Nouum Testamentum Domini nostri Iesu Christi latine : secundum editionem sancti Hieronymi ad codicum manuscriptorum fidem recensuit Iohannes Wordsworth

Google

This 15 a digital copy of a book that was preserved for generations on library shelves before it was carefully scanned by Google as part of a project
to make the world's books discoverable online.

It has survived long enough for the copyright to expire and the book to enter the public domain. A public domain book is one that was never subject
to copyright or whose legal copyright term has expired. Whether a book is in the public domain may vary country to country. Public domain books
are our gateways to the past, representing a wealth of history, culture and knowledge that's often difficult to discover.

Marks, notations and other marginalia present in the original volume will appear in this file - a reminder of this book's long journey from the
publisher to a library and finally to you.

Usage guidelines

Google is proud to partner with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to the
public and we are merely their custodians. Nevertheless, this work 15 expensive, so in order to keep providing this resource, we have taken steps to
prevent abuse by commercial parties, including placing technical restrictions on automated querying.

We also ask that you:

- Make non-commercial use of the files We designed Google Book Search for use by individuals, and we request that you use these files for
personal, non-commercial purposes.

- Refrain from automated querying Do not send automated queries of any sort to Google's system: If you are conducting research on machine
translation, optical character recognition or other areas where access to a large amount of text is helpful, please contact us. We encourage the
use of public domain materials for these purposes and may be able to help.

* Maintain attribution The Google *watermark" you see on each file is essential for informing people about this project and helping them find
additional materials through Google Book Search. Please do not remove it.

- Keep it legal Whatever your use, remember that you are responsible for ensuring that what you are doing is legal. Do not assume that just
because we believe a book 15 in the public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other
countries. Whether a book is still in copyright varies from country to country, and we can't offer guidance on whether any specific use of
any specific book is allowed. Please do not assume that a book's appearance in Google Book Search means it can be used in any manner
anywhere in the world. Copyright infringement liability can be quite severe.

About Google Book Search

Google's mission is to organize the world's information and to make it universally accessible and useful. Google Book Search helps readers
discover the world's books while helping authors and publishers reach new audiences. You can search through the full text of this book on the web

athttp://books.google.com/

Digitized by Google

Digitized by Google

Digitized by Google

Digitized by Google

NOUUM TESTAMENTUM
LATINE

WORDSWORTH

3 onbott
HENRY FROWDE

OxronD UNivERsITY PRESS WAREHOUSE

AMEN CORNER, ΕΚ.

[T
s,

* i .
Á, a : ' M. τῷ | " z^ 7 , ν΄! ἐ 3, ὡς
2 /e. e 2E í " ἢ

. NOUUM TESTAMENTUM
DOMINI NOSTRI IESU CHRISTI
LATINE

SECUNDUM EDITIONEM SANCTI HIERONYMI

ERRATA
Page 512, note to ver. 38, last line, for σ᾿. read g».

n» 5975 » » » 34, frstline, for audimus read audimus
» 6027, , ,, ,» 28, line 19, for ederente. read ederent e.

Wordsworth's Vulgate

Oxonii
E TYPOGRAPHEO CLARENDONIANO

M DCCC LXXXIX

——— ——- € —

E 4 ; n
D — n ! " s -^ UM n ^
| ᾿ ἡ, " ] E : - P4 7 , vitu dC AL Em
5: e e vut : 25 ἽΝ P

NOUUM TESTAMENTUM
DOMINI NOSTRiÍ IESU CHRISTI
LATINE

SECUNDUM EDITIONEM SANCTI HIERONYMI

AD CODICUM MANUSCRIPTORUM FIDEM RECENSUIT

IOHANNES WORDSWORTH, S.T.P.

EPISCOPUS SARISBURIENSIS

IN OPERIS SOCIETATEM ADSUMTO

HENRICO IULIANO WHITE, A.M.

SOCIETATIS S. ANDREAE
COLLEGII THEOLOGICI SARISBURIENSIS UICE-PRINCIPALI

PARTIS PRIORIS FASCICULUS PRIMUS

EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM

Oxonii
E TYPOGRAPHEO CLARENDONIANO

M DCCC LXXXIX

IN HOC PRIMO FASCICULO INSUNT HAEC

PRAEFATIO EDITORUM PROLEGOMENORUM LOCO EUANGELIIS PRAEMISSA . , i vii
Cap. 1. Deoperis ratione et de difficultatibus eius . : : i . — vii
» 1ól0. De editorum societate inter se et de illis qui nos adiuuerunt . : . — viii
» 1[1|. Codicum manuscriptorum elenchus quos in euangeliis perpetuo citamus . Χ

» ΙΝ. De editione Ric. Bentleii, cum conspectu lectionis Bentleianae et elencho |
codicum in eius usum in Euangeliis collatorum i : . . xv
3s V. Codices alii manuscripti in notulis nostris subinde citati : ] . xxviii
» VI. Editiones praecipuae saepius a nobis uel perpetuo citatae — . . xxviii
» VII. Editiones aliae, penes nos, in locis difficilioribus citatae . , , . xxix

» VIII. Ueteris uersionis uel ueterum uersionum latinarum codices in Euangeliis

citati . à : . E : . : , s 3 ; . . xxxi
» ΙΧ. Detextus nostri forma . 2 ; ; ; i , : ] . xxxiii
» ΚΧ. De notularum nostrarum forma : : : : , ; ὃ . xxxiv
» ΧΙ. Delectus notularum lectoris notatu digniorum . : ε à . . xxxiv
» XII. De orthographia codicis Cauensis . : : . , : . xxxvii
Epilogus . : : ; : ς ; ES : : . xxxvii
Testimonia ipsius Hieronymi de opere suo . à . ; . xxxviii
EPISTULA AD DAMASUM. *Nouum opus facere, etc. . ᾿ , ; : . , : I
Monitum Anonymum. *'Sciendum etiam ne quis ignarum, etc. . e" : i 5
Eusebii Epistula ad Carpianum. ' Eusebius Carpiano fratri; etc. . A . 6
CANONES I- X. 2 : : ; ; ; : . : : 7
PROLOGUS EX COMMENTARIO S. HIERONYMI IN MATTHEUM. * Plures fuisse, etc. ; II

Praefatio uel argumentum Matthei i auctoris fortasse ex Graeco uersa.
* Mattheus ex Iudaeis, etc. ; 15
Capitula in Euangelium secundum Μαδιδοῦτα in sex dips diuisa : (1)
AUVY, (2) C ZAhomas., (3) BHOJT awr. Harl. 2797, (4) ium S J

(éretzes), (6) Κ.. : 18
Initium Euangelii secundum Mattheum ex ΠΕΡΙ ——ÀY Par. Lat.
11553 (σι): item ex codice Sangallensi 49 : , . ; ; ; Ε 40

EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM . : : : : : 41-170

T ^ Ta

τε

vii

PRAEFATIO EDITORUM PROLEGOMENORUM
LOCO EUANGELIIS PRAEMISSA.

CaP. I. De operis ratione et de difficultatibus eius.

UNDECIM fere anni elapsi sunt ex quo editor huic labori, textum sc. Hiero-
nymianum Noui Testamenti ex codicibus antiquis eruendi, manum primam
adposuit. Opus sane ob multitudinem testium et uarietatem recensionum, ut
omnes docti sciunt, difficile est. In quo multa quidem per hoc tempus clariora
euenerunt, sed multa iam dubia sunt, praesertim cum pauci in hoc codicum
Latinorum labyrintho fidi duces exstiterint. Quid antecessoribus suis Desi-
derio Erasmo, Roberto Stephano, Ioh. Héentenio, Antonio Carafae, Lucae
Brugensi, Iacobo Lelong, Ricardo Simon, Ricardo Bentleio, Iohanni Walker,
D. Casleio, Iohanni Martianaeo, Petro Sabatier, Carolo Vercellone, Constantino
Tischendorf, F. H. A. Scrivener, Brooke Foss Westcott et F. I. A. Hort, ceterisque
qui his studiis lucem attulerint haec opera nostra debuerit, partim in fasciculo
primo textuum ueterum Latinorum Oxonii editorum iam monstratum est!. Sed
nemo ex his, quantum scimus, codices in familias, quas critici uocant, distinguere
ausus est, nec forsan etiam nunc quae inter uarios. fontes ratio intersit diserte
exponi potest 3.

Causae enim tres sunt ex quibus librarii in textu describendo huc illuc ab
archetypo Hieronymiano trahi poterant, praecipue in Euangeliis. Primum est
desiderium quo tenebantur. unius cuiusuis Euangelii emendandi ad exemplum
aliorum, ut nihil quod ad sensum necessarium uel utile uideretur omitterent ;
* unde accidit' ut uerbis Hieronymianis utamur *ut apud nos mixta sint omnia.
Secunda est recordatio ueteris interpretationis, uel illius quae Hieronymo ad
manus fuisse credenda sit, uel alius cuiusdam quae scribae per se nota fuerit.
Huic etiam adnumeranda est recordatio alius uersionis Hieronymianae uel in
expositione perpetua Euangelii, ut in Mattheo subinde occurrit, reperiendae, uel
ex aliis operibus eius collectae. Tertia est correctio ex codicibus Graecis quae
scribis praesto fuerint, quae praecipue apud Anglo-Britànnos et Hibernos di-
gnosci potest sed etiam in Euangeliis Ambrosianis (M) et alias subinde apparet.
Sed quibus et qualibus codicibus usi sint correctores, et quibus legibus in utendo
circumscripti, iudicare uix possumus. His et similibus de causis nobismet in
praesenti temperamus ne iudicium nostrum. de codicum inter se ratione et de

! Old Latin Biblical Texts: No. 1. The Gosfel according to St. Matthew from the St.
Germain MS. (gi) now numbered Lat. 11953 in the National Library αὐ Paris, with intro-
duction describtive of the MS., and five affendices containing some account of the Latin MSS.
used óy Erasmus and R. Stefhens, the Latin and Gree& MSS. collated by John Walker, wit
some notes of his life, and the chief defects of Martianay's collation. Edited by John Words-
worth, M.A. Oxford, 1883.

3 Aliquid in hac parte bene temtauit Petrus Corssen in praefatione ad Epistulam ad Galatas
Berolini 1885, idem tamen recte scribit p. 4 * [non] ignoro quaestionem.de quacumque parte Vul-
gatae institutam prius ad certum quendam finem perduci non posse quam universae ratio cognita
et perspecta sit.'

viii PRAEFATIO CAP. LL. DE OPERIS RATIONE.

praestantia huius uel illius nimium fidenter proferamus. Prolegomena igitur
usque ad finem operis, si Deus uoluerit, distulimus; speramus enim nos illo
tempore non solum pleniore consilio nostro firmatos, sed etiam aliorum uirorum
doctorum ingenio et prudentia adiutos, multa perspecturos quae iam nos latent.

Quid uero in hoc opere praestitum fuerit paucis exponi uolumus. Imprimis
cum permultos codices inspexissemus, paucos numero selegimus qui, uel diuersis
ex patriis uel diuersa ex origine ad nos per saecula longinqua traditi, satis
amplum spatium et loci et temporis comprehenderent, ut crederemus in uno
saltem aut altero textum uere Hieronymianum inesse. Non enim multitudinem
testium pro hac et illa lectione quaerebamus, sed potius diuersitatem lectionum
ex codicibus qui uel scholae alicuius uel regionis, si ita dici possit, personam
gererent.

Horum codicum uarietates omnes uel ad apices litterarum recensuimus et in
apparatu nostro fere semper edidimus, etiam eos codices numerando qui lectioni
in textum receptae fauent, nec minus eos qui tali lectioni aduersantur. Unde
euenit ut tam philologis, qui historiam linguae Latinae perscrutentur, quam
theologis utilis fieri possit editio nostra.

Porro in euangeliis ueterem uersionem ex codice Brixiano adiunximus cum hic
liber proxime accedat ad interpretationem quam Hieronymus in euangeliis recen-
sendis ad manus habuisse credendus sit. *Italam' dicunt hodierni, haec est Itala
recensio uersionis antiquioris, quae recensio teste Augustino (Ze doctrina Christi-
ana ii. 15) ante Hieronymum exactissima credebatur.

Testes etiam Graecos plerumque ex Tischendorfii editione octaua, ubi operae
pretium uidebatur, citauimus, et saepissime Latinos ueteres quorum plures ipsi
separatim edidimus sc. gj, ἢ * 0 f a, s £, 9 v, de quibus plura uidesis infra p. xxxi.

CAP. II. 2e editorum societate inter se et de illis qui mos adiuuerunt.

RESTAT ut de ratione laborum nostrorum inter se pauca dicamus. Forma
operis a Iohanne Wordsworth tunc temporis in Collegio Aenei Nasi Oxoniensi
tutoris munus exercente, circa annum 1877 primis curis descripta est. Qui a
Delegatis preli Clarendoniani strenue adiutus! et ipse et per alios in bibliothecis
et domi et foris uisendis et codicibus manuscriptis inuestigandis conferendisque
multum tempus insumsit, ut ex sequentibus per se clarum erit. Anno demum
1883 Professor interpretationis Sacrae Scripturae Oxoniensis et Canonicus Rof-
fensis factus, manum primam notulis componendis et textui S. Matthei consti-
.tuendo adposuit. In his primum ab amicis quibusdam iunioribus adiutus, ita

! [nter alia huius operis gratia suscepta Delegati a uidua C. Tischendorfii, interueniente
uiro amicissimo et eruditissimo C. R. Gregory, libros quinque redemerunt, quorum tituli
sequuntur :—(1) Collatio codicis A cum uulgata Clementina a Tischendorfio facta: quo anno
non constat; (2) Collatio simili modo facta cod. I, cum lectionibus aliquot cod. T ex Blanchino
ut uidetur haustis ; (3) Codex αὶ Bobiensis nunc Taurinensis manu ipsius exscriptus; (4) Cod. g
Frisingensis nunc Monacensis simili modo exscriptus; (5) Fragmenta Sangallensia » (Mt.
Mc.), o, 2, una cum aliis fragmentis, plerumque aliena manu scriptis. In his est collatio cod.
Paris Lat. 11955 (uide infra Walkeri a) et fragmenta Marci i. 1-vi. 37, xiii. 29-xvi. 2 (sed stu.)
secundum uulgatam, cum aliis fragmentis uulgatae Sangallensibus, praecipue epp. Paulinarum.

idem. Ὡς md nw

PRAEFATIO CAP. Il. DE EDITORUM SOCIETATE. ix

progressus est ut a S. Matthei capitulo primo ad S. Marci capitulum septimum
manu sua notulas componeret et exscriberet. Denique ad regimen ecclesiae
Sarisburiensis mense Octobri anni 1885 euocatus, tempus sibi deesse ad quotidi-
anos calami labores mox intellexit et in operis societatem perpetuam Henricum
Iulianum White mense Augusto anni 1886 adsciuit. Qui et ipse iam anno 1884
codicem Euangeliorum Harleianum (Z) contulerat et Professoris Willelmi Sanday
auspiciis rationem ueterum Latinorum inter se sedulo inuestigauerat. Is ergo
ilo anno Sarisburiam migrauit et exinde maximam operae grauioris partem
sustinuit, et in notulis nouis componendis et in ueteribus recensendis emendan-
disque, et in schedis typographorum corrigendis. Priores etiam paginas (1—39)
quae praefationes et capitula continent (opus non parui laboris) ipse digessit, sed
omnia collegae senioris oculis subiecit. Omnes etiam loci difficiliores, uel ubi de
orthographia tantum agebatur, ab ambobus, coniunctis curis et studiis, inuestigati
sunt, ut ueram in omnibus societatem lectores agnoscere oporteat.

Amici uero qui in hoc opere parando nobis operam praestiterunt tot sunt ut
uix numerari possint ; nec quidquam iucundius recordatione est quam doctorum
hominum sine ulla inuidia in his studiis Christianis beneuola consuetudo. Ex
Oxoniensibus praedicandi sunt Cancellarius noster Marchio de Sarisburia, qui, dum
Secretarii Regii ad res externas munus ageret, auctoritate sua in Hispania et in
Italia nobis uiam muniuit ; 1 H. O. Coxe, Bibliothecarius semper deflendus, W.
Sanday in his ut in aliis optimus amicorum, F. Madan, W. C. Bell e coll. Aen.
Nas. (qui collationes Walkeri, Casleii et Bentleii, in Euangelia ex libro Tr. Coll.
Cant. B. xvii. 5 huius operis gratia exscripsit), W. Marsh et J. C. Roper in priore
notularum parte componenda fidi adiutores, et praesertim G. M. Youngman tot
codicum acerrimus collator et libri Armachani exscriptor, et adiutrices in multis
beneuolentissimae E. et J. Johnson Manuelis filiae. Ex Cantabrigiensibus B. F.
Westcott! qui haec studiatantopere excitauit, et F. J. A. Hort qui etiamnuncstrenue
et magna cum doctrina fouet ; t H. Bradshaw dilectus quondam bibliothecarius,
Magister et Socii Collegii S. Trinitatis qui Bentleii libros humanissime commoda-
uerunt, S. S. Lewis et A. W. Streane ex Collegio Corporis Christi, et Chr. Words-
worth, Christophori Lincolniensis filius, Coll. S. Petri quondam socius et Ecclesiae
Glastoniensis Rector. Ex Dublinensibus T. K. Abbott et J. Gwynn, Professores.

In Museo Britannico, E. Maunde Thompson et G. F. Warner, rei nostrae
semper beneuoli adiutores; in bibliotheca Dunelmensi Willelmus Greenwell, in
bibliotheca Stonyhurstensi, W. H. Eyre, et Herbertus Lucas.

Inter Teutonicos Hermannus Roensch, librorum utilissimorum, ' fala und Vul-
gata' et Noui Testamenti Tertullianei editor, Ernestus Ranke in his studiis ex
longo tempore impiger, et Petrus Corssen, qui simile nobis opus in manibus
habet, cui utiles nos fore ut illum nobis ex corde speramus. — Quibus adiungendi
sunt Iohannes Belsheim, Norwegicus, tot codicum editor, nobis amicissimus ;
et bibliothecarii L. Sieber, Basileensis, et I. Idtenson, Sangallensis, humanissimi
hominum. Ex Parisiensibus Leopoldus Delisle, doctissimus bibliographus et

! Conferendus est maxime tractatus eius Vz/gafe in Smith's Dic/zotary of the Bible, tom.
iii. pp. 1688-1718. London, 1863. Multa etiam consilio et exemplo eius debemus, praesertim in
forma operis describenda.

b

x PRAEFATIO. CAP. IIl. CODICUM NOSTRORUM ELENCAUS.

humanissimus, et bibliographi duo iam celebres Henricus Omont et Ulysses
Robert, alter etiam Pentateuchi Lugdunensis editor, Paulus Meyer Oxoniensium
amicus, C. Kohler, H. Trianon, ceterique in bibliotheca nationali et in aliis biblio-
thecis curam codicum manuscriptorum agentes, et praesertim Samuel Berger,
Theologiae inter Protestantes Professor, qui tantum de studiis Biblicis in Gallia et
alibi meruit. Ex Mediolanensibus Ant. M. Ceriani, doctissimus et dulcissimus,
et Fortunatus Uilla euangeliorum (M) diligentissimus exscriptor. Ex Floren-
tinis Nicolaus Anziani humanissimus. Ex Romanis Eminentissimus Cardinalis
I. B. Pitra, et Ioh. Bollig qui multum in bibliotheca Uaticana nos adiuuit; Bar-
nabitae, Uercellonii amici, et praesertim G. E. Sergio et Carolus Stellati ;
Iohannes Baptista de Rossi quem satis est inter doctos nominare ; G. Palmieri,
S. Pauli extra muros monachus ; et qui operam nostri gratia in codicibus con-
ferendis uel exscribendis contulerunt A. Mau, Ioh. Gatti, Iosephus Masteri, et G.
Meyncke, qui codicem Reginensem Epistularum Paulinarum contulit ; et in biblio-
theca * Vittorio Emmanuele' dicta praefecti uel uice-praefecti D. Gnoly, Ignatius
Giorgi et Martini. Ex Cassinatibus Prior Krug et alii. Ex Cauensibus Abbas
Morcaldi, nunc Episcopus, et de Stephano. Ex Matritensibus I. F. de Riaífio, in-
stitutionis publicae Director, et praefecti bibliothecis Nationali et Societatis Histo-
ricae et praesertim Manuel de Goicoechéa, et I. Mufioz y Rivero, palaeographus.
Ex Legionensibus Manuel Uretía et canonici S. Isidori et Ecclesiae Cathedralis.

Quibus omnibus gratias et habemus et habebimus et nunc iterum ex corde
agimus.

CaP. III. Codzeum elenchus quos in euangelits perpetuo citamus.

HORUM codicum stemmata componere, ut modo diximus, uix ausi sumus.
Optimam uero textus formam uidentur plerumque exhibere A, (A, 5), Y, H*, U;
S*;F;M;;O,X(X*fere— A); Z*. Codicis G scriba ut ipse ait de U. T. * per
omnes codices oberrans editiones' perquisiuit. In N. T. cum lectiones optimas
Hieronymianas, tum correctiones ex graeco et ueteres lectiones immixtas habet.

Boni sunt B, I, J, M5, P, sed uix quantum forsan ex antiquitate colligi possit.
Ex una familia sunt D, E, L, O, R, uel ex Hibernia, uel ex Gallia, uel etiam ex
Britannia orta. In his correctiones ex graecis codicibus frequenter agnosci-
mus et lectiones magni pretii. Neque difficile fuerit recensionem Hibernicam
uulgatae Hieronymianae ex his similibusque codicibus componere. Sed a
quo uel quibus et quando facta sit uix inueniri potest, quamquam scribae
Hiberni et Anglo-Britanni de se loqui non adeo tardi sint. Kecensiones
aliae duo, Alcuiniana (K, V) et Theodulfiana (H et H!, 6), melius historicis
notae sunt. Quarum Alcuiniana melior uidetur, et saepe correctiones certas,
sed plerumque in rebus pretii minoris, exhibet!. Hispani autem codices (C, T)
textus formam singularem praebent, quam nos raro accipimus. Lectiones
tamen magni pretii in ambobus reperiuntur. Formae Amiatinae propior accedit
C qui codex mira cum diligentia, quamuis orthographia propria, scriptus est.
Ultimus denique censendus est inter codices nostros W, sc. Willelmi de Hales, in
usum scholae ecclesiae nostrae Sarisburiensis conscriptus, circa tempus ipsius eccle-

! De praestantia codicis Uallicellani inter Alcuinianos cf. Sam. Berger de /Aisfoire de la
Vulgate en France, p. 6. Paris. 1887. 3 Uide infra p. xxxvii.

PRAEFATIO. CAP. Ill. CODICUM NOSTRORUM ELENCHUS. xi

siae nouae dedicationis, quem exempli gratia ex codicibus medii aeui delegimus.
Sed textus formam non adeo deprauatam exhibet et interdum lectiones bonas et
singulares ostendit.

I. A. Codex Bibliorum A tuiatinus saec. VII exeunte uel VIII ineunte in coenobio
Wiremuthensi uel Giruensi, ut uidetur, iussu Abbatis Ceolfridi scriptus et ab
eodem sancto Petro Romae oblatus A.D. 715. Postea in coenobio montis
Amiatae seruabatur, unde missus fuit in usum editionis Sixtinae, ut ex
codice Carafiano (q.u.) apparet. Nunc Florentiae, in Bibliotheca Lauren-
tiana. Nouum Testamentum ediderunt C. Tischendorf 1850 et 1854 et
S. P. Tregelles (in N. T. Graeco) 1857 etc. Euangelia iterum contulit, et
ordinem stichorum qui uocantur (quem in hac editione sequimur) descripsit,
et menda nonnulla editionis Tischendorfianae correxit H. J. W. 1887. Con- .
cordant maxime A, Η *, U, Y, et A, S in Iohanne. (Confer I. B. de Rossi Za
Bibbia offerta da Ceolfrido Abbate al Sepolcro di S. Pietro Romae 1887,
Palaeographical Society II. tab. 65, 66.)

2. B. Codex Euangeliorum Azgottazus olim Fiscannensis, VIII uel IX saec., Paris.
Lat. 281 et 298. Contulit Bentleii gratia Ioh. Walker cui erat 7; iterum
Matt. Marc. Luc. contulit I. S. 1883; Iohannem denuo contulit G. M.
Youngman. (Cf. L. Delisle Caóznet des 27.5.5. de la Bibltothóque Nationale,
atlas tab. x. 1, 2 Paris. 1881.)

3. C. Codex Bibliorum Cazezsis, s. forsan IX, in Hispania ut uidetur septentrionali
uel mediterranea a Danila quodam scriptus (uide prologum ad Ezechielem)
litteris Uisigothicis minutis et rotundis. Maxime cum T concordat sed
formae Amiatinae propior est. Contulit I. S. 1878-9. Totus etiam ex-
scriptus est ab Abbate quodam de Rossi uersus huius saeculi principium,
qui liber nunc est Romae Uat. 8484. (Cf. Dom. Bernardum Gaetani de
Aragonia in ced. dzglomat. Cauensi tom. i. Neapoli 1875, Siluestre PaleograpAte
Universelle partem iii, L. Ziegler in Szzungsberickhte der ὦ. bayrischen
Akademie der. Wissenschaften phil.-phil. blasse p. 655 sqq. Monaci 1876, Pertz

|. 4rchiv für deutsche Geschichtsbunde v. 542.) De orthographia uide p. xxxvii.

4. D. Codex Noui Testamenti Dublinensis olim Armackanus (Book of ArmagÁ)
s. VIII uel IX, in coll. S. Trinitatis. Huius editionis gratia exscripsit G. M.
Youngman 1883. Ex una familia originem trahunt D E L Q R. (Cf. Natzotial
4M SS. of Ireland part. i. pp. xiv-xvii,tabb. xxv-xxix.)

5. A. Codex Euangeliorum Dunelmensis A.ii.16, s. VII uel VIIT, *de manu Bedae"
dictus, qui erat Bentleio K (in libro Tr. Coll Cant. B. 17, 14). Euangelium
Iohannis contulit I. S. 1882 a Willelmo Sanday adiutus. In Iohanne cum
Amiatino maxime concordat : in ceteris non adhibuimus.

6. E. Codex Euang. mus. Brit. Erertonensis 609, s. VIII uel IX, erat Maioris
Monasterii Turonensis 87, Calmetio aliisque s dictus. Denuo contulit
G. M. Youngman 1884. (Cf. Catalogue of Ancient MSS. in the British
Museum, Latin p. 30, Lond. 1884.)

7. *P. Codex Euangeliorum IX ut uidetur saeculi, olim Eerzacerszs Ecclesiae
S. Willibrordi, nunc Parisiensis Lat. 9389 ; ad finem libri habetur subscriptio
Proemendaui ut potui secundum codicem de bibliotheca eugipi praespiteri quem

ba |

xii PRAEFATIO. CAP. JIIl. CODICUM NOSZTRORUM ELENCHUS.

Jerunt fuisse sci hieronimi indictione ui p(ost) con(sulatum) bassilii à c. anno
septimo decimo — A.D. 558. Est uero saeculi VIII uel IX. Codicem contulit
H. 1. W. 1887. (Cf. Delisle Caó. des M.S.S. tab. xix. 8, Pal. universelle

- tab. ccxxvi, Westwood Azglo-Saxon and Irish 27.5.5. p. 58 tab. xxi.)

8. F. Codex Noui Testamenti Fu/densis A.D. 541—546 iussu Uictoris Episcopi
Capuae scriptus et ab ipso Uictore correctus. Edidit E. Ranke Marburgi
1868, Euangelia in *unum ex quattuor' redacta sunt, quod ordinem
sectionum secundum Tatiani Diatessaron plerumque exhibet, textu uero
Hieronymiano. Cf. Th. Zahn Za/£az's Diatessaron Exlang. 1881, pp. 298-313.

9. ἃ et gj. Codex Bibliorum noni saeculi olim .Saz- Gersanensis 15 et 86 nunc
Parisiensis Lat. 11553, qui erat Walkero y, Roberto Stephano, Lucae Brugensi
εἰ Bentleio Ger»tanum latum. 1n Mattheo uersionem ueterem exhibet et
inter codices ueteres sub signo g; adnumeratur; in reliquis Euangeliis
est Uulgatae uersionis quamuis lectionibus ueteribus saepissime turbatus.
Codicem contulit I. Walker; Euangelium Matthei separatim edidit I. S.
et Marcum Lucamque denuo contulit, 1882-3. Iohannem denuo contulit
G. M. Youngman. (De hoc codice pretioso uide O/Z-Latin Biblical Texts,
no. i. Oxon. 1883; cf. p. xxxii infra.)

10. H. Codex Bibliorum ZZuóéertiaunus noni, uel decimi saeculi. Erat olim in
coenobio Sancti Huberti Ardennensis, nunc est musei Britannici Add. 24142.
Codex magni pretii cuius manus prima cum .Amiatino maxime concordat ;
contulit I. S. 1883. (Cf. Mus. Brit. Cazalogue p. 5 tab. 45.)

1I. O. Codex Bibliorum Z7eodulfianus saeculi noni Parisiensis Lat. 9380. Erat
olim peculium Theodulfi, Aurelianiensis episcopi A.D. 788—821. Multum
inter se similitudinem habent huius codicis scriptura et Hubertiani ut facile
ab eadem manu exaratos credas; textus Theodulfianus fere semper cum
correctione codicis Hubertiani concordat. Euangelia contulit uir reuerendus
Chr. Wordsworth, Prebendarius iam Lincolniensis et Glastoniae in Rutlandia
Rector. (Cf. Delisle Caé. des 77.5.5. tab. xxi. 3, et Les Bibles de TAcodulfe,
in Bzbliothoque de l'École des Chartes tom. xl, 1879.)

12. I. Codex Euangeliorum Zzgo/stadiensis in bibliotheca Uniuersitatis Monacensis
seruatus; est saeculi ut uidetur septimi; in Mattheo multum mutilus. Contulit
C. Tischendorf, cuius collatione ipsi usi sumus, a Delegatis Preli Clarendoniani
cum aliis similibus Tischendorfii libris manuscriptis pro huius operis usu a
uidua eius redempta. —Uide supra, cap. ii, notam p. viii.

13. J. Codex Euangeliorum 7oro-'uliensis saeculi sexti uel septimi. Mattheum
Lucam et Iohannem edidit I. Blanchinus Ez. Quadr. 11, p. 473 etc. Romae,
1749. Marci Euangelium e codice auulsum fuit et partim Uenetias, partim
Pragas delatum ; fragmentum Uenetianum uix aut ne uix quidem legi potest ;
fragmentum Pragense (xii. 21-xvi. 20) edidit I. Dobrowski Pragae, 1778.

14. Κα. Codex Bibliorum K'are/inus saeculi noni, tempore forsan Caroli Calui
A.D. 840-876, musei Britannici Add. 10546. Euangelia contulit G. M.
Youngman. Alcuinianus est et cum V maxime concordat. Sed V melior est.
(Cf. Westwood Pal. Sacra. Pict. tab. 25, Mus. Brit. Cazalague p. 1 tab. 42, 43.)

15. L. Codex LicAfeldensis olim Landauensis, Matthei Marci et Lucae i-iii. 9,

PRAEFATIO. CAP. JIIl. CODICUM NOSTRORUM ELENCHUS. xiii

saec. VIII ineuntis uel VII exeuntis in ecclesia cathedrali Lichfeldensi a fine
saec. x seruatus ; unde uulgo Codex S. Ceaddae dictus est. Codicis amplam
collationem edidit uir reuerendus F. H. A. Scrivener, Cantabr. 1887 ; erat
Bentleio £ in libro Tr. Coll. Cant. B. 17. 5. (Cf. Palaeographical Society I,
tabb. 20, 21, 35, Scrivener l. c, Westwood 44.-S. and 7. M S.S. pp. 56—58 tab.
23 et Pal. Sac. Pict. tab. 12.)

16. M. Codex Euangeliorum AMediolanensis saeculi sexti, bibliothecae Ambro-
sianae Mediolanensis C. 59. Inf. Codicem exscripsit uir reuerendus Fortu-
natus Uilla Ambrosianus, huius editionis gratia.

17. M. Codex Euangeliorum Jar4zini-Twuronensis litteris aureis saec. VIII exa-
ratus, bibliothecae Turonensis 22 ; erat Walkero p. Codicem contulit G. M.
Youngman 1884.

18. O. Codex Euangeliorum Oxoniensis saec. VII, qui uulgo dicitur * Euangelia
Sancti Augustini, sc. coenobii eiusdem nominis Cantuariensis, in bibliotheca
Bodleiana sub notis 857 et Auct. D. 2. 14, seruatus ; erat Casleio y. Con-
tulerunt I. S. et uir doctissimus F. Madan eiusdem bibliothecae uice-Prae-
fectus. Collationem recensuit G. M. Youngman 1883. (Cf. Westwocd zi.
Sacra Pict. tab. 11, no. 5.)

19. P. Codex Euangelii Sancti Lucae Perusizus, fragmentum scilicet ex codice
purpureo saeculi, ut fertur, VI ineuntis ad capitulum ecclesiae cathedralis
Perusinae pertinens; habet Luc. i. 26-xii. 7, sed multis in locis mutilus.
Edidit I. Blanchinus £z. Quadr. uol. II. App. p. 562.

20. Q. Codex Euang. Kezanenszs (Book of Ke//s), s. VII uel VIII, nunc Coll. S.
Trin. Dublinensis. Contulit T. K. Abbott et collationem edidit in editione
codicis ante-Hieronymiani Usseriani (γ.) Dublini 1884. (Pal. Soc. I, tabb.
55-58, et 88, 89: Westwood 44.-.S. aud 7. M S.S. pp.25-33tabb. 8-11 et P..S. P.
tabb. 16, 17, et Natiottal MSS. of Ireland part. i, pp. x-xii, tabb. vii-xvii.)

21. R. Codex Euang. ARwsÁworthianus uel 'Gospels of Mac Regol, a scriba
Hibernico dictus, qui ob. A. D. 820, Oxonii in bibl. Bodleiana sub nota Auct.
D.2, 19 seruatus. Euangelium Matthei uersionem lingua Merciorum exhibet ;
cetera Euangelia lingua Anglica Northumbrica glossata sunt, ut Lindisfar-
nensis noster (Y). Casleio et Bentleio erat x. Huius editionis gratia con-
tulerunt I. 5., J. Johnson et G. M. Youngman. Textum uersionis, una cum
Lindisfarnensi, et collatione Latina ediderunt J. Stevenson et G. Waring (Sur-
tees Society, 716 Lindisfarne and Rushuworth Gospels 1854-1865), et W. W.
Skeat, secundis curis, Cantabrigiae 1887 etc. (Cf. Westwood 44.-.S. and 1.
M S.S. pp. 53-56 tab. 16 et Pa/. Sac. Pict. tab. 44, Pal. Soc. I, tabb. 9o, 91.)

22. S. Codex Euang. Iohannis nunc Coll. Soc. Iesu SStonuyAurstensis, saec. VII,
olim, ut fertur, peculium S. Cuthberti, quod in loculo eius uel saltem in eccle-
sia Dunelmensi usque ad Henrici Regis VIII tempora seruabatur. Cum
Amiatino et Dunelmensi (Δ) maxime, sed non semper, concordat. — Contulit
I. S. 1879. (Cf. Pal. Soc. I, tab. 17, Westwood P. S. P. tab. 11 no. 6.)

23. T. Codex Bibliorum 7^9w/e£azuws, saec. ut uidetur X, olim Hispalensis, deinde
Toletanus, nunc uero bib. Nat. Matritensis. Codicem pro reuisione Sixtina
contulit Chr. Palomares A.D. 1588, cuius collatio Romae seruatur in Bibliis

xiv PRAEFATIO. CAP. 11. CODICUM NOSTRORUM ELENCHUS.

Hentenianis (Lugduni a Gul. Rouille A.D. 1569 impressis) sub nota Uat.
9508. Collationem impressit Blanchinus Uzsdiciae Canonic. Scripturar. pp.
xlvii-ccxvi Romae 1740, ex quo apparet (p. ccxv) in Sixtina recensione ad-
hibitam non fuisse, dicit enim * sero imis ad Card. Antonii Caraphae manus
peruenit' Primo Romae hanc collationem, denique codicem ipsum Matriti
contulit I. S. 1882. Huius libri * auctor possessorque' Seruandus fuit episco-
pus Bastigitanae; qui concessit Iohanni sodali suo posteaepiscopo Cordubensi;
is codicem Deoobtulit et ecclesiae Hispalensi decimo kal. Ian. era MXXVI- A.D.
988. (Cf. And. Merino Zseuela Paleographica tab. v et pp. 53—59, Matriti 1780,
J. Mufioz y Rivero Paleagraffía Visigoda de los siglos v al xii, tabb. viii, ix,
Matr. 1881, Ewald et Loewe ἘΦ χορεία Scripturae Visigoticae pp. 7,8 tab. ix.)

24. U. Fragmenta Matthei (i. 1-iii. 4) et Iohannis (i. 1-21) UZtratrazectina, ad cal-
cem Psalterii Cottoniani, s. VII uel VIII, ex schola ut uidetur Northumbrica,
Amiatino simillima. Exstant photographice descripta in Psalterii editione
notissima, quae prodiit anno 1873. In nostrum usum contulit uir reu. C. A.
Heurtley, Professor Oxoniensis Dominae Margaretae.

25. V. Codex Bibliorum Vallicellanus B. vi, s. IX, Romae seruatus, ubi (in biblio-
theca ' Vittorio Emanuele gratia secretarii Regii) contulit I. 5. 1883. Inter
Alcuinianos quos uidimus locum primum obtinere uidetur et sic etiam amico
nostro Samueli Berger placet; sed neque codicem Uindobonensem a Lam-
becio II, p. 403 laudatum, neque Biblia Bambergensia inspeximus. (Confer
de nostro codice Blanchini Esanmg. Quadruplex II tab. viii post pag. ὅοο.
Ecclesia S. Mariae Uallicellana aliquando Ecclesia Noua, alias Oratorii uel S.
Philippi Neri dicitur. Blanchinus ipse sacerdos Oratorii fuit.)

26. W. Biblia mus. Brit. Reg. I. B. xii a W//elmo de Hales, pro Thoma de la
Wile magistro scholarum Sarum, A.D. 1254 scriptus. Euangelia contulerunt

, H.J. W.et G. M. Youngman.

27. X. Codex Euangeliorum coll. Corforis Christi Cantabrigiensis no. 296, saec.
ut uidetur VII, olim, una cum O, coenobii S. Augustini Cantuariensis. Bent-
leio erat B. Contulit nostri operis gratia uir reu. A. W. Streane, Coll. Cor-
poris Christi socius. Cum A fere concordat Χο, (Cf. Westwood 4A.-.S. and 7.
JM.SS. pp. 49, 50, P. .5. P. tab. 11, 1-4 et Pal. Soc. I, tabb. 33, 34, 44.)

28. Y. Codex Euangeliorum Z7ssulae Lindisfarnensis saec. VII-VIII ab Eadífrido
(qui in ea sede episcopus fuit annis 698—721 A.D.) aliisque conscriptus ; nunc
mus. Brit. Cotton. Nero D. iv; et Bentleio, ut nobis, Y. Codicem ediderunt
Stevenson et Waring 1854-1865, et W. W. Skeat, secundis curis 1887 etc.
Denuo contulit G. M. Youngman. Cum Amiatino maxime concordat, sed
manu Anglica non Italica scriptus est. (Cf. Westwood 44.-.S. and 7. MSS.
pP- 33-39 tabb. 12, 13 et P. S. P. tab. 45, Mus. Brit. Ca/a/ogue ut infra p.
15, tabb. 8—11, Pal. Soc. I, tabb. 3-6, 22.)

29. Z. Codex Euangeliorum Z/a*/eianus, saec. VI uel VII, qui fuit olim bib. Reg.
Parisiensis 4582, nunc est mus. Brit. Harl. 1775. Fuit Bentleio, ut nobis, Z.
Codicem partim contulit Griesbach, cui fuit &az/. (.SSymbolae Criticae, uol. II,
Halae 1785.) Denuocontulit H. J. W. partim adiutus a Frederico Barone de
Hügel, 1884. (Cf. Mus. Brit. Caza/ogue utinfra p. 14, tab. 3, Pal. Soc. I, tab. 16.)

PRAEFATIO. CAP. IV. DE EDITIONE R. BENTLEIL. xv

Car. IV. De editione Bentleii, cum conspectu lectionis Bentleianae et elencko
codicum in eius usum in Euangelis collatorum.

DE opere Bentleiano confer Works of Ri. Bentley, ed. Alex. Dyce tom. iii,
PP- 475 sqq., Lond. 1836, Jacobum H. Monk Zzfe of Rickard Bentley tom. ii,
pp. 118 sqq., 146 sqq., 239, 286—289, ed. 2 Lond. 1833, Art. Ayres Ellis Bentleii
eritica sacra Cantab. 1862, TAÀe Correspondence of Ri. Bentley 2 tom. Lond.
1842, ed. Chr. Wordsworth (postea Ep. Lincoln.), Westcott Vwigate l.c. pp. 1709,
1711, R. C. Jebb Zerz//ey pp. 164-168, Lond. 1882, Οἰά Latin Biblical Texts,
no. I, pp. v, xxiii-xxvi et App. ii-iv, Oxon. 1883, ed. I. S.

In animo habuerat Bentleius nouam Noui Testamenti Graece et Latine
editionem parare, in quo credebat ueram lectionem Graecam cum uera Hierony-
miana, tam uerborum ordine quam sensu rerum, ita concordare, ut, cum ex
bonis codicibus et antiquis emendatae fuissent, uix dubitationi locus relinquendus
esset. Cuius editionis schema uel programma primum edidit in epistula ad Gul.
Wake Archiepiscopum Cantuariensem mense Aprili 1716 ; et postea Proposals
for printing anno 1720, quo anno Iohannes Walker operis socius praedicatur.
Multos codices ipse pro hoc opere contulit, plures et accuratius Ioh. Walker, qui
Bentleii gratia in hunc finem laborare anno 1719 inceperat et certe usque ad
annum 17535 et ultra eadem studia impigre prosecutus est. Sed Walker die 9
mensis Nou. anni 1741 mortem obiit anno aetatis 4059 et Bentleius anno proximo,
aetatis suae 8175, die 14 mensis Iulii anno 1742. Nihil, ut constat, ex his labori-
bus a Bentleio aut Walkero in lucem editum est, nisi specimen Apocalypseos
cap. xxii, in programmate anni 1720. Quo modo hoc euenerit accurate omnino
iudicare non possumus. . Conicit certe, quod uerisimile est, R. C. Jebb Bentleium
temporis progressu, et praesertim cum codicem Uaticanum (B) propius et accu-
ratius cognosceret, de absoluta concordantia textus Graeci cum uersione Latina
magis magisque dubitauisse. Sed potius in causa credimus fuisse mortem Walkeri
praematuram, Bentleii lites, et paralysin quae anno 1758, uirum illum iam senem
occupauit. De discordia inter Bentleium et Walkerum orta nihil omnino constat,
immo nihil suspicandum est.

Quod ex hoc opere restat, quantum quidem rem nostram tangit, tribus potis-
simum uoluminibus comprehenditur, in Bibliotheca Collegii S. Trinitatis Can-
tabrigiensis seruatis, et signatis notis B. 17. 5, B. 17. 6 et B. 17. 14. Qui libri
Magistri et Seniorum dicti Collegii beneuolentia in huius operis gratiam per nouem
menses anni 1882, sub tutela Bibliothecarii Bodleiani, humanissime commodati
sunt. Ex his ergo, ut par erat, multa excerpsimus, multa etiam exscripsimus,
sed non omnia quantum uoluimus !.

B. 17. 5 quod est /Vouum Testamentum Graecum cum uersione Uulgata, in
folio, apud Cl. Sonnium Lutet. 1628, continet Walkeri collationes codicum Parisi-
ensium signatorum notis ay 6 egÓkApvoosec. π $, anno 1719 factas, et Leonis
Cheualier codicum Turonensium (po r v) a Petro Sabatier Walkero traditas, item
Bentleii collationes codicum Harl. 2788, 2826, et Lichfeldensis (M H £), et D.

! Nos in his collationibus Bentleianis exscribendis usi sumus editione N. T. nitida, sed non
in omnibus accurata, Tornaci Neruiorum impressa per Desclée Lefebvre et soc. 1878.

xvi PRAEFATIO. CAP. IV. DE EDITIONE R. BENTLEILI.

Casleii sex codicum Oxoniensium collationes anno 1721 factas, quos notis signauit
y x(3) Y C. Ex quibus eos qui ad Euangelia spectant infra plenius recensuimus.
Cf. etiam O/Z Latin B. T. no. I, Oxon. 1883. Hoc uolümen totum (quantum
nostra intererat) nostri gratia exscripserunt W. C. Bell, et Elizabeth et Janetta
Johnson. De collationibus codd. Graec. in hoc uolumine comprehensis, cf. A. A.
Ellis Bentleii Crit. Sacra p. xxxix.

B. 17. 6 idem liber est, sc. N. T. Graeco-Latinum anni 1628, ad mentem
Bentleii correctum. . Notulas etiam continet in chartis interpaginatis scriptas,
quarum delectum edidit A. A. Ellis l.c. pp. 49-117. "Textus latini correctiones
nostri gratia beneuole exscripsit Eliz. Johnson mense Iulio 1882. Sed neque cor-
rectiones graecas (teste idoneo Edwino Palmer, Archidiacono Oxoniensi) neque
latinas ita Bentleio reuera et penitus placuisse credimus, ut ex eis, uti nunc ex-
stant, editionem suam in lucem proferre uoluisset. Operae uero pretium aesti-
mauimus lectiones latinas omnes ex hoc libro typis mandare—quod nunquam
antea factum est—ut pateat quantum Bentleius ille profecerit in Clementina
editione corrigenda. In qua correctione hoc, ut constat, imprimis sibi proposuit
ut concordantiam graecae lectionis cum uera Hieronymiana ostenderet. Conicimus
ergo illum, collationibus aliquot factis, ad conciliationem graecae et latinae lectio-
nis hac ratione processisse. Si posset testes latinos, uel pauciores numero, pro
hac concordantia adhibere, uulgatam sine ulla mora ad Graecae lectionis normam
corrigebat. Si tali autem testimonio destitueretur, hamis rotundis in margine in-
clusit lectionem, cum graeco concordantem, quam ueram credebat, et pro ea testes
latinos quaerebat. His denique exquisitis uel oblatis hamos subinde deleuit, ut
ostenderet lectionem iam codicibus confirmatam esse. Pro exemplis sunt :—
Matt. v. 8 (»undi) corde quod graecis uerbis οἱ καθαροὶ τῇ καρδίᾳ respondet sed in
nullis codicibus Hieronymianis legitur. Contra in Matt. xiii. 22 ubi hami per-
lineati sunt ( 222 spinis seminatus est) pro inuersione testes (quamuis nostro
iudicio non satis fortes) postea detexit; item ib. 47 ex omn genere (om. piscium)
pro omissione testes inuenit; et xv. 14 (caden?) pro futuro (— πεσοῦνται) similiter
testes adhibuit.

Berl. in notulis nostris ad huius codicis lectiones refert, nisi aliter notatur.

B. 17. 14 qui est Sancti Hieronymi Diuina Bibliotheca, Parisiis in folio, apud
Io. Anisson 1693 (uolumen sc. ex Martianaei editione primum) continet collationes
codicum multorum et notulas Bentleii ipsius manu scriptas. Horum codicum
notitiam offert Ellisius l. c. p. xl sq., quorum plurimi sunt ex Bibliotheca Regis,
cui Bentleius ipse praeerat, ceteri ex aliis Angliae bibliothecis. Nos ex hoc
uolumine non adeo multa excerpsimus, cum cognouissemus Bentleium non ea
quae par esset cura codices conferre solitum. — Notulas tamen magni pretii et
coniecturas in eo inuenimus, quarum delectum cum aliis edidit Ellisius asterisco
signatas, nos pro nobis etiam delectum fecimus. |

Conspectus lectionum. Bentleianarum in. Euangeliis ex libro Tr. Coll. Cant.
B. 17. 6 exscriptarum.

Notandum est Bentleium signo A^ pro agdi/ione uerborum, 3 pro or:ssione et numeris
arabicis 1, 2, 3 etc. pro zzuersione usum esse. Nos signa nostra (4-, o7. et 7), ut cum nos-
trarum notularum usu congruerent, in hoc conspectu adhibuimus. 77a» rotundi, ut (mundi),
(o:2. uos), (7 illam fecistis), indicant lectiones cum graeca ueritate consentientes pro quibus

PRAEFATIO. CAP. IV. CONSPECTUS LECTIONUM BENTLEII, xvii

testes latinos Bentleius nondum inuenerat. 77asi rotundi ferlineati, ut ( 7 in spinis seminatus
est), (o»t. piscium), (cadent), indicant, hoc testimonio postea inuento, tales lectiones a codicibus
confirmatas fuisse. Lectiones as£erzsco signatae — ut, Zara* ; 7 in somnis apparuit ei*; o». ut
impleretur ... miserunt sortem* ; — a nobis etiam in textum receptae sunt. Aliquando etiam
ubi commodum lectoribus uidebatur lectionem clementinam Zzfers inmcnatis uel zfa/icis

praeposuimus cum semi-coli signo, e.g. Matt. viii. 20 s4dos: tabernacula*; i»:ferauit: in-

crepauit*. (Hunc conspectum nostri gratia humanissime correxit F. I. A. Hort.)

Matt. i. 3 Zara*, Esrom* &is; 7 Abia* Jis;
15 Matthan* js; 11 £/aque: ergo"; 18

^ Cum - (enim) solui] sed postea deleui! ; 20
7 in somnis apparuit ei*.

ii. 1 Bethleem* e/ /er infra 5, 8, 16 (non 6),
lerosolyma; 6 rega/: reget" ; ἡ om. eis;
II z"ueneruni; uiderunt; 21 consurgens:
surgens*.

iii. 6 —»inlordane ab eo*; * a ueniura ira:
a futura ira*; 9 jolens esi: potest*;
IO excidelur . .millefur : exciditur. . . mit-
titur.

iv. 4 » pane solo*; uiuet; 5 assumpsil:
primo uolui? adsumit, sed postea deleuit [nos
assumit* ] ; 6 mandabit* ; 9 7 tibi omnia* ;
I2 of4.lesus*; 14 prophetam - dicen-
tem; 15 uiam; 16 » lucem uidit*;
umórae : οἱ umbra* ; 18 oz. lesus*; 20 re-
liclis relibus ; (gelicta naui) primum, deinde
relictis naui; 25 om. de sec. el zeri*.

v. 1 om. lesus*; 8 undo: (mundi) [z.e.
uolui! mundi sed £esfes lafinos non inuenit,
ul diximus in explicatione praeuia] ;. 11
(om. uos) priori joco; 16 ἢ» uestra bona
opera* ; 24 reconciliare* ; offeres: offer;
31 σ᾽: ili* ; 32 » causa fornicationis;
45 qui solem: (quia) solem; Ὁ» malos et
bonos; 46 diligatis* ; Joc ; (sic).

vi. 5 orafís . . erifis : (orabis. . eris), τοί
primum, sed boslea deleui!; qui: quia; 6
oraueris:; orabis*; ostio 4- tuo* ; 7 exau-
diantur : (exaudientur) ; 8 quid : quibus* ;
IO aduenial ; ueniat ; 13 » inducas nos;
I4 (om. delicta uestra); r5 om. uobis*;
16 pareant*; 21 es/ sec.: erit; 22 om.
tui.. tuus*; 23 om. ipsae*; 25 om.
plus sec.* ; 31 quo: quid; 34 :2s?: ipse".

vii. 4 dicis: dices; 17 Ὁ fructus malos* ;
18 » fructus malos* e fructus bonos* ;
I9 exciditur* . . mittitur* ; 21 (om. ipse
intrabit in regnum caelorum); 22 Ὁ tuo
nomine /er*; 24 supra: super.

viii. 3 om. Iesus* ; eum 4- Iesus pr. uolui?,

$ed posíea deleui!; 9 om. constitutus" ; 13
» in hora ila*; r5 ers: (ei); 17 om.
nostras* sec.; 20 sidos: tabernacula*; 25
οὔ. ad eum discipuli eius* ; 26 om. Iesus;
imperaui!: increpauit* ; 27 quià -F et*;
28 [wenissem? lapsu: uenisset;] 29 om.
Iesu*; 3o Ὁ» porcorum multorum* ;
31 om. hinc* ; 33 eis: his* ; habuerunt.

ix.2 Ὁ inlecto iacentem ; 5 om. tua* ; as:
aut*; 6 - sciatis autem* ; 9 teloneo* ;
12 medico* ; 18 om. domine"* ; 28 » pos-
sum hoc*; (om. uobis); 35 circumibat* ;
7 ciuitates omnes" ; 38 mi/fe/ : eiciat*.

X. 5 (ciuitatem); 12 om. dicentes Pax huic
domui*; r3 om. illa*; uenmie/: ueniat*;
reuerletur ad uos; 7» ad uos reuertetur* ;
18 om. ad sec.; 22 om.usque* ; 25 magis-
ter -F eius*; seruo: seruus*: 28 (»
timete eum potius frimum ul videlur deinde
timete potius eum); 30 autem 4- et*; 34
» uenerim mittere pacem*.

xi. 4 audisfis: (auditis); e/ widisíis: et
uidetis; 8 ues/fun/ur: (utuntur); 19 Ὁ
uini potator; (7 amicus et peccatorum) ;
23 Àanc diem: hunc diem*; 30 leue 4
est*.

xii. 1 » sabbato per sata* ; 4 quos: quod ;
(7 sacerdotibus solis); 8 2 est enim*;
I4 2 eum perderent* ; ag desolabitur :
desolatur*; 27 » erunt uestri*; 36 »
de eo rationem; 45 Ὁ» secum septem
alios spiritus*; 5o meus 4- et* 27. uol.,
sed fostea. del.

xiii. 2 - (in littore stabat); 4 om. caeli* ;
8 centesimum eíc.: centum . . sexaginta . .
triginta; 14 dicentis: dicens*; 21 (Ὁ ra-
dicem in se); /ribulafione ef: trib. (aut) ;
22 ( 7 in spinis seminatus est } 7. e. posiea
hamis deles ex codd. confirmauid ; 23
cenlesimum eíc.; centum . . sexaginta ..
triginta; 27 Ὁ tuo agro; 30 utraque (4-
simul); ea oz. in*; 32 (7 ueniant uolucres
caeli); 37 ait om. illis* ; 38 sunt filii

xvii PRAEFATIO. CAP. IV. CONSPECTUS LECTIONUM BENTLEII.

nequam; 47 ex omni genere* (om. pis-
cium); 54 synagogis: (synagoga).

xiv.3 incarcere; 6 (natali); 7 (om.ab eo);
II a/fuli/: tulit* ; 12 corpus om. eius* ;
13 fedesíres : pedestri; 20 (Ὁ fragmen-
torum duodecim cophinos); 22 om.
Iesus* ; 27 (om. lesus); 28 2 uenire ad
te*; 29 (» de nauicula Petrus).

Xv. 5 0m.est; 9 doctrinas om. et; 12 uerbo
om. hoc* ; 14 sunt om. et ; (7 caeco si);
cadunt: (cadent); 17 Ὁ quod (intrat in
os); 31 ambulantes (-- et); 32 » iam
triduo; 34 » panes habetis* ; 36 pisces
(om. et) ; discipuli (om. dederunt).

xvi. 3 non potestis om. scire* ; 4 om.
prophetae*; 13 quem 4- me; r5 illis
om. lesus* ; » dicitis esse; 18 inferni; 19
solutum om. et*; 20 esse/ : est ; 21 oportet ;
26 au! quam: aut (quid); 27 opus eius*.

xvii 1 assumit; 3 apparuit*; 4 tibi unum
p et*; 7 (om. eis); 10 oportet; (7 uenire
primum) ; 14 eum (4- et); 20 Dixi/: qui
dicit; o»m.lesus; 24 didragma* δές ; om. ei*.

xviii 7 o". illi*; 9 unioculum [unoculum*
coni. B. 17. 14]; 16 autem om.te; Ὁ» test-
ium uel trium ; 17 autem 4 et* ; 18 ligata
om. et; soluta om. et; 23 (» ponere
rationem) ; 24 debebat om. ei*; 25 om.
eius; venum dari; 26 oraóa/: (adorabat);
28 (7 eum suffocabat); 32 debitum (Ὁ
illud). !

xix. 4 07:. hominem*; 9 (7 duxerit aliam) ;
I2 qui se. 4- eunuchi; casfrauerunm:
eunichizauerunt (sic); 16 (om. bone) ; 17
bonus (oz. Deus) ; 19 o». tuum . . tuam*;
20 om. a iuuentute mea* ; 26 Js: eis;
28 (7 duodecim sedes); 29 reliquit*.

xx. I est -F enim*; 4 » illis dixit* ; om.
meam*; 5 οί uolui? meam" sed postea
resiitui; 9 (om. uenerant); 11 E/: (At);
15 facere (-F in meis); 23 "am uel:
meam et*; dare (ow. uobis); 30, 31
omilli uoluit (Domine) sed postea restituit ;
34 (om. eorum 27.).

xxi. 3 dice: (dicetis) ; 4 07m.totum*; 12
nummulariorum ( 4- euertit e/ ad 5. uer sus
om.); 13 (? illam fecistis); 16 dixi:
dicit*; 21 Tolle -- te; 23 (7 potestatem
hanc); 25 Baptisma; 26 [omnius (err.

/yp.) : hominibus ;] Aaéeban/: habent* ; 28
Homo oz. quidam* ; in uineam meam ; 31
Dicunt o7. ei* ; praecedunt*; in regno;
33 (» ei circumdedit); 34 (acciperet)
primo uoluit, deinde deleuit ; 38 habebimus :
(habeamus); 41 om. suam*; (reddent);
fructus.

xxii. 4 occisa om. sunt*; 13 » pedibus
eius et manibus* ; 17 (2 dare censum) ;
26 ad (septem); 3o n. nubunt neque
nubuntur sed sunt; oz. Dei; 37 ex foto:
(in toto*) ; 46 2 respondere εἰ"; (» in-
terrogare eum amplius).

xxili. o7. uers. 14* ; 15 circumitis* ; 23 qui:
quia; mentam*; 25 parapsidis* (za e/
26); eshis: sunt*; 27 (om. hominibus);
29 qui: quia; 3r (» occiderunt pro-
phetas); 37 noluistis ; 38 relinquitur*.

xxiv. 2 ://5:; eis*; (destruetur); 6 enim pr.:
autem; τό ad: in; 19 (nutricantibus);
20 uestra om. in*; wel: (nec); 23 hic
om, est* ; 380m. et* ; 32 Ὁ fuerit tener ;
35 aulem: uero; 36 » Pater solus* ; 46
(Ὁ seruus ille).

xxv. r lampadas; 3 (7 secum oleum) ; 5
(dormiebant) ; 6 (om. uenit); 8lampadas ;
9 responderunt (4- autem); 17 similiter
or. et* ; 18 in terra*; 19 fosui/ : (ponit) ;
20 Ὁ mihi tradidisti* ; 22 Ὁ» mihi tradi-
disti* ; 24 me/is : (metens) ; (congregans) ;
26 semino: (seminaui); 27 commtltere :
mittere* ; 37 pauimus or. te* ; 38 collegi-
mus (om. te) ; cooperuimus oz. te* ; 40 ex
Àis: dehis*; 43 cooperuistis : operuistis* ;
44 respondebunt oz. ei* ; infirmum uel,

xxvi. 2 fief: fit; /radefur : traditur; 6
esset Iesus* ; 10 om. huic* ; 14 dicebatur :
dicitur; 17 om. die*; 18 Zesus: (ille);
22 (2 dicere singuli); 23 parapside* ;
24 traditur*; 26 discipulis (om. suis);
accipite (om. et); 21 effunditur; 33
(om. Et); 36 dixi!: dicit; 45 traditur;
46 tradit; 47 eo pr.: ipso* ; (om. missi) ;
53 possum (--F modo) sed postea dele-
Ium; 61 aedificare* ; 62 Nihil respondes?
(quid isti) adu. te test.?; 63 (Ὁ nobis
dicas) ; 64 om. Dei* ; 74 nouisse/ : (noui);
75 quod : (qui).

xxvii .2 » eum adduxerunt; 6 » mittere

πα νον deri ἐν MS

PRAEFATIO. CAP. IV. CONSPECTUS LECTIONUM BENTLEII. xix

eos; r5 » dimittere populo* ; 31 chla-
mydem; 34(» bibere uinum); 35 om. ut
impleretur . . miserunt sortem*; 36 eum
(4 ibi); 4o Va; templum oz. Dei* ; (aedi-

deletum ; Ὁ Deifilius ; 46 om. Et; horam
HF uero; lema*; » me dereliquisti ; 47
illic (stantium); 54 Ὁ Dei filius*; 57 (om.
quidam).

ficas); 43 liberet - eum, sed fosa | xxviii. 6 uenite (om. et* ).

In Euangeliis Marci et Lucae, nondum publici iuris factis, asteriscos adposuimus eis
Jectionibus quas pro ueris nunc (Apr. 1889) habemus, sed ultimo iudicio de iis nondum lato.

Mc. i. a om. ego* ; om. primo uolui! ante te, eum poterat z0/ui/ primo, sed postea resít-

sed postea resítlutl ; 5 eum : llum*; Iudaea;
Iordane*; 8 ego -F quidem sed Postea
deleui! ; uos δὲς --- in sed postea deleut?; 9
» ilis diebus; » in (Iordanen) a
Ioanne*; ro Ὁ apertos caelos ἢ; (om.
et manentem ); 2250: (ipsum); 12 expellit*;
13 oft. et quadraginta noctibus; 19 Ὁ in
naui componentes retia* ; 24 scio (-- te) ;
δ: es; 27 quaenam : quae* ; efiam : et* ;
34 » loqui ea* primo sed inuenía auctori-
lale γί ea loqui; 36 persecutus*; 39
(om. et sec) ; 43 om. est*; slatimque :
statim*; 45 » in ciuitatem introire*.

ii 2 et sec. -F confestim, sed secundis curis
deleui; 8 dicit; (dixit) ; 9 surge Ἑ et*;
IO » potestatem habet filius hominis* ; 12
7 ille surrexit* ; 14 Leuin* ; teloneum* ;
16 » peccatoribus et publicanis 27.; uolui
el Ὁ» pecc. et publ. sec. sed. secundis curis
restitui! publ. et pecc.; om. Magister uester;
17 medicum* ; (om. enim); 18 quare:
cur; 20 illa die*; ar ma:zor: (peior) ; 22
"0uwm: nouelum*; disrumpit; effun-
ditur*; 23 om. Dominus*; praegredi" ;
26 licet* ; dedit-F et; 27 et sec. om. uolui!
primo, postea reshifuit.

id. 1 uirum ἢ aridam habens manum az

ar. man. hab. son /guel ; 5 ilz: ilius; 6
7 statim Pharisaei*; ἡ Zesus autem: Et
lesus*; rr dicentes .- quia; 16 Petrum;
22 Beelzebul; 24 » stare regnum illud* ;
26 consurrexit* ; 27 alligauerit*; 29 ha-
bet* ; 31 weniun?: (uenit); 35 om. mea.
iv. 4 om. caeli* ; 6 haberet* ; 8 triginta 4-
(et); 1o erant -- cum*; 15 corda*; 20
triginta J- et*; 24 metietur; 27 nocte ac
die^; 29 cum 4- se* ; 31 in terram fr. ;
38 111: ei*.

V. 2 Occurrit 4- ei* ; 3 » eum poterat* ; 4 »

ς 2

Iui pot. eum ; 5 7 nocte ac die* ; 7 dicit* ;
alitssimi : summi*; 9 Ὁ nomen mibi* ;
15 mentis ἝΞ qui habuerat legionem ; 17
» eum coeperunt* ; 21 rursus* ; eum ;
illum* ; 23 manus* ; 24 eum sec.: illum" ;
29 quia: quod*; 30 2 cognoscens in
semetipso*; de:/Jo: de eo* ; 36 » uerbo
quod dicebatur audito* ; 37 Ὁ» sequi se* ;
40 » erat puella*.

vi 4 » et in cognatione sua et in domo

sua*; 7 twocautí: conuocauit*; 8 (in
uiam); (zonam); 14 Ὁ Herodes rex*;
surrexit; ἢ» operantur uirtutes [ros ino-
perantur uirtutes]; 21 natali suo*; 23
quidquid (-- me); 26 om.est* ; 27] sed 4-
(statim) ; speculatore* ; (om. in disco) ; 30
et se. (Ἐ quae); 3t rediebant*; »
manducandi spacium* ; 32 naui*; 34 »
multam turbam*; - docere illos*; 35
dicentes (4- quia) ; om. hic; Praeterz:
multa; 37 Ὁ denariis ducentis* ; 40 et
sec. 4- per*; 43 (om.reliquias) ; 44 man-
ducauerant; 45 Bethsaidan; 48 super
mare* e/ 49 ; 50 (dicit) ; 52 intellexerant* ;
B5 om. Se; 56 aut in ciuitates*,

vii. 5 interrogant* ; 6 eis -F quia fr:mo,

posiea deleui?; ἢ 7 colunt me; om. et* ;
IO patri aut matri*; 15 cornquinare :
communicare; 19 :zsíra/: introit* ; om.
uadit*; 21 Ὁ» cogitationes malae*; 22
impudicitia* ; 28 dicit ei* ; Ὁ» sub mensa
comedunt* ; 29 de filia tua* ; 32 depre-

cantur* ; 37 fecil sec.: facit. |

viii 1 » illis diebus* sumeris in margine

δὶς postlis semel hami ( ) adictuntur, semel
desun/; 4 illos: istos; Ὁ» poterit quis* ;
I2 » quaerit signum*; 13 ascendens* ;
oz. nauim*; om. et sec.; Τά sumere
panes*; r5 om. et sec.'; 17 » Iesus

ΧΧ

ait illis* ; 19 millia -- et; 20 panes
ΟΕ uolui! primo, postea γε;
. a2 rogaban!: (rogant); 23 mferro-
gau: (interrogabat) ; quid: aliquid" ;
25 2 uideret clare*; 28 alii fr. -
(autem) rimo, sed posiea deleui! autem ;
29 2 dicitis esse* ; 31e0s: illos*; »
multa pati* ; 34 uult 4- post* ; seipsum* ;
35 » eam faciet* $rrmo, postea resfifuil
fac. eam ; 36 » faciat animae suae* ; 37
commutationem* ; 38 » confusus fuerit
me; » mea uerba*.
ix. 3 om. et sec.*; ἢ super terram non
potest*; 5 (Ὁ tabernacula tria); 9 cui-
quam: cui*; τ΄ (om. Pharisaei et); 12
(restituit); 14 (om. suos); 15 esum:
eum* ; (om. et expauerunt) ; accurrentes ;
16 (7 conquiritis inter uos); 18 z/lum
27.: eum* ; i19 dicit*; » patiar uos;
21 » hoc accidit ei; 22 eum fr. 4- et* ;
23 om. sunt*; 24 om. Domine* ; 25 (7
mute et surde); 2 tibi praecipio*; 26
clamans*; 31 auiem: (enim); 32 Ὁ
eum interrogare* ; 33 esset* ; 34 » inter
se in uia*; eorum: ilorum*; esset
maior; 37 me recipit et; Ὁ» me misit" ;
45 scandalizat te.
X. II αἵ: dici*; 14 quos: quod; » est
enim* ; 22 » possessiones multas*; 28
om. Et* ad ini1.; ἢ» Petrus ei dicere*; 33
(om. et senioribus*); 37 £E/pr.: Qui;
dixerunt (-- ei) ; 38 (baptisma); quo:
quod ; 39 (baptisma) ; uo: quod ; 400m.
uobis*; 43 maior (-- inter uos) ; 46 (»
multitudine plurima); 47 ? fili DauidIesu*.
zi. I lerosolymae 4- et Bethphage Promos
$ed posiea deleut?; 2 Ὁ est contra uos";
izuc: ilud*; 3 facitis (-- hoc); 6 εἰς
$&c.: eo8; Ir (Ὁ uespera iam); 14 Ὁ
quisquam fructum*; r9 egrediebantur ;
21 dicit*; 23 Ὁ monti huic ; 27 (» in
templo ambularet) ; 3a $7: Sed; /tme-
mus: timebant*.
Xii. 9 faciat; 12 om. hanc; 13 (om. in); 14

PRAEFATIO. CAP. IV. CONSPECTUS LECTIONUM PBENTLEIIL,

dare; 15 (7 illorum uersutiam) ; 16 (om.
ei*) ; 17 (om. igitur); 18 (ueniunt) ; 25
nubunt.. (ππνυπίη); 28 esse/: est; 29
luus; noster* ; Deus sec.: (Dominus) ; 3I
om. est 27.; 32 om. Deus* ; 37 Ὁ libenter
eum; audiebat; 42 2» una uidua*; (»
minuta duo).

xiii 2 (om. omnes); 3 montem*; ἢ om.

haec*; 8 comfra: super*; 11 - estis
uos*; 12 insurgent; 20 (» Dominus
breuiasset) ?rzmo, sed posfea resfifui breu.
Dom.; 21 Christus 4- aut; 22 Ὁ potest
fieri*; 25 ἢ sunt in caelis*.

xiv. 2 1» populo: populi*; 11 7 opportune

illum r:720, fosfea autem illum opport.; 20
om. manum*; 21 (om. Et); traditur* ;
24 effunditur* ; 25 qwia: quod*; om.
hoc*; 27 lesus (-- quia); 28 postea-
quam* ; surrexero*; 29 om. in te*; 30
om. uoluy tu primo, sed postea. γέρα;
7 bis gallus uocem*; 36 » possibilia
tibi; 38 om. est*; 40 ingrauati*; 41
traditur; Ὁ» trad. filius hominis*; 42
tradit; 43 de: ex* ; 45 om. Aue*; 47
om. uolui quidam primo, postea. resftftat ;
49 (7 tenuistis me) ; adimpleantur* ; 5o
Tunc: (Et); (om. discipuli eius); 53
conueniunt* ; omnes (-- summi) ; 54
et calefaciebat se ad ignem* ; 55 Ὁ morti
traderent eum; 58 dicentem (-- quia);
dissoluo; 59 70": (nec sic); 60 ad ea
quae fibi obirciuntur ab Ais : (quid isti tibi
obiiciunt) ; 61 dicit*; om. Dei*; 62 » ἃ
dextris sedentem* ; om. Dei*; 72 Ὁ
iterum gallus*.

xv. 6 » dimittere solebat*; 7 om. qui sec.

ef erat ; (fecerant) ; 16 eum - intro; 17
purpuram; 20 (purpuram); 28 adim-
pleta*; 29 aedificas [mos aedificat]; 33
per: super; 34 Heloi, Heloi*: lema; »
me dereliquisti.

xvi. 4 uident*; 5 stolam candidam; 14

5$: his*; (surrexisse); crediderant* ; 19
om. lesus* ; sedit*.

LVCAN pro LVCAM.

Luc. i 1 conpletae; 3 adsecuto; »
ἃ principio omn.*: omnibus; δ illi;
10 erat populi*; 12 (» turbatus est

Zacharias) ; 15 sicera* ; 17 Heliae*; in-
credibiles* ; 20 (potens); 25 » mihi
fecit; 27 (om. erat); 29 aud*?sse!: uidis-

---—BEREEEREEAm ἃ amA—— peo

PRAEFATIO. CAP. IV. CONSPECTUS LECTIONUM BENTLEII. xxi

set*; (2 salutatio ista); 41 (-- et ad | v. x (turba irrueret) ; 2 autem -F ex eis; 3

mi); 32 (domum); 35 nascitur; om.ex
te*; 39 (montanam); 43 » mihi hoc;
45 credidit* ;. μὲ: ei* ; 48 respexit (Ἐ
in); 49 (magnalia); 50 in progenies et
progenies* ; 52 (sedibus); 54 recordatus :
memorari*; om. suae*; 64 os eius
illico; 66 Quid*; 6*5 impletus*; 68
plebi*; 72 2 sancti sui; 77 (in remis-
sione) ; 79 Inluminare*.

ii. 2 o7. a* ; 4 Bethleem* ; 12 or. uolutt et

sec., sed postea γε; 14 pax -F in* ;
15 Bethleem*; 18 om. et sec.; 21 om.
puer*; - et an/e uocatum ; concipe-
retur in utero; 22 (ox. eum); 25 (Ὁ
erat homo wolui] primo postea repudi-
aui); 27 Ὁ parentes puerum Iesum; 077.
eius; 34 Ls: ills uolut! primo, posiea
deleui! ; (7 hic positus est) ; om. in ante
resurrectionem" ; contradicitur ; 36 pro-
phetis; suo a«olw: primo omtwWUh, posfea
reshtifutf; 38 redemptionem in Hierusalem;
42 illis 4- in*; 45 regressi: reuersi; 47 (Ὁ
audiebant eum) ; 48 uidentes 4- eum; 49
( » quaerebatis me); 50 eos: illos*.
iii. 2 (principe) ; Dom:n:: Dei*; 4 Esaiae* ;
4 exiebant* ; 8 quia potest Deus* ; 9 om.
bonum* ; exciditur* ; mittitur* ; 16 uenit;
17 conburet; igni; 18 populum*; το (»
quae fecit malis) ; 22 est Ἢ dicens 57:76,
postea deleui! ; complacuit*; 23 (2 erat
Iesus).

iv. i. agebatur in Spiritu* ; 3 (» es Dei); 4
Iesus -- dicens primo, postea deleu ; 7
pane solo*; uiuet*; 5 om.in montem ex-
celsum* ; 6 sum/: (est); (illam); 7
(erit .. omnis) ; 9 supra*; (2 es Dei);
10 mandabit*; 17 Ὁ prophetae Esaiae* ;
2 eratscriptum ; 18 oz. sanare contritos
corde* ; 19 (in remissione) ; (ov. et diem
retributionis); 21 (» scriptura haec);
22 filius est*; 23 (» similitudinem
hanc); 25 omnem terram zo/uj/ primo,
postea. deleut/; 27 Neman* ; 28 » ira in
synagoga ; audientes haec ; 29 supra* ; 34
qui sis*; 35 zum: ili*; eo: illo* ; 36
omnes zo/ut/ primo, sed fosfea deleui! ; 38
om. lesus*; 39 /mperaui/: (increpauit); 40
7 sol autem* ; 41 Exiebant* : autem 4 et.

rogauit ut .. reduceret; 7 om. pene* ; 1o
(Simoni); rr ewm: ilum*; r2 Iesum
om.et; 13 eum: illum*; r6 (desertis) ;
17 (sederat) ; (2 sedentes Pharisaei);
19 (om. parte); (2 inferrent illum);
super; 24 Ὁ potestatem habet*; dimit-
tere* ; surge Ἔ et; 25 surgens*; om.
lectum* ; 27 teloneum* ; 3o (» ad dis-
cipulos eius dicentes); 32 peccatores in
poenitentiam* ; 35 dies -F et; 36 »
uestimento nouo*; rumpet ; conueniet.

vi . 3 » dixit ad eos; :/o: eo*; 4 dedil:

ὦ et zaluif primo, postea deleut?; 9
lesus ad illos; (interrogabo); male --
facere; ro omnibus 4- illis; eius -F sicut
et altera oluif primo, postea deleuil;
I2 diebus ilis; 13 (» factus esset
dies); Ὁ ex ipsis duodecim ; 14 quem
(Ἑ et); 16 om. Et* ad inij.; Scarioth* ;
qui Ἑ et sed. poslea. deleurt et ; τ (omn. et
aníe Tyri) ; 19 (7 tangere eum) ; 21(»
esuritis nunc) ; » fletis nunc ; 22 estis ;
(2 oderint uos); 23 om. est*; 26 »
bene uobis dixerint*; 28 om. et*; 29
Ef: (om.) uel pottus (ei); 32 (7 gratia
est); 33 Ὁ benefaciunt uobis; (7 gratia
est); 34 » uobis est; 35 uestros 4- et*;
38 bonam om. et*; 39 cadunt: cadent* ;
40 om. si sit*; 41 (2 tuo oculo); 45
om. thesauro sec.; 46 (7 me uocatis); 47
(7 meos sermones); δ): est; 48 »
mouere eam; 49 audiuit . . fecit*; (om.
suam).

vii. 1 intrauit -F in; 2 (» erat illi) ; 6

dicens (4- ei) ; 11 cum eo: cum illo* ; 12
ciuitatis -- et*; matri*; τό (2 timor
omnes); Ὁ uisitauit Deus ; 21 Ὁ curauit
multos*; 22 Ὁ uidistis et audistis*; 24
7 dicere de Ioanne*; arundinem (-- a) ;
agi/alam : moueri* ; 28 (2 illo est); 29
baplismo: (baptisma) ; 31 om. ait autem
Dominus* ; (7 sunt similes); 32 ( in
foro sedentibus); 38 eius (4 flens);
unguebat; » ung. unguento [ros ungento
ungebat]; 41 e/ aitws: (at) alius; 42 (7
utrisque donauit) ; dz::/: diliget* ; 45
intraui.

viii. r ciuitatem et castellum*; 2 Ὁ dae-

xxii

monia septem* ; 3 Chuzae [sos Chuza];
εἰ: eis*; 4 conueniret* ; 6 supra : super ;
12 om. hi* ; 13 supra: super; radicem* ;
16 uaso; 18 audia/is : auditis* ; 19 adiret
-- ad*; 23 E/nautganíibus: Nauigantibus
autem* ; cessat: (cessauerunt); 25 di-
centes ad inuicem* ; Ὁ» imperat et mari* ;
26 E! nauigauerun!: Enauigauerunt au-
tem* ; 24 daemonium iam: daemonia ἃ ;
uestimenlo: uestimentum; 28 tibi oz. est; 30
intrauerunt ; 35 (7 sedentem hominem);
etus: (Iesu); 37 Ὁ timore magno"; 38 E:
(At); 39 uolui! primo fecerit e 7 Deus fec.
postea ulrumque deleuit; 40 redisset* ; 42
filia unica* ; εἰς illi*; 43quaedam: (quae);
46 exisse*; 48 ez: illi*; ^ tesaluam ; 49
a principe* ; z//vm : (magistrum) ; 51 ue-
nisset 4- ad; (Ὁ puellae et matrem); 52
est 4- enim ; o». puella* ; 53 quod: quia*.
ix. I (om. apostolis) ; 4 exeafiís: (exite) ; 5
super; 6 circumibant*; 9 Ὁ audio ego
talia*; 13 Ὁ date illis uos; 14 awfem:
(enim) ; 16 (om. suis) ; 17 ( et saturati
sunt omnes); 18 » turbae esse; 19
uero: autem; propheta unus*; 20
» dicitis esse; .Srmon: (autem); 23
seipsum*; 24 propter me (- hic); 25
(2 mundum uniuersum); 26 (» eru-
buerit me) ; 27 (stantium) ; 28 Ὁ» Ioannem
et Iacobum ; 29 factum* ; albus oz. et* ;
32 illo om. erant*; .E/: (At); 33 ewm:
dum* ; 37 z//is sec.: illi* ; 39 apprehendit
illum* ; 44 cordibus : (auribus) ; 45 inter-
rogare eum* ; 47 (cogitationem) ; appre-
hendens [sos adp.|] puerum statuit eum
secus se*; 48 » omnes uos*; mator:
(magnus) ; 51 iret om. in* ; 53 euntis om.
in*; 55, 56 om. dicens Nescitis cuius
spiritus estis | Filius h. non uenit animas
perdere sed saluare; 58 JD:/x:/: Et ait* ;
60 uade om. et* ; 61 » primum permitte
mihi* ; guae: qui* ; suam ad : suam in* ;
respiciens : aspiciens*.

X. 5 » domui huic; 6 superillam* ; 1o om.
autem* ; 15 vsque ad caelum : usque in c.*;
16 (2 audit uos wolur? primo, postea re-
pudiauif); (2 spernituos); 7 me misit*;
18 satanan*; 21 (sp. om. sancto wolui/
primo, postea ut uidetur sancto. resfifuil) ;

PRAEFATIO. CAP. IV. CONSPECTUS LECTIONUM BENTLEIL

quoniam: quia; 22 quisit δε"; 23 om.
uos* ; 25 ad 15i. (-- At); 38 (2 castellum
quoddam); » nomine Martha.

xi. Ὁ loco quodam*; » et Ioannes
. docuit* ; 3 Aodie : cotidie" ; 7 (7 in cubili

sunt); 8 om. Et si ille perseuerauerit pul-
sans* ; 11 petet; 13 (7 data bona); 16
Ef: (At); 17 wid?!: (sciuit) ; desolatur"* ;
(cadit); 18 ews: ipsius*; - elicere
me* ; 20 feruen:i?: praeuenit* ; 22 fortior
illo*; aufert ; distribuit; 23 contra : aduer-
sum*; 24 amóbula!: perambulat*; ag
om.eam* ; 26 om. secum* ; 48 om. illud* ;
29 om. prophetae*; 3o Nineuitis*; 241
Solomonis: plus om. quam* ; Solomone
[Salomone s0s:]; 32 Nineuitae*; plus
Iona"; 33 swpra: super; 34 lucidum
(est) ; tenebrosum (est) ; 36 (tenebrosam) ;
illuminat; 44 parent* ; 45 Ὁ nobis con-
tumeliam* ; 46 portari*; 48 » quidem
ipsi*; 53 om. autem*; 54 om. et; »
capere aliquid* ; dz: ex*.

xii. 1 suos Ὁ primum; attendite (4

uobis); quae est; 3 dicemfur : audientur ;
4 quid : quod* ; 7 estis oz, uos* ; 8 fuerit
-F in* ; zum: in illo*; 9 denegabitur* ;
IO dici: dixerit; 12 quid: quae" ; om.
uos*; 13 » quidam ei*; r4 4211: ei*;
I6 » attulit ager; 17 quia: quod* ; a2
animae om. uestrae* ; induam:ini : uestia-
mini*; 23 corpus om. plus; 27 uobis
«HF quia: 28 » in agro est*; 31 om.
primum* ; om. et iustitiam eius*; 33
ueterescunt* ; 35 om. in manibus uestris* ;
39 wenire/ : uenit; perfodiri* ; 4o uos (4-
ergo); uenit*; 42 (constituet)*; super* ;
(om. illis); 43 Ὁ seruus ille; inueniet ;
44 quia super; 45 seruos: pueros";
47 multas; 48 paucas; 5o baptisma*;
coartor* ; 5r (terra); 52 in duo*; 56
terrae et caeli* ; 58 aulem: (enim).

xiii ἃ fuerin/: fuerunt*; 4 Szcw/: (Aut);

(super) ; Siloam* ; fuerunt*; 5$ » non
poenitentiam*; 6 autem om.et* ; 8 dixit*;
IO corum: (quadam); r2 uidisset* ; om.
eam* ; 14 non om.in; 15 Respondit..
et dixit* ; 25 ostium 27. 4- et* ; Domine
(4- Domine) sed posfea deleui?; 27 dicet
(1 Dico); 32 ite om. et* ; tertia om. die* ;

PRAEFATIO. CAP. IV. CONSPECTUS LECTIONUM BENTLEII. xxiii

33 sequenti om. die* ; 34 pinnis* ; (noluis-
tis) ; 35 relinquitur* ; om. deserta*.

Xiv. 1 om. lesus*; (principum); 2 » erat
hydropicus; 5 (2 dixit ad illos sed res/z-
fut?) ; ? autem om. et; 8 ab eo*; 9 (dicet) ;
(incipies); 12 » et ipsi te*; 13 claudos
om. et* ; 18 omnes (-- se); 25 ( 7 cum
eo turbae multae); 26 » discipulus esse ;
28 (om. qui necessarii sunt) ; habet* ; 34
sal sec. J- quoque*; 35 mittitur.

XV. 4 cam: ilam*; 5 (om. eam); 14 Ὁ
consummasset omnia ; 16 (7 manduca-
bant porci); 17 mercennarii*; orm. in
domo* ; r9 mercennariis* ; 22 anulum* ;
pedes om. eius*; 27 illi (-F quia); 29
anmis: annos; 30 suam: (tuam).

xvi; uilicum*, e/ in/ra ; 2 uil. (om. tuae) ; 8
(» saeculi huius); 9 mamona* e/ zn/ra ;
I4 Ὁ haec omnia; r5 quod (-- in); 18
» ducit alteram* ; 19 diues qui: d. et* ;
21 ad milf. « Et; om.et nemo illi dabat* ;
22 sepultus est --. Et; 23 eleuans orm.
autem; 24 aquam wu: aq. (et); ag om.
illi; 26 chaos: chasma; » transire hinc ;
28 7 locum hunc* ; (tormenti).

Xvii. 3 om.inte*; 6 haberetis* ; diceretis* ;
obediret* ; 7 aut -- boues dernde uf uidetur
oues ; dicet* ; 8 dicet*; 9 (om. illi) ; x1
transiebat* ; 17 (om. et); 18 rediret (ut);
20 respondit eis et*; 27 edebant (om. et) ;
ducebant (om. et); 28 (om.et fer); 29 (9
sulphur et ignem); (2 perdidit omnes);
34 uobis om. in* ; 37 ilis : eis* ; om. et*.

xviii. 3 (o5. quaedam) ; r1 we/u/: uel ut;
20 (7 non moechaberis non occides) ; 24
7 illum Iesus* ; 27 εἰς. (ille) ; 31 (om.
Iesus); 33 Ὁ die tertia*.

xix. 2 Zacchaeus e/ in/ra; ἢ» erat princeps*;
4 eum : ilum*; 9 si Abrahae: Abrahae
est; I3 ez: illis* ; 14 eum: illum* ; 15
quanfum quisque: quid quis; 17 »
fidelis fuisti* ; eris: (esto); 23 iam:
illud* ; 26 om. et abundabit* ; 28 ascen-

dens 4- in; 30 in quo introeuntes; 37
discipulorum : discentium*.

XX. 3 ofm.lesus* ; 4 Baptismum* ; 5 inter
se* ; 7 (2 nescire se) ; 14 inter se* ; 19
hanc; istam* ; 21 eum: ilum*; » in
ueritate uiam Dei*; 24 om. ei*; 25 » —
Caesaris sunt .. Dei sunt*; 26 beris:
filüis*; 3r (o7. omnes); 34 - saeculi
huius*; 35 habentur; nubunt*; du-
cunt*; 3* Quod : Quia*; 39 om. ei* ; 40 »
interrogare quidquam; 41 7 Dauid esse*.

xxi. 5 lapidibus bonis*; 8 eos: illos* ; 9
oportet 4- enim ; sondum: non*; 21:
fugiant in montes* ; 37 uolui! primo (7
in templo docens), sed posíea restitui
docens in templo.

xxii 2 Jesum : eum* ; Scarioth*; 5 » illi
pecuniam ; 6 /urbis: (turba eis); 9 dix-
erunt (4- ei); ro om. quidam*; 12 »
uobis ostendet* ; (om. et sec.) ; 17 accipite
(-- hoc); 20 funditur; 22 traditur; 26
minor: iunior*; 38 » gladii duo*; 44
(decurrentes) ; 45 (om. suos); 48 Uh:
ei*; 49 percutiemus; 55 igni*; atrio;
erat : (sedebat); 61 dixit* (-r ei).

xxiii. 2 » accusare illum* ; (om. et sec.) ;
3 respondens (4- ei); 8 audiret*; de illo* ;
9 eum: illum*; 1a uolut! primo » Pilatus
et Herodes, sed postea γε Her. et
Pil; 20 eos: illos*; 21 eum: illum*;
25 (om. illis*) ; 35 eum : illum ; 36 er sec.:
ili; 40 eum: illum* ; 48 om. sua ; 49
erant eum*; 54 Parasceue ; 55 40: ipso* ;
uenerant*.,

XXiv. r1 credebant* ; 12 uidet; om. sola* ;
18 Cleopas*; 20 » tradiderunt eum ; 24
muenerunt: uiderunt* ; 26 (om. ita) : a9
intrauit -- manere; 32 loqueretur (Ὁ
nobis); 33 ἐπέ: ipsis*; 36 - haec
autem*; Jesus: (ipse) ; Ὁ Iesus stetit* ;
38 et sec. (4- quid); 39 Ὁ ipse ego*;
47 Hierusalem; 48 72 estis testes* ; 49
uirtutem* ; 53 ort, Amen *.

In Euangelio Iohannis asteriscos non addidimus, cum de aliquot lectionibus nostris
nondum satis ligueret.

Ioh. i. 9 om. hunc; 20 Ὁ ego non sum; 21
dicit; 23 Esaias; 26 nesci/it: non scitis;

29 uidet; om.loannes; om.ecce sec.; 30
quo (-F ego) ; 31 om. in; 38 om. se; 39

xxiv PRAEFATIO. CAP. IV. CONSPECTUS LECTIONUM BENTLEII,

uenerunt (4- ergo); (om. autem); 40a:
ab; 44 Bethsaida 4- de; 51i super.

ii. r tertio; 4 om. est; 6 uolutf primo »
hydriae lapideae sed ?osfea restifui lap.
hydr.; 8 (om. lesus); 9 haurierant; 10
oft. autem ; 13 Ierosolyma ; 7 lIerosolyma
Jesus* ; 16 0m.etsec.; 17 Ὁ uero sunt;
22 surrexisset.

lii.2 Jesum: eum; 3natus; 4 » senex sit;
renasci: nasci; 5 (natus); om. sancto;
8 nescis: non scis; au: et; IO om.
in; 13 » de caelo descendit; i5 in
ipso; 16 » dilexit Deus; 18 credidit;
20 mala agit; 21 Ὁ eius opera; 22 Ὁ
ludaeam terram ; 23 adueniebant ; 24 »
in carcerem Ioannes; 25 awfem: ergo ;
27 quicquam ; (7 datum ei); 31 supra des.
iv. 1 guod: quia; 2 quamquam (-4- ipse);
5 Sychar; 6 super; 9 om. illa; (7 a me
bibere); 14 om. ego; 17 (Ὁ uirum non
habeo); 20 quia - in; 25 (om. ergo);
(7 annuntiabit nobis); 29 et primo
uolui! om. sed postea hamos deleutt; 30 om.
ergo; 32 dixit; 34 κί sec.: (et); 37 (om.
est (γι); 38 (7 non uos) ; (laborem);
41 om. in eum; 42 (» non iam); 45
fecerat -- in; 53 (om. erat).

v. 2 lerosolymis 4- super; 4 om. uoluif fofum
uersum; Ὁ secundum tempus descen-
debat; 6 2 multum iam; 75 enim:
: (autem); 8 grabattum e/ im/ra; 9 om.
ile; -» ilo die; ro est -- et; I1 »
fecit me sanum ; 13 05. a ; 16 (- et ad
zmi[); 19 » facere a se; quod: (quid);
22 7 iudicum omne; 26 » uitam
habere; 27 ei 4- εἴ; 28 i/i Der: (eius);
41 om. ipso; 35 Ὁ exultare ad horam;
36 (om. ego sec.) ; Ὁ me misit; 38 uolui?
primo 7 manens in uobis, sed fostea resti-
(uil in u. manens; 44 » potestis uos; »
est Deo; 45 sperastis; 4*7 Ὁ meis uerbis.
vi. 5 dicit; 9 iir: (in); ro faenum; rr
(» panes Iesus); 12 (dici) ; 14 om.
lesus: 15 e/: (ut) ; 19 super; 21 » fuit
nauis; 22 abissent; 24 om. in; 2} sed
(4- cibum); Ὁ uobis dabit; 28 (faciamus);
30 (» facis tu); 31 » manna mandu-
cauerunt; 33 Ὁ descendit de caelo; 35
et (err. fyp.) : eis; 40 aufem: enim ; uidet ;

2 resuscitabo eum ego; 41 o7. uiuus ;
7 descendi de caelo; 49 » in deserto
manna; 54 habetis; 60 om. et; 64 spiritus
(4- sunt) ; 65 Ὁ esset traditurus; 66 (7
datum ei); (om. meo) ; 72 Scariothen.

vii. 1 om. autem; Galilaea; Iudaea; 3

auíem: (ergo); discipuli 4- tui; ἡ quod:
quia; 8 om. autem; 12 » de eo erat in
turba; 18 eum: illum; 25 Ierosolymitis ;
30 (manum); 33 om. eis; » misit me;
34 Ὁ sum ego; 35 (gentilium , . gen-
tiles); 38 dixit; 39 nondum fuerat glor. ;
41 » Christus uenit; 42 fri»o μοίμ
Christus uenit, ss? /oríasse de uersu
errauit: salfem postea resfifurt uenit Chr.;
44 eum sec.: ilum; 45 ium: eum;
48 » aliquis ex principibus; 5o Dicit ;
51 Ὁ audierit ab ipso prius; 52 om. Scrip-
turas; 2 propheta a Galilaea.

viii. 4 (dicunt); 6 terram; 4 ergo: autem;

9 exiebant; o. lesus; 11 ἢ» amplius
iam; 12 ambulabit; /umen: lucem; 20
om. lesus; 22 dixi/: dicit; 25 qui:
quia; 26 2 misit me; 27 (om. Et);
eius: eis; om. Deum; 29 » misit me;
om. et sec.; 33 dicis -F quia; 35 om.
autem; 36 » Filius uos; 37 fun:
semen; 38 om. meum; 42 et uenio
neque; 45 δ΄: quia; 46 arguit; om.
uobis; quare 4- uos; 48 ergo: igitur;
49 inhonoratis; 5o quaerit .. iudicat ;
52 ergo τ illi; 54 wesfer: noster; 56
meum - et.

ix. 1 om.lesus; eius fr.: sui: 5 Ὁ in mun-

do sum; 7 Siloae; 8 uidebant; 9 es/ ei:
eius est; om. uero; 1o Zi: tui; 11
uolui! primo Ὁ meos oculos, sed fosíea
resitiui/ oculos meos; natatoriam Siloae ;
uidi; 12 om. Et; 14 woíu:? » eius oculos
primo, sed posíea resíifui! oc. eius; 15 --
et anle Pharisaei; Ὁ posuit mihi; τό gui:
quia: om.autem; :/méer eos: in eis; I7
de illo: deeo; qui: (quia); a1 Joguatur :
(loquetur) ; 22 quoniam: quia; om. esse;
25 Dixit: (Respondit); om.eis; 27 iam,
et (4- non); 28 om. ergo; sis: es; (»
sumus discipuli); 32 Ὁ aperuit quis;
34 peccatis (4- tu); 38 (om. procidens);
39 (7 mundum hunc) ; 40 o5. quidam.

ααπασπαδαδια. πὐσ, Ame ——RP- P 0080 n

PRAEFATIO. CAP. IV. CONSPECTUS LECTIONUM BENTLEII. xxv

X. 5 sequentur; fügient; - alienorum
uocem ; 8 venerunt: uoluit primo (-- ante
me), sed fosfea deleui!; latrones sed non;
9 pascuam ; 11 2 (Pastor bonus); da/:
ponit; om. suis: 15 om. meis; 16 (»
ouili hoc) ; om. et az/e unus pastor; 17
2 Pater diligit; 18 meipso om. et ; 19 Dis-
sensto: uoluit primo (-Fergo), sed postea
deleut?; 29 quod: (qui); (maior); 32 Ὁ
opera bona; sou 2 lapidatis me 277,0,
sed posiea resfifui? me lap.; 34 (7 est
scriptum) ; 38 etsi wo uerbo; 7 in me
est Pater; 40 (oz. eum); (primum bap-
tizans) ; 42 in eum 4 ibi.

xi. 3 om. eius; 4 (» haec infirmitas) ; 5
(ο»ι. Mariam) ; 6 infirmatur ; 7 Aaec dixit:
hoc dicit z/ez (hoc); 8 » lapidare Iu-
daei; 9 -horae sunt; (7 mundi huius);
10 Si(-F quis); 11 post hoc dicit eis;
excilem : exsuscitem ; 14 » dixit eis Iesus ;
18 quasi (-- a) ; 24 qui (err. 4yp.) : quia;
27 om. uiui; o7. hunc; 31 ergo: igitur;
33 fremuit; 37 » dixerunt ex ipsis; on.
nati; ut 4- et; 39 fetet; Ἢ enim est;
44 dicit; 45 om. et Martham ; quae:
(quod); om. lesus; 48 nostrum - et; 49
autem (-F quidam); om. nomine; 50
uobis: nobis; Ὁ homo moriatur; 5i
quod: quia; 52 (Ὁ pro gente tantum);
ut 4- et; 56 ueniat.

xii. 1 Ὁ» fuerat Lazarus; 3 Ὁ capillis suis
pedes eius; 4 Dicit; 7 Szm5e: Sine; 13
Osanna; τό Z7Jaec pr. 4- autem uolui
primo, sed. postea. deleuit; τό (7 de eo
scripta); 18 (2 hoc eum fecisse); 19
(proficitis); 22 dicunt; 25 (Ὁ mundo
hoc); custodiet; 26 Pater (om. meus); 27
7 hora hac ; 28 2 tuum nomen ; 29 7 fac-
tum esse; 30 » uox haec; 31 (» mundi
huius); 34 dicis 4- quia; 35 modicum
(τ tempus); » tenebrae uos; 40 Ὁ
eorum cor; et intelligant o7. non; 42 ut
de synagoga; 47 Ὁ mea uerba.

xiii. τ diem - autem; - eius hora; (»
mundo hoc) ; 2 Scariothis; 6 Petrus?; 8
7 lesusei; habes ; 12 eorum om. et; sua
ret; 14 7 uestros pedes; 15 (oz. ita); 16
om. est sec. ; 1] erifis: (estis); 18 implea-
tur; leuauit; 23ergo: (autem); 24 dicit;

ei (4- dic); 25 ille -- sic; super; 26
(Respondet) ; 27 buccellam - tunc ; Ef
dixit: Dicit ergo; 28 dixit; 29 quod
dixisseí; quia dicit; 30 - buccellam
ille; 31 dicit; 35 2 mei discipuli; ad :
in; 36 wolud primo ἢ postea autem
sequeris sed ostea reshfutf seq. aut.
postea; 37 Petrus 4- Domine; 38 om. ei;
(Ὁ gallus cantabit); (7 neges me ter).

xiv. 1 (7 uestrum cor); 2 (7 locum uobis) ;

3 parauero; ἢ - cognouissetis utique ;
cognosceíts : cognoscitis ; 9 cognoutsits me z
cognouisti; Philippe?; uidit zs; Pa/rem
Jr. (4- et); ro credis; 13 om. Patrem ; 14
o7m.me; 17 cognoscitis; 18 (uenio) ; 20
uoluit primo 7 cognoscetis uos, sed postea
resit/ui uos cognoscetis; oft. sum; 237»
nobis manifestaturus es; 24 (auditis) ; 27
(7 uestrum cor); 3o (7 huius mundi
princeps).

xv. 2 tollit; 4 (2 fructum ferre); 6 mite-

iur : (missus est); aresce/: aruit; (colli-
gunt); eum: eos; mittunt; ardent; 10
uolui primo Ὁ praecepta Patris mei, sed
postea restifui/ Patr. m. praec. ; 13 7 quis
ponat; 15. dicam: dico; /aciat: facit;
I6 posui uos ut ( uos) eatis ; 20 om.
mei; 25 impleatur; » me habuerunt;
27 perhibetis.

xvi. 2 (interfecerit); Ὁ se obsequium ; 5

eram At nunc; Ὁ me misit; 9 credunt ;
IO uidetis; r1 7 mundi huius; o». iam ;
I2 7 dicere uobis ; 13 docebit: (deducet);
uos 4- in; 16 (uidetis 77.) ; 17 (uidetis
pr); 19 autem: ergo; (uidetis 2r.) ; 20
» in gaudium uertetur; 22 habebitis;
tollit; 32 o». iam.

xvii τ» tuum Filium; 3 (» aeterna

uita); » uerum Deum ; 11 4wos: (quo);
I2 ex his periit; 14 Ὁ odio eos; r5 eos
ex malo; 18 om. tu; 20 eis pr.: his; 21
» mundus credat; 22 sicut (om. et) ; 23
unum (ut) cognoscat; 24 » ego sum;
25 juste “ et; 26 qua: quam.

xviii. 4 dicit; 7 Ὁ eos interrogauit ; 9 eis:

ipsis: ro » eius auriculam; dextram ;
II om. tuum; 18 calefiebant ; 21 “77:
sum ; 22 ministrorum assistens olwif
primo, sed postea resíifuif ass. ministr.; 26

οὔ. οἱ; 28 manducarent om. ut; 29 om. |

foras; 32 » esset morte; 34 4- Et ad
ἐπι; 2 tibi dixerunt; 36 » mundo hoc
bis; 371 » meam uocem; 38,.d/xuU:
: dicit; wo/ui primo 2 causam inuenio in
eo sed foslea restifuit ordinem | Clemen-
fimum; 40 om. ergo.

xxvi PRAEFATIO. CAP. IV. CODICES EUANGELIORUM IN

discipuli; 12, r4 uidet &is; r5 esse/: est;
17 Patrem uestrum et Deum meum ; 19

'" » esset ergo sero; om. congregati;

dicit; 20 2 hoc cum; 22 Z77ae: Hoc ;
dicit; 23 (-F Si ad ἐπ}; ef: (si); 25
Dicebant; figuram; 26 - intus disci-
puli eius; 29 Dicit; om. Thoma.

Xxi. 3 exierunt oz. Et; nauem ; 4 autem 4-
iam; 5 Dicit; 6 Dixit; (2 illud trahere
ualebant); Prae: a; 7 Dicit; Simon ( Ἢ
ergo); tunicam; 9 uident; 12 discum-
benlium : discentium; 13 (om. Et ad £si.);
I4 07. Suis; surrexisset; 1^5 dicit ei
Domine; zosít: scis; Dicit ei Pasce; 18
om. tu; I9 Ὁ hoc cum dixisset; 30
uidet ; (tradit); 21: dicit; 22 .$7: Si (//a
Bentleius :. uolebat fortasse Si sic); 23 iste
in fratres; Iesus 4- quia; 24 om. ille; et
qui scripsit ; 25 oz. posse.

xix. 2 uestem purpuream; 4 Exiit; ox.
ergo; » in eo nullam causam inuenio ;
. g Exüt; Ὁ spineam coronam; 6 cla-
: mauerunt ; crucifige oz. eum ; 9 dicit; 11
» esset datum ; » tradidit me ; 12 oz. Et ;
om. enim ; ( 2regem se); 13 auem: ergo ;
locum ; 17 o7. autem ; 18 Ὁ eum cruci-
fixerunt ; 20 Ὁ legerunt Iudaeorum ; 25
Cleopae; 28 quia Ἔ iam; dicit; 29 »
' positum erat; 35 Ὁ eius testimonium.
Xx. 1 uidet; 2 currit; z/s: eis; 5, 6 uidet
àis; 9 oportet; ro » ad semetipsos

Codices Euangeliorum 1n. usum editionis Bentleianae collati.

Codices ab ipso Bentleio collati et maxima ex parte in libro Tr. Coll.
Cant. B. 17. 14 citati. [Codices nostri uncis includuntur.]

A. Mus. Brit. Reg. I, D. ix olim Regis Canuti (Westwood Znglo-Saxon and
Irish M SS. p. 141, Palaeograpkia Sacra Pictoria tab. 23). Cf. T. infra.

[B. Coll. Corp. Christi Cant. 286 — noster X. Uide supra p. 14.]

Cu a d » » 197 Fragmenta S. Lucae ex Bentleii $ q. u. infra
(Westwood .4.-.S. & 7. MSS. p. 49).

D. Mus. Brit. Cotton Otho B. ix ab igne paene consumptus.

E. , , Cotton. Tib. A. II saec. X ineuntis olim Regis Athelstani (M. B.
Catalogue of Anc. M .SS., Latin, p. 35).

F. Mus. Brit. Add. 5463 saec. VIII, ex Beneuento olim Ri. Mead. (M. B. Car.
p. 18, tab. 7, Pal. Soc. I, tab. 236). Codex bonae notae, sed non optimae.

H. Mus. Brit. Reg. I, B. vii in Anglia scriptus saec. VIII. (M. B. Cat. p. 19, tab.
16).

H. alter (in Tr. Coll. Cant. B. 17. 5). M. B. Harl. 2826, saec. IX-X. (M. B.
Cat. p. 32) quem codicem, ne cum primo confundatur, semper numero suo
citauimus.

[K. Eccl. Cath. Dunelm. A. II. 16 * de manu Bedae' dictus — A noster in S.
Iohanne. Uide supra p. xi.]

M. Mus. Brit. Harl. 2788 (in Tr. Coll. Cant. B. 17. 5) circa A. D. 8oo * codex
aureus' (M. B. Cat. p. 22, tabb. 39-41). Hunc codicem semper numero suo
citauimus.

O. Mus. Brit. Reg. I. A. xviii, saec. X olim S. Aug. Cantuar. ex dono Regis
Athelstani (M. B. Cat. p. 37).

P. Mus. Brit. Reg. 1 E. vi, saec. VIII exeuntis, olim S. Aug. Cantuar., in Anglia

USUM EDITIONIS BENTLEIANAE COLLATI. xxvii

scriptus (M. B. Ca. p. 20, tab. 17, 18; Palaeographical Society I, tab. 7 ;
Westwood .4.-.S. δ 7, M.SS., tab. 14, 15).

R. Mus. Brit. Reg. 1 E. vii, viii Biblia, saec. IX.

T. Tr. Coll. Cant. B. 10. 4, eadem manu ac Bentleii A.

W. Mus. Brit. Harl. 1802 cod. Hibernicus, saec. XII ex Bibliotheca Parisiensi.

X. Uniu. Cantabr. Kk. I. 24, Euang. Lucae et Iohannis, cod. Hibernicus saec.
VIII? Cf. Westcott Vulgate in SmietE's Dictionary of. !ke Bible tom. iii. p.
1695 a et tab. II. fig. 1 ad p. 1712.

[Y. Cotton Nero D. iv 2 noster Y. Uide supra p. xiv.]

[Z. Harl. 1775 — noster Z. Uide supra p. xiv.]

€. Dunelmensis A. II. 17 saec. ut uidetur VIII, euang. Iohannis Marci et Lucae:
cum fragmento Lucae xxi. 33-xxiii. 44 (Westwood 44.-.S. & 1. MSS. p. 47).

[£. Lichfeldensis — noster L a Bentleio in Tr. Coll. B. 17. 5. collatus.]

$. Mus. Brit. Cotton Otho C. v. Matthei et Marci, ab igne iniuriam passus.
Confer C supra (M. B. Ca. p. 20, Westwood 1]. c. p. 50).

. Codices Euangeliorum a Iohanne Walkero Bentleii causa collati A. D. 1719—
1720! (quorum collationes huius editionis gratia cum aliis ex libro Tr. Coll.
B. 17. 5. exscripsit W. C. Bell).

a. Parisiensis Lat. 11955, saec. VIII? aureo-purpureus, Matt. Mc. mutila. Exstant
Mt. vi. 2-xxvi. 42; xxvii. 49-fin. Mc. ix. 46-xi. 13; xii. 23-fin. (L.
Delisle Caótuet des M S.S. de la Bibltothóque Nationale Atlas tab. I. 2, INou-
veau traité de Diplomatique tom. 111. tab. xxxviii. —Cf. etiam notam ad
cap. I, p. viii (5).

«. P. L. 2, Biblia Caroli Calui circa 876 A.D. (Delisle l. c. tab. xxviii, 1, 4, 5,
Silvestre, De Bastard, Jorand, &c.)

[4 P. L. 11553 2 G etg,. Uide supra p. xii.]

o. P. L. 262, saec. IX, Euangelia ; olim Puteanus.

[7. P. L. 381 et 298 — B noster, Bigotianus, olim Fiscannensis. Uide supra p. xi.]

9. P. L. 13171, saec. IX, Euangelia. Codex bonae notae.

Codices Turonenses quorum uariantes lectiones collegit Leo Cheualier et Walkero
tradidit Sabatier.

. [p. Turonensis 22 saec. VIII — noster M. Uide p. xiii.]
c. Turonensis 23 saec. IX, Euangelia.
τ. Turonensis 25? saec. XII, olim Maioris Monasterii.

Codices Oxonienses a Casleio Bentleii gratia collati anno 1721, in eodem libro.

C. Coll. Corporis Christi Oxon. 122, saec. forsan XI, codex Hibernicus ; nos cita-
mus 407. oxor.
y. Coll. S. Iohannis Bapt. Oxon. 194, saec. XI; nos citamus s. 20A. oxon.
[χΞ — R noster. ὕ0ἱάς p. xiii.]
[V — O noster. Uide p. xiii.]

! Plura uidesis O/d-Latin Bibíical Texts, no. I, A4$fendsx 11, p. 55.
d 2

xxvii PRAEFATIO. CAPP. V, VI. CODICES ET EDITIONES CITATI.

CAP. V. Codices manuscripti alii in notulis interdum citati.

and. - Euangelia S. 44"dreae Auenionensia, a Martianaeo 1695, et Calmetio
Comment. litt. tom. vii. 1726 interdum citata.

aur. — Codex aureus Holmiensis, saec. VII uel VIII, ed. I. Belsheim Christianiae
1878. Cf Westwood Ornaments of A.- S. and T. MSS., pp. 1-7, tabb. 1, 2.

durmach. Ξε Durmachensis (Book of Durrow) saec. VI exeuntis, T. K. Abbott in
ed. codicis Usseriani (») Dublini 1884.

emm.- Euang. S. Emmerami Ratisbonae, nunc Monacensia, A. D. 870. Contulit
P. C. Sanftl Dzssert. in aureum et peruetustum ss.euu.cod. MS. Ratisb. 1786.

Jforiac. — codicis F7oriacensis speculi (72) fragmenta Ashburnhamensia (cod. Libri
16). Uide Weihrich in Cor?. Scr. Eccl. Lat. Uindob. tom. xii, p. xl.

gat. — Codex Euang. S. Gatiani Turonensis, postea Ashburnhamensis, saec. VII?
nunc Par. JVouvelles acquisitions frangaises 1587 (Libri 14); a Calmetio citatus
Nouvelles Dissertations pp. 448—488, Paris. 1720. |

££. -— Gigas librorum Holmiensis saec. XIII, Actus Apostolorum et Apocalyp-
sin cum collatione ceterorum librorum N. T. ed. Belsheim, Christianiae 1878.

legion. — Biblia S. Isidori Legionemsis a Sanctioni presbytero conscriptus era
968 — 930 A.D., in usum recensionis Sixtinae collata. Quae collatio Romae
Uat. 4859 seruatur, ubi inspexit 1. S. Hic codex in Nouo Testamento
codicis Carafiani quater laudatur ad Act. ix. 5 sqq., x. 6, xxiv. 6 sqq. Rom.
v. 16. Uide infra.

Cof. uat. — Correctorium uaticanum saec. XIII, Romae Uat. 3466 (Vercellone N),
cuius partem quae ad Nouum Testamentum et Apocryphos libros spectat
huius editionis gratia exscripserunt Aug. Mau (S. Matt.) et Ioh. Gatti. Cf. C.
Vercellone Dissertazioni Accademicke No. III, pp. 35-56, Romae 1864.

cor. uat. marg. — eiusdem libri margo (Vercellone N*). In margine aliud correc-
torium nobis ignotum saepe laudatur et symbolo . . designatur.

cod. caraf. — Lectiones in margine Bibliorum Hentenianorum Plantin. Antuerpiae
1585, a congregatione Sixtina praesidente Cardinali Antonio Carafa scriptae.
Cf. C. Uercellonium in libro dicto ÜUavzae Lectiones Uulgatae Latinae tom. I,
pP. xxvii-xxxii, Romae 1860, cuius peculium hic liber uidetur fuisse.

In hoc codice citantur codex Amiatinus (Matt. xxvi. 28, Marc. xiv. 24,
Act. xx. 29, Rom. iv. 5, v. 16, Heb. xii. 18, xiii. 2), * codex Gothicus' Legio-
nensis, ut modo dictum est, et * Graecus cod. Uat. uetustissimus et emenda-
tissimus ' (Matt. xxvii. 35, Luc. xii. 35, Act. iv. 5-7, x. 6, xv. 34, xxiv. 6-8,
Rom. v. 16, 1 Pet. ii. 23?, 1 Ioh. v. 7).

Cap. VI. Editiones saepius uel perpetuo cttatae.

Erasm. — Desiderii Erasmi Nouwm Testamentum Graece et Latine cuius fere
semper usi sumus editione Clerici in folio, quae est tomus sextus editionis
Lugd. Batauae 1705. Codices Erasmiani recensentur in O/d-La£is. Biblical
Texts, No. I, Appendix I, Oxon. 1885.

$ z Editio S/epAanica Parisiis 1538 in folio, quam citamus ex editione anno 1546
repetita, cum uariis lectionibus in margine: quorum codicum uide elenchum

PRAEFATIO. CAP. VII. EDITIONES ALIAE CITATAE. | xxix

Old-Latin Piblical Texts, No. I, App. I. Haec editio Uulgatae Latinae pro
fundamento est quantum scimus. Huius libri (1546) exemplar penes nos est.

3B — Editio 77ezten:aza, primum Louanii edita anno 1547 a Ioh. Hentenio, Mech-
linensi, et saepissime repetita. Citamus ex Bibliis magnificis Antuerpiae
editis, Plantin. 1583, quorum in margine lectiones congregationis Sixtinae
scriptae sunt (cf. cod. caraf.) Huius libri exemplar penes nos est.

Sj — Editio Szx//na, Romae 1590.

QT — Editio Clementia, hodie in Ecclesia Romana usitata, Romae 1592. Huius
libri exemplar penes nos est.

Vf£. — concordantia harum quattuor editionum quas perpetuo in notulis citamus.

Bentl. — lectio Bentleii, quae, nisi aliter notatur, ex libro Tr. Coll. Cant. B. 17. 6
desumpta est. Citamus etiam aliquando coniecturas Bentleii in libro B. 17.
I4 seruatas. 0146 supra, Cap. IV.

Tisch. τε C. Tischendorfii Nouu» Testamentum Latine ex triglottis, Lips. 1864,
quod fere solummodo citamus cum a lectione nostra dZzsserrat.

Tisch. uel ZZscA. 8 in fine codicum Graecorum uel editionum refert ad editionem
eius octauam Vou Testamenti Graece, Lips. 1872, ex qua codices graecos

citare solemus.
W. H.— N. T. graece a B. F. Westcott et F. I. A. Hort Cantabrigiae editum 1881.

Car. VII. ditiones aliae penes mos im locis difficilioribus citatae.

Cf. Elenchum Caroli Uercellonii Ua. Lec£. I, pp. xcvi-civ, et II, xxi-xxvi, ubi editiones plus
179 ab anno 1471 usque ad annum 1599 recensentur. Uide etiam Westcott Vulgate
P. 1705, et Le Long ed. Masch, AB£/otheca Sacra, 1778-90.

1. Fr. de Zazbruz et Nic. de Frankfordia Uenet. 1476 in 4to maiore, qui secundum
Uercellonium similis est ed. Uenet. 1475, *quae est prima inter uenetas et ac-
cedit moguntinae anni 1462.

2. Leonard. Wil4 de Ratisbona Uenetiis 1481 fol. *Non desunt singulares
lectiones ' Uerc.

3. Nicolaus Kes/er. Basileae 1487 fol. Non est in Uercellonii elenchis.

4. Hieron. de Paganmis Brixiensis, Uenet. 1497 in 8? uel 4? minore, emendata
per Petrum angelum de monte Ulmi ordinis Minorum.

5. Io. Froben, Biblia cum glossa ordinaria, Büsueae 1502 fol. Non est in Uer-
cellonii elenchis.

6. Iacobus acoz, Lugdun. 1515 in 89,

7. lacobus Sacoz, Lugdun. 1519 in folio cum tabb. ligno incisis expensis Antonii
Koberger Norimburgensis, cum uariis lectionibus in marg. Non est in
Uercellonii elenchis.

8. Nouum Testamentum Erasmianum (Latine tantum); Colmariae in aedi(bus)
Amandi Farckallii anno M.D.XXIII, ex editione ut uidetur tertia anni 1522.

9. Ioh. Mareschal, Lugd. 1531 in 8. De qua Uerc. * Refert editionem Stephan-
icam sub numero 58,' i.e. ed. primam Stephanicam, Paris. 1528 in folio; cf.
nos O/Z-Latin Biblical Texts, no. I, Oxon. 1885, p. 47.

Io. In off. Luce Antonii Zzz£ae Uenet. Ian. 1534. * Testamentum nouum iuxta uetere

translationem & greca exeplaria recognitü ac diligentissime castigatum,'

xxx PRAEFATIO. CAP. VII. EDITIONES ALIAE CITATA EF.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

in forma minima. Emendationes non paucae ex graeco inueniuntur, e.g.
Matt. xii. 31 'spiritus autem aspera; xvi. 9, 10 * quinque millium, et
quattuor millium ;! Luc.i. 1' quae inter nos fMenzssimg fidei sunt rerum;' xv. 8

' euerrit domum; Ioh. vi. 23 gratias ageste domino;' xxi. 12 'déscipulorum ;'
ib. 22*s eum;' Act. xxvii. 5 'uenimus J7yra; quae est Lyciae ;' Eph. vi. 13
* et ominibus perfectis stare;' Philem. 9 *'cum sz» talis;' 1 Pet. ii. 23 'tradebat
autem zindicíam iudicanti Zusfe;' iii. 8 *In swa autem: omnes una-
nimes;' 2 Pet. ii. 11 *non portant aduersum se afud dominum execrabile
iudicium ;^ 1 Ioh. iv. 3 “εἴ omnis spiritus qui «ox confitetur IESVM
CHRISTVM in carne uenisse ex deo non est.'

Thielmann V:vias Paris Aug. 1534, Nou. Test. eadem forma, quod item ex
graeco emendatum uidetur, quamuis nihil de hac emendatione dictum sit. Ex
locis citatis concordat cum Zwz£z Matt. xii. 31, Luc. xv. 8, Ioh. xxi. 22 sed
non in aliis. Luc. xix. 37 et Ioh. xxi. 12 legit recte 'Zzscestius, et Iac.
iii. 7 *et cetorum.

Nouum Testamentum iam quintum accuratissima cura recognitum a DES.
ERASMO ROTER. cum annotationibus eiusdem, Froben, Basileae, 1535 in fol.
[Rob. SzepAamus, Parisiis 1545 in 4? minori. Biblia Latina cum uersione
Tigurina et notis Uatabli marginalibus] Exemplar habeo uno uolumine
comprehensum cum hoc titulo * Biblia Sacra ex omnibus orthodoxorum
lucubrationibus recognita | Uenetiis apud Petrum Nicolinis de Sabellio anno
M.D.LI, Liber tamen mere Stephanicus est. —

Rob. SzepAanus, Parisiis 1546 in folio (editio ex optima eius 1538 repetita),
quem librum in hac editione semper citamus sub siglo 4 q. v.

Iacobus Gz«2/a Lugd. 1548 in folio, uel forsan potius anni 1546 (excudebat
Theobaldus Paganus) Secundum Uercellonium refert ed. Stephanicam
Parisiis 1532.

Rob. SzepAanus, 1555 in 8? (excudebat Roberto Stephano Conradus Badius,
anno M.D.LV. viii idus Aprilis). Biblia prima cum uersibus hodiernis edita,
quorum numeros in hac editione sequimur. Lectiones uariae in margine
adduntur.

Apud Ioannem Zrellozium Lugduni 1556 in 89, * Iuxta vulgatam editionem.
Typographus in epistola ad lectorem ait * Dein quae ad sacrarum sensa liter-
*arum pertinere visa sunt non omissurus, versus quoslibet notandos curavi.
* Quod non sine Numinis nutu initio factum, atque in hanc vsque nostram
*putarim prorogatum aetatem, quo videlicet sensa ipsa, certis distincta ver-
'sibus, verae Theologiae studiosis et clarius innotescerent, et memoriae
*facilius mandarentur. De Roberto Stephano ne uerbum quidem. Typo
nitido et minuto excusus est liber et uersus hodierno more distribuuntur.

In officina haeredum Lucae Antonii Zw»tae, Uenetiis 1557, mense Iulio in
folio cum notis Zs:dor? Clarii Brixiani Episcopi Fulginatensis ex secunda
eius recognitione (De prima editione Isidori Clarii Uenetiis 1542 in fol. apud
Petrum Schoeffer, dicit Uercellonius *usus est ed. sub n. 58 (i.e. Stephani
* 1528) at permulta temere nimis reformauit ᾽).

Apud haeredes Carolae Guillard uiduae quondam Claudii Cheuallonii Paris.

PRAEFATIO, CAP. VIII. UETERIS UERSIONIS CODICES. | xxxi

1558 in fol. ex recensione Iohannis Pezedzc?i, cuius editio princeps ex officina
Simonis Colinaei prodiit Parisiis, 1541.

20. Apud Guliel. Reuz//ium Lugd. 1569 fol. Editio Henteniana, cum tabb. ligno
incisis. In hac editione Chr. Palomares collationem cod. Toletani inscripsit
Uat. 9508 ; cf. T supra p. xiii.

21. Apud Zwnfas Uenet. 1572 fol. Editio Henteniana.

22. Nouum Iesu Christi Testamentum ZZaz£i»., Antuerpiae 1573,in forma mini-
ma. Ed. Henteniana.

23. Biblia per Thomam Gzarzzum Basil. 1578, 2 uoll. 8* cum tabb.

24. Biblia Henteniana Plantin. Ant. 1583 in fol. Uide supra 3B) p. xxix.

25. Biblia Sacra Uulgatae Editionis Romae Ex typ. apost. Uat. 1592. Uide

supra QT.

26. Biblia ad uetustissima exemplaria nunc recens castigata cum lic. sup. Uenetiis
excudebat Hieron. Po/«s 1587. Cum praef. Hentenii. Cum tabb. ligno incisis.

27. Apud Damianum Zenarum Uenetiis 1599. Idem fere liber ac 26, sed titulo
nouo et colophone, * Uenetiis Altobellus Salicatius excudebat M.D.XCIX/

28. Biblia Sacra Uulgatae Editionis Sixti V et Clementis VIII Romae typis S.
Congregationis de propaganda fide anno 1861, curante Carolo Vercellone, qui
liber editionum Clementinarum uarietates in praefatione recenset.

CAP. VIII. Ueteris uerstonis uel ueterum uersionum codices in Euangelüs citati.

a. Uercellensis saec. IV uel V, (ut. Mt. xxiv. 49-xxv.16, Luc. i. 1—12, xi. 4-25, xii.
57—59, Mc. i. 22-34, iv. 17-24, xv. 15-xvi. 20 (xvi. 7-20 ex gg. est). Ediderunt
I. Blanchinus Ewangeliarium Quadruplex Romae 1749 fol. et I. A. Irici
Mediolani 1748. Nos Blanchini editione usi sumus, quam repetiuit Migne
Patrol. Lat. tom. xii in ed. Eusebii Uercellensis.

6. Ueronensis s. IV uel V, mut. Mt. i. 1—11, xv. 12-23, xxiii. 18-27; Ioh. vii. 44—
viii. I2erasi sunt ; Lc. xix. 26-xxi. 29 ; Mc. xiii. 8-19; xiii. 24-xvi. 20. Ed.
Blanchinus.

c. Colbertinus s. XI, Par. Lat. 254 ed. P. Sabatier O. S. B. Bibliorum sacrorum
latinae uersiones antiquae seu uetus Ftalica 3 uoll. in folio Remis 1743-1749;
et denuo I. Belsheim, Christianiae 1888.

d. Cod. Bezae Cantabrigiensis (D) s. VI. latina uersio ed. F. H. A. Scrivener, Can-
tabr. 1864, »u?. Mat. i. 1—11, ii. 21—iii. 7, vi. 8-viii. 27, xxvi. 65—xxvii. 1, Ioh. i.
I-iii. 16, xviii. 2-xx. 1; Mc. xvi. 6-20. Cont. etiam 3 Ioh. 11-15 et Actus.

e. Palatinus s. IV uel V, Uindobonensis Lat. 1185, ed. Tisch. Lips. 1847. Exstat
tantum Mt. xii. 49-xiii. I3; xiii. 24-xiv. I1 cum detrimento 12 lin. ; xiv.
22-xxiv. 49; xxviii. 2-Ioh. xviii. 12; xviii. 25-Lc. viii. 30; Lc. viii. 48-xi.
4; Xi. 24-xxiv. 53; Mc. i. 20-iv. 8; iv. 19-vi. 9; xii. 37-40; xiii. 2, 3;
24-27; 33-36 i.e. uersus 2627, in quibus S. Ioh. fere totus, et S. Lucas
(uers. 38 exceptis). Exstat etiam Mt. xiii. 13-23 Dublini ed. T. K. Abbott
ad calcem cod. Z graeci Dubl. 1880.

f. Brixianus s. VI, mut. Mt. viii. 16-26 ; Mc. xii. 5-xiii. 32; xiv. 53-62, 70-xvi. 20,
ed. Blanchinus.

ffi. Corbeiensis 1 Sangermanensis 21 nunc Petropolitanus Ov. 3 (D. 326) s. VIII

xxxi — PRAEFATIO. CAP. VIII. UETERIS UERSIONIS CODICES.

continet euang. Matthei. Ed. Martianaeus una cum collatione gj Paris.
1695 et nuper Ioh. Belsheim, Christianiae 1881.

ffs. Corbeiensis 2, Paris. Lat. 17225, s. V uel VI, zu. Mt. i. 1-xi. 6; Ioh. xvii.
15-xviii. 9; xx. 22-xxi. 8; Luc. ix. 48-x. 21; xi. 45-xii. 6; et uersus et
uerba aliquot in Mt. xi; Mc. ix et xvi desunt. Ed. I. Belsheim, 1887.

£y Sangermanensis 1, s. IX. sc. Euang. Matthei in cod. Bibliorum Par. Lat.
11553 (cf. G). Ed. I. S. Old-Latin Biblical Texts, no. I, Oxon. 1883.

Eg» Sangermanensis 2, Euangelia s. X, Par. Lat. 13169, a Sabatier interdum cita-
tus, cf. tom. iii. p. xxxv. Codex mixtus.

Δ. Claromontanus s. IV uel V Matthei Euangelium ed. Angelus Maius Ser. uet.
noua collectio Romae 1828 tom. iii. p. 257 sqq., cetera euangelia uersionem
Hieronymianam exhibent, codex hodie ut fertur in bibliotheca Uaticana
inueniri non potest ; zzu£. Mt. i. 1-iii. 15; xiv. 33-xviii. I2.

2. Uindobonensis Lat. 1235 s. VII Lucae et Marci fragmenta sc. exstant Lc. x. 6—
xxiii. 10, Mc. ii. 17-iii. 29 ; iv. 4-X. 1; X. 33-xiv. 26; xv. 33-40. Codicem
ediderunt Alter 1791 et Paulus 1795, et I. Belsheim, Lipsiae 1885, cuius
editionem nostri gratia cum codice denuo contulit Rudolfus Beer 1888.

j. Sarzannensis uel Saretianus s. V. Fragmenta S. Iohannis. Exs/anz Ioh. i.
38-iii. 23; iii. 33-v. 20; vi 29-49; 49-67; vi. 68-vii. 32; viii. 6—ix. 21.
Dissertationem de codice edidit Guerrinus Amelli Mediolani 1872, sed usque
nunc fragmenta inedita manent.

k. Bobiensis nunc Taurinensis G. vii. 15, s. IV uel V, fragmenta Marci et Matthei,
Exstant Mc. viii. 8-11, 14-16 ; viii. 19-xvi. 9; Mt. i. 1-iii. 10, iv. 2-xiv. 17;
xv.20-36. Ediderunt F. Fleckius 1837, C. Tischendorfius 1847, et I. S. 1886
Old-Latin Biblical Texts, no. II. |

Jl. Rhedigerianus s. VII ed. H. F. Haase, Budorigi (Breslau) 1865-6 ; su. prae-
sertim in Iohanne. Hic liber nobis praesto non fuit, sed interdum ex Tis.
chendorfii Testamento graeco citatur.

72. Lectiones e libro de diwimis scripturis siue Speculum qui differt multum et
forma operis et textu a .S2eculo S. Augustini. Ediderunt Angelus Maius
(Spicilegium Romanum tom. ix. pp. 61-86 Rom. 1843) e codice Sessoriano,
et nuper F. Weihrich ex octo codd. una cum S?eculo S. Augustini Corp. Scr.
Eccl. Lat. tom. xii. pp. 287—700 Uind. 1887. Cf. fforzac. supra p. xxviii.

t. Fragmenta Matthei Iohannis et Marci Sagallensia saec. V. Ediderunt P.
Batiffol, Paris. 1884 et H. J. White OilZ-Latin Biblical Texts, II, Oxon. 1886.
Exstant Mt. xvii 1-xviii. 20; xix. 20-xxi. 3; xxvi. 56—60, 69-74; xxvii.
62-xxviii. 3; xxviii. 8-20; Ioh. xix. 13-17 ; 24-42; Mc. vii. 13-31 ; viii.
32-ix. 10; xiii. 2-20; xv. 22-xvi. 13. Cf. Pal. Soc. IT. tab. 5o.

e. Fragmentum Sargallense Mc. xvi. 14-20 saec. VII uel VIII. Ed. H. J. W.

f. Fragmentum .Sangallense Ioh. xi. 14-44 saec. VII uel VIII manu Hibernica
ex cod. liturgico: ed. H. J. W. ibidem 1886.

φ. Monacensis Lat. 6224 saec. VII olim S. Corbiniani Frisingensis, a quodam
Ualeriano scriptus. Auf. Mt.iii. 15-iv. 23; v. 25-vi. 4; vi. 28-vii. 8; Ioh. x.
11-xii. 39, xxi. 8-20; Luc. xxiii. 23-36; xxiv. 11-39; Mc. i. 7-22 ; xv.
5-36. Ed. H.]J. W. O/d-Latin Biblical Texts, no. III, Oxon. 1888.

PRAEFATIO. CAP. IX. DE TEXTUS NOSTRI FORMA. xxxiii

x uel »,. Usserianus 1, Tr. Coll. Dubl. A. 4. 15 ed. T. K. Abbott, Dublini 1884:
multum »-lus. Cf. Pal. Soc. II. tab. 33.
xy, ÜUsserianus 2, Tr. Coll. Dubl. A. 4. 6 in secundo tomo libri eiusdem collatus.
s. Fragmenta Lucae 4A ióbrosiana Mediolanensia C. 73. Inf. B. saec. VI, exstant Luc.
xvii. 3-29; xviii. 39-xix. 47; xx.46-xxi. 22. Ed. A. M. Ceriani Mediolani
1861, ex quo repetiuit I. S. O/d- Latin Biblical Texts, no. II, 1886. Cf. Pal.
Soc. I. tab. 54.
Ζ. Fragmenta Marci Zernensia, no. 611, saec. VI ; exstant Mc. i. 2-23 ; ii. 22-27;
iii. 11-18. Ed. Hagen Z7z]egenfelds Zeitschrif? 3884 ex quo repetiuit I. S. 1886.
v. Fragmentum Iohannis Uzsdobonense (Hof Bibliothek Lat. 502), saec. VII (?),
exstat xix. 27-xx.11. Edd.I.S.et H. J. W. Old-Latin B. T., III, 1888.
4, Fragmenta Lucae Curiensia, saec. V, exstant Luc. xi. 11-29 ; xiii. 16—34.
Ed. E. Ranke Marburgi 1872, rep. L S. O/d-Latzn Biblical Texts, 1I, 1886.
ὃ. Codicis Graeco-Latini Sangallensis (^) latina uersio, saec. IX, ed. H. C. M.
Rettig Turici 1856.
Hi codices sic plerumque distinguuntur. E zrofaei sunt a (Matt.), 2, 5, i, n,
4 (quoad Latinitatem) ; ἃ, 5, *,. Ztal? sunt f, 2 (quoad textum). Africani b, e;
-. Mixti a (Mc. Lc. Ioh), e f ff, συ (£3), d, 9. Prope-Hieronymiani L (aur.),
(43).

CAP. ΙΧ. De textus nostri forma.

CAPITULORUM et uersuum numeros ex Bibliis Stephanicis anni 1555 adposui-
mus, quae sunt prima £;5//a cum uersibus hodiernis quae etiam in serie Oxoniensi
ueterum Latinorum secuti sumus. Prima enim JVowi Testamenti editio cum
uersibus, quae est Graeco-Latina Stephani, duobus paruis uoluminibus, anno
1551 prolata, in nulla, quod scimus, ex Oxoniensibus Bibliothecis inueniri poterat.
Plura de his uersibus uidesis in dissertatione Ezrae Abbot in Prolegonenis Cas-
pari Renati Gregory ad Nou. Test. Tiíschendorfianum anno 1884 edita.

In sectionibus describendis, quae litteris maioribus incipiunt, et in lineolis
per cola et commata, distinctionum loco, diuidendis, codicem A miatinum sequi-
mur, qui liber mentem saltem Cassiodorii senatoris, si non Hieronymi, de hac re
exprimere credendus est. In numeris canonum Tischendorfium fere semper
sequimur.

Uerba obelis inclusa ueram esse lectionem credimus, quamquam uel paucis
uel nullis in codicibus inueniantur. Talia sunt 'quinque f milium f hominum" et
* quattuor 1 milium hominum' Matt. xvi. 9, 10; * bonum tibi est 7 unoculumt
in uitam intrare ib. xviii. 9, et * T euerrit? domum" Luc. xv. 8.

Uerba uncis inclusa a nobis pro glossa habebantur, sed cum in codicibus
inessent penitus deleri non poterant. Talia sunt * stupefactus est [expauerunt]'
Marc. ix. 15.

Orthographiam codicum sequimur, et quantum fieri potest in uno quouis
libro unam formam exhibemus. Sed normam nimis rigidam in rebus huiusmodi
nobis non imposuimus. Plura de his in Prolegomenis referentur.

e

xxxiv | PRAEFATIO. CAP. X. DE NOTULARUM FORMA.

CAP. X. 2e notularum forma.

IN notulis quae ad ueram lectionis uarietatem pertinent litterae crassiores
(Clarendon type") ad initium positae textus lemma exhibent, quod interdum
sequitur lectio graeca, hamis rotundis inclusa ; deinde si lectio Hieronymiana non
omnino certa sit uel a uulgata lectione discrepet sequuntur auctoritates nostrae ;
si fere certa sit sequitur codd. furis) uel tale quid ; si omnino certa sit nihil
additur. Deinde prima pars notulae coli hodierni signo, qui dicitur, semper clau-
ditur(:) In secunda parte sequuntur uarietates lectionis a nobis minus probatae,
ita fere ordinatae ut quae proximae uero sint, proxime sequantur, deinde quae
longius absint. Hae uarietates in classes diuiduntur signo semi-coli(;) qui dicitur.

Si uero uarietas lectionis mere orthographica sit, uel certe minoris momenti,
uel ex uno tantum alteroue codice allata, saepissime textus lemma omittitur et
quae cum eo in prima notulae parte coniungi solent.

Porro his signis utimur in notulis :—

» — inuertit uel inuertunt, signo quod certe saeculo decimo sexto in
usu erat et fortasse antiquius est.
Ἔ — addit uel addunt.

ΟΖ. — omittit uel omittunt. Non utimur signo mathematico — (minus),
quod cum signo typographico facile confundi potest.

A*, ΑἹ, A3, A* etc. — Lectio prima manus primae; correctio facta
a prima manu ; correctio a secunda manu ; correctio cuius aetas
uel auctor distingui non potest. O"*, Οὐ, R* etc. — correctio
manus saxonicae uel glossatoris. 1Ρ""- lectio marginalis.

CAP. XI. J2electus notularum in Mattheo lectoris notatu digniorum.
1. Notae orthographicae :—

i. 1 de orthographia uerborum Iesus, 77iesus et BIeelsebul etc.; xxvi. 3 Caiaphas, CaiAas etc.;
Jhesus; ii. 6 de orthographia uerbi Israhel; 14 Bearioth, .Scario? etc. ; 36 Gethsemani,
cf. Eimmanuhel i. 23, Danihelo xxiv. 15; Gethsamani etc. ; xxvii. 8 Acheldemach etc.
viii. 4 Moses, Moyses etc. ; x. a5 Beelsebub, 46 heli heli lema sabaothani.

2. Idem uerbum Graecum diuerse redditum :—

vi. 11 ἐπιούσιον ; Supersubstantialem AB:JP*HO | xix. IO γυναικός; muliere AP*FHOQX*Y:
JKMN'OQVXZ(RY) sg. ZHier.: cotidianum | uxore BCE:P*9J KLMNRTVWX*Zve. Hier.
CDEWP"LTW. I2 εὐνούχισαν ; oastrauerunt. ASPFHOMOW

I6 ἀφανίζουσιν; demoliuntur EXPKO*RZ*: XY vg. Hier.;: eunuchizauerunt BCJENTTVZ
exterminant ABCDFHOJMNTO?TV WXYZ!. (ELQR).

[xxi. 31 ὁ πρῶτος; primus DEH*'OKMM'VWZ*
vg.: nouisimus ABC:PFH*JLORTXYZ* sed
ὁ ἔσχατος D aiii ὁ ὕστερος wei ὃ δεύτερος.

xxiii. 33 γεννήματα ; genimina ABCD?PFOKLNT
auit rell. sed ex uett. Jatt. | QRTVWX*YZ*«EH) veg. Hicr.: progenies JO

xii. I5, ἀνεχώρησεν ; secossit, ADE?P(zn serie codi- | X*Z*(M def.).

cum ad locum lafsu omissusFHOLOQRXY: | xxiv. 13 ὁ δὲ ὑπομείνας; qui autem perseuerauerit

viii 20 κατασκηνώσεις ; tebernacudla BDoPLO
X*?Z aur. (FJR Bentleii F): nidos ACHO
KMNVWX-*Y vg. Hier. (EQT).

26 ἐπετίμησεν ; inorepauit AB*H*XY : imper-

recessit ΒΟ KMNTTV WZ vg. ABE:IPFHOO(R)WXYZ : 4. ἃ. permanserit
xiv. 9 τοὺς bpkovs; iuramentum ACDEXP'*FH CDJKLNQTVZ*.

OLMQRTWX-'Y : iusiurandum B:P*JKNTOV 50 τῶν μεθνόντων ; ebriis ABDEFHOJMO*QT

X*Z. WX*Y(C?P*9L): ebriosis?P*KNTO*RVX*Z vg.
xviii. 26 προσεκύνει: orabat. ASPFHOJO*WXY xxvi. 75 ἔκλαυσεν ; plorauit ABCHOX:'Y : fleuit

Z: rogabat BCEKLMN'O'QRTV. DEFI?)JJ)KLMMOQRTVWX*Z vg.

PRAEFATIO. CAP. XI. DELECTUS NOTULARUM IN MATTHEO. xxxv

3. Itacismus in codicibus recentioribus correctus :—pauca exempla adhibentur,

c. g.
vi. 26 διαφέρετε ; pluris ostis CHOJKNT'O9 VWZ'*
vg.: plures estis ABDEXSPFLMO*QRTXYZ*.
x. 18 ἀχθήσεσθε; ducemini codd. fpiur. εἰ vg.:
ducimini AFOQY.
29 πωλεῖται; ueneunt BFGJ KNTOVWX*Z! gg.:
ueniunt ACDEPPHLMQRTVYZ*.
xvii 5 δέχεται; suscipit codd. Píwr. et vg.: sus-
cepit EHO*OX*Z*,

xviii. 26 πεσών; prooidens codd. fjur. et vg.:
procedens AByPL*O*ORX*Y, g. s. 29.

xix. 5. καταλείψει; dimittet codd. fiwr. εἰ vg.:
dimittit AH*MY.

xxiii. 34 fere; persequemini CDE:PKLQRV!
WXZ vg.: persequimini ABFHOJNTOTV*Y.

xxvii. 43 πέποιθεν ; confidit. BEH'OJKNTQWXe9
vg. Hier.: confidet ACD:PFH*LMORTV YZ*.

4. Contra, itacismus hic illic in codd. recentioribus inuenitur, ut

vi. I9 ἐκκόπτεται; exoiditur ABP*MNUX«Y:
excidetur CDE?P'FHOJKLOQRTVWX*Z og.
βάλλεται ; mittitur ABA2P*FMRX*Y: mittetur
CDEPHOJKLNOQTVWX*Z vg.

xxiii. 38 ἀφίεται ; relinquitur AFOT*X'*Y : relin-
quetur BCDEPHOJKLNQRT"VWX*Z vg.
Hier.

xxvi. 24 παραδίδοται; traditur ACFMOTX*YZ*:

tradetur BDEIPHOJKLNQRVWX*Z* oy.
38 ἐκχυννόμενον ; effunditur AFHMOY : effun-
detur BCDEPPOJKLN'QRTVWXZ vg. Hier.
46 ὁ παραδιδούς με; qui me tradit AHMX*Y:
q. m. tradet BCDESPFOJKLNT'OQRTVWX*Z

vg.

5. Interdum praesens per futurum in quibusdam uel in pluribus codicibus

redditur: e.g.

v. 47 ποιεῖτε; facitis codd. fur. εἰ vg.: facietis
HOKNTO?ÀRVWX*Z.

xii. 35 ἐρημοῦται ; desolatur 3PMNTO*Z*: deso-
labitur ABCDEFHOJ KO**ORTVWXYZ'vg.

xiii. 13 οὐκ ἀκούουσι; non audiunt codd. P/wr. et
vg. : non audient ABFH*QX*YZ*.

xxi.9 ὁ ἐρχόμενος ; qui uenturus ost AB:P*HJKL
MM'VXYZ? : uenit CDEP"7"FOOQRTWZ*ag.

31 προάγουσιν ; praecedunt BCEH!OJKLMNT
O*TVX*Z3B Hier.: praecedent AD:PFH*O«s
QRWX'YS 24.

xxvi. 11 ἔχετε ; habetis AYPFHOJVWYZ*SRC :
habebitis BCDEKLMM'OQRTXZ!S ; codem
uersu ἔχετε sec,; habetis AXPMYZHBQT : habe-
bitis BCDEFHGJKLM'OQRT*VWX'*9 $..

6. Saepe indicatiuus elegantiae causa per subiunctiuum, uel in quibusdam uel in

pluribus codicibus uertitur—

ii. 6 ποιμανεῖ; reget ABCD:PFH*KLNTQUVX9
YZ: regat EP*H99J RTWX* vg. Hieron.

x. 26 γνωσθήσεται ; soietur BCDE:PFHOJKLM
NTOQRVWX*Z3R SL : sciatur ATX*Y5.

xii. 11 ὃς ἔχει D, ὃς fte re//.; qui habeat ABEH?
OJLMNTORWXYZ zg.: qui habet CDXPH*K
QTV.

xvi. 20 ὅτι αὐτός ἔστιν ; quia ipse esset codd. Pur.
et vg.: quia ipse est :P*TV.

31 ὅτι δεῖ; quia oporteret codd. P/wr. et vg. :
quia oportet EFO*RTVX*Z*.

xvii. 10 ὅτι Ἡλείαν δεῖ; quod Heliam oporteat
codd. plur. et og.: quod Hel. oportet CEJLQ
RTWZ*. )

xxi. I6 τί οὗτοι λέγουσιν; quid isti dicant ABC
SP FHOMM'ORVXYZ : quid isti dicunt DE
JP*JKLQTW ve.

37 ποιῶ ; faciam AFH*MO*Y : facio CDE:PH?
O0JKLN'OUORTVWXZ vp.

41 ἀποδώσουσιν ; reddant codd. plur. SL : red-
dent ΕΚ.

xxii. 17 δοκεῖ; uideatur AFH*MXY : uidetur BC
DEPH99JKLN'OQRTV WZ ve. Hier.

xxvii. 3 ὅτι κατεκρίθη ; quod (με quia) damnatus
esset codd. plur. et vg.: q. d. est BCDLRX*.

13 καταμαρτυροῦσιν ; dicant testimonia A?2P*F
HJMXY : dicunt test. BC(D)ESPP*OGKLN'OR
TVWZ veg. Hier.

7. Lectiones ab omnibus paene codicibus contra Graecum uel Graecos plures

firmatae—

xi 4 audistis et uidistis cod. e/ ve. : audistis et
uidetis CR ; sed gvaeci ἀκούετε καὶ βλέπετε.
xii.2 licet eis omnes excepto (b: sed gr. ἔξεστιν

sine αὐτοῖς.

I8 bene placuit (se/ compl) animae meae
codd. 4M. et zg.: b. compl. anima mea DELQR
cum gr. ηὐδόκησεν f) ψυχή nov.

c 2

xiii. 22 els τὰς ἀκάνθας σπαρείς ; 7» est seminatus
in spinis ACFHKMNM'VWX*YZ : Ὁ» sem. est
in spinis DE?PJLQ(T) vg.; tantum B(O)RX*
cut graeco in spinis sem. est.

28 colligimus codd. jur. et vg.: colligemus
DEJQ; graec wariané inter. συλλέξωμεν et
συλλέξομεν.

xxxvi PRAEFATIO. CAP. XT. DELECTUS NOTULARUM IN MATTHEO.

xiii. 34 sine parabolis codd. f/ur. et vg.: sine para-
bola DT* cu» graeco χωρὶς παραβολῆς.

35 per prophetam codd. paene orn. et og.: per
Esaiam prophetam R cwm gv. N* 1. 13. 33. 124.
253 Tisch. T. G.8, sed om. Ἡσαίον NPBCD sn.
13 et min. per.

xiv. 3 fratris sui codd. Plur. et vp. : fr. sui philippi
uei philippi fr. sui DE:P*eH«*OQR cwm graecis
omnibus exceplo D, sed Tisch. 8 [Φιλίππου].

xv. 31 loquentes sine add. codd. vg. cum N 1: *
debiles sanos fg x.9/.

xvi. 3 om. hypocritae ante faciem codd. paene omn.
et vg.;: «hypocritae QR ciem eraecis plur. (sed
orm. CDLA in. Tisch. 8).

xvii. 1 assumsit, assumpsit, ads. codd. faenme omn.
9 $ : adsumit (ass.) CV3R(, er. παραλαμβάνει.

xvii. 12 gaudebit codd. fere omnes : gaudet W vg.
cur graecis χαίρει (fastum. ΔῈ xapel).

I5 lucratus eris codd. /. εἰ vg.: lucratus es
CQRT curt gr. ἐκέρδησας (ἐκέρδησες D).

xix. Io oausa homini codd. ?/ur.: causa hominis
B:P"JLR vg. wf fropius graeco ἡ αἰτία τοῦ
ἀνθρώπου respondeat.

xxi 4I qui reddant codd. 21:7. SL : qui reddent
ERR cum gr. ἀποδώσουσιν.

xxii. 24 non hesbens filium codd. faeme omm.
e£ Ug.: n. h. filios F cum graeco μὴ ἔχων
τέκνα.

xxvi. 45 tradetur codd. εἰ vg.: traditur FY ef gv.
παραδίδοται.

xxvii. 8 Aocheldemaoh (de ογίλοργαῤλία wide ad
locum) codd. omn. et ug. : óm. graeci.

55 ἃ longe sine add. codd. Blur. εἰ vg.: Ὁ
uidentes «/ aspicientes DEH!'!OG(L)M(R) cwm
graecis ἀπὸ μακρόθεν θεωροῦσαι.

Notandum est codices Britannos uel Hibernos ex graeco saepius correctos

esse uideri.

8. Ubi idem uerbum plus quam semel in pericopa occurrit, uera lectio primo a
paucis tunc a pluribus deinde ab omnibus uel paene omnibus codicibus fir-

matur : e.g.
iv. 5 e? 8 assumit (παραλαμβάνει).
vi. 16, 19, 30 demoliuntur ἐς demolitur (d$a-
γνίζουσι et ἀφανίζει).
vii. 22 in tuo nomine /er (τῷ σῷ ὀνόματι).

xxii. 37 in toto corde tuo et in tota anima tua
et in tota mente tua.

xxv. 2I e/ 23 serue bone ef supra multa.

Contra cf. xxiii. 18 e£ 20 in altari e? xxvi. 11
habetis.

9. Additamenta in quibusdam codicibus uel editionibus notatu digniora :—

vii. 6 conuersi 4- canes codd. Sarum et edd. multi.

x. I2 eam sine add. AX*MO*: Ὁ dicentes pax
huic domui BCDESP*?FHOJKLN'O*QRTV
WXYZv£g. .

14 de pedibus uestris sine add. CDE:POJKL
NTOR*TVWZ vg. Hier.: - in testimonium
eorum ABFHMQ(R"9»)XZ.

xiii 43 aures sise add. ACFJKMNTO**T*VXYZ:
4 audiendi BDEEPHOLQRT*W vg.

47 ex omni genere s/"e add. CFHJLMO*:
4 piscium ABDESPOKN'O-QRTVWXYZ ve.

xvi. 3 potestis sine add. ACE:PFO* ?JLMO*QX
Y91R: 1 scire HO-KNTO*VWZS E; -* cog-
noscere RT.

xix. 4 qui fecit ab initio: qui f. hominem ab in.
«el qui fe. ab in. homines Z*(hominem)S $t
et edd. antiqui.

30 custodiui sine add. A(B def. )CP*HOJKLM
NTOQVXYZ$: -aiuuentute mea E(zP9*6)FR
TW5318€r.

xx. 28 additamentum uos autem quaeritis de modico
crescere ecc, ΘΟ.

xxii. 14 ÜUersum omisimtus cum codd. glur.: habent
(F)H**(OG)Q(R)T vg. ξεν. et edd. antiqui.

xxiv. 36 caelorum “ἐμέ add. codd. plur. et vg.:
* neque filius BJOX*.

42 Uersum omisimus cum codd. Blur. et 98€:

habent BEH!'OORTXZ2^ Ὁ.

xxvii. 32 oyreneum ;52se add. ACD3P*H*JKMM" |]

O*e * TVWX!YZog.Hier.: Ὁ uenientem obuiam
sibi BzP*v( H9?9)ILO! *sz(O)RX* e?YoeZ; 4
uen. in ob. illis E.

35 mittentes si"e add. CDXP*H*IJLMO*RTV
$; ut impleretur quod dictum est per pro-
phetam (με pr. ὁ dicentem) diuiserunt sibi
uestimenta mea et super uestem meam miserunt
sortem ABEZPH-OKNT'O*QWX YZS RT.

49 2065! liberans eum addunt alius autem ac-

. cepta lancea pupungit latus eius et exiit aqua
et sanguis DE:P'VLOR.

10. Lectiones uariis de causis notatu dignae :—

v. 24 Offers. vi. 33 regnum dei. viii. 7 ait.
x. I8 οὐ ad praesides et ad reges. xii. 31
spiritus autem blasphemiae. xiv. I4 miser-
tus est eius. xv. 9 doctrinas mandata.
xvi. 9. I0 quinque '[milium' t «7 quattuor
TmiliumT. xvii. 5 complaoui. r4 genibus

prouolutus. xviii. 9 'runoculumTt. 19 de
omni re quacumque. 27 dimisit 5i, fro
ἀπέλυσεν εἰ ἀφῆκεν; specimen — ignauiae
Hieronymiamae. xxiv. 26 penetralibus. xxv.
8 sapientibus. 34 et metis. xxvii. 40 de-
struit ...reaediflcat. 4t dicebant cé. er.

Pd

PRAEFA TIO. CAP. XII. DE ORTHOGRAPHIA CAUENSIS. xxxvii

Car. XII. 2e orthograp/ia codicis Cauensis.

HIC codex, quem saeculo nono tribuimus, summa cum diligentia scriptus
est, tot tamen in uocibus tamque constanter a Latinorum consuetudine abhorret,
ut uarietates praecipuas uno loco recensere facilius credamus, quam notulas his
minutiis perpetuo onerare. De patria codicis tantum constat in Hispania scriptum
fuisse quod etiam perspexit P. Corssen (p. 12 l.c). Testantur enim (1) litterae
uisigothicae, e.g. Bibliis S. Emiliani, in Bibliotheca Soc. Historicae Matritensis
conseruatis, non adeo absimiles, sed minutiores ; (2) nomen scriptoris gothicum
Danila (cf. subscriptionem Concilii Toletani xvi A.D. 693, et Attila, Agila, Froila,
Oppila, Uigila, Uintila, etc.); (3) textus cum Toletano, i.e. Hispalensi, et Emili-
anensi, maxime concordans ; (4) orthographia ipsa. Scriptus est tribus columnis
in pagina unaquaque (ut H T V), lineis in unaquaque columna 55 uel 54.

His formis fere semper utitur :—

ad, adque at, atque ; aput ἐμ Ewangeliis ; aextimare we extimare; babtizo,
babtista, babtismus ; dextruere, rarz4s destruere ; diae, seg die Rom. ii. 5;
eclesia μοὶ aeclesia; egomed, temed, semed etc. ; exurgo ; hii—hi; his-is;
homnis, hunus, hut cz» »nultis similibus ; misterium, sed myst. 2 Th. ii. 7, Apoc.
xvii. 5; peribere, seZ perh. Ioh. xv. 27 ; poenitentia; quero; quod (de zwmero),
rarius quot ; quum (cf. HOT), nisi initio sectionum; reliquid, rarzws reliquit;
sinixtra; Srahel, Srahelita; Symon ; uolumptas e uolumtas (cf. T); Ysahac.

Litterae h addictissimus est praesertim in initio uerborum ut ex notulis
apparebit Cum c commutatur ἢ in amihi Act. xix. 46, hamihi Ioh. xv. 14,
inimihi Luc. x. 19, 49, xix. 43, xxiii. 12, Col. i. 21, Heb. x. 13, Apoc. xi. 12
(cf. T Rom. v. 10), homihidia Apoc. ix. 21. Formae istare, iscribere, iscire,
istatim etc., etc. non rarae sunt, neque geiuno, geiunium, magestas. Mirae sunt
sed non rarae kcarus, kcarissimus, kcaritas, kcapud. Uerbum Hispanicum *' era '
occurit in nota ad 2 Pet. iii. 2, ut uidetur pro numero sectionis, et * pullus' pro
gallo in capitulatione Matthei xxvii. De ihesu et hiesu scripsimus ad Matt. i. 1.

Ceteras de orthographia quaestiones in Prolegomena distulimus.

RESTAT ut uni sapienti Deo gratias quam maximas agamus qui operis pri-
mum fasciculum, post tot annos, in lucem prodire iam concessit; et enixe Illum
| precemur ut in honorem Ipsius, et in ecclesiae Christi Catholicae commodum et
unitatem his laboribus quantuliscumque uti dignetur.

IOHANNES SARISBURIENSIS EPS.
HENRICUS I. WHITE.
Sarisburtae

In festo S. Marci Euangelistae
a. d. M.D.CCC.LXXX IX.

xxxviii

Testimonia ipsius Hieronymz de opere suo.

Epistula ad Damasum quae sequitur (p. 1) anto salutis 383 scripta est.

Anno 484. scripsit ad Marcellam (Ep. xxvii) Post priorem epistolam ... ad
me repente perlatum est quosdam homunculos mihi studiose detrahere, cur
aduersum auctoritatem ueterum, et totius mundi opinionem, aliqua in Euangeliis
emendare tentauerim ... ita responsum habeant. Non adeo me hebetis fuisse
cordis ...ut aliquid de Dominicis uerbis aut corrigendum putauerim aut non
diuinitus inspiratum ; sed Latinorum codicum uitiositatem quae ex diuersitate
librorum omnium comprobatur, ad Graecam originem unde et ipsi translata non
denegant, uoluisse reuocare... Illi legant spe gaudeztes, tempori seruientes ; nos
legamus sfe gaudentes, Domino seruientes (Rom. xii. 11, 12 sed clausulis iztuersis).
Ili aduersus Presbyterum accusationem omnino *non putent recipiendam ; nos
legamus aduersus Presbyterum accusationem ne receperis, nisi sub duobus aut tribus
lestibus: peccantes autem coram omnibus argue (1 Tim. v. 19 sed noli recipere e£
ori. autem). Illis placeat /7Zusanus sermo et omni acceptione dignus; nos cum
graecis, id est cum Apostolo, qui Graece locutus est, erremus : ZzdeZis sermo et
omi acceptione dignus (x Tim. i. 15, cf. iii. 1).

Anno 398 scripsit ad Lucinium (Ep. lxxi. 5). Nouum Testamentum Graecae
reddidi auctoritati. Ut enim ueterum librorum fides de Hebraeis uoluminibus
examinanda est ; ita nouorum Graeci T sermonis normam desiderat.

4Anno 404. scripsit ad S. Augustinum (Ep. cxii. 20) .. . si me, ut dicis, in
Noui Testamenti f emendatione suscipis, exponisque causam cur suscipias; quia
plurimi linguae Graecae habentes scientiam, de meo possint opere iudicare: ean-
dem integritatem debueras etiam in ueteri credere Testamento, quod non nostra
confinximus, sed ut apud Hebraeos inuenimus, diuina transtulimus.

De wiris illustribus c. cxxxv. Nouum Testamentum Graecae fidei reddidi ;
Uetus iuxta Hebraicam transtuli.

* non putent /egirius cum cod. Regin. 21$ et editione ueteri ap. Uallarstum ; cf. Cypr. Test.
iii. 76 Aduersus maiorem natu accusationem noli recipere ; e 77 Peccantem coram omnibus
argue e£c., e£ Artór. ad loc. Aduersum presbyterum accusationem ne receperis, o»::552$ nisi sub
duobus uel tribus testibus.

T Uallarsius Graecae uf uidetur ex errore tyfografhico.

l Hic maxime notandum est Hieronymum et uerbis suis et exemplis allatis totius Noui
Testamenti emendationem sibi uindicare, cum de Euangelio tantum scribat S. Augustinus (Ep.
Hieron. civ. 6) * Proinde non paruas Deo gratias agimus de opere tuo, quo Euangelium ex

Graeco interpretatus es, quia paene in omnibus nulla offensio est quum Scripturam Graecam
contulerimus.

EPISTULA AD DAMASUM.

BEATO PAPAE DAMASO HIERONYMUS.

Epistula ad Damasum exstat ut uidetur sine lacuna in codd. nostris ABCDIPGHOKTVY aur. in
J Jineolis hic illic decurtatis ; item. in edd. Hailbrun 1476, Wild. de Ratisb. 1481, Kesler
1487, Paganini 1497, Froben 1502, Sacon 1515 ef 1519, Benedicti 1558, Tisch. * ex Triglottis' ;
ilem in Mareschal 1531 et 9. «sque ad ut fuerant (p. 3).

Deest autem imn FL (μὲ udtur) MTORWXZIBSQ.

Inscr. beato cu» BEHO(J)KTV : beatissimo ACD?P edi/f. 2/ux. pape HOT, papa K. damasso
DEP, damasco V. hieronimus DEHGKV, iheronimus T.

Jtem. b. p. d. h. -- salutem D, -- salutem in xpo E. praefatio sci hieronimi presbiteri in eunangelio incipit
b. p. d. h. V. incipit praefatio sci hier. pres. in euang. b. papa d. hieronim K. incip. epis.
hierófi. ad papa damaso beato dama hieron in xpo salutem ar. orditur prologus canonum
HII euangeliorum decim minutatim distinctionum b. p. d. hirohi salutem ?P. incipit pro-
logus X canonum Y. incipit epistola hieronimi ptbí beato p. d. ἢ. GO. incipit praefatio
8. eusebii hieronymi in quattuor euangelia. beatissimo p. d. ἢ. 72scÀ.; omm. G.

NOUUM opus facere me cogis ex ueteri, ut post exemplaria scripturarum
toto orbe dispersa quasi quidam arbiter sedeam et, quia inter se uariant, quae
sint illa quae cum Graeca consentiant ueritate decernam. Pius labor, sed
periculosa praesumptio, iudicare de ceteris ipsum ab omnibus iudicandum, senis
mutare linguam et canescentem mundum ad initia retrahere paruulorum. Quis 5
enim doctus pariter uel indoctus, cum in manus uolumen adsumpserit et a saliua
quam semel inbibit uiderit discrepare quod lectitat, non statim erumpat in uocem,
me falsarium me clamans esse sacrilegum, qui audeam aliquid in ueteribus libris
addere, mutare, corrigere? .Aduersum quam inuidiam duplex causa me conso-
latur: quod et tu qui summus sacerdos es fieri iubes, et uerum non esse quod ro

1. Ὁ me facere OJ9' ; ex ueteri facere me mundo E, mundum --et C. retraere T. τ εἴ asse
cogis D. quogis T. uetere EKV. $os£ exem- quis E.
plari& ras. wwius lif. P. scriburarum EGT; 6. quum 8 ; qui T. manu sua Κα. assumpserit
om. D. ' DK35 ; adsumserit A (B ex s.) OY. om.a HO.

2. quidem E. et: ut C(hut) T.

3. om. cum V. greca BDE:POVY aur. ; graeco
G. dissentiant D. ueritates T.

4. periculossa D. praesumtio AGV, presump- D
&«r. caeteris 9. ipsum δὲς repetitum in A.
r.wice erasum. omnibus: hominibus ET (h sz.
Jim.). — iudicandum ab omnibus D. senis: i7s
γας. *P, saenis C ; senes DET.

5. motare D3P. linguas D?P* (-am ?P'). canis-
centem Α (CG ex 53.) aur. c. -iam HOJKVS6.

saliba Y aer.

7. imbibit 9. discrepare quod: discrepantem
T. uoce EHO*,

8. clamitans KV$'; clamaris H.

9. motare DP. corregere D. -* et ass/e aduers.
E. aduersum ACGJKVY asr.: -sus BDEPH
OTS. me causa D; causam 270 causa me E
consulatur D?P.

IO. quod : quam H, quem O*. ον. et uerum
non esse E.

B

2 S. HIERONYMI

uariat etiam maledicorum testimonio conprobatur. Si enim Latinis exempla-
ribus fides est adhibenda, respondeant quibus: tot sunt paene quot co-
dices. Sin autem ueritas est quaerenda de pluribus, cur non ad Graecam ori-
ginem reuertentes ea quae uel a uitiosis interpretibus male edita uel a praesump-
5 toribus imperitis emendata peruersius uel a librariis dormitantibus aut addita
sunt aut mutata corrigimus? Neque uero ego de ueteri disputo testamento,
quod a septuaginta senioribus in Graecam linguam uersum tertio gradu ad nos
usque peruenit. Non quaero quid Aquila quid Symmachus sapiant, quare
Theodotion inter nouos et ueteres medius incedat: sit illa uera interpretatio

10 quam apostoli probauerunt.

De nouo nunc loquor testamento, quod Graecum

esse non dubium est, excepto apostolo Mattheo; qui primus in Iudaea euange-

lium Christi Hebraeis litteris edidit.

Hoc certe cum in nostro sermone discordat

et diuersos riuulorum tramites ducit, uno de fonte quaerendum est. Praetermitto
eos codices quos a Luciano et Hesychio nuncupatos paucorum hominum adserit
15 peruersa contentio: quibus utique nec in ueteri instrumento post septuaginta
interpretes emendare quid licuit nec in nouo profuit emendasse, cum multarum
gentium linguis scriptura ante translata doceat falsa esse quae addita sunt.
Igitur haec praesens praefatiuncula pollicetur quattuor tantum euangelia,

I. Ὁ testimonio maladicorum (sz?) D. testi-
monium HO. oconprobatur BD:PGJKTVauwr. :
compr- ACEHOYS' 7s.

2. Ὁ adhibenda est G. adibenda CT. totsunt
paene (pene *PG) quot (quod G) codices edidi-
"ius cum PG: alii aliter cum uerba aene in 270-
uerbium abierint, t. s. enim paene (pene AB) q. c.
AB Zis., t. s. paene (pene T) exemplaria quot
(quod C) c. CT, t. 5. exempl. pene q. c. DJY
aur., t. s. exempl. pene quod cotices sint E, sunt
exempl. paene 4. c. ΗΘ, t. enim s. exempl. pene q. c.
9, t. enim s. pene exempl. q. c. KV ; cf. Hier. pr.
i» Jos. cum apud latinos tot sint exempl. quot c.

3. om.sinE; ἢ σε. fin. K. om. est DEG. que-
renda D aw». quur COT awr. grecam ABCD
E:SPHTY, gregam avr. horiginem C.

4. que E. uitiossis D. interpraetibus CIPGOY
aur. malae G; om. D. edita: ta su. /n., Ὁ;
aedita DE, addita T (d sec. sup. /Jin.), redita J,
reddita 9. aed. -F sunt D. praesumptoribus codd.
Aur. (pre- D): praesumt- ATVY.

5. inperitis CE-PJK. aemendata E, hemendata
C; *suntD. dormientibus D. o». aut ?r. BGV
(tton À ; omisit lapsu Tisch. in editione Cod. Am.).

6. motata D3P. corregimus D. uetere E.

7. of. quod E. em.& D. Ιχχ BDEWKTV.
saenioribus C. graecam ABCGHOJKTVYS :
grec- DEPaur. | om. gradu D.

8. husque C. queroC. symmachus ABGJKV
aur. 9 : simm- D?PY, simachus E, simmacus T,
symmacus C, simacus H, symacus O. sapiat D.

9. theodotion BC?PJKVYawr. 9, item addunt
-n finalem codd. omnes, vis. :—teodotion EHO, in-
teddotion G*, teudition T, teothotion D ; sed theo-
dotio A 7ZZscÁ. medius orm. Α (cod., non Tisch.)
incidat GH, incedit D. sit: sed K*, sid corr.

uero T. interpraetatio BCE?PGOYavwr.

Io. prouauerunt C. quod: quo G. graecum
ABHOJKTVY : grec- CDE?PGawr.

II. γε. 6886 A. apostulo G. math. apost.
E. mattheo ABCGHKTVY e/ matheo E?POawr.:
matteo D; matthaeo J6 71s. iudea CD?Paw».,
iudeam EG. aeuangelium E, aeuanguelium D.

I2. hebraeis AGH, ἐ -eis BCAPO, ebreis T:
hebraicis KV9, hebraecis Y, haebraeicis σ΄,
ebraicis E, ebreicis D. literis 9. aedidit E,
hedidit C. oum: dum HO ; quod D?PKV.

13. et -in D?P. riuolorum VY: ost riu. est ras.
4 lit. B. trametes E. ducet G, quei etiam sic dis-
tinguit ducet unio * de fonte quaerendum, e/c. uno
cum DESPH (uro) O(s4 udfur)JKVY atr. 5 : unio
ABCGT. quaerendum D(que-) *PGJKV : quae-
rendus ABC (que-)EHO Yas»., querenda T. pre-
termitto DV.

14. cotices E; o». D. lutiano E, lucanoD. hesy-
chio AJY ZiscÀ. : esychio KV as. 5, hysichio D,
aesychio E; hesycio G, hisicio ?P, isicio T, ysicio C,
esicio B, esitio HO. .noncupatos D, nuncupato E.
hominum: nominum /a?s4G. asserit DEKTawr.6.

15. contensio D. hutique C. in 4 toto 9.
uetere E. instrumento codd. $/wr.: testamento
D3PGJ awr. Lxx DESPTV.

16. interpraetes BCE:PO. aemendare E, he-
mendare C. quod licuit E. aemendasse E, hem-
C. quum OT.

17. scribtura EJY aur. 7» essefalsa G. que D.
edita sunt E.

I8. haeo: hoc AHOKVYasr. presens D.
praefaciuncula K, prefatiuncula D, preuat- T. pol-
licetur ex publicetur K. quatuor ES ; inni DT
o". tantum D?PJ, su. Hin. scr. C. aeuangelia E

acuanguelia D; euangelistas σιν.

EPISTULA AD DAMASUM. 3

quorum ordo iste est, Mattheus Marcus Lucas Iohannes, codicum Graecorum
emendata conlatione sed ueterum. Quae ne multum a lectionis Latinae con-
suetudine discreparent, ita calamo temperauimus ut, his tantum quae sensum
uidebantur mutare correctis, reliqua manere pateremur ut fuerant.

Canones quoque, quos Eusebius Caesariensis episcopus Alexandrinum 5
secutus . Ammonium in decem numeros ordinauit, sicut in Graeco habentur
expressimus ; quodsi quis de curiosis uoluerit nosse quae in euangeliis uel eadem
uel uicina uel sola sint, eorum distinctione cognoscat. Magnus siquidem hic in
nostris codicibus error inoleuit, dum quod in eadem re alius euangelista plus
dixit, in alio, quia minus putauerint, addiderunt; uel dum eundem sensum alius to
aliter expressit, ille qui unum e quattuor primum legerat, ad eius exemplum
ceteros quoque aestimauerit emendandos. Unde accidit ut apud nos inixta sint
omnia, et in Marco plura Lucae atque Matthei, rursum in Mattheo Iohannis et
Marci, et in ceteris reliquorum quae aliis propria sunt inueniantur. Cum itaque
canones legeris qui subiecti sunt, confusionis errore sublato, et similia omnium rs
scies et singulis sua quaeque restitues. In canone primo concordant quattuor,
Mattheus Marcus Lucas Iohannes ; in secundo tres, Mattheus Marcus Lucas ; in

tertio tres, Mattheus Lucas Iohannes; in quarto tres, Mattheus Marcus

I. hordo C. om.iste D; ists H. mattheus
codd. fiwr., εἰ matheus DEawr.; matthaeus J4'
Tisch. | marchus C. iohannis BCDE?awr.
coticum E. grecorum DE?PY, e/ greg- aw.

2. collatione 9. sed sine, addit. codd. gwr.:
sed-- et AKVY. que CDE (ow ueterum conisenc-
£um). & (lect.) codd. Paene omnes et 5: e AY.
lectionis et E. latine CEY. consuitudine D.

3. discriparent D. temperauimus BD:PJKV
aur.(-bimus) cf. Hier. 27. in il. Salom. cal. tem-
peraui: imperauimus A (cod., male ΖΊ σελ. temp-)
C(in-) EGHOT(in-) Y2. biis 3P. que D.

4. notare D?P. reliquam H. hut C. ZZ
explicit 9. item ed. Mareschal (1531).

5. canones quoque efc. sncialibus et rubr. litt.
scr. est in Yl, aureis litt. in 9. quos: quod H.
euseyius B. caesarienses aw. caessariensis Ὁ,
cessariensis D. aepiscopus CEXP. alaxandrinum
D, alexandrinus E.

6. hammonium C ; ammonuit /ze?/e E. decem :
-X. D*P, hordinauit CT(-bit). greco DESPKY,
grego as».

7. expraessimus BE:PG ar., expressumus Y.
habentuxpressimus V. quod cus BCEHTYawv». :
quos GKV, quo AD?P. curiosis ex cor- G;
curiossis D. que C. euangelis ?P, ii E; aeuan-
gueliis D. uel-rin Y.

8. distinctione : t sec. “2. Jin. G. cognoscant
2P*(n erasa) Y*(n exfurncta) ; cognoscit K.

9. coticibus E. herrorC. inolebit asz. dum
quod (que H, que 6, aliquid D)... addiderunt
(added. G) codd. et edd. (Znte/itge scriptores codi-
cum ; e? minus fere idem est ac si dixisset aliquid
deesse) : woluerunt edd. ap. Tisch.corrigere in quod
dum...in alio qui minus, putauerunt addi debere.
ree E. alius-rin E. aeuanguelista D.

IO. dixit Y,dixerit HO. dum: cum KV. eum-
dem J (siae Tisch. Α ; sed cod. eundem). sensum:
secum ate».

II. expraesit ?PY, expraessit EGawr., exs- J,
expresserit OG"vKV. hunum C. ae E, he C.
quatuor DE.

12. caeteros DJasr. extimauerit C. aemend-
andos E, hem- C; em.-esse D. hut C. aput
BEGJTawr. sunt aw».

13. marcho C. plure E. luce E. atquae E, adque
CT. matthei codd. f/ur.ct mathei EGOawr. mattei
D: matthaei J 73scA. rursus G* -m G*. mattheo
codd. fiur., e£ matheo DEGOawr.: matthaeo J
Tisch. iohannis et maroi erineatum in G.

I4. marchi C. om. in arsíe oeteris ABOY.
caeteris DGJ ; ueteris (jc) E. que CD; - in
CDEHOTa»r. inueniuntur D. quum OT. uti-
que D.

15. kanones as. confussionis D3PY, confus-
siones E. hominum T.

16. queque D. inoanone primorwbr. H. aurei:
fitt. O. quattuor: 1111 DEPT; q. -* euangelia HO.

17. matheus DEGOawv*., matthaeus J 77scÀA.
marchus C. iohannis DEMPawsr. in Ὁ canone
AGO(can semper)Yaur.Tisch.; omisimus cum
codd. $jur. secundo: 11 D ef sic 111, III, V etc.
tres: III E (16m. eras.) *PT. matheus (e£ 7» 18)
DEOazu., matthaeus (J) ZZsÀ. marchus C;
m. tet aur.

I8. -F canone ase tertio AGOYawr. 73scÀ. tres:
III PT; ow». E. mattheus lucas iohannes;
in quarto tres omis! fer negligentiam TYscÀ.
* et ase iohan. aux. iohannis DEXPasr. -ca-
none ase quarto AGOY aur. (kan-). quarto:
HII DE. tres: II] ΡΤ, o». E. matheus DEG
Gur., matthaeus J ZZ:scÁ. marchus C - et awr.

B2

4 EPISTULA AD DAMASUM.

Iohannes; in quinto duo, Mattheus Lucas ; in sexto duo, Mattheus Marcus ; in:
septimo duo, Mattheus Iohannes; in octauo duo, Lucas Marcus; in nono duo,
Lucas Iohannes; in decimo propria unusquisque, quae non habentur in aliis,

ediderunt.
5 numerus increscit.

Singulis euangeliis ab uno incipiens usque ad finem librorum dispar
Hic nigro colore praescriptus sub se habet alium ex minio

numerum discolorem, qui ad decem usque procedens indicat, prior numerus in.

quo sit canone requirendus.

Cum igitur aperto codice uerbi gratia illud siue

illud capitulum scire uolueris cuius canonis sit, statim ex subiecto numero doce-
beris, et recurrens ad principia in quibus canonum est distincta congeries,
ro eodemque statim canone ex titulo frontis inuento, illum quem quaerebas nume-
rum eiusdem euangelistae qui et ipse ex inscriptione signatur inuenies, atque e
uicinia ceterorum tramitibus inspectis quos numeros e regione habeant adnotabis ;
et cum scieris, recurres ad uolumina singulorum, et sine mora, repertis numeris:
quos ante signaueras, reperies et loca in quibus uel eadem uel uicina dixerunt.
15 Opto ut in Christo ualeas et memineris mei, papa beatissime.

EXPLICIT EPISTULA HIERONYMI.

I. iohannis D?Pas»., ioahannes J. Ὁ canone
ante quinto AGOYawr. (kan-) Ζεῦ. duo: 1t
DE. matheus δὲς DEGOasr. ( et), matthaeus
J ZísÀ. e! in Δ. - canone ἀρ sexto AGOY
aur.(kan-) Zisch. duo: 11 EXP. | marchus C.

Δ. «canone ase septimo AG (canoni) OYarw».
(kan-) Zisc&. duo: n EXP. iohannis D:PGawr.
«canone ἀπέ octauo. AGOY asr.(kan-) 7?scÀ.
octabo TY, hoctabo C. duo: 11 ESP. lucas-
et ax«r.; » marcus (-chus C) lucas CT. *ca-
none az/e nono AGOY awr.(kan-) 73sch. duo:
11 ?P.

3. lucas--et as». iohannis DEP. — -* canone
aníe decimo AGOY aur.(kan-) 77s. hunus-
quisque C; uniuscuiusque D. que D.

4. addiderunt E. -ina»/e singulis D. singulis
sine addit. codd. glur. (et À quamquam male
TiscÁ. add. uero): singulis-c uero BE£PH 77scÀ.
euangelis ?P, aeuangueliis D. δα flnem codz.
piur.: in f. AP. TiscA,

5. praescriptus A!G, pre- CD, prescribtus T :
perscriptus A*B:»PKV e£ -btus EJ Y , cf. superscribtus
aur. abet T ; om. E. mineo O.

6. numerusaur. decim KV; x D?P. husque C.

7. sint E. kanone awr. 7 canone sit ?P.
requirendum E. quum OT.

8. illut 6s G. iscireC. canone Y. om.er P.
doceueris C, docebiris V.

9. principia * singulorum D?P. E se distincti
congeries 14 ud/tr, uel distinctiamgeries Aaóet.

IO. statim ὁές refetitum im J. quemque E.
querebat D.

II. eiusdem 1 esse D. aeuangelistae E, aeuan-
guelistae D. ex inscribtione JYawr.; scribtionis
E. signatus O. atque ἡ» ras. scr. P, adque Jat.

I2. uitinia G, uicinio KV, uicino EHO, -na D.
caeterorum DJ. numerus awr. he(arse regione)
C.

I3. quum €. recurris as*., recurreris E, requae-
ris ἃ. reppertis BCOT.

I4. reperries aur. repperies codd. $iwr. et
loca: ealoca G, ad loca E* (e/ suf. lis. add. corr.).

I5. hoptoCT. 0o». ut D?P. utinzrpou.: te
in xpo ualere CT. et--ne E. o». et memineris
mei CT ; 2 mei memin. BHO. papps D, papae E.
beatissimeae E; -- amen E. om. opto... beatissime
GJ, de» litt. min. scr. est ἐξ A.

Subscr. explicit epistula hieronymi: /ere cwm BC(iher-)E(aept-)HJ awr. (epistula J; -ola CH,
ceteri contractionem habent) : explicit epistola /antum, O ; explicit praefatio G (pre-) K, explicit hieronimi Y,

explicit V, finit prologus 3P. — siAi/ habent ADT

MONITUM ANONFMUM. 5

[INCIPIT ARGUMENTUM EUANGELIORUM.

Monitum koc edidimus ex codice K, adiuuantibus editt. Uallarsii (Hier. Op. Tom. X. Ueronae 1740) et
Z'Ahomasii (Of. Tor. 1, ed. Uezsosi, Romae 1747). Impressit Tor. e cod. Orat. B. vil et codd. Keginae
Swuetiae. Inscr. ino. arg. euang. cur K : Hieronymus Damaso papae Ua//. Tom. codd. ap. eundem.

Sciendum etiam, ne quis ignarum ex similitudine numerorum error inuo-
luat, quod sicubi in subnotatione canonum distinctorum, in canone quolibet
tres euangelistae bis, uel ter, uel quater, aut etiam amplius eundem numerum
per ordinem habuerint adnotatum, et quartus e contrario discrepantes, quod id
quod tres illi in eo loco semel dixerint, quartus totiens in corpore uoluminis sui 5
ponat, quotiens diuersi numeri in eius canone positi sint, contra praedictorum
numerorum continuatas similitudines.

Item si in uno quolibet eorum aut etiam duobus, idem in canone numerus
bis, ter, aut eo amplius reperiatur in ordine conlocatus, et dispar inueniatur in
ceteris; dubium non erit quin id quod illius illorumue canonis numeris bis ro
terque repetitum ab his in uolumine semel dictum sit, alteri uero eorum totiens
in uno atque eodem sensu loquantur quotiens praetulerint in numerorum adno-
tatione distantiam. Hoc et in omnium nouem canonum conlatione seruabitur.
Ceterum in decimo quoniam propria singulorum tantummodo continentur, non

potest contra id comparatio esse quod solum est.

EXPLICIT ARGUMENTUM,]

I. etiam : tamen K. qui signarum 7se?fe K.

2. sicubi Καὶ Ua/l.: sicut ZAÀom. ef Cod. Reginae -

afud Uall. distinctionum cod. Palat. 49 ap. ZTÀom.

3. om. uelan/e ter K. quater: quattuor cod.
Reg. ap. Uall. eumdem 75om.

4. habuerunt 7705. quod id quod ewm Z7 *om.:
quod id K cf. Ua/I. is notulis ; quia id quod Ua//.
in textu.

5. dixerunt codd. ap. 7Àom. toties K.

6. quoties K. sint Καὶ : sunt Ua/l. ZAom., item
stant * editi ' ap. Uail.

7. continuata 770r.

. 8. terum K. idem K Ua. (72x!) : ibidem
Thom., cod. ap. Uail.

9. ter: { quattuor K, quod e uwulgatis additum
esse (uel aut quater) s:dicat Uall. repperiatur Y.
dispar Ua//.:: disperis 74om., dispares K, coda.
ap. Uall. inueniantur K, edd. af. Uall.; item sic

distinguitur K dispares inueniantur. In ceteris efc.

IO. caeteris Lal. TÀom. quin id quod Καὶ
Uall.: quod id 74om. canones 7/Aom. nume-
ris ZÀom.: numerus K Ua//.

11. terque Καὶ Uajl.: ter ZÀom. repertitum K.
dictum est K; d. esse ostendit edd. af. Ua/.
alteri uero eor. Ua//. ZÀom.: alter alteriue eor.
K edd. ἀῤ. Uall.(-* alter alterius). toties K.

I2. ors. in ase uno K. sensulo quantus (1seffe
270 sensu loquantur) K. quoties K.

I3. Ὁ et hoc K. |

14. oaeterum ÜUa//. 75om. quoniam K 77om.
codd. ap. Uail.: in quo Uali. (Text.).

15. conparatio Καὶ soluum K. est-r opto ut in
Christo ( ZAom., codd. ap. Uall., sed in perpetuo
Uaif. ualeas et memineris mei beatissime papa
Uall. Thom.; omisimus cum K. om. explioit
argumentum Ua/l. ZÀom.

I5

6 EUSEBII EPISTULA AD CARPIANUM.

[INCIPIT PRAEFATIO EUSEBII.

Epistulam Eusebii ad Carpianum edidimus ex codice Y , adhibitis editionibus T'Àomasii (Op. I. 315 ed.
Uessost) qui e cod. Orat. B. V1, codd. Reginae Suetiae, item Alex. 14, Pal. 49 et Uat. 4221, illam
impresserat, et Uallarsii (Hier. Op. X. 666) ubi ex Fabricii Editione Bibitothec. Graec. Lib. IV.
caf. 4 epistula desumpta est; Erasmus wero (Aou. Test. 1535) graecam tantum uersionem exAi-
bet, εἰ dubitant critici an uersio latina ex Hieronymi manu sit; quod Uallarsius uerisimill-
mtm esse audicat, fro certo asserere non audet.

Inscr. Incipit praefatio eusebii Y: Incipit prologus eusebii episcopi de decem canonibus euangeli-
orum Z7Zom. Eusebii caesariensis epistola in subsequentes canones euangeliorum Ua.

Eusebius Carpiano fratri in Domino salutem. Ammonius quidem Alexan-
drinus magno studio atque industria unum nobis pro quattuor euangeliis dereli-
quit. Namque trium euangeliorum sensus exceptos, omnes similes contextus
Matthei euangelio quasi ad unum congestos adnexuit ; ita ut eorundem, quantum
sad tenorem pertinet lectionis, sequens iam stilus interruptus esse uideatur.
Uerum ut, saluo corpore siue textu ceterorum (hoc est euangeliorum), propria et
familiaria loca in quibus eadem similiterque dixerint scire possis, ac uere disse-
rere, accepta occasione ex praedicti uiri studio, alia ratione decem numero tibi
titulos designaui. Quorum primus quattuor in se continet numeros in quibus

io similia ab uniuersis dicta sunt ; Mattheo, Marco, Luca, Iohanne.
quibus tres, Mattheus, Marcus, Lucas.
Iohannes. Quartus in quibus tres, Mattheus, Marcus, Iohannes.

Secundus in

Tertius in quibus tres, Mattheus, Lucas,

Quintus in

quibus duo, Mattheus, Lucas. Sextus in quibus duo, Matheus, Marcus. Septimus

in quibus duo, Mattheus, Iohannes.

Octauus in quibus duo, Marcus, Lucas.

5 Nonus in quibus duo, Lucas, Iohannes. Decimus in quibus singuli de quibusdam
proprie scripserunt. Et quidem subiectorum titulorum id est argumentum; clara

uero eorum narratio haec est.

Etenim per singula loca euangeliorum quidam

numerus uidetur appositus, paulatim incipiens a primo, deinde secundo, postremo

tertio, et per ordinem librorum ad finem usque progrediens.

3. magnus Z77/orn., sed gr. πολλὴν... φιλοπονίαν
... εἰσαγηοχώς. quatuor 77e». derelinquit UaJ/.

3. or. omnes Y ZAom. (fext., add. in mpg.).
contextus: contentusque Y 770m.

4. matthaei 7Aom. Ual/. congestoB; congre-
gatos 7A4om. (fext., non mg). annexuit Ua.
eorumdem 77»m. Uail.

5. stylus ZAom. Uail.

6. caeterorum ZA4om. Uall. hoo est: hic Uail.
hoo est euangeliorum "022 est in gvaeco ; addi-
tum ab interprete uidetur. euangelium Y, wig. a5.
Thom., Uall.

7. dixerunt »g. ap. ZÀormn., Uall. disserere: dis-
cernere 7Z/om. (sed wg. disserere).

8. occassione Y. deoem numero (δέκα τὸν
ἀριθμόν) Y ZÀhom.: d. numerorum Uaj/l.

9. 2 in se quatuor (sic) 7Aom.

Itaque per singulos

Io. matthaeo 770m. Ua/l. ioanne Uajl.

11. matthaeus 70m. ζ αἰ. (bis). matheus
dec.) Y.

12. ioannes Ua/]. matheus Y, matthaeus 770».
ÜUail. iohannes: lucas Uaj/l. contra graecum et
canones 15sos.

I3. matthaeus 7o. Uall. (bif) ^ marcus:
iohannes /afsm Y, sel cum canone septimo con-

14. matthaeus 7o». Uall. ioannes Ua/l sep-
timus .. . iohannes uidetur additum esse in Y, sed
manu prima.

I5. ioannes UaJ.

16. scribserunt Y. equidem Y.

18. adpositus Y. paulatim τὸ κατὰ μέρος. deinY.

19. tertio: tres Y δέ mg. ap. Thom. δὰ om.
Y et uncis includit TÀom.

EUSEBII EPISTULA AD CARPIANUM. CANON 1. 7

numeros supputatio per minii distinctionem inuenitur inserta, significans cui de
decem titulis appositus numerus dignoscitur. Ueluti siquidem primum certum
est in primo ; si uero in secundo, et eodem modo usque ad decem. Si igitur
euoluto uno qualicumque de quattuor euangeliis cuilibet capitulo uelis insistere

et rescire qui similia dixerint et loca propria agnoscere singulorum in quibus 5

eadem sunt prolocuti; eiusdem sensus quem tenes relegens propositum numerum,
quaesitumque eum in titulo quem demonstrat tituli subnotatio, continuo scire
poteris ex superscriptionibus quas in fronte notatas inuenies, qui aut quot de his
quae inquiris similia dixerint. Ueniens etiam ad reliqua euangelia per eundem
numerum quem contines uidebis appositos per singulos numeros atque eos in suis
propriisque locis similia dixisse reperies.

EXPLICIT PRAEFATIO EUSEBII.|]

I. minei Y ; lineae Ua//l. : Gr. διὰ κινναβάρεως
(sed διὰ τοῦ μέλανος Erassm.).

2. decim Y. adpositus Y 77om. dinoscitur
Y ; assignetur Ua//J. primus certum est quod in
primo Zom. text. (non mp.).

3. si uero sec. in secundo 77o»t. decim 77m.

4. qualiquumque Ua//. de: cum Ua.

5. rescire: repperiri Ua/. 4321 αὐ. Tor.

6. proloouti; eiusdem :/a distinpuiur aj.
TAom. cum graeco τόπους εὑρεῖν ἐν οἷς κατὰ τῶν
αὑτῶν ἠνέχθησαν͵ ἧς ἐπέχεις περικοπῆς ἀναλαβὼν τὸν

προκείμενον ἀριθμόν, κιτιλ. UalI. prolocuti eiusdem
sensus quam tenes, relegens, etc. quem : quem-
quem Y.

8. poteris (εἴσῃ) : potes UaZ. superscribtioni-
bus Y, suprascript- Ua//. qui aut quot ὁπόσοι
καὶ τίνες) : quia ut quot Y, qui aut quid 750m.

9. inquires Y. eumdem Zorn. ;

Io. contines (bhwéxes): continens Y ax. 14
af. Z'Aom., continent Ua. sat. 4221 af. Tom.
adpositos Y.

11. repperies Y.

δρόσον. explicit praefatio eusebil Y : s»siAi/ habent Thom. et Uall. |. Epistula post prologum ponitur in Y.

Canones continentur. in ACDEPFGHOKMQT (sed maior Pars deest) VYZ, et im edd. e Sacom 1519,
et Erasmi colmar. 1533, Tisch. Desunt im BJ (μὲ wdtur LMOPRWXSTQU. Damws ex ed.
Tischendorfii * ex triglottis quam in hac ve in textu sequimur. — Discrepant multum codices, de quibus wide
ist Prolegomenis.

CANON I, IN QUO QUATTUOR

Mt Mc Lc 1loh| Mt Mc Lc I]o| M Mc Le I1]o| Mt Mc Lc Ioh
8 2 Ἴ 10|141 5o [19 59|284 τόρ 266 65|318 199 300 176
II 4 10 6|142 gr 21 3535|284 τόρ 266 67|320 200 302 178
II 4 1O I12|141 64 93 49|289 170 275 126|320 200 302 i180
II 4 IO I14|166 8a 94 17;|291 172 279 156|325 204 310 184
II 4 το 28|166 82a 94 44|294 175 281 161|326 205 311 188
14 5 13 15|209 119 234 100|295 176 282 42|326 205 313 194
23 27] 17 46|21: 121 238 21|295 176 282 57|328 206 314 196
23 27 34 46|220 122 239 77|300 181 285 79|331 209 315 197
23 2] 45 46|220 129 243 85|300 181r 285 r58|332 210 318 197
Ὁ 20 37 38|220 129 261 $88/|3023 183 287 160|334 212 321 201
87 139 250 141|244 139 250 141|304 184 289 170|335 214 324 199
87 139 250 146|244 139 250 146|306 187; 290 162|336 215 317 198
98 96 116 40|274 156 260 220|306 187 290 174|336 215 319 198
98 96 116 11i1|274 156 260 48|310 191 297 69|343 223 329 204
98 96 116 1i20|274 156 260 096|313 194 294 172|348 227] 332 206
98 96 116 129|276 158 74 98|314 195 291 166|349 228 333 2408
98 96 116 131|280 162 269 122|314 195 291 168|35a 231 336 209
98 οὐ 116 144|284 165 266 .55|315 196 292 175|35a 2321 336 211:
133 37 71 109|384 τόρ 266 63

CANONES II—IV.

CANON II IN QUO TRES

Mt | Mc
94 86
94 86
103 I
.II4 24
I16 25
I16 25
116 a5
I21 32
122 33
I23 34
130 À 35
I31 36
135 38
137 44
143 57
14 59
149 66
149 66
153 69
164 79
168 83
168 83
170 85
172 87
174 9I
176 93
178 95
178 95
CANON

μι Lc
64 65
9o 58
90 58
97 3211
III 119
III 119
CANON
Mt Mc
204 115
216 125
216 125
216 125
216 125
277] 159

Lc

Mt

179
190
192
193
193
194
194
195
198
199
20I
203
205
206
208

211

219
223
225
226
229
229
242
242
243
248
248
249

Mc
99
IO5
Io6
107
107
ro8
108
109
IIO
III
112
114
I16
II7
118
127
128
130
134
133
135
135
137
137
138
143
143
144

Lc

197
195
216
I2I
218
152
219
220
221
[3
222
270
224
232
233
240
241
243
245
244
137
246
237
248
249
209
253
254

QUO TRES

Mt

III
II2
II2
112
112

Ις

119
110
[10
119
119

Ioh
148
8
44
61
"6

QUO TRES

Mt
279
279
287
293
297
299

Mc
161
161
r68
174
178
180

Ioh
42
121
152
I07
"Ο
103

Mt
251
253
258
259
264
269
271
278
281
285
285
296
296
301
408
312
316
317
322
338
339
340
342
344
346
353
354

Mt

II2
II2
II2
II2
146

Mt
307
321
323
329
329
333

188
20I
203
207

2II

I94
162

123
[53
134
ΙΟΙ
150

CANONES | V—VIII.

CANON V, IN QUO DUO

Mt Lc Mt
55 1710 I19
54 61 I25
58 60 127
60 11 128
61 64 129
65 172 132
66 66 134
68 rog 138
48 108 156
84 III 158
86 | 109 162
93 145 175
95 160 182
96 182 182
96 184 183
102 69 187
104 71 I97
IO5 [193 213
107 13 221
108 II 228
IIO 118

Lc
126
62
128
132
130
81
I20
168
51
226
161
200
187
189
198
109
272
235
181
139

CANON VI, IN QUO DUO

Mt Mc Mt
157 12 224
159 73 246
160 46 247
163 "8 250
165 80 252
169 84 254
173 89 260
I80 — 100 263
189 103 275
202 113 282
214 120 286
218 124 288
CANON VII, IN QUO
Mt Ioh Mt
I9 32 | 120
« 19 34 185
CANON VIII, IN QUO
Lc Mc Lc
28 17 9I
84 48 IOO
89 56 103

Mc
I3I
[40
142
145
147
149
152
153
157

216
230

IO

Ioh
219
2242
113
124
227
229

CANONES IX-X.
CANON IX, IN QUO DUO

Lc Ioh Lc Ioh |
274 231 | 307 186 :
| 393 182 307 100
303 186 | 312 182
303 190 312 186
307 182 ; 312^ 190
i

CANON X, IN QUO MATTH. PROPRIE.

81 II5 167 196
89 118 11 200
91 124 177 210
99 126 181 212
IOI 136 184 218
106 140 186 222
IO I5I 188 227
113 155 I9I 230

CANON X, IN QUO MARC. PROPRIE.

Jo 88 92 IOI
14 9o 94 I04
81

CANON XI, IN QUO LUC. PROPRIE.

II3 159 188 223
11} 163 190 225
122 164 192 227
124 166 196 236
I31 174 201 252
143 116 203 256
149 178 208 259
151 18ο 210 264
154 183 214 271

CANON X, IN QUO IOH. PROPRIE.

62 89 117 145
64 92 110 147
66 94 123 "| 149
68 97 125 I5I
71 99 I27 153
13 102 130 [55
75 104 132 157
"8 106 134 159
80 108 136 163
81 IIO 138 165
84 II2 140 165
86 118 143 169

233
235*
239
245
268
273
283

Ioh
213
217
22I
223
225

393
319
324.
327
345
351
355

* 236 male Tisch.

123

186
213

306
308
316
320
326
331
334
339
342

207
210
212
214
216
218
220
224
226
228
230
.332

PROLOGUS EX COMMENTARIO. 11

INCIPIT PROLOGUS QUATTUOR EUANGELIORUM,.
EX COMMENTARIO S. HIERONYMI IN MATTHEUM.

Prologus continetur in ABCEHOKMITY et partim in Z; exstat et in aliisque editionibus antiquis ;. et
ad init. commentariorum S. Hieronymi in Maltheum (ed. Uallarsii 7. vit).

Deest in DIPFGJLMOQ()RVWXIRSL 7isÀ.

Inscr. ; (uide et ad finem epistulae ad Damasum) inoipit prologus quattuor euangeliorum cum BHOT
(iri), incipit praefatio elusdem EY as., inc. praef. euangelii secundum mattheum CM^, item
prologus séi hieronimi K, s»iA77 Aabet Α. Prologum ost Ep.ad Damasum fonunt CET ; 5 εἰ
editt. gler. habent Alia eiusdem praefatio (ex prooemio commentariorum quos scripsit in
matthaeum).

Plures fuisse qui euangelia scripserunt, et Lucas euangelista testatur dicens
Quoniam quidem multi conati sunt ordinare narrationem rerum quae in nobis
conpletae sunt sicut tradiderunt nobis qui ab initio ipsi uiderunt sermonem et
ministrauerunt ei,'et perseuerantia usque ad praesens tempus monumenta decla-

rant, quae a diuersis auctoribus edita diuersarum heresium fuere principia: ut 5

est illud iuxta Aegyptios et Thoman et Matthian et Bartholomeum, duodecim
quoque apostolorum, et Basilidis atque Apellis, ac reliquorum quos enumerare
longissimum est, cum hoc tantum in praesentiarum necesse sit dicere, extitisse
quosdam qui sine spiritu et gratia dei conati sunt magis ordinare narrationem
quam historiae texere ueritatem. Quibus iure potest illud propheticum coaptari
Uae qui prophetant de corde suo, qui ambulant post spiritum suum, qui dicunt
Dicit dominus, et dominus non misit eos. De quibus et saluator in euangelio
Iohannis loquitur Omnes qui ante ine uenerunt fures fuerunt et latrones. Qui
uenerunt, non qui missi sunt. Ipse enim ait Ueniebant, et ego non mittebam
eos. In uenientibus praesumtio temeritatis, in missis obsequium ueritatis est.

1. aeuangelia E. scribserunt EY, conscribs-
dur. om.et 5. ecuanzelista K, aeuangelistae E.-

2. Ὁ multi quidem HO. multi- quidem T.
quonati C. que C.

3. oonpletae codd. 5/ur.: compl- AHY (-te) 9
Hier.

. 4. perseuerentia Y. usque in 9. presens agr.
monimenta 9 ZZier.

5. que E. ad diuersis E. shuctoribus C,
authoribus 9. aedita G:«».; editam Y. diuersorum
aw». heresium c«m ABCEH, e hereseum asr.,
haeres eum Y, haeresum 5$, heresum 6, eresum T :
hereseon KT, hzereseon 77:er. fuere: feruere Y.
principio E. o. ut E.

6. aegiptios E, egiptios T. thomen codd. fur.
(toman T): -am ONT Zier. mathian EOT aur.;
matthiam $9 7Zier. bartholomeum codd. fitr. (et
Α, quamquam. berperam Tisch. -aeum), e£ barto-
T: bartholomaeum awr. 9 /7ir. duodecim:
xi1 E.

7. oft. quoque AY. basilides AEY aur, adque

CT aur. om. stique apellis E. apellis cod. ur.
(app- ONT) : apelles AY as». hac C. relinquorum
aw*. quos: quorum T. henumerare C.

8. cum codd. paene omnes, et C praeter morem,
Α (male Tisch. quum) 9: quum BT 7Zier. hoo:
haec 9. impraesentiarum $650 duci 9. — sit cum
CEHKNTT aur. 9 Hier.: est ABY. — exstitisse
Hier., extetisse Y* (exst- Y).

9. o». dei AY. quonati CT.

IO. istorie E, storie T. iurae Y. postest aw».
illum H. coabtari C, quoabtari T ; c. t et E.

II. Uae etc. ex Ezec. xiii. 13 Jibere. 0m. qui Y.
dicunt -- haec Y aur. 9 Zier.

12. Ὁ dominus dicit HO. aeuangelio E.

13. ioannis Z7;ex. homnes C. o7». fures B.

14. qui az/c missi τω. /in. C. misiawr. ipsi
C. om. non ast£c mittebam E.

I5. inuenientibus seo ductu À (neglexit TYscA.).
praesumptio BET aur. 9 7er. misis Y. ueritatis
eum ABC ; seruitutis EHOKNTTY awr. 9 Hier.

C 2

12 S, HIERONVMI

Ecclesia autem quae supra petram domini uoce fundata est, quam introduxit
rex in cubiculum suum et ad quam per foramen descensionis occulte misit
manum suam, similis dammulae hinnuloque ceruorum, quattuor flumina paradisi
instar eructans, quattuor et angulos et anulos habet, per quos quasi arca testa-
s menti et custos legis domini lignis mobilibus uehitur." Primus omnium Mattheus
est publicanus cognomento Leui, qui euangelium in Iudaea hebreo sermone
edidit, ob eorum uel maxime causam qui in Iesum crediderant ex Iudaeis et

nequaquam legis umbra succedente euangelii ueritatem seruabant.

Secundus

Marcus interpres apostoli Petri et Alexandrinae ecclesiae primus episcopus, qui
r1» dominum quidem saluatorem ipse non uidit, sed ea quae magistrum audierat

praedicantem iuxta fidem magis gestorum narrauit quam ordinem.

Tertius

Lucas medicus, natione Syrus Antiochensis, cuius laus in euangelio, qui et ipse
discipulus apostoli Pauli in Achaiae Boeotiaeque partibus uolumen condidit,
quaedam altius repetens et, ut ipse in prohemio confitetur, audita magis quam
15 uisa describens. Ultimus Iohannes apostolus et euangelista, quem Iesus amauit
plurimum, qui super pectus domini recumbens purissima doctrinarum fluenta

potauit, et qui solus de cruce meruit audire Ecce mater tua.

Is cum esset in

' Asia δἰ iam tunc hereticorum semina pullularent, Cerinthi Hebionis et ceterorum
qui negant Christum in carne uenisse, quos et ipse in epistula sua antichristos
20 uocat et apostolus Paulus frequenter percutit, coactus est ab omnibus paene tunc

I, eclesia O. super AY. petrum Y. Ὁ» domini
uoce supra petram $..

2. discensionis KM" aur. e! -tionis E. oc-
cultae E Z/ier. o». misit E.

3. dammuele E; damulae O9 Z7. hinnu-
loque codd. 2. et edd. (-laque E, hynuloque C, kin-
B, inn- HY auwr., in- OT, déstinguit Y dammulah
innulo que) ex Ca». li. 9. 17, cf. viii. 14 Fuge
dilecte 'mi et assimilare caprae hinnuloque cer-
uorum: hinnuloum À. oeruorum -* que CT.
quatuor 9, quadtuor C, quatuorum E. paradissi E.

4. eructuans H aur. quatuor ES, quadtuor C,
HIT T. Z7ic expheit collatio codicis T. om. et
ante angulos ἘΚ ΓΟ, ; angelos H. annulos Z7zer.
$. habens awr., item. marg. in. Hier. Uall. om.
quasi E. arca cur BCEHKNT aur. 9 Hier.: per
arcam AY.

5. custus (ΕΥ̓͂ asr. legnis fro lig- E. mobi-
Hbus ABCEHY(mouilibus) awr., ier: codd. αὐ.
Uajl.: immobilibus KMS ZZier., codd. ap. Ua. ;
emendatio esse uidetur ut melius cum Exod. xxv. 15
concordet, quod haec [igna semper erunt in circulis
nec unquam extrahentur ab eis; δ΄ ?ropterea Uall.
imm- i» textum recepit, ex auctoritate Martianaei.
primum E. mattheus KMTY, e/ matheus ABCEH
aur.: matthaeus 9" 7Zier.

6. aeuangelium E. iudea E aw». hebraeo Y9
Pier. bro hebr. serm. edidit ob eor. uel max.
Àabet tantw?t ebreorum nomine uel maxime ser-
mone E.

7. hob C. o». uel C. caussam ZZier., causa
CV. qui: que E. iu E aur. ihesum Θ, crediderunt
EHO.

8. nequaquam BCEHKNTS ZZier.: nequidquam
Y, -icquam as.,-iquam Α. umbram C ZZzr.;
umbra 4 uel E, deindeomittit usque ad ecclesiastica
narrat historia. secedente 9; succedentem H.
ueritate CK Zier. seruauant B.

9. marchus C. interpraes Y awr. alaxandrinae
Y. eclesiae O, aecclesiae aw».

10. ἢ audierat magistrum 9.

II. iusta fidem awr. gestorum: testamentorum
C. hordinem C.

I2. antiochensis: n sec. swf. Jin. XT ; anthio-
BO, antiocensis Y, antheocensis azur.

13. » pauli apostoli HG. boetiaeque BOKNT
asr.(-thiae); boetique AY ; bithyniaeque 9' codd.
ap. Uall. (son text.); et sic edd. Hailbrun 1476,Wild
de Ratisbom 1481, Kesler 1487, Pagarini 1497,
Sacon 1515 et 1519 (non autem Mareschal 1531).

14. altius: t swf. Ji. Y. proemio OKY,
praemio B, prooemio 9. Z7ter.

I5. iohannis as»., ioannes 1227. quem: duem C.

16. super ACY as.: supra BHOKM'$ ΜΉΤ.
€ JoÀ. xiii. 25.

17. portauit Y. quum Θ Zr.

I8. haereticorum 9" Zier. pullularent cod4.
iur. (pulu- OQ) 9' ZZier.: -assent ἃ. cerinthi
(cher- as*., cherinti 5$) codd. P/ur.: cerenthi A
(Tisch. perperam -inthi) BY ; ο. τ etaxr. beuionis
B, ebionis 77er. caeterorum 5. 7Tier.

19. om. ipse C. epistola OK Y' aur. 9. anti-
ohristos 9' ier. εἰ anti xpos codd., antixristos 6 :
anticristos ABY.

20. coactus (om. est) H. paene OY, pane
lapsu C : pene codd. rell. 9. Hier.

PROLOGUS EX COMMENTARIO. 15

Asiae episcopís et multarum ecclesiarum legationibus, de diuinitate saluatoris
altius scribere et ad ipsum ut ita dicam dei uerbum non tam audaci quam felici
temeritate prorumpere, ut ecclesiastica narrat historia, cum a fratribus cogeretur
ut scriberet, ita facturum respondisse si indicto ieiunio in commune omnes deum

deprecarentur;' quo expleto reuelatione saturatus in illud prohemium caelo 5

ueniens eructauit In principio erat uerbum, et uerbum erat apud deum, et deus
erat hoc uerbum: hoc erat in principio apud deum. Haec igitur quattuor euan-
gelia multum ante praedicta Ezechielis quoque uolumen probat, in quo prima
uisio ita contexitur Et in medio sicut similitudo quattuor animalium, et uultus
eorum facies hominis et facies leonis et facies vituli et facies aquilae. Prima
hominis facies Mattheum significat, qui quasi de homine exorsus est scribere
Liber generationis Iesu Christi filii Dauid filii Abraham. | Secunda Marcum, in
quo uox leonis in heremo rugientis auditur Uox clamantis in deserto Parate uiam
domini, rectas facite semitas eius. Tertia uituli, quae euangelistam Lucam a
Zacharia sacerdote sumsisse initium praefigurauit. Quarta Iohannem euangel-
istam, qui adsumtis pinnis aquilae et ad altiora festinans de uerbo dei disputat.
Cetera quae sequuntur in eundem sensum proficiunt. ' Crura eorum recta et
pinnati pedes, et quocumque spiritus ibat ibant et non reuertebantur, et dorsa
eorum plena oculis, et scintillae ac lampades in medio discurrentes, et rota in
rota, et in singulis quattuor facies. "Unde et apocalypsis Iohannis post expositi-
onem uiginti quattuor seniorum, qui tenentes citharas et fialas adorant agnum

I. oft. &Siae Y. episcopus MT. eclesiarum Θ.
om. de AY aur. diuinitatem aur.

2. iscribere C. ab ipsum ag». fÍoelici 9.

8. ut: et Zier., et iia distinguit prorumpere.
Et ecclesiastica e/c.; iem eadem distinctione 9
prorumpere. Unde et ecclesiastica efc. quod auc-
toritate codd. ap. Uall. firmatum est. — eclesiastica
O. quum O Zr. cogeret E.

4. ort. ut, E. soriberet -- se EKNT, (ef ost
facturum $9 2,169.) geiunio C. commone Y. Ὁ
dià omn. as».

5. deprecarentur (depraec- B) «codd. Piwr.:
precarentur HOKNT aur.(praec-) ZZier.(vig. depr-).
que expleta E. prohemium ACHM'"; proem.
B«OKY awr., prooem. 9. Zier.; praem. B*E, Ὁ
e KM, - de E.

6. eructuauit Y atr. aput aur. et in 7.

7. hoo uerbum AB: oz. hoc CEHKMTY aur. 5
Hier. ut. concordet curn Joh. i. 1. | quatuor Eo.
aeuangelia E.

8. multum ABCY : -to EHOKNw aw». 5 Hier.
eszechielis AEY aur. 9 Hier., εἰ hiezechielis KNT :
ezecihelis B, hiezecihelis C.

9. uissio E. o. et 20:7 contexitur C. sicuti C,
em. 5. quatuor ES, quadt- C.

10. ad aquilae itc. cod. 7Jar/. 1775 (Z).

11. matheum AEO a:z.; matthaeum 5. Zier.
ef. matt. signifloat Y. qui: quia À (ferferam
qui 7Z:cÀ.) Y.

12, de Iesu wid. ad Mt.i.1. filis EY ar.

abraam Z/fer. secundum EY, secundus Z* (-da Z?)
aur. marcus Z* sed corr. inqua BH9 ier. rng.

I3. eremo 9 ZZie., herimo aur. auditus H.
in deserto: in eremo 77ier. mp.

I4. domino aur. quae: qua Y. aeuangelis-
tam E. om.& EKMZ.

I5. zaccharia CKZ. zachariam sacerdotem E.
sumpsisse BCE(-ise)O azur. 9; summisisse Z* (sed
mi rmrobatium). praefigurauit ABYZ ; -rat CEH
KNT awr. 5 Hier. quartam BE. ioannem Zr.
aeuangelistam E.

16. adsumtis ANTY Z^ef ass- Καὶ ZZier.: adsumptis
BCEZ* asr,ass- 9. pennis KNM'6 Zier. om.et
fos! aquilae H. festinans sine add. codd. $dur. et
9 Hier.: f.-c et ABY aur.

17. caetera aur. 8 JHier. secuntur EKMYY aur.
eundem : n suf. /i/n. A; eumdem Zier. sensu M.

I8. pennati KM'S 7Zier. pedes sine addit. AB
CY5 Hier.: p. - eorum EKM'YZasr. quoquumque
Hier. 7 ibat spiritus ZZier.

I9. oculis * ante ac retro E. ac ( fos scintillae)
BC(hac)EKMTZ aur. 9 Hir.: et AHY. dis-
curentes E. in rotam BOH, in rota e Y.

20. quatuor 2, quadtuor C, 111? E. et om. Z*
(* Z^). apocalipsis EZ*(sed corr.) aur. ioannis
Hier. expositione E.

21. uiginti quadtuor C, uiginti quatuor 4$;
xxn AEKNTZ. cytharas Z*(cith- Z^), chitaras
E. fislas ABCHY asr.: ph- EKNTZ«(phy- Z*)
$9 Hier. adorabant Z/ier. sed -ant mg.

ο

14 PROLOGUS S, HIERONF MI.

dei, introducit fulgura et tonitrua et septem spiritus discurrentes et mare uitreum
'et quattuor animalia plena oculis, dicens Animal primum simile leoni, et se-
cundum simile uitulo, et tertium simile hominis, et quartum simile aquilae
uolanti. Et post paululum Plena inquit erant oculis, et requiem non habebant
5 die ac nocte, dicentia Sanctus sanctus sanctus dominus deus omnipotens, qui erat

et qui est et qui uenturus est.

Quibus cunctis perspicue ostenditur quattuor

tantum debere euangelia suscipi, et omnes apocriforum nenias mortuis magis
hereticis quam ecclesiasticis uiuis canendas.

EXPLICIT PROLOGUS.

I. fulgura ABKZS Zir.:-ora CEMY( svp.
Jin.) aur. tonitraa AKM'YZ? aur. 9 Hier.: thon-
BCEZ*. septem: vi1 EMZ. sps- dei atr.

2. quatuor ἘΦ, leoni ABCHOYZ $' Hier. ;
leonis KNT ax». ; hominis EZ* «*,

3. uitulo ABCHOKZ? aur. 9 Hier: uituli NY;
leonis E, leoni Z**?. hominis ABCKY awr.:
homini HONTZ? $' Hier. ; uituli E, uitulo Z* *'?,

4. inquid CE aw. erant inquit9 2716). erat E.

5. dicentes A* (sieglexi? Z3sch.) Y. erat et qui

est cun CEHOKMZ aur. 9. Hier.; o7m.et qui est
ABY.

6. perspicuae C az». et perspicue H. quatuor
ES.

7. Ὁ debere tantum $9. Ὁ» euangelia debere
Hier. aeuangelia E. apooriforum codd. plur.
(apogri- as.): ἃ orum KNTZ; apocryphorum
9 Hier. naenias 9. Zfier. ; uenena codd. a. Uail.

8. haereticis M'Z«9 7Z:er. eclesiasticis O. uiuis:
uiris Κα. canenda H ; -dis Y; amen EZ.

Subscr. explioit prologus cum CKT ; ife» ex. pr. quattuor euangeliorum BHO. explicit praefatio NTZ.
Ὁ incipiunt canones BH (1 lege felix ut sis felicior) Z ; inc. c. 1Π1 euangeliorum CO (qutur).
Nihil habent AEY aur. 5. Jtem canones post prologum. ponunt. CEHOT, 209 $racfationem Ζ.

(Desunt in. B.)

PRAEFATIO UEL ARGUMENTUM MATTHEI. 15

[PRAEFATIO UEL ARGUMENTUM ΜΑΤΊΗΕΙ.

JHoc argumentum. continetur in ABCDEPHOKNTTVYZ ; item im edd. Hailbrum, Wild. de Ratisbon,
Kesler, Paganini, Froben 1502, Sacon 1515et 1519. Zmpresserunt etiam P. Sabatarius Bill. Sacr.

Lat. Uers.! iii. p. 1, ex cod. Colbertino Parisiensi 4051 (& F. L. 254, qui stobis est c) cum uariis
lectionibus duorum. codd. Turonensium, etc. ; et 4. Maius Ser. Uet. Noua Coll? wol. ix. in
operibus Sedulii Scoti qui ' expositiunculam? in. hoc argumentum. conscripsit (Migne *Patr. Lat.'
ciii 2. 274). Textus argumenti (Ma?) a commentario (.Sed.) Àtc illic differt. .Ex nostris codd.
optimi, hoc loco, uidentur DP. Deest in FGJLMOQRWXKX aur. 3RSQL 7iscÀ.; nec widetur αὖ
ipso Hieronymo scriptum 6556. Sententiae tam perplexae et corruptae sunt ut Hieronymo antiquius
Jacile credas εἰ uno certe loco (Col. ii. 3), wersione Hilariana uti uidetur noster, quisquis fuerit,

et forsan etiam Phil. iil. 1a. Pro hoc argumento 9, Mareschal, Uiuian, Junta, Benedictus habent

descriptionem ex. Hieronymi de uiris iiustribus? desumptam mattheus qui et leui...

uocabitur.

nazareus

Praeterea. im. edd. nonnullis (Hailbrun, Wild, Kesler, Saco 1515 et 1519) est εἰ alius * brologus im
mattheum ' ex Walafrido Strabo desumptus (Patr. Lat. cxiv. 63) mattheus cum primo predicasset

. diuinitatis sacramentum.

Jnscr. praefatio À; argumentum mathei D; incipit argumentum mattbei Y; item nunc argumentum
matthei incipit ΤΡ; incipit praefatio iheronimi in euangelio matthei T, incipit praefatio hieronimi
6, incipit prologus matthei euangeliste H. . ViAZ/ Aabent BCEKNTVZ.

Mattheus ex Iudaeis, sicut in ordine primus ponitur, euangelium in Iudaea
primus scripsit, cuius uocatio ad dominum ex publicanis actibus fuit, duorum in
generatione Christi principia praesumens, unius cuius prima circumcisio in carne,
alterius cuius secundum cor electio fuit; et ex utrisque patribus Christus. 4

1. Mattheus BSPKNTVYZ e? math- ACDEHO:
matthaeus Mai. ex iudaeis cum D (-eis) 9P:
ex iudaea BCHO .Seds/.; in iudaea A ( ferperam
ex TiscÁ.) YZ ; om. quasi dittographiam t EKNTV
Zerr, c. Mai. Clausulae ex iudaeis (i.e. filiss
Abraham εἰ circumcisus) opponitur vocatio ad
dominum ex publicanis actibus οὐ /fí/ius Dawid
secundum. cor electus; duo (patres) enim sunt
Abraham et Dauid. — Forma locutionis ex Iudaeis
fere eadem ἐξέ cum ea quae habetur in * Canone"
qui dicitur * Muratoriano' lohannes ex discipulis

. Andreae ex apostolis. | Cf. δέ argumentum
nostri auctoris im Johannem, lohannes euan-
gelista unus ex discipulis del. ponituf-ita
C3PH. aeuangelium DE. iundea DEP, iudeam Y.

2. 2 primus in iud. ?PZ*. om. primus E.

scribit EKYZ. ad dominum DEP: ad deum
ceít., ἃ deo c. puplicanis D?P, actus E. duorum
* patrum, AMa;j., Sed.

3. generationi Y. sumens D*, pre- m7. cir-
cumcissio DE; circumcisionem Z* (ne eraswwt),
-cisione Y. in oarne ABCD:PHO.Sed.: carnis
EKNM'VYZ c Mai.

4. ouius vedidimws cum DESPHOKMVYZ
(cuus*) c, Sed., Mai.: om. ABC. om. et E.
utrique Z* (sed corr.) ex utrisque patribus
cuti c (partibus) Mai., .Sed., id est, ex utraque
serie patrum ex Abraham et ex Dauid : ex utrisque
in patribus codd. γε. (t iw patr. sup. Jin. A,
partibus H). christus sine addit. BCESPOKMT
YZ c, Mai., Sed.: c. - est ADV.

16 PRAEFATIO UEL ARGUMENTUM MATTHEI.

Sicque quaterno denario numero triformiter posito, principium a credendi fide in
electionis tempus porrigens et ex electione in transmigrationis diem dirigens
atque a transmigratione usque ad Christum definiens decursam aduentus domini
ostendit generationem, ut et numero satisfaciens et tempori et se quod esset
δ ostenderet et dei in se opus monstrans etiam in his quorum genus posuit Christi
operantis a principio testimonium non negaret. Quarum omnium rerum tempus,
ordo, numerus, dispositio uel ratio, quod fidei necessarium est, deus Christus
est ; qui factus est ex muliere, factus sub lege, natus ex uirgine, passus in carne,
omnia in cruce fixit, ut triumphans ea in semet ipso resurgens in corpore et patris
1o nomen in patribus filio et filii nomen patri restitueret in filiis, sine principio sine
fine, ostendens unum se cum patre esse, quia unus est. In quo euangelio utile
est desiderantibus deum sic prima uel media uel perfecta cognoscere ut et uoca-
tionem apostoli et opus euangelii et dilectionem dei in carne nascentis per
uniuersa legentes intellegant atque id in eo in quo adprehensi sunt et adprehendere

I. sSioque. ACD?PKV ZMai.: sitque BEMZ,
sit quae HO*Y. quaterno denario CD?P:
quaternario den. BEHOKM'VZ Mai. Sed., et c
siste denario; quaterdenario AY. 715: sententiam
sic intelligo; primo Mattheus Iudaeus erat sicut
Abraham, secundo electus sicut Dautd, tertio a Ju-
daismo in Christum transmigrauit. Sed non solum
uitam swar mystice ostendit sed. perfectionem ordi-
sis im genealogia, et opus Christi in singulis per-
Jomis quorum nomina recemsuil. possito DEP.
praecipium E. ac credendi Y, ac reddendi E,
reddendi sse ac OQ. fidem HO* (m erasasi).

2. lectionis HO*YZ* (el- Θ e£ Ze). porregens
D, corigens Y; «εἴ ex electione in trans-
migrationis tempus porrigens H (sed ex. εἰ del.)
om. et Mai. ex electione in ABCD?PH(lectione)
O(ex sup. Lin.)K Mai.: electione in (om. ex) C ;
electio in E(electio. In)WVYZ. δε diem ra.
3 aut 4 litt. P. om. diem dirigens atque ἃ
transmigratione Y. diregens D.

3. atque .. . ad ohristum orn. :P* (-- mp).
om. EZ*. ad Christum: DEPEKNYZ! c Mai.:
in chr. ABCHOYZ?*. difiniens ?P (1 ?r. sup. /i».)
K; diff DE. decursam ABD?PHV c Mai:
-uum CEOKNTYZ. aduentus domini codd.
paene omnes : ἢ» domini aduentus A.

4. numero satisfaciens et tempori cu»: ABC
DPH: n. satisfaceret et t. GeK(tempore)M'V c,
Mai., Sed.; numerositatis et temporis EG*YZ.
et se ACIPOKNTVZ* ***, iem se D: esse BEHY
Z3, et se esee c, et sic /Mai., Sed.

5. ostenderet cu; ABCD?PH : ostendens ΕΘ
KM'VYZ.e.Sed., Mai. 2 opus in se c Mai., .Sed.
montrans NT, monstra trans E; monstrasset C.
om.in his EYZ. possuit E?P.

6. quorum ?P. 2 rerum omnium C. 2 tempus
rerum D.

ἡ. dispossitio DEP, disputatio BCH. — ratio,

quod fldei necessarium est, deus ohristus
est; i/a distinguitur im Α (perperam TiscA.
r, q. f. n. est. Deus christus est) D?P 7ai.;
H /apsu ut udtur habet ds exps est. Mystice μὲ
widetur dicit Christum θεοῦ λόγον omnibus hisce
inesse et carum. rerum. substantiam. esse; cf. ad
Col. i. τό quomiam in ipso condita sunt uniuersa
in caelis et in terra uisibilia et inuisibilia . . . omnia
per ipsum et in ipso creata sunt, e£ i/erum ii. 2
ubi cum Hilario legisse uidetur (de Trin. ix. 62)
in agnitionem sacramenti dei Christi, «27 ZZieros.

jn agnitionem mysterii Dei Patris et Christi Iesu;

ἐξ 14, 15 delens quod aduersus nos erat chiro-
graphum decreti , . . et ipsum tulit de medio
affügens illud cruci et exspolians principatus et
potestates traduxit confidenter palam triumphans
illos in semetipso, cf. etiatn ad Gal. iv. 4.

8. qui factus: qui natus ΒΟ. o»:. est D.
uirgine: i»ceperat muliere scribere sed correxit,
j4a masxu ΑΔ. ort. in oarne, omnia D.

9. cruci H. fincxit E. o5. ut D?P. eas EZ.
in semet ipso resurgons δὲς refetitutr; OQ. semed
C. £ost ipso ras. is NT. corpori ut patris ΠΡ.

IO. γε. in patribus filio et filii nomen c a£
patri: in patris H. restitueret cum ABCD:PH :
restituens EOKM'VYZ c Mai. in flliis: et filii
EZ (et filiis Z*) e? c ; et in filiis ΘῈ (et erasa) Y.

Il. of; flne E. esse cum patre SP. quia:
qui KM. aeuangelio D. utille D.

I2. est ABC:POK : o». DEN'VYZ. dissider-
antibus D. uocatio Y; uocitionem V.

I3. aeuangelii E, -guelii D. dilectione BY.
carnem Z*.

I4. uniuersam E. intelligant H 7faz. adque
ΟΡ; quae E. id in eo in quo AD?P, e/ in eo in
quo V: in eo quo BC(quod)EH(quod)OKMZ c
Mai. sdprehensi ADZ* et appr- VZ? Mai:
adpra- ΒΟΙΡΗΘ, apprae- EKM'Y — adpre-

PRAEFATIO UEL ARGUMENTUM MAZITHEIL. 17

expetunt recognoscant.

Nobis enim hoc in studio argumenti fuit, et fidem factae

rei tradere et operantis dei intellepgendam diligenter esse dispositionem quae-

rentibus non tacere.

EXPLICIT]

hendere ABDVZ* e? appr- YZ? Jai.; adprae-
CERHOM, appr- K. Cf. ad Phifp. iii. 12 wi
seróa adprehensi δέ adprehendere (cust Hilario,
etc.) uersiones antiquas redolent. Hieronymus enim
»eddit sequor autem si comprehendam in quo et
comprehensus sum ἃ Christo Iesu.

I. expedunt E, expeterant D. regnoscant E.
hoo in cum BD3:PHOK Mai., i.e. hoc propositum

nobis fust in scribendo: ἢ» inhoc A ; om. in CEN
VYZc. studium BCH.

2. operatus H. intelligendam H /Mai.; in-
tellegentiam EYZ c. dilegenter D, diligentem c ;
ott.E. om.esse BCO*KNTV. dispossitionem D
EP. quaerentibus (sme a) A (male Tisch. &
quaer-) e£ αἰ. 24. : a quaer- BV Mai., non quaer- D.

3. teoere τ amen EMZ c.

Subscr. explicit AY, explicit prologus M'Z, explicit praefatio GT (pre-); e. p. euangelii matthei BC
(secundum mattheum) H, finit argumentum D?P ( Ὁ euangelii matthei), explicit argumentum KV 2Maz. Hic

sequuntur Canones in M'VZ,

CAPITULA IN EUANGELIUM

Capitula exstant in ABCD:PGHOJ (capitula et breues) KOTUVY. — Desunt autem: in EFLMNTORWXZ, et in
S$3R SL omnibusque quos uidimus edd. antiquis. Kesler 1487 habet * Registrum in Euangelium Matthei c continens

uiginti octo capitula, quae moderna uidentur.

Inscrr. uariant multum inter se: incipiunt capitula in euangelio matthei K, incip, capitula lectio sec mattheum Y,

AUVY.

Edidimus ex codice À (ed. TZsch.) cum col-
latione codd. rell. iis lectionibus omissis
quae tantum ad orthographiam spectant,
cf. Thomasium, wol. I. 2. 207.

I. Generationum quadraginta dua-
rum ab abraham usque ad chris-
tum ordo narratur.

II Natiuitas iesu christi de maria
sponso eius ioseph angelo reue-
lante praedicitur.

III. Natum christum magi stella sibi
duce nuntiante oblatis muneribus

^ adorauerunt.

IIII. Angelo praemonente ioseph
cum christo fugit in aegyptum et
herodes occidit infantes.

V. De praedicatione iohannis bap-
tistae quod uox clamantis sit paeni-
tentiam agite.

VI. De baptismo christi in iordane
ἃ iohanne et signo trinitatis patris
scilicet eius in uoce et utriusque
spiritus in columba.

VII. De quadraginta dierum ieiunio
et diabolo trina temtatione deuicto.

VIII. Relicta nazareth praedicat
terrae zabulon et neptalim iuxta
uaticinium — esaiae paenitentiam
agere iubens.

VIIII. Uocat petrum andream ia-
cobum et iohannem piscatores,
qui mox secuti sunt eum.

1. Abraham : Adam A.
VIIL om.terrae Zom.

C.

Cf. Thomasium, uol. 7. 5. 319.

Edidimus ex Cod. Cau. adhibitis
in notulis uariantibus TÀoma-
ΩΣ lectionibus; quae tantum
ad orthographiam — spectant
0THTSITANS.

Litterae nigriores in. cod. rubri-
catae sut.

I. Natiuitas christi.

ii Magi cum muneribus

ueniunt.

ii. Et ioseph ab angelo
per uisum admoni-
tus. cum puero et
matre eius in egip.
tum fugit.

iii. Infantes interficiuntur.

II. Regresso ifiu ex ae-
gypto nazareth.
ii. De babtismate Iohan-
nis in Ihordane.
ii. De xpi baptimate.
III. Ihs post ieiunium
quadraginta dierum
et quadraginta noc-
tibus tentatur a dia-
bulo.

ii. Petrum et Ihoannem
piscatores congregat.

I. 111, interfüiciuntur 1 cum
matre.

II. Regressio...
iii. xpi baptismo.

III. noctium. ii. Petrum et
Andream Iacobum et Iohannem.
congregat: uocat.

in nazareth.

BHOJT aur. Har. 2797.
Cf. Thomas. 7. p. 324.
Edidimus ex Thom. adhibitis
collationibus codicum.

Impresserat TÀorm. ex codd. SS.
Pasli, Orat. E. 16 et codd.
Reginae Suetiae.

I. Natiuitas christi.
Magorum munera.
Occultatio iesu.
Infantes interficiuntur.

II. Regressus Ihs ex aegypto
in nazareth a iohanne in
iordane baptizatus est.

III. Ihs temptatus a dia-
bolo uicit.

Petrum et andream, iaco-
bum et iohannem pisca-
tores conuocat et cir-
cumiens uarios languores
hominum curat.

11. baptizatur B.

SECUNDUM MATTHEUM.

capitulatio euangelii secundü matheum G, capitula euangelii secundum matthaeum, e/ breues secundum matthaeum J.
incipit breues eiusdem matthei euangeli H, incipüt breues eiusdem epangl O, incipiunt breues causae secundum
mat. D, incipiunt breues causae euah secuüid mattheü Q, incipiunt (un erasae) breuis enumeratio euang. matthei ?P,
incipit elencus (hel- C) eiusdem BC, e£ T (Ὁ Matthei). JVzAZ/ habent AV.

D?PGQ.

Edidimus ex codice D lectionibus
aliorum | codd. ἐξ motulis ad-
Áibitis; Ws omissis quae ad ortho-
graphiam sbectant.

I. Natiuitas xpi secundum car-
nem in beth iuda.

II. Magi munera offerunt et
Interficiuntur infantes.

III. Regressio ihu ex egip in
natzà.

IIII. Babtismus iohannis et
babtismus xpi in iordane.

V. Ubi zabulos temptat et
ieiunat xpc xr diebus.

VI. Ubi iohannis traditus est
et secessit ihs in cafarnaum.

VII. Petrum et And pisca-
tores uocat.

I. o$:. secundum oarnem :PGQ.
II. « infantes interficiuntur »PGQ.
IH. de baptismo ioh. *PGQ. « in
iordane et xpi baptisma *P(-mo)GQ.
V. temptauit ?P; « ilim ?PGQ
ielunauit *PGQ. VI. om. in G.
VII. - Ubi ad zz. :PGQ.

J (éreues).
Edidimus ex ed. Blasnchini.

IL Natus est Ihs in Bethlem
ciuitate Et interfectio paruu-
lorum.

II. Ubi Ioseph admonitus est
ut fugeret in Aegyptum et
regressus est cum Iesu in-
fante in Nazareth.

III. Ubi Iohannes coepit bap-
tizare et Iesum baptizauit.

IV. Ubi ihs temtatus est a
diabolo cum ieiunasset quad-
raginta diebus.

V. Ubi ihs tradito Iohanne
Baptista coepit praedicare et
ubi uocauit Petrum et Án-
dream et Iacobum et Iohan-
nem.

K.
Ex codice iso transcripsitams.

I. Generationum nomina et
quod abraham caput fidei
sit et natiuitas xpi ex maria.

II. Magi offerunt munera et
infantes interficiuntur.

III. Regressio ihu ex aegypto
in nazareth.

IIII. De baptismo iohannis in
iotdane et xpi baptisma.

V. Ubi ihs temptatur a diabolo
etieiunat quadraginta diebus.

VI. Ubi iohannes traditus est
et secessit ihs in galileam et
petrum et andream et iaco-
bum et iohannem piscatores
uocat.

20 CAPITULA IN EUANGELIUM

AUVY.
X. Per totam galilaeam praedicat
omnes sanando languores.

XI. In monte discipulos docens sep-
tem beatitudines et octauam perse-
cutionis exponit.

XII. Discipulos salterrae et mundi
lumen appellans praecipit in
splendore operum patrem glorifi-
candum.

XIII. Ob implendam legem uenisse
se dicens pharisaeorum docet ius-
πὶ superandam, et homici-
dium lege uetans etiam munus
offerendum fratris iubet reconcili-
atione differri.

. XIIII. Consentiendum in uia aduer-
sario, non moechandum docens,
iubet uitia uel caros inemenda-
biles sub nomine oculi uel dextrae
scandalizantis abscidi.

XV. Quod adulter sit qui uxorem
excepta fornicationis causa demi-
serit: prohibens etiam omnino
iurare, docet nec percutienti nec
expolianti nec angarianti nec pe-
tenti uel mutuare uolenti resistere.

XVI. Amandum proximum lege fir-
mans etiam inimicos praecipit
diligendos.

XVII. Elemosynam docet in abscon-
dito faciendam, quam sinistra
nesciat, id est appetitio laudis hu-
manae.

XVIII. Orationis formulam in sep-
tem petitionibus tradens ait pec-
cata nisi dimittentibus non dimitti.

XIX. Docet sine tristitia ietunandum
nec thesaurizandum in terra.

XX. Lucernam corporis oculum ap-
pellans nec duobus dominis posse

XII. praecepit 7Acz:.
XIII. uetatis Zorn.
XIIII. uia : irn U
XV. mutuari ZZoni.

C.

iii. Et circumiens gali-
leam uarios languo-
res hominum curat.

IIII. Beatitudo et cetera
mandata. Id est,

ii. De homicidio.
iii. De hoblatione.

iij. De hoculo et manu
heruenda.
v. De adulterio.

vi. Huxorem nisi hob a-
dulterium non dimit-
tendam.

vii. De iuramentis.

viii. De hoculo et dente.
viii. Inimicos diligendos.

x. De helemosynis.

V. De horatione quo-
modo horetur.

i. De geiunio.
ii. De thesauro in caelum.
iii. Lucernam corporis es-
se hoculum.

IIII. v. de ad. ane
iv. de oculo.
V. (»ton IV. x.) De eleemo-
synis. Oratio.leiunium. iii.
oculum - et.

BHOJT awr. ari. 3797.

IIII. De beatitudine et de

ceteris mandatis.

V. Orationem docet et inter
cetera mandata non esse
cogitandum de uictu et
uestimento praedicit.

III. ess. de sec. ΒΗΘ.
V. praedicat BH.

D?GQ.

VIII. De beatitudine et Caetera
mandata ad discipulos loqui-
tur.

VIIII. Non ueni soluere legem
nt.

X. Non mechandum.

XI. De dilectione Inimicorum.

XII. De aelimoysinis nesciat
sinistra quid faciat dextera.

XIII. IN ieiuniis non contris-
tandum et in oratione non
multum loquendum et de
tessauro in caelo.

VIII. discipulos suos 3PQ.

VIIIL nonuenitilis :PGQ. legem
sed adinplere GQ.

XII. sinistra - tua G. dextera Ὁ
tua G.

XIII. 4 in ase oratione *PGQ.
et de tess, in caelo ad caf. XIIII

gonunt.

SECUNDUM MATTHEUM.

J (Óreues).

VI. Ubi docet Iesus discipulos
suos de Beatitudine et dicit
Uos estis lux mundi.

VII. Ubi dicit Non ueni soluere
legem et de iracundia fra-
trum et de reconciliatione.

VIII. Ubi de moecatione et
oculo eruendo et manudextra
et uxore non dimittenda
et omnino non iurare.

VIIII. De inimicis diligendis et
eleemosina et oratione in
abscondito et de oratione
Dominica.

X. De ieiunio et thensauro in
caelo et de oculo quod lu-
cerna corporis sit.

21

K.
VÍI. De predicatione ihu et in-
firmorum sanitates.

VIII. De beatitudine et cetera
mandata.

VIIII. Quod non uenerit ihs
soluere legem sed implere
et munus relinquendum ante
altare et fratri reconcilian-
dum.

X. Non moechandum et si
oculus uel manus scandalizat
et uxorem non liceat dimitti
nisi ob fornicationem.

XI. Dedilectioneminimicorum
et orandum pro eis.

XIL De helemosinis nesciat
sinistra et in oratione non
multum loquendum.

XIII. In ieiuniis non contris-
tandum et de thesauro in
caelo et quod lucerna cor-
poris sit oculus.

22 CAPITULA IN EUANGELIUM

AUVY.
seruire nec sollicitudinem escae
et uestis habendam sed regnum dei
omnibus praeferendum docet, nec
debere sollicitum esse in cras-
tinum.

XXI. De mensura iudicii dicens, fes-
tucae uel trabis comparatione facta
docet prius propria et post fratris
uitia resecanda.

' XXII. Sanctum canibus porcisque

non dandum sed petendum quae-

rendum pulsandumue praeficit.

XXIIL Per latam uiam multos, per
angustam paucos introire testatur
et falsos cauendos esse prophetas;
nomine quoque fructuum bonarum
et malarum arborum docet quia
nec malum uoluntas bona nec
bonum opus potest facere uoluntas
mala.

XXIIII. Non uocantes nomen do-
mini nec uirtutes in eius nomine
facientes sed implentes uoluntatem
dei intrare dicit in regnum caelo-
rum adhibita comparatione aedifi-
cantis domum super petram aut
super harenam.

XXV. Leprosum extensione manus
ac prolatione uerbi uolo mundauit.

XXVI. Centurionis puerum curans
iudaeos de regno in quo gentes
promittit uenturos, asserit expel-
lendos.

XXVII. Socrus petri dominicae
manus tactu sanata ministrat et
multi uaria infirmitate curantur.

XXII. praefigit UY, praesit 7o.

XXVI. uenturas Y 740m.

XXVII. sanat U. multifaria (270 multi
uaria) U Zorn.

C.

v. Neccogitandum deesca
etuestimento - uolati-
libus et liliis agri -
et sollicitudine diei.

VI. Non esse iudican-.

dum.

i. De fistuca et trabes in
hoculo.

i. De margaritis ante
porcos.

lii. Petendum querendum
et pulsandum.

üii De pseudoprophetis.

v. De domo aedificata
super petram uel
arenam.

VII.Descendensde mon-
te leprosum curat.

i Puerum centurionis
paralyticum curat.

ii. Socrum Petri e febri-
bus liberat.

VI. iiii. 20s? pseudoprophetis
T quia non omnis qui dicit mihi
domine domine intrabit in reg-
num caelorum.

VIl. curat: mundat.

BHQOJT aur. Har. 3797.

VI. Non esse praepropere
iudicandum. :

De margaritis ante porcos
non mittendis petendum
quarendum et pulsan-
dum.

A pseudoprophetis cauen-
dum.

Quia non omnes qui dicunt
domine domine intrabunt
in regno caelorum.

De domo aedificata super
petram uel arenam.

VII. Leprosum mundat.
Puerum tribuni paralyticum

curat.

Socrum petri a febribus li-
berat.

VI. δῇ praepropere Z7ar/.
2797. 07:. non mittendis BHO
4Harl.2797. dicunt mihi as».
introibunt BO σε. regnum B
aur.

VII. om. puerum tribuni ] ;
centurionis 270 trib. atr.

D:PGQ.
"'KXIIII. Nemo potest 11 dominis
seruire et de uolatilibus et
liliis et solicitudine diei.

XV. De fistuca in oculo et de
trabe de margaretis non mit-
tendis ante porcos.

XVI. Intrate per angustam
portam et cauete a falsis pro-
fetis.

XVII. Non Omnis qui dicit
mihi dne dre nl et de domu
super petram.

XVIIL JDiscendens ihs de
monte leprosum mundauit.

XVIIII. Ubi Puerum Centori-
onis ihs saluum fecit.

XX. Ubi socrum a febribus
liberauit ubi quidam dixit

XIIII. volatilia G.
Q ; caeli (fro et lil.) G.
solici. G.

XV. z»et de trabe (oz. de G) in
oculo ΡΟ de marg. efc. $5» caf.
XVI orit *P. — ante p. non mit. ?P.

XVIeXVII n ?P et sic infra.

XVII. dné intrabit in regnum
celorum ?PGQ. —. domu aedificata

ET et harenam ?PGQ.
vHL 4- Et ase disc. ?P.
XVIIILI. cent. 4 iis »PGQ. p
ubi

XX. socrum 4 Petri ?PG
JE inc. XXI ie GQ, XXII in

et liliabus
4 de ante

SECUNDUM MATTHEUM.

J (Dreues).

XI. De eo quod nemo potest
duobus dominis seruire et de
non cogitando quid opus sit
animae et corpori et de fes-
tuca et trabe in oculo.

XII. De duabus uiis et de
falsis prophetis et arbore
bona et mala

et quia non omnes intrant in
regnum caelorum et de do-
mo aedificata super petram.

XIII. De paralytico mundato
et de filio Centurionis.

XIIII. Ubi socrum Petü a
febribus liberauit et dae-

23

Κ.

XIIII. Duobus dominis nemi-
nem debere seruire et de
uolatilia caeli et de solitudine
(sic) diei et non iudicandum
de alienis.

XV. De festuca et trabem in
oculo et sanctum non dan-
dum canibus et petendum
fideliter.

XVI. Per angustam portam
et non per spatiosam intran-
dum et quod arbor bona
fructus malos non facit.

XVII. Quod non omnis qui
dicit dne dne intret in reg-
num caelorum et de domo
aedificata super petram et
harenam.

XVIII. Ubi docet ihs sicut po-
testatem habens et descen-
dens de monte leprosum
mundauit.

XVIIIL In capharnaum ingres-
sus puerum centurionis san-
auit. |

XX. Socrum petri a febribus
sanauit et quidam dixit dno -

24 CAPITULA IN EUANGELIUM

AUVY.

XXVIII. Dicenti sequar te, non ha-
bere se dicit ubi caput regnet:
et interrogantem discipulum a pa-
terna uetuit sepultura.

XXIX. In naui dormiens a pericli-
tantibus excitatus tranquillitatem
uerbo restituit.

XXX. In terra gerassenorum sana-
tis hominibus daemones ire per-
mittit in porcos.

XXXI. In ciuitate sua paralyticum
curat prius dimittendo peccata.
XXXII. Matheum uocat, et mur-
murantibus de publicanorum con-
uiuio pharisaeis ait male haben-
tibus opus esse medico similitudi-
nem panni rudis ac uini uel utrium

ponens.

XXXIII. Pergens ad resuscitandam
filiam principis mulierem a pro-
fluuio sanguinis sanat suscitans
et puellam.

XXXIIII. Transiens duos caecos in-
luminat et muto linguam eiecto
daemone reddit.

XXVIII. uetat U 75om.

C.
iii. De plurimis curis.

iüi. Et scribae uolentis
exequi dicit nn abere
filium hominis hubi
caput reclinet.

v. Adque alius relicto
patris corpore se-
quatur praecipit.

VIII. In naui eum ex-
citant dormientem
discipuli hut tem-
pestatem sedaret,

i. Etin terra grassen-
orum daemoniaeicit.

VIIII. Ubi paraliticus
lectum fert.
i. Mattheum conuocat.

ii. Hac fariseis murmur-
antibus de conuiuio
publicanorum dicit
non esse hopus sanis
medicum.

iii. Discipulis Ihoannis in-
terrogantibus quare
non geiunarent dis-
cipuli eius parabu-
lam panni et scissu-
rae et hutrium et
uini ponit.

iii. Filiam principis mor-
tuam dum uadit sus-
citare mulierem a
profluuio liberat.

v. Caecis hoculi aperi-
untur.

VII. v. -- se asse sequatur.
VIII. Ὁ dormientem excitant.

BHOJT aw. Zar/. 2797.
De plurimis curis; et ut

mortui mortuos suos se-

peliant cuidam dicit.

VIII. Nauigans tempesta-
tem sedat.

In terra gerasenorum dae-
monia eicit.

IX. Paralyticus curatus lec-
tum suum portat.

Mattheum conuocat.

In domo eius discumbens
pharisaeis dicit non esse
opus sanis medico.

X. Parabolam panni et
scissurae et utrium et uini
ponit.

Mulierem a profluuio san-
guinis liberat et filiam
principis cuiusdam mor-
tuam suscitat Caecis ocu-
los aperit.

VII. de pluribus c. BH ; plu-
rimos curat aur.

IX. portat: baiulat BHO aw».
0*1. in domo eius discumbens
BHOJ aur. Harl a797. Ἅ
dicit pharis. €O(dicens)Jawr.
sanis: ualidis BHO awr. medi-
cis O, -cus H, -cum awr.

X. om. et ante vini H aur.
oft. ponit IH. {οἱ as/e muli-
erem H. 0o».sanguinis BHO
awr. Harl. 3797. 2 cuiusdam
principis H.

D3PGQ.
magister sequar te et alio
dixit ihs sequere me et In
nauicula dormiens excitatur
a discipulis.

XXI. IN terra gerassinorum
legionem demonium iecit.

XXII. Ubi Paraliticum iussit
Ire cum lecto et matheum
uocat de tylonio.

XXIII. Non egent sani medico
sed male habentes.

XXIIII. Non Ieiunant filii
sponsi quandiu Cum illis
sponsus.

XXV. Ubi mulier a fluuio san-
guinis liberatur et filia Prin-
cipis Α morte liberatur.

XXVI. Ubi caecis oculos aper-
uit et sordum et mutum de-
monium iecit.

XXVII. Messis quidem multa
operarii autem pauci et dat
apostolis potestatem curandi.

Ad et in nauicula :»c. XXIII in
JP. discipulis τ suis Ὁ,

XXI. «ubi asse in terra 9P.

XXII. leoto--suo PQ. tylonio
4 suo ?PQ.

XXIII. medicum ?PGQ.

XXIIII. illis 4 est »PGQ.

XXV. profluuio :PGQ. or. san-
guinis ;b lHberatur: curatur
:*PGQ. lib. sec. suscitatur ?PG(re-) :

9 xxvI. liberauit ae aperuit D.
Jed expunctum. om. ot. ante mu-
tum

XXVII. 7 curandi potestatem G.

SECUNDUM MATTHEUM.

J (Óreues).
moniacos multo curauit et
mari et uento imperauit.

XV. Ubi in regione Gerasen-
orum duos homines a daem-
onio liberauit et paralyticum
lectum suum portare facit.

XVI. Ubi Matthaeum uocat de
theloneo et multi publicani
recumbunt cum eo et dicit
Non ueni iustos uocare.

XVII. Ubi discipuli Iohannis
interrogant de ieiunio et de
panno et utribus et ubi
filiilüm Principis Synagogae
suscitauit et mulierem a
sanguinis fluxu sanauit.

XVIII. De duobus caecis se-
dentibus secus uiam et uno
muto daemonium habente.

XVIIII. Ubi Iesus dedit potes-
tatem discipulis suis et misit
608 praedicare.

25

K.
sequar te et alio dixit sequere
me et in nauicula dormiens
excitatur a discipulis.

XXI. In. terra. gerasenorum
daemonia eiecit.

XXII. Ubi paralyticum iussit
ire cum lecto.

XXIII. Ubi mattheum uocat
de theloneo et dicit non egent
sani medico sed male ha-
bentes et non ieiunant filii
sponsi quamdiu cum eis
est sponsus.

XXIIII. Ubi mulier a profluuio
sanguinis liberatur et filia
principis a morte resuscita-
tur.

XXV. Ubi caecorum oculos
aperit et surdum et mutum
demonium eicit.

XXVI. Circumiens ihs ciuitates
infirmos sanauit e/ potesta-
tem curationis et nomina

26 CAPITULA IN EUANGELIUM

AUVY.

XXXV. Omnem languorem curans,
operarios pro multa messe disci-
pulos uirtutibus et doctrina con-
firmat.

XXXVI. Sicut oues inter lupos missi
ut non timeant eos qui corpus
occidunt, clementer informat.

XXXVII. Gladium se non pacem
in terram mittere dicens nec amari
patrem aut matrem super se prae-
cipiens receptorem quoque iusti
mercedem iusti accipere mani-
festat.

XXXVIII. Iohannes misit ad iesum;
qui dimissis nuntiis multa de eo
turbis enuntiat.

XXXIX. Increpat ciuitates quae
paenitentiam etiam factis apud se
uirtutibus non egerunt.

XL. Confessio laudis iesu refertur
ad patrem et inuitatio oneratorum
et laborantium ad quietem.

XLI. Discipulorum sabbato spicas
uellentium reprehensores exemplo
dauid et circumcisione redarguit.

XLII. In synagoga manum aridam
sanat et pharisaeis consilium ad-
uersus eum facientibus multos
curat, et prophetia de ipso com-
pleta memoratur.

XLIII. Caecum mutumque curans a
daemonio liberat et in belzebub

XLII. prophetiam . .

. completam me-
morat 770m.

C.
vi. Surdum et mutum de-
monium eicitur.
X. Duodecim apostolos
premittit cum om-
ni doctrina.

XI. Iohannes de carcere
δὰ Ihm et Ihs de
Iohanne ad turbas
loquitur.

i. Adque increpat ciui-
tates quia peniten-
tiam non egerunt.

i. Confessio Ihesu ad

patrem.
ii. Et iugum domini leue
est.
XII. Discipuli spicas
uellunt.

i Manum haridam sa-
nat.

ii. Hominem a daemonio
caecü et mutü curat.

VIIII. vi. eicitur Ὁ et in prin-
cipe daemoniorum id facere
dicitur.

X. dootrins - ac dicit quod
non uenit pacem mittere in terra
sed gladium.

Xl. i. quia: quae.
esse.

iii. leue

BHOJT awr. Hal. 2797.

Surdum et mutum daemo-
nium eicit.

Duodecim apostolos prae-
mittit cum omni doc-
trina: et dicit quod non
uenerit pacem mittere
super terram sed gladium.

XI. Ihs testimonium per-
hibet iohanni quod maior
propheta ipso non sit
atque increpat ciuitates
quae credere noluerunt.

Confessio Iesu ad patrem
et iugum domini leue esse.

XII. Discipuli spicas uel-
lunt.

Manum aridam habentem
sanat.

Hominem a daemonio cae-
cum et mutum liberat.

X. ort. duodecim BHO.

XI. 185 test. de ioh. dicit (os.
quod maior propheta ipso non
sit) BHOJ aur». lene BH.

XII. uellebant ar.

D??GQ.
XXVIII. Nomina apostolorum
dicit quos missit Cum omni
doctrina.

XXVIIII. Si uos persequentur
in unaciuitate fugite in aliam.

XXX. Qui Diligit patrem et
matrem plus quam me non
est me dignus.

XXXI. Iohannis de carcere ad
dnm mittit et ihs de iohanne
loquitur ad turbas lex et
profetae usque ad iohannem.

XXXII. Ubi inproperat coro-
zain et betzaidan ciuitatibus.

XXXIII. Confiteor tibi pater
caeli et terrae quia abscon-
disti haec a sapientibus et
reuelasti haec paruulis.

XXXIIII. Ubi discipuli uellunt
spicas sabbatis.

XXXV. Ubi manum aridam
sanauit et hominem a dae-

XXVIII. dicit quos: inponit et
G. doctrina si etc. i» eodezm cap. ?P.

XXVIIII persequuntur *PGQ.
unam ciuitatem :?PGQ.

XXX. plus quam : super *PGQ.
om. me Q.

XXXI. dnm: ihim ?PGQ; 7 ad
ihm de carcere GQ. 7 ad turbas
loquitur "PGQ. σα lex zr. caf.
XXXIIII ?P ; et lex GQ.

XXXIII. o». oaeli et terrae G.
reuelasti ea ?PGQ ; τὰ sap. D sed

unctur.

XXXIIII. Ὁ spicas uellunt PGQ.

XXXV. om. etante hominem Ὁ.

J (breues).
XX. Ubi praedicit discipulis
persecutionem et quod cor-
pus occidatur non anima.

XXI. De duobus passeribus et
dicit quia non ueni pacem
mittere in terram sed gla-
dium;

XXII. Ubi Iohannes misit ad
Iesum discipulos suos et
Iesus dicit de eo quod ipse
est Helias qui uenturus est.

XXIIL De pueris sedentibus
in foro et ubi inproperat
ciuitatibus quia ei non cre-
diderunt.

XXIIII. Confessio Iesu ad pa-
trem et de iugo eius quia
suaue est.

XXV. Ubi discipuli Ihu uelle-
bant spicas et. de homine
in Synagoga qui manum
habebat aridam:

XXVI. De homine caeco et

muto quem daemonium ha-

SECUNDUM MATTHEUM.

mim 2g iml ll Dite

27

K.
apostoloruz: dicit quos misit
cum omni doctrina e/ u/ (?)
prudentes sint sicut serpentes
monet e/ quod frater fratrem
sit traditurus.

XXVII. Ubi dicit si uos per-
sequentur in unam ciuitatem
fugite in aliam et quod non
uenerit pacem mittere super
terram sed gladium.

XXVIII. Ubi dicit qui amat
patrem aut matrem plus
quam me non est me dignus
et qui uos recipit me recipit.

XXVIIIL Iohannes ad ihm
mandat tu es qui uenturus es
an alium expectamus et ihs
dicit lex et prophetae usque
adiohannemprophetauerunt.

XXX. Ubi proponit parabolam
de pueris sedentibus in foro
et improperat chorozain et
bethsaida quod non egissent
paenitentiae.

XXXI. Ubi confitetur patri
quod reuelauerit se paruulis
et quod iugui illius suaue
est et onus leue.

XXXII. Ubi discipuli uellunt
spicas sabbatis et quod mis-
ericordiam uult magis quam
sacrificium.

XXXIII. Manum aridam san-
auit et dicit licet sabbatis

28 CAPITULA IN EUANGELIUM

AUVY.
dicentes id facere responsione sua
destruit dicens blasphemiam in
sanctum spiritum non remitti :
arborem quoque ex fructu posse
cognosci, et rationem de uerbo
otioso in diem iudicii reddi.

XLIIII. Pharisaeis signum petenti-
bus ionae signum dari praedicit,
nineuitas et reginam austri com-
memorans et de spiritu immundo
septempliciter in homine redeunte
disputans.

XLV. Mairem et fratres discipulos
dicit uel omnem qui patris eius
fecerit uoluntatem.

XLVI. Sedens super mare parabo-
lam dicit fructus tricensimi, sexa-
gensimi, et centensimi, quam se-
orsum exponit discipulis.

XLVII. Parabolam de zizaniis ponens
iungit de grano sinapis et fermento,
postquam exponit zizaniorum pa-
rabolam discipulis intra domum.

XLVIII. Thesauri uel margaritae re-
pertae comparatione proposita si-
militer parabolam de saginae
piscibus separandis exponit.

XLIX. Mirantibus se prophetam

dixit honorem in sua patria non
habere.

L. Iohannis ab herode occisi caput
datum refertur in disco.

XLIIL 2 spiritum sanctum 770m.

C.
iii. Et in principe daemo-
niorum id facere

opinantes dextruit.

iii Phariseis signum pe-
tentibus Ionae et
nineuitarum signum
tradit.

v. Matrem οἱ fratres

spernit.

XIII. Sedens in naui-
cula Ihs turbis pa&-
rabolas exponit: id
est.

i. De seminante semen
centesimum sexa-
gensimum et tricen-
simum.

i. De zyzania in trittico.

iii. De grano synapis.
iii. De fermento habscon-
dito in farina.

v. Et exoluit discipulis
parabolam zyzani-
orum.

vi. Parabolas de thesauro
in agro.

vii. De bona margarita.
vii. De retia missa in
mari.
viii. Prophetam in patria
sua sine honore esse.

XIIII. De Ihoennis ca&-
pite in disco.

ΧΙ]. i. de seminantis semine.

v. exsoluit d. parabolas.

BHOJT aur. Hal. 3797.

Et in principe daemonior-
um id facere eum opinan-
tes, redarguit.

Ionae et nineuitarum sig-
num pharisaeis promittit.
Matrem et fratres spernit.

XIII. De nauicula turbis
parabolas exponit.

Prophetam in patria sua
sine honore esse dicit.

XIV. De iohannis capite in
disco.

XII. o»t. eum aur. redarguit:

destruit BHO. . opinantes de-
structione et nineu. aw». (de-
tructione /afsw, fro destrui
jonae, scripéum esse widetur)
promittit: tradit BH (-didit)
O aur.(-det).

XIII. om. sua aur.

D:?GQ.
monio Caecum et mutum
curauit.

XXXVI. Ubi scribae et faris-
sei signum petunt ab ihu.

XXXVII. Mater tua et fratres
tui foris stant dicunt ad ihm.

XXXVIII. Sedens In nauicula
ihs turbis parabulas exponit
et de semine super petram et
spinas et bona terra semi-
natum.

XXXVIIII. De setzanio in tri-
tico De grano synapis et
fermento.

XL. De tessauro in agro ab-
sconso et de bona margareta
et de rete misso in mari.

XLI. De iohannis capite in
disco allato.

XXXVI. ihiu: eo G.

XXXVII. 2 stant foris ?PQ.
&errt dicant ad ilim stant foris Q.

XXXVIII. o5. οὗ 20s? exponit
G. inspinis G. in bonaterra ?PGQ.
jfem in unum cap. coniungi
XXXVIII e? XXXVIIII ?P.

XXXVIIII. frumento coz. D.

XL. 2 absc. in agro ?PG : o». in
agro Q.

SECUNDUM MATTHEUM.

J (Óreues).
bentem curauit et de Bel-
zebu principe daemoniorum.
XXVII. De bono thensauro
et malo et de Pharisaeis
qui signum petunt et de
uiris Niniuitis et Regina
Austri et de inmundis spiri-
tibus septem.

XXVIII. Ubi mater eius et fra-
tres foris stant et de petrosa
et de spinis et terra bona
parabola.

XXVIIII. De zizania et tri-
tico et grano sinapis et de
messoribus et consumma-
tione.

XXX. De thensauro abscon-
dito in agro et de rete
misso in mare et consumma-
tione.

XXXI. Ubi uenit Ihs inPatriam
suam et dicit Prophetam sine
honore esse in loco suo.

XXXII. Ubi dicit — quod
Herodes audiuit famam Ihu
et quomodo Iohannem oc-
cidit et de capite eius in
disco et quia discipuli
eius renuntiauerunt ad Ihm.

29

K.
bene facere et caecum et
mutum curauit et dicit quod
nemo intret in domum fortis
nisi ante eum alliget et quod
bonus homo de bono the-
sauro profert bonum et de
uerbo ocioso.
XXXIIII. Ubi scribae et phari-
Ssaei signum petunt ab ihu.

XXXV. Et dicunt ad ihm mater
tua et fratres tui fores stant.

XXXVI. Sedens in nauicula
parabolam exponit de semine
supra petram et in spinis et
reliqua et dicit uestri autem
beati oculi quia uident et
aures quae audiunt.

XXXVII. Parabolam de hom-
ine qui seminauit bonum
semen in agro suo et inimi-
cus superseminauit zizaniam.

XXXVIII. De grano sinapis
et fermento et quod iusti ful-
gebunt sicut.

XXXVIIIL De thesauro ab-
scondito in agro et de bona
margarita et de sagena.

Deficit? K usque ad cap. LXI
lola columna ex codice abscissa.

30 CAPITULA IN EUANGELIUM

AUVY.

LI. Quinque panibus et duobus pis-
cibus quinque uirorum milia satu-
rantur.

LII. Ambulans supra mare petrum
mergentem leuat, et in gennesar
multi fimbriae tactu saluantur.

LIII. Quaerentibüs de non lotis dis-
cipulorum manibus ea dicit homi-
nem quae de corde exeunt inqui-
nare.

LIIII. Cananeae filiam ἃ daemonio
laudata matris fide curauit.

LV. Multis in loco deserto sanatis,
quattuor uirorum millia septem
sunt panibus saturati.

LVI. Item petentibus dari de caelo
signum ionae potius dari prae-
dixit.

LVIL Fermenti nomine cauendum
praecipit a doctrina pharisaeorum.

LVIII. Interroganti domino quem
eum dicerent homines esse con-
fessio petri caelorum ab eo cla-
uibus muneratur.

LIX. Passurum se praenuntians
contradicentem petrum increpat,
et omnem uolentem sequi se docet
abnegare se ipsum.

LIII. 2 manibus discipulorum 77om.
LIX. uolentem ; uoluntatem UY.

C.

i. De quinque panibus et
duobus piscibus in
quinque milia uiros.

ii, Ihüs supra mare am-
bulat ^et petrum
mergentem alleuat.

lii Et in terra gennesar
multos languores
curat.

XV. De manibus laban-
dis et de his quae
de hore exeunt.

i. Quia coinquinant non
quae intrant in ho-
minem.

ii. Filiam mulieris syro-
phenissae a daemo-
nio curat.

iii. Et secus mare galilae
clodos caecos et mu-
tos sanat.

XVI. De septem pani-
bus et paucis pisci-
bus quadtuor milia
hominum saturat.

i De signe Ionae pro-
phetae.

ii. De fermento pharise-
orum.

iii. De episcopatu petri.

iii. Quem increpat hac di-
cit crucem suam de-
bere tollere hunum-
quemque qui uelit
dominum sequi.

v. Et dicit non uisuros
quosdam . mortem
donec uideant filium
bominis in regno
suo uenire.

XIV. i. uirorum.

BHOJT awr. Har. 2797.

De quinque panibus et du-
obus piscibus in quinque
milia uiros.

Ihs super mare ambulans
petrum mergentem [6-
uat.

XV. Quod ea magis quae
de ore exeunt coinquinant
hominem.

Filiam mulieris | syrophe-
nissae a daemonio sanat
et multos alios sanat.

XVI. De septem panibus
in quatuor milia uiros :

A fermento pharisaeorum
cauendum christum dei
uiui filium esse petrus
confitetur ; quemque post
paululum christus dure
increpat.

XIV. om. iis asr. adleuat
BHO(all-) aw. (allebat).

XV. liberat ὀξς H, rimo Joco
BO Zarl. 3797 Z^om.

XVI. ow. esse Harl. 2797.
quemque : atque H. Petrus 7o
Christus BHO 5se4 increpatur H ;
orn. et Petrus e£ Christus at.

D:?GQ.

XLII. De .v. panibus et ir
piscibus in -v. milia homi-
num.

XLIII. Ubi Per mare ambu-
labat et petrum mergentem
eleuat

[XLIIL In terrà Gennesar
multi curati sunt tangentes
fimbriam eius G.]

XLIIII. De manibus lauendis
et De his que de ore exeunt
que coinquinant hominen
non que intrant.

XLV. IN terra gerassinorum
multi sanati sunt tanguentes
fimbriam uestimenti ihu.

XLVI. Filia mulieris a de-
monio curata est.

XLVII. De -vi- panibus et
paucis piscibus in rm. milia
uirorum et saducei signum
petunt ab ihu et de fermento
pharisseorum De episcopatu
petri super cathedram.

XLVIII. Ubi dicit ihs Si quis
uult post me uenire abneget
seipsum nl.

In wnum (s.n. XLII) coniungit
XLI e£ XLII G.

XLIII. per: supra G, su :

XLIIII. (XLV us G) x
loco : quia *PGQ.

XLV. om. G ; curati ΞΡΟ. uesti Q.
eius asse ilu expunctum D.

XLVI. Ubi ad init. G; 4 De
Q. mulieris 4 quam :PQ, 4- Cana-
neae G. curauit GQ.

XLVII. 7 petunt ab iiu signum
*PGQ. pharis. -- et Q.. ad de ferm.
in. XLVIII ἐπε G. oathedram:

JG

petram A

XLVIII. &bneget seipsum nf:
tollat crucem suam et sequatur me
ῬΟΟ.

SECUNDUM MATTHEUM.

J (breues).

XXXIII Ubi secessit Ihs in
desertum et de quinque pa-
nibus et duobus piscibus.

XXXIIII. Ubi in monte orat
et super mare ambulat et
Petrum liberat.

XXXV. De manibus lauandis
et non maledicendum patrem
aut matrem et quia quod
procedit de ore coinquinat
hominem, non quod ingre-
ditur.

XXXVI. De muliere Chananea
cuius filia a daemonio uexa-
batur et sanata est.

XXXVII. Ubi Ihs sedebat in
monte, et curabat multos
caecos et mutos et de sep-
tem panibus.

XXXVIII. Ubi in fines Mage-
dan Pharisaei signum ab eo
de caelo petunt et quia
discipuli eius obliti sunt
panes sumere et de fer-
mento Pharisaeorum.

XXXVIIII. Ubi interrogat Ihs
discipulos suos quaem eum
dicerent esse homines et
ostendit eis quae passurus e-
rat.

3I

32 CAPITULA IN EUANGELIUM

AUVY.

LX. Dicens quosdam non uisuros
mortem donec uideant eum ueni-
entem in regno, mox refertur
transfiguratus in monte.

LXI. Puerum lunaticum curat, et
discipulis de sua impossibilitate
quaerentibus ait genus illud ora-
tione ieiunioque pellendum.

LXII. Tributum caesari staterem in
ore piscis inuentum dari praecepit,
et eum maiorem futurum qui se ut
paruulus humiliauerit docens ait
nec minimum scandalizandum, et
item membrorum nomine uitia
uel caros incurabiles praecepit
abscidendos.

X

LXIII. De oue erronea et correp-
tione fratris enuntians et consenti-
entibus dicit orata praestari et pec-
canti septuagies septies iubet ig-
nosci, adhibita parabola serui
debitoris qui negata conseruo
miseratione damnatur.

LXIIII. Cum rationem de libello re-
pudii temtantibus reddidisset tria
esse genera docuit eunuchorum.

LXV. Praecepit oblatos sibi benedi-
cendos paruulos non repelli.

LXVI. Secunda domini responsione
diuite contristato, contemnentibus
propter se temporalia centuplum
et uitam promittit aeternam.

LXVII. Parabola de operariis in uinea
tempore diuerso conductis adhibita
unam paremque dicit eos accepisse
mercedem.

LXII. praecipit Ζάορε. bis.

LXIII. consentibus Y, consensibus U. ὁ».
septies 7Zom.

LXVII. Parabolam A*U.

C.
XVII. In monte cum
Moyse et Helia ap-
paret.

i. Et uoxdecaeload eum.

ii. Unde discentibus He-
liam iam uenisse et
non esse susceptum
manifestat.

iii; Puerum lunaticum
sanat.

iii. Et de fide hut gra-
nam sinapis dicit.

v. De istatere in hore
piscis.

XVIII. De humilitate
sicut puerum.

i De manu et pede et
hoculo heruendo.

ii Et ne minimum de
credentibus scanda-
lizandum.

ii; Quorum angelos fa-
ciem patris in caelis
semper uidere tes-
tatur.

iii. Correptiofratrumquod
indulgeri debeat al-
terutrum usque sep-

tuagies septies.

XVIIII. Qui conseruum
suum propter dena-
rioscentum suffocat.

ji. Uxorem nondeberede-
mitti. Et de Eunuchis.
ii. Infantes non esse ar-
cendos Diuites diffi-
cile intrare in reg-
num caelorum.

iii Et centuplum accep-
turum qui homnibus

suis renuntiauerit.

XVII. ii. descendentibus, iiii.

docet.
De statere 7» XVIII fostur.
XVIII. i. τ et arz£e De manu.
ii. o5. de credentibus.
XVIIII. ii. arcendos 4 a bene-
dictione. introire. iii. recepturum.

BHOJT aw. Haz. 2797.
XVII. In monte transfigu-
ratur.

Puerum lunaticum saluat.

De statere in ore piscis.

XVIII. Humilitatem docet
conferendam puerilitati.

Et nec minimum fidelium
scandalizandum quorum
angeli faciem patris in
caelis semper uident.

Corripiendos fratres: et
saepius indulgendum.

XIX. Similitudo de illo qui
conseruum suum propter
centum denarios suffocat.

De Eunuchis.

Infantes non esse arcendos
a benedictione.

Difficile diuitem introire in
regnum caelorum.

XVII. curat aur.

XVIII. Humilitatem — doce
sicut pueri BHO aur. angeli-
eorum ds*. om.in oaelis ΖΞ.

D:PGQ.

SECUNDUM MATTHEUM.

J (Órewes).

XLVIIIIL. In monte Cum moy | XL. Ubi in montem ascendit

et helia loquitur.

L. Puerum lunaticum curauit.
LI. Et De fide dicit granum
synapis.

LII. Et dragmam dicit petro
reddere.

LIII. De humilitate sicut puer
et de manu et pede et oculo
eruendo et de oue erratica.

LIIII. De correptione fratrum
et indulgere alter alteri

LV. Qui conseruum suum
propter denarios -c: suffocat.

LVI. Ubi uxorem non debere
dimitti et de spandonibus.
LVII. De diuite quod difficile

intrabit in regnum caelorum.

XLVIIII, L, e£ LI zm suum (L)
coniungit G. - ubi (ad inif.) PG
Q. loquitur: apparet *PGQ.

L. «et ad init. ΡΟ. saluat
*PQ, sanat G.

LI. dicit - sicut G. sin. «P.

LII. De dragma ?PQ, didr- Ὁ.
reddere *et de statere qui fuit in
ore pisci *PGQ.

" LIIII. indulgeri debere alterutrum

LVI. om. ubi *PGQ.

LVII. τ αὐ init. De infant. . . es
quorum manus inposuit et G. in-
troibit G.

Ihs et Moyses et Helias
apparuerunt et de Heliae
aduentu dicit.

XLI. Ubi puerum lunaticum
sanauit et fidem dicit gra-
num sinapis.

XLII. De statere in ore piscis
et humilitate discipulorum.
XLIII. De manu et oculo
eruendo et de centum oui-

bus et una quae errauit,

XLIIII. De peccatore fratre
corrigendo εἴ remittendo
septuagies septies.

XLV. De homine rege qui
seruo suo dimisit debitum
et ille conseruo noluit dimit-
tere.

XLVI. De uxore non dimit-
tenda et tria genera eun-
üchorum.

XLVII. De pueris quibus in-
ponebat manus εἴ ado-

. lescente diuite et quod dis-
cipuli iudicent Tribus Israhel.

XLVIII. De operariis in uinea
et qui singulos denarios ac-
ceperunt.

33

34

AUVY.

LXVIII. Praedicens se passurum
matri filiorum zebedaei petenti
negatis sedibus, ait uolentem fieri
primum debere potius esse ser-
uum.

LXIX. Item alii duo caeci sedentes
secus uiam inluminati secuti sunt
eum.

LXX. Secundum scripturam pro-
phetiae sedit super asinae pullum
et ingressus templum eicit uen-
dentes ; ubi sanat caecos et clau-
dos clamantibus paruulis osanna
filio dauid.

LXXI. Arefacta ficulnea uerbo mi-
rantibus dicit omnia quae petunt
credentes accipere.

LXXII. Interrogantes in qua potes-
tate mira patraret de baptismo
iohannis interrogat, iungens para-
bolam patris in uineam filios mit-
tentis, concludens in regnum dei
sacerdotes a meretricibus praece-
dendos.

LXXIII. Parabolam de uinitoribus
ponit qui perimentes missos ad se
seruos etiam filium occiderunt.

LXXIIII. Parabolam de contemtori-
bus ad nuptias inuitatis.

LXVIII. volenti U.
LXX. Ὁ super asinge pullum sedit 7Zom.

CAPITULA IN EUANGELIUM

C.
XX. De primis nouissi-
mos fleri.

i. Parabulam hoperari-
orum in uineam con-
ductorum.

ii. De filiis zebedei Et de
primis accubitis cae-
nae.

iii. De duobus caecis se-

cus uiam sedentibus.

XXI. De hasina et pullo
eius.

i. De hubi nummularios
eicit de templo.

ii Clamantibus pueris
OSANNA.

iii De ficu que harida
facta est.

iiii. Interrogatur in qua po-

testate haec faceret.
v. Ipse interrogat de Io-
hannis babtismate.

vi Et subiungens para-
bolam hominis qui
filios duos in uineam
mittit.

vii. Et quod publicani et
meretrices in regno
dei multos sacerdo-
tum et scribarum
sint praecessuri dis-
cet.

XXII. Parabola de uini-
toribus qui interfl-
ciunt ad se missos.

i. Parabola hubi inuitati
contemnunt uenire
ad nuptias.

XXI. iiii. hoc.

suos £o duos.

vi. os. et.
vii. dicit.

BHOJT awr. Hari. 2797.

XX. De primis nouissimos
futuros.

Parabolam operariorum in
uineam conductorum.

De petitione filiorum zebe-
dei et de accubitu primo
caenae.

De duobus caecis secusuiam
curatis.

XXI. De asina et pullo
eius.

De ficu arefacta.

Interrogatus in qua potes-
tate haec faceret, inter-
rogat de iohannis bap-
tismate subiungens para-
bolam duorum filiorum
in uineam missorum.

XXII. Parabolam de uinea
et colonis qui interficiunt
ad se missos.

Parabolam de his qui inui-
tati ad nuptias uenire
contemnunt.

XX. operariorum: uineari-

orum J. filiorum petitione Θ.

primis accubitis BH aw. or.
et de &coc. pr. osenae O. cae-

n&e: in caenis B. . quos secus
uiam curat H.
XXI. asino B. Interrogatur

de Ioh. e/c. aur. (om. int. in qua
p.h. faceret). baptistae aur.

D:PGQ.
LVIII. Et erunt Primi nouissi-
mi et nouissimi primi.
LVIIII. De filis Zebe et de
primis accubitis caenae.
LX. De 1r caecis secus uiam
sedentibus.

LXI. Ihs sedens super pullum
assinae nummularios lecit
de templo. j

LXII. De arbore fici que arida
facta est, et homo qui filios
in uiniam mittit.

LXIIL Parabulam de pupli-
canis et meritricibus dicunt.

LXIIII. De uinia locata colo-
nis ubi interficiunt missos
ad se et Inuitati contemp-
nunt uenire ad nuptias.

LVIIII. oz. de sec. ΡΟ. 2,0
pri. δοο. cae. habe! minimo maiores
fieri G.

coniungit Q.

LXI. et aste itis G, et cum
ΡΟ. sedet G, sederet ?PQ. et
ate nummularios G.

LXII. o». qui Q. os LXIII
(guod est LXIIII *z5&. 9) cafitula
ΝΟ numerantur 2n o.

LXIII. Parabulam -4 dicit G.
item LXII e? LXIII zs unum cap.
(sub sumero LXT) cosmiungit G ; et
orn. dicunt ad fi».

LXIII δέ 111. ?» unum con-
iungi (s.n. LXIII) Q. dicit 2»0
dicunt ?PQ.

. (m unum (LXI)

SECUNDUM MATTHEUM.

ὦ (Óreues).

XLVIIII. Ubi Dominus prae-
dicit passionem suam et
mater filiorum Zebedaei pe-
tit sedere eos cum ipso et
Dominus dicit non discum-
bendum in primo loco.

L. De duobus caecis sedenti-
bus in Hiericho et ubi
sedit Ihs super pullum
asinae et eiecit de templo
uendentes εἰ effudit aes
eorum,

LI. De ficulnea quae aruit et
ubi requirit Ihs de baptismo
Iohannis si de caelo erat.

LII. De duobus filiis missis in
uineam quam locauit pater-
familias et de seruis et filio
quem misit.

LIII. De homine rege qui fecit
nuptias filio suo et inuenit

35

LXI. Ubi uinitores interficiunt
missos ad se.

ibi hominem non habentem | LXII. De rege qui fecit nuptias

uestem nuptialem.

filio suo, et inuitati con-
tempnunt uenire ad caenam
et deo (szc) qui non habuit
uestem nuptialem.

$6 CAPITULA ZN EUANGELIUM

AUVY.
LXXV. Temtantes de tributo cae-
saris — dando suprainscriptionis

uel imaginis interrogatione de-
struxit.

LXXVI. De uxore septem fratrum
temtantes inrisores resurrectionis
incredulos arguit sadducaeos.

LXXVII. De magno legis mandato
temtatus respondit dilectionis dei
et proximi primum esse.

LXXVIII. Interroganti domino cu-
ius filius esset christus cum re-
spondissent pharisaei dauid, audito
centesimi noni psalmi principio
tacuerunt.

LXXVIIII. Non quae faciunt sed
quae dicunt pharisaei praecepit
faciendum ; multipliciter increpat
pharisaeos de proselyto, de iura-
mento, de camelo et culice, calice
et catino, monumentis eos com-
parans dealbatis.

LXXX. Item arguit pharisaeos aedi-
ficantes sepulchra prophetarum et
ad hierusalem dicit lapidas eos
qui ad te missi sunt.

LXXXI. Discipulis interrogantibus
signum aduentus et finis saeculi
multa cauenda praecipit.

LXXXII. Uigilandum praedicit ne-
scientibus horam aduentus sui, sub-
iciens parabolam de decem uir-
ginibus.

LXXXIII. Parabolam dicit hominis
tribus seruistalenta diuersi numeri
commendantis.

LXXXIIII. Ex omnibus gentibus in
iudicio positurum se praedicit oues
a dextris, hedos a sinistris.

LXXVIIII. facienda 7Aorr.
LXXXIII. numeri: nummen Y, numen
U.

C.

XXIII. De inscriptione
et hymagino Cae-
B&ris.

i. De muliere quae sep-
tem fratres habuit.
ii. Temptatus a fariseis
interrogat eos dexpo
cuius filius aesset.
iii; Et discipulos hut quae
farisei dicunt sed quae
faciunt non faciant.

XXIIII. Increpat Scribas

phariseos.

De proselito de iura-
mento de camelo etculice
et calice et catino labando
et monumentis dealbatis
et monumentis profet-
arum et aliis multis.

XXV. Iherusalem Iheru-
salem.

i De structura templi et
signis nouissimorum
dierum et diebus
breuiatis.

i. De pseudochristis et
pseudoprophetis.

iii. De aduentu Saluatoris
et hoccasu elemen-
torum.

ii. De decim uirginibus
De thalentis.

v, De ouibus a dextris et
hedis a sinixtris et
de operibus eorum.

XXIII. iii. dicunt 4 fant.

item fiant 270 faciant.
XXV. ii. de fro et ante

pseudoproph.

BHOJT aur. Ha]. 2797.
XXIII. De denario Caesaris.

De muliere quam septem
fratres habuerunt.

Ihs temptatus a pharisaeis
interrogat eos cuius filius
sit christus.

XXIIII. Increpans scribas
dicit; uae uobis scribae
et pharisaei.

XXV. Arguens inclamat
hierusalem.
De occisione prophe-
tarum.
De signis nouissimo-
rum dierum.

De aduentu saluatoris.

De decem uirginibus.
De talentis.

De ouibus a dextris
et haedis a sinistris.

XXIII. quae septem fratres
dicitur habuisse O, quae septem
fratres habuit BH aur. om. eos
Harl. 3797 awr. filius esset
BHO, f. est aur.

XXV. ori. arguens inoclamat
BHJ: fro arg. incl. c/c. ; in-
crepatio ciuitatis Hierusalem Θ᾽
aur.(om. Hier.), Hierusalem Hic-
rusalem BH. o;z. de oco. prop.
BHJ Za. 2707. . Ἑ εἴ lapida-
tione O. - εἵ and. Hierusalem
hierusalem au». oi. & dextris O.

D:PGQ.
LXV. Reddite do que sunt di
et cessari que sunt cessaris.

LXVI. De muliere que .vii-
fratres habuit et farisseos
Interrogatos de xpo cuius
filius esset.

LXVIL. Que farissei dicunt ut
fiant sed que faciunt non
fiant.

LXVIII. De prosilito De Iura-
mento et De camello et cu-
lice et calice et catino et de
monumentis dealbatis et de
monumentis profetarum.

LXVIIII. Ierusalem Ierusalem
que occidas profetas.

LXX. De pseodoxpo et proxi-
mante die nouissima et de
breuitate temporum et Yeo-
doprofetis et -x« uirginibus
et de tallentis.

LXXI. De segregatione ouium
et hedorum.

LXV. ἢ quae di sunt do et quae
sunt Caesaris Caesari G.

LXVI. quem septem fratres
habuerunt uxorem G. et discipulos
(fro farisseos) interrogat G. filius
sit G.

LXVII. sed : et ΞΟ.

LXVIII. de 2»0 et ante calice G.
catino-lauando G. o. et ante
de mon. GQ.

LXVIIII. interficis ΡΟ.

LXX. om. et GQ. proximare G

. diei ?P. om. et Q. om. de ante
breuitate G. ad de (πο et) decem
uiry. uc. LXX zn Q, LXVIII i» G.

SECUNDUM MATTHEUM.

J (Óreues).
LIIII. De tributo Caesaris dan-
do et de muliere quae
septem uiros habuit.

LV. De mandato primo et
secundo et interrogat de
Christo cuius Filius sit.

LVI. Ubi dicit Magistrum et
Patrem non uocandum super
terram et de hypocritis et
de eo qui iurat in templo et
altare et mentha et anetho
et calice et parapside et
monumentis.

LVII. De structuris templi et
quod multi uenient dicentes
ego sum Christus et de
praeliis et de persecutione
Christianorum.

LVIII. De aduentu Antichristi
et tribulatione multa.

LVIIII. Ubi dicit De die autem
illa et hora nemo scit et de
seruo fideli et neglego quos
constituit supra familiam
suam.

37

K.
LXIII. De inscriptione num-
mi et imagine caesaris.
LXIIII. De septem fratribus
qui unam uxorem habuerunt.

LXV. Discipulos interrogat de
xpo cuius filius sit.

LXVI. Ubi dicit facite quae
dicunt pharisaei et nolite
facere quae faciunt et ne
uocemini magistri et qui
maior est sit minister.

LXVII. De proselyto et de
iuramento de camelo de
culice de calice et catino
lauandum de monumentis
dealbatis | de sepulchris
prophetarum.

LXVIII. De hierusalem quod
prophetas occidit.

LXVIIII. De destructionetem-
pli de pseudoprophetis, de
nouissimis temporibus.

LXX. De tribulatione dierum
et quod signum apparebit in
caelo de arbore ficu de die
et hora quod non sciatur
de seruo quem dns inuenerit
sic facientem.

48 CAPITULA IN EUANGELIUM

AUVY. C.

LXXXV. Praenuntiat pascha post bi- | XXVI. De Iudeorum
duum seque tradendum ; refertur- consilio de compre-
que consilium iudaeorum et de hendendo Ihesu.
alabastro ungenti quo mulier eum i. De muliere quae hung-
deuota perfudit; uel quod iuda uento perfudit Ihm.
triginta argenteis eum placuit ii Iudas premium petit
uenditurus. ut tradat Ihm.

ii. Caenans de traditore
suo ad discipulos
loquitur.

ii. Oblatio eius.

LXXXVI. Series passionis ennara- | XXVII. Petrodicit quod

tur, usque ad locum quo ait munie- tertio pullo eum ab-

runt sepulchrum signantes lapidem negaturus' esset.

cum custodibus. i Horationes Ihu ad Pa-
LXXXVII. Resurrectionis similiter trem.

ordo refertur a uespere sabbati | [ii.] Iudas Ihm hosculo tra-

usque ad locum quo ait et diuul- didit.

gatum est uerbum istud apud ii; Et Petrus auriculum

iudaeos usque in hodiernum diem. abscidit.

iii. Ihs falsis testibus con-
demnatur et inlu-
ditur.

v. Petrus tertio abnegat
et lacrimatur.

[vi.] Ihs pilato traditur.

vi. Et Iudas laqueo se

suspendit.
[viii.] De agro figuli.
viii. Iudicium pylati et de
barabba latrone.
LXXXVIII. Undecim discipulis in | XXVIII. Pássio ihu et
monte adorantibus baptizandi for- sepultura et resur-
mulam tradit et suam eis usque in rectio eius.
finem saeculi praesentiam polli- i. Itemque mandata et
cetur. doctrina eius de bab-
tismo. |

LXXXV. Pronuntiat 740m. mulierem XXVI. iii. de Iude traditore.
Y (fro mulier eum); mulier U. trig. arg. XXVII. 2 abn. eum.
promissis. lesum spopondit tradendum Subscr. explicit elenchus euan-
Thom. gelii scádm Matteum C.
LXXXVII. o». apud Iudaeos 770m.

Subscr. expliciunt capitula lectionum AY,
expliciunt U.

Nihil habet V.

BHOJT aw». Har. 2707.
XXVI. Iudaeorum consi-
lium de comprehendendo
δὰ: et cetera quae in
caena domini gesta sunt.

XXVII. Petro praedicit
quod tertio eum negatu-
rus esset.

Oratio Ihu ad patrem
et cetera cum traderetur.

XXVIII. Passio Ihu et se-
pultura et resurrectio eius.
Itemque mandata et
doctrinaeius de baptismo.

XXVII. abnegaturus BHO.

XXVIII. iiu: dfii.

Subscr. explicit elenchus se-
cund Mattheum B, explicit Θ].

Nihil habent HT as.

Numeratione caret aur.

De aliis capitulorum generibus plura uidebis in Prolegomemis nostris.

D:PGQ.
LXXII. De unguento mulieris
que perfudit caput ihu.
LXXIII. Et dicit ihs ad disci-
pulos suos quod unus eum
traderet et de sacramento
corporis sui et sanguinis
dicit.

LXXIIII. Petro diict quod ter
abnegaturus esset et oratio
ihu ad patrem. Ubi eum
tradidit iudas et petrus tertio
abnegauit et lacrimatus est
et ubi iudas laqueo suspendit
et de agro figuli et de pas-
sione dni ihu.

LXXV. De resurrectione dni
et de mandatis eius et de
babtismo.

LXXII. De muliere quae un-
guento G.

LXXIIIIL ilis ave eum sed ex-
pwncum D. ter eum abn. ΡΟ, t.
eum neg. G. 2 iudas eum tradidit
:SPQ. om. ubi...iudas G. negat
. . . lacrima . laqueo tse GQ.
om. dhi G.

LXXV. ihu ?ro dni :PGQ. item
?P, item et Q, itemque G. mandatis
* et de doctrina ΡΟ. mandata et
doctrina (τη de) Ὁ. om. de sec ?P.

Subscr. Finiunt breues causae eu-
angeli! saecundum mattheum Q.
Explicit capitulatio secundum mat-
thaeum G

m G.
NiÀil habent D?P.

SECUNDUM MATTHEUM.

J (breues).
LX. De decem uirginibus et
de tribus seruis qui accepe-
runt talenta.

LXI. De muliere quae unxit
pedes Ihu et ubi accepit
Iudas triginta stateres.

LXII. De Sacramento tradito
discipulis in Caena.

LXIII. De Passione Saluatoris.
LXIIII. De Resurrectione eius.

Subscr. Explicuerunt capitulati-

ones, Emmanuel. Amen.

39 .

K.

LXXI. De decem uirginibus et
talenta seruis tradita.

LXXII. De segregatione ouium
et hedorum.

LXXIII. Ubi dicit dns dis-
cipulis quod pascha post
biduum esset et de muliere
quod unguento perfudit
caput ihm et quod iudas
pretium petierit ut traderet
saluatorem.

LXXIIII. Ubi iussit discipulis
saluator ut pararent pascha
et de sacramento corporis
suis (sz).

LXXV. Quod scandalizaturi
essent discipuli in nocte illa
et oratio ihu ad patrem.

LXXVI. Ubi dicit dns tam-
quam ad latronem uenistis ut
interrogatur si ipse esset xps.

LXXVII. Ubi iudas paenitens
pretium proiecit in templo.

LXXVIII. Ubi latro dimittitur
et innocens xps crucifigitur.

LXXVIIII. Quod ioseph sepe-
lierit dim.

LXXX. Corpus ihu custoditur
ne a discipulis tollatur.

LXXXI. Resurrectio dni ihu
et omnia mandata et de
baptismo. '

Subser. Expliciunt capitula in
mattheum.

Initium Euangelii secundum Mattheum in Codice Sangermanensi (g, et G— Par.
Lat. 11553, saec. iX) szc est :—

Initium Euangelii Secundum Matthezm.

[ X5 FECIT ADAM adam genuit seth seth genuit enos enos genuit cainan cainan genuit

malelezl maleleel ienuit gereth iareth ienuit enoch enoch genuit mathusalem matu-

sala genuit lamech lamech genuit noe noe genuit sem sem genuit arfaxat arfaxat genuit

salath salath genuit eber eber genuit phalech palech genuit ragau ragau genuit seruch
seruch genuit nachor nachor genuit thara thara genuit abraham.

[tem in Sangallensi 49, saec. ix, sic habetur, quamuis in. aliis Codici Sangerma-
nensi parum similis sit :—

ds. fecit adam. noe: gen- sem.
adam. gen- seth. sem- gen- arphaxat-
seth. gen- enos. arphaxat. gen- sali
enos- gen- cainan- salath. gen- εὖθ.
cainan- gen. | eber. geni falech.
male[le]el. gen- iareth. falech. gen- ragau-
iareth. gen- enoch. ragau- gen- seruch.
enoch. gei. mat[h]usalam. seruch- gefi- nachor-
mathusala- gen. lamech- nachor X gen thara.
laii gen- noe. thara- gen- abraham.

Liber generationis xpi ihu [516] fili dauid fili abraam [corr. abraham] e. Φ. s.

De hac sectione, ex Genesi et. Luca et. Paralipomenis confer. ' Old-Latin
Biblical Texts, No. 1J 5. xxxv. | Oxon. 1883.

4I

EUANGELIUM
SECUNDUM MATTHEUM.

Mattheus ἐκ his codicibus sine lacuna exstat : CACHOJKLWORTVWXYZ, codd. scilicet xvi. Jn F

concordastiam. habes ex quattuor euangeliis. | [n G ex ueteribus uersionibus conglutinatus est
aliquot uulgatae lectionibus hic illic inmistis —g, quem separatim edidi Oxon. 1881. Zn ceteris
lacunae sunt ; in B iil. 18-iii. 7; xiv. 30-xv. 8; xv. 35-xvi. 9; xvii. 2-13; xviii. 8-18 ; xviii. 30-
xix. 7; xix. 19-29; Xx. 25-xxi. 5 ; xxi. 17-28: is D xiv. 3a-xxi. 4: i» E xv. 1-28 : i» ?P ii 8-
iv. 4: i» I i. I-xxii. 39 ; xxiv. 19-xxv. 14: 26? M i. 1-16; i. 25-iii. 12; xxiii. 25-xxv. 41 ; xxviii.
20 0: i5 O i. I-iv. 14; viii. 39-ix. 18.

Ataque in hoc euangelio codices wiginti quattuor nobis braesto fuerunt. — Lectiones etiam. addidimus ex

Inscr.

fragmentis Euangeliorum in Psalterio Cottoniano nunc Ultratrazectino Matt. i. 1-iii. 4 camelorum,
et littera U insigniuimus. | Ordo stichorum, qui uocantur, ex codice Amiatino est.

xpe faue i» capite fag. A. Inc. euanjl eiusde B. Incipit sancti euangelii principium eiusdem C.
Initium aeuangelii dni nfi ihu xpi secundum mattheum. gloria tibi ds E. Incipit euangelium
secundü mattheü H «e£ silia PO. Inc. eug. matt. K. In nomine dii nostri ihu xpi incipit
euangelium secundum matheum M' Incipit euangelium secundum matheum R. Incipit
euangelium eiusdem T. Incipit euuangelium secundü matheum V. Secundum mattheum X.
Incipit euangelii genealogia mathei Y. /»s DFJWZ nii est. 75 U Incip. in nomine dhi ifiu

xpi euangelia 1111 sec. mattheum sec. marcum sec. lucan sec. iohannem.

I. ! (- 9 Liber generationis iesu christi filii dauid filii abraham

CODEX BRIXIANUS ()*.
I.' Liber generationis iesu christi fili dauid. fili abraham. *abraham genuit isaach

* Specimen huius codicis uidesis in Blanchini Uisdiciis Sacr. Script. p. ccclxxxi. Romae 1740. Confer
Ewnangcliarium Quadruplex, tom. ii. p. dlxxvi. et tab. ii. post paginam d]xxxviii. ubi quinque tantum lineae
exprimuntur. Textum manus primae ex Blanchino edimus, remotis litteris maioribus.

L τ. iesu christi ve. εἰ edd. μὲ uidetur fere
oritnes Post annum circiter 1500: ihu xpi codd. Aic
ef infra nisi aliter notatur, et sic ilis xps, ifim
xpm, ifiu xpo. De or/hographia uocis xpi nemo
dubitat quim litterae reuera graecae sint et latine
scribi debeant christi. — Sed cwm ᾿Ιησοῦς ene
scribitur wariant codd. Jatt. inter iesus, hiesus ef
ihesus. Vos iesus, iesum, iesu edi»sus, quantis
et Rankbius in codice Fuldensi (1868) et P. Corssen
i» * Epistula ad Galatas" (1885) ihesus, efc. edide-
rint, et Tischendorftus in Prolegomenis ad Nowum
Testamentum Amiatinum 2. xiii. s». (1850) im
eandem Partem inclinet. — Fatendum est etiam me
ipsum, mom ila pridem scripsisse: |n writing
this name in. full 7 believe ihesus £o be the Proper
form" (Old-Latin Biblical Texts, Vo. YI. 2. clix. sr.
Oxon. 1886). Sed argumentis utringue rursus
diligenter perpensis me, cum uiris doctis, errauisse
censeo.

Primo enim ueteres Latini huic lectioni suffra-
gari widentur cum in Pentateucho et in libro Josue
iesum naue (»so» ihesum) fJerumque praedicent.
Sic certe semper scribitur in. Pentateucho Lugdu-
ensi; im fragmentis tamen Wirceburgensibus

(ed. Ran&e, Utndob. 1871) 1RS, 1HM, IHV fstuenies,
Exod. xxxii. 17, Deut. xxxi. 14,232. Omnes quoque
in Luc. ii. a9 (exceptis iis qgwi iose ἄκραν, sc.
dg95) fili iesu Aabent (sc. abcef ffyr, si fides
editionibus fraebenda sit). Nos etiam eodem loco et
Act, vii. 45 ex bonis codicibus Hieronymianis iesu
edidimus, de quibus wide infra. Cf. etiam ad Hebr.
iv. 8.

Secundo, quod maprni momenti est, codices Graeco-
Latini Besae et Augiensis (Dd e? F f), qwi prae-
cipue in lali ye consulendi sunt, Graece scribunt
Ifc, XPC, e/ Latine per ths XPs reddunt, ut credas
litteram lh Graecae ἡ respondere, cum sine dubio P
Graecam p referat. — Credendum est ergo codices
ios qui frimum in Occidente innotuerint haec
sacra snot?iina plenius fer compendia expressisse,
quam ceteri qui 1C XC lantum habeant, «t ΑΒΓ
cum. Graeco-Latinis Laudiano Actuum et Claro-
montano Epistularum Paulinarum.

Fatendurm certe est et hiesus e? ihesus fesfiporio
antiquo uel satis antiquo non destitutos esse. — Et
facile credideris scribam, h littera praemissa wel
inter2osita, diaeresim uocalium extrimere uoluisse,
ne i cum j confundatur. — Sic enim bonis codicibus

G

42 EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM.

? abraham genuit isaac

isaac autem genuit iacob

iacob autem genuit iudam et fratres
eius

3iudas autem genuit phares et zara de
thamar

phares autem genuit esrom

esrom autem genuit aram

* aram autem genuit aminadab

aminadab autem genuit naasson

5 salmon

(I. 2-}.

naasson autem genuit salmon

autem genuit booz de
rachab

booz autem genuit obed ex ruth

obed autem genuit iesse

lesse autem genuit dauid regem

6 dauid autem rex genuit salomonem

ex ea quae fuit uriae

7 salomon autem genuit roboam

roboam autem genuit abia

isaach autem. genuit iacob. iacob autem genuit iudam. et fratres eius. ?iudas autem.
genuit phares et zara ex thamar. phares autem. genuit ezrom. ezrom autem. genuit

aram. *aram autem genuit aminadab.

aminabad autem. genuit naasson. naasson

autem. genuit salmon. salmon aufem genuit booz. de rachab. booz autem. genuit

obeth ex ruth.
$ dauid autem rex.

obeth autem genuit iessae. iessae autem genuit dauid regem.
genuit salomonem. ex ea quae fuit uriae. "salomon autem genuit

scribi solet hierosolyma, efc. (efiam im Hispamis
iherosolyma), iohannes, emmanuhel, israhel,
abraham e/ similia muita ubi in Hebraeo aut
saltem i» Graeco asfiratio uel absit uel minus recte
scribatur. Hiesus forsam parem cum scriptura
lesus aetatepms. habet, cum im codice Bobiensi (À)
Marc εἰ Matthei saefissime Ἠ1 εἰ similia
afparecant (semel tantum 1H" et TH»), e£ semel in
Monacensi Euangeliorum (g) in Luc. iv. 1 scribatur
HIS. Hiesus e/iam interdum. plene scriptus est in
Speculo Augustini ed. Weihrich (Uindob. 1887).
In codicibus mostris ad Luc. iii. a9 fili hiesu
legitur in GHOMNTOX, δἰ saepius in. Cauensi,
qui Àuic literae, praecipue in initio uerborum,
addictissimes est, e. s. Mt. xx. 30, 32, xxi. 16,
xxii 20; ἐξ Α΄. vii. 45 cum hiesu Zegifwr im F
(gui genealogiam Lucae non habet).

Contra ihesus Mene scriptus uix ante saeculum
sepiimum inuenitur, ut in cod. Actuum Laudiano
(saec.vii.), ἐπ priori libri parte ; sed scriba interdum
uerius medium librum in hiesus corripit, qua
Jorma semper in secunda. parte utitur, ut credas
illum, errorem dedoctum, scripturam. ihesus darm-
nauwisse. In Anmiatino (circa A. D. 700) et assecla
eius Lindisfarnensi (Y), ihesus semel apparet Luc.
ii 29. .Saepius habetur im Hispanis, e.g. in C
JMatt. iii. 15, iv. 7, viii. 4, 14, 20, xi. 25, xii. I,
xxvi. 64, xxvii. 1, 11; Marr. ii. 15, v. 36; Lu.
ii. a9 ef alibi, εἰ in T Matt. xxii. 20, xxvi. 64,
Marc. il. 19, Zwc. iii. a9 e£ a/ii.

Zn codd. recentioribus et edd. antiquissimis non
rarum est ut in W Matt. viii. 7, /o. iii. 5, xx. 15,
xxi. Io, efc. ef in. editionibus quae. mihi praesto
Sunt Fr. de Hailbrun εἰ Nic. de. Frankfordia,
Uenet. 1476, et. Leon. Wild de Ratisbona, Uenet.
1481, quae infer ilis (ilus efiam Hailbrum) et
óhesus ffuctuant. — Nic. Kesler, Basil. 1485 et

Hieron. de Paganinis Uen. 1497 plerumque
Aabent iesus etc.

fili...filii: fili semel K, bis RZ*; secundo
loco ΦΙῚΝ —4ilii Y. habrsham CE, abracham LQ,
abraam D.

2. habraham E (5102 C), abracham LQ, abraam
D; 4 autem DLR. hysahac e ysahac C, isac
SPLRQ £s, issaac D is, ysaao W s. Post
isaac or. autem HKM'XZ. Post i&gcob orm.
autem H.

3. iuda E. fares D?PR Jis, fhares LQ (2is).
zar& cum graeco ((ape B BEFHOKMTVX*Z
Bentl.: zarad ACQUX-Y; zaret J; zaram
D3PLRW og. fares sec. L (ἃ erasa) RT, pares Z*.
05. genuit L* (1112). hesrom δὲς C, hesrom,
esros T, esron £s vg. haram CT.

4. haram T (»o» C), aras LQ. aminadap δὲς
R, -daph δὲς E (ἢ semieras.)). naason δὲς EH (»ton
O) KN'QW, nason δὲς DP. fr. L, nasson δὲς R,
Sec. L. 4 εἶ 5. salomon J, salamon Q, salmo Z*.

5. salmon autem booz (or. genuit) R. bo»z HL,
botz D. de: ex (ἐκ Aic δὲς εὖ 3, 6) D; et de W.
rachab BDEvPFHOKNT'QVXZ ('PaxáB): racab
ACLRTUY, rahab JW eg. (9 raab) Zisch. | Cf.
*De raab soderni, antiqui secundum grecum
rachab' Corr. Uat. *. . similiter habet de raab"'
Corr. Uat. mg. [Stgnum .. pro codice nobis in-
cognito ponitur.) boz LR, botz D. 2205, boos
o7. autem ABC (son T) »PFH (son Q) U*X.
obed is cum BCEFHOJKMRXZ vg. (Gr.
ὠβήδ «εἰ |loB58): obeth δὲ ADSPLQTUWY,
obed...obeth V. de ruth H. hiesse sec. CL.
Post iesse ovt. autem BFLU*XYZ. dauit 27. H.

6. dauid (o»:. autem) T. om.rex JM. sala-
monem DLQRZ. que EZ*. huriae C ; om. ex
ea quae fuit ur. D.

7. sslamon DLRZ. a&utem rex R. roboham

l. 7—15.]

abia autem genuit asa

$ asa autem genuit iosaphat
iosaphat autem genuit ioram

. ioram autem genuit oziam

? ozias autem genuit ioatham
ioatham autem genuit achaz
achaz autem genuit ezechiam

10 ezechias autem genuit manassen

manasses autem genuit amon

amon autem genuit iosiam

I1josias autem genuit iechoniam et fratres

eius in transmigratione babylonis

roboam. roboam autem genuit abiam.

losaphat. iosaphat autem genuit ioram.

EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. 43

letpost transmigrationem babylonis

iechonias genuit salathiel
salathiel autem genuit zorobabel

1? zorobabel autem genuit abiud

abiud autem genuit eliachim
eliachim autem genuit azor

M azor autem genuit sadoc

sadoc autem genuit achim
achim autem genuit eliud

15 eliud autem genuit eleazar

eleazar autem genuit matthan
matthan autem genuit iacob

abia autem genuit asa. asa autem genuit
ioram autem genuit oziam. *ozias autem

genuit ioatham. ioatha autem genuit achaz. achaz autem genuit ezechiam. !ezechias
autem genuit manassem. manasses autem genuit ammon. ammon autem genuit iosiam.
"josias autem genuit iechoniam et fratres eius. in transmigratione babylonis et post
transmigratione babylonis. iechonias genuit salathiel. salathiel autem genuit zorobabel.
P Zorobabel autem genuit abiuth. abiuth autem genuit eliachim. eliachim autem

genuit azor. "*azor autem genuit saddoch.

saddoch autem genuit achim. achim

autem genuit eliuth, ^eliuth autem genuit eliazar. eliazar autem genuit matthan. mat-

δὲς C, roboam . .. roboas, ERW, robu L*, deisde
robuas L». abia δὲς cum graece FUWY Bentl.
Tisch.: abiam .. . abia ABCIP*HKMTQVXZ9 1B,
abiam ... abias EO* (s eras.) SL, abiam ὁὲς JT,
abiud zs D?P*?LR.

7, 8. asa δὲς codd. 9/.: asam... asa Q,assa bis
E, asaph δὲς D?P**, assaph δέν L, assafath δὲς R.

8. losaphat δὲς cus; ABDIPFHOJKNUWXY
Z vp. : iosafat δὲς QT, iosaphad δὲς C, iosaphath
δὲς RV, iosapath ó/s E; iosafad...iosafat L.
iboram ...ioram C, ioram...ioras BWyP"9LQ,
iuram ,...iuras R.

8, 9. oziam ozias codd. fere ommes εἰ vg.:
ozyam ozyas C, loziam iozias R, oziam oziam LTY.

9. ioatham is codd. pier.: iotham is DL,
iotham iothas R, ioatham ioathas HJ, ioatham
ioatha E, ioatham ioathan W, ioatham ioatha
3P* (-as sec. 81). acaz δὲς T, acham achas Q.

9, 10. ezeciam ezecias TZ*3B, ezeciam
ezechias 3*P* (-chiam ?P*), etzechiam etzechi D.

IO. manassen manasses cu»; CEFHOKNT'V
WX*Z (manasse manasses À, sed -sem 1^ edit.
Jischendorfii)vg.: mannassen mannasses D (-se,
-ses) R, manassem manasses BUY, manasen
manasses JP, manassen δὲς J T, manassem Jis Q,
mannes (L*) mannasses L. ammon δὲς ?PH (son
0), amos zs DLQR.

Io, 11. iossiam iossias D, iossiam iosias ?P.

11. Post losias autem om. genuit E. iaecho-

niam Q, ieconiam JW, ioconiam R*, iochoniam
R*. in transmigrationem ABCD?PLQU*Y (aste
et fratres ea fere tota erasa im L; *ütera
prima uidetur esse J ! Serivener).

1I, I2. babilonis δὲς PKORTW, babillonis δὲς
E, babilonis . . babiloniae L, babyloniae δὲς D,
babylonis. . babilonis M. post transmigratione
X*Z*. iecodas JNTW, iech autem ELR.
salathiel δὲς cus AD:PHOJLQRUVWXY vg:
salatihel 5s EFKM', salathihel δὲς C, salatihel
Z* (-thihel Ze) desde salathiel, salathihel sala-
thiel B, salatiel δὲς T.

12, I3. sorobabel sorobabel D, zorobbabel
δίς 3P, zorababel δὲς L, zorbabiel sorbabiel R,
sorobabiel sorobabel Ὁ. abiuth abiut TT.
eliachim δὲς cum ACDEXPFHOKLNRUVWX
YZ*€: eliacim δὲς BJZ*STRQT, eliachim T deisae
eliciam ΤῊ (eliacim T^), heliachim C 4s.

I4. agzor V*. sadoo δὲς cum graeco et EJK
LNrVZ* og.: sadoc D, sadoch W, saddoc AB:P
FHORTUXYZ, saddoch C. achin s 5.
achiam achias B; sed eliachim δὲς F.

I4, 15. heliud i; C, heliud heliut T.
heleazar δὲς C, eliazar ózs ?P, eliazar eleazar L,
eleazar aleazar X, eliazara eliaz D, elizar δὲς R.
matthan óis cup; BCIPFHOJKM (ut táidetur)
M'UVXYZS: matthan mattham À, mathan δὲς
ERTW og., mathan mathas Q, matham δές D,
matham matha L.

G 2

44. EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM.

16 ἱδοοῦ autem genuit ioseph uirum
mariae de qua natus est iesus qui
uocatur christus.

1 (ἃ. 10) Omnes ergo generationes ab
abraham usque ad dauid genera-
tiones quattuordecim

et a dauid usque ad transmigrationem
babylonis generationes quattuor-
decim

et a transmigratione babylonis usque
ad christum generationes quat-
tuordecim.

18 X PI AUTEM GENERATIO SIC ERAT

(1. 16—30.

(8, ὅ) Cum esset desponsata mater eius
maria ioseph
ante quam conuenirent inuenta est
in utero habens de spiritu sancto.
19 (4. 10) Toseph autem uir eius cum esset
iustus et nollet eam traducere
uoluit occulte dimittere eam
20 haec autem eo cogitante
ecce angelus domini in somnis appa-
ruit ei dicens
ioseph fili dauid noli timere accipere
mariam coniugem tuam
quod enim in ea natum est de spiritu
sancto est

than autem genuit iacob. '"'iacob autem genuit ioseph. uirum mariae. de qua natus est

iesus, qui dicitur christus.

" omnes ergo generationes ab abraham usque ad dauid. generationes quattuordecim.

et a dauid usque ad transmigrationem babylonis.

generationes quattuordecim. et a

transmigratione babylonis usque ad christum generationes quattuordecim.
18 christi autem generatio sic. erat cum esset disponsata mater eius maria a ioseph.

antequam conuenirent. inuenta est in utero habens de spiritu sancto.
eius cum esset homo iustus, et nollet eam traducere, uoluit occulte dimittere illam.
autem eo cogitante ecce angelus domini in somnis apparuit ei dicens.

? joseph autem uir
3 haec
ioseph fili dauid ne

timueris accipere mariam coniugem tuam. quod enim ex ea nascetur de spiritu sancto est.

16. ihoseph C. marie W. uocatur: dicitur J.

17. omnes ergo codd. 9j. et cor. wat.: omnes
igitur R, omnes autem W, omnes itaque vg. (9
TR 307) sed codicibus inuitis. om. &b ante abraham
HTV. omnes ergo generationes sunt abracham
L, et cetera uerba Àhutus uers. om. habraham E,
abraam D,abracham LQ. husque e£ /a/ia semper C,
de quibus uide in prolegomenis. generationes Ὁ
sunt DEv*R. quattuordecim codd. Plerique et 5,
quatuord. 9 3L: ΧΙΠῚ zer ?PONTRVXZ, eis KW,
xinim sez T, quartdecim. δὲς e? xim D,
quattuordecem sev. Α. et ad dauid R. usque ad
codd. plur. εἰ €g.: usque sine δὰ AQY. trans-
migratione X*. babilonis is ?"PR(seme/) TW,
babillonis δὲς E. generationes--sunt DE*R. ad
transm. R. atransmigrationem Y. generationes
-sunt DR. ZZui uersui subiunpgun! omnes
itaque (ergo D) generationes ab abraham (abraam
D) usque ad xpm generationes sunt (os. sunt X*)
XLII (quadraginta duas X*) DHOX*. 4n£e w.
18 INCIPIT EVANGELIVM SECVNDVM MATTHEVM
Y. 47m Z in ima fap. m. post. (s. IX. uel X) add.
genealogia hucusq; INCIP EUANGL SECD MATTH.
In P culpa ligatoris, foll. 19, ao inuerso ordine
ponuntur, iia ut xpi autem generatio s«sgue ad ii.
8 mihi a««e liber generationis Zegatur.

I8. Litteris capitalibus uel rubricatis incipiunt
D: PLNQRVY. De Jecttone christi widesis serzp-
tores in Test. Graecum ἃ. (. quum HOT: sic saepis-
sime. disponsataà CDE*'PHOLQRT (sem Y).
mater eius codd. εἰ ἸΏ ST: mater iesu 5 cf. *cum
esset desponsata mater eius gxaecus, antiqui, Jero-
nymtus, ['* Origenes" sic mg). 7. ecclesia mater
ἴδ guod im tllo ewangelio nihil praecessit ad quod
relatio debeat reddi. Ita fit in pluribus locis! (cor.
wat.) anfe ioseph ras. Parua im T. hutero C.
ante quam «fto dictu ABDEXPFHJ KNTVW vg.

I9. iosep C. esset τ homo DEPPLR. et
nolet DE?PL' (et let L*) R, nolet (om. et) Q.
uoluit--enim E. hocculte C, oculte E. demit-
tere U, demitere R.

30. eo suf. lin. T. δος Y. anguelus D.
sompnis Q (s “οἰ W. apparuit cu» BCDE
3PH (apar.) Θ΄ (adpar.) KLMN'ORTVWXYSZ :
paruit AFUY*. 7 app. ei in somnis R, app. in s.
ei vg., app. in s. ioseph 9 (cf. ad sers. 18). iosep
C. fili cy» BDEGJKLNTVWXYZ vg.: filii
ACHTPPFHMQRU. dauit H. coiugem DL. inea:
ex ea EXP*LMV. natum est: natum T*( 4 est
$t. 2), nascetur N'V*, nasceretur LV*; werba ea
natum est i» ras. K. est ad fim. wers. om. L*
( * L5.

I. 21—1l. 5.]

?! pariet autem filium et uocabis nomen
eius iesum
ipse enim saluum faciet populum suum
a peccatis eorum
?* hoc autem totum factum est
ut adimpleretur id quod dictum est a
domino per prophetam dicentem.
3 Ecce uirgo in utero habebit et
» pariet filium et uocabunt nomen
eius emmanuhel
quod est interpretatum nobiscum deus.
* Exsurgens autem ioseph a somno
fecit sicut praecepit ei angelus
domini
et accepit coniugem suam
35 et non cognoscebat eam donec peperit
filium suum primogenitum

EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. 45

et uocavit nomen eius iesum.

II.! Cum ergo natus esset iesus in beth-

leem iudaeae in diebus herodis regis
ecce magi ab oriente uenerunt hiero-
solymam * dicentes
ubi est qui natus est rex iudaeorum?
uidimus enim stellam eius in oriente
et uenimus adorare eum
3audiens autem herodes rex turbatus
est et omnis hierosolyma cum illo
*et congregans omnes principes sacer-
dotum et scribas populi
sciscitabatur ab eis ubi christus nasce-
retur.
56.7 At illi dixerunt ei in bethleem
iudaeae
sic enim scriptum est per prophetam

*?!pariet autem filium et uocabis nomen eius iesum. ipse enim saluum faciet populum

suum a peccatis eorum.
a domino per esaiam prophetam.

bunt nomen eius emmanuel quod est interpretatum nobiscum deus.
ioseph de somno fecit sicut praecepit ei angelus domini.

? hoc autem totum factum est. ut adimpleretur quod dictum est
33 ecce uirgo in utero habebit et pariet filium et uoca-

^ exsurgens autem
et accepit coniugem suam 5 et

non cognouiteam. donec peperit filium suum primogenitum. et uocauit nomen eius iesum.
II. ! Cum ergo natus esset iesus in bethleem iudeae in diebus herodis regis ecce magi

ab oriente uenerunt hierosolyma 3 dicentes.
uidimus enim stellam eius in orientem et uenimus adorare eum.
rex turbatus est. et omnis hierosolyma cum illo.
et requisiuit ab eis ubi christus nasceretur.

sacerdotum et scribas populi.

21. autem: enim D. salbum C. pecatis R.

32. adimpleretur: adinpl. CLR, inpl. D. id
quod cum ABHOKMQUY : quod (ez. id) CDE
CDFJLWTRTVWXZ vg. per profetam 3P*; per
esaiam (is. Q, ess. R, iss. D) prof. D?P**LOR, c.
Y qui habet in mg. litt. rubr. a m. p. YN ESAIA.

23. o*t. uirgo L. hutero C. concipiet (270
habebit)E. uocabitur E*9'S. emmanuhel cu»
ABCFHOKMM'NUXYZ: emmanuel DEPPTVW
vr. inmanuhel J, emanuel LQ, emanel R. in-
terpraet. ESPOLNTRZ*.

24. exsurgens codd. 5lur.: exurg. BCFJTWZ
vp. autem : ergo J. ori. ioseph C. sompno DW,
sumpno Q, sumno ?P*. precepit Y, praecipit D
(pre-)PQR, praeciperat L. 7 ei praecepit W,
*sicut precepit ei angelus gvecus anfigwi, corr.
«af. (preceperat s.) hangelus C, anguelus D.
accipit *PQ (»o» R). coiugem Q.

25. cognoscebat (ἐγίνωσκεν) : cognouit (ἔγνω
D) T cum uett.. eum L*. primogenitum: uni-
genitum Q. uocauit: uocabunt E. Def. M ad iii.12.

II. 1. quum OT. bethleom cuz; ABCEFH-OJ

ubi est qui natus est rex iudaeorum
*audiens autem herodes
*et congregauit omnes principes
^at illi

KMUVWXYZ Bentl.: bethlem D:PH*LQRT,
bethlehem vg. iudaeae cx; UX^, iudeae ABFH
JTYZ*: iudae CD(-&)KLWN'OQRVXZ*$1B8 Ὁ, iude
W,iuda E*XPFQT. dibus L. erodis DRT. horiente C.
uenierunt D. hierosolymam curs; ABFOJKMU
V YZ* (hieru- s». 3), hierusolimam ?PL, hyerosoli-
mam H, hyeru- D, iherosolymam C, iherosolimam
T, ierosolimam W, ierosolymam vg.: hierosolyma
X, ierosolyma Zes4.; in hierusolimam ER, in
hyerusolimam Q.

2. ubi eit. .stllam L*. - (ro est) i» mg. R.
iudeor. CD?PRTW. orientem J, horiente C.
hadorare C. uenimus 4 cum muneribus E.

3. uidens D. auchtem Ὁ. hyeruodis Q,
herodis EL*R, erodis D. rex swf. ἐκ. H.
omnes L*. Jhierosolyma cus ABCFHOJKNT
UVZ*: hierosolima Y, hierusolima EPLR,
hyerusolima D, iherosolima T, ierosolima W,
ierosolyma zz. oum illo: cum eo B:P»seLR.

4. 8Sciscitab&tur: interrogabat J. hubi C. ubi xps
nasceretur a£raresto nigriori et litt. minoribus H.

5. ad C. om. ei CELM'*QRT. bethleem

46 EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM.

$et tu bethleem terra iuda nequaquam

minima es in principibus iuda
ex te enim exiet dux qui reget popu-
lum meum israhel.

Ἰ(6.10) "Tunc herodes clam uocatis ma-
gis diligenter didicit ab eis tempus
stellae quae apparuit eis

*et mittens illos in bethleem dixit
ite et interrogate diligenter de
puero

et cum inueneritis renuntiate mihi
ut et ego ueniens adorem eum

? qui cum audissent regem abierunt

et ecce stella quam uiderant in oriente

[1]. 6—12.

antecedebat eos
usque dum ueniens staret supra ubi
erat puer
louidentes autem stellam gauisi sunt
gaudio magno ualde
let intrantes domum inuenerunt pu-
erum cum maria matre eius
et procidentes adorauerunt eum
et apertis thesauris suis obtulerunt ei
munera aurum tus et murram
12et responso accepto in somnis ne
redirent ad herodem
peraliam uiam reuersi sunt in regionem
suam

dixerunt ei in bethleem iudeae sic enim scribtum est per prophetam. *et tu bethleem
. iudeae non es minima inter principes iuda. ex te enim exiet princeps qui regat populum
meum sdrael.

' tunc herodes occulte uocans magos. diligenter exquisiuit ab eis tempus quando
apparuit eis stella *et misit eos in bethleem dicens. euntes requirite diligenter de puero
et cum inueneritis renuntiate mihi. ut et ego ueniens adorem eum. ?* qui cum audissent
regem abierunt et ecce stella quam uiderant in orientem antecedebat eos usque dum uenit
et stetit supra ubi erat puer. "*uidentes autem stellam gauisi sunt gaudio magno ualde
?! et intrantes in domum uiderunt puerum cum maria matre eius. et procidentes adoraue-
runt eum. et apertis thensauris suis optulerunt ei munera aurum thus et murram Pet
admoniti per somnium ne redirent ad herodem per aliam uiam reuersi sunt in regionem

cum codd. (be//leem H): bethlem D:POLQRT,
bethlehem ve. iudaeae cu; BOX, εἰ iudeae
AJQTU: iudae CFHKLN'RVZ, iude D6, iude W,
iude 3Η (Ὁ, iuda ἘΠΡ 6. enim sup. /in. E. scribtum JL.
o». est TYZ*. prof. D:PLR, 4 dicentem BDER.

6. bethleem codd.: bethlem D?PLRT, beth-
lehem ve. nequaquam: numquid CT. exiet:
exeat R. dur: rex E; iudex F. reget (ποιμανεῖ
ABCD?P"gzFH*KLM'QUVX*YZ corr. uat. Bentl.:
regat E-P*H»«9JRTWX* corr. wat. mpg. Hieron.
vp. israhel codd. fíwrimi: hysraedl D e£ si
infra, wel hisrael; israel vg. ISRL Α A illic,
X semper (nisi Mt. x. 6 ubi 1RL), isrt W, srahel
semper C, srhl ἀξς et afibi T, SKHL fere semper Z.

7. herodis LR, erodis D. clam * occultae Q.
//// uocatis L eraso in- “εἰ re-? uocauit magos
dilegenter et didicit D. dedicit (de- i» marg.) R.
hab C. o». &b eis NT * (sed & in sig. colore diuerso).
2» quae apparuit eis stellae R. stelle W.

8. illos: eos D:PQR. om. in Z*. bethlem
D?PLQRT, bethlehem vg. ite (oz. et? D*PLR.
quum OT. inueneretis EQR ; -niretis ?P*, (-neritis
SPD; «eum DE?P^vVLOQR. renuntiate codd. εἰ
$1B: renunciate WE. ut et in ras. K ; om. et L.
hadorem C, adorare Q. Deficit *P usque ad iv. 4.

9. audissent: uenissent H. habierunt . . ho-
riente . . husque . . hubi C. Hcce D. stella
quem L*. supra domum ubi erat puer uidetur
fisse im codice quodam ex corr. uat. marg. Ue-
teres uariant supra puerum a ócd δι, super puerum
ἔφ (cum D graeco) supr& ubi erat puer / f.

Io. uidens /a?s4 R*. gauissi DER.

II. o». et ad init. Z*. intrantes 4 in D.
inuenerunt codd. omn. (inuenierunt D) e£ vg. cut
minusc. graec. aliquot et b c ff, δι: uiderunt cum
graec. plur., af & q Bentl. oum maria matre
(matri N'*): et matrem Z* (corr. Z?). eius: sua
F. procedentes BDLRQX*. hador. C. thensau-
ris JLZ*, tessauris D, thesaurib; T. obtulerunt
edidimus hic cum. ABDEFOJKLQRTWY 7g.
(hobt. C) e sic infra iv. 24: optulerunt HWMVXZ
et sic infra edidimus viii. 16, ix. 32, xiv. 35, xvii. τό,
xxii.19,xxv.20. tus: thus CEJWX* (non Y) vg.
murram cu» ABCFQUXY : murra Z, murrham
J, myrram DHOKNM"V W, mirram ELR, mirra T,
myrrham og.

12. sompnis QW Y?. erodem DT. 4sed ase
per aliam DELQ (»or» R). reuersi: regressi
BCT, regessi L, regresi Q. 7 in suam reg. R.

II. 13—20.)

18 411} cum recessissent ecce angelus
domini apparuit in somnis ioseph
dicens

surge et accipe puerum et matrem
eius

et fuge in aegyptum

et esto ibi usque dum dicam tibi

futurum est enim ut herodes quaerat
puerum ad perdendum eum

MQqui consurgens accepit puerum et
matrem eius nocte et recessit in
aegyptum

1δ et erat ibi usque ad obitum herodis

ut adimpleretur quod dictum est a
domino per prophetam dicentem
ex aegypto uocaui filium meum.

'* Tunc herodes uidens quoniam inlusus

suam. Precedentibus autem illis.

dicens.
dum dicam tibi.

ad obitum herodis.
ex aegypto uocabi filium meum.

'* tunc herodes uidens quod delusus esset a magis.

EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. 47

esset a magis
iratus est ualde
et mittens occidit omnes pueros qui
erant in bethleem
et in omnibus finibus eius
a bimatu et infra secundum tempus
quod exquisierat a magis
"tunc adimpletum est quod dictum
est per hieremiam prophetam di-
centem.
18 Uox in rama audita est
ploratus et ululatus multus
rachel plorans filios suos
et noluit consolari quia non sunt.
19 Defuncto autem herode
ecce apparuit angelus domini in somnis
ioseph in aegypto *? dicens

ecce angelus domini apparuit ioseph in somnis
surge et accipe puerum et matrem eius et fuge in aegyptum et esto ibi usque
futurum est enim ut herodes quaerat puerum perdere eum. ?*ille autem
surgens accepit puerum et matrem eius nocte.

et abiit in aegyptum. — et erat ibi usque

ut adimpleretur quod dictum est a domino per prophetam dicentem.

iratus est uehementer.

et mittens occidit omnes pueros qui erant in bethleem et in omnibus finibus eius a
bimatu et infra. secundum tempus quod exquisierat a magis.

" tunc adimpletum est quod dictum est per hieremiam prophetam dicentem. 5 uox in
rama audita est. ploratus et ululatus multus. rachel plorans filios suos et noluit consolari

quia non sunt.

19 defuncto autem herode ecce apparuit angelus domini in somnis ioseph

in aegypto *' dicens surgens accipe puerum et matrem eius. et uade in terram israhel.

I3. quum CO. reocessissent: recessisent L,
regressi essent CT; regressisent DR, regresisent Q.
hangelus C, anguelus D. somnis (sompnis QW):
somnio A*X*Y e£ B. M. Reg. 1 B. vii, somni A*.
surge accipe ογε. et 3$. ^ aegiptum ERT, ae-
geptum L, egiptum W. husque C. erodes T,
herodis LQR, erodis D. querat ERW. puerum
4istum DELQ 3. 4f. Reg. 1 A. xviii. δὰ per-
dendum ὁ». eum L.

14. accipit E*L*QR. matrem ort. eius LR.
Teoessit: secessit DJLRW wg. [e Bentiei DEF
ΟΥ̓ΦΊ, surgit E; -t ἐπε ras. K. aegiptum ELT
(ron R), aegytum Y, egiptum W, aegypto J.

15. husque.. hobitum C. erodis DT, herodes
H*. adinpleretur CDLR. & domino o». EL.
prof DLR. aegipto DELT, egipto W. uocabi T.

I6. herodis L*QR, erodis D. herodens /afsu
$7» herodes uidens C. quoniam riam D. in-
lusus codd. : illusus W vg., inlussus R, delussus L,

dilussus D. esset: est X*. magis H (ass. /in.).
hoccidit C. pueros: infantes Q. erat YZ*.
bethleem : bethlem DLRT, bethlehem ve. Jost
beth. o»*. et X. finibus: regionibus R. saecun-
dum Q. tempus - stellae T γι. γές. exquisirat L,
exquessierat D.

17. adinpl. CLRY. hieremiam cum ABFO?
JKN'UVXYZ: hierimiam EH, iheremiam CT,
heremiam Q, herimiam L, hirimiam R, here D,
ieremiam W vg. prof. DLR.

18. rama: rhama B. hululatus C.
racheal L, racel T. consulari DELQRY.

I9. erode D. apparuit angelus domini cur
AC (hang.) D (anguelus) EFHOJ (adp.) KLWQT
UVXY: 2 angelus domini apparuit RW og.
Tisch. (cf. ἄγγελος κυρίου φαίνεται). sompnis W.
aegipto LT, egipto EW.

20. israhel, cf. ad wer:. 6. enim * omnes T.
querebant CDEHLRW. |

rachel:

21

23

48 EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM.

surge et accipe puerum et matrem
eius

et uade in terram israhel

defuncti sunt enim qui quaerebant ani-
mam pueti

qui surgens accepit puerum et ma-
trem eius et uenit in terram israhel

audiens autem quia archelaus reg-
naret in iudaea pro herode patre
Suo

timuit illuc ire

et admonitus in somnis secessit in
partes galilaeae

et ueniens habitauit in ciuitate quae
uocatur nazareth

ut adimpleretur quod dictum est per

(If. 20-111. 4.

prophetas quoniam
nazareus uocabitur.

III. ! (* 9 In diebus autem illis uenit

iohannes baptista
praedicans in deserto iudaeae

*et dicens paenitentiam agite adpro-

pinquauit enim regnum caelorum.

?(8- 1) Hic est enim qui dictus est per

esaiam prophetam dicentem
uox clamantis in deserto parate uiam
domini rectas facite semitas eius.

10:6) Ipse autem iohannes habebat

uestimentum de pilis camelorum
et zonam pelliciam circa lumbos suos
esca autem eius erat lucustae et mel
siluestre.

defuncti sunt enim qui quaerebant animam pueri. * qui surgens accepit puerum et matrem

eius. et uenit in terram isdrahel.
pro herode patre suo timuit illuc ire.

33 audiens autem. | quod archelaus regnaret in iudaea
admonitus autem in somnis.
galileae. *'et ueniens habitabit in ciuitatem quae uocatur nazareth.
quod dictum est per prophetam. quoniam nazareus uocabitur.

secessit in partes
ut adimpleretur
III. !In illis autem

diebus uenit iohannes baptista. praedicans in deserto iudae *et dicens paenitentiam agite.

adpropinquauit enim regnum caelorum.

*hic est enim de quo dictum est per esaiam

prophetam dicentem. uox clamantis in deserto parate uiam domini rectas facite semitas

eius.

21. qui surgens (ὁ δὲ ἐγερθείς) A (B. def) CF
HOUXYZ: qui consurgens DEJKLNQTVWzse.,
exsurgens autem ioseph R. accipit ELQR (sr
D).

22. audiens aü quod archilaus regnaret in iudea
scr. 15 D lapsu ante defuncti sunt sed expinctum
et. postea repetitum. qui& cum AHOUXY : quod
CDEFJKLMQRTVWZ vg. archilaus L*QR,
archylaus D (5«c.), arcelaus T. iudes DLRTW,
iudaeam F, iudeam E. heronde L*, erode D.
temuit L*? illuo ADEFHOLQRTV(illac ?) Χο
Y: illo CJKNTVWX*Z og. ire: irae LQ, uenire
T. sedmonitus: ammon. DKMTVXZ?, amon.
H; *est T. sompnis W. galilaeae cum AF
M'QUXYZ vg. (-$$): galileee CEKRV, galilee
TW, galilaee H, galila O, galilae L, gali D.

23. ἢ ueniens et R*. ciuitatem EQ (cf. els
πόλιν). ciui D. adinpl.CDLR. of: per proph.
T. profetas LR, pror D, propheta H (sfa£1o/o se-
quente, non rasura), prophetam Z* (σμὲ etiam
serifsit in margine in isaia scribtum) ; prophetas
Z*. mnasareus codd. omm. (exc. |] nazaraeus):
nazareus ve. uocabitur.: uocauitur C, uocabit Q.

IIL τ. in diebus autem illis: — in illis

*ipse autem iohannes habuit uestimentum de pilis camelorum et zonam pelliciam

autem diebus R, In dieb. illis, o». autem DT;
in illis diebus Q (gf. Gr.). iohannis CEL*RZ*,
ioannes S(T. babtista CT, babtitzan D, bap L* (tis
in fg.) predicans CD. diserto D. 1udaeae
cum AHOJMTUXY, iudeae DKLQRVZ, iudcce
vg.: iudae EW (2), ydumeae C; - penitentiam
wt udtur Q.

2. om. et EL*T. penitentiam HLORTW, poen.
CDJ. adpropinquauit (ἤγγικεν) cup» ACDEF
H*JL*QRTUXYZ*, e£ appropinquauit Z? cod.
caraf. CL: adpropinquabit H*OL», appropinquabit
KNWVWS$18$. recnum H*. celorum W.

3. qui dictus (quid E*): de quo dictum DTV
S $, quo dictum M. esaiam cum AEFHOJR
UXYS9: esayam CT, eseiam Z, essaeiam L,
esseaiam Ὁ, isaiam KNTV3RSL, isssiam D,
ysaiam W. prof. DLR. diserto D. domini:
dno E*.

4. autem : enim E. iohannis DEQR, iohanis
L* (iohannes L?), ioannes $L. habebant L*.
pilis L*QR, pylis E, pelis X*, pelle J. camel-
lorum DJLQ, camillorum R. [Z^ost Aoc def. U].
sonam: sonam Y, tzonam D zona EZ*. pelli-
oiam: pelliceam og. pellicam L, pellicia Z*.

III. 5—1:1.]

5tunc exiebat ad eum hierosolyma et
omnis iudaea et omnis regio circum
iordanen

9et baptizabantur in iordane ab eo
confitentes peccata sua.

Ἰ(10. δ) Uidens autem multos pharisae-
orum et sadducaeorum uenientes
ad baptismum suum dixit eis

progenies uiperarum quis demonstra-
uit uobis fugere a futura ira?
8facite ergo fructum dignum. paeni-
tentiae

?et ne uelitis dicere intra uos patrem

habemus abraham
dico enim uobis quoniam potest deus

EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. 49

de lapidibus istis suscitare filios
abrahae
10 iam enim securis ad radicem arborum
posita est
omnis ergo arbor quae non facit fruc-
tum bonum excidetur et in ignem
mittetur.
1 (1.1) Ego quidem uos baptizo in aqua
in paenitentiam
qui autem post me uenturus est fortior
me est
cuius non sum dignus calciamenta por-
tare
ipse uos baptizabit in spiritu sancto et
igni.

circa lumbos eius.

esca autem eius erat lucusta et mel siluestrae.

5 tunc exiebant ad eum

hierosolyma et omnis iudaea. et omnis regio iordanis. *et baptizabantur ab illo in iordane
confitentes peccata sua. "uidens autem multos pharisaeorum et sadducaeorum uenientes
ad baptismum suum dixit eis. progenies uiperarum quis demonstrauit uobis fugere ab ira
uentura. *facite ergo fructum dignum paenitentiae *et nolite praeferre uos dicentes quia
patrem habemus abraham. dico enim uobis quia potens est deus ex lapidibus istis susci-
tare filios abrahae. "*iam enim securis ad radices arborum posita est. omnis ergo arbor.
quae non facit fructum bonum excidetur et in ignem mittetur. "ego quidem baptizo uos
in aqua in paenitentiam. qui autem post me uenit fortior me est. cuius non sum dignus

Jucusta HZ*, locusta DL. siluistre D, siluestrae
CEFLQR, syluestre 38. Cf. *locuste et mel sil-
uestre grecus, antiqui, glossa, Jeronymus' cor. uat.

5. exiebat: exibat DQ*W oz.,exiuit Z* (-iebat
Z^) exiebant EHT. | eum 4 omnis E. hieroso-
lyima Y, hierusolima KZ», hierusolima ELR,
hyerosolima H, hyerusolima DQ, ierosolyma ve.,
ierosolima W. iudea DELQRTW. circa JKNT
RTVX*WZ vg.; trans D; oz. L. ihordanen C,
iordannen HX, iordanem F ve. ἢ» circa iordanen
et omnis regio E.

6. om. et bapt. ini. ab eo R (sed traductor sax.
Àabet) ; baptisz. L, babtitz. D. in iord. (ihord C)
&b eo: in ordine ab eo J; 7 ab eoin i. DEK vg.;
om. in io. XZ* ( t in io. Z?me).

7. uidiens L*. sutem ὁ iohannis D. multas R.
phariseo. CW, pharisseo. D, fariseo. LR. — sad-
duceo. C, sadducceo. E, saddoceo. L, saduceo.
RW, sadü D (sic). baptis//mü H, babtismun DJ.
qui J. demonstrabit $. 2 uobis dem. E. ὁ futura
ira: ἢ ab ira futura ER, a uentura ira W vg.

8. fructum dignum: 7 dig.fr. ER. paen.:
pen. LRW(-tie), poen. CDJ vr.

pellitia E. suos: eius ADTYX*. aesca DEK. 9. uellitis K*LNTORY, uelletis E. inter HR.
Post autem 0o»:. eius C. lucustae cum ACEFOJ abemus L. abracham L, abraam D, habraham
QTXY, locustae KM'RVZ? og, locust W: BCE. dico autem E. quoniam: quia DELR.

potest cux; ACDFH*LORTV*X«*YZ: potens est
BEH-9JKM'WX* vg., potens (sime est) V*. or.
deus J. de lap.: ex lap. DEFLQZ*. abrahae
cum HJKMQRVXYZ vg, ef abrahhe TW,
abrachae L, habrahae E, abrae CD: abraham
ABFO.

Io. radicem cw»: gr. ef corr. wat. etc. : radices
DLRTW. harborum C. possita DELQR. om-
nis(om.ergo)LR. qui E. excidetur..mittetur
fere omnes et vg. (excedetur J): exciditur HV*Z*

. mittitur FHV*Z*. in igne EY. Cf.egr. ἐκ-
κόπτεται καὶ «is πῦρ βάλλεται.

11. Hgo D. uos baptiso cum gy.: 7 b. uosD
ERTY vg. babtizo CDJ YZ, babtiszo R ; ογε. unos L.
in aquam H. in paenitentiam /erigue (pen. L
RW, poen. CDJ vg): in paenitentia ΘΖ, et
paenitentia E, paenitentiae B, paenitentiam H
(BH om.in) o».post me R. uenturus est:
uenit H, cf. 6. . ἐρχόμενος. calciamenta (omnes
cu? i, caltiamenta NT): calceamenta vg. bap-
tisabit cum gr. εἰ BEH-OKM.Q()RVWYZ vg.,
etiam babtizabit CT, babtitzabit D, baptizat ὦ :
baptizauit AFH*LX. ἴῃ spiritu s. (5£c) J.

H

50 EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM.

M2. δ᾽ Cuius uentilabrum in manu

sua

et permundabit aream suam

et congregabit triticum suum in hor-
reum

paleas autem comburet igni inextin-
guibili.

18 (5. 10) "Tunc uenit iesus a galilaea in
iordanen ad iohannem ut bapti-
zaretur ab eo

iohannes autem prohibebat eum
dicens

ego a te debeo baptizari
et tu uenis ad me?

15 respondens autem iesus dixit ei

sine modo

[ur. 12-1v. a.

sic enim decet nos implere omnem ius-
titiam
tunc dimisit eum.

16 (4- ἢ Baptizatus autem iesus confestim

ascendit de aqua

et ecce aperti sunt ei caeli

et uidit spiritum dei descendentem
sicut columbam

uenientem super se

11 et ecce uox de caelis dicens

hic est filius meus dilectus in quo mihi
complacui.

IV.! (δ. 2 Tunc iesus ductus est in de-
sertum ab spiritu ut temtaretur a
diabolo

209.5 et cum ieiunasset quadraginta

calciamenta portare. ipse uos baptizabit in spiritu sancto et igni: habens uentilabrum in
manu sua. et purgabit aream suam. et congregauit triticum suum in horreum paleas
autem comburet igni inextinguibili. "tunc uenit iesus a galilea ad iordanem ad iohan-
nem. ut baptizaretur ab eo. !*iohannes autem prohibebat eum dicens ego opus habeo a
te baptizari et tu uenis ad me. 5 respondens autem iesus dixit ei sine modo. sic enim
oportet nos inplere omnem iustitiam. tunc dimisit eum, 5 εἰ baptizatus iesus. con-
festim ascendit de aqua. et ecce aperti sunt ei caeli. et uidit spiritum dei descendentem
sicut columbam et uenientem super eum. "'et ecce uox de caelis dicens hic est filius
meus dilectus, in quo bene conplacui ipsum audite. IV. !' Tunc iesus ductus est in
deserto ab spiritu ut temtaretur a diabolo.

* et cum ieiunasset quadraginta diebus et quadraginta noctibus.

postea esuriit.

12. permundabit cwm er. e BCDHOJKNT
Q()RTVWZ? vg., mundabit L: permundauit AE
FM (iw. et perm.) XYZ*. haream C. congre-
gauit EFTX. triticum (tritt. COJZ) suum in
horreum (orreum LR)- τὸν σῖτον αὐτοῦ els τὴν
ἀποθήκην, codd. fere omnes et corr. uat. et mg. et
IRL: — tr. in horreum (orreum T) suum BT
X*Z*S cod. caraf.; solus W triticum suum in
orreum suum. comburet cu5 ADFHEKRVXY:
conburet BCEGJLMNTQTZ. in extinguibili D.

13. galilea CELRTVW, gali (s4 antea ii. 22)
D. iherdanen C, iordane T, iordanem LMX*
€£., iohannen FKNTZ, iohanem Ὁ, ioh- D;
lohannem eias 535, ioannem ST. babtizaretur
J ; baptisz. E*, babtitz. D.

14. ἢ proh. autem eum iohannis R. prohebebat
L*. iohannis DE*L*R, ioannes Sf. | &utem:
enim D. Hgo D; *autem W. ad te H; ate
O, üte E. baptiszari E*, babtitz. D. uenis
(ἔρχῃ) : uenies ἘΦ, uenisti J.

15. ihesus ene C wide ad i. τ. decet (dicet
L*) nos: Ὁ nosdecet C. implere (inpl. CDLQ)
omnem (πληρῶσαι πᾶσαν) : 7 omnem implere ΚΕ.

tuno dimisit (dimissit DOR) eum: or. L.

I6. baptizatus (babtiz. EJ, babtitz. D): -est
R. iesus confestim cum gr. om. (exc. 435) Bas-
τισθεὶς δὲ ὁ Ἰησ. εὐθὺς BDEHOKLM*QRTWZ rz.:
confestim (orm. iis) ACJM*M'VXY δἰ ὦ, S. ἑολ.
oxon. " quidam antiqui ' in cor. uat., Syr. cu. has-
cendit C, ascendens J. Zos! sunt om. ei KT. celi
W. o».dei C. discendentem DLQR ; - de caelo
DEQ; τεῖ J. sicut columbam (columba J):
ut columbam F; τ εἰ BHKMM'VWZ? yg. super
se: in ipsum a ὁ g A.

17. et om.L*. eooe om. T ; Hcce D (s4 saefe).
uox-íacta est D. celis W, celo T. mihi:
mici T; «4 bene DEJQW. complacui cu» ADF
WY vrg., conplacui BCEHOKLNRTVXZ : com-
placuit M, conplacuit J. Οὐ ad xvii. 5.

IV. r. disertum D; deserto EFHJ. ab cwm
ABJLTXYZ: a CDEFHOKMMQRVW vg.
temtaretur cus» ACFLRTXYZe: temptaretur
BDEHOJKMN'QRVWZ?*, tentaretur ve. ha C.
diabulo BDJLQRY.

3. geiunasset C, ieunasset D. quadraginta
δὲς cuti ABCHOJKMQYZ vg.: xLta óis R, χα

IV. 3—10.] EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. 51

mandabit de te
et in manibus tollent te
* et accedens temtator dixit ei ne forte offendas ad lapidem pedem
si filius dei es dic ut lapides isti panes tuum
fiant Ταῖς illi iesus
* qui respondens dixit rursum scriptum est non temtabis
scriptum est non in pane solo uiuit dominum deum tuum
homo sed in omni uerbo quod pro- | *iterum assumit eum diabolus in
cedit de ore dei montem excelsum ualde
Stunc assumit eum diabolus in sanctam et ostendit ei omnia regna mundi et
ciuitatem gloriam eorum
et statuit eum supra pinnaculum tem- | ?et dixit illi haec tibi omnia dabo si
pli $et dixit ei cadens adoraueris me
si filius dei es mitte te deorsum 1? tunc dicit ei iesus uade satanas
scriptum est enim quia angelis suis scriptum est. enim dominum deum

diebus et quadraginta noctibus
postea esuriit

*et accedens ad eum temtator dixit. si filius dei es. dic ut lapides isti panes fiant.
*cui respondens iesus dixit. scribtum est. non in pane solo uiuet homo sed in omni
uerbo quod procedit de ore dei. *tunc adsumpsit eum diabolus in sanctam ciuitatem. et
statuit eum supra pinnam templi. *et dixit ei. si filius dei es. mitte te ipsum deorsum.

Scribtum est enim quia angelis suis mandauit de te. ut in manibus tollant te. ne quando
offendas ad lapidem pedem tuum. "ait illi iterum iesus scribtum est. non temptabis
dominum deum tuum. iterum adsumpsit eum diabolus in montem excelsum ualde. et
ostendit ei omnia regna mundi. et gloriam eorum. ὅ εἰ dixit illi. haec omnia tibi dabo

si procidens adoraueris me.

δὲ: T, ΧΙ, is DEFKLAVWZ. hesuriit CE, es-
suriit D, esurit L.

3. acoedens ὁ ad eum DELQR. temtetor
eum AFGQTXYZ'*: tempt. BCDEHJKLMNRV
WZ*, tent. vg.

4. imc. IP a ii. 8 ἔς. dixit ei DJT.
scribum EJYZ. est: «enim DP*sL,; - quia E.
2 solo pane WX* vg. uiuet BLZ*. omni C contra
morem. uerbo-dei DJ. proceditur D. horeC.

5. aesumit (παραλαμβάνει, pr. fere omn.) FM,

et adsumit :P*, Bent/*., cf. uersum 8 ubi set. solet

festes alii uerae lectioni suffragantur, saepe enim
scribae quod frimo loco fro mendo habebant secundo
22 ὁ wero agnoscust: assumsit AH ΧΟΥ 425, assump-
sit DEKM'VWY* vg., adsumsit RX*, adsumpsit

BCE3PIGJLQTZ* ; perfectum habent sett. om. et

Hieron. coms. kic εἰ s. 8. diabulus CD:PKL,
zabulus QR. super D:zPWZ* (corr. Z*) ug. pinnam
pue

6. 2 es dei Z* (cf. gr. «I τοῦ Θεοῦ). d*orsum T.

scribum EJYZ. om.est R. qui* T. hangelis

C, aggelis M, anguelis D. mandabist (ἐντελεῖται)
ceu m CHOJKMNTTVZHB Bentl.etiam. Tironenses
Waikeri σ τ et 9 (Par. Lat. 13, 171) εἰ ff, (ed.
Belsheim) et ξίρα: μέ uidetur : mandauit ABDE2P
FLQRWXYZ*9 SQL ; perfectum habent satres et
weleres latini flurimi εἰ Hieron. im comm.

tunc dixit ei iesus. uade satana scribtum est enim

de te: ἐπὶ custodiant te E; ut custodiant te in
omnibus uiis (uis R) tuis PR. et in manibus:
ut in omnibus L*, ut in manibus DL?S. tollant
D$. lapide Z*.

7. 8it: att Η. illi-iterum B. ihesus //ese C
wide ad i. 1. rursum codd. Plur. et Z'X* et vg.:
rursus FX*Z*, rursum(-s) scriptum est sic
coniusgwunt! AB (sede supra) PHJYZ et 9. cod.
caraf., et corr. «af. * rursus scriptum est Zerosy-
N95, graecus, antiqui ;' rursum (-s F). scriptum est
Sic distinguunt C(E)FMW; rursum f sc D.
scribtum JYZ*. soriptum est: os. E; «enim
DLR. temtabis AFQTXYZ*: tempt. BCDE:P
HGJKLMNM'RV WZ*, tent. vg.

8. assumit AFMY* e adsumit BC (παραλαμ-
βόνει cf. wersutit 5): assumsit XZ?, assumpsit DK NT
VWY'* ve., asumsit T, adsumpsit ESPHOGJLORZ*.
diabulus CD?PKL, zabulus QR. monte Y. hos-
tendit CT. gloria? T, gloriaeorum E.

9. llli: ei vc. tibi omnis codd. 2]. (σοι πάντα v
BC*, e£c.) : 7 omnia tibi EQRTWZ? vg. cadens:
procidens J, procedens X*. adoraberis T.

Io. dixit ei CTW, dicit illi E, ait illi R. ihesus
pine W. uade retro DEPPLORXe (swf. ras.)
Z*. setana MT vg., sathana W. scribtum EJL
YZ*. est enim (γέγραπται γάρ) ΒΟΕΡ ΚΙ,
NWQRTVWZ: οὗ 9* Waikeri, ve., α ὁ «47: om.

H 2

52 EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM., [1V. 1-17.

tuum adorabis et illi soli seruies.
11 (11. 6) Tunc reliquit eum diabolus
et ecce angeli accesserunt et ministra-
bant ei.

1308 9 Cum autem audisset quod
iohannes traditus esset secessit in
galilaeam.

13 09. 7) Et relicta ciuitate nazareth

uenit et habitauit in capharnaum
maritimam

14 in finibus zabulon et nepthalim

ut impleretur quod dictum est per

esaiam prophetam
terra zabulon et terra nepthalim
uia maris trans iordanen galilaeae
gentium

^ populus qui sedebat in tenebris lucem

uidit magnam
et sedentibus in regione et umbra
mortis lux orta est eis.

1109. ) Exinde coepit iesus praedicare

et dicere
paenitentiam agite
adpropinquauit enim regnum caelorum.

dominum deum tuum adorabis. et illi soli seruies. "tunc reliquit eum diabolus. et ecce
angeli accesserunt et ministrabant ei. '"*audiens autem iesus quod iohannes traditus est
secessit in galileam. — et relicta ciuitatem nazareth. uenit et habitabit in capharnaum

maritimam in finibus zabulon. et neptalim.

! ut adimpleretur quod dictum est per esaiam profetam dicentem. "terra zabulon et
terra nepthalim. uia maris trans iordanen galilea gentium. populus qui sedebat in
tenebris. lucem uidit magnam. et qui sedebant. in regione et umbra mortis. lux orta
est illis. "exinde coepit iesus praedicare et dicere paenitentiam agite adpropinquauit

enim AjXP*FHOMXYZ?*, o* q^ Waikeri, À aur.:
dominum deum: dih di V (dim din sed din ἐπ
ras. T). om. tuum D.

1I. reliquid CTW. diabulus CD?PKL, zabulus
QR ; τ in scam ciüi D sed expurnctum. angueli D,
hang. C. haccesserunt C, acceserunt M; «4 ad
eum E.

12. Uersum totum om. H*, sed additur in marg.
inf. a m. fortasse br. uel paulo rec. quum (ΗΘ.
autem audisset 4 ils D (audiisset) EKLN'OR
(Ὁ aud. autem) VWZ vg. uett. 9I. et gr. ΟἼΕΙ, εἰς.
quia E. iohannis DE:P!R, iohanis L, ioannes
Ἰη 26. esset: est E. seccessit Ὁ. galileam EP
(H9)OLQRW, gali (se? so/et) D.

13. nazaret, T, naszareth E; «et E. habita-
bit ET. in: o». O*JX*; - ciuitate 9. cafar-
naum BDLMQT, cafamauum 3P(u fr. expurncta
wt semper) R. maritimam cur: ABDEPPFHOK
LMMQRXYZ (εἰς K. τὴν παραθαλασσίαν») : mari-
tima CJ TW vr. cf. *in chapharnaum ciuitatem
maritimam is«x/a grecum an. et glossa ' corr. uat.,
*guod in fextu ponebatur ciuitatem cancellatum
est im .." corr. uat. mg. zabilon L* (-ulon L*).

13 (e? 15). nepthalim cum ABCEFOv-KMXY
(nept. s. 15) Z?/: nepthalin Z*, nephtalim Jf,
neptalim D:PHO*(nepthalim s. 15) LAT'ORTV
(nepth. s«. 15) W et O qui. inc. su. 14. sec. cum (δ)
cdg,, nephthalim S(nephta- s. 15) QL7iscA. eum
gr. Νεφθαλείμ εἰ & δ, nephthali $38.

I4. impleretur cw» ABFHOTKX*Y, ef inpl.
C3P*Q: adimpleretur DEGJKMM'VWX*Z vr.,
adinpl. P" LR. esayam CT, essaiam QR, isaiam

KMN'VWZ6RSL, issaiam D?P, ysasiam Os. prof.
D:PLOQR; - dicentem EXPLOR awr. Bentl.
(λέγοντος) ; dicentem e£iam habent cd f, sed pdurimi
sett. om.

15. zabilon L* (-ulon L^). et terra codd. et vg.:
om. terra AFY c£ gr. D (et d). nepthalim wide
«.13. uiam X Zes//. dg, εἰ gr. ὅδον. maris:
matris Ὁ. iordanen cum ADiPFOKLNM'ORTV
WYZ, et ihord. C, iordannen X, iordanan M:
iordanem BEJ vg, iordannem H, iodanem Q.
galilaese (Γαλιλαίας) eu AHJMM' TS 38S, et
galileeae BOCDEOKLOQRXY, galilee W: galilaea
F cod. caraf. (Ὁ, galilea 3PVZ', galilae Z*; nomina-
tiuum habent graeci D*L, ef wet. ff,.

15, 16. gentium populus coniungunt GL, εἰ
2 populus gentium H.

16. sedebat: ambulabat 9 S ex wet. Test. cum.
comm. Hieron. cf. *populus qui sedebat grecus
antigwi' corr. «a£. Yuoem uidit magnam codd.
1.5 2 uidit lucem m. D vg.: lumen uidit magnum
ATisch., et 1. u. magnam Y. 1n regione οὗ
umbra (iv χώρᾳ καὶ σκιᾷ) cum. AC(humbra)
JKMNTQT*WXYZ Bentl.; in reg. et in umbr.
D?PFLO: in reg. umbrae BHOV vp. cum comm.
Hieron. ; in regione umbra quasi i» ras. ET^; in
reg. et umbre R. horta C.

I7. «et ad imit. T. ex inde D. cepit TW.
predicare Ὁ. poenitentiam CD?P vz., penit. LW,
penet. R. adpropinquauit (ἤγγικεν) cum ABC
DE*:PFJL*OQRTYZ* e? appr. MVWXZME cod.
caraf., cor. uat. mp. : adpropinquabit E*HGL? et

appr. ΚΙ S.

1V. 18—2 5.]

18 Ambulans autem iuxta mare gali-
laeae
uidit duos fratres
simonem qui uocatur petrus et an-
dream fratrem eius
mittentes rete in mare erant enim
piscatores.
1981.2) Et ait illis uenite post me et
faciam uos fieri piscatores hominum
30 αἱ illi continuo relictis retibus secuti
sunt eum.
212. 8) Et procedens inde uidit alios
duos fratres
iacobum zebedaei et iohannem fratrem
eius
in naui cum zebedaeo patre eorum re-
ficientes retia sua
et uocauit eos
s2ili autem statim relictis retibus et

enim regnum caelorum.
simonem qui uocatur petrus.
enim piscatores. et ait illis.

EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. 53

patre secuti sunt eum.

3303. 0 Et circumibat iesus totam
galilaeam docens in synagogis eo-
rum

et praedicans euangelium regni
et sanans omnem languorem et omnem
infirmitatem in populo
abiit opinio eius
syriam
et obtulerunt ei omnes male habentes
uariis languoribus et tormentis com-
prehensos
et qui daemonia habebant et lunaticos
et paralyticos
et curauit eos

35et secutae sunt eum turbae multae
de galilaea et decapoli et hieroso-
lymis et iudaea et de trans ior-
danen.

24 et in totam

18 cum autem transiret iuxta mare galileae uidit duos fratres.
et andream íratrem eius mittentes retia in mare.
uenite post me.

erant
et faciam uos fieri piscatores hominum,

9 at illi continuo relictis retibus secuti sunt eum.
*! et procedens inde uidit alios duos fratres iacobum zebedei et iohannem fratrem eius

in naui. cum zebedeo patre eorum componentes retia sua et uocauit eos.

?ili autem

statim relicta nauicula et patre suo: secuti sunt eum. 35 οἱ circuibat iesus totam galileam.
docens in synagogis eorum. et praedicans euangelium regni. et sanans omnem languorem
et omnem infirmitatem in populo.

? et abiit opinio eius in totam syriam. et optulerunt ei omnes male habentes uariis
languoribus et tormentis conpraehensos et qui daemonia habebant. et lunaticos. et paraly-
ticos. et curauit eos. P et secutae sunt eum turbae multae. a galilea et decapoli. et ab

18. hambulans C, ambulanc D graecisass.
autem -rihs BDEXPR vg. iusta H. galileae CE
:POKQRVYZ-, -1ae LZ*, -lee W, gali D. duos:
“11: D. symonem CDW Aic et alibi. uocabatur
3P*ORX* e£ cor.ox. handream C ef fere semper,
and s D. retia DEP"LMQRX*. in mare:
om. A* (5g); in mari CE.

I9. illis 4 ihs DLQRT. et: ut T. pisca-
tores fieri Q.

20. δῦ: ad C et alibi. relectis J. retibus 4
suis R. 7 retibus relictis D*. sequuti »PHOX*.

31. duo Z* (corr. Z)), .11- D; o». J. zebedei
CiPLOQRW, zebaedei BM, zeb- D. ioannem
3h83. zebedeo DEPPHLOQRW, zebadeo X.
refitientes V, refecientes L. uocabit T.

32. stetim om. Z* (-- Z?). relectis J. retibus

*suis DELQR. sequuti OX*. o5. eum V ; ost

eum *ef. D et procedens. .. cum zebe sed ex-
pungit.

33. circuibat HON'W ve. galileam CE:POL
RW, gal D. sinagogis CESPLRT (sinagogiis
E*) pred. CD. Mheuang. E, aeuanguelium D.
sanans: curans E. langorem ?PHLQTX*.

24. habiit hop. C, abit opinnio R ; fos/ abiit
ras. trium litt. A. om. eius L*. siriam :PLQRT

(os! ras.). obtulerunt (hob. C) codd. et vg., cf.
ad i. 11: opt. JNWTORVZ. abentes C. — uaris
L*QR. langoribus D?PHLRTX*. compre-

hensos cu5 ABFJMWX'*Y vre., ef comprae. Θ:
conprehensos DKOTVX*Z*, conprae. CErPHO*
LNQRZ. demonia DPHLQRWZ?*. abebant
C. paralit. DESPLMQRT ; om. et paralyt. W.

25. sequutae HOX*, secute TW, saecutae Q,
secuti R. turbe multe W. de: a EXP**QR.

54 EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM.

V. ! ($^ 10) lJidens autem turbas as-

cendit in montem

et cum sedisset accesserunt ad eum
discipuli eius

"85- δ) et aperiens os suum docebat
608 dicens.

?Beati pauperes spiritu quoniam ipso-
rum est regnum caelorum.

139-1) Beati mites quoniam ipsi pos-
sidebunt terram.

507. 9 Beati qui lugent quoniam ipsi
consolabuntur.

6(38. 5 Beati qui esuriunt et sitiunt ius-
titiam quoniam ipsi saturabuntur.

789. 10 Beati misericordes quoniam

[v. 1—12.

ipsi misericordiam consequentur.

* Beati mundo corde quoniam ipsi
deum uidebunt.

? Beati pacifici quoniam ipsi filii dei
uocabuntur.

? Beati qui persecutionem patiuntur
propter iustitiam quoniam ipsorum
est regnum caelorum.

1(3.5) Beati estis cum maledixerint
uobis et persecuti uos fuerint

et dixerint omne malum aduersum uos
mentientes propter me

l?gaudete et exultate quoniam merces
uestra copiosa est in caelis

sic enim persecuti sunt prophetas qui

hierosolymis. et a iudaea. et de trans iordanen. "V. 'Uidens autem turbas ascendit in

montem. οἱ cum sedisset.
docebat eos dicens.

accesserunt ad eum discipuli eius.
?beati pauperes spiritu. quoniam ipsorum est regnum caelorum.
5 beati qui lugunt quoniam ipsi consolabuntur.
terram. beati qui esuriunt et sitiunt iustitiam quoniam ipsi saturabuntur.

*et aperiens os suum

4 beati mansueti quoniam ipsi hereditabunt
? beati miseri-

cordes quoniam ipsi misericordiam consequentur. *beati mundi corde quoniam ipsi deum

uidebunt. *?beati pacifici quoniam ipsi filii dei uocabuntur.

10 beati qui persecutionem

patiuntur propter iustitiam quoniam ipsorum est regnum caelorum.

! beati eritis.
&duersum uos mentientes propter me.

galilea CPPOLOQRW, gali D. et-«a E, de-
eapoli codd. fere owes et v9. : decapolim AXY,
decapuli *P*LOR. et /e77.::ex F; *deBDJKLQW
vg. hierosolymis cus ABCFOJMNTOVXZ*:
hierosoli. HY, hierusoli. EXPLR, hierusoly. KZ,
hyerusoli. DQ, iherosoli. T, ierosoli. W, ierosoly.
€g.; * et idumea (cx AM. iii. 8) E. et iudaea
eum BCEFHOLMN'OTX*Z (-ea ELMOT): et
de iudaea AD'PJKQRVWY vg. (-ea Dz:PRW).
et de (aste trans ior.) om. DLR ; et (cows. de) M*.
iordanen AC(ihor)DEF δέκ. : iordane NTZ», ior-
dannen X, iordanem BJQ g.; iord. cwwt segg.
iw»pit E.

V. 1. et cum uidisset F. &utem { ilis D?P9I
QR69 3T. hasc. C; ascendet O. quum HO
(non C).

2. et aperuit E(app.)LR. hos C. suum - et

L.

3. celorum W.

4, 5. De horum uersuum ordine uide Tisch. N.
7. Gr. εἰ Esra Abbot de uersibus ap. Gregory,
Prol. in AN. T. Lips. 1884. 2. 174.

4. mittes E, mitis O*, possed. LO*, posid. Y.

cum exprobrauerint uos, et persequentur.
Bgaudete et exultate.

et dixerint omne malum
quoniam merces uestra

5. quiqui O. lugunt A(vcod., Tisch. perferam
-gent)Y Z*(corr. Z2!) ; lucent L; -- nunc DE:PLRY»i,
consulabuntur D?PLR.

6. hesur. C, essur. DQ. siciunt iusticiam ὟΝ.
saturabuntur.: consulabuntur L.

». misseric. DR. quoniam: quia BKMOZ*.
missericordiam D. consequent Q.

9. ipsi (αὐτοί BEA αἱ. 231.) AKN'VYZ! fk: orm.
BCDESFHOJLMOQRTWXZ?* vg.uett.9j. fili O*.

Io. persequtionem D. peciuntur... iusticiam
W. quoniam - ipsi saturabuntur D znefee, sed
expunctum. om. est O*. celorum W.

11, beti L. maled. uobis: maledixerunt uobis
D, maledixerint uos EQ, 2 uobis maledixerint
?PO; - homines DL*(hominis L*)MRWS$. et
-cum Y. persequuti O. fuerit L*; -- homines
KT*. omnem malum MWZ*. mencientes W.
om. propter me F.

12. gaudite L*Q*. exsultate :PLOR. mercis
BL*QR. copiossa D, coipsa E. o. in caelis
E; in celis W. persequuti €. prof »PLOQ;
* et ante pro. D(zposurac)EHOLQ. | qui f.
ante (hante C) uos: ἢ» qui ante uos f. D.

V. ta—ao.]

fuerunt ante uos.
18 (81. 2) 1705 estis sal terrae
quod si sal euanuerit in quo
sallietur?
ad nihilum ualet ultra nisi ut mittatur
foras et conculcetur ab hominibus.
14 (33- 2) Uos estis lux mundi
non potest ciuitas abscondi supra mon-
tem posita
15 néque accendunt lucernam et ponunt
eam sub modio
sed super candelabrum ut luceat omni-
bus qui in domo sunt
16 οἷς luceat lux uestra coram hominibus
ut uideant uestra bona opera et glorifi-
cent patrem uestrum qui in caelis est.
11 (58. 15) Nolite putare quoniam ueni

EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. 55

soluere legem aut prophetas
non ueni soluere sed adimplere.
18 (54. 9) Amen quippe dico uobis
donec transeat caelum et terra
iota unum aut unus apex non prae-
teribit a lege donec omnia fiant.
19(33- 10) ()ui ergo soluerit unum de
mandatis istis minimis et docuerit
sic homines
minimus uocabitur in regno caelorum
qui autem fecerit et docuerit
hic magnus uocabitur in regno cae-
lorum
? dico enim uobis quia nisi abunda-
uerit iustitia uestra plus quam scri-
barum et pharisaeorum
non intrabitis in regnum caelorum

copiosa est in caelis. sic enim persecuti sunt prophetas. qui fuerunt ante uos. "* uos
estis sal terrae si autem sal fatuum fuerit in quo salietur. ad nihilum ualebit ultra nisi ut
mittatur foras et conculcetur ab hominibus.

4 uos estis lux mundi non potest ciuitas abscondi supra montem constituta. !5neque
accendunt lucernam et ponunt eam sub modio. sed super candelabrum. ut luceat omnibus

qui in domo sunt.

16 sic luceat lux uestra coram hominibus. ut uideant opera uestra bona. et glorificent

patrem uestrum qui in caelis est.
phetas. non ueni soluere sed adimplere.
terra.

"nolite putare.
18 amen dico uobis.
iota unum uel unus apex. non praeteribit a lege.

quoniam ueni soluere legem aut pro-
donec transeat caelum et
donec omnia fiant. "qui enim

soluerit unum de mandatis istis minimis et docuerit sic homines minimus uocabitur in regno

caelorum. qui autem fecerit.
39 dico enim uobis.

13. estes O. terre E. sal heuan. C, saluauerit
L*. salldetur ADFMRXYZ cf. Mr. ix. 49:
salietuar BCEXSPHOJKLNTOQTVW vg. nihelum
R, nichilum OW. valebit D:zP9(L,Q.. o». ultra
DEL. hultra C. mittetur: proiciatur F. hab C.
hominibus T. 77£c wersws $5 duo partes diuiditur
ἐπε editione Henteniana ut sif 13 uos . . . salietur.
I4 ad nihilum . . . hominibus: iffagwe discrepant
wersuum numeri usque ad uers. 35 neque per ter-
ram: wide ad wers. 34.

I4. lux 4 huius D. habscondi C. monte Y.
possita DE:PLQR.

15. ponont Z*. ea CZ*. supra DE*P"LOR.
candellabrum D?PLQ, candillabrum R. ut luceant
K*R, ut et luceat F, et lucet Οὐ, et lucent Y.
domu DK*NTQRV, do L*( mo L*).

16. uestra bons opera (hop. C) cum ev. codd.
21... Bentl. : 7 bona op. uestra D, op. uestra bona
EXLOQTW ve. glorifloent: magnificent ER.

et ita docuerit. hic magnus uocabitur. in regno caelorum.
quia nisi abundauerit iustitia uestra plusquam scribarum et pharisaeo-

uestrem L. in caelis (cel. EW) est: Ὁ est in c.
BFHOY.

17. quoniam: quia CEQT. aut: et DLT.
prof. DIPLOR. non ueni soluere -* legem D corr.
uat. (nom mg.) cum patribus aliquot att. et «εξ.
€hq. adinpl. CD?PLR.

18. opt. quippe R. celum W. terrà NT, terram
E*(meras.). iota: ito L*. &ut: uel R. apix C.
praeteriuit (pre- D) OZ*, «6 lege: ex 1l. FH.
donec: usquequo L; -ista T. fiant codd. 2,
et 9g.: fiunt A.

I9. qui uero C, qui enim BDL cor. oxon.; si
quis ergo R. om. istis X*. — sic docuerit R.
uocauitur COX és. celorum W δὲς. fecerit sic
et doc. Q, f. et sic doc. R, fec. et doc. sic :P»e,
magnus: maximus R. Ceterum D om. qui autem
fecerit ssgue ad finem wers., et sic Walkeri v et S.
ἐολ. oxon.

20. Uersum totum om. C. enim : autem EM'V6,

56 EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. [V. 21-38.

Slaudistis quia dictum est antiquis
non occides
qui autem occiderit reus erit iudicio
* ego autem dico uobis
quia omnis qui irascitur fratri suo reus
erit iudicio
qui autem dixerit fratri suo racha
reus erit concilio
qui autem dixerit fatue reus erit
gehennae ignis
25 si ergo offeres munus tuum ad altare
et ibi recordatus fueris quia frater tuus
habet aliquid aduersum te
3. relinque ibi munus tuum ante altare

et uade prius reconciliare fratri tuo
et tunc ueniens offers munus tuum.
36 (386. 5 Esto consentiens aduersario tuo
cito dum es in uia cum eo
ne forte tradat te aduersarius iudici
et iudex tradat te ministro
et in carcerem mittaris
?6$amen dico tibi non exies inde donec
reddas nouissimum quadrantem.
21 (37.19 Audistis quia dictum est anti-
quis non moechaberis
38 ego autem dico uobis
quoniam omnis qui uiderit mulierem
ad concupiscendum eam

rum non intrabitis in regno caelorum. "audistis quia dictum est antiquis. non occides
qui autem occiderit. reus erit iudicio. f ego autem dico uobis quia omnis qui irascitur
fratri suo sine causa reus erit iudicio. qui autem dixerit fratri suo racha. reus erit concilio.
qui autem dixerit fatue. reus erit gehennae ignis. si ergo offers munus tuum ad altare.
et ibi recordatus fueris. quia frater tuus habet aliquid aduersum te. **relinque ibi munus
tuum ante altarem et uade prius reconciliare fratri tuo. et tunc ueniens offers munus tuum.

35 esto consentiens aduersario tuo cito.
sarius iudicii et iudex tradat te ministro.

dum es in uia cum illo. ne forte tradat te aduer-
et in carcerem mittaris.

3 amen dico tibi non

exies inde donec reddas nobissimum quadrantem.

*' audistis quia dictum est non moecaueris.

* ego autem dico uobis quia omnis

qui uiderit mulierem ad concupiscendum eam iam moecatus est eam in corde suo.

habund. DE:PNTRY. iusticia W. pluus L.plus-
quam «^0 uerbo D. phariseorum W, farisaeorum
T, fariseorum ?PLR, farisseorum Q, fariS D. in-
trauitis O. in regno BFJM «e£ .S. “οὐ. oxon.
cel. W.

21. hautem .. . Βοος, &is C. occidis ΟἿ,

21, 22. -in anmíe iudicio ?P δὲς (secunda wice
imfrobauit corr.)). iuditio W.

22. irascetur YZ* (-ci- Z7". δυο Ὁ sine causa
BEO (zmprobawit glossator) cmm τισί. dix D,
dicerit L*. fratri: patti R sed corr. g/. raca
Zo vg. ^ in ase concilio ?P sed erasum ;
esi. concilio F. fatuae CELQRTZ. gehenne
ELOR iehennae W.

23. offeres codd. 2], (hoff. CY: offeris D*PR,
offeres L, offers HeVW vg. om. δὰ antc altare O.
abet T. aliquit Q. aduersus R.

24. ante (ἔμπροσθεν) cum BDEHGOJKLMNT
OeRT-VWX*Z vg. εἰ mullis aliis: ad ACIPFO*
T*X*Y. adan Q. reoonoiliare (διαλλάγηθι)
codd. pl. Bentl. corr. uat.* ef cod. caraf.: re-
conciliari PFFH-GORW vg., ef corr. wat. mg.
(*..reconciliari'"). tuno: tu E. uenies ELQ*;
«et E (non LQ). offers - πρόσφερε (cf. RónscÁ
Jt. und Uwulg. f. 394) AJO*XZ* a ὁ f* 2; offer
BC (hoffer) PFMZ» /*7, £8: offers DEHOKM

OstQeTVWY vg. Zisch.,cd ἃ aur. (Iren), (44ug.)
Hieron. comm., Auct. op. imperf., offeris Q*R,
offerres L. auferes £1; Zmferatiuum sic forma-
turi habes ostende . . . et offers AM. viii. 4, et
pannulam ... ueniens adfers 2 775. iv. 13 ambo is»
Fuldensi ; et alibi. ἹΠροσφέρεις in cod. ΤῊ ex
latino perperam. traductum. uidetur.

25. consentiens: beniuolus aut fidelis M ; c.
beniuolus « εὐνοῶν d, * εὐνοῶν autem graecus dixit
hoc est beneuolens,' 4smóros. in Luc. xii. * bro eo
quod mos habemus im latinis codicibus consen-
tiens, i» graecis scriptum est εὐνοῶν quod interpre-
tatur beneuolus auf benignus," Z7ieron. Comm. hic;
'* esto aduersario tuo beneuolus' (sed a/iói consen-
tiens), 4s«g. de sermone Dom.; * benignus ' Arnob.
aduersari E. cyto Q. hes C, eis X*. in uia cum
eo: 27 cum eo in uia EW. iudicio D. in carcere
EFMT.

26. exies: exibis X*? 7 quadrantem nouis-
simum 3P.

27. haut. C. moechaberis (μοιχεύσεις) cum
E:PFH*0J KMVWYZ vg. Zisch. ef moechabiris
NT, e? mechaberis DLQRW, e/ moecaberis O9! ;
moechaueris ABH*X, moecaueris CO*, mecaueris
T.

28. quoniam :

qua DELR. muliem Y*.

V. 28—36.]

iam moechatus est eam in corde suo
39 quod si oculus tuus dexter scanda-
lizat te
erue eum et proice abs te
expedit enim tibi ut pereat unum
membrorum tuorum
quam totum corpus tuum mittatur in
gehennam.
30 Et si dextera manus tua scandalizat te
abscide eam et proice abs te
expedit enim tibi ut pereat unum
membrorum tuorum
quam totum corpus tuum eat in gehen-
nam.
3!'1Dictum est autem quicumque di-
miserit uxorem suam det illi libel-
lum repudii

EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. 57

3? ego autem dico uobis
quia omnis qui dimiserit uxorem suam
excepta fornicationis causa
facit eam moechari
et qui dimissam duxerit adulterat.
33 [terum audistis quia dictum est anti-
quis non peierabis
reddes autem domino iuramenta tua
34 ego autem dico uobis noniurareomnino
neque per caelum quia thronus dei est
35neque per terram quia scabellum est
pedum eius
neque per hierosolymam quia ciuitas
est magni regis
36 neque per caput tuum iuraueris
quia non potes unum capillum album
facere aut nigrum

Ἢ quod si oculus tuus dexter scandalizat te erue eum et proice abs te. expedit enim
tibi. ut pereat unum membrorum tuorum quam totum corpus tuum mittatur in gehennam.

80 et si dextera manus tua.

scandalizat te. abscide eam et proice abs te.

expedit enim

tibi ut pereat unum membrorum tuorum quam totum corpus tuum mittatur in gehennam.
"dictum est autem. quicumque dimiserit. uxorem suam. det ei libellum repudii.
"ego autem dico uobis quia omnis qui dimiserit uxorem suam. excepta fornicationis
causa. facit eam moechari. et qui dimissam duxerit moechatur. ?**iterum audistis quia
dictum est antiquis non periurabis. reddes autem domino iuramenta tua. **ego autem
dico uobis non iurare omnino. neque per caelum quia tronus est dei. '" neque per terram.

quia scabellum est pedum eius.
"neque per caput tuum iuraberis.

nigrum.

concupisoendum codd. 2. ef tg. : concupiscendam
D3PWMQRVX*YZ', concupescendam E. moecha-
tus: moecatus COX*, mech. DLRW. 05. eam
DL.

29. δὶ suf. in. X. hoculus C. tus ΚΕ.

(29 et 30.) scandaliszat 9s E, -itzat δὲς D. herue
C. proice codd. 7/.: proce B, proiece DEXPORW,
proiice J (»to» Y) ve. 7ZsÀ. periat SP. unum:
una pars DL; — unum membr. tuor. ut per. R.
mittatur: eat BiP""W cum e, gihenn. R, gy-
henn. Q, gehenna Y; Ὁ ignis 9.

3o. dextry CJOTX*Z* gg. ' absoide codd. 9 .
et 0, : abscinde TWS19$, excide ?»PO*. proiece
DEPR, proiice J zg. Zisch. ofr. enim CJTX*Z.
om. tibi DMT. periat 3P. eat in gehennam
(geghennam R, geh D, gehenna Y): mittatur in
gyehennam Ὁ. sersum totum om. W cum D er.

31. sutem : enim Q. quicunque dB. demiserit
O* (seme/), dimisserit DEQR ef i»/ra. huxorem
C, uxorerem L*. det ei R vg. libellam D, illi

neque per hierosolymam quia ciuitas est magni regis.
quia non potes unum capillum album facere aut

bellum L, librum E. repudi E*R, repuadi L*.

32. hux. C. excepto CHOK. . caussa D.
faciet *P, fecit V. moecari CX*, mechari DLRW,
mecari Ὁ. demisam EL, demissam O*. duxerat
E*. hadulterat C ; adulterium committit R.

33. οὔ. iterum F. dictum sit ΒΖ. hantiq. C.
peierabis ἐμοῦ; AFOJMVZ* ef Aug. de Serm.
Dor. 57, cf. perierabis BO*, peiurabis H e set. 8:
periurabis CDE:PKLNTO?QRTW YZ? ve. et wett.
2’. redens Y*, reddens Y'. domino: deo T.
t uota a» £c iuramenta Y.

34. homnino C. celum EW. tronus ER*T,
thronum L. Uers. 33, 34 coniungit 38.

35. scabillum EZPJMNTRV, scabyllum F. orm.
est DR. peduum QRY. 7 pedum eius est E.
hierosolymam codd. fj. (hierosoli. H, hierusoli.
E:PL, hierusoly. KZ?, ierosoli. W, ierosoly. tg.) :
hierusalem R, hyerusalem D ; graeci Ἱεροσόλυμα
sed 'lepo. W.H. 7 magni regis est E.

36. capud LQR. iuraberis *PF, iurabis KNTZ».

I

58 EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM.

81 sit autem sermo uester est est non non
quod autem his abundantius est a
malo est.
38 Audistis quia dictum est oculum pro
oculo
et dentem pro dente
3? ego autem dicouobis nonresistere malo.
(33. 5 Sed si quis te percusserit in dex-
tera maxilla tua praebe illi et
alteram
*'et ei qui uult tecum iudicio con-
tendere et tunicam tuam tollere
remitte ei et pallium.
41 (89.10) Et quicumque te angariauerit

[v. 31-46.

Du qui petit a te da ei

et uolenti mutuari a te ne auertaris.
13(4- 5) Audistis quia dictum est diliges
proximum tuum
et odio habebis inimicum tuum
4 ego autem dico uobis
diligite inimicos uestros
benefacite his qui oderunt uos
et orate pro persequentibus et ca-
lumniantibus uos
45 ut sitis filii patris uestri qui in caelis est
qui solem suum oriri facit super bonos
et malos
et pluit super iustos et iniustos.

mille passus uade cum illo alia duo | 45 (41. 9 Si enim diligatis eos qui uos

37sit autem sermo uester est. est. non.
88. audistis quia dictum est.

a malo est.
* ego autem dico uobis.
maxillam praebe illi et alteram.
tuam tollere remitte ei et palleum.
illo duo. * omni petenti te da.

dictum est. diliges proximum tuum et odies inimicum tuum.
benedicite maledicentibus uos.

diligite inimicos uestros.

oculum pro oculo.
non resistere malo.
* et ei qui uoluerit tecum iudicio contendere.

* et quicumque te angariauerit mille passus uade cum
et uolenti mutuari a te ne auertaris.

quod autem abundantius est horum.
et dentem pro dente.
sed si quis te percusserit in dexteram
et tunicam

non.

45 audistis quia
* ego autem dico uobis
benefacite his qui uos odiunt.

et orate pro calumniantibus uobis et persequentibus uos “δ αἱ sitis filii patris uestri qui in

caelis est.
iniustos.
46 sj enim diligatis eos qui uos diligunt.

poteris D. unum: ullum C. ospillum Ὁ tuum
LQ. 2 capillum unum D. &ut: uel R.

37. 2 sermo autem 28. uestro R. -- etan/e quod
E. hiis E*W. abundantius (hab. CDEMVY):
ampliusR acd &. Post abund. oz. est D?P*L*.

38. est τ antiquis Q. hocul ói C. orm. et
D?PLQR. pro dentem M*.

39. a malo EQ. siqui O*. té Y. percuserit ?P,
percusseris ἮΝ. dextera (dextra COX*R) maxilla
tua (tua ἐκ mg. B): dexteram maxillam tuam
DEKLN'ORV W zg. Tisch. prebe CD, praebae L.
» et illi KNTVZ?^; illi (oz. et) TZ*. altera YZ*
(-à Z^).

40. ei qui codd. A. et vg. (7 qui ei R): illi qui
AFHOX:*Y Zzsch. teoum -« in SPNTOU'Wo153$.
contennere X*, tonicam DELR. remitte ei
(ἄφες αὐτῷ) codd. M. (et eras. ante οἱ L), et
remittes ( - ἀφήσεις gr. D) ei M: dimitte ei E?P*
QR(dem.)W vg. ; remitte s2s:e ei A(re sup. Jin.) P*
FJO*XY.

41. quicunque 939, qui EQ. angariauerit
(hang. C) codd. M. et vg., angariaberit ΑΤῪ :
angarizauerit :P!'LQR, angari//z. E, angaritz. D.

quam mercedem habebitis.

qui solem suum oriri facit super bonos et malos, et pluet super iustos et

nonne et publicani

mile ?P, millae L. passos H*, pasus ?P*. cum
eo J. *et ante alia DHKL(» alia et)OX*Z9 (Ὁ
(non W3B). alio?P. duo: 1r. D.

42. qui r autem 9. perit L*. ha te C. qui
petit ἃ te da ei: omni petenti te tribue ei R
ὦ (om.te c£ ei). mutuari codd. Τὶ. $0, cod. caraf. :
mutuare F51B, motuari D:PLQ, mutari R.

43. e8t * antiquis E*:P"*O. dileges DQ, di-
legis ?P, diligis CFO*RTX*. pioximum 1B ρει.
odio... tuum i» mp.additur O. odio habebis
AC(hod.)P*FHOKM'TV (hod.)X YZ vg. : odies B
DEP*JLMQRW.

44. dilegite D?PL*Q. 'simicos V. uestros τ
et DELQRT. hiis BE*, is W. hoderunt C.
- uos oderunt F. horate C. »perseq. et calum-
niantibus uos codd. 54. (calumpniantibus EQW,
-pnientibus D, -nientibus L; uobis D?PO*Q):
2 perseq. uos et calumn. M, Ὁ» calumpnientibus
uobis et perseq. uos R ; graeci et wuett. uariant.

45. celis W. | quia ?P*Y. horiri C, orri R.
facit su. in. T. bonus L*Y*, 7 malos et bonos
BH. pluet BO*Z*.

46. diligatis (dile- D) codd. . et vg. : diligitis

V. .6-νι. 5.

diligunt quam mercedem habe- :

bitis ?

nonne et publicani hoc faciunt?

*'et si salutaueritis fratres uestros tan-
tum quid amplius facitis ὃ

nonne et ethnici hoc faciunt ?

4s estote ergo uos perfecti

sicut et pater uester caelestis perfectus

est.

VI.!' (2:19 Attendite ne iustitiam ues-
tram faciatis coram hominibus ut
uideamini ab eis

alioquin mercedem non habebitis apud
patrem uestrum qui in caelis est

? cum ergo facies elemosynam noli tuba
canere ante te

hoc faciunt.
gentiles hoc faciunt.

VI. 'Adtendite ne aelemosynam uestram faciatis coram hominibus.
aput patrem uestrum qui in caelis est.

eis. alioquin. mercedem non habebitis.

? cum ergo facis elemosynam noli tuba canere ante te.
synagogis et in plateis ut honorificentur ab hominibus.

*'et si salutatis amicos vestros tantum.
48 estote ergo uos perfecti sicut pater uester caelestis perfectus est.

EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. 59

sicut hypocritae faciunt in synagogis
et in uicis ut honorificentur ab ho-
minibus
amen dico uobis receperunt mercedem
suam
35te autem faciente elemosynam ne-
sciat sinistra tua quid faciat dextera
tua
* ut sit elemosyna tua in abscondito
et pater tuus qui uidet in abscondito
reddet tibi.
ὃ Et cum oratis non eritis sicut hypo-
critae
qui amant in synagogis et in angulis
platearum stantes orare
ut uideantur ab hominibus

quid amplius facitis: nonne et

ut uideamini ab

sicut hypocritae faciunt in
amen dico uobis. perceperunt

mercedem suam. ?te autem faciente elemosynam. nesciat sinistra tua quid faciat dextera

tua, *ut sit aelemosyna tua in absconso, et pater tuus qui uidet in absconso.
non eritis sicut hipocritae qui amant in synagogis et in

manifesto. "et cum oratis.

EH*OL:Z' eosom.J. dilegunt DQ. mercidem
ELQR (πο D). abebitis C. puplicani ΡΟΚ ;
aethnici (sed expunct.) et pupl. D.

47. om. si L. salutaueretis J. quid amplius
(hamp. C) faoitis: o». F; q. a. facietis HOKNT
ORVWX*Z. et ethniolcum gr. et BCDE(aeth.)
:sP*eFKL(aetin.) MM'(ethin.) OQ T9W ve. : orm. et
AHOJRVXY.

48. hestote C. os. uos H. om. et FJLR.
caelistis X. perfectus: misericors W.

V]. t. attendite codd. ?/.: adt. CDEPJLNTOQ
RV. iustitam Y*. ut: et F. uidiamini L*QR.
hab C. mercidem EL*QR. abebitis L. aput
CJO*X*Z*. celis W.

2. Hic inc.cap.in W. quum HO. facies (e.
pL. ποιῇ) cw ADEFJLOQRVX*YZ*: fÍacis
(ποιεῖς LU a4) BCHOKMNM'TWX*Z» vg. ele-
mosynam ABC(ae-FOJKMM'VXZ, elemosi.
HOTW, aelimosi. L, aelymosi. E, aelymoysi. D,
elimoysi. *POR, eleemosynam vg.: elemosyna Y.
tuba δὲς H*. hante C. te su. /in. T. sicuti C.
hypocritae codd. 5/. e? vg.: hipocritae Y, hypo-
chr. DQ, ypocr. OZ», hipochritae *PW(-e), hyppo-
chritae E(-e)R, hyprochitae C, hipochite L. sina-
gogis *PLQ. om. in se. C. uici//s E. &b: ex

reddet tibi in

W. receperunt codd. Aj. (-cip. R): perciperunt
DE(-cep.)LQ. mercidem suam LQR, merce sü D.

3. facientem O*Z*. elemosynam cum ABC
(hel-)FOJKMM'OVXZ, elemosi. HTW, aeli-
mosi. E, elimoisi. L, elimosy. Q, aelymoysi. D,
elimoysi. *PR, eleemosynam g.: aelemosyna Y.
nesociat codd. 5. (e! A, quamquam perperam Tisch.
ne sciat) e/ 1B SVL: ne sciat (eus gr. μὴ γνώτω)
CFQ(?)TX69; Z dubium est. siuixtra C. — qui
faciat Q. dextra Z*6.

4. ut: et W. — elim. tua sit Q. elemosyna
cum AC(ae-)FOJKMNT'OVXYZ: elemosi. BH
TW, elimosi. R, elimosy. Q, elimoysi. ?P, aely-
moysi. D, aelimoisi. L, aelymosi. E, eleemosyna
vr. in &sbscondito rino loco om. R.

4, 6 et 18. &bscondito sezifer cum AB9C(hab-)
FHKN'OTVWXYZ (wid. 18) 18241: absconso
semper. B*DJLMQR ; ceterum. uariant € (ab-
scondito 4 e/ 18, absconso 6», E (absconso...
abscondito στὲς a/f. fer), *P (absconso 4, sed 6, 18,
abscondito »:?., absconso γ9.), 5. (abscondito 4 δἰ
6, absconso 18) ; oz. et pater tuus qui uid. in
absc. L* Ac et τι. 18 (sufp/. L?). uidit ΚΕ.

5. quum HO. Mhoratis C, orantis Q* hypo-
oritee codd. 9j. (et V) et vg.: ypocritae OZ»,

I 2

60 EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM, [V1. 5-15.
scit enim pater uester quibus opus sit
uobis ante quam petatis eum
? sic ergo uos orabitis.
Pater noster qui es in caelis sanctifi-
cetur nomen tuum
10 adueniat regnum tuum
fiatuoluntas tua sicut incaelo et interra
panem nostrum supersubstantialem
da nobis hodie
1?et dimitte nobis debita nostra sicut et
nos dimittimus debitoribus nostris
13et ne inducas nos in temtationem
sed libera nos a malo.

amen dico uobis receperunt mercedem
suam.
9'Tu autem cum orabis intra in cubi-
culum tuum
et clauso ostio tuo ora patrem tuum
in abscondito
et pater tuus qui uidet in abscondito
reddet tibi.
Ἰ(48. 9 Orantes autem nolite multum
loqui sicut ethnici
putant enim quia in multiloquio suo
exaudiantur
* nolite ergo assimilari eis

angulis platearum stantes orare. ut uideantur ab hominibus.

perceperunt mercedem suam.

amen dico uobis quia

*tu autem cum oras intra in cubiculum tuum et claudens ostium tuum ora patrem
tuum in absconso. et pater tuus qui uidet in absconso reddet tibi in manifesto. "orantes
autem. nolite multum loqui sicut ethnici. putant enim quod in multiloquio suo exau-
diuntur. *nolite ergo similare eis, scit enim pater uester quid opus sit uobis antequam

petatis eum.

?sic ergo uos orabitis. pater noster qui es in caelis. sanctificetur nomen tuum.
?adueniat regnum tuum. fiat uoluntas tua sicut in caelo et in terram ?! panem nostrum
cotidianum da nobis hodie. "et demitte nobis debita nostra. sicut et nos dimittimus
debitoribus nostris. " et ne nos inducas in temptationem. sed libera nos a malo. quoniam

hipocritae Q, hipochrite W, hypochritae ?*P, hyp-
pochritae DE, hippochritae LR (-e), hypocrytae C.
hamantC; -stareR aócd Aq. sinagogis ESPLR,
synago D; τ stare E. ovx in sec. BD. hang.
C. horare C. reciperunt DEL*Q, recipierunt R.
mercidem ELR, merce D.

6. orabis codd. 21, (hor- C) 2 προσεύχῃ : oraberis
T, oraueris EH*W vg. intr& om. in C. clausso
D; cluso »PFGJL*MO*QRZ*. hostio CD3PRW.
om. tao O9TZ* og. (nom cod. caraf-). hora C.
&bscondito: absconso side ws. 4. Praeterea R*
ον. et p. t. qui τι. in abso. (sed τ ἐπε mg. m. p. et
p.t.qui uidet). uidet--te X*, abscondit// X*.

7. horantes C. nolite o». L. sicuti C. aeth-
nidi E; - faciunt RY?5 4. quia codd. 2]. (qui
LY): quod DERWZ' vg. mult... .loquio X.

8. ergo: enim E. «&ssimilari cu»; AFHKo?
O*TWXYZ! vg. εἰ ade. BCE9?POJMM'QVZ*
(adsimulari O); cf. μὴ οὖν ὁμοιωθῆτε : assimilare
K*, adsimilare E*LR, adsimulare D. eis: eris

. enim: namque KM'O9VZ. quibus (ὧν)
cum ABE*FHOL*MX*Y : quid CDE*JKL*NTOQ
RTVWX*Z vg. opus (hopus C) sit uobis: 7 uobis
opus sit DJQR. antequam BDEHOJKMM'VW
vg. pet. eum (ab eo DEQ): os aperiatis & cunt
D er. αγοιξε To στομα.

9. Sio: si X wf widefur. 0m. uos BP. hora-
bitis C; « patrem HeO*?. Orationem domimi-
cam totam litteris graecisantibus habet D ; et vJ« ad
init. Y. esin caelis cus; ADEJLO*QTW(cel.)
XY(es)Z! vg.: ἢ inc. es BCPPFHOKMM'O*RVZ.

Io. adueniat curs ADEXPKM'ORVWX*YZ:
vg. Hieron.: ueniat BCWP*FHOJ MOTX"*Z* ; et
ueniet L. uolumtas CT. celo W.

I1. supersubstantialem AB:P*HOGJKMNTOQ
VXZ og. Hier., super substantiale Y : cotidianum
CDE:P*"LTW; substantialem R ; superstantialem
cotidianum F. Cf. cor. wat. * pane nfm sr'stale
sic habent g'c anti. glo. et Zero. ; Lu. xi? cotidia-
num.' JD λας lectione testatur ipse Hieronymus
Comm. ad loc. * Quod mos supersubstantialem
expressimus, im Graeco habetur. ἐπιούσιον ' e. q. 5.
odie L ; die F.

I2. demitte BFHKM'O*VY; remitte 3P*"9R.
sicuti C. o». et Y. demittimus BPKMLO*VX
Z^; dimisimus B*9*JZ*, dimissimus D; remitti-
mus R. deuitoribus OT.

I3. inducas nos (2 nos inducas EPHL):
patiaris nos induci DR. temtationem cus: AFQ
TXYZ, cf. temptemtationem L: tempt. CDEPH
OJKMM'ORW, temptionem V, tent. B ug. liuera
O. haC. ^os maloadd. amen cor. wat. (et ma.)

VI. 14—2o.]

14(4* 9 Si enim dimiseritis hominibus

peccata eorum
dimittet et uobis pater uester caelestis
delicta uestra

15 si autem non dimiseritis hominibus

nec pater uester dimittet peccata
uestra.

16 (4.10) Cum autem ieiunatis nolite fieri

sicut hypocritae tristes

demoliuntur enim facies suas ut pare-
ant hominibus ieiunantes

amen dico uobis quia receperunt mer-
cedem suam

EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. 61

"tu autem cum ieiunas unge caput

tuum
et faciem tuam laua

18 e uidearis hominibus ieiunans

sed patri tuo qui est in abscondito
et pater tuus qui uidet in abscondito
reddet tibi.

19 Nolite thesaurizare uobis thesauros in

terra
ubi erugo et tinea demolitur
et ubi fures effodiunt et furantur.

20(47- δ) 'Thesaurizate autem uobis the-

sauros in caelo

tuum est regnum. et uirtus. et gloria in saecula. amen. !*si enim dimiseritis hominibus
peccata eorum. dimittet uobis et pater uester qui in caelis est. δ 8ὶ autem non dimiseritis
hominibus peccata eorum. nec pater dimittet uobis peccata uestra. "'cum autem ieiunatis
nolite fieri sicut hypocritae tristes exterminant enim facies suas ut pareant hominibus ieiu-
nantes. amen dico uobis. perceperunt mercedem suam. "tu autem ieiunans ungue
caput tuum. οἱ faciem tuam laua. !*ut non uidearis hominibus ieiunans sed patri tuo qui

est in absconso.
et pater tuus qui uidet in absconso.

reddet tibi. "*nolite thensaurizare uobis then-

sauros super terram ubi tinea et erugo exterminant et ubi fures effodiunt et furantur.
9? thensaurizate autem uobis thensauros in caelo. ubi neque tinea neque erugo exter-

vg., 1.0.5 JR SQL ;. sed delet cod. caraf. et ab omnibus
codd. nostris abest. — Abest etiam ababc fug ὦ ἃ
codd. uet. lat. Habent amen editiones antiquae
(e£. Fel) Cypr. de or. domin. 7 sed omittit Hartel
cum codicibus quattuor. — Hieronymus in comm.
post interpretationem orationis sic pergit: * amen.
Signaculum orationis dominicae est quod Aquila
interpretatur fideliter, nos uere fossupmtts dicere.
Doxologiam subiungunt ὃ (Sangallensis) f et q et
Ambros. de Sacr. vi. 5 cus amen. 78 δὲ ὁ doxo-
logia est sine amen.

I4 cf 15. dimisseritis DE, demiseritis O e/ R
(sec.) VX(sec.), demisseritis E(sec.)L ; e£ demittet
KLM'V, dimittit C(sec.). 14. eominibus C Zapsu.
o. et fos; dimittet DLR. ο»ε. uobis F. om.
uester B. celestis W. - dilicta u. cael. Q.
delicta: peccata E, aT peccata 2»$ sg. ρ΄. O.

15. si autem : si enim D εὐ autem suf. Zn.
7 hominibus non dimiseritis ?P. dimis. homi-
nibus: -r peccata eorum W ; demis. peccata
hominibus eorum R. p. uester: - caelestis DL
W; 1 qui in caelis est R. dimittet: -- nobis
DEP*"eLORW ovg.

I6. quum ΗΘ. geiunatis CH. sicut ow». D.
hyppochritae DER(-te), hippoch. L, hipoch. PW
(-te)J. demoliuntur EXPKO*RZ*?, demuliuntur ex-
terminant Q: exterminant ABCDFHOJMNTO9
TVWXYZ!, με. Cf. Hier. in Comm. " uerbum

exterminant gwod im ecclesiasticis scripturis witio
interpretum tritum est, aliud multo significat quam
uwipo intelligitur. | Exterminantur quipfe exules
qui mittuntur extra. terminos. Pro. koc. ergo
sermone demoliuntur semper accipere debemus
quod graece dicitur ἀφανίζουσι᾽ — Infra 19, 20
codices habent demolitur τε ἀφανίζει (cf. ad IV. 5).
Ceterum. hic Cor. Uat. *exterminant enim zuxfa
anti(quos) glo(ssa). Jeron. a/ii demoliuntur, ap-
pareant DWS(L, pereant M'. geiunantes C.
quia: o»;. VO ; quoniam R. reciperunt DEL*
QR. mercidem EL.

I7. ungue DEOW, hungue C, ungae L. capud
L. laba X.

I8. ne: ut non J. — hominibus uidearis R.
uideraris W; ταῦ EP" €, om. hominibus C.
geiunans C; ieiunasse X*(?) e? X*Z*. abscondito :
absconso wide ad w. 4; absdito Z*, abscondito Z*.
uidit R ; est D.

19. thesaurisare (tes- T, tessauritz- D) : thes-
aurizate R, thensasurizate Q**; . autem L*.
thensauros J, tes. T, tess. D. hubi C. erugo
(her. C, aer. Y vg.) et tinea (tenea D): 7 tin. et
erugo R. demollitur R. et ubi (xal ὅπου) cum
CEOJKLMN'OFQTVWSZ vg. Tisch.: om. et AB
D:PHO*RXY. or. et ubi f. eff. et fur. F. hubi C.
effodunt L. furentur Y.

30. thensaurizate JQ, tess. D, tehs. R. then-

62 EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. [ VI. 20-26.

ubi neque erugo neque tinea demoli-
tur
et ubi fures non effodiunt nec furantur
21ubi enim est thesaurus tuus ibi est et
cor tuum.

aut enim unum odio habebit et alterum
diliget

aut unum sustinebit et alterum contem-
net

non potestis deo seruire et mamonae.

22 (47- 5) [,ucerna corporis est oculus 25(49-5) Tdeo dico uobis ne solliciti sitis

si fuerit oculus tuus simplex

totum corpus tuum lucidum erit :
23 si autern oculus tuus nequam fuerit

totum corpus tuum tenebrosum erit

animae uestrae quid manducetis
neque corpori uestro quid induamini
nonne anima plus est quam esca
et corpus quam uestimentum ?

si ergo lumen quod in te est tenebrae | ?9respicite uolatilia caeli quoniam non

sunt
tenebrae quantae erunt.
24 (48. ὃ Nemo potest duobus dominis
seruire

minant. et ubi fures non effodiunt effurantur.
erit et cor uestrum.

serunt neque metunt
neque congregant in horrea
et pater uester caelestis pascit illa
nonne uos magis pluris estis illis?

2 ubi enim fuerit thensaurus uester. illic

?]ucerna corporis est oculus. si ergo fuerit oculus tuus simplex. totum corpus
tuum lucidum erit. ?si autem oculus tuus nequam fuerit. totum corpus tuum tenebrosum
erit. si ergo lumen quod in te est. tenebrae sunt. ipse tenebrae quantae sunt.

ἘΞ Nemo potest duobus dominis seruire. aut enim unum odiet. et alterum diliget. aut
uno obediet. et alterum contemnit. non potestis deo seruire et mammonae.

3 ideo dico uobis. ne cogitetis animae uestrae quid manducetis. aut quid bibatis.
neque corpori uestro quid induamini. non ne anima plus est quam esca. et corpus
quam uestimentum, **respicite uolatilia caeli quoniam non serunt neque metunt. neque

sauros JQ, tes. T, tehs. R, tes D. celo W. hubi
C. aerugo og. 2 tinea neque erugo R. tenea
DL*, tynea E. demollitur L* (so R); exterminat
CT. om.etaníe ubiJ. hubiC. non: ra;.scr.
Ce. effudiunt R. nec: neque D?P. forantur Q.
ubi fures n effodiüt ἃ furantur szc W.

31. hubi C. enim est: — est enim E, enim
fuerit Q; or. enim 5$. thensaurus JQ, tes. RT,
tess. D. ibl est codd. 21. e! vg. εἰ Hier. : ibi erit
DE:PLQR aur. gat. Bentl. cum graeco ; erit etíam
abcfg,3h &mq Tert. Cypr. test. Aug. Chrom.

22. corporis (τοῦ σώματος) cum AC?P*FJMV
X*Y Bentl f.:: 4 tui BDEP""HOKLMOQRT
WX*Z ug. (sed delet cod. caraf. et tui εἰ tuus),
uett. abcff gh &? q aur. om. est R. occulus R,
hoc. C; oculus sse addit. AFH*JMRVX*YZ
cum f et gr. REG al. M.: « tuus BCDEPH*OK
LNTOQTWYX zg.; ceterum ἢ» oculus tuus est D.
4 et an/e si f. ?P. hoculus C. si oc. tuus fuerit
simplex vz., e ἢ» si oc. tuus simplex est R.

23. oft. Sl &utem o. t. n. fuerit L*: si autem
nequam fuerit L*. hoculus C. fuerit nequam
7g.; nequam est R. or. totum c. tuum t. erit Y*,
in marg. Y!. tenebrossum D. tenebre. δίς ὟΝ.

sint *P*, tenebrae cwm graeco (τὸ σκότος πόσον)
et AFMO*XY Aenil. et (a) c &: ipsae tenebrae BD
HOJKLM" zz. ffA δι ἀν et ipse CEO'ITWZ ὁ fg;
2 tenebrae ipsae ?P, t. ipse QR. quante LO*WY.
erunt: sunt BEP**ORT.

24. Ὁ unum enim Q. 0»:. unum C. hodio
CEQ. abebit L. diliget aut un. sust. et alt. o.
R*, add. R? diligit. e/ i» sg. aut u. s. et alt.;
diligit FLZ* (-et Z*), dileget *P. —sustenebit L.
cotemnet O; contempnet DEPIOKQRVW (con-
tempnet e/£am lapsu ante diliget D). mamonae
(μαμωνᾷ cum gr. Purimis) cum AESPFHOMN"
OC-e)TVXYZ*: mammonae BCDJKQZ* or., -e
LRW.

25. soliciti DQ vog. anime uestre W. uestra
L*. manducetes L*. neque: aut D. indus-
mini: uestiamini E. 7 plus est anima R. hesca
C, aesca DEK (e corpus quam aesca D*). corpus
quam uestimentum (τὸ σῶμα τοῦ ἐνδύματος)
CD:PJLRTVXZ* Bentl. a f ff, ἃ (ἢ) q: corpus
plus q. u. EKMO-QWZ* ve. Z?scÀ.; corpus
plus est q. u. AFHOMO*Y Z/zeron. comm. et b c g,.

26. respicete L*, uolatili* ?P. celi W. quo-
niam: quomodo E, quae 4. seruunt Q. neque

VI. 27—34-]

?; quis autem uestrum cogitans potest
adicere ad staturam suam cubitum
unum?

?8 et de uestimento quid solliciti estis ?

considerate lilia agri quomodo cres-
cunt
non laborant neque nent

*? dico autem uobis quoniam nec salomon
in omni gloria sua coopertus est sicut
unum ex istis

* sj autem faenum agri quod hodie est
et cras in clibanum mittitur deus sic
uestit

quanto magis uos minimae fidei?

EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. 63

3! nolite ergo solliciti esse dicentes quid
manducabimus aut quid bibemus
aut quo operiemur?

3? haec enim omnia gentes inquirunt

scit enim pater uester quia his omnibus
indigetis

33quaerite autem primum regnum dei
et iustitiam eius

et haec omnia adicientur uobis
31nolite ergo esse solliciti in crasti-
num
crastinus enim dies sollicitus erit sibi
ipse
sufficit diei malitia sua.

congregant in horrea. et pater uester caelestis pascit illa. nonne uos magis plures
estis illis. " quis autem ex uobis cogitans potest adicere ad staturam suam cubitum
unum. ?et de uestimentum quid solliciti estis. considerate lilia agri quomodo crescunt
non laborant. neque neunt. *'dico autem uobis. quia nec salomon in omni gloria sua
coopertus est sicut unum ex istis. ὃ δἱ autem foenum agri quod hodie est. et cras in
clibanum mittitur deus sic uestit. quanto magis uos modice fidei. ?'nolite ergo solliciti
esse dicentes quid manducauimus aut quid bibemus, aut quid operiemur. ??haec enim
omnia gentes inquirunt. scit enim pater uester caelestis. quia horum omnium indigetis.
? quaerite ergo primum regnum dei et iustitiam eius. et haec omnia adicientur uobis.
^ nolite ergo cogitare in crastinum. crastinus enim dies de se ipse cogitauit. sufficit enim

metunt o. DL, n. metuunt E. in horreo J.
celestis W. pascet HOL^R. illa ὁ ego autem
dico uobis E. uos magis: 2 magis uos ?PJO*.
pluris estis (διαφέρετε) cum: C(hestisS) HOJKNT
Oe VWZ*'vg.acffiq: plures e. ABDEPPFLMO*Q
R(istis) TX YZ ὁ f g,, plus e. ^, plurimum discatis £,
praefertis δ.

- 47. hadicere C, adiecere DQ, adiicere JOe! vg.,
addicere E, adicire L.

28. soliciti DLQR veg. hestis C. consyderate
$; siderate Q. neque codd. 27. et vg. : nec JKL
M'QRZ. nent (vf9ovow) cum ABCHT*FHKLe
NTOUT*VWXYZ vg. ; neunt DE?P*9O* (expunxit
n corr. wolens forsan u improbare) JL*QRT*:;
metunt M, metent O*.

29. amen dico autem R ; dico enim L. quo-
niam: quia DEL. salamon DQRZ. omnia B*.
coopertus (opertus :P*, cooperatus H) est:
uestiebatur E a cf. uestitus est A.

30. si enim 5. foenum DEPJ vg., fenum LQ
RW. odie OT. clybanum C. mittetur D?P!H
OLNTQVZe, mititur K, mittur R. quando Q.
minimae cwm codd. M. (-me COO*WZ*) 38:
modicae DELR(-ce ELR)$4 cod. caraf. SQ, --
ὀλιγόπιστοι. Ceterum uariant codd. uett. modicae
abf, & m, minimae cf, 7, pusillae 4. Cf. viii.

36 ubi codd. fere omnes habent modicae.

31. soliciti DW vog. manducauimus O. aut:
at 3P* (sed corr.). bibimus R. quo (e£ O9Z!)
codd. &. et vg.: quid CESP«JLMO*QZ*, quod F
(TÉ. operiemur (hop. C): uestiemur L.

42. om. enim X. sit W. quia his (hiis EW)
omnibus: quid horum omnium R. indigitis R.

33. querite C. autem: ergo DEQR. regnum
dei codd. P. e! vg.: om. dei AO*Z* cf. τὴν
βασιλείαν kal τὴν δικαιοσύνην αὐτοῦ ed. Tisch. ef
W.H.'cumWBg, £m am. Eust. 9,6 Ps, 47) ?. 98?
Sed g, habet regnum dei, e? & regnum et iustitiam
dei. Uere dici debebat g, (*a quo abest uox dei'
Sab.) & Par. Lat. 13169 saec. x. 4n O nostro
suppleuit super. lineam m. ant. ii, et dei manus
sax., e£ dei Z*. iusticiam W. haeo omnia (ταῦτα
πάντα) DE:PO?RX*Y vg.: 7 omnia haec ABCFH
OJKMNTO*QTVWX*Z. adiicientur J vg. 72scÀ.:
prestabuntur D.

34. noli ?P*, (-te add. corr. mp.) esse solliciti
(soli. D) : solliciti (soli. 2g.) esse EFQORWX* vg.,
esse solliciti p esse O. in crastino J. sollicitus:
soli. D ve. sibiipse ABCDE*FH*OJLTX-YZ*,
cf. 7 ipse sibi R: sibi ipsi EEHECKMM'OSVWZ?
vg.,sibi ipso μέ uidetur X*. suffecit R; -- enim
DEcCPKQR. malicia W.

64 EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. [ VII. 1—10.

VII. 1 (δ. 2) Nolite iudicare ut non iu- $(52. 10) Nolite dare sanctum canibus

dicemini neque mittatis margaritas uestras ante
*in quo enim iudicio iudicaueritis iu- porcos
dicabimini ne forte conculcent eas pedibus suis

et in qua mensura mensi fueritis meti-
etur uobis.

8 (61. ) ()uid autem uides festucam in
oculo fratris tui et trabem in oculo
tuo non uides ?

*aut quomodo dicis fratri tuo sine
eiciam festucam de oculo tuo

et ecce trabes est in oculo tuo?
5hypocrita eice primum trabem de
oculo tuo
et tunc uidebis eicere festucam de oculo
fratris tui.

et conuersi disrumpant uos.
Ἰ(ὅ8. 5 Petite et dabitur uobis
quaerite et inuenietis
pulsate et aperietur uobis
* omnis enim qui petit accipit
et qui quaerit inuenit
et pulsanti aperietur
?aut quis est ex uobis homo quem si
petierit filius suus panem numquid
lapidem porriget ei?
Paut si piscem petet numquid ser-
pentem porriget ei ?

diei malitia sua. "VII. ! Nolite iudicare ut non iudicemini. *in quo enim iudicio iudi-
caueritis, iudicabimini et in qua mensura mensi fueritis. remetietur uobis. ?quid autem
uides festucam in oculo fratris tui. et in tuo oculo trabem non uides. *aut quomodo dicis
fratri tuo sine eiciam festucam de oculo tuo. et ecce trabis in oculo tuo. *ypocrita eice
primum trabem de oculo tuo et tunc uidebis eicere festucam de oculo fratris tui. *nolite
dare sanctum canibus neque miseritis margaritas uestras ante porcos. ne quando concul-
cent eas pedibus suis. et conuersi dirumpant uos. "petite et dabitur uobis quaerite et
inuenietis. pulsate. et aperietur uobis. *omnis enim qui petit accipit et qui quaerit in-
ueniet. et pulsanti aperietur. *aut quis est ex uobis homo. quem si petierit filius eius
panem. numquid lapidem porrigit ei. '"aut si piscem petit. numquid serpentem porrigit

VII. 1. ut non iudioemini : et non iudicabimini
9$. Cf.cor. uat. *ut non iudicemini gc asi. gio.
et Zero. ;, Lst. vi. et non iudicabimini'; 4. nolite
condemnare et non condemnabimini 5.35, e Z1«a
vi. 37, etiam L eraecus.

2. om. enim J. iuditio W. iudicaberitis FYZ,
iudicaueretis O*. iudicabemini E*?PR ; iudicaui-
mini O, iudicamini DL; « de uobis E*. qua
mensur&: -r& suf. lin. addítur Hit. min. A;
t qua E*. fueretis J; -in ea E. metietur
(μετρηθήσεται) cut ACFHOJTVXYZ*: reme-
tietur BBPKMNTQWZ^ vg., remitietur ELO, remi-
tetur D, remittietur R.

3. uidis δὲ; R. fistucam D:2PHL*QR, fystucam
E, δἰ sic 4, 5. hoculo C e£ sic 4, 5, quinquies.
fraeres L*.. trabim D

4. dices DEO. tuo 4 frater PR**"W$'&. sine e.
f. de oc. t. o»s. R*, add. in mp. m. sax. eiiciam JO9
v£.,leciam D?P, aeticiam E. 0o. eooe T. trabes
cur ABCEKMO?VWXYZ: trabis D:PFHOJL
MO*QR, trabs T vz. Ὁ» in oculo tuo est ER.

5. hippochr. L, hipochr.W, hyppochr. E?»PR(-te),
hyppocr. D, hypochr. O9. eiice JO*! zz., eicite
L*(eice L?), iece D. «eiicere ΤΟΝ vz., eiquere L*,

eice Z* (eicere L?Z?) ; om. D. et tuno uidebis
.. . fratris tui Jis repetitum W.

6. sanctam Q. sanctum dare J. miseritis E*
wu! wid. mititis Ec. margaretas DR. hante C.
eas: ea X*. οὗ canes 9 codd. Sarum 74, 1826, et
edd. multi e.g. Hailbrusm x476, Wild 1481, Kesler
1487, Paganini 1497, Froben 1502, Sacon. Lugd.
1515, Frellonius 1565, Guarinus Basil. 1678, Cf.
Eraspium ad loc. * Canes afud graecos non additur,
nec attingitur ab interprete Chrysostomo, neque in
emendatioribus Latinorum exempl. ac ne in aureo
quidem (sc. Mechlinensi nunc — Escorialemsi).'
Glossa est (cf. corr. uat.) ab interpretatione S. Aug.
de Serm. Dom. 1. 68. 69 forsam deriuata. — di-
rumpant O*W zz., dirr. M.

7. querite RW. or;. qu. et inu. X*. inuenietisr
W*., pulsante L*. haper. C.

8. querit DRW. pulsantia Q.

9. quem si petierit f. suus: ἃ quo si petit
filius eius E. nunquid OfS(nü- e/ nun.) 2is.
9, 10. porrigit se»: B, δὲς FJZ3, sedo. loco O*,
porreget D δὲς; dabit L δές.

Io. petet cum ABCMTYZ*: petit DFHOJL
O*X* cum abf fg, ὦ q, petierit EE-PRKNTO*SQR

VII. 11—18.]

118i ergo uos cum sitis mali
nostis bona dare filiis uestris
quanto magis pater uester qui in caelis
est dabit bona petentibus se.

3 (4.5 Omnia ergo quaecumque uultis
ut faciant uobis homines et uos facite
eis |

haec est enim lex et prophetae.
13 (65- 5 Intrate per angustam portam
quia lata porta et spatiosa uia quae du-
cit ad perditionem
et multi sunt qui intrant per eam

M quam angusta porta et arta uia quae

ducit ad uitam
et pauci sunt qui inueniunt eam.

ei. "si ergo uos cum sitis mali nostis bona data dare filiis uestris.

EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. 65

15(5 10) Attendite a falsis prophetis .
qui ueniunt ad uos in uestimentis
ouium

intrinsecus autem sunt lupi rapaces
164 fructibus eorum cognoscetis eos.
(57-5 Numquid colligunt de spinis uuas
aut de tribulis ficus?

11 (88. ) Sic omnis arbor bona fructus

bonos facit
mala autem arbor fructus malos fa-
cit

15non potest arbor bona fructus malos
facere

neque arbor mala fructus bonos fa-
cere

quanto magis pater

uester qui in caelis est dabit bona petentibus se.

13 omnia ergo. quacumque uultis ut faciant uobis homines. sic et uos facite illis. haec
est enim lex et prophetae. Pintrate per angustam portam. quia lata porta. et spatiosa uia
quae ducit ad perditionem et multi sunt qui intrant per eam. ὁ quam angusta porta et arta
uia quae ducit ad uxam et pauci sunt qui inueniunt eam.

!5 adtendite autem a falsis prophetis. qui ueniunt ad uos in uestitu ouium. intrinsecus
autem sunt lupi rapaces. !*a fructibus eorum cognoscetis eos.

numquid colligunt de spinis uuas aut de tribolis ficus. '"" sic omnis arbor bona fructus
bonos facit. mala autem arbor fructus malos facit. !* non potest arbor bona fructus malos
facere neque arbor mala fructus bonos facere.

VWX*Z*' og. TZsch. cum c. Uariant graeci codd.
inter αἰτήσει ef αἰτήσῃ Aic et uers. 9. ad fin. τ δαὶ
si petierit ouum nunquid porriget ei scorpionem W,
ex Lwc. xi. 12.

1I. bona “1,26 add. codd. fM. et Hieron. comm.
cum gr. L, 485 et yg, 1: data (cum gr. plur.)
BEKNTO*W og., et abcf gy h ἔφ, Cyp. Aug. Auct.
of. impf. filis LR. qui in cael. (cel. W) est:
caelestis E. -- non az/e dabit T. bona: spiritum
bonum W, ex Lr. xi. 13 (s« supra).

12. ergo ον». Ὁ. quecumque E; quae cumque
D; quaecunque 418. uultis bona Q. homines
* bona ita SPPVLRW; « ita BDEJQ (οὕτως),
eis ABCFHOJLMQTY: ilis DE:PKNORV
WX*Z vg. hec W. enim suf. in. M; om. W.
om. et W. prof. D'PLOR:te' , prophete W.

I3. intrate * ergo O 1. ant., exp. gl. portam

is "mpg. T. quia: quam LQ. lata 4 est X*.
porta o»: JO*. spatiosa D. uia - est vg.
imulti Z*.

14. quam (τί) : quoniam (ὅτι) W. hangusta C.

arta cum ABCFHOK ec: arctà DEJQR* zz.
Tisch. uie: est uia DLR, e£ Ὁ» uia est T og. ad
itam L*.

I5. adtendite BCDEP'GJLNTOR ; - autem
uobis Q; -- uobis DP*VLR. prof. D:PLR. houium
C, obium O. rapacis L.

16. 4: ex BD. eorum: autem 3P*. nunquid
1B. collegunt D?P*. huuas C,ubas O. tribulis
eum BCDEPFHOJKLNORTVWXZ vg.: tri-
bolis AMQY. ficos D?PO*R.

17. fructus (-tos E*O*Y) bonos facit codd. 2].
εἰ 0g. : 2» bonos fr. fac. ENTR, Ὁ fr. facit bonos
MQ. mala autem... .f&cit o5. DL. fructus
(-os OY*) malos: 2 malos fructus E(-0s*)QR vg.

18. fructus (-os OY*) malos: 2 m. fructus
ΟΕ συν. fructus (-os O) bonos: 7 bonos fructus
BR vg.; graecus praeponit semper καρπούς. Uersum
sic inuertunt (contra ueteres et graecum) non (num-
quid D) pot. arb. mala bonos fructus facere (oz.
facere D) neque arb. bona malos fructus (-os E)
facere DEL.

K

66 EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM.

19 omnis arbor quae non facit fructum
bonum exciditur et in ignem mitti-
tur

20igitur ex fructibus eorum cognoscetis
eos. |

2109. 3 Non omnis qui dicit mihi do-
mine domine intrabit in regnum
caelorum

sed qui facit uoluntatem patris mei qui
in caelis est
ipse intrabit in regnum caelorum.
22(0. 5 Multi dicent mihi in illa die
domine domine
nonne in tuo nomine prophetauimus
et in tuo nomine daemonia eiecimus
et in tuo nomine uirtutes multas feci-
mus?

[ vir. 19—26.

33et tunc confitebor illis quia numquam
noui uos
discedite a me qui operamini iniquita-
tem.
34 (61. 5 Omnis ergo qui audit uerba mea
haec et facit ea
assimilabitur uiro sapienti
qui aedificauit domum suam supra pe-
tram
?5 et descendit pluuia
et uenerunt flumina
et flauerunt uenti
et inruerunt in domum illam et non
cecidit
fundata enim erat supra petram
36 et omnis qui audit uerba mea haec et
non facit ea

19 omnis enim arbor. quae non facit fructum bonum excidetur et in ignem mittetur

* igitur a fructibus eorum conoscetis eos.

?! non omnis qui dicit mihi domine domine intrauit in regno caelorum. sed qui facit
uoluntatem patris mei. qui in caelis est. ? multi mihi dicunt in illa die domine. domine.
nonne in tuo nomine prophetauimus. et in tuo nomine daemonia eiecimus. et in tuo
nomine uirtutes multas fecimus. *'et tunc confitebor ilis quia non noui uos dis-
cedite a me qui operamini iniquitatem 35 omnis ergo qui audit uerba mea haec et facit
eam similabo eum uiro sapienti. qui aedificauit domum suam supra petram. * et descendit
pluuia. et uenerunt flumina. et flauerunt uenti. et inpegerunt in domum illam. et non
caecidit fundata enim erat su petram. **et omnis qui audit uerba mea et non facit ea. simi-

I9. omnis « ergo R. harbor C. fructus L*.
exciditur (ἐκκόπτεται) cum ABIP*MNTX*Y Bent:
excidetur CDE:P'FHOJKLOQRTVWX*Z vg. in
igne N'TX. mittitur (βάλλεται) cum. ABSP*F
MRX*Y AZent/.: mittetur CDEPHOJKLNOQ
TVWX*Z vg. Ceterum. uett.. lat. sic. habent
exciditur ... mittetur a; excidetur... mittetur
ócfgyh q Amór. Aug. Hieron.comm.; excedetur...
mittitur A; exciditur ... mittitur f, (JelsA.).

31. omnes L. michi W ; o&;. J. intrauit OX.
inregno FM. celorum, celis W. uolumtatem CO.
intrauit L*O. in regno B*M.

22. dicunt mihi TZ* (-cent Z?); 7» mihi dicent
DEL, deinde fergi? L tuo nomine profitauimus
(profet. L?) os£sso in illa die dne ἀξ nonne in,
et D in illa die nonne in nomine tuo profetauimus
(ον. dne dne). in tuo nomine (rg σῷ ὀνόματι)
ter cum EQR Zentl. cf. ad iv. 5,8: tuon,inn.t,
int. n. L, in nomine tuo 27.) e? in tuo n. 0: ΒΟΊΡΕ
HOJKMN'OTVWX'Z, in nomine tuo 2zs e£ in tuo
nomine Zez/. DTX*, in nomine tuo /er AY vg.
Tisch. profet. POR. demonia D:PLRW. eicimus

EH*L*,iecimus D. uirtutem E*. facimus E*QW.

23. confetebor D; iurabo E?P"9 cum ὁ φ, Hil.
de trin. ix. col. 1027 a, Oros. c. fel. Ὁ. 452, Auct.
οὗ. ἐπι. nunquam W$4. disciditeL*R. ὁ me4
omnes EQW4 $. hoperamini C.

24. qui 4 quia Q. oz. mea F. hec W ; om. C.
&assimilabitur cus; AFKQTXYZ', -liabitur W:
adsimilabitur BCEXPHOJLMM'RVZ*, adsimula-
bitur DO. quaedificauit V, qui ed. W. super
D?P*LQRZ*$3B Ben//. supra petram firmam cor.
uat. (! firmam non est in . mg).

25. om. et DKLNTX*Z* ( - et Zt). discendit DE
SPL*R. plubia OT, pluia DEPLQR. | uenierunt D.
irruerunt M (e/ 7.) W vg. ; inpigerunt E (impege-
runt e/ia; cf q) ; uenerunt L (offenderunt a 2g).
caecidit C, cicidit DLR*. — fundamenta W* (-ata
corr). super p. D?P*JLQR*** (supetram R*, c.
suprà σι) C.

26. audiuit Q. hec W. similis est BX*; ad-
similabitur E. uero L*. edif. MW. super CDE
UCVJKLMRTW-*Zvg. harenam codd. .: harena
Z*, haerenam Q, arenam ?PJLTV*W ve.

viLa6-VIL 5s] |. EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. 67

similis erit uiro stulto
qui aedificauit domum suam supra
harenam
51 et descendit pluuia
et uenerunt flumina
et flauerunt uenti
et inruerunt in domum illam et cecidit
et fuit ruina eius magna.
238.(62. 2) Et factum est cum consum-
masset iesus uerba haec
ammirabantur turbae super doctrinam
eius
39 erat enim docens eos sicut potestatem
habens :
non sicut scribae eorum et pharisaei.
VIII. ! (90-39 Cum autem descendisset

de monte secutae sunt eum turbae
multae
* et ecce leprosus ueniens adorabat eum
dicens
domine si uis potes me mundare
8 et extendens manum tetigit eum iesus
dicens
uolo mundare
et confestim mundata est lepra eius
* et ait illi iesus uide nemini dixeris
sed uade ostende te sacerdoti
et offer munus quod praecepit moses
in testimonium illis.
δ (64. 8) Cum autem introisset caphar-
naum
accessit ad eum centurio

labitur uiro stulto. qui aedificauit domum suam super harenam. *'et descendit pluuia. et
uenerunt flumina. et flauerunt uenti. et inpegerunt in domum illam et caecidit et facta
ruina eius magna. **et factum est. cum consummasset iesus uerba haec. admirabantur
turbae. super doctrinam eius. erat enim docens eos sicut potestatem habens. et non sicut
scribae eorum. VIII. ? Descendente autem eo de monte. secutae sunt eum turbae multae.
* et ecce leprosus quidam ueniens adorabat eum dicens. domine si uis potes me mundare. *et
extens manum iesus. tetigit eum dicens uolo mundare. et confestim mundata est lepra eius.
*et ait illi iesus uide nemini dixeris. sed uade ostende te sacerdoti. et offer munus. quod
praecepit moyses in testimonium illis. "post haec autem cum introisset in capharnaum.

27. om. et DEKLM'VX*Z* («εἰ Z*. om. desc.
pluuia E. discendit D?PLR. pluia D?PL*QR.
uenierunt D. o». et az/e flau. L. -unt uenti e-
perd. in O, et uix spatium esf. irruerunt MVW og.,
inrunt L*; τε E*. caecidit C, cicidit DEL*R".
fuit (ἦν) : facta est E cum α δερι ὁ ἐφ CyP., Lt.
cal., Auct. ad Nou., Arnob., Aug.; facta f. eius
fodd. ; illius vg.

28. quum 9. ihis om. Χο &/ Ὁ sermones hos
(sed expunct.) astíe uerba haeo. 7» E. Aic εἰ vili. 3, 4
monogramma est i. a&mmirabantur AFHOK
MN'QX*YZ? et admirab. BCDESPJLOTVWX'Z*
vg. ZXsch.: admirantur R. * multae asse turbao
:P. turbe ὟΝ. dootrinam cu»; ADE*S-PHOLMO
QRXY : doctrina BCFJKNT'TVWZ veg. 7iscA.

29. 071.608 R. sicuti C. habens (sse et) cum
ABCDFHOKMM'ORVWXYZ aur. corp. et S.
ioh. oxon. et Par. (a4. 262, 11955: et (καῇ EXP
JLQ 477ar/.2826, Par. laf. 13171*, vg. 7 ελ.
Ceterum omittunt eLabcgu k Aug. ; addunt f ff, ὦ
q Hieron.comrm. scribe W. pbarisei CW, farisaei
:PLOR (-ei ?PLR), faris D.

VIII. 1. quum Q. discendisset D*PLRY ; de-
scendit E; 185 9. saecutae E, sequu. O vz.,
secute LW ; secuti R. turbe multe W,

2. liprosus R*; «quidam DLQR. hadorabat
C, adorabit T. potis R.

3. om. et R*,add.et R*^*. extendiens R. manum
tetigit eum ifs (cwm graecis Plur.) ABEP
(manum suam) FHOLMQ(manuum e/ 15)WX*Y
Tisch.; cf. 7» manum ilis tet. eum CJT; — ihs
manum tet. eum KM'O s. a. ΝΖ vg.; Ὁ itis manum
suam et tetegit eum Ε : (ont. iis) manum tet. eum
DO*X*, cum graecis N ΒΟ etc. Tisch. Treg. W. H.
Omittunt ctiam lis v Walkeri et $* (Par. 13171),
et & et delet cod. caraf. ; Tisch. (T. G.) citat. etiam
pro omissione am. et. ffi: sed am. ex errore ; et
edit. Belsh. 7. tetigit eum iesus, quamuis Mar-
tianaeus, et post eum Sabatarius,om.ihs. et con-
festim Aic inc. τ. 4 15 ἸΏ. mundatus R.

4. ihesus Aene C, wide i. τ. uide: uade E.
u&de- et R. hostendeC. ορ 6 Ε. offer (hoff.
C): offers F (cf. v. 24) ; offert M. munus -* tuum
S. praecipit D(pre.))PLQR. | moses cus»: ABFJ
MO*QTXYZ: moyss CDEPHOKN'OURV*W
vg. Tisch., mosses L.

5. cum autem codd. 2]. et vg.: post haec autem
cum DLQ?c/g, A2; post haec cum autem R ;
post hoc autem - cum autem E, introisset - ilis
OQ. cafarnaum LR, capharnauum ?P (u fr. ex-

K 2

68 EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM.

rogans eum ? et dicens
domine puer meus iacet in domo para-
lyticus et male torquetur
7 ait illi iesus
ego ueniam et curabo eum
8et respondens centurio ait
domine non sum dignus ut intres sub
tectum meum
sed tantum dic uerbo et sanabitur puer
meus
? nam et ego homo sum sub potestate
habens sub me milites
et dico huic uade et uadit
et alio ueni et uenit
et seruo meo fac hoc et facit
1o audiens autem iesus miratus est
et sequentibus se dixit

[ viu. 5—15.

amen dico uobis non inueni tantam
fidem in israhel.

11 (6δ. 5) Dico autem uobis quod multi ab
oriente et occidente uenient

et recumbent cum abraham et isaac
et iacob in regno caelorum

12 filii autem regni eicientur in tenebras
exteriores

ibi erit fletus et stridor dentium.

13 (66-5 Ἐξ dixit iesus centurioni

uade et sicut credidisti fiat tibi
et sanatus est puer in hora illa.

14 (61. 3 Et cum uenisset iesus in domum
petri uidit socrum eius iacentem et
febricitantem

15 et tetigit manum eius et dimisit eam
febris

accessit ad eum centurio rogans eum * et dicens. domine puer meus iacet in domo paraly-
ticus. et male torquetur. *et ait illi iesus. ego ueniens curabo eum. *et respondens ei
centurio ait domine non sum dignus ut intres sub tectum meum, sed tantum dic uerbo et
sanabitur puer meus. ?nam et ego homo sum habens sub potestatem meam milites et dico
huic uade et uadit. et alio ueni. et ueniet. et seruo meo. fac hoc et facit. "audiens autem
iesus miratus est. et dixit sequentibus se. amen dico uobis. nec in israhel tantam fidem
inueni. !" dico autem uobis quia multi ab horiente et occidente uenient et discumbent cum
abraham et isaac et iacob in regno caelorum. "filii autem regni huius expellentur in tene-
bras exteriores. ibi erit fletus et stridor dentium. '*et dixit iesus centurioni uade et sicut
credidisti fiat tibi et sanatus est puer in illa hora. !*et cum uenisset iesus in domum petri

uidit socrum eius iacentem et febricitantem. ᾿δ οἱ tigit manum eius. et dimisit eam febris

puwnca). ascessiit K. &d eum 4 quidam DEL.
2» ad eum accessit 1 quidam Q. centurio o». V*
sed τ int. Jin. m. vec. ; centorio DLQR.

6. dhe i» mpg. D. puer mei L*. iactet ΒΕ.
domu DQRV; 4 mea DL. paralit. DEXPLNTR.
torcetur L.

7. sit AFMOY (7isch. W. H. T. Gr): et ait
BCDEPPHOJKLN'QRTVWX (suf. ras.) Z veg.
ihesus ?Jene CW.

8. respondit B. centorio LR. ait illi DLQR.
uerbum HO.

9. homo sum sub pot. (sub pot. suf. 2». X):
* constitutus DEOQRT σώ. gig. cor. uat. (non
"ia7g.) Vg.; 2 homo sub pot. * constitutus sum L ;
constitutus (raccóuevos) ex Lwca vii. 8 addi/a-
»yentur est, sed habent etiam graeci WB 4. 238. 421
q** CÀr. (semel), eta b c gy ὁ & q (nom f^) corp. oxon.,
Hil; omittit Hieron. ad loc. sub me: ἢ» me
sub W*. alio curs ABCDFHOKLMN'OQRTV
WX*YZ& (cf. Rónsch Jt. und Uwuig. P. 275) : alii
EJX*?93907. meo-4dico DELQR.

10. autem ow. L. ihesus //eme C. dixit seq.

se J ; seq. 86 - turbis E. non: quis apud nullum
DL. tantum E*R. tant. fidem non inueni R.
hisrael D ; de a/iis side ad ii. 6. israel og. in
israhel tantam fidem ?P.

II. uobis of. E. hor. et hocc. C. et t ab D.
habreham ET, abraam D, abracham L. isac ?PLR,
issaac D, isahac T, ysahac C, ysaacW. celorumW.

12. fü BE. regni -- huius DESPLQR. eiici-

entur J 9»., iecientur D, eientur O. ibi codd. 2}.
et 93907 : ubi RS; illic ?P**, tenebris exteriores
V.
I3. ihesus f/ene C. centorioni DL*R. ow. et
DELWSX. crededisti O. sanitus L*. in hora
illa (ἐν τῇ ὥρᾳ ἐκείνῃ) cum ABKMYZ*: » in illa
hora CDEvPFHOJM'QT(ora)VWXZ* vg.; ex
illa hora LORS, efiam α ὁ ἐρὶ À q gut., forsasm ex
ix. 22; sed in illa hora Aabent f/f, & aur. Cf. *in
illa hora, ge? an£i. glo. habent sic, non ex? cor. wat.
* In .. primo erat (?) ex illa hora, sed correctus
est in illa hora »sg.

I4. ueniset E. ihesus φέρη C. febricantem R.

15. demisit LNTR, dimisesit D?P. febri//s E.

VIII. 15—25.]

et surrexit et ministrabat eis.
!65Uespere autem facto optulerunt ei
multos daemonia habentes
et eiciebat spiritus uerbo
et omnes male habentes curauit
17 ut adimpleretur quod dictum est per
esaiam prophetam dicentem
ipse infirmitates nostras accepit et
aegrotationes portauit.
18 Uidens autem iesus turbas multas cir-
cum se iussit ire trans fretum.
19 (68. 5 Et accedens unus scriba ait illi
magister sequar te quocumque ieris
3 et dicit ei iesus uulpes foueas habent
et uolucres caeli tabernacula

EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. 69

filius autem hominis non habet ubi
caput reclinet
?! alius autem de discipulis eius ait illi
domine permitte me primum ire et
sepelire patrem meum
32 iesus autem ait illi sequere me
et dimitte mortuos sepelire mortuos
Suos.
23(9-2) Et ascendente eo in nauiculam
secuti sunt eum discipuli eius
*4 et ecce motus magnus factus est in mari
ita ut nauicula operiretur fluctibus
ipse uero dormiebat
$5et accesserunt et suscitauerunt eum
dicentes

et surrexit. et ministrabat eis. "* uespere autem facto

(Periti hic infegra pagina codicis, quam foríasse recens compactor au! non habuit, auf extrilam

neglexit! magno posterilalis damno.

ministrabat eis codd. nostri omnes et. SUL (αὐτοῖς
N'MLA 1. 33 alii ulii): min. ei $18 (αὐτῷ
Graeci gMuritmi). Hieron. comm. habet eis cum
aócg ffi hawr.; sed eig οἱ gig. ; ministrauit illi ἢ.
. I6. uesperae C. optulerunt AFJKMN'QV
XYZ: ob BDENHOL(obtul. L*)ORTW vz.,
hob. C e sic fere semper. multos daemonia
(dem. DzPLRW) habentes ; omnes male habentes
E. et eiciebat sp. uerbo os. J ; et usque ad
habentes ow. L. eiiciebat vg. 7ZscÀ., ieci. D?P
MIR. spiritus (-os E*) uerbo: spiritus 4 in-
mundos uerbo BDESPKO ».a.Q (-dus QW αὐ «ἢ
qQ; 2 uerbo 55 ὁ inmundos R. curabit BT.

17. adinpl. CD?PLR. esaiam cum ABEFHO
JLOQXY3S': essaiam ?P, esayam T, hesayam C,
isaiam KMM'VZISSOL, ysaeiam W, iesaiam R,
issaiam D. prof. D?PLR. dio. * quia DLQ.
accipit PLO*QR. . aegrotationes cum BHOKM
VXYZvg.ct egr. ACDEPFFLN'TW: aegritudines
J ef egr. 3P'»QR; 1 nostras D'""D:PRX*6 ST.
portabit LT.

18. iis o». ΒΦ (sui. mg.). circa DEEP'NLR,
iust EXPLR; 4 discipulos 4$, ὁ disc. suos BO
wa. fretrum V.

Ig. accidens L*, acedens ἘΞ; τ ad eum L.
unis D; aitei ER. quoquumque T. yeris C.

20. om. οὗ KNTVXZ. dixit HLQ. ei: illi
SP*OTX-*,. ihesus 9/eze C. ulpesDL*. foueas:
u suf. in. IP. celi W. t&bernacula (κατασκη-
váceis cf. Ezech. xxxvil. 37) ρὲ BDo9:PLOX* ? Z
aur., e? Ὁ. -- ubi requiescant FR Zes/ei? F, t. ὁ sua
ubi req. J: nidos ACHOKMM'VWX-* (Zn ras.) Y

Sequitur. autem, ul pagina sequenti legitur.)

vg. Hieron. e! n. x ubi requiescant EQT (-cunt EQ
nidos tabernacula D* sed nidos exfusmct. Conici
potest hic tres, potius quam duas, wersiomes unius
werüi κατασκηνώσεις codicibus nostris. subesse, sc.
nidos, tabernacula e/ ubi requiescant (με -cunt) ;
sed ueteres latini habent sic nidos ubi requiescant
aóchq (f def.) gíig., nidos ubi requiescent ff,
(Belsh.), n. ubi requiescunt £;, ubi requiescant
simpliciter m, deuorsoria & Cypr. om. autem D.
hubi C. capud LORW ; -* suum E:XPOTS S.

21. elus: snis L. ait illi: dixit ei E. me:
mihi L. prinum L. saepelire E &/ 22, sepilire D
et 22.

22. ihesus ?/ese C. sequaere E*. demitte LOV.
sepelire: sepeliant J, cf. sine mortui sepeliant,
a (rn).

33. om. et D. eo: ἴδ E. in nauiculam (els
τὸ πλοῖον) cum ABCDJKM'OT(nab.)VWXZ vg.:
in nauicala EFHOLMQRY. |. sequuti OX*.

24. motus omnes fere codd. et tg. (ceapós) :
terre motus Z* (deinde terre erasum est); R. οἷς
Àabet et ecce tempestas magna facta est in mari.
Post mari-erat autem illis uentus contrarius R.
Post fluctibus -- erat autem (enim LQ) illis u. contr.
(Ὁ u. contr. illis Q) DELQ 4, ga£. ex Mc. vi. 48
*erat enim uentus contrarius eis.' abest efíarm
Àic Graeci 108. 262 ἦν γὰρ ὁ ἄνεμος ἐνάντιος αὐτοῖς.
Ceterum it& ut: ita in L*. hoperiretur C, opere-
retur D. operetur R. fructibus L*. uero : autem EJ.

25. οὗ &ocesserunt sie add., codd. fere omnes
et cod. caraf.; -*8d eum 39; {δὰ eum discipuli
eius DEsP*?RG' (Ὁ (καὶ προσελθόντες -- οἱ μαθηταί

7o EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. [ Vir. 25-32.

domine salua nos perimus
? et dicit eis quid timidi estis modicae
fidei?
tunc surgens increpauit uento et mari
et facta est tranquillitas magna
?! porro homines mirati sunt dicentes
qualis est hic quia et uenti et mare
oboediunt ei ?

saeui nimis ita ut nemo posset transire

per uiam illam

49εἰ ecce clamauerunt dicentes quid
nobis et tibi fili dei? uenisti huc
ante tempus torquere nos?

3S erat autem non longe ab illis grex
porcorum multorum pascens

sidaemones autem rogabant eum di-

28 Et cum uenisset trans fretum in re- cerites
gionem gerasenorum si eicis nos mitte nos in gregem por-
occurrerunt ei duo habentes daemonia corum

32 et ait illis ite

—

de monumentis exeuntes

et mari. et facta est tranquillitas magna. *' illi autem homines mirati sunt dicentes qualis
est hic. quod et uenti et mare oboediunt ei. ?*et cum uenisset trans fretum in regionem
gerasenorum. occurrerunt ei duo daemonia habentes de monumentis exeuntes. saeui nimis,
ita ut nemo posset transire per uiam illam. ** et exclamauerunt dicentes. quid nobis et tibi
iesu fili dei uenisti huc ante tempus torquere nos. 9 erat autem non longe ab eis grex por-
corum multorum pascentium. ?' daemones autem. rogabant eum dicentes si eicis nos. iube
nos ire in gregem porcorum. **et ait illis ite. at illi exeuntes. abierunt in gregem porco-

Griesb. Schols. Tisch. ed. 7 Lachm.) sed del. cod.
caraf. nos-quia D?PF**,

36. dixit ΝΥ. eis -ihs EHORTW6 50 cum
cff h. timiti L. hestis C. modiose fldei —
ὀλιγόπιστοι, cf. ad vi. 30: modice fidei LOW.
surgens 4 ihs D. inorepauit (ἐπετίμησεν) cum
AB*H*XY: imperauit BBCCDE:PFH-9JKLMN'O
(QRTV WZ vg. Tisch. (inp.CHo?) ex sett. Jat. ab gh q
(soltes αὶ corripuit). uento (τῷ ἀνέμῳ N* 1,13, 22,
124, 209 «αὐ. syr.9- eusdee- 9 eta b p ὦ 9) cum
AD?oP*FHOO?* (γε. a. 4. 7. Zndicaf) X*Y : ventis
BCE:P"*J KLMN'QRTV WX*Z ug. Tzsch. Uerbum
ἐπιτιμᾶν uicies octies in Euangeliis occurrit, et bis
ultra. Uertitur fer increpare octies decies, sc. hic et
Mt. xvi. 22, xvii. 18, xix. 13, xx. 31, 2722. viii. 32,
Lu. iv. 35, 41, viii. 24, ix. 21, 42, 55, xvii. 3,
xviii. 15, 39, xix. 39, xxiii. 40 e? 2 7251. iv. 2; per
comminari ocfzes, sc. Mc. i. 25, iii. 12, iv. 39, viii.
30, 33, ix. 24, x. 13, 48; fer praecipere 2s, sc.
Mt. xii. 16, xvi. 20; e£ fer imperare δὲς lantum,
Lu. iv. 39, et Jud. uers. 9. In ultimo horum loco
increpet cere melins: fuisset ; wide ibi annotata.
Ueteres multum wuariant inter admonere (& semel),
arguere (7 σεηι εἶ), comminari, comperire (270 cor-
ripere & sese), corripere, emendare (d semel),
imperare, increpare, minari (ὁ φέρε), obiurgare,
obsecrare (£ sesme/), praecipere, prohibere.
tranquilitas D.

37. homines ὁ illi OG. et uenti (xal οἱ ἀν.)
cum AF! HOJKMOYZ* : om. et BCDELWQRT
VWX?Z^og.etabcffg, Aq. -tinante mare L.
hoboediunt C, obediunt W38 Sf.

28. quum Θ. ueniisset D, uenissent NTZ*;
*ihis 9 S. fretum t maris E. regionem codd.
A. (e X*Z5: regione BCEFKNTQWX*YZ*,
gerasenorum | AvPFH-*9JKMNT'OQRVWXYZ*
te.: gerassen. BH*TZ* ; gerasin. DL, gerasyn. C,
gyrasen. E. hoccurrerunt C, accurrerunt L.. duo
(i1 D) τ homines DESPLQR. habentes daemonia
(dem. DzPLW): 2 daem. habentes ER. monum.
tet F. saeoui codd. 2). εἰ vg., εἰ seui C9P9LW
(χαλεποῦ : periculosi ?P*O(sed m. a. im mp.
indicat su. ἢ, saeui) cum uett. a ὁ c δὲ ὦ Φ, sed saevi
fffik(seue), pessimi g. it& ut: ita autem ?P*
(sed ita ut »g.). possit DEL, posit ?P*.

29. et eoce olam. codd. fj. ef vg. (xal ἰδοὺ
ἔκραξαν) : et ecce exclam. DL ; et exclam. (ors.
ecoe) H-*O (et ec///clam. H*). ( £os/ dicentes ad
ix. 18 defuncta def. O.] tibi-ihiu BDKLN'OR
VZ' ve. fili cum BDEPHOKLMMWXYZ vg.:
flli ACFJQRTV. uenisti hic W; om. huoc F.
uenisti Ὁ perdere nos ante tempus, huc ante tempus
(sed ex$. p. nos antet.) D. nos: nusL*. hanteC.
torquere (torcere R*) : perdere C, ex AM. i. 24.

30. longue D. ab eis BDELQX*, e Ὁ grex
porc. ab eis R. 2 mult. porc. E vg. pasoens
(βοσκομένη) : pascentium | DEP*9L* (pascentim
L*), cum ab cd f g, ^ φ gut.

31. demones DiPLRW. autem: uero T.
rogabant (παρεκάλουν) : rogauerunt R. eiicis J
vg. iecis DR. nos-hinc B6 'S(f. grgem Y.

32. 8t: ad ? L*. habierunt...bhabiit C. ecoe
- magno Κα $. inpetu CMRT, impletu V. abit
L*QR. preceps DW.

ΝΠ, 32—IX. 6.] EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. 71

at illi exeuntes abierunt in porcos paralytico
et ecce impetu abiit totus grex per confide fili remittuntur tibi peccata
praeceps in mare tua
et mortui sunt in aquis 3et ecce quidam de scribis dixerunt
33 pastores autem fugerunt intra se hic blasphemat
et uenientes in ciuitatem nuntiauerunt | *et cum uidisset iesus cogitationes
omnia eorum dixit
et de his qui daemonia habuerant ut quid cogitatis mala in cordibus
$4et ecce tota ciuitas exiit obuiam uestris ?
iesu 5quid est facilius dicere dimittuntur
et uiso eo rogabant ut transiret a tibi peccata
finibus eorum. aut dicere surge et ambula? |
IX. 109-2 Et ascendens in nauiculam 6 ut sciatis autem quoniam filius hominis
transfretauit habet potestatem in terra dimittendi
et uenit in ciuitatem suam peccata
?et ecce offerebant ei paralyticum ia- tunc ait paralytico
centem in lecto surge tolle lectum tuum et uade in
et uidens iesus fidem illorum dixit domum tuam

rum. et ecce impetum fecit totus grex. per praeceps in mari. et mortui sunt in aquis. ?*hi
autem qui eos pascebant. fugerunt. et uenientes in ciuitatem. nuntiauerunt omnia. et de
his qui daemonia habebant. ?*et ecce tota ciuitas exiit obuiam iesu. et uidentes eum roga-
bant ut transiret a finibus eorum. ΙΧ, ! Et ascendens in nauiculam transfretauit. et uenit
in ciuitatem suam. *et ecce obtulerunt ei paralyticum. iacentem in lecto. et uidens iesus
fidem illorum. dixit paralytico. constans esto fili. dimittuntur tibi peccata tua. *et ecce
quidam de scribis dixerunt intra semetipsos. hic blasphemat. *et uidens iesus cogitationes
eorum dixit. ut quid cogitatis mala in cordibus uestris ^quid est enim facilius dicere dimit-
tuntur tibi peccata tua. aut dicere surge et ambula. *ut sciatis autem quoniam filius hominis
habet potestatem super terram dimittendi peccata. tunc ait paralytico surge. tolle lectum

33. hautem C. fugierunt CDHO. . ueniunt W. TVWXYZ vg.: filii AQ side i. 20, viii. 29 ef
cinitte EH ; - et W. nuntiarunt L, nunciaue- ?m/ra w.27. remitentur R. om. tua J.
runt WS; - haec ES. dae E. hiis E:PRW, 3. scribiis E. blasfemat D:PLRT, blasphae. E :
hic B, iis 9, eis ἘΠ). demonia DiPLRW. 4 quis potest dimittere peccata nissi solus ds$ D ex
habuerant codd. fere omnes (et D et Z!) et vg. Mare. ii. 7, Lsc. v. a1. Similifer quis potest
(rd τῶν δαιμονιζομένων) : habuerunt EPJLMYZ*; remittere peccata nisi unus deus a A.
habebant QR, c«m abcf g, ^ φ. 4. quum HO. ihesus fene C. dixit 4 eis R.
34. tota in Α sup. Hin. exit LOR; -* in E. om.ut DL. cogitetis Z* (corr. Z*), cogitis L*.
hobuiam C. uisso D, uisu W. rogaunt L*, 5. quid ; facilius dicere W. quid : enim DL.
rogauerunt 15.) ; eum CERS$ $- om. & T. facilius τ. ras. X. demittuntur LV, dimituntur
IX. 1. et ascendens 4 iesus cor. uat. (delet mg.) R. peooata ὁ tua. DEP*HOKNTQTVS 2L.
$ S (c. Gr. C'F ai. 216, item C* αἱ fos! πλοῖον). &ut: om. X* ; an BFL vg. surge//// ( » surgere?)
in nauíoulam (els πλοῖον) : in nauicula DEFM O. hambula C.
QRY. 6. sciatis autem codd. omn. cor. uat.: 7 autem
2. paraliticum c/c. EH semel, D:PLRTW ter, λὲς sciatis cor. ua£. mg. ug. quoniam: quia ELW vg.
et wu. 6; paralitico Y Aic e? τι. 6, sed paralyticum. 7 potestatem habet D. dimittendi (dem. ΚΕΝ):
gacentem C. in lecto iacentem B-PKNTVXZ ; dimittere ΡΟ. paralit. D:IPLRTWY side s. 2.
iacentem inlectam M*. et uidens: uidens autem surge -et CDELQR. lectum: grabattum ?P.

BEIPPKMVXZ$. fili cum BCDEFHOJKLMMR

72 EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. [1x. 7-15.
' et surrexit et abiit in domum suam
* uidentes autem turbae timuerunt
et glorificauerunt deum qui dedit po-
testatem talem hominibus.
? (71-2) Et cum transiret inde iesus
uidit hominem sedentem in teloneo
mattheum nomine
et ait illi sequere me
et surgens secutus est eum.
10 (73-2) Et factum est discumbente eo in
domo
ecce multi publicani et peccatores
uenientes discumbebant cum iesu et
discipulis eius
Jet uidentes pharisaei dicebant disci-
pulis eius

quare cum publicanis et peccatoribus
manducat magister uester ?
12(73- 2) At jesus audiens ait
non est opus ualentibus medico sed
male habentibus
B euntes autem discite quid est miseri-
cordiam uolo et non sacrificium
non enim ueni uocare iustos sed pec-
catores.
M'lunc accesserunt ad eum discipuli
iohannis dicentes
quare nos et pharisaei ieiunamus fre-
quenter
discipuli autem tui non ieiunant ?
!5 et ait illis iesus
numquid possunt fili sponsi lugere

tuum et uade in domum tuam. "et surgens abiit in domum suam. *uidentes autem turbae
admirantes timuerunt. et magnificauerunt deum. qui talem dedit potestatem hominibus.
*et cum transiret inde iesus uidit hominem sedentem in toloneo mattheum nomine
et ait 11}, sequere me. et surgens secutus est eum. "et factum est discumbente eo
in domo. ecce multi publicani et peccatores. uenientes discumbebant cum iesu. et disci-
pulis eius. !'et uidentes pharisaei dicebant discipulis eius. quare cum publicanis et pecca-
toribus manducat magister uester. '"*iesus autem audiens ait illis non opus habent sani
medicum sed male habentes. "euntes auteéfn discite quid est misericordiam uolo et non
sacrificium non enim ueni uocare iustos. sed peccatores. !*tunc accesserunt ad eum discipuli
iohannis dicentes quare nos et pharisaei ieiunamus frequenter. discipuli autem tui non
ieiunant. !'et ait illis iesus numquid possunt filii sponsi ieiunare. quamdiu cum eis est

7. habiit C, habit R, aueuit L*.

8. ovt. autem R. turbe W. glorificab. T,
gloricauerunt Y. Ὁ» talam (sic) potestatem dedit
R.

9. Totus uersus [1tt. praecisantibus scr. est in D.
quum HO. transire R, transierat ?P*. inde swf.
Jin. T. in teloneo ABXP! FKMQT*(-io)VXYZ^
£z. (telonaeo M'Z*, theloneo CHORW, thelonio J,
thyloneo E, tiloneo DL): ad telonium T*, in telo-
neum ?P*J « ἐπὶ τὸ τελώνιον. Cf. ad teloneum c gj,
super teloneum Z. mattheum ACIPFHOKMN"
QTVXZ, matthü D, matheum ELRY: matthaeum
ΒΝ vg. 7Zisch. sequaere E. Ὁ» surgens et R.
sequutus BHOX*, sceus L. om. est NT.

Lo. o». eo D. domu DNTQRV ; 4 et DER.
puplicani *PR, plicani D. ihesu 9/ee C. et
discipuli DL*RY. discipulis suis J.

II. pharisei CW, pharis D, farisei LR. publi-
caniis E*, puplicanis D?P e? R qui inuertit quare
magister uester cum pup. et p. m. cum ὁ cg, ὦ Φ.
manducat 4 et bibit E cum gi et graecis * M aj.
fere? Theoph. ex Marco li. 16.

12. ad L*. audiens ilis R cf. audiens autem
ilis δι; wariant graeci ὁ δὲ ἀκούσας Tisch. W. H.
cum. NBD(sic) 248, saA. aeth., ὁ δὲ Ἴησ. ἀκούσας
codd. 94. hopus C. ualentibus: sanis BHX*?,
ualentibus Χο swfer rasuram. medico cum A(F
def.)-PJ MOQRXYZ*: medicus BCDEHOKLM"
RTVW vg., medicis Z. abentibus C.

13. euntes autem ////////// misericordiam E
sed m. recentior superscr. dicite. quid est fere
omnes e£ ΤῈ : quid sit LT*.— missericordiam D?PL.
sacriftium W. iustus R. pecostores - ad paeni-
tentiam (pen. HQ) HQ.

I4. &ocesserunt: uenerunt H. ioannis 3:9 ST.
pharisei W, farisei *PLR, faris D. geiun. C 4er
Àicet 15. ieiunt L*.

I5. ait (om. et) KZ*, et add. im mg. Z*. filii
sponsi (cf. οἱ viol ToU νυνφίονυ D *coló.' ap. Wetst.,
guth., sax., aeth.) codd. et vg. et wett.: cf. Luc.
v. 5, sed Mc. ii. 19 Aabetur f. nuptiarum. lucere
H. quandiu D?P*938, quam diu A. quum O9.
aufferetur D, aufurtur OT. hab C ad fim.cin
illis diebus DELQ.

IX. 15—23.] EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. 73
quamdiu cum illis est sponsus? sed ueni inpone manum super eam et
uenient autem dies cum auferetur ab uiuet
eis sponsus et tunc ieiunabunt. let surgens iesus sequebatur eum et
16 Nemo autem inmittit commissuram discipuli eius.
panni rudis in uestimentum uetus ? Et ecce mulier quae sanguinis fluxum
tollit enim plenitudinem eius a uesti- patiebatur duodecim annis
mento et peior scissura fit accessit retro et tetigit fimbriam uesti-
" neque mittunt uinum nouum in utres menti eius

ueteres *! dicebat enim intra se

alioquin rumpuntur utres et uinum si tetigero tantum uestimentum eius
effunditur et utres pereunt salua ero

sed uinum nouum in utres nouos mit- | at iesus conuersus et uidens eam
tunt et ambo conseruantur. dixit

1$ (14. 2) Haec illo loquente ad eos confide filia fides tua te saluam fecit

ecce princeps unus accessit et adorabat et salua facta est mulier ex illa hora
eum dicens 38 et cum uenisset iesus in domum prin-
filia mea modo defuncta est cipis

sponsus. uenient autem dies. quando auferetur ab eis sponsus. et tunc ieiunabunt. !*nemo
autem committit commissuram panni rudis. in uestimento ueteri. tollit enim plenitudinem
eius a uestimento et peior scissura fit. '" neque mittunt uinum nouum in utres ueteres alioquin
rumpentur utres. et uinum effundetur et utres pereunt. sed uinum nouum in utres nouos
mittunt et ambo conseruantur. !*haec illo loquente ad eos. ecce princeps unus. ueniens
adorabat eum dicens. domine filia mea modo defuncta est. sed ueni inpone manum tuam
super eam et uiuet.

Pet surgens iesus. secutus est eum cum discipulis suis. 9 et ecce mulier quae san-
guinis fluxum patiebatur. duodecim annis accedens retro tetigit fimbriam uestimenti eius.
*! dicebat enim intra se si tetigero tantummodo uestimentum eius salua ero. **iesus autem
conuersus et uidens eam dixit. constans esto filia fides tua te saluam fecit et salua facta est
mulier ex illa hora. ?*et ueniens iesus in domum principis uidens tubicines. et turbam

16. autem: enim R. inmittit fere omnes,
immittit RZ' εὐ vg. : committit (con. ΡΟ) D:PLQ ;
mittit E. commissuram /ere omn. ef vg.: com-
misuram APO, conmissuram CTV. rudi Y. fetus
R. tollt DHO. plenitudinem : fortitudinem E.
oft. & f$osf eius C. scisura EXPR.

17. mittunt /////// nouum in utres //////
ueteres E (sed αἱ. t. add. uinü 25$ »ιρ.). oft. nonum
ὟΝ. hutres g«afer C. rumpentur LR. utres-4
ueteres R. — effundetur DEH*(effudetur H*)OLQ
(nom R). pereunt /fere omnes: periunt DH*,
peribunt EH«OLR. nouom E*. mittuntur M;
ponunt R. bambo C. conseruant L* (corr. γε. 2).

I8. haeo -* autem M (ewm graeco L a£. cof),
illo: eo DL. om. δὰ eos Z* (add. Z?) cwm graeco
1 αἱ. fere? cop. Hil. eece L. unus: om. D;
unum L*. acoessit et: accedens L. adorabat AC
(had.)DEPFHOJ KLMM'RV X*YZ* og.: adorauit
BWX*Z*,adorabit T. dioens- domine BE-PHO
KNTRVWZ vg. modo om. 3P*, suppli. mg. ἀεῖ-

functa D, diffuncta E, defucta V. inpone J/ere
omnes et L una littera ad fin. erasa: impone BJ
OWX yv. manum -tuam BDEPLQR vg. «iuit
F.

I9. et surgens: exsurgens DO (om. et). om.
ihs L. sequebantur suf. Zin. Χο,

20. et om. ?P*, sup?l. sp. que CE. Ἢ fluxum
(fluxsum L) sanguinis DL. patisebatur E. duo-
decim: xir DEPLRW. fimbriam (fymbriam
D) uestimenti ere omnes: uestimentum B cus δ᾽.

21. titigero D. uestimenta E. saluauero L.

32. ad 1,0. salbam...salba C. saluum L*
(corr. L7). 2» facta est salua R. ora LT.

23. quum HO. ueniisset D. hiesus C qwod
rarissimum. est. principes R; -* cuiusdam E.
et «- cum ΒΕ. uidisset: audiisset D ; uidens L ;
* ibi BJ εὐ X*. tibicines codd. Piwr. et vg.,
tibiscines W : tubicines CDEJT, tuuicines R* (sed
superscr. b corr. sax.). om.et JY. om. turbam
Y. tur. multam T. tu multu antem L.

L

74 EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM.

et uidisset tibicines et turbam tumultu-
antem

*! dicebat recedite non est enim mortua
puella sed dormit

et deridebant eum
?5 et cum eiecta esset turba
intrauit et tenuit manum eius et sur-
rexit puella

26 et exiit fama haec in uniuersam terram
illam.

31 (75. 10) Et transeunte inde iesu secuti
sunt eum duo caeci clamantes et di-
centes

miserere nostri fili dauid

38 cum autem uenisset domum acces-

serunt ad eum caeci
et dicit eis iesus creditis quia possum

[1x. 23—34-

hoc facere uobis?
dicunt ei utique domine
39 tunc tetigit oculos eorum dicens se-
cundum fidem uestram fiat uobis
so et aperti sunt oculi illorum
et comminatus est illis iesus dicens
uidete ne quis sciat
a1 illiautem exeuntes diffamauerunt eum
in tota terra illa.
82 Egressis autem illis
ecce optulerunt ei hominem mutum
daemonium habentem
33 et eiecto daemone locutus est mutus
et miratae sunt turbae dicentes num-
quam apparuit sic in israhel
34 pharisaei autem dicebant in principe
daemoniorum eicit daemones.

tumultuantem. dicebat eis. **discedite. non est enim mortua puella. sed dormit. et inri-
debant eum. "cum autem eiecta esset turba. intrauit et tenuit manum eius. et surrexit
puella. **et exiuit fama haec in uniuersam terram illam. 57 εἴ transeunte inde iesu secuti
sunt eum duo caeci. clamantes et dicentes. miserere nobis fili dauid. * ueniente autem eo
in domum. accesserunt ad eum caeci illi. et ait illis iesus creditis quia possum hoc facere
uobis. dicunt ei utique domine. *?*tunc iesus tetigit oculos eorum dicens. secundum fidem
uestram fiat uobis. 9 et aperti sunt oculi eorum.

et comminatus est illis iesus dicens. uidete ne quis sciat. *'illi autem. exeuntes diffa-
mauerunt eum in tota terra illa. ?? egressis autem illis ecce obtulerunt ei hominem mutum
surdum daemonium habentem, ?! et eiecto daemone. locutus est mutus. et miratae sunt turbae

24. recidite JL*, recidete E, recedete R. Ὁ non
mortua est enim p. R, non est enim puella mortua
DL, o9. enim L. dormiuit Q. diridebant DEP
HLMOR.

25. quum HO. iecta DE*PL*R. intrauit 4
in domum ΡῈ, manum eius 4 et dixit puella
surge.9 S. Zane lectionem agnoscit cor. uat. sed
referre uidetur ad Luc. viii. Mc. [v]; delet cor.
«af. mg. Cf. et dixit puella exsurge A.

26. exit LOR. huniuersam C.

27. transeuntes R. inde ihu (ihs LR »on Y):
2 ihuinde T. sequuti HO. duo caeoi (ceci KW):
-II: (o5. o8601) D, duo domum caeci Q. dicentes
- düe D. misserere D?P. 25 nostri, -ostri su.
An. m. ut uid. fr. X. fli codd. Plurimi: filii
ABC*(i eras):PJQR (F def): cf. uers.a. dauit H.

38. quum HO. — ueniisset D, ueniset R. ad-
cesserunt MO. ad eum « duo D(1I)LRT. oaeci
«rogantes R. o7. οὗ ane dicit ?P. dicebat D,
dixit Q. creditis: credidisti H. — hoc possum
W vg. 7 uobis facere D. uobis o». R*; -*uos

sup. lin. R^; *atilli E, cet J as/e dicunt. ei:
enim T. hutique C.

29 e£ 30. hoculos C, occulos O seme.

30. et--statim R. illorum ACFHOKMOTV
WX*YZ: eorum BDEWPJLNTQRX* ve. illis:
eis ER. om. ἴα R. nequis wo duc?u R.

31. exeuntes: exierunt E. defamauerunt DE
SPLR. in totam terram illam (contra graecum)
BKLNTQRVX*Z*, in terram totam illam D, in
uniuersa terra illa E, in uniuersam terram illam F,
per totam terram illam corr. sat. mg.

32. hegressis C. obtulerunt CDEPPOLORTW
vg. mutum - et surdum D(sordum)E?»P*eL OR
cum abcf*g..h q. Contra d. tantum. habet
surdum. Con/latio est ex duplici interpretatione ;
wide Hieron. ad h. |. demonium D( - et ase dem.)
*PLW ; daemonia Y. hebentem L.

33. iecto DR. demone ?P* ; daemonio BE vz.,
demonio D?P!'RW, demonia L. loquutus P.
mirati sunt turbae D, mirate s. turbe ἮΝ. num-
quam codd. et SL: nunquam WS38. apparuit

IX. 35—X. 3.] EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. 75
35(9.3) Et circumibat iesus ciuitates pulis suis dedit illis potestatem
omnes et castella spirituum inmundorum ut eicerent
docens in synagogis eorum et praedi- eos
cans euangelium regni et curarent omnem languorem et om-
et curans omnem languorem et omnem nem infirmitatem.
infirmitatem. 2 (80. 2) Duodecim autem apostolorum
86 (11. 6) Uidens autem turbas misertus nomina sunt haec
est eis quia erant uexati et iacentes primus simon qui dicitur pettus
sicut oues non habentes pastorem. et andreas frater eius
37 (9-5) Tunc dicit discipulis suis *iacobus zebedaei
messis quidem multa operarii autem et iohannes frater eius
pauci philippus et bartholomaeus
88 rogate ergo dominum messis ut eiciat thomas et mattheus publicanus
" operarios in messem suam. lacobus alphei
Χ. (0. 3) Et conuocatis duodecim disci- et thaddaeus -

dicentes. numquam apparuit sic in sdrahel. ** pharisaei autem dicebant in principe daemo-
niorum eicit daemonia. *5et circuibat iesus ciuitates omnes et castella docens in synagogis
eorum et praedicans euangelium regni. et curans omnem languorem et omnem infirmi-
tatem. "uidens autem turbas misertus est eis quoniam erant uexati et iacentes sicut oues
non habentes pastorem.

*' tunc dixit discipulis suis messis quidem multa operarii autem pauci. * rogate ergo
dominum messis, ut mittat operarios in messem suam.

X. ! Et conuocans duodecim discipulos suos. dedit illis potestatem. spirituum inmun-
dorum ut eicerent eos et curarent omnem languorem et omnem infirmitatem. * duodecim
autem apostolorum nomina sunt haec. primus simon qui dicitur petrus. et andreas frater
eius, ?iacobus zebedei. et iohannes frater eius. philippus et bartolomeus. thomas et

sic: paruit sic CTZ* (app. Z*); 2» sic apparuit
DR, e£ sic paruit B cur D ev. wuett. 31, hisrael D,
srahel C, israel W og.

34. pharisei CW, parisei L, farisei R, faris D.
in principem CZ*; in belzebub principe DL, in
belsebud in principe Q, cf. ὅ σι &. demoniorum
DPLRW; chic FR. iecit DR, aeicit C, eiecit
EXPO, eiicit vg. Z3;À. demones jPRW; dae-
monia BE, demonia DL.

35. circuibat BHOJMM'VX"*Z* vg. (oircumi-
bat X725), circum ibat A. ox. itis BX* (add. Χο).
oluitates omnes et castella (rds πόλεις πάσας καὶ
τὰς κώμαε) codd. fere omnes: om. et Li; 2» ciuitates
& omnes castella E* (omnia E^), omnes ciuitates et
castella Bzg. synagogiis E*, sinagogis :»PHLRT.
predicans DO, aeuangelium E, &uanguelium D.
langorem CD?PLRT. imfrmitatem O; 4 in
populo ?P*"*RT* cw» c g, gat. et graecis suitis.

36. autem ὁ is DR. om. turbas L. missertus
DLR. o. eis L. quia: quod F, qui CEQR,
quae L. houes C, obes O.

37. dixit O. maesis e/c, E, messes L*, mensis

ἘΦ (corr. με. sax.), mesis ΞΡ, hoperarii δίς. C,
operari PR, oberari L.

38. ergo: autem L. eioiat (ἐκβάλῃ) cum
A3P(eie.)H*JKMM'O*QVX*YZ Tisch. (eii.) e£ d:
mittat BCDH*"»9LO*RTX*WS S sett. reli.,
mitat E, emittat 38.

X. 1, et om. J. cumuocatis R. duodecm
A*(corr. A); xi. DERW. dedit eis EZP"*QR.
spirituum: spu Z*, spu*"» Z*. immundorum
BDEHW vg. iecerent D, eiecerent EP, eiicerent
W vg. Tisch. langorem ?PHLTXZ.

2. duodecim : .xit. DR (»o& W). apostho-
lorum C; discipulorum BJOR*XZS6. nomina
sunt haeo codd. £i. et Ug. cut graeco: 7» nomina
haec sunt EQT, 2 haec sunt nomina W, nomina
sunt (o^. haec) JL. symon CDETW. bhandress
C, andrias D.

3. zebedei BCDON'ORWZ^, zebaedei X, zebe-
dei B(ex corz.?):P. iohannis DE*PRZ*(corr. rn. 5.),
ioannes S(U. phylippus CE, filippus DT, philipus
L. bartholomaeus AFHJMQY vg.: bartholo-
meus BCDEIPOLN'OR*WXZ, bartolomaeus T,

L 2

76 EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. [X. 4-10.

* simon cananaeus

et iudas scariotes qui et tradidit eum.

δ (81. 10) Hos duodecim misit iesus

praecipiens eis et dicens in uiam gen-
tium ne abieritis

et in ciuitates samaritanorum ne intra-
ueritis

*sed potius ite ad oues quae perierunt

domus israhel. 10 non peram in uia

'6*-2 Euntes autem praedicate dicen- neque duas tunicas
tes neque calciamenta

quia adpropinquauit regnum caelorum neque uirgam

* infirmos curate
mortuos suscitate
leprosos mundate
daemones eicite
gratis accepistis gratis date.
? Nolite possidere aurum neque argen-
tum
neque pecuniam in zonis uestris

mattheus publicanus. iacobus alphei. et lebbeus. qui nominatur taddeus. * simon chananeus.
et iudas scariotes. qui et tradidit eum. "hos duodecim misit iesus praecipiens eis et dicens.
in uiam gentium ne abieritis. et in ciuitates samaritanorum ne introieritis sed potius ite
ad oues quae perierunt domus israhel. "euntes autem. praedicate dicentes. quia adpropin-
quauit regnum caelorum. *infirmos curate: leprosos mundate. daemonia eicite gratis
accepistis gratis date. " nolite possidere aurum. neque argentum. neque pecuniam in zonis
uestris. "non peram in uiam. neque duas tunicas. neque calciamenta. neque uirgam.
dignus est enim operarius mercedem suam,

bartholomes R*. tomas HT. mattheus AB:POK
MM'OQVXZ et matheus CDEHLRTY : matthaeus
JW vg. publicanus (pupl. D.) szse addit. BDG
LTX cod.caraf. QU, cum gr.omn. etc df fg, h Eq
Q$aur.: publ. (pupl. *PR) τ- et ACEPPHJKMM'OQ
RVWYZ?2T7R 7isch., wuett. (a?) ὁ, et syr. 9: 99 Or. ἐπ:
alphei codd. 2,., et alpei E*, albhei L, alfei ΠΌΡΕ :
alphaei M ze., alfaei JNT ; cf. ad Mc. ii. 14; et
iudas scelutis E (cf. et iudas zelotes a ὁ g; A ραΐ.,
omissis et thaddaeus) thaddaeus ABHKMN'Q
XZ vg.: thatdaeus Y, taddaeus J, thaddeus O, tad-
deus C?POV, thadeus L, thatheus RW, tattheus T,
tatheus DE; «οὐδὲς b iebbaeus - AeBBaios cum D
&vaeco (et d); cf. et lebbeus qui nominatur taddeus Καὶ

4. symon CD. oananaeus curs; ABKQTVXY
vg, ef -eus HNTW:: chananaeus J, chananeus
COMOZ, cannaneus D, channaneus E?PLR.
scariotes ABHMNTQTY : scariothes CXPOJKL
ORVWXZ, scariothis DE, iscariotes vg. qui et
codd. pl. et vg. cum graecis: om. et DELQRW
eur graeco F et b c figi ὦ B sah. cop. syst

5. duodecim: xit. DE?PW. — missit D. pre-
cipiens D. : o». eis *P* su$5/. *p. eis et codd.
omnes et S (cum D graeco) : om. et cum graecis
(παραγγείλας αὐτοῖς λέγων) 94RQU et f... In Horis
editis unde fluxerit haec correctio nescimus, sed
ex Erasmo credo, qui. uertit * quibus praeceperat
dicens! Zd?tiones wett. cum codd. legunt prae-
cipiens eis et dicens; sc. ex meis Hailbrum 1476,
Wild 1481, Kesler 1487, Paganini 1497, Sacon
1515. Sed Maveschal 1531 et Uiuiasn 1534 sam
omiitumn! et εἰ Tunta Uen. 1534 quibus praecepit

dicens. in uia F. habieritis C, aberitis ?P. Cete-
yum L $íane orm. in uiam g. ne ab. et in, /isea
forsam praetermissa. om. in ante oiuitates ?P.
ciuitatem E. intraueretis D ; introieritis ΒΕ.

6. putius *PR. houes C, obes T. que D.
perierant R. israhel: IRL X, hisrael D ; cetera
side ad ii. 6.

ἡ. exeuntes Z* sed corr. s. 2. erasis -xe-.
predicate DW. o». dicentes DL. adpropin-
quauit cum ABCDEWFJLOQRXYZ* et app.
MNWZHüRSL: adpropinquabit HOT, appr. Καὶ
V9. celorum W.

8. infirmos (infumos R*) curate m. suscitate :
7 mortuos suscitate infirmos curate J. Ceterum
ort. mortuos suscitate f e! Hieron. 15 com». cur
graecis multis etc. — leprosos (leprosus BL*OR,
laeprosos E) mundate: om. T. daemones (dem.
D:PLOW) cus ACDEEPFHOJKLMMOQTVW
YZ vg.: daemonia (dem. BRX) cum graeco δαι-
μόνια. elecite ER, iecite D, eiicite vr. 7T:cA.
* quod az/e gratis ^r. Ὁ. accipistis DESPLRY.
date: reddite T.

9. possedere 3P!, peccuniam DL. zoniis E*
( sec. eras.).

Io. in uia (els ὁδόν) codd. ef vg. sed in uiam
αὐγὰ; -* neque panem Εἰ; -* neque pecunia E.
duas:-1I. D. tonicas DELR. calceamenta J ve.,
caltiamenta NT. uirgam (uirga Z*, corr. Z*)
codd. et vg. εἰ Hieron. (sed virgas, cum graecis
plurimis, a E): τ in manibus uestris QR cw»
abcg, ὦ Hil. (in manibus 4). enim est codd.
22 et Ug.: 7 est enim CESPHJKTY ; est (om.

X. 10-17.] EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. 77

dignus enim est operarius cibo suo. | exeuntes foras de domo uel de ciuitate

11 (88. 3) In quamcumque ciuitatem aut excutite puluerem de pedibus ues-
castellum intraueritis tris

interrogate quis in ea dignus sit l5 amen dico uobis

et ibi martete donec exeatis. tolerabilius erit terrae sodomorum et

12 (84. 5) Intrantes autem in domum salu- gomorraeorum in die iudicii quam

tate eam illi ciuitati.

18 et si quidem fuerit domus digna 16 (86. 5) Ecce ego mitto uos sicut oues in

ueniat pax uestra super eam medio luporum

si autem non fuerit digna estote ergo prudentes sicut serpentes

pax uestra ad uos reuertatur. et simplices sicut columbae.

14(85-2) Et quicumque non receperit uos | 11 (51. D Cauete autem ab hominibus

neque audierit sermones uestros tradent enim uos in conciliis

"in quacumque autem ciuitatem aut castellum introieritis. interrogate. quis in ea
dignus est. et ibi manete. donec exeatis. Pintroeuntes autem in domum. salutate eam.
dicentes. pax huic domui Pet si fuerit domus illa digna ueniet pax uestra super eam. si
autem non fuerit digna. pax uestra ad uos reuertetur. !*et quicumque non receperit uos.
neque audierit sermones uestros exeuntes autem foras de domo uel de ciuitate illa excutite
puluerem de pedibus uestris. amen dico uobis. tolerabilius erit. terrae sodomorum. et
gomorreorum. in die iudicii quam illi ciuitati.

ecce ego. mitto uos sicut oues in medio luporum. estote prudentes sicut serpentes et
simplices sicut columbae. ! cauete autem uos ab his hominibus. tradent enim uos in con-

enim) LR. hoperarius C, operarios L* corr. s. 2.
cybo E, ciuo O.

11. quamcumque codd. $/. e quamcunque vg. :
quacumque ELMT ; size add. cu55 ABCDE:PFK
LMN'OQRTVXYZ et a(d)gi q Hil.: * autem HO
Wvg. Tisch. cum gr. els ἣν δ᾽ ἂν πόλιν et sic cf fi A;
jracterca habent enim ὁ Zieron., uero σι. ciuitate L
(ciuitate E, -tem MT cum ceteris). &ut: uel E.
castella T. intraueretis J. quis: qui ?P* (sed
corr.) in ea (iv αὐτῇ) codd. 21. et vg.: in eam
AHOY(eà) sit: est BX. vexiatis R, exeatus L ;

* inde E.
12. salutate: salute F. oam «ἦρε addit. A3P*

ΜΟῚ, Walkeri $, Hieron. cum uet. b et gv. (Tisch.
W. H.): -* dicentes pax huic (uhic D) domui
BCDE P" FHOJKLM'O"wORTVWXYZx2»r.,cum
gr. multis (N*DL c/c) et abcd f ff (pax domui
huic 2 f) g1^ q Hil.; ex Luca x. 5.

13. et si q. f. d. digna forsan addita sunt in
Y, gos! sn. Primam. siquidem EHOV. 2 domus
fuerit F. domus ;zne addit. ACD:PFHOJMO*
RTY: om. L; « illa BEKNTOQVWXZ vg. cum
graecis paucis (M a4?) et abc Κλ δι A g. ueniat
(ἐλθάτω) ACE:PSFHOJMOQTX*YZ: ueniet BD
SDKLWTRVWX* vg. cum a ὁ c (erit d) f fy gi ^ q.
uestra: digna D* sed corr. si: sin HOKVZ et
S. 10h. ox. fuerit 4 domus Z*. reuertatur (im-
στραφήτω) AC?P*FJMOTX*Y cum £4 : reuertetur
BDiP'HOKLWQRVWX*Z vg.,cumabcdf fig
À; remertitur E; i/c;/ ἢ» reuertetur ad uos vg.

I4. quicunque 3H. reciperit DEZPLR. audie-
rint Y. sermones ὁ meos ?P /afsu (sed expunc-
ἔμ»). uestros: uos D. de domo (domu DQR)
uel de ciuitate codd. fere omnes sed de secundum
om. WZ? vg. Tisch.: 2 deciuitate uel de domo 9;
fos! ciuitate -- uel de castello illo DL; - ἀεὶ
castella (szc 4ibott) illo Q, sie graecus N ἢ πόλεως
ἣ κώμης, e£ uel de castello e,, uel ciu. uel castello
illo Cox?.oxom. exoutite: exeunte L. de pedi-
bus uestris sis additamento CDE:POJKLNTO
R*TVWZ wg. Hieron. εἰ graeco wt widetur et
uersionibus omnibus (et abcd f fy ὃ q): « in
testimonium eorum ABFHMQXY; - in testi-
monium illorum ἘΝ; - in testimonium illis g, 4 ;
ex Marco vi. 11 ef Lu. ix. 5.

I5. tollerabilius D:PRW, tollerapilius L* (sed
p ?"robat L?). terre HW, ter L* ad fin. /in., e
L*. zodomorum L. gomorraeorum codd. 5j:
gomorreorum DEXPORZ; gommorraeorum Y;
gomoraeorum B; gumorreeorum L; gomorrhae-
orum W vg. ciuitate V* sed corr. m. 5. ciuitati
** uel domui DL.

I6. sicuti houes C; o». L. in medium B.
ergo 4 uos D. semplices D?P!. sicuti col. C.
columbe ORWX*.

17. c&uete: hauete V. autem: ergo CT;
^ uos D. ominibus C. 0/7 enim O. concilis
SPLR. sinagogis E(-iis E*):PLR. flagillabunt
DPLR.

78 EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM.

et in synagogis suis flagellabunt uos
18et ad praesides et ad reges ducemini
propter me
in testimonium illis et gentibus.
19 (88-3 Cum autem tradent uos
nolite cogitare quomodo aut quid lo-
quamini |
dabitur enim uobis in illa hora quid
loquamini
30 non enim uos estis qui loquimini
sed spiritus patris uestri qui loquitur
in uobis
?1tradet autem frater fratrem in mor-
tem
et pater filium
et insurgent filii in parentes et morte

[x. 17-25

eos afficient
?2et eritis odio omnibus propter nomen
meum
qui autem perseuerauerit in finem hic
saluus erit.
33 (89. 10) Cum autem persequentur uos in
ciuitate ista
fugite in aliam
amen enim dico uobis
non consummabitis ciuitates israhel
donec ueniat filius hominis.
34 (00. 3) Non est discipulus super magis-
trum
nec seruus super dominum suum
35 sufficit discipulo ut sit sicut magister
eius

ciliis, et in synagogis suis flagellabunt uos. !*et ante praesides et reges ducimini propter me
in testimonium illis et gentibus. !* cum autem tradiderint uos. nolite cogitare quomodo aut
quid loquamini dabitur enim uobis in illa hora. quid loquamini. *?non enim uos estis qui
loquimini. sed spiritus patris uestri qui loquetur in uobis. * tradet autem. frater fratrem in
mortem. et pater filium. et insurgent filii in parentes. et morte eos adficient. 9 et eritis
odio omnibus propter nomen meum qui autem perseuerauerit usque in finem hic saluus
erit. * cum autem persequentur uos in ciuitatem ista. fugite in aliam. amen dico uobis

non consummabitis ciuitates isdrael. donec ueniat filius hominis.
*! non est discipulus super magistrum. nec seruus super dominum suum. "sufficit

18. et δὰ praesides et ad regos (c. καὶ ἐπὶ
ἡγεμόνας δὲ καὶ βασιλεῖς, redditur enis δὲ καί
ampliori locutione et ad) cum ACFHOL(regis)NT
QX*Y 2e.: et ad pr. et (om. ad) reges BD(pres.)
UPDJKNOTVWX*Z Hieron., et 7» et ad reges et
pr. ER (praess.) ex Luca xxi. 12; «f. wett., ante τ.
et pr. ὦ δὶ ^ "t, apud τ. et pr. óc g, ante στ. et magis-
trntus £, sed ante pr. et reges Κῶ, cf. Orig. 1. 158
ἐπὶ βασιλέων kal ἡγεμόνων. ducemini (ἀχθήσεσθε)
BCDEPHOJKLMM'RTVWXZ: ducimini AFO
QY.

I9. quum HO. aut quid: aut que E* (corr.
τ. 3). loquamini (λαλήσητε) fere omnes et vg.:
loquaemini Q, loquemini ELR*, loquimini D.
dabitur enim u. in i. hora (hara L,ora T) quid
loquamini (loquemini ER) : o». QZ* (sed -- is
mg. £^) cum graecis DL a. $/us'*, d g, & floriac.
In Cypriano Hartelii quinquies habentur uerba
Testim. iii. 16, e£ Ep. 10,57, 58,76, sed in omnibus
uariant codd. exc. ep. 58 ubi clausula habetur sine
omissione. | Optatus om.

20. uos estis (hestis C) codd. ef vg.: 2 estis
uos W; or. estis S. ioh. oxon. qui: quid CQY
SS. ioh. exon. loquaemini L, loquemini EQR.
patres Y*. ογε. qui se. C. loquetur EQ.

21. tradat Ὁ. autem: enim E. fratrem om.

H* sed & in sig. fllii omi. ὦ (2nepte R filium 270
filii in). morti DO. affücoient ABCFHJMN'QT
WYZ? vg.: adficient DEXPOLOZ*, adficiant R.

22. hodio CE*. omnibus: 4 hominibus DE
OKNRVZ9o$; - gentibus ?»P"T, erauit
R; *usque BCDEPHOKLNTQRTVWZ'vg. in
fine FO.

23. quum HO. persequentur (persquentur
L* corr. su. 2) -- διώκωσιν : persecuntur R. cum
graecis DA et d (sed non δ). fugeteL. in aliam
codd. et ug. et Ζ5: in alia KZ*; - et cum in alia
persequentur uos fugite in tertiam E; -* si autem
et in alia persecuti uos fuerint fugite et in
tertiam Ὁ. Simile additamentum est in. graecis
DL 1. 13. 22. 118. 124. 209. 247 αὐ. et in uett.
G b ffigy. « ὦ ἐφ gat., sed graeci els τὴν ἄλλην et ex
latt. in aliam a ὁ ff, δι A q, in alteram ρὲ &. amen
enim cus; AEFM'OX*eY Tisch. et graecis Pluri-
7Hi$;: amen amen M, amen (or. enim) BCD3PH
OGJKLOQRTVWX*Z 2g. uosbis O. consummauitis
OT, comihabitis (cominabitis S£evesmsow) Y. is-
rahel side ad ii. 6. ueniat: ueniet L* (corr.
L^.

24. neo : neque F?PZ'.

25. suffecit R. seruus (δοῦλος) : seruo CDJT
vg. cum ὁ figs & (nong, hg) ; seruusutsit E. - εἴ

X. 25--33.}

et seruus sicut dominus eius.
(91.1) Si patrem familias beelzebub
uocauerunt
quanto magis domesticos eius
ne ergo timueritis eos.
35 (93-2) Nihil enim opertum quod non
reuelabitur
et occultum quod non scietur.
(98. 5 Ouod dico uobis in tenebris
?' dicite in lumine
et quod in aure auditis
praedicate super tecta
et nolite timere eos qui occidunt corpus
238 animam autem non possunt occidere
sed potius eum timete qui potest et

EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. 79

animam et corpus perdere in gehen-
nam
?? nonne duo passeres asse ueneunt ?
et unus ex illis non cadet super terram
sine patre uestro
S uestri autem et capilli capitis omnes
numerati sunt
3! nolite ergo timere
multis passeribus meliores estis uos.
3? Omnis ergo qui confitebitur me coram
hominibus
confitebor et ego eum coram patre
meo qui est in caelis.
33 04.2 Qui autem negauerit me coram
hominibus

discipulo ut sit sicut magister eius et seruo sicut dominus eius. si patrem familias beelzebul
uocauerunt quanto magis domesticos eius * ne ergo timueritis eos. nihil est enim opertum
quod non reuelabitur. et occultum quod non scietur. *' quod dico uobis in tenebris. dicite in
lumine. et quod in aure auditis. praedicate super tecta. **et nolite timere eos qui occidunt
corpus. animam autem non possunt occidere. sed potius timete eum qui potest et animam et
corpus perdere in gehennam. *' nonne duos passeres asse ueniunt. et unus ex illis non cadet
super terram. sine uoluntate patris uestri. ? uestri autem et capilli capitis omnes numerati sunt.
?! nolite ergo timere multis passeribus meliores estis uos. *? omnis ergo qui me confessus fuerit
coram hominibus. confitebor et ergo illum coram patre meo qui in caelis est. " qui autem

negauerit me coram hominibus negabo et ego eum coram patre meo qui est in caelis.

anie si 3P. pater L; patremfamilias s swerbo
Y918. beelsebub cu ABCFHOJKMNVWX
YZ vg. Hieron. ex 4 Keg. i. 2; cf. belzebub D?P
Os: belzebul R e£ S. ioÀ. oxos., uelzebul O*
et c sax, fr. syr.**; beelzebud E, belzebud Q;
belzebu T. — Graeci et sett. jatt. fere omnes cum]
scribunt! beelzebul a f f, 4, belzebul 7 A £, uelze-
bul ὁ, beizebul οι (d. Βεεζέβουλ NB e£ W. H.).
quando L. domisticos DLR.

26. ne: non CRT; nec D?PLO. timueretis J,
tueritis O* (corr. £/.) nihil (nichil W) enim
opertum cur AD:PFKMNOVWX^YZ et ὁ, ef.
nihil opertum C : n. enim est opertum BEHOLQ
RX* ze. 7isch., n. enim opertum est JT, e£ sic
graeci et wett. jatt. habent est. non reuelabitur
(-lauitur C) et: non reueletur neque T (4 cus et).
ocultum D, hoccultum C. scietur (γνωσθήσεται)
eum BCDEPPFHOJKLMWMOQRVWX*ZIB $0c
et a b d f h aur.: sciatur ATX^YG cum c gi Φ.

27. auditis (ἀκούετε) codd. 9. ef vg. : audistis
EXPLMT, audietis D, audisti H. predicate DW.

38. hoccidunt . . hoccidere C. putius LR, po-
cius W. 7 timete eum ER cz. et animam et
corp. codd. et vg. cum graecis (W&)BCDLXII e
J ff ^: om. et& ante animam et o. BEH*KT cum
abcg, h mq, Ὁ (et om. et) corpus et animam

DLR ewm Clem. hom. Ir. imt. Tert. (3) Lucif.
perdedere R*. in gehennam codd. fere omnes
(H?Z?) et vg. cum D graeco els γέενναν et abc d f
figi (gehennem) & m q : in gehenna BC(geenna)H*
LMZN* cum graecis fere omnibus.

29. duo: dno L; .11: D. asse: ase R (gi.
wertit to him cumendel). ueneunt BFOJKM'O
VWX*Z? yg. (9 uzn.): ueniunt ACDEPHLMQ
RTYZ*. illis: eis R. cadet codd. ef vp.: cadit
DEXQR. super: in C. sine patre uestro
codd. ef vg.: sine uoluntate patris uestri GO, sine
uol. patre uestro E, sine patris uestri uol. qui est in
caelis D, sine uol. dei patris uestri qui in caelis
est L, sine patre uestro qui in caelis est Ὁ. Szsilia
habent uett. Blur. (cf. B. F. Westcott in 'SmitÀ's
Bible Dictionary, tom. iii. 9. 1694, not. ἢ).

30. om. et LR. Ὁ numerati sunt omnes R.

31. nolite: nol zs ras. scr. À. timere-eos
DELQ cw» graeco M aj. multis: multo magis
DL. Ὁ uos meliores estis passeribus R. me-
lioris L.

32. confiteuitur C, confitibitur O; confitetur
A*TX*Y, confitebur L. est in oaelis (-los H*
corr. fh. f): 2 in cael. est DEPPLQRW(cel.)
vg. :

33. Uersum totum om. D. negauerit me:

8o

negabo et ego eum coram patre meo
qui est in caelis.
84 (96. δὴ Nolite arbitrari quia uenerim
mittere pacem in terram
non ueni pacem mittere sed gladium.
35 Ueni enim separare hominem aduersus
patrem suum
et filiam aduersus matrem.suam
et nurum aduersus socrum suam
36 et inimici hominis domestici eius.
31 99.) Οἱ amat patrem aut matrem
plus quam me
non est me dignus
et qui amat filium aut filiam super
me
non est me dignus

EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM.

38 et qui non accipit crucem suam et se- |

[x. 33—747*

quitur me
non est me dignus.

89 07-3) Οἱ inuenit animam suam perdet

illam
et qui perdiderit animam suam propter
me inueniet eam.

10(93-1) Οἱ recipit uos me recipit

et qui me recipit recipit eum qui me
misit.

41(99- 19) Οἱ recipit prophetam in nomine
prophetae mercedem prophetae ac-
cipiet

et qui recipit iustum in nomine iusti
mercedem iusti accipiet.

12099) Et quicumque potum dederit
uni ex minimis istis calicem aquae
frigidae

* nolite arbitrari quia ueni mittere pacem super terram. non ueni pacem mittere sed
gladium. * ueni enim separare hominem aduersus patrem suum. et filiam aduersus matrem

suam. *' et inimici hominis domestici eius.

"'qui diligit patrem aut matrem plus quam me. non est me dignus. et qui diligit
filium aut filiam plus quam me. non est me dignus. **et qui non accipit crucem suam et
sequitur me. non est me dignus. * qui inuenit animam suam perdet illam et qui perdiderit

, animam suam propter me inueniet eam.

9 qui recipit uos. me recipit et qui me recipit recipit eum qui me misit. * qui recipit
prophetam in nomine prophetae mercedem prophetae accipiet. et qui recipit iustum in

nomine iusti mercedem iusti accipiet.

Set quicunque potum dederit uni ex minimis istis calicem aquae frigidae. tantum in
nomine discipuli amen dico uobis. non perdet mercedem suam.

» me necauerit R. ow. ego MV. in caelis
est ESPLQR vg. celis W.

34. nolite ergo B. 'arbitrare D. quia: quod
BFX*. uenirim R; ueni E. mittere pacem
(panem H cf. nontibus £o noctibus xii. 40): »»
pacem mittere BD:PRX*. in terram : om. BX* ;
in terra ?P*(corr. *P')NTZ*(corr. Z?) cum S. io. et
corp. 0xon.; pacem uenerim mittere in ter. veg. ;
uenerim pacem in terram mittere est non ueni
incpíe L. sed gaudium Q.

35. seperare D; sepe | perare L. hominem:
filium hominem Q quae conffatio est ex vlór gr.
D. 43. 114** ὁ (a 427) ε 4 figi ὦ Φ εἰ ἄνθρωπον
gr. plur. f k. om. saum L. filiam: filium Z*
(corr. -am Z^). et nurum &duersus (-sum D)
soorum suam: om. Z* sed « in ima fag. Z?.

36. inimici - non plus quam me L* (7»;robat
5. γι.). homines O9*VY*. domistici DLR.

37. petrem ἐ suum Οἱ, om. aut matrem

plus quam me non L (cf. 4. 36). patrem aut
matrem cum graeco BDE:P*HOJKNTOSQTVW
XZ vg.: patrem et m. AC?P*FM(áet)RY. plus
quam: super T. filium et filiam ?P* (corr. mpg.).
super: plus quam JLQ. non est dignus dignus
inepte B; non me dignus Q.

38. accepit B. sequatur D'?PLQR.

39. inuenitD. animam suam /i/feris minori-
óus X. perdet: perdat MZ*. illam: eam DW.
propter: pro R. eam: illam EL.

40. qui recipit: et qui receperit F, qui reci-

* perit Q; deinde qui me recepit recepit . . recepit EF.
me recipit: ἢ» recipit me DL. recipit (recipet
O) eum : recepit illum E sd. sufr. | missit DLR.

41. qui recepit E. profetam . . profetae . .
profetae D3PLOR (prophete W). mercidem 4er
ELR Aic ef 43. meroedem prophetae: om.
prophetae M.

42. οἱ om. Y* corr. m. r. quicunque 93.

X. 42-XI1. 8.]

tantum in nomine discipuli

amen dico uobis non perdet mercedem
suam.

XI. (01. 10) Et factum est cum consum-
masset iesus

praecipiens duodecim discipulis suis
transiit inde

ut doceret et praedicaret in ciuitatibus
eorum.

? 0??- 5 Tohannes autem cum audisset in
uinculis opera christi

mittens duos de discipulis suis ? ait illi

tu es qui uenturus es an alium expec-
tamus?

* et respondens iesus ait illis

euntes renuntiate iohanni quae audistis
et uidistis

EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. 81

5 caeci uident

claudi ambulant

leprosi mundantur

surdi audiunt

mortui resurgunt
pauperes euangelizantur

^et beatus est qui non fuerit scandali-

zatus in me

7T illis autem abeuntibus

coepit iesus dicere ad turbas de io-
hanne

quid existis in desertum
harundinem uento agitatam ?

uidere

*sed quid existis uidere hominem

mollibus uestitum?
ecce qui mollibus uestiuntur in domi-
bus regum sunt

XI. 'Et factum est. cum consummasset iesus praecipiens duodecim discipulis suis.
transiit inde ut doceret et praedicaret. in ciuitatibus eorum.
* johannes autem. cum audisset in carcere opera christi. mittens discipulos suos. ? ait
illi tu es qui uenturus es. an alium expectamus. *et respondens iesus ait illis. euntes renun-
tiate iohanni quae audistis et uidistis. *caeci uident claudi ambulant. leprosi mundantur
surdi audiunt mortui resurgunt pauperes euangelizantur. *et beatus est. qui non fuerit
scandalizatus in me. "illis autem abeuntibus coepit iesus dicere ad turbas de iohanne. quid
existis in desertum uidere arundinem a uento moueri. *sed quid existis. uidere hominem

minimis: minis E. calicem: potum D* (cal.
»g.) íÍrigide LWY. tantum: tatum H. dis-
oipuli « tantum O.

ΧΙ. 1. est oni. ut edtur D* (« D'). con | con-
sumasset L. iesus: 4 sermones hos D; -ruerba
haec ?P""LOR ; : omnia uerba haec ΕἾΝ. prae-
cipiens (pre. DV): praecepit E. duodecim:
«ΧΙ. DE?PL*(xpi L*)W. — transiit (μετέβη) codd.
24. et transiuit ?P : transit ELQR tide ad oA. v. 24.
predicaret DW.

2. iohannis E?P!LR, ioh- D, ioannes $$.
audiiseet D, audis** H. hopera C. duos (1r.
D): om. L cumabcf h k; cf. per discipulos Φ »
διὰ τῶν μαθητῶν 7i1sch. W. H. de: ex D.

3. ait illi codd. 27. εἰ vg. : ait illis DE:P"eSJOR
cur graeco M, ef ὁ; euntes dicite L. os ait
ills 1 euntes dicite DR φαΐ; - euntes dicite illi
E; ite et dicite ei δ. han C. exspectamus
ESPKMTZ: (sed s pr. erasa.).

4. 0». iesus A*( - corz.)C ; 7 ait illis iesus ΚΕ.
renunciate WS. ioanni $(T. audistis et uidistis
contra graecos et uersiones (ἀκούετε καὶ βλέπετε)
cum ABDIPHOJ KMM'OQTVWXY Z vg. (audistis
inuidistis L): audistis et uidetis CR, ἢ» uidistis et

audistis E(F) ex Zw. vii. 3a εἴδετε xal ἠκούσατε.

5. ceci W. clodi D, cludi R. hambulant C.
mundsantur * et R. sordi D. audiunt 4 et
DEJLR. resurgunt: suscitantur D; et
DJLI. aeuunguelitzantur D, aeuangeliszantur E,
euangelizutur ἈΝ.

6. o». est M'T. fuerit: erit W. scandalis-
zatus E. » in me non fuerit sc. LR. o»:. in me
J. 21 εἰ E in me cem sequentibus iunguntur.

9. 2 abeuntibus autem illis R. habeuntibus C.
caepit DLO, cepit W. de ioh. ad turbas F.
iohanne (ioan. SQL, ioh- D); 1 baptista Q, bab-
titza D, baptista L, baptiza R. exi'stis Z /ez (7. 8. 9)
sed i correctoris ter eras. in deserto EFLZ*. in
desertum ? uidere e£c., sic distinguunt? (A)D:PO,
et 12 8. 9. arundinem OJRW vog. 7?sch. agitae-
tam (agitata e/ ras. H, agitatum Y): moueri FL
cum ὁ d f gy À; ex Luca vii. 24.

7, 8. 2 hominem mollibus uest. ecce q. m. u. in
d. r. sunt sed q. e. u. arundinem uento agitatam W.

8. hominem mollibus -4 uestibus L a£. cum
graecis plurimis. eooe (eecce L) qui mollibus
uestiuntur: o». E. domibus: dominibus ἘΞ
(n zmprobata). reguum ΚΕ, regüm Y.

M

82 EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM.

? sed quid existis uidere prophetam?
etiam dico uobis et plus quam prophe-
tam.
10 (102- 2) ITic enim est de quo scriptum est
ecce ego mitto angelum meum ante
faciem tuam
qui praeparabit uiam tuam ante te.
1109* 5 Amen dico uobis non surrexit
inter natos mulierum maior iohanne
baptista
qui autem minor est in regno caelorum
maior est illo.
13005-5 A diebus autem iohannis bap-
tistae usque nunc regnum caelorum
uim patitur

[ΧΙ. 9—18.

et uiolenti rapiunt illud.
18 006-19 Omnes enim prophetae et lex
usque ad iohannen prophetauerunt
^ et si uultis recipere ipse est helias qui
uenturus est
15 qui habet aures audiendi audiat.
16(07-5 Cuj autem similem aestimabo
generationem istam ?
similis est pueris sedentibus in foro
qui clamantes coaequalibus dicunt
cecinimus uobis et non saltastis
lamentauimus et non planxistis

18 πεηΐϊξ enim iohannes neque manducans

neque bibens et dicunt daemonium
habet

mollibus uestimentis indutum. ecce qui mollibus uestiuntur in domibus regum sunt. sed
quid existis. uidere prophetam. etiam dico uobis et plusquam prophetam.

"hic est enim de quo scribtum est. ecce ego mitto angelum meum ante faciem tuam
qui praeparauit uiam tuam ante te. "amen dico uobis non surrexit inter natos mulierum.
maior iohanne baptista qui autem minor est in regno caelorum maior est illo.

"2 diebus autem iohannis baptistae usque nunc regnum caelorum uim patitur. et

uiolenti rapiunt illud.

.

18 omnes enim prophetae et lex. usque ad iohannem prophetauerunt. "et si uultis
percipere ipse est helias qui uenturus est. '^qui habet aures audiendi audiat.

* cui autem adsimilabo generationem istam. similis est pueris edentibus in foro et
clamantibus ad alterutrum " dicentes. cantauimus uobis et non saltastis. lamentauimus et
non planxistis. "uenit enim iohannes neque manducans neque bibens et dicunt daemonium

9. prophetam (prof. D:zPOR) : o5. L. etiam
om. C. uobis om. L. om.et D. plusquam Q.
prophetam (prof. PO): profeta DE(proph.)LQR
(wodtutt etiam ?P. corr.).

IO. hio enim est (οὗτος γάρ ἐστιν gv. 21.) cum
ACFHJMOX'*Y ; » hic est enim BDEPOKLM
QRTVWX*Z vg. ; hic est (om. γάρ Tisch. W. H.)
ὁ g, &. scribtum EOJTYZ. ecoe ego cum AC?PFJ
MOQRTWYZ' vg.: om. ego BDEHOKLM'VXZ*
cum gr. Z, et «εἰ. c ffi g.. hangelum C, anguel.
D. hante ó/; C. preparabit D, praeparauit BF
OX. uiam suam L.

II. amen amen M. ^ inter n. mul. non sur-
rexit E. ioanne $t. babtista DL, bapta MT.
in regnum R. celorum Az e£ 12 W. orm. est
sec. Q.

I2.. iohanes O*, ioannis Sf. babtistae DLT*,
babtista T*, baptiste W. husque C. 7o: nuno
γας. 3 hift. X. eaelorum L. uiuolenti ?PQR, ui
uolenti D. rapiunt: diripiunt BEPEMOTVXZ
cumabecdg, h bI. ilut Z* corr. Z2.

I3. profetae D?PLOR, prophete EW. husque

C; om.V. iohannen: -em D?PJRZ, ioannem
SL; - babtistam L. profetauer. D:PLOR.

I4. et si codd. ef vg. cum graeco: om. οὐ ASP
H*O*Y (F de$.). recipere (δέξασθαι) : percipere
QRX* s! wid.; scire B. Uariant wuett. accipere d,
scire a ó g, A, audire c, recipere ff, aur. 5, percipere
f^4. eias T ve.

15. abet CT. aurem F. audiet L ( 2o -at).

I6. cui: Qui V (Q »uór.). simile H. estimabo
LW, extimabo CT. istà T ἐπε rasura circa 9 lift.
om.qui F. coaequalibus codd. vg. Hieron. comm.
et ff, (graec. τοῖς ἑταίροις) : coequ. ΕΥ̓, quoagequ.
CO, quoequ. T, coec. R, caec. L. Contra wett.
warie exprimunt τοῖς ἑτέροις uel ἀλλήλοις inuicem
ὦ, ad inuicem £c ff, δὶ À, in inuicem φ, aliis d eg. £,
ad alterutrum /; coaequalibus corzectio wtdetur S.
Hieronymi.

I7. caecinimus CKO, cic. DL. 0»: uobis et
n. salt.'lamentauimus F, or. et n. s. lam. R.
lamentauimus: lamentati sumus C; - uobis
EWLQ. et: ei L. plancxistis E, plancxisti R.

18. o». enim E. iohannis BDESP'LRX,

XI. t9-25.] EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. 83
35 uerum tamen dico uobis
tyro et sidoni remissius erit in die iu-
dicii quam uobis
33et tu capharnaum numquid usque in

19 uenit filius hominis manducans et bi-
bens et dicunt
ecce homo uorax et potator uini
publicanorum et peccatorum amicus

et iustificata est sapientia a filiis suis.

“Ὁ 105-5 'Tunc coepit exprobrare ciuita-
tibus in quibus factae sunt plurimae
uirtutes eius

quia non egissent paenitentiam

21 uae tibi chorazain

uae tibi bethsaida

quia si in tyro et sidone factae essent

caelum exaltaberis ?

usque in infernum descendes.

(109. 10) C)uia si in sodomis factae fuissent
uirtutes quae factae sunt in te

forte mansissent usque in hunc diem

24 uerum tamen dico uobis

quia terrae sodomorum remissius erit
in die iudicii quam tibi.

uirtutes quae factae sunt in uobis 25(119-5) Tn illo tempore respondens iesus
olim in cilicio et cinere paenitentiam dixit
egissent confiteor tibi pater

habet. uenit autem filius hominis. manducans et bibens. et dicunt ecce homo uorax. et
potator uini. amicus publicanorum et peccatorum. et iustificata est sapientia a filiis suis.
9 tunc coepit exprobrare ciuitatibus in quibus factae sunt plurimae uirtutes eius quia non
egerunt paenitentiam. (ἢ uae tibi chorazain. uae tibi betsaida quia si in tyro et sydone factae
fuissent uirtutes quae factae sunt in uobis olim utique in cilicio et cinere. paenitentiam
egissent. " uerumtamen dico uobis. tyro et sydoni remissius erit in die iudicii quam uobis.

? et tu capharnaum quae usque ad caelum exaltata es usque in infernum descendes.
quia si in sodomis factae fuissent uirtutes quae factae sunt in te. forte mansissent usque in
hodiernum diem. 3. uerumtamen dico uobis quia terrae sodomorum. remissius erit in die
iudicii quam tibi. **in illo tempore respondens iesus dixit confitebor tibi pater domine caeli

ioannes 3f. dicunt 1 ecce R sax. γι. de-
monium D:PLRW.

I9. uenit et R. uorar: uolex L ; deuorator
R; om. E. puplic. D*PR. bhamicus C. o: est
KT* sed corr. m. 5. filiis codd. 9j. et ve. εἰ filis
PPLRY : sed Zfierom. im comm. 'I[m quibusdam
euanpeliis legitur . . operibus! e£ sic ZYscA. gv. W.
H. (ἔργων).

30. tuno 25 5g. O!. caepit H, cepit W ; 4 ihs
BH cw» ὦ (tunc ilis coepit σι). eius... paeni-
tentiam om. 3P* swbplet. marg. incibus L.
facte W. plurime DRW. aegissent DEL, egre-
serent R. penitentiam ?P*?LR, poen. CDJ, peni-
tenciam W et t. 21.

21. σε. uae tibi oh. LQ* (τ i» mpg. litt.
mismiatis). τὰς δὲς RW. chorasain cus ABMXY
(χοραζείν etc ): corazain GKNTOTV, corazayn C,
chorozain Q9R, corozain DESPFHJ WZ og. uae
tibi sec. : et R* (ue tibi corr. sax.).. bethsayda C,
bethzaida D:P, betsaida JNT, bezaida L. tiro *PL,
thiro R. sidonae L*(corr. L^R, sydone DEOV.
facte W óis. essent: fuissent EPFM'R. que W.
holim C, ollim DL, olym E. cylicio ER. et « in
Χο, cynere ER. penit. LR, poenit. CD?PJ,
penitenc. W. aegissent DEL.

22. uerum tamen (110 “4700 J Y vg., uerump-
tamen CW, ueruntamen $9): amen R. tiro ?PL
TW, thyro R. sydoni DEFR. remissus W, re-
misius ESPLR. diae C. iudici E. 7 quam uobis
in die iudicii L.

23. chapharnaum C, cafarnum L, cafarnsuum
SP*(sed corr.)R. nunquid 38. husque C ; o. E.
ad caelum D(cel. vP*LOR. celum W. exaltabiris
V, exaltaueris BCHLO*TX (seg. ras. fere a lin);
exaltata esQ; *- anQ (gr. $ D, L, wett.&utaó d);
* et DE eum δὰ. 1 etsi exaltata fueris B cwn c.
Cf. Hieron. in comm. * in altero exemplari reperi-
7:145 et tu capharnaum quae usque in caelum ex-
altata es, usque ad inferna descendes.' husque C.
in inf.: o». in E; adinf. DJGQ. discendes *PR,
discendis DL. facte δὲς W, facta E. fuissent:
essent D. que DW. fortae E. mansisent EL.
husque C, uque L. ad J. huno codd. 5/.: hanc
W vg.

24. uerunt. 3B, uerumt. D ; cet. μΖ τι. 22. terre
ὟΝ. remisius E*PPL. diae C. iudici E. quam
tibi codd. vg. εἰ 7.1: quam uobis DL «ew evaec.
DM** εἰ α ὁ« ἐᾷ 7. δι A ἔφ.

25. lhesus Aene C, cf. ad i. 1. respondit ihs
dicens D. . dixit: dit E. confeteor L, confitebor

M 2

84 EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM.

domine caeli et terrae
quia abscondisti haec a sapientibus et
prudentibus
et reuelasti ea paruulis
?9jta pater quoniam sic fuit placitum
ante te.
| 2: (11. 8) Omnia mihi tradita sunt a patre
meo.
(112 3 Ft nemo nouit filium nisi pater
neque patrem quis nouit nisi filius
et cui uoluerit filius reuelare.
28 (113-10) Ü'enite ad me omnes qui labo-
ratis et onerati estis
et ego reficiam uos
39 to]lite iugum meum super uos
et discite a me quia mitis sum et
humilis corde
et inuenietis requiem animabus uestris
3 jueum enim meum suaue est et onus
meum leue est.

[XI. 35-X11. 5.

XII.(*2 In illo tempore abiit iesus

sabbato per sata
discipuli autem eius esurientes coepe-
runt uellere spicas et mandu-
care
? pharisaei autem uidentes dixerunt ei
ecce discipuli tui faciunt quod non licet
eis facere sabbatis
?at ille dixit eis
non legistis quid fecerit dauid quando
esuriit et qui cum eo erant ?
*quomodo intrauit in domum dei et
panes propositionis comedit
quos non licebat ei edere
neque his qui cum eo erant
nisi solis sacerdotibus ?
δ (116. 10) Aut non legistis in lege
quia sabbatis sacerdotes in templo
sabbatum uiolant et sine crimine
sunt ?

et terrae. qui abscondisti haec a sapientibus et prudentibus. et reuelasti ea paruulis. ? ita
pater quoniam sic complacuit in conspectu tuo. *' omnia mihi tradita sunt a patre meo. et
nemo nouit filium. nisi pater. neque patrem quis nouit. nisi filius. et cui uoluerit filius
reuelare. * uenite ad me omnes qui laboratis et onerati estis. et ego uos requiescere faciam.
*'tolite iugum meum super uos. et discite a me quia mitis sum. et humilis corde. et
inuenietis requiem animabus uestris. ? iugum enim meum suaue est et onus meum leue est.
XII. !In illo tempore abiit iesus sabbatis per segetes. discipuli autem eius esurientes.
coeperunt uellere spicas et manducare. *pharisaei autem uidentes dixerunt ei. ecce disci-
puli tui faciunt quod non licet facere in sabbato. *ad ille dixit eis non legistis quid fecit
dauid quando esuriit ipse et qui cum eo erant. * quomodo intrabit in domum dei et panes
propositionis manducauit. quos non licebat ei manducare. neque his qui cum illo erant nisi

solis sacerdotibus. *aut non legistis in lege quia sabbatis sacerdotes in templo sabbatum

WX. om.pater D. celi et terre W. qui DET
WZ* (sed quia Z^). habscondisti C. om. & T.
oem. et fos( s&pientibus R* (τ 2» mg. R!).
paruolis T.

26. quoniam: quia EQR. hante C; coram D.

27. michi T. et: t τε V. nissi D. quis:
quisquam DLQ. nisi filium D* sed corr. uol.
filius filius E sed εχ}. pr.

38. honerati CE?PO, honorati DLQR. refficiam
DE.

30. suauae E. honus CD?P*" LRT. est sec.
om. CDJLR(sed τ -- in mg.) TW ovg. cum ff.

XII. r. abit Ὁ. ihesus ese C wide ad i. 1.
— per sata sabbato LR ovg. (93H sabbatho).
&utem: enim E. hesurientes CE, essurientes
DLR. caeperunt L, ceperunt W : or. D.

3. pharisi CLW, fpharissei D, farisei R.
uidentes 1 illos DLQ cum aócffi gy ^h. Post
dixerunt γι. οἱ B. fatiunt W. Ὁ» sabbatis quod
non licet eis facere R. licet eis ores (comtra
graecum ἔξεστιν) cum b c gy ὦ Laur. pig. : orn. els
cod. caraf. (ἴ, Tisch. cum 7 d q (a def.) ; om. eis
facere sabbatis // (quod non licet facere 4).
facere-rin T. sabbathis 533.

3. ille autem dixit R. legistis - quia E.
hesuriit C, essuriit D, esurit LR. eorant M.

4. proposs. DR, praeposs. *PL, propositiones X.
comedit W ; manducauit E. quos: quod Z*
(corr. Z') abd b aur. hedere C; comedere R.
hiis EW. soli E.

5. non suf. lin. Ο. legitis T* (sed corr.) ; legis
C. inlege O. quia : qui Z* (sed corzr.). 2 sa-

XII. 6-15.]. EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. 85

€dico autem uobis quia templo maior ouem unam
est hic et si ceciderit haec sabbatis in foueam
1 si autem sciretis quid est misericordiam nonne tenebit et leuabit eam ?
uolo et non sacrificium 12 quanto magis melior est homo oue
numquam condemnassetis innocentes itaque licet sabbatis bene facere
* dominus est enim filius hominis etiam | 138 tunc ait homini extende manum tuam
sabbati. et extendit
? 019-2) Et cum inde transisset et restituta est sanitati sicut altera.
uenit in synagogam eorum 14 117-4) Exeuntes autem pharisaei con-
1? et ecce homo manum habens aridam silium faciebant aduersus eum
et interrogabant eum dicentes quomodo eum perderent.
si licet sabbatis curare? 15(19.10 [esus autem sciens secessit
ut accusarent eum inde
I1 ipse autem dixit illis et secuti sunt eum multi et curauit eos
quis erit ex uobis homo qui habeat omnes |

uiolant. et sine crimine sunt. *dico autem uobis quia templo maior est hic. "si autem
sciretis quid est misericordiam uolo quam sacrificium numquam condemnassetis innocentes.
* dominus est enim etiam sabbati filius hominis. ?et transiens inde uenit in synagogam eorum
Pet ecce. homo erat ibi manum habens aridam. et interrogabant eum dicentes. si licet sabbatis
curare. ut accusarent eum. "ipse autem dixit eis quis est ex uobis homo qui habet ouem
unam et si caeciderit sabbatis in foueam. nonne tenebit eam. et leuabit de fouea. '? quanto
magis melior est homo oue. itaque licet sabbatis benefacere. Ptunc ait homini extende
manum tuam. et extendit. et facta est sana sicut et altera. !*et exeuntes inde pharisaei.
consilium fecerunt aduersus eum ut perderent eum. "5iesus autem sciens. secessit inde.

cerdotes in templo sabbatum quia sabbatis uiolant
D. sabbathis εἰ. 93H. wuiuolant 3P. cremine
D?PL.

6. quia : qui Q.

7. autem : enim BD δι À. scieretis L, scieritis
DR. misseric. DLR. Ὁ» uolo misericordiam ΡῈ
(sed improbatum). nunquam 99. condemp-
nassetis DEP'(ex contempn.)9W, condemnasetis
R.

8. Ὁ enim est J vg. T3scÀ. cum graeco. aetiam
E. etiam sabbati fil. hom. R. sabbathi ec.
53b, εἰ in 10, 11, 12.

9. quum CO. transist R; transiret DEM.
sinagopgam C?PRT, sinagoga E, synagogo M,
snagogam L.

10. ort. et L. et ecoe homo (xal ἰδοὺ ἄνθρωπος):
4 erat DIPLQ ; et homo erat ibi R. m. habens
aridam (har CX): 2 m. aridam habens Q.
liciet Ἐ. accussarent E?PY, accusarint ἘΝ.

1I. ipse: illeL. illis: o»; T; eis D. habeat
ABEH*9J(» ovem habeat unam)LMM'ORWX
YZ vg.: habet CD:PH*KQT(abet)V (ὃς ἔχει D
οἷς ceferi ὃς ἔξει), cum bcd f & φδ aur. obem O,
houem C. hunamC ; os. ENT curn ζῇ δι &. caeci-
derit C, cic. DLR*. haeo (τοῦτο) : hec W; om.

E cun D gr. abcd f fg, Ah E (ista g). Ὁ» in fou.
sabbatis R. laeuabit L, lebabit O, leuauit BRX ;
eleuabit E, liberabit ?P* (leuabit s.). eum L.
7» eam et leu. R.

12. ouae E, houe C. ifaque licet sabbatis
(sabbato F, uobis D) bene facere (1*0 μέγόο DJ
vg.) : om. L.

I3. homoni O* (corr) extendit -- manum
snam DLR. est: om. B; ^ei R. sanitati
(ὑγιής) : sana 1, siout: 4 et DEPPFJQZ* ; -- ex
L; graeci ὡς fj ἄλλη (ὡσεὶ ἄλλῃ L) εἰ sic wett. cum
Hieronymo.

I4. exeuntes (ifeA0óvres): et euntes R. os
autem ras. quasi 4 iff. X. pharisei ΟΡ,
pharissi DL, íarissei R. quomodo eum: ut
(om. eum) Te, cur T* duo werba omisisset per
Aomoeoteleuton. eum perderent (αὐτὸν ἀπολέσω-
ew) codd. omnes antiqui : 7 perderent eum W vg.

I5. secessit (ἀνεχώρησεν) cum ADEFHOLOQ
RXY : recessit BCJKMNTTV WZ vg.; ἀναχωρεῖν
in Euangeliis uarie redditur sed saepius secedere
w«£ Matt. ii. 22, iv. I2, xiv. 13, xv. 31; Marc. iii. 7,
et sic Act. xxiii. 19, xxvi. 21. Est etiam recedere
Matt. ii. 13, 14, ix. 24, xxvii. 5, reverti. Matt. ii.
12, fugere ZoA. vi. 15. ὑποχωρεῖν etiam. uertitur

86 EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM.

16 et praecepit eis ne manifestum eum
: facerent
" ut adimpleretur quod dictum est per
esaiam prophetam dicentem
18 ecce puer meus quem elegi
dilectus meus in quo bene placuit ani-
mae meae
ponam spiritum meum super eum
et iudicium gentibus nuntiabit
1? non contendet neque clamabit neque
audiet aliquis in plateis uocem eius
30 harundinem quassatam non conífringet
et linum fumigans non extinguet

[xit. 16—24.

donec eiciat ad uictoriam iudicium

7 et in nomine eius gentes sperabunt.

22 (119. 5) Tunc oblatus est ei daemonium
habens caecus et mutus et curauit
eum

ita ut loqueretur et uideret.

23030.7 Et stupebant omnes turbae et

dicebant
numquid hic est filius dauid?

24 (121- 2) Pharisaei autem audientes dixe-

runt
hic non eicit daemones nisi in beelzebub
principe daemonum.

et secutae sunt eum turbae multae. 15 et comminatus est eis ne manifestarent eum. " ut

adimpleretur. quod dictum est per esaiam prophetam dicentem. "ecce puer meus quem
elegi. dilectus meus in quo bene complacuit animae meae. ponam spiritum meum super
eum. et iudicium gentibus adnuntiabit. ?*non contendet neque clamabit. neque audiet
quisquam in plateis uocem eius. * harundinem quassatam non conífringet. et linum fumi-
gantem non extinguet. donec eiciat in uictoriam iudicium. "et in nomine eius gentes

sperabunt.

53 tunc oblatus est ei homo daemonium habens caecus et mutus et curauit eum. ita ut

loqueretur et uideret.

35 et stupebant omnes turbae et dicebant. numquid hic est filius dauid.
$^ pharisaei autem audientes. dixerunt. hic non eicit daemonia. nisi in beelzebul. prin-

secedere Zsc. v. 16, ix. 10. sequuti O, sequti R.
curauit (ἐθεράπευσεν) : curabat R. eos ow. Z*
(τ 2.

16. et praecepit: et praecipit D(pre.);PHQR,
praedpiens (z.e. praecipiens) L (om: ot); graeci
kal ἐπετίμησεν ue] ἐπέπληξεν. no manifestum
eum : nemini manifestum D.

17. adinpleretur C?PL : inpleretur Ὁ. esaiam
codd. 4. (esayam CT) εἴ 4: iseiam KMM'VZIBSSQT,
ysaíiam W, issaiam D?P, essaiam L. profetam
?PLR.

I8. puer meus 4 electus corr. uat. ; sed marg.
* electus caztce//atumn estin ..'. helegi C. delectus
LOR. bene placuit (ηὐδόκησεν) cum AFHOJ
MOY: bene conplacuit BCDEPPKLMQRTVW
XZvg.(compl. KW gg.). animae meae codd. 2.
e£ vg. (anime mee W): anima mea (ἡ ψυχή μον)
DELQR, corrigentes, ut saepius, ex graeco, cum
ab54g,h4. iuditium W. nuntiabit codd. 9. et
tg. (nunc. WS) - ἀπαγγελεῖ : nuntiauit O, ad-
nuntiauit L; adnuntiabit EQ, annuntiabit D.

19. clamauit BHOX. aliquis in plateis
uooem eius (τις ἐν ταῖς πλατείαις τὴν φωνὴν αὐτοῦ):
2 in plateis aliquis u. e. DJ, 7 aliquis uocem
eius in plateis R.

20. arundinem OJLRTW vog. confringuet D,

confrincet Y, confriget E. linum: lignum C,
limum L* (corr. L*). fumicans H, fumigantem
EJM. extinquet O, extinget L, extinguet' wf
uidetur D. — eieciat NT, ieciat DL, eiiciat vg. 7YscÀ.
*in as/c iudicium R. iuditium ἊΝ.

21. 2 sperabunt gentes L.

22. hoblatus C. o». est DE. est oi-- homo
D(sine est)y:P*?LQ(2 ei est)RW. | demonium D?P
LRW. cecus KW. mutus: -* surdus R ; - et
surdus Q; duplici uersione uerbi κωφός cf. mutus
a c d f ff, δὶ 4, mutus et surdus ὁ, surdus et mutus
ffi, surdus &. curabit T. ut su. /;n. E. loquetur
V. uideret- et audiret R cf. et aud. et uid. A.

33. stubebant D, stupebant O sed -tupe- is» ras.
et sec. suf. lis. E. nunquid $38.

24. pharisei C:PW, farisei R, pharissei DL.
Post autem rasura ἐξ E. eiecit ENT, iecit DL,
elicit vp. Z3sch. demones D:PRW, demonia LQ.
beelzebub ABCFOJKMNTQVWXZvg., belzebub
D?PHLOTY : beelzebul E, belzebul R* sed corr.
m.sax. Cf.ad x.a5. prinoipe (ἄρχοντι) BDE:PJ
KLMOQRVWZ?vz.: principem ACHON'TX YZ*
(m semierasa) daemonum cum AHJMOYZ-^
cum graeci duobus locis idems werbum habeant
(δαιμόνια... δαιμονίων) : daemoniorum BCEOKNT
TVXZ* “ rr. g7., demoniorum D:zPLQRW.

XII. 25—31.] EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. 87

350222) Tesus autem sciens cogitationes | si autem ego in' spiritu dei eicio
eorum dixit eis daemones
omne regnum diuisum contra se deso- igitur peruenit in uos regnum dei
latur 39 aut quomodo potest quisquam intrare
et omnis ciuitas uel domus diuisa con- in domum fortis
tra se non stabit et uasa eius diripere
36 et si satanas satanan eicit aduersus se nisi prius alligauerit fortem ?
diuisus est et tunc domum illius diripiot.
quomodo ergo stabit regnum eius? 80 ()ui non est mecum contra me est
*'et si ego in beelzebub eicio dae- et qui non congregat mecum spargit.
mones 81 (128. 2 Ideo dico uobis
filii uestri in quo eiciunt ? omne peccatum et blasphemia remit-
ideo ipsi iudices erunt uestri tetur hominibus

cipem daemoniorum. **iesus autem sciens cogitationes eorum. dixit eis omne regnum
diuisum aduersum seipsum. desolabitur. et omnis ciuitas uel domus diuisa aduersus se.
non stabit. *'et si satanas satanan eicit. aduersus semetipsum diuisus est quomodo
ergo stabit regnum eius. *'quod si ego in beelzebul eicio daemonia. filii uestri in quo
eiciunt ideo. ipsi iudices erunt uestri. **si autem ego in spiritu dei eicio daemonia.
utique praeuenit in uos regnum dei. *'aut quomodo potest. quis intrare in domum
fortis et uasa eius diripere. nisi prius alligauerit fortem et tunc domum eius diripiet

$gui non est mecum. contra me est. et qui non congregat mecum spargit. ?'ideo

25. ieeus /a?s: 9. dixit (εἶπεν) : dicit E (sed
-it i5 ras). om. eis E. r?gnum E. diuissum
DR. contra: aduersus F. desolatur (ἐρημοῦται)
cum 3PMNTO*ZX* et sic Durmachensis et. Hieron.
(MSS. ap. Uallars.) Ben. d : desolabitur ABCDE
FHOJKO*QRTVWXYZ^* og. Tisch. uett., deso-
lauitur LO*. — domus uel ciuitas D (sed zmpro-
bafum) ; om. uel R*( -c Re). diuissa D. 7 contra
se diuisa L. stauit O.

26. et si (kai el) codd., vg. et 7: si enim DLQR
eum ὁ ffígq: cf. si a, si autem d (el δὲ καί D),
si ergo c ffi A, si et &. sathanas W. satanam J vg.
eicit (ἐκβάλλει) codd. vg. (iecit DL, eiecit EM'R,
eiicit W og. 7isch.): eiciat J. diuissus DR, deuisus
L.quomodo: qm D. ergo suf./in. M; om. ὃθ
(^fng.)W. stabit: statuit? O*, stauit Oc.

27. omt. et Q. ego: ergo LT. beelsebub
codd. εἰ vg., belzebub D:3PHLTY : belzebul QR,
beelzebu E. iecio DL, eiecio R, eiicio vg. 7ZscA.
demones D?PLRW. fili E. om. in quo ad fis.
sers. fer homototeleuton 1.. ieciunt D, eieciunt NT,
eliciunt yg. 7 ελ. iudices erunt uestri codd.
2]. -« κριταὶ ἔσονται ὑμῶν (NBD) cum ab d f ff.,
&^ bg: » iudices uestri erunt DEOM' vg. cum
€ £y el gv. 1.1245; ἢ erunt iudices uestri RT ; a/i?s
modis gvaeci etiam wariant, et glurimi ὑμῶν
ἔσονται κριταί.

28. ego in spiritu dei codd. fere omnes et vg.
(di sime Jimeoja V) cum. minusculis. quibusdam
graeas et f m syr?? : ἢ» in spiritu dei ego LR cw
maiusculis graecis et ad 77... Φ; in spiritu dei

(om. ego) ὁ cg,. iecio DL, eitio W, eiicio vg.
Tisch. demones D:PLRW ; daemonia Ὁ. per-
uenit codd.otmnes et vg. -- ἔφθασε sed ndpropiauit ὦ ὁ
(adprip.?) c f. 1 2; ^, adpropinquauit s; g, adcele-
rauit £, e/ praeuenit d f quod ceteris melius uidetur.
ἔφθασε Aoc sensu gemino loco ab Hieronymo
redditur praeuenit Lwc. xi. 20 (sed s. /. peruenit)
et Y Tess. ii. τό ef iv. 15. “4110 sensu φθάνειν est
peruenire Kos. ix. 31, 2 Cor. x. 14, PAili. iii. 16.

29. potest quisquam (quisqua K) — δύναταί
τισὶ Quis potest R ex graeco male intellecto τις
δύναται A quisquam potest δ; cf. quisque potest e;
(sow: aut quis potest 52e quomodo A). in
domo (sic) fortis intrare E, cf. els τὴν οἰκίαν τοῦ
ἰσχυροῦ εἰσελθεῖν A εἰ δ. uassa DE»? :PLR, ua**

. O. diri//pere À (ras. wmius H7), deripere L.

adligauerit D. fortem: forte H. domus E.
illius codd. $/ur. ef ug.: eius DEK*W. diripiat
(διάρπάσῃ TiscÀ. cum NDGKTII* δἰ.) διαρπάσαι
A) cum. ABFHJKOXYZ: diripiet (διαρπάσει
£x. BCELMSUVXTIT'5 e/ W. H.) CDEPOLMNma
QTVW vr. 7isch.; eripiet R.

30. qui τ enim DP"9LR. mecum est W.
congregat : colligit W, cf. golligit ἡ. 07. mecum
sec. L.. dispargit ELQ. anc lectionem etiam prae-
Jerre uidetur corr. uat. sed non marg.

31. blasfemia D?PLR, blasphemie V* (sed corr.
V') blasphaemiae E, blasfemie T. remittentur
EL, remittitur H. spiritus 8. bl. n. remittetur
om. ὁ R( * sps blafemia non dimittetur corr. sax. 2»
mp.) cum graecis X αἱ εἰ α κι΄. Etiam hominibus

88 EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. [ΧΙ]. 31—38.
spiritus autem blasphemia non remit- ex abundantia enim cordis os loquitur.
tetur 35025-5 Bonus homo de bono thesauro
3?et quicumque dixerit uerbum contra profert bona
filium hominis remittetur ei et malus homo de malo thesauro pro-
qui autem dixerit contra spiritum fert mala.
sanctum non remittetur ei neque in | 9902919 Dico autem uobis quoniam omne
hoc saeculo neque in futuro. uerbum otiosum quod locuti fuerint
3324.19) Aut facite arborem bonam et homines
fructum eius bonum reddent rationem de eo in die iudicii
aut facite arborem malam et fructum | 3' ex uerbis enim tuis iustificaberis
eius malum et ex uerbis tuis condemnaberis.
siquidem ex fructu arbor agnoscitur 38 (121. 5) "Tunc responderunt ei quidam de
34 progenies uiperarum quomodo potestis scribis et pharisaeis dicentes
bona loqui cum sitis mali? magister uolumus a te signum uidere.

nd

dico uobis omne peccatum et blasphemia. remittetur hominibus. spiritus autem blasphemia
non remittetur hominibus. **et quicumque dixerit uerbum aduersus filium hominis. remit-
tetur ei. qui autem dixerit aduersus spiritum sanctum. non remittetur ei. neque in hoc
saeculo neque in futuro. **aut facite arborem bonam. et fructum eius bonum. aut facite
arborem malam. et fructum eius malum. ex fructu enim arbor dinoscitur. ?* progenies
uiperarum quomodo potestis bona loqui cum sitis mali ex abundantia enim cordis. os
loquitur. *^bonus homo de bono thensauro cordis profert bona. et malus homo. de malo
thensauro. profert mala. **dico autem uobis. quoniam omne uerbum otiosum quod locuti
fuerint homines reddent de eo rationem in die iudicii. *'ex uerbis enim tuis iustificaueris.
et ex uerbis tuis condemnaueris.

* tunc responderunt ei quidam. de scribis et pharisacis. dicentes. magister. uolumus

sps. autem bl.non remittetur o». WalEeri. spiri-
tus autem blasphemia (ἡ δὲ τοῦ πνεύματος BAac-
φημία) BFHQVWS3BQL, e sp. a. blasfemia DLR*,
cum d f ff, (cf. qui autem in spiritum dei (spm scm
6, spu sco A) blasphemauerit, wel smile ὁ δά δι την:
spiritus autem blasphemiae ACE(-phaemie)?P
(-femiae)9KMM'OT(-femiae)XYZ6 $ cum cg, ἃ
(-femiae) g. Cf. corr. uat. * sps autem blasphemia
non remittetur gvec anti. spiritus es/ genetisi et
blasphemia »orinatiui casus sicut patet in graeco;
et marg.*in .. erat primo blasfemie sed correctum
es! blasíemia. remittitur F; dimittetur R**; 4
ei E.

32. quicunque $3B. dixit L. contra: aduersus
QR. ei-et Q. dixerit;z.: dix D. remittetur
σές. : remittet W. seculo WS 3B. futuro : furo L.

33. bonam et om. L* sed notat s. pm. bonum;
malum D* (bonum corr.) a&gnoscitur (γινώ-
σκεται) codd. 1. εἰ vg.: cognoscitur BCEQWX ;
agnoscetur R; cf. cognoscetur a ff, (-nus-),
cognoscitur ὁ g, 4 πὲ g, agnoscitur c d (adg.) ffi,
dinoscitur / 4.

34. progentes L. quum CO, habundantia CD
EP, habundancia W. hos C, ós V; eius T.

35. bonus enim DLR. thensauro X, tesauro

T, tessauro D e£ sic omes infra; - cordis 5;
τ cordis sti DER ; -& suo T. Cf. τῆς καρδίας
αὐτοῦ pr. L 1. 22. 33: e£. T. &., et cordis f* ff, et
cordis sui ga/. thesauro sec. * cordis sui QR.

36. quoniam : quia E. hotiosum C, osciosum
R, otiossum D. quod: quodcumque ?F"v. lo.
quuti ?P. in die iudicii reddent de eo rationem
R, 2 reddent pro eo rationem jn die iudicii E.
de eo: pro eo EJLQ; dó-deo BT. Cf. Zi. in
Matt. xii. col. 673 ὁ, * Omnis otiosi, id est inepti
et inutilis, dicti rationem deo esse reddendam.
Uett. eius, pro eo, de eo -- περὶ αὐτοῦ. ἴῃ diem C.

37. enim: autem D. iustifloaberis (-ueris
BCE*FHLOTX, -biris MV)... condemnaberis
(-demnaueris BCHLO'TX, -dempnaueris E*,
-dempnaberis E-ORW, -demnabiris MV, -temna-
beris ?»P*, -tempnaberis D): Ὁ condemnaberis . .
iustificaberis J ; et ex u. t. cond. ὁ». O*, add. in
mg. inf. corr. ; ex sec. int. [in. T ; uerbis sec.:
sermonibus E, cf. de sermonibus autem tuis iustifi-
caueris et de sermonibus tuis condemnaueris 4. e£
similiter Cypr. Test. iii.

38. tun? T. scribiis E*. phariseis W, pharis-
seis L, farisseis D, fariseis *PRT: pharisaei O.
uidere: quaere L.

XII. 39—45-]

39 (128. 5) C)ui respondens ait illis
generatio mala et adultera signum
quaerit
et signum non dabitur ei
nisi signum ionae prophetae
40 sicut enim fuit ionas in uentre ceti
tribus diebus et tribus noctibus
sic erit filius hominis in corde terrae
tribus diebus et tribus noctibus.
41 Uiri nineuitae surgent in iudicio cum
generatione ista
et condemnabunt eam
quia paenitentiam egerunt in praedica-
tione ionae
et ecce plus quam iona hic
41?regina austri surget in iudicio cum
generatione ista

EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. 89

et condemnabit eam
quia uenit a finibus terrae audire sapi-
entiam salomonis
et ecce plus quam salomon hic.
1302-5 Cum autem inmundus spiritus
exierit ab homine
ambulat per loca arida
quaerens requiem et non inuenit
*tunc dicit reuertar in domum meam
unde exiui
et ueniens inuenit uacantem
scopis mundatam et ornatam
i5tunc uadit et assumit septem alios
spiritus secum nequiores se
et intrantes habitant ibi
et fiunt nouissima hominis illius peiora
prioribus

a te signum uidere. ? iesus autem respondens ait illis. generatio mala. et adultera. signum
quaerit. et signum non dabitur ei. nisi signum ionae prophetae. *'sicut enim fuit ionas.
in uentre coeti. tribus diebus et tribus noctibus. sic erit filius hominis in corde
terrae. tribus diebus et tribus noctibus. *'uiri nineuitae surgent in iudicio. cum genera-
tione ista. et condemnabunt eam. quia paenitentiam egerunt. in praedicatione ionae.
et ecce plusquam iona hic. *' regina austri. surget in iudicio. cum generatione ista et
condemnauit eam. quia uenit a finibus terrae. audire sapientiam salomonis. et ecce plus
salomone hic.

* cum autem inmundus spiritus exierit ab homine ambulat per loca arida. quaerens
requiem et non inuenit. **tunc dicit. reuertar in domum meam. unde exiui. et ueniens
inuenit uacantem scopis mundatam. et ornatam. *fÓ'tunc uadit et adsumit alios septem

39. qui respondens ait: respondens autem
dixit J. Graeci ὃ δὲ ἀποκριθεὶς εἶπεν. ait illis:
2 eis ait R. adultra L, adulteria R. querit
DLRW. 2 queritsignum D. ione W. profetae
D:PORZ, prophete W, profete L.

40. fuit δὲς japsw H sed exp. oeti BCFJM
TWZ»* og.: coeti À (ism Test. Ucet. uariat inter
coe. cae. e/ ce.) DEZPHOKOQV*XYZ*/ gi ὦ φ, et
caeti LNTR. tribus : 111. δὲς D. nontibus H (cf.
panem 270 pacem x. 34). sio erit etc. ad fiw.
wers. om. D3P*(-immp.). erit:enim R*. tr.
dieb. et tr. noct. in corde terrae ἃ. corde: uentre
L. terre EW.

41. niniuitae HOJ vz., ninuitae DLR, niniuite
E*(niniuete corz.)W. iuditio W. et condemne-
bunt x:gw«e ad generatione ista «. 42 owt. F fer
Ahomocoteleuton, sed aliquid minus haberi notatur
ἐμ νερ. condempnabunt DEE:PORW, condempna-
bit D*, contempnabunt L. ea H. quia paene-
tentiam (5c) egerunt in predicatione c/c. usque ad
condennabunt (5ic) eam serz5u 42 om. Y* sed τ im
marg. suf. Y!. poenitentiam CD?PJLW azz.,

penitentiam ΒΕ. aegerunt L. predicatione DW.
ione W, ionee O. 2 hic quam iona R c, e£ h. 4.
ionas a ὁ À; ferro ionas og. et corr. wat. me.

42. regina austri: regna iusti L. iuditio W.
generatione ista: uiriis generationis huius EW.
condempnabit EORW, contempnabit D; con-
demnauit O ; condemnabunt L*Y!. eam: eos E,
ha finibus C. salamonis e£c. DL, solomonis e£. R.
et eooe p. q. s&. hio om. Z* sed τ im mp. Z?.
7» hic quam solomon R a ὁ c ff, À q.

43. cum H*, qum H*. inmundus (imm. BM
vg. Tisch.) spiritus (sf. Jis. E!) exierit: 7 ihs
(szc) inmundus exieret L; — exierit spiritus in-
mundus R. exierit: transierit Q. ambulant O*,
ambulans L, ambulabat Ὁ. harida C. querens
R; querere D. requiam LR. inueniet CT.

44. &d domum J. hunde CC. ex iui D, exibi O,
exi Q, exii ΞΡ. inuenit (sime add4. cute graeco)
ACD9P*FH*JMOQY, wett. Mur. abcd f figi ΣΦ
δ aur.: ὁ eam BEXPVH!'OKLNMRTVWXZ ve.
cur cff,h. uocantem L. scopiis E. hornatam C.

45. assumit. cum. ADHOKMMQVWX'YZ!

N

9o EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. xit. 45-Xi1. 4.

5? quicumque enim fecerit uoluntatem
patris mei qui in caelis est .
ipse meus et frater et soror et mater est.
XIII. 03-2 [n illo die exiens iesus de
domo sedebat secus mare
?et congregatae sunt ad eum turbae
multae
ita ut in nauiculam ascendens sederet
et omnis turba stabat in litore
et qui sunt fratres mei ? 3et locutus est eis multa in parabolis
19 et extendens manum in discipulos dicens
dixit ! | ecce exiit qui seminat seminare
ecce mater mea et fratres mei * et dum seminat

sic erit et generationi huic pessimae.
46 (120. 2 Adhuc eo loquente ad turbas
ecce mater eius et fratres stabant foris
quaerentes loqui ei
4Ἰ dixit autem ei quidam
ecce mater tua et fratres tui foris stant
quaerentes te
48 at ille respondens dicenti sibi ait
quae est mater mea.

spiritus. nequitiores se. et intrantes habitant ibi. et fiunt nouissima hominis illius. peiora
prioribus. sic erit et generationi huic pessimae. “ὁ adhuc eo loquente ad turbas. ecce mater
eius et fratres. stabant foris quaerentes loqui ei. *' dixit autem ei quidam ecce mater tua. et
fratres tui. foris stant quaerentes loqui tecum. *'ad ille respondens. ait dicenti sibi. que
est mater mea et qui sunt fratres mei. * et extendens manum suam super discipulos suos
dixit. ecce mater mea et fratres mei. * quicumque enim fecerit uoluntatem patris mei qui in
caelis est ipse meus frater et soror et mater est. — XIII. !In illo autem die exiens iesus de
domo. sedebat secus mare. *et conuenerunt ad eum turbae multae. ita ut nauiculam
ascenderet sedere et omnis turba stabat in litore. *et locutus est eis multa in parabolis
dicens. ecce exiit qui seminat seminare. *et dum seminat. quaedam caeciderunt secus

vg. assumet F: adsumit BC?P"*JLORTX*Z,
adsummit E, sumit ?P*. 7 secum septem (.Ὑ11-

graeco A: στοὐῦ BDEPFH'OJKLNTR(suo)TV
WX*Z vg. grae fere omnes et abcd f ff.

D) alios spiritus DLQRX* (? ras. c. 4 Jit. 2ost
assumit seg secum Aaóetur fos! spiritus). septem:
.VII- DEW. spirito E*. 0». secum Eg;
nequitiores DP; -- quam Eg; A. abitant O*. fiant
R. ilius hominis R. siceritet gen. h. pess.
om. X*"Z* sed addunt X*Z*5. om. et DELQ.
pessimi B, pessime WX?*, paessime E.

46. athuc MXY,aduc T. eo loquente - iliu E.
fratris O; -- eius DXPL. stabant foris (foriis E*)
e εἱστήκεισαν ἔξω: 7» foris stabant DLR, foris stant
Q. quarentes OR, querentes DW, quaerens V,
quaeren (5c) L. ei: eum T ; cum eo DLQ.

47. eccce L. om. tua Z* sed - Zt. fratris Y*.
stabant W. querentes DR. te: loqui tecum
DLQ.

48. ad CO. ille (ὁ δὲ ἀποκριθείς) cum. ADF
X?Y/, gf. illi H : ipse BCEEPOJKLMM'OQRTVW
X*Z ug. et b c f,g, h(ipse autem) g. respondens
dicenti (dicente H*Z*, corr. H?Z') sibi ογι. E (et
X graecus om. τῷ λέγοντι). que est DW. et qui:
aut qui T es D graeco et a d fi ὦ & Φ, an qui ff,
(zza Calmet sed aut qui Belsheim). fratris V.
7 fratres mei qui sunt R.

49. et om. E*L. extendes X. manus PPJKNT
X'Z. disolpulos sime addifamento cum ACH*M
OQX*Y Hieron. comm. (sed disc. suos zr fextu) et

(discipulis suis) & & g. et fratres mei or. E.

50. et extendens manum ad imi. D sed exp.
quicunque 418. o». enim R. feccrit L.. uolum-
tatem C. et frater cum ABCIPFHOJMM'ORV
X*Y et minusculis graecis (e.g. 13) quibusdam et
ὁ e fy h (sed ordine inuerso e) : om. et cum graecis
plurimis DEKLQWX*Z vg. Tisch.; om. et frater
ut udtur T*(-- corr.). om. etante soror 5. mater

4 mea Q.

XIII. 1. diae C; tempore E. ex iens D. ον,
ilis W. et exiens de domo sedebat c/c. F. dede
lapsu W*. domu DLQ. scus L.

2. congregati D, -te W. δὰ: et R*. turbe
multe W; oz. multae R. in nauiculam (εἰς
πλοῖον): o». in TV*; in nauicdla DEHOLQR.
hascendens C. omnis turba (πᾶς ó ὄχλος)
Stabat: omnes turbae stabant DEJQ οὐ». oxon.
(εἰ omnes stabant L), cw» a ὁ ff, h. litore codd.
et 9 ; littore 98$. — in litore stabat so/ui
Bentleius cum graeco, sed sine auctoritate codicum
240».

3. loquutus OG. om. est NT. om.eis L. orm.
multe Q. in parabulis *P, in paruulis R* ; ost. L.
oft. dicens J. exit *POR. seminare - semen
suum Q6 $ ex ZLwca viii. 5 suf obseruat corr. uat.

4. saeminat C. quedam D, quadam L. caeci-

XIII. 4-13.]

quaedam ceciderunt secus uiam
et uenerunt uolucres et comederunt
ea
δ alia autem ceciderunt in petrosa
ubi non habebant terram multam
et continuo exorta sunt quia non habe-
bant altitudinem terrae
* sole autem orto aestuauerunt
et quia non habebant radicem arue-
runt
7 alia autem ceciderunt in spinas
et creuerunt spinae et suffocauerunt ea
*alia uero ceciderunt in terram bonam
et dabant fructum
aliud centesimum
aliud sexagesimum

EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. 9I

aliud tricesimum
? qui habet aures audiendi audiat.
10 Et accedentes discipuli dixerunt ei
quare in parabolis loqueris eis ?
11 qui respondens ait illis
quia uobis datum est nosse mysteria
regni caelorum
illis autem non est datum.
12 (182. δ᾽ ()uj enim habet dabitur ei et
abundabit
qui autem non habet et quod habet
auferetur ab eo.
18 (188. 1) Ideo in parabolis loquor eis quia
uidentes non uident
et audientes non audiunt neque intelle-

gunt

uiam. et uenerunt uolucres et comederunt ea. 5alia autem caeciderunt in petrosa. ubi non
habebat terram multam et continuo exorta sunt quia non habebant altitudinem terrae. *sole
autem orto. estuauerunt. et quia non habebant radicem aruerunt. "alia autem ceciderunt
in spinis. et ascenderunt spinae. et suffocauerunt ea. *alia uero caeciderunt in terram bonam.
et dabant fructum. aliud centesimum. aliud sexagesimum. aliud tricesimum. *?qui habet
aures audiendi audiat ?? et accedentes discipuli eius dixerunt ei. quare in parabolis loqueris
eis. "ad ille respondens ait illis. quia uobis datum est nosse mysterium regni caelorum.
illis autem non est datum. ?* qui enim habet dabitur ei. et abundabit. qui autem non habet.
et quod habet auferetur ab eo. 5 propterea in parabolis loquor eis. quia uidentes non uident,

derunt EZ*, cic. DLR, uenierunt D, uenenerunt Y.
uolocris O; - caeli (ex Zwca viii. 5) QR vg. cum
graecis sat multis et ὁ ff, ὦ et corr. uat. (sed non
marg.); improbat caeli cod. caraf. commederunt
E. eam H.

5. alia uero ΧΡ, ciciderunt DLR. petrossa D.
hubi C. o». non L. habebant cus EXJKL
NTRT*W vg. cor. uat. mg. et ὁ c gi, cf. habent ἢ:
habebat ABCDFHOMOQT*(abebat) VXYZ cor.
μα. et d f. fi À q, cf. erat e ffí: Graeci εἶχεν sed
fost αὐτά. exorta: orta J. quia non habebant
(διὰ τὸ μὴ ἔχειν) codd. 9. et vg.: q. n. habebat ΤῊ
(ab.)Z*. terre X.

6. horto C; ortu R, exorto W; mortuo Z*
(orto Ze). estuauerunt RW. quia :5/. in. O;
qui DH*R. non habebant (abebat T*) radicem :
2 radicem non hit D. radcem L. haruerunt C.

7. οὔ. autem L. caeciderunt C, cic. DLR.
spine W. soffocauerunt L.

8. alia: alii D. uero: autem L gg. caecide-
runt C, cic. DLR. dabunt EQ. aliut CiP*Z*
ier, Y semel. centensimum EZ*, centisimum Y,
centissimum ?PL ; .c- DR. sexagensimum CE:PZ*,
sexagissimum L ; ΣΧ. DR. tricensimum C?PFZ*

tricentissimum E, trigesimum 36, trigissimum L ;
:XxX-. DR.

9. audiat: audiet L.

Io. adcedentes O, accidentes L. discipuli
eius HOR cum graecis aliquot et a bcd f g, ὦ (non
ΙΔ... Φ). om.ei R. parabulis CPLR, parapolis Z.
loqueris eis (cut graeco) BDESP"?FH-9JKLM
NTO-QRTVWXZ vg.: otn. eis ACXIP*H*O*Y,

1I. illis £r.: eis D. nose D. mysteria (mist.
CPLRTW cor. uat): misterium DEQ, mysterium
$5 cumacd f fasi 4 q corp. et S. ioÀ. oxon., cf.
sacramentum 4 (sed mysteria e, mis. ὁ, arcana ff, ἢ).
celorum W. Ὁ» datum est Q.

I2. dauitur Ο. ei: illi D. habundabit CLW,
abundauit E*O*, qui autem : ei autem qui BX*;
et qui E. abet ὀξς C. et quod: aetiam quod E.
Pro et quod habet cor. saf. marg. “εἴ quod
uidetur habere' s£ rem. recte perspicio, ex xxv. a9
(w£ monet cor. wat.). &uferetur (ἀρθήσεται) :
aufertur O*, auferatur R. hab eo C ; ab eos W.

I3. ὁ et ad init. uers. P. parabulis ?P!LR.
loquor eis: loqueris eis DE, loquor uobis co7?.
oxon. quia-non W* (sed expunctum). uident

4 & audie W* (sed ex$.). non audiunt (οὐκ

N 2

92 EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. [ΧΠ]. 14—19.
*et adimpletur eis prophetia esaiae di- | 15 (184. 9 Uestri autem beati oculi quia
cens uident
auditu audietis et non intellegetis et aures uestrae quia audiunt
" et uidentes uidebitis et non uidebitis 11 amen quippe dico uobis
incrassatum est enim cor populi huius quia multi prophetae et iusti cupierunt
et auribus grauiter audierunt uidere quae uidetis et non uiderunt
et oculos suos cluserunt et audire quae auditis et non audierunt
ne quando oculis uideant 18 (135- 3) uos ergo audite parabolam semi-

et auribus audiant nantis
et corde intellegant 19 omnis qui audit uerbum regni et non
et conuertantur et sanem eos. intellegit

et audientes non audiunt neque intellegunt. !*et adimpleretur in eis prophetia esaiae
dicentis auditu audietis. et non intellegetis. et uidentes uidebitis. et non uidebitis. !5incras-
satum est enim cor populi huius. et auribus grauiter audierunt. et oculos suos cluserunt.
nequando oculis uideant et auribus audiant. et corde intellegant. et conuertantur. et sanem
eos. "uestri autem beati oculi quia uident. et aures uestrae quia audiunt. "amen dico
uobis. quia multi prophetae et iusti. cupierunt uidere quae uos uidetis. et non uiderunt et
audire quae uos auditis. et non audierunt. '!*uos ergo. audite parabolam seminantis.
? omnis qui audit uerbum regni. et non intellegit. uenit malus. et rapit quod seminatum

ἀκούουσι : non audient ABFH*QX*YZ?* ; weteres
Aerwumque ut uidentes non uideant et audientes non
audiant wel similia wt a bcd (et Dgr)e fi. ,^ £;
sed Hieronymus im comm. et f q cum nobis. Lectio
&udient swnde fisxerit nescio. neque: nec Q.
intelligunt OJW vg.; intellegant E; intellegent
H* (-gunt H*).

I4. et (καὶ graeci fere omnes, καὶ τότε D) cum
CEP*FHJMW3TRQL : ut (sine auct. graec.) ABDE
CD"OKLNOQRTVXYZS^5 S gut., S. ioh. oxon.;
wett. uel et uel tunc, sed et ut g,. &adimpletur

(ἀναπληροῦται) cum C(adin.JMO* T*WIRG, et

inpletur ?P*, cf. adimpletum H (siste est): adim-
pleatur AFKN'T»VX*YZ5 $ ; adimpleretur BDE
OQX*, adinpl. :P*?LR ; adimpleritur Οὐ sime auct.
grae.; πληρωθήσεται (D9) exprimitur ab im-
plebitur s«e/ compl. c d ffi. , δι & &, impletur a,
completur g, adimpleretur f *; om.. eiscodd. 2).
et a c gs: in eis CIPPFTWZ' og. cum f fo δι;
in illis ὁ ff, À, super eos £; om. ac gs. profetia
DPLOR, prophetiae E* (corr. f. $.). isaiae
DKMMOVWZGS6,, hesayae C, esayae T,
lessaiae L, issaie ?P. dioens (ἡ λέγουσα) AC?P*
FHOKMMN'O*TWXYZ cum £: dicentis BDEJ
L'(-tus L*)O*(-tes)QRV (-tes)9 (sine auct. graec.)
cum ὦ ὁ ε Κι. 2δι ἃ 4, dicentes d (λέγουσα). et
non 4 audietis neque B; i» X etiam est rasura
Jere wnius lineae. non intellegetis (οὐ μὴ
σννῆτε) codd. 9. εἰ Q!7*, non intelligetis W vg. :
non intellegitis B(neque)DJ LORXZ', -igitis HO*.
uidentis H. uedebitis 2. D. uideuitis sec. O.

I5. incrasatum DER. 0». enim T. Ὁ» enim

est BX. auribus 4 suis(-- αὐτῶν NC) D:PLOR
cum ὁ cg, ὦ (AT). audierunt (ἤκουσαν) : au-
diebant J. hoculos C, occ. D. o. suos Z*
(τ: Z*) oluserunt cus ACFHGJMO*YZe»?, clus-
serunt R, clanserunt BKNTOreTVWXZ* og. ZiscA.
d f Κι. «: concluserunt DESPL 5, A, conclusserunt
Q. hoculisC. 2 uideantoculis R yg. intelligant
HOJEKW ovg. conuertátur Z*, /imeolam delewit
corr. sane R. Jost Àwnc uersum - et iterum
incrasatum est cor populi huius et aures eorum
obstruerunt et oculos suos conpraeserunt ne
quando conuertatur et sanem eos Q ex a/iqwa
uersione nobis 1gnota.

16. hoculi C. quis (ὅτι) : qui LORTW. uestre
R. quis se.: quae HLR, que T* (e i» γα:.);
qui D.

17. &nien quippe (ἀμὴν γάρ gv. Plurimi): om.
quippe (cum NX gr.) COFRT abc 7 « δι. « ἡ.
2» dico uobis quippe quia L. profetae :PLOR,
profaetae D, prophete W. cupierunt: uoluerunt
E. quae(fr): que H; 4 uos L. uidistis EJ;
audetis Q. uiderunt: audierunt Q. audire
quae ὁ uos DL. audistis BCESPJOX*. om. et
aud. q. aud. et non aud. R.

18. ergo: autem DLQ. parabulam C3PLR.
saeminantis C, seminantes O*.

I9. omnis { enim H*OR. audit: audierit F.
intelligit HOJKTW veg. malus (ὁ sornpós): ma-
lignus DLQR ὦ &. rapuit R; illud Q. saemina-
tum e£ saeminatus C. hio est q. s. u. seminatus
(tum T) est: om. J. sem, est secus uiam
R.

9? qui autem supra petrosa seminatus est

21

EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM.

XIII. 19-25.] 93

uenit malus et rapit quod seminatum
est in corde eius
hic est qui secus uiam seminatus est

335qui uero in terram bonam seminatus
est
hic est qui audit uerbum et intellegit
et fructum affert
et facit aliud quidem centum
aliud autem sexaginta
porro aliud triginta.
$4 (1387-19 Aliam parabolam proposuit illis
dicens
simile factum est regnum caelorum
homini qui seminauit bonum semen
in agro suo
35cum autem dormirent homines uenit
inimicus eius
et superseminauit zizania in medio
tritici et abiit

hic est qui uerbum audit

et continuo cum gaudio accipit illud

non habet autem in se radicem

sed est temporalis

facta autem tribulatione et persecu-
tione propter uerbum

continuo scandalizatur

qui autem est seminatus in spinis

hic est qui uerbum audit

et sollicitudo saeculi istius et fallacia
diuitiarum suffocat uerbum

et sine fructu efficitur

est in corde eius. hic est qui secus uiam seminatus est. * qui autem supra petrosa semi-
natus est. hic est qui uerbum meum audit et continuo cum gaudio accipit illud. *' non
habet autem in se radicem sed est temporalis. cum autem facta fuerit tribulatio uel perse-
cutio propter uerbum continuo scandalizatur. * qui autem in spinis est seminatus hic est
qui uerbum audit et sollicitudo saeculi huius et fallacia diuitiarum suffocat uerbum. et sine
fructum efficitur. * qui uero in terram bonam seminatus est. hic est qui audit uerbum et
intellegit. et fructum affert. et facit. aliud centesimum. aliud autem sexagesimum. aliud
tricensimum. * aliam parabolam proposuit eis dicens simile est regnum caelorum. homini
qui seminabit bonum semen in agro suo. * cum autem dormirent homines uenit inimicus

30. super SPLORW 9g. petrosam X*. semi-
na///tus T, saeminatus C. uerbum 4 dei $.
2 audit uerbum QR. cumtinuo C. accepit JO,
recepit E. illut Z* (corr. Z*).

21. abet C; habens E. autem: om. R; 1 hr
L*. Ἢ temporalis est Ὁ. tribulatio E*, -- ne ἐπ
mpg. E!?. et: hac E, ac Q. persequutione 8;
persecutio E*, ne “εὐ. Jin. ἘΠῚ perse sic R.
scandaliszantur E, scandalizantur W.

32. est sem. in spinis (contra ordinem graec.)
cum. AC(saem)FHOKMNTVWX*YZ: 2 semi-
natus est in spinis DESPJLQ vzg., seminatü est in
spinis T ; in spinis seminatus est (els τὰς ἀκάνθας
σπαρεῖ) BRX*; est in spinis seminatus O.
uerbum.-rdei 9. solicitudo R vg. ; sollicitudines
C. seculi C vg. istius; huius J. fallatia EHK.
diuitarum D. suffocant DELQ (cwm /uralis in
quibusdam praecedat e. g. uoluntates a, uoluptates ὁ
forsan ex ἀγαπαί pro ἀπάτη ucl ἀπάται) ; suffocauit
R. efficiuntur E.

23. in terram bonam (ἐπὶ τὴν καλὴν γῆν) cum
D:PFKLMNOQRTVW vg.; Ὁ in bonam terram
E: in terra bona ABCHOJXYZ. saem. C.
audit: autem /apsu Z*, corr. Ζ'. om. uerbum
TW. -uerbumauditL. intelligit OKJTW zz.

adfert DESPWJLMNTRZ; afferet F ; o». V. orm.
et facit E. aliut 4er CXP*(-d:PZ*(-dZ!). oentum
ABFH*KMNTOVXYZ* (.c. D): centesimum CH*
OJTWZ' vg. centissimum LQR, .c-»mum E.
alium E. o». autem EJ. sexaginta A cfc.
(LX. D): sexagesimum H*?9JTWZ' vg., sexa-
gensimum C, sexagissimum LQR, LXmum E.
porro aliud (contra graecum ὃ δέ) ABDFHGJK
LMN'ORVXYZ(aliat*) : aliud(-t) uero CTW vg.
Tzsch.; alium E, aliud Q sire adwerbio. triginta
A etc, (XXX. D): tricesimum H9*9JTW918,
trigesimum Z*$$0L, tricensimum CQ, tricissimum
R, triginsimum L, trigentissimum E.

24. parabulam C?PLR. proposuit (σαρέθηκεν) :
propossuit DE?PL ; possuit R. illis: eis EXPLQ.
simile (segwifswr ras. wmius [jj. X; -Ἦ enim W)
factum est (ὡμοιώθη) : simile est ER «or». oxott.
Hier. om. caelorum C. 2 homini regnum
caelorum Q. qui seminauit (saem. C, seminabit
T) -- σπείραντι: qui seminat (σπείροντι) E. cum
graecis multis, cf. seminanti Z&&0.4ug. saemen C.

25. quum O (5o» C). dormierent ἘΦ, dormi-
erunt Re, dorrent O. hominis O*. in imicus D.
superseminauit (super sem. AD, supersaem. C,
superseminabit T) codd. ef tg. - ἐπέσπειρεν : semi-

94 EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM.

?6 cum autem creuisset herba et fructum
fecisset

tunc apparuerunt et zizania

51 accedentes autem serui patris familias
dixerunt ei

domine nonne bonum semen seminasti
in agro tuo?

unde ergo habet zizania ?

?3 et ait illis inimicus homo hoc fecit

serui autem dixerunt ei

uis imus et colligimus ea?

2? et ait non

ne forte colligentes zizania

[xir. 326—351.

eradicetis simul cum eis et triti-
cum

80 sinite utraque crescere usque ad mes-

sem

et in tempore messis dicam messori-
bus

colligite primum zizania

et alligate ea fasciculos ad comburen-
dum

triticum autem congregate in horreum
meum.

31(137-2) Aliam parabolam proposuit eis

dicens

eius et superseminauit zizania in medio trittici. et abiit. **cum autem creuisset herba. et
fructum fecisset. tunc apparuerunt et zizania. 57 accedentes autem serui patris familias.
dixerunt ei. domine nonne bonum semen seminasti in agro tuo. unde ergo habet zizania.
38 ad ille dixit eis. inimicus homo hoc fecit. serui autem dixerunt ei uis ergo euntes colli-
gimus ea. Pat ille ait eis non. ne forte colligentes zizania eradicetis simul et tritticum.
9 sinite utraque crescere. usque ad messem. etintempore messis dicam messoribus colligite
primum zizania et alligate fasciculos. ad comburendum ea. triticum autem. congregate in
horreum meum. *? aliam parabolam. locutus est eis dicens. simile est regnum caelorum.

nauit (ἔσπειρεν graec. mult.) wuett. e ΖΦ. sizanis
codd. £M. et vg. (zyz. CE, zez. DL): zizania 6, cf.
zizaniam c ἐξ ποίαζα w. 26. trittici BCOOX*Z.
habiit CT, abit R.

26. quum Θ (so5 C). creuesset L. erba CT,
haerba R. tuno: cet T ; om. L. apparuerunt
(adp. J): apparuit ER, apparunt L. o». et
DEPLQR (sed - et fos/ zizania ER) cor. oxon.
sisania (zyz. CE, zez. DL): zizaniae ΗΘ.

37. patris familias (:520 uerbo Jo 6) : patri f.
DEQ, ad patrem f. LR cu» ὦ sed sine auctoritate
graeca. saemen C. seminas! O ; graeci sariant
inter ἔσπειρας et ἔσπειρες. unde ergo i5, /apsu, in
D. hunde C. ergo V. sisania (zyz. CE, zez.
D): zizaniam BH*6, zezaniam L.

38. om. et ad init. J. facit R. serui autem
dixerunt οἱ codd. 9. et vg. (et εἶπον gr. Piur. cum
J f^ qi sed λέγουσιν NBCD et dicunt a ὁ c e ff, gi &):
7» dix. autem ei serui ΚΕ, cf. ordinem D graeci et a ὁ
ce fig, (δ) A. uis imus codd, ef vg.: uisimus R,
uissimus ? L* (uis//imus L^); uis ibimus J ; eraeci
contra paene omnes θέλεις οὖν ἀπελθόντες x.T.À. cum
f 4 (ergo), sed om. οὖν D gr. 352* c? uis imusa ce
ff, uis euntes Z, euntes ὦ, uis eamus &. oolligimus
cum ABFOKMNTORTVWXYZ vg., collegimus
C?PH, cullegimus L: colligemus EJQ, colleg. D.
Graeci uariant inter συλλέξωμεν et συλλέξομεν.

39. ait τ eis QR ; -« illis E; cw» D graeco,
et similiter uett. abf A &. collegentes D?P*L.
sisanis (zyz CE, zez. DL): zizaniam H*O ef

fortasse Z* qui habet ras. eradicetis (her.) simul
cum eis et (om. et L) triticum (tritt. BCOTXZ)
Àe ordine BCESPPOJKLMNRTVWX*Z3IB SL
Hier. cum. graecis plurimis ἐκριζώσητε ἅμα αὐτοῖς
[καὶ] τὸν σῖτον, sed non habent graeci καί ; similiter
eradicetis cum eis simul et triticum D, e/ eradi-
cetis simul (ον. oum eis) et triticum $' cse
σός fsgyh q: 7 eradicetis simul et triticum
(tritt. O) cum eis AFHOX"*Y cum D graeco. et d
(εκριζωσητε apa. και Toy σειτον σὺν avro) ; 2» simul
et triticum cum eis eradicetis Q.

30. ὁ sed ad init. DELQR cor. ox. cum a bc
£3. senite R*, sinete ΞΡ, hutraque C. cres-
cere usque i5 mpg. addita X. crescire simul
(συναυξάνεσθαι quod nullus alius, quod scio, Latin-
orum exfrimit) L. husque C. mensem L, mesem
JP, missem R. mesis ?PL, missis NV. messoribus
(mzsessoribus E) meis DLOR ew: ὦ gut. corp. ox.
collegite D?P, collite L. sizani&a (zyz. CE, zez.
DL): zizaniam ΗΘ. alligate (adl. J): collegite
L. esa: eam HO (/orsam fro ea in); om. T.
fasciculos sime in (cwm graecis LX A 1 αἰ.) codd.
24., uett. etiam fasciculis E a, fasciculo R: τ in
ante fasciculos (els δεσμάς) vg. cum ff, et cf. eam
ΗΘ. comburendum cus ABFMN'OQRWX
YZ* vg.; cumb. J: conb CEWPHOKLTVZ*,
concub. D. tritticam BCOOTXZ. om. autem L.
congregat//e 3P (ras. wmius 14); congrega L.
orreum LRT.

31. «et ad init. B. parabulam D:PLR. pro-

XIII. 31—36.]

simile est regnum caelorum grano
sinapis
quod accipiens homo seminauit in agro
Suo
M guod minimum quidem est omnibus
seminibus
cum autem creuerit maius est omnibus
holeribus
et fit arbor
ita ut uolucres caeli ueniant et habitent
in ramis eius.
88 (188. δ) Aliam parabolam locutus est
eis
simile est regnum caelorum fermento
quod acceptum mulier abscondit in
farinae satis tribus

EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. 95

donec fermentatum est totum.
94 (189. 9 δες omnia locutus est iesus in
parabolis ad turbas |
et sine parabolis non loquebatur
eis
35 ut adimpleretur quod dictum erat per
prophetam dicentem
aperiam in parabolis os meum
eructabo abscondita a constitutione
mundi. !
36 (140. 1) 'Tunc dimissis turbis uenit in
. . domum
et accesserunt ad eum discipuli eius
dicentes |
dissere nobis parabolam zizaniorum

agri

grano sinapis quod accipiens homo seminauit in agro suo ?* quod minimum quidem est
omnium seminum. cum autem creuerit. maius est omnibus oleribus. et fit arbor. ita ut
uolucres caeli ueniant. et habitent in ramis eius. *'aliam parabolam. locutus est eis.
simile est regnum caelorum fermento. quod acceptum mulier abscondit. in farinae mensuris
tribus donec fermentatum est totum. **haec omnia locutus est iesus in parabolis ad turbas.
et sine parabolis nihil loquebatur eis. ?* ut adimpleretur quod dictum est. per prophetam
dicentem aperiam in parabolis os meum. eructuabo absconsa. a constitutione mundi.
* tunc dimissis turbis uenit in domum iesus. et accesserunt ad eum discipuli eius. dicentes.

possuit E:PR, praepossuit L (παρέθηκεν graeci
plurimi, sed. ἐλάλησεν DL* 1. 13. 124. 246 quod

sequuntur abcdef f. ὁ 5; sed proposuit ff, gi g.

synapis DE, sinapit C, spinaspis Y. saeminauit C, :

seminabit T.

32. om. quidem Q. saeminibus C, seminb. L.
malus: maior KZ* (corr. Z*) cum D graeco etc.
est: fit EQ. seminibus ο. 8. or. m. est omnibus
om. F fer homocotel. holeribus cum ABCDEW!
FHOKMMQWTYZ, holoribus J, horelibus V:
oleribus ?P*L (sed $uscto fraemisso)ORTX vg.
Tisch. et fit: efft Y. celi W. uenient L.
inhabitent LQ, habitant ?P*RY.

33. perabulam D3PLOR. loquutus OX*,loqutus
L. eis sine addit. cum CFHOJKMNOOTVWX
YZvg.: 1 dicens ABDEPLQR 7iscÀ. ἃ q eum gr.
NCLMUX 13. 124. 126. 242 7isch. celorum W.
quod accepto DE*O (quo accepto £;), cf. quod
accepto ας (no» a) g ad Lc. xiii. 19; quod accipit
ἘΞ. abscondit in farinae om. E. farine W;
-nà DQR. tribus: -111. D. fermentum est L.

34. hec W. loquutus O, loqutus 1,, os. itis R
εἰ 7» ad turbas in parabulis R. in parabulis D?PL,
in parabobis Y. et sine parabolis (-bulis *PL
O*R) non loquebatur (-quaebatur E, -quaeuatur

L) eis codd. 21, 9g., a (δ) c f (nihil) ff, δι ^ (illis) g
aur. f: et sine parabola (-bula D) n. 1l. eis ὉΤῈ
cum graecis ut udtur omnibus, cf. sine parabolis uel
-ἃ δ, sine parabola d, sine similitudine £, sine para-
bolas e, om. Z* ( t in mg. 2? ut Α etc.).

35. adimpleretur ο AJWX?Y corp. oxom.
Zarl. 3826, et adinpl. D:PLR : impleretur BFH
OKMM'VX*Z vg. Hier. εἰ inp. CELOQT.
dictum erat ACXP!FHLMTY og. ZiscA.: d. est
BDEMP*(seé udiur)0J KMOQRVWXZZier. per
- esailam R cuz gr. W* 1.13. 33. 124. 253 T3scA.
Cf. Hieron. ad. loc.: * Legi in nonnullis codicibus
et studiosus lector forte reperiet idipsum, $n eo loco
ubi nos fosuimus et uulgata habet editio ut imple-
retur quod dictum est per prophetam dicentem, “δὲ
scriptum per isaiam prophetam dicentem ;' 2224
eredebat uerum esse per asaph prophetam. pro-
fetam D3PLOR. parabulis ?PLR. ós Y, hos C.
heructabo C, eructibo E, eructuabo BFHJMM'V,
cf. Rónsch. [t. und Ug. 55. 363, 407. absconsa
P"LOR.

26. dimisis EL, demissis OR. om. in E.
dicentes -- domine Ὁ. dissere (φράσον) ABCD
E*:P (disere) FHJKLMM'OQRVXYZ: edissere
E*OTW f vg., sed enarra (διασάφησον N*B W. 47.)

96 EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM.

81 qui respondens ait
qui seminat bonum semen est filius
hominis
33 ager autem est mundus
bonum uero semen hi sunt filii regni
zizania autem filii sunt nequam
?'inimicus autem qui seminauit ea est
diabolus
messis uero consummatio saeculi est
messores autem angeli sunt
* eicut ergo colliguntur zizania et igni
comburuntur
sic erit in consummatione saeculi
*! mittet filius hominis angelos suos
et colligent de regno eius omnia scan-
dala

[ xii. 37-46.

et eos qui faciunt iniquitatem
93 et mittent eos in caminum ignis
ibi erit fletus et stridor dentium
48 tunc iusti fulgebunt sicut sol in regno
patris sui
qui habet aures audiat.
** Simile est regnum caelorum thesauro
abscondito in agro
quem qui inuenit homo abscondit
et prae gaudio iliius uadit et uendit
uniuersa quae habet et emit agrum
illum.
46 Iterum simile est regnum caelorum
homini negotiatori
quaerenti bonas margaritas
46 inuenta autem una pretiosa margarita

edissere nobis. parabolam zizaniorum agri. "ipse autem respondens dixit eis. qui seminat
bonum semen est filius hominis. ager autem est hic mundus. bonum autem semen. hi sunt
filii regni. zizania autem sunt. filii maligni. *' inimicus autem qui seminauit ea est diabolus
messis uero consummatio est saeculi. messores autem angeli sunt. *'sicut ergo colliguntur
zizania. et igne comburuntur. sic erit in consummatione saeculi huius. *' mittet filius
hominis angelos suos. et colligent de regno eius. omnia scandala. et eos qui faciunt ini-
quitatem “5 et mittent eos in caminum ignis. ibi erit fletus et stridor dentium. *'tunc iusti
fulgebunt sicut sol in regno patris sui. qui habet aures audiendi audiat. **iterum simile est
regnum caelorum. thensauro absconso in agro. quem inueniens homo. abscondit. et prae
gaudio eius uadit omnia quae habet uendet. et emet agrum illum. *^iterum simile est reg-
num caelorum. homini negotianti. quaerenti bonas margaritas. '**qui inueniens. unam

α ὃ fg hqg,nara αἱ 5. parabolam (-ulam C?P
LR): - tritici et DiPPeORT (tritt) W qu£., cor.
ecoM., “ἐμέ auct. graeca. sisaniorum codd. et L
hic et infra: zyz. CE, zez. DR.

37. aitcodd. emnes sine add. ; « illis vg. cum c ff,
(Belsh.) gy gaf.; 1 eis f ὦ g. saeminat ef saemen
C. bonum ἐν wp;.Y. filius hominis est ER.

38. οδὲ mundus: hic mundus R, hic m. est E,
est hic m. ΡΟ. uero: autem CD. saemen
C. hii BCDEPHLORTWXZ*. sunt om. Z*
(1:25). fili sunt regni T. zyzania C, zez.
DR, zesani E*. autem hii P. Ὁ» sunt filii ?P.
filii (-li E) sunt nequam : f. s. diabuli nequam Q.

39. saeminauit C ; seminat E. eam Θ. diabulus
D9P*KR, zabulus ?P!L ; 7 diabolus est E. maesis
E, messes L.. seculi CWS 3B. messeres D* (e sec.
€x5wsct.). autem: uero EQ. hangeli C, aggeli
M, angueli D.

40. sicut: si R. colleguntur D. sis. C Az,
zyz. E, zez. D. igne 35. oomburuntur cf. v. 30,
coburuntur O, conburuntur C:PHJKLNTTVZ:
conburentur DFR cor. oxow. (comb.). erit 4 et
EL cwm K gx. e? e g,. seculi C638.

41. mittet (ἀποστελεῖ): mittit H cwm graecis

paucis et e h. hangelos C, agg. M. ocolligent
(συλλέξουσιν), collegent 3P : colliget O*.

42. mittent (βαλοῦσιν) codd. 2], et Ζ5 vg.: mit-
tunt (βάλλουσιν N*DX) FHMOX'*Y curs e et codd.
af. Lachrm., mittet BRX*. ignum W; - ardentis
ER w£ A1sqg. de cis. dei xxi. 1. íbi: illic ΒΕ.

43. fuülgebunt (ixAájnpovsw): fulgebant R.
7 sicut sol fulgebunt E. patris sui cw» AN*'F
ΜΟΥ͂ et cd f g, ὦ & Hieron. comm. Tisch.: eorum
BCDEP*H0JKLN'QRTVW ve. cum a ὁ f. .9
(a/i$ ipsorum ; mei e); om. X sed raswra est ἃ
lineae. abet CT. aures sime addit. ACFJKM
NTO*T*VXYZ cum graecis N*B οἱ abe b: tau-
diendi BDE:PHOLQRT*W vg. efc. cwm. gvaecis
piurimis: om. qui h. ἃ. asudiat O*.

44. celorum W e£ 45. thensauro JZ*. ab-
sconso D, habscondito C. qui inuenit (εὑρών) :
inueniens E (q. inuenit K seg in- i» ras.). habsc.
C. pre D. om. et anie uendit Z*(--Z*). uadet
et uendet CT. huniuersa quae abet C; omnia
quae habuit R. emet CT.

45. om. negotiatori F. querenti LRW. bonas
margaretas RY, bonam margaritam D cor. ox.*.

46. in uenta D. una pretiosa (praet. CESPH

XIII. 46—54.]

abiit et uendidit omnia quae habuit
et emit eam.
f'[terum simile est regnum caelorum
sagenae missae in mare
et ex omni genere congreganti
48 quam cum impleta esset educentes et

EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. 97

5! intellexistis haec omnia ?
dicunt ei etiam
δὲ αἰξ illis ideo omnis scriba doctus in
regno caelorum
similis est homini patri familias
qui profert de thesauro suo noua et

49 sic erit in consummatione saeculi

uetera

53et factum est cum consummasset iesus
parabolas istas transiit inde.

5404.1 Et ueniens in patriam suam
docebat eos in synagogis eo-
rum

ita ut mirarentur et dicerent unde huic

sapientia haec et virtutes?

secus litus sedentes
elegerunt bonos in uasa
malos autem foras miserunt

exibunt angeli et separabunt malos de
medio iustorum

9 et mittent eos in caminum ignis ibi

erit fletus et stridor dentium

praetiosam margaritam. abiit. et uendidit omnia quae habuit et emit illam. *' iterum
simile est regnum caelorum. retiae missae in mari. quae ex omni genere piscium
collegit. *'cum autem inpleta esset eduxerunt eam ad litus et sedentes elegerunt
bonos in uasis suis malos autem foris proiecerunt. **sic erit in consummationem
Saeculi. exibunt angeli et separabunt malos de medio iustorum "et mittent eos in
caminum ignis. ibi erit fletus et stridor dentium. "ait illis iesus intellexistis haec omnia
dicunt ei utique domine. "^at ille ait eis propterea omnis scribae doctus. in regno caelorum.
similis est homini patrifamilias. qui profert de thensauro suo. noua et uetera. "et factum
est. cum consummasset iesus parabolas istas. transiit inde. "*et ueniens in patriam suam
docebat eos in synagogis eorum. ita ut mirarentur. et dicerent unde huic sapientia haec et

LNTOZ) margarita (-eta L) fva πολύτιμον μαρ-
γαρίτην, codd. et vg.; litteris minoribus X : 7» una
marg. pretiosa (praet. QR) DQR cor. ox. habiit
HT. uendit DzPV. omnis: uniuersa ER. que
D. abuit C.

47. sagene W, saginae D:PH*LM'R'(-ne)Y,
sanguine? R*. misse W, misae ELRY. in mari
CDR. et c«m BCDOJKLMM'TVWZ «ug. et
graecis omnibus: quae Q, que E.; o. AFHOR
XY ; uett. per relatiuum reddunt quod εἴς. ex
omni genere sine add. cus. CFHJLMO* dg, &
durmach. e! Walkeri e o $ Harl. 3826: «
piscium (sime awct. graeca) ABDESPOKNO-QR
TVWXYZ ug. Tisch. ex uett. abcef ἢ ὥ δι ὦ
Q7» congregati QX*; congregat D.

48. quam cum (ἣν ὅτε) : et cum (ὅτε δέ D?) D,
cumque R, ef szpiliter cum autem a ὁ (e) f e ^ ff,
(&) φ δ. implete (inpl. CD?PLO) esset (ἐσλη-
po): inplete essent R, conplessent B; om. X*.
ducentes DR ; 2orro eduxerunt ad litus et sedentes
Q cum graecis N* " *BDP etc. εἰ uett. g, ed. eam ad
etc. a b f À, ed. id ad efc. ff;, educent eam ad efc.
d, posuerunt (impos. £) illud ad e/c, e £, duxerunt
eam e£c. g,. littus BIG ST. uassa DE&£PLOR ;. 4
sua Q. misserunt DXPLQ. — 7 miserunt foras R.

49. sio .- enim J. erit ὁ et E. seculi C638.
aggeli M. seperabunt L. demidio D*.

5o. et emittent Y*; et mittunt T (cwm Ww*
D**X βάλλουσιν), et mittet Z*. eos: ignis A
inefte. camminum X*, caminunum L. ibi: ubi
E.

51. 4 dicit eis ad zmifium D, τ ait illis E,
* dixit eis Q ες». ox., sic λέγει αὐτοῖς ὁ ἰησοῦς
praemittitur in. graecis gdurimis et εἰ dixit a, ait
illis itis /, dixit autem eis £,, et ait illis ihs A, dicit
eis ilis g. intellegitis R. hec W. dicu»t H. oz.
ei RZ* (corr. Z^. eciam W; τ dhe D?XP"*OR
corp. ox. cum gvaecis pdurimis et wuett.

52. ἐ et ad imit. NP"v9O"-(. ills 4 ilis 9.
omnes O. sciba L. ductus E. oaelorum Ὁ
i// /terum simile est regnum cslorum E. similis:
simile BV. 0o». est R. homini: om. B*;
omni L. patrifamilias J(?)W vg. proferet Z*.
tesauro LT. noba T.

53. quum O. o». ilis parabolas L. parabulas
istas -P!R; parabolam istam E. transiuit Q,
transit R. or. inde R.

54. sinagogis E*:PLNTO*RW, sinagogiis E*,
» utita H. dirent O*, dicernt L. huio: hic V.
sapiencia W. 0». haeo R. uirtutes (al bvrápes)
cum. BCDEP*?H*(uirtus 1 es)OJKLMNQRTV
WZ ug. Tisch. Hieron. comm. wett. omn. sed vir-
tutem a: uirtus A:xP*FFH*OXY.

Oo

98 EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. [xut 55-xiv. s.

55 nonne hic est fabri filius ? des tetrarcha famam iesu
nonne mater eius dicitur maria * et ait pueris suis hic est iohannes bap-
et fratres eius iacobus et ioseph et tista
simon et iudas? ipse surrexit a mortuis
δ et sorores eius nonne omnes apud nos | εἰ ideo uirtutes operantur in eo.
sunt ? $042) Herodes enim tenuit iohannem

unde ergo huic omnia ista ? et alligauit eum

5T et scandalizabantur in eo. et posuit in carcerem
(142. 1) Tesus autem dixit eis propter herodiadem uxorem fratris sui
non est propheta sine honore nisi in | *dicebat enim illi iohannes non licet

patria sua et in domo sua tibi habere eam
ὅδ et non fecit ibi uirtutes multas 5et uolens illum occidere timuit popu-

propter incredulitatem illorum. lum
XIV.05*2) In illo tempore audiit hero- quia sicut prophetam eum habebant.

uirtutes. ὅδ nonne hic est fabri filius. nonne mater eius dicitur maria. et fratres eius iacobus
et ioseph et simon et iudas. et sorores eius. nonne omnes aput nos sunt. unde ergo huic
omnia ista. "'et scandalizabantur in eo. iesus autem dixit eis. non est propheta sine
honore nisi in patria sua. ὅδ εἰ ideo non ibi fecit uirtutes multas propter incredulitatem
illorum. XIV. !In illo tempore audiuit herodes tetrarcha. famam iesu. *et ait pueris
suis. nynquid hic est iohannes baptista. ipse surrexit a mortuis. et ideo uirtutes operantur
in illo.

* herodes enim tenens iohannem alligauit eum et misit in carcerem propter herodiadem
uxorem philippi fratris sui. *dicebat enim ei iohannes non licet tibi habere uxorem fratris
tui. 'et uolens illum occidere. timuit populum. quia sicut prophetam eum habebant.

55. ort. nonne hio est fabri filius X*Z*( 4- Z?).
f. filius * ioseph D?POR; filius fabri EW,
ef * joseph E. nonne sec.: et L ; nonne et Ὁ,
matereius: ταῦ E*; *que E*. — dicitur maria
[7ioseph ezGs.] mater eius R. οὗ fratres (καὶ ol
ἀδελφοῖ) codd. (-tris ΟἹ et vg.: et frater A € credo
T, sed dubium est). incobus codd. ef vg. : iacob
UP*OR,; for»ro sic fergumt: iacobus symon et
iohannes et iudas D ; iacobus (iacob R) et iohannis
et (ioseph E) simon et iudas ER ; iacobus et
iohannis et ioseph et simon et iudas ?P"vQ.
iohannes e/iap fro ioseph Aabent graeci NFDEFG
MSUVXT εἴ. symon CW. iuda Y. :

56. soror T. om. omnes Z*(--Z^). aput CE
3P*O. 2 nonneaput nossunt omnes E. omni* O.
ista ἐπ mg. additum T.

57. scandalizabuntur Q, scandalitzabantur D,
scandaliszantur E. in eum Ε σι. dicit R. eis:
om. R; ilis E. profeta *PLO, profeta R. or.
sua Pr. T. et(orm.in) domo H. domu DLRV.
suo (sec.) B. om. et in d. sua Z*( - Z*).

58. et 1 ideo DE:PQR. | illorum: eorum EJ
QRT.

XIV. 1. audiit cus: ACHOJMO*XYZ?* : .iuit
BDEPKLN'O'QRTVWZ' vg. herodis ERL,
erodis D. tetrarcha (ὁ rerpaápxgs (ΖΔ, ὃ
τετράρχης rell.) cum. ABD:PJKMQR?XYZ' vg.,
tetrarca Z?^: tethrarca F, tethrarcha M^, tetharca

HZ*, tetarcha COOTV, tethracha W, tetracha
ELR*; c. thetercha 4i, tethrarchis & (e def.).
füammam E. de ihu Q.

3. pueris suis δίς /a?s& C. suis numquid DE
«POR. iohannis DEXP!LR, ioannes $0. babtista
CDR, babtiza L; Ἐ quem decollaui R cor. ox. ;
* quem ego decollaui DESP"9QT e£ Jegion.; et
similiter graec. D 5 et a ὁ d ff, gy ὦ gat. Post ipse
»as. 2 litt. P. operantur codd. ef vg. et wett., et
operatur L: imoperantur OY cf. Mc. vi. 14. eo:
illo EW.

3. herodis BE2P!'R, hirodis L, erodis D. enim
(γάρ) : autem Θ΄. tenuit (xparfjcos) : timuit L.
iohannen ΝΟ ΚΖ, ioannem SL. om. et posuit in
c. pr. herodi L //sea forsas praetermissa. possuit
E-PQR; 4 eum QT. in carcerem codd. /j. et
2g.: in carcere (ἐν φυλακῇ) HOQT cum d ᾧ (car-
care) δ, herodiaden V, erodiadem DRT. huxorem
C; τ philippi H*O aw». gig. ; sfems fos! gui
flippi D, - philippi EQ, - pilippi ΡῈ : eraeci
omnes (excepto D) addsent post γυναῖκα et sic f À φ ὃ,
post sui ὁ f, e, gat. corp. ox. ; Tisch. in lextu graeco
ormittendum suspicatur cf. Mc. vi. 17, Luc. iii. το.

4. ori. enim ?P*( -- 5g.). illiiohannes (iohan-
nis DE?P!L, ioannes &SL) codd. Paene omn. cum
uett. et gv. Plur. (sed 7» 'Ioáy. αὐτῷ N9BZ 251, ef
om. αὐτῷ N* 4". 28 a4.) : om. illi ioh. R. hauere L.

5. illum: eum KLM'QRVZ cor. oxos. hoc-

XIV. 6—14.] EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. 99

et datum est puellae et tulit matri
suae
l?et accedentes discipuli eius tulerunt
corpus et sepelierunt illud
et uenientes nuntiauerunt iesu.
18 (146. 3) (uod cum audisset iesus secessit
inde in nauicula |
in locum desertum seorsum
et cum audissent turbae secutae
sunt eum pedestres de ciuita-
tibus
14 et exiens uidit turbam multam
et misertus est eius et curauit languidos
eorum.

$045. 9 Die autem natalis herodis salta-
uit filia-herodiadis in medio et pla-
cuit herodi
'unde cum iuramento pollicitus est ei
dare quodcumque postulasset ab eo
8at illa praemonita a matre sua
da mihi inquit hic in disco caput iohan-
nis baptistae
? et contristatus est rex
propter iuramentum autem et eos qui
pariter recumbebant iussit dari
19misitque et decollauit iohannem in
carcere
! et allatum est caput eius in disco

* die autem natalis herodis. saltauit filia herodiadis in medio triclinio. et placuit herodi. " unde
cum iuramento pollicitus est ei dare. quodcumque postulasset ab eo. ?ad illa praemonita a
matre sua. dixit da mihi in disco caput iohannis baptistae. *et contristatus est rex. propter
iuramentum autem. et propter simul discumbentes. iussit dari. !"' et mittens decollauit
iohannem in carcere "et ablatum est caput eius in disco. et datum est puellae. puella
autem attulit matri suae. !?et accedentes discipuli eius. tulerunt corpus eius. et sepelierunt

illud. et uenientes nuntiauerunt iesu.

I3audiens autem iesus secessit inde in nauicula. in locum desertum seorsum et cum
audissent turbae saecutae sunt eum pedestres de ciuitatibus. !*et exiens iesus. uidit turbam

cidere C. profetam DiPLOR. eum: om. R;
meum Y* (sed corr).

6. diae C. natali O; Zatisi libere wertunt,
cur Graeci legant γενεσίοις δὲ γενομένοις uel
ἀγομένοις, γενεσίων δὲ γενομένων uel ἀγομένων (et
sic fere αἱ f, αὶ δ), visi ex uarietate graecorum coni-
ciendum sit γενεσίοις δέ sine participio. erodis D.
filiam E ; o». filia her. Ὁ. erodiadis D, herodis
T* (corz. T! we7*). in medio (iv τᾷ μέσῳ): ^
triclinio DEPPH-OQRTW οὐ». ox. cum b ce f fs
£4. erodi D.

7. hunde C. om. est T*( τ su5. Jin. T? μοὶ ΤῊ).
quodcunque 93H. postolasset L. hab C.

8. ad CO. premonita D. de mihi inquit
(inquid CEO*W) —8ós μοι φησίν, cu ΑΒΟΊΡΗΘ
JKLMNTO*VWXYZ* vg.: inquid da mihi R,
dixit da mihi DQ cum D graeco εἶπεν δός μοι et
similiter dixit da mihi aócd f( ff) fig & ἢ φ.
Utramque lectionem: confundunt dixit da mihi
inquit (inquid ET) E(O9)TZ*. hio (ὧδε) : om.
CDERT cum ὁ c f ff, fs δι ὦ sed hic in disco g, in
hoc disco a, hic (o»;. in disco) d, hoc in catino 4.
2 caput ioh. bap. in disco Q. capud RW.
iohannes O*, ioannis $(f. babtistae CDLR, bap-
tiste W.

9. ort. οὐ RW. οε. est R. rex: herodis Q;
rex 4 herodis (er. D) DE. iuramentum ACDE
TP'"FHOLMQRTWX*Y2 WC, eum abf fagi hg:

iusiuandum B:P*JKNTOVX*Z$ cum cd ff, &.
om.8utem DEL. et- propter BEQX*. eos qui
pariter recumbebant (τοὺς συνανακειμένου:):
simul recumbentes E cum aóc fag, Aq ef. f τ
eo R. iusit EPLR ; - autem D.

Io. missitque DL. decolauit LR, dicollauit O.
iohannen KNTOZ, ioannem 3H 2T, carcerem EH
OZ.

II. adlatum CDEXP**GJT, alatum O. capud
RW. puellae (puelle W) et: & puella QR; Ὁ
illa BE*P*95, o». et tulit matri suae 2; (sed
corrector add. puella autem adtullit m. s.). tulit
(ἤνεγκεν) : attulit vg, ad tulit Q, atulit J ; dedit
LR. matris suae EO.

Ia. o*. eius E. tollerunt LR* (tull R*).
corpus (τὸ πτῶμα «εἰ σῶμα sine αὐτοῦ) ABCFH
ΓΜΟΥΧΥΖΈΨ : εἰσ DEPOJKNTQRTWS 5.
sepilierunt D, sepellerunt R. illud { in mono-
mento E ex Mt. vi. a9 e£ sic Ἐ, nunciauerunt W.
Ihesu Aene C, cf. ad i. 1; ibis Y.

I3. quum CO. audiisset e/ audiissent D. ἢ»
ihisaudisset W. in nauiculam HORT (sed graeci
ἐν πλοίῳ). desertum (ἔρημον) codd. $4. εἰ X*Z!
vg.: secretum B εὐ forsan X*Z*, destum L, οἱ
destatum 2. s*orsum O. turbe W. saecutae
R, secute W, secuti ἘΡ, sequutae G, sequtae L.
pedestris B?P! H.

I4. ex lens D. missertus DQ. om. est Ὁ.

O2

IOO

15 (147. 1) Uespere autem facto accesserunt
ad eum discipuli eius dicentes
desertus est locus
et hora iam praeteriit
dimitte turbas

ut euntes in castella emant sibi
escas
l5iesus autem dixit eis non habent ne-
cesse ire

date illis uos manducare
11 responderunt ei non habemus hic nisi
quinque panes et duos pisces
18 qui ait eis afferte illos mihi huc
Pet cum iussisset turbam discumbere
supra faenum

EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM.

[xiv. 15—22.

acceptis quinque panibus et duobus

piscibus .
aspiciens in caelum benedixit et
fregit

et dedit discipulis panes
discipuli autem turbis
? et manducauerunt omnes et saturati
sunt
ettuleruntreliquias duodecim cophinos
fragmentorum plenos
21 manducantium autem fuit numerus
quinque milia uirorum
exceptis mulieribus et paruulis.
22 (148. 6) ἘΠ statim iussit discipulos ascen-
dere in nauiculam

multam. et misertus est eis. et curauit infirmos eorum. ᾿δ uespere autem facto. accesserunt
ad eum discipuli eius dicentes. desertus est hic locus. et hora iam praeteriit. demitte turbas
ut euntes in castella. emant sibi escas. !*iesus autem dixit eis. non habent necesse ire.
date illis uos manducare. "ad illi dixerunt ei. non habemus hic. nisi quinque panes et
duos pisces. !*et ait illis iesus. adferte mihi eos huc. !*et cum iussisset turbam discumbere
supra fenum acceptis quinque panibus et duobus piscibus aspiciens in caelum benedixit. et
frangens dedit discipulis panes discipuli autem turbis. **et manducauerunt omnes. et
Saturati sunt. et sustulerunt reliquias fragmentorum duodecim cophinos plenos. ?'qui
autem manducauerunt erant uiri quasi quinque milia. exceptis mulieribus. et paruulis. 9 et

eius (ἐτ’ αὐτόν L Orig.) cum ACXP!'YHOKLNTO
T'VWX*Y*ZHieron., cf. ili fs: eis BDESPSJMQ
RX*Y? veg. Tisch. cum graecis plurimis — ἐπ᾿
αὐτοῖς ue] ἐπ᾽ αὐτούς, ef wett. ills abc fy,
eis f ff, ; solus ΤῊ περὶ αὐτῶν «de eis d, pro illis
q ; om. T* cf. 1.1. eorsum R.

I5. uesperae C. discipuli eius: discipulis L.
disertus DL, desurtus Y*. 7 locus est EL. ora
O, horam H* (se m exf.). preteriit D, praeterent
L. demitte ORY, demite L. castello E? τ. vas.
hemant sibi hescas C. 2» aescas sibi D* (aesc.
etiam E).

I6. eis: illis EPPFLR. o». habent D, neces-
sire R. o». uos :PL* : 7 uos illis ?P*9 e£ forsan
Ds.
17. responderunt (δὲς scr. in ΤῊ sed Pr. erasum)
ei-dicentes Q, sed graeci ol δὲ λέγουσιν αὐτῷ.
hiic Pe E*. quinque: .v. DEQRW et Ὁ» panes
.V. Q. duos: -11. DE*(11* E»). piscis O.

I8. eis codd. fur. et vg., εἰ illis ELR (αὐτοῖς
P s0/us): om. D cum graecis. adferte DE-PJLNT
ORTVZ. huc illos mihi KM'VZ, mihi huc
illos D, illos huc mihi B, illos michi huc T(?)W,
mihi illos huc vz., illos mihi (o»;. huo) X* ; graeci
μοι ὧδε αὐτούς e£. μοι αὐτοὺς ὧδε, orm, ὧδε D 1 e
wett. pi.

I9. et oum δὲς /apss E. quum CO. iusisset
D?P, iusiset L ; uidisset W. turbam codd. et vg.
(τὸν ὄχλον D, nom d 42) cum abc f fg hg:
turbas (rois ὄχλους) J V cum graecis fere omnibus.
disoumbere: e Μη. sup. ras. E; discubere L*.
supr&: super JRWZ* vog. faenum codd. 4].:
fenum BKORWXZ*, foenum DEXPJL vg. acciptis
E. quinque:.v. DRW. duobus: 11. D, i1; E,
duos H. haspiciens C; aspicientes H. celum W.
Post fregit om.etLl. discipulis ὁ suis DEJLQR.
om. panes B cum 242* ὁ ff, ὁ. autem 4 dederunt
QT*(sup. /in.)S ; cf. - posuerunt ὁ cum syr. cu. et
Jesh. memph. turbas V*.

20. om. et ad inii. E. om. et am/e tulerunt
F. tulleunt R. duodecim: .xir. DESPFRW.
cophinos O, chophinos O, cofinos FLMR, coffinos
DE; sed 7 coffinos x11 E, Ὁ» fragmentorum duod.
coph. plenos J.

21. quinque: .v. DEFRW. millia ve.; X R.
mul. et paruulis (paruolis T, parbulis O):
2. pueris et mulieribus E cum D gv. 1 aóc (non f)
f ΖΔ δι ^ 4, infantibus et mul. d.

32. statim iussit (iusit *PLR) discipulos AC
SDFH*LMTWXY wi graeci uariant: st. iussit
d. * suos BH^?9JKNTORVZ eft st. iussit discipulis
suis Q ; st. iussit iis discipulos $38 ; st. iussit 4

XIV. 22—31.]

et praecedere eum trans fretum donec
dimitteret turbas.
3304?.2) Et dimissa turba ascendit in
montem solus orare.
(150. 4) [espere autem facto solus erat
ibi |
*4 nauicula autem in medio mari iacta-
batur fluctibus
erat enim contrarius uentus
?5 quarta autem uigilia noctis uenit ad
eos ambulans supra mare
?25et uidentes eum supra mare ambu-
lantem turbati sunt dicentes quia
phantasma est
et prae timore clamauerunt

EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM.

IOI

?! Statimque iesus locutus est eis dicens
habete fiduciam ego sum nolite timere.
38 (161. 10) Respondens autem petrus dixit
domine si tu es iube me uenire ad te
super aquas
29 at ipse ait ueni
et descendens petrus de nauicula am-
bulabat super aquam
ut ueniret ad iesum
30 uidens uero uentum ualidum timuit
et cum coepisset mergi clamauit di-
cens
domine saluum me fac
31et continuo iesus extendens manum
adprehendit eum

statim iussit discipulos ascendere in nauiculam et praecedere eum trans fretum. donec dimit-
teret turbas. 9 et dimissa turba. ascendit in monte solus orare. uespere autem facto. solus
erat ibi *nauicula autem in medio mari iactabatur fluctibus erat enim contrarius uentus.
35 quarta autem uigilia noctis. uenit ad eos iesus ambulans super mare *?*uidentes autem
eum discipuli eius. supra mare ambulantem. expauerunt dicentes. quia phantasma est. et
prae timore exclamauerunt. ?' statim autem locutus est eis iesus dicens habete fiduciam. ego
sum nolite timere. * respondens autem ei petrus dixit domine. si tu es iube me uenire ad
te super aquas. "ipse autem dixit ueni. et descendens petrus de naui ambulabat super
aquam ut ueniret ad iesum. *? uidens autem uentum ualidum. timuit et cum coepisset mergi
exclamauit dicens domine saluum me fac. ?! continuo autem iesus extendens manum adprae-

ilis discip. 4 suos E, e/ 7 st. ilis discipulos suos
iussit D; st. compulit (ἠνάγκασεν gr. or»tn., com-
pullit corr. saf. mg., cf. coegit d, cogit e) ilis
discipulos $T. bhascendere C. in nauiculam
(els τὸ πλοῖον) CDHOJKLORTVWX"*Z' ug. cur
ὁ fi.19: in nauicula ABEPFMNTQX*YZ a: g, ἀ.
et precedere DW; ut praecederent Q. donec Ὁ
ipse DQR ex Mv. vi. 45, sine auct. graec. sed cum
abc fsgu A q (non / fj). demitteret OR, demitter|
ret L

23. dimisa EXPL, demissa O, demisa R. monte
FH. horare C. uesperae C.

24. midio R*. iectabatur D, iactauatur L;
uexabatur J. enim: autem DEQR (sed praeci
γάρ); * ilis DQR; τ eis E ex Marco vi. 48.
2 uentus contrarius EQR.

25. oft. &utem L. nootis /a?s4 H. eos -t ilis
DR. hambulans C. supra codd. e? $5: super
BLTWX*Z*938C..

26. supra codd. εἰ $$: super Wo39Qt. hambu-
lantem C. quia: quod F. phantasmas ABCF
HOMQXY zrz.: fantasma DEPJKLNT'ORTV WZ.
esset Ot. preD; pro Q.

37. Statimque: continuoque R. ihesus 9/eme

Cag.adi.i. loqutusOL. fyduciam E. - nolite
timere ego sum E.

38. autem 4 ei DER cu» graecis pdurimis ; et
2 autem petrus -- ei R. o». domine D. si
tu es domine J. δὲ om. T*. iuue O*. ad te
uenire E:*PMT og. cum eraecis multis ; sed uenire
ad te cog. caraf. aquam 5.

39. δῦ : ad C; et DR. discendens D3PL, dis-
cendiens R ; descendit E. ow».de Y. nauiculà T.
ambulauit 3P*(-bat »;7.); ambulat D. supra E.
aquam: om. R mare EQ. ilim: dnm E.

30. uero (δέ): om. ΡΥ (4 mg); ergo D.
ualidum /ere omnes (- ἰσχυρόν B*CD et graec.
cett.) cum uett.: om. R eum graecis NB* 33 memp.
quum O. caepisset L, cepisset W. mergi codd.
21. et vg.: mergeri AOXY, -iri P*.. 7 saluum
me fac dne R. salbum C. ^st uero deficit B
wsgue ad eorum xv. 8.

31. ost. ihs E. extendiens R. manum -- suam
R. adprehendit cus DJMX*Ze: adpraehendit
E:PHOLORZ?*, adpracendit C, adprachendit Q ;
apprehendit ATVWX»*Y vg. 7isch., appraehendit
FKM. eum: illum E. et (or. R) ait illi coz.
et vg.: dicens :P*O. modice FLOWZ*. duui-
tasti L.

102

et ait illi modicae fidei quare dubi-
tasti ?
32 (162. 6) Et cum ascendissent in nauicu-
lam cessauit uentus
3$ qui autem in nauicula erant uenerunt
et adorauerunt eum dicentes uere
filius dei es.
84 (168. 2) Et cum transfretassent uenerunt
in terram gennesar
355et cum cognouissent eum uiri loci
illius miserunt in uniuersam regio-
nem illam
et optulerunt ei omnes male habentes
9 et rogabant eum ut uel fimbriam ues-
timenti eius tangerent
et quicumque tetigerunt salui facti
sunt.

EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. [xiv.ai-XV. 5.

XV. 0545) 'Tunc accesserunt ad eum
ab hierosolymis scribae et pharisaei
dicentes

? quare discipuli tui transgrediuntur tra-
ditionem seniorum ?
non enim lauant manus suas cum pa-
nem manducant
8 ipse autem respondens ait illis
quare et uos transgredimini mandatum
dei propter traditionem uestram ?
*nam deus dixit honora patrem tuum
et matrem
et qui male dixerit patri uel matri
morte moriatur
5uos autem dicitis quicumque dixerit
patri uel matri munus quodcumque
est ex me tibi proderit

hendit eum et ait ill. modicae fidei. quare dubitasti. **et cum ascendisset in nauem
cessauit uentus, 9? qui autem in nauicula erant uenerunt et adorauerunt eum dicentes, uere
dei filius es. **et cum transfretassent uenerunt in terram genesaret. et cum cognouissent
eum uiri loci illius. miserunt in uniuersam regionem illam. et obtulerunt ei omnes male
habentes. * εἴ rogabant eum ut tantum uel fimbriam uestimenti eius tangerent et quicumque
tetigerunt salui facti sunt. XV. 'Tunc accesserunt ad iesum scribae et pharisaei ab
hierosolymis dicentes. ?quare discipuli tui transgrediuntur traditionem seniorum. non enim
labant manus cum panem manducant. ?ipse autem respondens ait illis. quare et uos trans-
gredimini mandatum dei. propter traditionem uestram. *deus enim praecepit dicens honora

patrem tuum et matrem tuam. et qui maledixerit patri uel matri morte moriatur.
*uos autem dicitis quicumque dixerit patri uel matri munus quodcumque est ex me

32. cum asoendissent (quum Θ, hasc. C) «
ἀναβάντων uel luBávrov, codd. 9M. et 65380L : cum
ascendisset EORX* $$ 7YscA. om.in?PO. nauicula
EM. caessauit C.

33. erat L. uenierunt D. adorarunt L, hadora-
uerunt C. Post adorau. deficiunt tria folia in D
wsque ad uerba quod dictum est xxi. 4. filius
del (cus: D graeco et uett. plur., et Hieron. comm.)
codd. fere omnes et vg.: 7 dei filius QW cwm
graecis εἴς. es «- tu QR cum D vaeco.— Post
autem def. E. «sque ad ait illi xv. 28.

34. transfretasset O*Z*. terra N'Z*. gennesar
ACHMOXY : genesar ?PFOJKNT'TVW σ»., ge-
nessar Z, genezar LQ, genessareth R.

35. quum O. om. eum ?P*( -- so.) H*( -- eu sic
sw. Hn). πο L*. ilius: - adorauerunt eum
et R; Ὁ uenerunt et adorauerunt eum et ΡΟ,
cf. adorabant (-rauerunt fj) eum et a ὁ c ff. , ij.
misserunt R. huniuersam C; omnem ?P*(uniu.
$9.). obtulerunt *PLZ* ve., hobtulerunt C, obtul-
lerunt R. o5. omnes NI. malehabentes s&o
werbo O ; m. abentes C.

36. om. et sec. Ὁ. quicunque 5.385). titigerant
R*, tetigerant N'R*?*Ze, tetigerint Z*. salbi C.

XV. 1. hierosolymis AOJMNT'OQTVXY:
hyerosolymis H, hierusolymis K, hierusolimis
*PLR, ierosolimis W, ierosolymis Z vg., iheroso-
lymis C. scribe W. pharisei W, farissaei R,
farissei L, farisel (ΞΡ,

2. traditionem (τὴν παράδοσιν) codd. 38D:
traditiones KNT'VWZs^ $ cum g,q Hieron. comm.
saeniorum C. labant CO*X. Ὁ manus suas
lauant Q. quum CO. panem: pam L. man-
ducent V* (corr. Ν᾽) & ἐσθίωσιν cum graecis fere
orinibus.

3. transgrediemini *PLQR. mandata Z* (corr. Z^).

4. patrem tuum (τὸν πατέρα) APHOKNTO
QRT*X*YZe: om. tuum CP*FJLMT*VWX*Z*
vr. matrem: { tuam ?P"eK*QR. or. et (aste
qui) L. male dixerit codd. $/.: maledixerit A
(cod. mom TYscA)OJWY vp. Z7isch. morietur
ePIJRX*.

5. uos autem dicitis uel patri uel matri suae
quicumque dixerit Q. quicunque 38. matri:

Xv. 6-15.]

δ et non honorificabit patrem suum aut
matrem
et irritum fecistis mandatum dei prop-
ter traditionem uestram
' hypocritae bene prophetauit de uobis
esaias dicens
8 populus hiclabiis me honorat corautem
eorum longe est a me
? sine causa autem colunt me docentes
doctrinas mandata hominum.
10 Et conuocatis ad se turbis dixit eis
audite et intellegite
11 non quod intrat in os coinquinat ho-
minem
sed quod procedit ex ore hoc coinqui-

tibi proderit.

EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM.

103

nat hominem.
12 (155-10) 'Tunc accedentes discipuli eius
dixerunt ei
scis quia pharisaei audito uerbo scan-
dalizati sunt ?
13 at ille respondens ait
omnis plantatio quam non plantauit
pater meus caelestis eradicabitur.
14 (166. 5) Sinite illos caeci sunt duces cae-
corum
caecus autem si caeco ducatum prae-
stet ambo in foueam cadunt.
15057- 9 Respondens autem petrus dixit
ei edissere nobis parabolam is-
tam

* et non honorificat patrem suum. aut matrem suam. et inritum fecistis man-

datum dei propter traditionem uestram. "ypócritae. bene prophetauit de uobis esaias
dicens. *adpropinquat se mihi populus hic ore suo et labiis suis me honorat cor autem
eorum longe est a me. ?sine causa autem me colunt. docentes doctrinas. et mandata
hominum. "et conuocans ad se turbam. dixit eis. audite et intellegite. " non quod intrat
in os coinquinat hominem. sed quod procedit ex ore hoc coinquinat hominem. 15 tunc
accedentes discipuli eius. dixerunt ei scis quia pharisaei audito uerbo hoc. scandalizati
sunt. Pat ile respondens ait. omnis plantatio. quam non plantauit pater meus caelestis.
eradicabitur. "sinite illos. caeci sunt duces caecorum. caecus autem si caeco ducatum
praestet ambo in foueam cadunt. "respondens autem petrus dixit ei edissere nobis para-

- suae 3P9e(cf. Q). monus L*R*, manus Y. quod-
cunque $0. om.est J. Ὁ ex me est Q.

«. 6. £c. e& non honoriflcabit edd. Henteniana
(38) .SUeph. 1555 quem secuti sumus, et. aliae
multae : inc. et irritum feoistis Steph. Gr. 1576,
edd. Elsewirianae, Lachs. Tisch. etc. : wid. Tisch.
rol. ix. IN. T. (Gregory) wol. iii. far. T, fag. 174.

6. non honorifilcabit (ob μὴ τιμήσει) OJMNT
TVX* στρ: non honorificauit ACIPFHKLOQR
WX*YZ. &ut: uel Q; et R. matrem ;siwe
additamento AXP*SFHMO*QWY cum ὁ fog, et
graecis Τὸ minusc.: *suam CHIP9?9JKLNO*RT
VXZ vg. Tisch. cf ffhaB aur., et gr. blur. ot
“ες. 0?t. ὦ. inritum CHIPJLRZ*. om. dei L.

7. hypochritae C, hipochritae ?P!L, hipocritae
JP*, hyppochritae R, yppocrite T, hypocrite W.
profetauit PLR. isaias KMNTVWZ3 SL, essaias
R, issaias ?PL, hesayas C.

8. labis PLR. honorat: horat V. longue L.

9. om. autem M. 2 me colunt ?PQRT. doc-
frinas (-naY*, doctrnas L) sie add. FHJO*
(4 est OOX*YZ* Par. iat. a.262*. 11955. 13171*,
codd. Erastn., fq Benti., et gv. ; cf. Es. xxix. 13 et
Mt. vii. 7: « et ABCPOKLMNQRTVWX-*Z!

ve. Tisch. ab c (e) f ffs y Cypr. Hieron. et od. 711.
i. 14.

10. cumuocatis O*. intelligite CHOJKOTW
ve., intellegete Y.

II. 7 inos intrat Q. ós Y, hos C; -- hominum
T. coinquinant R, quoinquinat C, quo inquinat
OL. hominem: hominum L. hore C. hoo ἐφ
hominis sew/are woluisse uidetsy Τὸ. coinquinant
R*, quoinquinat COL(quo in.)T, coincinat Y.

12. opt. ei L. pharisei CW, farisaei R, farissei
L, farisei P. audito -- hoc zPQRW ; uerbo * hoc
NTZ* og. Hieron. ; hoc etiam est in wett. M.

I3. ad CO. ille: ipse W. celestis W.
cauitur O*,

I4. sinete ?PFR. ceci efc. semper ἊΝ. sunt-^et
6 SL, corr. wat. (sed margo delet et) codicibus
inwifis. ducis O*. cecorum T (cec. ἐν rassra).
uoluit ut udtur ἢ» caecorum duces 3P*, cecus R.
si oaec. duo. praestet om. Οὗ sed-- m.a. prestet
CLMZ?*, praestat OR, praeset Y. hambo C.
fobeam T. cadunt: cadent (πεσοῦνται) :P!LQ.

I5. ei: eis W. hedissere C, edisere ?P, dissere
LQ, disere R. parabulam ?P!LO*R. ost. istam
BX (eum graecis NBZ. 1 mem. Orig).

eradi-

104

16at ille dixit adhuc et uos sine intel-
lectu estis?
11 non intellegitis quia omne quod in os
intrat in uentrem uadit
et in secessum emittitur?
18 quae autem procedunt de ore de corde
exeunt et ea coinquinant hominem
19 45 corde enim exeunt cogitationes
malae
homicidia adulteria
fornicationes furta
falsa testimonia blasphemiae
3? haec sunt quae coinquinant hominem
non lotis autem manibus manducare
non coinquinat hominem.
*! Et egressus inde iesus secessit in partes
tyri et sidonis

EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM.

[XV. 16-26.

22 et ecce mulier chananaea a finibus illis
egressa clamauit dicens ei
miserere mei domine fili dauid
filia mea male a daemonio uexatur
33 qui non respondit ei uerbum
et accedentes discipuli eius rogabant
eum
dicentes dimitte eam quia clamat post
nos.
24 (159-5) TDse autem respondens ait
non sum missus nisi ad oues quae peri-
erunt domus israhel.
25 (169. 6) At illa uenit et adorauit eum di-
cens domine adiuua me
26 qui respondens ait
non est bonum sumere panem filiorum
et mittere canibus

—————— RÜ
bolam istam. "iesus autem dixit. adhuc uos. sine intellectu estis. " non intellegitis quia
omne quod in os intrat in uentrem uadit. et in secessum emittitur. !* quae autem procedunt
ex ore de corde exeunt. et illa coinquinant hominem. "de corde enim exeunt cogitationes
malae homicidia adulteria fornicationes furta falsa testimonia. blasphemiae. *' haec sunt
quae coinquinant hominem. non lotis autem manibus manducare. non coinquinat hominem.
3let egressus inde iesus secessit in partes tyri et sydonis. * et ecce mulier chananaea a
finibus illis egressa. clamauit ad eum dicens. miserere mei domine fili dauid. filia mea
male a daemonio uexatur. ?at ille non respondit ei uerbum. et accedentes discipuli eius.
rogabant eum dicentes. dimitte eam quia clamat post nos. **iesus autem respondens ait.
non sum missus nisi ad oues quae perierunt domus isdrahel. **at illa ueniens adorauit eum

dicens domine adiuua me. **qui respondens ait. non est bonum accipere panem filiorum.

16. ad CO. ille- respondens BX*. athuc XY,
aduc T.

17. « et ad init. Ἐ. intelligitis COJTW oz.,
intellegistis L, intellegis R. o». quia F. ós VY,
hos C. in secessum (els ἀφεδρῶνα) codd. 9. et
vg. (secesum Q): in secessu AMY. emittitur (ἐκ-
βάλλεται) codd. 9. εἰ vg., emittetur L: mittitur
O*R ; recessit mittitur Q.

18. hore C. om. et e& usque ad exeunt s. 19
R e£ inferp.sax. et e&(om.es J): haec Q (gf. D
gr. ἐκεῖνα) et c ffi, illa d. quoinquinant COT, quo
inq. L, coincinant Y. hominem /z/. min. X.

19. o». enim W. cogitationis O. male CK
RW. homicid'a T. 7 furta 2os/ blas. Ὁ. fals* O.
blasfemiae *PLQR, -phemie W; :/e»* Ὁ auaritia
nequitia doli Q.

30. hae FO*Z*. om. quae W. quoinquinant
COQR, coincinant Y. co incinant L (sed co ex
»ε. 2). manibus: hominem L. co inquinat sec.
L, quoinquinat CORT ; coinquinant HK*QX*,

* coincinant Y.

21. ihesus C ene, wid. ad i. 1. partis Ὁ. tiri

SPLT. / sydonis OW.

32. chananaea ABKMM'QVXYZjB S0 : cha-
nanea ΘΟΟΥ͂Ν, cananaea JZ*5, cananea CFHO*T,
cannanea ?PR, cannania L. illis: illius JO*Y.
hegressa C, egresa L. dicens ei (cf. ἔκραξεν αὐτῷ
λέγουσα gr. 21.) cum BS9PFHOJKLMNOTVWX
YZ ug., Hieron., cg ; ef ἢ» adeum dicens ΟΕ :
dicens (sime ei cum gr. NBCZ etc.) AB*CF Ζίσελ.
cum uett. a (ὁ def.) de f fy αι. misserere 9PL,
miserire O. fili B-P*OJKMNTOTVWXYZ ve.:
611 AC?P*FHLQR. mala H. addaemonio H,
adaemonio O, 4 demonio ?PORWY, -ia L*(-io
L^).

33. ort. non R. om. et 800. diso. eius L. om.
eius T. dicentes * dne B. demitte LO.

24. respondens ait: respondait illis R. misus
LR. houes C. perierant F. israhel sw:;de ad ii. 6.

35. ad CO; et V. om. et fos! uenit Z*.
adorabit O**, adorabat LR. . adiuba Z*.

25, 26. 2 qui respondens ait die adiuua me W.

36. non est 4 enim F sed concordantiae cassa
ex δε. vii. 27.

XV. 37—34.]

*' at illa dixit etiam domine
nam et catelli edunt de micis quae ca-
dunt de mensa dominorum suorum
28 tunc respondens iesus ait illi
o mulier magna est fides tua fiat
tibi sicut uis
et sanata est filia illius ex illa hora.
29 (160. 6) Et cum transisset inde iesus
uenit secus mare galilaeae
et ascendens in montem sedebat ibi
3? et accesserunt ad eum turbae multae
habentes secum mutos clodos caecos
debiles et alios multos
et proiecerunt eos ad pedes eius et
curauit eos
31ita ut turbae mirarentur
uidentes mutos loquentes

EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM.

105

clodos ambulantes
caecos uidentes
et magnificabant deum israhel.
3? Jesus autem conuocatis discipulis suis
dixit
misereor turbae
quia triduo iam perseuerant mecum
et non habent quod manducent
et dimittere eos ieiunos nolo ne defi-
ciant in uia
88. et dicunt ei discipuli
unde ergo nobis in deserto panes
tantos
ut saturemus turbam tantam ?
*4 et ait illis iesus quot panes habetis?
at illi dixerunt septem et paucos pis-
ciculos

et mittere canibus. *'at illa dixit etiam domine. nam et catelli edunt de micis quae cadunt
de mensa dominorum suorum. * tunc respondens iesus. ait illi! o mulier magna est fides
tua. fiat tibi sicut uis. et sanata est filia eius. ex illa hora.

? et cum transisset inde iesus uenit iterum iuxta mare galileae. et ascendens in montem.
sedebat ibi, * et accesserunt ad eum turbae multae habentes secum. clodos. caecos. mutos.
debiles. et alios multos. et proiecerunt eos ante pedes iesu. et curauit eos. *" ita ut turbae
mirarentur. uidentes mutos loquentes. debiles sanos. et clodos ambulantes. et caecos
uidentes. et magnificabant deum sdrahel. *'iesus autem conuocatis discipulis suis. dixit
misereor turbae huic quia iam tres dies sunt quod perseuerant mecum et non babent quod
manducent.. et dimittere eos ieiunos nolo. ne forte deficiant in uia 9 et dixerunt ei disci-

puli eius unde nobis in deserto panes tantos. ut saturentur turbae tantae. * et ait illis iesus,

37. ad CO. etiam (eciam W): utique CR.
catelli: catuli *P*(catulli ?P')LOR. hedunt C. de
mensas Ὁ. dominorum : demoniorum R* (corr.
wolwit v. sax.).

38. tuno respondens ilis: et tunc F, cf. καὶ
εἶπεν αὐτῇ Mc. vil. a9. ait ei Q. om. o aste
mul JR cw» Dev. 259 (nom d). mulien L*.
sicut * tu JL. sanate: sana facta R. illius
ACFHOLMO"vQRY : eius BPJKNO*TVWXZ
Vg. Tisch.; om. E.

29. quum CO. transiset EL. om. inde R.
uenit « iterum QR cwm a óc f fs δι. s. (non
e f; ὁ 9). galleee BEPOJKORYV, galilee

WX, galiiae L. in monte HY. ibi: illic
T.

30. turbe multe W. abentes C; habens L.
habentesecum Z*. mutos: multos T*. mutos
(*et HR) olodos (claudos EKNTRVWZ Tisch.,
cludos L ; £e» εἰ R) e8ecos (cecos TW) debiles
cum ABCESP(F dz/)H*KLMMQRTVWX*YZ :
2 mutos caecos claudos (clodos X) debiles JX*
vg. Hierom.; 2 mutos caecos debiles clodos O,

7 mutos surdos (: et H) clodos caecos debiles
ΗΘ. eos * omnes Q.

31. ita ut * et L. turbeW; turba T. uidentes
4 autem T. mutos: multos T*Y. ]locentes L ;
«et J. olodos: claudog EJKNTRVWZ συ,
cludos L. hambulantes C; 4 et J. cecos LW.
deum: dominum Ὁ. israhel side ad ii. 6.

32. uocatis Q. miserior LR, mesereor H*;
^huic R. turbe W; 4huic LQ. triduo iam:
» iam triduo E; triduum est in quo L, triduum
est iam quod QR. o». et. ?os£ manducent Q.
demittere BRX*. ow». eos E. geiunos C. diffi-
clant E.

33. hunde C. diserto L. o». panes E. tantos:
adtintos R ; o5». E. ut saturemus (saciemus W)
turbam tantam (ὥστε χορτάσαι ὄχλον τοσοῦτον)
codd. εἰ vg.: ut saturentur turbae tante L, ut
saturarentur turbae tantae E, ut saturentur turbae
multae Q, ut saturentur tante turbe R.

34. et ait illi W. et ihs ait illis Ὁ. os».
illis ΞΡ. quot: quod CLMO. habetes O. ad O.
dixerunt-ei H. septem: .vit. ER.

P

106

355et praecepit turbae ut discumberet
super terram
36 et accipiens septem panes et pisces
et gratias agens fregit
et dedit discipulis suis
et discipuli dederunt populo
5! et comederunt omnes et saturati sunt
et quod superfuit de fragmentis tule-
runt septem sportas plenas
3$ erant autem qui manducauerant quat-
tuor milia hominum
extra paruulos et mulieres
9 et dimissa turba ascendit in nauicu-
lam

EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. [XV. 35-XV1. 4.

et uenit in fines magedan.
XVI.(08-9 Et accesserunt. ad eum
pharisaei et sadducaei temtantes
et rogauerunt eum ut signum de caelo
ostenderet eis. ἡ
2 (163-5 At ille respondens ait eis
facto uespere dicitis serenum erit
rubicundum est enim caelum
3et mane hodie tempestas
rutilat enim triste caelum
(168. 6) faciem ergo caeli diiudicare nostis
signa autem temporum non potestis.
*Generatio mala et adultera signum
quaerit

quod panes habetis. at ili dixerunt septem et paucos pisciculos. *'et praecepit turbis
discumbere super terram. **et accipiens iesus septem panes. et pisces. gratias agens. fregit
et dedit discipulis suis. discipuli autem. dederunt turbis. "et manducauerunt omnes. et
saturati sunt. et sustulerunt reliquias fragmentorum septem sportas plenas. **erant autem
qui manducauerant quattuor millia uirorum exceptis mulieribus et paruolis. 9 et dimissa

turba ascendit in nauiculam. et uenit in finibus magedan.

XVI. ! Et accedentes ad eum

pharisaei et sadducaei. temtantes rogauerunt eum ut signum de caelo ostenderet illis.

* at ille respondens ait illis. facto uespere. dicitis serenum erit. rubicundum est enim
caelum. *et mane hodie tempestas. rutilat enim triste caelum. ypocritae faciem ergo
caeli diiudicare nostis. signa autem temporum non potestis.

*generatio mala. et adultera. signum quaerit et signum non dabitur eis. nisi signum

35. praecipit IPLQR. | discumberet ABCFH*
KMOVX-VYZ*: discumberent EPH!'GJLN'ORT
WX*Z! vg. TisA.; graec ἀναπεσεῖν. supra
ΗΘΜ.

36. &ocipiens-ritlis OLQWZ*. septem: .vir.
EFLRW. piscis Οὐ, et gratias agens: bene-
dixit Q ; gratias egit et R. | o»s. et, o5/ fregit NT.
populo : dederunt L /a?5su γε.

37. commederunt E. tullerunt R. septem:
:Vil- EFLRW.

38. autem : om. T; enim W. qui mandu-
cauerant A (B ἀκ) CEFHLMOQ? RXY: qui
manducauerunt :POJKNTVWZ et codd. Walkeri
sut udtur, vg. Tisch., ef -berunt T. quattuor codd.
2.: quatuor ?PL og. ; -1111- E, 011. Zasse R ex i111.
millia zz. hominum: uirorum (ἄνδρες) MY(ui-
uorum)RZ'. paruolos M, paruulis J. mulieribus J.

39. demissa O, dimisa EL, demisa R. «uenit:
uenerunt L. finis O. magidan L, mageda Y.

XVI. 1. om. ad eum L. pharisei COW,
pharissei L, farisaei R, -sei ὃ, sadducei (ΡΟ,
sadducae K, saducei LO9«RW, Ὁ» sadd. et phar. E.
temtantes (w/ iv. 1) ACIQTXY: temptantes
codd. rell. et Tisch., tentantes vg. om. et J, om.
et rog. T*, o». et rog. eum E ; graeci ἐπηρώτων

wel ἐπηρώτησαν sine καί sed Pan participia duo.
interrogauerunt J. ut: ht C /afsw. celo W et

sic Infra 3, 4.

2. at: et V. responden* OO. eis codd. 9/.: illis
ER*** ον; om. R*W cum D graec. Y" et uett.
7iiis. wespere O, -ae C. dicetis L. os! erit
* quia rubicundus 4- celum R corr. sax. 3» mg. ;
* cras ELR a£. corp. ox. (fos! erat ef Post
705.); 1 in cras Q. ruuicundum O, rubicundus
H*. » enim estJ ; o5. enim Ὁ. ogelum * cum
nubibus Q e£ simihter abc ff. δι gat. (non ef ff,
£14) De hac pericope Hieron. comm. * Hoc in
plerisque codicibus non habetur, et omittunt. ὀψίας
ssque οὗ δύνασθε NBVXT.

3. mane 4 dicitis Q. hodiae C, odie T ; om. R.
rutulat L. tristae O, cum triste R ex seteri Jec-
fione cum tristitia c (e) fi fg, g. oselum «
hipochritae Q, 4- hyppochritae R cst graecis vtultis
et b ef figi s ex Luc. xii. 566. faciam L. diudi-
care J, iudicare LMQ(R)T*X*; indicare T*.
2 nostis 4 uos iudicareR ; Ὁ nostis existimare E.
*e"porum O ; et tempora R. potestis sine add.
ACE:PFO* ? JLMO*QXY393B cor. ua£f. (' antiqui
non habent scire"): - scire HOPSKNTO*-VWZA(E ;
* cognoscere RT ; graeci plerumque. omittunt,
ceteri wariant inter δύνασθε δοκιμάζειν, Div. γνῶναι,
δοκιμάζετε, συνίετε; quippe wariantium copia 1n
Aoc Joco omissionem fericopae magnopere con-
firmat.

4. 2signum et adultera R. querit HLW. dauitur
LO. ioneW; «prophetae (prof. LQR, -ete E)

XVI. 4—12.]

et signum non dabitur ei nisi signum
ionae
et relictis illis abiit.

* Et cum uenissent discipuli eius trans
fretum — obliti sunt panes acci-
pere. ,

* (164.3) Oui dixit illis

intuemini et cauete a fermento phari-
saeorum et sadducaeorum

T0e-93t ili cogitabant inter se di-
centes.

Quia panes non accepimus
? sciens autem iesus dixit
quid cogitatis inter uos modicae fidei
quia panes non habetis?

EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM.

107

? nondum intellegitis neque recordamini
quinque panum
quinque 1miliumt hominum
et quot cophinos sumsistis ὃ
1? neque septem panum
quattuor TmiliumT hominum
et quot sportas sumsistis ?
11 quare non intellegitis quia non de pane
dixi uobis
cauete a fermento pharisaeorum et
sadducaeorum ?
?tunc intellexerunt quia non dixerit
cauendum a fermento panum
sed a doctrina pharisaeorum et saddu-
caeorum. |

ionae prophetae. et relictis illis abiit, ^et cum uenissent discipuli eius trans fretum obliti
sunt panes accipere. "iesus autem dixit illis. uidete et cauete uos a fermento pharisaeorum et
sadducaeorum. * illi autem cogitabant intra se dicentes. quia panes non accepimus. *sciens
autem iesus dixit. quid cogitatis inter uos modicae fidei quia panes non accepistis. " non-
dum intellegitis neque recordamini quinque panes in quinque milia hominum et quod
cophinos sustulistis. ' neque septem panes in quattuor milia hominum. et quod sportas
sumsistis. "quomodo ergo non intellegitis quia non de panibus dixi uobis. cauete a
fermento pharisaeorum et sadducaeorum. ? tunc intellexerunt quia non dixit. cauendum a

fermento panis sed a doctrina pharisaeorum et sadducaeorum.

EKLQR zz. cum graecis plurimis et uett. habiit
CE, abit L.

5. quum CO. tran M*. hobliti C, obli X.
&ooipere (λαβεῖν) codd. &. (accepere O) e£ vg.:
tolere H**OM, cf. tollere secum 271, emere e,
sumere 7, inponere 4.

6. intuemini (ὁρᾶτε) codd. ef ve. εἰ intuimini
O : adtendite uobis (uos R) QR δι; uariant ueteres
adtendite (att.) uobis a fermento a ὁ c δ, uidete et
cauete uos a ferm. f ff, (om. uos), uidete cauete a
ferm. e, uidete et atendite a ferm. g. phariseorum
CW e£ 11, 12, fariseorum 9PL, farissaeorum R.
et sadducaeorum (sadduce. C?PX, saducae. ΕΥ̓͂,
saduce. LW, sadduccae. E, sabducae. J; e£ si
infra 11,12, sed ibi sadd. J) : om X*( - ΜΠ]. min.
X*) a cum graecis U 115. 235. y** *m Chrys.
4A móros. Amórosiast.

7. ad CO. intra se ELRTW(, cod. caraf. ac-
cipimus *PHLQR.

8. ihesus C ene; 4 cogitationes eorum L
(eorum Jis) QR coz. oxon. gi, cf. cor. uat. mg. et
quibus cogitantibus dixit a ὁ σι fA Lucif. dixit:
* eis H'OKNTO*V(ei H*); e ait-rillis E. intra
uos R cod. caraf. (ἴ. modice HLOW. abetis C.

9. nondum 4 enim LR cor$. ox. intelligitis
COJK*OTW ve., intellegetis E. recordamini:
meministis R. quinque (.v- ΕΥ̓) panum (panium
EP): de q. panibus LQOR. α. tmiliumt we

V. M- cf. R ad xiv. 21 (τῶν πεντακισχιλίων) comicitnus
ex Hieronymo q. panum et 4. millium h.... septem
P. quattuor millium ἢ. cf. quinq'milium t -bus δ,
et q. milium a, illorum 4. m. e: quinque (.v. R)
milia ACH*MO*RXYZ* κι; et q. (.v. W) milia
WZ*$(milla) f,g; et q. milibus LQ 4 (om.
et); in q. milia B:PH'OJKNTO'TV c ff, TiscA.,
in q. millia 33207; in v E. om. et R. quot:
quod COT; quae E. cofinos M, coffinos E:PLR.
sumsistis A-P*HTXYZ*: sump. BCEX'OJKL
MN'ORWZ* vg. Tisch. om. et quot usque ad
* milium * hominum «x. 10 V.

Io. ÜUersum om. ἘΠ: - corr. sax. et de vit
panes 1111 milia hominum 7 q*t sporte accipistis.
neque ὁ in E. septem: .vir. LW. panium
EXP'; panes LOR*. q. TmiliumT (r&v τετρακισ-
χιλίων) Aieron., q. milium t -bus δ: q. milia ACH
MYZ?* e; 4. milibus 7; et quatt. (quat. ?*PL) milia
CPLOQTWXZ'6 (millia) a ὃ f, δι 2; in 4. m. B?
OJKNT ZiscÀ. c f, in quat. (quatt. &) millia 38 $00;
in 111 E. quod CLOVX*. sumsistis ΑἹΡΡ
HLXYZ: sump. BCESTP!'OJKMMOTVW vg.
Tisch.

II. intelligitis CEOJKTW og. ; intellegistis R.
de panibus R. dixit H*R. cauetae E; - uos R.
pharis. et sadd. wide t. 6 (saduc. *P*, sadd. ?P!).

I2. Uersus litt. minoribus X. quia: quod R.
non 4 de panibus Q. dixit E. cauendo X;

P 2

108

18 (166.1 "enit autem iesus in partes
caesareae philippi
et interrogabat discipulos suos dicens
quem dicunt homines esse filium
hominis?
Mat illi dixerunt alii iohannem bap-
tistam
alii autem heliam
alii uero hieremiam
aut unum ex prophetis
'5dicit illis uos autem quem me esse
dicitis ?
16 respondens simon petrus dixit tu es
christus filius dei uiui.
1' (161. 10) Respondens autem iesus dixit
beatus es simon bar iona

EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM.

[XV1. 13-21.

quia caro et sanguis non reuelauit tibi
sed pater meus qui in caelis est

18 et ego dico tibi quia tu es petrus

et super hanc petram aedificabo eccle-
siam meam

et portae inferi non praeualebunt ad-
uersum eam

19 et tibi dabo claues regni caelorum

et quodcumque ligaueris super terram
erit ligatum in caelis

et quodcumque solueris super terram
erit solutum in caelis.

30 (168- 2) ''unc praecepit discipulis suis ut
nemini dicerent quia ipse esset iesus
christus.

31 Exinde coepit iesus ostendere disci-

? cum uenisset autem iesus in partes caesareae philippi. interrogabit discipulos suos

dicens. quem me dicunt homines esse filium hominis. '*at illi dixerunt. quidam iohannem
baptistam alii autem eliam. alii uero hieremiam aut unum ex prophetis. "dicit eis iesus.
uos autem quem me dicitis esse. !* respondens autem simon petrus dixit tu es christus filius
dei uiui. 17 et respondens iesus dixit ei. beatus es simon bariona quia caro et sanguis non
rebelauit tibi. sed pater meus qui in caelis est. !*et ego tibi dico. quia tu es Petrus. et
super hanc petram. aedificabo ecclesiam meam. et portae inferni non praeualebunt
aduersus eam. Pet tibi dabo claues regni caelorum. et quaecumque ligaueris super terram.
erunt ligata et in caelis. et quaecumque solueris super terram erunt soluta et in caelis.

* tunc praecepit discipulis suis. ut nemini dicerent quia ipse esset iesus christus. * exinde

cauete LOR. | panium E?P!L, panium R. adoc-
trina €, ad doctrina EH, de doctrina Q. ffarisseor.
R, fariseor. SP, parisseor. L*. sadduce. ?PX etc.,
wid. “. 6. ad finem * adtendere sibi L(-dire)QR.

I3. of. &utem E. om. in partes M. caes-
sareae E, cessariae *P(-reae)R, cessare L, cesaree
ὟΝ. pilippi R, pilipl L. quem τ me BEFJLOR
TZ* cum graecis plurimis et uett. ; sed cf. Hieron.
im comm. * Nom dixit quem me dicunt esse
homines seg filium hominis) homines dicunt
E. 2 esse homines ?P. esse, f. sic distinguit S.

I4. ad CO. om. alii EL cw» D gx. abe ff
ΖΚ £5. lohannem cum BEPOJKNTRWXZS 3B,
ioannem S4: -nen ACHOTVY, -am L.
bebtistam R, babtissam L. alii (deimde rasura
E) autem heliam (eliam T vg): 7 alii heliam
autem X*; alii autem heremiam LR*(hier. R*).
Deinde hieremiam (iher. C, hyer. H, ier. W vg):
heliam LR. prophaetis E, profe. ?PLOR.

I5. illis: illi Q; 4 ilis ΒΕΡ ΘΙ ΟΕ ὟΝΧΖΕ
vg. cum C gv. al. jauc. b c f fast . $9 (non a e ff).
2 dicitis esse CLT.

16. respondens * autem ORT. symon CW.
uibi T,

17. dixit si»e add. AP*SFHGO*XY cum graecis

fere omnibus: « ei BCEPUJKLMNTO*-QTVWZ
vg. Hieron. Tisch.; « illi R. symon C. bariona
FLRY, cf. Βαριωνᾶ 7YscA., bar-iona vg. et ἐν.
lim. E. sangis L, saguis O*. reuelabit RT ; te
E* sed exfunctum. celis ὟΝ.

18. om. et W. tibi dico J s graecum ex-
primeret σοι λέγω. qui&: qui R ; om. L. om. et
“4ς. FY. edif. ΝΥ. eclesiam CT, aecclesiam E,
seclesiam ?PLZ*, aeclessiam R. porte EW. in-
ferni BEPHOKLNT'QRX*Z corp. ox., cum a f.
praeualebant M. aduersum ACHOGJMOTYZ*:
aduersus BEPFKLN'ORVWXP*Z* ge.

I9. clabes T. celorum W e im/ra. ow. et
quodoumque ligaueris wsgwe ad rim. oaelis
F. quaecumque JQ. ligaueris i» ras. T;
adligaueris J ; solueris (is γα: K'. erunt ligata
JQR ; * et EXEP"eH'!'OQRW vg. quaecumque sec.
ἔοεο JLQ, quaecunque R. superram O. erunt
soluta JLOR; τ et EGOSQRW vg.

30. praecipit ?PLOQ, precipit R. esset: est
SP*TV eum graecis omnibus. 1a xps codd. plur. et
vg. et Hieron. diserte cum graecis plurimis Ἰησοῦς
ὃ Χριστός et d f/ 9,1 Φ: xps (ὁ Χριστός NBLXTAI
etc. et a b e ff... σι) OR, et ilis ἐκ ras. scr. ?P.

21. cepit LW e£ 22. ils famtwm codd. latt.

XVI. 21—38.]

pulis suis quia oporteret eum ire
hierosolymam

et multa pati a senioribus et scribis et
principibus sacerdotum

EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM.

26

109

qui enim uoluerit animam suam saluam
facere perdet eam

qui autem perdiderit animam suam
propter me inueniet eam

26 quid enim prodest homini si mundum
uniuersum lucretur
animae uero suae detrimentum pa-
tiatur ?
aut quam dabit homo commutatione m
pro anima sua ?
37 071-19 Filius enim hominis uenturus est
in gloria patris sui cum angelis suis
et tunc reddet unicuique secundum
opus eius.
23(72-2) Amen dico uobis sunt quidam
de hic stantibus

et occidi et tertia die resurgere.
33 (169. 9) Et assumens eum petrus coepit
increpare illum dicens
absit a te domine non erit tibi hoc
$5 qui conuersus dixit petro uade post me
satana
scandalum es mihi quia non sapis ea
quae dei sunt sed ea quae hominum.
34 (110. 3) "'T'unc iesus dixit discipulis suis
si quis uult post me uenire
abneget semet ipsum
et tollat crucem suam et sequatur me

coepit iesus ostendere discipulis suis. quia oportet illum ire in hierosolymis et multa pati a
senioribus. et scribis. et principibus sacerdotum. et occidi et tertia die resurgere. *?*et
adsumens eum petrus coepit increpare ei. dicens propitius esto tibi domine et non
erit tibi hac. ** ad ille conuersus dixit petro. uade post me satana scandalum mihi es quia
non sapis quae dei sunt. sed quae hominum. "tunc iesus dixit discipulis suis. si quis
uult post me uenire abneget semetipsum et tollat crucem suam et sequatur me. *'qui
enim uoluerit animam suam saluam facere perdet eam. qui autem perdiderit animam suam
propter me inueniet eam. * quid enim proderit homini. si totum mundum lucretur. animae
autem suae detrimentum patiatur. aut quam dabit homo commutationem animae suae.
*' futurum est enim ut filius hominis ueniat in gloria patris sui cum angelis suis et tunc
reddet unicuique secundum opera eius.

3 amen dico uobis quia sunt quidam de hic adstantibus qui non gustabunt mortem.

omes quos cognoui, sed Ἰησοῦς Χριστός N*B* cop.
hostendere C, ostendire L ; ostenderet Z* ; or. T*.
oporteret (hop. C): oportet EFO*RTVX*Z* ut
graecum. δεῖ exprimat cum abcdef (non ff)
4:£-34. 0m.eum K*. ire * in ELQRT cum
&vaeco εἰς. hierusolimam E*PR, -ymam Z^, hyero-
solimam H, hyeru. Q, hiru. L, ierosolymam (ihero.
C) W vg.: hierosolymis Z*, hierusolymis K. saen.
C. etraJ,derimde 7 princ. sac. et scribis J cus»
graecis fere omnibus xal ἄρχ. καὶ γὙραμμ. ef Aoc
erdine d e 7. q 5 solus Δ ex gvaecis uidetur cum
latinis facere. hoccidi C. tertiae L*, -ie L*.

33. assumens BFKMNTWXZ? vg. : ads. ACE
THOJLOQRTVYZ* 7iscá. illum: eum L ; om.
E cum abc ff^g,. dicens: etdicere ELR cor.
ox. cum D gr. 338aócd 7, ι. abssit B. tiui O*.

23. qui: quia L. post me: retro me N'VZ*,
S. ioh. et corb. oxon.; retro post me a ὁ, retro
Hieron. comm. satana ACH*JMMO*TVX-YZ
vg.: satanas BEPPFH!'OKLORW(sath.)X* cor.
0x., S&tanan O*. michi W. sapis (om. 66) EJ.
2 sunt dei Q. sed ea quae * sunt HQ.

24. Ὁ dixit ihs HR. abnegat LR. semetipsum
uro ductu J WY vg., semed ipsum C ; seipsum ER,
se ipsum sibi LQ cor?. ox. tollet L. sequar R.

25. salbam C. facire L. perdat R. qui autem
s$&.: et qui R. perdide R. me i». Jw. O.
eam: illam EL.

26. enim: autem Q. prodeest JO9Z*. mundum
huniuersum C, 2 uniu. mund. BIPKMQVX*Z,
7 totum mundum R. anime . . sue W. detri-
nentum L. dauit LT. commotationem PL;
commercium R. .

27. fllius enim: nam filius LR, filius autem
EO, fil. quidem C, filius /as£u»; M. hangelis C.
om. et R. tu»* E. redet L, reddit H. hunicuique
C, unicu'que E. secundum; iuxta R. opus
(τὴν πρᾶξιν er. ῥωγμὴ ABC(hopus)9P(F def-)H
KMNrOVXYZ Zierom. cor. uat.: opera (τὰ ἔργα
N*F 1. 22. 38 ec.) EOJLQRTW vg. cum wett.
aliquot. eius: suum ?P, sua R.

38. de his L, de hiis Q. adstantibus LQT.
qui: quia L. gustabant L.

110 EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM, [xvi. 38-xvir. 8.

qui non gustabunt mortem

donec uideant filium hominis uenien-

tem in regno suo.

XVII. Et post dies sex assumsit iesus
petrum et iacobum et iohannem fra-
trem eius

et ducit illos in montem excelsum
seorsum

3 et transfiguratus est ante eos

et resplenduit facies eius sicut sol
uestimenta autem eius facta sunt alba
sicut nix

3 et ecce apparuit illis moses et helias
cum eo loquentes

*respondens autem petrus dixit ad
iesum

domine bonum est nos hic esse

donec uideant filium hominis uenientem in regno syo.

si uis faciamus hic tria taberna-
cula
tibi unum et mosi unum et heliae
unum
5adhuc eo loquente ecce nubis lucida
obumbrauit eos
et ecce uox de nube dicens
hic est filius meus dilectus
in quo mihi bene complacui
ipsum audite
6 et audientes discipuli ceciderunt in fa-
ciem suam
et timuerunt ualde
7 et accessit iesus et tetigit eos
dixitque eis surgite et nolite timere
$leuantes autem oculos suos neminem
uiderunt nisi solum iesum

XVII. ! Et post dies sex

adsumsit iesus petrum. et iacobum et iohannem fratrem eius. et duxit illos in montem
excelsum seorsum, ?et transfigurauit se in conspectu eorum. et resplenduit facies eius

sicut sol. uestimenta autem eius.

domine. bonum est nos hic esse.
moysi unum et heliae unum.

facta sunt alba sicut nix.
eis moyses et helias. cum eo loquentes.

*et ecce apparuerunt

*respondens autem petrus dixit ad iesum
si uis faciamus hic tria tabernacula tibi unum et
5adhuc eo loquente ecce nubes lucida obumbrauit

eos. et ecce uox de nube dicens hic est filius meus dilectus in quo mihi bene con-
placuit. ipsum audite. *et audientes discipuli caeciderunt in faciem suam et timuerunt
ualde. "et accessit iesus et tetigit eos dicens surgite et nolite timere. *leuantes autem

XVII. 1. et τ factum est ELQR cum D?" ἐγένετο
εἰ uett. bl. (non fg). sex:-vi. W. assumsit
BFHMX, adsumsit ALOQRTYZ?, adsumpsit ?P
OGJOZ*, assumpsit EKN'WS $& (omnes contra με.
graecam παραλαμβάνει): adsumit C Z75cA., assumit
V3BT et cor. uat. (sed marg. assumpsit) ; assumens
Hieron. Perfectum uidetur ex Luc. ix. a8 ffuxisse,
legitur enim in ueteribus abcef ffy..g4q ete,
etíam suscepit d. ioannem 07. ducit: duxit
QR*(dixit R*)6 $ cf. cor. uat. * in ecclesia assump-
sit...duxit illos: eos E; illis NT. sehorsum
C.
3. Deficit B usque ad finem wersus 13. trana-
figuratus: praefipuratus W. hante C. re-
splendeuit ΒΕ, resplendidit Q. sunt: sun NT.
alba: o»s. R* ( - R**) ; candida ?P*9?, sicut nix:
uelut nix E.

3. o*. ecce R. aparuit 1, ; apparuerunt ΚΝ
W vg. ilis: eis KMORVX*Z. moses ACFM
XYZ: moyses EHOJKLN'ORVW vg., moises ?P,
molses T. helyas W, heleas L, elias T vg. cum
illo R.

4. ihesum C. o». dne M cup s scriv. et syr. cu.
nos: nobis EPHOLO*QR. hiic E. faciamus:

faciam 3P*MO*Y cum graecis NBC* et b fj. om.
hio sec. J RZ*( - Z*) eum 252" Ὁ. εἰ fi gj. trea Καὶ
LM'R*V. tauernacula O. 2 unum tibi Q. — oss.
et ?rim. HOTWX*. mosi AFMXYZ: moysi
CEHGJKLN'ORVW vg., moisi 3P, molsi T.
helie CW, elie T, eliae v.

5. ^et ad imi. J. athuc X*Y, aduc T.
loquente * et O. nubis A:PFFHMOQTXY
nubes Θὺ KNTVWZ vg., nubs CESP*eLR. hobum-
brauit C, obumbrabit T ; inumbrauit L a ὁ ὁ ff, v.
om. eooe sec. R*(-R**). uos Z* (uox Z).
om. est Z* (corr. Z?). om. bene L. complaoui
(cf. ἐν ᾧ εὐδόκησα uel ηὐδόκησα) cum W Hieron.
vg. ας ff, (de orthographia cf. Luc. xii. 3a et
infra complacuit), e conplacui EXSPJKLNT'OC*QR
VZ corr. uat. d ff, δι ὃ, cf. sensi e; confer lii. 17,
ubi codd. fere omnes personam primam habent :
complacuit ACFHOMXY e£ conpl. O*T f £;* φ,
placuit γε cf. Luc. iii. 22 in te complacuit mihi.

6. et 1 ecce 1.0. caecider. C, cicider. LR*,
faciam LR.

7. eos: illos X. dixitque: et dixit Q. sur-
gete Ο. om. et tert. CIKNTTVX* ( 4 X*).

8. hoculos C. uederunt L.

XVII. g-17.] EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. III

9 et descendentibus illis de monte prae- sic et filius hominis passurus est ab
cepit iesus dicens eis
nemini dixeritis uisionem ἴδ tunc intellexerunt discipuli quia de io-
donec filius hominis a mortuis re- hanne baptista dixisset eis.

surgat. 1407*-2) Et cum uenisset ad turbam
10 (118. 6) Et interrogauerunt eum discipuli accessit ad eum homo genibus pro-
dicentes uolutus ante eum !^dicens

domine miserere filio meo
quia lunaticus est et male patitur
nam saepe cadit in ignem
et crebro in aquam
16 et optuli eum discipulis tuis et non po-
tuerunt curare eum.

quid ergo scribae dicunt quod heliam
oporteat primum uenire?
11 at ille respondens ait eis
helias quidem uenturus est
et restituet omnia
12 dico autem uobis quia helias iam uenit
et non cognouerunt eum 1 Respondens iesus ait o generatio in-
sed fecerunt in eo quaecumque uolue- credula et peruersa
runt quo usque ero uobiscum?

oculos suos neminem uiderunt nisi solum iesum. *et descendentibus illis de monte prae-
cepit eis iesus dicens nemini dixeritis hanc uisionem. donec filius hominis a mortuis
resurgat. ' et interrogauerunt eum discipuli eius dicentes quid ergo scribae dicunt quod
heliam oportet primum uenire. !'iesus autem respondens ait illis. helias quidem ueniet
primum et restituet omnia. "dico autem uobis. quia helias. iam uenit. et non cognoue-
runt eum. sed fecerunt ei. quaecumque uoluerunt. sic et filius hominis passurus est ab
eis. "tunc intellexerunt discipuli. quia de iohanne baptista dixisset eis.

* et cum uenisset ad turbam. accessit ad eum homo genibus prouolutus. ! et dicens.
domine. miserere filio meo quia lunaticus est. et male patitur. frequenter enim cadit in
ignem. et aliquando in aquam. ?*et obtuli eum discipulis tuis. et non potuerunt curare
eum. " respondens autem iesus ait o. generatio incredula et peruersa. quousque ero uobis-

9. discendentibus ?PFLR, descentibus MT.
mótem O*. praecipit »PLOR ; - eis (cwn graeco
aíroís) H'? LO*RXdBS S30, ; 4 illis Θ. om. ilis
dicens nemini J. uisionem -« hanc 3P"*R.
homi ( fro hominis) L. *mortuis T.

IO. 2» discipuli dicentes eum W. discipuli 1
eius R. ergo: enim Q. scribe ELW. quod:
quia F. eliam vg. oporteat: oportet - 5« C
(hop)EJLQRTWZ*; primum oportet QT.

II. ait eis CIPOJKLMM'ORTVWXYZ vg.
cuf £,, ait illis EFQ 7Zieron. f aur., 7 eis aitL:
ait μη; AH Tisch.abcd ff, dixit e, dixit
illis 2; «variant graeci. elias Tog. om.quidem
uent. ad helias s. 12 Propter homoeoteleuton L.

I2. quia: quod E:P**9. elias T vg. cognu-
erunt R. ineum X*. quaecunque 532. hab C.

13. intellexserunt C. di*cipuli O. ioanne $T.
babtista L, baptiza ?P*,-izta ?P!, dixisset: dixit
CEXP"9Q. om.eis AYPFFH*JO*XY.

14. quum Θ (»on C) ueniss L. turbam
(ὄχλον) codd. ef vg.: turbas JLQR. genibus

prouolutus (γονυπετῶν) EHJKLN'RVWZ vg. óc

J ffi 4 * σ΄. Tac. Ann. xi. 30, xii. 18: g. prouolutis
ABC3PFOMOQTXY (7 p.g. €) f, g.prouolutibus
Κι» £g. prouolutans a, adgeniculans Z. hante C.

15. misserere L. filio meo (τὸν υἱόν) BCFH
OKLMM'O*QRTVWX*Z' vg.: filii mei AE'(fili
E*SPJO*X*YZ*. patitur (πάσχει) : torquetur
R ewm à. sepe (PLRW. om. et sec. JZ* (€ Z*).
in aqua MZ*.

16. optuli cvm A (F d/)HJKMNMQTVYZ':
obtuli BEPPOLOWXZ* vg., hob. C, obtulli R, cf. ad
il τι. om. eum NT. tuis: suis L. ow. eum
sec. BL.

17. tunc ad tmi. δ. respondens sine addit.
codd. et 3B : * autem ER9 (Ὁ Zfzeron. Tisch. cum
&vaecís. ait 1 illis E. quo usque A e/c., quo
husque C, quousque 9JWY cvg.: quoad usque O*,
usque quo R. Deinde usque quo codd., husque
quo C, usquequo J'W og.: quo usque M, quousque
GO. paciar W. adferte BE-POJLORZ* (aff. Z7) ;
* mihi Q. o». huoc L. 7 illum huc EQR.

112

usque quo patiar uos?
afferte huc illum ad me
18 et increpauit eum iesus
et exiit ab eo daemonium
et curatus est puer ex illa hora.
19 075 5) Tunc accesserunt discipuli ad
iesum secreto et dixerunt
quare nos non potuimus eicere illum?
30 dicit illis propter incredulitatem ues-
tram
amen quippe dico uobis
si habueritis fidem sicut granum sina-
pis
dicetis monti huic transi hinc et trans-
ibit
et nihil inpossibile erit uobis

EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM.

[xvi 17-25.

?! hoc autem genus non eicitur nisi per
orationem et ieiunium.
32 (116. 2) Conuersantibus autem eis in
galilaea dixit illis iesus
filius hominis tradendus est in manus
hominum
?3 et occident eum
et tertio die resurget
et contristati sunt uehementer.
24 (177-1) Et cum uenissent capharnaum
accesserunt qui didragma accipiebant
ad petrum et dixerunt
magister uester non soluit didragma ?
ait etiam
et cum intrasset domum praeuenit eum
iesus dicens

26

cum. usquequo patiar uos. afferte huc illum ad me. "et comminatus est ei iesus. et con-
festim exibit ab eo daemonium. et curatus est puer ex illa hora. !*tunc accesserunt
discipuli ad iesum secreto et dixerunt ei. quare nos non potuimus eicere illum. 9 iesus
autem dixit illis. propter incredulitatem uestram. amen dico uobis si habueritis fidem sicut
granum sinapis. dicetis monti huic. transi hinc illuc et transiet. et nihil inpossibile erit
uobis. ? hoc autem genus in nullo eicitur. nisi in oratione et ieiunio. *'conuersantibus
autem eis in galilaea dixit ilis iesus futuru est ut filius hominis. tradatur in manus
hominum **et occident eum. et tertia die surget. et contristati sunt nimis. **uenientibus
autem eis in capharnaum. accesserunt qui tributum exigebant ad petrum et dixerunt.
magister uester. non soluit tributum. ^et ait etiam. et cum intrasset in domum praeuenit

17, 18. om. ad me et Z* ( Z?).

18. eum: illum BMW vg.; ei CJTX*Z*. demo-
nium zPLORW. prer znepíe L. os. ex illa hora ΚΕ.

19. accesserunt: cad eum E; *eiL. dis-
cipuli-eius E. 7 ad ihm discipuli W. secrete
R. 2 secreto ad iim J. om. et ΕΥ̓. dixerunt
κεἰ *P"eQOR. quare nos: re nos ἐρ7. /i». T.
potuemus H. eiecere EM'V, iecere LR, eiicere
vg.7Zsh. illum: eum E.

20. {τε σα init. QR. dixit QR vg. illis: eis
Q; τ ils BEFH!GOKM'O*X*Z vg. uestrum R.
em. quippe CT. si: nisi L*. abueritis Θ.
sicuti C; ut R (s ud/sr). synapis E; et ΗΘ,
huic monti F. transi hino si»e add. ABCE
JTFHOJKMN'ORTVWXYZ$S cwm graeco 33,
JHieron. cormm., gy, gat. : illuc (ἐκεῖ graeci fere
omnes) LQS3BRQo Zisch. eta b e f fs. gi Φ, transi
hic illo d, transi illoc e.

21. genus { daemonium F, cf. daemonii a c,
demonium ». iecitur LR, eiecitur ENT, eiicitur
vg. Tisch. horationem C. ieiunium et ora-
tionem R. geiunium C.

32. ὁ εἴ ad init. Q. oonuersantibus (συστρε-
φομένων WB. 1) codd. fere omnes, vg. Hieron. cum

a f fgi.39£ 4: conuocantibus L ; redeuntibus ff,
reuertentibus c, cum autem regrederetur ipse e.
eis: ilis OR. galilae& AFHJMOTX-Y vr.,
galilea CPOKLNTRVWZ: galilaeam BX*, gali-
leam EQ. dicit T. ilis: eis ELR. filius
hominis tradendus est: futurum est ( * enim R)
ut filius hominis tradetur sc QR cor. ox., futurum
est ut f. h. tradendus est E s: solet duas lectiones
imepte. componens ; cf. futurum est ut f. h. tradatur
a 5 c f δι nt q v, incipiet f. ἢ. tradi d e ζῇ.

43. hocc. C. tertio ACFLMOXYZ: tertia
BEPHGJKNQRTVW vg. Tisch. diae C. re-
surgit F. contristatis (o5. sunt) L. ueementer
T, uehimenter R, uechimenter L.

24. quum Θ. uenisent L ; uenisset YZ* (corr.
Z2*; *ad E; *in Q. cafaraum Q, cafarnauum
SP(sed corr.)LR, chamaum €. dedragma ER,
didrachma H*(-a H*)Y vg., didragmam 9. δο-
oipiebant: exigebant E cum abc f fh g,mq.
dixerunt 1 ei BOKMNTO*RVWX*Z* vg. om.
uester T*. soluet €. dedragma ER, didrachma
HY vg., didragmam 6, detrama L.

25. Ad imit.c- et BQ; -«atile X*, ait: an R
lapsu. etiam (eciam W): utique ER; autem L ;

XVII. 35-xVII. 5.] EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. 118

quid tibi uidetur simon?
reges terrae a quibus accipiunt tribu-
tum uel censum?
a filiis suis an ab alienis?
?6 et ille dixit ab alienis
dixit illi iesus ergo liberi sunt filii
* ut autem non scandalizemus eos
uade ad mare et mitte hamum
et eum piscem qui primus ascenderit
tolle
et aperto ore eius inuenies staterem
illum sumens da eis pro me et te.
XVIII. 072 [n illa hora accesserunt
discipuli ad iesum dicentes
quis putas maior est in regno cae-
lorum ?

*et aduocans iesus paruulum statuit
eum in medio eorum ? et dixit
amen dico uobis nisi conuersi fueritis
et efficiamini sicut paruuli
non intrabitis in regnum caelorum
* quicumque ergo humiliauerit se sicut
paruulus iste
hic est maior in regno caelorum
5 et qui susceperit unum paruulum talem
in nomine meo me suscipit.
€ (1- 2) C)ui autem scandalizauerit unum
de pusillis istis qui in me credunt
expedit ei ut suspendatur mola asinaria
in collo eius
et demergatur in profundum maris
* uae mundo ab scandalis

eum iesus dicens. quid tibi uidetur simon reges terrae. a quibus accipiunt tributum uel
censum. a filiis suis an ab alienis. **et dixit ei petrus. ab alienis. ait illi iesus. ergo liberi
sunt filii. " ut autem non scandalizemus eos . ... uade ad mare et mitte hamum. et eum
piscem qui primus ascenderit tolle. et aperto ore eius inuenies in eo denarium. illum
sumens. da eis pro me et te. XVIII !In illa hora accesserunt discipuli ad iesum
dicentes. quis putas maior est in regno caelorum. *et aduocans iesus paruulum. statuit
eum in medio eorum ?et dixit. amen dico uobis. nisi conuersi fueritis. ut efficiamini sicut
paruuli non intrabitis in regno caelorum. * quicumque ergo humilauerit se sicut paruulus iste.
hic maior erit in regno caelorum. ὅ εἰ quicumque receperit unum paruulum talem in
nomine meo me recipit. *qui autem scandalizauerit. unum ex pusillis istis qui in me
credunt expedit ei. ut suspendatur mola asinaria in collo eius. et demergatur in profundum

maris. "uae huic mundo. ab scandalis. necesse est enim ut ueniant scandala. uerum-

eam Z* (etiam Z7). quum O. intrasset sine add.
ACFHOOT*XY : {- in (els τὴν οἰκίαν) BEPJKL
MNMTQRT*VWZ vg. Zísch. preuenit W. ihesus
C. symon CEW. & quibus o». :P* (4 me).
fllis LR. han C ; uel R. alenis L.

26. et ille dixit codd., vg. et a ὁ f, σι aur., at
ille d. c: dicente autem illo (eo R) LQR ; dixit ei
(om. X*) petrus X*, cf. dicit ei p. g, et dixit ei p.
J; dicit illi d, at ille respondens ait fA, i. autem
respondit e; «ariast graeci. alenisL; &et B3P
HO. dixit sc.: dicit C, dixitque W. illi: illis
E. ihs: dixi W; om. E*R* (τ ον. sax.). ergo:
autem ergo E; ego L. liberii E, liueri O.

27. autem: ergo ΒΟ. *candalizemus O, scan-
daliszemus E. amum CHJM*O*QRT, chamum
Y*; tuum QR. primum ?PHR, prius 9J.
hascenderit C, ascendit M. aperte L. hore C.
inueniens EL; ibi LOR. stateram LNT, starem
Οὗ (4 te »- rec.), staturam R. illam R. eis:
illis E. om. et te O* (τ s. rec.).

XVIII. ri. ora T. pu////tas E; om. X sed
raswra ἐπί. celorum W.

2. Uersum totem om. R* sed ὁ im marz. [et]
aduocans [i]his paruulos [s]tatuit in medio eorü.
om.etZ* (sed-- Z?). aduocasO*, ilis paruulum
im ras. K. paruolum C, parabulum L e s. 5.

3. dixit « illis E. paruoli Y. intrauitis O,
intrabis R* (-itis cor. sax.). in regnum (es τὴν
βασιλείαν) BECIPOJKLMQRTVXZ vg. Hieron.
cf. xix. 33, xxi. 31 e£c.: in regno ABFKEI HWOWY
cumabcdef ἢ ζω. δι n*g. celorum W ef w. 4.

4. om. ergo R. paruolus Y. hio est (οὗτός
ἐστιν) : hic erit Q; hic ἐαμέμηε R* ( ^ est cor. sax).
2 maior est NT.

5. susciperit B»PLR, recepit E. Ὁ unum talem
in n. m. paruulum ἢ. paruolum FY, parabulum
L. om. talem F. suscipit (δέχεται) : suscepit
EHO*QX*Z*.

6. scandaliszauerit E, -izaberit Z* (corr. Z*),
-dauerit H* (liza superscr). om. unum L. pus-
sillis PR; minimis Q. o». ei R. asynaria E*,
assy. E^, assi. LR. in: om. J ; ad E. collum E,
dimergatur ?P.

4. (*h^. u&e mundo ab scandalis W. uae:

Q

114

necesse est enim ut ueniant scandala
uerum tamen uae homini per quem
scandalum uenit.

8.(180. 6) Si autem manus tua uel pes
tuus scandalizat te abscide eum et
proice abs te

bonum tibi est ad uitam ingredi de-
bilem uel clodum

quam duas manus uel duos pedes
habentem mitti in ignem aeternum

?et si oculus tuus scandalizat te erue
eum et proice abs te

bonum tibi est f unoculum f in uitam
intrare

EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM,

[xvi 7-12.

quam duos oculos habentem mitti in
gehennam ignis.
10 (181. 10) lJidete ne contemnatis unum
ex his pusillis
dico enim uobis quia angeli eorum in
caelis semper uident faciem patris
mei qui in caelis est
11 uenit enim filius hominis saluare quod
perierat.
12 (182. δ) ()yuid uobis uidetur? si fuerint
alicui centum oues
et errauerit una ex eis
nonne relinquet nonaginta nouem in
montibus

tamen uae homini illii per quem scandalum ueniet. ?si autem manus tua uel pes tuus.
scandalizat te abscide eum et proice abs te. melius est enim tibi in uitam ingredi debilem
uel clodum quam duas manus uel duos pedes habentem mitti in ignem aeternum. *et si
oculus tuus scandalizat te. erue eum. et proice abs te. melius est enim tibi. cum uno
oculo in uitam ingredi. quam duos oculos habentem. mitti in ignem aeternum. ""'uidete
ne contemnatis unum ex pusillis istis. dico enim uobis. quia angeli eorum in caelis semper
uident faciem patris mei qui in caelis est. " uenit enim filius hominis saluare quod perierat.

15 quid uobis uidetur si fuerint alicui homini centum oues.

--autem LO; enim R. mundo 4 huic LQR.
hab C; a BESPENRO*VZ* vg. scandaliis E*.
ut ueniant (ἐλθεῖν) codd. vg. et f: ut uenire so/ifa
ineptia E; uenire LR eem abcd effi fs nq.
uerumtamen J Y $0, uerumptamen W, ueruntamen
38, uerum"men O. homini sine add. codd. plur.
(etiam F), Hieron. et d g, aur. :* illi HLQRT vg.
«um graecis BEGH a, gler. et uett. abc f fo φ ὃ
(et illi hom. e Jj). 2 uenit scandalum ἘΡΟ.

8. antem : enim E. uel: nes Z*. om. tuus
B. ab scandalizat V, scandaliszat E. abscinde
538. eum: eam ΒΟ. proiece ELR, proiice vp.
Tis. habs C. est tibi QRX*. ad uitam
ingredi debilem (deu. CHT) uel olodum (uel
claudum KMM'TVWX. 9g. 7iscÁ., domum L):
ad nitam ingredi d. (ow. uel oclodum) CJ;
2 ingredi debilem ad uitam uel clodum QR,
2 debilem uel claudum (a erasa) in uitam uenire
E. manus ue! V. habente H, habenti R. in
(ο»ε. Y*) ignem (igne// H) aeternum (eternum
ΟΝ): 2» in aefernam (sic) ignez R'?*, widefur

Jf*tisse in gehennam ignis s ser5u 9.

9. Def. Bad «. 18. hoculus C. scandalizet Q,
scandaliszat E. proiece ELR, proiice vg. 7ZscA. ;
* eum W. fos? bonum fas. 4 Jit. X, 2» est tibi
3PQR. -unoculum*t (μονόφθαλμον, cf. Accium
ap. Gell. ii. 11 * de Cyclope uel maxime quod
unoculus fuii, Plau!. Curcul. ii. 1. 392 *unocule
salue ex coni. Camerarii, ef 394 * nam ei sunt

et errauerit una ex eis. nonne

unoculi! e/ Solin. 15 (25) *.4rimaspi unocula
gens.) edidimus cum. Bentleio Tr. Cant. B. 17. 14,
coniectura satis facili; uno oculum H, unum oculum
E*, cum unum oculum Z*, uno oculo AOLY ;
cum uno oculo Ec«:PJKM'OVXZ- cod. caraf. 8t
Hieron. corr. uat. Tisch., ef e /; unum oculum
habentem Chun. hoc.)MRTW cor. oxon. 53b
eum c ffy. s (1), «f. oculum unum habentem a (s),
nno oculo habentem ραζ., oculum habentem 5;
unum ocnlum habere et Q; luscum F (ex Akt. ix.
4T) et δ. — Bentl. coniecerat etiarn unioculum cw»
a quibusdam in Plauto legeretur uniocule, cf. *curm
comite unioculo' Di/mar. /. iv. ap. Ducange,. in
uitam intrare (regnare F cf. Marc. ix. 45) codd.
fH. εἰ vg.: ad uitam intrare EL; ingredi in uitam
Q. hoculos C. habentem: habere et Q sid.
s«f. gechennem L.

IO. contemnatis (xara$porfjanTe),contempnatis
OW: condemnatis EXPLQX* (condempn. EQ)
corp. εἰ .S. τολ. ox., condempnamini R. ex his
(hiis W) pusillis (puss. *PLR): de pusillis (puss.
Q) istis EQ; - qui credunt in me LQR* (sed ex.)
corp.ox.5 2 qui in me credunt E, cf. óc d ff... 4
(77). enim : autem E. qui&: qui Q; o»:.J. angeli
(hang. C): oculi R* (cor. m. sax.)). in oaelis
(cel. W) : om. R*. mei: uestri R* (cor. s. sax.).
ca*lis O, celis W.

II. Post hominis spatium est in E.

I2. alicui (aliqui W) Ὁ homini Ὁ. centum:

XVIII. 12—19.]

et uadit quaerere eam quae errauit ?
13 et si contigerit ut inueniat eam
amen dico uobis quia gaudebit super
eam magis quam super nonaginta
nouem quae non errauerunt
Msic non est uoluntas ante patrem ue-
strum qui in caelis est ut pereat
unus de pusillis istis.
15(83-5) Si autem peccauerit in te frater
tuus
uade et corripe eum inter te et ipsum
solum
si te audierit lucratus eris fratrem
tuum.

EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM.

115

16 (184. 10) Si autem non te audierit ad-

hibe tecum adhuc unum uel duos
ut in ore duorum testium uel trium
stet omne uerbum

"7 quod si non audierit eos dic ecclesiae

si autem et ecclesiam non audierit sit
tibi sicut ethnicus et publicanus.

18 (18δ. ἢ Amen dico uobis quaecumque
aliigaueritis super terram erunt
ligata et in caelo

et quaecumque solueritis super terram
erunt soluta et in caelo.

19 (186. 10) Tterum dico uobis quia si duo
ex uobis consenserint super terram

relinquet nonnaginta nouem in montibus. et uadit quaerere eam quae errauit. !*et si con-
tigerit. ut inueniat eam. amen dico uobis. quia gaudebit super eam. magis quam super
nonnaginta nouem quae non errauerunt. "sic non est uoluntas in conspectu patris uestri
qui in caelis est. ut pereat unus de pusillis istis. !* si autem peccauerit in te frater tuus uade
et corripe eum inter te et ipsum solum. si te audierit lucratus es fratrem tuum. 15 81 autem
non te audierit adhibe tecum adhuc unum uel duos. ut in ore duorum testium uel trium
stet omne uerbum. "quod si non audierit eos dic ecclesiae. si autem ecclesiam non
audierit. sit tibi sicut ethnicus et publicanus. amen dico uobis. quaecumque ligaueritis
super terram. erunt ligata et in caelis. et quaecumque solueritis super terram erunt soluta

et in caelis.

? iterum amen dico uobis quia si duobus ex uobis conuenerit super terram. de omni

Ὁ. FR. centuroues V. houes C. errauerit-et
Q. relinquet (ἀφήσει BL 124. 157. 346) cum A(B
de.) CEPHOKLMN'OQRTVXYZ aó6cdef
£i": relinquit (ἀφίησιν D //) FJ veg. Zieron.;
relinquid W ; graec? piurimi ἀφείς. nonaginta
Cgenta LR e£ ws. 13 :»P) nouem (nobem O):
nonaginta et nouem M ; ΧΟΡ: EF... montibus:
deserto E ex Ztuc. xv. 4, cf. corr. uat. qui Origenem
de hac re laudat. uadet CEFKLNTQ cwm eA gat.
S. io. et corp. oxon. (cf. ζητήσει Ἡ 13. 124. 346 et
pergens quaeret d, ibit »); graeci fere omnes (ζητεῖ,
querere LR. errauerit ER, -uerat Q.

13. cotigerit O*, contingerit R. inueniet RV.
gaudebit fere omnes (gaudeuit C) ef Hzeron. cur
A* (xapet) abcf ff. fs: ὦ m n q: gaudet (χαίρει
Jere omnes) W vg. Tisch. cur d e et Par. 131715.
super eam (f. Afr. vi. 34, viii. r, e/c.)) CEXPFOJ
KLMNTO:QRTVWZ g.: super ea. AHO*XY
Hieron. 7 magis gaudebit super eam R. nona-
ginta et nouem c/c. s wers. 12. nonaginta IX W.

I4. uolumptas C, uolumtas T. hante C.
patrem uestrum (sarpós ὑμῶν) codd. $/.: p. nos-
trum μέ sidefur Z*, p. meum R**. celis W.
parat R. unum Z*(corr. Z^). pussillis *PLR.

15. si autem: quodsi R. corripe: argue EQ

cum d Hil. eum zm ras. T. te et: temet 509
XZ*. eris codd. vg. a b c f, aur.: es CQRT cum
graecis fere omnibus (ἐκέρδησας, sed D ἐκέρδησε:)
εἰ ὦ 47 7}. σι Agro.

16. non te codd. 21.: 7 te non R vg. ; om. te
J cum graecis fere omnibus et φ. &dhibe (adibe
CT, athibe X*) tecoum &dhuo (aduc T, athuc Y)
codd. εἰ vg.: 2 adhuc adhibe tecum Q; om.
&dhuc M. testium uel (aut C) trium codd. 9.
cum graecis fere omnibus: ἢ» uel trium. testium
E:POLO*QRW oz. cum graecis m 1 ete f.3g. « ὦ q.

I7. aecclesiae E3P, aeclesiae L, aeclessiae R,
eclesie C, eclesie T, ecclesie W. si autem:
quodsi R. et: om. PJLQWZ*(-* Z5) vg. (sed Ὁ
cod. caraf.)); nec E. aecclesiam EP, aecles. L,
aecliss. R, ecles. C. sicuti C. ethnicus (aethn.
3P) et. publicanus (pupl. *PLNT) codd. 9. et vg.:
gentilis et pub. Q ga. ; pub. et gentilis R (cf. gens
aut pub. δ) ; eunucus et pub. W.

18. quecumque W. allegaueritis H, aligau. O*,
alligab. Z* (corr. Z*). WMgata et: ligata e F.
celo ois W ; caelis δὲς EXP*Q, semel ad finem L.
herunt sec. Joco C.

I9. iterum: --x amen ER cwm graecis plurimis
etabcf g,.. Ah n5; dixit ame Q; «4 audite c.

Q2

116

.de omni re quacumque petierint fiet
illis a patre meo qui in caelis est
80 ubi enim sunt duo uel tres congregati
in nomine meo ibi sum in medio
eorum.
21(181. 5) "Tunc accedens petrus ad eum
dixit
domine quotiens peccabit in me frater
meus et dimittam ei?
usque septies ?
3? dicit illi iesus non dico tibi usque sep-
ties sed usque septuagies septies.
"8 (188. 1) Ideo adsimilatum est regnum
caelorum homini regi

EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM.

[xvirr, 19-27.

qui uoluit rationem ponere cum seruis
suis
^ et cum coepisset rationem ponere
oblatus est ei unusqui debebat decem
milia talenta
“δ cum autem non haberet unde redderet :
iussit eum dominus uenundari
et uxorem eius et filios et omnia quae
habebat et reddi
36 procidens autem seruus ille orabat eum
dicens
patientiam habe in me et omnia red-
dam tibi
?! misertus autem dominus serui illius

re quacumque petierint. fiet illis a patre meo qui in caelis est. **ubi enim sunt duo uel
tres. congregati in nomine meo. ibi sym in medio eorum. tunc accessit ad eum petrus et
dixit ei. domine. si peccauerit in me frater meus. quotiens dimittam ei. usque septies.
2 dicit ilii iesus. non dico tibi usque septies. sed usque septuagies septies. **propterea
adsimilatum est regnum caelorum. homini regi qui uenit rationem facere cum seruis suis.
*qui cum coepisset discutere oblatus est ei unus qui debebat decem milia talenta. *cum autem
non haberet unde redderet iussit eum dominus eius uenundari. et uxorem eius et filios. et
omnia quae habebat. et reddi debitum. ?' procidens autem seruus ille rogabat dominum
suum dicens domine. patientiam habe in me et omnia tibi reddam. *' misertus autem

om. quis ?P*( - 0g). siduoexu.oconsenserint
(rent L): si conuenerint duo ex uobis Q e£ szc
fere d ; ueteres plurimi duobus e£ conuenerit. re:
reae E. quacumque (οὗ ἐάν) cum. BRTXZ:
quaecumque A*EHOGMO*?Y εὐ quae cum que
L; quamcumque A'C?PFJ KNTO*QVW &L 7iscA.,
quamcunque 38, εἰ quamcüque 9; quacumque e/
melius graeco respondet et. lectio esse uidetur ex
qua et quaecumque e/ quamcumque deziwar? fos-
sint. petiuerint ?P (n exfuncía), 7 a patre meo
fiet τ cum illis Q e/ o5. qui in o. est. celis W.

20. hubi C. ow. enim R. duo swf. /i». E.
om.in Pr.L. ibi-etego EQR.

21. 2» ad eum petrus EXPOM cwm graecis
piwrimis dixit ei R. quotiens (-ies AOKNT
VZ* vg. Tisch. cf. xxiii. 37) peooabit (-uit BCFO
TX*Z^*) in me codd. 21. ef vg.: 7 quotiens (ies
3P) in me peccabit (-uit L) E:PL ; quoniam (quod
R £;) si peccaunerit in me QR z;j cf. si peccauerit
in me weit. ?/. e$: quoties QR ; om. W. de-
mittam LM'V. ei: eius E. us que L*, husque
C; *in QR.

22. Uersum totum is margine habet Y. dixit
$1B. dico: dicam F. husque C (e£ semfer) ; om.
UP*(--mg)W; in R. orm. septies sed usque
per homoeotel. L. | usque septuagies et septies LQ,
usque ad septies septuagies R.

33. adsimilatum cuv ABCEXPOJLMO*QRT

X*YZ*, adsimul. HO*, assimil. FKVWX*Z! gg. :
similatum NT csem e, ceteri uett. uariant. celorum
W.

24. quum O. caepisset L, cep. W. ponere
cum seruis suis E. hoblatus C. debat K; τ οἱ
W vg. decim EL; .x. FRW (decemilia Z).
millia yg. tallenta R, talentam Z* sed corr.

25. quum O. hunde C. rederet L, reddere F ;
ret CNT confusione orta ex -de i» unde (hunderet
C). iusit ?PLR. dominus-eius E vg. uenun-
dare H*. huxorem C. filios eius R. que W.
abebat C, habebant R. reddi (ἀποδοθῆναι) sime
addit. cum CPFHOJMO*TVWX*Z* vor. Hieron.
et e, cf. restitui d: { debitum ABEKLM'O**QOR
X*YZ'! cum weteribus ceteris, reddere uel reddi
debitum δ. Pos? debitum -- tantum R ; cf. tantum
absque debitum dwurrmach.

26. procidens codd. $/. et €g.: procedens AB
CQL*O*QRX*Y corp. ox. om. ille Z* (4 Z7).
orabat codd. 9/. ef vg. : rogabat BCEKLMNTO*Q
RTV Zlieron. cum c f fy gy gat. ex uersu 39; ob-
secrabat e; adorabat σφ ; gxaeci habent προσεκύνει,
quod uerbum tredecies ἐπ Mattheo occurrit. et
semper alias redditur fer adorare, guod melius hic
f*issel. dioens - dne SP" J f.p, g. pacienciam
W, patientia H. me - die ELQRT* Δ. '

37. missertus L; τοδὶ "PLR. om. autem L.
om. dominus T* ; sfatium longius inter dominus

XVIII. 27-XIX. .] EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM.

dimisit eum et debitum dimi-
sit ei
38 egressus autem seruus ille inuenit unum
de conseruis suis qui debebat ei cen-
tum denarios
et tenens suffocabat eum dicens redde
quod debes
?'et procidens conseruus eius rogabat
eum dicens
patientiam habe in me et omnia red-
dam tibi
9? ille autem noluit
scd abiit et misit eum in carcerem
donec redderet debitum
?! uidentes autem conserui eius quae fie-
bant contristati sunt ualde
et uenerunt et narrauerunt domino suo

117

omnia quae facta erant
3? tunc uocauit illum dominus suus et ait
illi
serue nequam omne debitum dimisi
tibi quoniam rogasti me
33 non ergo oportuit et te misereri con-
serui tui sicut et ego tui misertus
sum ?
δά δῇ iratus dominus eius tradidit eum
tortoribus quoad usque redderet uni-
uersum debitum
35 sic et pater meus caelestis faciet uobis
si non remiseritis unusquisque fratri
suo de cordibus uestris.
ΧΙΧ. (189. ὴ Et factum est cum con-
summasset iesus sermones istos
migrauit a galilaea.

dominus seruo illi. dimisit eum. et debitum dimisit ei. **egressus autem seruus ille inuenit
unum ex conseruis suis qui debebat ei centum denarios. et tenens eum. suffocabat dicens.
redde mihi quod debes. *? procidens autem conseruus ille ad pedes eius. rogabat eum
dicens patientiam habe in me et omnia reddam tibi. *'ille autem noluit. sed abiit et misit
eum in carcerem donec redderet debitum. *'uidentes autem conserui eius quae fiebant.
contristati sunt ualde. et uenerunt et nuntiauerunt domino suo. omnia quae facta fuerant.
? tunc uocauit eum dominus eius. et ait illi; serue nequam omne debitum dimisi tibi. qui
erogasti me. ? non ergo oportuit et te misereri conseruo tuo. sicut et ego tui misertus
sum. *et iratus dominus eius. tradidit eum tortoribus quo ad usque redderet uniuersum
debitum. *5sic et pater meus caelestis faciet uobis. si non dimiseritis unusquisque fratri

suo de cordibus uestris peccata eorum. XIX. 'et factum est. cum consummasset iesus

et serui ?P. seruiillius: illi seruo Q. dimissit
éis L, 2». ἰοεο P. debitum (debetum ἘΡ) : fraem.
omne E. dimisit se. (dimit H*, demisit O):
remisit (ἀφῆκεν) R cf. tw. 35, remissit Q ; distinctio-
mem inier ἀπέλυσεν et ἀφῆκεν seruant etiam uett.,
remisit a ὁ c 5, e donauit ff; sed nor def fq (7).
ei: illi E,

38. hegressus C, egresus L. ille seruus L.;
serui illius E. debat K* ὦ sra w. 24. oentum:
Ὁ. R. soffocabat ESPLR. debes: dabis L.

39. procidens codd. 9. ef vg.: procedens BEP
LO*(corr. O")RXY. rogabat (παρεκάλει) : ro-
gauit B. pacienciam W, patientia Hi s sura
s. 26.

30. B def. a noluit | wsgue ad repudii | et
xix. 7. bhabiit CEMRT, abit L. missit LR. in
carcere C, redderet omne T; 4 uniuersum
Pes, cup»; C gxaec. aj* gj. deuitum O.

31. Post autem rasura est in E ubi erat forsan
conserui Zw9/. om.et 2». R. narrauerunt (nara.
L) codd. ef vg.: narrantes Q; nuntiauerunt EP"
JR. ow. omnis Z* (sed 1 Z».. erant cum A(B

def. PFHO*Y: fuerant CEOJKLMNTO*QRTV
WXZ vg. Hieron.

323. uocabit T. suus: eius Ὁ. om. et R.
dixit P. illi: ille R. nequa J , seide νος 15$. 5ro-
legomenis ad g, f. xxxix. sg. omnem JZ*. devi-
tum C. demisi ORX.

33. nonne EXP"JLRTWY vg. om. ergo J.
hoportuit C ; oportuerat R; oportet ?P*9?, om. et
te X*. missereri L. conseruo tuo QRT weit.
(exc. g). sicuti C. o». ego R. sum T.

34. iratus - est ER. eius -- et :PR. quoad-
usque «5o ductu AXPFJ, quoad husque C, quous-
que W. huniuersum C; omne E.

35. celestis W. remiseritis: dimiseristis J.
hunusq. C. ορε. δὺο X sed ras. fere 10 itf.

XIX. 1. quum O, cun V. consummasset :
summasset Q. ser. istos: ser. hos Q; uerba haec
E. migrauit: transtulit se QR (-tull.). galilea
CEXPOLORVW, galilaeam H. finis O*, finibus
Ore. iudeae C?PLO, iudee EW, iudae R ; iudaea
Y ; *et XZ* (sed εχ.) cum a c ff; ὁ. ibordanen
C, lordanem M vz.

118 EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. [XIX. 1—9.

δ itaque iam non sunt duo sed una caro
quod ergo deus coniunxit homo non
separet

' dicunt illi quid ergo moses mandauit
dari libellum repudii et dimittere?

$ait illis quoniam moses ad duritiam
cordis uestri permisit uobis dimit-
tere uxores uestras

ab initio autem non sic fuit.

? (190. 3) Djico autem uobis quia quicum-
que dimiserit uxorem suam nisi ob
fornicationem

et aliam duxerit moechatur
et qui dimissam duxerit moechatur.

Et uenit in fines iudaeae trans iordanen

8 οἱ secutae sunt eum turbae multae et

curauit eos ibi

3 et accesserunt ad eum pharisaei tem-
tantes eum et dicentes

si licet homini dimittere uxorem suam
quacumque ex causa ?

* qui respondens ait eis

non legistis quia qui fecit ab initio
masculum et feminam fecit eos

5et dixit propter hoc dimittet homo
patrem et matrem et adhaerebit
uxori suae

et erunt duo in carne una?

sermones istos. transtulit se a galilaea. et uenit in finibus iudeae. trans iordanen. *et
sequte sunt eum turbae multae. et curabit eos ibi. ?et accesserunt ad eum pharisaei tem-
tantes eum et dicentes. si licet homini dimittere uxorem suam. quacumque ex causa.
* jesus autem respondens ait illis. non legistis quia qui fecit ab initio masculum et feminam
fecit eos. "et dixit. propter hoc relinquet homo patrem et matrem et adherebit uxori suae.
et erunt duo in carne una. ^* itaque iam non sunt duo sed una caro. quod ergo
deus coniunxit. homo non separet. "dicunt ei quare ergo moyses mandauit dari
libellum repudii et dimittere eam. ait ilis. propter duritiam cordis uestri. permisit
uobis moyses dimittere uxores uestras. ab initio autem non fuit sic. *dico autem
uobis quia quicumque dimiserit uxorem suam nisi ob causam fornicationis. et aliam

3. saecute E, secute OW, sequtae L, sequutae
OX. turbe multe W. curauit (ἐθεράπευσεν:
curabat Q.

ἃ. pharisei CW, farissei LR, farisei ΞΡ. tem-
tantes ACFTXV : tempt. E(temptates):PHOJ K
LMMOQRVWZZisch., tent. ug. et dicentes:
dicebant R. bhuxorem C. suam nisi ob furni-
cationem E. quacunque 93H. 0o». ex M.

4. Qui resp. ait eis; respondit et ait illis Q:
etiam ilis EJ. 0o». qui sec. T. qui fecit: Ὁ
hominem 9 2L, -- homines cor. sa£.* (non mg.).
&b initio: * hominem Z* (sed notauit corr.) ;
1 ds R. Lectio hominem se homines sae
Jluxerit nescio, sed cf. hom. Clem. ii. 54 (ap. TíscA.)
ὃ γὰρ κτίσας ἀπ᾿ ἀρχῆς τὸν ἄνθρωπον ἄρσεν xal θῆλυ
ἐποίησεν αὐτόν, et auct. op. imperf. in Matt. hom.
32 (af. Sab.) qui fecit homines ab initio, e/c.
Habent etiam hominem editiones weteres c.g.
Hailbrun 1476, Wild 1481, Kesler 1487, Paganini
1497, .Sacom 1515 et 1519, etiam Benedictus. et
Stephanus, sed non. Mareschal 1531, nec Utuiasn et
Junia 1534, neque Hentenius. ab initio ref.
Jap: K. faeminam C. eos 4 ds R.

5. dimittet (καταλείψει) cum C:IPFH!'OJKNTO
QTVWXZ vg.: demittet LR ; dimittit AH*MY ;
relinquet E cum wuett. bcd t Jf figi m. om. homo

J. adhaerebit cu» HOJKMNTQVXYZ! vzg.:
adher. AE:PFLORWZ*, ader. CT*, hader. T*.
huxori C. sue W. carnae L.

6. iam: etiam L; om. QR. caro * est E.
ergo: autem E. dns ΤῊ w/s:d. coniuncxit EFG.
seperat R, separaret H*.

7. moses cum ACFMO*QXYZ wide supra ad
viii 4: moyses ESPHOJKM'O?RV og. 73sc^.,
moises LTW. . mandabit T. dari codd. ?/.: dare
(δοῦναι) HOX vg.; &ili Q. libelum L, librum
MY. repudi R. demittere L; ὁ uxores E; 4
uxorem Q ὁ c ff.

8. *et ad ini. BEH*O9KNTO9VZ. moses B
etc. uide u. 7 : moyses E(sed fost uobis fonitur):P
HOJKLM'(non OS)JRVW vg. Tisch., moises T.
duriciam W. permist R, permittit L. demittere
L. uxores uestras /i//. stinor. X ; huxores u. C,
ux. uestros L. om. ab init. &u. n. s. fuit E.
sio fuit cu»rt ABCIPFHOLMOQRY : » fuit sic
(γέγονεν οὕτως) JKNTTV WXZ og. Hieron. Tisch.

9. oz. uobis F. quicunque 93H. dimisserit E,
diserit R* (corr. zm. sax.). huxorem C. nisi ob
furnicationem E ; nisi ob causam fornicationis Q
corf.oxon.; sine causa fornicationis R. haliam L.
duxerit: ^a marito Q; * iam R. moecatur X*,
mechatur LRW. os. et qui dimissam duxerit

XIX. 10—18.] EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. 119

10 (191. 10) T)icunt ei discipuli eius
si ita est causa homini cum muliere
non expedit nubere
"qui dixit non omnes capiunt uerbum
istud sed quibus datum est
1? sunt enim eunuchi qui de matris utero
sic nati sunt
et sunt eunuchi qui facti sunt ab ho-
minibus
et sunt eunuchi qui se ipsos castraue-
runt propter regnum caelorum
qui potest capere capiat.
15 (98. 2) Tunc oblati sunt ei paruuli
ut manus eis inponeret et oraret
discipuli autem increpabant eos

14 jesus uero ait eis sinite paruulos
et nolite eos prohibere ad me uenire
talium est enim regnum caelorum
15 etcum inposuisset eis manus abiit inde.
15093?) Et ecce unus accedens ait illi
magister bone quid bonifaciam ut ha-
beam uitam aeternam? qui dixit ei
"' quid me interrogas de bono?
unus est bonus deus
si autem uis ad uitam ingredi serua
mandata
18 dicit illi quae ?
iesus autem dixit
non homicidium facies
non adulterabis

duxerit. moecatur. et qui dimissam duxerit moecatur. 10 εἰ dixerunt ei discipuli eius si
ita est causa hominis cum uxore. non expedit nubere. "ad ille dixit eis. non omnes
capiunt uerbum istud sed quibus datum est. sunt enim eunuchi. qui ex utero matris. sic
nati sunt. et sunt eunuchi. qui facti sunt ab hominibus. et sunt eunuchi. qui se ipsos
castrauerunt propter regnum caelorum qui potest capere capiat. ? tunc oblati sunt ei par-
uuli ut manus eis imponeret et oraret. discipuli autem eius prohibebant eos. !*iesus
autem ait illis. sinite paruulos. et nolite eos prohibere uenire ad me talium est enim
regnum caelorum. Pet inponens eis manus. abiit inde. !*et ecce unus accessit ad eum et
dixit magister bone quid boni faciam. ut habeam uitam eternam "qui dixit ei. quid me
dicis bonum. nemo bonus nisi unus deus. si autem uis ad uitam ingredi serua mandata.

ad ille dixit ei. quae. iesus autem dixit. non occides. non adulterabis. non furaueris.

moechatur T* (sed Ὁ 22 mg.'T9) eum gx. NC*DLS
69 a/!5 Tisch. 8, W. H, etabdeff..g ὦ 1 τὲ ᾽
(rsor gat. et mm — E ut seult Tisch.) ; sed redduntur
werba im c fg. dimissa H, dimisam ?PL, de-
misam R, dimesam O*. dixerit L; 4 iam R.
moecatur C, mech. LRW; adulterium committit E.

10. homini cum ACIP*SFHOKMM'OQTVWX
YZ Hieron. comm.: hominis (τοῦ ἀνθρώπου)
B:P*9JLR vg.7isch. ef f, ; υἱὰ Ε α ὁ ς ὦ σι ὦ mgr.
muliere cum A?P*FHOQX*Y δ᾽: uxore ΒΟ ΕΞ Ρ"ν
OJKLMMRTVWX*Z Hieron.comm., vg., Tisch.
(graeci μετὰ τῆς γυναικός) et a b c e(uxorem) f ffs.,
δι ὦ mq (ore) *. expetit H.

II. qui dixit: «illis W vg. ; om. E. istut Z*
(-d 23); istum ΚΕ.

12. om. enim HR. iunuchi zer R. hutero C.
o». Βίο L. eunuci secusdo joco FIT e£ eunchi L.
oem. qui sec. Y. ominibus T. 7o: eunuchi
fert. - zauerunt ἐξ marg. inepte cor. sax. O.
seipsos «50 duc/u JM vg. castrauerunt cum
A?PFHOMOWYXY «og. Hieron. comm. bis, corr.
ual. marg. et uett. ὁ cd e f ffi (excas.)) foi A 9:
eunuchizauerunt (εὐνούχισαν) BCJKMNTT(-ciz.)VZ
(euni.) corr. uat.* Bentl. et a aur., eunuchiau. E,
eunuchau. Q, iunuchau. LR ; weeres reltqui eunu-

chos fecerunt 4, spadonauerunt γε, desunt r r,
celorum W.

I3. hoblati C. paruoli Y. inponeret ΟΡΕΘ
KLNM'OQTZ: imponeret ABEHJMRVWXY vg.
et horaret C ; et curaret JR; o». L. autem 4
eius BRX*. eos codd. M. εἰ vg.: eis BCELTZ*
(corr. Z3), eus W.

I4. uero i5ras.X ; autem EOR. sinite (sinn.
L) paruulos et nolite eos (ow. eos W) pro-
hibere (2 proh. eos B) δᾶ me uenire (7 uenire
ad me J) cum gv. ἄφετε rà παιδία καὶ μὴ κωλύετε
(-σητε, -yre) αὐτὰ ἐλθεῖν πρὸς ἐμέ (μέ), codd. 9. et
Ug.: 2 S. p. ad me uenire et nol. eos. proh. E?P,
2» s. p. uenire ad me et nol. eos (ost. eos Q) proh.
OQR 4f. Mr. x. 14, Le. xviii. 16. Ὁ» enim est LQX.
celorum W e T ἐμέ. Jin.

15. quum O. inpos. BCJNTOQRTZ ef inposs.
E?PL: impos. AFHOKMVWXY vg. om. eis O.
habiit C.

16. oz. unus E. bonae L. abeam CO*. »
uitam habeam J.

17. de bona L. unus est enim E. in.
gredi ad uitam L ; ad uitam uenire Q, «7 7 uenire
ad uitam R. manda R*( 4 ta zn. rec.).

18. dicit: dixit FR; «ille Q. queW sunt

120 EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM,

non facies furtum
non falsum testimonium dices -
1? honora patrem et matrem
et diliges proximum tuum sicut te
ipsum
30 dicit illi adulescens
omnia haec custodiui quid adhuc mihi
deest ?
31 (194.3) Ait illi iesus si uis perfectus
esse uade uende quae habes
et da pauperibus
et habebis thesaurum in caelo
et ueni sequere me.
32 (195-2 Cum audisset autem adulescens
uerbum abiit tristis
erat enim habens multas possessiones

[XIX. 18-27.

23 jesus autem dixit discipulis suis
amen dico uobis quia diues difficile in-
trabit in regnum caelorum
* et iterum dico uobis
facilius est camelum per foramen acus
transire
quam diuitem intrare in regnum cae-
lorum
25 auditis autem his discipuli mirabantur
ualde dicentes
quis ergo poterit saluus esse?
26 aspiciens autem iesus dixit illis
apud homines hoc inpossibile est
apud deum autem omnia possibilia
sunt.
?! Tunc respondens petrus dixit ei

non falsum testimonium dices. !?honora patrem tuum et matrem. et diliges proximum
tuum sicut te ipsum. 39 dicit illi adulescens. omnia haec. custodiui a iuuentute mea. quid
adhuc mihi deest. *' ait illi iesus. si uis perfectus esse. uade uende omnia quae possides. et
da pauperibus. et habebis thensaurum in caelo. et ueni sequere me. ?*! hoc audito adulescens
abiit tristis. erat enim habens multas possessiones. **iesus autem dixit discipulis suis. amen dico
uobis. quia difficile diues intrabit in regnum caelorum. ** iterum autem dico uobis facilius estca-
melum per foramen acus transire. quam diuitem introire in regnum caelorum. 35 auditis autem
his discipuli. mirabantur ualde dicentes quis ergo poterit saluus esse. aspiciens autem iesus

dixit eis. aput homines hoc inpossibile est. aput deum autem omnia possibilia sunt. *' tunc re-

R. dixit: *eiJ; *iliX. homicidium (-dum
E) facies: occides F ; --ut in deuteronomio E e
o*i.non adulterabis. adulterauis O*. Ὁ» furtum
facies F, Ὁ non falsum test. dices non furtum
facies E.

19. ΟΕ. honora p. et matrem J. patrem
* tum. CFHOKNTO*eRTWXZ vg. hieron.
matrem ὁ tuam ER veg. Def. B ad s. a9. et
diliges codd. 5/. et SQ, cor. uat.: om. et 53B ; et
dileges ?PL, et diligis CFX, et dilige O. teipsum
uno ductu ve.

20. illi: ei 1, &dulesoens codd. 2i. (had. C):
aduliscens ?P*H, adolescens EJW'ORW ve. TiscA.,
adoliscens ?P'KLV. hec W. haec omnia E.
custodiui sz»e additamento A(B def-.)CXP*HOJK
LMN'OQVXYZ cor. wat. marg., cod. caraf. $ cum
WBL 1.22 fA 24.17: -& iuuentute mea EXP*v(7 a
iuu.mea custodiui)FRTWS3B(E cor. uat.*cum ab ce
J fh q et graecis plurimis, et a juuentute d; ex Mt.
x. 20 e£ Lc. xviii. 21. aduc T, athuc MY. dest O*.

31. ait: dicit R. uade-- et EPLR. uende:
* omnia. EXPPVLOWS $ (non 380); - omnia
bona R. abebis O, habis Q, ha |bis L. then-
saurum JO, thesauro H. celo W. o». me R.

22. quum OQ. o5. autem O* wt udtur.
autem audisset PO*. adulescens coa4. 2]. (had.

C): adolescens AXPJQRWY «vg. 73scÀ., adoliscens
EKLM'V. uerbum: uerba R (sow Q); - haec
QR. habiit C, habtit R. tritis L, tristes O*.
enim: autem ORT. Ὁ multas habens R.

23. dixit: ait T. disc. suis dixit Q. diuis
O*. 2 difficile diues E. » dificele est diuitem
intrare Q. deficele L, dificile R, diffi*le O.
intrauit T; est intrare R. in regnum (els τὴν
βασιλείαν) codd. $M. ef vg.: in regno AHX*Y
cf. xviii. 3. celorum W

24. iterum c amen Q. uobis: τε L; «quia
J. om. eat H* (sed 4 5. recentior). est - enim
EQ. camellum ΓΕ, camélum 5. transire
ori. ΟἿ ? sed add. m. sax. intrare om. E. in
regno FHZ. celorum ΝΥ,

25. audistis Z* ; audientes Q. o». autem E.
hiis W ; o». Q. discipulis H* (corr. H'). mire-
bantur 4 et timebant ?PLOQR(-bunt) cor. oxor.
ualde (σφόδραλ codd. 2]. et 9g. : om. A*(- irs me.)
E. ergo: ego T*. potest R. salbus C. esse:
fieri Ρ"ν,

26. haspiciens C. dixit: ait E. illis: eis
SPJKNTOQVX*Z. aput COT is, X fr. imposs.
vg. inposibile H (-li H*), inpossibele L. os.
autem sec. R* (sed * corr. sax). posibilia H.

17. respondit petrus dicens Q, respondit petrus

XIX.27-XX..] EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. 121

ecce nos reliquimus omnia
et secuti sumus te
quid ergo erit nobis?
35 (196. 10) Tesus autem dixit illis
amen dico uobis quod uos qui secuti
estis me |
in regeneratione cum sederit filius
hominis in sede maiestatis suae rios in uineam suam a
(197. δὴ sedebitis et uos super sedes duo- | ?*conuentione autem facta cum opera-
decim iudicantes duodecim riis
tribus israhel. ex denario diurno
39 (198. 3) Et omnis qui reliquit domum misit eos in uineam suam
uel fratres aut sorores 3et egressus circa horam tertiam
aut patrem aut matrem uidit alios stantes in foro otiosos
aut uxorem aut filios * et illis dixit ite et uos in uineam
aut agros propter nomen meum et quod iustum fuerit dabo uobis
centuplum accipiet 5illi autem abierunt

et uitám aeternam possidebit.
3909-3) Multi autem erunt primi no-
uissimi
et nouissimi primi.
ΧΟ Χ, (200. 10) Simile est enim regnum
caelorum homini patri familias
qui exiit primo mane conducere opera-

spondens petrus dixit ei. ecce nos reliquimus omnia. et secuti sumus te quid ergo
erit nobis.

? jesus autem dixit illis: amen dico uobis quoniam uos qui secuti estis me in resurrec-
tione. cum sederit filius hominis supra sedem maiestatis suae sedebitis. et uos super
duodecim sedes. iudicantes duodecim tribus sdrahel. **et omnis qui relinquet domum.
uel fratres. aut sorores. aut patrem. aut matrem. aut uxorem. aut filios. aut agros
propter nomen meum centuplum accipiet. et uitam aeternam possidebit. * multi autem
erunt primi nouissimi et nouissimi primi, |

XX. 'Simile est enim regnum caelorum. homini patri familias. qui exiit prima mane
conducere operarios in uineam suam. ?conuentione autem facta cum operariis. ex denario
diurno. misit eos in uineam suam. et egressus circa horam tertiam uidit alios stantes in
foro otiosos. *et ait illis ite et uos in uineam meam. et quod iustum fuerit dabo uobis.
*illii autem abierunt. et iterum exiit circa horam sextam et nonam. et fecit similiter.

et dixit R. relinquimus CLO**QRY ; dimissimus
E. sequuti OX*. o». ergo L.

38. illis: eis JKM'OVZ. «sequuti OX. hestis
C. in generatione ?P""LOR ; -4 ista ἸΡΟΕ.
qum H, quum €. sederet H. sedem F. mages-
tatis C, magis. O. sue W. dedebitis V (d rwór.).
supra T. duodecem δὲς :P* (-cim corr. mp.),
XXII. δὲς ERW, sec. L.— israhel wide ad ii. 6.

39. omnes H!O. reliquit (ἀφῆκεν) codd. 9/.,
reliquid CO: reliquerit EOGJQR* vz., relinquerit
R***, liquerit L. domum aut R. huxorem C,
uxores L. uelfiliosJ. &gros-raut domos H**9
JO. propter nomen meum: propter me et
propter euangelium Q ex Marco x. 29, cf. F qwi
cwm Lc. xviii. 29 sic componit propter regnum
caelorum et nomen meum et propter euangelium.
accipet L; -* hic R. eternam W. possedebit L,
possidebunt F.

30. Multi ///fera maiore L ad initium pericopae.

&utem: enim O* (corr. O*"). om. erunt M.
7 nouissimi primi et primi nouissimi R.

XX. 1. om. enim CEJLORX*( corr.)Z*(
Z*) vg. cum ὁ c e ff, 4. sed addit enim cod. caraf.
celorum W. patrifamilias JY ve., patri familiae
M. exit R. hoperarios C. ueneam L.

2. om. &utem E. facto L. hoperarüs C,
operaris L, operarius R. danario T, dinario XZ*
(corr. Z*).. diemo L, deurno R. ueniam E,
uiniam R. suam (αὐτοῦ) codd. 2]. εἰ vg.: om.
AFY.

3. egresus :PLR. oram OT. ^ otiosus in f.
stantes Q. hotiosos C, ociosos W.

4. Ὁ dixit illis *POR vg. et uos ite Q.
uineam ;si»«e addit. (τὸν ἀμπελῶνα BD ef codd.
multi) A(Si)BEFKMVXYZIB : * meam C?PHOG
JLNOQRTW cod. caraf. 9 $t. dauo O*.

5. ille ad ἐμ. H. om. autem sec. ἢ. exiuit
O; abiit E. circam E. oram T. nouam L.

R

122 EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. [XX. 5-14.

iterum autem exiit circa sextam et
nonam horam et fecit similiter
δ circa undecimam uero exiit et inuenit
alios stantes
et dicit illis quid hic statis tota die
otiosi ?
' dicunt ei quia nemo nos conduxit
dicit illis ite et uos in uineam.
$ Cum sero autem factum esset
dicit dominus uineae procuratori suo
uoca operarios
et redde illis mercedem
incipiens a nouissimis usque ad pri-
mos
secum uenissent ergo qui circa undeci-
mam horam uenerant

acceperunt singulos denarios
10 uenientes autem et primi arbitrati sunt
quod plus essent accepturi
acceperunt autem et ipsi singulos de-
narios
l1et accipientes murmurabant aduersus
patrem familias !? dicentes
hi nouissimi una hora fecerunt
et pares illos nobis fecisti
qui portauimus pondus diei et aestus
13 at ille respondens uni eorum dixit
amice non facio tibi iniuriam
nonne ex denario conuenisti mecum ?
14 tolle quod tuum est et uade
uolo autem et huic nouissimo dare
sicut et tibi

* exiiens autem et circa horam undecimam. inuenit alios stantes in foro otiosos et dixit eis.
quid hic statis tota die otiosi. "ad illi dixerunt ei. quia nemo nos conduxit. dicit eis ite et
uos operamini in uineam meam. et quod iustum est accipietis. * cum sero autem factum
esset dicit dominus uineae procuratori suo. uoca operarios et redde illis mercedem suam.
incipiens a nouissimis. usque ad primos. *cum uenissent ergo qui circa undecimam horam
uenerant. acceperunt singulos denarios. '" uenientes autem et primi. arbitrati sunt. quod
plus essent accepturi acceperunt autem et ipsi singulos denarios. "et accipientes.
murmurabant aduersum patrem familias. 15 dicentes. hi nouissimi. una hora fecerunt et
pares illos nobis fecisti qui portauimus pondus diei et aestus. Pat ille respondens uni
eorum dixit. amice. non tibi facio iniuriam. non ne denarium placuisti mecum "tolle

— horam nonam QV*. 05. et fecit ὃ, simi-
militer V, similliter L.

6. circam O*. hundecimam C, undecim E,
.XI. R. uero-horam R. inuenit (εὗρεν): uidit
R* (corr. R"*). allios K. stantes** V. dixit MR.
» otiosi tota die R. hotiosi C, ociosi HW. 75:
L oma sic confunduntur inuenit alios stantes et
dicit illis quid hic statis tota die circa undecimam
uero exiit et in otiosi.

7. om. ei L. conducit R* (corr. R*^*). uineam
(uiniam R) sine addit. codd. e. et 3E cum c fy m g:
4meam BEX"OLOQRTWXS SL cwm graecis
multis et με, Deinde pergit T et quod iustum
fuerit dabo uobis cw» syr. cur. et hierus. copt. (codd.
2) aeth. arabb. et awct. op. imf. im. Matt. hom. 34.
ap. Sabat.; e. q. i. f. accipietis / (est) A φ 8 cum
gruecis plur.

8. quum Θ. 2 autem sero OQ, 7 autem serum
R. or.factum T sed ras. est $ost oaset quod bis
scriptum. uidetur. facsset L* (tum e im mpg.)
dioit imer /im. O. uiniae LR, uipee W. pro-
curaturi E. suo ἐγιῤγοδαμξ R**. hoperarios C.
redde: trade JZ* (corr. Z^). mercidem ELR.
ha C. nouissimo E, husque C.

9-23. Jn uersibus his multa in 1, μὲς aut ne uix
quidem legi possunt.

9. quum €. ergo: autem EQ. uenisent L.
hundecimam C, .xr.2»9» R. oram T. uenerunt
EH(guasi -riant)X^; et O. 9 ef 10. acciperunt
bis E3P, accipierunt δὲς B. accipierunt . . . accip-
erunt R.

10. o9. et 2». RW. plus: amplius J. om.
&utem se. LR. et ipsi :»/. /im. V; et ipse
H, et ipsis O*.

11. accipieientes L. aduersum H*TZ?*; contra
F. patremfamilias μη werbo J Y vg.

12. dicen*es N. hii BCEPHL? ORWZ*. uns
hora codd. fere omnes (ora ΤΆ et ug. cum uett. fere
omn.: unam horam (μίαν ὥραν) LMR £j, unam
hora ΗΘ (sed unà i» ras. H). Ὁ nobis illos H.
nouis O*. qui: quia L. pundus R; honus W.
&ostus (estus CXIPTW) codd. fl. et og. cum vett. M.
et Hieron. : aestum (τὸν καύσωνα) Q e À ss corp. ox.,
estum R.

I3. ad C. amicae R. dinario R; 4 diurno R.
uenisti ?P*, conuen. :P*v,

14. tolle »efet. H.

XX. 15—22.]

!^ aut non licet mihi quod uolo facere?
an oculus tuus nequam est quia ego
bonus sum?
16 sic erunt nouissimi primi
et primi nouissimi
multi sunt enim uocati
pauci autem electi.

EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM.

123

ad deludendum
et flagellandum et crucifigendum
et tertia die resurget.
30 (202. 6) Tunc accessit ad eum mater
filiorum zebedaei cum filiis suis
adorans et petens aliquid ab eo
?! qui dixit ei quid uis?

ait illi dic ut sedeant hi duo filii mei
unus ad dexteram tuam

et unus ad sinistram in regno tuo.

?2 Respondens autem iesus dixit

nescitis quid petatis

potestis bibere calicem quem ego bibi-
turus sum?

dicunt ei possumus

1? (201- 2) Ft ascendens iesus hierosolymam
assumsitduodecim discipulos secreto
et ait illis

18 ecce ascendimus hierosolymam

et filius hominis tradetur principibus
sacerdotum et scribis
et condemnabunt eum morte
I? et tradent eum gentibus

quod tuum est. et uade. uolo autem et huic nouissimo. dare sicut et tibi. '5haud non
licet mihi facere de meum quod uolo. an oculus tuus nequam est. quia ego bonus sum.
16 sic erunt primi nouissimi. et nouissimi primi. multi enim sunt uocati. pauci autem electi.
" et ascendens iesus in hierosolymam. adsumsit duodecim discipulos seorsum in uia. et
ait illis. !* ecce ascendimus hierosolymam et filius hominis tradetur principibus sacerdotum
et scribis et condemnabunt eum morti. !* et tradent eum gentibus ad inludendum. et flagel-
landum. et crucifigendum. et tertia die resurget. * tunc accessit ad eum mater filiorum
zebedei cum filiis suis. adorans et petens aliquid ab eo. *' ipse autem dixit ei. quid uis. ait
ill. dic. ut sedeant hi duo filii mei unus ad dexteram tuam et unus ad sinistram tuam in
regno tuo. ? respondens autem iesus dixit illis. nescitis quid petatis. potestis bibere
calicem quem ego bibiturus sum. aut baptisma baptizari quo ego. dicunt ei. possumus

15. mihi ἐξ ras, H, michi W; τ in meis E;
* dare mea QR. quod uolo facere: et quod
uolo in meis f. Q; quodque uolo f. R. faoere-
de re mea Οὗ sed exgunxit O*, cf. QR “γα. han
C. hoculus C, oculos NT. tuos H*. nequa J.

I6. sunt enim ABIPFJLMNTRVXYZ: zenim
sunt CEHOKOQTW ovg. 73sch. &utem codd. &.:
uero E:P'?HO***0R og. 7Vsch.; ort. T. helecti
C, ellecti ?P (1 sec. expsencta).

17. *scendens T, accedens C ; ascendit J. ilis
*in T. hierosolymam (εἰς Ἱεροσόλυμα) OJMNT
VX*Z*, iherosolymam C, iherosolimam T, bieru-
solymam KZ?, hierusolimam ?P*9Q(hyer.)R, iero-
solimam W, ierosolymam g.: hierosolyma B,
hierusolima E; bierosolymis A(F def)OX*VY,
hyerosolimis H, hierusolimis ?P*; «et J. assum-
sit cur; AHQXY (cf. adiv. 5), assumpsit KLMW
9e. adsumsit TZe, adsumpsit CE:POJNTORVZ*
Tisch.: adsumit B (assumens F ex AMarc. x. 22).
duodecem *P* (-cim ?P") .xrr. EM'RW. disoip.
*suosBEH?^OJOQRW. ait: dixit :P*(sed ait 9).

I8. hierosolymam ACOJMM'QVXYZ*, hie-
rusolpnmam KZ?, hierusolumam E?PLR, hieroso-

limam O, iherosolpmam T, ierosolymam vr.,
ierosolimam W : hierosolyma F, hierusolyma B;
hierosolimis H. traditur L. condempnabunt EG
RW. om. eum E. morte codd. vg. Hier. uett.
Jur. cf. Catonem ap. Sen. Eb. 71, 15 omne huma-
ΦΉΣ eehis . .. morte damnatum 657: mortem H*O*,
morti d f £1 (Graeci plurimi θανάτῳ sed εἰς θάγατον
N Tisch. 8, om. B aeth. εἰ uscis includunt W. H.).

I9. deludendum codd. $4: inludendum J,
illudendum K*? zg. flagillandum *PR, flagillen-
dum L. cruci figendum Y.

20. &d: ab L. zebedei CESPHLRXW, zebae-
daei F. filis LR. hadoransC, adoran L?. hab C.

21. dixitque JKM'VXZ* (corr. Z*). uis τ et
H!'OO*-. &it: at R. dio ut: dicunt H*; ut
(ez. dic)R. hii BCEHO*LORTWZ*; om. 3P.
o»:. mei D. dextram JZ*, dexterram O. unus ad
sin.: dnus a sin. EJ; unus et sin. R* (cor».
R*?) sinixtram CT ; --tuam ORTWXZ.

322. autem: 1 ilis R. dixit: - illis ΦΡΟ;
*eis F. 2 calicem bibere QR. uibiturus O*.
dicunt ei (λέγουσιν αὐτῷ graeci D excepto) BCE
CFJKLMMOQRTVWXYZ vg. : oti. ei AHO.

R 2

124

33 ait illis calicem quidem meum bibetis
sedere autem ad dexteram meam et
sinistram
non est meum dare uobis
sed quibus paratum est a patre meo.
?4(203-2 Et audientes decem indignati
sunt de duobus fratribus
25 jesus autem uocauit eos ad se et ait
scitis quia principes gentium dominan-
tur eorum
et qui maiores sunt potestatem exer-
cent in eos
?6 non ita erit inter uos

EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM.

[XX. 23-30.

sed quicumque uoluerit inter uos maior
fieri
sit uester minister
37 et qui uoluerit inter uos primus esse
erit uester seruus.
28 (204. 4) Sicut filius hominis non uenit
ministrari sed ministrare
et dare animam suam redemptionem
pro multis.
39 (306. 3) Et ecredientibus illis ab hie-
richo
secuta est eum turba multa
39 et ecce duo caeci sedentes secus uiam

? ait illis. calicem quidem meum bibetis et baptisma quo ego baptizor. baptizamini. sedere
autem ad dexteram meam uel ad sinistram non est meum dare uobis sed quibus paratum
est a patre meo. * et audientes decem indignati sunt de duobus fratribus. *5iesus autem
uocauit eos ad se et ait. scitis quia principes gentium dominantur eorum. et qui maiores
sunt potestatem exercent in eis. ?* non ita erit inter uos. sed quicumque uoluerit inter uos
maior fieri. sit uester minister. ?'et quicumque uoluerit inter uos primus esse erit uester
seruus. ?' sicut enim filius hominis non uenit ministrari. sed ministrare. et dare animam

suam redemptionem pro multis.

* et egrediente eo ab iericho secuta est eum turba

multa, *'"et ecce duo caeci. sedentes secus uiam. ut audierunt quod iesus transiret. excla-

23. etait O. illis-- ilis QR. Ὁ» meum quidem
L. 0o». quidem E. bibitis R. 0». &utem B.
dextram BJ. 0o»:. meam R*. et sinistram codd.
21. et 3B: uel sin. cod. caraf. 6 $05; et ad sin.
C*P*IT*OT (senis. *P*, sinix. CT, ie»: a4 T); uel
ad sin. JKNTVZ*; uel a sin. E; aut ad sin. ?P"e
(sinis.)LQR. sin.-«* meam R. uobis: nobis L.
paratum : datum Z* (corr. Z^).

24. et audientes: aud. autem J. aud. illi

SPLQ*. decim EKL ; .Χ' RW; 1 discipuli H*GO.
sun* O, dubus R (corr. R*27).
* 25. uocabit L ; conuocauit E. ὁ». οὐ R. ait
«eis BO. quia: quod E. 7 gentium principes
LR.. earum X ; in eos J. et qui mal. s. p. e.
in eos (eas 47 om. in X*) : et Ctumaces potentantur
eorum E szne auct. uet. — Def. B ad xxi. 6.

26. quiqumque T ; qui C.

27. serbus T.

38. animam// E. suam 4 in $. redemp-
tionem CIPFHOJKLMN'OQRWZ vg.: redem-
tionem A(B gzf.)TVXY, reddeptionem E. -— pro
multis redemptionem R. ost ἄμμε wersum se-
quitur hoc additamentum | in. H"99O, uos
autem quaeritis de modico crescere et de maximo
minui quü (cum O) autem introieritis ad caenam
(cen. O) uocati nolite recumbere in superioribus
(ri sec. ex corr. O) locis ne forte dignior te super-
ueniat et accedens is qui te inuitauit dicat tibi
adhuc inferius accede et confundaris si autem

recubperis in inferiori (feriori O*) loco et aduenerit
humilior te dicet tibi qui te inuitauit accede adhuc
superius et (om. O* ; c. sax.) erit tibi hoc utilius;
locus notatur, linea apposita im O ubi adscripsit
manus saec. X?. * Mirum unde istud additum ;
cum lucas parabolam de inuitatis ad nuptias et
primos accubitus eligentibus decimo canone, ubi
m(attheu)s sua non communia dicit, referat! quo
refertur ad numerum in margine l.clxxviiL — CJ.
Saóatarium ad. ἃ. ὦ, εἰ Tisch. W. H. t. a ad lx.
Extat tantum. in D inter graecos, sed. habetur
aliquo modo in abcd e fy.» gy (sed tantur uos
autem quaeritis de pusillo crescere et de minore
maiores fieri) £3 (sed omissis quae i» e, sunt) h m
(μέ £1) t r, and., emm., B. M. Reg. Y. B. vii (wide
Westcott,! Vulgate, Smith, Dict. of Bible, p. 1712)
et Reg. I. À. xviii (.AtAelstani).

29. et om. R* ( - R**).. illis AEHWX^Y vg.
Hieron. : eis CIPFOJKLMN'OQRTVX*Z. hab
C. iericho O*MW vg. ierico T, hericho L.
secuta (sequta O) est eum (om. eum J) turba
m. (cum graecis exc. D et. paucis aliis) codd. 8. et
7£.: secutae (secute ὟΝ, sequutae X, sequte T) sunt
eum turbae multae (-be -te W) ROTWX* cum
e fs δι 4

30. ecee L. ceci RW. audientes E. quia:
quod ΘΟ. hiesus C wide ad i. τ. om. et EJQ.
exclamauerunt X*. nostri: nobis Q. fili EFH
GJKMNTOTVWXYZ vg.: filii ACPLQR.

XX.3o-XXi.5.] EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM.

audierunt quia iesus transiret
et clamauerunt dicentes
domine miserere nostri fili dauid
31turba autem increpabat eos ut tace-
rent
at illi magis clamabant dicentes domine
miserere nostri fili dauid
32 et stetit iesus et uocauit eos
et ait quid uultis ut faciam uobis ?
33 dicunt illi domine ut aperiantur oculi
nostri
34 misertus autem eorum iesus
tetigit oculos eorum
et confestim uiderunt et secuti sunt
eum.
XXI. (99-2) Et cum adpropinquassent

125

hierosolymis
et uenissent bethfage ad montem oli-
ueti
tunc iesus misit duos discipulos 3 dicens
eis
ite in castellum quod contra uos est
et statim inuenietis asinam alligatam
et pullum cum ea
soluite et adducite mihi
5 et si quis uobis aliquid dixerit
dicite quia dominus his opus habet
et confestim dimittet eos.
4 (07. ) Hoc autem factum est
ut impleretur quod dictum est per pro-
phetam dicentem
5 dicite filiae sion

mauerunt dicentes miserere nostri domine fili dauid. *'turba autem increpabat eos. ut
tacerent. at illi magis clamabant dicentes miserere nobis domine fili dauid. **et stetit iesus
et uocabit eos et ait illis. quid uultis ut faciam uobis. * dicunt illi domine ut aperiantur
oculi nostri. ** misertus autem eorum iesus. tetigit oculos eorum. et confestim uiderunt. et
secuti sunt eum. XXI. ! Et cum adpropinquassent hierosolymis. et uenissent in beth-
phagae ad montem oliueti tunc iesus misit duos discipulos suos. ? dicens eis. ite in castellum.
quod contra uos est. et statim inuenietis asinum alligatum. et pullum cum eo soluite. et
adducite mihi. *et si quis uobis aliquid dixerit. dicite quia dominus his opus habet. et
confestim dimittet eos .. *hoc autem factum est. ut adimpleretur quod dictum est per
prophetam dicentem. "dicite filiae sion. ecce rex tuus. uenit tibi mansuetus. et sedens

31. turbe W. increpabant EW. eis CTX-Z*.
taceren* Θ. at: ad O. ow. dne R. misserere
:IPR. filii ACIPLO*QR.

323. e$; tunc X ; oz. J. hiesu C. uocaui Z*
(τι Z*, uocabit T. eos * ad se Q. uultis:
uis V.

33. illi: ei R. o». düe X*. dfe ut &peri-
antur im rasura im Z. apereantur H*. hoculi C.

34. missertus L; -- est ER. eorum: eis Q;
ov. ET. hiesus C κι. i. 1; 1 et R. hoculos C.
gos! uiderunt om. et R. sequati X*. sequti O.
eum : ilim E.

XXI. 1. quum Θ; om. E. adpropinquassent
CPPHOJLORX:Z* δὲ app AFKNTTVWYZ!
vp. cum graecis fur. ἤγγισαν : adpropinquasset
MQX*; adpropinquaret Ε -- ἤγγισεν C'V*9 etc.
hierosolymis ACEFOJMNTOQVX YZ* : hieruso-
l]ymis KZ?, iherosolimis T, hierusolimis ?PLR*e*,
hyerosolimis H, ierosolimis ὟΝ, ierosolymis ovg.
or. hier. et uenissent R* sed -- corr. sax. uenisset
E cum graecis aliquot et gat. ff,*, uenitg; 4 in Q.
bethfage ACESPHOKLMMQRTVWYZ, beth-
faget J : betliphage FOX vg. ad: in Es els cum

&raeds BC* 33 ρ et bee f. An gr. — olibeti
OT, holibeti C, olieti R. tuno: tunt /apsu H.
missit L. o». duos R* (sed - R*'*). discipulos
codd. (-us F) e£ vg.: de discipulis L; 1 suos EXP»
KNTT.

2. dioens si»e add. R* ; illis R''*. contra:
tra L. 7 ** contra uos T. inuenitis asiname
laps $9. assinam ELR e£ sic infra. alligatam:
ligatam J. pullum 4 eius Χο, adducete O*;
T eum F.

3. q"is O. hiis EW. hopusC. dimittet eos:
demittet uobis R, dimittit (-tet X^) //uos X.

4. Hoc wersu. incipit rursus O uerbis quod
dictum est.

&utem 4 totum ERW cod. caraf. S, cum graecis
plurimis et gaf. c g. impleretur AEH*MO*^
(impleritur O*)YZ et inpl. CFLT : adimpleretur
H*0JKNM'VWX. vg.; adinpl. *POR(adinplere R*
4 tur R*?*). per: - aeseiam Q, 4 esseiam ΚΕ,
«essaiam D. profetam D?PLR, profeta Ὁ.

5. filie W. syon C. et sedens codd. fere omnes
et 3B: om. οὐ Wo SL 7isch. assinam ELR. ow.
filium A*QR*(* R***). subiugalem R.

126 EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. [xxi. g-13.

ecce rex tuus uenit tibi mansuetus
et sedens super asinam et pullum
filium subiugalis.
$(208-2) Euntes autem discipuli fecerunt
sicut praecepit illis iesus
7 et adduxerunt asinam et pullum
et inposuerunt super eis uestimenta
sua |
et eum desuper sedere fecerunt
8 plurima autem turba strauerunt uesti-
menta sua in uia
alii autem caedebant ramos de arbori-
bus
et sternebant in uia.
?(09-1) Turbae autem quae praecede-
bant et quae sequebantur
clamabant dicentes
osanna filio dauid

benedictus qui uenturus est in nomine
domini
osanna in altissimis.
10 (210. 10) Et cum intrasset hierosolymam
commota est uniuersa ciuitas dicens
quis est hic?
11 populi autem dicebant
hic est iesus propheta a nazareth gali-
laeae.
1211.) Et intrauit iesus in templum
. dei
et eiciebat omnes uendentes et emen-
tes in templo
et mensas nummulariorum
et cathedras uendentium columbas
euertit
13et dicit eis scriptum est
domus mea domus orationis uocabitur

super asinum. et pullum filium subiugalis . . *euntes autem discipuli. fecerunt sicut
praecepit illis iesus. "et adduxerunt asinum. et pullum. et imposuerunt super eum uesti-
menta sua. et sedit super eum. plurima autem turba. strauerunt uestimenta sua in uia.
alii autem caedebant ramos de arboribus. et sternebant in uia. *turbae autem quae praece-
debant et quae sequebantur. clamabant dicentes. osanna filio dauid. benedictus qui uenit
in nomine domini. osanna in excelsis. ! et cum introisset in hierosolymam. commota est
uniuersa ciuitas. dicens quis est hic. "turbae autem dicebant. hic est iesus propheta

a nazareth galileae.

15 et intrauit iesus in templum dei. et eiciebat omnes uendentes. et ementes in templo.
et mensas nummulariorum euertit. et cathedras uendentium columbas. Pet dixit illis.
scribum est. domus mea domus orationis uocabitur. uos autem fecistis eam speluncam

6. praecipit *PLQ, prec. D. 2 ifis illis L ; eis
185 E.

7. assinam E(ras. is/er n e? &)LR. pullum “
eius BEH'O. inposuerunt AC(F def)9JKMNT
OQTVYZ, inpossu. :SPLR, imposu. HWX oe.:
posuerunt E, possuerunt D. super eis AC(F def.)
HMTY: super eos BOJOVWXZ* zgz.cd g, ὃ
Tisch. ; super eum DKM'QZ! a ὁ e 77... ὦ φ; eis
SL; ei ER. desuper: super L.

8. plurimae au. turbae DOQR. alii: alia E.
cedebant EZPHLORWZ* (corr. Z?).. de arbori-
bus: arborum D. in uiam Y.

9. turbe W, turba H*R. precaedebant D,
praecidebant H?Q, precedebant W; cedebat R.
sequaebantur L, sequib. O ; secebatur R. o sanna
AF, ós anna V, osan?a O, ossanna D, osianna C,
ossianna R, hosanna gg. (hosan-na 5). filio: fili
DELWAZ* (corr. Z?), filii *P*OR. Pbeneditus Y.
uenturus est AB:PHJKLMMN'VX(uentur est)
YZ? : uenit CDEP"(F)JOOQRTWZ?* * * pg. uett.
o sanna AF, ós anna V, ossanna DL, osianna C,

ossianna R, hosanna vg. os. in altissimis: or.
T* ; os. in excelsis DEQRT* c d f e, A ὃ awr.

IO. quum HO. introisset R; transisset X*.
bierosolpnmam ACFHOJMM'OQVXYZ*: hie-
rusolpmam BKZ, hierusolimam DEPR, ihero-
solimam T, ierosolimam W, ierosolymam vg.;
hierusolimis L. commotata D. huniuersa C;
tota O. quis: qui T*.

II. populi sutem dicebant (oi δὲ ὄχλοι ἔλεγον
graeci fere omnes) codd. 9. et vg.: populus a.
dicebat ABX^Y. om.ilis H ef forsas E». profeta
D3PLR. naszareth E, nazaret TYZ. galileae
CEPFHOKLN'ORVZ, galilieae D, galilee W.

12. ntrauit sic ἐμε. wers. D. templo H.
iecebat LR, eicebat :P*, ieciebat D, eiiciebat e.
Tisch.; eiciebant Q. hementes C. nummolaer.
BV, numular. DW og. catedras T. uendenti m
H*, uendentes m H!, columpnas W. heuertit C,
et uertit Y, subuertit J.

I3. et dicit: dicens Q, dicit R. o». scriptum
est E* sed -- in (ig. ἘΔ. scribtum BE'TZ. est 4

XXI. 13-21.]

uos autem fecistis illam speluncam
latronum.

14 (315. 10) Et accesserunt ad eum caeci et
claudi in templo et sanauit eos.

15 (218. δ) Uidentes autem principes sacer-
dotum et scribae mirabilia quae
fecit

et pueros clamantes in templo

et dicentes osanna filio dauid

indignati sunt !? et dixerunt ei

audis quid isti dicant?

iesus autem dicit eis

utique numquam legistis quia ex ore
infantium et lactantium perfecisti
laudem?

T (21- $ Et relictis illis abiit foras extra
ciuitatem in bethaniam

ibique mansit

EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM.

127

18mane autem reuertens in ciuitatem
esuriit
19 et uidens fici arborem unam secus
uiam
uenit ad eam
et nihil inuenit in ea
nisi folia tantum
et ait illi numquam ex te fructus na-
scatur in sempiternum
et arefacta est continuo ficulnea
?0 et uidentes discipuli mirati sunt di-
centes quomodo continuo aruit?
71 (216. 6) Respondens autem iesus ait eis
amen dico uobis si habueritis fidem et
non haesitaueritis
non solum de ficulnea facietis
sed et si monti huic dixeritis tolle et
lacta te in mare fiet.

latronum. "εἴ accesserunt ad eum caeci et claudi in templo. et sanauit eos. !5 uidentes
autem principes sacerdotum. et scribae mirabilia quae faciebat iesus. et pueros clamantes
in templo et dicentes. osanna filio dauid. indignati sunt. ᾿ εἰ dixerunt ei. audis quid isti
dicunt. iesus autem dixit eis. utique non legistis quod ex ore infantiym et lactantium per-
fecisti laudem. "'et relictis illis abiit foras extra ciuitatem in bethaniam. et requiebit illic.
ἰδ mane autem reuertens in ciuitatem esuriit. et uidens fici arborem unam secus uiam
uenit ad eam et nihil inuenit in ea. nisi folia tantum. et ait illi. numquam ex te fructus
nascatur in aeternum. et arefacta est continuo ficulnea. *?"et uidentes discipuli mirati sunt

dicentes. quomodo continuo aruit ficulnea. * quibus respondens iesus ait.

enim quia R. horationis C. uoca"tur O; 4
omnibus gentibus R ex Ace. xi. 17. illam: eam
DEFNTQRVZ. speloncam DLR. latronis D.

14. cei LW. clodi DEG.

15. prinoipes sao.: pharissaei Q. scribe HW.
mirabililia L. que D. feoit-ihs DEQR. om.
et sec. T. o. in templo ot dicentes M ; o5.
et dioentes Ὁ. ο sanna Εἰ, ó sanna AK, ós anna
V, oesanna DL, osianna C, ossianna R, hosanna vg.
filio: fili DELZ* (corr. Z5), filii 3P!QR.

16. om. οἱ KNTZ* (--Z*). audi ?P. dicant
ABCI""FHOMM'ORVXYZ: dicunt DE£P*JKL
QTW og. Tisch. hlesus C wide ad i. 1. dioit
codd. $4. (λέγει) : dixit CESPLR vg. cum wett. plur.
hutique C: uos (fro utique) F. nunquam 95:
non DQR. om. qui& X*Z*(.-- Z*. hore C.
lactantium «codd. fere omms et À quamquam
Tisch. fberperam -entium. Cf. Ducamge s. εἰ. : lac-
tentium W ve. perficisti L.

17. illis: illi H ; 5 T. habiit C. foris J.
uetPaniam O, bethania ET. ibique: et ibi R.
mansit -- et docebat eos de regno dei E (i5 Z
raswra est 5 wel 6 litt. quae ἐμ marg. additae

amen dico

ferant). | Hoc additamesntum agnoscunt corr. uat.

et corr. apud Tischendorfium st 'in ecclesia" i.e.
iw Jectiomibus ecclesiasticis: sed came. corr. wat.
sarg. Post &biit deficit B usgue ad homo
uersu a8.

I8. hesuriit C, esurit D, essurit L.

I9. uidens: uidit DLQR. ficus E, feci LW.
» arb. fici R. uiam τ et LR. | uenit: ueniens
X* (corr. Xo). om.et X*. nichil W. om.inF.
eam E. tant. folia J. tantam W. numquam
H, nunquam 38. harefacta C, are facta D, arida
facta QR. ficulnia R.

20. &ruit-ficulnea DLOR(-ia).

21. οὔ». &utem E. 02. δἰῦ eis R (sed - ait illis
ἘΝ“); om. eis DT. amen is refet. D (sed sec.
expunct.) abueritis T. haessitaueritis E, hesi-
taueritis CIPKM'VZ, hessitaueritis DR, aesitaueri-
tis J, ees. O, aessitaueritis L; hesitaueristis W (Ὁ
in corde F sed ex Marco est). ficulnia R. facitis M.
or. sed. R. ors. si sec. D. tolle s25te add:famento
cum codd. gur. et vg. 9... ὦ q7: * te DEFLMQR
TWaefg,; aur.; graeci ἄρθητι καὶ βλήθητι wurde
tollere et iactare c, tollere et mittere ὁ, tollere et

128 EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. [XXI. 22—27.

haec facio
?5 baptismum iohannis unde erat?
e caelo an ex hominibus ?
at illi cogitabant inter se dicentes

33 (919. 9) Ft omnia quaecumque petieritis

in oratione credentes accipietis.

23 (317- 27 Et cum uenisset in templum
accesserunt ad eum docentem
principes sacerdotum et seniores populi si dixerimus e caelo

dicentes dicet nobis quare ergo non credidistis
in qua potestate haec facis ὃ illi ?
et quis tibi dedit hanc potestatem ? " οἱ autem dixerimus ex hominibus ti-
^ Respondens iesus dixit illis memus turbam
interrogabo uos et ego unum sermo- omnes enim habent iohannem sicut
nem prophetam
quem si dixeritis mihi 2] οἴ respondentes iesu dixerunt nesci-
et ego uobis dicam in qua potestate mus

uobis si habueritis fidem. et non haesitaueritis. non solum de ficulnea facietis. sed et si
monti huic dixeritis, tolle te et iacta te in mare fiet. "et omnia quaecumque petieritis in
oratione credentes accipietis. * et cum introisset in templum. accesserunt ad eum docentem
principes sacerdotum et seniores populi dicentes. in qua potestate haec facis. et quis tibi
dedit hanc potestatem. * respondens autem iesus dixit illis interrogo uos et ego unum ser-
monem. quem si dixeritis mihi. et ego uobis dicam in qua potestate haec facio. *^ba-
ptismum iohannis. unde erat e coelo an ex hominibus. at illi cogitabant intra se dicentes.
si dixerimus e caelo dicet nobis. quare ergo non credidistis ei. * si autem dixerimus ex
hominibus timemus turbas. omnes enim habebant iohannem 'sicut prophetam. "et
respondentes ad iesum dixerunt nescimus. ait ilis et ipse nec ego uobis dico in qua

potestate haec facio. )

mitte te d; e£ sic cor. uat, * tollere et iactare in
mare fiet graecus sic habet et Mr. xi [23] tollere
et mittere gx. e/ Lus. xvii. [6] de arbore moro
eradicare et transplantare; frofter quod (Ὁ) maJe
dicitur tole [1 te i£ Jm] nam r mutatur
im t'; sed marg. *. . tolle et iacta te in mare
fiet e£ famen. in. Mr. xi F dicit tollere et mit-
tere. .iaota te: mitte R. in mar CE; in
uia T.

22. quecumque D, quaecunque 38. horatione
, C; nomine meo D. accipietis - a patre meo J.

23. quum OH*, qum H*, ueniisset D; 4 dns
.ihs H. in templo H*Z*, corr. H*Z*. om. do-
centem HR cum aóbceffigy h d et graeco 4455.
Syr. cw. saeniores C. hec W. faci (4s cor.)
H*. autquis 3P"[IL. — dedit tibi FR.

24. respondit NT ; - autem DRW. dixit illis
ADEPFHOLMRTX:*Y, e£ dixit eis JKNTOQV
WX*Z! og. Tisch.: ait eis Z*; dixit lantum C.
interrogauo O*; interrogo FO***. sermonem
quem : uerbum quod E. 7o:/ sermonem «4 dicite
mihi R. om.si H*Y. di//xeritis H. o». uobis
T; Ἢ dicam uobis H. in quam potestatem Z*,
in qua potestatem H, in qua potesta L. hec
CTW. fatio W.

25. baptismum :/ Atc. xi. 30, babtismum DLR :
baptismus TW ove. /ieron. baptisma ZZteron.

comtm., d. Ueteres blerumque baptismum (βάπ-
TiO pO) el sic corr. uat. et marg. ex correctione, ubi
fuerat wiringue baptismus. ioannis &L ef sic
infra; iohannem R. hunde C. erat: fuit E;
ras. a wel 3 lif. post erat H. de caelo EW
(celo) ; * erat E. han C. ad C. ille H. intra
DEGOQR. de caelo EH*R*e»*W(cel.)X* ; he caelo
C. o*. quare R. ergo: uos Q. credidisti illi
Y ; credidistis ei D (-- nobi ame ei sed expsnct.)
Ῥυυρ.

16. ο»». «utem Q. omnis M*. habent (ἔχουσιν
fere omnes) codd. PM. et 9B et corr. sat. : habebant
DESPOJLOQRTWX*S S. Zieron. comm. et corr.
uat. marg. cum gr. 1 al. fauc. εἶχον, ac f 9, ὦ q,
cf. habuerunt f,. iohannem (:/ iii. 13) cus D:PF
HOJKLM'O*"-QRWZS$3B: iohannen ACMO*
TVX; ioham E; ioannen Y*, -nem Y-$t.
sicut: sunt R* (corr. R*'*). profetam D:PLOR.

27. responderunt (e£ ὁ et asíe dixerunt) E.

. hiesu C ; iim H ; ad ihm DRWX* ; ei Q. neo:

nonR. ego: ergo Y. 7 uobisdico MZ. quam

. potestatem Y. hec ΟὟ. faciam cum: AFH*M

O*Y : facio CDEPH*9JKLM'OVQRTV W/(fatio)
XZ vg. Hieron. Tisch. et uett. ; sed faciam wuerum
credo, wix enim ex comiectura oriri poterat ;
Graeci habent ποιῶ. In. Mc. xi. 33 legimus Íaciam
cum codd. flur., in Lc. xx. 8Íacio cum codd. omn.

XXI. 37-32.]

ait illis et ipse

nec ego dico uobis in qua potestate
haec faciam.

38 (218. 10 ()uid autem uobis uidetur?

homo habebat duos filios

et accedens ad primum dixit

fili uade hodie operare in uinea mea

? ille autem respondens ait nolo

M postea autem paenitentia motus abiit

accedens autem ad alterum dixit simi-
liter

at ille respondens ait eo domine et
non iuit

EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. 129

5!quis ex duobus fecit uoluntatem pa- ὁ

tris?

dicunt primus.

Dicit illis iesus amen dico uobis

quia publicani et meretrices praece-
dunt uos in regnum dei

3?uenit enim ad uos iohannes in uia

iustitiae '

et non credidistis ei

publicani autem et meretrices credi-
derunt ei

uos autem uidentes nec paenitentiam
habuistis postea ut crederetis ei.

?» quid autem uobis uidetur. homo quidam. habuit duos filios. et accedens ad primum.
dixit fili. uade hodie operari in uineam. fille autem respondens ait nolo. post autem.
paenitentia motus abiit. Ὁ accedens autem ad alterum. dixit illi similiter: at ille respondens
ait eo domine et non ibit. "quis igitur ex duobus fecit uoluntatem patris. dicunt ei.
primus. dicit illis iesus. amen dico uobis. quia publicani et meretrices. praecedunt uos
in regnum dei. "uenit enim ad uos iohannes in uia iustitiae. et non credidistis ei. pub-
licani autem et meretrices crediderunt ei. uos autem uidentes nec paenitentiam egistis

28. ow. autem M'*(sed-- M). uidet"r O. »
uidetur uobis QR. homo size add. ABIP*FH*J
LOYZ* et 9 Waikeri : *- quidam CDEP"vH'OKM
IKTQRTVWXZ' vg. Hieron. uett. (exc. d) ; deinde Ἔ
qui E. habebant L. duos: .11- Ὁ. accidens QR.
filii AYPLRT. odie T, hodiae C: ογε. R* (sed 4 ho-
die R***) ; is rasura sey. K.. hoperare C ; operari
W$. “Ὁ operare hodie E. in uineam (-iam D)
meam DEHJKMOQR*"*TWZ*, in uiam meam
R*.

29. ille autem: at ille E. ait: dixit *P* (sed
corr.mmg.). poftea O. om. &utem V. penitentia
C3PT, -cia W ; poenitentia B 2g.; paenitentiam
E*, poenetentiam L. habit L ; abit 1 in uineam
suam Q;-* in uinam e/ sect. ὦ ὁ cd e ff. « ^.

30. acecedens L. &utem ;»f.//».O. dixit4
illis Q. iuit codd. 9/. (üt 3P*): ibit AZ. Zi
wersus £iransponuntur ab RT ef cod. Usseriano a
(Z». Coll. Dub. A. 4. 6— rj) cum graecis B 4. 13.
69. 124. 238. 363. 340 et wersionibus aliquot, quem
ordinem sequuntur etiam. W. H.; legunt autem
5ic ille autem respondens (o7. 7) dixit (ait T) eo
dne et non iuit (iit R, habiit γ2) accedens (accessit
7,) autem ad alterum (alium »,) dixit similiter at
ille respondens ait (ile autem re$ »,) nolo et
postea (postea uero T*, et postea »,) paenitentia
(penit. Te, penet. *,) motus (ductus γὼ) abiit (τ in
uinia *;).

31. quis-rergo LT. facit Ὁ. uolumptatem C,
uolumt. T. dieunt * ei BDEXP"KMMNRVY vg.

primus DEHTOKMN'VWZ' vg. Par. 13171 Zar
3788. 2790. 2795. 2797. 3823. 2826, 4dd. 9381.
II848. 11849, Eegerton. 873, Cotton. T35. 4. 11,
et gat. emm. c f φ 98 cor. uat. : nouissimus (ὁ ἔσ-
xaros D) ABCIPFH'JLORTXYZ* et B. M. Reg.
I. 44. xviii, 1. Z. vii, 1. E. vi, Add. 5463 (1. e.
Bentleii F) corp.oxon. cum uett. Blur. abd e 7). «δι
A rr,aur.; ambas lectiones confundit dicunt primus
el nouissimus Q. Ze maxime conferendws ἐσὲ
Hieronymus qui in lextu legit nouissimus deinde
pergit * Sciendum est in weris exemplaribus mon
Àaberi nouissimum sed primum t£ frofrio iudicio
condemfientur. «δὲ autem nouissimum se/«eriamues
legere manifesta est interfretatio, ut dicamus ἐμ
telligere quidem ueritatem Iudaeos,sed tergiuersart,
et nolle dicere quod sentiunt, sicut εἰ bagtismum
Johannis scientes esse de caelo dicere noluerunt
dicit: ait Q. puplicani D?PLR. meritrices DL,
meletrices O*. praecedunt (προάγουσιν) BC
(praeo. uos δέ: repet.) ΕΗ ΘΟ KLMM'O*TVX*Z3B
Hieron.: praecedent AD:PFH*O***ORW (pre.)
X*Y9 (Κ Tisch. ; wariant ueteres : praesentem Àa-
éent acef fig q, futurum ὁ d (antecedent) f, À.
in regnum (els τὴν βασιλείαν) wu? v. 20, vii. 21,
xviii. 3, xix. 23, 34, cum EXP*KNTV3R S, f À: in
regno codd. rell. 9. Hieros. et uett. blur.

32. enim ἐμί. //. X; autem ὟΝ. iohannis
DE*?PLQRX δέ ioannes 3H SQ. — iohan. ad uos
BDKQ. iustitie E, -cie W. crededistis M, gredi-
distis O, credistis K ; credidisti E. puplicani

S

130 EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. [XX1. $3740

alium uero lapidauerunt
86 iterum misit alios seruos plures pri-
oribus
et fecerunt illis similiter
?'nouissime autem misit ad eos filium
suum dicens uerebuntur filium meum
33 agricolae autem uidentes filium dixe-
runt intra se hic est heres
uenite occidamus eum
et habebimus hereditatem eius
89 et adprehensum eum eiecerunt extra
uineam et occiderunt
40 cum ergo uenerit dominus uineae
quid faciet agricolis illis ?

83 (210. 2) Aliam parabolam audite
homo erat pater familias
qui plantauit uineam
et saepe circumdedit ei
et fodit in ea torcular
et aedificauit turrem
et locauit eam agricolis
et peregre profectus est
84 cum autem tempus fructuum adpro-
pinquasset
misit seruos suos ad agricolas
ut acciperent fructus eius
35et agricolae adprehensis seruis eius
alium ceciderunt alium occiderunt

postea ut crederetis ei. * aliam parabolam audite homo quidam erat paterfamilias qui plan-
tauit uineam. et saepen circumdedit eam et fodit in ea torcular et aedificauit turrem et
locauit eam agricolis et peregre profectus est. **cum autem tempus fructuum adpropin-
quasset misit seruos suos ad agricolas. ut acciperent fructus eius. **et agricolae adprahensis
seruis eius unum caeciderunt. alium occiderunt alium uero lapidauerunt. **iterum misit
alios seruos plures prioribus. et fecerunt eis similiter. *"'nouissime autem misit ad eos
filium suum unigenitum dicens. reuerebuntur filium meum. **agricolae autem. uidentes
fillum dixerunt intra se. hic est heres. uenite occidamus eum et habebimus hereditatem
eius. *et adprahendentes eum eiecerunt eum extra uineam. et occiderunt. * cum ergo

D3PLR. 0o». &utem W. meritrices DL. ors.
ei D. penitentiam C?PR, poenit. D, poenet.
LW 2g. abuistis C. postea Y. ut postea Q.
credideretis B, crederitis X*.

33. parabulam D*P!LOR. audite: di 2» ras.
4 corr. scr. Ο. uiniam DR; Ὁ suam D. s&epe
AFHKX 5, saepae Y, izez sepe COZ* g: saepem
BEKM ^ m cf. Mc. xii. 1, saepen f, sepem D:PJ Le
NTORTVW ZZ! vg. Tisch. Hieron.c f. χρι 5, septem
L*Q. circundedit $3B. fudit E, fodi F. torcolar
E, turcular L. edificauit CLW. turrem 4 in
medio eius E ex £Esaiía v. 2, cui lectioni etiam
3uffragatur cor. wat., sed nom marg. agriculis
BHLR. fperigre :P* (pere. ?P!).

34. quum HO. fructum EM'(R); fructus J.
adpropinquasset BCDE:PHOJLMO(R)TX*Z*,
app AFKWVWYZ? vg.: adpropinquaret QX*.
2 adpropinquasset fructum -4- uiniae R. missit
DLR. seruus O*. suos: tuos R; om. KZ.
δὰ: et Y. agriculas HLRT. accipirent O;
acciperunt Y. fructos O*; fructum R.

35. et agricolae: o». et LL; et agricole W, et
agriculae HLR ; Ὁ agricole autem E; τ uenerunt
Q. &dprehensis ACDJMOTVX? δὲ adpraeh.
BE?PFRZ'* ef adpraech. LQ: appreh. KWYZ? vg.
Tisch.,appraeh. HOM',. o9. eius Z*. ceciderunt
FOMO*K'"*"TVW vg. et caecid. AFBCEJKXZ:

cederunt »PHLO*R*Y e/ caed. ASDM'Q. alium
autem E. hoccid. C, accid. L*. alius uero
lapidabant Q. 2 alium uero lapidauerunt et
alium occiderunt R.

36. τ εἰ ad init. R. iterum ὁ autem E. missit
D?PLR.

37. missit D:PLR. dicens τ forsitan EF e cor.
waf.* sed non marg. reuerebuntur DQR ; « for-
sitan T; 1 forte 6$; sic etiam graec. 16. add.
ἴσως et ὁ c e f, h forte wei forsitan ex Z9. xx. 13.

38. agriculae HL(-le)RT, agricoleW3B. filium
ὁ eius E. intra: inter LW. haeres 993).
hoccidamus C. habebimus haereditatem 9593,
habebim[us i» :zg.] heriditatem L; habeamus
hered. DE ; nostra erit hereditas R ; gvaect σχῶμεν
wel κατασχῶμεν.

39. &dprehensum CDJMOTX*Ze, adpraeh.
BEPOZ*, εἰ adpraech. L: appre. AKQVWX*Y
vg. Tisch., e£ apprae. ΕΝ; adpraeso eo R* (sed
superscr. -hen. Re); τ eiciamus D (sed expusnctum).
2 iecerunt eum R. om. eum E*. iecicrunt DL,
eicerunt FM, eicierunt ?P, egecerunt C ; -- eum M*.
7 occiderunt et eiecerunt extra uineam E. uiniam
DR. hocciderunt C ; τ eum ?P*"9Q.

40. quum HO. ueniret H*, ueniet X*. uiniae
DR, vinee W. agriculis LR ; colonis F e£ E* (με
coloniis).

XXL 4-XXI.4] EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM.

41 aiunt illi malos male perdet
et uineam locabit aliis agricolis
qui reddant ei fructum temporibus
suis
4zdicit illis iesus numquam legistis in
scripturis
lapidem quem reprobauerunt aedifi-
cantes hic factus est in caput an-
guli
a domino factum est istud et est mira-
bile in oculis nostris ?
43 ideo dico uobis quia auferetur a uobis
regnum dei
et dabitur genti facienti fructus eius
44 et qui ceciderit super lapidem istum
confringetur
super quem uero ceciderit conteret
eurm.

131

45 (220. 1) Et cum audisseht principes sacer-
dotum et pharisaei parabolas eius
cognouerunt quod de ipsis diceret
*€et quaerentes eum tenere timuerunt
turbas
quoniam sicut prophetam eum habe-
bant.
XXII. 8?:-5 Et respondens iesus dixit
iterum in parabolis eis dicehs
2simile factum est regnum caelorum
homini regi
qui fecit nuptias filio suo
3et misit seruos suos uocare inuitatos
ad nuptias
et nolebant uenire
4 iterum misit alios seruos dicens
dicite inuitatis ecce prandium meum
paraui

uenerit. dominus uineae. quid faciet agricolis illis. * dixerunt ei. malos male perdet et
uineam locauit aliis agricolis. qui reddant ei fructus temporibus suis. **dicit illis iesus.
nunquam legistis in scribturis lapidem quem reprobauerunt aedificantes. hic factus est in
caput anguli. a domino factum est istud. et est mirabile in oculis nostris. * ideo dico
uobis. quia auferetur a uobis regnum dei. et dabitur genti facienti fructus eius. **et qui
caeciderit super lapidem istum. confringetur. super quem uero caeciderit. conminuet
eum. ** et cum audissent principes sacerdotum et pharisaei parabolas eius cognouerunt. quod
de ipsis diceret. **et quaerentes eum tenere. timuerunt turbas quoniam sicut prophetam
eum habebant. — XXII. ! Et respondens iesus. iterum dixit eis in parabolis dicens. ? simile
est regnum caelorum homini regi qui fecit nuptias filio suo. ὅ et misit seruos suos. uocare
inuitatos ad nuptias. et noluerunt uenire. * iterum misit alios seruos dicens. dicite inuitatis.

41. « εἰ ad ἡμέ. E. aiunt: dicunt EQ. male-
perdet s«»o ducis O. perdiit Z* wu widetur sed
corr. 9. f., perdit F. uiníam DO*R; -4 suam
E:P"99O*W vg., sed delet suam O** ef cod. caraf.
locauit E-FH*OTXY^Z* (sed corr. 2). alisLR.
agriculis LR, agricoliis E. reddant codd. f/. et
cor. uat. cod. caraf. $(: reddent ERSTE, ex gxaeco
ἀποδώσουσιν ; reddunt K. ei: et ?P*; ei et P9,
fructus BCT ; - in J.

42. numquam (nunquam 38) : numquid non J;
quid non R. scribturis EJOYZ; -* in psalmo E.
edificantes W. 7 est factus 9 3B (corr. cod. caraf.).
capud ELRW. angili H*. factus sec. D:P!LQ
RX*cumabceffy..h φ (non fg), facta d. istut
Z* (corr. Z*), iste X*?. e& est: hoc est DLQR.
mirabilis ΕἾ, ammirabilis X*, & mirabile Χο,
occulis R, hoculis C.

43. dauitur O*. 70s? facienti ra;. fere 7 litt. X.
fructos O* ; fructum DQR.

44. ο»ε. et D. caeciderit δὲς CE, cicid. δές
DLR, cedderit W?. istum (iustum L*) 4 non R.
confringuetur DL, confringitur O* ; infringetur J.
8. quem autem F.

45. et cum (quum CHO) audissent (uenissent
ἘΦ): audientes autem J. pharisei CTW, farissaei
R, faris D, farissei L, farisei P. parabulas D:PLR.
Post eius ras. quasi 3 iff. X.

46. querentes CDELR*^*; uolentes R*. quo-
niam: quia EQ. propheta E, profetam D:PLOR.

XXII. 1. dicit W. 2 eis in parabolis C.
parabulis D?P!FLR. o». eis Q. o». dicens
RW. dixit (270 dicens) eis E.

2. 07i. factam DQRW. eaelorum L, cel. W.
nubtias TY.

3. missiit DL; miserunt ἮΝ. seruosuos T.
inuitatores J. nubtias BXY. noluerunt DORX*.

4. tet ad ἐμέ. R. missit DLR. lios Ὁ suos
E*. seruos « suos JKNTVZ. dicete 9P. om.

S2

132

tauri mei et altilia occisa et omnia
parata uenite ad nuptias
5illi autem neglexerunt
et abierunt alius in uillam suam
alius uero ad negotiationem suam
$reliqui uero tenuerunt seruos eius
et contumelia adfectos occiderunt
7 rex autem cum audisset iratus est
et missis exercitibus suis perdidit
homicidas illos
et ciuitatem illorum succendit
$tunc ait seruis suis nuptiae quidem
paratae sunt
sed qui inuitati erant non fuerunt digni
9 ite ergo ad exitus uiarum
et quoscumque inueneritis uocate ad

EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM.

[xx II. 4—13.

nuptias
V et egressi serui eius in uias
congregauerunt omnesquos inuenerunt
malos et bonos
et impletae sunt nuptiae discumben-
tium. |
11 (232. 10) Tntrauit autem rex ut uideret
discumbentes
et uidit ibi hominem non uestitum
ueste nuptiali
12 δὲ ait illi amice quomodo huc intrasti
non habens uestem nuptialem ?
at ille obmutuit
13 tunc dixit rex ministris
ligatis pedibus eius et manibus
mittite eum in tenebras exteriores

ecce prandium meum paraui. tauri mei et saginata occisa sunt et omnia parata. uenite ad
nuptias *ili autem neglexerunt et abierunt alius ad agrum suum. alius uero ad negotia-
tionem suam. *reliqui uero. tenuerunt seruos eius. et contumeliis affectos occiderunt. "et
audiens rex ille. iratus est. et mittens exercitum suum. perdidit homicidas illos. et ciuitatem
illorum succendit. *tunc ait seruis suis. nuptiae quidem paratae sunt. sed qui inuitati
erant. non fuerunt digni. *ite ergo ad exitus uiarum et quoscumque inueneritis. uocate ad
nuptias. εἴ egressi serui illi in uias. congregauerunt omnes quos inuenerunt bonos et
malos. et implete sunt nuptiae discumbentium. "intrauit autem rex ut uideret discum-
bentes. et uidit ibi hominem non uestitum uestem nuptialem. ? et ait illi. amice quomodo
huc intrasti non habens uestem nubtialem. at ille obmutuit. "tunc dixit rex ministris.
alligate ei pedes et manus et tollite eum. et mittite in tenebras exteriores ibi erit fletus et

meum Ml. om. et f». D. altilia mea R.
occissa DEQR, hoccisa C; - sunt QS $(c ; ras.
im T im gua inuitatis s/ wdfwr scriptum. erat.
parata sunt GO***Q. nubtias XY, nupcias W.

5. neclexerunt CT. habierunt C. alii DQR.
om. suam fr. R. ali DQR. uero: om. J;
autem ?PR. negociationem V.

6. seruos: ser | fanum L. eius: suos D.
contumilia D:PLM'R; contumeliis ΒΗΘ vz. cor.
wat. mg. adfeotos cwm ADWPJLR'*"YZ*, et
adfectus H; affetos CFOKMNTVWXZ?! vg.
TiscÀ. ; adflictos BEOQR* ; eraeci tantum ὕβρισαν
καὶ ἀπέκτειναν. | hocciderunt C.

7. quum HO. audiss /anmium L. est-nimis
T. missis (misis EXPL) exero. suis (πέμψας τὰ
στρατεύματα αὐτοῦ fere omnes) codd. M. et vg.:
missit exercitum suum (τὸ στράτευμα αὐτοῦ D er.
I. 118. 209. 238) et DQR fere cum abc d ef ff.
À q (mittens αἱ 7). Mhomicidias ΕΥ̓. illorum:
eorum R. sucoendit: subuertit T.

8. nubtiae BY, nuptie W. parate W. herant
C. fuerunt: sunt DQR.

9. ad: ex R*(ad R**), exitus D. ow. et Q.
quosquumque H. inuenieritis O ; inueneretis L ;
inueniretis Q. nubtias XY.

10, egresi ?PL ; egressis E*; sunt F. in uia
R. ost uias ras. ἐπ E. om. omnes E. quos:
qui T; quotquot DE(ex quodquod)QR. inuenie-
runt D; «et D. bonos et malos EPPORX*.
impletae(-teWY): inpl. CDE**PFORT. nubtiae
CTXY ; nuptie ΝΥ. discumbentibus DR.

II. ibi hominem Jis /aps& K. uestem H.
nubtiali BTXY, nupciali W, nuptiale Z* (corr.
2).

12. amicae R. nubtialem BTXY, nupcialem W.
at (ad C) ille obmutuit (hobm. C, omm. HKM
NT VW, obmo. R): om. F.

I3. dixit rex (om. rex R* sed -- R***): rex dicit
E. legatis HO*; alligatis J; alligate eum E.
pedibus eius et manibus codd. $/.: pedibus
(om. eius) et manibus JQ; Ὁ manibus et pedibus
eius B 279. ; Ὁ manibus et pedibus (ows. eius) DE
LR; pedibus eius Τὸ (.- et manibus is. /in.);

XXII. j 3-14.]

ibi erit fletus et stridor dentium
1* multi autem sunt uocati
pauci uero electi. :
15 223. 2) ''unc abeuntes pharisaei
consilium inierunt ut caperent eum in
sermone
16 et mittunt ei discipulos suos cum hero-
dianis dicentes
magister scimus quia uerax es
et uiam dei in ueritate doces
et non est tibi cura de aliquo
non enim respicis personam hominum
11 dic ergo nobis quid tibi uideatur?
licet censum dari caesari an non?
18 cognita autem iesus nequitia eorum ait

EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM.

133

quid me temtatis hypocritae ?
1? ostendite mihi nomisma census
at illi optulerunt ei denarium
350 et ait illis iesus
cuius est imago haec et suprascriptio ?
21 dicunt ei caesaris
tunc ait illis reddite ergo quae sunt
caesaris caesari
et quae sunt dei deo
?2 et audientes mirati sunt et relicto eo
abierunt.
28 In illo die accesserunt ad eum sad-
ducaei
qui dicunt non esse resurrectionem
et interrogauerunt eum **dicentes

stridor dentium. ὁ multi enim sunt uocati. pauci autem electi. "tunc abierunt pharisaei.
et consilium inierunt. quomodo eum caperent in uerbo. ᾿δ εἴ miserunt ad eum discipulos
suos cum herodianis dicentes, magister scimus quia uerax es. et uiam dei in ueritatem
doces et non est tibi cura de aliquo non enim respicis personam hominum "' dic ergo nobis.
quid tibi uidetur. licet censum dari caesari. aut non. cognouit autem iesus. nequitiam
eorum et ait. quid me temptatis hypocritae. ostendite mihi denarium census. at illi.
obtulerunt ei denarium. ? et ait illis cuius est imago haec. et superscribtio. *! dixerunt ei.
caesaris. tunc ait illis iesus. reddite ergo quae sunt caesaris. caesari. et quae sunt dei.
deo. ?et audientes. mirati sunt et relicto eo. abierunt. ?in illa die. accesserunt ad eum
sadducaei qui dicunt non esse resurrectionem, et interrogauerunt eum * dicentes. magister.

manibus eius et pedibus cor». uat. - et (ante
mittite) EQ. mitte V*. ibi: ubi D; illic R.

I4. autem: enim RW ovr. 7tsch. om. sunt
JR*. uoci R* ( sunt e/ at R^?*). aelecti C.

I5. habeuntes C. pharisei CEW, phar's*ei O ;
farissei DLR, farisei ?P. inierunt: fecerunt
DLQR. carperent Τῇ (r Pr. semi-erasa). eum:
ihim W cor. wat. ( fos! ras. eum).

16. immittunt X (14 £ropius reddat ἀποστέλλου-
σιν ?), cf. immiserunt fj. herodianiis E, erodianis
D, hirodianis L. hes C. et uiam: inuiam R.
non enem T*?. respicis (-it L): xad DLQR ; 4
in E. personas DQR. hominis JO.

I7. uideatur AFH*MXY : uidetur BCDE?P
H*9JKLNTOQRTVWZ vg. Zzsch. Hieron. Sed
uidetur credo esse correctionem, partim ex ueteribus,
qui omes sic legunt, partim ex graeco δοκεῖ,
oensum dari simiter cum ACSPFHOJLMWX
YZ* Hieron. (et com. solui) e£ dari a cef fs..4q
cf. Mc. xii. 14: censum dare (δοῦναι) BDEKM'OQ
TVZ* og. Tisch. b d σι Δ, et dare censum R οὶ
Lc. xx. 22. cesari TW, caessari R, cessari D3PL.
an: aut BCELQT. annon z»: ducíu NT.

I8. cognouit...nequitias T. quid me tem-
Satis hypooritae in. ἐπ. X. temtatis (s iv. 1,

etc.) cum AH QT9XZ-^ (temtastis T*): temptatis BC
DESFGJKLMNT'ORV WYZ* 7YscÁ., tentatis vg.
hypochritae CLY, hyppochritae DE, hippochritae
R, hipocrite ?P(-tae) T, ypocritae Z», ypochrite W.

I9. hostendite C. nomisma codZ. $4. ef cor.
wat. et corr. in. marg.: numisma DJO*'*W vp.
JHieron.; nummisma E:PLR; nouissima O*X*;
nominis T. censue T*. ad C. optulerunt (wide
ad ii. 11) AFHJKMM'OQVXYZ'; obt. BDEP
OLRTWSZ?* vz., hobt. C.

30. hiesus C, ihesus T cf. ad i. τ. hymago C,
ymago W. - ethec W. suprasoriptio A:PH*
MY-Z* εἰ suprascribio FJO*Y*: superscriptlo
BCDH'OKNM'QRTVW og. Zieron., super scriptio
L; superscribtio O***XZ*, super scribtio E.

2I. cessaris efc. D?PLR, ces. e/£c. W. tuno esit
illis red. ergo q. s. o. orn. Propter homocoteleutose
L. ilis: eis E; 4 ihs JQR. Ἢ cessari quae
cessaris sunt R. 2-quae caesaris (caesari T*) sunt
caesari CT. que cs D.

22. habierunt C.

33. ila QR. diae C. o5. 8 eum DR. »
sadducaei ad eum Q. sadducei C?P, saducaei Y,
saducei DLRW, sadduccaei E. os. et R.

24. moses cum. ABCFMOQRXY*Z: moyses

134 EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. [XXIL.24-34.

magister moses dixit si quis mortuus | nescientes scripturas neque uirtutem
fuerit non habens filium i dei
ut ducat frater eius uxorem illius 9'in resurrectione enim neque nubent
et suscitet semen fratri suo neque nubentur
?5 erant autem apud nos septem fratres sed sunt sicut angeli dei in caelo.
et primus uxore ducta defunctus est | 3! De resurrectione autem mortuorum
et non habens semen non legistis
reliquit uxorem suam fratri suo quod dictum est a deo dicente uobis
36 similiter secundus et tertius usque ad | 3?ego sum deus abraham et deus isaac
septimum et deus iacob?
?:nouissime autem omnium et mulier non est deus mortuorum sed uiuen-
defuncta est tium
28 1 resurrectione ergo cuius erit de sep- | 88 εἴ audientes turbae mirabantur in doc-
tem uxor? trina eius.
omnes enim habuerunt eam. 8: (224. €) Pharisaei autem audientes quod
39 Respondens autem iesus ait illis erratis silentium inposuisset sadducaeis

moyses dixit. si quis mortuus fuerit non habens filios ut ducat frater eius uxorem
ilius. et suscitet semen fratri suo. "^ erant autem aput nos. septem fratres. et
primus uxore ducta. defunctus est et non habens semen reliquit uxorem suam fratri suo.
* similiter autem et secundus. et tertius usque ad septimum 7 nouissimae autem omnium et
mulier defuncta est. **in resurrectione ergo. cuius de septem. erit uxor omnes enim
habuerunt eam. **'respondens autem iesus ait illis. erratis nescientes scribturas. neque
uirtutem dei. * in resurrectione enim. neque nubent neque nubentur. sed sunt sicut angeli
in caelo. *! de resurrectione autem mortuorum non legistis quod dictum est a deo dicente
uobis. *ego sum deus abraham et deus isaac et deus iacob non est deus mortuorum sed
uiuorum. Pet audientes turbae mirabantur in doctrina eius.

^ pharisaei autem audientes quod silentium inposuisset sadducaeis. conuenerunt in

DESZ:HOJKNTTVY? ve.; moises *P*LW. dicit 38. septem: .vi- DERW. huxor C. ea L.
T ; mandauit nobis E, cf. ἔγραψεν ἡμῖν Mt. xii. 19, 39. o». autem Q. om. ills R. scribturas
Luc. xx. 28; etiam rasura est fere 4 μοὶ 5 litt. in BEJOYZ.
K fos? dixit, ubi fotes? fuisse nobis; cf. scripsit 30. resurrectionem K, enim: ergo DLR;
nobis e. fuerit ὁ et E. hens R* (ab suferscr.). autem T. sed sunt: sed erunt DEJORS $t,
fiium codd. et vg.: filios F ex graeco uel ex Marco se | derunt L ; erunt e/iam e et fures patrum a5.
xii. 19, cf. Erasmum ad À. ]. *non habens filium. Sabat. hangeli C, angueli D, angili L.— o». dei
Jta magno consensu habent omnes latini codd. quos EZ*(-*2?. celo W.
mihi widere contigit, etiam uetwsti ac manu 31. autem : ergo R; 2 mortuorum autem Q.
descripti, cum pvaeci constanter. habeant μὴ ἔχων legitis T*. quod: quia F. &deo: a dio DE?P
τέκνα non habens liberog' 0». ut W. educat L. OJLR ; e Ὁ uobisa dno dicente J. dicentem O*.
fratrem LW. 07. eius R. huxorem C. illis Οὗ 32. habraham E, abraam DT, abracham LR.
(ἃ suferscr.). suscitat D. sen R* (em superscr.). hysahac C, issac D, ysaac W, isac ?PL ; $fem Ὁ»
35. erat D. autem s, /apsu L. aput BC et ds iacob et d$ is. L. non est: non dixit T.
SP*T. «νι DFRW. οὗ primus: primusque ὟΝ. uiuentium : uiuorum FO*(corr. sax.)X* ; --ds R.
uxore (hux. C, uxorem H*) ducte& defunctus : 33. om. et ?P. turbae (-e W): scribae E.
uxorem duxit defuncta R. ow.et R. om.semen admirabantur Q. 07»: eius D.
ὟΝ. reliqid BCOTWX; relinquit Z*. om. 34. pharisei C?PW, farissei DLR(-aei), fharisaei
suam J. V. om. autem E. e&udientes quod: uidentes
26. similiter et ER. .11. et .III- usque ad quia F; cum audientes quia ὦ. imposuisset KW
:VII- D... busque C. .vi1. mum R. vg., inpossuisst DEJPY, inpossuiset L. inp.
27. nouissimae B*, nouissima EJ. o». et T. sadducaeis silentium Q. sadduceis C?PT, saduceis

defunctus R. DLRW, sadduccaeis E. conuenierunt D; con-

XXII. 34—46].

conuenerunt in unum.
$5 Et interrogauit eum unus ex eis legis
doctor temtans eum
86 magister quod est mandatum magnum
in lege?
81 ait illi iesus
diliges dominum deum tuum in toto
corde tuo
et in tota anima tua
et in tota mente tua
3 hoc est 1naximum et primum man-
datum
89 secundum autem simile est huic
diliges proximum tuum sicut teipsum
49jn his duobus mandatis uniuersa lex

EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM.

135

pendet et prophetae.
41 (226. 2) Congregatis autem pharisaeis
interrogauit eos iesus *? dicens
quid uobis uidetur de christo?
cuius filius est ?
dicunt ei dauid
48 ait illis quomodo ergo dauid in spiritu
uocat eum dominum dicens
4 dixit dominus domino meo sede a
dextris meis donec ponam inimicos
tuos scabillum pedum tuorum.
45Si ergo dauid uocat eum dominum
quomodo filius eius est?
16 (226. 3) Et nemo poterat respondere ei
uerbum

unum ad eum. ὅδ εἱ interrogauit eum unus ex eis legis doctor. temtans eum et dicens.
* magister quod est mandatum magnum in lege. ""ait illi iesus diliges dominum deum
tuum. ex toto corde tuo. et ex tota anima tua. et ex tota mente tua. hoc est primum.
et maximum mandatum. **secundum autem simile est huic. diliges proximum tuum sicut
te ipsum. *'in his duobus mandatis. uniuersa lex pendet. et prophetae.

* congregatis autem pharisaeis. interrogauit eos iesus * dicens. quid uobis uidetur de
christo. cuius filius est. dicunt ei. dauid. *'ait illis iesus. quomodo ergo dauid. in spiritu
uocat eum dominum suum dicens. **dixit dominus domino meo. sede ad dexteram meam.
donec ponam inimicos tuos scabellum pedum tuorum. *5si ergo dauid in spiritu uocat eum
dominum. quomodo filius eius est. **et nemo poterat ei respondere uerbum nec ausus fuit

gregauerunt R. in unum ex corr. E; - ad eum
L; * aduersus eum Qécdeff, À ; cf. συνήχθησαν
ἐπ᾿ αὐτόν D, conuenerunt in unum ad eum /.

35. unum ΤῊ; quidam Q. ex ipsis 9. dotor
Y. temtans (c. ad s. 18 AH*LQTXYZ*:
temptans BCDESPFH!'OJKMN'ORV WZ* TiscA.,
tentans vg. eum: om. R*(-« corr. sax); τ εἴ
dicens E; 1 dixit R.

36. quod: quid DR. magnum: magum L;
maius 9JO ; -- et primum Q. Ὁ m. mandatum C.

37. vet ad init. R. diligis CXZ* (corr. 21);
dileges DXPR ; dilegis L. tuum 2s /apsu C. in
toto c. BCDXPLQRT: ex t. c. AEFHOJKM
NM'OVWXYZ vg. Tisch. om. et sec. L. in tote 8.
BCD3*?PHOJ KLMNTQRTVWZ vg.: ext. a. AEF
OX* ? Y ; cf. canonem nostrum ad iv. 5. in tota
mente codd. plur. et vg. : ext. m. FO ; graeci ter ἐν,
sed Mt. xii. 30 ἐξ snde ex in Matt. irrepsisse wuide-
Iur ; uariant hic ueteres in. . in..inócd ffj.,
£154; in..in (ferfia clausula omissa) g,.5 ex ..
ex..ex 7; ex..ex..in..in 6 (additur enim
in omni iustitia).

38. hoo est (sine add.) BCDEXSPFHOJLMO*Q
RTVWX*Z* ug. Hieron.: * enim AKNTOeX*YZ*.
maximum (magnum E) et pr. (pprimum T)

mand.: Ὁ primum et max. m. F, Ὁ» mand. mag-
num et primum R ; gvaecí ἡ (oz. D) μεγάλη καὶ
πρώτη we] πρώτη (ἡ wp.) καὶ μεγάλη.

39. om.est ER. diligis CFHX, dileges ὈΡΡΙΕ,
teipsum s) ductu J. Hic inc. cod. 1.

40. hiis. ΕἾΝ, is H. duabus E; .1r. D.
unuuersa L*; tota C(E)OR. pendit H*.
pendet tota lex E. profetae D3POR, profete L,
prophete W.

41. phariseis C?PW, farisseis DL, farissaeis R.

42. Ὁ est filius Y. dicut Z* (corr. Z'). dauit
L.
43. &it: dicit E. o». ait illis N. illis ihis
BEDH'GOQR cwm graecis Pjuribus et f f. quomo
K. uocauit R. dominum: dns T*.

44. adextris wo ductis Y ; ἃ dexteris D. soab-
ilum AE*PFJKLMNTVXZ!: scabellum ΒΟ.
E*9OQRTWYZ* cg. 7s. scapelum H.
peduum LR.

45. dauid «4 in spiritu DE?P"VFQW. — wocauit
ORZ*. 7» eum dnm uocat J.

46. potest L. 7 ei respondere X vg. nussus D.
» ex illa die quisquam :PKM'O*(sed corr. ΟΥ̓
X*Z. quisquam: quicquam L*; quis R* e —
quis fuerat (510) R. illo ΝΥ. diae..hamplius C.

156 EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. [xxt 46-xx1i. o.

digito autem suo nolunt ea mouere.
5 (220. 3) Omnia uero opera sua faciunt ut
XXIII.(827.10 'Tunc iesus locutus est uideantur ab hominibus
ad turbas et ad discipulos suos? di- dilatant enim phylacteria sua
cens et magnificant fimbrias
super cathedram mosi sederunt scribae | "amant autem primos recubitus in cae-
et pharisaei nis
3 omnia ergo quaecumque dixerint uobis et primas cathedras in synagogis
seruate et facite Ἰ et salutationes in foro
secundum opera uero eorum nolite et uocari ab hominibus rabbi.
facere 8 (280. 10) [Tos autem nolite uocari rabbi
dicunt enim et non faciunt. unus enim est magister uester
4 (225.5) Allieant autem onera grauia et omnes autem uos fratres estis
inportabilia et inponunt in umeros | ?et patrem nolite uocare uobis super
hominum terram

neque ausus fuit quisquam ex illa die
eum amplius interrogare.

quisquam ex illa die amplius eum interrogare. — XXIII. ! Tunc iesus locutus est ad turbas.
et ad discipulos suos *dicens. super cathedram moysis sederunt scribae et pharisaei.
*omnia ergo. quaecumque dixerint uobis..... seruate et facite. secundum opera uero
eorum. nolite facere. dicunt enim. et non faciunt. *alligant enim onera grauia. et inporta-
bilia. et inponunt super umeros hominum. digito autem suo. nolunt ea mouere. ^omnia
uero opera sua faciunt. ut uideantur ab hominibus. dilatant enim phylacteria sua. et
magnificant fimbrias uestimentorum suorum. *amant autem primos discubitus in cenis. et
primas cathedras in synagogis. "et salutationes in foro. et uocari ab hominibus rabbi.
*uos autem nolite uocari rabbi. unus est enim magister uester. omnes autem uos fratres
estis. *et patrem. nolite uobis uocare super terram. unus est enim pater uester. qui in

2» interrogare eum amplius ex illa hora Q. »
interrogare amplius E.

XXIII 1. loquutus OIX. of. ad sec. ΒΘ. ΚΙ
Of*(sed -- m. sax.)VZ. om. suos L.

2. catedram T, cadhedram R, cathedra XZ.
mosi ABCMOQXYZ: moysi DEPPHOIJKMR
TVW og. 7?sc^., moisi L; mosis F. sedent R.
scribe LW. pharisei CW, farissaei R, farisaei ?P,
farissei L, farisei D ; 4 dicentes R^?" i» γε. inepte.

3. om. ergo EW. que cumque D, quecunque
3B, im/er quae εἰ cumque ras. wsnsiws Af. A.
dixerint ὁ in J. obseruate OX. 2 facite et
seruate JR. facete ?P* (sed corr). hopera C.
2 uero opera EHQRTW. . eorum: illorum E.
om. enim T. ipsi et Q, 7 et ipsi R.

4. alligant codd. 5j. ef vg.: adligant J ; alli-
gauit Q. autem codd. 54. 9 cum abc f.i ga
1g: enim DEPILRIRSL e / ^; wariant graeci.
honera CDE?PORT. inportabilia coz4. 9i. : imp.
MWX* vg. inport. et i. in h. hominum ex m. rec.
wt udiur K. imponunt HIMW vg. umeros codd.
$4: humeros CDIPOKLORTWXY?* og. Z3TscÀ.,
humero J ; numeros Z*; 4 suos T*. degito L.
nonlunt H. 75s ea ras. 1 wel a litt. X. »
mouere ea Q.

5. uero: o» 3P*(-:57.); ergo DQX. Mhopera
C. om.sua LR. o». ut SP*( Pb. uidiantur
R. habC. ominibus T*, phylacteria BCEOI
JKMNTVZ! gg. : phylasteria W, philacteria AFH
O*"-0XYZ*; fylacteria ΟΥ̓́Τ, filactiria ?PLR,
filactyria D. o». sua F. magnificauit R. fym-
brias D, fimfrias O ; fymbriam E; 4 suas DO*'*R;
T,uestimenti sui E.

6. autem. BCDOJKLMN'VWZ «vg. Hieron.
cum graecis multis et uett. (graeci etiam multi re):
enim AEPPFHOQRTNXY cwm graecis 157 al? et e.
recubitus ABCH!'OKN'QVWXZ* ve. : -tos DeP
FH*JLMO*RTYZ? ; accubitos D*E. oaenis AD
SCDHOIKLN'QVZ: cenis BCEEFMORTWXY,
ceniis E*; coenis J (sed dubito) vg. catedras T.
synago D, sinagogis :PHLW, synagogiis E*,
snagogis R.

ἡ. salutationis E*, ominibus T. rabi W e/ ἐφ
vw. 8.

8. autem: uero E; enim R. uocare EH*Z*.
enim est ABDOLMQXY : enim (or. est) R ; est
(om. enim) C; 2 est enim EPFHIJKNOTV
WZovg. omnes autem: omnes enim DEPORXY.
om. estis R* (add. corr. sax.).

9. uooare: om. R* (add. corr. sax.) ; uocari D.

XXIII. 9-- 5. EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. 137

unus enim est pater uester
qui in caelis est
1? nec uocemini magistri
quia magister uester unus est chris-
tus.
11 (831-5) ()uj maior est uestrum
erit minister uester
13 qui autem se exaltauerit humiliabitur
et qui se humiliauerit exaltabitur.
18 (2888) U'ae autem uobis scribae et phari-
saei hypocritae

quia clauditis regnum caelorum ante
homines

uos enim non intratis

nec introeuntes sinitis intrare.

16 (288. 10) Uae uobis scribae et pharisaei

hypocritae
quia circumitis mare et aridam
ut faciatis unum proselytum
et cum fuerit factus
facitis eum filium gehennae duplo
quam uos.

caelis est. "neque uocemini magistri unus est enim magister uester christus. " qui autem
maior est uestrum. erit uester minister. "qui autem se exaltauerit humiliabitur. et qui se
humiliauerit. exaltabitur. "uae autem uobis. scribe et pharisaei hypocrite. qui deuoratis
domos uiduarum. sub optentu prolixe orationis. propterea sumetis pluriorem damnationem.
uae uobis scribae, et pharisaei hypocritae quia cludetis regnum caelorum ante homines.
uos enim non intratis neque introeuntes. sinitis intrare. "uae uobis scribae et pharisaei

2» uobis uocare 3P. enim eet ABCDFOGIJLM
X*Y : enim (om. eat) R*T ; ἢ» est enim EPHKXT
OQVWZ; 2 est antem R***? e? X*?; - uobis
BO*"Xc. celis W.

10. neq: R; ne CT. uocimini HX. Ὁ» unus
est uester magister Q.

11. ον. est, uestrum Q; om. uestrum Κ᾿.
2 uester minister DRW.

12. 2 seautem ?PR. exaltaberit T. — exalta-
uerit se Ὁ. humiliauitur OZ* (corr. Z'. hu-
miliaberit Z ; humiliat ΝΥ. exaltauitur LO.

I3. ue W δέ et σα. om.&utem ER. scribe
ὟΝ. pharisei CW, farissaei R, farissei L, farisaei
?P, farisei Ὁ. hypochritse CY, hyppochritae DE,
hippochritae R, hippocritae 3P, hippocrite L,
hypocrite W, ypocritae T(-te)Ze. quia: qui DK
NTQTWYZ*. cluditis BCEXPFH*MR. celorum
W. hante C. homines i» ras. T; hominis L ;
hominibus O, demde fergit uae uobis scribae et
pharisaei hypocritae( -te H*9) qui comeditis domos
uiduarum oratione longa orantes propter hoc ut
amplius accipiatis iudicium e£ sic H*9 (eadem
man quae addidit uos autem efc. xx. 28 ; etiam A
et f Ó praegonunt wersum 14 wev58113.. uos enim
(ὑμεῖς γάρ) : uos autem DEXPFLQR cum M graeco
e£ weit. f. intrastis T*. neque D; sed W.
sinetis L, sinites O*; sustinetis J. introire EKMT
Vx*2z.

14. Totwse mersus omisiwsus cum codd. plur.
et a d e ff, ι. « (εἰ graecis NBDLZ msiriusc. Orig.)
corr. waf. (qui ποία! hunc uersum. inueniri * in
canene viii im quo duo tasstsum concordant Luc. xx
[47] εἰ Mc. xii [40]") cod. caraf. qwi habet
'Sumplae ex cap. xx Lucae in fine: wersum
Aabent (F) H*9 et O(in medio wers. 13, wide ἐδέ
annotata) QR ( Post s. 15) T. Leptoensis S. Isidori,
9w. Jfüiom. (sed praeterit im commentario) et

emnes quot widimws edd. antiq. e.g. Jailbrum
1476, Ἡ de Ratisb. y481, Kesler 1487, Pagasiné
1497, Erasmus, Froben 1502, Sacon 1515 ef 1519,
Mareschad 1531, Utuian 1534 et Iunta 1534, Bene-
dictus 1558 etc., cum ὁ c f fy ἃ (n) n, ὃ et graecis
minusc. uix multis (sed ante uers. 13 habent EFG
HKMA ex., al. Mer.) ; legunt uero sic nao uobis
soribae et (on. scr. et F) pharisaei (phariss. Q,
farissei R) hypooritae (hypuchr. Q, hippochr. R,
ypocrite T) qui (quoniam QR ὁ c,quia ug. ΑἸ εν ον.)
comeditis (commed. R, comedatis Q; deuoratis
F/A; om. ὃ non Δ) domos (-us ΟΖ Zieron.)
uiduarum (-et δ) oocazione longe orantes
(occass. longe or. R, orationis longae occasione or.
Jeg., oratione longa or. T, orationes longas or. vg.
Zfieron., sab obtentu prolixae orationis F f, occa-
sione p. o. 4) propter hoe (propterea c f 0, pro hoc
À; om. F) amplius accipietis (7- acc. ampl. QR
óc far, δος. maius À, acc. maiorem F, sumetis
pluriorem /) iudicium (damnationem F /) FQRT
(cf. H**O wuers. 13) Leg. vg. Hieron. b c f f (7)
7*,05; om. q G wers. 13 usque ad w. 39; werba
προφάσει μακρὰ προσενχόμενοι mullum. torserunt
interpretes, cf. " Old Lat. Bil. Texts, 17, fp. xciv,
Xcv.

IS. ue W; autem ?PW. «scribe W. pharisei
CW, farissaei R, farisaei 3P, farissel L, farisel D.
hyppochritae DE, hipochrite LW, hippochritae R,
hippocritae 23P, ypocritae Ze. quies: qui DEGJK
KTQTVZ* (corr. Z*). oiroumitis BCDIPFHOGIK
MO*QRT"'Z e£? circum itis L, circumistis E: cir-
cuitis ANTO-TeVWXY σ΄, circuistis J. haridam
C; aridum E. ow. ut ὅλο. un. pr. E. proselitum
FWX*, prosilitum Di3PLRT*, prosilytum H*.
quum OG. faciatis »PR. gehenne IOW, gehenae
R, gechennae L. 75:5 uos f$ergi? R uae uobis
scribae et íarissel hippochritae qih commeditis

T

158

16 Uae uobis duces caeci
qui dicitis quicumque iurauerit per
templum nihil est
qui autem iurauerit in auro templi
debet
"stulti et caeci quid enim maius est
aurum an templum quod sanctificat
aurum ?
15 et quicumque iurauerit in .altari nihil
est :
quicumque autem iurauerit in. dono
quod est super illud debet
19 caeci quid enim maius est
donum an altare quod sanctificat
donum?

EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM.

[xxi 167235.

50 qui ergo iurat in altari iurat in eo et
in omnibus quae super illud sunt
?! et qui iurauerit in templo
iurat in illo et in eo qui inhabitat in
ipso
22 et qui iurat in caelo
iurat in throno dei et in eo
qui sedet super eum.
33 234-5) 1746 uobis scribae et pharisaei
hypocritae
quia decimatis mentam et anethum et
cyminum
et reliquistis quae grauiora sunt legis
iudicium et misericordiam et fidem
haec oportuit facere

hypocritae quia circuitis mare et aridam. ut faciatis unum proselytum. et cum factus fuerit.
facitis eum filium gehennae duplo quam uos. !*uae uobis duces caeci qui dicitis. quicunque
iurauerit in templum nihil est qui autem iurauerit in aurum templi, debitor est. "stulti et

caeci.

quid enim maius est. aurum. an templum quod sanctificat aurum. !* et quicunque

iurauerit in altare. nihil est. si quis autem iurauerit in donym quod est super illud. debitor
est. !? stulti et caeci quid enim maius est. donum an altare. quod sanctificat donum. ** qui
ergo iurauerit per altare. iurat in eo, et in omnibus quae super illum sunt. 5 εἰ qui iura-
uerit in templo iurat in illo. et in eo qui habitat in ipso. * et qui iurauerit in caelo. iurat
per trhonum dei. et in eum qui sedet super eum. $ uae uobis scribae et pharisaei hypo-

domus uiduarum occassione longe orantes propter
hoc amplius accipietis iudiciü de qgwibws mide
sra ad 14.

16. ue W. caecii E*, ceci LW. qui dioitis:
quid dicitis L; ow. J. quicunque 938. per
templum; in t. BDLQR. nichil W. in auro
EKNT'QTVWZ' vg.: in aurum ABCD:PFHOLM
ORXYZ*. om.templi Z*(--Z*). debet (ὀφείλει)
ABCIPFHOJKMTVWX*YZHBS0L: debitor est
DELMrO(debetor Οὗ, sed corr. m. sax. )QRX*Z*S
Hieron. cum a c d f fy. y ἃ r,.. (sed debet ὁ e e).

17. oc. e& R. ceci KLW, caecii E. maus L.
oem. est Q. hanC.

I8. quiquumque H, quicunque 938. in altari
BC?PFHOJMNTO**TVWYZ? vg. (in alteri ΟἿ):
inaltare ADEKLQRXZ*. | nichil W. quicumque
A*BCD(qui cumque):?PF HJ KL(qui cum que)MM'
OQTVWXYZ ve. (quicunque 938) : qui A*EOR.
ort. autem W. in domo W*. 2 quod super
illud est Q. illut Z* (cozr. Z?). debet: debitor
est DELOQR, debetor est O.

I9. caeci 3P expumxit corr. sed nihil im mg.
addidit; ceci LW, caecii E; --stulti X. 07. est
J. hanC; aut E,

20. ergo: autem V*. iuranerit ER. in altari
CH*OTW ze. tid. ad 18: in altare ABDE:PFH*

JKLMNOQRVXYZ. iuratse.-etD. que W
2 sunt super illud J. illut Z* (corr. Z^), ilud T.

21. et qui iur. in templo ἐμ ras. K. qui:
quicumque ?P*eW (7 ; quicunque 938. iurat et
R. in ilo: in ipso D* (corr. Ὁ“). qui in-
habitat (τῷ κατοικοῦντι) ASFMOX*Y ef ff:
qui habitat BCDEHOJKLN'QRT(abitat)V W X*Z
vg. Hieron. c ff £1. 3 Ah 7 aur., habitanti d δ, def.
à ὁ q.

22. iurauerit R. celo W. trono LTZ* (corr.
Z". in eum Z* (in eo Z*. sedit R. super
eum : super ipsum E.

23. ue * autem, 47 scribe ὟΝ. pharissaei C,
pharisei W, farissaei R, farissei L, farisei D.
hypochritae CD, hippochritae *P(-critae)R, hyp-
pochritae E, hipochrite L, hipocrite W, ypocritae
T(-te)Ze, hypochitae Y. quis: qui DFRVX9?W
S93. mentam codd. A. εἰ 2g.: mentham BJ
Tisch., mentem L, menta H. &nethum (ἀνηθον)
ABJMQX*YZ 9g.:: anetum EEPFHOIKM'OTV
WX*, hanetum C, anetam D* (sed & »ot. «orr.),
aretum L, annetum R. oyminum ABCFHOKM
NTOQV YZ* yg. : ciminum TWZ*, cymminum DE,
cimminum ?PLR, quiminnm J, cuminum X.
reliquistis (ἀφήκατε) codd. 9j. εἰ ve.: relinquitis
OX*. que D. legis-et R. iuditium W. mis-

XXIII. 23-29 |

et illa non omittere.
3 Duces caeci
excolantes culicem
camelum autem glutientes.
35 (236-5 (Jae uobis scribae et pharisaei
hypocritae
quia mundatis quod deforis est calicis
et parapsidis
intus autem pleni sunt rapina et in-
munditia
36 pharisaee caece munda prius quod in-
tus est calicis et parapsidis
ut fiat et id quod deforis est mun-
dum.

EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM.

13g

?: (51. ) Uae uobis scribae et pharisaei
hypocritae
quia similes estis sepulchris dealbatis
quae aforis parent hominibus speciosa
intus uero plena sunt ossibus mortu-
orum et omni spurcitia
38 οἷς et uos aforis quidem paretis ho-
minibus iusti
intus autem pleni estis hypocrisi et
iniquitate.
29 038-9 U3e uobis scribae et pharisaei
hypocritae
qui aedificatis sepulchra prophetarum
et ornatis monumenta iustorum

critae. quia decimatis mentam. et anetum. et cyminum et reliquistis quae grauiora sunt
legis. iudicium et misericordiam et fidem haec oportuit facere. et illa non omittere ** duces
caeci. excolantes culicem. camelum autem gluttientes. ?*uae uobis scribae et pharisaei
hypocritae. qui emundatis. quod de foris est calicis et parapsidis. intus autem. pleni estis
rapina. et iniustitia. * pharisaee caece munda prius quod intus est calicis et parapsidis. ut
fiat et id quod de foris est mundym. ^" uae uobis scribae et pharisaei hypocritae. quia
similes estis sepulcris dealbatis. quae a foris parent hominibus speciosa. intus uero. plena
sunt ossibus mortuorum. et omni spurcitia. ? sic et uos. a foris quidem paretis hominibus
iusti. intus autem pleni estis simulatione. et iniquitate. ?'uae uobis scribae et pharisaei

sericordiam D. Mhoportuit C. non omittere
(hom. C, omm. V): non (4 ras. quasi 7 lit.)
mitti X*.

24. ceci W, caecii E. exoolantes (excul. »PNT,
exculentes EL) culicem (cal. T*): Ὁ» culicem
exspuentes R ; ze»: cet R^», camellum BD?PJ
LR. glutientes DEJMOQTZ* vg. (glucientes
W): gluttientes ABCFHOKLNTVXYZ', deglu-
tientes ?PR.

25. ue W. scribe W. pharisei CW, farissaei
R, farisaei ?P, farisei D, farissei L. hypochritae
CY, hippochritae ?P(-critae)L(-te)R, hyppochritae
DE, ypocrite T, ypochrite Ze, hipocrite W. quia:
qui EERVWS' $ (non wero (Ἷ wt werss 23). de
foris Z3sch. parapsidis (vapoyíbos) ABzPFHOJ
KMN'QVWX*YZ : parabsidis CDEILO**RTX*,
paratsidis O*; paropsidis ve. autem: uero Q.
pleni sunt(yéuovci)ABE?PFHIJ KLMNT'OV YZ:
pleni estis CDORTWX vg. JZieron., etiam cef
ΤᾺ (b def-); pleni estis sunt Ὁ. inmunditia
codd. 54. : imm. KW(-dicia) vg. 73scÀ. ; inmundia
O*.
26. pharisaee FOKNTOQYZ vg.: phariseae
JV, pharisee ABCEHMTW, pharisaeae X, phari-
sae 2P, farissaee R, farisee D, farisseae L. cece
W, caecae E, caeci H* ; ecce L. parabsidis (cf.
35) CDEILO*"*RX*, paratsidis O*; paropsidis

vog. ut fiat: et fiat R. et id: id (or. et) 3P»
ΙΕ; et (om. id) D; om. XP*R. de foris
Tisch.; defores L ; foris (o7. de) E.

27. ue W. scribe W. pharisei CW, farissaei
R, farissei L, farisei D. hypochritae CD, hip-
pochritae *P(-critae)R, hyppochritae E, hipochrite
L, ypocritae VZ» e? -te TW. Post hypooritae
def. M ssque ad (an]gelis xxv. 41. quia: qui V.
om.estis R. sepulchris codd. 9. et vg.: sepulcris
ὨΟΤι δὲς scr. pr. erasum) WZ. quae (que D)
aforis: quaea Íforis O, quae a foris J ZZscA.,
quae aforiis E*, quae foris FH*T. — speciosa
hominibus Q. speciossa D. intus autem D.
hossibus C. portuorum L. omnis D*Z*. spur-
titia K, spurcicia W.

28. aforiis ΕΞ; a foris DJ 77:sc&. quidem ap-
paretis DH'OR; 2 paretis quidem 3L; »
apparetis quidem Q. hominibus iusti: hypo-
chrite hominibus Q. intus: iustus iep/e L.
hyporisi H*, hypocrissi R, hypochrissi D, hypochrisi
L, hippocrisi 3P, hippochrisi E, ypocrisi M'TVZ»,
ipochrisi W, hypocrisin ΗἨ 9.

29. ue W. scribe W. farissaei R, farisei D,
farissei L, pharisei PW. hypochritae C, hippo-
chritae ER, hippocritae ?P, hipochrite L, ypocritae
VZ*« εἰ -te TW, hipochitae Y; o$&. DQ. qui;
quia CE*WS51B. sedifloatis: similes estis W.

T 2

140 EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM.

80 et dicitis si fuissemus in diebus patrum
nostrorum
non essemus socii eorum
in sanguine prophetarum
31itaque testimonio estis uobismet ipsis
quia filii estis eorum qui prophetas
occiderunt.
?3(:39-1) Et uos implete mensuram pa-
trum uestrorum
88 serpentes genimina uiperarum
quomodo fugietis a iudicio gehennae?
34(49-5 Ideo ecce ego mitto ad uos
prophetas et sapientes et scribas
et ex illis occidetis et crucifigetis

[ΧΧΊΠ]. 30-37.

et ex eis flagellabitis in synagogis ue-
stris
et persequemini de ciuitate in ciuitatem
35 ut ueniat super uos omnis sanguis iustus
qui effusus est super terram
a sanguine abel iusti
usque ad sanguinem zachariae filii
barachiae
quem occidistis inter templum et altare
$$amen dico uobis uenient haec omnia
super generationem istam.
37 (241. ὃ) Hierusalem hierusalem quae oc-
cidis prophetas
et lapidas eos qui ad te missi sunt

hypocritae. quia aedificatis sepulchra prophetarum. et ornatis monumenta iustorum. **et
dicitis si fuissemus in diebus patrum nostrorum. non essemus socii eorum. in sanguine
prophetarum. *!itaque testimonium perhibetis uobis metipsis quia filii estis eorum qui
prophetas occiderunt. *? et uos impletis mensuram patrum uestrorum. ?*serpentes progenies
uiperarum. quomodo fugietis a iudicio gehennae.

* ideo ecce ego mitto ad uos prophetas et sapientes. et scribas. et ex illis occidetis. et
crucifigetis. et ex eis flagellabitis in synagogis uestris. et persequemini. de ciuitate in ciui-
tatem. " ut ueniat super uos omnis sanguis iustus qui effusus est super terram. a sanguine
abel iusti. usque ad sanguinem zachariae. filii barachiae quem occidistis inter templum et
altare. "* amen dico uobis. quia uenient haec omnia. super generationem istam. *' hieru-
salem. hierusalem quae occidis prophetas et lapidas eos qui missi sunt ad te. quotiens uolui
congregare filios tuos. quemadmodum gallina congregat pullos suos sub alis suis et

sepulcra ESOTZ (son D). profetarum D3PLOR.
hornatis C, monomenta E, munumenta R.

30. οὔτ qui T. dicetis BH*; - quia DELQR.
fuessemus R. profetarum D?POR.

31. itaque { in ΒΗΘ. testimonium DLQR.
uwobismetipsis J zz. profetas D:PLOQR. hocci-
derunt C.

32. implete ABHOJKNTQVXYZ ve. (inplete
CD3PFLOT, cf. lii. 15 efc.) : impletis E, inpletis
R. mensura Y. patruum ἢ. uestrum O*.

33. serpentes--et 9. genimins (γεννήματα)
ABCD:PFOKLN'QORTV WX*YZ' vg. Hieron. cum
ΤᾺ m et gemina EH : progenies JOX*Z* cum c f;
fed generatio ab de f, A q v. iuditio W. gehaennae
Y, gehenne DO*W, geennae B, gechennae L.

34. ideo 1 dico uobis $' (aste 1deo W* scr. dó
sed exp. corrector). om. eoce R. om. ego E*K
LZ. mitto: misi R. profetas D:IPLOR. o». et
jr. X*Z* (corr. Z^). om. et fos! soribas AFY
ZYsÀ. hoccidetis C, occiditis O ; occidistis R.
crucifigitis O ; crucificetis L; crucifigistis R. εχ
ilis :PL; om. E. flagillabitis ?PL; flagellauitis
O; flagillastis R. sinagogis Ec:PLT, sinagogiis
E*. om. et fos! uestris D. persequemini

(διώξετε) CDESPKLQRV!WXZ vg.: persequimini
ABFHOJM'OTV*Y. de ciuitatem O* (sed m
erasa).

35. uos 174. Ji». T. sanguinis Y* (n sec. erasa).
effusus EXPLY. sanguine « enim E. abeli F.
iusti abel R. husque C. 0m. ἃ san. abel
i. u. ad san. W. zacchariae CFHOJKOVZ,
zacharie EW, sachariae L, zaccarie T. fili BFT*
XY. barachie ὟΝ, baracie T. hoccidistis C;
occiderunt ΡΟ. in O* (ter swerscr.).

36. hec W. Ἢ istam generationem E.

37. hyerusalem hyerusalem D, hierusalem ieru-
salem H, hirusalem /asi$»: L, ierusalem δὲς W ve.
iherusalem ihrslm quae occidis prophetas a£sassento
»tigriori et m. forsan recentiori C. que D. occides
F. profetas D:PLOR. ad te missi (misi *PR)
sunt: mittuntur ad te F δῇ sic γέρε. Lscif. Cal.
af. Sabat. quotiens (cf. xvili. 31) BCDE*FH*I
JLORTWXZ et quotins Ee: quoties APH*OKM"
QVY ve. ZímA. congrege T*. tuos: suos Y;
sequitur ras. 3 δ. X. quemmadmodum NT,
quemammodum FKVXYZ; sicat DE; quomodo
J. alas * suas DE'PHOLQT; alis ὁ suis FR.
em. et Z* (corr. Z!).

XXII 37-XXIV.&] EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. 141

accesserunt ad eum discipuli secreto
dicentes

dic nobis quando haec erunt

et quod signum aduentus tui

quotiens uolui congregare filios tuos
quemadmodum gallina congregat pul-
los suos sub alas et noluisti
3$ecce relinquitur uobis domus uestra

deserta et consummationis saeculi ?
*9dico enim uobis non me uidebitis | * Et respondens iesus dixit eis
amodo uidete ne quis uos seducat

5 multi enim uenient in nomine meo di-
centes ego sum christus
et multos seducent
6 audituri enim estis proelia
et opiniones proeliorum
uidete ne turbemini
oportet enim haec fieri
sed nondum est finis

donec dicatis benedictus
qui uenit in nomine domini.
XXIV.04* 9) Et egressus iesus de
templo ibat
et accesserunt discipuli eius
ut ostenderent ei aedificationes templi
?ipse autem respondens
dixit eis uidetis haec omnia ?
amen dico uobis non relinquetur hic | "consurget enim gens in gentem
lapis super lapidem qui non destru- et regnum in regnum
atur. et erunt pestilentiae et fames
8 (543. 5). Sedente autem eo super montem et terrae motus per loca
oliueti ? haec autem omnia initia sunt dolorum.

noluisti. * ecce relinquetur uobis domus uestra deserta. **dico enim uobis quia non me
uidebitis amodo donec dicatis. benedictus qui uenit in nomine domini. XXIV. ! Et
egressus jesus de templo ibat. et accesserunt ad eum discipuli eius ut ostenderent ei aedificia
templi. *iesus autem dixit eis. uidetis haec omnia. amen dico uobis. non relinquetur hic
lapis super lapidem qui non destruatur. *sedente autem eo super montem oliueti. accesse-
runt ad eum discipuli secreto dicentes, dic nobis. quando haec erunt et quod signum
aduentus tui. et consumationis saeculi. *et respondens iesus. dixit eis. uidete. ne quis uos
seducat. "multi enim uenient in nomine meo. dicentes quia ego sum christus. et multos
seducent. *audituri autem estis proelia. et opiniones proeliorum uidete ne terreamini.
oportet enim haec omnia fieri. sed nondum est finis. "exurget enim gens super gentem. et
regnum super regnum. et erunt pestilentiae et fames. et terremotus per loca. *haec autem

38. relinquitur (ἀφίεται) AFO«* (relinquintur
O*yT*X*Y cum ὁ ff,: relinquetur BOCDEPHOJK
LNQRT*VWX"*Z vg. Hieron. cum cef fi gy. 1^
q 7; cf. demittetur Z, diserta D.

39. enim: autem EQR. non me: nonne
inepte L. uideuitis C ; sequitur ras. 1a fere /itt.
K. hamodo C, a modo 7IscA.

XXIV. 1. om. et CZ*. egresus K, gresus Οὗ
(e swperscr.). ihesus 9/eme C; om. R* (^ corr.
jax.). &ocesserunt-radeum (ΡΟ. hostenderent
C; ostenderunt Y. eis E*. aedificationem BCD
EIQRTWX* (ed. TW).

3. dixit.eis codd. ,. : dixit illis BCELRTW
vg.; ait illis dixit illis D (se ait illis εχ...
uidetes O*. *ebis O. relinq'tur O. huc E*.
lapes E*. dextruatur C, distruatur D?PL.

3. eo: illoL; eum Z* (eo Z*); ihu E. olibeti
BT, holibed C, olieti R. disoipuli (sie add.)

ACTFH*JKLN'TVWY vg.: * eius BDEH'GO
QRXZ cum cr et graecis satis multis. dioentes
τοὶ D. hec W. signum «erit T (cor. uat. nos
71g.). consummatione R, consümatio T. seculi
C38, saeci R* (τ -ul- cor. sax.), scti T.

4. dixit: ait R. eis: illis DE. quis: qui Z*
(corr. Z*). seducat -rullo modo E.

6. audituri enim estis: aud. autem e. CDHL
OTX*Z; audietis enim Q; audietis R. prelia
DT, prael. 9. hopiniones C, opinniones ΚΕ,
opioniones E. preliorum DT, prael. $. uedete
H*, turbimini H*:; conturbemini W; timeatis
J awr. hoportet C. hec W. est: statim W.

ἡ. consurgent O*. regnum ín: regnum contra
F, τ΄ super E. pestilentie E, «εἰς W; pestilentia
Z. terre EFW. terraemotus «zo ductu DJ.

8. hec W. &utem: enim E; om. R. inicia W,

142

?(4*1) 'Tunc tradent uos in tribula-
tionem et occident uos
et eritis odio omnibus gentibus
propter nomen meum.
10 (245. 10) Ft tunc scandalizabuntur multi
et inuicem tradent
et odio habebunt inuicem
let multi pseudoprophetae surgent et
seducent multos
12 et quoniam abundabit iniquitas
refrigescet caritas multorum
13 qui autem perseuerauerit
usque in finem hic saluus erit.
14 (246. 9 Et praedicabitur hoc euangelium
regni in uniuerso orbe
in testimonium omnibus gentibus

EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM.

[Xxtv. 9—20-

et tunc ueniet consummatio.
15(47-9) Cum ergo uideritis abominati-
onem desolationis
quae dicta est a danihelo propheta
stantem in loco sancto
qui legit intellegat.
16 (43- 2) ''unc qui in iudaea sunt fugiant
ad montes
11 et qui in tecto non descendat
tollere aliquid de domo sua
18 et qui in agro non reuertatur
tollere tunicam suam.
19 (249. 2) (Jae autem praegnatibus
et nutrientibus in illis diebus.
30 (250. 6) ()rate autem ut non fiat fuga
uestra hieme uel sabbato.

omnia. initia sunt dolorum. *tunc tradent uos in tribulationes. et in conuenticula. et
potestatibus. et coram regibus stabitis. et occident uos. et eritis odio omnibus gentibus
propter nomen meum. "et tunc scandalizabuntur multi. et tradent alterutrum. et odio
habebunt inuicem. "et multi pseudoprophetae insurgent. et seducent multos. 15 et quoniam
abundabit iniquitas. refrigescit caritas multorum. "qui autem perseuerauerit usque in
finem. hic saluus erit. ἢ εἴ praedicabitur hoc euangelium regni. in uniuerso orbe. in testi-
monium omnibus gentibus. et tunc ueniet finis. cum ergo uideritis. abominationem deso-
lationis quod dictum est a danielo propheta. stante in loco sancto. qui legit intellegat.
''tunc qui in iudaea sunt fugiant ad montes. " et qui in tecto est. non descendat tollere
aliquid de domo sua. δ εἰ qui in agro est non reuertatur tollere uestimenta sua. !*uae
autem praegnantibus et nutrientibus in illis diebus. 39 orate autem. ut non fiat fuga uestra

" 9. Cunc V /apsu. uos: nos L. in tribuls-
tionem (els θλίψιν) BCESPHOJLNQRTW zg.:
in tribulatione ADFKOVXYZ. — hoccident C.
hodio CT*^; o». L. gentibus: hominibus D.

. 10. om. et FL. scandalitzabuntur D, scandalisz.
E; scandalizabunt C. inuicem ὁ se DE:PH«O
QR. 2 inuicem hodio habebunt T*; hodio
etiam C.

II. pseudo prophetae Y, pseudoprofetae ΡΟ,
pseudoprophete W ; seodo profetae DL(-te)R c.
wers. 24. insurgent R.

12. om. et DR. om. quoniam J. habundabit
CDEPRW; abundauit N'OZ*(t, hab. L. in-
iquitas ὁ et DERX. refrigerescet DEL, re-
frigerescit R. charitas vg.

I3. perseuerauit R; permanserit CDJKLM'QT
ΝΖ" (corr. 2); 4 in amore di R szme auct. wet.
husque C. salbus CT.

14. praedicauitur O, predicab. D. aeuangelium
E, aeuangu. D. in fr. om. D. huniuerso C.
horbe C, orbi D, orbei V ; mundo E; qwod fuerit
im K* nom liquet; terrarum R ὁ e. consum-

matio - saeculi R.

I5. quum HO. oideretis LR. abhominationem
DEPKMRVW, ab hominationem L, habomin. C.
desolationes V*; desolutionis D; o». E. dicta
sunt DRT. &: in NZ* (corr. Z*). danihelo A
(cod. et sic Tisch. ed. a*^^) BCFHOINTOQX:
danielo DEPJLRTVYZ ; danihele Καὶ ; daniele W
vg. profeta DzPLOR. stante W. leget B; «et
E. intelligat HOJW vg.

I6. in iudea DE:PRW; inuidia L. fugient
DOLS5. in montes FKLWRWX*Z* (ad Z*); in
montibus J.

17. teoto est ΒΕ “ΘΟ "5, discendat D?*PLR,
descendet T, descendant E*X. 7 aliquid tollere
δ. domu DLN'QRV.

I8. reuertetur DH!Q.
tunic. am Α.

I9. ué W. praegnatibus AF(pre)HOVX:
praegnantibus BCEJL*QTWYZ? og. 73scÀ., preg-
nantibus D:PKNTOZ*, prignantibus R. nutrianti-
bus R. in sw. Jin. X.

20. horate C. autem: ergo DR. ut non:

tonicam DEXPLR,

XXIV. 21—3o.]

31 (251-2) Erit enim tunc tribulatio magna
qualis non fuit ab initio mundi usque
modo neque fiet.
22 (262.6) ἘΠ pisi breuiati fuissent dies
illi
non fieret salua omnis caro
sed propter electos breuiabuntur dies
illi.
33 (268. 2) 'T'unc si quis uobis dixerit ecce
hic christus aut illic
nolite credere.
34(254-69 Surgent enim pseudochristi et
pseudoprophetae
et dabunt signa magna et prodigia
ita ut in errorem inducantur si fieri
potest etiam electi
35 ecce praedixi uobis.

EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM.

143

26 (255- 5) Si ergo dixerint uobis
ecce in deserto est
nolite exire
ecce in penetralibus
nolite credere.
21 (259-5) Sicut enim fulgur exit ab oriente '
et paret usque in occidentem
ita erit et aduentus filii hominis.
28 (267. 5) Ubicumque fuerit corpus
illuc congregabuntur aquilae.
29 (268. 2) Statim autem post tribulationem
dierum illorum sol obscurabitur
et luna non dabit lumen suum
et stellae cadent de caelo
et uirtutes caelorum commouebuntur
80 et tunc parebit signum filii hominis in '
caelo.

hieme uel sabbato. * erit enim tunc tribulatio magna. qualis non fuit ab initio mundi usque
modo. neque fiet. ?*et nisi breuiati fuissent dies illi. non fieret salua omnis caro. sed
propter electos. breuiabuntur dies illi. * tunc si quis uobis dixerit. ecce hic est christus aut
illic. nolite credere. *exurgent enim pseudochristi et pseudoprophetae. et dabunt signa
magna et prodigia. ita ut in errorem inducant. si fieri potest. etiam electos. * ecce praedixi
uobis. ?*si autem dixerint uobis. ecce in deserto est. nolite exire. ecce in penetrabilibus
nolite credere. ?' sicut enim fulgur. exit ab oriente. et paret usque ad occidente. ita erit et
aduentus fili hominis. 35. ubicunque fuerit corpus illic congregabuntur.

aquilae. *?statim autem post tribulationem dierum illorum. sol obscurabitur. et luna
non dabit lumen suum. et stellae cadent de caelo. et uirtutes caelorum commouebuntur.
9 et tunc apparebit signum fili hominis in caelo. et tunc plangent omnes tribus terrae. et

ne R. fiad T*. hieme (xep&vos) : hyeme CHJ,
yeme T, cheme R ; in hyeme $38, in hieme $7
(delet in cod. caraf-). sabbatho 9 3B.

21. o*t. tuno JZ* (sed-- Z7). mundi: saeculi
ERaó?cdff.., Agr. husque C; 1 nunc D* (sed
£xp.). necD. orm.wersum X* sed t ad calcem pag.

32. brebiati CLOX ; adbrebiati T'; bre"lati ?P;
breuiat W. fuiss| nt L. fleret: fuerit D. salba
C. omnes O*. helectos C. brebiabuntur HOO
TXZ* (corr. Z?).

23. dixerit: dixerunt L. hio -- est BEOGO*(suf.
Jin.et sax.)TWX*Z* vg. &aut-ecce E.

24. seodo xpi D, seodoxpi R, seudo xpi L,
pseudocristi P. pseudo prophetae Y : pseudoprof.
*PO, pseudoprophete W ; seodo profetae O, seudo-
profetae R, seudo profetae L. 0»; magnsa E.
em.ut Q. inerrore HY ; merorem L ; in terrorem
O*. '»ducantur D; induantur Q ; inducant multos
R. 2 potestfieri Β. aelecti C ; electos R.

25. predixi D.

26. ergo: enim R. diserto D. in sec. ss. Jin.

MT. penetralibus ACD (poen.) HJQTW*X vg.
Hieron. et a ὁ fy σι h: penetrabilibus BE(paen.)?P
FOKLNTORVW*YZ et /5; cf. cubiculis c, cubiculo
d, promptuariis e, hospitio f, domibus φ.

27. sicuti C; si E; si ait L. enim: ergo L.
ἔρος CDESPH*'JLORY ; fulgere Z* (corr. Z!).
exit (ἐξέρχεται) codd. 91. et vg.: exiit BEQRVX.
horiente C. apparet DQR, aparet L. usque ad
O*(corr. 9. sax.)R. occidente C(hocc.)F TZ*(corr.
Z?). occidente mitta erit Γ.. o9. et sec. DKNTQ?
RVZ. fili X*.

28. ubiquumque ΗΘ, ubicunque $38, ibicumque
lapsu V. ilic LW vg. ocongregabuntur 4 et
EH!OT ovg. cor. wat. 5g. aquile LW.

29. ον. illorum Z*(-- Z?). hobscurabitur C,
obscurauitur O. o». et Z*(-4 Z5) dauit O.
stillae B*, stelle LW. celo δίς. W. mouebuntur
E.
30. apparebit DE*PQR cor. waf. 719.; pareuit
O*. fili LX. celo W. plangent (-guent D,
-geret 9): * se DEFL a c ff; 9; c super se QRW.

144. EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. [xxiV. 30—38.

85.2) Et tunc plangent omnes tribus
terrae
et uidebunt filium hominis
uenientem in nubibus caeli
cum uirtute multa et maiestate
*! et mittet angelos suos

*^amen dico uobis quia non praeteribit
haec generatio
donec omnia haec fiant.
55 Caelum et terra transibunt
uerba uero mea non praeteribunt.
36 (360. 6) De die autem illa et hora nemo

cum tuba et uoce magna scit
et congregabunt electos eius a quat- neque angeli caelorum
tuor uentis nisi pater solus.
a summis caelorum usque ad terminos | ?' (201-9 Sicut autem in diebus noe
eorum. ita erit et aduentus filii hominis
53 Ab arbore autem fici discite parabolam | **sicut enim erant in diebus ante dilu-
cum iam ramus eius tener fuerit et folia uium
nata comedentes et bibentes

scitis quia prope est aestas
33 ita et uos cum uideritis haec omnia
scitote quia prope est in ianuis

nubentes et nuptum tradentes
usque ad eum diem quo intrauit in
arcam noe

uidebunt filium hominis. uenientem in nubib caeli cum uirtute et gloria multa. et
mittet angelos suos cum tuba et uoce magna. et congregabunt electos eius a quattuor
uentis. a summis caelorum usque ad terminos eorum. *'ab arbore autem fici discite para-
bolam. cum iam ramus eius tener fuerit. et folia nata. scitis quia prope est aestas. *??ita et
uos cum uideritis haec omnia fieri scitote. quia prope est ad ianuis. "**amen dico uobis quia
non praeteribit haec generatio donec omnia fiant. " caelum et terra transibunt. uerba autem
mea non praeteribunt. "de die autem illa et hora. nemo scit. neque angeli caelorum
neque filius nisi pater meus solus. "sicut autem in diebus noe ita erit et aduentus fili
hominis. *sicut enim erant in diebus illis ante diluuium manducantes et bibentes. nubentes.

omnis Y*. et uid.: tunc uid. J. nuuibus C; 36. diae C. illo EF. apngueli D. celorum

nubus L. caelii E*, celi W. quum H. multa:
magna ΕΖ' ex Lc. xxi. 27 cf. cor. wat.; « et
gloria Te. magestate C, maistate L ; -- éxcelsa R.

31. οὐ τ tunc F (ex Marco xiii. 27). mittent W ;
mittit H*. anguelos D. cu*O. tub//ra;. 2 itt.
X*. om. et fosí magna Z* (- Z*). congrega-
buntur E*; congregabit L*. aelectos C. eius:
suos QR. quatuor DEPPLRS3B0L; -niu. F.
uentis: εἰ H'OLOQZ* ; caelis R; «celi cor.
wat.* (non mg.). celorum W. husque C.

32. ficos E; fico BXPJ; υἱοὶ R. parabulam
SP'LOR. quum HO. ramos O*R. estas RTW;
aestus EZ* (corr. Z!).

33. it&: sic E. quum GO. uideretis LQ. haec
omnis: haec (hec W) fieri E*W ; h. o. ὁ δεῖ F
(ex Mr. xiil 39 ταῦτα γινόμενα). quia: quoniam
SP. om.in R. etin ianuis cor. μα." non mpg.

34. non is. /in. O. preteribit D, praeteriuit
O*. generatio haec ERW ge. om. haeo fr. D.
om. haeo sec. JW RZ* eum à f f; ; hec W. 2 haec
omnia H!. fiat Y*.

35. terram. E*OW*. terra et Q. uero:
autem BDER vg. preteribunt D.

W; in caelo O***; 4 neque filius BJOX* cum
graecis N*BD 13.28. 86. 124 e£ ab c d ef fy. ,À4
qr awr. Cf. * Jn quibusdam Latinis codicibus
additum est neque filius gusurs im graecis ef
maxime Adamantii et. Pierii exemplaribus hoc
son habeatur adscriplumi ; sed quia im νον:
legitur disserendum. uidetur. Gaudet Arims et
Eunomiws quas ignorantia magistri gloria
discipslorum sit, etc., Hieron. ad loc. 2 solus
pater CF og.

37. sicut: si D. autem: enim CEQRT; «4
fuit DER. om. erit usque ad diebus s. 38 L.
om. et KNTRVZ*(--Z*). fli BEO*X*Y. honis E.

38. diebus--ilis ETX. dilluuium TZ!, dilu.
bium O*, diluium »PLR. commedentes E. uibentes
O*; «et DLOQR**, nubentes om. ΕἸ (τ Res),
et nuptum (nub BCX*Y): et nuptui JT σ΄,
cor.uat. tg. ; ad nuptium Q; fos! bibentes ferzif
et uxores ducentes usque, c/c. E. ad eum diem:
ad illum d. R; in eum d. E; ad eum in d. Q.
intrauit: introiluit BCIPFJO*WX*2Z* (corr. Z*).
in archam CT; in arca DHJZ*. - noe in arcam

EQR ey.

XXIV. 39—49-]

3? et. non cognouerunt
donec uenit diluuium
et tulit omnes
ita erit et aduentus filii hominis.
40 (262- 5) 'Tunc duo erunt in agro
unus assumetur
et unus relinquetur
*! duae molentes in mola
una assumetur
et una relinquetur.
4$ (268. 6) U'ieilate ergo quia nescitis
qua hora dominus uester uenturus sit.
44 (264-3) Tllud autem scitote quoniam si
sciret pater familias qua hora fur
uenturus esset
uigilaret utique et non sineret perfo-

EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM.

145

diri domum suam
$ ideo et uos estote parati
quia qua nescitis hora
filius hominis uenturus est.
46 (265- 5) C)uis putas est fidelis seruus
et prudens
quem constituit dominus suus supra
familiam suam
ut det illis cibum in tempore?

*! (269- 5) Beatus ille seruus quem cum ue-
nerit dominus eius inuenerit sic faci-
entem

*3 amen dico uobis quoniam super omnia
bona sua constituet eum.

9 (61. δ) Si autem dixerit malus seruus
ille in corde suo

et nuptum tradentes. usque in diem quo introiuit noe in arca ? et non cognouerunt. donec
uenit dilluuium et perdidit omnes. ita erit et aduentus filii hominis.... *'tunc. duo erunt
in agro unus adsumetur et unus relinquetur. * duae molentes in mola una adsumetur et alia
relinquetur. * duo in lecto uno. unus adsumetur et alius relinquetur. *'uigilate ergo. quia
nescitis. qua die dominus uester uenturus est. * illud autem scitote quia si sciret pater
familias qua hora fur uenit uigilaret utique et non sineret. perfodiri domum suam. *' ideoque
et uos estote parati. quia hora qua nescitis. filius hominis uenturus est. *$quis nam est
fidelis seruus et prudens. quem constituit dominus eius supra familiam suam ut det illis cibum
in tempore. “7 beatus ille seruus. quem con uenerit dominus eius inuenerit facientem sic.
* amen dico uobis. quia super omnia bona sua constituet eum. **si autem dixerit malus

39. cognuerunt R. dilluuium Z?, diluium ?PLR.
tulit R. 2os/ erit ow. et QRZ* (- Z^). fili
BEX*.

40. duo: 111:: D. erunt duo JRW. as-
sumetur DFHKMVWX*Z? vg.: ads. ABCE?P
OJLOQRTX*YZ* Tisch. bhunus se. C; alter
FT. relinquitur B, relinqtur O* e? is τε. 41.

41. Uersum prorsus om. W cum 9... in mola:
///mmola/// E; ad molam DR. una Jis repetitum
H(fr.eras)). 2 unarelinqueturet una assumetur
D. assumetur.ceíc.u supra. etuna: etaltera Q.

42. Uersum sic habent duo in lecto unus adsume-
tur (ass. Z?5 $) et unus (alter X) relinquetur BEH'O
ORTXZ^' Ὁ cum graecis D. 13. 69 etabcd e (ante
wers. 41) f fy. , (ambo omisso 41) A q gat. (non uero
£34 r 7,9), μὲ c f in lecto uno cwm graecis. De
Ais cf. cor. uat. * Quidam moderni addunt duo in
lecto unus assumetur et alius relinquetur /azen?
esf Ls. xvii. (34];' sed codex qui im margine
laudatur (..) widetur sic legisse.

43. uigelate DL. ergo: itaque Q. nescitis
qua die uel DEXP**QR. o». hora 1, sit: est
DJN'QRV.

44. illut C. quoniam: quia E. paterfamilias

δ. u. esset: ἃ. est JZ* (corr. Z*) ; ueniret EF.
uigelaret D. hutique C. siniret HOTX*. perfodi
CTWX* og.

45. ideo: ideoque BCD*E:PFH*OJLQT cor.
καί (non mpg). et uos estote (stote H): »
estote etuos Q. qua nesoitis hora (qua expunc.
H): 2 nescitis qua hora DEOKLN'QRTV Z* corr.
«af.; 27 qua hora nescitis :PO**X*, uentura R.
est 4 filius D zsefte.

46. quis putas: quis nam LR, quis nam putas
X*. Ὁ» quisnam est putas Ὁ. fidelis est L. o».
et prudens D. constuit O; constituet ER. o7.
suus JP*(--77.J. supra codd. 21]. εἰ cor. wat.:
super BCDEPHOJLQRTX* vg. ZiscÀ. cor. uat.
7. cybum E, ciuum C.

47. quum O. uenerit: inuenerit Of dominus
eius codd. 27. εἰ ug. : om. eius A*H. — inuenerit
dns elus sic facientem cum uenerit Ὁ. inuenirit H
(sed primo uoluit inuenit).

48. amen: uere F. quoniam: quia E. supra
B. constuet O.

49. om. malus R. ille seruus DER ; » in
corde suo malus ille seruus Ὁ. fecit FHR ; faciet
T. om.meus E. uenire-rad me Ὁ.

U

146 EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. [xxiv. 49-XXV.8.

moram facit dominus meus uenire ? sed quinque fatuae acceptis lampadi-
9 et coeperit percutere conseruos suos bus
manducet autem et bibat cum ebriis non sumserunt oleum secum
5! ueniet dominus serui illius *prudentes uero acceperunt oleum in
in die qua non sperat et hora qua uasis suis cum lampadibus
ignorat 5 moram autem faciente sponso
5? et diuidet eum dormitauerunt omnes et dormierunt
partemque eius ponet cum hypocritis 5 media autem nocte clamor factus est
illic erit fletus et stridor dentium. ecce sponsus uenit
XXV. (0355.10 "Tunc simile erit regnum exite obuiam ei

caelorum decem uirginibus ' tunc surrexerunt omnes uirgines illae
quae accipientes lampades suas et ornauerunt lampades suas
exierunt obuiam sponso et sponsae 5 fatuae autem sapientibus dixerunt
?quinque autem ex eis erant fatuae date nobis de oleo uestro
et quinque prudentes quia lampades nostrae extinguntur

seruus ille in corde suo. moram facit dominus meus uenire. "et incipiet percutere conser-
uos suos. mandycet autem et bibat cum ebriosis. *'ueniet dominus serui illius in die qua
non sperat. et hora qua ignorat "et diuidet eum partesque eius. ponet cum hypocritis.
ilic erit fletus et stridor dentium. XXV. 'Tunc simile erit regnum caelorum decem
uirginibus quae accipientes lampadas suas exierunt obuiam sponso. et sponsae. *quin-
que autem ex eis erant prudentes. et quinque fatuae. *sed quinque fatuae. acceptis
lampadibus suis. non sumserunt oleum secum. *prudentes uero acceperunt oleum in
uasis suis cum lampadibus. *moram autem facientem sponso. dormitauerunt omnes.
et dormierunt. *media autem nocte clamor factus est. ecce sponsus uenit. exite
obuiam ei. "tunc. surrexerunt omnes uirgines illae. et ornauerunt lampadas suas.
*fatuae autem. sapientibus dixerunt. date nobis de oleo uestro. quia lampadae nostrae.
extinguntur. ?responderunt prudentes dicentes. ne forte non sufficiat nobis et uobis ite

50. ceperit LW ; coepit R. percuterit R. con-
seruus H, conserbos O*. manducat ?PR. bibit R,
bibet L. ebreis L, ebris 3P*?, hebriis C ; ebriosis
VD*ÉKN'O*RVX*?Z vg.

51r. ueniet- autem R. diae C. quam δὲς Το,
om. et h. qua ig. J.

52. diuidiuit R. o». eum DR. » partem
eiusque R. ponat T. hypochritis CD, hyppo-
chritis E, ypocritis TVYZ*, hippochritis LR,
hippocritis ?P, hipocritis W. illic: ibi W.

XXV. 1. erit codd. ef vg. et corr. uat.* : est T
corr. «af. mpg. celorum W. decim 3P; .x. DEL
RW. queD. lampadescum ACDXPH!OJKLNT
QRTVWX*YZ? veg., εἰ lapades E: lampadas BF
H*OX*Z*. exierunt «- in E; 1 ad? A* (sed
erasum); -- autem Q. hobuiam C, obiam LQR.
sponse W.

2. quinque: .V. ERW. om.autem Ὁ. ἰδίας
CHW. οι. et q. prudentes (2. 3) sed q. fatuae
per homoeoteleuton Ε΄. quinque se.: .v. ERW;
sequitur ras. a litt. À.

3. quinque: .v. DERW. fatue W. lampe-
dibus - suis DE:P*?R. — non s. oleum secum

acc lampadibus Q. sumserunt AFHTXYZ :
sumpserunt BCDE:?POJ KLWOQRVW og. TiscA.
holeum C.

4. uero: autem R. acciperunt DE?PLR.
holeum C. uassis DEXPLRY. lampadibus τ
suis D?P"*Q,

5. mora HM'Z. facientem X. dormitaberunt
T. om.et dormierunt E*. dormiuerunt Q.

6. faotus (fatus Q est - et DR. uenit uenit J.
obiam LR. ei: illi E.

7. uirginis DR. ille ELW. hornauerunt C.
lampadas BF.

8. fatue LW. fos/ autem ras. 6 aut 7 litt. 90.
sapientibus: prudentibus D* (sed corr.) ; graeci
habent. semper φρόνιμοι etc. sed ueteres plerumque
cum uulgala concordant cum habeant prudentes
alibi ef sapientibus Aic sc. ὁ ε σι ὦ Φ, sed. pru-
dentibus fJ,; contra d et v, habent ubique sapientes,
sapientibus. De fexíw fricamo wix fossumwus
iudicare cum deficiat e, nec. Cyprianus opem
praestet :. sed credo duas fuisse hoc loco wersiones
quarum wna habuerit sapientes ef stultae (d) ef
altera prudentes δ fatuae. dixierunt L. date:

XXV. 9-19.] EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. 147

? responderunt prudentes dicentes

ne forte non sufficiat nobis et uobis

ite potius ad uendentes et emite uobis

10 dum autem irent emere uenit sponsus

et quae paratae erant intrauerunt cum
eo ad nuptias

et clausa est ianua

!! nouissime ueniunt et reliquae uirgines
dicentes

domine domine aperi nobis

?* at ille respondens ait amen

dico uobis nescio uos

15 uigilate itaque quia nescitis

diem neque horam.

M (269.3) Sicut enim homo peregre profi-
ciscens uocauit seruos suos

et tradidit illis bona sua.

15 (510. Et uni dedit quinque talenta
alii autem duo
alii uero unum
| unicuique secundum propriam uirtu-
tem
, et profectus est statim
| É abiit autem qui quinque talenta ac-
ceperat
et operatus est in eis
! et lucratus est alia quinque
| "7 similiter qui duo acceperat
| lucratus est alia duo
18 qui autem unum acceperat
abiens fodit in terra et abscondit pe-
cuniam domini sui
1? post multum uero temporis uenit do-
minus seruorum illorum

potius ad uendentes et emite uobis. dum autem irent. emere uenit sponsus. et
quae paratae erant. intrauerunt cum eo ad nuptias. et clausa est ianua. postea
autem uenerunt relique uirgines dicentes. domine domine aperi nobis. ?? quibus re-
spondens dixit. amen dico uobis quia non noui uos. "'uigilate ergo quoniam nescitis
diem neque horam. "sicut enim homo peregre proficiscens. uocauit seruos suos. et
tradidit illis substantiam suam. ^et uni dedit quinque talenta. alii autem duo. alii
uero unum. unicuique autem. secundum propriam uirtutem. et profectus est. "statim
autem abiit. qui quinque talenta acceperat. et operatus est in eis. et lucratus est alia
quinque talenta. " similiter. et qui duo acceperat. lucratus est et alia duo. "qui autem
unum talentum acceperat. abiit et fodit in terram et abscondit pecuniam domini sui. !* post

da H*. olo R* (sed corr. m. sax). lampadas X.
nostre RW. «extinguntur codd.: extinguuntur W
es., 7isch.

9. responderunt: respondens L; - autem
DLQ. dicentes: dixerunt X* ; «non DELR.
sufhat D, suficiet L. putius :PLR, pocius W.
ad--eos L. emitte LV*.

10. hemere C. que D. parate LORW, partae
H; preparatae D; om. Y. intraurunt L*, in-
traberunt T. nubtias BY. claussa D.

II. nouissimae BQX, nouisime L, nouisseme
O* ; graeci ὕστερον δέ, sed codices mostri plerumque
»on reddunt δέ; -- autem DEQR / ; 4 uero W ff vg.
Hieron. Tisch. ueniunt; uenerunt ?POSeRW, οἱ
ἦλθον D er. c d f. om. et JTZ*. relique DORZ;
relinque LY*(-quae). apere R.

12. ad C; et E. a!tO; eis C. amen amen D.
uobis: *quia R; *quod DL.

13. uigelate D, vgilate L. itaque τ et orate Τὸ
cor. uat.* mon mg. 2 horam neque diem Q.
hora H; qua dfüs uester uenturus est HQ (ex
XXxiv. 42).

14. sicut: si E*. om. enim LR. homo-
quidam W., perigre ?PR ; os. CFH*JXZ*( 4 Z!)

δι. proficicens E, profeciscens L. 7 prof. homo
per. P. uocabit T.

15. quinque: .v. DEFRW. tallenta L. ali
E às; alteri D. om. autem Ὁ. duo: 11. DE.
uero: autem Q. unum: .L E; «et ?P"90.
hunicuique C, uni cuice L. propr. uirtutem:
opera sua L. 7 statim profectus est X. 7 pro-
fectus est. statim !fautem abiit R. istatim C.

16. R side supra 15. babiit C, abit LQ. owes.
qui Y*. quinque: .v. DERW,quinta M, cumque
L. tallentaL,thalenta C. acciperat E:PR, acciperet
L. om.etoperatusoestusgue ad acceperat versu
30 fer Aomoeoteleuton ΟἿ, sed -- ἐπ mpg. inf. Οἱ.
hoperatus C. om. est ?P*( Ἡ γκρ.). ois: ea T. alia:
*inQ; -duoquiL. quinque: .v. DEFRTW.

17. similiter: τοὶ DHLQW vg.; - autem et
R. duo: 11. δὲς DE. acciperat ESPR, acciperet
L. estet O* ut udtur, sed erasurm.

18. autem: uero R. unum: .. E; -- talentum
Q. acciperat EXPO, acciperet L. 7 acceperat
unum R. abiens: habens L. or» in X*( * Χο).
terram EHJLO*TWX vg. paecuniam E.

19. tempus O*. £os/ seruorum rasura est in
E. possuit PLR ; posui O*.

U 2

148 EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. [xxv. 19-24.

?? Accessit autem et qui duo talenta ac-
ceperat

et posuit rationem cum eis
? et accedens qui quinque talenta ac-

ceperat et ait domine duo talenta tradidisti
optulit alia quinque talenta dicens mihi
domine quinque talenta mihi tradi- ecce alia duo lucratus sum

disti 23 ait illi dominus eius
et ecce alia quinque superlucratus euge serue bone et fidelis

sum quia super pauca fuisti fidelis

supra multa te constituam
intra in gaudium domini tui.
^ Accedens autem et qui unum talen-
tum acceperat
ait domine scio quia homo durus es

? ait illi dominus eius
euge serue bone et fidelis
quia super pauca fuisti fidelis
supra multa te constituam
intra in gaudium domini tui.

multum uero tempus uenit dominus seruorum illorum. et posuit raditionem cum eis. 9 et
accedens qui quinque talenta acceperat. obtulit alia quinque talenta dicens. domine quinque
talenta mihi tradidisti. ecce alia quinque superlucratus sum. ?' et ait illi dominus eius. euge
serue bone et fidelis. quia super pauca fuisti fidelis super multa te constituam intra in
gaudium domini tui. ?accedens autem et qui duo talenta acceperat dixit. domine duo
talenta tradidisti mihi. ecce alia duo talenta superlucratus sum. ^? ait illi dominus eius.
euge serue bone et fidelis. quia super pauca fuisti fidelis. super multa te constituam. intra
in gaudium domini tui. *accedens autem. et ille qui unum talentum acceperat ait. domine.
Scio te. quia homo durus es. metis. ubi non seminasti. et congregas ubi non sparsisti.

30. accidens O*. quinque: .v. quater DEF
RW. thalenta Az e£ a/iói C, tallenta L δὲς (sed
tert. et 22, talenta). acciperat EXPR, acciperet L.
optulit AFHJKM'OQVY : obtulit BDEPOTW
XZ vg., hobtulit C, obtullit LR; τ ei T. or.
talenta R. osm.dioens D*. o»: dne L. quinque
fert.: quique L. — tradidisti mihi 3PRTW vrz.;
2 dedisti mihi Q. om. et CDEHOKLQR**(scGde
inf )TVWX*Z ve. Tisch.; om. et eoce R*( Ὁ ecce
lantum R5); — ecceetJ. quinque - talenta J.
super lucratus D.

21. «et ad init. QR. eius: meus ΕΠ. serue
bone (δοῦλε ἀγαθέ codd. gx. omn.) cum DEHLO
QRW υγ-., εἰ εὐ ffi ffsguq r0; cf. uaa ubi hunc
ordinem plures sequuntur codd.: 7» bone serue ABC
(bonae seruae):*PFOJ KNTTVXYZaóA aur. fideles
X*. super pauos (ἐπὶ ὀλέγα) codd. et vg.: supra
P. X*. paucae L. fidelis fuisti Q. supra
multa (ἐπὶ πολλῶν) cum HKNTX*Z εἰ Bentleio
(7*. Coll. B. 17. 14) ex B. M. 1 B. vii, 1 E. vi,
I E. vii, viii, add. 5463 (Bentleii F), Cotton. 715.
A. li ; Jegunt etiam sic Walkeri o (Par. F. Ζ. 362)
$ (F. 2. 13171) et S. foh. oxon.: super multa ABC
DEPFOJLOQRTVWY vg. Zisch. Cf. wers. 23
ub Plures huic lectioni nostrae suffragantur, et
uersionem Twuricensem 'in paucis fuisti fidelis multis
te praeficiam,' e£ Anglizanam A.D. 1603. paucae
L. domini: dei BOR*.

32. &ooessit autem ot: et accessit Q; acces

alter et L, accessit et alter R ; accedens autem fet
KNTVZ; a. autem ὁ ad eum et OX*. duo: -11-
DE (sed duo se. D). thalenta C, talentu Z*(-ta
Z'!. acciperat BEP, acciperet L. οὗ ait (os. et
KM'VZ): dicens R. dua Z* (corr. Z^). thalenta
C, tallentà. R. Ὁ mihi tradidisti CDERT*
(mihi tr. mihi ΤῊ); deinde * et R*. eooe t et
7. » duo alia R. superlucratus RT, super
lucratus Q.

23. τ et ad imi. JQ. dominus: deus W.
serue bone (δοῦλε ἀγαθέ wid. ad wu. 31) BC(seruae
bonae) DESPFOJKLM'OQR (Ὁ s.b.euge) VWXZ
vg. uett. 9j.: boneserue AHTY cur ett. À (bene) v.
super pauga (ἐπὶ ὀλίγα) codd. £/. et vg. : supra p.
HX. supra multa (iz? πολλῶν) ABFH*KOTX
YZ Bentl.: super multa CDEPH:9JLNWTQRVW
vg. Tisch., cf. uors. 21. multe L. domini τ ἀεὶ
BLOR. ttui W.

24. om. et R. tallentum L. acciperat BEPOR,
acciperet L; τ εἴ EH9«OW. 0m. quis E. durus:
austerus ὟΝ, cf. austeris ὁ (ex Lc. xix. a1). es et
ASPFHOOQY : es (om. et) BOCDEJKLWRTVW
XZ vg. Tisch.; graeci θερίζων quod mom inepte
redditur et metis, guod, qui corrigebast, non satis
gerspicientes delebant et st graeco propius accede-
rent ; Bentleius uoluerat metens sed non reperitur
sisi in d. metes Z* (corr. 25) cum c 4. hubi C
óis. saeminasti C, semen. O; seminas JL. om.
ubi non sparsisti D. sparasti L.

XXV. 24—35.]

et metis ubi non seminasti
et congregas ubi non sparsisti
35 αἴ timens abii et abscondi talentum
tuum in terra
ecce habes quod tuum est
36 respondens autem dominus eius dixit ei
serue male et piger
sciebas quia meto ubi non semino
et congrego ubi non sparsi ?
31 oportuit ergo te mittere pecuniam
meam nummulariis
et ueniens ego recepissem utique quod
meum est cum usura
33 tollite itaque ab eo talentum
et date ei qui habet decem talenta.
2) (271.2 Omni enim habenti dabitur
et abundabit

EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM.

149

ei autem qui non habet
et quod uidetur habere auferetur ab
eo.
80 (212. ) Et inutilem seruum eicite in
tenebras exteriores
illic erit fletus et stridor dentium.
31 (218. 10) Cum autem uenerit filius homi-
nis in maiestate sua
et omnes angeli cum eo
tunc sedebit super sedem maiestatis
suae
3?et congregabuntur ante eum omnes
gentes
et separabit eos. ab inuicem
sicut pastor segregat oues ab haedis
33 et statuet oues quidem a dextris suis
haedos autem a sinistris

*'et timens abii. et abscondi talentum tuum in terram. ecce habes quod tuum est.
* respondens autem dominus dixit ei serue male et piger. sciebas quod meto ubi non
semino. et colligo ubi non sparsi. *'oportuit ergo te. committere pecuniam meam
nummulariis. et ueniens ego. cum usuris utique recepissem quod meum est. * tollite
itaque ab eo talentum et date ei qui habet decem talenta. "omni enim habenti
dabitur et abundabit ei autem qui non habet et quod uidetur habere auferetur ab eo. ὅ9 οἵ
inutilem seruum proice in tenebras exteriores. illic erit fletus et stridor dentium . .. * cum
autem uenerit filius hominis in maiestate sua. et omnes sancti angeli cum eo. tunc sedebit
super sedem maiestatis suae. ? et congrabuntur ante eum omnes gentes. et seperabit eos

ab inuicem sicut pastor segregat oues ab haedis. 9 et statuet. oues a dextris suis haedos

35. timens * ego DLQR (et ad tal. tuum
atramento pallidiore D). habii C, abui L. o.
et EH*. abscondit L*. thalentum C, tallentum
L. interra (om. T*) : sub terra O (sz. rec. *at in^).
om. est ad fin. L.

26. o». elus DL. seruae malae C, seruae
male L. scibas F. quia-«ego Ὁ. hubi C 5i.
saemino C, simino O*.

27. hoportuit C. o7 te O. mittere (βαλεῖν)
ABCE:PHJKNTTX*Y : conmittere FO*, comm. D
OLO-QRVWX*Z ve. paecuniam E, peccuniam
DR. nummularis ?PLY(-ís), numulariis JW ve.,
nummolariis C. --ego uenienf KR. recipissem
D3PLR*, requipissem R*. hutique C; o». T.
meum erat J. usuram Z*;. husura C; ussura
DLR; usuriis E* e? -ris EQ. 7 cum usuris quod
meum est Q.

38. tollete ?PO. itaque: utique X; om. R.
hab E. thalentum e -ta C, tall. LR. ei: illi
NT ;om.R. abet T. decim KL; .x. DEFRW.

29. enim: autem ἢ X*; om. L. dauitur O*.

habundabit CDLNTR(-uit), abundauit OZ*(corr.
Z^) abetC. o».et E. uidetur habere (abere
C): habet R. auferatur B, aufertur T. o»s. ab
eo ? et inutilem seruum L.

30. et inut.: » inutilem autem DQ. iecite DL
R, eiecite Q, eiicite vg. 72:c5.; mittite T ; 1 foras
Qaócd fis, foris ἀφ. illio: ibi EJW; ubi Q.

31. cum (quum HO) autem: etcum DR. »
fil. hom. uenerit W, uenerat E. magestate e -tis
C. hangeli C, angueli D; 1 eius $. sedet R*;
«isJ. sede ΘῈ, sue W.

32. gentes-rterrae Ὁ. seperabit D ; separauit
BFOTX; -* ante V. hab C is. abinuicem sno
ductu 9. sicuti C. obes OT, hobes C. haedis
AD3POQXYZ?*: hedis BCEFHKLNORVWZ*,
edis T ; hoedis J vg.

33. statuit OR. | oues (houes C) quidem (-dam
F): 2 q. oues DQR. dexteris D. 0$. suis R.
haedos AD'PFHOLQRXYZ: hedos BCEKNTO
VW, edos T; hoedos J zg. ha C. sinixtris CT;
t suis D.

150 EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. [[Χχν.3,-41.

3!tunc dicet rex his qui a dextris eius 1 ?* quando autem te uidimus hospitem et
erunt. collegimus te
Uenite benedicti patris mei aut nudum et cooperuimus?
possidete paratum uobis regnum a 1 "aut quando te uidimus infirmum aut
constitutione mundi in carcere et uenimus ad te?
35 esuriui enim et dedistis mihi mandu- | *'Et respondens rex dicet illis
care amen dico uobis
sitiui et dedistis mihi bibere quamdiu fecistis uni de his fratribus
hospes eram et collegistis me meis minimis
86 nudus et operuistis me mihi fecistis.
infirmus et uisitastis me *Tunc dicet et his qui a sinistris

in carcere eram et uenistis ad me. erunt
3! Tunc respondebunt ei iusti dicentes discedite a me maledicti in ignem ae-
domine quando te uidimus esurientem ternum
et pauimus qui praeparatus est diabolo et angelis
sitientem et dedimus tibi potum ? eius

autem a sinistris. ** tunc dicet rex his qui a dextris eius erunt uenite benedicti patris mei.
possidete regnum paratum uobis a constitutione mundi. *'esuriui enim et dedistis mihi
manducare. sitiui. et potastis me. hospes eram. et collegistis me. * nudus. et cooperuistis
me. infirmus fui. et uisitastis me. in carcerem fui et uenistis ad me. ?' tunc respondebunt
ei iusti dicentes domine. quando te uidimus esurientem et pauimus aut sitientem et potaui-
mus. * quando autem te uidimus hospitem. et colleximus aut nudum et cooperuimus.
? aut quando te uidimus infirmum aut in carcere. et uenimus ad te. “0 εἴ respondens rex
dicet illis. amen dico uobis quamdiu fecistis uni de his fratribus meis minimis. mihi fecistis.
* tunc dicet. et his qui a sinistris erunt. discedite a me maledicti in ignem aeternum. qui

34. dicit O*. hiis CE**PRW. dexteris D.
possedite LR, possedete D3P, possidite O*. »»
regnum paratum uobis L*Q, Ὁ» regnum quod u.
paratum est DR ; paratum est u. r. ísefte E. 8
const.: ab origine DER(oreg.) c d ff, 8.

35. aesuriui C, essuriui DL, esuriu*i O, essurii
3SP*. om. mihi EO*. dedisti se. HLO*T*Y;
didistis R. michi W. hospis BD?POR, opes T*,
ospes Τὸ, collegistis BDEXP"H'OJKQTWX*Z
v2., €t collig. CLR: collexistis ASPFFH*NTOVX*Y.
2 Clauwsulas sic inuerti? J infirmus et u. me,
hospes eram et c. me (ον. nudus et op. me), in
carcere eram et u. ad me.

36. o». nudus et op. me JX*; nudus 1 eram
QR; fui *P!. hoperuistis C ; cooperuistis EXP
OKM'RVZ*$. uissitastis D ; uisitasti L. carcerem
O*Z*. inc. eram (ἐν φυλακῇ ἤμην) cum. BCEH!
G(eam)JJ KLNTOTVWXZ vg., Hieron.: in c. fui
QR; in c. lantum, AD-PFH*Y. om. ad KW.

37. ei: om. H*NT ; 4 et HOM"; ras. 4 uel 5
Ait. K. hesur. C, essur. DL. pauimus: - te
BY$; -te aut E:P**QR. sitientem (sic. W):
τ et pauimus D* sed expunctum.

38. om. autem D. ospitem T. ocollegimus

cum BCDESP"H'OJKLTWX*Z σρ., Hieron., et
collig. QR: colleximus APÉFH*NTOVX*Y. om.
&aut D. co operumus L; cohoperuimus C;
operuimus H*T ; « te BCDEPOJKNT'OQTVW
XZ vg., contra graecm.

39. quando: quante E*. aut in carcere (ἢ
iv 9.) BDOJKLMORTVWYX?*Z vg. Ziieron.: et
in c. ACEPPFHX-*Y; uelin c. Q. carcerem BCF
HJLOXYZ^*.

40. dicit LO. quandiu D?PLO*RS. de: ex
QRTW vg. hiis CE*QW. » ex minimis his fr.
meis R, Ὁ ex hiis minimis fr. meis Q. om. fr.
meis T* ; o5. minimis O* ( - Οὐ.

41. dicent Z*. et his: rex et his H«O; rex
hiis R ; his (o». et) LOTZ; or. et his J. hiis
CE*RW. ha C;'nd A*Y. sinixtris C, senistris
SP*L; -4eius DEQR. dicedite V*, discendite Y.
ame O, ama H. etern. W ; aetemam L*. qui
praep. est AYPFHKLM'O*QTVXYZ' (pre.) fere
cut qg: qui paratus est BCDEOGJO*W Z* ge. Hieron.
corr. uat. /; quem praeparauit pater meus R ere
cum Dgr.etabcd fy agy hr rs sed plurimi ex
Àis parauit — diabulo BCHPLRVZ*. ang. D.
an ]gelis iz. rursus M.

XXV. 43-XXVL 5] EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM.

42 esuriui enim et non dedistis mihi man-
ducare
sitiui et non dedistis mihi potum
48 hospes eram et non collegistis me
nudus et non operuistis me
infirmus et in carcere et non uisitastis
me.
4 Tunc respondebunt et ipsi dicentes
domine quando te uidimus esurientem
aut sitientem
aut hospitem aut nudum
aut infirmum uel in carcere et non
ministrauimus tibi ?
45 Tunc respondebit illis dicens
amen dico uobis
quamdiu non fecistis uni de minoribus
his nec mihi fecistis

151

*6 et ibunt hi in supplicium aeternum
iusti autem in uitam aeternam.
XXVI.(07*U Et factum est cum con-
summasset iesus sermones hos om-
nes
dixit discipulis suis
* scitis quia post biduum pascha fiet
et filius hominis tradetur ut crucifi-
gatur.
3(275- 9) ''unc congregati sunt principes
sacerdotum et seniores populi
in atrium principis sacerdotum qui di-
cebatur caiaphas
* et consilium fecerunt ut iesum
dolo tenerent et occiderent
5 dicebant autem non in die festo
ne forte tumultus fieret in populo.

paratus est diabolo et angelis eius. **esuriui enim et non dedistis mihi manducare. sitiui.
et non dedistis mihi potum. * hospes fui et non suscepistis me. nudus et non cooperuistis
me. infirmus et in carcerem et non uisitastis me. **tunc respondebunt ei et ipsi dicentes.
domine quando te uidimus esurientem au sitientem. au hospitem. au nudum. au infirmum.
au in carcerem et non ministrauimus tibi. * tunc respondebit illis dicens. amen dico uobis
quamdiu non fecistis uni de minoribus his nec mihi fecistis. “εἰ hibunt hii. in suplicium
aeternum. iusti autem in uitam aeternam. XXVI. ! Et factum est postquam consum-
masset iesus sermones hos omnes. dixit discipulis suis. *scitis. quia post uiduum pascha
fiet. et filius hominis tradetur. ut crucifigatur.

*tunc congregati sunt principes sacerdotum et scribae et seniores populi. in atrium
principis sacerdotum qui dicebatur caiphas.

*et consilium fecerunt ut iesum dolo tenerent et occiderent. 5dicebant autem non in
die festo. ne forte tumultus fieret in populo.

42. hesuriui C, ess. DL. ον. non ΝΥ. dedisti 46. et: tunc D ; et tunc ?P*"9?, ibun* G, Ibunt

HO*Z*. sitibi T. potum: bibere R, beire Q.

43. hospis BD:POR, ospes T. collegistis BC
DEH!OGJKOTWX*Z vp., Hieron., et collig. ἜΡΡΟΙ,
QR: collexistis A-P*FH*MM'VX-Y. nudu X*
(add. s fin. corr); -* eram DQ; 4 fui Ὁ},
hoperuistis C. cooperuistis EXP*eORS (cf. wers.
36). carcerem O*. uisitastis (uiss. D, uissitasti
L) me: uenistis ad me Q.

44. respondebunt 4 ei CH-«OTW og. Hieron.
dicenes O*. om. dne L. te om. WP* (4 3.
hesur. C, essur. DL. 0»; δῦ sitientem O*
(1.03). sicientem W. ospitem T. &ut nudum
bis; E*; om. R. uel in c. codd. omnes : aut in c.
vtr. carcerem EHOZ*, carcem L. ministrabimus
FT. te D* (tibi D*).

45. respondebit (-uit C) illis : resp. et illis W;
respondebitur ipsis X*. 0o». amen dico uobis
M. quandiu D:IPLMO*RS. uni e£c.: uni ex his
fratribus meis ambulantibus in nomine meo mibi
nec fecistis Q. hiis CE*W ; om. δ. fecististis R.

K. hi BCDE*PLRTWZ*.
supplitium W, etern. às W.

XXVI. 1r. et factum est: factum est autem
DR sed inuifis ueteribus. iBs-4 omnia uerba haec
E*(sed exp.) r 4. sermone M. o». hos J. orn.
disc. suis R* ( -- ilis disc. suis Ἐ 45).

3. uiduum OX, bidum D. pasca DO. trahetur?
ΟἿ, traditur Ov, crucificatur L. 4) Aoc wersm
usque ad u. 15 adscribuntur in mg. subinde litterae
$ el C (Sacerdos et Chorus?) in E, mant 5os-
teriori.

3. saeniores C. in atriis J. principes L. dici-
batur O, decebatur L ; dicitur E. oaiaphas AF
ΜΟΥ͂ cum graeco: caiphas BEHOJKLNTOVW
XZ vg. caifas D?PR, cayfas T, chayphas C,
chaiphas I.

4. omn. et jrim. H. om. et occiderent frofter
hormocoteleuton L. — hocciderent C.

5. autem : enim R* (corr. sax.). diae C. »
in pop. fieret R.

suplicium DL,

[52

6 (216. 1) Cum autem esset iesus in beth-
ania in domo simonis leprosi
? accessit ad eum mulier
habens alabastrum ungenti pretiosi
et effudit super caput ipsius recum-
bentis
8 uidentes autem discipuli
indignati sunt dicentes
ut quid perditio haec ὃ
? potuit enim istud uenundari
multo et dari pauperibus
10 sciens autem iesus ait illis
quid molesti estis mulieri ?
opus bonum operata est in me

EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM.

[ΧΧΥΙ. 6-15.

nam semper pauperes habetis uobis-

cum
me autem non semper habetis.

12 (277- 4) Mittens enim haec ungentum hoc
in corpus meum ad sepeliendum me
fecit

l5amen dico uobis ubicumque praedi-
catum fuerit hoc euangelium in toto
mundo

dicetur et quod haec fecit
in memoriam eius.

14 (278- 3) ''unc abiit unus de duodecim
qui dicebatur iudas scarioth
ad principes sacerdotum !* et ait illis

* cum autem esset iesus in bethania in domo simonis leprosi. * accessit ad eum muleir
habens alabastrum unguenti praetiosi. et effudit super caput eius recumbente eo.

* uidentes autem discipuli eius indignati sunt dicentes. ut quid perditio haec. * poterat
enim istut uenundari multo praetio et dari pauperibus. "quod cognito iesus ait illis quid
molesti estis mulieri opus enim bonum operata est in me. " nam semper pauperes uobis

habetis me autem non semper habebitis.

? mittens enim haec unguentum hoc super corpus meum ad sepeliendum me fecit.

? amen dico uobis ubicunque praedicatum fuerit hoc euangelium in toto mundo dicetur
et quod haec fecit in memoriam eius. !*tunc abiit unus ex duodecim. qui dicitur iudas
Scariothes. at principes sacerdotum ^et ait illis. quid uultis mihi dare et ego uobis eum

6. quum HO. essed T*. o». ts R*(- cor.
$Gx.) 2» iesus esset vp. sed corr. cod. caraf.
betania O*. domu DL, domum RZ* (-mo Z*).
symonis CDETW. laeprosi E.

7. adcessit O*. Ὁ» mulier ad eum B. abens
C. alaba//strum H, alauastrum R* (corr. sax.),
olbestrum L. ungenti cu»$: ABD(F Mc.))HOMY
Ze; unguenti EPJKLNWOQRTVWXZ* og. TiscA.,
hunguenti C. praetiosi BESPHO*JLN'OR, pre-
tiossi D, preciosi W. infudit DR ct a ὁ, perfudit
d. supra 9P*9, capud LRW. ipsius: eius E*
ῬΊΟΝ, recumbentis: recumbente ipso DE*
LOQR*X*, δἰ rec. eo ?P"9, cum a ὁ c f (rec. eo) f,
Agr r,(recumbentib; E»).

8. diecipuli R; «eius Q. perdlco R. hec W.

9. potui Q. o». enim WO. stud Z* (istud
Z^); hoc QT. uaenundari W vg. multo (πολλοῦ):
praetio magno ?P*9OR ; pretio multo DL ; multo
pretio BY*, m. praetio EJ ; multum O, add. £/oss.
ptii?

10. molestis estis M; «huic BEH-9KM'O9V
WZ? vg. (ost mul. X*?) hopus C; orm. R*;
enim R^*VZ3R ΞΟ (e erasa post? opus in A).
7 bonum opus DE?PLQ. hoperata C.

11. om. nam Q. habetis (ἔχετε) AXPFHOJV
WYZ*9$38 6, corr. uat. marg.: habebitis BCDEK

LMM'OQRTXZ$. om. me aut. n. s. babebitis
T* (sed τ im mg. m. rec.). habetis sec. (ἔχετε)
A3PMYZ'"ÜüRC:: habebitis BDEFHOJKLM'OQR
T'VWXZ?S &, et abeb. C.

I2. Ὁ haec autem mittens unguentum hoc R.
mittiens L*. o». haec T. ungentum AEFHM
RZ*: unguentum BDoiPOJKLNMOQTVWXYZ*
?g.,hunguentum C. 7 hocunguentum T. saepel.
E, sepell. O, sepil. D, sepelendum Y.

I3. hubicumque C, ubicunque 53} ; ubi cumque,
et pred. D. o7. hoo F. aeuang. DE. mundo:
orbe QR. dicetur: narrabitur QR rz, ἢ» fecit
haec EQ. haeo-narrabitur E* (se ex$.). me-
moria MTZ*. eius: ipsius QócA g r,.

14. habüt C. de: ex O. duodecim: .xirt.
DESPFRW. dicebatur AHJ (dicib.)Y ve. Z/zeron.
[fh * (d. uocabatur c): dicitur BOCDEPFOIKLM
M'OQRTVWXZ cod. caraf., a b d ff δι... À φ.
scarioth BCESPFHOIKL:MOQRTVWXZ abe,
z δ: scariot AY ff, scharioth MT, scariotha
L* c, carioth À (Ai), scariota 4; isscariotha
D; scariotes J d ZisÀ., iscariotes vp., is-
cariotis Z7icrom. ad pr. sac. qui dicitur ludas
scarioth Q.

15. quod Z* (quid Z!). mi V. dari Y*. o». eum
D. 2» tradam eum R. at illi: ait illis O* (sed

XXVI. 15-a4.]

quid uultis mihi dare
et ego uobis eum tradam?
at illi constituerunt ei
triginta argenteos
1eet exinde quaerebat oportunitatem ut
eum traderet.
: Prima autem azymorum accesserunt
discipuli ad iesum
dicentes ubi uis paremus tibi
comedere pascha ?
13 at jesus dixit ite in ciuitatem
ad quendam et dicite ei
magister dicit tempus meum prope
est
apud te facio pascha cum discipulis
meis
1? et fecerunt discipuli sicut constituit illis
iesus

EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. 153

et parauerunt pascha.
? Uespere autem facto discumbebat cum
duodecim discipulis.
21 (219. 9) Et edentibus illis dixit amen
dico uobis
quia unus uestrum me traditurus est.
32 280-0 Et contristati ualde
coeperunt singuli dicere
numquid ego sum domine?
?: (381. 2) At ipse respondens ait
qui intingit mecum manum in parap-
side hic me tradet
24 filius quidem hominis uadit
sicut scriptum est de illo.
(288. 6) 1746 autem homini illi per quem
filius hominis traditur
bonum erat ei si natus non fuisset
homo ille.

tradam. at illi statuerunt ei xxx. argenteos. !* et exinde quaerebat opportunitatem ut eum

traderet.

"prima autem die azimorum accesserunt discipuli ad iesum dicentes ei. ubi uis

paremus tibi manducare pascha. ?*at ille dixit ite in ciuitatem ad quemdam et dicite ei.
magister dicit. tempus meum prope est. aput te facio pascha cum discipulis meis. 19 εἱ
fecerunt discipuli. sicut praecepit illis iesus et parauerunt pascha. "'uespere autem facto
discumbebat iesus cum duodecim discipulis. ?!et edentibus illis. dixit amen dico uobis.
quia unus uestrum traditurus est me. ?*et contristati ualde. coeperunt singuli dicere num-
quid ego sum domine. *at ipse respondens ait qui intingit mecum manum in parapside
hic me tradet. **filius quidem hominis uadit sicut scribtum est de eo. uae autem homini

illi per quem filius hominis traditur.

corr.). trigenta L; xxx: D:IPFNTRVWZ, xxxte
E, xxx a T.

16. om. et E*. querebat CDILR ; quaerebant
X*. oportunitatem codd. 21. (hop. C): opport.
FZ vg.; occansionem E. eum -« morti EH.
traderet - illis R.

17. prima autem ;i»e addit. ACH*IMTVY*Z
Bentl. c σι ffs q (f): * die BDEIPFH*SOJKLNM'O
QWY? vg. Hieron., et 7 pr. die autem RX ; 9.
cor. φαΐ." * Graecus won Àabet die ;' sed me. aliter
λαοί. azmorum FHJTVWX, azemorum D?P
LR, aziemorum E. ihesum f/eme C. »» ad ihim
discipuli W. hubi C. om. tibi L. Ὁ» pascha
(-ca D) comedere DR ; manducare pacha Q.

18. dixit: 1 eis E; { ei R. quemdam B6.
dicete ?P, dicit* D. magister d. t. m. p. est
Japsew repet. O et dicet 5r. Joco. aput 3PFZ* (corr.
Z^) fatio W. pasca D εἰ is 19.

I9. discip. 1 eius D. sicuti C. oonstituit:
praecipit QR* (constituit R^**) ad/Ar. illi Z* (corr.

bonum erat ili si natus non fuisset homo ille.

Z7); τάξε D* (sed ex$.). ihesus C. paraberunt
T, praeperauerunt EL.

20. uesperae C. discubuit LR; «4 itis Το,
duodecim : .Χ]]- DEFRW ; om. J cus syr. sch.
Or. int. 3. 896 (ap. Tisch). discipulis sisse aad.
AD?PHMQRY : 4 suis BCEFOJKLNOTVWX
Z ug. Hieron., sed praeci μετὰ τῶν δώδεκα μαθητῶν.

31. aedentibus CD ; comedentibus E ; mandu-
cantibus L. dixit - ilis E. uestrorum O*.
traditurus (tradeturus X*) est: tradet LQ.

22. contristati: --sunt DEPLR ; 1 sunt et Q.
ualde: nimis L; τε DR. caeperunt L.. num
quid Y, nunquid 238.

33. i". quibus ille respondens dixit L. at: ad
O. intinguit CE*POLT* ;. intinget J, -guet D;
intigit O*; tingit Z* (corr. Z7). in om. A*(«
corr. parabside CDEIRTX*, paropside στ;
papsidem O*.

24. tet ad init. DEQ. hominis quidem X.
uadet J. sicuti C ; o». EM... scribtum EJOY*Z.

Xx

154

36 (2388. 10) Respondens autem iudas qui
tradidit eum dixit
numquid ego sum rabbi ?
ait illi tu dixisti.
30 934-1) Caenantibus autem eis accepit
iesus panem et benedixit ac fregit
deditque discipulis suis et ait
accipite et comedite hoc est corpus
meum.
11 (255-2) Et accipiens calicem gratias egit
et dedit illis dicens
bibite ex hoc omnes
38 hic est enim sanguis meus
noui testamenti
qui pro multis effunditur

EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM.

[XXVI. 25-31.

in remissionem peccatorum
3? dico autem uobis
non bibam a modo de hoc genimine
uitis
usque in diem illum cum illud bibam
uobiscum nouum in regno patris
mei.
80 (386. 6) Et hymno dicto exierunt in
montem oliueti.
31 (281. 4) ''unc dicit illis iesus
omnes uos scandalum patiemini in me
in ista nocte.
853.9) Scriptum est enim percutiam
pastorem |
et dispergentur oues gregis

35 respondens autem iudas qui traditurus erat eum dixit numquid ego sum rabbi. ait illi
iesus. tu dixisti. ?* caenantibus autem eis accepit iesus panem et benedicens fregit et dedit
discipulis suis dicens. accipite et edite. hoc est enim corpus meum. ἦ οἱ accipiens calicem
gratias egit et dedit illis dicens. bibite ex hoc omnes * hic est enim sanguis meus. noui
testamenti qui pro multis effundetur in remissione. peccatorum. ? dico autem uobis quia
non bibam amodo ex hac generatione uitis usque in diem illum. cum illud bibam uobiscum

nouum in regno patris mei.

80 et ymno dicto. exierunt in montem oliueti. * tunc dicit illis iesus. omnes uos scan-

de eo LQR*(corz. sax.)T. ue W. use autem:
uerumtamen uae R. om. homini L. illi
homini soiwi£ Z* sed im scr. correxit. traditur
(παραδίδονγαι) ACFMOTX*YZ* cod. caraf. cum
abdfg,: tradtur BDEPHOJKLNTQRVWX*
Z* vg. Hieron. c fy. a. h qr 9. Millius laudat lec-
tiones Uelesianas et Sabatarius MS. 1 pro παραδοθή-
σεται; sed de his mihi] adnotat Tisch. ; Uelesianae
ex latinis codd. sunt. bonum * enim ?PM*. Post
erát ergi! non nas hominem L, c/ non nasci ille
homo R* (expsncfis non nasci ille e£ superscr. ei
si natus non fuisset ... ille Ro) ; dezwde ei: illi
EX*?; 4 homini J. Ὁ non natus ?PQ. Cy.
bonum erat homini illi non nasci ὁ c ff;.

25. respondit QR. tradidit eum: traditurus
erat eum DQR ; 2 eum traditurus erat J ; ἢ» tr.
eum erat L; 7 tr.esteum E. eum * et Q. dixit :
om. DR* (corr. sax.) ; * ei Q. num quid Y,
nunquid 53. rabi EW ; τ εἰ H-*O. ait: at E.
illi - ihs DEJLQR cum δὲ α ὁ f, hg. dixistis
Nt

26. coaenantibus CDEHOIJKM'OQV: cen.
ABTPPFMTWXYZ, cann. R, coen. vg. ipsis
autem manducantibus L. accipit PLOR, accaepit
D. om. et (fos! panem) Ζ" (-: 25). hac CT.
deditque: et dedit DL; dedit T. 0o5»:.8uis :PM.
ef a&it: dicens LQR. accipete :P. o». et Q.

commedite E, comidite O*, comedete ?P ; edite Q;
manducate LR ; -* ex hoc omnes Q cw ὁ. hoo
est - enim DESPJQR. meum 4 quod confringitur
pro saeculi uita Q ex I Cor. xi. 24 e£ Jo. vi. 51.
27. &ccipiens - 1iHs X. egit --et benedixit F.
diciens R*, dices T. biuite R, bibit Z* (corr. Z!).
38. om. enim ΡΤ (Ὁ 5g.). om. meus W. nobi
L. pro-uobiset F. ἢ» quieffundetur pro uobis
et pro multis Q. effunditur (ἐκχυννόμενον) AFH
ΜΟΥ͂ a d: effundetur BCDEXPOJELN'QRTV
WXAZ vg. Hieron. uett. plur. Cf. cod. caraf. * omhnes
codd. grae. et ex lati. cod. snot. amati. legunt effun-
ditur, remisionem LR ; remissione CE:P*FT.
29. autem: enim Κα, uobis quia DEXPvLO
R. amodo Θ vg.; o». J. de hoc geniminae L,
d. h. gemine Z* (corr. Z*), d. h. degenemine ?P.
husque C. in diem illum BCDE?PFH-*OKMNT
OQRTVWYXZ vg., Hieron., et ἢ» in illum diem L;
in die illo J: in diem (os. illum) AH*Y regug-
nantibus eraecis et uett. quum COT; quo LQX*?
(qum X9); quod R. illud codd. ρὲ. e£ ve. (illut

Z*): illum AH*MT*XY 4; o9». L. nobum O;
om. 'T*.
30. imno LRT, ymno D?PWZ*. holiueti C.

olibeti OT, olieti R* (corr. sax.).
31. dicit illis 1Ris : dixit ilis discipulis suis L.;
ait disc. suis R. omnis Rs», patimini ΟἿ, pacie-

XXVI. 32-39.]

3?postquam autem resurrexero praece-
dam uos in galilaeam.
33881) Respondens autem petrus ait
illi
etsi omnes scandalizati fuerint in te
ego numquam scandalizabor
34 ait illi iesus amen dico tibi
quia in hac nocte
ante quam gallus cantet
ter me negabis.
9! (ὅν. €) Ait illi petrus etiamsi oportuerit
me mori tecum non te negabo
similiter et omnes discipuli dixerunt.

EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. 155

36(91-D "unc uenit iesus cum illis in
uillam quae dicitur gethsemani.
(292. 9 Et dixit discipulis suis
sedete hic donec uadam illuc et
orem
81 et assumto petro et duobus filiis zebe-
daei
coepit contristari et maestus esse.
38 (233- 4) "Tunc ait illis
tristis est anima mea usque ad mor-
tem
sustinete hic et uigilate mecum.
80 (294. D Et progressus pusillum

dalum patiemini in me in hac nocte. scribtum est enim. percutiam pastorem. et dispar-
gentur oues gregis. ?*sed postquam resurrexero. praecedam uos in galileam. . ** respon-
dens autem petrus ait illi etsi omnes scandalizati fuerint in te. ego numquam scandalizabor.

** ait illi iesus amen dico tibi quia in hac nocte.

antequam gallus cantet ter me negabis.

δδ ait illi petrus. etiam si me opportuerit mori tecum non te negabo. similiter et omnes disci-
puli dixerunt. * tunc uenit cum eis iesus in locum qui dicitur gethsamani. et dixit discipulis
suis sedete hic donec uadam illuc orare. *?' et adsumpto petro. et duobus filiis zebedei.
coepit contristari. et maestus esse. **tunc ait illis iesus tristis est anima mea usque ad
mortem. sustinete hic et uigilate mecum. **et progressus pusillum procidit in faciem suam

mini W. ow. in iste noote Z* (-- Z?). scribtum
EOTYZ. om. enim L. percuciam W ; om. D*
(*759.). dispergentur BCDEPFHOKLMM'O
QRVW r.: dispargentur AJTXYZ. obes T,
houes C. gregis-rsui EL,

32. postquam autem: sed cum L. surrexero
D. precedam D, praecidam R* (cor». sax.).
galillam CESPOKLRVW, galeam O*, galiliam
O*, galilaea NZ*, gali D; - ἰδὲ me uidebitis He
(ex cap. xxviii. 7) cum a.

33. ait illi: dixit L ; dixit ei R ; ait ei W ; ait
dantium, ἘΡ. etsi DJ. scandaliaz. δές E ( fr. [oco
corr.) nunquam 918; num T.

34. ait: dicit L. 0o». amen dioo tibi R*
(im mg). quia: quod L. om.in DF. ante-
quam EJVY og. negauis O.

35. etiam si J, aetiamsi C, eciamsi W. — me
oportuerit O9. hoportuerit C, oportet. T. om.
me R. mor'O. dixierunt L.

36. 2 ilisuenit D. om. πὸ EXP*( p.) in
uilla HJZ*; in agrum L d & (agro). quae dicitur
(qui d. DEFLR, quae ditur O*): om. J. gethse-
mani cups: BCOMWX*7? gg. 7 1.4: gethsamani
QRZ* f, gethzamani E ; getsemani J, getsamani ὧδ
Jfs*' : getzemani D ; gedsemani V, gedsamani T ὁ ;

gessemani KM'O!X* ? g, gessamani c A; geszemani .

O9 ; gesemani AXPFHO*Y ; gezamani L; - hic
O8. οἱ dixit: et dicit JL ; ait R* (corr. sax.).
o", Suis :P*(--55.)H*. sedite LR. hiic ER.

uadam: eam L. et illc E. ef orem (hor.
C): orarem Q; adorare R ; orare L.

37.8s5umto HN'TXYZ?: adsumto ACFOIQZ*:
&dsumpto BDEXPJLOR 7 ελ.; assumpto KM
VW vg. et: de Z* (corr. 2). duobus: .11. D.
filiis O, filis L, filius Y. zebedei CE:SPHLORW,
zebé D ; [ - iacobum et iohannen F ex fc. xiv. 33].
caepit L, cepit W. maestus BH(OceP)IKN'VXY
21h20, : mestus ACDESPFOYMORTW, metus
L, moestus [J e Q?] 9 Z?scÀ. aesse C.

38. ait: dicit L. animam meam ΟἿ; --ualde
T sw£ redderet περίλνπος, cf. xxvii. 33. husque C.
morte H, mor L. sustinite J. hiic E. uigelate
DL.

39. progresus L, progessus M. posillum H*,
pussillum D?PR. post illo J ; o»*. L. procedit
DEPLOX. íaciam R. horans C. pater sine
add. (cum graecis L4, τ. 209 aL? TíscA. 8) AFL
R*X*? Y cum a δ: pater mi BPHJKNTOQR*2
VX*Z vor. [ieron.] f,; mi pater CDEOIMTW
Hieron. comm. g,; pater meus ὁς α f/f hgr.
possibile est: fieri potest L. transeat & me
codd. bl. et ug. et Hieron. comm. cum gr. et sett. :
ΟΣ. ἃ me ASP*H*Y. istae E. uerumtamen CJ
YQL, ueruntamen $38, uerumptamen W ; sed tamen
R* (corr. sax.). sicut fr.: quod D. sicut tu
(ds σύ) sine add. ACXWP*(F)H*JKMNTVWYP*Ze
vg. Hieron. comm. Κι δι: τ uis BDESPP?HoO
LOQRTXY'Z*aóbcffgas^r.

X 2

156 EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM.

procidit in faciem suam

orans et dicens pater si possibile est
transeat a me calix iste.

(396. 1) Uerum tamen non sicut ego uolo

[XXV1. 39-47.

nisi bibam illum fiat uoluntas tua

43 . . . e .
et uenit iterum et inuenit eos dormi-

entes
erant enim oculi eorum grauati

** et relictis illis
iterum abiit et orauit tertio
eundem sermonem dicens.
45 (290. 4) Tunc uenit ad discipulos suos
et dicit illis
dormite iam et requiescite
ecce adpropinquauit hora
et filius hominis tradetur in manus pec-
catorum
46 surgite eamus

sed sicut tu.
40 (396-3) Et uenit ad discipulos et inuenit
eos dormientes
et dicit petro sic non potuistis una hora
uigilare mecum ?
11 uigilate et orate ut non intretis in tem-
tationem. |
(91. 4) Spiritus quidem promtus est
caro autem infirma.
12 (298. 6) [terum secundo abiit et orauit

dicens ecce adpropinquauit qui me tradit.
pater mi si non potest hic calix tran- | *'99 1) Adhuc ipso loquente
sire ecce iudas unus de duodecim uenit

orans et dicens. pater meus. si possibile est transfer a me calicem istum. uerumtamen non
sicut ego uolo sed sicut tu. *'et uenit ad discipulos suos et inuenit eos dormientes. et
ait petro. sic non potuistis una hora uicilare mecum. *'uigilatte et orate. ut non intretis in
temtationem. spiritus quidem promtus est caro autem infirma.

9 iterum. secundo abiit. et orauit dicens. pater meus si non potest. hic calix transire
a me. nisi illud bibam. fiat uoluntas tua. *' et uenit iterum et inuenit eos dormientes.
erant enim oculi eorum grauati. **et relictis illis. abiit iterum et orauit tertio eumdem ser-
monem dicens. *' tunc uenit ad discipulos suos et ait illis. dormite iam et requiescite. ecce
adpropinquauit hora. et filius hominis tradetur in manus peccatorum. **surgite eamus.
ecce adpropinquauit qui me tradet. *'et adhuc eo loquente ecce iudas unus ex duodecim
uenit et cum eo turba multa cum gladiis et fustibus missi a principibus sacerdotum. et

40. uenit: inuenit L*. discipulos--suos BD
E:SPFI*JLM'*ORX* vg. dixit Q. sic? n6 1$;
sed. cod. caraf. 5 SU, sio non ef sic codd. potuisti
QR. ora T. uigelare D.

41. uigelate D. horate CL. huti non C ; ne
LR. intratis Z* (corr. Z'). temtationem AH
LQTXYZ: tempt. BCDE:PFOIJKMM'ORVW
Tisch.; tent.vg. promtus AFHOQTXY: promp-
tus BCOJMWZ* vg. Zis.; prumtus L2?;
prumptus DEPKM'RV. om. est CMT. autem:
uero Q.

42. iterum secundo: iterum autem sec. I?
71g.; iterum autem (om. seo.) D. habiit CL.
horauit CL. pater meus Ἐ (corr. ΕἾ) cum ὁ ὦ f
ff; pater mihi L. potest: potui W. hiic E.
calix hic F. calix transire 5» ras. scr. Ὁ; item
orn. oalix μέ ud/ur I. transire τ à me DQR cum
gr. mull.et f f, g. nisiut R. illud O. 2 illum
bibam D?PIQR dg. α ὁ f f, ἀφ δ. uolumptas C.

43. "uenit O. hoculi C, ocli R* (corr. sax.).
om.eorum T*. grauati--a somno E.

44. or. illis R. iterum: om. J; «et E.
habiit CT. horauit C, orabit T. tercio ὟΝ.
euntem L ; segwi?wur ras. 3 aut 4 (itt. P.

45. dioit: ait O?R. o0». iam F. requiestite
O*. om.eooe F. adpropinquauit BCD?PFJL
MOX^*, e£ appr. AH*QTX*Y 2? og. 7Ysch.: adpro-
pinquabit EOGIRZ* ; appropinquabit H'KNT'VW.
ora LT. tradetur codd. e£ vg. et Hieron. acd f
ΖΑ. 3519 r S awr., graecis imuistis: traditur (παραδί-
δοται) ΕΥ̓ ὁ À. Cf. ad wers. 34; Aic etiam lau-
dantur Uel. et MS.1. manus-hominum QR*
(sed ex.).

46. adpropinquauit, ABCDEXPFIJLMO*RT
X* et appr. H*QX*YZHBRS 0 7 πλ.: adpropin-
quabit GO*Z*$' e£ appr. H!'KNT'W ; appropinquat
V. qui me tradit (ὁ παραδιδούς ue) AHMX-*Y :
q. me tradet BCDEPFGJKLMVOQRTVWX*
Z vg.

47. *et ad init. FJ. athuc CFMXY, aducT ;
«autem E. ipso: eo BQR vg.; ipse M. de:
ex Ὁ. duodecem 9P*; .xit- DERW. gladis LR.

XXVI. 47—55.]

et cum eo turba multa
cum gladiis et fustibus missi
a principibus sacerdotum
et senioribus populi.
48 (301- 3) ()ui autem tradidit eum dedit illis
signum dicens
quemcumque osculatus fuero ipse est
tenete eum
49 et confestim accedens ad iesum
dixit haue rabbi et osculatus est eum
59 dixitque illi iesus amice
ad quod uenisti ?
tunc accesserunt et manus iniecerunt
in iesum
et tenuerunt eum,
51(902-1) Et ecce unus ex his qui erant
cum iesu

EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM.

157
extendens manum exemit gladium
suum
et percutiens seruum principis sacer-
dotum
amputauit auriculam eius.
52 (303-19) "Tunc ait illi iesus conuerte gla-
dium tuum in locum suum
omnes enim qui acceperint gladium
gladio peribunt
53an putas quia non possum rogare pa-
trem meum
et exhibebit mihi modo
plus quam duodecim legiones ange-
lorum?
δ quomodo ergo implebuntur scripturae
quia sic oportet fieri ?
55 (304- 1) Tm illa hora dixit iesus turbis

senioribus plebis. ** qui autem tradebat eum dedit eis signum dicens. quem osculatus fuero
ipse est tenete eum. *'et confestim accedens ad iesum dixit. habe rabbi. et osculatus est
eum. P dixit autem illi iesus. ad quod uenisti amice. tunc accesserunt et manus iniecerunt
in iesum. et tenuerunt eum. "et unus ex eis qui erat cum iesum. extendens manum.
exemit gladium suum. et percussit seruum principis sacerdotum et amputauit auriculam eius.
S tunc ait illi iesus. conuerte gladium tuum in locum suum. omnes enim qui peremerint
gladio gladio peribunt. an putatis quia. non possum rogare patrem meum et exhibebit
mihi plusquam duodecim milia legiones angelorum. ** quomodo ergo implebuntur scripturae

prophetarum quia sic oportet fieri.

5in illa hora dixit iesus turbis tamquam ad latronem existis cum gladiis et fustibus

missi codd. (misi EXPLR) veg. 7Zieros.: om. FM
cum graecis et d e. saenioribus C.

48. tradebat F. eum: illum DE. dederat F.
illis: eis Q, ei D. diciens R*. quemcunque $8,
quencunque 9. Mhosculatus C, oculatus L, onscu-
latus? X*. eum: illum E.

49. Post confestim - ras. fere 8 Jtt. K ; con in
ras. 9P. accidens R. haue ADESPHMQRXY:
habe BCFO*TZ ; aue GJKLM'VW vg. Hieron.
ταῦ! ὟΝ. hosculatus C. o. est L.

50. dixitque illi iBs: et dixit illi iis E ; ilis
autem dixit illi J. ill: o» R; illis H*, ad
quod u. am. Q cum D gr. a (c) Δ ad quod (ἐφ᾽ 5)
codd. et uett. et cor. uat.* : ad quid TW vg. Hieron.
eum c ff, cor. uat. mg. amice: τ fac Q; - fac
D; difficultas oritur ex uocibus ambiguis ἐφ᾽ 5;
codices nostri fer relatiuum | exprimunt, quod
glossa indigeat wel ea. quae in. (D)Q est (cf. Joh.
xiii. 37 ὃ ποιεῖς ποίησον τάχιον) wel simili e.g.
*Hoccine est ad quod uenisti?'; ex» DQ ister-
pretantur. Euthymius Zygadenus, Meyer, Field,
(* Otium Noruicense?), et Keuisio Anglicana A.D.
1881. ingecerunt C, iniecierunt D, inierunt X.
eum on. :P*( 4 mg.)L.

51. hunus C. hiis CE*RW. qui erat W. ex
tens L, extendit? X*. manum .- et ELY^r. eas.
eximit DR. ow. suum LR*. percuciens W;
percusit EGQRX*Z. sacerdotum ret EH99GQ
O*RX***Z. hamputauit C ; abscidit R. auricolam
D. eius dexteram R ex Zo. xviii. 1o.

52. omnis JO*9R*. acciperint gladium BDE
SPLY ; acceperit gl. J ; accipiunt gl. QRX*; per-
cusserint gladio O9. cin ase gladio DEP*I,
QR* (sed gaudi R* corr. ἘΠ). peribit J.

53. han C ; es. 3P. pussum ΟἿ; possim JR ;
*ego E; 4meQ. et exibebit CELT ; et exibit
ἘΦ (corr. sax.); ut exhiberet Q cf. wetf. aliquot
posse me rogare e£ 7Zieron. it 75. c. 50 Jib. xiii. ad
fin. .. ut exhiberet. . . om. modo DR* (corr.
sax.) plusquam D$$9f. duodecim A; .xit.
BDEFLRTW; 4 milia BJOXZ cum ὁ e f fai
ὦ x. hangelorum C.

54. quomo L. o». ergo T. inplebuntur CD
SP(npe.*)LO. scribturae BEFJOYZ* (corr. Z?),
scripture W. sio: si Q. hoportet C ; oportsit?
X*.

55. illa - autem R* sed exp. ora T. 186 1
discipulis D* sed ex?. tamqu L ; tanquam 938 ;

158

tamquam ad latronem existis

cum gladiis et fustibus comprehendere
me

cotidie apud uos sedebam docens in
templo

et non me tenuistis.

56 (806. 9) IToc autem totum factum est
ut implerentur scripturae prophetarum

tunc discipuli omnes relicto eo fuge- -

runt.
57 (306. 1) At 1111 tenentes iesum
duxerunt ad caiaphan principem sacer-
dotum
ubi scribae et seniores conuenerant.
58 (807. 4) Petrus autem sequebatur eum a
longe

EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM.

[ XXVI. 55—62.

usque in atrium principis sacerdotum
et ingressus intro sedebat cum ministris
ut uideret finem.
59 (398- 2) Principes autem sacerdotum et
omne concilium
quaerebant falsum testimonium contra
iesum
ut eum morti traderent
60 et non inuenerunt
cum multi falsi testes accessissent.
(809. 9 Nouissime autem uenerunt duo
falsi testes 51 et dixerunt
hic dixit possum destruere templum
dei
et post triduum aedificare illud
8? et surgens princeps sacerdotum ait illi

conpraehendere me. cottidie apud uos sedebam docens in templo et non me tenuistis.
ὅδ hoc autem totum factum est ut adimplerentur scribturae prophetarum. . tunc discipuli
omnes relicto eo fugerunt. *'at illi tenentes iesum, duxerunt ad caiphan. principem sacer-
dotum. ubi scribae et seniores conuenerant. "5petrus autem sequebatur eum a longe
usque ad domum principis sacerdotum. et ingressus intra sedebat cum ministris ut uideret
" finem rei. ὅδ principes autem sacerdotum et seniores et omnes concilium quaerebant falsum
testimonium aduersus iesum ut eum morti traderent. 9 et non inuenerunt.
et cum multi falsi testes accessissent. non inuenerunt culpam. nouissime autem
uenerunt duo falsi testes *! et dixerunt hunc audiuimus dixisse possum destruere templum
dei. et post triduum aedificare illud 9'et exurgens princeps sacerdotum. ait illi nihil

quassi R (sed s ex$.). existis (ἐξήλθετε πε] -are,
&£*.): uenistis (ἤλθατε D) BDEP"Laóécd ff; 4
4*5; uenisti R ; 1 ad me D* (sed exg.). gladis
*PLR. comprehendere AMQWKX vg. : compraeh.
HIY; conpreh. BFJORTZ e conph. KV, conpraeh.
E:P*"9ONT, conpraech. L, conpraeendere C ; adpre-
hendere D, adprae. :P*. cotidie codd. 4].:
cottidie HXZ, cotidiae C, cottidiae O ; quotdidie
O, quotidie D »g.; 1 autem Q. «aput ?PFLO.
2 in templo docens ER. Ὁ» tenuistis me D.

56. omi. utem Z* (1 Z?).. om.totumF. f.
est totum X. implerentur ABFH*'ILMQTWY,
inplerentur C: adimplerentur H*O(u sup. /in))K
OVX2? veg., adinplerentur DEXPJR, adimpleretur
M'Z*. scriburae BEFOXYZ, scripture W.
prophaetarum E, profet. DePLOR. o7. tunc L.
discipuli - eius EQR*. omnes om. R*(super
eius sc*. omnis R^*), relecto O. eo: illo J.
fugierunt CHOT ; abierunt D* (corr. mz-).

57. ibm: eum R. adduxerunt R ; duxerun ΟὟ;
-* eum EQ. oaiaphan AMQY cum graeco:
caiphn BEH*IKNTOVWXZ; caifan *P*LT,
cayphan C; caipham H!9J Z* yz., caifam D?P"9R.
bubi C; quo KM'VX*Z. scribe ΝΥ. senores E*;

farisei T. conuenerunt ELR.

58. autem : or. Q; uero ΡΟ, a longue D,
álonge $9. husque C. in: ad Z*(eorr. Z?)
principes L. ingresus XP. intro: in atrio L.
flnem * rei EXP'VH9OLQTXZ* ὁ d (τὸ τέλος D);
τ eius rei R* ; similiter exitum rei a f, Ah " q 7.

59. princeps 9 cu» a *. omne: uniuersum E.
concylium E, consilium TY*. querebant DLRW.
contra: aduersus E. 7 ut morti tr. eum Q.
accessisent ?P.

60. inuenierunt D; 4 et ER; {τ eum et L.
quum CHO, cüm K. accessisent DR, accesserent
L. Ἢ cum m.f. testes acc. non inuenerunt in eum
quincam (5c) Ὁ. nouissimae BX*. uenierunt D.
duo: .11-. D.

61. distruere D?XPLR, dextruere C ; - hoc QR ;
et fos? templum * hoc DE3P*9, et post triduum
(et post tri z»* 54e. Oo) : et post tertium diem E.
&edifloare (ed. T): reaedificare D3P*eH99098W
(reed.) vg.; resuscitare E; aedificabo R. illut Z*
(corr. 25).

63. om. et LR*(-corr. sax.). exsurgens R.
princens O*. nichil W. respondis ACFOMT;
respondens HQY; respondeas V. que D. isti:

XXVI. 62—71.]

nihil respondes ad ea quae isti aduer-
sum te testificantur ?
63iesus autem tacebat
et princeps sacerdotum ait illi
adiuro te per deum uiuum
ut dicas nobis si tu es christus filius
dei
e« (310- 1) dicit illi iesus tu dixisti.
Uerum tamen dico uobis
a modo uidebitis filium hominis se-
dentem a dextris uirtutis
et uenientem in nubibus caeli.
65(311-€ "T'unc princeps sacerdotum sci-
dit uestimenta sua dicens
blasphemauit 0!7:2 quid adhuc ege-
mus testibus ?
Ecce nunc audistis blasphemiam

EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM.

159

$6 Quid uobis uidetur ?
at illi respondentes dixerunt
reus est mortis.
ΟἹ (313-1) 'unc expuerunt in faciem eius
et colaphis eum ceciderunt
alii autem palmas in faciem ei dede-
runt
*3 dicentes prophetiza nobis christe
quis est qui te percussit ?
69 (814.1) Petrus uefo sedebat foris in
atrio
et accessit ad eum una ancilla dicens
et tu cum iesu galilaeo eras
ΤῸ at ille negauit coram omnibus
dicens nescio quid dicis.
ΤΊ 815-12 Exeunte autem illo ianuam
uidit eum alia

respondes ad ea. quae isti aduersum te testificantur. iesus autem tacebat. et respondens
princeps sacerdotum ait illi adiuro te per deum uiuum ut dicas nobis. si tu es christus filius
dei. **dicit illi iesus. tu dixisti. uerumtamen dico uobis amodo uidebitis filium hominis
sedentem ad dexteram uirtutis et uenientem in nubibus caeli. . 5 tunc princeps sacerdotum
conscidit uestimenta sua dicens:

blasphemauit. quid adhuc egemus testibus. ecce nunc audistis blasphemiam eius
**quid uobis uidetur. at ilii respondentes dixerunt. reus est mortis. *' tunc expuerunt in
faciem eius. et colaphis eum caeciderunt. alii autem palmas in faciem ei dederunt ** dicentes
prophetiza nobis christe quis est qui te percussit. 9'petrus uero sedebat foris in atrio. et
accessit ad eum una ex ancills dicens. et tu cum iesu galileo eras. 70 δἱ ille negauit coram
omnibus dicens. nescio quid dicis: " exeunte autem illo ianua uidit eum alia et ait his qui

om. D; «dicunt Q. aduersus F. Ὁ» testificantur
(-atur L*) aduersum te LR.

63. et princeps: princeps autem DE. nobis:
uobis Q. dei - uiui CDORT(uibi) cw» graecis
multis et ffs.

64. dixit O. 111}: ei R.. ihesus CT. uerum-
tamen CFJY SL, uerumptamen W, ueruntamen
91B. amodo JY. uidebitis: sedebitis D. om.
sedentem R*(--sax.) & dextris (-eris D) : ad
dexteram ?P""LR ; 4 dei? X*. uirtutis: -4 dei
FT vg., ex Luc. xxii. 69; - altissimi Ὁ. nuuibus
C. celi W.

65. sacerdotum is Japsu L. dioens: ait L.
blasfemauit D:PLR, blasfemabit T, plasphemauit
V; 4 hic D. aduc T, athuc Y, ahuc E. egimus
OR, hegemus C. audististis L; audiuimus E.
blasfemiam D3PLQRT, blasphemia Y; - eius
DEQR*.

66. om. αὖ illi L. respondentes: responderunt
et R; Φ omnes F. morti BOT.

67. exspuerunt BM. colafis BH'TVZ, colophis
DR*, ceciderun Θ᾿, caeciderunt EFJVXZ*;
caederant BLM'YZe, cederunt D?PIR. in facie
JZ*. ei: eius DEFL(Q)R og.; om. T. de-
derunt in f. eius Q.

68. profetiza nobis D?P(ti exPtenct.))LOR ; pro-
phetizabis C. est-iste F. om.teF. percusit ?P.

69. uero: autem EQ. foras K ; Ὁ cum minis-
tris ΡΟ ancell D?PLR. dioens: dixit E.
galileo CDOEPOKLORW.

7o. ille 2» rasura H. nenegauit O. omnibus:
hominibus E. nesoio quid codd. ef vg. e£ wett.:
nescio quod A*. dicitis V.

71. illo τ in H. ianua IR. elisa sz» addit.
(ἄλλη) ACDIPH*JLMRTX*; * ancilla BEFH-«OK
NTOQ(ancella)VWX*Z vg., cum D gr.a bc fs A "
* *,; ancilla (oz. alia) Y. hiis CERW ; eis ΒΟ.
7» ibi erant Q. o5. ihul. naszareno E, nazareo
L, nazoreno X.

160 EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. | [xxvi γι--Χχνιι. 4.

et ait his qui erant ibi
et hic erat cum iesu nazareno
ΤΣ et iterum negauit cum iuramento
quia non noui hominem
Τὸ et post pusillum accesserunt
qui stabant et dixerunt petro
uere et tu ex illis es
nam et loquella tua manifestum te facit
14 tunc coepit detestari et iurare quia non
nouisset hominem
et continuo gallus cantauit.
15(36.2) Et recordatus est petrus uerbi
iesu
quod dixerat prius quam gallus cantet
ter me negabis

et egressus foras plorauit amare.

XXVII. 917- 2 Mane autem facto

consilium inierunt omnes principes |
sacerdotum

et seniores populi aduersus iesum

ut eum morti traderent.

2 (δ18.1) Et uinctum adduxerunt eum.
Et tradiderunt pontio pilato praesidi.
ὃ (810. 10) "Tunc uidens iudas qui eum tra-

didit quod damnatus esset

paenitentia ductus rettulit triginta ar-
genteos

principibus sacerdotum et senioribus
* dicens

peccaui tradens sanguinem iustum

erant ibi. et hic cum iesu nazareno erat 72 et iterum negauit cum iuramento dicens quia non
noui hominem. ? post pusillum autem accedentes qui ibi stabant dixerunt petro uere et tu
ex ilis es. nam et loquella tua manifestum te facit. "*tunc coepit detestari et iurare. quod
non nouisset hominem. et continuo gallus cantauit. "et recordatus est petrus uerbi iesu
quod dixerat ei. prius quam gallus cantet. ter me negabis. et egressus foras fleuit amare.
XXVII. ! Mane autem facto consilium fecerunt omnes principes sacerdotum et seniores
populi aduersus iesum ut eum morti traderent. *et uinctum adduxerunt eum et tradiderunt
pontio pilato praesidi. *tunc uidens iudas qui eum tradidit quia ad iudicium ductus est.
paenitentia ductus. reuocauit triginta argenteos principibus sacerdotum et senioribus
4 dicens. peccaui tradens sanguinem iustum. illi autem dixerunt. quid ad nos tu uideris.

72. negauit: regnauit L*. iuramento 1 sestel, 13,15) e£ seme! lere (xx. 11); $5 locis parallelis

dicens D?XP"LOR*. om. qui& R*(sed ^ sax.).
nouisset EKM'V.

73. posillum T, pussillum D:PL. qui
stabant accesserunt R. qui « ibi ESP*""Qx*.
stabant: erant JP"9, οι. et fos! uere DLY.
loquelle cod. 2). : loquilla O, loquela DIPKEN'V
W Z* νυν». Τί ελ.

74. tuno 4 ras. 3 Hiit. T. caepit L, cepit W.
detestare MR ; deuotare E. nouissent L*, nouisse
O* (corr. gi.). cantabit T.

75. om. est ΕΘ. dixerat quia JT. priusquam
wno ductu AJ. negauis FLO. egressus - petrus
F(ex Lwc.xxii. 34)W. foris X*. plorsuit amare
(ἔκλαυσεν πικρῶ) ABCHOX*Y φ Walkeri et ὁ c
ff (&)q: fleuitam. DEXPPFI? JK(L)MNTO(Q)RTV
WX*Z vp. Hiero. Tisch. f e, ; fleuit amarissime
DR* 8; » amarissime fleut LQ(.ae) f 7,;
κλαίειν δὲς famtum occurrit in. Mattheo Àic et
ii. 18 rachel plorans filios suos; ἐξ JMarco bis,
v. 39 ploratis, e/ xiv. 72 flere; s» Ls«a noutes,
whi paene semper est flere (vi. 21, 25, vii. 13, viii. 52,
xix. 41, xxii. 62, xxili. 38) sed seme! vii. 32 non
plorastis e£ i9. 38 non redditur ; in Johanne contra
septies est plorare (xi. 31, 33 δὲς, xvi. 20, xx. 11

Marc. xiv. 7a, δες. xxii. 6a codices mostri nom
sariant, ex quo colligo fleuit hic αὐ iis deriuatum
esse.

XXVII. 1. autem: om. T; iam R. inierunt
(ἔλαβον) : fecerunt BLO*(corr. g/.)QR, cur D gr.
(ἐποίησαν) a c f r,. omi. omnes J. saeniores C,
seniorib; O* ; omnes L. aduersum OZ* (corr. Z*).
ihesum dene C wide ad i.1. om.eum L.

2. Ὁ adduxerunt eum uinctum F ; » uinctum
eum duxerunt E. tradederunt O*; 4 eum
DHO. pylato DR. presidi DT, praessidi 3P*
(s eras.) R.

3. uidens: uidit L. 7 iudas uidens Q. qod
O*; quia BCD:PLQRT. dampnatus DEORW.
esset: est BCDLRX* s gr. κατεκρίθη Propitius
reddant, cum b c d f (ad iudicium ductus est) e, ὦ
(iudicatus est). paenitentia codd. 9j. (-am E):
penit. KRW, penet. L, poenit. D?P vg. duotus:
motus E. rettulit cw» ABIMOTXZ ; retulit
CDEFHOJ KLNTQV WY veg. 7isch., retullit R.
trigenta. ?PL; .xxx. DWRVWZ, xxx'* ET.
saenioribus C; -* populi R.

4. peccabi T; 4 dne D. tradens * 7as. 3
litt. L.

XXVII. 4—12.] EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. 161

at illi dixerunt quid ad nos? tu uideris
5et proiectis argenteis in templo

recessit et abiens laqueo se suspendit
6 principes autem sacerdotum

acceptis argenteis dixerunt

non licet mittere eos in corbanan

quia pretium sanguinis est
"consilio autem inito emerunt ex illis

? et tunc impletum est quod dictum est
per hieremiam prophetam dicentem
et acceperunt triginta argenteos pre-
tium adpretiati
quem adpretiauerunt a filiis israhel
Pet dederunt eos in agrum figuli sicut
constituit mihi dominus.
11 (880. D Tesus autem stetit ante praesi-

agrum figuli in sepulturam peregri-
norum

8 propter hoc uocatus est ager ille achel-
demach ager sanguinis usque in ho-
diernum diem

dem
et interrogauit eum praeses
dicens tu es rex iudaeorum?
Dicit ei iesus tu dicis

12 (821. 4) et cum accusaretur a principibus

5 et proiectis argenteis in templo recessit et abiens laqueo se suspendit. * tunc principes
sacerdotum acceptis argenteis dixerunt non licet eos mittere in corban quia praetium san-
guinis est. " consilium autem accepto emerunt ex illis agrum figuli ad sepulturam peregri-
norum *propter hoc uocatus est ager ille ager sanguinis. usque in hodiernum diem.
* tunc adimpletum est. quod dictum est per hieremiam prophetam dicentem. et acceperunt
triginta argenteos. praetium adpraetiati. quod adpraetiauerunt filiis rael !* et dederunt eos
in agrum figuli. sicut praecepit mihi dominus. !'iesus autem stetit ante praesidem. et
interrogauit eum praeses. dicens tu es rex iudaeorum. dicit ei iesus. tu dicis.

"et cum accusaretur a principibus sacerdotum et senioribus. nihil respondit. ? tunc

5. pro iectis D; proiectus H. in templo
arg. T. om.inR. om. arg.i.t.r.et ab. laqueo
L /inea μὲ widetur. perdita; sed potest fuisse lectio
proiectus se suspendit; cf. 44c£. i. 18 πρηνὴς yevó-
μενος ἐλάκησεν μέσος. secessit DE. om. et F.
habiens C. suscpendit D*.

6. principes autem : princeps autem H*; tunc
principes LR ; tunc autem princeps Ὁ. accaeptis
R. dixunt H*. 7 eos mittere JLQT ve. ; Ὁ eos
mitti DR. corbanam C538; corbonan ΚΑΤ;
-corbonam 3L; corban D?PLR* (eorr. sax;
curban Q. praetium CEXPFH*eG*JLNOXY,
precium W. 2 est sanguinis QR.

7. initio LR ; 1 interse J. aemerunt C. om.
figuli R*(- corr. sax.). saepult, E; sepultura
HKM. perigrin. DXPL.

8. hoo sf. //n. K. uoo. est -- et H*». agger C.
ille 1 lingua eorum T ; graeci legunt. simpliciter
διὸ ἐκλήθη ὁ ἀγρὸς ἐκεῖνος ἀγρὸς αἵματος ἕως τῆς
σήμερον (sed D deficit) ; latt. omnes exc. 7 ὃ addunt
acheldemach (1e tae quid) et pyiulti etiam hoc est
wel quod est e/c., ex 4ct. i. 19 ὥστε κληθῆναι τὸ
χωρίον ἐκεῖνο τῇ ἰδίᾳ διαλέκτῳ αὐτῶν ᾿Ακελδαμάχ,
τοῦτ᾽ ἔστιν χωρίον αἵματος. Üariant autem. sic;
acheldemach ABCD:PFHOIMMOQRVWXY
Hieron. cum b c ἧς σι.« A r4: ache] demach EL,
acheldemac a, acheldemagh Z, acheldemas »;
achedemarh Καὶ ; aceldemach /f, (Jeisheist), acel-
demac T, aceldemae J, aceldema g ; echeldemach
d; hacel-dama 9, haceldama 38$. acheld.

sine add. ACDFH*X!Y:; 4 hoc est BH49JKMM'O
VWX*Z vg. (hoc X?) a d f; ; * quod est E-P**QR
ócffsgi. sh qrr45 tidest LT. hagger C. husque
C. odiemum LT, hordiernum E*, hodienom Οὐ.

9. et tuno AHOMOY*Y cum gr. N* : tunc (om.
et) BCDEPFJKLNT'O*QRTVWXZ vog. Hieros.
Tisch. cum gvaecis et ceteris. inpletum D9XPLR ;
adimpletum E. Mhierimiam E, byerimiam H,
heremiam DL(Q)R, ieremiam BW zg., iheremiam
CT. profetam D?PLO(Q)R. - prof. heremiam
Q. acciperunt E?P, accipierunt R ; accipiens D.
triginta: .xxx. DFORVWZ; xxx^*" EMT;
tringenta ?PL. praetium BCESPFHJNT'O*. ad-
pretiati cu»: DE(adpt)OIKMTX"Z, εἰ adpraet.
BCWFJLMOR: appret. AQVX*Y vg. 7isc^.,
appraet. H, apprec. W. quem: quod EQ. ad-
pretiauerunt cus DOIKMTV(adpt)X*Ze, ef
adpraet. BCE*PFJ LYXTORZ^*, ad prec. W : appret.
AQX*Y vg. Tisch. appraet. H. & filiis (ἀπὸ
υἱῶν) : filii ΟΡ] ΟΤ΄, filiis R*T*. israhel «wide
ad ii. 6, hisrael D.

1o. figuri Y* (-li corr.) sicuti C. mici T.

11. ihesus $Jeme C wide ad i. 1. presidem D.
interrogabit T. praesis ELR, preses D, praesens
O*(corr. g].)X. dicens: ns is» ras. scr. ΞΘ; om.
R*(- sax.) iudeorum *PLW ; «et R. dioit ei
codd. : dicit illi ΜΝ Ή ΘΕ, dixit illi 6 Z7zeron.

12. qum Θ᾽, quum CO*, accussaretur EXPLY ;
-rentur D*. principus D. saenioribus C. nichil
W. respondebat EQR.

Y

162

sacerdotum et senioribus nihil re-
spondit
5 tunc dicit illi pilatus
non audis quanta aduersum te dicant
testimonia ?

!*et non respondit ei ad ullum uerbum
ita ut miraretur praeses uehementer.
15 (822, 2) Per diem autem sollemnem con-

sueuerat praeses dimittere populo
unum uinctum quem uoluissent.
16 (828. 4) Habebat autem tunc uinctum
insignem qui dicebatur barabbas
11 congregatis ergo illis dixit pilatus
quem uultis dimittam uobis
barabban an iesum qui dicitur christus?
18 sciebat enim quod per inuidiam tradi-
dissent eum.

EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM.

[xxvir. 12-22.

19 (824.19) Sedente autem illo pro tribu-
nali
misit ad illum uxor eius
dicens nihil tibi et iusto illi
multa enim passa sum hodie per uisum
propter eum.

30(325. Principes autem sacerdotum et

seniores

persuaserunt populis ut peterent ba-
rabban

iesum uero perderent,

3! Respondens autem praeses ait illis
quem uultis uobis de duobus dimitti ?
at illi dixerunt barabban.

32 (836.1) Dicit illis pilatus quid igitur

faciam de iesu qui dicitur christus?
dicunt omnes crucifigatur

dicit illi non audis. quanta aduersum te testificantur. !*et non respondit ei ullum uerbum.
ita ut miraretur praeses uehementer. !5^per diem autem sollemnem. consueuerat preses.
dimittere populo unum uinctum quem uoluissent. !* habebant autem tunc uinctum insignem
qui dicebatur barabbas. !' congregatis autem illis. dixit pilatus. quem uultis dimittam uobis.
barabban an iesum qui dicitur christus. 18 sciebat enim quod per inuidiam tradiderunt eum
1 sedente autem illo pro tribunali. misit ad illum uxor eius dicens. nihil tibi et iusto illi.
multa enim passa sum hodie per uisum propter eum. . * princeps autem sacerdotum et
seniores persuaserunt populis. ut peterent barabban. iesum uero perderent. * respondens
autem pilatus preses ait illis: quem uultis ex duobus dimittam uobis. at illi dixerunt.

barabban. * dicit illis pilatus quid igitur faciam de iesu. qui dicitur christus. dixerunt ei

I3. tu»? T; om. L. ili: ei R. pylatus D.
te 1 testificantur et E. dicant testimonia A?P*
FHJMXY : dicunt test. BCEP»^oKLNORTV
WZ vg. Hieron. Tisch. et 2 test. dicunt D;
testificantur Q.

14. 07. &d T. hullum C; unum E. miretur
E. praesis :P*LR, presis D, prese FTW.
uehimenter D*R, uechementer L, uechimenter D* ;
multum Q.

15. sollemnem codd. 2]. et $05: sollenpnem
DOLRW, solennem $, sollennem 38; [festum F
ex Marco]. consuerat D:PLQT ; constituerat R.
preses DFT, praesis LR. demittere R. 2 populo
dimittere J zz. o». unum X*. uintum X.
quemcumque H*. uoluisset 9.

I6. habebant EOKLM. 0o». autem MV. tunc:
em. EQZ*( - Z?) ; x unum BEKN'OeÀRVWX"Z gg,
sed sine auctoritate graeca; cf. Lte. xxiii. 17, ZoÀ.
xviii. 39. uinctum 4 quem uoluissent L. — in-
signem uinctum D. Pbarrabbas R, barnabas Z*
(corr. Z2); 4 qui propter homicidium missus
fuerat in carcerem H*9OW ex Zsc. xxiii. 19, cf.
AM. xv. 7.

I7. ergo: uero EJ; autem R. pylatus DR.
demittam LO. barrabban R, barraban W. han
C; aut Q.

18. per inuidia Z* (corr. Z*). sciebat...tradi-
dissent reet. lapsu T*.

I9. illo: eo R. missit DLR; accessit E.
illum: eum EXP*FOQRWXS?* vg. nicil T, nichil
W. tibi(coD: -sit D?P*9R, e/ sit tibi BELQ.
et iusto: de iusto Q. pasa E, passas R. hodiae
CO, odie T. uissum D3P. propter illum ER* ,p.
illo Re); per illum L.

20. principes efc. (ol δὲ ἀρχιερεῖ) BDESPH*O
JKLN'OQRTVWZ vg.: princeps ACFH*MXY
cuts; fÀq. saeniores C; { populi D?3P. per-
suasserunt D?PLR. populo E*R ; o». L. baraban
L, barrabban W, barnaban Z*. uero: autem D.

21. preses DFW, praesis L, praessis R ; os. T.
uultis 4 dimittam D* sed ex$. duobus : .11- D.
demitti LZ; dimittam QX*. barrabban W.

32. dixit DLS. pylatus CDR. igitur: ergo
EF. faciemus E. « qui a»fe dicunt 3P. cruci-
figetur R. Secundum Clem. et Tisch. lat., uers. 23
itc. ad dicunt omnes ; πο: Stephanum sequimur

XXV1La3-3.] | ECANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. 163

23 ait illis praeses quid enim mali fecit ?
at illi magis clamabant dicentes cruci-

iesum autem flagellatum
tradidit eis ut crucifigeretur.

figatur. 77 (329-4) "Tunc milites praesidis suscipi-
34 527. 10) LUJidens autem pilatus quia nihil entes iesum in praetorio
proficeret congregauerunt ad eum uniuersam co-

sed magis tumultus fieret

accepta aqua lauit manus coram populo
dicens

innocens ego sum ἃ sanguine iusti
huius uos uideritis

35 et respondens uniuersus populus dixit

sanguis eius super nos et super filios
nostros.

26 (328- D "Tunc dimisit illis barabban

hortem

28 et exuentes eum

clamydem coccineam circumdederunt
ei

? et plectentes coronam de spinis posu-

erunt super caput eius

et harundinem in dextera eius

et genu flexo ante eum inludebant di-
centes haue rex iudaeorum.

omnes crucifigatur. ?ait illis praeses. quid enim mali fecit. illi uero uehementer clamabant
dicentes. crucifigatur. ** uidens autem pilatus quia nihil proficeret sed magis tumultus fieret.
accepta aqua. lauit manus coram populo. dicens innocens ego sum. a sanguine huius iusti
uos uideritis. *5 et respondens uniuersus populus dixit. sanguis huius super nos. et super filios
nostros. * tunc dimisit illis barabban iesum autem flagellatum tradidit eis ut crucifigeretur . .
? tunc milites praesidis susceperunt iesum in praetorio et congregauerunt ad eum uniuersam
cohortem. **et exuentes eum. induerunt eum tunicam purpuream. et clamidem coxineum
circumdederunt ei. ** et plectentes coronam de spinis. posuerunt super caput eius et harun-
dinem in dexteram eius. et procidentes ad pedes eius inludebant eum dicentes. habe rex

1555, Zenlenium et Tisch. gr., ed. 8. etc., cum
quibus uersus inc. ad ait illis.

33. illis: ili V*. praesis L, press DW ;
pylatus ER. Graeci wariant ὁ δὲ ἡγεμὼν ἔφη
codd. 91. ; λέγει αὐτοῖς ὃ ἦγ. DL τ μέ nos; ὃ δὲ
ἔφη ΝΒ 33. 69. 102. male E*H*M*R**, ili:
ilis E*; -- multo T, μέ ?ropius reddat περισσῶς
€f. xxvi. 38. clamauerunt Q.

34. uidentes H*. pylatus CDR. quis nihil
profioeret (-it H*, profec. O*) : nihil proficere E.
tumultum fieri E. tumultus - in populo ?P"eR,
lauauit ΡῈ ; labit X. manus 4 suas EXP**H.
coram * omni C(homni)EQ. Ὁ ego innocens
Q. ha C; ow. L. sanguinem Z*. om.
iusti E. huius iusti W. — uideretis ?P*LO;
uidetis R.

35. respondit Q. huniuersus C; omnis LR.
populus * ei J. dixit: o». R*; dicens R'e*.
eius: huius LT. nostros: uestros Q.

26. dimissit DIPLY. barabbam 390", baraban
L, barrabban W. ἴὅυ μέ wid. H*. autem: uero
Q. flagillatum D:PLR; flagellis caesum FJ ex
Marco xv. 15. crucifigetur ER.

27. om. tano. F. presidis DT ; o». J. sus-
cipierunt DR. in praetorio codd. (pre. CTYW):
in praetorium (els τὸ πραιτώριον) D(pre.)E vg.
congregaberunt T. huniuersam C. coortem L.

38. exuentes (ixbócavres) codd. Bj. et vg.

(excuentes E*, excuente E*, exsuentes wf widefwur
X* et X9): exeuntes D*W'ILQORT*V, Zzsch.
lapsu. Post eum fergwmt! induerunt tonicam
purpuream et clamydem c. c. ei. Q, clamidem et
ind. eum tunicam p. clamydem c. c. ei Y*.
clamydem ct«» ABIJKMOXYsec.: clamidem
E:PFH*NTTVWY fr.; clamide H9?O ; clammidem
C ; chlamidem Z*, chlamydem Z* vg.; calamidem
DLR. coccyneam E, cocineam DR, coccinea
H*Ov, circunded. 938. ei: eum NT ; - et uestem
purpuream ESP*"9(-iam). .4ddifamemta haec im
E:P"9QY ex Zo. xix. 2 sus? καὶ ἱμάτιον πορφυροῦν
περιέβαλον αὐτόν. Ueteres ab cd f.q fro exuentes
Aabent induerunt (cuj N**BD 157), et D gr. 157
a 6 c d f ff, À gut. addunt de ueste furpurea ; wide
Tischendorfium ad locum.

29. flectentes *P* (seg corr.)); plectentes O.
choronam C. spinis τ et E. possuerunt ?PL ;
inpossuerunt Ὁ. capud BRT. harundinem
codd. $4.: arund. OJLORTW og. 73sch. in ὁ
caput D* sed exp, dexteram D:P!JLQR ; dextra
M$. om.eius R. flexu BFHORTY. hante C.
2 inlud. ,ante s£ wdtur Q. illdebant W ovg.;
* ei D vg., Hieron., corr. uat.*, ton mg.» ἐνέπαιξαν
αὐτῷ gv. fere omnes et uett. plur. (sed om. cum
codd. nostris gr. mirtusc. 7 et uett. b ff, g,.,). haue
codd. 2]. : habe BCHO*T, aue DOJKN'RVW vr.
iudeorum CD?IPLRW. à

Y 2

164 EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. |. [xxvi 357.

80 (880. 6) Ft expuentes in eum
acceperunt harundinem

et percutiebant caput eius
* et postquam inluserunt ei
exuerunt eum clamyde
et induerunt eum uestimentis eius
et duxerunt eum ut crucifigerent.

33 (331-D E xeuntes autem inuenerunt homi-
nem cyreneum nomine simonem
hunc angariauerunt ut tolleret crucem

eius.
33 (332-1) Et uenerunt in locum qui dicitur

golgotha
quod est caluariae locus.
84 (388. 4 Et dederunt ei uinum bibere
cum felle mixtum
et cum gustasset noluit bibere.
35(34-1) Postquam autem crucifixerunt
eum diuiserunt uestimenta eius sor-
tem mittentes
36 et sedentes seruabant eum.
3 (335-9 Et inposuerunt super caput eius
causam ipsius scriptam
hic est iesus rex iudaeorum.

iudaeorum. *?et expuentes in eum acceperunt harundinem et percutiebant caput eius. ?'et
postquam illuderunt eum exuerunt eum clamidem et induerunt eum uestimenta eius. et
duxerunt ut eum crucifigerent. ?*exeuntes autem. inuenerunt hominem cyrineum nomine
simonem. hunc angariauerunt. ut tolleret crucem eius... * et uenientes in locum qui dicitur
golgotha quod est caluariae locus. ** dederunt ei bibere. acetum cum felle mixtum. et cum
gustasset noluit bibere. * postquam autem crucifixerunt eum. diuiserunt uestimenta eius
sorte mittentes. ** et sedentes seruabant eum illic. *" et imposuerunt super caput eius. cau-

30. expuentes codd. fers omnes et vg.: ex-
spuentes A. o». in F. acciperunt DE?PLO*,
accipierunt R, acceperun O*. arundinem *POJL
ORTW og. Tisch. percuciebant W ; percutierunt
R. capud BERWY.

31. inlusserunt DLR ; inluxerunt Z*, illuserunt
W vg. ei: eum QR. exsuerunt O*X. o5. eum
R*(*sax.) clamyde AKMOXY : clamide CH
GNTTVW ; clamydem IJ, clamidem BE:PFQR*,
calamidem DLR*, chlamidem Z*, chlamydem Z*
vg. om.eum E. uestimenta eius E; uestimentis
suis D9P*Q. adduxerunt R ; induxerunt L (graeci
enim ἀπήγαγον). crucifigerint H* ; crucifigeretur
LQR ; ?atzente graeco els τὸ σταυρῶσαι sed inuitis
vett.

323. *etadimi.T. exuentes CM. inuenierunt
D. cyreneum (cf. mattheum efc.) cut ABCOIK
MNTOVXYZ: cyrineum DEFR, cyrin eum Q, ci-
reneum HTW, cirineum ?P, cirenium L, cyrenaeum
J vog. Tüch. ογν. sine addit. ACD:IP*H*(H90
uide infra)J) KMM'O* * * TVWX'Y* og. Hieron.
cum f ffi g, 4: * uenientem obuiam (obiam RY*,
obbiam X7) sibi BHIP*vILO! € eesRX*et?ycZ ; 4
uenientem in obuíam illis E; « uen. in obiam sibi
Q; - uenientem de villa corr. ua£.* non mpg. (ex.
Lwc. xxiii, 36); simil additamentum habet D
solus ex graecis εἷς ἀπάντησιν αὐτοῦ ef ex weit.
uenientem obuiam sibi a ὁ c f, A (Ὁ 0. s. τ. d),
uen. ob. eig. symonem CDEJWXS*; Ὁ uenientem
obuiam sibi O e /a/e guid H*9, hangariauerunt
C, angarizauerunt D?XP'LOR, angariszau. E. tol-
lerent R.

33. uenerun Θ᾽, uenierunt D. in locum : ow.

E; adl.Q. golgota T ; golgoltha X ; golgatha
W ; golgoltha δέσανε A gr. (non δ) et syr. hierus.
cf. ad loh. xix. 17. quod: quae B. est:
nominatur Q. caluarie MTW. 1ocus-nominatus
LR cum ffi.

34. ἢ bib. uinum EQ. fellem O. mixto J ;
mistum vg. quum CO. custasset M.

35. o*. autem Z*(-4 Z^) diuisserunt DL;
* sibi BQX. mittentes sine additamento (cum
&v. plur. et uett. d f fi. 4 9, ἢ CDIP*H*IJLMO*RT
V$$ cor. uat. marz., cod. caraf. * Graecus cod. Uat.
uetustissimus et emendatissimus, omnesque lat. MS.
non habent uerba uirgula signata habentur autem
Jo. 19: τ ut impleretur (adimpl, E, inpl. zP*9) quod
dictum est per prophetam (profetam P*"e«Q
* dicentem. BEXP""OKNTOQWXZS 390 Hieron.)
diuiserunt sibi (o»». M'O*) uestimenta mea (7 u. m.
s. BO!X, s. mentimenta menea Z*) et super uestem
meam (uestimenta mea BO, uestimentum meum X)
miserunt sortem ABESP""H*:OKN'O*QWX Y Z9
ἘΠ cor. wat. Hieron. (ex Joh. xix. a4) cum graecis
Arlet.etabcgy hgrru ὃ.

36. Uersum om. H*T*c. serbabant O ; ob-
seruabant B. [eum 4 ἐκεῖ graeci fere omnes, et
illc f sous Jatsnorum.)

37. imposu. BHJKWZ ve., inpossu. 23PLR.
capud BR. eius caput T*. caussam D,
cusam T*, causa E. o». c. ips. sor.L. scrib-
tam BEJOTXYZ. hec -- hic est R* (hec
Re, dein linea per medium 9 ducta est). ihs:
om. DEXP"HQW cum graecis multis et a ὁ
Jh qc. Mc. et Lwc.; * xps LR. iudeorum
CD9PLRW.

XXVII. 38—45.]

38 (336-1) 'T'unc crucifixi sunt cum eo duo
latrones
unus a dextris et unus a sinistris.
89 (377- 6) Praetereuntes autem blasphema-
bant eum
mouentes capita sua *! et dicentes
qui destruit templum
et in triduo illud reaedificat
salua temet ipsum
si filius dei es descende de cruce.
41 (335-2) Similiter et principes sacerdotum
inludentes cum scribis et senioribus
dicebant

EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. 165

42 alios saluos fecit
se ipsum non potest saluum facere
si rex israhel est descendat nunc de
cruce
et credimus ei
48 confidit in deo liberet nunc eum si uult
eum
dixit enim quia dei filius sum.
14 (33-2) Id ipsum autem et latrones qui
crucifixi erant cum eoinproperabantei.
15(49-2) A sexta autem hora tenebrae
factae sunt super uniuersam terram
usque ad horam nonam.

sam eius scribtam. hic est iesus rex iudaeorum. ** tunc crucifixissent cum eo duos latrones.
unum a dextris. et unum a sinistris. * praetereuntes autem blasphemabant eum mouentes
capita sua *' et dicentes. qui destrues templum dei et in triduo illud reaedificas. salua temet-
ipsum. si filius dei es descende de cruce. *'similiter et principes sacerdotum inludentes
eum. cum scribis et senioribus. et pharisaeis dicebant. *'alios saluos fecit. se ipsum non
potest saluum facere. si rex sdrahel est descendat nunc de cruce. ut uideamus. et creda-
mus ei. * confidit in deum liberet nunc eum si uult eum. dixit enim quia dei filius sum.

*jdipsum autem. et latrones qui crucifixi erant cum eo inproperabant ei.

38. orucifixi sunt: crucifixrunt D?PFLR,
crucifixerant XRI Q. oum eo: eum L*. duos
E:-PLQR, 11- D. unum δὲ E. dexteris D.
hunus sec. L. ἃ senistris ?P, ba sinixtris C.

39. pretere. D. blasfemabant D:PLRT ; blas-
phemauerunt Z* ; blasphemant Q.

40. dioentes sine add. ACHWP*H*JMQTXY:
-* ua BDGP**(F ex Mc. xv. a39JILO*QR ; τ uah
EH*OKMN'O*'VZ vp. Hierow.; 4 uath W. de-
struit (dext. C, dist. D9P)... reaedificat (reed. C
W) cum BCD:P*FH'IJKMM'OVWZ corr. wat.,
cf. dissoluit. .. aedificat d. destruet. . . reaedificat
£1 Ó καταλύων... οἰκοδομῶν : destruebat . . . reae-
dificabat AX*Y 7YscA. cum ac faq * Hil. Ambr. ap.
Sab., lectio forsan ex ueteribus deriuata ut alia Aoc
loco i À ; destruis . . . reaedificas H'GT(redif.) ve.
Hieron. corr. sat, mg., g, ; distruebas (destr. X ef
9et/.). .. reaedificabas E(raeed.) PPLORX*27, 48;
deriride destrues . . . reaedificas f, distruas . . . redi-
ficabas *,. templum 5si*»e addit. BOCFHGJLMO*
RTX*Z* cum g; À: τ dei ADEPIKMOSQVW
X*YZ? vg. Hieron. Tisch.,abc ffi. «δι 9. triduo:
triduum O*X*; tribus diebus W. illut Z* (-d Z*) ;
om. W; iterum J. » reaedificabas illud Q;
2 redificas illud T. salba O; - &utem Q.
temetipsum JWY vg.; te ipsum DLQR ; temed
ipsum T. es ὁ ras. O ; Aic interpungit W ut sit
salua te.si filius dei es. decende A*; discende
DEPLR; - nunc BQR ex sers. 42.

41. οὐ: orm. J; τ omnes R. illudentes W vg. ;

. 9a sexta

inladebant Q; eum E. scribiis E*. saenioribus
C ; pharisaeis O cum a ὁ ff, g. dicebant (ἔλεγον)
E:P*FJKMNTOVWXZ vg. Hieron., cum ab cd f
fi-35277,: dicentes ABCDIPPHOLQRTY e£
£i: 2 Cut graecis D 09.

42. salbos CT. seipsum W vg. 7 sal.f. non p.
E. salbum CT. israhel wide ad ii. 6: hisrael
D. om.est E*(- E!) discendat D?PLO*R, dis-
cedat O*, discebat E*, discendebat E». credemus
DEQ.

43. confidit BEH'OJKNTQWXZ^ vg. Hieron.
€f ffs q εἰ εἰ conf. ὁ d (gr. πέποιθεν, pauci el
πέποιθεν): confidt ACD:IPFH*LMORTVYZ*
aur. et si conf. a ὁ. in deo: indin D?PR ; in dno
CEQT ; *et LQR ; ideo F. 7 nunc lib. LQR.
nuno eum $i uult eum BFMY cwm graeco et a
ὁ c d (liueret) f f, (om. nuno) g;* ὦ q 7 9, cf. Ps. xxii.
9 Zeb. et LX .X, et nunc si uult eum X86. e ita
£xaec. cod. et unus ex lat. ap.cod. caraf.: nunc eum
εἰ τὰ ACDEPHOIJK(L)TO(QR)TVWXZ93B,
δι σεν. fldei ΒΟῬΝΤΟΕΤΥ og.

44. idipsum JW og. ον». ἰὰ O*. om. autem
E. ocoruciflri erant: fixi erant A*CH*T* «vex.
YZ* (corr. Z*) ; crucifixerant L, crucifixerunt R,
crucifixi sunt 3P. cum: eum L*. inpoperabant
H*, impr. XW τ.» inproperant R.

45. 4d init. τ et (051. R) postquam crucifixus est
(crucifixerunt L) L*QR cum abc. om. autem Q.
tenebre facte W. huniuersam C. husque C. ad:
in ER. oram T.

166 EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. [xxvi.46-53.

46 341. 6) Et circa horam nonam
clamauit iesus uoce magna dicens
heli heli lema sabacthani
hoc est deus meus deus meus
ut quid dereliquisti me?
*! quidam autem illic stantes et audientes
dicebant
heliam uocat iste.
18 3:7- 2 Et continuo currens unus ex eis
acceptam spongiam impleuit aceto
et inposuit harundini

et dabat ei bibere.
19 Ceteri uero dicebant sine uideamus an
ueniat helias liberans eum.
50 (845. D Tesus autem iterum clamans uoce
magna emisit spiritum.
3104-7) Et ecce uelum templi scissum
est in duas partes
a summo usque deorsum.
(315.19) Et terra mota est
et petrae scissae sunt
δὲ et monumenta aperta sunt

autem hora tenebrae factae sunt. super uniuersam terram usque ad horam nonam. **circa
horam autem nonam clamauit iesus uoce magna dicens. heli. heli. limasabacthani. hoc
est. deus meus. deus meus. ut quid me dereliquisti. * quidam autem. illic stantes. et
audientes. dicebant. quia helian uocat iste. “δ οἱ continuo adcurrens unus ex eis. accepta
spongea impleuit aceto. et imposuit harundini. et dabat ei bibere. **ceteri autem dicebant.
sine uideamus si uenit helias saluare eum. δ iesus autem. iterum clamans uoce magna.
emisit spiritum. δὲ et ecce uelum templi scissum est in duas partes a summo usque deorsum.
et terra mota est. et petrae scissae sunt. "et monumenta aperta sunt. et multa corpora

46. et ciroá horam BCEPFHOJKLMM'OR
T(oram)VWX*( * uero X9)Z vg. Hieron. cum ff
£i. 3: circa horam uero AY(XoÓ) ZiscÁ. quae lectio
graeferenda uideretur si Dlurium codicum auctori-
(ati niteretur, et ἢ» circa uero horam D 7,; circa
autem horam Qc; circa hor. antem aZ 73. ^;
circa autem (om. horam) g, circa horam (or.
autem) ὁ. nonam X* εὐ Χο (X! deleuerat no).
exclamauit H*O*R. heli heli cum AC?P"v?FH*I
JLMQRTWKXY, et heli heli D, eli eli vg.: heloi
heloi BEH*OKM'OVZ, heloei ?P*. lema sabaoc-
thani cu»(t AFOI*J*(uno ducti) MOX*Y : lamma
sabacthani gg. (seno ducts 3H), lema sabactani H,
lema sabachtani BZ, lemasabacdani C; lama
sabacthani :PRX*?, lama sabactani D, laba sabac-
thani Q; lamath zabacthani E; lemazeptani 29,
lama zaptani KM'(s»0 ducts)V, lama zabthani T,
lama zabatani W, lamasabatha L. Graeci uariant,
Tisch. 8 legit ἡλεὶ Ael λεμὰ σαβαχθανεί, W. H.
Ἐλωΐί Dl λεμὰ σαβαχθανεί et mp. 'HAei ἠλεί λαμὰ
ζαφθανεί. | Uarictas oritur ex duplici traditione,
aramaica sc. et hebraica; aramaica fuisse uidetur
ΒΡ Ὁ mo» nou "non (cf. Mc. xv. 34 qui. tradi-
(ionem aramaicam propius segui uidetur); hebraica
est. Ps. xxii, 2 '"jD313 795 ^. "^W; lama e
zaptani, zabatani efc. erba Aebraica τῳ ef 3m ay,
propius sequi widentur. — Cf. ζαφθανεί D* ev.
zapthani d A, zaptani ὁ, sapthani fj. hoo: quod
JKNTVZ. om.meus risumJQX*. utquid F;
quare ERT. 2 me dereliquisti EJLOSRT, e/ me
diril. D, me direl. 9. dereliquis me Z* (cor. Z?) ;
reliquisti me F. o». me X.

47. illio st.: milites stantes J. om. et Z*.
eliam T vg.; helaam V*.

48. occurrens QR. ex illis Q; εἰ J. accepta
spongia J. spongeam EK, spungiam O*T,
spungeam ?PL, sponguiam D; «et R. inpleuit
CD3PF; implebit T. acaeto L, acoeto BDE,
acceto CR. om. et T. inposuit codd. 2). : imp.
BWX vg. inpossuit ?PLR; posuit J. arundini
:POJ LORW vg. 7ZIsch.; harundinem E*.

49. caeteri DILR vg. uero-«se D*. han C;
si E; - uidiamus an /a?s& L. ueniet 1, elias T
vf. liberans: et liberans J*; et liberat R, et
liberaret Q; liberare DEXP**. — Pos? eum ferunt
5ic alius autem accepta lancea (-cia R 7) pupungit
(pupunguit D, pupugit Z/a7/., popungit *P**) latus
eius (o»r. eius -P*6) et exiit (exiuit Aeg., exit L)
aqua et sanguis (-gis Q) DE:P*LQR r, Zar.
1023, B. M. Aeg. τ E vi, corp. oxon., εἰ alius
autem accepta lancea pepungit et aperuit latus
eius et exiuit sanguis et aqua u£., /ere cum
graecis NBCL(U)T 5. 48. 67. 115. 127* quod ex
Johanne xix. 34 deriuatum uidetur, Praecipue cum
hoc loco ante mortem Saluatoris trad (ur. factum.
Ex Tatiani Diatessaron Merumque ortum creditur,
sed seide W. H.,* Select Notes, 9. 22 et Ciasca, p. 93.

50. exclamans QR***, exclans R*; clamauit L.
aemisit C, emissit DLR.

51. scisum EzPLRY. est: & H*; e ἃ H*
ha s. husque dehorsum C. petre IW. scisae E2P
LO*R ; scisse Tv^W ; fissae CT*?.

52. monomenta E. sun O*. qui dormierunt
ELO9R^*W*; dormientium D:3PO*QR*X*. re-
surrexerunt BCJO9TX.

XXVII. 5a—61.]

et multa corpora sanctorum
qui dormierant surrexerunt
85 et exeuntes de monumentis post resur-
rectionem eius
uenerunt in sanctam ciuitatem
et apparuerunt multis.
54 (949-2) Centurio autem et qui cum eo
erant custodientes iesum
uiso terrae motu et his quae fiebant
timuerunt ualde dicentes
uere dei filius erat iste.
55 (541. 6) Erant autem ibi mulieres multae
a longe
quae secutae erant iesum a galilaea
ministrantes ei
55 inter quas erat maria magdalene
et maria iacobi et ioseph mater

EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM.

1

167

et mater filiorum zebedaei.

| 57 (348-1) Cum sero autem factum esset

uenit quidam homo diues ab arimathia
nomine ioseph
qui et ipse discipulus erat iesu
33 hic accessit ad pilatum
et petiit corpus iesu
tunc pilatus iussit reddi corpus.
89 (349-1) Et accepto corpore ioseph
inuoluit illud in sindone munda
9? et posuit illud in monumento suo nouo
quod exciderat in petra
et aduoluit saxum magnum ad ostium
monumenti et abiit.
81 (350. 6) Erat autem ibi maria magdalene
et altera maria
sedentes contra sepulchrum.

sanctorum. qui dormierant. surrexerunt. " et exeuntes de monumentis. post resurrectionem
eius. introierunt in sanctam ciuitatem. et apparuerunt multis . . "centurio autem et qui
cum eo erant custodientes iesum. uiso terremotu. et his quae fiebant. timuerunt ualde
dicentes. uere dei filius est iste. 5 erant autem ibi mulieres multae. a longe uidentes. quae
secutae erant iesum ἃ galilea ministrantes ei. "inter quas erat maria magdalene et maria
iacobi. et ioseph mater et mater filiorum zebedei. "cum autem sero factum esset uenit
quidam homo diues ab arimathia nomine ioseph qui et ipse discipulus erat iesu. **hic
accessit ad pilatum et petit corpus iesu. tunc pilatus iussit dari corpus. **et accepto corpore
iesu ioseph. inuoluit illud in sindone munda * et posuit eum in monumento suo nouo. quod
exciderat in petra. et aduoluens saxum magnum ad ostium monumenti. abiit. *'erat autem

53. et exeuntes: et euntes L; exeuntes (om.
€t) Z* (corr. Z*) ; exeuntes autem J. uenerunt:
abierunt D. adparuerunt O, apparunt L, aparue-
runt (& 27. i5 ras.) »P. — multis app. DQR.

54. centoio DLR, centhurio C, centori Y.
ihm - et R. uisso D, uisu BH. terraemotu
D9J ve., terre motu FW'WZ, terrimotu Ὁ. hiis
CE*W; ea R. queD. uere«di Z*. dei filius
e. codd. $4. : 2 fil. dei e. DIPORW ve., 7 dei erat
fil.Q. iste: ipse D.

55. om. mulieres L. multe W; 4 uidentes
LR. alongue D, álonge 9; - uidentes Aoc Joco
DEa5bcdf/ f; ἀφ ν,δ᾽ * aspicientes H'OM
cum. Graecis ἀσὸ μακρόθεν θεωροῦσαι (ὁρῶσαι 300).
om. quae Η", saecutae E, sequutae OIX*Z,
sequtae L, secute W. fuerant. CDEQRWX.
galilea CDEPOKLORVW. οἱ: illi QR.

56. magdalene AHJLMO*QTWXYZ* vg.:
magdalenae BCDESPFOKM'OSVZe; magdalena
R. om. mater fr. R. et mater sec.: om. L;
*quae E. zebedei CESPLRW, zebe D.

57. quum HO. . 2 autem sero CDELQRT vg.

autem erasum P. factom H*. hab C. arimathia
codd. 2]. et $$: -atia CHTZ*, -ahia O*, -athaea
938T. iosep T, iosph O. erat: fuerat E. 7 erat
discipulus L.

58. pylatum CDR. petiit (jrjcaro) (ΗΘΚ
NUTTVXZ! vg. Hieron. ef petiuit L, peciit W:
petit ABDESPFH*JMOQRYZ*. pylatus CDER.
iusit :PL. reddi (ἀποδοθῆναι) : dari DELQR
cum f £4 h r r, ὃ gaf. corpus: «eius ΒΟΗ͂,
t iiu R*,

59. et accepto corpore ioseph: et cum acci-
pisset ioseph corpus iiu L. ioseph: ilu QR;
εἶδα et E. o». inuoluit illud Y. illut JZ*
(corr. Z^. syndone DEW. mundo L.

60. possuit :SPLQR. illut Z* (corr. Z^); eum
LQ. monoment s E. om. suo ?9P* (τ »ρ.).
o7. nouo ΖΦ. δὰ (aw/e ostium): et QR* ; ab
R**. hostium CD?PILOT. habiit C, abit Q;
discessit L.

61. erant BH!GOZ9X (graeci ἦν). om. autem
D. 2 m. magd. ibi E. magdalenae CD:POIK
MT'O9*VYZ; magdalena LR. sepulcrum TZ-*.

168 EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. xxvi. 62-xxvui. s.

52 (351-1) A]tera autem die quae est post
parasceuen

chrum
signantes lapidem cum custodibus.

conuenerunt principes sacerdotum et | XXVIII. 95? 0 Uespere autem sabbati

pharisaei ad pilatum 9? dicentes

domine recordati sumus quia seductor
ille dixit adhuc uiuens.

Post tres dies resurgam

δέ iube ergo custodiri sepulchrum usque
in diem tertium

ne forte ueniant discipuli eius et fu-

quae lucescit in prima sabbati
uenit maria magdalene
et altera maria uidere sepulchrum

*et ecce terrae motus factus est magnus

angelus enim domini descendit de
caelo
et accedens reuoluit lapidem

rentur eum
et dicant plebi surrexit a mortuis
et erit nouissimus error peior priore
95 ait illis pilatus habetis custodiam
ite custodite sicut scitis
66 71} autem abeuntes munierunt sepul-

et sedebat super eum
3 erat autem aspectus eius sicut fulgur
et uestimentum eius sicut nix.
* Prae timore autem eius exterriti sunt
custodes et facti sunt uelut mortui.
5(383-2) Respondens autem angelus dixit

ibi maria magdalene et altera maria sedentes contra sepulcrum. "altera autem die. quae est
post parascedem. conuenerunt principes sacerdotum et pharisaei ad pilatum “5 dicentes.
domine recordati sumus quod seductor ille dixit adhuc uiuens post tertium diem resurgam.
* jube ergo custodiri sepulcrum usque in diem tertium. ne forte uenientes discipuli eius
furentur eum et dicant plebi. resurrexit a mortuis. et erit nouissimus error. peior priori
* ait illis pllatus. habetis custodes ite et custodite sicut scitis. * illi autem abeuntes munie-
runt sepulcrum signantes lapidem cum custodibus. XXVIII. ! Uespere autem sabbati
quae lucessit in prima sabbati. uenit maria magdalene et altera maria. uidere sepulcrum.
* et ecce terremotus factus est magnus angelus autem domini descendit de caelo et accedens
reuoluit lapidem ab osteo. et sedit super eum. "erat autem aspectus eius sicut fulgur. et
uestimenta eius candida sicut nix.

* prae timore autem eius exterriti sunt custodes et facti sunt uelut mortui. 5 respondens

62. diae C. o». post FH*Y. que D. parasceue
J, parascuen D, parascheuen KZ, parascefen T.
conuenierunt - omnes D. pharissei C, pharisei
W, farissei LR, farisei 3P, faris D. pylatum
CDER.

63. reoordati: rememorati LR. quia: quod
EXP*"eLORZ* (corr. Z3). sedoctor M. dixerit J.
athuc FMY, aduc T. wuiuiens R. 05. &dh. uiu.
B. tris dies ?P ; tertium diem ELQR, .rr1. diem D
cum a ὁ f fs ὦ q (r) gat.

64. custodire H* e. sepulcrum DTZ», saepul-
chrum E. husque C. in: adJ. diem tertium
(τὸ GO): diem .111- D; hodiernum diem L.
uenient 1, dicant (εἴπωσιν) : dicent (ἐροῦσιν
D*' e/ d) R*; dicunt Re. om. plebi L. resurrexit
T. priori BD:P! H!OJLOP,

65. ait: at/apsu 3B. pylatus DER. custodiam
(κουστωδίαν) : custodes (φύλακας D*) J cum a bc
d f f,4; 4; milites DLQR* A x ga. ite * et J.

66. habeuntes CO ; euntes D. muniem Θ.
7» cum custodibus mun. sep. s. lapidem QR* (e£ Ὁ
c. custodibus :Zerws: ad fim. R***). sepulcrum
DHTZ^*, saepulchrum C. cum custodibus Ja/zn:

cum D* gr. μετὰ τῶν φυλάκων (graeci ceteri p. τῆς
κουστωδίας): ott. D; «et discesserunt DEQR*.

XXVIII. r. uesperae CE, uespera ?P*. sabbato
F ; sabbathi $38 5s. que DEW. lucessit EW ;
lucescet Z; luciescit R. uenit: en z^ ras. Ὁ.
magdalenae BCDESPOIKLM'VYZ, -lea R.
sepulcrum DTZ*, saepulchrum CE.

2. terreemotus DOJ ovg., terre motus O(w»o
ductu)WZ, terrimotus E. aggelus M, anguelus D.
enim: autem E?XPV. discendit DXPLQR ; e£ Ὁ de
c. disc. Q. celo OW. reuolbit T. eum; eam Ye.

3. autem: enim ABX*Y contra graecwm et
weteres.. haspectus C. sicuti δὲς C. fulgor ΓΕ,
SPH*IJLQR. uestimentum (τὸ ἔνδυμα) cum
ABCFOGOJMOQWX*Y31B8C. ff, cf. uestitus Ze: ues-
timenta DEPPHKLN'RTVX*Zo $,aó6cf fs.5.s
Agr gat. aur. elus sine additamento codd. omnes
(exceptis britannicis) et og., cum c 7. ξι. 4 awr.:
* candida DEXP*e?L a ὁ f, Ag rgut.; * candita
R; -*candidum Q9; albus 4 v.

4. pre DW. -exteriti KLY. uelud BILRW,
ueluti C.

5. aggelus M, anguelus D; 4 ἀπὶ BEH!GOXZ"*.

XXVIIL 5-1] | EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. 169

illae autem accesserunt et tenuerunt
pedes eius
et adorauerunt eum
10 tunc ait illis iesus nolite timere
. ite nuntiate fratribus meis
ut eant in galilaeam

mulieribus
nolite timere uos
scio enim quod iesum qui crucifixus
est quaeritis
? non est hic surrexit enim sicut dixit
uenite uidete locum ubi positus erat

dominus ibi me uidebunt
' et cito euntes dicite discipulis eius quia | "quae cum abissent
surrexit ecce quidam de custodibus uenerunt

in ciuitatem
etnuntiauerunt principibus sacerdotum
omnia quae facta fuerant
12 δῇ congregati cum senioribus consilio

et ecce praecedit uos in galilaeam
ibi eum uidebitis
ecce praedixi uobis.
ὃ (864.3) Et exierunt cito de monumento

cum timore et magno gaudio accepto
currentes nuntiare discipulis eius. pecuniam copiosam dederunt militibus
? (355-10 Et ecce iesus occurrit illis dicens 18 dicentes

hauete dicite quia discipuli eius nocte uene-

autem angelus. dixit mulieribus. nolite timere uos. scio enim quod iesum qui crucifixus est
quaeritis. *non est hic surrexit enim sicut dixit. uenite et uidete locum. ubi positus erat
dominus. *et cito euntes dicite discipulis eius quia resurrexit a mortuis. et ecce praecedit
uos in galileam ibi eum uidebitis. sicut dixit uobis. ὅ εἴ exierunt cito de monumento cum
timore et gaudio magno currentes nuntiare discipulis . . ut autem abierunt nuntiare disci-
pulis eius. *et ecce iesus occurrit illis dicens. habete. illae autem accesserunt et tenuerunt
pedes eius. et adorauerunt eum. "tunc ait illis iesus. nolite timere ite nuntiate fratribus
meis. ut eant in galileam et ibi me uidebunt. !! quae cum abissent ecce quidam de custodibus
uenerunt in ciuitatem et nuntiauerunt principibus sacerdotum omnia quae facta fuerant.
Pet congregati cum senioribus. consilio accepto tollentes pecuniam copiosam dederunt
militibus " dicentes. dicite quia discipuli eius nocte uenerunt et furati sunt eum nobis dor-

timere: timore W. iim 4 xpm EL σαί. queritis
CDL?W, quiretis L*.

6. hio - sed Q. uenite uidete (δεῦτε ἴδετε)
AB:PJMOVYZ g; 4: uenite et uid. COEFHOKL
NQRTWX vg. Hieron. cuma b cef f; 45 Υ gat.
aur. hubi C. possitus D?PLR.

7. scito W. eunte Y. discipuli E*. eius su. /7».
add. Ov. surrexit codd. 9/. et vg. Hieron. : resur-
rexit CT f; sur. sine addit. cum codd. ῥέε». et vg.
Hieron., et D gx. T**, uett. ὦ ὁ (ὁ Κι gy Al: τα
mortuis (ἀπὸ τῶν νεκρῶν graeci) DFJLQR cum cf
fh £14 gat. aur. om. οὐ JZ*( 232). om. eoce X*
cum D er.p**etabc f, ὁ. praecedet HOJLTS S,
precedet D (-dit D*?); praecidit OR. galileam
CDEPKLORWZ. uideuitis O; - et ER*T* ?.
eoce praedixi (pre. W) codd. flurimi et vg. Hieron.
&£i 4: ecce dixi (ἰδοὺ εἶπον) CEILR*T* cum ab cd
€ f. S 5 ὃ gat., Harl. 3788. 3816 et Walkeri αο στ
et cod. caraf.; sicut. dixit DQ /f cor. oxon. ex
JMar«o xvi. 7 ; om. eoce praedixi uobis ?P.

8. ex ierunt D; 4 mulieres E. monomento E.
magno gaudio AFHMY γερά praeferendum
uidetur cum ostendat magno cum gaudio fanfum
ἐμρρὶ "onm cum timore: 2 gaudio magno (χαρᾶς
peráNgs)BCDE?POJ KLWOQRTVWXZvg. Tisch.
Hieron. cum uett. quod scio omsibus. — curren'es Θ,
nunciare WS. discipuli T*. e!us O ; suis Q.

9. ihu L. hoccurrit C, occurit L. auete ΘΙ
KNTRV vg, aue te W; habete BC?P*»HOT ;
habetae L. illae: ille LRW. adoraberunt T;
adoraunt L. o». eüm F.

IO. timere ὁ sed DELR. nunciatt WT.
galileam CIPOKLORVW, gali D; «et J.

11. que W. quum CO; ow. L. habissent C.
abiisent DJL 2g; «et H. qui......... dam (7as.
9 /i£.) E. uenierunt D. nuntiaberunt T, nunciau.
WZ$(L; adnuntiau. DR. que D ; quaecumque X*.

I2. saenioribus C. consilium Y. peccuniam
D, paec. E. copiossam D.

I3. Ὁ uenierunt nocte D. sun* Θ.

Z

170

runt et furati sunt eum nobis dormi-
entibus
14 et si hoc auditum fuerit a praeside
nos suadebimus ei
et securos uos faciemus
15 at illi accepta pecunia
fecerunt sicut erant docti
et diuulgatum est uerbum istud apud
iudaeos usque in hodiernum diem.
16 Undecim autem discipuli abierunt in
galilaeam in montem ubi constitu-
erat illis iesus
U et uidentes eum adorauerunt

EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM.

[xxvi1. 13—20.

quidam autem dubitauerunt
18 et accedens iesus locutus est eis di-
cens
data est mihi omnis potestas
in caelo et in terra
19 euntes ergo docete omnes gentes
baptizantes eos in nomine
patris et filii et spiritus sancti
20 docentes eos seruare omnia quaecum-
que mandaui uobis
et ecce ego uobiscum sum omnibus
diebus usque ad consummationem
saeculi.

EXPLICIT EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM.

mientibus. '* et si hoc auditum fuerit a praeside. nos suademus ei. et securos uos faciemus.
Pat ilii accepta pecunia fecerunt sicut erant docti. et diuulgatum est uerbum istud apud
iudaeos usque in hodiernum diem. '*undecim autem discipuli abierunt in galileam in
montem in quo constituerat illis iesus. "'et uidentes eum adorauerunt. quidam autem
dubitauerunt. !*et accedens iesus. locutus est eis dicens. data est mihi omnis potestas in
caelo et in terra. 15 euntes ergo docete omnes gentes. baptizantes eos in nomine patris et
fili et spiritus sancti. ** docentes eos seruare omnia quaecunque mandaui uobis. et ecce ego
uobiscum sum omnibus diebus usque ad consummationem saeculi. amen.

I4. preside D. suadebemus E ; suademus TZ*
(corr. Z*). faciamus R (cwm graecis multis
ποιήσωμεν). ,

15. peccuniam O* ?, peccunia W, paecuniam E.
om.erant Q. dooti codd. fere omnes: edocti Q
$g.; instructi 1, deuulgatum BDEXPOR ; deful-
gatum L. istut Z* (corr. Z5) ; hoc D. aput ?PLT
WZ* (corr. Z^); 1 omnes B. iudeos D:PLRW.
husque C.

16. undecim: .xi. D?P. discipuli * eius DE
LR. Mhabierunt C. galileam CD?PKLORVW.
hubi C. illis: eis KN'VZ.

17. eum δὲς /apsu L. hadorau. C, adorab. T.
dubitauerunt: adorauerunt Z* (corr. Z4).

18. o». itis Ὁ. loquutus IXZ, loqutus 6.
omnes ORY. celo W. om. in sec. O*.

I9. ergo - nunc DELQR. baptisantes (bab.
D:PLRT) eos (eas DR): om. V*. fii EFLY.
spu LY.

20. docente E, 0o». eos M'. obseruare DEPL
QRX* ga/. quecumque DW, que cumque V.
mandabi T. 0o». ego E. husque C. saeculi
(sec. ΝΥ 522) sine additamento BCDE:P(FjOKM"
TVWZ* vg. Hieron.: * amen AHJOQXYZ! (ae-
ficit M. ost mandaui uobis); -finit finit L; Ὁ
finit amen finit amen finit R.

μόν. explicit euangelium secundum
mattheum c«m BE,aóbreu. εἰ matheum)H9J
(matthaeum) KMTTV(aéóreu.) X (abóreu.) Z (exp.
euang.): euangelium secundum mattheum explicit
Y; finit euangelium secundum mattheum amen
do gratias Zifferis cursiwis SP, deinde t. capi-
talibus et rubris €INIT EUANGELIUM SECUNDUM
MATTHEUM ; expl À (cod. ; perperam Tisch. im
proleg. P. xvii explicit euangelium secundum
mattheum) ; €XIAIKIT AECVANFVEAION ΚΑΤᾺ
MATTHVM ΟΡΙΠΤΥΜ ATKV€ €INITVM IN e€HRIA
MATTHI. D ; nihil habent ut uidetur CLOQRW.

Ceex
ΕΞ ,

5 Ὁ PRAEFATIO UEL ARGUMENTUM MARCI. 171 ἐν Ἢ ἢ

[PRAEFATIO UEL ARGUMENTUM MARCI.

Praefatio haec continetur in codd. nostris ACDESPHOKNT'OQTVWX YZ 1 aur., editionibusque antiquis
Hailbrun 1476, Wild de Ratisbon 1481, Paganini 1487, Frobem 1502, Sacom 1515 ef 1519,
Benedicti, Par. 1558} cf. et Thomasium uol. Y 25. 303, 328, 339 ; impresserunt ctiam Sabatarfus
wol. TIL. 2. 185 ex codice mostro ueteri c cum sariis lectionibus codd. Turonenstum, et A. Maus
in operibus Sedulii Scoti qui * Explanatiunculam? conscripsit (Migne *Patr. Lat.' ciii. . 279).

Deest autem in BFGIJLM 38 2r.

In 9, Mareschal 1531, Benedicto 1558 (ante praefationem. nostram) et. Erasmo (graece tantum. κατὰ
Σωφρόνιον) habetur alia praefatio ex Hieronymo 'de uiris illustribus' desumpta Marcus discipulus
et interpres petri . . . succedente sibi aniano.

Jtem ante. praefationem. nostram habet. codex noster 'T. Incipit praefatio euangelii scdm marcum.
Marcus qui et colobodactilus est nominatus ideo quod a cetera corporis proceritatem digitos
minores habuisset; hic discipulus et inter pretes fuit petri; quem sequtus sicut ipsum audierat
referentem. rogatus rome a frib ; hoc brebe euangelium in italie partibus scribsit; quod quum
petrus audisset probabit eclesie que legendum sua auctoritate firmabit ; uerum post discessum
petri. assumto hoc euangelio quod ipse confecerat perrexit egiptum ; et primus alexandrie epi-
Scopus ordinatus xpm annuntians constituit illic eclesiam ; Tante doctrine et uite continentie fuit.
ut ones sectatores xpi ad suum cogeret imitari exemplum. Explicit prologus.

Inscr. incp- praefatio A, incipit praefatio marco H, incipit praefatio secundum marcum E, incipit
praefatio sci hieronimi prb in marco €, incipit prologus secundum marcum O, incipit prologus
in marcum c, incipit prologus cod. apud Sabat., incipit prologus secundus T, incipit argumentum
Y, argumentum marci D, argumentum in marcum .SeZ. incipit argumentum marci euang ?P,
incipit argumentum in euangelio marci K, incipit argumentum euangelii secundum marcum
ΜΕΝ cod. apud. Saóat., incipit secundum marcum GJ(sed praefatio deest )Z, incip. praeph. euang.
secun. marcum a1*., nihil habent CWX ?.

MARCUS euangelista dei et Petri in baptismate filius atque in diuino sermone
discipulus, sacerdotium in Israhel agens, secundum carnem leuita, conuersus ad
fidem Christi euangelium in Italia scripsit, ostendens in eo quid et generi suo
deberet et Christo. Nam initium principii in uoce propheticae exclamationis
instituens ordinem leuiticae electionis ostendit, ut praedicans praedestinatum 5
Iohannem filium Zachariae in uoce angeli adnuntiantis emissum, non solum

1. marchus CT. euangegelista asc., aeuangelista D?PQ. prophetice Οὗ, profeticae ΡΟ; pro-

L2 4«

E, aeuanguelista D. dei sie αὐ. cut ACDE*
SDH*OTWXYZ*ci.Sed.: 4 electus E*(etlectus)
H'OKN'VZ? aur., edd. et * beati O. petro E;
* apostoli O, - et apostoli H!. babtismate DT.
adque COQZ*. ο»ε. in E.

2. sacerdotiu O* (m superscr.) om.in israhel
NTV. hisrael s semper D, srahel CT. agens:
ott. P* (sus. mg.) ; fungens HO. saecundum ?P.
carne ὦ. laeuita ?P, leuuita az».

3. aeuangelium E, aeuanguelium D. hytalia C,
ithalia E; italiam Z*Z, om. in italia D. scribsit
ETYZ auwur.; conscripsit H'GO, e£ -bsit X. hos-
tendens C. quid codd. Pur. et A! et edd.: quod
A*OX awr. om.etpr.aur. suo: om. DP ; sui
H* (corr. H!).

4. deberetur CT. o». et H*(4 H'). uocem

phetiae Y, -cie W; prophetica HZe.

5. hordinem CT. laeuiticae ?P, leueticae D,
leuitice O. helectionis C ; lectionis A*( fraemzsst
e A! ; neglexit Tisch.)H*OXY/. bhostendit C. ut
cum ADHONTOVWXY/edd.: et 3P; om. CEKTZ.
predicans D. praedistinatum EXPM'Y aur. c
pred. D.

6. iohnem O* ; om. 7. Ὁ ioh. praed. KN'VWZ*c
Sed. om. filium awr. zachariae A?PX, e£ -rie E:
zacharia M', sachariae D; zacchariae CHOKV
YZ, zaccariae O, -rie T. uocem D3POQ/. hangeli
C, angu. D. adnuntiantis A:PN'We e£ ann. D
KTV Sed., edd.: enuntiantis C(hen.)EH'GOXYZ
(enunc.) ate. ; nuntiantis H*; et nuntiis /. emis-
sum codd. fur. (e! A, quamquati Tisch. perperam
immissum) e£ edd.: haemissum C, emisum ΡΟ.

Aa

172 PRAEFATIO UEL ARGUMENTUM MARCI.

* uerbum caro factum sed et corpus domini per uerbum diuinae uocis animatum
initio euangelicae praedicationis ostenderet, ut quis haec legens sciret cui initium
carnis in domino, et dei aduenientis habitaculum, deberet agnoscere, atque in se

uerbum uocis, quod in consonantibus perdiderat, inueniret.

Denique perfecti

seuangelii opus intrans et a baptismo domini praedicare deum inchoans non
laborauit natiuitatem carnis quam in prioribus uiderat dicere, sed totus in primis
expulsionem deserti, ieiunium numeri, temtationem diaboli, congregationem
bestiarum et ministerium protulit angelorum, ut instituens nos ad intellegendum,
singula in breui conpingens nec auctoritatem factae rei demeret, et perficiendo

10 operi plenitudinem non negaret.

I. caro: camem EKNTWX*Z? edd. et cum
AD?PH!OKN'VW /: om. CEH*OTXYZ aur. do-
mini sime addit. ACEH*KNTOVWXYZ / aur.:
t in omnia D?PH'OQT c Sed., edd. per uerbum
om, H* (4 H') uerbum diuinae uoois: uer-
bum caro factumis /a?s« C. diuine E, annima-
tum O.

2. initio codd. P/ur.: initium :PHOQX. . euan-
geliae E; diuinae D. predicationis D. hostenderet
CT. ut quis edidirius cum D:PW aur., εἰ ut si
quis H!: ut qui AEH*OKM'OVXYZ c / Sed., edd. ;
om. CT. legenscodd.e! H* ; legere μέ udtur H!;
legeret / mazg. im .Sacom 1515 et 1519. cui
initium efc. — cui gratiam referre deberet lector de
Incarnatione εἰ κατασκηνώσει “ dei aduententis
certior factus a Marco qui Jesum Christum filium
Dei initio euangelii praedicaret. et. sic Johanni
Euangelistae (si ita dici fas sit) uiam ostenderet.

3. carnis 4 crederet Ὁ, in domino: in deo
EKNM'VWZ* c Sed.; ἃ deo H*. et dei cum
ACD?PT : et ibu EHOKN'O9* WXYZ c aur. Sed.;
et in iiu O*V Δ aduenienti EH. abitaculum O.
hab. sine addit. AY : - cato codd. cett. c 1 Sed., edd.,
sed glossa uidetur, cf. JoÀh.i. 4 uerbum caro factum
est et habitauit in nobis. deueret O*. hagnoscere
C. adque CIPOQZ*. | se per DQ(semper Οὗ).

4. berbum O*. quod: quae /. in consonan-
tibus: ow. in H ; in consequentibus ἃ De Aoc
* nodo inextricalili' cf. Sedulium, qui explicat * in
Mattheo et Luca' quos synoptistas s«e/ συνοπτικούς
iam wocamus; idem coniecisse uidetur prodiderat
gro perdiderat sed im codicibus suis non snuenisse ;
perdiderat /orsas τὸ incassum quaesiuerat, zs
Mattheo sc. et Luca, qui neque filium del habent in
inilio Euangeliorum neque Esaiam et Malachiamin
Aoc loco referunt, qui uerbum uocis 7d es£ praedica-
tonem Baplistae uaticinantur. perdideret at Q.
denique sine addit. CD:IPKM'TVZ*: et ΑΕΗ
OOXYZ! c aur. Sed.; 4 cum W edd. — perfectio
HOYZ"*.

5. aeuangelii E, -guelii D; euangeli ?PZ*.
hopus C. intrans (intransi W ; - monstrans in
se Q) et: intrans D ; intrasset EHZ* aur. a: om.
ΟΥ̓́; im ras. scr. H ; in O. babtismo D; bap-
tisma OX. predicare D; praedicans OX. o.

Denique amputasse sibi post fidem pollicem

praed. deum EH*. düm Ὁ. incoans OXYZ*,
incohans T, inquoans C; inuocans H.

6. lauorauit Ὁ. prioribus(priobus Q): operi-
bus D. uiderat ACEKNTOTVWX c .Sed.: uicerat
D?PHYZ awr.; didicerat O 7; uincerat Ὁ, di-
cere: diceret O. totus codd. Pur. c Sed., qui in
expanatiuncula sua Aabet * totus ilaque dicitur uel
pienus uel perfectus quia plena. et perfecta. de
domino retulit: totius H!OW edd.; totum AY.
in primis codd. paene omnes c Sed. qui addit *in
primis dicifur uel im principalibus euangelii sui
lociís' ; exprimens O*OWX edd.

7. expulsionem DQ cj. 9 2. 173ad fin., ἐκβάλλει
enim Mc. i. 12 —expellit «e/ expulit: explosionem

' A*P, expositionem A? rze//. (exposs. E) δέ edd.

Credimus, monente Woclfffin, hos errores ex scrip-
tura expolsionem deriuatos esse. diserti D aur. ;
« a sed expunct. Ἡ. ieiunium numeri codd. (gei.
C, muneri Q) c ὦ SSed., qui notat * quare ieiunium
numeri e 90» Potius numerum ieiunii dixerz, nisi
quia eminentior est numerus quam ieiunium. Non
enim numerus fropter ieiunium, sed propter sacra-
tum numerur ieiunium tllud tot dierum et noctium
fuerit transactum: 7 numerum ieiunii O p. 173,
edd. Hailbrun, Wild, Sacon 1519, et ieiuniii (sic)
numerum .Saco? 1515. temtationem ATVYZ.,
temtatione X : temptationem γε. diabuli D?P aser.

8. uestiarum O. anguelorum D, hangelorum C.
ut instituens: et instruens CT. intelligendum H ;
intellegenda D ; intelligentiam ?P; 4 ac H c .Sed.,
non autem edd. 7 ad int. nos T.

9. brebi O; breuia YZ*. conpingens CEHOK
NTOVXZ 2 aur.,et -guens D3P: compingens ATY;
configens Q. ahuctoritatem C. facte E; facti
XZ*; factori 1 rei demeret: retdimeret H ;
rei adimeret ΡΟ aur., redimeret /.

9-10. perficiendo operi cwm AC(hop.)D?PT
c Sed.: perficiendi operi YZ*; perficiendi operis
EHOKN'OWXZ? / aur. edd.; perficiendi (om.
operis) V ; * Sicgue suo operi euangelico perficiendo
plenitudinem. non negauit, dum plenum opus ex
omnióus quae scribere coeperat, licet breui sermone,
perfecit! Sed.

Io. necaret O. deniquae O*. hamputasse C.
fidem : idem O*. policem D, pullicem ἘΡ. 7arcts

PRAEFATIO UEL ARGUMENTUM MARCI. 173

dicitur ut sacerdotio reprobus haberetur,sed tantum consentiens fidei praedestinatae
potuit electio, ut nec sic in opere uerbi perderet quod prius meruerat in genere,
nam Alexandriae episcopus fuit. Cuius per singula opus scire et euangelii
in se dicta disponere et disciplinam in se legis agnoscere et diuinam domini in
carne intellegere naturam ; quae et nos primum requiri, dehinc inquisita uolumus 5
agnosci, habentes mercedem exhortationis, quoniam qui plantat et qui rigat unum
sunt, qui autem incrementum praestat deus est.

EXPLICIT]

a Marcione κολοβοδάκτυλος uidetur dictus (af.
Hippolyt. haer. vii. 30) w£fote ignauus (c£. xiii.
I3, xv. 38), sed Ai ad werbum vedditur, et sic
colobodactilus z» T 2. 171.

T. pollicen|di dicitur 4, dicetur H* (corr. H!).
ut: et Q. reprouus Ὁ. praedistinata. ΕΠΡΟ
(-des.)Y εἰ pred. D.

2. helectio C. hopere C. perderet. Quod
prius meruerat in genere nam sic disfingwuit! Mr.
perdiderat Q.

3. nam -- et KM'WZ. halexandriae C. aepi-
scopus C?PQ. cuius (cui E) scz/ice/ erat munus,
uel tale quid subaudiendum monet Hortius. per:
et aur. hopusC ; 4 est D; - fuit W edd.; cf. Sed.
* his sententiolis omnibus uerbum quod est uolumus
per seugma subnectendum est, wt sit sensus cuius

4. 2 dicta in se D. disponeret OZ*, e£ om. seg.
et Z*. disciplina /. agnosceret CH*OY ; a cog-
noscere est Q. οὔ sec. sup. lin. O.

4-5. domini in carne cum ADWPK: in
came domini CH!'GO*TWYX c Sed., edd. ; in camem
deum O*; in carne (om. dfi) ENTVZ*/ aur., εἰ
in carnem YZ* ; in carne ἴδ H*.

5. intelligere HT c .Sed., edd., intellere /apsu NT ;
intellegeret Y. et nos cum A*D?PKNTV: in
nos ATCEHOGOTWXYZ c / Sed., edd. primi D;
* oportet KVW. requiriri. E; nequiri WY;
requiri oportet δα. (eloqui op. Pagamisi) de-
hino: dein CT. inquaesita DQ; inquisitam H ;
* qui sita Q.

6. hagnosci C ; agnoscere / aur. mercidem *PQ
aur. exortationis CM*OQZ/, exorationis E. plan-

tant O. rigant HO ; inrigat DQ.

7. prestat CD; dat HOO/. om. est fin. C?P ;
cf. Y Cor. iii. 6, 7, 8, sed Hieronymus legit qui
incrementum dat deus.

per singula opus scire uolumus" e£c., sed fnere.
scire et ACDIPTWX 2? aur. edd. et scire tantum
Yc.Sed.: sciret EHOKNTOVZ'V. heuang. C,
aeuang. E, aeuangu. D.

Suóscr. explicit À, explicit praefatio CENT V, explicit prologus HOX, explicit argumentum K, exp praefatio.
euangelii marci Z, expl. praep. secund. marcü a., finit argumentum marci C ; siAi/ habent POQTWY.

Deinde sequitur in Item alia praefatio.

PETRUS apostolus secundum historiae fidem claudii temporibus de orientis partibus adueniens rome
xpm praedicare coepisset Ita sermo eius uninersorum mentes placido inlustrauit aduentu ut quotdidie
audientibus eum nulla umquam satietas fieret Unde neque auditio eius sola suffecit sed marcum eiusdem
petri discipulum omnibus precibus exorant ut ea quae ille uerbo praedicabat ad perpetuam eorum com-
monitionem habendam scripturae traderet ut domi forisque in huiuscemodi uerbi meditatione permaneant
Nec prius ab obsecrando desistunt quam quae orauerant inpetrarent Εἰ haec fuit causa scribendi huius
quod secundum marcum dicitur euuangelii Petrus uero ut per spm scm religioso se spoliatum comperit furto
delectatus est fidem illorum per haec deuotionemque considerans factumque confirmauit et in perpetuum
legendam scripturam eclesiis tradidit — Huius marci in prima epistola sua idem petrus quam de urbe roma
scribit meminit In qua tropice romam babylonam nominat quum dicit Salutat uos ea quae in babylone
eclesia est et marcus filius meus Hic enim marcus secundum carnem de genere sacerdotali descendens leuita
conuersus ad fidem xpi petri in baptismo filius erat Qui postea ad egyptum pergens inibi euangelium
praedicauit et ipse primus eclesiam apud alexandriam constituit in qua et primum ipse episcopus fuit Hic
igitur secundum locum in euangelistarum ordine tenens leonis figuram gerens Quia statim in euangelii sui
principio quasi leo in heremo exclamat dicens "Uox clamantis in deserto Scilicet quia de excelsis accipiens
spm uniuersa in mysterio sublimia xpi gesta contexuit Omissa enim carnali eius generatione statim a bap-
tismi generatione exorsus Expulsionem deserti Numerum ieiunii Temptationem diaboli bestiarum congrega-
tionem et ministerium protulit angelorum ὕ xpm sequi uolentibus et originem primae natiuitatis obliuioni
tradendam monstraret et renuntiantibus saeculo nullis cedendum diaboli temptationibus edoceret.

Explicit praefatio.
Aa2

174

CAPITULA IN EUANGELIUM

Capitula exstant in ACD:IPGHOJ (capitula et breues) KOQTVXY.
Desunt autem in BEFILMNPRWZ, et vg., omnibusque quos uidimus edd. antiquis. exc. Kesler 1487 im quo

habetsr. registrum capita xvi continens.

Jnscr.: incipiunt capitula lectionum A, incipiunt capitula marco H, incipiunt tituli scdm marcum V, incipiunt
capitulae secundum marcum: incipiunt capitula lectionum Y, incipit aelencus C, incipit capitulatio parabolarum

AHVY.

Edidimus ex codice Α (ed. Tisch.) cum coi-
latione codd. vell. cf. Thomasium, wol. 7.

2. 303.

I. Esaiae testimonio iohannes an-
gelus id est nuntius appellatur et
praedicatio eius baptismusque re-
fertur.

II. Christus praedicans baptizatur
ubi trinitatis panditur sacramen-
tum.

III. De uocatione petri andreae ia-
cobi et iohannis piscatorum.

lIII. In synagoga de homine spiri-
tum inmundum metuentem et con-
fitentem expellens sua ab homini-
bus potestate laudatur.

V. A socru petri febre uerbo tactuque
depulsa uaria cunctos infirmitate
curauit.

VI. Leprosus uerbo quo ait uolo
mundatur et curatio paralytico
cum remissione tribuitur pecca-
torum.

VII. Leui qui et mattheus de teloneo
uocatur et pro publicanorum con-
uiuio querella uel obiectio phari-

I. testimonium Y.
111. petri τ et 7Aom.
V.socrum H. ífactuque Y. infirmitatem

VI. uero que ait H.
VII. pharisaeorum 4 adhibita H (-babi-
ta H*).

COT Zr. 2797.
Cf. Thomasttem, doi. 7. 2. 330.
KEdiatmus ex codice C adhibitis
in notulis uariantibus lectio-
nibus, exceplis dis quae ad
orthographiam spectas. — Lit-
terae nigriores in codice rubri-
catae Sut.

I. De Iohanne babtista
&et uictu aet habitu
&eius.

De babtismo Ihu et temp-
tatione aeius.

Petrum andream et la-
cobum et Iohannen
sequi iubet.

De homine qui spm in-
mundum habuit sanato.

II. De socru petri 8
febribus liberatam.

De leproso.
De paralytico.

Iacobum alfei sequi iu-
bet aput quem cum
publicanis conbibDit.

I. Ὁ» et andream 710,3. om.
sanato O ἐ 4/lex. 14 ap. TÀom.

II. liberata (-tam Θ᾽) 4 et aliis
multis quos ihs saluauit O 77a7/.,
TAhom., sed Alex. 14 cum C con-
corda£, Yaoobum: Leuin Θ.
2 iubet sequi O εὐ * qui O.
conuiuit Θ 44/ex. 14, conbibat
Thom,

J (óreues) OX Par. Lat. 10438.

Cf. Thom. I. p. 328.

Edidirmus ex codice O uarianti-
eus lectionibus, nist ad meram
orthographiam spectantibus, ἐκ
notulis adhibitis.

I. De iohanne baptista et
uictum et abitum eiusdem
baptizatus ihs et temtatus
uicit.

II. Petrum et ceteros sequi
iubet hominem ab spiritu
inmundo eripit

socrum petri a febribus li-
berat et alios multos curat
iacobum alphei sequi iu-
bet et iudaeis dicit non
esse opus sanis medicum.

I. et uictu et habitu Oc (ab.)X
T^om.; deuictu ct hab. J. ilis:
dominus 7Zo7;.

11. 2 inmundo spiritu JX
Thom. medico J.

SECUNDUM MARCUM.

eiusdem G, incipit elencus secundum marcum T, capitula euangelii secundum marcum e/ breues secundum marcum
J, inc tituli secundum marcum O, incip breues causae secundum marcum DQ, incipit capitulacio secundum marcum
G, incipit breuis disputatio cata marcum ἘΡ, incipiunt capitula in euangelium marci K, inc capituli Z (cagitz/a

desunt, incipiunt capitula X).

D?PQJ (capitula) Q (aur).
Edidimus ex codice D lectionibus aliorum codd. in notulis ad-
hibitis exceptis iis quae ad orthographiam tantum spectant.

]. Et erat iobannis babtizans ihm et uenit super eum
sps dni et fuit ihs in deserto temptans eum zabulus.

II. et Postquam traditus est iohannis predicauit ihs et
uocauit discipulos et hominem a spu inmundo cu-
rauit.

III. Socrum petri a febribus liberauit et querebant
eum turbae ut saluarentur.

IIII. Et rogauit ihm leprosus et curauit eum Et sanans
paraliticum dixit ei Tolle grabatum tuum et uade.
V. et Iacobus secutus est ihm.

I. om. et ad init. J aur. eum: iim J agr. dni: dei ?PQ;
805 GtF.; 07h. J. orm. fait aur. om. ihs. G aur. temptans
eum zab.: temptatus *PGQ aur., e/ ἢ» temt. in des. J.

II. om. et ad ἐμ. aur. praedicabat awx. discipulos suos
J aur.,ec Ὁ ut udtur disc. s. nocauit J. ourauit: sanauit ΡΟ
aur.
III. oz. ἃ febribus ?P*. o»m.eum ar. saluentur aw».

1Π1. et: om. aur.; ubi J. curauit: mundauit :»PGJQ atr.
o».eum Ὁ. ἐπε V et sanans IPGJQ aur. ei: et aur. gra-
batum: lectum G. o». et uade C.

V. em. est aur. iim: eum G.

K Zar. 2790 Nanc. Barnb.

Ex codice ἘΚ transcripsimus, lectionibus cod.
Harl., Euangeliarii Nancacant, saec. ix ex.
et. cod. Alcuiniani Bambergensis A. 1. 5 in
notulis adhibitis.

I. De baptismo iohanne de diio ihu bap-
tizato de eius ieiunio in deserto.

II. De predicatione ἀπὲ ihu. De apo-
stolorum uocatione de homine ab in-
mundo spiritu liberato.

III. De socrum petri febribus relaxatam
de his qui a uariis saluati sunt lango-
ribus.

IIII. De predicatione dni ihu in deserto
de emundatione leprosi.

V. De paralytico sanato per tectum sub-
misso.

VI. De iacobo alphei ad apostolatum
uocato de discipulorum iohannis et
pharisaeorum disceptatione.

I. iohannis λίπε. Pan.

ll. hominem... liberatum Z7a77.
III. seluati: sanati /Vazc. δαρεῦ.
IlII. om. ihu ZZa»/. Nanc.

176

AHVY.

Ssaeorum panni ueteris et uini uel
utrium comparatione refellitur.

VIII. Pro spicarum in sabbato uul-
sione reprehensoribus increpatis
sequitur manus aridae restitutio.

VIIII. Consilium contra eum faciunt
pharisaei deseruiente sibi nauicula
tangentes eum diuersis infirmitati-
bus egroti sanantur.

X. Duodecim discipulos ad praedi-
candum uerbo conlatis uirtutibus
mittit et in beelzebub eum posse

dicentes redarguit inremissibilem

esse dicens in spiritum sanctum
blasphemiam et matrem ac fratres
eos uocat qui patris fecerint uolun-
tatem.

XI. Docens proponit parabolam se-
minantis et suis eam seorsum ex-
ponit clara manifestatione disci-
pulis.

XII. Lucernam sub modio non po-
nendam uel dormiente homine
sata eius crescere et de grano
sinapis dicit.

XIII. Tempestatem uerbo compes-
cens et daemones eiciens ire con-
cessit in porcos.

X. om. et fost mittet (sc) Y. fecerit Y.
XI. seorsum - discipulis 70r.

CAPITULA IN EUANGELIUM

COT Zar. 2797.
Murmurantibus iudaeis
dicit non aesse hopus
sanis medicus.
De geiuniis discipulorum
et filiis sponsi.
De hutribus et uino.
III. De spicis quas
discipuli uellebant.
De eo qui manum hari-
dam habuit.
Et hubi daemones Ihm
confitentur.

Duodecim apostolorum
aelectio.

De behelzebub principe
daemoniorum.

Et fortiore ligando.

Et peccantibus in spm
scm non remitti.

IIII. De matre aet fre-
tribus eius.
De parabola saeminantis.

Luchernas sub modio.

De bona mensura.

De parabola herbae spi-
cae et plenum fructum.

De synapis grano.

Hubi in naui dormit et
exurgens — tempestati
imperat.

II. medico O ; - sed male ha-
bentibus codZ. ap. 7 ἀονι. sponsi
4et ZXAom.

III. de duodecim Z7/a7. et de
fort. ZAÀom. peccanti O Za.
Thom.

IIII. de lucerna O Z794om.
plenu fructu 7om.; pleni fru-
menti O «t codd. ap. Torn.

J (éreues) OX. Par. Lat. 10438.

III. Discipuli uellunt spicas
manum aridam habentem
sanat

duodecim apostolorum elec-
tio de behelzebub prin-
cipe demoniorum.

IIII. Matrem et fratres sper-
nit parabulam seminantis
dicit

nauigans tempestatem sedet
daemonum legionem ab
omine expellit.

III. Ὁ spicas uellunt X δέ
J sed lacuna a sp. «sque ad ma-
trem c. IIII. sanat: - su. Jin.
demonum confessio Oc, behel-
sobub: be σε. /in. add. ΟἹ.

IIII. sedat JO?X ZZom. de-
monium X. homine JO?X ΖΖον:.

SECUNDUM MARCUM.

D3PGJ (capita) Q (atwr.).
VI. Non est opus sanis medicis sed male habentibus et
non possunt filii sponsi Ieiunare sponso presente.

VII. Discipuli uellere spicas sabbatis coeperunt.

VIII. In synagoga hominem manu arida sanauit.

VIIII. Omne regnum aduersum me non stabit et qui
dixerit In spu sco non remittetur ei.

X. et hii sunt fratres mei qui faciunt uoluntatem patris
mei.
XI. ecce exiit qui seminat seminare et dum seminat nl.

XII. homo missit semen et cum dormit et exiit semen
et fecit spicam et missit falcem.

XIII. Et dormiens In nauicula ihs facta tempestate ex-
citatus conpiscuit uentos et mare.

VI. sanus G. 7 sanisopus J. medicus "PGJQ κω. Ὁ» ie-
iunare filii sponsi GJ (or. sponsi) Q ar.

VII. «ubi ad ἐμέ. G. vellentes sp. sab. manducabant 950
aur., euellentes sp. sabbato (o7. mand.) G.

VIII. τ ubi ad :?5:z. Ο, τ οἰ J. hominem habentem manum
aridam :PQ asr., hominis manum aridam J, manum aridam (om.
hom.) ὦ. sanauit-ilis az».

V1III. et cum (ubi G) multos infirmos sanauit (-ret azr. sal-
uauit J ; curauit PG; - εἴ G) apostolos nominatim uocauit (uo-
cat J) PGJQR aur. E? inc. X ad omne regnum ?PGJQ ar.
aduersus se diuisum *PGJQ auz. | o7:. sco GJ.

X. om. hii sunt J.

XI. τοὶ ad init. GQ; X et XI £n unum (sub titulo X) con-
iungi! J. seminat 27. ε et Q. o7.dum seminat C.

XII. τ ubi ag zmit. »PJ. om. et 5os( dormit GJ aur. semen:
seminans 2se5te D.

XIII. et: om. awr.; ubi J. ilis in nau. J.
tempestete G. excitatur et G. . uentum G awr.
uento et mari et siluit J.

ort. facta
increpauit

177
K Zarl. 3790 Nar. Bamb.

VII. De discipulis sabbato spica uellen-
tibus.

VIII. De hominis manum aridam sani-
tati restitutam.

VIIII. De populorum conuentu et in-
firmorum curationes duodecim apo-
stolorum nominibus.

X. De iudaeorum blasphemia et de ma-
tre diii uel fratribus.

XI. Parabolam seminantis et seminum
diuersorum.

XII. De hominis seminantis semen et
metentis et sinapis similitudinem

grani.
XIII. De discipulorum in mari periculo.

VIIII. curationes * de Zar.

178

AHVY.

XIIII. Uadens mortuam suscitare
filiam iairi mulierem a profluuio
sanguinis sanans suscitat protinus
et puellam.

XV. Mirantes doctrinam et uirtutes
fabri filium dicunt audientes ab eo
non esse prophetam sine honore
nisi in patria sua.

XVI. Mittens duodecim praedica-
turos praeceptis instruit conlata
gratia sanitatum.

XVII. Herodes tenens iohannem die
sui natalis occidit caputque eius
saltationis praemium in disco filiae
tradit.

XVIII. De quinque panibus et duo-
bus piscibus quinque uirorum milia
saturauit.

XIX. Quarta noctis uigilia uenit ad
discipulos ambulans supra mare.
XX. Accusant pharisaei discipulos
non lotis manibus manducantes et
increpantur ab eo de parentum
inspretione uel de ceteris expo-
nente quae possint hominem in-

quinare.

XXI. Mulieris syrophenissae filiam a
daemonio liberat.

XXII. Muto surdoque uocem resti-
tuens dicit effeta.

XV. om. H*,- in mg. H'.

XVII. tradet H.

XIX. ueniens H. super 7Aom.

XX. spretione Η 77om. quae: sint
quae H. possent ΑΞ,

XXI. mulieri H.

CAPITULA IN EUANGELIUM

COT ZA/. 2797.
Et de daemone cui no-
men legio fuit.

V. Archisinagogi flliam
dum iret resuscitare
mulierem a profluuio
sanguinis liberat.

Puellam suscitat.
Prophetam in patria sua
sine honore aesse.

Duodecim discipulis pre-
cepta dat aet premittit
aeos.

De capite Iohannis.

VI. Regressi discipuli ad
Ihm.
De quinque panibus aet
duobus piscibus.

Ihs hambulans super mare
uenit ad discipulos.

De diuersis languoribus
sanatis et manibus.

Et quod non quae intrant
in hominem quoinqui-
nant hominem.

VII. De fllia syrophe-
nissa&e 8 demonio
saluatam.

Hubi surdum aet mutum
curauit.

IIII. — fuit legio O.

V. honore esse-dicit 770m.
(non autem Alex. 14). om. duo-
decim Θ. εἴ praemittit eis
TÀhom.; om. C.

VI. discipuli: apostoli Θ
Harl.,7Aom. om. et duobus
piscibus O. piscibus « quinque
milia uirorum saturantur 4/ex.
I4 Gf. 7Aom. de diuersis
praem. et 7Àom. | de manibus
O ; * et uasculis lauandis 770m.
in homine /7az/.,Z4om. | ad fin.
* sed quae exeunt de hominc Θ
codd. ap. Tor.

VII. saluata ZZar/, 774om.;
liberata Ὁ.

J (breues) O Par. Lat. 10438.

V. Archisynagogi filiam
mortuam suscitat

prophetam in patria sua sine
honore esse dicit

duodecim discipulos prae-
mittit cum praeceptis

de capite iohannis.

VI. Regressi apostoli ad
ihm de quinque panibus
et duobus piscibus quin-
que milia uirorum saturat
ihs supra mare ambulat

ea magis coinquinare ho-
minem quae exeunt de
ore.

VII. Filiam syrophenissae
a daemonio liberat sur-
dum et mutum curat di-
cens ei epheta

V. «ad init. mulierem a pro-
fluuio sanguinis liberat O*.

VI. regressis apostolis JX
Zo. apostolorum O*. milibus
O*, saturauit 7705. ambulat 4-
de diuersis languoribus sanatisO*.

VII. filia O*.

SECUNDUM MARCUM.

D*PGJ (cafitula) Q (awr.).
XIIII. In regione gerasinorum hominem a legione
mundauit.
XV. Et cum filiam principis a morte saluaret et mulie-
rem a profluio sanguinis sanat.

XVI. Non est profeta acceptus in patria sua.

XVII. Et missit xir discipulos suos ut predicarent οἵ
curarent infirmos.

XVIII. Et herodes decollauit iohannem et uenierunt
discipuli ad ihm et refficit eos.

XVIIII. De -v- panibus in .v. milia hominum.

XX. Ubi super fluctus ambulauit et infirmos curauit.

XXI. INLotis manibus manducare non coinquinant
hominem.

XXII. Non licet tollere panem filiorum et dare canibus
et mundata est puella a demonio.

XXIII. Hominem sordum et mutum curauit ut audiret
et loqueretur.

XIIII. ubi ad ἐπέ. 5. legione - daemoniorum GJ. mun-
dauit : liberauit G.

XV. et cum filium D; de filia δ 2057 prin. 4- quam α. mor-
tuis ?PJ awr. saluaret: suscitat G. 05i. et sec. »PJQ. sanauit
J ; saluat Q, -auit aur.

XVI. ubi dicit ad ist. G.

XVII. et: om. aur.; ubi G. misit is J agr.
JPGJ. predicare et curare G. infir. cur. as».

XVIII. et: om.aur.; dbi GJ. herodes: ioh D. »» ad ilim
disc ?P (-- eius) Q. refficit: curauit D*.

XX. fluctus -- maris GJ awr. curauit: sanauit as»., «αἱ GJ.

XXI. «ubi ad zit. G. non lotis »PGJQ aur. manduoare:
edere GQ avr. coinquinant: communicat GJ az.

XXII. tollere: sumere ?PGJ. dare: proicere J. mundauit
puellam GJ ar.

XXIII. - δ] ad ἐμ. . ἢ mutum et surdum G. sanauit G.
aur.

0fft. 808

179

K Zar. 3790 Nanc. Βανι.
XIIII. De homine a daemonum legione
liberato.
XV. De filia archisynagogi uel de mor-
tuosa muliere.

XVI. Dns ait propheta honorem in sua
patria non habet.

XVII. De discipulis ad predicandum a
dno missos.

XVIII. De obtruncatione iohannis.

XVIIII. De apostolorum refectione et de
quinque panibus piscibusque duobus.

XX. Dns super aquas discipulis adue-
nisse.

XXI. Quaestio manuum inlotorum dni
quae responsio.

XXII. De syrophenisse mulieris filia a
daemonio liberatam.

XXIII. De surdo a dno mutoque sanato.

XIIII. daemonum ἐσ K.

XV. archisynagogis 77a7/. emoruosa Z/a*/.
Nanc.

XVII. ad no zwepte disiunctum K.

XXI. manum Καὶ Za/*. inlatorum K arr.
Bamó. dnique Zar/. Nase. Bam.

180

AHVY.

XXIII. De septem panibus et paucis
pisciculis quattuor hominum milia
saturauit.

XXIIII. Pharisaeis signum quaeren-
tibus dari negat et doctrinam eorum
praecepit sub fermenti nomine
praecauendum.

XXV. Caecum paulatim curat et ut
nemini diceret imperat.

XXVI. Interrogantibus quem eum
dicerent petrus christum dei con-
fitetur et mox quia domino pas-
surum se dicenti contradixerit ar-
guitur.

XXVII. Qui perdit inquit animam
suam propter me inuenit eam nec
gustaturos quosdam mortem donec
uideant eum in regno eius sta-
timque transfiguratus inducitur et
iohannem heliae passuri ipse si-
milia passum dicit.

XXVIII. Omnis populus uidens do-
minum pauescens occurrensque
salutat et filius cuiusdam incredu-
litatem suam iuuari precantis a
daemonio liberatur.

XXIX. 'Tradendum se praenuntians
et discipulos quid in uia tractassent
interrogans docet primatum non
esse quaerendum.

XXX. Uirtutem in eius nomine fa-
cientes non sinit prohiberi et de
abscisione membrorum scandali-
zantium figuraliter docet.

XXIII. pisciculos H.
XXIIIL praecipit H. praecauendam Y
ZAom.
XXVI. dei: o5;. H ; dici cod. ap. ZÀom.
contradicit A'HY 70m.
XXVII. inueniet 7Zo»;. neo gust. e/c.:
PUE quosdam mortem uisuros 77o;*.
n". dicitur Zhom.
XIX. pronuntians 7Aom.

CAPITULA IN EUANGELIUM

COT Zar. 2797.

De septem panibus in
quattuor milia homi-
num.

Phariseis querentibus hab
eo signum monet ca-
ueri ἃ fermento phari-
seorum et herodiano-
rum.

De sputo caeco hoculos
haperuit.

Petrus confitetur ipsum
hesse christum.

Et eidem petro dicit sa-
thanas hac negantem
se negaturum.

Et quosdam non uisuros
mortem nisi uiderint
regnum dei.

In monte cum moyse aet
helia conloquitur.

Unde descendens inter-
rogatus de heliae ad-
uentu dicit aeum uen-
turum sed et iam ue-
nisse.

Non aeici posse spiritum
inmundum nisi per
horationem et geiu-
nium.

VIII. Ut qui uult primus
aesso flat nouissi-
mus.

Et non aesse prohiben-
dum qui in nomine
aeius uirtutem facit.

etde calicaeaquaefrigidae.

VII. in quattuor: aet quin-
que /a?s« C. 2 oculos caeco
Zhom. ipsum: illum Z7ori.
uiderent O. . — ieiunium et
orationem Z7Za»/., ZÀom.

VIII. uirtutes Θ.

J (breues) OX Par. Lat. 10438.
de septem panibus in quat-
tuor milia hominum

monet cauere a fermento
pharisaeorum

de sputo caeco oculos aperit

petro post confessionem
suam dure increpat

in monte transfiguratur

non posse spm inmundum
eici nisi per ieiunium et
orationem dicit.

VIII. Humilitatem docet

et non esse prohibendum
qui in nomine eius uirtu-
tem facit

Et de calicae aquae frigidae

VII. caueri J 720m. caeci
Thom. aperuit ZÀom. petrum
JO? 7Aom. 2 non eici posse
sp. imm. JX Z7Zom.

VIIT. or. et fost faoit 7Àorm.

SECUNDUM MARCUM. 181

D?PGJ (capitula) Q (aur.). Κ Za7. 3790 Nas. Bam.
XXIIIT. De -urr panibus in 1r. milia hominum Cauete | XXIIII. De septem panibus cauendum-
a fermento farisseorum et saduceorum et caecus dixit que a pharisaeorum fermento.

uideo homines ut arbores.

XXV. Et dixit ihs quem me dicunt homines esse Et | XXV. De caeco inluminato.

Dixit qui uult me sequi tollat crucem suam.
XXVI. Et In monte uissi sunt cum ihu moy et helias. | XXVI. Quem dno propheta homines
aestimarent.

XXVII. Puerum a demonio curauit quem discipuli Ie- | XXVII. De transfiguratione dni in
cere non potuerunt. monte et a daemonio cuiusdam filio

liberato.

XXVIII. Dixit ei iohannis uidimus quendam iecentem | XXVIII. De sua passione dfis resurrec-
demonia qui non sequitur nobiscum et De manu et tionemque apostolis antedicit.
pede et oculo eruendo non debere dimitti uxorem et
suscipere regnum ut puer.

XXIIII. panes G. hominum ubi diclt GJ; &/ ad ubi d. XXIIII. pharisaeorumque Zar.
inc. XXIIII J, inc. XXV ΡΟ aur. 0m. ot 8&duo. 3PGJQ aur. XXVI. dominus Naz.
sicut ΡΟ aur. &rbores- ambulantes GJ ar. XXVII. om. in monte Nar.
XXV. ubi dicit J ; dicit sézmplcciter aur.; ubi interrogat G.
2 esse homines G, 7 esse dicunt homines aur., 2 esse me
dicunt homines J. ad dixit (om. et) zc. XXVII ἘΡ; dicit G.
XXVI. £t: ubi J ; om. aur.
XXVII. demonio * immundo J. curauit: mundauit :PGJQ

aur.
XXVIII. ubi ad init. J. οι. οἱ aur. iohannes-4 dne amr.
2eicientem quendam ἃ. οὶ. et pede GJ. ad non debere ἐπε.

Bb2

182

AHVY.

XXXI. Pharisaeos de uxore dimit-
tenda quaerentes mosi testimonio
conuincit et infantes a se uetari
prohibens benedicit.

XXXII. De difficultate diuitum in-
trandi in regnum dei mirantibus
discipulis ait contemtores bonorum
saecularium centuplum cum per-
secutionibus recepturos,

"XXXIII Item praedicens se occi-
dendum sedes petentes iacobum
increpat et iohannem de principatu
gentiles prohibens imitandos humi-
litatis exemplo monstrato.

XXXIIII. Bartimaeus caecus men-
dicans inluminatur et sequitur.

XXXV. Mittit adduci pullum asinae
cui sedens audit a turbis osanna.

XXXVI..Egressus de templo ficul-
neae maledicit regressusque uen-
dentes eicit arefactaque ficulnea
mirantibus ait orantes credendo
accipere postulata.

XXXVII. De potestate percontanti-
bus iudaeos ipse de baptismo io-
hannis interrogando conuincit et
de uinea colonisque pessimis para-
bolam ponit.

XXXVIII. Temtantes de reddendo

XXXII. saeculariorum 7o».

XXXIII. de principatum H. exempla
cod. ap. Tom. | monstrando Zorn.

XXXV. adduci pullum: ad discipulum
H* (corr. ἨΔ Y. oui: cuius H. audet
H ; audiuit 770m.

XXXVI. eiecit 7A0m.
eic. arefactaque Y.

XXXVII. percontantes Η ZAor.

0?t, uendentes

CAPITULA IN EUANGELIUM

COT Zar/. 2797.
Hac de oculo manu et
pede heruendo.
Et bonum est sal.
Huxoretm non debere di-
mitti.
Infantes non arguendos.

Uenditis omnibus aele-
mosynam dandam.

Et difficile diuitem in-
trare in regnum dei.

VIIII. Quae &ei hessent
uentura praedicit.
De filiis zebedei.

De caeco mendicante cu-
rato.
De pullo hasynae.

De nummolariis de tem-
plo hegectis.

De ficulnea quae harida
facta est.

De peccatis fratrum re-
mittendis.

X. Interrogatus in qua
potestate haec ἴδ.»
ceret

de Iohannis babtismo in-
terrogat.

Parabola de uinea et co-
lonis.

De denario caesaris.

VIII. or. de aste oculo Z7ar/.
bonum esse sal 7A075:. regnum
caelorum €.

VIIII. hasynae * et claman-
tibus Osanna Zom. (non autem
Alex. 14). quae arefacta est
Thorn.

J (Óreues) OX Par. Lat. 10438.

uxorem non dimittendam

infantes a benedictione non
esse arcendos

uenditis omnibus elemosy-
nam dandam

et quia difficile diues in reg-
num caelorum sit ingres-
surus.

VIIII. Et uentura sibi prae-
dicit petitio filiorum zebe-
daei

de caeco mendicante curato

de pullo asinae.

X. Interrogatus in qua po-
testate haec faceret para-
bulam de uinea et colonis

et denario caesaris

VIII. dimittenda&m - nisi ob
fornicationem X 7 λογε. a bene-
dictionis se archendos O*. essar-
cendos Z74om. om. in ante reg-
num JX Z77om. et difficile di-
uites inire in r. cael. O*.

VIIII. euentura J X 772on:. in-
terrogatus e. g. s. 24 IX forni
Thom, et ἐπε. X. non Xl ad de
pseudo christis.

X. interrogatur OX. parabola
T^om. uineam OX*. colonis:
agricolis J. de denario 77om.,
et de den. δ. caesaris δὲς ser.
()*t.

SECUNDUM MARCUM.

D*PGJ (cagitula) Q (aur).

XXVIIII. Qui pecuniam habent difficile intrabunt in
regnum.

XXX. Qui uoluerit In uobis esse primus erit omnium
Seruus.

XXXI. quendam Caecum barthimeum secus uiam se-
dentem inluminauit ihs.

XXXII. sedente ihu super pullum assinae turbae cla-
mabant ossanna.

XXXIII. Cum maledixisset arborem ficus et uendentes
ieciebat de templo. -

"4

XXXIIII. Babtismum ioh* de caelo an ex hominibus.
XXXV. De uinia et colonis qui occiderunt heredem.

XXXVI. reddite dó que di sunt et que cessaris cessari.

ott. debere
regnum

XXVIIII JQ, irc. XXX G aur., inc. XXXI 9P.

. uxoraur. et- debere GJ awr. suscipi J at.
T dei ?PGJ aur.

XXVIIII. pecunias GJ aur. regnum: Ὁ caelorum ?PGJQ;
4 dei aur.

XXX. in uos SPGJ. XXX e XXXI in unum (sub titulo
XXXIII) caf. conzungit 9p.

XXXI. - ubi ad znit. GJ. ὁ». barthimeum GJ aur. se-
dentein secus uiam ?PGJQ aur. | om. ilis J.

XXXII. sedentem ihim *PGQ, sedentibus 2247.» ubi sedet ilis. ..
et J. om. assinae aur. clamant G. ossanna τ in excelsis J.

XXXIII. Cum maledixit ihs ΡΟ, as. (-dicet), ubi male dixit
ihs J ; Ὁ ubi arborem ficus maledicit ὦ. et: ubi J ; om. aur.;

hic inc. XXXV J. eicit C.
XXXIIII. τ εἰ ad inz.J. ta habet G ubi interrogat baptisma
iohannis e. Φ. 5.

XXXVI. - ubi dicit ad ini. J. 7 quae dei sunt (o5. sunt
Gj deo ?PGJQ aur. onmi. quo sec. ὦ. oessaris Ὁ sunt :PJ.

K Zazl. 2790 Nast. Damob.

XXVIIII. Si licet uxorem diis interro-
gatus dimittere debere.

XXX. Et quia diues difficile saluabitur.

XXXI. Suam secundo dns discipulis in-
dicat passionem petitionemque filio-
rum zebedaei.

XXXII. De caeco nomine barthimeo.
XXXIII. De pullo asine diio adducto.

AXXIIII. De fico arente uendentes
ementesque templo arcenti.

XXXV. In qua potestate haec diis face-
ret ἃ sacerdotibus arguitur dni uero
responsio.

XXXVI. De parabolam uineae locate
cultoribus.

XXXVII. De interrogatione pharisaeo-

XXXIII. a az/e dno Zar.
XXXV : XXXVII /apsu K.
XXXV. om. ἃ Nan.

184

AHVY.
caesaris tributo consequenter ex
suprascriptione uel imagine con-
futauit.

XXXIX. Sadducaeis de muliere sep-
tem fratrum uxore temtantibus ob
incredulitatem resurrectionis | ex-
probrat.

XL. Scribae de mandato legis in-
terroganti geminum dilectionis os-
tendit et cuius sit filius christus
interrogans docet ex principio
psalmi centensimi noni salutatio-
num quoque eorum in foro am-
bitum notat.

XLI. In gazophilacium pauperem
uiduam duo minuta mittentem
cunctis dona iactantibus praefert.

XLII. Aedificationes templi mon-
strantibus praenuntiat ruituras et
de diuersis ultimi temporis tem-
tationibus futuris prolixius dispu-
tans seductiones ammonet prae-
cauendas.

XLIII. Diem aduentus solum patrem
scire dicens nescientes eam seruos
uigilare praecipit et orare.

XLIIII. De alabastro ungenti uel
proditione iudae traditoris ac prae-
paratione paschae refertur nec non
et cenae eius mysticae panditur
sacramentum.

XXXVIIIL caesari H. amputauit μὲ
udtur H*.

XL. dilectionis - praeceptum Zom.
2 filius sit H. ambito H.

XLI. uidua H.

XLIII. praecepit H.

XLIIIL. paschae: parascheue H.

CAPITULA IN EUANGELIUM

COT Zarl. 2797.

De muliere quae septem
fratres habuit.

Et scribae dicit non aesse
longe a regno dei.

AÁdque interrogat quo-
modo dicitur xps filius
dauid.

| Monet cauendum a scri-
bis.]

De uidua et gazophyla-
chio.

Et de templi structura.

XI. De pseudochristis.
Et passione martirum.
Et commotione saeculi.
Et aduentu xpi.
De arbore ficus parabola.
Et quod diem iudicii nemo
sciat.
Propter quod docet uigi-
landum.
XII. De hunguento su-
pra eaput ilhiu aeffu-
80.
Iudas sacerdotibus domi-
num prodet.
Adparatus paschae.
Dominus dicit ab huno
eorum tradendum.

X. 2 non longe esse 77om.;
non longe es O. dauid: dei
lapsi: C. monet o. & soribis
om. C. om.et anm/e de templi
Θ ZAhom.

ΧΙ. et de passione 70m.
parabolam O Zaz/., Zorn.

XII. super O 70m. om.
aeffuso O. - εἰ ane adparatus
Harl. eorum « se Zar/., Tom.

J (reues) OX Par. Lat. 10438.

de muliere quae septem fra-
tres habuit

et quendam scribam dicit
non longe esse a regno
dei

adque interrogat quomodo
dicatur xps filius dauit
cum sit dns

de uidua et gazophilacio

de templi structura.

XI. De pseudoxpis
et passione martyrum
et commotione saeculi
et de aduentu xpi.

XII. De ungento super ca-
pud ihu effuso

et de proditione iudae qua
dnm tradidit et cetera.

X. mulierem O*. cuidam scri-
bae O*. &dque: utque O*. dis
* cauendum a scribis O?, struo-
tur&: scriptura O :zmepé. de
pseudoprophetis (52) im X. fons?
J. pseudoxpi O. commotionem
O, -nes X *.

XII. (XI Φ ZXom.) supra J.
qua: quia J. fostiudae ἐν μη
et caeteris mandatis X.

SECUNDUM MARCUM. 185

D3PGJ (capitula) Q (aur.).

XXXVII. De .uir. fratribus qui unam uxorem habue-
runt et dilegere dm et proximum.

XXXVIII. Et Cum interrogaret de xpo cuius filius
esset dixit Cauete a scribis.

XXXVIIII. Et laudauit ihs uiduam que quadrantem
in gatzofilacium mittit.

XL. Et Cum diceret de lapidibus templi designauit no-
uissimum tempus.

XLI. Et mulier quaedam Cum perfunderet ihm unguen-
to abiit iudas ut traderet eum.

XXXVII. fratres G aur. habuerunt et: -- de hero J ; 4 de-
bere G as.

XXXVIIL, on. et ad init. aur. interrogaretur znepte D ; - et
G. esset: sit »PGJQ au».; «et J.

XXXVIIII. et: ubi ΡΟ; om. asr. 2 miserat (misit aur.)
quadr. in gazophylacio *PGJQ a«wur.

XL. et cum diceret: ubi dicit G. lapides as». templi et
designat G.

XLI. et: ubi GJ. oz. quaedam G. oum perfunderet:
quae perfudit J ; perfundit /as/u;!, G. unguento-cet G. ut
traderet: et tradidit ?PJ. XLI e/ XLII zs umum coniungunt
IPGJ Q aur., ut 5i? XLIII 75 ?PG, XLII 7? JQ avr.

K Za». 23790 Nast. Bam.
rum si licet censum caesari dari re-
sponsio uero dii.

XXXVIII. De septem fratribus unam
habentibus mulierem et alterius in-
terrogationem quod esset primum
mandatum in lege.

XXXVIIII. Interrogatio dii quomodo
scribae dicant xpm filium esse dauid.

XL. De muliere duo minuta in dei do-
nario iactanti.

XLI. De templi destructionem.
XLII. De signis nouissimi temporis.

XLIIL De muliere effundentis ungen-
tum dni capite et iudae traditum.

XLIIII. De dni caena et caetera quae
in ea acta sunt de dhi oratione et
iudae traditione iudaeorumque inlu-
sione.

XXXVII. dare ZZ».
XL: XXXVIIII /aps& K. minita K*.

196

AHVY.

XLV. Traditionis ac passionis eius
gesta narrantur.

XLVI. Resurrectionis eius perinde
breuiter ueritate monstrata quo-
rundam incredulitas clementer ar-
guitur et ascensio atque a dextris
dei consessio uel discipulorum
praedicatio signis sequentibus in-
dicatur.

XLVI. om. eius 720». concessio H.
Subscr. explicit capitula H, explicit se-
cundum marcum Y ; »t:/i/ habet A.

— ——— 0 ————MÓMÓMMÀÓMÓM —M — — n € — a .. “ΠΡ ὈυῸΆᾺἌὕὄὕ..... ERE RE E E

COT Z/arl. 23797.

Hoblatio.
Petro praedicit negatu-
rum.

Orationes Ihesu.
Traditio Iudae Iudaeis.
XIII. Principes interro-

gant ihim et condem-
nant aeum.

Petrus tertio negat.

Ihs pilato traditur.

Pilatus dimisso barabba
Ihm flagellatum cruci-
figendum tradit.

Passio ihu et sepultura et
resurrectio eius ex mor-
tuis post resurrectio-
nem mandata et has-
censio aeius in caelis.

hoblatio ilu O. praedicit Ὁ
se O 77om.

XIII. o»-. ex mortuis post
resurrectionem €. ad caelos
9.:

Subscr. explicit aelencus C, ex-
pliciunt capitula parabolarum Θ,
explicit elencus secundum mar-
cum T.

CAPITULA IN EUANGELIUM

-————M -

J (breues) OX Par. Lat. 10438.

XIII. Iudicium principum
quo condemnant ihm

passio ihu et sepultura et
resurrectio eius.

Subscr. Alleluia amen explicit
breuis secundum marcum J, expt
capitula marci O ; explicuerunt
capitula inc ipse lib. X.

SECUNDUM MARCUM. 187

D?PGJ (cagstw/a) Q (asr-.). K Zarl. 3790 Nanc. Barm.

XLII. Et Cum discipulis manducauit ihs pasca.
XLIII. Et dixit ihs hoc est corpus meum et sanguis qui

pro multis effundetur.
XLIIII. Et Cum dixisset petro ter me negabis ait orate

ne intretis in temptationem.
XLV. Cum duceretur ihs ad caifan quidam sequebatur

amictus syndone.

XLVI. Et ductus est ihs ad passionem. XLV. De passione dii et eorum quae
in ea gesta sunt.

XLVII. Post resurrectionem apparuit apostolis et dixit | XLVI. De resurrectione dni et ubi ma-
qui crediderit et babtizatus fuerit saluabitur et qui riae uel discipulis apparuit.
non crediderit contemnabitur et receptus est in caelis
diis.

XLII. 2 et manducauit ilis cum discipulis pascha *PGJ Q aw». Swbscr. expliciunt capitula in euangelio
XLIIL. et dixit: dixit σε. ; ubi dicit G. 0»:. meum G. san- | marci K ; explicit capitul. Nase. ; expliciunt
guis-r meus GJ agr. fundetur J. o». qui p. m. effundetur G. capitula δα».
XLIIII. et oum d.: ubi dicit G. negabis--et G. intretis:
ueniatis IPGJQ aur. oni. in 3P*.
XLV. cum ducebatur 3P; ubi ducitur ὦ. sequebatur - eum
P. XLIIII, XLV, e? XLVI zn unum coniungit aur. sub tit.
XLIIII; XLV e£ XLVI zm unum coni. -PGJQ, wt sit XLV ἐπ
J, XLIIII z» ?PGQ.
XLVI. om. ilis ?»P*G.
XLVII. &pparuit--ihis GJ azr. baptizatur f. znepte Ὁ. om.
et ert. Ὁ στ. damnabitur *PGJQ awr. Ὁ» ilis in caelum GJ.
Suóscr. expl. secundum marcum G, expliciunt capitulationes
secundum marcum J. s: AU habent DXP?Q? aur.

Cc

188

DE CANONUM NUMERIS IN FINE EUANGELII
SECUNDUM MARCUM.

Duas, ut uidetur, diuersas traditiones Canonum numeri in. Codicibus nostris inscripti repraesentant ;
quarum una non wltra uersum 8 capitis xvi canones exhibet ita ut ultimos duodecim. uersus wel
nescire uideatur (de quo wide Tisch. T. G. 8 ad loc. 2. 406), uel uno tenore, ut alii credunt, cum
praecedentibus in. Ecclesia legendos proferre ; altera canones usque ad finem euangelii adnumerat.
Amóae autem traditiones parem antiquitatem sibi uindicant, F enim, licel pericopen Marci integram
non seruet, singulos tamen uersus Atc ilic retinet numeris usque ad uersum 20 in margine adfositis.

Jta autem legunt codices quos scrutari Potuimius.

|

A'B|Cj|?P| F j|G H|O I|KIM| OJ|TI|IVI|X| Y|Z

xvi. I. et cum transisset . . . 230 239 230|230| 231 [230 230|230|230|230|232| 230 |230|230|230/230|23
2. etualde mane . . . . idis 231|231| — /231/231|231 231|231|233| 231 |231|231/231/231,231
6. quidicit illis. . . . . ἜΣ 232232) --- [122.222222232}232]234(232}}222232222232232
8. αἱ illae exeuntes . . .|233232233|233| — 1233 233233,233|233| — | 233 [233223232233.23
9. surgens autem . on [1] [234(232)} — | — | — | — | — | — — emat ems
IO. illa uadens nuntiauit . . ΝΗ —|—1|(233) —|— — —|—|— es ee eo aas
I2. post haec autem . . . -- --- [235] — | 334 | — | — | — | — |234|235| 234 [234] — | — | — |a
I4. nouissime recumbentibus | — | —| —|—| 234 | — | — | — /234|235]236| — | -- [223] --- | — | —
I5. etdixiteis . . —|—|—|—|234|—|—|—|—|— 237| — | — | τ | — | — 1 —

20. illi autem profecti .

EUANGELIUM
SECUNDUM MARCUM.

Marcus im his codicibus sine lacusa exstat : — ACD?PG(qui in Matt. erat e) HOIKLVTOQRTVWXYZ,
codd. scilicet xx ; F habet concordantiam ex quattuor euangeliis, ideoque ex hoc euangelio uersus

iniegros nom bius LXXV.

In J euangelium Marci auulsum fuerat et partim. Pragam. partim

Uenetias delatum ; quae fragmenta Pragae sunt, a. cap. xii. a1 scilicet usque ad finem euangelit,
edidit 7. Dobrowsky, Pragae 1778 ; quae Uenetiis sunt uix aut ne uix quidem legi possunt.
Ceteri codices nostri lacunas. habent : —B i. 27-43, iii. 7-22, vii. 20-34, x. 15-27; E vi. 56 ad finem

euangelii ; M vi. 1o-viii. 12. /ague codices uiginti quinque in hoc euangelio nobis praesto sunt.
Inscr. incipit euangelium secundum marcum. CPHOKMM'RVXY. incipit secundum marcum G

( gost Zohannem et Lucam) J Q.

item : nunc : orditur : eug : lium : iiu xpi : sec : marcum : E.

incip. euangelium eiusde OT. »s:AZ habent ut uidetur A(ila ex notulis nostris apparet, sed Tisch.
prol. p. xvii. * e euangelia et praefationes euangeltorum praepositum habere solent incipit") BDLWZ.

I ! (9 INITIUM euangelii iesu christi
filii dei
3 sicut scriptum est in esaia propheta
ecce mitto angelum meum ante faciem
tuam qui praeparabit uiam tuam.
8 (2. 1) Uox clamantis in deserto

parate uiam domini
rectas facite semitas eius.

4 (8. 6) Fuit iohannes in deserto bap-

tizans
et praedicans baptismum paenitentiae
in remissionem peccatorum

CODEX BRIXIANUS.

I. ! Initium euangelii iesu christi filii dei.
ecce mitto angelum meum ante faciem tuam. qui praeparabit uiam tuam ante te.

3 sicut scribtum est. in esaia propheta.

* uox

clamantis in deserto. parate uiam domini. rectas facite semitas dei nostri. * fuit iohannes

beptizans in deserto.

et praedicans baptismum paenitentiae in remissionem peccatorum.

N.B. Corb. 1 (Sabatier) citatur ad. 4. v. 11 sub stota ff, sed haec folia hodie exstare non uidentur si
reuera ex eodern codice fuerint.

I. 1. Uersum. frimum litteris magnis habent
EKMTR. initium weft.: principium W cf.Zf£eron.
Ep. Lvi1 Pammachkio de opt. genere interp. (t. 1,
2.311 ed. Vallars.) * Marcus discipulus Petri ita
suu orditur euangelium Principium Euangelii
Iesu Christi sicut scriptum est in Isaia propheta '
e. φ. 5. aeuangelii E, -guelii D, heuangelii C,
euanglii L, euangeli P; 4 dni nfi DE gu. ονε. iiu
xpiZ*(-Z!) fii BGH*Y: fli sw widetur L*.

3. scribtum EGO*XYZ*. om.estE*. in esaia
(ess. L, is: DHKMMZTIB SQL, ys. W, aesia E, iesia
Q, esaya (Το, Ι5Α1 V) propheta (prof. D:P*eLO)
codd. fere omnes et ug. cum gr. XNBDLA 33. αἰ. a5
fere et uett. a b d f f, 1g aur., [in a]esie et in pro-
phetis »: in profetis 3P* cum graecis AEF εἰς. ;
om. T* quae lectio magnopere praeferenda uideretur
σὲ auctoritati codicum graecorum. niteretur, (1)

nunquam enim alias Marcus. ipse. ad. nomina
prophetarum. frouocat, cf. ad xiii. 14, (2) warzast
multum codices graeci et uersiones in. hoc loco, (3)
priora uerba non sunt ex Esaia sed ex Malachiía ;
cf. Edd. eoce. sine additasento codd. latt. quod
scio fere omnes et 6G cum graecis BD 28: ὁ ego
Wj8ST. anguelum D. διδοῖς C. preparabit
DEV, praeparauit GIYOVZ*, uiam tuam - ante te
DEGOKQVWZ vg. cum graecis multis et f ff,
(uiam meam ante te).

3. * et iterum aZ 1i»i/. G. clamantes Οὐ,
diserto D. eius: di nostri ENT cuz: D?'- 34 mpg.
τοῦ θεοῦ ὑμῶν eta b c f ff. t; cf. et DE ad s. 1.

4. iohannis DEXP!LO*R, ioannes SL. babti-
zans D?PLR, baptiszans E. predicans D. bab-
tismum D?PLRT. poenitentiae CDL vr. pen. ?P,
penitencie W. remisionem L, remissione O*.

Cc2

190

EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM.

[I. 5—11.

Pet egrediebatur ad illum omnis iu- , ?ego baptizaui uos aqua

daeae regio
et hierosolymitae uniuersi
et baptizabantur ab illo in iordane
flumine confitentes peccata sua.
6 Et erat iohannes uestitus pilis cameli
et zona pellicia circa lumbos eius
et lucustas et mel siluestre edebat
Τ et praedicabat dicens
(4.1) genit fortior me post me
cuius non sum dignus procumbens
soluere corrigiam calciamentorum
eius

5 et egrediebatur ad illum omnis regio iudaeae.
confitentes peccata sua.
cameli. et zona pellicia. circa lumbos eius. et lucustas. et mel siluestre edebat.
uenit autem fortior me post me.

illo in iordane flumine.

praedicabat dicens.

!
|
|

ille uero baptizabit uos spiritu sancto.

| 9 (δ. D Et factum est in diebus illis

uenit iesus a nazareth galilaeae
et baptizatus est in iordane ab io-
hanne

10 et statim ascendens de aqua

uidit apertos caelos
et spiritum tamquam columbam
descendentem et manentem in ipso

Τ et uox facta est de caelis

tu es filius meus dilectus
in te complacui.

et baptizabantur ab
uestitus ex pilis
Tet
pro-

et hierosolymitae.
ὁ erat autem iohannes.

cuius non sum dignus.

cumbens soluere corrigiam calciamentorum eius. ? ego quidem. baptizo uos in aqua. ille

autem baptizauit uos in spiritu sancto.

galileae. et baptizatus est a iohanne. in iordane.
et spiritum tamquam columbam descendentem super eum.

apertos caelos.

5. egrediebatur (ἐξεπορεύετο NABD etc.) codd.
2. et. μοί. f. f, 1 r,: egrediebantur (ἐξεπορεύ-
ovro EFHLSVT δἰ.) BCG*T*Z* et 5g rtiae);
ueniebat M'c. ad eum DM'W vg. iudeae BCD?P
G*KL(NT()O*RVZ?, iudee W, iudaea XZ* Zent/.,
-ea E, iudae G*O*Y. o»: regio E. Ὁ regio iudaeae
MI*. hierosolymitae ABGHM(M')OQVXZ* :
hierusolym. KZ*, hierusolim. D?PR, hierosolim.
ΘΥ͂, hierosolam. E, hyrusolim. L, iherosolym. C,
iherosolim. T, ierosolymitae vg., ierosolimite W.
hier. uniuersi (hun. C): ἢ» omnis hier. MT.
babtiz. D?PLR, baptisz. E. hab C. in iordane
(ἐν τῷ Ἰορδάνῃ) codd. 9]. εἰ cod. caraf. (ihord. C):
in iordanis DER eg. o». lumine M' cum Dr.
etabcd ff, qtaur. pecca R* (corr. sax.).

6. et erat: 2 erat autem M'. iohannis DEP!
LR, iohaninis O*, ihoannes C, ioannes &(L ; -- ipse
NT. uestitus: indutus ΚΤ, pylis CE*(piliis? E*)
R, pellis Q, pilos G. camelli BEID?PLQR, camilli
B*; camelorum 9 $. o. et zona p. c. 1. eius et
NT cum Der- a b d for t sed habent et sec. zona
pellicea vz., zona pillicia HR*, zonam pelliciam M.
lumbos suos EQ ; lu /as/:5 O* (corr. g1-). lucus-
tes AB:POLMOR*XYZ (lucusta X*): locustas
CDHIKN'QR^*TV W veg. 7?7scÀ., locastas E*, lo-
caistas E*, locusta G. silbestre C, siluestrae EGM'Y,
syluestre 918. aedebat CDGL.

7. et: qui M.. pred. DH, praedicat L. dicens 4
quoniam G. ueniet N'W5 8 77. om.me P».DE* PH.
om. post me NT cum graecis Δ p par. scr. et ff,

? et factum est in diebus illis uenit iesus.

a nazaret
10 et statim. ascendens de aqua. uidit
7 et uox uenit

o7t. prooumbens GMT cum er. D 38. 356. a7* a óc
f; 2. solbere C. corregiam DE, corigiam $. oaloia-
mentorum codd. (-arum G*) : calceamentorum og.

8. ego « quidem NT cum gr. ADPTAII etc. et
a d f f,r. babtizadi D?PLR; baptiszaui E;
baptizo BGM', babtizo CDT ( Praesens cum gr. D
al. pauc. et bcd 71»). &qua codd. M. ef vg.: in
aqua DE«P"7"G:N' ewm abced f go lr t gat.
aur. ; inaquam G*; om. E*. ille: ipse M. uero:
autem ΟΝ; a5. D. baptizabit (babt. D:PLR,
baptizauit BGN'O*Z) uos: 7 uos baptiszauit E*
(obit Ec). uos in DEP*?GNOQR*7, o5. uos
in spu s6o R*(- sg). om. ΒΡ sco L.

9. et faotum est: factum est autem M. in
illis dieb. VT Zen//. uenit: et uenit N^ ; inuenit
G. om.& T. nazaret T, naszareth E. galilese CD?P
GOKNTORV, lee EW,-lae L. baptisz. E, babtiz.
D:PLR. in zz. ἐπ. R'.. iordanem G, -nen Zent/.
&b: 4 KOR*VW ovg. iohane O9, ioanne $(f.
2 a (ab E) io. in iordane E vg.

IO. et BSt&tim &sc.: ascendens autem GMT ὁ, et
ascendens a d (καὶ ἀναβαίνων D?"). *scendens T.
&pertos caelos (cel. W): -» caelos apertos or.
spiritum : --sém H*OOR*ZS $; «dei B. tan-
quam ΠΟΤ. discend. DESPLR*. et manentem
(καὶ μένον N 33. 262 al. 10) cum codd. fere omn.
v9g..ó flt aur.: om. M Bent. cum graecis
plur. etacf r. inipsum G; super illum M.

I1. faota est (ἐγένετο NeBLP etc.) codd. ῥί. vg.
et uett. Bl. : om. GMT d ff, t cumgraccis N*D; ἰ δὰ

1. 12-19.] EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. 191

1?(2 Ἐξ statim spiritus expellit eum
in desertum
l5 et erat in deserto quadraginta diebus
et quadraginta noctibus
et temtabatur a satana.
0-9 Eratque cum bestiis
et angeli ministrabant illi.
^ (8. 4) Postquam autem traditus est io-
hannes
uenit iesus in galilaeam.
(6 9 Praedicans euangelium regni dei
16 et dicens quoniam impletum est tem-
pus
et adpropinquauit regnum dei
paenitemini et credite euangelio.

de caelis dicens. tu es filius meus dilectus.

16 Et praeteriens secus mare galilaeae

uidit simonem et andream fratrem
eius

mittentes retia in mare

erant enim piscatores.

17 (10-2) Et dixit eis iesus

uenite post me
et faciam uos fieri piscatores homi-
num

18ct protinus relictis retibus

secuti sunt eum.

19 (11 9 Et progressus inde pusillum

uidit iacobum zebedaei et iohannem
fratrem eius
et ipsos in naui componentes retia

qui mihi bene complacuisti. 12 εἱ statim

spiritus eduxit eum in desertum. 1 et erat in deserto. quadraginta diebus. et temtabatur
a satana. et erat cum bestiis. et angeli ministrabant ei. 15 postquam autem traditus est
iohannes. uenit iesus in galileam praedicans euangelium regni dei ?5 dicens. quoniam
inpletum est tempus. εἰ adpropinquauit regnum dei. paenitemini. et credite euangelio.
let praeteriens. secus mare galileae. uidit simonem et andream fatrem eius mittentes
retia in mare. erant enim piscatores. ἢ εἰ dixit eis iesus uenite post me. et faciam uos
fieri piscatores hominum. ᾿δ et protinus relictis retibus suis. secuti sunt eum. ? et pro-
gressus inde pusillum. | uidit iacobum zebedaei et iohannem fratrem eius. et ipsos in naui.

eum LQ. de celis WY*; de caelo X*; - dicens
NTX*; -audita est G. dilectus: carissimus Ν᾿
f inte: inquo G cum gr. ATII efc. ὁ ; in quem
d; - bene DGQ. oomplacui ABMWYZ vg.;
conpl. CDEPGHOKLNTOQRTVX,

I2. statim: protinus NT a 22. expellit (i«-
βάλλει) ABIPH*LMOQX*YZ*: expulit CDEGH!
OIKWRTVWX*Z-e og. ὁ c αὶ ὃ aur., duxit a, ed. f,
tulit f,, eiecit Z. eum: illum EG. in deserto
DEG ; om. L.

I3. om. et erat L, o. et e.in deserto G*.
in des.: ibi Q. quadragenta seme/ L; xL às
DERTVWY. 7 dieb. quadr. NT εἰ ον. et quadr.
noot. NT ff, (d. ὃ Bentl. temtabatur AHQT
XYZ: tempt. BCDESPGOIKLMNTORV W 73iscA. ;
tent. vg. sathana CW, satanan G. eratquae L* ;
et erat GNT. quum T. bbestis ?PLR, besteis O*.
bangeli C, angueli Ὁ. illi: ei CDEGLNTRT.

14. * et ad init. ?P. postquam autem : om.
autem R*; sed postquam G ; et factum est post-
quam NT :. iohanes O?, iohannis DESP'GLR,
ioannes SL; 1 in carcerem L. galileeam ΓΕΡῸ
KLM'ORVW* (ea W^), gali- D. predicans DE.
aeuang. E, euuang. W, aeuangu. D. regni dei:
regni (ow. dei) D?P*(-r dei "*) aur.; dei (om.
regni) NT cum WBL erc. ὁ c f, t.

I5. om. et G, ori. et dicens NT cum gv. N* c.
impletum (inpl CDEXPLORT) est tempus:
impleta (adimpleta NT) sunt tempora GNT cum gr.
Detabcd f;rt. adpropinquauit BCD:PH!M
MrO*RTZ"*, e£ appr. AEO«QYZ? vg. 7isc^. : adpro-
pinquabit H*OIVX, appropinquabit KW ; adpro-
piaut G; propinquauit L. penitemini KW;
-etimini O* e/ -itimini O*; poenitemini D?PNT og. ;
paenitoemini E. creditae Z*; «ἴῃ FG. aeuangelio
E, aeuangu. D.

16. preteriens DV. secus zn. //n. T. galileae
CD:PGKNTORVY, galilee EW, galilae L. symonem
CDEW,., handream C, andraeam O, andriam L.
mittens R* (corr. sax.). recia W. in mare codd.
et vg. : in mari (ἐν rp θαλάσσῃ gr. fere omnes) L y.
Forsan etiam mare ablatiwus est ut infra v. 13.

17. 07i. eia R*( -csax.). om.iesus D. fatiam G.

18. Uersus est im ras. im K. protenus V.
retibus: retiis suis G; omnibus acd ffr et
D*'. sequuti OIXZ, secute R.

I9. progresus :PL. inde: in R*( 4 de sax.) ;
om. G. pussillum ?PLR. zebedei BCEXPPGHLO
RW, zebaedaei VZ, zeb- D. iohanen Οἱ,
iohannen Y, ioannem €f[. componentes codd.
et 2g.: conp. CDEPPGHOLORZ. recia W ; 4
sua ER. — componentes retia in naui vg.

192 EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM.

? et statim uocauit illos
et relicto patre suo zebedaeo in naui
cum mercennariis secuti sunt eum.
21 (12. 8) Et ingrediuntur capharnaum
et statim sabbatis ingressus synago-
gam docebat eos.
235 (18.2) Et stupebant super doctrina
eius
erat enim docens eos quasi potestatem
habens
et non sicut scribae.
2304-8) Et erat in synagoga eorum
homo in spiritu inmundo
et exclamauit "^ dicens

componentes retia.

*9 et statim uocauit illos.

[1 20—27.

quid nobis et tibi iesu nazarene?
uenisti perdere nos?
scio qui sis sanctus dei
25 et comminatus est ei iesus dicens
obmutesce et exi de homine
26 et discerpens eum spiritus inmundus
et exclamans uoce magna exiit ab
eo
3! et mirati sunt omnes
ita ut conquirerent inter se dicentes
quidnam est hoc?
quae doctrina haec noua ?
quia in potestate et spiritibus inmun-
dis imperat et oboediunt ei

et relicto patre suo zebedaeo in naui cum

mercenariis secuti sunt eum. ?' et ingressi sunt capharnaum et continuo sabbatis. ingressus

in synagogam iesus docebat eos.

iesu nazarene.
iesus dicens.

clamans uoce magna discessit ab eo.
dicentes. quidnam est hoc.

uenisti perdere nos.

20. uocauit: conuocauit L. illos: eos E?P*"«Q.
2 illos uocauit T. relecto O*. patri C. zebedeo
CDEPGLORW, zebaedaeo XZ(-deo). mercen-
narlis cum codd. $jur.: mercenariis D9P*GH ve.,
mercinnaris Y, mercinariis E2P*"9, -ris LR. 56-
quuti OIO*.

21. ingredietur R ; egrediuntur L. cafarnaum
BL, caphamauum ?P'R. statim sabbathis 38;
2 sabbatum statim G. ingresus ?P ; introgressus
E ; om. Leum graecis NCLA etc. ; - in (ante syn.)
CGKLO*ORTVWXZ? og. Tisch. cum graeco. els
τὴν συν. sinagogam ?PLORW ; synagoga G, synago
D; «et Q. do|||cebat E.

32. doctrinam DIPGOLMOQRTVZ. om. eius
L. erant M. sicuti C. scribe ΝΥ.

33. o. et CK. sinagoga EXPLR. eorum:
iudaeorum E ; o». G. Ὁ homo in synago- eorum
D. in spiritum EG. immundo MZ? vg. 7isÀ.,
inmundum G*, -du G^, immundum E.

24. nouis O. om. et E*. ihsL. nazerene K,
nazarenee E. uenisti 4 ante tempus 5 € ἐξ cor.
wat. (non mg), cf. Aug. in. Toh. i. 7*act. vii (sf.
iil, 2. 2, Pag. 343) et Eus. dem. euang. b. 272, ed.
1688 ἦλθες πρὸ καιροῦ ex Matt. viii. 29 confusione
orta inter hunc εἰ daemoniacos Gadarenos. | soio
codd. nostri et vg. et uett. bcd ef ff, δὲ q n, (def.
α 7) ὃ (non A) aur. cum graecis plurimis; scimus

33 et stupebant super doctrinam eius.
eos. quasi potestatem habens. et non sicut scribae eorum.
homo qui habebat spiritum. inmundum. et exclamauit ** dicens.
scio te qui sis sanctus dei.
obmutesce et exi ab eo. et discerpens eum spiritus inmundus.
?' et mirati sunt omnes.

quae doctrina haec noua. quia cum potestate.

erat enim docens
? et erat in synagoga eorum.
quid nobis et tibi
“Ὁ et comminatus est ei
et ex-
ita ut conquirerent inter se
et spiritibus

ren. Tert. Aug. cum NLA; τ ἴα (Ἐ oe gr. omn.)
Ἑ ὁ σὺ fg, q5 (non d / rj). qui sis (τίς εἶ, c.
Mt. x. 19, Act. xiii. 35) CEXP*?GOIKT*VZ3aQz
ócdefg,Ibe Tert. Aug. Vigil.-Taps., et qui scis
M, quisis M', quis sis R*: quis es AB?P*HOR'es
XY δῆ; quia sis DXPPLT*W 74 az., quia sic Q;
quod 5159. S. Conicimus cum Bentleio Hieronymum
uoluissec te qui es qae lectio est Jrenaei iv. 6, 5. 134
Mass. scimus te qui es sanctus dei e/ 2; quis es
latine dici uix potest. sanctus: scis L.

25. ΟἹ. e8t Ὁ. om. ei T*. om. ihs Ο ὁ cum gr.
D 1425. obmutesce codd. Plur. et vg. : hobm. C,
obmutisce G, -tuesce R, obmotesce L ; ommutesce
NT-OVWXY*; ommutescere ΜῈ u£ melius pas-
siuum φιμώθητι exprimeret? οἱ exi (-ii R, -hi
G) de (ab EG) homine: - 505 inmunde D?P**G
R; et exiit spiritus inmundus Q.

26. et discerpens (-iens R) eum spiritus in-
mundus (imm. EM eg. Zisch.) et exclamans
(exclamauit EW): discerpens eum spiritus in-
musdus et exclamauit Q. uocem G. exiit cww
D?PL vg. tantum, sed uide Mt. viii. 34, ix. a6 εἰς.»
AM. iv. 3, vii. 29, ix. 26, xiv. 68, Lc. i. 9, ii. 1, iv.
14, 35 ctc. : exiuit codd. fiur., exibit B, exuit G.

27. conquererent C; 4 eum L. quae codd.:
quaenam 2£.; que 1 est W. om. haeo DV.
2 nouahaec M. noua-est D:PLR. quia: qua

I. 38—35.]

?33et processit rumor eius statim in
omnem regionem galilaeae.
? (6-2 Et protinus egredientes de syna-
goga
uenerunt in domum simonis et an-
dreae
cum iacobo et iohanne
80 decumbebat autem socrus simonis
febricitans
et statim dicunt ei de illa
31 et accedens eleuauit eam
adprehensa manu eius
et continuo dimisit eam febris
et ministrabit eis.

inmundis imperat. et oboediunt ei.
galileae. ὅ9 et protinus.
cum iacobo. et iohanne.

ei de illa. *! et accedens adpraehensa manu eius eleuabit eam.

33 uespere autem facto.
et daemonia habentes.
* et sanauit multos male habentes uariis languoribus.

febris et ministrabat eis.
omnes male habentes.

EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM.

egrediens de synagoga. uenit in domum simonis.
9 socrus autem simonis iacebat febricitans.

193

32 Uespere autem factocum occidisset sol
afferebant ad eum omnes male ha-
bentes
et daemonia habentes
9 et erat omnis ciuitas congregata ad
ianuam
34 et curauit multos qui uexabantur ua-
riis languoribus
et daemonia multa eiciebat.
09-9) Et non sinebat loqui ea
quoniam sciebant eum.
35 07-83) Et diluculo ualde surgens
egressus abiit in desertum locum
ibique orabat

?* exiit autem rumor eius statim. in omnem regionem

et andreae.
et statim retulerunt
et continuo dimisit eam
cum occidisset sol. adferebant ad eum.
3! et omnis ciuitas conuenerat ad ianuam.
et daemonia multa eiciebat. et non

sinebat loqui daemonia quoniam sciebant eum. "' et diluculo ualde surgens egressus.

D. potestate: - est Q; - et uirtute T. et
(ante 8p.): etiam W1BS(L; - in K; om. GS.
immundis MWX veg. Z7iscÀ., inmundiis E*. 46
impe|rat ssgwe ad finem: εἰ. 42 def. B. inperat
CO, hoboediunt C, obediunt LWY ve.

38. rumor eius statim: iterum /am/um G.
eus L. omnem: uniuersam ER. galileae CE?P
GHKMTORV, -lee W, -lae L ; gali- D.

29. protenus V; om. G. egredientes (ἐξελθόν-
τε NACL etc.) codd. (heg. C) 4g. δ: egrediens (ἐξελ-
6v B mirnusc.) E(aeg.))N TX* f 7, egressus Góc fag
&s*.,procedensZ e ». sinagoga EXPLR. uenierunt
D; uenit EGNTX*. symonis CDEWRWX, semonis
L. handreae C, andraeae Θ, andriae DL, andrea
E, andree W. iacob R. iohane O*, ioanne SQL.

30. discumbebat 3P*?HI *(-bant L*)W ?, recum-
bebat 9. symonis CDEM'RW. . statim dicit ΤῊ:
nuntiauerunt (om. statim) G. ei: illiT. deipsa Z*.

31. accidens LO*, accendens w/ “τω Y*.
heleuauit C, eleuabit M'T, leuauit ER, laeuauit L.
eam-et D?PLY. a&dprehenss ADEGHMOQ
X*Z*: adprae. C?PILM', adpraech. R, appre. KV
WX*Z! Tisch., nppreensa T, et praehensa Y, ad
praehensam Θ᾽; -- autem T. manum OQ. 7 ad-
prehensa m. eius eleuauit eam G. demisit GMT,
dimissit D?PL. o». eam L. febriis E*.

32. uesperae C; uespera Of. quum CO. hoc-
cideret C; decubuisset G ss5051 autem: sett. affore-
bant codd. $i. et vg.: adferebant DESPILOSR,
offerebant NT, etferebant Z* (aff. Z?). abentes C ;
- uaris langoribus LQ, -- uariis languoribus G,
cum Τ᾽ et uett.bcde f.q v. et daemonia (dem.
D9PORWX-*V) ha&bentes (xa) τοὺς δαιμονι(ο-
pévovs) : et demoniacos L ; om. X* ut uidetur ct Z*.

33. of. era& G. 7 omn. ciu. erat L. er. con-
grigata L ; conueniebat G c f/,, conuenerat 2; sed
graeci ἦν... ἐπισυνηγμένη uel. &na. ἦν wel ἣν
συνηγμένη. ianuam eius G cum gr. D c d ff, g.

34. multos-et E. uaris LR. langoribus »PH
LRTV. daemonia (dem. D'PLOWY) multa:
qui daemonia habebant G 4 fj Mheiciebat C,
ieciebat DL, eieciebat M', eiiciebat Oe! og. 7YscA.
et non sinebat loqui ea (7 ea loqui DEGR vg.)
quoniam (qua KO9QVZ) sc. eum (xpm eum
esse G ἢ eum xpm esse ONT) : om. Y* sed 1 is mpg.
Y!; gv. ἤδεισαν αὐτὸν Χριστὸν (μεἰ τὸν Xp.) εἶναι
uel Xp. αὐτὸν εἶναι NNBCGLM.

35. deluculo DzPGLO*Z. o».ualde ὦ. surges
O*; exsurgens G; τ et ELQR. hegressus C,
egresus L; om. EG ; -*- et CE, - est et T, : est ilis
et NT; egvaeci 9j. ἐξῆλθεν καὶ ἀπῆλθεν. abit L.
horabat C.

194 EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. [I 36-44.

36 et persecutus est eum simon si uis potes me mundare
et qui cum illo erant *liesus autem misertus eius
?! et cum inuenissent eum dixerunt ei extendit manum suam
quia omnes quaerunt te et tangens eum ait illi uolo
35 et ait illis eamus in proximos uicos et mundare
ciuitates *? et cum dixisset statim discessit ab eo
ut et ibi praedicem lepra
ad hoc enim ueni et mundatus est
3? et erat praedicans in synagogis eorum | f'et comminatus ei statim eiecit illum
et omni galilaea ** et dicit ei
et daemonia eiciens. uide nemini dixeris
1008.2) Et uenit ad eum leprosus de- sed uade ostende te principi sacer-
precans eum dotum
et genu flexo dixit et offer pro emundatione tua

— ———À—— — M ——— À— M —— —X —À ui e —Ó tá

abiit in desertum locum. ibique orabat. **et consequti sunt eum simon. et qui cum eo
erant. *'et cum inuenissent eum dixerunt ei. quia omnes te quaerunt. et ait illis.
eamus in proximos uicos et ciuitates. ut et ibi praedicem ad hoc enim ueni. et erat
praedicans in synagogis eorum per omnem galileam. οἱ daemonia eiciens. “ et uenit ad
eum. leprosus. deprecans eum et genu flexo dixit. si uis potes me mundare. * iesus
autem misertus eius. extendit manum suam. et tetigit eum. εἰ dixit ei. uolo mundare.
*! et cum haec dixisset statim discessit ab eo lepra. et mundatus est * et comminatus est
ei. et statim dimisit illum. **et dixit ei. uide. nemini dixeris. sed uade ostende te

36. persecutus est (κατεδίωξεν NBMV etc., -av G wett. (exc. 7); τ ei W og. ; τ die EHONOQ

ACDLTA!T erc.) cuàg£ CDMQR*VX*9 Bentl., per- (ex Mt. viii. 2).

sequutus e. SP*IX*Z*, persequutus (ow. est) T: 41. ihs autem misertus (miseratus Y) eius

secutus est AHOR***WY au., sequutus e. Z^, se- (τ et O*, 4 dixit T* sed del.) extendit (et ex-

qutus e. O ; prosecutus est Καὶ oe. 77scA. ; consecutus tendens E) m. s. et tangens eum (2s Jafsu H)

est ?P*vL /; subsecutus (o7. est) E ; consecuti sunt ait (dixit T): et extendens m. s. 185 et tangens

Gad(f/)ff9gr; persecuti sunt M5, subsecuti s. ὁ, eum ait G; ihs autem misertus est et ait Q: graec

secutis. ce. symon CDERW. illo: eo R. 4. σπλαγχνισθεὶς δὲ ὁ ἴξ ἐκτείνας τὴν χεῖρα ἥψατο
37. cum ἐπ ras. Ρ; quum CO. inueniissent αὐτοῦ kai λέγει ; sed D οργισθεις ct iratus ad ff, »*.

D; uidisent M. eum 4 et Ὁ. quis ergo L. om.ili T. om. uolo L.

querunt CDH ; qua//erunt L (quacherunt ? L*). 42. quum CO. dixiset L. 0». cum dixisset

38. illis: ad illos E; 195 P*?LOR. ut (unt G. dixisset st& 1,2 ras. A. discesit L, dicessit
R*) et i. pr.: 2 et ut ibi predicem DE; ad ὟΝ. laepra E. om.et L.

praedicandum G f/,47r. δὰ hoo: et hoc Y. om. 43. Post uersum 42 pergit et inspiciens ilis austri
enim E. ueni(iAfAv0óa AO! min.) ; sed NBCL 33 ( z austeri) uultu eicit eum Q duplicem sc. uersionem
ἐξῆλθον εἰ ADTTI εἴς. ἐξελήλυθα. wers. 43 καὶ ἐμβριμησάμενος αὐτῷ εὐθὺς ἐξέβαλεν

39. predicans D. sinagogis E*(-iis E)S"PLRW, αὐτόν. conminatus O', cominatus LO*: τ est BC
sinagogys Y. et in GW'OW vg. omni galilaea DET"GOIKLNOQRWXZ2? vg. om.ei R.statim
(-lea CD3PNTRW, -leae L): omnis gal. E; totam cum AXPH*IMYZ* Bentl.: et statim KV ; statim
galieam G. demonia D3PLOW. ieciens D, et BCDEGLNWQRTX'Z!; statimque H'OSOWX*

ieieciens L, eieciens ?P, eiiciens O9! vg. 7?scA.; vg. eiecit (ἐξέβαλεν) BEIKMM'OTVWZ, egecit

eicientes NT, C, iecit DL: eicit AAPPHOQRXY ; dimisitGa z f
40. leprosus * quidam D. depraecans CYPPGH ff9*. illum: eum T.

ILWORXY. genu flexa. HOQR ; om. G cum 44. dicit (λέγει) : dixit TT. ei: illi W. uede

abcffyraur. et gr. BDGTet. — dixit codd, et Qt: fr. D. nemine G. hostende C. sacerdotum

dicit 638 $ ; dicens (cwn gr. λέγων uel καὶ λέγων), . principi D. hoffer C. hemund. C, aemund. E,

l. 44-11. 6.] EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. 195

quae praecepit moses in testimonium | ?et uenerunt ferentes ad eum para-

illis. lyticum
46 (19. 10) At ille egressus coepit praedi- qui a quattuor portabatur
care et diffamare sermonem *et cum non possent offerre eum illi
ita ut iam non posset manifeste in prae turba
ciuitatem introire nudauerunt tectum ubi erat
sed foris in desertis locis esse et patefacientes summiserunt grabat-
et conueniebant ad eum undique. tum in quo paralyticus iacebat
1. 1.30.1 Et iterum intrauit caphar- | 5cum uidisset autem iesus fidem illo-
naum post dies rum ait paralytico
et auditum est quod in domo esset fili dimittuntur tibi peccata.
3 et conuenerunt multi ? Erant autem illic quidam de scribis
ita ut non caperet neque ad ianuam sedentes et cogitantes in cordibus
et loquebatur eis uerbum suis

sacerdoti. et offer pro emundatione tua. quae praecepit moyses in testimonium illis.
*5 at ille egressus. coepit praedicare. et diffamare sermonem. ita ut iam. non posset
palam iesus in ciuitatem introire. sed foris in deserti locis esse. εἴ conueniebant ad eum
undique. II. ! Εἰ iterum intrauit capharnaum post dies. et auditum est quod in domo
esset. *et confestim conuenerunt multi. ita ut non caperet usque ad ianuam. et loque-
batur eis uerbum. ὃ et uenerunt ad eum. portantes in grabato paralyticum. — inter
quatuor. *et cum offerre eum non possent prae turba. nudauerunt tectum ubi erat iesus.
et patefacientes. submiserunt grabatum. in quo paralyticus iacebat. 5 cum uidisset autem
iesus fidem illorum. ait paralytico fili dimissa sunt tibi peccata tua. *erant autem. illic.

emunt. D. que D; donum quod Q. precepit | O vg.; 2 ad eum offerentes L. paraliticum DE?P

W ; praecipit D(pre.)*PQRY, pracipit L. moses HLRWY. quis: Q - quia D. quatuor DE-P*

ABGHMO*XYZ: moyses CESPOIKLNTOSQRV LR438; πιο T. fcrebatur X*.

vg. Zisch.; myses D ; moises TW. illis: illi ?P. 4. quum CO. offerrere E, hofferre C, offere R ;
45. at: ast Z*, et WYS. illae Y*; om. 5. accedere G (e£ om. eum illi) cum gr. multis et

egresus L; ingressus K. cepit RW. predicare D. fere abce fh ξι qr. 2 eum offerre SPO. om.
defamare DE?PR*(difam. sax.). ut iam: etiam? illi D. pre D. nutauerunt Q. hubi C. erat4

D, ut etiam 2P, ut (ον. iam) G. 2 non iam L. ihs EH'ONTQ. patefacientes (ἐξορύξαντες) codd.
possent E*; possit DXPILNTO*Q. in ciuitate i. et og. cum f L(r,) : om. Geum gr. Detaóbcde
EFZ* ; in ciuitem i. O*; introire in ciuitatem 47. submiserunt PLW vg.; submisierunt R, sub-
QW vg. foris E. lociis E*. esse (ἦν sed orm. misserunt D ; inmiserunt G. grabattum (et isifv.
B 103): esset O vg. cumueniebant O. undiquae $i. 9,11, I2, vi. 55, ZoÀ. v. 8 etc.) BGIKN'OUQXZ* :
G. crab. MVZ*; grau. L; grabatum AEPHOO*RW

II. 1. ost. et L.. intrauit: introit L; -« in Z*. 38.25, grauat. CDTWY, grabb. 9 e£ sic infra. in
cafarnaum L, capharnauum 3P(sed u £r. exfuncta) quo (ἐφ᾽ ᾧ ACEG efc.) codd. et vg. : ubi (ὅπου
R. post dies: om. E; 4 octo WS $$ cor. wat. NBDL) G a. paraliticus DXPLRWY, paralicus E.
(non mpg.). Jn Clementina quam secutus est Tisch. iacuerat (ἦν ὁ π. κατακείμενος D, erat .. . iacens d) L.
wersus a incipit et auditum est. domu DQRV, 5. cum (quum HO) uidisset autem codd. f. :
domum G. 7 cum autem vidisset vg.; Ὁ et cum uidisset Q.

2. et confestim G cwm graecis multis εἰ wett. om. ilis D. ait: dixit DL. paralitico DEXPLR
confestim c d f ff, Φ (57), continuo e, protinus a. WY. fili ASPGLQR. demittuntur V; dimit-
conuierunt D. multi- ad eum L. caperent HO tentur L ; didimittuntur /afs& W. peooata Ὁ tua
NTW, graeci enig: χωρεῖν μηδὲ τὰ πρὸς τὴν θύραν ; ΒΌΒΟΙΟΚ“ zg.

4. domus DELQ εν». oxos. neque 1 ante Q. | 6. illio quidam codd. εἰ τῷ. : 2 quidam illic
loquebantur ? Y*, loquibatur O*. | (τινες τῶν 4p. ἐκεῖ) E; quidam (ow. illio) D.
ἃ. adferentes ad eum BG ; » ad eum ferentes scribiis E*. suis: ον’. D; dicentes Qaócder.

Dd

196 EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM.

7 quid hic sic loquitur?
blasphemat

quis potest dimittere peccata nisi
solus deus?

$quo statim cognito iesus spiritu suo
quia sic cogitarent intra se

dicit illis quid ista cogitatis in cordibus
uestris ?

? quid est facilius dicere
paralytico dimittuntur tibi peccata

an dicere surge et tolle grabattum
tuum et ambula?

l^ut autem sciatis quia potestatem
habet filius hominis in terra dimit-
tendi peccata |

ait paralytico

[11. 7-14.

"tibi dico surge tolle grabattum tuum

et uade in domum tuam

12 et statim ille surrexit

et sublato grabatto abiit coram omni-
bus

ita ut admirarentur omnes

et honorificarent deum

dicentes quia numquam sic uidi-
mus.

18 (211. 2 Et egressus est rursus ad mare

omnisque turba ueniebat ad eum et
docebat eos

16 δὲ cum praeteriret uidit leuin alphei

sedentem ad teloneum
et ait illi sequere me
et surgens secutus est eum.

quidam de scribis sedentes et cogitantes in cordibus suis. ^ quid hic sic loquitur blas-
phemat. quis potest dimittere peccata. nisi solus deus. quod statim. cognoscens iesus
spiritu suo. quod ita cogitarent intra se. dicit illis. quid ista cogitatis in cordibus uestris.
* quid est facilius dicere paralytico. dimittuntur tibi peccata tua. aut dicere surge tolle

grabatum tuum et ambula. ?? ut autem sciatis.

quia potestatem habet filius hominis super

terra dimittendi peccata. ait paralytico. 12 tibi dico surge tolle grabatum tuum et uade in

domum tuam 13 et statim ille surrexit.

et sublato grabato.

abiit coram omnibus. ita ut

admirarentur omnes. et honorificarent deum dicentes. quia numquam sic uidimus. "et
egressus est iterum iuxta mare. et omnis turba. ueniebat ad eum et docebat eos. "et
praeteriens uidit leuin alphei. sedentem ad theloneum. etait illi. sequere me. et surgens

7. locitur L. blasfemat D:PLNTR. quis: quid
W. poterit Q. demittere HV. | o5. peocata T*
(sed τ in mg. Τ᾽).

8. om. statim DG cum gr. D 38.64. av* et abc
ffr. 188 τ ἰη GKXZ. suo: sancto ELW p,
gut. qui&: quod G, qui O*. sio: si T*; om.
G cm gr. B. 102a r. intra se (ἐν ἑαυτοῖς) codd.
24. et vg.: inter se ABY. dixit G cum gr. 22.
quid ita B ; quid sta O* (corr. g.).

9. paralitico DEXPHLRWY. demittuntur V.
pecca E; * tua BDEXP'LNM'O!QRS. an: aut
CESX"9GILQTW. 2 surge et ambula tolle
grauatum tuum L. surge et tolle (ἐγ. καὶ ἄρον
ABW'TAC/II efc.) codd. et cor. uat., Bentl.,ad fav
aur.: surge tolle B(ozm. surge B*)P*( - et ?POH
L(wide swpra)l W vg. Tisch. gr&battum codd.
22: crabattum MVZe; grabatum EG*HOW3?8 SL,
grauatum CLTY, grabbatum R6. ambula: uade
B; «in domum tuam BL(os/ gr. tuum 1/4. sup.)
Q cum a ff, gs r et graecis D 33.

Io. Ὁ fil. hominis habet potestatem Q cr.
dimittenti E. paralitico D'PLRWY.

11. surge tolle codd. $/. εἰ vg.: surge et tolle

EH:*OLMMNTQR. grabattum μΖ sufra: crabat-
tum MZe, grabatum EG*OW vz., grauattum D,
grauatum CLTY. tuum et ambula D. domum
tuum G.

12. ille surrexit et BCDE*P*"GH-*9IKLMNT
OQRTVWXZ et 7 surrexit ille et 27. : ille surrexit
(om. et) A3P*H*Y. crabatto MVZ*; grabato
EHOW vg., grauato CLTY. Mhhabiit C, abit L;
4 inde 4€. omnibus tulit E. admirarentur
BCEXPGN'OPTZ* e? amm. ADHOIKO*VXYZ!:
mirarentur LMQRW vg. deum: dominum Q.
nunquam O?l338. sec W.

I3. egresus L; regressus D. rursum GR**,
et mare Y. omnisquae RY. omnesque turbae
ueniebant ?P! ; et omnes turbae quae ueniebant Q.

I4. quum CO. preteriret D. uidi D. leui
DG*W og., leuini V, leuim M ; iacobum G* cum
£r. D 13. 69. 124 fext., et abc de f,r. &alphei
codd. $4.: alfei D?PG*LT; alphaei vg. ZscA.
teloneum codd. f/r.: theloneum BCGR**WX,
telonium zg., telonum R*, tiloneum L, tyloneum
E, toloneum T. sequere (o»;. me) B. sequutus
OIX. om.est T*.

Il. 1 5—2o.]

1δ 2.3) Et factum est cum accumberet

1

in domo illius

multi publicani et peccatores simul
discumbebant cum iesu et discipulis
eius

erant enim multi qui et sequebantur
eum

"et scribae et pharisaei uidentes quia
manducaret cum peccatoribus et
publicanis

dicebant discipulis eius

quare cum publicanis et peccatoribus
manducat et bibit magister uester?

11 (23. 3) Hoc audito iesus ait illis

non necesse habent sani medicum
sed qui male habent

utus est eum. ^ et factum est.
Seq

EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM.

cum discumberet in domum eius.

197

non enim ueni uocare iustos sed pec-
catores

18 et erant discipuli iohannis et pharisaei

ieiunantes

et ueniunt et dicunt illi

quare discipuli iohannis et pharisae-
orum ieiunant

tui autem discipuli non ieiunant ?

1? et ait illis iesus

numquid possunt filii nuptiarum quam-
diu sponsus cum illis est ieiunare?

quanto tempore habent secum spon-
sum non possunt ieiunare

20nenient autem dies cum auferetur ab

eis sponsus et tunc ieiunabunt in
illa die.

multi publicani. et

peccatores. simul discumbebant cum iesu et discipulis eius. erant enim multi qui et secuti

sunt eum. 8 et scribae et pharisei.
peccatoribus. dicebant discipulis eius.
bibit magister uester.

iohannis. et pharisaei ieiunantes.

et phariseorum ieiunant tui autem discipuli.
quamdiu sponsus cum illis est ieiunare.
Ὁ. uenient autem dies cum auferetur ab eis

possunt filii sponsi.
habent sponsum. non possunt ieiunare.

V hoc audito iesus ait illis.

qui male habent. non enim ueni uocare iustos.
et uenerunt. et dixerunt illi.
non ieiunant.

uidentes eum. mmanducantem cum publicanis. et
quare cum publicanis et peccatoribus manducat et

non opus habent sani medicum. sed

sed peccatores. ?*et erant discipuli
quare discipuli iohannis
7 et ait illis iesus. numquid
quanto tempore secum

I5. quum CO, cm O*. adcumberet CT, acumb.
Y*; accumberent E^ cum graeco D κατακειμένων
avrov e£ sett. discumbentibus eis s/ illis, recum-
bentibus illis e/c., aócd e f, *. domu D3PQV.
illius; eius G. puplicani D:PLR. discumbebat
E*. ihesu ese C, cf. Mt.i.1. eius: suis QW.
enim: autem E. qui et (ol καὶ gy. D^ f fig)
codd. fere omnes et ΠΟ: qui om. et (sine auct.
gr. sed gr. 94. om. o) NYQVS $ cum ace f, ig aur.

16. et scribae (-be W): scribae αὖ; 7 scribae
autem G*,. pharisei CW'W, pharesaei G, farisei
DP, farissei L. uidentes: dicentes $P*. »
uidentes scr. et phar. F. manducare O*. oum
pecestoribus et (τ cum D) publ. (pupl. DXPL)
codd. fere omnes cum gr. BDL 33. a?* ef abceg v
aur.: ἢ» cum publ. et pecc. W 2g. //,/95. dixerunt
$$. cum publ (pupl. D?PIL, -niis E*) et pecoc.
codd. et vg.: 7 cum pecc. et pupl. Q. om. et
bibit D. bibat G. o». magister uester V Beni.

17. THU X. om. ilis G. non τ enim W.
medicum: medico D3PLNQRW vg. mele E*.
abent C. o». enim L Zen//. pecoatores 4 in
paenitentiam EG ex Ze. v. 32.

18. erunt α. iohanis δὲς ΟΣ, iohannes 5r. Y,

ioannis s ST. pharisei :PW, farissei DL ;
pharisaeorum GNT cum gr. EFGHL etc. et a ἢ ἃ
geiunantes C. ueniunt et: uenientes X*. illi:
ei HL. quare cum AGOILMWX'*Y vg.: cur BD
E3PHKNM'O*QRVX*ZBentl., quur CO*T. phari-
seorum W, farisseorum L, fariseorum ?P, faris- D.
geiunant Jis C.

I9. ihesus T 2/ene, cf. Mt. i. 1. numqa X;
nunquid O953B. nuptiarum codd. et vg. et ὁ ff,
aur. nubtiaum BCTY, nupciarum W: sponsi
GMQacdefffigsilg δ. Cf. Aug. de Consensu
Euang. lib. a $ 63 *Jtem illud de sponsi filiis quia
non ieiunabunt quamdiu cum eis est sponsus
similiter interposuerunt Mattheus εἰ Marcus,
515i quod Marcus filios nuptiarum affel//aut? quos
ille (Mt. ix. 15) sponsi qwod ad rem mihi
interest quandiu ?P. 7 cum illis sponsus est D,
7 cum illis est sponsus EG. geiunare C, iunare L.
quanto tempore habent (abent C). s. sponsum
n. p. ieiunare (gei. C): o». BDFG cum s£raecis
DU 1. 33 etce.,etabde f, i Let r ut uidetur.

20. o*.&utem G. quum CO. abipsisL. tunt
Z* (corr. Z^). in ila die (iv ἐκείνῃ τῇ ἡμέρᾳ
NABCDA etc) AD3P*HOMQXY cum d δὰ ἐφ

Dd2a

198 | EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM.

?/ Nemo adsumentum panni rudis

adsuit uestimento ueteri

alioquin auferet supplementum nouum
a ueteri

et maior scissura fit

?et nemo mittit uinum nouellum in
utres ueteres

alioquin disrumpet uinum utres

et uinum effunditur

et utres peribunt

sed uinum nouum in utres nouos mitti
debet.

sponsus. et tunc ieiunabunt in illis diebus.

uestimento ueteri.

[u. 21—26.

28 (21. 2) Et factum est iterum cum sab-

batis ambularet per sata
et discipuli eius coeperunt
praegredi et uellere spicas

34 pharisaei autem dicebant ei

ecce quid faciunt sabbatis quod non
licet ?

?5 et ait illis numquam legistis

quid fecerit dauid
quando necessitatem habuit
et esuriit ipse et qui cum eo erant?

26 quomodo introiit domum dei

*! nemo additamentum panni rudis. assuit
ne auferat supplimentum nouum.

a ueteri, et peior scissura fiat.

? et nemo mittit uinum nouum. in utres ueteres ne dirumpat uinum nouum utres. et
uinum effundetur. et utres peribunt. sed uinum nouum in utres nouos mittunt et ambo
conseruantur. ? et factum est. ut sabbatis ambularet per sata et discipuli eius iter facientes
coeperunt uellere spicas. ** pharisaei autem dicebant ei. ecce quid faciunt discipuli tui
sabbatis quod non licet. 55 οἱ ait illis: non legistis. quid fecerit dauid. quando necessi-

tatem habuit et esuriit ipse et qui cum eo erant.

Bentl. : in illis diebus BCEP"GIKLVORTVWZ
vp. cum graecis blurimis etabcef fig, (»?) ὃ aur.

21. nemo τ enim DE-P'LNTQOR. a&dsumen-
tum cum BCD?P*GOILMM'O*Q (adsumentum
commessuram)RZ* d ffi ἐφ aur., e£ ass. AHKO'*T
VWX*YZ! vg. c: additamentum X* f; commis-
suram E*(comis. E^):P"9 ὁ, cf. Q; iniectionem e,
insumentum a, plagulam ὦ, pannis T*. rudis:
noui Εὶ ὁ. adsuit cwm CDE(t su. Hin.)'PGOILNT
OQRTX'Z* de fz ig aur.: assuit AH*(assuis H*)
KMVWX*YZ? yg. ὁ cf; adsuet B; insuit δ, mittit
a, superconpraehendit ὦ. wuestimento: uesti L.
4ó alioquin Aoc werst usque ad alioquin sequenti
om. G* sed - in ima pag. suferet (ἀρεῖ H wt
udtur solus) cur; ADESPHOMORX*Y ὦ». oxon.
d(epe D) i: aufert (αἴρει fere omnes) BCFG-IKL
NTQTVWX*Zvg. Tisch. φ ὃ aur.; tollitaóce fi,
ne auferat 7 (ro alioquin auf.); -* et L. suppli-
mentum B*LY /, subplementum E, suplementum
Z* (corr. Z"). nouum (καινόν) : nobum T. haC.
uetere K. scisura EG.

32. mittit (βάλλει) : mittet H'OQ. nouellum
(1«£ discrimen inter νέον hic et καινόν s. a1 ponant)
codd. P/ur. (nob. O*)eum d ff, διε: gat.Hentl.: nouum
FGWX og.cumabcf fiiqraur. butres quater
C et uteres quater L.. disrumpet (ῥήξει NBCDL
33) cum ACD'PHOKM(dirr.)WO* RTVWXYZ,
et dirumpet O95 3f cf. ὁ f, 2g x, rumpet EF aur.:
disrumpit (ῥήσσει f/urimi) BILQ g* Bent/., dirum-
pit €), disrumpi et G. uinum /€77.: ipsud F. effun-
ditur (ἐκχεῖται gr. 5/7.) cuu. ABCFHMO*TYZ

? quomodo introiit in domum dei. sub

cod. caraf. Bentl. : effundetur D'(disrumpetur D*)
E:RPGOIKLM'O?RVWYX vg. 7Tsch., et 7» effundetur
uinum Q. peribunt (ἀπολοῦνται) ofnes. nobos
B. mittidebat L ; - et utraque seruantur EXP*eYTr
QR r, gu/.; * et utraque conseruantur D; 4 et
ambo conseruabuntur GH*O; cf. et ambo ser-
bantur e, et ambo conseruantur f — καὶ ἀμφότεροι
συντηροῦνται gr. 118" Ὁ, 36**; ex Mt. ix. 17 gr. lat.
et Lie. v. 38 gr.? lat.

23. om. est E*.. quum CO ; -» dominus $9 ST.
sabbethis 938. .» sabbatis cum W. bambularet
C, abularet L; ambularent Z*; - itis D:»PLQR 7.
or.et ?os/ sate LOS. ceperunt LW; coepissent OZ.
praegredi (pre. Z* corr. Z!) et (ὁδὸν ποιεῖν) : pro-
gredi et DW vg. ; om. G. 7 praegredi coeperunt E.

24. farissei L, pharisei DW. quid - discipuli
tui W ; “ε΄ faciunt (fatiunt G) -- discipuli tui BG
H'OKLN'OQVXZS5 $ cum graecis DM 1. 13 etc.,
etaócd (none) f (31) ἡ φ r (non r4) t, sed uarie
ponunt wett. sabbathis 93H, salbatis Jafsw C.
lioet si5te addit. (ἔξεστιν) codd. Pur. ug., ete fil gt
δ awr.: * eis G cum D vaeco et bcd ; illis
αὶ *eisfacere Q.

25. om. et Z. illis is E. nunquam OeY
518 ; nec hoc G ex Za«. vi. 3 οὐδὲ τοῦτο. quid:
quod ἃ. fecerit: fecit L, graec? emim ἐποίησεν et
δίς a. qando O*; cum EG. neo. habuit et
esuriit (essuriit D?P, esurit R, essuit L, esuriret G
cf. E): 2 esuriret et nec. habuit E. ipse 2» wg.
D. eo: ipso D, illo G.

26. introiit ABCD:PGHGIKMM'ORTVYZ :

IT. 26—1II. s.] EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. 199

sub abiathar principe sacerdotum | utaccusarent illum
et panes propositionis manducauit ?et ait homini habenti manum aridam
quos non licet manducare nisi sacer- surge in medium
dotibus * et dicit eis
et dedit eis qui cum eo erant? licet sabbatis bene facere
$31 85-9) Et dicebat eis sabbatum propter an male?
hominem factum est animam saluam facere
et non homo propter sabbatum an perdere ?
? itaque dominus est filius hominis at illi tacebant
etiam sabbati. 5et circumspiciens eos cum ira
III. ! Et introiit iterum in synagogam contristatus super caecitate cordis
et erat ibi homo habens manum eorum
aridam dicit homini extende manum tuam et
? et obseruabant eum si sabbatis curaret extendit

abiathar sacerdotem. et panes propositionis manducauit. quos non licebat manducare.
nisi solis sacerdotibus. et dedit eis qui cum eo erant. *'et dicebat eis sabbatum propter
hominem factum est. non homo propter sabbatum. * itaque dominus est filius hominis.
etiam sabbati. III. ! Et introiuit iterum iesus in synagogam. εἰ erat ibi homo. habens
manum aridam. ?*et obseruabant eum. si sabbatis curaret. ut accusarent illum. ὃ et ait
jesus homini. qui habebat manum aridam surge sta in medium. *et dixit ad illos. licet
sabbatis benefacere. an male. animam saluam facere. an perdere. at illi tacebant.
* et circumspiciens eos cum ira. contristatus est in caecitatem cordis eorum dixit homini.

introiuit WX ον.» introit E; intrauit LO. domum in) A?P*H*LMV*(in exgurctum)Y. sinagogam
ASPH*MNTO*Y / Hieron. E5. LVII $ 9 (ingressus SPLQ. abensC. 7-manum habens E. haridam CO.

domum): in domum (els τ. olx.) BCDEGH-OIK 2. hobseruabant C. eum etiam G. sabbathis
LO'QRTVWXZ vg. 7Ysch. uett. abiathar : abia 918. sabbatis si Q. accussarent D?PLR, ad-
im ras. P; abiatar T, abithar R. principi NT, prin- cusarent G. illum: eum D*GKRZ.

cipem GO*XZ*. panis ΟἿ, propossitionis L, pre- 3. habentem V. haridam C. in medio KZ*
possitionis D3P(prae.). quos: quod Z* (corr. Z5). (corr. Z3).

lioet (ἔξεστιν) ASPO*Y Bent/.: licebat BOCDEGH 4. dicet E; dixit G cum gr. Detabcdefiígr.

OGKLMNOIQRTVWXZ ovg. cor. uat. cum abcde eis: illis NT; ad illos Gaócd/ ff; igr; si
ffvesilqr,baur. Hieron. l.c; «ei DE. nisi GKN'OZ*. sabbathis $39; aliquid G. bene

sacerdotibus (el μὴ τοὺς ἱερεῖς «εἰ τοῖς ἱερεῦσιν gv. facere ἐ animam suam D* sed ex$. han C δὲς.
22) c«m. A(s*cerd.)"PFHOKMV WXYZIBC, et ad animam suam D. salbam CT. tacuerunt G.

ΟΠ 1: nisi solis sac. CDE(soli)j-P* GLVTORTS $ 5. circuminspiciens H(Zsseisuss) TXZ* ; circum-
cum gr. D mirsnusc. satis multis μόνοις T. lep. e£ wett. speciens L. ir&: indignatione G, cw wett. f, i
ócf fhigy4qr r4 (0) aur.; nisi sac. solis BO; ex qraur.; et D?' per opygs συνλυπ. wuertitur

Mattheo xii. 4 εἰ μὴ T. 1. μόνοις, uel Ltc. vi. 4 εἰ μὴ cum ira indignationis d. oontristatus est -PQ.
μόνον τοὺς ἱερεῖς. ois: hiis E; ei V; { et 4; super caeoitate (ἐπὶ τῇ πωρώσει gr. 2...) AT vg.

2 et eis Bent]. eo: ipso E; om. L. Ὁ et dedit (σ΄. Ps. cxiii, 1 s. misericordia tua et ueritate tua e/
€. 4. c. eo erant quos n. licebat m. nisi solis sac. G. Draeger Syn. $ 300) cf. incaecitate 5: s. caecitatem
27. sabbathum δὲν $18. popter Y. homines G. BCDEGGIMM'QRVXYZ, et s. cecitatem *PHKL
om. est D?P. om. et sec. 3. OW, cum uett. a e (in c. f)! q aur. 5 (supra);
38. itaque : dico antem uobis Gade i. om. sett. rcl. s. emortua corda eorum 4 (cordis) i (7),
est :P* (--5p.). sabbethi 938. s. emortua illorum corda c, s. illum et emortua
III. 1. introiit AD?P*GIMY cf. ad ii. 16: illorum corda /f,; sed νεκρώσει 151 graecis codd. non
introiuit CEP*"HOKLM'RTV WXZ vg. ; introibit inwenilur. eorum: illorum M'; o». T*. dixit
BO, introuit Q. iterum in (πάλιν el) BCDE GO. rest. est: - statim G; - ei L. manus

$P*"GH!OIKNOQRTV*WXZ vg.: iterum (om. illius KLOQT*VXZ δορί, ; manus eius G.

200

et restituta est manus illi.
5 (26. 4) Exeuntes autem statim phari-
saei cum herodianis
consilium faciebant aduersus eum quo-
modo eum perderent
7 et iesus cum discipulis suis
secessit ad mare.

EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM.,

|

[1Π|. 5—1I.

audientes quae faciebat uenerunt ad
eum.

? Et dixit discipulis suis

ut nauicula sibi deseruiret propter
turbam ne comprimerent eum

19 multos enim sanabat

ita ut inruerent in eum ut illum tan-

G7.) Et multa turba a galilaea et gerent
iudaea secuta est eum quotquot habebant plagas !! et spiritus
inmundi

|
*et ab hierosolymis et ab idumaea et
trans iordanen
et qui circa tyrum et sidonem
multitudo magna

cum illum uidebant procidebant ei.
(28.8 Et clamabant dicentes
tu es filius dei

extende manum tuam. εἰ extendit. et restituta est manus eius. * exeuntes autem con-
tinuo. pharisaei cum herodianis consilium faciebant aduersus eum. | quomodo eum
perderent. "iesus autem. secessit cum discipulis suis ad mare. et multa turba. a
galilea. et iudaea secuta est eum. ^et ab hierosolymis. et ab idumea. et qui erant
trans iordanem. et circa tyrum et sidonem. multitudo magna. audientes. quanta
faciebat. uenerunt ad eum. ? et dixit discipulis suis ut nauicula sibi deseruiret. propter
turbam ne comprimerent eum. ?? multos enim sanabat. ita ut inruerent in eum. ut
illum tangerent. et quodquod habebant plagas. 11 et spiritus inmundos. cum uiderent

S. D. idumea EPKMORWXZ, edumea L,
ydumea C, idumia D, idomaea G. et de trans
iord. Q. iordannen O, ihordanen C, iordanem
GMX ovg.; deinde om. et O*. qui - erant ὟΝ.
ἡ. et (δὲς lapsu D) 186 codd. εἰ cod. caraf. : ibis πιὰ ?PLT. sydonem CDEMN'XZ* (corr. Ζ)).
autem G vg. quum CH. a mare H. 7 turba que D. íatiebat G, faciebant T*. —uenierunt
multaQ. galilese CDEPGKLN'ORW ; deinde et : D.
*aLQ; τὰς. iudea DESPLOQRW. sequuta 9. et dixit -- iesus 5$. ut nauicula (ira
est OIX ; secutae sunt C. πλοιάριον AHOKMNTOQVY3BOL: ut in nau.
8. omn. et ad init. AYPPHOXY. hierosolymis CDETGILRTWXZS $. deseruirent EEGH*GIK
(lepocoA spo») codd. //.: hierusolymis EK, hieruso- WXY*Z'S$. conprimerent DEPGLN'O, com-
limis DXPLMTR, hyerusolimis Q, hierosolimis Y, prem. Y, compraem. H*, conpraem. R.
ieros. ὟΝ, ierosolymis ug. JVomen ciuitatis triples IO. sanauit E?P"9 cum d ff, et graecis péurimis.
forma graece et latine exstat. Graece ἱεροσόλυμα inruerent (ἐπέπιπτον): irr. KW vg. ; inrueruntL;
(«e ἱεροσόλυμα Westcott εἰ Hort) neutro plurali ruerent ?P. tanguerent D, tangarent L. quot-
et feminino singulari, et ἱερουσαλήμ (lep. W. H.), quot: quodquod CGOTX. qu. sse addit. cur
latine hierosolyma, (-orum), -is, ἐξ -ἃ, -ae, ef CGOILMQTVWZ wp. et «εἴ. et graecis fere
hierusalem. Matheus forma prima et secunda 0PH.: -Fautem conmitnpentes cum uersu sequenti
ulstur, et semel tantum tertia in uerbis Saluatoris ADPHKMORXY ; «enim E; cf. et quodquod
lamentantis hierusalem hierusalem quae occidis habebant plagas et spiritus inmundos /, καὶ ὅσοι
prophetas cag. xxiii. 37. Marcus et lohamnes &. T. A. £r. À 38. haberent T. plagas: flagella
forma piwrali ἱεροσόλυμα, -om fere semper uti M, cf. 5s. xc. 10, e£ uerbera a.
uidentur, cui usui codices nostri plurimus locis 11. inmundi (imm. HM g.): inmundos DE
respondent, sc. hic et τὸ. 22, vii. 1, x. 32. 33, xi. (1). (imm.)?P*e?K N'ORZ* ? (inmundi Z sed i i»xasusa)
1I. 15. (27), (xv. 41), e£ ZoA. i. 19, ii. 13. 23, iv. 20. f 95, imm. e; immundis X; inmundus *,. quum
21. 45, V. I. 2, X. 22, xi. 18. 55, xii. 12. 7s Marco CO. om.illum K. procedebent D:POGOQRZ* ;
tamen xi. 1, ffuctuant graeci. inter. ἱερουσαλήμ et proiciebant se E, cf. superruebant e. ei: ante
lepocóAvpa, nostri inter hierosolymae, hierosoli- eum O f. et exclamabant GKV. dicentes τ quia
mam, e? hierosolymis ; cf. e/£azn xi. 27, ef xv. 41. O Beni]. filius: fius Y. Zfentenius et Clem. is.
Lucas fere semper scribit ἱερουσαλήμ; cf. ad Luc. weri. 12 tu es f. d. sed Stephanum wt semper
ii. 22, ubi de usu eius $lura collegitnus. | om. ab sequor 1555.

6. orm. statim GLNTR. pharisei DW, farissei
L pbar.statim T vg. herodianiis E*. fatie-
bant G. eum fr.: om. L; ihm EGKV. Deficit
B os? perderent wsgue ad descenderant s. 22.

IH. 12—21.]

l*et uehementer comminabatur eis ne
manifestarent illum.
13 (29. 2) Et ascendens in montem uocauit
ad se quos uoluit ipse
et uenerunt ad eum
14 et fecit ut essent duodecim cum illo
et ut mitteret eos praedicare
ἴδ et dedit illis potestatem curandi infir-
mitates et eiciendi daemonia.
16 (30. 2) Et inposuit simoni nomen pe-
trus 17 et iacobum zebedaei
et iohannem fratrem iacobi

EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. 201

et inposuit eis nomina boaànerges quod
est filii tonitrui
13 et andream et philippum et bartholo-
meum et mattheum et thomam et
iacobum alphei et thaddeum et
simonem cananaeum
19 et iudam scarioth qui et tradidit illum.
20 (31. 10) Et ueniunt ad domum
et conuenit iterum turba
ita ut non possent neque panem
manducare
?! etcumaudissentsuiexierunttenereeum

illum procidebant ante eum. et clamabant dicentes. quia tu es filius dei " et multum

comminabatur eis. ne manifestarent illum.

18 et ascendens in montem. uocauit ad se

quos uoluit ipse. et uenerunt ad eum. * et fecit duodecim ut essent cum eo. εἰ ut mit-
teret eos. praedicare euangelium. δ et dedit illis potestatem curandi infirmitates. et
eiciendi daemonia. !*et imposuit simoni nomen petrus. ?'et iacobo zebedaei. et iohannen
fratrem iacobi. et inposuit eis nomina. boanerges. quod est filii tonitrui. !? et andream.
et philippum. εἰ bartholomeum. οἱ mattheum. et thomam et iacobum alphei. et tad-
deum. et simonem cananeum. 9 οἱ iudam scariothen. qui et tradidit eum. ?* et uene-

runt in domum. οἱ conuenit iterum turba.

ita ut non possent. neque panem manducare.

?*! et cum audissent de eo scribe et ceteri. exierunt tenere eum. dicebantenim. quoniam in

I2. ueementer T, uechim. DL ; o». G eem oce
[ffíq*. conminabatur O; comminabantur X.
om. ne L. ilum: eum EH; Ὁ quoniam
sciebant eum (illum T) GT ^g, 2; - quoniam sc.
eum rpm esse (cum gr. C) a£; sciebant enim
eum ff, cf. i. 34 et Luc. iv. 41.

13. ascendit E*. 7 ipseuoluit D. uenierunt D.

I4. essent: ἢ ἐξ γᾶς. P. duodecem ΡῈ ; .xir.
DERW; om. M. eos: illos H. praedicare
sine addit. (κηρύσσειν gr. $4.) cum CEIKMQRTW
(pred.)Z vg. a / ὃ aur., e? apredicare V: - euan-
gelium AD(pred. aeuanguel.)?PGHOLM'OX Y cum
graec. D et uett. bdeffoigrr,t.

I5. poteste O. curandum G*. imfirmitates L ;
ualitudines E* 7 f, 2 r /. ieciendi DL, eieciendi
SPNTV, eiiciendi vg. 72sch. demonia D?PLOW ;
«et ut circumeuntes (déuidunt LT) praedicarent
(pred. D) euangelium (aeuang. E, aeuangu. D)
DELQT ^ sic fere a c e gs gat. sine auct. graeca.

16. inposuit DGNTOTVZ εἰ inposs. :?PLR:
imp. codd. reif. et vg. ; posuit W; ἘΝ E. symoni
CDRWY, simone G. petrus codd. 2/., vg. et wuett.
ócdfffiilr: petrum (πέτρον graeci excepto A)
DEPLQR cum a e f, g, 9 Bentl.

17. zebedei CDIPGLORVW. | ioannem CL.
lacobi: eius G p, cum graecis G 28. 69. 271 αἱ.
I0; deinde om. et G. inposuit DEONTOTVZ,
inposs. ?PLR : imp. codd. re. et vg. ; inposui: G.

nomna Y. boanarges W, boanaerges Z*, boar-
nerges 3P, -gis Q, boar-nergis R, barnarches L.
fili V. thonitrui CGR.

18. andriam Θ, handream C, andram L.
philyppum CH, philipum Y, pilippum L, filippum
DOT. bartholomeum codd. ?/ur.: bartolomeum
OT,tholomeum L, bartholomaeum Y? vg. 7tscA.;
deinde om. e P ; - iudase, mattheum codd. 2147. :
matheum E:PLRT, matteum D, matthaeum vg.
Tisch. thoman Z*. alpheicodd. 2/ur.: alphi L, alfei
D*PT, alphaei zg. 7Z:£h. thaddeum KLOVXZ:
taddeum CPPGHONTW,thatheum EQR**, tatheum
DT, taddaeum AY, thaddaeum MR* vz. 7iscÀ. ;
lebbeum a £(-aeusd ff; ig r cum gr. D; om. e.
symonem CNTRW. cananeum GO, cannaneum
D*PLNTR, chananeum EWZ, channaneü V, chana-
naeum O*(h suf. /in.)I.

I9. soarioth EGHOIKMN'OQTVW XZ: scariot
AY, scharioth CR, scarioh L; scariothis D?P ;
iscariotem ze. qui et (ὃς xal gr. fere omnes) AG
HOKMM'VXYZ' gg.: qui (om. et) CDE?PILOQ
RTWZ* cum graeco M. illum: eum G.

20. et uenerunt Ὁ, ad: in G; om. E; Ὁ eum
D*. conueniunt * ad eum D. turbae D. om. ita M.
possint ER ; 4 iterum manducare D*. neque: necG.

a1. quum CO. audiissent D. sui (ol παρ᾽ αὐτοῦ) :
discipuli E; discipuli sui DW £u. ; sui discipuli
3P**; de eo scribae et ceteri G cwm graeco D (xai

202 EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. [ur. 21-38.

dicebant enim quoniam in furorem
uersus est.

7: (32-2?) Et scribae qui ab hierosolymis
descenderant dicebant quoniam
beelzebub habet

et quia in principe daemonum eicit
daemonia.

73(3-2) Et conuocatis eis in parabolis
dicebat illis

quomodo potest satanas satanan ei-
cere?

Aet si regnum in se diuidatur non

potest stare regnum illud
?5 et si domus super semet ipsam dis-
pertiatur
non poterit domus illa stare
26 et si satanas consurrexit in semet ip-
sum dispertitus est
et non potest stare sed finem habet
*! nemo potest uasa fortis ingressus in
domum diripere
nisi prius fortem alliget
et tunc domum eius diripiet.
38 (84.232) Amen dico uobis

furorem uersus est. et scribae qui ab hierosolymis descenderant. dicebant. quoniam
beelzebul habet. et quia in principem daemoniorum eicit daemonia. “5 et conuocans eos
in parabolis. dicebat ilis. quomodo potest satanas. satanan eicere. ^? et si regnum.
aduersus se diuidatur. non potest stare regnum illud. “5 etsi domus. aduersus semet-
ipsam dispertiatur. non potest domus illa stare. *?* et si satanas. consurrexerit in semet-

ipsum dispertitus est. et non potest stare. sed finem habet. *?' nemo potest uasa fortis
ingressus in domum eius diripere. nisi prius fortem alligauerit. et tunc domum eius
diripiet. ? amen dico uobis. quia omne peccatum dimittitur filiis hominum. εἰ blasphe-

οτε ἡκουσαν περι avTov οἱ Ὕραμματεις και οἱ λοιποι)
et wuett. d f f; δι ὁ q ", de 110 scr. et cet. a ὁ, de eo
scr. et pharisaei c, 2» de eo exierunt detinere eüm
Scr. et ceteri e; fergit r qui ab hier[usalem
asce]nderant exierunt te'nere eum]. exeunt L.
7 quoniam dicebant enim G. in furorem (furore
EKZ*) uersus (conuersus :P) est: demens factus
est G, sed uett. exsentiat eos ὁ ff, ὦ) exentiat eos
a d q cum D εξεσταται avrovs i. e, atlonitos factt
gopulos (cf. Mt. xii. 33 ἐξίσταντο πάντες ol ὄχλοι) ;
in extasi est ὃ; cum uulgata concordant f | aur. ;
cum uersu sequenti confundunt beelzebub habet
etc. c 65 * et expauit Ὁ.

32. scribe W. hab C. hierusolymis K, hieru-
solimis ΠΕΡΙ, hirusolimis LR, iherosolymis C,
ieros. vg., ierosolimis W. discenderant CDE?PI
ΝΕ; descenderent V*, discenderent Q, discenderunt
L. dicebant ὁ insanit T. quoniam: om.L;
ὁ in W cf a boeelzsebub ad eicit ?» rarwra.
beelsebub ABCIPOKMM'OVWXYZ vg. et
belzebab DHRT : beelzebul GQ, beelzebud E,
bel zephb L. om.et D. principem G. daemonum
cum ABCGHM, demonum ?PY cor. waf. mg.:
daemoniorum EOIKN'ORVXZ vg. 7isch., dem.
DLQTW ὡς. μα. heicit C, eiecit NTR, eicet O,
iecit DL, eiicit vg. 72s. dem. DrPLWY.

23. parabulis C?P'LR. illis: eis LOR ; 4 dfis
iis G. quomodo: quo L. or. potest L.
sathanas CW. satanam X, sathanan ΟὟ, satan
L. eiecere ?PRV, iecere DL, eiicere gg. 7?scA.

24. diudatur L. potest (δύναται) : poterit DE

LR. stare regnum illud (illut Z*, illum B)-
σταθῆναι ἡ Bac. ἐκείνη codd. et uett. : st. reg. illius
AHOY ex Mt. xii. 26; 7 regnum illud stare vg.

25. semed ipsam T; semetipsam Y vg. ; semet
ipsa G; semet z» ras. À. dispartiatur Z, dis-
perciatur W, dipertiatur M. poterit (δυνήσεται
NBCLA) cum BCDEPGHOIKLMNTORTVXYZ
et a i: potest (δύναται gr. 24.) AQW vg. Tisch. et
uett. 21. domus (om. illa) *P* ; 7 illa domus ΡΟ,
stare 1 sed finem habet X.

26. omi. οὗ si s. ad potest stare E, e/ sed finem
habet guasi receniius additum. | om. si DL*.
sathanas ΟὟ. consurrexit (ἀνέστη) AD:PMM"
OQRTX'YZ*: consurrexerit BCHOIKLVWX*7*
Ug. Tisch. semed CT. disperditus R. cons. in
semet ip. ad stare: satanan eicit diuisus est super
se et non poterit stare regnum eius G ef. sett. sat. ex-
pellit diu. super se regnum eius non potest stare sed
f. h. f/,, sat. eicitdisp.est super se non poteststare reg-
num eius sed finem habet g (7) e/ d (dispertitur), sat.
eicit dispertitus in se n. poterit st. r. eiusó. potest
(δύναται omnes ut udtur) cum BCFKLQRTVX*Z
eLacfaur.: poterit ADEEPPGHOIMMOWX-Y
vVg.4 Tisch. st&re:istare C. habet: habere NT.

37. uassa DESPLR. ingresus LR. om. in
A*NTT. fortem alliget (τὸν ἰσχυρὸν δήσῃ) codd.
pl. εἰ vg.: f. aligauerit DX *9O Zent/.; 7 alli-
gauerit fortem R ; alligauerit( oz;. fortem) E. do-
mus sec. C. deripiet ACT, diripet H*, diriperet V.

38. dimittuntur G. filis L. blasfemiae CD?P
LT, -phemie W, "»*phemiae O ; quibus blas-

IH. 28—IV. 2.}

quoniam omnia dimittentur filiis ho-
minum
peccata et blasphemiae quibus blas-
phemauerint
39 qui autem blasphemauerit in spiritum
sanctum
non habet remissionem in aeternum
sed reus erit aeterni delicti
80 quoniam dicebant
spiritum inmundum habet.
31(353- 2 Et ueniunt mater eius et fratres
et foris stantes
miserunt ad eum uocantes eum
33et sedebat circa eum turba
et dicunt ei
ecce mater tua et fratres tui
quaerunt te

foris

miae quibus blasphemauerint

ritum immundum habet.
ad eum uocantes eum.
tua. et fratres tui.

eius sedebant ait.
frater meus. οἷ soror et mater est.
congregata est ad eum turba multa.
omnis turba. in litore stabat.

phemauerint (ὅσα ἂν βλασφημήσωσιν) : q. blas-
femauerint D?PL ; q. blasphemauerunt BCVWX
Z5, -:mauerunt E, -emaberunt T; om. G cum
abceff a ig r Cypr. Test. 111. 38, Ef. xvi. a.

29. blasfemauerit D?PL, -femaberit T. 0. in
fr.E. habet: habebit 6 SQL cu» c; habebit in se
L. remisionem LRY. o». in aeternum G cum
graecis D 1. 32. 28. 209. aP* et a be faq v. etern.
δὲς. W. delicti (ἁμαρτήματος NBLA efc.) codd.
4. (dilicti DL, dilecti ΟἹ ug. wett.: iudicii (κρίσεως
gr. 2i.) T f.

30. diciebant R ; «eum G. inmundum ABC
D:?PGHOLNOQRTVXYZ: immundum EKMW
vg. habet: habere G.

31. ueniunt (ἔρχονται gr. 21.) codd. et vg.: uenit
(ἔρχεται NDG eic) ῬΑ εἰ α ὁ d e f3.9 7; uene-
runt size auct. gy. X c f. fratres 1 cius DQ.
foriis E*. misserunt D:P. uocantes - ad R.

32. sedebant c. e. turbae (ἐκάθηντο A) L, cf. et
uenerunt ad eum turbae e. fratris G ; o». tui R ;
«et sorores tuae a ὁ c d f ff, g (tui) eum gr. ADEH

EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM.

9 qui autem blasphemauerit in spiritum sanctum.
habet remissionem in aeternum. sed reus erit aeterni iudici ? quoniam dicebant.

δ᾽ et uenerunt mater eius.
9? et sedebant circa eum turbae multae.
et sorores tuae stant foris quaerentes te.
quae est mater mea. aut qui sunt fratres mei. **et circumspiciens eos.
ecce mater mea et fratres mei.
IV. ! Et iterum coepit iesus docere ad mare. et
ità ut in nauem ascendens.
? et docebat eos.

203

33 et respondens eis ait
quae est mater mea et fratres mei?
34 et circumspiciens eos qui in circuitu
eius sedebant ait
ecce mater mea et fratres mei
35 qui enim fecerit uoluntatem dei
hic frater meus et soror mea et mater

est.
IV.! (35-2) Et iterum coepit docere ad
mare
et congregata est ad eum turba
multa

ita ut in nauem ascendens
" sederet in mari
et omnis turba circa mare
super terram erat
? et docebat illos in parabolis multa

non
Spi-
et fratres eius foris stantes. miserunt
et dicunt ei. ecce mater
3 et respondit eis dicens.
qui in circuitu
35 qui enim fecerit uoluntatem dei. hic

sederet in mari. et

in parabolis multa. εἰ dicebat illis in

etc. Tisch. 8.querunt D; quaerentesQ. te Ὁ uidereL.

33. et respondens ( τ ihs BWO) eis ait (ei O*,
ait eis BW'WX, eis dixit Q): qui respondens
dixit illis G. que DW. mea et τ qui sunt BENT
OTWX.

34. circuminspiciens T(sed im ras.)X. ei"s O.
sedebant ait: sedebant eis Z* (sed correxit Z?).
om. mei Q.

35. uolumptatem C, uolumt. T. Ὁ» meus frater
G. om. mea EG. mater: pater H. — mater
mea et soror est D.

IV. r. iterum ooepit (caep. IL, cep. W):
Ὁ coepit iterum G. ad: et R. congrigata L.
om. est D. ad eum - omnis D* (se ex?) ut
(om. E*) in nauem (-im DTW) codd. cum gr.:
ut nauem V, ut nauim vg. (om. in); fergit ἃ
ascenderet et sederet et omnis turba stabat in litore.
hascendens C; ascenderat L. ογε. sederet L.
in mare ΤΡ’ (-ri 3P!).

3. ort, et L. illos: eos EGLQRZ'* vr. ; ill ἐπ
ras. À. parabulis DXP!GLR.

Ee

204. EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM.

et dicebat illis in doctrina sua ?audite.

Ecce exiit seminans ad seminandum
et dum seminat

aliud cecidit circa uiam

et uenerunt uolucres et comederunt
illud

5 aliud uero cecidit super petrosa

ubi non habuit terram multam et
statim exortum est

quoniam non habebat altitudinem
terrae

δ et quando exortus est sol exaestuauit

et eo quod non haberet radicem ex-
aruit

doctrina sua. ? audite. ecce exiit. seminans.
quidem cecidit circa uiam. εἰ uenerunt uolucres. et comederunt illud.

[1v. 2—10.

T et aliud cecidit in spinas

et ascenderunt spinae et suffocauerunt
illud
et fructum non dedit

3 et aliud cecidit in terram bonam

et dabat fructum ascendentem et cres-
centem

et afferebat unum triginta

et unum sexaginta

et unum centum.

? Et dicebat qui habet aures audiendi

audiat

. et cum esset singularis interrogauerunt

eum hi qui cum eo erant

ad seminandum. “4 οἱ dum seminat. aliud
5 aliud uero.

cecidit super petrosa. ubi non habuit terram multam. εἰ statim. exortum est. quia non
habebat altitudinem terrae. $sole autem orto. extuauit. et eo quod non haberet radicem.
exaruit. "etaliud. cecidit in spinis. et ascenderunt spinae. εἰ suffocauerunt illud. et
fructum non dedit. * et aliud cecidit in terram bonam. οἱ dabat fructum ascendentem et

crescentem. οἱ afferebat. unum tricensimum.

et unum sexagensimum. et unum centen-

simum. 5" οἱ dicebat. qui habet aures audiendi audiat. 15 et cum esset singularis. inter-

3. audite δὲς X. om.exiit L. saeminans ad
saeminandum C e£ sic ἐπ γα.

4. et fr. ὁ factum est LQ a cum graecis fere omn.
καὶ ἐγένετο. dum: cum 3P. seminaret L. aliut
CWP!GHT. caecidit CEZ*, cicidit DL, decidit ΒΕ.
oiros : secus G « ff, ex Mt. xiii. 4; super D* (sed
circa 5 mp.); iuxtage. uenierunt D. uolucres
* caeli ug. cum gr. paucis et a figs ig 7 cor. sat.
(sed nom mg.) ex Lwc. viii. 5. commederunt E.
illut GHZ*.

5. aliut ?P'GHZ*. om. uero EQ. caecidit
CEZ*, cicidit DLR. supra BE-P*e?GNTX ; loca
G d. petrosam Θ cwm rp, i, petrosam terram a;
petrossa D. hubi C. habuit: habebat (εἶχεν)
X* (sed corr.) cum ff. 0f. mult&m R. exortum
(om. est) L. quoniam: quia OMQ. habebant
E; habuit C.

6. exhortus X; exortum E*. exsestuauit
codd. 9i. (exeaes. G) e£ vg.: aestuauit (ἐκαυματίσθη
omnes wt Mt. xii. 6) BEOX*Z* (corr. Z^,
haestuauit C, estuauit T, extuauit L. et eo codd.
Jl. εἰ vg.: eo (om. et) AHO*OXY ; et ex eo R.
habuit EGL, habebat ve., habueret K (seg hab
i" ras.) exarauit L.

7. «et ad init. Θο (sed 2ostea deletum). — aliut
C3P*GH. caecidit CEZ*, cicidit DL. in spinas
{εἰς τὰς ἀκάνθας) codd. f. et vg.: in spinis ACH*I

MWY. aso. spinae (-ne W, -neae Q) et suffo-
cauerunt (soff. »P, subf. L, offocauerunt M) illud
(-t HZ* corr. Z*) : increscentibus spinis suffocatum
est G cum ff, 97. 7 non dedit fructum L.

8. aliut CIP*GH. caecidit CEZ*, cicidit DL.
bonum G. fructum * bonum Q. bascendentem
C ; nascentem H, cf. ascendem g. afferebat BC
KMNQTVWXZ! vg. cf. i. 32, Mt. xvii. 17 etc.:
adf. ADE»PG(-ant)HOILORYZ?*. hunum /er C.
trigenta Y, tringentaL ; .xxx- DRW; tricensimum
CG, trices. BT, treces. O, triges. $ $, Xxxmü E.
or. et fos? triginta 3820. sexagenta ?PLY;
:LX. DRW ; sexagensimum C, sexages. BOT $,
sesages. G, LXxmü E. oentum: .c. R; centesimum
BCGOTS5 $, cmum E.

9. habet aures: habes /afsw Z* (corr. Z5)
audiat: audiet L sed »t0» 2nfva ; 4 et intelligens
intellegat G cw» wett. b d ff, i r (ut udtur), etiam
et qui intellegit intellegat a, cf. gr. D και 0 συνειων
gUVELETO).

Io. quum CO. singularis «et I*? Z. eum Ὁ
dicentes Q. hii CDEXPH*O*ILRTWZ*. om.
qui W. eo: om. E; ilo D. erant: fuerant T ;
^ XII. D. oum duodeoim (σὺν τοῖς δώδεκα gr.
21.) ABDH(quum H*SLMOQRY cod. caxzaf. (-XII-
DL): de duodecim T ; duodecim (ov. cum) CE
:sP(duodecem*jOIKWTVWXZ vg. (Xi. EVWZ).

IV. 10—18.]

cum duodecim parabolas
H et dicebat eis
uobis datum est scire mysterium regni
dei.
(57. 1) Illis autem qui foris sunt
in parabolis omnia fiunt
ut uidentes uideant et non uideant
et audientes audiant et non intel.
legant
ne quando conuertantur
et dimittantur eis peccata
18 et ait illis nescitis parabolam hanc
et quomodo omnes parabolas cog-
noscetis ?
M ($$- 3) Oui seminat uerbum seminat

EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. 205

15hi autem sunt qui circa uiam
ubi seminatur uerbum
et cum audierint confestim uenit sa-
tanas et aufert uerbum quod semi-
natum est in corda eorum
! et hi sunt similiter qui super petrosa
seminantur
qui cum audierint uerbum statim cum
gaudio accipiunt illud
"" et non habent radicem in se
sed temporales sunt
deinde orta tribulatione et perse-
cutione propter uerbum confestim
scandalizantur
18 et alii sunt qui in spinis seminantur

rogauerunt eum. hi. qui cum eo erant. cum duodecim dicentes. quae est haec parabola.
? etaitilis. uobis datum est scire mysterium regni dei. illis autem qui foris sunt. in
parabolis omnia fiunt ? ut uidentes uideant. et non uideant. et audientes audiant. et
non intellegant nequando conuertantur. et dimittantur eis peccata. ^ et ait illis. nescitis
parabolam hanc. et quomodo. omnes parabolas cognoscetis. !*qui seminat uerbum
seminat. hi autem sunt. qui circa uiam seminati sunt. qui neglegenter uerbum sus-

cipiunt. et cum audierint. continuo uenit satanas. οἱ aufert uerbum. | quod seminatum
est. in cordibus eorum. 6 οἵ hi sunt similiter. qui super petrosa seminantur. qui cum
audierint uerbum. | statim cum gaudio suscipiunt illud. 17 et non habent radicem in se.
sed temporales sunt. deinde orta tribulatione. ^et persecutione. propter uerbum con-

festim scandalizantur.

parabulas ?PLRZ ; de parabolis E σαί. ; quae est
parabola hec T ; parabolam W vg., parabulum D;
* exponere W cor. wat. (sed stoms mg.) ; sed interro-
gauerunt eum discipuli eius quae esset parabola
ista G fere cum a (δ) c d ὅς ἐφ (7).

11. dicebat eis: ait illis G. uobis -- autem
B. scire ABDIPFHOIMNTOVWXYZ cor. uat. 7:
nose CEXP"KLQRT org. c fj aur. ex AMft. xiii.
II, Luc. viii. 10; cognuscere Gaó d ig; graeci
P. γνῶναι, sed aliqui omittunt cum ff. misterium
CDETPLOTWY. om. autem Q. foris E*.
sunt: - non est datum sed G ; -- omnia Y. in
perabulis ?P!' GLR. omnis flunt codd. ῥί. (-ant E)
e! vg. : dicitur G ew» graecis D a8. 64. 124. 205 εἴ
ὁ c d ff, $ », omnia dicuntur a q.

12. {εἰ ad ἐμ, P. ut uidentes uid. et non
uideant (audiant T*Z* sed corr. Z^, aspiciant G):
ut et uidentes uideant D. intelligant HOW vg.
demittentur V, dimittentur L; dimittam G cwm
digr,remittam ὅς. peccata ὁ sua H.

13. parabul. s D?PGLR. hunc W. cogmu-
scetis G.

δ et hi sunt. qui in spinis seminantur. qui uerbum audiunt.

14. saeminat δὲς C, et sic infra.

15. hii CDEPGLORTWZ*. — sunt autem L.
hubi C; quibus G. seminantur E. et oum:
equum C, et quum Θ, audieriet O, audirent Y.
sathanas CW, satas Z* (corr. Z^). auferet :PKL
M'OZcdigrawr.,auferat G. in corda e. ABD
EHOILMNOQRX-*YZ* cum d ff, aur.: in corde
e. CGKTX*Z? ὁ f, 2,9 7 gat. ; in cordibus e. VW
Ug. cor. uat. cum gr. 21. ἐν ταῖς καρδίαις αὐτῶν et
a f 1; in eis (ἐν αὐτοῖς NCLA, els αὐτούς B efc.) c0.

16. hii CDE'PGLORTW. similiter qui:
sim. et qui E; 2 qui similiter D ; qui sim. qui L.
supra BE-PGON'RT. petrosam O, petrossa D?P.
2 et hii qui supra petrosa seminantur hi sunt C.
quum ?*. CO. aocipiunt: suscipiunt E. illut
GZ* (corr. Z^).

I7. om. non T. horta C. persequtione DO,
persequu. I. confestim : statim CT*( fos? rasuram
9 /itt.) ; continuo E. scandaliszantur E, scandali-

18. alia ΚΡ, spinis-sunt V*. hii CDESPIL

Ee2

206 EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM.

hi sunt qui uerbum audiunt
19et aerumnae saeculi et deceptio diui-
tiarum
et circa reliqua concupiscentiae intro-
euntes suffocant uerbum
et sine fructu efficitur
?20et hi sunt qui super terram bonam
seminati sunt
qui audiunt uerbum et suscipiunt et
fructificant
unum triginta
et unum sexaginta et
unum centum.
(3.2 Et dicebat illis numquid uenit
lucerna ut sub modio ponatur aut
sub lecto?

[1v. 18-35.

nonne ut super candelabrum pona-
tur ?

324.9 Non enim est aliquid abs-
conditum quod non manifes-
tetur

nec factum est occultum
sed ut in palam ueniat

?3 sj quis habet aures audiendi
audiat.

24 (4113 Et dicebat illis uidete quid au-
diatis

in qua mensura mensi fueritis
remetietur uobis et adicietur uobis.

25 42- 2) ()ui enim habet dabitur illi

et qui non habet etiam quod habet
auferetur ab illo.

P? et per sollicitudines saeculi huius. et inlecebras diuitiarum et ceterae concupiscentiae.
introeuntes suffocant uerbum. εἰ sine fructu efficitur. *' ethisunt. qui super terram bonam
seminati sunt qui audiunt uerbum, et suscipiunt. et fructificant. unum tricensimum. unum

Ssexagensimum. et unum centesimum. ? et dicebat illis: numquid accendunt lucernam.

et ponunt eam sub modio. aut sub lecto.

nonne ut super candelabrum ponatur. ? non

enim est aliquid absconditum. | quod non manifestetur. nec factum est occultum. sed ut
in palam ueniat. ? siquis habet aures audiendi audiat. **et dicebat eis. uidete quid
auditis. in qua mensura mensi fueritis. remetietur uobis. et adicietur uobis credentibus.
35 qui enim habet. dabitur illi; et qui non habet. etiam quod habet auferetur ab illo.

I9. erumnae C9P"eNTR*, erumpnae LR*,
erumpne W; aerumna HOMO, erumna ?P*,
aerüpna E, erumpna D ; aerumnas Y ; e/ e fint. in
7a5. Scr. est itt A. seculi CW vg. serumn. saeo.
(al μέριμναι τοῦ al&vos): sollicitudines uictus et
errores mundi G, cf. wett. d 2, ἐΐεγε soll. uictus et
delectationes m. //,, sollicitudinibus uicti et de-
lectationibus m. c, per sollicitudinem uictus et in
errore saeculi ὁ, prae sollicitudine uictus et errore
mundi 2 (a def.). deceptione T. diuiciarum W,
diuiarum R. oíros reliqua: relique G, circa
reliquas T. concupiscencie W, concupiscentias T.
introeuntes: introentes K ; simul incidentes G.
soffocant ?P. fructo O. efficitur (γίνεται gv. 77.)
AB3PH*IMVWXYZ»vg.: efüciuntur CDEGH'OK
LM'ORT, officiuntur Q.

20. hii CDE*SPILORW. .orz. sunt G. supra
BCEGOKLM'OQRTVZ* (corr. Z*). seminati
sunt: seminatur E*? (corr. E); -{ hi sunt G,
ὁ hii sunt D?P*?LOR. 2 uerbum audiunt L.
hunum /er C. triagenta ?P (a fr. ἐμ ras.) ; -XXX-
DLRW; tricesimum BGOT, tricens. C, triges.
$9 $, xxxmü E; deinde om. et PX* vg. unum sec.:
aliut G. sexaginta : -Lx. DLRVW ; sexagesimum
BGOTS $&, sexagens. C, LXmü E; deinde os. et ?P.

unum /e.: aliut G. centum: .c. R; cen-
tesimum BGOT9 $, centensimum C, cmum E ;
om. L. -- ad fín. qui babet aures audiendi audiat Θ.

21. nunquid 938. uenit: accenditur G (D
axrerai) cum c de f,iv,cf.f. lucenna ss uidetur Y.
s. m. poniatur L. lecto: lectum G. supra DE?P
H'OLNTQRX*. candalabrum R, cantell. L, can-
dell. D.

232. Ὁ est enim L vg. enim absc. est ali-
quid W. aliquid H (ἐν /izura); aliud D. habsc.
C. non swf. /in. H. non manifestatur D ; noni-
festetur L. Βοος. C, ocultum L. sed ut: quod
non$ $. in palam (pallam G) ueniat (els φ. ἔλθῃ
AI e£c.): palam ueniat MWY ; » u.inp.5 cum
gr. NCDLA etc.

24. audiastis Q, auditis NT. in qua τ enim G.
remecietur W ; remitietur LORV ; remici. H,
remitti. D. o». uobis fr. E. οὗ adicietur
(adiecietur NT, adiecitur L, adiicietur vg. 7iscÁ.,
dicetur T) uobis (uos R) : e$. DG ὁ e gat. (cwn
graecis DG 114. 7*r. 2»e).

25. quis! X*. abet C(/e); -et Q. dauitur
O. iMi: ei DEXP*Q. om. non D. eciam W.
aufferetur D. ab illo: ab eo GL ve.; ab "eo
ab" illo E sz.

IV. 26—33.] EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. 207

26 (48. 10) Et dicebat sic est regnum dei aut cui parabolae comparabimus
quemadmodum si homo iaciat semen- illud ?
tem in terram 31 sicut granum sinapis
?! et dormiat et exsurgat nocte ac die quod cum seminatum fuerit in terra
et semen germinet et increscat dum minus est omnibus seminibus quae
nescit ille sunt in terra
?? u]tro enim terra fructificat 3? et cum seminatum fuerit ascendit
primum herbam deinde spicam et fit maius omnibus holeribus
deinde plenum frumentum in spica et facit ramos magnos
? et cum se produxerit fructus ita ut possint sub umbra eius
statim mittit faleem quoniam adest aues caeli habitare.

messis. 88 (4.9) Et talibus multis parabolis lo-
80 (44.2) Et dicebat cui adsimilabimus quebatur eis uerbum
regnum dei prout poterant audire

* et dicebat illis. sic est regnum dei. quemadmodum si homo. mittat semen in terram
1 et dormiat. etexurgat nocte. ac die. et semen germinet. et increscat. dum nescit
ille. 35. ultro enim terra fructificat. primum herbam. deinde spicam deinde plenum granum
in spica. 9 et cum produxerit fructum. statim mittit falcem. quoniam adest messis.
* et dicebat. cui adsimilabimus regnum dei. aut cui parabolae. comparabimus illud.
* sicut granum sinapis. quod cum seminatum fuerit in terram. minus est omnibus. semini-
bus. quae sunt in terram. 2 εἰ cum seminatum fuerit. ascendit. et fit maius. omnibus
holeribus. et facit ramos magnos. itaut possint sub umbra eius. aues caeli habitare. ?*et

26. dicebat: «eis DX ; illis EXP"? reg- sis C; 2 messis adest B:PO ; adest tempus mes-

num dei : r. caelorum Ὁ. quemammodum IKYZ?.
om. si T cum graecis NBDLA εἰς. homo iaciat
(ἄνθρωπος βάλῃ gr. 234.) AH!'OMWYX ve. /, et homo
iaceat FH*IY : 7 iaciat homo BKTVZ,, Ὁ» ieciat
homo XT, Ὁ» iaceat homo C, homo iactat EL/(iec.)Q
(τ et*, ἢ. iactet GR ὦ r e? homo semen iactet d,
7 íactet homo 4, 7 adiciat homo asf.; homo fa-
ciat D, Ὁ faciat homo :POZ* ; homo mittat a ὁ c
f. sementem (sae. () --σπόρον codd. vg. et |:
semen GLQ sef7. ; iaceat Ὁ. in terra E2PNT.

27. et obdormiat G. exurgat CMO*TWZ vg.
noote ao (hac C): n. et Gog. et semen (sae. C)
τεκ. ὃ σπόρος: ac s. E. germinat Q. inorescat:
crescat BM'. nesciat C. o5; ille E.

38. Hultro C. enim τ in H. erbam T. spi-
cam: spinam Y. plenum: e z^ ras. A. fru-
mentum: triticum G ce; fructum B; granum
dfqg. inspicam KM*GQZ.

29. et cum se produxerit fructus (ὅταν δὲ
παραδῶ «el παραδοῖ ὃ καρπός) codd. $1. (om. fractus
D*) 38 faur.: et cum pr. fructus (ov:. se) Qc ὦ;
et cum pr. fructum G d f 7; et cum sero pr. fr. X,
et cum ex se pr. fr.5 S, et cum fructum fece[rit] a,
et c. fructum ediderit ó, et c. mutauerit fructum c,
cum autem produxerit fructus δ, cum tradiderit
fructus e. — mittit (ἀπρστέλλει cf. Joel iv. 13 Heb.
et LXX): mittet GH'O*VW ; ο»». L. hadest mes-

sis H'Q.

30. dicebat (-bant L*): Ὁ eis MW. adsimilabi-
mus cum ABCESPFGHOIMM'QRX*YZ*, et -aui-
mus OT: adsimulabimus D, -auimus L; assimi-
labimus KVWX*Z! og. oui parabolae (-bole
EW, -bulae D?PLR): in qua parabola G, cum d
(-uola) e; in qua similitudine ὁ, in quam parabo-
lam cf, 1g. comparabimus cw» AB(-au)FG
HIMQX35(L: cumparabimus O(-au.)Y ; conpara-
bimus CDEPOKNRTVWZISS ; conpauimus L.
illut PGH.

31. sicut (ds pv. 21.) : sicuti C; sic est enim si-
cut L; sic est ut (ομοια ἐστιν D) D3PNTQR ,.
granum: enim T. synapis CDE, senapis Z.
quum CO; om. Q. saem. C. fuerit in terram
BOR Ben. om.minus est ad in terra L. mi-
nus: minor B, minimum EP"vR. que D. sunt
in terram GO*,

33. quum CO. saeminatum C; natum 9.35.
om. fuerit DR. hascendit C, ascendet V; .*in
arborem 9. κὁ cor. saf*. (mom »ιρ.). fit maius
(maior L, magus H*) : statim maius est Ὁ. homn.
C. oleribus LT vg. Zi1sch. possint: sint L.
humbra C, uumbra W*. celi W. habitare: in-
habitare G ὁ cde: φ.

33. telibus: aliis G. parabulis D?P!GLR. lo-
quaebatur L. οι. eis G. prohut C. poterent R.

208 EUANGELIUM SECUNDUM MARCUAM. [1V. 34-V. 2.

9^ sine parabola autem non loquebatur
eis
(46. 10) seorsum autem discipulis suis
disserebat omnia.
35(5-2) Et ait illis illa die cum sero
esset factum
transeamus contra
$$ et dimittentes turbam — adsumunt
eum
ita ut erat in naui
et aliae naues erant cum illo
87 et facta est procella magna uenti

et excitant eum et dicunt ei
magister non ad te pertinet quia
perimus?

89 et exsurgens comminatus est uento

et dixit mari tace obmutesce
et cessauit uentus
et facta est tranquillitas magna

*? et ait illis quid timidi estis ?

necdum habetis fidem ?

et timuerunt magno timore

et dicebant ad alterutrum

quis putas est iste quia et uentus et

et fluctus mittebat in nauem mare oboediunt ei?
ita ut impleretur nauis V.! Et uenerunt trans fretum maris
33 et erat ipse in puppi supra ceruical in regionem gerasenorum
dormiens *et exeunti ei de naui statim occurrit

talibus multis parabolis. loquebatur eis uerbum prout poterant audire. "*sine parabola
autem non loquebatur eis. seorsum autem. discipulis suis. disserebat omnia. et ait illis
in illa die. cum sero esset factum. transeamus contra. *et dimissa turba. adsumserunt
eum. itaut erat in naui. et aliae naues erant cum illo. ?'et facta est procella uenti magna.
et fluctus ascendebant in naui. itaut inpleretur nauis. ?*et erat ipse in puppe. supra cer-
uical dormiens. et excitantes eum. dicunt ei magister. non ad te pertinet. quia perimus.
9 et exurgens comminatus est uento. et dixit mari. 5116 obmutesce et cessauit uentus. et
facta est tranquillitas magna. “ εἰ ait illis. quid timidi estis. quomodo nondum habetis
fidem. et timuerunt timore magno et dicebant ad alterutrum quis putas est iste. quia et
uentus et mare oboediunt ei. V. ! Et uenerunt trans fretum in regionem gerasenorum.
* et exeunte eo de naui. statim. occurrit ei homo de monumentis in spiritu inmundo. ?qui

34. parabula D3P'GLR. sehorsum C autem:
tamen G; o». E*. diserebat 3P; loquebatur E.
homnia C.

35. 7με. in illa die cum sero esset factum ait illis
ihs G. illa die ABCEH*MTY: ^ die illa D?P*
corp. ox. ; in illa die H'OILQRWX veg. 7?scÀ. ; in
die illa 3P'KNTOVZ; graeci enims ἐν ἐκείνῃ τῇ
ἡμέρᾳ. quum O. o». sero T* (corr. ΤΊ).

36. dimittens DT. turba E. adsumunt AB
CEPGHOILNOQRX*YZ*: as DKMTVWX*
Z*! vg. om. eum R. ut erat (ὡς ἦν) in naui
BCEGILQRTW vg. weff. $.: ut erant in n.
AHOMXY /gaur.; Ὁ utin n. erat KVZ, 7 utin
n. erant D:PNTO. alie OW. nauis erant G. et
aliae n. erant om. D.

37. factus G*, mittebat «codd. 2). vg. ef wett. :
mittebant EX awr. ex gr. τὰ κύματα ἐπέβαλλεν ;
ascendebant /. in nauem codd. 5/.: in nauim D
vp.; in naui Z. itta R. impleretur codd. 2). ef
vg.: inpleretur CD:IPLM'O(-itunR. naues B.

38. 7 ipse erat E. in pupi D?P, in puppim G;

:nauisL; *aD*(sed expusnct.). super EFH*OW
v9. Tisch. domiens Z*(corr. Z*). et excitantes
eum (deinde om. et) dic. O. dicant G*. dicent Z*
(corr. Z*). ei codd. 97. : illi E vg. ZZsch. quia:
quod Χο,

39. exurgens MOTWZ gg.; exiens C. taoe sime
add. codd. 4]. et ug. cum graeco: «εἰ AFLT. — ob-
mutisce G, ommutesce FHOMWXY, omotesce L.
et oessauit (caess. C): eccessauit T. trancillitas
L, tranquilitas G.

40. quid Y. magno timore codd. Paene om.
(e£. À, Perperam Tisch. tim. magn.): ἢ» timore
magno (φόβον μέγαν) W vp. Tisch. et sic Par. Lat.
13171, Z7a»/. 2816 εἰ edd. ant. 7» iste est W.
quia (o5. et) BCGT. uenti KW. et mare et
uentus D. hoboediunt C, obediunt LWY vg.

V. 1. uenierunt D; ueniunt LQ. in regione
BQZ. gerasenorum codd. £4. (& im ras. H) et vg.
εἰ uett. cf. Mt. viii. 28: gerassen. BH*, geresen. W,
gyrasen. E.

3. exeunti (exeunt Z*, exeunte B) ei (ἐξελθόντι

V. 2—11.] EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. 209

ei de monumentis homo in spiritu cucurrit et adorauit eum

inmundo ? et clamans uoce magna dicit
3qui domicilium habebat in monu- quid mihi et tibi iesu fili
mentis dei summi ?

adiuro te per deum ne me torqueas
? dicebat enim illi exi spiritus inmunde

et neque catenis iam quisquam eum
poterat ligare

! quoniam saepe compedibus et catenis ab homine
uinctus ?et interrogabat eum quod tibi nomen
disrupisset catenas est ?

et dicit ei legio nomen mihi est
quia multi sumus
1? et deprecabatur eum multum
ne se expelleret extra regionem
! erat autem ibi circa montem
grex porcorum magnus pascens

et compedes comminuisset
et nemo poterat eum domare
5 et semper nocte ac die in monumentis
et in montibus erat
clamans et concidens se lapidibus |
* uidens autem iesum a longe

domicilium habebat in monumentis. et neque catenis iam. quispiam poterat eum ligare.
* quoniam sepe compedibus et catenis alligatus disrupisset catenas. et compedes comminu-
isset. nec quisquam poterat eum dominare. "et semper nocte ac die in monumentis. et in
montibus erat. clamans. et concidens se lapidibus. δ uidens autem iesum a longe. cucurrit.
et adorauit eum. "et clamans uoce magna. dixit. quid mihi et tibi. iesu fili dei summi
adiuro te per deum. ne me torqueas. *dicebat enim illi. exi spiritusinmunde. ab homine.
9 et interrogabat eum. quod tibi nomen est. at ille respondit. legio mihi nomen est. quia
multi sumus. "^et depraecabatur eum multum. ne expelleret eos extra regionem. "erat

αὐτῷ ATI etc.) codd. eM. et vg., |: exeunte eo (ἐξελ-
6óvros αὐτοῦ NBCLA etc.) D f, cf. exeunte ipso ὁ,
exeunte 72; cum exissent e, descendentibus illis c,
exeuntibus illis σ᾽ (c»; D9') f,. de naue V*. om.
statim R cum gr. B etóceff, i. hoccurrit C.
om. ei KVWZ* vg. cor. uat. mg. 7» homo de mon.
KT; homo (ow. de mon.) D. in: et Z* (corr.
Z^. inmundo codd. 5]. : imnundo EMXW vg.
Tisch. ; om. D.

3. Post domicilium ras. 3 /i/f. K. nque L.
cathenis (e£ τε. 4) W, canis O* (te suferscr.). iam:
eum E (εἴ rursus eum infra) ; om. W (cum AC?
Il aJ. ÀJ.) ἐφ᾽. eum poterat codd. ^/.: eum po-
tuerat O ; 2 poterat eum M vr. 7?scÀ. cum gr.

4. Quoniam: quia Q. sepe DPPLORWY. oom-
pedibus cus ABCEHIKMTVWXY vg.: cump.
R, conp. D:PFGOLNTOQZ ; e/ 2 conp. sepe Q.
7» catenis et comp. E. disrupisset codd. 9/u». : di-
rupisset W 2g.; disrupitset H* ; disrumpisset BD
TPKNTO; dirrumpisset M; disruptas L. catinas
R, cathenas ΝΥ. conpedes D:PFGH'OLM'OR.
conminuisset FG, conminuiset R, communuisset
O*. poterat codd. εἰ wett. 9j. (posset d ff, à φ,
posse e): ualebat (ἴσχυε) ὁ, ualeret c. ἢ» eum
poterat L. domare: dominare E.

5. semper ὁ in L. hac C; et E. diae C.
7 die ac nocte O vg. o». in monum. et F. mon-
tibus i» ras. Z. clamans BCEFGOGIKLO*QR

TVWX*Z vg. cum gr. οἵ ὁ f ὃ aur.: et clamans
ADPHMNTO*9X*Y/; με. excllamansed 297;
fotu? et clamans ex exclamans /ftexisse. ἢ» lap.
se conc. E.

6. a longue D, Álonge $18. a longe ifim O.
concurrit Y ; cocurrit L ; occurrit ΕΗ ΘΖ" (eorr.
Z^.

7. clamans: exclamans GQ. magna τ οἰ Q.
dicit (λέγει gr. 24.) codd. Pur. et | ὃ aur.: dixit
DE:PMQRTW og. cum D al. 24. etócd ef ff
Qr; tei H'OKVXZ. mihizmras.O. tibi cest
mulier D (seg mulier expurnctum). ihs G. filii
ACDLQRT. summi cogd.: altissimi W vg. ex
Lwc. viii. 38. deum -Fuerum W. oi. me D.

8. dicebant D. 1111 «ils :P*"cL. exii LR.
spirite Y. immunde EWX*Z? vg. 7Ysch. hab C.
homine: - isto 6$; et exiit ?P*ve,

9. interrogauit ΟΝ, quod: quid QW. di-
cit ei: dicebat ei R ; dicit illi »P*; dicunt illi D;
dixit (o7. ei) ὦ, nomen mihi est codd. 2. :
» mihi nomen est LQZ*? vg.; 7 nomen est mibi
EG. o».qui&a multi sumus E.

IO. γε. et L. depraecabatur ERPPHLORYZ*,
diprecabatur D; deprecabantur G (deprae.) 9 $$.
or. multum G. se: eos G ; o». F.

II. pascens: pascensium Q cum N^ALA 542;
em. D ; «in agris 5. $$ cor. wuat*. (non mpg.) sine
auct. gr.

210 EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM.

let deprecabantur eum spiritus dicen-
tes

mitte nos in porcos ut in eos intro-
eamus

18 et concessit eis statim iesus

et exeuntes spiritus inmundi introie-
runt in porcos

et magno impetu grex praecipitatus
est in mare

ad duo milia et suffocati sunt in mare

M qui autem pascebant eos fugerunt

et nuntiauerunt in ciuitatem et in agros

et egressi sunt uidere quid esset facti

55 et ueniunt ad iesum

[ V. 12-19.

et uident illum qui a daemonio uexa-
batur sedentem uestitum et sanae
mentis

et timuerunt

16 δῇ narrauerunt illis qui uiderant qua-

liter factum esset ei
qui daemonium habuerat et de porcis

V et rogare eum coeperunt

|

ut discederet a finibus eorum.

18 (48. $9) Cumque ascenderet nauem

coepit illum deprecari qui daemonio
uexatus fuerat ut esset cum illo

P et non admisit eum

sedait illi uade in domum tuam ad tuos

autem ibi iuxta montem grex magnus porcorum pascens. ᾿5 εἴ deprecabantur eum demonia
dicentes. mitte nos in porcos. ut in eos introeamus. Pet concessit eis statim iesus. et
exeuntes spiritus inmundi. introierunt in porcos et magno impetu grex praecipitatus est in
mari. erant autem quasi duo milia. et suffocati sunt in mare. !* qui autem pascebant eos.
fugerunt. et nuntiauerunt in ciuitatem. et in agros. et egressi sunt. uidere quid esset
factum. δ εἴ uenerunt ad iesum. et uident illum qui a daemonio uexabatur sedentem ues-
titum. et sanae mentis. et timuerunt. 16 εἰ narrauerunt illis qui uiderant. qualiter factum
esset ei qui daemonium habuerat. et de porcis. " et coeperunt rogare eum. ut discederet a
finibus eorum. "* cumque ascenderet in nauem coepit eum deprecari. qui a daemonio
uexatus fuerat. ut esset cum illo. 15 δἵ non dimisit eum sed ait illi. uade in domum tuam.

12. depraec. EGHI*LOYZ?*, diprec. D!; di-
praec. PR. spiriti c immundi E. in eos introue-
amus R*; 7 eamus in eos Q.

I3. et o. e. s. itis o. T* (sed add. T *ec.). oon-
cessit (ἐπέτρεψεν) : praecepit G, permisit a ὁ ὁ ἐφ.
eis: ei. — ihset statim G. inmndi G*; immundi
EMWX vg. 7isch. ἴῃ porcos intr. B. introye-
runt C; intrauerunt L. inpetu CLOT ; impetum
H; *habiit E ex Af. viii. 33. grex: gres X*.
precipitatus DW, praecipatus Z*; graeci ὥρμησεν
ἡ ἀγέλη κατὰ ToU κρημνοῦ. ονι. Θδῦ Z. mare r.:
mari Z*; -τοιδηΐ autem ΒΡΡΝΤΟ curn graecis A
C?II αἱ. 24. et uett. af g,17; * erantenim X. ad
codd. 4. et vg.: quasi (ὧς) ΒΡΘΟ; et G. du? O.
milla vg: &d duo milia o». D. om. et GQ.
soffocati L. inmare ABFGHKMQX*Y : in ma
L; in mari CDEPOIWORTVWX'Z ug. TiscA.;
ablatiuus mare efiam poetis notus est ut Lucr. vi.
695, Owid. Trist. v. 2. 20, et. Pont. iv. 6. 46 (Jster
In caput Euxino de mare uertit iter) et gram-
maticis ; uide supra ad i. 16, iv. 1.

14. fugierunt CDOT. nunciau. W, nuntiab. T.
in ciuitate CD3P*FLT. 0». in L. agris CT.
egresi R, gresi L. factum (s«4 expr. gv. τὸ γεγονός)
P'eX1BED. — facti quid esset L.

I5. uenerunt :P"e«ORS. uiderunt Q. ha C.
demonio D?PLR^*W. uexabantur O*. sane EI
OY. mentis s»e additamento codd. 4. et vg. et
uett. cum gr. D 17.*27: -* qui (quae B) habuerat
legionem (τὸν ἐσχηκότα τὸν λεγεῶνα) BH'ONTO
Bentl. cum. Dunelm. Α. Y1. 16 e£. A. 11. 17, M. B.
Cotton. Otho C. v, Add. 5463.

16. qui: quid D; que T. esset: est DL. ei:
om. D; -*et :P"9Q; et (sine ei) BM ; et de eo L.
demonium D:PLOR*W, daemonio G. abuerat
C. porciis E*.

17. ceperunt W. Ὁ coeperunt eum 2g. disce-
dereret L, descederet M. & finibus (ἀπὸ gr. 21.
ADEPGKLNOQRVWXYZ: de finibus (ἐκ A) BC
HOIMOT vg. eorum .: u- 2» ras. scr. A.

I8. quumque HO. ascenderunt Y; «in CL
QR. nauim D og. cepit W. depraecari BEZPIL
ORYZ*, diprec. D; deprecare M δἰ depraec. G;
rogare CT. daemonio (dem. ?PLR**X, daemo-
nium H*) uexatus (δαιμονισθείς) codd. ῥἷ. et P* :
a daemonio (dem. DXPTW, daemonia M^) uexatus
CDESP*O9KN'TVWZvg. uexatusfuerat: uexa-
batur B.

19. et: ihs autem OKVZ cum D* etc. οἰ ὁ ὁ ὁ
ffs ἡ (non ἢ q r, iis uero c aur. admisit: ammi-

v. 19—38.]

et adnuntia illis quanta tibi dominus
fecerit et misertus sit tui
$9 et abiit et coepit praedicare in de-
capoli
quanta sibi fecisset iesus
et omnes mirabantur.
21(4?- 2) Et cum transcendisset iesus
in naui
rursus trans fretum conuenit turba
multa ad illum
et erat circa mare
?2et uenit quidam de archisynagogis
nomine iairus
et uidens eum procidit ad pedes
eius
33 et deprecabatur eum multum dicens
quoniam filia mea in extremis est

EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM.

211

ueni inpone manus super eam ut salua
sit et uiuat
*4 et abiit cum illo
et sequebatur eum turba multa et
comprimebant illum.
56 Et mulier quae erat in profluuio san-
guinis annis duodecim
? et fuerat multa perpessa a complu-
ribus medicis
et erogauerat omnia sua
nec quicquam profecerat
sed magis deterius habebat
?! cum audisset de iesu
uenit in turba retro
et tetigit uestimentum eius
28 dicebat enim quia si uel uestimentum
eius tetigero salua ero

ad tuos. et adnuncia illis. quanta tibi dominus fecerit. et misertus est tui. *' et abiit. et
coepit praedicare in decapoli, quanta fecisset ei iesus. et omnes mirabantur. ?' et cum trans-
fretasset iesus. in naui rursus. conuenit turba multa ad eum iuxta mare. ?*et ecce uenit
quidam archisynagogus. nomine iairus. et uidens eum. procidit ad pedes eius. *? et de-
precabatur eum multum dicens. quoniam filia mea. in extremis est. ueni inpone manum
super eam. ut salua sit. et uiuat. **et abiit cum illo et sequebatur eum turba multa et
comprimebant illum * et mulier quaedam quae erat in profluuio sanguinis. annis duodecim.
* quae multa fuerat perpessa. a plurimis medicis. et erogauerat omnia sua. et nihil profe-
cerat. sed magis. deterius habebat. *"' cum audisset de iesu uenit in turba retro. et tetigit

uestimentum eius. "dicebat enim. quia si uel uestimentum eius tetigero.

sit FKMVZ?, admissit DIPL; dimisit EX* 72;
permisit Θ c ff, ; sinuit. annuntia DKTVX*Z'
$38, annuncia WAT, adannuntia Y. — 7 fecerit
dns NT. fecerat Hi*. —missertus DL. sit: est
BCEFG*T. tui: tibi D.

20. caepit D, cepit W. predicare DW. de-
capuli D?P*R, decapilli L, diecapoli V ; decapo-
lim F, decapulim G. sibi: tibi sibi D* (tibi
expunct.) ; illi F. homnes C.

31. 7222. cum ascendisset autem 155 in naui et
uenisset trans fretum iterum conuenit e£c. G. quum
CO. transoendisset (trasc. K, trans sc. E): as-
cendisset GX*6 Ὁ. o». iis L. nauem X, nauim
$9. o rurmus in naui Q. rursum W gg. tuba Y*
(superscr. r Y*). illum: eum E vg. cir O* (ca
O5.

332. quidam ὁ uir E. archisyn. CGH!'OIK
MQRVWXZ vg.: archisin. D*PL (duobns uerbis)
ΚΙ, arcissin. T, archesyn. ABH*OY, archi syna-
gogiis E*. n. iayrus CT, nomin iarus L. procedit
BD3PLQRX*; procidens K.

salua ero.

23. depraecabatur BEGILORYZ?, diprec. D, di-
praec. P. 0o».eum R. quoniam: quia Q. ex-
trimis LRY. impone WX* oe.; imponere Q.
manus: manum GW5 $01; manuum Q; - tuam
G9 $. ut: et H. salba C.

24. om. illoL. om5.eumR. comprimebant
ABCOIMQTWXY νυ». : conprim. D:PGHE*LNT
OVZ, conpraem. E, compraem. R ; conprimebat Ke,
illum: eum Ὁ.

25. que D. profluio D:PLTY, profuio R. duo-
decem 3P*; .xit. DERWZ.

36. om.etL. fuerat: erat T. perpesa Y. con-
pluribus EPGOIKLM'VZ; cumplurimis Q, con-
plurimis R. mediciis E*. aerog. C. neo: om. L;
ne E. quidquam COR. proficerat BDE»PGIL
MMTORVZ. o».magis ER.

27. quum HO. audiisset D. in turbam QZ*.
uestimenta X*.

38. enim 4 intra se LQ. quia: quod F. o».
uel T*. uestimenta DE. salba ero C ; saluaro
L, saluauero R.

Εἴ

212 EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. [V. 2938.

39 et confestim siccatus est
fons sanguinis eius
et sensit corpore quod sanata esset a
plaga
3€ et statim iesus cognoscens in semet
ipso uirtutem quae exierat de eo
conuersus ad turbam aiebat
quis tetigit uestimenta mea ὃ
31 et dicebant ei discipuli sui
uides turbam comprimentem te et
dicis quis me tetigit ? j
s et circumspiciebat uidere
eam quae hoc fecerat
88 mulier autem timens et tremens sciens
quod factum esset in se
uenit et procidit ante eum
et dixit ei omnem ueritatem

*Ajile autem dixit ei filia fides tua te
saluam fecit uade in pace
et esto sana a plaga tua.
35 Adhuc eo loquente ueniunt
ab archisynagogo dicentes
quia filia tua mortua est
quid ultra uexas magistrum ?
86 6515 autem uerbo quod dicebatur
audito
ait archisynagogo noli timere tantum-
modo crede
?! et non admisit quemquam sequi se
nisi petrum et iacobum et iohannem
fratrem iacobi
3$ et ueniunt in domum archisynagogi
et uidet tumultum et flentes et heiu-
lantes multum

Pet confestim. siccatus est fons sanguinis eius. et sensit in corpore. quod sanata esset a plaga.
?? et statim iesus. cognoscens in semetipso. uirtutem quae exierat de eo. conuersus ad turbam
ait. quis tetigit uestimenta mea. ?!' et dicebant ei discipuli eius. uides turbam. comprimentem
te. et dicis. quis me tetigit. 9 ipse autem circumspiciebat uidere eam. quae hoc fecerat.
? mulier autem timens et tremens. sciens. quod factum esset in se. uenit. et procidit ante
eum, et dixit ei. omnem ueritatem. **iesus autem dixit ei. filia. fides tua te saluam fecit.
uade in pace. et esto sana a plaga tua. * adhuc eo loquente. uenerunt ab archisynagogo.
dicentes. quia filia tua mortua est. quid ultra uexas magistrum. **iesus autem. audito hoc
uerbo. ait archisynagogo. noli timere. tantummodo crede. *' et non ammissit quemquam
sequi se nisi petrum et iacobum. et iohannem fratrem iacobi. * et uenit in domum archi-

29. siccatum C. fonsanguinis L. eius: illius
L; om. D. corpoi BCGIKTXZ. quod: quia
vg. om.8 DEP* (-rmg.).

30. cognuscens G. semed CT. 7 in semetipso
cogn. gg. que D. de eo: ab eo D?P; de illo zg.
o". conuersus D. aiebat: agebat C, ayebat T^;
ait L; dicebat G. stetigit L ; tetigerit V.

. 31. sui: eius BEG; illius CP"KLORTVZ.
conprim. BCYP*»GOIKN'ORV XZ, conprem. D?P*,
conpraem. EL. quis: qui D.

32. circum spiciebat A, circunspic. 5, circum-
spec. Q, circuminspic. TXZ*; - ihs Q. uidere
sup. ras. Q. que D. facerat R. feceret hoc Q.

33. &utem: uero vg. tremens et tremens C
lapsu. om. et tremens G. sciens: insciens Z*;
* ob hoc quod fecerat absconse a cum D er. min.
*- quod fecerat occulto Zg(-tum) ff, ir; esset: est
H. procedit D:PLRQ. hante C. homn. C. uiri-
tatem Z*.

34. ille: ihs D:P*OM'O. saluuam L.

35. athuc X, aduc T. eo: illo T. ueniunt:

uenerunt R ; nuntii 9 $(-cii). sb archisyna-
gogo CEGOIMOQRX*Z (-ga Z*) cod. caraf. (t,
et ab archisin. D?PL(Zuobus uerbis)M, ab arche-
syn. ABHX*Y, ab arcissin. T* (s 2e/.): ab archi-
synagogi V sensum exprimens; adarchisynagogum
KWS138$ ΧᾺ (d. Lmc. vii. 49 wbi nonnulli ad
principem synagogae Jegurt) ; cf. ad archisynagogo
g, ad principem synagogae ὁὄ. hultra C.

36. ihesus C wide ad Mt.i. 1. uerbo q. d.
audito codd. omnes et Bentl. : ἢ» audito uerbo 4. d.
vg. Tisch., graeci enim ἀκούσας uel παρακούσας
τὸν λόγον λαλούμενον. archisyn. BCEGH'!OIK
MQRVWX*Z(-ga Z*) vg.: archisin. DXPL(duos.
uerb.)NT, arcissin. T, archesyn. AH*OX*Y. &-
mere 4 et P",

37. ammisit FKMVZ?, admissit D?XPL ; dimisit
X. quenquam GZ. sequi se codd. omnes et Bentl:
7 se sequi vg. 7TscÀ., graeci enim pronomen prae-
mittunt αὐτῷ ἀκολουθῆσαι wel similia. ioannem
ST. fratrem 4 eius D sed exfunct.

38. in: ad OM. archisynagogi CEH'OIK

V. 39- VI. 2. EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. 213

89 et ingressus ait eis
quid turbamini et ploratis ?
puella non est mortua sed dormit
4 et inridebant eum
ipse uero eiectis omnibus

et obstipuerunt stupore maxinio
53 et praecepit illis iehementer ut nemo
id sciret
et dixit dari illi manducare.
VI.! (69) Et egressus inde abiit in

adsumit patrem et matrem puellae et
qui secum erant

et ingreditur ubi erat puella iacens

*! et tenens manum puellae
ait illi

talitha cumi quod est interpretatum
puella tibi dico surge

patriam suam
et sequebantur illum discipuli sui

? et facto sabbato coepit

in synagoga docere

et multi audientes admirabantur in
doctrina eius dicentes

unde huic haec omnia et quae est

sapientia quae data est illi
et uirtutes tales quae per manus eius
efficiuntur ?

43 et confestim surrexit puella et ambu-
labat
erat autem annorum duodecim

synagogi. etuidit turbam flentem. et heiulantem multum. **etingressus. ait eis. quid tur-
bamini. et quid fletis. puella non est mortua. sed dormit. *'et inridebant eum. ipse uero
eiectis omnibus. foras adsumpto patrem et matrem puellae. et eos qui cum eo erant.
introiit ubi erat puella iacens. *'et tenens manum puellae. ait ei. talitha. cumi. quod est
interpretatum, puella. tibi dico. surge. **et confestim surrexit puella. et ambulabat.
erat autem annorum xii. et obstupuerunt omnes stupore magno. ὁ εἴ praecepit illis uehe-
menter. ut nemo hoc sciret. et iussit illi dari manducare. ΥἹ. ! Et egressus inde. abiit
in patriam suam. et secuti sunt eum discipuli eius. ?et facto sabbato. coepit docere in
synagoga. et multi audientes. admirabantur in doctrina eius dicentes. unde huic haec
omnia. et quae est haec sapientia quae data est illi quod uirtutes tales per manus eius effi-

MQRVX*Z 2g.: archisynagogo BG; ceteri ut
γα, sed archisin. W. uidet: uidit E:P(sed it
im ras )GH'OKLQRTVWX:S f f;,1- ἐθεώρει;

uident H*. cumuultum Q. o»;. et (ase flentes) ,

D. orm. et hei. multam et G. heiolantes E,
hieiulantes L, eiulantes CORTVWZ «vg. 73scÀ.,
iulantes D.

39. ingresus LR. eis: illis BEO vg. dor-
miuit Q.

40. irridebant DW og. ipsae D*. egectis C,
lectis DL, eiactis Q. homn. C. &adsumit e£c.,
cum gr. codd. et vg. (ass: KMVWX*Z! vg.) : ad-
sumet O*; adsumpsit (ass. T, adsums. 0Z*) D?P
GOLTZ; assumto patre et matre F. puelle W.
2 erant secum E. οι et ost erant Z*( -- Z5).
ingreditur (εἰσπορεύεται) codd. f/ur. et cod. caraf.
5607 : ingrediuntur DEH'OIKNORVWZS538. hu
biC. 7» puella erat vg.

41. puellae (-le W): eius F; et E. 7 puel-
lae manum V. talitha ABH*KMOX*Y189 86:
thalitha FGIN'VX*Z, thalita Z*; tabitha CD?P!
H'OLWS?, thabitha EQR, tabita ΡΤ. .cumi. A,

comi DLQ, cumii R, chumi G. om. est T. in-
terprae. BCESPOIM'ORYZ*. om. -terpretatum
puella L.

42. hamb. C. duodecem 9?P*; .xit. DELRW.
obstipuerunt ABFGHOIMNTOTVXZ et hobstip.
C: obstupuerunt DEEPKLQRWY vg. Z3sch.; τ
parentes eius E ex Zw. viii. 565; -- omnes L ewe
Der.cf ffzg,1g. stupore (ἐξέστησαν ... ἐκστά-
σει) : timore B. maximo (magx. D*, g expunct.) :
magno (graeci enim μεγάλῃ) GR vg.

43. praecipit D(pre)*PLQR. εἰς D. uechi-
menter D, uehimenter L, ueementer T. huti C;
et K*. dixit (εἶπεν) : iussit WX*Go $. dari:
dare EG.

VI. 1. om. et 5r. Z* (* Z?). egresusL. abitL;
ibat E. sequaeb. EL. illum: eum D3P*W zr.
sui : illius BCEOTZ ; eius P"? (sed ἐπ ras.)GLQR.

3. sabbatho 538. caepit L. sinagoga ?PLNT;
synagogam C. ammirab. D:P*'IKMMTVX*Z?,
in: super X*. doctrinam GO. huio: om. R;
hic V;huiZ*, Ὁ» omnia haec G*. os. et LOR.
que/£er D. illi; ei R. manus eius: m. illius T.

FÍía

214

ὃ nonne iste est faber filius mariae frater
iacobi et ioseph et iudae et simonis ὃ
nonne et sorores eius
hic nobiscum sunt ?
et scandalizabantur in illo.
* 561-0 Et dicebat eis iesus
quia non est propheta sine
honore nisi in patria sua
et in cognatione sua
et in domo sua
5et non poterat ibi uirtutem ullam fa-
cere nisi paucos infirmos inpositis
manibus curauit
δεῖ mirabatur propter incredulitatem
illorum.
(52. 9) Et circumibat castella in circuitu
docens.

EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM.

[ V1. 3-11.

7(8.2) Et conuocauit duodecim
et coepit eos mittere binos
et dabat illis potestatem spirituum in-
mundorum
*et praecepit eis ne quid tollerent in
uia nisi uirgam tantum
non peram non panem neque in zonaaes
? sed calciatos sandaliis
et ne induerentur duabus tunicis.
10 (5*- 8) Et dicebat eis quocumque intro-
ieritis in domum
illic manete donec exeatis inde.
1! (6*2) Et quicumque non receperint uos
nec audierint uos
exeuntes inde excutite
puluerem de pedibus uestris
in testimonium illis.

ciuntur. *nonne iste est faber filius mariae frater iacobi et ioseph et iudae. et simonis.

nonne et sorores eius hic nobiscum sunt. et scandalizabantur in illo.

* et dicebat eis iesus.

quia non est propheta sine honore nisi in patria sua. et in cognatione sua. etin domo sua.
^et noluit ibi uirtutem ullam facere. nisi paucos infirmos curauit. inponens eis manibus.
*et mirabatur super incredulitate illorum. et circuibat iesus castella. in circuitu docens.
'et conuocauit duodecim. et coepit eos mittere binos. et dedit eis potestatem. spirituum
immundorum. *et prohibuit eis ne quid tollerent in uia. nisi uirgam tantum. non peram.
non panem. neque in zona aes. *sed calciatos sandaliis. et ne induerentur duabus tunicis.
1 et dicebat eis. quocumque introieritis in domum illic manete. donec exeatis inde. 1 οὶ

3. nonne hic X* vg. est « ioseph G. f&ber
filius mariae (ὁ τέκτων ὁ υἱὸς τῆς M. NABCDL
ATI ec.) ACH*IKMNTO*VW(marie)X*YZ vg. 71
q: fabri filius et m. BD:PGOO*QRT(marie)X*
cum ὦ ὃ « ὁ (62) ὃ ret minusculis graecis; fabri
fllius m. E; faber filius et m. H^»; »» filius fabri
et m. L. iosep Y*; iosetis a d cum er. BDLA(*»ton
δ) etc. ; om. c f, 1. iude W, iudeae R. symonis
CDE. nonne (om. et) LOR. 0o». eius LR. os.
hic E. inillo: in eo DR.

4. eis: om. R; ilis L vg. non: nemo E.
profeta D?PL. Ὁ» in sua patria T; in patriam
suam G. et in cognatione (cognitione QZ*) sua
(ἐν τῇ συγγενείᾳ αὐτοῦ /amtum. K* Z**'; cett. ovy-
γενεῦσιν we συγγένεσιν) : om. M. cum gr. w* c.
et in domo (-u DQRVZ) sua: om. e. » et in
dom. s. et in cogn. s. N'W* og.

5. et * ideo DEP. ibi: illic E. uirtutem
ullam (οὐδέμιαν δύναμιν) cuts ABC(hullam)»PH*
Ces H)OINTOPQORTWKX-Y vg. f (7) : ἢ ulam uirt.
G ; uirtutes ullas O* ; uirtutem multam DELM ἐφ,
uirtutes multas KVX*Z c fa 5:7. paucus α. imfir-
mosL. inpossitis DE?PLR, impositis KX ve. ; ut
possi//tis Q. manibus « illis 9.

6. mirabantur DE. incrudulitatem T. illorum:
eorum BDESPOKLMRVX*Z vg. ciroumibat
ACD?P!HOIL(Zwo6. serbis;) QRTXY : circumiebat
B, circuibat E:P*GKMN'OVWZ vg.; « ilis G.
castellam Q. dodcens L, do//cens E.

7. conuooauit (προσκαλεῖται ur. sed προσ-
καλεσάμενος fauc): uocauit £e. duodecem ?P*;
xit. DELRW..— o5. et EH*. cep W. eos: ille
D. ilis: eis :SP"—LOR; eis illis E; illos V*.
spiritum Y. immundorum ELMX* vg. 7YscA.

8. praecipit D(pre.)?PLQR. ἐπ uia codd. 21. et
vp.: in uiam (els ὁδόν) OT"**( Benti.). nisi uir-
gam (-ga GM): om. T*. in sona (ziona E): in
zonam (els τὴν ζώνην) G (Bentl).

9. set H. oalociatos cod. (-tus L): calceatos
vg. sandalis DE*PL*Y; scandalis L*OQ*(-is)R.
duabus: .11. Ὁ. tonicis DECPLV, toniciis E*.

IO. quocunque 91H. ow. in T. domo H.
exiatis SP. 7» M deest. quatersio xv fost quo-
cumque z5gse ad viii. 12 generati | oni isti.

II. ost. οὗ S. quicunque 9; 4&1locus L. reci-
perint BDE?PLR ; receperit YZ*. neo (neque DE
Ῥ ΕΣ) audierint (-rit Z^) uos (om. 9): om. G.
excute Q. pulberem C, pulueren Y. peditibus D*.

VI. 12—17.] EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. 215

!5 alii autem dicebant quia
helias est
alii uero dicebant propheta est quasi
unus ex prophetis.
16 (68. 2) C)yuo audito herodes ait
quem ego decollaui iohannen
hic a mortuis resurrexit.
11 (ὅθ. 3) Tpse enim herodes misit ac tenuit
iohannen
et uinxit eum in carcere
propter herodiadem uxorem philippi
fratris sui quia duxerat eam.

12 (95.8) Et exeuntes praedicabant
ut paenitentiam agerent

13 et daemonia multa eiciebant

et ungebant oleo multos aegrotos et
sanabant.

14(9-2) Et audiuit herodes rex mani-
festum enim factum est nomen eius
et dicebat

quia iohannes baptista resurrexit a
mortuis

et propterea inoperantur
uirtutes in illo

quicumque non receperint uos. nec audierint uos. exeuntes inde excutite puluerem de
pedibus uestris. in testimonium illis. amen dico uobis. tolerabilius erit sodomis. aut
gomoris in die iudicii. quam illi ciuitati. "et exeuntes praedicabant. et unguebant oleo.
multos aegros. et sanabantur.

^ Et audiuit herodes rex. manifestum est enim factum nomen eius. et dicebat quia
iohannes baptista. resurrexit a mortuis. et propterea. operantur uirtutes in illo. " alii
autem dicebant quia helias est. alii uero dicebant. quia propheta est. quasi unus ex pro-
phetis. !^quo audito herodes dicebat. quem ego decollaui. iohannen. ipse resurrexit a
mortuis. " ipse enim herodes. misit et tenuit iohannen et alligauit eum. et misit in carcere.

12. ott. et DEP*( c 5g.)H*LY. exeuntes 4
illi QR. predicabant DW, prad. L*, praedi|bant
Z* (corr. Z*). poenitentiam CDL vz., pen. PRW;
paenitentia Z* (corr. Z?).

13. demonia D:PLW; daemoni O*. ieciebant
DL, eieciebant NT, eiiciebant vg. 7?sc&. unge-
bant codd. 2]. e£ £g.: unguebant C(hung.))DGOK
LM'ORX; unguentes E. holeo C. aegrotos D
FHOXY, εἰ egrotos A:P*(G) g: aegros BEIKNT
QVZ vg. Tisch.abcd/ ffr b,egros :PP?LORTW
aur., hegros C; infirmos 7, sanabantur 9WX95 $.
2 et multos egrotos sanabant G.

I4. audiit Z. herodes (er. T, herodis E*XPR,
erodis D, hirodis L) rex: Ὁ rex herodes W* vg.
Jis. rex ait ΘΟ. Ὁ est enim factum L. dice-
bat: dicebant (cu graec. BD 6. 271) BN aód ff,
quis: quod R. iohanes Y, iohannis BDE?P!LOR,
ioannes SL. babtista C?P, babtiza DL. surrexit
DELQW Zení/.; resurrexisset RZ* (corr. 2).
inoperantur (ἐνεργοῦσιν) uirtutes 3P*Z* 6 in-
opinantur u. AX*Y, cf. 44i. xiv. 3: operantur u. C
(hop.)EXP*HOIKLNM'OQRTVWS*X*Z» f l(def.FM)
Bentl. Tisch., et 7» uirtutes operantur BDGW* vz.,
a(5) b ex Mt. xiv. 2; effhciunturu.cd fig 7. inope-
rari 270 ἐνεργεῖν legitur Tert. adu. Marc. v. 17 * in-
operatus est z^ CAhristurm ualentiam suam - Eph.
I. 19, 20 κατὰ τὴν ἐνέργειαν ToU κράτους τῆς ἰσχύος

αὐτοῦ ἣν ἐνήργησεν ἐν τῷ χριστῷ x.T. A. εἰ Hieron.
Hom. Origen. ix Esech. [. x. x, £. v. f. 969 ed.
Uail. * saege εἰ hoc. malitiae artifex inoperatur se
peccator ad paenitentiam redeat" (Ronsch * It. und
Uwuig. p. 194, Goelser * Latinité de St. Jérome' 2.
183). om. in RT*.,

I5. 07i. &utem E. oss. dic. q. h. est R. quia:
qui D. haelias H, elias T vg. uero: om. E;
autem CD:P*T. dicebant sec. 4 quia. ΗΘ
M'V*WZ vg. Tisch. profeta D:PLR. est: 4 et
Z. profetis D:PLR, prophaet. E.

I6. quo: qua R. herodis EXP!R, erodis D,
hirodis L. o».ego R. decolaui ΒΊΡΕ ; o». L.
iohannen ABTVXYZ, -e COf$, -em D:PGHOK
LNTQZ?S5,, ioannem $T: iohannis (οὗτος Ἰωάννης N)
ER. hic Α. surrexit DLQ ; resuxit T ; resurgens
E* (corr. m. mselto rec.).

17. enim: autem L. erodes T ; cei. «εἴ s. 16.
missit DIPL. hac C ; et DIPKNTOVZ. iohannen
AHOTXYZ: -em BCDEWPGOKLNQRV5739
Tisch., ioannem S. uincxit E:PWOR ; inclusit
G sine auct. uet. in carcerem CDGRTW43R8S.
herodiadem cus BDESHOIKL(hir.)WTOQRT
(er) VWXZ vg. : herodiadam ACGY. huxorem C.
phylippi C, pilippi DRT, philipi L. 7 fr. sui p. E.
om. p. fr. s. usque ad uxorem s. 18 Q*.. eam;
eum H*Y.

216 EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. [ V1. 18-25.

1$ Dicebat enim iohannes herodi
non licet tibi habere uxorem
fratris tui
P herodias autem insidiabatur illi et uo-
lebat occidere eum nec poterat
30 herodes enim metuebat iohannen
sciens eum uirum iustum et sanctum
et custodiebat eum
et audito eo multa faciebat et libenter
eum audiebat.
31 (60. 6) Et cum dies oportunus accidisset
herodes natali suo caenam fecit prin-
cipibus et tribunis et primis galilaeae
?? cumque introisset filia ipsius herodiadis

et saltasset et placuisset herodi si-
mulque recumbentibus

rex ait puellae

pete a me quod uis et dabo tibi

28 et iurauit illi quia quicquid petieris

dabo tibi
licet dimidium regni mei

?*quae cum exisset dixit matri suae

quid petam ?
at illa dixit
caput iohannis baptistae

?5 cumque introisset statim cum festina-

tione ad regem
petiuit dicens

propter herodiadem. uxorem philippi. fratris sui. quia duxerat eam. !? dicebat enim iohannes
herodi. non licet tibi habere uxorem fratris tui. !* herodias autem. insidiabatur illi. et uo-
lebat eum occidere. et non poterat. ?'herodes enim. metuebat iohannem. sciens eum
uirum iustum. et sanctum. et custodiebat eum. et audiens eum multa faciebat. et libenter
eum uidebat. *'et cum dies oportunus accidisset. herodes tempore natalis sui, cenam fecit

principibus. et tribunis. et primis galileae.

$3 Et cum introisset filia herodiadis. et saltasset. et placuisset herodi. et his qui simul
cum illo recumbebant. ait rex puellae. pete a me quod uis. et dabo tibi. ? et iurauit illi.
quia quidquid a me petieris. dabo tibi. usque ad dimidium regni mei. ?* exiit autem puella.
et dixit matri suae. quid petam. et illa dixit. caput iohannis baptistae.

Pet ingressa continuo. cum festinatione ad regem. petiuit dicens. uolo. ut des mihi

18. iohannis DE:P!LR, ioannes SL. hirodi L,
erodi D, herodis R***; illi E. Ὁ» erodi ioh. T.
habere-ceam L. hux.C.

I9. herodias: herodis EXP!FQR, erodis D,
herodes ?P*, herodi H*, erodiadas T, hirodiadis L.
insidiabatur (ἐνεῖχεν) codd. ef teft. : insidiebatur
D, insedieb. R. illi: illum R. uolebant Q. hocc.
C. Ὁ eum occ. Q. neo: etnon T.

20. herodis efc. τεῦ τ. 17. enim: autem ERS.
iohannen ACHTXYZ* ; -em BDEPGOKLM'O
QRVZ?STR 7iscÀ.; loannem ST. om. iustum
et L. et f». quod R. sanotum et 4 ideo X.
eo-quod D3PLQ. multo DE. fatiebat G.

21. quum CO. hoportunus C, oportunos G;
opportunus vg. accedisset BEGLQ, accedesset O,
accessisset D?P. herodis BCEXP!'RZ, erodis T,
hirodis L;; o;/. D. natali suo (τοῖς γενεσίοις αὐτοῦ),
V (ex correctione ut uidetur. Alcuiniana) Z* cum
Par. lat. a, Turon. o T M. B. Harl. 3826, Cotton.
Tio. A. r1, Reg. I. E. Vt, codd. Victor. ap. 9, Benti.,
a ὁ d, ef tempore natalis sui / (def. M): natalis
sui ABC(om. sui C)DEPFGHOIJKLN'OQRT
WXY vr. ff, /49, (natalis herodis c Z awr-), cf. cor.
wat. ng. non dicitur in natali suo, e£ similiter Luc.
Brug. caenam ACDHOILM'OQVZ*: cenam

BESPPFGKRTWXYZM!, coenam vg. galileae ΒΓΕ
ΦῬΟΝΤΙΟΕ, galiliae DL, galilee W.

22. quumque H*O, qumque H*, introiisset D,
introuisset *P* (u zmifrobat cor.). herodiades BOZ,
erodiadis DT, hirodiadis L. placuissset Y. herodii
R, erodi D, hirodi L. simul et L. puelle W.
petite R. 0». et dabo tibi D.

23. o. et iurauit... dabo tibl Z*(.« Z^).
illi 4 multa LQR. quidquid CFGHORXY 500.
petierit T*?. lioet: si X*; «etsi G. dimedium
D3PKV, demedium ELRY.

34. quae (que W): om. T*; et Tr*, quum
CO. exiiset D. sue W. at 1116 (ἡ δὲ) cum
DE:PO(ad)WX:* vg., M. B. Reg. 1. E. VI. Cotton.
Otho B. IX, Add. 5463 (Bentleii F) et Dunelm. A.
I1. 16, / asr., ad illa ὁ r. illa uero c fA, illa autem
δ: et illa ABCFGHOIKLN'QR(illam)TVX*YZ
adfi. capud ELRWY. ioannis (t ; iohannes
OX. babtistae CD?PR, -te L, baptiste W.

25. quumque H'(quum H*)O ; quaecumque E
(quec.)R. introiisset D. confestin. sto verbo ER.
om. cum T*. ad legem L*. om. ut Z*( 4 Z5).
protenus V. o». mihi E. oin disco A*( - A').
capud ELRWY. ioannis $S(f. babtistae CD:?P,
-te L ; baptiste W. Ὁ cap. iohannis b. in disco Q.

EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. 217

VI. 2 5—33.]

et posuerunt illud in monumento.

99 (61- 8) Et conuenientes apostoli ad iesum
renuntiauerunt illi omnia quae ege-
rant et docuerant.

31 (62.10) Et ait illis

uenite seorsum in desertum locum et
requiescite pusillum

erant enim qui ueniebant et rediebant
multi et nec manducandi spatium
habebant.

?? (68. €) Et ascendentes in naui
abierunt in desertum locum seor-
sum

uolo ut protinus des mihi in disco
caput iohannis baptistae
56 et contristatus rex propter iusiuran-
dum et propter simul recumbentes
noluit eam contristare
?! sed misso speculatore praecepit adferri
caput eius in disco
et decollauit eum in carcere
28 et attulit caput eius in disco
et dedit illud puellae
et puella dedit matri suae
29 quo audito discipuli eius uenerunt et
tulerunt corpus eius
in disco. caput iohannis baptistae. **et contristatus est rex. propter iusiurandum autem.
et propter simul recumbentes. noluit ei negare. "sed confestim misit speculatorem. et
praecepit afferri caput eius. isque abiens decollauit eum in carcere. ?* et attulit caput eius
in disco. et dedit illud puellae. puella autem dedit illud matri suae. ὅ quo audito discipuli
eius uenerunt. et tulerunt corpus eius. et posuerunt illud in monumento. 9? et conuenientes
apostoli ad iesum renunciauerunt illi omnia quae egerant. et docuerant. ?'et ait illis iesus.
uenite seorsum. in desertum locum. et requiescite pusillum. erant enim qui ueniebant. et
rediebant. multi. et nec manducandi. spatium habebant. ?*et ascendentes in naui. abie-

26. contristatus 517: add. (περίλυπος γενόμενος)
cum AXSP*HOX9*YZeBentl. bil: τ est BCDETP"9F
GOIKLNQRTVWX*Z* vg. c d f fae ὃ aur., cf.
tristis factus est rex a, contristatus f.est rex g. Post
rex distinguunt 53], 1593 etc., non autem cod.
caraf. S et (7 1592. iusiurandum A (zaie 7 σελ.
wno ductu) D; iuramentum F (ex Jf. xiv. 9);
iurandum L. et propter simul: sed pr.sim. &.
recumbentes : discumbentes vg. ; recumbentibus
X*Z*(corr. Z'. noluit: uoluit RY ( 4 uel noluit
7g.) oontristare (ἀθετῆσαι) incaufius redditur
cum eodem wersu habeamus contristatus a/£o φερε 516)
sed sic est etiam d ff, 1g f; con||itristare T: con-
tristari NT'W ; (δ); eam spernere a, ei negare óc
ον». ei) f. 7 contristare eam L.

27. sed : et $; Ὁ sibiL; - statim B(Zen/.).
miso ER; 4 confestim H?OLR. speculatore (f.
ἀποστείλας ó Bac. a mexovAÁáTopa) codd. 94.: spiculatore
C?PKV vg. c quasi a * sficulo, cf. Goelser * Lat. de
S. Jérome 5. 51; spiculare M. praecipit PLQR,
precepit D. adferri ABEGHLRY (ad // f)Z* :
afferri CCPOKNOQTVWYX Z? yg. TiscA.; aufferri D.
capud LRWY. or. et deooll. ssqg1c in disco t.
38 Ζ᾽ (1: Z^). in disco cwm gr. CA al. pauc.: (om.
Bentl.). decolauit R, deolauit L. in carcerem G.

38. /nc. uers. a8 et decollauit 3B. attulit
AHOKQTVWXY'Z og.: atulit Y*, adtulit ΒΟ
E:PGIN'OR, adtullit L. capud ELRY. illut
GHZ*^(eorr. Z^). puelle W. dedit sec. : dicit Y.
matris suae Q, matri sue W.

29. uenierunt D. tullerunt LR ; attulerunt T.
corpus: caput E*. o»; corpus eius ?P*(.-g.).
possuerunt SPLR. illut GZ*(corr. Z?). monomento
E; monumentum G.

30. conuenientes; cum uenissent F efiam
nuntiauerunt illi omnia quaecumque fecerant.
renuntiauerunt (renunc. 3$): enuntiau. R,
nunciau. W. illi: illa Y; ei D?P vg. que DW.
aegerant E; egerunt L. et docuerunt GL ; or.
D; et quae doc. (Zeni/.).

31. illis is ?P"?. uenite--uosR. seorsum
(seh. C)--eamus BM'O* in disertum 1. Ὁ; »
in l. des. E. et requiescite (recies. L e/ forsan
*Pev, sed. scriptura partim abscissa est) pusillum
(pos. O, puss. D?PLR) : ox. X*. enim: autem
E. uenebantL. et rediebant (redibant vg.) : orn.
F. multi et BCEGIKLWOQRTVWXZ »vg.:
multi (oz. et) AD?PHOY. manducandi spatium
codd. mostri omnes: 7 sp. mand. W? vg. contra
gr. οὐδὲ φαγεῖν εὐκαίρουν.

32. ascendens Ὁ, ἐπ naui ΑΒΟΕΡΑΗΘΙΟ
QRX*YZ*acd 7 ἡ ἐφ ὃ Bent.: in nauem
CIKNTTVWX*Z! r TisrA., in nauim vg. ; gvaeci
habent sic καὶ ἀπῆλθον (tel -0«v) els ἔρημον τόπον
TQ (wel ἐν τῷ wel lv) πλοίῳ codd. 2,., καὶ ἀναβάντες
εἰς τὸ πλοῖον ἀπῆλθον εἰς ip. τόπον D 6699. Lectio
nostra widetur ex ueteribus latt. fluxisse, sed αὖ
Hieronymo sine correctione. relicta, cum. graeci
plurimi datiuum haberent. habierunt C. disert.
D. seorsum: s ser. eras. Q ; sehorsum C.

218 EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. [ v1. 33-39.

33 et uiderunt eos abeuntes uillas et uicos emant sibi cibos quos
et cognouerunt multi et pedestres manducent
de omnibus ciuitatibus ?! et respondens ait illis

concurrerunt illuc date eis uos manducare

et praeuenerunt eos. et dixerunt ei
** Et exiens uidit multam turbam iesus euntes emamus denariis ducentis panes
et misertus est super eos et dabimus eis manducare
quia erant sicut oues 38 et dicit eis
non habentes pastorem quot panes habetis?

et coepit docere illos multa. ite et uidete

35(844-1) Et cüm iam hora multa fieret et cum cognouissent dicunt
accesserunt discipuli eius dicentes quinque et duos pisces

desertus est locus hic. 3? et praecepit illis ut accumbere facerent
Et iam hora praeteriuit omnes secundum contubernia super
86 dimitte illos ut euntes in proximas uiride faenum

runt in desertum locum. seorsum. 9 et uiderunt eos abeuntes. et cognouerunt eos multi.
et pedestres de omnibus ciuitatibus concurrerunt illuc. et praeuenerunt eos. et conuene-
runt ad eum. **et exiens iesus. uidit turbam multam et misertus est super eos. quia erant
sicut oues non habentes pastorem. et coepit docere illos multa.

8δ Et cum iam horae multae fierent. accesserunt ad eum discipuli eius. dicentes. quia
desertus est hic locus. et iam hora praeteriuit. ** dimitte illos. ut euntes in proximas uillas.
et castella. emant sibi panes. quia quod manducent non habent. *' et respondens iesus. ait
illis. date illis uos manducare. et dixerunt ei. euntes. emamus panes denariis ducentis. et
dabimus eis manducare. **et dicit eis. quod panes habetis. ite et uidete. et cum cogno-
uissent dixerunt ei quinque panes et duos pisces. 9*et praecepit illis iesus. ut facerent eos

discumbere. omnes secundum contubernia super uiride faenum.

33. habeuntes C. cognuerunt L. multii V*.
pedestris H* ; pedestrae Q, -tre B; pesti R. de
(eum graecis omnibus) BEGNTRTWX* og. etd / 1g
»baur.:etde ACDIPHOIKLOQVX*YZ(?) forsan
ex conflatione fraepositionum ex de correcta in et
de ; ceteri uett. ex a, ab ὁ c ff. ors. eiuitatibus L.
concurrerunt : cucurrerunt LRW? ; et currerunt
D; occurrerunt Ὁ. illuo: u z» ras. scr. P. et
praeu. (peru. R, preuenier. D). eos (cuo NBLA
ὦ ὃ aur.) : et uenerunt ibi a (ors. ibi) a( ff7 illuc);
4 καὶ συνῆλθον avrov D mnin., et conuenerunt illuc
ὁ; « et conu. ad eum /g cum gr. ATTI, etc.

34. om. et 3IP*(--mpg.)L. exiens-rinde E?P*v,
» uidit ihis turbam multam KOVXZ ; 7» u. turbam
m. ihs L vg. e£ sic G (sinc ilis); ἢ u. turbam ilis m.
NT; 2 ilis uidit turbam multam D?P e/ sc E (sisse
multam). missertus D?PL. o». est super T.
quis: qui EGLQR. erat L. sicuti houes C.
caepit LR, cep. W. doceret illos R ; docere eos
EV ; 2 illos docere vg.

35. quum CO. hora: mora TY. horae multae
fierent ἃ. dicentes: 4 est R; 4 quia Zem//.
disertus Y. - locus est E. locus hio: om. hio
Bentl. cum gv. — hora iam DE; iam mora X*,

iam ho C* (ra swperscr.).. praeteriuit codd. sur. :
praeteriit BG(L)X* vg., εἰ preteriit DW ; praeter-
ibit HITX*; 2 praet. hora L; hora multa Zen/.

36. demitte ?PV, dimittite X. illos: eos E.
euntes in - castella D* sed exfunctsm. proximos
L*. cybos E, ciuos T ; escas ?P"?. manducarent L.

37. respondentes V*; -ihs E:P*"e, ait illis
(eis D2zP*) - is H'OR. date eis AHOKNTWX^Y
(recte wt. discrimen personarum ostendant) : date
ills BCDE:PG*(-os GILOQRTVX*Z vg. 7YscA.
uos BEGOKNORTVXZI|RS. cum graeco εἰ ὁ cd
7, 1φ ὃ aur. : om. ACDIPHILQWYS. οὗ sec.:
illi autem G. dixerut Y. exeuntes Q. emimus GT,
ememus T*; eamus W, emeamus R. denariis
(ris *PLR) ducentis (-es O ; .cc- R) panes: duc.
denariis (din. E*) p. DEW vz., Ὁ panis denariis
docentis G. dauimus OX. eis codd. 9. : illis og.
Tisch. ; ei D*(corr. Dre».

38. eis -Fihis Q. quod panes CG(-is G*)OR.
quum CO. cognouisset G*. dicunt ei EOGLQ
RT*. quinque: .U. ER; «panes ΡΟ. duo
Z; 11. DE.

39. praecipit D(pre.)"PFLORY. illis: eisD;
* iis BH!OM'O. &ocumbere (disc. X*) fsoerent :

VI. 40-48. |

40 et discubuerunt in partes per centenos
et per quinquagenos
*! et acceptis quinque panibus
et duobus piscibus
intuens in caelum benedixit
et fregit panes
et dedit discipulis suis
ut ponerent ante eos
et duos pisces diuisit omnibus
*? et manducauerunt omnes
et saturati sunt
53et sustulerunt reliquias fragmentorum
duodecim cophinos plenos
et de piscibus
** erant autem qui manducauerunt quin-
que milia uirorum.

EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM.

219

46 (06. 6) Et statim coegit discipulos suos
ascendere nauem
ut praecederent eum trans fretum ad
bethsaidam
dum ipse dimitteret populum.
46 (66. 3) Et cum dimisisset eos abiit in
montem orare.
17 (6-49 Et cum sero esset erat nauis
in medio mari
et ipse solus in terra
*é et uidens eos laborantes in remigando
erat enim uentus contrarius eis
et circa quartam uigiliam noctis uenit
ad eos
ambulans super mare
et uolebat praeterire eos

40 Et discubuerunt per contubernia. plurimi per centenos. et per quinquagenos. *'etac-
ceptis quinque panibus. et duobus piscibus aspiciens in caelum. benedixit. etfregit. et dedit
discipulis suis. ut ponerent ante eos. et duos pisces diuisit omnibus. * et manducauerunt
omnes. et saturati sunt. * et sustulerunt reliquias fragmentorum duodecim cophinos. et de
piscibus. **erant autem qui manducauerunt panes. quinque milia uirorum. *' et statim
coegit discipulos suos. ascendere in nauem. ut praecederent eum trans fretum. ad beth-
saidam. dum ipse dimitteret populum. “ εἰ cum discessisset ab eis abiit in montem orare.
*' et cum sero esset factum. erat nauis in medio mari. et ipse solus in terra. “εἴ uidens
eos laborantes in remigando. erat enim uentus contrarius illis. et circa quartam uigiliam

accumbent L. homnes C. saecundum L. contu||
bernia G,-uernia O, -bernio Z*, -errnia W. uiridem
OZ*,-ae E. fenum KLRWZP*(corr. Z3), foenum
ΡῈ vg.

40. discumbuerunt L, discumberunt :P. (in
partes (πρασιαὶ wpacial) codd. 9l. et vg. et b d 7,9:
δ: per partes X ; per singulas arias L ; eas szc R,
sed reliquiae sunt credo hae litterae lectionis per
areas (uel huiusmodi) in apographo, quam etiam
uoluit Bentleius (Tr. Coll. Cant. B. 17. 14);
ceteri ueterum habent sic plurimi c, per contu-
bernia f, conuiuia f, conuiuia per contubernia ὦ,
areas et areas 9 ; cf. diuisi in uiridaria Erasmus.
per oent. et per (om. EGNT vg.) quinquagenos:
centeni et quinquageni X*.

41. quinque : -U. DEW. et duobus (11: D)
piscibus (piisc. E, pic. O): o». R. intuens; et in-
tendens R. or». in NT. celumW. or». deditL. hante
C. duos: .11- D. diuissit DL; « in O. homn. C.

42. mand. «* et R. homnes C.

43. sustullerunt L. os:. wo/uit reliquias Bent].
frgmentorum L, fram. O*, frangm. G. | duodecem
IP*;.xn-DEW. cofinos *PLR, coff. DE, cophy-

nos H. plenos 4 plenos plenos (s£c) G. pisc. 4
similiter E.

44- o". autem T*. qui manducauerant X
Bentl, cf. ad vii. 9. quinque: οὖ. DERW.
millia W og.

45. Statim coegit (quoegit C, cogit LR): ὁ ihs
E; 7 coegit statim X*. -— suosdisc. L. hascen-
dereC; « in *PLQ. nauim D zg. preced. D. beth-
saydam C, bethz. D, bets. G, bez. L. demitteret
G*(-re G*JOV, dimiserit R, dimittet Z*(corr. Z*).

46. quum CO ; -- ipse D. demisisset V, di-
mississet DEY, dimisiset R, dimissiset L. habiit
C, abit R. montem solus O. horare C.

47. quum CO. saero C. esset - iam QR
ὁ, et cf. jam erat nauis a d ff, i, εἰ er. enim longe n. ὁ;
ἣν παλαῖι TO πλοιον D si5. naues O. midio R. mare
G* cf. ad v. 13.

48. rimigando O. eis: illis ὦ. et cirosa codd.
omnes 9 (Ὁ et d f f. 1 q quamuis praecedat aidens:
om. et &; graeci καὶ ἰδὼν... περὶ uel καὶ εἶδεν...
καὶ περί. quartam: .111:. D. ad eos4ihs R.
ambulans (aub. L; om. C) super (τὸ DEX"*
WS 367) mare: 2 s. m. amb. Ὁ. preterire D.

Gg

220 EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM.

49 at illi ut uiderunt eum
ambulantem super mare
putauerunt phantasma esse
et exclamauerunt
5 omnes enim eum uiderunt
et conturbati sunt
et statim locutus est cum eis et dixit
illis
confidite ego sum nolite timere.
δῚ (68. €) Et ascendit ad illos in nauem
et cessauit uentus
et plus magis intra se stupebant
5? non enim intellexerant de panibus
erat enim cor illorum obcaeca-
tum.
δὲ (69. 3) Et cum transfretassent peruene-

[ VI. 49—56.

runt in terram gennesareth et adpli-
cuerunt
δά cumque egressi essent de naui con-
tinuo cognouerunt eum
55et percurrentes uniuersam regionem
illam
coeperunt in grabattis eos qui se male
habebant circumferre ubi audiebant
eum esse
58 et quocumque introibat in uicos uel in
uillas aut in ciuitates in plateis po-
nebant infirmos
et deprecabantur eum ut uel fimbriam
uestimenti eius tangerent
et quotquot tangebant eum salui fie-
bant.

noctis. uenit ad eos iesus ambulans super mare. et uolebat praeterire eos. * at illi uidentes
eum ambulantem super mare. putauerunt phantasma esse. et exclamauerunt. " omnes
enim uiderunt. et conturbati sunt. et continuo locutus est ad eos. et dixit eis. constantes
estote. ego sum. nolite timere. δ᾽ et ascendit ad illos in nauem. et cessauit uentus. et
plus magis intra se stupebant et mirabantur. " non enim intellexerant de panibus. erat
enim cor illorum. obcecatum. "et cum transfretassent. uenerunt in terram gennesareth,
et adplicuerunt. δ εἴ egressis eis de naui continuo cognouerunt eum. 55 et percurrentes. uni-
uersam regionem illam. coeperunt in grabatis. eos qui male habebant. circumferre. ubi
"audiebant eum esse δ εἴ quocumque introibat in castella. uel in ciuitates. aut in uillas. in
plateis ponebant infirmos. et deprecabantur eum. ut uel fimbriam uestimenti eius. tange-

49. ad CO ; et E. o». ut E*Z*(--Z*). super
mare (me R*, corr. R*7): supra mare (E)5 £f.
2 supra m. amb. E. put. ὁ eum T. fantasma
BDEPGOKLRTVZ, fastasma C.

50. homnes C. enim: qui LR; enim qui E.
eum (or. B*, 1 B') uiderunt: ἢ» uid. eum vg.
loquutus OIX. om. est C. cum eis (es R):
cum ilis H. dixit (dicit wo/wi? Beni7) ilis:
dixit eis H 2g. confidete PGHLR*T*X*. ego
sum 4 et Q.

51. nauim DW og. plus magis (λίαν ἐκ περισ-
αοῦ) codd. e£ 9g.: magis (om. plus) E. 2 stup.
intra se G. stup. τ οἵ mirabantur Ród fq 7 aur.
cum gr. ADXTTI efc., stupebant cum admiratione a.

52. intellexerant (συνῆκαν) ABH!OOWXY
Z*e«* Bentl. bd f Ig r aur. : intellexerunt CDEPG
H*IKLMQRTVZ! vg. ac f, i, intellexert δ. de
manibus R*. eratautem L. illorum : eorum 3P»
GT vg. hobcaecatum C, obcec. (PLOWY, ob-
cic. R.

53. quum CO. fretassent G. praeuenerunt E;
uenerunt G vg. in terram 4 gerazenorum D sed
exp. gennesareth codd. 5/.: genesareth *PKR

VWS(L, genez. D63B, geniz. L; gennasereth ;
genesar ET(genn.). o. et sec. R. adplicuerunt
E:PGOLMTOZ* f et appl. AHIKQVWXYZ" vg.
Tisch. : adplicauerunt BCDR / δ, appl. T ; om. et
adpl.aóécd fig raur. cum gr. D. 1. 38. 209.

54. quumque CHO. hegressi essent C; egressus
es. W* ; egressissent E, egressent L. o5. de naui
Z*(42?). cognuerunt L. eum.-uiri loci illius
Q ex Mt. xiv. 35.

55. huniuersam C. caeperunt DR, cep. W.
grabattis (14 caf. ii. 4,9, 11, 12) ABDiPHOKX*:
crabattis V, grabbattis NT, grabbatis QR, grabatis
EGWX*Y vg.; grauattis L, grauatis CTZ*, cra-
uatis OZ». οι. se :P*RTX* Zenti. abebant CL ;
habent E*. ubi: ibi W. 7 eumaudiebant E. aesseC.

56. quoquumque CH ; quocunque 918. intro-
iebat X*; introeat E. in uillas: et uillos R.
aut ciu. CKM'RTVWZ ve. oiuit. - et BEOQ.
in plateis (εν raus πλατειαις DQr9): in foro et in
pl. a, sed gr. 2]. ἐν r. ἀγοραῖς. punebant O. deprae-
cab. BEGILORYZ?*,diprecab. D3P. tangueret D*
(n swuferscr.) quodquod COG, tanguebant D. salui:
sani B. os/eum deficit E wusgse ad Luc. vii. 24.

VII. 1-6.] EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. 221

baptismata calicum et urceorum et
aeramentorum et lectorum.
5(1.6) Et intertogant eum pharisaei et
scribae
quare discipuli tui non ambulant iuxta
traditionem seniorum
sed communibus manibus
manducant panem ?
*at ille respondens dixit eis

VII.! (9.19 Et conueniunt ad eum phari-

saei et quidam de scribis
uenientes ab hierosolymis

3 et cum uidissent quosdam ex discipulis
eius communibus manibus id est non
lotis manducare panes

uituperauerunt

3pharisaei enim et omnes iudaei nisi

crebro lauent manus non manducant

tenentes traditionem seniorum

* et a foro nisi baptizentur
non comedunt

et alia multa sunt quae tradita sunt
illis seruare

bene prophetauit esaias
de uobis hypocritis
sicut scriptum est
populus hic labiis me honorat
cor autem eorum longe est a me

rent. et quodquod tangebant eum. salui fiebant. — VII. ! Et conuenerunt ad eum pharisei.
et quidam de scribis. qui uenerant ab hierosolymis. ? qui cum uidissent. quosdam ex
discipulis eius. communibus manibus. idest non lotis manducare panes. uituperauerunt.
*pharisaei enim. et omnes iudaei. nisi crebro lauerint manus. non manducant. tenentes
traditionem seniorum. * et redeuntes a foro nisi baptizentur. non comedunt. et alia multa
sunt quae tradita sunt illis seruare. baptismata calicum. et urceorum. et erameniorum. et
lectorum. *deinde interrogauerunt eum pharisaei. et scribae. quare discipuli tui non se-
quuntur traditionem seniorum. sed non lotis manibus manducant panem. ^at ille respon-
dens, dixit eis. bene prophetauit esaias de uobis. hypocritis. sicut scribtum est. populus

VII. 1. cumueniunt L; conuenerunt QT, cum-
uenerunt R, conuenierunt D. o». eum L. pharisei
W, pharesaei G, parisei R*, pharissei R9, farissei
L, pharisaeis H, pharis D. scribuis L. hieruso-
lymis ΚΖ", hierosolimis MX, hierusolimis D3PY,
birusolimis LR, iherosolimis T, ierosolymis vg.,
ierosolimis W.

3. quum CO, uidisset V*. discipuli Z*(corr.
Z'. eius: suis Q; - et Z*. conmunibus O,
cummunibus R, commonibus D:P'LQ, communis
T. lotis manibus D. panem H!ONTX. uitu
perauferunt L(dwobws werbis), uiturauerunt ΟἿ;
1 eos BON.

3. pharisei D:PW, farissei L, pariei R*, pharissei
Ἐς, enim: autem D:P*9*0Z ; ow. R. omnis H.
iudei CPLRW. nisi * prius G. orebro codd. ors.
e£ vg. » συκνά et sic gr. V et f ed aur. güg.: ueteres
plerumque reddunt πυγμῇ (uel στιγμῇ ἢ) momento
ὦ, subinde ὁ, pugillo c 78 2 4 r, primo (συκμὴ D) d
(om. δ). lauent cum BDIPFGHOIKNQRVWZ?
c φ ὃ et labent CLOTXZ* /: lauerint Α og. 7iscA.
cum aó d f fi ᾽ν,» et lauerent Y : sed Àaec lectio
ex wett. derivata uidetur. manus e suas L.
manduoant- panem BOX-*. traditiones KVWX«
Z. saeniorum C.

4. 8 foro: «redeuntes BO(/)5; -ruenientes
6$ $; * quum (cum H) uenerint H'OT fere cum Ds
ὅταν ἔλθωσιν cta ὁ « ὦ fai 1g r aur.; de publico
redeuntes X. babtizentur CD:PLR. commedunt
W. om. sunt KNVX*Z; sun' 1, que DW.
babtismata CD*PLR. calicem R. urcaeorum R,
orceorum DTX*, urcheorum M'O, horceorum C.
eramentorum CIPLTWY.

5. interrogant (ἐπερωτῶσι») ABCH*K*?OQY
cod. caraf. Bentl. : interrogabant *PGH'OIK-LNT
ORTVWXZ vg. -gauerunt D. pharesaei (Ὁ,
pharisei DW, farisei *PR*, .issei LR***, soribae
(-be W) τ, dicentes H'OLOQRX*. disc. tui non
hamb. C; Ὁ non. amb. disc. tui D. traditiones
X*; tradionem L. saen. C. commonibus D?P!
LQ, communis T. - mand. manibus L. man-
ducant - il sed ex5. D.

6. ad C; et G. dixit eis- quia R. profe-
tauit DXPLOR, prophetabit T. isaias DH*KVZ3B
SL, esayas CT, eseias L, esseias R, ysaias W.
7 deuob.esaias B. hyppocritis :P, hippocritis R,
ypocritis OTVWZ», hypochritis NT, hypochbrytis
C, hyppochritis D, chippochritis L. scribtum OZ.
lauiis O, labis xPLR. me: meis R, honorant T;
diligit a^ cef αγαπα D. longue D. est: abest BINT.

Gg2a

222 EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. | v1. 715.

Tin uanum autem me colunt
docentesdoctrinas praeceptahominum

*relinquentes enim mandatum dei te- -

netis traditionem hominum
baptismata urceorum et calicum et
alia similia his facitis multa
? et dicebat illis
bene irritum facitis praeceptum dei ut
traditionem uestram seruetis
1? moses enim dixit honora
patrem tuum et matrem tuam
et qui maledixerit patri aut matri
morte moriatur
11 yos autem dicitis

si dixerit homo patri aut matri corban
quod est donum
quodcumque ex me tibi profuerit
12 et ultra non dimittitis eum quicquam
facere patri suo aut matri
18 rescindentes uerbum dei
per traditionem uestram quam tradi-
distis
et similia huiusmodi multa facitis.
14 Et aduocans iterum turbam
dicebat illis
audite me omnes et intellegite
nihil est extra hominem introiens in
eum quod possit eum coinquinare

hic. labiis me honorat. cor autem eorum. longe est a me. "sine causa autem me colunt.

docentes doctrinas et praecepta hominum.

* Relinquentes enim mandatum dei obseruatis ea quae ab hominibus sunt tradita.

baptismata urceorum. et calicum. et alia his similia multa facitis. ἢ et dicebat illis. bene
inritum facitis mandatum dei ut traditionem uestram statuatis. ' moyses enim dixit. honora
patrem tuum. et matrem tuam. et qui maledixerit patri. aut matri. morte moriatur. " uos
autem dicitis. si dixerit homo. patri aut matri. corban. quod est donum. quodcumque ex me
tibi proderit. 15 δ ultra non dimittitis eum quicquam facere patri suo. aut matri. 'rescin-
dentes uerbum dei. per traditionem uestram. quam tradidistis. et similia huiusmodi multa
facitis. «et conuocans omnem turbam. dicebat eis. audite me omnes. et intellegite.
?' nihil est extra hominem. introiens in eum. quod possit eum comnquinare. sed quae pro-

7. ον. &utem T. 2 colunt me X* Zen//. doo-
trinas sine add. ABH*IOYZR ὁ d fil q et gr. σ΄.
Mt. xv. 9: tet CDPGHIOKLNTORTVWX S 0
cumacfiaur.; cin (ἑ. 6. in praecepta £r ráA-
para 1) ὃ. precepta DW, praeepta L; mandata Q.

8. enim: autem DX*; eum R. mandatum
(τὴν ἐντολήν) BCFGH!OILNTOQRTVWX*Z og. :
mandata AD?PH*KX*Y. tenetis (κρατεῖτε) AB
C*P*FGHIKMOTVWX*YZ? vg. : tenentes D?Pve
OLQRX*Z*. tradicionem H, tradittonem W ;
traditiones :?P!X*63B 35. babtismata C?PL, babtisma
D. urcaeorum R, orceorum D, ureeorum L, hor-
ceorum C. 2» cal.eturc. I*X. Ὁ» his similia G.
hiis CL. o0. similia T*. facitis: facietis T ;
factis D ; faciunt F; facientis X*; fecistis 9 3;
Ἢ similia D* sed ἐπ.

9. initum D:PGLORZ*. fecistis 5 5. — prse-
ceptum : mandatum N'OQ ; mandata D:P*, tra-
dicionem H. seruitis R; teneatis D:P*; statuatis
abc f fig r, tradatis d, στησητε D min.

I0. moyses CIPOKLM'QVW ag. ZscÀ., moises
RT, mois D. patri &ut: patri uel RW veg.

II. patric-suo R. matri-c-suo R. coruan L.
eft. quod est donum R. quodquumque CH,

quodcunque 5722; 1 est R. ex me: ἐ εἰ ὟΝ;
exeme L. profuerit: proderit B:P LR.

12. hultra C, ultro Y. dimittetis LQT ; dimittis
G*H; dimittas R. eum: eam R. quidquam
ΟΖ T. aut: uel G. matri- suae X*.

13. rescendentes OR, rescidentes D ; rescinditis
L. per: propter W. uestram 4stultam XZ abc
digret D&. tradistis R. similis uestroL. ἢ»
facitis multa G.

I4. &duocans (προσκαλεσάμενος) : uocans L.
iterum Z. turbas 9. ^0». dicebat illis NT.
homnes C. intelligite CGHOTW zz.

I5. nichil ΝΥ, | o»:.est Z*(-- 23). hominum Y.
introyens C. posset LQT. coinquin&re (κοινῶσαι)
codd. plur. et vg. et quoinqu. CORT, coinc.. L
eum abfq ὃ aur.: inquinare K, communi-
care c d ff, (Bentl), communem facere 7. sed
que DH. - procedunt de homine G. sunt que
DW. communicant (xowoUrra) ὥρα ACYP"eH
OIN'TWYS1QQL cor. uat. mg. cf foiib aur.
et conm. G, common. R, conmon. Q, commun-
cant Χο: coinquinant BD:P*KOVX*Z&S cor. uat.*,
abdq; confuse legit L procebant hominem illa
sunt quae comonicant coinent.

V1. 15—-25.]

sed quae de homine procedunt illa
sunt quae communicant hominem

16 si quis habet aures audiendi
audiat.

1102-9 Et cum introisset in domum a
turba interrogabant eum discipuli
eius parabolam.

18 Et ait illis

sic et uos inprudentes estis ?

non intellegitis quia omne extrinsecus
introiens in hominem non potest
eum communicare ?

19 quia non introit in cor eius

sed in uentrem et in secessum exit
purgans omnes escas

30 dicebat autem quoniam quae de homine
exeunt illa communicant hominem

EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM.

224

?'ab intus enim de corde homi-
num cogitationes malae proce-
dunt

adulteria fornicationes homicidia *? fur-
ta auaritiae nequitiae dolus inpudi-
citia oculus malus blasphemia su-
perbia stultitia
330mnia haec mala ab intus procedunt
et communicant hominem.
24 Et inde surgens abiit in fines
tyri et sidonis
et ingressus domum neminem uoluit
scire et non potuit latere
25 mulier enim statim ut audiuit de eo
cuius habebat filia spiritum inmun-
dum
intrauit et procidit ad pedes eius

cedunt de homine illa sunt quae communicant hominem. '*si quis habet aures audiendi
audiat. " et cum introisset in domum. a turba. interrogabant eum discipuli eius. parabolam
istam. Petaitillis. sic et uos inprudentes estis. nondum intellegetis quia non omne quod
extrinsecus est introiens in hominem non potest eum communicare. "quia non introit in
cor eius. sed in uentrem. et in secessum exit. purgans omnes escas. ? dicebat autem quia
quae de homine exeunt. illa communicant hominem. ?'ab intus autem de corde hominum.
procedunt cogitationes male. adulteria fornicationes. homicidia. ? furta. auaritia. nequitia.
dolus. liuido. inpudicitia. oculus malus. blasphemia. superbia. et stultitia. 35 omnia haec
mala. ab intus procedunt. et communicant hominem.

* Ft exsurgens inde abiit in fines tyri et sidonis. et ingressus in domum neminem
uoluit scire. et non potuit latere. sed continuo cum audisset mulier de eo cuius filia

16. si quis: qui G. 2 aures habet Q.

17. quum (ΗΘ. introunisset 3P*(u exuta),
introiset T, -ssent Q; { ihs O. in domom ad
turba G. »as. 3 aut 4 litt. inter turba c£ interro.
À. turba - εἴ sed exp. 1. o5. eum R. parabulam
D?P'GLR, parabola Χο,

18. illis: eis R. inprudentes codd. : impr. W
vg.; prudentes L. estis εἴ T. non: nondum
R. intelligitis CGHOTW og. homne C; 4 quod
GOQ. extrinsecus (intrinsecus X^) introiens:
ἃ foris intret G, cf. a foris introit a. oss. in B*.
v». eum R. commonicare D?P!OR ; coincinare
commonicare οἷς L; coinquinare $. communi-
care eum GW.

I9. quia: quoniam DLQ; quod O. introit
(εἰσπορεύεται) codd. $j.: introiit BDGH'OIX ;
introiuit MO'R; intrat Q vog.; intrauit L. in
corde DO? uentrem * uadit H"OKTX*Z vg.
(sine auct. gv.). et (om in) L. exiit ΘΗ ΘΙ,
homnes C. aescas IK, hescas C.

20. dicebant QR. que D. o». de X. Post
illa deficit B ad 4. 34. communicant (common.

D*P*, conmun. G): communicat T ; coinquinant
:P"2$, quoinqu. Q, coinc. L. homin L, ominem R*.

21. male RWY ; om. D. malae cog. vg.
adultera R.

22. furta ὁ (4154 testimonia Q ex 7f. xv. 19,
cf. Orig. ap. Tisch. Àic (sw. 21). abaritiae O,
auaricie W. nequitiae (necitiae L, nequicie W).
dolus (dolos L). inpudicitia (imp. Y!, inpuditia
O ; inpudicitie T, impudicitiae W vg.) : om. Y*
(ΕΥ̓); 4 inuidia G. hoculus C, occulus R.
blasfemia D?XPR ; blasphemiae M'O, blasfemiae LQ;
pluralem habent Der- etc., et. uett. ὁ c £3. superuia
L. stulticia W.

23. homnia C. 7 mala haec Q. comunicant
W, commonicant D?P!LQ ; coinquinant $.

34. Znc. et exsurgens inde ilis abiit G. — et a4
init. δὲς lapsu D. abit L. flnes: finibus QVX*,
finies X^; finem R. tiri (PLRT. sydonis CDO.
ingresus L; egresus Q; -in CQT. latere:
late R.

25. mulier enim: m. autem MO; -- quaedam

G. o".enim statim «sque ad mulier sw. 26 D.

224

26 erat autem mulier gentilis
syrophoenissa genere.
(3-9 Et rogabat eum ut daemonium
eiceret de filia eius
21 qui dixit illi
sine prius saturari filios non est enim
bonum sumere panem filiorum et
mittere canibus
38 at illa respondit et dicit ei
utique domine nam et catelli sub
mensa comedunt de micis puerorum
89 et ait illi
propter hunc sermonem uade exiit
daemonium de filia tua

EUANGELIUM SECUNDUM MARCUAM.

| 11. 26—34.

80 et cum abisset domum suam
inuenit puellam iacentem supra lectum
et daemonium exisse.

51 (14:10) Et iterum exiens de finibus tyri
uenit per sidonem ad mare galilaeae
inter medios fines decapoleoq

3*et adducunt ei surdum et mutum et
deprecantur eum ut inponat illi
manum

33 et adprehendens eum de turba seorsum
misit digitos suos in auriculas

et expuens tetigit linguam eius

*^et suspiciens in caelum ingemuit et

ait illi

habebat spiritum inmundum intrauit ad eum. et procidit ad pedes eius. V erat autem mulier
gentilis. syrophoenissa genere. et rogabat eum. ut daemonium eiceret de filia eius. *' iesus
autem ait illi. sine prius saturari filios. non est enim bonum. sumere panem filiorum et
mittere canibus. **'ad illa respondit ei dicens. utique domine. nam et catelli sub mensa.
comedunt de micis puerorum. *?ad ille dixit ei. uade propter hunc sermonem. exiit daemo-
nium de filia tua. ? et cum abisset in domum suam inuenit filiam suam iacentem supra
lectum. et daemonium exisse. ?'et iterum exiens de finibus tyri. uenit per sidonem. ad
mare galileae. inter medios fines. decapoli. ?? et offerunt ei surdum. et mutum. et depre-
cabantur eum. ut imponeret ei manum. ?* et adsumens eum a turba seorsum. misit digitos

suos. in auriculas eius. et expuens tetigit linguam eius. * etaspiciens in caelum. ingemuit.

2 cuius filia habebat spiritum inmundum statim
ut audiuit de eo G. de eo: ab eo L. cuius:
huius R. habebat (habet L) filias: 7 fil. habe-
bat X* vg. .spm immundum zx». t X.
immundum KWXZ? vg. 7iísA. intenet O;
introiuit et :P9?X*, procedit :POQRX*,

26. autem : enim LVWTQW vg. (nor cod. caraf.).
syrophenissaa CDOKVX*, sirophen. N'W, syra-
phoenissa Z* (corr. Z*), syrophynissa O, sirophi-
nissa ἘΡ, -isa R, sirofenisse T, sero poecisa L. genera
O*; gere R. rogabant T*. demonium D?:PLOR
WY; daemonio H. ieceret D(L), eieceret :PNT,
eiiceret vg. ZZsch. ἀε fil. eius ieceret D.

27. qui dixit illi (illis Y ; os. F) : et ait ad
illam G. $sine:seneQ. o.priusD. saturari
4in R, om.enim T. sume'* O ; accipere G.

38. resp. et dicit (dixit vg.) ei (illi vg. ; om.
D): respondens ait G ; respondens dicit illi X*.
hutique C; om. ὁ c d f41(*) et sed et; ke aAAa xai
D »:». catuli D:PQR, catulli L; canes X*; 4 in
R. messa D; mensam GO ; 4 dominorum suorum
Ο. ex Mf. xv. 27. 7» comedunt sub mensa vg. contra
ord. gv. 7 de micis coinederunt R.

39. et ait: tunc ait X*; at (om. ait) R. illi:
ilis GO; 4 ihs DP" GH'OOQX. propter
serm. hunc uade Q, Ὁ wuade pr. hu»c serm. G.
uade «et DT. exiet RT; exit L. demonium

D:?PLRW. de filia: a filia GZ* (corr. Z?) vg.

30. quum CO. habisset C ; abiisset DY ozz.;
abiset G. ad domum LQ. o». suam R5. super
RT. demonium D?PLRWZ. exiise D vy;.;
exisset L; -- deea OM ; - ab ea X.

31. tiri -PLRTW ; - et Q. sydonem CDO;
sodonem H ; sidonia R ; (διὰ Σιδῶνος NBDLA 33
3? oumabcdfffíiinrvr,0baur. sed tyri et si-
donis uenit ?). galileee CIPPGOKMN'ORZ, -ee W,
galiliae L, gali D. medio R. finis R. decapuleos
*P*, decapolis R, decapulis L, decapoli T.

32. adducut G, adducent F. eis F. sordum DP.
depreocantur (παρακαλοῦσιν gv. fere omnes) cum.
AH*QX* Benti. et depraec. FY 2, cf. rogantes a,
deprecantes r (ori. 5): deprecabantur H'OI*KNT
TVWX"Z vg. e£ depraec. CRPGLOR σ΄... diprec.
D, cum c d f f.i q (rj) δι: παρεκάλουν gr. 33 norm
autem; DA. inponat (imp. WX* zg.): inponet
L, inponeret GRTX*, inponant Q.

33. adprehendens ADFHNMTZ* et adprae.
C:PGOI*ORY, adpreendens T, adprahendens L:
apprehendens KQVWXZ! vg. sehorsum C;
deorsum Q; eorum L. missit D?P. degitos :P.
auriculas 1 eius GOKLN'QVW vg. Z7isch. et
expuens (exsp. G): expuensque OV(exspJZ;
expuens /aft£uzm, K. tegit O*R. ons. eius R.

34. et suscipiens RY. os. in D. celum W ;

VII. 34— VIII. 6.] EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. 225

effetha quod est adaperire
35 et statim apertae sunt aures eius
et solutum est uinculum linguae eius
et loquebatur recte
35 et praecepit illis ne cui dicerent.
053) C)uanto autem eis praecipiebat
tanto magis plus praedicabant
81 et eo amplius admirabantur dicentes.
0-9) Bene omnia fecit
et surdos fecit audire
et mutos loqui.

VIII.! In illis diebus iterum cum turba
multa esset nec haberent quod man-
ducarent

conuocatis discipulis ait illis
? misereor super turbam quia ecce iam
triduo sustinent me

nec habent quod manducent
3et si dimisero eos ieiunos in domum
suam deficient in uia — —
quidam enim ex eis de longe
uenerunt
* et responderunt ei discipuli sui
unde istos poterit quis hic
saturare panibus in solitudine?
5 et interrogauit eos
quot panes habetis ?
qui dixerunt septem
9et praecepit turbae discumbere supra
terram
et accipiens septem panes
gratias agens fregit
et dabat discipulis suis ut adponerent
et adposuerunt turbae

et ait illi; eppheta. quod est adaperire. ?'et statim apertae sunt aures eius. et solutum est
uinculum linguae eius. et loquebatur recte. **et praecepit eis. ne cui dicerent. quanto
autem eis praecipiebat. tanto magis illi plus praedicabant. *' et eo amplius ammirabantur.
dicentes. bene omnia fecit. et surdos facit audire. et mutos loqui. "VIII. ! In illis autem
diebus. iterum cum turba multa esset. et nec haberent quod manducarent. conuocatis iesus
discipulis ait illis. * misereor turbae huic. quia ecce iam triduo mecum sunt. et non habent
quod manducent. *et si dimisero eos ieiunos in domos suas. deficientin uia. quidam enim
ex eis. de longe uenerunt. |

* Et responderunt ei discipuli eius. unde istos hic potest quisquam saturare panibus in
solitudine. 5et interrogauit eos quod panes habetis. at illi dixerunt. septem. *et praecepit
turbae. discumbere super terram. et accipiens septem panes. et gratias agens. fregit et

*et QR. om. ot ait D. effetha (ἐφφαθά uel
ἐφφεθά) cum; AOSVXY Par. Lat. 13171. 13174,
wett. c ὦ, epphetha Z*, ephphetha σ᾿ SL, ephphe-
thah ἢ, ἐπ 5 Jatine non redditur tasstum. graece
ἐσφαθά: effetà DiPFHO*ILTW corp. oxom.
Hari. 3788. 2826, ὁ r, efpheta G, epheta R cor.
«at. asr., ephpheta C g, eppheta BKN'OQZ* f i,
cf. epita a, effecta 7. adperire R ; aperire D:P
QW.

35. om et R. aperte W ; adapertae C*. om.
etsec.L. 0m.est D. lingue W. loquibatur O;
quebatur X*. rectae CR.

36. praecipit :PQORY ; precipit DL. quantü H'.
precipiebat W ; precipit D. predicabant D.

37. amplius ἐπ »as. W. ammirab. DFIKTV
X2* facit às LR gu£.; se. CD9PFQ Bend.
sordos D.

VIII. 1. Ὁ» diebusillisvzz. quum CO. ^ multa
turba esset F ; 7 turba esset multa T. esset: et
L; *cum ihu O*W$ & cor. καί. * graecus anii.
glo. ; nulli autem codd. gr. ap. Tisch. quod:

quid?P"?, discipulis τ suis O '?(///sera 505? diso.)
T. orm.ilisLR.

2. miseor K, misserior DL. super turbam B
CGIKLNMOQRVWXZ og., e£ s. terri turbam D
(terri expunct.): super turba ASPPHOYZ*; turbe
T; deinde * istam GQ cf. turbae huic σέ. eooe
iam: etiam L. manducarent D*.

3. dimissero D2P, demissero L. geiunos C.
domus suas Ο. defficient D, deficiant GR ; ne de-
ficient V. quidam ex eis enim T ; quia qui-
dam ex eis Q; quidam ex eis /as/wm, DK* wu
wdíur. longue uenierunt D.

4. sui: eius G. hunde C. istos: ipsos L ; illos
vg. quis hic poterit DG ; quis poterit hic zz.

5. interrogabit T. 0o». eos G. quod CGO*.
panis G. septem: 11. DRT.

6. praecipit ?PLQRY, precipit D. turbe W.
supra ABCGHKNTOXY : super DIPOILORTV
WZ vg. septem: -UII- DRTW. panis G. agiens
L. etdedit Q; deditque L. adpon....adpos.
ABCDGHON'OQYZ* e? adposs. :PLR: appon.

226 EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM.

7 et habebant pisciculos paucos

et ipsos benedixit «et iussit ad-
poni

ὃ οἱ manducauerunt et saturati sunt

et sustulerunt quod superauerat de
fragmentis septem sportas

? erant autem qui manducauerunt quasi
quattuor milia

et dimisit eos

1^et statim ascendens nauem cum disci-

pulis suis uenit in partes dalma-

nutha.

11(7.49 Et exierunt pharisaei et coepe-

runt conquirere cum eo

[ ViII. 7—15.

quaerentes ab illo signum de caelo
temtantes eum

12 (78. € et inpemescens spiritu ait.

Quid generatio ista quaerit signum?
amen dico uobis si dabitur
generationi isti signum.

13 Et dimittens eos ascendens

iterum abiit trans fretum

14 et obliti sunt sumere panes

et nisi unum panem non habebant
secum in naui,

15 (19. 2) Et praecipiebat eis dicens

uidete cauete a fermento pharisaeorum
et fermento herodis.

dedit discipulis suis. ut apponerent ante eos. et apposuerunt turbis. * habuerunt autem et
paucos pisciculos. et ipsos benedixit. et iussit adponi. *et manducauerunt et saturati sunt.
et sustulerunt quod superauerat. de fragmentis. septem sportas. ?erant autem qui mandu-
cauerunt. quasi quattuor milia. et dimisit eos. !'et statim ascendit in nauem cum disci-
pulis suis. et uenit in finibus dalmanutha. [11 εἴ exierunt pharisaei. et coeperunt disceptare
cum eo. quaerentes ab illo signum de caelo temtantes eum.

? Et ingemescens spiritu suo ait. quid generatio ista signum quaerit. amen. dico
uobis. si dabitur generationi huic signum. Pet relictis eis ascendens iterum nauem. abiit
trans fretum. '*et obliti sunt sumere panes. et nisi unum panem. non habebant secum in
naui. et praecepit eis dicens uidete et cauete a fermento pharisaeorum. et a fermento

... appos. IKTVW veg. 7 εἶ. ; apponerunt...
appos. Z? w? wdtur, apponerent... adpos. X.
turbe W ; om. R.

7. abebant C, habebunt Y. pisciculos: disci-
pulos /aps4 R*. iusit PLY. adponi ABC:PGH
OLNM'OQRYZ* : app. DIKTVWXZ? yg. ΤΙ. ;
Ὁ illis LQ.

8. manducauerunt 4 omnes W. sustullerunt
LR. superauerunt T ; super erat L ; superfuerant
DP(-rat). septem: .uirr- DRTW. sportas Ὁ
plenas ?P*?LOR.

9. qui manducauerunt (οἱ φαγόντες) cum A.
(sic cod. ; Tisch. male -rant) BCDIPGHOIKLNn
QTVX*YZ cor. wat., codd. ap. Walker. εἰ Bentl.,
afikbigrr,atur., cf. vi. 44: qui manducauerant
ORWKX* yg. Z7sch. cum ὁ c d ffi, forsan ex. Mt.
xv. 38 ubi Plusquam perfectum. meliori codicum
auctoritati nititur. quassi L. quatuor :3P*5$;
rir. T ; οὔτι. D(s£ sdfsr)R. millia vg. ; * homi-
num LQ. dismisit G ; dimissit D?P.

IO. hascendens C. nauim DW g.; in nauem
GKLQ. 20: guis spatium 6 ἐϊέ., non ras. K.
dalmanuth B ; dalmattutha W.

11. et i» ριρ. Ὁ. pharisei W, -sae H, pharesaei
G, farisaei R, farisei D?PL, farissei Q; τ ad eum
LQ. ceperunt W; caeperunt DR. querentes

DL. ab illum X'(ab illo X*); ab eo D?P*G.
dae Y. celo W. temtantes AHOQTXYZ:
tempt. BCDzPGOIKLM'RV ZIscA.; tent. W og.

I2. et * ipse ἃ. ingemiscens HIKW vg. 73scA.
spiritu sancto L ; in spiritu suo ὦ. querit CDLR*.
2 signum quaerit G vg. si: non LQ. dauitur O.
generati | oni zz. rursus M. siignum sec. D.

I3. demittens DW'; dimittiens LR. ascendens
iterum 55e addit. AC(hasc.)P*GHRTYZ ff
corp. oxon., aur. Bentl., et gr. NBCLA ; e£ ascen-
dens ἐαρένρε, D: τ nauem ?P?9IKLMNOVWXe?
Harl. 3788, cor. uat. et uett. aene omn., 7» nauem
iterum B; ascendit nauem iterum et X*, e£ ascen-
dit iterum nauim et vz., cf- d; ascendit iterum in
nauem (om. et) Q; graeci rell. πάλιν ἐμβὰς els
πλοῖον ue] τὸ πλ. habiit CQT, abit L.

I4. hobliti C. sunt-rdiscipuli eius OLMQR.
sumire L. 7 panes sumere ovg. (panem 9).
habent Ὁ. 0*5.5ecum F. in uia /a?:s4 G.

I5. precipiebat D; praeciebat L*. ^ uidete
cauete (graec. fiur. ὁρᾶτε βλέπετε) ABCD?PH*I
MRWYZ* gat., cor. wat. mg., εἰ cauete (om.
uid.) T a(cauate)7, uidete (o5. cau.) ὁ ὦ f$ 78:
uidete et cau. GH'OKLN'OQVXZ! vg., cor.
πα, c f 1 aur. firmento L. phariseorum
DW, pharissae. R, farise. L, farrisseorum ?P*

VIII. 16-23.] EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. 227

16 (89- 6) Et cogitabant ad alterutrum dicunt ei duodecim
dicentes 30 quando et septem panes
quia panes non habemus in quattuor milia |
"' quo cognito iesus ait illis quot sportas fragmentorum tulistis ?
quid cogitatis quia panes non et dicunt ei septem
habetis? Ἵ δὲ dicebat eis quomodo nondum in-
nondum cognoscitis nec intellegitis ? tellegitis ?
adhuc caecatum habetis cor uestrum ? | ?2 (81-19 Et ueniunt bethsaida
18 oculos habentes non uidetis et adducunt ei caecum
et aures habentes non auditis et rogabant eum ut illum tangeret
nec recordamini !? quando ?3 et adprehendens manum caeci eduxit
quinque panes fregi eum extra uicum
in quinque milia et expuens in oculos eius inpositis
quot cophinos fragmentorum plenos manibus suis interrogauit eum si
sustulistis ? aliquid uideret

herodis. '*et cogitabant inter se inuicem dicentes. quia panes non habemus. "' quo cognito
iesus. ait illis. quid cogitatis. quia panes non habetis. nondum cognoscitis. nec intelle-
gitis. adhuc caecatum habetis cor uestrum. "oculos habentes. non uidetis. et aures
habentes non auditis. nec recordamini "quando quinque panes fregi. in quinque milia.
et quod cophinos fragmentorum plenos sustulistis. et dixerunt ei duodecim?" quando autem
et septem panes. in quattuor milia. quot sportas plenas fragmentorum tulistis. ad illi dixe-
runt septem. " etait illis. quare ergo nondum intellegitis. *?et uenerunt in bethania. et
obtulerunt ei caecum. et rogabant eum ut illum tangeret. ? et adprehendens manum caeci.
eduxit eum foras extra castellum. et expuens in oculos eius. impositis manibus suis. in-

terrogauit eum si aliquid uideret.

wt udíisr. Θὲ sec.--à9 FGQ..— om. fermento sec.
L. erodis DY; erodianorum T, herodianorum
; 4.

16. alterutrum : alterum Z*(corr. Z?).

17. Ἢ aitillisiesus ve. cogitatis -- in cordibus
uestris LO. panem LT. non-habemus D sed
expursct. cognoscetis LOR ; cognuscitis G. neo
BCGH'OIKLMN'QRTVWZ vg.: neque AD'PH*
OXY. intelligitis CGHOTW 2g. athuc MY,
aduc CT. cecatum W. caecatum adhuc L.

I8. hoculos C. uidentes LQ. o. et DR.
audientes LQ. neque Y.

19. -U- δίς DRW, uq. T; -U- sec. BF. om. in
Y*(*95g). milia D* vg.; 4 hominum GLQ;
t uirorum ΡΟ; --et (cum gr. NCDMA etc.) ADI
ΝΥ vg. Bentl. df lBaur.; 1 exquibusaber; cum
. fiostris consentiunt f. & ΖΦ. quot: quod CGMOT.
cofinos FLT ; cophynos C. o5. fragmentorum
DMMTO. om. plenos D?P*M. sustulistis
(ἤρατε) codd. et vg.etac d f ὦ ὃ aur. : sumpsistis
C ; superfuerunt £4; tulistisó f,g; cf. «.20. duo-
decem ?P* ; .xi1. DFR.

20. om. et ?r. BKVZ. septem: .uir. DEFERT
W. quatuor PPLS $; .1Π1|. DFRT. millia vg. ;
* hominum L; Ὁ hominum et Ὁ. quod CGOV.

sportas: dispossitas L. ον. fragmentorum X*
tulistis (ἤρατε) ABCHOILMMOOc(tulestis) QR
(tullistis)TWXYZ*« ug., cd f f.19g 9 aur.: sustu-
listis (se cw» w. 19 concordet) D'PFGKVZ* a i,
abstulistis &. ογε. et sec. CD:PT. septem: .UII.
DFRT ; βηθανίαν D gr. 362ctad f f; 11g r.

31. intelligitis CGHOTW og.

22. uenerunt L ; « in Q. bethsayda C, beth.
zalda DL; bethsaidam QW og. osecum:
caelum Q, centum W. rogant BDL Zen]. cum
graeco ; rogat se -ant H*(correxi? H'). illum
ut eum T; eum ut eum ΠΕ, tangerent H*,
tanguerent D.

23. adprehendens manum ADHMOQ, adpri.
m. G, adprae. m. ?PORY, appre. m. X* ; et sic / ff,
(τ et: adprehensa manu M'V, adprae. manu BI*
LZ*, apprae. m. KTWZ? ve., adpraeensa m. C, cs»
ack95aur.; adprehens manu X*; adprehendit
manum..etó(d)igr; -*eius L. caeoi eduxit
(ceci W; heduxit C): caeceduxit Q ; ceci deflens
eduxitL. eum:illum X*. expuunsL. hoculos
C. eius i» 5;g. Οἱ. impositis KMXW σ΄, in-
possitis D?PLR. interrouit M^; interrogabat
(ἐπηρώτα) Bentl. eum sec. sw. £s. H.. aliquid:
quid D g.

Hh

228 EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. | Vit. 24-32.

iohannem baptistam
alii heliam alii uero quasi unum de
prophetis
?? tunc dicit illis
uos uero quem me dicitis esse?
Respondens petrus ait ei
tu es christus
30 8-2) et comminatus est eis ne cui
dicerent de illo
31 et coepit docere illos
quoniam oportet filium hominis multa
pati et reprobari a senioribus
et a summis sacerdotibus
et scribis et occidi et post tres dies

?! et aspiciens ait
uideo homines uelut arbores ambu-
lantes
?*5deinde iterum inposuit manus super
oculos eius
et coepit uidere
et restitutus est ita ut uideret clare
omnia
?6 et misit illum in domum suam dicens
uade in domum tuam et si in uicum
introieris nemini dixeris.
21 (82. 1 "Et egressus est iesus et dis-
cipuli eius in castella caesareae

philippi

et in uia interrogabat discipulos suos resurgere
dicens eis 3? et palam uerbum loquebatur.
quem me dicunt esse homines? (4-9 Et adprehendens eum petrus

*é qui responderunt illi dicentes coepit increpare eum

^ Et aspiciens ait. uideo homines. uelut arbores ambulantes. ** deinde iterum imposuit
manus super oculos eius. et fecit eum uidere, et restitutus est ita ut uideret omnia clare.
?! et dimisit eum in domum suam dicens uade. in domum tuam. et si in castella introieris
nemini dixeris. ?'et profectus est iesus et discipuli eius. in castella caesareae philippi. et in
uia interrogabat discipulos suos dicens eis. quem me dicunt esse homines. *'ili autem
responderunt dicentes. iohannem baptistam. alii autem heliam. alii uero quasi unum ex
prophetis. ? tunc dicit discipulis suis. uos uero quem me dicitis esse. respondens autem
petrus ait ei. tu es christus. ??et comminatus est eis. ne cui dicerent de illo. *'et coepit
docere eos. quoniam oportet filium hominis multa pati. et reprobari a senioribus. et a
summis sacerdotibus. et ab scribis. et occidi. et post tres dies resurgere. *?'et palam
uerbum loquebatur.

24. 07. Bit L. uelud OLW, vellut G, ueluti C. 38. dicentes--alii D6 $ cor. sat*. ioannem

harbores C, arbore R. hambalantes C.

25. deinde: et L. o».iterum R. imposuit
KMWX. ovg., inpossuit »PLR. manum R. hoculos
C. cepit W. restituta NT, restutus R, restitus L.
ut inf./im. T. Ἢ clare uideret GW^? vg.

26. missit D?P ; dimisit T. illum: eum R. in
uico GM. nemine G, side W. H. Introd. $ 140.

27. egresus L, ingressus BOS. om. est CH*
( 4 H!). om. in 2». 9. castella (-ela ΝῊ) codd. 2147.
ef vg.: castellum W ; castello AX?Y ; με. aliq.
0?t., Uis. :—caesaream a 1 4 7, caesarea ὁ ff,, caesa-
riam d cuy D?' ; sed in castella c. c 7 ἢ 7 (δ) aur.
et gv. els τὰς κώμας x. ogesareae: caesaraeae M,
cesareae ΝΖ, cessareae ΡΝ, cessariae DLR, ces-
aree W. philipi DY, philipphi ?P, phylippi C,
filippi T. interrogauit X*. dicentes R ; seguitur
litura 3 litt. O. om. eis D:PT. γε. me O. esse
homines: Ὁ» homines esse T; --filium hominis
BH'OO ex “7. xvi. 13.

&(0L, iohannen ABHOV ; iohannes Y. babtistam
PL, babtizam D. eliam T vg. uero heremiam
Q. quassi L. de: ex M. profetis D:PLOR.

a9. ad init. duae Hitt. (sn ?) erasae Ο. om. illis
W. esse dicitis VQ vg. respondens 4 simon
R. om.ei D*(-4g)L. ohristus--filius D sez
expbunct.

30. conminatus G. o». est LR.

31. cepit W. illos: eos G vg. cor. wat.
quoniam: quia Q. hoportet C. 7 pati multa
v9£. saenioribus C. summi* O. hoccidi C;
deinde om. e& L. post (t sw. Jin. O) tres (-III- ὁ
D) dies (dieis R) : tertia die G cum d.

32. ueruum loquibatur O*. a&dprehendens
ADHLMM'OTX?, adprae. BC9POIRZ*, adprae-
bindens G: apprehendens KQVWX*YZ? ug. Τί σελ.
petrus c. i. eum δὲς X. cepit W, caepit D. eum
τ dicens domine propitius (-cius H) esto tibi nam
hoc non erit H*O cum a b n ex Mt. xvi. 21.

VIII. 33—1X. 1.] EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. 229

3$ quid enim proderit homini
si lucretur mundum totum et detri-
mentum faciat animae suae?

3 aut quid dabit homo commutationem
pro anima sua ?

33 89.2) ()uj enim me confusus fuerit et
mea uerba in generatione ista adul-
tera et peccatrice

et filius hominis confundetur eum cum
uenerit in gloria patris sui cum an-
gelis sanctis.

IX. 1 99 07. 9 Et dicebat illis

amendicouobisquia suntquidam de hic
stantibus qui non gustabunt mortem

donec uideant regnum dei

ueniens in uirtute.

33 qui conuersus et uidens discipulos suos
comminatus est petro dicens
uade retro me satana
quoniam non sapis quae dei sunt sed
quae sunt hominum.
**(5-2) Et conuocata turba cum disci-
pulis suis dixit eis
si quis uult post me sequi
deneget se ipsum
et tollat crucem suam
et sequatur me
5qui enim uoluerit animam suam sal-
uam facere perdet eam
qui autem perdiderit animam suam
propter me et euangelium saluam
eam faciet

Et adprehendens eum petrus. coepit increpare eum. **iesus autem conuersus. et uidens
discipulos suos. comminatus est petro. dicens. uade retro me satana, quoniam non intellegis
quae dei sunt. sed quae sunt hominum. **et conuocata ad se turba cum discipulis suis.
dixit eis. si quis uult post me sequi. abneget semetipsum et tollat crucem suam. et se-
quatur me. *^qui enim uoluerit animam suam saluam facere. perdet eam. qui autem
perdiderit animam suam propter me. et euangelium. saluam faciet eam. **quid enim pro-
derit homini. si lucretur totum mundum. et detrimentum faciat animae suae. *' aut quid
dabit homo commutationem pro anima sua. **qui enim me confusus fuerit. et mea uerba in
generatione ista adultera et peccatrice. et filius hominis confundet eum. cum uenerit in
gloria patris sui cum angelis sanctis. — IX. x (5) Et dicebat illis. amen dico uobis quia sunt
quidam de hic stantibus. qui non gustabunt mortem. donec uideant regnum dei. uenientem

33. comuersus G. dicipulos R. conminatus
GO. retro-post D. o».meZ. sathana ΟὟ;
satanas D:zPIKM'OQRX *euz., satenas L. sapis 4
ea QW. que se. D. 2 hominum sunt Dí(suis
fro sunt)KOVZ.

34. cumuocata Οὗ, conuoca G*. post me sequi
ABCPHOI*LMOQRTX:*Y cod. caraf., Bentl. d
fuf) ἐφ: sequi post me ὁ, post me uenire G gu. cz
axr., post me uenire et sequi; me sequi DKW'VW
X*Z vg. Tisch., ἢ» sequime a 5s. deneget: neget
KO(/ortasse negat) V X*Z* cor. uat.* ; abneget LQ.
seipsum 1460 uerbo BGNTY ; semet ipsum H!'O'T(se-
med)W og. 73scÀ.; -- sibi Q. os. et t. or. suam R.

35. hanimam C. salbam C. perdat D?P*G.
perdiderit: i fr. im ras. O. et: inueniet Japsu
D sed expunct.; 4 propter L. aeuanguelium 4
meum D. saluum G ; salua T. Ἢ» faciet eam G
vg. Tisch.

36. ον». enim R. homini: -mini Zz//. sin. O.
lucreatur L. 7 totum mundum DI*R. faciat
(cf. lucretur) D?PG(fatia)ILMNOQRVWXYZ
vg. uett. Dlur., facit 1: faciet ABCHOKT 7,
2 animae suae faciat zz. anime sue ὟΝ.

37. quid : quam D. dauit O*. commotationem
D3PLR ; commutationis KM'VWX*Z vg. cor. wat.
pro animam suam O*, pro animam sua G.

38. enim ; autem P". o». me D. oonfusus
(ἐπαισχυνθῇ) ABCIPSFGOIMOV*XYZIRGL Par.
Lat. 13171, codd. antiq. ap. Erasm., cor. wat., et
a 5 c f ff (3) q et confussus DLR : confessus ΡΨ
(-esus) HKNTQTV*WS S corp.oxon. cum d ki v v,
2 confusus fuerit me Zent/. ἢ» et uerba mea Q
vg.; om. D. peccatricae CI. confundetur (ἐπ-
αἰσχυνθήσεται) cum. ABCHX?OKMMO*VXZIBU
Par. Lat. 13171 d z & 5t, confundet DIPGIQR a
bcf fa q r, confudet L: confitebitur H*?O*" T W6 Ὁ
corf. oxon., confidetur Y, confitetur 7, confidet »,.
quum CO. angelis (hang. C, agg. M, angu. D)
sanctis codd. ?/ur. et H* et vg.: angelis suis KV,
angelis suis sanctis H!O.

IX. 1. Zncepamus ad et dicebat illis cw»
Stephano 1555 et 938. 7isch. Nou. Test. Graec. ed.
8 efc. : ἕμε. ad et post dies sex (T vg. 7Zsch. ad-
stantibus T. uidiant L. uenientis W. cor. wat. tg.
uirtute * sua LQ.

Hha

230 EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. [1X. 2-9.

2(ix.!) Et post dies sex adsumit iesus
petrum et iacobum et iohannem

et ducit illos in montem excelsum
seorsum solos

et transfiguratus est coram ipsis

3 (9 et uestimenta eius facta sunt splen-
dentia candida nimis uelut nix

qualia fullo super terram
non potest candida facere

4 (δ) et apparuit illis helias cum mose

et erant loquentes cum iesu

5 (9) et respondens petrus ait iesu

rabbi bonum est hic nos esse

et faciamus tria tabernacula

tibi unum et mosi unum et heliae unum

6 (9 non enim sciebat quid diceret
erant enim timore exterriti
7(9 et facta: est nubes
obumbrans eos
et uenit uox de nube dicens
hic est filius meus carissimus audite
illum
8 (0) et statim circumspicientes
neminem amplius uiderunt
nisi iesum tantum secum
9 (8 et descendentibus illis de monte
praecepit illis ne cui quae ujdissent
narrarent
nisi cum filius hominis a mortuis
resurrexerit.

in uirtute, 2 (ix. Det post dies sex adsumsit iesus petrum. et iacobum. et iohannem. et
duxit illos in montem excelsum seorsum solos. et transfiguratus est coram ipsis. 3 9et
uestimenta eius facta sunt splendentia candida nimis. uelut nix. qualia fullo. super terram
non potest candida facere. 4 (5) εἱ apparuit eis helias cum moyse. et erant conloquentes cum
iesu. 5 (9et respondens petrus. ait ad iesum. rabbi bonum est nos hic esse. et si uis
faciamus tabernacula tria. tibi unum. et moysi unum. et heliae unum. 6 (δ non enim sciebat
quid diceret. erant enim timore exterriti. 7. (9 et facta est nubes obumbrans eos. et uenit
uox de nube dicens. hic est filius meus dilectus ipsum audite. 8 (0) εἴ confestim circumspi-
cientes. neminem amplius uiderunt secum nisi iesum tantum. 9 descendentibus autem illis
de monte. praecepit eis. ne cui enarrarent quae uiderant. nisi cum filius hominis a mortuis

2. sex : -UI- D; septem Ὁ. adsumit (παραλαμ-
Báve)ABCHONTX*Y/, ass. IMX*Z'Io $T, adsumet
O: adsumpsit D:PGLQRZ*(-msit)guz., assumpsit
KT(-msit)VWS curs uett. vell. qui perfectum
Áabent. ioannem Sp. duxit W. exelsum T.
sehorsum C. solos (gr. κατ᾽ ἰδίαν μόνουΞ) cus
BGKMVW vg. ὁς i 5, cf. solus cum solis £:
solus ACDPHOILNOQRTXYZ gaf£., cod. af.
Erasm., a d f i* n 9 ὃ (non A) aur.

3. eius: ipsius ?P"eR. factas (ow unt) L;
facta (o»«. sunt) *P* sed τ p. splendentia: ent
in ras. ΤΊ splendencia W ; splendida 3P*G; -et
GH:OW vg. candida τ nix D sed expunc.
splend)]entia . . . qua(1lia ZZ. stir. scr. K. ueluti
C, uelud LW, vellut G; sicut K*(corr. Kom.
uelut nix F. terra GO?. — non potest super
terram vr.

4. aparuit 1, elias T vg. oum mose ABG
MOXYZ : c. moyse CPHOIKN'QRVW oz. 7ZiscA.,
c. moise L, c. moisi R, c, moy D ; et moises T.

5. oft. respondens L. osí petrus ras. fere 3
att, H. Ἢ aitpetrus [Ὁ ; petrusdixit X*. iesu:
ofi. L; ad iesum QX*. hio nos esse (com£ra

graecum) ABHOMORX*YZ e/ nobis hic nos esse
Ρ: 2 nos hic esse (ἡμᾶς ὧδε εἶναι) CDGIKN'V
WX* gg. Tisch. cum cd f f 3i Φ 8 aur.; hic esse
L ; nobis hic esse T a ὁ (£) /r ; nobis esse hic Q;
deinde om. et QT cor. uat. mg. faciamus t hic
W. trea IP'GL; 1D. tauernacula O. soluit
7 tab. tria Bent]. cur graec. 94. om. et ante ταοβὶ
&. mosi ABMORXYZ, mose G: moysi ?PHOI
KLM'Q vg. 7Zsch., moyse CV, moisi TW, moy D.
helie ὟΝ, eliae T zg.

6. sciebant T*. quid : quod Z*(corr. Z!'). enim:
om. ἵ,; autem AX.

7. nubis :PFH*MY; nubs D:PvGLT e£a ὁ d fn.
hobumbrans C, obbrans OO. est;sec.: om. L; esZ*.
karissimus NT TW, kcarissimus C, charissimus vz.

8. circunspicientes 918, circum specientes L,
circumspiciens Οὗ, circuminspicientes TZ. os.
seoum D.

9. discendentibus D:PLO*?R. de montem G.

"aecipit ?PLQR, prec. D. cui: cuiquam oz. ὁ.
que Z* ; quod 9. narraret X* ; dicerent G c r.
quum CO. filius L. ressurexerit D ; resurrexit
9, εἰ 7 resurrexit a mortuis Q.

IX. 10-18.] EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. 231

suos uidit turbam magnam circa eos
et scribas conquirentes cum illis
16 (19 et confestim omnis populus uidens
cum a mortuis resurrexerit. eum stupefactus est
11 (10) (59. 6) Et interrogabant eum dicentes [expauerunt ] et accurrentes salutabant
quid ergo dicunt pharisaei et scribae eum
quia heliam oporteat uenire primum? | 18 9 et interrogauit eos quid inter uos
12 (11) qui respondens ait illis conquiritis ἢ
helias cum uenerit primo | 17 (19 91-2? Et respondens unus de turba
|

10 (9) (88-10 Et uerbum continuerunt |
apud se
conquirentes quid esset

restituet omnia dixit
et quomodo scriptum est in filium magister attuli filium meum ad te
hominis ut multa patiatur et con- habentem spiritum mutum
temnatur 18 (17 qui ubicumque eum adprehenderit
13 (13) sed dico uobis quia et helias uenit et allidit eum
fecerunt illi quaecumque uoluerunt et spumat et stridet dentibus et arescit
sicut scriptum est de eo. et dixi discipulis tuis ut eicerent illum
14 (13) (90. 10 Et ueniens ad discipulos et non potuerunt

resurrexerit. 10 (9 et uerbum continuerunt aput seipsos. conquirentes quid esset cum a
mortuis resurrexerit. 119 et interrogabant eum dicentes. quid ergo dicunt scribae. quia
heliam oportet primum uenire. 12 (1) 401 respondens ait illis. helias cum uenerit primo
restituet omnia. et quomodo scribtum est in filium hominis. ut multa patiatur. et contem-
natur. 13? sed dico uobis. quia et helias iam uenit. et fecerunt 11. quaecumque uolue-
runt. sicut scribtum est de eo. 14 (9 et ueniens ad discipulos suos. uidit turbam multam
circa eos. et scribas altercantes cum eis. 15 (5) et confestim. omnis populus uidens eum.
stupefactus est. et adcurrentes adorauerunt eum. 16 (1? et interrogauit illos. quid inter uos
conquiritis.

17 (15 Et respondens unus de turba dixit. magister attuli filium meum ad te. habentem

Spiritum mutum, 18 (17) qui ubicumque eum adprehenderit. allidit eum et spumat. et stridet

IO. Üersus bis scr. br. ice eras. T. uerbom H*
(um H!) aput CIPGORZ*. quid est Z; quod
esset hoc T. quum CO.

II. interrogauerunt G. quid ergo (ὅτι gv. 4.)
codd. og.eta f 18 aur. : qui enim L ; quia ὁ d fii;
quid utique c; quare £& g r. dicent C. μομε
em. phar. et Zes// pharisei ὟΝ, farisei DP,
fariss. L. scribe W. eliam T vg. oporteat
(gv. δε AxPHOIMNOWXYS, d. Mt. xvii. 10:
oportet BC(hop)GKLQRTVZISQ, ^caf fo &
41g r ὃ aur.; oporterit D; om. 3. Ὁ primum
uenire D:iPKOVZ e uett., sed. aduenire pri-
mum /.

I2. illis: eis M. elias T 2g. e£ $. 13. quum CO.
primu O*. restituit G* (Jes/.). scribtum DLOYZ.
de filium O*, de filio O9. paciatur W. con-
tempnatur D'PGOLN"W Y; condempnatur QR.

I3. om. et D:P*RTW. quaecunque 938;
quanta G. scribtum GOYZ.

I4. suosomittere uoluit Bentl, magnà magnam
lapsu V. scribes K, sribas Y*. conquerentes T.

15. eum : iim NW vg., cor. uat. mig. stupe-

factus est [expauerunt]-zrae. ἐξεθαμβήθησαν
wel ἐξεθαμβήθη, ex duplici ut liquet uersione, sed
*ton facile est iudicare in quam partem inclinauerit
Hieronymus; cf. stupefactus est f ( Bent/.), expaue-
runt c d f.i r, expauit g ar. ; codd. nostri at.
est expau. A:P*FH*Y: st. est et expau. ΒΟ
SGH'OIKLMNOQRVWXZ vg. T7ish. 15;
stupefacte (-ti corr.) sunt et expau. T. et adcur-
rentes ?P!L(-ei)R; et occurrentes DNTW gat. ;
accurrentesque KLO*VXZ ; et gaudentes c d f, 14
(2. e. poa xepovres D 270 mpoarpéx.), et cadentes 5,
€f. O. L. Bill. Texts, Y. 5. 116. saluabant R.

16. interrogabat L. conqueritis H. —— conq.
inter uos tuit Bent.

17. adtui BCGM'OR, adtulli L; attulit Y.
meum swf. 5. X. 2 ad te filium meum T.
abentem C. mutum (dAaAov) codd. plur. et vg.
d f f, k18aur.: inmundum D9PLQR zat. a ὁ 3,
mutum inmundum 7, ἢ» inmundum mutum c.

I8. qui: seguitur ras. unius ii!t. A. ubicunque
W$13B, hubicumque C, cumque L; ubique D
adprehenderit cu; ADHMNTQX ef adprae. BC

232

19 (18) qui respondens eis dicit
o generatio incredula
quamdiu apud uos ero?
quamdiu uos patiar?
afferte illum ad me
20 (19) et attulerunt eum
et cum uidisset illum statim spiritus
conturbauit eum
et elisus in terram uolutabatur spumans
21 (20) et interrogauit patrem eius
quantum temporis est ex quo hoc ei
accidit ?
at ille ait ab infantia
22 (21) et frequenter eum et in ignem et in
aquas misit ut eum perderet

EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM.

[ΙΧ. 19—25.

sed si quid potes adiuua nos
misertus nostri
23 (22) jesus autem ait illi
si potes credere omnia possibilia cre-
denti
24 (?3) et continuo exclamans pater pueri
cum lacrimis aiebat
credo adiuua incredulitatem meam
25 (24) οἱ cum uideret iesus concurrentem
turbam
comminatus est spiritui inmundo di-
cens illi
surde et mute spiritus
ego tibi praecipio exi ab eo
et amplius ne introeas in eum

dentibus suis et arescit. et dixi discipulis tuis. ut eicerent illum. et non potuerunt. 19 (Set
respondens eis. dixit. o generatio incredula. quamdiu aput uos ero. quamdiu uos patiar.
adferte illum ad me. 20 (15) οἱ attulerunt eum ad illum. et cum uidisset eum spiritus in-
mundus. statim conturbauit eum. et cadens in terram. uolutabatur spumans. 21 ()et in-
terrogauit iesus patrem pueri dicens. quantum temporis est. ex quo ei hoc accidit. at ille
ait. ab infantia. 22 (9) nam frequenter eum. et in ignem misit. et in aquam. ut perderet
eum. sed si quid potes adiuua nos. et miserere nobis, 23 (?iesus autem ait illi. si potes
credere. omnia possibilia sunt credenti. 24(9)et continuo. exclamans pater pueri cum
lacrimis dixit. credo domine adiuua incredulitatem meam. 25 09 cum autem uidisset iesus.
quia concurrit turba. comminatus est spiritui inmundo. dicens illi. surde et mute spiritus

-

ePOILORY, adpreen. T, apprehen. KVWZ? vg.
Tisch.: adprehendit FG(adprehin.*); deprehen-
derit Zt. — adpr.eum C. allidit (ῥήσσει) D?P
OIKMRTVWXZ f r et ad. ABCH'LOQYZ* g:
allidet NW a ὁ i εἰ adlidet GHS*, wet/. re. elidit c,
elidet 2 az*., colludit &, applontat d, o$. δ; et ἢ»
eum allidet F. eum : illum zz. stridit CKO*RTV.
harescit C. dixit HR. — iecerent DL, eiecerent
:PM', eiicerent og. 7Zsc4. eum D. poterant D.

19. dixit GLORX*Y og. . » dicit eis BW, dixit
eis Q, dixitei ὦ. generatio: 4 malaL; τ praua
et cor. uat. ott. quamd. ap. uos ero D. quandiu
bis 118, sec. D:P9. aput CIPGORZ*. hero C.
2 eroaput uos G. paciar W. — patiar uos ἃ
Bentl. afferte (c. i. 32, iv. 8, M1. xiii. 23, xiv.
18 etc.) FOKMQVWX*Z? gg. : adf. ABCD:PGHI
LNORTX?YZ*.

20. attulerunt (cf. s. 17, e? vi. 38) D:PHIKM
VWXZ vg., attull. Y, atull. R: adtulerunt ABCG
OL(adtull]WOQT. quum CO. illum: eum L
vp. conturbabit T, conturuauit O. eum sec. : illum
v7g.; puerum F. elisus (-iss. DR) in terram
(πεσὼν ἐπὶ τῆς γῆ) ACD:PFGHOI*MOXY 2g.
codd. Walkeri,Ó q 9 aur.: elisus in terra BI'KL

NTQRTVWZ cor. uat. d i1; cadens in terram ac
J ffs: concidit super terram et &. uolutatur C.

21. eius -- dicens BNTO. quamtum H. ei
hoc acc. og., 2 hoc acc. ei Zend. ; om. hoo TX*.
om. ei DP. accedit ?P, acccdit L*(sed corr.).
at: et LY$. hab C. infancia W.

22. oft. et antc in ignem CKOTVWX*Z vg.
ignes X* u£ ud/ur. | om. in sec. L.. aquam DG$ ;
aqua Z*(corr. Z2); quas L, missit DL. o», si
L. adiuba TX. mesertus M; miserere T; et
miserere L. potes usque ad illi si s. 23, ori. D.

23. om. autem T. possebilia L; --sunt BH?
ONTOTWX ve. c f 1 aur.

24. oz. continuo F.la hrymis 938, lacrymis
ST. ait G; agebat Ὁ. credo siste addit. ACD:P
GH*LMRY JZentl.,diklr et gr. NABC*DL:
Tt domine BFH*OIKNWTOQTVWXZ vg,abcfq
(2 dom. credo) δ awr., gr. f/jur. adiuba Z.

25. quum CO. uidisset 9. ihesus C. cuncur-
rentem O*, currentem L. conminatus FV. spü
ΜῈ. immundo M zz. Z?sch. om.ili R. Ὁ mute
et surde solui? Bentl, precipio CDW. 7 prae-
cipio tibi vg. exii R. hab...hamplius C. ne:
non GMZ^*. introias L.

IX. 26—35.]

26 (23) et clamans et multum discerpens
eum exiit ab eo
et factus est sicut mortuus
ita ut multi dicerent
quia mortuus est
27 (26) jesus autem tenens manum eius ele-
uauit illum et surrexit.
38 (77) (52. 10) Et cum introisset in domum
discipuli eius secreto
interrogabant eum
quare nos non potuimus eicere eum ?
29 (28) et dixit illis hoc genus in nullo
potest exire nisi in oratione et
ieiunio.

80 (29) (98. 3) Et inde profecti praetergredie- -

bantur galilaeam

EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM.

253

nec uolebat quemquam scire
31 (30 docebat autem discipulos suos
et dicebat illis quoniam filius hominis
tradetur in manus hominum
et occident eum
et occisus tertia die resurget
33 (3) at illt ignorabant uerbum
et timebant eum interrogare.
33 (32) (04-19) Et uenerunt capharnaum
qui cum domi esset interrogabat eos
quid in uia tractabatis?
34 (53 (95-2) At illi tacebant
siquidem inter se in uia disputauerant
quis esset illorum maior
35 94 et residens uocauit duodecim et ait
illis

ego tibi praecipio. exi ab eo. et amplius ne introeas in eum. 26 (35) et clamans et multum
discerpens eum. exiit ab eo. et factus est sicut mortuus. ita ut multi dicerent. quia mor-
tuus est. 27 (25) jesus autem tenens manum eius, eleuauit eum. et surrexit.

28 (*) Et cum introisset in domum. discipuli eius. secreto interrogabant eum dicentes.
quare nos. non potuimus eicere eum. 29 C9 et dixit illis. hoc genus in nullo potest expelli
nisi in oratione et ieiunio. 30 €9 et inde profecti iter faciebant per galileam. et non uolebat
quemquam scire. 319 docebat autem discipulos suos. et dicebat ilis. quoniam filius
hominis tradetur in manus hominum. et occident eum. et occisus. tertia die resurget.
32 G)atilli. ignorabant. hoc uerbum. et timebant eum interrogare. 33 0? et uenit in ca-
pharnaum. et domum ingressus interrogabat eos. quid in uia cum alterutro tractabatis.
34 (99 at illi tacebant. inter se enim conquirebant. quis esset illorum maior. 35 (59) οἱ resi-

dens uocauit. xii. et ait illis.

26. orm. et O*. clamans et multum discer-
pens (κράξας καὶ πολλὰ σπαράξας gw. fere omm.)
curs BCGIKLM(» cl. multum et d.) TVZ d f 1/4 !
(g) aur. Bentl.: exclamans et m. disc. DOR(desc.)
WX vg. 73scÁ. ; excl. multum et disc. (g». A et αἰ.
fauc.) ΗΘ δ; excl. et disc. (o5. multum) F ;
excl. multum disc. (os. et) A:PH*Y, e clamans
multum disc. Q; saria uett. vell. clamauit (excl.
€) et dissipauit c Ζ, exclamauit et multum discer-
pens f4 exclamans cum multum conlisisset a,
exclamans autem ille spiritus immundus discer-
pensó. exiuit R ; etexit Q. hab C. eeo Q.

37. 0m. tenens T* ; 7 manum eius tenens Tre,
aeleuauit C, et leuabit T. illum: eum D*P*v?FNT
ΕΥ̓ vg. 7isch. surrexit τ εἰ reddidit illum patri
suo T ex Luc. ix. 42.

28. quum CO. introiisset D, introuisseet :P*(u
exfp.). om.in LR. om. eius D?P. eum fr. 4 di-
centes ΗΘΜ. o». nos T. eiecere M, iecere DL,
elicere zg. ZiscÁ. illum R.

49. dicebat Θ. illis-ihs DLQ. potens Y.

si quis uult primus esse. erit omnium nouissimus. et

horatione C. ieiunio: eiunio ?P*(sed corr.)R*
(sed corz.); ienio Καὶ ; geiunio C ; ieiuniis T ; ieiu-
nium H.

30. praegred. X*, pretergred. DHL, praetergrad.
T. galileam CIPGKLN'ORWY, gali D. nec:
et neL. uolebant QT*. quenquam 5$.

31. autem : τοί enim Zení/. traditur B.
hoccident C. hoccisus C, occissus DP; om. G,
tertia: 11. Ὁ. diae C.

32. ad O, e£ usque uerbum 2721. min. om.
uerbum et timebant R. - interrogare eum vg.

33. uenierunt D. capharnauum ?P*R; cafar-
naum L. quum CH*O. esset (γενόμενος) cum
AFGH*KMNMOVXZB Erasm. Bentl. (a) ed (f) $
φδ: essent BCD:PH'OILQRTWYS Θ0Γ ὁ καὶ / aur.
interrogabant T*Y, interrogat C. quid: qui O*.
tractabitis NT e£ -uitis O*.

34. 86: t lantum, /apsie V. tacuerunt O. intra
G. in uia inter se BT og. disputauerunt CL
NTOQRT. - quis eorum (5zc) maior esset zz.

35. resedens DO, residiens R ; respondens P.

234

si quis uult primus esse
erit omnium nouissimus
et omnium minister
86 65) et accipiens puerum statuit eum in
medio eorum
quem ut complexus esset ait illis
37 99) quisquis unum ex huiusmodi pueris
receperit in nomine meo me recipit.
06-1) Et quicumque me susceperit
non me suscipit
sed eum qui me misit.
38 (97) (97. 8) Respondit illi iohannes dicens
magister uidimus quendam in nomine
tuo eicientem daemonia qui non se-
quitur nos et prohibuimus eum
39 (88) jesus autem ait nolite prohibere
eum
nemo est enim qui faciat uirtutem in
nomine meo

EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM.

[IX. 35-43.

et possit cito male loqui de me

40 (33) qui enim non est aduersum uos pro
uobis est.

41 (40) 08-6) C)yuisquis enim potum dederit
uobis calicem aquae in nomine meo
quia christi estis

amen dico uobis non perdet
mercedem suam.

42 (41) (99-2) Et quisquis scandalizauerit
unum ex his pusillis credentibus in
me

bonum est ei magis si circumdaretur
mola asinaria collo eiu$ et in mare
mitteretur.

43 (42) (100- δ) Ft οἱ scandalizauerit te manus
tua abscide illam

bonum est tibi debilem
introire in uitam
quam duas manus habentem

omnium minister. 3669 et accipiens puerum. statuit eum in medio eorum et conplexus
eum. dixit illis. 37 69 quisquis unum ex huiusmodi pueris. receperit in nomine meo. me
recipit. et quicumque me recipit. recipit eum qui me misit. 38 (57) respondit autem illi
iohannes dicens. magister uidimus quendam in nomine tuo eicientem daemonia. et pro-
hibuimus eum. quia non sequitur nos. 39 69 iesus autem dixit nolite prohibere eum. nemo
est enim qui faciat uirtutem in nomine meo. et possit cito male loqui de me. 409 qui
enim non est aduersus uos. pro uobis est. 41 (*) quicumque enim. potum dederit uobis.
calicem aquae frigidae in nomine meo. quia christi estis. amen dico uobis non perdet mer-
cedem suam. 42 (4) εἴ quicumque scandalizauerit unum ex his pusillis. credentibus in me.
bonum est. ilii magis. si circumdaretur mola asinaria collo eius. et in mare mitteretur.

43 ('9 et si scandalizauerit te manus tua. abscide illam. bonum est tibi debilem introire in

uocabit T. duodecem 9P*; .xir- DLRW. primü
L. om.esse R. erit: fiatL. o".omnium ser.
F.
36. puerum τ et Ὁ. queO*, quem O'. ut AD
ΦΡΗΘΜΟΥ͂: cum BGIKWQVWXZ vg. Tisch.,
quum CT ; o5. L(quem cum plexus)R ; wet. una
woce cum; ut widetur emendatio Hieronymiana
e5se.. complexus ABH(L μές supr.)MQWX«SY
vg.:conpl. CDzPGOIKM'ORTVX*Z. esset : est
se et Q.

37. quisquis 4 enim G. unum: autem T.
cuius modi L. reciperit BD?PL(rerecip.)QR ; ef
7» in nomine meo reciperit Ὁ. δε. in nom. meo
«sque ad me susceperit D. recipit: recepit Z!.
quicunque W 3B. susciperit BIPLRY. suscipit:
suscepit H*O. missit ΡῈ. - misit me vg.
Tisch.

38. respondens H*9 ; respondet G*. iohannis
CD?P!ILRXY*, ioannes &(L. om. dicens W;
sequitur rasura forsan ei ΞΡ. magister im ras.

K. quemdam GL. iecientem DL, eiicientem vg.
Tisch. demonia D:PLW. proibuimus CLXZ. 2e
uett. wide W. H. Introd. $ 141.

39. proibere CGT. nemo: non T. fatiat G ;
facit BD:P*H*LQW. | uirtum R*( -- te Res). os.
in nomine (a4 fin. ?ag.) L. posit GL, posuit D,
posset T. malal. T; maleloqui D.

40. aduersus L.

41. ori. enim W. 2 dederit potum ?P. aque
ἮΝ; -frigidae Bo $ rat. cor. uat.* b f, et frigide
OT ; ex Mt. x. 42. uobis sec. ὁ quia QR gu/.. mer-
cidem LR, mercem Q.

42. quic quis L; siquis T. scandalizaberit TZ!.
hiis RW; om. D. pussiliis D:zPLNTR. om. est
D. ei: illi *P*«OR. circumcidaretur M. assina-
ria D?PL. in anfecollo Ὁ. in mari G.

43. scandalizaberit TZ. habscide C, abscinde
B vg. eam ?P" LL. introire: introre L, ingredi
R. ad uitam DKV. duas: 11D. ire: iure R.
gehennem Y, gechenam L, gychennam Ὁ. o». in

IX. 43—X. 1.]

ire in gehennam in ignem inextin-
guibilem.
44 (43) (101. 10) ΤῸ; uermis eorum non mo-
ritur et ignis non extinguitur
45 (44) et sj pes tuus te scandalizat
amputa illum
bonum est tibi claudum
introire in uitam aeternam
quam duos pedes habentem
mitti in gehennam ignis inextingui-
.bilis
46 (45) ubi uermis eorum non moritur et
ignis non extinguitur
47 (^9 quod si oculus tuus scandalizat te
eice eum
bonum est tibi luscum
introire in regnum dei

EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM.

235

quam duos oculos habentem
mitti in gehennam ignis
48 (41) ubi uermis eorum non moritur et
ignis non extinguitur
49 (48) ormnis enim igne sallietur
et omnis uictima sallietur.
50 (49) (102. $) Bonum est sal
quod si sal insulsum fuerit
in quo illud condietis ?
habete in uobis sal
et pacem habete inter uos.
X.100»9) Et inde exsurgens uenit in
fines
iudaeae ultra iordanen
et conueniunt iterum turbae ad eum
et sicut consueuerat iterum docebat
illos

uitam. quam duas manus habentem. mitti in gehennam in ignem inextinguibilem. 44 (*) ubi
uermis eorum non moritur. 45(*9et si pes tuus scandalizat te. abscide eum. bonum est tibi
clodum introire in uitam. quam duos pedes habentem mitti in gehennam in ignem inextingui-
bilem. 46 (*)ubi uermis eorum non moritur. et ignis non extinguitur. 47 (*9 quod si oculus
tuus scandalizat te. eice eum. bonum est tibi unum oculum habentem introire in regnum
dei. quam duos oculos habentem mitti in gehennam ignis. 48(*)ubi uermis eorum non
moritur. et ignis non extinguitur. 49 (*) omnis enim igne salietur. et omne sacrificium sale
salietur. 50 (*) bonum est sal. quod si sal insulsum fuerit. in quo condietur. habete in
uobis salem. et pacem habete inter uos. Χ. ! Et inde exsurgens uenit in fines iudeae trans

icrdanen. et conueniunt iterum turbae ad eum. et sicut consueberat. iterum docebat eos.

ante ignem H*( - H)QRVY. ignis inextinguibilis
Q. orm. in ignem... moritur et s. 44 L.

44. hubi C, Ibi V. morietur GKM'R.
tinguetur KN'QOTZ ; extintinguitur L.

45. 45-6 om. uersus Ὁ. 2» scandalizat te zPGNT
W BéntL, scandalizauerit te L. M hamputa C.
eum G. tibi est KM'OVZ. clodum G9, clu-
dem L. introirae Y. etemam CW, aeterna O.
abentem C. gechenam L. inextinguibili K ; non
extingvibilis Q.

46. hubi C. morietur KN'RZ. ignis * eorum
O. extinguetur KNT TZ, extingur L.

47. Uers. 47-48 om. Z*, suppl. in marg. Z
om. Si Ὁ. hoculus C, occulus R. eiece MI, iece
DL, eice vg. ZisÀ. tibi est ?PNT ; tibi iw
-p.D; om:est R. luscum: caecum R. intro-
irae Y. duos: .11:: Ὁ. hoculos C. o5. mitti L.
gehennem Y, geennam Z?.

48. hubi C. morietur GKM'RTV. ignis ὁ
eorum 3P*"(R. stinguitur G; extinguetur KMN'TV.

49. omnis (homnis C, omnes GO) enim (om.
L) igne (igni BL, ignis *P'!'R 4u/) saellietur
(sali. BCOIKOV ραν. vg. 71sch., examinantur G)

exe

et omnis (homnis C, omnes O) uictima ( 4 sale
FGW cor. wat.* vg. Tisch. Amór.) salliotur (sali.
BCGOIKNTOV vp. Tisch.) cut codd. fere omnibus,
vg. et graecis plurimis ACNX cíc.: omnis enim
igne salietur D/5; omnis enim uictima salietur
T c f; omnis hostia insalabitur a; omnia autem
substantia consumitur & (ἡ. 6. οὐσία fro θυσία, et
ἄναλω. 270 αλι αλισ.), e£ omnis enim victima sale
salietur (2), omne entm sacrificium sale salietur
d; omnis enim igne salietur et omne sacrificium
sale salietur /, omnis enim ignis allietur et omnis
uictima salis allietur g ; cf. was γὰρ πυρὶ ἁλισθήσεται
(N)BLA τ. τόν. ZYscA. 8, W. H. (wide Woestcott
εἰ Hort * Introduction! $ 14a).

50. insalsum D?PH af. illut GZ*. condietur
M. om.habete in uobis sal ?P*( τ 5p). sal:
salem BC?PMLORTX"*Z*. Ὁ» inter uos habete D.

X. 1. inde: exinde ΡΟΝ. exurgens CMOT
Zvg.; surgens D:P*NW. finisO. or». uenit in
fin. D. iudeae CCPILWTO*RVZ, iudee W, iudae D.
hultra C. ihordanen C, iordanem G*PMRTV vg.
conuenerunt L. turbe W. Ὁ» ad eum turbae Q.
consuerat D?PLO*QR. illos: eos SP GLOR.,

Ii

236

?et accedentes pharisaei
interrogabant eum
si licet uiro uxorem dimittere
temtantes eum
8 at ille respondens dixit eis
quid uobis praecepit moses ?
*qui dixerunt moses permisit libellum
repudii scribere et dimittere
5 quibus respondens iesus ait
ad duritiam cordis uestri scripsit uobis
praeceptum istud
* ab initio autem creaturae
masculum et feminam
fecit eos deus.
"Propter hoc relinquet homo patrem
suum et matrem

EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM.

[x. 2—12.

et adhaerebit ad uxorem suam
$ et erunt duo in carne una
itaque iam non sunt duo
sed una caro
? quod ergo deus iunxit
homo non separet.

10 (104. 10) Et in domo iterum discipuli
eius de eodem interrogauerunt
eum.

1t (06. 2) Et dicit illis

quicumque dimiserit uxorem
suam et aliam duxerit
adulterium committit super eam

1? et sj uxor dimiserit uirum
suum et alii nupserit

moechatur.

* et accedentes pharisaei. interrogabant eum. si licet homini uxorem dimittere. temtantes
eum. *at ille respondens. dixit eis. quid uobis praecepit moyses. *qui dixerunt. moyses
permisit libellum repudii scribere. et dimittere. *et respondens iesus ait illis. aduersus
duritiam cordis uestri. scribsit uobis moyses. praeceptum istud. *ab initio autem creaturae.
masculum et feminam fecit deus. "propter hoc relinquet homo patrem suum. et matrem
suam. et adhaerebit uxori suae. *et erunt duo in carne una. itaque iam non sunt duo sed
una caro. ? quod ergo deus iunxit. homo non separet. ^et in domo iterum discipuli eius
de eodem sermone interrogauerunt eum. 1 οἱ dixit illis. quicumque dimiserit uxorem suam
et aliam duxerit. adulterium committit super eam. Pet si mulier dimiserit uirum suum.

3. et. ad init. om. Q spatio famen relicto.
accidentes LNT. pharissaei R, pharisei D:PW,
farissei L. eum: illum CT. liceret Z*(corr. Z!).
huxorem C; 4 suam Θ. demittere N'Y. tem-
tentes ABTXYZ: tempt. CDPGHOIKLMN'O
QRVW Z7iscÀ., tent. vg.

3. ad O. precepit D, praecipit POR, prec. L.

3.4. moses Jis codd. P]ur.: moyses bis CIPHO
KMNTQV vr., ?r. W ; moises δὲς T, er. L, sec. W ;
moy δὲς D.

4. om.quidixeruntmoses LR*( 4- R!). permissit
?PLR, premissit D. libelum repudi L. repudii
sor. et dimittere /j//. mim. in ras. K. demittere
Mr.

5. duriciam ὟΝ. scribsit GOZ*, scrip- D.
-uobis- moses ὦ. preceptum D. istut Z*, istum
H ; illud :P*QW ; hoc ?P*eR.

6. ofi. oreaturae L. faeminam CO*Y, foemi-
nam 5 33.

7. propter hoo (ἕνεκεν τούτου gv. fPiur.)
ACD*PHIMQRTVY codd. ap. Waliker. vg. εἰ a
Jf 4 i: et dixit propter hoo BOKLN'OWXZ 0 c d ff,
g * gat. (dicens) cum gr. DN mistusc. ; et bene dixit

propter hoc G. relinquit O*,relinquid B. o». homo
L. ow. suum LVW. matrem-suam DOQ.
adhaerebit cum HOKMVYZ^- vg. : adher. ABC
D?PGILN'QRT(ader.) WZ*(-redebit) ; adhereuit
OX. ad uxorem (hux. C) suam (om. Y) : uxori
suae SP'VLM'ORT(sue) gat. cf. Hatch * Essays in
Bib. G.' 2. 150.

8. duo: .11- zs Ὁ. οι. δὰ DL. 7 caro una D.

9. iunxit ABCGH*IMO*QTXY c f 4, et iuncxit
SP*OcZ : coniunxit DH'KW og. 7isch., cor. uat.
cum ff, g, coniuncxit 3PPOLNTRV aód£ (7),
forsan ex Mt. xix. 6. separat Q.

Io. domu ὨΙΟΥ͂. o».de eodem Z* ( Z^).
2 interrogauerunt eum de eodem QR. ον. eum
L.

II. dixit KN'OVZ; ait G ze. qui cumque D,
quicunque $38. dimisserit DP. huxorem C. et
sec. im mg. H. conmittit CG, comittit L; com-
mittat D*(-it corx.). super ea B.

12. huxor C. dimisserit D?PL, demiserit H*.
alii: alio T*; ali M'(spatio famen relicto). nub-
serit CIMTXY, nubs erit L. mechatur LW, moe-
catur C, mecatur T, moecha&ur G.

X. 13-2o.]

13 006-2) Et offerebant illi paruulos
ut tangeret illos
discipuli autem comminabantur offe-
rentibus |
H4 quos cum uideret iesus indigne tulit et
ait illis
sinite paruulos uenire ad me et ne pro-
hibueritis eos
talium est enim regnum dei
l5amen dico uobis
quisquis non receperit regnum dei
uelut paruulus
non intrabit in illud
16 6ἴ complexans eos et inponens manus
super illos
benedicebat eos.

EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM.

237

11 007-2) Ft cum egressus esset in uiam
procurrens quidam genu flexo ante
eum rogabat eum
magister bone quid faciam ut uitam
aeternam percipiam ?
18 jesus autem dixit ei
quid me dicis bonum? nemo bonus
nisi unus deus
10 praecepta nosti
ne adulteres ne occidas ne fureris
ne falsum testimonium dixeris ne
fraudem feceris
honora patrem tuum et matrem
20 et ille respondens ait
magister haec omnia obseruaui a iu-
uentute mea.

et alio nupserit moechatur. !5et offerebant illi paruulos. ut eos tangeret. discipuli autem
eius comminabantur offerentibus. !*quos cum uideret iesus. indignatus est. et ait illis.
sinite paruulos uenire ad me. et nolite prohibere eos. talium est enim regnum dei. ^amen
dico uobis. quicumque non receperit regnum sicut paruulus. non intrabit in illud. 16 et
conuocans eos. inponens manus super illos benedicebat eos. " et cum egressus esset. in
uiam procurrens quidam genu flexo ante eum rogabat eum dicens. magister bone quid
faciam. ut uitam aeternam possideam. P iesus autem dixit ei. quid me dicis bonum. nemo
bonus. nisi unus deus. "haec praecepta nosti. non moecaueris. non falsum testimonium
dices. non fraudem facies. honora patrem tuum. et matrem tuam. "at ille respondens ait

13. hoff. δὲς C, auferebant G, cf. Mf. v. 24.
paruulus G. tangueret D. eos DxPGW.

I4. quos: quod δορά quum CO(u sup. Jin.).
uidisset G. senite G, sinete ?P. parulos O*(corr.
OU. ad expunxi? Z*. ne: non ΤΡ prohi-
buertis R, proibueritis L. Ὁ» enim estQvg. dei:
caelorum L ga*£.*.

15. def. B ad &. a7. amen... dei ZUf. min. scr.
X. quisquis HOIKNT'OeVWXYZ vg. f; 19:
quisque A(quis que)CD?PLMO*QRT ὁ d (sic
etiam viii. 35, 38 quisque enim confusus fuerit me
a n, cf. Plautum εἰ recentiores — Apadlesurm,
Aurelium: Uictorem, Sidonium, Ausonium, Pra-
dentium, ap. Draeger.. * Hist. Syntax der. Lat.
Sprache." p. 84. Lips. 1874) ; qui G c aur. ; ceteri
weteres quicumque a / & g. reciperit D?PLR.
uelud LW. parbolus C, paruus L. intrauit OX ;
introibit TZ*. illut CGHZ*.

16. conplexans CD*POLNTORT ; complectens
G. imponens I*Z vg. manum GL. benedicebat
eis GM.

I7. quum CO. egresus L, hegressus C; in-
gressus K cor. uat. mg. uia IKVWZ961B Ὁ cor.
uat. non autem cod. caraf.. quidam * in L. flexu
FGHOGQR οἱ AM. xxvii. 29. rogatbat G, roga-

bant Q. eum se. sine addit. AD:PGH*IMQR
Y3RL cor. uat.* 8 cum graecis 2durzmis: * dicens
CH'OKLN'OTVWXZS $ Par. Laf. 11955 cor.
uat, mg.,cumab(c)df lg r aur. et gr. 13. 69.
I21. 124 εἰ aJ. fauc. bone in ras. K,, fuerat forsan
bonum. qui ΕἸ τὰ R**). eternam C(s/ saepius)
W uit. aet. recipiam Q; 7 habeam uitam aeternam
L ex Mt. xix. τό.

18. dicit L. bonum: u dubium G. nemo:
non est T. ds/jff. min. Y!.

I9. precepta DW. o». ne ad. ne ocoidas L.
ne: non G semper. adulteris A*(-es AJSPH*(s4
sdtur)OYZ* ; adultereris NT, adulterabis G, adul-
terbis Ὁ. hoccidas C; occides GH!OQ. furoris
L; furaberis G. dicas L. ne fraudem feceris
(facias T): o». L. matrem τ tuam DLR.

30. et ACGHOLMNTORTY : at D:PIKQVW
XZ vg. Tis. ait sime addit. APGMO*VXY
cum cbgaur.: *illi CDH(-lli sup. Zins.)9IKLM"
O*QRTWZ ve. Tisch. cum bd f 1r (δ); ei a.
magister: 4 bone KNTOZ ; - bona V. » omnia
haec D:PKILOQVZ cor. wuaf., omnia hec TW,
homnia haec C. seruaui DNTQ; conseruaui C,
conseruabi T. iubentute O. mea: /i/f. »nzn. Y! ;
me D.

I12

238

?! (108. 3) Tesus autem intuitus eum dilexit
eum et dixit illi
unum tibi deest
uade quaecumque habes uende et da
pauperibus
et habebis thesaurum in caelo
. et ueni sequere me,
7: 199- 2) Οἱ contristatus in uerbo
abiit maerens
erat enim habens possessiones multas
?5 et circumspiciens iesus ait
discipulis suis
quam difficile qui pecunias habent in
regnum dei introibunt
"discipuli autem obstupescebant in
uerbis eius
at iesus rursus respondens ait illis

EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM.

[x. 21—29.

filioli quam difficile est
confidentes in pecuniis
in regnum dei introire
25 facilius est camelum per foramen acus
transire
quam diuitem intrare in regnum dei
36 qui magis admirabantur |
dicentes ad semet ipsos
et quis potest saluus fieri?
21 et intuens illos iesus ait
apud homines inpossibile est sed non
apud deum
omnia enim possibilia sunt apud deum
28 coepit petrus ei dicere
ecce nos dimisimus omnia
et secuti sumus te.
29 (110. 3) Respondens iesus ait

ili. magister haec omnia obseruaui a iuuentute mea. *'iesus autem intuitus eum. dilexit
eum. et dixit illi. unum tibi deest. uade uende omnia tua. et da pauperibus. et habebis
thensaurum in caelo. et ueni sequere me. 33 δὰ ille contristatus in hoc uerbo. abiit tristis.
erat enim habens diuitias multas. 35 εἴ circumspiciens iesus. ait discipulis suis. quam diffi-
cile qui pecunias habent. in regnum dei introibunt. * discipuli autem eius mirabantur in
uerbis eius. at iesus. iterum respondens. ait illis. filioli quam difficile est confidentes in
pecuniis. in regnum dei introire. *5 facilius est. camelum per foramen acus transire. quam
diuitem intrare in regnum dei. **ad illi eo amplius mirabantur. dicentes ad semetipsos. et
quis potest saluus fieri. 57 οἱ intuens eos iesus. aput homines impossibile est. apud deum
autem possibile est. omnia enim possibilia sunt apud deum. ? coepit autem petrus dicere
ei. ecce nos dimisimus omnia. et sequuti sumus te. ? quibus respondens iesus ait. amen

31. intuitus : intuens T; .-est L. dilexit eum
(ἠγάπησεν αὐτόν) codd. et vg. et uett. 9. (uel illum):
om. L εἰ DX* (om. d.e. et); osculatus est eum ^g
(illum), cf. Field O. N. ad lor. dixiteivg. uade 4
et D. quae cumque D, quaecunque 533, cumque Y.
abes C. uinde G, unde R, tessaurum D. celo
W ; caelum G"ij-lo corr.) ueniet D. orm. me
L*( 4 forsast tn. 2.).

32. in uerbo: 1 eius T; { hoc L; e». D.
habiit C, abit L.. maerens AHOIKMTVXYZ! :
merens CDXIPLVORWZ?* ; moerens og. 7YscÀ.;
tristis G. o». enim L. abensC. possesiones Y, pos-
missiones O*. — multas possessiones DNTR vg.

33. om. et Z*. circum spiciens AO, circun-
spiciens 938; circuminspiciens FHTX. dificile
eLMFTR, def. ?P, difücicile O. peccunias D. om.
in M. introire D. qui peounias ad quam
difficile s. 24 om. L propter homocotel.

24. dicipuli R. hobstupescebant C; admira-
bantur G ὦ, mirab. /. eius: om. D; suis C. at
Jesus: iesus autem G. rursum H!O. res dens X*,

pon add. cor. illis: om. R;eis?P. filioli: fi in
ras. NT ; -li sup. Jin. add. *P; o Y. dificile PO
M'R. confitentes R, confidestes L. peccuniis D;
pecunis ?PLR ; deinde om. in CKLTX*Z.

25. est: - enim ?P. camellum D?PLOR. foromen
L. transire: intrareW. intrare:os.L ;introireX*.

26. ammirabantur KTVX*Z?, mirabantur QR.
semed CT. quis: qui Z*. salbus C.

27. intuens illo ilis O* e£ intuens in illos ilis cor.
illos: eos DG. - ihs illos T. aput 2. ORW.
homines: -* hoc H(suf. /in.)9; quidem LQ.
impossibile M vg. aput se. CXIPORZ*. δ». om.
en. poss. s. ap. deum C. om. enim X*. posibilia
O. aput ez. GORZ*. apudin L*. dm zm mg. Y.

28. - etadinit.DGH'OKLVWZ'or.; 4tuncX*.
cepit LW. — ei petrus dicere W vg., Ὁ petrus di-
cereei Ὁ. o7. ei G. dicere: ογε. di O*( - O**),
dimiss. D?P ; relinquimus G, reliquimus 4 2 cf. a
(relictis omnibus). sequuti OIX. te - quid erit nobis
Q; 4 quid ergo erit nobis ga., ex 7Mft. xix. 37.

49. * et ad init. T. respondit L. ἢ» ait iesus

X. 39—34.] EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. 239

32 (112-2) Erant autem in uia ascendentes
in hierosolyma
et praecedebat illos iesus
et stupebant et sequentes timebant
et adsumens iterum duodecim coepit
illis dicere
quae essent ei euentura
33 quia ecce ascendimus in hierosolyma
et filius hominis tradetur
principibus sacerdotum et scribis
et damnabunt eum morte
et tradent eum gentibus
3 et inludent ei et conspuent eum et
flagellabunt eum
et interficient eum ettertia die resurget.

amen dico uobis
nemo est qui reliquerit
domum aut fratres
aut sorores aut matrem
aut patrem aut filios
aut agros propter me
et propter euangelium
80 qui non accipiat centies tantum nunc
in tempore hoc
domos et fratres et sorores et matres
et filios et agros cum persecutio-
nibus
et in saeculo futuro uitam aeternam.
81 (111.3) Multi autem erunt primi no-
uissimi et nouissimi primi.

dico uobis. nemo est qui relinquat domum. aut fratres. aut sorores. aut matrem. aut
patrem. aut uxorem. aut filios. aut possessiones propter me. et propter euangelium.
9 qui non accipiat centuplum nunc in tempore isto. domos et fratres. etsorores. et matrem.
et filios. et agros. cum persecutionibus. in saeculo futuro uitam aeternam. ?! multi autem
erunt primi nouissimi. et nouissimi primi.

853 Erant autem in uia. ascendentes in hierosolymam. et praecedebat illos iesus. et
mirabantur. et sequentes eum timebant. et adsumens iterum duodecim coepit illis dicere.
quae essent ei uentura. *? quia ecce ascendimus hierosolyma. et filius hominis tradetur
principibus sacerdotum. et scribis. et condemnabunt eum morte. et tradent eum gentibus.
* et inludent eum. et conspuent in eum. et flagellabunt eum. et interficient eum. et tertia

die resurget.

D. relinquerit M'O. matrem : m 27. i& ras. A.
7 patrem aut matrem BD*PGNTOW vr. cum. gv.
ΚΑΝΧ efc. (b) 1r, om. aut patrem Z*( 4 Z?).
aeuanguelium D.

3o. acciplet GLQT53B ; recipiat X*. centiens
Z, cencles W. tatum H*(n sup. m). ἢ» Βος
tempore F. hoo- qui autem reliquerit M α ὁ ὦ ff,
et D gv. domus GL, domo R. domos... perse-
cutionibus et om. Qc£Eet gr. N*. cum:in M.
persecutionibus codd. ?/ur. (persequu. D?POIT) :
persecuti omnibus R ; persecutoribus AY. os. et
MR. seculo CT93B ; om. F. Ὁ» futuro saeculo M.
futuro: uenturo Q. eternam W ; - accipiet NT
& ὁ c d f, consequetur £ eum gv. D; - qui autem
reliquerit domum et fratres et sorores et matres
et filios et agros cum persecutionibus et in futuro
vitam aeternam accipiet Q.

31. herunt C. primi fr. in ras. m. a. T.

32. om. in sec. KV vg. hierosolyma ('Iepocó-
Avuaà) ACGHOQTX*YZ*, εἰ hierusolyma BZ?,
hierusolima D?PLR, hierosolima NT : hierosolymam
OIV 7iscA., hierusolymam K, ierosolymam *g.,
lerosolimam W ; hierosolymis MX*. precedebat
illos D; praedicabat illis L. stubebant L. om.

et seq. timebant L. timebant-eum BOM'O,
» eum timebant GX*. o». et LZ*. assumens FK
TVWX*Z*vg. iterum illos L. duodecem ?P*;
XII. DRW. — caepit L, cepit W. que DT. ei
essent T. euenturs ABC:«DIPHOIMX*YZHR 3807
a f;19: uentura C*TGKNTOQRTVWX?Z*'S gat.
cor. uat. bcd fkgraur.; futura L.

33. ascindimus G. in c«m ABHOLMOYZ:
om. CDIPGIKNTQRTVWX vg. hierosolyma
AHMOXZ*, -lima Y, hierusolyma BZ?, -lima
-PR, hirusolima L: hierosolpmam GOV ZscÀ.,
hieru. K, hierosolimam CMT, hieru. Q, hyerusoli-
mam D; ierosolymam 2zr., -limam W, iherosoli-
mam T. traditur O*. principis L. soribis sz5e
addit. ABD:PGH*MRXY cod. caraf. Bentl. wett.
lur. et gr. * etsenioribus C(saen.).OBIKLVOQT
VWZog.cor. uat. c Laur. ; post scribis 2» H es£-|*,
sed adnotatio si qua erat, nom apparet. dampna-
bunt DON'RW ; condamnabunt I*(con exfssct.).
eum morte (morti BCGTXZ): multi eum L
inepte. tradunt V. gentibus -* ad deludendum D.

34. illudent W vg. conspuunt B ; conpuent L.
eum 2». : ort, KKW'RVX*Z ; eineum ἮΝ (ἡ. e. ei W*,
in eum W!). flagillabunt DLR. eum sec. om.

240

86 (118. €9 Et accedunt ad eum iacobus
et iohannes filii zebedaei dicentes
magister uolumus ut quodcumque pe-
tierimus facias nobis
36 at ille dixit eis quid uultis
ut faciam uobis?
37 et dixerunt da nobis ut unus
ad dexteram tuam et alius
ad sinistramtuam sedeamus in gloria
tua
88 jesus autem ait eis nescitis
quid petatis
potestis bibere calicem
quem ego bibo?
aut baptismum quo ego baptizor bap-
tizari ?

EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM.

[x. 35—44.

?? at illi dixerunt ei possumus |
iesus autem ait eis calicem quidem
quem ego bibo bibetis
et baptismum quo ego baptizor bap-
tizabimini
40 sedere autem ad dexteram meam uel
ad sinistram
non est meum dare
sed quibus paratum est.
41013) Et audientes decem coeperunt
indignari de iacobo et iohanne
*? jesus autem uocans eos ait illis
scitis quia hi qui uidentur principari
gentibus dominantur eis
et principes eorum potestatem habent
ipsorum

ὅδ Et accesserunt ad eum iacobus et iohannes. filii zebedaei dicentes. magister. uo-

jumus ut quodcumque a te petierimus. facias nobis. 9 1658 autem dixit eis. quid uultis ut
faciam uobis. ?'illi autem dixerunt ei. da nobis, ut unus ad dexteram tuam. et alius ad
sinistram tuam. sedeamus in gloria tua. ὅ5 1658 autem. ait eis. nescitis quid petatis.
potestis bibere calicem quem ego bibiturus sum. aut baptizare baptismum. quo ego bap-
tizor. at illi dixerunt ei. possumus. iesus autem ait eis. calicem quidem quem ego bibo.
bibetis. et baptismum quo ego baptizor. baptizamini. *'sedere autem ad dexteram meam.
aut ad sinistram non est meum dare uobis sed quibus paratum est. * et audientes decem.
coeperunt indigne ferre de iacobo et iohanne. *' iesus autem uocans eos. ait illis. scitis
quia hi. qui uidentur praeesse gentibus. dominantur eis. et principes eorum potestatem

KN'VXZ. et interflcient codd. 9iur.: of. et
AH*Y. diem M'*.

35. eum : illum BCKLOTVZ. iacob LX*(-us
sup. lim. X!) iohannis D:PLOR, ioannes à.
811 G. zebedei CD:PGHLMN'ORZ. dicentes
post vas. 6. uolinius (sc) L. o». ut Y. quod-
cunque 93B. fatias Ο ; faciat ἡ. ᾿΄Ώ

36. dixit: ait BD:PM'O. ον». eis ἃ. fatiam
G, faciem L.

37. et ad init.; qui BWX* Bentl. dixerunt
^ ei T (Bentl.). dexteram codd. Plur. et vr. cf.
Mt. xx. 21: dextram AHMQ 7ZYsch. | orm. tuam
fr. ἃ. alius: unus DR ga£. sinixtram CT. οι.
tuam se. GQ. gloriam tuam H*M*T.

38. eis: illis H. petatis: putatis R. bibere:
libere ztepie Q. 2 calicem bibere R. quam D.
bibo aut b. q. e. baptizor o». L. bibo: bibiturus
sum GW gaf. babtismum CD?P*; baptisma
(Zentl.); baptismo *P*e(bab.)OMNTQR vg. quo:
quod ΟΖ Ben]. babtizor C, babtitzor D. babti-
zari CDLZ*.

39. ad O ; o9. G. possimus H. ait: dixit Ὁ.
ait eis nescitis quid petatis potestis bibere cali-

cem quem ego bibo aut babtismo quo ego babtiszor
babtizari ilis autem ait eis D. 0». quidem BD.
quem ego bibo zz γα. Κα. quem: quamD*. bibo:
bibiturus sum G. babtismum C?PLY ; baptismo
OMNM'WSS$(L, bab. D; baptisma 38 (Δ εν’...
quo : quod CT Zen/. babtizor CD?PL, baptiszor
O ; babtizabor T. babtizabimini CD, baptizabemini
eP(babt.)NTR ; baptizamini O, babtizamini L.

40. dexteram codd. ίμγ. et vg.: dextram
AGHMNX. om. meam LX. sinixtram CT ; - meam
L. meum: mecum L. dare sime addit. (cum
graec. omn.) AH*MYZ cod. caraf. Bentl. ab d ff,
iqaur.: * uobis BCDIPGH!OIKLWOQRTVW
X. vg. c f 2 (nobis) / x 9.

41. decim 9P!L; .x- DRW. coeperunt (cep,
«PW) indignari (indiginari L): indignati sunt D
σ᾽ gat.q. om. de SP*(-emg.). et sec. *- de T.
iohanni ?P*, iohannen Z*, ioanne $T.

42. uoca?s G ; conuocans B. quia: qui L*
(τε L?. hi BCD:PGRTW. principari gen-
tibus: principes gentium esse G. dominantur
partim in ras. T; -entur L. eis: eorum D.
ipsorum: eorum D.

X. 43—51.] EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. 241

53 non ita est autem in uobis
sed quicumque uoluerit fieri maior erit
uester minister
4“ et quicumque uoluerit
in uobis primus esse
erit omnium seruus.
45 (116. ) Nam et filius hominis non uenit
ut ministraretur ei sed ut ministraret
et daret animam suam redemptionem
pro multis.
46 (119.2) ἘΠῚ ueniunt hiericho
et proficiscente eo de hiericho
et discipulis eius et plurima multi-
tudine
filius timaei bartimeus caecus sedebat
iuxta uiam mendicans

ΕἸ qui cum audisset quia iesus nazarenus

est coepit clamare et dicere
fili dauid iesu miserere mei

48 et comminabantur ei multi

ut taceret
at ille multo magis clamabat
fili dauid miserere mei

49 et stans iesus praecepit illum uocari

et uocant caecum dicentes ei
animaequior esto surge uocat te

5? qui proiecto uestimento suo

exiliens uenit ad eum

51! et respondens iesus dixit illi

quid uis tibi faciam ?
caecus autem dixit ei
rabboni ut uideam

illorum habent. *'non ita est in uobis. sed quicumque uoluerit maior esse in uobis. erit
uester minister. **et quicumque uoluerit in uobis primus esse erit omnium seruus.

*5 Nam et filius hominis non uenit ministrari. sed ministrare. et dare animam suam
redemtionem pro multis. * et uenerunt in iericho. et proficiscente eo inde cum discipulis
suis. et plurima turba. ecce quidam caecus filius timei. bar-timaeus. sedebat iuxta uiam
mendicans. *'qui cum audisset. quia iesus nazarenus est. coepit clamare et dicere. iesu fili
dauid. miserere mei. *et comminabantur illi multi. ut taceret. atille. multo magis clamabat.
fili dauid miserere mei. **etstans iesus iussit eum uocari. et uocauerunt caecum. dicentes
ei. bonoanimo esto. surge uocat te. *^qui proiecto uestimento suo. exiliens uenit ad iesum.
δ᾽ δ᾽ respondens dixit illi iesus. quid uis faciam tibi. caecus autem dixit ei. rabboni. ut

43. 2 est autem ita NTO ; est ita T(om. autem);
enim ita est G. in uobis: inter uos Q. uobis:
om. T; bobis O. quicunque 533). 0». uoluerit
fleri aZ et quicumque s». 44 D. - fieri u. T.
7» maior fieri X. maior 4 inter uos (Zestl.) cum gr.

44. et quicunque 538; quicumque autem L.
primus esse 4 in uobis primus esse Q.

45. ut ministrare Y. dare R. redemptionem
CD:iPGHOIKLMOQV W zz. : redemtionem ABNT
TXYZ, redtionem R.

46. uenerunt ΓΟ; -in ?P*"* hiericho 7r.
D3P*?GHOILMM'Z, iher. cor. ua£., her. Q, ier. W
vg., in hiericho R : hierichum ABC?P*FKOVXYZ^*,
iher. T, cf. Uere. **Uar. Lec." ad Num.
xxvi. 3. de hiericoho BCD?PGHOIK (se
de im ras) MT (iher) VXZ, etf de hericho
LQR, de iericho W *vg.: hiericho (om. de)
AM'O(-co)Y. discipuli A*NT*QY(corz.. A!NT!).
om. et 20s! eius X. multitudne R ; multitudo L.
uoluit 7 mult. plurima emt. 4 cuiusdam are
tim. Q, e£ 2o: tim. L. timei LORWZ, thimei
D; thimaei BGO ; deistde bartimeus (cf. mattheus
etc.) cus&, ABCXIPHILMORTX, e£ barthimeus DG
NT'W, barthimeas Q: bartimaeus ctm graeco KV

YZ vg. Tisch., ef barthimaeus O. cecus 3PW.
2 uiam iuxta Q.

47. qum O*(u superscr. Θ᾽). audiisset D.
quia: qua C /afs&; -cum G. nazareus D?P.
esset NTO ; transiret G. caepit L, cepit W. filii
ASPLQR. dauit H. iesu 2/ne GZ vg. et ihiu
B«CD?PH!'OIKMRTVWX: iesiss AH*LOQY ;
om. B*. iesu fili dauid G vg. misserere D:P
L.

48. conminabantur GV, cumminabantur R;
comminabatur X*. ei APP?GHOIMRWYX!Y vz.:
illi BCD?PFKKLN'OQTVX*Z. multi : om. NX;
multitudo OX*. adO; et G. £ost ille ras. 4 aut
5 Aft. T. clamauit AH ; clamat 3P*, filii AD*
SPLQR. dauit H. misserere DL.

49. om. et ad init. R. praecipit ?PLQR, pre-
cepit DW ; iussit G. cecum ?PW ; om. ΧΆ
animequior CIPGTW, animiquior M; animae
quior H, animae equior R, anima equior L, animo
aequior Q.

50. uestimento: operimento X*. exsiliens KNT.

51. respondens: -ili D; 1 ei Q. illi: ei
D;om.Q. illiiesusdixit BCCPKLMORTVZ.
tibi uis W vg. uis ut tibi BWO*«X*. fatiam G.

52

242

iesus autem ait illi uade fides tua te
saluum fecit

et confestim uidit et sequebatur eum
in uia.

XI.! 0171-2 Et cum adpropinquarent hie-

rosolymae et bethaniae ad montem
oliuarum
mittit duos ex discipulis suis
et ait illis
ite in castellum quod est contra uos
et statim introeuntes illud
inuenietis pullum ligatum
super quem nemo adhuc hominum sedit
soluite illum et adducite

EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM.

| X. 52-Χ1. 7.

3 et si quis uobis dixerit quid facitis ?

dicite quia domino necessarius est
et continuo illum dimittet huc

1018-2) et abeuntes inuenerunt pullum

ligatum ante ianuam foris in biuio
et soluunt eum

5et quidam de illic stantibus

dicebant illis
quid facitis soluentes pullum ?

6 qui dixerunt eis sicut praeceperat illis

iesus et dimiserunt eis

" et duxerunt pullum ad iesum

et inponunt illi uestimenta sua et sedit
super eum

uideam. "*iesus autem ait illi. uade fides tua te saluum fecit. et confestim uidit. et seque-

batur eum in uia.

XI. ! Et cum adpropinquaret hierosolyma in bethfage. et bethania. ad montem oliueti.
misit duos ex discipulis suis. *et ait illis. ite in castellum. quod est contra uos. et statim
introeuntes in eum. illic inuenietis pullum ligatum. super quem nemo adhuc hominum sedit.
soluite illum et adducite. *et si quis uobis dixerit. quid soluitis pullum dicite quia domino

necessarius est. et continuo illum dimittet huc.

* Et abeuntes inuenerunt pullum ligatum. ante ianuam foris. in biuio. et soluerunt eum.
5 et quidam de illic stantibus dicebant illis. quid facitis. soluentes pullum. *at illi dixerunt
eis. sicut praeceperat illis iesus. et dimiserunt eos. *et adduxerunt pullum ad iesum. et

cecus W. dicit C. rabbi GL 4g, domine rabbi (a)
ὁ d f$ D gr.

52. ait: dixit KWORVX*Z cf&gawr.. illi:
ei KM(i» mg)OVX*Z. salbum C; saluam Q.
niam AY.

XI. 1. quum CH. adpropinquarent (ἐγγίζου-
σιν NABCL etc.) codd. Pur. et ν» δ, appr. KTVZ?
v£&. ZisÀ., adpropinquassent a: adpropinquaret
(ἤγγιζεν wel -0e D al. auc) MX* d/ foi φ,
appr. W c i, adpropinquasset G, adpropiaret ὁ.
hierosolypymae «c«m ACHOIMOQTVXZ* et
hierusolymae BKZ', hierusolimae *PLR, hyeruso-
limae D, hirosolymae Y, ierosolymae veg. -lime
W: hierosoimam MNT; hierosolymis G ; ργαξεὶ
ἱερουσαλὴμ et ἱεροσόλυμα, cf. ad iii. 8. et betha-
niae codd. Pjwr. (bithaniae R, bethania G), vg.
cum uett. et bethania a ὁ, et bethaniam c ff, i r, et
in bethaniam d, in bethania 4, e/ graeco D
Orig. diserte: in bethphage (.gae O, -geth X) et
bethaniae GOX *, in bethphaiae et beth. B, et Zs«c.
xix. 39 sf udtwr, cum wett. 7 (bethania) ὃ (betha-
niam) 4 (et bethpage et bethania) ὦ (et bethph. et
bethaniae) e/ graecis P/ur.; et bethphage W cwm
gr.y scr.,saÁ. montam Q. oliberum BT,holiuarum
C ; oliueti L ga£., olieti Q. mittet O. duos: .11:
D. ex: de Q.

2. om. et 27. V. om.ite Q. 7 contrauos est
DLM'RW 2g. introeptes ΟἿ τὺ O!). illud (els
αὐτήν) cum AD:IPOMOQRX*Y pat. Bentl. εἰ ἃ δ:
illuc BCGHIKLNTVWX*Z vg. cor. uat., cum
f aur. 5 wett. rell. om. pulumQ; -asinae GL,
ass. Q. ligatum: tum swf. Jin. D; alligatum
X*, nemo: ne G. adhuo: ow. G; aduc T,
athuc MX*Y. » adhuc nemo DLR. ^ sedit ad-
huc hominum X!. solute R, soluete ?P, adducete ?P.

3. quis: qui Z*. fsoitis τ hoc LQ eu. (Bentl).
dicete P; o».D. dns T. ow».illumL. dimit-
tet; dimittit GQ, demittet X ; e ἢ» dim. illum G;
remittet a ἐφ cf. πάλιν NBC*DLA. om. huo L.

4. habeuntes C. inuenierunt D. alligatum G.
ianua L. o». foris T. «uiuio O; transitum G
fid, -tus c, -tuó d g. soluerunt CTX*. illum C.

5. adstantibus X.

6. eis: ei T*; eos X*; illis R; om. *P. sicuti
C. praeciperat ExPM'R, prec D, preciper L.
dimisserunt D?PL, dimisierunt R, demiserunt F.
els sec.: eos 5 ὃ Bentl. (ἀφῆκαν αὐτούς).

7. om. et ad init. Q. adduxerunt D?3PQX. et
inponunt codd. Piur., et imp. M vg.: et inpos-
suerunt DQR ; et inponentes NTOZ ; inponentes
V, imponentes KX*. om. et /ert. Ze. eo BKZ*
(corr. Z?).

XI. 8—15.] EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. 243

8 multi autem uestimenta sua strauerunt !?et alia die cum exirent a bethania

in uia esuriit.
alii autem frondes caedebant de ar- | !? Cumque uidisset a longe
boribus et sternebant in uia. ficum habentem folia
9 (119. 1) Et qui praeibant et qui seque- uenit si quid forte inueniret in ea
bantur clamabant dicentes et cum uenisset ad eam
osanna benedictus qui uenit nihil inuenit praeter folia
in nomine domini non enim erat tempus ficorum
10 benedictum quod uenit 14 et respondens dixit ei
regnum patris nostri dauid osanna iam non amplius in aeternum
in excelsis. quisquam fructum ex te manducet
11 020-9 Et introiuit hierosolyma et audiebant discipuli eius.
in templum ; 15 Et ueniunt hierosolyma
et circumspectis omnibus .. (2-9 et cum introisset templum
cum iam uespera esset hora coepit eicere uendentes
exiuit in bethaniam cum duo- et ementes in templo
decim et mensas nummulariorum

inposuerunt illi uestimenta sua. et sedit super eum. * multi autem uestimenta sua strauerunt
in uia. alii autem frondes cedebant de arboribus. et sternebant in uia. ?et qui praeibant.
et qui sequebantur. clamabant dicentes. osanna. !?benedictus qui uenit in nomine domini.
benedictum est regnum quod uenit. patris nostri dauid. osanna in excelsis. ?!! et cum in-
troisset iesus hierosolyma in templum circumspexit omnia. et cum iam sera esset hora. exiit
in bethaniam. cum duodecim discipulis. "et alia die cum exirent a bethania. esuriit.
"et cum uidisset a longe arborem ficus habentem folia. uenit quasi aliquid inuenturus
in ea.

Cum autem uenisset ad eam. nihil inuenit in ea nisi folia. non enim erat tempus
ficorum. )*et respondens dixit ei. numquam amplius in aeternum quisquam ex te fructum
manducet. et audiebant discipuli eius. " et uenerunt iterum hierosolymam. et cum intro-
isset iesus in templum. coepit eicere uendentes. et ementes in templo. et mensas nummu-

8. istrauerunt C; substrauerunt X*. alii: ali
L. fronde G ; fondes R* ; frindones L. cedebant
DHOKNTOWZ; cederunt ?P; scidebant GQ;
4 ramos ΚΕ.

9. eifr.: ecuanuit X. preibant DL; praece-
debant GR. seq»«ebantur A. ossanna DR, os
anna LV, hosanna vg.

10. benedictum: benedictus L. quod: qui
Q. dauid patris nostri D3P. ossanna DR, o

CGHM*TZ*. duodecem ΡΟ; .xir- DLR ; 9 dis-
cipulis suis LQ.
12. aliam H* (m ex?1^cfa). quum CO. exi-
erent H* (e sec. erasa), exiret CW'TW ; irent A.
| &: opt. T; de ?P"^R. bethania * cum .xir. D?P
(c. duodecem* -cim!)Q. esurit NT, essuriit ὍΘ,
hesuriit C.
] 13. quumque HO. longue-ihs D. ficulneum
| X*. uenit τ uidere D(-f uidere)LQ ga£. inueneret
sanna H, os anna LV, hosanna C vg. L. in eam Z!; 4 fructum O. quum CO.
11. introibit O, introiit D2P, introuit Q; intrauit ^' uenisset O. o». ad eam G. nichil W. preter
G. hierosolyma AMOQXZ*(rwum graecis, cf. s. DH; nisi X*. non: nondum F.
15) e£ -ima MTY, hierusolyma BZ* εἰ -ima P, I4. hamplius C. | etenum CW. ex te
herosolyma I, hirusolyma R, hyerusolima D: fructum quisquam vg., Ὁ ex te q. fr. Zenil., ἢ» quis-
hierosolymam CGHOV 77scA., hierusolymam K, quamezx te fructum GL (fructus R). o». fructumZ*.
iherosolimam T, ierosolymam vg. e£ -imam W ; I5. ueniunt -riterum BM'OS S. hierosolyma
in hirusolimam L. intemplo GK. circum spectis codd. &/ur., et hieru. GKRZ?, hierosolynam NT'Y
Α, circunsp. 9'; circuminspectis X*Z*. quum Tisc^., hieru. ?PL, ierosolymam vz., rusolimam D,
CHO. uespera codd. ef $g.: uespere AXP*HIX ierosolimam W : in hyerusolimam Q, in ierosoli-
(-2e)Y. woluit » uesp. iam Zen//. exiuit codd. mam cor. «at.; graeci ut supra ἱεροσόλυμα et sic
Blur. (hex. C): exiit D:P*M og. ZiscA. bethania — — wersx 27. quum CO. introiset Q, introuisset :?P*(d

K k

244. EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. [X1. 15-24.

et cathedras uendentium columbas 30 et cum mane transirent

euertit uiderunt ficum aridam factam a
16et non sinebat ut quisquam radicibus
transferret uas per templum Ἵ et recordatus petrus dicit ei
17 et docebat dicens eis rabbi ecce ficus cui maledixisti aruit.
non scriptum est quia domus mea | 2 (124.6) Et respondens iesus ait illis
domus orationis uocabitur omnibus habete fidem dei
gentibus ? ? amen dico uobis
uos autem fecistis eam . quia quicumque dixerit huic monti
speluncam latronum. tollere
18 (122-1) ()uo audito principes sacerdotum et mittere in mare
et scribae quaerebant et non haesitauerit in corde suo
quomodo eum perderent sed crediderit quia quodcumque dixerit
timebant enim eum quoniam uniuersa fiat
turba admirabatur super doctrina fiet ei.
eius. 24 (12. 4) Propterea dico uobis
19 (138. 10) Et cum uespera facta esset omnia quaecumque orantes petitis cre-
egrediebatur de ciuitate dite quia accipietis et ueniet uobis.

lariorum. et cathedras uendentium columbas euertit. !* et non sinebat ut quisquam transferret
uas per templum. "et docebat dicens eis. nonne scribtum est. quia domus mea domus
orationis uocabitur. omnibus gentibus. uos autem fecistis eam speluncam latronum. *quo
audito principes sacerdotum. et scribae quaerebant quomodo eum perderent. timebant enim
eum. quoniam uniuersus populus admirabatur super doctrina eius. 19 et cum uespera facta
esset egrediebatur de ciuitate. *' et cum mane transirent. uiderunt arborem ficus aruisse a
radicibus. ? et recordatus petrus. ait illi. rabbi. ecce arbor ficus quam maledixisti aruit.
?: Et respondens iesus ait illis. habete fidem dei. ** amen dico uobis. quia quicumque
dixerit monti huic. tollere hinc. et mittere in mare. et non haesitauerit in corde suo. sed
crediderit. quia quodcumque dixerit fiat. fiet ei. ?* propterea dico uobis. omnia quae-

exp.); cin W og. caepit L, cepit W. eiecere NT, 19. ad init. uersus et e L cetera desunt. quum

iecere DL, eiicere vg. Ζ σελ. templum sec. CGX*
Z*. messas D. numulariorum zg. catedras T.
heuertit C.

16. om. non O*(* m. ant.)W. senebat H*
(sin.zorr.) ut quisquam trensferret uas AG
GHOIMM'RWX-*Y g.: Ὁ ut q. uas transferret
BCD?PKL(trans ferret)OTVX*Z; quisquam ut
uas transferet Q.

17. 2 eis dicens Z*; eos dicens GW; dicens
illis L ; dicens /asszum D. non ACtP*H*IMQX*
Y*Z*/: nonne BD:P"»GOKLMORTVWX*Y-Z?
vg. a 7,4; ceteri uett.om. scribtum GZ*; scibtum
Y*(r add. cor.. quia B. M horationis C; »ra;.
inter oct n 3, uocauitur O. omnibus: cunctis
H. speloncam DR. ]

I8. scribe L(-ae forsas m. 5.)W. querebant L.
2 quomodo eum perderent quaerebant D. quoni-
am: quia Q. huniuersa C. 7admirabatur turba W.
ammirabatur IXKMVX*Z? ; mirabatur R ; admira-
bantur D, ammirabantur T, mirabentur Q (γα:.
ase m), doctrinam DIP»?GLOQRZ.

CHO, uespere ?P*X*. factum X*. hegrediebatur
C, egrediebantur Zen//. cum gv. ABKM* etc.

30. quum CO. transierent R ; transiret GLNT ;
transissent T; transfretasset 2g/. haridam C.
2 a radicibus factam G.

21. recordatus: redatus L ; --est NR. dixit
GMW vg. cui: cum Q*R. haruit C.

23. om. quis BC?P(quiacumque* sed a erasa ifa
xf quicumque 5z*&e quia fatf)KRTVZ. quicunque
5,quicum H. dixit L. monti huic BD'PKNT
OVZBentl. (τῷ ὄρει τούτῳ); huic monte Η. tolleet
mittete TO. mari CDT. haesitauerit BCOIKNT
QVXY νγ΄: hes. AGHMOWZ, hess. D?PL, es. R,
esitaberit T, c. 447. xxi. 31. credederit O. quodcun-
que 532. om.fiat D. flet: om. R; fiat L. os. ei G.

24. propter ea D. o»t. omnis Y. quaecunque
53R, quecumque DW. petetis LV; petimus Q;
petieritis G; e/ Ὁ» petieritis orantes X*. credere
D, credire Q. — ueniet ABFDIPGHLMQRY :
uenient BESCONTOTX ; euenient IKWZ «og. cor.
uat., euaenient V (a er/in. cor-). ont. uobis D.

XI. 35—32.]

26 (136. 9 Et cum stabitis ad oran-
dum
dimittite si quid habetis aduersus
aliquem

ut et pater uester qui in caelis est
dimittat uobis
peccata uestra
26 quod si uos non dimiseritis
nec pater uester qui in caelis est
dimittet uobis
peccata uestra.
37 037-2) Et ueniunt rursus hierosolyma
et cum ambularet in templo
accedunt ad eum summi sacerdotes et
scribae et seniores
38 et dicunt illi
in qua potestate haec facis ἢ

EUANGELIUM SECUNDUM MARKCUM.

245

et quis tibi dedit hanc potestatem ut
ista facias ?
? iesus autem respondens ait illis
interrogabo uos et ego unum uerbum
et respondete mihi
et dicam uobis in qua potestate haec
faciam
80 baptismum iohannis de caelo erat an
ex hominibus?
respondete mihi
81 at illi cogitabant secum dicentes
si dixerimus de caelo dicet
quare ergo non credidistis ei ?
3? si dicemus ex hominibus
timebant populum
omnes enim habebant iohannem quia
uere propheta esset

cumque orantes petieritis. credite quia accipietis. et uenient uobis. *'et cum stabitis ad
orationem dimittite si quid habetis aduersus aliquem ut et pater uester qui in caelis est.
dimittat uobis peccata uestra. ** quod si uos non dimiseritis. nec pater uester qui in caelis
est dimittet uobis peccata uestra. "et uenerunt iterum hierosolymam. et cum in templo
ambularet. uenerunt ad eum summi sacerdotes. et scribae. et seniores. * et dixerunt ei.
in qua potestate baec facis. et quis tibi dedit hanc potestatem. ut haec facias. ? jesus autem
respondens ait illis. interrogo uos et ego unum uerbum. respondete mihi. et dicam uobis
in qua potestate haec faciam. 9" baptismum iohannis. de caelo erat. an ex hominibus.
respondete mihi. "at illi cogitabant intra se dicentes. si dixerimus de caelo. dicet nobis.

quare ergo non credidistis ei. ? si autem dixerimus ex hominibus timemus populum. omnes

25. quum CO. stauitis O*, adorandum OM;
ad horandum C. dimitte T; demittite LV.
aduersum AHX*Y. οἱ inter /ineas G ; om. KV.
2 et ut O*Q. celis W e£ 26. » est in caelis O.
demittat KV, demittet L.

36. Totum uersum om.L,bropter homoeoteleuton.
uos: om. T*(suppl. cor.). non om. Z* lapsu;
4Z!. demiseritis. ?PRVX, dimisseritis DQ;
* hominibus Q. demittet KV, dimittat R, dimittit
M. uobis: uos T.

37. Ad init. ras, usius lift, O. | uenerunt G.
rursum BCT ; iterum G. híerosolyma (z». lepo-
σόλυμα τ supra 11 et 15) Jegimses cum. graeco, et
hierusolima 3P*, cf. ad iii. 8: hierosolymam codd.
plur. εἰ Tisch., hierusolymam BKZ?, hierosolimam
M'Y, hieru. :?P"eR, hyeru. D, hiru. L, ihero. T,
iero. W, ierosolymam vg. quum CO. hambularet
C ; ambularent DZ*(n ex$.). templum QR. 7 in
templo ambularet (Jes//.) curs gr. — accesserunt
RW, acciserunt Q. scribe HW. saeniores C.
7» seniores et scribae ?*PO.

38. dicunt ei veg. z»uizis codd. hec ὟΝ. dedit
tibi W og. 1st&: haec ?P9vR.

29. ovt. respondens G. interrogo M. ost. et
“ες. G. respondite CLORT. . mihi ut dicam L.
hec W. fatiam G, facio DLWTW.

30. babtismnum CDL ; baptismus WX* vg.
ioannis SQL. celo W. han C. ominibus T.
respondite CH*(-ete HLORTX. . mihi 4 et
dicam uobis in qua potestate haec facio D.

31. at: ait Y. ille O* s sdtwur, sed corr. se-
cum: inter se GQ. de caelo (celo W) : de terra
D* (corr. mg.); om. C. dioet sine addit. (ἐρεῖ
gx. Plur.) ADIP*GHIMRWX*Y8€. ff, / (dicit)
δ: «-nobis (ἐρεῖ ἡμῖν M »iinusc., λέγει ὑμῖν D*;
e Mt. xxi. 35) BCGIP»OK(Lj)NOQTVX*Z ar.
lat. 13171, Reg. 162, S. ioh. et corf. oxom.,
GSabcdfigrawur. gat.; om. &. 7 dicet ergo
uobis (5c) quare non L se sdfwr. οι. ergo QT.
crededistis GV, gredidistis O, credistis D.

32. si («av D αἰ, Pius 15) codd, et Z3, et vg.:
sed (ἀλλά gr. Plur.) Z*t&* Bentl. dicemus BC?PG
HOIKLMNTQTVZ Par. /at. a et 13171, Keg.
263, S. ioh. et corp. oxon., et k δ: dixerimus A
RWX*Y vg. α ὁ ὁ f fai3ig r aur.; dicimus OX* c,
dicamus D. hominbus Y, ominibus T. timemus

Kka

246 EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM.

33 et respondentes dicunt iesu
nescimus
respondens iesus ait illis
neque ego dico uobis in qua potestate
haec faciam.
XIL.! 0353-2 Et coepit illis in parabolis
loqui
uineam pastinauit homo
et circumdedit saepem
et fodit lacum
et aedificauit turrem
et locauit eam agricolis
et peregre profectus est
3 et misit ad agricolas in tempore seruum
utabagricolisacciperet de fructu uineae
3qui adprehensum eum ceciderunt et
dimiserunt uacuum

[Χι. 33-X1I. 7.

* et iterum misit ad illos
alium seruum
et illum in capite uulnerauerunt et
contumeliis affecerunt
δ et rursum alium misit
et illum occiderunt
et plures alios quosdam caedentes
alios uero occidentes
* adhuc ergo unum habens filium caris-
simum
et illum misit ad eos nouissimum
dicens quia reuerebuntur filium
meum
7 coloni autem dixerunt ad inuicem hic
est heres
uenite occidamus eum
et nostra erit hereditas

enim sciebant. quia uere propheta erat iohannes. ?*et respondentes dixerunt ad iesum.

nescimus. etiesus dixitillis. neque ego dico uobis in qua potestate haec facio.

XII. ! Coepit

autem illis in parabolis loqui. uineam plantauit homo. et circumdedit saepe et fodit lacum.
et aedificauit turrem. et locauit eam agricolis. et peregre profectus est. ἦ οἱ misit ad agri-
colas in tempore seruum. ut ex fructibus uineae darent illi. * qui appreensum eum caeci-
derunt. et remiserunt uacuum. *et iterum misit ad illos alium seruum. et illum in capite
uulnerauerunt. et contumeliis adfecerunt. etrursum. . . . . . . . . .

D*PGLNTQRWS SQ. om.populum D. abebant
C. iohannen Z, ioannem &(. profeta D?PLO.

33. dicunt(Aéyovcww) cut? AGHOIMWY Zrl.
2788, 2g. 2 9: dixerunt BCD3PKLMOQRTVXZ
S. loh. et corp. oxon.abc di αὶ | r, aur. iesu: Z3scÀ.
in notulis ad cod. Α ( f. xxxiii) perperam * in. codice
πα : /inteo/a altera erronea est! ; ipse codex tantum
lhu ÀAaóe?; ad iesum CKMT'TVXZ ; ad iesu O.
2 ad iesum dixerunt NM. respondens: et resp.
BONTOW vg. Zish.; resp. autem G ; respondit
Q. fatiam G ; facio QT gu.

XII. 1. caepit DL, cepit W. o. illis G.
parabulis D3P!LR. — uiniim DLR, uinea G.
pestinauit: plantauit D3XPR; - quidam H*O.
coircoumdedit saepem (περιέθηκεν φραγμόν) Aoc
ordine codd. gMur., vp. etabcd f failg ret
c. uallo £: 2 s. circumdedit D:PKM'OVXT( * ei)Z
Gtr. ; sed diuerse scribunt circum dedit À, circund.
$3B 5, εἰ saepem ΔΗΘΙΜΟΚΧΥ α ὁ 4» δ:
sepem. BD:PGKLMQW vg. Zish. ε ὅς ὁ φ;
saepe CVZ /,sepe T 2, edificauit W, aedificabit
T. turrim DW 2g. ; om. Y*( marg.) agriculis
LR, agricolis Y. perigre L.

3. missit D:P. ad: et Q. agriculas BLO*R.
agriculis LRY, agrigolis O. acciperit ὦ. uiniae
DLR, uinee W.

3. adprehensum ADHM(adprehenso)N'OX*
Z*, adprehinsem G*(-sum cor), adpraehensum
BC:POILRY: apprehensum KQTVWX*Z* vg.
Tisch. eoM. oeciderunt AXP*HOKOWYX vz.,
caec. BCGIMVZ : cederunt ?PYLWRTY, caed. Q;
occiderunt D*(cecid. ἐς mg. mamw moderna).
dimisserunt D?P, dimisierunt R, misserunt L ; re-
miserunt G; 4 eum DL.

4. missit D3P. os. in BCKLO*TX*Z*. in
capite (ca expunxi| Z?) uulnerauerunt (ixe-
qaAaívcav) recte, cf. Field O. N. in loc.: multauerunt
c; decollauerupnt ^; ceciderunt g. contumelis ?P*R,
contumiliüs D?P'(.lis). afücerunt BMNTX*; ad-
fecerunt C:PGH*IORZ*, adficerunt D. om. et
contumeliis ad misit s. 5 L.

5. rursus Y. missit ΡΟ; * seruum Q.
hocciderunt C. pluries M. cedentes D:PHGKL
ΝΟΥ͂Ν. hoccidentes C.

6. αἴης MX?Y. unicum X*. habens unum
D. karissimum Y, kcarissimum C, krm T, ki W,
charissimum vg. et: ad R. missit D?P. ad
eos: om. D; ad illos V*(corr. V). quia 4 forte
W. reberebuntur T, uerebuntur GLOQRW.

ἡ. om. ΘΒ L. haeres vg., eres L. uenit (sic)
L. hoccidamus C. haereditas vg.

XII. 8—18.]

8 et adprehendentes eum
occiderunt et eiecerunt extra uineam

? quid ergo faciet dominus uineae?

ueniet et perdet colonos
et dabit uineam aliis
10 pec scripturam hanc legistis
lapidem quem reprobauerunt aedifi-
cantes hic factus est in caput anguli
lta domino factum est istud
et est mirabile in oculis nostris ?

12021 Et quaerebant eum tenere
et timuerunt turbam

cognouerunt enim quoniam
ad eos parabolam hanc dixerit
et relicto eo abierunt.

13 (180. 2) Et mittunt ad eum quosdam ex
pharisaeis et herodianis ut eum
caperent in uerbo

M qui uenientes dicunt ei

8. adprehendentos DMNTO(-tentes*)TXZ^*, et
adprae. BC:PHOIR, adpraehindentes G, adpra-
hentes L: apprehendentes AKQVWYZ? vg. 77scÀ.
hocciderunt C. eicerunt ?PHe, eicierunt OR,
iecierunt D, iecerunt L, egecerunt C. uiniam D.

9. fatiet G, faciat L δε. uniae DL, uinee
W. em. e& fr. LX*. colonus G. dauit BO.
uiniam D, niniam Q. alis ?PL.

IO. scribturam GOTZ. ha»c K. legistis. - A
inepte V. lapis L. quam Df*(.em cor.). repro-
brauerunt Q, reprobaueruerunt O*(-uer- eras? cor.^.
hedificantes C, edific. ΝΥ. capud W. hanguli C,
angulo G*(o erasa).

II. factus ?P"?LRX*. istut HZ*; iste L ; hic
G; om. X*. om.et G; om. et est D; et hoc est
Q. mirabile BD:PHIKLVTORTVWYZ? og. ἢ,
-lis GZ* a ὃ c ffs (teste Calmet) Φ 7,, -les O*: ad-
mirabile ACMX* //, (teste. Belsheim), amm. 9,
ammirabilis X* 7, admirabilis 4, admirabiles ΟἹ 4,
occulis R, hocaulis C.

12. et ad init. om. O*( 4 OD. querebant DL.
et sec. om. L. timebant ?P"*, cognuerunt LR.
quoniam: quia Q. parabulam D?P!'LR. om.
hano Bent]. 7 hanc parabolam W. dixerat BD?P*
LX*; dixisset KVZ? cor. wat. (*modermi'). hab. C.

I3. mitunt ?P*( -t cor. zm. 5.). | 2 ex phariseis
q?ndam W. ex: etL. farisaeis L, fariseis DP.
erodianis OT, hirudianis L. inorti/fere uoluit Bentl.

14. quia: quoniam BDKLM'RTVZ. es: est
M. quenquam $18; de quemquam B. uidis O ;
aspicis G c 4 ffi, respicis X 2; accipis a ὁ r awr.,
lapsu forsan 270 asp. ; gv. βλέπεις non ffuctuat. in
faciem: personam X* (cf. a c 9). hominum

EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM.

247

magister scimus quia uerax es
et non curas quemquam
nec enim uides in faciem hominum sed
in ueritate uiam dei doces
licet dari tributum caesari
an non dabimus?
15 qui sciens uersutiam eorum ait illis
quid me temtatis? adferte mihi de-
narium ut uideam
16 at illi attulerunt et ait illis
cuius est imago haec et inscriptio ?
dicunt illi caesaris
7 respondens autem iesus dixit illis
reddite igitur quae sunt caesaris cae-
sari et quae sunt dei deo
et mirabantur super eo.
18 Et uenerunt ad eum sadducaei qui
dicunt resurrectionem non esse
et interrogabant eum dicentes

(ἀνθρώπων gr. fere omn.) BC:P*"GOILMNTOQR
TWX* ve,acd faGiklgr9aur.: hominis (ἀν-
θρώπου GK minus) AD?SP*H*(uolui? homini
cor.)KVX9*YZ b. ueritatem HMO. dei (θεοῦ)
BiPGIKLNQRTVWX*Z vg.abcfoiig ὃ awr.:
domini ACDHOMOX:*Y a(0eov D)& r. | docens
O; τ dic ergo nobis DLQT ga£. dare G6 ὁ Bent/.
2 trib. dari BM. cesari N'TW, cessari D:PLR.
2 caesari trib. C. han C. dauimus O ; os. GX*
aócd failraur. D ; demus aut non demus 4.
15. sciess O*(-nscor.). uersuciam W cor. sat.* ;
uersutias LQ cor. sat. »;g. ; simulationem a c ase,
sictam pronuntiationem 4; gr. ὑπόκρισιν. illorum CT
X* vg. illorum uersutiam (Zen). illis * iesus
Q. temtatis AHTXYZ: tempt. BCD?PGOIKL
MN'OQRVW ZscA., tent. 93907; -- hyppochritae
D, *chipocritae Q. afferte KMVX*Z? vg. Tisch.
michi W. ut: et BG. uid||eam O, uidiam L.
I6. at suf. lin. D; ad O. attulerunt (ἤνεγκαν)
sine addit. AGHOMT (Bentl) εἰ attull. :P*Y :
* ei DIKQVWXZIREQL εἰ adt. - ei BCMO,
attullerunt * ei R, adtull. 1 ei ?»P"?; obtulerunt ei
2,obtullei L. 0om.et?r.G. ymago W, hymago
C. hec TW. hec imago est T. inscribtio T
ΥΖ, scriptio O, superscriptio GW ; το 9. illi: ei
OMW ve. caessaris R, cesaris V'W, cessaris D?PL.
17. o*t. iesus D. redde M. igitur: om. ἃ
(Bentl.); ergo CDLQT, cor. wat. νι. caess. δὲς R,
cess. D?PL, ces. ΤᾺΝ, que sec. D. osi. sunt sec.
L. super eum GLQ.
18. uenierunt D, ueniunt (Bem) cum gr.
ἔρχονται. saducei. DLW, sadd. 3P. aesse C;
Ὁ» non esse resurrectionem Q. interrogauerunt CT.

248

19 magister moses nobis scripsit ut si
cuius frater mortuus fuerit et dimi-
serit uxorem

et filios non reliquerit
accipiat frater eius uxorem ipsius et
resuscitet semen fratri suo

?0 septem ergo fratres erant

et primus accepit uxorem
et mortuus est non relicto semine

21 et secundus accepit eam

et mortuus est
et nec iste reliquit semen
et tertius similiter

22 et acceperunt eam similiter septem et
non reliquerunt semen

nouisima omnium defuncta est et
mulier

38 in resurrectione ergo cum resurrexerint
cuius de his erit uxor?

septem enim habuerunt eam uxorem.
** Et respondens iesus ait illis

19. moses ἐμοῦ ABGMORXYZ: moyses C?P
HOIKN'QVW «vg. Zisch.; moises LT, moy- D.
nouis O. scribsit GOTXYZ*. 7 scr. nobis DLT.
o»m,ut R. frater: friszas. D. demiserit L, di-
misserit D?P, diserit R. huxorem is C. et ante
filjiosdup/. L. filiusG. relinquerit DIPGOLM';
4 ut BC(hut)?P?GH'!OQRT. — frater eius acci-
piat G. suscitet T cor. «a4. saemen C.

20. sedtem O*(s£ ud/uz) ; -U1t- DTW. erant:
fuerunt Q, fuerat L; «apud nos D?PLQ gar.
prius G. accipit B:zPGLQY. huxorem C. est
*et H. relicto : re 2» γᾶς. A; relecto Ὁ. sae-
mine C; semen Y.

31. Hic incipit J. in fragmento Pragensi a 7.
Dobrowsky a. d. 1278 Prague edito. accipit ΒΡΡΙ,
QRY. eam: om. G; eum D. et sec. ipse BD
ΝΟ et Ὁ» ipse et ΞΡ. οὗ £e». om. QR. nec iste:
nec ipse NTR ; non CT. reliquid CJOTW. sae-
men C. tercius GW.

22. acciperunt DIPHLY, accipierunt R. sedtem
O*;.uir DTW. reliquierunt R, relinquerunt D,
relinquerent G. saemen C. nouissima -* autem
GLW. et mulier (καὶ ἡ γυνή) CGH!GIKTVW
XZvg.,cor.uat., abd f, iligrBbaur.: om. et ABD
SPH*JLMNTOQRY ; et mulier relicta est sine filiis
cui enim manebit uxor munda c, et m. sine f. cui
remanet mulier munda 4.

23. resurrexerit J, surrexerint DR. hiis RW, eis
Q. - cuius erit de his uxor cum surrexerint D.
septim D; 1. RTX. 7 eam habuerunt DG. hux. C.

EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM.

[XII. 1929.

non ideo erratis non scientes scripturas
neque uirtutem dei ?
*5cum enim a mortuis resurrexerint
neque nubent
neque nubentur
sed sunt sicut angeli in caelis
30 de mortuis autem quod resurgant non
legistis in libro mosi super rubum
quomodo dixerit illi deus inquiens
ego sum deus abraham et deus isaac
et deus iacob ?
2] non est deus mortuorum
sed uiuorum
uos ergo multum erratis.
28 131.6) ἘΠ accessit unus de scribis
qui audierat illos conquirentes
et uidens quoniam bene illis responderit
interrogauit eum quod esset primum
omnium mandatum
29 jesus autem respondit ei
quia primum omnium mandatum est

24. non (gv. ob διὰ τοῦτο x.T.4.) ACIPGH*MR
Y d /* 4: nonne BDH!OIJKLNOQTVWXZ vg.
ὁ P aur., sett. vell. om. ; Hieronymus uidetur non
. . . erratis is» codicibus inuenisse nec mutauisse.
non scientes; nescientes LOW ; quia non scitis
X*. scribturas GJOTYZ. dei: domini Q.

25. quum CHO. «ὦ (ha C) mortuis : mortui
D3P. resurrexerint G.. nubunt BJLORZ Zentl. qui
fostea nubuntur s0iuif. post nubentur ras. 2 wer-
borum L. sunt: erunt ΡΜ (sederunt s(510 dsects)Q
TW gut. $. hangeli C, aggeli M, angueli D; 4
dei 93. celis W, caelo D:P*vG*.

26. de mortuis /osf ras. G. resurgunt 3P'R.
moysi C:PHOIJKN'QTV vg. Z2sch., moisi LW,
moy- D. supraX*. rubum 2» ras. O ; rubrum H.
dixit Q. deus: dominus Y. inquiens: om. F
ὁ aur.; dicens Gad faz £q *. abraam DTW ;
abracham L*R. et fx. sup. Jin. D ; om. et δὲς F.
isac Ὁ, issac DL, ysahac C; deinde omi. deus L.

27. deus: om. L; do G. mortorum L. sed 4
deus Ὁ. uiborum T ; uiuentium Q gaz.

38. de: ex L. illos: illis G. 2 quia respon-
derat illis bene Q. os. illis C. eum 4 dicens
L; -dicens magister Q; -* magister gaf. est
DLM'Q Aen.

29. iesus autem ... mandatum est om. D;
bis repetitum X*. om. autem G. srahel C,
hisrael D, israel vg., isl O, isl GM ; wid. ad Mt.
ii. 6. noster (ἡμῶν gr. 21.) codd. plwr. et cod.
cairaf. abd f,&19g 5: tuus DGOIKLTVWX* vg.

XII. 29—40.]

audi israhel dominus deus noster
deus unus est
80 et diliges dominum deum tuum
ex toto corde tuo et ex tota anima
tua et ex tota mente tua et ex tota
uirtute tua
hoc est primum mandatum
3! secundum autem simile est illi
diliges proximum tuum
tamquam te ipsum
maius horum aliud mandatum non
est.
82 (182. 10) Ft ait illi scriba
bene magister in ueritate dixisti
quia unus est et non est
alius praeter eum
33et ut diligatur ex toto corde
et ex toto intellectu
et ex tota anima
et ex tota fortitudine
et diligere proximum tamquam se
ipsum
maius est omnibus holocaustomatibus
et sacrificiis

€ a«., uester 2. deus sec.: orm. DW ; dominus J
(Bentl). 7 unus est deus Q.

30. diligis CDHOTX ; dileges D?PLR. or.
deum T. tuo: too H*. mentae H(menta*).

31. om. est?r. CGOJLMOQR Aent/. illiest
BD:P*KVZ; huic est :P*» diligis CHOTX,
dileges *PLY. tanquam 18; sicut ?P**, horum Ὁ
omnium Q. aliut GHZP*, alium J.

32. magister-ret M. uiritate L; uirtute D.
est: om. P*; «4 deus IPP?GNTOQRTV og. et
deus unus est W. hunus C. or. est sec. DF.
preter DW. illum D?P*(eum 7g-).

33. om. et Q; 2 utet ?P. dilegatur DXP*. oorde
4 et ex tota mente W. | o7. ex ante toto intel. L.
dilegere D:PLRY; dilige F. proximum: xi
σε. Lis. 'T.. tanquam W5 ; sicut CT. se: te D*
(corr-). 68: seg. ras. unius ἐξ. Α. holocausto-
matibus codd. ?/ur. 85, εἰ holocausto matibus LR,
holocaustamatibus Ο, holochaustomatibus D,
holocaustomatis CT : holocautomatibus JM* “Ἱὶ
udtur, Q ut udtur, STR, Zisch. sacrificis LR,
sacrifitiis G.

34. autem . . . res( pondisset] Ji. »n. scr. K.
uidiens L*(i sec. erasif cor.); audiens X. res-
disset O*(pon sz. «t. O) ; *ei GX. dixit: ait
D:PNTO. est G. longue D. ha C. or. iam
4JP*T. haudebat T, audiebat R. eum: om. R;

EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM.

249

* jesus autem uidens quod sapienter
respondisset dixit illi
non es longe a regno dei.
(0342) Et nemo iam audebat eum in-
terrogare.
350134. 2) Et respondens iesus dicebat
docens in templo
quomodo dicunt scribae
christum filium esse dauid ?
86 ipse enim dauid dicit in spiritu sancto
dixit dominus domino meo sede a
dextris meis donec ponam inimicos
tuos scabellum pedum tuorum
37 ipse ergo dauid dicit eum dominum
et unde est filius eius?
et multa turba eum libenter audiuit.
38 (35-2) Ἐπ dicebat eis in doctrina sua
cauete a scribis qui uolunt
in stolis ambulare et salutari in foro
3? et in primis cathedris sedere in syna-
gogis et primos discubitus in caenis.
40 (186. 8) ()uj deuorant domos uiduarum
sub obtentu prolixae orationis
hi accipient prolixius iudicium.

-:amplius KZ* cor. uat. f, ef. 7 amplius eum
H!O (ac asr.). » interrogare eum X*.

35. respondiens L*(i erasa). orm. docens L.
scribe W ; ow. R. scribae dicunt ?P.

36. enim: autem D. dixit X*; 4 eum BO.
em.sanoto ?P. &: ad G. dexteris DO. scabil-
lum ΜΕΝ, -byllum GJ. pedüm Y ; peduum T*.

37. dicetO. om. eum fr. L. Ὁ eum dominum
uocat (270 dioit) NT. dominum: dü- A. hunde
C. fliusest D. — libenter eum BGX* Zent/.
o. libenter T. audiebat BGOLM'OT cor. uat.
(-bant) Bentl., gv. ἤκουεν (MT. a. fauc. ἤκουσεν).

38. docebat Y. illis ΡΟΝ, doctrna L.
cabete O. ab GWVX*Z. Ὁ ambulare in stolis
F. stholis J. hambulare C.

39. ογὲ. in fr. J. primas GJ. atedris T;
cathedras GJ. sinagogis PLVTRWY, e£ » in sin.
sedere NT. disoubitus ACH'OIKN'QVWX*Z vz.,
ir et accubitus c : discubitos BD?PG(-bitos ἐπ ras.)
H*JLMORTX!Y a ὁ Q ὃ aur., cubitos d, dis-
cuPbi , cenis BGHJLRWXY.

40. qui: ui V. deuoraret W. domus DLR.
fos! uiduarum i/a Pergit Q et pupillorum occas-
sione longa orantes isti accipiaent (accipient Q!)
maius iudicium, fere cum uett. a bi g r. hobtentu
C, optentu OW. prolixe HW, prolexae ?P*OR.
horationis C. hii BCD?PO*SLMORTW; «autem

250

*1 Et sedens iesus contra gazophylacium
aspiciebat quomodo turba iactaret
aes in gazophylacium

et multi diuites iactabant multa

*? cum uenisset autem una uidua pauper
misit duo minuta quod est quadrans

33 et conuocans discipulos suos
ait illis amen dico uobis

quoniam uidua haec pauper
plus omnibus misit qui miserunt in
gazophylacium

4^omnes enim ex eo quod abundabat
illis miserunt

haec uero de penuria sua
omnia quae habuit misit
totum uictum suum.

XIII.! 0?7-2 Et cum egrederetur de

templo ait illi unus ex discipulis

suis

D. accipiunt DzPGJLMPR cor. πα
?P*R.

41. gasophylaoium (γαζοφυλάκιον) cum ACH
OKMZ 2og.: gazophil. L(gazo phil.)WORVYZ*,
gazofil. (PIQTX*, gazofyl. X?*; gazofilachium B,
-filatium W, -fhilacium J, -philatium G, gatzofilo-
cium D. aspioiebat ad ga&zo. sec. lift. riin. X.
aspiciebant K*. iectaret D; τ et L. es TW.
gazophylacium sec. ACOKMOZ? og. : gazophil.
GHJM'VYZ gazofil. ?*PIQTX*, gazofyl. X,
gazophilatium W, gatzofilocium D, gazium phila-
cium R, agozofillaciü L*( a 290 ad sofatum L^),
gazofilachio B, -philacio Z*. iectabant D. et
multi diuites iactabant multa. aspiciebat quomodo
turba iactaret aes in gazoph. M.

42. quum HO. ueniisset D. uidua una vg.
paupera M; paupercula DOLQ a£. missit D?P ;
4 aera ?P"?LR, aerea D, era Q. doo H*(u corr).
minutia D. μοί 7 minuta duo Zex//. quadran
Z* (-ns Z^).

43. cumuocans O. hec ΟΥ̓. paupera efc. s! τ.
42. miss./is D3P, e/ ἢ» m. plus omnibus D. gaso-
phylacium ACHOKMOZ? g.: gazophil. GJ ΤῸ
RVYZ*, gazofil. »PITX*, gazofyl. X?, gazofilachium
B, -philatium W, gatzofilocium D, gaio filacium L.

44. omnis RX. o».exeoL. habundabat CD
*PRT(unda i7 ras.), habundabant L, habundababat
ΜΠ; abundauit G. miss. δὲς D?PL. hec W.
penuria ?PCIJKM'OQRWZ vg., penn. D: pae-
nura ABHOLMTVXY, poen. C. que DW.
abuit C. uinctum R.

XIII 1i. quum HO. hegrederetur C, egredi-
retur ?PNT,-dietur R ; τ iis F. illi sup. Jin. T.
ex: de KV cor. uaf.* discipulis: lis o». Οἵ

prolexius

EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM.

|

[xi1. 47-X11L. 6.

magister aspice quales lapides et
quales structurae
? et respondens iesus ait illi
uides has omnes magnas aedificationes?
non relinquetur lapis super lapidem
qui non destruatur.
3(38-2 ἘΠ᾿ cum sederet in montem
oliuarum contra templum
interrogabant eum separatim petrus et
iacobus
et iohannes et andreas
* dic nobis quando ista fient
et quod signum erit quando haec
omnia incipient consummari ?
5 Et respondens iesus coepit dicere illis
uidete ne quis uos seducat
*multi enim uenient in nomine meo
dicentes quia ego sum
et multos seducent

(45.anf-). suis: eius G. lapides Ὁ sint BWO
X*Z. quale* se. T ; qualis D?P. structure TW,
structura D?P ὁ z, structum L ; -*- templi BOLNT
OQTX*Z gat. ὁ d ffy1r, εἰ structuras templi g,
aedificia templi c ὦ cum graeco D ; sed aedificia
tantum a; ὃ aur. cum vg.

4. om. lesus KV. illi* nonne BN'CZ.
A(male Tisch. uides)HY ; uidetis FX*.
omnes L Zens//l magnas has omnes KV.
2 omnes has Z*. magnas suf. /i». X. aedifica-
tienes O, hedificationes C, edific. W. » aedif.
magnas D. lapesR. dextruatur COT, distruatur
DL; «εἴ post triduum (p. triduo e, p. tertium
diem d, in triduo ὁ c ff, i 7) aliud (alius a 5", alium
ut £) resurget (resuscitetur ὁ α 2, excitabitur e ἢ,
2 resuscitabo aliud c) sine manibus a ὁ cd e ffoi &
nr et Cypr.cum gr. D; cf. * O. 2. Bill. Texts 11.
2. XCV, CLXXXII.

3. quum HO. sederent QR. in montem (εἰς rà
ópos) AFCGJMQTWYZ Par. Lat. 11955, S. tc.
oxon., cum a (ad m) ὁ ei&* ngaur. Bentl.:
in monte AXBD:PHOIKLM'ORVX vg. cor. uat.,
Par. Lat. 13171 et Reg. Lat.a et 262, cum d ff Fe r,9.
holiuarum C, olibarum TX ; oliueti GL. templum
«οἰ VO. separatim CDIPOIJMOQRTVWXYZ
vg.: seperatim ABGHKLME.. ors. et 2ost petrus
G. iacob D. et iohannes: om. T*( 4 cor. rec.) ;
et iohannis D?P!LRX, et ioannes Sf; iohannes
(om. et) O*. handreas C, andrias D, andraeas O*.

4. fiunt OR ; fiant D, fiat L. o$;. quod D. hec W.

5. et ad init. : om. 3P ; - coepit D*(sed ex.) ;
deinde cepit LW, caepit D. wuidete autem L.
qui | suos Q; qui uos Z*(quis u. Z?).

6. quia: quod CT. sum - christus DzPHOQ gu.

uide
ont.

XIII. 7—15.]

? cum audieritis autem bella
et opiniones bellorum ne timueritis
oportet enim fieri sed nondum finis
*exsurget enim gens super gentem
et regnum super regnum
et erunt terrae motus per loca et fames
initium dolorum haec.
? (129-1) U'idete autem uosmet ipsos
tradent enim uos conciliis
et in synagogis uapulabitis
et ante praesides et reges stabitis
propter me
in testimonium illis.

1 04 9 Et in omnes gentes primum
oportet praedicari euangelium.
1104- 2) Et cum duxerint uos tradentes

nolite praecogitare quid loquamini
sed quod datum uobis fuerit in illa
hora
id loquimini

7. quum HO, audieriti* K. — autem aud. D
LR; 2 autem uideritis Q. hopiniones C, opiones
R, opinionis L. bellarum L. hoportet C. enim
* haec CIR SQL. nondum - est LQR cor. sat.

8. exurget CJMOZ 2g. ; exurgens W. enim
(γάρ) DITOWZ og. ac d nb aur. : autem codd. cett.
etbiklq(def.ef vr) super gentem (ἐπ᾿ ἔθνος
&r. fere omnes, cf. infra ἐπὶ βασιλείαν —super
regnum) COIJKLMORVWX*Z Bentl, a f; ἐξ π
aur. (supra ἢ) : contra gentem (cf. Zse. xxi. 10 ef
ἀντὶ ἔθνον Aic ΔῈ) ABDIPGHNTX*Y vg. 7isch. ὁ
cd 5; in gentem QTr,; aduersus gen. 4. terre
DGOWNX, ef terrae tse] terre m. «o duciu codd.
Ple. loqua R. famis CG*RT; - et turbele Φ
cum gr. AXTII οἶς. hec W ; 4 omnia Q.

9. autem: enim D. uosmed CT. enim:
autem X*. conciliis (sic ψισίϊες wertitur εἰς
συνέδρια) ABCHP*H*J TY: in conciliis D?3P!G
H'OIKMNT'OVWXZ vg. Tisck., in concilis LR,
in concylis Q ; in conciliis we//. 27ur., in concilia s,
in conciliabula &. om. in as/e syn. LX. sina-
gogis PLWORTWY; -* suis Q. "*pulabitis V,
bapulab. X, bapulau. O. presides DW. regis G.
stauitis O.

IO. gentes: o5:.B ; - sed constanter estote T.
primum autem L. predicari DW ; praedicare
GKV*. heuang. C, euauang. L, aeuanguelium D ;
* omnibus gentibus T.

11. quum HO. dixerint T*. tr&dentes: ante
praesides NTO. .precogitare DWX?; cogitare

--———-— — um m — m

EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. 251

non enim estis uos loquentes sed
spiritus sanctus
12 tradet autem frater fratrem in mortem
et pater filium
et consurgent filii in parentes et morte
adficient eos
15 et eritis odio omnibus
propter nomen meum
qui autem sustinuerit in finem hic.
saluus erit.
14 (43-6 Cum autem uideritis abomina-
tionem desolationis
stantem ubi non debet
qui legit intellegat.
(43- 2) Τυης qui in iudaea sunt
fugiant in montes
l5et qui super tectum ne descendat in
domum
nec introeat ut tollat quid de domo
sua

NTOX*. quid: qui L. - fuerit uobis DNTR.
ora T. id : illud NT'OX*Z. loquemini ?PKLNTRV.
» id loquimini hora Y. estis: eritis :
2 estis enim B. 7 uos estis ὈΡΡΤΕΤῚΝ vr.
loquentes: quiloquimini Gac z αὶ »sr. sanctus
* qui loquitur in uobis LQ 7.

12. frater fratre X*. insurgent D Zes/. morti
DG(seguitur rasura) &dficient AD:PGHOIJL
RTX*YZ* : aff. BCOKGMNOQVWX*Z' op. Tisch.
2 eos adf. DT.

I3. hodio C. omnibus: - hominibus BD
cor. μαΐ.;} -- gentibus C. nomen: segsefsr ras.
3 Jit. O ; et - in mpg. mei O mn. an/..— sustenuerit
JNTRY; 4 usque LM'Q egu£. om. hic D.

I4. quum CHO. autem: auem L. uideretis
LR. bhabominationem C, abhom. DiPEKNTRVW.
desolutionis D?P ; 4 quod dictum est a danielo
(-helo G) propheta HO cf. wett.c&/»^ 9 ὃ σε".
et graec. AXTA etc., ex Mt. xxiv. 15. atantem ;
traditam L. ubi (hubi C) non debet: in loco
sancto G ex Af. leget G. intelligat H*OJW
vg. iudea DIPLWORW. fugeant L ; fugient D.
ad montes ΡΟΝ.

I5. supra QR. tecum Y. ne: non D:PGH!G
I*LRX*Y. discendat :PGIMTR, descendant H*
(-dat corr), disce^dat O, descendet L, discendet D.
nec: ne VZ. introeant H*(-at cor.). ut tollat:
tollere G ; ut tollant H*(-at cor); seqwitwr ras.
8 At. T. aliquid *PP"GHOLQRX. | domu DL
O*QV.

L ]

252 EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. [ΧΠ|. 16—38.

16 et qui in agro erit non reuertatur retro

tollere uestimentum suum.
11 (144. 2) Uae autem praegnatibus
et nutrientibus in illis diebus.
18 (145 €) Orate uero ut hieme non fiant.
19 149-2) Erunt enim dies illi tribulationes
tales quales non fuerunt ab initio
creaturae quam condidit deus usque
nunc neque fient.
20 (41. 6) Et nisi breuiasset dominus dies
non fuisset salua omnis caro
sed propter electos quos elegit breui-
auit dies.
31048 2 E't tunc si quis uobis dixerit
ecce hic est christus ecce illic
ne credideritis.
3? 049-9 Exsurgent enim pseudochristi
et pseudoprophetae
et dabunt signa et portenta

I6. erit: sunt G. reuertetur D3XP*M. ον.
retro QR.

17. ue W. praegnatibus (f. 4t. xxiv. 19) ἃ
HOZ: praegnantibas BCXPGIJKMNTQRVWX
Ve. ZiscÀ. ; pregn. LOTY, prign. D.

18. Erate znepfe V. uero: autem D3P*GM'O
QT. hyeme C938, hiemae L, yeme T, hieme O.
fiant sine addit. codd. pIur.cum uett. et gr. N*B(D):
fiant haec BGM'X ; fiet fuga uestra L; fiat fuga
uestra uel sabbato ?P(uel sab. eras. deinde iterum
ser. et iterum improbatum)QR ; 2 ut ne fiat f. u.
hieme uel sabbato ga/.; ἢ» ut ne fiat hieme f. u.
uel sab. D.

I9. enim: autem NTOW. diebus illis W.
om.ili NT. tribulationes (gr. 0Anjus wel -es) B
CHOIJLMQRWZ?* vg., Bentl, Par. Jat. 13171,
Harl. 3788 et 2836, cum abd nq v; -onis AD?P
GKN'OTVXYZ! gut. cum c foi4 ὃ aur. non:
numquam MT. fuerant D?P. creature W. crea-
furae...nuno 2s mg. et inter lin. scr. G. quam
condidit: quando condidit ea X*. husque C.
neque: neQ. fiant D.

30. et: ὁ neque D sed εχ. brebiasset COTX,
briuiasset R. ds D*(deznde diis inter scribendum
correxit) W, | dies 4 illos BGM'OT. salba C.
aelectos C. brebiauit COT ; breiuabit D'PJKL
NTRVZ ; gv. ἐκολόβωσεν.

21. Zost quis ras. 2 /i/f. Y. om. est R. ohristus
5ine add. codd. plur. vg., & 1 ὃ (non A) aur. et gr.
NLU minus.: tuelX*5cff, i; -autadg
Bentl. cum gr. ADX etc. 5. 1 et J 7 cum graeco B.
2 chr. est M. ne (nec R) cred. : nolite credere
D.

ad seducendos si potest fieri
etiam electos
28 uos ergo uidete
ecce praedixi uobis omnia.
^4 (150-2) Sed in illis diebus post tribula-
tionem illam sol contenebrabitur
et luna non dabit splendorem suum
?5 et stellae caeli erunt decidentes
et uirtutes quae sunt in caelis moue-
buntur.
?6 (151. 2) Et tunc uidebunt filium hominis
uenientem in nubibus
cum uirtute multa et gloria
?! et tunc mittet angelos suos
et congregabit electos suos
a quattuor uentis
a summo terrae usque ad summum
caeli.
?3 A. ficu autem discite parabolam

22. et ad init. D. exurgent CIMOTWZ og.
seudoxpi G, seodo. DL*, sebdo. L*, pseudoxpo K*
(xpi K'). pseudo prophetae A, pseudoprophete
WY, -fetae ?*PO, pseodoprofetae D, seudo prof. L,
seudoprophaetae G. pseudochristi et pseudopr.
bis scriptum X*, eras. X*. portentia H ; prodigia
et Q (sed cor. uat. * portenta on prodigia "). Ὁ fieri
potest DR vg. Ὁ» etiam fieri T. aetiam ael. C.

23. predixi D. omnia orm. T*( ». rec.).

34. om. in LX*. post: potest /5ne5/e D. illam:
istam B; dierum illorum R. contenebrauitur B,
cumtenebrabitur D. dauit O. splendorem 7osí
ras. G. suam G.

25. Uersum sic habet G stellae cadent de
caelo εἰ uirtutes caelorum commouebuntur.
stellae caeli erunt (οἱ ἄστερες ἔσονται ἐκ τοῦ οὐρ.
sel ἐκ τοῦ οὐρ. ἔσ. uei τοῦ οὐρ. ἔσ.) hoc ordine cum
ADHOIMQRWÜ(celi)X*(»u£ udtur)Yvg.5: Ὡοταηΐ
stellae (stillae BO) caeli BCPJKLM'OT(cel.) VX*
Z awr. discendentes L. que D. celis W, aelis
L. om.in caelis D. Ὁ» incaelis sunt og. mobe-
buntur T, commouebuntur D, conmouebuntur Q,
mouentur O.

26. in (cum D) nubibus (nubimus Y): o». G;
t caeli DL cor. ua£.* multa: magna Q.

27. mittit J. hang. C, agg. M, anguelos D.
om. suos D. congregauit BGOTZ*(.bit Z!) ; con-
gragabit L; congregabunt Q. helectos C. suos
* et congregabunt Q*. quatuor ?P*ILR9138,
quator D. assummo L. terre W. celi W.

28. fico autem *»PN'ORX?; fici aut. arbore L
(ficii)X* ; ficulnea autem D; ficulnia aut. arbore
Q. parabulam *P'LR. quum CHO. tener:

XIII, 28—XIV. 1.]

cum iam ramus eius tener fuerit et
nata fuerint folia
cognoscitis quia in proximo sit aestas

?? sic et uos cum uideritis haec fieri sci-
tote quod in proximo sit in ostiis

80 amen dico uobis

quoniam non transibit generatio haec
donec omnia ista fiant

3! caelum et terra transibunt

uerba autem mea non transibunt.

32 (122- €9 De die autem illo uel hora
nemo scit neque angeli in caelo ne-
que filius nisi pater.

38 (153- 6) Uidete uigilate et orate

nescitis enim quando tempus sit.
$4052) Sicut homo qui peregre pro-
fectus reliquit domum suam

* [d . e. . e. .- . -

EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM.

nemo scit.

253

et dedit seruis suis potestatem cuius-
que operis
et ianitori praecipiat ut uigilet.
35 (1δδ. 2 Uieilate ergo
nescitis enim quando dominus domus
ueniat
sero an media nocte
an galli cantu an mane
36 ne cum uenerit repente
inueniat uos dormientes
37 quod autem uobis dico omnibus dico
uigilate.
XIV. (59. D Erat autem pascha et azyma
post biduum.
057- 9 Et quaerebant summi sacerdotes
et scribae quomodo
eum dolo tenerent et occiderent

neque angeli in caelo. neque filius.

nisi pater. 5 uidete ero. uigilate et orate. nescitis enim quando tempus sit. * sicut homo
peregre profectus. relinquit domum suam. data seruis suis potestate. cuiusque operis. et
osteario praecepit ut uigilaret. 9 uigilate ergo. nescitis enim. quando dominus domus ue-
niat. sero. an media nocte. an galli cantu. an mane. 9ne cum uenerit. repente inueniat
uos dormientes. *"quod autem uobis dico. omnibus dico. uigilate. XIV. ! Futurum
autem. erat pascha. et azyma post biduum. et quaerebant summi sacerdotes. et scribae.

terner Y, deinde et nata fuerint sup. ἐπ. Y.
» folia n. fuerint LQ. cognoscetis HOJKLQ. in
prope J. sitaestas Η (cor. cum perperam sita
estas Jegissif, addidit sit, uolens sita sit estas), s.
estas W, s. hestas C, s. aetas R ; est aestas J.

29. o*;. Sio J. uos τ et D. uideretis LQ;
uideatis D. hec W; haec omnia LQ. quod:
quia DGW. om. in CT. proxima D*(-o cor.)
sit: est G; «* et BD?PMX. in osteis OT, in
ostis DY, in hostiis CYPN' ; in ianuis Q; ostes ΟἿ;
estas W.

30. transiet BCIP"^KLOQRTVZ cor. uat.* ;
transit J. hec W. om.ist& G. fent R.

31. calum (sic) - autem L. οὐ dupl. W*(exf.
€.) terram... meam H* (m exf. is cor.). om.
mea D.

32. de: Me ise/e V. diae C. autem sw.
An. V. ila BCKWQTVWXZ cor. uat.* | uel:
et CIPFGLNTQRT. ora T. aggeli M. in celo
W; caelorum ὦ. neque (nec Y) fllius: om. J ;
τ hominis D'?PLQ. pater solus T.

33. uidete-etD. uigelateDL. et orate "ἡ.
"lin. m. rec. T ; ethor. C; etorateque D. quando:
qua ora uel Q.

34. sicut * enim M'O. o». qui D?P. pere

(om. gre) V. profectus--est Q. reliquid BCGJ
T;relinquit L. o». suam H. o». suis C. om.
potestatem D. hoperis C. ianuatori JLQR.
praecipiat ABCFGHOJMRYZ ar. /at. 13171*
et. 11955, Aeg. lat. 2 et 162, Harl. 3788 et 2826,
cum 7. ὁ 1q aur. ut discrimen fonat inter. parti-
cipia ἀφείς, δούς et uerbum. ἐνετείλατο : praecepit
IKNTOTWYX vg. 7isch., acd f & δ, praecipit ?PL
QV, pre. D. ut: om. Q; aut L. uigilaret QX.

35. ergo: omnes V*(sed corr); - quia G.
om. enim DGT. oz. domus FL. ueniat * utrum
L. han £er C ; ac frimo loco W. media dup.
K. canto M; cantum G; gallicantu s»0 ducts
A38.

36. ne codd. aene omnes et vg. : et AY. quum
HO. ueniret L. o». repente R.

37. quando H*(corr. i» quod H!). o». omni-
bus dico Q*. uigalate G.

XIV. 1. pasca DLT. etazima GHIJKTWXZ* ;
et azema D?PL; azyma (or. et) O ; azemorum R
φαΐ. pos* O. uiduum X ; uiduo O. querebant DL ;

« eum M. sacerdotes Ὁ. scribe W. eum:
ihm W. 2 dolo eum 5. tenerent i» marg. D.
hocciderent C. »» ten. et occ. dolo ΚΕ. ea. (eum
dolo).

Ll2a

254 EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. [XIV. 2-9.

et dari pauperibus
et fremebant in eam
6 jesus autem dixit sinite eam
quid illi molesti estis ?
et recumberet bonum opus operata est in me
uenit mulier habens alabastrum un- | "semper enim pauperes habetis uobis-
genti nardi cum
spicati pretiosi. et cum uolueritis potestis illis bene
Et fracto alabastro effudit super caput facere
eius me autem non semper habetis.
* erant autem quidam indigne 8 (1ὅ9. 4) ()nod habuit haec fecit
ferentes intra semet ipsos et dicentes praeuenit ungere corpus meum in se-
ut quid perditio ista ungenti facta pulturam
est? ? amen dico uobis
5 poterat enim ungentum istud uenun- ubicumque praedicatum fuerit euan-
dari plus quam trecentis denariis gelium istud

2 dicebant enim non in die festo
ne forte tumultus fieret populi.

8 (158 Et cum esset bethaniae in domo
simonis leprosi

quomodo eum dolo tenerent et occiderent. ?dicebant enim. non in die festo. ne forte
tumultus fiat in populo. ? et cum esset iesus in bethania. in domo simonis leprosi. recum-
bente eo. uenit mulier. habens alabastrum unguenti. nardi pistici multum praetiosi. et
frangens alabastrum. effudit super caput eius. *erant autem quidam indigne ferentes intra
semetipsos et dicentes. ut quid ista perditio unguenti facta est. * poterat enim uenundari
unguentum istud. plusquam trecentis denariis. et dari pauperibus. et fremebant in eam.
* jesus autem dixit illis. sinite eam. quid illi molesti estis? bonum opus operata est in me.
? semper enim pauperes habetis uobiscum. et cum uolueritis. potestis illis benefacere. me
autem non semper habebitis. * quod habuit haec fecit. praeuenit enim ungere corpus meum.
in sepulturam. *amen dico uobis. quod ubicumque praedicatum fuerit hoc euangelium in

datio Hieronymiana uidetur, cum. melius infini-

2. enim: autem (T cod. cazraf. diae C. populo
£it«0 πραθῆναι respondeat, cf. Mt. xviii. 25, xxvi. 9;

C, in populo D:PGHNTRV6$ $(L, in populos Q;

ex Mt.

3. quum HO. aesset C; -* ihs BKRNTOTVWXZ
€f f551$ 9 et gr. D. bethanie W, bethania G ; in
bethaniae Q, in bethania DzPM'OX"Z, in betha-
niam X*. domu DLQV; domum G. symonis
DRW. om.etJ. recumbente eo Z* (reeumberet
Z^) ueniens L. abens C. alabrastrum V*(rcorr.
V!) ungenti ABFHOLMXYZ: unguenti D?P
GIJKNT'OQRTVW «vg. ZzscÀ., hungu. C. nardis
picati M ; nardi pistici T zz7., n. pystici D; nardi
tantur L, pistici £azium ὦ. praetiosi BPGHJL
OQRYZ*, prec. W. » praet. nardi spic. Q.
facto X*. alabrastro G, alabstro Y; os. F.
capud LRW. eius ovt. O* “ὦ udtur, ὁ m. ant.

4. o7. &utem ΞΡ. indignae C. interQ. semet-
ipsos T zz. ipsos-de discipulis LQ. o». et
SKVZ. quid: quiq D. ista: haec GLT.
unguenti B:iPGIJKM'OQRTVWX vg. ZzscÁ.,
hungu. C.

5. unguentum 4 sura sed Y et non B. istut ΗΖ;
ον». D. uenundari (πραθῆναι) BD'PGOIKLN'OQ
TVWX*Z vg. (uaen.) c f 17 r4: ueniri ACH(ue-
nire)) MRX'*Y Zish.adi£4; uenund. emen-

Sed aoristum ἐπράθη Joh. xii. 6 werfitur ueniit.
plus quam : amplius G. tricentis D:PJLME, trae-
centis O*. denaris "PLR. den. trec. G. in ea CT.

6. dixit: dicit C; - ilis LQ. sinete P.
2 molesti estis illi Ὁ. bonum op. op. est in me
om, 'T*( 4 γε. rec.).

7". nam semper F. habetis(éxere) ABFGOIK
RVYZ Par. lat. 17171 ὮΙ eum ac d f i & 1 v:
habebiis CD:PHJLMN'OQTWYXS cor. oxon.,
gui.,q. 7 me autem n. s. hab. et cum u. p. il.
benefacere D. quum HO. habetis (ἔχετε) con-
tra canonem nostrum Mt. iv. 5, cum AGIJKM
RVYZ ar. lat. 17171, Harl. 2788 et 3826, vg.,
et d ik 1: habebitis BCD3PFGYHOLNTOQT
WX corp. oxon., gat., bc f Q5 futurum correctio
scribarum widetur quia Christus nondum erat
7107 24145.

8. hec W ; hoc KV(' haec μος hoc' cor. wat.).
preuenit D; - enim GQ; -* enim ungento L.
unguere DOIJM'O(unguer ΟἿΆ, hungu. C. in:
ad R. sepultura ILXZ.

9. hubicumque C, ubiquumque H, ubicunque 3B.
predicatum DW. aeuanguelium D. istut GHZ*;

XIV. 9-17.] EUANGELIUM SECUNDUM MARCUAM. 255

in uniuerso mundo ite in ciuitatem et occurret uobis homo
et quod fecit haec narrabitur laguenam aquae baiulans sequimini
in memoriam eius. eum
1009-3 Et iudas scariotis unus de duo- | !*et quocumque introierit
decim abiit ad summos sacerdotes dicite domino domus
ut proderet eum illis quia magister dicit
11 qui audientes gauisi sunt ubi est refectio mea ubi
et promiserunt ei pecuniam se daturos pascha cum discipulis meis man-
et quaerebat quomodo illum oportune ducem ?
traderet. 15 et ipse uobis demonstrabit
9 Et primo die azymorum cenaculum grande stratum
quando pascha immolabant dicunt ei et illic parate nobis
discipuli 16 et abierunt discipuli eius
quo uis eamus et paremus et uenerunt in ciuitatem
tibi ut manduces pascha ? et inuenerunt sicut dixerat illis
"et mittit duos ex discipulis suis et et parauerunt pascha.
dicit eis 11 (161. 9. Uespere autem facto

uniuersum mundum. et quod fecit haec dicetur in memoriam eius. !?et iudas schariothe
unus de duodecim abiit ad principes sacerdotum. ut eum traderet eis. "ad illi audientes.
gauisi sunt. et promiserunt ei pecuniam dare. et quaerebat quomodo illum oportune tra-
deret. "et primo die azymorum. quando pascha immolabant. dixerunt ei discipuli eius.
quo uis eamus et paremus tibi ut manduces pascha. "et misit duos ex discipulis suis. et
dixit eis. ite in ciuitatem. et occurret uobis homo uas aquae baiulans. sequimini eum.
** et quocumque introierit. dicite domino domus. magister dicit. ubi est refectio mea. ut
cum discipulis meis manducem pascha. δ δῖ ipse uobis demonstrabit. cenaculum grande
stratum paratum. et ilic praeparate nobis. ὁ εἴ abierunt discipuli eius. et uenerunt in
ciuitatem. et inuenerunt sicut dixerat illis. et praeparauerunt pascha. 17 uespere autem facto
uenit cum duodecim.

hoc B, e? Ὁ hoc euang. B. uniuersum mundum C ofmn".: occurrit AGH*OIJMOXY/. om. homo
(hun)GJLQR'TX*; uniuersum mundo Y. om. D. languenam G*(s4 μα Ὁ, lagoenam B3zPJINT

OT, lagenam W zz., lagonam DL, lagynam R,
lagunam X. aq"ae A. baiolans DM, boiolans L,;
portans KVZ? cum a c d ff; ὁ q aur., ferens i.
sequemini *PM'R.

I4. quoquumque H, quocunque Jo. introieret
H*(corr. H'). om. quia m. dicit D. hubi 2s
C; ibi se. Q. refectio mea codd. μ᾽. (et Χο)
et 9g.: diuersorium meum X* g; diu. meum re-
fectio mea Z, diu. meum et ref. mea BHONTO guae
est conflatio ex Luc. xxii. 11 e£ hoc Joco ; uett. reif.
λαδεμέ refeotio curi nostris, sed refectorium ff,
hospitium &. pasca LT.

I5. demonstrauit BJ*e*OTXZ*. caenaculum
CD?PGKRV ZIscA., coen. vg., cin. O. grandem
GJO; om. L. praeparate ?P, prep. D.

I6. habierunt C. eius ἐξ 7. Y!. et uene-
runt (uenier. D) in ciuitatem (-te MY): om. F ;
bis scr. Χ. et dert. sup. in. T. inuenierunt D. dixit
F. praeparauerunt BCD(prep.)"PWTORX *Z, pre-
parab. T, praeparaunt L. pasca L.

17. uesperae C. duodecem ?P*; .xi1- DRW.

fecit -P*( -5p.). 2 haecfecit NTOW. . memoria
JT e forsan O*.

Io. scariotis AHMY, -tes TX Z3scA. cor. uat.*,
schariotes Zf*(s4£ wdiwr), -tis J, iscariotes vg.:
scariothes BCIPGIKNOQRVZA,, -this DOLW gu.
duodecem ?P* ; dudecim L ; xit. DRW. habiit C.

II. gauissi D. promisserunt DL, promisierunt
R. pl||lecuniam O, peccuniam L. daturus Η'.
et se. * ex eo LQ. querebat DM ; querebant
Q. illum: eum GNTQR. opportune O cz.
hoportune C, oportun 1. ἢ» oportune eum G.

12. prima B. diae C. azimorum GHIJTWZ*,
azem. 3PLR, atzem. D. pasca O*T. inmolabant
C, immolabat X*,immolab L; immolant Y. 0.
elJL. uis-c-ut GX. heamus C, iamus L. tibi
om. cod, caraf. cum gr. Mur. huti C ; om. GZ*
(Z^?) manducares Z* (corr. Z^). pasca sec. T,
phascha ?P. pascha manducare G.

13. duos: -11. D. eis: illis Q. ciuitate MY.
occurret (ἀπαντήσει) cum BC(hoc.)D?PH'!I*(se4
udtur) KLNTQRTVWZ vg. Tis, uet. paene

——ÓÓÁÓ Ra a — MÓÀ—P .ϑ»ϑ»...- ——— M € UI —— i$ € — —— —— e "—

256 EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. [X1V. 17—25.

uenit cum duodecim | natus homo ille.
18 et discumbentibus eis 22 (165- 0 Et manducantibus illis
et manducantibus ait iesus accepit iesus panem
amen dico uobis et benedicens fregit
quia unus ex uobis me tradet et dedit eis et ait
qui manducat mecum. sumite hoc est corpus meum.
19 (163. 1) At illi coeperunt contristari 38 (166. 3) Et accepto calice gratias agens
et dicere eisingillatim numquid ego? dedit eis
20 (168, 2) Οἱ ait illis et biberunt ex illo omnes
unus ex duodecim qui intingit mecum | 24 εἴ ait illis
in catino hic est sanguis meus noui testamenti
?! et filius quidem hominis qui pro multis effunditur
uadit sicut scriptum est de eo ?5 amen dico uobis
uae autem homini illi per quem quod iam non bibam de genimine uitis
filius hominis traditur. usque in diem illum cum illud bibam
(164. 6) Bonum est ei si non esset nouum in regno dei.

?* Et discumbentibus eis. et manducantibus. ait iesus. amen dico uobis. quia unus
ex uobis me tradet. qui manducat mecum. Pat illi coeperunt contristari. et dicere singuli.
numquid ego sum. et alius. numquid ego. * quibus ipse ait. unus ex duodecim. qui
manum mittit mecum in catino. ? uerumtamen filius hominis. uadit sicut scribtum est de
eo. uae autem homini illi. per quem filius hominis tradetur. bonum ei erat. si natus non
fuisset homo ille. **et manducantibus illis. accepit iesus panem. et benedicens. fregit et
dedit eis. et ait. sumite. hoc est enim corpus meum. et accepto calice. gratias agens.
dedit eis. et biberunt ex illo omnes. **et ait illis. hic est sanguis meus noui testamenti.
qui pro multis effundetur. ?5amen dico uobis. quia non adiciam bibere de generatione uitis

18. diseumbentibus eis codd. οἰ vg., disc. eius | bonum-* enim L. est cum AB:PHOMM'OQX*Y :
V : discumbentibus cum eis AHOY ; cum forsan | esset GX*, erat Κι ΤῸ ei erat) VWZ vg. 7Z1scA.
uestigium lectionis discumbens cum eis es, guae — . — cor. uat. ('ant., gloss.) ad f & (fuit) et gr. Plur. ;
im nullis codd. nostris inuenitur, sed habet aur. | om. CDJR eum c ff, iq aur. et gr. BL. ei si:
discubuit cum eis. ait -* illis QX. ihesus C. eis Q. sinon e.n.h.ille: non nasci L. esset :
2 tradet me KZ* vg. 73sch. manducet D*LX*. aesset C, esse O, fuisset W. Ἢ natus non fuisset

19. caeperunt DL. ei: eis H*; o». CDFJK ΝΥ. 2 natus esset D.

O*TVX*Z. singulatim LT vg, siggilatim J?, 22. accipit *PLQR. benedixit et L (os. et) Q.
singil. J?; singuli J*. nunquid €. ego-«sum | simite L, sumete 3P.
BDHOQ ea£.; -* sum domine F(zd udtur)L. 23. agiens L.

20. qui ...duodeoim: quibus ait F. illis: | 24. noui 4 et aeterni LQ. testamento G*(.ti
eis IW. ex: de Ὁ. duodecem ΤΡ"; .xir. DLRW. cr.) multis: uobis 3P*(corr. mg.) 72, multis
intingit (intinguit C*P*R) szme addit. τε ὃ ἐμβαπτό- ! uobis D. effunditur (ἐκχυννόμενον cf. ad. Mt.
μενος gr. 24., cun ACRPGHOIJMRTYZ?* Par, (at. | xxvi. 38) cum AB*G*MQY, M. B. Reg. τ. B. vtt,
11955 ef 13171 Keg. lat. a et 262, wuett.d i £15, Bentl.,d ἃ 1: effundetur B'*CD:PG*HOIJKLNT
cor. uat. mg., cod. caraf. Bentl. : intingit (-guit D, ORTVWXZ, M. B. Cott. Tio. À. 11, Otho B. 1x,
-get L) manum (ὁ ἐμβ. τὴν χεῖρα AJBDKLNM'OV Reg. 1. A. xv, e£ Bentleii F, Dunelm. A. τι. 16 et
WXZ2? corp.oxon., acf fa q, et Ὁ inting. mecum | 17, tg. et utt.ac f fai qr; * in remisionem pec-
manum FQ aur. cor. uat.*, vg. Tisch. | catorum Q.

31. et ad init. omittere uoluit Bentl. — om. 25. quod : quia L 2g. ; qui J(qui iam zs» ra;.).
quidem DL. uadet HOO. scribtum GJOTYZ*. om.iam L. de hoc genimine WS (f, cor. «αἱ. Ἑ;
deo O*(de eo cor). ue TW. homniL. traditur de genemine ?P*X*, de ginimine L, de gemine Z* ;
(παραδίδοται) ACGMTYZ Bentl.,a i & Laur. cf. τε. de generatione OR c 4 f ff, i & 1 Φ, de fructu a.
41: tradeturBD'PHOIJKN'OQRVWX (ut sidetur) | husque C. quum HO. illud : illut GHZ*, illum O;
vg.,c d (non D) f fig c v, 5 (non A); tratur L. , — * nobissam Q( τ uobisc. gz/.). nouum « eum L.

XIV. 26—34.] EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. 257

26 (161. 6) Et hymno dicto exierunt prius quam bis gallus uocem dederit

in montem oliuarum. ter me es negaturus.

ΣΤ (68- 3) Ft ait eis iesus 310719) At ille amplius loquebatur
omnes scandalizabimini in nocte ista. etsi oportuerit me simul commori tibi
Quia scriptum est non te negabo

percutiam pastorem similiter autem et omnes dicebant.
et dispergentur oues. | 407-7 Et ueniunt in praedium

38 (160. €) Sed postea quam surrexero cui nomen gethsemani

praecedam uos in galilaeam. (113. 9 et ait discipulis suis.

39 (110-1) Petrus autem ait ei Sedete hic donec orem
etsi omnes scandalizati fuerint sed non | 33et adsumit petrum et iacobum et io-

ego hannem secum

9 et ait illi iesus et coepit pauere et taedere.
amen dico tibi 34 (114. 4) Et ait illis
quia tu hodie in nocte hac tristis est anima mea usque ad mortem

huius. usque in diem illum. cum illud bibam nouum in regno dei. ?*et hymno dicto.
exierunt in montem oliueti. *"'et ait eis iesus. quia omnes scandalizabimini in me. quia
scribtum est. percutiam pastorem. et dispargentur oues. *?*sed posteaquam resurrexero.
praecedam uos in galileam. *? petrus autem ait ei. et si omnes scandalizati fuerint. sed
ego non.

* Et ait illi iesus. amen dico tibi quia hac nocte priusquam bis gallus cantet. ter me
negauis. "at ille amplius loquebatur. et si oportuerit me mori tecum. non te negabo.
similiter autem et omnes dixerunt. 9? et uenerunt in locum. cui nomen est. gethsemani et ait
discipulis suis. sedete hic donec orem. *'et adsumsit petrum. et iacobum. et iohannem
secum. et coepit pauere et taedere. et anxiari. **et ait illis. tristis est anima mea usque

26. ymno DNTRWZ, imno ?PLT. exierunt gallus uocem bis zg.; 2 uocem gallus O ; 2 gal-
...0is ils w.27 in ras. litt. min. K. olibarum lus dederit bis (o&. uocem) L. orm. es L.
T, holib. C ; oliueti GL. 2 negaturus es *PGNT' ; negabis D.

37. eis: ilis D3:PNTOQR. ifis: - quia 31. Et V. amplius: magis Q; tanto magis
(Bentl.); τ et D9P; om. G. omnes 4 uos Ὁ. X*. loqueb.: dicebat X*. hoportuerit C. om.
scandalizabemini ΡΝ, scandalizauimini O gu.; simul D. conmori GIJR, cummori O ; mori W.
scandalizamini BGX*; scandalum patiemini LQ tibi: tecum NM'OW. omnes--alii W. dixerunt
acikiq,sc. habebitis aur., scandalizari habetis LQ; Aiat Q usque eoce t. 42.
df, in:om.Q*; Ὁ meMOafiklawr.; ^ 32. uenerunt X* ραζ, predium DL. nomen-4
me in KLVWZ vg. c, cum gr. AC!EF efc. 2 ista est BL ga/. gethsemani CGOIM'OWXZ vg.
nocte LQ £a£.; ov. «ett. 9ur. scribtum GJOTYZ. (gr. plur. Τεθσημανεῖ) f 1 ὃ aur., et gethsamani
percuciam W. dispergentur (cf. Mt. xxvi. 31) JR(om. e*, 4-9. sax.) T: getsamani B a, getz. D,
B'*CD:PGHOJ*KNTOQRVW og. εἰ c: dispar- getzem. L, gedsem. fA; gessemani (PKV c ἐφ
genur AB*J'LMTXYZ κε. μ᾽. houes C; (-amani c) gese. AHMY(gesa. d). sedite L.
t gregis Q cor. uat.* ; -- gregis mei L. horem CO* s udtur.

38. postea (γε. quam) B; postquam JQ or. 33. adsumit c«m ABCIJOTYZ* et ass. OKM
surrexero AD?PG(surresero)HOLMOWY JAent[. V2? vg.: adsumsit G, -psit D'PHLNMTR, assump-
eum adi; resur. BCIJKNORTVXZ vg., c f ffs sit WX?; assumens X*. iohannem BD:iPGJEKL
l| 7, awr. precedam D. galillam CDGKLNMO |. MNORWZS?318, ioannem $07: iohannen ACHO
RW ; callilaem H. TVXY. caepit D,cepit TW. pabere T ; deinde

39. autem : uero Q. ei: o». CQR ; illi zg. et dul. O. etaedere G, et taederi Z*, et tedere
fuerint in te S. om.sed DG. ego non D:PMN'OTW, et thed. J ; et taedicere R ; cedere L.
scandalizabor G. 34. mea||usque H. 05. usque ad mortem D.

30. ihesus C. odie HT. ac W ; hanc G. om. husque C. mor|(oz. tem) L. sustenete ?PNT!,
bis JO*T*(supz/. in OT m. rec.))eumacd f1 ἢ εἴ uigelate D; Ὁ mecum cor. uat. cum q r gat. et gr.

47. D. dederit: det G. gallus bis GTv^; » G. 1. 38 a4. fasc.

258

sustinete hic et uigilate.
35(75.) Et cum processisset paululum
procidit super terram
et orabat ut si fieri posset transiret ab
eo hora ??et dixit
abba pater omnia tibi possibilia sunt
transfer calicem hunc a me.
(76.0 Sed non quod ego uolo sed
quod tu.
$1 (57.2) Et uenit et inuenit eos dormi-
entes et ait petro
simon dormis ?
non potuisti una hora uigilare?
88 Uigilate et orate ut non intretis in
temtationem.
078-4) Spiritus quidem promtus
caro uero infirma.
89 (119. 6) ἘΠῚ iterum abiens orauit

EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM.

— — -

[xiv. 34—43-

eundem sermonem dicens
*? et reuersus denuo
inuenit eos dormientes
erant enim oculi illorum ingrauati et
ignorabant quid responderent ei.
41 (180. 4) Et uenit tertio et ait illis
dormite iam et requiescite
sufficit uenit hora ecce traditur filius
hominis
in manus peccatorum
fsurgite eamus ecce qui me tradet
prope est.
48 (181. Et adhuc eo loquente uenit
iudas scarioth unus ex duodecim
et cum illo turba multa cum gladiis et
lignis
a summis sacerdotibus
et a scribis et a senioribus.

ad mortem. sustinete hic et uigilate. ?^et cum processisset paululum. procidit super terram.
et orabat ut si fieri posset. transiret ab eo hora illa. ?*et dixit. abba pater. omnia possi-
bilia tibi sunt. transfer calicem hunc a me. sed non quod ego uolo. sed quod tu uis.
δ et uenit. et inuenit eos dormientes et ait petro. simon dormis. non potuisti una hora ui-
gilare. **uigilate et orate. ne intretis in temtationem. spiritus quidem promtus. caro autem
infirma. * et iterum abiit orare eundem sermonem dicens. * et reuersus denuo. inuenit eos
dormientes. erant enim oculi eorum grauati. et ignorabant quid ei responderent. *!et uenit
tertio et ait illis. dormite iam. et requiescite. adest finis. uenit hora. ecce traditur filius

hominis in manus peccatorum. **surgite eamus. ecce adpropinquauit qui me tradet.
** Et confestim adhuc eo loquente. uenit iudas scarioth. unus ex duodecim. et cum

35. quum HO. procesisset NT, processiset Y.
procedit D:PLOR ; - in faciem L gu. horabat C,
adorabet D?P. possit DR, posit L.

36. tibi possibilia sunt cu»: AFGHOIMWY
vg. à: 2 poss. tibi sunt BCJKM'ORVZ Bent,
f 4 * et gr. bóvará σοι cf. p. omnia tibi sunt d f, 1;
7 poss. sunt tibi D'PLTX* ; 7 tibi sunt poss. X?.
ha C. 2a me calicem hunc J. sed: uerum-
tamen F. tu-uis LR.

37. uenit--ad eos D. ayt T; abiit W (bi
expunct). symon RW. domis L. potuistis L.
uigelare D; 4 mecum W cor. uat.* gat.

38. uigelate D, uiglate L. horate huti C. non:
ne 3»P"?L. temtationem ABTXYZ: tempt. CD
TPGHOIJKLMN'ORVW Zisch.,tent.zg. prom-
tus AOTXYZ: promptus BCHOIJMRW vg.
Tisch., proptus G, prumptus D:PKNTV, prumtus
L; 4 est D:P"LM'OR vg. uera G*(-ro corr);
autem BD(uero s;g.):PNOWX?*; uero autem L.

39. habiens C; abiit G. orabit T, horauit C ;
om. ἃ. eumdem (f.

40. de nouo. D3PLR.

enim: autem DM^O.

hoculi C. illorum ABCHOIKXYZ : eorum D?P
FGJLMM'ORTVW vg. ingrauati AFH*LM
YZ Bentl. cf. degrauati a: grauati BCD:PGH'OI
JKMORTVWX vge,cdf,£9Qr,0awr.; c8
sumno L egu£. ignorant D.

41. sufficit (ἀπέχει) : suffecit »PR ; cf. wue/f. adest
finis uenit hora / (7?), sufficit finis et hora 7 g, adest
enim consummatio et hora c, ad. e. c. et uenit
hora ff, consummatus est finis aduenit hora et a;
confuse legit & et uenit tertio et ubi adorauit dicit
illis. dormite ia nunc ecce adpropinquauit qui me
tradit et post pusillum excitauit illos. et dixit iam
ora est ecce e/c. ; D?' ἀπέχει To τέλος καὶ ἢ opa.
traditur (παραδίδοται) ACHJMORTX*YZ cod.
caraf., codd. ap. Erasm. Bentl. : tradetur BD:PGO
IKLN'VWX* zg. filius hominis tradetur vg.
o7. hominis M.

42. surgete ?P. tradet codd. ef vg.: tradit A
CY Bentl. Tisch. cod. caraf., et gr. παραδιδούς.

43. omi. et δ. athuc MX*Y,aduc T. iuda Q.
scarioth codd. 9. et mg. in AB, scariot HY, isca-
rioth D, iscariotes zg.: om. A*B*. ex: de D

XIV. 44-51.]

14(82.2) Dederat autem traditor eius

signum eis dicens
quemcumque osculatus fuero ipse est
tenete eum et ducite caute

46 αἴ cum uenisset statim accedens ad
eum ait rabbi

et osculatus est eum

46 at illi manus iniecerunt in eum et tenu-
erunt eum.

41 183-1) Unus autem quidam de circum-
stantibus educens gladium
percussit seruum summi sacerdotis

et amputauit illi auriculam.

EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM.

259

48 (184- ) Et respondens iesus ait illis
tamquam ad latronem existis cum
gladiis et lignis
comprehendere me
99 cotidie eram apud uos in templo do-
cens et non me tenuistis
sed ut adimpleantur scripturae.
99 (186. €) "unc discipuli eius relinquentes
eum omnes fugerunt.
51 (186. 10) Adulescens autem quidam se-
quebatur eum amictus
sindone super nudo
et tenuerunt eum

illo multitudo. cum gladiis et fustibus. a summis sacerdotibus. et ab scribis. et a senio-
ribus. * dederat autem eis traditor eius signum dicens. quem osculatus fuero ipse est.
tenete eum. et ducite firmissime. “δ οἱ cum uenisset. statim accedens ad eum. ait. rabbi.
et osculatus est eum. **at illi. manus iniecerunt in eum. et tenuerunt eum. *' unus autem
de circumstantibus. euaginato gladio. percussit seruum principis sacerdotum. et amputauit
illi auriculam dextram. “ὁ εἰ respondens iesus ait illis. tamquam ad latronem uenistis cum

gladiis et fustibus conprehendere me.

*' Cottidie eram aput uos. docens in templo. et non me tenuistis. sed ut inpleantur

Scribturae.

9 Et relinquentes eum omnes fugerunt. δ᾽ adulescens autem quidam sequebatur illum.

9g. duodecem ?P; .xir. LRW. | cum eo DQR
vg. om.multa JKLVX*Z. gladis :PL. lignis:
fustibus GLQX* ; fustibus et lignis D ; deinde Ὁ
missi BWOS & za/., εἰ ἢ» lignis a s. sac. et a scr. et
a sen. missi HO c fA(/) ; gr. tminusc. Val. ius
habent ἀπεσταλμένοι. & (ab TX) soribis ABCD?P
HOIMO'QRTXY : om. a F(sed ex Mt.)GJKLM"
O*VWZ vg. Tisch. ἃ senioribus codd. 927. : om.
& C(saen)F(sed ex M£.)GJMO*TW vg. Tisch.
44. dederat: dedit Q; Sederat V. eius: eis
L; om. W4. om.eisJ. - eistraditor signum
W. eis signum 9. or. dicens D. dicens
eis GQ. quemquumque H, quemcunque 35;
quem cum| quem cum que L. hosculatus C.
tenere L. eum: illum ?P; om. T. ducite
caute (dzáyere ἀσφαλῶς) D:P(ducete) HOIM vr. δ
(cauete) δέ adducite caute W: 2»caute ducite
AX**Y; ducite eum caute GV, d. cum omni
sollicitudine V'OX*, d. cum monitione L ; ducite
eum /aztum, F, et ducite simpliciter BCJ KQ(ad-
ducites £ aur )RTZ; wett. d. diligenter c ff, 7. d.
eum diligenter a 2, abducite diligenter g, ducite
firmissime fF. Ex Ais colitgi Potest in antiquis et
forsasm antiquissimis exemplaribus fer homoeoteleu-
fon caute omissum fuisse, quod cum scribae ani-
maduerterent addiderunt uel ante uel 205 ducite,
wel ex graeco ipsi transtulerunt, ut cum omni
sollicitudine 2» W'OX* δέ cum monitione zz L.
) 45. quum HO. ueniisset D. accidens Q; aiens

(ine$/e)J ; accessit L. ἢ» ait ad eum D?P. ait:
aue L; ait aue 9 $(L; ait habe T. hosculatus
C, obsculatus O.

46. ad O. inicierunt D, inieclerunt L. in
iesum $9 S. timuerunt L*(m :» n corr). om. et
ten. eum ?P.

47. circunstantibus 638. aeducens C. percusit
L. seruum: r suf. lin. HL ; per unum sc R;
* principis Q; { suum V. om. et Z. hampu-
tauit C, amputaui L. illius B. auricolam D,
auricula Y ; 4 eius Q.

48. Ὁ aitillis iesus Q. tanquam 9 8]. existis:
uenistis D*(corr. 7g.) ; ὁ ad me D. gladis ?PLR.
lignis: fustibus D(corr. mg.)LX* acd f fi& 9
aur. comprehendere AHJMQWX*Y vg. et
comprae. BOK : conpre. NTOTVX*Z, e£ conprae.
C*PGILR ; adpre. D. me o». O*( τ Οὐ.

49. cottidie H'!OX, quotidie DOT vg. aput
GJORT. apud uos eram FIW. 7 docens in
templo F. so/wif 2 tenuistis me Bent/. om. ut
W. adinpleantur CP, impleantur JORZ*(reorr.
Z2!) vg., adinpleatur T, inplerentur L. scripture
HW, scribturae GJOYZ, scribture T (e £mpro-
bata).

5o. tuno: xoíwit et Zentl (καὶ ἀφέντες gr.
fur); et uoluit diso. eius omsffere cum graeco.
relinqaentes A. ἢ omnes relinquentes eum R.
omnes-ret Q. fugierunt CDH'OT.

51. adolescens :P'JLW vg. 7isch., adoliscens

Mm

260

52 αἱ ille reiecta sindone
nudus profugit ab eis.

53(187-1) Et adduxerunt iesum ad sum-
mum sacerdotem

et conueniunt omnes sacerdotes et
scribae et seniores.

51 (188. 4) Petrus autem a longe secutus
est eum usque in atrium summi
sacerdotis

et sedebat cum ministris
et calefaciebat se ad ignem.

δῦ (189. 27 Summi uero sacerdotes et omne

concilium

quaerebant aduersus iesum testimo-
nium ut eum morti traderent

nec inueniebant

58 multi enim testimonium falsum dice-
bant aduersus eum

et conuenientia testimonia non erant.

EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM.

[XIV. 52—62.

57 (10- 6) Et quidam surgentes falsum tes-
timonium ferebant
aduersus eum dicentes
58 quoniam nos audiuimus eum dicentem
ego dissoluam templum hoc manu
factum
et per triduum aliud non manu factum
aedificabo
5?et non erat conueniens testimonium
illorum
9? et exsurgens summus sacerdos in me-
dium interrogauit iesum dicens.
Non respondes quicquam ad ea quae
tibi obiciuntur ab his?
611116 autem tacebat et nihil respondit
rursum summus sacerdos
interrogabat eum et dicit ei
tu es christus filius benedicti ?
62 (191. 1) Tesus autem dixit illi ego sum

amictus sindone. sicut erat nudus. et tenuerunt eum. "^ad ille relicta sindone. nudus fugit
ab eis. ὅδ et adduxerunt iesum ad principem sacerdotum. et conuene :
653 Jesus autem dixit ill. ego sum. et uidebitis filium hominis sedentem ad dexiersm

uirtutis. et uenientem. cum nubibus caeli.

DEKRV, aduliscens GM. eum: enanputit in X;
illum CP*^"GJKLM'ORTVZ. hamictus C. nu-
dum G. super nudo i» ras, m. a X. om.et R.
tinuerunt L. eum Ὁ iuuenes g cur» gr. À etc.

52. ad O. eiecta Q; relicta CGT ; reiecto D.
syndone D. fugit C*(pro 542. /i5)Q. hab C.

53. iesum: eum ΝΥ. conue | ueniunt /a?ss B,
cumueniunt O; conuenerunt CP*GTWX* og.
(fto cod. caraf.) cor. «at.* ( * in unum), e/ ἢ» omnes

conuenerunt W. omnes * summi (Zen//.). scribe
ὟΝ. saeniores C.
54. autem : uero X. alonge: om.D ; - stans

L. Ἢ secutusesteum a longe Ὁ. sequutus OIX.
usque ;i»e addit. (contra graecum) cum AD'PGH
LMQWYXY cor. oxon. a d & 7: usque (husque C)
*intro (fos ἔσω) BCOIJKM'ORTVZ vg. Tisch.
δ: ὃ gut. ; usque t intus (c) fag r aur. sacerdotes
L. 2 adignem et cal. se vg.

55. 09. uero Z. omnes 5. consilium 3P*(conc.
mp.)HQ. querebant LOW. . aduersum A(ma/e
ZXsch. -susBHOJMTX?Y. morti traderent:
perderent 7. — morti tr. eum ent]. om. ut
eum morti ad testimonium ». 56 L.

56. 2 falsum testimonium GW. aduersum BJ.
et conuenientia | et testimonia Z. test. 4 illorum F.

57. om. et *P. |

58. ow. nos Z*. dicentem rquia (Zen).
dissolbam C, desoluam ΡΟ; dissoluo KOVZ

Bentl. manufactum $50 ductu AM ; manufesto G.
per triduum (διὰ τριῶν ἡμερῶν) cum codd. Pur.
30. εἰ δ, codd. ap. Erasm.: post trid. FH'G
WS S gat. c f; ὁ ἐφ aur., et post tertium diem a
d; in triduum L cf. sett. ad xiii. 3. aliut GH*
JZ*. om.non FL. factom H*(u superscr.) ; factu
G. hedificabo C, edificabo W.

59. non: woiuif nec sic Bent/. erit T*.

60. om. et Q9 (uide infra). exurgens CJMOT
WZug.cor.uat.; surgens R; 1 autem 5. summis
H*(u corr.). sacerdo* Y. in medium: o». J;
in medio IWTX*Z; «εἰ Q; -* eorum et G.
2 interrogauit in medium R. respondis GHLOT
XY. quidquam COZS$(t. δὰ ea quae (que D)
tibi obiciuntur (hobic. C, abic. H*, obiec, D?PNr,
obiic. vg. 77scA., obieiuntur L ; dicuntur T) ab his
(his RW; eis BDXPNTO): wo/ui/ quid isti tibi
obiiciunt Zend.

61. nichil W. resp. * et F. rursus RX*;
iterum G. summus T* ;» unus sae correctum.
interrogauit CT, interrogat WX*. dicet O ; dixit
OMW vg., sed gv. λέγει. benedioti (τοῦ εὐλογητοῦ
gr. lur) ACDIPGH*IJKMVXYZ cod. caraf.,
Bentl. cum a c d & | q aur. Hil.: dei benedicti
BH'OLN'OQRTW vg. cor. uat. cum ff, Ambr. et
gr. AKII a/.5,

62. illis G; ei OMQ. uideuitis C. hominis
partim erasum Χ. 7» sedentem a dextris L(seden

XIV. 62—71.]

et uidebitis filium hominis
a dextris sedentem uirtutis

et uenientem cum nubibus caeli.

€ (192-9 Summus autem sacerdos scin-
dens uestimenta sua ait.

(198. 2) uid adhuc desideramus testes ?

9! audistis blasphemiam
quid uobis uidetur?

qui omnes condemnauerunt
eum esse reum mortis.

$5 (194.1) Et coeperunt quidam conspuere
eum et uelare faciem eius et co-
laphis eum caedere et dicere ei

prophetiza

et ministri alapis eum caedebant.

66 (196.1) Et cum esset petrus in atrio de-
orsum

uenit una ex ancillis summi sacerdotis

EUANGELIUM SECUNDUM MARCUAM. 261

9' et cum uidisset petrum calefacientem se

aspiciens illum ait
et tu cum iesu nazareno eras

68 at ille negauit dicens

neque scio neque noui quid dicas.
199. ) Et exiit foras ante atrium
et gallus cantauit

69 rursus autem cum uidisset illum an-

cilla coepit dicere circumstantibus
quia hic ex illis est

Τὸ at ille iterum negauit

et post pusillum rursus

qui adstabant dicebant petro
uere ex illis es
nam et galilaeus es

"jle autem coepit anathematizare et

iurare quia nescio hominem istum
quem dicitis

9 Princeps autem sacerdotum scindens uestimenta sua ait. quid adhuc egemus testibus.

* audistis blasphemiam. quid uobis uidetur.

mortis.

et omnes condemnauerunt eum esse reum
* et coeperunt quidam conspuere in facie eius. et colaphis eum caedere. et dicere

ei. prophetiza nobis. et ministri. libenter alapis eum caedebant.
* Et cum esset petrus in atrio deorsum uenit ad eum una ex ancillis summi sacerdotis.
*' et cum uidisset petrum calefacientem se aspiciens illum ait. et tu cum iesu nazareno eras.
* at ille negauit dicens. neque scio. neque nodiqtidd . . . . . . Z 4
Et exiit foris ante atrium et gallus cantauit. * rursus autem cum uidisset illum ancilla
coepit dicere circumstantibus quia hic ex illis est. "^at ille iterum negauit. et postpus . . .

lapsu)Q vg. dexteris D. — uirtutis sedentem D.
uirt. dei WG6 SQ cor. uat. ex Luc. xxii. 69. cum :
in Q. caeli i» »;g. Y! ; celi W.

63. om. &utem L. scidens D, scendens J*(sed
corr.); scidit LQ. uesmenta R. sua *- et Q (505
L) sthuc MY, aduc T. disideramus K*(de
cor.), dissideramus D. testis Y.

64. auditis Y. plasphemiam I; blasphemia
Z; blasfemiam D*PLM'T ; * eius D?P"9LNT eur.
condempnauerunt OKLNT'RW, contempnauerunt
D?P. raeum C. reum esse G. morti T*(s
eras.).

65. ceperunt W. ον». quidam C. conspumere
L ef ^ et inridere L. fatiem ἃ. orn. ot “γί. L.
colophis DL, colafis T. cedere BEPJLNTW ;
ceciderunt O*(cl exfusnc.). οἱ: om. C; ra.
3 hif. X, sed οἱ Χο; et R. prophetisa Y, pro-
fetiza D:PLO; - nobis xpe T; - nobis xpe
quis est qui te percussit ρα. ex AM. xxvi. 68.
alaphis L. oaedebant (ἔβαλλον wei ἔβαλον EHM
al. permu. 33. 157 etc.) codd. Mur. vg. et ced. B9PJ
LNTOW qwuett. omt. (percutiebant &, σα. libenter

/, cum uoluntate ff, Φ) : gy. NABCDG 1. 13. 69. a/.!5,
cop. syr. P. ἔλαβον με ἐλάμβανον. — —» caedebant
eum Q.

66. quum Θ e “. 67. atrium ὦ. dehorsum C ;
seorsum :P"9GQR. ancellis D:PLNT. sümmi D.

67. uidisset *una D(sed ex$.). califacientem
Οὐ, caleficienterh J. haspiclens C, aspicens O ;
τ in D?P. nazoreo Z.

68. o». dicens NT. neque scio: nescio JM.
o?*t. neque noui F. dicis MT. exiuit R. hante
C; ante δὲς scriptum Ο. οὗ sec. ^ statim cor.
wat.* om. et g. cant. c cum NBL.

69. rursus codd. ῥέεν. (et X*) ug.: rursum BC
FGKTVX?Z. quum O. illum: eum X. han-
cila C, ancela D:PMTR. caepit D, cepit W.
circum stantibus A, circunst. 93H. quia τ et X*.

70. &t: et M'. negabit T. pussillum ?PLNT
RY. rursum O. astabant WZ vg. es 2γ. εἴα
GM. om. et se. D. galilleus D'PGKNOR;
gallieus s wd?uwr Ἡ ; gallileeus L; gallus | leus
W.

71. caepit D; cepit W; - eum G. anathe-
M m 2

262

72ct statim iterum gallus cantauit.
(197. 2) Et recordatus est petrus
uerbi quod dixerat ei iesus
prius quam gallus cantet bis
ter me negabis
et coepit flere.
XV. (198-2) Et confestim mane consilium
facientes summi sacerdotes
cum senioribus et scribis
et uniuerso concilio.
99.1) ÜJincientes iesum duxerunt
et tradiderunt pilato.
2(200.1) Ft interrogauit eum pilatus
tu es rex iudaeorum ?
at ille respondens ait illi
tu dicis.
8 (201.4 Et accusabant eum summi sa-
cerdotes in multis
4 pilatus autem rursum
interrogauit eum dicens
non respondes quicquam ?

EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM.

[xiv. 72—XV. II.

uide in quantis te accusant |
5iesus autem amplius nihil respondit
ita ut miraretur pilatus.

5 (302. 3) Per diem autem festum
dimittere solebat illis unum ex
uinctis quemcumque petissent.

T(03- 4) Erat autem qui dicebatur
barabbas

qui cum seditiosis erat uinctus
qui in seditione fecerat homicidium
8et cum ascendisset turba
coepit rogare sicut semper faciebat
illis.
? Pilatus autem respondit eis et dixit
uultis dimittam uobis
regem iudaeorum ?
l^sciebat enim quod per inuidiam tra-
didissent eum summi sacerdotes.

11 (394.1) Pontifices autem concitauerunt
turbam ut magis barabban dimit-
teret eis.

matzare D, anati mazare L. iurare: dicere W.
nescio: non noui F. dicis L.

72. 2» om. iterum M. gxllus iterum zg. ἐγεμέ-
tis codd. cantabit T. r*cordatus G. dixerat illi O.
ihesus PJene C. — 2 uerbi ilis quod dixerat ei Q egu£.
om. bis G,c f; 29g 5, NC*A. negabis: n is ras.
À ; sequitur ras. 6 ἐξέ. Καὶ. om. et sec. ἢ. coepit
(cae. DH, ce. TW) flere codd. vg.ac d ὁ 7 φ ὃ cum
D »pfaro κλαιειν ; cf. Euthym. ad Mt. xxvi. 75,
ἐπιβαλὼν ἀντὶ ToU ἀρξάμενος ε΄ TÀeophyl. f áptá-
μενος ἢ μετὰ σφοδρότητος; εἰ sic interpretantur
ἐπιβαλών Syr. Dhilox. et pesh.; cf. Field ad loc.

XV. 1. concilium W, concylium Q. saeniori-
bus C. huniuerso C, uni uersa L* (o superscr. m.
3.). consilio H. uincentes LOWYi swerscz.), Iin-
cientes V isef/e; uinctum D:PNTO eum acd 5 7
7, απ. duxierunt L, dixerunt H* (u swf. /in.).
tradederunt O* (e sec. im i corr.) ; - eum Q5; Ὁ
pontio R. pylato CDQR.

2. pylatus ΓΚ. iudeorum D:PLW, iudeaorum
Y. respondiens L. ei (sic) ait QR.

3. accussabant D?P(ex acuss)LR. multis 1
ipse uero nihil respondit LQ c» a c (autem a c) ef
gr. NUA. 13. 33. 69. etc. ; ex Luc. xxiii. 9 uel Mt.
xxvii. 12. :

4. pylatuse/ κι. ; CDR. rursus DKVZ ; iterum
G; om. L. interrogabat KLNTOQVZ. respon-
des (ἀποκρίνῃ) BCD*PGH'OIJKMNTQRW vg.,ac
[fa ἐδ aur. et respondens V (n sec. exfuncta) gat.
cf. respondiens 7,: respondis AH*(w ud?ur) LOT

XYZd4qg. quidquam CZ(t; quiquam L. uides
DL. accussant D?PLR.

5. oft. &utem ΞΡ. hamplius C. nichil W; non
V. mirarentur L*(n z»frobawit 1.3), miretur Q.

6. om. autem L. solebat dimittere L v.
illis: o». T*(-swp. lin. Tr*)7. |. ex uinotis:
uinctum R ct» c & (reum) ef gr. ἕνα δέσμιον ; ex
illis D. quemcunque 33, quencunque 5; quecum-
que W, quaecumque R.

7. &utem 1 in carcere L ez/. (erat nam i. c.).
dicibatur O. barrabbas RW, barbas Q; sequitur
rasura satis longa A. qui sec. otn. Bentl. sedi-
tiossis D'PPGQ. erat: om. Bent/.; fuerat J. si-
ditione GQ. . fecerant H(n ex?)MO(Bentl.).
2 fecerat in s. Q.

8. quum CO. cum ascendisset turba (-sent
turbae Z* sed corr.) codd. Plur. et vg. et c 7, 1 δ aur.,
accensa tota turba a, ascendit tota turba et d, tota
turba /as/w*t £: cum accessisset t. MOX?, a
distinguit *"P cum ascendisset|turba caepit efc.
caepit D, cepit W. rogare - eum M'OX. illis
«* per diem sollemnem (sollempn. Q, solempn.
ξαί., per dies festos T) ut dimitteret ( eis T)
unum uinctum (oss. Q) LQT*(»$robat Το) gat.,
cf. & rogabat illum quot faciebat in singulis diebus
festis ut dimitteret unum custodiam.

9. pylatus CDR. respondens BCT.
BCOT. iudeorum CD?PLW.

10. enim: autem T. tradiderunt Q.

I1. 4 etad isi/. Ὁ. barabbam 38307, barraban

om. et

XV. 13723.]

1805.13) Pilatus autem iterum respon-
dens ait illis
quid ergo uultisfaciam regi iudaeorum?
?? at illi iterum clamauerunt
crucifige eum
M pilatus uero dicebat eis
quid enim mali fecit ?
at illi magis clamabant
crucifige eum.
18 (206. 1. Pilatus autem uolens populo
satisfacere
dimisit illis barabban
et tradidit iesum flagellis caesum ut
crucifigeretur.
16 (307. 4) Milites autem duxerunt eum
in atrium praetorii
et conuocant totam cohortem
et induunt eum purpura
et inponunt ei plectentes spineam co-
ronam

7

ὟΝ, baraban JL ea/., barban Q. demitteret G ;
dimittere B gu4. ἢ» dimitteret eis bar. M. "» μάζα:
ban peterent dim. eis σαί.

I2. pylatus CDR. ^o.iterum DJ. respon-
diens L. respondens iterum B. uultis 4 ut
:?P*eLOR uf. regem G ; - illi quem dicitis L.
iudeorum ?*PLW.

13. clamaberunt T, clamabant M'OQ ; ^ di-
centes L eu/., e£ ἢ» cl. iterum dicentes Q.

14. pylatus CDR. uero: autem BG'N.. dioce-
bat: ait M' cor. uaf. eis: illis J vg. Z3sch. male
γος (ex mali) clamauerunt Z* (corr. 2". on.
eum G'. Zoftum wersum om. G*L; 1 in ima
fag. αἰ.

I5. pylatus CD:PR. autem:
uoliens L; pro Q. satisfacere: ti eras. G.
dimissit D?P, dimittit Y. 1llis: eum sete D.
barraban W, barrabban R, barabbam esc, bar-
ban Q. tradidit: reddidit ga£.; ** eis K(deznde
7as. a ΝΖ; « ilis X* eut. flagillis DXPLR.
caessum R, cessum D?P, cesum LM'W.

16. ov, autem R. in atrium (ἔσω τῆς αὐλῆς
£r. 21) ADIPFGHOMOXY vg. wet. : intro in
atrium (ἔσω els τὴν αὐλήν DP. a7. 2auc.)BC*P*wIJ
KLNTQRTVWZ Par. lat. 131955, Keg. Jat. a, 262.
M. B. Harl. 3788, 2826, S. ioh. et corp. oxon.,
£ut., cod. caraf., Bentl., et d (intus). pretorii D.
conuocat O, conuocauit D. c^hortem R, cohortim
D, chartem L.

17. ofn. et ad imit. L. induunt: induxerunt
Q*. porpura D ; purpuram BCGHJQRX(Zenti.),

uero ΡΟΝ.

EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM.

263

18 et coeperunt salutare eum
haue rex iudaeorum

19 et percutiebant caput eius harundine

et conspuebant eum
et ponentes genua adorabant eum.

30 (308, € Ft postquam inluserunt ei

exuerunt illum purpura

et induerunt eum uestimentis suis.

Et educunt ilum ut crucifigerent
eum.

71 209.) Et angariauerunt praetereuntem
quempiam simonem cyreneum ueni-
entem de uilla

patrem alexandri et rufi
ut tolleret crucem eius.

72 (21-1) Et perducunt illum in golgotha
locum quod est interpretatum cal-
uariae locus.

25 (111. ) Et dabant ei bibere murratum
uinum et non accepit.

purporam L. imponunt KMX? og. plextantes
L. spiniam R. choronam CT.

18. caeperunt D, ceperunt W. eum 1 dicentes
Q. haue AD:?PMQRYZ et habe BCJOTX : aue
GHOIKLM'VW zg. iudeorum CD:PLW.

I9. percutierunt L. capud RW. arundine L
vg. Ζελ. ; harundinem ὦ. et ponentes ad fis.
wersus om. X*(-in ima pag. X?) genu CGJ.
hadorabant C, adorabunt G.

20. inlusserunt D?PL, illuserunt vg. exuentes Z*
(-erunt Z?). illum: eum D;P*I*R. porpura D,
purpora L ; purpuram BCGJMT (Bentl. ) eum
2». : illum IWX*Z*; om. L. suis:eius L. edu-
cant Ὁ, educent cor. a£. ; ducunt J 7, duxerunt c
d ff, ar., abduxerunt 4.

21. hangariauerunt C, angarizauerunt D?P!O
QR, angarizaunt L; * eum D. praetereuntes R ;
o". D. quempiam: quendam CHP"GJNTRT ;
quempiam quendam D. symonem BCDRW. cyre-
naeum Q vg. Z3scÀ., cyraeneum O, cyrinaeum M,
cyrineum DJR, cirin. ?PLT, ciren. W. uillam G.
alaxandri D2PL. ruf DL. ut: u i» ras. O.
tollere O, forsan fui? attollere. orucem eius os.
O*( mg-).

32. perducant G. illum: eum ?P"*. golgota H,
golgoltha X, golgatha cor. waf. ost. looum GJ.
quo O*(quod sax.). est interpraetatum FGHOIJ
NTOR ; interpraetatur L. caluarie ΝΥ. locum T.

33. myrratum DKV (y ex$.), mirratum W, ma-
ratum L, myrrhatum gg. 7 uinum m. D, Ὁ» m.
uinum bibere L. haccepit C; accipit D'PLQR.

264

24 03-?) Et crucifigentes eum diuiserunt '

uestimenta eius | B

mittentes sortem super eis quis quid
tolleret.
38 (318. 10) Erat autem hora tertia
et crucifixerunt eum.
26 (24.1) Et erat titulus causae eius

inscriptus rex iudaeorum. |

27 215-1 Et cum eo crucifigunt duos la- |

trones
unum a dextris et alium a sinistris eius.
75 (16, 8) Et adimpleta est scriptura quae
dicit
et cum iniquis reputatus est. |
29 (217. 6) Et praetereuntes blasphemabant
eum
mouentes capita sua et dicentes
ua qui destruit templum
et in tribus diebus aedificat
89 saluum fac temet ipsum

24. crufigentes Z*( -- cicor.). diuisserunt D?PL,
diuisert W. superea L ga4, 7 quid quis W.

25. ora T. tercia W. et: cum X*(corr. X?).
crucifigerent X*, crucifixerent X?; crucfixerunt O*
(τ iO"). eum - et custodiebant eum Q gf. d f, & n r.

26. et erat: 0m. et G ; erat autem DR. cause
W, caussae D. inscribtus JOTXYZ ; scriptus D*
(τ in mg.)HNTW, scribtus G. iude. D:PLW.

37. crucifixerunt BW ; crucifigerunt ga4. duos
(cf. vi. 38, ix. 45. 47 c/c.) PIKLWRTVWZ vg.:
duo ABCGHOJMOQXY ; 11. D. dexteris D ; τ
eius G. alium : unum cor. uat. ng. ha C ; ad V.
sinixtris C. o5.eius Κα. Addunt nomina zoathan e£
chammatha c (e£ ad Mf. xxvii. 38 zoatham e£ camma)
cf. ad Luc. xxiii. 33; Piura ap. TAilo. * Cod. Apoc.
NN. 7." 2. 143,580, εἰ Tisch. Acta Pilati ' A. 9. 10.

38. et: ut QV. adinpleta CXPsJLNT ; inpleta
D:P*R, impleta vg. scribura GJOYZ. que D.
repotatus J ; deputatus D'IPGKQRT'V, cod. caraf.,
cor. uat.* c ff, 1 aur., aestimatus » (7); ueritas
deputata L ; om. uers. d & cum graecis NBC*D etc.

a9. pretereuntes D. blasfemabant D?PLNTT.
mobentes T. uah OKVZ vg.; uath W; Oà G.
destruit codd. f/wr. (destrui|t O, distr. DsP*,
dextr. C, destruet GJ*) 38, eur. cor. uat., cf. d £10
et Hieron. qui in. Esai. citat pers. tert. ; distruebat
R : destruis H'OX*5 SQL Pemi/., dextr. T, distrues
L, distruebas ?P*9, cf. c f, Ἢ aur. templum τ
dei J9QL cor. uat. tribus: 11. D. aediflcat
codd. plur. (ed. W, reaed. H', 4 illud Q) 18, eur.
cor. uat. cf. d & 1 ὃ et instaurat. ZZzeron. im. Esai.,
aedificauit NT: aedificas LX* Zen//. n, ed. T,

EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM.

[Χν. 24—24.

descendens de cruce.

(28-3) Similiter et summi sacerdotes
ludentes ad alterutrum cum scribis
dicebant

alios saluos fecit se ipsum
non potest saluum facere

32 christus rex israhel descendat nunc de

cruce
ut uideamus et credamus.
(29. 2 Et qui cum eo crucifixi erant
conuiciabantur ei.

88 (220. ) Et facta hora sexta tenebrae

factae sunt per totam terram usque
in horam nonam.

34 (221-6) ἘΠ᾿ hora nona exclamauit

iesus uoce magna dicens

heloi heloi lama sabacthani

quod est interpretatum
deus meus deus meus ut quid dere-
liquisti me?

reaed. OS 2L, cum c ff, aur., aedificabas ?P9;
graeci ὁ καταλύων... οἰκοδομῶν, cf. ad Mt. xxvii. 40.

30. salbum T. faciet D:P*, temed CT; teQ;
semet D?P. — te fac ipsum Q. discendens D?P,
discendiens L; discende R. crucem G.

31. 2 etsimiliter Q. ludentes cu» ABC?P*
HIJKMTVWY cor. uat.* Par. lat. 131955, 13171
Reg. lat. a, 362, M. B. Hari. 2788, 2826 ε ): inlud.
D:P""9LWOQRXZ, illud. vg. cor. sat. »3g. ; om. G;
inridentes sf. γε. soribis: scribebant zmepfe
D. dicentes V. salbos C ; sequitur ras. 5 aut 6
litt. T. facere fecit se ipsum n. p. saluum L.
salbum C, saluam Ὁ. — facere saluum ?P.

32. «- si ad imi. D. hisrael D; 4 est DW.
discendat D:PLM'R. crucem G. ut: et F. ui-
diamus LR. credamus: * illi D; « ei *P*eLO.
crucifixerant DLRY. conuiciebantur H, conuiceb.
D? P, conficiab. L, conuitiab. KW vr.

33. ora T. sexta: οἱ. D. tenebre W. facte
WY. per: super BO!'(susuf.45w.)MQW φαΐ.
Bentl. totam: uniuersam W a£. husque C.
in: ad Q. oram T. nonam: «ὕ1111. D.

34. ora T. nona: .UIIII- D; 4 et Ο. excla-
mabit T. - dicens ihis (γε. uoce magna) L.
heloi óis, codd. fur. (heloy C, helio Q, heloy
heloi W) 7, Bent/. cum gv. 6Ao Tisch. ed. 8, etita
minusc. 69 al. permult.; eloi δὲς vg. 5, eloy T, e
ἑλωΐί WW. H. ; eXon habent graeci NABCL al. plur. :
heli δὲς LX* cum uett. cd fai & 1 et gr. D are
131. ge. Cf. ad Mt. xxvii. 46. lama codd.
plur. cum. gr. BD et uett. d f Ἠ, et lamma vg.:
lema CJ (leba)MX*Z Ben//. c ὃ (lemach), laema

XV. 35—43.]

35 Et quidam de circumstantibus
audientes dicebant
ecce heliam uocat.
86 (222. 2) Currens autem unus et implens
spongiam aceto
circumponensque calamo
potum dabat ei
dicens sinite uideamus
si ueniat helias ad deponendum eum.
37 (328. 1) Tesus autem emissa uoce magna
exspirauit.
38 (224.3 ἘΠῚ uelum templi scissum est in
duo a sursum usque deorsum.
59 (226. 2) ÜU'idens autem centurio
qui ex aduerso stabat quia sic cla-
mans exspirasset ait
uere homo hic filius dei erat.
40 (26. 9 Erant autem et mulieres

I /, λεμά NCL e£c.; helama W, (lamana 2). sa-
bacthani codd. fjur. ef vg., et c 1, sabactani Z*,
sabachtan .i- D, sabbachani R (-tani R^), sabethani
L, sabaethani Q (lamasa baeth.), zabacthani G,
sabathani H(a sec. sufer ras)L(lebasa bath. ef
lebasa £s» ra5.), zabathani ga., zabatani W, sabach-
tha ὃ, cum graecis plur. σαβαχθανεί uel «νί : sab-
tani T, zaptani KV cum graecis D ζαφθανει et B
ζαβαφθανει, cf. wett. zaphani &, zapthani d, sap-
thani f/,, izpthani ΣΡ; wide ad Mt. xxvii. 46. | om.
est L. interpraetatum BCXxPOIJLM'ORYZ*. om.
mous ?r.9P*( mg.)Q. diriliquisti DR, direl. Q,
dirilinq. L; exprobrasti c. 2» meder. DROQRVZ
Bentl., cum uctt.d fab |n b aur. et gr. ACPA etc.

35. circunstantibus 6. o».ecooe COTX*. eliam
T vg., helcani ga. uocat 4 iste LQ eu.

36. « et ad ini. Q. unus: 4 ex eis Q; 1 est
eisga£. om.et GM. inplens CD:PGLNTO. sphon-
giam GKX, sphongeam Z ; spungiam ?PJL, sfung.
CT, spongeam R. acceto CT, acoeto D. circum-
ponesque Z*(corr. Z'); et circumponens D?PG,
circrumponens L. sinete ?P. uidiamus L. si τ
hucL. «uenit GR, ueniet L. elias Tog. adepo-
nendum G, ad depunendum O.

37. ihesus C. emisa LV'R. 2 magna uoce V.
expirauit CCPOIJKLMORTWYZ vg. ; emisit spiri-
tum B(ex Mt.).

38. et τ ecce L. scisum *PGLOR, cissum ὟΝ.
duo: duas partes LQ za. sursum ABC?P'vG
H*1J (sors)MRXY /5: summo D?P*H'OKLM'O
QTVWZ vg.,cumcd f, ing aur.,ex Mt. husque
dehorsum C.

39. uidiens L. centorio DLR ; et D?PL. ex
om. 9P*(4- SP). stabant 3P"*L; erant D?P*. ex-
spirasset ABSPHN'QVXZ: exp. CDGOIJ KL( «

EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM.

ἢ

265

de longe aspicientes
inter quas et maría magdalene
et maria iacobi minoris et ioseph
mater et salome
41 et cum esset in galilaea
sequebantur eum
et ministrabant ei
et aliae multae quae simul
cum eo ascenderant hierosolyma.
42 071-1 Et cum iam sero esset factum
quia erat parasceue
quod est ante sabbatum
48 uenit ioseph ab arimathia
nobilis decurio
qui et ipse erat expectans regnum
dei
et audacter introiit ad pilatum et petiit
corpus iesu

et)MORTWY oz.; emisisset spiritum B. cf. ff, (emi-
sit spiritum). ἢ» hic homo vg. 2 erat dei Q.

40. om. et fr. W. a longe S(PLNTO; a longue
D. baspicientes C, aspiciens R; aspiciebant Q.
qua* Ὁ. οὗ sec. (καί sine ἦν NBL) eum ABC?P»9
H*MRTV X*Y emendatio Hieronymiana ut udtur
ex graeco: erat GH'OIKWMOQWX*Z gg., cd ff45
aur., fuit &, cum gr. DT e£c.; erat et L8 cum gr.
AC*A efc., erant et /; o». D?P*J. magdalene
AGHMQRTWYXZ* vg.: magdalenae BC?POIJL
NTOVYZ, magdalena K, magda D. salome (4.
magdalene) eu DGOLMQWXZ* vg., cd fi 799
et gr. Σαλώμη, solome ?PL, same ΟἿ: salomae AB
CFHIJKO*TVYZ? s aur., et solomae NR.

41. quum CO. aesset C. galilea CD?PHNTO
RW, galilia L; galileam G. sequeba^tur DG,
sequibantur O*(i z& e corr.) o». eum Z. alie
multe W ; Ὁ mulieres O(sed ier 2s ras.). que D. ov.
cum eo M. hascenderant C; ascenderunt R.
hierosolyma cury; BGIJMOZ e! graeco ut xi. 11,
15, 27, cf. ad iii. 8, e£ hierosolima Y, hieru. ?*PR,
hyero. H, hyeru. DQ: hierosolyrmam ACTVX
TYsch. e^ O ost ras., hierosolimam MT, hierusoly-
mam K, hierusolimam L, ierosolymam vz., ieroso-
limam W.

42. quum CHO. sero iam T. 7 factum
esset O. qui K(-- a sw. /2.)V. parascheue CK
VZ, parascaeue G, parascephe T, parasciue L, para-
sue D. o»:. quod est W. hante C. sabatum L,
sabbathum 938.

43. ioseph: ihs ἑμοῤίε D. arimatia CO, ari-
mazia T, arimathaea 93. nobillis L, nubilis Q.
decorio L, decuria M. quia Re(qui R*)Z*(sed
(orr.). exspectans ?PNTRX*Z*. audaciter D?P*eJ
LN'R gui. introiit (εἰσῆλθεν) codd. plur. εἰ ?P*

266 EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. [XV. 44-XVI. 6.

4 pilatus autem mirabatur si iam obisset
et accersito centurione
interrogauit eum
si iam mortuus esset

*5et cum cognouisset a centurione do-

nauit corpus ioseph.

16 (228, 1. Toseph autem mercatus sindo-
nem et deponens eum inuoluit sin-
done

et posuit eum in monumento
quod erat excisum de petra

et aduoluit lapidem ad ostium monu-
menti.

*' (39. 6) Maria autem magdalene
et maria ioseph aspiciebant ubi po-
neretur.

XVI. (280. 8) Et cum transisset sabbatum

maria magdalene et maria iacobi et
salome emerunt aromata

Ἡ Χο, introiuit ?P!'H!GQRWX* vg.: introit L.
pylat. CDR e£ 44. petiit (yrjcaro) CDH'OIKT
VWXZ* vg.: petit ABSPGH*JLMM'OQRYZ? ef
wett. omn. exceptoc ; cf. Luc. xxiii. 5a et ad Joh. v. 24.

44. mirabantur L* (improbat n 1.3). si: se L.
iam fr. * cam L. hobisset C, obiisset J yg. ar-
cersito N'; arcessito DORT / »,, arcesito L, aduo-
cato 4, uocato f, uocans cd aur. centorione DL
ΜῈ. interrogabat :P"?OR. eum ors. cor. uat.
mp. esset: est T.

45. quum CO. cognuuisset R, cognouissent Z*
(-set Zh. om.& L. centorione DLM. «corpus
* iesu QT zur.

46. mercatus : est D:P"?0R ; 7 mercauit au-

' tem ioseph L. syndonem BDJ ; sindone GKZ;
e£ «c mundo ἃ. or. et fr. X. in||uoluit O; τ
in CDIPNTOQX* S. syndone BDJ; sindonem
LM'*(m erasajOQ. possuit D:PLR. o5. in Οἵ
(4 ΟἹ). monimento R; monumentum GL. ex-
cissum D. Ὁ» excisum erat Q. in petra D*(de
mg.)O cor. wat. mg. &duoluit: adposuit COT
(app.. hostium CD?PLWOR. monumenti: Ὁ
et abiit Q; -- abit autem L (god Serzvenerus ad
uersum 47 Tung).

47. magdalene AGHMOQTWXZ* vg.: mag-
dalenae BCzPOIJ NTRV YZ? gut. ; -na KL, magda-
D; 4 et maría iacobi W gaz. iosep C. hubi C.

XVI. 1. quum CO. transiisset D, transiset ?PL.
sabatum D, sabbathum $38. mariae L* (e erasa).
magdalene AHL*MOQTWXYZ* vg.: -nae BC
SPGOIJKL'NRVZ!; magda- D. salome ΒΡ
(sol.)GOL(sol..MOQWXZ* vg.: salomae ACDF
HIJKRTV YZ? εἰ solomae NT, aemerunt C. haro-

ut uenientes ungerent eum.
3 (251. 1) Et ualde mane una sabbatorum
ueniunt ad monumentum
orto iam sole
3et dicebant ad inuicem
quis reuoluet nobis lapidem
ab ostio monumenti?
*et respicientes uident reuolutum 1la-
pidem
erat quippe magnus ualde
δ εἴ introeuntes in monumentum
uiderunt iuuenem sedentem in dextris
coopertum stola candida
et obstipuerunt.
6 (2833. 2) ()ui dicit illis nolite expaues-
cere
iesum quaeritis nazarenum crucifixum
surrexit non est hic
ecce locus ubi posuerunt eum

matha C. unguerent DOIJNTORZ*, hunguerent
C, unguerunt K. eum: iesum vg. cwm graecis
K?*MX minus.

3. un&: prima D:PGOX cum ἢ qg. sabbatho-
rum 538. uenerunt ΤΡ, uenierunt D. ad monu-
mento J. orto (horto C, horte L) iam sole codd.
omn. et Ug., | cum gr. ἀνατείλαντος ToU ἡλίου : ori-
ente s. uett. cdn get gr. D avareAXovros 7. ἡ.» cf.
Aug.de cons. esang. YI. 134. c. hoc intelligitur Mar-
cts dicere ualde mane oriente iam sole,! e? ZcAos.
Reg. V. 5. 61b 'Marcus dicit oriente sole son orto'.

3. reuoluet (ἀποκυλίσει) cum ABCD*HOKMV
WY σ΄. : reuoluit DcPGIJLMOQRT(-bit)XZ d
4 nobis is scr, pr. erasum J. 680: a J.
hostio CD?PLM'O ; ostium Q, osteum G ; sequitur
rasura im O. momenti O*, monomenti L ; - erat
autem magnus nimis LQ οἱ cd 4 n wersu 4.

4. uident cux ABCD:P*FGH*JLMTX^"Y cod.
caraf., Bentl. cum & ΣῈ et graeco: uiderunt zP*vH!
OIKNT'OQRVWX?*Z og. cum /e 2 δ. reuoluum R.
quippe: autem CT cf. 4.3. | Uersum sic habentc d
ffi ^ cum D** 39* erat enim magnus ualde et ueni-
unt (-erunt 24) et inueniunt (-erunt 23) reuolutum
(amotum ») lapidem.

5. in monumentum (εἰς τὸ μνημεῖον) cum BC
D:PGOIKNO*TWX? og., et wett. cd fa15 aur.:
in monumento AHJL(mono.)MO*QRVX*YZ s g.
uident L. iubenem T. dexteris D. cohopertum
C, cooperto H, co opertus L. sthola J, stolam
GZ*(m fer/in. cor.) Bentl. | candidam G Beni.
obstipuerunt BC(hobst.):PGOIJ MNWRTXZ : ob-
stu. ADHKLOQVWY ovg. 7iscA.

6. dicit X ; dixit . illi L. queritisL. 7 cru |

XVI. 7-16.] EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. 267

? sed ite dicite discipulis eius
et petro

quia praecedit uos in galilaeam

ibi eum uidebitis sicut dixit uobis.

5(333-2 At illae exeuntes fugerunt
de monumento

inuaserat enim eas tremor et pauor

et nemini quicquam dixerunt
timebant enim

? surgens autem mane prima sabbati

apparuit primo mariae magdalenae
de qua eiecerat septem daemonia

1 ila uadens nuntiauit his qui cum eo

fuerant

lugentibus et flentibus

l1 et illi audientes quia uiueret

et uisus esset ab ea

non crediderunt.
1? Post haec autem duobus ex eis ambu-
Jantibus ostensus est in alia effigie
euntibus in uillam
15 et illi euntes nuntiauerunt ceteris
nec illis crediderunt.
14 Nouissime recumbentibus illis undecim
apparuit
et exprobrauit incredulitatem illorum
et duritiam cordis
quia his qui uiderant eum resurrexisse
non crediderant.
15 Et dixit eis euntes in mundum uni-
uersum
praedicate euangelium omni creaturae
16 qui crediderit et baptizatus fuerit sal-
uus erit

cifixum natzarenum D. Ὁ» nazarenum non est hic
crucifixum surrexit Ὁ. hubi C. possuerunt ?PLR.

7. sedite no uerbo Y; τ et BD:POJKLNTRXZ.
dicite: om. C; sequitur ras. T. om. eius D.
2 ite discipulis eius et dicite et petro Q. quia
* ecce LQ. praecidit LOR, precedit D; prae-
cedet HOW^ $. . galileam C:PGONTORTVW,
galiiam DL. uideuitis CO. dixi W.

8. ille GOW. fugierunt DH!O. de monu-
mentum G. inuasserat D?PL. 7 pauor et tremor
D:PONT ; timor et tremor X* ; tenior et pauor eu£.
quidquam CZ$&(T. dixerant G, dixerint V. time-
bant enim ?*surgens autem Prorsus uno fenore
L. Declausujla cod. &, etc. uide paginam sequentem.

9. autem sine addit. ACD*?P*H*IJLM Y38 t
eum uett. (D) m g ὃ et gr. 9iur.: iesus BD':P?
(sup. Hn.)GH!'OKN'OQRTVWXZS4 $, ga. (nam
lesus mare), cum c ff, gv. F* 13. 28. 69. 124 αἱ.
sabbati: bb z» ras. H: sabbathi $18, sa|bati
L. apparuit « ih 10. marie W; om. Q.
masgdalenae BC?IPGOIJ KLNTRZ9$38 : -ne AHM
(-àneJOQTVWXYZ*$WL, magda- D. egecerat C,
iecerat D?PLME, eicerat GMR; eiciebat Q. septem :
1. DRTW. demonia DEIPLRWY.

IO. 4 at ad init. 10. | uadens: uidens J.
nunciauit WE, annuntiauit M. hiis W. eo: ea
WX. lugentibus: loquentibus L.

11. ost. et ad init. D:PX..— uiuerat D?P; uiuus
I. uissus D:P. aessetC; est T. habC. credi-
der"nt H ; - eis F.

12. hec W. duobus: 1. D. om. ex O*( *
sup. Jin). ois: his 3P"?LR(hiis) 2g. bhambul.
hostensus C. ostensus... euntibus om. G*, *
in ima pag. G'. om. in alia eff. F. effigiae
JY. eutibus L; -reis CT; 4 illis L. uilla J.
ον. in uillam F.

I3. heuntes C. nunc. W(L; enuntiauerunt L.
caeteris DIPLRS38 ; τ sed LQ.

14. nouissimae BCI; - autem DGNTQS $ c ff,
o q aur. cum gr. AD aj. 10. undecem 3P, hun-
decim C; .Χι. DW, .xrr. ΕΒ. apparuit: 1 iesus
DH'0Q; - illis iesus cor. ua£.* exprobrabit X,
exprobauit LM. incredulitati X. illorum: eorum
D:PMQY vg. duriciam W, durit am L ; duritiae
X*Z. cordis: - illum ΤΟΥ; - eorum D.
his: hiis RW, eis zz., is J. uiderunt KWOVZ*
(corr. Z*) sine auct. uet. ; uidederant F ; gxaeci
τοῖς θεασαμένοις αὐτόν. resurrexisse: surrexisse
uoluit Δερ].; ^ a mortuis cor. sat*; - et
nuntiantibus illis Βίονε. etc)! NTOX *(om. et)Z, wide et
ΓΟ infra. non //(.mm.B. crediderunt D:PLNP
QR vzeg., credider B; Ὁ nuntiantibus L(-entibus)Q.
Additamentum aliud nec in nostris nec in uett. nec
in graecis codicibus inuentum commemorat Hieron.
conira Pelag. i. 15 *Zn quibusdam exemplaribu
εἰ maxime in graecis codicibus iuxta Marcum in
fine eius euangelii scribitur postea quum accubuis-
sent undecim apparuit eis iesus et exprobrauit incre-
dulitatem et duritiam cordis eorum quia his qui
uiderant eum resurgentem non crediderunt. Ft illi
satisfaciebant dicentes saeculum istud iniquitatis et
incredulitatis substantia (cod. ταί. sub satana) est
quae non sinit per immundos spiritus ueram dei
apprehendi uirtutem. — Idcirco iam nunc reuela
iustitiam tuam.'

I5. eis-- iesus BKM'OVZ o*. heuntes C. huniu-
ersum C; orn. gat. ; 7» uniuersum mundum D?PO
(uni τ". //n.). predicate D, praedite G. euan-
guelium D. craturae Y*( ce sax.) ; creature W.

16. babtizatus LRY, baptitzatus (tus ferum in
7z1g.)D. salbus C,salus L. condempnabitur ?*PG
HOM'RW, contempn. DL, condemnauitur O.

Nn

268 EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM.

qui uero non crediderit condemna-
bitur

"signa autem eos qui crediderint haec

sequentur
in nomine meo daemonia eicie it
linguis loquentur nouis
18 serpentes tollent
et si mortiferum quid biberint
non eos nocebit

[XV1. 17-20.

super aegrotos manus inponent
et bene habebunt.

1? Et dominus quidem postquam locutus

est eis adsumtus est in caelum
et sedit a dextris dei

?? 111 autem profecti praedicauerunt ubi-

que
domino cooperante et sermonem con-
firmante sequentibus signis amen.

EXPLICIT EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM.

17. crediderunt D, crederint O. hec W. de-
monia DiPLWY; daemones J. aeicient C, eie-
cient MT, iecient D, iecent L, eiicient vg. 72:sc/4.
nouis: nobis LMOZ*. 2 loquentur linguis
nouis Q.

18. stollent L. liberint :»:e5/e R, biber rint W ;
biberunt L. eis HOKVWX*Z? og. supra GJ.
aegrotos (d. vi. 13) FGHMNTX'Y ce egr. AC
ePO(igr. cor.)LT : aegros BJOQVX* vg. 7Tsc^.,
egr. DIKRWZ. manüs Y. imponent BKRMWX
vg. Ὁ inponent manus Q. habebant L, ubebunt C.

I9. quidem sine addit. cum ACD:PGH*IJM
QRY Zar. /at. 13171, £M. B. Har. 3788,4 Bentl. et
47. 2.7.1: * iesus BH'OKLM'OT(quidam)VWXZ
Par. lat. a et 362, Harl. 3836, vg. (non cod. caraf.)
cumcoqgDbaur.et gr. CTKLA mintsc.. loquutus
OI. adsumtus AGRTXYZ*(ass. Z^) : adsumptus
BC:PHOIJLMNTOQ ZiscÀ.; assumptus DKVW
vog. celum W. sedit (ἐκαθίσεν) ; sedet BKLW4
Οὐ. ad G. dexteris D.

20. autem illi Q. predicauerunt D. hubique
C. quohoperante C. sermone GJZ. o. oon-
firmante L. sequetibus R. signis-finit DL.
amen ad fin. ADJitt. graecis)FGHJMOX c o et
graec. C*EGKL a4. A. : om. BCRPOIKLVORTV
WYZ ug. Tisch. q aur., gr. AC, 1. 33. ad. mu. ;
om. lotum uersum ὦ.

explicit euangelium secundum marcum B?P
(τ amen)IM( *feliciter)WOTZ: euangelium 56-
cundum marcum explicit G; explicit eugtm scd
marcum. V IDCC (i.e. uersus mille septingentos
eum gr. K αἱ. aeth.)V, εἰ expl. euangtm | secd
marcü hab ü. ἴσος K, de λὲς uersuum numeris hic
εἰ alibi wide epilogum ; ἐπ Mattheo casu omissi
sun:; explicit liber marcus Y, finit euangelium
mardi R; expl A(simpliciter quamuis Tisch. in
frol. 2. xvii explicit euangelium secundum marcum)
H ; nihil habent CDOJLQWX vz.

Finem euangelii ita habet ἃ *illae autem cum exirent a monumento fugerunt. tenebat enim illas. tremor.
et pauor. propter timorem Omnia autem quaecumque praecepta erant et qui cum puero erant breuiter ex-
posuerunt posthaec et ipse hiesus adparuit. et ab orientem usque. usque in orientem. misit per illos.
sanctam. et incorruptam. praedicationis salutis aeternae. amen. corrzge Omnia autem quaecumque prae-
cepta erant et qui cum petro erant breuiter exposuerunt. Posthaec et ipse hiesus adparuit et ab oriente usque
in occidentem misit per illos sanctam et incorruptam praedicationem salutis aeternae, amen. Sisile
additamentum habetur in graeco parisiensi L et 274"; flura uidesis ap. Tisch. T. G. 8 ad loc. et O. 2. Bibi.

Texts, II. p. I15.

εἰ, PRAEFATIO UEL ARGUMENTUM LUCAE.

[PRAEFATIO UEL ARGUMENTUM LUCAE.

Praefatio haec continetur in. codd. nostris AB(C)ODXPHOIKM'OQ(T)VWXYZ 4 aur. (sed CT tantum
uariant ut separatim imprimi curauerimus), editionibusque antiquis Hailbrun 1476, Wild de
Ratisbon 1481, Paganisi 1487, Froben 1502, Sacon 1515 et 1519, Benedicti Par. 1558 ; cf. et
Thomasium uol. 1 55. 305, 334, 340 ; impresserunt etiam Sabatarius 0l. 111. 2. 253 ex codice
nostro ueteri c, subnexis uariis lectionibus codicis aurei Turonensis, et A. Maius in operibus
Sedulii Scoti qui * Expositiunculam ! conscripsit (Migne * Patr. Lat.' ciii. 2. 385) ; oim ipsi Hiero-
nyrio adscripta erat, sed inter scripta supposititia posuit. Uallarsius wol. XI. f. 833.

Deest autem i» EFGJMRIRXQL.

In 9, Mareschal 1531, Benedicto 1558 (ante praefationem nostram) εἰ Erasmo (graece tantum. κατὰ
Zoxppóvior) Áabetur alia praefatio ex Hieronymo * de uiris illustribus! desumpta Lucas medicus
Antiochensis, ut eius scripta indicant . . . . ossa eius cnm reliquiis Andreae apostoli tfanslata sunt
de Achaia; ef. et TÀomasium 1. 2. 339.

De praefationibus in C'T wide infra f. 371; item aliam in O et in Thomasio I. f. 340; τι. f. 272.

Inscr. inc" praefatio A, incipit praefatio lucae HY, inc. secund. luca X, praefatio B, argumentum
lucae D, incipit argumentum in euangelio lucae K, incipit argumentum euang. scd lucam IQ,
explicit interpraetatio nominü eb7: incipit argumentum eiusdem ?P, incipit prologus euangelii
secundum lucam NTV 7wuron., prologus in euang. lucae c, prologus Z, incpt praefatio hieronimi prb.
in luca 6, incipit praefatio beati Hieronymi presbyteri in euangelium secundum Lucam edd. ; seii
Ahaóent OW 7 aur.

Lucas Syrus natione Arttiochensis arte medicus discipulus apostolorum
postea Paulum secutus usque ad confessionem eius seruiens domino sine crimine.
Nam neque uxorem umquam habens neque filios septuaginta et quattuor annorum
obiit in Bithynia plenus spiritu sancto. Qui cum iam descripta essent euangelia
per Mattheum quidem in Iudaea per Marcum autem in Italia sancto instigante 5
spiritu in Achaiae partibus hoc scripsit euangelium significans etiam ipse in
principio ante alia esse descripta ; cui extra ea quae ordo euangelicae dispositionis
exposcit ea maxime necessitas fuit laboris ut primum graecis fidelibus, omni

x1418

I. natione cum AD:3PHOKQVX c Ua/. edd. (et
2 natione syrus c Mai.): om. BOYZ 2 aur. anti-
oohensis OKNTOQ(ante.)VZ? c edd., antiocensis
XZ*:anthiocensis AB:PH(-ses*)O / aur.; antbi-
ocensiae Y, antiochensionis D. discipulus - fuit
ὟΝ. apostulorum ar.

2. postea * uero HOW c Mai. (nort Sed.). se-
quutus :PHOX. confessionem : passionem KNT
ΝΖ c Turon. Mai. Sed, ; consummationem edd.
anl. et Uall. domino: deo DQ.

3. unquam OW edd. "habens: habuit HO c
Mai. (nom Sed.) 2 habens umquam D. -n.f.
babens Q. filios * procreauit HO. sept. et quatt.
BW/ aur. et sept. et quat. c Mai. Uall. etc. : sept.
quattuor KOX ; ὙΧΧΙΠΠ. ADSPNTQYZ, ἼΧΧ- δὲ
quattuor O, .Lxx- et tres H*, & quattuor H**.

4. obiit: abiit X. bithynia NT c /fa:. edd., by-
thynia B, bithinia DOWY, bythinia AKVX, bit-
thinia H* : bythiniam Z*, bithyniam Z?, bythyniam
ut udfr O ; bethania ?PQ, bitthania H*, bethaniam

lawr. qui: igitur HO. quum HO. descripta
codd. lur. (-bta Q): scripta KNTOVW c ἡ aur. edd.,
scribata Y, scribta XZ. esset Ζ (ων. Z?). ae-
uanguelia D.

5. matheum DQW, matthaeum ai. Ua//. (non.
autem edd. ant.). quidem: om. D?P; inquid /.
iudea DzxPQW ; iudaeam /as»., ludeam Y. italiam
/. instigatus H (ininstigantus H*); inscicante /*,
insticante /*.

6. spiritu --sancto A. achaie W. scribsit O
QX(ras. 3 Jit. inter b et s)YZ ; descripsit A*.. »
scripsit hoc /. aeuanguelium D. etiam: et W.

7. ante-rsuum edd. PJur. (on. autem. Froben).
describta OXYZ, discripta D. que H. euange-
lice expositionis W ; aeuanguelicae dispossitionis.
D.

8. maxima OXZ*; -mae Ὁ. necesitas ?P ; nec-
necess. Ὁ. fuit laboris ABD:POV: » laboris fuit
HKMOWXYZ c 1 aur. edd. graegis B; grecis
AS9?D3IPKWOQVWXZ* (aer.

Oo

270 PRAEFATIO UEL ARGUMENTUM LUCAE.

perfectione uenturi in carnem dei manifestata, ne iudaicis fabulis intenti in solo
legis desiderio tenerentur neue hereticis fabulis et stultis sollicitationibus seducti
excederent a ueritate elaboraret ; dehinc ut in principio euangelii, Iohannis nati-
uitate praesumta, cui euangelium scriberet et in quo electus scriberet indicaret

contestans in se completa esse quae essent ab aliis inchoata.

Cui ideo, post s

baptismum filii Dei, a perfectione generationis in Christo impletae, et repetendae
a principio natiuitatis humanae potestas permissa est, ut requirentibus demon-
straret in quo adprehenderat, per Nathan filium introitu recurrentis in deum
generationis admisso, *indispartibilis Dei praedicans in hominibus* Christum suum
perfecti opus hominis, redire in se per filium faceret qui per Dauid patrem ro

uenientibus iter praebebat in Christo.

Cui Lucae non inmerito etiam scriben-

dorum apostolicorum actuum potestas in ministerio datur, ut deo in deum pleno,

1. perfectione edidimus cu»: A*D3P : propheta-
tione codd. rel. (prof. O) e£ A* e£ edd., propheta-
tionem 7; praefatione profectione Ὁ. carne ΑΗΘ
V. in carnem uenturi /, dei c5 ADPQ:
dei christi codd. rel. e£ edd. ; christi (e». dei) 9.
manifestata (omni perfectione manifestata a2/. as.
sc. fer πων ζέον asupeliet sanctarum mulierum pro-
Jhetationes) AD?POQ: manifestata humanitate c ead.
Pux. ; manifestata humanitas KM'VZ Turon., mani-
festa humanitas BHOOXY /as».;fieret manifestata
humanitatis W ; manifesta esset humanitas Z*oben
1502 cf. Sed. * quatenus graecis fidelibus uenturi in
carnem dei christi manifestata esset humanitas. ne :
neque az7.,nec H. intenti cu» AD:POQV : at-
tenti coa. rel, e£ edd. (adtenti BY 7). orm. in Ὁ.

3. legis: regis /*. dessiderio D. detenentur Q.
neue AB9NTV Turon. : ne uel HKOXYZ c 7 aur.
7Mai.;etneuel W; uel ne ὭΞΡΟ δα. haereticis OZ,
eret. Q, erraticis D ; hereticorum O. fubulis 2. stul-
tis τ ct OG. solicitationibus D ; sollicitudinibus Y.

3. exciderent OQ c δαί. uritate Ο. elauoraret O,
elaboret au». ; et laborarent H ; elaborare K ; os».
l; ifem cum segg. coniunguni KV. ors. euangelii
XZ*(- 2^); aeuangu. δὲς D. ioannis Ua//. Mai.
etc. ; iohannes O. natiuitatem K.

4. praesumpta PHKM'OQV c / aur. edd., pre-
sumpta DW. owt. e& in quo el. seriberet
aur. eletus Q, electos H ; electis cod. a$. Saóat.
scriberet: o». B; το Y. indicauit /.

5. contestificans D3PQO; - et Y. completa
AHOKVY edd.: conpletta BD:PM'OQXZ / aur.
omi. in se Ρ, 7 conpl.esse in se Ὁ. que D ; seg.
»yas.4. om. essent Ὁ. ab aliis 5. e. Pseudoecuan-
gelistis, a quibus non erant perfecta sed praua in-
choata, ita explicat Sed. incoata HXY; - sunt Q.

Ordo uerborum ut uidetur turbatus est; forsasm ἀπ-
itusmodi fuit ea maxime necessitas fuit laboris ut
primum | cui euangelium scriberet et in quo electus
scriberet | indicaret contestans in se completa esse
quae essent ab aliis inchoata ; | dehinc ut | graecis
fidelibus | in principio euangelii iohannis natiuitate
praesumta | omni perfectione uenturi in carnem Dei

manifestata ne iudaicis fabulis intenti . . . excederent
& ueritate elaboraret.

6. babtismum DY. os;. in ohristo W. inpletae
B3PQ awr., implete 7; completae coz. a9. Sabat.,
complete W. e$ repetendae ABD(repp.);POK
NTQV 7iron. (repet. du.) Froben : om. et HOW
(-tente)X YZ /(-de) aur. edJ.

7. humane W/; ov. D. permisa Q ; missa DO*.

8. quo: quod H. adprehenderat D : adpre-
hendens erat codd. »e//. (adprae. BPHOQY ἢ, appre.
KM'VWZ! c edd.) ; cf. Sed. *nton fer Salomonem
quomodo Mattheus sed fer. Natkas fium. Dauid
introitum. recurrentis in. deum. generationis af-
prehenderat ;' cf. Phil. iii. 13. om. per BHOOW
XYZ aur. natan H'!O ; natham :PYZ ; natum? H*,
natam Q. filium τ dauid ed4., cf. Sed. introitu
(-tum OXZ gf. .Sed., introtu K) recurrentis (resc.
H, raec. Q, -tes O) : introiture - currentis 7 s£c dzsui-
sw», introire currentis Y.

9. generationis: congregationis O. 7 gene-
rationis in deum awr.* sed corr. ammisso KNTO
VXZ?, admiso ?PQ; admissum H!0; -Φ εἰ P.
indispartibilis AD?PQ .Sed. (e/ infra *ifse pater
a filio inseparabilis est. 40$ namque et loco et
tempore a filiis suis sum! dispertibiles ") : indispara-
bilis codd. $iwr. edd. aig. ; indisper. O edd. ; in-
desper. ed. ; inseparabilis ase. Ua/., insperabilis
edd. | Locus* corruptus. est εἰ fortasse legendum
praedicans ut indispartibilis Deus in hominibus er.,
€f. lectiomes codd. D:PQ. deus D3PQ oer.; ut
DQ Mai. et Sed. et edd. adiq. predicans DY.. in
om. OXZ*( - Z2?) ; τ omnibus Q. o5. hominibus
... hominis Y. o».suum H. suum chr. Q.
» chr. suum in hominibus as».

IO. ort. hominis A*( -- AP. 7 faceret per filium
aur.

I1. iter preebebat (preb. DHW, praebebant/):
interprebebat V, interpretabat Y; iter praebebat
interpraetabat aw». luce HOQWZ"*(corr. Z*). im-
merito WZ? c edd. ; merito Z*. etiam : et W.

12. apostulorum a»., apostolorum edd. e£ 7»act.
apost. edd. a/ig. om. in fr.Y. ministerio D'PQY

PRAEFATIO UEL ARGUMENTUM LUCAE. 271

ac filio proditionis extincto, oratione ab apostolis facta, sorte domini" electionis
numerus compleretur, sicque Paulus consummationetn apostolicis actibus daret
quem diu contra stimulos recalcitrantem Dominus elegisset. Quod legentibus ac
requirentibus Deum etsi per singula expediri a nobis utile fuerat, scientes tamen
quod operántem agricolam oporteat de fructibus suis edere, uitamus publicam s
curiositatem, ne non tam demonstrare uolentibus Deum uideremur quam fasti-

dientibus prodidisse.
EXPLICIT.]

edd., ministerium c: mysterio codd. re/J. Sed., mist.
W awr., moest. ὦ, in sec.: et X.

I. a0 AD:POQ: et BHOKN'VWXYZ cl ater.
edd. perditionis DK. exstincto .Sa£at. Mai. ora-
tionem OZ. ab: om. Y ; *ipsis Zrobem, Uall. etc.
factam H*. sortem H*. domini: dominicae
Froben.

3. conpleretur BESPWTOQVXZ ; om. Y. sicquae
O(c sup. /in.)QX*, sitque Z* (sed corz.-). consum-
matione Η /. daretur aw.

3. quem (oz. aur.) diu: quamdiu .Sacon 1519,
ÜUall. etc. stimulum W c edd. 7» recalcitrantem
stimulos (o» contr&) aur. recalcitrancem H*.
eligisset O. quod * et edd. 80: aut Y.

4. ort. deum ἀπ. . etei: et D*K ; si O agr. ;
haec δὶ ὦ. sincula O ; seg. ras. eniws Jit. 9P..— ex-
pediari Y. utili H. fuit Q; fuerit/. scientes ABD

3PQ : sciens HOKNTOV (scies) WXYZ c J aur. edd.

5. quod: quo Jai. agriculam *PO. oportet
D?PQ; τ primum egg. om. suis Καὶ ; cf. a 73. ii.
6, sed. Hieronymws legit laborantem agricolam
oportet primum de fructibus percipere, e? Graece
legitur μεταλαμβάνειν. aedere Ο. uitamus AB
D?PHOQ(uid.): uitauimuss ΚΥΓΟΥΧΥΖ c / aur.
edd. puplicam D?PQ.

6. curiossitatem D. no»tam H. demonstrare
ADPQ edd.: om. BHOKNTOVWXYZ c 1 aur.
Mai. Sed. 7» uolentibus deum demonstrare Q
edd., el u. d. demonstrasse Kesler, Sacon 1519, Ua.
uüideamur DQ.

7. prodidisse BH(proded. H*)GOKM'OQVWZ
€ 4 aur. edd. cf. prodisse AD:*PXY(-ssae): prodesse
Thom. Mai., et cf. Sed. qui explicat utilitatem con-
ferre. ad in. - amen H.

Suàscr. explicit A : explicit praefatio KNTZ, explicit praefatio lucae H, praefatio secundum luca exp
praefatio O, expl. praep. euan. lucae ἀμ7., expl. praefatio euangelii secundum lucam B, explicit
&rgumentum secundum lucam B, explicit prologus X c /, inclpit praefatio V, incipit argumentum

lucae D ; niÁi] habent QWY.

— —

[Praefatio ita habetur in CT ; edidimms ex codice C, lecHonibus cod. T in notulis adhibilis.
Inscr. Incipit prefatio euangelii secundum lucam T ; 57477 habet C.

Lucas Antiochensis Syrus arte medicus discipulus apostolorum postea uero
Paulum secutus est . husque ad confessionem eius seruiens domino . sine crimine.
huxorem numquam habuit . filios numquam procreauit . hoctuginta quattuor
annorum obiit in Bytinia plenus spiritu sancto . hygitur quum iam descripta
essent heuangelia . per Matthaeum quidem in Iudea . per Marchum autem in g
Hytalia . sancto instigante spiritu in Acayae partibus hoc descripsit heuangelium .
significans per principium suum antea alia esse descripta sed et sibi maximam

I. antiocensis sirus. medicus. ut eius scribta
indicant greci sermonis non ignarus fuit.

2. sequutus. usque.

3. uxorem. nunquam 2j;. lxxxiiiior.

4. bitinia. igitur. describta.

5. euangelia. matheum.

6. italia. acaie. describsit. euangelium ὁ quod
non tantum ab apostolo didicerunt qui cum domino
in carne non fuit sed a ceteris apostolis magis qui
cum domino fuerunt.

7. suum : ipsius e/ * euangelii. ante. describta ;
$a pergit T et & quibus audierit apostolis ipse
declarat dicens: sicnt tradiderunt nobis qui ἃ
principio ipsi uiderunt et ministri fuerunt ser-
monis: de quo et apostolus ait: mjssimus cum
illo fratrem cuius laus est in euangelio per omnes
ecclesias et ad colosenses salutat nos lucas ka-
rissimus. Igitur hoc euangelium sicut audierat
ipse composuit significans per principium eius
maximam necesitatem erc.

00 2

271 PRAEFATIO UEL ARGUMENTUM LUCAE.

necessitatem incumbere . Graecis fidelibus cum summa diligentia homnem dispo-
sitionem xpi in carne uenturi narratione sua exponere . Propterea ne iudaycis
fabulis adtenti . in solo legis desiderio tenerentur . neue hereticis fabulis et stultis
sollicitationibus seducti . exciderent a ueritate , Itaque per quam necessariam
statim in principio sumpsit . ab Iohannis natiuitate quae est initium euangelii .
praemissus domini nsi ihu xpi et fuit socius ad perfectionem populi . Item induc-
tionis baptismi adque passionis socius . Cuius profecto dispositionis exemplum
meminit Malacihel propheta . unus de duodecim . Deinde . ipse Lucas scripsit
hactus apostolorum . Post hunc Iohannes Euangelista scripsit Apocalipsin in
insula Pathmos . deinde euangelium in Asia.]

I. grecis omnem ueritatem gestorum domini 6. nri iu xpi. inductionis: introductionis,
eorum dispositionemque sue narrationis exponere. 7. babtismi atque disposicionis.

2. propterea: ideo. iudaicis. 8. m.lacias. scribsit.

3. attenti. neue : neuel. fabulis: questionibus. 9. actus. apostolorum Ὁ ἴῃ urberoma. euan-

4. ltaque: ita. necessarium. gelista: euangelium. scribsit.

5. statim: statuit. sumsit. ioanis. que. 10. deinde: post.

Subscr. explicit praefatio C ; ssiAi/ Aalet T.
Deinde sequitur in € Item alia praefatio (cf. et ZÀorm. Y. 5. 340, e Cod. Orat. E. 16),

Lucas euangelista syrus genere arte medicus discipulus apostolorum postea paulum usque ad confes-
sionem sequutus est Scripturus euangelium suum causam quur (cum 27707.) scriberet indicauit Uidelicet
quoniam multi alii (o»z. 7or.) temere praesumpserant narrare his quae sibi magis erant ad liquidum com-
pertae Uolens ergo abstrahere nos (7 nos abstr. Zom.) ἃ ceterorum narrationibus fidem facit per se con-
scriptae ueritati (-tis 7 ἄορι.) Certus quod ea uel paulo exponente, uel aliis apostolis qui ab initio ipsi
uiderant et haec sibi tradituram (sic; ?tradiderant) consequutus sit et haec nobis per (om. 7om.) proprium
Euangelium tradat Interpretatur autem Lucas ipse leuans (eleuans 7750.) siue ipse consurgens (cf. Sed.
Unde et Lucas eleuans uel consurgens interpretatur) Quia Christi gesta a perfectione idest a baptismi rege-
neratione in mysterio conpraehendens, generationem quam Matheus secundum carnem descendendo per
Salomonem perduxit ad Christum Ipse a Christo secundum adoptionem per Nathan reuocans in Alam
reducit ad Deum Qui tertius in enuangelistarum ordine uituli figuram gerit Quoniam a Zaccharia sacerdote
atque a sacrificio inchoans sic effatur (aff. 70m.) fuit sacerdos quidam nomine Zaccharias.

Subscr. expl prf O, explicit prologus 77r.

IO

PRAEFATIO UEL ARGUMENTUM MATTHEI. 273

PRAEFATIO MATTHEI E COD. KENANENSI (Q).

Cur mense Junio anni MDCCCXC. Dublinium wuisitaremus, et. praecipue codices Biblicos Bibliothecae
Collegii S. Trinitatis propius scrutaremrmur, experti sumus editorem codicis Kenanensis (Q) prae-
fationes euangeliorum. praetermisisse. — Addidimus ergo praefationum vstarum collationes in
fasciculo nostro secundo. et sequentibus, sed euangelium Matthei iam publici suris factum erat.
Jtaque nunc, occasione data, et ne haec pagina uacua maneret, praefationem hanc typis mandaui-
eius. — Lectiones multis in locis cum D?P concordant, quos codices prae aliis ἐπ hac re, quamuis
wioftnenti »iinoris, secuti sumus.

[INCIPIT ARGUMENTUM EUANGELII SECUNDUM MATTHEUM.

MATTHEUS ex iudaeis sicut primus ponitur in ordine ita euangelium in iudia
primus scripsit cuius uocatio ad dominum ex puplicanis actibus fuit duorum in
generatione christi principia praesumens unius cuius prima circumcisio in carne
alterius cuius secundum cor electio fuit et ex utrisque in patribus christus. Sicque
quaterno denario numero triformiter posito principium a credendi fide in lectionis
tempus porrigens et ex electione in transmigrationis diem dirigens adque a
transmigratione usque in christum desiniens decursam aduentus domini ostendit
generationem ut et numero satisfaciens et tempori et se quod esset ostenderet et
dei in se opus demonstrans etiam in his quorum genus possuit christi operantis a
principio testimonium non negaret . Quarum omnium rerum tempus ordo
numerus dispositio uel ratio quod fidei necessarium est deus christus est qui factus
est ex muliere factus sub lege natus ex uirgine pas"s in carne omnia in cruce fixit
ututriumfans ea in semetipso resurgens in corpore et patris nomen in patribus filio
et filii nomen patri restituereret in filiis sine principio sine fine ostendens unum se
cum patre esset quia unus est. In quo euangelio ut ille est desiderantibus deum
sic prima uel media uel perfecta cognoscere ut et uocationem apostoli et opus
euangelii et dilectionem dei in carne nascentis per uniuersa legentes intellegant
adque id in eo in quo adpraehensi sunt et adpraehendere expetunt recognoscant.
Nobis enim hoc in studio argumenti fuit et fidem factae rei tradere et operantis
dei intellegendam esse diligenter dispositionem quaerentibus non tacere.

Finit argumentum euangelii secundum mattheum.]

274

CAPITULA IN EUANGELIUM

Capitula exstant in ABCD3PGHOJ (capitula et breues)KOQTVXY ater.

In W Aabetur tantum breuis capitulatio ut sequitur De ulsione zacharie qui uerbum angeli quia non credidit
obmutuit ; Elisabeth uxor eius concepit. maria quando de spu sco concipiens salutauit elisabeth ; elisabeth salutata
prophetauit et peperit ; et ut nomen filii sui iohannis zacharias scripsit; locutus est.

Desunt capitula in EFLMNTRZ, et vg., editiomibusque antiquis exc. Kesler 1487 quae fost praefationem ita habet
Incipit registrum in Lucam cuius sunt uiginti quatuor capitula ; deinde sequuntur capitula.

AHVY Zar. 3797.

Edidimus ex codice À (ed. Tisch.) cum col-
latione codd, rell. ; cf. Thomasium ucl. ἢ.
2. 305, ubi ex V nostro impressit.

I. Praefatione lucas theophilo euan-
gelium indicat per ordinem de-
scripturum.

II. Sacerdotium iusti zachariae re-
fertur et uisio in templo qua ei
filius angelo reuelante promittitur
nasciturus cuius etiam conceptio
memoratur.

III. Missus angelus ad mariam nas-
citurum loquitur saluatorem quo
mox concepto salutatur ab elisa-
beth exultante in utero iohanne
unde post iii menses reuersa est
in domum suam.

IIII. Nato iohanne uox eloquii muto
redditur patri ilico prophetanti
puer in deserto est usque in diem
ostensionis suae ad israhel.

V. Refertur edictum caesaris et na-
tiuitas christi pastoribus ab angelo
nuntiatur cum quo caelestis multi-
tudo canit gloria in excelsis deo.

VI. Angelis descendentibus pastores
profecti saluatorem in praesepio
positum reppererunt deum super
his quae uidebant conlaudantes.

———— —

I. praefatio H.

IIl. o». &b Za.

V. om. et Zfar/. Thom. | caelestis τ mi-
litiae HY Zar. Thom. deo - et in terra
pax etc H.

VI. discedentibus H 77a&/.**. ZAom. ui-
derant H.

C(T) ZAom. 7. 2. 334.
Edidimus ex codice C. adAibitis
inm nolwlis wariis lectionibus
exceptis iis quae ad meram
orthographiam spectant. — Lat-
terae nigriores in codice rubri-
catae sunt.

Collatio capitulorum codicis T
nobis non praesto erat.

I. Za&ccharias uiso an-
gelo quia non cre-
didit hobmutuit.

Aelisabeth huxor eius
concepit.

Maria quoque de spiritu
Sco quum concepisset
salutauit helisabeth.

Aelisabeth salutata pro-
phetauit et peperit.

Et hut nomen fili sui
Iohannis — zaccharias
scripsit locutus aest hac
filium praeiturum ante
dominum prophetauit.

Posteaquam peperit Ma-
ria Ihm infantem in
praesepio posuit.

Quem pastores iuxta han-
gelorum indicia inue-
niunt.

I. Zaccharias -- offerens αὐ. σα.
Thom. selis. salutata: illa
salutata ^/ex. 14. Iohannes4
esset Zorn.

ΒΘὺ (éreues)OX Par. Lat. 10438.

Cf. Thom. 7. P. 340.

Edidimus ex codice X. et uarias
lectiones exceptis 31$ quae ad
orthographiam speciamt, im
notulis adhibuimwus.

I. Zacharias angelo non
credens obmutuit

ac posteaquam elisabeth
peperit locutus est zacha-
rias et prophetauit

natiuitas ihu ab angelis
pastoribus indicata

Il. sacharias ... oredens om.
O. saoh.-4 uiso BO 7Aom. et
posteaquam Ο. elesabeth O*.
angelo J. indicatur BOJ 7ZAom.

275

SECUNDUM LUCAM.

Inscr. Item indicia siue capitula lectionum euangelii sec lucan A, incipiunt capitula in euangelium lucae K,
incipiunt capitula XY, incip elencus eiusdem B, incipit aelenckus C, incipit elencus T, INcip- breues interpretatio
secundum Lucanum D, incipit nunc breuis disputatio lucae euang ?P, incipiunt breues eiusdem euangel O, incipit
breuis eiusdem H asr., expl secundum marcum incipit secundum lucam GJ (zeues), inci secundü lucà inc tituli
eiusdem O. £A habent QVW.

D?PGQ acr. j J (capitula). K αν]. 1790 Nanc. Barn.

Edidimtus ex codice D wuariantibus : Ex codice K transcripsimus uari-
lectionibus, exceplis 31s quae ad or- antibus lectionibus in notulis ad-
thographiam spectant, im notulis — positis.
adAibitis.

| I. Incipit capitulatio secundum
lucan de initio euangelii.

I. Zachariae sacerdoti apparuit | II. De natiuitate sancti iohan- | I. Uisio zachariae generandi

ang Annuntiauit ei filium nis et adnuntiatione christi iohannem et beatae mariae
iohannem et idem mariae et sanctae mariae. uisionem

annuntiauit anguelus ihm

filium.

————

II. Natiuitatem ihu annuntiauit | III. De natiuitate christi ubi | II. Natiuitas dni ihu xpi

pastoribus anguelus. post dies octo adtulerunt in
templum et circumcisus est.

- —

I. o». apparuit as». ang: düs
D*; cet ?PQ; «gabriel et G aur.
iohannem - et iohannes praecederet
diim in spu heliae Gas». ἢ» angelus
adnunt. mariae Gas. ἢ» filium iim
IPGQ aur.

II. adnuntiat GQ azr. e/ 7 ang.
past. δά ΡΟ, 7adn.ang. past.Qate.

276

AHVY Zar. 3797.
VII. Octauo die circumcisionis eius
prophetia praesentis symeonis iusti
uel annae prophetissae narratur.

VIII. Duodennis ipse remansit a suis
in templo quaerenti matri dicens in
his quae patris mei oportet me esse.

VIIII. Anno xv tiberii caesaris iohan-
nis orta praedicatio dicitur qua
cunctos ad paenitentiam cohorta-
tur et calciamentis domini se
fatetur indignum.

X. Herodes carceri dat iohannem et
xxx annorum baptizato domino
trinitatis in baptismo mysterium
declaratur generationum xxvii a
christo sursum uersus ad deum
ordo contexitur.

XI. xl dierum ieiunium et trina
temtatione diabolus superatus os-
tenditur.

XII. Fama regressi in galilaeam re-
fertur et quod Esaiae librum

VII. prophetiae AHY.
VIII. matri: patri H. mei 1 sunt ZAom.

X. uersusque 77ar/.; uersus usque 73r.

XI. trina: trinita H*.

C(T).
Quique ad hoctaua diae
circumciditur.

II. Symeon iustus xpm
manibus sumptum
benedicit.

Anna prophetissa uidua
multa de xpo praedicit.

Ihs annorum duodecim
in templo cum Doc-
toribus legis inuentus
in Patris se hopere
aesse hoportere pro-
nuntiat.

III. Anno quinto deci-
mo tiberii caesaris
eurante pylato Io-
hannes . babtisma
praedicat dicet et
fortiorem xpm uen-
turum designat.

Quo babtizato columbae
figura spiritus supra
descendit uox hetiam
de caelo filium dei in-
dicat quem putabant
filium ioseph.

IIII. Ductus in deser-
tum Ihs quadragin-
ta diebus geiunauit
et ἃ diabulo temp-
tatum dicit.

Reuersus in
docet.

Galileam

I. quique octauo die 70m.

II. praedieit : a/. prophetat
uel prophetizat ap. ZAÀom. om.
hopere 72om. pronuntiat:
praenuntiat Ua£. 4321.

III. tiberii: imperii 770».
curante pylato: piloto iudaeam
procurante 775o7.; pilato curante
ludaeam “εχ. IO. babtisma
praed.: baptista poenitentiam
praed. 7Aom. dioetzdicit sc.
euangelista, ut c. IIII, cf. A c.
VIIII. babtisato « in 770m.
ort. uox ÜUaf. 4221.

IIII. temptatus uicit 70m.

CAPITULA IN EUANGELIUM

BGJ( reues)OX Par. Lat. 10438.

quique die octaua circum-
ciditur.

II. Symeon iustus xpm par-
uulum benedicit

ihs annorum duodecim in
templo cum doctoribus
legis disputat.

III. Anno xv tiberii caesaris
iohannes ihm baptizat
quem aestimabat filium
ioseph qui fuit filius heli.

IIII. Ihs temtatus a diabolo
uicit

reuersus in galilaeam et
ingressus nazareth in

Il. quique: ας ἐγ O.. oc-
tauo ΒΘ 7ZAom.

III. xv: * imperii O 746m.
aestimabant Zkom.; existimabat
B9J.

SECUNDUM LUCAM. 277

D?PGQ avr. J (capitula). K Zar. 3790 Nanc. Baro.
. III. De circumcisione ihu.

III. Accepit semion puerum
ihm et benedixit dnm et
dedit annae profetiae.

IIII. Anno igitur -xr- ihs in | V (sz). Ubi remansit iesus a | IIII. Ubi ihs annorum duo-
templo docebat seniores. parentibus in templo et do- decim docens.
cebat.

V. Ubiiohannis babtizat popu- | VI. De baptismo iohannis et V. Ubi iohannes baptizat et

lum babtismo Poenitentiae. doctrina et ubi baptizauit ubi ihs baptizatur genera-
VI. Babtitzatus ihs ab iohanne jesum. tiones patrum.

fuit fere annorum xxx qui

putabatur esse filius ioseph

et generatio usque adam qui

filius di fuit Et in diserto

agebatur a diabulo tempta- | VII. Ubi ieiunauit iesus et | VI. Ubi ihs temptatur.

tus et Ieiunauit xl diebus. temtauit eum diabolus.

VII. Et In natzareth legit ihs | VIII. Ubi uenit in templo et | VII. Ubi ihs nazareth librum
librum issaiae et dixit non legebat prophetam et dicit legit.

III. «* et ad ini. GQ. accipit Q. IIII. 2duodecim annorum Vase,
dfim: deum Qasr. et de anna
profetissa ΡΟ ; et anna erat pro-
phetizans G, et erat anna prophetissa
awr.

IIII. annorum ?PQ α΄, ubi an-
norum G. o5. igitur ?PGQ awr.
2» docebat in templo G. seniores:
sermones /a£sx D.

V. om.ubiawrz. baptismum Qavr.

VI. τ εἰ ad is//. SPGQ. babt. τ
autem axr. qui fr.: quod (Ὁ σε».
filius ?».: filium awr. generatio
*ilhiuzP. usque: om. Ρ; - ad Q.
270 generatio etc. legunt sic Gaur.;
enumeratio generationum in supe-
riores patres usque ad adam et filius
di in deserto efc. G. ; in supereriores

res usque ad adam et filium di et
in deserto efc. aur. ἢ» fuit filius di
SQ. | om. et aste ieiun. ?PGQarr.

Pp

278

AHVY Zarl. 3797.

accipiens de se impletum dixerit
nec habere prophetam honorem
in patria sua relata etiam uidua de
serapta uel leprosi neman syri
mundatione quod per medium
eorum qui eum de monte prae-
cipitare uolebant transierit indi-
catur.

XIII. Confitentem in synagoga dae-
monem pellit ex homine.

XIIII. Socrus petri et multorum in-
firmorum turba sanatur et con-
fessio daemonum prohibetur.

XV. Duabus nauiculis captura pis-
cium in uerbo domini repente com-
pletis timor pauescentis petri so-
ciorumque eius edicitur.

XVI. Leproso mundato multi uirtute
domini curantur infirmi.

XVII. Paralyticum nudato tecto di-
missum ante se et a peccatis et a
paralysi curat.

XVIII. Leui qui et matheus de te-
loneo uocatur murmurantes de
publicanorum conuiuio uel de
ieiunio adhibita sponsi et uesti-
menti ac uini noui comparatione
redarguit.

XII. mundationem H. quodque V αν.

XIII. daemonem 4 potestatis iure H.

XV. dicitur V Zar/.

XVI. uirtutis H.

XVII. peccati Za.
iussione H.

XVIII. murmurante /7a7/.; * quoque H.
2 noui ac uini V 77277.

ourat - solita

CAPITULA IN EUANGELIUM

C(T).

Sabbatis synagogam in-
gressus Ysayam se sig-
nare hac nullum pro-
phetam in patria sua
dicit acceptum.

De qua electus aput ca-
pharnaum hominem a
daemonio sabbatis li-
berat.

Et socrum Symonis a
febribus.

Et multos male habentes
curat.

Et daemonia se confiten-
tia increpat.

De naui adloquitur.

De qua pisces multos
capi facit.

Ubi aetiam petrum Io-
hannem et lacobum
heligit.

Leprosum mundat.

In deserto horat.

V. Paralyticum dimis-
gum per tectum
Ihesus & peccatis
aet hab inflrmitate
liberat.

Leui publicanum sequi
iubet.

Aput quem murmuranti-
bus pharisaeis cenans
dicit sanis non aesse
hopus medicum.

De geiunio disputans pa-
rabulam panni et hu-
trium ponit.

IIII. sabbatis τ in ZAom. se

signare: αἱ. legit ubi de eo pro-
phetauerat af. Zhom. electus:
eiectus 7ZAom. Mheligit: elegit

. etdeieiunio

B9OJ (éreues)OX Par. Lat. 10488.
synagogam esaiam legit

de qua eiectus hominem a
daemone sabbatis liberat

et multos alios curat

de naui alloquitur
qua pisces multos capi fecit

et petrum iohannem et iaco-
bum elegit

leprosum mundat
et in deserto orat.

V. Paralyticum dimissum
per tectum curat

leui publicanum sequi iubet

et pharisaeis dicit non esse
opus sanis medicus

J Zhom. legit

daemonio Q.
nauicula J. loquitur J; - de
BO7hom.; τὸ J. facit ΒΘ:
Thom. petrum τ εἱ BOJ 7Aom.
ori. et PostiohbannemO. eligitJ.

V. tectum : lectum Jagsw X.
curat * et J. medicum BGO

IIII. synago
* prophetam

! Thom., medico J.

D*PQR aw.
est Ácceptus profeta nisi in
patria sua.

SECUNDUM LUCAM.

J (cafitula).
de multis uiduis sub helia
et de leproso sub helisaeo.

VIII IN synagoga hominem | VIIII. Ubi in synagoga homi-

habentem demonium mun-
dauit.

VIIII. Ubi apostolis dicit ihs
Uenite post me faciam uos
fieri piscatores hominum.

X. Ubi leprosus rogauit ihm et
mundauit eum.

XI. Paraliticum Curauit dns
qui tollens grauattum suum
abiit in domum suum.

XII. Et secutus diim puplica-
nus nomine leui et dixit ihs
Nemo mittit uinum nouum
in utres ueteres.

VII. 2 proph. acceptus G at.
om. nisi "PGQ as».

VIIL . mundat G.

VIIII. om. ubi Gawr. om. ihs
Q. om. post me *?PGQanwur. fleri:
uluificare G ; os. Q.

X. om. ubi aur. et 7» rogauit iim
leprosus. leprosus: 534 apos
seribere D sed correxit. Ita legit G
quod leprosum mundauit itis.

Xl. «ubi ad ἐρέ. G. curauit: |

mundauit G. tolleret a«x. domum
suam ?PQ agr.

XII. et ad £nit.: om. aur.; ubiG.
secutus 1 est ?PGQ. dnm: dns
lapsu D ; iim Q.

nem daemonium habentem
curauit et socrum petri a
febribus liberauit et alios
multos sanauit.

X. Ubi in stagno gennesar in
nauicula sedet et de captura
piscium et de simone et
iacobo et fratribus eorum.

XI. Ubi leprosum mundauit.

XII. Ubi paralyticum curauit
qui et lectum suum portauit.

XIII. Ubi leui uocauit de te-
lonio et cum publicanis ede-
bat et ubi requirunt quare
discipuli eius non ieiunant
et pannus et utres ueteres,

279
K ZJa*/. 3790 Nan. Barb.

VIII. Ubi in synagoga dae-
monem pellit socrum petri
uel alios multos sanat.

VIIII. Ubi de nauicula docet
populum et captura piscium.

X. De emundatione leprosi.

XI. De paralitico sanato.

XII. De euocatione leui mat-
thei apostolatum.

XI. sanato : curato Nanc. Dari.
XIL uocatione az. apostolatu
Nac.

Pp2

280

AHVY Zari, 2707.

XIX. Quaerentes de euulsione spi-

carum in sabbatis relato dauid
exemplo conuincit.

XX. In synagoga manum aridam

sanat repletis insipientia pharisaeis.

XXI. Pernoctans in oratione mane
duodecim apostolos nominat tan-
gentes eum sanantur egroti.

XXII. Pauperes esurientes flentes
persecutionem patientes — beatos
uocat uae diuitibus ac ridentibus
dicens etiam inimicos praecipit
diligendos et percutienti uel nu-
danti minime resistendum.

XXIII. De festuca et trabe arbore
quoque bona et mala atque domo
aedificanda parabolam ponit.

XXIIII. Centurionis seruum curat
rogantibus pro eo senioribus et
amicis.

XXV. Filius unicus uiduae matris
mortuus iam ciuitate elatus de
feretro suscitatur.

XXVI. Regressis iohannis nuntiis
multa de eius magnitudine loquitur
et pueris sedentibus in foro genera-
tionem comparat iudaeorum.

XIX. uulsione Y. spicatorum H.
XX. arida H.

XXI. orationem H. mane: manet
Zarl**- apostolis ZZa»/.
XXII. praecepit A*HY ZZarj. percu-

tientes Y.
XXIII. festucae H. om. et fr. H.

parabola Y.

CAPITULA IN EUANGELIUM

C(T).

Spicas uellentibus disci-
pulis panes proposi-
tionis commemorat.

Hominem manum hari-
dam abentem sabbatis
curat.

In horationem pernoctat.

Apostolos heligit.

Turbas alloquitur beati-
tudinem aliorum et
aliorum — infelicitatem
promittens.

Parabulam praeferens de
ducatu caeci.

Et magistri aet discipuli.

Et festucae in hoculo uel
trauis.

Et arboris boni fructus
uel mali.

Et hominem qui domum
super petram uel super
harenam hedifichauit.

VI. Centurionis puerum
curat.

Uiduae filium resuscitat.

Ioahnnes discipulos mittit
ad Ihm.

Et xpus de Iohanne lo-
quitur subnectens si-
militudinem puerorum
in foro sedentium.

V. heligit: codd. Alex. et
Uat. elegit. praeferens: pro-
ferens 7ZAom. trauis 1 oculi
Uat. 4221. hominem: de ho-
mine Z77om. suprapetram Z7om.

VI. centurionis. . . resus-
citat: de centurionis puero et
uiduae filio resuscitato 4/ex.
sedentium : a/. ludentium af.
Thom.

B9J (óreues)OX Par. Lat. 10438.
discipuli spicas uellunt

manum aridam habentem
sabbatis curat

apostolos eligit

turbis beatitudinem aliorum
et aliorum infelicitatem
cum parabolis praedicat
et mandatis.

VI. Centurionis
curat

puerum

uiduae fiium mortuum re-
suscitat

ihs testimonium de Iohanne
dicit cum similitudinem
puerorum in foro seden-
tium

V. euellunt O. -elégit BO.
t et anie turbis BOJ 750m.
praedicit J. et mandatis: ovt.
O; --de ceco et trabe et festuca
O*; ταῦοά non sit iudicandum
de festuca fratris cum trabem
conspicit proprii reatus Zar. Laf.
10438.

VI. resuscitat Parfim 1» ras.
X. iesus: christus OQ. de
ioh. test. dicit BOJO 770m. si-
militudine BOJO* ZAom. | om.
in O.

D2GQ aur.

XIII. Die sabbati discipuli
uellebant spicas et manduca-
bant Et in synagoga ihs
hominem curauit manum
aridam habentem.

XIIII. Ubi discipulos elegit et
nomina eorum signat et do-
cet beatitudinem.

XV. De fistuca et trabe et
oculo eruendo.

XVI. De domu aedificata super
petram et harenam.

Ubi centorionis seruum curauit
ihs.

XVII. Mortuum unicum filium
uiduae resuscitauit ihs et
matri restituit.

XVIII. Iohannis de carcere
ad dnm mittit discipulos tu
es qui uenturus es.

XIII. oz. ihs G ax. 2 curauit
hominem ?PG(homini)Q awr., e£ 4
dexteram a«r. 7 habentem man.
arid. »PGQ. 2με. XIIII et in syn.
Q ect XV ubi disc. e/c.

XIIII. ubi - dàs Gawr. signat:
designat *PQas»r., designauit G. et
nomina eorum signat δὲς scriptum
D. orm. docet aur.

XV. fistucae Q, festucam ar.
trabem a«r. et oculo: de oculo
CPGQ aur.

XVI. τ ὲεῖ σ΄ init. GQaur., et om.
de aur. de domo etc. in. XVI com-
prehendit Q (u. ad XIII) e£ i2 XV
aur.; inc. ubi oent. X Vlaur., XVII
ΡΟ. curauit: sanauit aw.

XVII. mortuum unicum: ubi
lantum G. filium unicum ?P.
om. uiduae aur. resuscitat :PQ.
ori. e& matri restituit C.

XVIIL -ubi ad ἐμέ. G. im.
D mortuum unicum sed exfurxit.
düm.: ihm ΡΟ awr. e/ ἢ» mittit ad
ihim G. discipulos: dicens ?PQ ay».;
om. ἃ. om.tue.q. u. es G.

SECUNDUM LUCAM.

J (capitula).

XIIII. Ubi discipuli uellebant
spicas et manducabant et de
homine qui manum aridam
habebat.

XV. Ubi in monte orabat et
de beatitudine docebat et de
inimicis diligendis et non
iudicandum de ceteris.

XVI. Ubi dicit non esse dis-
cipulum super magistrum et
de festuca et trabe et arbore
bona et mala et spina et rubo
et de domo aedificata super
petram.

XVII. De filio centurionis.

XVIII. De filio uiduae susci-
tato.

XVIIII. Ubi iohannes discipu-
los ad iesum mittit et iesus de
iohanne ad turbas loquitur.

281

K αν! 3790 Jas. Barb.
XIII. De spiscis sabbato uulsis
uel de arida sanata manu.

XIIII. De duodecim apostolos
electionem et de doctrina
beatitudinis.

XV. De non iudicandum de
festuca et trabae et domum
petre areneque constructa.

XVI. De seruo centurionis
curato.

XVII. De filio uiduae resusci-
tato.

XVIII. Ubi iohannes ad ihm
mittit.

XIII. spisois (2. 4. spicis): pisces
Harl. Nanc.
XV. petra Var.

282

AHVY Zar!. 3797.

XXVII. Discumbentis domini pedes
mulier lacrimis rigat et pharisaei
cogitatio parabola duorum arguitur
debitorum.

XXVIII. Euangelizanti domino et
discipulis eius mulieres de suis
dicuntur facultatibus ministrasse
parabolam quoque seminantis fruc-
tuumque proponit atque exponit.

XXIX. Lucernam sub uase non po-
nendam et eos matrem fratresque
uocandos ait qui patris fecerint
uoluntatem.

XXX. In naui dormiens excitatur
a periclitantibus et tempestatem
maris uerbo compescit.

XXXI. Hominem a daemonum |le-
gione curauit quos in porcos ire
concessit.

XXVII. pedis H.
XXVIII. o»:. atque exponit V.
XXXI. demonium H. legiones Za.

CAPITULA IN EUANGELIUM

C(T).

Mulier peccatrix lacrimis
pedes xpi lauat et hun-
guet propter quam pa-
rabulam dicitur credi-
toris qui parum uel
multum concedit.

In itinere sequentibus se
turbis et mulieribus
quae curatae erant si-
militudinem saeminan-
tis dicit cuius saemen
in bonam terram uel
petrosam caecidit.

VII. Lucernam non sub
uase sed super can-
delabrum poni.

Matrem et fratres repu-
diat.

Nauigans post somnum
tempestatem sedat.

Hominem a maledictione
liberat.

VI. parabola dicitur 7om.
cred. cui p. uel m. conceditur
Thom. (sed Alex. Yo et Uat. 4221
concedit). petrosa a. af. Z'Àhom.
Thom. inc. c. vii ad Iairi filium
δίς. sub uas 72om. maledic-
tione: legione Z770m.; et om.
liberat 4/ex. 10.

BQJ (Óreues)OX Par. Lat.10438.

mulier peccatrix lacrimis
pedes xpi labat

in itinere sequentibus se
uiris ac mulieribus para-
bolam seminantis dicit

de lucerna super cande-
labrum |

nauigans tempestatem se-
dat

de eis qui uerbum di faciunt
de legione daemoniorum in
porcos.

VI. 2 labit pedes christi (ow.
lacrimis) B. dicit 4 mater et
fratres uenerunt J. 5». vii ad
de lucerna BOJO 74Aom. et fo-
"unt! ngauigans t. s. (4et de
legione J) as£e de lucerna s. c.

9)J Thom. uarie legit Par. Lat.
10438 de eo quod lucerna supra
candelabrum poni debeat. de
fratribus et matre ad ilim uenien-
tium. de eis qui uerbuum dei
audiunt et faciunt. de eo quod
nauigans tempestatem sedat.
eis: his OJ. in porcis J; ho-
minem liberatum 270 in p. 10438.

D?*PGQ aw».

XVIIII. Et ihs ad turbas de
iohanne loquitur.

XX. recumbens ihs in domu
farissei quaedam mulier in-
gressa lacrimis lauit pedes
eius et capillis turgens oscu-
labatur et unguebat unguen-
to.

XXI. Pro Ponit parabulam se-
minantis et adaperit eam
discipulis et Annuntiabatur
ei mater et fratres eius qui
foris stant.

XXII. Et dormiente ihu in
nauicula facta est tempestas
et rogatus a discipulis con-
piscuit mare et siluit.

XXIII. In regione gerassino-
rum legio rogauit ihm ut
transeuntes de homine eant
in porcos.

XVIIII. im unum cum Praece-
dente sub numero XVIIII compre-
hendit Q, sub sumero XVIII aur.

XX (XVIIII zm G). inc. ubi re-
cumbenti ihu ec. G. in domum Q.
o"i. quaedam G. ingressa mulier
G. lacrimas G. eius... . oscul.
om. G. unguebat: on»:. Q; unxit G.

XXL -ubiad ἐπέ. G. proponit
ὁ düsasr. aperit PG. diso. Ὁ suis
SPQaur. nuntiabatur ΡΟ, nuntia-
bantur as7.,-tiantur G. ei: et /apss
D. fratressuiforisstantes 6, quia
f. starent as.

XXII. ubi dormiens in nauicula
excitatus a discipulis conp. tempes-
tate et mare et sil. za G. | om. et ad
imi. aur. om. est ΟΝ. oconp.-
uentum et awr. om. et siluit aur.

In XXII, XXIII, XXVI,
XXVIII, τ ubi ad in:/. G.

XXIII. legio τ daemonum G, e
2 daemonum legio ?P, daemoniorum
legio aur. rogat :PGQ awr. exe-
untes GQ aw». eant: irent az».,
intrent G.

SECUNDUM LUCAM.

J (capitula).

XX. Ubi in domo pharisaei
mulier peccatrix pedes iesu
unxit unguento et de duobus
quibus debitum dimissum
est.

XXI. Ubi praedicabat regnum
dei cum discipulis et de
semine uerbi dei quod cecidit
in terram bonam et malam.

XXII. De lucerna sub modio
et ubi mater eius et fratres
quaerebant eum et ubi dor-
mit in mari et imperat uento.

XXIII In regione geraseno-
rum legionem daemonum
eicit qui introierat in porcos.

283

K Zar/. 3790 Nanc. Bam.

XVIIII. Ubi pedes ihu lacrimis
mulier rigauit.

XX. De doctrina seminum
eamque apostolis suis ape-
riens de lucernam uel de
matre ad eum fratribusque
uenientium.

XXI. De tranquillitate maris.
ve

XXII. De daemoniaco liberato
in terra gerasenorum.

XVIIIL mulieri Var.

XX. aperiens: aperit ihesus
(semper fene scr.) Nas. δὰ eum
fratribusque uenientium f «caf.
XXI 2onit Nanc. $0st maris.

284

AHVY Zari. 2707.

XXXII. Pergens ad filiam iairi sus-
citandam mulierem a profluuio
sanguinis saluat resuscitatae puel-
lae dari praecipit manducare.

XXXIII. Conlatis uirtutibus mittit
duodecim praedicaturos praeceptis
salutaribus institutos.

XXXIIII. Famam eius audisse he-
rodes refertur et apostoli dicuntur
quae fecerant rettulisse.

XXXV. Quinque panibus et duobus
piscibus quinque hominum milia
saturat.

XXXVI. Interroganti — discipulos
quem eum dicerent homines petrus
respondit christum dei at ipse prae-
nuntiat se passurum.

XXXVII. Docet ut eum quisque
secuturus abneget semetipsum et
quosdam non uisuros ait mortem
donec uideant regnum dei mox
infertumtransfiguratus in montem.

XXXII. praeccipit A*. manducari Za».

XXXIIIL Ὁ» herodes (-dis Y) audisse
A*eHVY 77ar/. retulissent H.

XXXV. 2 saturat quinque milia homi-
num Zar/.

XXXVI. interrogat 77arl.^*- christi Y.

XXXVII. monte HV Zar.

CAPITULA IN EUANGELIUM

C(T).

Iayri filiam dum iret re-
suscitare mulierem ha
profluuio liberat.

Puellam uiuificat.

VIII. Mittit discipulos
praedicare dat eis
homnem .—potesta&-
tem

quibus herode mirante
reuersis.

In deserto quinque pani-
bus et duobus piscibus
quinque milia uiros
satiat.

Interrogans quem se di-
cerent turbae a petro
xps declaratur.

Et monet abnegatis hom-
nibus crucem tolli et
se insequi.

Designans aesse illic qui
mortem non gustarent
ante uisionem gloriae
eius.

VIIII. In monte ad-
sumpto petro Io-
hanne et Iacobo

xps transfiguratur inter
moysem aet heliam
uisus hubi tria taber-
nacula petrus debere
fieri dicit et nube hob-
umbrantur hac uox
caelestis filium decla-
rat.

VIII. data eis omni potestate
Alex. uterque et Uat.. uirorum
Thom. et se insequi: etsequi
se Alex. 14.

VIIII. in montem 4f/ex. 10.
petro et iohanne 7o». obum-
bratur Ua. 4221.

ΒΘ (breues)OX Par. Lat. 10438.

VII. De profluuio mulieris

de filia principis cuius no-
men erat iairus resusci-
tata.

VIII. Mittens discipulos
praedicare dat eis omnem
potestatem

quibus reuersis quinque
milia uirorum satiat

a petro xps declaratur.

VIIII. In monte transfigu-
ratur puerum lunaticum
liberat et humilitatem
docet

VI. de fll. pr. fori? J ante
de profluuio e/ 205: mulieris Ὁ
tactu fimbriae iliu sanato 10438.

Znc. VII. de 8116 pr. 7o».
ouius: cui JO.

VIII. discipulos - suos BO
ZAhom. reuersis- quinque pa-
nibus et duobus piscibus BOJ
Zhom. &petro: om.&O. /tía
legit 10438 Ubi duodecim dis-
cipuli ad predicandum mittuntur
quibus dedit omnem potestatem.

Ubi herodes comperit famam
ihu eumque uidere quaerit.

De quinque panibus et duobus
piscibus quinque milia hominum
satiat.

Ubi suos interrogat dns dis-
cipulos quem eum populi dicerent
et petro declaratur.

bi diis in monte transfigura-
tur coram discipulis.

VIII. in montem ΟἿ.

: D:PGQ aw.
XIIII. Filiam principis re-
suscitauit ihs et mulierem a
profluio sanguinis saluat.

XXV. Potestatem dat ihs dis-
cipulis demonia expellere et
languores sanare.

XXVI. De -v- panibus et -r
piscibus in -ü- uirorum.

XXVII. Qui uult post me ue-
nire nl.

XXVIII. Interrogat ihs dis-
cipulos quem esse dicerent
et dicit.

XXVIIII. In monte loquebatur
cum ihu moy et helias.

XXIIII. resuscitat | *PGQ awr.
ihs: dns Gau». de profl.?P. om.
nis G. saluauit aw».

XXV. dedit G azur. ilis: dns
PGQawr. diso.: om. G; Ὁ suis Q.
sanare - et cetera au».

y dn piscibus satiat G. οὔ.

in G.
XXVII e? XXVIII Aoc. ordise
scribuntur in D, inuerso ordine in
PGQ awr.; Mem omnia usque 86-
quebatur ihm 7s wu»o cap. XXVII
comprehendit Q; aureus. includit
XXVII, XXVIII, XXVIIII zs προ
cafite XXVI, et cap. XXX nostrum
in caput XXVII facit: inc. XXVI
ubi ihs interr.,, XXVII descen-
dens G ; zs». XXVIII in monte,
XXVIIII descendens, XXX de
quodam 19.

XXVII. or. post me uenire ?P
GQ aur. ef fost uult 4 tollat crucem
suam (0772. aur.) et sequatur me (om.
et 5. me G) IPGQ awr.

XXVIII. 2 ihs interr. G. inter-
rogauit ar. esse: eum ΡΟ; eum
esse G aur. dixit aur.

XXVIIII. ad ἐμέ. τ et ( tunc
as.) inmutatus G aur. om. cum
ihu ἸΡΟΟ avr.

SECUNDUM LUCAM.

J (capitsda).

XXIIIL Ubi filiam principis
synagogae resuscitauit et
mulierem a profluuio san-
guinis sanauit.

XXV. Ubi duodecim apostolos
misit.

XXVI. De herode tetrarcha et
quinque panibus et duobus
piscibus.

XXVII. Ubi interrogat dis-
cipulos suos quem eum
homines dicant et de pas-
sione eis praedicit.

XXVIII. Ubi transfiguratus est
in monte et helias et moyses
apparuerunt cum eo.

285

K Zar. 3790 Nanc. Bam.
XXIII. De filia principis sus-
citata et emoruosa quae
fluxum sanguinis patiebatur.

XXIIII. Ubi herodes comperit
famam ihu eumque uidere
quaerit uel de saturitate

populi.

XXV. Ubi duodecim ad predi-
candum mittit.

XXVI. Ubi suos interrogat
dns quem eum populi dice-
rent.

XXVII. Ubi dis in monte
transfiguratus est et a dae-
mone cuiusdam filium ]1-
berat.

XXIII. emoruosae Zar om.
quae... patiebatur Za»/ fluxu
Nanc.

XXV ante XXIIII unt Harl.
Nas. Barb. fama Zar/.

XXVII. om. est Harl Nas.
Bam. daemonio ZZas/.* sed corr.

Qq

286

AHVY Zar. 2797.

XXXVIII. Cuiusdam filiam a dae-
monio increpata generationis in-
credulitate curauit.

XXXIX. Iterum dicit se passurum
fore et de primatu cogitationes
eorum statuto in medio puero
uetans humilitatem docet et non
prohiberi uirtutes in ipsius nomine
facientem.

XL. Ignem de caelo super contem-
tores petere uolentes discipulos
increpat et dicenti sequar te uulpes
foueas habere testatur iubens se-
quenti dimittere mortuos et te-
nentem aratrum non respicere
retro.

XLI. Designatis et aliis Ixx duobus
dat praecepta quibus debeant prae-
dicare mox incredulas increpat
ciuitates Ixx duobus reuersis atque
gaudentibus praecipit non de sub-
iectione daemonum sed de suorum
in caelo nominum scriptione gau-
dere.

XXXVIII. increpatam 77a7.

XXXIX. primato HY. prohibere V 77a*7.

XL. iubens: iuuens HY*, iuuenis Y*;
iuueni V Zar.

XLI. praecepit H Za».

CAPITULA IN EUANGELIUM

C(T).
Puerum lunaticum liberat
hac se tradi debere pro-
nuntiat et cogitantes
discipulos quis eorum
maior esset instruit.
Hac non proibendum qui
in nomine suo uirtutem
facit.

A samaritanis non reci-
pitur.

Et uolentes apostolos
ignem super eos de-
scendere increpat.

Sequi uolenti se non re-
cipitur.

Alterum tamen ipse ae-
tiam patris morte inter-
missa adsequenda he-
ligit.

Et alio uolenti suis pri-
mum nuntiare figuram
ponit et retrospicientis.

X. Helegit septuaginta
duos quos mittit ad
predicandum.

Ipse uero increpat ciui-
tates. |

Et reuersos discipulos ex
eo dicit feliciores quod
eorum nmna in caelo
aessent scripta.

Hob quam rem gratias
agit patri quod bona
sint paruulis reuelata.

VIIII. debere pronuntiat :
habere pronuntiat 44/ex. 10; pro-
nuntiat Za»t/sur»s Alex. 14. faciat
7209. non recipitur: non
habere ubi caput reclinet prae-
dicit ZÀom. δὰ sequendum ele-
git (a4. eligit) 75om. nuntiare:
renuntiare 77074. proponit A4Zex.
I4. retro respicientis (oz. et)

X. eligit ZAom. om. feli-
olores να΄. 4221.

BOJ(éreues)OX Par. Lat. 10438.

ac non esse prohibendum
qui in nomine eius uir-
tutem facit

a samaritanis non recipitur

sequi se uolenti similitudi-
nem

aratoris retro respicientis
interponit.

X. Septuaginta elegit quos
mittit ad praedicandum

VIIII. qui in: quin X. faoit
τ dicit BOJO 7/om. 7 respi-
cientis retro B.

X. sept.-- duos B 7/om. cf.
2.376 ad X.1. eligit B. praed.
«ubi dio referunt quod in
nomine eius daemonai subi-
cerentur 10438.

D?PGQ aur.

XXX. Discendens de monte
puerum a demonio curauit
et docebat humilitatem sicut
pueros fieri De quodam pro-
hibeto qui non sequebatur
ihm.

XXXI. Dixerunt lacobus et
iohannis si uis petemus ig-
nem ut petit helias de caelo
et ait quidam ad ihm se-
quar te et alio dicit sequere
me sine mortuos sepilire
mortuos suos et designauit
ihs Ixxii discipulis et man-
data eis dedit Inproperat
ciuitatibus.

XXXII. Et reuersi Ixxii Cum
gaudio et dixit eis ihs gau-
dete quia nomina uestra
scripta sunt in caelis et Con-
fessio ihu ad patrem.

XXX. descendente eo monte as.
puerum 4 ilim aur. docet G aw.
fieri - et Ὁ. probib. a curis G.
om. non /apsu D.

XXXI. ubi dix. G, et dix. aw».
uis 1. dne ?PQasr. petimus *PQasr.
2 ign. de c. sicut petiuit ἢ. G. et
ait quidam i»c. XXVIIII G (ubi
ait) Q agr., inc. XXXII ?P. dioit:
dixit G aw».; *ihs awr. me «Ὁ et
ΦὃὈῬΟ aur. mortuos 27.: i/a pergit

awr. et nemo retro respiciens ponit

———— A ——M— "ΠΟ ἘΦ ΠΠῚ ἙΠΟΟ ἙΠΟΤΟΝ ΠΠΟΠΙ.. “" ΟΟΣΞΕ (“ΟῚ

manum superaratrum. sepeliunt Ο.᾽

suos: -et cetera ?PQ; -- et nemo
retro adtendens ponit manum super
aratrum G. οὗ design. i». XXX
GQ aw». (om. et), inc. XXXIII ?P.
ia legi? G ubi ilis iterum designat
ixxii alios. ογε. diso.

— 0 D—— —— —

Gur. .

eis: illius G. dedit «- et G awr. ἢ

inprop.: innumerat G ar.
XXXII. et 77.: ubi G.

gaudio: gaudentes G azr.

sec. G aur. in caelo Qazr.

cum
on. et

SECUNDUM LUCAM.

J (capitula).
XXVIIII. Ubi puerum ab
spiritu inmundo curauit et
discipulos monet.
XXX. Ubi discipuli cogitabant
quis eorum maior esset.

XXXI. Ubi discipuli in samaria
non sunt recepti et uolebant
ignem de caelo petere.

XXXII. De eo qui uolebat
sequi iesum et alio dicit se-
quere me.

XXXIII. Ubi misit septuaginta
ad praedicandum et de prae-
ceptis datis.

XXXIIII. Ubi reuersi. sunt
discipuli ad iesum et dicit
eis de satana et confessione
eius ad patrem.

XXXIII. septuaginta : c. 2. 376
ad X. 1.

A ---- »......-.-.-΄΄ M M .... . . ..

287

K 2 ,αγὶ, 3790 Nanc. δαηιό.

XXVIII. Ubi dns ἃ samaritanis
non recipitur.

XXVIIII. Ubi dicit quidam
sequar te et annuit aliumque
cohortatur.

XXX. Ubi alios lxxii diis ele-
git et ad predicandum mittit
et ciuitatibus exprobat.

XXXI. Ubi dno referunt quod
in eius nomine daemonia
eicerent confessio ihu ad
patrem.

XXXI. thu: eius Zar/. Nar.
Basmb.

— —M— o — — — —— — -——

Qq2

288

AHVY Za»/. 2797.

XLII. Confessio laudis in gaudio
refertur ad patrem postquam infert
priores iustos quae uident dis-
cipuli non uidisse.

XLIII. Legisperito de uita aeterna
quaerente et quis eius esset proxi-
mus sciscitante inducit parabolam
uulnerati cui conlatam a samari-
tano misericordiam praecipit Ími-
tandam.

XLIIII. Querellam ministrantis mar-
thae de sorore non eam adiuuante
optimam eam partem elegisse di-
cendo compescit.

XLV. Normam orationis quinque
petitionum rogatus a discipulo
tradit.

XLVI. Amici tres panes media nocte
petiti parabolam ponens petendum
quaerendum pulsandumque per-
suadit.

XLVII. Mutum daemoniacum resti-
tuto curat eloquio et in belzebub
talia eum posse dicentes de armato
fortiore deuicto et de spiritu im-
mundo septempliciter in homine
regresso redarguit.

XLVIII. Exclamanti mulieri beatum
esse uentrem qui eum portasset
respondit esse eum beatum qui
seruauerit uerbum dei et de signo
ionae dicens reginam austri com-
memorat.

XLII. » edicetur (“ἐῶ in gaudio H.
iustos τ uoluisse uidere H. non: nec H.

XLIII. quaerenti . . . sciscitanti 77a7/.*
suscitante praecepit H Zar.

XLV. a (2. e. ad) discipulos HY sed s»aje.
tradidit H.

XLVI. petiti: petenti Z7a7/.? persuasit
H Arpa V Zar.

LVII. eloquio o». A*.

XLVIIL Ὁ eum esse V ; » beatum esse

respondit eum H.

CAPITULA IN EUANGELIUM

C(T).

Et homnia sibi a patre
tradita manifestat quem
neminem nisi filium
nosse declarat.

Beatosque hoculos qui
uiderint id quod pro-
phetis non contigit.

A legisperito temptatus
mandata dat quae fieri
praecipit dominus.

Parabulamuulnerati quem
leuita etsacerdote prae-
tereunte samaritanus
colligit.

Aput martam partemcon-
laudat.

XI. Post M horationem
propriam docet ho-
rationem.

Et parabulam ponit eius
qui propter tedium dat
postulanti panem.

Petendum esse queren-
dum et pulsandum ex-
emplis adserens.

Daemonium aeiciens in
principe — daemonio-
rum id eum facere
phariseos destruxit.

Beatosque dicit qui au-
diunt uerbum dei.

Dans signum ionae.

E reginae austri.

Et nineuites dicit in iudi-
cio fore beatos.

X. uiderint: uiderent 7/07.
temptatus: temptatur 7Aorm.
om. dat ZÀom. praetereunte:
praetereuntibus αὐ, ap. ZAÀom.
martam 4 mariae 7 λοι.

XI. exemplis: exemplum
Alex. το εἰ Uat. ideum facere:
idem fac. 7o». ; id fac. “κα. 14.
phariseos destr.: opinantes
des. ZÀom. fortasse recte, cf. xi.
15; pharisaeos g/ossa est; et
Alex. τὸ habet idem pharisaei
opinantes destruxit. o». dei

BJ (éreues)OX Par. Lat. 10438.

a legisperito temtatus dat
parabolam a latronibus
uulneratum quem samari-
tanus misericordia motus
colligit

apud martham mariae par-
tem conlaudat.

XI. Orationem docet cum
parabola importunae pa-
nis a uicino postulantis

daemonem eiciens in prin-
cipe daemoniorum id fa-
cere dicitur

et dat signum ionae

X. & legisp. temtatus: ubi
dhs a |legisperito temptatur
I0438. uulnerati BOJO 74om.
motus: commotus O. collegit
BOJ 7/om.

XI. parabolam BO*. panes
OJOZXom. &uioino(-suoJ)
postulantis (postulant O): ab
amico non postulantis O. dae-
monium B. «eicit O. principem
O*. daemonum J.

D3:?GQ aur.

XXXIII. Hominis parabula
discendentis ab ierusalem in
Iericho et incidit in latrones
Dns dixit marthbae Mariam
optimam partem elegit.

XXXIIII. Et Petitus dns do-
cuit discipulos orare et pro-
ponit parabulam petentis “111:
panes et dicit petite et acci-
pietis.

XXXV. Et Cum Diceretur
quod in belzebéb iecit de-
monia dixit Omne regnum
diuissum aduersum se non
stabit.

XXXVI. De signo Ionae pro-
fetae et lucerna corporis tui
oculus tuus est.

XXXIII. «ubi dicit ad ἐπέ. G.
parabulam :PGQawr. ab: de G.
ierus. 4 discendentis /ass D. et:
qui asr. dns dixit ἐπε. XXXIII

(ubi d. dns)O(dixit ilis) ass. (dixit
dfis', nc. XX XVI ?P (dixit is). ad
marthae aw».

XXXIIII. et ?r.: ubi G; obi. aur.

XXXV. ubi dicitur G. belzebub
G, beelzebub ?P, beelzebal Q. eicit
Gur. of. &duersum se G.

XXXVI. de signum Gas. om.
tui G aur. 7 est oculus tuus (osx.
tuus G az.) ?PGQ aur.

SECUNDUM LUCA M.

J (capitula).

XXXV. De legisperito qui
quaerebat uitam aeternam et
de homine qui incidit in
latrones.

XXXVI. Ubi dominus uenit
in domum mariae et mar-
thae.

XXXVII. Ubi docet discipulos
suos orare et ubi inpensus
oremus dicit et de tribus
panibus parabolam.

XXXVIII. Ubi mutum dae-
monium eicit et dicit de forti
armato et inmundis spiriti-
bus septem.

XXXVIIII. De regina austri
et uiris niniuitis et de lucerna
et oculo quod lucerna cor-
poris sit.

—— ---

289

K Za. 23790 Nanc. Bamob.

XXXII. Parabolam uulnerati
in latronibus incidenti.

XXXIII. De martha et maria
sororibus.

XXXIIII. Ubi dis discipulos
orationem docet uel trium
panum figura.

XXXV. Ubi mutum hominem
a daemone liberans in beel-
zebub facere iudaei blas-
phemant.

XXXVI. Ubi mulier ihu cla-
mitat beatus uenter qui 'te
portauit et de lacerna.

XXXV. liberans -* et Za.
XXXVI. ihesum Jene Nar.

290

AHVY Zar. 2707.
XLIX. Lucernam dicens non esse
sub modio poni oculum docet sim-
plicem esse debere.

L. Apud pharisaeum prandere roga-
tus cogitantem de iudaico baptis-
mate notans et uae pharisaeis sexies
dicens multa eorum mala coarguit.

LI. Discipulis praecipit et a fermento
hypocrisis cauere et eos qui corpus
occidunt non metuere nec in per-
secutione quid locuturi sint cogi-
tare.

LII. Petenti quodam inter se et fra-
trem suum diuidi hereditatem para-
bolam ponit de diuite auaro mox
et discipulis sollicitudinem cibi
uestisque qua carent aues prae-
cipit euitandam.

XLIX. ponendam V Zar/.

L. cogitante 77a7/. pharissaei H ; o»:.V.

LI. praecepit HY. 0m.et 27. ἡ. cauete
H. cogitarunt V.

LII. om.qua Y. praecepit H.

Cc.

Et lucernam super can-
delabrum poni.

Et quod hoculus sit lu-
cerna corporis.

Aput phariseum inuitatus
lauandum potius quod
intus aest aelemosinis
pronuntiat increpans
multos pharisaeos aet
legis doctores.

XII. Pharisaeis uolenti-
bus cum 860 con-
tendere

discipulos palam docet
hut eorum fallaciam
caueant et eum timent
qui potest post mortem
in geennam mittere.

Et plures aesse discipulos
quinque passeribus di-
pondio uolantibus.

Et negantem se negatu-
rum.

Et peccanti in spiritu sco
non remittendum.

Et non cogitandum quid
adprehensus loquatur.

Petenti respondit non
aesse diuisorem here-
ditatis.

Similitudinem eius cui
multa nata sunt cuius
anima eadem nocte
peteretur.

Alex. 10; et 1 ad fin. εἴ custo-
diunt 750m. εἴ reginae Zom.
2 in iudicio dicit fore 7ZA4om:
increpat a£: 4221.

XII. potest -- animam 77o»i.
(sed ort. aj.) uolantibus: ua-
lentibus 7Aom. in spiritum
sanctum ZZori. cogitandum:
cogitari dum 74om. sdpre-
hensus : compraehensus αἰ. af.
Tort. respondit 4 se 77507. si-
militudinem 4 proferens 7Aor.
non autem Alex. Y4 et Uat. 4231.
expeteretur aZ. af. 7om.

CAPITULA IN EUANGELIUM

B9J (éreues)OX Par. Lat. 10438.

lauandum potius quod intus
est elemosinis pronuntiat.

XII. A pharisaeis monet ca-
uendum ac nontimendum
eos qui corpus occidunt

petenti respondit se nonesse
diuisorem hereditatis cum
similitudinem diuitis cui
multa bona nata fuerant

XI. praenuntiat O

XII. occidunt -* pro diuisione
hereditatis rogatus 10438. he-
red. ταδὶ iubet ds pro uictu et
uestitu non habendam curam
10438. similitudine BOJO*
TÀom. nate fu euamnwit in X.
ort. nata O.

— —

D3:PGQ aur.

XXXVII. De calice et catino
mundatis farisseis de foris.
XXXVIII. De prima cathedra
et monumentis profetarum

inproperat dns farisseis.

XXXVIIII. Dicit discipulis
adtendite A fermento faris-
seorum et qui dixerit in spu
sco non remittetur ei et no-
lite cogitare quid loquamini.

hominis diuitis uberes fructus
attulit possessio.

AL. Nolite soliciti esse ani-
mae quid opus sit et lilia agri.

--— ——À — — ——À SR A E RELIER ORT

XXXVII. mundantes G σώ.
pans G, pharisaei Q aur. a
oris "PO aser. -

XXXVIII. de primas cathedras
GQaur. monumenta GQ aw». in-
prop.: innumerat as., inprobat G ;
* inproperat dfis farisseis inproperat
D sed ex?. ;» faris. dhis G.

XXXVIII - ubi ad zm. G.
dicit--düs aw». o». adtendite D.
et qui (quid Q) dix.: iz. XLII P.
loquemini Ὁ. hominis ἐμε. XL G
(ubi h.)Q asr., zn. XLIII P. »
possessio adtulit azr.

XL. nolite z»c. XLI Q, cwm frae-
cedente in. XL inc. Gawr., et in
XLIII?P. {εἰ dicit ad 7z:/. G.

SECUNDUM LUCAM.

J (capitula).

XL. Ubi apud pharisaeum
prandet et dicit de calice et
catino et de elemosyna et
mentha et anetho et monu-
mentis et claue.

XLI. De quinque passeribus et
de confessione et negatione
eius.

XLII. De homine diuite cuius
uberes adtulit ager.

nop" c C cc cc M C ————À—— s 1000 0M M D aaaaaaoaaaaaaaea $.,|p, iUUpUo^ ALUOOENóERNEEEEE (AAA
.

291

K Za:/. 3790 Nanc. Barb.

XXXVII. De calicis exprobrat
et catini pharisaeos.

XXXVIII. Ubi uitandum do-
cet dns pharisaeorum fer-
mentum et nihil esse oper-
tum nec timendum eos qui
corpus occidunt.

XXXVIIII. Pro diuisione he-
reditatis rogatus eis simili-
tudinem diuitis exponit.

292

AHVY Zarl. 2797.

LIII. Pusillo gregi regnum promit-
tens possidenda uel possessa prop-
ter elemosynam uendi lumbosque
praecinctos et lucernas ardentes
esse debere iubet uigilandum quo-
que serui boni malique mentione
facta praecipiens seruum scientem
uoluntatem domini multis igno-
rantem uero paucis uapulare con-
firmat.

LIIII. Ignem in terram se dicit neces-
situdinum diuisione missurum et
faciem caeli probantes debere tem-
pus intellegere manifestum atque
consentiendum aduersario in uia
pronuntiat.

LV. Nuntiatis quibusdam a pilato
occisis ait omnes nisi paenitentiam
agant similiter perituros uel sicut
illi decem et octo ruina turris op-
pressi parabolam quoque de sterili
arbore fici ponens indicat paeni-
tentiam differentes et mulierem ab
annis decem et octo curuatam eri-
gens de cura sabbati murmurantes
exemplo bouis adaquandi refellit
gaudente populo de eius miraculis
gloriosis.

LIII. o». uel possessa V. solentem:
facientem ἐπ ΙΕ.
1.1111. necessitudinem Y*. diuissionem

LV. nuntiati Zar]. perituri Zar]. turri
JZarí. arbori Y.

CAPITULA IN EUANGELIUM

C(T).
Hac docet exemplis non
cogitantumde crastino.
Faciendumque haelimo-
sinam homnibus uen-
ditis.
Et uigilandum.
Dicens petrofelicem aesse
bonum dispensatorem.

Inde dicit ignem mittere
super terram non pa-
cem.

Turbis quoque dicit quod
faciem caeli cogno-
scerent. tempora non
intelligerent.

Quos monet hut dum in
uia aessent conciliare-
tur aduersario ne re-
clusi non exirent donec
nouissimum quadran-
tem redderent.

XIII. Quum et &nnun-
tiatum fuisset gali-
leos hoccisos

monet agendam poeni-
tentiam.

Parabulam ficulnae sub-
iungens quam dominus
quum infructosam uel-
let aexcidere cultor sta-
tim postulauit.

Quum mulierem annis
decem aet hocto cur-
uam haerexisset in-
dignantem archysina-
gogum increpat.

XII. cogitandum 770m. ἴα-
ciendamque 7Z40orst ignem “Ὁ
uenisse se Zorn. tton autem MS.
Üat. reconciliarentur ZAÀom.

XIII. cum ei nuntiatum Zo».
de galilaeis occisis aZ. ap. Zorn.
&exocidere : excidi 7o»;. cur-
u&m : curuatam Z/ex. 14.

BOJ (óreues)OX Par. Lat.10438.

dicens petro felicem esse
bonum dispensatorem.

XIII. Sub exemplo gali-
laeorum occisorum monet
agendam paenitentiam
parabolam ficulneae in-
fructuosae — subiungens
quae superuacuae terram
occupat mulierem decem
et octo annis curuam
erigit

XII. dispensatorem «de eo
ubi diis dicit ignem ueni mittere
in terram 10438.

XIII. subi ns: subiugans
O. occupat: detineret BOJO
Tom.

SECUNDUM LUCAM. 293

D?PGQ ater. J (capitula). K αν]. 2790 iVanc. Bamb.
XLI. Nolite timere pusilus | XLIII. De pusill grege et | XL. Ubi iubet dns pro uictu et
grex et seruo quem consti- sacculo et thensauro in caelo uestituram non habendam
tuit dris super familiam suam et hominibus expectantibus uel de uigilantibus seruis in-
ut det eis cibaria. dominum et de fidele seruo terrogatio petri dnique re-
et dispensatore. sponsio de seruis dni sui

uoluntatem scientibus.

é

XLII. Non ueni pacem mittere | XLIIII. De igne et gladio | XLI. Ubi diüs dicit ignem

in terram sed gladium et ig- quem uenit mittere iesus in ueni mittere in terram et
nem et da operam liberari ab terram et nube et nimbo et dandam operam ab aduer-
aduersario dum es cum illo facie caeli. sario liberari.

in uia.

de galilaeis et turre in siloa
et de arbore ficus et cophino

Et uenit ad arborem ficus stercoris.
plantatam in uinia que non

|
XLV. De aduersario in uia et
fecit fructus per annos “11: |

quem miscuit pylatus cum galileis a pilato extinctis et
sacrificiis Mulierem ab in- | XLVI. De muliere quae habe- ficus infructuosae.

firmitate annorum xviii sa- bat spiritum infirmitatis cu- | XLIII. De muliere xviii anno-
nauit ihs Iterum de grano rata sabbato. rum infirma saluata.
synapisetfermentoabsconso | XLVII. De grano sinapis et

in farina. horto et uia angusta et de

|
XLIII. De sanguine galileorum XLII. Ubi dno nuntiatur de

| lanua et herode uulpe.

XLI. nolite ;» XL ἐπεί. Q aur.
4 dicit ad ἐμέ. awr. et de (sic)
seruo 2». XLI aur. om.suam atur.
cibaris: escas as.

XLII. -- ubi dicit aZ si. G. om.
in terram e et ignem et ?PGQarsr.
om. &b D. om.dum...inuiaG. es:
eisaux. cumilloóisscy.D. in
uia cum eo 2227. et uenit: et cum
uenisset asr.; inc. XLVI P; ia
legit G et de arborem fici in uineam
quae non efc. fici az.

XLIII. ἢ» pilatus misc. av. mu-
lierem i». XLIIII G(ubi m.)Qate-;
inc. XLVIIL *P. annisG. iterum:
item ar. ; et G; inc. XLVIIII ?P.

seruis K.
XLI. teram K.

|
|
XL. » düs iubet Jam. de de
XLII. s pilato: om.& Καὶ Zamó.
|

- n-——————————————— Á«:Á»/!ÓneonÓ In — --«.-ἰ..-- -

294

AHVY Zar. 2790.

LVI. Regnum dei grano sinapis com-
parans et fermento de angusta
quoque uitae uia paucorum lo-
quens erunt inquit primi nouissimi
et nouissimi primi.

LVII. Herodem uülpem appellat et
hierusalem increpat alis eius pro-
tegi respuentem.

LVIII. Hydropicum sabbato curans
uelut de umoris puteo liberatum
murmurantes pharisaeos asini uel
bouis in eo cadentis extractione
confundit humilitatem quoque sec-
tandam docens in conuiuio primum
accubitum praecipit non quaeren-
dum nec diuites sed pauperes qui
non retribuant esse pascendos.

LIX. Ponit parabolam de inuitatis
qui se excusare studentes cena non
fuerint digni.

LX. Odituris necessitudines insuper
et animam suam et assumta cruce
secuturis similitudinem aedifican-
dae turris et de bello regum duorum
exponit neue sit quis sal infatuatum
sed aures habeat audiendi.

LXI. Murmurantibus de peccatorum
conuiuio parabolam ouis et drag-
mae ponit inuentae commendans

LVI. regno Z/a7z/. conparat H. angusta
4 porta H.

VII. aliis H.

LVIII. sabbatum Z7/a»/. om. de H.
extractatione H. pit H. non: nos
H. retribuunt V Za».

LIX. Ὁ de inuitatis parabolam ponit H.
fuerunt HV.

LX. secuturi Y. similitudines Za.
o".de H. regum: regnum ZZar/. sint V
Harl. et om. quis. habeant V Zar.

C(T).

Unde similitudinem grani
synapis subiungit ex
quo arbor maior ho-
leribus nascitur.

Et fermenti quod hab-
sconditum mulier in
farina.

Et hut introeatur .

Et pharisaeis aei dicenti-
bus quia herodes aeum
uellet hoccidere dicit
aeum uulpem.

Et prophetam extra Hie-
rusalem non perire.

Et increpat hierusalem.

XIIII. Sabbatis curat
hydropicum.

Discumbendi dat hordi-
nem.

Inuitantem hortatur pau-
peres pascere.

Similitudinem — iungens
hominis qui excusanti-
bus inuitatis caecos
clodos debiles uocauit
et turbas de plateis
hortatur.

Omnem affectionem
propter se relinquen-
dam.

Parabolam ponens turrem
hedificare uolentis.

Et regis.

XV. Balfatuatum aesse
non debere.

Murmurantibus — phari-
saeis de conuiuio pec-
catorum similitudinem

XIII. subiunxit 4/ex.14. hab-
sconditum: abscondit 7o.
om. ut /ex.10. introeatur-
per angustum ostium nec clauda-
tur ZXom. (sed Alex. 14 ne clu-
datur) om.etarnte pharisaeis.
inorepat: increpatio “4225. 14.

XIIII. discumbenti 770». ac
debiles 7om.

XV. fatuum 770m. peoc&-
torum: publicanorum 770m.;
pastorum “4225. 10 ef Ua. 4221;
deinde 4 dat Zom.

CAPITULA IN EUANGELIUM

BGOJ(óreues)OX Par. Lat.10438.

herodem uulpem designat.

XIIII. Sabbatis hydropi-
cum curat

hortaturque — inuitatorem
pauperes pascere cum
parabolam excusantium
ad cenam

omnem affectionem
propter se odiendam di-
cit cum parabolamturrem
aedificare uolentis et re-

gis.

et

XV. Sal fatuum esse non
debere similitudinem pas-
toris unam ouem perdi-
tam requirentis et mulieris
dragmam inuenientis

XIII. designat: adsignat O
ass. Oc).

XIIII. curat 4 et de parabola
recumbentium ad nuptias Ot.
cum parabola BGJO* Zorm.
ἃ caena O. οί. οὗ anie omnem
BOJ 7Àom. odienda O. cum
parabola sec. €J O* Zom.

XV. debere -« dicit 7Aom.
similitudinis O* (-es O9). pae-
toris 4 ponit Z/om.

DPGQ avr.

XLIIII. filii regni expelluntur
et erunt nouissimi primi.

XLV. Ierusalem Ierusalem que
occidas profetas.

XLVI. Ubi hydropicum cura-
uit ihs et dilegere primos
accubitos.

XLVII. Ad caenam non diui-
tes sed pauperes uocari.

XLVIII. De eo quod qui Uo-
lunt turrim aedificare et bo-
num est sal.

XLVIIII. De oue errante uel
que errauerat de -c- et mulier

que perdiderat -x- dragmas.

XLIIIL -4 ubi dicit a2 i». G.
expellentur G asr.

V. occidis "PQaur.

XLVI. om. ubi awr. ihs cu-
rauit ΡΟ σεν. οὗ - docet non Gawr.

XLVII cum fraecedente $e unum
cap. sub numero XLVIID inc. GQawr.
* et ad init. GQaur. | uocari: ro-
gari *P ; inuitandos G azr.

XLVIII. o7. quod ?PQ aur. uo-
luit PQ aw»., uoluerit G.

XLVIIII. ost. errante uel ?PGQ
Gwr. que: qui δὲς aux. de cen-
tum (dicentis Q?) : om. aur.; in mar-
gine D scriptum est uide librum
centum forsan non est haec causa ut
decet. unam de dec. dragmas G ;
unam dragmam as.

SECUNDUM LUCAM. 295

J (capitula). K Zar. 3790 Nanc. Bam.
XLIIII. Parabolam sinapis et
fermenti.

XLV. Ubi dns pergit hieruso-
limis et ubi pater familias
ingressus ianuam claudit et
quod cum uelit herodes oc-
cidere et ubi exprobrat ciui-
tati.

XLVIII. Ubi apud pharisaeum | XLVI. Ubi dns hydropicum

manducat et docet de humili- sanat et uocatos ad caenam
tate et dicit non pascendos excusant.

diuites et de inuitatis ad

cenam.

XLVIIII. De eo qui uoluit | XLVII. Ubi dns dicit omnia
aedificare turrem et rege qui post ponenda et turrem
uadit ad bellum. aedificanti sal esse bonum.

L. Parabola de centum ouibus | XLVIII. De ouibus centum et
et una quae errauit et de unius perdite decemque
dragma. dracmarum.

XLV. cum: eum Na?.

296

AHVY Zarl. 2797.
gaudium de paenitentum salute
futurum.

LXII. Parabolam ponens de frugi et
luxurioso filiis reuersionem pro-
digi ad patrem salutem indicat
paenitentum.

LXIII. De uilico iniquitatis ex dis-
similitudine qui debitum domini
sui astu sollertiore minuerat intro-
ducit.

LXIIII. Non posse deo seruire quem-
quam et mamonae auaros increpat
pharisaeos legemque dicens uel
prophetas usque ad iohannem
baptistam et quod dimittens quis
uxorem moechetur.

LXV. Inmisericordem diuitem pur-
puratum et pauperem lazarum
introducens ostendit qualia sint
passuri raptores si sic merentur
puniri tenaces.

LXVI. Uae dicit scandalizanti paeni-
tenti uero fratri etiam septuagies
septies praecipit remittendum.

LXVII. Augeri sibi petunt apostoli
fidem et audiunt de translatione
arboris facultatem positaque simili-
tudine de seruo arante ue] pascente
docet ut inutiles se etiam implentes
quae praecepta sunt fateantur.

LXI. itendum H, -tium 77a.

LXIIl. iniquitatis -- parabolam H.
astutu ZZar/.*

LXIIIL posse-dicens H. moechatur
Y ; moechatus sit manifestat H.

LXV. om.si AY. punire H.

LXVI. om.septuagies H. praecepit H.

CAPITULA IN EUANGELIUM

C(T).
pastoris propter hunam
houem nonaginta et
nouem relinquentis.
Et mulierem quae hunam

perditam ^ inueniens
gaudet.
Set aet homnisqui duobus

filis suis substantiam
diuisit ex quibus iunior
prodigae hegit pro quo
uitulus hocciditur.

De dispensatore prodigo
qui sapienter fecit. et
ideo exemplis hortatur
hoperandum.

Et deridentes aeum phari-
8aeos increpat.

Legem et prophetas us-
que ad iohannem di-
cens.

Hac maecari aeum hos-
tendit qui suam di-
missam alteram accipit
huxorem.

XVI. Parabola de diuite
et heleazaro.

Et nec minimum de cre-
dentibus scandalizan-
dum.

Adque homnia accepta
fratri remittenda.

Et quod fides hut granum
synapis transferat ar
borem mori in mare.

Hac seruo quoque serui-
tium debitum exiben-
dum.

XV. hunam - dragmam
Zhom. sed et hominis 7AÀom.
diuisit: dimisit Ua. 4221. sua
dimissa 7o». huxorem aut
ab alio dimissam ducit 7o».

XVI. accepta... remitten-
d&: peccata . . . dimittenda
Thom. non autem εχ. 10 et
Uat. 4221. h&o seruo et.:
quodque seruitium debitum sit

| exhibendum 770.; quique ser- !
! uitium exhibendum Ua. 4221.

B9J (óreues)OX Par. Lat.10438.

et hominis qui duobus filiis
suis substantam diuisit

de dispensatore prodigo
qui sapienter fecit.

XVI. De diuite et lazaro

et quod seruitium sit exhi-
bendum

XV. 2 diuisit substantiam 9.
de disp. prod. 2arzim in ras. et
inter lin. X.

XVI. seruitium 4 debitum B
OO (diuitum) 75om. | decem
leprosi m. ase et quod seru.
etc. ponit J.

D3:?GQ aur.

L. Homo quidam habuit i1.
filios et diuissit eis substan-
tiam.

De uilico iniquitatis quod pru-
denter fecit.

LI. Nemo potest duobus do-
minis seruire.

Qui Dimittit uxorem et aliam
ducit mechatur.

LII. De quodam diuite et
latzaro.

Per quem uenit scandalum
bonum erat ei non nasci.

LIII. Si peccauerit In te frater
tuus corripe eum et dixerunt
discipuli Auge nobis fidem
et dicit de seruo arante.

L. quidam: qui G. eis: illisG.
de uilico : ?sc. LVI P, is. LI GQ
Gur. ium

LII. latzaro 4 et *POawr. per
το σώ. ei: illi ?PG, e/ ἢ» illi erat
Q aur.

LIII. ors. in te GQawr. fr.
tuus in te ?P, eum: illum azr.
adauge awr. orante Japsu D. et
de seruum arantem dicit awr.

SECUNDUM LUCAM.

J (capitula).

LI. De homine qui duos filios
habuit et de stola et anulo.

LII. De homine diuite et uilico
et debitoribus et mamóna.

LIII. Non posse duobus do-
minis seruire et de lege et
prophetis usque ad iohan-
nem.

LIIII. De homine diuite et de
lazaro paupere et patre
abraham.

LV. De peccatore corripiendo
et ubi petunt discipuli fidem
sibi augeri et de seruo
arante.

297
K arl. 3790 Nase. Bam.

XLVIIII. De duobus filiis
suam unus dissipans portio-
nem.

L. De uillico ex iniquo pru-
denti.

LI. De diuite purpurato et
lazarum.

LII. De scandalis imminen-
tibus et fratri semper esse
parcendum paenitenti.

L. ex in quo prudentes K.
LI. purpuratum Aa.

298

AHVY Zar, 2791.
LXVIII. x leprosis mundatis unus
tantum et hoc alienigena ad gratias
reuertitur referandas.

LXIX. Interrogatus de tempore
regni dei respondit non cum obser-
uatione uenturum eumque fulgori
comparans occupandos eos dicit
homines sicut in diebus noe et loth
et de binis in tecto in mola et in
agro singulos assumendos et sin-
gulos pronuntiat relinquendos.

LXX. Ad semperorandum parabolam
deuidua ponit ultionem de aduersa-
rio suo ab iniquo iudice postulante.

LXXI. Oratione pharisaei in templo
et publicani proposita docet non
iactanda merita sed confitenda
peccata.

LXXII. Paruulos a se uetari pro-
hibens humilitatem sub eorum
nomine significat optinendam.

LXXIII. Interrogans diues de possi-
denda uita aeterna secunda respon-
sione tristis abscedit et relinquen-
tibus propter nomen suum tempo-
ralia dominus aeterna promittit.

LXXIIII. Tradendum se hierosoly-
mis passurumque praedicit.

LXXV. Iuxta hiericho caeco mendi-
canti lumen in praesenti restituit.

LXIX. regni: regnum V. occupandus
H. in molat Za7.* (sed t eras.).

LXX. postulante τ qui iudex regula
dissimilitudinis adhibetur H.

LXXI. iactandae ZZa*/.

LXXIII. abscidit Y. nomen. eius sed
expunct. V.

XXV. om. in a7.

C(T).

Decem leprosi curantur
ex quibus hunus reuer-
sus Ihm sequitur gra-
tias agens deo.

Intra nos aesse regnum
dei.

Ipsum autem regnum
iuxtà exemplum noe
uel Loth subito uenire.

Hac tunc alium adsumi
et alium relinqui.

Et hubi fuerit corpus illic
aquilae.

Similitudinem uiduae ro-
gantis aet iudicis ini-
qui.

Et duorum in templo
horantium.

Et infantes non prohi-
bendos.

Similitudo diuitis et ca- ὁ

melli facilius per fora-
men achus transture.

Et homnia hic relin-
quenda.

XVII. Quum discipulos
aduentura sibi indi-
caret

caecum mendicantem cu-
rauit.

XVI. » de m autem ipsum
Jom. similitudo £r. ZAorm.
transituri 7o.

XVII. discipulis 7Ao». euen-
tura 44/ex. 14.

CAPITULA IN EUANGELIUM

B9J (éreues)OX Par. Lat. 10438.
decem leprosi mundantur

intra nos esse regnum di

similitudo uiduae rogantis
et iudicis iniqui

et duorum in templo oran-
tium.

XVII. Cum discipulis ad-
uentura sibi indicaret

caecum mendicantem cura-
uit

XVI. dec. lepr. a dfío mun-
dantur et ab uno glorificatur
10438. similitudinem O*. om.
et asfe duorum O*. orantium
4 difficile diuitem introire in
regnum dei BOJ 10438 Z7om.

VII. Πα legi? 10438 de eo
quod discipulis uentura praedixit
e caeco cui diis hiericho tribuit
uisum. aduenturam O (e/ 4 pas-
sionem O*).

D?PGQ aw».
LIIII. -x- uiri leprosi mundati
sunt quibus unus gratias egit.

LV. Sic ueniet regnum di sicut
fuit in diebus noe.

LVI. Ubi fuerit corpus uenient
aquilae.

LVII. De iudice Iniquitatis et
ueniet filius hominis putans
Inueniet fidem.

LVIII. Duo homines Ascen-
derunt orare in templo

Ad accipiendum regnum di
sicut puer.

LVIIII. Facilius camellum per
foramen acus intrare.

LX. Aduentum passionis et
Caecum secus uiam seden-
tem inluminat.

LITIL suntce3PGQawur. egit
(agit G) - do ?*PGQ aur.

LV. noe- nubebant et aedifica-
bant aw.

LVI. ubi fuerit cum P?raecedente
546 numero LVI incl. GQauwr. et
et ad ini. ueniunt ?PQ aw».

LVII. iudicem aur. et cum ue-
nerit PGQ aur. (om. et). putans:
om. Gawr.; putas Q. fldem - in
terram az.

LVIII. Ὁ» in templo orare ?P ; in
templum orare pharisaeus et publi-
canus Gawr. ad: et ?PQaur. di
siout puer : diuitiae G.

LVIIII facilius -- est :PGQ. per
foramine G. intrare: transire ?P
σῷ aur.

LX. cum praecederte sub numero
LV coniungi P. passionis 4 dicit
PGQaur. inc. LX et caecum
GQ. inluminat: &ihs G; τ ἀπε

aur.

SECUNDUM LUCAM.

J (capitsela).
LVI. Ubi decem leprosi mun-
dati sunt.

LVII. De aduentu christi sicut
fulgor et de diebus noe et
loth.

LVIIL De iudice qui deum
non timebat et uidua et de
duobus hominibus qui as-
cenderunt in templum orare.

LVIIII. De pueris quibus ma-
nus inponebat et de adoles-
cente diuite et de eo qui
relinquit omnia.

LX. Ubi discipulis praedicit
passionem suam et de caeco
inluminato in hiericho.

299

K Zar/. 2790 Nanc. Bamb.
LIII. De decem leprosis mun-
datis.

LIIII. De regno di quod non
ueniat cum obseruationem.

LV. De iudice iniquitatis et
uiduae.

LVI. De pharisaeo et publi-
cano.

LVII. De pecuniis habentibus.

LVIII. De uentura sibi omnia
dris discipulis antedicit.

LVIIII. De caeco cui dis
hiericho tribuit uisum.

LVIII. discipulus K.

300

AHVY Zar. 3797.
LXXVI. Perambulans hiericho zac-
cheum publicanum absoluit qui
uenit saluum facere quod perierat.

LXXVII. Parabolam ponit seruorum
accipientium a domino suo decem
mnas ut negotiarentur ex eis et
inimicos regni sui pronuntiat peri-
mendos.

LXXVIII. Super pullum asinae sedit
cunctis dicentibus pax in caelo et
gloria in excelsis et de increpandis
discipulis suis ait si hi tacuerint
lapides clamabunt.

LXXIX. Uidens ciuitatem fleuit su-
per eam praenuntians euertendam
de templo uendentes eicit scribis
insidiantibus a populo libenter
auditur.

LXXX. Sciscitantes de potestate eius
uicissim ab interrogante de iohan-
nis baptismo conuincuntur.

LXXXI. Parabolam dicit de cultori-
bus uineae qui domini sui et seruos
et filium occiderunt.

LXXXII. Temtantes de tributo cae-
saris reddendo denarii inscriptione
conuincit.

LXXXIII. Sadducaeis de septem
fratrum uxore quaerentibus resur-
rectionem etiam mosi testimonio
firmat.

LXXVI. publicanum: principem pub-
licanorum H.

LXXVII. ponit seruorum acoipien-
tium i» margine scr. Y.

LXXVIII. increpantis Zar.

LXXIX. ciuitate H. «eiecit HV Zar.

LXXX. om.&b H. interrogati H.

LXXXIII. resurrectione H.

CAPITULA IN EUANGELIUM

C(T).
Zacchariam conlaudat di-
midiam substantiam
pauperibus hofferen-
tem.

Et similitudinem de illo
qui decem minas hu-
rus ad regnum seruis
suis distribuit et de
exitio eorum qui aeum
regem recusauerunt.

Super pullum asynae
sedit.

Et super Ihrim fleuit et
uentura aei praedicit.
Ibi de templo mensas
euertit et uendentes
columbas aeiecit.

Pharisaeos interrogantes
in qua potestate haec
faceret de babtismo
Ihoannis interrogat.

Parabulam — subiungens
aeius qui cum seruos
misisset ad uineam
postea filium misit.

Et de lapide ab homini-
bus reprobato.

XVIII. Temptatus de

tributo respondit de
muliere

quia septem uiros habuit.

XVII. et similitudinem:
similitudo Zom. non autem
Alex. 14. ilo: eo Zorn.
hurus: iturus Z2om. adregem
Alex. xo. tribuit ater A4/ex. 10.
om. regem .4/ex. 14. accusa-
uerunt Ja£/. 4221. eiecit: eii-
cit ZÀhom. non autem Alex. 14 et
Uat.4221. seruos - suos .4/ex.
14. hominibus: aedificantibus
T ^om.

BGJ (breues)OX Par. Lat. 10438.
zaccheum conlaudat

et decem narum similitu-
dinem ponit

super pullum asinae sedit

hierusalem fleuit

interrogatus in qua potestate
haec faceret interrogat et
ipse cum similitudinem
eius cuius filium cultores
in uineam occiderunt,

XVIII. Temtatus de tributo
respondit

XVII. ponit: aperit 10438.
* et a*s/e hierusalem BO9JO
Thom. haeo faceret: popu-
lum doceret et si ceret
I0438. cum similitudine €JO«
Thom. in uineam: in uinea
O*; uineae OJ 7Aorn.

D3?GQ ἀν».
LXI. De sacheo puplicano
statu minimo.

LXII. Homo diues Abiit acci-
pere regnum et dedit seruis
X- mnas.

LXIII. De assina et pullo dicit
ihs Si hii tacuerint Lapides
clamabunt

Et Fleuit super lerusalem de
templo iecit Uendentes.

LXIIII. Et interrogauit ihs
babtismum iohannis unde
esset.

LXV. Ubi Coloni occiderunt
dnm uiniae et dat uiniam
aliis reddite cessari que sunt
cessaris et que sunt di do.

LXVI. Septem fratres qui
unam uxorem habuerunt et
xpc si filius dauid interrogat.

LXII. seruis - suis G.

LXIIL. de asynam et pullum et
aur. dixit ΡΟ aur. clamabant
D. et fleuit zn. LXVIIII ?P.
erus. * et Qawr.

LXIIII. om. et ad imi. aur.
esset : erat »POawr.

LXV. data est uinea a«r. reddite
inc. LXVI GQawr., inc. LXXII ?P.
2 quae cess. sunt cessari 3PO aw.
om. et se. S. Ἢ» ἀεὶ sunt ?PQ

aur.
LXVI. - de ad ἐγ, Gaur.. om.

siQ. dauid: di G; fuit GQawr.

interrogat: in terris G.

SECUNDUM LUCAM.

J (cagitsia).
LXI. Ubi zacheum uocauit.

LXII. De homine qui abiit
accipere regnum et de seruis
quibus dimisit bona sua.

LXIII. Ubi dominus iesus
sedit super pullum et eiecit
de templo uendentes.

LXIIII. Ubi interrogatus a
pharisaeis in qua potestate
et uirtute faceret et dicit
parabolam de uinea locata
et colonis qui occiderunt
filium.

LXV. De tributo et denario.

LXVI. De muliere quam sep-
tem habuerunt uxorem.

401

K Zar. 3790 Nanc. Barb.
LX. De zacheo publicano.

LXI. De decem mnas.

LXII. De pullo asinae dio
opus et ubi flet ciuitati et
ementes uendentesque tem-
plo repellit.

LXIII. In qua potestate ista
faciat a iudaeis diis interro-
gatur.

LXIIII. De uinea et cultori-

bus.

LXV. De tributo temptatio.

LXVI. De muliere et fratribus
Septem.

302

AHVY Zarl. 2797.

LXXXIIII. Quaerit quomodo chris-
tus filius sit dauid cum dominus ab
eo uocaretur in psalmo centesimo
nono elationem quoque scribarum
arguit uiduam in gazophilacium
duo aera mittentem plus omnibus
misisse confirmat.

LXXXV. Laudantibus aedificium
templi praedicit ocius destruendum
et interrogantibus de fine respondit
mala plurima praecessura nec prae-
cogitandum quid traditi loquantur
sed in patientia sua possideant
animas suas.

LXXXVI. Circumdandam ab exer-
citu hierusalem et uae praegnanti-
bus gladium quoque et captiuitatem
signaque caeli futura seque uen-
turum in nube cum potestate
magna et maiestate praedicit.

LXXXVII. Respicite inquit quia ad-
propinquat redemtio uestra ab
ebrietate quoque et curis huius
uitae prohibens uigilandum prae-
cipit et orandum.

LXXXVIII. Iudas paciscitur pretium
parant discipuli pascha mysterium
caenae dominicae celebratur.

LXXXIX. Contentionem discipulo-
rum se ipsum illorum ministrum

LXXXIIIL domino Y. uocetur H.
elatione H. uidua H.

LXXXV. ocius: o cuius HY ; pocius
JHarl. pr&ecessura: praessura H.

LXXXVI. circumdanda H. praegranti-
bus A. et se.: in H. captiuitate H.

LXXXVIII. resipiscite A. praecepit H
Hari.

LXXXVIII. paoiscitur: pascitur H
Harl. pretium - cum iudaeis V 4747].
discipulis ZZaz. dominicae eeebranpar Ys
domini caelebrantes H.

LXXXIX. contentione H.

CAPITULA IN EUANGELIUM

C(T).

Addit de se interrogans
quomodo xps filius
dauid aesset quum
&aeum ipse drm dicat

Et monet a scribis ca-
uendum

Uiduam laudat quae in
donario duo minuta
misit.

De templi et structura
De futura persecutione
De exitu Ihierusalem
De fine saeculi

De aduentu xpi in mages-
tate.
Et similitudine ficulneae.

Et monet uigilandum.

XVIIII.Deazimorumdi-
80 adpropinquantoe
Iudas daemone repletus
de tradendi tempus
paecunia ibi promissa.
Etdiscumbendibussecum
discipulis sacramentum
panis aet calicis hos-
tendit.

XVIII. addidit 4Zex. 10 εἰ
Uat.4a21. in donsrio: in gra-
zofilacium aZ. ap. ZÀort. om. et
post templi ZÀom. εἰ de futura
p. et de ex. ἢ. et de fine s. 7hom.
et ammonet 4/ex. 14.

XVIIII. tempus: a7. tem
ap. Thom. ibi: sibi Z7om.
promissa * ponit a7. af. 7Z'Àom.
hostendit - ac traditorem de-
signat ZÀom.

B9J (Óreues)OX Par. Lat. 10438.

uiduam laudat quae duo
minuta in donario misit

et de fine saeculi atque ad-
uentu suo praedicit

XVIIII. ludas tradendi
dfüim tempus ponit

ihs sacramentum panis et
calicis ostendit

XVIII. misit--et de saddu-
caeis. de septem uiris fratribus
qui unam mulierem habuerunt
uxorem. quomodo dicunt chris-
tum dauid filium esse J. atque
4 de O Zhom. &duentu: euentu
O. praedicat B ZAom.

D?PGQ aw».

LXVII. Et respiciens uidit eos
qui mittebant munera sua in
gatzafilacium diuites uidit et
quandam pauperculam mit-
tentem aerea minuta "11-

LXVIII. De templo salamonis
distruendo. De signis iu-
dici. De iectione manuum
in dnm. De petro et gallo
et pylato. De signis in sole
et luna.

LXVIIII. De arbore fici Dis-
cite similitudinem.

LXX. INTrauit satanas in cor
iudae ut traderet ihm.

LXXI. Et missit dfis discipulos
et parauerunt pasca Dixit
sacramentum corporis et

sanguinis sui.

LXVII. om. etadimit.aur. uidit

uae mittebantur in gazophylacio

G(-cium)Qasr. om. diuites...
minuta duo P.

LXVIII. Pro hoc capitulo legunt
ponite in cordibus uestris non prae-
meditari in illa hora quid loquamini

ast» .(inmed. ?ro non praemed.).

VIIIL ex fi. arborem awr.
ficus ΡΟ. simil --quia prope est
in ianuis ?*PGQ aw.

LXX. introiuitQaw*. in corde?P.

LXXI. om.etadinit.aur. pas-
Sete Gawr. dixit ἐμ. LX XVIII

393
K 7Jar/. 3790 Nate. Barb.

SECUNDUM LUCAM.

J (capitula).
LXVII. Ubi interrogat de
christo cuius filius sit et de
uidua et duobus minutis.

LXVII. De duo minuta uiduae.

LXVIII. De bellis et fame et
persecutione.

LXVIII. De templi ruina
consummationis mundi.

LXVIIII. De signis in caelo et
luna et de ramis fici et de
die iudicii.

LXX. Ubi in monte oliueti orat
et iudas cogitat eum tradere.

LXVIIII. De proditione iudae.

LXXI. Ubi misit discipulos
parare sibi pascha et tradit
eis sacramentum.

LXX. De dominica caena.

304

AHVY Zlarl. 3797.
astruens tollit quibus regnum pro-
mittens ait post aliqua petro con-
firma fratres tuos.

XC. Passionis gesta narrantur ubi
inter cetera etiam auriculam quam
puero petrus absciderat ipse manus
suae tactu restituit.

XCI. Crucifigentibus ueniam a patre
deposcens etiam unum ex latro-
nibus crucifixum confitentem ab-
soluit,

XCII. Resurrexisse eum mulieres
angelica reuelatione cognoscunt
et petrus ad monumentum currens
ac uidens quod factum fuerat am-
miratur.

XC. cetera: celera H. auricula HY.

XCII. reuelatione: relatione H. os.
factum H.

CAPITULA IN EUANGELIUM

C(T).

Certantibus de
aeum praeficit
ministrat.

Et petro dicit quod aeum
aesset negaturus.

Hac monitis discipulis
hut uendito uestimento
haemant gladium.

Perget ad montem holi-
ueti qui quum horasset
discipulos excitat dor-
mientes.

XX. Antecedente iuda
uenit turba et oscu-
lo tradite xps.

Et petrus auriculam seruo
habscidit.

Ducto ihu ad domum
principis sacerdotum
xps deluditur.

Interrogatus a iudeis a
pylato et ab herode
hac tunc in amicitiam
pylatus et herodes re-
deunt.

Barabbas dimittitur et ihs
Iudeis suffigendus tra-
ditur.

Qui plangentibus aeum
mulieribus hut sese
magis plangerent dixit.

Et inter latrones fixus
acceti potum accepit.

Titulo rex designatur.

A quo hunus ex latroni-
bus credens ad phara-
disum ducitur.

XVIIIL. praefecit ZAom. per-
git ZÀom.

XX. traditur 7705. — chris-
tus: iesus a7. ap. ZAom. αἱ pro
seruo ÜUa/.4221. sa&cerdotum

gradu
qui

' * petrus ibi ter negauit 7Zorm.

iesus: christus αὐ. af. Z7Aom.
iudeis suffügendus: a iudaeis
crucifigendus 7 λοι. (sed aiii co-
dices curn nostro C congruunt).
traditur 1 crucem iesu simon
cyrenensis portat Z'om. et orn.
qui (sos autem Uat. 4221 et
Alex. 10). designatur: defigu-
ratur Ua. 4221.

BJ (6reues)OX Par. Lat. 10438.

ac dicit discipulis ut uendito
uestimento emant gla-
dium.

XX. Iudas tradidit ihm pas-
sio ihu, et sepultura et
resurrectio eius et reliqua.

XVIIII. discipulis 4 suis J.

XX. ihm: düm ΒΘ. 74om.;
erat autem fere hora sexta J.
et reliqua: ow. Θ 7AÀom.; et
cetera J.

Jia legit 10438 De oratione
dni et iudae traditione

De dni passione
, De sepultura et resurrectione
eius

De eo ubi duobus discipulis
tertia die uiuus in peregrini specie
in uia apparuit

De eo ubi düs ianuis clausis
introgressus in medio discipulo-
rum apparuit et scripturas de se
praedictas aperuit: e£ z«"uerat
capitula LXXX non XX.

Subscr. expl. elencus euangelii
lucae B, expliciunt breues euan
O, expliciunt breues euangelii
lucae J, expT capituli lucae Ο,
explicuerunt brebes X.

D3?GQ aur.

LXXII. Qui uult In uobis esse
maior erit omnium seruus.

LXXIII. Qui habet sacculum
tollat et peram et qui non
habet emat gladium.

LXXIII. In monte. solus
orans dixit discipulis Orate
ne Intretis in temptatio-
nem.

LXXV. Et Dixit ihs iudae Os-
culo filium hominis tradis.

LXXVI. Dixit ad ihm prin-
cipes sacerdo Si tu es xpc
dic nobis et obtulerunt eum
pontio pylato et erodi.

LXXII 2» unum cap. sub numero
LXXII cum fraecedente. coniungit
Q. uoluerit aw». erit: sit Gat.
omnium seruus: minister ΡΟ;
minimus et minister ats. ; omnibus
minor et minister G.

LXXIII. habet 4 et aur. non
habet 4 uendattunicam et :*PGQarr.

LXXIIII. «et ad zit. ΞΟ. in
m. cum solus orasset G au«r.; cum in
m. solus orasset Q.

LXXV. om. et aur.

LXXVI. et dixerunt ad ihm ?PQ;
ad ihim dixerunt Gawr. om. pontio
Qawr.

SECUNDUM LUCAM.

J (capitula).

LXXII. Ubi docet discipulos
de humilitate et ministratione
et de sacculo et pera.

LXXIII. Ubi orat et angelus
confortat eum et iudas tra-
didit eum.

LXXIIII. Ubi petrus interro-
gatur ab ancilla et passio
iesu.

LXXV. Ubi resurrexit a mor-
tuis.

LXXVI. Ubi apparuit duobus
discipulis in uia.

LXXVII. Ubi apparuit dis-
cipulis omnibus.

Subscr. deest.

305
K Zar. 3790 Nas. Barmb.

LXXI. De oratione dhi et tra-
ditione.
LXXII. De dii passione.

LXXIII. De resurrectione sca
et de duobus discipulis et
ubi subito medio discipu-
lorum dis apparuit.

LXXIIL sancta: non escam
Nase. 7 discipulis et de duobus
K*. om. ubi Zar.

Stubscr. expliciunt capitula in
euangelio lucae K ; expliciunt ca-
pitula Zar/. Bamó.; expliciunt ca-
pita Va».

Hal.

306

AHVY Zar. 2797.

C(T).

Ab hora sexta husque ad
nonam dies hobscu-
ratus aest.

Et ihm spm hemittente
uelum templi scissum
aest.

Quibus uisis centhurio et
qui aderant dnm mag-
nificant.

Ioseph postulat corpus
aet sepelit.

Quod mulieres relinquen-
tes non inueniunt.

XCIII. AÀ duobus id est cleopa et X XI. Nuntiant mulieres

Socio eius cuius nomen tacetur
euntibus in castellum quod tunc
emmaus uocabatur post confabu-
lationem prolixam in fractione
panis agnoscitur.

XCIIIL. Conloquentibus discipulis
adstans in medio dicit pax uobis
et adhuc pauentes spiritumque
putantes ostensione transfixarum
manuum pedumque confirmat
edens coram ipsis partem piscis
assi et fauum mellis instruit
eos promissum patris missurum
se dicens ascendit in caelum.

XCIII. emmaus 4 nunc nicopoli H.

uocitatur H.

XCIIJII. ostensionem H. transfixuram
eos 4 ac ἢ.

Suóscr. expliciunt capitula HV ; expli-

angelorum uisio-
nem.

nec credunt discipuli.

Euntes duo ad castellum
in panis fractione xpm
agnoscunt.

Quibus ihs apparuit et
plagas non credentibus
hostendit et piscem
hac faaum aedendum
accepit.

Adloquitur apostolos et
cor aeorum aperit ad
intelligendumquod hoc
compati hoportuerit.

Et hut illic aessent donec
in eos ueniret uirtus.

Tunc benedixit aeos et

recessit relinquidque
laudantes deum in
templo.

XX. iesu 7ZÀors. magnificabant
al. ap. Tom. relinquentes:
requirentes ZAom. (nom aulem
Uat. 4221 et Alex. το).

XXI. agnosount: oscunt

ciunt capitula secundum lucan Y; μέλ) 7AÀom., ef * et reuersi discipulis

habent Α Harl.

indicant 770o»:. quibus--subi-
to ZAom. (»on autem. Uat. 4221
et Alex. το). ac piscem Tom.
ad edendum accipit ZAom. hoc
eum pati 7707. et hoc eum com-
pati Üaf. 4221 εἰ Alex. το. uir-
tus - ammonuit 7 λον. deum:
dominum ZAorn.

Subscr. explicit elenchus euan-
gelii lucae C.

CAPITULA IN EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM.

D9GQ aur.

LXXVII. In passione dixit ihs
pater dimitte illis quia ne-
sciunt et uni latronibus dicit

hodie mecum eris in para-
diso.

LXXVIII.Post resurrectionem
apparuit ihs .11. euntibus in
uillam et apostolis et bene-
dicens eos ascendit in cae-
lum.

LXXVII. «et ad imi. :PGQ.
uni de latr. Qaw»., uno de latr. G.
dixit G aur. 2» mecum eris hodie
G aur.

LXXVIIL duobus * ἃ
atr. et postea om. et aposto
uillam Ὁ. in caelis PGQawr.

Swubscr. finit de lucano D, expt
captt scd lucam G, explicit breuis
disputatio euangelii secundum lucam
(desde sequitur incipit interpraetatio
nomi eiusdem) 93P; nA: Aabemt ut
uidetur Q aur.

stolis
ad

397

EUANGELIUM
SECUNDUM LUCAM.

Lucas in his codicibus sine lacuna exstat :—AtF (uide infrajJCD2PGHOKMNTOQTVWYZ, codd. scilicet
XVIII; F Aaóet concordantiam ex quattuor euangeliis. Fragmenta Perusina (P) ex Blanchini
editione adhibuimus, sunt autem haec :—i. 26-39 ; 75-ii. 25 ; 29—45 ; iil. 4-16; iv. 9-22 ; 29-ν. 36;
vi. 11-33 ; 38-vii. 5; 20-viil. 13; 24-53 ; ix. 11554; x. 6-xii. 8 ; side pracfalionem nostram 2. xiii.

Codd. BEIJLRX /acunas habent :—B iii. 1-12 ; v. 19-30; vi. 4-15 ; 26-38; vii. 9-21 ; 32-43; viii. 5-16 ;
47-Àx. 13 ; 46-58 ; x. 21-31; xi. 36-48 ; xv. 30-xvi. 9 ; xvii. 27-xviii. 4; E i. 1-vii. 24; I x. 7-xiii. 1;
J i. 1-viii. 13; L def. ost iii. 9; R iv. 39-viii. 38; x. 20-38; xv. 13-xvi. 25; Xi.17-33. Zfagwe
codices wiginii septem. per hoc euangelium nobis praesto sunt, in uno autem. alteroue loco. non
Plus uiginti quattuor aut quinque. Porro monendus est lector nos in hoc euangelio collationem
codicis Beneuentasti, saec. VAM, nunc Mus. Br. Add. 5463 qui fuit Bentleio F,sub signo tF addidisse ;
wide praefationem p. xxvi. — Lectiones etiam ex interpretationibus ueteribus saepius quam antea
citawirus.

Inscr.incipit euangelium secundum lucam 3?PJKM'VYZ ct lucan HOM. incipit secundum lucam G.
incipit euangelium lucae R. incipit euangelium eiusdem BCOT. incipit textus tf. secundum
lucanum D. siÀZ Aabent ut uidetur AILQWX.

1 (0-309 (QUONIAM quidem multi conati diligenter ex ordine tibi scribere op-
sunt ordinare narrationem time theophile

quae in nobis completae sunt rerum * ut cognoscas eorum uerborum de qui-

* sicut tradiderunt nobis bus eruditus es ueritatem.
qui ab initio ipsi uiderunt * Fuit in diebus herodis regis iudaeae

et ministri fuerunt sermonis sacerdos quidam nomine zacharias de
? uisum est et mihi uice abia

adsecuto a principio omnibus et uxor illi de filiabus aaron

CODEX BRIXIANUS.

I. ! Quoniam quidem multi conati sunt ordinare narrationem rerum quae in nobis
conpletae sunt. ?sicut tradiderunt nobis qui ab initio ipsi uiderunt, et ministri fuerunt
uerbi * placuit et mihi adsecuto a principio. omnibus diligenter ex ordine tibi scribere.
optime theofile *ut cognoscas. eorum uerborum. de quibus eruditus es ueritatem. 5 fuit

L 1-4. wncaalibus scripti C; quoniam . . . 3. uissum D. om. et GT*( e sup. Hin. m. rec. y
conati «»calibus K; quoniam... rerum JJ. mihi 4 et spiritui sancto BGO 2 2 goth. | &d»ecuto
rubr. Z; quoniam . .. conati sunt ruór. M ; quo- BCD:PGJLM'O*QRT(d su. Ji5.)X*Z*, e? adse-
niam quidim (sic) ft. magnis L ; Q perpulchre quuto HOIX*$4' ga/.: assecuto AFFKMO? VWY
exarata 1n B sed uoniam omissum spatio tamen re- Zh ST. omnibus (d. παρηκολουθηκότι ἄνωθεν
licto ; Quo pertulchre exaratum P. πᾶσιν) codd. Plur. (homn. C, de omn. M) e X*Z*

I. Hieronymi commentarios in Lucam raro ci- Bentl. b df 1g 8 ut graecum ad werbum reddant :
tauimus quoniam non sui sed Origenis sunt latine omnia AKX*YZ (yg.) Tisch. c e f5 r aur. Amór. ;
redditi : et uerba euangelistae ex Graeco translata εἰ 7 omnia a principio vg. dilligenter X*, dile-
widentwr. genter D. ordinae G, hordine C. obtime LRT,

o". quidem V. quonati C. ordinare: a hobtimae C, e£ Ὁ» obtime scribere Q. theophile
mitute scr. ad latus L ; hordinare CT. narrationes t€ GHOIJWQVWXY vg.: theophylae C, theofyle
$9. in δὲς ser. X. oompletae At THOIKM(-ta) F, teophile DK, teofile T, theofile ABIPLMORZ.
QW(-te)XY 9g.: conpl. BCD:PFGJLNORTVZ 4. cognuscas G. ueruorum O*. om. de D.
Bentl. om.rerum W. rerum (re /antum G) haeruditus C.
quae in nobis conpl. sunt GR. 5. Uersus uncialibus scr. magno F initiali in C;

2. tradederunt O*. uiderant F. fuit Perpulchre exaratus in P. erodis D. iudeae

308 EUANGELIUM SECUNDUM LUCA M. [1. 5-13.

et nomen eius elisabeth ? secundum consuetudinem sacerdotii
δ erant autem iusti ambo ante deum sorte exiit ut incensum poneret in-
incedentes in omnibus mandatis et gressus in templum domini
iustificationibus domini sine que- | "et omnis multitudo erat populi orans
rella foris hora incensi
Tet non erat illis filius eo quod esset | !'apparuit autem illi angelus domini
elisabeth sterilis stans a dextris altaris incensi.
et ambo processisent in diebus | ''Et zacharias turbatus est uidens
suis. et timor inruit super eum
? Factum est autem cum sacerdotio fun- | 15 δἷξ autem ad illum angelus
geretur in ordine uicis suae ante ne timeas zacharia quoniam exaudita
deum est deprecatio tua

in diebus herodis regis iudae. sacerdos quidam nomine zaccharias. de uice abia, et uxor
illius. ex filiabus aaron. et nomen eius. elisabeth. *erant autem iusti ambo. in conspectu
dei. incedentes in omnibus praeceptis. et iustificationibus domini. sine quaerella. "et non
erat illis filius. eo quod esset elisabeth sterilis. et ambo progressi essent in diebus suis.
*factum est autem. cum sacerdotio fungeretur. zaccharias. in ordine uicis suae ante
deum. *secundum consuetudinem sacerdotii. sors exiuit. ut incensum poneret. ingressus
in templum domini "et omnis multitudo populi. erat jrans foris. hora incensi. !! apparuit
autem illi angelus domini. stans a dextris altaris incensi. [12 εἱ uidens zaccharias. turbatus

est. et timor cecidit super eum. 5 dixit autem ad illum angelus. ne timeas zaccharia.

€ CIPGIKMO*VXZ, iudae DFL, iudee W, iudiae
R. zaccharias t CFHOIJOZ, zaccarias T. de:
di (i; R. fice LR. | auia FXZ, abiae ?P*(corr.
75.) Mhuxor C. illi: illius vg.; eius cor. wat.
7.7. aharon Z, aron LY. eius: ei R, illi D.
elisabeth cod4. P/ur. et vg., helis. t€ C, eliz. LN'QR,
elizapheth D : elisabet AMY 754.

6. autem: enim T. 7 ambo iusti JN. deum:
dominum CGKRT. incidentes DO*(corz. sax.).
omnibus : ni om. X*(-- 5. 3). mandatis 4- eius
Z*(sed improbatum). domini: dei ὦ. querella
ACGHOMT : quaerella BFFILORXYZ ; querela
SJNQVW vg. Tisch., quaerela DK.

7. ilis swufer ras. O. q?od A. aesset C.

elisabeth. tFCO, elizabeth. LNTQR, -pheth D;
elisabet AM 7ZscA., -bhet H. sterilis (cf. xxiii.
39) CIPFHOIJKLO(ri sup. Hn.)QTWXZ vg.,
stirilis D : sterelis ABGMN'RVY. ambo /asu 9.
processisset R, praecessisent L; processierant G,
processeruunt Q ; processerant aetate gu£.

8. quum CO ; Ὁ zacharias G. fungeretur “ἐμ
addit.(curm graeco) AR PF G(sed wide τε γα ΗΘΜ
VY3RUL codd. ap. Erasm. d: 1 zacharias BCDH'I
JKLMOQRTWXZ/(funguer D, fuger. R; zaccharias
CIJKOZ, zaccarias T)Zar. Jat. 262, 13171*, Harl.
3788, 6 $ cum b c Κα 1 q aur. hordine C, ordi-
nem LT. οἷο O, ficis R. sue W.

9. saecundum L. consuitudinem D; om. G.
sacerdoti LRY, sacerdotis D. sorte exiit (ἔλαχε)
codd. (Sorte NT a/.man., sortem GM/*) vz., ucett.

(e q cum f): forte ex. d Tisch. ex lectione A ut
putabat ; forte i» ed. Clem. cura L. van Ess habetur,
deinde in Fleckii editionem irrepsit ; εἰ Tischen-
dorfus cum, pro editione sua codicis A, codicem
ipsum non transcripserit sed tantum cum editione
Flechii contulerit, forte lapsu wt lectionem. Armiati-
nam typis mandauit. poneret-etMQ. ingresus
R. teplum K.

Io. erat populi (2 pop. erat Z* ve.) orans
(horans CL) foris: orabat G. hora O, ora G.

11. apparuit δὲ sc. Q. ili autem W.
bangelus C, anguelus D. ang. domini illi Q.
stans: adstans XP. δ: ad DG. dexteram D.
altari G. incensi: supplicationis gu.

12. zaccharias tF:P'HJKOZ, zaccar. ?P*. est
im ras. P. 7» uidens zac. turbatus est GNT ὁ c ff,
() q aur.; wolui! turbatus est z. uidens Pen/.
cum gr. ἐταράχθη Z. ἰδών. irruit KO*Y vg.; ce-
cidit M δε ff 1g raur.

13. ait autem: et ait M. om. δὰ illum DQ.
hang. C, angu. D; 1 dicens LNMQ; - domini
dicens G. Ὁ angelus ad illum R. zaccharia &C
FHIJ KZ, zaccaria 3P* ; zacharias BDQR, zaccha-
rias P"^?ÜO. quoniam: quo M' »o» qm : alibi ;
quia D:P*?R gag£. ecce audita L ; ecce exaudita G
&£ut. depraecatio tF:PFGHILNTORYZ*; dipre-
catio D. om. et 5r. $. huxorC. elisabeth: b
ἐμ ras. ἘΦ, helis. tC, eliz. LNTR, elizapheth D;
elisabet AHMOQY ZZsc^. Ἢ elis. uxor tua I*.
ΟΣ. nomen eius C. iohannen ΒΖ, ioannen &(f.

I. 13—23 .}

et uxor tua elisabeth pariet tibi filium
et uocabis nomen eius iohannem
Met erit gaudium tibi et exultatio et
multi in natiuitate eius gaudebunt
l5erit enim magnus coram domino
et uinum et sicera non bibet
et spiritu sancto replebitur adhuc ex
utero matris suae
l6et multos filiorum israhel
conuertet ad dominum deum ip-
sorum
11 et ipse praecedet ante illum
in spiritu et uirtute heliae
ut conuertat corda patrum in filios
et incredibiles ad prudentiam ius-
torum
parare domino plebem perfectam
18 et dixit zacharias ad angelum
unde hoc sciam ?

EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM.

399

ego enim sum senex
et uxor mea processit in diebus suis.
19 Et respondens angelus dixit ei
ego sum gabrihel qui adsto ante deum
et missus sum loqui ad te:
et haec tibi euangelizare.
? Et ecce eris tacens et non poteris
loqui usque in diem quo haec fiant.
Pro eo quod non credidisti uerbis
meis
quae implebuntur in tempore suo
31 et erat plebs expectans zachariam
et mirabantur quod tardaret ipse in
templo
22 egressus autem non poterat
loqui ad illos
et cognouerunt quod uisionem uidisset
in templo
et ipse erat innuens illis

quoniam exaudita est deprecatio tua. et uxor tua elisabeth. pariet tibi filium. et uocabis
nomen eius iohannes. !*et erit gaudium tibi. et exultatio. et multi in natiuitate eius gaude-
bunt "erit autem magnus coram domino. et uinum et sicera. non bibet. et spiritu sancto
replebitur. adhuc ex utero matris suae. '*et multos filiorum sdrahel. conuertet ad domi-
num deum ipsorum. "'et ipse praecedet ante illum. in spiritu et uirtute heliae. ut con-
uertat corda patrum in filios. et ineruditos ad prudentiam iustorum. parare domino plebem
perfectam. !?et dixit zaccharias ad angelum. unde hoc cognoscam. ego enim sum senes.
et uxor mea. processit in diebus suis. !* et respondens angelus dixit ei. ego sum gabrihel.
qui adsisto in conspectu dei. et missus sum loqui ad te. ethaec tibi euangelizare. ? et ecce
eris tacens. et non poteris loqui. usque in diem quo haec fiant pro eo quod non credi-
disti uerbis meis. quae implebuntur in tempore suo. *' et erat plebs. expectans zacchariam.
et mirabantur. quod tardaret ipse in templo. **egressus autem. non. poterat loqui ad

I4. Ὁ tibi gaudium L. exsultatio X*, exsultio L.

I5. erit enim: et erit MT. orm. et pr. $.
binum Z*(corr. Z*). sicere (τὸ σικέρα gen. neutr.
im gr.) cum ABHSEFLMO*XY Bentil,adf*4:
siceram CDIPGHOIJ KM'O'QR(sic eram)TVWZ
φρ. δε hrÜbaur. repleuitur O*(corr. sax);
replebitur duflicatum L. athuc MY , aduc T ; oz.
Ο ὁ. hutero C. sue W.

I6. srahel C, hisrael D, israel vz., isràl Y, isi
G. conuertit F.

17. precedet D, praedet L; praecedit CGQR.
illum: eum DM. o»:.spiritu et R. haeliae G,
helie W, eliae vg. inoredibiles (ἀπειθεῖς) cf.
Roensch. 7, und U. 5. 332, incredibilis R, ingredi-
biles Y*(incre. Y): incredulos *P*e'KOr*W vg. 7
a4r.; non consentientes d, contumaces é. pru-
denciam W. parate DQ gu/. pleuem C. perfecta
H, perfectum R. Deftci? X. ad w. 33.

18. fos! dixit ras. τρις Li. D. — zacch. tC
ST'*FHIJKOVZ, zacc. :P*. hangelum C, anguelum
D. hunde C. senes G. huxor C. praecessit
SPLQ. su!s O.

I9. respondit L. hangelus C, anguelusD. ga-
briel D?PQTW συγ. ; grabrihel M, asto O*"WZ
$g.: adesto R. hante C. dnm DG. missusum
L. ».1oqui F. » δὰ te loqui M. hec W.
aeuanguelitzare D.

20. om. et sec. P. poteris : uoluit potens Bentl.
husque C. fient cor. a£. 717. credisti BG, crede-
disti O*. inplebuntur CDzPGLO*RY.

21. pleps R, ples H. exspectans BIPLMZ-.
zaccb. &'C?P*"FHJKOTVZ, zacc. S*. ipse
tardaret G.

22. hegressus C, egres*us O ; 1 est T. porat
NT*(--te cor.); poteret G. loqui sw. li». T.
cofpuerunt O. uissionem DLR. uiderat D.

Tt

310 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [1. 22—30.

et permansit mutus
33et factum est ut impleti sunt dies
officii eius abiit in domum suam
34 post hos autem dies concepit
elisabeth uxor eius
et occultabat se mensibus quinque
dicens
35 quia sic mihi fecit dominus
in diebus quibus respexit auferre ob-
probrium meum inter homines.
*é[n mense autem sexto missus est
angelus gabrihel a deo
in ciuitatem galilaeae

cui nomen nazareth
Sad uirginem desponsatam uiro cui
nomen erat ioseph
de domo dauid
et nomen uirginis maria |
38 et ingressus angelus ad eam dixit
haue gratia plena dominus tecum
benedicta tu in mulieribus
29 quae cum uidisset turbata est in ser-
mone eius
et cogitabat qualis esset ista salutatio
80 et ait angelus ei ne timeas maria inue-
nisti enim gratiam apud deum

illos. et cognouerunt. quod uisionem uidisset in templo et ipse erat innuens illis. et

permansit mutus.

? et factum est. ut impleti sunt dies officii eius. abiit in domum suam. **post hos

autem dies. concepit elisabeth. uxor eius. et occultabat se. mensibus quinque dicens.
?*5 quia sic mihi fecit dominus. in diebus quibus respexit. auferre obprobrium meum inter
homines. ὅδ in mense autem sexto missus est angelus gabriel a deo in ciuitatem galileae.
cui nomen nazareth. ?'ad uirginem desponsatam uiro. cui nomen erat ioseph. de domo
dauid. et nomen uirginis maria. ?^ et ingressus ad eam angelus. dixit habe gratia plena.
dominus tecum benedicta tu in mulieribus. ?*ipsa autem ut uidit eum. turbata est in

uerbo eius. et cogitabat qualis esset haec salutatio quod sic benedixisset eam. 89 οἱ ait ei

annuens GQ za£. c f, 4, adn. ὁ d e. illis: eis
eP*eNTOR.

23. factum est codd. e? vg.: facti sunt AC
(ex silentio). inpleti sunt CD:PGJLR ; implerentur
OZ. hofficii C. abit L. domom H*(-um H?).

34. ot. autem D. concoepit N'; coepit V.
helisabeth &F, eliz. R, elitz. L, elizapheth D;
elisabet AC(hel.)HMTY 7 ελ. huxor C. ei O*(
us sar.). hocc. C. quinque: .U. DW. dieens L.

25. qui* H ; quid Q*(a corr.) e£ wett. α ὁ. mihi
fecit (μοι πεποίηκεν) codd. Blur. ad e f D aur. et
mihi sic fecit ὁ 7,79 : 2 fecit mibi AIKORWY
σρ. Τί εὐ. om.dominus J. aufferre D. obpro-
brium A& D?3PGHOIJ KLNTO(obrium O*, bpro
sax.)R(-oprium)TVZ : opprobrium BCFMWY zg.
TiscA.

a6. Hc incifat cod. Perwsimus (P). | MHNCE
graecis tt. D. sexto: UI*W, -Ur-D. misus ΚΕ,
mussus L. hangelus C, anguelus D. gabriel D?P
PTW vg. & deo: o5. D; a domino CT. galilese
BE CD:PFGHOKNTOZ, -lae L, -lee W, -liae R.
nomen erat DM, nazar-D.

27. disponsatam &FCD?PFGHOLORT. uiro:
om. Z; uirgo Y. erat omittere uoluit Bentl. de
domo i5» »ρ. T ; de domu DRV. mariam FHY.

38. ingresus L. hang. C, angu. D. ἢ» ad eam
angelus KNT. dixit: benedixit L; 1 ei M.

haue At&'D?»PMO*QRYZ, habe BCFO*T ; aue G
HOIJKLN'PVW vg.; deinde * maria DT**.
plaena F. in mulieribus (ἐν γύναιξιν ACD etc.)
codd. et ug. et f ὃ gat. ( 4- et benedictus fructus uen-
tris tui ga. cwm gr. 47): inter mulieribus CJO*Q
RT ; inter mulieres DOLMP ewm (α) ὁ cd ffs ἐφ᾽
aur.

39. que W. cum uidisset (ἰδοῦσα gr. Mer. sed
om. BDLX efr. 7ísch.) BC(quum)D3P*FGHO
(quum)KMO*TVZ Par. lat. 362*, SS. ioÀ. oxon.,
Bentl. cum c e (cf. ipsa autem ut uidit a ὁ f fag
aur. ipsa autem quae cum uidisset gu£., i. a.
uidens ^), 4»1)5r.: cum audisset AS?P"eIJLNT
O"*PORWY Par. lat. 13171, 7Zaz/. 2788. 2826,
vg. Tisch. contra graecum, sed ὃ quae autem
audiens. sermone: introitu G cwm a ὁ f,gr
aur. et. -tum e /*; non grae. cogitabant D.
salutatio: locutio ?P*L ; — salutatio ista (Jesn/.) ;
* et quod sic bene dixisset eam G 7 (om. et); e
2041 introitu 147 -tum (eius) Perg et erat cogitans
quod sic benedixisset eam (a) ὁ 7 ὦ Φ raur., et
recogitans quia sic benedixit eam e.

30. hang. C, angu. D ; 1 domini G gu£.; e? ei
angelus Ο. δὲ * qualis est ista salutatio D* sed ex-
functum. maria τ et ait angelus ei ne timeas
maria ipsa autem cum uidisset mirata est introitu
eius Et erat cogitant (sic) quid sic benedixisset

l. 31—39.]

3! ecce concipies in utero
et paries filium
et uocabis nomen eius iesum
3?hic erit magnus et filius altissimi
uocabitur
et dabit illi dominus deus sedem dauid
patris eius
33et regnabit in domo iacob in aeter-
num -.
et regni eius non erit finis.
δὲ Dixit autem maria ad angelum
quomodo fiet istud quoniam uirum
non cognosco ?
35 et respondens angelus dixit ei
spiritus sanctus superueniet in te
et uirtus altissimi obumbrabit tibi

EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM.

31I

ideoque et quod nascetur sanctum
uocabitur filius dei
?? et ecce elisabeth cognata tua
et ipsa concepit filium in senecta
sua
et hic mensis est sextus illi
quae uocatur sterilis
3 quia non erit inpossibile apud deum.
omne uerbum
38 dixit autem maría
ecce ancilla domini fiat mihi secun-
dum uerbum tuum
et discessit ab illa angelus.
89 Exsurgens autem maria in diebus illis
abiit in montana cum festinatione
in ciuitatem iuda

angelus. ne timueris maria inuenisti enim gratiam apud deum. *' et ecce concipies in utero
et paries filium et uocauis nomen eius iesum. hic erit magnus et filius altissimi uocabitur
et dabit illi dominus deus. sedem dauid patris eius. 9? et regnabit super domum iacob
in aeternum. et regni eius. non erit finis. **dixit autem maria ad angelum. quomodo
erit hoc. quoniam uirum non cognosco. ? et respondens angelus dixit ei. spiritus sanctus
superueniet in te. et uirtus altissimi. obumbrabit tibi. ideoque. et quod nascetur sanctum
uocabitur filius dei. ?*et ecce elisabeth cognata tua. et ipsa concepit filium in senectute
sua. et hic mensis sextus est ei. quae uocatur sterilis. ?" quia non est impossibile apud
deum. omne uerbum. **dixit autem maria. ecce ancilla domini. fiat mihi secundum
uerbum tuum. et discessit ab illa angelus. ?*exurgens autem maria in diebus illis. abiit

eam. Et dixit ei angelus dni noli temere marie L.
aput GT.

31. - et ad init. uett. (exc. €) et Bentl. cum gr.;
* et concipiens ad ἐμέ. L.. concaepis D*(-ies cor.) ;
concipiens Y. hutero C.

32. hic: haec L. uocauitur C. dauit O*(corr.
Sax.) dominus deus (κύριος ὁ θεός) codd. Iur.
et og.et bcd ef ffl qaur. Cypr. Iren. 185 (Mass.):
om. deus AF HY r 7ren. 205. om. dauid B. eius:
sui L. i |

33. regnauit BMO*(.bit sax.)Z*(-bit Z'). domu
DV; domum M Zen//. iacob: dauid B. eternum
CW.

34. hang. C, angu. D e 35. ἰδίαι Z*(corr. Z^).
cognoui G Z aur. e/ noui a d q.

35. respondit ang. et dixit :PL. ei: ad illam
NT. 2 dixit ei angelus P. obumbrauit D*(.bit
cor.)GO*(-bit cor.), ubumbrabit Y*, hobhumbrabit
C. ideoquae Y. om.etic7t.DR. quod nasoetur
(τὸ γεννώμενον NABC'DLXTA etc.) sine addit.curm
AS&C?PFIJ KL (nascitur) O*Q(nasceretur) RT*V X
YZ Erasm. Bent. (nascitur) ὁ d f ff/?4 q ὃ aur.

(nascitur) 7277. ?rax. 36, Cypr.: τ exte BDGH
OMNTO*PT*W «vg. gat. (nascitur) cup: ace et
graecis C* minusc. Tert. marc. 4.7. Iren. Hil. Amór.
uocauitur O*(corv. sax.), uocatur G( Ὁ bi sw. /2p.).

36. om. et ad init. ?P*( -- mg.). eliza. LRY,helisa.
tFZ, elizapheth. D: elisabet AC(hel)HMQT
Tisch. om. et ipsa D. concaepit D, concoepit NT.
senecta AS :PGHOLMPQRYZ! a5cirbaur.:
senectute BCDFIJKNOTVWXZ* vg. d f ff; g.
mensus GW. sextus est CT vg. Z?scA. illi:
ille R. sterilis (cf. κμ. 7) t CD(stir);PFHOIJK
MO'PQTWZ. veg.: sterelils ABGLNO*RVXY.

37. erat Ὁ. impossibile MO'e* vg. ; imposibile
P. aput ζ΄. omnemerbum H*(corr. H1).

38. maria-- ad angelum ΗΘΚ. o. ecce R.
anoilla (hanc. C): ancella AD?PLRV. | domini
Ὁ sum D. saecundum L. hang. C, angu. D;
* domini M.

39. exurgens tFCFJMOPTWYZ vg. habiit C,
abit R. montana (sc. loca, cf. 4. 65): monta-
nam (2 εμέ.) κα εἰς τὴν ὀρεινήν. cum fest.: con-
festinatione Q. — ciuitate tFH. ἰυάδεο KM'V,

Tt2

312

40 et intrauit in domum zachariae et salu-
tauit elisabeth
*let factum est ut audiuit salutationem
mariae elisabeth exultauit infans in
utero eius
et repleta est spiritu sancto elisabeth
42 et exclamauit uoce magna et dixit.
Benedicta tu inter mulieres
et benedictus fructus uentris tui
4861 unde hoc mihi ut ueniat
mater domini mei ad me?
** ecce enim ut facta est uox salutationis
tuae in auribus meis
exultauit in gaudio infans in utero
meo

in montana cum festinatione. in ciuitatem iudae.
ut audiuit salutationem mariae. elisabeth. exultauit

salutauit elisabeth. *'et factum est.

EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM.

[1. 40—50.

“δεῖ beata quae credidit quoniam per-
ficientur ea quae dicta sunt ei a
domino

46 et ait maria.

Magnificat anima mea dominum

4 et exultauit spiritus meus
in deo salutari meo

5$quia respexit humilitatem ancillae
suae

ecce enim ex hoc beatam me
dicent omnes generationes

49 quia fecit mihi magna qui potens est
et sanctum nomen eius

50 et misericordia eius in progenies et
progenies timentibus eum

40 et intrauit in domum zacchariae. et

infans in utero eius et repleta est spiritu sancto elisabeth. **et exclamauit uoce magna, et

dixit, benedicta tu in mulieribus et benedictus fructus uentris tui.

48 et unde hoc mihi. ut

ueniret mater domini mei ad me. **ecce enim. ut facta est uox salutationis tuae in auribus
meis. exultauit in gaudio infans in utero meo. *'et beata es quae credidisti. quoniam
perficientur ea quae dicta sunt tibi a domino. **et dixit maria. magnificat anima mea
dominum. *'et exultauit spiritus meus. in deo salutari meo. * quia respexit humilitatem

ancillae suae. ecce enim. ex hoc beatificant me omnes generationes.
magna. qui potens est. et sanctum nomen eius.

40. zacharie W ; zacchariae fFC?P!FIJKOVZ,
zacca. SP*, salutabit T, zalutauit R.

40, 41. helisabeth £er tFC, elizab. LRY(elisa.
Y tert), elizapheth D ; elisabet AMQZscA.

41. marie W. exultabit T, exsultauit PLMRX.
hutero C.

42. exclamabit T; clamauit D?P*L ; exultavit
B. uocem G. et dixit: dicens G. o. tu L.
in*r V; in W. mulieris R ; mulieribus W. be-
dictus R*(ne superscr.). fruentris R*(fr. ex.).

43. hunde C. michi W. 2 mihi hoc Zen.
(πόθεν μοι τοῦτο).

44. εἱ σά ini/. B. orm. enim L. om.ut Y.
uox: uos /afs L. tue W. meis-cet R. exul-
tabit T, exsultauit LMRX*. hutero C. in
utero meo infans in gaudio R.

45. quae credidit (ἡ πιστεύσασα cum αὐτῇ
infra non fluctuet) ABUVEFCIP*FILMTW Y18
d cor. wat.* 'graecus antiqui, Erasm. Bentl.:
quae credidisti B(sti ad calcem fag. Iff. smin.)D
SP'eG(creded.)H0J KMOQRVXZS (E cor. uat.
sgabc(eojffalgraur. Ambr. Aug. (de cons.
euang. col. 35). perficiuntur G. ei (αὐτῇ) ACP*
FILRTWYTR d 0 Erasm. Bentl.: tibi B(arziss scr.)

*? quia fecit mihi
9 et misericordia eius. in progeniem et

D:P"GHOJKOQS 90 a6ce f fl qr aur. Amór.
Aug. ; om. FMNVXZ.

46. ait: dixit (e? εἶπεν gr.) Gd ef g. maria codd.
etug.etcdef ff (Fg) rS aur. : elisabet a &(-bel)/*
(-beth) e/ sic codd. clarom. et uoss. Iren. haer. iv. 7.1
(235 Mass.), codd. ap. Orig. hom. in Luc. vii (Z.
iii. 2. 340 - ZZzeron. ed. Uallars. vii. 365) cf. W. H.
2 2. 52. magnifloat an. m. dominum rubr. /itt.
C. magnificet D, -cauit ga. domino G /*.

47. exultabit TZ*(-uit Z?), exsultauit MRX(.bit).
salutare G.

48. respexit * inJ Zen//. humi|talemL. hancil-
ἴδε, ancille W, ancellae D?PLR. sue W. beataHZ*.

49. magna (μεγάλα NBD*L) codd. et vg. et wuett.:
uoluit magnalia Zen. cwm gr. μεγαλεῖα 5 Ὰ
CD'A efc. cf. Act. ii. 11; sed 8 Aic habet magna.
» magna mihi ?P.

50. missericordia D. in progenies et proge-
nies (els γενεὰς καὶ γενεάς BC*L&) codd. losge plur.
(progeni|]es et proginiesO*): a progenie in progenies
cor.uat.mg.vg. (non autem cod. caraf.) ,eta progenies
in progenies H cum gr. Α (in hymnis ad finem
psalterit, avo sah. ἀπὸ γενεᾶς εἰς γενεάν; ἴῃ generatione
et generatione G d(-nes), in progeniem et progeniem

l. 51—6:.]

Ufecit potentiam in brachio suo dis-
persit superbos mente cordis sui

55 deposuit potentes de sede
et exaltauit humiles

δδ esurientes impleuit bonis
et diuites dimisit inanes

54 suscepit israhel puerum suum
memorari misericordiae

85 sicut locutus est ad patres nostros
abraham et semini eius in saecula

566 mansit autem maria cum illa
quasi mensibus tribus

et reuersa est in domum suam.

9' Elisabeth autem impletum est tempus

pariendi

EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM.

313

et peperit filium
?et audierunt uicini et cognati eius
quia magnificauit dominus miseri-
cordiam suam cum illa
et congratulabantur ei
$9 et factum est in die octauo
uenerunt circumcidere puerum
et uocabant eum nomine patris eius
zachariam
9? et respondens mater eius dixit
nequaquam sed uocabitur
nes
?! et dixerunt ad illam
quia nemo est in cognatione tua qui
uocetur hoc nomine

iohan-

progeniem timentibus eum. "fecit potentiam in brachio suo. dispersit superbos mente
cordis ipsorum. *' deposuit potentes de sedibus. et exaltauit humiles. "'esurientes satu-
rauit bonis. et diuites dimisit inanes. 5* protexit sdrahel puerum suum. memorari miseri-
cordiae suae. "5sicut locutus est ad patres nostros abraham. et semini eius in saecula.
* mansit autem maria cum illa. quasi mensibus tribus. et reuersa est in domum suam
9 et elisabeth. impletum est tempus. ut pareret et peperit filium δ᾽ et audierunt uicini.
et cognati eius. quia magnificauit dominus. misericordiam suam cum illa. et congratula-
bantur ei. 9? et factum est in die octauo. uenerunt circumcidere puerum. et uocauerunt
eum. nomine patris eius. zacchariam. 5 et respondens mater eius dixit. non sed uoca-
bitur iohannes “ εἱ dixerunt ad illam. quia nemo est in cognatione tua. qui uocatur hoc

J ffs ἐφ v (om. et prog. **),in progeniae et progeniae

GWr., Cutt. gr. els γενεὰν x. γενεάν NFM | ini. ; in
progenie et progenies £24. ; in generatione uel pro-
genies generationum δ, in saecula saeculorum c, in
saecula saeculorum saecula a, in saecula e, c/. els
γενεὰς γενεῶν A(Aic ἐκ textu) C?D etc.

51. potentia FZ*(corr. Z?). bracchio PHMXZ,
bracio T. dispersit -supersit R. superuosZ. sui:
ipsorum G ὁ / 9 aur., eorum ad x δ, illorum e.

52. depossuit PLR. de sede: wo/u;t de sedibus
Bentl. cum f δ, e! ἃ sedibus d e (ἀπὸ θρόνων). et
sup. lin. D. exaltabit T.

53. hesur. C,essur. D:*PL. inplevit CDzPGLO*
R'T(-bit) ; deinde ras. unius I. R. demisit BKO*;
dimissit DL.

54. suscipit ;PLQR. . srahel C, hisrael D, israel

vr. memorari (μνησθῆναι) codd. 2.147. (memer.
M) et 9, e? memorare G /: memoratus BO;
recordatus WX*1B S0 cor. sat. * moderni, aur. et
Jersan a ; memoria c, commemoratus est e. mise-
ricordiae (ἐλέους) sine add. ACXP*FIQR*Z* ὁ (d)
f*.1 q Erasm. Bentl. : 4 suae BtFD(miss.)P*eG
HOGJKLMNTOR'T (sue) VW (misericordie sue)X
YZ? ug. c f ff? r 8 aur. codd. latt. ap, Erasm.

55. sicuti C. loquitus HX*. abracham LR,
abraam DW. saemini C. eius--usque BtFC*

(husque de/etum)DGQRX avr. secula CCOWS 1B;
saeculum R$, e? seculum C* ; aeternum Z e.

56. cum illa: apud illam ga£. quassi LR. .
tribus: -III. D.

57. helisabeth ἘΌΝΤΙ, elizabeth DL; elisabet
M Zis«À. inplettum CD?PGLRV ; impletus X.
peperit : genuit G ὃ, genuit uel peperit δ, filium

* suum F.

58. magnificabit T. missericordiam DLR. os.
οὐ ἐεγί. B. gratulabantur D*( -- con 77.).

59. diae C. octabo C(hoc.)O*RT ; .uiir- D.
uenierunt D; ut uenirent et R^ f, /g r. circun-
cidere 938; circumciderent R ὁ (-ret 2.) / gr.
uocabant (ἐκάλουν) codd. et vg. etc d e: uocaue-
runt Goó/ fAlg r aur. gat. ; uocant AY. eum
1inGódfflq. patris eius ABCXP"FGHOJ
MQRX'Y ^ócefff, Iq v: patris sui & D:P*SIKLNT
OTVWX*Z vg.d ὃ aur. Bentl. zacchariam tFC
SPl(zacca. IP*FJKOTZ ; zacharia X*, -rias Χο,
7 zac. nomine patris sui (με eius) D?PLOXe*e
contra wett. et gv.

60. eius *elisabet T. o. dixit T*(- m. rec.).
naquaquam L. uocauitur O* (corr. sax.). iohannis
2P!LR, ioannes Sr.

61. ilum R. o7. quia D?P*(-* e)GLR. or.
tus FL. qui: quia W. uocatur G.

314

* innuebant autem patri eius
quem uellet uocari eum
63et postulans pugillarem
scripsit dicens
iohannes est nomen eius
et mirati sunt uniuersi
€ apertum est autem ilico os eius et
lingua eius
et loquebatur benedicens deum
οὅ οἱ factus est timor super omnes uici-
nos eorum
et super omnia montana iudaeae di-

EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM.

[1. 62—69.

uulgabantur omnia uerba haec
$$et posuerunt omnes qui audierant in
corde suo dicentes
quid putas puer iste erit
etenim manus domini erat cum illo
9'et zacharias pater eius impletus est
spiritu sancto et prophetauit di-
| cens.
*5 Benedictus dominus deus israhel quia
uisitauit et fecit
redemptionem plebi suae
9? et erexit cornu salutis nobis

nomine. € innuebant autem et patri eius. quomodo uellet uocari eum. 5 et postulans
pugillarem scribsit dicens. iohannes est nomen eius.

et mirati sunt omnes. **apertum est autem illico. os eius. etlingua eius. et loque-
batur. benedicens deum. **et factus est timor. super omnes uicinos eorum. et in uniuersa
montana iudae. diuulgabantur omnia uerba haec. *95et posuerunt omnes qui audierunt. in

corde suo.

dicentes. quid putas erit puer iste. etenim manus domini erat cum illo.

$9 et

zaccharias pater eius. repletus est spiritu sancto. et prophetauit dicens. ** benedictus
dominus deus sdrahel. quia uisitauit. et fecit redemtionem plebis suae. **et erexit cornum

62. τ εἰ ad init. R. adnuebant G, ann. B, cu»;
aóceff, laur. om.autem LR. patris R. uo-
cari eum i» ras. 'T. o7: eum D.

63. postulans (u swf. lin. M) pugillarem
(pugilarem AY) « gr. αἰτήσας πινακίδιον : accepit
(postulans accipit R) pugillarem (-rum R) et GR
ὁ c ff; (pugillares) ὦ 2 x, petit pugillares et e; cum
petisset tabulam 7; 4 dixit sed ex$. D. scribsit
C FO*(corr. sax.)TXYZ. iohannis ?P!LR, io-
annes SQL. mirabantur X*. huniuersi C ; omnes
R (d. G infra). fos! nomen eius τ et continuo
(confestim a 4) resoluta (resolutus G, soluta d) est
lingua eius et omnes mirati sunt (7 mirati sunt
omnes d) apertum est autem os eius et loquebatur
benedicens deum G a ὁ d cum g*aeco D και παρα-
χρῆμα €Xv05 ἡ Ὕλωσσα avrov και «davpacay παντες
ανεωχθὴ δε Το στομα avrov και ἐλάλει εὐλογων TOY
0v ; de uett. rell. uide infra.

64. Uarie reddunt uett. forsan ut zeugma aper-
tum est ... 05 eius et lingua eius ti/en! ; ifa
autem habent ; et continuo resoluta est lingua eius
Gu*., apertum est autem os eius /; continuo autem
resolutum et apertum est os et lingua eius c, et
continuo resoluta est lingua eius et apertum est os
eius f, r 4mbr.; ef q ὃ fere cum vg.

apertum: aptum ἮΝ. 0om.estR. ilioo codd. et
538; illico QR&L 72scÀ.; statim CT 2; -tua R.
hos C. 70s eius illico Pen/. cum gr. τὸ στόμα αὐτοῦ
παραχρῆμα. eius sec. om. R*(-- 7m. rec). om. et
sec. R, sed ras. duarum litt. dm sine linea L.

65. factum LR. super omnia: in uniuersa G
b(c)faux. montana cf. $4.39. iudaeae GJUKMY
v9g., iudeae ΑΒΕ D?PFHOINTOVXZ, -dee W:
iudae CLR, -de T; - et B. deuulgabantur D:PLR.
hec W. haec uerba G.

66. possuerunt ?PLR. audiebant Q ; audierunt
CG*(sed corz.)LR*(aderunt R*) 4 fr. quid (quis
I yg. non aute; cod. caraf.) putas (τί ἄρα) : quid
utique G ὁ 4 f / g (r) aur., et quidnam a e. ἢ» erit
puer isteG ^c/ 1 g r aur., et erit infans isted
(hic) e. etenim:eterit Y. om.erat R. oum:
coram Y. illa Z*(corr. Z?).

67. zaccharias tFCSP!FIJKOTZ, zacca. ὃν,
inpletus CD:PGLO*R(-tum)Y ; repletus W vg.
cum ff. om.est D. sps scs R. profetanit Ὁ
LOR; prophetabat ga£. di (os. cens) R.

68. wersus rubr. litt. scr. C. dominus deus
(κύριος ὁ θεός) BEFDXPOIKLMMOQRVWXY
vg.def QU aur. Iren. Aug. cf. τ|. 32: om. domi-
nus ACP*FGHJTZ a óc fa 1 vr Cypr. Ambr.
srahel C, hisrael D, israel G zg. quia: quoniam
J. uissitauit DL'R. redemptionem codd. et vg.:
redemtionem AFHTY(c. Mc.x. 45). plebi suae
(τῷ λαῷ αὐτοῦ) ABIP*FGHOIMO«STYZ e pleui s.
CO*, cod.caraf. Par. lat. a. 362, Harl. 2788. 3826777,
a d e 10 codd. wuett. lat. ap. Erasm., Cypr., (populo
suo) Ben/L.: plebis suae tFDiP"J KLNV'ORVW
(sue)X vg., b c f faq v aur. Ambr.

69. cornum FGJO*Y. salatisM. domuD?PL
QRV,

I. 69—-8o.]

in domo dauid pueri sui
Το sicut locutus est per os sanctorum qui
a saeculo sunt
prophetarum eius
ΤΊ salutem ex inimicis nostris
et de manu omnium qui oderunt nos
73 2d faciendam misericordiam
cum patribus nostris
et memorari testamenti sui sancti
Τὸ iusiurandum quod iurauit
ad abraham patrem nostrum
14 daturum se nobis
ut sine timore de manu inimicorum
nostrorum liberati
seruiamus illi *5in sanctitate
et iustitia coram ipso
omnibus diebus nostris

EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM.

315

Τὸ et tu puer propheta altissimi uocaberis
praeibis enim ante faciem domini
parare uias eíus.
Τ Ad dandam scientiam salutis
plebi eius in remissionem
peccatorum eorum
18 per uiscera misericordiae dei nostri
in quibus uisitauit nos oriens ex
alto |
7?inluminare his qui in tenebris et in
umbra mortis sedent
ad dirigendos pedes nostros in uiam
pacis
80 puer autem crescebat
et confortabatur spiritu
et erat in deserto usque in diem os-
tensionis suae ad israhel.

salutis nobis. in domo dauid pueri sui. ""sicut locutus est. per os sanctorum prophetarum
suorum. quae a saeculo sunt. " dare salutem ex inimicis nostris. et de manu omnium.
qui nos oderunt. "*ad faciendam misericordiam. cum patribus nostris et memorari testa-
menti sui sancti. "ius iusiurandum quod iurauit abrahae patri nostro. "* daturum se nobis.

ut sine timore.
et iustitia. coram ipso.
beris.

de manu inimicorum nostrorum liberati.
omnibus diebus nostris.
praeibis enim ante faciem domini. parare uias eius.

Ἴδ in sanctitate
propheta altissimi uoca-

seruiamus illi
7 et tu puer.

τ ad dandam scientiam salutis plebi eius. in remissionem peccatorum eorum. per

uiscera misericordiae dei nostri.

in quibus uisitauit nos oriens ex alto.
qui in tenebris et in umbra mortis sedent.

? inluminare his
ad dirigendos pedes nostros in uiam pacis.

9 puer autem crescebat. et confortabatur spiritu. et erat in desertis. usque in diem

7o. loquutus OX. es Z*(im et deinde im est
corr. Z2) ; om. est, :P*(--mg.)). hos C. ha C.
seculo 918. profetarum D?PLOQR. — pr. suo-
rum qui ab aeuo sunt DGQ(ino)R(euo) οὐ ( f) 2 r,
et pr. su. qui ἃ saeculo sunt a (7) f aur., qui a
principio sunt c, 4. 8 pr. temporis sunt e, q. ab initio
sunt ὦ.

71. salutem ex (de T): et liberauit nos ab DG
QR ga. ὁ c ff 1 (de) q x awr. oderunt nos coda.
fiur. (hod. C) e£ 2g.: 7 nos oderunt AGLQRX.

72. missericordiam ?PLR. et memorari i5

*as. Z ; et memorare ΟἿ (-ri cor.). — sancti sui
CGT enti.
73. iusiurandi J. iurabit RT. abraam DTW,

abracham R, abrcham L, habraham G.

74. manibus D:PILQR zz/. liuerati O*.

75. iusticia W, iustitiam R.

76. profeta D*PLOR. aj|tissimi H. uocabiris
NT ; uocaueris tCFO*QR. — praehibis F; preibis
DW, peribis R. sed r super p eor. sax. hante C.
uia D*, « s su. “ἔμ. eius : eris znepte D.

77. sdandam tF*D; et dand. R. pleui CO*;
plebis 7 ea/. remissionem codd. et vg., remisi.
ΕΥ̓͂ : remissione FO*KNTTVZ*» Zent/. cum gr. ἐν
ἀφέσει. meorum RW ; nostrorum P; o». T.

78. misericordie W ; missericordiae DLR(-dia).
uisitaui* O; uisitabit T, uissitauit D(-bit)LR.
horiens C. alta R.

99. t etad init. PL. illuminare O*P vg. hiis
LW; eosG. om.in se. D:PJLMQ. humbra C.
ad: et R. dirigandos R. nostras R. uia GJK
YZ*.

80. confortebatur Y. in spiritu D?PLOR wu. ;
4 et gratia dei erat cum illo gz7. in deserto AD
(dis.)*PFGHOMOPXY ὁ awr. cf. ad v. τό infra
ubi codd. nostri habent in deserto τεσ in desertum,
et τι. 5a huius cap. ἀπὸ θρόνων uerfitur de sede : in
desertis (ἐν ταῖς ἐρήμοις gr. omn. hic et v. 16 et viii.
29, nec alibi in N.7.) BFCIJKLNT QRTVWZ vg.
Tish.acdf fhsigq rraetsolitudinibuse. husque
C. in: ad QRW. hosten. C. sue W. ad: om.
HW; et QR. isrl. G, hisrael D, israel vg.

316 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM.

II.! Factum est autem in diebus illis exiit

edictum a caesare augusto
ut describeretur uniuersus orbis
?haec descriptio prima facta est prae-
side syriae quirino
3et ibant omnes ut profiterentur singuli
in suam ciuitatem
4 ascendit autem et ioseph a galilaea de
ciuitate nazareth
in iudaeam ciuitatem dauid
quae uocatur bethleem
eo quod esset de domo
et familia dauid
5ut profiteretur cum maria

ostensionis suae ad sdrahel.

praeside syriae cyrino.

? et ibant omnes ut scriberentur singuli.
* ascendit autem. et ioseph a galilea. de ciuitate nazareht.

[1]. 1—9.

desponsata sibi uxore praegnate
δ 2- 5) Factum est autem cum essent ibi
impleti sunt dies ut pareret
" et peperit filium suum primogenitum
et pannis eum inuoluit
et reclinauit eum in praesepio
quia non erat eis locus
in diuersorio
ὃ (8.10) et pastores erant in regione eadem
uigilantes et custodientes uigilias
noctis
supra gregem suum

? et ecce angelusdomini stetit iuxta illos

et claritas dei circumfulsit illos

II. ! Factum est autem in diebus illis. exiit edictum a
caesare augusto. ut describeretur uniuersus orbis.

* haec describtio prima facta est.
in suam ciuitatem.
in iudaeam. ciuitatem dauid.

quae uocatur bethleem. eo quod esset de domo et patria dauid ^ut profiteretur cum

maria desponsata sibi.
sunt dies ut pareret.
posuit eum in praesepio.

quae erat pregnans.
Τ et peperit filium suum primogenitum.
quia non erat eis locus in diuersorio.

* factum est autem cum essent ibi. impleti
et pannis eum inuoluit. et

$ pastores autem erant in

eadem regione uigilantes et custodientes uigilias noctis supra gressum suum. ?*et ecce

II. i. 2 illis diebus DQR. aedictum CDL. a
cesare DTWY, ha caes. C, a cess. ?PR ; accessare
L(-esare)Q. agusto LQRTY, agus- D. ut di-
scriberetur BD(diss.)*PLT V; ut censum profiterentur
Q gu£.* 7 cf. ut profiteretur a ὁ f, ὁ φ aur., profiteri
d e(- unusquisque in suam ciuitatem e orm. 24. 2).
uniuersus orbis: -terrae G c ζ 7 Φ; terrarum
ὁ d; uniuersi per orbem terrae Q, un. in orbe terra-
rum 7.

2. hec W. describtio tFO*YZ*(corr. Z'*), di-
scribtio T, discriptio D(diss.)"PLM'V ; professio R
bcd ffl qraur. praeside AFFFGJMPX cod. caraf.
f i*gr Bentl, ducatum agente δ. c. 4: ἃ praeside
BCD (pres.)J:PHOIKLM'O(pres.) QRTV WY (prae-
sidae)Z vg. ὁ c (sic; Belsheim lapsu om. 2) f;
ὃ α". siriae ΠΡῚΝ, sirie T, syrie W. quirino
(κυρεινον B*) cum *PL(quirno)Z e£ Zfzeron. CAron.
MS. Bodl. A.D.1 quamais nomen rectius,cum graecis
plurimis (κυρηνίου), scribi uidetur quirinius, su c.g.
in Revisione Anglic. A.D. 1881,cf. Mommsen Mon.
Ancyr. f. 111 5g.: cyrino ABEFCDFHOIJKMNT
OPQVXY'vr.abcf/ffalqr ὃ aur. gat. Hieron.
(Orig.) i» Luc. xi. 9. 278, cirino RTW, cyreno G,
cyrenio d; Ὁ nomine ?PLQR ρα. 2 c.s. CT.

3. profet. D:PLR. oiu.: regionem gu., patriam d.

4. om. et ?r. LOR. galilea BCD:PGMPO, gali-
lia R; galiliae L. cluitate R. nazaret G. iu-
daeam (-deam DIPGLORWY) siste addit. codd. ef
ΦἼ cum f ὃ aur. et gr. A 122* : in cod. caraf.

SQL Tisch.ceumabecdeffalgr et gr. plur.els τὴν
Ἰουδ. els πόλιν x.r.A. uocabatur ΠΡ. bethlem
CD?PHJLPRTY, bethlehem zg. eoquodaessede-
domo C. domu DV. fa&milia: patria ρα. a ὁ c
Jf ffa4 4 v et d (eo quod etc. post s. 5).

5. profeteretur DLO ; profeterentur R. dispon-
sata CD3PGHOLQT ; sponsa R*, difsponsata
cor.sax. ἢ» sibi disp. Q. uxore (hux. C.) praeg-
nate (preg. B, praegnante &:PHOIJKLMQVWZ
gat. vg. Tisch., pregnante FGOT, prign. D, prig. R,
pregnantae C, prenante O* cf. Mt. xxiv. 19, Mt.
xiii 17): cum esset in utero habens P ewm 7. 1
aur.; - ἃς spiritu sancto LQ gu.

6. quum CO. aessent C. of. ibi L. ibi
essent Ὁ. inpleti CD:PGLR. pariret DzP*LR.

". pannis eum inuoluit : obuoluerunt illum e.
reolinauit (ἀνέκλινεν) : posuit GP ὁ ε f fAig raur.,
conlocauit a, collauerunt e. eum sec. * et possuit L.
praesepio codd. Plur. (pre. CT, praesipio A*) e/ vg.:
praesepe KVX*Z (praesepi). erat: est D* (corr.
sp.). eis (atro) : εἰ F DEPKLW6 $ ; et M. 1o-
cusei D. diuorsorio CT, deuers. OR ; stabu- (5ic) e.

8. et pastores (xal ποιμένες) : pastores autem G
aódef ffalq vr aur. cum graeco D ποιμενες δε.
2 eadem regione Q ; illa regione Gaócff, gr

: aur. et reg. illa d e. wigelantes D. wuigilias:

uigilantes /a?s« R. super BD?P*LPW vg.
9. om. ecoe G cum er. WBLE, cf. angelus autem
e. anguelus D. circa illos Q, circa eos eu/. cir-

II. 9—16.]

et timuerunt timore magno

1? et dixit illis angelus
nolite timere

ecce enim euangelizo uobis gaudium
magnum quod erit omni populo

H quia natus est uobis hodie

saluator qui est christus dominus

in ciuitate dauid

13 et hoc uobis signum inuenietis infantem

pannis inuolutum

et positum in praesepio.

18 Et subito facta est cum angelo multi-

tudo militiae caelestis

EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 317

laudantium deum et dicentium

14 gloria in altissimis deo

et in terra pax in hominibus
bonae uoluntatis.

15 Et factum est ut discesserunt

ab eis angeli in caelum

pastores loquebantur ad inuicem trans-
eamus usque bethleem

et uideamus hoc uerbum
quod factum est

quod dominus ostendit nobis

16 et uenerunt festinantes

et inuenerunt mariam

angelus domini. adstitit illis et claritas domini circumfulsit illos. et timuerunt timore
magno. "et dixit illis angelus. nolite timere. ecce enim adnuncio uobis gaudium
magnum. quod erit omni populo. 11 quia natus est uobis hodie saluator qui est christus
dominus in ciuitate dauid. 13 εἴ hoc uobis signum inuenietis infantem pannis inuolutum.
et positum in praesepio. et subito facta est cum angelo multitudo militiae caelestis.
laudantium deum et dicentium. 1’ gloria in excelsis deo. et in terra pax. hominibus
bonae uoluntatis. δ οἱ factum est. ut discesserunt ab eis angeli in caelum. pastores

loquebantur ad inuicem.

transeamus usque bethleem. ^et uideamus hoc uerbum.

quod factum est. quod dominus ostendit nobis. !* et uenerunt festinantes. et inuene-

cunfulsit $38, circufulsit W. illos sec.: eos DQ.
timuenunt R. o. timore D*( 4 ».).

10. illis: eis Ὁ. hangelus C; om. D. om.
nolite timere NI. heuang. C, aeuang. L, ae-
uangu. D; nuntio eu/., adnuntio e f Cypr. Test. ii.
7 5; εὐαγγελίζω apud Africanos plerumque redditur
adnuntio se bene nuntio, cf. e£ Cypr. Ef. xxvii. 3.

II. uobis (ὑμῖν ston Luctuat) : nobis DD?GWX*Y
cor. ua£. (* nobis .. . quidam uobis"), 47nór. de fid.
iii.8. hodiae C, odie T. salbator C, saluatur Οἱ
μέ udtur. 7 hodie saluator uobis J. dominus:
domini L r e£ syr. Àr.; iesus d Cypr. Test. ii. 7,
iesus dominus e. ciuitatem ΟὟ. dauid - quae
nocatur bethlem L.

I2. et ad init. : * cuius G, * huius a ὁ ff, ὦ q.
hoo est BH'OX*Z. signum hoc uobis G.
2 signum uobis D. inueietis L. possitum D?PLR.
praesepio codd. ?/. (pre. D, pra. O*, praesipio A)
e( vg. : presepe KV cor. sa£., praesepi tFZ.

I3. sibito L. est τ autem G* sed eras. cum hang.
C, cum angu. D, cum angelis za/.: o5. R. militiae
(tie W) caelestis (cel. W) codd. et vg. et f Baur. cf.
militiae caeli 7: exercitus caelestis GRa c 7.1 9 Κ᾽
£uf., exercitus caelestium ὁ e; militiae caelestis
exercitus DL(» exerc. cael.), cf. cor. tat. * milicie
graecus antiqui ; in antiphona dicitur exercitus ;
unt gui utrosque fonunt deum: dominum J.

I4. Uersus rubris lif. C. altissimis (s /ts.
“ΜΝ. lin. R***)) codd. et vg. et ὁ c e ff et altis d: ex-

celsis D'P*GLOP gut.a f 19 r baur.Iren., secundum
usum Liturgicum. in hominibus (ἐν ἀνθρώποις)
ABCFGIJMOVXZ d ὃ Bentl.: om. in FD:PHOK
LNTPQRT(ominibus)WY vg. a óce/ f3lqraur.
bonae (bone NW) uoluntatis (uolumpt. CT):
bone (corr. bene) uolentiae δ; consolationis d.

I5. descesserunt LO" (corr. sax.), dicesserunt W.
hab C. hang. C, angu. D. celum W, eaelum
lapsu L. pastores-- uero BtFOZ awr. loque-
bantur ad (et L) inuicem (ἐλάλουν πρὸς ἀλλήλους
NB e(c): -dicentes GL (Aeyorres X), et et
dixerunt a ὁ f, /; dixerunt ad inuicem c d (alteru-
trum) e q x et εἶπον 1p. ἀλλ. ADLPTA ccc., dixerunt
alloquentes inuicem à. trans eamus L. husque C;
tin D:IPSJOQRXYZq r ὃ aur.; ἰ ad SP*e(inuel
ad) $; τες P 245. 258, y**r. bethlem ACD?PJ
PQR(betL)T, betblehem vg. uidiamus R. os.
quod factum est L. quod(sicat Qa ce x, quod
sic δ) dominus ostendit nobis (ὃ ὁ κύριος ἔγνώρισεν
ἡμῖν) ἐσὲ BE C(hos.)DH9*91IJMOQRTVX*Z Par.
laf. 13171, 98 a ὁ c d (demonstrauit) e (notum
nobis fecit) / f, / φ » ὃ (innotuit uel ostendit) awr.
Bentl. Erasm. (aperuit): quod fecit (faecit G)
dominus (ἐς 7. K!) et ostendit nobis AXPFGKL
MPWYX:*Y .S. ioÀ. ef corp.oxon., 9 85 et unus graecus
cod. ap. Sabat. ; quod dominus et ostendit nobis H
(sed et ferlincata), westsgium ut udtur. lectionis
Amiatinae.

16. et ad inii.om. D. uenierunt D. festinanter

Uu

318 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [1t. 16—323.

ΟἿ ἘΠῚ postquam consummati sunt dies
octo ut circumcideretur
uocatum est nomen eius iesus
quod uocatum est ab angelo
prius quam in utero conciperetur
?2 et postquam impleti sunt dies purga-
tionis eius
secundum legem mosi

et ioseph et infantem
positum in praesepio
' uidentes autem cognouerunt de uerbo
quod dictum erat illis de puero hoc
18 et omnes qui audierunt mirati sunt
et de his quae dicta erant
a pastoribus ad ipsos
10 maria autem conseruabat omnia uerba

haec
conferens in corde suo
30 et reuersi sunt pastores
glorificantes et laudantes deum in
omnibus quae audierant et uiderant
sicut dictum est ad illos.

runt mariam et ioseph. et infantem positum in praesepio.

tulerunt illum in hierusalem ut sis-
terent eum domino

23 sicut scriptum est in lege domini

quia omne masculinum adaperiens
uuluam
sanctum domino uocabitur

" uidentes autem cog-

nouerunt de uerbo quod dictum erat illis de puero. ?* et omnes qui audierunt mirabantur
de his quae dicebantur a pastoribus ad ipsos. ?* maria autem conseruabat omnia
uerba haec conferens in corde suo. “Ὁ οἵ reuersi sunt pastores magnificantes et laudantes

deum in omnibus quae audierant et uiderant.

sicut dictum est ad illos. *! et. post-

quam consummati sunt dies octo. ut circumcideretur. uocatum est nomen eius iesus
quod dictum est ab angelo. priusquam in utero conciperetur ? et postquam impleti
sunt dies purgationis eius secundum legem moysi. adduxerunt eum in hierosolyma. ut
sisterent eum coram domino. sicut scribtum est in lege domini. quia omne masculinum

e gut. of. festinantes et inuenerunt R. in-
uenierunt D, inuerunt LO(ne su. i5.) ; uiderunt
e. possitum *PLR. praesepio (pre. DK, prae-
sipio A*Y): presepe V, praesepi tFX.

17. uidentes autem : et uidentes G. cognoue-
runt (ἐγνώρισαν NBDL etr. cf. ob γνωρίζω - ignoro
Pili. 22): cogitauerunt J ; retulerunt (διεγνώρι-
σαν APRTA efc.) e; * eum gut. d. erat: d. est
JRT δες ῖφ, ἃ. fuerat O, d, est erat D; factum
estd r. ad illos T.

18. audlerunt D; audierant HS cor. wat.* om.
et sec. G cod. caraf. Bentl.cum a bef fa1g v Baur.
et gr. his: is W. om.& X. pa*toribus M. et
de his . . . omnia z.19 ?axtim nigriora effecta
gartim addita in mp. Tres.

I9. seruabat X ; conseruat R ; obseruabat e, in-
tuebatur *. om. uerba :P*(- mg). hec W.
7 hsec uerba L. conferent Y, conuerens R ; com-
mittens a d.

20. laudantes dominum LM'QZ(sed corr.) gat.
(past. laudantes et benedicentes d.). audierunt et
uiderunt Ra d. sicuti P. dicta sunt Ga ὁ c f! φ.

21. postquam : quam exf. H. hocto C, -Urrr.
DW. ocirecumocideretur (circunc. 918) si» addit.
codd. plur. et wuett. blur. cum gr. NABFKLA erc.
τοῦ περιτεμεῖν αὐτόν : 4 puer D9P*HOL (puer et)

QRTW ve. cor. sat.* r, et - infantem d e, cwm gr.
DEGHMYV efc. «et aste uooatum Bent. cf. L
supra. iesus: iesu tF. o. est sec. DO*. hang.
C, angu. D. prius Ὁ. hutero C. concoep. D,
concoepit R. Ὁ» conciperetur in utero Ben.

22. postquam : sequitur rasura im CO. inpleti
D*PFGLR, conpl. CX. purgat.: purificationis
Ἑ ὁ. eius (αὐτοῦ D αἱ. 6, αὐτῆς min. paw):
marie W cor. uat. mg. ; eorum g ὃ ef αὐτῶν pr.
217. saecundum L. moysi CIPHOIJKLM'QRV
Ug. Jisch., moisi TW, moy D. tullerunt R.
hierusalem (hyer. H, ier. W cg): graec Àic
ἱεροσόλυμα, sed Aaec forma rarius a. Luca usurpa-
tur qui fere semper scribit ἱερουσαλήμ, cf. tamen ad
44. 42, xviii. 31, xix. 28, xxiii. 7 «^: hierosolyma ef
hierosolymis cw» fascioribws sane sed bonis codd.
legimus ; in ceteris wiginti sex locis hierusalem
cum graecis et latinis edimus ; cf. ad Mc. iii. 8.
ont. ut sisterent eum domino Y. adsisterent
P"LR; adsignarent Q, offerrent a r (offerre ὃ,
ostendere e), statuerent //, /; gr. παραστῆσαι.
eum : illum ?P!RZ* ; om. uoluit Beni.

33. scribtum tFO*XYZ. omnem M. masculum
DRT gat. b c f** 1 Φ, masculus e r μέ udtur.
uulbam BO*T, uluam ?P. sanctam ἢ. uocabiitur
M, uacabitur G.

II. 24—33.]

^ et ut darent hostiam secundum quod
dictum est in lege domini
par turturum aut duos pullos colum-
barum.
3δ Et ecce homo erat in hierusalem cui
nomen symeon
et homo iste iustus et timoratus
expectans consolationem israhel et
spiritus sanctus erat in eo
?$et responsum acceperat ab spiritu
sancto
non uisurum se mortem
nisi prius uideret christum domini
?! et uenit in spiritu in templum
et cum inducerent puerum iesum pa-
rentes eius

EUANGELIUM SECUNDUM LUCA M.

319

ut facerent secundum consuetudinem

legis pro eo

?? et ipse accepit eum in ulnas suas et
benedixit deum et dixit

? nunc dimittis seruum tuum
domine secundum uerbum tuum in
pace

80 quia uiderunt oculi mei
salutare tuum

3! quod parasti ante faciem
omníum populorum

??]|umen ad reuelationem gentium et
gloriam plebis tuae israhel.

33 Et erat pater eius et mater
mirantes super his quae dicebantur
de illo

adaperiens uuluam sanctum domino uocabitur. **et ut offerrent pro eo sacrificium domino.
secundum quod dictum est in lege domini par turturum aut duos pullos columbarum. et
ecce homo erat in hierusalem. nomine symeon. et homo iste iustus. et timoratus.
expectans consolationem isdrahel. et spiritus sanctus erat in eo. 9 et responsum acceperat
ab spiritu sancto non uisurum se mortem nisi prius uideret christum domini. *'et uenit in
spiritu in templum et cum inducerent puerum iesum. parentes eius, ut facerent secundum
consuetudinem legis pro eo. 35 οἱ ipse accepit eum in manus suas. et benedixit deum et
dixit. 39 nunc dimittis seruum tuum domine, secundum uerbum tuum in pace. ὃ quia
uiderunt oculi mei salutare tuum. *! quod praeparasti in conspectu omnium populorum.
? umen ad revelationem gentium et gloriam populi tui isdrahel. 35 εἰ erat ioseph. et mater

24. hostias QR a aw*. ; sacrificium d ef s. se-
cundum quod scriptum J ; sicut (sicuti C) scriptum
CT ex wersw 23. in lege domini (ἐν τῷ νόμῳ
κυρίου) BEFCIPHOIKLNTOQRTVWX*Z oz. ef
Welt. 0971. : 07. domini AD:P*FG(legem)MPX-*Y ;
om. in l.d. J εἰ: gr. Γ **.. turtorum R. aut:
et PG ὁ. duos: -11- D. columbarum : omn. Y ;
columbinos B e 4.

25. 2 erat homo C?P Zem/. hyerusalem H,
hierüs D, ierusalem W vg. oui nomen: -erat
D?PLR 2c/7r 95; nomine ga£. fJ. simeon ?PHIJL
TY vg.,semion D, semeon R, symon M. iste4
erat D, e ἢ» iustus erat ζῷ. timoratus (εὐλαβής
21». sed N*KTII efc. εὐσεβής) : timens e, metuens
d, timens deum r. exspectans BSPNTX7*. consu-
lationem D?PLR(-nes) ; exortationem a, redemptio-
nem G4*., praece 6. hisrael D, israel GP vg. in
eo: in eum G(Z. super eum a 2) ; eo H ; in ipso
ΡῈ ὁ c 9 7, cum ipso ὦ. 7 sp. erat in eo sanctus
€ cum gr. plur.

26. et responsum acoeperat (accip. *PLO*R,
acceperit W) - xal ἦν αὐτῷ κεχρηματισμένον : re-
sponsum autem acc. G ócd ff1q r awr., κεχρημα-

τισμενος δεν D, resp. enim acc. e. ab ABECF
GHOOTXZ: a D3P*wIJKLMN'QRVWY vg.;
om. :P*. uissurum D,uisuram R. prius s: ud/ur
ex primam corr. H.

27. inuenit H*(in ex$.)). om. in spiritu T.
quum CO. introducerent R à. Ὁ» parentes eius
puerum iesum R; ἢ» parentes (γε eius) iesum
puerum Zez//. huti C. facerent 4 ea quae L.
saecundum L e/ «. a9. consuitudinem D.

38. accipit 3PLQR. ulnas (ullas R): manus
CT cef qaur.; manibus GJ ὁ r, alas d, am-
plexum a.

29. dimittis codd. P/ur. (dem. K) e vg.: dimittes
HOZ*(-tis Z?); dimite DP" LOR gu. ὃ e r.
pacem O.

30. hoculi C. salutarem G ὁ e ff,.

31. parasti 2» ras. Z ; praeparasti ?PH'OQR,
prep. DLT. hante C.

32. gentium: om. d εὐ D*.; oculorum ὁ ὁ
Zren. haer. iv. 7. Y (Mass. 235) Codd. Uoss. et af.
4. pleuis O*(corr. sax.) tue W. hisrael D,
israel P vg. ef 34.

33. erant TX. pater eius et mater codd. ἘΝ,

Uu2

320 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. Γ[π|. 34-40.

octoginta quattuor
quae non discedebat de templo

*! et benedixit illis symeon
et dixit ad mariam matrem eius
ecce positus est hic in ruinam ieiuniis et obsecrationibus
et resurrectionem multorum in is- seruiens nocte ac die
rahel ?3 et haec ipsa hora superueniens con-
et in signum cui contradicetur fitebatur domino
35 et tuam ipsius animam et loquebatur de illo
pertransibit gladius omnibus qui expectabant
ut reuelentur ex multis cordibus cogi- redemptionem hierusalem
tationes. 89 et ut perfecerunt omnia
3? Et erat anna prophetissa secundum legem domini
filia phanuel de tribu aser reuersi sunt in galilaeam
haec processerat in diebus multis in ciuitatem suam nazareth
et uixerat cum uiro suo annis *0 puer autem crescebat et confortabatur
septem a uirginitate sua plenus sapientia
3! et haec uidua usque ad annos et gratia dei erat in illo

eius mirantes de his quae dicebantur de illo. **et benedixit illos symeon. et dixitad mariam
matrem eius. ecce hic positus est in ruinam. et resurrectionem multorum in isdrahel. et
in signum quod contradicetur. *'et tuam ipsius animam. pertransiet gladius. ut reue-
lentur ex multis cordibus cogitationes. **et erat anna profetissa. filia fanuel. de tribu aser.
haec processerat in diebus multis. quae uixerat cum uiro suo annis septem a uirginitate
sua. *'et haec uidua. usque ad annos octoginta quattuor. quae non discedebat de templo.
ieiuniis. et obsecrationibus seruiens nocte ac die. ὅδ εἴ haec ipsa ora. stans confitebatur
domino. et loquebatur de illo. omnibus qui expectabant redemptionem hierusalem. ** et
cum perfecissent omnia. secundum legem domini. reuersi sunt in galileam in ciuitatem
suam nazareth. *'puer autem crescebat. et confortabatur spiritu. et inplebatur sapientia.

et d f cum gv. ὃ s. αὑτοῦ xal ἡ p. BD min. : pater
eius et mater eius R(elus sec.)9' cum gv. N*L etc. ;
pater et mater eius 3$; ioseph et mater eius GL, a
óécef fs* 12 ὃ aur. cum gr. AEGHKM ete,
ioseph et mater iesu 7; parentes eius T. hiis W;
om.L. que W. dicebatur R.

34. illis: illos BGIJMQR. simeon *PILWY
c£. semeonD. maria H. possitus PLR. hic
pos. est (οὗτος κεῖται) GL aócd ef r Bentl.
ruinam et: ^in G vg.c d 4 cor. uat.* om. in
sec. δ. om. in feri. QR. contradicitur L Zen.
(σημεῖον ἀντιλεγόμενον).

35. pertransibit codd. ῥίμν. et ῬΡΈΧΟ, ug. x ὃ et
-iuit MO : pertransiet BEFC?P"?GJ K QR (pertransi
et)TVX*Z SS. ioh. oxon. be d e f ff? 1 q aur., et -iit
a. exinras.P.

36. erat: t sup. lin. m. rec. Y. profet. OT, pro-
fetiza D:PLR, prophetesa G, prophetes Z*(-tessa
Z^), prophetis Zen//. filia is scriptum C. phanuel
(φανονήλ) A:PLOQY τ», et fanuel DFJRV : pha-
nuhel &HIWX, fanuhel BCGOK MMTZ ; fanuelis
T. azerD. hec Wef37.38. debus A*( ci A!
septem : -Uti- DRTW.

37. udidua terat Q& r, e/ 2» erat uidua eu.

husque C. o7. ad Y. octogenta ?PL, octingenta W,
hoctuginta C. oc. quatuor ?P*LP oz., -LXXXIIII-
DHR(ruxxxiim)T(Lxxxiinmn or)VZ. quatt.... ob-
secrationibus /7//. »εέρε. i» ras. scr. K. descede-
bat Y, discendebat D?P*vLR, desc. ΕΜ; discebat
G. atemplo ?P"9R. ieiunis »PLO(-t i sup. Jis.)
R. hobsecr. C ; obseruationibus FR ὁ, orationibus
adeg. seruiens: 1 deo D?P(swf. Jin. ist ras.)
LR gu/.; *dominoe. hacC.

38. hora T. ueniens G; adsistens gu. cf. in-
stans d, stans a ὁ f f,* / q r, adsit e, orans c; gr.
ἐπιστᾶσα. confetebatur D, confitebantur R. Ιο-
quib. O, loquebantur Y. que D. exspectabant
BP*KLMMZ:, redemptionem codd. Piwr. et vg.:
redemt. ACHMTXYZ; -* in Zentl. cum gr. AD
LXA etc. e? d δ. hierusalem (hir. R, iher. C,
ier. W): israel G vg. a r, israhelem L cf. iv τῷ
Ἰσραήλ al. aliq. Const. 3. 1. a, 130 Jat. ap. TiscÁ.
T. G. 8.

39. hut C; om. F. perficerunt G. saecundum
L. galileeom CD?PGLOR(i sw. /i9.)W. suam
om. 'T*( b cor-). nazaret T, nazà D.

40. confortebatur L, confortobatur D ; -4-aetate
P; spiritu f 9 ὃ σαν. et gr. AXTAAI etc,

II. 41—48.] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 321
*1 et ibant parentes eius per omnes annos et requirebant eum inter cognatos et
in hierusalem notos
in die sollemni paschae. * et non inuenientes regressi sunt in
*? Et cum factus esset annorum duo- hierusalem

requirentes eum
46 et factum est post triduum
inuenerunt illum in templo
sedentem in medio doctorum
audientem illos et interrogantem.
41 (- 2? Stupebant autem omnes
qui eum audiebant
super prudentia et responsis eius
48 et uidentes ammirati sunt,

decim
ascendentibus illis in hierosolyma se-
cundum consuetudinem diei festi
48 consummatisque diebus cum redirent |
remansit puer iesus in hierusalem
et non cognouerunt parentes eius
4existimantes autem illum esse in co-
mitatu
uenerunt iter diei

et gratia dei erat in illo. *' et ibant parentes eius per omnes annos in hierusalem. in die
solemni pascae. **et cum factus esset annorum duodecim. ascendentibus illis in hiero-
solyma secundum consuetudinem diei festi. *'et consummatis diebus cum iam redirent.
remansit puer iesus in hierusalem. et nescierunt ioseph. et mater eius. *'*existimantes
illum esse in comitatu et uenerunt iter diei. et requirebant eum inter cognatos et inter
notos. *' et non inuenientes eum. reuersi sunt in hierusalem requirentes eum. “ὁ et factum
est post triduum inuenerunt illum in templo. sedentem in medio doctorum. audientem et
interrogantem illos. *'stupebant autem omnes qui eum audiebant. super prudentiam et

responsis eius. € et uidentes eum. admirati sunt.

7» conf. et cresc. ὁ c 7» conualescebat et cresc. d,
corroborabatur adcrescebat e, e/ D*'. sapientiae
Z*(sed corr-). gratia: gloria M. cum illo D*
(in mg. )*P*OQX* gar.

41. parentes eius : ioseph et maria G cum a óc
f:(* mater eius) z. in fr. om. WP*(- mp.).
iherus. C, ierus. zz. diae C. sollempni D:POL
(-nis)R, solemni JNTPY, solenni $38. pasce TW,
pbascae D, phaschae ?P(h 27. ex5.).

42. quum CHO. factam H. es|l|set X*; fuisset
PFHLX?Y δ; παγὶς weriunt uett. cum (om. ἢ
facti (07. a) essent (sunt d 7) illi (ei 47) anni e£c. a
ὁ α 1 4; iesus LT c f, aur. duodecem ?P*;
ΧΙ DFGRW. — ascend. illis : et ascendissent G
b c ff, 7, et ascenderunt a, ascenderunt d e, et cum
ascendisset J. oz. in GKM'VW S. hierosolyma
(ἱεξροσόλυμα ACXTA etc. sed om. NBDL nin.)
BX*, ierosolima R cf. ad 4. 22: hierosolymam AtF
FGOGIJMM'QVX*Z et ihero. C, iero. P vz., ieroso-
limam W, hierusolynam HKO, -imam D?PLY ;
iherusalem T. saecundum L. consuitudinem D.
deei V*(e 2». exf.). festi: fecisti R. secundum
etc. ia habent d e habentes illum (eum 2) secun-
dum morem (consuetudinem 47) per diem festum
(diei festi d) azymorum cw» graeco D €xorres avrov
κατα To e8os τῆς εορτης rov αζυμὼν ; et azymorum
ad fin. a c.

43. consumm. .. . redirent om. ΡΥ 4 mg).
consummatisquae R ; et consummatis G 4 f 8, et

cum consummassent 4, e. c. consummati essent »,
e. c. fecissent e. cum(quum CO)redirent (n sv.
Jin. H): cum reuerterentur L d, et reuerterunt e,
cum iam reuersi essent r, reuertentibus illis a.
hyerus. H, iherus. C, ierus. vg. o0». non R.
cognou.-eum D. parentes: ioseph et mater
G » c f ff, (mater eius neque ios.)g x ὃ e gx. ACX
ΓΔ etc.

44. exestimantes ΗΘ, aesti, J ; putantes d, arbi-
trantes e, arbitrati a. o7z:. illum F. aesse C ; ovn.
Q. 2 esse illum R. uenierunt D. die H. et
notos: o». D; et natos FNT ; et adnotos Y ; - in
R.

45. inuenierientes D*(ieri ex$.). regresi ?P ; re-
uersi GLY Bent.ad fr δι om.in J. hierus D,
ierus. vg.

46. et fac. i» ras. Α. inuenierunt D, inuerunt
Y*(-*ne Y!) ilum:eum DA3P*eR. illos: illum
Z'. et se. testificantem Z*. interrogantem
sine add. codd. glur. et a 1 contra graecum: “Ὁ eos
CTW veg. Tisch. cor. uat. bc d fa ὃ aur.; «Ὁ illos
BDQRZ* e f q r «cf. gr. ἐπερωτῶντα αὐτούς.
Deficit P ad ii. 4 et infra multis locis mutilus
est.

47. 2 audiebant eum «oui! Bentl. cum. gr. ol
ἀκούοντες αὑτοῦ. prudentiam tFCD:3PFGOQRTW
(-ciam) ; intellecto 4, sapientia a. respon||sis A ;
responsiones 3P* cf. responsionibus ἐ 9.

48. uidentes: illum G; -* eum a d Bentl. cf.

522 EUANGELIUM SECUNDUM LUCA M.

(5-10 Et dixit mater eius ad illum
fili quid fecisti nobis sic?
ecce pater tuus et ego dolentes quae-
rebamus te
*? et ait ad illos
quid est quod me quaerebatis ?
nesciebatis quia in his quae patris mei
sunt oportet me esse?
9 et ipsi non intellexerunt
uerbum quod locutus est ad illos
8! et descendit cum eis
et uenit nazareth
et erat subditus illis
et mater eius conseruabat

[ 11. 48—11I. 1.

omnia uerba haec in corde suo

5? et iesus proficiebat sapientia

et aetate et gratia apud deum
et homines.

III. ! *9 Anno autem quintodecimo

imperii tiberii caesaris
procurante pontio pilato
iudaeam
tetrarcha autem galilaeae
herode
philippo autem fratre eius
tetrarcha itureae
et trachonitidis regionis
et lysania abilinae tetrarcha

et dixit ad eum mater eius fili. quid fecisti nobis sic. ecce pater tuus et ego dolentes
quaerebamus te. “ οἱ ait ad illos. quid est quod me quaerebatis. nescitis. quia in his
quae patris mei sunt oportet me esse. " et ipsi. non intellexerunt uerbum quod locutus
est ad illos. δ΄ et descendit cum eis. et uenit nazareth. et erat subditus illis. et mater
eius. conseruabat omnia uerba haec in corde suo. "*et iesus. proficiebat sapientia. et

aetate. et gratia aput deum et homines.

III. ! Anno autem quintodecimo imperii tiberii caesaris. procurante pontio pilato

uiso illo ὁ c ζ4 197 aur. &mmirati sunt (cf. Mt.
vii. 38 ADFOIKMM'TVXYZ2? : admir. sunt ΒΕ
CiPGHJ LOQRWZ?* yg. 7iscÁ.; expauerunt a óc
f 1 4 * awr., de mente facti sunt d; --et cum ui-
dissent eum expauerunt L. o». eius Y. δὰ
illum: ad filium Ὁ. filii AXPPLQRY. sio (οὕτως)
cum BED3IP"GHOJKNQRVWXZ vg.ócdef
ffs iq S aur. : om. ACYIP*FI()LMOTY ar. ecce
p. t. et ego: om. G a ὁ 7," 1; ecceenim r ; nam et
propinqui tui et ego e. dolentes { et tristes D"
GL gat. ad e 7. 1 q r et D?" οδυνωμενοι και λυπου-
μενοι. querebamus CRW.

49. quer. ΟΡ ΜΕ ; quaeribatis O, quaeritis ?P*.
2 quaerebatis me G d e ζ ὁ ὃ aur. Bentl. cum
ordine graeco. nescibatis *P*L, nescitis ez/. quia :
quoniam QR. hiis LW. patres Y. hoportet C.
esset R.

50. ipse R. e»». non D. loquutus CON'X. ad
eos D ve.

51. discendit AD?PFHOKLRY. cumillis DT.
uenit-«in L. nazaret C, natzareth D. erit G.
conserbabat O ; seruabat ?P. oss. uerba ?P* cf. τ.
19. hec W ; -conferens cor. μα."

52. ihesus C. proficiat R; profiebat L. se-
pientia et aetate (σοφίᾳ xal ἡλικίᾳ NABCXTA
etc.) cum BDIPIJMORT(etate)WX?Y Zar. Jat.
13171* vg. 7, δ: Ἱ act. etsapientaL aócd e
ff(-tiam) q r aur. et gr. DL; sapientia aetate AtF
CFGH(-am e? -em)OKMQVX*Z; sed et ase

aetate μέ etate. facile omitti fosset, aput F. οι.
deum L. omines H, omnes R ; hominem L.

III. 1. om. autem fr. T. quintodecimo:
xii- D... inperii C, imperi R. tyberii W4, tiberi BL,
tiberis R. cesaris W, cessaris DxPLR. procurrante
R. poncio W. pylatoCDLR; τὶ P*FFGLMOX*.
iudeam D?3P*eORW ; iudaea FGHMY,iudea ?P*L.
tetraroha ?z. ABFIKXMM'QVWXYZ vg.: tethrar-
cha CF, tethar. H, tetar. Θ, thetar. G, tethra. L,
tetra. DR; tetrarca ?P, thetarca O, tetharca J,
tetarca T. autem se... . tetrarcha sec. om.
G*(- im ima Pag. G'). herode ... tetrarcha
sec. om. D. om. autem sec. Ὁ. galileae t CiPG
HKOZ, -lee W, liae DR, -lae FLQ. erode O,
H|rode L. 2 herode gal. GQ. pilipo R. tetrarcha
sec. ABEPIKMN'QVWXYZ vg.: tethr. CF, teth.
H, tet. Θ, thetr. G, detharacha L, tetracha DR ;
tetharca J, thetarca ΟἹ, tetarca T. itureae (cf.
mattheus e/c.) AF CGIMV YZ, ituree T (it os. ΤῈ),
ituriae DH'OKWY(-ie), ityriae X^, iturae :PFLR,
ityreae X*: ituraeae BH*J NTO(-aee)Q vg. 7iscÁ.
et gr. τῆς 'Irovpaías. traconitidis »PLNTORT, thra-
conitidis ΞΕ, traconitidi H. regiones Z, regionibus
O; om. D. Defat B usque wu. 13. lysania AH
FOIKLMQVWX g.: lysaniam Z* (m eras.),
lysaniae O, lysiniae G ; lisania CD3PJMTR, lisaniae
H, lissaniae Y, elisania (fro etlis.) T. abilinae
codd. 9iur. (abilinie W) e£ vg. c ὃ et gr. CMVA etc.
αβιλινης: abilenae KMTO (n sup. πη). VXZ Q

I1. 2—8.] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 323

5 omnis uallis implebitur
et omnis mons et collis humiliabitur
et erunt praua in directa
et aspera in uias planas

? sub principibus sacerdotum
anna et caiapha
factum est uerbum dei
super iohannem zachariae filium in

deserto. * et uidebit omnis caro salutare dei.
30-0 Et uenit in omnem regionem ior- | Τίδ' 9 Dicebat ergo ad turbas
danis quae exiebant ut baptizarentur ab
praedicans baptismum paenitentiae in ipso

remissionem peccatorum
* sicut scriptum est in libro
sermonum esaiae prophetae
uox clamantis in deserto
parate uiam domini rectas facite se-
mitas eius

genimina uiperarum
quis ostendit uobis
fugere a uentura ira?
5 facite ergo fructus dignos paenitentiae
et ne coeperitis dicere
patrem habemus abraham

U

iudaeam. et tetrarcha galileae herode. philippo autem fratre eius tetrarcha itureae. et
traconitidis regionis. εἰ lisaniae abiliane tetrarcha *sub principibus sacerdotum. anna
et caipha. factum est uerbum dei ad iohannen. zacchariae filium in deserto. ὅ εἴ uenit in
omnem regionem iordanis. praedicans baptismum paenitentiae in remissionem peccatorum,
*sicut scribtum est in libro sermonum esaiae prophetae dicentis. uox clamantis in deserto.
parate uiam domini. rectas facite semitas eius. 5omnis uallis implebitur. et omnis mons et
collis humiliabitur. et erunt praua in directum et aspera in uias planas. *et uidebit omnis
caro salutare dei. "dicebat autem ad turbas quae ueniebant ut baptizarentur ab eo. pro-
genies uiperarum. quis ostendit uobis fugere ab ira uentura. facite ergo fructus dignos
paenitentiae et ne incipiatis dicere intra uos patrem habemus abrahaam. dico enim uobis.

(-aenae) awr. e! gv. N'EGHEL, e/c. αβιληνης ;
abilianae CD?PJLR εἰ abiliane QT, ablianae 2},
cum gv. D*aBuXuavgs et a ὁ e f r, abilianetis d.
tetrarcha /e77. AF-XPFIKMNT'QVXYZ vg.: tethr.
C, teth. ΟΗΘ, tetracha DR ; tetharca J, thetarca
O, tetrarca TW (a £z. 514. /in.), tethraca L.

3. Uoluit principe Bentl. cur gr. ἐπὶ ἀρχιερέως.
caiapha (καϊάφα NABLXTA etc.) cum AFHOQ
q aur. (caiapha) e£ caiafa M: caipha (καῖφα CD
tantum) Ἐς (caypha) DIP"?"GJKLNTOVWXYZ
vg.,aó6cd e(capha)/ ff; ὃ (super cauaa), caifa
SP*RT, chaipha I. dei (τοῦ θεοῦ) ACFMOQTZ
aóef 8 Bentl.: domini DIPGHOIJKLMRV
WXY vg. c d (nor D) f, g r aur. Ambr. iohan-
nem tFD:PHGJ KLMNTOQRVX?^, ioannem $ :
iohannen ACFGTYZ. zacharie W ; zacchariae
S" CFHJKO (zacca.) TZ; - et R. diserto D.

3. regionem iordanis : iordane T. predicans D.
babtismum DL(timum)R. poen. DR 2z.; pen.
?PL ef penitencie W. remisionem RY ; remissione
JZ.

4. inc.uers. 4 uox clamantis3B. siout: Ὁ scat R.
scribtumtF GOTXYZ. sermonemR. esaiae AtFF
(e.Mat.) GHOIJOXY?T wett.paeneomn., hesayae C,
aesariae Q*, essaiae R, esayae T': isaiae D?P(iss.)

KMN'VZIRSL c, issaieae L, isaie W. profetae
D?PLOR. clamantes L. diserto D. saemitas C.
5. omnes ualles O. inplebitur CD?PL, imple-
uitur O, inplebuntur G ; replebitur RZ*. omnes
sec. O (o sup. /in.). colles R. humiliauitur O.
erunt τ omnia L. derecta H, dirta L*(-rec ἐπ
71g. L') ; deserta /afsu Z*. asperas O*(s ffs. exf.).
planas - οἱ uidebitur maies domini Q r (maies-
tatis.)
6. uideuit O. nis caro zs ras. K. salutarem
GX a à d e ff,r aur., cf. ad ii. 30. dei Ὁ nostri
T:
7. decebat L, dicebant R. exibant W or.,
exiebat R ; exierant G. babtizarentur LR, babtitz.
D. a&bipso: coram ipso ὁ 1 g r, in conspectu eius
d e; ἐνωπιον avrov D?'; co DQ. genemina ?P*H*
(corr. P! HX ; generatio GLQ? 2.197; progenies
Jacdef. quid V, quod L. hostendit C. fugire
GOY. uentura: futura D?P*"?L(futra)QR, s»
autem. uett.;. correctio forsan ex graeco τῆς μελ-
λούσης ὀργῆς; sel ex Matt. iii. 7.

8. fructos GFHOX. dignus LY ; sequitur ras.
im P. poen. D ovg. pen. ?PLR, penitencie W.
coeperetis Y, caeperitis D, cep. W ; incipiatis 7 f;
ueletis T, uellitis a, δοξησθε T' 252, δοξητε L.; ex

324 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [11r. 8—14-

dico enim uobis quia potest
deus de lapidibus istis
suscitare filios abrahae
? iam enim securis ad radicem arborum
posita est
omnis ergo arbor non faciens fructum
exciditur
et in ignem mittitur.
100-19) Et interrogabant eum turbae
dicentes quid ergo faciemus ?
1! respondens autem dicebat illis
qui habet duas tunicas
det non habenti
et qui habet escas

similiter faciat.

12 Uenerunt autem et publicani

ut baptizarentur
et dixerunt ad illum
magister quid faciemus?

13at ille dixit ad eos

nihil amplius quam constitutum est
uobis faciatis

14 interrogabant autem eum

et milites dicentes
quid faciemus et nos?
et ait illis neminem concutiatis
neque calumniam faciatis
et contenti estote stipendiis uestris.

quia potens est deus de lapidibus istis suscitare filios abrahae *iam enim securis. ad radices
arborum posita est omnis ergo arbor. non faciens fructum bonum excidetur et in ignem
mittetur. 96ὲ interrogabant eum turbae dicentes. quid ergo faciemus. !' respondens
autem dicebat illis. qui habet duas tunicas. det non habenti. et qui habet escas. similiter
faciat. ? uenerunt autem et publicani. ut baptizarentur. et dixerunt ad illum magister. quid
faciemus. "ad ille dixit eis. nihil amplius. quam quod constitutum est uobis exigatis.
* interrogabant autem eum. et milites dicentes. quid faciemus et nos. et ait illis nemi-
nem concutiatis neque calumniam faciatis. sed contenti estote stipendiis uestris.

Matt, iii. 9; et neque peritis Q (270 et ne coep.)
abemus C. abracham LR, abraam D'T(habr.)W.
dico -- et M, enim: autem GL. uobis quia
in ras. K. quiha V; quoniam T. potest codd.
plur. ὁ ὃ aur. Bentl: potens est HOKMX vg.
(ton cod. caraf.)acd ef fal q v Iren. (ter) Ambr.
de: ex W. filius G. abrachae R, abrahe CT(habr.)
W, abrae D ; abracham L.

9. securus G. radicem (τὴν ῥίζαν) codd. iur.
vg.abdff,/g δ: radices CD:IP*GLRTV .S. ioA.
et corp. oxon. cum c e f r aur. arborum codd.
Plur. ὮΜΟ: arboris KXZG6 Ὁ. possita D:PLR.
ergo: enim KOZ. arbor: 4 bona Z*; «quae
DL. íatiens G; facit D. fructum ;si"e add.
AGH*MOPQXY a ff,* aur. Bentl. Orig. 4. 138,
129, Jr. Mass. 270 M.SS.: -- bonum (καρπὸν καλόν)
cf CDXSH'OIJKLWRTVWZ vg. ὁ cdef ff ἐφ
f δ; bonum ex Matt. iii. το ?rrefsisse uidetur ;
cf. Tisch. ad loc. exoiditur (κόπτεται) AGLMXZ
d Bentl.: excidetur CD: PHOIJKM'OPQRTV
WYvr.abcdef filgqrÜaur. Iren.l.c. in Ἐς
DiPIJKMOPQWXYZ vg. uett. biur.: om. AG
HONTRTV ὁ (igne), sed in facie ante ignem
excidere posset. mittitur (βάλλεται) AGMOX
YZ* d Bentl.;: mittetur tFCD:»PHOIJKN'PQR
TVWZ? vr. aócef fhnlg 9 aur. Iren. 1... Ad
hunc uersum explicit L.

Io. eum : oz. P*(--».). turbe W. fatiemus
G; *ut uiuamus G ρας. ὁ g; ut salbi simus αἵ
cum gr. D et syr. cu.

II. abet C ó/s. duas: .11. D. tonicas D3PR.
det -- unam G 4f. syr. cu. det unam ex eis. abenti
C, benti R. hescas C, aescas D.

12. uenierunt D. oz. autem et T. puplicani
D*PR. huti C. babtizarentur D?PR.

13. at(ad Oj)ille dixit ad eos(illos D* corr.
71g.): quibus ipse ait NT a. nichil W. hamplius
C. nihil ampl quam i»er //n. M. quam sine
add. AXPFHOOQY 9 καί: - quod (cf. τὸ διατε-
ταγμένον) BtF(nos CIDGIJKMMPTVWXZ vg.
uett. (aduersus quod 2); -- est C; om. R. costitutum
H ; praeceptum d e. faciatis : exigatis D f eguz., εἰ
7 nihil amplius exigatis quam e£. GN ὁ c d ff,
(amplius quod) 7 Φ r, n. a. egeritis e, n. plus exe-
geritis a; D*' μηδὲν πλέον πρασσεται wapa TO
διατεταΎμενον υμειν.

I4. interrogauerunt Ο ὁ cd ζ. 7 Φ 7. om.autem
FT. 2 autem interrogabant R. eum suf. Jin. R ;
illum &:P*KOVXZ cor. «a4.* beg δ. 7 nos (om.
et) quid faciemus N' a δ. illis ον». T*( -- 5g. ».
7€(.). concuciatis W. — calumnia Z*(eorr. Z5),
calumpniam W ; calumpniatis D. fatiatis G. οἵ
ftrt.; sed $ f ὦ contenti: sufficientes a d.
stipendis 3P, -tis R.

I1]. 15—23 1.]

15 Existimante autem populo
et cogitantibus omnibus
in cordibus suis de iohanne
ne forte ipse esset christus
16 (10. 1 respondit iohannes dicens omni-
bus.
Ego quidem aqua baptizo uos
uenit autem fortior me
cuius non sum dignus
soluere corrigiam
calciamentorum eius
ipse uos baptizabit
in spiritu sancto et igni.
7 (1^ 9 Cuius uentilabrum in manu eius
et purgabit aream suam

JAUANGELIUM SECUNDUM LUCAM.

325

et congregabit triticum in horreum
suum
paleas autem comburet
igni inextinguibili
1$ multa quidem et alia exhortans euan-
gelizabat populum.
19 (13. 2 Herodes autem tetrarcha
cum corriperetur ab illo
de herodiade uxore fratris sui
et de omnibus malis quae fecit he-
rodes
?? adiecit et hoc supra omnia
et inclusit iohannem in carcere.
31 (18..1) Factum est autem cum baptiza-
retur omnis populus

! sperante autem populo. et cogitantibus omnibus in cordibus suis de iohanne. ne forte

ipse esset christus.

" respondit iohannes dicens omnibus. ego quidem baptizo uos aqua. uenit autem fortior
me. cuius non sum dignus soluere corrigiam calciamentorum eius, ipse uos baptizauit in

spiritu sancto et igni.

" habens uentilabrum in manu sua. et purgauit aream suam. et congregauit triticum in
horreum suum paleas autem comburet igni inextinguibili. 18 multa quidem et alia exhortans

euangelizabat populo.

? herodes autem tetrarcha. cum argueretur ab eo de herodiade uxore fratris sui. et de
omnibus malis. quibus fecit herodes * adiecit. et hoc supra omnia. et inclusit iohannen in
carcere. !' factum est autem cum baptizatus esset omnis populus. et iesu baptizato et orante

15. existimantis R ; arbitrante NT a, sperante Καὶ
cum speraret e; expectantes d, gv. προσδοκῶντος.
oogitantibus: cogitationibus R. o0». omnibus
J. ioanne SQL. fortet D (t fis. ex$.). esset -- ct D.

16. respondens D. iohannis :P!K!OR ; ioannes
&(L; om. M. dixit D. o». omnibus M. orn.
aqua V. babtizo DR; baptizaui V. » baptizo
uos aqua Q; 2 uos in aqua baptizo NT; - in
paenitentia G(-am)N'Q(pen)R ga£. cum ab cd
fh r,inaquam paenitentiae e; - εἰς μετανοίαν
CD. uenit (ἔρχεται) BD:PGOIJKMNTQRVZ gut.
cod. caraf. cor. uat.*. Bentl. et uett.ad e f ffi* 4
7,0: ueniet AFCHOTWXY vg. Zisch., δὲ f! qr
aur. Erasm. om.meD. corigiam S, corregiam D.
calcjmentorum R, calceamentorum J cg. or. eius
S εἰ Zunia1534. ipse autem D. babtizabit D?P;
baptizauit BMNTOR(babt.)X. o».inB. igneW &.

17. ouius: et G Δ Φ; habens NT abef i r,et
ferens c. bentilabrum O. eius: sua DM acer.
om. et ?r. ΜῈ. purgabit FCD'PGHOIJKRVW
XZ vg.: purgauit ABMNTOT(r suf. Jin.) YZ*;
mundabit Q (emundet 7). haream C. congre-
gabit codd. 2,7. e! 9g.: congregauit BMM'OT
YZ*. tritticum tFCI*JOTXZ ; tritbicum s udtur
M; «suum ΒΕ. in horreum : o5. DT*; in orreum

T*v; in repositionem d. suum Ztf. sin. R.
paltas R. comburet (f. Aft. xiii. 30. 40) HMV
WX?Y vg. : conburet ze//.; om. D. inextinguibile
NT, inextinguiuili O.

18. exortans CIPGHRTYZ. euangelizaba' G ;
aeuanguelizabat D. populo CGOOQTW og. f /* ὃ.
2 populum euang. NT.

I9. herodis ?». D3P!GR. tetrarcha codd. Piur.:
tethr. C, teth. NT, tet. HO, thet. G, tetracha DR ;
tetrarca T, thetrar[ca] O, tetharca J. quum CO.
illo: eo NT. hrodiade R, herodiadae BY, herio-
diadem X. huxore C, uxorem X. o». et MT.
faciebat ga£. uoluit ἢ» quae fecit malis Bend. cf.
propter omnia quae fecit nequissima e, de omnibus
quibus f. malis d. e£ gv. (exc. N*) περὶ πάντων ὧν
ἐποίησεν πονηρῶν. | herodis sec. Ε gu/., erodis D.

20. et fr. om. M. super DGM'R veg., supera
O*(e exp.) et sec. Itt. mir. sup. lin. R ; om. Ὁ.
inclussit D. iohannem codd. e? $38, ioann. ST:
iohannen ABCTVZ. | in earcere (ἐν τῇ φυλακῇ)
AtFCIPHOMTXY SE cod. caraf. b d f fal r ὃ aur.:
in carcerem BDGIJKNTOQRVWZS 3B a c e 7.

21. om. est 2». D. babt. DR, baptizarentur Y*
(n ex?-). omnes O*, ihesu C. babtizato D, babtizati
R. horante C. opertum R. celum W.

XX

23

34

426

et iesu baptizato et orante
apertum est caelum
et descendit spiritus sanctus
corporali specie
sicut columba in ipsum
et uox de caelo facta est
tu es filius meus dilectus
in te complacuit mihi.
0*3) Et ipse iesus erat incipiens
quasi annorum triginta
ut putabatur filius ioseph
qui fuit heli
qui fuit matthat

EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM.

[1|. 21—25.

qui fuit leui

qui fuit melchi
qui fuit iannae
qui fuit ioseph

35 qui fuit matthathiae

qui fuit amos
qui fuit naum
qui fuit esli
qui fuit naggae

36 qui fuit maath

qui fuit matthathiae
qui fuit semei
qui fuit iosech

apertum est caelum. ?*et descendit spiritus sanctus corporali specie sicut columba super
ipsum. et uox de caelo facta est dicens tu es filius meus dilectus in quo bene complacui.
?! et ipse iesus erat fere annorum triginta. sicut extimabatur filius ioseph

I 2 3
filii heli filii melchi **filii matthatiae filii eslim
*fliimathi filiiianne filii amos filii nagges

filii leui filii iose filii naum

32. discendit D?PGINTR. speciae CGO. sicuti
C. columbam Ὁ, ipsum: illum ?P*9?, celo W.
facta: audita X*. inte 1 bene D e, in quo * bene f.
complacuit mihi ABtFJMOQYS3B, εἰ conpl.
m. CIPFGHOIN'RTXZ* awr.: complacui mihi
WS, conplacui mihi DKVZe e? compl. si» mihi
f 4 9, sensi e ; sed fro tu ea f. . .. mihi Jegwst wett.
ji«.filius meus es tu ego hodie genui tea ὁ cd
Df ir Hil. ter, codd. lat. ap. Aug. de cons. euang.
2. 31, Faust. ap. wg. contr. eundem 23. 2 etc., cum
graeco D vios pov € συ eyo σήημέρον γεγεννήκα ae.

33. ihesus C. wo/ui! ἢ erat iesus Pent]. cum
ff39 et ord. graeco, incipiens: om. NT e f, gv. 124
syr. sch. aeth. quaai (quassi R): fereNT ^c fs/0;
27 fere annorum xxx incipiens a ὃ (quasi). tri-
ginta: xxx tFDN'RTVWZ. ut: quod Góc faig
aur.,quir. putabatur: putaretur AY ; existima-
betur a, extimabatur /, uidebatur 4 g, uid. et
dicebatur ὁ; «esse DG ócde ff, 4q. Nomina
generationum ut habentur in d ad finem capituli
transcribsimus ;. uett. rell. cum codd. uwuig. wi
orthographia multum discrepent Dosuimus; Dlures
habent semper cum uuig. qui fuit £c ἐφ awr., filius
semper f/, r, filii e /, qui fuit e/ quibus e/ saepises
qui a; fniÀi] sufra ToU misi ad imit, qui fuit δ.
filius ^ ii e/ ass/e qui fuit iii ec. T. haeli C, eli
RT ὁ, elii e. or. qui f. heli q. f. matthat
(s. 24) c.

24. matthat BFOKMM'OTZ9418 ef paróar e.
ABEGH e£.: mathat ΝΟ, mattat AHY,
matmat J, mathtath C, matthath IX (μαθθαθ M);

4 5 6
36 lii mahat filii semei
filii matthatiu filii ioseph

matha Q, mattha ?P, mathae R, mathiae DG,
matthiae //, /, matheae a, matthei ὁ e 9, matthatiae
f. fuit se.: fui R. melci HT. qui f. iann. a4
q. f. menna x. 31, £ost q. f. lesse sw. 32 ον W.
iannae (ιανναι NBLA) ΑΞ DHIMRXY, iamnae
BCJZ : ianne ?PGKMOQVWS RT, iamne OTS,
anne g, annae e. iosech C.

35. matthathiae AtFH(-ia)OIJKMM'QXZ*9
3B: mathtsthiae C, mathathiae ὨΡΡΕ ΘΟ, ef
-thie TY, mattathiae VZ^, matathie W, mat-
thatiae G, matthiae BO* (mattahiae O*) ff, 75,
e*t. qui f. matth. q. f. àmosa ὁ ce /*, om. q. f.
matth. », sine auwctoritale graeca. hamos C.
nauum D3PQR, nahum C$, natum e, anum ff.
hesli 9' SQL, haesli C, hessi 3B, essau R, εἰ W,
eslim /, seddi a, sedi ὁ f, x, aedi e. naggae codd.
piur.: nagae R, nasgae X*, maggae H( forsan nag.
H*)O ὁ, nagge KQTW υρ., magge c, nange r,
nance a /*. .

26. maath codd. P/wr. (a sec. sup. lim. R):
mahath vg. 7 πελ., maathi D, maatha τ, maat
B, naath T, manat J ; o». q. f. maathaób cei*
sime auct. graeca. matthathiae codd. fiur. et 5 :
mathtathiae C, mathathiae D:PRY SQL, ef -thie
TW, mattathiae Vl, matathiae K, matthatiae G,
matath Ze, mathath Q; matthiae », matthiani ff,
90. GWwr.; 1 qui fuit iae Ὁ. semey C, symei JQ,
semeia a, semein ὁ e. ioseoh (ἰωσηχ NBLT efc.)
BCDGOGKMO*T ὁ et iosec ΑΞΡΗΥΖ c e, oseae
/*, osech x, osoch aws., osehc /A: ioseph tFIO,;
QRVWX vg. a f 9 ὃ et ἰωσηφ AXAAII, ioseth

11. 26—33.]

qui fuit ioda

?! qui fuit iohanna
qui fuit resa

qui fuit zorobabel
qui fuit salathiel
qui fuit neri

38 qui fuit melchi
qui fuit addi

qui fuit cosam
qui fuit helmadam
qui fuit her

3? qui fuit iesu

qui fuit eliezer
qui fuit iorim
qui fuit matthat

EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 327

qui fuit leui

30 qui fuit symeon

qui fuit iuda

qui fuit ioseph
qui fuit iona
qui fuit eliachim

31 qui fuit melea

qui fuit menna
qui fuit matthata
qui fuit nathan
qui fuit dauid

32 qui fuit iesse

qui fuit obed
qui fuit booz
qui fuit salmon

I 2 3 5 6
filii iudae filii nerim filii her filii leuui fili eliachim filii dauid
T'filiiohanna * filii melchi filii iesu — "filii symeon *' fili mele — **filii iesse
filii resa filii addi fili heliezer filii iudae fili mainan filii obed
fili zorobabel filii cosam filii ioram filii iosef fili matthata filii booz
filii salatiel filii elmodam filii matthat filii ionae filii nathan filii salmon

JNT. ioda (ἰωδα NBL efc.) codd. flux. et *P*O* ;
iuda BD3P"eKO*(iudae)RT(-de) VWX vg. a c 4,
iudae ὁ e f ff, / r; deinde additum est in C
"παρ recentiori qui fuit melec qui fuit mainan
qui fuit matha.

27. lohana W, ioanna ZST, iona KV, ionae 2,
ione g. ressa Q, rassa R, resae a ὦ, sarec e.
zorobbabel ?P, sorobabel Y, zorbba Q, iorobabel D,
hiorababel R e£ coníra w. 20 sorim με] zorim ?P!
QR ro iorim; om. /*. salatiel O*(-theilO*) T,
salathihel BCVZ, salathel D.

38. fuit sec. R. addi: dadi D, ado J, asdi e.
cosan IJNT &0L, cosa H, cusam t, chosam CYPKOZ,
cosae ὁ Φ x, chosae ὦ, caese e. helmadam (ελμαδαμ
NBL efc.) codd. flur. et -dan GIJNTT, -da X*,
elmadam D?PQR 38 $T 7, -dan 5' a, etmadam e,
thelmadam B, hermadam a, elmedae * : helmodam
(λμωδαμ AX AAII eic.) O*V aur., elmodam KW
Jf49; deinde fult R. her codd. fiur. et vg.: er
BJKOQR*TVWZabcff,1g r b,iere; et er. p
EHKSTA c/c. ; * filius zoses fs.

39. iesu ?/ene BD'PJKQVWZ vg.abcef far:
ihesu ACTY ; hiesu FGHOIMMTOX / aur. ; iessu
R; iose g ὃ cum graecis AEGHKM dq. féur.5 wide
ad Mt. i.1. haeliezer C, heliezer NTO, heliazer
G, elizer R. iorim: ioram 19, sorim R, zorim
3P!Q, zoris *. matthat (uarfPar B:GHM αἱ 2/ur-)
BJKOVZS3B /, mathat QTW S, mathtath C,
matthath IX, mattath ἘΡ ; matthad AEFHOMMY,

mattad G; mathae D, mattha ὁ, mathathiel R,
matal e; matthatae a, matthatam c, matthim 2,
matthan g cn gy. T 1 aJ. fasc. ματθαν.

30. simeon :PHOKNTTW 2g., semeon DQR,
symae ὁ. iosep T. eliachim AtC'?PGHI*JRW
XY εἰ hel. ΟΖ, hael. C: heliachin M^, eliachi B;
eliacim 9QKMQT*98, hel. V; eliakim S£ 73i:scA.
cum graeco ἐλιακείμ. — om. qui fuit el. sesgue ad
qui fuit mennas s. 31 D.

31. melea (μελεα)ὴ: melcha 3SP*JORT63hS
as»., melca €. cod. caraf., mecha φαΐ. et Chron. 458
af. Tisch. T. G. 8 μελχεα; melsiuae f. 091. qui
fuit meleaa ὁ e /* x. mennae Z; menan KW g,
enam a e /* r, enan ὁ cum gr. pevay Τ' sinesc. ;
maenan V, cf. C ad. «. 26, mainan f, aenam ff,
cum er. μαῖνγαν EGHK e£. matthate AC':P*HM
MTOXY, matata W, mathatia T, matthatiae G:
matthatha GZ6 18 73iscÀ., mattatha (2v. 2/wr. ματ-
ταθά) BIK, mathatha 3L, mathtatha C, mattathi
V, matthathia J, mathathia ?P'Q, mathathiae R,
mathathiam D. natham DoP"*"90O; natha ?P*;
mattan g. nathan...gesse i» as. T.

32. lessae B, gesse Τὶ eseiae e; Aic segwstur qui
fuit ianne. .. menan i» W ; widead τι. 24. obedh
C, iobed c ; obeth DGRT a ὁ f 1 q aur., iobeth ὃ.
boos (Boó( EGHK etc.) codd. $iur. (bohoz C) et
ve.: boos DQ, bos R eum gr. Boos NPABDL efc.
qui fuit naasson i» γι. B. nahasson C, naason
ZPHOWY, nason R.

Xx2

328 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM.

qui fuit naasson

?3 qui fuit aminadab
qui fuit aram
qui fuit esrom
qui fuit phares
qui fuit iudae

34 qui fuit iacob
qui fuit isaac
qui fuit abraham
qui fuit tharae
qui fuit nachor

35 qui fuit seruch
qui fuit ragau
qui fuit phalec
qui fuit eber

III. 3238.
|

qui fuit sale
36 qui fuit cainan
qui fuit arfaxat
qui fuit sem
qui fuit noe
qui fuit lamech
81 qui fuit mathusale
qui fuit enoch
qui fuit iared
qui fuit malelehel
qui fuit cainan
3$ qui fuit enos
qui fuit seth
qui fuit adam
qui fuit dei.

I 2 3 4 5 6
fili naasson filii iudae filii nacor filii sale filii lamech filii cainan
3flii aminadab'*filii iacob — "filii seruch **filii cainan "filii matusale 88 filii enos
filii aram filii isaac filii ragau fili arfaxad ^ filii enoc filii seth
filii esrom filii abrahae filii falech filii sem filii iared filii adam
filii fares filii thare filii eber filii noe filii maleleel filii dei

33 amminadab D. aram BC(haram)DIJ NO»
QRTVWX vg. cum gr. uide infra: aran A&:PG
HOKMO*YZ; -qui fuit ioaram 2, - fili irram e,

*- ioram δ, 62 gv. τοῦ ἀρὰμ τοῦ ἰωρὰμ KMSVAA etc.

sed Tisch. T. G. 8. τοῦ ᾿Αδμεὶν τοῦ 'Apyel cum NB
LXT a. ma., sed T. ἀρὰμ simpliciter ADEGH ete.
esdrom G, esrum D, esram R, asrom Q, esron z».,
hesron C. fares Q. iude TW.

34. isac *PRZ, issaac D, ysaac W, ysahac C.
abracham QR, abraam DT ; abraha X ; abrahae
IKNTO'VZ vg. f f» -he O*W. tharae ABE'CG
HMNMTOQVX, tarae Z: thare DiIPOIJKRTWY
Vg. 735cÀ., iarae e.

35. seruc R, sarug og. ragauh C, raugau R,
nagau D ». phaleo ($aAex NBDL εἰς.) cum ABD
HOJXY, falec M e ὦ, falac R, phalech CPG
OW, palech tF, falech ONTT /, phaleh I: phaleg
FKVZ vre., faleg Q a ef φαλέγ AEGHKM ek.
heber tFCW vg., aber /. salae CFIX, sala Q,
salec à.

36. cainan (xaivap ue] καῖναν) BDIPFGJKM'O
QRTVWZ vg. Tisch. cf. 4. 37: chainan A&HOI
MXY(chainnan Y*), chaynan C; thamon e. . ar-
faxat AC(-ath)PFGHOKMMQRTXY εἰ ar-
phaxat tFJOVWZ : arfaxad BDI, arphaxad vr.
Tisch. cum gv. ápqatáb. sem : seth e. noae GR.
lamec QTW, lamach F, lameth J e, lameci a.

. 37. mathusale D3PHNTQR στρ, e? mathusalae
BECOIMVX: matusdle JKO*W, -lae FGT;

——9

matthusale AO*Y, -1ae Z. aenoch C, henoch vz.,
enoc FQRY. ia&red (lapeb) codd. plur. et vg. et
iered D, iored Q: iaret KVZ 4 az7., iareth CXPGR
*, ef laper NB*; alet 6, zareth f. malelehel
AtFFHIXY, malahel D, melehel C: maleleel
B:39JKMM'VZ, maleeleel Q, malaleel OW vrg.,
maleel G a, malleel T, malelel R f, malelehec g,
o9 e. cainan codd. piur. ef vg. caynan T;
chainan &' HOX, chaynan C.

38. aenos C, henos vg. setth H*, sedth H';
set Q; sem. dei: «generationes LXxv K!Z'e;
*LXXv &F.

Nomina generationum in d: filius «von ioseph,
qui fuit iacob, q. f. matthan, q. f. eleazar, q. f. eliud,
q. f. iachin, q. f. sadoc, 4. f. azor, q. f. eliacim, q. f.
abiud, q. f. zorobabel, q. f. salathiel, q. f. iechoniae,
q f. ioacim, 4. f. eliacim, q. f. iosia, 4. f. amos, 4. f.
manasse, q. f. ezecia, q. f. achas, q. f. ioathan, q. f.
ezecia, q. f. amasiu, q. f. ioas, q. f. ochoziae, q.f.
ioram, q.f. iusafad, q.f. asaph, q.f. abiud, q.f.
roboam, q. f. solomon, 4. f. dauid, q. f.iesse, q. f. obed,
q. f. boos, 4. f. salomon, 4. f. naasson, q. f. aminadab,
q. f. aram, 4. f. asron, q. f. fares, q. f. iuda, q. f. iacob,
q. f. isac, q. f. abraham, q. f. thara, q. f. nachor, q. f.
seruc, q. f. ragau, q. f. phalec, q. f. eber, q. f. sala,
q. f. arphaxad, q.f. sem, 4. f. noe, q. f. lamech, q. f.
mathusala, q. f. aenox, q. f. iared, q. f. maleleel,
q. f. ainan, q. f. aenos, q. f. seth, q. f. adam, - f.
dei.

IV. 19.] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 329

IV. ! 05-2 [esus autem plenus spiritu
sancto
regressus est ab iordane
et agebatur in spiritu in desertum
2 diebus quadraginta
et temtabatur a diabolo. tibi dabo potestatem hanc
(1.3) Et nihil manducauit in diebus uniuersam et gloriam illorum
illis quia mihi tradita sunt
et consummatis illis esuriit et cui uolo do illa
3 dixit autem illi diabolus ' tu ergo si adoraueris coram me
si filius dei es dic lapidi huic erunt tua omnia
ut panis fiat * et respondens iesus dixit illi
* et respondit ad illum iesus scriptum est dominum deum tuum
scriptum est quia non adorabis et illi soli seruies.
in pane solo uiuet homo ? Et duxit illum in hierusalem

sed in omni uerbo dei.
5 Et duxit illum diabolus
et ostendit illi omnia regna
orbis terrae in momento temporis
9 et ait ei

IV. ! Iesus autem plenus spiritu sancto regressus est ab iordane et agebatur in spiritu
in desertum ? diebus quadraginta. et tentabatur a diabolo. et nihil manducauit in diebus illis.
et consummatis illis diebus postea esuriit. *dixit autem illi diabolus. si filius dei es dic lapidi
huic. ut panis fiat. *et respondit ad illum iesus dicens. scribtum est. quia non in pane solo
uiuet homo. sed in omni uerbo dei. ? deinde duxit illum in hierusalem. et statuit eum super
pinnam templi. et dixit illi si filius dei es mitte te hinc deorsum !? scribtum est enim. quod
angelis suis mandauit de te ut conseruent te. ! et quia in manibus tollent te. ne forte offendas
ad lapidem pedem tuum. 15 et respondens iesus ait illi. scribtum est. non temptabis dominum
deum tuum. ^et duxit illum diabolus iterum in montem excelsum. et ostendit illi omnia

IV. 1. ihesus /ee C. plenus: om. V; ταῦ
X*; cin Χο, sanoto: ifa À non saucto μέ Iegit
Tisch. regresus PR. hab C; a N'O**QRW ze. ;
om O*. ihordane C. aiebatur B. in f».: hab
C,a D. in desertum (els τὴν ἔρημον gr. iur.)
ABtFD(dis.):P*»«J KMQRV WY SQL cod. caraf. et
€ € (eremum) / 7 δὲ : in deserto CIPP*GHOIN'OT
XZ(dis)93B8 a ὁ d f,4 r δ᾽ aur. et gr. ἐν τῇ
ἐρήμῳφ NBDL.

2. tin ad init. Q. quadragenta ?P ; xL. DOR
VWZ. temtabatur AM'TXYZ: tempt. BEFCD.P
GHOIJKMOQRVW Zisch.; tent. vg. diabulo
BCD?PIRY, nichil ΝΥ. manducabit HZ. illis
fr.: his Q. consumatis G. hesuriit C, essuriit D,
essurit R.

3. illis R. diabulus CD?P*, zabulus ?P!Q, sabulus
R. 2-es dei (εἶ τοῦ 0.) Bent/. dic ut hii lapides
panis fiant T e d. ut lapides isti p. fiant d r awr.
eum er. D 31**.

4. et om. ἃ. respondens Tg e. ad illum: illi
T. scribtum tFGOTXYZ. est--enim R. Ὁ» solo
pane OT ze. uiuet (ζήσεται omnes Aic et Matt.)
ABE?P*GHIKMOVXYZ*'Ta Bentl. abcd f f,i*
q r aur.: uiuit CDIP!OJNTORTWZ!S SL e 7. ὃ
(ζήσεται A).

5. uersus 5-8 Post 9-12 fonunt G ócflgr

Amór. Iuc. ut cum Matthei ordine concordent, non

autem d e χδ: a sila habet τ. 5 adduxit eum
hierusalem et statuit eum supra pinnam templi,
deinde pergit nostro ordine, et. iterum wu. 9 et
adduxit illum in hierusalem et statuit illum super
pinnam templi. os.illum R. diabolus (diabulus
CiP*, zabulus D?P! QR) sse additamento codd. ei.
cum asr.et gr. WBL enti: * inmontemaltissimum
HOM c (v) Hi. in Ps. 2, Ambr. [uc.; -- in montem
excelsum W vr. 7, (in exc. m. nimis) g δ( τ ualde) ;
* in montem altum 4 ff, 4 supra montem e;
* εἰς ὅρος ὑψηλόν uel ὑψηλὸν λίαν gr. Mur. ex
JMt. iv. 8. hostendit C. illi: ei W. horbis C.
terre W.

6. ei: illi DKVWXZ vg.; ad illum G gu., e?
*diabolus C. huniuersam C. illorum: eorum
GO* (sed corr.) W. michi W. sunt: ποτ est
Bentl. uoluero ΡΟΝ gu. dó R. illam T
(enti).

7. ergo (uero Q, ero R) siste addit. codd. 9ur.
TQ cd8aur. cum graeco: * procidens AYS S ;
et 8i -- procidens G a? e (prostratus) f f. 1g v Zren.;
δὲ *cadens Q. hadoraueris C. o».coram G. me
tet R"?, 05. tua D. erunt tua omnia: uou:
erit tua omnis (cf. s«. 6) Bentl.

8. scribtum BE'X*YZ. est --enim D. hadora-
bis C, adouis O* (ra swferscr.).

9. dixit R. illum: eum R. os. in ?P*( 4- »sg-).

330

et statuit eum supra pinnam templi
et dixit illi
si filius dei es mitte te hinc deorsum
10 scriptum est enim
quod angelis suis mandabit
de te ut conseruent te
1! et quia in manibus tollent te
ne forte offendas ad lapidem pedem
tuum.
1? Et respondens iesus ait illi
dictum est non temtabis
dominum deum tuum
18 οι consummata omni temtatione dia-
bolus recessit ab illo usque ad tem-
pus.
4 (17-2) Et regressus est iesus in uirtute
spiritus in galilaeam

EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM.

[1v. 9—18.

et fama exiit per uniuersam regionem
de illo
15^ et ipse docebat in synagogis eorum
et magnificabatur ab omnibus.
16 (18. 10) Et uenit nazareth ubi erat nu-
tritus
et intrauit secundum consuetudinem
suam die sabbati
in synagogam
et surrexit legere
"et traditus est illi liber prophetae
esaiae
et ut reuoluit librum
inuenit locum ubi scriptum erat.
18 Spiritus domini super me propter quod
unxit me
euangelizare pauperibus misit me

regna mundi. in momento temporis. *et ait ei. tibi dabo potestatem hanc uniuersam. et
gloriam illorum. quia mihi tradita sunt et cui uolo do illa " tu ergo si procidens adoraueris
me. erunt tua omnia. *et respondens iesus dixit illi. scribtum est dominum deum tuum
adorauis et illi soli seruies. '* et consummata omni temptione. diabolus recessit ab illo usque
ad tempus. Met regressus est iesus in uirtute spiritus in galileam. et fama exiit per uni-
uersam regionem de illo. ? et ipse docebat in synagogis eorum. et magnificabatur ab omnibus.
* et uenit nazareth ubi erat nutritus. et intrauit secundum consuetudinem suam die sabbatho
in synagogam. et surrexit legere. "" et traditus est illi liber hesaiae prophetae. et ut reuoluit
librum inuenit locum. ubi scribtum erat. !* spiritus domini super me propter quod unxit me

hierus D, iherusalem C, ier. W vg. super DP*HW
vg. pinnaculum RW cor. wat. fag. wom wett.;
fastigio e. wolust 7» es dei Bentl. cf. «. 3. mitte
te: mittite M; mit|te D. ^om. hino W. dehor-
sum C.

Io. scribtum tFGX*YZ, scripsitum R* (si exf.).
quod : quoniam W. hang. C, angu. D. mandabit
(ἐντελεῖται cf. Mt. iv. 6) ACHOKTY cod. caraf.
ὁ d Bentl.: mandauit BE'"D:PG(-uid)IJMM'OPQ
RVWXZvg.acef/ faq 8 (non A) aur. om.
de te R* (t sax.). £ost te fr. ras. trium litt. 0.
conseruen* T ; custodiant D a d 2 ὃ (custodire uel
seruare).

11. et ad init. om. DOR. manibus 1 tuis QR ;
4^suis SP"*, tollant DZ. lapide CGT.

12. 8it: dixit X*. illis Ὁ. temtabis AO(-uis)
TXYZ : tempt. γε. (tept. K) 7YscA., tent. ve.

13. omnia HV*(sed corx.)Y. temtatione AK
TXYZ: tempt. rej Tisc., tent. tg. diabulus
BD?PIR. discessit ΚΤ. illo: eo R. husque C.

14. regressus est (ὑπέστρεψεν) codd. Paene omn.
et vg.: egressus est AB(om. es RY ὁ x Ambr. luc.

afud Sabat. iesus-a D* (sed. corr.). galileam
CD9PGHORW, galilaea Y. por: in D" Q.
huniuersam C.

I5. sinagogis ?PR, synago- D. magnif-
ca* tur T, magnificabantur R. hominibus Z*,
corr. Z?.

I6. nazaret TZ. hubi C. consuitudinem DR.
om.suam T. diae C. sabbathi 53$.
ΟΖ, synago- D, sinagogam PR.
(corr. Z^).

I7. prophete W, profetae D:POR. essaiae R,
esayae T, esahyae C, isaiae D3P(iss.) KMVZ3R 0L
σέ 7 isaiae proph. W (ysaie prophete) vg. (es. 5).
em. ut QRTZ*(--Z). reuolbit CT. loco Y;
librum Jagsw C. hubi C. scribtum tFGOXYZ.
erit G, est R, est erat D. erat scriptum Ν᾽ ac
der Bentl. et gv. ἦν γεγραμμένον.

18. propter: eo gu£. hunxit C; uncxit :PWTR
VZ. aeuanguel. D. missit D?£PR. me Μη. Ὁ
sanare contritos corde GQVW vg. cor. wat. f (δ)
Jren. ef gv. ἰάσασθαι τοὺς συντετριμμένους τὴν
καρδίαν AW'TAAII ec.

lugere Z*

]V. 19-25.}

19 praedicare captiuis remissionem et
caecis uisum
dimittere confractos in remissionem
praedicare annum domini acceptum et
diem retributionis
? et cum plicuisset librum
reddidit ministro et sedit
et omnium in synagoga oculi
erant intendentes in eum
31: coepit autem dicere ad illos
quia hodie impleta est haec scriptura
in auribus uestris.
33 (0-1) Et omnes testimonium illi dabant
et mirabantur in uerbis gratiae quae
procedebant
de ore ipsius
et dicebant nonne hic

EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM.

331

filius est ioseph?
38 (20.10) Et ait illis
utique dicetis mihi hanc similitudinem
medice
cura te ipsum
quanta audiuimus facta
in capharnaum
fác et hic in patria tua.
^ (21-1) Ait autem amen dico uobis
quia nemo propheta acceptus est in
patria sua.
35 (22. 10) Tr ueritate dico uobis.
Multae uiduae erant
in diebus heliae in israhel
quando clausum est caelum
annis tribus et mensibus sex
cum facta est fames magna

euangelizare pauperibus misit me sanare contritos corde ?? praedicare captiuis remissionem.
et caecis uisum. dimittere confractos in requiem. praedicare annum domini acceptum et
diem retributionis. 9 et cum plicasset librum reddidit ministro et sedit. et omnium in syna-
goga oculi. erant intendentes in eum. ? coepit autem dicere ad illos. quia hodie impleta est
haec scribtura. in auribus uestris ? et omnes testimonium perhibebant illi. et mirabantur in
uerbis gratiae quae procedebant de ore ipsius. et dicebant. nonne hic est filius ioseph.

35 et ait illis. utique dicetis mihi hanc similitudinem medice cura te ipsum. quanta audi-
uimus facta in capharnaum. fac et hic in patria tua. **ait autem amen dico uobis quia nemo
propheta acceptus est in patria sua. * ueritatem autem dico uobis. quia multae uiduae

19. tet ad init. &. predicare óis D, fr. T.
eaptibis C, cabtibis T. remisionem fz. P. cecis
W. uissum D, diuisum :septe R; -restituere
GQ e. demittere FKR. | in remissione (Jent/.)
cus gr. ἐν ἀφέσει ; in requiem GQa ef fJ. om.
annum domini G. retribuitionis R ; redditionis
à φ, redemptionis a. εὖ diem retr. om. d ὃ
(Bentl) cum graeco; sed - καὶ ἡμέραν dvramo-
δώσεως 229** cum nostris, ex Esai. lxi. 2.

30. quum HO. cum plicauisset *PO, c. plicasset
& MX f, c. plicasit G, c. conplicuisset DQ; reuol-
uens a, uoluens d 8. reddedit O* (corr. sax);
reddit DX. οὗ sec. om. R* (sax. omnia R.
sinagoga ?PR, synagogam X* (m erasa), synagó D.
hoculi C. 7 erant oculi G ὁ.

a1. caepit D, cepit W. quia: quod F. hodiae
C. inpleta CDzPGOR. hec W. scribtura tFGI
OX*YZ. » scriptura haec (Jen/l.) τα ἡ γραφὴ αὕτη.

22. illi: illud D. dabant: reddebant G ὁ c (e)
fair; perhibebant/ gratie W; illius ΞΡ. que
RW. hore C. ipsius: illiusO. Ὁ» est filius D'PGJ
ΜῸΤ vg. ὁ cf fq r aur. om.est R* (1 sax).

33. hutique C. dicitis FD3PHKQRX e; sed
gr. omn. ἐρεῖτε. michi W. solet ἢ» simil. hanc
Bentl. cum gr. curatum R* (superscr. te sax.).
ipsum - dixerunt pharisei ad iesum cor. wa£.* non
sg. audimus O. chapharnaum Z, ceíamaum M,
capharnauum 3P*, caf, R. 2 hic et Q. in sec.:
nix ras, À. patriam tuam G e.

24. αἱ: dixit G a ód (e εἰ om. qui& nemo
«sque dioo uobis w.25). autem: eis T; iesus
Z* (sed. corr.). profeta POR ; om. D. patriam
suam G f

25. uidue W. fuerunt Góce/ f,/ qr. haeliae
GO, helie ΝΥ, eliae eg. isral Y, hisrael D, israel
vg. om.inisr T. quanto R. elausum tFD:PG
HOeIKN'QVWXZ vg.: clusum ABCFJMORTY.
om.est Pr.NT. celum W. tribus: 111. D. 7 tribus
annis H. sex: .UI. D; *et Ὁ. quum (ΗΘ;
om. D; -cü sup. Jin. R***, faote est (ἐγένετο)
cum ACDFGHOJMQRTY ade ff,19 v: facta
esset BEF:PIKM'OVWXZ vg. c f/ B aur. Íamis BtF
CS?PFGORT. omni terra: omnem terram J;
terra | ni terra /ass C.

332 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [IV. 25—34.

erat aedificata
ut praecipitarent eum
?' ipse autem transiens
per medium illorum ibat.
81 (28. 8) Et descendit in capharnaum
ciuitatem galilaeae
ibique docebat illos sabbatis.
32 (34. 2) Et stupebant in doctrina eius

in omni terra
26 et ad nullam illarum
missus est helias
nisi in sareptha sidoniae
ad mulierem uiduam.
ΣΤ Et multi leprosi erant in israhel
sub helisaeo propheta
et nemo eorum mundatus est nisi ne-

man syrus. quia in potestate erat sermo ipsius.
** Et repleti sunt omnes in synagoga ira | 38 (25. 9 Et in synagoga erat homo ha-
haec audientes bens

daemonium inmundum
et exclamauit uoce magna ?*dicens
sine quid nobis et tibi iesu nazarene?
uenisti perdere nos?
scio te qui sis sanctus dei

29 et surrexerunt et eiecerunt
illum extra ciuitatem
et duxerunt illum usque ad supercilium
montis
supra quem ciuitas illorum

fuerunt in diebus heliae in israhel. quando clausum est caelum annis tribus et mensibus sex.
cum facta esset famis magna in omni terra *et ad nullam earum missus est helias nisi in
sarepta sidoniae ad mulierem uiduam. “7 εἰ multi leprosi erant in israhel sub elisseo pro-
pheta. et nemo eorum mundatus est nisi neaeman syrus. 23 εἴ repleti sunt omnes furore in
synagoga audientes haec. ?*et exsurgentes eiecerunt illum extra ciuitatem et duxerunt
ilum usque ad supercilium montis. supra quem ciuitas illorum erat aedificata ut praecipi-
tarent eum. P ipse autem transiens per medium illorum ibat. ?'et descendit in caphar-
naum in ciuitatem galileae et erat docens eos sabbatis. ? et mirabantur in doctrina eius quia
in potestate erat sermo ipsius. ?*et erat in synagoga homo habens daemonium inmundum.
et exclamauit uoce magna ** dicens. quid nobis et tibi iesu nazarene uenisti perdere nos.

26. eorum Z*, i» illorum deinde ἐμ illarum
corr. Z!., misus RY. om.estR*(-4sax). elias
vp. sareptha ABSH'OIKMOVWKXYZ, saraptha
HJ: sarepta D:PFMQ vg. 7Ysch. et gr. plur.,
sarapta C, sarabta T, serepta G, sirepta R.
sidoniae cum. BEF:PFGH*IJKMM'ORT(-je) VW
XZ vg., εἰ syd. CDH*"OQ:: sidonae Y, sydonae A.
ad: et R. uiduae G* (-am 4077..).

27. hisrahel C, hisrael D, ishl G, israel
v£.; hierusalem gu4 helisaeo ABFHJKVXY,
elisaeo 2g.: heliseo tFCXPGOIM*NTWZ?, eliseo
OT, eleseo Q, helesio R, helisio Z*; helesseo
D, helieseo M**, profeta DX»POR. eorum:
illorum 3P. neman codd. ῥέμγ. ef nema Y:
neeman T c5 gr. EFMSUVA etc. νεεμάν ;
neaman H*, naaman H!OW core. sirus
TY.

38. sinagoga "PR. hec W. 7 ira in syn.
audientes haec Besn//. cum ord. graec.

29. eicerunt F, iecerunt ΚΕ, iecierunt D? P, ege-
cerunt C. illum: illud D* (sed corz.). om.extra
ciu. et dux. illum D. husque C; om. T. ow.

δὰ R. super cilium Y, supercilicium QR*. super
:P"9JP vg., supera Of quem: quod T», illorum:
eorum G ὁ g, ipsorum a c 7. 17. hedificata C,
edificata W. precipitarent D. Deficit R. sesque
viii. 38.

30. transiit . . . et abiit G ὁ g, e/ transiit . . . et
ibat c / r.

31. discendit D»PIOY. 0o5.in Q. caphanaum
O, capharnauum ?P*, cafarnaum MZ; - in D.
galileae tCD:PGKOVYZ, galilee W. illos :
eos M. sabbathis 938.

32. doctrinam GX ; doctrinis P*?, eius τ et J.
ipsius: eius ΡΟ ὁ ὁ eff, /qaur.

33. sinagoga ΗΝ; «eorum D. demonium
D:PW. immundum vog. 77scÀ.

24. om. sine DGQT cum abcdef ffilqyv aur.
et gr. D min. iesus Y. nazarenae CY, natzarene
D. om. te tFDOX*Z cor. uat. qui sis (τίς εἶ cf.
ad Με. i. 24) codd. et vg. eta cf 4 aur.: quia sis
NT T* (qui T*) ; quis sis J, cf. quis es ὦ 5, quis es tu
€ ffs; qui sis tu es Gó r; quia tu es D, qui es g.
sanctos G ; christus D.

IV. 35—41.]

35 et increpauit illi iesus dicens
obmutesce et exi ab illo
et cum proiecisset illum
daemonium in medium
exiit ab illo nihilque illum nocuit
36 et factus est pauor in omnibus
et conloquebantur ad inuicem dicentes
quod est hoc uerbum
quia in potestate et uirtute
imperat inmundis spiritibus et ex-
eunt ?
31 et diuulgabatur fama de illo
in omnem locum regionis.
88 (26. 2) Surgens autem de synagoga
introiuit in domum simonis
socrus autem simonis

*-

EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM.

333

tenebatur magnis febribus
et rogauerunt illum pro ea
3? et stans super illam imperauit febri et
dimisit illam
et continuo surgens ministrabat illis.
40 Cum sol autem occidisset
omnes qui habebant infirmos uariis
languoribus
ducebant illos ad eum
at ille singulis manus inponens curabat
eos.
41 (27. 8) Exiebant autem daemonia
a multis clamantia et dicentia quia
tu es filius dei
et increpans non sinebat ea loqui
quia sciebant ipsum esse christum.

scio te qui sis sanctus dei. *^et comminatus est ei iesus. dicens. ommutesce et exi ab illo.
et iactans illum daemonium in medium exiit ab illo. nihil illum nocens. **et factus est pauor
in omnibus et conloquebantur ad inuicem dicentes. quod est hoc uerbum. quia in potestate
et uirtute imperat inmundis spiritibus et exeunt. *' et diuulgabatur fama de illo in omnem
locum regionis. ὅδ surgens autem de synagoga introiuit in domum simonis.

socrus autem simonis tenebatur magnis febribus. et rogauerunt illum pro ea. ??et stans
super illam increpauit febri. et dimisit illam. et confestim surgens ministrabat illis. ** cum
autem sol occidisset. omnes qui habebant infirmos uariis languoribus ducebant illos ad eum
ile autem singulis manus imponens curabat eos. *'exiebant autem et daemonia a multis
clamantia et dicentia quia tu es christus filius dei. et increpans eos. non sinebat ea loqui quia

35. illum ?P*eH!OMW og.; illo Bent]. obmu-
tescoe BH'CD?PG(-tisce)9IJ KNTOP(-tescere)V vg.:
omm. AHMQTWXYZ. om. et sec. Z*( Zh).
exii σαί. de illo CT ; ab eo vg. ; ab homine Z*
(corr. Z*) gat*. et oum... exiit ab illo oss. V*,
*is mpg.cor. quum CHO. illum: illud AK.
demonium D:PW. 0». in medium D. exiuit
OQX*. illo s&.: eo G. nichilque W. illum
sec. : illi CDT cor. wat. mg. ; ei X*; eum KNTOV
X?Z cor. uat.* — noceuit D.

36. factum Z* (corr. Z?). pauor (admiratio c)
* magnus GP καί. bd r ef gr. D 253. colloque-
bantur JPW vz., conloquaebantur M. quia: quod
D:P**Q; 4 di D*?,. in sec. suf. ἔπ. G.. potestate
et - in CW'Y. inperat C. inmundis spiritibus
(τοῖς ἀκαθάρτοις πνεύμασιν) codd. plur. (imm. X vg.
Tisch.) et ug.etabcdf ig rbaur.: 2 spiritibus
inmundis AHOY ὁ ff,.

37. deuulgabatur D?PH ; diuulgatur M. Uerswes
37 εἰ 38 1ta confundit e cum prodiret autem facta
est fama de eo in omnem locum regionis andreae.
socius (sic) autem simonis c/c.

38. autem iesus BKNTOVXZ vg. (non autem

cod. caraf.) aur. cf. ἀναστὰς δὲ ἀπὸ τῆς avv. ὁ Ἰησοῦς
AMI aj. f$/«s 15. sinagoga ΡΥ. introibit BO,
introiit ?P*. symonis ?». CDQWY ; - et andreae
GQ(-drae) ὁ c d (e wide supra) 4 17 Ambr. Iuc. et
£r. D. symonis se. CDHTWXY. rogaueftbulum
ut udtur Νὴ sed corr. V*.

39. inperauit C, imparauit Q***; increpauit d f£
(Bentl), corripuit e. febribus P. demisit BV,
dimissit D, dimiserunt P. illam sec. sup. /in. G ;
eam P. contenuo 3P*.

40. quum CHO. 7 autem 50] υρ. Δ hoccidisset
C. omnis O. uaris Y. langoribus *PTX, anguori-
bus G. deducebant B. δὰ eum.. .manus inp.(2»-
clustue) om. G. manibus /a$s« H. inponens tFC
D:POJ KM'OPQVYZ: imp. ABHIMTWX sg.

41. tet ad ἐμέ. tf. exibant CD3P*HOQT*
(e eras.) W og. autem BCDGIJKN'TVWX*Z
vr.abdef filgrbaur.: etiam AHOMOPX*Y
&ut. (7 daem. etiam) c 7$scÀ. ; autem etiam ?PQ,
autem et Bent]. cum gv. δὲ καί ; om. ἘΞ. demonia
D3PW. clamancia W ; clamantes G/*g. dicentes
G/*g. om.quia ?r. DGaócelraur. ipsum:
eum Y ; om. ἘΦ (τ mp.)

Yy

334 EUANGELIUM SECUNDUM LUCA M.

42 03- 8) Facta autem die egressus ibat
in desertum locum
et turbae requirebant eum
et uenerunt usque ad ipsum
et detinebant illum
ne discederet ab eis
43 quibus ille ait quia et aliis ciuitatibus
oportet me euangelizare regnum dei
quia ideo missus sum
**et erat praedicans in synagogis gali-
laeae.
V. 1 (ὦ. 10) Factum est autem cum turbae
inruerent in eum
ut audirent uerbum dei
et ipse stabat secus stagnum gene-
sareth
?et uidit duas naues stantes secus
stagnum

(IV. 42—V. 5.

piscatores autem descenderant et laua-
bant retia
$ ascendens autem in unam nauem quae
erat simonis
rogauit eum a terra
reducere pusillum
et sedens docebat
de nauicula turbas.
*(30-9) Ut cessauit autem loqui
dixit ad simonem
duc in altum et laxate retia uestra in
capturam
5 et respondens simon
dixit illi
praeceptor per totam noctem la-
borantes
nihil cepimus
in uerbo autem tuo laxabo rete

sciebant eum christum esse. ** facta autem die. egressus ibat in desertum locum. et turbae
requirebant eum et uenerunt usque ad ipsum et detinebant eum. ne discederet ab eis. ** ille
autem dixit eis. quia et aliis ciuitatibus oportet me euangelizare regnum dei. quia ad hoc
missus sum. **et erat praedicans in synagogis galileae. V. ! Factum est autem cum
turbae inruerent in eum. ut audirent uerbum dei. et ipse stabat secus stagnum gennesar.
? et uidit duas nauiculas stantes secus stagnum. piscatores autem descendentes de eis laba-
bant retia. *ascendens autem in unam nauiculam. qui erat simonis iussit eum a terra

reducere pusillum. et sedens docebat de nauicula turbas.
* ut autem cessauit loqui dixit ad simonem. duc in altum. et laxate retia uestra in cap-
turam. ^et respondens simon dixit illi. praeceptor per totam noctem laborantes. nihil cepimus.

42. diae CG. aegressus C, egresus P. disertum
D. turbe W. inquirebant e; quaerebant J d.
eum erasupt Z. uenierunt D. husque C, usquae
G. detenebant DO. illum: eum X*; ipsum uel
eum ?P"?, ne: nec Ὁ (corr.). discenderet ΟΥ̓.

43. Sit: dixit :P*(corz. s.). quis: quod P.
alis P. hoportet C, opportet P. aeuanguelizare D.
ideo: ad hoc X*.

44. predicans D. sinagogis *PW, sinagoga T.
galileae &"CD:PGHOV W(-1lee)Z.

V. 1. om. autem P. quum CO. turbe W;
turba Jes]. irruerent MW vg., -ret Bent]. eum:
iesum O'*, genesareth A&:PHONTO(Cth. sz.
πο ΟΥ̓́Τ SQL c g r, geness. FT, gennes. .BCGI
JMX 73scÀ. et gr. γεννησαρέθ ἘΠ ΚΜ erc., genez.
38, genniz. δ: genesaret PW, gennes. KVa ὁ effi
aur. cum. gr. NABCG al fiur., gennesared 4d;
genesar gu/., gennesar Z f, genitzar D.

3. duas: .11. D. stantes: stans D; stare G
bÓcfAlqr aur. (non autem ad e f D). autem
4 ex eis Beni]. (ἀπ᾿ αὐτῶν ἀποβάντες). discenderant
AD:?PGOM*V. lababant ?P*OTZ, leuabant A'!D

SP*€, recia W ; retiam HY 4; retias G a.

3. nauim O?9 (T. symonis CDW. rogabat W.
eum .: autem Δ ; autem eum Y. & terra reducere
(ἐπαναγαγεῖν) A(a terrai» ras.)CP*FGIJMNTPXo-
(sed reduceret) Y vg. ga£. (ducere), e£ d (inducere a
terra) 7: ut ἃ terra reduceret BE'D(deduc. D*)zPv
(e£ wo/ti£ discenderet cor.)OKOTVWX*Z Bentl. ;
ut ἃ terra reducere H cor. sa£.*, reduceret a terra Q
(σ᾽ Χο), mixtura duarum lectionum wt udtur; cf.
sett. ut reduceret a t. atez., ut duceret a t. c ff, ut in-
ducerent a t. (7) g, ut ind. ad terram ὁ, ut a t. promo-
ueret », ut producerent terram a, ut exaltaretur a
terra e. posillum ga., pussillum ?P ; aliquantulum
6elq v, quantulumcumque a, quantum quantum d;
in altum c; er. ὀλίγον sed D ocov ocov.

4. ut: et W. symonem CDHV. ducite wu udtur
X*. laxate (χαλάσατε) codd. (εἰ A9) e£ vg., gat.
(relaxate) ὁ f f; 19 ν ὃ aur., expandite a, mittite d':
laxa A*BMY c e (summitte). recia W, retiam G
ὁ f;. uestram G ὁ fA. captura WX.

5. symon CDHT. preceptor DW. laborantem
HM. nichil W. coepimus tFCD:PFHO*(o ss.

V. 6—13.]

6et cum hoc fecissent
concluserunt piscium multitudinem
copiosam
rumpebatur autem rete eorum
7 et annuerunt sociis qui erant
in alia naui ut uenirent
et adiuuarent eos
et uenerunt et impleuerunt
ambas nauiculas
ita ut mergerentur.
3(31-10 Ouod cum uideret. simon pe-
trus procidit ad genua iesu dicens
exi a me quia homo peccator sum
domine
?stupor enim circumdederat eum et
omnes qui
cum illo erant
in captura piscium quam ceperant

EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM.

335

1? similiter autem iacobum
et iohannem filios zebedaei qui
erant socii simonis.
(33. 2 Et ait ad simonem iesus
noli timere
ex hoc iam homines eris capiens
llet subductis ad terram nauibus re-
lictis omnibus
secuti sunt illum.
13(33-2) Et factum est cum esset
in una ciuitatum
et ecce uir plenus lepra
et uidens iesum et procidens in faciem
rogauit eum dicens
domine si uis potes me mundare
13et extendens manum tetigit illum
dicens
uolo mundare

sed in uerbo tuo laxabo rete. *et cum hoc fecissent concluserunt piscium copiosam multi-
tudinem. ita ut rumperentur retiae eorum. "et annuerunt sociis qui erant in alia naue. ut
uenirent et adiuuarent eos. et uenerunt. et impleuerunt ambas nauiculas. ita ut mergerentur.
*quod cum uideret simon petrus procidit ad genua iesu dicens. rogo te exi a me. quia
homo peccator sum domine ? pauor enim detinebat eum et omnes qui cum illo erant in

captura piscium quam ceperant.
qui erant socii simonis.

1 similiter autem iacobum et iohannem filios zebedei.

et ait ad simonem iesus. noli timere. ex hoc iam hominum eritis captores.

!! et subductis ad terram nauibus relictis omnibus secuti sunt eum.

3 et factum est cum esset in una ciuitatum. et ecce uir plenus lepra. cum uidisset
iesum procidens in faciem. rogauit eum dicens. domine si uis potes me mundare. ?* et exten-

lin. aurata)PZ! ; caepimus GNT. laxabo: expan-
dam c; non intermittimus (e£ o». rete) e, non
praeteribo d e? D?" ov μη παρακουσομαι.

6. oum (quum CHO) hoo fecissent (n sup. Jin.
V): continuo miserunt retia et e, confestim mittentes
retias d, εὐθυς χαλασαντες ra δικτυα D9'. conclus-
serunt D. copiossam D; -ita ut Ὁ. hautem Q.
retia Góceff; lg r aur., retiae a d f.

7. adnuerunt CGJP ; annuebant ga£. ; innuerupt
ΚΝ r,innuebant d. socis P. naue BEIJKO*
(corr. sax.)VZ. γε. et sec. X*. adiubarent TZ.
uenierunt D. inpleuerunt D?:PJO. ita ut τ pene
WS SL cor. uat.* cde r et Τὴ παρα τι.

8. quum. CHO. uidisset Ὁ. symon DHT.
procedit BD?3PFQ. ienua W. Ὁ» domine quia h. p.
sum G(quia τ ego)QS$ a (uir) ὁ c f17g aw.
pecc. sum homo ?P. peco. sum domine ;5 ras.
Z (bis scrijserat quia homo Z* s sdfur).

9. circundederat 5. illum P. quum CT. cap-
turam tF. coeperant BEF'CXPGO*(o suf. Jin. aurata)
IM'OPXZ*, caep. D.

IO. similiter ... simonis ovs. ΤῊ, corrector.
iohannen BHZ, ioannem ὁ. zebedei CCPGOW,
zebedeae D, zebaedaei M. symonis CDHV;
wolwit simoni βοΐ, om.ad *(sed notat cor-.).
symonem CH. nolite O*(sed corr.)X gat. iam
«enim Τ. eris homines ?P.

II. δὰ (a H) terram: a terra &F. nauibus:
nauiculisG a ὁ ἐφ r aur. et subductis... secuti
ita habent d e (cum graeco D); ad illi audientes
omnia dereliquerunt super terra et secuti ec. d, illi
autem cum audissent omnia dimiserunt supra ter-
ram et secuti erc. e.

12. οἵ. et ad init. O*(-cO'). quum CHO.
aesset C. ciuitate (sz) una D. or. et am/e
eoce DXZ. lapra M. om. et aníe uidens X5.
lesus O* (sed. corr.). om. et anie proo. JMQT
Bentl. procedens D?PHO. fatiem G ; -* suam 19.
2 in faciem proc. D. rogauit codd. εἰ ug. cum gv.
πεσὼν... ἐδεήθη : et rogauit AHOXY.

I3. tetiit G s4 in Mt. tegtigit H. illum: eum
t€ T vg.; xiesus V, e/ 7 iesus tet. illum cor. sa7*.

Yy2

436

et confestim lepra discessit ab illo
14 et ipse praecepit illi
ut nemini diceret
sed uade ostende te sacerdoti
et offer pro emundatione tua
sicut praecepit moses
in testimonium illis.
15 0*9 Perambulabat autem magis
sermo de illo
et conueniebant turbae multae ut
audirent
et curarentur ab infirmitatibus suis.
16 (35-2) Tpse autem secedebat in deserto
et orabat.
11 (86. 2 Et factum est in una dierum

EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM.

[v. J 3—19.

et ipse sedebat docens
et erant pharisaei sedentes
et legis doctores qui uenerant ex omni
castello
galilaeae et iudaeae
et hierusalem
et uirtus erat domini ad sanandum
eos.
18 (37.1) Et ecce uiri portantes in lecto
hominem qui erat paralyticus
et quaerebant eum inferre
et ponere ante eum
19 et non inuenientes qua parte
illum inferrent prae turba
ascenderunt supra tectum

dens manum tetigit illum dicens. uolo mundare. et confestim lepra discessit ab eo. ᾽ εἴ ipse
praecepit illi. ut nemini diceret. sed uade ostende te sacerdoti, et offer illi pro mundatione

tua sicut praecepit moyses in testimonium illis.

ἐδ et diuulgabatur magis sermo de illo. et conueniebant turbae multae ut audirent et

curarentur ab infirmitatibus suis.

16 jpse autem secedebat in deserto. et orabat. "et factum est in una dierum. et ipse
erat docens et erant pharisaei sedentes. et legisdoctores qui uenerant ex omni castello
galileae et iudeae et hierusalem et uirtus erat domini. ad sanandum eos. δ οἵ ecce uiri
portantes in lecto hominem qui erat paralyticus. et quaerebant quomodo eum inferre et
ponere ante eum. "et non inuenientes qua parte illum inferrent prae turba. ascenderunt

lepra -eius D. illo: eo BD. Ἢ discessit ab illo
lepra &. uolo... sacerdoti s. 14 Partim in ras.
ser. K.

14. precepit OP; praecipit :PQ, precipit D.
huti C. hostende C, ostendi G. hoffer C ; offeres
O 4, offers a ὁ d ff, r aur. cf. ad Mt. v. 24; offert
M e; affer P, infer D; -- munus D^c. aemunda-
tione C; mundatione BH?PH-MQ / g x 5; purga-
tione a, purificatione d. precepit V ; praecipit ?*PQ,
precipit D. moyses CIPHOIJKM'V vg. 7 πλ.,
moises TW, moy D; τὶ sit Daócd (c) fag 7
Ambr. cum graeco D. illis: hoc uobisa ὁ 7." e r,
uobis istud c, uobis hoc d cum graeco D ; Praeterea
fergit d (et De") ille autem exiens coepit praedicare
et diuulgare uerbum ut non amplius posse eum
palam in ciuitatem introire sed foris erat in desertis
locis et conueniebant ad eum et uenit iterum in
cafarnaum; ex 2,72. i. 45 sed mom ad werbum
conuertit.

I5. om. &utem CJ. is sermo quasi in Jitura
H. sermo - magis, sed exp. D. co?veniebant O.
turbe multe W. curare^tur Y.

16. Uersus litt. min. inter lin. scr. Οἱ, sece-
debat: sedebat A*(sed. corr.'C(sae.)TYZ* (corr.
Z!) gat. cor. uat.* (cedebat). deserto A*BH':PH

OGIJKMOPQTYZ gat. b. cf f; i* qr aur., solitudin
e, et gr. ly rais ἐρήμοις, desertis a d (Bentl.) : deser-
tum A'CD(dis.)GN VWX vg. Tisch. &, et deserta δ.
horabat C.

17. om. et ad init. CT. est {τ autem T. solvit
sederat Jen//. era"t Y. pharisei DW, farisei ?P.
7 sedentes pharis. (Jes//.). legi Y. dootorea:
sequitur spatium circa Yo /itt. Κα. galileae BEFCD
ΦΡΑΗΜΟΨΖ, -lee W. o7, et iud. Y. iudeae
BtFDiPGHKOVZ, -dae C, -dee TW. hyerusalem
H, iherus. CT, ierus. vg., hierüs D. Ὁ» domini
erat vg. edd. ant. ad sanandos D?P"*M //; in sa-
nando uel sanare 5; ut salbaret d, ut curaret c e.

18. ecce quattuor uiri F. paraliticus DIPWY.
querebant DFW. eum: iesum F.

19. non uenientes GH. parte om. uoluit Bentl.
illum ?».: eum 3P*FKOZ. inferrent: def. B
wsque u.31. woluit ἢ» inferrent illum Bent/. ascen-
dentes J. super G PZenil. et per tegulas ΡῈ
FIKOPQVWXZ Par. /at. 13171 vg.a e (teculatum)
Ff ff51q r aur. Amór., et per tegulas et NT : 7 per
tegulas et A&H(tig.)OMY sed son. potuerunt per
tegulas ad tectum ascendere! per tegulas /an£wum
CD?P*JT c 8 cum gr. διὰ τῶν κεράμων ; et aperu-
erunt et G cf. et discopuerunt tectum et ὁ, et

V. 19—27.] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAAM. 337

et per tegulas | **ut autem sciatis quia filius hominis
summiserunt illum cum lecto in me- | potestatem habet
dium ante iesum in terra dimittere peccata
3? quorum fidem ut uidit dixit |! ait paralytico tibi dico
homo remittuntur tibi peccata tua surge tolle lectum tuum
?! et coeperunt cogitare scribae et pha- et uade in domum tuam
isaei dicentes ?5 et confestim surgens coram illis tulit
quis est hic qui loquitur blasphemias? in quo iacebat
quis potest dimittere peccata nisi solus et abiit in domum suam
deus? magnificans deum

?3ut cognouit autem iesus cogitationes | 36 εἴ stupor adprehendit omnes
eorum respondens dixit ad illos et magnificabant deum

quid cogitatis in cordibus uestris? | et repleti sunt timore dicentes
33 quid est facilius dicere | quia uidimus mirabilia hodie.
dimittuntur tibi peccata “1 (38-2) Et post haec exiit
an dicere surge et ambula ? . et uidit publicanum flomine

supra tectum et per tegulas submiserunt eum cum lecto in medio ante iesum. 3 et uidens
fidem eorum dixit paralytico. homo dimissa sunt tibi peccata tua. ?! et coeperunt cogitare
scribae et pharisaei dicentes. quis est hic qui loquitur blasphemias. quis potest dimittere
peccata ni solus deus. ?*ut cognouit autem iesus cogitationes eorum respondens dixit ad
illos. quid cogitatis in cordibus uestris. "quid est facilius dicere dimittuntur tibi peccata.
an dicere surge et ambula. **ut autem sciatis quia filius hominis potestatem habet super
terram dimittendi peccata. ait paralytico tibi dico surge tolle lectum tuum et uade in domum
tuam. 35 οἱ confestim surgens coram illis tulit in quo iacebat. et abiit in domum suam.
magnificans deum. ?*et stupor adpraehendit omnes. et magnificabant deum. et repleti sunt
timore dicentes. quia uidimus mirabilia hodie. οι post haec exiit et uidit publicanum

detegentes inbrices ubi erat d cii D9' καὶ asocre-
γασαντες τοὺς kepapovs omov yv. submiserunt CD
(submiss.)GIJNTT; summiss. ?P*, submiss. P.
illum se.: eum FX τι; sequitur ras. im T.
lectu W. in medio CDJX* δὲς ff» r aur.;
ΟΣ. ἃ. &nte: coram 9,inconspectua d. iesum:
dominum G.

20. uidit -iesus cor. μα." (non mpg.). dixit 4
paralytico Z /, gx. CD a£. fauc. ; *illi 8, gr. AE
KM εἴ. homo: homini G a?ce/7r (et cf.
supra d f D) cum gr. minusc. fauc. remittuntur:
remissa sunt G a ὁ ff, / r, dimissa sunt g.

21. caeperunt D, ceperunt W. scribe W. phari-
sei PW, farisei D; -- in cordibus suis G ὁ d ζῇ 1 Φ
cum D?' ef ἢ» dicentes in cor. suis c. blasfemias
D?P; blasphemiam GH*(corr. H')MP, blasphemia
tFY. demittere KV. ni* G.

22. οὔ. iesus NT. cogitaciones G. o». respon-
dens Ga2cd fa! r aur. cum gr. CD min.
illos: eos O. cogitatis: - mala 9$ cor. ὠαί ἢ
ce 7, t iniqua d, * nequam 7; - πονηρα D.

23. facillius Y. demittuntur KV ; dimittentur
CT ; remittuntur 2; dimissa sunt G ὁ ἐφ mór.,
remissa sunt f, 7. pecca H e; * tua CDGTX gu.

aócffalq r8 Amór. et graec. blur. han C ; aut
GY wett. omn. exc. f£. δι 7 surge dicere W. et
* tolle D* (sed. ex5.).

24. quia: qui G; quod F. potestem D. abet
C. 7» habet potestatem NT vg. f, ». om.interra
Z*(-Z^. terram F. demittere KV ; dimittendi
C3P""MPT oz. f f/, remittendi a g. paralitico ΠΡ
GMO*(corr.)W. om. tibi dico G. surge sime
addit. codd. et ug. et cf fal q aur.: « et tFCDGK
OTZabd r9 Amór. Bentl. ; surge et uade e (om.
tolle :« et tolle); graeci ἔγειρε καὶ ἄρας πο] ἄρον.

25. consurgens v7. edd. uetf. illis 1 surgit D*(sed
exp.). tulit (sustulit Q) in quo iacebat (ἄρας ἐφ᾽ ὃ
uel ἐφ᾽ ᾧ κατέκειτο) : t. lectum inq. iac. WS 8L cor.
“αἱ. ἢ ὁ r (sustulit) ; sustulit grabattum suum in quo
iacebat a, sublato grabato in q. iac. c, tulit grabatum
suum e, tollens grab. d, cw»: D?' apas τὴν κλεινὴν.
habiit M; tulit D* (corr. 5»g.)). magnifigans O.

26. adprehendit CDJMOPVX Z^, adprae. t&F*
CDGHOIMZ*: apprehendit AFKQW ovg. 77scÀ.,
apprae. Y, appreendit T, adpraendit ΒΕ, magni-
cabant ΚΤ, sunt c omnes T. mirauilia Ο. odie
T, hodiae C.

27. hec W. exiuit ΡΟ, puplicanum D3P.

338 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [V. 27-35.

leui sedentem ad teloneum

et ait illi sequere me

38 et relictis omnibus surgens

secutus cst eum.

30 (89. 2) Et fecit ei conuiuium magnum
leui in domo sua

et erat turba multa publicanorum et
aliorum qui cum illis erant discum-
bentes

80 et murmurabant pharisaei
et scribae eorum dicentes
ad discipulos eius

quare cum publicanis et peccatoribus
manducatis
et bibitis ?

31(4-3) Et respondens iesus dixit ad

illos

|

non egent qui sani sunt medico sed
qui male habent
33 non ueni uocare iustos sed peccatores
in paenitentiam
3? at illi dixerunt ad eum
quare discipuli iohannis
ieiunant frequenter
et obsecrationes faciunt
similiter et pharisaeorum
tui autem edunt et bibunt ?
** quibus ipse ait
numquid potestis filios sponsi dum
cum ills est sponsus facere ieiu-
nare?
35 uenient autem dies cum ablatus fuerit
ab illis sponsus
tunc ieiunabunt in illis diebus.

nomine leui. sedentem ad theloneum. et ait illi sequere me. **et relictis omnibus surgens
secutus est eum. ?*et fecit ei conuiuium magnum leui in domo sua. et erat turba multa
publicanorum. et aliorum qui simul erant discumbentes. **et murmurabant pharisaei et
Scribae dicentes. ad discipulos eius. quare cum publicanis et peccatoribus manducat et
bibit. 3! et respondens iesus dixit eis. non egent sani medicum sed qui male habent. **non
enim ueni uocare iustos. sed peccatores in paenitentiam. **ili autem dixerunt ad eum
quare discipuli iohannis ieiunant frequenter. et obsecrationes faciunt similiter et pharisae-
orum tui autem discipuli manducant et bibunt. **iesus autem dixit eis. non potestis filios
sponsi. quamdiu sponsus cum illis est facere ieiunare. **uenient autem dies. cum auferetur

leuuin σα. telonium JP veg, thiloneum zz.,
theloneum X, tholonium C, toloneum T'; cf. Mt.
ii. 14.

38. relectis O. surgens et T. sequutus HO
MX.
29. ei: om. JWZ; illi ὦ. conbibium T ; epulum
c e, cenam a d r.. domu O*(sed. cor».)QV ; domum
D*(sed corr.)G. suam G. puplicanorum D?P.
ills: illo DQ son uet. qui... discumbentes:
recumbentium 4 e ef Der.

30. mormurabant D; murmurauerunt G a ὁ e ff,
1g. farisei D?P. scribe W. eius: suos D* (cor.
sup.) wolwit 7 ad discipulos eius dicentes Bez.
cut ord. graeco, puplicanis D3P. peccatoribus
et publicanis T. vuibitis O*.

31. aegent C. qui sani sunt: sani P a f 9 cf.
non est opus (Ὁ opus est e) sanis c e. medicos
O*TZ* a ; medicum GI*P ὁ f f, 1 aur., medicus c.
abent C.

32. non * enim DKVW cor. uat.* f. uenit H*
(corr. ΗΠ). in: ad W og. cor. uat. mg. poeni-
tentiam D:PJPW vg.

33. ad ad ini. HO. eum: illum ?P**. iohannes

— ——— M — ———

Z* (rorr. Z!), ioannis 307; om. W. geiunant C.
obscecr. J, hobsecr. C, obsecrationis O*; orationes
acer ὃ (obs. uel or.), praecationes d. fatiunt GW,
Obs. faoc. i5 ras. K. pharisae?rum O, phariseorum
W, farisaeorum T, farisseorum D, farise. P. tu! G.
fos! autem ras. 3 aut 4 πὲ. A. hedunt CT,
aedunt O.

34. quibus ipse: quibus T; ipse autem Οἵ.
nunquid 938. potestis filios (filii Q) .. . facere
ieiunare (oz. fac. ieiun. NT) codd. pis. et vg. et
uett. fug rb aur. cum gv. NFABCLR efc. μὴ δύνασθε
τοὺς υἱοὺς... ποιῆσαι νηστεῦσαι : possunt filii .. .
ieiunare G (7ieiunare dum cum il. e. sp.)K(facere
ieiun.)Z cum ab cde ff, et N*D μὴ δυνανται οι
νιοι.. .«νηστευσαι; ex Mc. ii. 19.

35. dits X. dies cum AD?IPGKMPQVWX'!Y
bcef f51q aur. et gr. N*CEL etc.: dies et cum
BtFIJMOTX"Z vg. d. et quum (ΗΘ, cum a7.
3788. 3826, Par. lat. 2. 262. 131371a d ὃ Bentl;
£r. καὶ ὅταν ἀπαρθῇ NcABDLR αἱ. ?/ur. ablatus
fuerit: offeretur G δέ auferetur ὁ cef fog r ex
AMr. illis pr.: eisG. sponsus : et GPW. geiuna-
bunt C.

V. 36- VI. 3.]

80 Dicebat autem et similitudinem ad
illos

quia nemo comrmissuram
a uestimento nouo inmittit in uesti-
mentum uetus

alioquin et nouum rumpit

et ueteri non conuenit
commissura a nouo

81 et nemo mittit uinum nouum
in utres ueteres

alioquin rumpet uinum nouum utres

et ipsum effundetur
et utres peribunt

38 sed uinum nouum in utres nouos mit-
tendum est

et utraque conseruantur

EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 339

39 et nemo bibens uetus

statim uult nouum
dicit enim uetus melius est.

VI. 1 (4- 2) Factum est autem in sabbato

.secundoprimo cum transiret per
sata
uellebant discipuli eius spicas et man-
ducabant
confricantes manibus

2 quidam autem pharisaeorum

dicebant illis |
quid facitis quod non licet in sabba-
tis ὃ

ὅ et respondens iesus ad eos dixit

nec hoc legistis quod fecit dauid
cum esurisset ipse

ab eis sponsus. et tunc ieiunabunt in illis diebus. **dixit autem et parabolam ad illos. quia
nemo commissuram uestimenti noui inmittit in uestimentam uetus. alioquin et nouum
rumpit. et ueteri non conuenit commissura a nouo. ?' et nemo mittit uinum nouum in utres
ueteres. alioquin rumpit uinum nouum utres. et uinum effundetur. et utres peribunt. *5sed
uinum nouum. in utres nouos mittunt. et utraque conseruantur. ? et nemo bibens uetus.

statim uult nouum. dicit enim uetus melius est.

VI. ! Factum est autem in sabbato secundo a primo cum transiret per segetem.
uellebant discipuli eius spicas. et confricantes manibus manducabant. ?*quidam autem
pharisaeorum. dicebant illis. quid facitis sabbatis quod non licet. *et respondens iesus

36. dicebat ...ad illos o». D. dicebant Z*
(corr. Z') d ; dixit G sett. (non ὁ δ). conmissuram
CT, conmisuram ?P, conmiseram G. ha C. nouo
uestimento vg. edd. ant. Hailhàr. 1476, Wild 1481,
Kesler 1487, Paganini 1497, Sacon 1519. immittit
KVZ? yg. Tisch. ; mittit T. aliequin H. rumpet D,
rupit M. conmissura CG, commisura ?POT, com-
missuram H. nobo O.

37. nomo MT. hutres semper C. ueteraes O*
(sed corr.). rumpet codd. Pur. 3B a cde f, e ὃ
aur. et gr. plur. ῥήξει : rumpit AQTYS 57/7,
ῥήσσει CT ai. auc. ipsud(F); uinum 8$. effun-
detur (ἐκχυθήσεται) codd. plur. et og. et ὁ c d f ff
qr90 aur. cf. uinum periet et utres e: effunditur
A(F)MOQY a /.

38. sed uinum nouum zs ser. postera wice
erasum C. noues G. mittendum est (βλητέον):
mittunt G a ὁ c d (mittent) e / fA 1g r aur. (non 5)
et βαλλουσιν N*D. hutraque C; utrique G ὁ 7;
ambo a d e. conserbantur O, conseruabuntur
:P*G δ.

39. uibens T. dicet HO. aenim C. 2 melius
uetus T. melius: suauior g, suauius uel melius δ.
Hunc uersum omittunt abcde f* lr cum Der
non aulem f 2.5 q 0; uide Tisch. T. G. 8 ad lo.

VI. 1. factum est autem (ἐγένετο δέ): et
factum est F a d εἴ gv. D xa: evevero cf. et sabbato
mane factum est e. sabbatho 6 (»o& 38). seoundo-
primo sw*«0 ductu edidimus cum Ambrosio (im
Lsc. v *'secundoprimum 972 primosecundum
dixit, δευτερόπρωτον enim scriptum est, et in ps.
xlvii * sende et in euangelio legimus δευτερόπρωτον
sabbatur: quod latine dicitur secundoprimum ")
secundo primo duobus werbis scribunt codd. (om.
primo Y) e£ vg. (secundo, primo (P), secundo a
primo f*; om. bh ce fo 1 g r et NBL mis., non
autem ad fy ὃ aur. oum (quum CH) transiret
(διαπορεύεσθαι αὐτόν) : c. transirent A(sale ZzscÀ.
-ret)G(quum)Y, c. perambularent e; c. pertransiret
DQ; perambulare eum c, eum . . abire 2; { iesus
CPFQ. sata: seminata ff, / g, segetes ὁ d, segetem
efr. uellebant *-esurientes F. discipuli: dis-
centes e $4 saepe. confrigantes H, confringuentes
D; confirmantes Z*(corr. Z*). deficit B ad s. 16.

2. pbariseorum ?PW, pharis- D. illis: illi Y.
om. in tF. sabbathis efc. semper 9 3B.

3. &d eos: ad illos 3P*7; illis G. Ἢ ad eos
jesus O; 2 dixit illis iesus G. neo: non W.
legitis T. quid DGQ. fecerit H*(er exg.)Q. quum
CH. isurisset A*(s£ wdtur), hesurisset C; esuriret

340 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [VL 3-10.

si sabbato curaret
ut inuenirent accusare illum
8 ipse uero sciebat cogitationes eorum
et ait homini qui habebat manum
aridam
surge et sta in medium
et surgens stetit
? ait autem ad illos iesus
interrogo uos si licet sabbato bene
facere an male
animam saluam facere
an perdere?
10 et circumspectis omnibus
dixit homini
extende manum tuam

et qui cum eo erant ?
* quomodo intrauit in domum dei
et panes propositionis sumsit
et manducauit
et dedit his qui cum ipso erant
quos non licet manducare
nisi tantum sacerdotibus ?
δ (42. 3) et dicebat illis
quia dominus est filius hominis
etiam sabbati.
€ Factum est autem et in alio sabbato
ut intraret in synagogam et doceret
et erat ibi homo et manus eius dextra
erat arida
Τ obseruabant autem scribae et pharisaei

dixit illis. nec hoc legistis quid fecit dauid cum esurisset ipse et qui cum eo erant * quomodo
intrauit in domum dei. et panes propositionis sumpsit et manducauit et dedit his qui cum

ipso erant. quos non licebat manducare.
dominus est filius hominis etiam sabbati.

synagogam et doceret.
autem scribae et pharisaei.
illum

nisi solis sacerdotibus.
* factum est autem in alio sabbato ut intraret in
et erat illic homo habens dexteram manum aridam 7 obseruabant
si in sabbato curaret.
* ipse uero sciens cogitationes eorum ait homini qui habebat manum aridam.

^et dicebat illis quia

ut inuenirent occasionem accusandi
surge

et sta in medio et surgens stetit. *ait autem ad illos iesus. interrogo uos. si licet sabbatis

benefacere. an male.

SP*OTX*, es. DQ. eo: illo vg. Zroben 1502,
Sacon 1515. aerant O*(cor».).

4. quomodo: quando Ὁ". dei: domini J.
panis GO. proposs. D?P; propositiones Z*(corr.
Z'. sumsit cum AFGTXYZ: sumpsit tFCD
DHOIJKMN'OQVW vg. Tisch. manducabit T.
hiis W; illis &. ipso: eo FKVWZ. erunt G.
quos: quibus Το, lioet (ἔξεστιν) cum AH?PH
9*IJMNTOX YZ og. a f,9 aur.: licebat CDFGO*
KQTVW cor. uat.* gat, bcde f iq v et Dor efov
7v. tentum: solis FGQ za. sett. exc. q aur. cf.
ad Mc. ii. 36; deinde * aut non legistis in lege
quia sacerdotes in templo sabbatum uiolant et
sine crimine sunt σαί. ex Mf. xii. 5. sacer-
dotibus-reodem die uidens quendam operantem
sabbato et dixit illi homo si quidem scis quod
facis beatus es si autem nescis maledictus et
trabaricator legis d εἰ D**.

5. est: om. D; «et P. ZZunc uersum ost τι.
IO fortit d cum Tr.

6. om. et 2». DGOQ abcef fii r aur. et gr.
NBLX 1. 13 e£c. sabbati ἃ. ut c in D*(corr. D!).
intrauit D. sinagogam 3PW, synagoga X*Z. et
docebat ΞΟ ; om. D. et erant D*(n ex$.); erat
autem Ὁ. dextra ACFGH:OMQTWY3R SC :
dextera &D?PH*IJKN'OVXZS. erat (ἦν) codd.
Blur. et vg. ac ff. 1g ὃ aur.;: om. AG IPFH*XY ;

animam saluam facere an perdere.

? et circumspiciens eos omnes

με. rell. manum habens aridam dexteram se
simile b def r. harida C.

7- tet ad init. Ο. hobseruabant C. autem ;
enim D. scribe W. pharisei W, pharesaei G,
farisei D3P ; sequitur rasura im Q. δὶ sine addit.
AQC:PGHMY ^bcde ff 1q aur. et gr. DKU ecc. :
rin CDFOIJKNMOQTVWXZ og. Tisch.f bet gr.
Blur. &ocusare (κατηγορεῖν N*BSX min. et karg-
γορησαι D) cum AFGJMQY a£. d q et accussare
D?P: unde accusare C(hunde)H*, pixtura duarum
lect. ; unde accusarent tFH'OIKM'O(adc.)TVW
X* (om. unde cor.) Z vg. c ff, (acusarentur) aur, et
accus. a e, quemadmodum acc. ὁ, quomodo acc. /;
occasionem accusandi f, accusationem 7, cut gr.
κατηγορίαν AEHKL αἱ. 94. illum: eum DX*
(corr. X*) vg.

8. uero: autem DG. cogitationis O. manum:
magnum Y*(g ex$.). haridam CT. et sec. om.
X*Z*(corr. X*3Z*). medio CTX*(corr. X?). stetit
et surgens ga.

9. &it autem; et ait Q. interrogo uos: orm.
D; interrogabo uos GX* a ὁ c d faq r et ἐπερω-
τήσω ADXTA(non δὴ) efc. sabbatis NT vg. han
f". C. male: mele H* sed corr. salbam C.
perdere 4 at illi tacebant F ex 7c. iii. 4.

IO. circunsp. 5; circuminspectis HZ. omni-
bus 4 illis in ira Z ff, 1 aur. et ἢ» illis omn. in ira

VI. to-17.] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 341

iacobum et iohannem
philippum et bartholomeum

15 mattheum et thomam
iacobum alphei

et extendit
et restituta est manus eius
I ipsi autem repleti sunt insipientia -
et conloquebantur ad inuicem
quidnam facerent iesu. et simonem qui uocatur
1243-2) Factum est autem in illis die- zelotes
bus le$judam iacobi et iudam scarioth qui
exiit in montem orare fuit proditor.
et erat pernoctans in oratione dei. 17 (45) Et descendens cum illis stetit in

15 (44.3) Et cum dies factus esset
uocauit discipulos suos '

et elegit duodecim ex ipsis
quos et apostolos nominauit
14 simonem quem cognominauit petrum
et andream fratrem eius

loco campestri

et turba discipulorum eius

et multitudo copiosa plebis ab omni
iudaea
et hierusalem

et maritima et tyri et sidonis

dixit homini. extende manum tuam et extendit. et restituta est manus eius sicut altera.
? ipsi autem repleti sunt iniquitatem et conloquebantur ad inuicem quid nam facerent iesu.
? factum est autem in illis diebus. exiit iesus in montem orare. et erat pernoctans in
oratione dei. ?*et cum dies factus esset conuocauit discipulos suos. et elegit ex eis duo-
decim quos et apostolos nominauit. !*simonem. quem cognominauit petrum et andream
fratrem eius iacobum et iohannem philippum et bartholomeum. "*mattheum. et thomam.

iacobum alphei et simonem qui uocatur zelotes.

ljudam iacobi. et iudam scarioth. qui

fuit traditor eius. "et descendens cum illis stetit in loco plano et turba discipulorum eius

ὁ g r, cf. circumspiciens (circuminsp. c) omnes
illos (2 eos omnes d) in ira (esse in ira a, iratus
€) a c d, circuminspexit ill. omn. et uidit et uilia-
bundus e, cf. gr. DXA efc. extende ssgwe ad fin.
wers. imn ras. sc. K!.. est -rsanitati F cor. uaz.*,
£r. EMSVTA αἱ. Plur. ; ex Mt. xii. 13. manus
elus: --sicut alia. G ὁ a(et alia, deznde sequitur
“. 5)0; sicut et altera FQ », s. altera f g, et facta
est sicut altera c; ὁ ὡς ἡ ἄλλη AEKM a. 22.
ex Mt.

1I. ipse Η ων. H'). insipiencia W, insipi-
entiam H(m ex2.)X, stultitia c, stupore a ; iniqui-
tate DP ὁ f, ^ r aur., iniquitatem G f /* g; ira e.
colloq. σι; conloquebatur O. facerent & de
D:iP"FGPQS $ cor. μα be ff 1g r ὃ aur.
ihesu C. sxariant d e; quidnam illi facerent e,
quomodo perderent eum d, πως απολεσωσιν avrov
D.

12. om. in fr. D. horare.. horat. C.

I3. cum 5s. Ji». W, quum (ΗΘ ; τ factus W.
uocauit 4 ad se DGQ ὁ c(conuocauit)f, / 9 r.
aelegit C, duodecem 3P*; ΧΙ. DTW. — orm. et
tert. DQ. | apostulos G, apostolus Z*(corz. Z!).

I4. symonem CW. cognominabit T. petr- D.
andream (han. C, andraeam Q) codd. fis. et ve. :
andrean AKQTY. | iohannem cod. Plur. ef vg.
(ioann. $07): iohannen ACHKTY. phylippum

CK; fillippum DT. bartholomeum codd. f&/ur.
(barto. T): bartholomaeum JPQ vz. 23sc&.

I5. mattheum c.odd. 2/wr. matheum GHY,
matteum D: matthaeum JPQ vg. 7 εὐ. thomam
codd. et vg.: thoman ACRPGHOPQTYZ 73scÀ.;
*et D; - qui cognominatus est didymus d cust
D*. thom. et matth. KOVWZ awur.; om. ὃ
Af sed notatur ἐπ mp. alphei codd. f/ur. et alfei
DMNTT; alphaeéi JPQ τῷ. Z?sch. symonem
CNW. zcelotis DGX ; -- uel cananeus Εν,

I6. - et ad irit. DW vg. i&acobi : id est tadeus
tF* v, scariot À, isscarioth D, iscariotem ze. (-ten
5). proditor: traditor tF c f fA, r aur., cf. qui
(τ etiam et d) tradidit illum (eum 4) 4 e.

17. discendens D3?PG ; -- iesus de monte cv.
φαΐ; discendit Q ὁ e f, 1 q r. ilis: eis Q,
et « et Οὐδ f, ἐφ᾽ de monte W. in loco
(locum GH, loca O) campestri (campistri D) —
ἐπὶ τόπου πεδινοῦ : in 1. camp. uel pedestri 2, in 1l.
campense a, in l. plano /f atw»., in 1. pede plano /.
dispulorum Z*(corr. Z*), discentium e. eius: eas
G. copiossa D. pleuis O*(sed corr.) iudea
CD?PW. ierusalem W vez. ; 4 et trans fretum GQ
abcff ig r,cf.et de trans mariis (e£ om. et
maritima) e; 1 καὶ πιραιας N*,. maritimae M.
et tyri (tiri :PTW): om. et H*OMP cum graeco:
et uett. a(b defe e f ff, q y auwr.; & yri G.. sydonis

ZZ

342

i qui uenerunt ut audirent eum
et sanarentur a languoribus suis
et qui uexabantur a spiritibus in-
mundis curabantur
1?et omnis turba quaerebant
eum tangere
quia uirtus de illo exiebat
et sanabat omnes.
30 (46. δ Et ipse eleuatis oculis in dis-
cipulos suos dicebat
beati pauperes quia uestrum est reg-
num dei.
3! (47. 5 Beati qui nunc esuritis
quia saturabimini.

et multitudo ingens populi. ex omni iudaea.
18 qui uenerunt audire eum et sanari a languoribus suis.

EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM.

|

[ V1. 18-23.

48-5) Beati qui nunc fletis
quia ridebitis.

,22(159.5) Beati eritis cum uos oderint

homines

et cum separauerint uos
et exprobrauerint

et eiecerint nomen uestrum
tamquam malum fpropter filium
hominis

38 eaudete in illa die et exultate

ecce enim merces uestra
multa in caelo

secundum haec enim faciebant
prophetis patres eorum.

et hierusalem et maritima tyri et sidonis
et qui uexabantur a spiritibus

inmundis curabantur. !*et omnis turba quaerebant eum tangere. quia uirtus de illo exiebat.

et sanabat omnes.
spiritu.
beati qui nunc fletis quia ridebitis.
Sseparauerint uos. et exprobrauerint.
propter filium hominis.

COMr,, sydoni D; ^ et aliarum (aliorum e) ciuita-
tum(-tium d e) c d e go. cum graeco D, sed orm. xal
Ἵερουσ. . . Σιδῶνος D d.

I8. Znc. Tisch. €. 18 et qui uexabantur cun
Besa, Stephano 1576, Tisch. T. G. 8, W. H. etc.;
nos Stephanum 1555 sequimur. uenerunt (ἦλθον)
cum. ABCD(ierunt?PGK*MOTXYZ e f 7. 1 τ:
uenerant tFHOIJK'NTPQVW zr. 7isch.abcg o
Gur.; uenientium Z. ut audirent: audireT acd
ef 5. sanarentur (ἰαθῆναι) : curari ace (δ), saluari
d. langoribus SPGHTX. «ὁ sec. ; ab BE CHP*9
IJKMOVWXZ. immundis P vg. 7iscÀ. ; et Y.
curabantur (ἐθεραπεύοντο) : sanabantur ?P*O »"ο᾽
uett..— In Luca θεραπεύειν fer. decies occurrit. et
semper est curare, ef ἰᾶσθαι undecies et semper red-
ditur sanare se/ sanari.

19. quaerebant (ἐζήτουν NBL) cum ABGVXY
ὁ e f ff. (turbae)r: quaerebat tF:PHOIJKMN'O
ΡΖ vzg., quer. CDQTW, cum uett.acd φ b aur.et
ἐζήτει ADQRXTA efc. eum: illum D. tanguere
D. om. de ilo Z*(*Z*). exibat HPQW vg.,
exiebant GY.

30. o». ipse F. eliuatis D:P, elebatis O.
hocülis C. pauperis G, egeni e; τ spiritu DQ
gat. acf r ex MI. om. est SP. dei: caeli D,
caelorum c e.

21. esuritis (hes. C, ess. D, esurietis O) quia

quia uestrum est regnum caelorum.
?? beati eritis cum uos odio habuerint homines.
et eiecerint nomen uestrum tamquam malum.
3* gaudete et exultate in illa die.
in caelis: secundum haec enim faciebant et prophetis patres eorum.

? et ipse eleuatis oculis in discipulos suos dicebat.

beati pauperes
* beati qui esuritis nunc quia saturabimini.
et cum

ecce enim merces uestra multa
* uerumtamen. uae

saturabimini(-bemini D:P): esuriunt et sitiunt
quia ipsi taurabuntur G cf. ὁ d ff, q aur. ζ κέν.
Cant. kk. i. 24, es. et sit. iustitiam quia ipsi sat.
εἶν» Dunelm. A. ii. 16, ex Mt.; cf. etiam esuritis
et sititis iustitiam quoniam ipsi saturabimini c,
esur. nunc et sit. quo. saturati eritis a. qui sec.:
quia T*(corr. T!). fletis: lugunt G; plorant e,
ploratis v. quia se. -ripsi (. rideuitis C, gaude-
bitis 72; ridebunt e. beati q. n. fl. q. ridebitis
om. d Der.

22. eritis: estis BGad cum graeco. quum fr.
CHO. hoderint CT ; odierint F δέ 7 od. uos Ε΄.
hominis O. quum se. CO. separauerint: int
in ras. Y ; separab. T, segregauerint a e, expro-
babuntg. exprobraberint Z, -bauerint GM, -uaberint
O, maledixerint e. egecerint C, iecerint D, eicerint
?P, expellent e; 2 eic. et exprob a óc fag r
au7., eic. et reprobent d, cum graeco D. tanquam
WS$. orm. malum propter D.

23. 2 die illa G; — et exultate in illa die M /.
οι. enim DT et gr. ΚΠ min., non autem wett.
mercis OY. multa sie addit. A& D'PGHOIM
ῬΧΟΥ ὦ 7 ἐφ ὃ εἰ graec.: es: BOJBKMOQTVW
X*Z og.c ff, r aur. cf. copiosa est a ὁ, merces
uestra in caelis est (o»*. multa) e, multa copiosa
est ga/. coelo P, celo W. enim “ἐς. ἡ ras.X;
omnia ?P so» weit. fiebant H*(aci superscr. H!),

VI. 24731] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 343

diligite inimicos uestros
bene facite his qui uos oderunt

?? benedicite maledicentibus uobis
orate pro calumniantibus uos.

29 (53-5) Et qui te percutit in maxillam

24 (50-10) Uerum tamen uae uobis diuiti-
bus quia habetis
consolationem uestram

36 (δ). 10) uae uobis qui saturati estis
quia esurietis

uae uobis qui ridetis nunc
quia lugebitis et flebitis.

36 Uae cum bene uobis dixerint
omnes homines

secundum haec faciebant
prophetis patres eorum.

7: 63-9 Sed uobis dico qui auditis

praebe et alteram
et ab eo qui aufert tibi uestimentum
etiam tunicam noli prohibere

80 omni autem petenti te

tribue
et qui aufert quae tua sunt ne repetas.

81 (δ4. 5 Et prout uultis ut faciant

uobis diuitibus quia iam habetis consolationem uestram. uae uobis qui saturati estis
nunc quia esurietis. uae uobis qui ridetis nunc quia lugebitis et flebitis. ?* uae cum bene
uobis dixerint omnes homines secundum haec faciebant et prophetis patres eorum. — * sed
uobis dico qui auditis diligite inimicos uestros benefacite his qui uos oderunt. benedicite
maledicentibus uobis. orate pro calumniantibus uobis. **et qui te percusserit in maxillam.
praebe illi et alteram. et eum qui auferet tibi uestimentum etiam tunicam noli prohibere.
* omnia autem petenti te tribue. et ab eo qui auferet quae tua sunt ne repetas. ?'et sicut

€f. * fhebant faciebant gr. art. sic habent cor. wat.*
profetis ΡΟ.

24. ueruntamen 5, uerumpt. ΟὟ. quis: qui
D:PMQWS $$ eat. Φ * ὃ sed A οτι nor ov. abetis
C, habetis T. consulationem ΠΡ,

35. ue óis T. qui f*.: quia NTY. hestis C.
besur. C, essur. D, esueritis T*(-etis T'). riditis
BO; deridetis ὁ. lugeuitis O ; plangetis c e. et
fleuitis O; et plorabitis e; o». Y. - plorabitis
et lugetis d.

26. ceum(quum CO) bene uobis dixerint
(ὅταν καλῶς ὑμᾶς wel ὑμῖν εἴπωσιν gr. Plur.) codd.
Blur. a f: 7 cum benedixerint uobis vg. ff, aur.,
cum bened. uos J /, e£ ὅτ. καλ. εἴπ. ὑμᾶς NAHL
*!i".; cum uobis bened. GT e g (uos) 7Z*7»?. et
ὅτ. ὑμᾶς καλ. εἴπ. B; 2 uobis cum bened. H ὁ
£r. min. 69; quando bene uobis dix. c; uobis
quando bene uobis dix. σ᾽, uobis cum bene uos dix. δ,
uobis cum b. d. uos rz, e/ Aaóent οὐαὶ ὑμῖν DA 13. 69.
omnes: om. DX* cod. caraf. cor. wat. mge.;
uobis /apsu Z*(corr. Z'). hec W; * enim W vr.
ffs * ὃ cor. wat. gr. Blur. (non autem D 29); pro
secundum haeo Aic e! «. 23 habent eadem is c,
per eadem s e, similiter δὲς a. fieciebant G.
prophetis codd. P?/ur. (prof. D) f / cum gr. N*
$i«e W*^, 243: pseudoprophetis V vg. ZiscA.,
peeudoprof. ?P, psedoprof. O, seodoprof. Q, cw»
uett. rell. et gr. fiur.; om. C. patrem V*(corr.
V». deficit B ad s. 38.

27. sed: ded V. qui: quia G. audistis O*
(s Pr. exp.) deligite Oe, dilegite D?P. uestros
*et ?P"5, hiis WY. uos oderunt codd. fiu.
(hod. CT, oderint G): 2 oderunt uos WX vg.

Tisch. α ζω odiunt uos ^; odientibus uobis c, od.
uos d δ.

28. benedicite: benefacite D awr. maledi-
centes G. uobis: uos GV; - et vg. gr. mim.
fawc. horate C. orate . . . uos: ors. D ; Jit.
$n. sev. X. calumpniantibus W. uos: uobis
€GOVXZ? c f aur.; cf. eis qui uobis iniuria
faciunt e.

39. et ad isit.: ei SP*(corr. mg.) et (Bentl).
percusserit G ὁ e f 4; percutienti a c δι maxilla
COT*(sed corr.); maximam znepie V ; -- unam 45
cor. uat. »g., edd. ant. Kesler 1487, Froben 1502,
Sacom 1515 eft 1519, A7Maresch. 1531, Uiwian et
Junta 1534. prebe CDW; «ili DPWoScd f
*; reXaóelgaur.; 1 αὐτῷ D min. ab
eo: om. G; eie raur.; eum ὁ f fag. aufert
(cf. gr. τοῦ αἴροντος) cum tFOIKMMQTVWYK vg.
g, tollit d, cf. auferenti c, tollente ^: auferet ACD
(PGHJOPYZ wett. Mur. cf. Mt.v. 34. uestimen-
tum etiam tunicam (tunica Y, tonicam D):
tunicam et palleum G ὁ c (orn. et), tun. etiam pall.
/ r, t. etiam et p. 7... t. tuam et p. d g, uest. tuum
et pal a; paleum tuam remitte tunicam 6.
proibere COT ; uetare a, cf. ne uetueris 7.

30. Üersus in ras. scr. K; om. Φ. omni:
omnia P,,G Δ autem: enim &DP. petenti :
poscenti a r. tribuae G. aufert (cf. w. 29 et
canonem. nostrum ad Mt. iv. 5) codd. féur. vg.:
auferet AFFFGJMZ ὁ e f y aur. que DW. ne
repetas 2» ras. T ; nerepp. D; non rep. F. noli
prohibere G ὁ c ff, 1 r, noli deposcere e.

31. prohut C. fatiant G. homines: homnes
O; 4 bona DG » rto» graec. om. et uos F.

Z22

344 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM.

uobis homines

et uos facite illis similiter.

3305. 59 Et si diligitis eos qui uos dili-
gunt quae uobis est gratia ?

nam et peccatores diligentes se dili-
gunt

33et si bene feceritis his qui uobis bene
faciunt
quae uobis est gratia ὃ

siquidem et peccatores hoc faciunt

84 et si mutuum dederitis his
a quibus speratis recipere

quae gratia est uobis ?

nam et peccatores peccatoribus faene-

[vi. 31—37-

rantur
ut recipiant aequalia

35 uerum tamen diligite inimicos uestros

et bene facite
et mutuum date
nihil inde sperantes
et erit merces uestra multa
et eritis filii altissimi
quia ipse benignus est
super ingratos et malos

36 estote ergo misericordes

sicut et pater uester
misericors est.

37 (66. 2) Nolite iudicare et non

uultis ut faciant uobis homines. et uos facite illis similiter. **si enim diligitis eos qui uos
diligunt. quae uobis retributio est. etenim peccatores diligentes se diligunt. *5et si
benefeceritis his qui uobis benefaciunt. quae uobis retributio est. nam et peccatores haec
faciunt. * εἰ si mutuum dederitis his. a quibus speratis recipere quae uobis retributio est
nam et peccatores. peccatoribus fenerantur ut recipiant aequalia. *uerumtamen. diligite
inimicos uestros. et benefacite et mutuum date. nihil desperantes. et erit merces uestra
multa. et eritis filii altissimi. quia ipse benignus est super ingratos et malos **estote ergo
misericordes. sicut et pater uester misericors est. ?"nolite iudicare. ne iudicemini. nolite

32. dilegitis *P, dilegatis D, diligatis tF. dile-
gunt δὲς DP. gratia: mercis r, retributio f.
diligentes : diligenter T.

33. et δὶ... benefaciunt om.e. om.et ad
init.D. hiis Y. fatiunt G. 2 bene uobis faciunt
F. quiuobis... dederitis his (s. 34) om. D.
siquidem: nam W. hoo (rovro D): haec CIGT
(hec) ὁ c f Φ et gr. min. 130 ταῦτα; gr. 2dur. τὸ
αὐτό, id ipsud e, hoc ipsud r.

34. mutum. NTY, motuum P. mut. ded.:
feneraueritis e, feneratis a c d. hiis W. recipere:
accipere GY δ. faenerantur AH MY, foenerantur
CJ V 9r., fen. F:P*OIKN'OTWXZ : faenerant F,
fenerant DIP*GQ, ew» ab deg y. huti C.
utrec.... mutuum date (4. 35) om. O*( - Οὗ.

35. uerunt. 5, uerumpt. CW; om. tamen D.
dilegite D; amate g. o». et Pr. W cg. bene-
facete :P*. motuum DP. date: εἰ K (sed
exf.); * his qui non habent ». nihil: ni s» »a;.
K; nichil W. inde sperantes AINTO*VoWY
(inte) vg. « 7.9, e? sperantes. D3P*5 4mór. in
Tobiam xvi. 54: desperantes CIP»?zFHJKMQT
V*XZabdefff'igraur., disp. GOO*; Hae
lectiones idem uerbum ἀπελπίζοντες diuerse reddunt ;
prima cum uersione anglicana A.D. 1611 congrsat
* hoping for nothing again,' secunda cum reuisione
A.D. 1851 * never despairing'; frior autem £ITiero-
nymiana! magis widelur quasi weteris lectionis
emendatio et quae etiam Chrysostomo (vii. 199 A

παρ᾽ ὧν μὴ προσδοκᾶτε λήψεσθαι, cf. 575 Α παρ᾽ ὧν
ob προσδοκᾶτε λαβεῖν), /mórosio (wide sufr.),
et Hieronymo ipsi (im. Ezec. c. 18 ἃ quibus non
speratis recipere) jlacuerit; ἀπελπίζω plerumque
τα wel spem abicio (c4. Polyb. 2. 54. ἀπ. τὴν
σωτηρίαν etc., Diod. 14. 8 ds. τὰ τῆς δυναστείας,
2 Macc. ix. 18 τὰ κατ᾽ αὐτὸν ἀπ.), se] in despera-
tionem adduco (cf. Ecclesiasticum xxvii. 21 ó δὲ
ἀποκαλύψας μυστήρια ἀπήλπισεν, denudare autem
amici mysteria desperatio est animae infelicis veg.) ;
sed ut ἀπεσθίειν ro ἐσθίειν ἀπό, et ἀπολαβεῖν Pro
λαβεῖν ἀπό, $a ἀπελείζειν pro ἐλπίζειν ἀπὸ credibile
est. Lucam. scripsisse; de wersione Syriaca είς.
wide Field Otium. Noru. 111. 2. 40; werstones
orientales rell. habent non sperantes quod retri-
buetur 44e/A., et quempiam desperabundum ne
faciatis Pers. ne fraudetis spem ullius 44ru£.
mercis OY. uestrü K* -trà Ko. multa: - in
caelis Q c r aur. et. gr. N*À ; in caelo a 7 dmór.
Tob. filli F. altissimi: excelsi a. om. ipse D.
benignus: suauis a d ὃ (s. uel b.)). malos:
nequas a e, iniquos d.

36. hestote C, Hstote D. misser. δξς D, miseri-
cordis ?r. C. om. et D3P*( 4 mzg-).

37. οὐ (ut D3XP*Q 4) non iudicabimini
(-cabemini ?P, -cemini D; iudicaberis Q): et de
uobis non iudicabitur G ὁ ff, / Φ 7, ut non de τ.
iud. ax*., ne iudicetur de uobis c e. condempn.
bis HOW ; contemp. D. οὗ sec.: ut P 2. con-

VI. 37-42] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 345

nonne ambo in foueam cadent ?
10 (58-3) Non est discipulus
super magistrum
perfectus autem omnis
erit sicut magister eius.
41 (53-8) C)yuid autem uides festucam
in oculo fratris tui
trabem autem quae in oculo tuo est
non consideras?
12 et quomodo potes dicere
fratri tuo
frater sine eiciam festucam
de oculo tuo
ipse in oculo tuo trabem
non uidens?
hypocrita eice primum

iudicabimini
nolite condemnare
et non condemnabimini
dimittite et dimittemini
38 date et dabitur uobis
mensuram bonam confertam et coagi-
tatam
et supereffluentem
dabunt in sinum uestrum
eadem quippe mensura
qua mensi fueritis
remetietur uobis.
39 (57-5) T)yicebat autem illis
et similitudinem
numquid potest caecus
caecum ducere?

puu—-————————'/'w————————————e

condemnare et non condemnabimini. dimitittee et dimittemini. *?date et dauitur uobis
mensuram bonam comulatam et coagitatam. et super effundentem dabunt in sinum uestrum
eadem enim mensura qua mensi fueritis remetietur uobis.

*? dicebat autem illis et similitudinem. numquid potest caecus caecum ducere. nonne
ambo in foueam cadent. *' non est discipulus super magistrum perfectus autem omnis
erit. si sit sicut magister eius. f quid autem uides festucam in oculo fratris tui. trabem
autem in tuo oculo non consideras. *'aut quomodo potes dicere fratri tuo. frater
sine eiciam festucam quae est in oculo tuo. ipse in oculo tuo trabem non uidens ypocrita.

demnabemini ?P, contempnemini D. demittite V.
dimittemini (ἀπολυθήσεσθε) tFCD?P (dimite.) H
(demite.)OWQTWX?* vog. a ὁ d f ff, 4 ὃ, et di-
mittimini A!FG(dimett.)IMY: dimittetur uobis
JKO(-itur)V(dem.)X*Z c e(-itur)r awr. or. di-
mittite et dimitt. A*( -- »e.). .

38. dauitur O. bonam 4 et OW vg. confertam
AS :PFHOGJOVWXY ovg. gat. (confestam) : con-
fersam CGIKMTZ ὁ / g,conuersam DNTQ ; dein-
de οι. οὐ G.. cogitatam O*(a sseperscr. ΟἹ), quoag.
C, cong. H*(crr. H'), coog. ?; conmotam G
ὁ (e) 7g. superfluentem FGP a. Uariant «ett.
rell. conmodatam confersam supereffundentem f.
commota superfundens e, cumulatam superfun-
dentem c 7 (supereffluentem), agitatam cumulatam
superfl. a, cumulatam et coagitatam et super-
effundentem /, conquassatam inpletam supereffun-
dentem 4; gg». πεπιεσμένον σεσαλευμένον ὑπερεκ-
χυνόμενον. quippe: uero CINTT ; enim G. me-
surà C, mensuram G. qua: quam P; quia Y.
remec. W, rementientur Y, remietur D.

39. autem: enim P. et-hanc T**. simil:
parabolam a c. nunquid P$R. oaeous (cec. δὲς
W): caecum H*(sed corr). 7 caecus potest D.
ducere -« in uiam *. Ííobeam CTZ*. cadent

(πεσοῦνται NAC etc.) codd. plur. εἰ incident a d
(ἐμπεσοῦνται BDL e£c.): cadunt JKMM'VXZ vg.
€ e 4.

40. ον. omnis D. erit si»e addi. AB'tFCD
(om. erit):PIJ]MO*QTX*Y Zari. 2788. 3826 et
corp. ox. de (erits) ὃ rem. 331 JMass. (sed -- si sit cod.
rund.) cuti graeco ὡς (non ὡσεί) : -- sisit BGHO
KNTO**PVWX"Z gat.zg. acf 1g r aur., ut sit ὁ ff,.

41. quid : qui Q*. fistucam D?9PGX ; stipulam
€. hoculo 7. C. fratres Y. tui-tu P. trauem
O. 2 autem trabem ?P. o». quaect est Dd cf 9.
2 est in oc. tuo B c. consyderas 5; uides c e,
inspicis d.

42. et ad inii.: aut vg. Tisch. cum edd. ant.
Blur. Hailbr. 1476, Wild 1481, Kesler 1487,
Pagunini 1497, Frobem 1502, Sacon 1515 ef 1519,
Maresch. 1531, Uiuian et Junta 15345; om. D.
potest G, poteris NT, poteres W. «sine -- ét W.
ieciam D, eiiciam vg. ZZscA. fistucam fr. D3P;
ofi. J. hoculo semper C. trauem O. uidens
(βλέπων) cum. ASPG'HIJNQXYIRSQ f f. 99:
uides B(uides hypocrita sic disisum)t CDG*9KM
OTVWZS r δῆ; πο]. rell. et ecce in oculo tuo
trabes subiacet a ὁ c f/j* / q aur., et ecce in oc. tuo
(Ὁ tuo oc. d) trab. est d e. bippocr. *P, hypo-

346

trabem de oculo tuo
et tunc perspicies ut educas
festucam de oculo fratris tui.
13 (60. δ) Non est enim arbor bona
quae facit fructus malos
neque arbor mala faciens
fructum bonum
** unaquaeque enim arbor
de fructu suo cognoscitur.
(1-5) Neque enim de spinis
colligunt ficus
neque de rubo uindemiant uuam.
4Ὁ (2-5 Bonus homo de bono
thesauro cordis sui
profert bonum
et malus homo de malo
profert malum

EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM.

[V1. 42-48.

ex abundantia enim cordis
os loquitur.

46 (68. 3 ()uid autem uocatis me
domine domine et non facitis
quae dico?

41 (6-5 Omnis qui uenit ad me
et audit sermones meos
et facit eos

ostendam uobis cui similis sit

48 similis est homini

aedificanti domum

qui fodit in altum et posuit
fundamenta supra petram

inundatione autem facta

inlisum est flumen domui illi et non
potuit eam mouere

fundata enim erat supra petram

eice primum trabem de oculo tuo, et tunc perspicies eicere festucam de oculo fratris tui.
*! non est enim arbor bona quae facit fructus malos neque arbor mala faciens fructus bonos.
* unaquaeque enim arbor ex fructu suo cognoscitur. non enim de spinis colligunt ficus
neque de rubo uindemiant uuam. * bonus enim homo de bono thensauro cordis sui profert
bonum et malus homo de malo thensauro cordis sui profert malum. ex abundantia enim
cordis. os eius loquitur. * quid autem uocatis me domine domine. et non facitis. quae dico.

*' omnis qui uenit ad me. et audit uerba mea et facit ea. ostendam uobis cui similis
est. * similis est homini aedificanti domum qui fodiit in altum. et posuit fundamentum
supra petram. inundatione autem facta inlisum est flumen domui illi. et non potuit eam

chrita CDI, ypocrita Z, bipocr. W, ipocr. T. iece
D, eiice vg. Z?sch. perspioies (διαβλέψεις) BE
CG(tuo... perspioies i» »as.)HOIJ(-iens;]KNT
OQVWYXZ vg. a f ff.1 aur. (perspicis), e/ prespicies
T : respicies ADzPMPY ὁ 9 δ; uidebiscd e. ut
eduoas : eiecere gu£. fistucam sec. D?P gat.

43. ort. est T. - bona fructus malos que
(erasum) facit T. fructos GHOY. |. neque: nec
D; iterum G σφ. faciens c/c. : quae facit fructus
bonos G, 2Ailastr.

44. unaqueque DW. o7. enim QT. de: ex
G. cognuscitur G. collegunt D?P; legunt 4,
leguntur e. ficos *PGO. ^om. de 2εγί. ΚΤ. vin-
dimiunt D. huuam C.

45. bonus - enim DGa óc f / r aur. then-
sauro CG*JOP, tesauro T, tess. D. proferet δὲς
G ὁ (sec.) d e. bonum (τὸ ἀγαθόν) : bona tF9P
FGJZ*(-um Z?) c e. om. et Q. malus: malos
K'*(corr. K'); nequa a. de malo szme addit.
ACFGJTX?Y a d f, 1 et gr. NBDL etc.: 4 thesauro
BtFD(tess.)"PHOIKO(then.P(then.)QV(& malo d
V* sed corr.) W X*Z vg. ὁ aur., * thesauro cordis sui
MM'ecef gr ὃ εἰ gr. ACXTA ef. malum(ró

πονηρόν): mala D3P"*FGP ὁ 4. Mhabundantia
CD?PM' TY, -cia ΝΥ, abundatia P, abundantiam
O*(m eras.) ; confuse legit e de abundantia cordis
loquitur malum. hosC ; * eius BCTo cd f f!4,
* illius a, cum gr. Plur.

46. autem: enim t"KN'VZ. | domine semel
J. dico-ruobis DQ zar.

47. exaudiuit D. sermonis G. et sec.: seqwitur
ras. im T. om. et facit eos P. hostendam C;
demonstrabo a. sit AC:-P*GHOMPQW vg.ae
7b: est BCDIJKMOTVXYZ cd ΣᾺ ἐφ aur.;
erit ?P»,

48. edificanti W e/ 49. domum -4 suam DZ*
(om. cor.) gat. fodit in altum: f. et exaltauit e,
Í. et fundauit δι possuit 3P; in altum D*(sed
€xp.). fundamenta codd. $/ur.: fundamentum
OP vg. Tisch. cum graeco. super pr. P*WZIRSQL.
inundation* O, inhundatione C; tempestate a.
fact&: horta a. inund.... petr. om. W.
illisum est 2g. ; inlissit D, allisit ὁ d g, impulit a,
impegit e, irruit c. potuit: ualuit a v. eam:
illam P. mobere T ; 2 commouere eam G, con-
cutere eam v. fundata . . . petram zn mg. M.

VI. 49— VIL. 6.] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 347

erat moriturus qui illi erat pretiosus
3et cum audisset de iesu misit
ad eum seniores iudaeorum
rogans eum ut ueniret
et saluaret seruum eius
* at illi cum uenissent ad iesum
rogabant eum sollicite
dicentes ei
quia dignus est ut hoc illi praestes
5 diligit enim gentem nostram
et synagogam ipse aedificauit nobis
51esus autem ibat cum illis

*? qui autem audiuit et non fecit
similis est homini
aedificanti domum suam
supra terram sine fundamento
in quam inlisus est fluuius
et continuo cecidit
et facta est ruina domus illius magna.
VII. ! (6*3 Cum autem implesset omnia
uerba sua in aures plebis
intrauit capharnaum
?centurionis autem cuiusdam seruus
male habens

-— —— o coo M— — o

mouere fundata enim erat supra petram. ** qui autem audiuit et non fecit. similis est homini
aedificanti domum suam supra terram sine fundamento in quam inlisus est fluuius. et
continuo cecidit et facta est ruina domus illius magna. VII. ! Cum autem implesset
omnia uerba sua in auribus plebis. intrauit capharnaum. *centurionis autem cuiusdam
seruus male habens. erat moriturus. qui erat illi praetiosus. *qui cum audisset de iesu
misit ad eum seniores iudaeorum rogans eum ut ueniret et saluaret seruum eius *at illi
uenientes ad iesum rogabant eum sollicite dicentes ei quia dignus est ut hoc illi praestes
δ diligit enim gentem nostram. et synagogam ipse aedificauit nobis. *iesus autem ibat cum
illis. et cum iam non longe esset a domo. misit ad eum centurio amicos dicens ei. domine

fundamenta enim erant cor. uat. sag. Par. lat. 262,
13171. supera sec. X ; super 3P*Z3I Sr.

49. qui: quia Z*(a ex$.). audiuit . . . fecit
(ἀκούσας... . sorfjcas) ABC3P"eH*J KMOPQVYZ
d f: audit . . . facit DG(audet) H'OIMTWX vr.
aóce faiqr5baur.; audit. . . fecit IP*, — om.
est Pr. T. sua O. super ΤΉ (T. terram:
petram DH* (corr. mg.)Y ; arenam T ga£. ὁ e, ex
ΜΈ. vii. 26. fundamentum G. in quam (in qua
AtFHOGOXY e gx. 9) inlisus (ill. NTVW ze.,
inlissus D) est fluuius (fluius ?P, fluuio W):
adlisit lumen domui illi G ὁ 7 ff, / g, inlisit flumen
etc. r aur., impegit fl. c, inpulit fl. a, impegit fluuius
e, erupit fluuius δ; deisde om. et NTV. cecidit:
concidii BCDKM'QTWZ cor. suat. b d e 4 q.
domui G. illius: o»s. D*( 4 »»g.) ; eius gat. ; illa
T. eius domus zat.

VII. 1. τ εἰ factum est ad isti. uers. Gb d ff. 1
q awr., factum est autem a c cum. graeco D και
eyerero.. quum. HO(»or C). om. autem ut.
inplesset CD?P ; perfecisset c e, consummasset 4 ;
iesus c. su&: om. O*(tcor)Ta be fa 1v;
haec gaf. ΖΦ, hec W. auribus tDP a c f g awr.
pleuis CO; populi a c. uerba s. in aur. pl:
uerba loquens 4 cw; D*', ἃ. quae loquebatur ad
populum e. intrauit (introiuit c e, uenit 2) τ in
BD?PIJKOXZ Bentl. a cum gr. εἰσῆλθεν (ηλθεν
D) els. caparnaum V, capharnauum ?P*(u 2».
exp.).

2. centorionis D?P, centhur. C. seruus: puer
d. abens C. erat mor.: incipiebat mori a d,
proximus morti erat c. preciosus W, praet. t C?P
GJO, pretiossus D; carus a e, honoratus d (ritos
D, ἔντιμος reif).

3. et cum (quum HO) aud.: audiens autem a,
et aud. d. missit D. ον. δὰ eumaócd fig
Gur. saeniores C; maiores natu e. iudeorum
D?PW. saluaret codd. Piu». $3907: sanaret GH
KN'V& gut. cor. wat.* a c v ; liberaret e ff, ἃ

4. ad O. ille D*(corz. sg.). oum (quum HO
qu/// T) uenissent δὰ iesum rogabant eum
(om. T): uenientes ad i. rog. eum G ὁ f ὃ (om.
Tog.); cum aduenissent rog. ies. a (uenissent) c e,
uenerunt et rog. ies. //, / r (eum), aduenientes
rogabant eum d. solicite D «vg. festinanter d,
instanter e. ei om. Gecd e ἤᾳ 7. est ut: estat G.
illi: ei 3P*(corr. mg.) c g. prestes BEFDMOZ*
(corr. 2).

5. dilegit ΞΡ. sinagogam :PTW. hedif. C,
ed. W, edificabit T.

6. ibat: abiit ὁ 9. 7 ibat (abiit e) autem
(ergo c, itaque 4) cum illis (eis d) iesusc d e fa 4r
cum gr. D ewopevero δὲ per avro o ιἦσ. quum
HO. ον». ἴδῃ J. longue D. essent OO; abes-
sent ὦ. domo: o fr. ἐξ ras. O; domu DV.
missit DP. eum: illum Ga ὁ ὁ 3.7 Φ v. centorio
D; -*rogans eu/. hamicos C, uexareG x ; tea
εἰ 2 te uex ócdeffoig r5; τ magister eur.

3498 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM.

et cum iam non longe esset a domo
misit ad eum centurio amicos dicens
domine noli uexari
non enim dignus sum ut sub
tectum meum intres
? propter quod et me ipsum
non sum dignum arbitratus ut ue-
nirem ad te
sed dic uerbo et sanabitur
puer meus
8 nam et ego homo sum sub
potestate constitutus
habens sub me milites
et dico huic uade et uadit
et alio ueni et uenit
et seruo meo fac hoc et facit
? quo audito iesus miratus est

[ V1. 6—12.

et conuersus sequentibus se turbis
dixit
amen dico uobis nec in israhel
tantam fidem inueni.
10 (66. Et reuersi qui missi fuerant
domum
inuenerunt
sanum.
n (67-10 Et factum est deinceps
ibat in ciuitatem quae uocatur naim
et ibant cum illo discipuli
eius et turba copiosa
1? cumautem adpropinquaret portae ciui-
tatis
et ecce defunctus efferebatur
filius unicus matri suae
et haec uidua erat

seruum qui languerat

noli te uexare. quia non sum dignus ut sub tectum meum intres. " propter quod nec me
ipsum dignus arbitratus sum ad te uenire. sed dic uerbo et sanabitur puer meus * nam et
ego homo sum sub potestate constitutus habens sub me milites. et dico huic uade. et uadit.
et alio ueni. et uenit et seruo meo fac hoc et facit. *his auditis iesus miseratus est. et
conuersus sequentibus se turbis dixit. amen dico uobis nec in isdrahel tantam fidem inueni.
10 et reuersi qui missi fuerant domum inuenerunt seruum qui languebat sanum. ἢ et factum
est in sequenti die ibat in ciuitatem quae uocatur naim. et ibant cum illo discipuli eius et
turba copiosa. "ut autem adpropinquauit portae ciuitatis et ecce defunctus efferrebatur

dignus sum (ἱκανός εἶμι NB) codd. et b ffo. 1g r
aur.: 2 sum dignus vg. edd. ant. Hailbr. 1476,
Wild 1481, Kesler 1487, Paganini 1497, Froben
1502, Sacont 1515 ef 1519, Maresch. 1531, Usuias
et Junta 1534, a (non sum enim dignus) c d e 7 ὃ et
gr. veli. εἶμι ἱκανός. tecto meo ὁ ff, ὦ.

7. propter quod . . . ad te orm. gat. cum
abcdeff* Ir et DV min. om. et fr. B. sum
(solum Z* sed corr.) dignum arbitratus: sum
dignus arbitratus DMZ* **; — dignus (dignum
G^) arbitratus sum G /; sum dignus arbitrari T ;
dignum me iudicaui g. uerbum G ὦ e£ gx». T win.
λόγον. sanauitur O, sabitur X*, salbabitur d,
curabitur c e.

8. sub (b sup. Jin. m. rec. ΟἹ potestate con-
stitutus: potestati subiectusa. huio: uni r. alii
v£., €! ed. Junta 1534, d e (ali) g. meo--dicoD
gut. cir.

9. quo audito: audiens autem haec G^ d2 5;
cum audisset autem ista e, his auditis a /, aud.
igitur sermonibus his c. iesu Y. sequenti se
turbae a e, sequenti populo Z; ost. turbis ὁ.
amen amen X x. neo e/c.: in nullo (numquam 2)
tantam fidem inueni in iss. ὁ α ὁ ς α 3 192 v

(talem) ax*., non inu. t. fid. in isr. e. srahel C
hisrael D, israel zg. def. B ad w. 21.

10. misi »P. domum om. Gg. inuenierunt D.
seruum: puerum c. qui languerat (ἀσθενοῦντα
£r. 21): qui languebat tOX a£. /; aegrum d;
om Gabceff, ig raur. et gr. NBL τ. 157. 209.
sanum: saluum c e.

II. factus W. inceps Y; sequenti die c e f
(in s. d.), alia die d. ibat-iesus H'WS' & cor.
uat.* ar aur. et gy. C'UXA etc. que D. uocatur:
dicitur Z, appellatura. naym C, nauimQ ; caphar-
naum e /*. ibunt G ; comitabantur a c e. illo:
eo vg. edd. ant. (exc. Froben 1502) c d. eius
multi ὁ c φ cum ACEGH etc. 7ZYsch. T. G. 8 (sed
om. ἵκανοι NBDFLE W.H.). copiossa D; magna
€ e, multa d.

I2. cum (quum HO) autem: factum est autem
cum a d (ut) e, et f. est cum ὁ / (ut), et f. est dum
Φ, et f. est quomodo c; cum gx. D evevero δε os.
&dpropinquaret (ἤγγισεν gv. ηγγιζεν D) eum
CD?PGOIJMMYV et appr. AFHQTW ve. 7iscA.,
apr. Y, cum wuett. a b e f, cf. adpropiaret ὦ 2. 1,
adpropiasset », appropinquauit c: adpropinquarent
tfOX"Z, appr. KXe. porte W. et eoce (xai ἰδού)

VII. 12—19.]

et turba ciuitatis multa cum illa
33 quam cum uidisset dominus
misericordia motus super ea
dixit illi noli flere

EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 349

16 accepit autem omnes timor

et magnificabant deum dicentes
quia propheta magnus
surrexit in nobis

16 et accessit et tetigit loculum et quia deus uisitauit plebem suam.
hi autem qui portabant steterunt et | !'(99109 Et exiit hic sermo in uniuersam
ait iudaeam de eo
adulescens tibi dico surge et omnem circa regionem.
Pet resedit qui erat mortuus et coepit | 18 (69. δ) Et nuntiauerunt iohanni
loqui discipuli eius de omnibus his.
et dedit illum matri suae 19 Et conuocauit duos de discipulis suis

filius unicus matri suae. et haec erat uidua. et turba ciuitatis multa cum illa. 15 quam cum
uidisset iesus misericordia motus super ea. dixit illi. noli flere 15 οἱ accessit et tetigit
loculum hi autem qui portabant. steterunt. et ait iesus. adulescens tibi dico surge. ? et
resedit protinus qui erat mortuus et coepit loqui. et reddidit illum matri suae. adprehendit
autem omnes timor. et magnificabant deum dicentes. quia propheta magnus surrexit in
nobis. et quia uisitauit deus plebem suam. "et exiit hic sermo in uniuersam iudaeam de
eo. et in omnem regionem.

? et nuntiauerunt iohanni discipuli eius de his omnibus et conuocauit duos de discipulis

A*IPFGH*I*MOQXY a ὁ c d (om. eooe) e f ff, suam inuasit autem «e/c, dedit: reddidit c.

ἐφ» δα om. et AXFCDH'OIJKNTVWZ
Vg. cum gv. min. 1. 440. deffunctus D; mortuus
& (d)e r; om. c. aefferebatur C. bunicus C.
matri (τῇ μητρί) A(male Tisch. matris) CXPHI
JO c f 8 Bentl., -s enim facile ex sequenti uerbo
addi feterat: matris DFGOKMNQTVWXYZ
vg. Tish.etabe filg r 8 aur. sue ΟΥ̓. hec
W. 2 eratuidua Q af. turb&: populus Z. os.
ciuitatis sec. £e f, 1. cum eo D; consequebatur
illam e.

13. quam cum (quum HO) uid.: et uisam
eam ὦ, et cum uidisset illam c, cum uid. autem
illam e, uidens autem 4; gr. ?/ur. καὶ ἰδών sed
ἰδὼν δε Ὁ. dominus: iesus D?P"*(ihus)Jd g gut.
cum Ὧν, dominus iesus cor. wa£. mg. cum go.
Syr. hr. et aeth.. misericordiam motus Q; misertus
est .. . et (antfe dixit) Gaód g, commotus est .. .
et e; graeci ἐσελαγχνίσθη.. .. καί. super ea cum
ASCCD?P*OIKMXY f: super eam ?P*FGHJNT
OQTVWZ vg. Tisch. bceg r ὃ aur. (illam); ei
à ; om. ff I.

14. οὗ sec. ον. O. looulum : Ὁ funeris e ; sarto-
fagum g. hii FCD3PGIOTWZ*. or. autem D.
ait: * iesus G c / 2 zr; 1 illi Z*(sed corr);
* adoliscenti D, cf. adolescenti tibi dico e£c. gu.
&dulescens codd. $/wr. (-iscens G): adolescens
PPIUJQW. og. ZZsh. adolicens DKOV ; iuuenis
d.e; adol. δὲς repet. a ffs.

15. consedit a, surrexit et sedit c; -- protinus Καὶ
qui erat codd. Plur. ug. et ὁ c f ffl q r aur. : qui
fuerat AHOY ; om. ad e 8, et sec. Φ mox X.
cepit J WY. confuse legit e coepit loqui ad matrem

illum: eum T. sue W; eius ὁ φ.

I6. -- hoc uiso ad i5:.c. accipit ἘΡΟ, accidit
Θ᾽; cepit J ; adprehendit a /, inuasit c e. omnis
NT. timor magnus g. magnificauerunt D, hono-
rificabant a c d, clarificabant e. quia: quod G.
profeta D:xPO. in nobis: in israhel /. uissitauit
D, uisitabit G. »» uisitauit deus CT Zest/. cum
gr. ἐπεσκέψατο ὃ θεός et uctt. a ὁ c (dominus) f g r.
plebem: populum ὦ v. suam in bono GO? a à
fh iq r aur., et in bonum J c e, cum gr. MXA
*nin. els ἀγαθόν.

I7. 0f. οὐ ad init. J. exiit: iit i ras. T.
sermo: uerbum a d. huniuersam C, uniuersa J ;
totam c d e (tota). iudeam CDX:PM'OW ; iudaea
δ. de eo om. G(sed uide infr.)Y fl. et sec.
rinGg.afgrÜaur. omnem oiroa (om. f r)
regionem : - de illo G g, * de eo ὁ c; variant
«eff, omni finitima regione a, omni confinio
regionis illius ὁ, omni regioni confini c, omn. conf.
reg. ff, /*, omnem confinem regionem ἢ 4; fos/
iudea sic fergunt d e; ea do in quibus adnuntia-
uerunt ad iohannen baptistam qui etiam conuocatis
quibusdam de discentibus suis dixit euntes inquirite
dicentes tu es e£c. e, de illo et in omni regione et in
quibus usque ad iohanen baptistam qui et aduocans
duos ciscipulorum suorum dixit euntes dicite ei tu
es etc. d, e? Der.

18. nunciauerunt W&.
om. de omn. hisa. hiis W.

I9. om. et ad init. D. conuocatis H «f. con-
uocatis duobus quibusdam ex d. a, e£ sura e.
duo X*, .11.. D. om. de X*. iohannis θ΄, orm.

34

ioann. SL semfer.

350 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [VII 1925.

quia caeci uident
claudi ambulant
leprosi mundantur
surdi audiunt
mortui resurgunt
pauperes euangelizantur
?3 et beatus est quicumque
non fuerit scandalizatus in me
3* et cum discessissent
nuntii iobannis
coepit dicere de iohanne
ad turbas
quid existis in desertum
uidere harundinem
uento moueri ?
35 sed quid existis uidere ?

iohannes et misit ad dominum dicens
tu es qui uenturus es
an alium expectamus?
30 cum autem uenissent
ad eum uiri dixerunt
iohannes baptista misit
nos ad te dicens
tu es qui uenturus es
an aliüm expectamus?
?ljn ipsa autem hora curauit multos a
. languoribus
et plagis et spiritibus malis
et caecis multis donauit uisum
226 [ respondens dixit illis
euntes nuntiate iohanni
quae uidistis et audistis

suis iohannes. et misit ad iesum dicens. tu es qui uenturus es. an alium expectamus.
* cum autem uenissent ad eum uiri dixerunt. iohannes baptista misit nos ad te dicens. tu
es qui uenturus es. an alium expectamus. *' eadem autem hora curauit multos a languoribus
et plagis. et spiritibus malis. et caecis multis donauit uisum. ?*et respondens iesus dixit
ilis. euntes nuntiate iohanni quae uidistis. et audistis. quia caeci uident. clodi ambulant.
leprosi mundantur. surdi audiunt. mortui resurgunt. pauperes euangelizantur. ? et beatus
est quicunque non fuerit scandalizatus in me. ** cum autem discessi essent nuncii iohannis
coepit dicere iesus de iohanne ad turbas. quid existis in desertum uidere harundinem a
uento moueri. * sed quid existis uidere hominem mollibus uestimentis indutum ecce qui in

etse. PW. missit D?P; --eos OX*. dominum
codd. plur. a ff, et gr. BLRE »πεέρ. 1 iesum IJKM
M'OVWX Par. lat. 33171 vg. be fig r0 aur. et
£r. NAXTA ctc. ; dominum iesum ΗΘ syr. ἦγ.
uenturus es: uenis 6 e! w. 20. han C eft ao.
exspectamus *PKZ'! ; speramus c e£ &. 20; exsp. ad
iohan. s. 20 i» ras. scr. est K.

que DW. 2 audistis et uidistis v. (e£ edd. ant.,
exc. Froben) cf. Amór. itc. ; uiderunt oculi uestri
et ( quae d) audierunt aures uestrae d e cups De.
qui& om. D a ὁ c 41 g. ceci W, uident 1 εἴ
QW. clodi D. hambulant C. sordi D. om.
surdi aud. ὁ /. resurgunt: resuscitantur ».
pauperes (65s scr. G, pr. erasum) euang. (ae-

20. om. totum uersum G /[, oum (quum HO)
autem uenissent (ueniis. D) ad eum uiri
(παραγενόμενοι δὲ πρὸς αὐτὸν ol ἄνδρες) : adueni-
entes antem ad eum uiri ὁ fj, g, et adu. uiri ad eum
d, et uenerunt uiri ad eum et a », e? De. iohannis
OY. babtista CDT. missit D3P. o». ad te D a.
exspectamus ?PKM'X.

31. ora T. curauit multos (ἐθεράπευσεν πολ-
λούς) codd. et tutt. 91.: 7» multos curauit eg. δέ edd.
ant. (exc. Froben 1502) c e. langor. ΡΤ, longuor.
G; *suiso v. plagis: uerberibus a c, flagellis e
cf. ad Mt. iii. I0 et Cypr. E. xiii. 4 dorsum meum
posui ad flagella (Zsa. 1. 6), 7es£. III. 57. malis:
malignis e, immundis /, iniquorum d. cecis W.
uissum D?F. caecos( * maltos c) faciebat uidere c d e.

32. nuntiate AE CFGHOIJMQY ὃ f g aur.:
renuntiate BDzPKNTOVWXZ vg. (-ciate Wf)
G (e£ 18) c (et 18) e v; dicite T d εἰ D*' «sare.

uangu. D): egenis bene nuntiatur 4.

33. om. est M. quicunque 9, quiquumque H ;
qui ΕΝ ὁ. scandalizabitur a c.

24. Incipit rursum E a Mc. vi. 56 mutilus.
quum HO. discedissisent G, discessisent 3P. nuncii
ΝΟ, nunti E. caepit D, cepit JW. - de
iohanne dicere vg. fj. disertum D; deserto EG
ffs 1 9, desertom H*(-tum cor.). arundinem CIPJO
ΤΟΥ tog. ZYsch.; τα Q. moberi Το; agitatam
$9 8, edd. ant. Haiibr. 1476, Wild 1481, Kesler
1487, Pagussini 1497, Froben 1502, Sacosm 1815 ef
1519, Maresch. 1531, Uiutan et ρα 1534;
agitari c e, cf. cor. uat. *uento moueri sie Aabes
ast., sed Mt. xi. uento agitatam. harund....
uidere (s. 25) om. T*(--3»m mpg. m. rec.). dis-
tinguunt in desertum uidere? barund. e£c. edd. ef
similiter 1» s. a5.

35. o. Sed P. ovt. quid ρα. uestimentis :

VII. 35—32.]] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 351

hominem mollibus uestimentis in- propheta iohanne baptista

dutum ? nemo est
ecce qui in ueste pretiosa sunt et qui autem minor est in regno
deliciis | dei maior est illo.

in domibus regum sunt
36 sed quid existis uidere?
prophetam ?

39 (73. 10) Et omnis populus audiens
et publicani iustificauerunt deum
baptizati baptismo iohannis
utique dico uobis 80 pharisaei autem et legis periti con-
et plus quam prophetam. silium dei spreuerunt in semet
?1(10- 3) Hic est de quo scriptum est ipsos
ecce mitto angelum meum non baptizati ab eo.
ante faciem tuam qui praeparabit | 81 (78. 5 Cui ergo similes dicam homines
uiam tuam ante te. generationis huius
33 (71-5 Dico enim uobis et cui similes sunt?
maior inter natos mulierum 33 similes sunt pueris sedentibus in foro

ueste pretiosa sunt et deliciis in domibus regum sunt. 55 sed quid existis uidere prophetam.
ita dico uobis etiam plusquam propheta ?' hic est de quo scribtum est. ecce mitto angelum
meum ante faciem tuam qui praeparauit uiam tuam ante te. ** dico enim uobis. maior inter
natos mulierum propheta iohannes baptista. nemo est. qui autem minor est. in regno dei
maior est illo. * et omnis populus audiens et publicani iustificauerunt deum baptizati
baptismo iohannis. * pharisaei autem et legisperiti. consilium dei spreuerunt in semetipsos
non baptizati ab eo. ?'tunc ergo iesus dixit. cui ergo adsimilabo homines generationis
huius et cui similes sunt. "similes sunt. pueris. sedentib. in foro. et clamantib. ad
inuicem et dicentib. cantauimus uobis et non saltastis. lamentauimus uobis et non plorastis.

uestibus T ; ow.ce 7. indutum: uestitum cd e ὦ,
in ueste pretiosa (praet BtFC?PFJ, prec. W,
pretiossa D, clara δ) sunt (om. a) et (-- in BEFDK
M'OQVWXZ a ὁ q r sine auct. graeca) deliciis
(dil. EL dilicis »PQ): - aflunt Te, 1 super-
abundant & ff, cf. in uestimentis gloriosis et aepula-
tione agent d (διάγοντες DKII ecc, fro bwápxoyres) ;
mollia induuntur G, cf. mollibus uestiuntur c; ex
Mt. xi. 8.

26. prof. 3». D?PF, prophaetam E ; 1 et E eat.
hutique C, uobis: fergi/a nemo maior in natis
mulierum amplior est iohannen baptista et amplius
quam propbeta. ow.et DGM. plus: amplius E
gui. c d r (c. a supr.), abundantius 6. prof. sec.
iPO ; propheta E 4u/., prof. D; deimde-- quoniam
nemo maior in natis mulierum profeta iohannis
baptiste 2 De.

27. scribtum tFEGX*YZ. bang. C, angu. D.
angelumeum K. ante faciom arfine ἐπ ras. scr.
iP. prep. D, praeparauit BCFGOTZ*.

38. Uersws ita habetur ἐκ d ὯΝ (cf. supr. w. 26)
dico antem uobis qnoniam qui minor est eius in
regno caelorum maior illo est. enim: autem
EG" GNT c. profeta D3PO ; o». a δ. iohannae
H, iohannem O*(m eras.). babt. DT, baptis'^ E
(t& ἐν wr. rec.). 2 nemo inter natos (in natis e)

mul. maior pr. est (θη. pr. est c e) iohanne(-nes e)
baptista G c e. qui (cui Y) autem: nam qui
ὁ fs1g,et quia. minor: minimus a ce. dei:
caeloum E gaf. d ex Mí. om. est (erf. W.
om. illo P.

29. omnes EZ. pupulus H*(u £r. ex?.), populi
E; turbae. o»s. &udiens φῦ. publica"! E!, pub-
licauerunt s xd/wr E*; puplicani D3P. om.
deum D. babtizati CD. babtismo D?P; bap-
tisnum GKZ a^ ce fs .1 φΦ (βαπτισθέντες τὸ
βάπτισμα).

30. pharisei 3PW, farise. D. legis doctores
acd er. *preuerunt Y, spraeu. 3PG(sp Jaxe is
ra:)K, spereu. H$(e 2». ex$.); dispreuerunt 4,
contempserunt *, reprobauerunt e, abusi sunt 4.
ipsis DE:P!W uf. baebtiz D, baptisz E. ab
(hab C) eo om. a ὁ c 4.

31. -ait autem dominus ad iss. vg. (son cod.
caraf.) edd. amt. wt w. 24, inwitis codicibus ;
cf. autem; tunc ergo iesus dixit f, εἶπε δὲ ὁ κύριος
min.fawc. oui fr.: cum D. similes (similis G)
dioem: adsimilabo a c f, similabo d e. genera-
tiones H; gentis a, saeculi e. o7. et oui sim.
sunt GP r.

33. sim. sunt: om. CJ; adsimilabo illos e.
pueris: infantibus a d. et loq. (clamantibus c)

3A2

352 EUANGELIUM SECUNDUM LUCA M.

et loquentibus ad inuicem
et dicentibus
cantauimus uobis tibiis
et non saltastis
lamentauimus et non plorastis
35 uenit enim iohannes baptista
neque manducans panem
neque bibens uinum
et dicitis daemonium habet
δ uenit filius hominis
manducans et bibens
et dicitis ecce homo deuorator et bi-
bens uinum
amicus publicanorum
et peccatorum
*5 et justificata est sapientia

[vit. 32-38.

ab omnibus filiis suis.

36 (74-1) Rogabat autem illum

quidam de pharisaeis

ut manducaret cum illo
et ingressus domum

pharisaei discubuit

81 et ecce mulier quae erat

in ciuitate peccatrix
ut cognouit quod accubuit
in domo pharisaei
attulit alabastrum ungenti

38 et stans retro secus pedes

eius lacrimis coepit

rigare pedes eius
et capillis capitis sui tergebat
et osculabatur pedes eius

? genit enim iohannes baptista non manducans panem neque bibens uinum et dicitis
daemonium habet. **uenit filius hominis manducans et bibens et dicitis ecce homo de-
uorator et bibens uinum. amicus publicanorum et peccatorum **et iustificata est sapientia
ab omnibus filiis suis. ** rogabit autem illum quidam ex pharisaeis ut manducaret cum illo.
et ingressus in domum pharisaei discubuit. ?'et ecce mulier quae erat in ciuitate peccatrix.
ut cognouit. quia discubuit in domum pharisaei. attulit alabastrum unguenti. **et stans
retro ad pedes eius flens lacrimis coepit rigare pedes eius. et capillis capitis sui detergebat.

δὰ inu.: et adclamant ad inu. e, qui clamant ad
altrutrum ὦ. cantabimus H*(corr. H»IMTX.
tybiis DE, tibis :P; o». GKWTWabcd f fs/qQ
50. tibiis uobis Q. df. B ad «. 42. lamenta-
bimus T; planximus c e; * uobis DQ gr. £/ur.
(mors autem NBDLER) e/ab / fag r9. plorastis:
planxistis a, lamentastis e.

33. enim : oz. D c; autem 9 ΚΒ), edd. ant. exc.
Froben 1502, Junía 1534. iohannis D3PO; om.
E. babtista D, babtizta *P. mand.: edens d e
€* 34. om.panem Maóbcde ff^ 17. viuens
O*(sed corr). om.uinumabcde ff^ 1g; om.
ἄρτον ef οἶνον D 1. 13. 69. 129. 131. 18**. de-
monium D:POW.

34. uenit « enim P. deuorator (φάγος):
uorator EW u4. 2, uorax c e, manducator d,
potator x. deuor.. .. filiis suis (s. 35) partim
im rus. K. bibens uinum (οἰνοπότης): uini
potator «c d /, uinarius e r. pupl. D9?P. o. et
peooc. a.

35. ab omn. : om. D (om. omn. d); 1 a E.
&b omn. f. suis: in semetipsa 7.

36. rogobat M, rogabant C, rogauit Ga ὁ cd
47 fig r. Illum: om. Z*(-Z2*); eum EQ.
2 quidam illum T. de: ex EQ; om. a5 fo ig r
ΟΜ. phariseis CHPW, faris. D; pharisaeus G
& ὁ fl14qr aur. mand. cum illo: cibum

caperet secum a. ingressus - in DE a d f 4 1
Φ ὃ. pharisei C*PW, fariss. D. discubunt Z*
(corr. Z?).

37. e& om. Y*(--Y'). om. quae erat D d.
clui*te O. 7 in ciu. q. er. pecc. a^ eg γ- quod
*lesus EO $ cor. wat.* r Amr. &ooubuit cwm
ACDEP*HOIJMPQTWYSAT et recubuit Ο ὁ c ffi
Q f aur., discubuit f, recumbit e, ev. κατακεῖται ue]
ἀνακεῖται : accubuisset tFKNTOVXZAB SQ cor.
μα ὃ, occubuisset *P*; cognito eo accumbere
a, sciens quoniam . . . recumbet d. domu V,
domum tFGPQ g. pharisei ?PW, fariss. D. adtulit
€CGJO. halab. C, alabrastrum G: ampulam
ὦ, ὯΔ8 e r. ungenti AHMTXYZ: unguenti tFC
(hung.))DE:PGOGIJ KNT'OPQVW vg. Ziscá.

38. Uariant wett. ad init. stans & retro pedes
eius flens lacrimis inrigabat e/c. a, stans retro secus
p. eius coepit plorare et lac. rigabat x, stans (stetit
€) τ. ad p. eius flens ( -- et δ) lac. suis Jauit (labebat
€) « e, stans τ. ad. p. eius plorans lac. inpleuit d.
pedis G. lacrymis J SQL, lachr. 538 ; lacrimas G.
lac. . . . eius Uf. mi». X. ooepit (caepit D,
cepit JW) rigare: rigabat G ὁ ff, 1 φ, cf. supra
acer. etoapilis .. . pedes eius o». KW e.
capitisul V*(swferscr. s cor.); suls (os. oap.) G
non welt. extergebat a, deterg. /, extersit d, tersit
z; *eos DT. hosculabatur T,obsc. Ὁ, ungento

V1. 38-44.] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 353

quingentos alius
quinquaginta
42 non habentibus illis
unde redderent donauit utrisque
quis ergo eum plus diliget ?
13 respondens simon dixit
aestimo quia is cui plus donauit
at ille dixit ei recte iudicasti
44 et conuersus ad mulierem
dixit simoni
uides hanc mulierem ?
intraui in domum tuam
aquam pedibus meis
non dedisti

et ungento ungebat
3? uidens autem pharisaeus
qui uocauerat eum
ait intra se dicens
hic si esset propheta sciret
utique quae et qualis
mulier quae tangit
eum quia peccatrix est
40 et respondens iesus dixit ad illum
simon habeo tibi aliquid dicere
at ille ait magister dic
*! duo debitores erant
cuidam faeneratori
unus debebat denarios

et osculabatur pedes eius et unguento unguebat. ?*uidens autem pharisaeus qui uocauerat
eum. ait intra se dicens. hic si esset propheta sciret utique quae et qualis mulier est quae
tangit eum quia peccatrix est. “ et respondens iesus dixit ad petrum simon habeo tibi
aliquid dicere. at ille ait. magister dic. *' dixit autem iesus. duo debitores erant cuidam
feneratori. unus debebat denarios quingentos et alius quinquaginta. *non habentibus autem
illis unde redderent omne debitum utrisque donauit. quis ergo eorum plus illum diligit.
. respondens autem simon dixit aestimo quia is. cui plus donauit. at ille dixit ei. recte
iudicasti. **et conuersus ad mulierem dixit simoni uides hanc mulierem. introiui in domum
tuam aquam pedibus meis non dedisti. haec autem lacrimis suis rigauit pedes meos et

ASPHMXYZ*: unguento f'C(hun.)DEX'GOIJ
KM'OPQTVWZ* og. Tisch. ungebat AXPHKM
PQTVXYZe vg.: unguebat fC(hun)DEGOIJ
M'OWZ*. Ὁ unguebatunguento DGaócdeff,1*
cum gr. ἤλειφεν TQ μύρῳ.

39. phares. G, phariseus E3PW, far. D. qui
(quia Z*) uoc. (uocauaerat O*, uocaberat T,
rogauerat G, inuitauerat a c) eum (ὁ καλέσας
αὐτόν): ad (apud e) quem recumbebat 4 e, παρ o
κατέκειτο Ὦ. prof. D9PO, prophaeta E. scisset
£uf. hutique C, forsitan c. que fr. DTW.
quae et qualis mulier (τίς καὶ moram) f) γυνή)
cum. CDEJ eat. cor. ox. d ff3 1 ὃ (omi. quae et
CJ 7); de λας ellipsi cf. Draeger. Hist. Synt. 1.
2. 180 et. Liv. Hist. iii. 62, 6, v. 38, 13. Ceteri
tasstum εἰ (ali modo uariant ut curas emendatorum
drodant : q. et q. est mulier tFKNT'VWZ og.ag 7
Gur., ἢ 4. et q. mulier est HOX cor. uat.* ὁ c 7;
4ᾳ et q. esset mulier T, 7 q. et q. mulier esset
AIPFGIMO(isset OXPQY 7YscÀ.

40. aliquit C. at: ad O, et J. ait: dixit G
d f, dio: om. O* (-- ΟΝ); Hié D.

41. Ad init. Ὁ et ait iesus W (e), Ὁ et respondit
lesus cor. uat. mg.; 1 dixit ergo iesus ὁ c, -- dixit
autem iesus /, 4-cui iesus dixit z, cwm gxaeco X
ὁ δὲ "Inc. εἶπεν ; cf. εἰ τ ad ille dixit d, : et ait ff,
o δε «ey Do. duo: -11- Ὁ. euidam: om. ΤῊ

(5. rec). faeneretori ADFHIMQTX : foen,
CJPV vg.; fen. FEXPGOKN'OWYZ. dinarios
G. quinqgentos T*(corr. T!); .x. E. alius ΑΞ
CEPFGHOIJMM'TY δ: et alius DKOP(se udfsr
sed extritum)QVWXZ vg. a f fs1 q v aur.; gr.
ὁ δὲ ἕτερος, alius autem c d e δ, soluit at alius
Bentl. quinquagenta ?PY, -quaginta ἐξ ras. G; -L.
DE(Lta)TW.

42. «et ad inif. P. inc. et cum non haberent
€ e. abentibus C; -- autem G ὁ fq r δ. om.
ilis J. hunde C. redderet H*, redderunt Q*
(corr. H'Q*; soluerent e; -* omne debitum Καὶ
donabit T. hutrisque C ; utrique J ; ambobus e ».
ergo: o": F; 1 eorum T. plus: amplius E.
2» plus eum tFT. diliget (ἀγαπήσει) cum ACFG
MXYZ cod. caraf. a, cf. amabit », amauit c : diligit
C EHOIJKN'OPTVW vg.d f f;1q aur., amat e;
dilegit D?PQ, dilexit ὁ.

43. * et ad isi. T. respondens: om. G;
responden M. symon CDEW. dixit « illi T.
extimo CT; est. W ; arbitror c, suspicor d, puto e.
quia his CO*T*Y; quias Z*(--i Z!). quia hiis
cui δὲς scr, pr. wice expunct. W. plus: am-
plius c. donauit: dauit GO*(sed corr.); redo-
nauit a.

44. 1 ad iif. uides hanc mulierem intraui E
sed eras. δὰ: et Y, symoni CDH ; simon F r.

354 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [VIL. 44—V1II. 1.

haec autem lacrimis
rigauit pedes meos
et capillis suis tersit
45 osculum mihi non dedisti
haec autem ex quo intrauit
non cessauit osculari
pedes meos
46 oleo caput meum non unxisti
haec autem ungento unxit
pedes meos
*' propter quod dico tibi

48 dixit autem ad illam
remittuntur tibi peccata
49 et coeperunt qui simul
accumbebant dicere intra se
quis est hic qui etiam
peccata dimittit ?
59 dixit autem ad mulierem
fides tua te saluam fecit
uade in pace.
VIII.! (δ. 10) Et factum est deinceps

remittentur ei peccata multa
quoniam dilexit multum

cui autem minus dimittitur
minus diligit

et ipse iter faciebat per ciuitatem et
castellum

praedicans et euangelizans
regnum dei

et duodecim cum illo

capillis suis detersit. * osculum mihi non dedisti haec autem ex quo intraui non cessauit
osculari pedes meos. * oleo caput meum non unxisti. haec autem unguento unxit pedes
meos. f' propter quod dico tibi. dimittuntur .ei peccata multa quia dilexit multum. cui
autem minus dimittitur. minus diligit *' dixit autem ad illam jesus dimissa sunt tibi peccata
tua. *'et coeperunt qui simul discumbebant dicere intra semetipsos quis est hic qui etiam
peccata dimittit. ipse autem dixit ad mulierem. fides tua te saluam fecit uade in pace.

VIII. ! Et factum est deinceps. et ipse iter faciebat per ciuitates et castella praedicans
et euangelizans regnum dei. et duodecim discipuli cum illo.

om. uid. h. rhul./. uide D, uidens G. mulierem
*plorantem 6. introiudic d 4 7; deinde om. in $&.
or. tuam P. pedibus meis (om. ΡῈ, - 5g.) : in
pedibus mihi G f/ g. autem Ὁ mulier /. lacrymis
J$; lachr. $38; 1 suis Ὁ ὁ ε fg. rigauit:
l]zuit c e. extersit J a c d e, detersit f. meos
def. I ad ix. 48.

45. bosculum C. michi W. intrauit (εἰσῆλθεν
L* minusc-) codd. fiur., cod. caraf., cor. ταί. S,
δαί. a e (introiuit) ff, 8 awr. Jw. serm. 99
(ingressa est), 44mór.: intraui (εἰσῆλθον gr. 9iur.)
BDWY Aw. Brit. Keg. 1. B. vii, Dunelm. A. ii.
16, Uniu. Cant. Kk. L 24, cor. uat. mp. 9 Ἴἢ Bentl.
6f iq r, introiui c d (-bi). cessat J ; desiit a,
intermisit e. hosc. C, oseculare O, osculando
acelr.

46. capad meum Y; pedes meos a e fA,* I.
uncxisti C(hun.) EZPWTOV (c sw. /in.)XZ. 7 non
unx. cap. meum G c g. ungento A2PFFHMX
YZ* **: unguento BtfC(hun.)DEXP!' GOJKNTOQ
TVWZ!' vg. Z7is^. hunxit C, uncxit EM'OZ.
em. pedes meos a «c d e 7," 1.

47. propter hoc W; qua ex causa a. tibi:
wobis T /,. remittentur cu ABCIPFGHOMQ
TXY d (dim. e comtra graecum: remittuntur
€ DEJKM'OVWZ vg. a r ὃ aur., dimittuntur c f.
4s. remissa sunt ὁ f, 4 g dmór.; cum gr.
ἀφέωνται. οἱ: in ras. T; ili :P99Q; tibi ὁ.

peooata o». d , multa om. G e. quoniam:
quia Y ὁ f. om. quon. dil. multum e; oes.
quon. ad f. uers. d. cul G. minus fr.:
pusillum e, modicum 4, parum γ. demitt. KV,
dit . . titur H; dimittuntur GQ. minus sec.:
modicum e, modice 4, parum ». dilegit D?P.

48. ost. autem D. illam - iesus DG uf. cor.
uat.*a ὁ 7 (22) 1φ aur. dimittuntur E; remissa
sunt Ο ὁ e fo 1g r aur., dimissa sunt c d f.
peocata -- tus ES gat. f f, 1.

49. ceperunt W, simul: pariter a ( fost disc.) c.
qui simul acoumbebant (ol σννανακείμενοι) BED
SP*"«(accumbere :PF)FOKMN'OPQTVWXZ vg.
(9): 4. s. discumbebant ACGHY 73scÀ. a f (gf.
$4. 37), q. 8. decumbebant E, 4. s. recumbebant J óc
d f, 7, conrecumbentes 6. συνανακεῖσθαι arie
redditur, est enims discumbere cum Mf. ix. 10,
simul discumbere Ac. ii. 15 e£ Lc. xiv. 10, 18,
pariter recumbere Aff. xiv. 9, simul recumbere
Mt. vi. 22 et. 16, et simpliciter. discumbere Zo. xii.
2. P intra se dicere :P. aetiam C. dimi//ttit
G, demittit KV ; rem. a ὁ ff, Φ (-tet).

50. om. fldes tua te s. fecit Z*(-- Z^. saluam
(salb. C) fecit: saluanit c e. uade: ambula c.
pacem G / 7.

VIII. 1. deinceps (ἐν τῷ xa6e(fs) : in sequenti
€ €, cf. vii. I1; in continenti d. iter fao. : per-
ambulabat e, circuibat a d,-iret c. per swp. lin.

VIII. 2—6.]

? et mulieres aliquae quae
erant curatae ab spiritibus
malignis et infirmitatibus
maria quae uocatur magdalene
de qua daemonia septem exierant
δ et iohanna uxor chuza
procuratoris herodis
et susanna et aliae multae
quae ministrabant eis
de facultatibus suis.
106-2) Cum autem turba plurima

EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 355

conueniret et de ciuitatibus pro-
perarent ad eum
dixit per similitudinem.

δ Exiit qui seminat seminare

semen suum
et dum seminat
aliud cecidit secus uiam
et conculcatum est
et uolucres caeli
comederunt illud

*et aliud cecidit super petram

' et mulieres quaedam quae fuerant curatae ab spiritibus inmundis et ab infirmitatibus.
maria quae uocatur magdalene ex qua daemonia septem exierant. ὃ εἴ iohanna uxor cuzae
procuratoris herodis. et susanna et aliae multae. quae ministrabant eis. de facultatibus suis.

* cum autem turba plurima conuenisset. et de ciuitatibus aduenirent multi. dixit per
similitudinem exiit qui seminat seminare semen suum. et dum seminat aliud cecidit secus
uiam et conculcatum est. et uolucres coeli comederunt illud *et aliud cecidit supra petram

D; circa d. oiuitatem et castellum (πόλιν xal
κώμην) cum ABCDEPHOJMOTXYZ d ὃ, codd.
wuett. apud. Erasm.: ciuitates et castella GKN'Q
VW og.óce f f54g aur., ciuitates et uicos a r.
predicans DW. aeuangeliszans E; aeuanguelium|
zans D (um exp.) ; adnuntians a c, bene nuntians e.
dei et: - exierunt D9P*9; 4- exierunt et Q ; « illi
ce. duodeoim (ol δώδεκα) codd. $&/ur. (duodecem
ePwe, ΧΙ. ETW) et vg. etd e ἤχ 1 δ: discipuli G;
duodecim discipuli Q a à c f q r aur. (-- ἀπόστολοι
6. 11. 243).

3. aliquae : quae G; quaedam ac d 77; om. à
fh. quegr.E; om. D. erant suf. lin. T ;
fuerant c; «* cum illo D. curate EOW; ort. D.
hab C; a DEOMQ vr. malignis (πονηρῶν) :
inmundis E a ὁ c d f aur. ; malis De. om. mal.
et infirm. /. imfirm. E; τ ettF. marie T*(e ex5.),
mariam O*(corr.). que sec. D. uocabatur ?P*(corr.
mg.) ód e aur.; cognominatur a. magdalene
(cf. ad Mc. xv. 47, xvi. 1): magdalenae H'CE:PH
OJKM'OPVZ, magda D. de: exacef;a?
fi3g*. demonia DiPJWY. septem : -Uri- DE
KNTTW; duodecim c. 2 septem daemonia vg. e£
edd. ass. exc. Froben 1502. exierunt &J.

3. loanna Sf. huxor C. ohusa (Xov(d so»
ffuctuat) ACDIPSJKNTQVXYZ a d ὃ, cuza € T,
chusa M, chuia B: chuzae ?P*HOGO9$ δες (2) 4
aur., chuziae E, chusae P383 SE 7, chuse W, cuzi G,
cydiae /, chuzei x. erodis D. sussanna D, susanne
T. alie W. multe W; conplures a. que D; τ εἴ
cd fal g aur.cum gy. Dal. 5. eis (αὐτοῖς BDEFG
dl. ntu.) cum ABCIPGHOJMOQTX*YZ2* ce f
gut. Aug. Benti. et illis D d f; y: ei FEKMPV
WX*Z*? vg. b aur. 7*rt., ilia ὦ g, εἰ αὑτῷ NALM
efc. facultatibus : substantia d.

4. Uariant multum uctt. conueniente (congre-
gato d) autem turba magna (populo multo 4) et
eorum (oss. d) qui ex ciuitatibus adueniebant (ad
ciuitatem iter faciebant ad eum d) dixit parabolam
( τ talem ad eos 7) a d, conuen. aut. t. multa et
qui de singulis ciuitatibus exibant d. par. ad illos
€, conu. aut. t. m. et de ciu. properant e£c. δ.
quum HO (»o»* C). turbae 2 . plurima: multa
D*(sed ex$.)T ; magna e; om. ὁ f, /q vr. coon-
ueniret (συνελθόντος D mninusc., συνιόντος codd.
21., συνόντος N* etc.) codd. $iur.: conuenerit O*,
conuenisset B ὁ f ff, ὦ, uenisset e; conuenirent
PS, conuenissent g x. et: ovs. A*(-- ADY ; ut
X. properarent (ἐπιπορευομένων) : aduenirent
f fs, adueniebant x, aduenerant e, -rint 7, -runt 2;
multi f f,g. 2 ad eum prop. T. om. per G
ὁ ὁ ζω" ig raur.et gr.D39. similitudinem:
* ad eos DG (illos); -- ad eos talem ὁ, { talem ad
illos 2 r aur., talem e; τὴν παρ. τοιαυτὴν πρὸς
αὐτούς D 39.

&. Deficit B ad 4. 16. - ecce ad isi. DEG
abeff iq r aur. exit Y. qui seminat:
seminator d, seminans 6. saem. semper C; sae-
minat 27. O. semen: o». O; agrum ὦ suam

, G*(cor*.). dum (in quo 2) sem. : in seminando e.

aliut CG; quoddam a. caecidit CDO. | conoul-
catum est (ow. est, M): conculcauerunt illut G.
et uolucres . . . illud o». G. wolocris O*
(uolu. O; uolatilia D. celi W; om.aó d e ffs
4 q cuxrt Df, commederunt ENT; comedunt ga/.,
consumpserunt 6. illut Z*(corr. Z^). 2 ilud
com. fA 1 g.

6. om. et ad imi. X. aliut GZ*(corr. Z5).
caecidit CEMOY'*(a ex.) ; cicidit D ; o». e. super
(ἐπὶ τὴν v.) AEGHOMPQ gu. acd f, 1» baur.

356 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [vir 6-13.

et natum aruit mysterium regni dei.

quia non habebat humorem
' et aliud cecidit inter spinas
et simul exortae spinae
suffocauerunt illud
$et aliud cecidit in terram bonam
et ortum fecit fructum centuplum
haec dicens clamabat
qui habet aures audiendi
audiat
9 interrogabant autem eum

(17-3) Ceteris autem in parabolis
ut uidentes non uideant
et audientes non intellegant.
11 (8-2) Est autem haec parabola
semen est uerbum dei
12 qui autem secus uiam sunt
qui audiunt
deinde uenit diabolus
et tollit uerbum de corde eorum
ne credentes salui fiant

discipuli eius
quae esset haec parabola
1? quibus ipse dixit
uobis datum est nosse

18 nam qui supra petram
qui cum audierint cum gaudio sus-
cipiunt uerbum
et hi radices non habent

et natum aruit. quia non habebat umorem. 7 et aliud cecidit inter spinas. et simul exortae
sunt spinae et suffocauerunt illud. * et aliud cecidit in terram bonam et germinauit. et fecit
fructum centuplum haec cum loqueretur dicebat. qui habet aures audiendi audiat. *inter-
rogauerunt autem eum discipuli eius dicentes. quae est haec parabola. '*quibus ille dixit
uobis datum est. nosse mysterium regni dei.

ceteris autem in parabolis ut uidentes non uideant et audientes non intelligant.

" haec est autem parabola semen est uerbum dei. ! quod autem secus uiam cecidit.
hi sunt qui audiunt deinde uenit diabolus. et tollit de corde illorum uerbum. ne credentes

salui fiant. nam qui supra petram hi sunt qui cum audierint. cum gaudio suscipiunt

Bentl.: supra &FCD:IPJTKMOTVWXYZ vg. TiscA.
ófg;ine. petrosa gat. ex locis Par. enatum a,
ortum δ, cum natum esset », cum creuisset d, cum
fructificasset e. harult C ; exaruit a c γ δ, aridum
factum est d. quia: propter quod a d, propterea
quod e, ideo quod δ. umorem AEHM'YYZ.

ἡ. om. uersum D. aliut GH*Z*(corr. H!'Z!),
caecidit CE; om. e. inter codd. ef vg. e! wet.
(in »): secus AX*Y; in medio d e ὃ (iv μέσῳ g».),
super as*. simul exortae (exh. MO, exorte W):
creuerunt . . et a c, simul natae sunt..et e, cum
germinassent d, spine W. illum G*(sed corr).

8. aliut CG. caecidit CE, cecedit G, cicidit D.
bonam : τ et uberam d, τ et optimam c e z, et ἢ»
opt. et bonam a; ἀγαθὴν καὶ καλην Ὦ. hortum
COT, exortum DG f, ὦ 4 7 awr.; natum ὁ;
germinauit et f, fructificauit et 6, cum germinasset
d, cum fructificasset c. centumplum Y; centen-
simum 7, centies tantum a, cum centesimo c; - et
T. dicens: cum loqueretur f.

9. interrobant /afsu P; interrogauerunt G ^ c f

ἤν 14’ aur. om. autem D. om. eum JTZ*
(τ cor. rec.). discipul (discentes e): -- dicentes
f 199 (λέγοντες AXTA efc). que DW; quidnam
a. es86t: est f/ g,sit c. hec W; om. Y. para-
bula D3P!GO. par. haec c d, similitudo ista
e (r).

IO. datum: traditum «a. nosse: cognoscere
€ ὦ, scire d f; 9; om. a. misterium CDIPGTW,
sacramentum e; ὁ regnia. o»t. dei G. caeteris
JPG vg. Eteris V; reliquis Z. in parabulis D3P!;
non est datum nisi in parabolis dicetur G, cf. non
est datum nisi in similitudinem e; in parabolis
loquor ὁ e? iv παραβολαῖς λαλῶ A 13. 262. 346.
07. αὖ uid. non uid. X*(-- X?) audientes *
non audient et gu/. e! gr. NR. sin. intelligant
JPW «og.; audiant d (sed συνιωσιν D).

11. hec W. parabula D?P!G; similitudo e 7;
* talis ὁ, e? 2 par. haec seminantis c; { qui
seminat est filius hominis r.

12. qui: quod e f. uia H ; 1 sunt tFKMT'OV /;
* seminati sunt c x Orig. 2. 474, -- seminatum
est e, * cecidit /. sunt qui &udiunt (εἰσιν ol
ἀκούσαντες με dxovorres) A*DIPGMPQY d ὃ
Bentl.: sunt hi qui aud. ΑἸ ΚΙ ΧΡ aur., 5.
bii q. aud. tF*COT ; 7 hi sunt qui aud. OX?Z vg.
a ὁ c( f ffs 1 9 7 (cum'audierint) Orzz., hii s. q. aud.
EHW e; deinde “- uerbum dei D ὁ, 4 uerbum in
cordibus suis γ, ὁ uerbum c e. diabulus (ΟΡ,
zabulus DQ. tollet *PGO φ, tulit DEQ. «corde:
ore SP. ne: nec EH. salui fiant: saluentur
ceo,

I3. nam . . . petram is scr., Pr. erasum X.
nam qui (om. T) : qui autem a » δ, qui uero vc,

VIII, 13-17.]

qui ad tempus credunt
et in tempore temtationis recedunt
14 quod autem in spinis cecidit
hi sunt qui audierunt et a sollicitudi-
nibus et diuitiis
et uoluptatibus uitae
euntes suffocantur
et non referunt fructum
15 quod autem in bonam terram
hi sunt qui in corde bono
et optimo audientes
uerbum retinent

EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 357

et fructum afferunt
in patientia.

16 (9. 3) Nemo autem lucernam accendens

operit eam uase

aut subtus lectum ponit

sed supra candelabrum ponit
ut intrantes uideant lumen.

!7 (89. 2) Non enim est occultum -

quod non manifestetur
nec absconditum

quod non cognoscatur

et in palam ueniat.

uerbum. et hi radices non habent. quia ad tempus credunt. et in tempore temptationis
recedunt !* quod autem in spinis cecidit hi sunt. qui cum audierint uerbum a sollicitudine
diuitiarum et uoluptatibus uitae euntes suffocantur et non dant fructum "quod autem in
terram bonam cecidit hi sunt qui in corde bono et benigno audientes uerbum retinent. et
fructum adferunt per patientiam. !* nemo autem lucernam accendens operit eam uaso. aut
subtus lectum ponit. sed supra candelabrum ponit. ut intrantes uideant lumen.

"' non enim est occultum quod non reueletur. nec absconditum quod non cognoscatur.

quod autem e, cum gv. ol δέ, super ?PO. petram:
* seminati sunt 7 ; ὁ hi sunt f fig x (post sem. sunt)
Gur.; t ipsi sunt c. quum fr. €. audierant G;
*eum O. suscipiant G; accipiunt Q. et hi.r.
n. h. qui sup. //n. G. hii CDEXPTW vor. wat.* ;
i G;om.e. r&dioes codd. vg. et wuett. paene onmn.:
radicem AEY καί. M. B. Reg. τ. B. vii, 1. A. xviii,
Dunelm. A. ii. 16, Bentl. Tisch. d e (non δὴ et gr.
ῥίζαν; im Mi. et Mc. non fluctuast sed. omnes
Aabent radicem. qui 7e»7. (o) ACD:zPGJMNTOT
WYZ*& acd φ' ὃ cod. caraf.: quia EHOKQVX
ΖΙΘἘ Φ ὁ 2 1 φ' raur;il e om.ad G.
tempus (oram δ) ὁ non T. os. et sec. D. tem-
tationis ATXYZ: tempt. FCE:P*GHOJKMM'O
VW Tisch., tent. 9g. ; tribulationis D:P*Q coz$.
Oxo". orm. et in t. t. recedunt 7.

14. in: inter G »on weit. spinas GW vg.
ad f,10. caecidit CE, cicidit D. hii tF*CDE
JDHTW, hy G. audiunt a ὁ c ὦ ὃ aur.; *
uerbum G c fr. & sollicitudinibus (ὑπὸ μεριμ-
νῶν) tFD(soli )E:PH'OKMMOQVWZ vg. (soli.)
Bentl. et. uett. omn. (in sollicitudinibus 7r, per
sollicitudinis δ) : o». & ACG(soli.)H*JTXY. et
diuitis *PY, et diuiciis HW; diuitiarum c α e f
(ὑπὸ μεριμνῶν πλούτου D 64) ; saeculi et diuitiarum
uoluntas (uoluptatibus coz.) uitae huius euntes
etc. l.. uoluntatibus D3?P ; uoluntates e; luxuriis a,
suabitate d. uite W; saeculi a; uitae huius
saeculi z; om. d ὃ (non DA). euntis t ; ingredi-
entes ὦ, abientes d, ambulantes c; 4 simul D
^ffalq. suffocant €, suffocauerunt G ; - uerbum

ΗΘ. refferunt D; ferunt GKM'V, fecerunt E;
perferunt c, dant a /, adferent ὦ / (-unt) », fecun-
dantur (size fruotum) e, e fructificant δ.

I5. quod : qui EXP**Q. in ter. bon. cecidit /,
2 cec.in bon. ter. c. hii F*CDE:PGTW. in sec.
Sup. lin. H^. corf* E. et (suf. Jin. ΟἹ opt.: et
bobt. C, et obt. T, et benigno /; om.abcd effiq
aur. cum gr. D. retinent: continent d, tenent
er. 8fferunt AAPPGCHOKMMOQVW óc(ff)) 4,
adf. JZ f /: ref. Y awr., deff. D, ferunt δ, dant a 7;
afferent CTX, adf. € E e; fructificant (or. fractum)
d r. in ert.: pr DGóef ffo 1g raur. paci-
encia W; patientiam CDGQT ὁ e f fig r aur. ;
tolerantia c, sufferentia d.

I6. accendens: accensam E a ς ffi qr.
2 accendens lucernam 4u£. Mhoperit C, operuit
δαί. ea E. uase (uasse 3P*) : uaso tFCEGJQTZ
gut., εἰ uasso D?P!, cum d f fo 1g r aur. Bentl, gf.
Koensch * Ji. w. vg. p. a60; om. e. operit...
ponit: ponit sub modio 2, ponit sub modium aut
sub lectum c. suptus M. super BOMT. candel-
labrum D?P, candelaprum J. ponit sec. om. cor.
x3í.7g. wut-omnes a. intravxes H.. 2 lumen
uideant E. ut omnibus luceat c e.

17. non: nihilacer. 7 estenim yg. c der.
hoccultum C; absconsum d e 7. manifestetur :
reueletur ΡΟ durmach. f, cf. reuelabitur ZZier. i»
Ps. xxvi; manifestum fuerit δ, palam fiat a, in
palam uenit d. manif. n. abso. q. non om.
Z*( 4 sup. lin. Z3). neo: neque Q. habsconditum
C; absconsum B*JT a ὁ ff 1 r, cf. * Jt. wu. vg-'

28

358 — EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM.

18 (61. δ) UJidete ergo quomodo auditis

qui enim habet dabitur illi

et quicumque non habet

etiam quod putat se habere
auferetur ab illo.

19 (2-?) Uenerunt autem ad illum
mater et fratres eius

et non poterant adire
ad eum prae turba

30 et nuntiatum est illi

mater tua et fratres tui

stant foris uolentes te uidere

[vin 18—23.

! qui respondens dixit ad eos

mater mea et fratres mei
hi sunt qui uerbum dei
audiunt et faciunt.

22 (83. 2) Factum est autem in una dierum

et ipse ascendit in nauiculam et dis-
cipuli eius

et ait ad illos

transfretemus trans stagnum
et ascenderunt

28 nauigantibus autem illis

obdormiuit

et in palam ueniat. !'*uidete ergo quomodo auditis. qui enim habet dauitur illi. et qui non
habet. et id quod putat se habere auferetur ab illo.

19 uenerunt autem ad illum mater et fratres eius. et non poterant adire ad eum prae
turba. ὅ9 εἰ nuntiatum est ei. quia mater tua et fratres tui stant foris. uolentes te uidere.
Ἵ ad 1116 respondens dixit ad eos mater mea et fratres mei hi sunt qui uerbum dei audiunt et
faciunt. ?* factum est autem in una dierum et ipse ascendit in nauiculam et discipuli eius.
et ait ad illos. transfretemus trans stagnum et ascenderunt. * nauigantibus autem illis
obdormiit. et descendit procella uenti in stagnum et nauicula complebatur fluctibus et

2. 295; occultum 47 rz, obscurum c, celatum e.
cognoscetur Z*(corr. Z'); reueletur rz, sciatur d.
om.inDce»r. palam: medium e.

18. uidete . . . dabitur illi z$ ras. Z. uide
€(-Ftecor.). om.ergo a b c fag r aur. cum
gr. min. 354 syr. cu. et sch. quomo O ; quid 9 e
edd. ant. exc. Junta 1534. audistis HO e 93;
audiatis G vg. a ὁ g. qui: quisque a, cf. ad Mr.
x. 15, quicunque c. habuerit //s a. illi: ei G d.
quiquumque H. abet se. C. aetiam C. puta-
uerit »; uidetur e δι abere C; tenere / Φ. auf-
feretur D. tollturZz. illo: eo GTacdegr.

19. τ εἰ σα ἐγ. Q. uenierunt D; aduenerunt
e,-nitd. o».asdillum D. fratres- uidere eum
c. potuerant D, poterunt B. adire (ire € G) ad
(om. *P*FHOMW og. cor. uat.) — συντυχεῖν αὐτῷ :
accedere ad x, loqui cum e, conloqui a, contingere
d. pre OW ; propter a c d, per e.

30. et...1lli suf. in. X. et nuntiatum (nunc.
WS) est (καὶ ἀπηγγέλη AT AAII e£c.): et nun-
tiauerunt D*(sed corr.) ; nunt. est autem G a ὁ d ff,
ἐφ aur. ; nunt. est ergo c; ἀπηγγέλη δὲ NBDLXE
min. ili-«quiaGóde/ f; Φ aur.,* quoniam a,
cum gr. NDLX min. ὅτι τ 1 a (stp. Jin.) dicentibus
r cum gr. λεγόντων AXTAII efc; 1 ecce gut.
foras G. 2Ȓforis stant E. uolentes: quaerentes
d (et orn. uidere). te: eum δ᾽ (e£ mater eius γα).
2 uidere te NTVWZ*; Ὁ» uid. te uolentes δ.

21. qui resp.: ad ille r. ὦ / x, ipse autem r. c,
illea. r.e. δὰ eos haec est /. hii tFCDE:PTW.

sont O*(rorr. OP). dei om. ?P*(-- mg.)). audiunt
ὀΐς scr. E.

23. o5t. autem T. dierum : die Z^; ex diebus
e. ascendet W, ascendens E; ascenderunt eum d
(αναβηναι avrov D ; αὐτὸς ἀνέβη «εἰ ἐνέβη reil.).
in nauiculam (εἰς πλοῖον) cum tFCDOJKNTOT
VWZ vg.abffuigbawr.: in nannaemceder;
in nauicula ERPPGMQX ; in unam nauiculam B, in
unanauicula AHY. discipuli: discentes e. eius
ori. O*( -O'). alt G. transeamus 4 r, pertran-
seamus Z. trans stegnum: transtagnum MW ;
ott. trans Qa r; hoc st. c, in contra st. d, contra
hoc st. e; tr. fretum stugni 9. ascienderunt X;
sustulerunt a, leuauerunt ^c ff, / 9, nauigarunt d,
illi consentientes promouerunt x; om. e ὃ (non A).

23. nauig. autem (orm. O*): et nauig. vr. edd.
ast. exc. Froben 1502, Sacon 1515 δὲ 1519; et
cum nauigaret e. obdormiit tFC(hob.)DJKQX*Z,
condormiit a; dormiuit 2G/.; τ iesus 7. discendit
D?PO; ascendit δι procella: turbo a. uenti:
: uenit EH(sed ex$.); - multa Z. in stagnum
(stanum O*): om. G ὁ e / qg. complebantur
(συνεπληροῦντο) ABEFKMM'VXYZIRG,, ef conpl.
C3P* ut udtur)HOJOT a d: compellebantur 9$
cor. wat. :g.; conplebatur E δ; conplebatur
(4 a ΞΡ) fluctibus nauicula D?P"e fj, / asr., conpl.
nauis fluctibus Q, conpl. nauicula fluctibus W suf.
c, implebatur (-* a ὁ 4) fluctibus nauicula G ὁ e,
2 nauicula complebatur fluctibus /, compl. flucti-
bus nauis *; o7. e. periculabantur a.

VIII 23—38.] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 359

et oboediunt ei?
?€ Enauigauerunt- autem ad regionem

et descendit procella uenti
in stagnum et complebantur et peri-

clitabantur gerasenorum
?* accedentes autem suscitauerunt eum quae est contra galilaeam
dicentes ?! et cum egressus esset ad terram

occurrit illi uir quidam
qui habebat daemonium
iam temporibus multis
et uestimento non induebatur
neque in domo manebat
sed in monumentis
28 is ut uidit iesum procidit
ante illum
et exclamans uoce magna dixit
quid mihi et tibi est iesu
fili dei altissimi ?

praeceptor perimus

at ille surgens increpauit
uentum et tempestatem
aquae et cessauit

et facta est tranquillitas

25 dixit autem illis

ubi est fides uestra?

qui timentes mirati sunt
dicentes ad inuicem

quis putas hic est quia et
uentis imperat et mari

periclitabantur. ?* accedentes autem suscitauerunt eum dicentes praeceptor perimus. ad ille
surgens increpauit uentum et tempestate maris, et cessauit et facta est tranquillitas . . .
* dixit autem illis ubi est fides uestra. timentes autem mirati sunt dicentes ad inuicem.
quis putas hic est qui et uentis imperat et mari. et oboediunt ei. 35 enauigauerunt autem ad
regionem gerasenorum quae est contra galileam. ?'et cum egressus esset ad terram
occurrit illi uir quidam de ciuitate qui habebat daemonium iam temporibus multis et uesti-
mentis non induebatur. neque in domo manebat sed in monumentis. **qui cum uidisset
iesum procidit ante illum et exclamans uoce magna dixit quid mihi et tibi est iesu fili dei

24. autem -- discipuli a ». excitauerunt c e.
eum τ discipuli f, 1 discentes e. preceptor DW;
δὲς scr. q ὃ curs NABLA cetc., domine domine 4 e
κυριε κυριε D; magister a e ». incraepauit G,
imperauit a ὁ c d, corripuit e, cf. ad Mt. viii. 26.
et tempest. . . . oessauit o» D. tempest.:
ow. d; inundationem e. aquae: atquae G;
maris /, undae 4. caessauit C; destiterunt a.
tranquilitas GW ; malacia e; * magna DE ὁ f* ὃ
aur. et gr. ΚΔΗ win. ]

25. hubi C. sunt-ra M*(sed ex.) dicentes
suf. lin. C. 2 ad inuicem dicentes B vg. ὁ c e ff,
ἐφ», 7 ad alis alium dic. a. quis: quid Z,
quisnam uta. 7 est hicGoceffalg raur. cum
£r. 69. 124. 157. 346. et fr. om. PS. uentus E.
inperat C. mari: matri w/ wdfur A*; aquae
ade. Ἢ» et mari imperat vg. edd. asit. exc. Froben
1502. hoboed. C, obed. GJW og. ei: imperio
eius ὁ.

36. aenauig. E, nauig. CTX; et nauig. B*(et
ex$.)GO vg.; pernauig. γ, deuenerunt d, acces-
serunt 6. ον. autem vg. edd. ant. exc. Froben.
gerass. BoPOTX*, gyras. E, gerasinorum D.
contra: trans contra /ff,/ g, trans fretum a, trans
fretum contra . galileam CDEPGHKOWZ;
galilaeae a.

27. et oum (quum Θ᾽) egr. (heg. C, ingresus Q)
esset (aesset C): et egresso illo z, gresso autem
illo a, egrediente autem illo 3, et exierunt . . . et
d; et c. de naui egr. e. 9 S edd. as, &d terram
sup. lin. T; om. a ff, |. hoccurrit C, obuiauit d.
ui K. quidam: suf. Jin. T; om. a d; τ de
ciuitate ὁ c d e / g ὃ (a ciu). qui: quia O.

᾿ demonium D?:PW; daemonia F Jem. (íxov

δαιμόνια). 7» daemonium habebat E, e/ daemonem
hab. a. i&m temp. m, et (ἐκ xpóvov ἱκάνων καί
N^ARXTA efc.) codd. e? vg.: ἃ temp. m. et d
Bentl., ex t. m. et a δ; temp. mult. (conpluribus
e) εἰ α δεε φ; καὶ χρόνῳ ἱκανῷ NBLSE sin.
Tisch. T. G. 8, W. H. uestimentum GOT Zen.
(-tuminonind. εἰς, O* sed i 2». ex$.) ; tunicam d.
induaebatur E; uestibatur e. nec O. domu
DV, domum tFZ. monebat ?P. 2 manebat in
domo Q. monumentis is . ut ecc. (14. 28) a diwi-
sum V.

28. is (hiis W ; om. O ; Ὁ autem Q) ut uidit:
ille autem cum uidit G; cum uidisset autem
€ e, uidens autem a d γ δι om. proc. 8. il. et d.
procedit DE?PQ ; prostrauit se a c ; ἢ» exclamauit
uoce magna et prostratus est e. hante C. illum:
eum D?P*(corr. 74g.). et 27. om. O*( - O9). uocem
G. dicens W. estom.tFX*(.- Xe) δ᾽ ἐ φ ὃ Beni.

388

360 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [ VIII. 28—33.

obsecro te ne me torqueas quia intrauerunt daemonia multa in
3? praecipiebat enim spiritui eum
inmundo ut exiret ab homine 81 δὲ rogabant eum ne imperaret illis
multis enim temporibus ut in abyssum irent
arripiebat illum 32 erat autem ibi grex porcorum
et uinciebatur catenis multorum pascentium in monte
et compedibus oustoditus et rogabant eum ut permitteret eis in
et ruptis uinculis agebatur illos ingredi
a daemonio in deserta et permisit illis
80 interrogauit autem illum 38 exierunt ergo daemonia
iesus dicens quod tibi nomen est? ab homine et intrauerunt in porcos
at ille dixit legio et impetu abiit grex per

altissimi obsecro te ne me torqueas. *'praecipiebat enim spiritui inmundo ut exiret ab
homine. multis enim temporibus arripiebat eum. et ligabatur conpedibus et catenis. et
disrumpens uincula agebatur a daemonio in deserto. *?interrogauit autem illum iesus dicens.
quid tibi nomen est. at ille dixit legio. quia multa daemonia erant in illo. ?!et rogabant
eum ne iuberet eis in abyssum ire. ? eratautem ibi. grex porcorum multorum pascentium in
monte. et rogauerunt eum ut permitteret eos in illos ingredi et permisit illos. **exierunt

ergo daemonia ab homine et introierunt in porcos. et impetu abiit grex per praeceps in

iesu: -Fchriste E; om. d e. filii ACT*. ο»». dei
G d ὦ et gx. DH efc. altissimi: summi a.
obseoro: oro a ce, rogo d. om. te B.

39. precipiebat DW; dicebat d e. enim:
autem ó/; E; autem 27. ὁ iesus s. spiritu! T;
daemonio Ze. inmundo D:PGOJKN'OPQVY:
imm. ABFCEHMTWYXZ veg. 7Ysch. exhiret X.
a'ripiebat G; adr. tfFJOZ*; ruperat ὁ g, disrup.
ἦ, inuaserat c e. et uincebatur ?PX; alligabatur
enim a c (etenim) d (ligab.) e, et ligabatur 7; nam
uinctus G ff; ὦ q r (ἃ. autem) awr.; * cum P.
cateniis E, cathenis BCX. et sec. sup. lin. H.

conped. C:PGJO. custodiebatur G ὁ d (praem. *

et) f. 1 Φ.7 aur.; detinebatur e, ut custodiretur
a c. eruptis O; rumpens 9, erump. a, disr. 7;
disrumpebat c d e. agebatur: fugabatur a,
agitabatur e, ducebantur Z. demonio D?PW. in
* loca Góe/ 9,4loco c ff; 2 deserta loca r ga£.
deserta codd. p/ur. (dis. D) ef vg.: desertum
H!OJX d cum gr. D 49; deserto tFEKOWZ?
c f fs aur., desertis a. — Def. e ad τε. 48.

3o. iesum G. dicens: dixit X*. quod: quid
Mced/f9aur. om. est A*( -- A! Jitt. min. ad fin.
Jin.). legio * nomen( * est c) mihicd. quia * multi
E. intrauerunt A(;GtFCDESPFGOJKMN'OTV
XYZ cor. uat.* Bentl, cum. gr. εἰσῆλθεν et introi-
erunt g av».: intrauerant BHPQW ar. /at. 13171
vg. Tisch. cor. uat. mg. et 7» m. daem. introierant
r; wariant wett. rell. quoniam daem. multa erant
a, quia multa daem. erant /(-in illo) /,, multa
enim fuerant daem. c d (erant) cum gv. D πολλα

yap 50a» δαιμονια; quia multi sumus 07. demonia
D?PW.

31. -* uenerunt daemonia multa ad i». ἡ, orm.
et D. rogauerunt 5, edd. az. exc. Froben. eum
ACEPHOMPX'Y: illum BFDFGJKNOQTV
WX*Z vg. Tisch. inperaret CT ; iuberet /, prae-
ciperet d. «ut in (swf. Hi». TV): uti ne Z*(sed
corr.) abissum D3POTWY, habisum E, habys-
sum C. inab.ire α᾽ f 5.

32. om. &utem T. multorum: magna a;
om.cd ret D**. pascencium G; quae pascebatur
4. in montem G; om.a ὁ c ff, 1g aur. roga-
uerunt G z4 ras. eum: illum EG (2s *as.). per-
mittet W; concederet *. eis ASPGEK MMPVWY
vg.: eos BCDEG*HOJOQTXZ f φ. om. in
sec O*( * cor.)). ut . . . ingredi (gredi E; tran-
sire »): ut in eis intrarent a, ut in illos irent ὁ g
atur., ut in illis ir. f, ὦ, ut in porcos introierent c d.
permissit D?P; praecepit d. illis AC?PG*H'(s&
udtur)MNOPTWY vog.aóbcf;1g,ceisd r baur.:
illos BEF'DE illos .1-) GFH*O8JKQVXZ f.

33. nc. et cum exissent daem. a, cum ex. autem
d. c d, exeuntia autem d. δ, demonia D?PW.
omine T. intr&u.: introierunt c f, abierunt d.
porcus G. impetu (inp. C3PO) abiit (hab. C,
abiit T): impetum fecit a; 4 totus H ex Mf.
grex-- porcorum g. per praeceps (pre. DO*W,
praecePs V; praecipitium d) τε κατὰ τοῦ κρημνοῦ :
praccipitans G (e£ sic g, Mt. viii. 32) »tom autem
«εἰ. stegnum: mare gaf. a, maric. suffucatus
est :P ; suffocati sunt ὁ c ζ ὁ Φ awr.

VIII. 33—39.]

praeceps in stagnum

et suffocatus est

δὲ quod ut uiderunt factum
qui pascebant fugerunt

et nuntiauerunt in ciuitatem
et in uillas

35 exierunt autem uidere

quod factum est
et uenerunt ad iesum
et inuenerunt hominem
sedentem a quo daemonia exierant
uestitum ac sana mente ad pedes eius
et timuerunt
86 nuntiauerunt autem illis
et qui uiderant quomodo

EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 361

sanus factus esset a legione — σ

81 et rogauerunt illum omnis

multitudo regionis gerasenorum
ut discederet ab ipsis

quia timore magno tenebantur.

(84. 8) Tpse autem ascendens nauem
reuersus est

33 et rogabat illum uir a quo

daemonia exierant
ut cum eo esset
dimisit autem eum iesus dicens

89 redi domum tuam et narra

quanta tibi fecit deus
et abiit per uniuersam ciuitatem.
Praedicans quanta illi fecisset iesus.

stagnum et suffocatus est. "*uidentes autem qui pascebant quod factum est fugerunt. et
nuntiauerunt in ciuitatem et in uillas. *5exierunt autem uidere quod factum fuerat et
uenerunt ad iesum et inuenerunt hominem sedentem a quo daemonia exierunt. uestitum

ac sana mente ad pedes iesu et timuerunt.

86 narrauerunt autem illis qui uiderant quomodo

sanus factus esset a legione. *'et rogauerunt eum omnis multitudo regionis gerasenorum
ut discederet ab ipsis quia timore magno tenebantur.

ipse autem ascendens nauem reuersus est. **et rogabat illum uir a quo daemonia
exierant ut cum eo esset. dimisit autem eum iesus dicens. ? redi in domum tuam. et
narra quanta tibi deus fecit. et abiit per uniuersam ciuitatem praedicans quanta fecisset ei

34. quod ... pascebant: uidentes autem qui
pasc. quod factum est G ὁ d 7 ὃ (om. quod et
est); uidentes autem pastores (- quod factum
esset *) a », cum uidissent autem qui pasc. quod f.
est c; om. qui paso. /. fugierunt A*(u£ wdtur)C
HOTY. nunc. ΝΥ ΘΟ; * quod factum est a.
ciuitates E; ciuitate BCZJMNTTV ἐφ aur. om. in
sec. Z*. willis CT ; uilla J; agros a 2 (7), agris c.

35. exierunt .. . factum est om. J; ad-
uenientes autem de ciuitate et uidentes sedentem
qui habuerat daemonium sobrium et uestitum
sedentem ad pedes iesu timuerunt sic Aabent τί. d et
De. autem de ciuitate c. est: esset G; fuerat
f. wuenierunt...inuenierunt D. sedendem D ; om.
E; sed. hom. a 5. demonia D?PW. exier|M ;
exierat Z*(corr. Z'); exierunt EG*. » a quo
daem, ex. sed. CT. hac C; et J. 2 ac uestitum
E. sanam mentem M*(sed corr); constantem
mente a. eius codd. et vg.: iesu (Bentl) a c f,
Ἰησοῦ enim: gv. omnes. timuerunt 4 ualde ὁ,
exierant ...tim.s .C.

36. nunc. GW $0; narrauerunt f. o7. autem
TP*(--mg.) ebom.G eor. uat. mg.abcd f fal q
awr. qui: quia G. uidera?t G. — quae (sic)
uiderant et gu. sanus: saluus ὁ g. aesset C;
est GM b fí1g v. 2 esset factus Dc. sanatus

est a δ, salbatus est d. & legione: legion d;
ἃ demoniis 5; -- daemoniorum 7 ; is (ors. δ) qui ἃ
daemoniis uexabatur (erat uexatus a) a ὁ; orm. c;
gr. ὁ δαιμονισθείς, D* autem o ληγιων.

37. "v. rogauit autem a, rogauerunt aut. d.
illum: iesum c d cwm gx. D. omnes HO
regionis o; OT*(-- sup. lin-.)Z M. B. Rep. 1.
E. v1 e£ 9. gerass. T, gyras. E, gerazinorum D.
2 geras. regionis B. huti C. discederent B.
abire ab eis d. 7 magno timore vr. edd. ant. exc.
Froben. detinebantur a, cont. vc, conpraehensi
erant d. ipsae O*(corr.). &soend. 4 in G (sed
semierasum) a c f349 ὃ. nauim D vg., naue a,
nauiculam c fj r (-la); o». d /. reuersus: rursus E.

38. /nc. R, ab iv. a9 fmmutilus. οὗ : (at) Bentl.
rogauit EOS c f,. illum: eum ?P*?FQ. uiri R.
demonia D?PRW. exierunt G*(-ant cor.), exirent
R. eo: illo E; ipo G^? f; /g r; 2 ut esset
secum a. essent M*(n exp). demisit N'QV ;
dimissit D?3P; remisit G. eum: illumGa?^cd
fhigqr9. om. iesus ὁ ς d 7.1 cum gr. NBDL
7A. 7 iesus illum a.

39. reddi GR ; reuertere a δ, uade c d. domum
codd. $lur. b | g, domi -F aput te a: in domum
DEH'OMOW vg.cf for baur. fecit cum AtF
CDJMPQRTXY yg.c df fo 1g r aur. : fecerit

362 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [ΝΠ|. 40—45.

48 Et mulier quaedam erat
in fluxu sanguinis
ab annis duodecim
quae in medicos erogauerat
omnem substantiam suam
nec ab ullo potuit curari
44 accessit retro et tetigit
fimbriam uestimenti eius
et confestim stetit
fluxus sanguinis eius
4δ et ait iesus quis est qui me tetigit ?
Negantibus autem omnibus
dixit petrus et qui cum illo erant
praeceptor turbae te comprimunt et
affligunt

140(85-2) Factum est autem cum redisset
iesus excepit illum turba
erant enim omnes
expectantes eum
41 et ecce uenit uir
cui nomen iairus
et ipse princeps synagogae erat
et cecidit ad pedes iesu
rogans eum ut intraret
in domum eius
12 quia filia unica erat illi
fere annorum duodecim
et haec moriebatur
et contigit dum iret
a turbis comprimebatur.

lesus. *'*factum est autem cum redisset iesus. excepit illum turba. erant enim omnes
expectantes eum *' et ecce uenit uir cui nomen iahirus. et hic erat princeps synagogae.
et cecidit ad pedes iesu rogans eum ut intraret in domum eius *' quia filia unica erat illi fere
annorum duodecim et haec moriebatur. cumque iter ageret a turbis comprimebatur. “ et
mulier quaedam erat in fluxu sanguinis ab annis duodecim quae in medicis erogauerat
omnem substantiam suam. et non potuit ab ullo curari. **accedens retro. tetigit fimbriam
uestimenti eius. et confestim stetit fluxus sanguinis eius. “δ οἱ ait iesus quis est qui me

BETPGHOKNTOVWZa 59$. deus: dominus R
ὁ cut. gr. C* syr. cu. αείλ. habiit R; uadens d.
huniuersam C; totam a c; o». D. ciuitatem :
om. MV; * ilam E. predicans DW, praedicas
R; nuntiabat Z. quantat R; quae X. fecerit X ;
fecit R ὁ d ff, 1 g r,fecerat c. iesus: deus JV
gr. min. 1. 18 al. Pjus 10; dominus RX.

40. quum HO. rediisset D vg.; reuerteretur
a d; *dominus H. excipit ?P. turba: populus
d. erant (n suf. i». H) enim: erant autem
ER918; et erant X. o5. omnes E. exspectantes
DNORXZ- (deinde s eras.).

41. et ad tnit. om. O*(-- Οὐ. e*cc R. uenit:
om. T; ueniens d. uiri R. oui nomen: or.
R; nomine 2; 4 erat *POQ. iayrus C, eairus R,
iarius D. sinag. SPT*, synagoge W, -gaee E;
sinagoga RT*. eran E*(erat cor.). om. et tert.
T. caecidit E, cic. DR; procidit γ, prostratus a,
cadens d. δὰ: et R. iesu: eius T; ipsum ΚΕ,
ut introiret c 7»; introire Z; domum M,

42. hunica C. - unicafilia E vg. illi: ei e.
uere R. dudecem ?P*(corr. 3P) ; .x11. DERTWZ.
om. et 27. R. hec W. moriabatur R. o7. et
stc. X*. contegit R, contingit W (n ex$.) ; τ
autem X. iret (iter ageret /, iter faceret 4):
*iesus G & cg r. turbis codd. piter. cf. gr. tnfra
(turbiss E) vg. cum c f ffr ὃ aur.: turba AGCP*
HOMY a; - εἰς D?P"? f; ἐν, cf. a infra. com-

primebatur ABEF'HPQY zrg.: conpr. CCPOJKM
MNTORT(ex -bantur)VXZ, conprem. D, conpraem.
E. ὁ turb. compr.: premebat eum populus G
ὁ φ, turbae suffocabant eum d, t. conprimebant
eum ὃ; cf. gr. οἱ ὄχλοι συνέπνιγον αὐτόν; ^ ut
suffocarent eum D?P*e ff, / r, cf. a turba (premeb]at
et con [pri]me[batur] ita ut suffocarent eum a; ex
Marco.

43. Kasuwra fos! mulier T. quedam DW;
quaedam quae /; quaea d (Ben/I.). fluxus H ;
fluuio £a/.; profluxu T ; profluuio a αἱ f,. san-
guinis -- eius T. hab C. duodecem ?P*(sed
cr.); -Xi- DERTW. que DR. quae ...
suam ont d. in medicos cum AtFCHP*GHOM
OQTWXY vg. b c f3 1 q aur. et gv. min. pat.
els ἰατρούς: in medicis BDXPIUKMTRVZ gat. cor.
wat.a 77; medicis E ὃ e? gr. sis. ἰατροῖς. herog.
C, errog. H; consumpserat a. substanciam W.
e". suam Z*(-2?) hab C,a O. hullo C,
aliquo a; nullo 0€. curare R, cf. quem nemo
poterat curare d.

44. de retro a. contetigit E. flmbr. (finbr.
O, fymbr. E) uestimenti: uestimentum a ff, ἢ,
uestimenta g, tunicam d. os. eius pr. E. oon-
festim: protinus Gg. fluxu* T, fluxsus C; pro-
fluuius 4.

45. inc. iesus autem sciens quod exierit ab eo
uirtus dixit e/«. a, i. a. sc. quae exiuit ab co u.

VIII. 45—50.] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 363

et quemadmodum
confestim sanata sit
48 at ipse dixit illi
filia fides tua te saluam
fecit uade in pace.
*? Adhuc illo loquente uenit

et dicis quis me tetigit ?
46 et dixit iesus tetigit me aliquis
nam et ego noui uirtutem
de me exisse
41 uidens autem mulier

quia non latuit :
tremens uenit et procidit
ante pedes illius
et ob quam causam tetigerit eum in-
dicauit
coram omni populo

a principe synagogae dicens ei
quia mortua est filia tua
noli uexare illum

?iesus autem audito hoc uerbo

respondit patri puellae

tetigit. negantibus autem omnibus ait petrus et qui cum illo erant. praeceptor. turbae te
circumdant et conprimunt. et dicis quis me tetigit. f**et iesus ait tetigit me aliquis. ego
enim cognoui uirtutem de me exisse. “7 uidens autem mulier quia non latuit eum tremens.
uenit et procidit ante eum. et ob quam causam tetigerit eum indicauit coram omni populo
et quemadmodum confestim sanata est. **ad ille dixit ei. filia fides tua te saluam fecit
uade in pace. * adhuc illo loquente uenit quidam ad principem synagogae dicens ei quia
mortua est filia tua noli uexare eum. "^ jesus autem audito hoc uerbo. ait patri puellae

interrogabat e/c. d, cum D**. quis est qui me
tetigit (tetiit G) Ξ τίς ὁ ἁψάμενός μον codd. Jur.
et vg. et uett, fiur.: quis (t qui Χο e£ :2/a 5) me
tetigit &EFO(tetegit)XZ a(qui)e d g atr. et De
Ti$ μου ἡψατο. illo: eo DY. erat R. preceptor
DW, magister a d . turbe W. te: tante R;
tam magnae a * (*te). ecomprimunt ABEM
(-ent;£QWY zg.: conp. CDEFHOJKNTTVXZ,
conprae. ?P, conpre. O, conpraement G, conpre-
muit R, circumdant /; «te a; -ctam magnae G
ὁ f,lqg. et atüigunt ACFKMNQVWZ og.:
et adfl. BFDE:PHOJOR(.guit)TXYZ*; et com-
primunt /f, et contribulant 4; om. Ga ὁ f,147r.
dices M. quis me: quisque C.

46. et ad init.: at Gódg r. iesus: iled v
(omn. ἰησοῦς D cf. qui dixit a). Ὁ» iesus dixit G ὁ,
2 iesus ait f. tetigit (tetegit O) me aliquis ox».
JSP*(--mg.). nam et ego A*BEFCDE:PFGHOK
MNQRVWXS$ cor. uat. ὁ f, 1 9: nam ego
AJOTYZIBRQL 7s. awr., codd. ap. Erasm.,
quod ex graeco post Hieron. correctum. widetur ;
ego enin a c d f r ὃ cum gr. ἔγὼ γάρ. cognoui
CGab/fflgr9,sciui d, sensi c. Ὁ» uirtutem
noui T. - de me uirtutem E. exiisse D vg.;
exipse R(sed cor-).

47. Def. B ad ix. 13. 2». ut uidit mulier se
non latuisse a. uidentes R. sutem 4 4. D(sed
exp.); igitur c. latuit: illum D? 1g; * eum
QW c f; * nullum G ; sequitur. spatium circa 15
4i. K. tremens: tremibunda d. Ὁ» uenit tre-
mens G a c ffi 4 q r aur., uen. timens 2, u. timens
et tremens f/,. procedit D?PGQR ; procedens
gat. (et om. et) hante CT; ad TV. illius:
eius D*(sed ex9.))FGRTW vg. g. hob C; propter

c. caussam D, cossam G. tetigerat DRT;; tetigit
cor. φαΐ. δ, tetigisset c / d. eam Y. inducauit
H, iudicauit R ; narrauit E; adnuntiabit 7; nun-
tiauit uel indicauit €. ^ooram: in conspectu 4.
omni: omi Y; om. G; omnibus ὁ g (et orm.
populo) quemadmodum codd. ef vg.: quem-
amm. ACFGHM'TXYZ'; quomodo a, quia d,
sicut δ. confestum R. sit: estGaód / fag ὃ.

48. zinc. qui dicit a. ad Η; et OR. ipse: ille
EZ4/ fila D*orr. mg). ili: o5. F; ei E
vg. cor. uat. mg. a c d f fa; * constans esto q.
fili* O, flia R. salbam C. 2 saluam te vg. 7 :ελ.
pacem G ὦ f, / r Erasm.

49. athuc MY, aduc T. illo: eo DERW.
uenit (ueniunt d, uenerunt c » epxovra. DE*):
t quidam DE*PW og. f ff, r ὃ (aliquis) ewm graec.
exc. D; confsse legi e uenit quidam princeps
synagogae dicens domine ueni ut filia mea salues
loquente eo uenit puer principis dicens efc. 8
principe syn. (παρὰ we/ ἀπὸ τοῦ ἀρχισυναγὠγου)
cum ΑΘ Ο(Η ? ad. pricipe)OJMOX YZ eed. caraf.
e£ a ὁ r, ab archisynagogo d, ad (d eras.) principe
8. /: ad principem syn. CDE(sinagoge)?P(sina-
gogae) KNW'QTVW (sinagoge) vg. 'antiqui? afud
cor. uat. c f ff, ὃ awr., codd, lat. ap. Erasm.;
princeps sinagogae R cf. e sfra; a principem s.
φ; Ambr. ad loc. seruos uenisse dicentes principi
narrat. dicentes E*(sed corr.) t1u&: mea R.
est: om. Q; * iam d. filia tua mortua est
DX. nolii R e£ s. 50; nolite Q. uexari CT φαΐ.
illam K ; om. ó; magistrum Ed g ὃ (Bentl.) cum
graecis exc. Y. 131.

50. autem : om. T; sequitur ras. 6 Hitt. G.
&ud. hoo uerbo /sermoae c): audiens uerbum d,

364 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [Ν11|. so-1IX. 1.

noli timere crede tantum 5* ipse autem tenens manum
et salua erit eius clamauit dicens
δ᾽ et cum uenisset domum puella surge
non permisit intrare 55 et reuersus est spiritus eius
secum quemquam et surrexit continuo
nisi petrum et iohannem et iussit illi dari manducare
et iacobum 5eet stupuerunt parentes eius
et patrem et matrem puellae quibus praecepit ne alicui
? flebant autem omnes dicerent quod factum erat.
et plangebant illam ΙΧ. ἢ (δ6. 2 Conuocatis autem duodecim
at ille dixit nolite flere apostolis
non est mortua sed dormit dedit illis uirtutem
53 et deridebant eum et potestatem super
scientes quia mortua esset omnia daemonia

noli timere tantum crede et salua erit. δ᾽ et cum uenisset in domum non permisit intrare
secum quemquam. nisi petrum et iohannem et iacobum et patrem et matrem puellae.
?^ flebant autem omnes et plangebant illam ad ille dixit. nolite flere non est enim mortua
sed dormit. 5 εἰ deridebant eum scientes quod mortua esset. *"*ipse autem eiciens omnes
foras. et tenens manum eius clamauit dicens. puella surge ^et reuersus est spiritus eius
et surrexit continuo et iussit illi dare manducare. "*et stupuerunt parentes eius quibus
praecepit ne alicui dicerent quod factum est.

IX. ! Conuocatis autem duodecim apostolis. dedit illis uirtutem et potestatem super

audiens sermonem e. respondit: ait G ὁ f g r. | * puella t*G( puella mortus)HOKO*VWZ vr.
puelle W. om. et R. salua (salba C) erit cor. uat.* c r aur. Ambr. lu. cum gr. FLMX
(eris Z*) : saluaret R ; saluabitur c d e, uiuet a. | "mifnusc. ἢ» non enim mortua est a d δ.

51. quum HO. domum AE?PHOMQR"*Y zz. | 53. diridebant DE?PR, inr. c e. quia: quod
ὁ ἴ, et domi a: ad domum tFCDJKMOR**TVW FW vg. ὁ / 1 q r, quoniam d. esset: est E
XZ cor. uat.* aur. Bentl. ; in domum G c d e f ff, delqgr;eratc. sc. eam mortuam esse a 7.
Q 79; gr. els τὴν οἰκίαν. permissit D:PR, premisit 54. autem: -* eiciens omnes foras et f g (non δ),
G ; admisit d, est passus a. intrare /axe im ras. cf. ἐκβαλὼν ἔξω πάντας καί AKRSUA etc. ; libere
G; intrase R; introire c d e. secum: eum R. ex Mt. tenens ( τ eos R) manum: adpraehensa
quenquam $'; aliquos e, neminem δ, petrum et manu c. eius: om. Y*( - Y); puellae x ; «et
iohannem et iacobum cum tCIPJKOQRTVW R. *"amauit R; exclamauit a; - eam / ». puella
abcdef fo, ἐφ rb aur. et gr. BODEFHK erc. et * sunt R.
petrum iohannen et iac. Z: petrum et iacobum et 55. reuersus (conuersus z) est spiritus : con-
iohannem DEHOMNTX* vg. (ioann. 07) 7Ζ τ ελ. uertit spiritum G ὁ ff, ὦ graec. ἐπέστρεψεν transitiue
et gr. NALSXA etc., petr. iacobum et iohannem reddentes, conuertit spiritus g. surexit O. con-
AGX*Y. puelle RW. 7 puellae et matrem tinua Z*(corr. Z?); statim a. iusit ?P, iusi R;
woluit Bentl. cum ord. graeco. iacobum sque praecepit c 4. dari (δοθῆναι) : dare tFD*E*GH
ad flebant x. 52 i5 ras. scr. K. ΜΙ / f,r; -ili E. - dari illi FQR

52. flebant: plorabant a 4. autem: om.D; (illum) W(dare), dari ei a d.
enim X. plangeban* O, planguebant D. iljillam 56. inc. parentes autem uidentes expauerunt d.
R; eam E. »» ilam omnes et plangebant P. stipuerunt G ; obstupu. JW a c, admirati sunt e.
at (ast D) ille: ipse ergo c. noli G*Z*(corr. om. eius D:PMY. praecepit codd. 9/wr. (pre.
Q'Z'. flere: plorare Z e. est sine addit. AEC DV) vg. cor. uat. uett. omn.: praecipit ACESPGQ
D:PJMNMQRTWY oe. ὁ e cum gr. AEHKMRS RTY. ne aliqu'i H; ne cui X*; ut nemini a c
etc. ; enim EGHOKOPVXZ zat. (tamen) ac d (d e); ne aliquid E. dicereet E. erat: fuerat
732. φ»᾽ ὃ aur. Bentl. et gr. NBCDEL er. ET; esset P; estaód/ f, 19g δι erat factum
mortua si»e addit. ACDEXPJMNT'O*PQRTXY G c, est factum e.

cod. caraf. b e f ff g v ὃ cum graecis plur. : IX. 1. conuocatis (conuocauit E; conuocans

«d

ΙΧ, 1-7.] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 365

et ut languores curarent δί(88. 3). Et quicumque non receperint
?et misit illos praedicare uos
regnum dei exeuntes de ciuitate illa
et sanare infirmos, etiam puluerem pedum
3 (81. 2) Et ait ad illos nihil tuleritis uestrorum excutite
in uia in testimonium supra illos.
neque uirgam neque peram 6(9-8) Ecressi autem circumibant per
neque panem neque pecuniam castella
neque duas tunicas habeatis euangelizantes et curantes ubique.
*et in quamcumque domum 709. 9 Audiuit autem herodes
intraueritis ibi manete tetrarcha omnia quae
et inde ne exeatis. fiebant ab eo

omnia daemonia et ut languores sanarent *et misit illos praedicare regnum dei. et sanare
omnes infirmitates. *et ait adillos. nihil tuleritis in uia neque uirpam. neque peram neque
panem neque pecuniam. neque duastunicas habeatis. *et in quamcumque domum introie-
ritis. ibi manete donec exeatis. *et quicumque non receperint uos exeuntes de ciuitate illa,
excutite puluerem de pedibus uestris in testimonium illis. *egressi autem circumibant per
castella. euangelizantes et curantes ubique. "audiuit autem herodes thetrarca omnia quae

d e) autem (om. D; 1 iesus 96$ c awr. et gr.
C'FHS** aj. a/ig.) duodecim (-cem 3P*; .xir.
DERW) apostolis (-los E e) codd. ef vg. » gr.
συγκαλεσάμενος δὲ τοὺς δώδεκα ἀποστόλους NC*LX
AH min.: con. au. du. discipulis suis G ὁ fAlgr
cum gr. CEFHU a. mu. μαθητὰς αὐτοῦ pro
ἀποστόλους ; o5. apostolis d ὃ (Bent£.) cum er.
ABDKM αἱ. g/ur. Tisch. T. G. 8, W. H.; tet E.
ilis: eis D Z. super omne d, in omni e. dem.
D:P'(oss. :P*)RW ; daemonium 4, -io e. et sec.
om. D. langores IPKRTX*; languorem ὦ, uale-
tudines c, infirmitates d. ut..ourarent (sanarent
f): curare c d e δ, curandi a. :

2. et missit D:PR; emisit Q. predicare D.
sanare: curare é. infirmos (rois ἀσθενεῖς wel
ἀσθενούντας $/ur.): aegrotos a; omnes infirmitates
f. ον. οὕ san. infirmos F.

8. 8it: dixitacd e (εἶπεν). nichil ΝΥ. tulera-
tis M5, tolleretis R, tollatis a; --uobis O. in uia
codd. et vp. contra graecum ; in uiam (els τὴν ὁδόν)
HX (sed uiam neque «sque ad pecuniam 2s rasura)
cdef*r90. neque 27. : non E c(fer)d e;semper)
*(gwirnquies)| neque se.: ne Q. poeram E;
* neque calciamenta GQa ce f31g ᾽ aur. (non
graec.), ex Mf. neque panem o». H. paec. E,
pecc. DRW. duos R; -i- D; ana duas 4.
tonicas DE. abetis R; habentes CT ; habueritis
c 6e r; gr. WFvL 33. 157 ἔχετε, rell. ἔχειν et
habere d.

4. om. in R. quancunque 5$; quacumque EG
M*(corr. M')RX*(-nque)J. domui R; ciuitatem
D. intraberitis T; introieritis c e f. ibi: ubi R.
et inde: donec E / ex Mi. ne (μή sojus 38)
codd. ug. et c ὃ aur., εἰ non D: om. ER cum wett.

Bur. et gr. fere omn. exentis (e 2». om. O5:
proficisimini (sc) G cf. ὁ c(-c&mini)//, / 7; exite
ader Bentl., gr. ἐξέρχεσθε.

5. quiquumque H, quicunque $'; quodquod e.
reciperint DG, accep. d; reciperit EXPORZ
(-eperit) J. Ὁ uos non rec.c. puluerem pedum
(peduum DY) uestrorum (τὸν κονιορτὸν τῶν
ποδῶν ὑμῶν DU a. flus 15) codd. et vg. et c d amr.,
pulu. uestrum g: pulu. de pedibus uestris G / ff,
r ὃ (a ped.) A4mór. /uc., et p. uestrum de pedibus
a ὁ |, p. uestrum a pedibus uestris e; τὸν x, ἀπὸ
τῶν T. ὑμῶν gv. 227. ex|excutite H. ἢ» exc.
pulu. ped. uestrorum c d. super illos DE:POR
d ff, Bentl., s. eos c e, in ipsos 7 ; illis a f^ 9.

6. hegr. C, egressis D, egresi PR; exeuntes
ὦ d e. &utem: om. D; igitur c. oireumibant
A(diuisim)CDIPHOKMOQRYZ gaz. Bentl. : cir-
cuibent tFEG(-bunt)J) TTVWX vg.; ibant g.
ΟὟ. per KNTV. castella (κώμας g». 21.) : muni-
cipia (πόλεις X cf. D ?n/ra) a; et ciuitates G
(-tis)Q ó c ff,1qg. Ἢ circa ciuitates transibant d
(κατα πολεις καὶ ἤρχοντο D), per castella per-
transiebant e, euangelisz. E, aeuangueliz. D;
euangelizanturt R: benenuntiantes e. ον. et
ourantes 4. hubique C; o. ὁ.

7. audiens d cum D*'. herodis 3P!GR, erodis
D; fergit F famam iesu et omnia e£. tetrarcha
At EXPO-KMNTQXYZ vg. : tethrar. CVW, tetar.
HO*JO, thetar. G, tetrarca T, tetracha DR:
quatuoruir c. omnis o». T. que D, quaecumque
ὁ. flebant: faciebant c e, erant facta ὁ 79r.
habeoc; om. ὁ de fal cum graecis NBC*DLH sis,
haesitabat (cf. Mt. xxi. 21 efc.) cum t FOJKM
M'OQXY vg. haess. E :haessitantes ἘΠ): hes.

3€

366 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [1x. 7-12.

ét haesitabat eó quod diceretur a qui-
busdam quia
iohannes surrexit a mortuis
? a quibusdam uero quia helias apparuit
ab aliis autem quia propheta
unus de antiquis surrexit
9 et ait herodes -

10 (91-9) Et reuersi apostoli narrauerunt illi
quaecumque fecerunt.
(92. 3) Et assumtis illis secessit
seorsum in locum
desertum qui est bethsaida
1! quod cum cognouissent
turbae secutae sunt illum

iohannem ego decollaui

quis-autem est iste de quo
audio ego talia ?

*et quaerebat uidere eum.

et excepit illos
et loquebatur illis de regno dei
et eos qui cura indigebant sanabat.

1? (93- 1) D)ies autem coeperat declinare

fiebant ab eo et hesitabat. eo quod diceretur a quibusdam quia iohannes surrexit a mortuis. *a
quibusdam ueto quia helias apparuit ab aliis autem quia propheta unus de antiquis surrexit.
*ait autem herodes iohannem ego decollaui quis autem est iste de quo audio talia. et quaerebat
uidere eum. P" et reuersi apostoli ad iesum narrauerunt illi omnia quae fecerunt. et adsumens
illos secessit seorsum in locum desertum. qui dicitur bethsaida ?" quod cum cognouissent
turbae secuti sunt illum et excepit eos. et loquebatur illis de regno dei. et eos qui curam
indigebant. sanabat. "dies autem iam coeperat declinare. et accesserunt duodecim

AC3PG(-bant)HVWZ, hess. D, es. T, essitauit R ;
consternebatur ὁ fJ, 4, confundebatur d, mirabatur
7j, stupebat a; gx. διηπόρει. de eo q. R; propter
q. d, propterea q. c e. Zr. μ. 8 & quibusdam
quia 7 τε. cum (V; mos Stephanum 1655 et 98
sequimur. a quibusdam ad fim. wuers. om. R.
quia: quod EF. iohannis DEP! ioannes $T.
resurrexit M 7; e? ἢ» ἃ mortuis res. c d (surrexit) e.
ες 8. quibusdam: alios Z; uero: autem Ga δε
deff;g. quia .: quod G ὁ ff,/ g, quoniam d.
elias ORT vg. o5. quia hel e. aparuit R;
uisus est J. ab alis PR; alii Z e. &utem: uero
c; om. J. qui& sec.: quod F^c f3/g r. profeta
D:PHOR. unus (es ATAII e/): om.a d e;
quidam δ cur; NBCLXAH εἰς. de: ab EY; ex
SP. anticus (o. de) d.

9. et ait (xal εἶπεν ATAAII efc): ait E; ait
autem G ὁ f f, / 9 r, dixit autem a c d e, εἶπεν δὲ
NBCDL εἰς. herodis E?P! R, erodis D; 4 quia d.
joan. SQL, iohannen FZ; iohannis R; 1 quem D.
decolaui 3PR. 2» ego decoll. ioh. E. quis
(sequitur. ras. unius Hit. K) autem (enim E) est
(seg. ras. duarum. litt, P) iste: 7 quis est autem
iste vg. d (hic) ; q. a. est hic a, quis est hic c e, hic
quis est ὁ (qui)/ g x; graeci τίς δέ ἐστιν οὗτος.
de: om. G; & E. audio ego talia codd. Pur. et
a c aur. contra ord. graec.: 7» ego audio talia
WVWó6ffgrÜbcum gr. AC'XTA etc.,et 7 ego
talia audio R (iudo) ve., ego haec audio d εἰ D*';
audio talia (γε. ego) / /, audio ista e; om. ἔγώ
"NB*LH e/c. 0f. qu. uid. eum ΡΤ -- 722.). quer.
TZP"RVY. eum: ilum E a. 7 eum uid. R,
illum uid. ὁ fA / Φ.

lo. reuersi: regressi *. apost.- ad iesum f.
enarrauerunt c; nuntiauerunt ? δι illi omnia J

£*. 335. quecumque D, quic. R, quaecunque 28;
quae /, quanta c d e; gr. ὅσα. fecerant 5.
assumtis ATVX*Y, ads. EORX*Z?,: assumptis
DKMQW vg. 73scA., ads. FC:PGHJMO; ad-
sumsit Z*; adsumens a d e f. illis: eis R ; eos
a d, ills e 7; 1 iesus fj. secesit R, recessit d.
sehorsum C; secreto c, singulariter e; gv. κατ᾽
ἰδίαν. in locum desertum (diss. D) qui (que R,
quod ὁ c f ἐφ aur.) est bethsaida (-zaida DE;
-saidae J KZ? vg. Τ᾽ “ελ., -saide T, -saydae C) cum
codd. nostris omn. (vg) et bc f31 q aur.: in 1. d.
qui uocabatur b. a, in 1. d. q. dicitur b. f, in 1. d.
quod appellatur b. e; in castellum quod dicitur b.
d, in uicum qui uocatur b. in loc. des. rz, cf. εἰς

κωμὴν λεγομένην B. D; in loc. des. ciuitatis uoca-

tione b. 8, cf. εἰς τόπον ἔρημον πόλεως καλουμένης B.
ACTAAII qj. Aer.; uariant et graec.rell. εἰς πόλιν κα-
λουμένην B. NC BLXR, es τόπον ἐρημον tantum N*.

11. quod cum (quum CO, cumque R) cogn.
(cognouisent R) turbae (-be W): turbae autem
cum cognouissent a, t. a. ubi cognouerunt c, t. a.
cognoscentes d e. sequutae OX, saecutae E, secute
RVW; secuti DG. excoepit R ; excipiens a e r,
suscipiens Z. ilos R, illum (sed corr.) K ; eos GW
vg.cdef. om.et sec.ad er. loquaebatur O*.
illis: eis E:XP*€ e », qui cura (curari Tre gu/.;
curam JKM'V) indigebant (tndige. Z*, indigae.
O, indigebat R*) -- τοὺς χρείαν ἔχοντας θεραπείας :
qui necesse habebant sanari a, qui necessariam
habebant curam e, qui opus habebant sanitatis eius
d, necessitatem habentes curari δι sanabant ΤῊ
(corr. T*) ; omnes curabat d cum Der.

I2. 4s. cum autem coepisset decl. dies c, iam
ubi d. coepit decl. e. autem riam 7.1»; ἤδη p.
gro ἡ δὲ jp. B. die R. caep. DR, cep. VW;

IX. 12-16.]

et accedentes duodecim
dixerunt illi dimitte turbas

ut euntes in castella uillasque
quae circa sunt deuertant
et inueniant escas

quia hic in loco deserto sumus

15 jit autem ad illos

uos date illis manducare

at illi dixerunt

non sunt nobis plus quam
quinque panes et duo pisces

nisi forte nos eamus

EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. .— 367

et emamus in omnem. hanc turbam

4 erant autem fere uiri quinque milia

ait autem ad discipulos suos
facite illos discumbere
per conuiuia quinquagenos

15et ita fecerunt

et discumbere fecerunt omnes

16 acceptis autem quinque

panibus et duobus piscibus
respexit in caelum et benedixit e
et fregit et distribuit

discipuli eius ad eum et dixerunt illi. dimitte turbam ut eant in castella et uillas.. quae in
circuitu sunt et emant sibi escas quia hic in loco deserto sumus. ait autem ad illos iesus

date illis uos manducare. at illi dixerunt.

non sunt nobis plusquam quinque panes et duos

pisces nisi forte nos eamus et emamus in omnem hanc turbam escas. '* erant enim uiri fere
quinque millia. ait autem ad discipulos suos facite illos discumbere per conuiuia quin-

quagenos.

δεῖ ita fecerunt et discumbere fecerunt omnes. "acceptis autem quinque

panibus. et duobus piscibus respexit in caelum et benedixit eos. et fregit et dedit discipulis

coepit Ze. declinare: inar /s ras. O. accidentes
O ; ascendentes JR cf. ad Mc. xv. 8; accesserunt
Setócf fa lg v,et * ad eum ὁ f. duodecem
TP*(corr. 3P) ; .xir- DRW ; om. E; 4 discipuli G
ὁ, 1 disc. eius c (7 disc. elus duod) / f 14 7
conira graecum. demitte KNTOR. turba* H ;
turbem ὦ ὁ ὁ 7 1φΦ δ. emtes H ; eanta ὁ fil gr.
in castella (c 2» γὰς. t Ζ') uillasque (uillasquae
C, et uillas DEJ) quae (que Y) circa sunt (els
τὰς κύκλῳ κώμας καὶ ἀγρούς) : in c. et uillas quae
sunt in circuitu G / (Ὁ in circ. sunt) ; uariant
welt. rell, circa cast. et uills ὁ e 3 1 φ v, in
circum c. et u. 2, in proxima c. et u. d, in c. ad-
lacentia c, adiacentes uicos et agros a ; deinde * et
reficlant se a (om. et) bf, ^ g v. diuertant tFEP
JKPVWZ vor., deuertuntur R; maneant d, requi-
escant c; g*. καταλύσωσιν ; om. deu. et G. et
520. : ut R cor. «at. mg. inueniant: emant /; Ὁ
sibi r. hescas C, aesc. DE ; edulum δ, quod man-
ducent c; om. et inu. eso. d: -- et refitiant se G
cf. wett, supra. qui&: quoniam a; om. C. om.
in R. locum H. disserto D. 7 des. loc.ac d e
50. summus E.

I3. ait: dixit a d e (εἶπεν) : ?nc. uerum ipee ait
e. iMos: eos R. uos: om.a c; 4 autem ?P.
ilis: eis R a. — date illis uos (δότε αὐτοῖς ὑμεῖς
NACDL εἰς.) EG (illos) d e f f, * 4 r(illos)ó
Amór. Iuc. Bentl. ; ἢ» date ill. mand. uos ὁ /* cum
&£xaeco B. manducate R. at illi: qui c, cui c.
nobis: om. Z*(42!): enim c. plusquam seo
ducts A; amplius quam c, quinque: -U. DER
W. duos A!(s£ wdtwr)PJORY; .11. D. Z7

incipit rursum B. nit M; forte: si forte e,
si /; quid δ, om. a. nosemus G; nos euntes
acd eb. hemamus C, eamus RW(sed corr-.).
in: ad T 5 ras. omne G. 7 turbam hanc 2, po-
pulum hunc a d, p. istum e, pop. uel plebem hunc ὃ,
hunc pop.c. hescas C, esces Y ; aescam D ; om. G.

I4. autem 2». (δέ N*L): eninóc f fao φτ ὃ
(Bentl) cum. gr. fiur.. foro uiri (ὡσεὶ dybpes) :
7 uiri fere a f fs, u. quasi e, ἃ. ut d; o». fere 2;
2» fere (quasi c) quinque m. uirorum c z. qui*que
Y;.u. DERW,. millia vg. ; om. Ecf. ad Mt. xvi. 9.
ait: dixit a c d e. autem sec.: om. RT ; 1 iesus 9.
suos o»t. R*( sax.) ὁ 4 /. facete ἘΡ. discumbere
(rec. a e) * super terram E (sed exf.). conuiuia
(κλισίας) codd. eg. wett. exc. d: conbibia T, con-
uiuium G; -- centenos et E ex Mv. quinquagenus
G. faoite e/c.: reclinate eos discubitiones ut 4.
d; om. ad fecerunt et s. 15 R.

I5. discumbere (rec. e) fecerunt: discubuerunt
G5 ᾧ M. B. Cott. Otho. B. ix, 73^. A. ii, Reg. 1.
E. vii, Zar. 18023, ὁ c f, 1g r. et d. feo. om. d.
feccerunt sec. R.

16. accipiens . . . panes efc. d e ὃ. autem Ὁ
iesus Q ὁ fir. quinquae G;.U. DRW. duobus:
JI. Ὁ. om. et du. piso. . respiciens a e δ, asp.
d. celum W; 1 orauit Z. illis: illos W cor.
sat. tig. ; super illos G a ὁ 7 1 Φ’, super.eos d.
confregit a e. distribuit: tribuit Q 5; dabat
a d e, deditc fr. om.suisab d q δ cum graecis
fiw*. ut pon. ante turbas (turbam 73) : ut
adponerent turbis α c, Mponere: turbis 4, s
populo e, ponere turbae δ.

8652

368 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [1x. 16-22.

discipulis suis ut ponerent ante
turbas
" et manducauerunt omnes
et saturati sunt
et sublatum est quod superfuit illis
fragmentorum cophini duodecim.
15 4-1) Et factum est cum solus

alii quia propheta unus
de prioribus surrexit
30 dixit autem illis
uos autem quem me esse dicitis ?
respondens simon petrus
dixit christum dei.
2105-9) At ille increpans illos praecepit
esset orans erant cum illo et dis- ne cui dicerent hoc * dicens
cipuli quia oportet fiium hominis multa
et interrogauit illos dicens pati
quem me dicunt esse turbae? et reprobari a senioribus
Pat ili responderunt et dixerunt io- et principibus sacerdotum
hannem baptistam et scribis et occidi
alii autem heliam et tertia die resurgere.

ut ponerent ante turbas. "et manducauerunt omnes et saturati sunt et tulerunt quod
superauit illis fragmentorum cophinos duodecim. 15 οἱ factum est cum solus esset orans.
occurrerunt ei discipuli eius et interrogauit illos dicens quem me dicunt esse turbae. ?*at
illi respondentes dixerunt. iohannem baptistam. alii autem heliam alii quia propheta
unus de prioribus surrexit. *' dixit autem illis uos autem quem me dicitis esse. respondens
autem simon petrus dixit. tu es christus filius dei. ?at ille increpans eos praecepit ne cui
dicerent hoc * dicens. quia oportet filium hominis multa pati et reprobari a senioribus et
——————————————————S

I7. o». et mand. e. omnisO; o$.Gaóc/q. et dix. e. dixerunt alii D. iohannen BCVZ,

satiati a. » et saturati sunt omnes (Zen//.) de ὃ
et gr. plur. -atum est q. i^ ras. Z. quod
superfuit illis (τὸ περισσεῦσαν aürois) : 4. s. eis
R ; quod superauit illis Z(om. illis) 2; reliqum e;
TO περισσευμα D. Írangmentorum G, fram. R*
(ἘΠ $ax.); fractamentorum d, fracturarum e;
fragmentorum cwrst sequentibus | consunxinmus
eum. AtFZ vg. eic.; cum prec. coniungunt M. et
Tisch. T. G. 8; dubia sunt DIKWY. | cophini
codd. ur. (om. Z*,-2*) εἰ vg. , caphini W:
cophinos BH'G(-nus)Y ὁ f f, Φ- duodecem 9P*
(sed corr.) .Χ11- DERW. Ὁ» duod. coph. BHPVW
eum graecis M 28. 157. 399 etc.

18. quum GO. solus:. ow. ?P; secretae g, in
secreto a, singularis c e (7» esset ipsesing.). essent
soli 2 εἰ D? ; cet ΕΒ. horans C; om. a c d e.
» orans solus δ cu» gr. erant (συνῇσαν):
&derant a, occurrerunt f (συνήντησαν B* 245);
e». R; autem Gó/aur. cum illo: illi a, ei f.
em. et sec. EH a c d e(7cum illo fuerunt discipuli) f
* ὃ cum graeco, 7 et cum illo QR ὁ. diso. 4
eius BEOR** f x aur.,- sui a; cum gr. MU min.
illos: eos Wa d. diount * beati R. aesse C.
2 esse dicunt D. esse turbae (turbe W) codd.
et vg. contra ord. gr.: 7 turbae esse suit Bentl.
cum graecoetacd ὃ; » homines esse G e e gr.
Α aj. 5 λέγουσιν οἱ ἄνθρωποι. esso. turbae at
(9. 19) om. R.

19. respondentes (e ot. et) Eacd fr b. om.

ioannem $T. babt. CDR, babtizam ?3P*(-ztam
3P!); baptista H. eliam R vg.; ὁ alii uero
ieremiam M cum gr. min. syr. 23., ex Mt. alii
sec. sine addit. codd. fur. ὁ 7: 1 autem (ἄλλοι δέ)
B&8'?PO*OT cor. καί. c ὦ ὃ Bentl.; * uero vg.
Ζ εἶ. a(aliqui f, 9 x aur. prof. D:POR. unus:
aliquis δι 7 unus proph. ve. prioribus: seni-
oribus E. - ex antiquis prophetis unus /. alii
quia ... surrexit: al. aut. prophetam surrexisse
magnum c; aut unum ex profetis ὦ, aut τι. pro-
fetarum e, cum D.

20. d. autem: et ait ». autem se.: uero E
4; om. f. om. me R, esset (sic) c sed R. »
dicitis esse (λέγετε εἶναι) Dabcdef r5 Bentl.
respondit ?P*v*Q c /f, Ambr. /uc.; τ autem GK
adfgb(Bentl.) et graeci addunt δέ. symon C
DT; om. NT ad 6 ὃ et ὁ ut udtur cum graeco.
dixit: om. 4mór.; - ilis R; 1 tu es /; 1 ad
dominum tu es. ohristum 9/ewe C ; christus D
f 1; spiritum R ; - filium d e r, filius f /,cum Der.
dei: domini B; -ruiui /: om. a.

21. fc. ipse uero praecepit illis c. at (et EV)
ille ino. illos : qui cum obiurgasset illos a. prae-
cepit (sapf?ryeAev) codd. ῥέεν. (praecoepit OQ) e£ ug.:
praecipit ABCE:PORTY aur. sed codd. anglici e
et 1 saepius confundunt. hoo (hod O*) : haec ἃ
ὁ; om. :PQOR δ. — hoc dicerent ff, r, 7 haec dic.
G ?/4. nemini dicere (dici c) hoc c d e (istut).

22. hoportet C, obp. R ; oportuit T. homins

IX. 23—27.]

53 (6. 9 Dicebat autem ad omnes

si quis uult post me uenire
abneget se ipsum

et tollat crucem suam
cotidie et sequatur me

34 qui enim uoluerit animam
suam saluam facere
perdet illam

nam qui perdiderit animam
suam propter me
saluam faciet illam

16 quid enim proficit homo

EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 469

si lucretur uniuersum mundum
se autem ipsum perdat
et detrimentum sui faciat ?

36 (91. 2 Nam qui me erubuerit

et meos sermones
hunc filius hominis erubescet
cum uenerit in maiestate sua et patris
et sanctorum angelorum

51 (98. 8) dico autem uobis

uere sunt aliqui hic stantes
qui non gustabunt mortem
donec uideant regnum dei.

principibus sacerdotum et scribis. et occidi. et tertia die resurgere. ?*dicebat autem ad
omnes. si quis uult post me uenire. abneget semetipsum. et tollat crucem suam cottidie
et sequatur me. *qui enim uoluerit animam suam saluam facere perdet eam nam qui
perdiderit animam suam propter me. saluam faciet eam. ὅν αυἱὰ enim prodest homini. si
lucretur uniuersum mundum. se autem ipsum perdat. et detrimentum sui faciat. "qui
enim me confusus fuerit. aut meos sermones. hunc filius hominis confundet eum cum
uenerit in maiestate sua. et patris et sanctorum angelorum. *'dico autem uobis. ueresunt

Τρ (“εὐ corr.). reprobari: exproprarid. a saen.
C; ἃ presbyteris d; om. ὁ. 7» a sen. et reprobari
E. ot “.1 E. prino. 880. : τε. sacerdotum
δ; pontificibus a. » δ princ. sac. et (- à G)
senioribus G f / q r /4móír. iu. scribis E.
hoccidi C; occidet R (om. et R*, 4 sax.); interfici
ce. tertia (tercia GW) die (diae C) « τῇ τριτῇ
ἡμέρᾳ : post diem tertium r, post tertium diem a,
post tres dies d //, / g, post dies tres ὁ, post triduum
e, cur D9' μεθ ἡμέρας τρεις.

23. dioebat: ait e. uoluerit e. post: ad ὁ.
adnegat R; neget e. semetipsum T(semed.)W vg.
cor. uat.* d f wm; se e; ^ sibi c. cotidiae C,
cotedie R, cottidie OX, quotidie DOT vz.; ow.
óce 2. ὃ et gr. NFCDE efc. 2 et sequatur me
quot. T. tollat oc. s. cot. et: om. a d 7 cum
ΓΤ; sublata cruce sua ὁ g.

24. qui 2». : quicumque c, quisque a cf. ad Mt.
X. I5. Suam 2). propter me E. salbam Ji; C,
saluum δὲς R. facere: faciet E. sal. fao.:
saluarec d e δ. perdit O*(sed corr.). illam 2». :
eam DEGRX"(corr.) d / f, *. nam qui: et qui
R a; qui autem d e, quicumque autem c, quicum-
que 8; gr. ὃς M. an. suam .e.: illam e.
propter me: causa mei a. 7» propter me an.
suam ὦ, me-hic G P(ille)d e o x ὃ (Zenti.) et gv.
οὗτος. sal. faciet (faciat D): saluabit a c d e
ffs, saluet δι illam 5sec.; eam DR 4 f f, v δ.

258. quid: qui G. proficit (profecit O) homo
codd. plur. et vg. εἰ f. q r aur. (ὠφελεῖται ἄνθρω-
sos): proficit homini D*€?P"eR(profecit)X. δ cor.
wat. ; proderit homini D*E; prodest homini c Καὶ
prodeest homini ὁ d e ὦ, pro , . . bomini a; cf.

ὠφέλει avÓporroy D9'. si lucretur (κερδήσας)
codd. et vg., si lucrum fecerit e, lucrum uel lucrans
9: lucrari a d, lucrum facere c e κερδησαι D**.
huniuersum C, uniuer*tum R ; totum ce. 2» mun-
dum uniu. ὃ (Zen£l.)), mundum totum a 4d, cum
ord.gr. se ex si K. ipsum om. ὁ fh I v. Ἢ
ipsum autem E; 2 semetipsum autem c d.
perdat (ἀπολέσας): perdet Q; perdere a c d,
ἀπολεσαι Df. ot: auta c d e fy ὃ cum graeco,
detrimentum: rentum /afs& R; damnum c e,
iacturam ὦ, iactum d. 05. sui DGRa2^eff, qv.
fatiat G, facit D; facere c (sno a), pati d, εἰ
ζημιωθηναι Der. et d. s. faoc. : ΖΜ et animam
suam /.

26. nam qui: qui enim d e / δ, quicumque
enim c, quisque enim a. herub. C. - erubuerit
me fiir ὃ (Bent£); confusus fuerit meacde
(confessus), me conf. fuerit f. et ?r.: aut f.
sermones om.a d e | cum De. huno - et Q.
filium homonis R, cf. hominis filium e. erubescet
(ἐπαισχυνθήσεται) codd. (her. C, -iscet H) e£ vg. et
ὁ 3ι δ: erubescit AGY / x aur. ; confundet a c fF
(4 eum)g, confundetur d, confitebitur e. quum
uenerit O ; conuenerunt isep/e R. magestate CT ;
gloria 2 ce; regno d. hang. C, angu. D.

27. uere cwm segq. coniunximus cum AE(E)J
d(quoniam uere sunt) f / δ Amr. Iuc. vil. 3: cum
uobis coniungwunt! MY vg. ὁ c e(ueritatem dico
uobis sunt)g. uere: quia E. alii///qui R; quidam
acdef. 7 aliqui sunt. hio: ow. JR; 4 qui
H gat. 2 bic aliqui Gs. hic stantium c (Zesi/.),
de hic stantibus f 3, eorum qui hic stant e, qui hic
stant d, gustauerunt &F. doneo: quousque e,

370 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM.

38 Factum est autem post haec
uerba fere dies octo

et assumsit petrum et iobannem et
iacobum

et ascendit in montem ut oraret

?9 et factum est dum oraret
species uultus eius altera

et uestitus eius albus refulgens

80 et ecce duo uiri loquebantur cum illo

erant autem moses et helias 81 uisi in
maiestate

et dicebant excessum eius

[ix. 28—33.

quem completurus erat in hierusa- :
lem :

33 petrus uero et qui cum

illo grauati erant somno
et euigilantes uiderunt
maiestatem eius
et duos uiros qui stabant
cum illo

33 et factum est cum discederent ab illo:

ait petrus ad iesum praeceptor bonum
est nos hic esse
et faciamus tria tabernacula

quidam de hic stantibus qui non gustabunt mortem donec uideant regnum dei. ?* factum
est autem post haec uerba. fere dies octo. et adsumpsit petrum et iohannem et iacobum
et ascendit in montem ut oraret. ἦν εἰ factum est dum oraret uisa est species uultus eius.
altera. et uestitus eius albus. refulgens. δ᾽ οἵ ecce duo uiri loquebantur cum eo. erant
autem moyses. et helias. ?'qui uisi sunt in gloria et dicebant exitum eius quem impleturus
erat in hierusalem. *? petrus uero. et qui cum illo erant grauati erant somno. euigilantes
autem uiderunt gloriam eius et duos uiros qui stabant cum illo. * et factum est cum
discerent ab illo dixit petrus ad iesum praeceptor bonum est nos hic esse. et faciamus tria

quoadusque c, usque cum d. uidiant R. regnum
dei: filium hominis uenientem in gloria sua d ef
Det Orig., ex Mt. wel ex τε. 26.

28. oz. &utem D. ista uerba c, istos sermones
e. fere (quasi c d e, circiter a): - post Ea ὁ 7.1
q 9. hocto C; .urrr. DERW; sex 7 ex. Jf. uel
Mt. om.et 2r. EGJRa ὁ fal v et gx. N*BH 28.
assumsit (cf. ad Mt. xvii. 1) ATXY e£ adsumsit
RZ: assumpsit DKNTQVW vg. 73scA^., adsumpsit
BS CE?PGHOMO ; adsumit J; adsumens d (δ),
assumptis efc. a; -- jesus E. petrum et lohannem
(-nen XZ) et iacobum cum BE C3PJKN'ORTV
XZgut.abce f ffa1g b aur. Bentl.et gr. plur.
MABC*EGHK δἰ. cf. vii. 51: 2 petrum et
iacobum et iohannem (-nen AEHY, ioannem 9567)
ADEGHOMQWNY ve. 7Ysch. d r et gr. CODLM
XH min.; deinde om. et quart. E. ut horaret C;
orare c d e.

39. om. et ad init. P. factum est (ἐγένετο)
ABHCDE(wide in/ray:PHKMM'O(P def. )QRTV
W(side infra)XYZ S. ioh. et corp. oxon. (infra),
har. 2788. 2826. Par. lat. a. 362*. 13171, Zwron.
33eta5,ad 7δὃ aur., Sacon 1515 et 1519, Bentl. ;
subaudiendum est erat fost altera wel (ale quid,
nisi forsan legendum sit altera erat et s£ credas
erat fer similitudinem litterarum. casu excidisse
€f. W et d corp. oxon. infra : facta est (G)OJ* vg.
edd. ant. 9l., Tisch. oraret (hor. C): orasset T
a; τ facta est E a, ὁ uisa est f; 1 erat W ; cf. No
καὶ ἐγένετο... ἔγένετο ἕτερον. 7» dum orat (sic)
facta est G ὁ fA 1 Φ r, et in orando facta est c e.
species: spectus g, figura e. uultus: adspectus

ὁ f;lgr. sltera: alia a c, commutata alia e;
mutata est αἰ; uelut sol 7; 1 facta est corp. oxon.
uestitus: uestimentus G, e/ -ta 4 ὦ; uestis a.
&lbus: candidus c, -da a ὦ, scoruscantia d, ut nix
e, uelut nix ἢ; τ εἴ vg. edd. ant. (exc. Froben 1502).
praefulgens a, falgens c.

30. om. et fr. E. duo: 11 D. iri E,
loquebantur (loquae. G, loquebatur R) cum illo
codd. gur. et 9g.: loq. cum eo AEH / r, con-
loquebantur cum eo c d, conl. ei a, conl. illi e 8.
om. &utem R. moyses DEPHOGJEKM'QRV veg.
Tisch., moises W. elias OT.

31. nisi R; apparentes a ». mages. C ; gloria
ade,claritate c. Ὁ» in maies. uisi 238. et dio.:
om. et E a; dic. autem c ὦ e. exquesum R,
excelsum ΟἿ; exitum d e 7 δ, consummationem qa.
quem: quae T; om. R. conpleturus erat CDE?P
FR, cumpl er. G; impl. er. a /; incipiebat
implere c e, incipit conplere d. os. in sec. F.
iher. C, hyer. H, hir. R, ier. W og. om. in hier. e.

32. uero om. H. qui gr. om. B. illo £r.:
« erant GKVWZ! vg. acd e f ff, (sunt)r ; gr. ol
σὺν αὐτῷ. sommo R,sompno W. 7 somno erant
grauati E; ἢ» erant grauati somno M' δία somno)d
4g9. et sec.: ut H; woluit at Bentl, cf. euig.
autem a d e(euigilassent)/ δ. uigilantes JX*Y 9 7;
experti c. mages. C, maiestatis R; gloriam acd

€ f. om. duos uiros D. qu(om.i) R; Ὁ simul 4.

st&bant: loquebantur /. illo sec.: eo Mc d e r.

» cum illo erant stabant D (sed erant expwct.).

qui..illo: stantes cum illo 2, adsistentes ei a.
33. et factum ... abillo om. B. oum (quum

TX. 33-39-]

unum tibi et unum mosi
et unum heliae
nesciens quid diceret
84 haec autem illo loquente
facta est nubes et obumbrauit eos
et timuerunt intrantibus illis in nubem
35et uox facta est de nube dicens
hic est filius meus dilectus
ipsum audite
36 et dum fieret uox
inuentus est iesus solus
et ipsi tacuerunt
et nemini dixerunt in illis

EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 371

diebus quicquam ex his
quae uiderant.

909-2 Factum est autem in sequenti

die descendentibus illis
de monte
occurrit illi turba multa

3€ et ecce uir de turba

exclamauit dicens

magister obsecro te respice
in filium meum quia
unicus est mihi

39 et ecce spiritus adprehendit

illum et subito clamat

— ——————

tabernacula. unum tibi. et unum moysi et unum heliae. nesciens quid diceret. * haec autem
illo loquente facta est nubes et obumbrauit eos et timuerunt et intrantibus illis in nubem.
35 uox facta est de nube dicens. hic est filius meus dilectus. ipsum audite **et dum fieret uox
inuentus est jesus solus. et ipsitacuerunt. et nemini dixerunt in illis diebus quicquam. ex his
quae uiderant. *'factum est autem in illa die descendentibus illis de monte. occurrit illi turba
multa. ?*et ecce uir de turba. exclamauit dicens. magister obsecro te. respice in filium
meum quia unicusest mihi. **et ecce spiritus inmundus. adprehendit eum. et subito clamat

COT) codd. Mur. vg. εἰ uet. Mur. : dum AHMQ
RY a γ Bentl. Tisch.;ut gat. discederet C, discide-
rent O, disceserunt R ; discenderent NTQ, desc. M ;
separarentur Z. illo: eo GRc4. ait (ut R): dixit
(εἶπεν) c d e f. pettum R.. ad iesum (ihesum
C): om. a ὁ f, preceptor DVW; magister
45d r. nobs DRTcd /r (δ). hic: huc E.
2 hic nos O σ ad Mt. ix. 56. om. et sec. € QR
ὦ f 1r aur. cum gr. MU al. a0. fatiamus G;
faciemus ?P; si uis faciamus ff, uis facio d e/
«Aes ποιησω D?'; chic Wd 7 v. trea GR ; .111-
D. Ἢ tabernacula tria Ea ὁ φ ὃ cum gv. NABC
al. blur. 2 tibi unum J 4. moysi PHOJKNT
ἊΝ og. ZZ. moy D, moisi ETW. Mhelie W,
eliae vg., elie T. nescientes D; non sciens e,
ignorans c. dicerit R.

34. hec W. o». &utem E. illo: eoR ad 7.
loquente: dicente a d, cf. cum ille diceret e.
nubis A£PMOY ; nubs DEGRT a ὁ c d ) aur. cf.
Koensch Jt. s. Ug. 23. 263. omi. et 27. E. obum-
brauit codd. (e£ Α, ferperam Tisch. obrum.):
hob. C, obrumbrabit T ; umbrauit R, inumbrauit
(δ᾽ g r,adum.e. et tim. intrantibus illis erc.
Codd. plur. et vg., cf. tim. autem dum illi intrarent
a, tim. au. in eo cum illi introierent c d e (et tim.)
«wm graeco: et timuerunt intrantibus autem illis
DET cor. wat. mg. cf. et timuerunt et intrantibus
4e. bf 1 q v. om. in BC*( C)).

35. om. et ad ἐμὲ. b f fo 1 q r. facte est
(ἐγένετο) : uenit 4 (ηλθεν D9). Ὁ» facta est uox V.

om. dicens ὁ c ὦ gr. min. fauc. dilectus (ἀγα-
πητός ACD etc. al. fur.) codd. 9. et vg. et wett.
plur. (dilectissimus c): electus BDR gu£. a ff/
Gur.; ἐκλελεγμένος NBLE; - in quo bene sensi d
D*' ex Mt. ipsum: inspü ἐμεῤίε R. ἢ audite
eum c d e (illum).

36. fleret: fuerit R, fit ὁ c f; / g, facta est a, f.
esset e, f. fuisset d. inuentus: tus Zi. »in. Y ;
relictus e. ipsi tacuerunt i5 ras. G. nimini R ;
nuli Z. dixerunt: indicauerunt a, nuntiauerunt
δ, renun. e; gr. ἀπήγγειλαν. quidquam P$;
nihil ὁ d f, /g. ex hiis W; om. d. que DR.
uiderunt H*(a suferscr.); audierant E sor wett.

37. factaum R seda exp. in sequenti (sequente
G) die (diae C) — iv τῇ ἑξῆς ἡμέρᾳ ACEGHK ex.:
in illa die D*(corr. »g.) f; sequenti die (or. in)
g, eo die z cum WBL etc. τῇ ἑξῆς ἡμ.; per diem
a b d e f, 1 cum Dr ba τῆς ἡμέρας. discend. illis
D?P ; discentibus il. R (cf. ad xix. 37) ; descendente
eo d εὐ D, monte-* et R. hoccurrit C; conuersa
est e, conuenire d. illi: illis BIPJOZS 86 a aur.
»on grae.; et (fro ei?) ἘΠ; om. E. multa:
magna a c €.

38. uir: uiri R; unus e; * quidam c. » de
turba uir E. magister * bone g. hobsecro C;
oroace,rogod. respicias a, aspice c, adtende e;
gr. ἐπίβλεψαι. filium meum: me domine R.
hunicus C; unigenitus δι michi W. Ὁ» mihi est
BE 4 e.

39- spiritus -- inmundus / 7 ». adprehendit

472 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [1X. 39—43-

adduc huc filium tuum
42 et cum accederet elisit illum
daemonium et dissipauit
et increpauit iesus spiritum inmundum
et sanauit puerum
et reddidit illum patri eius.
48 (100. 8 Stupebant autem omnes
in magnitudine dei

et elidit et dissipat eum
cum spuma et uix discedit
dilanians eum
40 et rogaui discipulos tuos
ut eicerent illum
et non potuerunt
41 respondens autem iesus dixit
o generatio infidelis

et peruersa
usque quo ero apud uos
et patiar uos?

(101. omnibusque mirantibus in
omnibus quae faciebat.
Dixit ad discipulos suos

et elidit et dissipat eum cum spuma. et uix discedit ab eo dilanians eum. **et rogaui
discipulos tuos ut eicerent illum et non potuerunt. *!'respondens autem iesus dixit. o
generatio incredula et peruersa usquequo ero aput uos et patiar uos. adduc huc filium
tuum. * adhuc autem ueniente illo elisit illum daemonium et dissipauit eum. et increpauit
lesus spiritum inmundum. et sanauit puerum. εἰ reddidit eum patri eius. *'stupebant
autem omnes et mirabantur in magnitudine dei.

omnibusque mirantibus in omnibus quae faciebat iesus. dixit petrus. domine quare
nos non potuimus eicere eum. ad ille dixit hoc genus non exiet nisi in orationibus et

leiuniis.

DJKMOVXZ? (-det), adprae. BEFCE:PGHOM'R
(-chendit)Z*, adpreendit T: apprehendit AQW
vg. Tisch., apprae. Y ; arripit a; arripuit illum
Sp. e; 2 arripit enim il. sp. immundus e, ἢ»
accipit en. il. desubito sp. d, cw» D*' λαμβανει
eap avrov e(aiórys πνευμα. illum: eum NTR vr.
f 9. om. et sec. ae 77. clamant Q; exclamat G ;
om.adeff, lr. et elidit: om. F; et hel. C, et
eledit R, et elidet t'GO(hel.)Z; et adlidit d, et
coll. c e, et concidit a; -& illum Ἐς, eum 5$.
disippet ?P, dislpat R, dispat O; discarpit a,
disrumpit 2; e». et dis. eum δ. eum £».: illum D
Gg. cum spuma: om. F; spumat ὦ (sed woíuit
cum spuma £A); et spumat e ( fergi? et confringit
illum et postulani e/c.). discendit DER ; discedens
B; recedit a Z; * ab eo DQ c d f r, 1 ab illo
& f;29. delan. R, dilaniens NT ; dilaniat B; con-
tribulans a, conterens c ; et contribulat d cu Der.

40. rogaui: precatus sum a d, postulaui e.
tuos: suos R. eiicerent op. 7 :ελ., eiecerent V,
iecerent DR ; dimittant Z, liuerarent e cws graeco
D απαλλαξωσιν.

41. respondens autem codd. plur. et vg. et
wett. 3. (1. itaque c) eum graeco: orm. autem ΑἿΜ
€ (respondit). o». iesus R. generatio - praua
E. imfid. E, infed. O; incredula d f x, incredi-
bilis a e. et peruersa o». a e. usque quo:
quousque a, quoadusque c. hero C. apud (aput
CG) uos: uobiscum B ga. ; 4 quamdiu Τύρα diu
*). 760); 1 et usquequo δ; { et usquequo ero
uobiscum δ, paciar W ; sufferam a, sustinebo c,
-neo 4. a&8dduo (aduc G) huo (προσάγαγε ὧδε)

codd. 2). et vg. εἰ a(hoc)ó c e(hocf f, / φ δίᾳῃο
autem sufer de!) awr.: om. huc AMPR(adhuc
£r» &dduo)X*Y d ret στ, flium R.

42. et cum (quum Θ᾽) accederet (accid. OQR) :
adhuc autem accedente illo a ς d 6 (eo), ad. au.
ueniente ipso ὁ f(illo)g, iam accedente ipso δ; statim
autem cum uenisset et adpropinquasset idem puer
uidens iesum elisit e/c. *. hel. C, ael. E, elissit D,
eledit R, adlisit a d, coll. c . illum: eum R.
demonium D3PRW; ille spiritus malus a. disipp.
?P, disp. D*(-- si f19.); concarpsit a, conturbabit
d, contorquens contribulauit *. — 7s. ZYsch. w. 43
et increpauit, «s. 44 stupebant; "0: StepAarusm
1555 segwimur. inorepauit: incrauit R; im-
perauit a d, corripuit e. om.iesus/. spiritum
inmundum (imm. EG vg. 77scÀ.): spiritui in-
mundo a ὁ (δ) ; Ὁ» inmund. sp. d e cum D*' ; om.
inmundum c. sanauit puerum (4 eius 7):
dimisit eum (illum e) d e cum D*'. redidit E,
reddit B ; restituit /;. illum: eum E ; filium B,
puerum d cum D9' roy saiba, pati suo cor. wat.
mr.abcdeir.

43. τ confestim hoc uiso ad is54. x. ovt. autem
E. omn. au. stup. c d e (admirabantur) cw
D*. omnes-et mirabantur /. magnitudinem
GP; magnificentiam e; magnalia a. dei: eius P.
omnibusquae EY; uniuersis igitur c; omnium
autem d. mirantibus (-tium d): -- in magnitudine
dei D*(sed ex$.); τ nunc c. omnibusque m. ín
omn.: et mirantibus omnibus in omnia G; et in
mirabilibus . que DER. faciebat: fiebant CW ;
iesus /g r ὃ cum gr. ACW*XTA etc. ; deinde *

IX. 44—48.]

44 ponite uos in cordibus uestris
sermones istos

filius enim hominis futurum
est ut tradatur in manus
hominum

* at illi ignorabant uerbum istud

et erat uelatum ante eos
ut non sentirent illud

et timebant interrogare eum
de hoc uerbo.

45 (102. 3) Intrauit autem cogitatio

in eos quis eorum maior

EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 373

esset

41 at iesus uidens cogitationes

cordis illorum
adprehendens puerum
statuit eum secus se
48 et ait illis
quicumque susceperit
puerum istum in nomine
meo me recipit
et quicumque me receperit
recipit eum qui me misit
nam qui minor est inter

dixit autem ad discipulos suos. **ponite uos in auribus uestris sermones istos filius
enim hominis futurum est ut tradatur in manus hominum. *5ili autem ignorabant hoc
uerbum et erat occultum eis. ut non intellegerent illud. et timebant interrogare eum de
hoc uerbo. **intrauit autem cogitatio in eis. quis eorum maior esset. *'et iesus uidens
cogitationes cordis illorum adprehendens puerum statuit eum iuxta se. “οἱ dixit eis.
quicumque susceperit puerum istum in nomine meo me recipit. et quicunque me recipit.

dixit ei (om. e f) petrus domine quare (propter
quid c) nos non potuimus eicere illum (eum / r,
illud c) quibus (ad ille /) dixit quoniam (or. 7)
huiusmodi (eiusm. 75, hoc genus f) orationibus
(-ne f/;) et ieiuniis eicitur (-cietur c; ἢ» eiciuntur et
ieiunio f, 7 non exiet nisi in or. et iei. ) c e f f,
7, sine auctoritate graeca, ex MB. xvii. a1 uel Mc.
ix. 29. dixit: - autem c e f 2; ὁ autem iesus
ὄν; etd.iesus /. ad discipulis suis G*(corr. -os
suos) ; discentibus suis e.

44. ponete ?P. cordibus codd. ef vg. et aur. :
auribus se(f. fur. (Bentl); aures d, in auribus
uestris uel in corde uestro x; gr. om. els τὰ ὦτα.
sermonis O; uerbaa d; om.c. filium R. enim:
meum R. homonis R. futurum est ut tradatur
(-etur Q, -eretur R): futurus est nt tr. AEY;
incipit tradi a c d(-iet)e; tradetur ὁ f/(-atur)/ g r.
manibus a ὁ c.

45. ad R. uerbum: 4 di D(sed ex$.); ser-
monem c. istut G (seguitur rasura fere 6 (it.),
istum O. ^et erat ue ἐμ ras. K. uelatum:
occultum a / ff, coopertum d r, absconsum e,
latens c; - est R. hante eos C ; ab eis a ὁ e(illis)
δ, eis f, inter ipsis f; Ὁ illislatens c. huti C; et

sentirent: intellegerent a / r. illut G, illum
OX*; om.a b ff, lg r. et scc. om. QR. interro
rogare Z*(sed corr.); interrogarent R. |. eum:
illum KWOVZ; om. de ἐφ cum Dv. » eum
interrogare W vg. uerbo ex uerbum G. 7 uerbo
hoc a c(isto)d e(illo)8 agr.

46. intrauit: interrogauit Jas: R ; introiuit e.
intrauit ...e08 o». d εἰ Dv. &utem: ergo E;
ost. *P. in eos: in eis a ὁ c(illis)/ ff, / g, inter eos
£u. quisnam a c d e. esset: est P, erat EF.

2 esset eorum maior G ; — esset m. illorum a c e,
maior...illorum s. 47 om. R. ͵

47. Deficit B ad τι. 58. δὰ iesus Ο; et ies. f:
2 ies. autem a c(itaque)d e r. cum uidisset e.
cogitationis G; -nem e«o/ui! Bentl. πὶ τὸν διαλογισ-
μόν. cordes G*(corzr. G'); om. X Δ illorum:
eorum EX. adprehendens AJKMOPTVXYZ,
adprae. FCE*PGHONTR (-chendens), adprechen-
dens D*(c ex$.): apprehendens QW 73YscA.; ap-
prehendit . . et 27. e; adprehensum a. puerum:
infantem a d. eum: illum C zg.; om. Rad e ff
φ. secus: apud a, iuxta c /, ante e, ad d.

48. ait: dixit (εἶπεν) ae def. om. ilisa bc
def liq r cum gr. D 157. quicunque 77. 3.
οὔ. quic. 8. . . . recipit et a (/ wide infra).
susciperit DE?PJ ; susciperunt R; suscepit H*
(* er sup. ἔην.) acceperit ὁ d ff r, rec. « e.
puerum: infantem d. istud R*(corzr. R!). reci-
pit 2». : recepit E; suscipit D*(corr. sg.) H*(-epit)
OR ; accipit ὦ, deistde ors. quio. me reo. recipit.
receperit (cf. susceperit sra) tFC:P(recip.)GH
OIOPRCint)TZ zz, 6c f, ἐφ r 8 cum graecis
Blur. δέξηται : recipit D(-& c sed ex?2)J)KMNQV
X*YZ* cor. uat. a e f aur. et gr. AX 69 δέχεται ;
recepit AEWX*; τ non me recepit sed Q e :i/a
aócffig(r) 9. recipit sec.: recepit E; reciperit
R;om.a 5c f3 1 q. q. m. missit D, 7 q. misit
me ?P; mittentem me δ᾽; -*reciperit eum R ; - οἵ
qui recipit puerum talem in nomine meo me
recipit / minor: maior σε R ; minimus a c e.
omnos: orm. Θὺ M ; excelsior δ (super ὑπάρχων).
2 uos omnes vg.; in omnibus uobis a com.
uobis'Z e. om. hio P. maior: magnusacde
(Bentl) et gr. μέγας.

3D

374 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [1x. 48—54.

omnes uos hic maior est. et ipse faciem suam firmauit
49 (108. 8 Respondens autem iohannes ut iret hierusalem
dixit 5? et misit nuntios ante
praeceptor uidimus quendam conspectum suum
in nomine tuo eicientem et euntes intrauerunt
daemonia et prohibuimus eum in ciuitatem samaritanorum
quia non sequitur nobiscum ut pararent illi
59 et ait ad illum iesus 53 et non receperunt eum

nolite prohibere quia facies eius erat euntis hierusalem
qui enim non est aduersus δά cum uidissent autem discipuli eius
uos pro uobis est. iacobus et iohannes dixerunt
61(10 1) Factum est autem dum com- domine uis dicimus ut ignis
plerentur dies assumtionis eius descendat de caelo et

recipit eum qui me misit. qui enim minor est inter omnes uos hic maior est. *! respondens
autem iohannes dixit. praeceptor uidimus quendam in nomine tuo eicientem daemonia et
prohibuimus eum. quia non sequitur nobiscum. ""et ait ad illum iesus. sinite eum. et
nolite prohibere. qui enim non est aduersum uos pro uobis est. "factum est autem dum
conplerentur dies adsumptionis eius et ipse faciem suam firmauit ut iret in hierusalem. 55 et
misit nuntios ante conspectum suum et euntes, intrauerunt in ciuitatem samaritanorum ut
pararent 111. * et non receperunt eum. quia facies eius erat euntis in hierusalem.
^ uidentes autem discipuli eius. iacobus et iohannes dixerunt. domine uis dicimus. ut

49. loann. SQL, iohannis DE?P'R. dixit: or.
R; π ad eum 7. preceptor DW; magister F
a4der. quendam: quaendam uf udéiur Y* seda
ἐκ. 1uo: meo R. iecientem D, iecentem R,
eiecientem V, eiic. 9g. 77sÀ.; expellentem e.
demonia D?PRW. prohibuimus (proib. CT,
proibimus R) codd. et vg. εἰ wett. fiur., uetauimus
c, cum gv. ACDXTA etc. ἐκωλύσαμεν : prohibe-
bamus a ὁ /, uetabamus 6 cum gr. ἐκωλύομεν NB
LS. quis: qui PF. sequitur 4 te ὁ cor. uat.
nobis X* ; nos $ Zuron. a5; *estbe/ Δ.

5o. et ait (xal εἶπεν ATA efc): dixit autem
α c d e (εἶπεν δέ NBCDL efc). ad illum : om.
T*( in mg. m. rec.) δὰ ilum G ; ad illos ES ἐφ
£r. min. fauc. iesus: -sinite eos HO( -* et);
* s. eum et DQ zu£., a(illum)/7 * aur. proib. C;
uetare c e; * eum T d, cum gr. CDF efc... ad-
nersus ADGHMY; aduersum codd. rell. vg.
Tisch.; contra d. ad fin. ncmo est enim qui non
faciat uirtutem in nomine meo c e ὦ, n. est enim
(autem 7) qui ( - non a) f. u. in n. m. et poterit male
loqui de me a ὁ r; cf. Mc. ix. 39.

51. dum: cum tFCEJQVZ ; ut d, in eo ut v.
complerentur AGFHKMN'PQVWXY vg.: conpl.
CDEXPGOIJORTZ; supplerentur c e. assum-
tionis (ἀναλήψεως) ATX*Y cf. «. 28: assumpt.
CDIKMVWYKX* zrg.; adsumt. ΚΖ, adsumpt. tFE?P
GHOJNM'OPQ 77;cÀ.; receptionis a c. faciem:
uultum 4 e£ ts. 53. con(firmauit c e; direxit a.
ut iret: ire a, ut abiret 7, ad pergendum c; orn.

e; tin DEPHOQRTWX' ve. a d e(ad)/ r ὃ aur.
et gr. els. lerus. og., hiesrus. Q*.

52. missit DR ; praemisit c e. nuntius Y*(corz.
Y), nuncios ὟΝ, nuntioos R(o £r. ex?.). hante C.
conspeotum: faciem c d; eos e (ef Pergit quasi
praepararent illi e/c.). et se: ut R. abeuntes
c; τ nuntii ». introierunt c. ὅγε. in M. oiui-
tatem (πόλιν N*TA nin.) codd. et vg. uett. Pur.
7271. fat. 3: castellum c d δ, et κώμην gr. Plur.
ut parerent DO? ; ut praeparar. d (e); ad prae-
parandum c, tanquam paraturi a, quasi paraturi
6g. ill--cenam Q.

53. non om. tF*(-- inter Hin.) reciperunt DE
vPOR; suscep. d. quia: quod R. o». eius
GJXZ*(-«Z^) euntis: euntes GO*(sed corr.)Q
R δ; iensd, tendens a, pergens c, (gv. πορευόμενον) ;
euntibus e; *in DE?PH(sed expurtctum)KQRT
WZ*(sed corr.) vg. ad ef r ὃ et gr.els. ierus. vg.,
hyerus. H.

54. cum (quum CHO) uidissent: videntes
acd fr δ. autem codd. M. (et A*) vr. uett.
(gitur c) cum gr. ἰδόντες δέ: om. A*X*Y. »
autem uid. e/ - eum D. iacobum H, iocob R.
ioann. SL, iohannis DE?POR, -nem H. domine:
07t. C; τ Si I. dicemus DE. ignem R. disc.
D?P, discendit R, descendit G. 7 descendat igmis
IX*; ignem descendere (om. ut) c d. de G.
celo W . Ὁ de caelo desc. a, e? 1 super illos
abci(2 super illos de caelo)g, * ad illos e. et
sec. 09s. MN. consumat: n 2s ras. O; consumm.

IX. 54—61.]

consumat illos?
55 et conuersus increpauit illos
et dixit nescitis cuius
spiritus estis ?
59 filius hominis non uenit
animas perdere sed saluare
et abierunt in aliud castellum.
57 (106. δ) Factum est autem ambulantibus
illis in uia
dixit quidam ad illum
sequar te quocumque ieris
55 et ait illi iesus
uulpes foueas habent
et uolucres caeli nidos

EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 375

filius autem hominis non
habet ubi caput reclinet.

569 Ait autem ad alterum

sequere me
ille autem dixit
domine permitte mihi primum
ire et sepelire patrem meum

60 dixitque ei iesus sine ut mortui

sepeliant mortuos suos
tu autem uade adnuntia
regnum dei.

61 (106. 10) Et ait alter sequar te domine

sed primum permitte mihi
renuntiare his qui domi sunt

ignis descendat de caelo. et consumat illos sicut et helias fecit. "et conuersus iesus
increpauit illos et dixit ad eos nescitis cuius spiritus estis. *"*filius enim hominis non uenit
animas hominum perdere.. sed saluare. et abierunt in aliud castellum. 57 factum est autem
ambulantibus illis in uia dixit quidam ad illum. sequar te quocunque ieris domine ** et ait
illi iesus. uulpes foueas habent. et uolucres caeli nidos ubi requiescant. filius autem
hominis non habet ubi caput reclinet. "ait autem ad alterum sequere me ille autem dixit.
domine permitte mihi primum ire et sepelire patrem meum “᾽ dixit ei iesus. sine mortuos
sepelliant mortuos suos tu autem uade adnuntia regnum dei. *"'dixit autem et alius. sequar

E; consumere c d. illos: eos R ; et cons. illos
om. 1; - sicat (τ et d f δ) helias fecit OMOY! cor.
sat.* uett. otn. (7 fecit hel. c) exc. e ὦ aur., et gr,
ACDXTA ett. ὧς καὶ ἠλίας ἐποίησεν.

55. et conuersus: conu. autem d e x δ, conu.
itaque c; 1 iesus OR f r cum gx. ΚΠ aj. 3o.
increpabit T ; corripuit c e, obiurgauit a. illos:
eos R ; *iesus g. et dixit: dicens EGIM τῷ. a;
07i. O ; * ad eos f. om. et dixit usquc ad saluare
(14. 56) D:PFGQY af. Mediol. 1. 61 inf.* Bentl.
ὦ ὃ εἰ gr. NABCEGHLSVXAR etc.; cf.d ad τ.
56, εἰ W. H. *select readings" 2. 59. cuius: cui
R,qualic r. spirituicr. sitis c 4.

56. om. filius... saluare d εἰ θ᾽. - quia ad
inii.ó. filius enim c / g. uenit. ad E. animas
* hominum HOMR cor. uat.* a ὁ fq r Amór. et
gr. FYKMUTAII αἱ. fermult. salua facere V*
(sed cozz.), saluas f. c. habieruit R ; abiite. aliut
GR, alium D. aliam ciuitatem ὁ.

57. factum est autem (ἐγένετο δέ AT'AAII
eíc.): et factum est a c d e, και eyerero D; om.
autem R*(-4sax). hambulantibus C; cum am-
bularent e; eunibus Ea ὁ ὦ 74g rv. illum^
domine ὅ. quoquumque HT, quocunque 9$. ieri-
mus R ; -* domine f 9 ὃ e/ gr. ACTAAII erc.

58. et ait: dixit uz. e, et dixit a d, dixit ergo c.
ili: ei R. fobeas OT ; cubilia a c d, receptacula
e. uoluores: uolatilia c d e. celi W. nidos4
ubi requiescant DQ (-cent) a ὁ f/ g x Amór. /wc.,

cf. ad Mt, viii. a0. filios R. homines R. abet
hubi C. caput (capud E) sie add. ACDE:PG
H*IJMQRTXYTR. a c d f 9 ὃ et graec. omn.: Ἔ
suum BH'OKM'OVWZS $ e r aur. Ambr.
reclinat R; declinet e Φ. ubi o. s. reol. oz. ὦ.

59. ayt C; Sit V. alterum: alterutrum »r,
illum a. seq. me: ut sequeretur see. praemitte
G. mihi: me(F)T. primo e, prius a. irae ἢ ἃ
eunti 0; ut eam d. et cum AtFDEXPH*IJO(aet
O*)QRWXY ovg. cor. uat. : omi. BCGHX*OKMNTT
VZclgr. min. sepilire DO ; sepeliam qd.

60. dixit quae R ; dixit T 7; et dixitG e; d.
autem a ὁ 4 (δ); ad ille dixit d (D o δε εἰπε»);
dixitque ergo c; dix. ei ies. i» ras. T. eicum
codd. Pur. vg. uett. (illi a c d δ, ilis e) et graeco:
om. AEXPGMY corp. oxon. aur. iesus: om. a;
*sequere me et 4 ut om. ERaócdef ig r0.
mortuos Ea 5d f/ 9 9. sepelient Q; sepelire E
ὦ ὁ αἱ φ δ. mortuis suos G. 7 mor. su. sep. c.
oem.&utem R. uade: « et ὩΡΟΌῸ cor. wat.* d e
a«r.; uadens c ὃ. adnuntia (g. Mr. v. 19):
annuntia. ABDNT'VW(-cia)XY vg.; nuntia 3P*;
adnuntiare JQ ; praedica d.

61. inc. dixit autem et (ei c) alius a c d e f.
alter: illi A. sed- per R. primo c e, prius a.
permitte (dimitte 5) mihi om. R. Ὁ» permitte
(autem 7) mihi primum org. d c D*'. mihi
4 me Χο, renuntiare (ἀποτάξασθαι) codd. (re-
nunc. W) e! og. : ire nuntiare t€ GR, ire renuntiare

3D2

€? ait ad illum iesus

X. (07. 10) Post haec autem designauit

376 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [1x. 62x. s.

operarii autem pauci
rogate ergo dominum messis
ut mittat operarios in messem suam.
? (102. δὴ) Ite ecce ego mitto uos
sicut agnos inter lupos.
4 (110. 2) Nolite portare sacculum
neque peram
neque calciamenta
et neminem per uiam

nemo mittens manum suam
in aratrum et aspiciens
retro aptus est regno dei.

dominus et alios septuaginta duos
et misit illos binos

ante faciem suam
in omnem ciuitatem et locum

quo erat ipse uenturus salutaueritis.
5 (108. δ) et dicebat illis. 511-5 In quamcumque domum
Messis quidem multa intraueritis

te domine. sed primum permitte mihi. renuntiare his qui in domo mea sunt. *" dixit
autem ad illum iesus. nemo mittens manum suam super aratrum. et respiciens retro aptus
est regno dei. X. ! Post haec autem designauit iesus et alios septuaginta. et misit illos
binos ante faciem suam in omnem ciuitatem et locum quo erat ipse uenturus. *et dicebat
illis. messis quidem multa. operarii autem pauci. rogate ergo dominum messis ut mittat
operarios in messem suam. *ite ecce ego mitto uos sicut oues in medio luporum.

*nolite portare sacculum neque peram. neque calciamenta. et neminem per uiam
salutaueritis. ^et in quacumque domu introieritis primum dicite. pax huic domui. *et si

D?P, ire et nunt. a *; abrenunt. Z; nuntiareó e 2;
* fratribus meis D (meis ex.). hiis W ; meis 7.
qui: quae CEHJTS ; cf. Erasm. *ex graeco
non liquet an. legendum sit qui auf quae' ; gr.
τοῖς εἰς τὸν οἶκόν μον. in domi Q; in domu R;
in domo a f (4 mea) ; Ὁ» sunt in domum meam 4.

62. ait : et ait BFFEHOX*; dixit autem a c f
Q "i cf. gr.eire δέ. ad illum: illi E. Ὁ» iesus
autem dixit illi Z e c» σὴ, mittis G. in: ad vg.
edd. ant. ; super ?P f r. atrum R. aspiciens: re-
spiciens GR vg. / 8. Ὁ respiciens retro mittens
(mittit δὴ) manum in aratrum ὁ 74, retro resp. et
extendens (inmittens 7) m. s. super aratrum a d,
retro attendens et superponens m. s. super ar. c e;
respiciens manum aratro /; cus»; Dv. abtus T,
habtus C; habilis g. est: erit ?P (δ). regnum
MT.

X. t. post haeo (5suf./in. T) autem designauit
(dis. R) dominus (iesus »): ostendit autem 4,
elegit a. a e, probauit a. c, designauit a. lesus ὁ 7
(dominus postea), cw»; gr. D απεδειξεν δε. alius
G. Lxx duos FRT, rxxta .11. E, uxxit. ΟΖ;
sept. duo *P*J ; sept. et duo M ; septuaginta (os.
duos) ὁ 79 r 8 Iren. Tert. Amór. luc. VY, cum gv.
NACLXTA etc. cf. capitula p. 286 ; cor. uat. * LXXII
graecus antiqui ; sed graecus non. habet. duos;
similiter infra reuersi sunt autem LXX.' missit
DR; praemisit c e. illos: eos R Z. simul duos
uel binos δι o». suam X*( *cor.). Ὁ» locum et
ciu.abcdelq reum Dv. om. ipseabc/gr.
erat iturus 2, intraturus erat a, introiturus erat e,
habebat uenire Z; σεῦ uenturus rasura in T.

2. illis suf. Jin. spatii gratia C; eis E. mesis
bis ΞΡ, maesis ὀὲς E, messes fr. G. quidam R ;
om. c d e. multa: copiosa a ὁ / Φ 7. operari
E:PRY, hoperarii C. pauce G. rogaste: postu.
late e, praecamini a d. ergo: ero R; om. e.
mittit G. hoperarios C, operarius G, operios R.
messem (maesem E, mesem ?P) suam (τὸν 0epi-
σμὸν αὐτοῦ) cum ABE:SPHOOPQR*sV*(sed
suam £ostea deletum) WX Y3H SQL ef wett. 0m. (cius
δ): om. suam t CD?P*GIJKMNTR*TV Zo.

3. ite om. a b. om. ecoe G. oem. egoaec/ír
cut gr. NAB. uos 4 ad messem e. sicnti C;
quemadmodum ce, quomodo e. hagnos C. inter
lupos: addidit aliquid V* sed deletura ; in medio
luporum acd « 7 δ.

4. nolite * ergo KNTOWZ aur. won autem
wett. e! gr. portare: baiolare d. saoculum:
sacellum d e. poeram E. caltiam. M^, calceam.
J vg.; duo calciam. ». nemini DR*«nis R*).
salutaberitis T, salutauiritis Y.

5. in q. d. intraueritis o». R. quamcunque
$533, quamquumque H ; quaecumque G ; quacum-
que EM*(sed corz.jOQ. 2» in q. primum domum
intr. a, in q. (* autem 7) domum primam intr.
ὁ / g, in q. intr. domum primum 4 (ec), quamcunque
primam d. intr. primum c ; «ariant et graeci els ἣν
δ᾽ ἂν εἰσέλθητε οἰκίαν πρῶτον NBD* εἰς ἣν δ᾽ ἂν
οἰκίαν εἰσέλθητε uc] εἰσέρχησθε πρῶτον rell. bMur.;
«s ἣν ar δε εἰσέλθητε wporov οιἰκιαν ὮΝ. intra-
ueritis: i sec. 2» ras. O ; intrab. ΤΖ' ; introieritis
cef. om. primum D r. dicete R. 2 domui
huic *POX*(corr. X*Zcd ε ὃ Bentl.

X. 5-11.]

primum dicite pax huic domui
δ et si ibi fuerit filius pacis
requiescet super illam
pax uestra
sin autem ad uos reuertetur.
7 (112. 2 In eadem autem domo manete
edentes et bibentes
quae apud illos sunt
dignus enim est operarius
mercede sua
(118. 10) nolite transire de domo
in domum.
5 Et in quamcumque ciuitatem

EUANGELIUM SECUNDUM LUCA M. 377

intraueritis et susceperint uos
manducate quae adponuntur uobis

? et curate infirmos qui in illa sunt

et dicite illis adpropinquauit in uos
regnum dei.

10 (14-2 In quamcumque ciuitatem

intraueritis et non receperint uos
exeuntes in plateas eius dicite

11 etiam puluerem qui adhaesit

nobis de ciuitate uestra
extergimus in uos

tamen hoc scitote quia
adpropinquauit regnum dei

ibi fuerit filius pacis. requiescet super illum pax uestra. sin autem ad uos reuertetur. "in
eadem autem domo manete. edentes et bibentes quae aput illos sunt. dignus est enim
operarius mercede sua. nolite migrare de domo in domum. ὅ εἴ in quamcumque ciuitatem
introieritis et susceperint uos manducate quae adponuntur uobis *et curate infirmos qui in
illa sunt et dicite illis adpropinquauit in uos regnum dei. "in quacumque autem ciuitate
intraueritis et non receperint uos. exeuntes in plateis eius dicite " etiam puluerem qui
adhesit nobis in pedibus nostris de ciuitate uestra excutiemus in uos. tamen hoc scitote.

6. filiis R. requiescit XY. illam codd. 2427.»
cor. uat. rng. cod. caraf. ὃ aur. Benti., eam Ecer,
illa G, ea 7: illum PT* cor. μα. (e£ in mg. * alii
illam") vg. 73scÀ., a d(eum)/ Φ ; gv. ἐπ᾿ αὐτόν, sed
ΜΝ. 5 εἰρήνη τῷ οἴκῳ non τῇ οἰκίᾳ, uestras R. *in
R (s ex cor. sax). &utem: quominus c d e.
reuertetur pax uestra d e/ D", sin. . . . re-
uertetur oz. ?P*( τ sig.) ; deficit 1 ad xiii. 1.

ἡ. eadem: ipsa d e. om.autem R ae. domu
(uf udtur sed dubium;M V ; domumR ; sequitur
rasura CO. bhedentes C, aed. EG; manducantes
ce. que D. aput GR. q. ap. illos sunt : 4. ab
eis s. e, q. s. ab eis d, q. ab illis apponuntur uobis
€, Q. adponuntur uobis /J. dinus G. enim est
(gf. ἄξιος γάρ ἐστιν ACRT AAT efc.) ev; AHOMP
QX*Y m: 2 est enim BEFCDEPGJKN'ORTV
WX*Zuw.aódeflraur. Bentl.5 om. ἐστιν
NBDLXS, o; enim c. hoperarius C, operios R.
mercedem suam GOP a dei /; cibo suo R; τ εἴ
Q. nolite migrarea e /; ne transeatis δι de domu
DMNTQRV. in domo G e.

8. om. et ad init. ΞΡ. quamcunque $3 ; quam-
quumque T; quacumque EGR. ciuitate GT.
introleritis c e f i. susciperint D(-rit) EPPGR ;
Tecep. ac e,accep.ód ig v. manduoate: edite
d yx. om.quae R. adponuntur tFCDE?PGHJ
KNTOPVX?*Z, adponentur QR: apponuntur ABO
MTWX*Y vg. 7iscÁ. quae ante (apnd δ) uos
ponuntur ὁ 2 / z (ponunt).

9. infirmos τ eorum G. qui: quae G. «ari

gonunt wett., eos qui in illam infirmantur e, qui in
illa inf. c, qui in ea sunt infirmos a, q. s. in ea
infirmi d: τοὺς ἐν αὐτῇ ἀσθενοῦντας D ape, sed τ.
ἐ. d. ἀσθενεῖς gr. rell. et sec. om. Ἀ. illis: eis
R. adpropinquauit (ἤγγικεν) cum € CDESPJM
RX*Z, appr. ABQTX-Y38 ΚΟ 7iscA.: appropin-
quabit HOKNTVW?3 cor. μα. ; adpropiauit O,
-priauit P, adpriauit G, jf. ὁ d 2/4; 4 aduentus e
(e£ ori. in uos). in se.: ad R; supere d. uobis
T (sequitur ras.) ὃ.

10. quamquumque HT ; ze//. μέ 4. 8; -- autem
QW vg.abcef ilq r^ cum graecis Ξ᾽μγ. ciui-
tate GT(2» ras). intraueriti* K, intrab. T ; in-
troieritis c e. receperint cum ACEJMMPQTX
Y, recip. B-PG, recepirint D, reciperunt R : sus-
ceperint tFHOKOV WZ og. ; accipient J. exe"ntes
Y; euntes c. platias R; plateis BJ. eius - et
R.

1I. aetiam CE. puluerem ... scitote o». R.
&dhaesit EHOJKMNM'PQVXYZ vg.: adbesit
ABIFCD(ssit)?PGOT,ade.)W ; «in DQ. nobis:
uobis D. - de ciu. nobis ρα. uestra: om.
T*( 4 $pg.); τ in pedibus DEQ a(pedes)ó c d e(f£
wide supra /g r et gr. NBDR min. extergemus
BKM'VX*Z; excutimus a /. in uobis ΗΘ. ad-
propinquauit BHE"DE:PGJOQRZ, et -bit 6:
appropinquauit MM'T og. 73scA., -bit HKVWX ;
appropiauit AY, adpropriauit C, cf. ὁ z Q »; τ
enim R; 4 in uos E ὁ quia adpr.: adpropin-
quasse a.

379 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [X. 12-17.

remissius erit in iudicio
quam uobis
!5 et tu capharnaum usque
in caelum exaltata
usque ad infernum demergeris.
16 (116. ) Oui uos audit me audit
et qui uos spernit me spernit
qui autem me spernit
spernit eum qui me misit.
U (117-19 Reuersi sunt autem septuaginta
duo cum gaudio dicentes

1? dico uobis quia sodomis
in die illa remissius erit
quam illi ciuitati.
13 (115. δ) DJae tibi corazain
uae tibi bethsaida
quia si in tyro et sidone
factae fuissent-uirtutes
quae in uobis factae sunt
olim in cilicio et cinere
sedentes paeniterent
14 uerum tamen tyro et sidoni

quia adpropinquauit in uos regnum dei. "dico autem uobis. quia sodomis in die illa
remissius erit quam illi ciuitati. !* uae tibi corozain. uae tibi bethsaida. quia si in tyro et
sidone. factae essent uirtutes quae factae sunt in uobis. olim in cilicio et cinere sedentes
paenitentiam egissent. "uerumtamen. tyro et sidoni remissius erit in die iudicii quam
uobis. δ εἴ tu capharnaum quae usque in caelum exaltata es usque ad infernum demergeris.
16 qui uos audit me audit. et qui uos spernit me spernit. et qui me spernit. spernit eum
qui me misit. '' reuersi sunt autem septuaginta cum gaudio magno dicentes domine etiam

12. dioo τ autem OQX a d f 2 e/ gr. NDMSVH
εἰς. psodomis C; sodomitis cor. sa£. 712.; * et
gomorris /, * et gomorrae 4. die illa (τῇ
ἡμέρᾳ ἐκείνῃ) : die iudicii 2 gu£. syr. cs. et gr. 157;
regno a 5, regno dei, d e cum gv. D τη βασιλεια
Tov Ócov. remisius R; tolerabilius d e i 7 4 r.
» rem. (με toler.) erit in die illa DE (illa die)
l| Φ cum gr. À min., 2 t. erit sod. in regno
dei .

13. ue δὲς W. corasain (χοραζείν με] χοραζίν gv.
lur.) cum AC(corazayn)HOKMTXY, chorazain
tF V, chorazoin N' : corozain (xopotaiv D) BDEXP
GJOQRWZ*£(L, corozaim 38, chorozain Z?, cho-
rozaim 5, cholozain cor. a4. ; capharnaum e. uae
tibi s«.: etabcd eid ὦ γ. bethsayda C, beth-
zaida D?P, bets. R. sii O. tiro *PRT. sydone
DEHO. facte fr. W, facta G. o. et sid. f.
fuissent R. uirtutis que R. facte sec. Y, facite
R. factae s. in uobis og. a d e f r (in te) eum
gr. al *évóueva: ἐν ὑμῖν; 0m. quae in u. f. sunt δ.
holim C, ollim ?PR ; -* forte δ; om. 7. cylicio
DE, cilio C; sacco d e. cynere E. Ὁ» cinere et
cil.a Δ. sedesntes R (s sec. exp.); om. Ee q r et
&x. 68. 108. poeniterent CD?PJ og., pen. GW,
penet. R ; egissent paenitentiam Q, e£ Ὁ» paen. eg.
abcdfgr; paeniterentur ; ἢ.

I4. uerunt. 918, uerumpt. W. tiro ?PRTW.
sydoni DEO, sidone B. remisius EXPR; tolera-
biliusócdezlqr. om. erit E. in die iudicii
€ f v, et gr. min. om. d e | cum gr. D min.
2 in iud. remis. (ue/ tol.) erit a ὁ g. uobis:
nobis R.

15. cafarn. DQT, capharnahum C; famauum
R*(4caà sax.) usque (h"':que C) in (ad E?xP*sJ

W vg. δ, ud V) caelum (celum W) exaltata
(1 sup. 2». O, exalta R) codd. Plur. et vg. c aur.
ἡ ἕως obp. ὑψωθείσα ACRW*XTAAII etc., cf. quae
τ. in. c. exaltata es 79 : numquid u. in c. exaltatus
es D, numquid in c. exalta es Q, numquid (quid ὦ,
nedum e) in (ad 7) c. exaltata es e 7 ὦ, numquid
usque ad c. exaltaueris a 4 f, quid usque in c.
exaltaberis ὁ - μὴ ἕως op. ὑψωθήσῃ NBDLA;
deinde τ et D; c aut (a?) ὁ ὦ i; * an y. husque
σε. ΚΟ. δὰ: in ΒΕ ὁ Φ. imfernum E ; inferos a e 7.
dimergeris ΒΕ, demergeres HO?, demergis R ;
deprimaris e, descendet d.

16. audit 2». su?. Jin. C. 2» audit uosad eb
cum gr.blur. 7 spernit uosad ὃ ( Bentl.) cum gr.
spernit sec. (reicit Cyfr., contemnit Z7ren.): Ὁ et
R; wariant uctt.; sic uersum claudunt qui uos
spernit me spernit et eum qui me miit e Zres.
IH Praef. ( — Mass. 173), cf. Cypr. Ep. LvitHI qui
audit uos me audit et eum qui me misit et qui
reicit uos me reicit et eum qui me misit ; cf. q. au. u.
me au. et qui me audit au. e. q. me m. et qui reicit
uos me r.et eum q. me misit E?. LXVI; qui uos sp.
me spernit ( * et eum qui me misit a δ) qui autem
me audit audit eum qui me misita ὁ d ἡ / r cure
£x. D o αθετων ὑμᾶς eye a0erei o δε ἐμου axovow
axovet Tov αποστειλαντος με: ὑπεστρεῴαν δε x. T.À.;
Plura de graecis apud Tisch. T. G. 8ad loc. me
tert. om.F. om. spernit e.q. m. misit O*( - ΟἹ ez?).
missit D. Ὁ» misit me ug. Z?scA. et edd. ant. (exc.
Froben 1502) graecum sequentes, mittentem me δ,

17. reuersi sunt: redierunt e. &utem: ergo
E. septuagenta duo ΞΡ; LXX duo RTW, rxxir
DEX; Lxx ὁ f i Q ὃ Tisch. T. G. 8 cf. ad s. 1.
gaudio: t magno f; rad iesum x. aetiam CE;

18

19

20

X. 17-23.]

domine etiam daemonia subiciuntur
nobis in nomine tuo
et ait illis uidebam satanan
sicut fulgur de caelo cadentem
ecce dedi uobis potestatem
calcandi supra serpentes
et scorpiones
et supra omnem uirtutem inimici
et nihil uobis nocebit
uerum tamen in hoc nolite gaudere
quia spiritus uobis subiciuntur
gaudete autem quod
nomina uestra scripta sunt in caelis.

EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM.

379

21(118-5) Tn. ipsa hora exultauit spiritu

sancto
et dixit
confiteor tibi pater
domine caeli et terrae
quod abscondisti haec a sapientibus et
prudentibus
et reuelasti ea paruulis
etiam pater quia sic placuit
ante te.

32 (119. 3) Omnia mihi tradita sunt

a patre
et nemo scit qui sit filius

daemonia subdita sunt nobis in nomine tuo. "et ait illis uidebam satanan. sicut fulgur de

caelo cadentem.

? ecce dedi uobis potestatem calcandi super serpentes et scorpiones. et

supra omnem uirtutem inimici. et nihil uobis nocebit. *' uerumtamen in hoc nolite gaudere.
quod daemonia uobis subdita sunt. gaudete autem quod nomina uestra scribta sunt in caelo.
"in ipsa autem hora exultauit spiritu iesus et dixit confiteor tibi domine pater caeli et terrae.
quoniam abscondisti haec a sapientibus et prudentibus. et reuelasti ea paruulis. ita pater.
quia eic placuit ante te. ** omnia mihi tradita sunt a patre meo. et nemo scit qui sit filius.

etc d e. demonia D?PRW. sibiciuntur R, subiec.
D, subiic. vg. 72scÀ.; subiecta sunt c e(7 nobis
subi. s.)7, subdita s. 7 77, r, subiacent a. nomini
R. 7» inn.t. nos audiunt ὁ g.

18. ilis: eis R; 1 iesus *. sathanan W;
satanam CY vg.; satan T. sicuti C; tamquam a,
quasi 6. falgor BCDESPGQRTY. celo W.
cadentem : discendentem E e (e£ Ὁ» d. de caelo E
€) ; cecidisse c.

19. - et ad init. Gb 1g aur. cor. uat.* dedl
codd. et vg. et uett, $lur. (δέδωκα NBC*LX 1. αἱ.
gauc.): do c d εἰ δίδωμι ACTIDW*T'AAII efe, s107t
autem δι oaloandi: ut oalcetis d e. supra 7r.
(ἐπάνω) : super CEGPQR a c d e f i g, super uel
in δ. serpentibus δ; uiperas a (sed ὄφεων gr.).
scorpionis O*(corr. sax.), -ibus δ, scorphiones E.
supra “ες. (ἐπί) : super DPOR vr. acder ὃ.
7 supra serp. et scor. calcandi / inimihi C.
nichil W. uobis: uos BDQa?^cd i 7, nos R.

30. Def. R ad s. 38. uerunt. P918, uerumpt,
ὟΝ. infr.om.FMY. nolite in hoc W. gau-
dere . . . subiciuntur om. D. spiritus (τὰ
πνεύματα) : spiritibus E; 4 maligni ó; daemonia
d e f cum D min. τὰ δαιμόνια. subiiciuntur ve.
TiscÁ. ; subiecti sunt ὁ c e(-ta)i ὦ Φ r, subdita sunt
d f, obaudiunt a. quod: quia D a 4, quoniam
€ € *. scriba tFEOXYZ. oaselis (celis W):
caelo DZ*(corr. Z) abce f fhilg r cum Dr τὼ
ovparo (f107t a).

21. Def. B ad s. 31. ipsa: illa Ece, hora:
die e. exultauit (exsult. EX) spiritu sancto

codd. Mur. QU r (BentL) «εηγαλλιασατο To πνευματι
To oy B: exult. in spiritu sanctoó$ ad i/
cor. uat. et gr. fry. ἐν TQ wv. TQ dy. NDKL ccc ;
ex. spiritu 39 ; ex. iesus spiritu sancto HO Zened.
?/g.; ex. iesus in spiritu sancto D?P c ff, cf.
exhilaratus est iesus in sancto spiritu e; exultauit
spiritu lesus // cum gr. ἦγ. TQ πν. Ἰησ. A, ef ex. in
spiritu iesus 2 9. confitebor ?P*X (s wdtur)o ffi;
confestor D. 2 domine pater DJK c e f ff, i.
celi et terre W. quod : quia F cor. wat. t. f, ;
quoniam a c d. abscondi*ti H ; abs sx ras. G.
2 asap. haec ὁ. et prodentibus D; et sefteatis a ;
om. e. 7 ab intellegentibus et sap. d (» aso
συνετῶν κι copo» Det $ro ἀπὸ σοφ. καὶ cWw.).
paruolis C?P*; - tuis 2. aetiam E, ec. W; ita
abef fa ilg v. quis: quoniam E ve. c d e.
placuit: fuit placitum F a£. (cf. Mt. xi. 26),
factum pl. 2, fuit bona uoluntas 7 - ἐγένετο εὐδοκία
NACDW'TA efc.; placitum factum est c e, bona
uol. fuit ὁ f, ὁ Φ r, «05. ἐγέν. BC*LX&E. hante te
C, coram te ce; in conspectu tuo d.

22. tad init. uers. et conuersus ad discipulos
(^ suos c 7) dixit c fig r beum gr. ACTEGH
K αἱ]. longe Plur. Tisch. T. G. 8 non autem W. H.
patre sine add. cups AD:PGH*JMPQY acd et
gr. D: * meo tFCEH'OKNTOTVWXZ vg. Tisch.
óef ff,ig r b aur. Bentl. et graeci. scit:
sequitur ras. 5 litt. K ; cognoscite d e. qui fr.:
quis PY gg. ace fai 1r 0 Amór. luc. sit: scit
bis lapsu E; est iscde ffir δ; est 5r. 1g;
deisde pro et qui sit pater Aa/en? et quis nouit

380 EUANGELIUM SECUNDUM LUCA M.

nisi pater

et qui sit pater nisi filius

et cui uoluerit filius reuelare.

33 (129. ὅ) Et conuersus ad discipulos suos
dixit

beati oculi qui uident quae uidetis

3! dico enim uobis

quod multi prophetae et reges uolue-
runt uidere quae uos uidetis et non
uiderunt

et audire quae auditis et non audie-
runt.

25(21.2) Et ecce quidam legis peritus
surrexit

temtans illum et dicens

nisi pater.

et qui sit pater nisi filius et cui uoluerit filius reuelare.

[x. 221-28.

magister quid faciendo uitam
aeternam possidebo ὃ

36 at ille dixit ad eum

in lege quid scriptum est ?
quomodo legis ?

?' ille respondens dixit

diliges dominum deum tuum
ex toto corde tuo
et ex tota anima tua
et ex omnibus uiribus tuis
et ex omni mente tua
et proximum tuum
sicut te ipsum

28 dixitque illi recte respondisti

hoc fac et uiues.

38 et conuersus ad

discipulos suos seorsum dixit. beati oculi qui uident quae uidetis. et aures quae audiunt.
* dico autem uobis. quia multi prophetae et reges uoluerunt uidere quae uos uidetis et non
uiderunt. et audire quae uos auditis. et non audierunt. *5et haec eo dicente ecce quidam'
legis peritus surrexit temptans illum et dicens magister quid faciam ut uitam aeternam

possideam **ad ille dixit ad eum in lege quid scribtum est.
respondens dixit. diliges dominum deum tuum ex toto corde tuo.
et ex omni uirtute tua. et ex omni mente tua.

patrem g, neque patrem quis cognoscit ἃ qui
s.: quis P vg. e d ff4 r ὃ Amór. iuc. cul:
cuicumque (a) c, quibus e. sarias? a δ᾽ nemo
nobit quis est pater nisi filius et cuicumque
uoluerit ec. &, nemo nouit patrem nisi filius et
que .... bit fili... . nisi pater... . uoluerit e£.
6; cf. Just. Afol. 1. 63, et Mt. xi. 27.

23. discip.: discentes e. suos (αὐτοῦ gr. U
tantum) codd. vg. et uett. cd f failr: om.abe
q ὃ cum graeco; * seorsum f/ 9g 8 eum gr. dixit:
4 illis e, 1 eis d cum gr. D min. beati * itaque
6g. hoculi C. quae sz» add. ACD(que)'PGH*
JMQXY Bentl.et bec d fi lg r δι 1 uos sine
auct. graeca EH!OK(pfost ras, trium Ht)N OP
(est editur e «ῥα οὐ T VWZ vg. a e faur., ex tu. 24.
uidetis: - et aures que audiunt que auditis T^;
cf. et aures quae audiunt c e f, et audientes quae
auditis d cur D?" καὶ akovovres a akovere,

24. enim: autem W f e/ gr. M. 71. g*'* δε.
quod : quia M a c e f, quoniam Z. proPhetae O,
prophete W, profetae D?P. et reges o». Ya de

fa ἐ 1 cum gr. D. regis O*(sed corr.) ; iusti Q
&gr. que δὲ D. uos (ὑμεῖς) : om. P. om. et
non uiderunt G. quae sec. * uos D ὁ d f q eum
£r. D. auditis (ἀκούετε) : audistis EPGHM ὁ ὁ
et ical LH. audierunt: capierunt gat. et
audire .. .. audierunt o». a i /.

quomodo legis. ille
et ex tota anima tua.
et proximum tuum sicut te ipsum. *?*et

25. inc. haec eo dicente ὁ c / f.i / v. legis
doctora c d e; 7 surr. (exurrexit e; -- autem d e)
quidam 1. d. c d e cuz 1" ἀνεστῃ Be τις νομικος.
temtans ATXYZ: temptans FCDEPFGHOJK
(teptansSMNTOQV W Z?sc^. ; tentans P ve. illum
Cf CDEPJKMNTOPQVWX"Z vg. uett. jur. : eum
AFGHOTX»*Y corp. oxon. c d. om. magister d
εἰ Ὧον͵ fatiendo G; faciens ac d 4; faciam ut Καὶ
etemam W. possebo O ; possideam /, consequar
c, haereditabo d e (5).

26. scribtum tFEGXYZ. ow. est D. legis:
sequitur ras. 10 aut 1a ἐξ. O ; - uel cognoscis δ.

27. ^ at ad inif. (Bentl) cum gr. ὃ δέ, cf. ille
autem e. dicit C. dileges D?P ; diligis CGHOT
X contra graecum. ex pr. (ἐξ ὅλης τῆς κι}: in
aó6cdffailgreum gr. D mim. ἐν ὅλῇ TD «., cf.
ad Mt.xxii. 37. et 2». om. Z*( c Z)). ex se.
(4t ACTA etc): inaód f, iig r (ἂν £NBD min).
toto G. et sec. om. € *( e mpg.). ex fert. (graeci
ut sec): inócd f, /g r. omnibus uirtutibus D
(uirtu-)H ; totis uiribus a, t. uisceribus e; omni
uirtute f 7, omni fortitudine c 5 (omni uel tota),
tota uirtute 22/4. omni (tota e) : segui/ur ras.
i* G. et ex om. m. tua om.aócd ff, i/cum
£r. DT. et quart. 4 diliges D a c. sicut: tam-
quam D a c e.

38. et dixit G /; d. autem a ὁ e; 7 d. illi itaque c.

X. 29734.] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 381

et uiso illo praeteriuit
?35imiliter et leuita cum esset secus
locum et uideret eum pertransiit
33 samaritanus autem quidam
homo quidam descendebat iter faciens uenit secus eum
ab hierusalem in hiericho et uidens eum misericordia motus
et incidit in latrones est
qui etiam despoliauerunt eum 84 et adpropians alligauit uulnera eius
et plagis inpositis abierunt infundens oleum et uinum
semiuiuo relicto et inponens illum in iumentum suum
3! accidit autem ut sacerdos quidam de- duxit in stabulum
scenderet eadem uia et curam eius egit

3? (122. 10) T]le autem uolens iustificare
se ipsum dixit ad iesum
et quis est meus proximus ?
9! suscipiens autem iesus dixit

dixit illi iesus. recte respondisti. hoc fac et uiues. "ille autem uolens iustificare se ipsum
dixit ad iesum et quis est meus proximus. ὃ respondens autem iesus dixit. homo quidam
descendebat ab hierusalem in hiericho. et incidit in latrones. qui etiam despoliauerunt eum
et plagis inpositis abierunt semiuiuo relicto 53 accidit autem ut sacerdos quidam descenderet
eadem uia. et cum uidisset eum praeteriit. "similiter et leuita. cum uenisset ad eundem
locum. et uidisset eum pertransiit. *' samaritanus autem quidam iter faciens. uenit secus
eum. et uidens eum misericordia motus est. **et accedens. alligauit uulnera eius. et
superfundens oleum et uinum. et inponens illum in iumentum suum duxit ad stabulum.

illi 4- iesus OQ c f f 1Φ r aur. cum gr. FYMX al.
fauc. rectae C. hoo... uiues om. G. fac
hoc EXP* now uct/. uibes T.

39. ἡμέ. qui cum se uellet iustificare a. se
lustificare c d e r (seipsum). qui* M. meus:
mihiacde. 7 proximus meus D 7.

30. suscipiens (ὑπολαβών) cu DX3PHOPQY
Mwus. Brit. Reg. τ. B. 7, 1. A. 18, 1. E. 6, Uniu.
Cant. Kk. I. 34, Bodi. Laud. a6 εἰ 42, Par. /at.
13171, codd. ap. Erasm. JRQU, uett. a d ὅς ΤῈ ον ὃ
aur. £ig., cf. subiciens e, respondens /: suspiciens
AtFCEFGOJKMN'TVWXZS S à c 6 5, gf. xix.
5 ubi uocabula similiter a scribis confusa sunt sed
Sensu contrario; « ilum D. &utem 4 eum t GO.
discendebat DP, discedebat P; ascendebat 4.
hab C, abi O. iherus. CT, ierus. W vg. ihericho
C, ier. EW ze., her. D; iherico T, hierico H.
&aetiam E. despoliauerunt (de*pol. M; dispol.
t€ D:*POX!?) codd. et vg. et uctt. M. ἐξέδυσαν EGH
SVAA etc.: expoliantes a, dispoliantes d « ἐκδύ-
cavres £/ur.; spoliatum c. o5. eum G d. in-
positis CEFOJKN'OQZ*, inposs. D3P: impos.
AfSFGHMPT (-tus) VWXYZ! vg.; plagas in-
ponentes d δ, uulnerauerunt et e. habierunt C;
om.e. semiuiuo (-uibo T ; * eoa zar.) relioto:
demiserunt semiuiuum e, demittentes semiu. d,
semiu. dem. eum c, relinquentes semiu. relictum ὃ ;
grae ἀφέντες ἡμιθανῇ NBDLH um, ἀφ. jp.
τυγχάνοντα ACXTA etc.

31. aecoidit (accedit E) autem ut (xard σνγ-»
κυρίαν 86): fortuito a f, g r, forte autem d,
derepente autem e; om. ὁ c £4. discenderet D?P ;

«de T. eadem uia (cf. τῇ ὁδῷ ἐκείνῃ B. 1; γε,

praem. ἐν): per viam illam a d, per illam u. e, per
eadem uia ó; eandem uiam /A illam uiam c,
eadem uia ill δι «uisso D; uidens c d, cum
uidisset e f. praeteriuit (ἀντιπαρῆλθεν) codd.
piwr. (pret D) εὖ vg.: praeteriit tFEJOX*,
praeterit ?P; pertransiuit αἱ; e ἐξα reliquae wer-
siones antiquae (et Erasm. Turis.) uerbum non
accurate reddentes ; melior est nostra Anglicana
*passed by on the other side cus Geneuensi, te
Desa praeteriit ex aduerso.

22. Incipit rursum B. oum (quum O) esset
(aesset C) secus locum codd. e? vg. et ὁ 7 1 cum
gr. D al. 10 fere γενόμενος κατὰ τὸν τόπον, cf. C. e.
8. illum locum 77, c. e. s. locum ipsum £1, factus
ad locum d: cum uenisset ad eundem locum c /,
c. transiret per eodem loco a cus W*BLX etc.
κατὰ τὸν τόπον ἐλθών ; cum esset secus 1. ueniens
φ δ cum ACEGH αἱ. Mur. γεν. x. T. τόπον ἐλθών;
ot. c. pertransiit (ἀντιπαρῆλθεν) codd. Pur. (-iuit
Q, -ibit 3P*) vg. e£ sett. Paene orn. : transiit AXP*
FMO*P(iuit)Y ; praeteriuit εἰ Ὁ eum)e ; cf. s. 31.

33. samarithanus C. o»rx autem E /. quidem
T. iter (inter H*) faciens (fatiens G) & ὁδεύων
codd. plur. og. a b f fa 3 4 q r, cf. iter agens c e,
uians 9: transiens F d; iter transiens A*(corr.
mg.)H*(corr. H*)O(tr sup. Zn )X'Y aur. eum
sec. om. Q3 7 g. miser. motus: misertus a c d;
commotus e.

34. &dpropians (προσελθών) CEXPFGGOSVX*
Z* aur., adproprians BH'O*Z*, appropians AHK
MM'PQTWX?Y vg. δ: adpropinquans DJ, appr.

3E

382 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [X. 35-40.

$5 et altera die protulit duos denarios et
dedit stabulario et ait
curam illius habe
et quodcumque supererogaueris ego
cum rediero
reddam tibi
39 quis horum trium uidetur tibi proxi-
mus fuisse illi
qui incidit in latrones ?
81 at ille dixit

et ipse intrauit in quoddam castellum
et mulier quaedam martha nomine
excepit illum
in domum suam
3? et huic erat soror nomine maria
quae etiam sedens secus pedes domini
audiebat
uerbum illius
*! martha autem satagebat

qui fecit misericordiam in illum
et ait illi iesus

uade et tu fac similiter.

δὲ Factum est autem dum irent

circa frequens ministerium
quae stetit et ait
domine non est tibi curae
quod soror mea reliquit

me solam ministrare ἢ

et curam illi adhibuit. ?*et altera die. protulit duos denarios. et dedit stabulario et dixit
illi curam illi adhibe. et quodcumque supererogaueris. ego reuertens reddam tibi. **quis
horum trium uidetur tibi proximus fuisse. illi qui incidit in latrones. *'ad ille dixit. qui
fecit misericordiam in illum. et ait illi iesus uade et tu fac similiter. **factum est autem
dum iter facerent. et ipse intrauit in quoddam castellum. mulier autem quaedam nomine
martha. excepit eum in domum suam. *et huic erat soror nomine maria quae etiam sedens
secus pedes domini audiebat uerbum eius. **martha autem satagebat de multo ministerio

TiscÀ.; accedens d f g, accessit et c e x (: ad
eum); ofi. a ὁ f$ 1. conligauit a d. euulnera
W (e fr. exf). holeum C. inponens f/wr.:
imp. ACMPQTWXY vg. ; ponens tFD ; inpositum
ac. illum: eum Ga. in fr.: super CTcd «e.
ium. suum ; suum pecus 7, suum ium. uel asinum
δ; *etQ. duxit cillum J eum graeco. in sec.:
ad ΞΟ ff; i. stabulum (τανδοκίον «εἰ πανδοχίον
εἰ wavboxeiov) Àoc sensu alibi im Bibliis non
occurrit, cf. Koensch. 'Jt. τ. Ug)! 2. 324 et
stabulario is/ra 4. 35: diuersorium d; -- suum
DP. aegit D; habuit a c d e, cf. c. illi adhibuit

Jf
35. altera die (diae C) - ἐπὶ τὴν αὔριον : in
crastinum d, in cr. diem a, in crastino ὃ; ἡ
procedens g, ὁ ueniens ὃ cw» gr. ACT AAII erc.
ἐξελθών. protulit: proferens c, eiciens Z. duos:
41 D. Ἢ den. duoc d e cum Dv, ait (dixit a f)
t illi à f q r£ cum gr. WKACXTA etc.; deinde 4
diligenter a r. turam H. abe CO*(sed cor);
adhibe 7; adtende illi e 2γ0 o. 11. habe. quod-
cunque 239, quodquumque HT; quidquid 4 e.
supererogaberis YZ', superherogab. C, superogau.
ὟΝ; amplius erog. a, erogaueris δι oum (quum
Q) rediero (redigero T, reddidero 39) — ἐν τῷ
ἐπανέρχεσθαί με: reuertens E a ὁ f f; ἐ 1 φ, in
redeundo c e, cum reuertor d, cum reuersus fuero 7.
reddam : restituam d.
36. trium: .Π|. D; om. ὦ. om. tibi a ὦ ἢ
2 tibi uidetur T. proximum G. illi: om. J;
eius a. | Uersum ita habent d e ; quem ergo putas

(τ ex his duobus e) proximum ( - illi e) fuisse (om.
€) qui incidit (-derat e) in latr. d e fere cum gr.
D.

37. δῦ: et E. fec. missericordiam D ; misertus
est c. illam Z*(corz. 2) ; illoT a/7g r; eum D
ó. et sit (xal εἶπεν 77. 108) : dixit autema α᾽ ἐ ὃ
(ait), d. ergo g, cui dix. c, εἶπεν δέ gr. fiwr.
iesus 4- recte respondisti a. similiter * et uiues c.

38. /ncipit rursum R. dum irent (ἐν τῷ
πορεύεσθαι abrovs) cf. f, et d. ambularent e, euntibus
illis c: dum iret DE:PQ za., cum iter faceret d e£
£r. fiw. 1. 157. 209. intr&uit: introiuit d e.
7» castellum quoddam 4 (Zen//.), e? vicum quem-
dam a cum gr. κώμην τινά, on. et sec. G. quedam
DR. marta T. » nomine m.acf i 2 ὃ Bentl.;
cui nomen erat m. e γ, cum ord. gr. excoepit R ;
suscepit Z. domo sua 9P* a e g, domu sua QR 7.

39. uic T, huc R. o». erat W. nomine:
vocabulo δ; quae uocabatur a v. mariae G. que
DR. aetiam E; quam R; om. a e (cf. haec
sedens /antum c) cum D. sedens: om. M;
adsidens d, cum consedisset a. domini: iesu B
ὦ ὃ εἰ gr. AB'C'PTA efc. audierbat R. uerba
DRT, sermones 4, cum ev. UT. »uin.

40. marta OT, matha B*(sed cor.). satagebat
(περιεσπᾶτο), satagabat E, satagagabat R : uoca-
batur c, auoc. e, turbabatur a, abalienabatur d.
frecens R; multum c Z e(g. 7), plurimuma 72 *;
om. b f,1. que DR. stit et R; adstans a, instans
d, assistens c. &it 2» ras. G. om. tibi E. cure
&€ W; cura DE-P**JPORT* (curae T*) eat. d ff,

X. 40-XI. 3.]

dic ergo illi ut me adiuuet
*! et respondens dixit illi dominus
martha martha sollicita es
et turbaris circa plurima
1? porro unum est necessarium
maria optimam partem elegit quae
non auferetur ab ea.

XI.! 6123. 5 Et factum est cum esset

in loco quodam orans

EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 383

ut cessauit dixit unus ex discipulis
eius ad eum

domine doce nos orare

sicut et iohannes docuit discipulos
suos

? et ait illis cum oratis dicite

Pater sanctificetur nomen tuum
adueniat regnum tuum

5 panem nostrum cotidianum

quae stetit et ait. domine non est tibi cura quod soror mea reliquit me solam ministrare.
dic ergo illi ut me adiuuet. * respondens autem iesus dixit illi. martha. martha sollicita
es. etturbaris in multis. * unum est autem opus. maria autem optimam partem elegit

quae non auferetur ab ea.

XI. ! Et factum est cum esset in quodam loco orans ut cessauit. dixit unus ex discipulis
eius ad eum domine doce nos orare. sicut iohannes docuit discipulos suos. 3 οἱ ait illis cum
oratis dicite. pater noster qui es in caelis. sanctificetur nomen tuum adueniat regnum tuum.
fiat uoluntas tua. sicut in caelo et in terra. ? panem nostrum cottidianum da nobis hodie.

4; et ἢ cura tibi R ; adtinet ad te a, ad te pertinet
c, pert. ad te e; gr. μέλει σοι. reliquid CGO;
relinquit Z*(sed corr.) c; reliqui W ; reliquerit /,
dereliquit Z. sola HJNTRX. dio: segswitur ras.
2H. X. i: ei Ref 41. uti R. meadiuuet
(μοι συναντιλάβηται) codd. $/ur. (-bet OT) vg.
wett. Pur. : ἢ adiuuet me AFHOMPX"Y a i.

41. om. et ad init. R. dominus: iesus Rócd
(2 ies. dix. ei) 2 q ὃ et gr. AB'CDPTA err.
marta ἐπ: T, sec. C; om. sec. R. sollicita (sol.
DRW og)es (μεριμνᾶφς) : cogitas g. turbaris
(θορυβά(ῃ we! τυρβά(ῃ) : turbas te d, conturbaris
€; 0?:. sOllicita . .. necessarium (s. 42) a ὁ e ff,
ir; tantum turbas te maria bonam partem ec.
d Dv; om. et turbaris (ad fe m ap. K.
cireá pl AC:PFGHOKMOPQRY 9: erga pl.
BtFDEJWTVWXZ veg. c aur. ; de multa g, c. f.

42. porro . . . . neoessarium : opt. c; unius
autem est opus 5. maria-- autem EGN'QR fg ὃ
et gr. ACPA etc. obtimam RT, hobt. C; bonam
E de εἰ gr. τὴν ἀγαθὴν μερίδα ; bonam uel optimam
9. patrem /a?sw Y. helegit C ; 1 sibi ὁ ef 2 sibi
el a. que DR. aufferetur D, auferitur O. ab
ea (ἀπ᾽ αὐτῆς NFACPTA ec): eiae,iliós/get
αὐτῆς N*BDL.

ΧΙ. r. quum HO; dum Ὁ. esset: «ipseaóe
(ἐν τῷ εἶναι αὐτόν) ; τ iesus c *. quondam O*(n
erasa). 7» quodam loco E vg., a ὁ f i /(locum)g v.
horans C ; *etaócdeff;ilgr cum gr. DM.
6. caessauit C, cessait D ; quieuit a c. unus:
quidam a d e ὃ (gr. ris), unus quidam Φ. ἢ» unus
dixit D. discentibus a e (e£ discentes i»/ra).
eius o». R*(-- sax.). dooe * me R. horare C.
sicut et (καθὼς καί 21:7.) cum AXP""HMPQXY
3830. et d e fi: om. et BtFC(sicuti)DEP*FGGJ

KNORTVWZGS abcfilqrBaur.et gr. N*A
7ti5n. bauc. lohannis DEO*(sed corz.)R ; ioannes
(Ὁ 7 docuit et io. 9 ST, ^ docuit ioh. $' ἃ

3. illis: eis R. quum CHO. horatis C,
orates R e; « nolite multum loqui sicut et ceteri
putant enim quidam quia in multiloquentia sua
exaudientur sed orantes d e? Dt" ex Mf. vi. 7. dite
H*(ci superscr.), dice G, dicete ?P. pater si»e
addit. codd. Pur. (et Z9) vg. aur. et gr. NBL r. a2,
87, e(c.: ^ noster qui in caelis es Z* d φ ὃ (ori. es),
et *- noster qui es in caelis PR sem. A. ii. τό,
Mis. Brit. Harl. 1802 ὁ e f L(r) cum gr. v. ἡμῶν
ὃ ἐν τοῖς οὐρανοῖς ACDPXA c/c.; - sancte qui in c.
esDac(»esin c.) fi, * sanctae lantum E, cf. Joh.
xvii. 11. santificetur M. tuum 27. * super nos e
D*'. Οὐ. “τὰ uns komme dein Reich' zs ecc/. CatÀ.
adueniat (ἐλθέτω ue] ἐλθάτω) codd. εἰ vg., aduenit
O: ueniat ὁ f, 1 / 9. &du. regn. tuum suP. /in. X.
tuum siste addit. cyum ACESPSGH*J ΚΜ Χο
Y938€L et gx. BL 1.22 e£c.: 4 fiat uoluntas tua
sicut in caelo et in terra BFD?3P*OPQRT(celo)X*
Mwus. Brit. Keg. τ B. vii. Duncim. A. ii. 16, &
cdf f3igr9aur., ett fiat uol. t. in caelo et in
terra à e ὦ, cf. Tert. de orat. 4 (in caelis), Cypr. de
dom. orat. ἢ «t 14, wg. de dono ferseu. 3 ctc. ;
sic enim ecclesia Africana ante Augustinum legere
Solebat ; gr. γενηθήτω τὸ θέλημά σου ὧς ἐν οὐρανῷ
καὶ ἐπὶ γῆς NACDPXTA efc. ; 4 fiat uoluntas tua
tantum H'OZ a.

3. cotidianum (ἐπιούσιον) : cott. O*X, quot.
vg., quotdidd. O*(quotid. O9) ; supersubstantialem
δ; cf. ad Mt. vi. τι. cotidie (τὸ καθ᾽ ἡμέραν)
cum. ABEFC(-diae)HG(quotdidie) cKMNPVWYZ:
cod. caraf. q: hodie (σήμερον D min.) DEXPJQR
T(odie)XZ* vz., uet. reil. et hodiae GO.

3EQ2

384 EUANGELIUM SECUNDUM LUCA M.

da nobis cotidie
4 et dimitte nobis peccata
nostra
siquidem et ipsi dimittimus
omni debenti nobis
et ne nos inducas in temtationem.
δ (124. 10) Ἐξ ait ad illos
quis uestrum habebit amicum
et ibit ad illum media nocte
et dicet illi
amice commoda mihi tres panes

[XI. 3-8.

? quoniam amicus meus uenit

de uia ad me
et non habeo quod ponam ante illum

7 et ille de intus respondens dicat

noli mihi molestus esse
iam ostium clausum est
et pueri mei mecum sunt
in cubili
non possum surgere
et dare tibi

$ dico uobis

*et dimitte nobis peccata nostra. sicut et nos dimittimus omnibus debitoribus nostris et ne
nos inducas in temtationem sed erue nos a malo.

Pet ait illis. quis uestrum habet amicum. et ibit ad illum media nocte. et dicit illi.
amice. commoda mihi tres panes. *quoniam amicus meus uenit de uia ad me. et non
habeo quod ponam ante illum "et ille de intus respondens dicat. noli mihi molestus esse.
iam ostium clausum est, et pueri mei mecum sunt in cubiculo. non possum surgere et
dare tibi *dico uobis. et si non surrexerit dare illi eo quod amicus eius sit tamen propter

4. demitte BSPKM'ORV ; remitte D. peocata
(τὰς dpaprías) codd. $/ur. (pecata R) ef vg.: debita
PQT (deu.) ὁ c d e(debita et pecc. deinde def. ad
*. 247 e! gr. τὰ ὀφειλήματα DC 121. siquidem
et (καὶ γάρ) : sicut quidem et R, cf. sicut eta óc d
7 fs! r, quomodo et $ g, ὡς καὶ N*D. ipsi
(αὐτοῦ : nos ΕΦ ὁ c d f fa 1 r et ppes Dr.
demittimus NV, dimittemus D. omni debenti
(dib. O*) nobis (παντὶ ὀφείλοντι ἡμῖν) codd. et
7g. εἰ omni debitori nostro a: debitoribus nostris
Ré?cd(f)fa,À rcum D?' τοῖς οφειλεταις npo.
2 inducas nos P c / ὃ cum ord. graeco. temta-
tionem ABTXYZ: tempt. γε, 72scÀ., tent. τι;
temptatione G; sine addit. codd. $Jur. et vg. (def.
4) et gv. N*BL min.: ^ sed libera nos a malo DO
QR ócd filg rb aur.,- sed eripe nos a malo B i,
* sed erue n. a m. f, cum gr. ἀλλὰ ῥῦσαι ἡμᾶς ἀπὸ
τοῦ πονηροῦ N'ACDRXTA etc. Cf. Aug. enchirid.
116 ' Euangelista uero Lucas in oratione dominica
fetitiones non septem. sed quinque complexus est ;
nec ab isto (sc. Maftheo) stique discrepauit, sed
quomodo islae septem sint intelligendae, ipsa. swa
óreuitate commonuit. — . Nomen quippe Dei sanctifi-
catur in spiritu, Dei autem regnum in. carnis
resurrectione uentururm est. Ostendems ergo Lucas
fertiam petitionem duarum superiorum esse quodam-
qnodo repetitionem, magis eam praetermittendo facit
infelligi. Deinde tres alias adiungit, de pane
quotidiano, de remissione peccatorum, de tentatione
wilanda. 4t uero quod ille in ultimo posuit sed
libera nos a malo, £s/e μον foswtt, set inéelligeremus
ad illud superius quod de tentatione dictum est
pertinere, — Cf. Chase * Texts and. Studies wol. 1.
ἢ. 3 29. 65 segg. (Cantab, 1891).

5. ait 1 jesus c. ad illos om. c d εἰ Dv.

habebit (f£«): habet D'PWFGQRTX gui. ὁ 7 ὲ
Q f et gr. exe 240; habens E 4mór. /uc.. ibit:
abiit H* ^; uadet c. dicet (ἐρεῖ ADKMPRI αἱ.
40) codd. £&ur. (e? H*O*) et vg.: dicit D(sed dt
suferscr.)FGH!(dicete H*)MO*QR ὦ f ff, cum
gr. εἴπῃ NBCEFG a. 2ιμ. aamice Z(sed corr.).
commo // da H ; conmoda F, comoda W. michi
W. tris D3P*,

6. quaniam R. hamicus C. meus (μου NAB
LX efc.): mihi c d e? μοι D. uenit (sapeyérero):
aduenit c, superuenit d r, D$* παρεστιν. | 2» uenit
meus R f, de uisa (i£ ὁδοῦ): de agro d, av
aypov D. quod: quid E. illum: eum E. ap-
ponam illi a d, illi opponam c.

ἡ. et ad ἐπ: at J. de (inde R) intus
respondens dicat --ἰ ἔσωθεν ἀποκριθεὶς εἴπῃ (epe. D
et dicet ὁ 1) gr. fere omn. (ρῶς ἔσωθεν ἀποκρίθῃ,
et de intus respondeat c) cum BE CDGHOJKM?
M'OPQRTVWXZ vg. «εἰ. (dicit 4/Qg 7) : 2 resp.
de intus dicat E?P*eM* //; (dicit); de intus dicat
(or. respondens) A2P*FY ; comicimus wocabulum
casu primum ornissum deinde ex correctione re-
positum sed non semper iusto loco. hostium CD3P,
osteum T, ostrum G(r exf.)); ὁ meum ETW.
clusum D. pueri mei: o». mei XZ d; puer
meus R. o.sunt D. cubile B; cubiculo GH
O(CH)T 5f r; stratoc; το O. woluit ἢ» in cub.
sunt Ben. cum ord. graeco; ἢ» in c. mecum sunt
b f;lgr. possumusurgere M. ow. et tert. Q.

8. dico uobis ec. »βε δες uerbis praemissis curi
B*?PFGJMPY ων. ox. spec. aug. (ed. Weihrich
2. 186) ὁ d f ὃ Bentl. et graecis: praem. et (at
B*tFX) ille si (o»:. DE) perseuerauerit (-aberit T,
-auit D; -- plus 232) pulsans ( - amen Q) AB*tFC
DEOKN'OQRTV XZ 7YscÀ. c f3 1 m r aur. (def.

XI. 8—13.] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 385

et pulsanti aperietur.
1: Quis autem ex uobis patrem
petit panem
numquid lapidem dabit illi ?

etsi non dabit illi surgens
eo quod amicus eius sit
propter inprobitatem tamen
eius surget et dabit illi
quot habet necessarios. aut si piscem
9 (125. 5 Et ego uobis dico numquid pro pisce serpentem dabit
petite et dabitur uobis illi ?
quaerite et inuenietis 12 aut si petierit ouum
pulsate et aperietur uobis numquid porriget illi scorpionem ?
1? omnis enim qui petit accipit 18 sj ergo uos cum sitis mali
et qui quaerit inuenit nostis bona data dare

inprobitatem eius surget et dabit illi. quantos desiderat. *et ego dico uobis. petite et
dauitur uobis. quaerite et inuenietis. pulsate et aperietur uobis. ! omnis enim qui petit
accipit. et qui quaerit inuenit. et pulsanti aperietur. !!quem autem ex uobis patrem. si
petierit filius eius panem. numquid lapidem dabit ei. aut si piscem petierit. numquid pro
pisce. serpentem dabit illi. !*aut si petierit ouum. numquid dabit illi scorpionem. si
ergo uos cum sitis mali nostis bona data dare fjliis uestris. quanto magis pater de caelo

dabit spiritum sanctum petentibus se.

a), ε et si (2n ras. H) ille perseu. pulsans HW vr.
om. etai d εἰ ΤΥ, dauit 5r. O*(sed corr.). ili
fr.: om. Z*(- 27); ei R. surgens erasum im T ;

sur i» ras. G. dab. i. surg.: surrexerit dare illi

f. dederit ei *. hamicus C, amicos G. eo...
sit: propter amicitiam c. eius Pr. orn. 3P*( 1 »mg-)
G*(- suf. Hin.). improbitatem MZ! ve., inpro-
brietatem R; inportunitatem tFO c /A r awr.,
inoportunitatem ?P*. propter in. tamen (διά γε
τὴν ἀναιδίαν) : omi. t&moen DR ὁ d 1» δ; wett. veli.
ueruntamen propter im. c cf. f, propter autem in.
f propter in. autem £ as*., propter in. uero 2;
deinde * amici R. eius sec. swp. jim. Ο. surgit
Q. 111) “ἐε.: ei ER; om. H. quot (ὅσων N*AB
C etc.) cet AFOPX c. quantos N' a ὁ f i 1 m φ,
quanta f,: quod (ὅσον N*DEFL ce/c.)GT*Y, cf.
quantum d r ; ex &ac duplici interpretatione sarie
legitur quotquod ΜΕΝ, quotquot BFDEPHJK
O*QWZ ve. Tisch. c ὃ aur., quodquod CO*T*(s&
wdtur). habet (abet CO*) necessarios : ἢ. neces-
sarium T δ᾽; opus habet 7; desiderata ὁ f f$ / gr.

9. et ad init. ecce R. 2 dico uobis EH vg.
df f, dauitur O*(sed corr.). querite R. aparie-
tur H, aperi*tur E.

10. omnes R. accepit M'; accipiet ?P ὃ (wow
A). querit DOR. inueniet ἘΡ d 9 ὃ aur. pul.
santibus D.

II. autem : enim ER. uobis 4 filius ER, cf.
infra D etc. patrem: patri E; 1 suum filius d
De. petet BCT a£. Bentl. cum gr. αἰτήσει;
* filius eius D ga/., ὁ filius δ, cum graecis flur.,
sed orm. ὃ υἱός cum vg. NBL. quis autem ex u.
patrem p. panem :/a codd. et vg. et c (d δὴ aur.
cum gr. τίς δὲ ἐξ ὑμῶν πατέρα αἰτήσει ἄρτον (tei

alr. ὃ υἱὸς ἄρ. wel ὃ νἱὸς αἴτ. ἄρ.) NDLX 33. 157.
αἰ. 4: wariant uctf. rell. a quo autem patre (om.
δ) ex uobis petit filius eius panem ὁ 9 cf. f swfra,
quem au. p. ex τι. petit filius panem 7, cwn gv. riva
δὲ ἐξ ὑμῶν τὸν πατέρα αἰτήσει ὃ υἱὸς ἄρτον wel
simile ACRTAAII «nc. 8 al. fier.; & quo autem
patre ex uobis petet filius (-* eius //j) piscem
numquid pro pisce serpentem efc. fJ, i ὁ (omissis de
pane et lapide) cum graeco B. numquit fr. X,
nunquid W93B. dauit £r. O*(sed corr.); dabitur
R;porrigetE ^g ry. illi pr.:om. R; ei Ε ὁ df.
aut si cus» ADEFKM'(» aut piscem si)PRVY
gut. a ὁ c f r aur. cf. u. 1a ubi codd. nom wariant ;
similiter gv. Mur. habent 1) καί et uel etiam g: ow.
αὶ (— ἤ NL 33. 157 εἴς.) BFCIPGHOJMOQTW
XZ vg. d δ; gr. S (- Gb. Ss.) εἰ καί cum min.
fauc. apud nos non wertitur. pisoom : 4 petierit
d f r aur.; τ petit ὁ ef ἢ» piscem si petit NT, —
petierit filius tuus piscem c; - αἰτήσει D min.
few. pro piscem E(poscem*)GM. dabit: por-
rigit a, ὁ c(-gis)r. illi sec. om. R*( sax.).

12. pecierit W, peterit R ; petieritis M. houum
C, ouam ΚΕ, obum O*. — onum pet. F. nunquid
9. porriget (ἐπιδώσει semper, sed ἐπιδώσῃ X)
cum BtFD(porreg.)EZPH!9J KMNTOPRV WZ! vg.
cor. uat. m Φ ὃ aur., et dabit d f: porrigit ACFG
H*QTXYZ*a,i/r,tradisc. ili: ei EFRZ cor.
wat. mg. iir. scurpionem H, scorph. E. 3» scor.
porr. ei (s illi) ὁ / r, 2 scor. ei dabit d, Ὁ» scor.
tradis c, cf. D?' σκορπιον avro επιδωσει.

13. quum O. mali: iniqui Z. nostis: nostris
Y*; scitis ὦ, c d. om. data D:POR. — data
bona a, d (Bentl) cum gy. NABCDLR εἰς. filius
R. uester 1 caelestis 9 3$ cor. wat.*. dae caelo

396 EUANGELIUM SECUNDUM LUCA f.

filiis uestris
quanto magis pater uester
de caelo dabit spiritum bonum
petentibus se.
14 (126. 5) Et erat eiciens daemonium
et illud erat mutum
et cum eiecisset daemonium
locutus est mutus
et ammiratae sunt turbae.
15 127- 2) ()Juidam autem ex eis dixerunt

17 (129.

(XI. r3—18.

in beelzebub principe daemoniorum
eicit daemonia.

16 (128. δ) Et alii temtantes signum

de caelo quaerebant ab eo.

?) Ipse autem ut uidit cogitationes
eorum dixit eis

omne regnum in se ipsum
diuisum desolatur

et domus supra domum cadet

18 sj autem et satanas in se

"cum autem haec dixisset adduxerunt ad eum. unum daemoniacum. οἱ eiecit
daemonium et illud erat mutum. factum est autem cum eiecisset daemonium locutus est
mutus. et admiratae sunt turbae. "quidam autem ex eis dixerunt in beelzebul principe
daemoniorum eicit daemonia. '*alii autem temptantes signum de caelo quaerebant ab eo.
" ipse autem ut uidit cogitationes eorum dixit eis. omne regnum in semetipsum diuisum
desolatur. et domus supra domum cadet. si autem et satanas satanan eicit in se ipsum

O, de celo W ; caelestis /; os. ὁ; codd. gv. omn.
ὁ ἐξ οὐρανοῦ ; sed ὃ οὐράνιος Cyr. Juc., ὃ ἐπουράνιος
ΚΕ ρίῤλ. 331. spiritum bonum (πνεῦμα ἀγαθόν L
al. 8): spiritum sanctum f g cum gr. Plur.;
spiritum bonum datum E; bona D; bona data
2; bonum datum ὁ c d ff. i 1 r cum D" ἀγαθὸν
Sopa ; Amr. de sp. sc. T. V. citat spiritum sanctum,
sed paulo infra * nec fallit quod nonnulli codices
habent etiam. secundum lucam . . . spiritum
bonum.'

I4. et erat (erit G; --lesus EKW cum graeco
F) eiciens (iec. DQ, eiec. V, eiic. PW vg. 7 σελ. ;
dum eiceret r, dum eiecit /, /, dum eicit ἢ
daemonium (daemonum V*, demonium D:xPRW)
codd. et vg. et uett. b fh ilg r BDaur.cum gr. plur.
καὶ ἦν ἐκβάλλων δαιμόνιον : praem. haec autem
dicente eo offertur illi daemoniosus surdus 7 (f
wide sura), haec cum dixisset offerunt (offerebant
a,?r) illi unum daemoniacum ( -- surdum et mutum
€) a4?* c; cum graeco D; deinde pergunt et erat
dum eiciebat daem. idipsum fuit mutum et cum
eiec. efc. c, et factum est cum eiceret daem. et illut
fuit mutum eiciente autem illo ec. a,; d λαδεξ et
eiecto eo omnes mirabantur /am/wr», cum Der.
et illud...daem. se. om. D. ilut GX. erat:
fuit T 7,174. quum HO. iecisset QR, eiic. P,
ieiec. V, aegec. C, eic. tF-PGHM'OY ; - mutum
a, f; 11; τὰ muto ὁ; sed et factum est ut exiret
dem. 4, f. est autem daemonio exeunte δι demo-
nium se. *PRW. loquutus O. o. est M. om.
loc. e. mu. et ὁ. ammiratae sunt ABDHOKM
NTVXZ?: adm. s. tC:PGJOPQR(-rati)WY(-rate)
Z* vg. Tisch. ; miratae s. ET(-te)Y 2; mirabantur
c, stupebant a, ἡ ὦ, -puerunt fA, obstupebant ὁ.
turbe W; “ omnes R, cf. omnes turbae a; 5c ff, i ἢ,
omnes (s£ze turbae) 7 7,.

I5. o». autem T. eis : fariseis B(D)Q e phar.

Rf ilsyr.cu. 2 autem dixerunt ex far. D*
(wo/wit? cor. dixerunt autem). in: et H*(sed
corr). beelsebub (4. MI. x. 35) tFJKMPVW
XY(-ub sup. Iin.)Z vg. et belzebub ACD3P(bels.)
HON'OT: beelzebul BGQ, belzebul ΚΕ gaz., beel-
zebud E. principe (τῷ ἄρχοντι) codd. Pur. vg.
et. uett. Plur. : principem ABFCHOQTY ὁ 2. ἐφ
7. demon. D:PRW ; daemonium M. iecit DQR,
eiec. EV, aeic. C, eiic. vg. Zisch. dem. DXPJR
Wi; - ad ille respondens dixit (ille autem respondit
et dixit ay et resp. eis iesus d. 7) quomodo
(quodo Z7) potest satanas satanan eicere a; d 7 cur
57. ADKMXII qz. 40, ex Marco.

16. et alii: at alii (ZenZ.), alii autem a, c d f
φΦ ὃ et gr. ἕτεροι δέ. temtantes AHQTXYZ:
tempt. ze//. (-ptans R) ZZscÀ., tent. vg. de (dae
O) eselo (celo W) quaerebant (q'aer. O, quer.
DR) ab eo Aoc ordine codd. flur. vg. et uett. Plur.
cum gr. NABCDL »ρ.: ἢ qu. de caelo ab ceo D
d, Qu. &b eo de caelo B, ab eo qu. de caelo ὁ (7) 8
et gr. RTAATI e£c., Ὁ ab eo de caelo qu. g.

17. ut uidit: wolui? ut sciuit Ben?. (ev. Plur.
εἰδώς), cf. sciens a, d *. cogitationis R. ait illis
E. omnem G. in se ipsum (ἐφ᾽ ἑαυτήν) cum
BCDEFGJKPQRTVWX*Z38 ΘΟ ( f£) f, ὁ 1 2, in
seo ócd,superseas d: inse ipso AFPPHOMMNn
OX*Y ὃ (non A) aur., sed cf. 4. 18 et canonem
nosirum Mi. iv. 5. diuissum D; uisum M. »»
diu. super se a, d cuz gr. NADL. desolatur
(ἐρημοῦται) ABEFCFMOTX"*YZ cod. caraf. ὁ f ig
7: desolabitur DE(diss.)"PGHOJKMPQRVWX*
vg. c ff 4 5 aur. Ambr. [uc., deseretur ὧς d.
domus: domum T. super E. domum: 4 posita
ó; - constituta *; - non stabit sed Δ osdet
(πεσιται fantum D): cadit codd. apud Erasm.
(εἰ Tisch.) cod. caraf., Bentl. et gr. πίπτει.

I8. om. et D:PMQ. sathanas W; 4 satanan

1

20

XI. 18—24.]

ipsum diuisus est
quomodo stabit regnum ipsius?
quia dicitis in beelzebub
eicere me daemonia i
si autem ego in beelzebub
eicio daemonia
filii uestri in quo eiciunt ?
ideo ipsi iudices uestri erunt
porro si in digito dei
eicio daemonia
profecto praeuenit
in uos regnum dei.

?! Cum fortis armatus custodit atrium

suum

diuisus est quomodo stabit regnum eius.

EUANGELIUM SECUNDUM LUCA M.

387

in pace sunt ea quae possidet

??sj autem fortior illo superueniens ui-

cerit eum

uniuersa arma eius auferet
in quibus confidebat

et spolia eius distribuet

25 qui non est mecum

aduersum me est
et qui non colligit mecum dispergit.

?4 (180. 5) Cum inmundus spiritus

exierit de homine
perambulat per loca inaquosa
quaerens requiem et non
inueniens dicit

quia dicitis in beelzebul eicere me daemonia.

? quod si ego. in Beelzebul eicio daemonia. filii uestri in quo eiciunt. ideo ipsi iudices
erunt uestri *si autem digito dei eicio daemonia. profecto praeuenit in uos regnum dei.
?' cum fortis armatus custodit domum suam in páce sunt omnia quae possidet. 3 81 autem
fortior illo superueniens uicerit eum. uniuersa arma eius auferet in quibus confidebat et spolia
eius diuidet. ?'qui non est mecum aduersus me est. et qui non colligit mecum spargit.
^ cum inmundus spiritus exierit de homine. ambulat per loca arida quaerens requiem et

(-nam Q) iecit DQR cwm f ff, i 1 q, ex Mt. xii. 26.
in se ipsum: in se ipso tFHO ; in semetipsum
Φ aur.,super se d, aduersus se ipsum 7». diuissus
D. quomodo: non d εἰ D*'. stauit OZ"*(.bit
Z'). ipsius: eius tFEXP"RY op. bcd f iq 7r.
beelsebub tFCFJKMPVWYZzg.,belz. ADHON
OQRT, bels. *P : beelzebul BEGX, belzebul φαΐ. ;
* principem daemoniorum a, ὁ ff,i4q4r, prin-
cipe c. iecere DQ, eiec. V, eiic. P vg. 7isc^.;
eicisse E, iecise R. 0o». me tFDO. - me eiic.
2g. quoniam . . . eicioó fJ, 27g r. demonia CD
3PRW.

I9. sl &utem : quod si NT a, / fii ἐφ ri si
uero c, si ὁ. si autem . . . daemonia om. R.
om. ego T. om.infr.D. beelsebub codd. pur.
Vg. εἰ belz- ADHONTT, bels. 3P: beelzebul EG,
2 in be. ego E. iecio D, eiec. V, eiic. P vr.
Zisch. demonia D?PJW; om. ας ὦ vr. ieciunt D
R, eiec. V, ciic. vg. Z?scÀ.; eiecerunt P, eicient a,
d I* cum gr. MRXA etc. ixBáXovaw uel ἐκβαλοῦσιν.
ideo: { quia G; propterea c, propter hoc d.
2 erunt uestri ENT ὁ / f; i q r -- ἔσονται ὑμῶν N.
2 uestri iudices a, d, uobis iud. c cwm gr. BD
ὑμῶν κριταί.

20. perro si: si autem NT a, c d 7, sed si ὁ ff,
ilgr;-egocdetD?. iecio DR, eiec. V, aeic.
C, eiic. P vg. Τί. demonia D:2PW, demonio R.
profecto (ἄρα) : certe a4, ntique 4g, forsitam 4;
em. b, praeuenit (ἔφθασε cf. ad Mt. xii. 28)
AB*tFFCEPPH*ORT(pre.)YZ* ὁ f 9 r, prou. f ἑ

cf. anticipauit a5: peruenit BBIDFGH!9OJKMNTOP
VWXZ! vg. 7isch. c 1 δ aur. Amór., adpropin-
quauit d.

21. quum CHO ; quando c 2; 1 quis a. foris
ΕἸ τι sux); - et a4 armatis R. custodiat
:-PQR », custodierit C ; fuerit custodire c, tueatur
G,. Birium (αὐλήν) : aulam d, domum / rz, regiam
c. Sunt: erunt a, cum gr. WBS*t*, ea: omnia $
f 5; omnia ea E. que DER, qui G. possedet
DO, posset R. ea q. poss. (τὰ ὑπάρχοντα αὐτοῦ) :
substantia eius d, facultates eius a4 c; om. ὃ
(rto A). ᾿

22. illo: illa R, ille D; eo vg.; om. d et Dv.
superueniens (ἐπελθών) : ueniens J ; superuenerit
et 2; superuenefit (oz. et uic.) d. uincerit ΚΕ. -ret
E. huniuersa arma C; armaturam a, d. suferet
(contra graecum αἴρει) cum AS :xPGHOKMOPQR
V W(auferetur)X*Y og. sett. fiur.: aufert BCEJ
NTTX*Z gut. cod. caraf. aur. Bentl., et tollit a, d ;
o?t. D. fidebat CT ; confidet d. 0o». eius ?P ὁ.
distribuet (contra graecus διαδίδωσιν) codd. pIur.
vg. εἰ uett. Plur., cf. diuidet d f: distribuit ACJM
RTY cod. carof. ὦ.

23. quia δὲς R. est 27. : quorum ὃ (super ow)!
aduersus E φαΐ. ; contra D yg. d 7 δ. collegit DE
:PGMr, colliget O; congregat d. dispargit GR ;
spargit BW f/ /,:/749**95; dispersit Q; 4 8 me
gat.

24. quum CHO: τ autem Dd aur.: et cum i ἢ.
immundus AMQXY «vg. 71s. exieret R. de:

388 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. | xi. 2428.

reuertar in domüm meam
unde exiui
26 et cum uenerit inuenit
scopis mundatam
80 et tunc uadit et adsumit
septem alios spiritus
nequiores se
et ingressi habitant ibi
et sunt nouissima hominis

illius peiora prioribus.
31 (181. 10) Factum est autem cum haec
diceret
extollens uocem quaedam
mulier de turba dixit illi
beatus uenter qui te portauit
et ubera quae suxisti
?8 at ille dixit
quippini beati qui audiunt

non inueniens. dicit. reuertar in domum meam unde exiui. **et ueniens inuenerit
uacantem scopis mundatam et ornatam. tunc uadit et assumit septem alios spiritus
nequitiores se et ingressi habitant ibi et erunt nouissima hominis illius peiora prioribus.
*' factum est autem cum haec diceret. extollens uocem. quaedam mulier de turba dixit illi
beatus uenter qui te portauit et ubera quae suxisti. **ad ille dixit. beati qui audiunt uerbum

ab EP"^W cd g δ; deab R. hominem Ὁ.
perambulat (διέρχεται) : perambulabat RTVX*;
ambulat DWPWSS(L ὁ f Amór.; circuit a,
uadit d. per: in G. loea (4 in ?PR δ) ine-
quosa (-quorsa& D) cu» g».: 1. quae non habent
aquam M' (cf. E infra) ὁ f, iubi nony s; 1.
arida c d 7 2; arida l. quae aquam non habent
ὥς 4ntbr.; « et gaf. quaerens req.: queriens
req. D*R; que non habent req. E. inueniens
(cum non inuenerit c 2): τ tunc ὁ 7 eum gr. NeBL
XH min.,ex Mt. bundeC, exii P.

25. cum (quum HO) uenerit (inuenerit XT):
ueniens c Z / δι inueniet H*(e ex.) W 1; «eam
E:PS 8. 6c fA il r,non graec.; deinde - uacantem
f r,* scopis uacantem δ, cum. er. NF«BCLRT (»ton
A) σχολάζοντα. scopis mundatam (cecapo-
μένον) : sc. mand. QR, sc. mundatum M'; com-
mundatam ἄς; «et ornatam ERW3B S05 eor. μα Ὁ
Tisch. a,b f f, ig r δ, - adornatum d, * et compo-
sitam c e, r atque exornatam 7 cum gv.ome.exc. 225.

36. om. et ad init. D vg. Tisch. cum ἀη ὁ Φ et
£r. adsumit tFDEGHOJNTPQZ, e! ass. ABCK
MTVWXY vg.: adsumet OR ; sumet ?P; - ille
nequam c e; 4 adhuca a, f,; * secum GZ 7 e£ gr.
N!CX 33. 69. μεθ᾽ ἑαυτοῦ. septem: .Utr. DER
TW. 2 alios septemaa,ce. spiritos Y ; 1 secum
$ $01. nequitiores BRX* /. se: quam ille est z.
ingressi (ingresi ?PR): ingressus ὁ /, intrantes
G d, r, regressi f/, introeuntes c; intrant et d,
introit et e. habitabunt ΡΟ ; inhabitat ὁ e 7
(-tant rel.) om.ibiaa,bd il q cum gr. CD
εἶν. sunt codd. fur. δ aur. (erunt f) cor. wat. :
fiuut DEM'PR vg. με. (sed fit ὁ f4 6 g); gr.
γίνεται; deinde $ergun? huiusmodi (eiusm. δ)
hominis uita multo peior prioris (multum peius
priori 7) ὁ f, i 1, nouissimae huiusm. hom. uita p.
priori g : gv. non fluctuat. homini eius R. peior*
O; deteriora e. priorum a a,.

37. quum ΗΘ, dum D. hec W. dicerent H ;

* et SP"? extollens uooem: eleuans ἢ. d,
leuauit u. et c (^), leuata uoce a ας. quedam DR.
de turba: de pleue d; o5.a ας ὁ ἡ. portauit:
baiolauit Z, sustulit e, hubera C638; uerba D;
mammae e, mamillae d. que R. 4. sucx. E, 4.
sunx. ?P*, q. suncx. Q, 4. sunt existi R ; qui te
lactauerunt e: def. / ad τ. 37.

38. dixit-- ad eos DER ὁ f, i g r,4 illis a,, illi
G, ei c. quippini (μενοῦν xe] μενοῦνγε) cum
A:P*O*MOPXY AM. B. Reg. 1. B. vii, 1. E. vi,
C. C. Cant. 197, Uniu. Cant, Kk. 1. 24, quippeni
MT aur. Par. /at. 2 : quippe enim F (Zwseiri. Α.
ii. 16), quippe uel nimpe ?P»e, quippe quippe ea. ;
quinimmo B*(nimmo os? *as.)) KVWZ vr. (qui-
nimo 938) 5 Erasm. et M. B. Cott. Tib. A. il. το,
Keg. 1. A. xviii, ZZar/. 1802. 2788. 3826. Par. /at.
13171 ; immo (Bo)tFDGHY( fos! spatium c. 7 Hitt.)
ΘΟΕ c e r Zert. Aug. Desa; manifestissime
CT ; etiam d; om. Ea a, ὁ f fig; Codices hic
tantum uarian! quantum uix alibi in euanpeliis,
im προ saltem. uocabulo, τί facile credideris aset
uerbum ab Hieronymo omissum cum wett. pur.
aut duplicem ab eo recensionem editam fuisse, quod
ex aliis locis haud uero absimile widetur. Graecum
μενοῦν uc] μενοῦνγε, quod * i» frincipio oratiortis
positum. σόλοικον esse constat! (Wetst.), diuerso
sensu ab interpretibus redditur; alii simpliciter
fro ἀληθῶς habent, ut nostrum * yes, surely, ἐμέ
uocabtio respondent quippini, etiam, manifestissime,
et quippe «7 quippe enim ; αὐξὲ rectísss Pro μᾶλλον,
wt nostrum * yea rather! s«e/ * nay rather," guod in
responsis concedentis bius quam. foscitur, ideogwe
corrigeniis est. ΔῸΣ quinimmo swe/ immo frae-
&ulissemus si codicum. auctoritas maior. fuisset.
Μενοῦνγε (hoc sess) 1edditur et quidem Aor. x.
18, et ἀλλὰ μενοῦνγε nerumtamen PA. iii. 85; son
redditur Kom. ix. 30. om. beati e. custodiunt
4 illud B'HOKVW vg. cups gv. XT'AII efc. 05
autem vett.

- XI. 38—33.]

uerbum dei et custodiunt.
79037 5) lTurbis autem concurrentibus
coepit dicere
generatio haec
generatio nequam est
signum quaerit
et signum non dabitur illi
nisi signum ionae
?' nam sicut ionas fuit signum
nineuitis
ita erit et filius hominis
generationi isti.
?! Regina austri surget in iudicio
cum uiris generationis huius

EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 589

et condemnabit illos

quia uenit a finibus terrae
audire sapientiam salomonis

et ecce plus salomone hic

3? uiri nineuitae surgent

in iudicio cum generatione

hac et condemnabunt illam
quia paenitentiam egerunt

ad praedicationem ionae
et ecce plus iona hic.

33 (188. 2 Nemo lucernam accendit

et in abscondito ponit
neque sub modio
sed supra candelabrum

dei. et custodiunt. ? turbis autem concurrentibus. coepit dicere generatio haec generatio
pessima est signum quaerit, et signum non dabitur ei. nisi signum ionae prophetae. sicut
enim fuit ionas signum nineuitis. ita erit filius hominis in generatione hac. regina austri
surget in iudicio. cum uiris generationis huius et condemnauit eos. quia uenit a finibus terrae
audire sapientiam salomonis. et ecce plus quam salomone hic. uiri nineuitae surgent in
iudicio. cum generatione hac. et condemnabunt eam. quia paenitentiam egerunt. in prae-
dicatione ionae. et ecce plus quam iona hic. * nemo autem lucernam accendit. et in abscon-

dito ponit.

29. currentibus B*(corz.); concurrenti $P*(corr.
:P); conuenientibus x, congregatis c 2; turba a.
conueniente a a,; et cum turbae colligerentur e.
caepit D; - iesus E, e/ dioere 4 jesus 7. ge-
neratio : gens 2f: a, progenies δὲς c ; om. sec. ὃ cum
&£r. CTAAII δέχ. nequa Ga ἐφ; iniqua d, mala r,
pessima ὁ e f; gv. πονηρά. querit DR ; 4- de caelo
i. signum sec.om. N. ili: ei DGR og. a d f.
ione RW; 4 prophetae R(prof.)W(-te)38 S cor.
uat.* (non autem cod. caraf.) e f. 9 r b Ambr. et
£x. ACXTA etr. ; ex Mt.

30. 2 fnit ionas DN'W veg. Tisch., wett. (exc.
Gur.) cum gr. fuüit-in D. signum fuit ER
(in signum ; gf. D). nineuitis ABFC:PGKMOQ
VYZ, ninn. T: niniuitis HOJPW vz., neniuitis
X*, neneu. Χο, niniuetis E, nineuetis M^, ninuetis
DR. om.etP. filius /» γας. ΞΘ. generationi
(-nis H, genationi W) isti (huic DEN' ὁ d 4 et
2 huic gen. a 7): in generatione ista ?P , in gen.
hac c f/ f; in corde terrae 7, cf. e ff, infra;
fergunt et sicut ionas in uentre (utero 232) coeti
fuit ( 4 tribus diebus et tribus noctibus d 7) sic erit
(om. ff4) et (om. ») filius hominis (hominibus 47) in
terra (terram a, corde terrae 22) a d ff, 7 cum
&raeco D ; uersum ita habet e sicut enim fuit ionas
in uentre coeti tribus d. et tr. noc. sic erit fil. hom.
in corde terrae.

31. austri: ab austro ὅ g. surgit O. om. in
iudicio ὦ D*. quum HO. generatione ista (om.

neque sub modio sed supra candelabrum.

ut qui ingrediuntur lumen uideant.

uiris) D. condemnauit ΒΜ], condempnabit EG
VW, contempnabit DR; damnabit c. illos:
illam D, eam d. sapientia H. salamonis DR,
solom. :PM Zem/. et eoce...hio infer lin. G.
salomone codd. £/ur., salam. DR, solom. PGM
cor. uat.* Bentl., salomine Ze, cum a e ff (Ὁ sal.
plus) 2 δ auz., εἰ saalamon H : quam salomon ΕΘ
PTW vg. ὁ d 2 r, quam salomone NT c(-nemyy,
quam salomine Z*. » plus hic q. sal. ὁ c g.

323. om. “2275. d et Τ᾽, ninneuite T, niniuitae
HOJPW(-te) vz., niniuete E, nineuete NT, ninuetae
D, -te R. iudicio: ditio E. uiris generationis
huius 2. generati?nhe Y ; gente ὦ, progenie c.
haec G; ista E εὐ Ὁ» ista gen. c e 7v. condemp.
E:PO, contem. R, contemp. DW ; damnabit c,
demnabunte. illam: eam Ea /r. quia is R.
poenit. D:PP zrz., paenet. X, penet. R, penitenciam
W. aegerunt CDE; gesserunt e. paen. eg.:
poenituit eos c. ad: in EGM'S wett. (exc. 78).

"predic. D, praedicatione ET a óc f g r aur.

ione G*W. plus 4 est σαί. 7 plus et ecce Q.
ion&a ACD?PGJ MQ zat. e ff; i ὃ Bentl., ionae
ΕΥ̓: quam iona BFEHOKM'OPTVXZ a c(ionam)
f4raur., quam ionas W vg. d. 7 hic plus quam
iaóbcr.

33. nemo - autem ? f f Φ ὃ cum gr. ALXA et.
lucema Y. accendet tf ; accendens d δ, accensam
a «c, habscondito C; absconso BDE:P'"SJORT
cor. uat. tg. b c e ff, ὁ r δ, occulto a d (-tum);

3F

390 EUANGELIUM SECUNDUM LUCA M. [X1. 33-39.

ut qui ingrediuntur
lumen uideant.

34 (134- δ) T ucerna corporis tui
est oculus tuus

si oculus tuus fuerit simplex
totum corpus tuum
lucidum erit

si autem nequam fuerit
ctiam corpus tuum
tenebrosum erit

35 uide ergo ne lumen quod

in te est tenebrae sint

86 si ergo corpus tuum totum

lucidum fuerit

non habens aliquam partem
tenebrarum
erit lucidum totum
et sicut lucerna fulgoris
inluminabit te.
37 (135-5 Et cum loqueretur
rogauit illum quidam pharisaeus ut
pranderet apud se
et ingressus recubuit
88 pharisaeus autem coepit
intra se reputans dicere
quare non baptizatus esset
ante prandium
3? et ait dominus ad illum

^ Jucerna corporis tui est oculus tuus. si oculus tuus fuerit simplex. totum corpus tuum
lucidum erit. si autem nequam fuerit totum corpus tuum tenebrosum erit. *'uide ergo ne
lumen quod in te est tenebrae sint. **si ergo corpus tuum totum lucidum fuerit. non habens
partem aliquam tenebrarum erit lucidum totum. et sicut lucerna fulgoris inluminabit te. si
enim corpus quod in te est lucernam non habuerit lucentem tibi tenebrosa est. quanto magis
autem lucerna tua fulgens lucebit tibi. ὅδ᾽ εἰ cum haec loqueretur. rogauit eum quidam
pharisaeus. ut pranderet aput eum. et ingressus discubuit. **pharisaeus autem uidens
admiratus est. eo quod non prius baptizatus est. priusquam manducaret. 9 et ait dominus

loco abscondito F (sed forsam ex Matheo est).
2 pon. sub absconso é. supra: super SP*TW
Bentl. a d e q 0. candell. P, candelabrüim K ;
“ et D. qui ingr.: íntrantes a », introeuntes
€ d e, ingredientes δ. uidiant ΒΕ.

34. om. tui 4 g δ cum gr. (exc. D). hoculus
bis C, occ. bis R. ori. tuus 8 cum gr. NNEGHKL
etc. αἱ: cum ὀές ὁ d f.q, sec. d, pr. v. simplix
O, semplex R. simplex fuerit D a. si s....
simplex: princeps ?sef/e £. erit pr.: wolwit est
Bentl. cum gr. plur. etacd f, ὁ δι &utem (uero
4) Ὁ oculus tuus E a cum gr. X. nequaaób fo zr
aur. nequaquam R; malus d, excaecatum e.
aetiam E; εἴ ὦ 4 e δ; etiam et R ; om.c. om.
fuum se. R. tenebrossum D; obscurum 4.
erit adfin.: est d e.

35. uide: aspice g, uide et intende 8. o7. est
R. tenebre W. sunt D(sed st super u scrJ)G.
Uersum ita habent wuctt. si ergo lumen quod in te
est (2 est in te a e 22) tenebrae sunt ipse tenebrae
(om. ipse d; ten. tuae e ff, tenebrae in te i,
tenebrae rese. . . a) quantae sunt (om. d) a ὁ d e ff
i r cum gr. D et om. u. 36.; ex Mt.; cf. Aug.
Quaest. euang. 11. 15.

36. om. totum 27. F DEKZ-: φαΐ. aur. 2 totum
corpus tuum :PTW. fuerit: erit C*T*(-& fu
CeTo). fuerit lucidum K. fuerit lucidum
totum Z* (sed corr.) aliquam om. D. wolusit
tenebrosam Zeni/. (σκοτεινόν). 7 lucidum erit
DR. totum se.: tuum Ὁ. sicuti C; sic- D.

fulguoris T; fulgens J. inluminauit OZ*(corr.
Z^, illuminabit W vg. ; illuminat Zen. (qorí(n) ;
deinde sequitur. additamentum in f ; wide supra.
Uersum ita Àaóet Φ, si ergo corpus tuum lucernam
non habens lucidam obscurum est quanto magis
cum lucerna luceat inluminat te.

37. Jte. in eo autem cum loq. ὁ 2, loquente
autem eo a x; om. d. quum HO. 1oq.- haec G.
rogauit: petit e. illum: eum Ea c d f δ.
phariseus E:PW, par. ΒΕ, far. D, farisseus T,
pharisacis ἃ. pranderet (prandiret R) apud
(aput GRT) se (te J): cum illo pranderet NT
ffs *, cum eo p. ὁ / 2, (apud eum c f r, apud ipsum
e, secum 4). et scc.: iesus autem 9 $ edd. ant.
exc. Frobem 1502, Sacom 1515. ingresus ?PR;
intrans d (abiit autem et e); -* domum R awr.

38. phariseus E*PRW, farise. D, farisaeus T.
om.sutem R. ooepit (caepit D) intra (apud e)
se reputans (putans 7) dioere (recogitans i. s. d.
a, in s. cogitans d. f/, 7, secum disputans d. c,
cogitare in semet ipso dicens 4) codd. et vg. εἰ wett.
plur. cum. gr. D 251 ἤρξατο διακρινόμενος ly ἑαυτῷ
λέγειν : uidens miratus (adm. f) est f 8 cum gr.
plur. ἰδὼν ἐθαύμασεν. non: * primm Ród i/
q δ, * primo c e, 4 prius a f f, 7; cum gr. πρῶτον.
babtizatus DRT. aesset C ; est T. ante (hante
C) prandium: priusquam (antequam 2) mandu-
caret ὁ ff, 1 1 g, antequam pranderet d r.

39. dominus: iesusJ. illum: eum NM. 7 ad
illum dominus E. pharisei RW, fariss. D, farisaei

XI. 39—44-] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 391

nunc uos pharisaei quod de
foris est calicis et catini
mundatis
quod autem intus est uestrum
plenum est rapina
et iniquitate
4? stulti nonne qui fecit
quod de foris est
etiam id quod de intus est fecit ?
41 uerum tamen quod superest date ele-

13 (138. 5) Sed uae uobis pharisaeis
quia decimatis mentam et
rutam et omne holus
et praeteritis iudicium
et caritatem dei
haec autem oportuit facere
et illa non omittere.
13 (151. 3) U'ae uobis pharisaeis
quia diligitis primas cathedras in syna-
gogis et salutationes in foro.

mosynam 44(133- 5) Uae uobis quia estis ut monu-
et ecce omnia munda sunt menta quae non parent
uobis. et homines ambulantes

ad illum nunc uos pharisaei. quod de foris est calicis. et catini. mundatis. quod autem intus
est uestrum. plenum est rapina et iniquitate. “ stulti. nonne qui fecit quod deforis est. etiam
id quod deintus est fecit. €! uerumtamen ex his quae habetis date elemosynam. etecce omnia
munda sunt uobis. * sed uae uobis pharisaeis quia decimatis mentam et rutam et omne holus
et praeteritis iudicium et caritatem dei. haec enim oportuit facere. et illa non omittere.
48 uge uobis pharisaeis. quia diligitis primas cathedras in synagogis. et salutationes in foro.

* uae uobis scribae et pharisaei hypocritae quia estis ut monumenta quae non parent et

Q; 4 hypocritae D? ; * pius ΠΚ ὁ 6 ὦ 1 γ᾽
4Ambr.; τ uos prius Q. quod (quam D) de (os.
Q) f. est (τὸ ἔξωθεν) : utrumne exteriorem partem
a. cateni M'R; cat. uel disci δι intus (u sw.
lin. O) est (ορι. T) uestrum (τὸ ἔσωθεν ὑμῶν) :
intra uos est c, intrinsecus est uobis e. iniquitato
(πονηρία) : nequitia δ, niquitiae e, malignitatis c.

40. Siulti: insipientes c (8); fer2:/ nonne qui
fecit interiora et exteriora fecit a. quod f». om.
R. aetiam CE. id: o-».CRT; hic X*. de sec.
om. CDEJKQRTZ c d e i ὃ aur. quifec. q.
intus est fec. et 4. foris est c (d) e (cf. a supra) cum
£r. CDT min.

41. uerunt. 938, uerumpt. W; tamen ὁ ὦ q.
quod superest (rà ἐνόντα) codd. et vg. etac ffir
axr.: quae sunt ó d 4 ; ex his quae habetis /, cf.
nostrum * of such things as ye have A4. V.; om. ὁ ὃ
(πόρε A). -elimosy. G, helemos. C, eleemos. z7.,
aelaemos. O, aelymoys. D; elimosinam PR, elemos.
HTW, elymos. K, aelimos. E ; misericordiam 4;
om. t. omnia om. E. mundata g.sunt: erunt
ad; om.e. uobis τ haec enim oportebat facere
et illa non omittere ὁ (e£ or. ἦε s. 42).

42. ue W sem?er. pharisaeis codd. Pur. et vg.
et a d f ff41 ὃ et graec., phariseis W, fariseis 2P :
pharisaei AKtFEKX*YZ cei q x aur., pharisei R,
farisei QT ; scribae et pharisaei ὁ gu£.; om. D.
quia (ὅτι) : qi DEMTVWS ; quid R. mentam
codd. plur. 538 : mentham JPQSI, 71scA.; menta
O. rutam (πήγανον) : anetum E. holus: olus
JPQT vg. Zisch. preteritis D pra*teris R ; tran-

sitis e. iuditium *PW. charitatem vg.; dilectum
€; ueritatem ?P*"9?, -— carit. dei et iudicium P.
hec W. autem: enim We f g r. hoportuit C ;
oportuerat E 7r; oportet ?P*GH*(sed corr.).
facere: fieri a. homittere C, nomittere Y, om-
mittere G; praetermittere e ». om. haeo . ..
omittere ó(sid. sur.)d et Der

43. pharisaeis codd. f/ur. (-seis *PW, farisseis
D) vg. et ΣᾺ 1 ὃ cum gr. τοῖς φαρισαίοις ABCL
e(c. : pharisaei EMI, pharissei R, farisei QT, cse
abcdeiqgr aur. gat. (scribae et phar.) e£ gr.
ND οὗ $apicalo. | quia (ὅτι) cun CIPSGJIMPRT
380. gut. cor. uat. ὁ d e f f Φ, quoniam a: qui AD
EXP" HOKMOQVWXYZS9 S czr9 (super ὅτι).
dilegitis D?P, diligistis R. primas: proximas R.
chathedras G, catedras OT, cadedras R ; sessiones
d e, consessus a. sinagogis E(-giis E*):PW,
sinagogas R. salutationis GR, salutiones X. foro:
* et primos discubitos in conuiuiis ὁ ὦ g r, * et pr.
adcubitos in cenis d cw gr. CD. 13. 64. 669;
ex Mt. xxiii. 6.

44. uobis Ὁ scribae et farisei chipocritae Q e£ sic
ódfiqgr0(om.hypocr.d i 7) ef gr. ADXTA etc.;
ex Mf. quia (br): qui DEKRWZGS$ ὃ aur.
ut: in QU; uelut NT; om.aócdeff il q eum
D*. 2 uelut monumenta estis ΜΓ. monumenta
(monom. E, mumenta R) quae (que DR) non
parent (apparent &PWX*Z*TBSL cor. sat. mg.
ὃ q awr.) -- rà μνημεῖα τὰ ἄδηλα: mon. non
apparentia δ, m. sine specie d, m. incerta c, m.
ignobilia a, homones R*(sed corr.); hominis O.

3F2

«55039. $9 Respondens autem quidam

392 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [ X1. 44-50.
4$ profecto testificamini
quod consentitis operibus
patrum uestrorum
quoniam quidem ipsi eos
occiderunt
uos autem aedificatis
eorum sepulchra.
49 (141. δ) Propterea et sapientia dei dixit
mittam ad illos prophetas
et apostolos
et ex illis occident
et persequentur
59 ut inquiratur sanguis
omnium prophetarum

supra nesciunt.

ex legis peritis ait illi

magister haec dicens etiam
nobis contumeliam facis

46 at ille ait

et uobis legis peritis uae

quia oneratis homines oneribus
quae portari non possunt

et ipsi uno digito uestro
'non tangitis sarcinas.

41 (140. 5) 1786 uobis quia aedificatis mo-
numenta prophetarum

patres autem uestri occiderunt illos

homines ambulantes supra nesciunt, *5respondens autem quidam ex legisperitis. ait illi.
magister haec dicens. etiam nobis contumeliam facis. **ad ille ait et uobis legisperitis.
uae. quia oneratis homines oneribus quae portari non possunt et ipsi uno digito uestro non
tangitis sarcinas ipsas. *'uae uobis quia aedificatis monumenta prophetarum. patres autem
uestri occiderunt illos. fPergo testimonium perhibetis consentientes operibus patrum
uestrorum. quoniam illi quidem occiderunt eos. uos autem aedificatis eorum monumenta.
19propterea et sapientia dei dixit. mittam ad illos prophetas. et apostolos. et ex illis
occident et persequentur. 9 ut inquiratur sanguis omnium prophetarum qui effusus est a

hamb. C, ambulentes R. supr&: super R ; - illa

DR δε ilg. nesciunt: ignorant a y ; def.

fa ad xii. 6.

45. ont. quidam R. om.exJ. l peritus HJ ;
l doctoribus a d e e? 46. illi: ei R. hec W.
dicis R; dicendo ». etiam (xa): et a δ; etiam
et g; om. J e et gr. 69. contumiliam D3PRY;
iniuriam d e. 7 cont. nobis vg., edd. ant. (ron
astem Froben 1502, Sacon 1515).

46. ait 1 eis E. peritiis E*. uae (ue W non
autem s. 47) * uobis R. quia (ὅτι) : qui KWM'VW.
honeratis DEXPPGHMNTOTX*, honor. R. hom!nes
Y, homones R. honeribus CDE:PNTOT, honor.
RZ*(corr. Z?); sarcinas a. que DR. portari
codd. ῥέων. d f i 1: portare tFHO «vg. (nom cod.
caraf.)b q aur. possint Q*. quae... possunt
(δυσβάστακτα) : grauibus c e, importabilibus a
(les). uno (una R) digito uestro (o»;. Z* e) -
ἑνὶ τῷ δακτύλῳ ὑμῶν GM 71 αἱ. fawc.: uno
digitorum uestrorum a d δ, ΠηΟ ex digitis e cum gv.
plur. ἑνὶ τῶν δακτύλων ὑμῶν. tanguitis D; attin-
giisa d à. sarcinas (caa; om. ὁ d φ et Dv)
ipsas DWTQR (ipsius) e (2 ips. sarc.) £z 7 ».

47. quia (ὅτι) : qui DEPKMQRVWZ vg. (non
cod. caraf.) cor. uat. mg. Bentl.ci 1 q r δ aur.
monom. E, munum. Y. prof. D:POR, pro-
phaetarum E; «4 et ornatis sepulchra iustorum ἢ.
patris G. autem: enim NT, cf. nam patres ὁ.
hocciderunt C. illos: eos R d e.

48. profeoto (dpa): ergo T abd 7 ἐφ 5.
testificamini (μαρτυρεῖτε ACDXTA etc., μάρτυρές
ἐστε NBL) : testimonio (5is:e estis) W, testimonium
perhibetis a ὁ f g r, testiicatis Z. quod (quia
D r) consentitis (i Pr. sup. Ii». G) — ὅτι συνευδο-
κεῖτε gr. »in. Pauc.: quod et cons. X*(sed corr.)
δ; et cons. CT cwm gr. plur. καὶ σννευδοκεῖτε ;
consentitis /an/ur E ραΐ., consentire R c ὦ ὦ,
consentientes /; non consentire d (uy συνευδοκειν
D), non consentientes a ὁ 2; wersum sta habet e
nempe consentitis non placere uobis facta p. u.
quia ipsi eos occ. uos au. gloriamini. hoperibus C.
quidam D; om. T. - ipsi quidem ΜΓ vg. 73scA.
d αὶ γε δ, ill q.a ὁ f g, gr. αὐτοὶ μέν. om. eos R.
hocc. C, acc. Z*(corz. Z'). 2 occiderunt eos NT
aódfiqgr*b. hedif C, edif. W. eorum (om.
R) sepulchra (saep. E, sepulcha H, sepulcra T,
sepultura R, monumenta f 4): om.ab d ilr cum
ΕΥ̓͂. NBDL ZYsc^. 7. G. 8, W. H.

49. τ et ad isit. R. praeteria R, propter hoc
c d, ideoa ὁ Q 7. sapiencia W. ors. dixit NT.
om. et sap. d. dixit ὁ d εἰ ΤῊ". mittoó d oret
£r. D αποστελλω. illos: uosc. prof. D'PORW.
apostolus Y. ex illis: ipsos c. hocc. C; occi-
dentur R, interficient 4. occidetis et perseque-
mini c.

50. inquiratur (ἐκζητηθῇ) : inquinatur R, ex-
quir. a c (d) e r, req. /. sanguinis R. orm.
omnium P δ gr. 258. a?*, prof. DZPOR. effus-

XI. 5o—54.] EUANGELIUM SECUNDUM LUCA AM. 393

qui effusus est a constitutione ipsi non introistis
mundi a generatione ista et eos qui introibant
$1a sanguine abel usque ad sanguinem prohibuistis.
zachariae 53 (148. 10) Cum haec ad illos diceret
qui periit inter altare coeperunt pharisaei et legis
et aedem periti grauiter insistere
ita dico uobis requiretur et os eius opprimere
ab hac generatione. de multis 5* insidiantes
562 (142. 5) UJae uobis legis peritis et quaerentes capere aliquid
quia tulistis clauem scientiae ex ore eius ut accusarent eum.

constitutione mundi a generatione ista. "a sanguine abel. usque ad sanguinem zacchariae
qui periit inter altare et aedem. ita dico uobis requiretur ab hac generatione. "*uae uobis
legisperitis. quia tulistis clauem scientiae ipsi non introistis. et eos qui introibant pro-
hibuistis. 5 cum haec ad illos diceret coram omni populo coeperunt pharisaei et legisperiti
contristari et altercari cum illo de multis *interrogantes eum quaerentes capere aliquid ex

sus DER. constitutionem T*(m ^eras.), constitu- € d δ) & οἱ φαρισαιοι και οἱ γομικοι D : tam scribae
cionem G, constitione R ; origine a. 0o». mundi quam et legis doctores a; scribae et pharisaei 8
E. & generatione (geratione Y) ista (ἀπὸ τῆς cum gr. Paene omn. grauiter insistere (δεινῶς
γενεᾶς ravrfjs) : usque ad generationem (progeniem ivéxew gr. plur.) codd. et vg. et 8 aur. quod
€) itam (hanc 2) ^c d 2 ὦ Q r, usque in gente hac correctio Hieronymiana est, cf. nostrum to urge him
a, cum gv. D eos T. *yev. TavT35 ; omn. e. vehemently “4. 77., to press upon him vehemently
51. sanguine-renim E. abel-ciusiQcezr R.V., cf. Field * Ot. Nors. ii. f. 45: weteres
aur. et. gr. KMII efc, ex Mf. husque C. ad δεινῶς ἔχειν (DS a4. 6) reddunt male (- se a)
sanguine M. zacch. tFCHJKOZ, zaccariae P, habere a ὁ d 2, grauiter habere c e 7, contristari ^
zacharie W, za*h*riae T; { fili barachiae d De* (cf. Mc. vi. 26), grauiter ferre /, moleste ferre 7.
sin.; tet R. qui (quae E) periit: pereuntis 5; os (hos C) eius opprimere (obpr. fFGRTW,
quem occiderunt a Z Df". altare (-rem CGOP) et hobpr. C) codd. vg. aur. et os oprimere eius ὃ —
&edem (edem W, eadem R): alt. et templum e ἐπιστομίζειν (cf. T3£, i. 11) quod codicibus 3 tribuit
(et vaov $xo οἴκου D), medium altaris et templi 7 Tisch. inter quos citatur 67 τε Bodl. misc. 76 saec.
cum D*'. requiretur (ἐκζητηθήσεται) : exquiretur xi.: ἀποστοματίζειν te] ἀποστομίζειν quod in graecis
adr,inq.c. gente hac a, progenie hac c, saeculo Jere omnibus habetur et a criticis redditur captiose
isto e. interrogare eum Erasm. wuers. Twuric., cum allicere
52. legis óis scr. Z^", sec. erasum. legitis T* ad loquendum Zesa, *to provoke him to speak of
(*s peri swf. Jin. T9). peritiis E*; doctoribus many things 44. V. ef R.V., *to put questions to
& c d e. quis (ὅτι): qii DITORVWZe zr ὃ him as if they were questioning a pupil on points
(son A) aur. tulistis (fjpare): abstulistis DNT of theology ' ZatcA * Essays i» Bib. Gree£" 5. 40,
QR (abstull.) ὦ 1.» az. ; abscondistis a ὁ c d, -ditis a nullo quod scimus ueterum agnoscitur ; omnes
e q cum D?" 157 ἐκρύψατε. clanim D. scientiae graecos D (avvB.) 69 συμβάλλειν αὐτῷ sequuntur
ret DKERWZaócdilqg r Ambr., et gy. D mis. $c. comminare illi a, committere cum illo? 272r,
ipsi ex ipsis H. introuistis ?P*(u ex2.); introitis committere illi d, conferre cum eo c, conferre illi e,
2 ὁ c e,intratis a. eos qui introibant (c. Ar. altercari cum illo f. de multis (περὶ πλειόνων) :
vi. 56) codd. flux. (-bat R*, introibunt 8) e/ vg.: de pluribus a c e, de plurimis 7; orm. Aoc loco ὁ.
eos qui introiebant AMX*Y; ,eos qui intrabant 54. insidiantes si«e addit. (ἐνεδρεύοντες NX
DEP» / aur. et -bunt Q; introeuntes T a cd ei 1309) οτος AS DEG(ientes)HOMVXY awr.: «
9. proibuistis C; prohibetis c (κωλύετε G), ei BC?PJ KNTOQR(.-ientes) TWZ vg. Z3scÀh. δ, eum
uetastis d e; - introire e. &r. ABCLA etc. ἐνεδρ. αὐτόν ; interrogantes eum f
53. t et ad init. J. quum CHO ; - autem vg. quod fro duplici uersione uocis ζητοῦντες habemus ;
Tisch., cf. cum haec autem c e, dicente autem a 7 om. ins. etabcde(/)34lq rcum Dv. om. et
9. hec W. illos: eos E; Ὁ coram omni plebe BR ὃ Ben. gr. ACDXTA efc. querentes HR ;
b i ὦ 4,c. o. populo a f r, in conspectu totius * de multis . 2 aliquid capere DENT vg. ex
(omnis g) populi c d e cum gr. DX min. caeperunt hore C; de ore vg. oapere...eius (θηρεῦσαί τι
D, cep. W. pharisaei (phares. G, pharisei PW, ἐκ τοῦ στόματος αὐτοῦ) : occasionem aliquam in-

pharissei R, farissei D) et legis periti (1. doctores uenire ab illo c/c. (de il. ὁ g, in il. 2, om. ce 7) a ὁ

394. EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM.

XII. ! Multis autem turbis circumstanti-

bus ita ut se inuicem conculcarent
coepit dicere ad discipulos suos.
(144. 2) Attendite a fermento
pharisaeorum quod est hypocrisis.
? (45. δ) Nihil autem opertum est
quod non reueletur
neque absconditum
quod non sciatur
? quoniam quae in tenebris

[XiI. 1—5.

dixistis in lumine dicentur
et quod in aurem locuti

estis in cubiculis
praedicabitur in tectis

4 dico autem uobis amicis meis

ne terreamini ab his qui
occidunt corpus

et post haec non habent
amplius quod faciant

5 ostendam autem uobis

ore eius. ut occasionem inuenirent accusare eum. — XII. ! Multis autem turbis congregatis.

ita ut se inuicem conculcarent. coepit dicere ad discipulos suos.
ἃ fermento pharisaeorum. quod est hypocrisis. *nihil autem opertum est.
reueletur. neque occultum quod non sciatur.

audientur.

habent amplius quod faciant.
postquam occiderit.

cei q r, occ. al. accipere eius ut inuenirent
acc. d, cum gr. D ἀφορμὴν τινα λαβειν avrov iva
ἐυρωσιν &.T.A.; ambas lectiones coniungit f, wide
$wfra. accussarent R. o5. eum R. » eum
accusarent NT ei 4».

XII. r. multis &u. t. circumstantibus (cir-
cunst. W3B ; concurrentibus 9 & edd. ast. 24ur.)
codd. et vg. et uett, cf. πολλων δε οχλων συντεριε-
xovTow κυκλω D, cf. f supra, ef multis a. t. adstan-
tium circa 7, cum multa a. turba circumdedisset eum
undique e, multa a. t. [se con]tinen[ti]um in [cir-
cui]t(u] s sd?wr a : in quibuslibet conuenientibus
muriadibus turbae ὃ μΖ reddat ἐν οἷς ἐπισυναχθεισῶν
τῶν μυριάδων τοῦ ὄχλον gr. ίμγ. utin O. »
inu. se e ; (alis] alium o, alterutros Z. cocul. A*,
concalcarent E. caepit D, cepit O*( -- o ssp. Jin.)
ὟΝ. discipulos (discentes a) suos * primum R
Bentl. cd ὁ ἐφ δ, * primoe f, cum graeco. atten-
dite (cf. 5t. vi. 1, vii. 15) D:P(-ete) KMPVWX
YZ vg., adt. ABFCEGHOJNTOQRT : cauete ac ;
r uobis ὁ cd efr (Benti.), 4 uosmetipsos ὃ cf. ev.
προσέχετε ἑαυτοῖς. &: ad ΟΕ. phariseorum ?PR
W, faris. D. quod: quae &EP"«JQZ, que
DRT*(sed. corz.), cum Bentl. bedi mq v gat.
hiprocr. GRW, hippocr. ?P, ipocr. T, hypochr.
C6, hyppochr. E, hypocrissis D; adfectatio a,
simulatio c 9, fictio e.

3. nichil W. autem (δέ ABCLXTA etc.) codd.
plur. ἮΜΟΣ et wuett. 91. : enim ENT corp. oxon. 9$ a
d et ΤῊ *ap ; om. KO*( 4 sup. lin )XZ r aur. gr.
N 13. 69 etr. cf. cor. «at. * aut nichil opertum est
sic habent graeci. opertum (σνγκεκαλυμμένον uel
κεκαλ.): hopertum C, apertum M; coop. d r,
absconsum c, tectum e. om. est tFR* (τ sax.).

primo adtendite uobis
quod non

* ideoque quae in tenebris dixistis in lumine
et quod in aurem locuti estis in cubiculis. praedicabitur super tecta. *dico
autem uobis amicis meis. ne terreamini ab his qui occidunt corpus.

et post haec. non

*ostendam autem uobis quem timeatis. timete eum. qui
habet potestatem mittere in gehennam ita dico uobis hunc timete.

reuelabitur a d δ, retegatur e. absconditum (xpvs-
Tóv): absconsum d r, occultum a ὁ f/ g. soiatur:
noscatur ?P* (corr. 59.) 9, cognoscatur (a) c e.

3. quoniam * quidem Q. que DER. dixistis:
audistis DOR. lumine: 1lucee 274g ». dioentur
(dic 2» ras. T', n sup. lin. ΟἹ codd. et vg. ef wett.
alig.: audientur (ἀκουσθήσεται omnes) de / oq v
(Bentl.), cf. homo qui in tenebris locutus est in
luce audietur c. Ὁ» dicentur in lumine E. in
&aurem (πρὸς τὸ οὗ) : ad aurem a d, in aures ?P,
ad aures δ; in aure FCGOKMM'TW σ᾽ ες ἐφ
* awur.; 4 audistis et QR. loquuti OX. estis:
*et CT, *autc.. in cubiculis (ἐν τοῖς Tapeloss):
in cubilibus Z*(corr. Z') ; in cubilis ER ; in cella-
riis 27 rx, in promptalibus Z, in promptuariis e (cf.
«. 234); om. b q. predicabitur D, praedicau. O,
praedicabuntur E, praedicatur R. ἐπ teotis (ἐπὶ
τῶν δωμάτων) : intecto T, super tectaó cd ef i q,
supra t. a7» (tectum) ; 1 etin plateis R 4saeeax.
306ceilr.

4. uobis * quasi a. hamicis C, amiscis R*(s exf.).
meis om. H*( * mg.) a cum gr. X; ἰ uidete δ. ne
terreamini : ne terremini R, ne uereamini J ; nolite
terreri a, n. metuere e; non timere. habC. hiis
ὟΝ; εἰς R 25$, hocc. C, occiderent Z*(sed corr).
e". corpus a. amplius quod faciant (περισσό-
τερόν uel πέρισσόν τι ποιῆσαι) codd. fur. (fatiunt
G) et uett. : amplius quid fac. PQT vg. c ὁ ὃ (quod
uel quid) “Κρ. ; amplius quae faciunt R ; amplius
aliquid facere e. οὗ post haeo . . . faciant:
animam autem non possunt occidere d e? ΤῊ ex
Mt. x. 38.

5. hostendam C; demonstrabo a. aute M;
om. Q. Ὁ» uobisautem P. timiatis R, metuatis e.

XII 5—10.]

quem timeatis

timete eum qui postquam occiderit
habet potestatem mittere in gehen-
nam

ita dico uobis hunc timete

6 nonne quinque passeres
ueneunt dipondio ?

et unus ex illis non est in
obliuione coram deo

7 sed et capilli capitis uestri
omnes numerati sunt

nolite ergo timere

multis passeribus pluris estis

* nonne quinque passeres ueneunt dipundio.

EUANGELIUM SECUNDUM LUCA A. 395

* dico autem uobis
omnis quicumque confessus fuerit in

me coram hominibus

et filius hominis confitebitur in illo

coram angelis dei.

9 (48- 2) ()ui autem negauerit me

coram hominibus
denegabitur coram angelis dei.

1? (47. 2 Et omnis qui dicit uerbum

in filium hominis
remittetur illi

ei autem qui in spiritum sanctum
blasphemauertit

et unus ex ills non est in obliuione coram

deo. "sed et capilli capitis uestri omnes numerati sunt. nolite ergo timere multis passeribus
excellentiores estis. *dico autem uobis. omnis qui me confessus fuerit coram hominibus.
et filius hominis confitebitur illum coram angelis dei. *qui autem negauerit me coram

hominibus, denegauitur coram angelis dei.

timite E δές, R 27. ; metuite e; 4 magis ἢ. eam ΒΕ.
om. timete eum d. qui: om. H* ; - αἱ sw. /in.
H!. hocciderit C; occidit E ὁ ἐς ἐφ. om. qui
p. οοο. δι abet C. mittendi a. ad gegenam R.
ite (raf): aettam E ὁ ὦ g, utique δ; om. aci r.
6. non ad ἐμέ. D* (sed εχ.) ; deficit Q ad τ.
18. quinque: .U. ERW; .1t. D. passeris G*
(paseris cor.)O ; passeribus R, e£ 2 pass. Ὁ. ΚΕ;
Tasse E cf. infra ὁ |. ueneunt (πωλοῦνται uel
πωλεῖται) curs BEFGS0JKMO:!PVWX*ZRB c f 99,
uaeneunt 5 SQL: uenerunt R. (comun g. sax.) * ;
ueniunt ACDEXPG*HM'O*TX-*Y (cyme ὃ οἱ, sax.)
abódeiílaur. dipondio (ἀσσαρίων δύο) H'C:POJ
KNTOPVW vg. 'disp. D, depondio ga£.: di-
pundio GTXZ, depundio ABEHMY'* ; duo pondio
KR; duo minuta Y"€9; asse 5, duobus assibus /.
illis: eis R. non est e/c.: non cadit ( -- in terra ἢ
sine uoluntate dei (patris uestri 7) ὁ ἢ, ex Mf. x. 29.
om. in E d. hobliu. C, oblib. OT ; obliuionem &
3P*; oblitum Z. coram deo: c. domino ?P"* c
ffs i aur. ; in conspectu deia Ze (domini) ; - nihil
est celatum in conspectu dei G.
7. capilla D. 2 numerati sunt omnes T. ergo
(itaque c e) : om. a ὁ fo i 1 cum gy. BLR 152. nol,
e. tàm.: ne ergo timete δ, ne ergo timueritis d.

multi R; multo a. pluris estis (διαφέρετε) cum -

C (hestis) GOJKM'PVWZ vg. ff; i Q cor. uat. cf.
s. 24: plures estis ABFDE:PHM*NORTXY 2c
elr aur. ; uariant uett. rel]. differtis a, differitis d,
praefertis uel praecellitis δ, f wide supra ; deinde 4
uos EG ST ga/. cod. (. .) ap.cor. uat. e£ d e, cum gr.
DFGKMI efc. Hic explicit Cod. Perusinus (P).

8. om. autem a ὁ 7, ὁ 1. omnesO. quiquum-
que H, quicunque $38. confessus fuerit in me

10 et omnis qui dicit uerbum in filium hominis

(ὁμολογήσῃ uel -a« ἐν ἐμοῦ cum ABDIPGHMR
X3Y M.B. Reg. 1. B. vii, 1. A. xviii. Urntiu. Cant.
Kk.I. 24 gat. Bentl.etd ἐφ δ: om.in FCOJKNT
OTVWX"Z vg. cor. uat. a c fj 1 aur. et 7» me
conf. fu. ὁ 477; om. in me E. coram: in con-
spectu cw» genitiuo fere semper d. et fll. hom.
confitebitur (-uitur C): confitebor T ex ff. x.
32. in illo (ἐν αὐτῷ) cu: ABEFDESPGMORX?!'Y
Bentl. ff,$ φ aur., in eo d: illo H; ilum CGJK
N'TVWX*Z vg.befirb,eum ae. angeli* O;
hang. δὲς C, angu. δὲς D, agg. δὲς M Aic et w. 9.

9. negau. me (ἀρνησάμενός ue) codd. et vg. et
uett.: 7 me negau. D c, me abnegau. *. homni-
busR. denegabitur (ἀπαρνηθήσεται) codd. 2127.»
denegau. OT, abnegab. a c d x : negabitur vg. $ 7
Amór. luc. et ἀρνηθήσεται D h*c; -« etipse fJgr
(om. et). om. dei R*( --sax.). deneg. efc. : negabo
et ego eum coram patre meo qui est in caelis ὁ ef gv.
X ex Mt. x. 33; om. wers.e Med. Ambr. 1. 61 sup.*

IO. oz. et OX"! aur. omnes Y ; 4 enimO aw.
quicumque v. dixeritaced r Bent]. uerbum:
sermonem e, illi: ei DW ὁ g. ei (illi D) autem
qui in (ἢ ΟΣ) spiritum sanctum (-tu -to GR, seZ
sanctum G*) blasphemauerit (blasfem. D:PT,
blasphaem. E, blaspem. 38, blasphemeuerit O,
blasphem||auerit G) cod. e£ vg. et f as. - TQ δὲ
els τὸ ἅγ. πνεῦμα βλασφημήσαντι : qui autem blas.
(dixerit e γ) in (ορε. a) spiritum sanctum (-ἰὰ -to
el)jaelr; qui au. in spiritu sancto . . . ὁ, in
spiritum autem sanctum 4 e£ D*', si quis autem in
spiritu sancto dixerit c, in spiritu autem sancto qui
dixerit f, 1 g, ei autem in spiritum sanctum blas-
phemanti à, remittetur N'; «iliTacder;
tei DMZ* ὁ fsbüiodqo eum. gy. GA al. fauc. ;. et

396 EUANGELIUM SECUNDUM LUCA Af. [xit 10-16.

^ at ille dixit ei
homo quis me constituit
iudicem aut diuisorem super uos?
15 dixitque ad illos
uidete et cauete ab omni auaritia
quia non in abundantia cuiusquam
uita eius est
ex his quae possidet.
16 Dixit autem similitudinem
ad illos dicens

non remittetur.
11 (148. 2 Cum autem inducent uos
in synagogas
et ad magistratus et potestates
nolite solliciti esse qualiter
aut quid respondeatis
aut quid dicatis
12 spiritus enim sanctus docebit uos
in ipsa hora quae oporteat dicere.
18 (149. 1) Ait autem quidam ei de turba

magister dic fratri meo
ut diuidat mecum hereditatem

hominis cuiusdam diuitis
uberes fructus ager attulit

remittetur illi ei autem qui in spiritum sanctum blasphemauerit non remittetur. !'cum
autem inducent uos in synagogis et ad magistratus. et ad potestates. nolite solliciti esse.
qualiter aut quid respondeatis. aut quid dicatis. "spiritus enim sanctus docebit uos in
ipsa hora quae oporteat dicere. ?* dicit ei quidam de turba. magister dic fratri meo ut

diuidat mecum hereditatem "*ad ille dixit ei.
diuisorem supra uos. "dixit autem ad illos.

homo quis me constituit iudicem aut

uidete et cauete uos ab omni auaritia. quia

non ex abundantia cuiusquam uita eius est ex his quae possidet. !*dixit autem similitudinem

omnis qui dixerit uerbum in filium hominis remit-
tur ei R; τ neque in hoc saeculo (isto s. e, Ὁ» saec.
hoc d) neque in futuro c d e, ex Mt. xii. 32.

II. quum CHO. inducent (εἰσφέρωσιν NBLX
7n.) codd. (inducant 3P*R r, inducerint T) e£ vg. :
adducent a d δ, perducent c (προσφέρωσιν AQRTA
efc.) ; ducent ὁ g (φερωσιν D). in synagogas
(sin. ExPR) codd. &iur. et tg. d e f3 r ὃ aur. (els
τὰς συν. NDR sin): in synagogis DZ*(corr.
Z*) ὁ fi q; ad synagogas a c (ἐπὶ rds συν.
ABLQXTA εἴ); om. i. et ad magistratus
(tos NT) codd. et vg. et ὁ e f fh 9 ὃ aur, et
ad principes c : et magistratibus R ; magistratus 7,
prinoipes a », principatus Z; gv. xal τὰς ἀρχάς
non fluctuat. et potestates (καὶ rds ἐξουσίας)
codd. flur. (-tatis O, -tates Partim in ras. H) vg. et
sett. biur.: et ad potestates CT c e f, ad pot. d.
nol. solliciti (soliciti D v7.) esse: ne soll. esse
M^, nol. soliciti estis R ; ne cogitaueritis c; orm. δ,
qualiter aut quid (πῶς ) τί ^/ur.) codd. et vg. et 7 ὃ
aur.: qualiter ὁ f, i 1 g, quomodo a d e, quemad-
modum c, c«zt gr. D 157 πῶς; quid ». respon-
detis R ; excusetis e, uos exc. c, rationem reddatis
ὦ. οι. &ut quid respond. CMT cof$*, quid
sec. om. b e ff, 1. dicatis: loquamini c e 7, om.
&ut quid dio. Y cof. fetr. 4.

12. doceuit O. nobis G. !psa C; illa c ff,
eadem a. ora T. quae (4) codd. et que DR : quid
vg. (tton cod. caraf.) edd. ant. fur. gat. 5. obpor-
tat R, oporteant E ; - uos cor. sat.* vg. (ston cod.
caraf.) edd. anf. iur. diceret O ; dici c.

I3. ait: it V*, dixit V^ a c e g. quidam ei
(τις αὐτῷ ADRXTA etc.) codd. plur. ὃ aur. et qui-
dam ad illum 2: ἢ» ei quidam BDGNTRW ze. f g,
illiq.ace;om.ei^óff;i/r; ruirR. deturba:
om. NT; de populo d. dico R. om. ut J d.
diuidat: partiatur a, partiri d. haered. JW vg. ;
4 meum /*.

I4. αὖ (ad O) ille: qui a; ipse uero c, ille
autem e; adiesus f. ei: ili 6; ἘΟΦῈ ὁ »γ ὃ.
homo quis es e. me: come R. oonstituit (-et
W)iudicem: uit iu 2» ras. G. au'* OO. diuis-
sorem D; dispensatorem à. os. aut diu. c d Ὧν".
super uos (ἐφ᾽ ὑμᾶς) cum BECDEXT*HOJKOT
VWXZ vg. uett. 2.47.1 supra uos ASPVFGMNT
ΕΥ̓ f: Tisch. ; inter uos e gaz.

I5. dixitque ad illos: et d. ad il. G; om. «.
oauete: 4 uos/; obseruate d, abaritia R ; cupi-
ditate c Ze. in (o5. RT) abundantia (hab. CD
E:PNTRTV, abundancia W) cuiusquam (-dam
NT, quisquam R, cuiquam d, alicui e) & ἐν τῷ περισ-
σεύειν τινί : in superando alicui a, in obaudientia
substantiae alicui v. ex his (hiis E*:PW, is G)
quae (que DR) possidet (possedet DR, habet e)
-εἰἐκ τῶν ὑπαρχόντων αὐτῷ : de facultate sua a, de
substantia eius q.

I6. autem -- et JX? non uett., sed εἶπεν δὲ καί
116. 157. 209 e£. simil.: parabolamacd. illos:
eos DR. dadicens R (da ex$.) homines O*,
hominos R; homo T. cuiusdam: cuidam T
(sed ex$.). huberes C638, uberis R ; 0.9. fruo-
tus: fruges T ; ον. δι adtulit BEFCJ , adtullit R,

XII. 17—23.] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 397

1 et cogitabat intra se dicens | * dixit autem illi deus

quid faciam quod non habeo
quo congregem fructus meos?

18 et dixit hoc faciam

destruam horrea mea
et maiora faciam

et illuc congregabo omnia
quae nata sunt mihi
et bona mea

19 et dicam animae meae

anima habes multa bona
posita in annos plurimos

requiesce comede bibe epulare

stulte hac nocte animam
tuam repetunt a te

quae autem parasti
cuius erunt ?

?1 sic est qui sibi thesaurizat

et non est in deum diues.

22 (150. 5) Dixitque ad discipulos suos

ideo dico uobis

nolite solliciti esse animae
quid manducetis

neque corpori quid uestiamini

33 anima plus est quam esca

ad illos dicens. hominis cuiusdam diuitis uberes fructus ager adtulit. 17εἰ cogitabat intra
se dicens. quid faciam quia non habeo ubi congregem fructus meos. ^et dixit. hoc
faciam destruam horrea mea et maiora aedificabo. et ibi congregabo omnia quae nata sunt .

mihi et bona mea. "et dicam animae meae.

anima habes multa bona posita in annos

plurimos. requiesce comede. bibe et aepulare. *"dixit autem illi deus. stulte. hac nocte
animam tuam repetunt a te. quae autem parasti cuius erunt. ? sic est qui sibi thensaurizat.
et non est in deo diues. dixit autem ad discipulos suos. ideo dico uobis. nolite solliciti
esse animae quid manducetis. neque corpori quid induamini. “ἢ anima plus est quam esca

attullit G. 7 attulitager B(adt.)E a » εν, att.
possessio ὁ e q (sed poss. att. i 7), att. regio d; cf.
&r. εὐφόρησεν ἡ χώρα, bene attulit ager δ.

17. fatiam G ; ciam i» ras. O. quod codd.
et wuett. blur. : quia og. (qui 38) cf γε; quoniam
d e. habeam D* (sed corr). quo: sequitur ras. in
T. congregem: eg i» ras. P; congregam R ;
recondam c, colligam e; £g». συνάξω.

18. et ad in.-- cogitans a. faciam: a sec. in
7a5. O ; fatiam δὲς G. om. hoo faciam ὁ. distruam
D3PNTRZ, dextr. CT; deponam a 4. horrea:
apothecas d e. maiora faciam codd. et vg. et uett.
cf. faciam eas (illas e) maiores 7 e, maiora faciam
ea g, cum graeco D wovow avras μειζοναξ : maiora
aedificabo a f ὃ cum gr. plur. μείζονας οἰκοδομήσω.
oongregaebo: congeram a, colligam e. omnia
quae (que DR) nata (oz. D) sunt mihi (michi
W) z πάντα τὰ γεννήματά μου : omnes fructus meos
acd e. et bona mea (xai τὰ ἀγαθά μον) om. ὁ ce
ÍfhaéilqrAmór. cum W*D min.

I9. anime EW. mee W ; om. R. om. anima
aóbócetir. abesC. possita DETPR ; om. Χο 7/7
*. in annos multos ; ἦγ, in annis multis g. co-
mide O*(sed corz.), commede EG, come R; man-
duca 2; *et D. biberet EG. posita... bibe
om.abcd e ff,cum D*' ; om. req. eom. bibe z/».
aepulare BFDFHO; iocundare c e νῷ. ; gr.
εὐφραίνον ; “1 ἴῃ annos multos ff.

30. illi: ei R. stultae C. noote: “ἐφ. xas.
unius 1/4. O. animam tuam repetunt (repp. D

e£ τ angueli D) 2 τὴν ψυχήν cov ἀπαιτοῦσιν : ani-
mam repetunt JX*(s£ wudiur); an. tuam repetent
E:P'WX!(om. an. tuam); an. tu. reposcunt a;
anima tua auferetur e; ἢ» petunt animam tuam d
(αἱτοῦσιν BL etc.), repetunt a te an. tuam 7, expos-
tulatur anima tua (orm. a te) c, cf. απαιτουσιν τὴν
V. cov απο cov D?*, que DR. autem (δέ) : ergo
acd ei, et ovy D*. praeparasti ?P, prep. D;
herunt C, erant G.

21. slo-- omnis Χο, quis ibl zmep/e R. thens.
GO, tes. T, tess. DR, thesauriszat E; thesau///
rizait Y. om. est Y. deo BH / ἢ 9. est...
diues: ditatur g. om. wers.abd et Der,

32. diditque Z*(corr. Z') ; dixit 3P*( -- que 759);
et dixit G ; dixit autem a bcd ὁ et gr. εἶπεν δέ.
discentes e. ideo: propter hoc c d e, propterea
aóqg. Ὁ uobisdicoa óce8 et gr. AQ etc. nol.
solliciti (solic. D vz., sollicite G) esse (aesse C) :
ne sollicitate δ, ne cogitaueritis c ; £g». μὴ μεριμνᾶτε.
&nima&e: --uestrae QW ovg. cor. uat.* e f39,cf.
de anima uestra a, cu» gr. XTAA eí(c. mandu-
oetis; edatisac d. corpori: - uestro DXT cor.
xat.*, «f. de corpore uestro a, cum ev. BT efc,
uestiamini (ἐνδύσησθε) : induamini M' ve. a ὁ d f,
induatis 7, cf. 7Mt. vi. 25.

23. anima: -enim E 5 c d e, et gr. ἡ γὰρ
ψυχή NBDLMSX efc. ; nonne anima Q ὦ g». sn.
ex Mt. plurisa x. quam hesca C, 4. aesca DE,
4. escam H, q. escum T ; ciboce. corpus: - plus
ER ovg. cor. ua. mg. a b f, r Ambr.; plus est

5G

398 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [Xit. 23-29.

3! considerate lilia
quomodo crescunt
non laborant non nent
dico autem uobis
nec salomon in omni gloria sua ues-
tiebatur sicut unum ex istis
38 sj autem faenum quod
hodie in agro est
et cras in clibanum mittitur
deus sic uestit
quanto magis uos pusillae fidei
39 et uos nolite quaerere

et corpus quam uestimentum
?* considerate coruos quia non
seminant neque metunt
quibus non est cellarium
neque horreum
et deus pascit illos
quanto magis uos pluris estis illis
?5 quis autem uestrum cogitando potest
adicere ad staturam suam
cubitum unum ?
26 sj ergo neque quod minimum
est potestis

quid de ceteris solliciti estis ?

quid manducetis

et corpus quam uestimentum. considerate uolatilia. quia non seminant neque metunt.
quibus non est cellarium. neque horreum. εἰ deus pascit illa quanto magis uos meliores

estis auibus.

35 quis autem uestrum cogitando potest adicere ad staturam suam cubitum unum. si
ergo neque quod minimum est potestis quid de ceteris solliciti estis, — " considerate lilia
quomodo crescunt. non laborant. neque neunt. dico autem uobis. quia nec salomon in
omni gloria sua uestiebatur sicut, unum ex istis. **si autem faenum quod hodie in agro est.

et cras in clibanum mittitur. deus sic uestit.

KM(sed exp)VZ cor. uat.*; cf. ad Mt. vi 25.
quam uest.: quam indumentum G(e g,. ad Mt.
vi. 25) ; quam uestitusa ; uestimento 4 δ, uestitu c.

24. consyderate 9; intuemini d, aspicite e.
coruos (τοὺς κόρακας) tFDE:P*(u ἐπ γα) ΗΘΚ
MO'QVWXZ vg., corbos ABCO*TY, curuos ?P!R :
uolatilia caeli NT d e f(om. caeli)/ » cum D*' ra
wer&va TOv ovparov ; uolucres J ; ex JMft. vi. 26.
quis: quoniam CT, que D. saeminant C, semi-
nat R ; serent d. metuunt ΚΤ; neunt Z*(corr. Z).
cellarium (ταμεῖον) : caelarium G ; promptuarium
d. 09,2. 6611. neque ec. orreum T; apotheca 4 e.
pascet Y. illa NT / ἐν ^ y, ea d. quanto magis:
none M'cdeffa ilr cum gr. D ex Mt. oti. uos
E. pluris estis (διαφέρετε) cu»: C(hestis ef t. 26)
JPGHOJKMO'QR(pluri)VWZ vg. c ff, 5: plures
estis ABFDENO*TXY ^ei; differitis d,
meliores estis f. illis codd. Paene omn. et vg. sine
auct. graeca, eis ER : auibus (τῶν πετεινῶν) ὁ f
[ffs ὁ ἐφ δ, uolucribus c, uolatilibus 4 e, passeri-
bus r.

25. autem: enim DR. cogitando (μεριμνῶν) :
sollicitudinem agens e; om.d cum Dv min. potest
O. 2 potest cog. c. adiecire R, adiicere vg.
Tisch. staturam (τὴν ἡλικίαν) : statum ὁ 4;
aetatem d, statum aetatis 6. o». unum d ff, i 1
cum gr. NBD sa4. cop.

26. si: sic D. neque om. J. est-non J.
potestis et M. cacteris DXPMS3B, ceteriis E*.
2 de cet. quid M. solici D vg, sollici NT.
uersum sic habent wuett. Plur. et de ceteris ( τ ut à)

quanto magis uos modicae fidei. **et uos

quid soll. estis ὦ ὁ c d f/; $ 17, et de ceteris cogi-
tatis e, cum Der.

27. consyd. efc. μέ s. 34. lilea Q; agr DK
QW cor. uat.*abce i r et gr. X al. plus 10.
quomodo crescunt (crescant W) non (neque Z*)
laborant non (neque ze. 7 σελ. a ὁ 6 7 i φ 9) nent
(neent CGT, ne||nt E, metent O; neunt A*DiPN"
QRX*Y) codd. P/ur. et ug. «-- πῶς αὐξάνει" οὐ κοπίᾳ
οὐδὲ νήθει NABL αἰ. δέω. : quomodo (non 2) cr. non
lab. neque (non ff) neunt neque texunt ὁ f, 22»;
quomodo cr. non nent neque texunt c, quomodo cr.
et florescunt neque laborant neque neunt e; quo-
modo non texunt neque neunt a, quomodo neque
neunt neque texunt d, cut D, vos ovre τήθει ovre
υφαινει. om. autem as7cumqgr. nin. 18. aobis:

* quia BEHOKNTOVWZ cor. uat. Bentl. cefaur.,
t quoniam ὁ d2/ q yr, cum gr. NADLMX aj. 30 τ
ὅτι. neo: neque ?P. sol. MV'Z*(corr. Z^), sala-
mon DRX. omni: totac. su&: om. 99; 4
sic NM c f $/, *ita 6. uestiabs R* (-rtur cor);
amictus est c e, am. erat s«£ μα a, indutus est d.
sicuti C; ut E; quomodo ce. hunum C.

28. si enim E e, si ergo f, quod sia ; aut uidete
6g (ιδε 270 «de Ἴ τοὶ 440), ecce uidete σε. foen.
E:PJNT vg., fen. DGRW ; «agri D*(sed exp.)K
VZ d e cum gr. DG*HX. hodiae CG, odei T. in
agros R ; om. d e (uide supr.). 7 est in agro D
vg. clibium M. mittetur R. puss D?OPY,
pusille EW, pussilli R; modicae M^, -ce G, cw
ὁ ce fil, paruae a, minimae ff, 4mór. με. fidaei O.

29. o7. uo& B. nolite (nonl H) quaerere

XII. 29—35.] EUANGELIUM SECUNDUM LUCA AM. 399

aut quid bibatis
y» €t nolite in sublime tolli
haec enim omnia gentes
mundi quaerunt
pater autem uester scit
quoniam his indigetis
uerum tamen quaerite
regnum dei
et haec omnia adicientur uobis.
32 (151-10) No]ite timere pusillus grex
quia complacuit patri uestro

dare uobis regnum.
88 (162. 2) U'endite quae possidetis
et date elemosynam.
053. 5) Facite uobis sacculos
qui non ueterescunt
thesaurum non deficientem in caelis
quo fur non adpropiat
neque tinea corrumpit
? ubi enim thesaurus uester est ibi et
cor uestrum erit.
35 (154- 10) Sint ]umbi uestri praecincti

nolite quaerere quid manducetis. aut quid bibatis neque solliciti esse. ὅδ haec enim omnia
gentes huius mundi requirunt scit autem pater uester quoniam omnibus his indigetis.
δὲ uerumtamen. quaerite regnum dei. et haec omnia adicientur uobis. * noli timere
pusillus grex. quia conplacuit patri uestro dare uobis regnum. — ** uendite quae possidetis.
et date elemosynam. facite uobis sacculos qui non ueterescunt. thensaurum non deficientem
in caelis. quo fur non adpropiat neque tinea corrumpit. **ubi enim est thensaurus
uester. ibi erit et cor uestrum. "sint autem lumbi uestri praecincti et lucernae ardentes.

(quer. R): ne quaesieritis c. manduoetis : edatis
ας. bibetis MR. et nolite in sublime (-mae
C) tolli (extolü DENTQ, extolle R)z xal μὴ
μετεωρίζεσθε: diuerse reddunt «εἰ. Blur. et (om.
a i/ q r) nol. solliciti esse a ὁ δὼ 2 / 9 v, nec solliciti
sitis c, et soll. estis e; non abalienetis uos Z; neque
soll. esse fe? D?" xa, μη μετεωριζεσθαι; cf. Camera-
rium ad lo.

30. enim: o5. ET ; autem 5. Zailbr. 1476,
Wild 1481, Kesler 1487, Paganini 1497, Maresch.
1531, Utuian et Junta 1534. om. omnia ὦ 27g r.
gentes τ huius DIT ὁ e f/ fi ἐφ 7 αμρ, mundi:
saeculi a; o5&. /. quaerunt (quer. R) - (gre D:
inquirunt NT ff, 7», req. f, et gy. rell. ἐπιζητεῖ uel
«τοῦσιν ; Íaciunt e. pater autem uester scit (sit
W) codd. lur. et vg. cf. gr. fur. ὑμῶν δὲ ὃ πατὴρ
olbev : 7 scit autem pater uester NT f i g r, et sc.
enim p. n. a (F)ecde/ cum gr. D oibev yap o πατὴρ
vuov. quoniam: quis R. his (hiis W) indi-
getis (-itis ΟΝ) codd. 9lur. et vg. et opus habetis
horum d, necessaria sunt uobis ista e: hiis omni-
bus ind. E (^), horum omnium ind. ὁ, haec omnia
opus uobis sunt a; cwm gr. χῤήζετε τούτων τ
ἁπάντων X αἱ. Pus 10. Ras. ad fin. wers. c. 8
Iit. K.

31. uerum tamen (uerunt. 18, uerumpt. W)
quaerite (quer. DRW) -Ξ- πλὴν ζητεῖτε : quaerite
autem a d εἰ D*' (yrere 8e; deinde τ primum ἮΝ
Vg. (mon awlem cod. caraf.) cor. uat.* (2 pr.
qu.) cum 2 el gr. tin. fPauc.; * ergo primum R ;
£x Mi. vi. 33. dei (ToU θεοῦ gv. plur.); eius
a c et gr. NBDe'*L Zzseh. 7. G. 8, W. H.; «et
iustitiam eius 9 SQL Zaihbr. 1476, Wild 1481,
Kesler 1487, Paganini 1497, Froben 1502, Sacon

1515 ἐ 1519, Maresch. 1531, Uiuiasm 1534, ex
Mt. hec W. orm.omniaa e ὃ et gr. N*BEHL
efc. adiic. vg. 7?scÀ., adiec. D, addic. E; adpo-
nentur 7.

32. timere: metuere c e. pusillus (puss. ?*PR,
minima a, modice c) grex : pusillum gregem d f.
quisa: cui E, in quo e, in ceo Z. complacuit cum
ABDMO(m swf. lin.)JORVWXYZ2g.,et conpl. CE
3PFGHOJKNTT : placuit a, bene placitum est 4,
bene sensit (e/ pater uester) e.

33. quae possidetis (possed. *P) codd. οἵ vg. (rà
ὑπάρχοντα (f. xi. 21, xii. 15) ; quae (que R) habetis
DR ; res uestras e, possessiones u. 9, bona uestra
G, Substantiam uestram Z; - facultates uestras c.
elemosynam cum ABEFOJMNTQVXYZ: aelem.
CO, eleem. vg.; elemosinam H(-ina)TW, elym,
K, aelym. E, aelim. G, elimoysinam R, elimois.
3P, aelimois. D. facete ?P*. saculos R. qui
(quae E) non ueterescunt (ueterise. G, ueterasc,
W og., ueterescent E): non ueterescentes c 4 e,
thens. CGJ, tens. R, tes. T, tess. D. non dificien-
tem R, non diff. D?P, non deff. E; non deficiendum
G; indeficientem ὁ ». celis. W. adpropiat B
(-priat f CDE:?PGOJMMNT'ORT(-piet)XZ: appr,
AHKQVWY vg. ; accedita cd e, furatur r. tenea
R. conrumpit Y, corrumpat G ; consumit a (7).

34. ubi (hubi C) enim: nam ubi R ὁ 7 g 7.
thens. CJR, thess. D. 2 est enim th. uester E, e£
enim est th. u. c d / δ, enim fuerit th. u. a e(tuus)
cum gr. ibi: ubi R. uestrum om. R. erit:
est NT ef. cor. uat. 2» erit et cor uestrum a à d f
*, erit et c. taum e / cum D*.

35. sint autem DM'R (sunt) ὁ f i /g » ; et sint
a. precincti D, succ. a, acc. c. sit lumbus uester

26 2

400 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [xit. 3540.

et transiens ministrabit illis
38 et si uenerit in secunda uigilia
et si in tertia uigilia uenerit
et ita inuenerit
beati sunt serui illi.
39 (156- ?) Hoc autem scitote
quia si sciret pater
familias qua hora fur ueniret

et lucernae ardentes

86 et uos similes hominibus
expectantibus dominum
suum quando reuertatur a nuptiis

ut cum uenerit et pulsauerit confestim

aperiant ei.

37 (166. 5) Beati serui illi quos cum uenerit
dominus inuenerit

uigilantes

amen dico uobis

quod praecinget se et faciet
illos discumbere

uigilaret utique et non sineret perío-
diri domum suam

40 et uos estote parati

quia qua hora non putatis

** et uos similes hominibus expectantibus dominum suum quando reuertatur a nubtiis. ut
cum uenerit. et pulsauerit confestim aperiant ei. ?' beati serui illi quos cum uenerit dominus
inuenerit uigilantes. amen dico uobis quod praecinget se. et iubet eos discumbere. et
transiens ministrabit eis. "et si uenerit in secunda uigilia. et si in tertia uigilia uenerit et

ita inuenerit beati sunt serui illi. ?*hoc autem scitote. quia si sciret paterfamilias qua hora
fur uenit. uigilaret utique et non siniret perfodiri domum suam. *'et uos estote parati.

cinctus e£c. d et De*, lucerne W, -na3 R ; Ὁ uestrae
QR. ardentes -in manibus uestris EW vg. cor.
“αἱ. Ὁ (nom autem cod. . ),c Hailbr. 13476, Wild
1481, Kesler 1487, Paganini 1497, Froben 1502,
Sacon 1515 et 1519, Maresch. 1531, Utuias 1534,
Cypr. semel, cum gr. 130: cod. caraf. * in graeco
uat. et omnibus latinis m. s. desunt uerba uirgula
signata exponuntur autem ab. Hieronymo et Gre-
gorio.'

36. similis GY*(sed corz.). homnibus R. ex-
spec. EXPKM'Z, spectantibus O. — reuertatur
(ἀναλύσῃ uel -c«): redeat rs, ueniet d, uenit e.
&: ad EG. nubtiis t TX, nuptis »PRY. «ut: et
FGX'Z*(corr. Z) a c e. quum HO e τ“. 37.
uenerint R. pulsaberit T, pulsatuerit R ; 1 ostium
E. conues R*(-4 tim cor.); statim D ; continuo
«5; om. e. haperiant C, aperient G.

37. oum uenerit: ueniens c d e(adu.)Ó e/
94.43. inuenerit (evpy D): inueniet DM'Q(-iat)
ἐφ et gr. rell. εὑρήσει. — inuelantes (270 inuenerit
uigilantes) R. uigelantes D. pra&aecinget se
(πσεριζώσεται) codd. paene omnes (precinguet D,
guccinget d δ) e? 7g. : praecingit se AFOY. faciet
(facit M) illos (eos GR) discumbere (ἀνακλινεῖ
αὐτούς) : « disc. eos faciet c e (rec.), iubet (iubebit
/ Q ») illos (eos f) disc. ὁ f 2 7 9 *, reclinauit illos
d. transiet et ὁ e ἡ ὦ q; def. a ad fin. caf.
ministrauit GO, -bat HR. illos G*; eis R /;
deinde τ et si uenerit uespertina ( 4 hora 7) uigilia
et ita inuenerit beati sunt (--serui illi E) quia
(qui E, quoniam 2) iubebit illos discumbere et
transiens (transiet et f, i /; om. δ) ministrabit
illis E /(sed om. «. 38) f, 11 cum gr. min. 1.118.
309; «f. et si uen. uesp. uig. b. sunt quoniam re-

cumbere faciet eos et min. eis », et si uen. uesp.
uig. et inuen. sic faciet quia recumbere eos faciet
et ministrauit e.

38. secunda: .11. Ὁ. uigilla 2γ. R. tercia G;
JI]. D. / uigilia sec. o»:. ER. uenerit sec. om.
E. ow.etits inuen.azur. beati sunt (paxapiol
εἰσιν) codd. fur. (εἰ ΘΝ) vg. f q ὃ aur.: om.
sunt AP*FGHOMY contra graecum. — illi:
*quoniam iubebit illos discumbere et transiet
et ministrabit illis q side μ. 37 ; e£ totum wersum
sic habent uett. 2». et si uenerit uespertina uigilia
(custodia 7) et inuenerit (-iet 7) sic facientes
(faciet 4) et si in (os. d) secunda uel (et si in c)
tertia beati sunt serui illi c d cum graeco D, et
(or. f3) si (τ in e) secunda uel (et si f, 2 7) tertia
beati sunt (erunt serui illi e) e ff, 2 7.

39. baec R; illud c ἡ / g. om. autem R*
(*sax.). quia cum BCDEPGJKN'ORTVZ cor.
uat.* uett. bacne omn. : quoniam AEFHOMQWXY
vg. Tisch. cor. uat. mg. ex Mt. xxiv. 44. ueneret
R; ueniet Y; uenit X* Pe def ilg r Bentl.
cum gr. ἔρχεται. uigilaret (uigel. D) utique
(hutique C) et: orm. e ὁ cum gr. N*; 20:1 uenit
pergit utique non d ef οὐκ αν D*', reliquis fer
lapsum omissis; om.wutique ὁ c r. sinere* O;
siniret CTX*; sinet E; pateretur c. perfodiri
(d. Mt. xxiv. 44) A*BEFEEPHOJKMMOQVZ!
gut. wuett. 9lur., -deri DR, perfudire G, fodiri c:
períodi ASCTWXYZ*vg. g 9. domum: pari-
etem e.

40. uo8: «ergo d ὃ (Bentl.) cum gr. APXTA
efc. οὖν. hestote C, stote ΑΗ. o»:. quia ὁ q.
qua: om. R; quacumque c. potatis R; -et die
qua non speratis 5 homonis R, uenit (ἔρχεται)

XII. 40-46.] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 4CI

inuenerit ita facientem,
** Uere dico uobis
quia supra omnia quae possidet con-
stituet illum.
45 (68. 5) ()uod si dixerit seruus ille
in corde suo
moram facit dominus meus uenire
et coeperit percutere
pueros et ancillas
et edere et bibere et inebriari
*6 ueniet dominus serui illius
in die qua non sperat
et hora qua nescit

filius hominis uenit.
41 (57-5 Ait autem ei petrus
domine ad nos dicis hanc parabolam
an et ad omnes?
42 dixit autem dominus
quis putas est fidelis dispensator et
prudens
quem constituet dominus
super familiam suam
ut det illis in tempore
tritici mensuram ?
43 beatus ille seruus
quem cum uenerit dominus

quia qua hora non putatis filius hominis uenturus est. *'ait autem ei petrus. domine ad
nos dicis hanc parabolam. an ad omnes. **dixit autem dominus quis enim est fidelis
dispensator et prudens. quem constituet dominus super familiam suam. ut det illis in
tempore tritici mensuram. “ὃ beatus ille seruus. quem cum uenerit dominus inueniet ita
facientem **uere dico uobis quia super omnia quae possidet constituet illum. **quod si
dixerit seruus ille in corde suo moram facit dominus meus uenire. et incipiat percutere
seruos et ancillas. et comedere et bibere et inebriari. ** ueniet dominus serui illius in die

C'PH*MM'OX?Z c d e aur. Bentl.: ueniet ABE
GH'OJKQT(» »g.)VWX*Y vg. 71sch. δ: uen-
turus est DER ὁ /2/9gr,ex MI.

41. it V*; dixit M'Veócdeg. om. &utem D.
ei codd. flur. et vg. et gr. NAPQ cetc.: et FM;
em. FCIPGHRTVX* ὁ cde fh Er ewm gr.
BDLRX »m. domines H* sed s eras. hac R.
parabulam D:P*GR ; similitudinem ENT ρα. ὁ e
[f 114. han C; om. R. et (xal gr. jur.) BEC
FGJKMMOQTVWX*Z vg. be 1 r δ aur., etiam
c: om. ADEPPHORX?Y f i q cum gr. X al. 10.
δὰ se. * nos R. hommes C.

42. dominus: iesus J ὁ; om. e i (/antum dicit
ill). quis (quid V) putas (putans R) »rís ἄρα:
quisnam c (4), cf. f, quis . . ergo e; om. putas
à f, ilg r. fid. disp. et prudens (ὁ πιστὸς olkovó-
μος καὶ φρόνιμος RAL αἱ. lur.) codd. et vg.: fidelis
disp. (uilicus 2) sapiens (prudens et e) bonus d e, fid.
actor bonus et sapiens Zres. iv. 26. 5 (» Mass. 363)
cf. Ὧν o πιστὸς owovopos o dpovisos o a'ya6os ;
seruus fidelis disp. sapiens et bonus c, $e»: δουλος
pro οἰκόνομος N* ; ex Mt. constituet (καταστήσει
piur) cum ABEESPMM'O(s su$. Jm)RY cod.
caraf. 7 i v, Erasm. (Bentl): constituit CDGH
(s sup. Hin.)OJKQTVWXZ ug. bc de ἐφ 8 (tton
£r. DA), et κατέστησεν N*T*9 124, praeponit
Zren. ; constituit ex Mf. ffuxisse uidetur. super:
supa BH*KTVWZ vg. c ὁ /| τ. familiam
(0apaseías) : curam d. det: distribuat e (deissde

»gi! cibaria conseruis suis) illis: om. d
(Bentl) cum gr. plur.; *frumentum c. tem-

porae C. tritici (tritt. FCJTXZ, trici E) men-
suram.: frumentationem d.

43. « seruus ile Β ὁ « ἐφ ὃ (Bentl) et gr.
ὃ δοῦλος ἐκεῖνος. cum (quum HO) uenerit : con-
uenerit R. dominus: 5 ras. E; -eiusGo g r8
et gr. inuenerit (ευρηση G) codd. flur. et vg. cf.
4. 37: inueniet BDE(in ἐπ ras)'P9*OR ὁ ὦ filg
8 Bentl. et gr. rell. εὑρήσει; eum d $ et Der.
fatientem G.

44. uerae C, uero R; amen c d cum D* αἱ.
pauc. ex Mt. xxiv. 48. quia: quoniam og. x Wild
1481, Kesler 1487, Paganini 1497, Sacon 1519,
Maresch. 1531, Uiuiam 1534; ex Mt.; om. ὁ i.
supra: super EPMRedef 1g r Bentl. omnia
-bona M. quae (que R) possidet (possedet
D?PR)s7ot$ ὑπαρχοῦσιν αὐτοῦ: ἐμ ras. ser. E;
substantiam d, bona sua 2 (cf. NT) ex 4Mf.; quae
sunt ei c e (illi) e? τοῖς brapx. αὐτῷ MPTv*'TA
etc. constituit GH. illum: eum ?P**N'QR d rz ὃ.

45. quod si: si autem c Z e δ. suo τ dicens
DR 24/grstne auct. graeca. moram faciet T ἐ 2s
Mt. ; tardat c d e 7ren. bis; moratur 7 (0) ZZieron.
im Ese: gv. χρονίζει. om. meus ὁ. ueniret R.
ceperit J'W ; coepit M', caepit D; incipiet c, -piat
e Jren. percuterit R. pueros (τοὺς παῖδας) :
puellas D; seruos NT vg. f. /ren. hancillas C,
ancellas D3PR ; puellas c Z & — om. et tert. Mr.
hedere C, aedere EGO, comedere f ZZieron.;
manducare c d Zrem. inaebriari E, inebriare G.
manducans et bibens et inebrietur e fere cus Der.

46. serui illius: eius d e cu» Dr. diae C.

402 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [ΧΙ]. 46—52.

et diuidet eum partemque eius
cum infidelibus ponet.
1! (169. 10) T]le autem seruus qui cognouit
uoluntatem domini sui
et non praeparauit
et non fecit secundum uoluntatem eius
uapulabit multis
48 qui autem non cognouit
et fecit digna plagis
uapulabit paucis
omni autem cui multum datum est
multum quaeretur ab eo
et cui commendauerunt

multum plus petent ab eo.
49 (160. δ) Iconem ueni mittere in terram
et quid uolo nisi accendatur
9? baptisma autem habeo
baptizari
et quomodo coartor
usque dum perficiatur
81 putatis quía pacem ueni
dare in terram ?
non dico uobis sed separationem
52 erunt enim ex hoc quinque
in domo una diuisi
tres in duo et duo in tres

qua non sperat. et hora qua nescit. et diuidet eum. partemque eius cum infidelibus ponit.
*' j]le autem seruus qui cognouit uoluntatem domini sui et non praeparauit nec fecit secundum
uoluntatem eius. uapulauit multis. * qui autem non cognouit et fecit. digna plagis
uapulauit paucis omni autem. cui multum datum est. multum inquiretur ab eo. et cui
commendauerunt multum amplius petent ab eo.

* ignem ueni mittere in terram. et quid uolo ut accendatur. " baptisma autem habeo
baptizari. et quomodo cohartor donec perficiatur. *"' putatis. quia pacem ueni in terram
dare non dico uobis. sed separationem. ^" erunt enim ex hoc. quinque in domo una

sperat (προσδοκᾷ): putat 28; cf. iii. 15. nescit:
ignorat E ga£. d ex M. diu. (diuidit GZ /**) eum
(ονε. NT) -- διχοτομήσει αὐτόν : bifariam illum diu.
c; *tet R*"*, ponit NT f i/g x aur. 7 ponet
cum hyppochritis (sic) E eu£., ex Mt.

47. seruus suf. ἐπ. T; lseruus R. cognouit:
ras. c. 5 fitt. inter o et u E; sciuit d. uolnmp-
tatem ^is C. et non («se 9 cor. wat.*) prae-
parauit (prep. D, praeparabit M) et non fecit
codd. plur. et ug. e? καὶ μὴ ἑτοιμάσας μηδὲ (ἣ N B
T^! 33) ποιήσας gr. ?/wur.: et non facit E d (fecit)
cum. gr. καὶ μὴ ποιήσας D 69; wett. rell. et non
parauerit ὁ, et non paruerit e ὦ 2 », et non paruit c,
et non praeparauit ff, i, e? gv. καὶ μὴ ἑτοιμάσας L
13. 87. secundum uol.: ad uol. ὁ deg » ; uolun-
tati c. uapulauit AFFGOR ; - plagis cor. uaz.*
multis cu. ABECHOJKM'OTVWXZ vg. c f
aur. cf. paucis s. 48: multas DIPFGMRY 2:/98
Cypr. Bentl. cf. gr. δαρήσεται πολλάς ; multa Q;
multum E φαΐ. e 7.

48. non (os. T) cognouit et: nesciuit et r,
non sciens ὁ, nesciens c, ignorauit g. et fecit:
sup. iiw. T^; et non fecit Y; --autem E 4;
- contra uoluntatem domini sui Q. — uapulauit
AWCFG*OT; «a R. paucas M ^od i Bentl.
omnia HO* (sed ἃ erasa) x. &utem: enim M.
multum quaeretur (quer. W; quaeritur tFNTX,
quer. QR) ab eo (πολὺ ζητηθήσεται παρ᾽ αὐτοῦ) :
quaerent ab eo amplius d, multum plus petit ab

eo e, multum querent ab eo //, / (quaerunt), cf.
D*' ζητήσουσιν απ avrov περισσοτερον. cummenda-
uerunt E, commendauerint R e, commendauerit
H ὁ. petunt FGY ; repetent 7, -unt », expostu-
labunt d. oui oomm. efc.: cui plus dignitatis
adscribitur plus de illo exigetur seruitutis 7.

49. *nescitis quia ad 35:4. FG ó(quoniam)e ff,
letgr. X. igne F. uenioG. terra F. et quid
ad fis. w. om. 6. nisi (sed gr. el) codd. plur. et
c1b aur.: si PFJMOQYZ ὁ ff, ἐφ; sic DP
R ; nisi ut FOTVW vg.; ut f 4mór. Hier.; nisi
iam wr. i/wc., si jam d. accin. Z, acen. R,
accensum est d.

50. babtisma CD; baptismum F 4 e 7; bap-
tismo 39 SQL cor. uat. mg. om. autem Fc ἐφ
cum gr. L min. abeo C. baptisz. E, babtitz.
D ; baptizare G. coartor (συνέχομαι) codd., Benti.:
coarctor J vg. 735cA., quoartor C ; artor E^»; turbor
Foeff, $/g r; urguor gd. usque (husque C)
dum: quoadusque e, donec ἡ, ut δ, ficiatur E;
perficiantur R ; consummetur d r.

5I. putas $4 wsd/ur T*. Ἢ» ueni pacem D.
dare (δοῦναι) ; dari Z* (corr. Z") ; mittere 9. eut.
ὁ 1g r Tert. ; Íacere d e (om. in terram) e/ ποιησαι
D. terra NT Zeni/.. separationem (διαμερισμόν) :
diuisionem d, -es e, dissensionem fr, separationes
fient c (e£ o5. erunt enim s. 52).

52. herunt C. enim swf. ἐμ. X!. ex hoo;
a modo d e, nunc a m. c; ex hoc nunc ὃ (ἀπὸ τοῦ

53

94

X1I. 53—58.]

diuidentur
pater in filium

et filius in patrem suum
mater in filiam

et filia in matrem
socrus in nurum suam

et nurus in socrum suam.
(161. 5) Dicebat autem et ad turbas
cum uideritis nubem

orientem ab occasu
statim dicitis nimbus uenit

diuisi tres.

fillus aduersus patrem suum. mater aduersus filiam.
et nurus aduersus socrum suam.

socrus aduersus nurum suam.

turbas cum uideritis nubem orientem ab occasu.
dicitis quia aestus erit.
hoc autem tempus quomodo non probatis.

9 et cum uideritis austrum flantem.
caeli et terrae nostis probare.

EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM.

403

et ita fit

56 et cum austrum flantem

dicitis quia aestus erit et fit

?? hypocritae faciem terrae

et caeli nostis probare
hoc autem tempus
quomodo non probatis?

57 quid autem et a uobis ipsis

non iudicatis quod iustum est?

68 (162.5) Cum autem uadis cum aduer-

sario tuo ad principem in uia

aduersum duos. et duo aduersum tres ? diuidentur. pater aduersus filium. et

et filia aduersus matrem suam.
δ. dicebat autem et ad
statim dicitis. pluuia uenit et ita fit.
et ita fit hypocritae. faciem
δΤ quare autem

et uobis ipsis non iudicatis. quod iustum est. *5*cum autem uadis cum aduersario tuo ad

νῦν 1); om. 5. quinque: ὦ DRW. domu DN
RV. 2»-una dom. M' f, e! 2 u. d. quinque c,
7 in una in d. diuisi quinque e, cum gr. NBDv'L.
diuisi D; o».c f;; Ὁ in d. un. quin. tres diuisi
d. tris 3P* 55; 111 D. in duos KQTVZ2 cor.
μα. in .11. D; in duobus (c) d e. in tres: in
erasum E; in tribus c d e.

53. Post diuidentur d/inguunt AF EXPFOJM
N'YZÜU def filg98 Ambr.etgr. DLUA; gost
tres, 03] Erasm. r (diuidetur) pater ex petre
corr. H1, in(iwl): super seziper c d(sed in filio)e;
aduersus f (e£ 2t v. 52). in filio D d r. om. et pr.
E. fllius: flum E. suum codd. vg. et wett. et
gx. D : om. δ et gr. plur. ; * diuideturó cd e ff, i
ἐφ» οἱ ον. D. mater: mulier e. filia: filiam
EGQ. matrem-csuam HOT / nurum ex
nuram E; norum X ; murum R ; sponsam ὦ à (e
sponsa) Ordineinwuerio scribi? b mater in f. et f.
in matrem a5/e pater in filium.

54. o:. et Pr. Do i. quum HO. horientem
CT ; oririce; ab oriente D(-tes*)*P"e(zs ras.)QR
ffi -tem)i (-tem*)g r ef forsan ὁ. &b: ad D fii
ἢ φ *. hoccasu C, occassu ?POR; occasum D
(ssum)GH* Ὁ ὁ ὦ Φ r. stetim: continuo c e,
confestim d. nymbus DEGMNT; imber c e, pluuia
f. om.ita ἘΡ ὦ δ. Β1 (γίνεται) ABCDESPGH*G*
JO*(s£ udtur) QRTWXY qug. cor. uat., wett. Mur. :
fiet FH'O*FKMNTO-VZ ód qaur.; *sicDd ἃ

55. quum HO ; quando 7; -uideritis NT ὁ e f
ff 3 1 q contra graecum. | quis: quod ὁ f, ἐφ;
om. XT d cum gr. N*DL. aestus (καύσων) codd.
lur. (estus GW, estis O; calor E 7) vg., et wuett.
omn., edd. ant. et Erasm., ut Mt. xx. 1a, cf. Jac. i.
II «ài ardor /egitur : uentus ABCTY quod sensui

male congruit,auster flans enim we»tws est, nec
uentus austrum sequitur sed aestus uc] calor; ex
Hieronymi usu in. Ucet. Test. uentus zc deriuari
widetur, qui ad Ezsec. xxvil. 36 scribit * CADIM
&raece καύσων quem nos i» uentum urentem /rans-
ferre possumus, uói vg. habet uentus auster. Aed-
ditur $lerumque uentus urens Zo) xxvii. a1, Zer.
xviii. 17, Eccc. xvii, 10, xix. 12, Osee xiii. 15, sed
aestus es? Zs. xlix. Io, Osee xii. 1; in Sap. Sirac.
xviii. 16, xxxiv. 19, xlii 24. ardor est μέ in
Jacobo. erit: uenit /. et sec. - ita DENTQ( τ ita
eO0W b cef failgr. δεῖ ΜῈ ὁ ἀφ αι».

56. Inter 55 ef 56 spatium ...χ}ὰ Jin. X. hipp.
?PR, yp. T, hypochritae C, hypp. DE, hypocrite
W1BR; -simulatores c; o7. X. faciem (uultum
d) * quidem ὁ d g cuz D*r. terrae et oaeli codd.
Aur. et δ cum gr. N* ABTAA efc. : Ὁ caelietterrae
BE CEPGJM'OTW (celi et terre) vg. sett. edi. et
gr. NDKL efc. ; 7 caelis caeli nostis et terrae D
(sed caelis ex$.). nostis: scitisc Ze. probare:
bare E; om. D. hoo autem tempus: uerum t.
istud c e, uerumtamen t. hoc 2; signa autem
temporum / cf. 577. cv. ofr. quomodo cd e fi ὦ
7 cu" D9. non probastis C; non potestis pro-
bare ff, / cum gv. NBL erc.

57. quid (quare f Φ ») autem: om. E ὁ d et
De. 0om.8& X. bobisO. om. ipsis T. om. non
J. quod codd. Jur. vg. wett. (id quod e): quid
ACTY.

58. quum ΗΘ ; dum cd fo i/g rv, quando
e &autem: enim M ócdeffailgr Benti.etgr.
γάρ. uades O. &d principem (ἐπ᾿ ἄρχοντα) : ad
magistratum c e(-tus)ff, ὦ / r, ad iudicem /; om.
q; t cum es d; 205 principem distinguunt DM

404. EUANGELIUM SECUNDUM LUCAAf.

da operam liberari ab illo
ne forte trahat te apud iudicem
et iudex tradat te exactori
et exactor mittat te in carcerem
9? dico tibi non exies inde
donec etiam nouisimum minutum
reddas.
XIII. !092- 10) Aderant autem quidam
ipso in tempore
nuntiantes illi de galilaeis
quorum sanguinem pilatus
miscuit cum sacrificiis eorum
*et respondens dixit illis

[XII 58-XIII. 4.

putatis quod hi galilaei
prae omnibus galilaeis
peccatores fuerunt

quia talia passi sunt ?

$ non dico uobis

sed nisi paenitentiam habueritis omnes
similiter peribitis

* sicut illi decem et octo

supra quos cecidit turris
in siloam et occidit eos

putatis quia et ipsi debitores
fuerunt praeter omnes
homines habitantes in hierusalem ?

iudicem in uia. da opera liberari ab illo. ne forte tradat te ad iudicem. ex iudex tradat te

exactori. et exactor mittat te in carcerem.

nouissimum quadrantem reddas.

* dico tibi. quia non exies inde. donec
XIII. 'Uenerunt autem quidam in ipso tempore.

nuntiantes illi de galilaeis. quorum sanguinem pilatus miscuit cum sacrificiis illorum. *et
respondens iesus dixit illis. putatis quod hi galilaei. prae omnibus galilaeis peccatores fuerunt.

quia talia passi sunt ?non dico uobis.

sed nisi paenitentiam egeritis omnes similiter

peribitis * aut illi decem et octo. supra quos cecidit turris in siloam et occidit eos putatis.

vg.; post uia At?PWYZg. om. in uisa C.
hoperam C, opera O. liuerari O ; discedere d, ut
discendas e. trahat (κατασύρη) cum. AE:PHOK
MQRVWX?YZ vg. : tradat BOCDEGJM'OTX* gat.
cef B aur. ex Mt. v. 35; condemnetó d fo ilg»
Ambr. cus D?' κατακρεινη. aput C ; ad KOVX*Z
φρ. ὦ f aur. ir. te &p. iud. et iudex os. R. ap.
iud. et iud. tr. te om. G* («in mg. G'). te
sec. : omi. D; cet E. exhactori C ; exactorem G ;
pignerario (e£ Postea -ius) e. et sec. om. R* ; m.
Sax. mittat te i» ras. K. caroerem: custo-
diam e.

59. doneo: usquequo d. aetiam C, or. E.
minutum (Aerróv) : quadrantem DE φαΐ. ócde
JFffilqrceum D ex Mt. v. 35; debitum aer.
raddas R ; soluas *. ἢ» red. nou. quad. E ὁ c de et
Der.
XIIL 1. aderant (raptjcav): aderat H ; uenerunt
MY sett. (exc. 8 aur), aduenerunte. ipso: illo cor.
«at. mg. e; eodema d ;om. J. inom. CDT ade
cum gr. D 69. inipso ΡῬΧΤΟ ς “723. ᾽ ὃ σεν.
tempora Q. 2 in temp. ipso R. nunc. WS,
renunt, T, adnunt. e ; nuntians R; -inde ἡ. illi
sup. lin. T ; illis M* c. galiles CDEXPPGKOW ;
galia R. quorum: ineifit rursum 1. pylatus
CDE. commiscuite. sacrificis "PR ; nictimis a.

2. respondens « iesus c d f fg ὃ cum gr. ADX
TA e(c. quod: quia NT 7 e, quoniam a. hii ΒΞ Ὁ.
EWINTWZ!'; in R. galile. is CDIPKOW ;

galilia δὲς R. prae: praeter tF ; pro D; cum K.
prae omnibus δὲς sez. G, sec. exp. peccatoris G.
fuerunt (ἐγένοντο) codd. e£ Benti.: fuerint vg.cor.
μα fuerunt pecc. W d e fA i ἐφ et De.
quis: qui BVW ὁ $ φ. talia (τοιαῦτα ATvoX
TA efc.) : haec d e et ταῦτα NBDL. passa G;
perpessi a, e? 7 p. sunt t. (haec) a e; om. quia t.
p. sunt c.

3. dioo 1 enim e (e? 2. 5). om.sedaóbcde ff,
i/*49. poenit. DIPJ og. habeatis ὁ φ (εἰ pera-
νοῆτε NBE εἰς.) ; egeritis a d e / Ar (Ὁ eg. omnes).
similiter: sic e (e£ 44. 5).

4. et sicut BKOVWZ cor. μα." aur. ; sicut et
EGJR a ff, *; uel sicut 2; autd ef (Bentl.) cum
gr. ἢ ἐκεῖνοι κιτιλ. decim ?P!K; .x. DEFRW.
hocto C ; -Ui1z1- DEFW ; 4 miliae, supra: super
EOM'abdeg (Bentl). quos: quod Z* (corr.
Z^) caecidit CE, cicidit D?P, cedit (i zs» as.) O*
sed corr. in Pr. om. Z. syloam EG af., syloham
C, siloiam R; siloa KM'VWZ, syloia D; siloe
tg. hoccidit C. 608: ex eis ». et ipsi: soli
ipsi f,; om. der cum gr. D. 340. 241: «omnes
φαΐ. debetores ?P. fuerunt (ἐγένοντο) codd. et
Bentl.; fuerint X? og., erant ga. preter DW;
prae E a d f. omnes: homines Z* (corr. 25);
omnibus gaf. a f. homines om. gal. abitantes
C ; inhabitantes E, -ibus a; qui habitant e, qui
inhab. g, qui sedebant ^ 2; ow. in se. CM d e i
cum gr. BDLX. iher. C, hyer. DH, ier. vg.

XIII, 5—11.]

5 non dico uobis
sed si non paenitentiam egeritis
omnes similiter peribitis,
6 (164. 10) TD)icebat autem hanc similitudi-
nem
arborem fici habebat quidam
plantatam in uinea sua
et uenit quaerens fructum
in illa et non inuenit
? dixit autem ad cultorem uineae
ecce anni tres sunt ex quo
uenio quaerens fructum
in ficulnea hac et non inuenio
succide ergo illam ut quid

EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 405

etiam terram occupat ?

δ at ille respondens dixit illi

domine dimitte illam et hoc
anno usque dum fodiam circa illam
et mittam stercora

ϑ et si quidem fecerit fructum

sin autem in futurum succides eam.

10 Erat autem docens in synagoga eorum

sabbatis

1 δὲ ecce mulier quae habebat

spiritum infirmitatis annis
decem et octo
et erat inclinata
nec omnino poterat sursum respicere

quia et ipsi debitores fuerunt prae omnibus hominibus habitantibus in hierusalem ^ non dico
uobis. sed nisi paenitentiam egeritis omnes similiter peribitis. *dicebat autem hanc
similitudinem. | arborem ficus habuit quidam planctatam in uinea sua. et uenit quaerens
fructum in ea. et non inuenit. "ait autem ad cultorem uineae. ecce anni tres sunt ex
quibus uenio quaerens fructum in ficulnea hac et non inuenio. succide ergo illam. ut quid
etiam terram occupat. ὅδ᾽ ille respondens dixit ill. domine dimitte illam et hoc anno
donec fodiam circa eam et mittam cofinum stercoris in circuitu. *et siquidem fecerit

fructum sin autem in futurum succides eam.

"erat autem docens in quadam synagoga

sabbatis. ?'et ecce mulier quae habebat spiritum infirmitatis annis decem et octo et erat

5. dico -r autem Ze D9?', -- enim e. sed : om. ce
f3 314; quod d, quoniam z (ef ori D). si non:
nisiEaec/4. poenit. D?PJ vg., paenitenteam N^ ;
2 si poen. non vg. ὦ. hegeritis C, aeg. DR ; habu-
eritis (cf. “. 3) KM'VX*Z vg. (non autem cod.
caraf. et cor. wat.) q 7; gr. μετανοήσητε uel -ofjre
«t s. 3, penitueritis c d ff, (2); credideritis 2.
omnes: om. QR fA(et w. 3) 1; - homines ὁ.
periuitis O. — sim. per. omnes c.

6. sutem : ergo W; et 6 S0. om. hano a.
similitudinem : similitud sw. 7/5. Οὐ; parabo-
lamad; -ilis a. arb. ficus E a f, i r; arb.
ficum 2; ficulheam Z. habuit ET cef z/g rawr.
2 quidam habebat T (e). pl&antatam: nouella-
tam e. uinia sua M'*R, uenea sua E*; uineam
suam CD(uiniam)GO* c e ff, aur., uiniam (orm.
suam) ὁ g. uenit: uenens G cf. querens D.
in illam G c f, i. et non inueniens (cum non
inuenisset e) dixit ad efc. d e / cum gv. D 127.

7. uiniae DR, uinee W. tres: 11. D. » tres
anni sunt T; triennium est a e; e/ τρία ἔτη gr.
lur. (erg τρια fantum. D). ueni T c. querens
DY. in om. D. ficulnia D, fyculnea E; ficua r,
arbore fici e. inuenio -tadfers securem d e/ Der.
succede Q, succidite Y ; excide a e r, praecide d.
illam: eam E d. aetiam CE. occupat (hoc. C)
“-καταργεῖ : euacuat ὁ f/,* / g, detinet (22 i r,
intricat e. .

8. ad O. dixit codd. ef uctt. : dicit vg. 71scA.
eum gr. λέγει ; ait E ὁὄ. illi: ei Z* (corr. Z5) ; ille
R. dimitte (dem. O) -- ἄφες : sine a e, remitte c
ff; 4, relinque » ; dimittam R, remittam ἡ. illam
fr.: dla Z* (cor. Z7); mihi M. husque C.
fodeam D. οἶτοδ (circam ΟἹ illam: ow. GJ.
Stercora (κόπρια /ur.) codd. vg. et 5: stercus e ef
κοπρίαν GHKII e/c.; cophinam stercoris M cum
uett. rell. (qualum st. d) e? Der..—

9. et om. R. si autem tFR; ceteroquin a, si
quominus de. excides z, euellis 7; excidetur (e
om. eam) e.

IO. &utem -t iesus H cum gr. GHT efc. ἢ autem
erat R. dooens: dicens H* (corr. H'). syna-
gog^à: synogoga Jafsu ZiscÀ. (et im ed. codi-
cis À), sinagoga ?P*WY, synago- D ; sinagogis E
(-lis*)*P*eR pat. (Ὁ ins. eorum docens) ; una syna-
gogarum ὁ ff, Φ, una de synagogis d δὲ (ex), una
synagoga c, quadam synagoga /, e? 7 syn. quadam
(Bentl); gr. ἐν μιᾷ τῶν σ. om. eorum (a) bde f
faigre95(Bentl.) cum graeco. sabbathis efc.
semper 5 3B.

II. mulier erat ee gr. ATA etc. abebat C.
spiritus R. infirmitatis: languoris a. Ὁ» infirm.
spiritum E. hesb. sp. inf.: in infirmitate erat
spiritus d e£ νη, decim G*(corr. G)R ; .x. DEF
ὟΝ. hocto efc. w/ 4. 4; nouem /'. inclinata:
incuruata e /, incumbens 4. neo -enim E.

3H

406 EUANGELIUM SECUNDUM LUCA M.

12 quam cum uidisset iesus
uocauit ad se et ait illi

mulier dimissa es ab infirmitate tua

3 et inposuit illi manus

et confestim erecta est :
et glorificabat deum.

14 (166. 3) Respondens autem archisynago-
gus

indignans quia sabbato curasset iesus
dicebat turbae

sex dies sunt in quibus oportet ope-
rari

in his ergo uenite et curamini

et non in die sabbati

incuruata. nec omnino poterat se erigere.

ait illi mulier. liberata es ab infirmitate tua.

[xim 12-17.

!5 respondit autem ad illum

dominus et dixit
hypocritae unusquisque
uestrum sabbato non soluit
bouem suum aut asinum
a praesepio
et ducit adaquare ?

16€ hanc autem filiam abrahae

quam alligauit satanas
ecce decem et octo annis
non oportuit solui a uinculo
isto die sabbati ?

17 (166. 10) Ft cum haec diceret

erubescebant omnes aduersarii eius

153 quam cum uidisset iesus. uocauit ad se et
18 et inposuit illi manus. et confestim erecta

est et glorificabat deum. —'* respondens autem archisynagogus. indignatus est quod sabbato
curaret iesus. dicebat turbae sex dies sunt in quibus oportet operari. in his ergo uenite et
curamini et non in die sabbati. "5respondens autem dominus ad eum dixit. hypocrita.
unusquisque uestrum sabbato non soluet bouem suum aut asinum a praesepio. et ducit
adaquare "hanc autem filiam abrahae quam alligauit satanae. annis decem et octo non

oportuit solui a uinculis istis die sabbati.

" et cum haec diceret erubescebant omnes qui resistebant ei. et omnis populus
gaudebat in uniuersis praeclaris uirtutibus quae uidebantur fieri ab eo.

homnino C; omni M. sursum (rursum X?)
respicere (ἀνακύψαι) : sursum (a susum E) aspi-
cere DE 4a7.; retrorsum respicere ?P"9R ; se erigere
d e f (et - in totum Joco omnino d e).

I2. oum : quum HO. uidisset cuo; ABEFE:P*
FGHOKNOVWXYZ wett. Plur.: uideret CD
P"IJMQRTZ* oe. cor. uat. ὁ f ὁ 1. om. iesus.
uocauit -rFeam Q vg. ("om cod. caraf.) cor.
uat.* a ὁ e(illam)f, q v. om. uoc. ad se et d e
D*. demissa GOV, dimisa MR; absoluta a,
liberataef. habC. infirmate X* (it superscr. X?).

13. inposuit 2/wr., inposs. 3P, inpossint R:
imposuit AC HMWXY vg. manum c ff, 4 r.
confestim: subito a, continuo e γ. herecta C,
creata Κα. glorificata est R ; magnificabat ὁ c (-uit)
fi 1 q r, honorificabat a d, clarificabat e.

14. archesynagogus AM'Y, archysyn.O, archisin.
E*XPRW, arcisin. T, achisyn. V*(r swferscr.) in-
dignatus X? c f (-- est c 7). quia: quod N' (a) ὁ
Cf fiilqr. sabbatho 38 ; sabbatis QR^ (-this).
curaret Z*(corr. Z?) gat. uett. (exc. d aur.) ἀϊ-
cebat: οὔ. φαΐ. ; *autem c.; et dic. s. turbe W;
turbisc 27; *quia EQR. » dic. populo (turbae
ὦ, ad populum e) quia (quod a) sabbato curaret
(curauit 7) iesus a d e cup; D*'. sex: .urt. F.
om. sunt R. Mhoportet hoperari C; licet opus
fieri *; oportet curari d (nom Dt") hiis E*W.
ouramini: curate /, in die cw; AtFC(diaej;DF

HOIKOTVWXYZ* * vg. ὁ cf 1 Q awur.: om.in
BEPGJMN'QRZ! Bent. ad e fav 5; cum gr. τῇ
ἡμέρᾳ. dies EQ.

15. respondit (ἀπεκρίθη) codd. Plur. (resp D)
cor. uat. Bentl.bd e 1g δ: respondens ABOX*?Y
σας fsiraur. om.ad illum F. dominus
(ὁ κύριον 5/ur.): lesus EFJ cum gv. D(zton d)FUT
7n. dominus ad illum Z. or. et 2». B vg.
ac f fai r aur. (non autem AOX?Y).. hypochr.
C, hyppochr. DER, hyppocritae 3P, hipocrite W,
ipocrite T; hypocrita 38 Erasm. cum d f 1 et gr.
DVX. hunusquisque C. sabbatum H ; die sab-
bati Z. soluet CDEMQRT (-bet) gua de f i4
qraur.; soluat G. bobem COTX. assinum D,
assynum E; asinem G. prae**pio G, presepio CD,
praesipio O; praesepi KVX*Z, -pe; g. ducet O.
adaquare: et adaquat a Z(ducens adaquat)e; ad
aquam ἢ 7.

16. haec Q. filia Y; cum sit filia a e, quae est
filia g. habrahae EK*, habrae T, abraechae R,
&brahe ΟΥ̓, abrae D. adligauit O, alligabit T;
alligauerat GM' c e 7 rz, -rit f; ligauit d i, sa-
thanas CW. om. ecooe M ce f r. decem: .x.
DEFRW. hocto efc. u£ s.4. annis (anni d)
d. et octo d e // ρὲ D?. nonne Ὁ. hoportuit
..ba C. isto: in T. diae C.

17. οὗ cum (quum O) haeo (suf. ἄρ. K) di-
ceret: haec dicente eo a ας δ; om. d e cum Der.

XIII. 17724.]

et omnis populus gaudebat
in uniuersis quae gloriose
fiebant ab eo.

18 (167. 3) Dicebat ergo cui simile est
regnum dei

et cui simile esse existimabo illud ?

? simile est grano sinapis

quod acceptum homo misit
in hortum suum

et creuit et factum est in arborem
magnam

et uolucres caeli requieuerunt in ramis
eius.

EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM.

407

20 (168. δ) Ft iterum dixit

cui simile aestimabo regnum dei ?

*! simile est fermento quod acceptum

mulier abscondit in farinae sata tria
donec fermentaretur totum.

732 (199. 3) Ft ibat per ciuitates et castella

docens
et iter faciens in hierusalem.

?3 (79. 5) Ait autem illi quidam

domine si pauci sunt qui saluantur?
ipse autem dixit ad illos

34 contendite intrare per angustam por-

tam

15 dicebat ergo. cui simile est regnum dei. et cui simile esse existimabo illud. ? simile

est grano senapis.
magna.
regnum dei *' simile est. fermento.
tribus. donec fermentatum est totum.

?? et jbat iesus per ciuitates et castella.

herub. C, erubiscebant GH ; confundebantur a a,
d; confusi sunt e. ow. omnes ód e ff, 119g. ad-
uersari eius M'RY ; qui aduersabantur ei a (a, e
(Ὁ ei adu.), cf. f. omnis: omnes GO. gaudebit
R. in uniu.... dicebat (s. 18) om. R. in
uniuersis (huniu. C) quae gloriose (-sae COY,
-35e D) fiebant δῷ eo (ἐπὶ πᾶσιν τοῖς ἐνδύξοις τοῖς
γινομένοις ὑπ᾽ αὐτοῦ) codd. εἰ vg., cf. in omnibus
mirificis quae fiebant ab illo a a,: in praeclaris
quae uiderant fieri ab ipso ὁ c (eo) //, (uidebant)
$/qr(»ab ipso fieri), in omnibus quibus uide-
bant mirabilibus ab eo fieri , in omn. quae uid.
praeclari f. ab illo e, cf. 7; ἐν πασιν ois εθεωρουν
ενδοξοις ὕπ avrov γενομένοις Der.

18. similis ?r. GX. ors. cui s. est r. del et 7.
dei: Δεγρωμ et cui adsimilabo illud a a, e, et cui
similabo illud Z8, et: aut NT. esse om. GKT^
X*(- X^ug. c f Δ extimabo T cor. sat. mg.;
saestimabo E ve. c aur. illut G; om. ». illud
exist. ΚΤ c 4/9; » illud esse exist. ὁ.

19. est fr. rregnum dei c σέ. synapis CDE
HY. quo accepto a d, quod accepto a, g, quod
cum accepisset e. missit D?PR. ortum RW$ ;
hortuum Z*(sed corr.). factum est in arborem
magnam (magnum B ; orn. e) — ἐγένετο els δένδρον
μέγα gr. lur. (sed om. μέγα NBDL etc.): facta est
arbor a ὁ d ff, i 1 r,f. est δ. magna c f, f. est a.
grandis g; eyevero δενδρον D. οὗ fer?.: ita ut 7.
uolucris G; uolatilia d e ». celi W. requierunt
*PQR ; quieuierunt D; habitabant e, -uerunt » δ᾽;
requiescant /, ramiis E*.

30. similem EMOXY. estimabo ?PW; existi-

docens et iter faciens in hierusalem.
illi quidam. — domine si pauci sunt qui salui fiunt ipse autem dixit ad illos.

quod acceptum homo misit in hortum suum et creuit et facta est arbor
et uolucres caeli requieuerunt in ramis eius. 39 οἱ iterum dixit cui simile aestimabo
quod accepto mulier. abscondit in farinae mensuris

38 et ait
** contendite.

mabo QR cor. sa/., extimabo CT ; aestimo M c.

31. -et cui ad tni. uers. (5.e. et cui simile est?
fermento c/c.) AXPHX?Y son autem wuett. Dlur.,
gx. plur. ; sed cf. et it. dixit cui est simile re. d. et
cui adsimilabo illud simile est efc. a a, et it.
dixit cui simile aestimabo r. d. et cui simile faciam
illud ? simile est e£c. * ; aut cui sim. est r. d. et cui
similabo illut? simile est 7 εὖ D?'. simile est
fermento 221. min. X. acciptum Of*(sed corr.) ;
accipiens d, cum accepit e. mulier δὲς scr. R.
farinae (-ne W, -na aur.) sata tri& (.111- D):
farina satis tribus ENT σαΐ,, farinam mensuris
tribus 7 cf. f, farinae (-na a4) mensuras tres (om. e)
ἄγ d e; farina a a,* 5, farinam c fa ὁ /q. fer-
mentaretur (ζυμωθη D) codd. et vg., firm. R,
fermenteretur G, fermentaraetur Of*(sed. corr.),
fermentetur e »: fermentatum est Eócd f f ἐ 1 Φ
Amb. luc. et gr. plur. ἐζυμώθη. totam guf.; om.a.

22. ibat (ἐπορεύετο Ἡ αἰ. ?auc.) codd. (ibant E,
toibat R) e£ vg. : circuibat a a, d, perambulabat e,
et διεπορεύετο gr. $/ur.. ciuitatem R. cast. : uicos
GG, castella et ciu. D cw» graeco 69. fatiens
G. om. et iter f. in a. hierusalem (hyer. D,
iher. C, ier. £g.) -ἰἱερουσαλημ ADT"*XTA δίς. :
hierosolymis a cut: gr. NBL ἱεροσόλυμα; cf. TYscÁ.
T. G. 8 ad hunc locum et nos ad c. i. 22.

23. Sit: it V*, dixit Ve aa, de q et gr. εἶπεν.
ili: ei N' d. si: ergo Εἰ; om. e f. salbantur
C, saluentur D e; salui fiant Ε ff, ;*, s. funt (D c
J 3* 1 Q r, s. futuri sunt a a.

24. contendete 3P, contentite E; certamini d,
elaborate e; o5. a ἃς. intrate D a a, ; introire d e.

3H 2

408 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [ xit. 24- 29.

quia multi dico uobis quaerunt intrare
et non poterunt.
35 (171. 5 Cum autem intrauerit pater ía- unde sitis
milias discedite a me omnes operarii iniqui-
et cluserit ostium tatis
et incipietis foris stare ?8 jbi erit fletus et stridor dentium.
et pulsare ostium (112. 5 Cum uideritis abraham
dicentes domine aperi nobis et isaac et iacob
et respondens dicet uobis et omnes prophetas in regno dei
nescio uos unde sitis uos autem expelli foras
26 tunc incipietis dicere 3? et uenient ab oriente et occidente et
manducauimus coram te aquilone et austro
et bibimus et accumbent in regno dei.

et in plateis nostris docuisti
21 et dicet uobis nescio uos

intrare per angustam portam dico uobis. quia multi quaerunt intrare et non poterunt.
?' cum autem intrauerit paterfamilias. etclauserit ostium. — incipietis foris stare. et pulsare
ostium. dicentes. domine domine aperi nobis. et respondens dicet uobis. nescio uos
unde sitis. *tunc incipietis dicere manducauimus coram te et bibimus. et in plateis nostris
docuisti. *?'et dicet uobis. nescio uos unde sitis. discedite a me omnes qui operamini
iniquitatem. **jbi erit fletus. et stridor dentium. cum uideritis abraham et isaac. et iacob.

et omnes prophetas in regno dei. uos autem expelli foras. “3 εἰ uenient ab oriente et

hangustam C. portam (πύλης AXTA etc.) codd.
et τ. εἰ ὁ ε« f ὃ aur.: ostiumaa, e 5 ὁ 1 Φ ἢ
ianuam d εἰ θύρας NBDLetc. ""bis T. Ἢ» dico
uobis multi T ce(/^) fig r. quaerunt codd.
Plur. (quer. D) c f fi q ὃ (non A) aur. cor. uat.:
quaerent E(-enti)J zg. Zisch. a ας ὁ d e| r, querent
RW, cum gr. ζητήσουσιν. intrare sec.: introire
KVZaa,dgr. potuerunt DEFHN'OR ἐφ aur.;
inuenient d e/ D. 7» nec poterunt (-rint a4) int. a a;.

25. cum (quum CO, a quo δ) autem intrauerit
p. f. codd. vg., uett. Plur. cum gr. D ἀφ orov avo
ouob. εἰσελθη, ex quo p. f. introierit α΄: ex quo
surrexerit p. f. ὁ φ (-xit), ex quo incipiet p. f. sur-
gere e cum gv. plur. ἀφ᾽ οὗ ἂν ἐγερθῇ ὁ olxo.;
praeterea. haec. uerba. cum. uersu 24, coniungere
uidentur d e, non autem «4412. rell. et codd. nostri.
eluserit ACD(cluss. SPFGHOIJMT(s sup. Jin.)
Y; clauserit BEFFEKM'OQRVWXZ vg. Tisch.
hostium 2». CD?PR, hosteum T; -suum v. et
inoipietis (καὶ ἄρξησθε) ἐῶν AtFCDFGHOIQR
ΤΧΎΞΗ Bentl. et uctt. gur.: om. οὐ BEPJKMNT
OVWX*ZS ΒΟ. 7,» aur. foras FGM. hostium
sec. CD3P, osteum T; om. Ε ὁ d q cum gr. D;
o".et pulsare ostium a à. domine /isód fi
q ὃ cum gr. AD al. plur. respondet W*(sed
corr.) dicit FO aux. uobis: uos E; om.a a4 5
[ffi ἐ 1φ. nescio: non noui e. uos om. ?PT c.
hunde C, undes R. scitis R; estis tFDG 2/7
aur.; 4 recedite a me omnes operarii iniquitatis
DE(qui operamini iniquitates) Q(q.op.iniquitatem);
£X H. 27. :

26. tuno inc... . unde sitis s. 27 om. R. Ait.

"in.scr.X. dioere - domine d εἰ D*. | mandu-
camus H*(--ui suf. Jin. H*); manducabimus T.
coram te: in conspectu tuo d e (omi. tuo). om.
et bibimus E. et bibimus coram te G /.
doouisti - et in synagogis c.

27. dicit FO; -- dico 2 8 (Bent].) cum gr. λέγω
ὑμῖν (sed. om. λέγω M 225). uobis: uos E*.
nesoio uos: om. E; om.uos T ὁ j,i/; num-
quam uidi uos d e (7» uos uidi) δὲ o». unde sitis
de. hunde C. sitis: estis D:PJ ὁ « ἐφ S aur.;
essetis ὦ. discidite R, discite V; recedite c d
(fj) omnes om. T awr.* operarii (hop. C,
operari Y) iniquitatis (-tes Z*): operamini ini-
quitatis NT'Q eu£. (-tes) ; qui operamini iniquitatem
E(-tes)?P"*R fir; in gehennam ignis /.

28. ibi: sibi R; ubi DE £u4* fletos R;
ploratus Z; oculorum G a^ e 4. quum ΗΘ;
* autem HO /. uideritis (uideris Z*) codd. et vg.
et «εἴ. cum. gr. ὅψφψησθε ABOLR αἱ. plur.: sed
ὄψεσθε B*DX min. et videbitis Zwcif. ca/.
abracham R, habraham E, abraam DW. ysahac
C, ysaac W; isac ἘΡΕ (εἰ ισακ N*DL). pro-
phetas (prophetas Y, profetas D:3POR ; - dei a 7)
szne addit. codd. gur., vg., d e f aur. Ambr. bis,
e£ gr.: 4 introire AX?Y ; 4 intrare F Amór.
semel ; 4 introeuntes sett. rell, Lucif. ca.
regnum F c f; Fg. om. autem X*. expelli:
excludi x, -dimini e, proici a, eici d.

29. hor. .. Βοος. C. o». et ooo. ὁ. et ter?.:
om. T; 180 MX* cor. uat. a a4 d f 1 et gr.
BLR e/c. accumbentur H ; recumbent CE(-enti)
M éócdeff,ig9,disc.ar ; orm. et aco. I.

XIlL. 30—35.] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 4C9

30 (173- 2 Ft ecce sunt nouissimi 33 uerum tamen oportet me

qui erunt primi

et sunt primi qui erunt nouissimi.

31 (7*- 10) Tn ipsa die accesserunt
quidam pharisaeorum
dicentes illi

exi et uade hinc quia herodes
uult te occidere

δ: et ait illis ite dicite uulpi illi

ecce eicio daemonia et sanitates perfi-
cio hodie et cras

et tertia consummor

hodie et cras et sequenti ambulare
quia non capit prophetam
perire extra hierusalem.

34 (116. 5) Hierusalem hierusalem

quae occidis prophetas
et lapidas eos qui mittuntur ad te
quotiens uolui congregare filios tuos
quemadmodum auis nidum

suum sub pinnis et noluisti

35 ecce relinquitur uobis domus uestra

dico autem uobis

occidente. et ab aquilone et austro. et discumbent in regno dei. ?"et ecce sunt in
nouissimis qui erunt primi. et qui sunt primi erunt nouissimi ?!in ipsa autem die.
accesserunt ad eum quidam ex pharisaeis dicentes illi; exi et uade hinc. quia herodes uult
te occidere ?et ait illis iesus. ite et dicite uulpi 111. ecce eicio daemonia. et sanitates
perficio. hodie et cras. et tertia die consummabor *? uerumtamen oportet me. hodie et
cras. et sequenti ambulare. quia non est possibile prophetam perire extra hierusalem.
* hierusalem. hierusalem. quae occidis prophetas. et lapidas eos qui mittuntur ad te.
quotiens uolui congregare filios tuos. quemadmodum gallina pullos suos sub pinnis suis et
noluisti. * ecce relinquetur uobis domus uestra deserta dico autem uobis. quia non uide-

3o. erunt: erant δὲς tFJKM'QR(eranti sec.) TW
XZ95 S Par. lat. 162", Corp. oxon., e aur., et erant
27. 7", fuerunt sec. a ; contra gy. ἔσονται. om. sunt
Se. B. nouisimi sec. MT.

31. ipsa: illa E:P"^^R; eadem ὦ ἄς; - autem
Póefreum gr. GSal.pauc. die (diae C) codd.
et ve. et uett. Pur. (ἡμέρᾳ B'TY9TA e/c.): hora d
cum gr. NAB*DLRX εἴ. &ccosserunt: ascen-
derunt J ; δὰ δὶ Der; -illid eum gr. D;
e€/*ad eum fos/ quidam Q. pharise. ?PW,
farisse. D; om. 4. illi: om. T* (4 sup. Hin)de;
ille G*(sed corr.)R. exii ?PQ; discedea a, et

rtu Q. uadet R. herodis EZP!R, erodis D. πὸ]
(assfe .e) DOR ; quaeret d, δέ (gre (ro θέλει) D
dl. 5. occidaere O* (sed corr). -

32. et ait (καὶ εἶπεν) : ipse (ille δὴ autem dixit
a a, e, et dixit d, ὁ δὲ εἶπεν M γΡ5. illis-- jesus c

f m cum gr. X*t.. ite dicite codd. pur. et b c] m
. 4aur.: iteet dicite EXTR vg. e f ff, i 7, euntes d.
δ, abeuntes d. 4, euntes indicate a a4; gr. πορευθέν-
Tes εἴπατε. ulpi DE. ece ΕΚ. iecio D, eiicio zz.
Tisch.; expello e 5». demonia D:PRW, daemonio
Y. sanitatis G; curase. perfitio GHW, perfec-
tio M. hodiae C. tertia (τῇ τρίτῃ 9/ur.) ACSP*
FG(tertio)H*MQY (tertio) 2 à, e/ sequenti ff, i:
* die BEFD(.ri1. die] ESP(sup. ZHi2.)IJKM'ORTVW
XZ ug. ὁ γε qr aur., dietertia a a,, tertio die ΗΘ
€, sequenti die c; τῇ τρίτῃ ἡμέρᾳ B 56. 346. con-
sumor NT; consummabor e / ff, m, perficior d;
crucifigor /.

33. uerum tamen .. . ambulare: om. i ἐδ

cum. gr. 69. 80; abite ὁ, uadite c, ite f, m r;
je. om. priora uerba Ahutus wersus et degunt
πορεύεσθε pro πορεύεσθαι. uerunt. 38. hopor-
tet C. o». me R. hodiae C. oras: res 8;
crastino e. sequenti: -die DG (diae) vg. cor.
«αὐ; in futurum a 2, uentura d ; τῇ ἐχομένῃ ev.
Blur. sed τῇ ἐρχομένῃ NDA min. ambulare
(πορεύεσθαι) : 0m. a a4 ; abire d e, ire g. quia:
qui R ; sequitur ras. a Jtt. P. noncapet R ; non
oportet a a, ὁ d, inpossibile est »;, non est possi-
bile e . profetem R, profetam D?P. perire de/e-
tum in B. iher. C, hyer. D, ier. vg.

34. iherus. e/c. 4/ 33 ; hier. sec. om. G. que W.
hoccidis C, occides M ; interfices e. profetas D3P
O, prophetae R. lapides G. eos qui missi sunt
Dar(»ate m.sunt) ; missos Ze 0. quotiens
(ποσάκις) cum. BE'CEGIJMORTWX*YZ, cf. ad
Mt. xviii. 31, xxiii. 37: quoties AD'PHOKNTQ
VX? op. Tisch. ; saepius a, saepe ὅχ 4. quemam-
modum XYZ. hauis C ; gallina sett. (exc. aur).
nidum suum (τὴν ἑαυτῆς νοσσιάν NBLRXTA etc.)
codd. et ug. et a b ὃ aur. : pullos suos wett. γε. ef
τὰ ἑαντῆς νοσσία ADKM etc. cf. Tisch. T. G. 8 ad
lc. sub: sup ΟὟ; suo « udiur G. pinnis AB
t EPGHOIKMORVXYZ ὁ f aur.: pennis DJNT
QW vg. 7isch. δ; pinnas CT 2; alis/z; alasac
deffyi; tsuis GN f Ir; *suasacdet; *con-
gregat R ex /Mt. xxiii. 37. noluistisa d e fa i* Φ
(Bentl.) cum gr. οὐκ ἠθελήσατε.

35. relinquitur (ἀφίεται cf. ad. Mf. xxiii. 38)
A3P*MOQW Y cod. caraf. a: relinquetur BEFCDE

410 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAA.f. [ xir. 35-X1v. 6.

quia non uidebitis me
donec ueniat cum dicetis
benedictus qui uenit in nomine domini.
XIV. !(79.19 Et factum est cum in-
traret in domum cuiusdam principis
pharisaeorum sabbato manducare
panem
et ipsi obseruabant eum
set ecce homo quidam hydropicus erat
ante illum.
307-2) Et respondens iesus dixit ad

legis peritos et pharisaeos dicens si
licet sabbato curare ?
* at illi tacuerunt
ipse uero adprehensum
sanauit eum ac dimisit
δεῖ respondens ad illos dixit
cuius uestrum asinus aut
bos in puteum cadet
et non continuo extrahet
illum die sabbati ?
6 et non poterant ad haec

bitis me. donec ueniat dies cum dicetis. uenedictus qui uenit in nomine domini. ^ XIV.! Εἰ
factum est dum introisset iesus in domum cuiusdam principis pharisaeorum. sabbato
manducare panem. et ipsi erant obseruantes eum. ἦε ecce homo quidam hydropicus
erat ante illum. ?et respondens iesus dixit ad legis peritos et pharisaeos licet sabbato
curare aut non. ad illi tacuerunt. ipse uero adprehensum hominem sanauit eum. et
dimisit. *et respondens dixit ad illos. cuius uestrum filius. aut bus cadit in puteum. et
non continuo leuauit illum in die sabbato. δεῖ non poterant ei respondere ad haec.

QP!G(-aetur)HOIJKN'RTVXZ vg. ett. rell., re-
mittetur e; dimittetur Z Z4zg. or. uobis ?r. D.
uestra sine addit. cum. AB'EFCHOIJKMOTVX?
YZ cod. caraf. e ff. 1aur.et er. NABKL etc: 4 de-
serta B'D(dis.)E*PG(desertas)M'QR(deserat) WX*
vg.abcdflgrÜbet gr. DEGHMUXA etc. Iren.
6i. &utem: enimae; om.ó cff, ἐ 1 cum W*L min.
quis om. E gat. ὁ cde failq r et gr. NABD ere.
2 me uidebitis ET ^cdeg r ὃ cum gx. DEGH
efc. doneo: quoadusque e. ueniat (ueniam NT
c; * dies a ὁ 7) cum (quum HO ; vt Z, quando a,
et e) : om. Ee i cum gr. WNBKL efc. dicatis E gar.
acdei q, dicitis O aur.

XIV. 1. quum HO; πὶ F ^c f, i/; dum f. in-
traret codd. plur. (et O*e*X*) 39) 0 et uett. Pur.: in-
trasset :PO! (trasset Of*)X* a.» aur. ; introisset 6 $ d

f; introiret e; Ὁ iesus W vg. fr; 4 ipsee. om.inE
y. principes Y ; ow. D ; principum 29 (Zes//.) cum
gr. τινος τῶν ἀρχόντων τῶν Q., cf. ex principibus e.
2 principis cuiusdam E. phariseorum W, farise. ?P,
farisse. D. sabbatho 938 e£ semfer. | manducaret
C; ad edendum e. ipsi: ipsum R. hobseruabant C ;
erant obseruantes a d e f ὃ (ἦσαν παρατηρούμενοι).

3. ont. et M. quidam (ris) : m ἐμ ras. G ; om.
NT bcffailq cwngr.D1. 131. 7 quidam homo
O awr. hidropicus ἘΡ, ydr. KVWZ, idr. T. »
erat hydr. d ὃ Bentl. cum ord. gr. ante illud R*;
apud ipsum e, presente illo δ, in conspectu eius q.

3. respondens : intuens T. iesus: dominus e.
2 dixitiesus a 7,71. leges O. peritos: doctores
a de. phariseos ?PW, faris. D, farissaeos R,
pharesaeos G. om. et phar. 6. dicens (λέγων) codd.
plur. vg. c ffyilbaur., cf. b φ qui dixit hoc Joco
ponunt: om, AEXPXY corp. oxon, ade f rer. D

15**. ai licet (εἰ ἔξεστιν) codd. Plur. vg. uett. Bur. :
om. Si AY Tisch.d f et gr. NBDL 59. 155“. sab-
bato (-tho 938) — rp σαββάτῳ : sabbatis 3P*eNTR
Z*(corr. Z*) a et τοῖς σάββασιν gr. min. fauc.
curare s/"e add. codd. plur. vg. wuett. plur. et gr.
plur.: * aut non EPOR def 2 r; - annonDó;
cum. gr. NBDL sin.

4. Jnc. ει. 4 εὖ illi tacuerent 38 Zeza, Stephanus
1551 e£ 1555 efc. : ἐμέ. ipse uero ZYscÀ. 7. G. 8,
W. H.etc. tacebant B; siluerunt uel tac. 85; et
D. ipse: ille D*(corz. γε). &dprehensum C
DE'FJMOVXZ, adprae. BIPPGHONTQR: appre. A
KWY vg. 7isch., apprae. I, appreensum T ; ad-
prehendens E* a d, adprae. t£, adpraehendit e, acci-
piens δ; er. ἐπιλαβόμενος ; 4 hominem D:zP*?NTOR
(- num) φαΐ. f; t iohannem E; * eum vett. 21’.
(illum e); * manum illius a; stse auct. graeca.
sanauit eum (οι. ADY) δὸ (hac C, et BN)
dimisit (dem. O, dimissit D) —lácaro αὐτὸν xal
ἀπέλυσεν : uariant weit, 7» san. ac dim. illum ὁ
(eum) c ffi $ / 2 r (curauit), et curauit et dimisit e,
curatum eum dimisit a, et sanans dimisit d, cf. Der
και iacaperos aweAvoev,

5. £nc. et dixit ad illos se/£. omm. (eos d) exc. 7 ὃ
aur. 0om.&dillosRT. dixit: ait EXP*eM'R (7).
assinus DR, asynus E, asinos G ; filius e f g cwm
£r. ABEGH etc. υἱός ; ouis d curs Df" wpoBaror ;
f. R. Harris * Texts and studies! ii. 1. $. 63 bos :
bus GO. cadit CDEQT, incidet 7 (ἐμπεσεῖται D
etc.), cadens ὁ ὦ, si ceciderit a (e) ; « die sabb. Aic d
e et D?'. et non: nonne D. confestim d. extrachet
R, extraet CT ; -achit D* (cexf.), -ahit ?PQ, -aitO ;
leuabit ὦ ( f). diae C. or. die sabb. ;.

6. potera"t H ; potuerunt R r. hec EW. illeR ;

XIV. 6—12.]

respondere illi.

(118. 10) Dicebat autem et ad inuitatos
parabolam

intendens quomodo primos
accubitus eligerent

dicens ad illos? cum inuitatus fueris ad
nuptias

non discumbas in primo loco

ne forte honoratior te sit
inuitatus ab eo

? et ueniens is qui te et illum
uocauit dicat tibi
da huic locum

et tunc incipias cum rubore
nouissimum locum tenere

EUANGELIUM SECUNDUM LUCA AM. 411

10 sed cum uocatus fueris uade

recumbe in nouissimo loco

ut cum uenerit qui te inuitauit dicat
tibi

amice ascende superius

tunc erit tibi gloria coram
simul discumbentibus.

11 (119. δὴ) ()yuia omnis qui se exaltat hu-

miliabitur
et qui se humiliat exaltabitur.

12 (180. 1) Dicebat autem et ei qui se in-

uitauerat
cum facis prandium aut caenam
noli uocare amicos tuos
neque fratres tuos

"dicebat autem ad inuitatos parabolam. intendens quemadmodum primos discubitos eligebant.
dicens ad eos. *cum inuitatus fueris ab aliquo ad nuptias. noli discumbere in primo loco.

ne forte honoratior te sit inuitatus ab eo.

*et ueniens is. qui te et illum inuitauit. dicat

tibi da huic locum. et tunc incipies cum uerecundia nouissimum locum tenere. sed
cum uocatus fueris uade et discumbe in nouissimo loco. ut cum uenerit qui te inuitauit
dicat tibi. amice accede superius. tunc erit tibi gloria coram simul discumbentibus.
? quia omnis qui se exaltat humiliabitur. et qui se humiliat exaltabitur. "dicebat autem
et ei qui inuitauerat eum. cum facis prandium aut cenam. noli uocare amicos tuos.

neque fratres tuos. neque cognatos tuos.

ei E*(sed corr.). 7 ei resp. (resp. ei 5) ad haec
af. uersum ita habent d e; adilli non responde-
runt ad haec 4 (e/ De), illi autem nihil potuerunt
respondere ad ista e.

7. utem etcum ABECIPFGHOGIJMQWXY vg.
a ff, r aur.et gr. D: om. et DEKMORTVZ Bentl,
wuett. Plur. gr. blur. uitatos R; eos qui inu. fuerant
e. parabulam D?P! GR ; similitudinem e φ ; om. ὁ.
intendens (ἐπέχων) : denotans a, notans e, uidens
d. primus G. accubitos BDEGIMNTOY, accipitos
R (i gr. exp.) ; discubitus Q a / fA, r, rec. 2, locum
e. eligerent tFC(ael)FGHOIKMO*QWY vg.
Tisch.: eleg. ABDESPJMTO*R(-runt)TVXZ (-runt
Z*); eligebantócdef f',ir. om.dicens ad illos e
syr. sch.

8. quum HO. inuitatus (-tos R, -tis e) fueris
(-itis δ) «««ληθῇς, inuitaris d e/ t. 10: Ὁ ab aliquo
ὁ f qet gr.exc. D; inu. quis fuerit a (7 fu.
aliquis) c 775 $ (om. quis) / r. ad nu||ptias O,
ad nubt. fFCITX; om. ὁ. non discumbat a f,
i /; noli discumbere ὁ f Φ, noli rec. d e (nolite
efc.). loc? T; om. D ; accubitu ὃ (27). *honera-
tior G, honoratiorte R; honorificentior Z. sit
uocatus ὁ c 7 14 r; ueniet d e£ ηξει D. ab illo
vg. cor. uat. mg. etilloe; om.abcd fAílq.

neque uicinos diuites. ne forte et ipsi reinui-

9. inueniens X; ueniat... etó ceti 2g r;
adcedens f4. his OT ; om. ΒΟ wett. exc. ater. qui*
H (sed s de/.). uocauit: inuitauit FG a def; ^
et NT. dicet R d (Bent].) —épei. om. tano ὁ c
faíqr. incdipesK aóf igr Bentl. (dpt), in-
cipiens d f; eris e ef «ey D. robore H*(sed corr.)
OT ; confusione a d, pudore z, uerecundia f.
locum nou. R. detinere a ; recumbere P»,

Io. quum HO ; om. D. uotus /a?s« G ; invi-
tatus a e, -- in nuptias e. uade : om. d e e? D? 351;
*etafr. reoumbe: om. E; disc. af». om.
in G. ut: et B. quum se. O. venera V* ; 4
infirmior te uenit antem γ. t6: ὁ ad cenam E gu. ;
^et illum 6. inuitauit: uocauit E ga£* om.
dioat tibi D; o». tibia? /. asoende: accede
acf ἢ ἐφ᾽. superitis Znepfe R. tuno: hoc enim
e. gloriam EH. coram: cum c g, in conspectu
d; * omnibus r cum gv. NABLX efc. o». simul
& /. descumbentibus À ; rec. 2; qui s. recumbent d.

11. omnes O ; ort. e et ἢ» qui se humil. efc. amie
qui exaltat. 7 exaltat sea d e ὃ ( c ipsum). humi-
liabit** M; -uitur O. afe humlliat ras. 6 /stt.
K; huiliat R. Ἢ hum. se 78. exaltauitur O.

12. et 5r. om. ORX. cum gr. V al. το. Ἢ» ei
(ad eum 7) qui inu. eum αἱ f; inuitanti eum ὃ :

412 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAAM. [xiv. 12-18.

neque cognatos
neque uicinos diuites
ne forte et ipsi te reinuitent
et fiat tibi retributio
12 sed cum facis conuiuium
uoca pauperes debiles
claudos caecos
11 et beatus eris
quia non habent retribuere tibi

beatus qui manducabit panem
in regno dei
16 (181, δ) at ipse dixit ei.
Homo quidam fecit caenam
magnam et uocauit multos
11 et misit seruum suum hora
caenae dicere inuitatis ut uenirent
quia iam parata sunt omnia
13 et coeperunt simul omnes

retribuetur enim tibi
in resurrectione iustorum
55 haec cum audisset quidam
de simul discumbentibus dixit illi

excusare
primus dixit ei uillam emi
et necesse habeo exire

et uidere illam

tent te. et erit tibi retributio. Psed cum feceris conuiuium. uoca pauperes. deuiles.
clodos. caecos. "*et beatus eris quia non habent unde retribuere tibi. retribuetur autem
tibi in resurrectione iustorum. P audiens autem quidam de simul discumbentibus. dixit
ill. beatus qui manducauerit panem in regno dei. J*'adipse dixitei. homo quidam fecit
cenam magnam et uocauit multos. "'et misit servum suum hora cenae dicere inuitatis.
uenite quia iam parata sunt omnia. '*et coeperunt simul omnes excusare. primus dixit

inuitatori α ὁ c fas ilg r; gr. τῷ κεκληκότι αὐτόν.
quum HO. facias D. caenam tFCDE:PGOIK
RVY: cenam ABFHMM'O(eenam OSQTWXZ,
coen. J vg. uooare: inuitarea ^e g. tuos: fr. om. a
d Der; sec. om. ὁ g. om. neque cognatosad e
ΩΦ». οὐ Ὁ". uicinos: 4 neque N'6 S cor. uat. mg.
(σον. autem cod. . .) a (nec) ὁ ede fs i4 Cypr. Test.
ii. 1, cwm Der; cf. Irem. V. 33. 2 (Mass. 332)
diuites neque amicos et uicinos et cognatos. diuites
(magnos ἢ : * quae R. ipse R. 7 teet ipsi vr.
inuitent &DRZ ac. 2 reinuitent te (ΟΝ d e f ff,
r et gr. NBDL εἰς. flat (γένηται) : faciat R ; erit
ὁ c f. fs 341 q, fiet e, e£ γενήσεται A al. το. retri-
buitio R ;- redditio a ; 7 retr. tibi (a) de e? gx. NB
DLR.

13. quum HO. facies B a, feceris e f. conbi-
bium T, cumuiuium O, conuium R ; prandium a e,
aepulationem d. uoca: inuita a e. paupes K*;
egenos d, mendicos e ; -* et D ». deuiles CO, debelis
R. olaudos (f. vii. 32) codd. plur. et vg.: clodos
ADoP*"GJMRTY ; τεῖ vg. a f... cecos OW. »
caecos et claudos EX, caecos claudos (5i»te et) NTe ἡ.

I4. abent C, bent R* ( ca sax.); x unde HOJOT
X*Z*(om. Z?) cor. uat.*, a c (unum) / f. r aur.
Cypr. retribuere (reddere a) tibi: om. F. re-
tribuaetur O* (sed. corr), tribuetur R ; restituetur
e, reddetur a. enim (γάρ 77ur.) ; autem MT c e f ff,
ὦ 1 φ ᾽ εἰ δε ἰδ min. inresurrectionem A*HOY ; in
retributione tFKVZ codd. ap. Erasm.

15. haec ( x autem Z*) cum (quum HO) audis-
set (audiisset D) : h. c. dixisset tf ; h. c. audissent

E ὁ c, hic cum uidissent 7; audiens autem . . .
haeca d (7) 2 9. de simul diso.: fecit disc. R ;
ex conrecumbentibus e; qui sim. recumbebant 4 ;
om.simula r. dixerunt ^c/. illi codd. et vg. et
sett. PIur.: ei ACKOY Zr. manducabit: bit
ex. corr. T; -uit AE H*RY ; -ueritae / 29; ef
beati 4. manducant ».

16. at (et :P*?zRVW e) ipse dixit (dixit dominus
€) ei (illi &FxP"* RVZ): om. E; om. οἱ Tabde
cum. gr. D 353 ; * similitudinem hanc M^; - beati
qui audiunt uerbum dei et faciunt /. os. fecit E.
cenam ABMM'OTWXYZ; coen J vg. om.mag-
nam e. uocauit: inuitauit ὦ e 7».

17. missit DP. ad horam Qg *. caenae AtF
D?POKQTVY, caene CEG : cenae BHIMNMWXZ,
ceenae R, cene O; coenae J τῷ. ut diceret ὁ c ff,
i47 4g. ut uenirent (ἐρχέσθαι NADKL 67.) :
uenite se/f. exc. ὃ aur. et ἔρχεσθε gv. rell. iam
parata sunt omnis -- ἤδη ἑτοιμά ἔστιν πάντα N*
APXTA e/c.: omnia parata (praep. a) sunt a e (»"):
iam paratum est ὁ c f ἐ ἡ φ et ἤδη ἑτοιμά ἐστιν (ned
εἰσιν) N*BLR.

18. caeperunt D, cep. JW. simul omnes (ἀπὸ
μιᾶς πάντες) : ἢ» omnes simul CT a c ff; / 7 (omn.
se simul): ab una omn. 7; singuli e »;. excuss.
D9PR; *se a ὁ ff, q, et Ὁ» seexcus. d r (Bentl).
2 excuss omnes P; e etcecwm gr. P. ei codd.
vg. ὃ aur.: ili f cor. wat. ; om. wuett. rell. cum
Der mim. uillam (ἀγρόν) : agrum d. hemi C,
enim R. necesne R*(sed corr.). abeo C. ire NT.
roga R. abe T. excussatum DE?PR (-tam).

XIV, 18—25.]

rogo te habe me excusatum

? et alter dixit

iuga boum emi quinque
et eo probare illa

rogo te habe me excusatum

? et alius dixit uxorem duxi

et ideo non possum uenire

? et reuersus seruus nuntiauit haec do-
mino suo

tunc iratus pater familias
dixit seruo suo

exi cito in plateas et uicos
ciuitatis

et pauperes ac debiles

EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 413

et caecos et claudos introduc huc

22et ait seruus domine factum est ut

imperasti
et adhuc locus est

28 et ait dominus seruo

exi in uias et sepes
et compelle intrare
ut impleatur domus mea

24 dico autem uobis

quod nemo uirorum illorum
qui uocati sunt gustabit
caenam meam.

25 (183. 5) Tbant autem turbae multae

cum 60

illi. uillam emi et necesse habeo exire et uidere illam. rogo te habe me excusatum. “Ὁ εἰ
alius dixit. iuga boum emi quinque. et eo probare illa. rogo te habe me excusatum.
? et alius dixit uxorem duxi. et ideo non possum uenire. *'et reuersus seruus. nuntiauit
haec domino suo. tunc iratus paterfamilias dixit seruo suo. exi cito in plateas et uicos
ciuitatis. et pauperes ac deuiles. et caecos et clodos introduc huc 9 et ait seruus. domine
factum est sicut praecepisti. et adhuc locus est. ?*et dixit dominus seruo. exi ad uias.
et circa saepes et compelle introire ut impleatur domus mea. **dico enim uobis. quia
nemo uirorum illorum qui uocati sunt gustabunt cenam meam. ibant autem turbae mul-

19. alter: alius CT ade f m g. giuga G*(g
fr. eras). bouum DER. bhemi C. quinque:
-U. DEFRTW. 1116: et ideo uenire non possum
DQ (a) ὁ (et deuenire) c ff, i γε φ r,4 propter quod
non. p. uen. d (e£ sic τι. 30), Ὁ non possum 7; cim
47. D 5o ov δυναμαι ελθειν, sed omi. rogo te etc.
ν᾽. D et uett. ; ambas lectiones coniungumnt nostri
DQ. rogo: roga R (πόρε autem; A). om. rogo te
e. om. me Z*(- Z?). excus. DESPR. wersum
34a habet a et alius dixit iuga boum conparaui
paria quinque et uado experimentum accipere il-
lorum et propter hoc τ. non p.

30. alius: alter X*. huxorem C. o». ideo
aócesdq. 2 uen.non possum 7 s r.

21. reuersus : adueniens Z, ueniens. ..ete;- est
T. nunc. WT; adnunt. Z, renunt. ae *. haeo:
om.bce; -«* omnia J d; » dom. suo haec a d δ.
tuno: et de D?. iratus (indigitatus 7) Ὁ est
DE*r. familias - et D. exii R. cito: celerius
ad. plateis GO ^c f, (et icis se£f.). uicos et
ciuitates F. pauperis G; des. 13. hac C; et
tfDade:i. deuiles O,dibeles R. et/ert. om. W.
cecos ὟΝ. olaudos: clodos ABH"DiPFGOX*YZ,
clados H, cludos ΚΕ. ἢ» clodos et caecos e. intro-
duo (εἰσάγαγε) : adduc Z, perduc e, ἐνεγκε D. om.
huo AY.

22. 2 et seruus dixit 4 e cuz D*'. domino E;
om.cdecum DT. — factum est domine Foff,/

qr. ut (ὡς APXTA etc.) codd. ef. vg., e£ sicot F
acfffas1gr; quod d e e£ ὃ NBDLR r1.; 4 tucor.
wat* inperasti CG; praecepisti a d f, iussisti e.
athuc MY. 1oous (τόπος) codd.9/ur. (et H!25), vg.
wett. biur.: locutus (D)ESPFGRYZ* (loquutus) ga£.
corp. oxon. a ὁ ff, I* r5, lo||c||us H*. est: uacat D,
et *- locutus est D.

23. om. et ad init. R. orn. et ait E Aoc loco (1. e.
et adhuc locutus est dominus seruo) e£ - ait fos/
seruo. - dominusait R. seruo -* suo aó(d) εἴ
&r. D 72. exii QR ; τ et Q. saepes (cf. Mc. xii. 1)
BCEOIMOXZ: sepes AtFDIPFGHJKNQRTV
ΝΥ συγ. Tis. oompelle ABEFI*KMN'QTVX
YZ, et conp. CDPFGHOISJOR : conuoca E; coge
Gd er. intrare (introire d f r, introeuntes e, ut
intrent 7 2, intrent ὁ) - quoscumque inueneris DE
(o9. quoscumque) QR aa. a r, ex Mt. xxii. 9. in-
plestur CDEX£J, repl. σ.

24. quod : quia Ε /; quia quod E. hominorum
d. fost illorum c. 8 4222. deletae Q. — quia uoti sunt
ΒΕ; qui inuitati sunt 7; inuitatorum δ, inuitatis e ;
«non D; *et nonuenerunt ὦ ἡ. gustabit (γεύσε-
ται) cur BCDIPOIMQ*RWX vr. d, -uit AFGTY
e: gustabunt FEHJKM'OQ*VZ wett. rell. cenam
ABFGHIMOQTWXYZ, coen. J. yg. de cena
ader.

25. ibant: comitabantur a (-atur) e; i. uel con-
ueniebant à. autautem /afs» Ὁ. urbe multe

31

414 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [X1V. 25-31.

non prius sedens computat
sumptus qui necessarii sunt

si habet ad perficiendum ?

ne postea quam posuerit
fundamentum

et non potuerit perficere

omnes qui uident incipiant
inludere ei 80 dicentes

quia hic homo coepit aedificare

et non potuit consummare

31 aut quis rex iturus committere bellum

aduersus alium regem

non sedens prius cogitat

et conuersus dixit ad illos
26 sj quis uenit ad me
et non odit patrem suum
et matrem
et uxorem et filios
et fratres et sorores
adhuc autem et animam suam
non potest meus discipulus esse
37 et qui non baiulat crucem
suam et uenit post me
non potest esse meus discipulus.
38 (183-19) ()uis enim ex uobis uolens
turrem aedificare

2)

tae cum eo et conuersus dixit ad illos. “ὁ 8ὶ quis uenit ad me. εἰ non odit patrem suum et
matrem et uxorem. et filios. et fratres. et sorores. adhuc autem et animam suam non
potest meus discipulus esse. ?'et qui non baiulat crucem suam et uenit post me. non
potest esse meus discipulus. * quis enim ex uobis uolens turrem aedificare nonne prius
sedens conputat inpendia. si habet quae opus sunt ad perficiendum ?*ne posteaquam
posuerit fundamentum. et non potuerit perficere omnes qui uiderint incipiant inridere
illum * dicentes. quia hic homo coepit aedificare et non potuit perficere. ?'aut quis rex

GW. Ἢ cum eo t. multae EM' ὃ Bezt/., cum illo
t. m. Φ 7, cum illo t. (o7. multae) ócde ff; /, cum
eo turba a. illos: eos DER r.

36. quis: qui e. o7. non fr ΚΡ (- K'). hodit
C. et sec. sup. lin. O ; aut €f r, aut Paene semper
αἰ. matrem: - suam W d eft D?' ; deinde om. et
CT. huxorem C. filios: o z» γα:. G, folios R,
filias D. fratres: filias F. o. et fratres Mf.
sororis G. 2 sor.etífratres D. adhuo (ath. MY)
autem et (om. R) Ξ ἔτι δὲ καί NAD etc.: adhuc
aetiam E d f/, /; adhuc etiam et ὁ g, insuper et a,
adhuc et 47; ἔτι re kal BLRA. meus discipulus
esse (μον μαθητὴς εἶναι ADEGH αἱ. iu.) cum
BHSCDHJKTVZ Zentl. uett. bdur.: 7 meus esse
disc. AEPPGOINTQRWYXY vg. Zisch.aur.cum gr.
ἘΠ a. 20; 7 esse meus disc. FMO cum gr. NBLM
etc. ; Ὁ discens meus esse e.

37. om. uers. G; qui: siquis M r; sie. baio-
lat DENTR, uaiula O; portat M ar; tollit c ff, ἢ,
tulerit e. crucrem R. suam - quotidie T. uenit
post (po*t R,s ex cor. sax.): sequitur M (ἀκολουθεῖ
ΚΠ αἱ. 7 ex M?.). esse meus diso. (εἶναί μον μαθ.
NBEFGHL αἱ. ?/u.) cum A*BEFCFHOJMOX' (ἐπ
ras.)Y beff;,q95: 7 meus esse disc. A*DE?PI
KMQRTVWZ ovg. Tisch. c aur. et graec. μου
εἶναι μαθ. AKM?UIH ecl; 2 meus disc. esse d r et
Der, disc. meus esse a, esse disc. meus /.

28. enim (γάρ) : autem" e εἴ δε D?' ; om. α f,
4g. turrim W vg. edificare W, aedificarae G.
7 aedif. turrem J /. non cu&t A-BEFCD?PFGHG
IJMOQRTWX*Z RS, 5ce/g Baur. Erasm.:

nonne AFEKNTVX*Y5 adf fr. conputat DEP
FGOIJR; computauit a? f,/9g. sumptus (sum-
tus AFGTXYZ) qui (que ET, quem Q*) neces-
sarii (-ri ERY) sunt si habet (abet C; habeat
B:PJKM'OVZ vg.) ad perficiendum (perfit. G;
consummandum c f /q) codd. et vg. εἰ ὁ c ffo 1q
aur., sed ex duplici, uel si placet ex libera interpre-
tatione (cf. Mc. ix. 15), graeci enim habent δαπάνην
εἰ ἔχει els (uel τὰ els se/ τὰ πρὸς) ἀπαρτισμόν, cf.
erogationem si habet ad perfectum 4, sumptum si
habet ad consummationem e; inpendia si habeat
quae opus sunt ad consummandum eam a, sumptu;
si habet quae necessaria sunt ad consummandum
7; f wide supra, nihil habet δ,

29. inc. ne si posito fundamento non efr. a.
postea quam: post quam DG (ex potest)9;
forte cun Z e. 7 post quam ea Ὁ. posuerit: t
in ras. L; poss. EXPR. et om.d e ug. ep. 243
cum D*. potuerit codd. εἰ vg.: poterit AHGY ;
ualuerita. perficere: consummare a ὁ 2, explicare
€ f; 1 /, perfinire δ, aedificare d e A4wg., et t et D
de Aug. cum D. incipiat R, incipient E 4 e.
illudere W vzg.; inridere ΜΓ f. ei: om. M; et H'.
dicent (omisso inc. inl. ei) a ὁ c (dicant) fig;
dicere (oz. inl. ei) d e A4wg. cum ΤῊ μελλουσιν
λέγειν ; dicent inludentes eum 7.

30. om. quia abcdeff, ilr. caepit DEH,
cepit JW. edificare W. om.et R. potuit: ualuit
ὦ. consum.: perficere def gut.

31. quis (τίς) cum & CD'PGHIJKM*(st udtur)
NT'OQTVWY'Z vg. uett.: qui ABEFOM*RXY*e

XIV. 31-XV. 2.]

si possit cum decem milibus
occurrere ei

qui cum uiginti milibus
uenit ad se?

33 alioquin adhuc illo longe
agente legationem mittens

rogat ea quae pacis sunt.

83 (184-5) Sic ergo omnis ex uobis

qui non renuntiat omnibus
quae possidet

non potest meus esse discipulus.

34 (135- 3) Bonum est sal

si autem sal quoque euanuerit in quo

EUANGELIUM SECUNDUM LUCAAf. 415

condietur?

35 neque in terram

neque in sterquilinium utile est

sed foras mittetur

qui habet aures audiendi
audiat.

XV.1089.2) Erant autem adpropinquantes

ei publicani et peccatores ut audi-
rent illum

?et murmurabant pharisaei et scribae

dicentes
quia hic peccatores recipit
et manducat cum illis.

iturus committere bellum aduersus alium regem. nonne prius sedens cogitauit si potest cum
decem milibus occurrere ei. qui cum uiginti milibus uenit aduersus eum. ?*si autem inpos-
sibilis est. adhuc illo longe agente legationem mittens rogat ea quae pacis sunt. "sic ergo
omnis ex uobis qui non renuntiat omnibus quae possidet non potest meus esse discipulus.
^ bonum est sal. quod si sal euanuerit in quo condietur. "neque in terram. neque in

sterculinum utile est. sed foras mittetur. qui habet aures audiendi audiat.

XV.!erant

autem adpropinquantes ei. omnes publicani et peccatores. ut audirent illum *et murmura-

Tisch. e. iturus: abiens , uadens e, e g». πορευό-
μενος. | conmittere CFG. . aduersum AHOXY
Tisch. 7 comm. ali regi (cum alio rege a) ad (or.
&) bellum a e, 7 alii regi comm. in pugnam d.
regem τ etga£.c. non: nonne KW ad/ff; ir$;
4 continuo d. sedens: uadens E gu/. cogitat
(βονλεύεται DRXTA etc.) codd. et vg.c dB aur., com-
putat e: cogitabit se/ -uit set£. rell. εἰ βουλεύσεται
MB. possit 1»; »as. T. cum fr.: eum E. decim
NT;.x.DERW. millibus /£s J vg. ; ilibus 2». O;
milia militibus zs e. hoccurrere C, occurre Y;
obuiare α ὁ cd (-ri) f33/g. ei: regi R. vwingenti
P;-xx. DE(XXGu)FRTW. | ad: aduersum D*Q
6cf τ ἐφ τ.

22. alioquid E*; si quominus d, ceterum e; f^
uide supr. cum adh. longe est e, Aug. ef. 243,
dum adh. cum 1l. e. a. athuc FMY,aduc T. illo:
eoEdr. longue D; 4 posito Q. - longe illo
R. agente: constitudo Z. ligationem D?P, legac.
W; legatos d, rogationem e. mittit (με -tet) e/
rogans óce f,ilQr. θὲ. quae pacis (paci R,
paucis Y*) sunt : pacem ace ffi / qr.

33. sio: si G *; quis c. omnes GO; om. c ff,
i4q. renunciat SQL, renuntiatat R ; abrenuntiat d ;
renuntiauerit EW (renunc.) ἐγ. quae possidet
(possed. D): facultatibus suis a, possessis suis ὃ;
substantiae suae (077). omn.) d. ori. esse Z*( 1 Z^).
meus esse disc. (μου εἶναι μαθ. AU?XTA ctc.)
codd. Pur. ug. f aur.: 7 esse meus disc. BN a

cum gr. NBLR, esse disc. meus 7; Ὁ disc. esse
meus J; 2 meus disc. esse ócd effa iQ r cum gr.
DU*

34- si (et si 2) autem: quod si NT a / ff, 2 /, sed
sióceg. quoque om. EN 38 SL (son cod. caraf.)
cor. uat. mg.d e f f, ib(etsala»)ceum gr. ARTA etc.
euanuerit : infatuatum fuerit a Ze. condetur :P*,

35. neque ὁ enim er. terram: terra CT ac
Jhg47. sterquilinium cus BEFEGH'OIJNWTOV
WZ vg. aur.: -linum M, sterculinum AQRX /,
sterculinium ?PY, stercolinium D 5; stercus /; ster-
quilinio H*KT c, sterculinio C ὁ f, ἐγ, stercilino 2;
stercore a Ze. huotile C; utille Y* (1 sec. ex&.);
aptum e. est: erit T. sed: nisiut a7. fofas ΒΕ.
mittetur codd. P/wr. et vg.: mittatur T, -itur DE
QR c BentL, proiciatur a7; gr. βάλλουσιν uel
βαλοῦσιν ; mittent eum ὁ d (illud) g, iactant illud e.
2 pro. foras 4 et conculcetur ab hominibus/. abet
T ; habes Z*(sed corr), habeat M.

XV. 1. adpropinquantes BEFCD'?PG(adprin.)
HOIJMORXZ: appr. AFKNTQTVWY og. 7iscÀ. ;
appliciti E cum ὁ c ff, i Φ *, accedentes a, congre-
gati /; adpropiant d. ei: et M r; ad iesum NT;
* omnes a d e f foi r ὃ et gr. fere omn. puplicani
D?PG.

2. om. ot ad init. D. mormurabant D. pharisei
W, pharissei R, fariss. D, farisaei ΞΡ, scribe EW.
2 scribae et phar. Ὁ. — o». dioentes ὁ ff, i 1.
quia: quare a. recepit E; adsumit d, suscipit e.

312

416 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAAM.

8 (187. 9 Et ait ad illos parabolam
istam dicens
* quis ex uobis homo qui habet
centum oues
et si perdiderit unam ex illis
nonne dimittit nonaginta
nouem in deserto
et uadit ad illam quae perierat donec
inueniat illam ?
5et cum inuenerit eam
inponit in umeros suos
gaudens
ὁ αἵ ueniens domum conuocat amicos et
uicinos
dicens illis

[Xv. 3-8.

congratulamini mihi quia inueni ouem
meam
quae perierat

' dico uobis quod ita gaudium

erit in caelo

super uno peccatore
paenitentiam habente

quam super nonaginta nouem ius-
tis

qui non indigent paenitentia.

8 (188. 10) Aut quae mulier habens

dragmas decem
si perdiderit dragmam unam
nonne accendit lucernam et
Jeuerrit Tdomum

bant pharisaei et scribae dicentes. quia hic peccatores recipit. et manducat cum illis. *et
ait ad illos parabolam istam dicens. *quis ex uobis homo. qui habet centum oues. et si
errauerit unam ex illis. nonne dimittet nonaginta et nouem in deserto. et uadit quaerere
eam quae errauit. donec inueniat eam. "et cum inuenerit eam inponet in umeros suos
gaudens. δεῖ ueniens in domum conuocat amicos et uicinos dicens illis. congratulamini
mihi. quia inueni ouem meam quae perierat. "dico uobis quod ita gaudium erit in caelo
super unum peccatorem paenitentiam agentem. quam super nonaginta et nouem iustos.
qui non indigent paenitentiam. *aut quae mulier habens dragmas decem. si perdiderit

mand. uel comedit δ, uescitur a e, conulu[it] r.
reciperet . . manducaret ὁ c ff, ilg. oum ssp.
“ἕξη. Κ᾿. ills: om. R; eis G a.

3. ad illos: illis R; Ὁ iesus c *. parabulam
DP!GR ; similitudinem ὁ c e ff43/4q. om. dioens
ὁ decet Der.

4. quis: om. δ; τ hominum e e£ o5. homo (zv.
τίς ἄνθρωποι). qui habet: ο»:. qui J c; habiens
ἐ (δ). quentum Q; .C- DER. houes C. δὲ: om.
cd δ; cum e; gx. τίς áy0p. . . ἔχων... kal
ἀπολέσας ; sed os εξει. . απολεσὴ D. perdiderit
(perderit O*, -dederit Οὗ unam (unum G d):
errauerit una ὁ c (unam) ff, ὦ g, perierit una a.
ofi, et si . . . illis ἡ. dimittit (αφιησι D) codd.
plur. et vg., dem. R: dimittet F'E:PNTQV (dem.)
« ff; 9, -teret δ; relinquit a, -quet e, e£ gr. iur.
καταλείπει. nonagenta nouem R, nonsginta -IX-
ὟΝ, xcviri ET, LxL viii D; nonaginta et nouem
OM fff; *in montibus Oc f, Δ. in diserto D;
in solitudine e; of. ]. uadit (πορεύεται) : uadet
HM0O, ibit c ff, 1 /, abibit g; abit; * et quaerit 7
εἰ Dr, τ quaerere f. que D. perierit ?P*(corr.
mg.)Q; perit a; errauitóc / 2/47; τ quaerens
Ge. inueniet G. illam: eam G vr.

5. quum O. eam codd. pur. vg. et uett. plur. :
illam AMY; ον. ἃ « ἡ ὁ ὃ (Bentl.)et gr. inponit
ΒΕΦΡΕΘσΉΘΙΚΟΚΝ, imp. ADMXY vg.: inponet
t€ CZ, imponet NT; imposuit W. in: super ER

acdr. umeros (cf. Mt. xxiii. 4) cum AEFGH
(innumeroS)KMM'VXYZ: humeros BCD:POIJO
RTW vg. Zisch. gaudentes Y, gaudent V* (sed
corr.) ; otn. ff, 4 4.

6. in domum 4Z f? (in uel ad). conuocabit ΚΓ;
conuocans GO e. uioinos--suos Q. gratulamini
e; cum gaudete 7; conlaetamini (Cypr. 44. 65).
congr. mecum quia (quoniam e) inuenta est ouis
mea ὁ cef, ig (Cypr). quia ex qui Z!.. inuenio E.

houem C. que DE. quem perdideram uel perierat δ.

7. dico: Ὁ enim G; τ autem Q d; τ ergo e;
1 δέ D αἱ. fauc. celo W; caelis J. supra 27.
X*; sub awr.; in c ff;. unum peccatorem DQ
acf l. poenitentiam D:PW vr. habente cum
A BC(abente'GH*JMT, εἰ -tem DH*OQY f 6,
habenti ὁ ;: agente tFE*PO(20osf. ras)IKNTRVW
X*Z vg. c d ff? r aur., agentem X? a e f ὦ.
supra sec. K ; in £. nonaginta 1Χ. W, XcxvilII E,
LxLvili D, xctaviin: R, nonaginta et nobem T
fff iustos DO*(sed corr.)QX a c e f r δὴ ; iustus
G. digent (.e nondigent) ER ; egent *. paeni-
tentia codd. plur. et Z* et vg. (poen.) : paenitentiam
fEGKMOXZ- ^f f, i19 v, poen. CD?P, pen.
QT. quibus non est necessaria p. a e (2 paen.
nec.), quibus n, e. opus paenitentia CyPr. €f. 55,
qui non habent opus paenitentiae g.

8. que D; *est r. dregmaa codd. ῥίμ». (dragh-
mas 2) f fa. i4g r b aur. et gr. δραγμάς AFLX.

XV. £—14.] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 417

1? et dixit adulescentior ex illis patri
pater da mihi portionem substantiae
quae me contingit
et diuisit illis substantiam
13 et non post multos dies
congregatis omnibus
adulescentior filius peregre profectus
est in regionem longinquam
et ibi dissipauit substantiam
suam uiuendo luxuriose
14 et postquam omnia consummasset
facta est fames ualida
in regione illa et ipse coepit egere

et quaerit diligenter
donec inueniat ?
9 et cum inuenerit conuocat
amicas et uicinas dicens
congratulamini mihi
quia inueni dragmam
quam perdideram.
10 (189. δὴ) Tta dico uobis
gaudium erit coram angelis dei
super uno peccatore
paenitentiam agente.
11 (190. 10) Ait autem
homo quidam habuit duos filios

dragmam unam. nonne accendit lucernam. et scopis mundauit domum et quaerit diligenter.
donec inueniat. *et cum inuenerit conuocat amicas et uicinas dicens congratulamini mihi.
quia inueni dragmam meam quam perdideram. ?'*ita dico uobis. sic gaudium erit coram
angelis dei super unum peccatorem paenitentiam agentem. "ait autem. homo quidam
habuit duos filios " et dixit adulescentior ex illis patri. pater da mihi portionem substantiae
quae me contingit et diuisit illis substantiam 15 et non post multos dies congregatis omnibus
adulescentior filius peregre profectus est in regionem longinquam. et ibi dissipauit substan-
tiam suam uiuendo luxuriose. 6 εἰ postquam omnia consumsit. facta est fames ualida in

wiit.: dracmas J ὁ, drachmas M vg. a c d et super: in c /,;. unum peccatorem Da e f/ 7 q

δραχμάς gr. píur.; denarios e (Cypr. 4A. 65).
deoem : .X. DERWZ; *etEadelrcum gr.D
157. dracmam JO, drachmam MZ vg.; om. E
αδεάε ilg r. unam τ ex illis a syr. cu. et
sch. acendit R ; accendet M' c ff, ὁ. 'reuerrit t
(capot) Jegimtus cum comiectura correctorii uat.
(uto quod Aic debeat esse euerrit, $.e. scopat.
Graecus. enin sonat idem cum ἐο quod habetur
Mt. xii. scopis mundatum ^), cod. caraf., edd.
Utuian et Junta 1534, Hieron. Polus 1587, ΟἿ et
edd. recent. ; et uerrit ed. Jsid. Clar. 1557, Uers.
T'uricensis, Erasm.: euertit codd. faeme omn.
(uertit Q ea£., euertet M'V) 6 (mp. *euerrit Uef,
Compl. YN (mg. *euerrit 1 MS. R. G. S.' ὁ. 6. codex ἐπ
bébliis regiis, graecus, et syr.) && δ aur., edd. ant.
227. scopis mundabit E 7 g, sc. mundauit ὁ / ff,
/, sc. commundat a, sc. mundat c »; mundat d,
emundat e (Cygr-.). domum suam Q fA. querit
DRY ; quaeret EFNTV. dilegenter D, diligiter G.
inueniat Ὁ eam 9$ c 7.

9. quum HG. inuen.- eam a v. uocat R;
conuocabit NT, conuocans Y. amicos et uicinos
De. congratulabimini H ; gratulamini e (Cyg»-),
congaudete d. michi T. dracmam J a ὁ, drach-
mam OZ og. c« d, draghmam ;; denarium e
(Cy?r.); 4 meam E f. om. q. perd. ὁ i. 7 quam
perd. dr. Z, quem perd. den. e cum Der.

10. uobis --sic ὁ c / fj 1. erit Ὁ in caelo FG ὁ.
coram (ow. E) angelis (angu. D, hang. C, agg.
M): in conspectu angelorum d e (Cyr) ; orm. 5.

(o^. unum). peoostore δές sev. W. poenitentiam
D:PW vg., pen. R ; paenitentia GJ de. agentem
DFH*OX'Y a f /; abente ἐ, habentem 7.

II. ait autem : et ait autem E, et ait ^; dixit
ergo a, d. autem Z g ( ὁ iesus) ; 1 iterum iesus 7.
abuit T; habebat EG 7. duos: .11. D.

12. adulescentior codd. $/wr. ef adulis. G:
adoles, S3PJKW vg. ZiscÀ., adoliss DERV. ex
(ort. D) illis patri: ovv. patri GN ὦ ὁ flr; et
2 illi adol. a ὁ f, / y, illi iunior c, iunior £an£wm
€. of. pater D cur N*. michi W. portionem
substantiae (-οἷἰς W) quae (que DEW) me
(mihi »PNT) contingit (-get ?POR, contigit D / 2)
codd. 9g. et uett. 2147. - τὸ ἐπιβάλλον ( - μοι D a£.
7) μέρος τῆς οὐσίας : quod me tanget partem sub-
stantiae d, partem patrimonii mei quae me tangit e.
diuissit DR. illi ?P; illius à. substanciam W;
4 suam e.

13. ἢ post nonecum gr. iur. multis ἃ. con-
gregsatis: collectis a. adulescentlor Y ; adulis.
G ; adoles. E:Pl(adules.*)JKW ve. 7iscÀ., adolis.
DRV; iunior c e. perigre prof. est ΤΡ; peregri-
natus est d e. regione EM ; def. R segue xvi. 25.
longinqua M, lonquinquam DQ. dissipabit T;
disparsit d, finiuit c. uiuendum H*(co»v. H!),
uibendo T. luxuriosae C, luxoriose D(.osse)E:P!
GHOOVZ, luxoriosae ?P*IK.

14. consummasset: sset ex ». 2 i» X; con-
summata esset Q; erogasset d, consumpsisset a,
consumpsit ἐσσί. γε]. (exc. B aur.). 2» cons. omnia

418 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM.

l5et abiit et adhaesit uni
ciuium regionis illius
et misit illum in uillam suam
ut pasceret porcos

16 et cupiebat implere uentrem suum de

siliquis
quas porci manducabant
et nemo illi dabat
l'in se autem reuersus dixit
quanti mercennarii patris
mei abundant panibus
ego autem hic fame pereo
18 surgam et ibo ad patrem
meum et dicam illi
pater peccaui in caelum
et coram te

regione illa et ipse coepit egere.

15 et abiit.

[XV. 15-21.

19 et iam non sum dignus

uocari filius tuus
fac me sicut unum de mercennariis
tuis

? et surgens uenit ad patrem suum

cum autem adhuc longe esset
uidit illum pater ipsius

et misericordia motus est
et accurrens cecidit

supra collum eius

et osculatus est illum

?1 dixitque ei filius

pater peccaui in caelum
et coram te

iam non sum dignus uocari
filius tuus

et adhesit uni ciuium regionis illius. et misit

ilum in uillam suam ut pasceret porcos. !*'et cupiebat saturari de siliquis quas porci

manducabant et nemo illi dabat.
mei abundant panibus.

"in se autem reuersus dixit. quanti mercennarii patris
ego autem hic fame pereo. "surgens. ibo ad patrem meum et
dicam illi pater. peccaui in caelum et coram te.

? iam non sum dignus uocari filius tuus

fac me sicut unum ex mercenariis tuis. *'et surgens abiit ad patrem suum. cum adhuc

autem longe esset. uidit illum pater ipsius.
cecidit supra collum eius et osculatus est illum *'dixit autem ei filius.

E Zenil. íamis tFCDE:PGOT. ualida: om. ὁ
γι ὁ 1) magna d r. in reg. illa: om. D (ad fin.
Jag); per regionem illam a 5 c d fig rr.
caepit D, cepit W. aegere C3PX*, agere E ; egeri
a d, füdiseie e; t uictum ὁ e.

I5. habiit ENT. o. abiit et D. adhesit AB
GOWX, adhessit D?P, adesit CT ; iunxit se 7, adi.
se g, coni. se ὦ, adplicuit se ὁ e; gv. ἐκολλήθη.
ciuium: primorum 7; de municipibus a. et
(rt. : 4d D δίς hice/4; ille f, ἡ. missit D.
uillam suam: agro suo 2 e, agros D. παῖς.

I6. cupiebat: concupiscebat e. implere (inpl.
DEPFJ, inpleri C) uentrem suum (γεμίσαι τὴν
κοιλίαν αὐτοῦ APQXTA efc.) codd. et vg. et uett.
fiur. (saturare a): 2 uentrem suum inplere T ;
saturari d e f εἰ χορτασθῆναι NBDLR mn. syli-
quis E, seliquis T(orsas rel. T*), silicis D. quos
T. manducare D"*; edebant a d 0. Ὁ» mand.
porci (d) e ὦ (5) Bent. et gr.

17. in se: ipse H*(corz. H?) c. conuersus DQ
abe; ueniens Z (D). quantis Q c (7 4. pan. merc.
pat. mei abund.). mercennarii codd. 5/ur. Bentl.:
mercenarii G*HJ'W vg., mercin. D?P (i z& ras),
mercinnari E; 4 in domo WS SQL edd. amt. (11on
Junta 1534, Ἦ Erasm.) habundant CDEOT.
hiic E.

18. surgam et: om. et T ; «- itaque / (c£ τ δε

et misericordia motus est. et adcurrens
pater peccaui

N*); surgens a d Χ δ. illi: puc r. celum W.
et sec. o9. D. coram me te D*(me ez$.); in

conspectu tuo 4 (e).

I9. om. et ad init. BEQ vg. (ton cod. ἄρά οι )
wett. (exc. awr.). sicuti C. de mercennariis

(mercinn. E, mercen. GHJW vg., mercin. D, mer-
cinaris ἘΡ e£ i f». im ras, mercennaris Y): ex
mercenn. cor. uat. mg. a f f4 5; mercennariorum
tuorum ^cd i q.

20. quum HG. om. autem CDT a. athuc F
MY,aduc T. longue D. abesset 0 e. uidit δὲ;
scr., pr. uice erasum E. illum: eum D. ipsius:
suus D r. et miser. (miss. D) motus eet: et
misertus est d, et contristatus est 4; om. fA.
&courrens codd. $/ur. og. εἰ adc. CJX : occurrens
BDESPM' d aur. proc. a. caecidit CH, cicidit
D: procidit rz, superiecit se e; incubuit a 7 Zier.
ad Dam.; gr. plur. ἐπέπεσεν, sed ἐνέπεσεν D.
supra: super D3PGKOW συγ; in e. oollum:
faciem D*(corr. mpg). om. et quart. D. hoscu-
latus C. illum tFCPFGHOJKMN'OQTV2 δ
f ffs 4 aur.: eum ABDEIWXYZ* vg. Zisch.ade
ilr b.

21. dix! H. dixit autem a ὁ d e (ille autem
dixit e o». filius) / 2 d. ei: illi D (deinde ihi sed
exPunctum) a c; ad eum NT; om. d e. fllius
eius ὁ d. celum ΝΥ. et coram te: et in conspectu

XV. 22—328.] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 419

22 dixit autem pater ad seruos suos et cum ueniret et adpropinquaret
cito proferte stolam primam et induite domui
illum audiuit symphoniam
et date anulum in manum eius et chorum
et calciamenta in pedes ?6 et uocauit unum de seruis
? et adducite uitulum saginatum et oc- et interrogauit quae haec essent
cidite ?1 isque dixit illi
et manducemus et epulemur | frater tuus uenit et occidit pater tuus
M quia hic filius meus mortuus erat et uitulum saginatum
reuixit | quia saluum illum recepit
perierat et inuentus est | *$ indignatus est autem
et coeperunt epulari | et nolebat introire
35 erat autem filius eius | pater ergo illius egressus
senior in agro | coepit rogare illum

in caelum. et coram te. iam non sum dignus uocari filius tuus. ? dixit autem pater
ad seruos suos. cito proferte stolam primam. et induite illum. et date annulum in manu
eius. et calciamenta in pedibus eius ?et adducite uitulum saginatum et occidite. et
manducantes aepulemur. * quia hic filius meus. mortuus erat et reuixit. perierat et
inuentus est. et coeperunt aepulari. * erat autem filius eius senior in agro et cum ueniret.
et adpropinquaret domui audiuit symfoniam. et chorum *? et uocauit unum de seruis. et
interrogauit. quidnam hoc esset. "ad ille dixit illi. frater tuus uenit et occidit pater tuus
uitulum saginatum quia saluum illum recepit. ?*'indignatus est autem et nolebat introire.

tuo d (e); et in te ^ 2 /; » coram te et D.
dignus δὲς ser. N. tuus (tus G): fac me sicut
unum de mercennariis (mercenariis E) tuis EQT
gat. cum d (ἃ. mercennariorum tuorum) e/ ex. NB
DUX αἱ. 20; cf. autem Aug. Quaest. es. 11. 33
* nec addit quod in illa meditatione dixerat fac me
sicut unum de mercennariis tuis efc.

22. seruos (δούλους) : pueros a e/ παίδας 1. 131.
209. cito: celerius a. stholam O; illam ὁ c
[3341 4; wariant graeci inter στολὴν et τὴν στ.
induete ?P; o». et ind. illum e. anullum E,
annulum J vg. manu tFCEGOMNTTW abcf il
4 r aur. calceamenta JWISSL, caltiam. NT;
calceamentum 5. 0o7;.et calo.in ped.e. pedibus
EM'O a 6 c f fiir aur.; τ eius BO vg. (non cod.
caraf.)abdf fas ilraur.cum gy. DGPX et.

33. uitulum sag. (τὸν μόσχον τὸν σιτευτόν)
codd. e vg. et uit. illum sag. a ὁ c ff, i, illum vit.
sag. ὦ, uit. illum pastum 4 (e£ semper): ἢ» sagina-
tum uitulum d, sag. illum uitulum e es gr. D Tov
σειτεντον μοσχον. hoccidite C ; laniate e. man-
duocemus et codd. εἰ vg. ef uett. blur. cum gr. D
φαγωμεν καὶ: manducantes e f ὃ et φαγόντες gr.
Pivr. aepulemur ΒΕ ΟΝ; iucundemur e, lae-
temur ».

24. quia: qui G. om. hic E. mortuos G.
erat i» ras. T ; est N^ ; fuerat cor. uat. mg. abe
f. t6 “τῶ. modo d εἰ D* apri. caeperunt D,

cep. W. aepulari BFCDEGHJY ; epuli N^; iu-
cundari e.

25. saenior C; maior ἃ agro: uilla 7g. quum
HO. et “τ. cum Y. a&dpropinquaret ΒΕΓ Ὁ
EPFGOIJMOXZ: app. AHKMQTVWY »vz.;
adpropiaret ὁ c ff, i /(-uit)g. ueniens autem et
proximans d. d cum D gr.; uersum ita habet e cum
maior autem filius eius qui in uilla erat uenisset et
adpropiasset ad domum et audisset e/c. sym-
foniam B, synph. Z, simph. ?PTWY. corum
HO*T ; choros ὁ.

26. inc. aduocato ad se uno e/c e. seruis:
pueris a d e et παίδων gr. omn. interr.: quae-
rebat é. quae (que D) codd. et wet. Piur., quaenam
NT ὁ — gr. τίνα LA 124. aj. fauc.: quid vg. edd.
ant. d ὃ et gy. τί Plur.; quidnam a e f r. haec
essent: - essent haec a ὦ (εἴη ταῦτα); essent
tantur c f4; uellet hoc esse d (θελει rovro εἰναι
D); hoc esset f e£ εἴη τοῦτο KMII etc.

27. hisque CT; at ille ΚΤ; et G. illi: ei EM;
* quia e 2 (Bert/].), * quoniam a d δι Post illi
habuerat Y* tantum frater tuus uitulum saginatum ;
deinde Írater correxit Y! im pater, e£ interposuit
frater tuus uenit et occidit. uenit: ibi ὃ (sufer
kel). hoccidit C; laniauit e. | uitulum 4 illum
a b fl q r. salbum C; sanum G; incolume a.
om.illum D. recipit Q.

28. indignatus: iratus a Z e, nolebat (ἤθελεν

420 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM.

29 at ille respondens dixit
patri suo

ecce tot annis seruio tibi

et numquam mandatum tuum prae-
terii

et numquam dedisti mihi haedum ut
cum amicis meis epularer

80 564 postquam filius tuus hic qui de-
uorauit substantiam suam cum me-
retricibus

uenit occidisti illi uitulum
saginatum

8141 ipse dixit illi

fili tu semper mecum es

[XV. 29-XVI. 2.

et omnia mea tua sunt
3? epulari autem et gaudere

oportebat

quia frater tuus hic mortuus
erat et reuixit

perierat et inuentus est.

XVI.!' Dicebat autem etad discipulos suos

homo quidam erat diues
qui habebat uilicum

et hic diffamatus est apud illum quasi
dissipasset
bona ipsius

? et uocauit illum et ait illi

quid hoc audio de te?

pater uero illius egressus foris. coepit illum rogare. *?*ad ille respondens dixit patri suo.
ecce quod annis seruio tibi. et numquam mandatum tuum praeterii. et mihi numquam
dedisti hedum ut cum amicis meis aepularer. *'postquam autem filius tuus hic uenit. qui
deuorauit substantiam suam cum meretricibus occidisti illi uitulum saginatum. *'ad ille dixit
illi. fili; tu semper mecum es. et omnia mea tua sunt. "*epulari autem nos oportet et

gaudere. quia frater tuus hic mortuus erat et reuixit perierat et inuentus est.

XVI. 1 Dice-

bat autem ad discipulos suos. homo quidam erat diues ualde qui habebat uilicum. et hic

NBDT e£c.): noluit a c fo31g r gat. et ἠθέλησεν
ALPQR efc intrare c g. ergo (οὖν PQTA etc.) :
uero NT wett. 2iur. e! autem a d e, gr. δὲ NABDL

etc. hegressus C ; exiens d, exiuit et e; -- est E.

coepit (cae. D, ce. W) rogare «ypfaro παρακαλειν
D (sed om. wapax.): rogabat d 6 e£ παρεκάλει
&r. plur.

39. ad O. ille: ipse M' a. patre H. tot
(τοσαῦτα) : quot E c ΚΣ ὁ 1 Φ. r. annis coad.
(hannis T, anni E) e? ve. ef wett., quod Latine recte
dicitur κα ΤΟΥ all these years' ; cf. Roby Latin Gr.
ii. 55. 76-78, Draeger Hist. Synt. d. lat. Spr.
$ 223, IO fort. 1, 2. 493 seg.: annos tF Bent/. et
£r. ἔτη. om. numquam 27. D; nunquam δὲς ΜΉ,
sec. W. mandato H. preterii D; praeteriui ?P9
IM Q(prat.)W vg. mand. t. praet. codd. et vg. et
wett. ῥέμγ., praeceptum tuum egressus sum e (ἐν-
τολήν cov παρῆλθον gr. Dur.) : 2 praeteriui mand.
tuum c d x cum gv. wapeBnv aov ἐντολὴν D. michi
W. haedum BCEFHOKMOXYZ ; aedum D?P
GM! : hoedum J vg., hedum AtFIVW, edum Τὶ;
* de capris d e? D**, quum T. aepularer BED
EGHO, hep. C; iucundarer e; prandeam 4 ef
αριστησὼ D, gr. reif. εὐφρανθῶ.

30. sed: et δ. hio: defit B ad xvi. 9.
deuorabit T, deborauit O; comedit a. substan-
tiam : omnem facultatem a. su*m tF : tuam EQ
€ fi q Bentl. et gr.; 4 uiuens a. meritricibus D;
fornicarlis a. uenit 4 et tF a ὁ c ff, i /I* 3 r.
wersum iia habent d e filio autem tuo qui comedit

omnia (4 tua e) cum meretricibus (fornicariis e)
adueniente (et uenienti 7) occidisti (laniasti e) sag.
uit. d e cwm graeco D. hoccidisti C; immolasti
*. uitulum * illum ὦ ὁ ἐφ Κ᾽.

31. adO; et EK ὁ. ipse: ileW Ze. illi:
sequitur ras. 2 Hitt. E. filii AXPNT; om. a d et
D*'.. semper (ὁ). e) mecum es (est G*): semper
mecum fuisti et es Q, mecum semper fuisti et es
ὁ r, mecum fuisti semper et es a g, mecum fuisti et
es ὦ, mecum fuisti et eris c, semper mecum fuisti
Ambr. om.mes D.

32. inc. iucundatus sum autem et gauisus sum e.
aepulari &FCDGHO; aepulare E. autem - nos
Ω bf fA, - te x. gaudere 4 te FOX 2. oportet
ΕΤ ες ff, i(*^nosyggretgr. HL. Ἢ» oport. et
gaudere D a d. quia: quod E ὁ c ὦ 4, quoniam
a 7. om. hio c ὁ ἐφ gat. om. hio mortuus E.
erat: fuerat tFJ a ὁ f, 1 cor. wat. mg. ; est d ἔξ,

XVI. 1. dixit M. om. et pr. DPKVW ódef
lretgr. min. disoipulos:s2r.:5 ras. Ze. diues
(σλούσιοςφ) : honestus e. uillicum JKW vz., bili-
cum (ex bicicum) H ; dispensatorem e z (ef s. 3, 8).
defamatus DEP, deff. G, diffatus Z*(sed corr.) ;
delatus 7. erat NUX*. aput GT. dissipassit G,
-sat Z*(sed corr.), disipaset *P*(-asset ?P'); dis-
pargeret ὁ. bona (τὰ ὑπάρχοντα) : omnia 7; sub-
stantiam d e. ipsius: illius E ».

3. uocauit: clamauit e. illum: 4 dominus suus
a * (eius), cf. et accersitus est domino suo c; 1 ad
seg. uillic. semper JKW vg., bilic. H, cf. s. 3,

XVI. 3-8] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 421

δ at ille dixit
centum cados olei
dixitque illi accipe cautionem tuam
et sede cito scribe quinquaginta
' deinde alio dixit
tu uero quantum debes?
qui ait centum coros tritici
ait illi accipe litteras tuas
et scribe octoginta
8 et laudauit dominus uilicum
iniquitatis quia prudenter fecisset
quia filii huius saeculi
prudentiores filiis lucis
in generatione sua sunt

redde rationem uilicationis tuae
iam enim non poteris uilicare
3 ait autem uilicus intra se
quid faciam quia dominus meus
aufert a me uilicationem ?
fodere non ualeo
mendicare erubesco
4 scio quid faciam
ut cum amotus fuero a uilicatione re-
cipiant me in domos suas
6 conuocatis itaque singulis
debitoribus domini sui
dicebat primo quantum
debes domino meo?

diffamatus est aput illum quod dissipasset bona ipsius. *quem cum uocasset dixit illi; quid
hoc audio de te. redde rationem uilicationis tuae. iam enim non poteris uilicare. *ait autem
uilicus intra se. quid faciam quia dominus meus. aufert a me uilicationem. fodere non
ualeo. mendicare erubesco. *cogitaui. quid faciam. ut cum amotus fuero a uilicatione.
recipiant me in domos suas. "et conuocatis singulis debitoribus domini sui dicebat primo.
quantum debes domino meo. *ad ille dixit. centum cados olei. dixit autem illi. accipe
cautionem tuam. et sede cito et scribe quinquaginta. * deinde alio dixit. tu autem quantum
debes. ad ille dixit. centum coros tritici. ait illi accipe litteras tuas. et scribe octoginta
* et laudauit dominus uilicum iniquitatis quod prudenter fecerit. quia filii huius saeculi pru-

4,8. uilicationis: actus efc. e, semper. tue W;
om. uoluit. Bentl. cum gr. ADKL efc. poteris
(δυνήσῃ ALRX etc., sed potes e, potest ff, et δύνῃ
NBDP 4.): τ amplius a, 1 adhuc d, ὁ iam δ.
uilicare: dissipare D*; dispensare (7); actum
meum (o7. €) administrare a e.

3. fatiam G ἐξ s. 4, faciem Ὁ. o». meus H.
aufert (ἀφαιρεῖται) cum tFDEIJKMNQTWXZ
vg. uett. Dlur.: auferet ACIPFGHOOVY cor.
oxon. α b c 7, ὁ. uilicitationem Q; dispensationem
Y e£ semper. ὃ. me uil. Aoc ordine cum wett. pls.
et gr. LR: 2 vil. (-- meam à) ἃ me a 5 cum gr.
Pur. ; uil. meam (or. & me) d et ΤῊ" arm. ; actum
fanísum e. Tnindicare E. erubisco G, eruuesco O ;
confundor a 4 e.

4. βοῖο: om. E; cognoui a ὁ fj, 2; cogitauice
2 1 71 71 gr. ἔγνων. quum HO. ammotus D;
motuse. fuerit G. ὁ (ἀπὸ LX αἱ, fauc): dead
e! ἐκ NBD min. τὰθϑθ ἰ debitores x. domus DPF
H*V gat. suos Z*(corr. 2").

5. i5. et conuocato unoquoque ex deb. a, et
aduocans unumquemque debitorum Z. uocatis Z*
(corr. 2"); aduoc.8. itaque: autem D; er. καὶ
προσκαλεσάμενος, debetoribus ?P, deuit. O. ad
primum J e; priori a. domine G.

6. ad O. oentum: .c. DE e s. 7. cados
(κάδους D* αἱ. 6): batos E* g ραΐ., bados Q, cf.

uatos ὦ, uathos ὁ, uasos c, batis 232, βάτους tel
Bábovs gr. ῤίμ᾽.; siclos d. holei C; om. Q.
dixitque: et dixit G; d. autemaó d e f q cum
£r. NABLR efc. 111: om. D*(-- mg); ille Q.
cautionem (cauc. G) tuam (cov τὸ γράμμα iur.)
codd. et tjg., chirografum tuum e / (ef ss. 7): literas
tuas Déc(d) fq v gat. et cov rà γράμματα NB
DL; caut. uel lit. uel liniam δι sedi H; sedens
Ων’ δ; ογε. α; *tetDe(f). oito: celerius a;
oft.c d. scribae EGI. Ὁ» scribe cito e cw e». B.
quinquagintas D; Lta ET ; .1, W'W.

7. alio codd. fiur. et 55: alii CEJKZe 3t a g
7; altero e. uero: ergo T; autem a d e f ; om.
δε fag. debes 4 domino meoa c r cum gv. 28.
ooros κόρον) cur: PFOMQX* op. acf/ 9: choros
ASCDE(-rus)?GHIJKNOTVWX'YZ be fA 1g
(-rus)* awr.; mensurasd. trittici fF COTXZ ; trici
E. ait illi (λέγει αὐτῷ BLR »εἶ»..) codd. iur. et
τρ.: et ait illi EH, καὶ λέγει APXTA erc., cf. ait
et illi ὁ /; dixit autem et huic a, cf. o δε 4. avro
D, Aeye δὲ avro M. litteras (lit. D vg.) tuas
(τὰ γράμματα NBDLR) codd. ef 9g.: cautionem Oe
(sed tuas "0: correxit), caut. tuam a, tuam literam
δ, cum. gv. blur. τὸ γράμμα. et-sede c cwm er.
I. 131. scribe--cito E. hoctuginta C, octuaginta
H* ; 1Lxxxta ET, Lxxx D.

8. laudabit TY. uillicum efc, cf. s. 3. in-

3K

422 EUANGELIUM SECUNDUM LUCA M. [XVI. 9-14.

non fuistis
quod uestrum est quis
dabit uobis ?
18 (191- δὴ) Nemo seruus potest duobus
dominis seruire
aut enim unum odiet
et alterum diliget
aut uni adhaerebit
et alterum contemnet
non potestis deo seruire
et mamonae.
14 (192. 10) Audiebant autem omnia haec
pharisaei qui erant auari
et deridebant illum

* et ego uobis dico
facite uobis amicos de mamona iniqui-
tatis
ut cum defeceritis recipiant
uos in aeterna tabernacula
10 qui fidelis est in minimo
et in maiori fidelis est
et qui in modico iniquus est
et in maiori iniquus est
!!si ergo in iniquo mamona
fideles non fuistis
quod uerum est quis
credet uobis? .
et si in alieno fideles

— —— —— —— -......... ....

dentiores sunt filiis lucis in generatione sua. *et ego uobis dico facite uobis amicos de mamona
iniquitatis. ut cum defeceritis recipiant uos in aeterna tabernacula. "qui fidelis est in modico.
etin multo fidelis est. et qui in modico infidelis est. etin multo infidelis est. 1} si ergo in iniquo
mamona fideles non fuistis quod uerum est quis uobis credet. Pet si in alio fideles non fuistis.
quod uestrum est quis dabit uobis. "nemo seruus potest duobus dominis seruire aut enim unum
odiet. et alterum diligit. aut uni adherebit. et alterum contemnet. non potestis deo servire
et mamonae. "audiebant autem haec omnia pharisaei. qui erant auari. et deridebant eum

iquitatis: iniustitiae e. quia ?r.: quod NT (ὁ) «
X fil 4 *. prudenter: sapienter d. fecisset:
τ dixit autem ad discipulos (discentes 7) suos EM
Q £uf.ó ce; ἰ dix. 4. ad d. suos dico uobis D
8 x (et dix.) ; * dixit autem /an/um ff: ὁ propter
quod dico uobis d e/ De διο Aeyo ὕμειν. 0m. quia
se. E. fili Gs, filli Y ; filios T*(sed corr.) wius
C. seculi C63H, saetuli ὦ. — saec. huius so/s:t
Bentl. cum ord. gr. prudentiores (sapientiores
d, cf. Mt. xxv. 8) Ὁ sunt Aic et om. ad fin. Ἐ α ὁ
c filgr. fiii* H; filii EW; quam filii Ὁ ὁ c ff,
q7;superflios ad e/. generatione: uita EXP"
£uf.; gente a; saeculum e e els τὴν γενεάν gr.
8Su&: hac NT a (e 7 hac gen. óc δὰ 147); istute;
contra graecum τὴν ἑαυτῶν. om. sunt (ΕΝ gat.
9. 2 dico uobis tFE:POKOQVZ acd ff, aur.
£r. DM αἱ. Paw. facete ?P*, fatite ὦ. hamicos
C. mamons f/ur.: mamm. DE(-niaj;PJKVW
vr.; mamma N'; mammone ?P*. mam. iniqui-
tatis- ToU μαμωνᾶ τῆς ἀδικίας : iniquo mamona
a d Ambr. de Abr. 1. 5 etc. cum gr. D rov αδικου
μαμωνα. quum GO. defeceritis (defic. G, diffic.
D) ἐκλίπητε : defecerit αἱ /*, defecerit nobis a e
(rint) e ἐκλίπῃ N*B*D 4ι.; cf. fugati fueritis
Jren. 1V. 30. 3 (368 Mass), uide Harvey t. ii. 2.
251 ἢ. Qui conicit ἐκτράπητε. tabernacula sua
ὃ Amór. ὦ. c. cum gr. P syr. sch. aeth. εἰς. incipit
rursum B.
Io. minino 38; modico EX* gaz. d e f. in sec.
em. H. maiore (js CIKNTTZ; maius δὲς E ear.

bcffaq *; multo δὲς ὦ e 7; multo pr., magno sec.
G. om.in min. et in mai. fid. est D. modioo:
minimo g. iniqus 2γ. GEY*, inicus T. o. ost
fert. D. iniqus se. EY; iniustus δέ e; infidelis
óis f.

1I. ergo - et EM. om. in DEG. iniquam E;
iniusto e; - a D. mamona GMO*X*Z, ef mamm.
DE*P'UKN'VW vg.: mamonae ABCFHOIO*X?
Y, mamm. ?P*(-ne)T, mamone &FQ. fidelis G.
uerum (τὸ ἀληθινόν) : uestrum BEeDEFK*QX*Z*
cor. uat.* q awr., uobiscum a. o»t. uerum est W.
credet (πιστεύσει) codd. et 5$ SQL, creuet G, reddet
D rz, dabit E a ὁ Zres.: credit AFOY /A avr.,
credat 38.

I2. -credite ad imi. E. fidelis Z*(corr. Z')..
uestrum (τὸ ὑμέτερον 2157.) : nostrum cor. wat. ef
τὸ ἡμέτερον BL e£c.; meum e i / 7ert. om. est
Q*. dauit O ; credet a ; om. wers. b.

I3. om. seruus NT. » potest seruus D a.
duobus: .11. D. hodiet C; odit I*OX*, hodit T.
alterum: alium ἐξ a, unum f»., alium sec. d.
dilegget ?P; diligit A*H*I*OX*Y; amabit ὁ φ.
uni: unum K a^ g . a&adhaerebit cw» HOJK
MVXY Z2? vg. et haerebit Z*: adher. ABEFCDE:P
GINTOW, ader. T ; adprehendet 7; eg». ἀνθέξεται ;
patietur a ὁ φ z, i.e. ἀνέξεται. contempnet DEP
GHOKOW; condemnet Y. potest D. |. mam-
monae CDE*PJKT te. ; mamone GO, mamm. W.

I4. audientes E. hec W. om. omnia d $i cum
D*'a/. 9. 2 haec omnia ENT Bentl. uett. (on Φ)

XVI. 15-21.]

1δ et ait illis
uos estis qui iustificatis uos
coram hominibus
deus autem nouit corda uestra
quia quod hominibus altum est
abominatio est ante deum.
16 (198. 5) [Dex et prophetae usque ad io-
hannen
ex eo regnum dei euangelizatur
et omnis in illud uim facit.
1 (194. 5) Facilius est autem caelum
et terram praeterire
quam de lege unum
apicem cadere.
18 (196. 3) Omnis qui dimittit
uxorem suam

EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 423

et ducit alteram moechatur
et qui dimissam a uiro
ducit moechatur.
19 (196. 10) Homo quidam erat diues
et induebatur purpura
et bysso
et epulabatur cotidie
splendide
? et erat quidam mendicus
nomine lazarus
qui iacebat ad ianuam eius
ulceribus plenus
?! cupiens saturari de micis
quae cadebant de mensa diuitis
sed et canes ueniebant
et lingebant ulcera eius

Pet ait illis. uos estis qui iustificatis uosmetipsos. coram hominibus. deus autem nouit
corda üestra. quia quod hominibus altum est abominatio est ante deum. '*lex et prophetae
usque ad iohannen. deinde regnum dei euangelizatur. et omnis in illud uim facit. '"facilius
est autem caelum et terram praeterire quam de lege unum apicem cadere. "omnis qui
dimittit uxorem suam. et aliam ducit moecatur. et qui dimissam a uiro ducit moecatur.

19 homo quidam erat diues.

et induebatur purpuram.

et bysso. et aepulabatur cottidie

splendide. *! mendicus autem quidam nomine lazarus. qui iacebat ad ianuam eius ulceribus
plenus. ?' cupiens saturari de micis quae cadebant de mensa diuitis. sed et canes ueniebant.

cum gr. blur. pharisei W, farisaei C, farissei D.
auari (φιλάργυροι) codd. plur. (ab. T) ef vg.:
amatores pecuniae D a; cupidi Z, cupidissimi e
Teri, cupidissimi et amat. pec. γ᾽; 4 principes
ὃ (super bvápxovres)! deridebant: der iss ras.
nic au nec H ; dirid. DE?P, inrid. a e; subsanna-
bant d.

I$. hestis C. iustificastis C. coram (ἐνώπιον) :
in conspectu ec. d (ef ad fim. wers.)e. scit a r,
dinoscit e. altum: excelsum e, sublime a ὦ,
aelatum 9. abhominatio DESXPKV. es* sec. T.
ante (ἐνώπιον) codd. fiur. (hante C) e£ vg.: apud
D*(corr.mg)ESPNTY gat.; cf. coram deo r ὃ,
ante consp. dei a.

16. prof. D:PO, prophete W, prophaete E. io-
hannem t&D2PGJKOVZgB Z7ZsA, ioan. $t;
* prophetauerunt E 4sdegau. a0 (d) cum gr. D
13** 17^**; t et DNTQ aur. ex eo: ex quo E wett.
Alur., ex inde e (gf. 7), ex tunc 7. euangellzatur
G ; aeuanguelizatur D; euangelizantur H zat. a,
aeuangeliszantur E; adnuntiatur e, benenunt. uel
euang. δὶ omnesG ac i g. illum O*T. uim
faciunt c 3 g; festinant a ; conatur d e; cf. et qui
iniuriam faciunt diripiunt illud / ex Mf. xi. 12.

17. o'i. autem E. celum W. preterire D;
transire a e. cadere: excedere a.

I8. 1 et ad ἐμέ. uers. KVZ. demittit V, di-

mintit K* ; mittit Y ; remit. e. huxorem C. ducit
pr. in mg. tF; ducet O; nubit a, nubens d.
alteram: aliam de / i]. 7 alteram ducit v.
edd. asm. (exc. Frober 1502). moecatur $r. GO ;
mech. TW; adulterium facit a. demissam V.
uiro: marito ὦ. o». ἃ uiro d εἰ Der. ducit
s&.: nubit Z. o. et qui dim. . . . moechatur
D e. moecatur sec. O*Z*, mech. *P*TW.

I9. τ ad init. dixit autem et aliam parabolam αἵ
et D*. homo- autem D c fa 3 ὦ» et gr. plur.
erat: om. D c; fuit Y e. diues: honestus e. et
fr. (καῇ) : qui 9 SQL (non 3B) cor. ua. mg. abe i
Q; 0m.c. wuestiebatur a 77e». porpura D. biso
SP*, bisso ΦΡΙΤῪΝ ; om. et b. ὁ. et aepulabatur
BE DEGO; et iucundabatur e, gv. εὐφραινόμενος.
cottidie M, quot. DW vg., quotd. O, cotidiae CE.
splendidae CK, esplendide H.

20. et erat quidam mendicus (mind. E*,
mendidus Y) codd. ef vg., et er. q. pauper ὦ *
(pauperculus), erat autem q. mend. ὁ g, pauper
autem 4. erat 2; cum gv. AP'T'AAII etc. πτωχὸς δέ
vis ἦν : pauper (egens e) autem quidam (os. erat
et qui) a d e cum gr. NBDLX in. — elenzarus
CT, latzarus D. lacebat Q, acebat O*; missus
erat d, proiectus erat e. eius (huius e): diuitis a.
hulceribus C. plenos G.

21. et cupiens d (Zen) cum gv. ῥζωγ., et

3K2

424 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM.

23factum est autem ut moreretur men-
dicus
et portaretur ab angelis
in sinum abrahae
mortuus est autem et diues
et sepultus est in inferno
38 eleuans autem oculos suos
cum esset in tormentis
uidebat abraham a longe
et lazarum in sinu eius
34 ct ipse clamans dixit

[XV1. 22--28.

pater abraham miserere mei.

et mitte lazarum ut intinguat ex-
tremum digiti sui in aquam

ut refrigeret linguam meam

quia crucior in hac flamma.

25 Et dixit illi abraham

fili recordare quia recepisti
bona in uita tua

et lazarus similiter mala

nunc autem hic consolatur
tu uero cruciarís

et lingebant ulcera eius. * factum est autem ut moreretur mendicus. et portaretur ab
angelis in sinum abrahae. mortuus est autem et diues et sepultus est. et in inferno * eleuans
oculos suos cum esset in tormentis uidit abraham ἃ longe et lazarum in sinum eius **et
ipse exclamans dixit pater abraham miserere mei. et mitte lazarum ut intinguat summum
digiti sui in aqua. et refrigeret linguam meam quia crucior in hac flamma. et dixit illi
abraham fili recordare. quia recepisti bona in uita tua et lazarus similiter mala nunc autem.

cupiebat a; concupiscens e. satiari g. miois
(τῶν ψιχίων iur): his bc fossi mr, eis e et
ot. ψιχίων N*BL. que D. 05. de m. q. cade-
bant C. messa D. diuitis: 4 et nemo illi dabat
KTW3S ΞΟ / m gv. min.; ex cap. xv. τό. om. et
jr.D. uenientes E243. linguebant D:PHMM';
elingebant d, abl. e, lambebant a. hulcera C;
uulnera KVZ acer.

32. ut moraretur GH*; ut morir. DE?PKV ;
mori e ὃ /4ug. mendicans T ; pauper a d, inopem
e Aug. ; * lazarus Q e£ » laz. mend. ὁ c fm Φ,
lez. pauper /*. portaretur: ductus est d, tolli
e. hang.C,angu. D, agg. M. sinum: um era.
H, synum D; sinu B'*H'CETX*Z; sinibus G.
habrahae E, abrahe CTW, abrae D. om. autem
DE. om.estse.H*. diues-illee. et sepultus
est in inferno (-num ?P*GHO), 33 eleuans (leuans
e) autem codd. f$lur. vg. cor. uat. ce l rv aur.
contra graecus; : et sepultus est in inferno eleugns
(ors. autem) BCDMQTZ ff, φ (cum gr. W*) xal
ἐτάφη" ἐν τῷ 40g ἐπάρας quod an uera. lectfo sit
dubitat Tisch., ex qua nostra et graecae lectiones
λέμε inc deriuwandae sint; sed asyndeton in
Johanne tolerabile, in Luca uix ferendum widetur ;
et sep. est in inferno (-hpum m) et el. J χε; cf.
et sep. est aput inferos in inferno el, 7, et sep.
est ap. inferos et de inferno el a; et sepultus
est et in inferno el. ὁ 4 (leuans) f (si) ὃ
Bentl. graec. plur. καὶ ἐτάφη καὶ iv τῷ dy
ἐπάραΞ. — Fluctuat Aug. ; serm. 14 mortuus est
gutem diues et sepultus est. Nam pauper forte nec
sepultus! ; sed. ep. 187 "sepultus est im inferno."
Uix dubium est quim Lucas ipse scripserit καὶ
ἐτάφη᾽ kal ἐν τῷ ἄδῃ, sed καί sec. in. antiquissimis
codd. s! sunc in. W* casu omissum, ex comiectura

iribus modis restitutum widetur, sc. kal ἐν τῷ ᾷδῃ
εἰ ἐν δὲ τῷ ᾧδῃ εἰ lv TQ q0p καί; quae lectiones
emnes im codd. latt. referuntur, εἰ tertiam. αὖ
Hieronymo ex traditione codicum suorum seruatas
"agis quam ex ralione praelatarm credimus.

23. heleuans C, eliu. D. autem wide suwfra.
hoculos C. 2 oculos autem W*. quum 6.
aesset C. uidebat cum ABCDFHJQTXY c sym-
faxis gratia fos! oum esset, er. enim ὑπάρχων
. . δρᾷ: uidit tFEEPGOIKNOOVWZ gg. ὁ 7) ἐφ ὃ
aur. ; uidet ex correctione M (cf. chasma sers. 26)
adeff,imr. habraham E, habraam T, abraam
D εἰ τ. 34. ἃ longue D, de longe E » r; de
longinquo e. eleazarum CT, (hel. C Azc), latzarum
D;e£24.25. insinu (ev ro κολπω D) codd. ve.
ἐξ uett. biur.: in sinum AXY f f,2/; in sinus
d e, in sinibus 8 e£ ἐν τοῖς κόλποις gr. 9iur. cius
4 requiescentem ὁ ς dem gr et Der.

24. clamans (φωνήσας) : exclamans a 5 d f,
exclamauit autem et e, et excl. uoce magna n, ef
ενφωνησας D. abraham sx:de ws. 33. misserere
D, miseraere O*. lasarum side s. 23. intingat
GJO*Z? gg. 7Zisch.; tingat Z*; intingit O*. ex-
tremam D ; extremam partem /; summum e f rm.
sui: tui Y. in aquam (ὕδατος) AHFDEXP'GHJ
KNQY ve. abe χ ὁ m q v aur., aquam d: in
aqua (υδατι N) BCXP*FFOIMOTVWXZ c f, aqua ὃ.
ut: et GX welt. (non e i aur.) cum gr. καί ; et ut
9. refrigerer W. lingua mea CW. quis: qui
Y. crutior E; adfligor Z, uror e. in ustione ignis
huius Z7.

25. ors. 11d d e ὃ Bentl. cum gr. lur. om.
&braham D. filii A:P. memento Z7 e, memor
esto z. quia; qui ὦ. recipisti DE?PM ; percep.
em; εἴ ὁ ὃ cum gr. XTAA e(c.. bona-ttuaqd ὃ

XVI. 36—31.]

?6 et in his omnibus inter nos

et uos chaos magnum
firmatum est

ut hi qui uolunt hinc transire
ad uos non possint

neque inde huc transmeare

3 et ait rogo ergo te pater

ut mittas eum in domum

patris mei

?3 habeo enim quinque fratres
ut testetur illis

ne et ipsi ueniant in locum

EUANGELIUM SECUNDUM LUCA AM. 425

hunc tormentorum

2? et ait illi abraham

habent mosen et prophetas audiant
illos

9 at ille dixit non pater abraham

sed si quis ex mortuis ierit
ad eos paenitentiam agent

31 ait autem illi

si mosen et prophetas
non audiunt

neque si quis ex mortuis resurrexerit
credent.

hic consolatur tu uero cruciaris. **et in his omnibus inter nos et uos chaos magnum firma-
tum est. ut hi qui uolunt hinc transire ad uos. non possint neque inde huc ad nos trans-
meare. Ü"'dixit autem rogo te pater ut mittas eum in domum patris mei. ?*quia habeo
quinque fratres ut testetur illis. ne et ipsi ueniant in locum hunc tormentorum. *?et ait illi
abraham. habent moysen et prophetas audiant illos. ὅ9 δἱ ille dixit. non pater abraham.
sed si quis ex mortuis ierit ad illos. paenitentiam agent. *'dixit autem illi. si moysen. et

et gr. fere omn. hiic E; zmcpit rursum R.
consulatur D?P!R, consolator H. cruociaris:
adfligeris αἱ, ureris e.

36. in his (hiis E*W) omn. (iv πᾶσι τούτοις
NBL): super omn. istis a, super ista omnia c,
super haec omn. ws e/ ἐπὶ sw. T. gr. 2iur. nos et
uos (ἡμῶν καὶ ὑμῶν) cum t 'CDGOIJKN'TVWZ
vg. uett. Plur. : 7 uos et nos ABEPFHMOQRX
Y corp. oxon. b e νε ὃ (non A). chaos codd. Pur.
(cahos T) e£ og. et wuett. 2iur., chaus DIPHORV
d e ff, (chai), chas Y* (o suwferscr. m. sax.), hiatus
terrae a: chasma M Zent/. (et in Ty. Coil. Cant.
B. xviI. 14 'Jego chasma magnum; ma αὐ 0.
istde chaos 270 chas, . . . Y chasmagnum e/ Zfibern.
alter) ; sed six dubium est Hieronymum chaos
legisse cum uerbum. in. antiquis exemplaribus
saepe, chasma aulem quantum widimsus mumquam,
inuenisset ; 5$ comtectura Dentleii uera est, chaos
siendusm sed. mendum. Hieronymo antiquius est.
Chaos i» fragm. Weingartens. (apud Roensch 74.
w. Ug. 2. 351) ad Mich. i. 6 inuenitur, (! deducam
i» chaos Jafédes eius'; gr. χάος, vg. uallem) e£
latine ro barathro s/at, e£ apud Poetas etiam ro
iso inferno, cf. Ouid. Fast. iv. 600 * Possidet alter
aquas alter (i.e. Pluto) inane chaos. confirmatus
a d, stabilitus ὁ 2; o5. e. hii &KCDESPIORTWX.
uolunt (θέλοντες omnes): lunt R ; ueniunt a ὁ ff,
ἐ 1 m q (ἔλθοντες ut widetur. fro. θέλοντες).
hino: om.cd e et D*. transgredi 5. Ὁ transire
hinc r Bentl. cum ord. gr. qui uen. ad nos tr. non
pos. ad uos sx. possunt EQT, possent H. indie
R. δυο (ωδε D): hic H*(corr. H'); τ ad nos/;
πρὸς ἡμᾶς gr. rell. transmare R ; transire e 7.

27. om. ergo e f 1 r gx. min. fauc. om. to 9P*
TX* j£. 2 te ergo 3P"9R (rogate ergo) d e£ gv.
ABD mis. pater: - abraham ΝΠ gy.DX, 4
abrahae K ; e/ a) abrahae ad fin. μεν. in ras. K.
dimittas ER. o» eum a óc e ff, ilm. domo
€ NTT, domu M*( 4 m cor.).

28. abeo C. quinque: οὖ. DR. testatur R;
testiüicetur BEGO af. a d e 1 aur., nuntiet »; gr.
διαμαρτύρηται. ipse G. 2 hunc locum BCGKT
vg.acdeff,imret De. tormenti αἱ ὃ (Benti.) et
cruciatus a ; e». τῆς βασάνου.

29. et ait (λέγει δέ uel λέγει): dixit autem
ἃ d 5 et ewev δὲ D. habraham E, abracham R,
abraam DT e£ s. 30; om. 6. moysen D:PHOIJ
KNTRV ve. ZiscA., moisen TW. profetas D?PO.
illos: eos CT ὦ.

3o. ad Ο. abraam W ef cf. s. 39. mmortuis
lafst W. ierit (πορευθῇ) codd. $4ur., hier. C, yer.
T, erit R, iret D, ierint Εἰ, abierit e: surrexerit (e/
ort. δὰ eos) a ffi r, resur. 9c 7 Φ, ἀναστη N ;
surrexerit et abierit γε. 608 1 persuadebit eis et T
με (ilis); 4 persuadebit eis (e£ ὁ». paen. ag.) c f,
i /(eos) z, * pers. illis ὁ g. poenit. ὈΞΡΟῪ vg.
paenitebuntur d, penitebunt uel pen. ag. ὃ.

31. ait autem . . . audiunt is rg. m. rec. T.
moys. DE:PHOIJKM'RV vg. Τί ελ., mois. ΕἾ.
prof «/$.29. neq E. "ortuis G. resurrexerit
(ἀναστῇ) codd. Plur. (-xit F) vg. cor. uat. 8 awr.:
surrexerit ADGHMY corp. oxon. f m; τε. rell.
ad illos ierit (-int 2 7) a ff i /, ad il. abierit ó(-int)
€ e(7- ab. ἃ mort.)g cf. gv. tin. 225. 245 πορεύθῃ ;
surr. et ierit ad eos 7 rz, resurgens ad illos eat
Zren. iv. ii. 3 (229 Mass.) cum gr. D αναστη koi

426 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAA.,

XVII. ! 097-2) Et ad discipulos suos ait
inpossibile est ut non ueniant scandala
uae autem illi per quem ueniunt

? utilius est illi si lapis molaris

inponatur circa collum
eius et proiciatur in mare

quam ut scandalizet unum
de pusillis istis.

8 (108. δ) Attendite uobis
si peccauerit frater tuus

increpa illum
et si paenitentiam egerit

[xvir. 16.

dimitte illi.
*09»5 Et sj septies in die peccauerit
in te
et septies in die conuersus fuerit ad te
dicens paenitet me dimitte illi.
(200. δ) Et dixerunt apostoli domino
adauge nobis fidem
? dixit autem dominus
:Si haberetis fidem sicut
granum sinapis
diceretis huic arbori moro
eradicare et transplantare

prophetas non audiunt neque si quis ex mortuis surrexerit credunt. XVII. ! Dixit autem et

ad discipulos suos.

inpossibile est. ut non ueniant scandala.

uae autem homini illi. per

quem ueniunt. ?utilius est illi. si lapis molaris inponatur circa collum eius. et proiciatur in
mare. quam ut scandalizet unum de pusillis istis. ὃ adtendite uobis. si peccauerit frater tuus
increpa illum. et si paenitentiam egerit dimitte illi. *et si septies in die peccaueritin te et
septies in die conuersus fuerit dicens. paenitet me dimitte illi. δ εἰ dixerunt apostoli domino
adauge nobis fidem. *dixit autem dominus si haberetis fidem. sicut granum sinapis. di-

ἀπελθὴ πρὸς avrovs. credent (πιστευσουσιν D):
credunt Z*(corr. Z2?) ; - ei BHO*OR* c2 m Zren.;
persuadebuntur e cu» gr. plur. πεισθήσονται ; au-
dient eum »r ef ἀκούσωσιν αὐτοῦ Dial. contr.
Marctonistas ap. Wetst.

XVII. 1. 2 et ait ad disc. suos voz. ὦ, cf. dixit
(ait 2 r δ) autem ad disc. (discentes e) suos (ovr. e
δ) «δά ες 7 ἐφ» δ. imposs M veg, inpos Hj
difficile a; gv. ἀνένδεκτον ; inposs. . . scandala
in ras. G. ut non ueniant (-unt Y) : Jit. mn.
K; non ueniree 77. uae (ue W) autem (οὐαὶ δέ
AXT efc): uerumtamen uae a ὁ c fj? Φ, uerum
uae d e, πλὴν οὐαί NBDL εἴς. autem 4 homini E.
scandalum uenit / cf. Mf. xviii. 7.

2. utilius (λυσιτελεῖ) : hut. C, utillius HY*;
utile T ; expediebat d, -dit e e συνφερει Ὁ. est:
erat NT; - autem Dac ffi, Ὁ autem est g, aut.
fuerat ^; cum D?r δε, ili: ἐπ mg. K ; 4 si (ut
/ *) non nasceretur aut D / rx, -- ne nasc. aut a óc
Jig. om.siZabcffiq. lapes ER. molae
€deff. inponsatur (imp. t MV ve.) codd. et vg.
(περικεῖται) : ponatur CT; inpositus fuisset a,
circumdatus esset d, circumiectus sit e, alligaretur
y et περιεκειτο 1). inp. 6. 00]. eius om. Z*( - Z?).
proieciatur D2P, proiiciatur vg. 77scÀ. ; proiectus
esset a d e (sit), proiceretur r e? epyrro D. scanda-
liszet E, scanlizat R. pussillis D3P'R.

3. attendite (c. M?. vi. 1, vii. 15) : adten. ΒΕ
HOIJO, adite G*( -- tend su. /i».); 4 autem R.
si- autem g x (»ton D) cum gr. ATA etc. pecoa-
uerit * in te DEFW vg. (not cod. caraf) cdeg v
9 Ambr. gr. DXTA εἰς. inorepa: corripe a e rt,

emenda Z. poenit. DPJW vg. hegerit C, aeg. R,
agerit Z; habuerit ὁ c ff, 1/9 7; « dicens peccaui
|. demitte GV ; rem. a e.

4. om.in die $r.G. diae δίς C. imn sec. om.
H*(-- σε. rec... inteexpunctum I. et sec. 1 si
JOXZ ὁ cum gr. AKII efc, in die sec. : om. NT
abcdiilgrs cet gr. NBDL efc.; in nocte Z4pnde-
guuens.20. om.ad te 72 m gr.TAAetc. paenitet
(poen. DJ zg., pen. CEXPW) me: paenitentiam
ago (a) e 5, paeniteor ὁ d. demitte HV, dimittet
R; remitte a e s.

5. dixerunt: ei F; 1 ilic f; ἐφ γ᾿.
apostoli -- ad iesum Ὁ. domino (τῷ κυρίῳ) :
domine BDFGHQT δες 47; om.7. augeD
PKOQRX*Z- a ff, i 7* ὃ aur. ; adde d, adice e.

6. dixit autem dominus (εἶπεν δὲ ὁ x.) codd.
(illis D) e£ zg.: et dixit illis K ὁ c f, 7 g, ad ille
dixit illis Z, d. autem illis e, quibus ille d. a; et d.
(4 illis ») iesus F 7 rz, deinde -- amen amen dico
uobis 7. haberetis (εἴχετε DEGH e£c., ἔχετε NA
BFKL e£.) cum AC(ab.)G(habere)IMTVYZ3B
cor. uat.cdf s Aug., Bentl. : habueritis BBFDESPH
OJKNMOQRWXS Θ0Γ uett. blur. Ambr. sicuti C.
synapis CDE. diceretis (ἐλέγετε ἄν) codd. 38 et
-ritis tFDHO, dicebatis ὦ: dicetis W6 &(5 ear.
cor. uat. mpg. a i vy Amór., dicitis e Z hanc G.
arboreR ; ov. a. moro: modo ΡΖ “ὁ δ: muro
a; mori Q, morire E £gz£, morere R; maiore
Andeguu. 205; om. c ff, 1 5; monti huic transi hinc
ibide et transibat et moro 7 Der ex Mt. xvii. 20.
et fx. om. J. plantare a e, transportare ὁ gaf.'e,
transíretare ff; om. s. in mari HO e gr. fur. ἐν

XVII. 6—12.] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 427

non puto !?sic et uos
cum feceritis omnia quae
praecepta sunt uobis
dicite serui inutiles sumus
quod debuimus facere fecimus.
1 Et factum est dum iret
in hierusalem
transiebat per mediam samariam et

in mare et oboediret uobis.
7 801. 10) Quis autem uestrum habens
seruum arantem aut pascentem
qui regresso de agro dicet
illi statim transi recumbe?
* et non dicet ei para quod cenem
et praecinge te et ministra mihi
donec manducem et bibam
et post haec tu manducabis galilaeam
. . et bibes? 12 δὲ cum ingrederetur quoddam castel-
? numquid gratiam habet seruo illi lum
quia fecit quae sibi imperauerat ? occurrerunt ei decem uiri leprosi

ceretis huic arbori moro. eradicare. et transplantare in mare. et oboediret uobis. "quis
autem uestrum habet seruum arantem aut oues pascentem qui regresso de agro dicat illi
statim transi recumbe. *sed dicit ei para mihi quod cenem. et praecinge te et ministra
mihi. donec manducem et bibam. et post haec tu manducabis et bibes. ? nunquid gratiam
habet seruo illi. quia fecit quae praecepta sunt ei. non puto. '^sicet uos. cum feceritis
omnia quae praecepta sunt uobis. dicite quia serui inutiles sumus. quod debuimus facere
fecimus. [5 οἱ factum est cum iret in hierusalem transibat per mediam samariam et galileam
13 et cum ingrederetur. quoddam castellum. occurrerunt ei. decem uiri leprosi. qui stete-

τῇ θαλάσσῃ ; om. / s. et sec. τ utique D óc fii!
q (s) ^oboediret (ὑπήκουσεν dv) codd. Plur. et f ὃ
aur., obaed. *PR, hoboed. C, obed. Y38, oboedire
G, obaudisset we//. ?/wr.: oboediet J, obed. W4
&(I. cor. uat. mg. ἡ ὦ r Ambr., exaudiet e.

7. habet GVWZ f, qui habet ». harantem C,
arr. E. pasoentem (ποιμαίνοντα) codd. et vg. cf.
pastorem e: oues pascentem DKM'QRT'* gut. (δ)
cdf fahilqrsaur. (ouem) Ben//., 7 pasc. oues
a; boues pasc. T*Z* cor. ua£.*, 7» pasc. boues 9 3;
bouem pasc. OWX*Z* Andegau. 20. qui (55):
cui BDEKM'R $ Φ ». regresso (egr. K): re-
gredienti ὁ g, uenienti s, ut intrauit d, cum uenerit
e; regressus c /. dioet (ἐρεῖ ADG!HOMY wert.
Alur. Bentl.: dicit CERPG*(DIJQRT(VD) ed e;
dicat BKNTOV (sé udftur)WXZ vg. f aur.; praem.
numquid d z 5, non e ὦ cnm gr. D μὴ epe. statim :
continuo de r ; om. ὁ fa iig s. diwidunt dic. illi
statim A:POI(J)MY, cf. Ὁ statim dicet il. a;
$ed dic.illi. Statim tr. 901 e/c. transi Ὁ et 9 a s.

8. et non: sed D wett. (exc. 8 aur.) cum Der
ἄλλα. dicet (ἐρεῖ codd. Pur., uett. ῥέμγ., Bentl. :
dicit EGJQS3R e 5; dicat KOVWZGSIL cor. sat.
αν». ei: om. Ro i /; illi BE welt. //ur. parata
D*(ta ex?.); τ mihi α α ὁ d f g r cum gr. W.
cenem codd. $iur. (cenam R): caen. KCD:POK
OV Zisch.; coen. vg. precinge te D(-gue)M,
praecingite G, praecinget te E, praecingere te K ;
accingere e; precinctus (e/ om. et) s, succinctus a.
ma?Pducem G. post hec W; sic B. om. tu PK
€, £*. 433. manducauis O*. bibis B. 2 manduc.
tu Z s εἰ De.

9. nunquid W638 ; τὰ D*(sed ex$.). gratiam
(gratia M) habet (abet C) codd. vg. et wett.,
gratias aget s, cum gr. χάριν ἔχει AXTA etc. : ἢ»
aget gratias a rz, habet gratiam e cu»: NBDL erc.
ili: ille H*(cor. H); om. α ὁ « ὁ fh iq s
(Bent..) N'ABDL efr. quia: qui D. fecerat E.
om. quia fecit X*. que D; quod W. sibi cwm
ABSECDEWPGHOIMOQRTAX?Y κοΐ. Pur.: εἰ
JKN'VWZ vg. Tisch. a d f aur. Cypr.; om. X*
e 5 gr. NABL c/c. inperauerat C; imperauerit
OVZ; imperata sunt ὁ e ἐφ ὃ Cyfr., praecepta
sunt a d f 5, pr. erant *. of. non puto a e cur
NBLX νη. puto ex opto T.

IO. oz. sic ὁ ff i g. quum HO. feceretis
Z; perficeritis ?»P; -- haec M*(sed exf.). om-
nia: uniuersa. E gu£; om.abdeff ilmws
Cypr. εἰ N*. quae (que D) praecepta (pre. D)
sunt (rà διαταχθέντα) : q. uobis fuerint imperata
€ ; quae dico d, quae mando ὦ, oca Aeyo D. om.
uobisaócd i set gy. D. dicete ?P ; dicitisaóc
d ff, 1 5, dicetis 9 » ; -* quoniam d, ὁ quia / ὃ (ὅτι).
seruüi K. inhutiles C; superuacui e, nequa ;.
facere 4 non E.

II. om. est E. iret: uadit c f, i ὦ iter faceret
d; ^iesus cor. ua£.* om. inGóesgr. hyerus.
H, iherus, CT, hirus. R, ierus. 2g. ; et 7, et ipse
ader s (kal αὐτός). transibat CXPQTW vg., retr.
e, praeteribat 7. gallilaeam VY, galileam BCD?P
GKORW; -ethierichoaóceffa ὁ 1 φ s.

12. e& cum (quum HO) ingrederetur (in-
gredir. E?PR) « καὶ εἰσερχομένον αὐτοῦ, cf. et
ingredienti ei ὁ φ δ (eo), introeunte eo d: et

428 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. (XVII. 12—20.

' respondens autem iesus dixit
nonne decem mundati sunt ?
et nouem ubi sunt?
18 non est inuentus qui rediret
et daret gloriam deo
nisi hic alienigena ?
19 et ait illi surge uade
quia fides tua te saluum fecit.
20 (303. δ) Tnterrogatus autem a pharisaeis
quando uenit
regnum dei
respondit eis et dixit
non uenit regnum dei
cum obseruatione

qui steterunt a longe
13 et Jeuauerunt uocem dicentes
iesu praeceptor miserere nostri
M quos ut uidit dixit
ite ostendite uos sacerdotibus
et factum est dum irent
mundati sunt
5 unus autem ex illis
ut uidit quia mundatus est
regressus est cum magna
uoce magnificans deum
16 et cecidit in faciem ante
pedes eius gratias agens
et hic erat samaritanus

runt a longe. ᾿δ εἴ eleuauerunt uocem dicentes. iesu praeceptor miserere nostri. "quos ut
uidit. dixit illis. euntes ostendite uos sacerdotibus et factum est dum irent mundati sunt.
"unus autem ex illis. ut uidit quia mundatus est. reuersus est cum uoce magna magnifi-
cans deum. !*et cecidit in faciem suam ante pedes eius. gratias agens. et hic erat samari-

tanus. "respondens autem iesus dixit. nonne decem mundati sunt. et nouem ubi sunt.
? non est inuentus qui reuerteretur et daret gloriam deo nisi hic alienigena. et ait ille.
surge et uade quia fides tua te saluum fecit. 9'interrogatus autem a pharisaeis, quando

ingressus est c //, 1 /, et introiuit »; et intrans 5,
ingrediens autem a; καὶ εἰσελθων gr. X; tin D
μοί. (exc. f aur.)). quodam R. quendam uicum
ὦ. hoccurr. C, occurrunt Z. decem: .x- DEFR
W. om.uiri T. laeprosi E. steterunt R. longue
D; longinquo e. wariant uett. 9/ur., et ecce d. u.
lepr. steterunt a c f$ /4 s; ubi erant d. ἃ. lepr.
et steterunt 7, ubi fuerunt d. u. illi lepr. steterunt
e, cum gr. D.

13. uocem 4 suam D a. clamauerunt uoce
magna d e εἰ D". om. dioentes d. preceptor D ;
magister a d ». misserere D. nobis X*(nos X*)
Z*abcd ffsi/9 5.

14. i". et cum uidisset (aud. a) illos a e, et
uidens eos 7 8 (or. eos). dixit: *eis D; - illis
acdfs; deinde ^ curati estis αἱ D*'. host. C. uobis
E. sacerdoti v. irent: omnes simul ir. ^; uadunt
ócff,ilgr. mundati: sanati D, purgati e.

Is. mundatus (ἐκαθαρίσθη D aj. 6): sanatus
€ ff, τ δ, sanus a Φ, curatus e 5 e£ ἰάθη gr. Pur.
regresus est PR ; reuersus est a d f s δ, rediuit e.
magna uooe (μεγ. φωνης D) : 27 uoce magna a e
Jf 59 et gr. plur. magnificans : clarif. e, honorif.
a 5, honorans d.

16. cecidit ex cedidit H ; caecidit CEG, cic.
DR; procidit a ». in faciem (fat. G) : om. ff; 4 cum
gr. A min.; tm D*(sed exp). pedis G. gratias
agens: om. d (εἰ D9') ; magnificans fi; * ei D
ὁ φ, * illi d.

17. respondens Jis sev. W. om. dixit R.
nonne (obxf) : hiaócde 7 ὁ Φ 5, οντοι D; nonne
hi . decim D; x. ERW. purgati sunt e e? pergit
et nemo ex eis reuersus est e/c. om. eta bcd ff,
ἐφ» δ (Bentl) et gr. AD 435. nobem T ; -Urrit-
DER; 1x. W; *exhis s. hubi C.

18. «et ad init. D; tex illis ad imit. 6c fo i1
q,texhisa d. est (erat c fj) : om. W; «ex illis
D. inuentus om.c /g. rediret (-*ex illis ἢ et
(ut sui? Benti.): reuersus a γ, reuertens d. daret
gloriam (gr. Z*) : d. claritatem e; honorem daret
& ΚΦ d. hon.)s(dare) ; gratias ageret ὁ c fA, $ / φ.
o*t. deo g. aliaenig. E, alenig. D. 1)" e£ avraw
ουδεις ευρεθὴ voa rpeom os δωσει k.T.A. ; rell. οὐχ
εὑρέθησαν ὑποστρέψαντες δοῦναι x.T.A.

19. 2 surge illi R*(sed cor*.). surge (surgens
d, exurgens 5): -* et D (surget D*, deinde e
superscr.) EJRacef fav aur. fides: uides R.
salbum C. 2 saluum te ?P. saluauit te Z e(7» te
$a1.)8.

30. om. &utem F. farisaeis ER, farisseis D,
phariseis PW. ueniret D e 5, uenturum . . t a.
respondit eis (illis ue/f.) et d. codd. 3B cor. wat. d e
9 ὃ et gr. ἀπεκρίθη καὶ εἶπεν : respondens eis d. JT
(et d.)9 SQL ; dixit eis a, ait illis c fA, 7, at ille
dix. eis 2 ; o9. resp. ad regnum dei 7 ;. ueniet
sec. 938 edd. ant. Plur. doi sec. om. R*(-* suf.
Hv.) a et gr. L. 2 cum obs. regn. dei non uenit
D.

XVII. 21—27.] EUANGELIUM SECUNDUM LUCA M. 429

ita erit filius hominis
in die sua.
?5 209-2) Primum autem oportet
illum multa pati
et reprobari a generatione hac.
2e (207-5) F't sicut factum est
in diebus noe
ita erit et in diebus filii hominis
51 edebant et bibebant
uxores ducebant
et dabantur ad nuptias
usque in diem qua intrauit
noe in arcam
et uenit diluuium
et perdidit omnes.

*! neque dicent ecce hic
aut ecce illic
ecce enim regnum dei
intra uos est.
22 (208. 10) Et ait ad discipulos
uenient dies
quando desideretis uidere
unum diem filii hominis
et non uidebitis.
58 9*4. 3) Ft dicent uobis ecce hic
ecce illic nolite ire
neque sectemini.
** 895-5) Nam sicut fulgur coruscans
de sub caelo
in ea quae sub caelo sunt fulget

uenit regnum dei. respondeteis. et dixit. . non uenit regnum dei cum obseruatione. ? neque
dicent ecce hic. aut ecce illic. ecce enim regnum dei intra uos est. 55 οἱ ait ad discipulos.
uenient dies quando desideretis uidere unum diem filii hominis et non uidebitis. *'et dicent
uobis. ecce hic et ecce illic. nolite ire neque sectemini. ?*sicut enim fulgur coruscans in
his quae sub caelo sunt fulget. ita erit aduentus filii hominis in die sua. ** primum autem
oportet illum multa pati. et reprobari a generatione hac. * et sicut factum est in diebus noe
ita erit et in diebus filii hominis. *' edebant et bibebant. uxores ducebant et nubtum dabant

21. dicens R. ecoe 7. sup. in. T. bhiic E;
«christus ga, aut-et T. eooe sec. om. e fo $4
s cur gr. NBL.. illisG; - nolite credere e£ Der.
*nim O.

22. discipulos εἰμ add. AtF:P*GOJMY de
(discentes) f s 8 cum gr. NBDL efc. : t suos ΒΟ.
E:P*HIKNMOQRTVWXZ og. abc ffasilg r aur.
et gv. AX. αἱ mu. ueniet Z. quando (cum 5):
om. E; utabcde fS ilg ret rov επιθυμησαι D
min.; gr. rell. ὅτε ἐπιθυμήσετε. dissid. D, de-
sideritis H, desiderabitis NT; concupiscatis a d e.
ori. unidere N' Z g s e? D*'. unam dierum 5, unum
dierum horum d e? Dv. fili CEX. homonis O.
2 unum diem (ex diebus e) f. hom. uidere Ee ὃ
cum gracco. videuitis CT.

23. eoce fr. - uobis R. hio sime add. codd.
her. e φ εἰ gr. DKLXII* min. : * et CIJKNTOUR
T ve 6f τ: οὐ gr. NM etc.; «aut ΠΕ ἂς ὦ ὦ
ὃ aur. et gr. ABE αἰ. Jur. eoce sec. : ec R ; om.
/. ilio cet Q. nol. exire ER uz. » (5) ; ne ieritis
d e, nec 9P.! jpersequemini d, secuti fueritis e;
sequi a 5.

24. fülguar. BH'G2P*HOKMN'OQTVWXZ vg.:
fulgor ACDEXP!GIJRY ; choruscatio e, scoruscus
d. corruscans E, corascans K; fulgurans Φ *
(2 sub caelo f£); qui scoruscat d e (quae). celo
is W, sec. C. quae sup. Jin. T. fulgit O*(sed
corr.) de sub caelo ...fulget: o7. a; in ea
.. . fulget om. c fa lr s Ambr. ; om. de sub

caelo 53; Ὁ de ( sub 7) caelo lucet in his q. sub
c. sunt ὁ ἐφ; de c. in patre q. sub caelum est e;
tantum de sub caelu scoruscat d e? D*'. erit:
erat R; c etócdeiset Der, filius hominis:
o". hominis J ; aduentus filii hom. c s. in die
(diae CG) sug: om. a bcdei; in aduentu suo ἢ;
ort. 8L hom. in d. s. ff.

25. prius a s. hoportet C. 2 illum oportet T-
a gente hac 5; saeculo isto e.

36. sicuti C. factum est: fuit 7 s. dibus
pr. R. nose G ef ws. 27. om. et sec. tFOQ ὁ
iilrscum gr. T 69. 345. in diebus sec.: in
die A! (diebus credo A* mom in diebus μέ
Tisch.) Y ; aduentus ER su/. fili BEGX ; filio
H.
37. aed. CDGR, hed. T; manducabant e s e
τ“. 28. om.et ?r.ad ei s ὃ (Bentl.) cum gr.
bib*"ant O ; et DEX?PKRVZ? cor. μα. üxores
(hux. C) duoebant (doc. Q): nubebant a d c ὃ.
et sec. om. abd e ffs is ὃ (Bentl) ewm er.
dabantur ( iis D*) ad nuptias (nubt. tFCTXZ,
nupc. W): nubebantur a 4 e, nubtum dab. /;
dabant ad nubtias X*Z?, cf. nubebant ὁ ς ὦ g; et
7 nubebant uxores ducebant fA; s. husque C;
om.ec. in τ eum E, cf. diem illum g. die tFG.
introiit Z e, -ret a. archam TX. «uenit (ἦλθεν) :
fuit d, factum est e, ἐγένετο D. dilluu. Z, diluium
3P, dilubium &F, dillub, T. perdedit O. af. B
ad xviii. 4.

3L

430 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [XV1I. 28-34.

28 (208-19) Simi]iter sicut factum est in tecto et uasa eius in domo
in diebus loth ne descendat tollere illa
edebant et bibebant et qui in agro similiter
emebant et uendebant non redeat retro.
plantabant et aedificabant 32 (210-10) Memores estote uxoris loth.
39 qua die autem exiit loth 88 (211- 3) ()uicumque quaesierit animam
a sodomis suam saluam facere
pluit ignem et sulphur perdet illam
de caelo et quicumque perdiderit
et omnes perdidit illam uiuificabit eam.
39 secundum haec erit qua die 34 (212. 5) Djico uobis illa nocte erunt
filius hominis reuelabitur. duo in lecto uno
31 (309. 2) In illa hora qui fuerit unus assumetur

usque in diem qua intrauit noe in arcam. et uenit dilluuium et perdidit omnes. * similiter
sicut factum est in diebus lot. edebant et bibebant. emebant. et uendebant. plantabant.
et aedificabant. ** qua die autem exiit lot a sodomis pluit ignem et sulpur de caelo. et omnes
perdidit. 39 secundum haec erunt. qua die filius hominis reuelabitur. ?'in illa die qui fuerit
in tecto. et uasa eius in domo non descendat tollere illa. et qui in agro. similiter non
redeat retro. * memores estote uxoris lot. ? quicumque quaesierit animam suam saluam
facere perdet illam. et quicumque perdiderit illam propter me saluam faciet eam. * amen
dico uobis. jn illa nocte erunt duo in lecto uno. unus adsumetur. et alter relinquetur.

MX*Zbcffg s; sic 7 cor. uaf.*; et a. siout (diae C) 81. hom. codd. e£ vg. cf. in die qua f. h.
. . . loth: et in lot e. est - et NTa s. loth a, cum gr. ἢ ἡμέρᾳ ὁ v. τ. dy0p.: in die filii hom.
(contra. Hebr. VADO εἰ gr. Mor, exc. D qui. habet quacd ff ilr et gr. D ἐν τῇ qp. Tov v. rov a»6p,
λωθ semel w. 32, et B* ad 1 Pret. ii. 7) codd. fere p, dies filii hom. qua ὁ 7. reuelabitur: uenerit
omnes nosiri et ὁ ζ (1.28, 32) $4 g e ὃ (πον A) e.

aur. Orig. int. hom. 1 in libr. Regn. 2. 9. 484, | 31. hora (ora T) codd. vg. ef uett. contra grae-
Tert. (Roensch), Cypr. ad Fort. 7 (ad $. 33): lot cum: die (τῇ ἡμέρᾳ) de f g. fuerint CY. uassa
M 9g. a c d (semper) e f ff, (1. 29) gat., et sic pent. D:PR. domu DR. ne: non EN acd ef fq τ.
Lugd. et. patres ap. Sab. Iren., Tichon., Amór., discendat DEP, -dit R. illam G. agro - fuerit
Zeno, Aug.; inm loth ἃ finalem were aspiratam D. non ex ne Καὶ «s wdíur. rediat ?P; redeant
credimus et litterae t quasi fro tutamento fuisse, Y ; recedat H*(s« wdíwr sed corr.) ; reuertatur a e,
cum, gullicismo crescente, t finalis, nude posita, conu. Z. Ὁ» non red. simil. ὁ g. :
wix audita esset; similiter h inter duas wocales 32. memores estote (hes. C): mementote d δ.
pro diaeresi frequenter usurpatur ; cf. notam ad huxoris C, *xoris G ; uxori T.

iesus Mf. i. 1. aed. CDG, hed. T. aemeb. CR. 33. quicunque 27. 533; quiquumque HT ; qui

38. siliter Z*(corr. Z'). siout (sicuti C) : om. erit: erat G; euenient e. qua (qu||a T) die

uam um mL D PE LU RE

uindeb. G. plantabant: nouellabant e; om. X*Z* ce; τ autem DKEMR ὁ c fas /q vr, 1 ergo
plant. et aedif. X*; o»: plant. et». edific, W, ὦ. quaess. D ; quaerit E; uoluerit d e£ θεληση D.
aedifi. O. om. et fer cum graeoad is sa&lu&m (salb. C) facere codd. e! vg. εἰ α 7 i
(Bentl) ; om. sec. et tert. e faq; om. tert. FCD aur.: saluare DJKQVZ eat. e f, 5; liberareb e$
:P*GIMOVYZ Zar. 3788 cod. caraf. aur. q; biuicare d e£ ξωογονησει D ; περιποιήσασθαι BL,

29. o5. autem a d e s e? gr. D. exiuit EQR. σῶσαι rell. perdat D. illam ?r.: eam E. qui-
8: de R. pluuit R; 1 dominus / sulphor G cunque sec. 38, quiquumque H; qui CKN'TVZ
(1 sup. 7i. )R, sulpur MZ, sulfur *PTW, solfor D. adei/ (nam qui) perdederit O. illam sec.:
soluit 7 sulph. et ign. Bentl. cum d et gr. ADK om. R ad et gr. NBDR min. ; 4 propter me DW Q
efc. om. et ΒΆΡΗ. abe fo, 3/q. de: a X*. ócfaiilgraur, * mel causa e. uiuificauit EO
celo W; 4 deus c e£ Pergit et de eos perdidit e; RX!(1£ udfwr)Y ; saluam faciet NT (a) ὁ c f f: q,
uestigium forsan uerbi θεῖον Ὁ cf. supra 4. omnis saluabit γ΄; inueniet 5 eam: illam NT ὁ ἐ ὅς ff,
R. 2 perd. omnes a d f 9 8 (Bentl.) et gr. ἐφ.

30. secundum haec (hec W): similiter a. . 34. dico: 4 autem EP GJKR e cum gr. A;

XviL.a34-XVlL.s. |— EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 451

et alter relinquetur
35 duae erunt molentes in unum
una assumcetur |
et altera relinquetur |
duo in agro |
unus assumetur
et alter relinquetur.
30 218. δ) Respondentes dicunt illi
ubi domine ?
9 qui dixit eis
ubicumque fuerit corpus
illuc congregabuntur aquilae.
XVIII. 1 ΟἿ᾽. 19 Dicebat autem et para-
bolam ad illos

quoniam oportet semper
orare et non deficere ? dicens
iudex quidam erat in quadam ciuitate
qui deum non timebat
et hominem non reuerebatur
? uidua autem quaedam erat
in ciuitate illa
et ueniebat ad eum dicens
uindica me de aduersario meo
* et nolebat per multum tempus
post haec autem dixit intra se
etsi deum non timeo
nec hominem reuereor
5 tamen quia molesta est mihi

*' duae erunt molentes in unum. una adsumetur. et alia relinquetur. duo in agro. unus
adsumetur. et alter relinquetur. ?*et respondentes dixerunt illi. ubi fient haec domine.
*' quibus ipse dixit ubicumque fuerit corpus. illuc congregabuntur aquilae. XVIII. ' Dicebat
autem et parabolam ad illos. quoniam oportet semper orare et non deficere *dicens. iudex
quidam erat in quadam ciuitate. qui deum non timebat. et hominem non reuerebatur. ? uidua
autem quaedam erat in ciuitate illa. et ueniebat ad eum dicens uindica me de aduersario
meo. *at ille nolebat per multum tempus. post haec autem dixit intra se et si deum non
timeo. nec hominem reuereor. *tamen. quia molesta est mihi haec uidua uindicabo illam

renim a. 1116 nocte (ταύτῃ τῇ v.) A& CEX*G XVIII. 1. dicebant R. autem et (δὲ καί ADQR

HOMQTX*YZ Bentl. b € δ, haz n. a d, ipsan. g:
in illa nocte DzP*»IJKN'ORVWXS* vg. c f fiir
Gur. leoto (xAÍvgs): tecto AY. om. uno CT
gul. c et gr. B. assumetur /er, hic δἰ wu. 35 cum
AD(*. 35);PHIKMM'TVWXY vg.: ads. tFCD
(Aic) ΕΞ θυ (μ. 35)GOJOQRZ ZZsch. alter: alius
NTOZ a ff aur. ; hunus C οἱ cd 1.

35. o1. duae erunt ... relinquetur 27. D ὦ
εἰ gx. N* 209. due W. om. erunt ὁ ce f ἐφ
cor. uat. mg. 2 erunt duae a d (duo) cus N^BD
L. molantes E. 2 molenteserunt O. u//num G.
altera: alter ER; ali8O Z/ g; una óce fs $
qg. relinquetur: dimittetur &/s d. Ὁ» relinq. 27.
asíe assum. £r. a. orm. duo in agro . . . relin-
quetur sec. G ὃ e! gy. NABL a7. giur. Tisch. T. G.
8, W. H. duo-*eruntQ. assum. se.: accipietur
4. slter: alterum Q; unus N' /« ff, i; aliusO
adraur. om. et alter rel.c. 2 duo in argo
ante duae molentes £f.

36. et respondentes a d e(-derunt et) f ff, ! ὃ,
resp. autem g. dixerunt EKNT wert. exc. b aur. hubi
C; quo e; * haec erunt D; 1 fient haec f / (ista).

37. qui dixit (respondit ?P*"*«R) eis (illis ve.) :
quibus ipse dixit K ^ c f ff; 1/7; dixit tantum e.
ubicunque $38, hubicumque C, ubiquumque HT.
cor H*(pus superscr. t. ec.) ; cadauer 6. illuo:
illic ἘΡ ^ c; ibi d, 11ο ΖΦ. congregabuntur (colli-
guntur 6, conueniunt a) τ et EO zz. ὁ d aur.
aquile W ; aquae μέ dur O* (corr. O^).

eic.) : om. autem 3P*( c 3P5; om. et DEaócil
q; autem etiam ff, etiam /; δέ tantum NBLM
min. parabulam D3P!R : -bulas G ; similitudinem
e 5. quoniam: ob hoc quod a, ad huc quia e,
quod d. hoportet C; deberent a (i.e. δεῖν ..
αὐτούς gr. sul/.). horare C. non: numquam C.
difficere D.

ἃ. ort. dicens d D*' min. iuder oportet R.
quamdam R. ciuitatem FRY. et .. non: nec
X* b r, sed nec a. homines cor. waf. mg. re-
uerebatur A&FCEGOIJKNTOTVWXY Z' vg. wett.
fiur.: uerebatur D'PFHMQRZ* r δ.

3. quedam D ; om. e (Bentl) et gr. glur. Ἢ
erat quaedam K ; * quae c. ciuitatem illam O;
» illa ciuitate EK. ueniebant R; coepit c 2 ὦ
(ἤρχετο αὖ ἄρχομαι) εἰ ueniens coepit fj. eum:
ilum Ra?cff, $/g. dicerec f,. deuindica me
d; uindicare Q. meo: tuo R.

4. nolebat 4 defendere eam *. per multum
tempus: longo tempore e; πε. multum a ὃ (isi
xpóvov); in aliquod temporis d (emt xpovov Tiva
D). om.autem ὁ c d /; pergit uenit aput se et
dicit d e£ D* (ex xv. 171). etsi: siDZaócde
£g ret om. καὶ D. ne G; εἰς σφ» (δ).
ominem G ; * non BCGZ 47r (δ). uereor BCE
R 2.

5. mol. est mihi (» mihi est *PKO c): la-
uorem mihi praestat d, mihi tedium facit e; gr.
παρέχειν μοι κόπον. hec GHW; om. :P. uindi-

3L2

432 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [xvii g-i1.

haec uidua uindicabo illam
ne in nouissimo ueniens
suggillet me.
6 Ait autem dominus
audite quid iudex iniquitatis dicit
7 deus autem non faciet uindictam elec-
torum suorum
clamantium ad se die ac nocte
et patientiam habebit in illis ?
8 dico uobis
quia cito faciet uindictam illorum
uerum tamen filius hominis
ueniens putas inueniet
fidem in terra?

? Dixit autem et ad quosdam
qui in se confidebant
tamquam iusti

et aspernabantur ceteros
parabolam istam
1? duo homines ascenderunt
in templum ut orarent
unus pharisaeus
et alter publicanus
!! pharisaeus stans haec apud se orabat
deus gratias ago tibi
quia non sum sicut ceteri
hominum
raptores iniusti adulteri

ne in nouissimo ueniens suggillet me. *ait autem dominus. audite quid iudex iniquitatis
dicit. " deus autem non faciet uindictam electorum suorum clamantium. ad se die ac nocte.
et patientiam habebit in illis. *dico enim uobis quia cito faciet uindictam illorum. uerum-
tamen. filius hominis ueniens putas inueniet fidem in terra. *dixit autem et ad quosdam
qui in se confidebant quod essent iusti. et spernebant ceteros parabolam istam !*duo
homines ascenderunt in templum ut orarent unus pharisaeus. et alter publicanus. "stans
itaque pharisaeus sic orabat. deus gratias tibi ago. quia non sum sicut ceteri homines

cabo: uado et deuindico d e/ D*. illam: eam
E e. in nouissimo (els réAos): -* die 9; per

9. dicebat B. om. et 5r. DGócelgr et gr.
ATAII efr. qui in (om. E) se confidebant

tempore a, in tempus d, usque quaque ὦ, usque ad
finem e, in finem γ. uenieniens /a?ss R ; ueniendo
ὁ i Q (conu). suggillet codd. iur. εἰ -ilet O,
subgillet C: sugillet BE:PFOJRTS $(7; con-
stringat ὁ f, g; molestior sit mihi e, inuidiam
mihi faciat 7 cf. nostram 'she weary me'; gr.
ὑπωπιά(ῃ.

6. audite (ἀκούσατε) : audistis e Usg. εἰ ἡκού-
care T aj. 2*'*. iniquitatem E; iniustitiae e.
dicat W ; dixit EY ἐφ, dixerit ^; iudicet J.

7. fatiet G. helectorum G. qui clamant Z e
(incl). δὰ se: acseÀ ; om.ab fa d 1g r. diae
hac nocte C. οὗ (exf. 3Ρ) patientiam (pac.
EV, pacienciam W) habebit (o»:. D) — καὶ uaxpo-
θυμεῖ NABDL e£. cf. et patiens est 4 e:
patientiam habens a ὁ c ff(et pat. hab.)7 ὦ 9 r (pae-
nitentiam!) cu»; gr. καὶ μακροθυμῶν RTI'AA etc.
(ston δ).

8. dico: 1 autem KR; «i W. quia om. Τὸ
(τ sup. ln)5cff, ilreum gr. DG min. cito:
celeriter a, confestim d. uindictam : iudicium e.
ueruntamen 538; uerumpt. W; uerum tamen H ;
ori. aerum ὁ αὶ ἢ 9,orm. tamen d; 4 quoniam E.
hominis expunctum: P. putans E; numquid
ócilg;gr.dpa. om. ueniens putas NT. in-
ueniat ?P; inuenire DE. in terram KM; super
terram a ὁ d cor. uat.

(conficiebant R, placebant e): fidentes sibi a.
tanquam W518; quod E f x, quia e; quasi a;
* essent DE f », τ sint a, 4 sunt d e 9, 4 essent. osf
iusti ὁ f, /g rv. aspernebantur :3P*JX ; asperna-
bant ?P*? ga£., -ebant DR, spernebant E óc f ffs
/ g, -nent d, contemnunt e; spernentes a. caeteros
3PR oz. caeteris D; reliquos hominum d cf. D*r.
parabulam D?P!R; similitudinem ὁ c e ffl Φ r.
istam 4- dicens 9 & cor. uat.* om. par. istam d et
De.

IO. hominis OY*. Ὁ» homines duo e ὃ e/ gv.
iur. ascendebant $38 ὃ ga/. (-bunt). ut hor-
arent C; orare a d. phariseus EXPW, pharisaeos
G; pharisa R ; farisaeus T, farisseus D. «alter:
alius 2 72; unusc de 32 g. pupl. D9P e s. 11. 13.
2» publicanus ase pharisaeus a ὁ c ff, i /.

II. phariseus ?PW, -saei R ; farisaeus T, -sseus
D. ph. cum stetisset e; stans itaque (autem 7)
phaóc/f f;iilgr. haeo (hec W, talia δ) : sic
cf ffailgqr; gr. ταῦτα. apud (aput BG) se
(πρὸς éavróv): intra se a e; seorsum d (καθ cavrov
D); om. bcf foilg x N* sah. aeth. horabat C ;
praecabatur e; 1 dicens DEX cor. wat. deo Y
aur. om. sum E. sicut: si G; quomodo e;
* et DQ. caeteri D3PJ. vg. hominum (τῶν
ἀνθρώπων) : homines DENTX* ócef ilraur.
iniuste G. Ὁ» iniusti raptores e. uel ut d&obws

XVII 11—17.]

uelut etiam hic publicanus
12 jeiuno bis in sabbato
decimas do omnium
quae possideo
3 et publicanus a longe stans
nolebat nec oculos ad caelum leuare
sed percutiebat pectus suum dicens
deus propitius esto mihi
peccatori
14 dico uobis
descendit hic iustificatus
in domum suam ab illo.
(216. δ᾽ C)yuja omnis qui se exaltat
humiliabitur

EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 433

et qui se humiliat exaltabitur.

15 (216. Ὁ A ferebant autem ad illum

et infantes ut eos tangeret
quod cum uiderent discipuli increpa-
bant illos

16 iesus autem conuocans illos

dixit
sinite pueros uenire ad me
et nolite eos uetare
talium est enim regnum dei.

17 (217- 2) Amen dico uobis

quicumque non acceperit
regnum dei sicut puer
non intrabit in illud.

raptores. iniusti. adulteri uelut etiam sicut hic publicanus. "ieiuno bis in sabbato decimas
do omnium quae possideo. ? et publicanus a longe stans. nolebat nec oculos suos ad
caelum levare. sed percutiebat pectus suum dicens. deus propitius esto mihi peccatori.
* dico itaque uobis. quia descendit hic publicanus iustificatus magis in domum suam quam
ille pharisaeus. quia omnis qui se exaltat humiliauitur. et qui se humiliat exaltauitur.

1 adferebant autem ad illum et infantes.

ut eos tangeret quod cum uiderent discipuli

increpabant illos. !*iesus autem conuocans illos dixit. sinite pueros uenire ad me. et nolite
prohibere. talium est enim regnum dei. "amen dico uobis quicumque non acceperit regnum

m —À

uerbis F Bentl. ; uelud RW, uellud G; uelJ τ;
sicut d, quomodo e. aetiam CE ; os. a e; et 4;
*sicut ὁ fo zr; ete; gr. 1) xal ὡς.

I2. geiuno C. sabbatho $38. deoimas (dic.
R) do (dó DR, dono a) : decimo d ἡ g, decimor ὃ.
que DR ; quaecumque a e f, ἐφ δι possedeo D
*POR ; adquiro d i g e£ gr. κτῶμαι.

13. ἃ longue D; de longinquo e. noluit B;
o"t. G. hoculos C, occ. R, oculus G, ocuculos W ;
Ὁ suos E. a é(deisde - sursum; f. ad celum W;
om. i]. lebare CE ; -- audebat G cf. Usctor. Tw.
ap. Sab. 7» leu. ad (in c) caelum ^c g et gr. NBL
efc. percuciebat W ; tundebat d. pecustus W.
domine deus c f. propitius (propic. W) esto :
propitiare c //; ὦ, repr. ὁ, miserere Z. michi TW;
* homini Q.

I4. dico cue |. ACFGH*'IJMO*RX*Y ve.
uett. blur. et gr. glur.: amen dico BEFE:PH'OK
M'O*TVWX*Z zat. ; dico itaque DQ ὁ c f 4; λέγω
γάρ Δ aJ. Pau. uobisr-quiaM aóf/ foslgret
£r. KQUI aj. s». discendit DE-PFMR. ab
illo (ἢ ἐκεῖνος min. Pawc.) codd. plur. vg. aur.
Bentl. : magis ab illo E, magis ille pharisaeus ab
illo 24. ; ab illo fariseo T, prae illum pharisaeum
a ; magis quam pharisaeus GM, magis quam ille
pharisaeus ὁ c e( * qui se exaltabat) / f ὁ ἐφ ΓΚ
(2 magis in domum suam quam δίς. ὁ f), magis
praeter illum phar. (o7. in dom. su.) 4; ab illo

magis quam ille fariseus Q; om. δ; uariamt
&xaeci 1) γὰρ ἐκεῖνος AP etc., παρ᾽ ἐκεῖνον NBL etc.
μαλλον παρ αἰκεινον τον φαρισιμον D ; deinde τ sed
D. humilia"tur E*; humiliauitur O ; seg. ras. fere
8 A. E. om.et Q. om.et qui se h. exalt. Ζ.
exaltauitur O.

15. afferebant ACHOKMTWXYZ vpz., et adf.
BS DEWPGIJOR; offerebant NTV a d e. ad
illum: ili N d e 8. om. etaóbd / et De
al. imfantes R. tangerent R, tanguerent D(n
Sec. exp.). quod codd. 2iur. et 9g.: quos BED
KNM'TWZ c asr. quum HO. uidissent
:P*"9ORe. discentes e. increpant D; obiurga-
bant a, corripuerunt e, prohibebant s. illos:
eos E.

16. ον. &utem ?P*(-- 5g.) conu. illos (eos
E) dix.: imperauit eis dicens a. sinete ?P;
dimittite d. pueros: paruuloo DKRTW δ; in-
fantesa d ir. 7 ad me uenire E. of». et nol.
eos uetare E. uitare ?P; prohibere DTQace
f ff |, d. ne prohibeatis *. Ὁ uetare eos vg.
2 enim est BEFEXPJOZ des. dei: caelorum D
a ὃ c et gr. A* 157 ; ex Mt.

17. amen . . . dei oz. KR. quicunque 518,
quiquumque H; quisque a. acciperit DE»PO,
acceperint 14 «d/ur ΤῊ; receperit J ga£. e. puer:
infans a d(-ntem)r; 1 iste £ 1 intrauit GOX ;
intrabitis D; introibit e γ. illut G.

434 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [xvii 18-25.

18 (218. 2) Et interrogauif eum | a iuuentute mea.
quidam princeps dicens ?: (?1?- 2) ()uo audito iesus ait ei
magister bone adhuc unum tibi deest
quid faciens uitam aeternam pos- omnia quaecumque habes
sidebo ? uende et da pauperibus
19 dixit autem ei iesus et habebis thesaurum in caelo
quid me dicis bonum ? et ueni sequere me.
nemo bonus nisi solus deus 23 (220. 2) His ille auditis contristatus est
?? mandata nosti quia diues erat ualde
non occides ** uidens autem illum iesus
non moechaberis tristem factum dixit
non furtum facies quam difficile qui pecunias
non falsum testimonium dices habent in regnum dei intrabunt
honora patrem tuum 25 facilius est enim camelum
et matrem per foramen acus transire
3! qui ait quam diuitem intrare
haec omnia custodiui in regnum dei

dei sicut puer non intrauit in illud. !*et interrogauit eum quidam princeps dicens. magister
bone. quid faciens uitam aeternam possidebo. !?dixit autem ei iesus. quid me dicis bonum
nemo bonus nisi unus deus * haec mandata nosti. non moecaueris. non occides. non
furtum facies. non falsum testimonium dices. honora patrem tuum et matrem. ! ad ille ait.
haec omnia custodiui a iuuentute mea. * quo audito iesus ait illi. adhuc unum tibi deest.
omnia quaecumque habes uende. et da pauperibus. et habebis thensaurum in caelo. et ueni
sequere me. *? his ille auditis contristatus est. quia diues erat ualde. * uidens autem illum
lesus tristem factum. dixit discipulis. quam difficile qui pecunias habent intrabunt in regnum
dei. *'facilius est enim camelum per foramen acus transire quam diuitem intrare in regnum

18. om. et ER. om. prinoeps a^ e 5 ἐ ἐφ r. lesu Y*(corr. Y. ei: illi E; em.óc f3i/gr.
om. dicens A d e? Dv. bonae E. faciendo KM athuc MY; «enim T. quaecunque $38, quecum-
Wófilgr;faciamDe(-ut). possedebo Ὁ que D, quaequumque H; quae G d e. abes C.
NT ; consequar e, hereditabo d, poss. uel hereditem uendae O*. paup.: egenise. abebisCT. then-
ὃ. saurum CJO, thaesaurum Οὐ, tesaurum T, tess. D,

19. om. οἱ P*R c fj, 1/7. solus: unisaód ef tehs. R. celo W; caelis a d e cum NABDL etc.
ilgr. deus δὲς sr.R; «pater d. sequaere E.

20. etait illi iesus ad z»it. c. mandatum J ; 23. i". ille autem cum audisset e, qui cum
praecepta d. nosti: &ait quae a ; «ait illi quae aud. haec c. hiis EXPW, sis V. tristis factus
dicit illi e; τὰ ille dixit quae dixit autem iesus est a d, contristatus factus est δ, quia d. erat:
d et Df, hoccides C; occidis εὐ wsdtur ΟἿ; erat enim diues F a d e(fuit)ü. ualde: nimis e,
orcides R(r ex.) ; homicidium facies a. o5. non multum /.
oocides e. moechau. BH'CGOX, mechab. DW, 24. $7tc. quem cum uidisset contristatum a, cum
moecab. ?P*(corr. 3P*) ; moecha*eris H ; adultera- uid. autem illum contr. δ. iesus illum vg. edd.
bis a, adulterium admittes ὁ e(adumiseris)/ g, ad. ant. blur. dificile »PR ; difficiliter e. paecunias
committes c ff, *. Ὁ non moech. non occ. 2 / ὃ E, peccunias DRW; pecuniam cor. wa£. mg. ; sub-
Tert. (Bentl) cum graeco. furtum ficies G; stantiam e. intrare D; introibunt B d e; ibunt
furureris δ. dicis BO. falso testeris 9. honorifica ES" R. intr. in r. dei f 7 (9) cum gv. AIPX
e. tuum om. R*(--sax.). matrem ὁ tuam EQ ΓΔ etc.
abcdet gr. NEFG etc. 25. om. enim ER*( -t sax.) 0. 2 enim est Z*.

21. qui: at ille KN' f. — omnia haec K. camellum BD?PJR. foramen: cauernam 6.
custodiui: obseruaui e. iubentute T. transire: introirez. intrare: introire X d 2;

22. quod audito ὁ, quod cum audisset a, cum om.a€ fi. »inreg.d. intr. qr cum gr. om.

aud. autem illum e, audiens autem d ὃ (e£ s. 23). “475. d.

XVIII 26—32.] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 435

3! et dixerunt qui audiebant
et quis potest saluus fieri ?
?! ait illis
quae inpossibilia sunt apud homines
possibilia sunt apud deum
?8 ait autem petrus
ecce nos dimisimus omnia
et secuti sumus te.
39 (321-9) Οἱ dixit eis

30 et non recipiat multo
plura in hoc tempore
et in saeculo uenturo
uitam aeternam.
81 (285, 27 Assumsit autem iesus duode-
cim et ait illis
ecce ascendimus hierosolyma
et consummabuntur omnia
quae scripta sunt per prophetas dc

amen dico uobis

nemo est qui reliquit domum
aut parentes aut fratres

aut uxorem aut filios
propter regnum dei

filio hominis

?? tradetur enim gentibus

et inludetur
et flagellabitur
et conspuetur

dei. **et dixerunt qui audiebant. quis ergo potest saluus fieri ?'et ait illis iesus. quae
inpossibilia sunt aput homines. possibilia sunt apud deum. **ait autem petrus. ecce nos
dimisimus omnia. et secuti sumus te. * ad ille dixit eis. amen dico uobis quia nemo est
qui relinquat domum. aut parentes aut fratres. aut uxorem aut filios propter regnum dei.
9? et non recipiat multo plura in hoc tempore. et in saeculo uenturo uitam aeternam. *!ad-
sumens autem iesus duodecim discipulos ait illis. ecce ascendimus hierosolyma. et con-

summabuntur omnia quae scribta sunt per prophetas de filio hominis. **tradetur enim

26. qui audierunt DEGR, -rant ?P; audientes
18; ol ἀκούσαντες plur. sed ol ἀκούοντες DL sin.
om. e& G. salbus C, saluuus R, saluum H*(corr.
H'). sal.fileri: saluari d e δ.

37. et ad init. E-PIMX* cf f; il. ilis: ille
deq(Bentl.),ipse 8 cum gr., ὁ δὲ εἶπεν ; iesus
DKN ^?cfffailretgr. A min. que D. inposi-
bilia H, impossi. M vg. aput fr. R, sec. Ὁ.
hominis R; 4 haec omnia à. 05. poss. s. ap.
deum R. - apud d. sunt a e gx. NBDL ex.
2 apud d. poss. sunt d.

38. ov, autem T. ece G. nos4 quiQ. dae-
misimus O*(dem. Oc), dimissimus EQ; remisimus
e; relinquimus D 2z/., reliq. ὦ. dim. omnia et
(ἀφήκαμεν πάντα καί N*APRX efc.) : relictis nostris
i, rel. rebus nos. ff, », relictis omnibus nos. a ὦ,
rel. omn. rebus nos. c g, rel. retibus nos. ὁ, e
ἀφέντες τὰ ἴδια NeBDL sim. sequuti HOX,
saecuti E. te * quid (- ergo 7) erit nobis D /
gr. N*X ex 274. xix. a7.

29. reliquit (ἀφῆκεν) codd. Plur. (et X*Z6) vg.,
reliquid BCOT, dimisit d: relinquit &DQX* 92;
relinquat Z* c f ff, ἐδ 7, -quad G, relinquet e 7^;
reliquerit EX"*R a gg. domum suam Q. aut
27. O, sec. T. om. &ut parentes E. huxorem C ;
uxores E; sorores Z*(corr. Z'); sorores aut
uxorem d ὃ e/ De XA. filios: { aut agros R ;
*intempore hoc Z εὐ ΤΡ — dei : caelorum F.

30. et non: qui non a ff, q et gr. Plur. ; si non
d, nisi ut ócez /et «av μη Ὁ. recipiet T[. multo

plur& (πολλαπλασίονα) : m. plurima D; septies
tantumaócdeffsilg ret De. temporesQ. et
in saeculo (sec. C) : in saec. autem DQ. uenturo
(ἐρχομένῳ) codd. plur. 3R S, cor. wat. wett. plur.:
futuro P""KN'RWYZS a; *in R. aetenam R,
eternam C; - possidebit D:P(posi.)OR (posse.)
abcffilr,et Ὁ» consequetur aeternam e.

31. assumsit (cf. ix. 38) AITXY, εἰ ads. ΘΖ :
assumpsit PHKMM'VW vrg., ads. BFCDEGJOR
Tisc^. conuocatis autem e/c. a. os. iesus abe Berti.
cum graeco. — duodecem ?P* ; .xi1. DERW ; 4 suos
secreto W ; 4 discipulos a(-lis)? f fs i r cor. uat.",
ex Mf. xx. 17. &ascendimus*inY ad 9. hlero-
solyma (cf. ad ii. 32) cum ΜΖ α ^f ff, I* q aur.,
hierusolyma B, hierusolima R e/ ἱεροσόλυμα APX
ΓΔ e&c.: hierosolymam A&GHOGJOTVX ; ἢ (δ),
hieru. KY, hierosolimam NT, hierusolimam D?P,
ierosolymam t£. -imam ὟΝ, iherosolymam C;
hierosolymis E c; hierusalem 4 e e/ ἱερουσαλήμ
NBDL e/. consumabuntur Y. que D. scribta
tfFEIX*VZ. profetas D?PO. filium G.

32. tradetur (traditur O /) enim (cum R):
quoniam (quia e) trad. d e e£ D?'; omnia fost
traditur oz. /. gentibus: nationibus e. illudetur
W vg.; deridetur e, iniuriabitur Z. et flagella-
bitur (conira gr. ὑβρισθήσεται) codd. (flagil. D:P
ΕΥ̓) et vg.: om. abde fig r et gr. DL a£. 11.
et inspuetur ὁ g, et expuent in eum 4 ff, et sputis
agitur e, et spuerunt 2; om. r. Ὁ et consp. et
flag. K c.

436 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [xvitr. 33-46.

33 et postquam flagellauerint
occident eum

interrogabat quid hoc esset
?? dixerunt autem ei quod iesus
et die tertia resurget. nazarenus transiret
34(223. 10) Et ipsi nihil horum intellexe- | 38 εἰ clamauit dicens
runt iesu fili dauid miserere mei
et erat uerbum istud 39 et qui praeibant increpabant

absconditum ab eis
et non intellegebant quae dicebantur.
35 (224. 2 Factum est autem cum adpro-
pinquaret hiericho
caecus quidam sedebat secus
uiam mendicans
* et cum audiret turbam
praetereuntem

eum ut taceret

ipse uero multo magis
clamabat

fili dauid miserere mei

40 stans autem iesus iussit illum

adduci ad se
et cum adpropinquasset
interrogauit illum *' dicens

gentibus et inludetur. et flagellabitur. et conspuetur. ? et postquam flagellauerint occident
eum. et tertia die resurget. *et ipsi nihil horum intellexerunt. sed erat uerbum istud ab-
sconditum ab eis et non intellexerunt quae dicebantur. *'factum est autem cum adpropin-
quaret hierico. caecus quidam sedebat secus uiam mendicans. "audiens autem turbam
praetereuntem. interrogabat quid hoc esset. *?'et dixerunt ei quia iesus nazoreus transiret.
ὅδ αἱ ille exclamauit dicens. iesu fili dauid. miserere mei. ?*et qui praeibant. increpabant
eum ut taceret. ipse uero multo magis clamabat. fili dauid miserere mei. f'stans autem
iesus. iussit illum adduci ad se. et cum adpropinquasset. interrogauit illum * dicens. -quid

33. postq. flagill. D?P, p. flagellaberint T; p.
flagillabitur R ; flagellatum a ὁ ffi 1/7 q r, flagellis
caesum d, flagillantes δ, flagellabunt et e. hoc-
cident C, occedent Y(acc. Y*) om. eum :P*
(τ »ρ.). die (diae C) tertia (terc. ὟΝ, tertio ?P,
111. D) codd. et og. τε τῇ ἡμέρᾳ τῇ τρίτῃ : 2 tertia
die DEJKR óc d f fs ἐφ r ὃ, post tres dies 7;
deteriores urguent e (;.e. die tertio resurguet).
resurgat R.

34- ipsi autem d e (illi) cu»; gr. DU a£. nichil
ὟΝ. et erat (καὶ jv): erat autem KOVWX*Z
S. joh. oxon. aur., sed erat a ὁ c d e(fuit) f i g, et
ἀλλ’ ἦν 1. 142". 209; er. enim 7. om. et erat...
intell. ἡ istut G; om. abd e fai g r gr. D min.
absconsum B*(corr.mg)EJR a ὁ d e r. non
intellig. GJ τ΄; non inte!'*gebant R ; non in-
tellexerunt a ὁ c f ἐφ 7; non cognoscebant eum e
(e? of. quae dio.) ; nesciebant d; /an/um ex his
quae dicebat f. que DR. dicebantur: -illisD;
* ad eos a; 1 ab eo ὁ.

35. quum HO; dum a ff adpropin-
quaret. tFCDE:PGIJMNMORXZ: appr. ABHO
KTVWY vg. TiísÀ.; adpropiaret c 2 fA; τ
iesus KW cor. μα." hericho D, iherico T ;
iericho W vg. cecus W, saecus Y*(corr. Y*).
quidam c. a (et q.)z, et unus c. c ffs. — mindicans
E; - uel petens δ; mendicus ὁ g e »
mendicus sed. secus (circa e) uiam Ze ; sedens...
mendicabat /.

36. quum HO, pretereuntem D, prat. R;

turbas transeuntes e. interrogauit K e ». quod
G; quidnam a d. aesset C.

37. dixerunt: nuntiauerunt 4g δ, renun. e, in-
dicauerunt à; ω7. ἀπήγγειλαν. 6i: ili M ^cdz
/Qr. nasarenus (ΠΡ pin): nazoreus ὁ f fg
7, -aeus d, nazaraeus c 59, cum gr. blur. Ναζωραῖος.
transit a ὁ d e f, i q v, transiens est /.

38. et: at ille 7 /, ille autem e, o8« D.
clamabit T; exclamauit a d e f ff, r. iesus R.
filii AC?PR. misserere D. mihi c 7 r.

39. om. uersum C b; wers. δὲς scr. i$ D. qui
preibant D; qui praeteribant R a »; qui ante-
cedebant d, qui praecedebant e, praecedentes δ.
inorep.: corripiebant e. eum: ei RT. om.
multo Z*(4 Z*) d. ola&mabat (ἔκραζεν) codd.
(-bant R) e vg.: clamauit AHY (ἔκραξεν er.
fauc. Orig. lii. 736 /ibere) ; clamat ?P. filii A?PR.
misserere R. mihicZ/g» ».

40. stetit. . et e. o»;. autem O*( Οἱ). iusit
ῬΕ. ilum : eum tFK(seg. ras. circa 5 ΤῸ
X*Z. aduci G; duci ?PR; uenire 8. δὲ 6; om.
Y; apud gu£. om.ad seade 3 ils et gx. D
πῖρ. 7 ad se adduci (4P)O awr, quum ΗΘ.
oc. οὗ oum Q. adpropinquasset BH'CDEG
(s pr. sup. lin. J9IJMM'ORXZ et appr. AHKQT
VWY vg. Tisch.: adpropinquaret ?P ; adpropiasset
€ d ff, ἐ / Φ, accessisset e ; /ibere qui cum adductus
esset 5, interrogabit B; -bat D ἃ illum: eum
E; iesus x cum gv. QX min.

41. ort. dicens d e cum gr. NBDLX efc. fatiam

XVIII. 41—XIX. 5.] EUANGELIUM SECUNDUM LUCA 4M. 437

quid tibi uis faciam ?

at ille dixit domine ut uideam
12 et iesus dixit illi

respice fides tua te saluum fecit
43 et confestim uidit

ipse diues
3et quaerebat uidere iesum
quis esset et non poterat prae turba
quia statura pusillus erat
* et praecurrens ascendit

et sequebatur illum
magnificans deum
et omnis plebs ut uidit
dedit laudem deo.

XIX. 1 G25-10) Et ingressus perambulabat

hiericho
2 et ecce uir nomine zaccheus
et hic erat princeps publicanorum et

in arborem sycomorum
ut uideret illum
quia inde erat transiturus

56 et cum uenisset ad locum

suspiciens iesus uidit illum
et dixit ad eum

zacchee festinans descende
quia hodie in domo tua

tibi uis ut faciam. ad ille dixit. domine ut uideam. **et iesus dixit illi respice fides tua te
saluum fecit. *'et confestim vidit. et sequebatur eum magnificans deum et omnis plebs ut

uidit dedit laudem deo.

XIX. 'Et ingressus perambulabat hierico. ?et ecce uir nomine

zaccheus. hic erat princeps publicanorum. et iste erat diues. *et quaerebat uidere iesum
quis esset. et non poterat prae turba. quia statura pusillus erat. *et praecurrens ascendit
in arborem sycomorum ut uideret illum quia inde erat transiturus. ^et cum uenisset ad
locum suspiciens iesus uidit illum et dixit ad eum. zacchee festinans descende. quia hodie

G. ad OO. o. domine a e£ gx. 6». — ut uid.
domine ὁ f: /4 s.

42. et iesus dixit illi (ille R) codd. e£ vg. cus
gr.: et respondens dixit (ait s) illi (ei d) iesus
(om. d)abcd fi L(r) s eum gr. D; et respondens
lesus e. aspice s. salbum C. saluauit te e 2.

43. confestim : continuo é. uidere caepit a ;
respexit d 5; gx. ἀνέβλεψεν. sequaebatur O ;
secutus est σύ illum: eum ER. magnif:
glorificans δ, clarif. e, honorif. a, honorans d.
omnis: ois E. ple*s OR ; populus D a 4 1 ;.
laudem : gloriam d εἰ D δοξαν fro αἶνον.

XIX. 1. ingresus R ; intrans d, cum introiret e;
4 iesus K cor. wat.* cum. gr. MA al. flus 10.
perambulabat (pertransiebat d e s, circuibat a):
* in D. hyer. DH, ier. EW 2g., hiericcho ΚΕ,
iherico T.

3. nomine (-nae O*): qui uocabatur nom. e,
nom. uocatus δ; et ὀνόματι καλούμενος gv. piur.
sacoheus cu»; AH CFOIJMMTOXZ, saccheus Y:
zacheus BDESPGK VW, zacceus T, iacheus R ; zac-
chaeus H9' 7isch., Bentl. cum graeco; zachaeus
3839. etsec.om.d e / i D*. hio(obros 69. í*9) :
αὐτός gv. γε. hic erat: erat quidem ΕΠ.
7 princeps erat vg. edd. ant. puplicanorum D?P,
pulli. R. o» et ipse d e et Dt* ; om. ipse 1 s.
diues (locuples a d 5): «erat ΕΚΝΤΟ c ffr,
et ἢ erat d. f d, erat loc. a, et gr. 2ἐμν΄.

3. querebat ΞΕ (corr. £F1) D. ut uideret c. o7.
quis esset /.' poteret C. pra οἷ; pre D; pere,

turbam G. quia 4s scr. H, fr. exp. statera E,
stura H ; destatu ὦ. pussillus D:zPRY ; breuis 5,
breui a.

4. precurrens D, proc. a, currens g; processit
*..€te; antecedens d e/ προλαβὼν fro προδραμών
D; -* in priore e, 1 ab ante d, * ante δ, εἴ gr.
ἔμπροσθεν «εἶ eis τὸ ἔμπρ. exprimerent. hascendit
C. sycomorum ἐμ, ΑΒΕ ΡΙΗΘΙΜΝΓΟΥΝΥΥΧΖ
τσ, sycco. J : sychomorum K, sicho. C, sico. *P*F
GTY ; sycimorum ER ga*., sici. D ; graeci seariast
inier συκομορέαν, σνκωμορέαν, συκομοραίαν ef συκω-
μοραίαν. uideraet O. illum ; eum ὑν. α s. quia:
qui ?P*, inde: illic e (7) ; per illam partem (a
/ s, illa parte ὁ c fa ἐφ; gr. ἐκείνης uel δι᾽ ἐκείνης ;
D exewn. erat transiens W ; habebat transire d.

5. inc. et factum est dum (cum ὁ e 5) transiret
Cit c ffoi gr) iesus uidit illum sursum aspiciens
(om. illum z ; uidit illum et respiciens a, τ. il.
respicientem ὁ, respexit et u. il. e, respiciens u. il.
Φ 7,resp. susum u. eum 5))aóceff 14g v s, εἴ ίλο.
est cum illac transiret vidit Z; cwm gr. D 157.
quum HO. ueniisset D. suspiciens (dvagAéyas) :
suscipiens D( -- eum D* sed corr.)JORY ; cf. ad
x. 30. lesum T*. dixit: ait E. sacoheo A€&F
HOMM'XYZ: zachee DKVW, zache EP, zacce
T, iache R; zacchaee 959 7?scÀ., zachaee 38 S500,
zaccheae CGIO, zacheae B. festina JM e g e£ Der
σπευσον. discende DE?PR ; descendere e. hodiae
CG. domu DQRVZ!. -— in domo tua hodie E.
manere: prandere f^.

3M

438 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [X'X.5 12.

oportet me manere

ὁ et festinans descendit

et excepit illum gaudens

7 et cum uiderent omnes
murmurabant dicentes

quod ad hominem peccatorem diuer-
tisset

$ stans autem zaccheus
dixit ad dominum

ecce dimidium bonorum
meorum domine do pauperibus

et si quid aliquem defraudaui reddo
quadruplum

?ait iesus ad eum

quia hodie salus domui huic facta est
eo quod et ipse filius sit abrahae.
10 (226- δ) enit enim filius hominis
quaerere et saluum facere
quod perierat.
11 (221. 10) Haec illis audientibus
adiciens dixit parabolam
eo quod esset prope hierusalem
et quia existimarent quod confestim
regnum dei manifestaretur.
12 (228. 2) D)ixit ergo
homo quidam nobilis abiit
in regionem longinquam
accipere sibi regnum et reuerti.

in domo tua oportet me manere. *et festinans descendit et excepit illum gaudens. *et cum
uiderent omnes murmurabant dicentes. quod ad hominem peccatorem intrauit manere

$stans autem £accheus dixit ad dominum.

ecce dimidium bonorum meorum domine dc

pauperibus. et si quid aliquem fraudaui. quadruplum reddo. *ait autem ad eum iesus. quiz
hodie salus domui huic facta est. eo quod et ipse filius sit abrahae. "uenit enim filiu:
hominis quaerere et saluum facere quod perierat. "'haec illis audientibus adiciens dixit
parabolam eo quod esset prope hierusalem. et quia existimarent quod confestim regnum
dei manifestaretur. dixit ergo homo quidam erat diues. et is abiit in regionem longin-

6. discendit DE?PR. ον». et sec. T. excaepit
D, excoepit ?P; excipit QR ; suscepit d. gau-
diens Y*. «. ita kabetur in | et exc. il. gau. festi-
nanter.

7. et cum (quum HO) uiderent: quo uiso ;.
mormurabant D; musitabant s. ofs:;. dicentes
adefilrset Dr. quod: quiaFóde9g50.
hominem: uirum a 5 et ἀνδρί gr. fiur. diuer-
tisset (εἰσῆλθεν καταλῦσαι) : den. BGBKMOQRVZ;
diuertit ^c 2 ἐφ, diuertit manere f, »; introiuit
(-isset a) manere a d s cf. f, introiuit hospitari e,
introisset uel diuertisset soluere δ.

8. autem 1 iesum V* sed exp. zacheus DE?PI
KVW, zacceus T, iacheus R ; zacchaeus 99 775cA.,
zacbaeus 3H 0L. dominum: iesum DWR!Vo S
(tom autem. L,c. Brug) e et gr. GKMII min.
dimedium D:*PKRV, demed. EY, dimidiam partem
4. bonorum meorum: íacultatum mearum 5;
de substantia mea d ὁ (εχ). pauperibus: egenti-
bus 5, egenis 6, quid aliquem (contra ord. gr.
τιγός τι): quid alicui Ὁ ὁ f; 1/4; quid aliquid
MZ* (corr. Z^» quid cui e; 2 cui aliquid s, cui
quid a, cuius aliquid d, aliquo aliquid δ. de-
fraudaui (ἐσυκοφάντησα) : deíraudiui H* (corr.
H!); fraudaui Ga c/ ff, s; fraude abstulicz/4
e£ abstuli fraude ὁ ἢ, calumniaui Z. reddo : resti-
tuo d. quadrumplum O.

9. &it (dixit a d e) -* autem sett. (exc. aur.) cum
&£*v. iesus: dominus R. ad eum (πρὸς αὐτόν)

codd. vg. f, ad illum 2: ad eos E?P"*O, ad illos D
abcffailsceum gr. R προς avrovs ; om. de Cypr.
hodiae C. 7 huic domui E. factae R. et om.
DH*(«-H'QR*. filius ipse D*. «sit: est CJ
RT (t suó 215.) i. 7sitfilius Εὶ ὁ g r, 7 est fil. R.
habrahae E, abrahe CW, abrachae R, abrae DT.
2 abr. esta d e s Bentl., abr. sit δ.

Io. felius R. querere et D; quaerens c. saluum
facere codd. vg. et uett. 94ur.: saluare AHOY de
$0. 7 sal fac. et quaerere a (e) 5. quod perit 5;
perditum a.

11. hec W. illis: ipsis D*(corr. 5*tg.). sudi-
entibus: dicentibus E. adiiciens zg. Z3scÀ. ; om.
D. dixit zs sev. G. adiecit et dix. e, addidit
dicens a, add. dicere s. parabulam D:P!GR;
similitudinem Καὶ ^ce ffo 279759. Ὁ parabolam
dixit I. esset om. WP*(- mpg). prope: iuxta a
de. iherus. C, hyerus. DH, ierus. vg. quia: qui
O; om.de. exaestimarent E, estimarent cor. sat.
71g.; putarent e ( * illi) s, putabant a, putare d.
manifestaretur : declarari 5 (071. quod) ; incipiet
. . . reuelari d, incipit . . . adparere e.

12. om. ergo Q. quidam { eratócef 14g r.
nobilis (εὐγενής): diues ὁ c / f. ὁ /g 7; generosuse;
paterfamilias a; et c, τ 5 ὁ ἐφ» (hic), et is

f. habiit C, abit R; profectus est a. lonquin-
quam D ; longe ὁ ἢ, accipiens Z* (corr. Z?). om.
sibi Gabdetlgrsetgr.D. veuerti: rti om.
H*( ». rec.).

XIX. 13—a1.]

18 (229. 9 ÜJocatis autem decem seruis
suis.
Dedit illis decem mnas
et ait ad illos
negotiamini dum uenio
M ciues autem eius oderant illum
et miserunt legationem
post illum dicentes
nolumus hunc regnare super nos
15 ct factum est ut rediret
accepto regno
et iussit uocari seruos
quibus dedit pecuniam
ut sciret quantum quisque
negotiatus esset

EUANGELIUM SECUNDUM LUCAAMft. 439

16 uenit autem primus dicens

domine mna tua decem mnas
adquisiuit

"' et ait illi euge bone serue

quia in modico fidelis fuisti
eris potestatem habens supra
decem ciuitates

1$ et alter uenit dicens

domine mna tua fecit quinque mnas

1? et huic ait

et tu esto supra quinque ciuitates

20 et alter uenit dicens

domine ecce mna tua quam habui
repositam in sudario

*! timui enim te quia homo

quam. accipere sibi regnum et reuerti. ! uocans autem deum seruos suos. dedit illis decem
mnas. etaitad illos. negotiamini dum uenio. "ciues autem eius oderant illum et miserunt
legationem post illum dicentes. nolumus hunc regnare super nos. "Ὁ οἱ factum est ut rediret
accepto regno. et iussit uocare seruos illos quibus dedit pecuniam ut sciret. quis quantum
lucratus esset. ' uenit autem primus dicens. domine mna tua. decem mnas adquisiuit. "et
ait illii. euge serue bone et fidelis. quia in modico fidelis fuisti. eris potestatem habens supra
decem ciuitates. ?*et alter uenit dicens. domine. mna tua. fecit quinque mnas. !*et huic
ait. et tu esto supra quinque ciuitates ?*et alter uenit dicens. domine. ecce mna tua quam
habui repositam in sudario. ?'timui enim te quia homo es austeris. tollis quod non posuisti

I3. autem : ergo X*; oz. EX?. decem : decim
pr. GY i om. pr.J r ; .x. δὲς DEFRW, εἰ seruis
Oe ROO om. suis Εὶ ὁ ἐ ὁ 1; et τ εἰ ante dedit
E. ilis: eis W vg. ilis...negotiamini ἐπ
ras. K. mnas (μνᾶς) AG"DEG*H(decé nas;OIKM
NUTVWX*Y ovg. wett. 2jur., mans C; minas B?P
FG*JORX*Z er; talenta ὁ ef semper exc. τ. 18.
ait: dixit EXP*"Rades. ad illos: illis E e, eis
JT*"9R. negociamini W.

I4. eius: illius z, sui φ 9; om. ὁ d flet g».
D 254. hoderant CT ; oderunt R; odibant a.
illum: eum gg. misserunt D. ligationem D?P*;
legatos d. post (pos F) illum: o». E. nolumus
* autem D. huno: nc o». H*( 4 m. rec.). super
nos: nobis e s.

15. ut: dum FT f, 4; cum D. ut red. (ἐν τῷ
ἐπανελθεῖν αὐτόν) : reuertente illo a, reuertenti
illum e, redeundo eum 9; reuerti eum d (ef orn. ἐν
τῷ D). &ooepto regno (n suf. /in. R): acci-
pientem regnum d. om. et sec. DKV ac 5. iusit
SPGR ; misit E. uocare C 4. dederat Κα. pae-
cuniam EK, pecc. D. sciret: scriberet T. quan-
tum quisque (zr. τίς T): quantum quisquis R ;
quantum quis EK*QV ; quid quis Z Bent/.; quis
quantum 7,2, quis quid a 5, quisque quid 5; quid
d e (et om. τις NBDL 157) ; quemadmodum » ; 4
eorum D. negotiatus (negoc. GW, negut. ΟἿ)
esset (aesset C* codd. vg. ef uett. plur. τ- διεπραγμα-

τεύσατο gv. Plur. : lucratus esset /; negotiati surt
d, egerint e e£ «σαντο NBDL 157.

I6. uenit: aderat δι primus: prior a. dixit
EV. mina...minas BXPFG*(mina sed mnas)JM
ORXZ. decem (e/ 5.17) : -X- DEFRW iz. 17
lantum). mnas: alias 5. adquiss. E?P, adquess.
DR; acquisiuit 9g. Ὁ adquis. mnas a e ctm gr.
NBL »ii2.; ἢ» adq. decem mnas ὦ δ cum gr. ARTA
etc.

17. 2 ille(sic) ait E. heuge C; tanto melior a,
bonae M. 7 serue bone ΕΚ; «et fidelis T** f.
modioo: minimo a. Ὁ» fuisti fidelis B vg. e £ nort
Ὁ. eris: wolwi! esto Beni. abens C. super
DE«cP*GT νυν. d e.

I8. om. 18 ef 19 1 /*. uenit alius a s, 2» alius
ueniens dixit Z e/ De, domine: -- v(sed eraswm)E;
om. f;. mina... minas (e *«. 30) BE*PFJM
ORXZ; mna fr. ὁ cf. *. 13. quinque : -U. (ef v.
19) DEFRW. .— .U. mnas fecit E; 7 quinque
adquisiuit mnas ὃ; fecit alias quinque a.

19. tu: tuo G. super EXPT τ΄. e. ciuitates:
* potestatem habens a.

30. alter: alius fF a d e s. uenit: intrauit ;.
om. eooe B. eoce mna tua 792 ras. T. quam:
qua G; om. J. habebam a d. repossitam DESPR
reposita t GZ ff, i /*. om. repos. in sud. e.

21. timui (tumui C) enim: quia tim. E φαΐ.
6cilq,quia timebam e r s,quoniam timebam ad,

4Μ2

440 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [XIX. 21-7.

austeris es

tollis quod non posuisti

et metis quod non seminasti

32 dicit ei de ore tuo te iudico
serue nequam

sciebas quod ego austeris homo sum

tollens quod non posui

et metens quod non seminaui ?

33 et quare non dedisti pecuniam
meam ad mensam?

et ego ueniens cum usuris
utique exigissem illud

24 et adstantibus dixit

auferte ab illo mnam

et date illi qui decem mnas habet
25 et dixerunt ei

domine habet decem mnas.
26 (280. 2) D)ico autem uobis

quia omni habenti dabitur

ab eo autem qui non habet

et quod habet auferetur ab eo.

21 (231. δ) Uerum tamen inimicos meos
illos qui noluerunt me regnare super
se

adducite huc et interficite
ante me.

et metis quod non seminasti. * et dixit ei. de ore tuo te iudico. serue nequa et piger
sciebas. quod ego austeris homo sum. tollens quod non posui. et metens quod non semi-
naui. * et quare non dedisti pecuniam meam nummularis. et ego ueniens cum usuris utique
eam exegissem. 2 οἱ adstantibus dixit. auferte ab eo mna et date ei qui dece mnas habet.
*et dixerunt ei. domine. habet decem mnas dico autem uobis quia omni habenti
dauitur. ab eo autem qui non habet. et quod habet auferetur ab eo. " uerumtamen inimi-

wm gr. D. om. te AP*FFH*MMNTY. quia G;
quod E ^ 4 r, eo quod /. homo enim etr. d e e
D*r, austeris A!BetFC(haus.)D*EHIKQRTXZ ef
cf. u. broximum,cumabdf fig raur.,austeres
O ; Aanc formam agnoscit Probus (Znst. Art. 5. 67
ed. Keil), cf. infirmis, sinceris ec. ap. Koensch * 74.
u. Ug.' 5. 274: austerus A*NBFD*"PFEGJMNVWY
vVg.ce i5; auster O cf. Scribon. 188 ap. RoenscA.
tolles t£; tollens B fF. om. non fr. E. om.
posuisti... non/. possuisti EXPR ; potuisti D*
(corr. D'). metes BHE'COTZ. quod ;e.: ubi
SP"9R. saemin. C (e£ w. 22).

22. dicit : et dixit KNT? c e f i 7, dix. autem g,

ad ille dixit Z; D?* o δε εἶπεν. hore C. iudicabo
Tad; condemnoe. serue nequam (nequa FG)
codd. et ug., gr. πονηρὲ δοῦλε : s. inique d, s. infidelis
7,0 infidelis serue c ff, 5 (or. o) ὦ, crudelis s. ὁ,
s. nequa et piger /, infidelis s. et piger g, inf. s. et
male a; homo /antum s; om. e. om. soiebas F e.
quod: quia Fas. om. ego Face! gr. L. austeris
ABt&'C(haus DEFG:HOIKMOQRTXZ a bcf 4
7 5aur.: austerus PG*UN'VWY vg.de f; 1; cf. τ.
21. ofi.homo el s. Ὁ» homo aust. EKR vg. Z?scA.
abcffigrÜ aur. sim KOcXZ*. non p. et
metens om. T* (cre). possui SPRY. tollo
...metoaócdeff ilgrset Der.

33. et quare: om. et $; quare ergo d e r et gr.
D διατι ουν. paecuniam E, pecc. DR. ad mensam:
nummularis e f. οὖ se.: ut SL ff, non gr.
uenissem E* (sed 2077.) ; cum uenissem 7, husuris
C, uss D:PR. hutique C; om.aer. utique

cum us. E. exigissem codd. P/ur.: exeg. tFFH
OJMTVW vg. Zh. illud (αὐτό) ABECDE
FG(illu0 HIMQTYZ*5S Bentl. d e gat. : illum ΡΟ
óg ilam OJKNRVWXZ9WVB8 ΘΟ c f il aur.;
eam afr. Ἢ utique exig. il. cum us. R.

24. astantibus OW vg. ; adsistentibus e, circum-
stantibus a, his qui astabant 7. auferte: tollite
d. minam ... minas (e£ 4. 35) BE«PFJMORX*Z ;
mna fr. GX? f aur., talentum ὁ /*, om. ad e s et
D*. date: ferte d. ili: ei EXP*; om.d. qui
*tet?P. decim K; .x. DERW. khabebat Z. »
habet .Χ' mnas ER c ff, ὁ q cum gr. tin.

35. or. uers. b d e fs cum gr. D 69 al. 8.
deoem: .x- DEFRW. Ὁ» decem mnas habet G.

36. «et ait illis ad 2n3/. i syr. αείλ. qui& : omm.
acilqscum gr. 1, min. ; def. bad xxi. 30. 7 quia
uobis R*. dauitur ΟἿ; adicietur αἱ (ἐς D*7);
«* et D; et abundabit &*(-uit)EQ(et hab. et)W4'
SL cor. uat.* (* antiqui"), Hil. in. Ps. cxviii. af.
Sab. et gr. min. non mult. ; ex Mt. xiii. 12. autem
sec. om. C* (τ cor.) et-*id G. quod * non G.
abet sec. C, ahbet R ; -* modicum /. aufferetur D,
aufertur T ; tolletur Z (9). ab illo DT a:r.; illi

ἘΞ

τς uerumpt. W, uerunt. 9533). o»:. meos J.
qui nolunt e e/ 0eAóvras D*'R min. adducete ?P.
ori. et ?P. interficite (κατασφάξατε) : occidite
d s, iugulate a. coram me e, in conspectu meo
a d; et-*et inutilem serbum eicite in tenebras
exteriores ibi erit ploratus et stridor dentium αἵ
et D** ex MI. xxv. 30.

XIX. 28—34.] EUANGELIUM SECUNDUM LUCA M. 441

soluite illum et adducite
31 et sj quis uos interrogauerit
quare soluitis ?

3s (352. 2) et his dictis praecedebat
ascendens hierosolyma.
59 Et factum est cum adpropinquasset

ad bethfage
et bethaniam

ad montem qui uocatur oliueti

misit duos discipulos suos

39 dicens

ite in castellum quod contra est

in quod introeuntes inuenietis pullum
asinae alligatum

cui nemo umquam hominum sedit

sic dicetis ei
quia dominus operam eius desiderat.

3? (238. 2 Abierunt autem qui missi erant

et inuenerunt sicut dixit
illis stantem pullum

33 soluentibus autem illis pullum

dixerunt domini eius ad illos
quid soluitis pullum ?

34 at illi dixerunt

cos meos illos qui noluerunt me regnare super se. adducite huc. et interficite ante me. 9 et
haec dicens. praecedebat ascendens hierosolymam. ὃ εἴ factum est cum adpropinquasset
betphage in bethania ad montem qui uocatur oliueti, misit duos ex discipulis suis *? dicens.
ite in castellum quod contra est. in quo introieuntes inuenietis pullum asinae alligatum. supra
quem nemo hominum sedit. soluite illum et adducite. 5) εἴ siquis uos interrogauerit. quare
soluitis sic dicetis ei. quia domino necessarius est. **abierunt autem qui missi erant. et
inuenerunt sicut dixit illis iesus. stantem pullum *5soluentibus autem illis pullum. dixerunt
domini eius ad illos. ut quid soluitis pullum. **ad illi dixerunt quia domino necessarius est.

28. hiis E*W. dicitis 4/ «d/u- ἘΞ. praecede-
bat (prec. D, praecebat Y*) codd. et vg. — ἐπορεύετο
ἔμπροσθεν : praedicabat E; abiit c f, ὁ 1 φ r s, ibat
a d, et ori. ἔμπροσθεν D 40. &scendens * in tFD
ῬΙΚΜΟΚΖ Zentl. d ff, r δ, et in sine 880. Q 5;
ΕΥ̓͂. omn. εἰς, hierosolyma (cf.adii. 32) ABMXY,
hierus. E, hierosolima H, hierusolima ?P: hiero-
solnmam &FCGOJNTO*(O*duérum )Q(hierus.) V Z
Tisch. iheros. T, ieros. I vg., ierosolimam W;
hierusalem DKR. Zire cum ascenderet autem
hier, fuit in beth. e/c. e.

29. oft. et ad init. R. quum O. adprinquásset
G, appropinquasset ABTVWY og. 725cÀ. ; adpro-
pinquaret E c; appropiasset Καὶ d 5/9 (s) ; t iesus
cor. uat.* — om. δὰ fr. DKT gut. ac ἢ ilg r.
bethfage codd. P/ur. (-gae ?P, -ge ||O), betfage NT :
bethphage ABEHOIJRWX vg, bethapagae e.
bethaniam CE:POJMM'RTVW τῷ: bethania
ABS GHIOXYZdef saur.; -niae DK gof. ac
f3i4. bethf. et beth. os. D*( cor. sup. lin.
$ost oliueti). qui appellatur a, qui dicitur ἢ; o».
e. olibeti BT, holibeti C; oliuetum cf; Φ’ s;
oliuarum δ. missit 11. D. discipulos: de dis-
cipulis E* (-liis ΕἸ, seg -1os E*) 2; ex disc. a f» δ,
ex (de 5) discentibus e s. suos: suis E^ (suiis ΕἾ,
suos E) adf 0; om.cigqr set gr. NBL sim.

30. οὔ. ite O*(-- 5g.) oastellum: uicum a.
oontra sine addit. cum At C3P*GHOIJMVXYZ
TRAC. uet. Plur. et gr. : - uos BDESP""KNTOQRT
ὙΦ g r aur. in quod codd. Plur. et ug. δ aur.:
in quo tFDEXPGOX*Z Bentl. uett. 2lur. (ubi s),
ΦΥ͂. ir p. ingredientes a. pullum τ et ΝΥ. assinae

D?3PY, assyne E, hasynae C, asine T ; om. d;
asinam cum pullum a. ligatum Z. oui: super
quem a e * U,supraq. / 5; inquoc f41/ g. nemo
umquam (humq. C, unq. W91B): nemo num-
quam O axr.; numquam E; nemo c f; 14145,
nemo hominum d e /, nullusa. sededit R. solbite
O, soluete ?P. illum: eum E. adducete 9?P*;
* huc Q; «* mihi D.

31. om. et *P*( Ὁ mg.) uobis DEO g. interro-
gare uoluerit E ga/.; dixerit d. solbitis C, soluistis
T; *eum J. om. quare solu. cde fa 15s cum
D*r. om.sicacfl. dicitis O. o. ei ET cde
fhilqgrs et gr. NBDFLR si». operam BC
(hop)DE*PFJWTQRVWZ vg.a ff. ὁ ἐφ vr: opera
At FE-'GHOIKMOTXY 4. dissiderat D; eius
opus habet d, eius necesse habet ?; domino opus
est z s cf. 7; desiderat illum e.

32. i^c. et euntes slc dixerunt quoniam dominus
huius opus habet d, e? o». ad τ. 35 ; et abierunt
et sic inuenerunt stantem e. habierunt C. misi
EXPRT* (sed corz.). fuerant G. inuenierunt D.
dixerata * e/ 7» sicut dix. illis inu. a. illis -- iesus
KNTW cf ff, i 1 (om. illis) q * non. gr. stantem
pullum (pulum G) cum. gr. min.: » pullum
stantem DK c ff, asinam st. a; om. 6 cum gr.
lur. ; om. pullum e$ ὦ φ r (s).

33. £z. et cum soluerent aiunt domino opus
est e e£ 09i. 4. 34. solu... . pullum om. G*
(t mg )M,, ex homocotel. ilis: eis ERT. pullum
27.: om. F cf. ir; asinam cum pulloa. illos
ex illum T.

34. 8t: om. F; ad O. quia: om. c ff iir 50

442 EUANGELIUM SECUNDUM LUCA M.

quia dominus eum necessarium habet
95 et duxerunt illum ad iesum
et iactantes uestimenta
sua supra pullum
inposuerunt iesum

[xix. 34—40-

super omnibus quas uiderant uirtuti-
bus ?? dicentes

benedictus qui uenit rex
in nomine domini

pax in caelo et gloria in excelsis.

35 eunte autem illo substernebant uesti-
menta sua in uia.
51 (384. 1) Et cum adpropinquaret iam
ad descensum montis oliueti
coeperunt omnes turbae discentium
gaudentes laudare deum uoce magna

89 (286. 5) Et quidam pharisaeorum
de turbis dixerunt ad illum
magister increpa discipulos tuos
40 quibus ipse ait
dico uobis quia si hi tacuerint
lapides clamabunt.

*5et duxerunt illum ad iesum et iactauerunt uestimenta sua supra pullum et inposuerunt
iesum. * eunte autem illo. substernebant uestimenta sua in uia. "et cum adpropinquaret
iam ad descensum montis oliueti. coeperunt omnes turbae discentium gaudentes laudare
deum uoce magna de omnibus quibus uiderant uirtutibus. ** dicentes. benedictus qui uenit
rex in nomine domini. pax in caelo et gloria in excelsis. * et quidam pharisaeorum de turba
dixerunt ad eum. magister increpa discipulis tuis. “ εἴ respondens ait illis. dico uobis.

et gv. RTA efc. 7 necessarius (s2c) eum E. abet C.
d. operam (-ra c 22) eius desiderate f 3/9 τ;
domino opus est 5, domino (-- suo a) necessarius
est a f.

35. dixerunt RW. illum : o». T ; pullum Ze
et Der. iactant E; substernentes 2; iactauerunt
€f ffs ἐ 1 φ rr, superiecerunt e, supermiserunt d.
uest.su&: tunicas suas d. super D?P*G wett. 24.
pullum: illum CKZ c d (eum) e 4 et gr. D.
inposuerunt ACDEFGOIJM'OTY, inposs. ?PR :
impos. BFHKM VXZ vg. iesum fene W, hiesum
M cf. ad Mt. i. 1.

36. euntes tF*(corr. 8). substernabant D?P*
(corr. P); eia s, ill e. om. in uia d εἰ
Der.

37. et cum (quum HO) &dpropinquaret (appr.
AHKTVWY ue. 7?scÀ., appropiaret c fo 49 6):
adpropinquante autem eo a ὃ (illo), et proximante
eo 5; et cum adpropinquarent M, adpropiantibus
autem illis d cum gr. D. iam om. ER ade et gr.
DMT e/c. discensum DE*PGR. montes W. oleu.
R, olib. B; oliuarum d e δι caeperunt D, cep.
W; coepita d e 7. omnis (uniuersa 5) multitudo
(turbae) aders9. discentium (τῶν μαθητῶν)
cum GM Par. lat. 26a (post ras.), M. B. Reg. 1.
A. XVIII, f d Erasm. (' Probabile est. interpretem
wertisse discentium, a/quwe ifa scriptum | adÀuc
wuisitur in nonnullis beruetustis codicibus. In Con.
stantiensi apparebat rasurae uestigium ), Maresch.
1531, Ututan 1534, δέκα :col. 3 et not), Bentl. (et
»tot. * Aecte discentium ; sic ZoA. vi. 66 πολλοὶ τῶν
μαθητῶν Cod. Bezae “ multi discentium eius." Dis-
cipuli sc. xii., cee?? Discentes. Sie Cant. i.e.
Cod. Pezae]| terum Joh. xxi. a. "et alii de dis-
centibus ess." — Sed Aic (im Luca sc.] Cod. Besae

Àabet discipulorum! A45. 77. Coll. B. 17. 14).
Confer ad Joh. xxi. 1a ubi hoc uerbum scriptores
oscitantes multum exercuit ; cf. dicentium ?P cor.
oxon.*, durmach.: discendentium DEFR(4. contra
ix. 37)Y ;: descendentium ABE'CHOIJ KN'OQT
WXZ aur. edd. ant. 2ur. 938 ; descedentium
corp. oxon.^ ; discipulorum V 7.aud. 26, cod. caraf.
Qo, Uers. T'uric., Besa col. 2, Tisch.deg r; uerbum
prorsus om. a c ff, d Ls syr. cu. (def. δ). om. gau-
dentes D. conlaudare a. deum: dominum
HC'KZ:. uoce magna: om. D ὦ et D?'; » post
uirtutibus i» ras. scr. K. uiderat ΝΥ. uirti-
bus O*, uirtubus R ; uirtutes Z; factis z, quae
fiebant d ε΄ γὙεινομενων D ro δυναμέων. 0m. super
...irtutibus c 2/5; Ὁ de quib. uid. omn.
uirt. α.

38. dicetes O*. om. rex DER cum gr. A* ; et
otn. rex Aic sed fost domini τ benedictus rexac d
fh i * 5 cum D?'; benedictus « rex e/ om. qui
uenit ...dominie/*. celo W; «et in terra D.
gloriam R. in exoelsis (altissimis 4) : oss. a 5;
4 deo ?PR.

39. pharissae. R, pharesae. G, pharise. ?PW,
farisse. D. de turba (ἀπὸ τοῦ ὄχλου) sett. 9. ; om.
4. dixerun X*(4tcor.. ilum G; illos Οὐ, in-
crepa : corripe e, obiurga a. discipulis tuis CGJ f;
-los suos R* ; illos a c f? i (5.

40. inc. et respondens g(resp. autemYe f δ curn
&£raeco. ipse: ile D. ait: dixit K wet. pur.
om. dico uobis c. quia: qua R; om. Kaceff,
ilirscum gr. B* min. hii fF DEPO*IORTW;
istiadegrs; hisi T. iacuerint M ; tacuerunt
ΦῬΡΙΟΚ ; tacebunt F e ὦ e£ σιωπήσουσιν NABL etc. ;
σιωπήσωσιν T'AII; 2 tacuerint hi K. clamabant
NTO*.

XIX. 41—46.]

41 (2:610 Et ut adpropinquauit
uidens ciuitatem fleuit super illam
dicens
15: quia si cognouisses et tu
et quidem in hac die tua
quae ad pacem tibi
nunc autem abscondita
sunt ab oculis tuis
4 quia uenient dies in te
et circumdabunt te inimici tui uallo
et circrumdabunt te
et coangustabunt te undique
41 et ad terram prosternent te

EUANGELIUM SECUNDUM LUCAAM. 443

et filios tuos qui in te sunt.

(237. 2 Et non rclinquent in te
lapidem super lapidem

eo quod non cognoueris
tempus uisitationis tuae.

45 (238. 1 Et ingressus in templum

coepit eicere uendentes
in illo et ementes

16 dicens illis scriptum est

quia domus mea domus
orationis est

uos autem fecistis illam
speluncam latronum.

quia si hi tacuerint lapides clamabunt. * et ut adpropinquauit uidens ciuitatem. fleuit super
illam dicens. * quia si congnouisses et tu in hac die quae sunt ad pacem tibi. nunc autem
abscondita sunt ab oculis tuis. ** quia uenient dies in te. et circumdabunt te inimici tui uallo
et circuibunt te. et obsidebunt te undique. **et ad terram prosternent te et filios tuos in te.
et non relinquent in te lapidem super lapidem. eo quod non cognoueris tempus uisitationis
tuae. “ εἴ ingressus in templum. coepit eicere uendentes in illo et ementes “ dicens eis.
scribtum est. quia domus mea. domus orationis est uos autem fecistis eam speluncam latro-

41. ut: at R; cuma d f; 7; quomodoc e; om.
D. adproPi"quauit G; appropinqd. ACKTVW oz.
Tisch.; propinquauit Y ; adpropiauit c ὁ 7 4 7;
-asset d f/,; adproximaren/ s. uidit T. illa FY ;
eam ?P*"«R.

42. quia: et quidem E. scisses d s, scires a.
ettu: om. et DRaeff4 1lr s; *fleres D. et
quidem (xaí γε) : equidem C(haeq.)T ; /*, quidem
c, quamquam a ; om.defqsetgr.D157. hao
ex haec O. diae CG. tua: om.def igs gr.
AD min. quae sup. Hin.R; que D. tuaquae:
itaque G. tibi: tuama ; --esseetK c Zr, * est D,
erant s. nunc ueroK c; 05.263; quae ὁ, abscon-
ditum R* ; absconsa a Z(-sum)s. hoculis C, occ. W.

43. ueniet T, uenit Z*.corr. Z^). inte: om. M;
2 in te dies ER. cireumdabunt (circun. W) te
inimici (inimihi C) tui (o. O*) uallo mepi-
βαλοῦσιν οἱ ἐχθροί σου χάρακα 2727... sed παρεμβα-
λοῦσιν κιτιλ. NC*L 33, βαλουσιν x.T.A. D : cingent
te in. tui u. ς, circumfodient in. tui fossam e, ini-
cient in. tui saepem a, mittent super te in. tui
sepaem d. et oircumdabunt (circun. 933) te
(om. M) sec. (gv. καὶ περικυκλώσουσίν σε, specimen
ergo 1gnauiae ITieronymtianae) : om. BD?P*( t sg.)
OQ r corp. ox. (uerbis forsasm ex dittographia su-
5fecla deletis. INotabtt lector horum codicum cogna-
&onem singulari exemplo frobatam) ; et circumi-
bunt te Καὶ ff, 1 /; et circumcingent te Z. et coan-
gustabunt (conang. R, quoang. T, quohang. C,
coangustiabunt DE) te — καὶ συνέξουσίν σε: et
obsidebunt te ΚΖ » s, et continebunt te a, et con-
praehendent te Z; ὁ». ὁ 1 φ. hundique C.

44. om. et ad init. ABFGHO nort uet. aut gr.
&d terram (ost. δ) prosternent (s suf. iin. T) te
codd. plur. (prosternente NTR) e/ vg. (ἐδαφιοῦσίν σε):
ad t. consternent te H«9KOVZ? (-net Z*); ad t.
sternent te E; ad solum te deponent e, ad nihilum
deducent te d, pauimentabunt te a. filios tuos
(rd τέκνα σου) cum BEDEIKNOQRVWX*Z ve.
a (nato) def 4 » ὃ aur.: om. tuos ACIPFG
(füliu5HOJMTX'Y c fa i/s. om.qui i.t. sunt
d εἰ D?', non fr.: seg. ras. a litt. P. relinquen
NT ; remittent e. supra R ; o». sup. lap. 7. lapi-
dem sec.: τ et uenient in te (2 in te uen. D) haec
uniuersa DQ ; cf. in te uniuersa c ff, i s, in tota te
d, in tota terra e; e£ - ἐν ὁλῇ σοι D min. fauc. non
cognoueriis ?P*, n. cognueris R ; ignorasti a. uissi-
tationis DEvPR. tue W.

45. ingressus (εἰσελθών) : ueniens d, cum uenis-
set e δ ἐλθων D ; iesus BR**X*, templo G* a.
caepit D, cepit ΝΥ. iecere D, eiec. EM', eiic. ve.
Tisch.; expellere e s. uententes R. in illo: or.
E95 e 5; intemplo R. hementes C. 2 et ementes
in illo M'; osi. 7; deinde - et mensas nummulario-
rum effudit et (o». f; cathedras uendentium co-
lumbas euertit (o5. 27) Qcd ff; 1; - εἰ mensas
(mess. D) nummulariorum euertit (effundebat e) et
cathedras uendentium (eorum qui uendebant e)
columbas (-* subueitit 9) Daeg»rs5; * et mens.
numm. et cath. uendentium et columbas 7; cum
£r. DA 262; ex locis far.

46. scribtum tFETX*YZ. om.qui&aceff, i1
Qf. horationis T. est: uocabitur E e r ur.
2» et (om. 7) erit domus mea d. or. c ὦ ctm gr.

444. EUANGELIUM SECUNDUM LUCAA. [x1X. 47-XX. 6.

41 (229. 1) Ft erat docens cotidie in templo | dic nobis in qua potestate
principes autem sacerdotum haec facis
et scribae | aut quis est qui dedit tibi
et principes plebis | hanc potestatem ?
quaerebant illum perdere |; respondens autem dixit ad illos
48 et non inueniebant | interrogabo uos et ego unum

quid facerent illi
omnis enim populus suspensus erat

uerbum respondete mihi
* baptismum iohannis de caelo

audiens illum. erat an ex hominibus?

XX.1042) Et factum est in una dierum | at illi cogitabant inter se dicentes
docente illo populum quia si dixerimus de caelo
in templo et euangelizante dicet quare ergo non credidistis illi ?

conuenerunt principes sacerdotum et | si autem dixerimus ex hominibus
scribae plebs uniuersa lapidabit nos
cum senioribus certi sunt enim iohannem
5 et aiunt dicentes ad illum prophetam esse

num. “εἰ erat docens cottidie in templo. principes autem sacerdotum et scribae et seniores
populi. quaerebant illum perdere. **et non inueniebant. quid facerent 111. omnis enim
populus suspensus erat audiens illum. XX. ' Et factum est in una dierum docente illo
populum in templo. et euangelizante. conuenerunt principes sacerdotum et scribae cum
senioribus *et dixerunt ad illum. dic nobis. in qua potestate haec facis. aut quis est qui
tibi. dedit hanc potestatem. *respondens autem dixit ad illos. interrogo uos et ego unum
sermonem et dicite mihi. *baptismum iohannis de caelo erat an ex hominibus. "at illi
cogitabant inter se dicentes. quia si dixerimus de caelo dicet. quare ergo non credidisus
ill. *si autem dixerimus ex hominibus. plebs uniuersa lapidauit nos. certi sunt enim

NBLR s». ila&m: eam EG; illa B. spelun- 3. autem - iesus EKM' vg. f i4 q gr.C 130.

cham G, speloncam D?P. interogabo G, interrogauo Ὁ. 7 et ego uos K.
47. quot. DT ze., quotd. Θ, cotidiae C. »» coti- unum uerbum (ἕνα λόγον CDEG efc.) : om. ae
die docens E. prinoipes(principis G, princeps B) [ffi i; ori. unum CJKRTVZ ἐφ gr. NBLR min. ;
&u. s&cerdotum: pontifices au. a, pontifices au. 7 uerbum unum Q gx». AKM et.; *etE af et
sacerdotum e. scribe W. prinoipes (-ceps OY) &raec.; * quod d e£ Df... respondete (-ite CEOR)
plebis (pleuis O): pr. populi E a e, primi populi cf. Mc. xi. a9: dicite d'e f 5 et gr. omn. εἴπατε.
d, seniores plebis z cf. f, principales pl. c ff, ? 2; pha- michi W.
risaei . querebant CD. per de re H ; -- eum d. 4. babtismum D?P; baptismus vg. c d, -sma e.
48. quid «codd. vg. ef uctt.: quod AHOMNYY., loann. SL e/ s. 6; * unde erat E; - utrum e.
omnes EGO. 0m. enim M'. ἢ» erat suspensus celo W e/ 5; deo e. erat: om. ENT; est c.
audiens W ; pendebat audiens e, pendebat audire han C.
d. audientes t. 5. ad O. intra se DGW vg.; apud se 4; ad
XX. 1r. populo E f 1. aeuangueliz. D, aeuan- semetipsos d. quia: qui G; om. e fa3/g r et gr.
gelisz. E; adnuntiante a, benenuntiantem e. oon- C. dixeritis G. dicet szne addit. codd. eur. vg.
uenerunt (conuenie. D) — ἐπέστησαν uerbum apud def ff, i 8 cum graeco: * nobis BEBGOQRac/g 7
Lucam usitatissimum sed warie uertitur e. g. stare aur. et gr. ΟἿ, om. ergo EP Z*(corr. Ζ3) c e gr.
iuxta, superuenire e/c., cf. ii. 9, 38, iv. 39, x. 40, NBEG e/c. creded. O, credidisti R. illi cum BED
xxi. 34, xxiv. 4 e/ Αἰ. : adstiterunt a e, adsist. d, EOJKOQRTVWX?*Z ug. uett. &lur.: ei ACOPGH
uenerunt c, prino. sacerd.: pontifices a e. scribe MNTX*Y d (6); om. ὦ,
ὟΝ. saenioribus C ; praesbyteris d, maioribus e. 6. si (sin M) autem (om. ΞΡ): εἴ 51] Καὶ acd 119 ἢ
6. et aiunt dicentes (καὶ εἶπον λέγοντες plur.) : et Ὧν, hominibus 4 timemus populum ὦ ex Afr.
om. et siunt DR a gr. min.; et dixerunt de/ 4 pleb* T, ples R; populus a 4 e. huniuersa C ;
et kal εἶπον CD. sin. om. ad illum a, hec W. omnis a (7 omn. pop.) d; om. e. lapidauit EO.

aut: et ERad ec! gr. D. certi sunt (πεπεισμένοι εἰσιν D c*") codd. ;cecerti

XX. 7-15.]

? et responderunt se nescire unde esset
8 et iesus ait illis
neque ego dico uobis in qua
potestate haec facio.
9 (241. 7) Coepit autem dicere ad plebem
parabolam hanc
homo plantauit uineam
et locauit eam colonis
et ipse peregre fuit multis temporibus
et in tempore misit ad cultores seruum
ut de fructu uineae darent illi
qui caesum dimiserunt eum inanem

EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 445

1! et addidit alterum seruum mittere

illi autem hunc quoque caedentes et
afficientes contumelia
dimiserunt inanem

12 et addidit tertium mittere

qui et illum uulnerantes
eiecerunt

I3dixit autem dominus uineae

quid faciam ?
mittam filium meum dilectum
forsitan cum hunc uiderint
uerebuntur

iohannem prophetam fuisse. ἴ εἴ responderunt nescimus. *et iesus ait illis. neque ego dico
uobis in qua potestate haec facio. *coepit autem dicere ad plebem parabolam hanc homo
plantauit uineam et locauit eam colonis. et ipse peregre fuit annis multis. et in tempore.
misit ad colonos seruum. ut de fructu uineae darent illi. coloni autem caesum dimiserunt
eum inanem "et adiecit alterum seruumr mittere. illi autem. et hunc caedentes. et inhono-
rantes dimiserunt inanem. "et addidit tertium mittere qui et illum uulnerantes eiecerunt
inanem. ? dixit autem dominus uineae quid faciam. mittam filium meum dilectum forsitan

E*) ef vg. sciunt a, persuasum est illis e: scit D
et πεπεισμένος ἔστιν gr. 9lur. iohannen ABCTVYZ,
profetam D:PO ; baptistam /apsu H. esse (εἶναι) :
fuisse wef. (exc. ὃ aur.) cum D min. γεγονέναι.

ἡ. 07. 86 :P. nesciret Z*.t erasa). ἢ» nescirese Καὶ
(Bentl.), non scire se e. hunde C. ost. esset με.
(exc. * awr.) cut gr. 8e nescire e/c.: dicentes
nescimus c, cf. f; ex Mt. uel Mt.

8. et iesus δέ: scr. Rs. sit--autem D. om.
uobis f, 1 5, hec W. fatio G.

9. caepit R. autem * iesus c fA. ad plebem:
ad turbam T, ad turbas K, e? ὄχλον L; om.a d e
D*r, parabulam D?PGR ; similitudinem e. 7 hanc
parab. Ec f. homo * quidam GO*(sed exp.)9 SS
cor. uat.* 7 cum gr. Α mis. uiniam D. 7 uineam
plant. homo K a c d c(nouellauit) f, ὁ / Q9 r Ambr.
εἰ D*', locauit: tradidit d. coloniis ἘΞ; agri-
colis d e sezfcr, cultoribus *. peregre (pergere
Q) fuit: per. profectus est GT 7; peregrinatus est
adc. Ὁ» temp. mult. a Z(tempora multa)e ὦ, cf. 7;
cum graeco.

Io. temporae C ; τ quodam D a 4 7 quodam
tempore c d (quod autem t.) f; i g 7 (wuett. sinein) ;
*illo 4$; «fructuum /; £x. καὶ καιρῷ NBL efc.,
καιρω δε D, καὶ ἐν καιρῷ ACQR etc. (τῷ καιρῷ CQ
min). missit D3P. oultores: colonosa g; 4
uineae /J. de fructum G. uiniae erc. semper DR,
Aic ?P, uinee W e£ τ. 13; uindemiae tZ. darent:
ederent E; daretur g. illo G. qui: eta c e, illi
autem d, ad illi /; coloni autem / fA q * (cultores)
cum gv. ol δὲ γεωργοί. caess. R, cess. D:PG, ces.
W ; «illum we/f. (eum d) exc. 7 ὃ aur. dimiss.

DR, demis. O e 11. eum: om. MT* wett. sed
wide swjr.; illum CK. inanem: uacuum a 2 *
€t 11; om. c.

II. om. «ers. Ἐ. addedit O, adidit G ; adiecit /,
adposuit a 212. alterum : alium a d e. 7 seru.
alterum T. 0o». mittere E. Ὁ» mittere seru. a c
ffhíilgret gr. NABLU; tantum et misit al. seru.
d e et DP. &utem τ et GX* ue/t. quoquae E ; om.
d ef 5. cedentes BIPW; caesum Kacd fo i1 gr.
et affücientes (adf. t&'DEGJO) oontumelia
(-milia D?P, contumeliis cor. «αἴ. mg.) codd. ῥέεν.
vg.—xal ἀτιμάσαντες: et adfligentes cont. Z*; et
affectum cont. K ; et contumeliis egerunt et e, et
iniuriantes d cf. f, et sine honore c ff, ἡ Φ, et sine
fructu /; o». a et gr. H. dimiss, EP, d!mis, Y.
inanem oz. E e.

12. et fr. om. de Ὧν, added. OR ; addit X' (sos
X*) tercium W ; .111.- D. mittere 4 seruum 4;
lantum tertium misit Ze Df. qui om. acd e ffs
i/ ululnerantes H ; uulneratum a c ff, ὦ, -auerunt
et ei; libere g illi autem et hunc quoque caesum.
eiecerunt codd. (et Α non eec. μέ Z3scÀh.) et vg. :
egec. C, eic. HOOR, eicierunt 3P, eiecer'* B;
proiecerunt a, expulerunt e; occiderunt D, dimise-
runt d 4 ; e£ - inanem f 9, 4 uacuum d.

I3. dixerunt R. uinae E. fatiam G, faciem Q.
dilectissimum 2 4 *; carissimum a c ff, unicum e;
om... nisifi. me. car. mittam cv. forsitam ΟΜ.
quum H;O δ 14). hanc G. o*.cum uid.acd

[fhéilgrcum.gr. NBCDLQ zin. uerebantur
Y* (corr. Y); reuerebuntur Kacdeiír; cf.
xviii 2.

*

3N

446 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [XX. 14—ac.

cantes
hic factus est in caput anguli?
18 omnis qui ceciderit supra
illum lapidem conquassabitur

14 quem cum uidissent coloni
cogitauerunt inter se dicentes
hic est heres
occidamus illum ut nostra

fiat hereditas supra quem autem ceciderit
15et eiectum illum extra uineam occide- comminuet illum.
runt | ?? (24? 1) Et quaerebant principes

sacerdotum et scribae
mittere in illum manus in illa hora. .
et timuerunt populum |
cognouerunt enim
quod ad ipsos dixerit
similitudinem istam.
30 (248. 2 Et obseruantes miserunt
;

quid ergo faciet illis dominus uineae?
16 ueniet et perdet colonos istos
et dabit uineam aliis
quo audito dixerunt illi absit.
17 Ille autem aspiciens eos ait
. quid est ergo hoc quod scriptum est
lapidem quem reprobauerunt aedifi-

cum hunc uiderint uerebuntur. '* quem cum uidissent coloni cogitauerunt inter se dicentes
hic est heres. occidamus illum. ut nostra fiat hereditas. !"'et eiectum illum extra uineam
occiderunt quid ergo faciet illis dominus uineae. !"'ueniet et perdet colonos illos. et dauit
uineam suam aliis. audientes autem haec dixerunt absit. "ipse autem aspiciens eos ait.
quid est ergo hoc quod scribtum est. lapidem quem reprobauerunt aedificantes. hic factus
est in caput anguli. ! omnis qui ceciderit super lapidem illum confringetur supra quem
autem ceciderit comminuet illum. ?et quaerebant principes sacerdotum et scribae mittere
in illum manus illa hora et timuerunt populum. intellexerunt enim quod ad ipsos dixerit
parabolam istam. *'et cum recessissent miserunt insidiatores qui se fingebant esse iustos ut

I4. inter se (πρὸς ἑαυτούς ACQ etc.) codd. (inte
E) e£ wuett. fdur. Bentl.: intra se DRVWZ vg.
Jfa 4; in se AHY ; apud se e; se (om. d) ad in-
uicem d r e£ πρὸς ἀλλήλους NBDLR in. om.
est T. haeres J633 ; -uenite CT d e ὃ et gr.
NCDL e/. hoccidamus C. illum: eum J. ut
(fva): et PJKRVZceff ail o t et gr. C min. xal;
ex Mc. fietJ ij, eritc / g γ᾽ site. haered. 593};
4eius D e. Ὁ hered. fiat ER.

I5. egec. C, iec. DR, eic. ?P*, proiec. a; proi-
cientes d, expulerunt . . . et 6. ciuineam R (ci
expwnct.). hocciderunt C. fatiam G. faciet
ergo ΡΟ asr.* illis om. JRT*(- sup. Him.)acd
eq cum D* aj. 6. vinee EW.

16. perdit O. istos: illos K ; om. Bde et gr.
D "i". dauit O; tradet a. alisR ; -- qui reddent
ei fructum in tempore suo 7, 111}: ei E; om. ὦ
adefqrbet gr. ili dixerunt Κι absit 4
domine e.

17. ileG. haspiciens C; intuens a e 7. 07m. eos
E. sit: dixitEY acdes (εἶπεν) ; 1 illis D e f,
ilr. quid: quia G. orm. est ?r. Da. hergoG.
om. hooQaeróÓ ct gr. min. q*od B; om. a.
scribtum t&FEGX*YZ. reprouauerunt O. edific.
W ; aedificauentes O*(ue ex?.). est fert. om. O*
(τ 0"). capud BORWY.

I8. caecid. δές EC, sec. O, cicid. Jis D, pr. ?P;
cicidit 27r R, offendiderit ^». a. supra δὲς codd.
Plur.: super δὲς CH(supera sec.)O T vg., 27. BE cor.
uat.*, sec. DR. lapidem - non D $. conquassauitur
R; confringuetur D cf. df r;ex Mt. om. autem
E. 2 cec.autem ac fF; $1. conmin. G, comin.
E; commouet e; comminuetur 7, contribulabitur ».

I9. et ad init. om. D*(-719.. quserebant
(quereb. D, queaereb. R*) codd. et vg. cum gv. CD
etc. ἐζήτουν : quaesierunt a e e£ gv. &Íur. ἐζήτησαν.
princ. sao.: pontifices a e e£ 7 scribae et pont. e
cum £r. ABCK ef. scribe W. mittaere Οἵ;
inicere aer. om. in fr. G*(-- G'). inill& hora
(ἐν αὐτῇ τῇ ὥρᾳ) cu» BDEGH*JKMNTORY?* (ast
rasura aut witium fergamenae) ὃ aur.: om. in
( gr. D fantum) AtCIPH-O9IQTVWXZ
vg. Tisch. f, cf. ipsa h.c d f; $1 g, eadem h. a5;
09.6. 0f. cognou. ad fin. uers. δ. cognuerunt
R; scierunt a d; e c«m f. enim: autem G ἢ
quod: quoniam E Ze5. dixit EORcdeffilg.
simil: parabolam a d 7. istam: hanc vg. a d.

20. obseruantes (παρατηρήσαντες) codd. (hob. C)
vg., εἰ obseruatione R : cum recessissent G /' i ἢ
4 (7), cum discess. a, cum recessit sesum 73, cum
redissent c, secesserunt et e, recedentes d'; cw ev.
αποχωρήσαντες D goth. aetk. misserunt D3P ; sub-

XX. 20--26.} EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 447

insidiatores qui se iustos simularent quid me temtatis?
ut caperent eum in sermone ** ostendite mihi denarium cuius habet
et traderent illum principatui et po- imaginem
testati praesidis et inscriptionem ?
?! et interrogauerunt illum dicentes respondentes dixerunt

magister scimus quia recte Caesaris
dicis et doces *5et ait illis
et non accipis personam reddite ergo quae caesaris

sed in ueritate uiam dei doces sunt caesari
?:]icet nobis dare tributum et quae dei sunt deo
caesari an non? 36 et non potuerunt uerbum
?3 considerans autem dolum eius reprehendere

illorum dixit ad eos

coram plebe

caperent eum in sermone. et traderent illum principatui. et potestati praesidis. 3'et inter-
rogauerunt illum dicentes. magister scimus quia recte loqueris. et doces. et non accipis
personas hominum sed in ueritate uiam dei doces. **licet nobis dare tributum caesari. aut
non. "considerans autem dolum illorum dixit quid me temptatis. ** ostendite mihi denarium.
cuius habet imaginem et inscriptionem, respondentes autem dixerunt caesaris. * at ille ait
illis. reddite ergo. quae caesaris sunt caesari. et quae dei sunt deo **et non potuerunt

miserunt & c ἡ / g. insidiatores (ἐνκαθέτουε) :
obsiduanos d, subornatos x; unum adque alterum e
degens eva. καὶ erepovs uel. fale. quid; om. a(sed
side infra)ff, i[g. quiseiustos(--esse D d ff,
3 1 7) simularent (simil. DER, simulauerunt g)-
ὑποκρινομένους ἑαυτοὺς δικαίους εἶναι : simulantes
se ipsos iustificari 5, f wide supra, in dolo loquentes
se esse iustos d, suborfingentes se a, ζ. 6. subor-
(natos) fingentes se. ut δές sc. R. oaperent
(capir. ΞΡ) eum (illum W) in sermone (-nem G)
— ἐπιλάβωνται αὐτοῦ λόγου gr. &/ur.: apprehende-
rent (repr. e, caperent a) sermones (uerba e, uerbo-
rum d) eius (illius a) we. acde ff ilg ret ius.
αὐτοῦ λόγον (C)KT efc, i. a. τῶν λόγων D min.
et sec. codd. 9 Ἴἢ 0 contra graecum : αἰ (ὥστε) QL
cod. caraf. Tisch. ad r δ. illum: eum DRX*.
principatui (τῇ ἀρχῇ) : magistratui D cf. c ff, / g.
or. prino. et a * ; oz. princ. et potest. d e; om.
prino...illum s.21. potestate G*, — potest.et
magistratui «(magistratus et) f, Φ, Ὁ» potest. prae-
sidis et magistratui /. presidis D; praesidi d,
legato e cum gr. D syr. cu. To ηγεμονι.

21. illum : eum vr. edd. asit. sciumus wf udfur O.
rectae C. — dicis ueraa. o». et docos acf il
€um gr. Κ 244. 2 doces et dicis EKR ; dicis et
bene doces D s. non (ob): nullius 7 e£ ουδενος
D 69. accepis E. personas R; -- hominis cor. “αἴ.
G, cf. f. om.in C. ueritatem CGM. om. uiam
Ce. 2 uiam ἀεὶ in ueritate ve. edd. apt.

22. dare (dari ἢ) tributum caesari (cess. ?PR)
codd. plur. et Z* c f fy lr aur? contra ordinem
graecum : 7 tributum dare (dari MZ* 4) caesari
D(cess).GOMVW (ces.) Z* vg. ad i q aur.* εἰ De";

2 dare caes. trib. e; 7» caes. trib. dare δ δέ er.
Alur. han C; aut ER sec. ἐμ.

23. considerans (consyd. 9) -- κατανοήσας: cog-
noscens d, cum cognouisset e, esceyrovs D. autem
*iesus E ζ 1 φ. dolum (τὴν πανουργίαν) : ne-
quitiam e x, cf. quorum uisa nequitia a, iniquitatem
d et τὴν πονηρίαν C*D sin.'"lorum G. om.ad A.
eos: illos DzP"^KR. qui* Y. temtatis AT(tatis
in ras)XYZ: tempt. ze//.; tent. vg.; 4 hypo-
chritae /. o5. quid me tem. e.

24. hosten. C, ostendete :P. michi T. dens-
rium (dener. H*) e£ gr. δηνάριον : figuram d eft
νομισμα D?'; --ut uideam E ex 27“. ; - et ostende-
runt denarium et dixit eis c fere cum ΜΟΙ, mi».
habeat tFZ. habet imagin. i» ras. A. hymag. C,
inmag. H. et: uel DQ. inscribtionem tFEO*T
X*YZ; superscrip. e, superinscrip. 7; scribtionem
O*. ff, dixerunt-ei FKVWZS(L. caess. ?PR,
cess. D, ces. W (e£ 35).

25. om. ergo ade fs i 1g cum gr. D. que δὲς D.
caesari* TT. cess. δὲς D?P, cess. caess. R, ces.
caes. Q. oaesaris sunt (caesarisunt E, cesari-
sunt Q) codd. et uett. Plur : 7 sunt caesaris D'PG
JV vg.adqgr. 7 sunt dei 2g. edd. ant. e.

26. poterunt X*, potunt T; - eum H. uerbum:
sermonem 4. repraehendere tFEXPGHONTORY ;
adpreh. αἱ; capere a; 7» rep. uer. eius 6 cw» er.
(exc. D). plebem ΟΥ̓ ; populo a cf. in conspectu
populi Ze. mirati- sunt BO. responso (τῇ ἀπο-
κρίσει) cum BCDIP"JKORTVWZ zg.acffilgr
aur., e£ responsione G 4 2 δ: responsis AGFE:P*H
OGIMNTOXY zat., et super responsa e, cf. f. eius 4-
et BR (sup. /£n.). tacu*runt R.

3N2

448 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [XX. 26733.

et mirati in responso eiug tacuerunt
?! accesserunt autem quidam sadducae-
orum
qui negant esse resurrectionem
et interrogauerunt eum ?? dicentes
magister moses scripsit nobis
si frater alicuius mortuus
fuerit habens uxorem
et hic sine filiis fuerit
ut accipiat eam frater eius uxorem
et suscitet semen fratri suo
39 septem ergo fratres erant
et primus accepit uxorem

et mortuus est sine filiis

80 et sequens accepit illam

et ipse mortuus est sine filio

3! et tertius accepit illam

similiter et omnes septem
et non reliquerunt semen
et mortui sunt

32 nouissima omnium mortua est et mu-

lier

88 in resurrectione ergo cuius

eorum erit uxor ?
siquidem septem habuerunt
eam uxorem.

uerbum eius reprehendere coram plebe. et admirantes in responsa eius. tacuerunt; *'acce-
dentes autem quidam sadduceorum. qui negant esse resurrectionem interrogauerunt eum
3: dicentes. magister. moyses scribsit nobis. si frater alicuius mortuus fuerit. habens uxorem.
et hic sine filiis fuerit defunctus. ut accipiat eam frater eius uxorem. et suscitet semen fratri
suo. * septem ergo fratres erant. et primus accepit uxorem et mortuus est sine filiis. ὅ9 et
sequens accepit illam et ipse mortuus est sine filiis. δ᾽ εἴ tertius accepit illam similiter et
omnes septem et non relinquerunt semen et mortui sunt. 853 nouissima autem omnium mortua
est et mulier. ? in resurrectione ergo. cuius eorum erit uxor. septem enim habuerunt eam

27. accesferunt T ; accedentes E a (d)f d. autem
G;om.NT; *et H!O; - δά eum D g. saducae. Y,
sadduce. EXPGR, saduce. DW. qui negant (οἱ
ἀντιλέγοντες ARTA efc.) codd. et. vg., q. contra-
dicunt a, contradicentes δ: q. dicunt d e (7) ef οἱ
λέγοντες NBCDL 5:5. aesse C. negantes seresurr.
Jic dzuisum R. 7 resurr. non esse a d e δ.

28. om. magister ER. moyses DEPHOIJK
NTRV vg. Zisch.; moi. TW. scribsit &FEGIOX
YZ. alicuius: unius. huxorem etc. semfer C.
hic:huicH. filis E, filios G; liberisug.edd. as. cf.e.
fuerit sec. (ἃ NBLP min.) codd. (erit E) vg. ef uett.
iur. : mortuus fuerit c 1 ὃ cf. f, ef ἀποθάνῃ ATAAII
etc. hab. ux. et h. s. fll fuerit: sine filiis
(liberis e e? 29) habens uxorem d e et gx. D. om.
ut O*. accipiet G. o». eam ?PM. om. frater
eius NT; om. eius R*. et se.: ut J ; om. Y.
resusc. Gc d e. saemen (e£ 31) C. fratris sui 7.

29. septim D; .Uir. ET. ergo: enim B; autem
e fh; om. ad ἐφ εἰ DV. fratres: τε R; 4
apud nos Ο ε /g, 2 fuerunt ergo apud nos
septem fratres K, erant ap. nos sep. fr. d e£ Der.
primus: priora. accipit :PO*OR ; -* eam Z*.sed
exp.). mortus est O; decessit a (e£ 30) e, defunctus
est r (ef 30). est om. K*( im ριρ). filis E;
filio c f, 11.

3o. om. uers. ff3; tantum et secundus et tertius
sim. e/c. d, sim. et secundus et tertius e/c. 6 cum gr.

NBDL 157 Z?sÀ. 7. G.8, W. H. seques H5;
secundus δ, accipit ;PW'OQR. illam:eam CGTX*.
o». ipse G. filio: filis EH!'OO uz. cor. wat.
afir9$aur.; filios tF. om. et ipse... accepit
illam (31) R.

31. 1». tertius similiter autem et septem a, et
ter. usque ad septimum omnes e. tercius GW;
111. D... accipit E£PGOQ. illam - et mortuus est
sine filio c (ae/À.). similiter o». F. o». omnes
ad6(Bentl.)etgr. -Ui- DETW. — 0m. et tert. D
deffyigrbet gr. NABD ec relinquer. ££ ,relin-
quaer. ΟΥ̓ ; dimiserunt d, remis. e. semen (σπέρμα
P*): filium a e e£ τέκνον DT e£c.; filios sett. rell
(exc. f aur.) et gr. 9lur. τέκνα. et (δὲς scr. H)
mor. sunt: om. c fai 1 gr. min.; et defuncti
sunt q.

32. 07H. W€r5. 6; 051. non. omnium c i; /antum
sed et mulier a. -ret ad init. Z. nouisima Q;
nouissiime V gg. ZiscÀ. d ff, k q(-mae)r; - autem
QR/filg recor. uat.^ homnium T; om.d fir
£r. NBDL zin. mortua: diffuncta E. om. et D.

33. resurrectionem W. | ogi. ergo e 7, 1 N*157.
eorum (ergorum Ja?se C) : om. He far N*.
erit eorum Ὁ. uxor: mulier δι siquidem sep-
tem (.Uir- DRTW) : nam sep. K c, sep. enin a d
ὁ 7 ὲ 27; omnesenim E, nam omnes/, abuerunt
CT; habebant Z*(corr. Z*); 2» eam habuerunt
-PGO. / o5. uxorem R ff syr. cu. et sch.

XX. 34—38.] EUANGELIUM SECUNDUM LUCA AM. 449

et filii sunt dei
cum sint filii resurrectionis
9! quia uero resurgant mortui
et moses ostendit secus rubum

84 Et ait illis iesus
filii saeculi huius nubunt
et traduntur ad nuptias
35illi uero qui digni habebuntur saeculo

illo
et resurrectione ex mortuis
neque nubunt
neque ducunt uxores
36 neque enim ultra mori poterunt
aequales enim angelis sunt

sicut dicit dominum deum abra-
ham
et deum isaac et deum iacob

38 deus autem non est mortuorum

sed uiuorum
omnes enim uiuunt ei

uxorem **et ait illis iesus. filii huius saeculi nubunt et traduntur ad nuptias. *^illi uero qui
digni habebuntur saeculo illo et resurrectione ex mortuis neque nubunt. neque uxores
ducunt. **neque enim ultra poterunt mori. similes enim sunt angelis et filii sunt dei cum sint
filii resurrectionis. ?' nam quia resurgunt mortui et moyses ostendit sicut dixit. uidi in rubo
dominum deum abraham. et deum isaac. et deum iacob ?*deus autem non est mortuorum

34. * respondens ad nif. 2 ὃ cum gv. APRTA etc.
ihesus C. fili GO; filiis T*, seculi HO91B.
7 huius saec. K vg. wett. exc. e ὃ aur. nubunt
(«ent EFXZ, -ant G) et traduntur (.entur Z*,
-unt ?P*, -ent E) ad (ors. ?P*) nuptias (nubt. 8.
TZ) codd. plur. vg. f ὃ (fantum nubunt et) aur. —
γαμοῦσιν καὶ γαμίσκονται sel similegr. plur. : gene-
rantur et generant f/; ἐφ ga£.*, generant et gene-
rantur c ὁ 4 Cypr. Test. 111. 3a, de λαό. wirg. 23;
nub. et trad. ad nup. generantur et generant E ;
7 generantur et generant nubunt et nubuntur et
ducuntur ad nuptias Q; cf. generant et generantur
nubunt et nubuntur a, nascuntur et generant nubunt
et nubuntur x, pariuntur et pariunt nubunt et nu-
buntur d, γεννωνται καὶ γεννωσιν γὙαμουσιν καὶ ^ya-
μουνται D.

35. uero codd. plur. (om. X*) vg. 7 aur.: autem
AFHMMY Zish.adeird. d. habebuntur
codd. fir. (abeb. C, habebunt MT) ef vg.: d.
habentur H!'OOX*Z cod. caraf. c 74 ὁ ἐφ ὃ aur.
Bentl., d. habantur G ; d. fuerint a 2, dignationem
fuerint e, habuerint dignationem Cyr. ; gr. ol κατα»
ἐιωθέντες; τ a O. sec. 533). illoerasum O.. saecu-
lum illum attingere a, saeculi huius obtinere d, s.
illius habituri e; £g». τοῦ αἰῶνος ἐκείνου τυχεῖν ;
libere * in illo saeculo obtinere resurrectionem
etc. et : inO ace aur.contragy.; etin D. resur-
rectionem HM. neque 2». : non D ae. nubunt
... ducunt ux. codd. Plur. ἸΏ α « 7 ir aur. cor.
wat. * moderni! BentL, cf. nubunt . . . nubuntura d
2 ι * neque ducunt uxores)r: nubent . . . ducent
ux KVWS SL g cod. ". . ap. cor. uat. ; nubent
... ducunt ux. E*FZ, nubunt . . . ducent ux. NT e£
nubunt .. . nubentur e 9.

36. enim (eum R*): etiam &, non edd. ett. ; om.
EZ*(--Z?y93R (nom cod. caraf. (V) cum. gr. H ai.
fauc. hultra C; iam a; ultraiam ER. ἢ» mori
ultra T. mori poterunt codd. 2ίμν. (et A') vg.:

m. poterint A*HOMY, m. potuerint Χο; mori
possunt d, e£ ἀποθανεῖν δύνανται gv. Plur. (05 D);
morituri sunt a, incipient mori e Cyf»r., morientur
ffs £4 4, -untur c, e£ αποθ. μελλονσιν D. aequales
(eq. RW, aequalis Y*, aequilis G) enim (om. im Θ᾽
angelis (agg. M, hang. C, angu. D)sunt — ἰσάγγε-
λοι γάρ εἰσιν : - dei a (e Cypr. 7 sunt ang.), e/
0«ov 157 ; 1 deo d ef - τω θεω D; sunt autem (nam
sunt κοΐ.) similes angelis dei E σαί. c f,3/g. et
filii (fili FG, flii R) sunt dei — καὶ υἱοί εἰσιν θεοῦ ;
quia sunt filii dei K ; os. E gat. acd e f $1 (r1)
Cypr. cum gr. D 157. quum O. resurrectiones
R. Ἢ resurr. filii d; Ὁ» resurr. filii cum sint a;
7 quia resurr. filii sunt E ga£. c f, i 1 g.

37. Quia uero (ὅτι δέ) codd. vg. cor. uat.: quia
uere DE:P*?QR, quoniam uerec/g. resurgant
ABCGHOIKMNTQVWXY Z!S3RQL : resurgunt £F
SePJOTZ?* uett. elus. ; resurgent DERS gui. y. om.
et ?r. EKRacdeffa ilg. moyses EEPOIJKNT
RTV vg. 7YscÀ., moises W, moy D. hostendit C ;
demonstrauit a, significauit Ze; Ὁ uobis a. secus
(secum Y) rubum (ruu. T; 2 rubum secus R)
sicut dicit (dixit Χ) -- ἐπὶ τῆς βάτου ὡς λέγει
codd. εἰ vg. (dicit de rubo a): uidit D; τ uidit
(uidi ewr.) in rubo Q axr.; sicut dixit uidi in
rubo c f. f, ἐφ (*), forsan fro ὡς λέγει εἶδον ἐν
Tj B. facile enim εἰδον inter λέγει et εν excidere
fosset. habr. E, abraam DW, abracham R. o»r.
et sec. ?P a. ysahac C, ysaac W, issac D, isac
3P. μα habet uersum e resurgere autem mortuos
moyses sign. super rub. quando dixerit ei d$ ἀπ
dicens ego sum d3 abr. ds isac ἐδ iacob; cf.
Ac. xii. 26.

38. autem : ergo c f? / g, enim e; om. Tad.
est: deus E. ἢ» non est deus m. a Cypr. « mort.
non est c d fai 4g r et D*'. uiborum T ; uiuentium
d. o». enim J. uibunt T, uiunt ?PR ; uiuent
acd ffag; »iliuiuades:r.

450

9? respondentes autem quidam
scribarum dixerunt
magister bene dixisti.
40 (24*- 2) Et amplius non audebant eum
quicquam interrogare.
41 045 3) Dixit autem ad illos
quomodo dicunt christum
filium dauid esse
42 et ipse dauid dicit in libro
psalmorum
dixit dominus domino meo
sede a dextris meis
43 donec ponam inimicos tuos
scabellum pedum tuorum ?

EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM.

[XX. 39-XXI. r.

** dauid ergo dominum illum uocat
et quomodo filius eius est?
45 (49-3) Audiente autem omni populo
dixit discipulis suis
46 attendite a scribis qui uolunt
ambulare in stolis
et amant salutationes in foro
et primas cathedras in synagogis
et primos discubitus in conuiuiis.
41 (241. 9) Οἱ deuorant domos uiduarum
simulantes longam orationem
hi accipient damnationem maiorem.

XXI. ! Respiciens autem uidit eos

qui mittebant munera sua

sed uiuorum. omnes enim uiuunt ei. respondentes autem quidam scribarum. dixerunt.
magister bene dixisti. **et amplius non audebant eum quicquam interrogare. * dixit autem
ad illos iesus. quomodo dicunt christum filium dauid esse 42 εἰ ipse dauid dicit in libro
psalmorum. dixit dominus domino meo. sede a dextris meis * donec ponam inimicos tuos
scabellum pedum tuorum **dauid ergo eum dominum uocat et quomodo filius eius est.
*' audiente autem omni populo dixit discipulis suis. **adtendite uobis ab scribis qui uolunt
ambulare in stolis. et amant salutationes inforo. et primas cathedras in synagogis et primos
discubitus in conuiuiis. “ qui deuorant domos uiduarum simulantes longam orationem

propterea hi accipient maiorem damnationem.

XXI. ! Respiciens autem uidit eos qui

39. respondens BOZ d ff, i q aur., responden R.
om.&utem R. scriba Z; de scribis a e; farisaeo-
rum *, dixerunt: dixit ΒΖ i aur. ; aiunt 7; 1 ei
DG ug.(g). om. magister R e.

40. et amplius (ham. C) non codd. vg. et uett.
(et iam non e) contra gr. οὐκέτι γάρ uel οὐκέτι δέ:
am. autem non d, nec am. ὦ. audiebant DY*
(ü eras.). quidquam CE; om. KVZ. 2 inter-
rogare quicq. ER Zes/]. (gv. ἐπερωτᾶν οὐδέν); 7 int.
eum Z^; Ὁ» int. eum quicquam a d(nihil)e(illum).

41. illos: t iesus D cf f, i1; * quid uobis uide-
tur de christo cuius filius est dicunt illi dauid dixit
autem ad illos quomodo dauid dicit e£c. e; ex Mt.
xxii. 42. esse dauid ER vg.

42. et ipse: ipse enim ὦ cum gr. NBLR in.
αὐτὸς γάρ. dioit: dixit 22 i /. salmorum R.
dixit (εἶπεν) : dicita c d fa εἴ λέγει Ὁ. δ: ad G
ὦ ἐφ. dexteris meis D; dexteram meam a d e.

43. donec: usquedum 4d, quoadusque e. sca-
billum EHJMOVX?, -pillum R, -byllum G; sup-
pedancum uel sc. δι peduum T. so. ped. tu.:
sub pedibus tuis s«e//. (exc. f δ aur.) cum gv. D 145;
ex Mt.

44. dauid (cit G) ergo: om.ergo ad i et gr.
D; d.enim ὦ; 27 si d. c e f, ( 1 in spiritu), si ergo d.
qg. om.etcdeff, ilg. quomo O*. om. eius R*
(sax). om.est MT.

45. om. omni T. dixit-iesus c f disc.
suis (rois μαθ. αὐτοῦ NALPR erc.) : ad discipulos
d 4, εἰ om. αὐτοῦ BD. s

46. attendite :PHKMM'RVWXYZ vg.: adt.
ABECDEGOIJOT; -uobis f fj; cauete a e.
ab tFCGO*IOTXZ. scribiis e£ stoliis E*. pr.
catedras T'; primos consessus ὦ; praesidere e.
sinagogis PRW, -giis E*, -gys H. pr. discubitos
BDGIMRTY, -tis W; pr. accubitos ?PO (4);
superiores recumbere e. conbibiis T, conuiuis 3P,
-uiuus R, -uiis O; cenis d e.

47. deuorant: comedunt a de. domus DEP
GKQR. simulantes (fingentes a c ff, ἐ ἢ longam
(log. G*, longu. D) orationem (hor. C) 2 προφάσει
μακρὰ προσευχόμενοι DPR sniin., sed προσεύχονται
Aur.: occasione longa orantes (ador. e £)d e g x s.
2 fingentes 1. orat. deuorant panes (5ic) uiduarum
€ ffs ὦ ὦ, et ἢ occ. l. or. deuorant domos uid. g.
hii BFDE:SPOGIORTW. accipien* G, accipiant Q,
accipiat R; percipient KWXZ. —. dampnationem
DESPORW. maiorem: peiorem D*. Ὁ mai.
damn. (-- περισσότερον κρίμα) Τ᾽ εᾷ. c(mai. damn.
accipient) f s, cf. abuntius iudicium e, amplius iud.
d, amplius poenae a.

XXI. r. respiciens: aspiciens d, aspexit . . et
e ; intendens si ; gr. ἀναβλέψας. autem 4 iesusa ff,
et gr. X.157. mittebant: --mane DR. munera

XXI. 1-8.]

in gazophylacium diuites

! uidit autem et quandam
uiduam pauperculam

mittentem aera minuta duo

3et dixit uere dico uobis

quia uidua haec pauper
plus quam omnes misit

* nam omnes hi ex abundanti
sibi miserunt in munera dei

haec autem ex eo quod deest
illi omnem uictum suum
quem habuit misit.

5045. 3) Et quibusdam dicentibus

EUANGELIUM SECUNDUM LUCA M. 451

de templo
quod lapidibus bonis et donis
ornatum esset dixit

6 haec quae uidetis

uenient dies in quibus non
relinquetur lapis super
lapidem qui non destruatur.

7 (49- 2) Interrogauerunt autem

illum dicentes
praeceptor quando haec erunt
et quod signum cum fieri
incipient ?

5 qui dixit uidete ne seducamini

mittebant munera sua in gazophylacium diuites. *uidit autem et quandam uiduam pauperem
mittentem ibi aera minuta duo. ὃ οἱ dixit uere dico uobis quia uidua haec pauper plus
omnibus misit. *omnes enim hi ex eo quod abundauit illis. miserunt in munera dei. haec
autem ex eo quod deest illi. omnem uictum suum quem habuit misit. ὅ εἴ quibusdam dicen-
tibus de templo. quod lapidibus bonis. et donis ornatum esset. dixit. *haec quae uidetis
uenient dies. in quibus non relinquetur lapis super lapidem qui non destruatur. "interro-
gauerunt autem illum dicentes. praeceptor. quando haec erunt et quod signum cum fieri
incipient. *ad ille dixit. uidete ne seducamini. multi enim uenient in nomine meo dicentes.

(dona a e r d) sua: is ras. scr. (Tre ; om. s; om.
su& D a4. gasophylaolum cus BEFIMOXZ!
vg., εἰ -tium NT: gazophilacium ACEFHOJVY,
-tium K ; gazofilacium ?PT, -tium W, gazafilacium
D, gazofiliacium (ὁ ἢ gazophilacio RZ* ; altario a;
*ipsorum g s. diuitis tF.

2. uid. autem et (εἶδέν δε καί DP a. auc., et,

» τινα καί AEGH efc): uid. autem H*( 4 et HR;
τι etiam a; etu.c 74 ἐφ᾽. quadam Y; quendam
Z* (corr. Z'). om. adiduam i y. pauperem (d) e f s.
miíttentem - ibi / g ὃ et er. ?/wr. &er& (hera C,
era W) minuta duo-Aerrá δύο NBLQX in. :
» aerea duo minuta D e/ δόο λεπτά ADRT et.,
duo min. δ; duos quadrantes a (7 quad. duo 5);
duo minus quod est codrantes d e? Der.

3. dixit.-iesus g. uerae C, aere G. uere dioo
uobis om. ΡΈ( Ἐν» 9.). om. quia ff.ilgr:.
uiduam R. pauper: paupercula D?P* GR c ff,
ilmgr0,pauperaad s (7 pau. haec a5); om. e.
quam omnibus E; omnibus d e f$ r 55; omnium
E. missit DR; - in donum (-na e) dei Q e, ex
9. 4.

4 hii tfFDEPGH!IRRTWZ*; om. C. hii
omnes R. ex abundanti (ἐκ τοῦ περισσεύοντος
dur.) A-BIJMVX*Z Harl. 3826 vg. Bentl. c ff,
i / f,ex hab. CTW: ex abundantia (ἐκ τοῦ περισ-
cevparos L min.) ASFFGHGORX-*Y gar. (d) ὃ,
ex hab. DEP, ex abundantiam KM'(hab), ex
abundantiis as*., de exuperantia 5; sarie uertunt
rcl, de eo quod superfuit illis e, de quo super

ilis fuit a; γ cw»; f. sibi: sua D; ow. H.
misserunt DR. 0o».in DNT. munura N^; dona
acem s. dei: * dum Ὁ. hec W. ex eo (hoc
Z) quod (quo 42) deest illi (ille F)-ix τοῦ
ὑστερήματος αὐτῆς: de exiguitate sua a, de inopia
sua e *, de minimo suo d. omnem: totum F.
uiotum (τὸν βίον) : facultatem a, substantiam d.
quam T. missit D.

5. bonis: optimis a. Ὁ bonis lapidibus vg.
edd. ast. plur. donis (ἀναθέμασιν) : depositioni-
bus d. hornatum C, ornatam G; exstructum a.
esset: esse H; -et E*? (sed eras-); - domini
Z'(sed corr.). dixit: 4 que Q; τ iesus g.

6. hec W. quae (que D): om. ESQ acde ff,
$lgQetgr.DL. — uid. haec c 7 (nonne uid. haec),
om.in T. relinquitur O. lapes R; lapidem E.
supra R. lapidem: - hicin pariete DQ cfi gr,
in par. hic a d, in parietem / s; e£ 4 εν τοιχω oe
D. distruatur EZP, dextr. C.

ἡ. is. et interrogauerunt eum F. ὁ»). autem
R. ilm: - discipuli eius D; 4 discipuli ( 2os£
sutem) d ef ΤῊ sim. praeoeptor (διδάσκαλε) :
preceptor DVW; magisterad es. quando 4 ergo
4 ὃ et er. plur. hec W. erant G; fient c i (-unt)
l|. signum-terit D. oum (quum 6) fleri inol-
pient (-unt ?P; 2 inc. fieri a 6) » ὅταν μέλλῃ ταῦτα
γίνεσθαι, cf. cum futura erunt c fF ἐφ (4 haec) s
(2 haec er. fut): aduentus tui d / e£ της σης
ελευσεως D cf. ΜΈ. xxiv. 3.

8. uid. ne seduo. om. H*( τ ἐπ me. ΗΝ.

452 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [ XXI. 8-14.

multi enim uenient in nomine meo
dicentes quia
ego sum

et tempus adpropinquauit

nolite ergo ire post illos.

! Cum autem audieritis
proelia et seditiones
nolite terreri

oportet primum haec fieri
sed non statim finis

? tunc dicebat illis

surget gens contra gentem

et regnum aduersus regnum

Ὁ et terrae motus magni

erunt per loca

et pestilentiae et fames
terroresque de caelo
et signa magna erunt.
12 (250-1) Sed ante haec omnia inicient
uobis manus suas
et persequentur
tradentes in synagogas
et custodias
trahentes ad reges et praesides prop-
ter nomen meum
15 continget autem uobis
in testimonium.
14 (261. 59) Ponite ergo in cordibus uestris
non praemeditari quemadmodum re-
spondeatis

quia ego sum et tempus adpropinquauit nolite ergo ire post illos. *cum autem audieritis
praelia et seditiones nolite terreri. oportet enim haec primum fieri sed nondum est finis
λό tunc dixit illis. exsurget gens aduersus gentem et regnum aduersus regnum !! terremotus
autem magni erunt per loca. et pestilentiae et fames. terroresque de caelo et signa magna
erunt. ?sed ante haec omnia inicient in uos manus suas. et persequentur. tradentes in
synagogis. et custodiis. ducentes ad reges et praesides propter nomen meum. continget
autem uobis. in testimonium. "*ponite ergo in cordibus uestris non praemeditari. quemad-

suducamini E*; erretis Ze. quia: quoniam DQ
e;om.crgr. NBLX. sum-christus DEP»OR
gat. c e ( * et multos seducent) f, 2/9 r aur. Tert.
Ambr. et gr. tin. 15]. adpropinquauit B(-a"it)
t'CD:PGJMORXZ, ef -bit EOINT: appr.
AHKTWY vg. TisÀ. e? -bit V; adpropiauit
« d f; 1 9, propiauit 7?, proximum est 5. o7. ergo
Sacdeff, il set gr. NBDLe£c. nol. sequia ; ne
abieritis d, ne .. eatis δι illos: eos vg. s.

9. quum GO. o5. autem O*Z. audieritis:
uideritis D 2, coeperitis uidere e. praelia C93PHJ
$ ΔΩ, prel. DW. sediciones H ; separationes a,
dissensiones d, turbationis e; 4». ἀκαταστασίας ;
auditiones proeliorum g ex .ΜΊ. ue] Mc. nolite
(noli O*) terreri (terriri E; expauescere e 5) e μὴ
wronófre: nol. timere g, ne timueritis d e£ μὴ
φοβηθητε D. hoportet C; «enim DQ$ ent.
acdefqgqrÜcor. uat. el gr. omn. hec W. non
(οὐκ): nondum G zr. cor. uat. mg. a f. statim:
continuo Ze; erit a. flnis-in illis a ff, Φ r.

Io. tunc dio. illis omm. ade f; ἐγ εἰ Dre.
dioebat--in Q*. illis-in illis diebus D(in illis
expunct)Q. surget (exs. ^) 1 enim a der, ἢ nam
surg. c fj, $ 4. eontra: in J δ; super a c e,
aduersus f. &duersus (-sum Q): supera e, contra
d, in 9.

II. et terrae motus (terre WX, terri E*PQ)
eum BECDESPPIOQRTVWXZ vg. c f3i4q
(σ), terrem. quoque a e, cf. f; £v. σεισμοί re:
terrae motus (oz. et) AGH(terre)9JKMMY ὦ ὃ

£x. ALa/. herunt i$ C; om. hicad 9. pestilentie
W; pestes a s. famis G, phames E; f. et
morbi d, f. et lues e cust gr. λιμοὶ x. λοιμοί NADL
T'A(zon 9) etc. ; xerunt acd fos ilg r 59 et gr.
timores d e, formidines a. quae E. celo W.
signam W* (m exf.). erant G; -*et tempestates
DQcff:igr s,* et hiemes a Orzg. is. Delarue
III. 855; cum 577.

I2. hante C. hec W. omnia om. G*( * sup.
Ain.) iniecient D, initient EM, iniic. vg. 7?scA.;
incipient R ; mittent Z7, inmit. a; * in DQ. ors.
suas ERX*. persequentur: 4 uos D 7; -*
omnes uos Q. tr&dentes (παραδιδόντες) codd.
plur. vg. et wett.: trahentes EG gu/. sinagogas
PW; synagogis BCKOXZ «ett. f/ur., sinagogis
RT, -giis E*. et se.: * in BOVZ; - ad D.
custodiis E u£.; custodientes R; carcares d,
carceribus a. trahentes ( gx». ἀγομένους με] dvav.;
nulli ἀγόμενοι) BOIJKMQVWX?Z vg. Bentl. s,
ducentes c d(-tur)f f; i 1 q x 5, abducentes e, et
ducemini a: tradentes AFCDEPGHMORX*Y ;
om. T. δὰ: et Y. regis O. et praesides (pre.
DT, duces d, potestates e) cum CDEIJKORTV
WAZ vg. uett. Mur. et gr.: et ad pr. ABF:PGHOG
MM'QXY c /; * ducemini Τὸ cf. a supra. causa
nominis mei a ef 17.

I3. contiget H, contingent BG, -guent D;
obtinget d, euenient »; ut sit a. uobis - haec D
( r)s. testimonio H*(corr. Hl')a.

I4. ponete ?P; τ me R. ergo-uos w/ udfur

XXI. 15-25.] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 453

1δ ego enim dabo uobis
os et sapientiam

uestras.
20 ($52. 10) Cum autem uideritis circumdari

cui non poterunt resistere
et contradicere omnes
aduersarii uestri

16 trademini autem a parentibus et fra-
tribus

et cognatis et amicis

et morte afficient ex uobis

Y et eritis odio omnibus

propter nomen meum

I* et capillus de capite uestro

non peribit

P? in patientia uestra possidebitis animas

ab exercitu hierusalem
tunc scitote quia adpropinquauit de-
solatio eius.

31 (268. 2) "unc qui in iudaea sunt

fugiant in montes
et qui in medio eius discedant
et qui in regionibus

non intrent in eam

ὩΣ quia dies ultionis hi sunt

ut impleantur omnia
quae scripta sunt.

35 (364. 2) Jae autem praegnatibus et nu-

modum respondeatis, '^ego enim dabo uobis. os. et sapientiam. cui non possint
resistere aut contradicere omnes aduersarii uestri. '"5trademini enim a parentibus. et
& fratribus. eta cognatis. et amicis. et morti afficient uos ᾿ εἰ eritis odio omnibus homi-
nibus propter nomen meum. *et capillus capitis uestri non peribit. !*in uestra autem
patientia possideuitis animas uestras. 9" cum autem uideritis circumdari ab exercitu hieru-
salem. tunc scitote. quia adpropinquauit desolatio eius. *' tunc qui in iudaea sunt fugiant in
montibus. et qui in medio eius sunt. discedant et qui in regionibus non intrent in eam.
$ quia dies ultionis hi sunt ut impleantur omnia quae scribta sunt. 9 uae autem praegnan-

G* sed eras, premeditari DW ; prius meditare a,
ante med. s, cogitare *; promeletantes d (προμε-
Aerovres D). quemammodum HIYZ; quoniam
F ; om. d. respondere d'; rationem reddatis a ;.

I5. enim: autem ΡΤ (ΟΣ. mg.)O. dauo R.
uobis «2. Jim. R. δος C. om. et fr. O*.
sapientia E. poterunt (δυνήσονται) codd. (perunt
O) et tig. : poterint ABCGXY d (e), potuerint D;
possunt c, -sint f i. resistere (ἀντιστῆναι) :
coresistere e; respondere XP*e*OR. — orm. et sec. T*.
em:. resis. et d. contradicer* H ; condicere O*.
ort. et oontrad. ac ἃ ἐφ» Cypr. et Dv. om.
omnesacffiigr Cypr. aduersari R. aduer-
santes uobis d, qui aduersantur uobis a.

16. tradimini H*(corr. H'IMO. autem: enim
D/fg;om. E. om. et fratribus a. om. et
cognatise. hamicis C. morte affloient (θανατώ-
covcw) ABCHKMM'TVWXY «g.: m. adf. FDE
3PGOIJOR(adficiant)Z ; morti tradent 7; morti-
ficabunt e.

I7. hodio C, odie R; odibiles Ze 55; 1 magno
c. omnibus 4 hominibus Q6 S c(om. omnibus) f ff,
£ q r gat. cor. stat.*, 4 gentibus 5.

18. capitis uestri / g. periuit O; -iet a d;
praeteribit v.

I9. in patientia(pac. VW, patiaentia R)uestra
(ἐν τῇ ὑπομονῇ ὑμῶν) cum. BE'CDESPIJKOQRT
VWZ vg. wett. (Ὁ uestra pat. ει ἐφ» 5), in
tolerantia u. a, in sufferentia ἃ. Z: et in pat. ues.
AFGHOMM'XY /(2 ues. pat.), cf. 7, e£ in uestra

enim pat.«. possed. K, possideu. O, posideb. Y,
possedebetis R ; adquiretis c f / g(-itis)r s;
κτήσεσθε AB »εἶκ.; adquirite d $ e/ κτήσασθε
NDL erc.

20. quum HO. uideritis: audieritis G.
circundari 5; circuiri ; circumdatam a e. hab
C. exercitibus a. iherus. C, ierus. vg. sci'ete
T (ἡνῶτε gr. plur.) ; scietis d e s, yváceo0e DX ar.
fauc. quia: qui Ο. adpropinquauit f/wr. ef
appr. AT oe. 7zsc&.: adpropinquabit ΒΕΘΙ, appr.
HKN'VWY ; adpropiauit G c :/gr; gr.
ἤγγικεν με] ἤγγισεν. desolutio ?P; dissolutio EH.

a1. nunc V*(sed corr). om.in pr. O*. iudea
CDEXOW, udia R. fugient D ; 1 a facie eius f.
in sec.: ad vg., edd. ett. montibus GO wett. Plur.
eius: 4 fuerint D (»), sant Z e f, cerunt e 5; Ἐ
non 3P*eRT d e? D,'. discedant (ἐκχωρείτωσαν)
CETPFGHOIKMOVWZowgz.,desc.ABNTXY , e£ wuetf.
2 μ΄. (secedant a e, exeant d): descendant tFJT c,
disc. D(discendent)QR ». regionibus (agris s,
ταῖς χώραις gf.): - eius D ». intrant G*(sed
corr.) ; introient T. eam: ea KZ.

22. hultionis CH ; iudicii a, uindictae d e. hii
f*CDEPIRTWZ*. quis...hi sunt: quia uenit
tempus desolandi eius /. ut: et ET. inpleantur
D:PFO(-atur O*)T. que D, quiae R. scribta
tFEGOX*VZ. s"nt sec. B. omnis q. s. suni:
omnes scripturae e. ;

23. ue W. autem : om. D wett. (exc. f/0) et gr. B
DL;uobis E. praegnatibus cvm AQX* ef pregna.

30

454 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [xxi. 33-27.

trientibus in illis diebus.
(255. 2 Erit enim pressura magna
super terram et ira
populo huic.
“6 (266. 10) Et cadent in ore gladii
et captiui ducentur
in omnes gentes
et hierusalem calcabitur
a gentibus
donec impleantur
tempora nationum.
20 (251- 3) Et erunt signa in sole
et luna et stellis

et in terris pressura gentium
prae confusione sonitus
maris et fluctuum

86 arescentibus hominibus

prae timore et expectatione
quae superuenient
uniuerso orbi
nam uirtutes caelorum
mouebuntur.

?: 258- ) Et tunc uidebunt filium hominis

uenientem in nube
cum potestate magna
et maiestate.

tibus. et nutrientibus in illis diebus. erit enim praessura magna super terram et ira populo
huic. **et cadent in ore gladii et captiui ducentur in omnibus gentibus et hierusalem
calcauitur a gentibus. donec impleantur tempora nationum. 35 εἴ erunt signa magna in sole.
etinluna. etinstellis. etin terra occursus gentium. prae ansietate ut sonitus maris. et motus
fluctuum. ** arescentibus hominibus prae timore et exceptatione. quae superuenient uniuerso
orbi. nam . . . . caelorum mouebuntur. ? et tunc uidebunt filium hominis uenientem

BF, cf. i. 5: praegnantibus tFCIPGHJMNTO
(praenan.)R(praegan.) V*X*Y vg. 7scÀ., pregnan.
IKTV*WZ, prignan. D. praeg. et nutrientibus
(lactantibus a, quae lactant 2): quae (qui E 2/4
δαί.) in utero habent et quae (qui 2; o». 32) ubera
dant E c fi | 9 gat. 4mór. ; quae in uentre habent
et quae mammant e, om.in G. praessura FOKZ,
praesura. EXPHRY, presura D; tribulatio G ;
necessitas a d e r; gr. ἀνάγκη. om. magna /.
super: supra AFHOXY Z7scÀ. ; gr. ἐπὶ τῆς γῆς.
populi EG.

24. hore C. captiui (ui swf. Jin. H) ducentur
αἰχμαλωτισθήσονται) : in captiuitatem duc. 7;
captiui erunt e; captiuentur uel cap. duc. δ. gentes
uniuersas ὦ. iherus. δίς. w£ s. 20. caloabitur
(calcau. O) - ἔσται πατουμένη: concalcabitur E
(f); erit calcata d δ, erit incalc. e, erit in concalca-
tionem a. a nationibus c f, 2 / 9; nationum a.
inpleantur DESPJR; compl. W, repl a. om.
temp. nat.d. nationum: gentium a e ff 1 ἐφ.

25. et stellis (size in) cut BCDEXPH'GIJKQ
RTVWIZ vg. wett. plur. et gr. καὶ ἄστροις : et in
stellis A&FH*(stellas)MM'OXY /, et in sideribus
de; om.G. tera?P; * etQ. pressura (praess.
OKZ, praes. EXPHR, pres. D) codd. ef vg. « συνοχή,
3Becimen ergo ignauiae Hieronymianae cum idem
uerbum. 14. 23 graeco ἀνάγκη respondeat: tribulatio
G ; conpressio a, conflictio d, conclusio e, occursus

X. prae(pre D)oonfusione (confuss. DERY) — iv
ἀπορίᾳ: et confusione Z*(corr.); in confessione e
(d. ad Mc. viii. 38), in stupore a (7er£.) ; f wide

γα; et aporia d, και ἀπορια D. sonitus(sonus
aymaris -- ἤχους θαλάσσης NABCL e/c.: sonante
mare d e£ ἠχούσης θαλ. DT'A etc. (non δ). et
maris G; et maris et CH*JMQR. fluctuum
(fluctum R) -ceáAov: undis a, slo 4, inundationes
€, fl. uel motionis ὃ cf. f supra.

26. &rescentibus( — ásojvyórrow): a refrige-
scentibus a, deficientium d; ἀποψύχειν rectius
uertitur refrigescere μέ in a; sed cum ψύχειν in
LXX. szg»tificet ad auras uel ad solem siccandi cassa
explicare uel expandere, sut Y Reg. xvii. 19, ZTiererm.
viii. 2 (πο), arescendi sofio hoc loco accreuisse
widetur; cf. Num. xi. 33 ubi καὶ ἔψυξαν — vg. et
Ssiccauerunt. hominis V; omnibus T. pre D.
timorem Y. exspec. CEPKM'RVX*2! ; -- eorum
De. que D, qui G. superueniunt YZ*; uentura
sunt D; 4 in D(suwf. /5.)E. huniuerso C; om.
& de. horbi C, orbe DE; urbi O; 4 terrarum
ὦ d,-terrae e, uirtutis R. eoaelorum (cel. W) -
τῶν οὐρανῶν : quae sunt in caelo a d 4sibr., q. in c.
sunt c ff;; in caelo e 7; et a ἐν τω ovpayo D.
mobebuntur T; bunt 2» *as. O; commouebuntur
CD"9R rz, e cummou. H'.

37. om. et ad imi. ER a/*. ueniente*? 9;
4 de caelo c. in?ube C; in nubae E; in
nubibus tFHOZ c e f ff, 1 /( * caeli)g γ Ambr. et
&rae. C al, φίμα, 10. cum: et d e et Ὄσκαι.
potestate: potentatu e, uirtute d ». magna:
multa d (δ) e£ gv. πολλῆς. magestate CZ*; uirtute
O; gloria a d, claritates e. 7» et maies. magna
ὦ ὃ (multa) cw gr. plur.

XXI. 38-35.] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 455

35 His autem fieri incipientibus
respicite et leuate
capita uestra
quoniam adpropinquat redemptio ues-
tra. :
9 Et dixit illis similitudinem :
uidete ficulneam et omnes arbores
80 cum producunt iam ex se fructum
scitis quoniam prope est aestas
31ita et uos cum uideritis haec fieri
scitote quoniam prope est regnum dei
32amen dico uobis quia non praeteribit
generatio haec

donec omnia fiant
35 caelum et terra transibunt
uerba autem mea non transibunt.
34 (269. 10) Attendite autem uobis
ne forte grauentur corda uestra
in crapula et ebrietate
et curis huius uitae
et superueniat in uos repentina dies
illa
35 tamquam laqueus enim
superueniet in omnes
qui sedent super faciem
omnis terrae

in nubibus. cum potestate magna et maiestate. **sed cum haec incipient fieri. respicite et
leuate capita uestra. quoniam adpropinquat redemptio uestra. ? et dixit illis similitudinem.
uidete ficulneam, et omnes arbores. *'cum incipient ostendere fructum. scitis quoniam
prope est aestas. *"!ita et uos. cum uideritis haec fieri. scitote quod prope est regnum dei.
*?' amen dico uobis quia non praeteribit generatio haec donec omnia fiant. ? caelum et terra
transibunt. uerba autem mea non praeteribunt. **adtendite autem uobis ne forte grauentur
corda uestra in crapula et ebrietate et cogitationibus huius uitae. et superueniat in uos.
repentina dies illa. *^tamquam laqueus enim superueniet in omnes qui sedent super faciem

28. hiis E*RW. om. fleri R. respicite (áva-
κύψατε) codd. et ve., cf. erigite uos d r: respirabitis
(draysfare?) c f. iim 9g; om. e. eleuate FMT,
alleu. », subleu. 2; leuabitis e 3. i /(eleu.)m φ.
capite H*NT. Ὁ» capita uestra et lenate G*. ad-
propinquat (ἐγγίζει) BECDESFGOIJMORZ,
appr. AHKM'VWX?Y vg. 7?scÀ., adpropiat f; ἐφ:
adpropinquauit X*, appr. T, adpropiauit Z s» z, ἤγ-
*ywt* I. 131.209. redemptio codd. 5/ur.(redeptio
O*)et ve.: redemtio ABFTXYZ ; liberatio a d.

39. simil.: parabolam a 4 4. ficulniam D,
fyculneam E, ficum a ; ab arbore fici efc. e. arb.:
ligna uel arb. à.

30. cum(quum OG)producunt(perd. F, producant
Pam (om. *)ex se fructum(folia 7) -- ὅταν
προβάλωσιν ἤδη : cum pr. iam fructus 7, cum
produxerint fr. suum d e£ or. wp. τον καρπὸν avro»
D ex Latinis forsam correctus ; f wide supra.
Uersus ita habetur in a e; cum florient ἃ se scitis
in proximo esse aestatem a, cum coeperint mittere
fructus suos agnoscite quoniam aestas est proxima
€. quoniam : quia ?PNTO c d; iam d ὃ et gr.
2ἰμεγ. estas OW; aestus E.

31. em. uoa óc ἢ 31g. quum O; sequitur ras.
B aset 6 itt. P. hec W ; 1 omnia Q gaf. 75; omnia
istae; πάντα 69. 124. 7 haec cum uid. ὁ c ff
ig. feri: fientia we/fieri δ; om.a d εἰ D*. quoni-
am:quia NT. prope: in proximo ὦ 6. est: erat R

32. quia: quoniam O. non i» marr. Y.
preteribit DVW ; praeteriuit NT, preteriuit O ;
transiet a e. gen. haeo (hec W): gens illa a;

caelum (2. e. saeculum ?) istud ^; a generatione hac
i; 2» baec gen. T. flant: perficiantur e.

33. celum W. terram E*K. transibunt fr.
(παρελεύσονται) : transient ὁ c £, praeteribunt 4;
transiet a e r e£ παρελεύσεται CKII si». — uerba:
sermones 6. meam Z*. transibunt sec. (παρελεύ-
σονται NBDL 7i».) cum GIKNWTOVWX*Z vg. 2:
transient ABHF'CD:PHOJMQRTX?Y 5cezilaur.;
Hieronymum. credimus ex incuria semel tantum
correxisse, sed idem uerbum ambobus locis uoltisse;
praeteribunt E gat. cor. uat. a d f ff 7; παρέλθωσι
ARXTA etc., ex Mt. xxiv. 35.

34. attendite codd. 2.47. ef ug.: adt. ΑΒΕῸ
EGIJOT. ne forte: quando a. grauentur:
durentur E πον sett, ora&pula (xpausáA p) : gratula-
tione ga. et fr.4in E. ebreitate D, ebrit. J,
ebriaet. E, aebriet. ?P, hebriet. C; ebrietates H,
«ἂς O, -tibus a. curis (curis E*)- μερίμναις :
sollicitudinibus a, cogitationibus ὁ c f f3i4gr,
soniis d, τε σα]. * soins' ; cf. AR. Harris, 'Zexts and
Studies! ii. 1. 9. a7 (Casttabr. 1891). huius(om. e)
uitae (uite W, bitae C ; 2» ras. scr. P) — ξβιωτικαῖς :
saeculi c; saecularibus a ὁ d ff, 1/ 9 r, uictualibus
9. superueniet GH, -iant Y ; instet a, adsistet e;
£r. ἐπιστῇ. repentaneus 2; subitaneus d e.

35. Distinguwusnt tanquam laqueus superueniet
enim a(intrabit)é c z, sicut laqueus introibit autem
d, quasi muscipula introiuit enim e; cum 77. et
£r. NBDL 157 ; cf. tamquam laq. enim superueniet
enim 25, tamquam laqueus superueniet /* (sed 4
enim 2052 laq. cor.) ; / gr ὃ aur. cum uuig. tanquam.

302

456 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [xX1. 36-xX11. 4.

dies festus azymorum
qui dicitur pascha.
3 261-9 Et quaerebant principes
sacerdotum et scribae
quomodo eum interficerent
timebant uero plebem.
8 2627. 9) Intrauit autem| satanas in iudam
qui cognominabatur scarioth
unum de duodecim.
1063.2) Et abiit et locutus est cum prin-
cipibus sacerdotum et magistratibus

*5 uigilate itaque omni tempore orantes
ut digni habeamini fugere ista
omnia quae futura sunt
et stare ante filium hominis.
9! Erat autem diebus docens in templo
noctibus uero exiens
morabatur in monte
qui uocatur oliueti
88 et omnis populus manicabat
ad eum in templo audire eum.
XXII. 1 69 2) Adpropinquabat autem

totius terrae. **uigilate itaque omni tempore orantes ut digni habeamini effugere ista omnia
quae futura sunt. et stare in conspectu filii hominis. 57 erat autem diebus docens in templo
noctibus uero exiens morabatur in monte qui uocatur oliueti. **et omnis populus manicabat
ad eum in templum ut audirent eum. XXII. ! Adpropinquabat autem dies festus azy-
morum qui dicitur pascha. *et quaerebant principes sacerdotum et scribae quomodo eum
interficerent. timebant enim populum. *intrauit autem satanas in iudam qui cognomina-
baturscarioth. unus de duodecim. *et abiit et locutus est cum principibus sacerdotum. et

W5$3H. laquaeus F. supe'ueniat R. omnes o».
d e? D*', qui sedent: sedentes σα, 9. fatiem G.
omnis: omnes O; totius a e f, uniuersae x ; orbis
D*"*Q; om. D*NT ff; gr. min. terre W.

36. uigelate D. itaque (οὖν 2/ur.): utique O;
autem a ἄ 4 εἰ δέ NBD. orantes (δεόμενοι) :
rogantes d, depraecantes e. temporae horantes ..
abeamini.. homnia C. fugire GHO ; effugere E
uett. plur. et ΡΥ. ἐκφυγεῖν. ista omnia (ταῦτα πάντα
N*BDL efc.) codd. plur. b c d(haec)f ff; 1 q aur.:
Ὁ» omnia ista (πάντα ταῦτα AC*M a/.) BE a(haec)
eir; omnia (om. ista) A 5 cum N*C*RTA etr.
que D. futura sunt (μέλλοντα) : uentura s. :P*
(corr. mig.) δ᾽; incipient fieri d. stare (starae R)
-- σταθῆναι : stabitisa ὁ ς d e f3 17 g,stetis r 7er7.,
et στήσεσθε 1). in conspectu fili hom. d f.

37. autem * in Q. 2 in templo docens a d ὃ
By. plur., Bentl. sed secundis curis restituit priscum
ordinem, uero ὁ requi E*(sed cor*.). exiens:
om.g; egrediebatur et a. morabatur (ηὐλίζετο)
codd. plur. (demor. a) e£ 9g.: requiescebat E »,
habitabat d, manebat e, uacabatur /e, auocabatur
ὁ c f, i ΠῈ 7. montem EFGH*; montibus ὦ.
qui uocatur: qui dicitur a; om. 6 ἦ r et gr. X*T
min. oliueti ( - ἐλαιῶν) codd.(holibeti C)e£ vg. et
oliuarum e (5): oliuetum a (ἐλαιών).

38. omnes O. populus 4 diluculo X (asr.).
manieabat (ὥρθριζεν) codd. $iur. (manicauat Y,
manecabat tF, ma | cabat C, mainicabat M 6 Ἐς
super i fr., manica om. X*, 4 X?), ug. et ὁ c f fs ἐδ
φ 0, cf. Roensch * Jt. wu. Ug p. 174, Goelzer *Lat.
de SS. Jér.' 2. 177? : mane ibat G, mane ca'"oebat R,

maniebat .Sa»wgui. 51; manificabat ραζ,, magni-

ficabat T /«, magnificabant z£»sdegau. 20", Augwustod.

3, Colon. 30; uigilabat d asr. (sed wide supra),
de luce uigilabant a, ante lucem ueniebat e r,
deluculo ueniebat JMedrol. Ambros. i. 61. swP.,
ueniebat manicabat Zar. ja/. 11933, festinabat
Andeguu. 205. δὰ eum: om. T ὁ 15 1 uenire cor.
wat.*, Par. 4at.202. 3219. 16263. ori. audire eum R,

XXII. r. &dpropinquabat (ἤγγιζεν) codd. lur.
(e? X*), e? appr. AHOKTVX*Y vg. 7ZscÀ. : adprin-
quauit G cf. d e, ef adpropiauit ὁ fj 3 / φ r (ἤγγισεν
DL). a&dpr. autem : om. R*( 4- m. rec.); priora
werba literis rubris scr. ἘΚΖ. om. festus
ó cd g. azimorum GIN TVW, azem. DESPR.
dicebatur ?P*(corr. 5g.) 5; dicur H. pasca H.

2. Uersum post τι. 4 fosuit Θ᾿, sed improbauit cor.
querebant D. principes(-pis Z*)sacerdotum :
summi saecerdotum R ; principes sacerdotes 7ZscÁ.;
summi sacerdotes 3P*€; pontifices a(e? sw. 4)c.
scribe W. quaerebant fos! scribae d e e£ ΤῊΝ.
eum: iesum WS. interficerent (ἀνέλωσιν) :
perderent J. d εἰ Dr azoAecociw. | tàmebant δὲς
sr. ἘΝ, pleuem CO; populum ad ef / (4 ne
lapidarentur) o». tim. uero plebem G.

3. sathanas CW. | cognominabatur (ἐπικαλού-
μενον ACPRTA etc.) c«m BCDOGIJOQTWX* vg.
cor. uat, b cf f.q aur., et cognominatur E3P*eK
NT'RVZ aeiir gat.: uocabatur t?P*HM, uoca-
bitur G; uocatur AX*Y 7 εὐ. d δ, καλούμενον
NBDLX e/c. scharioth C, scariot X*, iscariotes

. unum coníra graecum codd. plur. et vg.:
unus fFEX'R óc/ 9 awr.; qui erat d e et ὄντα
£r. de- numero a d e ὃ ef gv. om». | du*decem
P; -xit- DERWZ.

4. et abit R; om. /. loquutus HOX ; locutum
R; conlocutus a d e. et magistratibus (xal

XXII. 4—12.]

quemadmodum illum
traderet eis ὅ εἴ gauisi sunt
et pacti sunt pecuniam illi
dare δ εξ spopondit
et quaerebat oportunitatem ut trade-
ret illum sine turbis.
? Uenit autem dies azymorum
in qua necesse erat occidi pascha
8 et misit petrum et iohannem dicens
euntes parate nobis pascha
ut manducemus
? at illi dixerunt
ubi uis paremus?

EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM.

457

Y et dixit ad eos
ecce introeuntibus uobis in ciuitatem
occurret uobis homo
amphoram aquae portans
sequimini eum in domum in quam
intrat
11 et dicetis patri familias domus
dicit tibi magister ubi est diuersorium
ubi pascha cum discipulis
meis manducem?
1561 ipse uobis ostendet cenaculum
magnum stratum
et ibi parate

magistratibus. quemadmodum illum traderet eis. δ οἱ gauisi sunt et pacti sunt pecuniam illi
dare *et spopondit. et quaerebat exinde opportunitatem ut traderet eum illis sine turbis.
"uenit autem dies azymorum. in quo opportebat immolari pascha. *et misit petrum et
iohannem dicens. euntes parate nobis pascha. ut manducemus. "δά illi dixerunt ei ubi
uis paremus. '"'et dixit ad eos. ecce introeuntibus uobis in ciuitatem. occurret uobis
homo. amphoram. aquae portans. sequimini eum in domum in quam intrat. "et
dicetis patrifamilias domus. dicit tibi magister. ubi est ospitium ubi pascha cum discipulis
meis manducem. ??*et ipse uobis ostendet caenaculum magnum stratum. et ibi parate.

στρατηγοῖς plur.) codd. et vg. (in ras. scr. P): et
scribis a b cef, ilg v fere cum gr. CP al.; om.d
et D*'. quaemadm. R, quemamm. HMYZ*. or.
ilum Z*. eis: iis Z*(corr. 2"), illis R; om. ad
6 ff; i 4.

5. gaui! T, gauissi DE?P; om. et gau. sunt
6ffailqgr.min. suntfr.-et pullicii sunt Q.
paoti sunt: polliciti sunt D a(-- se)r (cf. Q);
constituerunt d e, gv. συνέθεντο. paecuniam E,
pecc. D; pecunia C. illi pecc. D Ben. cum
&£raeco. darent Q ; daturos a.

6. spospondit N'; spondit KZ ; confessus est d';
om. et spopond.a ὁ c f ὁ ἐφ gr. NC δίς. querebat
DR. oportunitatem (εὐκαιρίαν) : opport. JOZ
vg. hoport C; Ὁ temporis c f; oportunum
tempus e. ut trad.: tradendi a. turba O wert.
(exc. 7) Bentl. et gv. ὄχλου ; praeterea Bentl. 4 eis
cum Uniu. Cant. Kk I. 24 et ὁ i 1, ef ἢ» eis sine

turba c ffs (qg r 9) cf. f supra; αὐτοῖς gr. 21. sed
om. D.

7. dies-- festus DQR. asymorum (azim. GH
NTVW, azem. τεῦ s. 1): paschseaódeff; ilr
et gr. D; om. in... pasoha a. neo. erat:
oportebat αἱ e f ». hoccidi C; occidere as.; im-
molar Dd eff; ilg v; om.9.

8. missit D. ioannem &(L; iohannen ACHT
YZ. pesca T. - pascha nobis B. ut man-
ducemus: o». NT ; manducare a.

9. hubi C. uis * tibi D. paremus: - tibi

c d e et gr. DP a£. fauci ; ^ pascha E, 1 tibi pascha

ff» et σοι φαγεῖν τὸ πάσχα B syr. 2. (codd.) ; ex
At.

Io. eos εἰ R. intrantibus a 7. o»;. uobis T.
ciuitatibus R. | oocourret (συναντήσει 2]. et omnes
futurum) codd. blur. (hocc. C) vg. et wett.
(obuiabit 4): occurit AFHI*MXY f. ix. a1.
homo τ quidam 9L, *coró. ap. Sab., 'gr. ant!
af. cor. uat. (non autem cod. . .), edd. uett. Hailbr.
1476, Wild 1481, Kesler 1487, Paganini 1497,
Saco 1519. hamphoram C, anph. BEGKRV, anf.
DT. aque W, aquam R. - baiulans bascellum
aq. d cum D*', ferens amph. aquae portans e.
sequimini (ἀκολονθήσατε) : sequemini EPKQRV.
domo FKV. in quam (els fj» NBCL) cum DISP
HOIJQTVWX?* vg. ὁ cef fair: inqua (ἐν ἢ X)
ABECFGKMN'ORX*YZ! / awr., in quo 2; qua
Z* a, quo δ; ubi d e£ ob DI'AA εἰς. introerat Q;
introierit αἰ, intrauerit » δ; ingreditur a.

11. dicetis (ἐρείτε) : dicitis BFO. patrifamelias
Y. om. domus óc ζ iil q r. diocdit (λέγει :
dicet AFNTTY. hubi £r. C. diuersorium (τὸ
κατάλυμα) : diuors. T ; hospitium e f r, refectio a,
locus A discentibus e. mandueem R ; edam a d.

12. hostendet C, ostendit G, ostenderet Q.
Ὁ» ostendet uobis ER 2g. oenaculum AEFHO
MN'OTWXYZ: caen. BFCDo?PGIKQRV 737scÀ.,
coen. J £g.; maedianum a (mediana sur loca quae
in medio domus sunt cf. a ad Mc. xiv. 15 ef uide
Forc. s. t«.), pede plano locum ὁ (df. / ad vi. 17 sed
pedeplana τρ ἐπίπεδα 1.6. loa in aedibus quae

458

13 euntes autem inuenerunt
sicut dixit illis
et parauerunt pascha
14 et cum facta esset hora
discubuit
et duodecim apostoli cum eo.
15 (204. 10) E't ait illis
desiderio desideraui hoc pascha man-
ducare uobiscum
ante quam patiar.
16 265. 2) Dico enim uobis quia ex hoc
non manducabo illud
donec impleatur in regno dei
11 et accepto calice gratias egit et dixit

EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM.

[XXII. 13-20.

accipite et diuidite inter uos
1$ dico enim uobis quod non
bibam de generatione uitis
donec regnum dei ueniat.
19 (950-1) Ft accepto pane gratias egit
et fregit et dedit eis dicens
hoc est corpus meum
quod pro uobis datur
hoc facite in meam commemora-
tionem.
30 (261. 2) Similiter et calicem postquam
cenauit dicens
hic est calix nouum testamentum in
sanguine meo

? euntes autem inuenerunt. sicut dixit illis. et parauerunt pascha. !*et cum facta esset hora.
discubuit. et duodecim apostoli cum eo. "^et ait illis. desiderio desideraui hoc pascha mandu-
care uobiscum antequam patiar. !*dico enim uobis quia ultra non manducabo ex hoc donec
impleatur in regno dei. "et accepto calice gratias egit et dixit. accipite hoc. et diuidite inter
uos. dico enim uobis quod non bibam de generatione uitis huius donec regnum dei ueniat.
19 et accepto pane gratias egit et fregit. et dedit discipulis suis dicens hoc est corpus meum
quod pro uobis datur. hoc facite in meam commemorationem. ?? similiter et calicem postquam
cenauerunt. dicens hic calix nouum testamentum est in sanguine meo. qui pro uobis

pede. plano À. e. sine ascensione adeuntur, wide
Forc. s. «.), superiorem domum 4, sup. locum 4,
in superioribus locum c e ff, 5 /(om. locum)z ; er.
ἀνάγαιον NABDL etc., ἀνώγεον XT a£. mu., ἀνώγαιον
SUAIT! e£. istratum C. stra. mag. a c e ff
igrf; om.magnum d. orm. et sec. wett. (exc.
f aur.) cum gr. plur. ; om. et ibi ἢ.

I3. abientes d, abierunt et e. inuenierunt D.
silout ἐμέ. hin. V. dixerat a d e£ εἰρήκει NBCDL.
2 illis dixit D; 4 iesus cor. «at^ par*uerunt V.
pasca D.

I4. cum suf. zn. X ; quum HO. facta fuisset
R; fuitD. ora T. recubuit Ze. duodecem ?P;
xi: DERW; om.abcd e fy ὁ 1 vr cum N*BD
157.

I5. dissid. D (δ΄) ; concupiscentia 7 (e). desi-
derabi CT ; cupiui a γ, concup.Z (e). pasca DT ;
o"i.c. manducaui R. hante C; prius e. ante-
quam sno ductu ADJMY vg. paciar W; moriar φ.

I6. enim: autem E. qui* T. ex hoo: iam
cde r,cf. f. om. a et gr. NAB* δίς. manducano
O; edam a. illut GZ. doneo: quandiu c, usque
quo (14 semper) d; e? 4. 18. inpl. CDiPJOR ;
impleantur Y ; adimplear e; nobum edatur α cum
D*'. in regno: regnum D.

17. uersus 17. I8 om. hic be; plura uides ad
«. 20. calicae GR. egit E, hegit C; agit ?P.
accipite: * hocabcdf ἐφ ὃ et gr. plur.,;
4 calicem D ». diuidete OR; diuite D*(-- de
717.); bibite c (e).

18. quod : quia D; o». NT d e cum gr. BCD
etc. ; -* amodo de r gr NABDGKEL efc. uel hic
uel pos bibam. generatione (γενήματος) : fructu
a, creatura d, potione e, genimine δ. uitis: uineae
Gad; 4 huius E ὁ f cor. uat *

I9. Zfic uerba Canonis Liturgiarum Latinarum
contulimus, quae nonnihil inter se differunt, sc.
Romana. (i.e. Gregoriana et. Gelasiana sic. dictae),
Ambrosiana, Gallicana, Mosarabica, ex C. E.
Hammond * Antient — Liturgies' | Oxon. 1878.
gratia* H. egit: i» ras. T ; agit ?P. οὗ sec. om.
NT. et dedit: o». et QW ; deditque D Aom.
Ambros. Mos. eis: disc. suis f eum Rom. Ambros.
JMos. dicens -* accipite et manducate ex hoc
omnes Jor. 4móros. Mos. (of. ex hoc omnes).
est enim Χο». .4míóros. corpus meum jos/
7as. G. quod pro uobis datur(tradetur » /4os.,
confringetur 4smóros. Gall.)hoo faoite(-ete *P)in
(ad g)meam commemorationem (conm. Z,
cumm. E) codd. vg. et wuett. c f qg r ὃ aur. et gr.
paene omn.: om. abd e fa i4 Rom. et D? ; wide
ad «. 30 ; oft. hoo f. in meam comm. 4mbros.
Gall.; q. p. u. tradetur quotiescunque manduca-
ueritis hoc facite in meam comm. 3,202.

20. similiter: simili modo om. .JȎros.
caenauit tfFCDGOKOQ 77scÀ., coen. J τ΄;
caenatum est E Jom. 4móros. hic est--enim
Kom. 4móros. nouum testamentum in sang.
meo (ἡ καινὴ διαθήκη ἐν τῷ αἵμ. μὴ) : noui testamenti
in s. m. EO c r Mos. (7 in meo 8.) ; sanguinis

XXII. 20—25.] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 459

38 (269. ) ἘΠῚ ipsi coeperunt quaerere
inter se quis esset ex eis
qui hoc facturus esset.
^ (79.2) Facta est autem et contentio

qui pro uobis fundetur.
?! (268. 3) Uerum tamen ecce manus
tradentis me mecum est in mensa
?' et quidem filius hominis

secundum quod definitum est uadit
uerum tamen uae illi homini
per quem tradetur.

inter eos
quis eorum uideretur esse maior

25 dixit autem eis

effundetur. *'uerumtamen. ecce manus tradentis me mecum est in mensa. *'et quidem
filius hominis uadit secumdum quod scribtum est. uerumtamen uae homini illi per quem
tradetur. ? illi autem conquirebant inter se quis esset ex eis qui hoc facturus esset. "facta est
autem et contentio inter eos de hoc. quis eorum esset maior. 9 ipse autem dixit eis. reges

mei mysterium fidei GaZ..; sanguinis mei noui et
aeterni testamenti mysterium fidei Kom. móros.
qui pro uobis (gr. τὸ ποτήριον . . iv τῷ αἵμ. p. τὸ
ixx.) cum. CDIJKORTVWZ vg. c f v Rom.
Ambros. Gall. Mos.: quod pro uobis ABEFFEXPG
HOMNTQXY g genus neutrum graeci ποτήριον uel
αἷμα reddentes, non. masculinum (latini calix wel
sanguis; 4 et pro multis Aom. z4mibros. Gail. Mos.
fundetur (ixxvvvónevov) cus AEFFEHOIJKM'R
VW (fundetura) YZ vg. e£ effundetur DGQ cfe»
Rom. Ambros. Gal. Mos., effudetur X*, fudetur Xo
ut tidetur ; funditur B(u sec. sup. π ) ΡΜΟΤ ὃ,
sed fut. significat nondum sanguinem. Christi in
eruce effusum 6556; * in remissionem peccatorum
Gail.,ex Matt. xxvi. 28; in remissionem pecca-
torum haec quotiescunque feceritis in meimemoriam
facietis Ao»r.; τ in rem. pecc. quotiescunque
biberitis hoc facite in meam commemorationem ;
deinde quotiescunque manducaueritis panem hunc
et calicem istum biberitis mortem domini annunti-
abitis donec ueniet in claritatem de coelis 44oz.; Ἐ
in rem. pecc. mandans quoque et dicens ad eos haec
quotiescunque feceritis in meam commemorationem
facietis mortem meam praedicabitis resurrectionem
meam annunciabitis aduentum meum sperabitis
donec iterum de coelis ueniam ad uos /4»ióros., cf.
Aethiopicas sancti Athanasii εἰ Chrysostomi, et
Ignatii Bar- Vahibi εἰ alias apud Neale et Little-
dale * Translations of the Primitive Liturgies! ed.
Il, aff. 1, qui formulas institutionum. numero
octogsnta duo congesserunt. Cf. ad 1 Cor. xi. 24. seq.

Hunc wersum — omittunt simpliciter a αἱ ff,
i4 cum graeco D; legunt autem sic Vet accepto
calice gratias egit et dixit (dicens a) accipite (sumite
a) hoc et diuidite inter uos (partimini in uobis a)
lédico enim (ovt. 7) uobis e/c., "et accepto pane
gratias egit et fregit (confregit a) et dedit illis
dicens hoc est corpus meum *'uerum tamen (attamen
d) ecce manus e/c. a δ ὁ 1; "et accipiens calicem
benedicens dixit acc. hoc et partimini uobis '*dico
enim uobis δίς. !*et accipiens panem benedixit
fregit et dedit eis dicens hoc est corpus meum

*'uerumtamen ecce manus efc. d. Om. de secundo
calice sed wu. 17. 18 fost 19 Portunt b e; et accepto
pane (accepit panem et e) gratias egit et fregit et
dedit illis (eis δ) dicens hoc est corpus meum "'et
accepto calice (accepit calicem et δ) gratias egit et
dixit accipite (-- hoc et δ) diuidite (uiuite e)
inter uos *dico enim uobis e/c. "'uerumtamen ecce
manus e£c. ὁ e; et ita syr. cu.

21. uerumpt. W, uerunt. 938 εἰ $. 22. tradentes
G ; qui tradet d (e), 7 qui me traditurus est x;
proditoris a. me: om.tFCER de42; meia. om.
mecumd4:etD9'. om.est N*(- MDOaódeffailg
δ. mensam tFGO. Lifere c uerum ecce qui mecum
manducat et mecum mittit manum in mensam ipse
me tradet.

22. et quidem: equidem T, heq. C; om. et
G d. fil. quidem acer. hominis: orm. 1;
* tradetur » (deinde def. ad tamen). secundum
quod: sicut E. quod def.(dif. *»PKR, diff. D, de
515. lin. X)eat (τὸ ὡρισμένον) : quod scriptum est J
ὁ c f q, q. praescr. est ὦ, q. perscr. est ff, 7 ; scripturam
ante e; praefinitum α΄; 4- de eo 7 cum syr. cu. aetA.
uadet HO. ue W. o». homini deeft D*'. 7ert. marc.
2 homini illi ( τῷ ἀνθρώπῳ ἐκείνῳ) ET vg. 7isch.
a b fb. quem «filius hominis ὁ Zer?. tradetur
contra graecum, codd. bur. et vg. e f f,v δ: traditur
(σαραδίδοται) GM'TZ cod. caraf. a bed i 1 aur. gat.

33. om. ipsi W c. caeperunt D, cep. W. querere
D; 4 ut H. coep. conquirere d e ὃ (ef gr. ἤρξαντο
συν(ητεῖν); conquirebant ὁ c f ff, i 1 g, inq. a.
intra se D:PINT ; om. 6, aesset C. 09i. inter se
q. esset E. om.ex eisaódeff:ilgetgr.D
142*. qui hoo facturus esset (ὁ τοῦτο μέλλων
πράσσειν) : q. facturus esset hoc D, e£ ó μέλλων
τοῦτο Tp. DL αἱ αἰ. ; qui incipiet hoc agere 4;
hoc facturus Zastum ὁ c ff, 1 1q.

24. 07. eSt E. et: haec E gu£.; om. CDQRT
abcffailgret gr. N 1a7* ἔθος, contensio D.
quis H. or. eorum a ὁ d εἰ D*', uideretur
(uidetur Q »)esse(esset R ; o». ὁ) — δοκεῖ εἶναι :
esset a d f, est g e£ ιη D.

25. o7. qui...super eos/. qui potestatem

460 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [Xxtt, 25-31.

reges gentium dominantur eorum
et qui potestatem habent
super eos benefici uocantur
*6 uos autem non sic
sed qui maior est in uobis
fiat sicut iunior
et qui praecessor est
sicut ministrator.
31 (511. 10) Nam quis maior est
qui recumbit an qui ministrat? 31 (278. 10) Ait autem dominus
nonne qui recumbit Ὁ simon simon ecce satanas expetiuit
ego autem in medio uestrum uos
sum sicut qui ministrat ut cribraret sicut triticum

25 uos autem estis qui permansistis me-
cum in temtationibus meis

?? et ego dispono uobis
sicut disposuit mihi
pater meus regnum

80 ut edatis et bibatis super
mensam meam in regno meo.

(12. δ) Et sedeatis super thronos

iudicantes duodecim tribus israhel.

gentium dominantur eorum. et qui potestatem habent super eos. beneficiorum largitores
uocantur. **uos autem. non sic. sed qui maior est in uobis fiatsicut iunior. et qui praeest
sicut minister. *'quis enim maior est. qui recumbit aut qui ministrat. nonne qui recumbit.
ego autem in medio uestrum sum. sicut qui ministrat. * uos autem estis qui permansistis
mecum in temptationibus meis. *'et ego dispono uobis sicut disposuit mihi pater meus
regnum. *' ut sedeatis. et bibatis super mensam meam in regno meo. et sedeatis super xir.
thronos iudicantes duodecim tribus sdrahel. ?'ait autem dominus. simon simon ecce satanas

(potentatum e)habent (abent C) « οἱ &fovaiá(ovres:
qui. pot. exercent q δέ 2» 4. p. in eis exerc. a ὁ 5;
potentes δ; 1 bene agentes e, -- bene regentes
eorum ὦ, ὁ bene gerentes eorum f. super eos:
om. ce ff 7; om. eos E. uenefici €, beneficio ΤῊ
(sed corr.); benigni c f, € 1 r, ueniuoli d, bene-
ficiorum largitores a ὁ f g. uocabuntur c e;
dicuntur a ὁ 4.

26. no R*( Ἐπ s. sax). flat: efficiatur ὁ 4.
sicuti (is C. iunior (νεώτερος) codd. 3B e 7 ὃ au.
gut.: minor 5 EL a c ff, 5, minus d e£ peuporepos
D, sed iuuenis x, adulescentior ὁ g. om. qui sec. E.
praeoessor(pre. D)est (es R) - - ἡγούμενος : praeest
a b f q, princeps est », primus e. /, praesens e. e,
ducatum agit α΄; 4 fiat DE s, site. sicut sec. : Ὁ si
D; qui E. ministrator codd. péwr. εἰ vg.:
minister ?PKOVX*Z / r aur.; ministrans e ef &.
37 ; qui ministrat a ὁ d g.

27. quis: qui O"(corr.) ; Ὁ enim O*, estin
gentibus D. han C, aut DGQ set. 2. minis-
trat 2». : Ὁ ἴῃ gentibus O*(s4 udur sed erasum)Q ;
* in gentibus quidem qui recumbit in uobis autem
non sic sed qui ministrat ego autem e£c. a c e ff,
4 7 (σὴ aur. (non ὁ f q) ; wersum sic habet d magis
quam qui recumbit ego autem (γαρ D*") sum (orm.
D*?*) in medio uestrum ueni non sicut qui recumbit
sed sicut ministrans et uos creuistis in ministerio
meo sicut ministrat qui permansistis efc. d cttm
D*. nonne super rasuram scr. O (uide supra) ;
no»pe G. recumbit “ἐς. : in gentibus quidem
recumbit in uos autem non sic sed qui ministrat E ;

Tin uobis autem non sic sed qui ministrat OQ.
&utem qui B. sum ὁ non sicut recumbens sed c
(d. d) qui min.: ministrans e / v, minister
Js ἐν ministrator c.

38. om. autem D ὁ. hestis C; om. T. qui
perm.: permanentes *. temtationibus ATX
YZ : tempt. rej. (ta sup. ἔμ. O) Tisch. tent. ve.
meis: multis T.

29. ego τ quidem Dc 24. disponam C ce;
disponi G. dispossuit *PR.

30. aedatis DER, edatis H. mensa mea E ; 1 ef
ὦ g. regno meo (τῇ βασιλείᾳ μου) curs BEHOKO
QVWXZ vr. uett. 2.1 regno dei D; om. meo
ACTPGIJMN'RTY d e ὦ et gr. D. sedeatis
(καθῆσθε B"TA, καθίσησθε Ἡ c/c): sedebitis B
ὁ d g, et fut. gr. NAB*EFK efc; sedentes 6. super
tronos CET ; s. thronus G; in throno D; «4 -.xit-
Ec(ff5 cum f)i aur.; cf. in XII sedibus a ὁ 2;
super XII sedes 27; Aaben: δώδεκα NDX εἰς. duo-
decim: duedecem ?P; «ΧΙ. DERW. tribw B,
tribubus D. istrahel C, hisrael D, israel vr.,
isr*hel B; { in saecula saeculorum c e.

31. ait: it V*, dixit ruóricator (cum a c e r).
dominus: iesus E?P*"9R ; iesus deus D. simon
simon (sy. CD) codd. plur. d, ὁ d f q ὃ aur.
(simon semel c) cum graeco: simoni simon E(sy.
éisyP"9H(sy. MS)KQVW(symon)Xo $ gu£, sy-
moni haec symon R; cf. petro simon ὦ, simoni
petro simon ?, petro simon simon a fJ, simoni »,
petro e, ad petrum Οὐ 2. ef. ΧΙ. sathanas CW,
satanan R. expetiuit (ἐξῃτήσατο) codd. (-tuit O,

XXII. 33-37.]

32ego autem rogaui pro te
ut non deficiat fides tua.
(314. 9) Et tu aliquando conuersus
confirma fratres tuos.
88 (775.1) Oui dixit ei domine tecum pa-
ratus sum et in carcerem
et in mortem ire

EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 461

numquid aliquid defuit uobis?
at illi dixerunt nihil

86 dixit ergo eis

sed nunc qui habet sacculum
tollat similiter et peram

et qui non habet uendat tunicam suam
et emat gladium.

᾿ 81 (277-3) D)ico enim uobis
quoniam adhuc hoc quod scriptum
est oportet impleri in me
et quod cum iniustis deputatus est
etenim ea quae sunt de me
finem habent.

3*4 et ille dixit dico tibi petre
non cantabit hodie gallus
donec ter abneges nosse me.

85 (976. 10) Ft dixit eis
quando misi uos sine sacculo

et pera et calciamentis

expetiuit ut uos uentilet. sicut triticum. "* ego autem. rogaui pro te. ut non deficiat fides
tua, ettu aliquando conuersus confirma fratres tuos. ?? dixit autem ei petrus. domine tecum
paratus sum. et in carcerem. et ad mortem ire. **et iesus dixit dico tibi petre. non cantauit
odie gallus. donec ter abneges me nosse. δαὶ dixit eis. quando misi uos. sine sacculo. et
sine pera. et sine calciamentis. numquid aliquid defuit uobis. adilli dixerunt. nihil. ** dixit
ergo eis. sed nunc qui habet sacculum. tollat similiter et peram. et qui non habet uendat
tunicam suam et emat gladium. *'dico enim uobis. quoniam hoc quod scribtum est oportet

tit DQ) δ’ vg.: postulauit & e CyPr., quaesiuit c.
ut oribraret (ToU σινιάσαι) codd. (£n ras. scr. G,
criba. CRT, crebra. DE?P, scribra. M, crabra. 8)
et 9g. : ut uentilet (ὁ) e f f, ὁ 47 (omnes ἢ ut uos
uen.) 44mór., ut uexaret Cypr. Α΄, ut cerneret d
Zert. H., ad cernendum c. tritticum ΞΟ 0
TXZ.

32. rog&ui: praecatus sum d. 8 ὁ roga R sed
exp. utnon: neace Cyf. deficiet G, difficiat
D, defficiant E*( n ezas.). et tu i» ras. Κα. ali-
qando D; tandem a; em.d eet Dv. conuertere
etder εἰ Df. confirma: conforta G r (-tare),
fidere et conforta e. fratres: oculos ὃ e£ A. tuos
et rogate (orate δὴ ne intretis in temptationem
S"0Raó5ceff, ilqnongr.

33. qui d. ei: es. ei RT ; dix. autem ei petrus
abf f,i41q4. teoum int. lén. T. oaroerem:
custodiam e.

34. et ille codd. ur. 518 ^ c£ g, qui a: ille
R ; at ille ?P*I cod. caraf. SQ, 7Ysch. d f; v ὃ aur.;
gx. δέ. petrae Y ; Pergit e nocte hac antequam g.
cantet ter me negabis. cantauit IOR ; clamauit d,
uociferabitur δ. odie O, hodiae C, hoc die T ; orm.
D. doneo-*tua/. ter: «x meQd e Dr; ter.
&bneges nosse me (ἀπαρνήσῃ εἰδέναι ye MX a4):
7» abn. me nosse E f cum gv. Q ad. ἁπαρν. με εἶδ. ;
2 me abn. nosse M, me negabis nocte e, cuv; gr.
NBLT sir. με ἀπαρν. €i0. ; 644]. me ter (ter me ὁ)
abn. (o»;. nosse) «a ὁ, ter abn. me //,, me abn. ter
nosse 7; abneges non nosse me δ, negabis nescire
me d ef ásapy. μὴ eid. με ADT'A αὐ 2ίμγν. Ad Áunc

wersum uoluit cor. «uat. quod priusquam gallus
etc.

35. missi DY. ἃ | uos /apse ΝΥ. sa*culo G;
saccello (ὁ) e fy. poera E. et pera sup. lin. K ;
0m.€. ei se.c-sine G. calceam. J vg.; calcia-
menta E. nunquid WjR. deffuit D. 2 de uobis
fuit f, alicuius egistis ὁ e (indiguis); cuius de-
fecistis d. ad O. nichil TW, nil NT; nullius
d e.

36. dixit: dico Z*(corr. Z?). eisom.abde fa i1
(4 iterum)r et D*. qui $r.: seg. ras. a litt. O.
$|| acculum O; saccellum ὁ c d e fj. et pr. om. F.
poeram E; chilotrum e. habet sec. (h sup. Jm.
C): -*gladium DEQR (ron uwett.) cum. syr cu.
ScÀ. et har. non fes. peram et qui habet tunicam
uendat eam e£c. f. tonicam DE?PR, tu»!cam G ;
uestimentum ὁ 7. o.suam G. aematC; -sibi
gut. Ambr. luc.

37. enim (γάρ) DE:POIKMOQRTVWXZ νυ,
ueti.: autem ABEFCFGHJNTY. om. uobis ὁ d ef
D". adhuo (ath. FMY, dhuc R) -- ἔτι ΓΔΛΠ erc. :
om.bdfr et gr. NABD e&. om. hoc ὁ i. quod
sup. din. X. scribum tFEGOTX*YZ. hoportet
C. inpleri CD:PJO ; inplere R; compleri d;
consummari v. et quod cum ABCD(cum swf.
din.)P(et quod et cum)FGHOIJMNQTWX'Y f
gui.: et cum tFEKOVX'Z ve. Tisch. ὁ g aur.;
quod cum R x; quod et cum a c d e ffi(ut) ἡ ὃ
Ambr. luc. cum gr. A ori καὶ pera; gv. plur. τό
καὶ μετά. iniustis (ἀνόμων) codd. Mwr.acei
gut. : iniquis I PKOVWX*Z oz. d f fs 2 ὃ aur., sce-

3 P

462 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM.

88 (218. 10) At 1111} dixerunt -
domine ecce gladii duo hic

at ille dixit eis satis est.

39 (19-1) Et egressus ibat secundum con-
suetudinem in montem oliuarum

secuti sunt autem illum et discipuli.

190803) Ft cum peruenisset ad locum
dixit illis

orate ne intretis in temtationem.

*1 (21-1) Et ipse auulsus est ab eis

EE UO

[Xxir. 58—43.

quantum iactus est lápidis
et positis genibus orabat *' dicens.
Pater si uis transfer
calicem istum a me
(232. 1) uerum tamen non mea
uoluntas sed tua fiat

48 (288. 10) apparuit autem illi angelus

de caelo confortans eum
et factus in agonia
prolixius orabat

impleri in me. et quod cum iniquis deputatus est. etenim ea quae de me scribta sunt.
finem habent. **at illi dixerunt. domine ecce gladii duo hic. at iesus dixit eis. sufficit.
** et egressus abiit secundum consuetudinem in montem oliueti sequti sunt autem illum et
discipuli eius. * et cum peruenisset ad locum ait illis. orate ne intretis in temptationem :
* et ipse discessit ab eis. quantum iactüs est lapidis. et positis genibus orabat *'dicens.

leratis ὁ ; i$se ITiexon. ad Gal. τι. 4. (Uall-) uoluit
et cum his qui sine lege erant. * Jam licet ἐμ
latinis codicibus propter simplicitatem interpretum
»iale editum sit et cum iniquis reputatus est 217,16}
sciendum. aliud afud graecos. significare ἄνομον
quod hic scriptum est, aliud ἄδικον quod. in latinis
uoluminibus habetur. "Avopos enim dicit ille qui
sine lege est ef nullo iure constringitur. "Abos
uero iniquus ἐμέ iniustus. deputatus: reputatus
Hieron. uide supra; conputatusg. est: sum D ὁ.
etenim (καὶ γάρ) : et ad e fi 1 4 ct Dt"; nuncg. ea
(om. D* - mg.) quae (--scribta T) sunt de me
(e sup. Hin. E9) 2rd περὶ ἐμοῦ AXTAA efc. : de me
quae sunt a e fj, $ ὦ (scribta s.) ; ea (om. g) quae de
me scr. sunt f 2 ; quod etiam .. . ὁ, de me /ass/um
d, τὸ περὶ ἐμοῦ NBDL erc.

38. at: et V. dixerunt: dicebat R ; dixita e
$/(etill). domine eooe ἐξ rasura «uerborum at
illi sev. Z. gladii duo (.11. D) : 2 duo gladii BR
vg. ff, d. machaerae d et De"; gr. rell. μάχαιραι
ὧδε δύο. hiic R. dixit: respondit fA, respondens
dixit. eis: ow». G; eia/. satis est (ἱκανόν
ἐστιν) codd. 2Jur. 9g. c ff 44 ὃ aur.: sat est AFIYZ
Tisch. a 1; sufficit (αρκει D) ὁ δ᾽ f/ e; est tantum
e: sufficit satis est tF.

39. om. et pr. 9*(mg.)O. hegr. C, ingr. Q;
exiens d 7; *inde fj. ibat (ἐπορεύετο D a7):
abiit a c f x, ἐπορείθη gr. Plur. consuitud, D3P ;
^ suam 2P*R uc/f. 4. oliuarum (olib. BOT) —
τῶν ἐλαιῶν : oliuetia ὁ def f» i1g. sequuti OX,
illum: eum ET. discipuli eius BX^ set. Plur.
eum gr. M*QXTA* etc. ; discipulis suis R*.

40. quum HO. perueniisset D, praeuenisset H ;
esset a, fuisset d, gv. γενόμενος δέ. δὰ locum : orn.
NT e; in locum 9; in (-* eo a) loco a d, loco ὁ.
horate C; orare R*. intretis δὲς scr. R*. tem-
tetionem ATXYZ : tempt. re//. Tiísch., tent. vg.

41. ipse autem E. abulsus est ?P*(corr. s»g-),
euulsus e. H*(corr. H!), auulsest R ; recessit d 7,
secessit c, r cum f; gr. fur. ἀπεσπάσθη, sed
asecraón D, απεστη G 157. iactum ὁ e ff, g, ad
iactum c, iactatus Q. or. est sec. wett. (exc. Κ 5
aur... ἢ lapidis est ER ; lap. ictus a, lap. mis-
sionem d. possitis DEXPR. horabat C.

42. uis uel consiliaris δ; fieri potest 7, possibile
est F. tran|fer M, transfers Z cf. ad Mt. v. 24.
istum : iustum Y*(sed corr.); hunc DEQ. a
me cal. istum E(hunc)T 44mór. uerumptamen W,
uerunt. 53H. wolumptas C. fiat forsam m. vec. Y.
2 fiatsed tua K. — pater non uol. m. sed t. fiat
(si uis d 47.) transfer (transferre d, transfert e)
cal istum (hunc a, 7 hunc cal. 7 2.) a meacd
€ f, cum D. transeat ἃ me calix iste uerum
tamen non quod ego uolo sed quod tu ὦ cf. Mt.
xxvi. 39.

43. apparuit: uisus est d. hang. C, agg. M,
angu. D ; -- domini c cwm gr. min. fauc. celo W.
confortens: confirmans R. et factus... ors
bat fer similitudinem uocum riorum om. D. οὗ
factus in agonia prolixius orabat (xal γενόμενον
ἐν ἀγωνίᾳ ἐκτενέστερον προσηύχετο) cum C(hor.)
GMWrií(agonya)Z cg. ZiscÀ. d(uehementius) f/,65
aur. cf. et factum est cum esset in ag. pr. or. 7: et
factus est in ag. prol. orabat E(orauit)IT e$; et
factus in ag. et prol. orabat O ; et factus est in ag.
et prolixius (prolixus NTR) orabat ABE?PFHJK
NTOQRVXY a à r; f solus ex latinis codicibus om.
uersus 43. 44, sed Hieron. contra Pel. τι. 16 * m
quibusdam [ergo nom $n omnibus) exemplaribus
lam graecis quam latinis inuenitur scribente Luca
apparuit illi ' e£c.; wide Tisch. T. G.8ad loc.,W. H.
* Notes on. select. readings! 11. f. 645; patrum dese
timonia wutdesis apud Sabat,

XXII. 44—51.] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 463

** et factus est sudor eius
sicut guttae sanguinis
decurrentis in terram.
*5(284.2) Et cum surrexisset ab oratione
et uenisset ad discipulos suos
inuenit eos dormientes prae tristitia
16 et ait illis quid dormitis?
surgite orate ne intretis

in temtationem.
41 (386. 1) Adhuc eo loquente ecce turba
et qui uocabatur iudas unus de duo-
decim antecedebat eos

et adpropinquauit iesu
ut oscularetur eum.
48 (286. 2) Tesus autem dixit ei
iuda osculo filium hominis tradis?
49 (287. 1) Uidentes autem hi qui circa
ipsum erant quod futurum erat
dixerunt ei
domine si percutimus in gladio?
9? et percussit unus ex illis
seruum principis sacerdotum
et amputauit auriculam eius dextram.
81! Respondens autem iesus ait

pater si uis transfer a me hunc calicem. uerumtamen non mea uoluntas. sed tua fiat. *^et
surgens ab oratione. et ueniens ad discipulos. inuenit eos dormientes. praetristitia. “εἴ
ait iliis, quid dormitis. surgite et orate. ne intretis in temptationem. *'et adhuc eo loquente.
ecce turba. et qui uocabatur iudas. unus de duodecim antecedebat eos. et adpropinquauit
ad iesum. ut oscularetur eum. *'iesus autem dixit ei. iuda osculo filium hominis tradis.
* uidentes autem hi qui cum ipso erant. quod futurum erat. dixerunt ei. domine. si
percutimus gladio. **et percussit unus ex illis seruum principis sacerdotum. et amputauit
auriculam eius dextram. *'respondens autem iesus ait. sinite usque huc. et extendens

44. sicuti C. guttae (θρόμβοι) codd. e£ veg.,
'gutte GW, gottae E: buccellae d, globus c cf.
4ren. 11. 22 (f. 210 JMass.) nec sudasset globos
sanguinis. decurrentis (καταβαίνοντος NX αὐ.
jgauc.) codd. vg. a. ff r ὃ aur., discurrentis R, de-
scendentis c: decurrentes (καταβαίνοντες DLT'A
etc.) J Tisch. Bentl. cum ὁ e i /, discurrentes E,
descendentes d; decurrens DTV*(-ntis V5W φ.
terra ER.

45. et jr. om. D ; 1 factum est ὁὅ. quum HO.
resurrexisset J. et cum surr. ὀΐ! scr. ὟΝ, sec.
“1.6 exfuncium. ab horatione C; aboriente R.
et se.: om. X*; «cum D. ueniisset D. suos
em. d f ὃ (Bentl.) et gv. Plur.; om. diso. suos ὦ.
eos: illo DIPOEJKORVWZ; om. E. pre D;
pro M. trísticia W ; tristitiam Y ; maerore a.

46. illis: eis F. qui? Y. dormientis Q. o».
quid dorm. DR. surgete ?P; τε ΕΟ / 7g
g£ul. horate C ; om. aur. temtationem AHTX
YZ: tempt. rel. Tisch. ; tent. vg.

47. tet ad init. a f. athuc MX*Y, aduc T,
ΔΕ; rautemócd e f,35 εἰ ἔτι δέ DH efc. eo:
illo DQR. turbae ?P ὁ i; «multa d e£ Dr.
uocatur DT. iuda Z*(corr. Z2?) ; -iscariot d ὦ δὲ
De duodecem ?P*(cor. 3P); .xi. DERW.
e»t. unus de duod. ὦ. antecedebant O ; praecede-
bat a, praeibat c. 608: turbam ὦ. adpropin-
quauit (app AHKN'QTVWX*Y ve. ZiscÀ.)
iesu (ihesu C ; iim H*, 1.5 R) ut oscularetur
(hosc. C, obsc. O ; e£ ». 48) eum codd. et 9g. cum
57. ἤγγισεν τῷ Ἴη. φιλῆσαι αὐτόν cf. adpropians iesu

osculari enm 9: adpropians (accedens a d 7).

osculatus est iesum a ὁ de fo i 77; propinquauit
et osc. est iesum c, cum D*' ey yicas ἐφιλησεν Tov
d; deinde- hoc enim (autem awr.; om. c) sig-
num dederat eis (illis *; 7 ded. illis sig. c as.)
dicens (o5. c d avr.) quemcumque (quem d azr.)
osculatus fuero ipse est (hic est ὁ; om. c) ócdr
aur. εἰ τ tenete eum óc; cum gr. DEHX ec. ex
Mt. uel Mt.

48. 2 dix. autem illi (ei γ; os. a 7) iesus (om.
elPjabceff.slgr. om. autem M. ei: illi
DIMN'W *g. osculu E*. trades OZ; tradi-
disti 7.

49. ἑμε. quod cum uiderent ó( - eum) e ff; i 1g,
cum aute uiderent c. hii CDEEPHOIM'RTW ;
ei Z*(corr. Z') ; om. M a. circum ΞΡ (ον. mg-)..
ipsum: eum EX*9R. erant: erat E*R. hi...
erant: discipuli ἃ quod fut. erat (τὸ ἐσόμενον) :
quod factum est d r (esset), quod fiebant fA, τὸ
γενόμενον Ὦ 106; ο»ε. ὁ ὁ ἑ ἐφ δι dixserunt C.
ei: om. d Φ εἰ NBDL efc. domino d e? Der, si:
om. 1; uis ὁ ; si uis Q. percutimus coda. vg. et f:
percutiemus (yará£ouev) DE gu£. Bentl. wuett. reil.;
percutiebant R. ost. in EKTV c r.

50. unus: unum T' ; quidam δ, unus quidam a,
aliquis unus? ὁ; gr. els τις Piur., els T min.
principes Y*. prin. sao. : sacerdotis c, pontificis
a εἰ semper. amputauit (hamp. C) -- ἀφεῖλεν :
abscidit a, abstulit c 7. auricolam D «& 51.
dexteram DEXPJNMRV g.; om. G. Jibere ὦ et
unus ex his amp. auric. dex. seruum sacerdotis.

51. o». respondens a c e ζ ὁ. ihesus plene C.
ait: diÓiGt ERa^cd ἐφ 5; 4 ei E gaf.; « illi

3P2

464 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM.

sinite usque huc

(288. 10) et cum tetigisset auriculam
eius sanauit eum.

5093.1) Djixit autem iesus ad eos qui
uenerant ad se principes sacerdo-
tum et magistratus templi et se-
niores

quasi ad latronem existis
cum gladiis et fustibus

53 cum cotidie uobiscum
fuerim in templo

non extendistis manus in me

[xxit, 51—56.

sed haec est hora uestra
et potestas tenebrarum.

9 (39-1) Comprehendentes autem eum

duxerunt ad domum principis sa-
cerdotum.
(291. 1) Petrus uero sequebatur a longe

55 accenso autem igni in medio atrio

et circumsedentibus illis
erat petrus in medio eorum

56 quem cum uidisset ancilla

quaedam sedentem ad lumen
et eum fuisset intuita dixit

manum. ettangens auriculam eius. sanauit eum. "* dixit autem iesus ad eos. qui uenerant
ad eum a principibus sacerdotum. et scribae. et magistratus templi. et senioribus. quasi
ad latronem uenistis. cum gladiis. et fustibus. * cottidie uobiscum eram in templo. et non
inmisistis in me manus. sed haec est ora uestra. et potestas tenebrarum. "*et comprehen-
dentes eum. duxerunt ad domum principis sacerdotum. petrus uero sequebatur eum a
longe. "accenso autem igni in medio atrio. et circumsedentibus illis. sedebat et petrus. in
medio eorum. * quem cum uidisset ancilla quaedam sedentem ad ignem. et intuens eum

G i; eis D9PQ.. sinete ?PR ; sine a e fA, i,
dimitte ὁ ( 4 eum). usque(husque C)huo: us.
adhuc D?P*vR ; o». .. coum(quum ΗΘ ; o». Z*)
tetigisset(teteg. Y ; tangens f 2, tacta efc. S)aur.
(aurem 2) eius sanauit eum codd. vg. et gr.:
extendens (-dit 22) manum suam (om. d *; Ὁ iesus
€ 1, ὁ ies. et 22) tetigit eum et redintegrata (restituta
d r) est auris (auricula d γ) eius a d e ff, i( Post. τ.
53)r cum D?' ; uersum sic habet ὦ ait iesus sine sic
implebuntur scribturae, e fos? s. 53 et ext. man.
8. tet. auriculam eius dexteram cui fuerat amputata
(-um*) et reintegrata est auricula eius ὦ.

52. inc. uersum ait autem iesus sine usque hoc
et ad eos qui ad se uenerant dixit principibus ec. ὁ ;
et dixit ad turbas quasi e/c. /. o5. &utem E.
om. lesus T de et gx. D min. se sup. lin. T.
a principibus D f g; primi sacerdotes c. mage-
stratus G; magistratibus DE; antistites a, prae-
positos d; gr. στρατήγους. templi: populi d e
Tov λαου D. saeniores C ; senioribus D. quasi:
tamquam ER ραΐ. a δ. existis: uenistis E eoaf.
€ f fs. gladis *PR. fustibus: - comprehendere
(cumprae. Q) me (mae E) E'*Q f; ex Mt. «οἱ
AM.

53. quum HO e 56; om. Dcf/ f; /. cotidie
giur.; cottidie OX ; cotidiae CR; quotidie DW
vg.,quotdidie O. fierim ?P, f||erim H (ἃ supersc-),
fueram D 28. essem a d z, (αἱ c. templo i et M
fir. manus in me (τὰς χεῖρας ἐπ᾽ iu£) cum
codd. glur.(manum T)d δ᾽ asr. e? m. super me a:
2in me manus C':PKOVXZ ócf fg r,in me

manum ^ei. ext.m.in me: tenuistis me J. hec
W. ora E. potestate Z*(corr. Z2!) ; potestatis D;
tempestas O.

54. comprehendentes AHKMQVWY, com-
prae. £O : conpre. CDJOXZ"(conprehentes Z*) ;
conprae, BE:£PGINTR, conpreendentes T; conte-
nentes 7; comprehensum a ὁ ὁ ἢ ἐφ. adduxerunt

Tad ; * et introduxerunt c, * et induxerunt ὃ

cum gr. Dlur. καὶ εἰσήγαγον, sed om. DT min.,
sacerdotum - et E. uero: autem CT a d r.
sequebatur: { eum QS 2/1/49; « illum ὁ e ff,
cum gr. D al. piss 15.

55. incenso à, succ. c; incendentibus au. ignem
d ὃ (acc.), accendebant a. i. e. igne DEKQRVW
vg. atrio codd. e£ ett. : atrii J vg. ZYsch. et edd.
ant.omn. et: 1 intere; * cumeg 7. ciroum-
sedentibus (περικαθισάντων DG mis.) codd.(et Ze)
ἐξ vg. (circuns.): cumsedentibus Z*, consed. a ef
συνκαθισάντων gv. blur. om. ilis wett. phwr.
petrus i54 rasura ilis sey. Z. erat codd. vg. et
aur. contra gv. ἐκάθητο ; sedebat μαζί. rell. et Bent.
(ego sedebat se/ sederat"); 1 et wett. piwr.
in medio e/c.: cum eis calficiens se d.

56. ancella DE*?P; puella Z. quedam D; os.
ὁ ὁ 3 42 2 quaedam anc. Baz. a lumen H;
ad limen D ; f side sufra. om. sed. ad^lum. a.
eum : cum ?PNQY. eum fuisset intuita : intuita
eum c, intuens eum a, int. illum ὁ 4 ff; i / g, intendens
ineum Zr. dixit-illi Z* sedcorr. cum illo erat:
de (ex a) eis (illis a, ipsis 7) est qui cum ipso (illo
Ω 7)erant semper (om. a »)abefa:iq ν mon gr.

XXII. 56—65.] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM.

465

?' et hic cum illo erat
(298. 1) at ille negauit eum dicens
5 mulier non noui illum.
Et post pusillum alius uidens
eum dixit et tu de illis es
petrus uero ait
o homo non sum
et interuallo facto quasi horae unius
alius quidam affirmabat dicens
uere et hic cum illo erat
9 nam et galilaeus est
et ait petrus

homo nescio quid dicis
et continuo adhuc illo loquente can-
tauit gallus.
61 (298. 2) Ft conuersus dominus respexit
petrum
et recordatus est petrus
uerbi domini sicut dixit
quia prius quam gallus
cantet ter me negabis
8? et egressus foras petrus
fleuit amare.
68 294.1) Et uiri qui tenebant eum

55

dixi. et hic cum illo erat. "ille autem negauit dicens. mulier non noui eum. "*et iterum
post pusillum uidens eum alius dixit. homo et tu cum illo eras semper. petrus uero ait. o
homo. non sum. δ᾽ εἴ cum intercessisset spatium unius horae quidam adfirmabat dicens.
uere et hic cum illo erat. nam et galilaeus est. 9 dixit autem petrus. homo. nescio quid
dicis. et continuo adhuc eo loquente. gallus cantauit. *'et conuersus dominus. respexit
petrum. et recordatus est petrus. uerbum domini. sicut dixit ei. quia prius quam gallus
cantet. ter me negauis. 9 et egressus foras petrus fleuit, amare. 55 et uiri qui tenebant eum

57. ad O; et Z*(corr. Z^). om. eum abc/ 1
et gr. NB efc. om. mulier d e£ D. non noui:
nescio d, ignoro c e/ 4. 60. illum: eum ESP*R.

58. et ad ἐν: E H ; - iterum wett. /Iur. cum
N*. pussilum D?PRY. vidit... dicens EJ.

al. pauc.) codd. Blur. et vg. eta d f ὃ aur. : quid
dicas E ^ce2/4 *; quod dicis (ὃ λέγεις plur.)
t€ ORZ, quod dicas f;. cumtinuo O*(comt. O!) :
protinus a, statim c. athuc MY, aduc T ; om. ἢ,
2 gallus cantauit FEXPKOVWX*Z abcdfir

» uid. eum alius (alia ὁ g)ócef αι ὁ ἐφ. et
$ec.: ecce B. petro Z*(corr. Z7). om. o EGR.
homo: ego E. sariant wett.; 270 et tu de il.
es Aabent homo (uere homo e) et tu cum illo eras
semper (om. δ) ὁ ef f, 1 ἐφ, εἴ τὰ illius es et cum illo
eras semper », homo et tu de illis es c, idipsum
tantum d et D*' ; ?ro petrus uero... sum Aaóbern
qui respondit (et petrus dixit *) non sum ego ὁ ff,
igr,p. autem dix. non sum ego e, p. aut. dix. o
homo non noui hominem c, ad ille d. homo non
sum d. Uersum sic habet a et egressum illum ad
ianuam uidit alia et ait (illis qui ibi] erant et hic
fuit cum iesu nazareno et rursus negauit cum
iureiurando, ex 7M?. xxvi. 71.

59. isc. quem paulo post cum uidisset quidam
dixit uere e/c. ὦ interu. facto: post pusillum c,
intercesso d cf. f. quassi R; om. ὁ ce fo $1 q.
hore ΕΥ̓. om.alius c. quidem O ; om. ὁ e $13.
affirmabat dicens (διϊσχυρίζετο λέγων) AG(afirm.)
HKMM'QVWXY 2g.: adfirmabat d. BEFCDE?P
OIJOTZ, adfirmauit d. R ; contendens dixit ὁ (c) e
33414; certabatur in ueritate dico d e£ διῖσχ. em.
αληθειας Aeye κιτιλ. D. uerae C. orm. et sec.
Z*(-ZT). om.hic T. illo: iesu a. o. et tert.
T. galileus CDE-PORW, gallieus G.

60. quid(d sup. iin. G)dicis (- τί λέγεις ND

aur. non gr.

61. dominus: iesus E d e£ gx. D rt». respecxit
R ; intuitus est e. recordatus : rememoratus sef?,
plur. om. est W. uerui O ; uerborum 7, sermonis
c. dixit (εἶπεν) eum ABE CD?PJOQRTXY sett.
Bentl.: dixerat EGHOIKMM'VWZ vg. asr.; τ
ei f (BentL), -- illi D sett. dur., et τ αὐτῷ graeci.
quis ... negabis om. Z*(-4 im ima pag. Z^).
negauis O; gabis R ; adnegauis d; 4 nosse Q,4
scire a; { hodie (F) f; Ὁ hodie nosse ὁ /; gr. Ἐ
μὴ εἰδέναι με D 71; e 2 σήμερον ἀπαρνήσῃ με
NBEL err.

62. regressus ?P; exiens d Q; 4 est T. om.
petrus M d. 7 petrus foras ET. amarae C;
amarissimae g. orm. uers.abe ὅλ ἐ 1 ry.

63. o». uiri F. tenebat R ; continebant a d.
eum (αὐτόν NBDL «e/c.) cu» ACEFGHMNQTY
cor. wat. mg., illum BEFDIPOIJKORVWXZ3B
SL cor. uaz.* : iesum Zunta 1534, 9 Φ ὃ eum gr.
AXTA al. Plur. illudebant W vg.; deridebant a,
eludebant ». oaedentes (Séporres) codd. Plur. ef
vg., ced. CIPVWZ.: dicentes E ὁ, dicentes cedentes
D(sed dicentes 452.) ; om.adeslgr; om. inl.
ei caed. //,; i/a habet wuers. c uiri autem detinentes
eum irridebant illum.

466 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM, [xxi. 6371.

suum 51 dicentes
si tu es christus dic nobis.
(296. 10) Ἐπ ait illis
si uobis dixero non credetis mihi
93 si autem et interrogauero
non respondebitis mihi
neque dimittetis.
e9 (291. 1) Ex hoc autem erit filius hominis
sedens a dextris uirtutis dei.
conuenerunt seniores plebis 70 (298. 10) Dixerunt autem omnes
et principes Sacerdotum tu ergo es filius dei?
et scribae qui ait uos dicitis quia ego sum.
et duxerunt illum in concilium ΤΊ (299. 3) At illi dixerunt

inludebant ei caedentes
** et uelauerunt eum
et percutiebant faciem eius
et interrogabant eum dicentes
prophetiza quis est
qui te percussit ?
65 et alia multa blasphemantes
dicebant in eum.
66 (295. 2) Ἐξ ut factus est dies

inludebant eum caedentes "et uelantes caput eius. percutiebant faciem eius. et interroga-
bant eum dicentes. prophetiza quis est qui te percussit. 9et alia multa blasphemantes dice-
bant in eum. **et ut factus est dies. conuenerunt seniores plebis. et principes sacerdotum.
et scribae et duxerunt illum in concilium suum. et interrogabant eum *' dicentes. si tu es
christus dic nobis. etaitillis. si uobis dixero non creditis mihi. 9 si autem et interrogauero.
non respondetis mihi. neque dimittetis. ** ex hoc autem erit filius hominis. sedens ad dex-
tram uirtutis dei. "? dixerunt autem omnes tu ergo es filius dei. ad ille dixit eis. uos dicitis
quia ego sum. "at illi dixerunt quid adhuc opus habemus testimonium. ipsi enim audiui-

64. om. et ad init. R. percutebant M, percucie-
bant H(À sup. Jin.) W. eius i» mg. Y. faciem
eius; eum ὁ. οι. et /e7?. R. interrogauerunt 4
edd. ant. (exc. Maresch. 1531, Utuian et Iunta
1534). eum sec.: illum E. profetiza *PQ, profetza
D, profitiza O; -* nobis Ο ὁ c ὦ gr. min. ; * nobis
christe T ἢ cor. sa£.* er. X. 131; ex Mt. quite:
qute G. wariant multum. uett., om. et uelau.
.. . dicentes ὁ, om. et uelau. . . . faciem eius e;
et cooperientes fac. eius ( 7» eius fac. 7) percutie-
bant ( - eum d) et interr. eum dicentes (et dicebant
d) etc. a d fere cum ΤΡ, et coop. fac. eius delude-
bant eum et dicebant », et uelau. fac. eius et
percutiebant eum dicentes 2, et uel. eum et percut.
eum et inludebant eum et interr. eum dicentes ff;
f wide supra; et alligatum eum caedebant inter-
rogantes eum c, et ligauerunt eum et percut. eum
et interr. eum dicentes ἢ.

65. et: eciam cor. waft.* blasfemantes DT.
in eo M.

66. ut om. &*(-- 81). Ἢ dies factus est ER c,
d. horta est a e/ ἡμέρα ἐγένετο N sin. conuenierunt
D; congregati sunt d. saeniores C ; presbyterium
(e£ conuenit) ὁ e f, ὁ 1 q et gv. τὸ πρεσβυτέριον.
plebis: populi W acd. scribe W ; 4 et inter-
rogauerunt Q. o». illum ?P*(--».). in: ad
CT. concilio suo J. suum τ et interrogabant eum
Rabeffz31iq.

67. of. si et dio nobis d e/ Der. christus ?/ene
C. iMis-iesuse. non oredetis (οὐ μὴ πιστεύ-

eyre) cum CDEHOJKVWX (in ras. scr. «sque
neque z. 68) og. cor. uat. d 2 : non creditis ABGF
GIMMOQRTYZ wett. reil.. 0m. mihiaód r$
e gr.

68. si autem . . . resp. mihi om. NT e. si
&utem et (ἐὰν δὲ καί AXTA cic): siad fa ἐφ,
«av D ; etsic/r, καὶ ἐάν min. ; si autem D:POQY,
ἐὰν δέ NBL efc. non respondebitis (ob μὴ ἀπο-
kpiOtyr€) codd. plur. vg. ef a f aur. : non respondetis
BCDE?PQRT za. wett. rell. om. mihia. neque
dimittetis (? ἀπολύσητε ADXTA etc.) codd. (dem.
BGR, dimitetis H) e/ zg.: neque dimittitis ΡΟ
e ὃ aur. ; * me G a 4,4 mihi £; om. J cum gr.
NBLT erc. 4mór. iuc.

69. ex hoo: a modoa cd γ. &utem: enim
E c. filium R. sedentem E. a dexteris D; ad
dextram acdef rv. om. dei DG e/ gr. 69.

70. &utem : ergo E. ergo: autem E; o5. D
adeet gr. DKA min. es ergo T. qui ait 4
ilis E, cf. ait autem illis ὁ ὁ f, ὁ 1 g, at ipse ad
illos ait δ, ad ille dixit illis d, et d. eis *, d. autem.
illis a, quibus ait c; £v. ὁ δὲ πρὸς αὐτοὺς ἔφη (o δε
εἰπεν αυτοις D). 2 dicitis uos D.

71. ad O. athuc MY, aduc T. dessideramus
R, dissideramus D; egemus a, opus est c( 4 nobis)
*, opus habemus d f, necesse habemus 3. testi-
monia G; testium Z. ipse G; om.ab dei l et
D*. ipsi enim J£: scr. E, fr. wie erasum.
enim: autem W; 1 ea aur. hore C. oretius
H ; 4 blasfemiam Q.

xxi.z:-xxn.L. 7] | EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 467

at ille respondens ait tu dicis.
* (808. *) Ait autem pilatus ad principes
, Sacerdotum et turbas
nihil inuenio causae in hoc homine.
5 (304. 10) At illi inualescebant dicentes
commouet populum

quid adhuc desideramus testimonium ?
ipsi enim audiuimus de ore eius.
XXIII. ! (29-1) Et surgens omnis multi-
tudo eorum
duxerunt illum ad pilatum.
2 (301-19 Coeperunt autem accusare illum

dicentes docens per uniuersam iudaeam
hunc inuenimus subuertentem gentem et incipiens a galilaea usque huc
nostram 6 pilatus autem audiens galilaeam

interrogauit si homo galilaeus esset
7 et ut cognouit quod de herodis potes-
tate esset
remisit eum ad herodem
qui et ipse hierosolymis
erat illis diebus

et prohibentem tributa
dari caesari
et dicentem se christum regem esse.
3 (302. 1) Pilatus autem interrogauit eum
dicens
tu es rex iudaeorum?

mus ex ore eius. XXIII !' Et exsurgens omnis multitudo eorum duxerunt illum ad
pilatum. *coeperunt autem accusare eum dicentes. hunc inuenimus subuertentem gentem
nostram. et prohibentem tributa dare caesari et dicentem se christum regem esse. *pilatus
autem interrogauit eum dicens. tu es rex iudaeorum. iesus autem respondens ait. tu dicis,
* pilatus autem dixit ad principes sacerdotum. et turbas. nihil inuenio causam in hominem
isto. *at illi inualescebant dicentes. commouet populum. docens per uniuersam iudaeam
inciplens a galilea usque huc. *pilatus autem audiens galilaeam. interrogauit si homo
galilaeus esset. "et ut cognouit quod de herodis potestate esset misit illum ad herodem

XXIII. 1. exsurgens ὁ c f / g; exsurgentes d
(et o». omn. m. eor.) e£ D. omnes O; uniuersa
G. illum: eum M. pylat. CDR ef s. 4.

3. caeperunt D, cep. JW. om. autem ΚΕ.
acousare illum (κατηγορεῖν αὐτοῦ) cum BECEH
IJMOTVWXZ wett. plur. Bentl., accuss, illum
D?PQR, accusare eum G d f, accusare Zan£urn c;
7 illum accusare AOKNMTY vg. 73sch. euertentem
& c. gentem(plebem / g)nostram: 4 et sol-
nentem legem nostram D; - et soluentem legem
nostram (om. ER c gat.) et (ow. Q r;) prophetas
(prof. Q EQR ὁ ce fail q v4 gat. et Marcion ap.
KEftiph. 316 et 346. prohibentem: uetantem c d.
dari codd. P/ur. εἰ A (Tisch. lapsu dare) e£ wett,
plur. contra gr. φόρους δίδοναι : dare EGQ vg.
Tisch. a d e f fa aur.; om. NT. cesari W, cess.
D3PR. orm.et se. ac ff ὃ (Bentl) cum gr. AR
XTA efc. 0m. se EP. aesse C. Ὁ esse regem
:PO ffs.

3. pylatus CDER. autem ὁ audiens Q ὁ c e ff,
ὁ ἐφ. iudeorum D?PW ; 1 tu es iesus c. ille:
illi R; iesus / x. respondit R ad; - ei ὃ (Bent),
t illi a e£ gv. ἀποκριθεὶς αὐτῷ ἔφη, cf ἀπεκριθὴ avro)
Aeyov D et d. om. ait R*( sax.) a. dixisti c.

4. àutem suf. lin, M. ait aut. pil.: et ait F
ad. Joh. xviii. 38. principis H ; o». a c. sacerdotes
R c (14 semper) ; pontifices a. (s4 semper). et

ad E. turbis €; turbam 2; populum c. nichil
W;nulamFa(?5) inuenio-ineo M. caussae
D, cause W; causam F / (5); culpam a. hoo
5f. lin. T. hominem Y.

5. ad O. inualiscebant Y, inuallesc. ER ; fortius
(dicebant) d; gv. ἐπίσχνον. commobet T ; com-
mouit EWS Ὁ (cor. uat.) ; cummouit R ; conturbat
c, seducit d, gr. ἀνασείει. | om. docens ὁ ὁ ἑ ἐφ εἰ N*
64. huniuersam C, uiuersam &F*( - n cor.) ; totam
acr,omnem d, iudeam CDE?PGN'ORW ; terram
d et γην D. et incipiens codd. e? aur. cum gr.
NBLT: om. et W vg. wett. (inchoans a) ef gr. reif.
galilea CDESPG(-eam)KOW, gallia R. husque
C. huo: - et filios nostros et uxores auertit a
nobis non enim baptizatur sicut et (o»». c) nos ce
(4 nec se mundant e) cf. Marcionem wt 1. 2 καὶ
ἀποστρέφοντα τὰς γυναῖκας καὶ rà τέκνα.

6. pylatus CR. galile. 4 CDE:PK(-aeus)O
RW. interrog.- eum Q. δὲ homo gal. esset:
si (an a) a (de c d) galilaea homo (om. 7; - iste
4) esset (est d; 2 est ipse homo c) aócde ffíé
4qrceum gr. D.

7. ofi. e& ad init. DQ. cognuit R. erodis D
(e£ 8. 11. 12. 16) Τ. potestatem O. esset τ et E.
remissit D:PR ; misit tef£. Pisr., transmisit »; 4
ad A. erodem D. qui: quia EOMR / ff;
quoniam », cum c d; gr. ὄντα καὶ αὐτόν ; ovr. avro

468 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [xXIII. 8-13:

sacerdotum et scribae
constanter accusantes eum.
11 (806. 10 Spreuit autem illum herodes
cum exercitu suo et inlusit
indutum ueste alba
et remisit ad pilatum
12 et facti sunt amici herodes
et pilatus in ipsa die
nam antea inimici erant ad inuicem.
18 (897-9) Pilatus autem conuocatis princi-
pibus sacerdotum

ὃ herodes autem uiso iesu

gauisus est ualde

erat enim cupiens ex multo
tempore uidere eum

eo quod audiret multa de illo

et sperabat signum aliquod
uidere ab eo fieri

? interrogabat autem illum

multis sermonibus

at ipse nihil illi respondebat.

10 (305-2) Stabant etiam principes

quia et ipse hierosolymis erat in illis diebus. * herodes autem uiso iesu gauisus est ualde. erat
enim cupiens illum uidere ex multo tempore. eo quod multa audiret de illo. et sperabat
signum aliquod uidere ab eo fieri. *interrogabat autem illum multis sermonibus. et iesus
nihil respondebat ei. !'stabant autem principes sacerdotum et scribae. constanter. accu-
santes eum. ᾽} cum autem spreuisset illum herodes cum militibus suis. et inlusisset. induit
eum ueste alba. et remisit eum ad pilatum. "tunc amici facti sunt herodes. et pilatus in
illa die. nam antea. inimici erant ad inuicem. ᾿5 pilatus uero conuocatis summis sacerdotibus

D. etipse: om.wett. jur.; tin Dóg. hiero-
solymis (ἱεροσολύμοις «f. ad ii. 22) : hieru. BK,
iero. zg.; hiesolymis &F*(-- ro cor.), hierosolimis
M'Y, hieru. DEPR, ihero. T, iero. W. erat-in
BCG aó5cdf gr (δ) et gr. his diebus a cor.
saí.s«9. diebus illis C.

8. herodis EXP'GQR. — uisso . . gauissus D.
enim: autem E:P*7RZ. cupiens (desiderans 92)
ex (a 3P! corr. γε.) multo tempore uidere eum
(illum ΕΟ) -εθέλων i£ ἱκανοῦ ἰδεῖν αὐτόν ARTA
AII efc.: o». ex multo tempore :P*( P! δέ
-P*7) a; 2 ex multo tem. (a multis temporibus c)
cup. uid. eum O cus gx. ἐξ ἱκανῶν χρόνων θέλων
ἰδεῖν αὐτόν NB et. Téísch. T. G. ὃ, W. H.; uolens
uid. eum de mnltis temporibus d e£ θελων ειδειν
avrov εἰ ἱκανὼων xpovory D, cupiens illum uid. ( 4
iam 7) ex multo temporeóe/ f, 2/g. eo quod
audiret codd. 938 Erasm. recte. uertentes διὰ τὸ
ἀκούειν cum a (propterea) ὁ d (propter) e (audirit)
f f ὁ 1 q(audieret;e δ aur.: eo quod audierat
V &QL c (ow. eo). multa: frequenter a; op. d e£
£r. NBDKL e£&. de eo W vg. ; om. Ἀ. sifnum
G. aliquod signum a / δ, quondam signum 4;
&x. τί σημεῖον. Ὁ ab eo uidere ER. 7 fieri ab
eo C(hab)T. 2s. fieri ab eo quod uideret c, s.
fieri de eo uel uidere 7.

9. interrogauit G*. illum: eum R cg. we.
alig. uerbis pluribus a, in uerbis multis d. at:
ad G; et BiP*(corr. mg.)KWX*Z. ipse: ille E.
nichil W. illi resp.: Ὁ resp. illia d x ὃ cum ord.
gx, 2 resp. ei D; om. illi C*( τ sup. lin.)GJ ORT
€ 4; ὁ quasi non audiens c, e/ syr. c$«. quasi non
ibi erat.

IO, stabat R. etiam codd. fur. (et Χο sed eras.)

óetlgaur.: autem CDGOTX* og. 7isch. ad f

4/15; igiture; autem etiam E; -- et K. principis
H*(corr. H'). scribe W. os. et scribae E a.
instanter c, fortiter 2, uehementer a x; gv. εὐτόνως.
accussantes DE?PR. — Re/iqua desunt in £8.

II. spraeuit FEGORZ; exprobant Z. illum ὁ
et a d cum gr. NL etc. herodis EQRX, -dos NT,
erodes Y ; om. 9P. exercito suo M ; exercituo tF*
(4 58 cor.); exercitibus suis ὁ «c e ff cf. f et gr.
τοῖς στρατεύμασιν αὐτοῦ. inlussit D3P', illusit W
vg.; irrisit c; inludens d, deludens r, delusum a.
indutum : induto E, induens a r, coperiens d, et
uestiuit c; 4 illum ὁ c e ff; 4 g,-* eum d 9, cum
&*v. ADXA cfc. uestem c, opertorium d. alba
(λαμπράν) : abba E*(sed corr.); candida a (d),
splendidum c. remissit DR ; misit ?P c; - illum
EÓ5cgQ r9, eum /; 6’ αὐτόν graeci. pylatum
CED.

12. ffc. cum essent autem in dissensionem (lite
d) pil. et her. facti sunt am. in illa (ipso 2) die c d
cum gr. D) ovres δε «v αηδια ὁ sr. και 0 0p. &.T.À.
hamici C, amice R ; in amicitiam a. herodis EP!
QR, heres G. pylatus CDR**, 1n: ex KV (cor.
23... diae C; hora a. ante R. inimihi C; 4
ualde » nam... inuicem: om. d et D*';
praeerant enim in inimicitiam a.

I3. ΡΥ]. CDER***. conuotis G. principes E.
S&cerdotum: et sacerdotibus c. magistratibus
(τοὺς ἄρχοντας) : senioribus f, maioribus c, prin-
cipes a d, cf. f. et plebe (-bem Y) -- καὶ τὸν λαόν :
et omnem pl. d, et omni populo c, e«t D?'; plebis
D 5» e ff, 1, populi a f r; om. 9; sequitur ras. a
Ait. O.

XXIII. 13-19.] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 469

actum est ei.
16 (53?- ) Emendatum ergo illum
dimittam
I necesse autem habebat
dimittere eis per diem festum unum.
18 (810. 1) Ex clamauit autem simul
uniuersa turba dicens
tolle hunc
et dimitte nobis barabban
19 qui erat propter seditionem
quandam factam in ciuitate
et homicidium missus in carcerem.

et magistratibus et plebe
M dixit ad illos
optulistis mihi hunc hominem
quasi auertentem populum
et ecce ego coram uobis
interrogans
nullam causam inueni
in homine isto
ex his in quibus eum accusatis.
15 (808. 10) Sed neque herodes
nam remisi uos ad illum
et ecce nihil dignum morte

et principibus populi '*dixit ad eos. obtulistis mihi hunc hominem. tamquam auertentem
populum. et ecce ego. coram uobis interrogans. nullam causam inueni in homine isto ex
his. quibus eum accusatis. sed neque herodés. nam remisit eum ad nos. et ecce nihil
dignum morte actum est ab eo. '* emendabo ergo illum et dimittam. 17 necesse autem habebat
dimittere eis. per diem festum unum. "*exclamauit autem simul uniuersa multitudo dicens.
tolle hunc. et dimitte nobis barabban. ? qui erat propter seditionem quamdam factam in

14. optulistis (cf. Mt. viii. 16, ix. 32 etc)
AEFGHIKMNTQTVY : obt. BHE'C(hobt.)D?POJ
ORWXZ vg. michi Or*. quassi R. o». auer-
tentem ... eoce ego D. populum: plebem d.
om. et JKVY*( 4 mg-)Z. om. ego XP*( 4 mg.).
ooram uobis: in conspectu uestro c d. interro-
g&ns:05:.c; τ eum Ὁ. nullam caussam D ; nihil
causae c, nihil mali Z, ἢ» nihil inu. dignum a. in-
ueni (εὗρον) codd. δίων. 38S ad / 0: inuenio
€ DEGMRWXS bceffi lg raur. hiis EXPRW.
om. in sec. DJ δε 1g r8. actus. G, accuss. DE
?PR, accusastis T. ex his... a&oousatis om. d
et gr. D 59. 274*.

15. herodis EPOR. nam remisi uos ad illum
(ἀνέπεμψα γὰρ ὑμᾶς πρὸς αὐτόν AD(H)XTA a.
lur.) cum ABtFCD(remissi)j-PFH**IJKMM' Ove
RTV(uos δὰ illum i» γα σοὺ XY (remissi)Z vg.
a(remissi enim)e fA ὦ (uos sup. /n.) 5, nam misi
(misi enim d, dimisi enim c) u. ad il. ὁ c d g r, cor.
wat. * graeci, antiqui? ; e? ἢ» nam remisi illum ad
uos E ga. cum gr. 71. 248 dy. y. αὐτὸν wp. ὑμᾶς:
nam remisit eum ad nos H*GO* f awr., cor. sat.
* moderni sed male, et nam remisit ad nos Mediol.
Ambr. 1.61 suf. ( - illum cor.sm.p.cum gr. ἀνέπεμψεν
γὰρ αὑτὸν πρὸς ἡμᾶς NBKLMII 157 a. το, ZTscÀ-
T. 6. 8, W. H.; ambas lectiones coniungunt GQ ; in
aliquo (sc. cod.) remisit enim eum ad nos nam remisi
uos ad illum G, in alio sic remissit eam (enim eum
Bern.) ad uos nam remisi uos ad illum Q Bern. 671,
ubi glossa marginalis in textum irrepsit ; nam re-
misit illum ad uos Zar. Jat. 342*, Geneu. 1*; nam
remisit uos ad illum Zar. /a£. 93847. om. et D. or.

eooe R. nichil O"**^W. difnum G. 2 morte dignum
B. hactum C ; gestum a. aot. est οἱ 055. — * factum
est ab eo' “ὦ Zesa εἰ R. V. Angl, sed uersiones
Saxonicae et Anplicae ueteres cum Remensi 'is done
to him": inuenimus in illo c ; inuenit egisse illum 7.

16. hemendatum C, el|lmendatum H ; castigatum
a; b q cum f. ergo: ego lapsu 38. — illum
ergo T; 1 et E. .

17. JTunc uersum edidimus et hic posuimus cum
codd. Paene omn. vg. et wuett. paene omn., sed d et
D*' aeth. utr. fost €. 19 Ponunt: om. F 7Tisch.a
cum gv. ABKLTTI, sah. cop.4^ TYsch. 7. G. 8,
W..H. necesse &. habebat: nec. a. erat E gu/.,
necessitatem a. habebat g. per diem festum:
secundum consuetudinem ó. unum: - uinctum
DQ (uictum) c 2 ; 4- quemcumque uoluisset populus
J (ex Mt. uel Mc).

18. exclamauit (c7 ἀνέκραξαν ADX etc.) codd.
et vg., clamauit ?P* ; exclamauerunt c Z: exclama-
bat a e£ ἀνέκραγον NBL εἴς. huniuersa C ; totus
a, omnis c; uniuersi d. turba: populus a c,
multitudo f 5; o». d. dicens: decens R. tolle
hunc δές d e? D*. et demitte O* ; dim. autem
ἃ c d 8. barabbam BYj3RSQL; barrabean W,
barrabban NT.

19. seditionem quandam (στάσιν τινά) cum
BE DE:POIJKMN'ORVWXZ vg. wett. (dissen-
sionem 4): sedit. (sidit. Y, sedic. H) quondam
ACFGHQTY. facta Y. ciuitatem GRX*. humi-
cidium R, P»omicidium M. misus E?PR ; ^ fuerat
E καί. carcere ER / g εἰ ἐν τῇ φυλακῇ NBL ete.
2» coniectus in carcerem quía hom. fecerat a.

3Q

470: EUANGELIUM SECUNDUM LUCA M. [xxtr1. 20-26.

20 (811. 1) Tterum autem pilatus
locutus est ad illos
uolens dimittere iesum

?1 at illi succlamabant dicentes

crucifige crucifige illum.
32 (812. 9) T]le autem tertio dixit ad illos
quid enim mali fecit iste ?
nullam causam mortis
inuenio in eo
corripiam ergo illum
et dimittam.
38 (818. 1) At illi instabant uocibus magnis
postulantes ut crucifigeretur
et inualescebant uoces eorum.

?* (314. 1) Et pilatus adiudicauit fieri

petitionem eorum

?5 dimisit autem illis eum qui

propter homicidium et seditionem
missus fuerat in carcerem

quem petebant

iesum uero tradidit
uoluntati eorum.

26 (315. 1) Ft cum ducerent eum

adprehenderunt simonem
quendam cyrenensem
uenientem de uilla

et inposuerunt illi crucem
portare post iesum.

ciuitate. et homicidium in carcere missus. * iterum autem pilatus locutus est ad eos. uolens
dimittere iesum. ?'at illi clamabant dicentes. crucifige illum. ille autem. tertio dixit ad
illos. quid enim mali fecit iste. nullam causam mortis inuenio in illum emendans ergo illum
dimittam. *'at illi instabant uocibus magnis postulantes ut crucifigeretur. et inualescebant
uoces eorum et sacerdotum. **pilatus autem adiudicauit fieri petitionem eorum. *' dimisit
autem eis illum qui propter homicidium. et seditionem missus fuerat in carcerem. quem
petebant. iesum uero tradidit uoluntati eorum. “ὁ εἴ cum ducerent eum adprehenderunt

20. iterum: rursusg. om.autem T. pylatus
CDER e s. 34. loquutus est ad OX ; adlocutus est
a, aduocauit 2, uociferatus δ, illos: eos vg. et edd.
ani. exc. Frobem 1502. demittere O*(corr. gl.),
dimitre H*; τ eis Ο. ihesum 27ene CT, iesü W.

21. succlamabant (ἐπεφώνουν) codd. et vg. et
subcl. BEFCGJ O*(corr. £1.) T VZ, proclamabant a,
clamabant f 427. : clamauerunt c d e£ expatav D;
succlamant 3P*(corr. mp.). om. dicentes d et
Dr. orucifige seme E abef fs let gv. U 157.
illum: eum EORW vg. 7?sch.cd 1 ὃ aur.

22. tercio W. male GNT f/,/* 9 δ. iste: om.
3P; 4 homo gaf. n. caussam D ; nihil dignum a,
et 7 nihil inu. morte dignum c. inuenio (εὑρίσκω
D. 243) FCDEPHIJKMN'OQRTVWXZ vg.
wett. 9lur. : inneni ABGOY a eat. Tisch. cum gr.
Aur. εὗρον. in eo (ἐν αὐτῷ) : in eum EGMX*Z.
om. nullam ...in eo f. corripiam(curr. ?P)
.. 6t (παιδεύσας) : corripiens δ, emendans 4 f,
emendatum c, castigatum a, caesum /.

23. instabant (ἐπέκειντο) : instabunt G; sta-
bant Z; clamabant ?P*(corr. 7g.) c 5; inualesce-
bant E; imminebant a, incumbebant d. uocibus
magis R cor. uat. sig. postulant||s Z ; petentes 4.
libere lnecesse autem illum habebat quia illis
uocibus magnis postulabant ut e/c. ut crucifige-
rentur CO*; crucifigi eum d, eum crucifigere ὃ;
crucifige illum a c “σῇ. inuallescebant EY,
inualisc, G ; conualesc. 7, praeualebant c, eorum:

«et sacerdotum c f, τ et principum sac. d 8 cum
£x. ADP etc.

24. diiudicauit E; decreuit a. o»».flerl C. peti-
tiones C za£.; secundum postulationem c. eorum :
illorum T.

25. dimissit D?PR. om. ilis a d ὃ (Bentl)
cum gr. NABD αἱ. 217. homicidium (hum. R)
et seditionem (sedic. H) Aoc ordine omnes (exc.
D) contra gr. στάσιν x. φόνον ; om. et sedit. d ef
συ. misus E; coniectus a. carcere CH. o».
quem petebant aóe f|. petebat R. ihesum..
uolumptati C. eorum: 4 susciperunt ergo iesum
et portans ( -- sibi 23) crucem ( 4 suam c) ducebatur
(ducebant illum c) DQ c ff, 1 (*) non ev.

26. o5. cum duc. eum c. quum HO. «a dnc.
D, deduc. a. adprehenderunt CDJMO*, ad-
prae. BEFESPHOGIRX, adpraehin. G: apprehen.
AKO"QVWZ vg. ZZsh. apprae M'Y; ἢ» ad-
prehenderunt (- eum e 22) 20:7 uilla a (adpre-
hendentes) ὁ e (sed add. Aic inuenerunt) f, /.
symonem CDEV. quendem NT ; quem O*(quem-
dam cor. as/., quendam cor. rec.). cyrinensem
BDO*"(corr. £i.) Y Z, cyrynensem E, cyrenensam R,
cirenensem W, cirinensem *PT, cyrenaeum a c e£
ΕΥ̓͂. κυρηναῖον. uilla: uillam G; agro d r.
inposuerunt codd. píwr., inposs. "PR: impos-
uerunt ACKTWXY vg. portare: ferre a, ut
ferret c, ut adferret Z. post: retro Z. ihesun C ;
illum c.

XXIII. 27—33.] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 471

ΣΤ (316. 10 Seaquebatur autem illum
multa turba populi
et mulierum quae plangebant
et lamentabantur eum
28 conuersus autem ad illas
iesus dixit
filiae hierusalem nolite flere super me
sed super uos ipsas flete
et super filios uestros
Ὁ quoniam ecce uenient dies
in quibus dicent
beatae steriles et uentres
quí non genuerunt

et ubera quae non lactauerunt
3 tunc incipient dicere montibus cadite
super nos
et collibus operite nos
*! quia si in uiridi ligno haec faciunt
in arido quid fiet?
9: 817- Ducebantur autem et alii
duo nequam cum eo
ut interficerentur.
33 (618. 0 Et postquam uenerunt in locum
qui uocatur caluariae
ibi crucifixerunt eum.
(819. ) Et latrones unum a dextris

simonem quendam cyrenensem. uenientem de uilla. et inposuerunt illi crucem portare
post iesum. "sequebatur autem illum multitudo populi. et mulieres quae plangebant. et
lamentabant eum. *?*conuersus autem ad illas iesus dixit, filiae ierusalem nolite flere super
me. sed super uos ipsas flete. et filios uestros. ? quia ecce uenient dies. in quibus dicent
beatae steriles et uentres qui non genuerunt, et ubera quae non lactauerunt. * tunc incipient
dicere montibus. cadite super nos. et collibus operite nos. * quia si in uiridi ligno. haec
faciunt in arido quid fiet. 83 ducebantur autem et alii duo latrones cum eo. ut crucifigeren-
tur. ὅδ ει postquam uenerunt in locum qui uocatur caluariae. ibi eum crucifixerunt. et

37. sequebantur O*; sequetur M. multa turba
(πολὺ wAfj8os): 2» turba multa :P, multitudo
ingens a, cum £r. 69. 124; multitudo DE ócde
f fa φαΐ. et om. πολύ D. mulieres c d f v et gr.
D 343. que DW ; et H*(sed corr). planguebant
D. lamentabantur cu» AC:PFHOIKMM OV
WXZ? ug. c (Ὁ etlam. et pl. eum) ὃ azur., lamanta-
bantur Y, lagmeentabantur G: lamentabant BCD
EJQRTZ* a ὁ d(7 pl. eum et lame f ff, 1; et om.
eum a(pl. se et lam.)é (c d) e ff, I, cf. vii. 3a, Mt.
xi. 17 4; lamentauimus aóso/ute swsurpatur ; libere
7 mulieres plangentes et clamantes.

38. iesus: dominus D; om. a. filie W;
familiae e. iherus. C, hyerus. DH, ierus. W vz.;
istrahel ὁ 3, israhelitae e / f contra gr.; 1 tacete
ὁ. flere efc.: plorare e(c. c; nol. plangere me
neque lugete (e£ - μηδὲ vevOecre D) sed uos plorate
etc. d.. om. super ter a ὁ (d) e f; . super uos:
propter uos R. om.ipsas Jacdr. om.etY.
filios: natos a.

49. om. ecce Ea ὁ d e fa d v et gr. D min.
dies ssp. i5. K!. beate RW; felices a; 1 sunt
D. stirilles D ; sterelis ER. o5. et 27. J, uentris
F; uteri d. o». et uentres/. qui: quae MNT
O*(sed corr.) WZ. genuerunt: pepererunt (e) 7.
hubera C939 ; mamillae v. que D, os. non se.
D. lactauerunt (lactab. T) « ἐθήλασαν APXTA
eic. ; nutrierunt ὁ d (enutr.) e ff, 4 7, nutricauerunt
c, educauernnt a.

30. eadite DFHOJMM'OQRVWXZ vg.: ca-

dete ABE CESPGIKTY. hoperite C, cooperite
ET gut. cor. uat. mg.; tegite a c d.

31. quia si: quasi M'Z*(corr. Z*) e. uiridi
(ὑγρῷ) : uiride ΒΕ ΌΧ, uiri R ; umido acd ff, ὦ,
udo ὁ e. ligno: digno R*(sed cory.). hec W;
hoc Z*(corr. Z?). fecerunt Z*(corr. Z^); fiunt ὁ.
harido C; sicco c, flet: facient J c 4 * cf. Cyr.
ador. 155 ap. TiscA.

32. ducibantur O*(cerr. gl.) deinde segwitwur
ras. unius lift. om. autem D. om. et ὁ 7χ et
syr.cu. et sch. alio G; om. ce ffy. duo: .11. D.
nequam (κακοῦργοι) : latrones a ὁ e f ff, /, maligni
d,reic. oy».nequam cum eo M. eo: illo E;
addit nomina latronum ioathas et maggatras ὦ, cf.
ad Mc. xv. 27. ut interfloerentur (ἀναιρεθῆναι) :
ut interficeretur A* ; interfici a c 2; ut crucifige-
rentur Θ ^e / f, 17; 4... etcapnatas rz, wide
jura.

33. uenierunt D. in uocum R*(sed corr.) ; ad
locum G, in loco H. uoostur: dicitur EF ea.
ffs, appellatur a. calbariae O*(corr. £i), caluarie
EW. ibi: ubi EQ, ibique G. crucifexerunt O.
eum(illum c): *crucic. latrones (illos reos c,
malignos simul d e£ * opov D) : duo latrones NT,
» latr, duos Q&. a dexteris D ; ad dextram (e£ ad
sinistram) a ὁ c e ff (in). om. et tert. 9 cum
edd. ant. Hailbr. 14276, Wild 1481, Kesler. 1487,
Paganini 1497, Sacom 1515. alterum: alium
Cib*O*(corr. m. rec)T a ὁ e (ff) 4; anum EM
cd r. senistris P, sinixtris C.

3Q2

34

^et stabat populus spectans.

472 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [xxi 33-38.

et alterum a sinistris.

(329. 10) Tesus autem dicebat

pater dimitte illis non enim
sciunt quid faciunt.

(321. 1) Diuidentes uero uestimenta eius
miserunt sortes

si hic est christus dei electus.
26 (828. 2) Inludebant autem ei et milites
accedentes et acetum offerentes illi
3! dicentes
si tu es rex iudaeorum
saluum te fac.
33 324.1) Erat autem et superscriptio
inscripta super illum
litteris graecis et latinis
et hebraicis
hic est rex iudaeorum.

(32-2) Et deridebant illum principes
cum eis dicentes

alios saluos fecit

se saluum faciat

latrones unum a dextris. et alterum a sinistris. *iesus autem dicebat. pater dimitte illis
non enim sciunt quid faciunt. diuidentes autem uestimenta eius. miserunt sortes. *^et stabat
populus expectans. et deridebant illum principes cum eis dicentes. alios saluos fecit. nunc
se ipsum saluum faciat. si hic est christus dei electus. ?* deludebant autem illum et milites
accedentes. et acetum illi offerentes ?'et dicentes. si tu es rex iudaeorum. saluum te fac.
"erat autem. et titulus scribtus super eum. litteris. graecis. latinis et hebreicis. hic est rex

-

34. iesus autem . . . faciunt codd. ef vg. cum
cef flr aur. Iren. et gr. plur.: om. abd et
4. N'BD* 38. 435. demitte BGKV. non e.
sciunt: ignorant enim ὦ fatiunt G ; faciant ΝΖ
(22) 1. diuidentes .. . miserunt (miss. D):
diuidebant c (partiebantur d) . . . mittentes c d
cum Der sed cf. Aug. in Joh. tr. 118. 3 * Quid
astem. interest utrum. dicatur diuidentes miserunt
sortes quod ait Lucas, am. diuiserunt sortem mit-
tentes quod ait Matthaeus ; nisi quod Lucas dicendo
sortes Piuralem fro singulari mumero poswit;
quae locutio scripturis sanctis insolita mon est
quamuis nonnulli codices sortem reperiantur
habere non sortes! | eius: sua cor. wat. mg.
sortes (κλήρους AX min.) codd. fur. vg. et uett.
plur. cf. Aug. supra: sortem OX Uniu. Cant.
Kk. L 24, ὁ c d ὃ Bentl. (7r. Coli. Cant. B. τῇ.
14) cum gv. NBCDL exc. a£. pier.

35. om. et ad init. T. populus--stans D (sed
exp.). spectans (θεωρῶν) cum ADHONQX'*Y
cod. caraf. St c; expectans BE'CGIJM(s sw.
lin. JOTWS$3B b e f fai 1r b aur., exspectans EXP
KRVX*Z a, expectantis ga/., uidens d (ορων D) ;
41eum BO. diridebant DE-PM*R ; subsannabant
a d; gr. ἐξεμυκτήριζον. illum: eum EM vg.
Tisch. princpes Ε ; om. d εἰ D9'; 1 sacerdotum
DE φαΐ. cum eis (σὺν αὐτοῖς AFAA etc.) codd.
lur. (eo D) ef ug. et f ὃ aur., intra se a: cum
sadducceis ER (saddoces), c. saduceis :P"" ga£.;
cum fariseis T; om. ὁ cd e fa lr cum gr. NBCDL
etc. salbos δέχ. semper C. fecisti c d εἰ D?';
-nuncó f] 86: *ipsum BDM'X* ga£.; τ non
ΕἸΡΕ, salum V; τ no Rf(sed exp). facit
ΕἸ" υ(ἐπ ras.)R. christus 4 filius ᾧ r gv. mim.

helectus C; dilectus t€ ; om. e. uariant c d; te
ipsum salua si tu es christus el. dei c, teipsum sal-
bum fac si fil. es dei si christus es electus 2 e? D?*.

36. inludebant (ἐνέπαιζον) codd. et vg. (il.
OW vg.) : inludebantur ?P*(corr. 7g.) ; inridebant
a, insultabant c. 7 ei autem T. milites — et
O*(sed exp-). accidentes D; 1 ei E. accetum
CRY, acoetum DE?P. hofferentes C; offerebant
DwO5deff lg r aur. et gr. D wpoocpepor.
illi: ei vg.

37. dicentes codd. (dicebant G) 938 ὁ d e fA!
g r aur. et gv. D: et dicentes S ac f ὃ et edad.
ant. Froben 1502, Sacon 1515 e? 1519, Maresch.
1531, Utwuian et Junta 1534 cum graecis omn. qui
προσφέροντες habent. om. Bla c ff, I*. iudeorum
D:PW. salua te ὁ, s. te ipsum a ὃ, libera te e ζ ὦ
g (-*ipsum) situ... f&o: aue rex iudaeorum
(4 libera te c) imposuerunt autem (inponentes 4)
illi et spineam (de spinis 7) coronam c d cum De
syr. cu. ; εἰ 1 ad s$nit. wers. et inposuerunt in
capud eius spineam coronam Mediol. Artór. 1. 61
$up.

38. om. et fr. E. superscribtio &FEGO*XY,
superinscribtio Z; inscriptio a d, scriptio a, titulus
f f. inscriba tFEGO*X*YZ*; scripta COr«TV
Vg., & c € ff,4 aur., scriptus f r, scribta Οὐ "Ζο,
super eum zz. edd. ant. literis RG3B. grecis CD
E*PGIKNORV W, greciis E*; graece c. latiniis
E*; latine cv. hebraicis BEFIMOQVWXZ! vg.,
ebr. T, haebr. Y, hebraycis C: hebreicis AESP!K,
hebraeicis H!OJR, ebreicis DM, ebrecis ?P*;
hebraeis GH*Z*, hebreis ὦ o». litteris . . .
hebraiois a cup»: N*BC*L 7isch. 7. G. 8, W. H.
iudeoumm D:PHOW.,

XXIIL. 39-46.] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 473

domine memento mei cum ueneris in
regnum tuum
53 et dixit illi iesus
amen dico tibi
hodie mecum eris in paradiso.
14 (327 2 Erat autem fere hora sexta
et tenebrae factae sunt
in uniuersa terra
usque in horam nonam
15 et obscuratus est sol.
(:8.7?) Et uelum templi scissum est

medium.
16 (322-1) Et clamans uoce magna iesus ait

3? (525. ) Unus autem de his qui pende-
bant latronibus
blasphemabat eum dicens
si tu es christus saluum fac
temet ipsum et nos.
40 (326. 10) Respondens autem alter
increpabat illum dicens
neque tu times deum
quod in eadem damnatione es?
4“ et nos quidem iuste
nam digna factis recipimus
hic uero nihil mali gessit
*! et dicebat ad iesum

iudaeorum. *? unus autem de his qui pendebant latronibus blasphemabat eum dicens. si tu
es christus saluum fac temetipsum et nos. *'respondens autem alter increpabat eum dicens.
non times tu deum. quod in eadem damnatione es. *'et nos quidem iuste. digna enim
factis nostris recipimus. hic uero nihil mali gessit. “ εἰ dixit ad iesum. domine memento
mei cum ueneris in regnum tuum. *'et ait illi iesus. amen dico tibi hodie mecum eris in
paradiso. **erat autem fere hora sexta. et tenebrae factae sunt in uniuersa terra. usque in
horam nonam. *'etobscuratus est sol. et uelum templi scissum est medium. **et clamans

39. or. &utem F. de: ex EK. hiis E*RW.
pendebat F suf. c. de h. q. p. latr.: ex iis q.
suspensi erant malefici a; de pendentibus latroni-
bus ὁ e ff, L (om. latr.) φ 5; de malignis d, e£ om.
κρεμασθέντων D. blasphemabant K*, blasfemabat
D?P. eum: ὁ qui distruebas templum et in tribus
diebus reaedificabas illum saluum te fac nunc et
descende de cruce 1. dicentes K*(sed corr. Κ᾿).
si (el Iur.) : nonne a ὁ 2, r cum NBC*L. salua
ὁ, libera a ff. temetipsum z»to uerbo JMY3R $0 ;
temed ipsum C; te ipsum ?P9 δ; teac f. te
fac met ipsum E. om. dicens . . . et nos d e
et D».

40. om. &utem D. alter: alius a. d *. in-
crepauit G* ; obiurgabat g, corripiebat c, arguebat
γ; cf. ad Mt. viii. 26. illum: eum DEGRT zz.
Z7?sch. deum: qüm C (/apsu fro dim?). quod:
quum T ; qui 9 cer. uat. edd. Hailbr. 3476, Kesler
1487, Paganini 1497, Frobem 1502, Sacon 1515
e£ 1519. dampnatione DE:POW ; damnationem
R ; iudicio a d ( * et nos sumus curs D") r.

41. iustae C; -- haec patimur ὁ. factis: fatis
G ; quorum gessimus a, secundum quae fecimus r,
sec. quod egimus Z. recipimus (ἀπολαμβάνομεν)
codd. fur. et vg. et uett. 217. : recepimus (απελα-
βαμεν C*) AFI*XY S. io. oxon. a ὁ r, et per-
cepimus c. nihil (nichil W) mali (male XT 2) —
οὐδὲν ἄτοπον : nihili G ; nihil c ; nihil inicum d e
ovbev wovppor D, gesit Οὗ, gesset R*; fecit T
& 4; egit 7, admisit c.

42. ἐπε. et conuersus ad dom dixit illi 2 e/ Dr.

domine memento (memor esto ὁ c e 3 ἢ 4 r)
mei codd. vg. uett. Blur. cum gv. Q syr. cu. : om.
domine a cum gr. NBC*DL e£c.; Ὁ dom. fost
mei ὁ g r ὃ cum gr. AC*MPÉR efc. cum: dum
CT; quando ὁ 4. uenies? g. in regnum tuum
(els τὴν B. σου BL) codd. vg. et uett. Plur.: in
regno tuo a ὁ g et gr. fur. ἐν τῇ B. cov.

43. libere d respondens autem iesus dixit qui
obiurgabat eum animequior esto hodie efc. cwm
Der. iesus--credis c. hodiae C, odie T. - eris
mecum E. pharadiso C, paradisso E:PGR, padiso
Ε; τ patrise v.

44. fere: om. E. ora T. sexta: UL. D;
tertia E; -- diei &. tenebre facte W. 20: in fr.
»as. unius iit. O. huniuersa C. in uniuersam
terram BHE'EGOJKOTZ vg. cor. uat.* 1 aur., in
totam ter. Z, super totam t. c, super omnem t. a;
gr. ἐφ᾽ ὅλην τὴν γῆν. husque C. om.inadg.
horam nonam (ὥρας ἐνάτης) SF CE:PGIKOQT
(oram) VWXZ? vg. weit. fur., hora nona d:
2 nonam horam ABD(.uiii1-)HOJMMPRY ὁ 5,
nona hora e ; nonam /artum Z* d.

45. obscuratu* est T, hobscuratus est C; in-
tenebricatus est g, tenebricauit c. est 2». swf. Jin.
H. om. et obsc. est sol G cum gr. C? (μέ seid.)
33. templi: temtem /a?s& R. scisum ESPGR.
7 et uelum t. sc. est (0»*. medium) Post s. 46 d
et Der.

46. exclamans Q a, exclamauit c / r. om. ait
Y ae. pater: domine A4mór. luc., mon autem
de. interpell. dauid! 6. 646 (non ergo aliqui

474 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM.

pater in manus tuas commendo spiri-
tum meum

et haec dicens exspirauit.

ΑἸ (880. 2) Uidens autem centurio
quod factum fuerat

glorificauit deum dicens

uere hic homo iustus erat.

. 38(331.10 Et omnis turba eorum qui

simul aderant ad spectaculum istud
et uidebant quae fiebant
percutientes pectora sua
reuertebantur
49 stabant autem omnes noti eius a longe

[ XXIII. 46—52.

et mulieres quae secutae
erant eum a galilaea
haec uidentes.

30(332- 1) Et ecce uir nomine ioseph

qui erat decurio
uir bonus et iustus

51 hic non consenserat consilio

et actibus eorum
ab arimathia ciuitate iudaeae
qui expectabat et ipse
regnum dei

5^ hic accessit ad pilatum

et petiit corpus iesu.

uoce magna iesus ait. pater in manus tuas commendo spiritum meum. et haec dicens
expirauit. *' uidens autem centurio quod factum fuerat. glorificauit deum dicens. uere hic
homo iustus erat. “δ εἴ omnis turba qui simul aderant ad spectaculum istud. uidentes quae
fiebant percutientes pectora sua. reuertebantur. **' stabant autem omnes noti eius a longe.
et mulieres quae secutae erant eum a galilea haec uidentes. " et ecce uir nomine ioseph.
qui erat decurio uir bonus et iustus. "' hic non consenserat consilio et actibus eorum. erat
autem ab arimatia ciuitate iudaeorum. qui expectabat. et ipse regnum dei. *"?^hic accessit

addant domine wf fsaltae faciunt, quod neque in
latino codice inueni meo neque im graeco neque
in euangelio". manibus tuis a. commendo
(comendo O*, conmendo O^, cummendo E) : com-
mendabo H (e£ Α Zf£eron. ad Ps. xxx. 6) cum gr.
παραθήσομαι EGHLSA (50751 9) etc. et LXX ad ps.
et se. in mg. R. ha&eo (hec W) dicens: or. a.
exspirauit (cf. Mc. xv. 37. 39) ADENTQV : exp.
tFCIPGHOIJ KMORTWXYZ vg. ; emisit spiritum
B a à 1 q, cf. Mt. xxvii. 50; tradidit sp. ff 4mór. ;
reddidit sp. e.

47. inc. quod cum uidisset cent. a, et centurio
clamans honorificauit ec. Z e? D?r. centorio DR,
centhurio C; εἴ qui cum eo erant e ff, /.
factum fuerat (erat cor. uat. mg.): fiebat ὁ c e
fh 1 9. glorificabat O (ἐδόξαζεν NBDLR),
cf. clarificabat c, magnificabat 4g, -bant e ff;
clarificauit *P*(corr. 742.) honorificauit a (4),
magnificauit »; magnificat ὁ ; ἐδόξασεν ACPQ
XTA etr. deum : dominum ?P; - quod factum
est c. uerae C. erat (jv): est AMNTO*Y rc.

48. omnes DO* acd. turbaeDa cd (populi).
om. eorum “77. Pjur. qui (que D) simul
&derant (adh. GR) -- οἱ συνπαραγενόμενοι : q. s.
uenerant d, 4. conuenerant ad, 4. interfuerunt c.
spectalum Y; expectaculum C. istut G, istum
ἘΝ. et uideba»t O; uidentes D a 4 f 4 x 9$.
que DW. fiebant: facta sunt c d. percucientes
ΝΥ. pectura R ; frontes c; pectora et frontes d δέ
Dv*. om.sua ὦ d Bentl. cum NABC*DL ex.
reuertebantur: - a longe F; - dicentes uae
uobis quae facta sunt hodiae propter peccata

nostra. adpropinquauit enim desolatio hierusalem
G; ef uae nobis q. f. sunt uae nobis propter
pec. nostra syr. cu. ; cf. W. H. *Select Notes? p.
γι; cf. Evang. Petri ed. Swete 5. 11, 189a.

49. autem --et KVWZ. longue D ; longinquo
€; 1 uidentes g. mulieres: 4 eorum c ; 4 que ibi
erant f. que ΝΥ. saecutae O, secute W, sequutae
HOX*. om.eum X*(-corr.). 2» eum erant vg.
edd. as, (exc. .Frobem 1502). fos! & sec. ras.
wniws dif. O. galilea CDEPG(i «ὁ Jin.)OKO
W, -lia R; galilaeam H; 4 et E. uidentes:
uidere δ (sufer opoca:).

50. om. et ad ἐπέ. C. erant R; erit G.
decurio (βουλευτής) : consiliarius δ (4- ueniens
ster ὑπάρχων) ; sibi sufficiens 7. 07,2. uir sec.
abdeffj,lqreum gr. DI. post ioseph pergit c
de ciuitate arimathia cum esset dec. qui sperabat
regnum dei et bonus homo non consentiens con-
cilio et actui eorum hic accessit e/c.

51. consenserat: conserat E. consiljo (2 es/
uoluntati s werss., gr. τῇ βουλῇ) cum DESXPHOIJ
NTQRVW vg.: conc. ABFCGKMOTXYVZ 7ελ.
hactibus C ; actui » δ, actioni d, operae a; gx. τῇ
πράξει. eorum: 4 erat D; 4 erat autem Q r.
arimatia GOTZ*(corr. Z^), -zia C; arimathaea
43] (T. ciuitati B, ciuitatibus M*(bus ex$.), iudeae
ABHED?PHOKM'OVZ, -dee W, -dae EQRV.
qui - etiam q cum gr.T min. exspec. EPKNTR
VX*Z, exspectabant Q. om. et ipsea bd elg
(sed uide supr.) * cum gv. NBCDL 69.

52. acessit Ο, pylatum CDE. petiit: peciit
W; petit BEIPMMTQRZ weit. Pur., cf. Joh. v. a4.

XXIL';34-XXIV.4] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 475

erat corpus eius.
56 (886. 8) Et reuertentes parauerunt
aromata et ungenta
et sabbato quidem siluerunt
secundum mandatum.
XXIV. 1 (886. 0 Una autem sabbati ualde
diluculo
uenerunt ad monumentum
portantes quae parauerant aromata
* et inuenerunt lapidem

58 833- 0 Et depositum inuoluit sindone
et posuit eum in monumento exciso
in quo nondum quisquam

positus fuerat.
M (884. 10) Et dies erat parasceues
et sabbatum inlucescebat.
55 subsecutae autem mulieres
quae cum ipso uenerant de galilaea
uiderunt monumentum
et quemadmodum positum

ad pilatum. et petit corpus iesu. 9 et depositum inuoluit in sindone. et posuit eum in
monumento exciso. in quo nondum quisquam positus fuerat. δ᾽ εἴ dies erat parasceue. et-
sabbatum inlucescebat. ^*^subsecutae autem mulieres quae simul cum ipso uenerant a
galiea. et uiderunt monumentum. et quemadmodum positum erat corpus iesu. "et
reuertentes parauerunt aromata. et unguenta. et sabbato quidem quieuerunt. secundum
mandatum. XXIV. !Una autem sabbati. ualde diluculo uenerunt ad monumentum.
portantes quae parauerant aromata. et aliae simul cum eis. *et inuenerunt lapidem reuo-

ihesu C; - pil. autem cum andisset quia ex-
Spirauit clarificauit dominum et donauit corpus
ioseph c.

53. iz. ioseph autem deposuit corpus et in-
uoluit e/c. c. depossitum DEPR, deposittum G*.
inuoluit: corpus /afsw Z*(corr. Z3); 4 eum a,
* illud δ᾽; -- corpus iesu αἱ εὐ De. sindone (σινδόνι)
cum ABC:PSJKMMTVWX*YZ vg. δ, -nem G:
in sindone (ἐν σιν. D 440) *P*e^HOIO*QRX* c d
e f r, in syn. DE^ x; in sindonem tFO? a fA/ 9;
4 munda Q zr. *in., ὁ nouam ὁ. poss. δὲς DE
PR; deposuit Z*(sed corz.). om.eum E. mo-
nomento EO* ; monum ΕἸ (Ὁ ento sax.) ; * nouo
7. excisso D?PGRY, excysso E ; sculpto d, sculp-
tili a, perfosso c; -* in petra Zar. /af. 14407 c.
quisquam: quisque NT. fuerat: - et iussit
pilatus tradi corpus eius Zsgdwun. 331*; - ibi
sepelierunt corpus iesu /; 4 et inposito eo inposuit
monumento lapidem magnam Q Mediol. Ambr.
I. 61. swf. ; - et posito eo inp. in mon. lap.
quem uix uiginti mouebant Z7 e? D?" ; - et cum
positus esset in mon. posuerunt lap. quem u. uig.
uoluebant c, cf. Δ. Harris * Texts and Studies!
ii. 1. 25. 47-52 (Cantaór. 1891).

54. parasceues (παρασκευῆς NBC*L 13. 346)
cum A*BGOIJMOWX* vg. cor. uat. mg. P (om.
«. 54. 55 ἴδ), para*ceues H, parascheues CVZ* gf.
cenae purae acd: parasceue (mapacxev AC!
PXTA efc.) ASPNTQX*Y cor. uat.^ Bentl. f 0$
aur., parascheue KZe, parascue D, pa'*scephe T ;
cena pura f^, cena purae e, ante sabbatum d e?
προσαββατον D ; parasceuen ER ga£. sabbathum
$3B. inluciscebat G, inlucescebant T, illucescebat
O vg., illucessebat W. et sab. inl: orm, d εἴ
D** ; ante sabbatum c.

55. subsequutae HOX*, subsecute W ; conse-
cutae a, secutaec d; -sunted f 7. om. autem
Ra. mulieres: mulier eris R; -- duae Qe ἢ»
duae mul.a ὁ d e fog r cum gr. D. 39. que D.
ipso: eo vg. edd. ant. (exc. Froben 1502). ueni-
erant D; erant EG*(corz.). galiles CDEPGKO
RW. monomentum E; 4 possitum R. quemam-
modum HXZ; quoniam F. possitum D:?PR,
possitus E, positus F. fuerat gu£. eius: - iesu
Z*(corr. Z. om. et quem. ... corpus eius d et
Der.

56. haromata C. o». aromate et Ζ' (- Z?).
ungenta cuz ABFHMM'OXYZe: unguenta δ
DEPGOIJKQRTVWZ* og. Zísh., hunguenta
C. sabbatho 938. siluerunt: quieuerunt a c f ἢ,
requieu. d. mandata X*. orm. seo. mand. d cf
Der.

XXIV. 1. una: primo G, prima a g. sabbathi
$53B ; die sabbatorum a. ualde: o». R c ; mane d.
deluculo BDO*R ; tempore ὁ e /4 **, ante lucem
a, uenierunt D. 7 uenerunt del. R; » uen.
ante lucem ualde a. monomentum E; -4 maria
magdalena et altera maría et quaedam cum eis R
(ex Mt. xxviii, 1). portantes: om. T; ferentes
c, adfer. a d. que D (e£ semper, exc. τι. 19).
parauerant codd. £/ur. et vg., praeparauerant PO :
parauerruat DGNORXY ad ff 1g r5 aur
(praep.). aromatha G ; aroma E ; unguenta 7; oz,
abcdeff; iret gr. D; * et quidam (quaedam
0) cum illis (ipsis g, eis 2) d Q r 5 cf. f supra, cum
gv. καί τινες σὺν αὐτοῖς ACTDXTA ef£c.; Praeterea
* cogitabant autem inter (intra 7) se quisnam
esset qui (quis utique 7) reuolueret lapidem c 4
cum gr. D, cf. Mc. xvi. 3.

2. ad init. et cum uenissent c, uenientes autem

476 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [ XXIV. 2-10.

reuolutum a monumento cum adhuc in galilaea esset
5 et ingressae non inuenerunt ? dicens
corpus domini iesu quia oportet filium hominis tradi in
* et factum est dum mente manus hominum peccatorum et cru-
consternatae essent de isto cifigi
ecce duo uiri steterunt secus et die tertia resurgere
illas in ueste fulgenti. ὃ et recordatae sunt uerborum eius.
5(337- 3) Cum timerent autem et decli- | ?(935. 2 Et regressae a monumento
narent uultum in terram nuntiauerunt haec omnia illis undecim
dixerunt ad illas et ceteris omnibus.
quid quaeritis uiuentem 10 (339. 1) Erat autem maria magdalene

cum mortuis ? et iohanna et maria iacobi
6 non est hic sed surrexit et ceterae quae cum eis erant
recordamini qualiter locutus est uobis quae dicebant ad apostolos haec

lutum a monumento *et ingressae non inuenerunt corpus iesu. “οἱ factum est dum
haesitarent de hoc. ecce uiri duo adstiterunt iuxta illas. in ueste. fulgenti. *cum timerent
autem. et declinarent uultum in terram. dixerunt ad illas. quid quaeritis uiuentem cum
mortuis. *non est hic. sed surrexit. recordamini. qualiter locutus est uobis. cum adhuc
in galileam esset " dicens. quia oportet filium hominis. tradi in manus hominum peccatorum.
et crucifigi. et tertia die resurgere. *et recordatae sunt uerborum eius. *et regressae a
monumento nuntiauerunt haec omnia illis undecim. et ceteris omnibus. "erat autem maria.
magdalene. et iohanna. et maria iacobi. et ceterae quae cum eis erant. quae dicebant ad

d,cum gr. D. inuenierunt D e£ τι 3. a mono-
mento E; ad monumentum Z*(corr. Z?) I* ; or. ὁ.

3. et ingresse EW ; et regressae D; introeuntes
autem d, cum uenissent au. c. | o7. domini iesu
aódeff lr εἰ gr. D.

4. dum: cum ?P. mente(.tae E)consternatae
(-te RW)essent(erant T, sunt E e 7g ») cf. gr. ἐν
TQ ἀπορεῖσθαι αὐτάς : mente consternarentur D*
(sed corr.), me. contristarentur f/5; &poriarentur d,
haesitarent /, stuperent a v. de: die E. isto:
ipso D; facto 2. eooe codd. vg. et gr. D a£. pawc.:
et ecce DER ?e2g ν» ὃ εἰ gr. Mur. καὶ ἰδού. duo:
.11. D. uri R; om. D. «steterunt: stete M;
adstiterunt a c d(adsis.) / r. Secus: iuxta KOVZ
a f aur. illos Z*(corr. Z'. ueste: amictu d.
fulgente Q ; scoruscanti 2, splendida f/;.

5. wsariant we(i. timore autem adprehensae
inclinantes faciem ad terram dix. e£c. a, timentibus
au. de his factis (2e/ quae fiebant) illis et inclinan-
tibus uul. in t. dix. δ; in timore autem (et timidae
7) factae inclinauerunt (decl 7) uultus suos
(uultum 7) in terra ad illi dix. (et dix. ») d r cum
457. D; sa Áabet uersum c conterritae au. inclin-
auerunt faciem in terram illi autem dix. quem
quaeritis iesum nazarenum. quum HO. or. et
E. declinauerunt EV. illas: eas DR. queritis
E. uiuuma d. mortus K, mortuiis R*.

6.non...surr. om. ab de ffo l r* et gr. D

om. non est hio c. surrexit (ἠγέρθη) codd. Pur.
eL vg. f q » ὃ aur.: resurrexit ACIMOXY .S. zo.
oxon., Par. lat. a, c(-* a mortuis). recordamini:
memoramini a e, remem. ὁ fA / 7, commem. c,
mementote d. qualiter (às): sicut a; quae c,
quanta d et oca D. loquutus ΗΘ. est: sit ΚΟΥ
XZ c fs aur. uobis: uobiscum E, quum 6;
-autem F. athuc FMY, aduc T. galilea C:PO
ORW, -lia D, gallilea G.

7. hoportet C. om.in manus... oruoiflgi a.
om. hominum TX er. minm. om. peocatorum
ódeff ir* et gr. D. cruci affgi c. diae C.
2 tertia (terc. E, -111- D) die DEJQR weg. Piur.
resurgere (ἀναστῆναι) : resurget JT ; ἐγερθῆναι A
sed resurgere ὃ (5071 surgere, cf. 1e. 6).

8. recordate W; memoratae a d εἴ, remem.
ὁ e* f31q r, commem. c. uerbum D. eius:
horum ga/. a ὁ e ffi ir.

9. regresse W; egressae KOr* (-se ΟἿ fA;
reuersae ac ( ὁ sunt)g. &: de DQ. monom. E;
*et Zt. οι. ἃ. monum. abedeffa lr et er. D.
nunciau. WS ; renuntiau. a ce g . hec W e£
x. Io. undecim : ΧΙ. DRW; - apostolis c r,
Ἢ discipulis e. — caeteris DzPO*RY53B ; reliquis
c d.

IO. 0m. erat autem d et gr. ADT a. 4o.
magdalene: -lenae ΕΟ ΕΦΡΙΟΝΓΕΥΖ, -laenae O0 ;
-lena K. ioanna SL, ionna D. i1acobi: ioseph

Δ
«'

*- o -

^

ooo:

XXIV. 11-17.] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 477

!! et uisa sunt ante illos sicut
deliramentum uerba ista

et non credebant illis.

I? Petrus autem surgens cucurrit ad mo-
numentum

et procumbens uidit
linteamina posita

et abiit secum mirans
quod factum fuerat.

18 Et ecce duo ex illis ibant
ipsa die in castellum

quod erat in spatio stadiorum
sexaginta ab hierusalem

nomine emmaus |
14 et ipsi loquebantur ad inuicem
de his omnibus quae acciderant
1δ et factum est dum fabularentur
et secum quaererent
et ipse iesus adpropinquans
ibat cum illis
16 oculi autem eorum tenebantur ne eum
agnoscerent
"* et ait ad illos
qui sunt hi sermones quos confertis ad
inuicem ambulantes
et estis tristes?

apostolos haec. et uisa sunt coram illos. quasi deliramentum uerba illarum. et non
credebant illis. ?? petrus autem surgens cucurrit ad monumentum. et procumbens. uidet
linteamina sola posita. et abiit mirans secum. quod factum fuerat. "et ecce duo ex ipsis
ibant. eadem die in castellum quod aberat spatio stadiorum. Lx. ab hierusalem nomine
emmaus. *etipsi loquebantur ad inuicem de his omnibus quae acciderant. ᾿ὃ εἰ factum
est. dum fabularentur. et secum conquirerent. et ipse iesus adpropinquans ibat cum eis.
'* oculi autem eorum tenebantur. neeum agnoscerent, "etaitadillos. qui sunt hi sermones

EP" R, iacobi et ioseph ga. caeterae D'PG6 38,
cetere O*W, cetera ΤῊ; reliquae a c. quum T.
eis: ipsis N ^ eg; ilis DQ. 0». quae...
erantc. om.quae sc.bdeffq8et gr. NFABD
al. Mur. &d: et Y. apostulos G. baec ad
apos. ER, 2 haec dic. ad apos. ὁ e 2 4; orm. quae
dio. ... haeo ὦ.

11. uissa sunt D; parnerunt d. ante illos (ivá-
wiov αὐτῶν): apud il e, coram illis ( /) ὃ, in
conspectu eorum Z; illis a, apostolis ὁ, sicuti C ; o»r.
JZ*(--Z?). deliramentum (dilir. O*, deler. PY)
ex Afjos: deliramenta tFGZ*, deleramenta DER;
delira a, derisus Z. oredebant (cf. ἠπίστουν) codd.
uett. et cod. caraf.: crediderunt vg. e? edd. sett.

12. monomentum E*(sed corr.), monumentom
H*(cor. H!) procumbens: procum R; as-
piciens f;. uidit: uidet (βλέπει) CGMXZ Bent.
lintiamina D?P, lintheam. W. posita cu» AP
(poss.)WO*X*Y Z* ὃ (non A) Bentl. et gr. NFAKII
69 al. 3: sola posita FFCEGHOIJKM(posit.)O*T
VWX*Z? vg. Tisch. c f f5 (2 pos.sola) aur. δέ gr.
jiwr., et sola possita DOR. abit R, habiit C;
abiens J. mirans: migrans Ὁ. Uersum uncis
includunt W. H. et om. Tisch. T. G. 8, cum Dor
abdelr syr. hr.*; F Johannes (xx. 6-8)
Sequitur. Post illis 4. 11 Aabet e LXXVIII 25 fextu
«091 155 fPtargine; ost wu. 11 deficit φ ad τ. 40.

13. duo: 11. D; 4 uiri E. illis: ipsis D;
discipulis Or*. ibant: erant euntes a c(om.
euntes)d(abeuntes)r ὃ. ipsas: ipse G; hoc ipsa
F. diae C. in pr.: ad EO*'corr. Or*). caa-

tellum : municipium a (2 ΚΖ stadios habentem
cfc). quod erat in(om. CD)spatio (spac. W)
ἀπέχουσαν : quod aberat ὁ f r, quod abest c; iter
habentis Z. stadiorum: -* centum 3P(centüm)F
(C)GO*/ut udtwr sed erasum)Y cum gr. NIK*N*II
158 εἴς. sexaginta: .LX. DEFORTWZ ; septem
e. hyerus. DH, iherus. C, ierus. vg. emmahusg
C, emaus W, aemauus gu£, ammaus DE*?PR,
ulammaus d; cleofas et ammaus ^, ammaus et
cleopas e ffs.

14. loquebantur (ὡμίλουν) : fabulabantur ^ c αἵ
€ fs 4 r (δ), tractabant a. adinuicem seo ducts
YS δ 4.17. 325; om.gat. ab fai retgr. Δ. hiis
E*:PRW. que DE. accederant DEO*R; con-
tigerant a d.

I5. fabularentur (27. ἐν τῷ ÓjuA εἴν) : famularen
R; copfabularentur E £ga£.; tractarent a; 4 ad
inuicem T. o. et secum qu. a ὁ fl r et syr.
c«. quererent DW. &dpropinquans (ἐγγίσας)
codd. (-quas Z*): appr. AHKNTO*QTVWX*Y vg.
Tisch., adpropians ; ascendens a; superuenit et
ὁ fiir. ibat: simul ibat Z, comitabatur a ce;
£r. συνεπορεύετο.

I6. hocui C. eorum A&ETPFHMNQX*Y
με. Pur.: illorum CGOIJKORTVWX!Z ovg. fs
l aur., ipsorum z; om. D. detinebantur c, grauati
erant e, tenebraebantur x. agnuscerent G, cognosc.
de. agn.eum ER a (4) » 9.

17. et ad inil.: E tantum M. qui: quid GY.
quae s. uerba ista e/c.a d. hii FDEXPHIRTWY.
confertis (dvriBáAAere): conuertis R; refertis

3R

478 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [xxiv. 18-22.

18 et respondens unus cui nomen
cleopas dixit ei

tu solus peregrinus es
in hierusalem

et non cognouisti quae facta
sunt in illa his diebus?

19 quibus ille dixit quae?

et dixerunt de iesu nazareno

qui fuit uir propheta potens
in opere et sermone coram
deo et omni populo

30 et quomodo eum tradiderunt

summi sacerdotes

et principes nostri in damnationem
mortis

et crucifixerunt eum

31 nos autem sperabamus

quia ipse esset redempturus israhel
et nunc super haec omnia

tertia dies hodie
quod haec facta sunt

33 sed et mulieres quaedam

ex nostris terruerunt nos
quae ante lucem fuerunt

quos confertis ad inuicem. ambulantes. et estis tristes. '*et respondens unus ex ipsis. cui
nomen cleophas dixit ei. tu solus peregrinus es in hierusalem. et non agnouisti quae facta
sunt in ea in diebus istis. 15 quibus ille dixit. quae. at illi dixerunt. de iesu nazoreno qui
fuit propheta potens in opere et sermone coram deo. et omni populo. *?*quomodo eum
tradiderunt summi sacerdotes et principes nostri in damnationem mortis. et crucifixerunt
eum. *'nos autem sperabamus quia ipse esset redempturus israhel et nunc super haec
omnia. tertia dies est hodie. quod haec facta sunt. * sed et mulieres quaedam. ex nostris.

€ e, tractatis a. ad alterutrum ea£. a ». ham-
bulantes C; om. ab cef, 1r. et estis tristes
codd. vg. uett. ῥίμγ Ὁ tr. estis ἢ, om. et estis d)
et gv. Dlur.: et steterunt tristes e cw» gr. NA*eer
B(L) 7s. 7. G. 8, W. H.

I8. et ad ini. : om. E b; autemacd er. oui
nomen (ᾧ ὄνομα ADRTA ec.) :: 4- erat D3P*VR
celraur.,^ esta; nomine é ef ὀνόματι NBLNX.
cleophas B*EJ'W vg. ei: ad eum gat. peregrinus
es (perigr. D) -π παροικεῖν : &aduena es d, p. uel
incola es δ; peregrinaris c e, 4t. Joh. 9. 4. in
fr.: ab ce. iherus. CT, ierus. vg. om. et sec.
Qaóéócdeff, Ir et gr. D. non oognouisti
(cognuisti R): nescis a, nescisti d; -- omnia za.
facta: gesta a. om.inse. RZ. illa: ea E gut.;
*rinEaócdfffr δι hii WY, et 7 diebus
hiis gaf.

19. quibus ille(ipse Θ r)dixit: qui (et δ) ait
illis a 2, ille autem dix. illis c e, ad ille d. ei 7 f,
(ors. ei). que W (son D). et pr.: - lli Ef f
Tipsi a; illi antem ce. et dixerunt: om. d et
De; * ei BPOR9* 7)ὃ aur. et gr. Mtr. naszareno
E. om.uir DRZaó fr. profeta D:PO; om.
c. hoperae C; factis c e ug. J. c. sermonem
E*; uerbo zu. a d x; dictis c e tg. ooram:
in conspectu efc.c d e Z4ug. omni: uniuersi c e
4wr. populo: plebe ear. ὁ f! τ.

20. ors. et ad init. E. μοί. eum tradiderunt
(αὐτὸν παρέδωκαν ADKPII efc.) cur AF FGHIM
NTX*Y vg.c f, hunc tr. Eaó de far: Ὁ trad.
eum BCD?POJKOQRTVWX*Z ὃ aur. et wap.
αὐτόν NBLMXTA ef. summi sacerdotes BC?P

HOIJNO*RTW vg. f aux.: summi sacerdotum
At DFGKMO*QVXYZ (summis Z*), principes
sacerdotum E ea/. ὁ d f, / r, summi uel principes
sacerdotum δ; sacerdotes c 4 4sg., pontifices a;
ἀρχιερεῖς werfitur im Luca (misi hic) et Mattheo
semper principes sacerdotum, ἐπ Marco summi
sacerdotes. et prinocipes(magistratus c e, potentes
d)nostri: om. a ff, 1 aur.*; et omnes populus ὁ.
in: ad O*(corr. rec.) dampnationem EXPORW,
dampnatione E; iudicium d,-cio a. cruci eum
fix. 6 cel Awg.

21. sperabimus D ; speramus e ff, cum ev. NPA
etc.; om. C. quia(quod E)ipse esset redemp-
turus (redemt. AFHTXYZ?) israhel (hisrael D,
israel £g.) τὰ ὅτι αὐτός ἐστιν ὁ μέλλων λυτροῦσθαι
τὸν Ἴσρ. : quia (quoniam d) ipse fuit (erat d 49.)
qui redempt. erat (incipiebat saluare d) isr. c d e
Zug. ; ipsum esse qui redempt. esset isr. a ὁ; quia
ipse incipit liberare isr. 73, quia ipse est salus isr.
4. hec δέ: W. om. super haec omnia a c f
]| r Aug., sed uide ad τ. 22. tercia W; .111- D.
dies sime addit. ACDIPFGIJMRY ff; δ: τ est
B(et)FEHOKNMTOQ(die)TVWXZ vg. TiscÁ. cor.
uat. a ὁ f | aur.; 1 agit (7.e. tertium diem agit)
d e, 1 agitur c Atég. ; gv. τρίτην ταύτην ἡμέραν ἄγει.
hodiae CNT, odie T; om. DQ cum gv. NBL.
quod: ex quo EQR zu£. acd e Aug., ἃ quo ὃ;
quo DMTY a»r.; pr. ἀφ᾽ οὗ. om. baeo sec. E-
facta sunt haec D a.

32. om. sed ab c f v. et: om. Q; ὁ omnis
D sed exf.; τ in (super a; ors. 32) his omnibus
α ὁ ffr. quedamDE. terruerunt (ἐξέστησαν):

E di mm muss 5 m ^

XXIV. 22—9. |

ad monumentum

33 et non inuento corpore eius
uenerunt dicentes

se etiam uisionem angelorum uidisse

qui dicunt eum uiuere

** et abierunt quidam ex nostris
ad monumentum

et ita inuenerunt sicut mulieres dixe-
runt

ipsum uero non uiderunt

δ et ipse dixit ad eos

o stulti et tardi corde ad credendum
in omnibus quae locuti sunt pro-

phetae

EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 479

36 nonne haec oportuit pati christum

et ita intrare in gloriam suam ?

?' et incipiens a mose et omnibus

prophetis interpretabatur illis
in omnibus scripturis
quae de ipso erant

38 et adpropinquauerunt

castello quo ibant
et ipse finxit longius ire

? et coegerunt illum dicentes

mane nobiscum
quoniam aduesperascit

et inclinata est iam dies
et intrauit cum illis

terruerunt nos quae ante lucem fuerunt ad monumentum. ?'et non inuento corpore eius
uenerunt dicentes se etiam uisionem angelorum uidisse qui dicunt eum uiuere. * et abierunt
quidam ex nostris ad monumentum. et ita inuenerunt sicut mulieres dixerunt. ipsum uero
non uiderunt. * et ipse dixit ad illos. stulti et tardi corde ad credendum. in omnibus quae
locuti sunt prophetae. ?*nonne haec oportuit pati christum. et ita intrare in gloriam suam.
*'et incipiens a moyse. et omnibus prophetis interpretabatur illis in omnibus, scribturis.
quae de ipso erant. et adpropinquauerunt castello quo ibant. et ipse finxit se longius ire.
7? et coegerunt eum dicentes. mane nobiscum. quoniam uesperum est. et iam declinauit

commouerunt c, commemorauerunt e, seduxerunt
d. nos im m7. Y. ante lucem: ante lucanum
c δ; deluculo δ, mane a; matutinae d. mono-
mentom E*(-tum E»).

23. uento O. corporae C; corpus H*(cor».
H'). cum non inuenissent corpus a c d e. ueni-
erunt D. aetiam CE; esse σε T. uissionem
DEP. hangelorum C, aggel M, anguel D.
dicerent E gu£. r, dicebant c.

24. abierunt: fuerunt c. nostris: nobisc e
ef τι. 23; his qui erant nobiscum 4 (τῶν oiv ἡμῖν
47.). monomentum E. - inuenierunt ita D*(sed
corr.) a d(sice(ista). sicuti C, sic"* T. dixerant
C non ucft.. uero: autem G gué.acd er. vid-
erunt (εἶδον sed εἰδομεν D, uidimus d e) BCDE
JQRTZ Par. laf. 362€, 13171, corp. oxon. gut.
α bcf ffs gs r aur. Erasm. Bentl.: inuenerunt
sine auct. gr. aut sett. AF:PFGHOIKMM'O(in
Sup. Hn.) VWXY vg. Tisch. et edd. ant. ; quac
Jectso quamtis tot testibus confirmata sit, ex ditto-
&graphia mera oria widefur cum raecesserit ita
inuenerunt; /orsam $rimo erroris gradu fwerit
uenerunt μ i» O*.

25. eos: illos E. stulti: insensati a c d e
Awg. terdi: tradi QR; duri E?P ὃ, graues a.
δὰ oredendum: in credendo a; om. d et D**.
loqunti GX*. prophete W, profetae D:PO.

36. nonne: quoniam 4 et or. De. hec W ;

em. E; 1 omnia c 6. hoportuit C. 2 christum
pati J f, x (τ secundum uoces profetarum). os.
it& Facdeff,r 5 Bentl. et gr. gloriam:
claritatem c e 44s.

27. et ad imit. om. J. incipiens (dpfápevos):
erat incipiens ER ga. a (inchoans) ὁ d ff, r, fuit
inc. c e A sg., e£ ἣν aptapevos D. ha C. mosen
X; moyse EHOIJ KNTO'*ORV Z* vg., moise TW,
moysi D?P, moysen G. profetis D:PR, prophaetis
E; vtetiPeectgr.N*. interpretabatur (διερμή-
v«ug«v) codd. (interprae. tFCIPFGHOINTRYZ*,
interpetrabatur O) : interpraetare E d (.ri) e? De*
epunrevew, M Depp. ; interpretansa ὁ c e fa 0 rr.
scribt. FFEFO*X*YZ. om.quae etf erant a c d e.
ipso.codd. ἐμ. vg. et wuett. (eo d e) : de ipso FG
HOO* (sed ex.) awr., semet ipso c, se a.

38. et ad imi. om. R*(- sax.). appropinqua-
uerunt AHO*QTWX* vg. 71sch., approquinqua-
uerunt Y ; adpropinquabant Z, appr. KV ; adpro-
piauerunt ὁ d 72 / y. castellum G, ad castellum E
gut. c, in uicum a. quod G. ibat D. finxit
(προσεποιήσατο NABDL etc.) cum DEFG(fixit*)M
NT δ, fincxit ?PR*: se finxit (se forsas ost ipse
repetitum) A'*BECOIJKQTVWXZ vg. 7isÀ.;
finxit se A*HOR**Y c f ff, awr., dixit se ὦ, fecit
se d, similauit se e; adfectabat se a e/ προσεποιεῖτο
4. Pier. longuis ΚΕ, longuius D.

29. cogerunt ?PR ; extorserunt e; rogauerunt

3R2

490 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. | xx1V. 30-36.

9? et factum est dum recumberet cum - regressi sunt in hierusalem

illis et inuenerunt congregatos undecim
accepit panem et benedixit et eos qui cum ipsis erant
ac fregit et porrigebat illis * dicentes

quod surrexit dominus uere
et apparuit simoni
35 et ipsi narrabant quae gesta
erant in uia
et quomodo cognouerunt
eum in fractione panis.
86 (540. 9) D)um haec autem loquuntur
iesus stetit in medio eorum
et dicit eis pax uobis

*let aperti sunt oculi eorum
et cognouerunt eum
et ipse euanuit ex oculis eorum
3* et dixerunt ad inuicem
nonne cor nostrum
ardens erat in nobis
dum loqueretur in uia
et aperiret nobis scripturas ?
88 et surgentes eadem hora

dies. et intrauit cum illis. ut maneret. 9 οἱ factum est dum recumberet cum illis. accepit
panem. et benedixit. et fregit et dedit eis. * et aperti sunt oculi eorum. et cognouerunt
eum. et ipse inuisus factus est eis. 9 et dixerunt ad inuicem. nonne cor nostrum erat in
nobis ardens. dum loqueretur nobis in uia. et aperiret nobis scribturas. ** et surrexerunt
eadem hora. et regressi sunt in hierusalem. et inuenerunt congregatos undecim apostolos.
et eos qui cum ipsis erant **dicentes. quia uere dominus surrexit. et appáruit simoni.
*5et ipsi narrabant quae gesta erant in uia. et quomodo cognouerunt eum. ín fractione
panis. **haec autem illis loquentibus. ipse iesus stetit. in medio eorum. et dixit eis pax

E. ilum: eum D. uobiscum Y*. aduesper-
ascit (-escit "PR, ad uesperum scit Q, ad uespera
est G) et inolinata (decl. ASPFHXY ZiscA.) est
(om. ΞΘ) iam dies codd. flur. vg. aur. cf. adues-
perascit uel uesperum est et declinat iam dies 5:
ad uesperum iam (om. c d δ declinauit (-nat E)
dies C(diaes)ET a ὁ c d e ffi ἰ (7), et ad uesperum
Jeclinauit iam dies J ; anóas lectiones confundunt
D guf£., aduesperescit et inclinata est iam declinat
dies £u/., aduersarium declinat dies et inclinata est
iam dies D; /f wide swfra. intrauit: - manere
(et gr. εἰσῆλθεν τοῦ μεῖναι) DEQR gat. Bentl. d v δ,
«f. ut maneret a c e f, et mansit ὁ.

30. et faot. est (--in eo c e) dum (cum M a)
recumb. (discubuisset a) oum illis (eis W vg.
fa): om. D; Hitt. min. scr. X. accipit PQRY;
acceptum 2; --jesus E. 86: et FCDKQTVZ.
o. &o fregit d εἰ D*'. porregebat D; dedit /,
dabat d, tradidit c e.

81. i»tc. cum accepissent autem panem ab eo c e,
accipientium autem eorum p. ab eo 4 ec? Ὧν;
widetur autem ex Orig. contra Cels. 11. 68 (εἰ. I.
438) finxisse gui de Aoc loco $a libere scribit
γέγραπται γὰρ ἐν TQ κατὰ Λουκᾶν, ὅτι μετὰ τὴν
ἀνάστασιν λαβὼν τὸν ἄρτον ὁ ᾿Ιησοῦς εὐλόγησε, καὶ
κλάσας ἐπεδίδου τῷ Σίμωνι καὶ τῷ Ἀλεόπᾳ' λαβόντων
δ᾽ αὐτῶν τὸν ἄρτον, διηνοίχθησαν αὐτῶν οἱ ὀφθαλμοὶ,
καὶ ἐπέγνωσαν αὐτόν. occuli R, hoculi δές C.
cognuerunt R &/ κ. 35. eum s se. R; in

fractione panis 5 euanuit ex oculis eorum
(ἄφαντος ἐγένετο ἀπ᾽ αὐτῶν) : nusquam (-on d 7)
comparuit ab eis (illis a) a c d e 7. r: inaisus
factus est eis ὁ / ὦ (illis) ; non apparens factus est
ab eis 5. .

32. ardens (καιομένη) : coopertum d, optusum
4, excecatum c, exterminatum e; κεκαλυμμενὴ D.
in nobis: om. T*(-- sup. Hin.) c d e et gr. BD;
-4deiesu E. Ὁ» erat ard. in nobis G, Ὁ» er. in nobis
ard. a ὁ f ff, r. loqueretur - nobis B (Zes//.)
J5etgr.; .dumloquer.aó5ce flr. nobis
s&c.: 0m. T. scribturas tFEFGO*X*Z.

33. surgens Εἰ ; 1. tristes c e, { contristati d, «/
D*'. eadem: eam E. regressi: reuersi Ra c
d e δ. om.in ΝΖ. iherus. C, ierus. vg. inueni-
erunt D. congregatos: collectos a c e (τ in
unum). hundecim C; «ΧΙ. DFRW; - discipulos
e, cf. f. eos. hosJ. ipsis: ipsos T*(corr. T!) ;
illis og. edd. ard. (exc. Froben 1502).

34. quod: quoniam DE. resurrexit Q a c d e.
uerae C. 7 uere surr. dominus ER fA, (a mortuis
dom,) z, u. resurr. dom. a c d. aparuit G ; uisus
estabcdeff, i r, et ὥφθη gr. symoni CDHW.

35. narrauerunt EJ γ, narra R ; exponebant c e.
quae gesta er. in uia (rd ἐν τῇ ὁδῷ) : q. in u.
acta sunt c e; quae in uia d 9. cognou. eum:
agnitus est illis a e, uisus est illis c, cognotus est
eis d, ef. ἐγνώσθη αὐτοῖς gr. fratione R ; fractura
c e.

XXIV. 36—44. | EUANGELIUM SECUNDUM LUCA AM. 481

40 et cum hoc dixisset
ostendit eis manus et pedes.
existimabant se spiritum uidere 41 (841.9) Adhuc autem illis non creden-
88 et dixit eis quid turbati estis tibus et mirantibus prae gaudio
et cogitationes ascendunt dixit
in corda uestra ? habetis hic aliquid quod manducetur ?
3? ujidete manus meas et pedes . *? at illi optulerunt ei partem
quia ipse ego sum piscis assi et fanum mellis
palpate et uidete quia spiritus 45 et cum manducasset coram
carnem et ossa non habet eis sumens reliquias dedit eis,
sicut me uidetis habere 44 (842. 10) Et dixit ad eos

ego sum nolite timere
81 conturbati uero et conterriti

uobis. ego sum nolite timere. ?'conturbati uero et conterriti. existimabant se spiritum
uidere. **et dixit eis. quid turbati estis et quare cogitationes ascendunt in cordibus uestris.
39 uidete manus meas et pedes quia ego sum ipse. palpate et uidete. quia spiritus carnem et
ossa non habet. sicut me uidetis habere. *'et cum hoc dixisset. ostendit eis manus. et
pedes. *' adhuc autem non credentibus illis prae gaudio. et mirantibus dixit eis. habetis
hic aliquid quod manducetur. “5 αἱ illi obtulerunt ei. partem piscis assi. et fauum mellis.
* et accipiens coram ipsis manducauit. **et dixit ad eos. haec sunt uerba quae locutus sum

36. dum: Cum V. om. autem cor. wat*
» autem haec ETW ovg. locuntur ACERY;
loquerentur OMT c e. iesus stetit: — st. iesus
vg. edd. ant. ; et ipse st. ies. E, ipse ies. st. δ, ipse
dominus st. c, ecce d. st. z ; ipse stetitaó d e 7 1
(et ipse) e£ om. ἰησοῦς NBDL sin. dicit (λέγει)
codd, g., dicitis M: dixit CDEHORW c f. υο-
biscum D:P"eR c. om. et dicit . . . timerea ὁ
defflrcum gr. D Tisch. T. G. 8; om. ego...
timere ὃ cum gr. plur. W. HH. (qui et καὶ A. avr.
elp. ὑμῖν uncis includunt).
᾿ 87. eonturbati (sropOévres) : turbati c e, ex-
territi a, pauerunt d. oonterriti (ἔμφοβοι γενό-
μενοι) : perterriti G ἃ (Ὁ facti) ; exterriti F ; timore
adprehensi a, t. tacti d, in timorem: »:jssi « e.
existimabant codd. (e£ À nos -bunt) zg.: ex-
istamabant D, exaestim. M', aexistim. C; existi-
mant 2; putabant a d 7, -uerunt c e. spiritum:
fantasma d.

38. eis: illis ER. conturbati ?P ρα. d. et
4ec. τ * quare DEQ eat. a ὁ c a(ut quid) e(orz. et) £
ff 10 aur. gr. plur. ; ^ quid (Bentl? cum gr. τι
BA? e£ 7εγί. hascendunt C, ascendcnt Z ; ascend-
erunt DEXP**JQR aur. corda uestra codd. (corde
R) ef vg. : corde uestro E?P! gaz. a ὁ c e 7 d et gr.
A*(?)BD; cordibus uestris O f aur. gr. NA!'LXT
£tc.

39. o7». meas Z*( -- Z). pedes-- meos DEXP*
RWaódffir9gut.et gr. om.ipse X. » ego
ipse vg. cd e. palpate (ψηλαφήσατε) : tractate a.
hossa C. ow. non E. abet C. habere: ha-
bentem Racder ὃ et gr. ἔχοντα.

40. quum €. hoo: os. Y; haec F9 ead.

Hailór. 3476, Wild 1481, Kesler 1487, Paganini
1497, Erasm. 1533; sed gv. τοῦτο. host. C. et
sec. om. Ἐς om. uers.abde fal yr cum gr. D
Tisch. T. G. 85 uncis includunt W. H.

41. aduc O*, athuc FMY. om. illis DR*
(4 sax.) cum... crederent et mirabantur c e
(admirarentur). oredentibus: -eiga/.; --eis E.
mirabantibus F; stupentibus a. pre DW. et
mir. prae gau. (καὶ θαυμαζόντων ἀπὸ τῆς χαρᾶς A
130. 382): 2 εἴ prae gau. mir. E ; 2 prae gau. et
mir. eat. d f r ὃ et gr. NBDL αἱ. ῥίμγ. dixit:
Ἔ ad eos e, cad eos iesus c. aliquid : aliquod T.
2 aliquid hic D ὁ g. quod (exfunct. 3P*) man-
duoetur: 4. manducemus J, 4. manducetis H ;
q. edam E a (edamus); manducare d e f ὦ v;
quod manducare 4.

42. optulerunt AFGHIMNTO(osm. t £n. O*)Q
ΝΥΖ : obt. BEFC(hobt.)D:3POJK TWX opz., obtull.
ER; porrexerunt ad e r. ei: illi G. assi: Ὁ εἱ
porrexerunt ei c. fabum FT; de fauo ὁ φ. om.
et fau. mell. d e cum gr. NBDLII. os:. mellis
a à.

43. quum GO. reliquas R. eis σέ: illis FG.
Uersum sta habent codd. vg. et aur. cum gr. KII*
min., Aug. Cons. ili. 74, cf. accepit coram illis su.
rel. ded. eis c, et accipiens coram il. manducauit
et reliqua accepit et dedit illis γ: τοί. rell. et
accipiens manducauit coram illis a (77 δ), et acc.
in conspectu eorum mand. d, et accepit coram illis
e, et manducans (-cauit ἢ) coram ipsis ὁ f,/74; ef
gr. flur. καὶ λαβὼν ἐνώπιον αὐτῶν ἔφαγεν.

44. om. et ad init. ὁ f. eos: illos KOXZ.
hec W. 0om.suntadce9, uerba (srmonescd e

482 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [xxiV. 44-51.

haec sunt uerba quae locutus sum ad
uos cum adhuc essem uobiscum
quoniam necesse est impleri
omnia quae scripta sunt
in lege mosi et prophetis
et psalmis de me
*5 tunc aperuit illis sensum
ut intellegerent scripturas
16 et dixit eis
quoniam sic scriptum est
et sic oportebat christum pati
et resurgere a mortuis

et remissionem peccatorum
in omnes gentes
incipientibus ab hierosolyma
48 uos autem estis testes horum
49 et ego mitto promissum
patris mei in uos
uos autem sedete in ciuitate
quoad usque induamini
uirtutem ex alto.
59 Eduxit autem eos foras
in bethaniam
et eleuatis manibus suis

die tertia benedixit eis
41 et praedicari in nomine eius 51et factum est dum benediceret illis
paenitentiam recessit ab eis

ad uos. cum adhuc essem uobiscum quoniam oportuit impleri omnia quae scribta sunt in
lege moysi. et prophetis. et psalmis de me. *'tunc aperuit illis sensum. ut intelligerent
Scribturas. **et dixit eis. quoniam sic scribtum est. et sic oportuit christum pati. et
resuggere ἃ mortuis die tertia, *'et praedicari in nomine eius paenitentiam. et remissionem
peccatorum in omnes gentes. incipientibus ab hierusalem. **uos autem estis testes horum
omnium. “ εἴ ecce ego mitto promissum patris mei in uos. uos autem sedete in ciuitate
hac hierusalem. quoadusque induamini uirtutem ex alto. 99 eduxit autem eos foras in

bethania. et eleuatis manibus suis. benedixit eos. δῖ οἱ factum est dum benediceret eos.

Aug. Ioh. 9. 4): τ mea ESP*9R (d) » et gr. AB
DKL e£. loquutus IPHOX. ad uos: uobis H ;
om. ACNTXY contra wett. et gr. quum Θ; om.
H. athucFX9?Y. aessem C; sum É. neo. est:
nec. esset E; oportet a c d e 9, -ebat x cf. f, -eret
ΑΓ. impleri codd. $ 0L. inpl. CD:PFO, adimpl.
X* : implere €, inplere R; suppleri ὁ 7. scribta
f'EFGIO*TX*YZ. moysi EPHOIJKNTO*QRV
Vp. TiscÁ., moisi TW, moy D; mose tFO*; om.
Z*(427*). profetis D:PO, prophaetis E. et fert.
^in R. selmis T, yalmis D.

45. apperuit E; adaperti sunt d. os. illis R.
sensu? B, sensus ER ; -- eorum ER a(illorum)r.e
£r. intellig. CGHJOW veg. scribturas tFEGO*
X*YZ ; ea quae scripta sunt ὁ ff, / g.

46. eis: illis ?P*?; om. D qui pergit quoniam
Scr. est sic oportet ec. sio om. tF* (4 tF'.
scribtum tFEFO*X*YZ. et sio oportebat (hop.
C): om. E gat. ab cd e ffi] er Aug. et gr. NBC*
DL. a mortuis om. d οἱ Dv. die (diae C)
tertia (tercia EW, .1π. D): d. tertio AY; »
tertia die og. Z?sch.acegq ὃ εἰ gr.; om. ὁ f, 1.

47. predicari D; praedicare EH$. poenit.
DIW cg., penet. SP. εἰ se. Ο. remisionem ΕΥ̓͂,
remissione H ; remissa ὁ c e. omnibus gentibus a,
omni gente ὁ 7. incipientibus (ἀρξαμένων DA?) :
incipiens DE a e / r ὃ Aug. εἰ ἀρξάμενον ACFH

efc. ; ἀρξάμενοι NBC*L etc. £n nostris nom redditur.
iheros. C, hyeros. H, hierus. K, ieros. £e. ; hieru-
solima EXPR, iheros. T, hyerus. D, ieros. W;
hierusalem a c d e f r ὃ Aug. Bentl. et gv.

48. om. autem NT cum NBC*L. hestis C.
testis O*, Ὁ» testes estis DE vg.

49. mitto (ἀποστέλλω wel las. gr. plur.) codd.
uett. plur. cor. uat.* RU, : mittam tFIFKTVWXZ
8 Ὁ a aur. cor. sat. mpg. et gy. L aj. το. promisum
3PR ; promissa ὁ fA, 9g; promissionem E c e (»)
Aug. de unit. eccl. X; repromissionem a δ᾽ gut.
patris mei: o». mei a; meam d e 4wg. in
uobis N'Y ; in uo Α. sedite E. ciuitatem EG;
* hierusalem 9 ὃ d. f, cum gr. ACTXTA etc.
quoad: ad om. E, i» ras. scr. 9P. husque C;
4 dum E £u£. induatis E e. uirtutem codd.
flur.: uirtute tFHOJNTOw*WX* ve. aur. cor. uat.
7^. (non*) ex alto: ab excelso DE; a sum-
mo a.

50. heduxit C, produxit c e ug. 808 sw5. Jis.
E. for'** H, foris J ; om. a e cum gv. NBC*L ;
4 usque a ὃ ραζ. ef gr. ἕως πρὸς wel ἕως εἷς. om. in
C. bethania XYZ*. elebatis O*, elluatis D;
extollens (manus e£c.) a. eis: eos DH*(corr. ΗΝ
wett.
51. dum: cum E. benediiceret D*(sed corr.).
reoessit: discessit a c d e. ferebantur T*;

XXIV. 51—53.]

et ferebatur in caelum
Uet ipsi adorantes regressi sunt in
hierusalem cum gaudio magno

EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 483

53et erant semper in templo

laudantes et benedicentes deum

amen.

EXPLICIT EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM.

recessit ab eis et eleuabatur in caelum. "*et ipsi adorantes eum. regressi sunt in hierusalem
cum gaudio magno. *" et erant semper in templo laudantes et benedicentes deum. amen.

eleuatus est ga£. (7), eleuabatur f g. celum W.
oft. ferebatur in oaelum a ὁ d e f, I* Ae. cum
gr. N*D.

52. hadorantes C; ow.a ὁ d e f, 1 et ον». Ὁ;
*eum ΒΡΡΟΚ fg. regressi: reuersi Eacder
Aug. om. in Z*(- Z^) herus. C, hyerus. D,
hirus. R, ierus. €z., hie fastum NT. 0m. cum Mr.

53. fuerunt c ug. laudentes D; conlaudantes
4. om.etbened.aódefAlr ug.cum gr. D.
deum: o». ó; dominum ?P g. amen cur
AD(finit AMHN)IPGIMMQTXY vg.gut.c f 1v

δ εἰ gr. ABC?XTA εἶ. : om. BECE(F)HOJK
ORVWZ «ett. 9dur.. Tésch., gr. NC*DLII sin.
explicit euangelium secundum 1lucam
cum Β (luca?) ΞΕ (lucanum) HIKM (lucan) NTO
(luca)R T(lucan) VXZ e? 7 euangelium secundum
lucanum explicit J ; dede Ὁ uers. ΠῚ Dccc (i.e.
tria milia octingentos) KV : explicit liber euangelii
secundum lucanum Y; finit euangelium kata
lucam 3P; finitum euangelium cata lucan guf.;
explicit έν Α ; mihi] habent CDEGQW vg.

[ 484 ]

DELECTUS NOTULARUM IN MARCO ET LUCA LECTORIS NOTATU
DIGNIORUM: UIDE ET PRAEFATIONEM NOSTRAM P. XXXIV.

I. Notae orthographicae :—

Marc. vii. 34 effethea ; x. 46 hiericho; xv. 34 heloi heloi lames sabacthani.

Luc. il. 2 quirino; iii. 1 tetraroha; 29 iesu; vi. 1 secoundoprimo πρὸ ductu ; x. 13 oorazain ;
xvi. 7 coros; xvii. 38 loth ; xix. a1, 22 austeris.

3. Idem uerbum Graecum diuerse redditum :—

Marc. i. 1 ἀρχή; initium e/ principium ; 11 ἀγαπητός; dileotus c/ carissimus ; iii. 5 ὀργή ; γα ef

indignatio ; iv. I1 γνῶναι ; scire, nosse, cognoscere; vi. 13 ἄρρωστος ; aegrotus ef aeger; vii. "8
(ζ΄, 18) κοινόω ; communico c/ coinquino.

Luc. vi. 16 προδότης ; proditor e/ traditor; 35 ἀπελπίζοντες ; inde sperantes e! desperantes; xi. 20
ἔφθασε ; praeuenit e/ peruenit ; 38 uevoüv “εἰ μενοῦνγε ; quippini, quippe enim, quinimmo, immo,
manifestissime e/c.; xii. 55 καύσων; aestus ef uentus; xvi. 216 χάσμα; ohaos ef chasma; xx. 1
ἐπέστησαν uarie uertitur; xxii. 37 ἀνόμων ; iniustis e/ iniquis.

3. Tempus praesens et futurum :—

auferet e£ aufert; Marc. ii. a1, cf. iv. I5, Luc. vi. 29, 30, xi. 22, xvi. 3.

effunditur e/ effundetur ; Marc. ii. 22, xiv. 24 ; Luc. v. 37, cf. xxii. 20.

habetis δύ habebitis ; Marc. xiv. 7, cf. Luc. xl. 5, xx. 35, xxii. 22.

uenit δ ueniet ; Marc. i. 7, cf. Luc. iii. 16, xii. 40. Οὐ e? Marc. iii. 24—26, ix. 46, xii. 30. 31, xiii. 28,
xiv. 13. 21, 41, 42 ; Luc. i. 17, 35, 54, iii. 9, iv. 4, 23, v. 37, vi. 39, vii. 42, 47, ix. 26, x. 5, xi. 12,
17, 22, xii. 37, 42, 54; xiii. 24, 35, XV. 4, 5, xvi. 1I, xvii. 7, xx. 35, xxii. 11, 49, 68, xxiii. 30.

4. Tempus praesens et perfectum :—

pracoeptt et praecipit ; Mc. i. 44, v. 43, vi. 8, 27, 39, vii. 36, viii. 6, ix. 9, x. 3, 49 ; Luc. v. 14, viii,
56, ix. 21.

ueniunt e£ uenerunt ; Mc. v. 15; cf. Luc. xxiii. 14, 2a.

audiuit, fecit δ audit, facit; Luc. vi. 49, cf. x. 44. Cf. et Marc. 1. 8, 1a, 43, v. 7, 38, vii. 19, x. 11,
xi. 33, xiv. 33 ; Luc. x. 10, xiii. 8, xviii. 29, xx. 29, xxiii. 41.

δ. Tempus perfectum et plusquam perfectum :—

Marc. vi. 52 intellexerant e? intellexerunt; viii. 8 manduosuerunt ef -rant; xvi. 14 uiderant,
crediderant e/ -runt; Luc. vi. 18 uenerunt e -rant; vii. 37 &coubuit e/ -isset ; viii. 30 intra-
uerunt e/ -rant; xxii. 61 dixit e/ -erat; xxiv. I parauerant e/ -runt.

6. Modus indicatiuus et subiunctiuus :—
Marc. iii. λό consurrexit c consurrexerit ; viii. 36 faoiat δέ faciet ; ix. 11 oporteat δ oportet ; xiii.
34 praecipiat ef praecepit.
Luc. iv. a5 facta ὁδ et f. esset ; vi. 47 similis sit δέ s. est; vii. 37 aocubuit δέ -isset; viii. 39 fecit
€f fecerit; xx. 37 resurgant e/ resurgunt ; xxi. 15 poterunt e/ poterint.
7. Ellipsis :—
Luc. vi. 23 ecce enim merces uestra multa in caelo; vii. 39 quae et qualis mulier; ix. a9 factum est

dum oraret species uultus eius altera ; 32 petrus uero et qui cum illo; xix. 42 quae ad pacem tibi ;
xxi. 21 qui in medio eius. . . qui in regionibus ; xxiv. 21 tertia dies hodie.
8. Ignauia Hieronymiana :—

Marc. vi. 26 contristatus - περίλυπος γενόμενος ; eodetn uersu contristare « ἀθετῇσαι.

Luc. iii. 15 existimante πὶ προσδοκῶντος ; xix, 43 ciroumdabunt te -- σπεριβαλοῦσιν ; eodem. uersu
oiroumdabunt te sec. -ε περικυκλώσουσίν σε; xxi. 23 pressura «ἀνάγκη; 25 pressura - συνοχή ;
33 transibunt: wide ad /oc.; xxiv. 14 loquebantur (ὡμίλουν), 15 dum fabularentur (iv τῷ
ὁμιλεῖν).

9. Lectiones uariis de causis notatu dignae :---

Marc. i. a esaia propheta; 24 qui sis (cf. Luc. iv. 34); uenisti * ante tempus ; iii. 8 hierosolyma,
mae, -mis, hierusalem efc. (cf. Luc. ii. 22) ; vi. 14 Ínoperantur; 21 natali suo; viii. 38 confusus
et confessus (cf. Luc. xxi. 35); ix. 15 stupefactus est expauerunt ; 49 omnis enim igne sallietur
et omnis uictima sallietur; x. r5 quisquis e&/ quisque; xiv. 44 duoite oaute; Lauc. i. 17
inoredibiles e/ incredulos; 45 oredidit e/ credidisti; v. 19 et per tegulas summiserunt; x. 30
suscipiens e/ suspiciens ; xi. 2 seg. Oratio Domtnitca ; 53 grauiter insistere et os eius opprimere ;
xv. 8 euerrit; xvi. 32, 23 mortuus est autem et diues et sepultus est in inferno eleuans
eutem oculos suos; xix. 37 disoentium ; xxi. 26 arescentibus; 38 manicabat; xxii. 17 seg.
Certa Dominica ; 43 factus in agonia prolixius orabat; xxiii. I5 nam remisi uos ad illum.

E a.

L. edd Dm T ττανησ P UU

PRAEFATIO UEL ARGUMENTUM IOHANNIS. 485

[PRAEFATIO UEL ARGUMENTUM IOHANNIS.

Praefatio haec continetur. in. codd. nostris A&CDESPO(ubi tertium locum tenet, uide infraJAKNT
OQTVWXYZ atr., editionibusque antiquis Hailbrun 1476, Wild de Natisbon 1481, Kesler
1487, Paganini 1497, Frobem 1502, Sacon 1515 et 1519, Zenedicti 1558; cf. εἰ Thomasium
uol. 1. $5. 311, 344; impressit et Sabatier wol. 111. 2. 383 ex codice nostro ueteri c, subnexis
uariis lectionibus codicis aurei. Turonensis (— NT). | Desideratur Sedulit Scoti commentarius ;
side Migne *Patr. Lat. ciii. 2. 289. Edita est inter opera Hieronymi uol. IX. editionis
Erasmianae (a.d. MDXXXIV), sed ifse Erasmus vecte supposititiam iudicauit ; nec impressit
Uallarsiws. | T'emfori antehieronymiano tribuenda est, ut supra obseruauimus ad Mat. p. 15;
cg. W. Woeissbrodt * De. uerstonibus script. sacr. Latinis obseruationes' Brunsbergae 1887.
Lectiones cod. 1 ex E. v. Dobschütz * Studien zur Textkritih d. Vulgata! Lzfs. 1894, sumpsimus.
Deest praefatio in BAFGHJMRSqIBSQL; serit in ἢ,
Tres praefationes habet Θ, duas H'T Benedictus ; primam * Tres euangelistae in his rebus maxime ....
praedicationemque tenuisse! HO, praefationem scilicet ex Augustino * de Consensu Euang.
I. 4, cf. Thomasium Y. 5. 344; secundam *Yohannes apostolus quem iesus amauit ... . iuxta
eandem urbem sepultus est! HO(T Post praefationem nostram, Bened. ante), ex Hieronymo
*de uiris illustribus' ; deinde sequitur. pracfatio nostra in O non in H.
Jtem praefationem * Yohannes apostolus quem Iesus amauit' Aabent edd. Mareschal 1531, Utwuian et
Junia 1534, Erasmus (graece tantur κατὰ Xoxppóviov) ; cf. εἰ TAomasium 1. f. 344.
inc" praefatio À, praefatio E, item prefatio O, argumentum ioh- D, argumentum euangelii
secundum iohannem Q, incipit argumentum secundum ioh- Y, incipit secundum iohannem
deo gratias tF, incipit argumentum in euangfm iohis K, incipit argumentum iohannis euan-
gelistae ἘΡ, incipit praefat euglm sctfm ioh V awr., incipit prefatio sci euangelii scitm
iohannem T, incipit prologus secundum (in c) iohannem Ic; incipit prologus ( Ὁ beati Hiero-
nymi presbiteri .Sacos 1519) in euangelium secundum Iohannem JZa?/br., Wild, Kesir,
Paganini, Sacon 1515 e£ 1519, prologus sancti Hieronymi in Euangelium secundum Iobannem
incipit Zrobem 1502; πὲλὲ habemt CKWOWZ.

Inscr.

HIC est Iohannes euangelista unus ex discipulis dei, qui uirgo electus a
deo est, quem de nuptiis uolentem nubere uocauit deus; cui uirginitatis in hoc
duplex testimonium in euangelio datur, quod et prae ceteris dilectus a deo
dicitur, et huic matrem suam iens ad crucem commendauit deus ut uirginem
uirgo seruaret. Denique manifestans in euangelio quod erat ipse, incorrupti-
bilis uerbi opus inchoans solus uerbum caro factum esse nec lucem a tenebris
comprehensam fuisse testatur, primum signum ponens quod in nuptiis fecit

De hac praefatione conferendus est. praecipue R. A. Lipsius * Die Apokryphen. Agostelgeschichten
und Apostellegenden Y 2. 445 f., 490 f. ; T. Zahn * Acta Johannis! p. 338 ; cf. et Aug. in. Joh.
£r. 124. 2; εἰ praefationem in Apocalypsin.

I. hio est cu» CDEXPKOr"*QTVWZ? c
AtFONTO*YZ* aur. iohannis DESPO*Q. aeuan-
gelista E, aeuanguelista D. hunus C. ex:-duo-
decim 3P ; - ΧΙ. o5&.unusexQ. discipulis:
om.lT ; discipulus Ὁ. dei: domini O egZ.; christi
CT. helectus C.

2. deo: sequitur ras. parua in O. est a deo
T ; 7a deo electus est eZZ. nuptis *PQY, nubtiis

CTZ*. nuuere O*; nubere uolentem Q. reuo-
caut ONTQY awr. oui: cuius EKVWY amr.
uirginitas tFEO*XYZ.

3. dupplex (x zs» ras.) O. aeuangelio E, aeuan-
guelio D ὁ 5. quod .... dicitur o». Y. pre
aur.; preter D. caeteris D. delectus ΟἿ; electus ?P.
deo: domino tFEKOZ?*. a deo dilectus Q.

4. iens (hiens CO) codd. P/ur.: moriens ΕΖ;
pendens KVW edd.; om. OINT c aur. ad orucem:
de cruce EOIM'O?! c aur.; in cruce KVW edd. ;
emendationes ut melius concordet haec narratio cum
15:0 Euangelista. deus: dominus EIOZ? c; oz. NT
Gur. ut: etaur. uirgo uirginem D.

6. hopus C. incoans O*Y, inquoans C, incho-
gans Q. caro codd. $iur.: carnem O1O*X c. esset
Y. lucem D?PQW: lumen ze/.; ad Z7oÀ.i. 5
omnes et og. et uctt. lux non lumen Aabent. om.a
O* ( 4 O95.

7. comprehensam D, conpraehensam 3P ar. :
comprehensum AEKM' VWY, conp.IOXZ,conprae.
CQ, comprae. tFO. fuisse conpr. Q aux. primus
sygnum aur. nuptis *PQ, nubtiis tFCZ* (corr. Z?).

35

σι

496

PRAEFATIO UEL ARGUMENTUM IOHANNIS.

deus, ut ostendens quod erat ipse legentibus demonstraret, quod ubi Dominus

inuitatur deficere nuptiarum uinum debeat, ut ueteribus inmutatis noua omnia
quae a Christo instituuntur appareant; de quo singula quaeque in mysterio

acta uel dicta euangelii ratio quaerentibus monstrat.

Hoc autem euangelium scripsit in Asia posteaquam in Pathmos insula 5
apocalypsin scripserat, ut cui in principio canonis incorruptibile principium in
Genesi, et incorruptibilis finis per uirginem in apocalypsi redderetur dicente
Christo ego sum Α et Q. Εἰ hic est Iohannes, qui sciens superuenisse diem
recessus Sui, conuocatis discipulis suis in Epheso, per multa signorum experi-

menta promens Chrietum, descendens in defossum sepulturae suae locum facta 1o

oratione positus est ad patres suos, tam extraneus a dolore mortis quam a

corruptione carnis inuenitur alienus; Tet hoc uirgini debebatur.

1. deus codd. Plur. (εἰ A* Z*): dominus tFIKOZ?
c; om. A*X. ut ADIPOQX aur.: et CEOKNTZ e;
ori. € VWY. hostendens C. erat ipse cum tFC
DEPOKMOQWY (erat Ji. min. im mgJ)Z':
ipse erat AVXZ* c; deinde ut W. hubi C,
dubi Q.

2. inuitatur AD:POKQVW awr.: inuitatus
t€ CEIWOXYZ c; inuitatus sit e27. defficere ?P,
dificere D. nubt. &CY, nupc. W. uinum nupc.
ΝΥ. deueat O*. οἱ cafitulationes AHVY etc. f. 492,
cap. IV, et ueterum Latinorum lectiones et W* ad
ZoÁ.ii.3. ut ADPNTQ : ut et FFEIOXY; et OW;
ac KVZc, hac C. immutatis KW c, immo. Q,
inmo. D?P.

3. que DE. instituantur E, instuuntur O. ap-
pereant X. de quo....monstrat reinuinus
cum codicibus paucioribus sed bonae ποίας vis. :—
ADE:PNTQ: om. FCOIKOVWXYZ c aur. edd.
queque E. misterio DE; ministerio *PNTQ.

4. diot& : dicat M, aeuangeli E, aeuanguelii D.
demonstrat E.

5. euanguelium Q, aeuangelium E, aeuanguelium
D. scribsit FEO*QXYZ*. assis DEQ. in asia
scr. SP*. om. in asia Z*(-2Z7). posteaquam
codd. &ur.: postquam ADOY. phatmos Ὁ. in-
sola D?P*.

6. apocalypsim c, apocalipsin DE:POQ(-si)W Y
(-sen) apochalipsin C. scribserat tFEO*XYZ;
inscribserat Ὁ. cul (£e. Christo) FCDEPKNO
VWZ c aur. edd.: cum AOQXY. | om. in ?r. Q.
canonis * redditum erat W. incornuptibilem E;
corruptibile ?P*Q. — principium E; - praenotatur
edd. ; deinde orm. in sec. Z.

7. genisi NT, genissi *PQ, genessi D. et: etiam
E(aetiam)]IOWX ; ei etiam edd.; os. V. finem ?P.
apocalipsi DPOQW aur.; apocalypsin :PKVZ,
-sim X, -sen Y, apocalipsin E. rederetur E, red-
detur Y a«r. dicen'^ 9.

8. alpha *PW, alfa D, alfha Q. 0: ΟΡ. et
sec. omi. Ze. es Z* ( «t Z^). iohannis DEPPOQ aur.

9. recensus W, reces X. conuooatis: catis ἐν
img. lt. min. Y. om. oonu. diso. suis X. epesso

Qui etsi post

Y*, ephesso EY*9s, effesso D:PQ. experita E.
experimenta signorum D.

Io. promens codd. $lur.: conprobans D:?PQ.
ohristum: deum Q; * inde 9. discendens DE:PQ.
sepulture W, saepulturae Q. sue W.

II. horatione C. --oratione facta 3P*. possitus

DEP, adpossitus Q ; cf. ad. Ac£. xiii. 36 μὲ codd.

nostri et gig. laud., et Besae adpositus Jegust.
extraneus - est NT.

12. inuenietur K. alienus inuenitur D?PQ.
alienus; et hoo uirgini debebatur. Θὲ etsi
....pDperfeota sunt i/a priscum ut credimus
ordinem uerborum restituimus. Sed locus turbatus
ἐδ scribis Johannem. proxime post. Matt. ponere
nolentibus ; uerba etiam et hoc uirgini debebatur,
quasi ex marg. addita, tribus $n locis inueniuntur
im codd. Sfc uero legunt :—alienus. Qui etsi post
omnes euangelium scripsisse dicitur (scribsisse
dicatur Q; 2 scr. dicitur p. omn. aeuanguelium D)
tamen dispositione (disposs. D?PQ) canonis ordinati
post mattheum (matheum D?PQ) ponitur quoniam
in domino quae (que D) nouissima sunt non uelut
(uelud ?PQ) extrema et abiecta numero sed plenitu-
dinis opere perfecta sunt ; et boc uirgini debebatur
(debeatur D) D?PKM'?Q, sc. apud codices. ueteres
Latinos ordo Euangeliorum semper est. Mattheus,
Johannes, Lucas, Marcus. Aliam lectionem multo
Óreutorem praebent qui. praefationem ad Hierony-
mianam Euangeliorum recensionem aptare uolunt
in qua Johannes non secundum sed ultimum locum
tenet (cf. Weissbrodt ἐγ: loc.) :—alienus. Tamen post
omnes euangelium scripsit (scribsit OXYZ* awr.)
et (inO* sed corr. g1.) hoc uirgini debebatur AR'COI
OVXYZcaur. Amoóas lectiones coniungit E, alienus.
Qui etsi p. omn. euang. scribsisse dicitur tam dis-
possitione canonis ordinati Post matheum ponitur
quoque in deo nouissima sunt non ut uelut extranea
et abiecta numero sed plenitudinis opere perfecta
sunt. tamen post omnes aeuangelium scribsit et hoc
uirgini debebatur. JDesmigue omnia turbata deinde
nouis additamentis recognita Aabet W, alienus.
Tamen post omnes euang. scripsit sicut in disposi-

-

PRAEFATIO UEL ARGUMENTUM IOHANNIS. 487

omnes euangelium scripsisse dicitur, tamen dispositione canonis ordinati post
Mattheum ponitur, quoniam in Domino quae nouissima sunt, non uelut extrema
et abiecta numero sed plenitudinis opere perfecta sunt]. Quorum tamen uel
scriptorum tempore dispositio uel librorum ordinatio ideo per singula a nobis
non exponitur, ut, sciendi desiderio conlocato, et quaerentibus fructus laboris, et 5

Deo magisterii doctrina, seruetur.

EXPLICIT PRAEFATIO.]

tione canonis ordinati ultimus ponitur. Et hoc
uirgini debebatur; quod in domino quae nouissima
sunt non uelut extrema computantur et abiecta, sed
omnium bonorum plenitudine integra sunt et per-
fecta.

3. tamen: n iz» mg. Y; om. D. uel: om.
VW; «in E.

4. seriptorum D:PIKNTOeQ(scribt.)V W Z? edd. :
scripturarum ACOO* c, scribt. FFEXYZ*; -inQ;
*etW. temporis KVW edd.; temporum O. orn.

tempore...ideo Y. dispossitio D3P. hordinatio
C; ordine ratio ?PNT (γε. ratio) Ὁ. ideo: om. Y ;
ret EM. Ὁ» nob. per sing. I. os. ἃ tFZ* ( - Z!).

5. exponitur: exprimitur Οὐδὲ, soiendi D*PQ
VWe atr.: scienti AEFCEOGIKNTOXYZ. dissiderio
D. conloeato AC?PO?, collocato DVW c: con-
locata tF EONTO*YZ au., collocata K ; collata Ὁ ;
conlocatio I, collocatio Ὁ. querentibus C.

6. magistri E. seruaretur M'; τ amen IXZ.

Subscr. explicit praefatio fF CET, explicit prologus IV c, explicit argumentum K ; finit argumentum
iohannis D, finit argumentum euangeli iohannis ?P; expl. praep. eua. ioh. azr.; niAi/ hahent

AOGNQWYZ.

Praefatio haec ex Augustino * De consensu euanp. i. 4 desumpta, in codd. nostris HO inuenitur.
Edidimws ex codice H, wariantibus lectionibus codicis O, οἱ editorum Benedictinorum (ἐκ
editione Parisina MDCCCXXXVII) in notulis adpositis (—.41g.) ; cf. et Thomasium 1. 5. 344.

Inscr. incipit prologus H, incp pref hieronimi prb in iohn. Θ.

Tres euangelistae in his rebus maxime diuersati sunt quae christus humanam
carnem temporaliter gessit. Porro Iohannes ipsam maxime diuinitatem domini
qua patris est aequalis intendit eamque praecipue suo euangelio quantum inter
homines sufficere credidit commendare curauit. Itaque longe a tribus istis
superius fertur ita ut hos uideas quodammodo in terra cum christo homine 5
conuersari illum autem transcendisse nebulam qua tegitur omnis terra et per-
uenisse ad liquidum caelum unde acie mentis acutissima atque firmissima
uideret In principio uerbum deum apud deum per quod facta omnia, et
ipsum agnoscere carnem factum, ut habitaret in nobis. Non quod fuerit mutatus
in carnem. Io

Nisi enim carnis assumptio salua incommutabili diuinitate facta esset non
diceretur ego et pater unum sumus. Neque enim pater et caro unum sunt.
Et hoc de se ipso domini testimonium solus idem lohannes commemorauit
Et qui me uidit uidit et patrem Ego in patre et pater in me et Ut sint unum
sicut et nos unum sumus et Quaecumque pater facit haec eadem et filius facit 15

I. tres--tamen isti κῃ. quae: quas wr. in carnem: Aaec uerba in rasura satis longa sunt "
christus ὁ per Zi. H ; quod acceperit carnem non quod fuerit mutatus

2. porro 4 autem tug. in carnem sz.

3. patri Zug. 1I. adsumptio O. salua: seruata Zug.

12. unum: unom H*.
. 13. commemorautt H.
14. patrem t et 444p. in me:-est Zug.

382

ἡ. δὰ liquidum : aliquidum H.
8. quod : quem zug.
9. agnosceret 17. non quod fuerit mutatus

488 PRAEFATIO UEL ARGUMENTUM IOHANNIS.

similiter. Et si qua alia sunt quae christi diuinitatem in qua aequalis est patri
recte intelligentibus intimet pene solus Iohannes in suo euangelio posuit tamquam
de pectore ipsius domini super quod discumbere in eius conuiuio solitus etat
secretum diuinitatis eius uberius et quodam modo familiarius biberet.

Proinde cum duae uirtutes propositae sint animae humanae, una actiua 5
altera contemplatiua Illa qua itur ista qua peruenitur illa qua laboratur ut
cor mundetur ad uidendum deum ista qua uacatur et uidetur deus Illa est in
praeceptis exercendae uitae huius temporalis Ista in doctrina uitae illius sem-
piternae. Ac per hoc illa operatur ista requiescit quia illa est in purgatione
peccatorum Ista in lumine purgatorum. Ac per hoc in hac uita mortali illa ro
est in opere bonae conuersationis Ista uero mapis in fide apud perpaucos per
speculum in aenigmate ex parte in aliqua uisione incommutabilis ueritatis.
Hae duae uirtutes in quibus uxoribus iacob figuratae intelliguntur de quibus
aduersus Faustum manicheum pro modolo meo quantum illi operi sufficere
uidebatur disserui. Lia quippe interpraetatur laborans Rachel autem uisum 15
principium. Ex quo intelliguntur si diligenter aduertas tres euangelistas tem-
poralia Facta domini et dicta quae ad informandos mores uitae praesentis maxime
ualerent copiosius persequutus, circa illam actiuam uirtutem fuisse uersatos.
Iohannem uero facta domini multo pauciora narrantem, dicta uero eius ea
praesertim quae trinitatis unitatem et uitae aeternae felicitatem in uirtute 20
contemplatiua commendandam, suam intentionem praedicationemque tenuisse.

2. euangelio suo 444g. tamquam 4 qui Zur. I4. modulo “Ὁ.

4. biberit 4427. ' A 16. intelliguntur: intelligi datur 44s.

5. quum O. an'mae Η, 17. infirmandos H.

6. qua £r.: quae H ; sec. quo H. 18. persecutos 241g.

Ir. flde * et Au. 20. aeternae felicitatem insinuarent, diligentius
I2. &enigmate -- et 1. ) et uberius conscribentem, in uirtute contemplatiua
I3. quibus s;c HO : duabus Zr. commendanda suam intentionem ec. 4s«g.

Subscriptionem non. habent HO.

Deinde sequitur in HO Bened., uita Johannis ex Hieronymo 'de uiris 1l) desumpta ; edidimus ex
codice H, uariantibus lectionibus cod. € adpositis εἰ Uaillarsii wol. 1. 9. 830; cf. et Thomasium
I. 2. 344.

Inscriptio deest.

Iohannes apostolus quem iesus amauit plurimum filius zebedei frater iacobi
apostoli qui narrat iohannem baptistam ab herode decollatum fuisse Nouissimus
omnium scripsit euangelium rogatus ab asiae episcopis aduersus cherintum
aliosque hereticos et maxime tunc hebionitarum dogma consurgens qui asserunt
christum ante mariam non fuisse unde etiam conpulsus est diuinam eius5
natiuitatem dicere sed et aliam causam huius scripturae ferunt. Quod quum
legisset matthei marci lucae uolumina probauerit quidem textum historiae et

3. qui .. . fuisse (fuisset H): quem herodes 5. etiam : et Besed. Uail. à

post passionem domini decollauit (-uerat Ua.) 6. edicere Zened. Uall.
Bened. Uall.

. maroi τ et Zened. Ua.
3. rogatus: rogans Zened. cerinthum Zened. 1

Uaif.

PRAEFATIO UEL ARGUMENTUM IOHANNIS. 489

uera eos dixisse firmauerit sed unius tantum anni in quo et passus est post
carcerem iohannis historiam texuisse. Praetermisso itaque anno cuius acta
a tribus exposita fuerant subperitoris temporis antequam iohannes clauderetur
in carcere gesta narrauit sicut manifestum esse poterit his qui diligenter quattuor
euangeliorum uolumina legerint quae res ΔΙΩΦΏΩΝΙΑΝ quae uidetur iohannis esse 5
cum ceteris tollit. Scripsit autem et unam epistolam cuius exordium est Quod
fuit ab initio quod audiuimus et uidimus oculis quod perspeximus et manus
nostrae tractauerunt de uerbo uitae quae ab uniuersis ecclesiasticis et eruditis
uiris probatur. Reliquae autem duae quarum principium est Senior electae
dominae et natis eius et sequentis Senior gaio carissimo quem ego diligo in τὸ
ueritate Iohannes praesbiteri asseruntur cuius et hodie alterum sepulchrum
aput ephesum ostenditur et nonnulli putant duas memorias eiusdem iohannis
euangelistae esse — super qua re cum per ordinem ad papiam auditorem eius
uentum fuerit disserimus. Quarto decimo igitur anno secundam post neronem
persequutionem commouente domiciano in phatmos insula religatus scripsit 15
apocalypsin quam interpretatur iustinus martyr et chyrineus. Interfecto autem
domiciano et actis eius ob nimiam crudelitatem a senatoribus occisus sub
pertinace rediit ephesum ibique usque ad traianum principem perseuerans totas
asiae fundauit erexitque ecclesias et confectus senio sexagesimo et octauo anno

post passionem domini mortuus iuxta eandem urbem sepultus est. 20
3. subperitoris i/a HO; recfius superioris I5. mouente Bened. Uall. domitiano e£ 17 Bened.
Bened. Uall. Uall. phathmos O. insulam Zerxed. Uall. re-
4. carcerem Zesed. Uall. his: iis Bened. ligatos H. ;
5. Quae res: quaerens /apsu H ; * etiam Zened. 16. interpretantur Zemed. — Irenaeus Zened.
Uall. AIQ90NIAN sic H (A sup. lin.) O; rectius Uail.
διαφωνίαν Bened. Uail. 17. senatu Zened. Uall. oocisus: rescissis
7. oculis 4 nostris Zened. Ual/. Bened. Ualf.
8. contrectauerunt Zened. Uail. I8. pertinsoe: nerua Üa/J.; 1 principe Zesed.
Io. caio Zened. Uall. Uall. redit Bened. Ua.
I1. iohannis O Zened. Uall. ' praesbyteri Θ. 19. rexitque Zemed. Ua//. confractus Pened.
12. et: etsi Ua//. omm. et sec. Bened. Uall.
13. per suf. Jin. H. 30. 2 post passionem domini anno Zened. Ua/l.
14. disseremus Jened. Uadi iusta eadem H.

Subscr. deest.

490

PRAEFATIO UEL ARGUMENTUM IOHANNIS.

PROLOGUS SECUNDUS EX CODICE TOLETANO.

Hwunc Prologum in codice 'T post praefationezrn Hic est Iohannes efc. fositum nostri! gratia
benigrtissime exscripsit amicus Juan F. de. Riaflo. d

INGRT P:;L:G*
SCDS

Ihoannes apostolus
quem dns ilis amauit
plurimü nouissimus

omnium scribsit hoc euam

gelium postulantibus
asie gpiscopis aduers"s
cerintum . aliosd hereticos
et maxime tunc . eboni
tarum dogma consurgés
qui asserunt stultitie

sue prauitate: sic enim
bonite appellantur

xpni antequà de maria
nasceretur non fuisse
nec natum ante scfa

de dó patre :

Unde et qum conpulsus est
diuinà eius a patre na
tiuitatem dicere :

Sed et aliam causam

conscribti huius euágelii
fererunt quia quü legis
set matthei marchi

et luce . de euangelio
uolumina probaberit
quidem textü istorie

et uera eos dixisse firma
berit . sed unius tantü
anni in quo et passus est
post carcerem Iohannis

storià texuisse . preter
misso: itad anno cuius
acta a trib exposita fuerit
superioris temporis áte
quam Iohannes clauderet"r
in carcere gesta narrauit
sicut manifestum esse
poterit . hisqui IIIIor
euangeliorum uolumine
legerint diligenter: hoc
igitur euangelium post
apocalipsin scribtü mani
festum et datum est eclesiis
in asia a Iohanne aduc

in corpore constituto sic"t
papias nrhe Iheropolitaü
episcop discipulus Ihoahis
et carus in exotericis suis
id est in extremis quinq libris
retulit qui hoc euangeliü
Iohanne sub dictante
conscribsit :

Uerum archinon hereticus quü

ab eo fuisset reprobatus
eo qd contraria sentiset
prelectus est a Ioháné

hic uero scribtu uT epstas
ad eum pertulerut a frib
missus qui in ponto erant
fideles in dio nfo . am

PRAEFATIO UEL ARGUMENTUM IOHANNIS. 491

ARGUMENTUM IOHANNIS EX COD. REGINAE
SUETIAE.

Ex Editione 7 ^homasii (uol.1. 5. 344) émpressimus.

INCIPIT ARGUMENTUM SECUNDUM IOHANNEM.

EUANGELIUM Iohannis manifestatum et datum est ecclesiis ab Iohanne
adhuc in corpore constituto; sicut Papias nomine, Hieropolitanus, discipulus
Iohannis carus, in exotericis, id est in extremis quinque libris retulit; descripsit
uero euangelium dictante Iohanne recte. Uerum Martion haereticus cum ab
eo fuisset improbatus eo quod contraria sentiebat, abiectus est a Iohanne. Is
uero scripta uel epistolas ad eum pertulerat a fratribus qui in Ponto fuerunt.

EXPLICIT ARGUMENTUM.

492

AHVY Zari. 2797.

Edidimus ex codice À (ed. Tisch.) cum col-
latione codd. rell.; cf. Thomasium ucl. 1.
2. 311, ubi ex V nostro impressit.

I. In principio uerbum deus apud
deum per quem facta sunt omnia
et iohannes missus refertur ante
eum Qui recipientes se facit filios
dei per gratiam suam.

II. Interrogantibus iudaeis iohannes
negat se esse christum sed missum
se ante illum uocemque esse cla-
mantis in deserto secundum esaiam
enuntiat ipsum uero fatetur agnum
tollentem peccata mundi et bap-
tizantem in spiritu sancto eo quod
ipse sit supra omnes.

III. Ex duobus iohannis discipulis
qui secuti fuerant dominum unus
andreas adduxit fratrem suum qui
petrus ab ipso nuncupatus philip-
pus quoque uocatus nathanaheli
indicat qui mox inter cetera eum
dei filium confitetur.

IIII. In nuptiis aquam conuertit in
uinum quo facto cognoscitur quod
ubi ipse fuerit inuitatus uinum
necesse sit deficere nuptiarum.

IL. om. et H.

II. isaiam H 7Za77. 7om.

III. filppus H. natanaheli Y. caetera
Thom. confitetur -* et confectos (-tus cor.)
senio sexagesimo et octauo anno post pas-
sionem domini mortuus iuxta eadem urbe
sepultus est H οἱ 2. 489.

IIII. nubtis . . . nubtiarum Y; cf. ad
praefationem p. 486.

CAPITULA IN EUANGELIUM

Capitula exstant in AEFCDYPGHOTUJ (capitula et breues)KOQTVXY aur.c; euanuerunt ind. Desunt autem im
BA(i.e. cod. Dunelmensi, uide praefationem 2. xi et infra 2. 5oD)EFMMPRS(i.e. euangelio Johannis Stonyhurstensi
praef. p. xiii e£ infra 5. 507) WZ edttionibusque antiquis exc. Kesler 1487 quae post praefationem habet Registrum in
Euangelium Iohannis uigintiunum capitula habens; deimde sequuntur. capitula ; item Sacon 1515 et 1519 Aabent
capituli summarium ad znt/iutr uniuscuiusque capituli.

SPCOIJ(&reues)OTX Par. Jat.

10438; ZAom.1.9.346. Edi-
dimus ex codice C, adÁibitis
in notulis wards lectionibts
codicum rell. exceptis itis quae
ad meram orthografhiam spec-
lant. — Litterae nigriores in
codice rubricatae sus. Collatio
cafitulorum cod. Τὸ nobis non

graesto erat.

I. Pharisaeorum leuitae

interrogant Iohan-
nem.

Iohannes Ihm uidens ag-
num dei dicit.

Et handreas petro dicit
inuenimus messiam.

II. Ihs ad caenam de

aqua uinum faoit.

II. fecit *PIJOX 7om.

Uat. Alex. 134( — Thorm.I. 5. 344).

Ex Thomasii editiome impres-

Sinus.

I. Pharisaeorum Leuitae in-

terrogant Iohannem. Io-
hannes Iesum uidens, di-
cit ecce Agnus dei; de
cuius spiritu testificatur.

Quem secuti duo discipuli

manserunt apud eum ; ex
quibus Andreas Petro di-
cit Inuenimus Messiam.
Et Iesus Philippum iubet
sequi se. Ubi etiam ad
Nathanael loquitur.

IIl. Ad coenam de aqua

uinum fecit lesus.

493

SECUNDUM IOHANNEM.

Znscr. incipit capit! séd iohanne G 77az7. 2790, incipiunt capitula secundum lucam (52e) V, incipiunt capitulationes
secundum iohannem J (cafitt/a?, incipiunt capitula in euangelio iohannis Καὶ βδαηιό., incipiunt capitula lectionum
secundum iohannem Y, incipiunt capitula tFIX, incipiunt capitula iohannis AVart., incipit breuis interpretatio
secundum iohannem D, incipit breuis disputatio kata iohannem ?P, breuis secundum iohannem J (/rezes), incipiunt
breues eiusdem euangt. O, incip. brebis eiusdem a., incipit aelenchus (elencus T; eiusdem CT ; zrser. erasa est in
AH ; nihil habet O.

—M -— .... .... . Pu —— —À —M——Ó ILL

D?PGQ av. c. J (cafatula). | K Zaz/. 2790 Nanc. Bab.

Edidimus ex codice D uariis le- | Ex DBlanchino impressimus. Ex codice K transcripsimus wuari-
Honibus exceptis iis quae ad or- antibus lectionibus in notulis ad-

thographiam spectant, in notulis | positis.
adhibitis. |
I. De principio euangelii.
I. Iohannes testimonium per- I. Ubi iohannes testimonium
hibet de christo dicens non perhibet de xpo.

sum dignus soluere corre-
giam calciamentum eius.

II. Iohannis dicit ecce agnus | II. Ubi Iohannes uidit Iesum | II. Ubi iterum dicit ecce agnus

dei ecce qui tulit peccata uenientem et dicit ecce agnus di qui tollit peccata mundi.
mundi. - dei.

III. Et Ostendit iesus discipu- III. Ubi duo discipuli iohannis
lis suis ubi maneret et secuti secuti sunt dnm.
sunt eum. |

IIlI. Uinum in Kanna galileae. | III. Ubi fecit dominus de aqua | IIII. Ubi ihs aqua uinum fecit.
uinum.

I. sum sepi-erasumin D. corrig. II. peccatum Zar.
calciamenti eius solu. *PGQ c ater.

II. item ad ist. γε, dicit * de
iesu G catur. om. ecce sec. "PQ c aur.
tollit ze. peccatum ?PQ r.

III. om. ot ad init. Ο. om. suís
aur. 0m.etsec awr.

III. *ad znif. ubi iesus de aqua
rell. uinum - fecit xc//. III εἰ IITI
in unum coniungit Psubnumerolll.

3T

494

ATIIVY Zar. 2797.

V. Propinquante pascha iudaeorum
eicit uendentes e templo et inter-
rogantibus quod signum daret sol-
uendi templum et in triduo exci-
tandi mysterium ponit.

VI. Nicodemo inter multa dicit nisi
renatus in regnum dei intrare non
posse Uel quod non iudicare sed
saluare uenerit mundum et mani-
festari dicit opera quae in deo
sunt facta.

VII. Iohanni in aenon baptizanti
dicitur iesum baptizare quem ille
sponsum esse et oportere crescere
se autem minui illumque de sur-
sum et supra omnes esse creden-
temque in eum habere uitam
aeternam super incredulum uero
iram manere confirmat.

VIII. Apud puteum iacob mulieri
samaritanae manifestatus plurima
mystice loquitur et multi samari-
tanorum credunt in eum dicentes
hic est uere saluator mundi.

VITII. Reguli cuiusdam filius egro-
tans absentis domini uoce sanatur
dicentis patri eius uade filius tuus
uiuit credidit ipse et domus eius
tota.

X. Hominem xxxurnir annos in infir-

V. eiecit ZZa*]. 7Thom. daret-«et Za».
tribus diebus H. misterium Y 77a7.

VI. manifestare H*.

VII. credentemquae 77az7* ; deinde om.
in H.

VIII. samaritane HY Zar. plurimo Y.
mistice 77a».

VIIII. aegrotans HY 770m.

X. triginta et octo 7άονε., tricesimo oc-
19 Harl. &nnos-habentem HY Za.

0f.

CAPITULA IN EUANGELIUM

t" COIJ (Preues)OTX.

De templo nummolarios
aeicit Soluite templum
hoc dicens.

Nicodimo loquitur de
babtismo et aliis multis.

III. ΤῊΒ in Iudaea bab-
tizat.
Et Iohannis enon.
Quique dicit xpm cres-
cere se autem minorari.

IIII. Iis oum muliere
samaritana loquitur.
Prophetam in patria sua
sine honore aesse dicit.

Reguli fiium a morte
suscitat.

V. Aput natatoria bezeta

IL. nummularium ΟἿ. eiecit
tO 7Aom. hoc templum γε,
et de fFOIOX 77om.

III. o». et O. iohan.-in
CIJOX 7Zom. dixit I*. mino-
rari: a/. minui af. 7Xom.

IIII. sua honorem non habere
dicit IOX. dicit - et OIOX
Thom. resuscitat IX 77o»t.

V. natatoriam *e//. bethsaida
tFI*(-dam)O 77om.

Uat. Alex.Y4(» Thom. Y. 5.344).

De templo nummularios
eiecit.

Et signum postulatus, sol-
uite templum dixit.

Nicodemo dicit de baptis-
mate, et de serpente in
solitudine exaltato, et de
lumine.

III. Iesus in Iudaea bap-
tizat.

Et Iohannes in Enno.

Et discipuli Iohannis dicunt
ei quod Iesus omnes bap-
tizaret et plures discipulos
faceret.

De quo Iohannes loquitur et
illum crescere se autem
minorari dicit.

IV. De muliere Samaritana.

Et de messe quam alii labo-
rauerunt et alii metent.

Prophetam in patria sua sine
honore esse.

Et reguli filium a morte
uiuificat.

V. De natatoria et aquae

—

D?PGQ aw. c.

V. Iecit de templo omnes
Uendentes ηἴ et dixit domus
mea domus orationis uoca-
bitur.

V]. Qui non renatus fuerit de
nouo non potest intrare in
regnum di.

VII. Ubi babtitzat ihs et dixit
iohannis discipulis ego non
sum xps.

VIII. Ubi secessit ihs a iudea
et uenit in samariam.

VIIII. De muliere samaritana
iuxta puteum nf et discipulis
suis dixit Alii laborauerunt
et uos in labores eorum
introistis.

X. Omnis profeta sine honore
in patria sua.

Ubi filium reguli sanauit.

XI. In porticu salamonis. Ad

V. c etad init. rell. iecit -iesus
rell. om.detemploG. 0,721. omnes
aur. dixit domus orationis est domus
(2do. est G) patris mei ze//.

VI. cubi dicit ad imi. G. de
nouo: om. G. aur; -*ex aqua et
spiritu sancto re. (or. sancto c.
potest intrare: intrabit γε. caf.
VI ost cap. VII ponit G.

VII. baptizabant iohannes et iesus
aur. non sum ego ar. c.

VIII. ubi: et au.

VIIII. ἐπε. sedens super puteum
(4iesus aur. c, mulierem samari-
tanam petit bibere »e//. 2dicit disc.
suis *PQ aur. c (orn. suis aur. c). in
labores eorum o. G. laborem
ΡΟ aur. eorum: ipsortum Q
aur. c.

X. -4et dicit ad zzz/. G. honore
*est γε. sua: est Q. Qubi: et G
a4ur.c. reguli: regis c.

SECUNDUM IOHANNEM.

J (capitula).
IIII. Ubi eicit de templo omnes
uendentes et ementes et aes
effudit.

V. Ubi Nicodemus uenit ad
Iesum et dicit ei Iesus renasci
hominem.

VI. De eo quod nemo ascendit
in caelum. Et de eo qui
credit et non credente.

VII. Ubi Iohannes baptizat.
Et de purificatione. Et ubi
testimonium dicit de Iesu
quia de caelo uenit.

VIII. Ubi Iesus baptizat et dis-
cipuli eius.

Et de muliere samaritana.

VIIII. Ubi dicit quia propheta
in patria sua honorem non
habet.

Et de filio reguli.

X. De piscina natatoria; et de

495

K Zar. 2790 Nanc. Bamb.
V. Ubi uendentes et ementes
templo pellit ac dicit soluite
templum.

VI. De nichodimi conuersione.

VII. Ubi Iohannes baptizat ac
dicit non sum ego xps.

VIII. De muliere samaritana.

VIIIL. Ubi dins dicit prophe-
tam sine honore filiumque
reguli saluat.

X. De bethsaida piscina infir-

V. ementesque 77ar/. Nase.
VI. nicodimi a». Par.
X. betzeta 77a».

3T2

496

AHVY Zarl. 1797.
mitate sua dicendo surge tolle
grabattum tuum et ambula in
sabbato curat aequalem se quod
erat faciens deo.

XI. Quod filius sicut pater suscitans
mortuos sit aequaliter honorandus
in quo credentes transeant de
morte ad uitam uenturam quoque
pronuntiat horam quo de monu-
mentis boni malique resurgant.

XII. Pro testimonio suo iohannem
lucernam appellat ^ patrem quo-
que et scripturas de se testimonium
perhibere iudaeos alium recepturos
de se autem mosen scripsisse tes-
tatur.

XIII. Propinquante pascha iudae-
orum de quinque panibus et duo-
bus piscibus quinque milia homi-
num saturauit pro quo signo cum
regem eum uellent facere fugit et
ambulans supra mare pauentibus
discipulis ait ego sum nolite timere.

XIIII. A turbis quaesitus et inuentus
ait operamini cibum qui non perit
et panem de caelis uerum dicit
dare uitam mundo.

XV. Panem uitae se dicit et creden-
tes in se resuscitaturum in nouis-
simo die.

XVI. Murmurantes iosepheum filium
dicunt at ipse inter multa carnem
suam panem se daturum ait pro
mundi uita et cetera similia plurima
de pane et carne sua testatur.

XVII. Uerba sua spiritum uitamque
pronuntiat et unum ex duodecim
diabolum appellat.

XVIII. Iudaeis interficere eum quae-
rentibus ascendit occulte ad diem

X. grabatum H Za/. ZÀom. sabato Y*.

XI. sit: sic H. quo se.: qua H Za.
Thom. (non AY). resurgunt Y.

XII. scribturas Y. moysen Z7Za»/. 7ZÀor.,
moyses H. scribsisse Y.

XIIII. caelo H.

XV. uite H.

XVI. caetera Zorn.
carnis suae H.

XVIL pronunciat H. diabulum Y.

XVIII. occultae H.

om. et sec. H.

— À—M M À—— M

CAPITULA IN EUANGELIUM

S€COIJ (breues)OTX.
triginta et hocto an-
norum infirmitatem
hominis sanat.

Hac dicit scrutamini
scripturas.
Et si crederetis Mosi cre-

deretis forsitan et mihi.

VI. De quinque panibus

et duobus piscibus.
quod eum regem

facere uoluerunt.

Ihs supra mare ambulat.

Et

Et de manna et pane
caeli loquitur.

Α credentibus ab eo dis-
cipulis hunum ex duo-
decim diabulum dicit.

VII. Schenophegia.
Ihs medio diae festo

V. triginta: uiginti I*. et

pr. om. OO 7ZAom. ac cidit O*
(corr. ac dicit). mosen O* ; om.
X. om.crederetis sec. X.

VI. super t. o5». manna et
J. caelesti γε ἃ oredenti-
bus: ac( - dicit J) recedentibus
€ IJOX 7omn.
et praedicat 7707.

VII. disi I*X.

dicit : a7. uocat

Uat. Alex. τ4(-- Thorm.l. 5.344).
motu et infirmo annorum
triginta octo qui grabba-
tum suum tulit.

Et de iudicio Dei et resur-
rectione mortuorum.

Testimonium ]esu Christi
cum increpatione Iudae-
orum.

VI. De quinque panibus et
duobus piscibus.

Et quod eum regem facere
uoluerunt.

VII. Iesus supra mare am-
bulat.

Et de manna et pane cae-
lesi et de oblatione
loquitur.

Ac recedentibus ab eo dis-
cipulis unum diabolum
ex duodecim dicit.

Iesus ascendit mediante die

-

D?*PGQ aw. c.
natatoriam piscinam homi-
nem ab infirmitate annorum
XXXUIII.

XII. De -v. panibus ordeaceis
εἴ π΄ piscibus ubi uolunt eum
tenere in regem et fugit ad
discipulos suos ambulans
super mare et dixit ego sum
panis uitae.

XIII. Cum Aliqui de discipulis
abirent retro dixit numquid

et Uos uultis ire.
AIIII. Et Dixerunt ad ihm

XI. ab infirmitate hominem c.
XXXUIII ὁ sanauit Q aur. c.

XII. hordei G aur. c. piscibus
* in quinque milia uirorum G aer. c.
ubí: et c. uolebant G arr. c.
tenere: et tenebrae /Ja?su Q. orm.
inc. fugit - εἴ ( ubi c) uenit γεζ,.
suos o». rell. supra Q.

XIII de: ex α dixit: - petro
G; -iesus petro az. c.

XIIII e£ XV i» unum contungunt
GQ atr. c sub numero XIIII.

SECUNDUM IOHANNEM

J (capitula).
homine infirmo qui sanatus
est.
XI. De eo quod filius facit
sicut et pater et uiuificat.
Et de resurrectione mortuorum.

XII. Ubi dicit non possum a
me facere quicquam. Εἰ de
Iohanne dicit quia lucerna
erat.

XIII. De quinque panibus hor-
deaceis et duobus piscibus.
Et quia quaerebant eum fa-
cere regem.

XIIII. Ubi uenerunt turbae
in Capharnaum quaerentes
lesum: et dicit ego sum
panis uitae qui de caelo de-
scendi.

XV. Ubi dicit nisi manduca-
ueritis carnem filii hominis
non habebitis uitam.

Et quia plurimi discipuli abie-
runt retro.

XVI. Ubi fratres eius con-
pellebant eum ire ad diem

497

K Zar. 3790 Nanc. Bamb.
mumque xxxuij annorum
curatum.

XI. De quinque panibus sig-
num.

XII. Ihs ambulabat super mare
ac dicit ideo descendi de
caelo ut faciam uoluntatem
eius qui me misit.

XIII. Ubi dicente dno ego
sum panis uitae et qui man-
ducat me uiuet propter me
multi discipulorum abierunt
retro.

X. xxuIlI Z7ar/; triginta octo
Bam,

498

AHVY Za!. 3797.
festum scaenopegiae ubi diuersa
de eo et ab eo dicuntur et quae-
rentes eum adprehendere nequeunt
quia nondum uenerat hora eius.
XIX. Multis de turba credentibus
plurima loquitur inter quae qui
sitit ueniat ad me et bibat — nico-
demo quoque pro ipso de audientia
dicenti resistitur a pharisaeis.

XX. Mulierem in adulterio repre-
hensam atque ad se adductam nec
ab accusatoribus condemnatam
ipse sub condicione qua ulterius
non peccaret absoluit.

XXI. Lucem mundi se dicens pha-
risaeos de proprio testimonio re-
sultantes arguit iudicium suum
uerum esse confirmans.

XXII. Dicit iudaeis et uos in peccato
uestro moriemini a quibus inter-
rogatus quis esset principium se
esse respondit addens cum exalta-
ueritis filium hominis tunc cog-
noscetis quia ego sum.

XXIII. Iudaeis credentibus ait si
manseritis in sermone meo ueritas
liberabit uos quibus respondentibus
se esse liberos dicit qui facit pec-
catum seruus est peccati et inter
alia multa diabolum homicidam et
mendacii patrem adsignat.

XXIIII. Qui sermonem inquit meum
seruauerit mortem non uidebit in
aeternum et inter cetera plurima
ante abraham se esse dicens exi-
uit de templo.
XVIII. scaenoph. H, scenoph. 77a74.

Thom. querentes Y. adpraehendere H.
XIX. que Zar/.; ait 7&om. dicente IH.
XX. deprehensam H ZZar/. 7Àom. con-

ditione Zar. Zorn.
XXII. ἃ: ad 7/az/.
XXIII. gredentibus H.

mendatii 77a.
XXIIII. inquid H. caetera 77om.

exaltaueretis Y.
homicida H.

CAPITULA IN EUANGELIUM

€ COIJ (éreuesjOTX.
ascendens in templum
docet.

Maius aetiam de turba
credentibus idem cla-
mat si quis sitit ueniat
et bibat.

Cum ministris et nicho-
dimo principe conten-
dunt.

De muliere adultera.

Ihs lumen mundi esse se
praedicat.

VIII. Ilis interrogatus
principium 8e &esse
respondit.

Quod homnis peccator
seruus 511.

Et quod ihs ante abraham
sit.

VII. templo J. maius: mul-
tis γε. principestFIJOX 7Z7om.
of. de muliere adultera (2J
O*X cod. ap. Thom. se esse
tFIO ; om. se J.

VIII. sit sec.: et J.

Uat. Alex. 14 ( x» Thom.]l. 9. 344).
festo in templum et docet.

Et de turba multi credide-
runt in operibus Iesu.
Idem clamat, si quis sitit

ueniat et bibat.
Cum ministris et Nicodemo
principes contendunt.

De muliere adultera.

Iesus lumen mundi se esse
non credentibus Iudaeis
in gazophilacio docens
praedicat.

VIII. Iesus docens in tem-
plo interrogatur et initium
se esse respondit.

Quod omnis peccator ser-
uus sit.

Et de Abraham quod mor-
tuus sit et Iesus prior illo
sit.

D?PGQ aer. c.
Fratres eius uade hinc in
iudeam.

XV. Et Dixit ihs Nolite Iudi-
care propter faciem queritis
me et ubi ego sum non po-
testis uenire.

XVI. Qui sitit Ueniat ad me
et bibat.

XVII. Et ducunt ad eum mu-
lierem in adulterio depre-
hensam.

XVIII. Et Dixit ibsIudeis Cum
exaltaueritis filium hominis
tunc cognoscetis quia ego
sum et ante abraam ego sum.

XV. propter: secundum GQ aur.
c. 07i.e6go :PQ. uenire -* uos c.

XVI. om. ueniat. . . bibat Q;
o*i. &d me »e/]. bibat sicut (or.
Q) scriptum est γα.

XVII. om. et ad ?nit. SPQ..— inc.
de muliere in adulterio deprehensam
G. adducunt ?PQ asr. c. eum:
iesum cv. mulierem: fergwm! de-
praehensam in moechationem ut eam
ludicaret (adiuuaret c' ase. c.

XVIII 0o»; iesus G. of». tuno
Q aur. c. qui&: quoniam c. οἵ
s$€c.: nam a«r. oft. et ἃ. abr. ego
sum c.

SECUNDUM IOHANNEM.

J (capitula).
festum et ipse abiit occulte.

XVII. De mediante die festo
Iudaeorum.

XVIII. Ubi clamabat Iesus qui
sitit ueniat et bibat.

XVIIII. Ubi dicit de superi-
oribus sum.

XX, De eo qui facit peccatum
seruus est peccati. Et dicit
Iudaeos de patre diabolo
esse. Et dicunt daemonium
habet.

499
K Zar. 3790 Nar. δαριό.

XIIII. Ubi fratres dii dicunt
ei uade in iudaeam ut uidean-
tur opera tua.

XV. Ubi in die magno festiui-
tatis. clamabat dicens qui
sitit ueniat et bibat.

XVI. De muliere in adulterio
deprehensa.

XVII. Ubi dns dicit ego sum
lux mundi ego sum princi-
pium.

XIII. iudeam Narr.
XVI. depraehensam ZZat7. Nas.

500

AHVY Har/. 270].

XXV. Caecum a natiuitate sanaturus
lucem mundi se dicit quem cum
inluminasset multa pharisaeis anxi-
etate turbatis atque quaerentibus
ipse ab inluminato cognitus adora-
tur.

XXVI. Qui non intrat inquit in ouile
per ostiumfur est seque dicit ostium
et pastorem ouium pro quibus se
suam animam positurum et alias
oues adducturum pronuntiat ut fiat
unum ouile unus pastor.

XXVII. Potestatem habere se dicit
ponendi ac resumendi animam
suam facta quoque encenia hiero-
solymis inter multa quae pharisaeis
sciscitantibus dixerat ait ego et
pater unum sumus et multi cre-
diderunt in eum.

XXVIII. Lazarum quadriduanum
mortuum suscitaturus dormire dicit
quem magna uoce clamando resus-
citans solui iubet et abire plurimis
credentibus ex iudaeis.

XXIX. Pontifices aduersus eum con-
silium colligunt in quo caiphas
unum debere mori pro populo
prophetizat et ante sex dies paschae
ungento pedes domini perfundun-
tur de cuius pretio iudae murmur
arguitur.

XXX. Turba cum ramis palmarum
occurrens clamat osanna ipse uero

XXV. mondi H.

XXVI. inquit-per 77277. possiturum
H. ovile sec. τ et Η 7Zarl. 7 ^om.

XXVII. hierosolimis H ; - et 7a77. 75on.
farisaeis H. scitantibus 77a7/.

XXVIII quatriduanum ZZaz/ 74om.
solui: soluit H, uolui Y. credentibus
plurimis ZZar*

XXIX. concilium Y. quo: co Za.
caiaphas Y. pasche 11 Zas/. unguento
Harl. Thom. praetio HY.

CAPITULA IN EUANGELIUM

t*COIJ (reues)OTX.
Caecum ex natiuitate
curat.

VIIII. De ianua et houili.

Per dedicationem ambu-
lans in templo se et
patrem hunum aesse
dicit.

De Lazari resurrectione.

X. Maria pedes Ihü hun-
guit aet capillis suis
extergit.

Ihs super hasinum sedit.

VIII. ex: al*X. curauit J.

VIIII. et houili : ouilis JO* ;
οἵ“. et Q9. per dedicationem :
predicationem O*(sed correctur:).
deambulans &'OIJOX.

X. unxit X ; deinde om. et O.
extersit J. asinam ἕξ.

Uat. Alex.Y4 (— Thor.l. 2. 344).
ΙΧ. De caeco a natiuitate.

De ianua, ouili, et pastore.
Et de potestate animae suae
ponendieam et accipiendi.

Per dedicationem deambu-
lans in templo se et pa-
trem unum esse dicit.

Et Lazar dormitatione et
resurrectione et Mariae
consolatione.

Propter quod Caiphas con-
silium dat Iudaeis ut Iesus
occidatur.

X. Maria pedes Iesu unguit
el extergit capillis suis ;
unde et de nece Lazari
principes cogitauerunt.

Iesus supra asinum sedit.

D:PGQ awr. c.
XVIIII. De caeco À natiuitate
cui linuit oculos et dixit uade
ad syloiam.

XX. Ego sum pastor bonus
qui pono animam meam pro
ouibus meis.

XXI. Dicunt ei farissei si tu
es xpc dic nobis palam.

XXII. Ubi latzarum suscitat
-Ir- die.

XXIII. Et Accepit maria un-
guentum et unxit pedes ilu
et farissei uolebant occidere
latzarum.

XXIIII. Et Turbae accipiunt
flores palmarum et dicebant

XVIIII. XXVIIII D*sedcorr. de
o&eco: caecum G ; caeci aur. cui
om. G aur. linuit: inluminauit C.
ooulos-luto c. syloiam: - οἱ tu-
multuati sunt pharisaei G ; — et uadit
(lauit c) et uidit et tumultuati sunt
pharisaei aur. c.

XX. pastor bonus: panis uitae
aur. om. meam G. ouibus : uobis c.
om. meis aur. c.

XXI. dixerunt G azur. c. om. ei
aur.c. palam: et (ut az.) lapida-
bant (-dauerunt c) eum propter uer-
bum G aur. c.

XXII. resuscitat ?*PQO e/ quarta
die resuscitat (suscitauit c) a mortuis
G aur. c.

XXIII. XXXIII /apss D. accipit
SPQ. unguento G.

XXIIII. om. et ad isnt. aur. acci-
perunt ?PQ au».

SECUNDUM IOHANNEM.

J (capitula).
XXI. De caeco a natiuitate
quem inluminauit.

XXII. De ianua et ouibus. Et
quia ipse est ianua.

XXIII. De facta dedicatione
in Hierusalem.

XXIIII. UbiLazarum suscitauit
a mortuis.

XXV. Ubi cogitauerunt Iudaei
occidere Iesum.

Et de Maria quia unxit pedes
Iesu unguento.

Et ubi Lazarum uolebant oc-
cidere. i

XXVI. Ubi Iesus sedit super
asellum.

501

K Zar. 3790 ANane. Bamó.
XVIII. De caeco nato inlu-
minato.

XVIIII. Ubi dicit ego sum
pastor bonus.

XX. Ubi ihu a iudaeis dicitur
si tu es xps dic nobis.

XXI. De lazaro resuscitato.

XXII. Ubi maria pedes dni
ungit.

XXIII. Ubi accipientes ramos
palmarum obuiam populi

XXII. pedes: es 2» ras. Dari.
unguit Na».
XIII. populo Za716.* (sed corr).

3U

502

AHVY Zarl. 1797.
super pullum asinae sedit phari-
saeis dicentibus totus mundus
post eum abiit.

XXXI. Nuntiatis gentilibus eum
uidere uolentibus horam suae clari-
ficationis esse dicit et granum fru-
menti mortuum multum fructum
pronuntiat allaturum ministrantem
quoque sibi honorificandum pro-
mittit a patre.

XXXII. Animam suam turbatam
esse dicenti et clarificari se a patre
poscenti uox de caelo ait clarificaui
post haec multa prosequitur inter
quae se non ad iudicandum sed ad
saluandum mundum uenisse se
testatur.

XXXIII. Surgens a cena pedes lauit
discipulorum exemplum dedisse se
dicens ut ipsi conseruis faciant
quod omnium dominum fecisse
probarunt. &

XXXIIII. Non esse seruum maiorem
domino dicens post testimonium
scripturae iudam intincti panis
porrectione significat et discipulos
multipliciter exhortatur.

XXXV. Non turbetur cor uestrum
ait discipulis ego sum uia ueritas
etuita qui uidit me uidit et patrem
ego in patre et paterin me qued-
cumque petieritis in nomine meo
hoc faciam.

XXXVI. Diligentibus se discipulis
mandataque seruantibus paracle-
tum promittit a patre mittendum

.mansurumque cum eis in aeternum

XXX. asine Zar/.

XXXI. nuntians 74om. esse: se A, se
Y, uenisse H. alaturum Zar.

XXXII. clarificare Y /7az/. ZÀom. om.
ait Y. om.se tert. HY Zari. ZÀom.

XXXIII. caena 77az7/., coena ZAom. ipse
Harl. omnia ZZaZ.

XXXIIIL cum priori coniungit Harl.
sub numero XXXIII, e? XXXV numeratur
XXXIIII e similiter segg. ad finem capitu-
lortm. scribturae Y. intinti /7a7/. prorec-
tione H. discipulus H. exortatur Y Za.

XXXV. uidet 7r. Η 77ar/. 77om., uidet
sec. Ἡ 7ZJar.

XXXVI. seruantibus Partim in ras. H.
paraclitum Za7. 77om., paracliti H.

CAPITULA IN EUANGELIUM

&COIJ (PreuesjOTX.

Et uolentibus graecis ui-
dere Ihm loquitur de
grano frumenti quod
in terram mittitur.

Et uox de caelo ad Ihm.

Et quod multi ex prin-
cipibus crediderint in
Ihm sed propter pha-
risaeos non confiteren-
tur.

XI. Pedes discipulorum
lauit.

De Iudae traditione aet
petri negatione prae-
dicit.

Et de dilectione fratrum.
Et quod ipse in patre aet
pater in ipso aest.

Et de hobseruandis man-
datis paracliti sps.

X. uolentibus: udentibus
lapsu C, et om. graecis C satio
famen relicto. terra O*. oaelo
* facta Oc. fos? iim orn. et I*X.
om. quod se. J. multi--ad
iesum Ὁ. crediderunt I-Oe, cre-
derent I*X ,creduntJ. 07;.et quod
... lesum O*( -- O9). o».nontF.
confitebantur £F, confitentur JO.

XI. lauat tFIJ. om. et pos!
praedicit tFO ; deinde ori. de O.
ipso: illo tFI-.

Uat. Alex. 34 ( — Thom.l. 5.344).

Graeci ad Philippum uidere
Iesum Εἰ loquitur de
grano frumenti quod in
terram mittitur.

Et uox de caelo facta est
ad Iesum.

Et quod multi ex principi-
bus credentes in Iesum
non confitebantur propter
Pharisaeos..

XI. Pedes discipulorum la-
uat atque eos docet.

De Iuda traditore praedicit
et quod Petrus ter illum
negaturus esset.

Et de dilectione inuicem
fratrum.

Et quod ipse in patre et
pater in illo est.

Et de paraclyto Spiritu.
Et de obseruandis mandatis
eius.

D?PGQ aw*. c.
ossanna et Dicebat ihs qui
amat animam suam perdat
eam.

XXV. Cum multa signa fecisset
ihs dixit Ego lux in hunc
mundum ueni.

XXVI. Ubi ihs pedes discipu-
lorum lauit.

XXVII. Et Cum iret iudas ut
traderet ihm dixit ei ihs quod
facis fac citius.

XXVIII. Et Cum dicit ihs dis-
cipulis suis Dilegite uos in-
uicem et petro dicit ter me
negabis Ego sum uia et
ueritas et uita.

XXVIIII. Si dilegeritis me
mandata mea custodite Et
ego rogabo patrem meum
et mittet uobis spm ueritatis.

XXIIIJ. dicebat: dicebant Q.
animam suam [petit] ar. perdet

ar. c.

XXV. -et ad init. ?P. dicebat
CPGQ aur.c. om.huno G.

XXVII. exiret PGQ aur. c. om.
iesus P. citius: celerius *PQ ar. c.

XXVIII. suis: om. ΡΟ σε.
» inuicem uos: ΡΟ. et sec. om. agr.
dicit “ες. : dixit ax». om. ter me
negabis :. o.et uita aur. c.

XXVIIII. diligitis :PQ ar. c,
diligis G. me-et v. mandata:
praecepta γε. om. ego aur. c. om.
meum asr.c. mittit c. 05:. uobis
spiritum ueritatis G.

SECUNDUM IOHANNEM.

J (capitula).
Et de floribus palmarum.

XXVII. Ubi Graeci petunt
uidere Iesum. . Et de grano
tritici et ministris ut eum
sequantur.

Et uox ad eum facta est.

XXVIII. Ubi Iesus se abscon-
dit.

Et iterum dicit ego lux in hunc
mundum ueni.

XXVIIII. Ubi pedes discipu-
lorum lauit.

XXX. De mandato nouo.

Praedicit Petro quia ter eum
neget.

Et ubi Philippus ostendi sibi
Patrem petit.

XXXI. Ubi alium aduocatum
promittit dare, Et pacem
discipulis relinquit.

393

K Zar. 3790 Nanc. Bamb.
dro processerunt et ubi dicit
anima mea turbata est.

AXIIIL. Ubi dicit cum tanta
signa fecisset non credebant
in eum et ubi dicit qui credit
in me credit in eum qui me
misit.

XXV. De caena dni et pedum
lauatione.

XXVI. Ubi monet ut se dili-
gant de petri abnegatione et
non turbetur cor uestrum.

XXVII. Ubi dis dicit si dili-
giis me mandata mea ser-
uate et ego rogabo patrem et
alium paracletum dabit uobis.

XXIII. animam eius turbatam
esse JVa?tc.

XXIIII. dicitur ANasne.* ἢ» misit
me Z/arl. Barm.

XXV. cena ANar«.

XXVII. paraclytum Z7az/. Barb.

3U2

504

AHVY Za». 3797.
Seque pacem dare eis pacemque
relinquere pollicetur.

XXXVII. Se ipsum uitem et patrem
agricolam dicens discipulosque pal-
mites sine se nihil eos facere posse
testatur οἱ multis locutionum
modis alternam eis dilectionem in-
culcat cuius merito possent quod-
cumque petierint inpetrare.

XXXVIII. Eandem dilectionem in-
Stantius commendans contemnen-
dum docet odium mundi praedi-
cens qualia pro eius nomine sint
passu et arguendum mundum
a paracleto de peccato de iustitia
et de iudicio manifestat.

XXXIX. Modicum et uidendum se
dicit ab eis et iterum modicum et
non uidendum de quo quae-
rentibus discipulis similitudinem
mulieris post partum tristitiae prae
gaudio non reminiscentis inducit
quos et a patre amari significans
corroborat se relicturos dicens in
mundo pressuram habebitis sed
confidite ego uici mundum.

XL. Ad patrem de clarificatione sua
loquens discipulos prolixa et mul-
timoda prosecutione commendat
passione protinus inminente.

XLI. Traditionis ac passionis eius
per ordinem gesta narrantur.

XLII. Resurrectionis similiter mani-

XXXVI. dare Jis scr. H.

XXXVII. uitem: autem 770m. dis-
cipulosquae Z/a7/.* multas /7ar/* modis
alternam : solam 77az/.* (sed corr.). quod-
cunque . .. impetrare Zorn.

XXXVIII. eamdem 720m. paraclito H
Hari. Thom.

XXXIX. partem 7/a*/. corroburat A.
praessuram HY. confidete 77a». ZAorm.

XL. protenus imminente 7 2072.

CAPITULA IN EUANGELIUM

t€ CGU (éreues)OTX.

XII. De uite aget palmi-
tibus aet dilectione.

Et de promissione para-
cliti.

Et homnia patrissua aesse
aet cetera mandata.

XIII. Ihs discipulos pa-
tri commendat.

Ihs a Iuda traditur.
Adlocutio pylati ad Iu-
deos de Ihü et de ba-
rabba.,
XIIII. Passio et sepul-
tura et resurrectio
&eius.

XII. uite: uinea tFOIJOX. et
de dilectione tFIJO».

XIII. ors. de sec. I.

SIE passio 1 ihu 19, o5. et

Subscr. expliciunt capitula
tIX, expc tituli iobannis O;
»iAil habent CO.

᾿ Uat. Alex. 14 (m Thom.I. $.344).

XII. De uinea et de palmi-
tibus.
Et dicit nihil maius dilectio.

Atque inter mandata pluri-
ma repromissionem para-
clyti Spiritus.

Et omnia patris sua esse.

Prouerbium lesu de par-
turiente et de tribulatione
in saeculo toleranda.

XIII. Iesus aspiciens in cae-
lum patrem deprecatur
pro discipulis suis et ut
honorificentur a patre
postulat.

Traditio Iudae de Iesu.

Petrus auriculam abscidit.

Et dum interrogatur Iesus
a principibus Petrus eum
tertio abnegat.

D?PGQ atr. c.

XXX. Ego sum uis uera et
pater meus agricola si me
dilegeretis gauderetis quia
uado ad patrem.

XXXI. Ueniet hora ut qui uos
occiderit putet se obsequium
prestare dó et tristitiam habe-
bitis sed Iterum uidebo uos
et gaudebit cor uestrum.

XXXII. Et eleuatis oculis ihs
Pater clarifica filium tuum
Pater sce conserua eos In
nomine tuo.

XXXIIL Et duxerunt ihm ad
Annam et caifan et ad pyla-
tum.

XXXIIII. De cruce dixit ihs

XXX. rubi dixit ad z»s1/. c. agri-
cola --est ?PG. dilexissetis Gs. c.
om. gauderetis /a?s« D. quia:
quoniam as. c.

XXXI. prestare deo: deo facere
yell. et pr.- dicite. 0m. iterum
G aur.c. et sec. τ iterum c.

XXXII. subleuatis a:47. oculis 4-
dixit PG. iesus: o». G; 4 dixit Q
GM*.c. 1"Hc. XX XIII pater sóe »ton
et duxerunt P; inc. XXXII pater
s6e, XXXIII et duxerunt Q aw». c.
serua Q asus. c. tuo id est discipu-
los ( 4 dei c) re.

XIII. et sec. - ad aur. c.

XXXIIII. tet ad imi. awr.,
* ubi c.

SECUNDUM IOHANNEM.

J (capitula).

XXXII. Quod Iesus uinea sit
et pater agricola et discipuli
uites.

Et amicos eos uocat et diligere
iubet. i

XXXIII. Ubi dicit cum uene-
rit paracletus docebit uos
omnia.

XXXIIII. Dicit quia pater
amat discipulos suos.

Et quod dispergantur in pas-
sione eius.

XXXV. Ubi honorificat patrem
et pro discipulis suis rogat
ut conseruet eos a malo.

XXXVI. Ubi Iesus introiuit in
hortum; et traditur in pas-
sionem.

XXXVII. Ubiresurrexit a mor-
tuis; et nuntiatum est disci-
pulis eius.

XXXVIII. Ubi uenit ad disci-
pulos suos et Thomam in-
crepat.

XXXVIIII. Ubi tertio se mani-
festauit discipulis ad mare
tiberiadis et manducauit cum
illis.

Subscr. Explicuerunt — capitula-

tiones cata iohannen amen J.

505
K Zarl. 3790 Nanc. Bamó.

XXVIII. Ubi pacem suam
discipulis reliquit.

XXVIIII. Ubi dicit ego sum
uitis uera et pater meus
agricola. |

XXX. Ubi dicit diis cum uene-
rit paraclytus ille testimo-
nium perhibet.

XXXI. De commendatione dis-
cipulorum clarifica filium
tuum.

XXXII. Pater scae serua eos
in nomine tuo quos dedisti
mihi.

XXXIII. Ubi diis ad annam
ducitur.

XXXIIII. Passio dfi.

XXXV. Ubi dns resurgens
ianuis clausis apparuit dis-
cipulis item post dies octo
similiter tertioque ad mare
tiberiadis piscantibus apos-
tolis se prebuit ac petro dicit
pasce oues meos.

XXVIII. relinquit Za*/.*

XXX. paracletus arc.

XXXI. commendationem Za».

XXXIII. dicitur /afs4 Καὶ Zamó.

XXXV. o». resurgens Jar.
2 discipulis apparuit /7ar/. Nar.

Bamó. tiberi*dis Baz15. oues meas
Harl. Nanc.

Subscr. liciunt capitula in
euangelio ioh Καὶ Za5.(eügl); nihi

Aabent Harl. Nanc.

506

AHVY Zar. 2797.

festatio declaratur qua maria mag-
dalene petro et iohanni nuntiat
sublatum corpus de monumento
quibus occurrentibus ac reuersis
ipsa post angelicam uisionem ui-
sum a se dominum aestimans hor-
tulanum quo mox cognito iubetur
discipulis nuntiare.

XLIIL Cum fores essent clausae
ueniens ad discipulos pacem infert
manibus latereque monstrato qui-
bus insuflatione significat spiritum
sanctum item post dies octo thomas
inspectione uel tactu lateris ac
manuum confirmatur audiens beati
qui non uiderunt et crediderunt.

XLIIII. Manifestat se iterum ad mare
tiberiadis septem discipulis in cap-
tura piscium centum quinquaginta
trium cum resurrexisset a mortuis.

XLV. Usque tertio dicit petro amas
me quia ter eum negauerat et pas-
cendas oues aeque tertio commen-
dans extensione manuum significat
ei quod crucis morte foret martyrio
coronandus.

XLII. qua: quam H, quia Y. magda-
lenae Z4o5. sublato H. currentibus- H.
dominum ex deum 77a7/. estimans ZZ7a7.
hortolanum Z/a»x/. 7om, ortolanum H.
cognitio Za.

1111. clause Z7az/. insufllatione Y
Thom. proinsufl.signifloat Aabe! infla-
tionis signo dat H.

XLV. aequae H ZAom. extensionem H.
martyrio: mysterio H.

Subscr. expliciunt capitula H 77as7.
Thom., explicit secundum iohannem Y;
nihil habet À.

Uat. Alex. 14( — Thorm.I. 5.344).

Allocutio Pilati ad Iudaeos
de Iesu.

Et quod Iudaei se non ha-
bere regem nisi Caesarem
profitentur.

XIV. Passio Iesu et sepul-
tura eius et resurrectio.
Iesus postquam resurrexit a
mortuis ubi apparuit prius
et discipulos suos uisitat
et non credenti Thomae

manus ostendit.

Itemque quod piscantibus
alis cum Petro apparuit
in littore Iesus poscens ab
eis pulmentarium ; quibus
negantibus dicit ut mittant
retia in dextra nauis; et
coeperunt statim pisces
magnos numero cLIII.

Et quod post prandium Pe-
tro pascendas oues tertio
iniungit.

Subscr. finiunt capitula in io-
hannem.

CAPITULA IN EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM.

D?PGQ atr. c.
discipulo quem dilegebat
ecce mater tua.

XXXV. Postresurrectionem
aparuitihs discipuliset non
credebat thomas et Iterum
apparens increpabat ei.

XXXVI. Et cum rr. mani-
festaret se ihs discipulis
suis et ait petro ter dicens
pasce oues meas tertio ait
et sequere me.

——MáÓÀ—

XXXIIII. om.
tua c.

XXXV. ita habet c et ubi du-
bitabat thomas et iterum apparuit
et increpabat eum. apparens:
apparuit et γε. ei: eum reJ.

XXXVI. om. suis Q avr. c.
7 dicens ter ?PQ; om. dioens
aur.c. orm. tertio ait rei.

Subscr. Finit(-Iunt cor.) breues
causae secundum ioh D ; explicit
breuis disputatio euang iobannis
3P; explicit capitula secundum
iohannem G; miAZ Aabemt wi
uidetur Q aur. c.

ecce mater

507

EUANGELIUM

SECUNDUM

IOHANNEM.

Johasnnes in. his codicibus sine lacuna exstat: — At CDEPPGHOKMMPOORS (Stonyhurstensis, uide 5rae-
Jationem 2. xiii) IVWXYZ ; F Aabet concordantiam ex quatuor euangeliis.

£n. ceteris codicibus lacunae sunt, viz.:—B iv. 6-vili. 57; x. 10-21; Δ (£e. Dunelmensis, uide praef.
2. xi) i. 1-28; xv. 16-xvi. 33; xxi. 8 ad fin. ; 1i. 1-21; J xix. 39-39; Q xii. 27-xiii. 20; xvii. 19

ad fin. ; Ὁ habet tantum i. 1-21.

Jtaque in hoc euangelio uiginti octo codices nobis praesto sunt.

Znsscr. incipit euangelium secundum iohannem (*:44//i -nen) ue] Mene scriptum uel abóreuiatum SPHOJK
MVY: incipit euangelium eiusdem OT; incipit textus tF; euangelium (aeuang. D) secundum
iohannem D 72s .; incipit secundum iohannem GX; iohannis R; initium sancti euangelii
secundum iohannem M'; sanctum iesu christi euangelium secundum iohannem (ioan. SQL) τσ. ;

»niAil habent ACEQSZ ; def. DA.

! 0- 9 [n principio erat uerbum
et uerbum erat apud deum
et deus erat uerbum
* hoc erat in principio apud deum
3 omnia per ipsum facta sunt
et sine ipso factum est nihil

4

quod factum est
in ipso uita erat
et uita erat lux hominum

5 et jux in tenebris lucet

et tenebrae eam non comprehenderunt.

6(2-3) Fuit homo missus a deo

CODEX BRIXIANUS.

I. ! In principio erat uerbum et uerbum erat aput deum. et deus erat uerbum 2 hoc
erat in principio aput deum. *omnia per ipsum facta sunt. et sine ipso factum est nihil.
quod factum est *in ipso. uita est. et uita erat lux hominum. ^et lux in tenebris lucet.
et tenebrae eam non comprehenderunt. *fuit homo missus a deo cui nomen erat iohannes.

I. 1. Priora werba uel rubriata wel magnis
literis scripta habent DEXPMOS, /Zotum. uersum
CZ. aput t£. 1BC, 4. 2CG. uerbum sec. ; uerbum
uel sermo ὃ, cf. zug. 7o^. 108. 3.

3. ipsum: illum a f4,, eum ^. ipso: illo E
gut. à f, q; ipsum G, eum. nichil W. 3, 4. nihil;
quod factum est in ipso uita erat (με est) 224
distinguere oportet cum codd. nostris paene omni-
bus, sc. A(perperam distinxerat Tisch. )BECEXPF
GHOJKMN'OSTUWXY Afws. Brit. Keg. 1. E. vii,
Cott. Otho B. ix, 710. A. ii, Z7a7/. 2788, 2826, uett.
a &(quod autem factum?e f s (def. d) Aug. in Joh. et
edd. ant. Hailbr. 1476, Wild 1481, Aesler 1487,
Paganini 1497, Froben 1502, Sacott 1515 e/ 1519,
Mareschal 1531, Utwian et Junta 1534, 9 (nihil.
quod factum est, in ipso uita erat) &$ (nihil: quod
factum est in ipso uita erat) ; e/ ia gr. "ΟΡ.
G*** νὰ} O*v a]. )auc.: dubii sunt D (om. est ost
factum)G(nihil quod factum est . in ipso uita erat)
MI'(nihil . Quod factum est . In ipso uita erat) QRV
(nihil , quod factum est . In ipso uita erat) c f
(side supra) ffs q 9 aur., (Ὁ (nihil, quod factum est,

in ipso uita erat;) ; so/us Z τὲς distinguit :—
et sine ipso factum est nihil

quod factum est
in ipso uita erat
sintiliter nibil quod factum est . In ipso uita erat,
3H Erasm., Bened. 1558, Zunta 1572, δέκα 164a, et
graeci CEG'HKMO^'*UXTAT a. 2ur.; Hieron.
astem Y5se (cf. Lib. Quaest. Hebr. in. Gen. ad init.)
ct/at sine ipso factum est nihil so» additis quod
factum est( «n supra); patrum. testimonia apud
Erasm, Bezasm, Sabat., Tisch. uideszs.

4. ipso: illo E ga£. a e Awg., eo ὁ g. uita
erat cux; AB:P*FFGHOKMNTOQSUVWXYZ vg. 5
et gr. ABCLOXTA εἰς. : uita est FCDEP*SJRT
gat.abce f ffyq aur. Aug. et ex. ND, Tisch. 7.
G.8. erat “ἐς. : est . lux (τὸ φῶς) omnes.

5. lux (lus ΟἿ omnes. ἢ» lucet in tenebris D
beg. eam: eume q etf αὐτόν H 13 aj. 4. com-
praehend. Y, compreend. T ; conprehend. CDFJ
KOSVZ, conpraehend. BEFE:PGHOMRR.

6. misus E:PR. oui e/c.: erat ei nomen Zen.
2. 189 Mass., nomen cui uel illi 8; er. ὄνομα αὐτῷ

508 EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM.

cui nomen erat iohannes

7 hic uenit in testimonium

ut testimonium perhiberet de lumine

ut omnes crederent per illum

8 non erat ille lux -

sed ut testimonium perhiberet de
lumine.

9 (δ. 8. Erat ux uera quae inluminat

omnem hominem

uenientem in mundum

[r. 6—15.

non receperunt

1? quotquot autem receperunt eum dedit

eis potestatem filios dei fieri
his qui credunt in nomine eius

15 qui non ex sanguinibus

neque ex uoluntate carnis
neque ex uoluntate uiri
sed ex deo nati sunt.

14 (5-3) Et uerbum caro factum est

et habitauit in nobis

19 jn mundo erat et mundus
per ipsum factus est
et mundus eum non cognouit.
11 (*: 10) In propria uenit et sui eum

et uidimus gloriam eius
gloriam quasi unigeniti
a patre plenum gratiae et ueritatis.
15 6:1) Tohannes testimonium

7 hic uenit in testimonium. ut testimonium perhiberet de lumine. ut omnes crederent per
illum. *non erat ille lux. sed ut testimonium perhiberet de lumine. *erat autem lumen
uerum. quod inluminat omnem hominem uenientem in hunc mundum. '?in hoc mundo
erat. et mundus per ipsum factus est. et mundus eum non cognouit. [ἢ in propria uenit.
et sui eum non receperunt. ?*quodquod autem receperunt eum. dedit eis potestatem.
filios dei fieri. his qui credunt in nomine eius ? qui non ex sanguinibus. neque ex uo-
luntate carnis. neque ex uoluntate uiri. sed ex deo nati sunt. ὁ et uerbum caro factum est.
et habitauit in nobis. et uidimus gloriam eius. gloriam quasi unigeniti a patre plenum

gratia et ueritate. '" iohannes. testimonium perhibet de ipso. et clamat dicens. hic est de

plur., ἣν ὄν. αὐτῷ N*D*, ᾧ ὅν. αὐτῷ 433, 60".
iohannis DE?P!OR, ioannes SL e£ semper.

7. periberet CTZ e/ 4. 8. lumine (τοῦ φωτός)
omnes. ut sec.: et H. ut omnes... lumine s.8
om. R. credant a (πιστεύσωσιν Pjur., -σουσιν D
1505). illum: eum ὁ e.

8. nonc enim D af. ille: ipse σαί. lux:
lumena^eg 4ug.; *uera D. test. perheret F;
test. redderet e, test. diceret g. lumine omnes:
* ut omnes crederent per ilum G.

9. erat (jv): est δ; enim ENT ὁ aur. ; - autem
D /. 1ux: lumen a e/ g, lux uel lumen ^, que DG.
iluminat O*, illuminat O*W τ. ; inluminabat ὁ.
uenientem ones. mundum (τὸν κόσμον) ABE
FGJKMO*QSUVXYZ ὃ Benti.: hunc mundum
CDEPPHON'OHRTW vg. a ὁ c e (hoc mundo) f£
ffaq aur. Tert. Cypr. Hil. Aug. etc. In. lohanne
Hieronymtano κόσμος semper est mundus ; is Afri-
Canis uersio wsitatior est saeculum.

10. mundo: codd. Mur. (mondo G, mundum T)
2g.c ὃ aur.: hoc mundo DEFR a2e/ ff, 2 Aug.
post per ras. 2 ἐξ. A. ipsum: eum E2295. eum:
om. ἘΝ ( t cor. sax.). .

II. in propria (els τὰ ἴδια) codd. !ur. vg. c f,
tide et vii, 18, viii. 44, x. 3. 4, xvi. 32: insuaa g ef.
xix. 27; in sua propria DE gaz. ὁ e f Cypr. Test. 1.
3, de dom. orat. 9, Aug. in Joh. 2, in sua uel propria
δ, πυὶ (οἱ ἴδιοι) omnes. reciperunt DESPR δέκ. 12.

12. quodquod CGO*; qui g. om. autem e
Cypr. et gr. D. eis: illis ASY aeg Ων». filios
dei δὲς scr. R. ut filii dei fierent e Cyr. his qui
credentibus E; credentibus ὁ δ.

I3. oPt. qui a. ex anguinibus H ; ex sanguine
6g Tert., Hil., Aug. uolumtate 0zs T*, uolumptate
bis E, uoluptate δὲς CTv9, gvaeci semper θελήματος.
ex uol. carnis neque o5. F. oarnis... uiri /z/.
min.scr. X. nati sunt: natus est ὁ Zert. (diserte
uid. Sabaf. ad loc), Jren. ter (non enim ex uol.
carnis neque ex uol. uiri sed ex uol. dei, uerbum
caro factum est ' 7ass. 2. 205, * non ex uol. carnis
neque ex uol. uiri natus est filius hominis' 2. 212,
* non ex uol. uiri erat qui nascebatur' 2. 217); $iura
uwidesis apud Sabat. cf. Westcott, Comm. in À. .
2. 32.

14. uerbum uel sermo δ. facta ὁ e. et sec. om.
Z*(4Z^). abitauit C, habitabit EH(ta su. Jin.),
abitabit T ; inhabitauit Z*(corr. 23) a Zren. semel.
gloriam 27.: honorem ὁ ; sec. om. ἢ. eius τ εἰ E.
quassi R. hunigeniti C, unigeniti Y ; unicia eg;
filia. & patre: patrise. plenum codZ. Aur.
vg. uett. flur.: plenus a e; pleni D?P"9R ὃ (som
A?'); graeci πλήρης fiur., πλήρη D 5; πλήρους son
habetur. gratia et ueritate BG(-tem) a^cef ff,
b aur. Iren. Aug.

15. iohannis DE:PI!OR. testim. dicit e φ, testi-
ficatur a ὁ, testatur 5. peribet CTZ'. ab ipso E

I. 15—21.] EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. 509

perhibet de ipso
et clamat dicens hic erat
quem dixi uobis
qui post me uenturus est
ante me factus est
quia prior me erat.
16 (7. 10) Et de plenitudine eius nos
omnes accepimus
et gratiam pro gratia
quia lex per mosen data est
gratia et ueritas per iesum
christum facta est.
18 (8-3) Deum nemo uidit umquam

unigenitus filius qui est in sinu
patris ipse enarrauit.

191». 10) Et hoc est testimonium iohannis
quando miserunt iudaei ab hiero-
solymis sacerdotes et leuitas ad eum

ut interrogarent eum
tu quis es?

30 et confessus est et non negauit

et confessus est quia non sum
ego christus

?*! et interrogauerunt eum
quid ergo? helias es tu?

et dicit non sum

quo dixi uobis. qui post me uenit. ante me factus est. quia prior me erat. ?*et de pleni-
tudine eius. nos omnes accepimus. et gratiam pro gratia. ?" quia lex per moysen data
est. gratia autem et ueritas per iesum christum facta est. !*deum nemo uidit umquam.
unigenitus filius. qui est in sinu patris. ipse narrauit. !*et hoc est testimonium iohannis.
quando miserunt iudaei ab hierosolymis. sacerdotes et leuitas ad eum. ut interrogarent eum.
tu quis es. ?' et confessus est. et non negauit. confessus est. quia non sum ego christus.
3! et interrogauerunt eum. quid ergo helias es tu. et dixit. non sum. propheta es tu. et

gat. ; om. b. clamat (κέκραγεν) codd. (t in ras. O)
ve. εἰ ueft., praedicat e: clamabat R. — or. dicens
ὁ cum W*D. erat (ἦν) codd. fiur. vg. f, 5: est
DX*HOMN'aó5cefqgrawur. quem: de quo
DM'abcefraur. dixit H. uobis cum AG:2PFGH

eMNTOQSUXY f gx.D*X: om. BCDEJKRTV.

WZ vg. Tisch. wett. rell. Aug. et gv. plur. om.
quia. uent.est (ἐρχόμενος): uenit ὁ cef fog r
cf. M?. lii. r1, xxi. 9, Zc. vii. 19, 30; ueniens a;
t uir qui c, - ὅς N*.. &nte mef. est: om. ΤῈ ( 4m.
a5£.); * etnon sciebam eum E. quia: qui R gu.

16. et ad init. (xal AC'EFG a. 2:7.) codd. vg.
εἰ c f ὃ aur.: quoniam ὁ e fag v Aue. in Joh. 1,
quia a, e? ὅτι NBC*DLX 33. om. nos YZ*( 4 Z3).
accipimus DIPFGORY*Z*(corr. Y!Z!) οὗ sec.
(καί omnes) cwm BtEF:P*FGHOKMOVWZ veg.
Tisch. f f? 25: om. ACDEXSJNTQRSTUXYa ὁ
cef iraur. gratia: gratiam EGR.

17. quia: qui G. moysen D(moy)E:PHOJ KR
vg. Tisch. moisen TW. grati&-rautem (com/ra
graecum) DERaó6cf f35lgq τ.

18. humquam C, unquam $8; 1 nisi CDEHO
JNTRTW abe ff, 1 r9(nisi uel forteasr. gat. ren.,
non graeci. hunigenitus C; unicus a. fllius: orm.
X gut. 5; « dei q ren. Mass. 2. 189, sed filius /an-
tum 9. 255; unigenitus deus afud Lafinos nusquarm
apparet nisi Iren. 9. 256, de graecis uide Tisch. et
W. H.ad loc.; * solus Ea, cf. Clem. Alex.'Quis diu?
c. xxxvii ὁ μονογενὴς υἱὸς θεὸς μόνος. ον. qui est δ,
ort. qui est in a. sinu (sinum a)patris: patre ὦ.
enarrauit (ityyfjecaro) A*BEDEXPGHO(-bitJM

NTQSUVWZ Mus. Br. Cott. Otho B. ix, Tio. A. ii,
Reg. 1. E. vi, Hari. 2788, 2826, Par. Lat. 45,
250, 262, vg. uett. P/ur.: narrauit AACFKORTXY
Cant. Uniu. Kk. I. 24, 7r. Coll. B. το. 4 εἰ « 7);
-* nobis c syr. cs.

I9. hoo est codd. etiam SU vg. vett.: om. est
AtFH*Y εξ, testominium E*(-onium E?). quando
miserunt(miss. DR): cum mississent E eum 5g r;
ambas lectiones coniungit Ἡ quando miserunt cum
misissent ; cad eum A4ica ^c aur. gr. BC* min.
iudei ΞΡ, iudeam R. hab C. hierosolimis GWTY,
iherosolimis T, hierusolymis BK, -limis EP,
hirusolimis R, hyerusolimis D, ierosolymis vz.,
-limis W ; Zohannes semper plurali forma lepoaó-
Avpa, -μων, -μοις uti uidetur, quam constanter in
hoc euangelio tenemss hic et infra ii. 13, 23, iv.
20, 2I, 45, V. 1, 2, X. 22, xl. 18, 55, xii. 12; cf.
Luc. ii. 22 qui contra fere semper ἱερουσαλήμ Aabet,
εἰ Mc. iii. 8. sacerdotem a. leuites T. ad eum
(illum E e£ infra)eum gr. AX: min.: om. hic abc
aur., ide supra. interrogauerunt H. quis: qui Ma.

20. orn. et ad init. Ee. om. et non n. et c. est
SP*(.r»4gp). et conf. est se.: om. DRe( τ illis
post negauit)! et gv. N ; om. et ὁ f 2,5 r ; conf. est
autem ὦ. quia: quod FP. 0». sum ?P*( c mp).
2 ego nonsuma ὁ ὁ ἢ Φ ὃ Bentl. et gr. NABC*
LXA etc.

21. interrogauerunt: ut interrogarent R. eum:
4 iterum DR a ὁ e fA/ r et gr. 9, iterum sine eum
c W*; deinde dicentes ὁ e *. quid ergo (ergogo
B): ον. ὁ; «estu T*(erasi? tu cor.-)e. elias OT

3X

510 EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. [I. 21727.

propheta es tu?

et respondit non.

?? dixerunt ergo ei quis es?
ut responsum demus
his qui miserunt nos

quid dicis de te ipso?

2309.0 Ait ego uox clamantis in de-
serto

dirigite uiam domini sicut dixit
esaias propheta

236 (11. 10) Et qui missi fuerant erant

ex pharisaeis et interrogauerunt
eum et dixerunt ei

quid ergo baptizas si tu non
es christus neque helias neque
propheta ?

326 (12. 1) Respondit eis iohannes dicens

ego baptizo in aqua
medius autem uestrum stetit
quem uos non scitis

37 ipse est qui post me uenturus

est qui ante me factus est

respondit. non. ? dixerunt ergo ei. quis ergo es tu. ut responsum demus his qui
miserunt nos. quid dicis de te ipso. 9 respondit. ego uox clamantis in deserto. parate
uiam domini. sicut dixit esaias profeta. ?* et qui missi fuerant erant ex pharisaeis. ?5et inter-
rogauerunt eum et dixerunt ei. quid ergo baptizas. si tu non es christus. neque helias.
neque propheta. *?*respondit eis iohannes dicens. ego baptizo in aqua. medius autem
uestrum stat. quem uos nescitis. ?' ipse est qui post me uenit. qui ante me factus est.

(el. es tu ἐς ras.) W vg. tu: om. ois a, pr. e; cf.
gr. NL. tu hel. es f; 7, Ὁ tu es hel. 7. et sec.:
qui KVZ; om. a ὁ r. dicit (λέγει) codd. !ur.,
cod. caraf. Bentl.et ait aber: dixit CDFGMSTW
ve.cfflg0baur. sum: erasum in T; quid
ergo óc ὦ aur.,* ne ergo f, τ numquid z; 4 re-
sponderunt e. 7os/ dicit non sum df. U, et inc. I.
profeta DiPO; -ergoe. et tert. om. G rv. re-
spondit : dixit C; aite. non ad fn.: *sumce;
4 sum ergo profeta R.

32. τ εἱ σα init. NI. ei: om. K*( - KJ); et G.
dix. ergo ei(cum u1w/g.)et f 2 9: et dixerunt 2e, et
dix. ei a f, 1 ( * ergo) r aur., responderunt ei c.
quis (qui :P*T 4") es: τ dic nobis DR 2 e?dic
nobis quis es az.; dic ergo ( - nobis c 7.) quis es
(*tucr)ec f37; quid ergo es dic nobis e; dic
ergo nobis ὁ (oz. quis es); φ ὃ cum uuigata ; f wide
supra. ut-rreuersi e, resp. demus: renuntiemus
eatur. hiis E*W. misserunt D. quid... ipso
orm. [*. dices Z. om.ipso e.

33. tet ad init, JT ce aur., et ὃ δὲ ἔφη 13. 69.
124; «qui ὦ, * quibus ὁ. ait: dixit e, respondit
af. ego: exo E*(corz. ἘΠ), ergo Q; om. D; - sum
RT ce. clamantes O. diserto Z*(corr. Z?), dis-
serto D. dirigite (εὐθύνατε) codd. (diregite D,
diregete R) og. wett. //ur.: parate FGc f f965
(dirigite uel parate) ex /ocis far., sed ἐπε Mt. iii. 3,
AM. i. 3, Lec. iii. 4 graeci habent semper ἑτοιμάσατε.
uiam: uias D. domini 4 rectas facite semitas dei
nostri e ex Jocis Par. om. sicut... propheta ὁ.
or. dixit R. essaias ?PR, esayas C, esaia* T, isaias
DHKMVWZIQSQL. profeta D:»PORZ.

24. et: illiitaquee. qui omes, codd. vg. et τοί.
misi M'R. fuerant: fuerint R ; om. a cg. missi
fuerant: uenerant Ega/.. erant: om. CDEOQRT

ὁ" Ir aur. cf. καὶ ἀπεσταλμένοι ἦσαν ἐκ τῶν ᾧ N*A*
BC*L; 4deleuuitis ete. pharissaeis G, phariseis
?P, farisseis DR ; iudaeis 7; 4 discipuli et leuuitae a.

35. et interr. eum: om. a e et gv. W; om. et
DEOR καί. /g aur. ; om. eum R ; ut interrogarent
eum ó r. et dixerunt: om. i; om.etaóbr;
dicentes c e fF; φ aur. ei (αὐτῷ) cum BCDEGOGIJ
KN'OQRSTVWX-*Z vg.ab f r5: om. AH 3PFH
MX'Yceffaiqaur. baptiszas E, baptitzas D.
non: es Z*(corr. Z'). om. neque belias G. elias
ORTW vg. prophaeta E, profeta D:POR.

36. respndit C; respondens a /. iohannis DE
:P!OR e£ v. 38, 29. 09s. dicens e Cyfr. Test. 11. 19.
ego (ergo R): quidem D ὁ c fA 4 q aur. Cypr.
gr. min. babtizo DRS, baptiszo E; --uos R guf.
a à f,( 2 uos bapt.)/ 2 ὃ εἴ gr. Ac*r. aqua: -* paeni-
tentiae ὦ, -- in paenitentiam a φί- 84). Ὁ aqua (om.
in) bapt. c. medius: s £s» ras. O; medium 519
aur.; in medioe g Cypr. &utem omnes (et fA).
om. uestrum A*( e sup. ii. AVE a. stetit cum
ABSECIP*FGHOIJKMM'OQSVWX*YZ vg. c
A4ug.: stat DEIP'ARTX* ut. uett. rell. Cypr.;
graeci uero sic στήκει BLT* 1. 7zsch. 7.G.8, W. H..,
ἐστήκει NG, ἔστηκεν ACXTAAH ek., εἰστήκει Ens.

tÀeoph. 140; -inter uos a. quem uos Jis scr. E*.

non (no? M) scitis (gv. οὐκ οἴδατε) : nescitis CD
EGHRT »9g. cor. uat. mg. c 7 4g ὃ aur. Aug,
ignoratis a ὁ * Cypr.

27. ipse (autem DR) est (om. D; -*enim
Cypr.) gr. αὐτός ἔστιν AC*XTA etc.: om. a cum
£r. NBC*LT*smin.; deinde * de quo dixi e Cypr.,
* de quo dicebam quoniam ff,/, cum gr. S. qui
pr. om. ff. 4 Cypr. uenturus est: uenita ὁ ef ff,
iq r Aug., ueniens Cypr. ; -- uir ff,7, * homo Cypr.
ot. qui ante me f. est ὁ / cum gr. NBC*L suis.

l. 27—3:.]

cuius ego non sum dignus
ut soluam eius corrigiam
calciamenti.

3 (18. 1) Haec in bethania facta sunt
trans iordanen

ubi erat iohannes baptizans

?? altera die uidet iohannes

iesum uenientem ad se et ait

EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. 511

ecce agnus dei qui tollit
peccatum mundi.

80 (4.1) Hic est de quo dixi post me

uenit uir qui ante me factus
est quia prior me erat

31 et ego nesciebam eum

sed ut manifestetur israhel
propterea ueni ego in aqua baptizans.

cuius ego non sum dignus soluere corrigiam calciamenti eius. ?* haec in bethania facta sunt
trans iordanen. ubi erat iohannes baptizans. **altera die uidit iohannes. iesum uenientem
ad se et ait ecce agnus dei qui tollit peccatum mundi. ??hic est de quo ego dixi. post me
uenit uir. qui ante me factus est. quia prior me erat. ὃ: εἴ ego nesciebam eum. sed ut

qui scc. 05i. a ὁ ὃ Cypr. hante C. me sec. om. NT.
me fao erasa suni casu V. om. ego DERX* g
Cypr. cum gr. NCL. 2 non sum d. ego a. ut
soluam: ut soluere E; soluere a ὁ ὁ 7 q r Cyfr.
corregiam DE, corigiam 8T. caltiamenti Nr, cal-
ceamenti JT og.; calciamentorum e 9 φᾷ. eius
corr. caloiamenti (cum ord. gvaec.) codd. plur. vg.
€ δ: 2 corr. calciam. eius(om. eius fA / Cypr.)
CDE?PGT gu. abf f; 19 7 Cypr. ; 7 corr. calciam.
eius (oz. aur.)soluere e aur.

38. haeo-rautem a. bethania (beth-ania 9)
omnes: bethabara Zierom. Ems. loc. hebr. iii. 2.
182 Uail., ex Origene ut videtur. f&cta: gesta a
fii e£ Ὁ facta sunt in beth. (a) ὁ e r cum gr. ἐξ.
iordannen HO, ihordanen C, iordanem GMS €T.
hubi C ; bi o». K*( - K! sed spatium longius est).
iohan»es A(Dtmnelmensis qué ad hunc wersum in-
cipit); rell. uide wu. 360. babtizans A?PR, babtitzans
D, baptiszans E.

29. altera: postera ὁ q x, et alia e; -*autem E
6g r. uidet (βλέπει) ABFCA?PGIMOSXYZ e ff [:
uidit DEHOJKM'QRTVW vg.ab cf q r aer.
iobannes (uide w.26): om. M a q 5 Bentl. cum
gr. NABC*EL efr. iesum: christum CT. et:
ad R. ait: dixit g. dei sime addi. AE ASXP*GI
JKMVXYZ«- cod. cavaf. e f q ὃ Iren. Mass. 9. 186
et graeci: ecce BCD(et cf. capitula 5. 493) E
S" HONTOQRSTWZ* gg. cor. μα." a b c fil v Or.
(Ais), Cypr. Test. Y1. 15, dug., syr. cu. tollit (gr.
ὁ αἴρων): tullit R, tulit D (e£ cagefula ?. 493);
tollet ΒΟ; aufert Zren., auferet Cyfr. J. c. (sed war.
lect. aufert e£. tollit). peocatum (τὴν ἁμαρτίαν)
codd. ΒΟ, μοι]. $4ur.: peccata (sime auct. graeca)
OW 7γ. Coll. Cast. B. το. 4, με. Br. Reg. I. A.
xviii, E vi e£ viii, ZZar/. 3788, cor. wat. 9S eir
awr., Cyfr., patres apud Sabat. ; ex liturgiis μέ
uidetur et. hymno matutino cod. Alex. ' Gloria in
excelsis? ; cf. ad Ltc. i. 14.

30. «ers. 30-36 om. ἐξ (t 7ig). quoctegoaó
J ffs S(Bentl-)et graeci. hante C. me sec, om. O.
quia: qui RW gu/. prior: ante ὁ.

31. non sciebam ὅς, ignorabam a ὁ e r. mani-
festetur (φανερωθῇ) cum. BEFGH*IJKMVWXZ
og.: manifestaretur ACDAESPH'*ON'OQRSTY
με. Aug. Tisch. israhel (τῷ Ἰσραήλ) cum tFC
(srahel)EIJKTVZ Zentl. gat. c / δ, israheli ὁ f
Aug. et notat cor. uat. “ isl datiut casus gr. ant.
aug.', item plebi israhel D(hisrael) R ff, ; Àoc enim
ivt loco correctio Hieronymiana uidetur csse israhel,
cum c in priori parte Iohannis,et 15 saepissime, Uul-
gatam sequi uideantur: in israhel ABA:PGHOM
NTOQSW XY vr. (inisrael) aeg aur. Casus dafzunus
uocis Israhel a/iguantum interpretes exercuit cum
ambiguitatem uerborum wuilare uellent; casus geni-
tuus rarius amphiboliam. inducit. — Hieronymus
unam reddendi rationem non sequitur. [ni editione
Clementina ueteris Testamenti Israeli $4us wuicies
legitur, ubi codicum auctoritate plerumque frui
widetsr, sc. Exod. xviii. 9, wt. xxiii. 33 (sed in
Iacob et Israhel V), xxiv. r, 2 δ. i. 38, 7ud. viii.
35, xiv. 4, 1 Aeg. ii. 14, 22, iii. 2I, vii. I4, xv. 2,
xix. 5 (sed in uniuerso israhel AV αὐ. 2..), 2 Reg.
iii. 19 (isrsehel A), 2 Esdr. viii. 1, ZZferer. ii. 31,
sed Ps. ]xxii. 1 quam (attamen ZZ?ex.) bonus ( Ὁ est
Hier.)Israel deus. 25: nouo Testamento interdum
ueleres illo sequi widetur Hieronymus qui per
praepositionem. exprimunt, interdum | simpliciter
reddit. Exemplo sunt Act. i. 6 restitues regnum
israhel τὸ ἀποκαθιστάνεις τὴν B. TQ 'Iop. (τοῦ 'Iop.
D*5, v. 31 ad dandam paenitentiam israhel (israeli
9g.) -- δοῦναι μετανοίαν τῷ 'lop.; contra Rom. xi. 25
caecitas ex parte contigit in isr. (πώρωσις ἀπὸ
μέρους TQ Ἶσρ. γέγονενῚ, et genitiuus redditur Ioh.
iii. 10 magister in isr. (ὁ διδάσκαλος ToU 'Lop.)
codd. glur., cf. 1 Reg. xv. a9 triumphator in isr.e
ΟΣ Ti33. Israheli £4 nouo Testamento Hierony-
miano quantum scimus nusquam inuenitur. prop-
terea: et propterea E e f/,; propter hoc ὁ x, ideo
aq. ego ueni G ὁ cum gr. C* 157 etc. ; ego
ueni ego R. *qua R. baptizans D?P, baptiszans
E; baptizare e 4.

3X2

512 EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. [1. 32-38.

32 (16. 1) Et testimonium perhibuit
iohannes dicens

quia uidi spiritum descendentem
quasi columbam de caelo
et mansit super eum

33et ego nesciebam eum

sed qui misit me baptizare
in aqua ille mihi dixit

super quem uideris spiritum
descendentem et manentem super
eum

hic est qui baptizat in spiritu sancto

34 et ego uidi et testimonium

perhibui quia hic est filius dei.
$5 (16. 10) A]tera die iterum stabat
iohannes et ex discipulis
eius duo
36 et respiciens iesum ambulantem dicit
ecce agnus dei
81 et audierunt eum duo
discipuli loquentem
et secuti sunt iesum
38 conuersus autem iesus
et uidens eos sequentes se
dicit eis 39 quid quaeritis?
qui dixerunt ei rabbi quod

manifestaretur israheli. propterea ueni ego in aqua baptizans. 52 εἰ testimonium perhibuit
iohannes dicens. quia uidi spiritum descendentem. quasi columbam de caelo. et mansit
super eum. ὅ8 εἴ ego nesciebam eum. sed qui misit me baptizare in aqua ipse mihi dixit.
super quem uideris spiritum descendentem. et manentem. super eum. hic est qui baptizat
in spiritu sancto. **et ego uidi. et testimonium perhibui quia hic est filius dei. *"altera
autem die. iterum stabat iohannes. et ex discipulis eius duo. ?*et respiciens iesum am-
bulantem dixit. ecce agnus dei. *'et audierunt eum duo discipuli loquentem. et secuti
sunt iesum. ** conuersus autem iesus. et uidens eos sequentes se dicit eis. quid quaeritis.

32. testimonio H. peribuit CTZ. testificatus
est ὁ y, testatus est e g. iohannis DESP!R, os.
dicens e cuz; N*.. om. quia Ε. υἱάϊ( αἱ ex ». ase.)
O. discendentem D(E)PG; et manentem ΚΕ.
quasi: sicut (E)JQR ; e£ 7 sicut (tamquam a, ut
columbam descend. (ditc. E) Ε α ὁ 47. 7 de caelo
quasi columbam G asr. mansit: manentem W
(d- R supra) be q t et gr. N.. distinguunt super
eum*'et ego nesciebam eum. Sed qui misit efc.
GN eg ὃ et.

33. non sciebam fA, ignorabama óeg rv. sed
*tisDR (his). missit D. 2 me misit Eae g.
qui misit moe is ras. K!. baptiz. A9P, babtitz. D,
baptisz. E; baptizans J. ille: ipse G ὁ e f r.
michi T. 0o». quem G. quem super ΚΕ.
spiritum -* domini . discendentem DE2PR ; - de
caelo f. hio: ipse ὁ e q et gr. A avros. bab-
tizat DA?P*, battizat G, baptiszat E; baptizauit R,
-bit τ,

34. of. uersum T ; in fug. m. fec. inc. ego
uidi qui testimonium perh. W, et ego quod uidi et
testimonio sum e. uidi: ueni R. peribui T*Z.
est-ipseg. fllius dei cod. $iur. vg. uett. Plur.
et gv.: electus dei e f£,* cum gv. N* 77, 218 Amor.
/Itec. c. 5, syr. cu. ; filius dei electus DR, fil. electus
dei //;*, dei fil. electus ὁ, electus fil. dei a.

35. altera (alia e, postera 2) - autem α δ 2;
cf. et postero die », altera die uel crastino δ. diae
C. om.iterum Ger et gr. T 11*. 64. stabant
E. iohannis D3P'OR. om. ex R e. discipuli

G R e, cf. duo discipuli eius ὁ. duo: .11. D;
om. R.

36. respiens Δ; intuens ὁ g x; vidit .. . et e.
hambulantem C. dicit (λέγει) : dixit DITORW
b ef faq aur. dei-ecce qui tollit (tollet F)
peccatum mundi EMT /foss. a. f aur. cum gr. C*
59- 235-

37. etaudientes e; audierunt autem ὁ. o». eum
E. duodecim /*; .11. D; o». F. discipuli eius
G δε ff, disc. sui g, ex discipulis eius D »; Ὁ ex
disc. eius duo loquentem illum a. ὁ». et sec. T e.
sequuti OX.

38. conu. autem: et conuersus g; is. et re-
spondens iesus cum uidisset eos e. iesum Ὁ. os.
et E (ὁ q r post se ponunt). uidit ὁ g x». con-
sequentes Οὐ. om. se tFEGIJJMXZ gut. ε ὃ Bentl.
cum graecis exc. C*. dixit NTQ* ὁ e fg rauwr.
queritis DGR, uultis aut quaerites e. ad quid
quaer. iz. u. 39 ἐπε Desa 1565, Ejlseuir., Tisch.
T. G. 8 etc., deinde 40 diolt eis εἰ sic ad finem
capituli; nos Stephanum 1555 sequimur. qui:
om. J ; at illi a φ, ol δέ gr. om. ei D. rabb C.
quod dioltur (citur C sfa£io tamen relicto)inter-
pretetum(interpraetatum BE?PFGHOINTOR!Z*,
inter inter tum Jafs1 Mcodd. plur. et ug. τε ὃ λέγεται
épugvevóuevov we] μεθερμ. gr. piur.): quod inter-
praetatur E cum ὁ ce g r et ὃ ἑρμηνεύεται 1. 118.
209; quod dicitur interpraetatur R*, ubi (hubi
C)habitas: ubitas R ; ubi(bi σε. Ji». G)manes G
a U(-nis)e f, / φ gr (δ); v. ποῦ μένεις cf. τι. 39.

l. 38—44.]

dicitur interpretatum
magister ubi habitas?

89 (10) dicit eis uenite et uidete

uenerunt et uiderunt
ubi maneret

et apud eum manserunt die illo

hora autem erat quasi decima.

40 (11 Erat autem andreas frater

simonis petri unus ex duobus

qui audierant ab iohanne
et secuti fuerant eum.
41 (2) (17: 3) Inuenit hic primum fratrem
suum simonem et dicit ei

EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. 513

inuenimus messiam quod est
interpretatum christus

42 (13) et adduxit eum ad iesum

intuitus autem eum iesus dixit
tu es simon filius iohanna
tu uocaberis cephas quod
interpretatur petrus.

43 (44) (18-10) Tn crastinum uoluit exire

in galilaeam et inuenit
philippum
et dicit ei iesus sequere me

44 (45) erat autem philippus a bethsaida

ciuitate andreae et petri

qui dixerunt ei rabbi quod dicitur interpraetatum magister ubi habitas. ?*?dicit eis. uenite
et uidete. uenerunt et uiderunt ubi maneret. et aput eum manserunt die illo. hora enim
erat quasi decima. f "erat autem andreas frater simonis petri. unus ex duobus. qui
audierant ab iohanne. et secuti fuerant eum. *' inuenit hic primum fratrem suum simonem
et dixit ei. inuenimus messiam quod est interpretatum christus. * et adduxit eum ad iesum.
intuitus autem eum iesus dixit. tu es simon filius iohannis. tu uocaueris cephas. quod
interpretatur petrus. * sequenti autem die uoluit proficisci in galileam et inuenit filippum.
et dixit ei iesus. sequere me. **erat autem filippus a bethsaida ciuitate. andrae et petri.

39. εἰ ad inti. M. eis - iesus ΜῈ fI r aur.
uenite et uidete: o5. D; τ etCsyr. uenierunt
D; * autem ὁ r; -ergoae (Bentl.) εἰ - οὖν ΑΒ
CL e£. hubi C. manerent O, manere R ; habi-
taret a; gx. μένει igitur wuertifur manere Aic óis et
habitare 2. 38; sed habitare wzx dici poterat de
mansione fer partem diei. aput CFGS. eum: illum
E. mansuerunt Y. diae C, deE. ilaRaógrz5
aur. &utem: om. Φ ὃ (Bentl.)cum gr. NABCL
efc.: enim à(7 erat enim hora)/; et fuit hora e.
quasi: fere a φ, circiter ὁ x. decima 2» ras. G ;
“ΧΟ DE. eratquasi...autem s. 40 om. R.

40. autem codd. Plur. vg. wett. et gr. AA min. :
om. BCEXPJ ὁ 9 ὃ et gr. Plur. andrias R, andraeas
O, handreas C ; orm. D*( -- i» mg. D'). symonis
CDW. om.petri T. audierunt RSe; auerant O;
audierat E9. ab: avg.; ad E*(corr. EP). secuti
(sequuti HOX ; -- sunt QR) fuerant: secuti sunt
ὁ 7(D), sec. erant a fj. eum: iesum DM / (247.
cum gv. GA.

41. inuenit autem (e£ o». hic) ó. primum
(πρῶτον N*ABM ec): om. E; mane A») cf. et
mane inuenit 6; primus ὃ δέ πρῶτος N*LT'A erc.
symonem CDE. dixit ὁ / g. myssiam D, mesiam
E, misiam R. quod est interpretatum (inter-
prae. tFC?PFGHOJIZ?, interpraetum R, interpetra-
tum O): qui dicitur E; quod interpraetatur 4.

42. om. et ad init. Ὁ ὁ. duxita ὃ A4wg., ducit 5;
adduxerunt RZ*(ceorr. Z?), adducunt e, ἤγαγον Καὶ
55*'; * autem D,- ergo ὦ. intuituitus autem R;
intuens autem ὁ x; et respiciens a g. or. eum sec.

ER. dixit-cei R. o7. esa. symon CDE ; om.G.
filius iohanna (ὁ υἱὸς Ἰωάννου NB*L 33) cum
ADAMOQRSWXYS (cor. uat. moderni"), f.
ioanna F&, f. ioana H* “2 ud?ur, f. iohannis BEFE
a(-nes)ó f ff; 1r: filius iona (ὁ υἱὸς làva AB'XTA
etc. )JCIJ KNMPTVZTRQE cor. καὶ. Ἐ c δ, f. ionae φ, f.
iohna gu/.; bar iona G asr., bar ioana H!, filius
bariona Θ ; frater andreae e. uocaueris ABE'CF
ORSXYZ, uocabiris V. caephas DM', chephas
B&FOVZ. interpraetatur tFCE:PFGHOIORZ* ;
est interpraetatum Ν᾽ a e sed gr. oms. ἑρμηνεύεται.
43. in erastinum: in crastino F; *enim G;
autem DEW /, aur., cor. uat. mg.; postera
( * autem 2)die ὁ r, altera ( 1 autem e)diea e; Φ "ε
Jf; enm. 1 (ἔπε. incipiebat autem exire e£c.). exire:
ire D*9P99; proficisci ὁ f£ 2 7; Ὁ exire uoluit D*.
gadileam BCDA?PGKNTOW, -liam R. et 27.:
* proficiscens. f, 1 awr.; -- prodiens e. filippum
DT, pilipum R. et sec. 05». Ὁ, dixit fg ». iesus
(cum gr. NABEGKL αἱ. 2iur- )BCDGHGIJKM
NT'OQRTVWX"Z ug. uett. !lur.: om. AF AESPF
SX*Y e r(ut udtiur)et gr. EHMT etc.
44. phylippus C e£ 45, 48, phillippus E, philipus
R e 45, 46, 48, lippus DT εἰ 45, 46, 48. beth-saida
$18. bethsayda C, bethzaida E, betzaida D,
betsaida g *, bedsaida a ὁ 7, bessaida e /* ; -- gali
leae e /; *in H*(sed expurct.); deinde - deBae
fh 4 4 Bentl, τ ex ὁ, τ a δ, cum graecis paene omn.
ἐκ τῆς πόλ., sed om. ἐκ Ν᾿ "9*, ciuitatem G.
andraeae M, handreae C, andriae R, andraee E,
andree W. petre W.

514 EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. [1. 45-51.

48 (49) dicit ei nathanahel unde me nosti?
respondit iesus et dixit ei
prius quam te philippus uocaret cum
esses sub ficu uidi te
49 (50 respondit ei nathanahel et ait
rabbi tu es filius dei
tu es rex israhel
50 (50 respondit iesus et dixit ei
quia dixi tibi uidi te sub ficu
credis? | maius his uidebis .
δ1 (52) et dicit ei amen amen dico uobis
uidebitis caelum apertum
et angelos dei ascendentes

45 (^9 inuenit philippus nathanahel
et dicit ei
quem scripsit moses in lege
et prophetae
inuenimus iesum filium ioseph
a nazareth
46 (41) et dixit ei nathanahel
a nazareth potest aliquid boni esse?
dicit ei philippus ueni et uide
47 (48) uidit iesus nathanahel uenientem
ad se et dicit de eo
ecce uere israhelita in quo
dolus non est

*' inuenit filippus nathanael. et dicit ei. quem scribsit moyses in lege et prophetae in-
uenimus iesum filium ioseph a nazareth. **et dixit ei nathanael. a nazareth. potest aliquid
boni esse. dicit ei philippus ueni et uide. *'uidit iesus nathanael. uenientem ad se. et
dixit de eo. ecce uere istrahelita in quo dolus non est. **dicit ei nathanael unde me nosti.
respondit iesus. et dixit ei. prius quam te philippus uocaret. cum esses sub ficulnea.
uidi te. 45 respondit ei nathanael et dixit rabbi. tu es filius dei. tu es rex israhel. **re-
spondit iesus. et dixit ei quoniam dixi tibi. uidi te sub ficulnea. credis. maiora horum

uidebis. *"'et dicit ei. amen. amen. dico uobis. uidebitis caelum apertum et angelos

45. «et ad init. T e aur, inuenit autem ὁ.
philipphus 3P'; cf. 4. 44. natanahel J, nathanael
DEW ue. εἰ 46, natanael T 446. dioit (dixit g 7)
-autem Q. scribsit FEGSX*YZ. moyses CEP
HOIJKQRVZ* vog. Tisch., moy D, moises ATW.
legem G. o^. in lege 6. profetae D?PO, pro-
phete W ; prophetis CE zu. (-phetiis)son cor. sat.
ioseph .tqui est f,. ha G. naszareth E, nazaret
T ; nazara e e£ 46.

46. om. et ad init. abecum gr. δ 71. dixit:
dicit D?P*(corr. mg.)R, ait ae. om. ei pr. J. na-
tanahel FJ, cf. et $. 45. om. nath. & naszareth R.
naszareth E, natzareth D, naret T; na**thanahel
laps C. boneR. 7 bonialiquid D. ei sec.: essei
R* (ess expurict.). philipphus ?P, cf. s. 44.

47. uidit ... et: uidens autem a ὁ f, / awr.
( et ὁ aur.) cum gr. N* 124 cf. iesus autem ut
uidit e. natanahel JZ, nathanael DEFGW vg.
2 uenientem nath. e. os.&d se M. dixit a ὁ f fj,
laur. eo: nathanaele a cuti N*.. uere: uero H*
(sed corr.); dir DEXP"?R ραΐ. cf. homo uero (s4
udtur) r. hisrahelita D, israelita ve., srahelita
CTZ, isdrahelites e. dolus: mendum e.

48. natanahel HOJ, nathanael]l DEGW e. e/ 49.
hunde C. prius quam: antequam ὁ 9 r. te pr. inter
Hin. G. philippos G, cf. e£ 4. 44. quum O. sub
flcu codd. ?/ur.(sufhcu E, sub fico G*)e£ vg.: sub
arbore fici QR (uici) e g, sub fici arbore D /, sub

arbore ficu ΡΝ, sub arbore ficus 2, sub ficus
arbore a, sub arbore ficulnea ὁ x, sub ficulnea f.
uidi te: uidete R ; noui te ὁ.

49. tet ad znit. DR e. respondit ei natha-
nahel (nata. ΘΖ, nathahel R) et ait (dixit a /)
codd. fur. vg. uett. flur. »áneuplón αὐτῷ N. καὶ
εἶπεν Χ 124 :. resp. παῖδ, et ait E c cum gr. N 5
resp. nath. et ait illi g(dixit ei)x 9(dixit uel ait ei)
cum gv. YA min. ; tantum respondit ei nath. ὁ asr.,
nath. respondit e, cum BL 33. 249 ἀπεκρίθη αὐτῷ N.
rabi W. srahel C, hisrael D, israel G gg. o». tu
es rex isr. :P.

po. dixit: dicit V. o». eie ὦ dixi: dixisti
H*(sti eras.). tibi-quia a, * quod 7, 1 eo quod 6,
cum gr. NABGL sin. uideR ; uiderim ὁ γ. te
cum esses a. ζ laur. fou δὲς scr. E*( fr. eras);
fico DRZ; wett. s t. 48, sed arbore fici / 8 Awg.,
arbore ficus as. ; 4 propterea 22 1 aur. maius
(μείζον Πο e£c.): maiora sett. (exc. c 9) cum gv. plur.
hiis AW ; horum wett. (exc. c ὃ aur.) uidebit W.

51. dicit: dixitó e g εἰ gx. X. om. et d. ei 7;
om. et d.... uobis awr. ei: eis (contra graecum)
CD?P""QRST c f, r, illisa 6. uobis siste add. codd.
vg. uett. pl. cum gr. WNBL smemph.: - a modo (ἀπ᾽
ἄρτι AXT'A etc. ex Mt. xxvi. 64 ut uidetur) e q
(quia a modo) δ. et sec. o». R*( --sax.). hangelos
C, anguelos D. ον. dei e A441. hascendentes C.
ort. a&cend. et /; om. et descend. J. discendentes

I. 51-11. 7.] EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. 515

5 dicit mater eius ministris
quodcumque dixerit uobis
facite
δ erant autem ibi lapideae
hydriae sex positae
secundum purificationem iudaeorum
capientes singulae metretas binas uel
ternas
' dicit eis iesus implete
hydrias aqua
et impleuerunt eas
usque ad summum

et descendentes supra filium hominis.
II. ! Et die tertio nuptiae factae
sunt in cana galilaeae
et erat mater iesu ibi
? uocatus est autem et iesus
et discipuli eius ad nuptias
3 et deficiente uino dicit
mater iesu ad eum
uinum non habent
4 et dicit ei iesus quid mihi et tibi
est mulier?
nondum uenit hora mea

dei ascendentes et descendentes supra filium hominis. II. ! Et die tertia nuptiae factae
sunt in chana galileae. et erat mater iesu ibi. * uocatus autem erat iesus. et discipuli eius
ad nuptias. *et deficiente uino. dicit mater iesu ad eum uinum non habent * et dicit ei iesus.
quid mihi et tibi mulier. nondum uenit hora mea. *dixit autem mater eius ministris.
quodcumque dixerit uobis facite. *erant autem ibi positae ydriae lapideae sex secundum
purificationem iudaeorum. capientes singulae metretas binas uel ternas. "dixit eis iesus.

DEXPR. supra (gr. ἐπὶ τὸν $.): super CTZ c cum defecisset uinum g. iesus R. babent 4 fili

Bentl.; ad E eat. ὁ e 1 q$ om. Y*(-cor. ant).
hominis: ho R* (Ἢ minis cor. rec.).

II. r. tertio ABFCESPFGHOI*N MN'OSTZ* /r
Bentl.: tertia ITKORVX2Z? og. uett. relj., tercia
Wi; -111: D ; altero AY, zfe»s 7 tertia (-tio ») die ὁ ὁ
qgrcun gr. BU zin. nubtiae tFSYZ, nuptie W.
facte sunt W ; fiebant a7. cana (Κανᾶ) AEMOQ
SV vg. abceQ δ, canna DY, channa *PH, chana
BAGOIJKNTW f: canan CX, cannan R, chanan
tFZ, chanam F, canaan T, chanaan ff, awr. gat.
galileae BEFE:PFGOKNTOVYZ, galilee W, gali-
liae R, gallilae H, gali D. ibi (illic e)mater
iesu a ὁ e Aug.; *tinuitata a ff,.

2. uocatus: inuitatus ὁ x». &utem(om. E)sine
addit. FCD(EJJJKM'RTVWZ «vg. wett. et gr.:
*t ibi ABAvPFGHOMOQSXY ex linea, ut udtur,
praecedenti illapsus. | 7 uoc. autem est B, uoc.
autem erat a /f as.; i^c. fuit autem iesns uocitus
e A (ori. uocitus). om. et »r. DEJ fg aur.(e7). et
disc. eius: cum discipulis suis ὁ ». nubtias tFSYZ.

3. sic habent wuett. hMur. (non autem c f g b aur.)
et uinum non habebant quoniam (quod Gaw4.)
consummatum (finitum 7) erat (est f, r) uinum
nuptiarum et (deinde a) dicit mater iesu (or. a) ad
eum (ad ipsum ὁ, ad iesum a ; om. 3.) uinum etc.
αὐ ff r Gaud. serm. 8 cum gr. N* καὶ oworv οὐκ
ειἰχον ori συνετελεσθὴ o owos του γὙαμον ειτα λέγει
ἢ μητὴρ Tov ἴησον πρὸς avrov ; ef et factum est per
multam turbam uocitorum (prae multa turba uoca-
torum Z")uinum consummari mater autem iesum
dixit ad eum(dicit autem mater iesu 7)e ὦ cun syr.
2. »"tg.,aeth. difficiente uino DE, dificiente a. R ;

e ffs 1 Ambr.

4. om. et pr.a cum W* efc. dixit ὁ g, cf. et respon-
dens iesus dixit e. or. iesus ὃ e/ gv. A. mihi et
tibi codd. fiur. vg. uett. et gr.: ἢ tibi et mihi AA
FHMSY. om. est Z*(-Z)5 e 7) qg ὃ Bentl.
nundum G. ora T.

5. dixit autem f g, ef znc. et aduocatis ad se
ministris mater iesum dixit illis e. eius: iesu D g.
quodcunque 938, quodquumque H, quodcum R,
quid e. uobis dixerit a ὁ e; deinde * iesus e 1.
facete ?P.

6. erat R'(corr. sax.). &utem: enim D. om.
ibi GR 4g. lapideae (-diae DR, -dee W, -dae Y)
hydrise (hidr. ER, hidrie W, idrie T, ydriae C)
sex (-UI- DW) positae (poss. D?PR, possite E,
posite W)Aoc ordine codd.(-U1- possitae δὲς scripésm
Dyzg. c ὃ aur. cum gr. NOBLX 33 sed habent κεί-
μεναι $05 Ἰονδαίων non fos! t£: 7 hydr. lap. sex
pos. φ 9 cum gr. ATA etc., hydr. lap. pos. sex 1 gr.
69. 124; 2 pos. hydr. lap. sex (om. δὴ) ὃ f f;
2 hydr. lap. sex (ot. positae) a e e£ om. κείμεναι
N* 13. 47*'. iudeorum DEXPRW. capentes G.
singule H(u su. /n.)W, singuli AY ; singulas /*
Gur. 5; 09.a5 φ δ. metritas DIPR, metras T ; om. ὁ.

7. fs. et iesus uocitis ad se ministris e, et
uocans iesus ministris f; , et uocatis his(?. e. hiesus ?)
ministris foss., et uocauit iesus ministris(-tros cox.)7.
« et ad iit. 9P.. eis: ei H.. om. iesus R*( 4 sax.).
inplete CDA?PO, inpletae R. hydreas Y, hidrias
RW, idrias T, ydrias C; istas R/. aquam Ὁ ὁ f.

e inpleuerunt CDA?PGOR. husque C. ad. sum-

mum: susum ὦ 7.

516 EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. [11. 8-12.

et cum inebriati fuerint
tunc id quod deterius est
tu seruasti bonum uinum
usque adhuc
!! hoc fecit initium signorum
iesus in cana galilaeae
et manifestauit gloriam suam
qui hauserant aquam et crediderunt in eum
uocat sponsum architriclinus 10 et dicit discipuli eius.
ei 12 (9. 7) Post hoc descendit capharnaum
omnis homo primum ipse et mater eius
bonum uinum ponit et fratres eius et discipuli eius

set dicit eis iesus haurite nunc
et ferte architriclino
et tulerunt
? ut autem gustauit architriclinus aquam
uinum factam
et non sciebat unde esset
ministri autem sciebant

implete ydrias aquam et impleuerunt eas. usque ad summum. ὅ εἴ dixit eis iesus aurite
nunc. et ferte architriclino. et adtulerunt. 5 αἱ autem gustauit architriclinus. aquam uinum
factum. et non sciebat unde esset. ministri autem sciebant qui auriebant aquam. tunc
uocauit sponsum. architriclinus "^ et dicit ei. omnis homo primum bonum uinum ponit.
et cum inebriati fuerint homines. tunc id quod deterius est. tu autem. seruasti bonum
uinum usque adhuc. "hoc primum fecit initium signorum iesus. in chanan galileae. et
manifestauit gloriam suam. et crediderunt in eum discipuli eius. ?* post haec abiit in
capharnaum iesus. et mater eius. et fratres eius. et discipuli eius. et ibi manserunt non

8. om. et ad init. X*( cor.) a ὁ ff, gr. 33. 40.
om.iesuse q (Bentl.) et gr. omn. aurite CDAE?P
INORTX. o». nuno a e. adferte R ; date e.
architriolino codd. P/ur. et vg.: arcitr. T, archytr.
E, architriclyno &&; archetriclino AA?POY. et
adtulerunt ER(ad tull.) a ὁ f q * ; om. O ; ad illi
aurierunt et adtulerunt a; et fecerunt sicut dixit
eis (illis f, aur.; «iesus e) e f; Laur.

9. arcitriclinus T, architriclynus t£, archetriclinus
AAPF(sec.) HOY Aic et infra. factum EX*Ya ὁ
cef 1 φ 9 aur. cor. uat. οὐ om.el. non
sciebat: nun sciebant G*(n eras.), non sciebam R ;
nesciebat a ὁ x, non intellegebat e, ignorabat 4.
hunde C; - factum /. soiebant: sciebat R;
sequitur ras. 5 £4. O. qui: quia N' 2; quod 28;
4 autem ὁ. hauserant AHOKQVW 2«. Br. Cott.
Otho B. ix, 735. A. ii, Reg. 1 E. viii, Z7». Coll. Cant.
Ἔ. 10. 4, Par. lat. a5o, 262, 13171, vrg., auserant
COT, hauseerant Z^: haurierant BFEFGJMSXY
Z* Harl. 3788, 3826, Cor?. Oxon., Dunelm. A. 1I.
17, Uniu. Cant. Kk. I. 34, a ff, 1 aur. Bentl,
aurierant DA?PIMY-runt)R ὁ e 2 r, hauriebant c δ,
auriebant f. aquam se.: quae uinum factum
est e, τ quia de aqua uinum factum est 7; «et
uidentes factum mirabantur a ὁ x syr. 5. uocat:
uocans D; uocauit EQR ὁ e f »; τ autem ὁ e ὦ,
sponsus E.

Io. primum: in primis E^ γ. 7 uinum bonum
fr. BD 9 r, 2 bonum uinum prius a, 7 uinum

bonum primo e. et sec.: deinde g. quum €O.,

inebriati (inhebr. C, ebriati X* sed corr.) fuerint :

inebrientur 9; homines ER(-nis) a / 2; *con-
uiuae T(-ue)Z*(sed improbatum) c. om. tunc ae
fft 19 gr. N*BLT* min. id quod deterius (te
sup. lin. R) est: om. est a e φ δ; infirmius r, in-
fimiorem ὁ. tu sine addit. A&FCDA:SPFGJMQST
XY c Bentl. cum gr. ABL efc.: x autem BHOIK
N'OVWZ vg.abef Qr, * uero ER ffl aur., et τ
δέ NGA min. reseruasti R r. bonum sec.: melius
€. 2» uinum bonum sec. ?PT. husqueC. athuc Y;
modo E a ὁ *; nunc D*(rorr. mpg.) g; in hanc
horam e ὦ (ors. in). 2 usque modo seruasti bonum
uinum 4.

Ir. hoc. f. initium JU/f. min. in ras. G'. hoo
4 primum D / δ; et zc. hoc primum initium fecit
iesus signum 4, hoc primum signum fecit ὦ, e/ 4
πρωτὴν $05f γαλιλαιας N*. initium: primum E;
Ἔ ser R sed expunct. ἢ» hoc initium signorum fecit
ὁ. canna DH, chana BFGOIJKNTW r, channa
?PR, canan CX*ff,, chanan Z f, canaan T, chanaan
aur. galleae BHEDE:SPFG-OKNTOVZ, -lee W,
-liae R, gallileae H. manifestabit T. gloriam:
honorem ^r. suam: eius R. crediderunt: re-
diderunt G.

I2. --et ad $".e. hoo (hoc signum e, hunc
signum 7) — τοῦτο gv. fiur.: haec ΤᾺΝ σ΄ 8 ὁ 72 εἰ
£r. M 1a4* ταῦτα. discendit DA?PRS; abiit /;
tin AG ὁ f 8. caphar-naum $, chapharnaum C,
capharnauum 9P*R, cafarnaum D. o;5. ipse Οὐ
(4 f». anf.). et fratres eius: om. qg; om. eiug
Race et gr. BLT*. o5. et disc. eius aóe ζω
l aur. cum gr. N min. 2» et disc. eius et fratres

Il. 12—19.]

et ibi manserunt non multis diebus.

13 (00-1) Et prope erat pascha iudaeorum

et ascendit hierosolyma iesus.

110-9 Et ingenit in templo uendentes
boues et oues et columbas

et nummularios sedentes

διδοῖ cum fecisset quasi flagellum de
funiculis

omnes eiecit de templo

oues quoque et boues

et nummulariorum effudit aes

et mensas subuertit

16 et his qui columbas uendebant dixit

EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. 517

auferte ista hinc
nolite facere domum patris
mei domum negotiationis.

11 (23. 10) Recordati uero sunt discipuli

eius quia scriptum est
zelus domus tuae comedit me.

15 (28. 4) Responderunt ergo iudaei

et dixerunt ei
quod signum ostendis nobis
quia haec facis?

19 (44-1) Respondit iesus et dixit eis

soluite templum hoc
et in tribus diebus excitabo illud

multis diebus. "et prope erat pascha iudaeorum. et ascendit ierosolyma iesus. !*et in-
uenit in templo uendentes oues et boues. et columbas. et nummularios sedentes. ?5et
faciens quasi flagellum de funiculis. omnes eicit de templo. obes quoque et boues. et
nummulariorum effudit. aes. et mensas subuertit. ?'et his qui columbas uendebant. dixit
auferte ista hinc. nolite facere domum patris mei. domum negotiationis. "'et recordati
sunt discipuli eius. quia scribtum est. zelus domus tuae comedit me. ? tunc. responderunt
ei iudaei et dixerunt. quot signum ostendis nobis. quia haec facis. ?? respondit iesus et

eius E. mansit ὁ e/ ἔμεινεν AFG etc. multos dies
αὐ ff iq.

I3. prope erat (ἐγγὺς ἦν) codd. 2dur. vg. wett., in
proximo erat ὁ γ, cum in proximo esset g, cf. vii. 2,
proximum fuit e: properabat AtFA?P*SXeY. JVoe-
tabit lector codices hoc in. errore coniunctos : de &F
hoc 1n loco cum anylicis consentiente cf. S. Berger
' La Vuigate au moyen áge, 5.92 (1893). iudeorum
D?PRW. hierosolyma (cf. i. 19) cum ABAGH
MQSXYZ, hierusolima E:P*, hierosolima O : hiero-
solimam tFOIJM'V ZZsch., hieru. K, ihero. C,
hierusolimam ?P*"vR, hyerusolimam D, iheroso-
limam T, ierosolimam W, ierosolymam τ΄; hiero-
solymis a ὁ *. ihesus C ; om. R*( - sax.). iesus
ieros. vg. (*), iesus in hieroe. ὁ, ctm gr. GLMU
etc., 7» iesus ascendit hieros. e.

I4. uendentes : eos qui uendebant et emebant
€; *eos 4, bobes AOT, uoues B. Mhoues C.
2 oues et boues 6 a f Q e£ N* xai ra προβατα και
Boas. nummolarios CG, numularios vg. ; nummu-
lariorum R. sedentes Ὁ ad mensas e.

15. cum (quum HO) fecisset: fecit... et α ὁ
€ η ἐφ cum W* eromoev ... και. quassi R ; om.
ἐ ἐδ cum gr. plur. flagillum D9PR. funiculis
(Ξ σχοινίων), restibus a ὁ, resticulis e 4s.: reste
f, resticula g, σχοινίον 33. 71 efc. omnis R.
hegecit C, iecit DR, eicit »PHO, deiecit M. oues
(houes C) quoque (quoquae G ; et oues quoque B)
et boues (bobes COX) — rá re πρόβατα xal τοὺς
βόας, cf. Field * Ot. NoruJ ad loc. qui hanc wer-
sionem probat: om. quoque a / g et om. re N* ;
qui uobes et oues uindebant e; Ὁ uendentes 4;

deinde 4 et columbas a. nummol. CDG, numul.
O* vg. aes (τὸ κέρμα), hes C, es ὟΝ : pecuniam a;
pecunias 7, nummos ὁ δ΄ τὰ κέρματα BL'T*X 33.
o7. eff. aos et e. mensas: a i» »xas. G; t eorum
α ὁ φγ. euertitaóbg v. mensasubuertit H.

16. his (hiis E*, illis W) qui col. uendebant
(uind. O): uendentibus col. a ὁ z δ; *et H. om.
dixit R. auferte: auerte R ; adferte D; tollite
Gbqr. istase /. hino (ibnc R, istinc a) sine
addit. codd. plur. c f 5 aur. Bentl., gv. WBL etc.:
tet EFOKN'VW vge.abe fs iQ vr et gr. AUX
sin. domum patris mei ἐπε mp. H. negatia-
tionis E; commercatorum e.

17. ue'* O; ergo R. 7 rec. sunt uero BJ vr. 8,
rememorati sunt autem », rememoratus est autem
ὁ (et discipulus) ; et rememorati sunt ζ / Φ (com-
mem.) auf. cf. 7; tunc rem. sunt a, et continuo
commonefacti sunt e; ἐμνήσθησάν δε καί Μ. om.
eius W. scribtum tFAEOSX*YZ. est: st is
ras. G. geluse. tue W. commedit R.

I8. resp. ergo: resp. ei ὁ 7 cf. 7; resp. autem x ;
2-etíiudaei resp. e. iudei DRW. dixerut Y. om.
et dix. ei r. khostendis C; ostendes Z; osten-
dit BGHR 0» we/f. — quia: qui MR. orm.
facis R.

19. respondens Q, res D. om. et pr. D (nos Q).
eis: illis R. soluete 2P ; destruite f. templum:
tem τ: ras. G. boo: τ manufactum **. tribus
(111: D) diebus (tiebus Z* sed corr. Z^): triduo
aóbmraur. exitabo G ; suscitabo ὁ g Zren. Mass.
2. 300, resusc. a τὲ v, restaurabo e. illut G; -rsine
manibus »ε (7 illud resusc.).

3 Y

518 EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. [1I. 20—III. 2.

uidentes signa eius quae faciebat
?* ipse autem iesus non credebat semet
ipsum eis

? dixerunt ergo iudaei
quadraginta et sex annis
aedificatum est templum hoc
et tu tribus diebus excitabis illud ? eo quod ipse nosset omnes
?! ille autem dicebat de templo corporis 35 εἴ quia opus ei non erat
sui ut quis testimonium
2 cum ergo resutrexisset a mortuis perhiberet de homine
recordati sunt discipuli ipse enim sciebat quid
eius quia hoc dicebat esset in homine.
et crediderunt scripturae III. ! Erat autem homo ex pharisaeis
et sermoni quem dixit iesus. nicodemus nomine
285 Cum autem esset hierosolymis in princeps iudaeorum
pascha in die festo ? hic uenit ad eum nocte
multi crediderunt in nomine eius et dixit ei

dixit eis. destruite hoc templum. et in tribus diebus, excitabo illud. Ὁ dixerunt ergo
iudaei. quadraginta et sex annis. aedificatum est templum hoc et tu in tribus diebus ex-
citauis illud. *'ille autem dicebat. de templo corporis sui. ** cum ergo resurrexisset a
mortuis. recordati sunt discipuli eius. quia hoc dixerat et crediderunt scribturae. et
sermoni. quem dixit iesus. ?? cum autem esset hierosolymis. in die festo multi crediderunt
in nomine eius. uidentes signa quae faciebat. **ipse autem non credebat semetipsum eis.
60 quod ipse nosset omnes. ἢ εἴ quia non erat ei opus. ut quis testimonium perhiberet de
homine. ipse enim sciebat quid esset in homine. III. ! Erat autem homo ex pharisaeis,
nicodemus nomine. princeps iudaeorum ? hic uenit ad iesum nocte et dixit ei. rabbi scimus

20. ergo: autem a, cf. et iud. dix. e. iudej CD
E:PRW; ei S. quatraginta G; X1. DEFR. or.
et ?r. ΟΞΡΟ. sex: .ur DEFRW. Mhedificatum
C, edif. ΝΥ. tu (om. cor. wat. mg.) sine addit. cum
ABECA?PFGHOIJKMM'OQTVXYZ a e m aur.
et gr. ἐδ: tin DERSW vg. 7Zjsch. δὲ f ff.4q r$
cor. «af. tres diebus R; triduo ἐφ γ. excitauis
O ; suscitabis g, resuscitabis a, -tas ὁ r, restauras e,
aedificabis /. illut G.

21. de templo de corpore suo e; de corpore suo
tantum Iren. Mass. 5. 3oo Tert.

32. quum HO (»on C) e! 33. resurrexisset:
S sec. in yas. G ; resurrexit ὁ e 9 ; surrexisset H*Q
RS / Bentl. e( surrexit a ; gr. ἠγέρθη. recordati:
rememorati a ὁ f, ig r aur.; commonefacti e;
-uero E. quia: uia 27 ras. 3 ; quod Y. dice-
bat: dixerat D /; iesus DR; de corde suo
cor. uat.*(non mg). scribturae KFAEGOSX*YZ,
scripture W. sermoni: uerbo a ὁ g »; τ eius cor.
saf.* praedixerat x. eilis ΕΞ (e exp.) ; dominus D.

23. esset: -iesus a fj; tin PR ὁ 4 fr
et gr. hierus. BK, iheros. C, ieros. vg., hierusolimis
E?PR, hyerusolimis D, hyrosolimis G, ierosolimis
ὟΝ. in (per a) pascha in die (diae C) festo - ἐν
TQ v. lv τῇ ἑορτῇ : in die festo (sollemni 7) paschae
eiqr; it diem festum paschae ὁ, in die festo /.
crederunt O. eius sec. om. Ὦ ὁ ὁ f 17 aur. et gr.

M s". que D. faciebat: fiebat Z*(corz. Z5);
* in eos qui infirmi erant 6.

24. om. &utem 3P. om. iesus e /et gr. T*.
semet (semed C) ipsum (i swf. /iw. G): πρὸ
uerbo scr. ug.; seabeq r; graeci αὐτόν N*A*BL
min., ἑαυτόν N-ATPT'A efc. eo (et Z* sed corr. Z?)
quod: quia e. om. ipse se. a ὦ q. nosset: nos
esset R ; sciret ὁ, sciebat e. omnes: omnia ὦ ef
πάντα EFGH . mis.

25. o*t. et ER. quia: qui R. opus (hopus
C) ei (om. T* sed - T") non erat: non necesse
habebat e g δ, non nec. habuit ὁ z; non desideraret
ὦ. quis: qui H gz£. ; aliquisa / g; o». E. test.
periberet C; test. diceret 2; testes esset e. de
homine: de eo). soiebat: nouerat ὁ. in homi-
nem G ; * ipse enim ἢ. om. ipse...in hominer.

II. 1. erat... pharisaeis rwór. G. autem
4 quidam R e (7 homo quidam), cf. τίς ἄνθρωπος
M. oem.homo ΡΤ, phariseis W, pharisseis GR,
farisseis D. ex pharis. homo E. nichodemus
t€ ΝΖ", nycod. E, nicodimus DKO?,, nichod. C,
necod. R. 2 nomine n. EJ ὁ ff, /, cf. cui nomen
n. à, qui uocabatur n. e; n. nomen eius g. iudeorum
CDiPRW ; sequitur ras. 3 /itt. E.

2. ad eum codd. jiwr., cor. wat., cod. caraf.
Bentl , ὁ c ff? I(7 nocte ad eum)?, ad illum g, ef
πρὸς αὐτόν NABKL a. A/ur.: ad iesum EW vg.

HI. 2—6,]

rabbi scimus quia a deo
uenisti magister
nemo enim potest haec
signa facere quae tu facis
nisi fuerit deus cum eo.
ὃ Respondit iesus et dixit ei
amen amen dico tibi
nisi quis natus fuerit denuo
non potest uidere regnum dei
* dicit ad eum nicodemus
quomodo potest homo nasci

EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. 519

cum senex sit ?
numquid potest in uentrem
matris suae iterato introire et nasci?

5 Respondit iesus amen amen

dico tibi
nisi quis renatus fuerit
ex aqua et spiritu
non potest introire in regnum dei

5 quod natum est ex carne

caro est
et quod natum est ex spiritu spiritus est

quia a deo uenisti magister. nemo enim potest haec signa facere. quae tu facis. nisi
fuerit deus cum eo. *respondit iesus. et dixit εἰ. amen amen dico tibi. nisi quis natus
fuerit denuo. non potest uidere regnum dei. * dicit autem ei nicodemus. quomodo potest
homo denuo nasci cum sit senex. numquid potest iterum in utero matris suae introire et
nasci. "respondit iesus, et dixit. amen amen dico tibi. nisi quis natus fuerit ex aqua et
spiritu. non potest introire in regnum dei. *quod natum est ex carne. caro est. et quod

a e f aut. εἰ gr. EFGHMT e. noctae E. dicit R.
quia -tu R. 7 uenisti à deo R. nemo enim:
et nemo e cun gr. N. haeo: taliae. 7 haec sí.
potest facere ὃ δ gr. l'AAII εἴ; ἢ haec signa
facere potest 4. quae (que D) tu faois (fecisti
Jfs*) : om. ἐ. deus : dominus contra gr. BDIJNT
OQRZ? r.

3. ei om. DR Z/arí. 2788, 3826, Par. lat. a,
13171,7. amen... tibi om. Z*(* Z?). quis:
qui & 2u/.; oru. E. natus (γεννηθῇ) ABCDA?PF
GH*IJKMNOQS*TVWXYZ9"RB c f | r aur. Aug.
Bentl.: renatus tFEH-ORS*Z* M. B. Reg. I. A.
xviii 6 S0, a ὁ e ff, φ, cf. renascatur 5; ἐ est D.
denuo (ἄνωθεν) codd. P/ur. (dinuo E) wet. omn.
cf. Field, et Westcott ad ioc.: de nouo D:POR(de
nauo) οὐ et capitula f. 495; e supernis Eras.

4. nichod. € W, nycod. E, nicodimus K, nichod.
C, necod. DR. nasoi fr. (γεννηθῆναι) : renasci
ἃ φ, denuo nasci f awr., denuo renasci e, γένν.
ἄνωθεν H. 28. cum(is ras. Y!, quum O)senex
Sit(-yépuv dv) codd. fur. fa, Bentl., cum senescit
IP*eR : 2 cum (quum C) sit senex BC(saenex)DE
INTW vg.aócef iq raur. Aug. nunquid W
938. potest: * homo f, /4; * homo ut nos a.
uentrem (uentre HOS): uterum J, uteroE a óc
f4*rgat. matri NT. sue W. iterato (δεύτερον)
codd. flur., cod. caraf. 9 Sf, c fj, Nit. uel secundo)
aur.: iterum GW ar. /at. 2, 38 a 7; rursus &
(-sum)?PJ KOVXZ; denuo ὁ e ὦ 4, de novo r.
» iter. in uen. mat. suae B cf. f. introitire R*(ti
expunci.); intrare JX. mnasoi se. (γεννηθῆναι)
codd. plur. ἸΏ Bentl. c f aur. gat.: renasci BOOQ
σῷ abefolqg ὃ.

5. respondit * ei iterum R. ihesus CW ; «et

dixit R. /, τ et dix. ei E, nicodemo et ait illi »;
ΕΥ̓. kal εἶπεν N**L, 1 καὶ εἶπεν αὐτῷ KMII erc.
nisi ἐπί. im. V. renatus: natus D f r (Βεμέ)
e ΕΥ̓. γεννηθῇ. ex: dea g. spiritu - sanctaC D
ERTWSS&(L a f, m raur. Or. bs. introire in
(εἰσελθεῖν els) codd. plur. (in sup. Jin. G) vg.: in-
trare in B a r; renasci in ὁ; uidere awr. et gr.
N*M. regnum dei codd. vg. welt. plur. et gr.
3’. regnum (-no s») caelorum e γὲ gy. δὲν αἱ.
paw. Tish. T. G. 8, non autem. W. H,; wide
Tisch. et Sabat. in loc.

6. quod: «* enim 2 Cypr. bis (Test. i. 12, iii. 25) ;
quia quod ἃ ex: der. R /; ἀς δὲς α ὁ ὁ fmq
faur. o&ro est sine addi. codd. Blur. vg. c f πε
q? ὃ aur. Cypr. bis et sent. episc. c. 5 ap. Cypr.
(Hartel f. 439), Hil. Awg. etc., et graec. fere omn. :
t quia (quoniam ὁ e φῇ *) de carne natum est (cur
graeco 161*). BEFOQXZ* a ὁ e ff, i(natus)g* x»
Tert. de carne, Ambr.de 59.11. et quod : quod au-
tem E gu. natum est sec.: om. E gat. ; om. est O.
ex spiritu spiritus est sine addit. codd. fur.
(spiritus 2αγέξρε i» ras. Y) vg. be f 1 φ ὃ Cygr.
Test. bis, Hil. semel, Aug. et gr. fere omn.: * quia
(quoniam e r) deus spiritus est X e ff m r aur.,
Hisl, bis, Ambr., Utgil. Taps.; Ambr. etiam aec
uerba. detracta esse dicit αὐ Arianis (de Spir. iii.
11) 'quem locum ita expresse Ariani testificamini
esse de spiritu ut. eum de uestris codicibus aufera-
Hs ; cf. Fulbert. Carnot. saec. xi (Ef. 1) * Cuius
(2. 6. rii) auditores quoniam spiritum sanctum
deum esse negabant, de euangelio eraserust illud
quod saluator ait spiritus est deus, sed forsan aa
Joh. iv. 24 spectat, wide Migne P. L.^941, col. 197 ;
* quia deus spiritus est (7 spiritus est deus H«O)

3Y2

520 EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM.

* non mireris quia dixi tibi
oportet uos nasci denuo
ὃ spiritus ubi uult spirat
et uocem eius audis
sed non scis unde ueniat
et quo uadat

sic est omnis qui natus est ex spiritu.

? Respondit nicodemus et dixit ei
quomodo possunt haec fieri ?
1? respondit iesus et dixit ei
tu es magister in israhel
et haec ignoras?
lamcn amen dico tibi quia quod

[ 111. 7-14.

scimus loquimur
et quod uidimus testamur
et testimonium nostrum
non accipitis

123 41 terrena dixi uobis

et non creditis
quomodo si dixero uobis
caelestia credetis ?

18 et nemo ascendit in caelum

nisi qui descendit de caelo
filius hominis qui est in caelo

14 et sicut moses exaltauit

serpentem in deserto

natum est ex spiritu. spiritus est. "non mireris quia dixi tibi. oportet uos denuo nasci.
* spiritus ubi uult spirat. et uocem eius audis. sed non scis unde ueniat. aut quo uadat
sic est omnis qui natus est ex spiritu. *respondit nicodemus. et dixit ei. quomodo possunt
haec fieri. 19 respondit iesus et dixit ei. tu es magister israhel et haec ignoras. " amen
amen dico tibi. quia quod scimus loquimur et quod uidimus testificamur. et testimonium
nostrum non accipitis. 15 51 terrena dixi uobis. et non creditis quomodo si dixero uobis
caelestia credetis. !? nemo ascendit in caelum. nisi qui de caelo descendit filius hominis
qui est in caelo. !*et sicut moyses exaltauit serpentem. in deserto. ita exaltari oportet

et ex (de ΗΘ 7777.) deo natus est BEFH!GOQZ*
ὦ Tert. de carne, Sent. Episc. ap. Cypr. 1. c., Auctor
de fide etc. gura widesis apud Sabat.; - οτι ex
του πνευματὸος ἐστιν gv. fim. 161* wo» aules

latini.

7. non mineris R ; noli mirari a »? awr. hoportet
C. uos: nos C g». tin. 69. 118 efc. ; -- omnes R.
nas*! O. dinuo E; de nouo D?PQR cf. 4. 3. Ὁ denuo
nasci f fA, g(renasci)aur., iterum renasci 22; renasci

denuo e, renasci (ori. denuo) a.

8. hubi C. aspirat OQ »ton uett. audis om. E.
sed: et CT. non scis: nescis DR τσ. ὦ ὁ mq
* ὃ cor. uat.(* moderni") A4ug. hunde C ; u»de Y.
et quo (καὶ ποῦν codd. Mur. 38 Bentl.e f, ὁ εν ὃ
aur.: aut quo JW5 S a(ubi)? c f q et gr. AC*r
ἢ ποῦ. uadit DR Ὁ δ; eató γ. est 2γ.: et GX*
quaur.; εἴ δι omnesR. natus est: renascitur a.
ex: de a. spiritu: - sancto Z* σείλ.; aqua et
spiritu a ὁ e f,» aur. gx. 5 ; aqua et spiritu sancto

E (») Zi, cor. uat.

9. nichodemus tF WZ*, nycod. E, nicodimus KR,
nichod. C, necod. D. ei δὲς sc». R. possunt haeo

(hec W et 10): poss G i» rasura scr.

IO. tu es :^ ras. arctius scr. Y. magister:
doctora f/,g. in isr&hel(ro0 Ἰσραήλ wide ad i.
31) ASBEFCD (hisrael) AE (Israhel)G (israel) HOIK
M'OQRT(rasura ost in) VWXZ vg. (israel) a c
aur. Aug. : israhel (om. in) ASPFJMSY £e f ff,

ἐφ 5 Bentl. Tisch.; uertit israelis Erasrs.

1I. qui& : ort. T*( - T) e 7; 4 nos cor. αι.»
quod 2». : quae a. scimus: nouimus g. loqui-
mur: m sez erasa C; loquitur H* (corr. H').
uidemus EFJ ὃ («or A). tetamur R* (suferscr. s
€ór. $ax.). testificamur E (-cemur) f fA Φ awr.;
testimonium perhibemus /, t. dicimus e. nostrum
of. T*(4 Τὶ). accepitis E, accipistis D:P*eR,
accepi*tis D ; recipitis ὁ.

I2. si: et Z*(corr. Z?). terrens : terrestria a 5
eg r. dixi: dixero T. uobis £r. o9. ὦ, et om.
T gx. min. creditis: credistis D, credidistis
JP"9R. dixero: locutus fuero e. uobis sec. omn.
Eaeffret gr. EH etc. celestia W. oredetis
(πιστεύσετε pitur.) : creditis AH*(corr. Η ΕΘ ff,
ἐ aur. cum gr. 'T*A etc. πιστεύετε.

I3. et: o9. a ὁ e 7; dico enim uobis / aw».
nem? ?P. hascendit C. in celum W ; in caelo Q.
nit H; εἰς f, 4. discendit DAE?PRS. celo 2r. C,
és W; caelis sec, a. 2» de caelo desc. (DeE)HZ*
wuett. (exc. c) Bentl. qui est (ὁ ὧν gr., sed om. ó
ὧν iv τ. obp. NBLT* 33) : qui erat e, sed cf. Orig.
(De Ja Rue) iv. 622 * non dixit qui fuit sed qui est
in caelo.'

14. et ad init. om. J. sicut: JU. min. G;
sicuti C. moyses EXPHOIJKQV og. 7ZcÀ.;
moises ATW, moy D, mos R. exaltabit T.
2 exalt. moysés Ὁ. diserto D; solitudine Er;
eremo 24». exaltari: exalta R. hoportet C.
7 oportet exaltari a cum gr. A 2655.

ΠῚ, 14—21.]

ita exaltari oportet filium hominis
55 ut omnis qui credit in ipso
non pereat
sed habeat uitam aeternam.
16 Sic enim dilexit deus mundum
ut filium suum unigenitum daret
ut omnis qui credit in eum
non pereat
sed habeat uitam aeternam
" non enim misit deus filium suum
in mundum ut iudicet mundum
sed ut saluetur mundus
per ipsum
1$ qui credit in eum non iudicatur

EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. 521

qui autem non credit

iam iudicatus est

quia non credidit in nomine

unigeniti filii dei

19 hoc est autem iudicium

quia lux uenit in mundum

et dilexerunt homines

magis tenebras quam lucem

' erant enim eorum mala opera
20 omnis enim, qui mala agit

odit lucem

et non uenit ad lucem

ut non arguantur opera eius

31 qui autem facit ueritatem

filium hominis. "ut omnis qui credit in eum habeat uitam aeternam. !*sic enim dilexit
deus mundum ut filium suum unigenitum daret. ut omnis qui credit in eum non pereat.
sed habeat uitam aeternam "' non enim misit deus filium suum in hunc mundum ut iudicet
mundum. sed ut saluetur mundus per ipsum. ?5qui credit in eum non iudicatur. qui autem
non credit iam iudicatus est. quia non credit in nomine unigeniti fili dei. ??hoc est autem
iudicium. quia lux uenit in hunc mundum. et dilexerunt homines. magis tenebras quam
lucem. erant enim eorum mala opera. "omnis enim qui male agit odit lucem. et non
uenit ad lucem. ut non arguantur opera eius. ? qui autem facit ueritatem uenit ad lucem.

I5. homnisC. omnes...crediderint.... habeant
e. in ipso (ἐν αὐτῷ BT*, ἐπ᾽ αὐτῷ L) codd. plur.
σ΄ Bentl.cl aur., in eo r: in ipsum (els αὐτόν NT
AAII efc., ἐπ᾿ αὐτόν A) CJ T*(in ras.) W38 ΘΟ, in
eum a ὁ e f φ, in illum ff,, in eum uel ipsum δ.
periat καὶ δ) 16. o». non per. sed a f cum gr.
NBLT^ s». uitam-Fabeat R. heternam C;
eternam W e/ τό. |

16. 2» deus dilexit W zg. hunc mundum DE
ἜΡΙΟΝ a m Φ *. ut fr.*etiam 4. flium R.
hunigenitum C; unicum Eaód ers qr. daret
(ἔδωκεν) : mitteret e ff, aur. et ἀπέστειλεν Athan.
535 codd. fur.; traderet s; deinde pro mundo
T"*5, - pro saeculo E £gu/., * pro illo σὲ; - in hunc
mundum e. ut sec.: et E ; c omnise as. crediderit
eaur. ineo*mr.

17. missit DR. in mundum: or. J e (deinde
saeculum 4s) ; in hunc m. DE? f f, /mqr; in
mundo a. or. sed R. saluus fiat ὁ x. mundus:
mundum R à. ipsum: eum Eo ἢ ».

I8. ad int!. * propter hoc Z, * ideo a. in eum:
in me Zren.(Mass. 2. 325) εἰ Propter hoc dominus
dicebat qui credit in me' e£ s1c 7H. Ambr. et Orig.
iudicatur (κρίνεται) codd. ῥέε. et ug. : iudicabitur
BCDEGOR 24/4r0. autem om. ffl cum gr.
NB. non se.- iudicabit R. oredit sec. : cin eum
σ, εἴη ipsum f,. credidit (πεπίστευκεν) : credit
DEPK*RTWS (f f f;*45. hunigeniti C; unici
ade Cypr. fili BEG. dei: eius K.

I9. o5. autem :P. :uditium W ; 05. c; -* eius
R; *dei f; / aur. quia lux: quod lux F ; qui
lex G*(corzr. G'). hunc mundum / ff, / Φ aur., hoc
mundo a ?; saeculum e Cypr. dilexerunt: dixe-
runt R. magis: potius a ὁ ff, g. ἢ magis dil.
hom. e (γ᾽. (semel). quam: quas K. lucem:
lumen ὁ g. eorum o». E. hopera C. eorum
mala opera (αὐτῶν πονηρὰ rà ἔργα NABGEL
efc.) : 7 opera eorum mala B a(illorum)g, 7 mala
eorum op. ὦ ὃ cum gv. EFH c/c., malae operae eor.
ὁ (Aug), eorum opera iniqua e, illorum mala
facta d.

20. 071. enim W a. om. qui E. mala agit
(φαῦλα πράσσων) -PFGIM Ox. Bod. 155, Par. lat.
2, 257, 259, 264, 274, 17226, DIN. .S. Genoueuae
A. 4, 14, e (Ὁ agit mala) ff, g. Lucif., Hieron. in
Esech. (mala operatur) Zes£/.,'praua agit a; cf.
v. 29 «bi paene omnes habent mala, et canonem
nostrum ad Mt. iv. 5: male agit ABHFFCDAEHO
JKNOQRSTVWXYZ vg. Tisch. bcd f lb aur.
Jren. Ambr. hodit C. lumen is ὁ e (5), fr. g.
οὐ ταὶ E. δὰ: ina. o.et non... lucem..
ut: et Z'(corr. Z". ut non óis scr. E. arguatur
O, arguant W ; arceantur c, manifestentur (e) g.
hopera C. eius: cde luce 2; *quoniam mala
sunt » cum gr. L 13. 33.

21. autem: enim E cf. nam qui a. fecit Z*
(corr. Z^). lumen e. manifestantur R, -tetur O.
oft. eius O*T*, | eius opera (αὐτοῦ τὰ ἔργα N*A

3522 EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. [11t. 21—38.

uenit ad lucem
ut manifestentur eius opera
quia in deo sunt facta.
2? Post haec uenit iesus et discipuli eius
in iudaeam terram
et illic demorabatur cur eis
et baptizabat.
33 (2δ. 3) Erat autem et iohannes baptizans
in aenon iuxta salim
quia aquae multae erant illic
et adueniebant et baptizabantur.
3409-4) Nondum ertim missus fuerat in
carcerem iohannes.
35 (77-10 Facta est ergo quaestio ex dis-

cipulis iohannis cum iudaeis de puri-
ficatione

26 et uenerunt ad iohannem

et dixerunt ei
rabbi qui erat tecum
trans iordanen
cui tu testimonium perhibuisti
ecce hic baptizat et omnes
ueniunt ad eum.

3: Respondit iohannes et dixit

non potest homo accipere
quicquam nisi ei fuerit
datum de caelo.

28 (28. 1) Tpsi uos mihi testimonium

ut manifestentur opera eius. quia in deo sunt facta .. *'post haec. uenit iesus et discipuli
eius. in iudaeam terram. et illic cum eis demorabatur. et baptizabat. ? erat autem et
iohannes baptizans in deserto. iuxta salim. quia aquae multae erant illic. et adueniebant.
et baptizabantur. ** nondum enim missus fuerat in carcerem iohannes..?"facta est ergo
questio. inter discipulos iohannis. et iudaeos de purificatione. ? et uenerunt ad iohannem
et dixerunt ei, rabbi. qui erat tecum trans iordanen. cui tu testimonium perhibuisti. ecce
hic baptizat et omnes ueniunt ad eum 77 respondit iohannes et dixit. non potest homo
accipere quicquam nisi fuerit ei datum de caelo. **ipsi uos mihi testimonium perhibetis

BT* e/c.): Ὁ opera eius ERPGORT*W vg. zett.
(exc. c δ) et gr. LU mir., opus eius a. quia: quae
T*(sed corr.) in: ex Χο, sunt operataód ev;
sunt perfecta g; est factum a Zwczf., est operatus
Zren. (Mass. Ὁ. 335) ef ἐστιν εἰργασμενον N*.

22. hec W; «autem T. uenit (ἦλθεν) : pro-
fectus est ὁ *; exiit a (2) ὁ, ef ἀπῆλθεν 33. iudeam
CDE3PR(-diam)W. 7 terram iudaeam SM e£ edd.
ast. Hatlbrun 1476, Wild 1481, Kesler 1487,
Paganini 1497, Froben 1502, Sacor 1515 ἐξ 1519.
demorabatur (διέτριβεν) codd. έμγ'. (-antur T)
3837 c 7 (ff 19 auz.: morabatur AASXYS a ὁ
d e q(moratur)r. om. cum eis J. babtiz. A:PRS,
baptisz. E, babtitz. D. et baptis.: om. ὁ; et
baptizabantur ab eo /.

33. om. uers. 1*, t in marg. P. autem: enim E.
om. et br. EZc a b e q. iohannis DAEXP!OR,
ioannes &L e£ semper. babtizans ΔΊΡ, baptiszans
E, babtitzans D; ow. J. aennon $(b, henon C,
ennon R, enon EFGHWi; eremo c, deserto f.
iusta O; prope a. salim-rtrans iordanen E.
quia G. aque W; que ἈΠ. 1 sax). multe W.
&dueniebant (παρεγίνοντο) : ueniebant ASPJKO
TVWX*Z vg. a ὁ d e (uenientes) q r aur. Atg.;

« multi DR xr aur. gaf.; τ διὰ eum 6. babtiz. ?P,
baptisz. E, babtitz. D; cab eo HO // aur., et cf.
ἦ ad τ. 22.

24. misus fu. ΕἸΡΕ ; erat... coactus ὅ. oar-
cere Y ; arcerem R*( το eor. sax.). iohannis DE
SPIOR. 2 io. in carcerem KW vg. aur.

25. factam M* (m ex£usict.); - autem E. ergo:
autem GO org. ὁ et gr. N* 47 δε; enim J ; τ πὶ
fieret g. questio t&D:PGW. — discipulis (discenti-
bus e) * eius R. iudaeis (-eis D'PRW) codd. omtes
et ug. el uett. (et ὃ non autern A9). inter discipulos
ioh. et iud. f g, inter iud. et disc. ioh. a. purifi-
catione (purgatione e) -- iudaeorum D.

26. uenierunt D. iohannen ACFSTX-*YZ. erant
Y*(corr. Y. iordanem BGM συν; iordannen O.
om. iu BDoPJM'OX* a ὦ r. peribuisti CRT,
reddidisti a d, dixisti e g. babtiz. ?*PR, baptisz. E,
babtitz. D. — babt. hic R. ueniunt: uenerunt A.

37. iohannis DEXP!OR. dixit-eis R. ac-
cipere: facere e; «ex se c cum gr. LA min. et
cf. e infra. quidquam GS; de terra D; 1 ἃ se e.
ei fuerit datum AAFGOMSXY correctio ut udtur
Hieronymiana: ἢ» Íueritt ei datum BH'CEHIJK
M'OQRTV WZ ug. Tisch.cf 1 q aur., datum fuerit
ei ?P 8, datum ei (illi ») fuerit e f, r, ei (illia ὁ d)
datum fuerit D a ὁ d Z4ug., uoluit fuerit datum ei
Bentl. cum gv. ἦ δεδομένον αὐτῷ.

38. ipse R. uos-ruero E. o». mihi Z aur. et
gr. NEFH e&. — test. peribetis CT, test. redditis ὦ,
testes estis e Cypr. 7254. ii. 19, Firmi. c. xx

III. 28—36.] EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. 523

perhibetis quod dixerim
ego non sum christus
sed quia missus sum ante illum.
29 (39-10 ()ui habet sponsam sponsus est
amicus autem sponsi qui stat
et audit eum
gaudio gaudet propter uocem sponsi
hoc ergo gaudium meum
impletum est
39 i]lum oportet crescere
me autem minui
3! qui de sursum uenit
supra omnes est
qui est de terra de terra est
et de terra loquitur
qui de caelo uenit

supra omnes est
3? et quod uidit et audiuit
hoc testatur
et testimonium eius
nemo accipit
85 qui accipit eius testimonium
signauit quia deus uerax est
34 quem enim misit deus
uerba dei loquitur
non enim ad mensuram
dat deus spiritum.
35 (80. 3) Pater diligit filium
et omnia dedit in manu eius.
86 (δ1. 19) Οἱ credit in filium
habet uitam aeternam
qui autem incredulus est filio

quod dixerim quia non sum ego christus. sed quia missus sum ante illum ..*?*qui habet
sponsam sponsus est. amicus autem sponsi. quistat. etaudit eum. gaudio gaudet propter
uocem sponsi. hoc ergo gaudium meum impletum est. "illum oportet crescere. me autem
minui. ?' qui desursum uenit super omnes est qui est de terra. de terra est et de terra
loquitur. qui autem de caelo uenit super omnes est. ?*et quod uidit et audiuit. hoc testi-
ficatur. et testimonium eius. nemo accipit. ? qui enim accipit testimonium eius. signauit
quia deus uerax est. * quem enim misit deus, uerba dei loquitur. non enim ad mensuram
dat spiritum . .*5 pater diligit filium et omnia dedit in manu eius. ?* qui credit in filium habet

(« Migne P. 2. xii f. 1026. dixerim: - uobis
DR a; Ὁ eis qui missi sunt ab hierosolymis ad me
e Cypr. Firmi. ego non sum: 7 non sum ego

ENTW vg. ὁ ef Q8 et gr. οὐκ εἰμὶ ἔγώ ; om. egoad

[ffs aur. Cypr. Firmi. quias: quoniam KVWZ;
seq. tas. unius 1. A. missus (misus EGR, prae-
missus ὁ) sum : missum Ὁ. illum : christum T.
29, abet G, habebat ὁ, sp?»sam T. sponsi fr.
^est e. qui sec. om. MT. stans et audiens a.
eum o». R. -cum ante gaudio D?P*"9R ; et
an/c gaudio M'Q e. gsaudiet ἘΠ (sed i ex).
sponsi se.: spons ΒΕ ; eius ὁ. ergo: autem X
inpletum CD?PGOR, adimpl. e, compl. ὁ r, repl. g.
30. illum: - autem T; Ὁ enim φ, hoportet C ;
4et M. cre*cere Y. minorari ὁ r.
31. qui 7». -- autem 7, -- enim /g. desursum so
duct« DAFMOSTyde'trsum)Y vg. disursum R,
* desusum E α ὁ de. supra (ἐπάνω) pr.: super BD
IKRVWX vgz.óce f ffc qr. est pr.: om. gat.;
uenit D; -- et (ex R) de sursum (susum E) loquitur
ER κα. qui se.: qui autem DM a é(uero)4 ἢ
φ; et qui » a. ; nam qui E φαΐ. ; gr. ὁ δέ N*D,
est de (ex ») terra (àv ἐκ τῇς γῆ) : om. est 5 5;
2» de (ex δ) terra est Εὶ ὁ d 1 aur. gat.; supra terram
est a est super terram e, e/ em τῆς *ygs ἰδ. om.

su. omn. est q. est de terra //,*. de terra est et
(ἐκ τῆς γῆς ἐστὶν xal): terra est et 7 gut. ; om. D
(sed habet et)E 1 aur., cf. Orig. (Dei.) iv. 121 *qui
est de terra de terra loquitur, e£ Zerf. orat. 1,
baptism. 10. ex terra loquitur E ; deinde ον». qui
d. c. u. 8. o. est E. qui /er/.: 4 autem ὁ; nam
quie. celo W. supra sec.: super DW 29. c 2;
*est R,. supra omnes est * et om. a ὁ d e ζω"
ἦγ 9». N*D min.

3a. uidet R. et sec.--quod fA. audit ΟΥ̓́,
audet R. ον. booa ὁ d e ff* 1r et gr. ND min.
testificatur a f g, testimonium perhibet /* ὦ, testis
est e. accepit DEH.

33. qui: - auttm EHOWS S ὁ 9; * enim e f
1. Δ. qui aooipit (ὁ λαμβάνων A »tin.): qui ac.
cepit (ὁ λαβών iur.) EHOJK vg. Z?sch. a d ; qui
acceperit 9 cor. «a£. 7. testimonium « eius R.

34. omi. enim E. missit DR. deus sec. om.
beflcum gr. NBC*LT* 1.33. spiritum farz/£m
in ras. K.

35. pater: deus ; --enim H. dilegit DA?PR.
manus ΕΝ eat. ὁ x 5; sinu c.

36. ut qui... habeat d e? D*. filiom G* (sed
corr.), lio ὁ r. habebit D. autem: om. a e ff,
l cum gv. N*.. incredulus est (op. NT*, sed « M)

524 EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM.

non uidebit uitam
sed ira dei manet super eum.
IV. ! Ut ergo cognouit iesus quia
audierunt pharisaei quia
iesus plures discipulos facit
et baptizat quam iohannes
?quamquam iesus non baptizaret sed
discipuli eius.
3 (δ2. 7 Reliquit iudaeam
et abiit iterum in galilaeam.

[ 111. 36—1V. 6.

| *63.10 Oportebat autem eum

transire per samariam
5 uenit ergo in ciuitatem samariae quae
dicitur sichar
iuxta praedium quod dedit
iacob ioseph filio suo
δ erat autem ibi fons iacob
iesus ergo fatigatus ex itinere .
sedebat sic super fontem
hora erat quasi sexta

uitam aeternam. qui autem non credit filio non uidebit uitam. sed ira dei manet super

eum.

IV. σι ergo cognouit dominus quia audierunt pharisaei. quod iesus plures

discipulos facit. et baptizat plus quam iohannes. *quamquam iesus ipse non baptizaret.
sed discipuli eius. ?relinquid iudaeam et abiit iterum in galilaeam . . * oportebat autem eum
transire per samariam. uenit autem in ciuitatem samariae. quae dicitur sychar. iuxta
praedium quod dedit iacob. ioseph filio suo. *erat autem ibi fons iacob. iesus ergo

fllio (o9. A ; in filio DR), —2ó ἀπιστῶν τῷ υἱῷ 13, ᾿

69 al. Pauc., cum codd. vg. c. Aug. ; cf. non credit
(τ in g 7) filio (lium 7g; om. aur.) ód f fhigr
aur. Iren. Mass. 5. 382: non obaudierit filio e,
indictoobaudiens est filio a, non dicto audiens est
fil. Cy$r. Test. ii. 27 τε ὃ ἀπειθῶν τῷ υἱῷ quod in
codd. paene omnibus est. uideuit BO*(corr. £7.);
habebit e Cyfr. codd. a/ig., habet Zren. Cypr. codd.
G/ig., ex« N*. uitam scc. * aeternam cor. uat.*
(non marg.. manebit DR(-uit)e 7ren. Cypr.
permanebit 0; gr. μένει EHKSV cefc., μενεῖ MT
etc. '

IV. τ. hut C. cognouit: conuenite. iesus f».
codd. vg. uett. $iur. cum ev. NDA min.: dominus
J 49 εἰ gr. plur. W. H.; om. R. quia 2γ.: qui
HR ; quod X*(sed corr). pharisei CGW, farisaei
Z, farissei DR. quia se.: quod ER vg. a ὁ e f f,
lr awr. discipulorum D. facit: fecit ?P*(corr.
?1£.), faceret 2 ga£., haberet a. babtizat DA?PR,
baptiszat E, baptizabat T /f/gu/.; * magis A*(sed
corr.)X a ff, 1; * plures H**9; 4 plus f x aur.
iohannis DE?P!OR, ioannes &.

2. quanquam BD?P*5, quam quam A ; et tamen
d. iesus (sine ipse) codd. $iur. (ihesus C) δέ vg.
€ ffs cum gr. 351: ipse iesus D*v*ER 4 / gar.
(Bent/.) et gr. ADKDI efc. ; iesus ipsea oe 7 r9
et gr. lur. babtizaret ?PR, baptisz. E; babtizat D.

ἃ. reliquid BC; «igitur . iudaseam (iude.
DE3PGRW) codd. $iur. vg. c f q et gv. plur.:
*terram DER ρα. ὁ e ἃ r Aug. cum gr. D
nmin., et ἢ» terr. lud. a d. et 4 ras. unzws ἐξ. O.
habiit CG, habit R, abit Y ; profectus est ὁ r.
iterum om. q ὃ cum gr. AB'TA etc. galileam
CDEPGKORWY.

4. transire (διέρχεσθαι : ire E εἰ ἔρχεσθαι A

124. per mediam 9$ edd. amt. Hailbr. 1476,
Kesler 1487, Wild 1481, Paganini 1497, Froben
1502, Sacon Y515 δ 1519; cf. Erasm. qui cre-
dit mediam ex glossa marginali in lextum irrep-
5isse.

5. ergo: autem WZ* (corr. Z?) e f 7. 1 awr.;
riesuse. samarie W. queD. dicitur: uocaba-
ture. sichar (σιχάρ 69 aJ. pauc.) "PRV vr. c, sicar
T: sychar (συχάρ iur.) codd. flur., Tisch. uett.
plur. (esychar 2), syc"ar G, sycar e; ef. Ifieron. de
nom. Hebr. MY $. 97 (ed. Uall.) *Sichar, **con-
clusio" siue "ramus." Corrupte autem froSichem,
quae transfertur in " humeros," ut Sichar Jegeretur,
usus obtinuit' ; et quaest. hebr. ἐπ Gen. f. 373
* Sicima i«x/a graecam et latinam consuetudinem
declina!a est. Alioguin hebraice Sichem dictfer,
μέ Joannes quoque euangelista testatur ; licet witiose,
ut Sichar Zegatwur, error inoleuit) | sichar famen
recte scribi uidetur, nomen sc. pagi fere mille
gassuum et dimidium a Shechem orientem wersus,
et a. fonte Jacob passus ferme quingentos Caecciam
uersus, distantis, qui hodie dicitur 'Askar et 'Ain
' Askar, cf. esychar ὁ; wide * Palestine exploration
fund Map, tab. xi et cf. Neubauer * Géopgrafhie du
Jaimud, 2. 169, 1868. predium DW ; agrum
adig. fliosuoiosephT ae fig Aw.

6. om. ibi ὁ. fons: puteus / x. iacobi DR.
Def. B ad viii. 57. ergo: autem D$ d ff, cor. uat."
7zig. ienere DAXPKM"' V, itere R.. sedebat 1 hic
Z* (sed corr.). sic (oUros) codd. ug. εἰ cd f q 9:
om. E abe ζω 1v aur. gat. gr. tin. fauc. sio
super 1) γῆς. Ζ. supravg.adce. fontem: puteum
CGT 7 fiir aur. hora τ autem D6 $ ὁ cor. wat.* ;
et erat hora e. quassi R ; fere a ὦ), circiter ὁ r.
sexta: -Ut. DR.

IV. 7-13.]

" uenit mulier de samaria
haurire aquam
dicit ei iesus da mihi bibere
ὃ discipuli enim eius abierant
in ciuitatem ut cibos emerent.
? Dicit ergo ei mulier illa
samaritana
quomodo tu iudaeus cum
sis — bibere a me poscis
quae sum mulier samaritana ?
non enim coutuntur
iudaei samaritanis
10 respondit iesus et dixit ei
si scires donum dei
et quis est qui dicit tibi

EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. 525

da mihi bibere
tu forsitan petisses ab eo
et dedisset tibi aquam uiuam
11 dicit ei mulier |
domine neque in quo haurias habes
et puteus altus est
unde ergo habes aquam uiuam?
1 numquid tu maior es
patre nostro iacob
qui dedit nobis puteum
et ipse ex eo bibit et filii eius
et pecora eius ?
1? respondit iesus et dixit ei
omnis qui bibit ex aqua hac
sitiet iterum

fatigatus. ex itinere. sedebat sic super puteum. erat hora quasi sexta. "uenit autem
mulier de samaria. aurire aquam. et dixit ei iesus. da mihi bibere. *discipuli uero eius.
abierant in ciuitatem ut cibos emerent. ?dicit ergo ei mulier illa samaritana. quomodo tu
cum sis iudaeus. bibere a me poscis. quae sum mulier samaritana. non enim coutuntur
iudaei samaritanis. ! respondit iesus. et dixit ei. si scires donum dei. et quis est. qui
dicit tibi da mihi bibere. tu forsitan petisses ab eo. et dedisset tibi aquam uiuam ! dicit
ei mulier. domine nec in quo aurias habes. et puteus altus est. unde ergo habes aquam
uiuam. ? numquid tu. maior es patre nostro iacob. qui dedit nobis puteum hunc. et ipse
ex eo bibit. et filii eius. et pecora eius. "respondit iesus. et dixit ei. omnis qui biberit

7. uenit: o9. R; et uenit ΗΘ α δὲ ff; lg;
uenit autem 9 f; -- quaedam ὁ » ef rts γυνὴ N.. de
(om. D* sed τ 742.) samaria: samaritana a ff; 1.
aurire CD:PIM'OQRT. aquam: «et X f 7 gaur.,
et spatium ad finem lineae relictum G. dixit G f.

8. enim: antem CDERW g r cf. f. om. eius
R. habierant C ; abierunt DEJ a ὃ aur. εἰ ἀπῆλθον
L (ἀπεληλύθεισαν flur.). hut C. cybos E, ciuos
FO; escasa d eg. hemerent C ; - sibi DR.

9. ον. illa KRVZaódeg r9 Bentl. illa
mullr T. samarithana C e/ semper; samaritissa
sec. b, samarites sec, e. iudeus CDE?PGRW.
quum O. Ὁ» cum sis iud. G a (cum iud. sis) ^d e
Jfhigr5 (uel iudaizans), e/ Ὁ quomodo fos/
iud. (a) ὁ d e f5 1 * cum gr. D. δ me bibere
abde ffalgqrÜ (Bentl) cum gr. παρ᾽ ἐμοῦ πεῖν.
poscis (possis W): petisaóde(.es)f; 197. quae
(que D) sum: quae cum Y ; cum sim Ea ^c ff,
q r(sum)ea/., quae cum sim auwr.; or. d (tantum
muliere samaritanae) e/ oz. οὔσης D arm. mulier
sec. 0f. & €, non graeci. non (nec 4) enim co-
utuntur (quou. 9, quohu. C, coun. R ; communicant
ἢ iudaei (-i CDE3PRW ; τοὐπὶ ?PNT. ff, 1 δ)
samaritanis (-niis R, samaritis g): om. ab de
cum W*D Zisch. 7. G. 8, ef uncis includunt W. H.

Io. om. et fr. A*(-- AXASY. dixit (εἶπεν) :
dicit KVZ xr; sequitur ras. unius ἰΐ2. 8. ei: om.
Dr; τ quia (ef oz. si) cor. seat.* (nort sg.).. sciris
€f. donum: domum R(e/ g/. sax. hus)Y*(sed
corr.); munus a. esset R. forsitan (-tam X*):
om.ade; magisó/gr; forsitan magis R. petises
R, petiisses D, petissis O, peteres a d. aquam:
quam Q.

11. neque... habes: neque hauritorium habes
ὁ d (nec) e/ q r et gr. οὔτε ἄντλημα ἔχεις, unde
haurias non habes 5. aurias CD:PIMNTOQT,, arias
R, hauria G*(-s cor.); haurire C. poteus K.
hunde C. om.ergoaóde fs iret gr. ND c*r.
u''am G; «dare mihi /. Uersum δὲς scripsit D
sed fr. orm. in quo, sec. om. domine.

12. nunquid 97. maiorr M'*(sed corz.). patri
Ha). om. nobis T*(-- T). poteum Καὶ ; * istum
DR φαΐ. ; * hunc HOTX e f ff, 9, et» hunc puteum
Graur.,2 put. nob. hunc ded. 2; τοῦτο 69.
124. 249. 254 c**, ipsi H. 2 et ex eo ipse A;
de quo ipse e. 0o». et sec. Y. eius fr.-et pueri
eius ἡ, peccora R. eius sec. om. d et Det,

13. om. ei fr. R. bibet FGR m, biberita be f
lr Aug. om. sitiet iterum... ex aqu& D; om.
hao sitiet ... ex aqua Y. siciet js W. iterum:

42

526 EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. [1V. 13-21.

qui autem biberit ex aqua
quam ego dabo ei
non sitiet in aeternum
4 sed aqua quam ego dabo ei
fiet in eo fons aquae salientis in
| uitam aeternam
!6 dicit ad eum mulier domine da
mihi hanc aquam ut non sitiam
neque ueniam huc haurire
16 dicit ei iesus uade uoca uirum
tuum et ueni huc
"' respondit mulier et dixit
non habeo uirum

dicit ei iesus bene dixisti quia
non habeo uirum
18 quinque enim uiros habuisti
et nunc quem habes
non est tuus uit
hoc uere dixisti
19 dicit ei mulier domine uideo
quia propheta es tu
30 patres nostri in monte
hoc adorauerunt
et uos dicitis quia in hierosolymis est
locus ubi adorare oportet
?ldicit ei iesus — mulier crede mihi

ex aqua ista sitiet iterum. qui autem biberit. ex aqua quam ego dedero ei. non sitiet in
aeternum. * sed aqua quam ego dabo ei. fiet in eo. fons aquae salientis in uitam aeternam.
15 dicit ad eum mulier domine da mihi hanc aquam. ut non sitiam. neque ueniam huc aurire.
' dicit ei iesus. uade uoca uirum tuum et ueni huc " respondit mulier et dixit. non habeo
uirum. dicitei iesus. bene dixisti. quoniam uirum non habeo. !*quinque enim uiros habuisti.
et nunc quem habes. non est tuus uir. hoc uere dixisti. !* dicit ei mulier. domine uideo
quia propheta es tu, *"patres nostri in monte hoc adorauerunt. et uos dicitis quia in
hierosolymis est locus. ubi adorare oportet. *!dicit ei iesus mulier crede mihi. quia ueniet

in aetemum R. i£». w. 14 qui autem biberit
Wetst., Griesb, Lachm., Treg., Tisch. T. G. 8,
W. H., non autem Steph. 1555 3H0T. qui uero e,
nam qui g. biberet R ; uiuit d. om. ego c cor.
wat. *g. dabo: dedero ὁ e f / 9, do awr. om.
ei sec. J e. om. non sitiet . . . dabo ei “μ. 14 G
] et gr. C* min. eternum CW ; sempiternum r.

14. aqua: om. D*(-5); aquam tFE ὁ d.
ΟἿΣ. &QU8 q. ego d. eie γε. om. ego CIKTVXZ
€ faq rBcor. uat. mp. Bentl. cum gv. ABCL etc.
dabo: dedero /g, do aur. fiat O* (e superscr.) ;
ert e 5 salientes Y* (sed corr.), sallientes R.
eternam W ; om. ἘΦ ( gi.).

I5. ad eum : ei :P"7R ὁ γ. mihi 4 bibere ?P.
huti C. siciam W, tiam R (Ὁ 5ὶ £7), sitiat Q.
neque--iam ὁ. ueniam omnes: gr. Diur. ἔρχωμαι
wel ἔρχομαι, sed διερχ. N*B Orig. W. H. huo:
istis ὁ, aurire ACDA?PHIJNTORT ; amplius
R; * hinc ὁ.

I6. om. iesus a cu»: gr. BC* 33. πο (ἐνθάδε)
codd. plur. vg. uett. (hoc ὁ d e): om. AATPFHSY
aur.

17. respondit cei Q. dixit τ ei HR a (illi) ὁ
flr cum gr. BCEFGH efc. αὐτῷ. non habeo
uirum 2». cur gv. ABOTA efc.: 7» uir. non habeo
dcum NC*DL. benedixisti uso dutu tFDAEH
OKSVWYZ. quia om»es. habeo “ἐξ. : habes
DEOQ( * non)R ὁ ed e f3/1 r 8 (non A) aur. gut.
e£ gr. ND erac. ap. Or. iv. 221, correctio me

uerba ad Christum referre uideantur ; cf. Erasm.
* Omittenda erat hoc loco coniunctio ὅτι quia ; aut
sytutato uerbi modo uerlendum erat hoc pacto bene
dixisti te uirum non habere" efc. ; 1se serterat non
habeo uirum εἶνε quia. non habeo (“δ habes)
uirum sec. hoc ordine cum gv. ris. 142. 245. 247
efc.: ἢ» uirum non hab. d e f //,49 ὃ Bentl. et gr.
piwr.

18. quinque: .11. σύρε D. om. enim D.
nuno: hunc ΕΟΤ e; "unum gu. quem:
quidem V* (corr.). uere (uero δ) cod. et vg. et
ἀληθῶς NE t***; uerum a d e f, 1 (uerbum /*) awr.
et ἀληθές gv. Dlur.; - bene Q.

19. e! O. uideo (θεωρῶ) : animaduerto r Zi,
Uigil. prof. D3IPOR, prophaeta E. om.tuabd
4 ff, (est*, cu m. 2) ὦ» et gr. D.

20. pat'es G; patris R. 2 hoc montea ὁ d
(fto: Der)e(isto)r cum. gv. min. au. hador. C et
semper; adorarunt Y. dicis O. ογε. quia M.
in se. AAESPFGHOMQSX*Y abd ef ὃ et gr.:
om. FCDIJKWORTVWX*Z vg. c fh 1.7 aur.
hierusolymis K, -limis DE3PH, hirusolimis R,
iherosolimis T, ierosolymis vg. -limis W ; hieru-
solyma 7, hierusalem g. est (--ubi E* sed ex.)
locus ubi (hubi C): om. 7*7. (Marc. 4. 35)
ef gr. V. adorare (-ri δ) oportet (hop. C):
2 oport. ador. 4 (-teat) x ὃ cum gv. C'T'A etc.;
adorant ὦ.

21. 2 crede mihi mulier ὁ / 9 cum £v. NBC*L

IV. a1-a8.] EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. 527

quia uenit hora
quando neque in monte hoc
neque in hierosolymis
adorabitis patrem
38 uos adoratis quod nescitis
nos adoramus quod scimus
quia salus ex iudaeis est
33 sed uenit hora et nunc est
quando ueri adoratores

in spiritu et ueritate
oportet adorare
35 dicit ei mulier scio quia messias uenit
qui dicitur christus
cum ergo uenerit
ille nobis adnuntiabit omnia
36 dicit ei iesus ego sum
qui loquor tecum
?! et continuo uenerunt

adorabunt patrem
in spiritu et ueritate
nam et pater tales quaerit
qui adorent eum
34 spiritus est deus
et eos qui adorant eum

discipuli eius

et mirabantur quia cum
muliere loquebatur

nemo tamen dixit quid quaeris
aut quid loqueris cum ea?

?? reliquit ergo hydriam suam

hora. quando neque in monte hoc. neque in hierosolymis adorauitis patrem. 33 uos adoratis
quod nescitis. nos autem adoramus quod scimus. quia salus ex iudaeis est. ** sed ueniet hora.
et nunc est quando ueri adoratores. adorabunt patrem in spiritu et ueritate. nam et pater
tales quaerit qui adorent eum. spiritus est deus. et qui adorant eum. in spiritu et ueritate
oportet adorare. 9 dicit ei mulier. scimus quia messias uenturus est. qui dicitur christus.
cum ergo uenerit. ille nobis adnuntiabit omnia. ** dicit ei iesus ego sum qui loquor tecum.
*' et continuo uenerunt discipuli eius. et mirabantur quia cum muliere loquebatur. nemo
tamen dixit. quid quaeris. aut quid loqueris cum ea. reliquid ergo ydriam suam mulier.

sis. quia: qui R. uenit (ἔρχεται) Jegimus cum
Z* cod. caraf. ὁ d ὃ Hil., edd. Haslbr. 1476, Wild
1481, Zunta 1534, Erasm., 61, Bentl., cf. n. a3,
25, V. 24, ix. 4 0f cattostem nostrum MI. ἵν. 5 : ueniet
ACT CDAE:PFGHOIJ KMNTOQSTVWXYZ 9138
Tisch. mett. ῥέμν., edd. ant. $jur.; ueni R ; ueniat
corf.ox. 7 hoc (isto ὁ ὁ ») monteab der cum
£r. D. om. in sec. c d, hierusolymis EK, ieroso-
lymis Ὁ»... hierosolimis A, hyero. H, iero. W, hieru.
3P, hyeru. D, hiru. R, ihero. T. adorauitis OT.

22. uos 1 autem E. quod: quem &/s T. non
scitis e. nos-- autem E e f. scimus: nescitis uos
lapsu R. quia- scimus g. iudeis CDA?PRW.

23. uenit (ἔρχεται) codd. Pur. et vg.etbc d r ὃ
aur., cf. ad v. 21: ueniet DAOMaef f319 ὃ;
ueniat R cor?. ox. ora T. nuno-tueniet D* seg
expunct, ueri: uiri E; orari /a?su Ἐ. adoratoris
R. ueritate: uirtate R. οὐ /e»?. om. G*( - suf.
lin.)W. pater*eos R. querit DGR (Ὁ querit
tales). qui: quia Q. 07. qui ador. eum sp. est
ἃ, οὐ “. 24 3P* (4 mg.). eum (see) τ in spiritu R
a b et gr. 1a4*.

24. Ὁ deusest E. eos (om. a 7) qui (quia Y*
sed corr.) adorant (-ent EWRT): adorantes Z e 7
» δ. eum om. d f* cum N* D*. hoportet C,
aportet H*(sed corr.). om. opor. ador. G; om.
ador.e. ador. opor. a d * cum gr. W*D. qui
ad. illum opor, illos in sp. et uer. adorare Φ.

25. mulier 1 domine T**, scimus f cur»: gr. N*
GLA sti». οἴδαμεν. quia: qui R. missias ?P*R,
myssias D. uenit ( ἔρχεται) codd. vg. uett. plur.,
cf. «. 31: ueniet C Zug. codd. apud Erasrm., ueniet
uel uenit 8; uenturus est a f / Erass. quum CHO;
dum a. ergo om.ad qr (Dentl.) et gr. uenerit:
uenit D. oum ergo uenerit, ille nobis adn. :/a
distinguunt ASFE3PJKMSWYZS3B e 1, wtCOsit
Sensus uerborum, when he is come, it is he
(ἐκεῖνος) who will tell us all things: contra cum
ergo uenerit ille, nobis adn. (Ὁ 7ZscÀ., et 7. G.8,
W. H.d95. sdnuntiauit AO, adnontiabit G, an-
nunt. DHVX53B, annunc. WS(T.. Ὁ» adnunt. nobis
ὦ ὁ d e(nunt.)g » ὃ (Bentl.) et gv.

26. locor G, loquar RY. tecum: tibià. 7 tecum
loq. e 7.

27. continuo (contino D, statim 2): in hoc d,
in hoc sermone 7», e£ ἐν τούτῳ K*D ; inte(rim] a, él
τούτῳ £r. Pur. (τούτο EKU si»). uenerunt
(uenierunt D) 2 ἦλθαν : superuenerunt 4 g r et
ἐπῆλθαν N*. quia: eo quod 5; quare Εἰ; quid
edd. apud Erasm. loquib. O, loquaeb. E; loque-
bantur Y; loqueretur R a 07r. tamen: autem D.
dixit: *ei EQR (5f, y, *illi a d; τ αὐτῷ ND;
Ἔ mulieri e. queris DG. ον. δῦ quid loq. R.
loquaeris E. cum eo ?P*6; or. e.

38. reliquid CGOTV ; demisit Z, hidriam E3P
RW, ydriam CT. - mul. hyd. suam ὁ d e(mul.

422

528 EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM.

mulier οἱ abiit in ciuitatem
et dicit illis hominibus
39 uenite uidete hominem
qui dixit mihi omnia quaecumque
feci
numquid ipse est christus?
39 exierunt de ciuitate
et ueniebant ad eum.
3! [nterea rogabant eum discipuli dicentes
rabbi manduca
33 ille autem dixit eis
ego cibum habeo manducare
quem uos non scitis

[iv. 28—35.

33 dicebant ergo discipuli

ad inuicem
numquid aliquis attulit
ei manducare?

34 dicit eis jesus

meus cibus est ut faciam
uoluntatem eius qui misit me
ut perficiam opus eius

35 nonne uos dicitis quod adhuc

quattuor menses sunt
et messis uenit?

ecce dico uobis leuate oculos
uestros et uidete regiones:

et abiit in ciuitatem. et dicit illis hominibus * uenite uidete hominem qui dixit mihi omnia
quaecumque feci. numquid ipse est christus. 9 exierunt ergo de ciuitate et ueniebant ad
eum. ?!jnter haec autem rogabant eum. discipuli eius dicentes. rabbi manduca. ille
autem dixit eis. ego cibum habeo manducare quem uos nescitis. * dicebant ergo discipuli
ad inuicem numquid aliquis adtulit ei manducare. ** dicit eis iesus. meus cibus est ut faciam
uoluntatem eius qui me misit. et perficiam opus eius. **non ne uos dicitis. quod adhuc
quattuor menses supersunt et messis uenit. ecce dico uobis. leuate oculos uestros. et

autem demisso urceo abiit); / g(uasculum suum)r
cut gr. D. habiit CGO, habit R. dixit EV a ὁ
[fs 1 aur. sed gr. λέγει. om. illisabde f. * Ig r5;
£r. τοῖς ἀνθρώποις, homini a. ἢ» homin. illis
CET.

29. uenite uidete (δεῦτε ἴδετε) cum t CDGJZ
acde f fs q ὃ aur. Bentl. Erasm., ut Mt. xxviii. 6,

£f. ἐδ. xix. 21, xxi. 38, Mc. x. a1, xii. 7, Luc. xviii. 22 -

e£ ad xx. 14. Jo. v. 8: uenite et uidete ΑΔΕΦΡΕΗ
GIKMNOQRSTVWXY vg. Tisch. ὁ 4r Aug.
qui: quia 3P*(corr. mg). dicit 9. quaecunque
$38, quecumque D; quae a d e e£ ἅ ΒΟ" (ὅσα
rell). numwd X, nunquid W$'; ne e.

30. exierunt (exiebant EJ e, eierunt V) cod4.
plur. c ὃ et gr. ABLTA etc. : t ergo NT ve. e f ff,
/ 9 (itaque) cum NA min. οὖν; et exier. R cor.
uat." bd ret gr. CD. uenieb ant M; uenierunt D*
(corr. »mg.), uenerunt x δ.

31. inter ea S, intere à M; inter haec d e f ff,
*1 g,in hoc 9, postmodum ὁ r, gr. ἐν τῷ μεταξύ;
t autem ὁ f f, m 9.9 et 0e ACTTA etc. interea
rog.: interrogabant ?PH*(corr. ΗΟ δέ (“εὐ corr.)
cf. in hoc autem interrogauerunt δ. disoipuli:
*eius R e f gi. et cod. apud cor. uat. ; «sui g;
ταὐτοῦ ΓΙ" »:2n, rabbi: magister qg.

22. ori. ille autem a e φ (et). dixit (εἶπεν) :
dicit SUL nos autem edd. ant. ; ait a γε. eis: om.
R; *iesusec. cybum E, ciuum O; esceama od Z v.
abeo E*(o;w. E*)R«*(ex habeo). o». manducare
R. non scitis (οὐκ οἴδατε) AFAXPFFHOMOSY

ffs t Aug., non nostis e 9 Cypr.: nescitis CDESPve
GIJKNMQRTVWXZ vog. abcf 4 vr ὃ aur.
ignoratis d.

33. dicunt à z, dicent d, e£ λεγουσιν N* (ἔλεγον
rell.). ergo (oiv) : autem a ὁ g y cum ΤΡ δὲ; om.
decum WN*. disoipuli: {1 eius DGM'R cor. uat.
o(iliusó c e ff; f» φ; deinde dicentes R, ad
inuicem: ad alterutrum / x, inter se 4, inter
semetipsos 7, intra semetipsum //,. nunquid $38 ;
ne g. aliquid R. adtulit FCHGJNTV, adtullit
R. 2 eiattulit D Pr.

34. dixit G e. eis: ei GKX* ff, εἰ gr. Δ αὐτῇ.
cybus E, ciuus O; essaa ód/g r. orm. est D.
uolumt. O, uolumpt. C. eiusr.: om. ; 4 patris
R. missit DR. 2 me misit 'KCGNT ab de/ fom q;
* patris /. ut (hut C) codd. Pur. et vg. contra gv.
καί: et d e f fs q Cypr. (Bentl); et ut R ὁ » ὃ
aur.; ut et /. perfloiam: consummem » Z2*t.
Aouat. hopus C.

35. nonne: ete. athuc FMSY ; om. d / et gr.
DLII* sin. quattuor (quatmor E2P* vg., quottuor
M'*, .1111-. DFRTW) menses sunt (supersunt /)
zTerpáunvós (wel -óv) ἐστιν: '"Qquadrimestre est
ἐφ; inter quattuor menses (e/ om. et) . mesis ER,
messes G. uenit (ἔρχεται) : ueniet e cf. τε. 21;
sunt R* (corr. sax). lauate R; eleuate a d,
adleu. ὁ e γι; «ras. 4 Jit. K. hoculos C. et
uidete: és ser. R ; et aspicite ὁ , et inspicite g.
regiones (τὰς χώρας) : segetes c. albe ΟὟ,
aluae A.

IV. 35—4o.]

quia albae sunt iam ad messem
9 et qui metit mercedem accipit
et congregat fructum
in uitam aeternam
ut et qui seminat simul
gaudeat et qui metit '
?' in hoc enim est uerbum uerum
quia alius est qui seminat
et alius est qui metit
9? ego misi uos metere quod
uos non laborastis
alii laborauerunt

EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. 529

et uos in laborem eorum introistis.

39 Ex ciuitate autem illa

multi crediderunt in eum
samaritanorum

propter uerbum mulieris
testimonium perhibentis

quia dixit mihi omnia quaecumque feci

*? cum uenissent ergo ad illum

samaritani
rogauerunt eum ut ibi
maneret
et mansit ibi duos dies

uidete regiones. quia albae sunt iam ad messem. ^et qui metet. mercedem accipit. et
congregat fructum in uitam aeternam. ut et qui seminat simul gaudeat et qui metet. ?'in
hoc enim est uerbum ueritatis. quia alius est qui seminat. et alius est qui metet, **ego
misi uos metere in quo uos non laborastis. alii laborauerunt. et uos in labores eorum
introistis ex ciuitate autem illa multi crediderunt in eum samaritanorum. propter uerbum
mulieris testimonium perhibentis. quia dixit mibi. omnia quaecunque feci. *' cum uenis-
sent ergo ad eum samaritani. rogauerunt eum. ut ibi maneret aput eos. et mansit ibi duos

-———— —ÀMM—— —M—————ÓÀM —

35, 36. iam Aoc Joco (i.e. iam ad messem ?*et
qui met.) codd. longe plur. et vg.et c f fa aur. : om.
iam D?P (ad messem ?*et qui met.) c. : (ad
messem "sicut autem qui met.); 7 ad messem
iam 35 et qui met. δ cum C'T'A eic. ; ἢ ad messem
85 jam (nunc 4) qui met. d eg r, cf. πρὸς θερισμόν
88 ἤδη ὁ θερίζων C*DL 33 efc. ; om. iam et et (1. e.
δὰ messem * qui met.) a, cf. Zren. (Mass. ἢ. 259)
ad messem **nam messor e/c.; de graecis wide
Tisch. ad lo.

36. οὐ qui metit c/c. wide supra. mercidem
A"?OR; -* mer E* sed erasum. | accipiet QR
S. ioÁ. oxos., m r. et sec. qui D cor. ταί. con-
graegat O, congregati Z* (sed corz.), congerit ff;*,
colliget e 7»; g(-git). íructus T. eternam W.
2» aet. uitam c nam J. omm. et fert. Wer cum gr.
BCLT*U 1. 33. 67. saeminat C e£ 37; serit a.
simul :of. H ; pariter g. metetsec. GZ. 7 utet
qui metit simul gaudeat d 7ren.; ut qui sem. simul
gaud. cum eo qui met. e, et qui sem. gaudebit
simul cum eo qui met. 22.

37. 2 est enima d f, 1 m aur. ; gv. ἐν γὰρ τούτῳ
ὁ X, ἐστὶν (ἐστὶν ὁ λόγος D al. auc.) ἀληθινός (ὁ
ἀληθινός ΑΟἾἿΣ' efc) uerbum uerum: om.
uerum X*(-rcor.) r μὲ udtur (et 2» uerbum est);
uerbum ueritatis NT a d f f, / » q aur. 7 uerbum
uerum est E; » uerbum est uerum e; 7 uerbum
uel sermo est uerum uel uerus δ, e/ 7ren. Àhaóbet
sermo. quia: qui Z* (corr. Z!). alius; alter a.

seritadr. estierti.om.abd e fag rà Irem.
(Benti-) cum graeco. metet AGO.

38. ego 151] a. missi D:PR ; praemisi Z»ses.;
posui G 505 uetf. 7 uos missi D. metere:
mittere R. quod (δ): in quo 7 γὲ aur.; id quod
[fs om. d e cum gv. D*L.. om. uos sec. H*( 4 H!)
Y. 2nonuosa deg ὃ (Bentl) cum ord. gy. om.
alii lab. ó. et: sed R. om. in ΗΚ 4 H!).
laborem (τὸν κόπον) cus AA:*PFGH*MOQRSXY
ὁ d 1 ὃ Iren. Bentl., labore a ff* m (codd. ap.
Weihrick): labores FCDEH9*OIJKNTTVWZ vg.
€ € f ffs? m (codd.) aur., laboribus g.

39. illam Y*. in illum E; om. a e cum gr. p**-
Orig. samarithanorum C. uerbum: sermonem e.
test. peribentis CTZ*(corz. Z^), test. perhibentes R ;
test. prodentes a, t. reddentis 7; quae test. dicebat
Φ, quia test. dixite. michi W ; ei ὁ x. quaecum-
que (ὅσα AC*DTA etc.) codd. εἰ og. (quec. DW,
quaecun. 918, quaequumque H): quae effs3 gv
e/ á NBC*L. fecit ὁ ».

40. oum (quum CO) uenissent ergo (ergo H ;
7 ergo uen. d δ) codd. et vg. et c f ff3.1 aur. (a
dubium): ut ergo uenerunt ὁ rz, et cum uenissent 2;
&r. às οὖν ἦλθον (ἢ» ἦλθον οὖν B*); uenerunt ergo
ad eum sam. obsecrantes eum e/c. e. rogabant ὁ d.
eum: ilum T. ibi £r. comira gr. παρ᾽ αὐτοῖς :
apud eos ὁ d'e r A4ur., cf. f. reman. δὲς 5. duos
(11: D) dies (om. 74) : biduum ὁ (7), biduo 4 / 3,
per uiduum e.

530 EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. [1V. 41-46.

*1 et multo plures crediderunt
propter sermonem eius
4261 mulieri dicebant

patria honorem non habet.
45 (36. 10) Cum ergo uenisset in galilaceam
exceperunt eum galilaei

quia iam non propter tuam
loquellam credimus
ipsi enim audiuimus et scimus
quia hic est uere saluator mundi.
48 3*- 7) Post duos autem dies exiit
inde et abiit in galilaeam.
*4 (35- 1) Tpse enim iesus testimonium per-
hibuit quia propheta in sua

cum omnia uidissent quae fecerat
hierosolymis in die festo
et ipsi enim uenerant in diem festum

ÜÓ6uenit ergo iterum in cana galilaeae

ubi fecit aquam uinum.

(97.3) Et erat quidam regulus
cuius filius infirmabatur
capharnaum

dies. *' et multo plures crediderunt in eum. propter sermonem eius. *'et mulieri dicebant.
iam non propter tuam loquellam credimus. ipsi enim audiuimus et scimus. quia hic est
uere saluator mundi christus. * post duos autem dies profectus est inde in galilaeam. **ipse
enim iesus testimonium perhibuit. quia propheta in sua patria honorem non habet. * cum
ergo uenisset in galilaeam. exceperunt eum galilaei. uidentes omnia quae fecerat in
hierosolymis. in die festo. et ipsi enim uenetant in diem festum. *' uenit ergo iterum
iesus in chana galileae. ubi fecerat aquam uinum. erat autem ibi quidam regulus cuius

41. multos R ; multi D g syr. ct. et sch. plures:
plus *, amplius a; ost. Φ syr. cu. et sch. oredid.
4 in eum 5. S f cum gr. A min. sermones tFX ;
uerbum a ód eg r.

42. 2» et dic. mulieri ὁ », 7 dic. antem mul. e 7,
e£ και eXevyor τὴ γυν. N*.. quia 27.: om. bf r cum
gx. B min. om.iam 9 cun a et edd. ant. Hailbr.
1476, Wild 1481, Kesler 1487, Pagamini 1497.
non iam (zobxér) d ὃ (Bentl). tuum G.
loquellam cum codd. fitr, cf. H. A. J. Munro in
Lucretium (ed. 1864) ii, 5. 25: loquelam DEXPK
VW vg. Tisch. a c et ita uult Brambach * Lat.
Rechtschseibung' Lips. 1872; sermonem G e 4;

gr. Plur. λαλίαν ; testimonium ὁ d ὦ r e£ μαρτυρίαν
N*D. credidimus e /; 4 ei ὁ. ipseR ; ipsum ad
cum gr. D. audibimus T ; audimus R ; uidiuimus
Z*, corr. Z2! ; * ab eo R cum gv. NII? min. — on.
et scimus c/. hio est uere (οὗτός ἐστιν ἀληθῶς
lur.) cum t C(uerae) E£PGIJK'NTORTVWZ vg.
abcdf fy 4g aur. Iren. Aug. Joh. 15. 33 ἐπ
lemmate: 7» uere hic est AAFHGMQSXY cum
gr. N Ang. 1.c. in commentario; ors. uere DK*
ΖΡ f (ipse est) eum gr. K*TI a4. $asc.; * propheta
etc. Ἢ hic uere saluator est 6. saluator : salus ὦ,
mundi (saeculi e 9) t christus d e f 9 ὃ et gy. AC*
DLFA etc. ; omisit ergo ut udtur Hieron.

43. duos (1. D) autem (7 aut. duos ?PR)
dies: biduum autemaód eg r(/Awg). exit R;
profectus est ὁ e / 2 r. inde: om. G; ^ iesus 7.
et abiit (καὶ ἀπῆλθεν ATAAII etc.) : dm ras. scr.
Ze, et habiit AGO, et habit R; et fugit D; et fuit
CJT c; et uenit E gat. ; om. ab def fh iq v cum
gr. NBCD e&. galileam DESPGORTW ; galilaea
J c, -lea C.

44. test. peribuit CZ, testificatus est a d g, tes-

tatus est ὁ, testabatur dicens e. δρε. quia Y.
propheta i» ras. Z, profeta D'POR. honorem
(τιμήν) : dignitatem ὁ. habes A.

45. quum CHO ; quomodo e εἰ N*D ὡς. uenis-
sent O. galileam CDE:PGKORVW. excoeperunt
QR, exciperunt DEO, et ceperunt T ; susceperunt
4. eum: illum ACGM'XZ f. galilei CDEGK
RW; 1 omnes e, t uniuersi a ffi; ev. G syr. 9. habent
πάντες bro πάντα. cüm (quum HO) omnis uid.
codd. blur. vg. c aur. τε πάντα 6opaxóres, cf. omnia
uidentes 2 9 δ: Ὁ cum uid. omnia /^, uidentes
omnia f, uisis omnibus a r e£ evpaxores παντα N* ;
cum omnia audissent tF D(audiissent)X cor. oxoss.
(-eet), audierant enim omnia e; cf. ad Lc. i. 39. que
D. fecisset R ; fecit a ὁ d ff, 4 v, faciebat g; PinR
óde fqvr Bentl.et gr. hirosolymis G, iero. te.,
hierosolimis M'OY, ihero. T, iero. W, hieru. E:PR,
hyeru. D; hierusalem Z 7 e Dv, diae C. festo:
sollemni a. om.et ER «v. om.e6t...d. festum
G cwm 97. G 108. 122*. ipse R. om. enim V.
uenerant (ἐληλυθεισαν M) codd. 9$. vg. εἰ uett.
(adu. ὁ 7): uenerunt EQRTV, uenierunt D δέ eg».
Plur. ἦλθον. in ferz. (els) cum t CDAERPHIJO
RSTXYZ wett. blur. : ad AGOKMMNTQVW a c r.

46. uenerunt E*(sed corr). iterum: om. E;
* iesus // 2 ὃ e? gr. ATAAII efc. oana (xard) flur.,
e£ canna DR, chana. A?P!' FJW, cabna G : canan
(καναν N*) CIOX, canaan T, chanan tFKZ; diem
festum /. galileae tFCD?PGHOKOZ, -lise R,
εἶδος E, -lee W, -laea NT ; in galilaeam 7. ubi
(hubi C) fecit: ἐμ mg. €. aquam: de aqua E
gut. ὁ aur. Gaud.; * in ?P. et erat (ναὶ ἦν ABC
T'A e£c.): erat autem ὁ de f fo1q er awr., ἣν δέ
NDLT* »£»., erat Ea; *ibi e e (illic) / ff; as.
quidam * homo R. regulus (βασιλίσκος D 319**

IV. 47—52.]

*' hic cum audisset quia iesus adueniret
a iudaea in galilaeam

abiit ad eum et rogabat eum

ut descenderet et sanaret
filium eius

incipiebat enim mori

48 dixit ergo iesus ad eum

nisi signa et prodigia uideritis non
creditis

49 dicit ad eum regulus

domine descende prius quam
moriatur filius meus

EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. 531

59 dicit ei iesus uade filius tuus uiuit

credidit homo sermoni
quem dixit ei iesus et ibat

51jam autem eo descendente

serui occurrerunt ei
et nuntiauerunt dicentes
quia filius eius uiueret

58? interrogabat ergo horam

ab eis in qua melius habuerit
et dixerunt ei quia heri
hora septima reliquit

eum febris

filius infirmabatur in cafarnaum. *'hic cum audisset quia iesus a iudea in galilaeam
uenisset. abiit ad eum. et rogabat eum. ut descenderet. et sanaret filium eius. incipiebat
enim mori. * dixit ergo ad eum iesus nisi signa et prodigia uideritis non creditis. * dicit
ad eum regulus domine descende prius quam moriatur filius meus. '^ dicit ei iesus uade
filius tuus uíuit. et credidit homo. uerbo quem dixit ei iesus. etabiit. " descendente autem
eo occurrerunt ei serui et nuntiauerunt dicentes. quod filius eius uiuit. 55 interrogabat ergo
eos in quam oram melius habuerit. et dixerunt ei quia heri hora septima. reliquid eum

synops 142, cf. im/ra τ. 49) codd. wg. wett.
plur., etiam | Erasm. Bentl, cf. besiliscus a d:
graeci blur. recte βασιλικός cf. Hieron. in. Esai.
lxv. 1 * Regulus, qw? graece dicitur βασιλικός quem
$"os de aula regia recfiwus interpretari fossumus
palatinum, »om soéwms filii sed sniwersae domus
suae reperit sanitatem.! Ecce ergo specimen igna-
wiae JHieronymianae! Turic. Besa etc. wertunt
regius. imírmabatur E; infirmus erat a d; *in
DENMRaó?ódfqgrÜet gr. capharnaum A, cap-
harnahum C, -nauum ?P* (u ex?.) R, chapharnsum
Z, cafamaum D. o. in caph. e.

47. quum CHO. audiisset D. iesus: dominus
&£uf. aduenisset CT cf. 7; aduenit /,; uenitaó d
eligraur.,gr.fjke. δ: ad H. iudea EXPRW;
iudeis D. galileam CDE*PGKORW; galilaea FH.
habiit G, abit R ; uenita ; ἀπῆλθεν gv. AMur., ἦλθεν
N*C min. rogsbat--ad Q*(sed corr.). om. eum
sc. Wadelgq foss. et gr. NBCDLT" 33. 69.
discend. DAESPFGRY. saluaret c e, curaret g.
erat enim moriturus a.

48. dicebat R. ow. ad eum E. nissi D. vi-
deretis *PQ. oreditis (τιστεύετε H*II) codd. plur.
«up. cor. uat. «εἰ. plur.: credetis DO-KNT d ef
πιστεύσετε EH?A »2in. ; crederitis 27. B. Reg. I. E.
vi, πιστεύσητε gr. fur.

49. δὰ eum: autem H. «o».regulus R. dis-
cende DEXPGRY. filius codd. vg. c f aur. (def. a):
pueróde fa3lg r5; τὸ παιδίον graeci fur., rov
παιδα M, τὸν vlóv A mim. om. meus ὁ de fir
eum pv. D 1.

50. ei ?r.: ad eum R. uade: discende E ga.*
oredidit: et credidit C a ὁ e f fig rÜDaur. et gr.
ACTA e£. homini E. sermone H* (corr. H*);
ori. E; uerbo a ὁ d e f r, uerbum g. dixerat Z.
ei sec. ; ie «t udtur ΟἿ, deinde e erasa. et iuit
X* (sed corr.) ; et abiit d (abibat) 74 1 γ δ; om.e
&yr. c9.

51. 058. lam e (et cum discenderet) f (wide supra).
discen. DE:PGR (-dende), descendentem O. 7 de-
scend. eo F f,/7g*. seruiceiusd Ὁ ὃ et gv. AB
CTA efc, hoccurr. C, obuiauerunt Zg. et nunc.
Wf ; adnuntiantesz; -eiRaód et gr.D. om.
dicentes ὁ d e( gr. ND. eius codd. vg. wett.
plur. (ipsius r) εἰ gr. NABC 13: meus R; tuus
abeqg0 εἰ gr. DFLTA e. uuutaód ef fj*
1g ὃ avr.

52. retad init. E. ergo: ort. a; autem 7 r et
δέ 13. 69; autem ergo e. horam ab (hab C) eis
codd. vg. (a) c d Φ aur., h. ab illis ^ e(h. ab illis
qua hora filius eius in melius conuersus esset) e£ gv.
τὴν ὥραν παρ᾽ αὐτῶν NACD δε. : ἢ ab eis horam
E δ, ab eis in qua hora 7. 1 (r?) g. f et gr. παρ᾽
αὐτῶν τὴν ὥραν LT'AA εἰς. melius (κομψότερον) :
commodius r. habuerat tFEH*QT aw». cor. uat.
71g., habuisset r; haberet H*; habuit W a ὁ d ff,
ἦ q, gr. ἔσχεν. om. οὐ E 4. dicunt Z* (corr. Z^).
om.eiquia a). heri: hesterna die / 2 ». hora
«quasi za/, septima: -vII- DER ; tertia c. re-
liquid CGO, deliquit X (s wdfíwr); dimisit 7 g,
dism. d e.

532 EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM.

53 cognouit ergo pater quod
illa hora erat in qua dixit ei
iesus filius tuus uiuit
et credidit ipse et domus
eius tota
δά hoc iterum secundum
signum fecit iesus
cum uenisset a iudaea

[1v. 53-V. 2.

in galilaeam.

V. 1(38-1) Post haec erat dies festus

iudaeorum
et ascendit iesus hierosolymis
? est autem hierosolymis super probatica
piscina
quae cognominatur hebraice bethsaida
quinque porticus habens

febris. δ᾽ cognouit ergo pater eius. quia in illa hora qua dixit illi iesus. quod filius tuus
uiuit. et credidit ipse et domus eius tota. *"'hoc iterum. secundum signum fecit iesus.

ueniens a iudaea. in galilaeam.

V. !Post haec autem. erat dies festus iudaeorum. et

ascendit iesus. ierosolymis. "est autem in ierosolymis. super probatica piscina. quae

53. pater eius e f/ gr. C aj. 10. quod AA
SDFHMQSXY : quoniam a ὁ d; quia codd. rei.
vg. et wuett. blur. | erat om. uoluit Bentl, cum
welt. plur.; legunt illa hora qua a ὁ /* g, illa
h. in qua δ, in illa hora qua e /, in illa hora in qua
d; om. Mane ζω"; εἰ gr. om. ἦν. 2» erat hora R.
αὐ * potestate R. om. ei T a. iesus: - quoniam
d, - quia e 8, - quod f /g r; εἰ « ὅτι DITAATI erc.
om. e& 27. W. om.eius d non D*'. tota: uni-
uersa 2? v. omnis domus eius g.

54. iterum: igiture. ost. secundum e. fec.
lesus,sign. a ὁὄ. oum (quum CO) uenisset (ueni-
ret E ga£): ueniens abd / ὃ -- ἐλθών. iudea CD
EXPRW. galileem CDE:PKORW, galilea G.

V. 1. «et ad znit. tF*(sed exp). hec W ; hoc
D; *autem G / cum gr. SV εἰς. iudeorum C?P
RW. iesus 2ίσμε W. hierosolymis (cf. ad i. 19)
cum AEFAFGHO(- hieros. iesus)MOQSXZ a ^ c
din hier.)f ff, / aur., -limis Y, hierusolimis D?PR,
4demis E; dafiuus Ài os! &scendit wswrpari
widetur ex analogia uerborum adesse, adpropin-
quare e/c , e£ szc legitur Mt. xx. 17 in AXP*HOX*Y
(cf. 18), et Lc. xviii. 31 2» E c, Το. xi. 55 in Eae,
on autem Mc. xv. 41 nec Le. xix. 28, nec Zoh. M. 13:
hierosolymam IJNTV 7iscA., hieru. K r (in hi.),
ihero. C, iero. ve. Zen//., iherosolimam T, ieroso-
limam W; hierosolyma 4, in hierosolyma e, in
ierosolima ὃ e? gr. omn. εἰς ἱεροσόλυμα.

2. super probatica, piscina (ἐπὶ τῇ προβατικῇ
κολυμβήθρα BCITA efc.) cum A*t DAE?PFG(pro-
tica)HOIK MN'QRSXY38 Zentl. c 7 ὃ cf. in proba-
tica piscina g: in piscina natatoria x, 7 in natatoria
piscina 7; probatica piscina (oz. super) AcCJO
TVWZS ΘΟ εἰ προβατικὴ κολυμβήθρα N* 6177.
116. 57**, cf. pecuaria piscina Par. ἰαί. 10439 et
Hieron. de situ et nom. loc. Hebr. “ Bethesda
piscina in Jerusalem quae uocabatur προβατική et a
nobis interpretari potest pecualis ; natatoria fanum
4, in inferiorem partem natatoria piscina a, in in-
feriore parte natatoria ( 4 probatica coz.) piscina 2.»
in inferiorem partem natatoriae piscinae δ; cf.cafp.

2. 495-7 εἰ Iren. (Mass. 5. 151) * Natatoria piscina
quinque habebat porticus' etc. Natatoria «ei nata-
toria piscina 7» uelerum werstone, graeco κολυμβή-
θρᾳ satis apte respondet, sed uerba ἐπὶ τῇ προβατικῇ
ger in inferiore parte six reddi possunt, quod wunlt
1.1. Harris (Cod. Sangallensis ' Lond. 1891, 2. 10);
forsan haec uerba im nonnullis graecis exemplari-
Uus deerant, omittuntur enim in l, syr. cu.et schaaf.,
Berss., et sax., et Cyrillo iv. 205 (qui orn. et piscina);
deinde in inferiorem partem addiderunt glossatores
dum Bethsaidam rewera in inferiore parte cf£ui-
talis intra muros ad fortam fecualem fuisse credi-
derint; uide * Bethesda! in Smith * Dict. of Bibie'
J 5. 409 (1893), et * Palestine Explor. Fund Qu.
Statement, 1888, 2. 125. Nescimus an uerba in
inferiore parte (sc. ciuitatis) ad ewm referant locum
qui 2a (4) Reg. xxii. 14 dicitur njgea i.e. in
secunda urbis regione e£ ab Zteronymo redditur in
secunda, cf. Soph. i. 10. Uix dubitari potest quin
eam partem indicent, quae a. Josepho ἡ κάτω πόλις
et "Akpa. dicitur: sed ubi si Acra mom omnes
consentiunt topographi, mon longe certe a. templo
Jit. Qui in inferiore parte scribunt, Stloam
cum Bethsaida forsan confundunt, ut diserte M. B.
Reg. I A. xviii e£ Bernensis 676 ad τ. 45 similis
glossa est in syr. hier. uon by NJ'DDD « 27vofe
ingressum fiscina. que D; aquae E. cogno-
minabatur D coz. saf,*; diciturabde fa 1gr
εἰ λεγόμενον uel. λεγομένη N*DV . min. (gv. rell.
ἐπιλεγομένη). hebreice EO, ebreice D?PR, he-
braeice FJZ!, habraice G, hebraicae AH, hebraycae
C, ebraice T. bethsaida (βηθσαιδα B) cum AtFC
(-sayda)D(-zaida)JAEPFG*OIKMM'OQRS*TV W
X*Y Z? vg. (beth-saida 57) c 3.9 ὃ aur. Tert. Hieron.
L.c. (codd. omnes) uide Uall. 11 9. 181, betsaida
HS*: bethesda G*"9X* 9, betesda /'e/ βηθεσδά AC
IT AA efc. ; bethzeta JZ**'*, bethzeda G, bethzetha
ff? betzeta ὁ, betzetha f/,*, betzata 7, bezatha e,
belzetha 4' x, belzatha a, helzetha Z*, βηθζαθά ἱξ
33, βηζαθα L, βελζεθα D. quinque: οὖ. DE.
porticos DAEGMM'ORSTXY.

V. 3.] EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. 533

3 in his iacebat multitudo
magna languentium

caecorum claudorum
aridorum

cognominatur hebraice. betesda. quinque porticus habens. ?in his iacebat multitudo
magna languentium caecorum. claudorum et aridorum. expectantium aquae motum.

3. his EW; is R; quibus e g; *enim E e
*ovw D. iacebat (κατέκειτο) ; iaciebat D, de-
cumbebat Δ, recumb. e; iacebant /*, decumbebant
a ὁ d et κατέκειντο DA*,. multitudo: turbae a ὁ d.
magna: om.abdeigreum gr. NBCDL 33. 68;
multorum δ (super πολυ Tov). languentium
(langen. O) 2 τῶν ἀσθενούντων : infirmorum a ὁ d,
infrmantium e g. cecorum W, clodorum DT,
clud. R. exspectantium E:xPG*WTZ?; spectantium a/;
* paraliticorum Q /rasmspositione tamen indicata,
et Ὁ paral. 20s/ aridorum a ὁ d / aur. gr. D, paral.
3270 aridorum r. of. expec. aquae motum 4
cum gr. NA*BC*L zin. motum: mutationem δ.

4. Uersum omisimus cum DZ* ( - Z?) durmach.
corp. cant. 197, sangall. 1395, Wirceburg. mp. ἐλ.
Ff. 67, uett. d f 1 g, gr. NBC*D 33. 157. 134, sy».
C9, SGÀ., cop.a*, arm. (codd. siu.), et omittere uoluit
Bentl. of. ab angelus usque ad &qua 3; def.
B; item. Uniu. Cant. Kk. 1. 24 habet. uersum,
deinde in textu (non marg.) hoc in grecis exem-
plaribus non habetur; e/ zm codd. rell. nostris
wariantium lectionum multitudo omissionem peri-
copae magnopere confirmat cf. et capp. b. 494-7 ubi
nihil de angelo dictum est. Tribus enim ut uidetur
recensionibus uersus apud Latinos traditus est, quae
tamen omnes inter se mixtura deprauatae sunt.
Has infra dedimus, brimum textum pluribus codd.
communem, deinde uartas lectiones.

(1) Unum reddendi modum exhibent AAXP*FH*
NTSXY Tis. legunt uero sic:—angelus autem
domini secundum tempus descendebat in
piscinam et mouebat aquam qui ergo primus
descendisset post motum aquae sanus flebat
& quocumque languore tenebatur: uarian!
autem ut sequitur. domini om. X*. discendebat
SP. in piscina F. mo*ebat ?P. qui ergo prior M;
et qui prior X*(sed corr.). discendisset ?P*S ; « in
piscinam X* sed erasit cor. motum: motionem X.
quoquumque H*; quaquumque H!. langore :PH.
7 quacumque detenebatur infirmitate X*, quoc.
lan. detenebatur infirmitate X* w? wdfwr; quac.
teneb. infirmitate 7zscA.

(2) Secundam formam exhibent CEGH'OIK
OQTVWZ? vg. gat. c fj? ὃ aur. Ambr. (J. a Myst.
κοἷ. 330):—angelus autem domini secundum
tempus descendebat in piscinam et moue-
batur aqua et qui prior descendisset in
piscinam post motionem s&quae sanus flebat
& quacumque detinebatur infirmitate: zariant
fic. autem : enim δ: om. “ΑἹ γιόγ. domini os. CT
δας. aur. om. angelus... . aqua :P*, discendebat
EG. 7 descend. secundum tempus ve. 4mór.. in

piscinam: o. guí.; in natatoria G ὃ 4mbr.
mouebat aquam E; conturbabat aquam aur. et
5ec.: ket Z*. et qui prius O, et qui primus Θ, et
quicumque prius E a£. qui (quo cod. caraf.)
ergo primus H ὃ ( 4 uel prius) cog. caraf., quicum-
que ergo prior Q a. (oz. prior). discendisset G ;
discenderet E gu£. in piscina O* (eorr. gi.) Q ff^;
in natatoria EGO a/. (natoria) 4mór.; om. H^ ὃ
a«r. motionem: motumO ; commotionem Zsibr.
Οὔ. post mot. aquae gat. om. ἃ EOZ! aur.
quacunque 218, quaquumque.H-*T, qua||cumque O.
detenebatur I(-antur*)O*QV ; tenebatur &GH«O
δ; teneretur E gat. aur. inflrm.: languore tF
Amór.,-ore GH*Q; e/ 2 quocumque languore
teneb. &'(H*), 7 quoc. teneb. languore δ, 7 langore
quoc. teneb. G(quac.)Q(deten.) 4r.

(3) Tertiam formam exhibent codd. ΡΤ ΜῈ *
Bernensis 671, Book of. Moling (Dub. T*. Coll.),
Par. lat. 10439 sed plus inter se uariant :—&ngelus
autem secundum tempus lauabatur in nata-
toria et mouebatur aqua et qui prior descen-
disset in natatoriam post motionem aquae
sanus fiebat a languore quocumque tenobatur:
aggelus M. autem: enim R Za».; - domini 3P*e
R r(dnm) Bern. (pergit discendebat sec. tempus
et) Moltng. seoundum: per Zar. tempus:
* descendebat et M; 4 quo ?P"9R. labau. Zar.,
leuab. 7oilíng, laueb. R; lauatur ?3P"9, lauabet
Bern. nataturia (e ἐγ γα) *P*9, natatorie (-io sec.)

:siloae Bern. (ef infra) ; piscina Par. or. in nat.

et mou. R. et mou. aqua: mouebat aquam 3P*v
Par. et quicumque 7o/ing, et quisque M ; qui-
cumque ergo *P"9R ; igitur qui Paz. prior: om.
M; prius Par.*, primus? discendisset *PR(és
$7.); tet »» in natatoria MR (ta swf. /in.)
Moling ; om. Par.; 90 et Bern. uide supra. mota-
tionem Zern. Moling; motationes R; motum x
Par. flebat: efficiebatur Bers. &: inr. langore
:P"9, 7 quac. teneb. (detineretur Par.) infirmitate
M Par.

Restat ut reliquas ueterum Latinorum uersiones
demus ; ex his breuiorem habent a ὁ ff* M. Br.
Keg. Y A. Aviii:;—angelus autem domini de-
scendebat et mouebat aquam et quicumque
prior descendebat in natatoria sanus fiebat
quacumque tenebatur infirmitate: ογρὲ. domini
ὁ fA*. aqua. prius M. Zr. discenderet M. Z.,
descendisset f;*. natatoria-siloe 77. Br. flebat
*a 7,5. quaecumquae a. teneretur 77. Zr.;
longiorem et ut saepe ceteris dissimillimam praebet
e angelus enim cata tempus discendebat in natatoria
et turbabat aquam qui primus igitur discendisset

4A

534 EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. [V. 3-10.

mittat me in piscinam
dum uenio enim ego
alius ante me descendit
$dicit ei iesus surge tolle grabattum

expectantium aquae motum
5 erat autem quidam homo
ibi triginta et octo annos
habens in infirmitate sua

* hunc cum uidisset iesus iacentem
et cognouisset quia multum
iam tempus habet
dicit ei uis sanus fieri?
' respondit ei languidus

tuum et ambula
? et statim sanus factus est homo
et sustulit grabattum suum
et ambulabat
erat autem sabbatum in illo die

10 dicebant ergo iudaei illi qui sanatus
fuerat

domine hominem non habeo
ut cum turbata fuerit aqua

* erat autem quidam homo ibi. triginta et octo annos habens in infirmitate. *hunc cum
uidisset iesus iacentem. οἱ sciret quia multum iam tempus habebat. dicit ei. uis sanus
fieri. ' respondit ei infirmus et ait. domine hominem non habeo. ut cum mota fuerit aqua
mittat me in piscina. dum enim ego uenio. alius ante me descendit. *dicit ei iesus. surge
tolle grauatum tuum et ambula. ?et statim. sanus factus est homo ille. et sustulit grauatum
suum et ambulabit. erat enim sabbatum in illa die. !* dicebant ergo iudaei illi qui sanus

post turbationem aquae sanus efficiebatur de qua-
cumque tentus fuisset infirmitate. a£res Lafimi
uersum raro citant, sed Tert. de angelo commemorat
Bapt. c. 5 * Piscinam Bethsaidam angelus inter-
ueniens comrouebat ; obseruabant qui waletudinem
querebantur' ; Aug. uersum non diserte citat sed
aquam miro modo (turbatam confitetur. (im. Joh.
£r. 17.3) ' Subito enim uidebatur aqua turbata et a
quo turbabatur non uidebatur. | Credas hoc angelica
wirtuie fieri solere non (amen sine significante
aliquo sacramento! ; εἰ Beda im Joh. uersum
agnoscit. 22ὲ graecis uide Tisch. T. G. 8 ad lo.
5. quidam homo (ot. Y*, 1 Y!) ibi {τις ἄνθρω-
πος ἐκεῖ fur.) codd. plur. vg. c e(illic) 8 aur.:

2 homo q. ibi DGO, 7 ibi q. homo Q », Ὁ ibi -

homo quidam ?P; ibi homo (or. quidam) E a ὁ
ffs 4, homo ibi d ὦ, ef om. τις D** τι, triginta et
οοῖο (τριάκοντα καὶ ὀκτώ NACDEFG erc.) eum C
(hocto)?P*vH'O01J KMNTOX! og. sett. Plur., XXX
et UIII EOXXXta)QRW, xxx et octo TV : triginta
octo AtFAGP*GH*SX*Y / dug. XXX octo Z,
xxxuiII DF a, εἰ om. καί BKSVT cfc. 0951. habens
DR. om.in AEM r. imfirmitate ?P, infirmitates
Y* ed corr.) sua: om. b 7 q ὃ et gr. ACHTA
efc. ; 4 aridus e.

6. huno x autem KOQ. quum CHO ^f 7.
uidisse ὦ. om. iesus R. cognou.«eum R.
multum iam tempus (πολὺν ἤδη χρόνον gr. plur.,
sz. xp. ἤδη min. fauc.) codd. fur. (temporis J) ef
cd f ὃ aur., copiosum iam tempus x: 7 iam
multum tempus CDEPPFOKOQT vg. ff, / (copio-
sum), iam m. temporis a ὁ g; multum temporis
(orn. iam) e et om. ἤδη 253 syr. cu., sch., Àr., aeth.
habet (ἔχει) codd. 2iur. (et X*Z9o) c d 8: haberet

CEHOIKMNTTWZ* veg. e asr., habuerit a ὁ,
fecisset f,; habebat X* fg; deinde * in infirmitate
D g (-tem); *in languore fi (-suo) awr. ei:
T iesus Φ cun gr. G.

ἡ. om. οἱ Ζ. languidus: infirmusG a ὁ d e f g.
abeo C. oum turbata : com mota G e£ cum mota
aódf f,q. aquam EH. mittam J. pisoinam:
natatoriam d e /ff,. om. mit. me in piso. :P*
(4g). enim: om. D; autem d 8 Bent. et gr.
δέ. 2» enim uenio ego ENT (δ), Ὁ» enim ego uenio
Ο αὐ (d) f 2; 7 ego enim dum uenioe. alius:
alter a ». discendit DAEPR, descendet O.

8. om. ei R. surge tolle (ἔγειρε wel ἔγειραι
ἄρον f/ur.) cum A&AFGHOIJKMN'QSTVWYZ
vg.cf 199 aur. Bentl.: surge et tolle CDESPO
RX aàd e fr et ἔγ. καὶ ἄρον ADKII. grabattum
codd. gur., Benti., crabattum VZ»*, ef κράβαττον
NAB*CD «^:/.: grabatum AAEHORWYTBQ SC,
kpáBaroy E; grauatum CT f ff, aur., grabbatum δ΄
et κράββατον B*V c/c. ; lectum g. hambula C.

9. Statim : statit G /as«; confestim W ; om.
d 1 aur. cum gr. N*D. factus est sanus g.
homo: orn. gat.; *ille vg. cum ὁ f εἰ ἢ» ille homo
ffs 1. factus est homo sanus δὴ (corr. A5;
deinde 4 et surrexit a b e cum gr. N και ηγερθη, 4 et
surgens d ff, et D min. ἔγερθείς. substulit O ; tulit
ἐφ. grabattum: grabattuum ?P, crabattum OV ;
grabatum HORWYZ* 18201, grauatum CT, cra-
batum Z^, grabbatum 9. sabbathum 918 sewer.
illo die codd. 9r. (diae C) ef 7 die illo vg.: illa
die DH'OR 2? / f51g r δὶ; om. d ecum gr. D.

Io. dicebant ergo (ἔλεγον οὖν) cuss H!( 2» iudaei
ergo)9K MNTV WZ? vg. cor. uat. uett. plur., dice-
bant autem G ὦ, dic. enim E: o&;. ergo AF CDA

V. 10—13,]

sabbatum est non licet tibi
tollere grabattum tuum.

11 (80. 10) Respondit eis

qui me fecit sanum

ille mihi dixit tolle grabattum
tuum et ambula

P interrogauerunt ergo eum

EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEZM. 535

quis est ille homo qui dixit
tibi tolle grabattum tuum
et ambula?

13 js autem qui sanus fuerat

effectus nesciebat quis esset
iesus enim declinauit turba
constituta in loco

fuerat. sabbatum est non licet tibi tollere grauatum tuum .. "ipse uero respondit eis.
qui me fecit sanum ipse mihi dixit. tolle grauatum tuum et ambula. "tunc interrogauerunt
eum quis est ille homo. qui dixit tibi. tolle grauatum tuum et ambula. 518 autem qui
curatus fuerat nesciebat quis esset. iesus autem declinauit ἃ turbam constitutam in loco.

SFH*'IJOQRSTXYZ* c; cum uidissent autem
illum iudaei dicebant e. iudei CDE?PRTW. illi
qui sanatus fuerat (τῷ τεθεραπευμένῳ) ΔΈΔΟΗ
OIMOQR(s fin. τ cor. sax.)SXY vg. cor. uat. mg.,
qui sanatus erat d, illi qui curatus fuerat a ὁ 7,
illi curato ^: illi qui sanus factus fuerat JKT
(Ὁ illi iudei qui ec.) ; illi qui sanus fuerat CDE?P
FNTVWZ cor. uat.* c f aur.; om.e iq r. estet
DR Zen!l. a b d e | cum gr. NABC*DGL etc.
tollere i» rasura grabatum sc. Ζ. crabattum M
OVZ?^; grabatum EHORWZ*38 &(L, grabbatum
$; grauatum CT ; lectum g. o». tuum e ὃ ef gr.
ABC'TA efc. Ἢ gr. tuum tollere T.

II. respondit: et resp. QR a»r., ille autem
resp. ὃ (cf. 7), at ille resp. /oss. : ὁ δὲ ἀπεκρίθη NC*
GKL efc. 6is: -& dicens ὁ f; - et dixit e, e£ et
ait eis 7. Ὁ me sanum fecit τσ. cor. uat. * gx. ant.
&l.^, edd. ant. ; 7 fecit me sanum α ὁ d 7.4 ὃ Bentl.
et gr. ὁ ποιήσας με iij. michi T. crabattum
MV ; grabatum EHORWZ'IRSQL, crabatum Ze»,
grabbatum 4$, grauatum CT. tu?"m O; om. $.
hambula C ; amla R.

I2. of. wers. Ó. ergo: autem 4; om. Ra de
[ht 4r et gr. NBD 79" p*r,. 7 eum ergo W aw.
eum: - dicentes g,- iudaei dicentes e. o. ille
αν ὃ. dicit F. om. tibi D. tibi dixit ?P d g.
crabattum MOVZ?; grabatum EHORWZ'IB S,
grabbatum 5, grauatum CT; lectum g; grabattuum
Δ "ν»Ὸ gr. tuum.

13. is (i 2» ras. O, his C) autem qui sanus
fuerat effectus (ὁ δὲ ἰαθείς 2/ur.) codd. et vg. et c
aWf., cf. is au. q. curatus fuerat (a) f, is au. q.
sanatus fu. //,, qui au. curatus fü. e, qui au. sanus
effectus est δ, ille autem qui languorem euaserat * :
ille au. qui infirmatus fuerat foss., is au. q. languidus
fu. ὦ, infirmus autem ὁ, inürmis 4 e£ o δε ασθενὼων
D; ille autem /as£w g. declinauit (ἐξένευσεν
ab ἐκνεύω cf. Field ad joc., sc. *turned aside?):
*tse E,- ipse ἢ; declinauerat e Φ 7sg., deuertit
ὄν, deuerterat Z; subduxit se Eras:., emerserat
Beza quasi ab ἐκνεῖν. &urba constituta (ὄχλου

ὄντος) cum A*AGH*JOSY enti. d, et quia turba
erat constituta DR cf. cum esset turba d, cum
populus esset Φ, 7» cum turbae essent decl. ab eo e:

. 8 turba constituta AEFCESPFFH!'OGIEMN'TVWX

vg. ac( f) ff. 1 aur.; turbam constitutam -P*?0Z
durack.; cum vidisset turbam ὁ, e£ decl. ab eo in
turba Aug. Coniecerat Bentl. (Trin C. C. B. 17. 6)
* forte corrig. Uulgat. declinauit turba existente in
loco. .Sed cum uerbum esse participiis praesenti
et praeterito indigeat, interfretes et scriptores uarias
rationes tentauerunt ut sensum uocum ὦν, ὑπάρχων,
γενόμενος etc. exprimerent. | Quintilianus e.g. ens
et essentia commemorat et probat * de Orat! viil. 3;
siriiliter constitutus ssurfatur, wt hoc loco fro ὦν,
εἰ alibi etiam cum nihil ἐπ᾿ Graeco inueniatur ;
e.g. Y Keg. (Sam.) xxii. 33 * omnes qui erant in
angustia constituti -- πᾶς ἐν ἀνάγκῃ, Dart. ii. aa et
nouit in tenebris constituta & γινώσκων τὰ lv τῷ
σκότει, et 2 Macc. iài. 31 magni sacerdotis in agone
constituti expectatio e rv re τοῦ μεγάλως διαγω-
viQvros dpxiépews προσδοκίαν, εἰ 15. 31 εἰ vii. 9

' Ccomstitutus e κείμενος e£ γενόμενος. 7n Λίρμο Testa-

mento Luc. vii. 8 de centurione constitutus - τασσό-
pevos, 1 T5. ii. 2 qui in sublimitate constituti sunt
codd. aliq. et 6 «« τῶν ἐν ὑπεροχῇ ὄντων ; in λέ.
ii. 6 ἐν μορφῇ θεοῦ ὑμάρχων ab antiquioribus red-
ditur in effigie (ue/ figura) del constitutus, s fer a
Tertulliano, bis a Cypriano, sed Hieron. cum in
forma dei esset. 72»*f. im suis scriptis wix aut
numquam hac locutione usus est, Cypr. contra
fere tricies, Minuc. Felix semel 32.7 deus in caelo
constitutus, Firsicus Maternus de errore! ter,
nonnumquam etiam | Arnobius et Lactantius,
Hieron. uero. Cypriani imitator saepissime; Am-
Órosiws positus z»t eodem sensu mauslt, ut interdum
Cyprianus ; ὃ habet unus fiens — els dv infva vii. 50.
Haec de scriptoribus Edwardo W. Watson S. S. 4.
accepía debemus. Status quod. Jtalicis hodiernis
stato dewesmsi, susquarm quod scimus Aoc. semsu
apud antiquos inuenitur. constituta ilico 3P.
in locum ?P 2; om. e.

4A2

526 EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. [ V. 14-19.

H postea inuenit eum iesus
in templo et dixit illi
ecce sanus factus es
iam noli peccare ne deterius
tibi aliquid contingat
1δ abiit ille homo et nuntiauit iudaeis
quia iesus esset qui fecit eum 19 Respondit itaque iesus et dixit
sanum eis amen amen dico uobis
16 propterea persequebantur iudaei iesum non potest filius a se facere quicquam
quia haec faciebat in sabbato. nisi quod uiderit patrem facientem
11 [esus autem respondit eis quaecumque enim ille fecerit
pater meus usque modo haec et filius similiter facit

operatur et ego operor
18 propterea ergo magis
quaerebant eum iudaei interficere
quia non solum soluebat sabbatum
sed et patrem suum dicebat deum
aequalem se faciens deo.

^ postea uero inuenit eum iesus in templo et dixit illi. ecce sanus factus es. iam noli
peccare ne quid tibi deterius fiat. !^et abit ille homo. εἰ renuntiabit iudaeis quia iesus
esset. qui fecit eum sanum. P*et propterea persequebantur iudaei iesum. et quaerebant
eum interficere quia haec faciebat in sabbato. "iesus autem respondit eis. pater meus
usque modo operatur. et ego operor. !5 propterea quaerebant eum iudaei interficere. quia -
non solum soluebat sabbatum. sed et patrem suum dicebat deum. aequalem se faciens
deo. "*'respondit autem iesus et dixit eis. amen amen dico uobis non potest filius a se
facere quicquam nisi quod uiderit patrem facientem. quaecunque enim ille fecerit. haec

I4. postea: tea 25» vas. G; -- uero f; et postea
ὦ, et μετὰ δέ FA. in||nenit M. tomplo Ὁ hunc
cum uidisset iesus iacentem ?P ( farzz in vas.) ex
*. 6. ili: ille R. factus es sanus R. om.
iam e. ne iam ultra pecca δὶ o5.neRa. de-
terius tibi aliquid (aliquit W) — χεῖρον σοΐ τι AB
(ΓΔ efc. : 7 quid tibi deterius E a ὁ d(peius)e ^
ffs q v Iren. Mass. 23. 311, Cypr. quater, quid det.
tibi Zres. $. 280: χεῖρόν τι σοί NDEKII erc.
continguat D?PR, fiat ὁ Cypr. or. dor. 12.

I5. habiit C ; et abiit ὁ f g 7, και ἀπηλθεν A, ab.
ergo d ἀπ. οὖν N*DA etc. nuntiauit (nunc. W SQL,
nonc. G, adnunt. ?P fA cf. 2) --ἀπήγγειλεν uel
ἀνήγγειλεν gv. Plur., indicauit ὁ r: dixit ae q εἰ
εἶπεν NCL. iudeis CDRW e 16. quia: quod
DR; om.e. ihesus Mene C. estSabd falgr
Gur. qui: sequitur ras. unius lif. À. fecit eum
(2 eum fecit ?PRT): fecit me a f/;/ g, me fecit d,
me sanum fec. e cum gr. ὁ ποιήσας ue DA? min.

16. «et ad init. Eb def qr ὃ (Bent) cum
graeco. propter hoc Ea ód eq 7. persequebantur
G. 7 iesum iudaei a e q ὃ cum gr. ATAAII δίς.
iesum Ὁ et quaerebant eum occidere e (f) 9 x ὃ
(inter occidere) 7737. cum gv. AT'AII efc. hec W.
faciebat: fiebat A. om. inaóbdedqgret gr. D.
sabbatis e g.

I7. znc. et resp. illis iesus g, et ut illi (7. e. ait
ilis?) iesus e. respondit: respondens ait Q.
eis dicens ὁ ζ 17. husque C. modo: nunc
E a ^, adhuc ὁ 7. hop. semper C.

I8. propterea: om. Q; propter δος Εὶ α ὁ de
22 Φ. ergo(erga H): om. EJabde f | mcum
£r. ND. om. magis f cum gr. Ὁ. querebant DR.
iudei CDR ; o». W εἰ gr. min. 409. interf.:
occidere a d e ^t g. quia: qui R. or. solum ΚΕ.
sed et (ἀλλὰ καῇ): sed etiam 4g; sed quia et e,
sed et quod ὁ / x, sed quod etiam a, et ἀλλ᾽ óri καὶ
AI3. suum 4 proprium D*?, ἢ» deum dicebat M.
hequalem C, equalem W, qualem R. faciens:
faciebat D Z. aequans se 7*7.

I9. inc. uers. respondit 38 εἰ S/e$A. 1555: Zn.
amen (7. inc. respondens iesus ( 4 et δ) dixit a e.
itaque (igitur d, autem f 7): om.abce f* 1 εἰ
ΕἾ. 33 ec. om. eis E. fllius 2». : om. Rh;
- hominis Z. quidquam $T, quitquam Z* (corr.
23). 8. 8e facere quicq. (ἀφ᾽ éavroÜ ποιεῖν οὐδέν
I3. 69. 124 etc.) : 7 facere a se quicj. IT c 2 ὃ
Bentl. et ποι. ἀφ᾽ tavroU οὐδέν gr. flur., facere
quicq. a se DR, a se quicq. facere J, quicq. fac. a
se e 2, fac. aliquid a se αἱ (e/ D τι). quod: quid
uoluit Bentl. cum gr. τι; om.ad eq Tert. vidi-
uerit H*(iu ex.) ; uideat a d 7zr!. om. facientem
R. quaecunque 9$, quecumque DW, quaequumque
H; quaequae ὦ, quae e Φ 7ert. om. enim R
ille: pater e syr. cu. et sch. cop. etc. fecerit:
fecit E, facit e/g r. hec W; eadem be fA gr
Jert. filius sec. -- eadem E egaf. orm. similitere
Ttrt. 7 simil.filius PR. fa&oit (ποιεῖ) : faciet *P*
(corr. mg.)H*(e eras.)MOQX?, faciat G*(a ser.
exp.) 2 facit simil. a ὁ d f; 1 r cum gx. ND.

V. 20—25.] EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. 537

49-2) Ουἱ non honorificat filium
non honorificat patrem
qui misit illum.
36 (11-10 Amen amen dico uobis
quia qui uerbum meum audit
et credit ei qui misit me
habet uitam aeternam
et in iudicium non uenit
sed transiit a morte in uitam
?5amen amen dico uobis
quia uenit hora et nunc est
quando mortui audient

30 pater enim diligit filium
et omnia demonstrat ei
quae ipse facit
et maiora his demonstrabit ei
opera ut uos miremini
?! sicut enim pater suscitat
mortuos et uiuificat
sic et filius quos uult uiuificat
7? neque enim pater iudicat quemquam
sed iudicium omne dedit filio
38. ut omnes honorificent filium
sicut honorificant patrem.

et filius similiter facit. quia ? pater diligit filium. et omnia ostendit ei. quae ipse facit.
et maiora horum demonstrauit ei opera. ut uos miremini. *'sicut enim pater. suscitat
mortuos. et uiuificat. sic et filius. quos uult uiuificat. ? neque enim pater iudicat quem-
quam sed iudicium omne dedit filio. 35 υἱ omnes honorificent filium sicut honorificant
patrem. qui non honorificat filium non honorificat patrem qui misit illum .. **amen amen
dico uobis quia qui uerbum meum audit. et credit ei qui me misit. habet uitam aeternam
et in iudicium non ueniet. sed transiit de morte in uitam. "amen amen dico uobis quia
ueniet hora. et nunc est quando mortuui audiunt uocem filii dei. et qui audierint uiuent.

20. dilligit ὦ ud/ur Y*, dilegit D*PR ; amat
G δ; gr. φιλεῖ sed αἀγαπα Ὦ. demonstrat: de-
monstrauit OQ, -bit H ; ostendit (με -det) δῷ a d
e Q, Pr. f- que D; quaecumque OQ d e£ ἃ ἄν D 16.
et sec. multo a. hiis AW, hic Y ; horum d f ff,
]| r, quam haec a; om. T ὁ. demonstrabit:
demonstrauit HOTZ*. 05. eiscc. JT e aur. hopera
C; pater q sne auct. graeca. 7» opera demonstr.
ei ὁ, 7 opera his ostendit e, cum gr. N et 7trt.
admirem. ὁ 6 77r.

31. siout: quomodo e g. 0m. pater EK* (.- K').
ui"ificat fr. R. sic: ita e g. quos: cos G;
quem D.

22. om. pater R. quenquam 39; aliquem d.
iuditium W. omne: homine R. 7 omne iud.
DEG vg. fi. dedit r au.

23. ἢ ut omnes hon. patrem sicut hon. filium R.
honorent ezc. sesmiper ὃ 7ert.. füülium fr.-c suum K.
honorificat (horificat 27). K): honorificant δὲς E
R9Z*(corr. Zc). filium ;se.: plium Jafse C.
missit D?PR.

24. def. a. &men semel tantum Θ. quia: om.
G d r et D** ; εἷς /. uerbum: sermonem E «.
audit uerbum (oz. meum) et qui cr. e&. R. cre-
didit E. missit DR. 2 me misit AEK ὁ de f
2. 4’ Tert. abet C; habebit T. eternam W.
iuditium W ; 1 eius ἢ; iudicio A*(corx. AStFAO
SY ε( τ damnationis f, g. uenit (ἔρχεται) cum
tFCE:PFFGHOIJKEMNTOTVWXZ vg. c d aur.
Bentl. cf. u. 35. 28 et ad iv. 31: ueniet ADAPw"e

QSY Par. lat. 13171, corp. ox, be f fo 1g r$;
ueniat R. transiit (ueraBéBnkev) edidimmes cum
VL Par. lat. 357, 259, 261, 265, 266, 2745, 10439,
13171, cod. caraf. d f, et edd. ant. Maresch, 1531,
Uiuian et Junta 1534, Bentl., cf. Aug. ἐπε Joh. 'sed
transiit stor /.nc transit sed 1a; transiit a. sorte,
ifers transit tFCEGJKOQTX*Z ὁ c edd. /unta
Lugd. 1548 εἰ Üen. 1557 quod ex contractione uel
syrizesi ortum uidetur ; wide Lachmannum et
Munro in Lucr. iii. 1042 ipse Epicurus obit decurso
lumine uitae e/ cf. Uerg. Aen. ix.:9 sceptra Palatini
sedemque petit Euandri eze. Si»ilia in Euangeliis
sunt petiit e£ petit Mc. xv. 43, Lc. xxiii. 52, subiit
et subit γα vi. 3, e! contra fugit e£ fagiit vi. 15,
his e£ hiis saepissime. — Hic woluerunt transiuit
Erasm., uers. Tyri, εἰ Desa; sed Vransiit
specimen bonum uidetur correctionis Alcuinianae :
transiet (μεταβήσεται codd. Ueles. apud Mill et
Waiton, sed Uelesiani ex lafimis sumt; tamen
ἵξεται ἐκ θανατοίο Nonn. 5. 44) AASPFH(et Zt.
minus nigYi)OIMMSWX:*Y Zarl. 3788, $183
e f 17 aur. et edd. ant. blur. ; transibit φ 8 forsan
ex transiuit; transeat DR. δ: de DOT ὁ f r aur.
Tert. in uitam (els τὴν ζωήν) : ad uitam DEK
OQVZ ὁ e aur.; * aeternam f, ἡ.

25. amen semel tantum R a. uenit (ἔρχεται) :
ueniet ὁ e f 9g 7*ri. ora T ; mea R*(sed superscr.
ora £7.). om. et nuno est a ὁ Tert. Ambr. cum
£r. N. quando- omnes Κα. audiunt M c f. fili
EG. qui: cum ὦ 7:71. Prax. a1. audierunt A.

539 EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM.

uocem filii dei

et qui audierint uiuent

36 sicut enim pater habet
uitam in semet ipso

sic dedit et filio uitam
habere in semet ipso

*! et potestatem dedit ei

et iudicium facere

quia filius hominis est

2 nolite mirari hoc
quia uenit hora

in qua omnes qui in monumentis sunt
audient
uocem eius ? et procedent

[V. 25-31.

qui bona fecerunt in resurrectionem
uitae

qui uero mala egerunt
in resurrectionem iudicii

80 non possum ego a me ipso

facere quicquam

sicut audio iudico

et iudicium meum iustum est.

471) ()ujia non quaero uoluntatem
meam

sed uoluntatem eius
qui misit me.

31 (49-10) Si ego testimonium perhibeo

de me testimonium meum

35 sicut enim pater. habet uitam in semetipso. sic dedit filio uitam habere in semetipso. *'et
potestatem dedit ei. et iudicium faciendi quoniam filius hominis est. ** nolite mirari hoc.
quia ueniet hora. in qua omnes qui fuerint in monumentis audient uocem eius ?*et
procedent. qui bona fecerunt. in resurrectionem uitae. qui uero mala gesserunt in resur-
rectionem iudicii. ?! non possum ego a me ipso facere quicquam. sed sicut audio iudico.
et iudicium meum iustum est. quia non quero uoluntatem meam. sed uoluntatem eius qui
me misit. ?'si ego testimonium perhibeo de me. testimonium meum non est uerum.

om. qui aud. e syr. cu. uibent T. audierit
uijuet a.

26. pater * uiuens d e/ D?r. abet C; om. R.
uitam - aeternam zs 7erí. in semet ipso 27.:
in semed. CT ; in se R*(*ipso sax)aóder;
oft. q. Sio dedit .. . ipso om. RY*(-* in mg. Y').
» et filio dedit ὁ 7 7er1. e£ gx. NcBL. Ὁ» habere
uitam Z* vg. ὁ e ff; 1 r. 2 uit. in se hab. φ.
semed sec, T.

27. ei c ad ». et iudicium (iuditium W) codd.
paene omn. et f q ὃ aur. cum gr. DI'AAH etc. At.
et etiam iudicium 32, et|||iudicium G: o». et AE
S&U 6cdeffiir Tert.et gr. NFABL 33. faciendi
f 4, faciendum ὁ r. quia: qui Q. 7 est hominis
φ qui ita distinguit hominis - nolite mirari hoc -
Quia ueniet hora - e£. s! nolite mirari hoc ad
praecedentia non. ad. sequentia. uerba. referre. wi-
deantur ; de Graecis et patribus uide Tisch. T. G.
8 ad lo.

28. 1 ad init. dico enim uobis f/,/ 5. mirare
G'* aur.; admirarie. hoo: haec, ista 2; om. R.
uenit (ἔρχεται) : ueniet CGT ὁ e f m 2 Tzrt. Iren.
Mass. f. 308; ueniat R. o»:*. hora R. qua: quo
M. omnes .- mortui /re*. monomentis E. eius:
fili dei 6 2L awr., cor. uat. mg. edd. ant. plur.
(ton autem Iunta 15234) et gr. 33, Tert. Ambr. et
filii hominis 7ren. A7nibr.; ex t. 25

29. procident fF*(corr. €"); prodient 7 4 r,
exient e 7rest.; resurgent ὅ awr. qui P*r.: quia R
£u. Íecerent H ; egerunt G; gesserunt / g 7.
resurrectione δὲς D, se. K. uite W. uero om.
a e ff Tert. Aug. (ter) cum gr. B. mala (rà
φαῦλα) cf. iii. 20: male EXP*(corr. *P)adeaur.
gat.; iniqua ὁ / Z7. hegerunt C, aegerunt E,
egerint $ e; gesserunt ὁ f 17; operati sunt Zres. ;
om. qg 72γ:. iudici Y, iuditii W.

30. non *enim e 3 Δ ha C. om.ipso GJZ*
(4-25) d r. quitquam Z* (corr. Z^), quidquam
ST. aliquid facere e. facere ἃ me ipso
quicquam ὃ e/ gx. ῥέεν». ποιεῖν ἀπ᾽ ἐμαυτοῦ οὐδέν,
siout: sed R, sed sicut Τὸ /9 δ; Ὁ enim ὁ ζᾷᾳ 1.75.
audio: sit e, ita et ὁ ». iudico: seg. fas. 8
litt. T. om. qui& non... misit me F. quero
DGW. uolumt. ó/s C; 3»... eius R; uoluntate
sec. Z*(corr. Z*), om. sec. a. misit me (rob
πέμψαντός ue) cum tFCD(missit)AEGOIJKMM'O
TVWZ vg. Bentl. c 1 Ambr. Aug.: 7» me misit
A3PFHQR(missit)SXY ὁ d e f f; 9 r aur.; deinde
* patris CHOT c ff. 17 cor. sat. (stoms mg.) et gr.
EGHMS erc.

31. ego: ergo ?PFG ἢ /*. peribeo CZ; dico
d φ, dixero e. me: «tet D; *ipso vg. ζ 1 φ ὃ
cor. uat.* edd. ant. Plur. (non autem. Maresch.
1531, Utuian et Junta 1534).

V. 31—38.]

non est uerum.

3? A]ius est qui testimonium
perhibet de me

et scio quia uerum est testimonium
quod perhibet de me

33 uos misistis ad iohannem

et testimonium perhibuit ueritati

34 ego autem non ab homine
testimonium accipio

sed haec dico ut uos salui sitis

35ille erat lucerna ardens
et lucens

uos autem uoluistis exultare ad horam
in luce eius

EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. 539

3$ ego autem habeo testimonium maius

iohanne

opera enim quae dedit mihi
pater ut perficiam ea

ipsa opera quae ego facio
testimonium perhibent
de me quia pater me misit

?' et qui misit me pater ipse

testimonium perhibuit de me.

(41. ὃ Neque uocem eius umquam
audistis

neque speciem eius uidistis.

88 (45. 10) Ἐξ uerbum eius non habetis

in uobis manens

52 alius est qui testimonium perhibet de me. et scio quia uerum est testimonium quod
perhibet de me ?* uos misistis ad iohannem et testimonium perhibuit ueritati. **ego autem
non ab homine testimonium accipio. sed haec dico ut uos salui sitis. ὅ5 1116 erat lucerna
ardens et lucens. uos autem uoluistis exultare ad horam in lumine eius. **ego autem.
habeo testimonium. maius iohanne. opera enim quae dedit mihi pater. ut perficiam ea.
ipsa opera quae ego facio. testimonium perhibent de me. quia pater me misit " et qui
misit me pater. ipse testimonium perhibet de me. neque uocem eius umquam audistis.
neque figuram eius uidistis. ' et uerbum eius non habetis in uobis manentem. quia quem

32. alius: altera d 73; om.1. es*fr.T ; Ὁ uerum
Q*. test. peribet 2r. CZ; test. dicit d g ; testis est
4, testificatur ὁ γ. soio (olóa N*ABL ec.) : nscio
R; scitis a d e q atr. et οἴδατε N*D. et scio...
de me om. fA' /*. testimonium ;sec.: teius
Το ὁ d? cor. uat.* (non mg) et gr. D? 254;
4 meum e cum gr. D*. Ὁ» testim. uer. est ?P*(sed
corr.) peribet sec. C ; testificatur ὁ φΦ, -tus est rz,
testatur 2; reddidit e. γε. quod perh. c.

33. uos-ipsi f, 4. missistis D. iohannen Z,
ioannem £L; me fA,*. peribuit C, perihbuit R ;
dixit e, reddidit 7; -Fiohannes /,*. ueritati: de
me ἢ.

34. hab CO. hominibus E 4 ef gx. DA? αἱ. 3.
2 ab hominibus test. non E. 7 accipio testim,
O*, hec TW; hoc D; ideo ὁ. 0m. uos RZ*
(*Z^? r. salui (8 suf. Iit. R) sitis (estis Δ):
saluemini e g.

35. erat: autem R ; fuit e g 727/.; 4 ut DR.
2 erat luc. ardens ille E. lucens (φαίνων) : luces-
cens D; inluminans a; apparens uel lucens 9.
uoluistis: noluistis R. exsultare EK. oram T.
» ad horam exul. zg. a 2. awr.* et gr. A al. 5.
in: ad J. lucem DGJ RZ*(corr. Z*) ; lumine ^ d
€f 4 q Aug. (ἐπε Joh. 35).

36. testim. 27. 1 eius 5. maius τὰ V* sed ex.

ioanne S. hopera óis C. que δές D; fr. E,
sec. G.. om. mihi ἢ. mihi dedit ?P. ut per-
ficiem G ; ut faciam &'; consummare 7272. om.
ea J. om.ego se.bdrb (Bentl) et gr. NABDL
9min.; 0f. qu&e ego facio a ff, | aur. et gr. 38.
453. [fatio G. test. peribent CZ; test. dicunt a,
test. dat d, testimonio sunt e, testificantur g. o».
de me a. missit D, misisti R. 7» misit me vg.
edd. ant. Blur. (miserit Zunta 1534) non autem
Froben 1502.

37. qui: quia a. missit DR. ipse (αὐτός ATA
efc.): ile ipse d e£ ewe«vos avros D?'. testimoni
R*(-ü sax.) test. perhibuit (μεμαρτύρηκεν)
codd. plur. (peribuit T) e£ K! vg. e, testificatus est
7, test. dixit 7277.: test. perhibet C(peribet/OJK*
6 c d f f31 ὃ aur., test. dicit a, testificatur q cum
£r. D μαρτυρει. me sec. cet F.. nequo fr. Ὁ enim
W. humquam C, unquam MW918. Ὁ» audistis um-
quam ER δ, 7εγί. cum gr. TAA etc. speciem
(εἶδος) : faciem G, faciem uel formam δ, formam
Tert., figuram ὁ e f f4 9g r, effigiem 4. eius sec.
om. b »*.

38. om. non J. manens: manentem Ga ὁ 67
Jf3 ἐφ aier., manentem uel manens ὃ; iem ἢ» man.
in uobis a d e 9 ὃ Bentl. (sed secundis curis re-
siti! in uo. man.) cu» gv. ADT'A efc. missit

540 EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. [ V. 38-46.

quia quem misit ille
huic uos non creditis
39 scrutamini scripturas
quia uos putatis in ipsis
uitam aeternam habere
et illae sunt quae testimonium per-
hibent de me
40 et non uultis uenire ad me
ut uitam habeatis
*1 claritatem ab hominibus
non accipio
423 964 cognoui uos quia dilectionem dei
non habetis in uobis

415 ego ueni in nomine patris mei
et non accipitis me
si alius uenerit in nomine suo
illum accipietis
44 quomodo potestis uos credere
qui gloriam ab inuicem accipitis
et gloriam quae a solo est
deo non quaeritis ?
45 nolite putare quia ego accusaturus sim
uos apud patrem
est qui accusat uos
moses in quo uos speratis
46 si enim crederetis mosi

misit ille huic uos non creditis. **scrutamini scribturas quia uos putatis. in ipsis uitam
aeternam habere. et hae sunt. quae testimonium perhibent de me. *'et non uultis uenire
ad me ut uitam habeatis. * gloriam ab hominibus non accipio. *' sed cognoui uos. quia
dilectionem dei. non habetis in uobis ipsis. *' ego ueni in nomine patris mei et non
accipiis me. si alius uenerit in nomine suo. illum accipietis. *' quomodo potestis uos
credere. gloriam ab inuicem accipientes et gloriam quae a deo solo est non quaeritis.
*' nolite autem putare. quia ego accusabo uos aput patrem. est qui accuset uos moyses in
quem uos speratis, f'si enim crederetis moysi. crederetis forsitan et mihi. de me enim

D?PR. credidistis D; 7:zere e misit enim unicum
filium suum et hunc non audistis neque credidistis.

39. scrutemini E; scrutate a ὁ d. scribturas
tFGOSX*YZ. quia: in quibus a e f 4Φ awr.
Tert. Iren. putastis D*(sed corr.) ; existimatis a.
ipsis: illis E. eternam W ; os. T. ille CEGH
ORW. que D; qui EW. o5. sunt quae c δ.
test. peribent C ; test. dicunt a, testimonio sunt e,
testificantur 2, testantur Z. me-rin quibus putatis
uos uitam habere a ὁ /f, syr. cw. arm.; et. post
habere fergwní hae (haec ὁ) sunt quae de me
testificantur (2 test. de me ὁ) a ὁ syr. cu.

40. non: nec sic a. ut: et Y. uitam
aeternam Z e et D9' min.

41. olaritatem (-tatatem R) codd. vg. et c:
gloriam a d e f ff, 9 ὃ aur., honorem ὁ ἢ 7.

42. cognoui (noui 7) uos: cognouimus G* (se2
corr.) gut. dilectionem: caritatem a ὁ d. uobis
4 ipsis ζ 4. 2 in uobis non habetis ?P*(sed corr);
2 non habetis dil. (147/ car.) dei in uobis ὁ d e φ ef
gr. N*D.

43. ego * enim J e 4. patri* TY. aooipitis
(λαμβάνετε) cum. A'FAFGIEMMSTVXYTAC c f,
accepitis ὦ, e 7» me accip. D δ : accepistis AFCEH
O9JKOWZ^S$ 6 r δ, accipistis PI*OR a ff, aur.
gat., recepistise g Zer£. si: - autem ΚΕ, τ enim D.
alius: altera. recipietis /(-itis)e 7.

44. potestis uos (δύνασθε ὑμεῖς) codd. (om. uos
G) et wett.: 7 uos potestis ve. edd. anf. 2147. non
autem Froben 1502. gloriam: honorem is ὁ r.
abinuicem s5o ducts vg.; ab hominibus ὃ e er.

A al. 2/us 20. accipietis H, accepistis ^; accipientes
(sime qui) a d e f 1 φ δ, quaerentes f,*. om.et
gloriam .. . quaeritis G*(--G'). quae (que
DG?) a (ab illo f/; aw.) solo est deo (2 deo est
EG!HJRX ovg. edd. asnt.)- τὴν παρὰ τοῦ μόνου
θεοῦ iur.: eius qui est solus deus z, ab eo qui
solus deus est g, a solo deo e 7, ab unico deo d; eius
qui est solus ὁ, ab unico a e£ oss. θεοῦ gv. B cop.**
arm. codd. queritis CDG'HRW ; quaerentes e ἢ.

45. nolite τ ergo f, / aur., cf. f. putare:
arbitrari a(-re)d. ego om. c cum gr. G*K*A.
&cousaturus (accus. D?PR) sim (sum CJT9
cor. uat. tng. a d): accusabo ὁ f f 9, accusoe 7
aur. et 2» uos apud pa. acc. 0. aput *PGOSTZ*,
est: et H. acousat AS&*FHOIMM'QSWY vr.
et accussat DA3P : accuset tF'CGJKOTVXZ a 5 c
d e f ff31 q asr., accusset ER; e/ 2 uos acc. Ea ὁ
(bos) d e 2 aur. uos, moses in quo etc. distinxi-
mus cum. AtFFHTYZ efc.: contra uos moses, in
quo E(t4 udtur)M0, Tisch. etc. moyses ESPHOJ
KNTR vg. moises TW, moy- D. in quo:
in quem ( - els ὅν) α ὁ de f f 2149. speratis (ἠλπι-
κατε sensu praesenti, cf. Field ad loc.) codd. blur.
(et H!) e£ vg. et uett. Blur. ut Y Cor. xv. 19 in
christo sperantes sumus, 2 Cor. i. 10 in quem
speramus; ad I 775. iv. [0 e£ v. 5 uariant codd. :
sperastis &FESPH*JOX* Bentl. gut. ὁ; spem collo-
castis «ers. Turic. quam sequitur. Rev. Vers. Angl.
* on whom ye have set your hope.'

46. crederitis 7x. AEHORS, se. EHOSW,
crededissetis δὲς e, fv. g (credid.); om. sec. 4.

V. 46.—VI. 6.]

crederetis forsitan et mihi
de me enim ille scripsit
*! sj autem illius litteris
non creditis
quomodo meis uerbis credetis ?
VI. ! (9: 2 Post haec abiit iesus trans
mare galilaeae quod est
tiberiadis
?et sequebatur eum multitudo magna
quia uidebant signa quae
faciebat super his
qui infirmabantur.

ille scribsit. *' si autem illius litteris non creditis. quomodo meis uerbis creditis.

EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. 541

ὃ (417. 8) Subiit ergo in montem iesus
et ibi sedebat cum discipulis suis.
* (3- Erat autem proximum
pascha dies festus iudaeorum.

5(9-1) Cum subleuasset ergo

oculos iesus
et uidisset quia multitudo
maxima uenit ad eum
dicit ad philippum
unde ememus panes
ut manducent hi?
5 hoc autem dicebat

V]. ! Post

haec abiit iesus trans mare galileae. et tiberiadis. *et secutae sunt eum turbae multae quia
uiderant signa quae faciebat super infirmos. *ascendit ergo in montem iesus. et ibi sedebat
cum discipulis suis. *erat autem proximo pascha. dies festus iudaeorum. *eleuatis autem
oculis iesus uidens. quoniam turba multa uenit ad eum dicit ad philippum. unde ememus
panes ut manducent hi. *hoc autem dicebat. temptans eum ipse enim sciebat. quid

cred. mos. i» ras. Z. moysi EPHOIJKM'V
vg, moy- D, moisi AW, moisy T, mosy C,
moyses R. forsitam F; utique d; om. a e gq.
enim: autem tFFHOKM. scribsit tFEFGOS
X*YZ.

47. 8i autem: autem zn ras. ΞΡ ; sienim DE d,
nam si ὁ / x, sed cum a. literis R53B ; scripturis
e q, mandatis a. oreditis: credetis A, credistis R,
credatis a, credidistis D 3. 0o». quomodo R.
meis uerbis (sermonibus e): 7 uerbis meis tFDE
OQRVWX'Z υρ. α ὁ c f5 1 g r aur. non graec.
oredetis (πιστεύσετε NALT εἰς.) codd. 21:7. vg.
uett. Plur.: creditis (πιστεύετε BVII* sin) AG
OQ Z7isch. f f, 1; crederetis T, πιστεύσητε DGSA
"in. ;

VI. 1r. hec W; seg. γασωγα Ο. habiit R, ab|Jiit
O. galileae FCE'PGCJKOR(-liae)VZ, galilee W,
gali D. quod est tiber. (tyber. PHW, tibir. D,
teber. O, tiberiades 8, tibiriades R, tyberidianis
E): tiberiadis a φ e? gv. Jur. τῆς T(B. ; illius tib.
ΤᾺΣ 1 aur., illius quidem tib. f^, et tib. f; in fines
tib. d, in partes tib. ὁ e x e els τὰ μέρη τῆς T8. D
77** 3249; laníum trans mare tiberiadis Z77em.
Mass. 2. 147.

2. et sequebatur (sequae. E)-xal ἠκολούθει
4. 4M. : sequeb. autem a ὁ ed e ffi 17 aur. et ἠκ, δέ
NBDL :i». multitudo: tutbaa ὁ deg r ὃ,
turbae f. magna: multa a ὁ d δ, multae /; om.
fh*! widebant (ἑώρων uel ἐθεώρουν) codd. Pur.
(bidebant O) vg. weft., ef niderant X* f: videbat
ACA:PGH*Y, uiderat Χο (ex sequebatur /fuxit).

signa: - eius E 0( eius signa) e/ gr. EFGH efc.
αὐτοῦ τὰ σημ.; τ multa e. faciebant QR, fiebant
O. super (ivl): supra a, in Zaur.; de? e ff;* et
περι ἴδ, his (hiis EW) qui infirmabantur (i fr.
suf. lin. O): infirmos a d f Q r, infirmibus ὁ e;
sed gr. τῶν ἀσθενούντων.

3. sub:it (ἀνῆλθεν) codd. fur. (subit AH cf.
transit ca. v. 34) vg. c 6 cor. uat., et ascendit G ὁ ὁ
fr: abiit Dad ff/aur. et gr. N*D 124. 433
ἀπῆλθεν. om.ergo A cop." arm.; habent οὖν D
"min., δὲ N-ABL 2/ur. monte AHY. ihesus fere
C; om. ὃ et AT, 7 iesus in monte ὁ ff, » et gr. U*
syr.cu. Suis: eius D.

4. proximus E; in proximo a ὁ 2 x gat. (-mum)
cf. f; iuxsta d, prope δ pasca AT. festus:
solemnis a d. iudeorum D?PRW.

5. oum (quum CO) subleuasset (leuasset Z*
sed corr., eleu. f 1 aur.) ergo (or. OV) oculos
(hoc. C; -&suos / gr. Ὁ 38 efc.) iesus (iesu Q):
eleuatis ergo (igitur e 7 f, autem /) oculis iesus ὁ αἵ
ὁ f q r, eleuauit ergo oculos ies. et a. uidisse V.
mult. magna GS, turba magna ὁ r cf. f, turbae
multae a d. 7 maxima mult. R, multa turba e 2 ὃ
cum gr. Plur. πολὺς ὄχλος (sed ὄχλος πολύς ND).
dicit (λέγει): dixit SQL e g. ad«*eum R. phy-
lippum C, fil. D, pilipum R, philipphum 3P ; sez
ait philippus ὁ. ememus (ἀγοράσομεν KUV efc.)
codd. sur. (aem. C) vg. ttt. 2Iur.: emumus M
et ἀγοράσωμεν NABD etc. ; emimus ῬΟΟ ὁ e ζῇ.
panem E. hii FCDAEPPGIWYZ, hic R. hi
mand. a ciem gv. NG.

4B

542 EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. [ vi. 6-12.

temtans eum
ipse enim sciebat quid esset facturus
7 respondit ei philippus
ducentorum denariorum
panes non sufficiunt eis
ut unusquisque modicum
quid accipiat
8 dicit ei unus ex discipulis
eius andreas frater
simonis petri
? est puer unus hic qui habet
quinque panes hordiacios
et duos pisces

sed haec quid sunt inter tantos?
dixit ergo iesus facite homines dis-
cumbere
erat autem faenum
multum in loco
discubuerunt ergo uiri
numero quasi quinque milia
11 accepit ergo panes iesus
et cum gratias egisset distribuit dis-
cumbentibus
similiter et ex piscibus
quantum uolebant
12 ut autem impleti sunt

facturus esset. "respondit ei philippus ducentorum denariorum panes. non sufficiunt eis.
ut unusquisque modicum quid accipiat. ? dicit ei unus ex discipulis eius. andreas. frater
symonis petri. *est puer unus hic. qui habet quinque panes hordeacios. et duos pisces.
sed haec quid sunt inter tantos. ^? dixit ergo iesus facite homines discumbere erat autem
faenum multum in illo loco. discubuerunt ergo uiri numero quasi quinque milia. ! accepit
ergo panes iesus. et gratias agens. distribuit discumbentibus similiter. et ex piscibus
quantum uoluerunt. "cum autem saturati essent. dixit discipulis suis. colligite quae

6. temtans AASTXYZ: tempt. codd. rel.
Tisch.; tent. oy. enim: autem d ff, et Ὧν.
sciebat: om. M; scit Z* (corr. Z'). quit G;
quod QR ἃ

7. orm. ei e N*. phyl C, fil. D, pilipus R;
* dicens D ὁ e. ducentis denariis. /. sufficient ὁ :
sunt f (ef om. eis) ; * nobis D sed exp. 2 non
suff. eis panes d / x cu» gr. D. hunusquisque C ;
singuli Z; * eorum ὃ cum; gx. DI'A εἴς. quid:
quod Δ; aliquid R; om. Zód e fS * 41g r aur. et
em. τι gr. BD. accipiet E, -ant 2; manducet 7.

8. om. ei R. andraeas M, andrias R, handreas
C. symonis CDEW.

9. est τ autem E. o». unusa ὁ d e 7 eum gr.
NBDL ef. unus puer J, hic puer ὁ «e ff,
(*unus) 0». hio 9. abet C. quinque: οὖ-
DERW. panis R. hordiaoios (cf. calciamenta
Mt. x. 10) cum AAPFGHK*MOSTVXYZ, or-
diacios M'R : hordeacios tCO*IK*Q 7YscA., -ceos
JS, ordeacios ΘῈ, -ceos D3R(L, ordeicios W ; or.
E. duo F; 1t. DE. pices Y, pisciculose. hec W.
inter (els): inaód/q (Bentl). tantisg; ὁ homi-
nes D ff, /; tam multos a d, tantam turbam e.

Io. dixit (εἶπεν) : dicit RS93B cor. wat. δ (non
Δ’), ait a “τ. ergo: autem ὁ φ ret gr. ATAAII
etc.; om. a cum gr. NBL. facete ?P*(corr. PU,
facites Y. homines: omnes gg£. 4ditcumbere &F,
dicumbere Y, recumbere d e. autem : enim KX /.
foonum D:PJR vg. fen. GNTOW. multum:
plurimum ὁ ὁ 7; om. c. 2 multum faen. Q (ὁ).

in illo CHT » e f fs Q * (eo) aur., et loco
illo O a. discubuerunt (discumbu. ?P*, discum-
berunt R, recubu. a d) ergo —ávés. οὖν NABD
KL efc.: et discubu. D, et recubu. e 9 ef gr. sin.
paw. ergo uiri 25 ras. tf. uiri: homines a.
numerum E; om. a Φ δαί. quassi R, fere a d,
circiter ὁ ». quinque 2» ras. Z; οὐ’ DERW.
millia ve.

11. accipit :PO*(corr. g/.)QR. ergo (οὖν N«A
BDL e£): autem ὁ r et be N'TA etc.; om. a.
panes iesus (τοὺς ἄρτους ὁ 'Inc.) c«m; ACDAGH
OIMQSTY wet?.: 2 iesus panes tFExPJ(panem)
KM'ORVWXZ vg. aur. oum (quum CO; 4 ergo
D) gratias egisset (heg. C, aeg. E) codd. et vg. —
εὐχαρίστησας ABLT'A εἴς. : gratias egit et a ὁ r,
benedixit et d e φ e£ εὐχαρίστησεν καί ND. dis-
tribuit (διέδωκεν ABLA c/c): dedit ὁ d e q et
ἔδωκεν NDI. discumbentibus (rec. a 4) - rois
ἀνακειμένοις N* ABLII ris. : discipulis ( * suis ὁ e)
discipuli autem (d. uero δ, et disc. darent e) dis-
cumbentibus (rec. d e) ὁ d e ὃ cum gr. ΘΓ AA etc.
similiter et (ὁμοίως καί ῥίμν., ὁμ. δὲ καί DM al.
2απμς.): om. e&t AAXPGH*R*(corr. sax.)SY. 2 sim.
distribuerunt et de pisc. . uolebat T*9', ualebant
gat.; uoluerant D, uoluent R*, uoluerunt R' (s&
1tl/ur) a e f q 0.

12. impleti codd. jur. vg. c ὃ, et inpl. CD:PO
QR: repleti /; saturati AASX*Y we/t. »e//. (quibus
saturatis efc. a as.) ; gv. ἐνεπλήσθησαν. dicita d
ffs 9 (Bentl) et gr. λέγει. discentibus g. collegite

VI. 12-17.]

dixit discipulis suis
colligite quae superauerunt
fragmenta ne pereant
18 collegerunt ergo et impleuerunt duo-
decim cophinos fragmentorum
ex quinque panibus hordiaciis
quae superfuerunt his
qui manducauerunt.

14 (89. 10) T]li ergo homines cum uidissent

quod fecerat signum dicebant
quia hic est uere propheta

EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. 543

qui uenturus est in mundum

l5 jesus ergo cum cognouisset

quia uenturi essent |
ut raperent eum et facerent eum regem.
(51-4) Fugit iterum in montem

ipse solus

16 ut autem sero factum est

descenderunt discipuli
eius ad mare

I! et cum ascendissent nauem

uenerunt trans mare

superauerunt fragmenta. ne quid pereat ex illis. collegerunt ergo. et impleuerunt.
duodecim cophinos fragmentorum ex quinque panibus hordeaciis. quae superauerunt. his
qui manducauerant. "ili uero homines. cum uidissent. signum quod fecerat iesus.
dicebant quia hic est uere propheta. qui uenit in hunc mundum. "*iesus autem. cum
cognouisset. quod uenturi essent ut eum raperent. et facerent eum regem secessit iterum
in montem ipse solus. '"* cum autem sero factum esset descenderunt discipuli eius ad mare.
" et ascendentes in nauicula uenerunt trans mare in capharnaum et tenebrae iam factae

DE, collegete ?P, collite R! (om. R*), colliget H*
(sed corr.); congregate d. quse superauerunt
(ἃ 7er. in ras. ΟἹ fragmenta (rd περισσεύοντα
κλάσματα) codd. fur. (fragmenta G) vg. ef wett.
Blur.: quae sup. fragmentorum AASY (d) 7 φ.
ne pereant (contra egr.íva μή τι ἀπόληται) codd.
(periant A, peri er||ant R) e vg. e? ce ff;: ne quid
pereat a f 4 ex illis), ne quid ex illis pereat 1», ut
ne quid per. ὦ (* ex eis) 8, e£ τ εἰ avro» D; ut
nihil pereat g.

I3. τ etad izif. Da. colligerunt :PGH!'OVZ,
congregauerunt d. ergo: om.a; autem ὁ d x et
συνήγ. δε DA ; συνήγ. οὖν gr. 21μ7. inpleuerunt
ὉΔΟΑ; impleti sunt T. duodecem ῬΡ (ων. *P') ;
«ΧΙ. DRW, 1rIX Q.. chophínos O, chof. R, cof. T,
coff. D, e£ Ὁ coph. (coff. E) .xir. E a e aur.
' fraugmentorum ΟΖ ; de reliquis fragmentorum e.
quinque: ὦ. DERW. panibus: us 7» ras. G.
hordiíaciis cuz AGHMVXYZ, .cis ?P, .ceis R,
ordiaciis OT : hordeaciis fFEGIKQ 77sc&., ordea-
ciis M, ordeiciis W ; hordeaceis J6, ordeaceis D
ΞΟ; ueinde- et duobus piscibus $'$ edd. ant.
Jfailbrun 1476, Wild 1481, Kesler 1487, Paganini
1497, Froben 1502, Sacon 1515 ef 1519; contra
uett. et graecum, uide Erasm. ad loc. quae: qui
T. superfuerunt (ἐπερίσσευσαν) : superfuerant C
ff: 1; superauerunt Qf a ὁ d e f », -rant φ. hiis
AERW. qui manducauerunt (rois BeBpáxoatv)
codd. Plur. et Ἡ Z* a(d)e ff» v ὃ aur. cf. Mc. vi. 44,
vili. 9: qui manducauerant FCAH*IKN'VWXYZ!
vg.bcf 1q cf. Mt. xv. 38.

14. ot. wers. e. ergo: autem E; uero f gj.
quum CO. quod (quae 3): -lesus JR εὐ.
ant., et 7 fecerat (fecit g) sign. iesus φ δ, cf. 7 et

£r. ALTAAH efc. t ὃ ἰησοῦς. fecit ὁ d f r aur
signorum CT ; signa a, e£ à ἐποίησεν σημεῖα BOt,
7 sign. quod ficerat (sic) R cf. f, 2 sign. quod
fecit ὁ / r. diceba»^t H. o»m.quiaaó get gr. N
min. om.est R. om.ueredet D*. prophaeta
E, Propheta V, profeta D?POR, prophete G. qui
(quia R) uenturus est (uenit / 4) in ( - hunc D
QR f g) mundum (mundo M) «4 ἐρχόμενος els
τὸν κόσμον ABLTA efc.: ἢ» in hunc (ors. d) mun-
dum (saeculum d) uenturus est (uenit /f, / x aur.)
abd fslraur. cum gr. NDM 254.

15. ergo: om. R; autem E. quum CO. uen-
turi (-ris O) essent (aes. C, es ex cor. G, erant Q,
2 essent uent. δ) ut raperent (ut rapirent R, et
raperent δ, rapere d g, rapturi a) eum (illum d 2):
incipiunt (-ent ὁ * turbae δ) uenire et rapere eum
ὁ f, 1; cupiunt turbae uenire et rapere eum »';
cogitant rapere illum e; gv. μέλλουσιν ἔρχεσθαι
καὶ ἁρπάζειν αὐτόν. et facerent eum regem
codd. blur. et ug. et c f atr. A4ug., et facere regem g,
και αναδεικνυναι βασιλεα N*; ut facerent eum regem
R a (ut f. sibi eum r) er ὃ (Bent, ut faciant
eum regem d /ff,/, cum gr. plur. iva ποιήσωσιν
αὐτὸν (om. N'ABL* min., uide q supra) βασιλέα.
fugit (φευγει N*) codd. fur. (Sugit V* sed corr.)
vg.etacff,laur. Aug., refugit Z7ert., et fugiit CE
FHOOT df. v. 34: secessitó def Qr et er. Pur.
ἀνεχώρησεν. monte MZ. ipse: om. ὁ f* 1:
«enim R. 7 ipse solus in montem T ; τ εἴ ibi
orabat d e/ Der.

16. sero: uespere ὁ x. esset M. discenderunt
DEXPR. mare: me G*(sed corr.).

17 quum CHO e 19; om. G*( * cor.). hascen.
C. nauim D zzg., nauiculam ὁ (f) g. uenerunt

4B2

544 EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM.

in capharnaum
et tenebrae iam factae erant
et non uenerat ad eos iesus
18 mare autem uento magno
flante exsurgebat
? cum remigassent ergo
quasi stadia uiginti quinque
aut triginta
uident iesum ambulantem
super mare
et proximum naui fieri
et timuerunt

[vi. 17—22.

20 ille autem dicit eis

ego sum nolite timere

3! uoluerunt ergo accipere

eum in nauem
et statim fuit nauis ad terram in quam
ibant.

22 (52-1) Altera die turba quae stabat

trans mare

uidit quia nauicula alia
non erat ibi nisi una

et quia non introisset cum
discipulis suis iesus in nauem

erant et nondum uenerat ad eos iesus. !*mare autem uento magno flante. exsurgebat.
? cum ergo remigassent. quasi stadia uiginti quinque. aut triginta. uident iesum ambu-
lantem super mare. et prope nauem uenientem. et timuerunt. *'ille autem dixit eis. ego
sum nolite timere. ?' uolebant ergo. accipere eum in nauem. et statim nauis facta est. ad
terram. in quam ibant. ?*altera die. turba quae stabat trans mare. uiderunt. quia
nauicula alia. non erat ibi. nisi una et quia non simul intrauit iesus cum discipulis suis

(uenier. D, ueniebant d, ibant a) trans (tras G)
mare (fretum maris 7): zm ras. ser. K ; ibant
transfretare 4, transfretauerunt contra 6. caphar-
nauum H, chapharnaum Z* (caph. coz.), cafarnaum
DR (-nauum) et secum ὁ e. tenebre W.
facte W ; om. ae. adpraehendit autem eos tenebra
d cum er. κατέλαβεν δὲ αὐτοὺς ἡ ox. ND. et /ezt.
otm.Ó. non (οὐκ ATAA etc): nondum (οὔπω NB
DL zin.) DRa ^ //9g9,necdum Ze. uenerant
O. eos: illos J a d. » iesus ad eos T (a d)
cum gv. ABD.

18. autem : quoque Ze. 27 magno uento Ea ὁ
(ualidissimo) 7 e 2. flente R. exurg. FCAGJO
WZ vg., insurg. ὁ d fj aur., iam surg. a.

19. remigasset R; processissent e. quassi ΚΕ;
fere ἃ g; ad e, quasi ad awr.; om. d et Dr.
stadi" O. uiginti (uingenti Q; or». Δ) quinque
(-quae H): xxu. ERSTWXY,.xx &v. D. aut:
ut G* (sed corr. G'); om. J. triginta: xxx. D
ERSTWX; om. δ. uident: t i2 ras. Gc. super
(ent) codd. blur. 3B wuctt. plur. Bentl.: supra EXP
GH5 $6. a e ff, cor. wat. proximum: propeae
f 4, iuxta ὁ d r. fleri (uenientem e /f g) et: fieret
E; om.etDa. timu.-*ualde ὁ.

20. inc. quibus ipse ait a d. autem: timuer-
ut udtur G* sed erasum. — dioit (λέγει) : dixit E
ῬΜΟΕΤ ef gaur.; dicebit Ὁ δ. 2 nol. tim.
ego sum e ff, ὦ 7.

21. uoluerunt (reuol. Q) : uolebant a ὁ d f 2 r,
cum uellent e e/ 4». ἤθελον. &ocipere eum in
nauem (λαβεῖν αὐτὸν εἰς τὸ πλοῖον) cum ACIJ
(nauim)M'S vg. (nauim) a f fA, 2 δ, recipere eum
in nauiculam ^: eum accipere in nauem d e “τ΄,
eum recipere in nauiculam x e/ gr. αὐτὸν λαβεῖν e.

T. *À. D min. ; accipere eum in naui t£DA E(illum)
GHOMQRTXY c 2 aur.; 7 in nauem acc. eum
VW, in naui acc. eum ?PKOZ. statim : confestim
ad ff,awr.; continuo eg. fuit (fugiit T) nauis
(ἐγένετο τὸ πλ. ABGL, »iin.) codd. et c ὦ awr., et
facta est nauis e Φ: 7 nauis fuit (τὸ vA. ἐγένετο
NDTA etc.) vg. et edd. ant., et n. adfuit δ, n. facta
est a(7» nauis conf. facta est)d f f/;, n. accessit ὁ γ΄.
terram in quam (τὴν γῆν eis fjv) ?P*H!OV cod.
caraf. SL f Aug. Bentl.: terram in qua tFDOZ
α ὁ ὦ φ (7), ter. ad quam E:P*QR ὃ £rasm.;
terram quam (swe fraegositione) ACAFGH*IJK.
MNSTWXYS9R c ff; aur. 7Ysch. ibat AAY, ef
codd. ut udtur apud Erasm. ἢ» ad terram facta
est nauis in qua ibant e.

22. crastina uel altera 9; postera g. diae C.
que D. turbae q. stabant (erant 2) a d e q.
uidit (εἶδεν ND 42) codd. et yg. et bc for ὃ aur.
Aug. : uiderunt a d f / q et εἶδον ABL ; cum scirent
€ cf. ἰδών T'AA efc. nauicula alia (nauigium aliut
ὁ, nauig. alterum ») - πλοιάριον ἄλλο : ἢ» alia nauic.
ὦ d, alia nauis e φ, ἄλλο πλοιάριον 13. 69. 124.
una codd. vg. uett. ῥέων. et ἕν N^ABDL »uin.: illa
una DR, illud unum x», unum illut ὁ, e£ tv ἐκεῖνο
T'AA etc. ; illa e e£ evkavo N (v expunct.) ; deinde
Tin (ow. e) quam (qua a) ascenderant (-runt e,
intrauerant d) discipuli iesu (eius δ) a d e et 4 els ὃ
ἐνέβησαν ol μαθηταὶ τοῦ ἰησοῦ «εἰ similia NDI'AA
etc., t tantur discipuli eius δ. non sec. c simula ὦ
d 3 φν» δ. introiiset D, introuisset ?P* (ἃ ex.) ;
introiuit d f, Φ awr., intrauit a ἡ, ascendit ὁ e
(-diderat)r, fuerat /; -- simul / awr.,* unae. dis-
centibus e. 2» cum disc. su. intr. iesus a g, 7 intr.
iesus simul cum disc. su. ff, om. iesus uw.

VI. 22—17.]

sed soli discipuli eius abissent
33 aliae uero superuenerunt
naues a tiberiade
iuxta locum ubi manducauerant panem
gratias agente domino
** cum ergo uidisset turba
quia iesus non esset ibi
neque discipuli eius
ascenderunt nauiculas
et uenerunt capharnaum
quaerentes iesum

EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. 545

?5 et cum inuenissent eum

trans mare dixerunt ei
rabbi quando huc uenisti ?

36 respondit eis iesus et dixit

amen amen dico uobis
quaeritis me

non quia uidistis signa

sed quia manducastis ex panibus et
saturati estis

3! operamini non cibum qui perit

sed qui permanet in uitam aeternam

in nauicula. sed soli discipuli eius abierant. *'aliae uero naues uenerunt a tiberiade iuxta
locum. ubi manducauerant panem. quem benedixit dominus. * cum ergo uidisset turba.
quia iesus non esset ibi. neque discipuli eius. ascenderunt confestim in nauiculas. et
uenerunt capharnaum quaerentes iesum. * et inuenerunt eum trans mare. et dixerunt ei.
rabbi quando huc uenisti. ** respondit eis iesus. et dixit amen amen dico uobis. quaeritis
me. non quia uidistis signa et prodigia. sed quia manducastis ex panibus. et saturati
estis. *' operamini autem. non cibum. qui perit. sed cibum qui permanet in uitam

nauim D vg., naui E; nauicula a f g(-lam)r et
πλοιάριον T'AA efc. 80li: tantum a d, tantum-
modo g. abiissent DJW vzg., abisent O, abierant
8 d e f aur.; fuerunt ὁ, fuerant x ; om. f;* 1 cum
N* min.

23. 81180 (alie W) uero (autem a; om. d ej
* que D) superuenerunt (-ierunt D, uenerunt a 7
e f 5; Ὁ uen. aliae e) naues (nauis F ; nauiculae
adq; item » naues superuen. G, cf. f, 7 nauiculae
uen. 3 d ; deinde * al E sed ex.) codd. et ug. -- ἄλλα
(49€ AT'AA etc.) ἦλθον (1e -0cv) πλοιάρια (uel
πλοῖα) gr. Dlur.: et cum superuenissent aliae naues
ὁ r, ef επελθοντὼν ovr τῶν πλοιὼν N, aAAov πλοια-
pro ελθοντων D. superu....1locum i5 ras. K.
tiberiadae O, tibiriade R, tyberiade EOW, tybiriade
D. iuxte locum (ἐγγὺς τοῦ τόπον): quae in
proximo erant loco (os: x; *illic δ) ὁ r, et eyyvs
ovcys N*. manducauerant codZ. fiur. (mandu-
carent V* sed corr.) vg. b c f ff? q *, ederant e:
manducauerunt CD?PFQRTY a d fA* 4 ὃ aur.
Aug. panes OM. gratias agente domino (εὐ-
χαριστήσαντος ToU κυρίου) edidimus cum GV Par.
lat. 257. 250. 261. 265. 266. 367, Mus. Br. Epert.
873, Hari. 3797. 2823. 2826, Cott. Otho B. ix,
Oxon. Laud. Lat. 26, Cod. S. Pauli extra muros
Romae ΠΟΤ ff^ ; cf. wet?. quem benedixit dominus
f r, quem benedixerat dominus ὁ ff,* / 9: gratias
agentes domino errore Plane scribarum ASFCAEF
HOIJKMM'OQSTWXYZ αἱ, plur. c Aug., gratias
agentes deo D?PR AJfus. Br. Reg. I. A. xviii, 9 S
awr.; gratias agentes uel gratificante domino
domino δ; om. simpliciter a d e. Citat. etiam
Tisch. fro gratias agentes domino syr. Ar. ex

wersione sc. Minischalchi Erisco f. 3a (ÜUeronae
1861) sed male; ipsa enim werba Syriaca sunt
eb 'mnew "23 kad ishtaudi mara e (/este 4. Nes-
óawer) cum gratias egisset dominus ; cw? Jectionsi
etiam consentit syr. Dhilox. teste Henrico Deane.
24. quum. CHO ^£ 25. uidissent turbae H'
(turba H*)O a ὁ d e ff; 9, cf. uidentes ergo turbae

^F. 2 uidisset ergo e/ τ et R. turbam M* (m ex5.).

ihesus C. ascenderunt ( : ipsi δ) -- ἀνέβησαν N*L
(ταὐτοῦ min.: ingressi sunt ipsi g δέ ἐνέβησαν
αὐτοί N-ABA efc. ; acceperunt sibi (4 confestim
ἢ ὁ d fad v εἰ ἔλαβον ἑαυτοῖς D min.; deinde *
in INT'W ug. ἐφ ὃ cor. uat. mg., * confestim in a f.
nauiculas (τὰ πλοιάρια N9BDL, 215.) : nauiculam
fa et τὸ πλοιον N*; nauesg e? τὰ πλοία ATAA etc.
uenierunt D; - ἴῃ ΟἹΡ ὁ α΄ φ δ. chapharnaum C,
capharnauum ?P*R, cafarnaum D. querentes D.
lesum : eum J ct» gr. K αἰ. 9; om. ὁ.

25. inueniissent D; uenissent ad r. eis T.
rabbi: magister δι quando: quomodo E "ΟΊ
«eti. hunc E(n exf.)Y. » uenisti huc Q.

26. resp.-- autem ὁ e. eis: omi. NM; Ὁ» eis 20:7
dixit D. uobis-rquia E. queritis R; Quaeretis O.
quis 2γ.: qua R. uidetis J. signa et prodigia
DR gal.aód fret gr. D. ex (sex Z* sed corr.)
panibus: panem E; 4 meis :$wg. satura Δ;
satiati ὁ e. hestis C.

37. hoper. e£ semfer C. cybum E; escam a
(eam escam) d e / 9 r. 7 escam non quae perit
ὁ r Hil. Trin. 8 col. 972 (esc. n. 4. interit). periit
DAE. perit sed qui permanet: permetnet χει
R. sedis scr.Y;-reumD; cibum δ (8 6» .),
* escam a ὁ d e g(esca), et τ τὴν βρῶσιν ABDKL ere.

546 EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. [VI. 27733.

δὶ (δ4. 10) Patres nostri manna manduca- .
uerunt in deserto
sicut scriptum est panem de
caelo dedit eis manducare
*! dixit ergo eis iesus
amen amen dico uobis

quem filius hominis uobis dabit
hunc enim pater signauit deus.
? Dixerunt ergo ad eum
quid faciemus
ut operemur opera dei?
3? respondit iesus et dixit eis

hoc est opus dei ut credatis
in eum quem misit ille.
30 (53- 9 Dixerunt ergo ei
quod ergo tu facis signum
ut uideamus et credamus
tibi? quid operaris?

non moses dedit uobis
panem de caelo

sed pater meus dat uobis
panem de caelo uerum

33 panis enim dei est qui descendit de caelo

et dat uitam mundo

aeternam. quem filius hominis dabit uobis hunc enim pater signauit deus. *? dixerunt ergo
ad eum. quid faciemus. ut operemur opera dei. *? respondit iesus. et dixit eis. hoc est
opus dei. ut credatis in eum quem ille misit. ὃ9 dixerunt ei. quod ergo tu signum facis.
ut uideamus et credamus tibi. quid operaris. *'patres nostri manna manducauerunt in
deserto sicut scribtum est. panem de caelo dedit eis manducare. **dixit ergo eis iesus.
amen amen dico uobis. non moyses dedit uobis panem de caelo. sed pater meus dat
uobis panem de caelo. **panis enim dei est. qui descendit de caelo. et dat uitam huic

remanet e, manet d e. etern. W semfer. uobis
dabit (dauit O) codd. fur. c ὃ τε ὑμῖν δώσει ABL
T'AA etc.: 2 dabit uobis (δώσει ὑμῖν 69. 124.) DJT
ve. a6 f fi Ig r; dat uobis Z e, uobis dat aur., et
δίδωσιν ὑμῖν ND. signauit: significauit E ; τ qui
est aur. deus: dominus R ; dominum D ; os.
E r.

28. eum τ iudaei e. faciemus (-mur Z* sed
corr. Z^) «« ποιήσομεν 69. 254 ; faciamus (Zen),
ποιῶμεν NABLTTA e/c., ποιήσωμεν DG 13. 124.
2 quid operemur ut faciamus ὦ e D*. operemus
ἃ ὁ. opera bona cor. tat.* non m.

39. respondens iesus dixit D. quem: qui me
fs. missit DR. — ille (ipse δ) misit ὁ e f g.

30. ergo fr.: om. ὁ f q cum gr. 248. 254;
autem 7. 0i: ad eum Q. quod: quid DT.
ergo sec.: autem ὁ ; om. 1 et gr. NL 33. tu (or.
aur.) facis signum codd. plur. vg. et wuett. Plur.
cum gr. D σοι (sic) woies σήμειον ; 2» tu signum
facis M /, signum ostendis (ow. tu) 7; 2 facis tu
sig.ad r ὃ (Bentl.) et gv. Plur. ut: et H*(corr.
H!) «vidiamus R. quid: quod GKVZ? ; - enim
fs. quid oper. A5. min. O.

31. patris R. manna (τὸ μάννα) CEGHOIJK
MNTTVWXYZ vg. abcd 7φ ὃ aur.: mannam
AC DAP" (om. SP*SFOQRS e f, 1r; item man.
manducauerunt (-berunt T) cum gr. plur. codd.
nostri blur.etbcde f/ 9 δ: Ὁ manduc. man. (ev.
LV min.) DG vg. a f31 x aur. » mand. in des.

manna (deinde sequitur ras.) E. diserto D; eremo
dr. scribtum tFEOSTX*YZ. de caelo (celo W):
caeli ΡΟΝ sor weit. dedit: dedisti c nom gv.
eis: illis E; . dominus R.

32. ergo : autem ὁ γ΄; orm. a (respondens ies.
dix.) e /* m q et gy. GL al. fauc. ; deinde def. | ad
4.061. amen sec.: ame K. moyses EPHOIJK
MN'QRV vg., moy D, moises ATW. uobis 7r.:
illis 4. panem de (dae O) caelo (celo sesger W ;
* uerum G) fr.: patenem inepte R*(sed t expunct.
et n in raf.). 2 de cae. ded. uob. panem Δ. om.
sed pater... de caelo D*Z*(.- D*Z*). dat:
dedit R. panem sec. bis scr. Z? (expunxit Z2),
panen M. oselo sec. illum a ὁ e ff, m. uerum:
om. f ; uluum O; uerus E aur. ed cum u. 33 conzun-
gunt ut sit uerus enim panis efc.

33. Ὁ enim panis E (som awr) uide ad 33;
7 dei enim panis f. dei codd. et 3EQL ef gr.:
uerus 6 & ed4. uelt. .exc. Junta 15234), lectio forsan
ex transpositione orta cf. E, supra; improbat cor.
uat. dei nom est uerus' et in mg. ' primo dicebat
uerus sed correctum. est et snutatum uerus is dei! ;
ambas lectiones habet Aug. $n Joh. 35. 13. dis-
cendit DE?PR. de caelo desc. ?P(dis.) vg. ὁ ff,.
dat uitam (διδοὺς (wfj» AK 33. 254): Ὁ uitam dat
Eae ff, m qg:dedit)r 5 aur., ui. dans ὁ d, cwm gr.
Blur. huic mundo D a f f, m Φ (seculo) r 457.»
saeculo (52s:e huic e).

VI. 34—40.] EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. 547

* dixerunt ergo ad eum | non eiciam foras.
domine semper da nobis panem hunc. | ?967- 0 Quia descendi de caelo non ut
85 (55-1) Dixit autem eis iesus faciam uoluntatem meam
ego sum panis uitae sed uoluntatem eius
qui uenit ad me non esuriet qui misit me.
et qui credit in me 39 (58-10) δες est autem uoluntas eius
non sitiet umquam qui misit me patris
36 sed dixi uobis quia et uidistis ut omne quod dedit mihi
me et non creditis non perdam ex eo
37 (δ6. 10) omne quod dat mihi pater sed resuscitem illum
ad me ueniet. | in nouissimo die
Et eum qui uenit ad me 40 haec est enim uoluntas

mundo. **dixerunt ergo ad eum domine. semper da nobis panem hunc. . ? et dixit eis
iesus ego sum panis uitae. qui uenit ad me. non esuriet et qui credit in me. non sitiet
umquam. "sed dixi uobis. quia uidistis me et non credidistis. ?' omne quod dedit mihi
pater. ad me ueniet. et eum qui ueniet ad me. non expello foras. **quoniam ideo
descendi de caelo. non ut faciam uoluntatem meam sed uoluntatem eius qui me misit.
?haec est autem uoluntas eius. qui me misit. ut omne quod dedit mibi. non perdam
aliquid ex eo. sed ut resuscitem illum in nouissimo die. **haec est enim uoluntas patris

34. 2 semper nobis da ?*POQ*, 2 da nobis
semper ER. panem istum e ;; Ὁ hunc panem
GR a? ff, r aur.

35. autem (δέ AAA etc.): ergo E d 9 et οὖν
NDT misn.; om.aber cum gr. BLT; fa-f. εἰ
&(L. om.iesus R. uitae: uiuus W. qui uenit
(ὁ ἐρχόμενος) FDE:PGH!'OIKMNQRTVWX*Z
uett. Plur. (uenerit .. . crediderit e Cypr. 7151. i.
223): qui ueniet ACAXP*FH*J OSX-«Y e, cf. ad v. a4.
essuriet DR, aesu. E, hesu. C; - umquam d e/ Der,
et: ut Z*(sed corr). credet J a. siciet GW.
bumquam C, unq. WY38 ; amplius Z; in aeternum
9 S edd. uett. et els τὸν αἰῶνα 33 et sys. sch.

36. qui& et: om. et DNT e f εἰ gr. KA ai. 5;
quae Y. uidetis a. om. me E gui. ab eq et gr.
NA. oreditis (πιστεύετε) codd. pur. 3E wett.
Jlur.: credidistis CDIPP'OQRSTS ἢ 7, ff, ὃ cor.
uat. mg. dug., wt cum vidistis congruat; deinde
Jergi! J haec est enim uoluntas erc. £.e. τι. 40 ost
36 ponit.

37. amnem Οὐ (m ex?.). dedit /. michi W.
2 mihi dat pater d 2, 7 mihi pater dat e. ueniet
(fite) : ueniat G ; uenit KQYZ* a d. eum (om.
Àic a e) qui uenit (τὸν ἐρχόμενον) : eum 4.
ueniet COJM /, eum q. uenerit D (e), eum q.
uenret R ; uenientem 2 δ. eiciam (ἐκβάλω) codd.
Biwr. εἰ eieciam ?P, ieciam DAR, eciam M'O,
eliciam vg. Z7YsÀ., abiciam 47: eicio fA aur.,
abicio (-* eum) a, expello /, repello ὁ ( - eum) g,
apello ὁ », e ἐκβάλλω G 69. 131 efc. orm. foras
a éd e cum gr. N*D.

. 88. i». quoniam non (nec enim δ) desc. de c.

ut fac. ὁ e Cypr. Test. iii. το, De hab. uirg. 7 cum
£v. N*. discendi DEXPR. dae H. celo TW.
οι. de eaelo R sed J/acuma motatur. 7 de c.
descendi CT. 2 ut non O 4. uolumptatem C
(Ais) T(fr.). uolunt. sec. om. a. missit DR. me:
om.R. 2» memisitQaó?ódef q r Cypr. (bis);
deinde 4 patris a ὁ (» patris qui me misit) e(pater)
ΖΔ v et gr. D al. fius το.

39. hec W. autem: enim tF51f e c, edd. wuett.
Aur. (exc. Kesier 1487). uolumptas C ef s. 40.
or.eius D d e. missit DR. o9. me a. 7» me
misit d e / fg r. om.patris ὁ d e f qcum gr.
(NAB(C)DLT e£c. ut cet D. Ὁ mihi dedit d e.
mihi- pater E a£. f4. perdam: amittam q.
ex eo (ἐξ αὐτοῦ 9/ur.) codd. vg. et c δ: om. e; ex
eo quicquam DEP"eKRT | gat. à r aur. 7ert.; ali-
quid ex eo / 2, nihil ex eo a(7 ni. ex illo perdam)
ffi, nihil d, e? μηδὲν ( pro ἐξ αὑτοῦ) gx. D. sed
t ut FK d / et τ ινα Του, resucitem R ; resuscitabo
E ga/.a 4Aug.; rego g. illum (αὐτόν EGHL*)
codd. plur. eta be f qr aur. : illud (αὐτό NABC
DKL? etc. Tisch. T. G. 8, W. H.) CIWX gat. vg.
c d ff ὃ (nos A9). in nouissimo die (ἐν τῇ dox.
ἡμέρᾳ NADKSTII min. Z7isch. T. G. 8) cum Ἐς
(diac)JAEP"GOKN'OORVWXY gu. vg. c f fav
aur. Aug. Bentl., et in nouissima die D a5d7;
Cf. ef 5u5 40, 44, 54 el casonem nostrum ad Mt.
iv. 5: nouissimo die (ον. in) AXP*RHIJMSTZ,
nouissima die e δ; e/ τῇ lox. ἡμέρᾳ BCEGHL ec.
W. H.

40. om. uersum hic J sed uide ad τε. 36, om. gr.
A* e£ f, hec W. enim (γάρ NABCD exc.) codd.

548 EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM.

patris mei qui misit me
ut omnis qui uidet filium
et credit in eum
habeat uitam aeternam
et resuscitabo ego eum
in nouissimo die.
41 (9- 9 Murmurabant ergo
iudaei de illo
quia dixisset ego sum panis
qui de caelo descendi

*? et dicebant nonne hic est

iesus filius ioseph
cuius nos nouimus

[vi. 40—45.

patrem et matrem?
quomodo ergo dicit hic
quia de caelo descendi?

48 (60-19 Respondit ergo iesus et dixit eis

nolite murmurare in inuicem

** nemo potest uenire ad me

nisi pater qui misit me
traxerit eum

et ego resuscitabo eum
in nouissimo die

45 est scriptum in prophetis

et erunt omnes docibiles dei
omnis qui audiuit a patre

mei. qui me misit. ut omnis qui uidet filium. et credet in eum. habeat uitam aeternam.
et resuscitabo ego eum in nouissimo die. *' murmurabant ergo iudaei de illo quia dixit
ego sum panis qui de caelo descendi. “οἱ dicebant. nonne hic est iesus. filius ioseph.
cuius nos nouimus patrem et matrem quomodo ergo hic dicit. quia de caelo descendi.
45 respondit ergo iesus et dixit eis. nolite murmurare inter uos. **nemo potest uenire ad
me. nisi pater qui me misit adtraxerit eum et ego resuscitabo eum. in nouissimo die.
“Ὁ scribtum est enim in prophetis. et erunt omnes docibiles dei. omnis qui audiuit a patre

$ , uett. cod. caraf., cor. uat. mg.: om. R ef gr. T
arm. Tert.; autem (δέ EGHSVT efc.) 38 SQ ὃ cor.
uat.* edd. uett. blur. non. autem. Uiuian 1534,
Bened. 1558. qui misit (missit D, messit R)
me: om. ab deq cum gr. NBCDL efc. omnes O.
uidit DQ; uiderit e. credet T ; crediderit e. re-
suscitabo ego eum (ἀναστήσω ἔγὼ αὐτόν 157. 7»?
al. aliq.) codd. κ᾽. (ergo *P) c 7 et resuscitem ego
illum g r: om. ego CATX"(corr. X1)Z ὁ awr. et
resuscitem (suscitem 7277.) illum (szme ego) d
T*rt., cf. ἀναστήσω αὐτόν AD min.; 7 ego resus-
citabo eum I* vg. ff, t 4ug.; » resuscitabo eum
(illum e) ego e ὃ Bent/., resuscitem illum ego a et
ἀναστήσω αὐτὸν ἔγώ pr. phur. om. in sec. SP*
(4 mg.)Z* ( - ZU) e m δ cum gx. BCITA ; σοὶ αἱ τε
39. nouissima a ὁ d e ff, m 2.

41. amurmurabant a; mormurabant DR. ergo:
autem 7: cu», ὌΠ; ergo iu. 2» ras. satis longa scr.
G*. iudei DEPRW. | dixiset G ; dixit 4 e f ff m
qaur. ego: e in ras. satis longa scr. G9. panis:
3 uitae DR ; τ uiuus E 8 S0 nor ὠσί. aut graec.
discendi DAE?PRSY. descendi de caelo a d s
δ Bentl. cum gr. fur.

42. om. est O. iesus feme scr. W; om. R 9
gut. ὁ c cum gv. M al. 20. 7 filius ioseph iesus E.
ouius: cul E. 0o». nos ?P ὁ. noscimus ὁ (7);
scimus D de. orm. et matrem ὁ εἰ gr. N*. ergo
(οὖν NADL eic); om. a e; * nunc DR; e£ νῦν
pro οὖν habent gx. BCT. Zisch. 7. G. 8, W. H.
om. hic a ff q cum gr. BCDLT etc. hic dicit

JP ὁ e(iste)/ »s * ἄμ. quia de: qui di Q. dis-
cendi DA3PR; descendit Z* (sed corr.) « ὁ ffs
discendit E 2u/.; cf. Der λέγει eavrov ex Tov ovp.
καταβεβήκεναι ef. dicit seipsum de cae. descen-
disse d.

43. respondit: YS μέ solet T*, deinde 4 rspd «or.
γέ. ergo: om.ae cum gr. BCKL etc. ; eis T.
dicit E. eis: illis E. mormurare D; murmurari
FHJM(ra sup. Hin)SY d et mormurart R. in
inuicem codd. P/ur. S9 S, c 75, ef ad inu. aur.
Aug.: om. in DXIPQRTZ 98 ὁ f,* r δ; inter uos
a 5 d 79.

44. potens H. nisi-cquem e. missit DR.
2 me misitabde/ ff. adtraxerit DE a 5 d f ffi;
trahat 2 *. eum 2γ.: ad mee. suscitabo T sux.,
excitabo e. in nouissimo die (cf. ad &. 39) AE
SD"eGHOI*KNOQRVWXY (nouisimo) sz c f
4Awg., in nouissima die D a ὁ 4 ff, Φ, et gr. àv τῇ
lox. ἡμέρᾳ ABCDL etc. 7isch. T. G. 8, W. H.:
om. in AtFCXP*FIS MSTZ ὃ, e£ nouissima die
(siste in) e aur.

45. scribtum tFEOSX*Y(r sup. /in.-)Z. — scr.
est EGQR cor. uat. »g., et scr. est enin ὦ ὁ e f f,
* aur. Aug. profetis D:PR ; propheta ὁ. et
erunt: om. et DM*( - M')S9; herunt C*, deinde
i» het erunt se/ het aerunt corr. Cl. docebilis R,
dociuiles O*(corr. gi. )X* wf udiur. omnis: omnes
OR; «ergo 2 ὃ curi gr. ATAAIL efc. qui audiuit
(ὁ ἀκούσας NABCKL erc.) codd. $/ux. (audiit J) vg.
et c f ff, aur. Aug.: qui audit (ὁ ἀκούων DI'AA

46 (61.8) Non quia patrem uidit quis-

Φ

41 (02-1) A men amen dico uobis

48 (63-0 Eco sum panis uitae.
49 (64-10) Patres uestri manducauerunt

9^ hic est panis de caelo descendens

EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM, 549

ut si quis ex ipso manducauerit non
moriatur.
1 (66. ) Eco sum panis uiuus
qui de caelo descendi
si quis manducauerit ex hoc
pane uiuet in aeternum
et panis quem ego dabo caro
mea est pro mundi uita.
82 (66.10 T itigabant ergo iudaei
ad inuicem dicentes
quomodo potest hic carnem
suam nobis dare ad manducandum ?

VI. 45—52.]

et didicit uenit ad me.

quam
nisi is qui est a deo hic uidit patrem.

qui credit in me habet
uitam aeternam.

in deserto manna
et mortui sunt

et didicit. uenit ad me. **non quia patrem uidit quis nisi qui est a deo hic uidit patrem
*' amen amen dico uobis. qui credit in me habet uitam aeternam. **ego sum panis uitae.
€ patres uestri manna manducauerunt in deserto. et mortui sunt. "hic est panis. qui de
caelo descendit. ut si quis ex eo manducauerit. non moriatur. " ego sum panis uiuus.
qui de caelo descendi. si quis manducauerit ex hoc pane. uiuet in aeternum. panis
enim hic quem ego dabo. caro mea est. quam ego dabo pro huius mundi uita. *litiga-
bant itaque ad inuicem iudaei. dicentes. quomodo potest hic nobis dare carnem suam ad

εἰς.) DESPO*(corr. O)RW gut. abd eg ὃ.
dedicit DAR ; didicerit a ὁ d.

46. patrem 27. i^ter ἐμ. C. uidit Pr. ex uidii
G'; uiderit ^; nouit a4. uidit quisquam (quis
f 4, aliquis δ) -- éopaxív τις NBCLT 33: Ὁ quis-
quam uidit f, 5 (aur.) curn gr. ATAA etc. is: his
COTV; ον»; θα ὁ ὁ e f f; 4 ὃ (qui ens uel est
super ὁ v). ex deo D δ; ab eo aur. 7a deo
esta de. uidit se.: uenit ad Z*(corr. Z!) ; uidet
D. patrem se.: deumaóder cum N*D 7isch.
T. G. 8.

47. in me omnes: om. gr. NBLT.
habebit D.

48. uite GW.

49. patris R. manduc. * panem a ὁ de r et gr.
D aprov. diserto D; eremo * ef4quod est ».
» in des. manduc. aur.* mannam ξΕ (μέ ud/ur)
DAEWOQR a ód e 5$. in deserto mann. (ἐν τῇ
ἐρήμῳ τὸ μάννα BCDT) codd. Plur. et b c d e ζ (v)
awr.*:; » mann. in deserto JQ zr. am g ὃ cum gr.
MALTA erc. τὸ μάννα ἐν τῇ ἐρήμῳ; 7 mann. manduc.
in des. f.

50. est: om. R*(*R); ergo D; - autem
a faf r awr.; τ qui C. panis- uitae R. de
oaelo descendens (disc. D?PS, discens Q): 7 dis-
cendens de caelo R ; qui de caelo descendit CE
(disc)TX φαΐ. α ὁ ἀ 4 f fam qr aur. si: om.
e m g cum gr. omn. (exc. D^). quis: qui e s».
ut si quis /apsw δὲς scr. O. ipso: eo E. man-
ducab. T e£ 51, 53; * et d cur graeco. morietur
DERX*(sed corr.)8 ; -* sed uiuat δ.

5r. uluus: uibus T ; ἃ 27. in ras. G ; vitae a.

abet C;

discendi DAE?PR ; descendit ὁ f. sc. u. 52 si
quis (L 7i7scÀ. εἰ 53 litigabeant ecíc., ifa τοῦ in
capitulo uersus 72 pro 71 numerentur ; nos StepA-
anu 1555 sequimur et ita Tisch. T. G.8, W. H.
quis G; qui Cypr. de dom. or. 18. manducauerint
R; ederit Cyr. hoo pane (τούτου τοῦ ἄρτου)
codd. et ug. εἰ uett. $lur.: meo pane a e * Cypr.,
Hil. (Trin. 1047) cum gr. N Tov ἐμὸν aprov; eo
pane 4. uibet T, uiuit F. et (hic ff, 7) panis:
om.etaórbcum gr. N* ; panis autem e Q(Cy27.) ;
panis enim hic /. quem: quani G. dederober
Tert. carm. 13, Cypr. oaro (cora Y*) mea (corpus
meum a) est «gv. BCDLT 33. 157: * quam ego
dabo f g ὃ cum gr. TAAII efc. huius mundi a ὁ
f fas; saeculi e g Cypr. uitam G. om. pro m.
uita H* ( 4- H**). Ὁ» pro huius mundi uita corpus
meum est »;, pro salute mundi caro mea est
Tert. —vzep της Tov k. (ens ἡ capt μου «ow N.

52. litigabant (ἐμάχοντο) ef sic 2 7m. ii. a4 et
E5. Jacob. iv. 3: loquebantur gu/., discertabantur
e, conmiserunt 221, murmurabant g. iudaei (-dei
DEPRW) ad inu. (cut: gr. CD al. 30): 7 ad
inu. (o7. ad »&; inter se ὁ *) iudaei ὁ f γε r B et
ΦΥ͂. plur. carnem suam nobis dare cum ACA
GHOMSY Aug. cf. τὴν σάρκα δοῦναι ἡμῖν 69:
2 nobis carnem suam dare tFDESPFIJKNTOQR
TVWXZ vg. Tisch. c e ff3* q, nobis corpus suum
dare a s as., nobis carnem dare 4 f/;*, nobis
(uobis ») dare carnem suam (or. δ) ὁ f r 5; ἡμῖν
δοῦναι τὴν σάρκα (αὐτοῦ) BLTA efc, guew τὴν
σαρκα δουναι D. ϑἃ manducandum : manducare
uett. (exc. c 7). δὰ manducandum dare W.

4C

550 EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM.

865 dixit ergo eis iesus
amen amen dico uobis
nisi manducaueritis carnem
filii hominis
et biberitis eius sanguinem
non habetis uitam in uobis
δέ qui manducat meam carnem
et bibit meum sanguinem
habet uitam aeternam
et ego resuscitabo eum
in nouissimo die.
δδ (67-1) Caro enim mea uere est cibus
et sanguis meus uere est potus.

| VI. 53—58.

56 (68. 10) Οἱ manducat meam carnem

et bibit meum sanguinem
in me manet et ego in illo

δ sicut misit me uiuens pater

et ego uiuo propter patrem
et qui manducat me
et ipse uiuet propter me

58 hic est panis qui de caelo

descendit

non sicut manducauerunt
patres uestri manna
et mortui sunt

qui manducat hunc panem

manducandum. ^ dixit eis iesus amen amen dico uobis. nisi manducaueritis carnem filii
hominis. et biberitis eius sanguinem. non habebitis uitam in uobis ipsis. 5 qui manducat
meam carnem et bibet meum sanguinem habet uitam aeternam. et ego resuscitabo eum in
nouissimo die. *5 caro enim mea. uere est cibus et sanguis meus uere est potus. 5 qui
manducat meam carnem et bibet meum sanguinem. in me manet, et ego in illo. "sicut
misit me uiuus pater. et ego uiuo propter patrem. et qui manducat me. et ipse uiuet
propter me. **hic est panis qui de caelo descendit. non sicut manducauerunt patres uestri

53. ei* X; om. D. manducab. T; ederitis ὁ e
ΝΥ; acceperitis a d δὲ AaBgre D. carnem : corpus
a; *suam dare ad manducandum dixit ergo eis
iesus amen R* /a5su, sed expunct.. fili EFGXY.
hominis 4 sicut panem uitae a Uictorin. 7 sang.
illius (eius 7) biber. a d cum Dr. habetis (ἔχετε)
cut H*(corr. HY)QZ*(corr. Z3) f;* (habitis) Zen.
cf. Mt. xxvi. 11, Mr. xiv. 7, ubi Z* semper praesens
haltet, cf. etiam Jo iv. 21: habebitis codd. γε, vg.
Tisch. uett. οἱ f^ εἰ Aug. uitam -raeternam H
cum gr. N 157. in nobis Q*; -ipsis a / ff, v.
7 in uobis uitam R 4 e? Dr*.

54. manduoat: edet a d e φΦ r; ediderit ὁ.
meam...meum: eius/isd ecum gv. D Uisctorin.
27 carnem meam ὦ g r cum gr. A*. bibit: bibet
AAFGOSYZad f fig raur. sanguem a d e et
56, δἰ 7 sang. meum agr. habet (ἔχει) cf. ad v.
53: habebit D ὁ »ε (codd. alig.). resuscibo R ; sus-
citaboe. om.in Zeumad eet gr. NBDEGHL αὐ.
germult. nobissimo T, nouisimo GY ; nouissima
abeff,gaur. diae C.

55. caro: corpus g. enim: sup. Jin. tF!; om.
ὁ ὁ fy cum gr. auc. uere óis (uerae C) codd. Pur.
(uere 2». in ras. enim scr. tF) vg. et wuett. et gr.
ἀληθῶς N*DTA e£c. ; uerus δὲς ET φ (uera fr.) cum
gr. ἀληθής NPBCF*KTL δε, cybus E; esca aóde
qr. etsang.... potus o». d e! D*. meus:
meum G* sed corr. 7» esca est... uere et potus
est a.

56. manducat: edit ὁ, edet a d e. 7 carnem
meam ὦ ὁ r,--corpus meum d. meam car.
mand. W. bibet GOX a d e f r. manebit a.
ad fin.-si acceperit homo corpus filii (fili fj)
hominis quemadmodum panem uitae habebit uitam
in eo (illo /,) a f; sicut in me pater et ego in
patre amen amen dico uobis nisi acceperitis corpus
fili hominis sicut panem uitae non habetis uitam
in aeo d cum D? ; nisi accep. corpus fil. hom.
sicut panem uitae et bib. sang. eius non habebitis
uitam in uobis Usterin. Afer adw. JArium iv.
"s €f. Mill. brol. 779, 780 gui uerba genuina cre-
didit.

57. missit D; om. R. uiuen R* (4s sax);
uuusaóodef f,m q. » pater uiuens ER.
propter: per δὲς ὁ r 471]. Z*rin. 935,957 ; gr. διά.
et: fr. om. O; sec. om. J ; tert. om. CE. man-
ducabit a, -uerit ὁ r, ediderit e; accipit d e
AauBare D. me sec.: 0m. e; carnem meam r.
uibet T; uiuit M ὁ g 4mór. et (ἢ C*D ; uiuens
SP"? om. propter me Q.

58. panes R. discendit DE?PRS ; -*ut (et cor.
δ. lin.) si quis ex ipso manducauerit non morietur
sed habeat uitam aeternam H. sicuti C. patris R.
om. uestri R* (τ sax.) cum gr. NBCLT. — patr.
ues. manducauerunt G. fj. mannam t'DE?PQR;
om. d e cum gr. NBCDLT 33. qui se. : u
exfunct. O^; * autem D 7; τ ueroó. manducat:
ederit (e) g. uiuit ὁ.

VI. 58—65.] EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. 551

hominis ascendentem ubi erat prius?
63 (70. 4) Spiritus est qui uiuificat
caro non prodest quicquam.
(11, 10) Uerba quae ego locutus sum
uobis spiritus et uita sunt
€4 sed sunt quidam ex uobis
qui non credunt.
(12. 4) Sciebat enim ab initio iesus
quí essent credentes
et quis traditurus esset eum. :
65 (18. 10) Et dicebat propterea dixi uobis
quia nemo potest uenire ad me

uiuet in aeternum. |
59 Haec dixit in synagoga
docens in capharnaum
9? multi ergo audientes ex discipulis eius
dixerunt
durus est hic sermo
quis potest eum audire?
δ᾽ sciens autem iesus apud. semet ipsutn
quia murmurarent de hoc
discipuli eius
dixit eis hoc uos scandalizat ?
63 (6?- 1) Si ergo uideritis filium

manna. et mortui sunt. qui autem manducat hunc panem uiuet in aeternum. δ haec dixit
in synagoga. docens in capharnaum. δ᾽ multi ergo audientes. ex discipulis eius. dixerunt
durus est hic sermo. quis potest eum audire. "sciens autem iesus. aput semetipsum. quia
murmurarent de hoc discipuli eius. déxit eis. hoc uos scandalizat. **si autem uideritis
flum hominis. ascendentem ubi erat prius. "spiritus est enim qui uiuificat caro nihil
prodest. uerba quae ego locutus sum uobis. spiritus sunt et uita. **sed sunt quidam ex
uobis qui non credunt. sciebat enim ab initio iesus. qui essent non credentes in eum. et
qui erat eum traditurus. “δ εἰ dicebat. propterea dixi uobis. quia nemo potest uenire ad

59. sinagoga E:PR. dooens sabbato GHO ff,
r aur. Aug. (inscr. ad tract. 27). cafarnaum D,
capharnauum R, chaparnaum Z*(corr. Z5), cha-
pharnaum C ; 4 sabbato a d εἰ Der.

60. ergo: o». K*; autem K'. o. audientes
R ὁ ΖΦ. discentibus e. ex disc. eius audientes
d g (cum audissent) eu» D*'. hio sermo (οὗτος ὁ
λόγος T'AA etc.) : 2 sermo hic Z7, 7 sermo iste e g
cum gr. blur. ὁ Aóy. οὗτος; deinde et vg. (non
cod. caraf.) cum ad e ff4 aur. edd. ant. non autem
&rae. aeum E; illum 3P*9, Ὁ audire eum G e 4
£v. 13. 69 a£. fauc.

61. sciens (εἰδώς) : cognouit a d e ff, ry aur. et
ἔγνω N*D min. autem (δέ 2/ur.): igitur ὁ, ergo
d (ut cogn. ergo e£ ὡς ovy eyvo D)er cum gr. N*D
min. οὖν ; om. a. om. iesus awr. a&pud (aput
CAGR) semet (semed C) ipsum (so uerbo JY
vg.): et ipsum c, penes se 2, intra sea; ef 7 quod
intra se murm. d cu» D*. mormurarent DR ;
murmurauerunt E σαί. om. de hoo e f* 1 aur.
discipuli (-lis D) eius: 5 ser. R; cet aur.
cum gr. N* min. om. eis T. uos: uobis D.
scandaliszat E.

62. si ergo (autem /^) codd. vg. et c 8 ἐὰν οὖν:
cum ergo fA? aur., quid ergo cum //,* ; quid cum ὦ,
quid si ὁ d e 2, quod si a; e£ oss. οὖν ΝΞ, uideretis
Q, uideris AY* (corr. g/.). filius R. hascend. C;
Tin illoe. hubi C. Ὁ prius erat F /, ante erat
a d ; fuit primum v», erat primum Φ.

63. om. est R* (52x); om. est qui D.

caro autem D, cf. nam caro a ὁ fj, 4 r aur.
non: nihil D, nihil uel non δ; e/ nihil prodest
(sed sine quicquam) ab def q r aur. Tert. (Res.
37) Aug. ; gv. οὐκ ὠφελεῖ οὐδέν. quidquam Z&T.
que DE. om. ego DRY c 7εγέ. loquutus GONT
X*(u sec. eras.)Z. spiritus sec. c est Ed 2; - sunt
Tert. (Bentl), εἰ gr. ἐστιν. om. et d et Der
T*rt. 2 sunt et uita ὁ (est) f. sunt: est D (2)
d e f3147r.

64. sunt quidam ex uobis x εἰσίν τινες ἐξ ὑμῶν
ST efc. : 7 ex uobis sunt quidam (aliqui a 2) a d
eq εἰ ἐξ ὑμῶν εἰσίν τινες ND; 2 sunt ex uobis
quidam c ff, / ὃ et εἰσὶν ἐξ bp. τινες BCLTA δε.
oredunt: crediderunt D. — 0»; sciebat ... eum
F. om. enim D. bab C. om. ab initio ft.
lesus: deus R ; o5. /. qui: quisO. om.qui...
ete. credentes (cum gv. NG al. 8) codd. flux. et
em. gat. aur. Aug. 9 SS et edd. wuett.: non credentes
(eum gv. Plur.) V3BQL Erasm. Tisch. a ὁ (increduli)
€ d (qui non credunt) f ff, / 9 (Ὁ non essent credi-
turi) 7 (quis esset non crediturus) 8; deinde -rin
eum D f. quis (qui ?PZ* sed corr. Z! aur.) trad.
esset (aesset C) eum — rís ἐστιν ὁ (om. A) παρα-
δώσων αὐτόν: 27 q. esset trad. eum ὁ (2) ὁ r ὃ
Bentl.; quis (qui 7) esset qui eum (illum a) trad.
erat (2 erat trad. 9) a e 2, quis esset qui eum
traderet d, e£ Tis ἣν o μελλων avrov παραδιδοναι N
60*' ; qui credituri essent in eum c.

65. dicebat--ad eos DR. o. dixi uobis c.
o". quia a cur; gv. ΚΠ etc. »*mo G; non Z*

4C2

552 EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM.

nisi fuerit ei datum a patre meo

*6 ex hoc multi discipulorum
eius abierunt retro

et iam non cum illo ambulabant

61 dixit ergo iesus ad duodecim

numquid et uos uultis abire?

68 (14. 1) Respondit ergo ei simon petrus
domine ad quem ibimus?

uerba uitae aeternae habes

| V1.65—71.

9? et nos credidimus et cognouimus quia

tu es christus filius dei.

70 (75-10 Respondit eis iesus

nonne ego uos duodecim
elegi?
et ex uobis unus diabolus est

T! dicebat autem iudam

simonis scariotis
hic enim erat traditurus eum

me. nisi fuerit ei datum a patre meo. **ex hoc ergo tempore. multi ex discipulis eius.
abierunt retro. et ultra cum illo non ambulabant. *'dixit ergo iesus ad duodecim numquid
et uos uultis ire. respondit ei simon petrus. domine ad quem ibimus. uerba uitae
aeternae habes. “εἴ nos credidimus et cognouimus. quia tu es christus filius dei.
7 respondit eis iesus. non ne ego uos duodecim elegi. et unus ex uobis diabolus est.

7! dicebat autem de iuda simonis scariotis.

(corr. Z'). fuerit ei datum: o». ei datum D;
2 dat. fu. ei R g » (illi) ; 7 illi (οἱ ὁ) da. fu.aód;
7» da. ei (illi f) fu. c f, Ὁ fu. da. ei δ Cypr. Ef.
73 (illi) Ben. e£ gr. δεδομένον αὐτῷ ; deinde 4
desursum f), ὦ, Ὁ desuper e, cum syr. hr. Chr. om.
meo a ὁ d f, 1 (Bentl) cum gr. NBC*DLT nin.

66. ex hoo (exinde δ) : t ergo ^c d f 1 aur., et
*obv ND min; deinde-tempore f. discipu-
lorum (-olorum J) codd. vg. et discentium αἱ 7trt.,
discipuli 4, cf. τῶν μαθητῶν NCDL efc: ex dis-
cipulorum E; ex discipulis a ὁ f g, ex discentibus
ὁ et ἐκ τῶν μαθ. BGT e/c. habierunt C; reces-
serunt φ δ 7 rec. ex disc. g, 7 abier. discipulorum
9, cum gr. TAA εἴς. etiam uso uerbo DHY ; orm.
iam g; et amplius a d ff; aur., et ultra f. non:
nec iam D. com G. om.illo R. cum illo
non tF d f f, q aur. Ὁ cum eo iam non 5.
ambulant R ; ambulauerunt a ug. 2 amb.cum
eo e.

67. ergo: om. a ; autem ὁ d ef gx. D. dudecem
SP*(corr. P); ΧΙ. DERW; *discipulos ἀπ.»
4 disc. suos e * (ἢ disc. suos XII), cf. illis duod.
discipulis c f, 1; 4 μαθῆταις Ὁ 13. 69 al. paw.
nunquid W43H. habire C; ἱτε α ὁ ε ἐ ὁ f or ὃ
Cypr. bis (ep. 59 et 65) Α:͵ξρ. discedere /; -- post
illos H*Z*,.

68. ergo (οὖν EFHM εἰ.) codd. 9g. 1 9g: autem
ódet δε De; om. DAace f ffr et er. NBC etc.
om. el (contra graecum) PFHOMTa5be/r.
symon CDE. petrus -et dixit ff, r, cf. respon-
dens ... dixit ὁ (Cyer.). ad quem imus e; quo
discedimus 7e*rt. Prax. 21. uerbum Cypr. bis.
uite W. aeterne EY, eterne W; om. 7e*.;
*deus fA.

69. credidimus (σεπιστεύκαμεν) AE ASPHOIM
M'QSXY'Z* cod. caraf. (a6 d f q 441.: credimus

hic enim traditurus erat eum. cum esset unus

*

CDEFGJKORTVWY*Zedm$Sceffir$9aur.
Tert. Cypr. bis. cognou. ted e! D?. christus:
spiritus G* (sed corr.) ; om. ὁ d Cypr. ep. 65 (non
59) e£ gr. NBC*DL erc. filius: sanctus 4 e£ gr.
NBC*DL Z3scá. 7. G. 8, W. H. dei-uiui fig
» ὃ Cypr. bis et gr. TAAT etc.

70. respondit--ergo K. eis: ei CDJKZ* awr.,
illi g, cum gr. 16. 69. 127; om. bc de d r (et
respondit c ἢ cvz& D?'; et dixit d e£ 1 Aeyov D ;
2 resp. ie. et dixit illis a. f cum v. M. om.
lesus ὃ e gr. TAA δίς. ego: ergo T. dudecim
ῬΡ (corr. Ἐ60) e? v. 71; ΧΙ DERTVW. — aelegi C.
2 duod. uos elegi /. om. et E. 7 et unus ex
uobis DE c f f, q r aur. Aug. et x. els ἐξ ὑμῶν
N*D; — unus tamen ex uobis ὁ; » unus est ex
uobis e. diabulus CD?P, zabulus QR.

71. autem: enim E. iudam (ἰούδαν we] τὸν
ἰούδαν) ASCDA:PFGIJMNTRST (wide infra)Y Z*
ἘΚ ad5 gat.: de iuda OKQVWXZS S oce
f (fa) τ: deiudam EHO aur. simonis (σίμωνος)
codd. $wr. vg. d 7 5,sym. DN : simonem ?P*«*JRT
ὦ € q, symonem CE; simone ὁ c x, simon aer. ;
of. l. 7 sim. iudam T, Ὁ de simone iuda f.
soariotis (Ἰσκαριώτουν N*»BCGLII? 33) AAHMSX
f, iscariotis $, scariothis DZIPFGOJKOQRVWZ
gut., scariothes tF: scarioten (ἰσκαριώτην T'AAII*
efr.) T, iscariotem 3R0,, scariothen EIN g Zen,
schariothen C, scariothim δ; iscariote $', scariothe
c 4; scarioth (σκαριωθ D) a ὁ d r aur., carioth e,
scarioht fF. 2 formis scariotes, scariotis e£ scarioth
uide Epilogum (' nomina bropria'). om. erat ΡῈ
(m5). 2 erat enim R. erat traduturus G;
incipiebat tradere 2 //,* awr. 7 tradit. erat e / g;
2» trad. eum erat ὁ ». ἢ eum trad. erat ὦ, illum
erat trad. a, fuerat eum trad. δ, e£ ἤμελλεν (sel ἔμ.)
αὐτὸν παραδιδόναι NT'AAII e&c.; coníra fjj. παραδ.

"^ VL;-ViIL6] — EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. . 553

ut et discipuli tui uideant
opera tua quae facis
* nemo quippe in occulto
aliquid facit
et quaerit ipse in palam esse
si haec facis manifesta
te ipsum. mundo
5 neque enim fratres eius
credebant in eum.
6 Dicit ergo eis iesus
tempus meum nondum aduenit
tempus autem uestrum
setmper est paratum

cum esset unus ex duodecim.
VII. ! Post haec ambulabat iesus
in galilaeam
non enim uolebat in iudaeam
ambulare
quia quaerebant eum
iudaei interficere.
? Erat autem in proximo
dies festus iudaeorum
scenopegia
? dixerunt autem ad eum
fratres eius
transi hinc et uade in iudaeam

de duodecim. VIL. 'Post haec ambulabat iesus in galilaeam non enim uolebat in
iudaeam ambulare. quia iudaei quaerebant eum interficere. ?erat autem in proximo dies
festus iudaeorum scenopegia. ὃ dixerunt ergo ad eum fratres eius. transi hinc et uade in
iudaeam. ut et discipuli tui. uideant opera tua quae facis. * nemo enim in occulto aliquid
facit et quaerit ipse in palam esse. si haec facis manifesta te ipsum. huic mundo. *neque
enim fratres eius. tunc credebant in eum. *dicit ergo eis iesus. tempus meum. nondum

αὐτόν BCDL 69 et. quum CHO; om. R d.
aesset C ; om. d; tet Q. 7 cum unus esset c,
2» unus cum esset 9 δ; qui unus erat e, ex: de
EJTZ*(corr. Z?) gat. ab d f fa. .xit- DERW.
om.cum...duod. atr.

VII. 1. haeo rs scr. R; hec W; - autem ?PO
σ᾽ SQL cor. uat. ; cf. et amb. ies. post hec φ ὃ e£ gr.
21. καὶ μετὰ ταῦτα. perambulabat E σα. iesus
amb. R. in gslilaeam (ἐσίγα graecum) ASF
GOJQSVXZ ogp.ce f 5 Aug., in galileam CD
KRTW a f,14 aur.: galileam (om. in) E; in
galilaea (iv τῇ Γαλιλαίᾳ) AFHIMMY cod. caraf.
ὁ d BentL, galiles ΡΟ rz. wolebat: habebat
üoluntatem e, hab. potestatem a ὁ 7,5 1 r syr. cu.
in iudaeam codd. fere omn. et vg. et uett. plur.
4wg. in iuleam DAEPRW: iudaeam T; in
ludaea (ἐν τῇ Ἰουδαίᾳ) IM cod. caraf. α ὁ d r
(Zentl.). hambulare C; ambulandi a ζ 1. quere-
bant CDW. iudei CDRW. interficere: occidere
ad 4ug. 7 interf. iud. R.

2. om. autem cor. ua£. fg. in proximum 7,
proximus e; prope a c d. festus: sollemnis ^ g.
om. dies festus R. iude. CD:PGRW. sceno-
pegia (σκηνοπηγία)͵ AAGJKMQSVYS 80, a d
f 44: scerofegia T, -phegia FHOIW S, -pigia D,
-pogia a«r., -pagia 9 (e? A?'), -phenia M'; scaeno-
phegia F, -paegia e, scoenopigia E, scinopigia *PR ;
schenophegia CX, -pegia Z!, -pygia Z*; scinophe-
giae O, scenopegiae ὁ f/;, scenopiagi »; 2» pasclia
dies festus iudaeotum c.

3. autem : om. E; igitur ὁ r, ergoad ef 2b
aur. Bentl. et gr. οὖν. in suf. lin. Ο. iudeam
CDERGORW. et utS. om.tui H. uidiant
R. hopera C. or. tua wett. (exc. f e δὴ cum er.
N*DGU. queD; -tu gar.

4. nemo .. . facis om. δ. quippe codd. plur.
συ». δ: enim ACGITaóbcdf IP gr Mug. et ev.
γάρ; ergo E gat.; om. e f aur. hocculto C ;
absconso e. aliquid (rf AAKN'OQSVWXYZ
abdf qr ed. Sacon 1519, Erasm.: quid WKCDE
CPFGHOIJMRTS38C c f; (quid facit in occulto
quid facit) Ὁ ὃ edd. amt. Mur.; quidquam $.
faciat κί udtwr ?P* sed. corr. faciens in occ. quaerit
ὁ, in occ. faciens quaer. *. querit DAV. ipse:
om. b e; ilut d εἰ αὐτὸ BD*. in palam: in
auctoritate e. o7t. si haeo facis J. hec W.
facif* C. mafesta R* ( -- ni sax.) ; ostende Z e. or.
ipsum a e. huic mundo D wetf. ?ur.; sae-
culo e.

5. nequae H. enim: orm. P; -&tunc a e ff, q.
eius τ tance 7. credebant (ἐπίστευον) : crediderunt
D σφ εἰ ἐπίστευσαν DL; 4 tuncód». eum: 4 non
R; 4 rore Df*.

6. ergo-(oiv): autem q r; ort. 6 cum gv. N*
Ὥστ, nundum G; necdum Z* (corr. Z^) vg.
&duenit (πάρεστιν) codd. Plur. og. b c f f34 q,
adest e: adhuc uenit R, adhuc est δ; uenit AD
ASYZ* (corr. Zi) ad r aur. Aug. autem : enim
K. est (lcrw;: adest tFKM'QVX*Z? »on uett. ;
om. P. 7 paratum est E.

354 EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM.

7 non potest mundus odisse
uos me autem odit
quia ego testimonium
perhibeo de illo
quia opera eius mala sunt
? uos ascendite ad diem
festum hunc
ego non ascendo ad diem
festum istum
quia meum tempus nondum
impletum est.
? Haec cum dixisset ipse mansit in
galilaea

[ Vi. 7—12.

| V ut autem ascenderunt

fratres eius
tunc et ipse ascendit
ad diem festum
non manifeste sed quasi in occulto

!! iudaei ergo quaerebant eum

in die festo
et dicebant ubi est ille?

12 δὲ murmur multus de eo

erat in turba

quidam enim dicebant
quia bonus est

alii autem dicebant non

aduenit. tempus autem uestrum semper est paratum. "non potest hic mundus odire uos.
me autem odit. quia ego testimonium perhibeo de illis quoniam opera eorum mala sunt.
* uos autem ascendite. ad diem festum hunc. ego autem nondum ascendo ad diem festum
hunc. quia meum tempus. nondum impletum est. ?haec autem dixit eis cum esset in
galilaeam. 19 ut autem ascenderunt fratres eius. tunc et ipse ascendit ad diem festum. non
manifeste. sed quasi in occulto. ὁ iudaei ergo. quaerebant eum in die festo et dicebant.
ubi est ille. ? et murmur magnus de illo erat in plebe. quidam enim dicebant. quia uerax

7. mundus: saeculum e. hodisse C, odire G
aócf 2 Φ δ. hodi CT. om. ego R. test.
peribeo CZ; t. dico a d, testis sum e, testificor
ὁφ (r), testor δ. illo fartí;m im ras. O. quia:
quod zz. a, Erasm., Uiuian et Junta 1534. hopera
C ; factae. mala: pessima 2 7 7.

8. uos ὁ autem ?PM f r cop. hascen. C, ascen-
dete ?P. ad diem: adiem G. festum 27.:
sollemnem 4 e/ 10, 11. huno om. D wett. (exc.
f 19) cum gr. N"BDKL e/c.. 05. hunc ... diem
festum se. QR (3). ego: * autem ESQ, f f,
cor. uat. ταῖρι; renim KVWZS edd. ant. ur.
(exc. Junta 1534). non (οὐκ NDKMII sin.) codd.
paene omn. (n £r. in ras. G) vg. uett. plur., Aug.
ix Joh. et serm. 133. 7 dixit non ascendo, wf
occultaretur ; addidit istum ste mentiretur ' : non-
dum (οὐπώ BLTXTA etc. W. H.) V Par. lat.:262,
Harl. 3826, codd. ap. Erasm., cod. caraf., f 4 ὃ,
ed. Junta. asoendo (ἀναβαίνω) codd. plur. (hasc.
C) ΞΟ e£ wett. Pur.: ascendam tKOTWXZ
cor. uat., edd. Hailbr. 1476, Wild 1481, Kesler
1487, Froben 1502, Sacon 1519, Uiuian 1534 5 &,
ef. uett, a ὁ c. om. istum D ὁ. orn. ad d. f.
istum 4 cum gr. 69. nondum: necdum Z* (corr.
Z?) inplettum CD9?PGOR ; compl. ὁ 7.

9. hec W ; τ autem f ὃ cum gr. BLTXTA erc. ;
et haec e. quum CHO. dixiset G. ipse (αὐτός
ND*KLXII min.): iesus c ; orn. e; ipsis z, illis g,
eis f δ, illis ipse a ff ; αὐτοῖς BD"ITA etc., et cf. 7

supra. remansit ὁ 6. in galilaea (ἐν τῇ γαλιλαίᾳ)
codd. Ρέμ»γ. (-len ὈΔΙΡΟΚΎΝ, gal!laea Y) e σρ.:
in galilaeam (els τὴν γαλιλαίαν D 255) FOX ὁ cd
f a«r., -leaom CEGKT //,/r; in iudaea a.

IO. ut autem : et postquam a. eius τ in diem
festum a e£ 2» els τ. éop. τότε καὶ αὐτὸς ἀνέβη NB
KL efc. manifestae C; palam a ὁ d e (in p.) g r.
quassi Καὶ ; o5. a ὁ d e r cum gr. ND 64. 66. in
hocc. C, in oculto D; occulte ὁ g r, absconse a d,
latenter e.

II. iudei DzPRW, querebant DW.

12. mormur D, mormor R. multus (πολύς) codd.

et 3B S et masc. Varro ap. Non.: multa R; multum
CHOJ TXZ* (corr. Z^) 90, ff^ Aug. ; magnus (ὁ)
f2(niom.acdeff* | aur.cum gy. D. de eo
erat in turba Aoc ordine cum codd. Mur. et uett.
Plur. (illo a c f, 1 aur., cf. f) Aug. : ἢ erat de eo
int. PKOQTVWZ e (populo) cor. sa.* ed. Froben
1502, er. de illo in t. ER d cor. ua£. mg.; ἢ erat
in turba de eo vr. edd. ant. fiur.; Ὁ» er. magnum
in t. de eo x, 2 de eo er. magnum in t. ὁ, de illo
factus est magnus in plebe 2; wariant e? gvaect
γογγυσμὸς πολὺς (om. D) ἦν περὶ αὐτοῦ ἐν TQ ὄχλῳ
ND, vy. περι avrov ἣν πολὺς «v τοις οχλοις B, vy. πολ.
περὶ αὐτοῦ ἦν ἐν τοῖς ὄχλ. AAII εἴ. quidam:
aliqui d. quia . .. dicebant sec. sup. Jin. X!.
alii autem (et alii 2): o5. autem ód eg r ὃ cum
£r. NDL efc. seducit: inducit e. turbas (rovs
ὄχλους 69) : turbam / » δ, populum a ὁ c d ff, g.

VII. 12—20.] EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. 555

sed seducit turbas
18 nemo tamen palam loquebatur de illo
propter metum iudaeorum.
14 Jam autem die festo mediante
ascendit iesus in templum
et docebat
15et mirabantur iudaei dicentes
quomodo hic litteras scit
cum non didicerit ?
16 respondit eis iesus et dixit
mea doctrina non est mea
sed eius qui misit me
11 si quis uoluerit uoluntatem eius facere
cognoscet de doctrina

utrum ex deo sit an ego
a me ipso loquar
18 qui a semet ipso loquitur
gloriam propriam quaerit
qui autem quaerit gloriam
eius qui misit illum
hic uerax est
et iniustitia in illo non est
1? nonne moses dedit uobis legem ?
et nemo ex uobis facit legem
quid me quaeritis interficere?
30 Respondit turba et dixit
daemonium habes
quis te quaerit interficere?

est. alii autem dicebant non. sed seducit turbas. 15 nemo tamen fiducialiter loquebatur de
illo. propter metum iudaeorum. '*iam autem. die festo mediante. ascendit iesus in
templum. et docebat. !^et mirabantur turbae dicentes. quomodo hic. litteras scit. cum
non didicerit. !*respondit autem iesus et dixit. mea doctrina. non est mea. sed eius qui
me misit. " si quis uoluerit uolumtatem eius facere. cognoscet de doctrina hac. utrum
ex deo est. an ego a me ipso loquor. ??qui enim a semetipso loquitur, gloriam propriam
quaerit. qui autem quaerit gloriam eius qui misit eum. hic uerax est. et iniustitia in illo
non est. non ne moyses. dedit uobis legem. et nemo ex uobis facit legem. quid me
quaeritis interficere. ?' respondit turba et dixit. demonium habes. quis te quaerit inter-

13. palam (παρρησίᾳ) : in pa. R ὁ; audenter e,
constanter g, cf. e£ f. 7 palam tamen V. illo:
eo Y. de illo loq. Φ c«m gr. N&. metum:
timorem a d. iudeorum DA:PGRW.

14. die festo mediante (τῆς ἑορτῆς uecovotjs)
codd. vg. et c f ff41 ὃ aur.: medio die festo e; cum
dies festus medius esset a ὁ d r, cum dies solenis ad
medium peruenisset g. in templo DERT a ὁ g r.

I5. et mir&b. (xal ἐθαύμαζον T'AAII efc.): mirab.
autem ὁ g x, mirab. ergo a c d e ff, J, ἐθαύμ. οὖν
KBDL e/. iudei D»PGRW; turbae f. literas
ER38. scit: nouditaó^cd ef; 17. quum C9;
qui a d e q. om. non E. dedicerit ὉΔΟΥ͂,
dedicerent R ; didicit a d e g.

I6. respondit: - autem ὁ f, - ergo g 9; et resp.
c; *t otv NBITA etc. ois: om. T ὁ e f cum gr.
KTII; — fos! dixit c *. missit DR ; 7 me misit
wett. (exc. B aur.) ; deinde 4 patris / er. 33 Clem,
syr. Àr.

I7. om. Si quis R. uoluerit: quaerit 7.
uolumtatem C. 05. eius R. or. facere DR.
cognoscet (-cit ESPFQ 6, -cat D ; sciet d e) de
(ex a; om. M c): cognoscite O, cognoscite de X.
doctrinam c; --hac /7. hutrum...han C. sit:
estacd f f, laur. om. ego b. ha C; ex D.

om. ipso E d. ipso a me T, ipse a me a e.
loquar codd. $iur. vg. a ὁ c fa aur.: loquor DAE
:PG(locor G* s£ udtur)MQY def 798.

I8. qui ha C; quia Y. semed T; se ?P a d e.
om.ipsoade. semetipso τρο ductu JMY539QT.
gloriam: claritatem δξς e. propriam farfim in
γας. G; properiam E; suam a ὁ d e, suam pro-
priam c ff; /, cf. i. 11. querit δὲς DR, sec. G.. qui
sutem: o5. &utem e, nam qui ὁ. missit D?PR.
illum: eum zz. α ὁ d f 9 δ; me e. om. hic R
ὁ e f* ; est O* sed ἐκ. uerus d. iniusticia W ;
iniquitas α ὁ d/g r (D). Ὁ non est in illo c cum
gr. LX.

I9. nnn Eg. nonne...legem fr. in ras. K.
moyses E:POIJ KN'QRV og. 7Z3sc^., moy D, moises
ATW. nemo: nuls ». legem ;sec.: om. ἘΦ
(gl); lem G. Zrtc. u. 20 quid me 3E 0L 71scÀ.;
"os Stephanum 1555 segwimur. queritis DE.
interficire D; occidere a ὁ d φ r.

20. respondit τ ei DEHR ug. et gr. min. 1.
et dixit omnes: om. gr. NBLTX 33 sa. cop. ;
*eillgr.247. 258. demonium D93PGRW. habet
J ; sequitur rasura fere totius lin. in T. querit
RW. interf.: occidere a d Q r ug. om.
wers. ὁ.

556 EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM.

3! Respondit iesus et dixit eis
unum opus feci et omnes miramini
33 propterea moses dedit uobis
circumcisionem
non quia ex mose est
sed ex patribus
et in sabbato circumciditis hominem
28 si circumcisionem accipit
homo in sabbato
ut non soluatur lex mosi
mihi indignamini
quia totum hominem
sanum feci in sabbato?
* nolite iudicare secundum faciem
sed iustum iudicium iudicate

[Vir. 21-38.

?5 dicebant ergo quidam
ex hierosolymis
nonne hic est quem quaerunt inter-
᾿ ficere?
36 et ecce palam loquitur
et nihil ei dicunt
numquid uere cognouerunt
principes quia hic est christus?
21] sed hunc scimus unde sit
christus autem cum uenerit
nemo scit unde sit.
38 (16. 3) Clamabat ergo docens
in templo iesus et dicens
et me scitis et unde sim scitis
et a me ipso non ueni

ficere. * respondit iesus et dixit eis. unum opus feci. et omnes miramini. * propterea
moyses. dedit uobis circumcisionem. non quia. ex moyse est sed ex patribus. et in
sabbato circumciditis hominem. *?*si ergo circumcisionem accipit homo in sabbato. ut
non soluatur lex moysi. mihi autem quid indignamini. quia totum hominem saluum feci
in sabbato. * nolite iudicare secundum faciem sed iustum iudicium iudicate. ** dicebant
ergo quidam ex ierosolymitis. nonne hic est quem quaerunt interficere. 35 οἵ ecce palam
loquitur. et nihil ei dicunt. numquid uere cognouerunt principes. quia hic est uere

christus.

ΣΤ sed hunc scimus unde sit. christus autem cum uenerit.

nemo scit unde sit.

? clamabat ergo docens in templo iesus.' et dicens. et me scitis. et nostis unde sim. et

21. eis: om. d e / et D*' ; 7 ante iesus c 7.
hopus C, opos G. omnes: uos Z e/ D*r.

22. propter ea RS; propter hoc 2e rz, ideo ad ;
cum miramini corniungunt g er. X cf. Tisch. T. G.
8 σα ἶος. propt.... oireumois. i» xas. K. moys.
δὲς EXSPHOIJKNTQRV veg. 7isch., mois. ATW,
moy...moi D. uobis-legem K. - ded. uob.
mo. G d r et gr. D. circunc. 538 semper, circum-
cissionem DEP. quia: qua W; om.a. exfr.:
ἃ Tc. est: esset R δ, sitó d rv. patribus -* uestris
Gb. inom.ber et gr. B. sabbotho 538 εἰ 23,
sabato D ; sabbatis e. circumcidistis D.

33. 8i: sicut autem Q; τ ergoa d f cum gv. D.
circumciss, DE?P!, accepit DEO ff; /awr. sapato
R δώσ. huti C. moys. μέ 22, moy D, moise Δ;
*si Q; τ quomodo Z e/ πως D, cf. f supra. michi
W. indign.: irascimini a ὁ (d) q r 4mbr.(Ps. 118).
sanum (ὑγιῆ) codd. vg. etad eff, 1g b aur.: saluum
A3PVOR ὁ cf r Ambr. Aug. in sec. : om. ὃ δ ἴδ
qt Á4wg.; populo D* sed ex. sabbatis sec. e.

24. secundum faciem (κατ᾽ ὄψιν) : aduersus
fac. F; secundum personam ὦ (- hominis) d r,
personaliter e g wg. iustum: rectum fw.
iuditium W.

25. ex hierosolymis contra gv. (hieru. K, iero.
v£.; hierosolimis GNT, hyero. H, ihero. T, iero, ὟΝ,

hieru. E?P) codd. 2. og. et c ffs: gv. ἐκ τῶν lepoco-
λυμειτῶν et ex hierusolimitanis DR (hirusolimitaenis
R* sed e ex?.), ex hierosolymitanis ὁ x ὃ (iero.), de
hierosolymitibus e, ex hierosolymitis d (de) f g
Bentl. (iero-) ; hierosolymitae a; ex iudaeis / aw».
nonne: numquid E. querunt DNTY ; querebant
H r 4ug.; *iudei T cor. &af.* interf.: occidere
abcdffag 7.

36. et ad i»it. om. F1IM*SVWXZ3 a aur.cum
&x. LX 13. 69 efc... in palam 5; audenter 6. nichil
W. ei: idliEa2^der9. nunquid 389; -forte
€ fa; gr. μήτι WD 49. 108, μήποτε rell. 07. nere
Q cum gr. 33. 63. 66. principes (ol ἄρχοντες) :
* sacerdotum J a e£ οἱ apxiepes δ, est - uere f/ 2 ὃ
cum gr. UAA etc.

27. Scimus: nouimusa d'e 4wg. hunde semper
C. sit: est 2». J, sec. g. autem om. e cum gy. X.
quum CO. sciet a; τ εἰ ?P.

38. clamat CT. docens in templo iesus codd.
Blur. et a f. f, (om. docens*) r aur., non graeci:
7 ies. in tem. docens vg. ὁ e 7 cum gr. 5; » ies.
docens in templo d e£ Τρ; ^ in tem. docens ies.
ἐ ὃ (orm. jesus) cum gv. BLXTA efc. ; 7 in tem. ies.
docens Q cum gv. T. om. et pr. DE a ff, aw.
dicens: docens R* (corr. gl). et me soitis et
unde sim scitis (sitis W): warian? wett. et me

VII. 38-33.]

sed est uerus qui misit me

quem uos nescitis

39 ego scio eum quia ab ipso sum

et ipse me misit.

80 (77-1) Ouaerebant ergo eum
adprehendere

et nemo misit in ilum manus

quia nondum uenerat hora eius.

31(78- 19) De turba autem multi

crediderunt in eum

EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. 557

et dicebant christus cum uenerit
numquid plura signa faciet
quam quae hic facit?

33 audierunt pharisaei turbam

murmurantem de illo haec.
(9.9 Et miserunt principes

et pharisaei ministros

ut adprehenderent eum.

33 (89. 10) Dixit ergo iesus adhuc modicum

tempus uobiscum sum

a me ipso non ueni. sed est uerus qui me misit. quem uos nescitis. ? ego autem scio
eum quia ab ipso sum. et ipse me misit. ὃ9 quaerebant ergo eum adprehendere. et nemo
misit in illum manus. quia nondum uenerat hora eius. * de turba autem multi crediderunt
in eum. et dicebant. christus cum uenerit. numquid pluriora signa faciet. quam quae hic
fecit. ** audierunt ergo pharisaei. turbam murmurantem de illo haec. et miserunt principes
sacerdotum. οἵ pharisaei ministros. ut adprehenderent eum. dixit ergo iesus. adhuc

nostis et scitis unde sim acd e ff, awr. (7 unde
sim sc.), et me scitis et sc. unde sum g ὃ (sim), et
me sc. et un. sim nostis ὁ cf. f, et me sc. unde sim
4, gr. κἀμὲ οἴδατε καὶ olBare πόθεν εἰμί sed om. καὶ
οἴδατε X. 409; "teque me scitis n γ cf. 7e»?. Prax.
22 neque me scitis inquit unde sim. o/z. unde sim
so. et R. ha C. em.ipsoaód e, ueraxa ὁ.
misst DR. » me misitaócd e f ff, aur. Tert.
nescitis cur: AE DASPFFGHOIJMMNISY τ». / 19
» ÜLaur.: non scitis CEPPY"KOQRTV W(sitis)XZ
€ ὅλ» non nostis a e 7*»t., ignoratis ὁ d.

39. ego: * autem EQ ^c d f ff, v, ἐγὼ δέ NDX
5in.; etego H ; et (os. ego) W. scio: noui T
aóce ff, r Tert. eum (enim H*, corr. H!) sine
add. cum ADAXPGH*OIJMRSVYZ3IB8 SC. cor. vat.
9Ug., WELT., gr. fere omn.: 4 et si dixero quia nescio
(non noui W)eum ero(hero C) similis uobis mendax
et (sed H-NTWS edd. ; et ego E) scio eum tFCEH*?
(non O)KNTOQTWZZ?^ cor. uat.* aur. M. B. Reg.
I. B. vii, I. E. vi, 7». Coll. Cant. B. 10. 4, codd.
ap. Luc. Brugensem εἴς.) edd. ant. (exc. Junta
1534). quis: qui E. ab (a swf. Jin. I) ipso
(iso R* corr. g/.): apud illum e Zert. e? παρ᾽ avro
N*. me misit (missit DR): me scit E; 7 misit
me Z* (sed corr.) - et si dixero quia nescio eum
ero similis uobis mendax F cu» gr. 124; ὁ οἱ si
dix. qu. ne. eum ero sim. uo. men. et scio eum quia
ab ipso sum et ipse me misit X cwm gr. 161 (et
I61*"9 εἰς To ρωμαῖκον εὐαγγέλιον τοῦτο €UpoV) ; ex
viii. 55.

30. quer. DWY. adprehendere DFGJMNTO
TZ*, adprae. tFE:POIRXZ*: appre. ACHKQSV
ΝΥ og. Tisch., apprae. A; compre. e. missit DR
et. 33 ; inmisit d, iniecit ὁ * ; gv. ἐπέβαλεν (ἔβαλεν
T). filum: eum ΡΘΗ, manus (rds χεῖρας G

min): manum r b (Bentl) gv. 4lur.. nundum C.
hera M, ora T. eus O.

31. crederunt O* («di cor.). Ὁ multi au. de
(ex 8) t. φ ὃ cum gr. TAA cetc., ἢ» mul. au. cred. de
turba d e£ gx. ND. ori. et dicebant D. quum
CHO. uenit A. nunquid W418. plures X.
facturus est a g .4«g.; facit W. quae sup. Jin.
T, que DNTW. facit (ποιεῖ MD 13. 69) codd.
paene omn. vg. et uett. blur. (et b, non. A97) : fecit
J ὁ f /* g (faecit) aur., ἐποίησεν Τὶ].

32. audierunt: *itaque R; e ergoa f f, c«m
£*v. KMUII »εέ»., τ autem c d 6 cum gv. ND;
deinde -- sacerdotes et a ὁ, * pontices et e. pharisei
AW, farissei DR; et T; *itaque D. turba H
et forsan. ΟἿ; populum ὁ x; turbas a d e. mor-
murantem DR; mussitantem ὁ 7; murmurantes
a(d)e. ilo: ipsoD. hec W; om.abcd e fA
lr aur. cum gr. DL* min. | misserunt D. prin-
cipes et (or. X) pharisaei (pharisei PW , farissei
DR) codd. et vg. et c aur. τι οἱ ἀρχιερεῖς κ. ol ap.
NBDG etr.: pontifices et phar. /; d ff 7; Ὁ phar.
et princ. sacerdotum a q 7 ὃ cum gx EHMSVTA
etc. ; om. hic ὁ e sed uide supra. ministeria e;
om. ὃ (non. A7); 2 ministros fos/ miserunt a d
qrcum gr. NDEH εἰς. &dpre. CDFJMNOTV
XZ*, adprae. tF:*PGHOIRZ* : appre. AAESW vg.
Tisch. apprae. KY (-runt); conpre. a e. eum:
lesum 5' edd. ant. Hailbr. 1476, Wild 1481, Aesler
1487, Paganini 1497, Mareschal 1531, Uisean
1534 ; sed cor. uat. * eum non iesum.

33. ergo (autem ὁ ff, r) sine add. cum codd.
Mur. cod. caraf. uett. et gr. NBDL . efc.: 1 eis
KVW zvg., τ ad eos c, cum gr. T al. fauc, athuc
FMSTY. modicum: pusillum ^e». tempu* E;
2 tempus mod. (με pus.) e f/4q aur. et gy. NBL

4D

559 EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM.

et uado ad eum qui misit me.
34 (81. 10) Ouaeritis me et non inuenietis
et ubi sum ego uos non potestis uenire.
35 dixerunt ergo iudaei ad se ipsos
quo hic iturus est quia non
inueniemus eum?
numquid in dispersionem
gentium iturus est
et docturus gentes?

| V1. 33-37.

36 quis est hic sermo quem

dixit quaeritis me et non
inuenietis

et ubi sum ego uos non potestis
uenire?

37 In nouissimo autem die

magno festiuitatis
stabat iesus et clamabat dicens
si quis sitit ueniat ad me et bibat.

modicum tempus uobiscum sum. et uado ad eum qui me misit. ?*quaeritis me et non
inuenietis. et ubi sum ego. uos non potestis uenire. *5dixerunt ergo iudaei ad inuicem.
quo hic iturus est. quia nos non inueniemus eum. numquid in dispersionem gentium
iturus est. et docere gentes. **quis est hic sermo quem dixit quaeritis me et non in-
uenietis. et ubi ego sum uos non potestis uenire. ?'in nouissimo autem die magno.

TX 69. suum D* sed u sec. ex. ugdo: uade R.
eum: patrem H. qui: numquid R. 7 me misit
Evgpaóbcdefqraur. Aug. non gr.

34. qu&eritis (ζγτεῖτε II* 69, angio-sax. sécap)
cut? AtFDAESPFGIJKOQSTYZ wett.. Plur., et
queritis R g, cf. t4. 36, viii. 21 e£ xiii. 33: quaeretis
(ὐγτήσετε gv. fere omnes et werstones, sed. goth.
sokeip amótiguum est) HOMNTVX vg. d 41g., que-
retis CW ff4.. Ianc lectionem. quaoritis quapiuis
dubitanter admisimus, ea ratione Praecipue moti
quod ab eo genere codicum | graecorum. firmetur,
quod, in hoc praesertim. Euangelio, Hieronymo
flacuisse alibi uideatur (e.g. iii. 36 incredulus est
filio, iv. 5 sichar, vil. 12 turbas), e£ a fotiorióus
codicibus nostris, cum auctoritate ueterum. Latin-
orum et wersionis anglo-saxonicae, defendatur.
Canon etiam nosler. de uictoria μέγας lectionis
finali a lectionibus trium locorum vii. 34, 36; viii.
21 confirmatur, ultimo enim loco solum QVW
Jegun£ quaeretis. Locus quartus xii. 33 sfaéio
satis remotus, separatim iudicari debet. — Codices
graeci qui ζητεῖτε habent sane sunt $aucissimi,
et solus 69 ( Leicestrensis saec. XV) omnibus locis
consentit. Hic lamen a YI (Petropolitano saec. 1X)
adiuuatur et in wu. 36 a 13 (Parisino saec. XI) δὲ
in viii. 21 ab τὸ codice Origenis adiuuatur. 226
indole codicum 13, 69, 124, 346 (quos ab editore
W. H. Ferrar, Dublinensi, *the Ferrar. group?
nominamus) adhuc non satis liquet, sed latinisandi
suspicio ualido fundamento defici uidetur. | Contra
negari non fotest Theodulfum et Alcuinum, inter-
dum, sed non semper, cum codicibus aliquot nostris
indolis antiquioris (ut HMX), Áic et alibi scripsisse
quaeretis, guod quarto loco a BIuribus comprobatur,
“ὦ. ABEFAOJMM'VW (sed non. HX ete.) Plura
uidesis in epilogo nostro * De codici0us graecis quibus
Hieronymus usus fuerit. etse ut X. hubi C.
sum ego (εἰμὶ ἐγώ) : Ὁ» ego sum E vg. ^e/ gr, ego

uado a c d aur. (2. e. εἶμι fro elf). om. uos M c.
7 non pot. uen. uos ΒΕ; 7 uos uen. non pot. ὁ e£ 36.

35. iudei RW. ad se ipsos AFCDA?PFOMQS
TY 7 2 (apud) 4«g.: ad semetipsos EGHIJKM"
OV(a-)WXZ vg. δ awr., ad semetipso R; ad
alterutrum 2(orz. ad)r, ad inuicem /, ad ipsos ffi,
inter se a c d; gr. πρὸς ἑαυτούς, wp. ἀλλήλους G ;
om. ὁ et δε om. hio ?P. iturus est 27. : incipiet
ire d / 2; fuerit iturus ὃ (525). quia nos / 2 ὃ
cum gr. BLTTA efc. om. quig& ... est sec. Z*
(429) inuenimus H*(corr. H)QR. nunquid W
$18. dispertionem E, dispersione M, gentium
(τῶν 'EAAfjvov): graecorum a ὁ e ὦ e; grec. ΟὟ
d ff,* g; woluit gentilium ΒΗ. iturus est
(t eras. F1) sec.: incipiet ire ὁ c d e q r, -pit ire
fs 11 gr. bis μέλλει πορεύεσθαι. e& doot. gen.:
docentes E. dociturus D, uocturus G ; docere see.
(exc. 8 aur.); *est Ὁ. gentiles (Zent/.); grecos
d f 2, grae. a ὁ 4; eose r et αὐτούς 122*.

36. quis: quia. om.hic Z* ( - Z!?) cum gv. T
Gl. 5. dixit τ quia E. quaeritis (ζητεῖτε 13. 69)
AVCAEPFGHIJKOQSTYZ,queritisDRaur. cum
sett. (etiam d): quaeretis (ζητήσετε plur. C(quer.)
OMNTVWX ug. Aug., cf. 4. 34, inuenitis a f; Ὁ
me R. hubi C. Ὁ egosum óc def fog raur., ego
eoa. uos cum FF CDEOGIKNTOQSTVWXZ vg.uett.
plur.: om. AAXPFGHJMRY e et gr. 13. 69.

37. nouisimo GR ; 4 die R?. 05. autem D ἢ.
die (sup. Ji. T, diae C; ἘΠῚ Ὸ d ff t q aur.)
magno (om. J ug. et gr. 12. 17. 229*) festiui-
tatis (uest. R, diei festi 7 f, γε 7): die festo magno
ipso festiuitatis », die illo magno die festiu. c,
7 die autem nouis. magno die festo e, magna die
festi iudaeorum a, die magna ac sollemne ὁ, die
illo magno 7; gr. rj ἐσχάτῃ ἡμέρᾳ τῇ μεγάλῃ
(Ὁ τῇ np. τὴ μεγ. τὴ €ox. D) τῆς ἑορτῆς. om.
dicens cor. sa. tig. a € ὦ, cf. Tisch. T. G. 8 ad
xix. 6. siquis (ἐάν ris) CDEGIJKN'OQRTVW

VII. 38—44.] EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. 559

8$ qui credit in me
sicut dixit scriptura
flumina de uentre eius
fluent aquae uiuae
89 hoc autem dixit de spiritu
quem accepturi erant
credentes in eum
non enim erat spiritus datus
quia iesus nondum fuerat
glorificatus. |
40 (82. 7 Ex illa ergo turba cum audissent
hos sermones eius

dicebant hic est uere propheta
*! a]ii dicebant hic est christus.
(83-7) Cuidam autem dicebant
numquid a galilaea christus uenit?
*? nonne scriptura dicit
quia ex semine dauid
et de bethleem castello
ubi erat dauid uenit christus?
48 (84. 10) Dissensio itaque facta est
in turba propter eum.
41 (85-1) ()uidam autem ex ipsis uolebant
adprehendere eum

festiuitatis. stabat iesus. et clamabat dicens si quis sitit. ueniat ad me et bibat. **qui
credit in me sicut dixit scribtura. flumina de uentre eius fluent. aquae uiuae. **hoc autem
dixit. de spiritu quem accepturi erant. credentes in eum. quia nondum erat spiritus
sanctus in eis. quia iesus nondum fuerat glorificatus. “9 multi autem ex illa turba audientes
hos sermones dicebant. hic est uere profeta. *'alii autem dicebant. hic est christus. quidam
uero dicebant. numquid a galilaea christus uenit. *' nonne scribtura dicit. quia ex semine
dauid. et de bethleem castello. ubi erat dauid christus uenit. ** dissensio itaque facta est
in turba propter eum. *f*quidam autem ex illis. uolebant adpraehendere eum. sed nemo

XZ vg. wuett. Mjur.: qui AHA?PFHOMSY acasur.
sitis R. of. ad me G ὁ d e Cypr. ep. 63 cf. de
mont. Sina et Sion 9, et gv. N*D.

38. dixit (εἶπεν) codd. εἰ uett. δίων. dicit EIJ
KNTOSVWX*Z vg. c ὃ aur. Cypr. ep. 63, Aug.
scribtura &EGOSTX*YZ. fluebunt (ν᾽. (?) de
"ont. S. et δὶ; currebant i7. (Ὁ) de rebat. 14,
uide et c$.73. aque E; om. R. uiue W.

39. hoc--est D. dixit (εἶπεν) : dicebat c f, ἢ
ΣΦ aur. Aug. et ἐλεγεν δ, spiritu sancto cor.
waf* a&ocepturi erant (essent D): incipiebant
accipere c f, / 4 » ; futuri erant acc. Uictorin. Afer.
aeum C. qui credunt in eum / 2 7. (credituri erant),
qui in e. credebant Cyfr.; om. à. mon contra
graecum A&FDAEXPFGHOISJMRSY: nondum
(οὔπω) CITKNOQTVWXZ vg. Tisch. era:
fuerat T. spiritus--sanctus M d f ὃ (e q wide
infra) et ev. BLXTA efc. datus (αγιον Bebouevor
B, αγιον δοθεν 254 sed graeci non habent δεδομένον
simpliciter) cum. AE CDESPHOIJ(» datus erat
sp.)KMNTrOQR(datur)S'TVWXZ? og. a δ» datus
Sp.)c e(2» sp. erat sa. datus f; / φί datus erat sp.
sanctus)r aur. 4ug.: om. AFGS*YZ* ὃ Tis.
Cypr. (?) de rebapi. 14, e£ gr. NKLTTA erc. ; in
eos d, in eis f cur D€' ew avro, ihesus C;
dominus iesus /. fuerat: erat I vg. ὁ e ὦ r.
gloririficatus R; clarificatus H c e, de rebaft.,
honorificatus ὁ f, / 9 r, honoratus a d.

40. ex ille (illo Z* sed corr.) ergo (autem R ;
hora Y) turba (0o»:. A*, A') codd. Plur. et vg. et
£r. ἐκ τοῦ ὄχλου οὖν NBDL efc.: de t. autem c d
ffs, de plebe autem e, de populo autem rz, de turba

itaque a, de pop. igitur 5; om. /; 4 multi E guf.
€f. οἱ ovy. ἐκ T. οχλ. πολλοι 124, Ὁ» multi ergo de
(ex δὴ turba φ δ, cf. f supra, cum gr. TAAI erc.
quum CHO. audiissent D ; audisset tFH*(corr.
HZ. haec uerba ὁ e (uerba illa) 7, uerborum
horum 2; sermonem δ. o5. eiusEaóe 79 ὃ et
£r. Plur. dicebat Ze. o». est G*(-- 05). pro-
feta D*PO. uere pro. est c e; deinde 4 qui in
saeculum uenit e.

41. alii: autem c f, Ἔ uero 0, cum gy. T min.
ort. hic. . . dicebant sec. ὁ Φ, et om. hio est uere
(s. 40) ... dicebant f». /*. iesus christus 9.
quidam: alii d γ ὃ (cf. ὁ g). autem: enim C.
dicebat R. nunquid 938 e£ w. 47; τ ergo 5 7,
*enim 9; gx. μὴ γάρ. galilea CDAE:SPOKORW,
galila G. 7 uenit christus vg. edd. ant.

42. scribt. FEIFOSXYZ. quiae E. om.de CD
EJKRTVX*Z ὁ. bethlem t*CDAvPCNORTY*
(corr. Y'), bethlehem vg.; ὁ de e. castelo Y;
municipio à »; df. *O. Lat. Bibl. Texts! ii. 5. 137.
hubi C; or. e. erat: fuerat DER, uerat G*
(u eras.) ; om. e. dauuid sec. R* (u exf.). uenit
christus codd. (uenturus est DO) e£ vr. c ater. et
£r. BLT 33: » christus (ον. e) uenit EH wet.
rell. cum NDXTA etc. chr. uenit ubi erat da.
d et Dv.

43. disensio ?P*R, dissentio DAE; discisio βου,
schisma e. itaque: ergo E ὁ e g(-*iterum)r,
autem fA. in turba fa. est E 9 5 cum gr.
l'AAII etc.

44. of. uers. F. &utem: enim D. uolebat Z*
(corr. 23). adprehendere DEGJKMOVXZ»,

4D2

560 EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. [ Vit. 44-51.

sed nemo misit super illum manus.
45 (86. 10) U'enerunt ergo ministri
ad pontifices et pharisaeos
et dixerunt eis illi
quare non adduxistis eum ?
46 responderunt ministri

| f$numquid aliquis ex principibus credidit
in eum
aut ex pharisaeis?
9? sed turba haec quae non nouit legem
maledicti sunt
59 dicit nicodemus ad eos ille

numquam sic locutus est
homo sicut hic homo

*! responderunt ergo eis
pharisaei

numquid et uos seducti estis ?

qui uenit ad eum nocte
qui unus erat ex ipsis

5! numquid lex nostra

iudicat hominem
nisi audierit ab ipso prius

tamen in eum manus iniecit. *' uenerunt autem ministri ad principes sacerdotum. et
pharisaeos. et dixerunt eis illi quare non adduxistis eum. ** responderunt ministri. num-
quam sic locutus est ullus hominum. sicut hic homo. “7 responderunt ergo eis pharisaei.
numquid et uos seducti estis. * numquid aliquis ex principibus. aut ex pharisaeis credidit
in eum. *' sed turba haec. quae non nouit legem. maledicti sunt. "dixit autem nico-
demus ad eos. ille qui uenit ad eum nocte. qui unus erat ex ipsis. δ᾿ numquid lex nostra

adprae. tFC:PHOIMZ*: appre AAQRWY vg.
Jis. apprae. S; appreen. T. misit (missit
D)-éBaXev. BLT' : iniecit f γ, iniciebat e e£ ἐπέ-
βαλεν gr. Mur. supra D; inGaócd f ffa r awr.
illum: eum zg. / r δι manu R*(^s g/). Ἢ in
il. mi. man. f/,, in eum iniecit man. r, cf. f.

45. def. b ad fim. caf. uenierunt D. ergo:
igitur »P"^OR ; autem x. minstri R* (4i cor);
ministeria e e 46. ad: et D* (corr. »g.). ponti-
ficem J; principes sacerdotum a c d f ff q r.
et 2γ.: ad K. phariseos D?PW, pharisseos G,
farisseos R ; farisaeorum ». et dixerunt (dicunt
e cur. gr. M) eis illi (ille R; os. E): quibus illi
dix.acawr. eum: illum veg. ad e/ r.

46. resp. autem d e? D?r, ministri: -- dicentes
a e,4*et dix. illis c; - quia Δ 2 ministri autem
resp. 7 c«m gr. N. nunquam Y418 ; numquid Z*
(corr. Z') d; umquam R, nemo umquam e. sic:
om. E; taliter / x. loquutus OX*(sed corr.)Z.
homo 27. : quisquam homo: ff,r, quisquam / ; om. e;
hominum a cf. 7; praeterea 7» sic homo locutus
est d (7) cum gr. ND εὐ Ὁ» hominum sic loc. est a ;
libere wg. non enim quisquam sic loquitur homo.
sicut hio homo (ds οὗτος XT'AAII erc.) codd. fiu.
ἘΞ f 7" (om. sicut) δ, quomodo hic ho. c,
quom. iste ho. e ὁ r, quom. et hic a: om. J Aug.
cum. N'BLT »:n.; sicut hic loquitur WX*(sed
corr.)9 « d (quomodo) asr., cor. uat. mg., et D?' ;
sicut hic homo loquitur ΕΘΖ 2.5, Ὁ sicut homo
hic loq. KNT, ὡς ovros λαλει o ἀνθρωπος N* ; sicut
homo loquitur Q.

47. respond.: dixerunt e. ergo: om.acd ff,
* aur. cum gr. ND min.; et e. om. eis / aur.
pharisei GW, -ssei D, farissei R; e/ 48. om.
numq....estis aw». sed. estis: erratis e.

48. nunquid 29 οὐ 51r, num K* (corr. K!).
&liquis: quis δ. numq. aliq.: quare nemo e.
2 ex prin. aliquis vg. edd. ant. (som gr.). credi-
derunt CT ; credit DJY d εἰ πιστεύει Ὁ. 7 aut
ex phar. cred. in eum E / (7).

49. turba: ba 2» ras. t"; plebs e. hec W;
istae. que D. non nobit T ; non cognouit ?P*9R ;
non intellegit e, ignorat (a) /, nescit d. maladicti
8. D; maledicta est e.

50. dicit (λέγει) : dixit vg. e f ff, q et εἰπεν N
6»*; -- autem f ἐμ ὲ N. nichod. tFEN'W ; nicho-
dimus C, nicodimus R, necodimus D. ad eos:
ad illos W; ad huc D* (sed corr.). 1116: illi R;
om.e rb. qui fr. ἐ priusa. uenerat GH ce r.
eum: iesum e gr. »ιΐμ.; eí4 primo tempore e.
nocte codd. vg. et uett. $/.: noctu G*O; om. a e;
* prius c ζ r (7 nocte ad eum pr.), * ante hoc 4;
gr. ὁ 6X0. wp. αὐτὸν νυκτός KUATI min. ; ὁ ἐλθ. mp.
αὐτὸν πρότερον N-BLT ; o ελθ. wp. avrov vuxros TO
πρωτον D, ὁ ἐλθ. wp. avróv νυκτός πρότερον X. min.
sed wariant ordine. qui unus erat (7 erat un.
€ ff4 1): om. erat T ; unus qui erat g, Ὁ. cum esset
a, unus fiens δ, cf. Diomed. 1 2. 352, 377 (Kei/ Gr.
lat. 1 2. 358, 381). om.qui...ipsise r cum gr.
71. 142* g*r, — unus ex illis q. uenit ad ill. nocte
ante hoc 4.

51. * primum ad ἐμ21. . sudierit ab farfim
inras.K. aud. ab ipso prius (ἀκούσῃ παρ᾽ αὐτοῦ
πρότερον EGHM etc.) codd. Piur.: audierit (audiat
a d) prius (ante d) ab (hab E) ipso (eo E, illo a)
EQR a d cum NBDLT min. sed habent πρῶτον,
cf. aud. primum ab ipso « fA, 2; Ὁ prius aud. ah
ipso vg. ( f) cum gr. X non autem cor. uat.; om.
prius e ὦ (sed tide supra); om. ΔῸ ipso prius r.
cognouerint K ; cognoscata d (-catur) ^; * primum.

yl.5:-VIILs] EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM.

et cognouerit quid faciat? -

δὲ Responderunt et dixerunt ei

numquid et tu galilaeus es?

scrutare et uide quia propheta a
galilaea non surgit

δὲ et reuersi sunt unusquisque

in domum suam.

VIII. ! Iesus autem perrexit in montem

oliueti
? et diluculo iterum uenit
in templum

iudicat hominem. nisi prius audierit ab eo.

dixerunt ei. numquid et tu a galilaea es.
surgit.

faciat: facit //, / Φ, gv. ποιεῖ; fecit c d ef emo-
σεν D.

52. ΟΝ. οἱ R. Ἢ» εἰ εἰ dix. D fA /. et sec. orm.
K*(4K!. galieus CDEXPG(-os)KMORW ; ἃ
galilaea / f, ὦ, de gal. d e, ex gal. * 9. hes C.
sorutare (ἐραύνησον uc! ἐρεύνησον Plur.) sine add.
codd. &ur. f 2 5 38. Bentl.: ^ scripturas CH'OI*NT
QVWS S0, acd (7 scrutina et uide script. e£ sic
De) e f, 4» aur. cor. uat. Aug., ^ scribturas OT
XZ, cum gr. (D) 220; ex caf. v. 39. galilea s
-leus sura sed non G. profeta DXPOR. 7 a gal.
propheta zg. Z3scÀ. cum gr. BLTX αἱ. fawc., ot
οί. surgit (ἐγείρεται 2iur.): surget EOKM"R
ΝΖ e ὃ, exsurget / r.

53. reuersunt R* ( si £7.) ; abierunt d e, dux-
erunt se c. hunusquisque C ; singuli e. ad domos
suas 7.

Uersus 53 ad viii. 12, pericopen scilicet de adul-
tera, habent codd. tiostri omnes et uett. b* c d e ff,
F aur.: om. uett. a bo f i* 4; in δ᾽ A? post surget
(ἐγείρεται) sequentur iterum ergo eis iesus locutus
est dicens e£ gr. παλιν k. T. .; haec uerba per-
lineauit corrector deinde spatium fere totius baginae
uacuwm reliquit; et sequenti pagina iterum παλιν
&. T. A. iterum efc. scripsit ; in Io r uersus habentur
quidem sed ex fonte uulgato non ueteri; im À
(claromontano) habentur sed. ibi Marcus, Lucas,
et Johannes *ad Hieronymi recensionem. froxime
accedunt ' (Mai, * Scr. uet. Uat. coll iii, f. xxxi);
in " uersus non adÀibentur ; et in J capitulum de
adultera otnissurm est, uide supra 5.499; praeterea
gericopen non citant Iren. Tert. Cypr. Hil. Contra
referunt Ambr. Aug. in Joh, cf. et de Coni. adult.
li. 7 * Aoc widelicet infidelium. sensus exhorret ita
ut nonnulli modicae fidei uel fotius inimici wuerae
fidei, credo. metuentes peccati. impunitatem. dari
mulieribus suis, Iud quod de adulterae indulgentia
dominus fecit auferrent de codicibus suis; minus
cort er Hieron. contra Pel. d. 17 'antum
asserit “ἐπ euangelio sec. Johannem in. multis

561

et omnis populus uenit ad eum
et sedens docebat eos

3 adducunt autem scribae

et pharisaei mulierem
in adulterio deprehensam
et statuerunt eam in medio

* et dixerunt ei magister

haec mulier modo deprehensa est in
adulterio |

δίῃ lege autem moses mandauit nobis
huiusmodi lapidare

et cognouerit quid faciat. 9*responderunt et
scrutare et uide. quia propheta a galilaea non

graecis et latinis codicióus inuenitur de adultera
muliere quae accusata est afud dominum. | Om.
syr.saA. arm. goth. De graecis uide Mill et Tisch.

VIIL 1i. om. &utem Ὁ. perrexit (ἐπορεύθη):
ascendit c f, awr., abiit d e. oleueti R, holiueti
C, olibeti OT ; oliuarum 4.

2. deluculo D:POR ; mane d; mane cum factum
esset c f,. uenit fr.: reuersus est e; 4 iesus 7
cum gv. Ὁ αἱ. 4o. templo DGH*(corr. H*)e ff, v.
in tem. et om. pop. uenit su. /;m. X. omnes
O; uniuersus c f/;. populus: plebse. ueniebat
ec. d e, conueniebat c f/,. οὗ ἐεγί.: ut H.. sedens:

cum consedisset c f/,. doceret H*(corr. H'). et
aed. doo. eos om. d et Dr.
3. adducunt... mulierem 2» ras. K'. add.

&utem £s scr., Pr. expurct. Ὁ. adduxerunt c e (et
add. autem). autem: «ad eum DM. scribe ?P
OW. phbarisei KW, farissei DR ; -- ad eum c ff,
et gr. EGHKII efc. ; et phari δὲς ser. G.. — scribae
au. et phar. add. c /,. adulterio: moechationem
f; peccato d (apaprea D) e£ 7 in pecc. mul. d.
depraehensam t&' CEFGOINTR, diprae. ἘΡ, conprae.
d; deprehensa H. εἰ statuentes eam d », et cum
statuissent eam e, quam cum statuissent c ff,; et
gr. kal στήσαντες αὐτήν.

4. ott. et ad init. cd e fr cum graeco. dix-
erunt (εἶπον UV efc.) : dicunt d (Zent]) curn gr.
plur. ei: ad iesum c f^; - temptantes eum
sacerdotes ut haberent accusare eum αἱ e£ D**, ex
«u. 6 ubi uerba omittuntur. ori. modo c d e ff,.
deprae. &CFOIM'TR, diprae. *P, conprae. d. in
adult.: in moechatione f,, palam in adult. d,
sponte moecata e; 2». ἐπαυτοφώρῳ μοιχενομένη.

5. moyses EPPHOIJKM'QRV ovg. 71scÀ., moises
ATW, moy D. Ἢ mo. au. in lege 4 e? Dt. man-
dauit (-bit T) «éverelAaro: praecepit c d ffi; et
exeAevoey D. nobis: o». d et D?'. — prae. no.
moyses (e/ t ut) c f; 7 no. moys. mandauit e cur:
gr. A t. 69e/c. huiusmodi: tales α΄; qui in adult.
deprehenditur c f,. lapidaretur DER, lapidetur

562 EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM.

tu ergo quid dicis?

* haec autem dicebant
temtantes eum

ut possent accusare eum

iesus autem inclinans se deorsum
digito scribebat in terra.

? Cum autem perseuerarent
interrogantes eum

erexit se et dixit eis

qui sine peccato est uestrum

primus in illam lapidem
mittat.

* et iterum se inclinans

€ fA; lapidari foss. 441g. 1^ $5. 50. ergo: autem
de f,r; *nunc d e/ ΤΡ, quidicis G; τ de ea
€ f444ug. Libere Ambr. Ef. 26 hanc mulierem
inuenimus publice moechantem scriptum est enim
in lege moysis omnem moecham lapidari tu uero
quid dicis de ea.

6. haec . . . eum sec. om. d et D. hec W;
hoc vg. Bentl. e r cum gr. &utem: ergo R ; ideo
c; enim e. temtantes AFHSTXYZ : tempt. ze.
Tisch.; tent. vg. possent (-sint *PIQ ἢ) accusare
(accuss. DAE3PR) eum: haberent causam accu-
sandi eum c f/,, hab. quomodo eum accusarent e.
autem sec. om. Q. inclinans se deorsum (de-
horsum C): inclinato capite E ga/. c ὁ ff,; in-
clinatus d. degito ?P*R ; -»- suo E d », e£ 7 scr.
dig. suo E. in terra AAFGHOIJKMSTVWXY
3h SL eL r aur.: in terram FCDE:PNOQRZ gut.
$' Bentl. d e (supra) ff,, et gv. els τὴν γῆν.

7. quum CHO. autem: ergo vg. (mom cod.
caraf.) e. peseu. R* (4r ££), perseuerarant Z*
(sed corr.); inmanerent d. pers. interr. eum
(eom. eum 5 d): interrogarent expectantes eum
quid diceret et ,. aerexit se C; adlebauit capud
e. ois: illis d e cor. uat. mg. qui: quisque ff,
si quis e. peocato : delicto ff,; sed cf. Hieron.
Pel. ii. 17 (Ualf. ii. 748) *Aoc quod dicitur sine
peccato gvaece scriptum est ἀναμάρτητος. Qui ergo
dicit aliud esse sine peccato e£ a/iud ἀναμάρτητον,
aut graecum sermonem nouo werbo exprimat, awt
σὲ expressum. est a. latinis, μὲ interpretationis
uerilas habet, ferspicuum est ἀναμάρτητον nihil
aliud esse nisi sine peccato. o». est D. est
sine pecc.2 ( f4). prior de (ipse pr.) f; 4mór.Awz.;
primum Q ef πρῶτον EGH efc. in: super d e.
illam: ipsam D*(corr. mg.). 7 lap. pri. in illam
E. mittat: iaciat c, iactet 7., iniciat e. mitt.
lap. Z2 (e). prior lapidet eam Amr.

8. se inolinans: or. inclinans Q ; inclinatus
d, inclinato capitee; - digito Zreron., 4 digito suo
d, 4. de dig. f, ὁ rursum dig. 4ug. i» Zoh.; et - τῷ

[ Vir. g-i1.

scribebat in terra

9 audientes autem unus

post unum exiebant
incipientes a senioribus
et remansit solus
et mulier in medio stans

10 erigens autem se iesus dixit ei

mulier ubi sunt?
nemo te condemnauit?

11 quae dixit nemo domine

dixit autem iesus
nec ego te condemnabo
uade et amplius iam noli peccare

δακτύλῳ D 28. 31. in terram tF?PGOQRXZS 4 ff,
Gur., supra terram e.

9. aud. sutem (ili ax): ili aut. cum
audissent e; - hunc sermonem D(or:. autem)M'R ;
*haec 9$. unum post unum FH*(corr. ΠΟΥ.
exibant ΟΥ̓ vg.; exiebat O. incipiens A*(rerr.
A')SY cum gr. E* ἀρξαμενος. saenioribus C. re-
mansit: relictus est aur.; - iesus DM'*NTRW
cor. uat.* (non mg.) e cum gr. UT efc. solus
iesus ug. / r awr. gr. flux. StanB: om. e; -- ante
eum DR. Uersum ita habent c d f4; unusquisque
autem iudaeorum exiebant incipientes a presbyteris
uti omnes exire et remansit solus et mulier in medio
cum esset 7; illi igitur cum audissent paulatim
secedebant singuli incipientes (adcip. //;*) a seni-
oribus omnes recesserunt et relictus est solus
( * iesus 2.) et ecce mulier in medio erat c f,.

IO. z^. cumque se erexisset iesus c ζ (ἢ erex.
se), cum adleuasset autem capud iesus e. eregens
D:PR. 2 seautem QT. iesus-et Z*(sed corr.).
ei: ad eam ff; ; mulieri Z, ad mulierem c. mulier
om. D cd. hubi C. sunt sine add. AHFAM*SZcde
et gr. DMTA mis. : 4 qui te accusant JOXY ar.
* q. te accuss. EQ; Ὁ qui te accusabant CDc(FGH
OIKN'TVW ug. Amr. Bentl. ὦ, q. te accussabant
PR 7; cqui te accu:auerunt D*; qui te per-
duxerunt f/; 1 accusatores tui M'*'; « οἱ κατήγοροί
σου gr. fir. condemnabit T, condempnauit ?PH
ONT, contempnauit DRW; iudicauit e, lapidauit
ffs Amer.

II. £z. dixit et illa e, ad illa dix. illi ὦ, et illa
respondens dix. f, et illa respondit 4»ór. que
DW. dicit ?r. CST9 ἃ dixit autem iesus:
0*t. J ; ad ille dix. d e£ D?'; et ait ad illam iesus
Amór.; item autem - ei DKNTRZ c (illi) f, aur.,
2 autem ies. ad illam e; gv. ?/ur. αὐτῇ. om.te D.
condempnabo ONT'W, contempn. D, contemn. R,
damnabo f 4r. 4ug.; condempno E cum d e
(iudico); ex. κατακρινῶ H αἱ., κρινῶ EFGK erc.,
κατακρίνω MSUTA efc. uade: ie; hinc r. am-

VII. 12—18.] EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. 563

12 iterum ergo locutus est
eis iesus dicens

ego sum lux mundi

qui sequitur me non ambulabit in
tenebris

sed habebit lucem uitae.

18 Dixerunt ergo ei pharisaei

tu de te ipso testimonium
perhibes

testimonium tuum
non est uerum

14 respondit iesus et dixit eis

etsi ego testimonium perhibeo de me
ipso

uerum est testimonium meum
quia scio unde ueni et quo uado
uos autem nescitis unde
uenio aut quo uado
16 uos secundum carnem iudicatis
ego non iudico quemquam
16et sj judico ego iudicium
meum uerum est
quia solus non sum
sed ego et qui me misit pater
et in lege uestra scriptum est
quia duorum hominum
testimonium uerum est
18 ego sum qui testimonium

VIII. ? Iterum ergo locutus est eis iesus dicens. ego sum lux mundi. qui me secutus
fuerit. non ambulauit in tenebris. sed habebit lumen uitae. dixerunt ergo ei pharisaei
tu de te ipso testimonium perhibes. testimonium tuum non est uerum. !* respondit iesus
et dixit eis. et si ego testimonium perhibeo de me ipso. uerum est testimonium meum
quia scio unde ueni. et quo uado. uos autem. nescitis unde ueni aut quo uado. ?*uos
secundum carnem iudicatis. ego autem non iudico quemquam. δ εἰ si iudico ego.
iudicium meum uerum est. quia solus non sum. sed ego et qui me misit pater. " nam
et in lege uestra scribtum est. quia duorum hominum testimonium uerum est. "ego sum
qui testimonium perhibéo de me ipso. et testimonium perhibet. de me. qui me misit

plius iam codd. iur. 1: om. iam GKO*RTVWZ
€ aur.; » iam amplius ze. edd. atif.; ex hoc iam
c d ff, r, ἃ modo 4mór. Hieron., deinceps iam
Aug. peccarae H. uide ne pecces 44sbr.

12. iterum ergo (om. ergo ff): rursus autem
E ) r; deinde congregatis illis ὁ, cum con-
uenissent e. loquutus OK. om. eis EJQ e r.
7 eis (illis g) loc. est c g, ill. loquebatur 2, eis
iesus loc. est δ, cum gr. NBL ec. lux: lumen e r.
mundi (saeculi e): 4 huius DHR, e£ » huius
mundi a ὁ. &mbulabit (hamb. C, ambubit D)
codd. bdur., cod. caraf., b φ b aur. Bentl., am-
bulauit RX a d e f f,: ambulat HJKOTZ vg. c/;
gr. περιπατήσει DEHMTA eic, -oy NBFGEL etc.
abebit T; abet e e exe N*. lucem (τὸ φῶς uw
supra) codd. Plur. et a d ff, q Bentl.: lumen DE
G*(sed corz-)QORW vg. bcef i rb aur. Aug. uite
ἊΝ; «aeternae DR (-ne) ; * in se E.

13. ergo: om. P* (-5g.)a; autem ὁ d y. om.
ei ET. pharisei *PGW, -ssei R, farissei D. 05.
tu D. temetipso G; o». ipsoabedeffagr
aur. Ang. test. peribes C; test. dicis d e 44«7.;
testificaris a; deinde 4 et D a.

I4. eis: illis Kade. etsi: o». et D c; licet e.
ego: ergo D. test. peribeo C; test. dico a e
(dicam); testificor 4. ipso: ipse R; om.aódr
Jug. om. est C. testimoum se. O. 7» test.

meum uerum est H ὁ e£ gr. B 157 a4. 3, Faust.
ap. Aug. quia * ego M. hunde C. ueni
(ἦλθον) : uenio W ; deinde aut fro et R g. quo:
ubi δὲ d. usado fx. (ὑπάγω): uadam O* (μέ
udíur); eam ὁ e, uos autem... uado sec. orn.
CW* 8 cun: gr. MSTA mis. unde sec. δὲς scr. Q.
uenio (ἔρχομαι) : ueniam tFH!OJKOQXZ e aur. ;
uenerim ὦ ; ueni IPRc/f. aut: et GUSTa bcd
€ ff; r. u&do sec. (ὑπάγω) : uadam tFH!GJKQV
XZ a aur., eam ὁ e.

I5. uos-r autem E; et uos ὁ. ego ὁ autem d f.
gr. min. $auc. quenquam 39; neminem r, ef
neminem σέ non a c d e 74.

16. et si: sed si DR, sed et si a c, quod si ὁ r.
iudicauero e; τ tamen d. om. ego pr. Y*(-- Y!).
» ego iud. a ὁ. iuditium W. uerum (ἀληθινή
wel ἀληθής): justum E gu. et δίκαια Chr. Cyr.
» non solus sum D. sed: om. D; *et M. me
misit (missit R) codd. e£ tett.: 7 misit me »PKCW
vg. Zisch. | 0, missit me D, e£ gr. ὃ πέμψας με,
o7. p&ter d cum N*D. Ὁ» pater qui me misit a.

I7. et: sed a; sed et c d e. om. uestra ὁ c 7.
scribtum tFIOSX*YZ. o. sor.est E. om.quis
Fa. duumZ*; 11. D.

18. «et ad isit. J. om. sum qui 7er. Prax.
23. test. peribeo C; test. dico a e (dicit) 7277.
(e£ infra), test. do d (εἰ infra), testificor ὅ. — orm.

564. EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM.

perhibeo de me ipso
et testimonium perhibet
de me qui misit me pater
1? dicebant ergo ei
ubi est pater tuus?
(81. 8) Respondit iesus neque me scitis
neque patrem meum
si me sciretis forsitan
et patrem meum sciretis.
30 (88. 1). Haec uerba locutus est
in gazophylacio
docens in templo
et nemo adprehendit eum
quia necdum uenerat hora eius.

[vir 18-33.

31 (89. 10) Dixit ergo iterum eis iesus

ego uado et quaeritis me

et in peccato uestro moriemini

quo ego uado uos non potestis
uenire

?? dicebant ergo iudaei

numquid interficiet
semet ipsum

quia dicit quo ego uado

uos non potestis uenire?

23 et dicebat eis uos de deorsum

estis ego de supernis sum
uos de mundo hoc estis
ego non sum de hoc mundo

pater. ?*dicebant ergo ei. ubi est pater tuus. respondit iesus. neque me scitis. neque
patrem meum. si me sciretis forsitan et patrem meum sciretis. ** haec uerba locutus est
in gazofilacio. docens in templo. et nemo adpraehendit eum. quia necdum uenerat hora
eius. * dixit ergo iterum eis iesus. ego uado et quaeritis me. et in peccato uestro morie-
mini quo ego uado. uos non potestis uenire ** dicebant ergo iudaei. numquid interficiet
se metipsum quia dicit. quo ego uado. uos non potestis uenire. “ὃ εἱ dixit eis iesus. uos
de deorsum estis. ego autem de supernis sum. uos de hoc mundo estis. ego autem non

ipsoaódel Tert. test. ( τ meum ff) perhibet
(perib. C): ost. /; testatur δ, de me sec.: om. R
ὦ, ^is c. qui misit (miss. D) me pater: om.
qui m. me γ᾽; 2 qui me mis. (miss. *P) pater EP
c d 7, Tert.; » pater qui m. me Q, Ὁ» pater
tuus qui miss. me R. 7 et qui me misit pater
test. perhibet (t. dicit a, testimonio est e) de me
a 5 e.

I9. diceba»t H. o». ergo ei D. ei: om. Δ;
iudei G. respondit - eis Q, ^ illis e, cf. Ὁ quibus
resp. a. iesus: et dixit eis EG ὁ 4 (illis) ; - και
evey. N, x. e. avrois D; » illis ies. et dix. e.
nequae δὲς G. me fr. om. Q. soitiB: nostis a ὁ
cde ff,raur. meum 2». Ὁ scitis f,. δὲ - enim
ac ff, aur. scieritis δὲς DHR, sec. Q, sciretis sec.
O ; om. sec. tF ; nossetis δὲς a d, 27. e 3; sciebatis
δέζ. €. forsitam F; utiquea g aux. meum sec.: me
D. 2 pa. meum forsitan sci. c » awr. (utique);
2 pa. meum scir. utique φ 5 (forsitan); gxaecí τὸν
v. μον ἂν ἤδειτε BLTX, 2 τὸν vw. μου ὕδειτε ἄν
NTAA err.

20. haec ... iesus (4. 21) oz. F. hoc uerbum
R. loquutus OKX. est (su5. ἐπ. T) sine addit.
(cum gx. NBDKLT efc.) ACDA?PGHOIJMQSTY
uett. plur. Bentl.: * iesus FEKNTORVWXZ vg.
Qr0Übaur. Aug. et gr. XTAA efc. gazophil. FA?P
IVXZ*(sed corr.), gazopil. O, gazofil. NT, gazofyl.
MT; gazophilachio G, -tio EHKW, gazofilocio
D, gazafilacia R; gaiophylacio e, gaiopilacio a.
adprehendit DGJ MOV XZ, adprae. tFCE?PIMTR,
adpreendit T, adpraendit € : apprehendit ASKQS

WY vg. 71sc^., apprae. A, appra. H, apprendit A*;
conpraehendit 6. necdum: nondum Ea ὁ ἐ ὁ ἡ 9
rbaur. uenerit W.

21. ἢ eis iterum G a (illis) g. om. iesus ὁ ὦ e
cum. gr. NBDL efc. quaeritis ((yreire 69; c.
Orig. Dei. iv. 36 ubi cod. Regius ζητῆτε, codd. rel.
(yrfo«cóc) A& AEXPGHIJKMM'OQSXZ κοί.
Aur. et ὃ (non Af"), queritis CDFRTY, cf. ad vii.
34: quaeretis (ζητήσετε 2/ur.) Q9VW (quer.) vg.
Aug. Bentl. d. uado sec.: eo b. uos in ras, A.

33. iudei DW ; iiudei R ; deinde ὁ inter se R,
27 inter se iudei D. nunquid 38. interfaciet Δ ;
occisurus est d e g, occidere habet a. semetipsum
uno ductu JY vg., semed ipsum CT ; se ipsum D
c f3laur.,seabdeg ry. dicit (λέγει) : dixit E
ἘΩ͂ e. usado: eoe.

23. 6t: om. O ; iterum ὁ, e£ ἐνε. dixit ergo iterum
eis r. dicebant OZ* (corr. Z*); dixit / 9 » ὃ et
εἶπεν T'AA etc. eis iesus a Καὶ /. de deorsum
(ἐκ τῶν κάτω) AF 'AEFGH'OGIKMN'ST!VX-*YZ
3B 0c ὠοί:, de inferioribus a ὁ (ex) d, ab infernis
Erasm.: deorsum (os. de) C(deh.) DPH*JOQR
T*W(deororsum)X*4' /* ὃ aur. ego-rautem f 2
cum DT. om. ego de... hoo estis /*, de-
supernis A, de superniis E*, non supernis Ja?su H,
de superius W9', de superioribus a 7 ff, g, de
susum 6 z; cf. ad iii. 3. mundo hoo (τοῦ κόσμου
τούτου) : Ὁ» hoc mundo ENT a ὁ c d (non De) e
(isto saeculo e£ sic infra) 7 fa q v aur. et gr. BT.
7 estis de hoc mundo Q. — mundo hoc sec. ὃ cum

ΕΥ̓͂. paene omn.

VIII. 24—29.]

34 dixi ergo uobis quia moriemini
in peccatis uestris

si enim non credideritis
quia ego sum

moriemini in peccato uestro

?5 dicebant ergo ei tu quis es?

dixit eis iesus principium
quia et loquor uobis

26 multa habeo de uobis
loqui et iudicare

sed qui misit me uerax est

et ego quae audiui ab eo

EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. 565

haec loquor in mundo

51 et non cognouerunt

quia patrem eis dicebat.

25 )ixit ergo eis iesus

cum exaltaueritis filium
hominis

tunc cognoscetis quia ego sum

et a me ipso facio nihil

sed sicut docuit me pater
haec loquor

2 et qui me misit mecum est

non reliquit me solum

sum de hoc mundo. ?**dixi ergo uobis. quia moriemini in peccatis uestris. si enim non
credideritis. quia ego sum. moriemini in peccatis uestris. ?'dicebant ergo ei. tu quis es.
et dixit eis iesus. principium quod et loquor uobis. ** multa habeo de uobis loqui. et
iudicare. sed qui me misit. uerax est. et ego quae audiui ab eo et loquor in hoc mundo.
?' et non intellexerunt. quia de patre eis dicebat. ?* dixit ergo eis iesus. cum exaltaueritis
filium hominis. tunc cognoscetis quia ego sum. et a me ipso nihil facio. sed sicut docuit
me pater meus. haec loquor. ? et qui me misit mecum est. non me reliquit solum pater.

24. dexi R. ergo: enim fj; om.ae gr. N min.
peooatis uestris (ri suf. //5. G): peccato uestro
R à; sequitur spatium satis longum G. si...
uestro ont. 7,5. enim: autem R ; ergo Ὁ. cre-
deritis AEMTQR, credideretes Y; creditis W δ;
Ἢ mihi d e et g». ND 69. 124. 05. quia ego sum
D. ego-non R*. pecoato uestro: peccatis
uestris EG*(corr. G)acdef qr Baur. Aug. et
graec.

25. dicebat R; dixerunt E. ergo: autem ὁ r.
ei: om. D; illi E; et R; ei et Q. quis: qui a.
dixit .. . et non (t. 27) i» ras. scr. K. dicit
D?P d, aite 0; τ autem ὁ; et dix. // g (5). ihesus
C. principium, quia (τὴν ἀρχὴν ὅτι) cum. AtF
CA3P*FHIJO(qua O*)QRSTXZ eed. caraf. Bentl.,
cf. Ag. (Joh. 38) *tanguwam diceret, Principium
me credite. Ef addidi! quia et loquor uobis zg es£
quia humilis broptrer uos factus ad ista uerba de-
scendi ... Ergo ?»quit credite me esse principium,
quia, wf credaftís, non. solum sum, sed et loquor
uobis'; ife:m Erasm. si legimus ὅτι non ὅς...
principium quia et loquor uobis, fo/es! Aic esse
$e5$ primum id sum quod etiam dico uobis,
sed uertit ipse inprimis quia cur wet. b: prin-
cipium quod DEP*94GOM f f/,/495 καΐ., initium
quod a c x ? (inititium e guod erat fostea non liquet)
aur. Amór. Hexaem. 1. 3. 4, initium quoniam d,
imprimis quod sers. Z'wric. (e? mg. * id est omnino
hoc ipsum sum quod iam dixi, lux sc. mundi et
salus", id quod a principio Zea; principium qui
KM'VWY vg. e, de quo Erasm. * $otest Àic esse
sensus, ut rogatus iesus quis esset responderit hoc
primo loco dicam is sum qui loquor uobiscum" ;

sed haec lectio caret auctoritate graeca. et: om.
EQ a ὁ gu£.; haec R ; haec et :P*?, loquar AME.
uobiscum (credo).

26. muita Y. abeo C; habeam ὁ, habens e.
bobis O. 1oqui: dicere ὁ. missit DR. Ὁ me
missit E ρα ὁ d e f q .4ug. que DEG. haec
imfprobauit Z*; hoc C; et /. loquar M. in hoc
mundo D a ὁ d f (7) aur. ; in hunc mundum f4/ 3
e! «s Tovrov rov k. D9?'?; in saeculum e.

37. om. et ad imit. d φ ὃ (Bentl) cum gr.
cognouerunt: intellexerunt ὁ f. patrem: de
patre WZ*(corr. Z") f 9; Ὁ de deo patre diceret
eis ). eis (αὐτοῖς) : om. X ; eius Jo 2L cor. uat.
"g.; suum d /; αὐτοῦ D a. P/us 15. dicebant O*
(n erasa); * dominum X; - deum CFKMTIO'(at
dim m. rec.) T vg. (πορ cod. caraf-) cor. uae. ac de
ffs 1 aur., et & τὸν θεόν N*D min.; item 7 deum
dicebat :P"9, deum dicebat eis D, cf. ὁ supra,
2 esse deum dicebat E σαί.

38. dixit /» ras. ?P; dicit E. eis: om. a cum
gr. BLT ; «iterum d cu$i gr. ND. Ὁ» iesus eis Z.
quum CHO. exaltaberitis T. cognoscitis OX ;
scletis a ὁ der. ipso: om.ab de; *non ueni
nec/. fatio G(e? 39)W. nichil W. ni. fac. ὁ
(ni. ἃ me fac.) c f f;. docuit: om. tF*( - €);
dixit /. mae H. pater - meus f 2 ὃ er. Bl'AA etc.
hec W (e£ 30); sica. loquar AM,

29. * quoniam ad zz. a e. et: is a. missit
DR. 2 misit me r ὃ Bentl. est« et DOW og.
ὁ c (sed om. est) e gr. LX 1. 349. om. non ἢ,
reliquit (ἀφῆκεν) codd. fur. (-quid CO) e ug.:
relinquit € D:PG(-quit)OIKN" RTVW / q aur.,
derelinquit J; relinquet 6 δ, o»*. me sec.a. solum:

4E

566 EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. [ V1!1. 29—38.

quia ego quae placita sunt ei
facio semper.
3? Haec illo loquente multi
crediderunt in eum
3! dicebat ergo iesus ad eos qui
crediderunt ei iudaeos
si uos manseritis in sermone meo
uere discipuli mei eritis
3? et cognoscetis ueritatem
et ueritas liberabit uos.
33 Responderunt ei
semen abrahae sumus
et nemini seruiuimus umquam
quomodo tu dicis liberi eritis ?

| * Respondit eis iesus
amen amen dico uobis
quia omnis qui facit peccatum seruus
est peccati
35 seruus autem non manet
in domo in aeternum
filius manet in aeternum
38 sj ergo filius uos liberauerit
uere liberi eritis
81 scio quia filii abrahae estis
sed quaeritis me interficere
quia sermo meus non capit in uobis.
38 Ego quod uidi apud patrem loquor
ct uos quae uidistis apud

quia ego quae placita sunt ei. facio semper. **haec illo loquente. multi crediderunt in
eum. ?'dicebat autem iesus. ad eos qui ex iudaeis. crediderunt ei. si uos manseritis in
uerbo meo. uere discipuli mei estis. ?'et cognoscetis ueritatem. et ueritas liberabit uos.
88 responderunt ei semen abrahae sumus. et nemini seruiuimus umquam. quomodo tu
dicis quia liberi eritis. δ᾽ respondit eis iesus amen amen dico uobis. quia omnis qui facit
peccatum. seruus est peccati. ὅδ seruus autem non manet in domo in aeternum filius
manet in aeternum. si ergo filius uos liberauerit uere liueri eritis. ?" scio quia semen
abrahae estis. sed quaeritis me interficere. quia sermo meus non capit in uobis. 9 ego

om e; * pater fg ὃ εἰ gr. TAA etc. om. ego cor.
“ασί, 7:5. que D. pelacita sunt H ; placent a de
(2 illi placent haec ante conspectum eius fac.
sem.). Ὁ sunt ei plac. sem. fac. ὁ. semper:
omnia d (stor: De").

31. dicebant R. dicebat . . . iudaeos: et
dicebat eis ο»ε. iesus R e£ gv. Δ. om. δὰ eos
E. crediderant G ὁ d e 4u.; credebant E. ei
om. EGO a e. iudaeos ( Ἰουδαίους) codd. jur.
(iudeos DARW): ex iudaeis H'!O ὁ e f ff; (5);
ex iudaeos E; iudaeis 2 7 ; iudaei aur.; improbat
ex iudaeis cor. ua. 7» nd iud. iesus qui cred. a.
mansitis NT; permanseritis E:P?ORT ὁ d e r aur.
sermone : uerbo “622. orin. (exc. δ). om. mei R.
eritis: estis M ὁ / ff. iq raur. Aug. et graec.

32. cognoscitis Z e 7... scietis a ὁ γ. ueritas *
ipsa ὁ. liberauit SX, liuerauit O. :

33. ei: t iudaei D(-dei)NT cor. uat. mpg.; uariant
uett., f ὃ -- vg. ef gr. αὐτῷ T AA etc., sed ad eum 2/9
εἰ t et dixerunt d cum gr». D; ad eum (ei r, illi 2,
ergo c) iudaei dicentes (et dixerunt e) ^ ce fr;
2 illi quod iudaei a ; gx. αὐτῷ οἱ ἰουδαῖοι XA min.,
καὶ εἶπον αὐτῷ ol ἰουδαῖοι aj. stu. saemen C.
habrahae EG, abrahe CTW, abraechae R, abrae
D; abraham J ὁ d r. neminem T*(corr. T!).
seruibimus T; seruimus E. humquam C, unq.
W$3R. nemini umq. :eru. ὁ fj, ὦ, Ὁ numq.
cuiquam seru. d, Ὁ» numquam seru. nemini um-
quam d ; gr. οὐδενὶ δεδουλ. πώποτε, sed ov δεδουλ.

ovàer. πωποτε D. — dicis sine add. (cum gr. 1.69):
*quia DR a e f ὃ Bentl.,-2 quod d cor. uat.,
quoniam g e/ ὁ ὅτι gy. 2]. eritis: erimus G;
sumus Z*(corr. Z)) ; estis ff, /.

34. eis οι. ὁ e. iesus--et dixit e. &men sec.

1 om. X*(-- X!) r. omnes H'(corr. H!'). om. peo

cati ὁ d cum er. D.

35. in domu AM'V; in domum αἱ /* cum Dr' ;
om. D; -* domini a. in eternum δές W, sec. EF.
2 in aet. in domo R. filius... aeternum or.
Q. filius autem DER $6 a d r, nam filius ὁ ;
9 δε υἱός DT 249 c/c. &eternum sec.: domu D.

36. om. uers. r. ergoom ae ff, 1 q Iren. Mass.
2. 212 cum gv. min. 13. 69. 124. ἢ uos filius GW
2p. b. liberab. C; liberauit ARZ*(corr. Z?) sw,
liuerabit d e£ ἐλευθερώσει DHMA εἴς. uerae C ;
reuera f,. liueri O. heritis C.

37. filii codd. om. vg. aur. Aug.: semen wett.
rell. Erasm. Bentl. et gr. σπέρμα. habrahae EO,
habrahe G, abrahe ΟΥ̓, abraechae R, abrae D.
2 abr. filii W. sed: et ὁ. queritis DRW. in-
terf.: occidere a ὁ d ὦ Φ 7. sermo: seruo Z*
(corr. Z') ; sermonem D* (corr. sg.) ; uerbum (e
meum) ὁ d r. meus om. D* (4*7). oapit
(χωρεῖ) : excipitur e, requiescit a ; est c.

38. quod (0 KT"*ITAA efc): quae d f Zert.
Prax. a3 et à NBCDLX efr. uidi: audiui J.
aput &is CFGW, 2r. XZ* (corr. Z?); a pr. J.
patrem 27. (τῷ πατρί sine add. BCLTX): patre J ;

VII. 38—44.] EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. 567

patrem uestrum facitis.

39 Responderunt et dixerunt ei

pater noster abraham'est

dicit eis iesus si filii abrahae estis
opera abrahae facite

*? nunc autem quaeritis me
interficere

hominem qui ueritatem
uobis locutus sum
quam audiui a deo

hoc abraham non fecit

1! uos facitis opera patris uestri.

Dixerunt itaque ei

nos ex fornicatione

non sumus nati
unum patrem habemus deum
*? dixit ergo eis iesus
si deus pater uester esset
diligeretis utique me
ego enim ex deo processi
et ueni
neque enim a me ipso ueni
sed ille me misit
48 quare loquellam meam
non cognoscitis ?
quia non potestis audire
sermonem meum
*! uos ex patre diabolo estis

quae uidi aput patrem meum loquor. et uos quae audistis a patre uestro facitis. “δ respon-
derunt et dixerunt ei. pater noster abraham est. dicit eis iesus. si filii abrahae essetis.
opera abrahae faceretis. **nunc autem quaeritis me interficere. hominem qui ueritatem
uobis locutus sum. quam audiui a deo. hoc abraham non fecit. *' uos facitis opera patris
uestri. dixerunt itaque ei. nos ex fornicatione non sumus nati. unum patrem habemus
deum. **dixit ergo eis iesus. si deus pater uester esset. diligeretis utique me. quoniam
ego a deo processi et ueni non enim a me ipso ueni. sed ille me misit. * quare loquellam
meam non cognoscitis. quia non potestis audire sermonem meum. **uos ex patre diabolo

4meum SL cod. caraf., cor. wat.* (non mg.)
uett. (exc. D) Tert. Aug. et gr. NDTA ctc. ; * meo
J; deinde - hoc ὁ c d (haec) g e£ ὯΝ ravra.
loquor i» ras. G. oq. ap. patr. XI. uos:
*itaqueace cergoód qr ὃ εἰ τ οὖν gr. Plur.
quae (que D) zá NBCDKX is».: quod ac δ φ ὃ
Tert. gr. NLTv?9TAA efc. uidetis T ; audistis / z/
gr. NNBCKLX min. uestrum 1 haec d, * id 7:71.
facite ὁ d.

39. -qui ad imi. a c. oem.et dix.a. of. ei
abe. P ei (ad eum f/ g) et dix. e fil q ewm
4Υ. 69. 346. habraham E, abrach. R, abraam D.
dicit (λέγει) codd. plur. vg. et wett. plur. : dixit
AAHKQXY d e et emevy D; e/ τ ergod e, - autem
ó6,-ovy D. fili Y. habrahae 2». EO, sec. E;
abrahe ?r. CTW, sec. W, abrechae δὲς R, abrae
δές D, habrae sec. T ; eius sec. ὁὄ. estis (ἐστε NB
DLT) codd. fdur. vg. Awug.: sitis Z*(corr. 2);
essetis Dabce f 1 φ ὃ, εἰ ἦτε CXTA etc. hopera
C, facta e, e£ 4. 4t; τ utique ὁ. faoite codd. paene
orn. (facete :3P*) og. ἅτ. (cf. Joh. 41 si fii. abr.
estis, factis brobate non uerbis): faceretis R a ὁ
cdef iqr ὃ aur., feceretis D; gr. ἐποιεῖτε nel
ir. ἄν.

40. quaeritis: a i» ras. Y ; quer. DW ; uultis
Jeri. om.me ἘΡ ὁ. interf.: occiderea ὁ d / gr
Zert. hominem orm. aur. om. uobis R. loquu-
tus HOKX*. — locutus sum uobis Ea ócd e ff,

19g r aur. (est e f,*) eum gr. D min. quam:
quae M. audiuit d e 7er/. ε΄ ἤκουσεν Der, abra-
ham: braham o». G* (τ Gl); habraham E,
abracham R, abraam D.

41. uos - autem :P*9R d, sed uos ὁ e / r, quod
uos 2; ὑμεῖς δέ N*DII? (deinde deletwm) min.
facite EJ. om. itaquea be fig r et gr. NBLT.
om. dix. ita. ei c. fornicationem G ; prostitutione
ffsawr. om.natic. ἢ» natinonsumus M. 7 patr.
unum c. abemus C. hab. patr. deum a.

42. dixit: dicit ^ c /;, ait ae. om.ergo abc
e fail qr et gy. BCEF εἰς. om. uester DG*( - G!).
esset: o». T*; et R. Ὁ esset pater uester Το,
diligeritis &AHI*OSX, dileg. R, dilegeretis DM';
diligissetis e, dilex..7277., diligebatis Z. hutique
C;om.ae f,. » me utique OR. ex: a ?P*Q.
prooessi (ἐξῆλθον) : exiuiad eq r 7ert. 7 pro-
cessi ἃ deo ?P* (ex 3P*9). ueni 2». (ἥκω) : uenio
tF:PO Bent/.; om. et ueni e. neque (οὐδέ) : non
cef f 4g εἰ οὐ D 69. 124. neque... ueni or.
Y*(-- YU. om.ipsoaóder. uenisec. omnes τα
ἐλήλυθα: ^ ego E. set G. missit DR. misit:
me P. :

43. loquelam DXPEM'VW ve. Tisch. om. meam
E. cognoscetis ERZ awz.; agnoscitis a d ; custo-
ditis σα. potistis R. sermonem: uerbum a ὁ
d qr. » meum serm. c f, | cum gr. 69. 346.

44. diabulo CD?PGIY, zabulo QR (-lon). 2diab.

4E2

568 EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. [ VIII. 44—50.

*' qui est ex deo uerba dei audit
propterea uos non auditis
quia ex deo nón estis
18 responderunt igitur iudaei
et dixerunt ei
nonne bene dicimus nos
quia samaritanus es tu
et daemonium habes?
49 respondit iesus ego daemonium
non habeo
sed honorifico patrem meum
et uos inhonoratis me
90 ego autem non quaero
gloriam meam
est qui quaerit et iudicat.

et desideria patris uestri
uultis facere
ille homicida erat ab initio
et in ueritate non stetit
quia non est ueritas in eo
cum loquitur mendacium
ex propriis loquitur
quia mendax est
et pater eius
45 ego autem quia ueritatem
dico non creditis mihi.
14 Quis ex uobis arguit me
de peccato?
si ueritatem dico quare uos
non creditis mihi?

estis. et desideria patris uestri uultis facere. ille homicida facit ab initio. et in ueritate
non stetit. quia non est ueritas in eo. cum loquetur mendacium. ex propriis loquitur.
quia mendax est et pater eius. *' ego autem quia ueritatem locutus sum uobis. non creditis
mihi. * quis ex uobis arguet me de peccato. si ueritatem dico. quia uos non creditis mihi.
*' qui est ex deo uerba dei audit. proterea uos non auditis. quia ex deo non estis. “ τε -
sponderunt igitur iudaei. et dixerunt ei. nonne benedicimus nos. quia samaritanus es tu.
et daemonium habes. **respondit iesus. ego daemonium non habeo. sed honorifico

patrem meum. et uos inhonoratis me. " ego autem non quaero gloriam meam. est qui

patre E. hestis C. dissideria D; concupiscentias
d Cypr. or. dom. 10,-tiam 5,-tiae. patris: patres NT.
orn. uestri R* ( - g/.). 7» fac. uultis e s. ille - enim
€ ^i. homicidia ENTRY*. erat: facit f; est /ren. bis
(Mass. 2. 320. 321). inllicio K. non stetit (οὐκ
ἔστηκεν NB'DLXAA? 1. 69**, 253 α΄. guod imper-
fectum a. στήκω uidetur, wide Westcott in. Joh.
2. 143 et cf. nos ad i. 26) codd. vg. et uett. cum sa.
memo. ars. georg. arab. fers. goth. anglo-sax. et
sers. angl. * abode not": non stat (οὐχ ἕστηκεν B?
CTA*II aj. 2j.) d cum syrr. aeth. slav. ; cf. Malan
μοί. in loc. 2. 89, qii legit ἕστηκεν sed sensu per-
Jecto credit interbretandum. | non ost ueritas in
eo (οὐκ ἔστιν ἀλήθεια ἐν αὐτῷ Pur.) codd. plur.
(eum G fA 2) vg.: 2 uer. non est in eo EVWZ
d m Q et gr. D'; 7 uer. in eo non est / . quum
CHO; quice aur. mendatium W. ex propris
R; de suis), de suo ade; ex suis propriis c f, /g
GW*., de suo proprio 7. qui* se. Y. est sec.«
sicut Eaóbce f 1 r aur. et gr. 157 Cyr. ; Aug.
ipse mom legi! sicut sed ie comm. 70. (42) notat
Ci» his uerbis quidam patrem. diabolum habere
putauerunt, el quaesierunt quis esset diaboli pater.
Jic wero detestabilis error Manichaeorum. inuenit
adhuc qua deciperet imperitos.

45. om. &utem E weft. (exc. f δὴ) et gr. D 14.
quia: qui 3PR ; si cor. wat. mg. 9 SL edd. «εἰ.
exc. Junta 1534. ueritatem τ uobis K. dico:

loquor d e (e? 46). locutus sum /; 1 uobis ὁ f » δέ
gr. C* min. michi W.

46. om. uers. d εἰ D*. arguet CGOJKTWX
vg. (tton cod. caraf.) uett. (exc. δ). t et Ὁ. ueritate
Z*(corr.Z?). dico-ruobis * SL cor. uat. mg. non
autem edd. ant. uos: om. Z* («4Z?) 9 SL ar
CH? gr. 71. 157; Ὁ uos quare R*.. om. mibi...
auditis (1. 47) /* ( 71g).

47. qui: quia R. 7 ex deo est QR vg. a fg v.
dei o5&. G* (4 GP). sudit: loquitur ». propter
ea S; ideoa e. uos--mec. audistis AR c asr. ;
creditis a cur gr. X. quias .. . estis om. d et
Der.

48. igitur (ef f δὴ): ergo vg. q cor. uat.; om.
uett. rell. cum NBCDL ecc. iudei EEPGRW. om.
eia. nonae; *noscd. benedicimus DHOKM
STV; recte dic. ὁ. om. nos a (c d) e q. Ὁ bene
nos dic. aw». samarithanus C ; samarites e. de-
monium D*PGRW e sic t. 49.

49. abeo C. honoro δ; honorificabo a. et or.
Góc/* r. inhonoratis (ἀτιμάζετε) cum. AtFCD
GJ MSX*Y cod. caraf. Κ f, Bentl, inhonorificatis
O*(inhoriatis O*)Q, dehonorificatis ὁ, spernitis g,
speratis 4, εἴ 2» me non honorificatis a asr., me
non honoratis c: inhonorastis ASPFHOIKRTV
WX*'Z vg. ε δ Aug., inhorastis ENT, inhonorifi-
castis 7.

50. quero DGRW. gloriam: honorem r,

ὙΠ]. 51—55.] EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. 569

δῖ A men amen dico uobis

si quis sermonem meum
seruauerit mortem non
uidebit in aeternum

δὲ dixerunt ergo iudaei

nunc cognouimus quia
daemonium habes
abraham mortuus est
et prophetae
et tu dicis si quis sermonem
meum seruauerit non gustabit mor-
tem in aeternum

53 numquid tu maior es patre

nostro abraham qui mortuus est
et prophetae mortui sunt?
quem te ipsum facis?
δὲ Respondit iesus si ego glorifico
me ipsum gloria mea nihil est
est pater meus qui glorificat me
quem uos dicitis quia deus
noster est

. δδ et non cognouistis eum

ego autem noui eum

et si dixero quia non scio eum
ero similis uobis mendax

sed scio eum

quaerat et iudicet. δ᾽ amen amen dico uobis. si quis sermonem meum seruauerit. mortem
non uidebit in aeternum. "* dixerunt ergo ei iudaei. nunc cognouimus quia daemonium
habes. abraham mortuus est. et prophetae. et tu dicis. si quis sermonem meum serua-
uerit. non gustauit mortem in aeternum. δὲ numquid tu maior es patre nostro abraham.
qui mortuus est. et prophetae qui mortui sunt. quem te ipsum facis. "* respondit iesus.
si ego glorifico me ipsum. gloria mea nihil est. est pater meus qui glorificat me. quem
uos dicitis quia deus noster est. 9*et nescitis eum. ego autem noui eum. et si dixero quia

claritatem c e ζ 7. om. meam R. qui (quia R)
quaerit (quer. DG) et iudicat (ὁ ζητῶν κ. κρίνων)
cum A&DAEPFGJMRSVX*YZ! éd r ὃ Bentl:
qui quaerat (quer. CHT) et iudicet CH'OIKOT
WX* vg.ace f ff, * (iudicat /*) g aur. Aug.
Erasm.; qui quaerit et iudicet M', q. quaerat et
iudicat H*QZ*. :

51. si quis (qu's R e£ 52): quicumque Z. ser-
monem (e/ 52): uerbum a ód e qr. seruau.:
custodierit d e ZJferon. Uictorim. ἢ» non uid.
mortem c f,. eternum W ef 52.

52. dixit D. ergo: om. aber et gr. NBC αἱ.
pawc.; deinde & ei ὁ f£ f, $,viliad er Bentl. et
gr. omn. habent αὐτῷ. iudei DERW. qui* G.
demonium D3PRW. abes C ; o5. ἃ. habraham
E, -cham. R, abraam DW. mmortuus W. pro-
phete W, profetae D9POR ; - mortui sunt DOT
gal. 7 sermonem (σέ. meum) si quis W. serua-
berit STZ*(corr. Z?); audierit a. gustauit AFO
RS; uidebit e e? θεωρήσῃ B 3257. mortem non
gus. MT (e) / ΑἸ. εἰ θάνατον ob μὴ 0€vp. B 3257.
ont. in aeternum ὁ c d ffj* 1 cum gr. D.

53. nunquid W438; nee. es quam a « e fA.
patri XT* (corr. N!). om. patre nostroaócde
ffl cum gr. D. habraham E, abracham R, abraam
D; om. J. qui: quia a, quoniam d ef or. De.
est--set a. prophete W, profetae D?POR, pro-
phaetae G ; τ qui Τὸ ὁ f cf. ἢ abrahae et profetis
qui iam mortui sunt e. ipsum: om.ad e; ergoó.

54. iesus-ret dixit e, ego: ergo D(f. glori-
floo (δοῤάζω ΟΞ ΧΡ Δ erc.) codd. et 9g. εἰ hono-
rico Q ὁ r, clarifico aw.: honorificauero d 4,
clarificauero c e (7 me clar.) f, 1 .4mór. de fide,
2 me glorificauero a, e£ δοξάσω N* * Ὁ ΒΟ min.
me 27. bis scr. A. om. ipsum a ὁ r. gloria:
glorif D* deinde f erasa ; honor Q ὁ φ z, claritas
€ € f3 1. meus Ο ὁ g rx. nichil TW; nullus gj.
est . est: om. R*; est semel DR*; erit . est e.
glorifloat: clarificat c e (-cet) f /, honorificat ὁ d
ΩΦ * (-cet). me se. om. R. quia: qui R. noster
(ἡμῶν AB*CLTA etc.) codd. iur. 9 f ὃ aur. eat.
Aug. DBentl.: uester (ὑμῶν NB*DFX efc.) CRW
3R SL secti. veil. (uerax x).

54, 55. 14a kabet Tert. Prax. 22 Si ego me ipse
glorificem, nihil est gloria mea. Est qui me glorificet,
pater, quem uos dicitis deum esse uestrum . Nec
nostis illum, at ego noui illum . Et si dicam non
noui, ero similis uestri mendax . Sed noui illum et
sermonem eius seruo.

55. agnouistis a, nostis ὁ *; cognoscitis J /,
scitis e. eum 27. ς E. om.autem a c*. noui
(οἶδα) : cognoui e //4, scio c d aur. non scio (oix
οἶδα): non noui NTO ὁ (e) 2 4sg.; nescio ERa d
f£ heroC. 2 sim. ero uobis d e£ Der, scio sec.
(οἶδα) : noui a e g. sermonem: o»:. Q; uerbum
abdceiqgr; mandata E. om.eius DQ. seruio
Z*(corr. Z') ; custodio g.

570 EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM.

et sermonem eius seruo

S5abraham pater uester exultauit ut

uideret diem meum
et uidit et gauisus est
?' dixerunt ergo iudaei ad eum
quinquaginta annos nondum
habes et abraham uidisti ?
5? dixit eis iesus amen amen dico uobis
ante quam abraham fieret
ego sum
9 tulerunt ergo lapides
ut iacerent in eum

iesus autem abscondit se et exiuit de

templo.

[V!II. 55—1X, 4.

IX. ! Et praeteriens uidit hominem .

caecum a natiuitate

*et interrogauerunt eum

discipuli sui

rabbi quis peccauit
hic aut parentes eius
ut caecus nasceretur ?

8 respondit iesus

neque hic peccauit
neque parentes eius

sed ut manifestentur opera dei in
illo

* me oportet operari opera eius

qui misit me donec dies est

nescio eum. ero similis uobis mendax. sed scio eum. et sermonem eius seruo. " abraham
pater uester. exultauit ut uideret diem meum. et uidit et gauisus est. “7 dixerunt ergo ad
eum iudaei. quinquaginta annos nondum habes. et abraham uidisti. '* dixit eis iesus.
amen amen dico uobis. antequam. abraham fieret. ego sum δ᾽ tulerunt ergo lapides. ut,
eum lapidarent. iesus autem abscondit se. et exiuit de templo transiens per medium

eorum. et ibat.

IX. ! Et praeteriens uidit hominem caecum a natiuitate. *et inter-

rogauerunt eum discipuli eius dicentes. rabbi quis peccauit hic. aut parentes eius. ut
caecus nasceretur. ?respondit iesus. neque hic peccauit. neque parentes eius. sed ut
manifestetur opera dei in illo. * me oportet operari opera eius qui me misit. donec dies

56. abracham R, habraham E, abraam D.
ues|ter O. exsultauit EKSX ; exultatus est e;
laetabatur ὁ 1 (γ). om. et pr. J S0, c f, non graeci.
gauissus EP. ᾿

57. 722 rursus Β. iudei DEGRW; om. ὁ.
» ad eum (illum a) iud. a /. quinquagi^ta G,
-genta R; .1. DET. annos nondum (non ?P)
habes (abes C): annorum nondum es Zresm. Mass.
2. 148, cf. Tüsh. T. G. 8 in loc. et. Erasm.
abracham R, habraham AEG, abraam DT.

58. dixit ergo X d e£ gr. DGKX δίς. amen
semel c. antequam wtto ductu FOKMV vp.; om.
quam e/ fleret sei/. (exc f δὴ et or. γενεσθαι Der.
abracham efc. s! 14. 57, sed abraham A.

59. tulerunt (sus'ul. D γ δ, sustull. R) ergo:
tunc tulerunt d e Dr. lapides * iudaei a q non
97. iB&oerent (iec. R) codd. iur. et vg.: iactarent
CEGJT gat. a f, q aur.; mitterent Dóde/r 9.
in: super DR Z/r δι autem: ergo E; igitur a,
uero ὁ; om. QR. bhabscondit C. et om. Y*( 4 Y!).
exiit P. 2» ex. de tem. et absc. se T. templo:
*et transiens per medium eorum ibat sic D;
*transiens per m. eorum et ibat sic 7 (oss. sic)
q f4 (eorum exibat sic) 8 eum gr. NACLXTA ete. ;
ex Lc. iv. 30.

IX. 1. praeterlens Y, preteriens CD; pertransiens

R, transiens a d e, exiens 4ug.; ὁ iesus EHW vg.
cor. uat. c 1l cum gr. CFGHM? δίς. uidit: uenit
E. om. hominem ὁ. ,cec. GW εἰ π“. 2. ha C.
natiu.: *suaa c4; ὁ sedentem d ef Dr*.

3. interrog.: om.i Y*,c- sax. discipuli : dis-
centes e. sui: om. R d e e£ D*' ; eius Ὁ vg. cor.
uat. mg. acf fai q D aur. Aug. ; * dicentes DH
ORZ* a à c f fs 9 ὃ et graec. (exc. D y**). rhabbi
a; magister δ. peccauit: deliquid 4 e s. 3
&ut: an DE c ὃ A4wg. ut o. nasceretur (iva τ.
γεννηθῇ): orm. D; quia (quod a, quoniam ὁ r) c.
natus est a ὁ e 4 ».

3. respondit *eis DQR, illis a. iesus * et
dixit eis ὁ e (om. eis) gr. i». ῥα. neque 2».:
nec ?PH. 2 neque parentes eius peccauit E.
manifestentur opera (φανερωθῇ τὰ ἔργα) cwm
DIJKN'VWZ vg. ὁ c fy ὦ δ Aug. cf manifesta-
rentur opera :P"9R : manifestétur opera BC(hopera
et sic semper)EGOOQX? a e f 2," r aur., mani-
festaretur opera T ὦ 4; manifestetur opus ΑΞ Δ
e«P*FHMSX*Y.

4. me: nos 27. d et ἡμᾶς pr. N*BDL, sec. N*L,
o71. oportet Q. — oportet nos d e£ D?'. operari
Br.: omi. T* ; operare Το deius D (dei 75 eius
correctum). missit DR. Ὁ» me misit Καὶ acd e f
faqawr. donec (fos): dum ace ff; /, cumód

IX. 4—9.]

uenit nox quando nemo
potest operari
5 quamdiu in mundo sum
lux sum mundi.
* Haec cum dixisset expuit
in terram
et fecit lutum ex sputo
et leuit lutum super oculos eius
' et dixit ei uade laua in natatoria siloae
quod interpretatur missus

—Ó—M—— —

EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. 571

abiit ergo et lauit
et uenit uidens

? itaque uicini et qui uidebant

eum prius quia mendicus erat
dicebant nonne hic est

qui sedebat et mendicabat ?
alii dicebant quia hic est

? alii autem nequaquam

sed similis est eius
ille dicebat quia ego sum

est, ueniet autem nox. quando nemo potest operari. ^ quamdiu in hoc mundo sum. lux
sun) mundi. *haec cum dixisset. expuit in terram et fecit lutum ex sputo. et superliniuit
super oculos caeci. "et dixit ei. uade laua in natatoria siloae. quod interpretatur missus
abit ergo et lauit et uenit uidens. *uicini ergo eius et qui uiderant eum prius. quia
mendicus erat. dicebant. nonne hic est. qui sedebat et mendicabat. alii dicebant. quia
hic est. *alii autem quia similis est ei. ille uero dicebat quia ego sum. ? dicebant ergo ei.

εἰ ὡς C*L 33. diesO. uenit (ἔρχεται) codd. iur.
(u deinde spatium 3 aut 4 Hitt. C) et vg. cf. ad iv.
31: ueniet EOTW £e fg r Ambr. Hieron. ; * enim
ὁ, τ autem f. nemo: non f,. poterit ὁ. operare
sec. BA /*.

5. quandiu D:PR ; cum a óc d ff, | g, dum e.
in hoc mundo R se/. ?/ur. 7 sum in (τ hoca ὁ
/ r) mundo (saeculo Z e) ug. abd el r cum gr.
DLX 1.33. lux: lumen ὁ ἡ / x. mundi: saeculi
e; in hoc mundo /.

6. hec W; hoc 9 Zailbrun 1476, Wild 1481,
Paganini 1497, Mareschal 1531, Uiuian et Junta
I534. quum CHO. dixisset.ret :P"9, exspuit
GKV ; insp. d, spuite. terraa Φ. ἢ» lutum fecit
R. exisputo B, ex puto I; de sputamento a ὁ d;
-suo ὦ. leuit cur AAFMXYZ ; hasc formam
agnoscunt Charisius, Diomedes, Priscianus etc. :
linuit CDE2P (len. ?P*)RT a d awr.; liniuit BEFG
HOIJKN'O(len.)Q(lineuit)SV W vg. δ; superlinuit
ὁ (f), superunxit forzasse selius c e 7. 1 q, graeci
enim ἐπέχρισεν ; deinde ei d et D?r, lutum
super oculos (hoc. C semer) eius codd. εἰ vg.
nom aulem graeci; lutum su. oc. ( * illius δ) caeci
ὁ ὃ εἰ τὸν πηλὸν ἐπὶ τοὺς ὀφθ. τοῦ τυφλοῦ C*XT'AAII
etr. cf. f ; eum luto (om. c) super oculos eius « ff, Φ,
cf. αὐτοῦ τὸν πηλὸν ἐπὶ τ. 090. NBL 1. 33 e£ τ ToU
τυφλοῦ AC? min.; eum et inlinuit illi oculos 7;
tantur oculos eius a.

ἡ. ot. οἱ Jadelet D*. uadecret ΠΕΡ
R$ c. laua εἰς J /, lauare ὃ cor. “αἱ. 5g.; ablue
d; om.ab. in: ad cor. uat. 4g. natatoriam CT
cor. «at.* abcd ff aur., -toriae K; tentoria W.
siloae 2/wr.: syloae C, syloiae R ; siloe EIJTV
vg. Z?scÀ., syloe DW ; siloam a ὁ d e. quod
est R9, interpraetatur BF'CE(-tator)j:PFHOINTO
(-tratur OSJRZ*. misus PR — Zibere e uade ad

piscinam siloam quod interpretatur missus et laua
oculos tuos. habiit C, abit R ; et ab. ὁ (et peressit)
f.4. ergo: om. Daóbc ff, 1 φ δὲ gx. T 22 etc.;
autem e, ]auauit D ; abluit g, abl. se ὁ ; -F oculos
suos D**(oc. eius D*)R. uidentes Jas: D.

8. itaque uic. ( - uel parentes 5) : uic. ergo a c
d e f f; | q aur., n. autem ὁ; τ eius EW a) (illius)
€ f ffa q aur. mon gr. om. et pr. JW c ff, 1 φ.
uidebant (θεωροῦντες) codd. P/ur.: uiderant CH!
TW vg. ὁ /; nouerant O c e ff, /, nouerunt M' aur.
prius: antea 7. quia 27.: qui R 7; quam E ff,.
2 quia prius Ὁ. mendicus (προσαίτης NABC*D
KL e/c.) codd. (mindicus E*, medicus W, egenus
uel mend. δὴ) ef vg.: caecus et mendicus a c e
(egenus) ὦ ewm gr. τυῴλος ἣν καὶ προσαιτὴης 69,
τυφλ. προσαιτῆς 9v II*; ἑέέγι ἢ» mendicus erat et
caecus ὁ, m. erat et non uidens *. erat sime αὐ.
(eum graeco) codd. blur. et ug.: τ et ASBAFHS
X*Y, uesfigium forsan lectionis mendicus erat et
caecus, w/ supra b. om. dicebant fr. R. alii
autem D* d s. i». “. 9 alii dicebant Z7YscA.
T. G. 8, W. H.etc. om.quia se.abce f, Ir
et gr. N.

9. autem : om. Taber cum gr. NBCLX min.;
deinde * dicebant DER a à c e fag r cum gr.
isdem. nequaquam (nequam R ; non est ὁ 7) «
οὐχί NBCLX min.: om.acdef fi* 1 φ δ cum gr.
ADE?TA efc. sed (ἀλλά NBCLX etc.) : om. ae;
quia c d (quoniam) f f/4g ὃ et ὅτι ADE?TA etc.
est: om. D. eius: eive. / f,79g,Mliaócd
(ipsi) ex 5. 72 eius est E Jem. ille sie add.
(ἐκεῖνος N**BC*DEF e£.) ABEFDASPFJMOQRS
VXYZ d ὃ Ben!l.: * autem (£t 5é NFAC'KUXTTI
9sin.) CEGKT wuett. /Mur.; * uero HOINTW vg.
("on cod. caraf.) f. dicebant R. quia om. α ὁ ἐ
e f r cum gr. ΘΙ, Lectio hutus uersus cum

572 EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. [Ix. 1o-1s.

ille ait nescio.
33 Adducunt eum ad pharisaeos
qui caecus fuerat
1 erat autem sabbatum

10 dicebant ergo ei quomodo
aperti sunt oculi tibi?
11: respondit

ille homo qui dicitur iesus
lutum fecit

et unxit oculos meos

et dixit mihi uade ad natatoriam
siloae et laua

et abii et laui et uidi

12 dixerunt ei ubi est?

quando lutum fecit iesus
et aperuit oculos eius

15 iterum ergo interrogabant

eum pharisaei quomodo uidisset
ille autem dixit eis
lutum posuit mihi super

quomodo aperti sunt tibi oculi. ! respondit ille et dixit homo qui dicitur iesus. lutum fecit.
et superliniuit mihi oculos et dixit mihi. uade laua in natatoria siloam. et abit. et labi et
uideo. "dixerunt autem ei ubi est ille. qui dixit nescio. ?* adducunt eum ad pharisaeos.
qui fuerat caecus "erat autem sabbatum. quando lutum fecit iesus. et aperuit oculos
eius. "iterum ergo interrogauerunt eum pharisaei. quomodo uidisset. ille autem dixit eis

nunquam. auctoritate graeca. destituatur, tamen
curt uno codice uel una familia codicum numquam
constanter concordat ; aut igitur codices perditos
sequebatur. Hieronymus, aut eclectice correxit.

IO. dicebant (ἔλεγον) : dixerunt ὁ d z, eov D,
dicunta. ergoom.a*r. quomodo :-ergoad 7.1
aur. et gr. NCDLX. oculi tibi cum ABE?PFH
OJMOQRX δέ» tibi oculi EITW cor. nat.* vr.
Tisch. cd ef f,1qaur., σοι ol 590. gr. mín. pauc.,
2 tibi sunt cc. ὦ: 2 oculi tui CDAGKSTVYZ
cor. uat. mg. b r Aug., ἢ tui oc. 8 Bentl. ef aov ol
ὀφθ. utc. omn. al. plur.

II. respondit . ille homo distinximus cum
codd. et tg. : contra ἀπεκρίθη ἐκεῖνος" ὁ ἄνθρ. TTscÀ.
T. G.8, W. H. etc. et wuett. respondit ille et dixit.
homo ὁ f 2 7 δ, ille autem resp. illis et dixit . homo
G, ἀπεκρ. ἐκεῖνος καὶ εἶπεν ὃ ἄνθρ. AXTA ctc. (om.
καὶ εἶπεν NBCDL »in.). iesus: christus R e 7 g.
ort. Yutum fec. et a, uncxit AE?PM'RV, hunxit
C; superunxit c e g δ, superlinuit ὁ ( f) 7 r, linuit
d; tetigit a. ooulos meos: mihi oculos a d f 7g;
me óce f, r. michi W. natatorium O; -ria
JST; piscinam e; om.aócd ffl r Iren. Mass.
2. 212 cum gr. NBDLX rin. syloae CD, siloiae
R, siloe EIJ VW og. Tisch. ; siloaa c, -amóde f g.
laba OT, leua M, lauare 7res. ; ablue Z, ab. te ὁ z,
abluere a, laua uel inunda 5; deis»de ἡ oculos tuos
c € ffs 1 syr. ἦγ. et (ante abii) om. d e ὃ et gr.
Plur. abi D, habii C; abiens 8; deinde * ergo d,
* autem δ, gx. f/ur. ἀπελθὼν οὖν sed. ἀπῆλθον οὖν
DX. et(anfelaui)om.B. laui: 4 mer,-* oculos
e; ablui d, ab. me ^; lauans ὃ cum gr. ?jur. et
ultimo loco: * ab D*(sed ex.) ; τ ecce I*X ; om. δ.
uidi (dvéBAeja) : uideo ΤΊ ΧΟ $T a c e f; videre
coepi à 7; ueni uidens 4 (ηλθον BAerov D).

12. dixerunt sime add. codd. fur. cum gr. À
tmtin, cf. aiunt e: c ergo Eacd ff. φ ὃ aur., Ὁ autem

ὁ f r et εἶπ. οὖν DI'AAII erc. ; et dixerunt BDNO
QRZ* veg. / et gr. NBLX in. hubi C. ubi est?
ille ait distinximus.cum. A(l in γα FH*J (s
udiur)M SX a d Ὃν cf. ubi est? et ait illis »:
contra ubi est ille? ait DIPH*OVZ vg. 7TscA. ὁ
€ (2) e (f£) 2.4 (est τ ergo) q ὃ et ποῦ ἔστιν ἐκεῖνος .
λέγει 7Ζ“«ἀ. T. G. 8 W. H.cum W etc. ; et Aug.
(o^. 44) ubi est ille qui tibi aperuit oculos? ait ec.
ait (dixit c 2 /): «illis ὁ (7), *eis d, e gr.
D min.

13. addunt O* (sed corr.); adduxerunt c e r,
perduxerunt ὁ; --autem X a 2,4 igitur e; et ad-
ducunt (c) d c«m ον, phaerisaeos Y, farisaeos NT ;
pharisos ACDA?PGHOKSVW, fafarisseos ΕΒ.
qui caecus (cec. W) fuerat-Tór ποτε τυφλόν :
q. ante erat caecus ὁ; caecum δ; qui c. fu. uidens
/, illum q. fu. caecus uidentem c, uidentem 4. ante
fu. caecus e.

I4. sabbathum 538 e/ 16; -- non custodit zwepte
R. quando (ὅτε ADTA etc.) codd. et vg., cum /:
in qua die c f,, in quo e, qua diea? r,et ἐν ἃ
ἡμέρᾳ NBLX 33; in illo die quando E.

15. om. ergo a q cor. uat. mg. rursus igitur ὁ s.
interrogauit R ; interrogauerunt a d e f 8 et ἠρώτη-
cay T »stzn.. eum cet BiPNTQ ὁ ὃ Bentl. et gr.
plur. pharisei DW, farissei R ; 4- dicentes DR ὁ s.
uidiset R, uidit Z, uisum recepit a, uisum recepisset
Erasm.; vidisti c f; g, uides ὁ / r, lumen recepisti
€, et ita syr. Àr. non autem gr. dixit 1 et 9 et gr.
Α 13. eis: homo qui dicitur iesus e. possuit
PR ; imposuit e Z e 7; fecit et imposuit ὁ e gx. G
5muin. om. mihi H*(-cor.) mihi posuit T ve.
cum gr. À. mihi super oculos: soper (in a) oc.
meos à ὁ d (r) ef gr. ἐπὶ τοὺς ὀφθ. pov D etc. ;
deinde * et abii a. et laul ὧς ras. G^; et abluí
ódr; *oculose; ὁ me in siloam ^r. et sec.
ecce DR δε ff, 1 q aur.

IX. 15-21.]

oculos et laui et uideo
16 dicebant ergo ex pharisaeis
quidam non est hic homo a deo
quia sabbatum non custodit
alii dicebant quomodo
potest homo peccator
haec signa facere?
et schisma erat in eis
11 dicunt ergo caeco iterum
tu quid dicis de eo qui aperuit oculos
tuos?
ille autem dixit ^ quia propheta est
18 non crediderunt ergo iudaei
de illo quia caecus fuisset

EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM.

573

et uidisset
donec uocauerunt parentes eius qui
uiderat
19 et interrogauerunt eos
dicentes
hic est filius uester quem uos
dicitis quia caecus natus est?
quomodo ergo nunc uidet ?
30 responderunt eis parentes
eius et dixerunt
scimus quia hic est
filius noster
et quia caecus natus est
31 quomodo autem nunc uideat

lutum inposuit mihi super oculos. et laui et uideo. !* dicebant ergo quidam ex pharisaeis.
hic homo non est a deo. quia sabbatum non obseruat. alii dicebant. quomodo potest
homo peccator talia signa facere. et dissensio erat inter eos. '!' dicunt ergo iterum caeco.
tu quid dicis de eo. quia aperuit tibi oculos. ille autem dixit. quia profeta est. "non
crediderunt iudaei de illo. quia caecus erat. et uidit donec uocauerunt parentes eius qui
uiderat. 19 οἱ interrogauerunt eos dicentes. hic est filius uester. quem uos dicitis. quia
caecus natus est. quomodo ergo nunc uidet. ? responderunt autem parentes eius. et
dixerunt. scimus quia hic est filius noster. et quia caecus natus est. ?' quomodo autem

16. dicebat R. ergo: autem Η ὁ. ex: et H.
pbariseis AGW, fariss. DR (-ei). 2 quidam ex
phar. Gaéóce(de) f aur. nonne T* (ne ex?.).
2hicest T. Ὁ homohic B. hic homo(7 homo
hic 2) non est a deoa ὁ 79 ὃ cum gr. AGAAI ecc. ;
7 non est hic a deo homo 4 e (oy. homo) ff, ὦ et
£r. NBDLX. quia (ὅτι) codd. iur. εἰ quod sic
α δ: qui KCEGIJKMTVWZ vg. c e ff3 q Aug.
custodit: obseruat ὁ e f/ 7 q, seruat a d. alii:
uero E; 1 autem W vg. c d; δέ NBD exc.
peccato Z*( ἐσ Z^. hec W; taliana bc d e f q.
schisma BtFFHIJKMOQSVYZS3B : scisma AC
DAETGONRTWXZS(L; dissensio ὁ c f g, dissen-
siones ὦ. in eis (iv αὐτοῖς) : inter eos KVX*Z
vg. b c d f g, inter illos a; in eos W.

17. tet ad znit. P. dicebanta ὁ c d e cum er.
D. orn. ergo φ ὃ εἰ gx. ΤΔΛΠ δίς. ceco W e
semper; om. aur.; ἘΠῚ ἃ ὁ εἰ ἢ illi caecoce ff,
ἐφ. iterum Jis ser. G; om.ab cd ὴ 1 aur. et
£r. D; 2 iterum caeco (e) f. te qui H*(tu quid
H!) eo: illo gg. &. qui (sise auct. gv.) codd.
et ug.etbe e 7 ὃ (non A7) aur. Aug. Bed.: quia
f Erasm. (' graece est ὅτι ἤνοιξεν id est quia aperuit
sut sil sensus quem putas esse illum ex hoc quod ut
dicis aperuerit tibi oculos?) e£ z/a solui! Bentl.;
quoniam αἱ r, quod a c f, /*. haperuit C. profeta
D?POR.

18 credederunt O*; credebant ὁ e f, 1g r e
ἐπιστευον II, ergo: om. T*( cor)ab d f fet
gr. D min., cf. et non cred. e (nunc) / r. iudei
DEH*(ut udtur)RW; om. T* (4cor.). om. de
H* (-H'). o». de illo a. quia: qui GV ὁ
awr.; quod X eg. fuerat caecus ὁ r gr. NBL.
et uidisset donum . uocauerunt ἐς. F. uidisset:
recepit lumen e. quia... uidisset om. d ὦ εἰ Dr.
uocauerunt: clamauerunt d. eius qui uiderat
(αὐτοῦ τοῦ ávaBAéyavros): e. q. uiderant DEH*
(corr. H')WZ* (sed corr.) gat. (8); ὁ uisum d;
* eum E; on. qui uiderat a ὁ c e ffs (om. εἰ eius)
ἐφ aur. cutn gr. 1. 22. 118 etc.

I9. om. eos Z* (1 Z^). dicentes N'; om. abc
[ffi | cum WN* ; si d eum Ὁ), om. est fr. R.
uester: ter is ras. K; meus D* (sed corr.).
2 dicitis uos a. 0o». ergo a e g (et quomodo).
nuno uidet (ἄρτι βλέπει AXTA etc.) «odd. vg. et
modo ui. » δ: 2» uidet modo ^ c ὦ f ὁ cum NBD-
LU 33.

20. responderunt sz: add. codd. et vg. et uett.
plur. cum gr. DGLUXII e/c.: τ ergo E 2 cxi NB
15*'; * autem f ὃ ef er. AEFHKM e£. ori. eis
Daef fret gr. NBLX efc. om. et quia o. n.
est H. bre dixerunt hic est f. n. qui natus est
caecus e.

21. quomo Á* ( docor.). autem: ergo ΡΟ RT.

4 F

EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. [1X. 21-26.

574

nescimus
aut quis eius aperuit oculos
nos nescimus
ipsum interrogate
aetatem habet
ipse de se loquatur
32 haec dixerunt parentes eius
quia timebant iudaeos
iam enim conspirauerant
iudaei
ut si quis eum confiteretur
christum extra synagogam fieret
33 propterea parentes eius
dixerunt

quia aetatem habet ipsum
interrogate
*4 uocauerunt ergo rursum
hominem qui fuerat caecus
et dixerunt ei da gloriam deo
nos scimus quia hic homo
peccator est
?*5 dixit ergo ille
si peccator est nescio
unum scio quia caecus cum
essem modo uideo
36 dixerunt ergo illi
quid fecit tibi?
quomodo aperuit tibi oculos?

nunc uideat nescimus. aut quis ei aperuit oculos. nos nescimus. ipsum interrogate
aetatem habet. ipse de se loquatur. **haec dixerunt parentes eius. quia timebant
iudaeos. iam enim conspirauerant iudaei. ut siquis eum confiteretur christum. extra
synagogam fieret. ** propterea parentes eius dixerunt. quia aetatem habet. ipsum inter-
rogate. "*uocauerunt ergo rursum hominem qui fuerat caecus. et dixerunt ei da gloriam
deo. nos scimus quia hic homo peccator est. *'ille autem respondit. si peccator est
nescio. unum scio. quia caecus eram. et modo uideo. *?* dixerunt ergo ei iterum. quid

em. nuno c ὁ ff. nunc autem D. uidet eiciatur d, eiceretur de s. /, proiceretur de s. r,

JTP*Racdg0; *nos E. aut quis... nescimus
sec. om. D ὦ et gr. X. eius (ei d f) aperuit (app.

E, uperuerit Z') oculos (ovt. Δ) codd. fur. vg. et

ὁ d f cum gr. D avrov gvoi£ev τους 090. : 2» aperuit

oc. eius Qace ff, (om. eius) g x (illius) aur. et

ἤνοιξεν 7. 090. αὐτοῦ L ai. fauc. ; 7» ap. eius oculos
δ cum gr. fur. nos nescimus: om. nos C3P*R
TV* (4 V) aur.; nosci G*(si»se mus, sed 4 nes
G*); noscimus H ; nos ignoramuscd. o».ipsum
interrog.?» cu»? N*. etatem W ef 22. habet
et Ὁ. — aet. (ipse aet. φ 0) hab. ipsum interrog.
ἐφ ὃ cum gr. ATAA etc. om. ipse. . loquatur /.

de: proabce fag raur. loquetur d ( Bentl.) et

&r. λαλήσει.

232. hec W; 1 autem cer. e'us Z. quia: qui
Δ; quoniam vr. acd γ. iudeos »PGW. con-
spiraberant T, con*pirauerant G; conspirauerunt
BDEV ; decreuerant c f^, 17, consiliati erant ὁ φ,
constituerant a, cogitauerant d, placuerat e. iudei
GW; farisaei et scribae x, farisaeis et scribis e.
si quis: quisquis » (cf. Mc. x. 15). cofiteretur X,
confitetur H* (corr. H!), confeteret D; confessus
fuisset d 7; - esse τ. (non cod. caraf.) cf. conf.
illum christum esse e, conf. fu. christum eum esse
d et D ομολ. avrov χρν εἰναι. extra synagogam
(sin. *PNTTW ; synagoga C, sin. E) fleret « dro-
σνυνάγωγος γένηται) : de synagoga eiceretur a, de s.

expelleretur de s. e.

33. propter ea A. dixer"nt B. om.quiaF ac
delr aur. cum gr. DL. ipsum interr.: ipse
pro se loquatur 7.

' 24. uooauerunt: clamauerunt Z. rursum
hominem codd. et vg. e£ f r aur., iterum hom. a,
ex secundo uel iterum hom. δ, cum gr. AXTA ete. :
2 hom. iterum ὁ c ff, / 9, hom. secundo e, eum
iterum d, cum gx. NBDL 33. fuerat: erat EFR
d, ef Ὁ» caecus erat gu£. gloriam: honorem a ὁ c
e foliqraur. nos scimus: noscimus E. homo:
ho. sic (ad fim. lineae) ὦ. » homo hic (iste e) e$
eum gr. ADXTA etc. ὃ ἄνθρ. οὗτος.

25. dixit : respondit d f 8 (Bentl.) et gv. plur.
ergo: et e, autem γ΄; om. a ; t eis vg. cum gr. 6o**
o δε λεΎ. avrois el. edd. asit. $dur. (nom autem cod.
caraf., Kesler 1487, Frobem 1502). 1116 ἰ et dixit
δ cum gr. XTAA efc. αἰ : an J. unum * tantum c.
oum (quum CO) essem (aessem C) e gy. ὦν:
eram et a c d e (fui) f f; / (natus sum) q aer.
(fueram) — ἥμην καί DL win. modo: nunc a e, ef
* per ipsum e.

26. ergo: opi. ae r cum W* ; autem ὃ ef εἶπον
δέ ATAA etc. ; ἢ» etillidix./ illi: ei Ε ὁ 33. »;
t iterum f 2 8 cum gv. NeAXTA etc. tibi £r. : aut
T; τεῖς αἱ eum Dv. apperuit E. tibi oculos:
oc. tuos E a ὁ ff; g r, tuos oc. ὃ gui.

IX. 27-33.]

7?! respondit eis dixi uobis iam
et audistis .

quid iterum uultis audire?

numquid et uos uultis
discipuli eius fieri ?

38 maledixerunt ei et dixerunt

tu discipulus illius es
nos autem mosi discipuli sumus
?? nos scimus quia mosi

locutus est deus
hunc autem nescimus unde sit
3? regpondit ille homo
et dixit eis

EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. 575

in hoc enim mirabile est
quia uos nescitis unde sit
et aperuit meos oculos

?!scimus autem quia peccatores deus

non audit

sed si quis dei cultor est
et uoluntatem eius facit
hunc exaudit

32a saeculo non est auditum

quia aperuit quis oculos
caeci nati

33 nisi esset hic a deo non poterat facere

quicquam

fecit tibi. quomodo tibi aperuit oculos *'respondit eis. dixi uobis iam. et non audistis.
quid iterum uultis audire. numquid et uos uultis discipuli eius fieri. 8 ad illi maledixerunt
eum et dixerunt. tu sis discipulus eius. nos autem moysi discipuli sumus. ** nos scimus.
quia moysi locutus est deus. hunc autem nescimus unde sit. **respondit ille homo. et
dixit eis. in hoc enim mirabile est. quia uos nescitis unde sit. et aperuit oculos meos.
3 scimus autem. quia peccatores. deus non exaudit. sed siquis dei cultor est. et uolun-
tatem eius facit. hunc exaudit. **a saeculo. non est auditum. quia aperuit quis oculos
caeci nati. *! nisi ergo hic esset a deo. non poterat facere quicquam. *' responderunt et.

37. resp. eis: ad ille dixit d δἰ D*. dixi:
dixit R. o». iam D a r. Ἢ iam d. uobis ff.
audistis codd. εἰ vg. et b ce ff, l aur. cum gv. 22:
non aud. a d f Q ὃ gat. (Bentl.) gv. flur.; non
creditis x e£ οὐ πιστεύετε 38. 6P5, οὐκ ἐπιστεύσατε 13.
69.124.346. 7 uultis iterum ad e γ cum gr. D 38**.
orm. audire ὃ e? Av. — audire uultis 33. nunquid
538. uultis sec. Ὁ audire D*(sed exf.). disoipuli
in ras. G; discipulos E.

28. male dixerunt Δ ; t ergo HO vg. c f et gv.
22; ad illi maled. a 4 f. eiom. A*(-«cor.). et
dixerunt: om. D; «ei T* (sed eras.). illi* O ;
elus A*(sed corr.)E a e f f, 1 aur.; huius T. es
(eT) eum ADA:PFMOQRSY d 9 9 Bentl.: sis BtF
CEGHOGIJKMTVWXZ vg. b ce f ff 1 aur.
Aung.; esto a, est 2"; item 7 sis disc. elus E e f
l r aur. Ambr. ; es disc. illius 2 δ. om. autem óc
de flr cum gr. D. moysi EEPHOIJKMQRV
vg. Tisch., moy D, moisi ATW, mosy C. 7 disc.
moysi E fawr.; » disc. sumus m. Q; ἢ m. sumus
disc. ὃ (Bern//.), m. su. discentes e.

29. o*t. nos Dc. quia: quoniam ACH de r.
moysi EPPHOIJKNTQRV eg. 73isch., moisi DA
TW, mosy C, mose G. loquutus :POX ; discipuli
D* /apsu, sed corr. deus 1 et quoniam deus pec-
catorum non audit 7 e? D?*. hunde C e s. 30.

30. respondit ergo d. et $r. om. R. eis
om.ócde flet gr. D mim. in hoo: om. in e
ef. gr. XA etc. «v Tovro bro ἐν τούτῳ. enim: om.
Eaócfa3lq A4ug.; ergoder et ovr D. mire-

bile: mirandum a 7. o».est E. om. et aperuit
H* (τ 559.) meos oculos (μου τοὺς 50.), mihi
oc. ὦ /: 7 oc. meos CEPT a ócef ffo 4’ (mihi)
aur. 4ug.; oculos meos oculos Ὁ.

31. autem: enim EMO 9 cum gr. 69; om. a ὁ
(scio) ed e ζ ir aur. cum gr. NBDGL. — deus
peccatores a d (-rum) e eum gv. BDA, step 2 deus
peccatorem Cyfr. ter, et. sent. episc. 6a ap. Cypr.,
εἰ ἁμάρτωλον E*UX*T e/. audit (ἀκούει) : ex-
audit EJR a 5 c f f» q r aur., et 7» non exaudiuit
deus σαί. αἱ quis (ἐάν ris): si qui R 4 Cypr.
semel; qui EJ gat. r Cypr. bis. dei oultor est
(e i» ras. O) ««θεοσεβὴς ἢ: deicola fuerit δ, deum
coluerit e Cyr. fer, deum colat a, deum timet 4;
eius cultor est E £u/., eum coluerit Aug. (αι,
12), colit eum ». uolumptatem C. eius: dei B.
» eius uolunt. E. faciat a, fecerit e Cyr. huno:
hun M, nunc R, hic D. exeaudit(dxovec)codd.vg.uett.:
exaudiuit ga/. ; audit Ze q Cypr.; Hieronymus uide-
tur primo loco ueterem lectionem exaudit correxisse,
sed in correctione non perseuerasse; * deus a 5.

32. ἃ seculo W53B ; ab initio saeculi 7; -- enim
B. non: numquam óc e (7 numq. a saec.) f 1 Φ
aur. quia: qui EM' g. apaeruit H. quis ex-
punc. E; aliquis X a c; quisquam / ». ;» quis
aperuit G vg. (non cod. caraf.). Ἱ» oculos quis Y*
(sed corr.).

33. aesset C. ha C; ex D. » si non hic a deo
esset d cum D*'. posset a e 9. quidquam BZ$&f.
2 ἴα (sic) quicq. facere W, nihil facere g.

4F2

576 EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. [1x. 34-41.

et procidens adorauit eum
3? dixit ei iesus
in iudicium ego in hunc mundum ueni
ut qui non uident uideant
et qui uident caeci fiant.
40 Et audierunt ex pharisaeis
qui cum ipso erant
et dixerunt ei
numquid et nos caeci sumus?
*! dixit eis iesus si caeci essetis
non haberetis peccatum
nunc uero dicitis quia uidemus
peccatum uestrum manet.

*4 responderunt et dixerunt ei
in peccatis natus es totus
et tu doces nos?
et eiecerunt eum foras
35 audiuit iesus quia eiecerunt
eum foras
et cum inuenisset eum dixit ei
tu credis in filium dei?
36 respondit ille et dixit
quis est domine ut credam in eum?
81 et dixit ei iesus et uidisti eum
et qui loquitur tecum ipse est
38 at ille ait credo domine

dixerunt ei. in peccatis natus es totus. et tu doces nos. et eiecerunt eum foris. " audiuit
autem iesus. quia eiecerunt eum foras. et cum inuenisset eum dixit ei. tu credis in filium
dei. **'respondit ille et dixit quis est domine. ut credam in eum. "et dixit ei iesus et
uidisti eum et qui loquitur tecum ipse est. **ille autem dixit. credo domine et procidens
adorauit eum. ?*et dixit ei iesus. in iudicium ego ueni in hunc mundum. ut qui non
uident uideant. et qui uident caeci fiant. *' et audierunt ex pharisaeis. qui cum ipso
erant. et dixerunt ei. numquid et nos caeci sumus. dixit eis iesus. si caeci essetis

.non baberetis peccatum. nunc uero dicitis quia uidemus peccatum uestrum manet.

34. responderunt * iudaei ». ἢ» εἰ (illi a d)
et dix. E a d cum gr. D. pecatis O*(sed corr.) ;
peccato EF ὁ e 7 q gui. cum gr. 143* ; tud 8
(Bentl.) et graec. e8: est Oa r*. 7 esnatus A,
2 es totus na. ff, totus na. es e. doces nos:
docere uis e, egecerunt C, eicer. Εἰ, iecer. D:PG*,
eicier. R, iecier. D; expulerunt e e? 4. 35. foraa:
4 de synagoga DM'(sin.) ; Ὁ extra synagogam ἢ.

35. audiuit: -«cautem Q^ cf ff, 1; et aud. BE
d N*D. eicerunt ?PR, iec. AM', ieci. D. 05. foras
d cut; D*. et cum (quum CHO) inuenisset
(inueniisset D) eum: et cum inue ἐν »u;. Z!
(serzpserat audiuit iesus Z*); et inuenit eum et
a(illum)é d Φ cum gr. D xat evper avrov. και;
deinde τ iesus E; foras fA. ei: illi S; et R;
om.dect gr. N*BD. dei: hominis D* (corz. Ὁ Ὁ
cum d et gr. WNBD ZYscA. 7T. G. 8, W. H.

36. ille: illig; om. a. orn. et dixit a cum pr.
A 68. quis: et quis d δ cum gr. NBDXTAA err.
est: es O*X. om. in eum /*.

37. et dixit (καὶ εἶπεν 249 aj. fawc.): dixit
autem g ὃ εἰ gr. ALTA etc. ; dixit ὁ, ait a e,
respondit d, e εἶπεν fanum WBDX 33. Ὁ tecum
loquitur Z* d / x Hil.et gr. D. » est ipse D.

38. om. wuers. b et N* ; om. at ille... domine
/*. at: et EO e. procedens BDEPQRY ; om.
a d e ff* q*( mg)r Bentl.; graeci xal προσε-
κύνησεν αὐτῷ, εἰ adorauit (uel procidit ei) eum δ.
hadorauit C.

39. dixit ΑΞ ΟΌΔΕ (dicit) PGIJMSTVXY a
(ait) c 7e: et dixit FHOKM'OQRWZ vg. de f fA (ait)
q ὃ aur. Aug., dixitque B, gr. καὶ εἶπεν. ei codd.
(aei O*) vg. c 7 ἐκ r aur., ili e: om. QU cod. caraf.
Tisch. ad faq ὃ cum graeco. . om. dixit oi iesus
ὁ [*, in pr.: et Z* (corr. Z2) ; ad a. iuditium W.
7 mundum hunc Z ὃ (Benz/.) cum gr. ; hocsaeculo
e. 7ueni in ἢ. mundum a óc f q * Hieron. ; ego
in iud. ueni in mundo hunc 7 e& De. qui 7».:
sequi R. qui sec. non Q*.

40. οὐ audierunt: et audientes E; audierunt
autem d et De'; igitur a cun. gv. 1. 205; - haec
a δἰ 7 ex phar. haec 7 q cwm gv. plur. ex
pharisaeis (far. R, phariseis CW, fariseis D,
pharisseis G) codd. paene omn. ef wuett.: quidam
ex phar. Q vg. (f105 cod. caraf-) cor. uat.* (mom
9g.) 4wg. nunquid WO ; ἐπε. Áic w. 41 9B εἰ v.
42 dixit iesus.

41. ^et ad ini. KVWZ 1 ὃ cum gr. A 69.
dicit AEY, aita; ergo d e? D*r. 7 iesus eis d
et D*', c&eci-- non V**, haberitis R, aberetis C.
nuno: om.abc ff,. uero in ras. G; autem de
/gr0; ergo D. quia: qui B*. uidimus GHS
& δ; uidetis T e. qui& uid.: uos uidere ἢ
peooatum *ergo a ὦ 7, 7 ergo pecc. δ cum gr.
ATAA εἰς. uesrum R; «t D sed ex. peccata
uestra manent d cum gr. N"DLX 33. manes Δ;
permanet / 7; -* in uobis a ὁ.

X. 1-7.] EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. 577

*et cum proprias oues emiserit ante
eas uadit
et oues illum sequuntur
quia sciunt uocem eius
5alienum autem non sequentur
sed fugient ab eo
quia non nouerunt uocem alienorum
* hoc prouerbium dixit illis iesus
illi autem non cognouerunt
quid loqueretur eis.
? Dixit ergo eis iterum iesus

X. ! Amen amen dico uobis
qui non intrat per ostium
in ouile ouium
sed ascendit aliunde
ille fur est et latro
? qui autem intrat per ostium
pastor est ouium
* huic ostiarius aperit
et oues uocem eius audiunt
et proprias oues uocat nominatim
et educit eas

X. ! Amen amen dico uobis. qui non intrat per ostium in ouile ouium. sed ascendit
aliunde. ille fur est et latro. *qui autem intrat per ostium. hic pastor est ouium. ὃ huic
ostiarius aperit. et oues uocem eius audiunt. et proprias oues uocat nominatim. et educit
eas. *et cum proprias oues eduxerit. ante eas uadit. et oues illum sequuntur. quia sciunt
uocem eius. "alienum autem. non sequuntur. sed fugiunt ab eo. quia non nouerunt
uocem alienorum. *hoc prouerbium dixit eis iesus. illi autem non intellexerunt. quid
loqueretur eis. "dixit ergo eis iterum iesus. amen amen dico uobis. quia ego sum ostium

X. 1. amen seme! c. intret €. hostium CD
FR, osteum T; ianuam Ea óce fg r$. houile
C (e hou. semper); ouillem G; cohortem ὁ c
(cortem) e f* g (-te); aula r. hasc. C. alii
unde R, illi unde Q; in (per ὁ ὦ 7) aliam (alteram
€) partem E e / x; alia parte c d. 7 est fur E.
Hinc ad finem euang. mulla in B uix aut ne uix
quidem legi possunt. ost ouium Aabet tantum
est latro a.

2. 2 perost. intrat O. hostium CDGR ; ianuam
aócffagr (5); *hicóc/ fag et ἢ» ipse est pastor
d; avros ἐστιν 0 ποιμὴν D. pastor 27 ras. G*.

3. huio: uhic C, hunc Q.
ostearius T, ostiarios G, ostiaris guf. aperit:
{2 ras. G*. Ἢ aud. uocem eius ae. proprias
oues (τὰ ἴδια πρόβατα) codd. (om. oues C) vg. f£
aur.: suas proprias oues D δ, suas oues propr. a;
suas oues c ff, ὁ 7, su. ouiculas ὁ Φ; ἢ» oues suas
d e ef τα spoBara ra ιδια 1). et proprias oues
uo i ras. K. nomenatim :P* (corr. 9P; ad
(secundum δὴ nomen (-uel nominatim 9) d 8.
heducit C, educet F, eduxit D; ducit a, perdu. e,
produ. ὁ c f* 4g r (-cet) ; eicit d; gr. ἐξάγει.

4. et cum (καὶ ὅταν ADXTA etc.) codd. (quum
CO; om. cum ΟἿ veg. et sett. flur.: cum autem
(ὅταν δέ KII* οἰ.) b c f, 1g. proprias oues (rà
ἴδια πρ. AT'AA εἰς.) codd. et vg. : oues suas ὁ c ff. ἢ
q (r); suas a e, sua d, et τὰ ἴδια NBDLX nin.;
deinde τ omnes a ὁ c d (omnia) e ff, / r (ἢ omn.
suas), ef ἡ πάντα N^BDLX uin. Mhemiserit C,
emisserit P ; miserit D(miss.)G ; eduerit E* (4c
cor. rec.) cf. f ; eiecerit a d e φ; produxerit c ff,
| r; gr. ἐκβάλῃ. ante (hante C; coram δὴ oas

hos. CDEP, .

(*as H ; eis δ) uadit: praecedit eas ». oues sec.:
ouiculae //g. illum: eum EJ. secuntur ACA
EGHKQRSTY. quia: qui (ΞΡ. soiunt: noue-
runta e r. eius (illius 7) uocen cd ὁ gr
cum gr. D.

5. alienum: alterum a e, extraneum s£ sdtur r.
o7t. &utem a. sequentur (ἀκολουθήσουσιν ABD
EFGA efc) cus AAFGHOMSY d Bentl.: se-
quuntur (ex s. 4) BHE'CDE(seqüntur):PIJNTOTV
WXZ vg. uett. rell. Aug., secuntur KQR, cf. áxo-
λουθήσωσιν NKLM efc. sed: se H*(sed corr.).
fugient (φεύξονται gr. omnes) ΑΒΕ ΔΊΡΕΘΗΘΘΜ
OSXZ d Bentl.: fugiuut CDEH*IJKNTORTVW
vg. uett. rell. Aug.; fugiant Y. om. ab eo D.
non nouerunt (οὐκ οἴδασιν) : nesciunt a c d e ff,
a4u*.,non agnoscunt d. uooem alienorum (ex-
teram τ «dur r, extranei 9) : ἢ» alienorum uocem
d ὃ Bentl. cum gv. τῶν ἀλλοτρίων τὴν φωνήν;
uocem eius fj, u. illius e, eius uocem a (illius) ὁ c
ἦ aur. non gr.

6. illis AFAXPFGHGJMSWXY aócd elg:
eis BCDEIKNTOQRVZ vr. f ff; ὃ aur.; om. T.
non (om. Z*, - Z") cognouerunt (cognuerunt R):
n. intellexerunt /, ignorauerunt d. quid: quod
EZ*(corr. Z*) a 0 c e ff; 4, id quod F ; quaedam
quae δ, quae erant (essent Φ) quae d g, e£ gr. τίνα
ἦν ἅ. loquaeretur O ; loquebatur ὁ c ff; / aur.,
dicebat 4, locutus est a e Φ.

j. 0m. ergo e. eis ον". C (spatio tamen relicto)
cum W*B. eis ergo X. eis iterum - αὐτοῖς
πάλιν N»AKAII; 2» iterum eis E a (ad illos) 7
(illis) 8 e£ πάλιν αὐτοῖς DEFGL ec. ; or. ite-
rum e f; r aur.* cum W* min. om. iesus ὁ ὦ,

578 EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM.

amen amen dico uobis
quia ego sum ostium ouium
5 omnes quotquot uenerunt
fures sunt et latrones
sed non audierunt eos oues
? ego sum ostium
per me si quis introierit
saluabitur
et ingredietur et egredietur
et pascua inueniet
10 fur non uenit nisi ut furetur
et mactet et perdat

[x. 7-13.

ego ueni ut uitam habeant
et abundantius habeant.
1! Ego sum pastor bonus
bonus pastor animam suam
dat pro ouibus
1? mercennarius et qui non
est pastor
cuius non sunt oues propriae
uidet lupum uenientem
et dimittit oues et fugit
et lupus rapit et dispergit oues
18 mercennarius autem fugit

ouium. *omnes quotquot uenerunt. fures sunt et latrones sed non audierunt eos oues.
*ego sum ostium. per me siquis introierit. saluabitur. et ingredietur. et egredietur. et
pascua inueniet. !?fur non uenit. nisi ut furetur. et occidat. et perdat. ego ueni ut
uitam habeant. et abundantius habeant. !!ego sum pastor bonus. pastor bonus. animam
suam ponit pro ouibus. !' mercennarius autem et qui non est pastor. cuius non sunt oues
propriae. uidet lupum uenientem et dimittit oues et fugit. et lupus rapit eas. et dispargit
oues. mercennarius autem fugit. quia conductitius est et non est illi cura de ouibus.

om. quia E a, cum gr. BGKL ες. osteum TZ, hos-
tium CD; ianuaEaóeff5 g rawr.

8. omnes ort. b d cum gr. D. quodquod GO;
quicumque a e. uenerunt (uenier. D) sisse addit.
codd. vg. cor. uat. uett. blur. cum gr. N*EFG etc.
syr. sah. pers. goth. anglo-sax. et Aug. (contra adu.
legis εἰ froph. ii. 16) *s/iud quoque ait dixisse
dominum omnes alii quotquot ante me uenerunt
fures sunt et latrones. Voss autem ifa scriptum
est sed ita omnes quotquot uenerunt fures sunt et
latrones' ; e£ £s Zo. 45 * omnes quotquot uenerunt
dixi, utique, praeter me' . . . *qui uenerunt znquit,
et intelligimus, praeter me! : * ante me d gat. foss.
Luwucif. Cal., Hieron. in Osee ἢ et alibi quater, cum
£r». NAABDKLXAII efc. aet, memph. arm. georg.
slav. arab. W. H., non awtem Tisch. 7T. G. 8;
inseruit Benil. sed secundis curis deleuit. sed:
et T e! καί Origenes ter. audierunt: cognoue-
runt OQX*Z. | eos oues: confuse eum fures oues
meas ff,*.

9. osteum δίς. 4f 4“. 7 (hostium T*); 1 ouium
gul. me inter lin. G.. 7 siquis per meae. in-
troierit: intrauerit a e f quf. saluauitur O;
saluus erit a d e. et ingred.: et intrabit », et
introibit ὁ c ὁ ff, l(-lit)g; om. a e ὃ cum gr. Δ.
egred.: regred. T; exietaócde ἃ ἐφ r.
pascuam OX* Zen/l. Def. B ad uw. a1.

10. *et ad ἐμ. E. nissi Ὁ. furetur: inuolet
d. et mactat Y ; et occidat ^ c d f ff, g ; et iugulet
ir; om.a e. perdát O; perdet Q; disperdat σ᾿;
furetur Z* (corr. 2). ego Ὁ autem ad D*. habun-

dantius CDAM'TW (-cius); amplius E x δι orm.
et ab. habeant d f,* Dr.

II. Def. φ ad xii. 39. bonus (-enim awr.)
pastor: Ὁ pastor ( τ autem a ὦ Ὁ enim δ) bonus
aócd ef falrb Aug. (Bentl) et gr. ὁ ποιμὴν ὁ
καλός. dat (δίδωσιν WN*D) codd. Pisr. vg., c d ff
A ug., * moderni! ap. cor. sat., tradat E, tradit »,
tradet ὁ: ponit (τίθησιν iur) KOQX*Zaef I
aur., 'graecus, antiqui! ap. cor. uat. (Bentl),
Tert., (Cypr.), Lucif. Cal., Ambr. ouibus sime
addit, ACAPFFGHIJMN'RSY acd f δ Bentl.
et graec.: * suis F DE:P"VOKOQT(obibus) V WXZ
vog. be fo 7 aur. cor. uat.

12. mercennarius (mercen JW wvg., mercin.
DR, mercinn. E; en i» ras. SP) sine add. codd.
Jlur., a (£nc. qui merc. est et non est pastor) as».
cum gr. BGL 1: 4 autem T ve. Zisch. Cypr.
Bentl. wuett. rell. (conducticius 7) e£ gr. ó μισθ. δὲ
ATATII e£c., e£ ὃ δὲ μισθ. NDXA 33. 69. 124 et.
ort. et qui non est pastore. proprie WX. vidit
EHQR. dimittit (ἀφίησιν) CE:PH'(dimitit H*)
GIJKMM'OQRTV(dem)WX vg. uett. flur., re-
linquit a : dimittet A&"DA(dem.)FGSYZ, relinquet
e. Oues séc.: uos G. dimissis ouibus z. fugiit
T δ 13; fugiet D; quia merc. est &. rapit:
teas c f/ r δ, 1145 a e; cwm graecis (exc. D).
dispargit G, disperget DZ*(corr. Z!) ; disperguntur
c. oues fert. (illas oues a): om. d cum gr.
NBDLII zin».

I3. meroenn. e/c. u£ u. 12, sed et mercen. sec. H,
conducticius ^5 7, sec. c e f fa aur. ; stem om. mero.

X. 13-18 ] EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. 579

quia mercennarius est

et non pertinet ad eum
de ouibus

14 ego sum pastor bonus

et cognosco meas

et cognoscunt me meae.

15 (90-3) Sicut nouit me pater

et ego agnosco patrem.

(91.4) Et animam meam pono
pro ouibus.

16 9?- 10) Et alias oues habeo
quae non sunt ex hoc ouili

et illas oportet me adducere

et uocem meam audient
et fiet unum ouile
et unus pastor.

τ Propterea me pater diligit

quia ego pono animam meam
ut iterum sumam eam
13 nemo tollit eam a me
sed ego pono eam a me ipso
potestatem habeo ponendi eam
et potestatem habeo iterum
sumendi eam
hoc mandatum accepi
a patre meo.

Mego sum pastor bonus. et cognosco oues meas. et cognoscunt me. meae. P" sicut
nouit me pater. et ego noui patrem. et animam meam pono pro ouibus meis. !*et
alias oues habeo. quae non sunt ex hoc ouili et illas oportet me adducere. et uocem
meam audient. et fient unus grex. et unus pastor. 77 propterea me pater diligit. quia ego

pono animam meam ut iterum sumam eam.
a me ipso. potestatem habeo ponendi eam.

autem fugit d e Lucif. Cal. cum gr. N(AY)BDL
I. 32*. 33, Tisch. T. G. 8, W. H. eum τ cura D,
cf. non est ei cura / (illi) / z, cura ei non est d, non
curat e.

14. cognosco (agnosco f, noui a 7): -- oues
98 ce f aur., cor. uat.* (non mg), et ἢ» meas
oues a. cognoscunt (agn. fA, nouerunt a ὦ ») me
meae (mee ΝΥ) --γινώσκουσί με rà ἐμά NBDL:
cognoscor a meis 5! (5* cwm vg.) cum gr. γινώσκο-
μαι ὑπὸ τῶν ἐμῶν AXTAAIT etc.

15. nouit (γινώσκει) : cognouit D; cognoscit
cd ff, | aur., agnoscit ὁ e. agnosoo (γιγνώσκω) :
agno Y* (corr. £i.) ; cognosco ?PJ c d ὃ ρα. ; novi
E a f r. anima mea E. 05. meam d εἰ Dr.
pono (τίθημι) : ponam e; do d εἰ δίδωμι N*D.
ouibus sine addit. AE AXPFG*J RY a d ὃ Bentl.
cum graeco: 4 meis CDEG*FHOIKMM'OQSTVW
XZ vg. uett. rell.

16. 1 sed ad i14, ». alias: ἐ quidem a, * autem
d; δε). ouiculasa e 2. Ὁ abeo obes T (ὦ.
que DEW. om. non J. ex: deEacd e ff,.
. oulli (αὐλῇς) : ouile G; atrio d Ziezros. — ouili
hoc (d) ὃ (JBenti.) cum gr. hoportet C. o». me
F. perducere a e. et (ad Q; uta ἢ uo. me. aud.
om. A* (τ mg.) audiant E a / (son δὴ ef ἀκού-
coc: NAGXAA efc. ; audiunt F. fiat E 7; fient
J d f et γενήσονται NN^BDLX 5i». unum (unus
T*) ouile (-li E) (conira graecos ssostros, qui
Àabent μία ποίμνη) cum codd. vg. et 5 (ouile uel
pastorale), 44seg. ἐφ Joh. ; cf. Hieron. in. Ezech. 46
(sed $bi αὐλή bis legisse widetur) “εἰ alias oues
habeo quae non sunt ex hoc atrio .. . et fiet unum
atrium et unus pastor; Aoc esit graece αὐλή signi-

? nemo tollit eam a me. sed ego pono eam
et potestatem habeo iterum sumendi eam hoc

ficat, quod latina simplicitas im ovile transtulit! :
unus (una a e) grexa ócd e f f Laur. (def. q r)
Cypr. bis, Aug. Serm. 137. 138 et im Ps. 78,
Hieron. in. Esai. 60, 22, in. Ephes. ii. a, Besa;
Erasm. in textu habet ouile sed im notulis con-
fitetur * graecis ποιμνὴ magis grex est quam ouile.'
Hanc lectionem, 1. e. ouile ὀὲ repdtitum, fro in-
szgni documento habemus. Hieronymum codicibus
graecis ssum esse, ex familia quae ad nos non
peruenerit. C$. Epilogum nostrum. — Deinde om.
et AMY d Bentl. cum gv.

17. o*t. pater ὃ. dilegit DA?P. diligit pater
ug. edd. ast. (non autem Hailbr. 1476, Wild 1481).
bono G* (pono G'). 2 animam me. pono c fA.
meam: o». ΜΤ τ sup. Jin.) e; * pro ouibusa c
(20st pono) e( * meis). ut (Iva) tFC(hut)DEGH*
IJMQRTZ gg. uett. cor. uat.,edd. ant. gdur., Bentl.:
et AATPH'OKNTOSVWXY c edd. Kesler. 1487,
Frobem 1502, Sacom 1515 ef 1519. suimam G;
accipiam d / » (δ) gaf. om. ut it. sum. eam F.

I8. tollet D / ὃ (sed ape A). ὦ (ha C) me 2».
om.J. pono: ponam DX* e. om. sed ego...
ipso d /* ef gx. D mín. meipso vg. ; memetipso
68; tet ΞΟ non autem edd. με. Distinguunt
pono eam . a me ipso potestatem habeo Εἰ; pono.
eam a me ipso pot. habeo Z*. potestatem 27. 4
autem ὦ. — ponendi: deponendi $9; ponere d.
eam 2471. : animam meam GT (sed eam wu sdtur
T*) aur. om.iterum E e ff cum gr. min. fauc.
sumendi (λαβεῖν) : accipiendi E 7 (5); tollendi c,
tollere d e/ apa. D*'. hoo { enim a. mandatum :
praeceptum à c f fA, 7271. Prax. 22. accipi 3PO.
om. meo a ὁ d f, r e! gv. D. 36.

580 EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. [X. 19-27.

19 Dissensio iterum facta est
inter iudaeos propter
sermones hos

30 dicebant autem multi ex ipsis
daemonium habet et insanit

quid eum auditis?

3! alii dicebant haec uerba non
sunt daemonium habentis

numquid daemonium potest
caecorum oculos aperire?

?:2 Facta sunt autem encenia
in hierosolymis

et hiems erat
38 et ambulabat iesus in templo

in porticu salomonis
*! circumdederunt ergo eum
iudaei et dicebant ei
quo usque animam nostram
tollis ?
si tu es christus dic nobis palam
26 respondit eis iesus loquor
uobis et non creditis
opera quae ego facio in nomine patris

mei
haec testimonium perhibent
de me 26 sed uos non creditis

quia non estis ex ouibus meis

21 oues meae uocem meam

praeceptum a patre meo accepi !? dissensio iterum facta est inter iudaeos. propter sermones
hos. **et dicebant multi ex ipsis. daemonium habet et insanit. quid eum auditis. * alii
dicebant. haec uerba non sunt daemonium habentis. numquid daemonium potest oculos
caecorum aperire. ?'facta est autem dedicatio in hierosolymis. et hiems erat et
ambulabat iesus in templo in porticu solomonis **circumdederunt ergo eum iudaei. et
dicebant ei. quousque animam nostram suspendis. si tu es christus. dic nobis palam.
? respondit eis iesus loquor uobis et non crediditis. opera quae ego facio in nomine patris
mei. haec testimonium perhibent de me. ?*sed uos non creditis. quia non estis. ex ouibus
meis. sicut dixi uobis. /' oues meae uocem meam audiunt. et ego cognosco eas. et

I9. disensio 3P, dissentio T; itaque D*(sed
exp.)T; 4 ergg d ὃ (Bentl, sed. secundis curis
deleuit); * autem ff,; τοῦν ADTAAII e. om.
iterum T d f,cum gv. D 64.225. iudeos D:PW.
sermones (sermonem (Δ) hos: uerba haec d;
2 hos serm. a e, haec uerba 7.

30. dicebant autem (ἔλεγον δέ N*ABLX etc. ;
et dic. a ὁ e f f» / aur.): dic. enim T ; dic. ergo
d r, ἔλεγον οὖν N*D min. ; haec dic. c. ipsis
quia αἱ e/ De, demonium D?PW e w. 21, orm.
et R e. insanis Δ. eum (αὐτοῦ): ab co 8$.
a"ditis G, audistis R. Ὁ» qui (5zc) aud. eum E.

31. alii - autem E d (zo»* D") diceba»t H.
haeo: hae O. 7 uerba haec F. sunt: 4 audientis
lapsu K; 4uer D*(sed ex$.). 2 non sunt haec
uerba 7 εἰ Ὧν, abentis C. nunquid W93B.
2 potest daem. fA. cecorum W. hoc. C, occ. R.
7 oculos caec. E d e f e! gr. Da45. Inc. rursum B.

22. factae G. est c / ffr. &utem: om. Sab
et gr. min. ; et Í. sunt /, et cum f. esset e; f. autem
tunc sunt ραζ. e£. ἔγένετο Tóre BL 33. encenia
(d. matheus εἴ.) ABE'AXPHITVWXYZ aóàd
auf., incenia ER, enchenia CFM'S, inchenia D,
enkennia δ, enceniae G; encaenia 9JKMOQ ve.
TiscÁ. 1; dedicatio c e f f, r. hierusolymis EK,
ihero. C, iero. vg.; hierosolimis M', hieru. :PR,
hyeru. D, iero. W; hierosolyma G. om. et d ff,*
Y Aug. εἰ gr. NBDGLXII efr, hiems cum ABA

EHNTQST(iems)R S, εἰ hyems Jo: hiemps &C
DiPFGOIKMORVWX(hiemp X*)YZ, hiepy e.
om. et h. erat ὁ.

23. hamb. C ; ambulat R ; deambulabat ὦ 7 δ.
7 jesus ambul. G. porticu codd. fiwr. et vg.:
portico DAEM*NTQR ; porticum BCGTX 4 ζ ἃ.
salamonis DA?PS, solomonis GMR. 7-7 in port.
sal. in templo c ὅλ.

24. circund. $38 ; circuierunt a d (circum.), cir-
chlauerunt δ. iudei W. dixerunt E 7; dicunt ὁ ff,
aur. om. ei W c y. quo husque C ; usque quo
abcde ffl. tollis (alpes) : suspendis c f; excru-
cias(?) G* (sed ex erasae sunt); crucias Gc». palam:
manifeste / 7, aperte a, a parte e, ingenue aut libere
δ, cf. Erasm. * παρρησίᾳ zd est libere sZwe ingenue."

25. om. eia d y cuz N* D. om. resp. eis ies. F.
loquor (λαλω D, dico 4): loquor uel dixi 5; dixi
a et εἶπον gr. rel. uobis- palam c. crediditis 7;
* mihi K d cum gr. D 13. 69. 124. 346 είς. hop.
C et semper. que DEW. fatio W. haeo (hec W)
» ravra : ipsaa d e / Tert. et avra D. test. peri-
bent CZ*(corr. Z?) ; test. dicunt a e, testificantur d.

26. creditis ὁ mihi Decr. quia non (ὅτι οὐκ
NBDLX m3i51.): non enim ace e£ οὐ γάρ AT'A
AI efc. obibus Ὁ. meis - sicut (sic δὴ dixi uobis
abef far 9$ cum gr. ADM*XTAAIP efc.; sed cum
seqq. coniungurn! d ffs d et gr. D.

37. oues (ouis Z*, corr. Z') meae (mee W):

X. 27—33.] EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. 581

3! sustulerunt lapides iudaei
ut lapidarent eum
3? respondit eis iesus
multa opera bona ostendi

audiunt
et ego cognosco eas
et sequuntur me
28 et ego uitam aeternam do eis

et non peribunt in aeternum

et non rapiet eas quisquam
de manu mea

9 pater meus quod dedit mihi
maius omnibus est

et nemo potest rapere
de manu patris mei

80 eco et pater unum sumus

uobis ex patre meo
propter quod eorum opus
me lapidatis ?

33 Responderunt ei iudaei

de bono opere non lapidamus
te sed de blasphemia
et quia tu homo cum sis
facis te ipsum deum

sequuntur me. **et ego uitam aeternam do eis. et non perient. in aeternum. nec quis-
quam rapiet eas de manu mea. ?*pater meus quod dedit mihi maius omnibus est. et nemo
potest rapere illud de manibus patris mei. ?"ego et pater unum sumus. ?! sustulerunt ergo
iterum iudaei lapides ut lapidarent eum. * respondit eis iesus. multa opera bona ostendi
uobis a patre meo. propter quod eorum opus lapidatis me. *' responderunt ei iudaei. pro
bono opere. non telapidamus. sed propter blasphemia. et quia tu cum sis homo. facis

oues quae sunt meae d; qui sunt ex ouibus meis
ablr Hil.de Trin. 7, qui de ouibus meis (7 meis
ou. δ) sunt e ff Aug. de fec. tier. τ. &udiunt δὲς
scr. O, sec. expuskt.. ego: eego NT; om. CT e
Aug. in Joh. oognosco: agnosco À; gnosco d,
noui * 777. secuntur AGKSTVY.

28. etern. δὲς W. om. do A. pereunt a ἐ.
aeternum: eum /aps4 E; sempiternum *, per-
petuum a d e. et non sec. codd. fur. vg., et nemo
ace,nec f r: ow, et AEFFAFHSY. rapiet codd.
Blur. et vg.: rapit CGOQT ace ff, | v, rapiat H.
non ΤΆ. δὲς ser. V. em.quisquam a c €. ἢ» quisq.
rap. eas ὁ / f, 17. mea: patris mei E (ex s. 29).

29. om. meus a ὁ c e ff, 1 et gr. N* 13. quod
dedit mihi (michi KW) codd. vg. wett. blur. et ὃ
δέδωκέν μοι NB*L 15* ZU. Ambr. Hieron. (in
Tert. Prax. 22 codd. inter quod ef qui ffuctuant):
qui dedit mihi 4 44706. (BentL), qui uel quod
dedit mihi δ, o δεδωκὼς μοι D, ὃς δέδωκέν μοι plur.
maius omnibus est (o». omnibus Q) codd. vp.
uelt. paene omn. et gr. μειζον marrow ἐστιν Α, ifem
varT. ue (ov ἐστιν B, maius est omnibus R ae»
Ag. (infra) et παντ. ἐστιν μειζον X : uoluit maior
omnibus est Zen. cu» gr. μείζων πάντων ἐστιν
T'AAII e&c., ἢ» omnium maior est d e£ πάντων μείζων
ἐστιν NDL. «ει cf. Aug. in. Joh. 48. 6 * Quid
dedit filie pater maius omnibus? sf ipse 2/73 esset
wunigenitws flims .. . transcendit magna omnia,
peruenit ad illud quod maius est omnibus . . . quod
dedit mihi pater 34 es£ μέ sim uerbum eius, ut sim
unigenitus filiws eius, ut sim splendor lucis eins,
maius est omnibus' JVofabit dector dectionem
Hieronymi in hoc uersu insigni (1) certam esse,

(2) auctoritatem graecam ambabus partibus habere,
(3) nullam codicum familiam adhue notam con-
stanter sequi: cf. ad ix. 9. om. οἱ Y*( ΕΥ̓) r.
naemo E. poterit ». rapere-illudace f awr.
et gr. 69 ad. 5 1 αὑτά.

30. ego t enim ἃ. et sw. Jin. A. pater-
meus e ὃ e/ gr. A min. sumus: scimus A.

31. sustulerunt (sustulL R; tulerunt a e,
baiulauerunt 4) sse add. 2422 «codd. Biwr. 53b
ΖΔ aur. Aug. et gr. NBL 33: * ergo BEKOQS,
Tisch. cor. wat. wett. vell. (igitur γ) e£ gr. ADX
etc. ; deinde ὁ iterum f ὃ cum gr. fiur. lapidem
t. iudei EW. — iudaei lap. e f e£ gv. 69. 254
al. paw. huti C.

32. respondet G. 1esus- dicens c, cf. respon-
dens ies. dixit eis /oss. oper& bona (ἔργα καλά
NAKAII min.) codd. et uett. &ur. (orn. bona ὁ):
7 bona opera W og. sr. d ὃ et gx. DLXTA ete.
ex:aTecedf r0. om. meodecum gr. N*BD.
quod: quide. o».eorum T e. om. opus E a? e.
2 opus eorum G. Ἢ lapidatis me c d (-dastis) 75,7
ὃ aur.* cum gr. ADX. rell. pur. et ita wolwit Bentl.
jrimo sed secundis curis restitui? mo lap.

33. resp. - ergo ET e. eios. ERT. 2 iud. el
A* (sed corr.). iudei EGWS; 1 οἱ dixerunt ei E
€ (om. ei) ; - dicentes d δ ewm gr. DEGHM? erc.
hoperae C; oer. e. 7 opere bono 4. te lap.
acf fslaur., ἢ tenonlap.e»s. blasfemia DR,
blasphaemia E. 0m. etcceum gr. V. et quia tu
in ras. K. quia: quod D. om. tu d e cum
£v DKI. quum CO. 7 cum sis homo G e
f ir awr.; ἢ cum tu homo sis a. err. ipsum
bder.

4G

582 EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. [X. 34-40.

** respondit eis iesus

nonne scriptum est
in lege uestra

quia ego dixi dii estis?

35 si illos dixit deos ad quos
sermo dei factus est

et non potest solui scriptura
quem pater sanctificauit
et misit in mundum

uos dicitis quia blasphemas
quia dixi filius dei sum?

81 si non facio opera patris mei

nolite credere mihi

38 si autem facio
etsi mihi non uultis credere
operibus credite
ut cognoscatis et credatis
quia in me est pater
et ego in patre
8) 03- 4) quaerebant ergo eum
adprehendere
et exiuit de manibus eorum
40 et abiit iterum trans iordanen
in eum locum ubi erat iohannes bap-
tizans prinum
et mansit illic.

te ipsum deum. "respondit eis iesus. non ne scribtum est in lege uestra. ego dixi dii
estis. ? si ergo illos dixit deos. ad quos sermo dei factus est. et non potest solui scribtura.
86 quem pater sanctificauit. et misit in hunc mundum. uos dicitis. quia blasphemas. quia
dixi filius dei sum. 7 81 non facio opera patris mei. nolite credere mihi. **si autem facio. et
non uultis credere mihi. uel operibus credite. ut cognoscatis et credatis. quia in me est
pater et ego in eum. ** quaerebant autem eum iterum adprehendere. et exiuit de manibus
eorum *'et abiit iterum trans iordanen. in eum locum. ubi erat iohannes prius baptizans.

34. 0m. eis e r. iesus-et dixit d εὐ Drr.
nonne: non a de Cypr. 725i. 1i. 6. scribtum tFE
GSYZ. »estscr.ad e ὃ Cypr. (Bentl) cum ord.
gr. om.uestra ὁ c d e f, 1 r aur. Cypr. et gr.
N*D 19*'. o. quia f ὃ e/ gr. ATAAII efc. di
FMZ*. hestis C.

35. si: et 3P* (corr. mg); *ergoc f 4 r Hil.
de Tv. ? cum gr. 235. 240 αἰ. 3. illo* Y. daeos
E, deeos H ; ἀξ D*(sed corr.)R. 8d: spud E.
sermo: uerbum Z7 x 77i] dei factus est (fiebat
€) 2 ToU 0. ἐγένετο NABLX a. &lur.: 7 factum est
dei ὦ / r Hil, fiebat dei a b e ff, cum er. D. ad
quos 8. d. f. est o9. Cypr. om. et D durmach.
ont. non V* ( - cor. rec.). soluizm ras. Y ; om. 9P*
(43PP. scribtura £FEOSYZ: om. e Cypr.

36. quem (quod Cy?7.) - ergo DR. pater (deus
J) sanetificauit : monauit (ue lale quid) B μέ
udíiwr, sed codex mutilus est. missit D. in4
hunc E se/f. (exc. δ). dicites O. in mundum
uos di 2» ras. scr. tF (fuerat et misit in mun-
dum). b)asphemas (blasfemas T) codd. fur. ve.
d f 5 aur. et gr.: blasphemat EXPO*ea e ffi! Cypr.,
-phaemat O*, -femat DQR ὁ r, e£ βλασφημεῖ Ets.
$5.; blasphemo c, -maui 774. sum: sequitur
wacua pagina in G; deinde quae sequuntur. alia
sans scripta sut.

37. fatio W e£ 38; faci H. opera: facta CyPr.
et 38. om. mei a ὦ e ff, Cypr. michi W εἰ 38.
2» mihi cred. a c d e ffr aur. Cypr. Aug.

38. si autem: quod si ὁ ff, / aur. ( x autem);
om.8siautem... credere e. etsi (xà): et CET
a 6 c f 1 gat. Cypr. mihi non uultis credere

(εμοι μὴ θελετε πιστευειν D): 2 non uultis mihi
cred. a c (2) ff;; mihi non creditis δ e£ ἐμοὶ μὴ
πιστεύετε (uel -nre) gr. plur.; deinde uel ὁ c f.
ut cognoscatis (ἵνα γνῶτε) : ut sciatis d x; et
scitote a e 727. Prax. 22, et cognoscite c ὦ Cypr.,
et cognoscetis ὁ ff,. et credatis (xal πιστεύσητε
NATAAII δίς.) codd. et og. et f fy? ὃ awr.: et
cognoscatis » 471], e/ xal γιγνώσκητε BLX min.;
om.abcde ffs* 1 Tert. Cypr. cum gy. D. pater
in me est 2g. ὦ (x). om.est Qd r δι in patre
(ἐν τῷ πατρί NBDLX etc.) codd. vg. uett. flur., in
patrem G: in eo ὁ ff, r, in illo δ Cyfz., in eum 7;
ἐν αὐτῷ ATAAII etc.

39. querebant DW. ergo (autem /): om. E
cum gr. BEGH e/c.; et quaer. d e? D. eum *
iterum f ὃ cum gr. N-AKL efc. adprehendere
(πιάσαι) DGKOXZ^, adprae, BCE:POINTQRZ*,
appre. STVW og.: adprendere H ; prendere AtF
FM Z3sc^., prehendere J ; perdere AY ; - iudaei c.
exibit O, exiit ?*P*(corr. 7g.); euasit a *. mani-
bus (χειρῶν I. 22. 247. 3?*): manu δ cum gr.
plur. τ ἢ
40. habiit C, abit E, abii W. ογρε. iterum «e.
ihordanen C; iordanem GJMNT vg. om. eum
d e r ὃ (Bentl). hubi C. erat: orabat J.
iohannis DE2P'O, ioannes SL. babtizans D?P,
baptiszans E. bapt. primum (πρῶτον 2ἐμγ. sed
omnes ante Bamr.): Ὁ primum bapt. δ (Ben)
eum gr., et 7 prius bapt. a e f ff; aur. (prius
ioh. bapt.) e£ πρότερον WA (rom δὴ) 69. 218.
mansit (ἔμεινεν fiur.): manebat a ὁ c e ff, et
epercy B.

X. 41—XI. 5.} EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. 583

41 (94.10) Ft multi uenerunt ad eum |
et dicebant
quia iohannes quidem signum
fecit nullum
omnia autem quaecumque
dixit iohannes de hoc
uera erant
45 et multi crediderunt in eum.
XI. ! Erat autem quidam languens
lazarus a bethania
de castello mariae et marthae
Sororis eius
3 maria autem erat quae unxit

dominum ungento
et extersit pedes eius
capillis suis
cuius frater lazarus
infirmabatur.
? Miserunt ergo sorores
ad eum dicentes
domine ecce quem amas infirmatur
4 audiens autem iesus dixit eis
infirmitas haec non est ad
mortem sed pro gloria dei
ut glorificetur filius dei per eam
5 diligebat autem iesus martham

et mansit ibi. *'et multi uenerunt ad eum et dicebant. quia iohannes quidem. signum
fecit nullum. omnia autem quaecunque iohannes dixit de hoc. uera erant. **et multi
crediderunt in eum. XI. ! Erat autem quidam infirmus. nomine laxarus. a bethania.
de castello mariae. et marthae sororis eius. ?maria autem erat. quae unxerat dominum
unguento et extersit pedes eius capillis suis. cuius frater lazarus infirmabatur. * miserunt
ergo sorores eius ad eum dicentes. domine. ecce quem amas infirmatur. *audiens autem
iesus. dixit. haec infirmitas non est ad mortem. sed propter gloriam dei. ut glorificetur
filius dei per eum. "diligebat autem iesus martham. et sororem eius mariam et lazarum.

41. uenerunt (ἦλθον) codd. fw». (uenierunt
fD)vg.adef 4wug.: ueniebant AX* 7iscA. óc
ffs 19 aur. irc. uen. ergo ad illum multi a e.
om. quia c d e cum gr. ND. iohannis fr. M, εἰ
rell. ut 40. 7 null. sign. fecit a c aur. ἕρε. τ΄.
42 omnia autem edd. satis mullae. autem: om.
JP; enim E. quecumque DEW, quaecunque 938 ;
quaeacd e f. dixit im/er /in. Y». iohannis sec.
w! 40. -ioh. dixit ὁ d f / aur. uera: om. e;
uerba R. erant: sunt D* (corr. D')J aceaur.;
om. ἢ.

42. eum sine addit. cum gr. 16: «ibi D Bentl.
d e( gr. NABDKL ecc., εἰ ἢ» illic in eum δ cum gr.
EGHSTA etr,

XI. 1. languens (ἀσθενῶν) : periit in B; lan-
guidus J ; infirmus G a ὁ c (7 inf. quid.) d f ff;
aeger / r; qui tenebatur infirmitate magna e.
latzarus D e£ 4. 2; *- nomine DG a c e? ἢ» nomine
laz. ὁ 7,4 1. betania ΝΥ. castello: monicipio z,
cf. *O. 2. Bil. Texts! 11 2. 137. marie W.
mar|ihae G, marthe W, martae CZ*, marte T.
sororis eius (τῆς ἀδελφῆς abris) codd. plur. ἘΝΟΣ
uett. blur. (soror asr.), cor. uat. qui notat * eius
im $raeco est feminimi generis ef sororis gem.
singularis et ila eius mom refertur ad lasarum
sed ad mariam, sed τῆς ἀδελφῆς αὑτοῦ Α 3257:
sororum eius ΕΟ ΟΚΝΝΖΟ $ / gat. Awg.; sorores
eius e.

2. ort. erat D. 2 erat autem mariaad x ὃ
cum ord. gr., haec autem erat m. e. que D.

uncxit AESPFINTOR, hunxit C, ungxit X ; unxerat
adef ir. domino FH; iesum 7. ungento
(g- Mt. xxvi. 7) cust AHMOSYZ-^; unguento B
f C(hungu.)DAE:PFGOIJKNQRTVWXZ* vg.
TiscÀ., εἰ 7» ung. dominum E. exstersit R, tersit
c; exterserat a d e y. suis: eius D* (corr. D!).
2 cap. suis pedes eius e. ouius-et d e£ Drr.
infirmabatur.-ret audiens ilis dix eis E sed ex-
unct.

3. misserunt D?P. ergo: haec E; hae a.
sorores (-ris G*O) sine add. ACDAXPFHOMQ
ΕΥ̓ δ et gr. 2iur.: om. ὁ 1; * eius BFEGIJKNT
OSTVWXZ og. cor. uat. acd e f ϑιρίονε. wers.
Jfa*)r aur. Aug. et gr. DS min. eum: iesum bc
delraur.et gr. D. 7 ad ies, sor.eius 7. amas:
8 £^ ras, deinde sequitur ras. 4 aut 5 litt. 9P.
» quem amas ecce ὅ ἃ infirmabatur ENT asr.

4. audiens autem (itaque O) iesus: et audiens
lesus E; audiuit ( 4 futem c) i. et ὁ c ζω" 1; cum
audisset iesus a; ow. e. hec W sertper. 7 haec
infirmitas d e ὃ (Bentl) cum gr. ; eius d e? Der.
pro: propter E ὦ /. gloriam EO d f; claritate ὁ.
deo EH*; domini ga/.; «este. glorifloetur:
clarificetur 6 c, magnificetur a e, honorificetur ὦ,
per eam (Bv αὐτῆς) cum. A CDEFGIMN'QT
WX vg. cor. uat. d ὃ Aug. (diserte), per ipsam
awr.: per eum. A*BA?PHOJKORSVYZ / ff,
per ipsum c /, in ipso f/;*, in illo a e.

5. dilegebat D; amabat a d e; gr. ἠγάπα, sed
eji Ve 1). oni. autem Q f. martham (martam T)

462

584 EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEAM. [x1. 5-12.

? Respondit iesus nonne duodecim horae
sunt diei ?
si quis ambulauerit in die
non offendit quia lucem
huius mundi uidet
10 si autem ambulauerit nocte offendit
quia lux non est in eo
Mhaecait εἴ post hoc dicit eis
lazarus amicus noster dormit

et sororem eius mariam
et lazarum
€ ut ergo audiuit quia infirmabatur
tunc quidem mansit in eodem
loco duobus diebus
? deinde post haec dicit
discipulis suis
eamus in iudaeam iterum
5 dicunt ei discipuli

rabbi nunc quaerebant
te lapidare iudaei
et iterum uadis illuc?

sed uado ut a somno
exsuscitem eum

? dixerunt ergo discipuli eius

^ut ergo audiuit quia infirmatur. tunc quidem mansit in eodem loco. duobus diebus.
' deinde post haec. dicit discipulis suis. eamus in iudaeam iterum. * dicunt ei discipuli.
rabbi nunc quaerebant te iudaei lapidare. et iterum uadis illuc. ?respondit iesus. nonne
duodecim horae sunt diei. siquis ambulauerit in die. non offendet. quia lucem huius
mundi uidet. "siquis autem ambulauerit nocte. offendet. quia lux non est in eo. !! haec
ait. et post haec dicit eis. lazarus amicus noster dormit. sed uado. ut suscitem eum.
"3 dixerunt ergo discipuli eius. domine. si dormit saluus erit. ! dixerat enim iesus de

et sororem (sorem :P*, sorerem E*) eius
(2 sor. eius et D) mariam (om. uoluit Bentl. cut
d r ὃ et gr. paene omn.) et lasarum (latz. D):
lazarum et sorores eius a c (sororem) e ase., laz.
et mariam et sororem eius ( martham cor.) ff,

6. ut ergo (autem D* sed corr.): unde ergo ut
R. audiuit 1 iesus W. quia: quod Y. infirmaba-
tur cum AW ASPEGHOIKMM'OQSVWYZ vg.
aur. Aug., infirmaretur e: infirmatur BOCDEJRTX
aócd f fil rà gat. Bentl. et gr. ἀσθενεῖ, om.
quidem a cuz gr. D. mansit: «iesus ὁ d ff,
cum gr. D, et ἢ» iesus mansit c/. in eodem looo:
om. eodem D; gr. iv ᾧ ἦν τόπῳ, sed em τω Towo
D. duos (duo 4) dies ὁ d; biduo D «a 4 fh,
biduum r gu£., biduo uel duas dies δ; om. /*.

7. deinde: et d, erra D (ἔπειτα rell.). post
haeo (μετὰ ταῦτα X): post hoc d ὃ Bent/. et gr.
rell. dioit (λέγει) codd. fur. 93B, ait T a e:
dixit DG. — suis om. & cum ev. NBLX efc. om.
disco. suis 4 /*. indeam DE-PN'W vg. 7 iterum
in iud. a c e f, r aur. cum gr. 13. 69. 2P*.

8. Distinguunt camus in indaeam . Iterum dicunt
εἰ Ὁ 4. discipuli 1 eius a c d e et gx. DT mzn.
nuno ex nnnt Z; modo a. querebant DTW;
quaerunt ?P ὃ (sow A?'). iudei EGW. lapidare
iud. (λιθάσαι ol lov8.) cum AEFAFGHO*MS Zeni/.
abcde ff, 18 et occidere iud. »: 7 iud. lapidare
BCDE:PO*IJKM'OQRTVWXYZ «vg. edd. ant.,
f aur. dug. et. gr. U 1. 13. 69 etc. om. et G.
uades O. ἰδὲ d 7.

9. iesus t et dixit eis E c. du»decim ?P ; .xir.
DEFVW. orae O, hore RWZ*. » sunt hor, diei

ΝΖ ug. ὃ et gr. AA etc. ; horas habet dies d et D**.
diei et E cor. uat.*. si quis: qui D. hambulau.
C, ambulab. T ; ambulat d γ ὃ e£ περιπατεῖ E*HA
I3. 69 e/c. in diae C, per diem e / x, interdie a ff,
interdius ὁ. offendet tF'C(hoff.)K T a d f aur. non
&rae. om. qui& .. . noote offendit (s. 10) Q.
lucem: lumen DaZerz95. Ὁ mundi huiusZe69
(Bentl.) cum gr.

Io. 8i autem (ἐὰν 5€) : nam si D, quod si a c e,
δὶ ὁ fa raur.; deinde « qdisDaóce for Sawr.
δέ gr. omms. ὁ τις; ἢ si quis autem d f / Bent.
hambulau. C, ambulab. T ; ambulat D d / » ὃ et
περιπάτει HUXII?* 69. 131 efc. nocte codd. plur.
(ἴα 9) ὁ c f: in nocte BHJKW vg. 7isch.cd ὃ
aur. 4ug., in noctem a f, per noctem D eZ x;
gr. ἐν τῇ νυκτί, offendit (προσκόπτει) codd. $iur.
vg. et c fasi r 5: offendet A&C(hoff)AFHKSTY
abdefaur. lax: lumen à, in ead aur. cum
gr. D*.

11. ait codd. og. ὁ f Laur.: dixitacd e fr ὃ
et gr. εἶπεν. post hoo (μετὰ τοῦτο) ABFDAFH
G!'JKMOQSVXYZ d ὃ Aug.: post haec CE-PG
O*(u£ udtur)IMRT(hec)W vg. α ὁ e f 7. ἰ aur.;
postmodum r, postea v. dioit: dixit € » ὃ
(som A7). lazar"s B, latzarus D. dormit (κοι-
para) D) : obdormit a; dormiuit Z fA / (obd.) * ef
κεκοίμηται gv. Ξε». sed: et Z*(corr. Z?). sompno
W,sumno?P. ow. ἃ somno a ὁ d e f γ δ᾽ (εχ 5.
δ᾽). Ὁ asomnout M. suscitem E?PT a (suscito)
6 e f fa », excitem Q8 QT cd 18 Ang. ; gr. ἐξυπνίσω.
eum : illum E a e.

12. ergo: «ei a ὁ (om. ergo^ c ff, r,4 illi d,

X1. 12-19.] EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM.

domine si dormit saluus erit
18 dixerat autem iesus de morte eius
illi autem putauerunt
quia de dormitione
somni diceret
1 tunc ergo dixit eis iesus manifeste
lazarus mortuus est
l5et gaudeo propter uos ut credatis
quoniam non eram ibi
sed eamus ad eum
16 dixit ergo thomas qui dicitur
didymus ad condiscipulos

— —— — —— — - —

585

eamus et nos ut moriamur
cum eo. |
"' Uenit itaque iesus et inuenit
eum quattuor dies iam
in monumento habentem
18 erat autem bethania
iuxta hierosolyma
quasi stadiis quindecim
1 multi autem ex iudaeis uenerant ad
martham et mariam
ut consolarentur eas
de fratre suo

morte eius. illii autem putauerunt. quia de dormitione somni diceret. '*tunc ergo dixit
eis iesus. manifeste lazarus mortuus est. δ εἴ gaudeo propter uos. ut credatis quoniam
non eram ibi sed eamus ad eum. "* dixit autem thomas. qui dicitur didymus. condiscipulis
suis. eamus et nos ut moriamur cum eo. "" ueniens ergo iesus. inuenit eum quatuor dies
iam habentem in monumento. !'erat autem bethania. iuxta hierosolymam. quasi ab
stadiis quindecim. ᾿5 οἵ multi ex iudaeis conuenerant ad martham. et mariam. ut con-

cum gv. blur. eiusom.ód ff. ir Aug.et gr. plur.
(sed οἱ μαθ. αὐτοῦ CILT AA efc. pro αὐτῷ οἱ ua0.).
salbus T.

13. dixerat au. ies. ἐμ ras. K'. dixit T. or.
iesus T. putauerunt: aestimauerunt a x, extim.
e. quia de ἐπ ras. K'. quis: quod D. de (orm.
t *) dormitione (-nem tF* /* x, dormitatione DS
Χο aur.) somni (sompni W, somnii ABH'CCAFH
KOSVXYZ* r, somnus a ὁ d et 75 ut udtur ; ^ eius
O9) zx περὶ τῆς κοιμήσεως τοῦ ὕπνον : de somno c e.

14. 0m. ergo a cum gr. A min. dixit (εἶπεν):
dicit EG c f, Zr, aita e. om.eisae. om.iesus
aerÜbet gr. 33. 157. iesus dix. eis zg. edd.
ανέ., 7 eis dix. iesus 0. manifestae C ; palam d.
2 manifeste ait a e. Distingusunt iesus . manifeste
lazarus ες. FS f, cf. 2 (Lectio Sangailensis) quis
ἐέδέγε incifit in illis diebus dixit iesus ad discipulos
suos lazarus amicus noster infirmabatur et manifeste
mortuus est. latzarus D ; -- amicus noster d (2)
et Der,

15. gaudio Z* (corr. Z^). propter uos: uestri
causa a e. ibi fui c, Ὁ quod ibi non fui ut
credatis e; comftese propter uos quia non eram ibi
ut credatis quia non eram ibi E e/ forsas a (. . . stri
caus... ἰδὲ non... eram ibi fasmísum egi Possunt).
heamus C.

16. dixit (εἶπεν) : dicit 9; aita c e f, aur.
ergo: autem f 2; om. a e. tomas T. dydymus
Z* (corr. Z?), didimus EZPONTRTVWY, dedimus
D. ad condiscipulos: - suos B(orsaw)t* DE?P
FGHOMT ; condiscipulis suis Z f ? (cum disc.) à

(or. suis); om. c. ut (iva): et BH*(corr. H')T
X5 $ c aur. Aug.; om. D f;* 5. cum illo DE?P*
(corr. mg.) abce p Aug.

17. uenit ... et (ἦλθεν... καί C*D): ueniens
f Set ἐλθών gr. plur. iesus in bethaniam d e
&r. N* A?DXA in. quattuor (quatuor »PGR
51B, -1111- DTW) dies (diebus ?P) iam ( — τέσσ.
ἡμέρας ἤδη NA'OLXTA etc.) codd. fur. og. et
à f 5 aur., quatriduum iam c: quattuor iam dies
A (τέσσ. ἤδη ἡμ. BC* siin.); iam quartum diem
E (dies) / ? (7), iam quadriduum a f, (-duo);
quattuor dies (5i5e iam) d e cum gr. A*D min.
monomento E. abentem C ; iacentem ?P »» wuett.
2 habentem in mon. a e f ff ὃ et gv. pur. (non
autem gr. DL).

18. iuxt&: prope a e, proximum d. hieroso-
lyma (cf. ad i.19) ABAFGMOQXYZaó?eff15
asr.: hierosolymam tFCHOIJSV Tisch. c f 5 r,
hieru. KR, iero. vg., hierosolimam NT, hieru.-E?P,
hyeru. D, ihero. T, iero. W ; hierosolymis Z. quassi
Ε; τὸ δὲ ὃ (Bentl), tab f x; fereae, ἴδετε τ ἃ
€ f3; a (om. fere) d e£ Τοῦ, stadis ESPQC-tis)R.
:XU. DEFTW ; duodecim c 7 7.

I9. multi autem (πολλοὶ δέ NBCDLX sin.) :
et multi f 5 cum gr. ATAAII efc. iudeis EGW;
hierosolymis αἱ e? D?'; -qui H. uenerunt ENT TX
prbaur.; f uide supra. ad martham - πρὸς τὴν
p. NBC*LX miín.: sed πρὸς τὰς περὶ μι ACTA
(sto. δΛΠ efc. et- ad O fj. consularentur D
SPR. ea E. D eascons ace ff4. om. suo d ff,*
Jl cum gr. NBDL.

586

3? martha ergo ut audiuit
quia iesus uenit occurrit illi
maria autem domi sedebat
?! dixit ergo martha ad iesum
domine si fuisses hic frater meus
non fuisset mortuus
3 sed et nunc scio quia quaecumque
poposceris a deo
dabit tibi deus
33 dicit illi iesus resurget
frater tuus
34 dicit ei martha scio quia resurget
in resurrectione in nouissimo die.
?5 Dixit ei iesusegosumresurrectio et uita

EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM,

[XI. 20729.

qui credit in me etiamsi mortuus fuerit
uiuet
36 et omnis qui uiuit et credit
in me non morietur in aeternum
credis hoc?
?7 ait illi utique domine
ego credidi quia tu es christus filius
dei qui in mundum uenisti
33 et cum haec dixisset
abiit et uocauit mariam sororem suam
silentio dicens
magister adest et uocat te
29 illa ut audiuit surgit cito
et uenit ad eum

solarentur eas de fratre suo. *'martha ergo. ut audiuit quia iesus uenit. occurrit illi.
maria autem domi sedebat. *'dixit ergo martha ad iesum. domine si hic fuisses frater
meus non esset mortuus ? sed et nunc scio. quia quaecumque poposceris a deo dabit tibi
deus. Ὁ dixit ei iesus. resurget frater tuus. **dicit ei martha scio quia resurget. in re-
surrectione. in nouissimo die. ?5 dixit ei iesus. ego sum resurrectio et uita. qui credit in
me. etsi mortuus fuerit uiuet. 9 et omnis. qui uiuit et credit in me. non morietur in
aeternum credis hoc. *'ait ill. utique domine. ego credidi. quia tu es christus filius dei.
qui in hunc mundum uenisti. 35 εἰ cum haec dixisset abiit. et uocauit mariam. sororem
suam occulte dicens. magister adest. et uocat te. **illa uero ut audiuit. surrexit cito. et

20. marta Ὁ. ergo: autem KT ; o5. Q. uen-
erat ὁ. hoccurrit C, o9»currit A; obiabit d (δ),
obuiam uenit *. in domo G 2/953. sedibat O.

21. dixit (εἶπεν) : dicit /, ait ae. domine * tu
e. fuises R, fuissis Z*(corr. Z!). ἢ hic fuisses F
abcef ff (-set) aur.(esses). fr. meus non
fuisset (esset C 5 c e f ff) mortuus (non
moreretur aur.) codd. vg. et uett.. plur. cum. gr.
CTTAA efc. ὃ ἀδ. μου οὐκ ἂν ἐτεθνήκει: 7 non
fuisset (esset a) mortuus fr. meus E a / 2 et gr.
NBC*LX 11». οὐκ ἂν ἀπέθανεν ὁ d5. nov; 7» non
fuisset fr. meus mor. d ἐΐ gr. AD 157.

22. omi. sed a cum N*BC*X min. ον. οὗ DH
RT ὁ d f, ? r. quaequumque H, quecumque D
EW, quaecunque 9H. posceris P; postulaberis T ;
petierisaóbede 2,1 praur.gat. adeo: deum
d5; abeo T. dauit O. or». deus AFSY.

23. dicit (λέγει) : dixit MS" .Sacom 1515 e£ 1519
et f. ili: ei QR. ihesus f/ese T. resurgit O
aur.; surget ?P r.

24. o». eiae. marta T. stio G. resurgit O
aur. in (om. O*) resurrectione : in die resurrec-
tionis T; om. 5 et gr. XAA* al. 5. nouissimo
(se£ supra vi. 39 etc.) BCEGHIJMTO(o fin. is ras.)
QRSTVWZ* vg. bf 1p r 5 Bentl: nouissima
ACDA?PFOKMXYZ! a c d e ff, aur. Tisch.
diae C.

25. dixit (εἶπεν iur): dicit ΕΔΗ (corr. H!)
QSWY d e (ait) / Aug. et λέγει 13.69; τ autem
ὁ. ei: illi W. om. et uit& a (sw udfur) /*.
aetiamsi E, etiam si S; etsi CDiP""GJRTZ*
(corr. Z')adef 1 p rb, licet fs. moriature ff,.
om. fuerit Q. uibet T ; uiuit OQR ὁ ff;

26. ort. omnis f. or. uiuit et E. uiuet B(s£
μα») ΟΖ, uibet e, uidet a. credet a. moritur
FJ. eternum W, atternum D. oredis 4 in a.

27. tet ad imit. CT. ait: at ΞΡΕ. illi: illa
P; £martha CT (-ἰα) α ὁ « ζ 17 aur. mon gr.
hutique C; etiam d. credi W. or. ohristus 2.
filus Y. dei. uiui ETW*(corr. WUX99 SQL cor.
uat.* (non mpg.) 7. Uictorin. Afer. in mundum
(els τὸν κόσμον) ABE*CAXP*FJMSY d 5 Ακρ.:
in hunc mundum (mandatum 2.) tF*'DEXP"GHO
IKMOQRTVWXZ vg. uet. reif. uenit d.

38. quum CO. haeo (ταῦτα ADT'AAII efc.)
codd. Plur. vg. et wuett.: hoc (τοῦτο NBCLX αἱ.
pauc) EHW ; τ cum V* sed expusnct. habiit C.
o*t. et abiit c. uocabit T ; clamauit d. Ὁ» sor.
suam mar. d e? Dv. silentio (dilentio ΟἹ - σιωπὴ
D: occulte f e? λάθρα gr. ῥίμν. &dest (πάρεστιν) :
uenit a d e / f gat. et tert. (καῇ codd. fiur. vg.
uett. : om. AtF*( & €T)AXP*( -- me. )HOKOSVYZ.

29. 1116: - autem EG cf. /, at illa 2. ἐ δε NBC*
LX; et illa ὁ f; /. surgit (ἐγείρεται ACITAATH

XI. 30-34.]

80 nondum enim uenerat iesus
in castellum
sed erat adhuc in illo loco
ubi occurrerat ei martha
?! jiudaei igitur qui erant
cum ea in domo
et consolabantur eam
cum uidissent mariam
quia cito surrexit et exiit
secuti sunt eam dicentes
quia uadit ad monumentum
ut ploret ibi

EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. 587

| V maria ergo cum uenisset

ubi erat iesus

uidens eum cecidit ad pedes
eius et dixit ei

domine si fuisses hic non esset
mortuus frater meus.

33 Tesus ergo ut uidit eam plorantem

et iudaeos qui uenerant
cum ea plorantes

fremuit spiritu et turbauit
se ipsum ?* et dixit

ubi posuistis eum ?

uenit ad eum. ?* nondum enim uenerat iesus in castellum. sed erat adhuc in illo loco. ubi
occurrerat ei martha. ?'iudaei autem. qui erant cum ea in domo. consolantes eam.
uidentes mariam. quia cito surrexit. et exiit. secuti sunt eam dicentes. quia uadit ad
monumentum. ut ploret ibi. ?maria ergo cum uenisset. ubi erat iesus. uidens eum.
procidit ei ad pedes. dicens ei domine si fuisses hic. non esset mortuus frater meus.
*9'jesus ergo ut uidit eam plorantem. et iudaeos qui uenerant cum ea flentes. íremuit
Spiritu. et turbabit se ipsum. ὅ εἰ dixit ubi posuistis eum. dicunt ei. domine ueni et uide

etc.) codd. plur. ΒΟΥ 1 Aug.: surrexit (ἠγέρθη NB
C*DLX e/c.)) D:P"GKNT'QRVWZS & με. vell.
cor. uat. mg. oito: confestim r. uenit (ἔρχεται
AC?DLA efc.): ueniebat a ὁ ffs / aur. et ἤρχετο
NBC*LX min.

30. enim (yap D) codd. vg. et wuctt.: autem D
»γ δ cum gr. Diur. bé. uenerat: erate. Ὁ» iesus
uenerat K d e/ D*', castellum : monumentum γ΄.
athuc FMSY, aduc T; om. d / ὃ cum gr. ADL
TA efc. 2 adhuc erat a e cum gr. F. om. illo
Ἑ 44 δ. locumZ. hubi C; in quo a e. hoc-
curr, C ; occurrit c f4 /, obuiauit d, obuiam erat 7.
marta T.

31. iudei EW. igitur (ygitur C): ergo vg. et
edd. ant. ; autem weit. (exc. δ). om. qui erant...
domo e. ea codd. fiur. vg. et uett.: illa ΑΞ ΔΕ
HSY Zisch. a. domu DV. et consolabantur
(consul. SPR, consularentur D)zxal παραμυθού-
μένοι: qui consol. e ὦ, 2 qui eam consol. c ff,
consolantes 4 f, qui adloquebantur ὁ, e£ orm. καί
£r. D. quum CO. cito: festinanter 2 x, uelociter
ae. et exiit: et abiit E 4 gu£.; om.r. sequuti
.HOX*; subsecuti 2 ». dicentes (λέγοντες AC?
TAAIH εἰς.) : putabant enim d e δόξαντες NBC*
DLX. om. qui& Q. uadet a monumento H.
ploraret 2; fleret ὁ 5 cf. ad Mt. xxvi. 75.

32. ergo: uero EQR ; autem DT ὁ d ff, 2 r.
cum (quum CO) uenisset (ueniisset D) - ὡς ἦλθεν:
ut uenit a ócde ff, laur., ut intrauit 5, ὡς εἰσηλθεν
A. hubi C. uidens eum: om. E; uenit ad eum
€; *tetX c. caecidit CESPORZ*, cicidit D; pro-

cidit f ? (-edit) ». Ἢ ei ad pedes /, eius ad uel
inter pedes ὃ, cw» gr. αὐτοῦ πρὸς (sel els) τ. πόδας
NABCLXTA εἴς. et dixit: et dicit vg. Zent/,
dicens a d f r ὃ et gr. λέγουσα. om. eia d r cum
&r. DX a£. το. fuissis O. hic fuissesa ὁ e ( 2),
hic esses c a«r., cut gr. D. non esset (fuisset B
dir) mortuus frater meus (eius W*) cum er.
69: 2 fr. meus non fuisset (esset 442g.) mor. D 2
Aug. ; 2 non fuisset fr. meus mor. d, 7 non esset
meus mor, fr. 0; gx. οὐκ ἄν μου ἀπέθανεν ὁ ἀδ. NB
C*LA »iin., οὐκ ἂν ἀπέθ. μου ὁ ἀδ. ACTXTAI erc.,
ovk av μου o a5. απεθ. D.

33. ergo: uero Q; autem a e 27. ut uidit:
uidens VZ; ut audiuit E. plorantem: flentem
f aóe 23. r. iudeos DEPPOW. uenerunt NT;
erant T ga£. iud. q. uen.: conuenientes iudaeos
9. cum eam H*. plorantes: flentes / 5; - illa-
crymatus est iesus J «e/ om. s. 35. flentes
(plorantes 7) qui uen. cum ea (illa ae)aóce ff,
J| r aur., plorantes qui simul uen. cum ea d e/ Der.
fremuit (ἐνεβριμήσατο) : infremuit BH'O0OQVW
XZ (et fremuit Z*) uz. ὁ fy.J1r δ cor. uat* ; in
araur. turbabit TX, conturbabit e; turbatus est
J. semet ipsum BE"KM'O(semeipsum)WXZ ὁ δ.
aur. A4ug.; inseipso J. fremuit...seipsum:
turbatus est spiritu . . . commotus 2, conturbatus
est spiritu sicut ira plenus d, e£ erapax05 To» trv. ὡς
ἐνβρειμουμενος gr. D et 1. 22.

34- of. et ad inif. E. poseuistis D:PR ; posuisti
d fi. eum: illum E. om. ei V. et sec. bis
repetitum &.

588 EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. [ΧΙ. 34—41.

dicunt ei domine ueni et uide
35 et lacrimatus est iesus
86 dixerunt ergo iudaei
ecce quomodo amabat eum
81 quidam autem dixerunt ex ipsis
non poterat hic qui aperuit

3? ait iesus tollite lapidem
.dicit ei martha soror eius
qui mortuus fuerat
domine iam fetet
quadriduanus enim est
40 dicit ei iesus

oculos caeci facere ut et
hic non moreretur?
88 jesus ergo rursum fremens
in semet ipso uenit ad monumentum
erat autem spelunca et lapis
superpositus erat ei

nonne dixi tibi quoniam si credideris
uidebis gloriam dei?

41 tulerunt ergo lapidem

lesus autem eleuatis sursum
oculis dixit.
Pater gratias ago tibi quoniam

ὅδ et ]acrimatus est iesus. ὅδ dixerunt ergo iudaei. ecce quomodo amabat eum. *'quidam
autem dixerunt ex ipsis. non poterat hic. .qui aperuit oculos caeci. facere ut hic non
moreretur. ?*iesus ergo iterum fremens in semetipsum. uenit ad monumentum. erat autem
spelunca. et lapis superpositus erat supra. **ait iesus tollite lapidem. dicit ei martha.
soror eius qui mortuus fuerat. domine. iam faetet. quadriduanus enim est. *?dixit ei
iesus. non tibi dixi. quia si credideris. uidebis glorigm dei. *' tulerunt ergo lapidem ubi
fuerat. iesus autem eleuauit oculos in caelum et dixit. pater gratias ago tibi. quoniam

. 35. om. wers. J, uide ad u. 33; om. usque ad
quomodo (s. 36) 5 ἐξ Av. lacrymatus S,
lachrym. 938. iesus: christus /.

36. dix. ergo (ἔλεγον obv): om. ergo ACS;
dix. autem 2 », et dix. ace aur., et dix. ergo ὦ
iudei CDEW. | eooe: uide δι amauit O.

37. o7. autem D. dixerunt (-xit T) ex ipsis
(eis Q 2 7) codd. vg. uett. cum gr. D: ἢ ex ipsis
dix. G vg. δ aur. Aug. cum gr. pur. potuit WZ.
hoculos C, occ. R ; o5». D. ceci W ; τ nati ΓΗ σ΄
0 e cor. uat.* (non mg.) contra graecum. at et
hic non (ἵνα xa? οὗτος μή) codd. 5iur. d e 15 aur.:
ut hic non (om. et) »PHIRTZ* (corr. Z7?) vg. a f
ΖΔ: ne hic c z, ne et hic ὁ, ε΄ fva μὴ οὗτος 33. 106.
moriretur DE-PKM'.

38. ergo (οὖν): autem T c r 3055. et. gv. ir.
rursus D; iterumcZ f; om.abe ff I* ret gr. K.
fremens: ira conuersus d. in semed ipso T'; in
semet ipsum M d /, intra semet ipsum ὅ r, intra se
a €; in spiritu / monomentum E, monumentom
H*(corr. Η!). spelonca D?PR, speluncha CG*Z*,
lapes E. superpossitus DE?PR ; ras. 3 ΠΩ. inter
i e/ t G; adpositus e, erat: fuerat T; om.a bc
e fh p ὃ aur. sed gr. omn. ἐπέκειτο. οἱ (ἐπ᾽ αὐτῷ
sed. om. ἐπ᾿ N*L. f*7): om. cd; supra f.

39. tet ad init. T c. 7 iesus ait ΚΕ. tollete ?P ;
remouete Aur. om.eiD. martha (marta HT)
soror eius qui mor. fuerat (5 μαρθα ἡ αδελφη rov
τετελευτήκοτος D): 7 soror defuncti martha ὃ e
ἡ 45. ToU rere. (wel τεθνηκότος) μάρθα gr. reil.,
soror lazari martha 2 (μέ wdíwr) r; mar. soror
defuncti erat d, mar. soror lazari ὦ; martha ζῶ

óce ffo 1 aur.; deinde * ad iesum e. fetet codd.
plur.: faetet AARSTY, foetet DJ τισι; putet E
d, pudit 2. quadriduanus (quatr. BGIJKNTQ
Tisch, quadrianus 9*P* sed (077. ; quadridua-
num MT'* sed corr.) enim (orm. D d) est « rerap-
ratos γάρ ἐστιν : Ὁ» quatriduanus (quadridianus W)
est enim W vg. a; quadriduum enim (7 nam
quadr. asr.) habet ὁ c ff; Pr; quarta diei est
enim e.

" 40. nonne: non E weft. (exc. ὃ aur.) ; -- ego R.
dixit ibi R; Ὁ tibi dixi a e / / r. quoniam:
quia E ^ c f f, 4. si: sequitmr vas. a litt. G.
gloriam: maiestatem a, claritatem 22.

41. tulerunt (tull. *P, sustulerunt Q ? ») ergo
lapidem (ἦραν οὖν τὸν λίθον) : cum ergo tul. lap.
d, et ut reuoluerunt lap. € cum gr. ore ov» ραν D
6»*; deinde ubi fuerat f, non (super. ov) erat δ,
et οὗ ἦν AKII »iin., * οὗ ἣν ὁ τεθνηκὼς κείμενος
ΟἘΕΘΗΜΘΟΌΓΔ efr. autem: ergo T. eleuatis
(eliu. D3P, eleb. TX, aeleu. C) sursum (susum E,
rursum tF*HZ*) oculis (hoc. C) dixit codd. e? vg.
ἐξ aur.: eleuatis oculis sursum et dixit δ, leuauit
oculos sursum et dix. 7 e gr. ?/ur. ἦρεν τοὺς 090.
ἄνω καὶ εἶπεν ; eleuauit (leu. f, tulit 4) oc. suos
susum et dix. d f, 2 r et -r αὐτοῦ post 690. D minm: ;
adleuabit oc. suos et dix. e e/ o». ἄνω 253; ad-
leuatis oculis susum ad caelum dix. ag, eleuatis
sursum oc. in caelum dix. esim. et ἦρεν τοὺς ὀφθ.
εἰς τὸν οὐρανὸν ἄνω καὶ εἶπεν ΚΠ a£. fius 10;
eleuauit (leu. ó c) oculos (--suos δ) in (ad δ)
caelum et dix. ὁ c f. gracias G. D tibi ago Z*
(corr.). audis ὦ.

ΧΙ. 41-47.] EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. 58g

audisti me

*?ego autem sciebam quia semper me
audis

sed propter populum qui
circumstat dixi

ut credant quia tu me misisti

418 haec cum dixisset uoce magna

clamauit lazare ueni foras

*4 et statim prodiit qui fuerat
mortuus

ligatus pedes et manus institis

et facies illius sudario erat
ligata

dicit iesus eis soluite eum
et sinite abire
*5 multi ergo ex iudaeis qui
uenerant ad mariam
et uiderant quae fecit
crediderunt in eum
46 quidam autem ex ipsis
abierunt ad pharisaeos
et dixerunt eis
quae fecit iesus.
*! Collegerunt ergo pontifices
et pharisaei concilium
et dicebant quid facimus quia

exaudisti me. *'"ego uero sciebam. quia semper me exaudis. sed propter populum.
circumstantem dixi. ut credant quia tu me misisti. * et cum haec dixisset. uoce magna
clamauit. lazare ueni foras. “εἰ exiit statim qui fuerat mortuus. ligatus pedes et manus.
institis. et facies eius. orario conligata erat. dicit ei iesus. soluite eum et sinite abire.
*' multi ergo ex iudaeis. qui uenerant ad mariam. uidentes quae fecit iesus. crediderunt
in eum. ** quidam uero ex ipsis. abierunt ad pharisaeos. et dixerunt eis. quae fecit iesus.
*' collegerunt ergo principes sacerdotum. et pharisaei. concilium. et dicebant. quid faciemus.

41. ego autem (uero 7): etegoa be ff, Laur.
et κἀγώ 13. 69. 124; ego tantum c d r cum gr. D.
audiebas d, exaudis f. 7 audis me D. populum:

turbam EG we/f. (exc. d f). qui oiroumstat ἢ

(circunstat $', circumstant R): circumstantem a c
e f ἢ ὃ aur., et Ὁ» adstantem turbam G. credat G.
missisti D.

43. t et ad init. acd f 7ι1 prb cum graeco.
quum CHO. clamabit OT, exclamauit DR 2a;
4 dicens ὁ r. ἢ clam. (exclam. 2 *, uocauit e)
uoce magna e ff, 27. latzare D. ueni (δεῦρο) :
prodi ὁ 2 .

44. statim (evüvs D) codd. vg. f aur., confestim
dpr: om.abce 7, 1 ὃ gr.rell. prodiit (ἐξῆλθεν),
prodiuit G: exiit a ὁ « e f 4 1 v, processit uel
procedit δ, qui (ille qui ὁ 23,2) fuerat (fuit DT*)
mortuus: ἢ» qui mortuus erat E (fuerat) c d 2 r,
q. defunctus er. a; ille homo mortuus ὦ, ille mor-
tuus e ζω", gr. ὁ τεθνηκώς ; deinde * de monumento
c. ligatus (alligatus a) pedes et manus — δεδε-
μένος τοὺς πόδας καὶ τὰς χεῖρας gr. $iur.: ligatis
(-tus Q x δ; om. e) pedibus et manibus ( 4 eius E)
EPOR e ? r ὃ aur. gat. ; ligatis pedes et manus
GX (pedis); ligatus manibus et: pedibus D**,
ligatus manus et pedes D*W35 gu. εἰ δεδεμ. τ.
χεῖρας x. T. πόδας AL ris». institis: fasceis 2 7.
illius: eius EJS wef/. sudario: orario f f;* / r.
7 ligata erat E d », conligata erat ὁ f //4/; de-
ligabatur δ; om. D. dicit (λέγει) : dixit vg. son
cod. caraf.-) a b. iesus eis (Aoc ordine cum gr.
BL Ov.) codd. $/ur., cf. ies. discipulis suis e: 7 eis

iesus F?*DE?PGNTTORVWXKX og. (c f) 8 et gv. Piur.,
ad eos ies. ὁ, ei ies. f, illi ies. α΄; om. eis T ar
aur. soluete ?P. eum: illum E e. sinete ?P ;
dimittite 2 * σαί; * eum D ff, et gr. BC*L 33.
I57. bhabire C; irea ὁ e r aur.; ut uadat d.

45. ergo (οὖν) : igitur E * ; uero ?P"9R e£ δε ἐξ,
ludeis DEW. or: uen. ad mar. et /. ad mariam:
cum maria ὃ e/ A?'; οἴ martham oz. edZ. ant.
cum cor. uat.* (non autem mg. nec cod. caraf.).
et uiderant (egy. ἐλθόντες... kal θεασάμενοι) : et
uiderunt BJ T^e; ut uiderunt gu/., qui uiderant ff,,
uidentes E a ὁ d f r, et εωρακοτες sine και D ; et
uiderant uel uidentes δ que DE; quod d e
(Bentl), et $ ATBC*D min. fecit: est factum e;
*et H; 4 iesus ogg. ad f ff ὃ gr. NCYDXTA etc.
2 uid. quae fecit et X. eum 4 discipuli eius H.

46. quidam: aliquid. habierunt C. phariseos
D:PGW. que D; quod ὁ (id quod) d e f! cum
gr. CDM min. fecisset x.

47. collegerunt ACDFHOJKQTWZ. «ve., ef
colligerunt BFAE:PGIMNTORSV XY : congrega-
uerunt a d e *. pontifloes: sacerdotes a e r,
principes sacerdotum ὁ c f ff; scribae d (nos Dr").
pharisei DGW, pharisae K, farisaei R; ad Q;
T fecerunt ?P, consilium DE?PQT. dixerunt D*
(corr. mg) a. quid-ergo 5 εὖ Δ’, facimus
(ποιοῦμεν plur.) cum. AE AXPFGINQRSVWYZ
vg.d ffl Aug.: faciemus (ποιήσομεν 249) BCDE
HOJKMOTX abcef r9 (non At) aur. om.
quis d εἰ D? multa: talia ὁ c d e ff; aur. ct
τοιαντα D.

4 lI

590 EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. [Xt. 47-54.

hic homo multa signa facit ?

18 si dimittimus eum sic

omnes credent in eum
et uenient romani et tollent
nostrum et locum et gentem.

49 Unus autem ex ipsis caiaphas

cum esset pontifex anni illius
dixit eis uos nescitis quicquam

59 nec cogitatis quia expedit

nobis ut unus moriatur
homo pro populo
et non tota gens pereat

5'hoc autem a semet ipso non dixit

sed cum esset pontifex

. anni illius prophetauit

quia iesus moriturus erat
pro gente

5? et non tantum pro gente

sed et ut filios dei qui erant
dispersi congregaret in unum.

55 95.49) Ab illo ergo die cogitauerunt

ut interficerent eum

5 iesus ergo iam non in palam

ambulabat apud iudaeos
sed abiit in regionem iuxta
desertum in ciuitatem

quia hic homo. multa signa facit. **si dimittimus eum sic. omnes credent in eum. et
uenient romani. et tollent locum nostrum et gentem. *' unus autem ex ipsis. nomine
caiphas. princeps sacerdotum anni iliius. dixit eis; uos nescitis quicquam. " nec cogitatis.
quia expedit nobis. ut unus homo moriatur pro populo. et non tota gens pereat. *!'hoc
autem a semetipso non dixit. sed quia erat princeps sacerdotum anni ilius. prophetauit
quia iesus moriturus erat pro gente. "et non solum pro gente. sed ut filios dei. qui
dispersi erant. congregaret in unum. "*ab illo ergo die cogitauerunt iudaei ut interficerent
eum. "jesus autem iam non ambulabat palam inter iudaeos. sed abiit inde in regione

48. τ εἰ ad zmit. d εἰ Dr, demitt. O (e in ras.) ;
dimittamus E, -emus DH'O ; demiserimus a d,
relinquerimus c, -quamus ó, -quimus ff; passi
fuerimus e. om. eum fr. D. credent (πιστεύ-
σουσιν) : credunt AtFEGX*Z 7iscÀ. ff, cum N*
πιστευουσιν ; credant Q, πιστεύσωσιν GHLXTA
(πον δὴ) min. 7 credent omnes B. ueniunt &F*
(corr. ἘΠ ἢ. romani ex romoni H. tollent4
nobis a; «et cod. caraf. nostrum: nobis c / 7.
et Zert. om. EJWZ* (-- Z") ug. cor. uat. mg. wuett.
(exc. 9) Mug. cum gr. DKHI αἱ. το. 7 locum
nostrum a d e f ff) aur. cum gr. D.

49. autem : orm. D; τ quidam d 8 (Bentl), et
&r. «ls δε τις. om. ex ipsis T. caiaphas (cf. Mt.
xxvi. 3. 57, Lc. iii. 3) AFHMQSY cum evaeco :
caiphas BEFDAE:PGOJKM'ORVWXZ vg., caifas
T, cayphas C, chaiphas I; «nomine ΟΖ" (sed
corr.) vg. (non. cod. caraf.) cor. uat.* c r, et»
nomine cai.a ὁ ὁ f 1 gr. 1. P. quum O. aesset C.
pontifex: princeps d, pr. sacerdotum a ὁ e f ff,
summus sacerdotum x. Ὁ» pont. cum esset ὃ e w.
51. 2» anno illo pr. sac. ae. eis: illis V ; om. E.
scitis *. quidquam CST; nihilaZe/»r.

50. oogitatis: cognoscitis J; --quicquam T
(sed erasum). nobis (ἡμῖν AEGHIK ec.) : uobis
ES S0 aóbdefflaur.et gr. BDLMXT ecc. om.
homo T. - homo moriatur GKNTX sett. (exc. c)
Bentl. cum £r. pro populo: propulo E; pro
plebead er. tota: uniuersa r, omnis a.

51. semed ipso T ; seipso^; seader. quum

HO. pontifex δέ f, : sum. sacerdos rz, γε. st w.
49. hanni C, δὴ" Y. of. ann. ill. e. profet.
D?PO, prophetabit T. quia: quod vg. ac. ies.
moriturus (i sw. //m. O) erat (esset E): ies.
incipiebat mori 7; 7 incipiebat (-pit ὁ) ies. mori
ὁ « (f); incipit ies. moriens pro ge. mori ffi;
2 ies. pro ge. erat moriturus e; graeci ἤμελλεν
'Igc. (ιῆς ἡμελλεν D) ἀποθνήσκειν ὑπὲρ ToU £0vovs.

52. tentum: solum ade f. ἢ» pro gente tantum
(d) ὃ (Bentl) cum ord. gr. ot sec. (etiam 7) : om.
C DEN'TX*Z ove. (non cod. caraf.) cor. uat. abc
Jf ffs 1 aur. Aug. non gr. ut: om. H aur. ; 4 pro
Z* (corr. Z'). 2 ut et PGV d ὃ cod. caraf. Bentl.
e£ gr. filius E a ff. congregarent Εἰ ; colligat
ὁ f$ (-gant), colligeret / awz., -rentur c. in
unum congreget d e/ D5'; 7 ut dispersos quoque
fil. d. in unum congregaret a e.

53. om. ergo T. cogotau. G* (corr. G!), cogi-
tab. T ; cogitarent E; consilium fecerunt aZ e x ;
deinde 4 iudaei c e f far non gr. ut interfloerent:
interficere F ; ut occiderent a e r.

54. om. in Pr. FJT sett. (exc. b) Aug. palam
uel persiste δ, hamb. C; loquebatur *. aput FG
JORT ; inter a d e 7 ὃ et gr. ev, cum y. iudeos
D:PGW,. habiit E; inde f δ cum gv. (exc. DT
al. f/us 10). regione EZ; - sapfurim d e cap-
φουρειν D, wide R. Harris * Study of Cod. Besae,
2. 184; 1 longinquam ó, * proxima f. iuxta:
prope a e. desertu|| G, disertum D. Ὁ» ab. in
finiimam regionem deserti ». in ciuitate tFE;

XI. 54-XII. 2.]

quae dicitur ephrem

et ibi morabatur cum discipulis suis.,

55 09. 0 Proximum autem crat pascha
iudaeorum.

67.19 Et ascenderunt multi hieroso-
lyma de regione ante pascha

ut sanctificarent se ipsos

55 quaerebant ergo iesum

et conloquebantur ad inuicem
in templo stantes

quid putatis quia non ueniat

EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. 591

ad diem festum ?

δ dederant autem pontifices

et pharisaei mandatum
ut si quis cognouerit ubi sit
indicet ut adprehendant eum.

XII. !Iesus ergo ante sex dies pas-

chae
uenit bethaniam

ubi fuerat lazarus mortuus
quem suscitauit iesus.

2 (08. 1) Fecerunt autem ei caenam ibi

proxima. iuxta desertum in ciuitatem quae dicitur efrem. et ibi morabatur cum discipulis
suis. "erat autem in proximo pascha iudaeorum, et ascenderunt multi in hierosolyma de
regione. ante pascha. ut purificarent se ipsos. " quaerebant ergo iesum. et conloque-
bantur ad inuicem in templo stantes. quid uobis uidetur quia non ueniet ad diem festum.
"' dederant autem principes sacerdotum. et pharisaei mandatum, ut siquis sciret ubi esset.

demonstraret. ut adprehenderent eum

XII. ! Iesus autem ante sextum diem paschae.

uenit in bethaniam ubi erat lazarus qui fuerat mortuus quem suscitauit iesus ex mortuis.
*fecerunt ergo ei cenam ibi. et martha ministrabat. lazarus autem. unus erat ex dis-

om. d (sed uide infra). quae: quem T. ephrem
(ἐφρέμ NL αἱ, fauc.) BFDEPFGHOJMO og. ce
(2) : efrem AIQSTVXYZ 2d f r aur., hefrem C,
effrem AKNTRW, efren ἢ; effreem zgu£., ephraem a,
ephraim ὃ e£ gr. iur. ἐφραίμ, ἐφραΐμ 9; - ciuitas
G εἰ 7 efr. quae dicitur ciuitas d, 7 ephr. dictam
ciuitatem δ, morabatur (commor. e) : ambulabat
d, mansit *x; ἢ morab. ibi T. suis codd. jur.
vg. uett. Blur. cum gr. AXAII etc.: om. AASP*FG
H*QXY Z7isch. d ὃ et gr. NBDILTA εἴς.

55. proximo M ; in proximo f /; propeecer
aur., iuxta d, propterea 7.5; 2 erat autem proxi-
mum (f) 8 cum gr. piur.; in illo tempore futura
erata. autem: enim E. pasca T δές. iudeorum
W. ascend.: subierunt d, uenerunt aur. et aso.
(asc. autem 7): asc. ergo ὁ c (4) f; Aug. cum gr.
D. multi-cin ?P"HOQRacd(» in hier. multi
cum D9) e f f Y (2 de reg. in hier.) 5. hiero-
solyma (cf. ad i. 19) ABAFGMSXZ* ὁ d f ff, !
(Ὁ de hier. reg.) asz., hierosolima Y, hieru. ?PR :
hierosolymam t&FCOIJOVZ» Zisch. r, hieru. K,
lero. ve. c δ, hierosolimam M', hierusolimam H!Q,
hyeru. D, ihero. T, iero. W ; hierusolemis E cum
ae; hierusalem H*. de-illa E a eet 7 reg. illa
c aur. hante C. sanctifloarent: purificarent a c
d (-cent) e / rz aur. ipsis G.

56. querebant D. ergo: om. Δ; Ὁ εἰ d et Der,
conlocebantur R, colloqu. MW zg.; dicebant a dz.
δὰ inuicem: in semet ipsos d, inter se a e, ad alis
alium 2, alis (alius cor.) ad alium ἃ templo ἐ
dicentes D (sed ex$.). in tem. stantes: confwse
dicentesmploistantes C. stantes --et dicentes a ὁ
€ ffs 1 (def. ad xii. το). quid (quis O) putatis
(τι δοκειτε D): omi. quid a ὁ c e ff, r aur. ; quid

4

uobis uidetur fe/ gr. 2:27. τί δοκεῖ ὑμῖν. ueniat
(ἔλθῃ) cum; AE AE:PSFGHOJ OQXYZ cod. caraf. :
uenit Β( ud/uz)CD:P"IKMNTRSTW vg.abce
ὃ aur. gat. Aug. ; ueniet V d / f,; eum non uen-
turum efc. x. festum: solemnem a e; «istum σ᾽
edd. ant. (nom autem. Froben 1502, Sacon 1515).
ad di. fes. ἐπ ras. T.

57. dederunt ae r as. ; desiderant W. autem
* et d et gr. DEG efr... pomtifices G* (sed corr.) ;
principes d, pr. sac. a ὁ c e f ffs, sacerdotes ».
farissaei R, farisei DW, phariseis T (s £n. de/.).
mandatum: praeceptum ὁ c ff, aur. si quis:
quicumque 7; τ eum T. oognouerit 2» ras. Z ;
cognuerit R, nosset d, cf. 7; cognobisset T «cwm
aceaur.,sciset r. hubi C. eset T cef raur.;
*ut óc fs. iudicet AR ; indicarent T c, -ret a e
aur.; nuntiaret d, demonstraret Κ᾽ * (eum). ut
s$&.: et T^ ce 8. adprehendant JMNOXZ,
adprae. BEF'CE?PGOIR : appre. AFKQSVW og.
TiscÁ., apprae. AHY ; adprehenderent DT ad fe
atr., compr. c e f, (-dant).

XII. 1. ergo: autem BD a e f r. hante C.
sex: -UI. DW. pasche WZ*(corr. Z5), pasce T.
uenit in QR wet. (exc. ὁ fj). bethania EH.
hubi C; oz. M. fuerat: erat CWT abócdf for
aur. latzarus D e£ w. 2. 7 laz. fuerat (M )QR
Ug. 2 laz. mortuus fuerat E. mortuus (ὁ τεθνη-
κώς ADITA ef£c.), qui erat (fuit fj) mor. ὁ (f) ff,
qui m. fuerat d: om. a c r aur. cum gr. NBLX.
suscitauit: ^a mortuis a d δ awr. et gr., γ-- 7);
4 mortuum c; Jióere ad lazarum quem susc. mor-
tuum e. ihesus sec. C ; om. ab ce aur. et gr. HK
MS etc.

2. fecerunt: gerunt e. fe. autem: etfe.a cd

4H2

592 EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM.

et martha ministrabat
lazarus uero unus erat ex discumben-
tibus cum eo
* maria ergo accepit libram
ungenti nardi pistici pretiosi
et unxit pedes iesu
et extersit capillis suis
pedes eius
et domus impleta est
ex odore ungenti
* dicit ergo ünus ex discipulis
eius iudas scariotis

[ΧΙ]. 2-7.

qui erat eum traditurus

5 quare hoc ungentum non

ueniit trecentis denariis
et datum est egenis?

δ dixit autem hoc non quia

de egenis pertinebat ad eum
sed quia fur erat
et loculos habens ea quae
mittebantur portabat.

τ Dixit ergo iesus

sine illam ut in diem sepulturae meae
seruet illud

cumbentibus. cum eo ?maria itaque sumpsit libram unguenti nardi pistici pretiosi. et
unxit pedes iesu. et extersit capillis suis pedes eius. domus autem repleta est ex odore
unguenti. *dixit ergo unus ex discipulis eius. iudas simonis schariotes qui traditurus erat
eum, ^quare hoc unguentum. non uenumdatum est in trecentis denariis. et datum est
pauperibus. *hoc autem dixit. non quia de pauperibus cura ei erat. sed quia fur erat.
et loculum habebat. etea quae mittebantur portabat. "dixit ergo iesus. sine illam in die

(6) r aur. cum gv. D; fe. ergo ὁ / ff, cum gv. reli.
ei δὲς sev. A. oagenam BHE'CDAEWPGOIKMO
QV38: cen. AFHMRSTWXYZ; coen. J9 3f.
ibi: ubi T; om. a e. marta T (e£ et m. minis.
i" ras). cum iesu c; om. ae aur. Aug. cum er. X.

3. maria: i z^ ras. satis magna K. &ccepit
(accipit R, sumpsit f) 2 D?r Aaufav:: accipiens ?P
d ὃ et gr. $4. λαβοῦσα. ungenti δὲς ΑΕ ASP(sec.)
FHMSXYZe: ungu. BDEP( ?7)GOIJKNTOQR
TVWZ* vg. Tisch., hungu. C. nardis E; om. 5c
α ὁ ὅκα" retgr.D. 7 nardi ung. a; Ὁ» pistici ung.
d e; ἢ pist. praet. ung. r. pystici D; or. a.
praet. BFE:PHJM'OR, prett. D, prec. W; om.
abeff. om. et pr. ADASPGRY 9 (non autem d)
Asg. uncxit AE:SPIMOQRV, hunxit C. pedes
(5 swf. n. H) iesu: iesum D; pedes eius F
(Aarmonistam agens) et gr. Χ. exterxit H ; tersit
ade. 7 cap. suis extersit E ew» gr. 1.1. orm.
pedes eius F. — ped. eius cap. suis A* (sed corr.)
vg.cum gr. M. domus- omnis D r gr. min. 1.
13. 69 efc. inpleta CDFGNTOR ; repl. c d f. om.
exRace. hodoreC.

4. dixit vg. (nom cod. caraf.) c f. d. ergo
(λέγει οὖν iur. sed δέ NB): et d. ὁ c fA; dicit
aer et gr. L min. ex: est J. discipuli A.
judas siue add. cum NBL min.: *^simon óc ἢ
aur. et gr. FGHU, 7 simon iud. a e; -simonis
Ff ffs εἰ gr. AE etc. (εἰ A?" nom δὴ. soariotis (cf.
vi. 71) AAHMQSXY ff^, scariothis EPFGGIJ
ORWZ awr.: scariotes T ὁ, scariothes &FKM'V,
schariothes C ( ^), iscariotes B (?) vg.; isscharioth
D; scarioth a c (-tha) f;* r δ, schariotha e, a
caryoto d e? Dv. Ὁ erat traditurus eum F ; eum

tr. erat a e r, aur. » f; incipiebat eum tradere cd
(2 trad. eum) ff, e£ gv. D os ἡμελλεν sap. avrov.

5. ungentum AtFAFHMOSTVXYZ' : unguen-
tum BC(hun)DEPGOIJKMQRWZ?* vg. Tisch.
ueniit (ἐπράθη, cf. Mt. x. 29, Luc. xii. 6) ABEFCF
GIJMOSWZ! cor. ta£.*, uaen. zg.: uenit AXPHOG
KQRVXY Z* cor. uat. mg.; uendet T, uendidit E;
uenditum D, uenditur NT ; uenitum est Z. tregentis
R, tricentis PHM'; ccc F, ccctis DE. denaris
AR, dinaris ΞΡ. est: esset DEXP"*OR δ. egenis:
1inras. H ; aegenis CDE*(-niis E*)?P ; pauperibus
abcdef fsr et τ. 6.

6. Ὁ hoc autem d.a c d e f Υ aur. cum gr. D;
*iudas *. a&utem: ergo J. om.hoco D. egeniis
ἘΝ, aegenis D. pert. ad eum: cura illi esset a c
e ff; (d. 22, cura (τ d) erst iliiZr. fur erat:
fuerat tF*(sed corr.)Q. 1looeulos (γλωσσόκομον)
codd. vg. uett. f$lur., «ἰοῦ Y: loculum d e f ὃ.
habens (ἔχων NBDLQ »ερ.) : habebat et (om. et
T)ETa?cef far 5 aur.et εἶχεν καί AIXTA etc.
ea; om. ET ócd e 5, bar. que D. portabat
(-bant R*X*) 2 ἐβάσταζεν, baiulabat d: exportabat
INTTW ὁ ff, aur.; auferebat E a c e, cf. Field * Ot.
Noru.' 5. 68, qui sic reddit.

7. ergo: om. H* (mg) a e; «ei ὁ c (illi)
Aug. sine (ἄφες) codd. ῥέων. 3B. Aug. et dimitte
€ d e ff: sinite BDJMRGS S6, cor. wat. mg. ὃ
Amór. Gaud. (13. 964 'sine eam siwe sinite;
ulrumque enim et in Gr. et in Lat. exemplarióus
inuenitur, sed magis congruere widetur sensui cum
legitur sinite... propler ea quae pluraliter sub-
sequuntur"), dimittite a. illa Y*. om. ut / ὃ.
in diem (els τὴν ἡμέραν) DEXPJQRVW ve. sett.

XII. 8—15.] EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. 593

abibant ex iudaeis
et credebant in iesum.

12 (100. 1) Tn. crastinum autem turba
multa quae uenerat

8 pauperes enim semper
habetis uobiscum
me autem non semper habetis.
9 609.19) Coenouit ergo turba multa

ex iudaeis quia illic est
et uenerunt non propter

iesum tantum
sed ut lazarum uiderent

quem suscitauit a mortuis
locogitauerunt autem principes sacer-
dotum ut et lazarum interficerent.
11 ()uia multi propter illum

ad diem festum
cum audissent quia uenit iesus
hierosolyma

18 acceperunt ramos palmarum

et processerunt obuiam ei

et clamabant osanna
benedictus qui uenit in nomine
domini rex israhel.

sepulturae meae seruauit illud. * pauperes enim semper habetis uobiscum. me autem non
semper habetis. *cognouit ergo turba multa ex iudaeis. quia iesus illic est. et uenerunt
non tantum propter iesum solum. sed et ut lazarum uiderent quem suscitauit a mortuis.
19 cogitauerunt autem principes sacerdotum. ut lazarum occiderent. ? quia multi. propter
eum conueniebant ex iudaeis. et credebant in iesum. ?* sequenti autem die turba multa.
quae conuenerat ad diem festum. audientes quia uenit iesus hierosolyma. ?* acceperunt
ramos palmarum. et exierunt obuiam ei. et clamabant. osanna. benedictus qui uenit in

piur.: in die ABEC(diae)AGHOIKMM'OSTXY
(inde)Z ; - ut ὃ sed expunct. saepulturae E, sep-
ultorae G* (sed corr.), sepulture W. mee EW ; om.
d et D?'.. serbet O, serues Δ ; seruauit f (nost δὴ cum
gr. τετηρήκεν (sine ἵνα) AITAA efc. illut G, illum R.

8. om. enim X*. om. semper 27. 9. habetis
fr. (ἔχετε cf. Mt. xxvi. τι, Mc. xiv. 7) A&*P(F)G
HOGIJMNO*SVWX*YZRC a f f* r cor. wat.
"£g.: habebitis BCDAEKO*QRTX*Zi'98 ce
Jfs? ὃ aur. cor. wat.* Aug. om. non Z*. 7 semper

non T. habetis sec. (ἔχετε) A&F?P*GIJMMIO*S

X9YZ*(- uobiscum sed exp.)Qp f f cor. uat. me.
cod. caraf.: habebitis BCDAEX*«(F)HOKO*QR
TVWX*Z'sTRS ace aur. Aug. cor. uat.* ; om.
ὁ r; om. uers. d et Der,

9. cognouit ex correctore H ; resciuit r. ergo:
autem G a e; om. F. iudeis CDRW. et turba
multa (t. autem mul. a) ex iud. audiuit a ὁ c fA,
tur. ergo plurima de iud. audierunt d, plurimi au.
turba iudaeorum aud. e, cus D? quia: 4 iesus f.
illo: ili Q. esset BH'"GIMIQ c d aur. cor. uat.
»ρ.} *tiesusc e. uenierunt D. tantum : om. ὁ αἱ
e et De; solum a c fi (d. f). utet CMT ὃ (gf.
f) cm gv. eur. latzarum D σέ s. 10. 17. uiderint
Z* (corr. Z^). resusc. *; suscitabit T, suscita-
ueriunt D* (un ex.) ; 1 iesus d Aug. et De. ὃ:
ex Z* (corr. 2?) r.

Io. oogitau. : cognouerunt Z*(corr. Z7). autem:
em. Z; tet NM. on. sacerdotum d. om. et f v.
etutde. »etlaz ut Ο. intevf. : occiderent
ad(-dant) ef r. nc. rursum ὦ,

II. quia... iudaeis 7» ras. scr. K. abiebant
δ, habibant C; f wide supr. ex iudeis EW;
iudaeorum ὁ / r et ἢ» mul. iudaeorum pr. il. ibant
acd e ff,(abib.) cum gr. D. om. in 3P.

I2. in orastinum autem: «diem D; altera
die a c e (et aL) ff; (al. autem) awr., postera die
d r,cf. f. turbam G* (sed corr.). om. multa 5.
turbae multae D a c e. que D. uenerant DE
ace; conuenerant (f) *. δὰ diem festum cum
δὲς scr. D. quum O. audiissent D ; audisset t
KZ*; uidissent MT. oum aud.: audientes a d f
*$,audito e aur. iesus-rin P"Rar3. iesus
uenit Ea c e ff; aur. cum gr. ALX. min. ; et ein
Gc € fs. hierosolyma cum AtAFMOQSYZ*
aóe f r aur., hieru. R (so ssP. /in.), hierusolima
iP: hierosolymam CGHOIJVXZ» Z73isch. c f44
4tw., hieru. BK, iero. vp. δ; hierosolimam M,
hieru. E, iero. W, ihero. T, hyeru. D; hierusalem
d cum Ds.

I3. acciperunt DE?PO ; τ sibi c; sumpserunt r.
ramos palmarum (τὰ Bafa τῶν φοινίκων) : flores
palmarum a ὁ e ff,* aur., medullas palmarum »';
ramos flores palmarum J; palmas /. prooes-
serunt: exierunta c d e f fa r aur.; «ind 7 δ.
hobuiam C, obbiam AZ!. ei: eius d ewe gr. DT
αἰ. το. clamauerunt D; - dicentes D a d ff, et gr.
NADK ef. o sanna F, os anna V, ossanna D,
hosanna J T zg.; 4-filius danid a. qui uenit swf.
His. T. JDistinguit Hosanna benedictus, qui uenit
efc. $. om. in nom. dom. e. hisrahel C, hisrael
D, israel og. ; £t mg. scr. H.

594

14 (101. ? Et inuenit iesus asellum
et sedit super eum
sicut scriptum est
!5 noli timere filia sion
ecce rex tuus uenit sedens
super pullum asinae.
16 (102. 1) Haec non cognouerunt discipuli
eius primum
sed quando glorificatus est iesus
tunc recordati sunt quia
haec erant scripta de eo
et haec fecerunt ei
"testimonium ergo perhibebat turba
quae erat cum eo

EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM.

[ΧΙ]. 14—20.

quando lazarum uocauit
de monumento
et suscitauit eum a mortuis
18 propterea et obuiam uenit
ei turba
quia audierunt eum
fecisse hoc signum
19 pharisaei ergo dixerunt
ad semet ipsos uidetis quia nihil
proficimus
ecce mundus totus post
eum abiit.
?! Erant autem gentiles quidam
ex his qui ascenderant

nomine domini. rex israhel !*inueniens autem iesus asellum. sedit super eum. sicut
scribtum est. ''noli timere filia sion. ecce rex tuus uenit. sedens super pullum asinae.
16 haec autem. non cognouerunt discipuli eius primum. sed postquam glorificatus est iesus.
tunc recordati sunt. quia haec erant scribta de eo. et haec fecerunt ei. " testimonium
ergo perhibebat turba. quae erat cum eo. quando lazarum uocauit de monumento. et
suscitauit eum a mortuis. ?* propterea et obuiam uenit ei turba quia audierant eum. fecisse
hoc signum. ?* pharisaei autem dixerunt ad inuicem. uidetis quia nihil proficimus ecce
mundus totus post eum abiit. *'erant aut gentiles quidam ex his. qui ascenderant. ut

I4. om. et pr. B. in uenit S. assellum E;
asynum D, asinum a c e. et sec. om. R. eum:
illum E ae. sicut: sic Q. scribtum &'EGIOS
YZ. est: in profeta x; «in sacharia δ,

I5. nolite ΜῈ (sed corz.). ne time 9. syon
CDT; om. R. uenit: ow. R; * tibi Ece
(4 mites) *; - mansuetus a. asine WY, assinae
E?PR, assynae D, hasynae C.

16. haeo (hec 27 W, sec. C) : £r. - autemacd f£
Y ὃ Bentl. (sed postea deleuit) cum gv. ADXTA erc.
non cognuerunt R ; nescierunt *. Ὁ primum (prius
Ω €) disc. eius a ce f,. gloriflcatus: clarificatus
ὁ c (-caturus) f» / aur. esseta ce aur. om. tunc
ὁ c e ff, 4. rememorati a d e. om. erant :P*
(4*f5). scribta FEFGOSYZ. scr. erant T.
7 de eo scr. d ὃ (Bentl.) ef graec. om. de eo ὁ e.

I7. et ad init. e. test. ergo perh.: et test.
perh. D cum gv. L; testificabantur ergo 2. per-
hibe*at T, peribebat CZ ; reddebant a e; -- ei D.
turbae a e, populus Z. quae (que D) erst cum
eo: de eo E; om. tF. quando (ὅτε NAB qi.
piur.): quia GM ὁ c ff;*, quod 3P*(corr. mg.) r,
quoniam a d e; ὅτι DE*KLTII. euocauit a, clamauit
d,-asset *. monomento E. suscitasset 7.

I8. propt.: ideoae. om.et DTaóceff ir
δ cum gr. B*EHA efc. obuiam (obiam A, obbia
Z, hobuiam C) uenit (o5. E; uenerunt c): ob-
uiauit δ, -uerunt 2; occurrit a e. ei uenit X ὁ.

turbae c d. quia: qui Z* (sed corr). audierant
DT awr.; audierat δ, audiuit γ, ἤκουσεν EGH etc.
eum fecisse hoo signum: 7 eum hoc fec. sig. O
e£ αὐτὸν τοῦτο πεποιηκέναι τὸ σημεῖον N y**;
2 eum hoc sig. fec. NT aur. ; Ὁ hoc eum fec. sig.
d (illum) 5 (Bentl) εἰ τοῦτο αὐτὸν πεπ. τὸ σημ. gr.
piur.; quia (quod a e) hoc fecit sig. a5 c (7 sig.
fec.) e ff; 4, hoc sig. quod fec. r.

I9. pharisei W, farisei D, -ssei R. ergo: autem
I"WJQR c f fs 4 r et δέ K αἱ. pdus 15. semed
ipsos C ; alterutrum * cf. f; illos a c d (eos) e cum
£r. D al. fauc. αὐτούς. nichil W; non... . quic-
quam ὁ 5, nihil prof. i5 σι. A. proficimus
contra graecum (profecimus X*Z, nos proficere s)
codd. vg. et wett.: proficitis a e (Zentl.), prode-
facitis 2, prodeestis ὁ, uos proficere ὦ, ὠφελεῖτε gr.
Piur.; profecit f;* e£ ὠφελει S. mundus totus
(ὁ κόσμος ὅλος DLQX efc.) : uniuersus m. a c e,
omnis m. ὁ, unus populus /* ; om. totus ὃ cum gr.
NABTA efc. post: seg. ras. 35 O. eum: illum
E. habiit C, abit D; uadit ὦ r, sequitur //,*.
2 ab. post illum c ( f,*) ; Ὁ post ill. uniu. mundus
abiit a e.

20. erant, autem: erant ὦ, et er. a e ff, er.
autem et d e/ D*'. gentiles (-lis O) quidam
(sup. Jim. X!) codd. et uett., graeci qu. ὁ c d e
ΖΡ, graeci tantum 1 — ἑλληνές τινες NBDL εἴς. :
7 quidam gentiles vg. edd. anf, εἰ quidam greci a γ ὃ

XII. 30—26.]

ut adorarent in die festo
?! hi ergo accesserunt
ad philippum qui erat
a bethsaida galilaeae
et rogabant eum dicentes
domine uolumus iesum uidere
2 uenit philippus et dicit andreae
andreas rursum et philippus dicunt
iesu.
23 (109- 4) Tesus autem respondit eis dicens
uenit hora ut glorificetur
filius hominis.
A (104. 10) Amen amen dico uobis
nisi granum frumenti cadens

EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM.

595

in terram mortuum fuerit ipsum
solum manet
si autem mortuum fuerit
multum fructum adfert.
35 (106. 3) C)uj amat animam suam
perdet eam
et qui odit animam suam
in hoc mundo
in uitam aeternam custodit eam.
36 (106. 10) Si quis mihi ministrat
me sequatur
et ubi sum ego illic et minister meuserit
si quis mihi ministrauerit honorificabit
eum pater meus.

adorarent in diem festum. *?'hi ergo. accesserunt ad philippum. quia erat a bethsaida
galileae. et rogabant eum dicentes domine uolumus iesum uidere. *"uenit philippus. et
dicit andreae. andreas rursum et philippus. dixerunt ad iesum *?* iesus autem. respondit
eis dicens. uenit hora ut clarificetur filius hominis. **amen amen dico uobis nisi granum
tritici. cadens in terram mortuum fuerit. ipsum solum remanet. si autem mortuum fuerit
multum fructum affert. ? qui amat animam suam perdet eam. et qui odit animam suam
in hoc mundo in uitam aeternam custodit eam. siquis mihi ministrat. me sequatur. et
ubi sum ego illic et minister meus est. et siquis mihi ministrauerit. honorificauit eum

(τ gentiles) ; τίνες ἑλλ. AEGH e£. hiis W. has-
cenderant C, ascenderunt O a as7.; -debant d ἢ.
orarent c. diae C; diem a e f. festo: solem-
nem a e.

21. hii BFDAE?PIOW, hic Z*(sed corr). om.
ergo a e cum gr. L 69. 354. om. &ocesserunt Q.
phylippum CRZ*(corr. Z^), filippum D. erant
X*. om.qui erat δ, betsaida M'R ὁ z, bethsayda
C, bethzaida D, bedsaida a d, bessaida e ff, 1.
galilaeae AAIMQSTXY vg.: -leae reJ., -lee W.
domine 5s scr. B. 7 uidere iesum c.

32. phylippus fr. CZ*(corr. Z'", filippus D.
dicet O; dixit ». handreae C, andraeae M, andree
EW, andrae ?P*; “εἰ V. andreas (hand. C)
rursum (iterum d, autem CT $c ff, 172) et (cum
4r) philippus (phyl. CRZ*, phill. E, fill. T, fil.
D; philippo / r; deinde iterum ὁ f/j) "- xal πάλιν
d»0. x. φίλ. DXTAAII efc. : * uenit et *, cf. uenit
and. et phil. et a, deinde uenit and. et phil. e;
ἔρχεται ἀνδ. x. φίλ. καί (N)ABL 157. dicunt
(λέγουσιν) AEFATP*FGHOMSX:*Y cod. caraf. a ὁ
cd f,9 Aug., dicit / »: dixerunt BCDEXPIJK
NTOQRTVWX*Z vr. f aur. ; om. 6. iesum HZ.

23. ies. (ihes. C) autem: at ille ae. glorifl-
oetur cum ADA?PFGHOMOSXY d e ὃ Awg.:
clarificetur BFCEIJKNTORTVWZ vg. Tisch. ὁ c
f fs aur. Hil. ; honorificetur a / r. homines O.

24. uobis--quia R. frumenti: tritici a ὁ cd
€ f fs v. terra BEDZ a; * et e. mortuum
(mortuus R, -- non T'*) fuerit: moriatur δέν a d e,
pr. 7. Inc. «. ag ipsum solum QE ZZsch.; nos
Stephanum 1555 sequimur. ipsud Το; om. d.
manebit a 7 /. adfert (φέρει) ADAE-SPGHIJOR
SY : affert BCFOKMN'QVWX vg. 7isch. ; adferet
t TZ* (aff. Zn α ὁ 44 7." 1.

25. hamat C. su&m f*r.-in hoc mundo ὁ.
perdit f, cu»t er. NBL 33. hodit C; perdiderit
E. suam sec. οι. R. 7 mundo hoc d ὃ (Zentil.).
eternum WX. custodit: custodet Dader$
Aug. Benil.etgr. φυλάξει. Uariant multum patres
et forsan cum locis par. commiscent ; uide Sabat.
ad hunc “47.

26. ministrat (διακονῇ) : ministrauerit e. seq.
το δες. hubi C; ubicumque Z. sum ego:
2 ego sum aócd e (ego ero) » cum gr. Ὁ. om.
ilo def De, siquis se.: autem óc ἦγ; et si
quis 7 δ; καὶ ἐὰν ΑΓΔ efc. ministrauerit (sed
£x. διακονῇ st supra) codd. f$lur. (-berit T) sert.
giur. e£ 7g.: ministrabit AAFHMY, -vit ?P* 7;
ministrat *P"eR acd. honorificaunit BIITOSTXZ ;
honorabit a » δ, honoret Z.. eum: om. Q; 4 et ff,
». meus s5ec.: om. ὁ d 7 ὃ (Bentl.) cum gr. plur. ;
t qui est in celis W.

596 EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. [xir. 27-34

31 (101. 4) Nunc anima mea turbata est

et quid dicam? pater saluifica
me ex hora hac

(108-10) sed propterea ueni
in horam hanc

38 pater clarifica tuum nomen

uenit ergo uox de caelo
et clarificaui et iterum
clarificabo

39 turba ergo quae stabat

et audierat
dicebat tonitruum
factum esse

alii dicebant angelus ei
locutus est.
3? Respondit iesus et dixit
non propter me uox haec uenit
sed propter uos
3! nunc iudicium est mundi
nunc princeps huius mundi
eicietur foras
3? et ego si exaltatus fuero a terra
omnia traham ad me ipsum
33 hoc autem dicebat significans
qua morte esset moriturus.
*4 respondit ei turba

pater. *? nunc anima mea. turbata est. et quid dicam. pater salua me ex hac hora. sed
propterea ueni. in horam hanc. pater clarifica nomen tuum. uenit ergo uox de caelo.
et clarificaui. et iterum clarificauo. ** turba ergo quae stabat et audierat. dicebat tonitruum
factum esse. alii dicebant. angelus ei locutus est, 9 respondit iesus. et dixit. non propter
me uox haec facta est. sed propter uos ? nunc iudicium est huius mundi. nunc princeps
huius mundi eicietur foras. ?et ego si exaltatus fuero a terra. omnia traham ad me.
ὅδ hoc autem dicebat. significans. qua morte esset moriturus. **respondit ei turba. nos

47. conturbata est d 4 ; turbatur a ὁ; 1 ualdae
fh. didicam O* (di 2». ex$.); dico d. saluifloa
me codd. lur. (saluiuica C) vg. ὁ d: saluum me fac
KOVX*Z atr., ἢ» s. fac me Q (deinde def. ad xiii.
30); salua me G d 7 /, libera me a c e fA*; gv.
σῶσόν ue. ora T. — hac hora BC?PGW vg. ab
€ f ffa aur.* Aug., ista horae r. propter ea S,
pr. hocZ r; ideoace f5. Ὁ hanc horam ?P ac
e ff σὴ Aug.

38. pater . .. nomen om. v. glorifica OMZ
d e (-cetur) 7271. Prax. 23; honorifica a. nomen
tuum BCNTW vg.ace f f;i Aug.; filium tuum
DE cum gv. LX min. cf. Tert. |. c. *nomen tuum
in quo erat filius? ; in gloria quam habebam
aput te antequam mundus fieret d et De* (ex xvii.
5) Mug. contr. Adiman. 9 (1 ea claritate qua fui
apud te priusquam m. f), JZierom. im Esai. 42.
uenit: facta est d. ergo: autem a; o&. d. celo
W; caelis a; et dixit ei T; dicens 9$ cor.
wat. * (non mg)acdeaur. olarif.: glorif. δές
d 7εγί., honorif. ae». clarificauo Z* (corr. Z5).

29. turbae c d. omi. ergo a cum gv. B. que D;

09.6; «^ circup γ. istabat C; stabant Oe cd, et.

audiebat CD*PFGR cor. wat. mg. a ὁ aur.; et
audierant H?O c, cum audisset »; audientes d e
(et aud.) 7, et audiens δ. dicebat (ἔλεγεν) eum
BE&CD:PGH*IJKMNRVWXZ vg.ad f ἢ τ
aur.: dicebant (ἔλεγον LU αἱ. 10) AAEFH*GOS
TY cde /,dixerunt ὁ; - quoniam α΄. tonithruum
O, thonitruum CAG ; tonitrua a e. esse (γεγονέ-
ναι): est B£OCTPHRT cd f, 17 aur., (facta)
sunt a e; cf. or. βροντὴ γεγονεν D. om. esse

gat. et Pergit angelus enim ei. 7 esse factum veg.
edd. ant. (exc. Froben 1502). 8111 Ὁ autem 9$
edd. ant. (et Froben) 1; * uero e. dicebant τ
quia d cum gr. D sin. aggelus M, anguelus D.
loquutus Θ.

30. uox haec (hec W) -ὁἡ φανὴ αὕτη NABDL
etc. : 7 haec uox V oe. ff, 1 (uenit h. uox) ὃ Zzrt.
(ista uox) wg. et gx. EFGH efc. uenit (4 de
caelo 7)-95A0«v D: facta est f ef γέγονεν gr.
wr.

31. iuditium W. mundi f». (sse huius codd.
et vg. ὁ d fo 1r Aug. gr. D: hiius m. ac ef aur.,
2 m. huius ὃ e τοῦ x. τούτου ?/sur. huius mundi:
2 mundi huius ?P ὁ 4 7 8 aur. (Bentl). eicietur
(eiic. zg. 73scÀ., iecitur D, eicitur BM, elcetur Y)
foras — ἐκβληθήσεται ἔξω, cf. mittetur foris d,
mittitur foras a c as*., mittetur foras δ: mittetur
deorsum ὁ e ff, (dimitt.) 1 (mittitur), e/ κάτω
βληθήσεται 1225), Chr. 8. 461; cf. Gaud. 6. 953
(ap. .Sabaf.) *eiicitur foras, 12. 963 'mittetur
deorsum . . . sse expelletur foras sw $» graecis
exempl. legimus .. . ixBA. ἔξω id est elicletur se
expelletur foras.

32. si (lár): cum a e ff, et ὅταν min. fas.
δ: dead; gr. ix Piur., ἀπό DL αἱ. ?awc. omnis
(d. Ang. 52. 11 *»on dixi? omnes sed omnia ")
cum W*D 56: sed πάντας gy. Plur. tracham D,
traam T. ad (πρό!) : post Zug. om. ipsum a ὁ
defr Aug.

33. om. autem Z* (42^) qua: quale d.
esset: erata d 7. moriturus: clarificaturus Z*
(corr. Z^). inciperet mori e.

XII. 34—40.] EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. 597

nos audiuimus ex lege quia et abiit et abscondit se ab eis
christus manet in aeternum ? cum autem tanta signa
et quomodo tu dicis oportet fecisset coram eis
exaltari filium hominis? non credebant in eum
quis est iste filius hominis ? 33 ut sermo esaiae prophetae
*5 Dixit ergo eis iesus adhuc modicum impleretur quem dixit

lumen in uobis est
ambulate dum lucem habetis

domine quis credidit auditui
nostro? et brachium domini

ut non tenebrae uos comprehendant cui reuelatum est ?
et qui ambulat in tenebris 8) (10- Propterea non poterant
nescit quo uadat credere quia iterum
3$ dum lucem habetis credite | dixit esaias
in lucem ut filii lucis sitis. *! excaecauit oculos eorum
Haec locutus est iesus et indurauit eorum cor

audiuimus ex lege. quia christus manet in aeternum et quomodo tu dicis. quia oportet
exaltari filium hominis. quis est iste filius hominis. ?* dixit ergo eis iesus. adhuc modicum
temporis. lux in uobis est. ambulate dum lucem habetis. ut tenebrae uos non conpre-
hendant. qui ambulat in tenebris nescit quo uadat. ?*dum lucem habetis. credite in
lucem. ut filii lucis sitis. haec locutus est iesus. et abiit. et abscondit se ab eis. ?' cum
autem tanta signa fecisset in conspectu eorum. non crediderunt in eum. ὅ5 ut sermo esaiae
prophetae impleretur. quem dixit. domine quis credidit auditui nostro. et bracchium
domini cui reuelatum est. ??propterea non poterant credere. quia iterum dixit esaias.
40 excaecauit oculos eorum. et indurauit cor eorum. ut non uideant oculis. et non

34. audimus fF*(-ui 8); 4 scriptum a c sed lucis. fili Ο. sitis: fieri possitis ἡ. hec W.

(*esse) e. ex: inBace;ded. christus... | loquutus IIOX*. est sine addit. codd. plur. vg. et
lumen s. 35 5» ras. scr. K. «ternum W. diois uett. cum gr.: - eis AAFHOMSX-*Y. οι. iesus
(sine add. cum gr. EFGHSTA cfc): 4 quia cd | et E. habiit CG. osi. et &biit T. habscondit C.
J fal Bentl. cum gr. Mur. óri,* quod ae, * quoniam , — om. ab eis a e.
r. hoportet C ; o5. JZ*( - Z2) ; *te f. exalteri 37. quum HO. om. signa awr. fecisset4
Z*(corr. Z^. hominis 27.: Ἐεῖ 5.35 et edd. ant. lesus c. Ὁ» tanta aut. s. cum fec. x, 7 t. aut. ab
(exc. Junta 1534) dug. quis: qui Z a. est4 illo signa facta d, tanta haec autem eo signa
ergo d e? D**. iste: hicad ff. 1; om. b ec cum gr. faciente δι in conspectu eorum 4 f r (ipsorum).
H 33. filiu* T. crediderunt B a e f r et ἐπίστευσαν G min.

35. dicit €. eis: e» AAFKMSX'Y awr.* 38. sermo: uerbum (e/ quod) a d r. hesayae
"non gr. ihesus e£ hambul. C. aduc OT, athuc C, esaye T, aesie E, ysaie W, essaiae R, isaiae DO
FMSX*Y. modicum *tempus Ma ὁ c de (f) ff KMVZIRSL, issaiae ?P. prophaetae G, prophete
41r δ (Bentl) et gr. μικρὸν χρόνον. lumen: lux EW, profetae DPO; ow. O*( τ sup. “ἐμ. )5. 38. in-
abcdef f* 1. in uobis (ἐν ὑμῖν NBDKL ec): pleretur CDAGHM'R; adinpl. 7; impleatur ὁ.
uobiscum 9 εἴ μεθ᾽ ὑμῶν AEFG e/c. ambulate: dixit: it swf. Jin. O. credit TX*. bracchium Z.
* itaque e $i, t ergo d (4w2.) εἰ Dv. dum: cum 39. propter ea S; pr. hoc d x (δ); * enim D.
D d. lucem: lumen M 4d e m *. habbetis E, pot. cred.* credebant «. quia íterum: etenim
abetis T. huti C. tenebre WZ*(corr. 2) ; τ mortis d ef Dv. dixit (dicit W) iterum W e ff,.
aur. 7 ten. uos non DMTT 7], (aur.) ; Ὁ non uos essaias ?P, is: DHOKMVZIBSSQ,, ys. W, esayas
ten. 2g. d εἰ ne uos ten. a "nt, cum gr. D; ne ten. T,hes. C. Znec rursum g.
uoseZ x. conpre. DFGJN'OX, conprae. CEXPH 49. excecauit EZPOV WZ, obcaec. a e x ; * deus
OIR, comprae. tFY ; adprae. d ». οὗ qui: si 3P. hocul às C. Ὁ» eorum oculos c ὃ curn ord.
quis a c e non gracc. nescitis E. quo: ubi 4, gr. et pr. sup. Hin. T. om. oculos . . in-
uadit DP 8; eataóbe m 7. durauit d εἰ Dv*'. om.indur. eorum T. — cor

36. dum: cum Ze. luce sec. EZ; lumen ois d eorum vg. a bce/ fas iq y Aug. cor «eorum D*

41

598

ut non uideant oculis
et intellegant corde
et conuertantur et sanem eos.
41 (110. 10) Haec dixit esaias quando
uidit gloriam eius
et locutus est de eo
*? uerum tamen ct ex principibus
multi crediderunt in eum

sed propter pharisaeos non
confitebantur ut de synagoga
non eicerentur

45 dilexerunt enim gloriam

hominum magis quam

gloriam dei.

44 (1- 1) Tesus autem clamauit et dixit

EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM.

[ΧΠ].. 40-48.

qui credit in me non credit
in me sed in eum qui misit me
!5et qui uidet me uidet eum
qui misit me.
46 (112. 1) Eoo ]ux in mundum ueni
ut omnis qui credit in me
in tenebris non maneat
*' et si quis audierit uerba mea

et non custodierit

ego non iudico eum
non enim ueni ut iudicem mundum
sed ut saluificem mundum

418 qui spernit me et non accipit uerba

mea
habet qui iudicet eum

intellegant corde. et conuertantur. et sanem eos. *' haec dixit esaias. quando uidit
gloriam eius et locutus est de eo. * uerumtamen. ex principibus. multi crediderunt in
eum. sed propter pharisaeos. non confitebantur. ne de synagoga eicerentur. * dilexerunt
enim. gloriam hominum magis quam gloriam dei. **iesus autem clamauit et dixit. qui
credit in me. non credit in me. sed in eum qui me misit. 4“ εἰ qui me uidet uidet eum
qui me misit. f ego lux in mundum ueni. ut omnis qui credit in me in tenebris non
maneat. “7 εἴ εἰ quis audierit uerba mea. et crediderit. ego non iudico eum. non enim
ueni ut iudicem mundum. sed ut saluem mundum. ** qui spernit me. et non acc'pit uerba

(sed exp.) huti C. widerent Z*(corr. 25). et
sec. non Te ὧι ἃ α΄ e f (D) et gr. D. intelligant:
HOJW ug. 2 corde ( 4 non 7) intell. f, 1 φ aur.
cum gr. ΚΤΙ. et ferí.: ut X. sanabo ὁ ef ἰάσομαι
NABD efc. eos: illosTacdeff; g Aug.

41. hec W ; * autem d r e? D?r. dicit W aur.
isaias HOKMVZGBSQT, ys. W, iss. D, ess. ?P,
hesayas C. quando (ὅτε DI'AAI ec.) : quia e e£
ὅτι NABL εἴ. gloriam: maiestatem oce ff, ὦ.
eius: dei sui d εὖ D?'; dei ea. /(?). loquutus
HOX. est: ἐδὰ eos «f£ wdiur T; *iesus (sed
exp.) D. Hieron. ad Damas. 517 (ap. Sabat.)
Haec autem dixit quando uidit gloriam unigeniti,
et testificatus est de eo.

42. uerum tamen /uerumpt. C, uerunpt. W,
uerunt. 538) -- ὅμως μέντοι : interim tamen ὁ c 7,5,
iterum tamen 7, facile autem Z. om. et BDEG
JKRVWX* c e f ff; 1 (son cor. uat). set W.
phariseos GOW, farisaeos R, farisseos D. confet.
DO, confiteantur E. de: e vg. et edd. Maresch.
1531, U?uian el Junta 1534. sinag. DAEXPCM"
RW. eiecer. EP, eiicer. vg. 7?sc5., iecer. D;
expellerentur j.

43. dilex.: amauerunt a e ὦ ; 7. enim: seg.
ras. 3 litt. X. gloriam: claritatem ^is c, honorem
δὲς q; om. sec. *P f5. magis: potius ὦ.

44. clamabat et dicebat ὁ c 4 ff; / Φ, clamabat
dicens a e (clamat) »*; gx. ἔκραξεν x. εἶπεν sed

ἔκραζεν x. ἔλεγεν D 69. 346 ; adhuc exclamat iesus
et dicit 7277. Prax. 33. non or. in me sed:
credit et ὁ. 2 non in me credit DER ἐφ 7*7.
missit D e/ 45. 7 me misit ERacdef ff, lgr;
mittentem me ὃ e£ με. 45.

45. om. uersum CJ ὁ. uidit Pr. H awr., sec. B,
óis c g. Ὁ me uidet E a / (g). » me misit E
wuett.

46. ego ... ut: ego sum lux mundi et Z*(corr.
Z2). lux: lumena der. ingr.:huncDaóce
ffir. mundum codd. vg. et uett.: mundo AF AO
SXY. ut: et T; om. ὁ. tenetebris O. manet T
ὁ } aur. ; 1 scd habeat lumen uitae ὦ,

47. Quis: fergi/ non audierit uerborum meorum
ego efc. e, non audit uerba mea ego etc. seg. de
Trin. 1. 20. Ὁ mea uerba Zen//., meorum ber-
borum Z. et sec 4 c(sed eras.) G.. om. non pr. M
abcdf f* l* reum gr. DS al. 15. oustodierit
(φυλάξῃ NABDKL erc.) codd. e£ vg. e£ wett., serua-
uerit a : crediderit fg ὃ e£ πιστεύσῃ EFGHMS ere. ;
* ea CTZ* sed corr.) c i^ £* ; «eta. iudicabo Z*
(sed corr.) Aug. de 7rin. ut iudicem: iudicare
a g. saluifloem codd. Pur. et vg.: saluum faciam
GKNTOVZacir aur. gat. Aug.; saluemde f 9
(ut saluetur mundus. mundum : saeculum δὲς e.
om. sed ut s. mundum ff,*.

48. spernet Z; reprobat e. accepit EMZ. qui
iudicet (t /» ras. H) eum: iudicantem de se 2 ὃ

Xi. 48-Xll.4.] EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. | 599

sermo quem locutus sum | uenit eius hora ut transeat
ille iudicabit eum ex hoc mundo ad patrem
in nouissimo die | cum dilexisset suos :
49 quia ego ex me ipso non sum | qui erant in mundo
locutus in finem dilexit eos.
sed qui misit me pater | *?(1*) Et caena facta cum diabolus

ipse mihi mandatum dedit iam misisset in corde
quid dicam et quid loquar ut traderet eum iudas
5? et scio quia mandatum eius simonis scariotis.
uita aeterna est 3 (114. 3) Sciens quia omnia dedit ei
quae ergo ego loquor sicut pater in manus
dixit mihi pater sic loquor. (115-19) et quia a deo exiuit et ad deum
XIII. ! Ante diem autem festum uadit.
paschae ^ sciens iesus quia * Surgit a caena et ponit

mea. habet qui iudicet eum. sermo quem ego locutus sum. ipse iudicauit eum in
nouissimo die. * quia ego. ex me ipso non sum locutus. sed qui misit me pater. ipse
mihi mandatum dedit quid dicam. et quid loquar. δ δὲ scio quia mandatum eius. uita
aeterna est. quae enim ego loquor. sicut dixit mihi pater sic loquor. XIII. ! Ante
diem autem festum paschae. sciens iesus quia uenit hora eius. ut transeat ex hoc mundo
ad patrem. diligens suos qui erant in hoc mundo. usque in finem dilexit eos. ?et cena
facta. cum iam diabolus. misisset in corde iudae. simonis scariotis. ut eum traderet.
sciens iesus. quia omnia dedit ei pater in manus. et quia a deo exiuit. et ad deum uadit.
*surrexit de cena. et posuit uestimenta sua. et accipiens linteum praecinxit se. 5 deinde

(eum). sermonem c; sermonum Z*(sed corr.) ; G. in-4hoc DE wett. ?jur. mundo sec. * usque
uerbum deg x. quem * ego ὦ a ὁ f. loquutus DER αὖ (ὁ Σὰ ἐφ. fineJ.
HO. iudicauit BIFOSZ*, gudicabit C ; iudicat D. 2. oaena BCDE:PHOM'OV : cen& AtFAGIK
de illo a 7. diae C. MRSTWXYZ; coena J 2g. f&ot&-- est ?»P"9R e.
49. ego *tipse D. ex (i):aade/ Zert.et cum fieret ce. rz, cum c. fieretur d e£ δείπν. γινο-
ἀφ᾽ L sin. om.ipsoDade. non sum: locutus μένου N*BLX. diabulus ΞΡ’, zabulus ?P'R.
lapse A. loquutus OX*. missit D. Ὁ» me misit iam: om. X* a c; seg. ras. 4 litt. ΟἹ tse ΒΖ
E d e. michi W. praeceptum dedit ὁ c 75, prae- a b e aur. et 7» mis. sec ἡ zi y. mil||sisset G,
cepit /. dio&m: faciam e. et: aut EO 4. missiset ΕΠΡ, mississet D ; inmisisset BOKN'VWZ
50. om. et Z*. mandata R; praeceptum ὁ c ff, /. (imm.) a (-erat) d aur. corde f/wr.: cor CIKO*
uitam O. eternam W. aet. est uita αἱ e£ D. ΤΥ og. b d e fy m ὃ aur. dug. ; τ iudae DX*
quae er. ego 19q.: quia /az/um e. que DEW. | cor. uaf.* r aur. ; *simonis f/,*. eum 4 iudeis cor.
om. ergo ὁ r Aug. om. ego a d et gr. DI 44. , . sat. iudad. symonis TW; simon BCEJO*RV
sicut: secundum quod de *. michi TW. ; qgui.e. scariotis (ἰσκαριώτον ALMT'AATI erc., cf. vi.
XIII. 1. om. atitem A*(4 sup. ἐμοῦ S05 f*. ' 71) AAHMSTX /, -this BtF?C(schar.) EPGOIJ
aur. festum: solemnem a Φ. pasche EHWX. | M'*ORWYZ ὃ Bentl, iscariotis 46, iscariotae Qt,
uenit (ἦλθεν NABKL efc.) : uenerat d ez ἐλήλυθεν scariothe c g : scariotes ὁ, -thes £F*KNT'V, iscariotes
EFGH efc. sed παρὴν D; ueniet /. eius hora 51B et -ὦτὴης NBX etc. ; scarioth a sr, a caryoto d,
(αὐτοῦ ἡ ὥρα) cum. BEFCDIKMNORSTVWX*Z a cariothaz. ον». iud. sim. scar. D 7." aur.; et ἢ
ὁ ἃ 1 δ: » hora eius EGJ zg.ace f ff. (g) aur. — — iudae(om.c) sim. scar. ut eum trad. (7 ut trad. eum
Aug. TiscÀ.; hora (om. eius) AA?PFHOX*Y. d, tradere eum ὦ acd ef mq 5 cum gr. ADTA etc.
transiret E ^ ce ff Φ f; transcendat uel transeat δ᾽. 3. sciens 1 jesus ὁ (autem ies.) f » Q r δ cum
ex: de D*(corr. mg )ESP"R utt. blur. om. . gr.ATA cet. om. ei D. 2 eideiit X. manus
hoo D*(-71£.. mundo: saeculo efc. semper e. eius c (manu) 7. 05. omnia ...et quia r. exibit
» mundo hoc 2 ὃ (Bent4.) cum gr. quum HO e T, exiit ?P.
$£.2,4. dilexisset: diligens E(a ὁ d fg rb sine — | 4. surget H; surrextacde f m qr aur.,;
oum); 4discipulos a ὁ c aur. tton gr. om.suos — -iesus/. ha C. oaena BCD?POIM'OV : cena

412

όοο

uestimenta sua
et cum accepisset linteum
praecinxit se
* deinde mittit aquam in peluem
et coepit lauare pedes
discipulorum
et extergere linteo quo
erat praecinctus
* uenit ergo ad simonem petrum
et dicit ei petrus
domine tu mihi lauas pedes?
* respondit iesus et dicit ei

EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM.

ἱ
i
i

i
!
i
|
|

[ΧΠ]. 4-10.

quod ego facio tu nescis modo
Scies autem postea
ὃ dicit ei petrus non lauabis
mihi pedes in aeternum
respondit iesus ei si non lauero te
non habes partem mecum
? dicit ei simon petrus
domine non tantum pedes meos
sed et manus et caput

Y? dicit ei iesus

qui lotus est non indiget
ut lauet

— M

fudit aquam in peluem. et coepit lauare pedes discipulorum suorum. et extergere de
eodem linteo. quo erat praecinctus. uenit ergo ad simonem petrum. et dicit ei petrus.
domine. tu mihi lauas pedes. "respondit iesus et dixit ei. quod ego facio. tu ignoras

modo.

scies autem postea. "dicit ei petrus.

non lauabis mihi pedes in aeternum.

respondit ei iesus. si non lauero tibi pedes. non habebis partem mecum. *dicit ei
simon petrus. domine non tantum pedes meos. sed et manus et caput. ?*dicit ei iesus.
qui lotus est non indiget. nisi pedes lauare. sed est mundus totus. et uos mundi estis sed

AS AEFG(cenam HKMRSTWXYZ ; coena J vg.
posuit ETX acef mgraur.; deponit Ὁ δ. os.
sua ὁ e ff* 1 ὃ et gr. plur. accipisset ?PHR.
lintheum O"*W. accipiens l. 7 f δ, accepto linteo
7, tollens 1l. 7, sumpsit l. et a e (accepit). prae-
cincxit AE?PR ; precinxit D; cinxit a d. semet-
ipsum 4.

5. mittit cuÁ ABDAFGHOIJMM'RY(L cod.
caraf. c e ὃ Aug. et gr.: misit FCE?P(missit)KOS
TVWXZoTX$a5filmsqraur. fudit f;
accipiens aqu. misit d cf. gr. D 13. 69 efc. pelbem
O*T, piluem DA, pyluem E, peluim W vg.;
pelue Z. caepit H ; cepit ΝΥ. labare OX. pedes
* eorum D sed exf. dit*cipulorum O ; Ὁ suorum
Ecd/get gr. D. etsec.: exG*. tergerea d
€ q; extergebat :»P"R; extersit D; «de ὁ 4 f
[ffs t^ 5 et * eodem f g. lintheo OW. quo: quod
EF. precinctus DW, praecintus HO*; cinctus
d e.

6. ergo: om. ὁ e (et cum uenisset) /* s» x (et
uenit) cust 2v. U; autem c. symonem CDE. or.
petrum ὁ. » petr.sim. a d / εἰ Ὧν. om. et E
deimretgr. BDL. dixit RT ὁ. petrus contra
graecum codd, et vg. et uett. bur. : iled f, 1 »" δ
ἐξ ἐκεῖνος NrADL efc.; ori. N*B ὁ. michi W.
labas TX. - labas mihi T.

7. iesus δὲς ser. E. dixit CET vg. wett. Plur.
quod: quid a. ego ἐπ ras. ser. Z. 7 ego quod
E. fatio W; -*et?P"?^R. nescis: ignoras d f r.
om. modo ὁ e m r. sciens G*(corr. G') d; cog-
nosces ὁ c ff, 4 m. om. autem ὁ c foi m 2 τ΄.
posttea G*(corr. G'); post ea A.

8. petrus τ domine d εὐ gr. DII lauauis X;
labis AR ; lauas^ e/ r; νίψεις D af... mihi (miehi
W) pedes- μου τοὺς πόδας BCL e£c.: ἢ» pedes
meos a 4 xr ὃ cum gr. NATA ctc. ; om. pedes ὁ.
eternum W ; aeuum d. iesus-et dixit E 7.
iesus ei codd. fur. cum gr. ABC*L: 7 ei iesus
C:PGOINT'OTVWX vg. «c f 9, illi iesus a f, g et
gr. NFMS etc.; om. ei tf ὁ d e | m aur. cum gr.
CD a]. labero O*T. te: tibi G; pedes tuos D;
tibi pedes c e / ». habes (ἔχεις) cur? AC(abes)A
FGHKSXYZa^?^d/: habebis BEFDE:POIJMN
ORTVW og.cef ff, m q 9 (non AT) aur. Aug.

9. symon CDR. ta"tum R ; solum 7. 2 tantum
post pedes e ὃ et gr. Plur. (exc. D). meos onr.
Or* wett. (exc. f.q 0) et gr. DEGH et. et pr.:
etiam ὁ f,im g. capud AW; - εἴ totum corpus a.

IO. eis Ὁ", qui-«semel EGT .4rmór. Aug.
lauatus (-tis E*) est E; locutu$ est AO*WY*;
lauit a d 7erz. (Bapt. 12); *semelc. indigit C ;
habet necessitatem a g, ha. causam e, habet necesse
Ttri.; necesse habet d δ; ἔχει χρείαν NABC*,
χρείαν ἔχει C'DLTA efc... ut (et K) lauet ( -- νέψα-
σθαι N Orig) cum B(lauetur)tF AYP*FGHOJKM
O*(labetur ?) SX *YZ c awr. gat.: ut iterum lauet
EXP'"9R Zferon. Joutn. 2, cf. iterum lauari 4g.
(52. 44), Pacian., iterum lauandi Of/at., rursum
Tert. (sine lauari); nisi ut pedes lauet (labet O*T)
ACINM'O*TVWX-* vg. Tisch. ὁ f 1 m Ambr.
nisi pedes lauare D e /f ὃ (orn. nisi) Aug. (in Joh.
56. 58), nisi p. lauandi g, Ὁ» lauandi nisi... a, f)
τοὺς πόδας νίψασθαι gr. piur.; caput labare nisi
pedes tantum Z e/ Dr. ut lauet correctio Hfiero-

XIII. 10-16.]

sed est mundus totus

et uos mundi estis
sed non omnes

!! sciebat enim quisnam esset
qui traderet eum

propterea dixit
non estis mundi omnes

13 postquam ergo lauit pedes
eorum et accepit
uestimenta sua

cum recubuisset iterum
dixit eis

scitis quid fecerim uobis ?

EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. 601

13(16.3) qos uocatis me magister et

domine
et bene dicitis sum etenim

14 (117.10) si ergo ego laui pedes uestros

dominus et magister
et uos debetis alter alterius
lauare pedes

15 exemplum enim dedi uobis

ut quemadmodum ego feci
uobis ita et uos faciatis

1$ (118. 8) amen amen dico uobis

non est seruus maior domino suo
neque apostolus maior eo

non omnes. "sciebat enim qui traditurus esset eum. propterea dixit. quia non omnes
mundi estis. ??cum ergo lauisset pedes eorum. accepit uestimenta sua. et recumbens.
iterum dixit eis. scitis quid fecerim uobis. ? uos me uocatis magistrum et dominum et
bene dicitis. sum enim. '*si ergo ego laui uobis pedes. dominus et magister. et uos
debetis alter alterius pedes lauare. ?' exemplum enim dedi uobis. ut quemadmodum ego
feci uobis. ita et uos faciatis. '* amen amen dico uobis. non est seruus maior domino suo.

nymiana utdetur, satis docte facta, cum. Uarro de
Lingua Latina discrimen inter lauari ef lauare
agnoscat, quam Graeci duobus terbis λούεσθαι et
νίψασθαι exprimunt. — Dicit enim * consuetudo ...
int foto corpore potius utitur lauamur, i» partibus
lauamus, quod dicimss lauo manus sic pedes ef
caetera. | Quare e balneis non recte dicunt laui ;
laui manus rec/e' (de L. L. ix. 107 ed. Mueller).
Sed haec, quamuis docta correctio, perspicua non
Jit, cum. hoc discrimen non semper. seruaretur.
sed fr.: quia ὦ, enim d e D*'; et &. est sec. :
et H*(corr. H'). om. totus »". hestis C e r1.
omnes: toti d.

11. scieuat O ; - iesus d e£ D?* ; - ab initio E e,
tab initio iesus ὁ. quisnam (quis e »*) esset
qui traderet (traditurus erat e ff, aur.) eum
(2 eum trad. erat δ) — τὸν παραδιδόντα αὐτόν :
7. qui eum traderet quis esset ὁ ; quis (quisnam c,
qui / / 4) traditurus esset (erat 7) eum (7 eum
erat 7) ας 7 /g 7; qui eum trad. erat d; eum qui
traderet eum δι o». propterea ... omnes d δ
D*. propterea A; ideo a. dixi Εἰ; - quiaaóc
f 4 4 (quod) » e? gr. BCL 33. εἴ uos m. estis sed
non omnes 2; mundi estis sed non omnes »*;
2 omnes non 6. mundi a.

I2. i"v. et cum lau. E, ad ubi ergo lau. e.
lanauit D, lauisset E f g. eorum: discipulorum
ccum gr.T aj. το. om. et BEGTS S asc f 2"
l| m aur. Bentl. et gr. NAC?L min. accipit ?P.
uestimentamenta N'. sua (om.ó dem et gr. D):
*et BEDEO"(ut. udtur sed eras.)ToS abce f
fa lm q Bentl. et gr. NABC*L »tzn,. oum (quum
O) recubuisset (recumbisset ?P) « ἀναπέσων N-A

- CIDLTA efc : recumbens d f 2 5; recubuisset DD,
recubuit a e, discubuit 7—árérecey N*BC* 157.
iterum (denuo γ) τ οἴ a ( ,) r. Ὁ iterum re-ub.
6cff, lm. Disténguunt recubuisset. Iterum dixit
etc. D93B e f δ. scitote g; intellegite c z, -tis a.
quid: quae ?PNTO*. fecerim: ce ἐμ ras. G.

13. uocates O; uocastis X* γε; clamatis d;
dicitis a e (e/ mihi). 2 me uocatis E c f r.
magistrum F f / s r. dominum f / m r; -nus
ὁ d φδ. benedicitis DA(-tus)KSTV ; benefacitis
JO(uno uerbo)KV. et enim AO ; enim (os. ot)
H* (suf. Hn) uett. (exc. P); 2 et sum (om.
enim) E.

14. £nc. si igitur ego qui dom. sum et mag. pe.
ue. laui 8; e/ Ὁ» mag. et dom. laui p. ues. c ζ aur.
em.ergo DR. o». ego ὁ rv. lauaui ?P. pedes
uestros (rovs πόδας ὑμῶν DKII a£. fauc.) : 7» ues-
tros pedes BEF'CJKM'OZ ὁ ὃ (f) Bentl. cum. gr.
plur. 2 mag.et dominus e. magister -* quanto
magis E a d ff, 1 m r οὐ D*. uos: uobis a.
debitis R. - debetis et uos EJ. alter alterius
(gr. ἀλλήλων) : aliorum e, inuicem d g γ δ, alter-

. utrum ὦ, -tro a. labare O. 2 pedes lauare e f

21:7.

15. ut suf. i». T. quemad|[modum H, quem-
ammodum ΕΘΖ. ons. ego 1 et gr. UT rin.
facio ὅ »*. ita: etiam ὁ c fa m, om.adegr
Bentl.) et gr. uos « aliis e.

16. amen|lamen C. uobis--quia D γε 7. non
esti» ras. Y. — maior seruus R c. or. suo M.
neque seruus D (sed exfunc?). a&postolus: u
in ras. R. maior sec. sup. lin. O ; «1 est vg. (ron
φρά, caraf.) edd. uett. plur. (non autem. Maresch.

602 EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. [xilt. 16—23.

qui misit illum
11 sj haec scitis beati eritis
si feceritis ea
18 (119. 19 non de omnibus uobis dico
ego scio quos elegerim
sed ut impleatur scriptura
qui manducat mecum panem
leuauit contra me calcaneum suum
19 a modo dico uobis prius

qui accipit si quem misero
me accipit

qui autem me accipit
accipit eum qui me misit.

21 (121- 4) Cum haec dixisset iesus

turbatus est spiritu

et protestatus est et dixit

amen amen dico uobis quia
unus ex uobis tradet me

quam fiat 2: (122. 1) aspiciebant ergo ad inuicem
ut credatis cum factum fuerit quia ego discipuli
sum haesitantes de quo diceret.

20 (120. 1) amen amen dico uobis ?3 (128. 1) Erat ergo recumbens unus

neque apostolus. maior illo qui misit eum. ""si haec scitis. beati eritis. si feceritis ea.
? nonne omnibus uobis dico. ego scio. quos elegerim. sed ut scribtura impleatur. qui
manducat mecum panem. leuabit super me. calcaneum suum. '"*amodo dico uobis.
antequam fiat ut cum factum fuerit. credatis quia ego sum. *? amen amen dico uobis
qui accipit eum quem ego misero. me accipit. qui autem me accipit. accipit eum qui
me misit. ? haec cum dixisset iesus. turbatus est spiritu. et protestatus est. et dixit.
amen amen dico uobis. quia unus ex uobis tradet me. *'aspiciebant ergo ad inuicem
discipuli, hesitantes. de quo diceret. * erat autem recumbens unus ex discipulis eius in

1531, ÜUtuian εἰ Junta 1534). eo (ero W) qui
misit (miss. D?P) illum (2 eum mis. e 2): illo
a quo missus est a.

17. si haeo (hec W) scitis: haec scientes e 22.
eritis: estis abc d Img r (Bentl) et gr. tare.
om. si f. ea e. feceretis Z, faciatis R, facitis d.
om. ea G.

I8. ego τ enim D?PR c/g x e£ gr. NAKII zin.
quos: quod a. elig. O*(corr. sax), aeleg. C;
seleg.a. inpleatur CD:PNTO ; adimpl. B(z4 wd£ur)
OIM vg. a c e, compl. ». scribtura t€ EISYZ.
7 scr. impleatur (a δὴ) f / φ (») ὃ et gr. plur.
manducat: edit a ὁ, edebat d. mecum (μετ᾽
ἐμοῦ): meum (B /orsat)T et μου BCL. siin., et
panem 4 meum 4 cuz gr. E*. Ὁ» panem mecum
€. leuauit (ἐπῆρκεν ue] ἐπῆρεν) cum GMM'O*R
XZ M. B. Harl. 3788, Keg.I B. vii, Cotton. Tib.
A. i, a ὁ ζ 1 Bentl., erexit &: leuabit A(B?)€C
DAE:PFHOIJKO**STVWY vg. 7Zisch.cd 7,9 ὃ
aur.; adampliauit e (e oz. 6816. su.), LX X. enint
ad Ps. xl (xli). lo ἐμεγάλυνε ἐπ᾽ ipe πτερνισμόν,
ueteres ibi ampliauit ue amplificauit, vg. magnifi-
cauit, eZ «uoluit leuauit ZZieron. ipse, wide Sabat.
contr& (ἐπί) : in a, aduersus / 4 rz, super re//.
calcaneum : calculum W.

I9. amodo Δ g., a mo49 ?P; amen amen *.
quum HO e£ a1. cum fac. fuerit credatis vp.
cdf qrÜbaur. Aug. et gr. ACDFA etr. sume
de quo scriptum est J.

20. accepit ?r. EO, acceperit g. si quem (ἄν
“εἰ ἐάν τινα): eum quem E a ὁ f f, ; eum si quem
δ caf; quem D 7; unum quem Φ; me quem-
cumque d. missero DP. siquemmi sero R (sic
diuisum). accepit sec. DEX / *. qui autem:
et qui 2 / e£ gr. D. me sec. sup. iin. (T. accepit
tert. DE 7, e£ Ὁ accipit meX d e/ gr. D. accepit
quart. EZ r; adcepit semper fa. om. eum d.
missit D. 2 misit me ?P. sic habent uersum er,
a. ἃ. di. uo. qui recipit me recipit eum quem
misero . et qui recipit si quem misero recipit eum
qui me misit e; a. di. uo. qui accipit me... me
misit et qui accipit eum q. ... z. Zune. rursum Q.

21. 5c. haec locutus est ies. et a. hec W. or.
lesus F. conturbatus d. est 2». in ?P*"R ac ἢ, ἢ
aur. protest. : testificatus a φ r, testatus d'; cf.testi-
monium dixit e. est sec. o». Ὁ. οὗ dixit: dicens
T a. uobis: uestris Zr. ἢ» me tradet DEQR.

22. haspic. C; inspic. 2; adtendebant e (e
on. ergo cum ΒΓ min.). ergo: ei deinde ras.
3 Jit. X* (corr. X); uero E; *se DQ 9 (ost
inuicie) x. δὰ (om. d g) inuicem (εἰς ἀλλήλους) :
ad alis alium ὁ. alis (alius*) ad alium /. dis-
centes e; 4 eius D (a) r gx. 13.69. 124. Ὁ» discip.
ad inu. D. Ὁ» discip. autem eius respic. ad inu. a.
haesitantes (hes AS&AGW, hess. D, es. T)
ἀπορούμενοι, sed -oüvres D 13. 69. 346: incerti g,
stupentes a, cogitantes Z. de quodam δ.

23. ergo: ego H ; igitur Z*(rorr. Z') ; enim ^;

XIII. 23—28. | EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. 603

ex discipulis eius in sinu iesu
quem diligebat iesus
2ε innuit ergo huic simon petrus
et dicit ei quis est de quo dicit?
?5 itaque cum recubuisset ille

panem porrexero.
(24.9) Et cum intinxisset panem
dedit iudae simonis scariotis.
T'et post buccellam tunc introiuit in
illum satanas.

supra pectus iesu
dicit ei domine quis est?
26 cui respondit iesus
ille est cui ego intinctum

(136. 10) Dicit ei iesus quod facis fac
citius

! hoc autem nemo sciuit discumbentium

ad quid dixerit ei

sinu iesu. quem diligebat iesus. **innuit ergo huic simon petrus. et dicit ei. interroga
quis est de quo dicit. ?*recumbens ergo ille super pectus iesu, ait illi domine quis est.
ὅδ respondit iesus. ille est. cui ego intinctum panem dedero. et cum intinxisset panem.
dedit iudae simoni scariothe. *'et post panem acceptum. tunc intrabit in eum satanas.
dicit ei iesus. quod facis fac celerius. **hoc autem. nemo intellexit. de discumbentibus.

autemacd 77 Φ᾽ ὃ (Bentl); etfuite. ihesu C;
ipsius /; --etiam a, τ εἴ g. 2» in si. iesum unus ex
discip. eius e. dilegebat D; amabat'e. ihesus T ;
om.eret gr. 69; * ualde ff, 7.

24. innouit ?P* (corr. sig.); annuit c e. om.
ergo ce (et huic ann.) symon CDE. et dicit
(dixit yg. ὁ c φ nton autem cod. caraf.) ei (om. a 9)
« Kal λέγει αὐτῷ BCILX 33: dicens a ; - domine
E* (sed expunct.) ; ^ interroga a c f ff, φ, 4 ἀϊς ὁ ἢ
(Bentl), et 4- εἰπέ BCILX. 33. quis: quia. om.
quis est c. o». de quo dicit ὁ f* / gr. min.
et dicit . . . quo dicit: interrogaret quis esset
hic de quo dicit d, uti cognosceret a iesu de quo
dixisset e, interrogaret quisnam esset de quo dicit
*, quis de quo dicit 8; e/ πυθέσθαι τίς ἂν εἴη περὶ
οὗ λέγει (N)JADTAMII e/c.

25. itaque (ait itaque c) cum (quum HO e/ 26)
recubuisset (bu suf. /im. R, recumbuisset ?P,
recumberet c): recumbens ergo (0m. e, autem ff,
qg)aef fsqr δ; ἀναπεσὼν οὖν (δέ AEFG etc.;
om. BC) N*BC*KL e£c.; incumbens ergo d ef
ἐπιπεσών x. T. 4. NFACCIDTA ef. ille-sic D ὃ
Zlentl. et gy. BCEFG efc. οὕτως. super EO* Zertl.
iesus OW ; cete. quis: quid A; qui a. est:
t qui tradet te c gv. min. fauc.

46. oui ad £ni. cum ABEFAYPFGHOMNTOS
XY : om. CDEIJKQRTVWZ vg. Tisch. uett. et
&r., sed illi os? respondit d e D** 13. 69. 124.
249; tergo a e? gr. NFBC*LX. respondit (ἀπε-
κρίθη II? 249) : respondet (Zentl.) gr. P/ur. iesus
T et dixit d cum gr. ND 13. 69. 346. intinctum
panem: intingens (- tinctum 2) panem «e 5, in-
tincta buccellam 4; gr. βάψας (εμβ. ADKII efc.)
τὸ ψωμίον NADXTA etc., Bájo τὸ y. καί BCL.
porrexero (prorex. H) - ἐπιδώσω : dedero e f ὃ et
δώσω BCLMX. 2 ipse est fos? dedero e. et cum

intinxisset (intincx. BAEFGM'O) —xal iuBáyas
uel βάψας ADT'A etc., et intingens Ze 29: intinxit
ergo a, intingens ergo rz, e/ βάψας οὖν NBCL erc.
panem: buccellam d, panem uel tinctum δ; om.
E; *etO a. dedit: dicit D*(sed corr.) ; tradidit
ὦ €, porrexit d rz, -egit 7; gr. δίδωσιν. iude W,
iudege ER ; ei Z*(corr. Z'). simonis A&D(sy.)
ASP*FGHOMM'OSVWY vg. d ff, φ δ: simoni
BWT*IJKQRXZ ὁ c f 1 r aur., sy. CET cum gr.
"un. jauc.; orm. à é. soariotis (cf. vi. 71) AA
HMQSX, scariothis BC(schar.)E-PFGOIJORW
YZ, iscariotis $, isscariothis D, ἰσκαριώτον NBCL
efc. : scariothi KM'V ὃ, scariote T, -tae ὁ, -thae c,
-the /' / g, iscariotae 5 GET, ἰσκαριώτῃ AT'AAU erc. ;
scariothes tF, scarioth a e fA r aur., ἃ caryoto d et
Der,

27. post (pos F) buocellam 'bucell. CA?P*H
OeIN'STVWY, buccill. O*X) τὰ μετὰ τὸ ψωμίον, et
post panem up. cf. s. 26: ut (postquam 7)
accepit panem a cq (r); om. d e et Der;
* acceptam E (df. 22), et Ὁ» post acceptam bucillam
D. tuno: om. ΕΟ ΚΟ a bcd fa 4 r cum gr.
NDL; statim e. imtroibit O*T, introuit K; in-
trauit a e 7.2 x. illum: eum W 2e. sathanas
CW; τεῖ OINTT ug. deet gr. D. dixit TQ d;
*ergoDócff, qr ὃ αν». Bentl. gr. Plur. cicius
W ; cito Z*(corr. Z!); celerius a ὁ f' ff,, uelocius x.
» citius fac d e.

38. om. hoc a. scibit O*, scit δ; intellexit a f
q *, potuit cognoscere 6. ex (de f) discumbentibus
(rec. 2) d f q r; om. e; ἢ» ex his qui recumbebant
intellexit a. — disc. sciuit c a. ad quid : quid
Taó^cef*r,aut quid DER; quare / g. dixit d
Bentl. ili: hoc g. 2 illi (ei 7) dixerit a rz, ei
dixisset e.

604. EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. [XiiI. 2934.

?? quidam enim putabant et deus clarificabit eum

quia loculos habebat iudas
quia dicit ei iesus eme ea quae
opus sunt nobis ad diem festum
aut egenis ut aliquid daret
30 cum ergo accepisset ille
buccellam exiuit continuo
erat autem nox.
?! Cum ergo exisset dicit iesus
nunc clarificatus est
filius hominis
et deus clarificatus est in eo
3$? sj deus clarificatus est in eo

|
|
:
j
|
i

in semet ipso
et continuo clarificabit eum.

33 Filioli adhuc modicum

uobiscum sum

quaeritis me et sicut dixi
iudaeis quo ego uado uos
non potestis uenire

et uobis dico modo

34 mandatum nouum do uobis

ut diligatis inuicem
sicut dilexi uos ut et uos
diligatis inuicem

—

quare dixerit ei. ?* quidam enim putabant. quia loculum habebat iudas. quia dixisset ei
iesus eme. ea quae opus sunt nobis ad diem festum. aut pauperibus ut aliquid daret.
? accipiens ergo ille panem. continuo exiuit. erat autem nox. ?'cum ergo exisset. dicit
iesus. nunc clarificatus est filius hominis. et deus clarificatus est in eo. *'si ergo deus
clarificatus est in eo. et deus clarificauit eum in semetipso et continuo clarificauit eum.
“δ filioli adhuc modicum temporis uobiscum sum. quaeritis me. et sicut dixi iudaeis. quia
ubi ego uado. uos non potestis uenire. et uobis dico modo. ** mandatum nouum do

29. ἑμε. plerique en. existimabant a. habeat Q;
riesus D sed exf. quis&se.: quod FKOTVW
XZ ug. 1 4 r (gr. ὅτι εἰ quia 27. -- ἐπεῦ ; εἴ c.
dicit (λέγει) : dicebat X, diceret T, dixit a,
dixisset KVWZ vg. / 1 9 rj; praecepisset e (ef
om.ies.). aeme C, ame Z*(corr. Z^); ut emeret
a r, emeree. ?a E. que DW. »pus O, hopus C.
quae necessaria sunt a (erant) e g, quorum opus
habemus 4, quibus necesse hab. δι nobis: om. W
adgr9;inuobisó. festum: sollemnem a; 4 hunc
c. aegenis DEG, heg. C; pauperibusa Ze/77r.
ut: om. COT cer;aut I ut aeg. D (a) ὁ
(d 1g). om.sliquid a.

30. quum HO (ez 31). s». ut accepit igitur a,
accipiens ergo 4 / δ, accepto ergo 4, accepte
autem 6. accip. AYPPHORY, accepissset D. ille:
om.tF ὁ f, gr. 69; iudase. bucellam CAEOGIM
M'SV*WY, buccillam O*Z, bucill. DP; panem
abf ff, lqr. » buc. illed e (iudas) Bend. e! gr.
plur., 7 panem ille g. exibit O*,lexiit ?P*(corr.
7'4g.)F. continuo: confestim a d, mox 4, statim
r; 0f.t. 2 continuo exiuit (a) f (g) 8. distin-
οι erat autem nox ?! quando exiuit. Dicit iesus
«tc. q 5 de graecis uide Tisch. T. G. 8 ad loc.

31. oz. ergo q (wide supra) 8. exiisset D;
recessit e; -Fillec. dixit E vg. ; τ εἰ D. elarift-
catus: honoratus 27. a, honorificatus sec. a, δὲς
ἐφ (9), glorihcatus δὲς d' e. om. est fr. D, sec. R*
(-*sa2x.). eo: ipso 3Pwe,

32. si (et si J g, si ergo /) deus olar. est (on.
X!) in eo codd. flur. (et H*X!) vg. e f 15 (uide

infra) gr ὃ aur? Aug. Hil. et gr. NNFACTITAA etc. :
om. EFGH*X*Zaóc d ff, 1 aur.* Tert. Prax.
23, dmór. bis et gr. N*BC*DLXI efc. ; om. si
deus ... semet ipso /* (cor. sed si deus
euanuerunt). et 27.: si f;. clarificauit pr. 85
AFOIJKMOSWXZ; clarificatus est D (e£ or.
eum f7.); honorif. semfer a q r, sec. ὦ, glorif.
semper d e. om. semet 0) (1 20.) a. et sec:
*deus ». continuo: confestim a d, statim e g,
protinus z. clarificauit sec. BEFHOKOWXZ*
(corr. Z?) ; clarificatus μ΄ swdiwr D*. eum: sec.
in semetipso 7.

33. athuc FMSX", aduc T. modicum: pusillum
adqr;-tempusc (f) ὦ cum gy. NLXT ek.
om. uobiseum Q. - sum uobiscum D. quae-
ritis ((r« re 69; cf. ad vii. 34) c«m & AEPFGH
IKOQRSXYZ wett. 2ur., queritis CDT : quaeretis
(ζγτήσετε) AOJMMTVW (quer.) vg. ZiscÀ.; B
9ulilus est, sicuti C. iudeis DW; τ quia a // 8,
*quoniam 4g, cu? 4r. Pur. quo ego uado
(uauado G*): ubi sum ego a e (D ego sum).
07i. ὍΟΒ W. uobis: uos H. — nunc uobis dico a,
uobis nunc dicoe. Dzs£ingwuunt uenire. Et uobis

dico modo mandatum ἐς. H(9)T.

34. mandatum: praeceptum ὁ c e ff 4 m.
dileg. //s D ; dilig. 27. in X avr. inuicem fr.:
alterutrum Z. sicuti C; *egoaóe f / m gr. 249;
* et ego DE gaz. εἰ D9*, ut sec: ita gat. a. et
ut BK. ον. ut et uos f,*. om. sicut... in-
uicem AZ*(-«Z") cum gr. XT al. 10; ost. ut et
...inuicem ee m. Def. ! ad xiv. 23.

XIL.35-XIV.»] EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. 605

35 in hoc cognoscent omnes quia amen amen dico tibi
mei discipuli estis si dilectionem non cantabit gallus
habueritis ad inuicem. donec me ter neges.
36 (126. 1) D)icit ei simon petrus XIV. ! (77.10 Non turbetur cor uestrum
domine quo uadis? creditis in deum et in me credite
respondit iesus quo ego uado *in domo patris mei mansiones multae
non potes me modo sequi sunt
sequeris autem postea si quo minus dixissem uobis
? dicit ei petrus quare non possum te quia uado parare uobis locum
sequi modo? 8 et si abiero et praeparauero
animam meam pro te ponam uobis locum
88 respondit iesus animam tuam iterum uenio et accipiam
pro me ponis? uos ad me ipsum

uobis. ut diligatis inuicem. sicut ego dilexi uos. ut et uos inuicem diligatis. ?^in hoc
cognoscent omnes. quia mei discipuli estis. si dilectionem habuerkis inuicem. dicit ei
simon petrus. domine quo uadis. respondit iesus quo ego uado. non potes me modo
sequi. sequeris autem postea. ?' dicit ei petrus. domine quare non possum te sequi modo.
animam meam pro te ponam. **respondit illi iesus animam tuam pro me pones. amen
amen dico tibi. non cantauit gallus donec me ter neges. XIV. ! Non turbetur cor
uestrum. creditis in deum et in me credite. *in domo patris mei. mansiones multae sunt.
alionquin. dixissem uobis. uado parare uobis locum. ?et si abiero. praeparare uobis

35. hoo-t enim c d e£ D*, cognoscent: scient 4.prius c. cantauit BAO (n swf. /i5.) ; cantet e;
adqr. omnes: homines E. — discipuli mei E * hodie ». gallus cant. 3 2e ὃ (Bent].). donet
vg.bó ce m r. si: * uos D"9; Ὁ ueram a c. G; usquequo Z, antequam 2; o9m.e; *tu a ὁ ff.
dileot.: caritatem g r. in inuicem d » g ὃ Bentl. ; 2 ter me DRX vg. ÁAug.ceq yr. 2 ter neges me
€ —f ; inter uos a, ad alis alium ὁ. E; Ὁ neg. me ter (Bentl.) cum ord. graeco et d δ,

36. om. ei D. symon CDE9P. respondit: abneges a 7, at*., negabis d e.
tei F (δ); ΤΠ Ὁ ἀφ» (δ) cum gr. plur. om. XIV. 1. ^ad init. et ait discipulis suis M'6
ego ὃ ef gr. Pjur. uado (60 δ) *tuce. potestis acd aur. et gr. D. conturbetur Xagdegr 9.
V5; ttu Ow udtur sed ἐγας ΝΜ gat. d et Der. 2» uestrum cor d ὃ (Zent].) ; * neque trepidet e,
me modo (nunc 4, 7 nunc me a) sequi -- μοι νῦν * neque formidet .Sanmgall. 51, ewm gr. Χ al. 6.
ἀκολουθῆσαι: 7 me sequi modo EP d, uenire creditis: cretidis H* ; credite DE sef?. (exc. f)
modo e, μοι ev ax. apr. D; me sequi (o5. modo) 1ug. deo e; dominum Ζ 077. Z*). credite:
ὃ gut. sequaeris 'PGO. autem -- me^. ἢ» postero creditis a.
autem me seq. d (5). . 2. domu DV. multe HOW. - mul, sunt mans.

37. petrus (om. d εἰ D9')-- domine DT wet. Ge. sicominus T; alioquin E a f 2 r. dixisem
(exc. aur.) gr. (exc. N*. min. pauc.) Bentl. pos- GO*; «forsan 9. quia: om. ae 7 ὃ et gr. ΟΝ
sumus Z* (sed corr.) e. 2» sequite BDJ2KM'ORVZ |. TA efc; * ego X*. 2 locum uobis 4 4 ὃ aur.*
c aur.; » modo seqvi te ?P; — te modo (nunc 4) (Bentl), cf. Cypr. de λαό. wirg. a3 (204. 1).
sequi ( 4 modo 4) W d; Ὁ modo fos? quare fA. Ὁ» loc. parare uobis E.
om. meam .. . animam (s. 38) D. ponam: 3. habiero CR ; iero g. et praeparabero T, et
pones Ὁ. 2 ponam pro te ὁ. parauero E c e aser. gat. Bentl. ; preparare D f,

38. respondit τ ei € vz. ὁ ὃ (g—f). ihesus C ; parare d εἰ ἑτοιμάσαι DM αἱ, 7 locum uobis E 7
« et dixit (Ὁ ei c, 4 illi 2) c d f r aur. cum Der. cum ΦΥ͂. NBDKL e£; om. e; om. looum a.
ponis contra graecum cum A&CAXPFGHIMM* ueniam X* (sed corr. )aeg δ; ueniem G, sed gr.
OSTWXYZaóbdeqgraur.: pones (θήσεις) BD om. ἔρχομαι. | accipiem G; sumam e, ads. a d,
(2 pones pro me)EOJ KN'QRV vg. Tisch. c f f, δ. arcessam *, accersiam g, -sio ὁ c ffj* awr. orm.
amen: semel M ; sequitur ras. 4 litt. T. tibi4 ipsum a . om.ad me ips.e. ut: εἰ DMT a;
quoniam c d r εἰ gr. D. non: priusquam «e; om. J. hubi C; sicubi e. sim D. 7 ego sum

4K

606 EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. [X1V. 3-10.

5 Dicit ei philippus
domine ostende nobis patrem
et sufficit nobis
? dicit ei iesus tanto tempore

ut ubi sum ego et uos sitis
* et quo ego uado scitis
et uiam scitis.
5 Dicit ei thomas domine nescimus

quo uadis et quomodo
possumus uiam scire?
δ dicit ei iesus ego sum uia
et ueritas et uita
nemo uenit ad patrem
nisi per me
' si cognouissetis me et patrem
meum utique cognouissetis
et a modo cognoscitis eum
et uidistis eum.

uobiscum sum et non cognouistis
me philippe?
qui uidit me uidit et patrem
quomodo tu dicis
ostende nobis patrem ?

1? non credis quia ego

in patre et pater in me est?
uerba quae ego loquor uobis

a me ipso non loquor
pater autem in me manens

locum iterum uenio. et accipiam uos ad me ipsum. ut ubi ego sum et uos sitis. * et quo
ego uado nostis. etuiam scitis. ait illi thomas. domine nescimus quo uadis. et quomodo
possumus uiam scire. dicit ei iesus. ego sum uia et ueritas. et uita. nemo uenit ad
patrem. nisi per me. "si cognosceretis me. utique et patrem meum cognosceretis et
amodo cognoscetis eum et uidetis eum. ait ilii philippus. domine. ostende nobis
patrem. et sufficit nobis. ?dixit ei iesus. tanto tempore uobiscum sum. et non cog-
nouistis me. philippe. qui me uidit uidit et patrem. et quomodo tu dicis ostende nobis
patrem. ? non credis. quia ego in patre. et pater in me est. uerba quae ego loquor uobis.

EOJ ^ócd f ἢ 9 aur.; 7 ego ubisuma. sitis:
scitis G gut. ; eritis J d.

4. om. egoabde faq et gr. DLX min. sitis
bis G ; nostis 2». f g, sec. Dce ffa39.. scitis quo
eame. Zía habent uersum a v ; et quo uado nostis
uiam a, et ubi uado scitis uiam x cum gv. NBC*L
etc.

5. tomas ΤΊ; *qui dicitur didymus d εἰ Dr.
domine: om. G; bis scr. e. uadas Z. omt. ot
abr. quomodo: unde g. possumus (possum
H*) .. soire (nosse x gat.) - δυνάμεθα εἰδέναι (N)
AC?KL efc.: nouimus a d e m Zert. Prax. 24,
scimus ὁ e£ οἴδαμεν BC*D ; ze» 7 nouimus uiam a.

6. ei: eis T. ego: ege K* (sed corr). om.
sum D x. om. et Pr. KO*FRTWZS 7ert. uita
tet X.

7. cognouissetis 27. (-uisetis H) 2 ἐγεώκειτε ev.
fur. : sciretis » (cf. f) ; cognouistis a ὁ c d e ffs
7^ Aug., nostis g, ἐγνώκατε ND*. om. meum T.
hutique C ; om. uett. blur. Tert. cognouissetis sec.
(-uisetis HQ) cf. sciretis γ,Ξ- ἐγνώκειτε ἄν wel ἥδειτε
ἄν gv. plur.: cognouistis ὦ ὁ c ff, tn A1g.; cognoscitis
€ q ; scietis d, cognoscetis cod. ÜUoss. ad ren. 2. 236
(44ass.), et γνώσεσθε δ Ὁ). — cognou. utique PN
O*tcorr. rec.)Q Bentl. et sec. om. T a et gr. BC*L
etc. & modo: iam ex hoc a; abhinc 7er£. oog-
noscitis (γινώσκετε Pur.) cum ACDAFGHO*O!
SXYZ Bentl., cognoscite d : cognoscetis BEFE?P

€xcIJ KMM'O*QR(c sec. t5. 5n.) V W og. f 28 Aug.,
scietis *, e£ γνώσεσθε N ; cognouistis T, nostis a ὁ
ὁ ὁ fam aur. uidetis e f m. eum sec. om. D r.

8. pphilippus W, philyppus C, flippus DR.
hostende C; monstra d; e£ s. 9. suffecit :P*
(corr. PR.

9. dixit f γε; respondit a cur gr. Ν. ott. ei F
Ga fi. ihesus C. tanto tempore (-rae C, -ris δ)

Ξτετοσούτῳ χρόνῳ NDLQ etc. cf. Winer * N. 7.
Gram. 21. 3, ἃ 31, 9: tantum temporis fA ef
τοσοῦτον χρόνον ABN efc. sum: fui T. ocog-
nouistis (-nuistis R) codd. et vg. et uett. Tert.,
contra graecum, et nostis E eg x ἐδ, agnouistis
ANouat.: cognouisti T Zrem. 5. aoo (/Mass.) codd.
Uoss. et. Clarom., et (Bentl). me fr.: mec Y.
filippe D, fillippe R, philyppe C, philippee E. Dss-
tinguunt cognouistis me? philippe, qui uidet e/c. D
(forsam) vg. et gr. Steph. 1550. uidet ó£s ΒΩ)
EJN'RW vg. ὃ Tert. Iren. (nos Cod. Clarom.).
» me uid. ET ae f mgr. et sec.om. αἱ ὁ ὃ cum
£r. patrem jr.: - meum ἐφ; *et Ed f qQ ( post
meum) ὃ Zentl. et gr. plur. (non autem WBQ 58.
279). quomo F.

: 10. oredis (πιστεύεις) codd. εἰ uett.. plur. 3B
Bentl. : creditis ACASYS SL 7Zisch. c m. patrem
GZ* (sed corr.) f, t 4. que E. loquor 27. (λαλῶ
NAQTA c/c): locutus sum d cef λελαληκα D*';
dico e 4 et λέγω ΒῚΙΝΧ. om. ipsoad e m. om.

XIV. 10-17.] EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. 607

ipse facit opera
!! non creditis quia ego in patre
et pater in me est?

14^si quid petieritis me in nomine meo
hoc faciam.
5 Si diligitis me mandata mea

alioquin propter opera
ipsa credite

lamen amen dico uobis

qui credit in me opera quae
ego facio et ipse faciet

et maiora horum faciet
quia ego ad patrem uado.

18 (128. 4) Ft quodcumque petieritis
in nomine meo hoc faciam

ut glorificetur pater in filio

seruate

16 et ego rogabo patrem

et alium paracletum
dabit uobis

ut maneat uobiscum
in aeternum

17 spiritum ueritatis quem mundus

non potest accipere
quia non uidet eum nec scit eum
uos autem cognoscitis eum

a me ipso non loquor. sed pater qui in me manet. ipse facit haec opera. !! credite mihi.
quia ego in patre. et pater in me. alioquin. uel propter opera ipsa credite. amen
amen dico uobis. qui credit in me opera quae ego facio. et ipse faciet. et maiora horum
faciet. quia ego ad patrem uado. 15 εἰ quidquid petieritis in nomine meo. haec faciam.
ut honorificetur pater in filio. "siquid petieritis me in nomine meo. ego faciam. "si
diligitis me. mandata mea seruate. '"'et ego rogabo patrem. et alium paracletum. dauit
uobis. ut uobiscum sit in aeternum. "spiritum ueritatis. quem hic mundus non potest
accipere. quia non uidet eum. nec nouit eum uos autem cognoscitis eum quia aput uos

autem T. ípse (om. d c): pergunt loquitur et
opera quae (-- ego a ὁ c) facio ipse facit a ὁ c ff,
» 7, Fawustin. 5. 640 ap. Sabat. fecit Ὁ. hopera
C semper; facta € e£ 5. 11. 125; 4 sua d; e/ αὐτοῦ
pr? αὖτος NBD.

11. non creditis (credis EJ) codd. vg. aur.
Aug. cum gr. Ὁ al. fauc. οὐ πιστεύετε : credite
wett. rell. (credis d) 7Zert. Prax. 24 cum gr. Mur. ;
deinde 4 mihi tef. (exc. fy aur. Tert.) cum graeco.
in patrem G. om. estaó d f 2." o ὃ Tert. et gr.
N(A)BDL efr. — pa. in me et ego in pa. d 777.
et D. alioquin (εἰ δὲ μή) : sin autem d x; si
quominus e :; 7277.; * uel a d ff, γι q (orn. alio-
quin) r Ztríi. nc. w. 12 alioquin QT ZiscA.;
nos Stephanum 1555 c£ 3B sequimur. operam
ipsam ΕΚ; 7 ipsa opera EQ “γε; om.ipsa qr Zert.
cum gr. min. pauc.. credete P; 4 mihi a ὁ f; mà
et gr. ABQ etc.

I2. uobis quia ^c fA aur. que E. fatio W.
om. et 27. D. faciet ?r.: facit BMQ; sec. - et a.
ori. e& mai. hor. fac. F e. orum H,; his 4.
patrem τ meum € ὃ et gr. T'AA ek.

I3. quodquumque H, quodcunque 538; quid-
quida e gr; *tabeo^(r), abilloc. pecieritis
W ef 14; * patrem J6 SL cor. uat.* et gr. 33.
hoc: ego ὁ c f,. glorif.: clarificetur JKVW
€ fs, magnif. e, honorif. a ὁ f g. filo R, filium
Μ΄.

14. om. uers. F ὁ, et ad init. f, cum gr. U

εἰς. pepetieritis H ; patieritis Y ; ca patre meo
ΤᾺ εἰ gx. 2490. om. me DERTWadeffgraur.
Aug. Bentl. et gr. ADGKL efc. hoo (τοῦτο AB
LA* min): egoadef f, q ὃ aur. gr. Plur.

15. dilegitis D, diligis R. mand.: praecepta
ὁ c ff, m. seruate: custodite c f, 7.

16. ego: e ex corr. X. rosS*bo t. patrem ὁ
meum DE(patremeum)R. et se.: ut D. pave-
eletum (παράκλητον) : paraclittum EGIJ K'NRT
Wf; paraclytum tFCHOV ; aduocatum a c e
mq Tert. Nouat. Hil., cf. J. 3. 503 ; consolatorem
r Hil Hieron in Esai. xl ; uoluit et Erasm. hoc loco
aduocatum se/ consolatorem ; Ὁ spiritum R. dauit
O; det D. ut: quis; g. maneat (μένῃ ADl'A
etc) : sit e aur., y NBLQX 33, εἰ sit 20s? uobiso.
acf ffüimqr er. M, fost aotern. ὁ et gr. B. om.
ut man. uobiso. ΤῊ (-cor.) ; ot. ut man. ...
&eternum B* (5. ant). eternum W. in
aetern. uobisc. 7.

17. spiritus DE 2. sp. uerit. o5. ΤῊ ( mg).
mundus: hic mundus we/£. iur. e£ saepe ; saeculum
€€t9.19,22. om.non potest D* (-- 5g.). quia
*qui E. o»5.non uidet eum D. uidit ΘΟ ΟΝ
fs,4. eum fr. om. M; sec. om. a et gr. NB. neo
soit (agnoscit a d, cogn. ὁ c ff, 5, nouit e f 4) :
nescit DEQR r ga/. autem : om. a ὁ et gr. NBQ;
* uidetis eum et ὁ r. ocognoscitis (agn. a, scitis
d r) ABAFGH*O*IJMNTOSYR ὁ 7.9 -- γινώσκετε :
cognoscetis &FFCDE:PH'O-KORVW^O 3, 5 4ug.;

4K2

608 EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM.

quia apud uos manebit
et in uobis erit
18 non relinquam uos orfanos
ueniam ad uos
1? adhuc modicum et mundus
me iam non uidet
uos autem uidetis me
quia ego uiuo et uos uiuetis
20 in illo die uos cognoscetis
quia ego sum in patre meo
et uos in me et ego in uobis
? qui habet mandata mea
et seruat ea
ille est qui diligit me.

[xiv. 17-33.

(129. 1) ()ui autem diligit me
diligetur a patre meo

et ego diligam eum et manifestabo ei
me ipsum.

22 (130. 10) Dicit ei iudas non ille scariotis

domine quid factum est quia
. nobis manifestaturus es
te ipsum et non mundo?

25 respondit iesus et dixit ei

si quis diligit me sermonem
meum seruabit

et pater meus diliget eum

et ad eum ueniemus

et mansionem apud eum

manet. et in uobis est. * non relinquam uos orfanos. ueniam ad uos. ?* adhuc modicum.
et hic mundus me. iam non uidebit. uos autem uidebitis me. quia ego uiuo et uos
uiuetis. ? in illa die uos cognoscetis. quia ego in patre meo. et uos in me et ego in
uobis. * qui habet mandata mea. et seruat ea. ipse est qui diligit me. qui autem diligit
me. diligitur a patre meo. et ego diligam eum. et manifestabo ei me ipsum. “2 dicit ei
iudas. non ille scariothes. domine quid factum es. quia nobis manifestaturus es te ipsum.
et non huic mundo. *? respondit iesus et dixit ei. siquis me diligit. sermonem meum
seruabit. et pater meus diligit eum. et ad eum ueniemus. et mansionem aput eum

cognouistis TXZ* aur., nostisce f;,. aput GOR
WX. manebit: manet CH*(corr. H)T aócd
ef Ὁ 47. erit (ἔσται Mur): esttTabcdef
2," 9 et ἐστιν BD* min. ; - in aeternum e.

I5. relinquam : dismittam d. orfanos cum
ABC(hor)D?PFGHIKMM'RSTVXYZ : orphanos
tFAEO(h ex?.)J)OQW vg. Zisch. uenio ὁ c de
fs» (Bentl.).

I9. athuc MSX*, aduc O. modicum: pusillum
adeqr. me fr.om. R. iam: amplius a; om.
bebet gr. A. uidet (θεωρεῖ) : uidebit Da e / ὃ
£a. wuidetis (θεωρεῖτε) : uidebitis t C(uideu.)D
CGJWabcef q ὃ aur. Aug.; cognoscitis H.
om. me se. ὁ r cum gr. LQ. om. qui& . ..
uiuetis e. uibo O. uibetis T, uiu||etis O.

20. ilaacef f.q 79. om. uos pr. V ὁ emm.,
47. Α 1249. cognoscitis O*X*. — cognoscetis uos E.
€ d 7. 4 ὃ, scietis uos a e; γνώσεσθε ὑμεῖς plur.
sed bp. γνώσ. BLM*QX 33. os. sum CDEJRT
X*Z cod. caraf., uett., Bentl. uobis ex uos G.

21. abet CT ; audit ὁ c avr. mandata: prae-
cepta a ó c ff aur. serbat O ; seruet ?PG*K ;
custodit a g. ea: illa Da. ille: ipse D f. dileg.
semper D3P. qui au. dil. me om. c 7," ὃ et gr. A.
diligitur C(GP)0J KO*QTV a fr8 aur. manifes.:
ostendam a de 7. om. ipsum r.

22. ei om. ὦ & cum gr. A. scariotis (casu
genetiuo ut in. ΤΡ o axo kapvorov, cf. ad vi. 71,

xii. 4, xiii. 2) cuv» AAHMOQSXY, ef scariotbis
BEPFGOIUM*RWZ ὃ, isscariothis D: scariotes
(ὁ Ἰσκαριώτης gr. rell.) T ὁ, -thes tFCI*KM'V f,
iscariotes 7g.; scarioth a aswr., scariotha c e Φ,
scarioht //,; qui ἃ scaryotes d; 1 sed alius c ff, 7.
domine 4 et 2 ὃ δὲ gy. NGHKM a. Pjur. factum
est: faciam D* (factum »g.); facturus es W foss. ;
est (sine factum) d, e/ ἐστιν D**, γέγονεν rell.
quia: quod E a ». manifestaturus es (μέλλεις
ἐμφανίζειν): manifestes E, -tas a; incipis mani-
festare ὁ c e (7 nobis man.) f, r, futurus es
manifestare 9, Ὁ» incipies nobis ostendere 47, osten-
surus es g; Praeterea ἢ» manifes. es nobis ve.,
2 manifestas te nobis a ; gxaeci ἡμῖν μέλλεις ἐμφ.
plur., ἢ pA. ἡμεῖν evo. D... iipsum O; om. E a.
non Ὁ huic E wef. ?/ur.

23. iesus; dominus T. et fr. ow. Ὁ. dicit
J ce (tantum dicit ies) f. ei: illi E. dileg.
semper D:P.. sermonem: uerbum (e£ 34) d e q v.
seruauit BF; seruat T ; custodiet 7, -ata. diliget
(ἀγαπήσει) cum AAEGOINTWY ag. c 1' et -gebit
e: diligit ex $/acismo BtFCD(seruabit D*:;PFH
JKMOQRSTVXZ wett. &jur. eum pr.: illum
D. ueniam...faciam d e εἰ Det. mansionem
(μονήν) codd. 9lur., vg., wuctt. (habitaculum d):
mansiones ABEFAvPFHOMOSTXYZ avr. aput
GRW. ap. eum manebimus a, -emus c. Zseipst
rursum ὦ.

XIV. 13—3o. ]

faciemus
** qui non diligit me sermones
meos non seruat.
(151. 1 Et sermonem quem audistis
non est meus
sed eius qui misit me patris
25 haec locutus sum uobis
apud uos manens.
26 (153,10) Paracletusautemspiritus sanctus
quem mittet pater
in nomine meo
ille uos docebit omnia
et suggeret uobis omnia
quaecumque dixero uobis
?! pacem relinquo uobis

EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM.

609

pacem meam do uobis
non quomodo mundus dat
ego do uobis
non turbetur cor uestrum
neque formidet
38 audistis quia ego dixi uobis
uado et uenio ad uos
si diligeretis me gauderetis
utique quia uado ad patrem
quia pater maior me est
29 et nunc dixi uobis prius
quam fiat
ut cum factum fuerit credatis
30 iam non multa loquar uobiscum
uenit enim princeps mundi

faciemus. ?*qui autem me non diligit. sermones meos non seruat. et sermonem quem
audistis. non est meus. sed eius qui misit me patris. ὅδ haec locutus sum uobis apud uos
manens. "5 paracletus autem spiritus sanctus. quem missurus est pater. in nomine meo.

ille uos docebit omnia.

et commonefaciet uos omnia quaecunque dixi uobis.

7?! pacem

relinquo uobis. pacem meam do uobis. non quomodo hic mundus. dat. ego do uobis.

non turbetur cor uestrum. neque formidet.

39 audistis quia ego dixi uobis. uado et uenio

ad uos. si diligeretis me. gauderetis utique. quia uado ad patrem quoniam pater meus.
maior me est. ?et nunc dixi uobis. antequam fiat. ut cum factum fuerit credatis.
80 jam non multa loquor uobis. ueniet enim huius mundi princeps. etin me non inueniet

34. me fr.om. R* (--sax.)). sermonem meum
R. serbat CO, obseruat T 4; serbabit 7 (e? D?) ;
custodit a, facit e. sermonem codd. jur. vg.
sett. blur. : sermo (ὁ λόγος) D'POR*T*V a ὃ Aug.
Eraszm.; τ meum (fos? uerbum) d e r et. Der,
- meus g. quem audistis: quem auditis 7
(Bentl) et gv.; om. a e. misit me tf'CD(missit)
E:PGIJ KNM'ORSTV WZ vg. ὁ f L(9) aur.: ἢ me
misit ABAFHOMQXY vef. ?jur. — patr. mei
qui me misit ».

25. hec W. loquutus HO. aput FGRX.

26. paracli. DEISJM'TW $0., paracly. CHO
KV, aduocatus a »; g, consolator *; ferg est
autem paracl. ille sp. ec. a. 7 sp. autem paracl.
sanctus e. autem 4ille c f; 7. mittit HST (μέ
wd/wur); missurus est a f g. pater- meus E d e
87. DIP, nomine: no szf. ἐπ. G. omnia: fr.
07i. ὦ, uniuersa 7; sec. 0Pt. c, uniuersa /. suggerit
IT, sugeret ἘΡ; commouebit d, admonebit e (7),
commemorabit a r Zug. cf. f. om. et sugg.
uobis omnia J ὁ ». quecumque DEG, quae-
cunque 93) ; quae e e£ á gr. Plur. dixero —dy
elvó DII 354: dixi 7, e£ εἶπον gr. ἦμεν. 0m. uobis
sc.abceff,imraur.

27. pacem 27. meam BEFEM'OT'*2! a e ff,
aur, φαΐ. ; sed Aug. (Joh. 72) *quid est quod ubi
ait pacem relinquo uobis so» addidit meam ; uoi

wero ait do uobis, ibi dzxz? meam?' relinqvo B;
dismitto ὦ, remitto e. 07. pao. meam do uobis
J φαΐ. εἰ gr. X 59. pac. meam (or. ὁ g) do
u. p. meam rel. uobis BO ὁ g. om. non ...
uobis /e7z. e. quomodo - hic O we. wr.
mundus: u fr. super ras. H. conturbetura c d
€ fs4 9. 7 uestrum cord 9 (Beni].). formidet:
trepidet e, -etur d, paueat / r, pertimescat g.

38. audistis δὲς scr. D. ego om. O* wett. plur.
("on def 2 δ). uobis H. uado: eo sa. et
non F. ueniam Z*(corr. 2). dilegeretis DO,
diligeritis &FAE:SPHRX, diligetis B; amaretis a.
gauderitis H*R. hutique C ; om. sett. ῥέων. quia
3tc.: quoniam D; tego Ee; dixi ὃ e/ ger. EGH
etc. 7 ad patrem uado E 6, pater meusa f/ 2 ὃ
et ex, N*D'TA efc. me sec. om. Δ.

29. prius: antea c d f f'(quoniam antequam)
q r. οἵ“. quam M. quum ΗΘ. credatis:
* mihi 2; * quoniam (quia ga£.) ego sum 7 gut.

30. multa: ultra M. loquor DEP a óc 74 ὃ.
uobiscum quia E. ueniet / 2; seg. ras. 3 lift. G.
oz. enim D(son E). princeps mundi huius
(ὁ ἄρχων τοῦ κόσμον τούτον 1. 13. (μοῦ: 69). 346.
209 ef ῥαΐγες multi) codd. et vg. εἰ princeps saeculi
huius e: 2 princeps huius mundi DGMT ff, Aug...
e! ἢ» huius mundi princeps a ὁ c d f 1 g (Henti.) δ,
mundi huius princeps r; ὁ τοῦ κόσμου τούτου

610 EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM.

huius et in me non habet
quicquam
31 sed ut cognoscat mundus
quia diligo patrem
et sicut mandatum dedit
mihi pater sic facio
surgite eamus hinc.
XV. ! Ego sum uitis uera et pater
meus agricola est
2 omnem palmitem in me

[XIV. 3o-XV. 6.

*ijam uos mundi estis propter
sermonem quem locutus
sum uobis
* manete in me et ego in uobis
sicut palmes non potest
ferre fructum a semet ipso
nisi manserit in uite
sic nec uos nisi in me manseritis.
5 Ego sum uitis uos palmites
qui manet in me et ego in eo

non ferentem fructum
tollet eum

et omnem qui fert fructum
purgabit eum

ut fructum plus adferat

hic fert fructum multum
quia sine me nihil potestis
facere

*si quis in me non manserit

mittetur foras sicut

quicquam. *'sed ut cognoscat hic mundus quia ego diligo patrem meum. et sicut

mandatum dedit mihi pater sic facio. surgite eamus hinc.

XV. ! Ego sum uitis uera.

et pater meus agricola est. * omne sarmentum quod in me non affert fructum tollit eum.
et omne quod affert fructum. purgat eum. ut fructum plurimum afferat. ?iam uos mundi
estis. propter sermonem. quem locutus sum uobis. *manete in me. et ego in uobis.
sicut sarmentum. non potest fructum afferre a semetipso. nisi manserit in uite. sic nec uos
nisi in me manseritis. "ego sum uitis. et uos sarmenta qui manet in me. et ego in illo.
hic affert fructum multum. quia sine me. nihil potestis facere. *qui non manserit in me

ἄρχων Stephanus. non habet (abet C) quio-
quam (quidq. OZSQT) codd. sur. et vg. et non
hab. nihil G 4 (γε. non) *»oix ἔχει οὐδέν er.
plur. : non hab. nihil inuenire d, nihil hab. inuenire
a e£ ovk exe οὐδὲν evypew D?'; non inueniet quic-
quam f εἰ εὑρήσει οὐδέν KII »ΐγ:., nihil in me
inuenit “τ. (ἐμ 7oÀ. 3).

31. cognoscat : sciat e x, sciatis d. mundum
O*(corr. Οἱ) d. quia rego Da e f r. dilego
DP. om. et Z*( Z) ὁ f,* et gr. A*E. man-
datum (praeceptum ὁ c ff, I) dedit —ivroA?»
ἔδωκεν tte] 868. BLX. sin.: mandauit d e ἐνετεί-
Aaro NADTA efc. om. pater de /* εὐ D*',. surgete
SP. οὔ. hino TW (side ad xv. 1).

XV. 1. τ ad init. Surgite eamus hic W ; - dicit
eis F. agricula OR ; agricultor a c.

3. palmitem (xAfjua): sarmentum a d e f 7 φ.
in me non fer. fr.: non facientem fr. in me E
gat. ; non faciens in me fr. e; quod in me (7 in
me quod 4) non adfert (-eret a 47) fr. a d f 4 φ.
tollita ὁ d f f,laur. (Bentl) εἰ gr. eum pr.
pater DQ ^c r. omnem «sec. om. l. qui fert
(adfert Q ραν. f, feret c, adferet ὁ d e ff, ») fr. :
fructiferum a 4g. purgauit OT ; emundabit e;
purgat a f, et gr. Pur. καθαίρει, sed καθαριει D.
eum se. om. a ΖΦ. plus: plurimum ὁ c f ff, 4,
ampliorem a d », maiorem g, multum e. afferat
CFOKMVWZ? vg. 7isch. ; adfer*t E.

3. lam... fructum xz. 4 orm. d et D*'. estis
-^sed non omnes ὦ deinde def. ad s. 15. ser-
monem: uerbum a 2 r 4sg. loquutus 9.

4. sicuti C. palmis *PGMS; palmites W ; sar-
mentum ὦ (-uitis) c e 7 g. ferre: facere R q.
fructum 4 multum D. "» fruc. ferreae g (Bentl),
fr. adferre f » δ, cum ord. graeco. ha C ; ab D.
semed C; seDaó?efAgr. om.ipsoaóeff,gr.
manserit (μείνῃ ?/ur.) ; maneat a r e? μένῃ NBL.
uitem O, uitae EO*I; uinea a (-am) » δ. neo:
et ERTX* ab c f, r gr. X al. pavc.. uos...
manseritis: qui in me non manserit ὁ //, (manet) ;
qui non maneat in me 7. maseritis G ; mancatis d.
2 mans. in me E?PM'O e g.

5. ego f7.: * enimad. uitis: uinea v. uos:
τ autem. DE?POR; 4 estis a c rv. palmites
(palmes 7): sarmenta a c d e f 2; «estis DE ὁ.
qui: si quis a. manserit NM'OX* a. eum DFG.
fert codd. Mur., Ug., ὁ (feret) δ aur. : adfert BDE
NTOQZ* ff; 2 r, afi. KVXZ' c f, adferet a ὁ d ffs*.
multum: copiosum a c fA. om. me sec. V.
nichil W ; non d, e£ om. οὐδεν D*. αὐ fin. nisi
in me quis manserit a, 4 n, quis permanserit in
me 7. |

6. t et ad init. KZ. quis (aliquis g) * autem
ἃ ὁ r. me-ciam V. manserit: maneat d ec
μένῃ N*ABD. — non manserit in me Καὶ / 2 ὃ
(nisi). mittetur codd. plur. ef vg. comtra gr.

XV. 6-13.] EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. 611

manete in dilectione mea
1? sj praecepta mea seruaueritis
manebitis in dilectione mea
sicut et ego patris mei
praecepta seruaui
et maneo in eius dilectione
"haec locutus sum uobis ut gaudium
meum in uobis sit

palmes et aruit
et colligent eos et in ignem
mittunt et ardent.
1 (188. 4) Si manseritis in me et uerba
mea in uobis manserint
quodcumque uolueritis
petetis et fiet uobis.
8 (134-10) Tn hoc clarificatus est

pater meus et gaudium uestrum impleatur
ut fructum plurimum " hoc est praeceptum meum
adferatis ut diligatis inuicem

sicut dilexi uos.
18 (186. 4) Maiorem hac dilectionem
nemo habet ut animam suam

et efficiamini mei discipuli
?sicut dilexit me pater
et ego dilexi uos

praecidetur sicut sarmentum. et proicietur foras. et arefiet. et colligent ea. et in ignem
mittunt. et ardent. "si autem manseritis in me, et uerba mea in uobis manserint.
quidquid uolueritis petere fiet uobis. *in hoc clarificatus est pater meus. ut fructum
plurimum afferatis. et possitis fieri mei discipuli. *sicut dilexit me pater ita ego dilexi uos.
manete in dilectione mea. '^si praecepta mea seruaueritis. manebitis in dilectione mea.
sicut et ego praecepta patris mei custodiui. et maneo in eius dilectione. ?! haec locutus
sum uobis. ut gaudium meum in uobis maneat. et gaudium uestrum impleatur. ?*hoc

est praeceptum meum. ut diligatis inuicem. quemadmodum dilexi uos. ? maiore hac

ἐβλήθη : mittur T*(-te ΤῸ); mittitur J, missus
est d (Benil.); proiectus erit e, proicitur a φ;
praecisus est ὁ c ff, r cf. f; deinde 4 precissus D.

. om. foras Aic ó ce f ff,r. sicuti C. palmis GM
OX; palmites W ; sarmentum c d e f φ, -ta a;
xet mittetur (missus est ὁ /f,*, proicietur /) foras
6 c f fs; - proiectus D, Ἑ et proiectus foris r. — o7.
et ?r. Dr. aruit (ἐξηράνθη) : arescit DGHTZ? ffi
f aur., exarescit 8; arescet E(-cent)KVW vg.a c
7 Aug.; arefit e; «δεῖ f; -- et proiectus E. oolli-
gent (contra gv. συνάγουσιν) : colleg. DTZ ; con-
gregabunt a g, -gant 2; colligunt e (Zen£/.). eos
(αὐτά ABFA efc): eum DERTVW vg. r 5 aur.,
illud d e g, εἰ αὐτό NDL efc. in sec. om. X*( 4 X).
mittunt (βάλλουσιν) codd. $lur. et G^ ef uett.
Jur., et mittuntur B(sed forsas mittentur)G*NT
OQ : mittent CCPIRTVWX vg.a q Aug. et eyBa-
λουσιν 33. ardet DETVW og.d er ὃ aur. Aug.;
conburetur g; ardebunt a; e». καίεται.

7. Si * autem d. f cus; D*'. manserint : nt ex
m.*ec.R;om.qg. quodcunque 938. uolueritis
(θέλητε) : uultis d e e£ θελετε A min. petetis et
(αἰτήσεσθε καί gr. fur.) codd. plur. et vg.: petitis
et BFGRTXZ-^; petite et Do d 4 ff;* 9 5 εἰ αἰτή-
cac6e καί ABDL e/c. ; 7 et petetis £F H*(corr. H!) ;
2 et petieritis NTOQZ* (corr. Z?) ; petere f, ef
2 petere uolu. a c; om. rawr. fiet: perficiet r.
om. uobis d e et gr. D*.

8. glorificatus est d e, honorificatus est Φ r,
honorificabitura. plurimum: multum a αἱ (7 mul.

fr.)e80; copiosum g. afferatis CFHOIKQVWXZ?
vg.; feratis a e; faciatis 3. effüciamini: sitis
a d e q r, possitis fieri f.

9. dilexi: diligo tF. uos ex uob W. 2 uos
dilexi a d e f; 2 et gr. BD*L τ. dilectione:
caritate a d 6 Φ e£ ws. I0. sequitur ras. unius
Hineae T.

IO. 81... dilectione mes óis scr. Y. precepta
δὲς D, pr. W ; mandata δές de r 5, sec. a. seruab.
ASTYZ, serbab. O ; custodieritis c. maneuitis O,
manebit Z*.corr. Z?), -bis W. mea sec. om. E.
sicuti C. o». et d 9 ὃ gr. ABLX al. Pur. om.
mei a ὁ c ffj* 2 aur. εἴ gy. B. 7 praecepta patris
mei EQ f (c deg r 9$) et gx. ADLXTA ex.
seruabi OT ; custodiui f. eius: eus R ; huius a.
dilectione sec.: dilectionem M*R.

II. hec W; «autem d. loquutus ΗΘ. «vt:
in W. om.in uobis...uestrum F. in uobis:
uobiscum Z*(corr. Z?). sit (Jj ABD »is.): maneat
f * δ et μείνῃ gr. blur. 2 sit in uobis c e£ gv. 33.
inpleatur CDWO.

I2. prec. DW; mandatum a d e q *. om.
meum ΧΡ, dileg. D. sicuti C; qua dilectione
c ff; v etego a.

13. maiorem (μείζονα) codd. flur. (et Y*9*) up.
uett. blur.: maiore tFY* a f f;,; maior T. hao
(ταύτη) ABEFCA?P*H*JNTOVXY*Ze vo. ὁ c f
Φ 9$, huius 7: hanc DEP'"FGH«9IKMQRSTW
Y**Z* ae q aur. dilectionem (ἀγάπην) codd.
Jur. (εἰ P9) vg. uett. lur. : caritatem N'aegr;

612 EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. [XV. 13-19.

quis ponat pro amicis suis.
14 (186. 10) 1705 amici mei estis si feceritis
quae ego praecipio uobis
15jam non dico uos seruos
quia seruus nescit quid facit
dominus eius
uos autem dixi amicos
quia omnia quaecumque audiui
a patre meo nota feci uobis
16 non uos me elegistis
sed ego elegi uos
et posui uos ut eatis et fructum
adferatis
et fructus uester maneat.

(371. ) Ut quodcumque petieritis
patrem in nomine meo
det uobis.
17 (188. 10) Haec mando uobis ut diligatis
inuicem
18 si mundus uos odit scitote
quia me priorem uobis
odio habuit
19 si de mundo fuissetis
mundus quod suum erat
diligeret :
quia uero de mundo non estis
sed ego elegi uos de mundo
propterea odit uos mundus.

dilectione. nemo habet. ut animam suam quis ponat pro amicis suis. "uos amici mei
estis. si feceritis quae ego praecipio uobis. !5iam non dico uos seruos. quia seruus nescit
quid faciat dominus eius. uos autem dixi amicos quia omnia quaecunque audiui a patre
meo nota feci uobis. '*non uos me elegistis. sed ego uos elegi. et posui uos. ut et uos
fructum afferatis. et fructus uester maneat. ut quidquid petieritis patremgin nomine meo
det uobis. " haec mando uobis. ut diligatis inuicem. !*si hic mundus uos odit. scitote.
quia me priorem uobis odio habuit. '*si de hoc mundo fuissetis. mundus utique quod
suum est diligeret. quia uero de hoc mundo non estis. sed ego elegi uos de hoc mundo.

dilectione &F*P*JX f. naemo E. habet quam
D$. utesig. om.quisabcd eff* v et gr.
N*D*. Ὁ» ponat quis GOM ve. Zug.

I4. uos « enim d e£ gr. NTD*. amihi T, hamihi
C. elis X*(corr. X*); hestis C. feceritis:
reciperitis a. quae (que E)-4 NDLX smin.:
quod a ἐφ Cygr. et 6 B; quaecumque ὃ δ ὅσα
AITA etc. om. ego T a e Cypr. et gr. A al. 2auc.
praecipio (ἐντέλλομαι) : praecepi ΠΟ (τ o O9)Z*
(corr. Z?) ; mando d e 9 r (δ) Cypr. (de Eccl. un. a
et. Ep. 63. 14) qui distingui! si fec. q. mando
uobis, iam non dico uos seruos.

15. dico (λέγω) : dicam SWY*(st ud/ur)5 St
g Iren. Mass. f. 143 (codd. Clarom. Ottob. Uoss.).
uos 27. : uobis ET. Ὁ» uos dico (Φ) r eum gv. DIPA
ἐς. seruos sed amicos E a (δ). quid (quod D)
facit (τί ποιεῖ) cum AS DAXW*GHIMOSY ὁ ὁ ff,
Gur.: quid faciat BCE(faciet)»P'FOJKNTORTV
WXZ vg. Tisch. acef qv δ Iren. Aug. hamicos
C. quecumque D, quaequumquae H, quaecunque
538 (ὅσα D*S min.); quaead eg r Iren. etágr.
píwr. audibi T. om. meo Z/rew. notam "feci
E ff;; notui δ, manifestaui e Z7ren., demonstraui d.

16. ego * dilex D (sed expunct.). elegi om. ΤῊ
(*cor.. possui D?PR; ordinaui c ΖΦ. o^. et
posui uos δ. ut Pr.cuosd' e (f) Φ et gr. plur.
eis T; om. f. fructum adferatis (καρπὸν
φέρητε) BEFDEXPGJNORSTYZ?, et fr. aff. AC
AFHOIKMQVWXZ2? og. Tisch.: fr. feratis ὦ 7;

fructificetis a c f, r. et feri.: ut a. maneat:
est e. ut (hut C) quodcumque (quodquumque
H, quodcunque 38$; quidquid 4 f 4 r, si quid e)
codd. ug. uctt. plur.» iva 6 τι dv: et quodcumque
V 4 Lweif. cum gr. καὶ 6 τι ἄν 13.69. 124. 346
(perperam | Tisch. καὶ ἵνα, uide W. H. Ferrar
* Collation of 4 MSS. of the Gospels" 1877) ; item
oni. ἵνα N* (sed non. habet xal). pecieritis W.
patrem : a patre (4 meo E gu) EY aóc γα ἐφ᾽
gat. nomine: im/er i ef n ras. circa 5 litt. O.
detur M. ef. A ad xvi. 33.

17. hec W. mando: praecipio ». «ut dili-
gatis: diligite d e εὐ D? inu.: alterutrum /;
t sicut dilexi uos T.

18. mundus: saeculum e £ semper. hodit C
e£ 19. quia: qui Q. o7. me K*( - K'). priorem
(prior. € V): primo e Cygr. (est. 111. a9, ad. Fort.
1I, Ἐξ. 58. 6), -mum d, prius a Φ (4 quam).
2 priorem me OW c, uobis: os. Dt( 4 D)aó
€ d e fA* Cypr. εἰ gr. N*D; uos Q g, uestrum r.
odio (hodio CE, odi Q) hab.: odiitad ἐφ» Cypr.

19. fuis setis R; fuisetis E; essetisa de ὦ Φ
Cypr. mundus 27. τ utique c / 2 6. quod suum
erat: suum d b; uosa (-rutique). erat utique
D. dilegeret D?3P; amaret a (d) e 9 r Cypr.
7 uero (-rum 7) enim quia ὁ 7. non estis farti»
euanuil in D. hestis C; eratis (sine non) d «f
D*.. om. ego J. aelegi C. propter ea AS;
ideo a g.

XV. 20—27.] EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. 613

23 (41-0 ()ui me odit et patrem
meum odit.
24 (45-10) Si opera non fecissem in eis
quae nemo alius fecit
peccatum non haberent
nunc autem et uiderunt
et oderunt et me et patrem meum
“δ sed ut impleatur sermo qui
in lege eorum scriptus est
quia odio me habuerunt gratis.
*6 Cum autem uenerit paracletus
quem ego mittam uobis
a patre spiritum ueritatis
qui a patre procedit
ille testimonium perhibebit de me
?! et uos testimonium perhibetis

,

20 (189. 3 Mementote sermonis mei
quem ego dixi uobis
non est seruus maior domino suo.
(140. 10) Sj me persecuti sunt
, et uos persequentur
si sermonem meum sSeruauerunt et
uestrum seruabunt.
?1 (41-1) Sed haec omnia facient uobis
propter nomen meum.
(142. 3) ()uia nesciunt eum qui
misit me.
32 (M3- 10) Si non uenissem et locutus
fuissem eis
peccatum non haberent
nunc autem excusationem
non habent de peccato suo.

propterea odit uos mundus. ** mementote sermonis. quem ego dixi uobis. non est seruus
maior domino suo. si me persecuti sunt. et uos persequentur. si sermonem meum
seruauerunt. et uestrum seruabunt. ? sed haec omnia facient uobis. propter nomen
meum. quia ignorant eum qui me misit. *'si non uenissem et locutus eis fuissem.
peccatum non haberent. nunc autem. excusationem non habent de peccato suo. **qui
me odit et patrem meum odit. **si opera non fecissem in eis. quae nemo alius fecit.
peccatum non haberent. nunc autem et uiderunt. et oderunt. et me et patrem meum.
“δ sed ut impleatur sermo. qui in lege eorum scribtus est. quia odio me habuerunt gratis.
*! cum autem uenerit paracletus. quem ego mittam uobis a patre. spiritum ueritatis. qui

ἃ patre procedit. ille testimonium perhibebit de me, *'et uos testimonium perhibetis.

20. memores estote a g. sermonis codd. et vg.,
verbi g, ToU λόγον gr. Plur.: sermonem 2, uerbum
7, TOV λογον N ; sermones E d e ff, /, rovs λογους
D. om. mei wett. (exc. 28 aur.) Bentl. et gr. ms.
om.ego e r aur. Cypr. et gr. N. dixi: locutus
sum r. maior seruus M'Q. suo ;» ras. 1P';
deinde * nec apostolus maior eius qui misit eum si
. haec nostis felices estis si feceritis ea non de
omnibus uobis dico ego scio quos elegerim a e£
4 οὐδε απ. μειζων Tov πεμί. avrov 254. 555. per-
sequuti »PHO. sermonem: uerbum d 74. ser-
uaberunt T'; seruauerint H'OKM"'V, seruabunt e;
custodierunt d, -iunt φ, e/ à5fra custodient gd.

31. sed: ost. OR ; si E. hec W. o7:. omnia
detgr. ὌΧ. faciunt Z*(corr. Z') abee ffs aur.
uobis: circa uos ὁ c ff,* 4 et els ὑμᾶς NBD*L, in
uos d. nomen: sermonem P*"9R. nesciunt:
ignorant a f g, non nouerunt e. eum: etum H ;
νι. α΄. om.qui misit me tF. missit ΠΡ. » me
misit PKM'O(me δὲς O*)VZ uett. plur.

22. loquutus ΗΘ; --non NT cor. sat. mg. S.
2 eis ( * non Q) fuissem contra graecum. G'(om.
eis GOÓQRX c d f fl raur. Aug., ill. fuis, a g.
om. autem c e/ gr. ἐξ, excuss. D:PR. habent:
haberent E. 05. suo c e f i 3.

23. hodit δὲς C, sec. T.

24. hopera C; operam DF. feci e f*. quae:
quam D. autem 4 excusationem non habent quia
ὦ. om.et 2». cl; om. et uid. et φ; ort. et od. 7.
uid.- mee. hoder. C; odio habuerunt ὁ x. om.
et “γί. DETacdefflqretgr.D.

35. inpleatur CDG, adimpleatur vg. edd. amt.
(exc. Probes 1502); impleretur Z*(corr. Z^).
sermo: uerbum a d 4 *. scribtus tFG!IOSYZ ;
scriptum ΗΝ, scribtum EG*. quia: qui M*
(corr. M). odio me habuerunt codd. fur.
(hod. CJ; habuer*nt H) δέ c f /: 7 odio hab.
(haberunt D) me DE:P*«QWZ^ veg. ὁ ff;; oderunt
me P*KNOVX*Zadegróbaur.

26. quum HO. autem: om. Qe / m ὃ et gr.
NBA ; ergo ac f; ». paraclitus DELJRTW κοῦ,
paraclytus t CHOV ; aduocatus e 2 », consolator
5m; -tilear. mittod f,aur. cum gr. D. haóis C.
a patre fr.: om. Dg et gr. G; *meoacd ffs
et gr. A*(?)DII* min. spiritus e. patre sec. (a
in ras. G): * meoa bcd r et gr. D. procedit:
prodiit Z e. ille Pari; in ras. A. test. peribebit
CT ; test. perhibet OQRZ* c δ; test. dauit d, test.
dicet »ε, testis erit e, testificabitur a 2 σ.

27. test. perhibetis (perib. Z) codd. iur. a c f

4L

614 EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. — [XvV.ay-XVL 7.

quia ab initio mecum estis. reminiscamini quia ego dixi uobis.
XVI. ! Haec locutus sum uobis ut non (41-10 Haec autem uobis ab initio non
scandalizemini dixi quia uobiscum eram
3 absque synagogis facient uos. 5at nunc uado ad eum qui me misit
(M6-1) Sed uenit hora ut omnis qui et nemo ex uobis interrogat
interficit uos arbitretur me quo uadis?
obsequium se praestare deo 6 sed quia haec locutus sum uobis
3et haec facient quia non nouerunt tristitia impleuit cor uestrum
patrem neque me ? sed ego ueritatem dico uobis
* sed haec locutus sum uobis expedit uobis ut ego uadam
ut cum uenerit hora eorum si enim non abiero
quia ab initio mecum estis. XVI. ! Haec locutus sum uobis. ut non scandalizemini.

* de synagoga uos expellent. sed ueniet hora. ut omnis qui interfecerit uos arbitretur se
sacrificium obtulisse deo. ὅ 864 haec facient uobis. quia non cognouerunt patrem neque
me. *haec autem locutus sum uobis. ut cum uenerit hora illorum. reminiscamini quia
ego dixi uobis. haec autem uobis ab initio non dixi. quia uobiscum eram. *nunc autem
uado ad eum qui me misit. et nemo ex uobis interrogat me quo uadis. *sed quia haec
locutus sum uobis. tristitia repleuit cor uestrum. "sed ego ueritatem dico uobis. quoniam
expedit uobis ut ego uadam. nam si ego non abiero paracletus non ueniet ad uos. si

ὦ ὃ aur. cum gr. μαρτυρεῖτε, cf. test. datis d, testis 4. om.sedad el et D. loquutus HO ef 6.
estis e, testificamini »: test. perhibebitis (perib. T) quum O, ora O. orm.eorum a d et gx. D 68;
CEHOJKTW ze. ὁ ff, Aug., test. dicetis »z, test. tem om. αὐτῶν Aic NYTAA etc. sed τ fost. uvnpo-
reddetis 2; --de me f. quia: qui $c/. hestis νγεύητε. reminiscemini R ; memores sitis a d e ἢ
C ; fuistis *P"*OR 4. Cypr. memineritis ΖΦ. hor& eorum, reminisca-
XVI. 1. hec W e£ s. 3. 4. 5. loquutus Θ. mini distinximus cum AMQL f etc.: hora, eorum
uobis: uos ÀÁ. scandaliszemini E, scandalizamini reminiscamini 538, hora eorum reminiscamini $;
R; *eum r. 2» hora, reminiscamini eorum 2 δ, e£ gr. plur. f
2. absque (habs. C, absce R ; eas quae in E) ὥρα (- αὐτῶν ABII* sin.) μνημονεύητε αὐτῶν, sed
synagogis (sin. ῬΡΙΝΓΑΝΝ, sinagis :P*, synagogiis ἡ ὥρα αὐτῶν μνημονεύητε LIT* 13. 69. 106. 346.
E*) facient (-unt ΟἹ uos (uobis F δ) -- ἀποσυνα- quia: quae B awr.; quid e. ego: ege Japss G*.
eyáryovs ποιήσουσιν ὑμᾶς cf. ix. 22, xii. 42: remoue- Inc. *. 5 h&sc autem uobis 32) 07 7::εἀ.; wor
bunt uos de syn. x, expulerunt uos a synagogas e; Slephanum 1555 seqwimur. uobis sec. om. D.
de synagoga uos eicient d, extra synagogam uos hab C. 7» ab initio uobis ΒΟ 4 e£ gv. D »εῖρ.
fecerunt (facient a, ἢ» facient uos ἄπ, 7» fecerunt 2 ab initio non dixi uobis T.
uos e) a c ff, gat. 4s. ; quia eicient uos de syna- 5. at nuno (νῦν δὲ) codd. plur. 1 aur. cod. caraf.
gogis ὦ, quoniam in synagoga uos eicient g ; / side et nunc autem sef£. rell. (uero a) Zug.: et nunc
supra. ueniet GKV cef 1q r Cypr. bis (ad Fort. €EJOQXZ*(crr. Z?) vg.; nunc /antwme HO.
I1, Ἐξ. 58. 2). hor&- mea c. omnesO. inter- missit D?P. Ὁ» misit me ONTT vg. 73sch. à f 1 εἴ
ficerit D; interfecerit ὁ c f£ f; / (Bent/.) ; inter- mittentem me δ, cu»? gx. quo (ubi ») uado c r.
ficiet δ; occiderit a d e 2 x Cypr. arbitrabitur T ; 6. quia: qui Q. tristicia W. inpleuit »PGOT,
putet d e Cyfr., aestimet a ὁ 9 v. obsequium inplebit C, implebit S, inpletur D, inplebitur NT
se cut AEFFGHOIMQRSWKY vr. / (obseq. pr. se) (δ κέ udtur); adimpleéuit d aur., repleuit c f 7g zr,
4wug.: se obseq. se CE; 2 se obsequium BD?PJK replebitur ?:. 7» cor ues, impl. a.
NM'OTVXZ 5 ff, r ὃ aur. Bentl., cf. se sacrificium 7. ot. sed e. uobis 2r.: om. D; -4-quoniam
& f q, se hostiam d, se culturam e, se officium Jcecf r,*quia zt. 2 uob. dicb a, ewm gx. KLYU
Cypr.; om. se c. prestare t"CDF ; adferre e, 5»5. 7» uob. uerit. dico *. exp. uob. ut om. T*
offerre a d 4, obtulisse f. facere Cypr. deo (*«or.) expedit: utile est e. ego sec. or. cor.
praestare (a) ὁ (e) ff, r. «uat.* ὁ. om. enim Ὁ δες f* | m. enim ego
3. et: sed à c e f f; | Cypr. faciunt Qe $5; B(D)E*M'OQ (e) f q ὃ (et t ego 20: abieroa ὁ c

ποδί DIWX vg.acd f fa Aug. et gr. NDL. Jf) et gx. ATA εἰς. paraclitus DEHIJRTW $6,
cognouerunt ?P d e f 9 Cypr. Aug. paraclytus €COVZ? ; aduocatus e » 2, consolator

XVI. 7-13.] EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. 615

paracletus non ueniet ad uos
si autem abiero
mittam eum ad uos
$et cum uenerit
ille arguet mundum de peccato
et de iustitia et de iudicio
? de peccato quidem quia non
credunt in me
10 de iustitia uero quia ad patrem
uado et iam non uidebitis me
Ἰ de iudicio autem quia princeps

mundi huius iudicatus est
adhuc multa habeo uobis
dicere
sed non potestis portare modo
13 cum autem uenerit ille spiritus
ueritatis docebit uos
omnem ueritatem
non enim loquetur a semet ipso
sed quaecumque audiet
loquetur
et quae uentura sunt adnuntiabit uobis

autem abiero. mittam eum ad uos. *et ueniens ille. arguet mundum de peccato. et de
iustitia. et de iudicio. * de peccato quidem quia non crediderunt in me. "?de iustitia uero.
quia uado ad patrem meum. et iam non uidebitis me. ἢ de iudicio autem. quia princeps
huius mundi damnatus est. "adhuc multa habeo uobis dicere sed non potestis portare
modo. "cum autem uenerit ille spiritus ueritatis diriget uos in omnem ueritatem. non
enim loquetur a semetipso. sed quaecunque audierit loquetur. et quae uentura sunt.

7. uenit X* c, si autem.rego NT a. habiero
CT; 4ego 5. mitam E. orw. si autem... ad
uos R; om. &d uos sec. e.

8. quum O. uerit Jas G ; aduenerit c f aur.
uenerit, ille arg. disinximus cum ΔΈΡΗΜ
VW ἐδ aur.: uenerit ille, arg. JQ vg. (e f) φ.
arguit O. mundum .: saeculum “27,267 e. pec-
catis e. iusticia W, iustia O. iuditio EW.

9. τ et ad init. Z*(sed corr.) ; - qud D. pecato
G. quidem: enim D. credunt codd. plur. 3B
uett. fur. et gr. fur.: crediderunt CDH'(om. r
$£c.)9J KM'O(creded.)QTVZS S£ a c e 79 ὃ awr.
Aug. el gr. min. fauc. ἐπίστευσαν. | org. in me Z*
(*Z2^). me: eum G.

IO. iusticia W. eo ad patr. a ὁ (f r).
patrem 4 meum c f g ὃ ef gr. AYTA efc. etiam
uno ductu D, aetiam E. 0m. iam φ εἰ gv. T1* min.
uidetis ElZ*(corr. Z?) d Bentl.; gr. θεωρεῖτε.
me non uid. a c.

II. iuditio EW. «o». autem a. quia: qui R*
(*2cor). Ὁ huius mundi DiPKM*QR ze. ac f
fhq* 4wug.;-iam W vg. ὁ g. iudicaturus O;
damnatus f. est om. 9P*( «- P).

12. τ εἴ ad isif. D. athuc FMST; super 5*,
insuper 99 e£ ἐπὶ A pro ἔτι. abeo Ὁ. de uobis c.
2 uobis habeo DX. uobis dicere (cum ex. XBLY
min) codd. Mur. vg. uett.: ἢ» dicese uobis d ὃ
Bentl., quae dicam uobis a e£ λέγειν ὑμῖν ADI*TA
etc. potestis t illaa c d ff, r,-- ca ὁ, et c avra D.
portare (baiolare D)-rilla E, 1 ea e »". ἢ» modo
port. a c fa zr agr.

T3. quum. HO. ow. autem d e r εἰ De.

docebit uos omnem ueritatem ( -- διηγήσεται
ὑμῖν τὴν ἀλήθειαν πᾶσαν Ews. bis, Cyr. hr. 270
apud 7 σελ. T. G. 8, cf. wers. anglo-sax. he l&rp eow

ealle sópfféstnyse) BH'CAEHOIJKNOTVWZ
Vg. Aug., εἰ disseret uobis omnem ueritatem s, iem
confuse docebit uos in omnem ueritatem AD:PFG
MQRSXY Z3sch. ὃ aur., doc. uos in omni ueritate
c, doc. uos in ueritate omnia Z/: uos deducet in
omnem ueritatem a, diriget uos in omnem ueri-
tatem f q » et ὁδηγήσει ὑμᾶς els πᾶσαν τὴν ἀλήθειαν
ΡΓΔΛΠ efc., ὁδ. ὑμᾶς εἰς τὴν ἀλήθ. πᾶσαν ABY ;
deducet uos in ueritate omni ὁ fJ, (7 omni uerit.),
uos diriget in ueritate omni d, -- ὁδηγ. ὑμᾶς ( vpas
obry. D) ἐν τῇ ἀληθείᾳ πάσῃ NDL, inducet uobis
ueritatem omnem e; «uoluit? deducet uos in omnem
ueritatem Zen, item. habent ὁδηγήσει codd. gr.
omnes et serss, e? deducet 7274. bis, Amór., ducet
Tert. semel, introducet ZFielgent., diriget ZVouat.,
Zil., praeibit Uicforin. Af., εἰ duas lectiones notat
Aw. in Joh. 96 4, 100. 1, wide Praesertim 100. I
' docebit uos 259i? omnem ueritatem ; se/ quod
int ntonstullis codicibus legitur deducet uos in omni
ueritate"; e/ cf. Oratioxem Liturgicam infra Octass.
Pentecost. * mentes nostras . . . inducat in omnem
sicut filius tuns. promisit ueritatem" afud Saba.
loquitur ?*. PFMOQZ, sec. FOQ. ha semed C.
sed 4 haec D ὁ /; Ὁ haberet E* (sed imiprobatum).
quecum. DE, quaecun.9 43, quaequum. H ; quae ὁ σε.
audiet (ἀκούσει BDE*): ie i» wifio pergamenae
scr. O (deinde et) ; audierit T a c d f f* mg
aur. e£ ἀκούσῃ ΑΕ ΟΚ erc. ; audit ὁ e ὦ εἰ ἀκοίει
ML 33; 4 ea φ. quae (que GW) uent. sunt:
uentura g 5, super uentura 4; futura e ὦ *. ad-
nuntiabit cum € CESPH(d sup. /in.)JOIJNTRZ!,
et -uit BO(d swf. /in.)Z*, adnonciabit G: annun-
tiabit AFKMSTVY(n 2r. swf. /i5n.)538, annunc.
WS, annuntiauit X, anuntiabit D. Pos? /wnc
uersum deficit 1.

4L2

616 EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNE A. [XVI. 14-20.

^ ille me clarificabit
quia de meo accipiet
et adnuntiabit uobis.
15 (148-3) Omnia quaecumque habet
pater mea sunt.
(149-1?) Propterea dixi quia de meo
accipiet et adnuntiabit uobis
16 modicum et iam non uidebitis me
et iterum modicum et uidebitis me
quia uado ad patrem.
11 Dixerunt ergo
ex discipulis eius ad inuicem
quid est hoc quod dicit nobis

et uidebitis me?
et quia uado ad patrem?
18 dicebant ergo quid est hoc
quod dicit modicum?
nescimus quid loquitur
19 cognouit autem iesus quia
uolebant eum interrogare
et dixit eis
de hoc quaeritis inter uos
quia dixi modicum
et non uidebitis me
et iterum modicum et uidebitis me ὃ
? amen amen dico uobis quia

modicum et non uidebitis me
et iterum modicum

plorabitis et flebitis uos
mundus autem gaudebit

adnunciauit uobis. !*ile me clarificat. quia de meo accipiet. et adnunciauit uobis.
"omnia quaecunque habet pater mea sunt. propterea dixi uobis. quia de meo accipiet.
et adnunciauit uobis. ?* modicum adhuc. et non uidebitis me. et iterum modicum et
uidebitis me quia uado ad patrem. 17 dixerunt ergo discipuli eius ad alterutrum. quid est
hoc quod dicit nobis. modicum. et non uidebitis me. et iterum modicum. et uidebitis
me. et quia uado ego ad patrem. '*dicebant ergo quid est hoc quod dicit modicum
nescimus quid loquitur. ? cognouit autem iesus. quia uolebant eum interrogare. et dixit
eis. de hoc quaeritis inter uos. quia dixi modicum et non uidebitis me. et iterum modicum
et uidebitis me. “Ὁ amen amen dico uobis quia uos plorabitis et flebitis mundus autem

I4. clarificauit MM'OX ;, honorif. a e, glorif. d e.
orn. et D; orn. et &dn. uobis aur. adnuntiabit
Alur., -uit O, adnontiabit G: annuntiabit DFHM
VYS3B. -uit X; adnunciabit B (μέ wd!ur), an-

. nunc. WS(L; nuntiabit R (e) s». om. uers. ΤῈ
( 4 cor. in marz-).

15. quecum. DEW, quaecun. $18, quaequum.
H; quae de. pater- meus propter hoc Z e;
ideo a 5». dixi-cuobisa ef ff, Φ r cor. uat.* non
mpg. et gr. N*L min. om. qui& . . . adnunt. e.
accipiet (λήψεται N*AKII efc.) : accipit Z*(corr.
Z^) a et gr. flur.; accepit D. adnuntiauit O;
annuntiabit DFMVYS$18, -uit SX ; adnunciabit B
(«f sdfsur), annunc. WS; nuntiabit s.

16. -- ecce ad ἐπέ. c. modioum : pusillum 5s
adeqr;pr.*adhuc/ q, eft eri 122. etiam sno
ductu DHKRV, aetiam E; * et E f. om.iamad
€ f q ὃ, et οὐ ( pro οὐκέτι) AYTA et. om. et i. n.
uid. me et it. pusillum 7*. uideuitis zs O, sec.
C. om. et sec. T* (^ cor.) me sec. c et DW aur.
et gr. 69. om. quia ... patremaód e fA* rr εἰ
£x. NBDL.

17. om. wers. D. dicebant X* s udtur, δὲ,
ex discipulis (ix τῶν μαθητῶν) : discipuli BE:P*e
JQRT*X* a ὁ c f ff, r; et discipuli G (sed dis-
cipulis ΟἿ). eius: om. J; * quidam ὃ. δὰ inu.:
δὰ alterutrum ὁ /, intra se g. om. hoo 90 ffi.

dicet FG ὁ g, dixita. modicum : pusillum δέ a
(ecce p., post p.) Ze g *. uidebitis ?^.: uidetis
Bentl. et θεωρεῖτε gr. (ούψεσθε D). iterum modi-
cum /afsu repetitum in V ; expunxit V! et uide-
bitis me superscr. et fert. om. T. uideuitis sec.
O. et quart. R. quia: ait c; quod dixit a;
4 ego d.

18. o7. dicebant ergoa ὁ d e r et gx. D* al. 5.
ergo farti» in ras. X. omi. hoo D. quod: quid
E. dixit T; nobis JW. o». quod dicit a ὁ
d f* r εἰ gr. N*D* min.; om. hoo q. d. e.
modioum: pusillum a d e Φ *. non scimus e;
non intellegimus a. loquatur JX*Z awr., loquetur
E; dicit d, -cat », -xit a.

19. cognuit R; sciuit z, intellexit e. autem
(δέ UII sin.) codd. et vg. et f q 44ug., cf. et cogn.
€ fs: ergo QR ὃ Bentl. et οὖν AYTA etc. ; om. X*
(sup. lin. X) a ὁ d e r aur. et gr. NBDL.
ibesus T. uolebant (ἤθελον) : incipiebant c f,*
et ἤμελλον N69. eum: illum R. interr. τ de
hoc d εἰ D*. queritis EHNT, equer. W (e £r.
ex$.), inquiritis ». inter uos: ad (in 47) inuicem
acd e ff, 4, cum alis alio 4. modioum: pusillum
éisad eqr. uideuitis 0s O; uidetis Pr. Ben.
(θεωρεῖτε).

20. plora&bitis (κλαύσετε) : plorau. O; flebitis
abcff qr. fiebitis (θρηνήσετε plur., πενθήσετε

XVI. 20—2 5.]

uos autem contristabimini
sed tristitia uestra uertetur in gaudium
31 mulier cum parit tristitiam
habet quia uenit hora eius
cum autem pepererit puerum
iam non meminit pressurae
propter gaudium
quia natus est homo in mundum
?2 et uos igitur nunc quidem
tristitiam habetis
iterum autem uidebo uos
et gaudebit cor uestrum
et gaudium uestrum

EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. 617

nemo tollet a uobis

23 et inillodie me non rogabitis quicquam.

(1560. 4) A men amen dico uobis
si quid petieritis patrem
in nomine meo dabit uobis

?! usque modo non petistis

quicquam in nomine meo.
Petite et accipietis

ut gaudium uestrum sit

plenum.

?5 (161. 10) FTaec in prouerbiis locutus

sum uobis
uenit hora cum iam non in

gaudebit. uos tristes eritis. sed tristitia uestra in gaudium erit. ?' mulier cum parit
tristitiam habet. quia uenit hora eius. cum autem natus fuerit infans. ultra non meminit
tribulationis. prae gaudio. quia natus est homo in mundo. ^et uos igitur. nunc quidem
tristitiam habetis. iterum autem uidebo uos. et gaudebit cor uestrum. et gaudium uestrum.
nemo aufert a uobis. 3 οἱ ἴῃ illo die. me non rogabitis quicquam. amen amen dico uobis.
siquid petieritis patrem in nomine meo dabit uobis ** usque modo. non petistis quicquam.
in nomine meo petite et accipietis ut gaudium uestrum sit adinpletum. *5 haec in prouerbiis
locutus sum uobis. sed ueniet hora cum iam non in prouerbiis loquar uobis. sed palam de

A? etc.) : fleu. O, fletis T; lugebitis a ὁ c ff, r,
plangetis d e φ (-ebitis) ; - me D. o». et flebitis
E e£ gx. A*. mundus: saeculum sezsiper r. autem
sec. om. wett. (exc. ὃ aur.) cum gr. N*BDA. 1.
contristabemini ΡΟ; tristabimini T «c; tristes
eritis G a ὁ e f g z, tristitiam habebitis ὦ, tristicia
W, tristia R. uestra om. X* (sup. lin. Xl).
conuertetur (G)M'*R (-atur R* sed corr. sax);
7 in gaudium uertetur f£? 5 (Ἐπεὶ fiet) Bentl.
cum gr., ἢ in g. (gaudio G) conuertetur G a ὁ r,
in g. transferetur d, in g. ueniet c d e f/;* g, in
gaudium erit f τεσ.

21. quum zs O, se. H. paret HR ; parturit
& qg. tristiciam W, tristiam R. abet C. ora OT;
diesaócd e ff. r et gr. D 148. pepererit cum
ABE FHOIJKMOXY vr. d ff, v, y. genuerit G
a δ: peperit CDEPTQRSTVWZ b ἐφ agur.;e
cum f. pue|rum V; infantem d Φ *. iam:
amplius a, ultra f/; o». g. meminit G; est memor
ὦ q *, habet in mentem e. praessurae ΡΟ KO
RZ* (sed corr.), praesurae ENT, praesure H, pres-
sure ὟΝ, presurae D ; tristitiae c d 44mór., doloris
φ, tribulationis a f£ x; gr. θλίψεως sed λυπης D.
ot. eat οἰ ἢ» homo natus D. in« hunc D'?a6c
d fA,-* hoc 4. mundo JX f g; saeculum e.

22. higitur C; om. ὁ c e ffs etf gr. U al. fat«.
Οὔ. quidem a. tristiciam W, tristiam O. — trist.
quidem nunc ὃ cum gr. AC'AH ek. habetis
(ἔχετε N*BCYTA εἰ.) CEO*IJKMRTVWZ vg.
€ f fq b aur. Aug.: habebitis ABEFD:PFGHO*

NTOQSXY Tish.abderet ἕξετε NeFADL rein.
autem * et Ο. uide*o H. gaudebit: laetabitur
*. tollet (ἀρεῖ BD*T) cus t CDHOIJKM'QRT
VWZ vg. c d ὃ aur. Aug., auferet a ff, v: tollit
(αἴρει NACD'LYA etc.) ABIPFGMOSXY ὁ Bentl.,
aufert e / 2; tollat E. 2 nemo auf. gaud. uestr. g.

23. et: sed a; om. O e et gr. X min. ila E
aceffaq r$. om. me DJRSZcaur. rogabitis
ACEFGHOIJMQSTX*Y38R ΞΟ d f () Aug. cor.
«af.: interrogabitis BE"D?PKM'O(-uitis)RVWX*
(ὦ wdtur)Zo a ὁ (-gatis) c ff Φ 5 aur.; gr.
iperfc«re; metuebitis e. quidquam Z&(f, quem-
quam J. non...quioq.: nihil a2 ὁ ὁ φ etde
q in 4.24; non... nihil d x e£ ὁ in $4.24. uobis
27. quoniam a c *,* quia δ, cups NAD?XTA erc.
si quis EH; quaecumque ὃ e/ ὅσα ἄν T'AA et.
pecieritis W. patrem: a patre X* ὁ c fA awr.
gut.; patri meo E e/-* μου gv. Y. dauit O; dabitur
€. 7 dabit uobis in nomine meo 9 cum gx. NBC*
LXYA. dabit...meo (zs. 34) om. T*( cor).

24. husque C. mod? O ; nunc d e 4, adhuc a.
petitis R; potestis O. quidquam CZ&6L; aliquid
Το, ut: et D. plenum: repletum d x, impletum
óceff aur., cf. f. 7 plenum sit H (4).

25. hec W; hoc E. prouerbis 2». *»PRY, pro-
uerbium E* (corr. m. rec); prouerbis sec. ESPRY
Z*(corr. 2); similitudinibus ois a: gr. παροιμίαις.
loquutus sum HO; dixi a. uenit... pro £s» mz.
ser. Y. c sed as£e uenit c f q r ὃ cum gr. AC?
D?TA efc. ueniet aóce / q *. quum HO; ut a,

618 EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. [xvt. 25-32.

prouerbiis loquar uobis

sed palam de patre adnuntiabo uobis |
36 illo die in nomine meo petetis |
et non dico uobis quia ego |
rogabo patrem de uobis

et prouerbium nullum dicis
80 nunc scimus quia scis omnia
et non opus est tibi ut quis
te interroget
in hoc credimus quia a deo

?! ipse enim pater amat uos existi.
quia uos me amatis 310352. ) Respondit eis iesus modo cre-
et credidistis quia ego a deo exiui ditis ?

75 exiui a patre et ueni in mundum

iterum relinquo mundum
et uado ad patrem.

? Dicunt ei discipuli eius

ecce nunc palam loqueris

ut dispergamini unusquisque
in propria

et me solum relinquatis

et non sum solus quia pater

I
| 32 ecce uenit hora et iam uenit
|
|
|

patre adnunciabo uobis. ?*in illa die. in nomine meo postulabitis. et non dico uobis.
quia ego rogabo patrem de uobis. “7 1086 enim pater diligit uos quia uos me diligitis. et
credidistis quia ego a deo exii. ?*exiui a patre. et ueni in hunc mundum. iterum relinquo
bunc mundum. et uado ad patrem. *? dicunt ei discipuli eius. ecce nunc palam loqueris.
et prouerbium nullum dicis. *?nunc ergo cognoscimus quia scis omnia. et non opus est ut
quis te interroget. in hoc credimus quia tu a deo uenisti. δ: respondit eis iesus. modo
creditis. ** ecce ueniet hora. et nunc uenit. ut dispergamini unusquisque in propria. et me

quando e. loquor E. palam (in pala 2): aperte
*, euidenter e. de patre: om. Q; «4 meo E Zug.
a&adnuntiabo tFCEPPGOIJKM'OZ : annunt. ABD
FMSTVXYS1B, annunc HW&(L; nuntiabo R
a € Q ; indicabo », manifestabo ὁ c. Ὁ

16. illo codd. 2 μγ΄. et b e (illa) aur. Aug. : in
illo D:PNTR vg. Z?scA. cor. uat., in illa Eacd f
f»979. diae C (hora δ); *in illo die T* (sed
eras.) petitis BFGQRXY ὁ ff, petite a e£ αιἰτη-
σασθε N; qg—f. et-egoJ ; sequitur lantum ego
rogabo propter uos a. ego: om. ΤῈ (-cor.) c.
patrem 4 meum E d e/ gr. D. ori. de uobis 5c
d eet gr. 36. 7 de uobis rogabo patrem D.

27. amat: diligit ὁ d e f. om. qui& uos a.
amatis (contra graecum πεφιλήκατε) cum. AS DP
FGHOIKMN'OQRSWY c: fA r, diligitis ὁ 7:
amastis BC(ham)EJTVXZ vg. Tisch. a φ 5 aur.
cor. uat. Aug., dilexistis d e. credidistis (yem-
στεύκατε) codd. plur. vg. et credistis K: creditis
:*"VHOMR ?c ffr. om. ego AH9* ὁ. &: ex J.
exibi O εὐ 28, exii ?P. ὁ deo... ueni (1.38): a
deo (patre Z εἰ D?) exiui et ueni ΤῊ ὁ d cum gr.
D; a deo patre exiui et ueni D /Z*; a deo exiui
ἃ patre et ueni R e δ ga£.; ἃ deo exiui et a patre
ueni a 7; a patre meo a deo exiui et ueni E; de
graecis uide Tisch. T. G. 8 ad loc.

38. τ et ad init. FT« aur. in4hunc D2P"9^R
uett. plur. (ut semper. mundum fr.: *et D?P
NT*OQ 2; saeculum semfer e, sec. r.. reliquo BE;

dimitto Z. usado: ibo e.
gr. H.

39. ο»ι. e GM*( & sup. lin. M) e g cum ev.
N*BC*D* e/c. om. eius a foss. et gv. aP*. om.
ecce D. in palam 4; fidenter e. loquaeris V.
proueruium O; similitudinem a e. "ullum T;
inullum a.

30. nuno: * autem H; -* ergo c f r.
nouimus d. socis: nosti CT a (te omn. nosse)
€ € f *. omnia: patrem e. opus (hopus C)
est tibi: opus habet d, necese habemus (habes
cor.) δ, [hab]es nec. r, desideras 4g, indigeri a.
quis: quisquam a, aliquis c Z f, g r. 7 inter. te
-aliquid e. existi (ἐξῆλθες): uenisti T a f et
ἐλήλυθας 69. 124 al. in hoc dixi uobis quía a deo
exiui ff,*.

31. a modo FOZ* (sed corr.) a ; nunc c.
dite δ.

32. ecce τ iam T. ueniet ?r. a 7.4. *. ora O.
etiam z*t^o ducti DT, aetiam E; om. iam d Bent.
cum gr. NABC*D* δε. uenit sec. ons. Τ. u* &.
disperg....solum o. E. dispargamini FJMT;
dispargatur e x. hunusquisque C. in propria
(els rà ἴδια) : in sua αἱ ff, g, in suam regionem c r,
in sua regionea ó; ἃ see. relinquetis DE δ, -itis
F; derelinquatis J ; dismittatis 7. οὐ /er£.: sed
COT a r. sum (suf. Jin. X!) solus: solum e;
solum solus τε V ; ero solus a. pater meus
Φ et gr. Y 69 etc. Ad u. 33 inc. rursum A.

patrem 4 meum c e

cog-

cre-

XVL.32-XVII. .] EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. 619

omnis carnis
ut omne quod dedisti ei det
eis uitam aeternam
3 haec est autem uita aeterna
ut cognoscant te solum uerum
deum et quem misisti
iesum christum
* ego te clarificaui super terram
opus consummaui quod
dedisti mihi ut faciam
5et nunc clarifica me tu pater
apud temet ipsum
claritate quam habui prius

mecum est.
33 (153. 10) ITaec locutus sum uobis
ut in me pacem habeatis
in mundo pressuram
habebitis
sed confidite ego uici mundum.
XVII. ! Haec locutus est iesus
et subleuatis oculis in caelum
dixit
pater uenit hora clarifica
filium tuum
ut filius tuus clarificet te
? sicut dedisti ei potestatem

solum relinquatis. et non sum solus. quia pater mecum est. *?*'haec locutus sum uobis.
ut in me pacem habeatis. in hoc autem mundo. tribulationem habebitis. sed constantes
estote. quia ego uici mundum. XVII. ! Haec locutus est iesus. et eleuauit oculos suos
in caelum et dixit. pater. uenit hora. clarifica filium tuum. ut filius tuus clarificet te.
? sicut dedisti ei potestatem omnis carnis. ut omne quod dedisti ei. det ei uitam aeternam.
* haec est autem uita aeterna. ut cognoscant te solum uerum deum. et quem misisti iesum
christum. *ego te clarificaui super terram opus consummaui quod dedisti mihi ut facerem.
δεῖ nunc glorifica me tu pater. gloriam quam habui aput te ipsum. priusquam mundus

33. bec W. loquutus HO. om. in 27. 9. ut 3. sicut: sed Q. ei: fr. om. D awr.; sec. om.

in me ἐξ ras. scr. G. in mundo (saeculo e 7)
codd. plur. et Ug. cum gr.: in mundum AFHOS
XY a; * autem G r, cf. in hoc autem m. óc f ff,
presuram. D, praesuram AE?SPHMPR, praessuram
GKZ* (a ex?.); tribulationem c ( τ et press) d f
q *, tristitiam e, uexationem a. habebitis cod4.
plur. vg. et (tere D min.: habetis tFEH* (bi
suf. lin.) J aur. et ἔχετε gr. plur., item habeatis
PR e. in m. pr. hab. o». O* ( -- sax.) ; om. Av,
Sed ὃ habet sed pressuram habebitis sufer aAAa
θαρσειτε. confidite codd. Pur. εἰ te., fidite e:
confidete ΑΔΊΡΟΚΘ ; animaequi estote 4 »,, con-
stantes estote f g, bono animo estote ὦ, gaudete
8€ ff; *quia EGH ac r gut., * quoniam c fg
awr. uinci E?£PR ; uice H. saeculum e.

XVII 1i. hec W 43. loquutus HOX. ihesus
Pu sequitur ras. fere 7 litt. ἃ. subleuatis (sub-
latis J, adleuatis a 7) ooulis (hoc. C, suis a)
codd. vg. wuctt. a b aur., cf. adlebans oculos suos d,
Cum gr. ἐπάρας τοὺς 090. αὐτοῦ NBC*DL etc.:
leuauit (eleu. c /, adleu. e, subleu. 5) oculos suos
QC. 0t ce (om. suos) f faq r ὃ et ἐπῆρε τ. 690.

αὐτοῦ. . . καί AC?YT'A efc.; sed omnes habent
αὐτοῦ. celum W; δὰ patrem F ef nra orm.
pater. ora T. clarif.: honorif. a d (sec.) 9 v,

glorif. d (27.). 7 tuum filium Ben. (gr. aov τὸν
vov) ut (iva NABC*D sin): et t*HR e; ut
et ΘΜ 9 ὃ “τ. εἰ ἵνα καί CILXTA efc. om.
tuus d e 23." et gr. NBC*.

E. omnis: omni G; o». 3P* (τ sg.) ; uniuersae
a f,r. omne (homne C): omnis R ; omnes ?P! ;
omnibus » quod: quos ?P'R (som »). det eis
(δώσῃ αὐτοῖς NeACG etc.) : d. ei C c e f, d. illi
Jffs*, cum. gr. N* min.; habeat d e£ exg D. etern.
W et 3.

3. est, autem ἐμ ras. O. om. autem iP.
uitam aeternam HM ; » aeterna uita soluit Dentl.
agnoscant tE?; sciant a r. te: t sup. Jin. O.
solum: unum a; {οὶ ὁ e q Cypr. Nouat.
Uictorin. Af. uerum deum cwm ord. graeco
€ CDiPGOJKNTOTVWZ wett.. Aug. Benti.:
7 deum uerum ABAEFHIMQRSXY vg. ZiscA.
ffs (orm. uerum*). missisti Y. iesum: eg.
fas. 3 hif. O. christum rin hunc mundum 4
et Der.

4. ego te: quem egoc. clarificabi T ; honori-
ficaui a d g * εἰ sic «. 5. hopus C. conssummaui
R; perfeci a (2 0p. 4. ded. mihi ut facerem
perfeci illud) e 5$. opere consummato ὁ ( Prae.
uno) f, Cypr. (cod. B ad Test. ii. Y) e/ gr. NAB
CLII riis. Zsch. 7. G.8 W. H. τὸ ἔργον τελείωσας.
michi W &/ 7, 8, 9. facerema óce(-rim) / mgr,
perficiam ater.

5. om. tu J foss. aput Pr. GORWXZ', sec. FG
ORWZ*; ad 2». «. temed ipsum T, te metipsum
DM, te meipsum Q, temetipsum vz.; teipsuma e
f 4. oti. ap. temet ips. γι. claritatem DEFGHOK
MOSTZ ὃ e, clarificate /aps« R ; ea claritate γε,

620

quam mundus esset apud te
δ manifestaui nomen tuum
hominibus
quos dedisti mihi de mundo
tui erant
et mihi eos dedisti
et sermonem tuum
seruauerunt
? nunc cognouerunt quia omnia
quae dedisti mihi abs te sunt
5 quia uerba quae dedisti mihi
dedi eis
et ipsi acceperunt et cognouerunt uere
quia a te exiui

esset.
et mihi eos dedisti.
dedisti mihi abs te sunt.
cognouerunt.

sunt,
hoc mundo sunt.

eo honore g; gloriaad ( MOUPMENUTTREERENAUREER ) mundus esset (τὸν
κόσμον elvai): o7. mundus D; mundus fieret G9
Jren. Mass. 5. 243, Cypr., 7 fieret mundus d, e
γεένεσθαι τον x. D*,7» Tov &. γενεσθαι D? ; iter ap.
te prius (ante a Z) quam mundus fieret (esset a n,
2 fieret mundus 7) G a d m 7ren. vedi cum gr.
D, d. f. om. apud temet ipsum ... esset x;
ort. apud te aur.

6. manifestani /a?s« ἢ. tuum nomen ff, cum
gr. (exc. D). hoc mundo wef. fur. ut semper ;
saeculo e γ. tui: hi JZ*(corr. Z*) aur.; i.e.
quos dedisti mihi. de mundo hi erant. era»t H ;
fuerunt e... sermonem: uerbum a Ze g. tuum:
meum E ga/. 95. seruauerunt fartim in ras. X,
seruaberunt T : custodierunt a / 2; seruabi e ff,.

7. tet ad init. &*EMZ* ὁ c ff, aur. cog-
nouerunt (ἔγνωκαν Piur.): cogcognou. japsu C;
cognoui “ὁ c e f f, di eyvoy. N, ἔγνωκα 7. 118
εἰς. quae dedisti . . . uerba (wu. 8) om. per
homoeotel. DT r*. que E; quaecumque ὁ c ff, 5,
e£ gr. ὅσα. habs C; absque W ; apud uel abs à.
abs te sunt 2» ra;. scr. X.

8. omi. quisa u. q. d. mihi »; o». quia uerba

. eis X* (4n mg. X^). uerba: * tua d e
D**, -- mea e e£ gr. 779. que D; quos T* (sed
corr.): dedi eis et: abstesunt C. ipse H,ipsa E.
acciperunt *PO, accipierunt R ; 4 illa a, τ δα ὁ ἐφ».
et cognouerunt : et scierunt x; om. Rad ὁ εἰ gr.
N*AD. om.uere T*( 4 sup. [i». T9). om. quia sec.
e. quia uere W ὁ f; 2 quia a te uere c ζω".

* manifestaui nomen tuum hominibus.
et sermonem tuum custodierunt.
* quia uerba quae dedisti mihi.
quia uere a te exiui. et crediderunt quia tu me misisti.
non pro mundo rogo. sed pro his quos dedisti mihi. quia tui sunt.

et tua mea. et glorificatus sum in eis. !" et iam non sum in hoc mundo. et ipsi in
et ego ad te uenio. pater sancte conserua eos in nomine tuo quos dedisti

EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM.

[xvir. 5—11.

et crediderunt quia tu me
misisti
? ego pro eis rogo non pro mundo rogo
sed pro his quos dedisti
mihi quia tui sunt

19 et mea omnia tua sunt

et tua mea sunt
et clarificatus sum in eis

llet iam non sum in mundo

et hi in mundo sunt

et ego ad te uenio.

Pater sancte serua eos in nomine
tuo quos dedisti mihi

ut sint unum sicut et nos

quos dedisti mihi de hoc mundo. tui erant.

"*nunc cognoui quia omnia quae
dedi eis. et ipsi acceperunt et

? ego pro eis rogo.
? et mea omnia tua

8 te Partim in ras. Ο. exii P; exierunt a ὁ ὁ ff Φ,
prodieiunt x. crediderunt * uere DE. missisti D.

9. tet ad init. Ἐς ὁ αι. eis rogo 1» ras. G.
mundo: modo E* (corr. 71. *ec.); mun. hocacd
(hoc m.) ; saeculo e x. rogo sec. om. J. hiis
AE*PW. pro his quos: de quibus 7; tu c.
dedisti: tradidisti J.

1o. Ὁ omnia mea H 4; Ὁ omnia tua mea K.
et tua mea sunt zs m. Y'. tus sec.: quae tua
sunt a. sunt sec. om. ὁ e f ffa* qr ὃ Aug. et gr.
plur. (exc. D). clarificatutsum Καὶ ; honorificatus
sagr,c.f glorificasti me d ef De*.

li. Zn. weri. ad pater sancte 3H. etiam K,
etsiam D, aetiam E. non sum suf. iin. V. om. et
iam n.s.in mundoa. in 27. : deg. mundo fr.
(saeculo seziper e, hoc mundo suef. Piur., Tovro
To X. D): οὶ in saeculo sum 5. hi (οὗτοι CDL
XY etc.) codd. et vg., hii FCAESPGIEORSW, isti
D g 7*: ipsid f, αὐτοί NB; om. T. om. sunt D;
om. et hi in m. sunt »*. uenio: uado Z*(corr.
Z5); 4 et iam non sum in hoc mundo c; «et (0o».
d) iam non sum in hoc (ον. δὲς d) mundo et in
hoc mundo sum (sunt a) G* (sed partim erasum)
adretgr.D. sanctae E; sanctus ?P* (corr. me.).
conserua ?P"»OR f fg r. ὕπο: εἴ cum essem
cum eis ego seruabam eos in nomine tuo d e/ Der,
quos (οὖς D? 69) : quod FY d e! o D* ; quo woluit
Bentl. cum gr. Pur. 9. sint in R. om.quos.
et nosaóce ff.* x. om. et quart. do con: ὃν,
NAEB'*CD αὐ. j/ur. nos ὁ unum sumus E.

XVII. 12—20. ] EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. 621

12 cum essem cum eis ego seruabam eos
in nomine tuo

quos dedisti mihi custodiui

et nemo ex his periuit nisi
filius perditionis

ut scriptura impleatur

35 nunc autem ad te uenio

et haec loquor in mundo

ut habeant gaudium meum
impletum in semet ipsis

14 ego dedi eis sermonem tuum

et mundus odio eos habuit

quia non sunt de mundo

sicut et ego non sum de mundo

35 non rogo ut tollas eos de mundo sed
ut serues eos ex malo
16 de mundo non sunt sicut et
ego non sum de mundo
1 sanctifica eos in ueritate
sermo tuus ueritas est
18 sicut me misisti in mundum
et ego misi eos in mundum
19 et pro eis ego sanctifico me ipsum
ut sint et ipsi sanctificati
in ueritate
?? non pro his autem rogo tantum
sed et pro eis qui credituri sunt
per uerbum eorum in me

mihi. ut sint unum sicut et nos. " cum essem cum eis in hoc mundo. ego seruabam eos
in nomine tuo. quos dedisti mihi. custodiui. et nemo ex his periit. nisi filius perditionis.
ut scribtura impleatur. ? nunc autem ad te uenio et haec loquor in hoc mundo. ut habeant
gaudium meum impletum in semetipsis. !*ego dedi eis sermonem tuum. et mundus odio
habuit eos. quia non sunt de hoc mundo. sicut et ego non sum de hoc mundo. 15 non
rogo ut tollas eos de mundo. sed ut conserues eos a maligno. !*de hoc mundo non sunt.
sicut et ego non sum de hoc mundo. "' sanctifica eos in ueritate. sermo tuus ueritas est.
?? sicut tu me misisti in hunc mundum. ego misi eos in hunc mundum. 19 εἴ pro eis ego
me ipsum sanctifico. ut sint et ipsi sanctificati in ueritate * non pro his autem rogo

I2. 4 pater ad ἐμ. E. quum HO. eis: &in
mundo ( /) φ ὃ e? 2» et in hoc mundo cum essem
cum illis a ; cum gr. ACXYTA efc... serbabam O,
seruauam H ; custodiebam d 7. om.tuo R ; orm.
in nom. tuo γ. michi W ; «ego cor. swat.* (nor
mg.) 955 εἰ edd. uett.; et d. 7 quos dedisti
mihi in nom. tuo E. et nemo: nec quisquam r.
hiis AE*W; eis JR vg. periuit CFGHIMX:
-bit ABAEJOS(b ex9.)TYZ, perhibit ?P*; periit
C POKNTORVW og. Bentl, perit Daóce ff,
*; Ὁ perit de illis a. scribt. &EGOSYZ. inpl.
DFGT, adimpl. M x; inpleretur C a.

13. o7t. autem D. hec W; ἰδοῦ e. hoc
mundo a ὁ c d f ffr et gr. D rovro ro x. : saeculo
semper 6. inpletum CDFGOR ; compl. r, repl. e,
expl.a ; plenum g. semed ips. T, semetips, veg. ; se g.

I4. t et ad ἐμέ. X^. ego 27. τ autem d. serm.:
uerbum a Ze 97. ἢ» uerbum t. eis d e/ Dvr. odio
(hod. CA) eos hab. ( — ἐμίσησεν αὐτούς): 2 eos
od. hab. X* gg. c σι; Ὁ od. hab. eos ὁ f ffi;
2 hab. eos od. X*; odit eos d e r, odit illos a 4,
et μισεῖ abr. D »in. sunt: sum d. hoc mundo
p.acdfqet De, sec.af q. om.siout ...
mundo ^cder et gx. DII* min. | om. et sec. I
σα. sum: sunt M.

I5. τ quia ad ini/. E. om.non...mundo r.
rogaui Z. ut fr. -tu W. eas?r. A. de: exB; ae.
serbes O; conserues M' f qaur.; custodias ». eos

Sec. sup. lin. H.. ex: a t€?P'GHl(ex γα» H*)
OR zg.ócef fa r auwr.; de d. malignof gv;
iniquo Z. o». sed... mundo £r. (4.16) a. Def.
ffs ad xviii. 9.

16. quia ad ἐμέ. Ὁ. om. et F*( 4 sup. lin.)
HMRX"*( « X) aóe g ὃ, εἰ gr. 27. hoc mundo
pr.ócdf greet Dv, sec. abf qr.

17. τ pater ad nil. M curm syr., fers?. ; « pater
sancte ὃ cum gr. Δ. ueritate O; tua φ 8 ef gr.
N*.C'XYTAAII* e£c.; *quia e. sermo: uerbum
adeqr ug. Ioh. 108. 3 * in quibusdam codd.
fositum est. uerbum tuum ueritas est; szewt in
quibusdam codd. etiam ἐδὲ scriptum. est (i. 1) in
principio erat sermo. t*"us E, ueritas: uerum
a € r. :

18. sicut ctu CIKTVWZ vg. fg. missisti D;
misit M. hunc mun. óisa ócd f q et gr. D, sec.
aur. mundo fr. G*(corr. G'); saeculo e; - ita
S & edd. μοί. missi DE. mundo sec. E.

19. Post hunc wers. deficit cod. Q. ego: rogo
J; om. DM bceqr cum gr. NA min. om.
ipsum a. o. οὗ “ἐς, ἃ be.

30. pro: de 4. hiis AE*RW ; eis vr. edd. wett.
autem: om. tF*( -tF)EJMOR a ὁ 4; «ego E.
tantum : solum d 42; solis e. 2 tantum rogo :P
ac. sd H. om. et A*'EKRX* a^ q. eis: his
DM. qui oredituri sunt (credituris 4, creden-
tibus uel credituris δ) rüv πιστευσύντων 1)" αἱ. :

4 M

622

?! ut omnes unum sint
sicut tu pater in me et ego in te
ut et ipsi in nobis unum sint
ut mundus credat quia tu
me misisti
22. et ego claritatem quam
dedisti mihi dedi illis
ut sint unum sicut nos
unum sumus
*3 ego in cis et tu in me
ut sint consummati in unum
et cognoscat mundus
quia tu me misisti
et dilexisti eos sicut et me

EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM.

[XV1I. 21—26.

dilexisti.
*4 Pater quos dedisti mihi
uolo ut ubi ego sum
et illi sint mecum
ut uideant claritatem meam
quam dedisti mihi
quia dilexisti me ante
constitutionem mundi.
25 (154-3) Pater iuste et mundus te
non cognouit
ego autem te cognoui.
(55. 10) Et hi cognouerunt quia
tu me misisti
*6 et notum feci eis nomen

tantum. sed et pro illis qui credituri sunt in me per uerbum illorum. 35: ut omnes unum
sint. sicut tu pater in me. et ego in te. ut et ipsi in nobis unum sint. ut hic mundus
credat. quia tu me misisti. ? et ego gloriam quam dedisti mihi dedi eis. ut sint unum
sicut et nos unum sumus. "ego in eis. et tu in me ut sint perfecti in unum. et ut
cognoscat hic mundus quia tu me misisti. et dilexisti eos. sicut me dilexisti. ?* pater
quos dedisti mihi uolo ut ubi ego sum. et illi sint mecum. ut uideant gloriam meam quam
dedisti mihi. quia dilexisti me. ante constitutionem mundi. * pater iuste. hic mundus te
non cognouit. ego autem te cognoui. et hi cognouerunt quia tu me misisti. *et notum
feci eis nomen tuum. εἰ notum faciam ut dilectio. qua dilexisti me. in ipsis sit et ego. in

qui credunt ὁ (c. 5) Ξι τῶν πιστευόντων gr. pur.
uerba c; sermonem ὁ.

31. omnis G*(-nes G'; τ inE. sunt 27. G*(corr.
G'; -* sicut et nos unum sumus E. sicut τ οἵ
KM'OWZ. wutse.om.R. et sec. oti. E. ipsi-
quoque a. nobis (nouis ΟἹ) * in E. unum se.
om. Ῥ ας 447 εἰ gr. ΒΟ Ὦ. ut fert. : et ER;
ut et M'O cum gv. min. 1 al. au. mundus
(hic m. ὦ f) credat (ὁ κόσμος πιστεύῃ uel -op):
7 credat mundus vg. edd. uetf. (non Froben 1502);
mundus sic credat a. missisti D.

22. claritatem : clarita 7a?s« R ; gloriam a 4
f 4, honorem x. quam-tu cor. «át.* S S edd.
uett. (non autem Hailbr. 1476, Wild 1481). michi
W eta4. dedi: do E. illis ARF?*AE:P*FHOM
RSXY: eis BE*(u£t udtur)CD?P"GIJKNTOTV
WZ vr. sint«in D. sicut...sint s. 23 om.
H*(-«inima ag.H!). sicut ABEF*DAE?PFM
ORX*Y Jentl.: -« et (sine auct. gy.) &"CGH'OIJ
KNSTVWX*Z og. abe f aur. Aug. orm. sumus
d e et er. N*BC*DL efc. 2 sumus nos unum c.

23. tet ad ini. BDEacr. tuin meet ego
in eis d εἰ D?' 59. consumati G ; perfectia c e f.
qr aur.; perfecti consummati d, cons. uel perfecti
definiti δ᾽; er. τετελειωμένοι. unum: n £5» ras. Οἱ.
et sec. (καί 8 1): ut M a der Aug., ἵνα BCDLX
γι.) et ut f g δ gx. AYTA οἴ. | oognoscat

(sciat c) mundus (hic m. a / g, saeculum e):
cognoscant ». missisti D; emisisti a. dilexisti
fr.: dilexi ΝΖ a ὁ d r aur. gat. gr. Dal. 7. et
quart. (sine auct. gr.) codd. Plur. et ug. et B Z3: om.
B*CTZ* cde £985; 43tuabd r Ὧν; deinde om.
me r.

24. quos (obs fur.) codd. vg. ef uett.: quod d
et ὅ NBD. — mihi ded. δέ d' e r Cypr. 7est. iii.
58, de mort. 32; sec. g. hubi C. ego sum contra
ord. gr., codd. et uett., et ego fuero Cypr. Test., et
de mort. (codd. alig.): 2» sum ego ὃ vp. Zisch.
el gv. orm. et c. ili: ilic T. ut sec.: et J.
uideant: aspiciant Z. olaritatem : gloriam a d
f4*f. om. meam d Cypr. (de mort.) et gv. D.
me: m|| G. ante constitutione E, a constitutione
B. mundi: “ὦ e e/ wu. 35. ἢ» mundi const. c e.
priusquam mundus fieret Cypr. de mort.

25. iuste (δέκαιε) : sancte d ef αγιε gr. min. a.
om. et 5r. CCMNTOTWZ'(*Z?) vg. ócdf gr
aur. Aug. cum gr. D. hic mundus a (4) f awr.
et gv. D. non cognuit R; ignorat x. ego autem
te cog. δὲ» scr. C, pr. erasum. | te sec. : om. G;
* non Δ (sed eras.) cognui R; adgnoui a;
noui γ. - cognoui te E-PM'O (cognote O*). hii
f€CDAEPOIRTWZ*; hic H. cognuerunt R ;
- me D. missisti D.

26. notum feoi (ἐγνώρισα) : innotui δ, mani-

xviLa26-Xvni.s.] | EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. 623
tuum et notum faciam cohortem

ut dilectio qua dilexisti me et a pontificibus et pharisaeis minis-
in ipsis sit et ego in ipsis. tros .

uenit illuc cum lanternis
et facibus et armis.
4 (159. 10 Tesus itaque sciens omnia quae
uentura erant super eum
processit et dicit eis
quem quaeritis?
5 responderunt ei
iesum nazarenum
dicit eis iesus ego sum
stabat autem et iudas qui
tradebat eum cum ipsis

XVIII. ! 0552 Haec cum dixisset iesus
egressus est cum discipulis suis trans
torrentem
cedron
ubi erat hortus in quem
introiuit ipse et discipuli eius.
2 (151. 10) Sciebat autem et iudas qui
tradebat eum locum
quia frequenter iesus conuenerat illuc
cum discipulis suis.
ὃ (158- 1) Tudas ergo cum accepisset

ipsis: — XVIII. ! Haec cum dixisset iesus egressus est cum discipulis suis. trans torrentem
cedron. ubi erat hortus. in quem introibit ipse. et discipuli eius. ? sciebat autem et iudas
qui traditurus erat eum ipsum locum. quia frequenter iesus conueniebat illuc cum discipulis
suis. *iudas ergo accepta cohortem militum. et quibusdam. ex principibus sacerdotum
et pharisaeorum ministris. uenit illuc cum laternis. et facibus. et armis. *iesus autem
Sciens omnia quae uentura erant super eum. procedens foras dixit eis. quem quaeritis.
5 respondentes ei dixerunt jiesum nazoreum. dicit eis iesus. ego sum. stabat autem et

festaui Ο Z 6. notum (cognitum a 4) faciam:
innotescam δ, manifestabo d e. o». utc. dilec-
tionem Z* (sed corr.) c; caritas a d e (clar.) g s.
qus: quia EG*RV*Y ; quam O d 5, «c. Aug.
Zoh. 111. 6, *Ut dilectio z&24ui/ quam dilexisti me
«ον ZVon est usitata locutzo dilectio quam dilexisti
me in ipsis sit et ego in ipsis; ssi/a/e quippe
diceretur dilectio qua dilexisti me. — De graeco
quidem ista translata est! ; gr. fjv, sed D ἡ (non
autera d, uide supra). in ipsis jr. (ἐν abrots) :
inillos g. sit: sicc. ipsis sec. : eis G.

XVIII. ri. hec W. quum HO. dixiset :P*.
Οὔ, iesus tF. aegressus est C; exiit a ὁ c d
(*simul) g r, prodiit e; --iesus E. torrentem
4 fluminis ὁ c. cedron codd. 2127. et vg., caedron
EHOMSY: caedrum e; cedri a ὁ d r (cae);
graeci uariant infer ToU κέδρου N*D, τοῦ xebpáv
ASA 123, τῶν κέδρων N*BCL e/c. hubi C. ortus
G. introiit R, introit ?P; intrauit D x» δ; in-
troierunt e (ἐξ o»t. ipse et); simul a. Def. d
ad xx. I.

2. om. οὐ T. traditurus erat c / 7 ». looum
codd. et ug. et uett. flur.: ipsum locum CTZ*
(sed corr.) b c e f, locum illum a (os. iudas...
eum). frequenter (πολλάκις) : saepe e, saepius rz,
multoties uel freq. 9. iesus frequenter T. oon-
uenerat (συνήχθη) : conueniebat X* c f, conuenibat
Χο, colligit se e; ket δ ef gr. γιό. 7 conu. ibi
iesus a 7, 2 conu, ies. ibi (e) g (δ). disoip.:
discentibus e. cum disc. suis /» me. H.

3. ergo: autem 3PNTO. quum O. accipisset
ῬΕΥ. accepta cohorte ὦ c ( f) ΖΦ *. cohortem
uel spiram δ; a cohorte 2; 4 militum / 7. et 27.
om. D a c e non gv. pontificibus: principibus
D*(corr. 5g.)M ; principibus sacerdotuma ὁ ἐφ τ;
f wide supra. et sec.: omm. E ; τὰ DJ aur, ἀς
& cum gr. N*DL. phariseis GW, pharisais ?P*,
farisaeis TR, farisseis D, fariseorum g. ministros
r1 misos E. uenerunt E. illuc: in locum ;.
lanternis (φανῶν) : latemis EJW vg. cor. uat.* ;
lampadibus a«r. facibus (λαμπάδων) : íaucibus
R; faculis c e *; lampadibus a 2; lamp. uel
facibus δ.

4. itaque (οὖν ABC οἴ.) : autem BWOT a ^c
7,4’ δὲ δε NDLX. que D. euentura DR. super
eum: in eum 2; super see q e. /unia 1534 938;
sibi a *; ei D et » ei euentura erant D. . pro-
cessit: exiit a c e aur., prodiit g, egressus est σι;
*et uenit T. dicit: dixit vg. e£ ὁ f r 5 cor. uat.
*graecus! ; gr. sic ἐξῆλθεν κι λέγει BC*D ete.,
ἐξελθὼν εἶπεν NACL etc. 5f supra. eis: om. O*
(* OP. quem: quid BCDEGRT ^ gu£.; sed gr.
τίνα. queritis CAH.

5. respondierunt ei R ; respondentes ei dixerunt
f cum gr. X. naszarenum E; nazoreum ὁ ὁ f qr
(naza.) cum gr. (exc. D). ot. iesus a (sed & infra
iesus au. st. et iudas) ὦ e r cum gr. D min.
stabat autem... ego sum t. 6 in mp. scr. Y.
o^. et T. qui traditurus erat eum a (2» eum tr.
er.) «; proditor illius g.

4M2

EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. [xvill. 6-12.

624
10 (160. 0 Simon ergo petrus habens
gladium eduxit eum
et percussit pontificis seruum
et abscidit eius auriculam

* ut ergo dixit eis ego sum
abierunt retrorsum

et ceciderunt in terram
' iterum ergo eos interrogauit

quem quaeritis ? dextram
illi autem dixerunt erat autem nomen seruo
iesum nazarenum malchus

11 (161. 0 dixit ergo iesus petro mitte

gladium in uaginam.
Calicem quem dedit mihi

pater non bibam illum ?

12 (162. ) Cohors ergo et tribunus
et ministri iudaeorum
comprehenderunt iesum
et ligauerunt eum.

ὃ respondit iesus dixi uobis
quia ego sum

si ergo me quaeritis sinite
hos abire

? ut impleretur sermo
quem dixit

quia quos dedisti mihi non
perdidi ex ipsis quemquam.

iudas. qui tradebat eum. cum ipsis. *postquam ergo dixit eis. ego sum. abierunt
retrorsum. et ceciderunt in terram. "iterum ergo interrogauit eos. quem quaeritis. illi
autem dixerunt iesum nazoreum. *respondit eis iesus. dixi uobis. quia ego sum si ergo
me quaeritis. sinite hos abire. *ut impleretur sermo quem dixit. quia quos dedisti mihi
nullum perdidi ex ipsis. "simon ergo petrus habens gladium. eduxit eum. et percussit
seruum principis sacerdotum. et abscidit auriculam eius dextram. erat autem nomen seruo
illii! malchus. "dixit ergo iesus petro. remitte gladium in uagina sua. calicem quem
dedit mihi pater. non bibam illum. "cohors igitur et tribunus. et ministri iudaeorum

6. ut: quomodo e, postquam /, ad ubi r. om.
eis r cum W*. habierunt C. retro a e r (δ).
ciciderunt D, caecid. CEP.

7. ergo: om. à; iesus c e. om. eos D. eos
interrogauit (αὐτοὺς ἐπηρώτ. NDE etc.) codd., uett.
plur. Aug. cor. ταί. 7 interr. eos (illos e 4)
SDNTOT v.e f/ Q *; x iesus ὁ. queritis CER.
natzarenum D, nasz. E; nazorenum e awr.; na-
zoreum f q.

8. 0771. resp. iesus a. respondens X* (sed 4077.)
*eis DEGR / r cor. uat. mg., illis q, cum gr.
DX al.1o. iesus: ille cor. sat. »mg.; om. ER;
-jam ga/. me is scr. C. queritis ΒΗ ΝΜ], senite
Ῥ, bhabire CGO ; ireacegr.

9. inpl. CIPM', adimpl. *; impleatur EJ 2 c ὃ
g£at., inp. D. sermo: uerbum a 4 r, scriptura
[h*. dixerat x; dixi (comtra graecum) DE δ.
perdidisti W. ipsis (ipsi V? : eis GIW vg. quen-
quam 518; quicquam F f^; om. Z*(-- Z^; ul-
lum 4, cf. f. nemine perdidi ex illis e, neminem
ex his perdidi a, cum e». D εἰ avrov ovótva απω-
Acca.

10. symon CD. ergo: autem Φ. haben* Y.
aeduxit C; euaginaust uel ed. δ. percussit Ὁ
caiphae δι ponticis A*; principi sacerdoti q.
7 seruum pontificis DT, e/ Ὁ» ser. principis sacer-
dotum a ὁ c e f ff, * cum ND 242 τὸν δ, rov ápx.

— ——— MÓÁÀM— M M——HÀ.

&bsoidit (hab. () - ἀπέκοψεν : amputauit F a;
cf. ad Mt. xxvi. 51, Mr. xiv. 47, Lc. xxii. 5o.
eius: ei BZ*(corr. Z2?) ill a g; sed gr. omn.
αὐτοῦ. auricolam D. dexteram DEXJNTRT*V
Vf. auric. eius dex. EFJMO og. be f r,
2 auric. dext. eius ἘΡ, 2 dext. auric. eius fA.
seruo (τῷ δούλῳ Piur.): illi f fs gr. min. auc.;
serui JOT 4; serui illius a e z e£ Tov δουλον
exevov D a/?. malch"s B; malachus a e fA.

II. F λαδεί wersum stc tunc ait iesus petro .
calicem quem dedit mihi pater non bibam illum .
mitte gladium in uaginam. dicit D, ait (F) a.
dimitte :P; remitte a e f, reconde *. gladium
sime add. codd. plur. et graec. flur.: «tuum E
UEUSR vg. cor. αἱ." e cum gr. triinusc.. uagina M
6 f; tecame r, tecaa ; ὁ suam BMO ce ffaur.,
-sua a ὁ ΚΦ; cum gr. αὐτῆς Χ 13. 69. 124 etc.
michi W. non (no X): nonne f; «uis DE
"(7 uis non)KR a ὁ g ὃ aur. ; - uis ut Z*(sed
corr.)o S cor. uat.* c r; gr. οὐ μή. illum codd.
fur. og., illut G: illam AHKSX.

I2. choors K, chors R. ergo: autem 9 auw*.,
Aug.; τ militum γ. ministri: ministeria e.
iudeorum E?PW. conpre. DFGIMNTOVXZ, con-
prae. BE:PHOK, comprae. &€CR; adpre. a 2 7;
def. e ad τ. 25. alligauerunt JR a f; g. eum:
illum W ; om. ὁ v.

XVIII. 13-18.] EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. 625

13 063-10 Et adduxerunt eum ad annam | !6(66.2) Petrus autem stabat ad ostium

primum foris.
erat enim socer caiaphae (167. 10) Exiuit ergo discipulus alius
qui erat pontifex anni illius qui erat notus pontifici
erat autem caiaphas qui consilium | et dixit ostiariae
dederat iudaeis et introduxit petrum.
quia expedit unum hominem j 11 (69. 1) Dicit ergo petro ancilla
mori pro populo. ostiaria
15 (164. 4) Sequebatur autem iesum numquid et tu ex discipulis
simon petrus et alius es hominis istius?
discipulus. dicit ille non sum.
(165. 19) Djiscipulus autem ille erat 18 (169. 19) Stabant autem serui et ministri
notus pontifici. | ad prunas quia frigus erat
Et introiuit cum iesu in atrium ponti- et calefiebant
ficis. erat autem cum eis et petrus

comprehenderunt iesum. et ligauerunt eum. ? et adduxerunt eum. ad annam primum.
erat enim socer caiphae qui erat princeps sacerdotum anni illius. "erat autem caiphas.
qui consilium dedit iudaeis. quia expedit unum hominem mori pro populo. "sequebatur
autem iesum simon petrus. et alius discipulus. discipulus autem ille notus erat principi
sacerdotum. et simul introibit cum iesu. in atrio principis sacerdotum. '* petrus autem
stabat ad ostium foris. exiuit ergo discipulus ille alius qui erat notus principi sacerdotum.
et dixit ostiariae. et introduxit petrum. 17 dicit ergo petro illa ancilla ostiaria. numquid et
tu ex discipulis es hominis huius. ad ille ait. non sum. ?*stabant autem serui et ministri
ad prunas. quia frigus erat. et calefaciebant se. erat autem cum eis petrus. stans et

I3. perduxerunt z; duxerunt a e ἤγαγον N*BD et)a. alius (ὁ ἄλλος) BEFD?PFHOIKMNTORVW
"in.; ἀπηγ. rell. om. eum a c ff, ᾽ ὃ cum gr. | X*Z vg. ὃ et 7 alius disc. 442g.: ille alius CEG
NBC*D efc. annan ΝΖ, anna G; annum E. enim: (2 ille disc. alius)J T a0 c f ff, r et ὃ ἄλλος ἐκεῖνος
autem BE*DEKM'OVZ cum gr. αὐ. oasiaphae 13. 69. 124. 157 etc. ; ille (szne alius) AASX*Y 2
(καϊάφα $/wr. cf. ad xi. 49) cum AAHMSY: (o7*t. qui erat) aur. principisac.a^/ gr. dicit E;
caiphae BtFC(cay.)D*PFGOIJ KM'OV XZ vg. tett. x ancillae Tv. hostiariae CDAMTO; ostiarie EW.
Blur. et 8 (non A9), caiphe EW, caifae R, caife T. 17. dixit ExP"?HRT ὁ Q r sed gx. omn. λέγει.
pontifex: princeps sacerdotum a ὁ f g, summus petrus G*(corz. GP); - illaó c f( 2). ancella DE?P,
sacerdos x. anno illo a. hancilla C; puella ». hostiaria ΟΝ, ostearia O.

14. irc. hic est autem a. caiaphas AAFMSY: 7 (illa f) anc. ost. petro a ff, Φ cum gr. NAC? etc.
calphas codZ. re//. (cayphas C, caifas RT) ef τσ. nunquid W41R. !stius Z; illius D*(corr. »ng.)NT a.
cons. dederat (συμβουλεύσας) AtFAXPFGHOIK dicet se. Ὁ. illi P; & ego 3P**R.

MMN'OSVX*Y og. a r* cons. dedit BCDEJRTW 18. stabat Z'(corr. Z'). ntau ἐπ ras. O. autem
X*Z b c f ff. q aur. Aug.; consiliatus est cum δ. fr.: ergo q ; om. ff, et gr. L. ministri - eius K.
iudeis W; eisc. o». mori C. popolo X, P»pulo δὰ prunas (pronas Y*) codd. vg. et c f, ad carbones
À ; plebe a 4, e£ τ et non tota gens pereat a e? gr. ab ff,raur., forsan ex lectione graeca altas im-
"min. 22. cognita πρὸς τὴν ἀνθρακιάν ; de plurali cf. xxi. 9

15. lesum: iesus EH. symon CD; or. R. ttbi prunas positas — ἀνθρακιὰν κειμένην : focum ha-
alios H. discipulos 2γ. H; discipus NT; - quem bentes so/us qg - ἀνθρακιὰν πεποιηκότες codd. gr. ; cf.
diligebat D. 2 notuseratK ac / f; g r aur. cum ad prunas calefacientes 5; qui prunas congesserant
£r. B. pontif: princ. sacerdotum £s a ὁ f r, 27. Erasm. et wersio Turic. oaleflebant (ἐθερμαί-
€ q (deinde om. ad fin. uers.). et sec. simdla óc vovro) c«m. A& AEFGHIK(O)SVYZ Zentil., quae
fffrawr. introibit OT ; intrauit a. cum iesum cum in nullis ueterum codd. (exc. δ, wide infra)
EOY. pontificis: principes E. appareat, correctio Hieronymiana uidetur, quamuis

I6. o»t. autem D. hostium BDAE; ianuam ad litteram. magis facta quam ad usum antiqui-
acff gr; foris ad ianuam a ff; cum gr. N. (atis, calefio enim passiua uoce usurpatur ( «to

foris: foras BGH*O. exiit ?P; egressus (e£ o. grow warm se/ to be made warm; cf. e£ Priscian.

626 EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. [ΧΝΠΠ. 18—24.

stans et calefaciens se
19 pontifex ergo interrogauit
iesum de discipulis suis et de doc-
trina eius.
30 (10. 1) Respondit ei iesus
ego palam locutus sum mundo
ego semper docui in synagoga
et in templo quo omnes

iudaei conueniunt
et in occulto locutus sum nihil.
21 (71:10) ()yuid me interrogas?
interroga eos qui audierunt

quid locutus sum ipsis
ecce hi sciunt quae dixerim ego.
33 (777. 1) Haec autem cum dixisset
unus adsistens ministrorum
dedit alapam iesu dicens
sic respondes pontifici ?
23 (173. 10) Respondit ei iesus
si male locutus sum testimonium per-
hibe de malo
si autem bene quid me caedis?
34 71-1) Et misit eum annas ligatum
ad caiaphan pontificem.

calefaciens se. !* princeps autem sacerdotum interrogauit iesum de discipulis eius. et de
doctrina eius. 3 respondit ei iesus. ego palam locutus sum huic mundo. ego semper
docui in synagoga. et in templo. ubi omnes iudaei conueniunt. et in occulto non sum
locutus quidquam. ?' quid me interrogas. interroga eos qui me audierunt. quid illis
sum locutus. ecce hi sciunt quae dixerim ego. "haec autem cum dixisset. unus de
adstantibus ministris. alapam percussit iesum dicens. sic respondis principi sacerdotum.
"respondit ei iesus. si male locutus sum. testimonium perhibe de malo. si autem
bene quid me caedis. ** misit ergo eum annas uinctum ad caiphan principem sacerdotum.

viii. $ 12, ed. Keil 2. 377) fotius quam media (to
warm oneself): calefaciebant D(*P)MRX c asr.,
calefaciebant uel kalefiebat δ, calefaciebantur g,
calefaciebant se BCOJ(M)TW vg. f ff* Aug. ;
2 et calefaciebant ( -- se NT) quia frigus erat ?PMT,
2 et calefiebant quia fr. erat O, 7 calefacientes se
quoniam fr. erat x, eum syr. sch. om. et calefl. a ὁ
Jfs* gr. min. 1. 39^, osi. autem sec. M, 0m. cum
eis f^. om. et tert. DET / r 5. 7 ct petr. cum
eis X; 2 petr. stans cum eis E. om. et quart. Y.
stabat autem et p. cum illis calficiens se a; cf.
Quintil. 1. 6 (10).

19. summus sacerdos x, princeps sacerdotum a ὁ
€f q. interrogabat tFKOZ. discipulis suis (τῶν
μαθ. abro) cum BCD!E:P""HOIJKORSTVW YZ
vg. ὃ aur., εἰ d. eius D'iTabcf fa gr Aug.:
discipulis s/se add:f. AtFA?P*FGMX. eius ad
Jfin.: om. X a; sua P,

20. ei: cis E*(s eras.)J ; om. DGW a ὁ gr. €
min. loquutus 0j; HOX* “ HO 2. 21. huic
mundo a /4. ego sec. 0m. E. semper uel tunc ὃ
(sper way Tore!). — docui semper O* (sed exf.).
sinagoga E-PM'TW. om. et 5r. W. templo4
in E. omnes (uniuersi 7) 2 πάντες NABC*LX erc. :
semper g, semper ucl tunc ὃ e£ πάντοτε C?DeYTA
etc. iudei DW, iudae G, iudaeis H* (s exf.).
oculto D, hocculto C, occulo R; abscondito φ.
nichil W.

21. interrogatis σ΄ interrogate J. qui: quia Y*
(a ex$.); * me R ffr. quid sec. : quod O; quae E.
sum: sim 9e. e£ edd. atit. flur., non autem Sacon
1515 c£ 1519, AMaresch. 1531, Utuian et. Tunta

1534. ipsis: eis GNTO ; om. δ. ecoe (ἴδε) : «5e
A et ecce uel si autem à. hii BFCDAESPOIOR
WZ*. 2 sciunt hi (B)WOT. que DEW.

22. o1. &utem E a r cum £r. X 69 ete. quum
O. unus adsistens (assist. FVWX «vg., adstans
aur.) ministrorum (-trum E) codd. Mur. ef vg. aur.
Aug., et Bentl. secundis curis, unus adstans ex
ministris a. f; - «ls παρεστηκὼς τῶν ὑπηρετῶν N*B,
cf. unus adsistens minister C: unus de assistentibus
ministris T, ^-/, un. ex circumstantibus min. rz,
un. de astantibus ex min. c, cur gr. els τῶν παρεσ-
τώτων (uel -τηκότων) ὑπηρετῶν N*C*LXY ; un. de
min. adstans g, unus ministrorum existens δ, δζ
uoluit primo Bentl, un, ministrorum assistens cwn»
&Y- plur. εἷς τῶν ὑπηρ. παρεστηκώς. dedit: per-
cussit f. alapam (ῥάπισμα): palmam ΤῊ (s
udtur) abc f* qr aur.; vin faciem a q (facie).
iesum O*. sic: tu Ov, respondes curs CD:PF
HOIJKMM'RVWYZ^ gg.: respondis ABFAEG
OSTX ; respondens Z*; τυ T (sed eras.). prin-
cipi sacerdotum a f ff, 2 r.

23. i"c. lesus autem dixit » cum gr. N 13. 69.
124. loquutus HO; lecutus Οὐ, test. perhibe
(peribe CTZ, perhibeo E) - μαρτύρησον : test. dic
a, testificare 7; exprobra Cypr. bis, Mug. ter;
argue /7ferom. de meo r. si se.: sin D. cedis
DAHKM'OV WZ.

24. et misit (missit D) codd. et vg. et c aur.,
mi. autem 7 Ξ-: ἀπέστειλεν δέ N 13. 69: mi. ergo
a b f ff, ὃ et ἀπ. οὖν BC*LXA etc. ; misit sie add.
q cum gr. AC'ID*YT εἰς. ligatum: uinctum a ὁ
Cf faq raur. ad: et Y* /apsu. caiaphan (4.

XVIIIL 25—-31.]

26 (75-13) Erat autem simon petrus
stans et calefaciens se
dixerunt ergo ei numquid
et tu ex discipulis eius es?
negauit ille et dixit non sum
28 dicit unus ex seruis pontificis
cognatus eius cuius abscidit
petrus auriculam
nonne ego te uidi in horto
cum illo?
?! jterum ergo negauit petrus
et statim gallus cantauit.
28 (Τό. ) A dducunt ergo iesum a caiapha
in praetorium

EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. 627

erat autem mane.

(177. 10) Et ipsi non introierunt in prae-
torium

ut non contaminarentur

sed manducarent pascha.

39 Exiuit ergo pilatus ad eos

foras et dixit
quam accusationem adfertis
aduersus hominem hunc?

80 responderunt et dixerunt ei

si non esset hic malefactor
non tibi tradidissemus eum.

?! Dixit ergo eis pilatus

accipite eum uos et secundum

* erat autem simon petrus stans et calefaciens se. dixerunt ergo ei. numquid et tu ex
discipulis eius es. ille autem negauit. et dixit. non sum. ^ dicit unus ex seruis principis
sacerdotum. cognatus eius. cuius abscidit petrus auriculam. nonne ego te uidi in horto cum
illo. "iterum ergo negauit petrus. et statim gallus cantauit. ??illi autem adducunt iesum
ad caipha. in praetorio. erat autem mane. et ipsi non introierunt in praetorium. ut non
contaminarentur. sed ut manducarent pascha. *'exiuit ergo pilatus ad eos foras. et dixit.
quam accusationem adfertis. aduersus hominem hunc. ?*responderunt et dixerunt ei. si
non esset hic malefactor. non tibi tradidissemus eum. P' dixit ergo eis pilatus. accipite

44. 13) AAM(-am)SY, caiafan 2: caiphan ΒΕ E2P
FHOIKOVXZ, caipham GJNTW og., cahiphan C,
caifan DRT. principem sacerdotum a / 9 xr; ef
erum u. 26.

25. symon CDE. calficiens a. se: om. 5;
*ad ignem a. nunquid ΝΥ ΟΠ. om. et sec. D.
tu-cunusaer. ex discentibus e; discipulus cor.
wat. fig. hes C. 2 es eius S. negauit ille
(ἠρνήσατο ἐκεῖνος NABC efc.) : neg. ergo ille 2, et
ille neg. c, ad ille n. a, cf. 7; pv. οὖν C'SEGM etc.

26. dixit E e; {οἱ J τρις. pontifici E. cog-.

natus (ὁ cvyyevjs LX 33): propinqui e; qui
cognatus erat a g r δ συγγενὴς dv gr. plur. om.
eius δ. habscidit C; absciderat T a e; amputa-
uerat 2 cf. ad 4. 10. auricolam D. nonne: non
ὁ e φῇ. 2 te ego E. uideo E. orto DRTW,
hortu Y. 0o*:. oum illo ?P* ( 5$2.).

27. rursus igitur x. o. petrus a 5€; 2 pet.
neg.c(-*eis) f;. statim: continuo e.

28. adduxerunt e. om. ergo ὁ cum gr. LMU
efc. ; nc. illi autem add. f. iesum missum a.
& calapha (ἀπὸ τοῦ .) curs AAY Cott. Otho B.
ix, a caipha GJ VZe Zar/. 3826, 38 (Ὁ δ, a caypha
* Biblia Caroli et grecus' ap. vor. uat. : a caiphan
ὁ φ (caiafan); ad caiphan (cos£ra graecum) BDE
PH*OIKO'S(caiaphan)WXZ* (Ὁ in prae. ad cai.)
€ aur., ad caipham tFNT4. ρα. a ( * princ. sacerd.)
Cc (*et ad pilatum) ff, A4uwg., glossa ap. cor. wat.
nom auterm rng., ad caifan T, ad cahiphan C, ad

caiapha M, ad caipha H*O* /; ad pilatum R ».
pretorium δὲς D, sec. M. erat . . . praot. sec. /itt.
min. sc. X. ipsis ΕἾ (s eras). intrauerunt
q *. huti C. contaminarentur (μιανθῶσιν) :
contaminantur R; inquinarentur e, coinqu. 4,
polluerentur a f,, conmacularentur ». sed szme
add. codd. fur. ὁ δ aur. (et c), cum gr. NABC*
D*A: «ut ET^W vr. ae f fs qG v dug. et - ἵνα
C'LXYTA ἐκ. manducarent: ederente. pascha
sup. lin. K'; pasca T.

39. exiit ?P* (corr. zg.). pylatus CDER. foris
a r; om. q ὃ Bentl. cum gr. ACD'*YTA etc.
2 foras ad eos ὦ (») cum gr. plur. ἔξω tp. αὐτούς.
haccus. C, δου. Y, accuss. DA?PR. adfertis cuim
ABG D(is scr., sec. expunct.) AE(-tit*)"P""GIMR
STY, aff CP*FHOMOWZ? g.: defertis JKV
Z* 45 qur.; fertis X c; infertis g. | aduersus
(-sum D) hominem huno (xard τοῦ ἀνθρ. τούτον
N'ACIXLX erc.), cf. de hoc homine a c: hominis
huius e, huic hominem g, e/ οι. κατά N*B.

30. respondenunt O^; -Fiudaei a c. dixer"nt B.
esse O*; essed Or*, hio sw. /in. K'. male-
factor( -- κακόποιος AC*D9XY etc.) : malefaciens a,
aliquid malefaciens γ, mali aliquid faciens e ef
κακὸν ποιῶν NBL. non sec. : numquam a ; 4 utique
c f. tradissemus ?PX, tradedissemus O; tradi-
dissem Εἰ ; traderemus ὁ e q.

31. ori. ergo fr. a ὁ e cum gr. 254. pylatus
CDAE, palatus M. aoocipite (sumite e): 4 ergo

628 EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM.

legem uestram iudicate eum
dixerunt ergo ei iudaei
nobis non licet interficere
quemquam
ut sermo iesu impleretur
quem dixit significans
qua esset morte moriturus.
33(78.1) Introiuit ergo iterum in prae-
torium pilatus
et uocauit iesum
et dixit ei tu es rex iudaeorum ?
94 (1179. 10) et respondit iesus
a temet ipso hoc dicis an alii
tibi dixerunt de me?
35 Respondit pilatus

82

[x VILI. 31737.

numquid ego iudaeus sum?
gens tua et pontifices tradiderunt te
mihi quid fecisti ?
86 respondit iesus regnum meum
non est de mundo hoc
si ex hoc mundo esset
regnum meum
ministri mei decertarent
ut non traderer iudaeis
nunc autem regnum meum
non est hinc.
31 (180. 1) Dixit itaque ei pilatus
ergo rex es tu?
respondit iesus tu dicis
quia rex sum ego.

eum uos. et secundum legem uestram iudicate eum. dixerunt ergo ei iudaei. nobis non
licet occidere quemquam. ^ut sermo iesu impleretur quem dixit. significans qua morte
esset moriturus. ? introibit ergo iterum in praetorium pilatus. et uocauit iesum et dixit ei.
tu es rex iudaeorum. ?*respondit iesus. a te metipso hoc dicis an alii tibi dixerunt de me.

5 respondit pilatus.

numquid ego iudaeus sum.

gens tua. et principes sacerdotum.

tradiderunt te mihi. quid fecisti. **respondit iesus. regnum meum non est de hoc mundo.
si ex hoc mundo esset regnum meum. ministri mei utique concertarent. ne traderer
iudaeis. nunc autem. regnum meum non est hinc. "'dixit itaque ei pilatus. ergo rex es
tu. respondit iesus tu dicis. quia rex sum ego. ego in hoc natus sum. et ideo ueni in

D γ (Ὁ uosergo eum). eum sec.: om. c cum WN*
Θο »115.; de eo ὁ, de illo a. ergo sec. o5. GR eq
cum gr. BC min. ei BEF'CDEGOIJMS!XZ vg.
ὁ fo,illiaeg: om. (contra graecum) AAX?PFHK
M'ORS*TVWY c far aur. σαί. iudei CW ; om.
E. interfloere: occidere a c / f, q r. quen-
quam 18.

42. sermo: uerbum a 4 r. iesu: domini F
cum gr. 245, 435; dei 5 cum gr. LA min.
inpleretur CPGOR ; impleatur ὁ f*, adimpl. e 7;
dixerat E. qua: quia ER; quali ὃ (ποίῳ z»-.).
mortem H. Ὁ» morte esset DGTWX vg. 7iscA.
a c f ffs q (erat) ὃ Mug.; et gr. ποίῳ θαν. ἤμελλεν
ἀποθνήσκειν. | moreretur ὁ e r.

33. introibit O,t sec. swf. Jim.)Z, introit ?P*,
intrauit a ». om. ergo g. om. in X*(-«cor.).
pretorium DM. pylatus DAE?PR. uocauit
(ἐφώνησεν) : clamauit e; *ad sea c r. ei: i»
ras.scr. X^; om. R e. iudeorum ?PW.

34. om. et OTY vg. ὁ ὁ 7 qr bet gr. (exc. De).
et resp. óis scr. D; τεὶ có cum gr. NCEG etr.
temed ipso C, temetipso vg. temet ipsum H ; te
acer aur.; xtuóbeg ὃ gr. Blur. haec X! hoe
X*)a. tibi dix. codd. ef uett. et gr.: ἢ» dix. tibi
vg. edd. uett. Hatlbr. 1476, Kesler 1487, Wild 1491,
Paganini 1497 cum gr. C*IX*L. o»: de me a.
2tibi ( * hoc) de me dix. φ.

35. respondit «ei DE. pylatus (e 37) CDA
ER; et dixit E. nunquid W938; «et D a.
iudeus PGW. pontifices: principes sacerdotum
acf 471 pontifex e, princeps sacerd. ὁ eum gr.
N*; tui BMOS Kesler 1487, Froben 1502, Sacon
1515 δέ 1519. tradidit e. michi T. ^o» quid
fecisti G.

36. resp.: dixit e; --ei c. de mundo hoo (ix
τοῦ κ. τούτου) Ci? AEFAFGHOMRSY 2 5: de
hoc mundo BCDE-SPIJKNOTVWXZ vg. ac f ff
q 4ug., de isto saeculo e (bis). ex (ix): de CT
b ce ἢ 9. Ὁ mundo hoc sec. 5. Bentl. et gr.
minittri T. mei: o». D'T* ; sine addit. edidimus
cum AtFCAPPFGJMRSXY a ὁ e aur. et gr. b*
om.àv: «- utique BDEHOIKN'OVWZ vg. 7πελ.
€f f * Aug., et 7 utique mei T* g 5, e gr. Pur.
οἱ ὑπηρέται ἂν οἱ ἐμοὶ ἠγωνίζοντο. decertarent:
de.ertarentur Ο; certarent ὦ, concertarent ὦ f,
resistent g, turbarentur e. huti C. tradirer O.
iudeis W. regnum meum (ἡ Bac. ἡ ἐμή) codd.
2.47. vg. et uett.; ἢ» meum regnum AAHMRSXY.

37. om. οἱ TZ*(«Z') ace r. nonne ergo 9.
hes C. 2 tuer. rex 65 iudaeorum a. 2 ego rex
sum &. ego. ego codd. vg. ὁ ἢ q 6 εἰ gr. AXTA
etc. ; ego semel DO* ac ff r aur. et gr. NBDSLY
"ipn. , om. plane e aeth., fost ego sec. ras. duarum
Att. K. hunc mundum DE (huc) a ὁ c far aur.;

XVIII. 37-XIX. 4.]. EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. 629

(181. 10) Eoo in hoc natus sum et ad hoc
ueni in mundum ut testimonium
perhibeam ueritati

omnis qui est ex ueritate
audit meam uocem

38 dicit ei pilatus quid est ueritas?

et cum hoc dixisset iterum
exiuit ad iudaeos.

(87-9) Et dicit eis ego nullam inuenio
in eo causam.

39 (188. 4) Est autem consuetudo uobis
ut unum dimittam uobis
in pascha
uultis ergo dimittam uobis

regem iudaeorum ?
10 (184. 1) Clamauerunt rursum
omnes dicentes
non hunc sed barabban
erat autem barabbas latro.
XIX. !08-4 'Tunc ergo adprehendit
pilatus iesum et flagellauit
*et milites plectentes
coronam de spinis
" inposuerunt capiti eius
et ueste purpurea circumdederunt eum
3et ueniebant ad eum et dicebant
haue rex iudaeorum
et dabant ei alapas.

mundo. ut testimonium perhibeam ueritati. omnis qui est ex ueritate, audit uocem
meam. dicit ei pilatus. quid est ueritas. et cum hoc dixisset. iterum exiuit ad iudaeos.
et ait illis. ego nullam inuenio causam in eo. **est autem consuetudo uobis. ut unum
dimittam uobis in pascha. uultis ergo. dimittam uobis regem iudaeorum. *9exclamauerunt
iterum omnes dicentes. non hunc. sed barabban. erat autem barabbaslatro. — XIX. ' Tunc
ergo accepit pilatus iesum. et flagellauit. ?et milites texuerunt. coronam de spinis. et

inposuerunt capiti eius. et ueste purpurea. induerunt eum. ?et dicebant. habe rex

saeculo v. utestimonium R. peribeam CZ. test.
dicam e, test. reddam g. ueritatis e. 20: Γ omnis
ras. unius [i/. K. ex (ix): deaceq. 2 uocem
meam BM'OW eg. ace f f q aur., uerba mea ».

38. dixit 7». NT; dici /aps& K. pylatus CDAE.
quum IIO ; dum G. hoo: haec J. dixis'et G.
iterum -Íoris a. exiit ?P; egressus est ὦ ; -- foras
DM. iudeos?PGW; foras E. dixit see. Dee
4ug. eis: ad eos E. in eum GO; meo R.
caussam D ; 4 mortis W ga£. 7 causam ( -- mortis
gut.) inu. in eo G (eum) za. 2 (illum) δ ZBen//.
(sed 20stea correxit) cuz gr. NATAAII efc. ; in illo
inu. causam ὦ.

39. or. autem F (ἡ: concordantià). consu*tudo
R, consuitudo D. uobis fr.: oz. DGKNT'VZ»
€ aur. cor. uat. mng.; ὁ cum E, unum: τ uinctum
DR; *reum e. demittam O(/is X (gr.). uobis
σέζ. 0f. € ffj*; τ uinctum E. in pasca T ; per
pascha 4; om. a. om. uultis 6. ergo ego D.
oft. dim. uobis scc. a. uobis /ert. om. R. regem
iudaeorum (iude. :PW): in pascha /apsu H.

40. tet ad init. T r. exclamauerunt c e f ff,
qr"; rergo 3220 Zisch. b c ffo q aur. et gr. plur.;
-*autem a. rursum (iterum /): om.aóbceff, 4
r aur. cum gr. GKUII »i». | omnes Zabent codd.
nostri et vg. et uett.: om. gr. NBLX nin. .— om.
dicentes D ^ c e ff, * non graeci. non: nolier
Auct. de promiss. 8. 2. huno; hun C, hinc O*
(sed corr.); istum e; iesum c. sed rabbi ff.
barraban W, baraban A, barrabban V, barabbam

QU. barrabas W ; «insignis e πω. de promis.
2 bar. autem erat J.

XIX. 1. os. ergo E. adprachendit BEFCA?PGG
IR; appre. HKVW vg. 7?scÀ.; accepit e f g; accep-
tum (ef om. et) a cum gr. NLX 33 λαβών. pylatus
CDAER δ s. 4. 6. flagillaudit D:PR; flagellis
cecidit ὁ; - eum DGNMTO acer et gx. 235 al. fauc.

2. oft. et ad ἐπί. D. plectentes (πλέξαντες) :
nectentes a ; texuerunt f g, ornauerunt et e; orna-
tam óc ff,*, factam *. choronam C. spiminis H*
(44 udtur); τ οἱ E f/ 2; spineam coronam «et e.
impos. BMX vg., inposs. ?PR, superpos. e, pos. c.
capiti eius - αὐτοῦ τῇ κεφαλῇ 2147. : in capiti eius
M, super caput eius c *, in capud eius φ, e£ ἐπὶ τὴν
κεφ. αὐτοῦ G 250 efc., αὐτοῦ ἐπὶ τὴν κεφ. AUII erc.
uestem DE ὁ c f 5 aur. Bentl.; uestimento e r,
-tum a g. purpura M'* (sed corr), purporea R ;
purpuream D (-oream) ^c ff, ὃ aur. Bentl. ; pur-
pureo e 7, -eum a 4. circund. 938; induerunt
a € f ff, , circummiserunt δ.

3. 07i. et uen. ad eum f g ὃ cum gr. AD*YTA
tc, haue AF AEHMNT*RSXY cf. Mt. xxvi. 49,
δίς. : habe DC9P"*OTZ; aue D:P*GOGIJK M* VW
vg. ; laudat haue Quint. Inst. i. 6 et ita scribit Roth
in Suc. Claud. αἱ (Lips. 1862). iudeorum ΡΝ.
et /cr/. ovt. D. dababant R. alapas (ῥαπίσματα ;
df. xviii. 2 AFFAGHOIMSWX'Y vg. f ff? ὃ
' antiqui, glossa, Aug. ap. cor. sat.,et cor. wat. mg. :
palmas BCDEPJKNOORTVX*Zabceff*gr
aur. " alii! af. cor. wat.; «in faciem a c.

4N

630 ZEZUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. [X!X. 4-9

4 (186. 8) Exiit iterum pilatus foras

ct dicit eis ecce adduco uobis
eum foras

ut cognoscatis quia in eo
nullam causam inuenio.

δ (187. 4) Exiit ergo iesus portans
spineam coronam

et purpureum uestimentum

et dicit eis ecce homo

6 (188. 1) cum ergo uidissent eum
pontifices et ministri

clamabant dicentes
crucifige crucifige.

(189. 19) Dicit eis pilatus accipite eum

uos et crucifigite.
(190-9) Ego enim non inuenio in eo
causam.
1 091-19 Responderunt ei iudaei
nos legem habemus et secundum
legem debet mori
quia filium dei se fecit.
8 (198. 4) Cum ergo audisset pilatus
hunc sermonem magis
timuit
? et ingressus est praetorium
iterum
et dicit ad iesum unde es tu?
iesus autem responsum

iudaeorum. et dabant ei alapas. *exiuit iterum pilatus foras. et dixit eis. ecce adduco
uobis eum foras. ut sciatis quia non inuenio ullam causam in eo. exiit ergo iesus foras.
habens spineam coronam et tunicam purpuream. εἰ dixit eis. ecce homo. *cum ergo
uidissent eum principes sacerdotum et ministri eorum. exclamauerunt dicentes. crucifige
crucifige eum. dicit eis pilatus accipite eum uos. et crucifigite ego enim. non inuenio in
eo causam. "responderunt iudaei. nos legem habemus. et secundum legem. debet mori.
quia filium dei se fecit. *cum ergo audisset pilatus hoc uerbum. magis timuit. *et
introiuit iterum in praetorio. et ait ad iesum. unde es tu. iesus autem responsum non

4. om. uersum E. exiit (exiuit 2g.) codd. Plur.
ΦΊΉ 4ug., egressus est a, cum ND'T min.: ex.
ergo S(L f, ὃ, ex. itaque ὁ, cum gr. EGHM erc,
ex. autem »; et exiit D, καὶ ἐξῆλθεν ABKL efc.
iterum: om. ὁ ff, et gr. 258. 346; rursum ὦ.
pilatus... foras sec. i4 ras. K. 2et dicit eis
foras G*. foras $r.om.e; sec. om. D. dixit f δ.
uobis eum (ὑμῖν αὐτόν) : 7 eum uobis CGJNTT
ὦ aur.,ilum u.a ce f g. cognoscetis R ; sciatis
Gef qr. in eo (eum O) nullam (n szf. Jin. O)
causam (caussam D; orm. Z*, 4. Z7?) inuenio codd.
paene omnes εἰ Bentl. - ἐν αὐτῷ οὐδεμίαν αἰτίαν
εὑρίσκω D'T'AAII ἐζε., cf. in eo (ipso e) caus. non
inu. c e f;, in illum culpam non inu. 4 e£ ἐν αὐτῷ
οὐχ εὗρ. αἰτίαν 13. 69. 124: ἢ nullam caus. inu.
in eum G, οὐδεμίαν αἰτίαν εὑρ. ἐν αὐτῷ (N^) B r.
33, nullam caus. in eo inu. z4f.; causam in eo
non inu. rz, αἰτίαν ἐν αὐτῷ οὐχ εὗρ. 78. 127. 6v5;
nullam inuenio in eo caus. c. si» codicum nos-
trorum auctoritate, οὐδεμίαν ly αὐτῷ alT. εὗρ. A aj.
fauc. ; non inu. in eo caus. a, non inu. ( * ullam /)
caus. in eo ὁ f.

5. exit Y, exiuit J zz. ergo: autem ». iesus
sine addit. codd. vg. aur. Aug. cum gr. 235:
4^Íoras OJ wett. cum gr. plur.; ἢ» foras jesus q
cum KUAII efc. portans (φορῶν) : habens a óc
€ f fs q v et ἔχων min. spiniam R. choronam C;
4 spineam E* (sed erasum). 7» coronam spineam
W vg. porporeum D, purpuream R a 79 ὃ awr.

uestem 5; tunicam a f g. om. et dioit (dix. óc f)
. . . homo a e ff;* r.

6. quum C. pontificis O; principes (-ceps 2)
sacerdotum ὁ c f f, 9 r, sacerdotes a. — ministeria
€; *teorum f. clamauerunt G ὃ Zen//., excl.a c
(et cl. δ) f qr. om. dicentes a b e 7. et gr. NY
9I. oruoiflge oruoifige (σταύρωσον σταύρωσον
BL): τ eum EW og. óc (7 crucifige eum crucifige)
Ff ffa 4 (ilum) 8 Aug. cut NAD*XYTA c£c., cruci
adfige eum cruci adfige eum D; cruci eum figerent
8, crucifigatur e fr. eis: ei W. accipete P;
sumite a. 07. uos M. 7 uos eum r, uos illum
eq,ct gr. D'LV. crucifigete ?P. in eum G c (g)
aur.; 09i. EJ. caussam D; culpam g. 2 causam
in eo ὁ x; 2 in eo culpam non inu. a.

ἡ. ei (αὐτῷ ABD*LXY e/c.): ergo TW ; om. NT
abcef fs gr. N 1. iudei W; *et dixerunt
DHOT » cwm gr. 69. 124. 346. legem ;sec.:
4 nostram g cum gr. AXYT etc.; om. E. debet:
habet c, δ6: esse 3P*"9; om. R. sedeiaó;
2 seipsum dei fil. ὃ εὐ gr. ?/ur. fecit: dicit D*
(corr. mg-.).

8. quum CO. audiisset D; audiuit g. pylatus C
DAER. sermonem: resmonem ἐσσι G; uerbum
a f qr.

9. incressus est H ; introiuit ὁ c e f fA Φ atr.,
intrauit & * (5); Εἴη ὁ e δ. pretorium DWM'W.
7 iterum (rursus a 7) in praet. a c f f, φ ( * pilatus)
raur. om. etse. BT. dicit (λέγει) : dixit CE

XIX. g15.] EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. 631

non dedit ei.
10 (198. 10) Dicit ergo ei pilatus
mihi non loqueris ?
nescis quia potestatem
habeo crucifigere te
et potestatem habeo dimittere te?
!! respondit iesus non haberes
potestatem aduersum
me ullam
nisi tibi esset datum de super
propterea qui tradidit me
tibi maius peccatum habet.
13 Exinde quaerebat pilatus

dimittere eum

iudaei autem clamabant
dicentes

si hunc dimittis non es
amicus caesaris

omnis qui se regem facit
contradicit caesari.

13 Pilatus ergo cum audisset
hos sermones adduxit
foras iesum

et sedit pro tribunali in locum
qui dicitur lithostrotus
hebraice autem gabbatha

dedit ei. ?""dicit ergo ei pilatus. mihi non loqueris. nescis quia potestatem habeo
crucifigere te. et potestatem habeo dimittere te. "respondit iesus. non haberes in me
ullam potestatem. nisi tibi data fuisset desuper. propterea. qui me tibi tradidit. maius
peccatum habet. "et exinde quaerebat pilatus dimittere eum. iudaei autem clamabant
dicentes si hunc dimiseris. non es amicus caesaris. omnis enim qui se regem facit.
contradicit caesari. ??pilatus autem his uerbis auditis. adduxit foras iesum. et sedit

ór. adiesu F. hunde C. o7.autemer. non
respondit f. om. eia fj.

IO. ergo: autem E; ont. q * cum W*À 28. 69.
124. 346 elc. om. ei ?P r. 2»ei ergo D*(sed
corr). pyl. CDAEXPR. michi W. qui* G. abeo
óis C. crucifigendi a f; aur. οὖ pot. h. dim. te
on. GZ*(corr. Z'). habeo sec. om. SPFHX*Y (e).
demittere OV*Y, dimitere H ; dimittendi a «c ff,
aur. te sec. om. ESPF. Ἢ dim. te et potest.
figere te in crucem e cum gr. NABE* TiscA. T. G.
8, W. H.

II. respondit (dixit e) : -ei ac et gr. NBD-L
min. iesus εἰ dixit a c ff, et gr. 13. 69. 346.
potestatem :5 scr. E, sec. erasum. aduersus DO ;
in (a?) 7 g. hullam C; nullam a. potestatem
adu. me ullam Aoc ordine cum gr. ἐξουσίαν κατ᾽
ἐμοῦ οὐδεμίαν NBD*KLKX in. : 7» pot. ullam adu.
me ΖΔ ὃ et ἐξουσ. οὐδεμίαν κατ᾽ ἐμοῦ AEHMSUTA
etc. ; adu. (in g) me pot. ullam g 4g. e£ κατ᾽ ἐμοῦ
ἐξουσ. οὐδεμίαν YII a7. 2at«., cf. 7; 7 nullam pot.
haberes aduersus me e, nullam hab. pot. adu. (in
Zren.) me ren. Mass. 5. aso, Cypr. Test. 111. 8o.
datum (δεδομένον) codd. Plur. ug. ἐφ δ Iren. (edd.
Stieren et Hervcy): data JXZ*(corr. Z?)abef ff,
r aur. Cypr. tibi esset da. Aoc ordine codd. PMur.,
tibi fuisset da. r, cf. ἦν σοι δεδομέτον AIT'AAH efc.
esset tibi da. ὁ δ: 7 tibi da. esset DXPM'OR vg.
4ug., tibi da, fuisset /; da. esset tibi J e aur.
CyPr., da. tibi esset c f, /ren., da. tibi fuisset a 2;
ἦν δεδομένον σοι NBD*LY. desuper sso ductu
DAHOJKORSTV «vzg.; de sursum ff, 2, de susum
Gr. propter ea ÀA; propter hoc a g. *'*didit O,
tradidit V. 2 me tradidit ERW vg. e; 7 me tibi

tra. a f. maius: magnum a c. peocatum:
delictum e. abet C.

12. τ εἰ ad isit. uers. EIEKM9S(Z* ?)8 So a c f
aur. etinde Z* (exinde Z?) ; ex hoca e 7. quer.
CER. pyl CDAEW?R; ορε. ὁ. ἢ pil. quaer. (C)
Tace ffr et gr. NBLMX min. demittere AV.
2 dim. eum pil. K cuz gx. KI127. 254. iudei W.
o". autem D. clamabant codd. vg. ef uett.
(uociferabant 4) ἐκραύγαζον ue! ἔκραζον : excla-
mauerunt a e/ ἐκραύγασαν BD? »:5. huno: hunt
Z*(corr. 23). demittis OV ; dimiseris a e f 9 r.
hes C; eris e. caessaris AR, cess. D?P, ces. W.
omnes O ; 4 enim CHOKT9 8. a f g Aug. cum
&r. D* 106. 32**. 2 reg. se facit a φ 5 cum gr.;
2 reg. facit se ὁ ζ et gv. M*Y. caessari R, cess.
D?P, ces. W, caeseri NT ; caesaris G*(sed corr.).

I3. ΡΥ]. CDAR. ergo (οὖν) : auttm BEWX
Ug. ("om cod. caraf.)). quum Θ. audiisset D.
2 cum aud. ergo pil. a c, 7 ergo cum aud. pil.
2, ergo pil. audiens uel auditos δ, pil. (or.
ergo) postquam audiuit g, cf. e/ f. hos sermones
(τούτων τῶν λόγων D*EH efc.) codd. et vg. et haec
uerba a e t cf. f: 7 uerba haec q, ef τῶν À. τούτων
NABLM sn. 7 haec uerba cum aud. e. pro-
duxit a c f, g r. forascillum X*. in locum
(els τόπον) cuts AE AFGIM*SXY a 5 f 9 aur.
Bentl.: in loco BCDERPOJKNT'ORTVWZ vr.
Tisch. c e ff, n r Awug.; loqu? H. dicitur:
appellatur a z. lithostrotus (λιθόστρωτον) codd.
Aur. (-tus uel -tum δ) e£ lithos strotus H, lythro-
strotus f, : lithostrotos BO(h sw. /in.)I vg. 7iscA.,
litostrotos T, litthos strotus €; lithostratus Z*
(corr. Z*) f, litostratos c, lythostratos C, lichostratos

4N2

632 EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. [xix. 14-17.

16 136- 'Tunc ergo tradidit eis illum
ut crucifigeretur.
097-1 Susceperunt autem
iesum et eduxerunt
"' et baiulans sibi crucem
exiuit in eum qui dicitur

14 erat autem parasceue paschae
hora quasi sexta
et dicit iudaeis ecce rex uester.
15 (191-2 T]li autem clamabant
tolle tolle crucifige eum.

(95.1) ]Tjixit eis pilatus — regem

uestrum
crucifigam ?
responderunt pontifices

caluariae locum
hebraice golgotha !? ubi eum
crucifixerunt.

(138-1) Ft cum eo alios duos
hinc et hinc

non habemus regem nisi
caesarem.

pro tribunali in locum qui dicitur lithostratus. hebraice autem gennesar. '!*erat autem
parasceue paschae. hora quasi sexta. et dixit iudaeis. ecce rex uester. "ili autem
exclamauerunt. tolle. tolle. crucifige eum. dixit eis pilatus. regem uestrum crucifigam.
responderunt principes sacerdotum. non habemus regem nisi caesarem. '"*tunc ergo.
tradidit eis illum. ut crucifigeretur. illi uero susceperunt iesum. et duxerunt. "et portans
sibi crucem. exiuit in locum qui dicitur caluariae locus. quod dicitur hebreice. golgotha.

18 ubi eum crucifixerunt. et cum eo alios duos. hinc et hinc. medium autem iesum.

ὟΝ, lychostrotus 2; lapidestratus 2; gabbatha as.
hebraice: -cae AFO*M*X, hebraycae C, ebraice
ΟΥ̓, hebraeice JZ, haebreice R, ebraeice O,
aebreice E, ebreice D3P. cabbatha O, gabbata
Z*(corr. Z?) 9, gabatha EK, gabtha c, galbatha 5;
gennethar rz, -etha ὁ, -atha e, genetha //* aur.,
gennesar f, gennaesa q. .

I4. parascheue Z, -ae C, parascue D, parascef
T, parssche K ; praeparatio a c ff, 5t, cena pura e.
phaschae GR, pasche EW, pascae D, pasce T ;
om.J. hora (ora T) codd. Piur. ef vg. cum er.
157. 9»* al. 7: terat E a c ὃ gr. NABD*? etc.
quassi R ; circiter a *. Ὁ quasi hora M. sexta
(στ. D): tertia 8 e/ ey. NND*LXA ; wide Aug. Joh.
116. 8, 117. 1, 3; et Tisch. ad loc. dixit f 9 non
£r. iudeis MeW ; eis iudaeis E ; eis D ga.

I5. illi autem clamabant -- οἱ δὲ ἐκραύγαζον
D*KYII αἱ. : illi δα. clamauerunt F ( f), at illi cl.
c, at illi excl. a ff, 5 —oi δὲ ἐκραύγασαν (A)EHIM
efc. ; 7» clamauerunt ergo ὁ ( Ὁ illi) e, excl. autem
illi g, εἰ ἐκραύγασαν οὖν ἐκεῖνοι NNFBLX ; 4 dicentes
* cor. uat.* cum gr. Ὁ min. tolle semel c n;
orucifige : ὀΐς sc. T; Ὁ cruci eum figea. eum:
*et OO. dixit: dicit CES vg. 7Ysch. b e n, et ait
acfüug r aur, gr. λέγει. pylats DAE,
principes sacerdotum « f fj n Φ 7, sacerdotes a e;
-nos GHOM*a er. 7 regem non hab. D. caess.,
R, cess. D?P, ces. W.

16. eis illum cum gr. tantum. ὃδ avrois avrov:
7 illum eis R, eum uel illum eis 25, eum eis », eum
illis ae f,. orucifigeretur: cruci eum figerent ὁ,
in crucem tolleretur e. susceper. (susciper. D:P,
suscipler. R) autem -: παρέλαβον δέ AEHIKS erc. :

susc. ergo ὁ c e (acc.) ff, g (rec.), susc. igitur rz,
adsumpserunt igitur a, παρ. οὖν BLX in. ; f cum
£r. Y ol δὲ παρ. et eduxerunt (καὶ ἀπήγαγον A
al. tiu.) cum Bt C(hed.)EXPPGIKMeSOTVWXZ vg.
7. 7 (addux.) 4ug.: et duxerunt (καὶ ἤγαγον D*E
HIK etc.) ADAHON'SY f ὃ, εἰ dix. R ; »s124.J;
om.abcef nr aur. cum gr. BLX 33. 249;
*eum EG.

17. def. ὃ ad uw. 36. baiolans DAEIM'RS;
portans f g r, ferens e, gestans g. sibi (ἑαντῷ
NLII c/c.) : suam (ost orucem) q, e£ αὑτοῦ uel
αὐτοῦ AEHIKMSUY e£. | oruoem - et E ff.
exiuit (exiit ?P) -- ἐξῆλθεν : peruenit a c ss aur., et
uenit f/;.. eum: locumace/ f,4 *; eum locum
BDO ὁ awr., et εἰς τόπον ElISTA efc. dicitur:
appellatur a c 7 aur. caluarie EKW. locum:
locus BTOT aéef qr (7 locus caluariae) ; om. D
€ fa aur. ; sine addit. cum codd. nostris omn. et vg.
et gr. LX 33. 349 etc.: 4 quod dicitura ef r aur.;
* quod appellatur ff, g, * nominatus qui dicitur e;
«ὃ λέγεται NABK erc., - ὃς λέγεται DCEHIM aq.
2. hebraeice J, hebreice KR, ebreice DE?P,
ebraice T; hebraeicae BAZ, hebraicae O*NTOX,
hebraycae C; autem DHOM-: cod. caraf. 9 (Ὁ
et gr. LX 33. 349 c/c. golgoltha S; gulgotha e.

18. hubi C; ibi DW ; το C. eum crucifix.:
2 crucifix. eum 2g. 7 cum gr. min. 1; cruci eum
fixerunt CT; eum in cruce tulerupt e. cum:
quum H. alio E. duo EG; .1.- D; «latrones
Ra. hino et hinc: hinc et inde AGKSVWX^
Y*(xet hinc Y!) c e cor. wat.*; hinc adque
illinc a f r aur., hac et illac g. in medium e.
ihesum C.

XIX. 18—2,.] EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. 633

noli scribere rex iudaeorum
sed quia ipse dixit
rex sum iudaeorum
?! respondit pilatus
quod scripsi scripsi.
23 (901.2) Milites ergo cum crucifixissent
eum
acceperunt uestimenta eius
et fecerunt quattuor partes
unicuique militi partem
et tunicam
erat autem tunica inconsutilis
de super contexta per totum
54 dixerunt ergo ad inuicem
non scindamus eam

medium autem iesum. |
19 (122-1) Scripsit autem et titulum |
pilatus et posuit super
crucem
crat autem scriptum iesus
nazarenus rex iudaeorum.
20 (200. 10) Hunc ergo titulum multi |
legerunt iudaeorum |
quia prope ciuitatem erat
locus ubi crucifixus
est iesus
et erat scriptum hebraice |
graece et latine
21 dicebant ergo pilato pontifices iudae- ᾿ς
orum |

T scribsit autem et titulum pilatus. et posuit super crucem. erat autem scribtum. iesus
nazoreus. rex iudaeorum. ?' hunc ergo titulum multi legerunt iudaeorum. quia prope
ciuitatem erat locus ubi crucifixus est iesus. et erat scribtum hebraeice graece et latine.
* dicebant ergo pilato principes iudaeorum. noli scribere rex iudaeorum. sed quia ipse
dixit. rex sum iudaeorum. **respondit eis pilatus quod scribsi scribsi. **milites ergo.
postquam crucifixerunt iesum. sustulerunt uestimenta eius. et fecerunt quattuor partes.
unicuique militi. partem et tunicam. erat autem tunica incossutilis. desuper contexta per
totum. *?'dixerunt ergo ad inuicem. non scindamus tunicam istam. sed sortiamur de

19. scribsit FAEGOSX*YZ; conscripsit g. et sacerdotum fA. noli: non g. iudeorum sec. δὲ

27.: om. B; etiam g. pyl. DAER. Ὁ» pil.titulum rz.
possuit ?PR. 20». super A. scribtum tFEGOS!
(-tus S*X*YZ ; inscriptum e/-- hic e. nazaraenus
J ; nazoreus e f 7 q ἐ gr. ναζωραῖος. iudeorum
PW.

20. tytulum D. | iudeorum E?PW ; de iudeis φ;
iudaei e.. ἢ iudae. legerunt J vg. 7, cum gr. De.
ciuitate BGM*O*, in proximo erat ciuitati locus a,
iuxta erat locus ciuitatis »*; prope erat locus a
ciuitatae g ; gx. ἐγγὺς ἦν ὁ τόπος τῆς πολ. N'ABDe
etc. ; Voy. ἦν τῆς πολ. ὁ τόπος 1.69 αἱ. ; libere iuxta
ciuitatem in crucem sublatus est iesus e. δυδὶ C.
et erat: erat autem E. scribtum tFEGOSXY.
hebraeice J RZ*, ebreice D?P, ebraice T ; hebraicae
AO*OX, hebraycae C, hebraeicae B, aebreicae E ;
«et c. grece D'PPGHO'IKM'RW, graecae AX,
grecae CEO*, om. et sec. (cum graeco) CD3PR.
latinae BCAXYZ; 4 rex iudaeorum CT* 4g.
lat. et graece e // cum gr. N*BLX min. 7isch.
T. G. 8, W. A.

21. pylato CDAER; om. A. pontifices
iudaeorum codd. fur. (iude. :PW) vg. awr.
Aug. cum gr. ol ἀρχιερεῖς τῶν 'Iovb., sacerdotes
iudaeor. e: principes iudaeorum J c f 4, prin-
cipes sacerdotum et principes iudaceorum 3; pon-
tifices (o5. iudaeorum) AASY, δέ principes

fert. W, fert. ἜΘ. rex iudaeorum: rex isdrahel
€. ὁ". Sed qui& . . . iudaeorum F. om.
sum B.

22. pyl CDESPR. scribsi δὲς FEGOSX YZ.

23. quum GO. fixissent e. eum: iesum T weft.
(^on Aug.) cum graeco. acciperunt DXPO ; sus-
tulerunt / g. uestimentum e r. feoc.-de eo e.
quartuor Δ, quatuor BE?P538, 11||. DF. huni-
cuique C. militi ex multi Y. ἢ» partem militi
Z*. singulis militibus (o7. partem) Ὁ simili modo
e. tonic. £s DEM. om. et tunicam a ὁ c ff,* r
aur. curi N*. - non consutilis g, non consuta 7,
non suta e, rudis ὁ; om. a. desuper s"o ducts
DAFHOJKM*-OSTVW «vg.; de summo a, de
superioribus z, de superiore parte e; 4 et ER;
*sed a. texta D rz, textilis e, per (in aj totum:
per omne x; om. e. libere c ff, Cypr. (de Eccl.
«nif. 7); de tubica autem quia de superiore parte
non consutilis sed per totum textilis fuerat (texti-
bilis fuit c) e£c. c Cy?7., tun. au. qui erat contexta
de superiori per totum non erat consutilis //,; cf.
τὸν δὲ χιτῶνα ἐπεὶ ἦν (: ὃ χιτὼν 13. 346) ἄραφος
ἐκ τῶν ἄνωθεν ὑφαντὸς δι᾽ ὅλου εἶπον πρὸς ἀλλήλους
κ. T. À. 13. 69. 124. 346.

24. ergo ογε. Dc ΩὉ»Υ. ad alterutrum c ff, 7.
non: nos V. conscindamus e. ea G; tunicam

634 EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. [Xix. 24—9.

sed sortiamur de illa cuius sit
ut scriptura impleatur dicens
partiti sunt uestimenta
mea sibi
et in uestem meam miserunt
sortem
et milites quidem haec fecerunt.
25 (202. 10) Stabant autem iuxta crucem
iesu mater eius
et soror matris eius maria
cleopae et maria magdalene
926 cum uidisset ergo iesus matrem
et discipulum stantem
quem diligebat

dicit matri suae
mulier ecce filius tuus
51 deinde dicit discipulo
ecce mater tua
et ex illa hora accepit eam
discipulus in sua.
28 (203 ^) Postea sciens iesus quia iam
omnia consummata sunt
ut consummaretur scriptura dicit sitio
? uas ergo positum erat
aceto plenum
illi autem spongiam plenam
aceto hysopo circumponentes ob-
tulerunt ori eius.

illa cuius sit. ut impleretur scribtura quae dicit. diuiserunt uestimenta mea sibi. et super
uestem meam miserunt sortem. et haec quidem milites fecerunt. P stabant autem iuxta
crucem iesu. mater eius. et soror matris eius. maria cleopae. et maria magdalenae.
** cum uidisset autem iesus matrem et discipulum adstantem quem diligebat. ait matri
suae. mulier ecce filius tuus." deinde dicit discipulo illi. ecce mater tua. et ex illa hora
accepit eam discipulus in sua. *?*post haec iesus. sciens omnia. iam consummata esse
' ut impleretur scribtura. dixit sitio. * uas ergo positum erat aceto plenum. illi autem.

istam f. sorciamur E. o.deill& a. scribtura
t€ EFGOSYZ. impleatur codd. fur. e? inpl. FG
O: impleretur IKT(» impl. scr) VWZ vg. 7tiscA.
cor. sat. f ; inpler. C ; adimpleatur e, adimpleretur
a ; om. D ; «wide epilogum. dicens: dicit D; que
dixit T (f) 2; om.abce fi* r cum gr. NB 240.
partti sunt R ; parti" sunt T; diuiserunt J wet.
o"in. -ent& mea :" as. O. om. mea R. orm.
sibi ὁ. in: super EFJ c f f; 2 raur., supra a.
uestem meam: uestimentum meum J ag ff, Φ (-ta
mea). misserunt D. o7». et mil. ... fecerunt
G a cum gr. b**r,. hec W ; ista e.

25. stabat RZ*(corr. Z!) c. iuxta: ante ?PT;
secus G, ad e, prope 4. eius 2». Ὁ maria a. sorores
7. oleopae f/ur. et 38 7: cleophae G*JS SQL Κα;

-cleope BHKRVZ $4 r aur., cleophe EW c, cleopha
e, -phaes a; * et maria iacobi c. maria sec. : Jis
scr. X* (sed corr.), marie T*corr. T. magdalenae
BE DAPFGOIJM'VZ*; magdele E; magdalena
KR ; o». et mar. magd. a.

26. quum CH(qum)O. ergo (οὖν) : autem a ὁ
cef fa,nraur. 7 ies. au. (ergo g) ut uidit (cum
uidiset € ») ae * Φ 7. matrem * suam a c st.
statem H ; adstantem a ὁ c f. ff, n g, adsistentem
€; ort. cor. uat. τσ. dilegebat D, diligebant R*
(neras.); *iesus D. matri: matris M. sue W;
orm. b ecum gr. NBLX. οι. mulier c.

27. dicit: ait Z*(corr. 2). tua: mea gat*
om. et BZ*( - Z») a e g aur. et gr. Τὰ ora T.
a9cepit tF, accipit :»POR ; suscepit D γ. diso.

*ile a c 5 (aur.) cum gv. UT. aj. 50 ἐκεῖνος.
2 disc. eam e cum gr. ABL δίς. in sua (εἰς τὰ
ἴδια) : in suam DE?P*corr. 5g. )HONTORZ*9 cor.
uat. fg. ; in suis zr, secum e; 0. c.

28. post ea Y ; post haec / 2 *; post hoc a,
tunc e; £g». μετὰ τοῦτο f/ur., p. ταῦτα U αἱ. 30.
soiens (εἰδώς) : uidens a εἰ ἰδών EGH efr. 7 ies.
sciens ὁ e (ies. cum sciret) f f, » r aur. et gr. BM*.
iam omnia codd. Jur. (ἤδη πάντα ABD*LUX etc):
7 omnia iam 39 7.2. er. NEGH etc. ; om. iam JS
&Uabcenr Aug. gr. min.; om. omnia B.
consumata G; perfecta a e. sunt: essent NT
awr. ut: eta. consummaretur (.entur E*)—
τελειωθῇ : consummantur a ; impleretur c e (adim.)
f ffs (eatur) »* 9 *, compleatur ὁ, et πληρωθῇ NDo
min. scribtura C'GOSYZ. dixit Sq, ὁ f φ.
sitio: scio H. Def. J ad τ. 39.

29. uas: peluis a e 9, concha r Zi. i» fs. 68.
om.ergoa be r cum gr. NBLX. possitum DE
PR. om. erat E*(-km. rec). ἢ» erat positum
vg. edd. ant. exc. Froben 1502. acoeto óis DEP,
acceto δὲς CG, fr. Y, sec. T. plenum: 1 hysopo
admiscentes c »;; -- hysopo circumdantes Ζ. spon-
geam V, spungeam ?P, sphongeam KZ; spungiam
DM'Or(n sw. /in.), sphongiam GX, sfungiam T.
2 spong. ergo (“ἦρε illi) ὁ e — σπόγγον οὖν NBLX
min. om. plenam f (sed wide supra). hyssopo
BD zr., hiso. E*?P, yso. TW ; Ὁ perticae ὁ. circum
ponentes HO, circunp. 39; circumdederunt et e.
ili autem sp. plenam aosto hysopo oircum-

XIX. 30-34.]

80 094-1) Cum ergo accepisset iesus ace-
tum dixit consummatum est

et inclinato capite
tradidit spiritum.

31 (205. 19 Tudaei ergo quoniam parasceue
erat

ut non remanerent in cruce
corpora sabbato

erat enim magnus dies ille
sabbati

EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM.

rogauerunt pilatum ut frangerentur |

corum crura

inplentes spongiam aceto.

|

ysopo circumponentes.

635

et tollerentur

3? uenerunt ergo milites

et primi quidem fregerunt
crura

et alterius qui crucifixus
est cum eo

3ad iesum autem cum uenissent

ut uiderunt ceum iam mortuum
non fregerunt eius crura

34 sed unus militum lancea

latus eius aperuit
et continuo exiuit sanguis

obtulerunt ori eius, cum ergo

accepisset iesus acetum dixit. consummatum est. et inclinato capite. tradidit spiritum.
δ judaei ergo. quoniam parasceue erat ut non remanerent corpora. in cruce sabbato.
erat enim magnus. dies ille sabbati. rogauerunt pilatum ut frangerentur. crura eorum.
et tollerentur. ? uenerunt ergo milites. et illius quidem primi. fregerunt crura. et alterius
similiter. qui simul crucifixus erat cum eo. ὃ8 postquam autem uenerunt ad iesum. in-
uenerunt eum iam mortuum. et non fregerunt crura eius. "*sed unus ex militibus. lancea

ponentes — fere σπόγγον οὖν μεστὸν ὄξους ὑσσώπῳ
περιθέντες NBLX. »tin.: spongiam ergo plenam
(τ ταὶ fA) aceto perticae circeumponentes fj, 5;
sp. igitur plenam aceto hys. admiscentes Z77/.; sp.
ergo pl. aceto cum felle et hys. admiscentes 7; sp.
ergo pl. aceto cum felle permixtum componentes
c; spongia ergo impleuerunt aceto et felle et
hysopum circumponentes g; cf. ol δὲ πλήσαντες
σπόγγον ὄξους ( * μετὰ χολῆς 13. 16. 6179, 69. 124.
346) xal voc. περιθ. AD-YTAII efc. ; om. a cum gr.
47. 56. 58. 61, optulerut GHIKMOVW ZTscA.,
hobt. C; aplicuerunte. hori C.

30. quum CO. ergo i5 xas. G; om. a cum gr.
33. accipisset *PHOR. iesus om. a cum gr. N*.
acoetum DE?P, accetum CT. consummatum:
perfectum e. οὔ. est D. omnia consummata
sunt 22. inclinans caput 4 4 », inclinauit capud
ete. tradidit: reddidit e, credidit ». spiritum:
Ἔ cum autem (oz. ») exspirasset (exp. R ; tradi-
disset spiritum 7) uelamentum (uelum D ») templi
scissum (scisum R) est medium a summo usque
(4*ad D) deorsum DP"9R r, cum gv. min. non
gauc. syr. hr. et Besch. Cyr. 4. 1069.

31. iudei EW. parascue D, parascheue CKV,
parasceuae Z ; cena pura a ὦ e st 2, cf. parasceuem
cenam parauerant f/, (270 pura erat?). huti C.
manerent Racer. crucem O. sabbatho e -thi
938 ; om.s&bbatoc. ἢ» utnon man. super crucem
cor. in sabb. quoniam cena pura erat g cum gr.
AD*EGHKM c/c. enim: autem X* agr. magna
G*(corr. G'). diaes C. ille (illae C) codd. et vg.
et illa Ὁ - ἐκείνη H. 33. 69 efc. : illiusa be fog r

aur.,eius s&£ udtur n, et ixelvov NABD? efc. 2 illa
dies D. pyl. CDER. franguerentur D ; frangerent
Δ. 2 crura eorum BR e f (9), crura illis a 7.
orura& Aic wsgue ad orur& w. 32a oft. 'T*( & cor).
tollerentur E ; auferrentur e; 4 de cruce H*99Z*
d n.

32. o*. ergo E. priori quidem g; illius 4.
primi ὁ c f f, m. frigerunt ἘΡ εὐ 33. crus X*
(corr. Χο); om. e. alteri g; *similitera c f 519;
-simul fA. qui * simul DE a ὁ c f q απ».
crucifixi erant (sunt x, fuerant 2) cum eo (illo 4)
eng r; sed confixus erat illi in crucem e; om.
oum eo a.

33. at K. quum O. «uweniissent D. «ut (às):
et EGTX a n* g aur. gat. : 0m. R cf. sup. f et gr.
N* evpov .. . καὶ ov κατεαξαν. uiderent Z. orm.
iam Tecff;gr. cifag. cr.eiusaófr.

34. lancia G. aperuit (app. E) codd. vg. f Υ
aur. τε ἤνοιξεν 56 (Oxon. Linc. saec. xv) 58 (Oxon.
Coll. Nou. s. xv) cum syr. f. et hr., aperto errore
dro €vv(ev (225 aj. evouev) : pupugit ὁ, percussit
a ff, 1, perfodit c, percussit et perfodit g, inseruit e,
fodit Erasm. ef uers. Tteric., sauciauit Jesa. — .Sed
ἔννξεν potius est pupugit (pricked) quar perfodit
(pierced) μέ obóseruat Field ad loc.; *mon' enim
*erat. crudelitatis sed. explorantis an. certa mors
esset μὲ scribit Erasmus. continuo exiuit (exiit
BCD?PMP'T) « εὐθ. ἐξῆλθεν AD*TAII erc.: 7 exiuit
continuo a (confestim) ὁ ζ n r (statim) cwm gr.
NBLY 33; om.continuoe. sanguius M. 7 aqua
et sang. e cum gr. Y.

636 EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM.

et aqua
*5 et qui uidit testimonium
perhibuit
et uerum est eius testimonium
et ille scit quia uera dicit
ut et uos credatis.
36 Facta sunt enim haec ut scriptura
impleatur
os non comminuetis ex eo
*' et iterum alia scriptura dicit
uidebunt in quem transfixerunt.
38 (206. 1) Post haec autem rogauit

[xix. 34-—39.

pilatum ioseph ab arimathia
eo quod esset discipulus iesu
occultus autem propter
metum iudaeorum
ut tolleret corpus iesu
et permisit pilatus
uenit ergo et tulit corpus iesu.

89 (207.10) Denit autem et nicodemus

qui uenerat ad iesum nocte
primum

ferens mixturam murrae
et aloes quasi libras centum.

sua latus eius aperuit. et continuo exiit sanguis et aqua. *'et qui uidit testimonium
perhibuit. et uerum est testimonium eius. et ille scit quia uerum dicit. ut et uos credatis.
* facta sunt enim haec. ut scribtura impleretur. ossuum eius non confringetis ex eo.
*' et iterum alia scribtura dicit. uidebunt in quem transfixerunt. ?* post haec autem rogauit
pilatum ioseph ab arimathia. quia et ipse discipulus erat iesu. occulte autem propter
metum iudaeorum. ut tolleret corpus iesu. et permisit pilatus. ad ille uenit. et tulit
corpus iesu. ?*uenit autem et nicodemus. qui prius uenerat ad iesum nocte. ferens

35. om. uersum F e. testimonium perhibuit
(peri. C T): testificatur a, testificatur et testimonium
perhibuit », ct testificatus est g. est ex eius Οἱ.
ort. eius C. 2 testim. eius EEPMOOT vg. uett.
Aug. cum gr. HY al. 60, et 7 test. eius uer. est a.
uer&: uere Ec ga£.; uerum / g. et quar?. om. D
0 cum EGM etc.

36. om. fa. s. en. haeo F ; ἐμέ. haec enim facta
sunt illi a. enim: autem D e e gr. K 239 αἰ. 10
δέ. hec W εὐ 38. scribtura t&FEFGOSYZ. im-
pleatur (ἃ sup. Jin. ἘΓΏ codd. fiur., inpl. FG,
adimpl. e f r: impleretur IKTVW vg. 73scA.
Aug. f n (-entur) 2 (4 quae dicit), inpl. CXPeR,
adimpl. a. hos C; ossum a ὁ (7) f4 ἢ q, ossa v;
4eius D a fg 78b, *suume. conminuetis GOR ;
confringetis a ὁ c f f, n aur. ; συντριβήσετε Or.
(Delarue) 4. 176 c (cf. autem 176 b et 2. 621);
comminuetur Φ, -atur e, conteretur x e£ gv. 2.247.
συντριβήσεται. ex eo (ám αὐτοῦ NT. zuis.): eius
€ (g r wide supra) et αὐτοῦ gr. plur. Uulgata
λαδεί ad Exod. xii. 46 nec os illius confringetis,
εἰ ad. Ps. xxxiv (xxxiii). 21 custodit dominus ossa
eorum ; unum ex his non conteretur; πές μαγέαρέ
multum. antiquae uersiones ;. uide Sabatier ad
locc.

37. om. et FR. iterum-in E. altera a.
scribtura tFEFGOSXYZ. dixit D; om.a e f;
et gr. fin. 1. 22. 2». uidebunt (ὄψονται) :
uiderunt EO a e g aur. ad quem in quem 22.
transfixerunt (tranfix. X*) codd. et vg. «gr. ἐξε-
κέντησαν : compunxerunt a ὁ c f/, 51 g r, pupugerunt

—

€, confixerunt 727. 41g.; - in die examinis iudicii
districti iudicis Y"?, Ὁ» quem (o7. in) transfixerunt
uidebunt D.

33. om. &utem 2». ff) ὃ cum gr. EGKM etr.
pylatum CAER; -quidam nomine g. ioses e.
arimatia CT, arimathaca 53907. eo quod esset
(ev. &v) : qui erat ὦ ff, r, qui fuit », qui fuerat g,
qui et ipse fuit c; ὁ —/; ἢ qui ab arim. erat disc.
€0. hoccultus C; occulte DW 2c ΚΣ foi " ὃ σε’.
&£a..; absconsus R e 4, absconse 7, absconditus
a; ΦΥ͂. κεκρυμμένος. &utem sec.: om. G ; -reraj e.
metum: timorem a g. iudeorum ?PW ; 4 petita
pilatoe. tolleret: auferret e. corpus 27.: « domini
D* (sed ex.) i om.e. iesum 27. 6. permissit DA?P,
pylatus CDAE(C-tum)R ; pitatus G, palatus M.
uenit ergo et (ut Y) tulit (tulerit »P"9; petiit G)
codd. et vg. « ἦλθεν οὖν xal ἦρεν gv. Piur.: uenerunt
ergo (ort. δὴ) et tulerunt a ὁ c ff n, et (om. σὺ
uenerunt et sustulerunt e 7, gA0ov ef pay ἐξ,
corpus iesu se.: eum ὅ c ὁ ff n r, illum a et
avroy N*.

39. autem : ergo a ff, cum gv. E. ot fr. om.
a f, “τσ. nicodimus KH, necodimus D, nicho-
dimus C, nichodemus tFW. uenerat: uenit E.
noote-et LE g. primum: primo tempore 7;
prius 2 7; 2 primum (pridem a) uen. ad ies. nocte
a (f)f,f. auferens g, adferens x. mixturam:
x 25 7as. T ; malagmam e. myrrae B(?)DHOKV,
myrre E, myrrhae zg. mirre TW. aloeis ΚΕ,
aloe ΤῊ; znc. rursum jJ. quasi liberas: ponda
circiter quasi 4. centum: .C. D.

XIX. 4o0-XX.3.]] | EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. 637

4 (208) Acceperunt ergo corpus iesu
et ligauerunt eum linteis
cum aromatibus
sicut mos iudaeis est sepelire
Εἰ erat autem in loco ubi crucifixus est
hortus
et in horto monumentum
nouum in quo nondum
quisquam positus erat
*? ibi ergo propter parasceuen
iudaeorum quia iuxta erat
monumentum posuerunt iesum.
XX. 1 009- 1) Una autem sabbati maria

magdalene uenit mane
cum adhuc tenebrae essent
ad monumentum
et uidet lapidem sublatum
a monumento.
2(210.1) (Qucurrit ergo et uenit ad
simonem petrum et ad alium
discipulum quem amabat iesus
et dicit eis tulerunt dominum
de monumento
et nescimus ubi posuerunt eum. |
8 Exiit ergo petrus et ille :
alius discipulus

mixturam murrae et aloes. quasi libras centum. “0 acceperunt ergo corpus iesu. et
ligauerunt eum. linteaminibus cum aromatibus. sicut consuetudo est iudaeis sepelire.
* erat autem in loco. ubi crucifixus est. hortus. et in horto monumentum nouum. in
quo nondum quisquam positus erat. * ibi ergo. propter parasceuen iudaeorum. quia
iuxta erat monumentum. posuerunt iesum. XX. 'Die autem prima sabbati. uenit
maria magdalene mane. cum adhuc tenebrae essent. ad monumentum. et uidet lapidem
reuolutum. ab ostio monumenti. *cucurrit ergo. et uenit ad simonem petrum. et ad
alium discipulum. quem amabat iesus. et ait illis. tulerunt dominum de monumento. et
nescimus ubi posuerunt eum. exiit ergo petrus, et ille alius discipulus. et uenerunt ad

40. acciperunt *PO ; sustulerunt g. ergo: autem
5 edd. amt. Kesler 1487, Paganini 1497, Sacon
1515, Mareschal 1531; Uiwuian el Junta 1534; et
accep.aG. iesum Z!. adligau. a fA s 9, conlig. 7.
eum (αὐτόν 13. 240. 346 a?*) codd. pur. (bis scr.
A): illud B(F)CT vg. r Aug. et αὐτό gr. piur.;
*in S q r fos. εἰ gr.-- y ΑἸ ΓΔ efc. lenteis O,
lintheis W; linteaminibus a f q *; om. E e f*.
cum: quum T. aromatis e mos: mox Y;
consuetudo J a c f ff, » 4 (-inis) * σαί. iudeis
DEW. -estiudacis (EJ vg. 7?sch. ὁ 77 b aur.
Aw. cum ord. graeco; 7» est cons. iud. a c. ff, 5 φ.
sepilire D. e sicut moyses (ex mos est?) iudaeis
sepelire iussit.

41. locum G a, hubi C. crucifix** est T;
fixus cruci fuit e. ortus EW. in sec. eo D.
orto AW ; ortum E. monomentum E, monu-
mentom H*(corr. H'). nundum quisq. G; nemo
q(5) possitus DEXPR. 7 poss quisquam P.
fuerat FFKNTO!IVWX*Z 2.

42. lbi: ubi ΕΥ̓. om.ibi ergo e. parasceue
BG, parascefe T, parascheue CVZ. parascheuen K ;
cena puram e. iudeorum EW ; om. ὁ e ff, n r.
qui* E. monomentum E; «ubi &*EK cwm er.
N* y*r ὅπου; «illic e (sed om. monum.). poss.
SPR. ihesum C ; illum e; 1 finit t£*, pos. iesum
[itt. min. X. 7 pos. iesum quía prope erat mon. g.

XX. 1. /nc. prima autem 74 x, die au. prima 7;
postera au. die c, posttridie e. sabbathi 938;

sabbatorum ὃ. magdalene (Μαγδαληνή) cum AA
GHMTVWXYZ' vg.: -pae BFCDE:POIJNOR
SZ*,-na K. 7 uenit mar. magd. a ^c f et gr. 33.
om.maneaó^:. quum O. athuc FMY , aduc T.
tenebre ΕΥ̓. tenebris adh. non recedentibus ὃ.
monomen. 5s E e£ 4.23.3. 4. 6. uidet (βλέπει)
codd. flr. (uident X): uidit DEPPHOIJKVW vg.
cor. uat. b g ὃ aur. gat. Aug. subleuatum ΞΕ ;
remotum 7 (Ὁ 2), reuolutum / (* Mfc. xvi reuolutum'
cor. uat). &: de a e. monumentum Z* (sed
4077.}} hostio monumenti D cum d f r et gr. N
min.

2. cucurrit: currit BH'JZ*(corr. Z2?) d Bent.
et gr. τρέχει ; cucur. uel festinat δι 071. et uenit
e. symonem CDER. om. δὰ sec. :P*( -- mg)JR
cder. alius G*(sed corr... amabat: diligebat
d ff, gat., dil. uel am. ὃ; gr. ἐφίλει (εἰ A) sed
ἠγάπα min. pawc. om.iesuse. ois: ilisog. de
Φ 7. tullerunt Y. dominum * meum DFN' » ὃ
et gr. XA cf. Aug. Joh. 120. 6 * Nonnulli codices
etiam graeci abest tulerunt dominum meum, qwod
wideri dictum potest. propensiore charitatis wel
famulatus affectu ;. sed hoc in. pluribus codicibus
quos inpromptu habuimus, non inuenimus. nescio
7, non scio e e£ οὐκ olba S min. paw. hubi C.
possuerunt PR. eum: illum D*" a ὁ.

3. exit F. ille alius (ὁ ἄλλος) : om. ille Ὁ
(-*mg)adedqgr,et alter a r. uenierunt D;
ueniebant ὁ d ff, r, ibant a e, e gv. ἤρχοντο.

40

638 EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM.

et uenerunt ad monumentum
* currebant autem duo simul
et ille alius discipulus praecucurrit
citius petro
et uenit primus ad monumentum
5et cum se inclinasset uidet
posita linteamina
non tamen introiuit
* uenit ergo simon petrus
sequens eum
εἴ introiuit in monümentum
et uidet linteamina posita
" et sudarium quod fuerat

[XX. 3-10.

super caput eius
non cum linteaminibus positum
sed separatim inuolutum

in unum locum

ὃ tunc ergo introiuit et ille

discipulus qui uenerat
primus ad monumentum
et uidit et credidit

? nondum enim sciebant scripturam quia

oportet eum
a mortuis resurgere

abierunt ergo iterum ad semet ipsos

discipuli.

monumentum. *currebant autem ambo pariter. ille autem alius discipulus. praecucurrit
citius petro. et uenit prior ad monumentum. ^et cum se inclinasset. uidit posita
linteamina. non tamen introiuit. *uenit ergo simon petrus. sequens eum. et introibit
in monumentum. et uidit linteamina posita. "et sudarium quod fuerat super caput eius.
non cum linteaminibus. positum. sed separatim inuolutum. in unum locum. *tunc ergo
introibit. et ille alius discipulus. qui uenerat primus ad monumentum. et uidit et credidit,
? nondum enim sciebant scribturas. quia oporteret iesum. a mortuis resurgere. "abierunt

4. currebant: cucurrebant DE* (coz. ἘΠ);
currentes aur. autem: om. DE »*; «ipsi a ὁ
f» rv. duo (1t. D): om. T; amo Gde
f 4. simul (ὁμοῦ): pariter / g; in se d. et
iHe alius (καὶ ὁ ἄλλος $iur.): et ecce alius
B; sed ille 31. c e ( f;«/), alius autem d, ille
autem a, ille alius ὁ g (alter) x awr., et ὁ δὲ
ἄλλος AU sin. praecucurrit (προέδραμεν) codd.
pius. (prec. EW) e£ vg. et prior cucurrit e: prae-
currit D(prec.)A?PFRY a q v ὃ aur.; cucurrit T
ἐἰ ἔδραμε 47. 56. 58. 250. cicius W; ost. ΡῈ
(^71); uelociusaegq x. ante petrum Z. primus
(πρῶτος) : prior CTW aócd f fag r aur.; prius
PANT (sed cor. wat. mg. *non prius); primum
ΡΨ. on. e.

5. oum (quum HO) se inol. (zapaxvias) : in-
clinans δ᾽; prospiciens d e g, proscultans a ; iem
Tet prospexisset ὁ c fA ἀπ΄, εἰ prospexit v.
uidet (βλέπει) cum ABECASPSFGHOMNTSTX
YZader Bent/.: uidi DESPNIIKORVW ve.
uett. 9dur. Aug. possita D:PR ; siposita e. 7» pos.
uid. ΝΥ. ]lenteamina O ef 7, lintiamina D e 6. 7,
lintheamina W e£ 6. lint. pos. NT c f4 Φ cum
gr. NAX sin. introiit tFX, introibit O e£ 6.8;
intrauit a e (ef 8).

6. uenit...eum: secutus est illum et petrus a.
ergo-ret OM r cum gr. LX. 33. 58. symon DE
RW. subsequens D ὁ δ. introit 3P* (corr. mg.) ;
intrauit J a^easr. in: ad D* (corr. mg.). et
s(c.: ut g. uidet (θεωρεῖ) cum ABE'CAPSGMO
SXYZ d e Benti.: uidit DEP! FHOIJKNRTVW
vg. uett. Plur. Aug. possita DE*PR.

7. sodarium R ; orarium e. erat Τ α ὁ ς αἱ fA*
v aur.; fuit e. super caput (ἐπὶ τῆς κεφαλῆς)
codd. fur. (capud W) ug. sett. 214». Awg.: supra
caput (capud AY) AAFHMSY Z3scÀ. c. super
...Separatim: positum seorsum a. cum $5 ras,
T. lentiamine Z; erat f: poss. DESPR ; om. v.
sed: set W; om. v. seperatim ἮΝ ; singulariter
€ Φ; seorsus d (cf. a); terat v. ununü G. uno
(huno C) loco Ca ὁ e r contra graec. 7» in unum
loc. inuolutum E.

8. 2 introiuit ergo X. ille: o5. a; aliusce d
e g, alter 7; ille alius f f; ὃ gat.; gv. ὁ ἄλλος.
uenerat: fuerat H. primus (wp&ros): prius T v,
proracd e fg r aur. monomentum E, monu-
mento H ; sepulchrum e. et 2471. om. ὁ (τ: udtwr)
Nr*( 4 NT).

9. nondum: non B 23. soiebant (ἤδεισαν)
cum BE:P"FGOIJMMORWXYZ vr.adf
A4ug.: sciebat (ηδει N*) ACDAE:P*HKSTVZ*
ὁ c f; 4 ὃ aur. gat., δὲ nouerat e γ. scribturam
t€ FGOSYZ ; scripturas T (f) aur. ; o». E. quia:
quod Rar. oportet (δεῖ) cum t D:P*FGKM
OVX*Z uett. plur. Bentl. : oporteret AAEXP*eHOG
IJRSWX*Y Jf cor. uat. T?sch.; oportebat BC(hop.)
T3 r awr.; oportuit NT6. eum: iesum αὶ
2 resur. ἃ mor. d e ff,.

Io. abitr-* X, habierunt C ; dixerunt D. o».
ergo D e. iterum (rursum e): om. ER a c.
semed CT'; semetipsos vg. apud sece 7, 7, ad
sead (7 ad se iterum). dicipuli Y. - disc. ad
semet ipsos BEF PGKNTOVWZ vg. (non Aug.)
et (a), 2 ad se iterum disc. d.

XX. 11-16.] EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. 639

M haec cum dixisset conuersa
est retrorsum
et uidet iesum stantem
et non sciebat quia iesus est
I5dicit ei iesus mulier quid ploras?
quem quaeris ὃ
illa existimans quia hortulanus esset

11 (211. 1) Maria autem stabat ad monu-
mentum foris plorans
dum ergo fleret inclinauit
se et prospexit in monumentum
12 et uidit duos angelos in albis
sedentes
unum ad caput et unum

ad pedes ubi positum fuerat corpus dicit ei

iesu. domine si tu sustulisti eum
13 (212. 19) Dicunt ei illi mulier quid dicito mihi ubi posuisti

ploras ? eum et ego eunr tollam

16 dicit ei iesus maria
conuersa illa dicit ei rabboni
quod dicitur magister

dicit eis quia tulerunt
dominum meum
et nescio ubi posuerunt eum

ergo iterum ad semetipsos discipuli. !! maria autem stabat ad monumentum foris plorans.
et dum fleret inclinauit se. et prospexit in monumentum. P?et uidit duos angelos in albis
sedentes. unum ad caput. et alterum ad pedes. ubi positum fuerat corpus iesu. ? dicunt
ei 11}. mulier quid ploras. dicit eis quia tulerunt dominum meum. et nescio ubi posuerunt
eum "haec cum dixisset. conuersa est retrorsum. et uidet iesum stantem. et non
sciebat quia iesus est. '5dixit autem ei iesus. mulier quid ploras aut quem quaeris. ad
illa putans quia hortulanus esset. dicit ei. domine. si tu sustulisti eum. dic mihi. ubi
posuisti eum. et ego eum tollam. ?'*dicit ei iesus. maria. et conuersa illa. dicit ei.

11. stabat: sedebat J ὁ. monomentum AZ: E ;
men 27. in ras. G'; sepulchrum 27. x. foras Z*
(corr. 2); om. abce ft r v et gr. N*A. et
plorabat Z. 7 plorans foris X*(corr. X!) Φ cum
£r. Dr*LT'AII εἰς. εἰ ἢ» flens st. ad mon. a. dum:
cum R 52, ut c f, cff. et cun aber, et dum f g
(sime ergo). plorauit //4, ploraret d, -bat v, lacri-
mat g; gv. κλαίουσα... ἔκλαιεν, cf. ad Mf. xxvi.
75; * ad monumentum D* se exf$. inolinauit
(-bit T) se et: om. a d e g. adspexit a; or. et
prospexit r δ; sed παρακύπτειν esf inclinare se et
prospicere aliquid cf. se. 5 e£ Demosth. 46. 27.

12. uidet ὁ d e ff Bentl. et gr. θεωρεῖ. duos:
11. D; om. ὁ εἰ N*, hangelos C, angue. D, agge.
M. aluis Δ. capud BAOTWY ; 1 eius E. unum
sec.: alium 2 z cf. f. hubi C. possitum D*PR ;
positus E (poss. E*) a f. eret o a e d ffs, fuit
ber. ihesu C; iesum Z*(corr. Z?); iesus a (orn.
corpus). - fuit cor. ies. pos. 7.

13. tet ad imit.ce φ ὃ aur.cum ey. ABDSLOX
εἰς. dicunt: dicit F ,; dixerunt x autem γ. ei
(αὐτῇ) : om. BEF qr. om. illi (ἐκεῖνοι) DT ace
aur. mulier: mulieri a; om. e. po ras H;
fles a; -- quem quaeris d (-itis) f, (cor. ant.) cum
£x. D min. eis: illis E; ei F ; om. g (quae dixit).
sustulerunt g ». o5. dominum G*. meum: o».
E*( -- m. »ec.)G^; * de monumento E fj^ 4mór.
Hieron. ap. Sabat. nescimus H*(corr. H'), nesci-

mos G*(sed corr.) hubi C e£ 14. possuerunt
PR. Ἢ eum pos. J a ὁφ (illum).

I4. tet ad init. ὃ cum gr. EGKM efc, haec
dicens d δ, his dictis c. quum HO. reuersa ὃ.
retroad ἐφ raur. uidet (θεωρεῖ) cvy? ABCA
PD*GSOSXYZaódef far Bentl: uidit ΞΕ DEP!
FG*HOI(J mu£)KMNMRTVW vg. c q ὃ aur.
4Awg. statem H. non scibat O; nesciebat E cor.
xal. p.degr. iesus: dominus ὁ. essete g x δ.

I5. «et ad énit. O, cf. f et λέγει οὖν min. fauc.
dicebat 2». W. ovt. eie. ihesus CW. osi. mulier
R. ploratis G*(sed corr.); om. gut. ; * aut ce f.
queris DHKR. illa autem E, at illac f foss. ef
ἐκεινὴ δὲ N*,.— aestimans tFKVZ e, extimans CT ;
putans ὦ f g. ortulanus RTW, hortolanus EI*K.
esset codd. fur. vg. f Aug.: est DEJKRTX*Z
6cd 7." ὃ aur. Bentl, et gr. ἔστιν ; eum (om. r)
hort. (7 hort. eum δ) esse a e g r. dixit sec. C.
om. tu D. tulisti J e; poitasti a 9; gr. ἐβάστα-
cas, sed pes D. dic we/£. (exc. ὁ); dic cito Yl.
poss. D2PR, posuistis e. o». ubi pos. eum V.
2 eum (illum 4) pos. Φ ὃ cum gr. ΕΔΗ etc. et:
ut e.

16. maria-rego sum D. «conuersa illa (στρα-
φεῖσα ἐκείνη ABLOX efc.) codd. et vg., conu. est
illa M, 7 illa conu. 2, illa stetít et a: conu. autem
illa D 2, at illa conu. e e£ στρ. δὲ ἐκείνη NI, et
conu. illa ὁ f f, aur. οἱ sec.: om. Z*( 2?) ff;

402

640 EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM.

! dicit ei iesus noli me tangere
nondum enim ascendi
ad patrem meum

uade autem ad fratres meos

et dic eis
ascendo ad patrem meum

et patrem uestrum
et deum meum et deum uestrum
18 uenit maria magdalene
adnuntians discipulis quia

[xx. 17—20.

uidi dominum et haec dixit mihi.

19 (213-9) Cum esset ergo sero die illo

una sabbatorum

et fores essent clausae ubi
erant discipuli propter
metum iudaeorum

uenit iesus et stetit in medio
et dicit eis pax uobis

20 et hoc cum dixisset ostendit

eis manus et latus.

rabboni quod dicitur magister. !"'dicit ei iesus. noli me tangere. nondum enim ascendi
ad patrem meum. uade autem ad fratres meos et dic eis. quia ego ascendo ad patrem
meum. et patrem uestrum. deum meum et deum uestrum. ᾿5 οἱ uenit maria magdalene
annuntians discipulis quod uidisset dominum. et omnia quae dixit ei. 13 cum esset ergo
sero die illa. quae est prima sabbati. et ianuae essent clausae. ubi erant discipuli eius
congregati. propter metum iudaeorum. uenit iesus. et stetit in medio. et dixit eis. pax
uobis. "et cum hoc dixisset ostendit eis manus et latus. et gauisi sunt discipuli. cum

Ἑ ebreice D, * aebreice E, cum uett.ócd e for
et gr. NBDLOXAII* min et Tisch. T. G. 8, W. Hf.
quod « hebraice B, dioitur: interpretatur ὁ c e
fs. magister (διδάσκαλε) : domine a x, domine
magister d e? D?', magister et domine e f£? (om. et) ;
deistde * et occurrit (cucurrit E) ut tangeret (tangu.
D) eum DE zu/. cut gr. W** 13. 346 syr. 2. et hr.
et Cyr. 4. 1083.

I7. dioit fariim euanui im X; -iteruni e.
tanguere D. o». enim g. hascen. C δὲς. pat'em
fr.H. meum fr. om. E ὁ d e cum gv. NBD et
Jren. Mass. $. 331 (codd. Uet. Uoss. et. Arwund.).
u&de...patr. meum sec. o5.c. autem(5é NFBXT'A
etc.) : ergo d g ef οὖν N^ DLO ; om. tf cum gr. A.
meos ori. d e et gr. N*D et /ren. dic eos C;
dicit eis R; dicito eis BWT ; dices K, dicens A (sed
gr. omn. habent abrois). et sec.: - δὰ DIPMT ac
faq. οἱ tert.: om. (ΕΘ vg. ae f f* Aug. ;
ad INTW 9 (7) aur.; et ad D:PMTYY c (et forsan
7). et ert... . uestrum sec. om. T*(-4mg.).
deum: dominum /iscd. et quart. - ad D9iPNTT
€ gr.

18. mandalene O, magdalenae BEFCDA?POIJ
ΜΝ, -na K d 4g; magdalenet R, sem «et E.
adnuntians //wur.: ann. AAEFHMSXY9Y5, an-
nuncians WS ; nuntians R a d e eum gr. ἀγγέλ-
λουσα N*ABIX, sed ἀπαΎΥ. NY.DKLM ες. disc.
«eius Z e? στ, uidi (ἑώρακα NBX): uidit
óc d e ff,, uidissct f φΦ» ef ἑώρακεν ADIL etc.
dominum: iesum ὁὄ. et-quiac. hsec (hec W)
-εταῦτα : omnia quae /; quae d e e£ D**. dixi
H ; dixisset gr. mihi (ez f,aur. 4ug.): om.bc;
ei d e f r δ, illia φ e£ gr. αὐτῇ (αντοις 69) ; deinde

4 manifestauit e, -- adnuntiauit illis g, - et manifes-
tauit eis c ; e£ - ἐμηνυσεν avroc Dt.

19. cum (qum H, quum CO) esset (essent M*)
ergo (orm. FM* eum gr. GXTA 13. 69 efc.) sero
codd. 21:7. τε υὔσης οὖν ὀψίας : 7» cum ergo sero
esset E vg. c 7.» 7 cum ergo esset sero JW ; cum
esset autem uespere e, iam autem cum esset uespera
4, set cum sero factum esset a, sero . . . cum esset
rz, οὔσης δε ὀψ. 230 αἰ. 3. die (diae C) illo: d.
illaa? f x5 4ug., illad. er, dieiilliusg; exgurnxst
illo M*, una sabbatorum (sabbath. 53, sabab.
G* sed a eras., sabbati a) - τῇ μιᾷ σαββάτων uel
τῶν σ.: 0ft. uD& T ; una die sabbati d; quae est
prima sabbati f g; post sabbatum e, quae est post
sabbatum r. Def. J ad finem euangelii. fores:
ianuae G c f ff, aur. et ianuis clausis e, ian. uel
foribus cl. δ, ostiis cl. a ὁ d φ (*»). clause EW,
claussae D. hubi C. erat Y* (corr. g/). dis-
cipuli εὐ add. cum. AE CDAvPFGM*RSTYZ*
& d g aur. gat. Bentl. et gr. NABD etc. : eius / ὃ
cum gr. LUAII efc.; deinde * congregati BEHOI
KM-«NTOVWXZ vg.c f r 8 Aug., * inclusi ὁ,
* collecti e fA, e£ ὁ συνηγμένοι EGKLM | ecc.
metum : timorem a 4; om. ΝΟΣ (τ in mg. ΟἹ).
iudeorum AW. medio: - eorum M u£.; { dis-
cipulorum F cor. “αἰ. nom mg. dixit D:P"*RY
&(C df rbga. pase. uobiscum D e gat.

30. oft. hoo *. quum O. 7 cum hoc tFAE?P
KVWX*Z vr. (cum haec 9) ce f f$ Aug. his
dictis e, hoc dicens ὃ e 22. hostendit C; demon-
strauit Z. om.eis hicd q cum gy. NABDI. manus
ἐ εἴ pedes asr. foss. e£ gv. 13. latus: - suum D
ὁ cr ὃ (eius) gat. gr. Plur. sed om. αὐτοῦ 1. 13. 205;

Xx. 22-25.]

(214-10) (3auisi sunt ergo discipuli
uiso domino

?! dixit ergo eis iterum pax uobis

sicut misit me pater et ego
mitto uos

"^ hoc cum dixisset insuflauit

et dicit eis accipite spiritum sanc-

tum.

23 (215-7) ()uorum remiseritis peccata
remittuntur eis

et quorum retinueritis

EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM, 641

retenta sunt.

34 (216. 10) 'lThomas autem unus ex duo-

decim qui dicitur didymus
non erat cum eis quando
uenit iesus

*5 dixerunt ergo ei alii discipuli uidimus

dominum

ille autem dixit eis

nisi uidero in manibus eius
fixuram clauorum

et mittam digitum meum

uidissent dominum. *' dixit ergo eis iesus iterum. pax uobis. sicut misit me pater. et
ego mitto uos. 3 εἴ haec cum dixisset. insuflauit. et dixit eis accipite spiritum sanctum.
P? si cui remiseritis peccata. remittuntur ei. si cuius detinueritis. detinebuntur. ?*thomas
autem unus ex duodecim. qui dicitur didymus. non erat cum eis. quando uenit iesus.
9? dixerunt ergo ei alii discipuli. uidimus dominum. ille autem dixit eis. nisi uidero. in
manibus eius locum. clauorum. et mittam digitum meum in foramina clauorum. et initiam

t illis 9 cum gr. NABDI. gauissi DEXP. ergo
(οὖν) : om. E; enim G (seg. ras. unius /17.) ; autem
d Q r, cf. et gau. sunt ab e f. ff, et δέ τ. av*.
diso. * eius 2 γ εἰ gv. D 71. 127. uiso (uisso D)
domino (iesu 2): o7. a ; uidentes dominum 4 ὃ,

21. dixit (εἶπεν) : dicit BDER a ὁ, ait c. ergo
(οὖν) : autem rz e£ saA. syr. sch. ; om. B ce. eis:
Ἢ lesus ὁ f. ff; ὃ et gr. ABITA εἴς. ἢ» eis ergo tFR
(a). uobiscum DM a e. sic 3P* (sicut sw.)
missit D. mitto: mittam c cus ἐξ πεμψω.

32. tet ad init. T d f ὃ et gy. (exc. D. hoo
(rovro): haec ΕἼ“ SQL ce f ff; g aur. quum Θ.
dixiset G; - illis g. 07. hoc oum dix. a. in-
suflauit cum AFGMOSTXYZ : insufllauit BEC
DAE:PHOIKM'RVW og. 7scÀ.; suflauit 2; in-
spirauit Cypr. £5. 73. 7; *in eos d et D? (avro).
dioit (λέγει) : dixit CHOT&QL cor. uat. mg. f 2
4wg. om.eis φ. accipete ?P.

33. tsi ad imit.adef Qr (Bent. quorum:
cuius δὲς a r. Cypr. unit. 4, E. 69. 11, 73. 7, 75.
16; sec.e f Q ; cul pr. e 7; graeci dy (uel ἐάν) τινων
Bpiur., avrwos B. remisseritis D:P, remiseretis Y,
dimis. d. remittuntur (ἀφέωνται ue] ἀφίενται
Plur.) cum. BEFCESPFGHOIKMOTVWYZ vg.
ὁ c f ὃ aur. Aug., εἰ remisa sunt À: remittentur
(αφεθησεται ἐδ) ADNTRSX e ff, (deinde def. ad
xxi. 8) g (-etur) * gat., Cyfr. semfer, dim. d,
remissa erunt ὦ /Veuat. (7 er. rem.) ; side etiam
gatres apud Saóat. | eis: om. A; ei D f,iliaer
Cypr. sefmiper; « misa sunt Y. et: om. CRT*
(τ rec. )Z*( 4 Z7) 5 aur. Cypr. (non ep. 75); sia d
ef qr (Benti.); gr. ἄν τινων etc., eay δε τινων W*.
retenueritis E2P*(corz. ΦῬΡΌΝΤΓΟ, retinuerit € ; de-
tinueritis ὁ e f x ga£., tenueritis a d φ Cypr. semper.

detenta BEF'CD:PFGIIOMR (detinta! ὁ c d e gut.
ret. erunt E as»., erunt ret. Nouat., det. erunt ὁ e;
detinebuntur f x, tenebuntur a 9 Cyfr. semper ; gr.
κεκράτηνται.

24. tomas T e/ 26; thosmas V (sed s fr. exp.).
o7.autem ae. ex (ἐκ): de EP'"MRacr aur.
dudecem ?P*(corr. P^ ; ΧΙ DEW; - discipulis g.
dicitur: cognominatur e 4. didimus CIPRWZ*
(corr. Z*), dedimus D, dydymus E. uenerat 7.

25. dixerunt: dicebant a d e g » Bentl. et gr.
ἔλεγον. om.ergo R arm. οἱ: ili-eta. alii:
ceteri ὁ c e. discipuli * quoniam d e£ gr. D 59
arm. 0is: ei 9. in manibus (ἐν rais χερσίν):
in manus c d r e£ es τας xepas Ὁ. fxuram (τὸν
τύπον) cum ACAEGOKM!VWZ! ur. Ate. ἐπ Joh.
121. 5, ZZieron. ir Luc. 17, et fixuras T 4mór. in
Ps. 47. 3, Ps. 118 (119) serm. 15, Leo ep. 28. 5
(ubi Graeca sersio habet τὰς διατρήσεις τῶν ἥλων,
Migne P. Δ. 54 2. 773), et τοὺς τύπους 2v5, fzest-
nunge wersiio /nglo-Sax.: figuram BE'D:PFIM*
NTOR./toceno g/.)SXY (tacon £.)Z* durmach., codd.
ap. Erasm., ὁ c d e (def. fy) r 8 aur, Hil. Bentl,
€f. Act. vii. 43, Y Cor. x. 0. 11, ubi τύπους, τύποι,
τυπικῶς redduntur fer figuras, in figura; figurae
codd. ad Kwufin. pro Orig. p. 368 (Delarue iv. app.
2. 36); fisuram ἢ], fissuram cod. S. Uictor. ap. 5 ;
uestigium a rasm.; locum f Φ «τὸν τόπον quod
Àic in codd. graecis non inuenitur. NWixurea cor-
rectio Hieronymiana uidetur. cum in codd. uett.
non afpareat, εἰ cum in Augustini commentariis
in Joh. textus euangelii Hieronyrtanus uideatur ;
Augustinus ipse wocem cicatrix maluit, ut in
I Zo5. 1. 3 non credam nisi digitos meos misero in
locum clauorum et cicatrices eius tetigero, zs» 7^.
21 (22) 17 nisi misero digitos meos in cicatrices

642 EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. [xx. 35-31.

et noli esse incredulus
sed fidelis.
28 (218. 10) Respondit thomas et dixit ei
dominus meus et deus meus
?? dicit ei iesus quia uidisti me

in locum clauorum
et mittam manum meam
in latus eius non credam.
26 (277.9) Et post dies octo iterum
erant discipuli eius intus

et thomas cum cis

uenit iesus ianuis clausis

et stetit in medio et dixit
pax uobis

21 deinde dicit thomae infer
digitum tuum huc

et uide manus meas

et adfer manum tuam
et mitte in latus meum

credidisti
beati qui non uiderunt
et crediderunt.

*? Multa quidem et alia signa

fecit iesus in conspectu

discipulorum suorum
quae non sunt scripta

in libro hoc

?! haec autem scripta sunt

. manum meam in latus eius. non credam. et post dies octo. iterum erant discipuli eius
intus. et thomas cum eis. uenit itaque iesus. ianuis clausis. 'et stetit in medio. et dixit
pax uobis. ?'deinde dicit thomae. infer digitum tuum huc. et uide manus meas. et affer
manum tuam. et mitte in latus meum. et noli esse incredulus sed fidelis. 353 respondit
thomas et dicit ei. dominus meus et deus meus. **dicit ei iesus. quia uidisti me credidisti.
beati qui non uiderunt et crediderunt. 9' multa quidem. et alia signa fecit iesus. in
conspectu discipulorum. quae non sunt scribta in hoc libro. ?!'haec autem scribta sunt.

uulnerum eius non credam, 2s; P5. 63. 17 nisi misero
manum meam et tetigero cicatrices clauorum non
credam. «δε fixu;& fofes! esse locis ubi fixus erat
clauus; ante. Hieronymum (tantum inuenitur. in
Tertull. Scorp. 1 circa med. de Gnosticorum accu-
Jaflionibus in martyres perire enim et sine causa ;
deinde addit Tert., prima fixura; e£ iÓi uf monet
nos uir doctissimus Ο. Wissowa, prima fixura τε
prima $laga, primus ictus scorpionis. claborum
fr. C, clouorum se. A. et mittam dig. .,..
clauorum om. G*( - G)HRZ*( 4 Z) e cum gr. Δ
min. mittam: misero 27. ὦ 9 r, sec. a e, initiam
sec. f. looum (τόπον AI min. auc.) codd. (loco E)
Vg. et uett. fur.: figuram d, foramina f e? τύπον
£r. 247. manum meam (jov τὴν χεῖρα) : manus
a d cum gr. D. latere e. orm. eius sec. Y.
2 mittam manus in latus eius et mittam dicitum
in figuram clauorum d e£ D*r. credo e, sum
crediturus a.

26. om. et ad init. a ber; post dies autem c.
hocto C; 11. DFW, iterum : o», E; rursum
e; ruenit simul a. eius om.a ὁ c e cum gr. ἐξ
sin. intus (éco): simulce ( 4 cum illis). ἢ» intus
(intro 2) disc. eius d ὃ Beni. ef gr. ἔσω οἱ μαθ.
αὐτοῦ; 2 intus in ununf disc. illius φ; ἢ» intus
erant disc. eius a (ow. eius) r. uenit: Ὁ ergo
d,*itaque / cum gx. D min. ianuis: osteis
Ω d g. clussis D. istetit T. medio - eorum
HO. dicit S «4 λέγει 235. 251 e£c.; *eis ὃ 9 ὦ

edd. ant. et gr. AA? min. fauc. pas σύ. uobiscum
E a c e.

37. dici* G; dixit d (»on D*) & edd. Sacon
1515 e£ 1519; orn. σαί. thome W, tomae T. infer
(φέρε) : adfers d e (-ert) 8 (-er), porrige 2 x egut.,
ostende a, inice Cyr. 7254. 11. 6. hue: hunc T*
(sed corr); otn. e. &dfer (φέρε) codd. dur.: affer
BCFHOIKWKX og. 77:sch. &df. ma. tu. et mitte :
mitte manum (manus tuas 2) a ὦ. latere meoce;
femore meo x. om. et adfer...latus meum Cyfr.
inoredulus: infidelis 4.

38. *et ad init. 9 δ cum gr. ACTAAII erc.
dicit a ὁ f; forsan om. Δ (sed margo abscissus est).
ei: om. T6 e m ry cum gv. 440; ^tu es a c.
domine Z*(corr. Z3) r. et sec. om. δ.

29. tet ad init. E e Cypr. et habent δέ N 13.69.
124. 346. dicit (λέγει fur.) : dixit (εἶπεν 13. 60.
124. 346) SIL edd. Sacon 1515 ef 1519. "idisti O.
me: om. Raem r Cyfr.; * thoma cor. «af. mpg.
(sed cancellaturm est $n codice . .) vg. edd. ant.;
et CHP9RT g gat. et gr. N*.. credisti Καὶ ; credis
e. Qqui- me gué. credent e; e£ Aabet beati non
uidentes et credentes δ.

30. quidam K ; - ergo ὃ cum graeco οὖν. — sig*a
H. 0om.iesus G. coram discipulis suis a e 9 r,
et * postquam resurrexit à mortuis e. suorum o».
f 9 cum gr. WNBEKSA efc. que DW. scribta tFE
FGOSX*YZ. »hoclibro D:Padefgr.

31. hec W. scribta FAEFGOSX*YZ. quia:

XX.g3:1-XXl. 4.] EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. 643

et alii ex discipulis eius duo
3 dicit eis simon petrus
uado piscari
dicunt ei uenimus et nos tecum
et exierunt et ascenderunt
in nauem
iesus ad mare tiberiadis et illa nocte nihil prendiderunt.
manifestauit autem sic * Mane autem iam facto stetit iesus in
* erant simul simon petrus litore
et thomas qui dicitur didymus non tamen cognouerunt
et nathanahel qui erat discipuli quia iesus est
a cana galilaeae 5dicit ergo eis iesus pueri numquid
et filii zebedaei pulmentarium habetis ?

ut credatis quia iesus est christus
filius dei
et ut credentes uitam habeatis in

nomine eius.
AXI. !€1?9) Postea manifestauit se
iterum

ut credatis. quia iesus christus est. filius dei et ut credentes. uitam aeternam habeatis.
in nomine eius. XXI. ! Post haec manifestauit se iterum iesus. discipulis suis. ad mare
tiberiadis. manifestauit autem se. sic. "erant simul simon petrus. et thomas. qui
dicitur didymus. et nathanael quierat. a canan galileae. et filii zebedei. et alii duo ex
discipulis eius. * dicit eis simon petrus. uado piscari. dicunt ei. uenimus et nos tecum.
et exierunt. et ascenderunt in nauem. et in illa nocte nihil ceperunt. * mane autem iam
facto. stetit iesus in litore. non tamen cognouerunt discipuli eius. quia iesus est. ^ dicit

quoniam E. iesus o5.a. estoms.?P cum gr.X.
christus om. 9 Zren. Mass. p. 266 (exc. cod.
4Arund). iesus... dei(-lgo. ἐστὶν ὁ xp. ὁ vlós
τοῦ 0. lur.) : 2 iesus christus ( 4 ipse c) est filius
dei ὁ c f; iesus chr. fil. dei est e s» (co2d., ἢ» est
fil. dei cod. L), ies. chr. fil. est dei d s» (cod. s), et
ιησ. Xp. vos εστιν T. 0. Ὁ. et: om. DM*( 4 mg.)
X* m cum gr.WN*. — utetr. uitam sie add.
At CAPPFGHOIMNSTVWXY vg.ac m ὃ aur.
Aug. el gx. ABC!XTA efc.: aeternam BDEKO
ΕΖ ó e f q v fren., * sempiternam ; -* αἰώνιον
NC*DLT? mn. ὁ

XXI. 1. post haec ad e f r; - auteme r cum
57. 234 al. manifest.: ostendit a. iterum orm.
Z cum gr. G min. ἢ» iterum man. se ipsum d cum
£r. D 335. lesus om. R d e ef gr. DM 51. 255.
2» iesus iterum Καὶ cwm gr. 19. 69. 425. fost iesus
Ἢ discipulis T 5 cod. caraf. (Ὁ 7sch. ; 4 discipulis
suisaócd f qr; habent rois μαθηταῖς NABCS* etc.,
τοῖς μαθ. αὐτοῦ CIDGHM ete. ; omisit ergo Hiero-
nymus contra auctoritalem ommturm. quos. scimus
codicum eraecorutt.. δὰ (és): superó d. tyberiadis
EOW, tybir. D, thiber. ?P, tiberiades €; - dis-
cipulis suis E. autem *se OT c e f q non er.
om. manif. autem sic a 6»* ae/À.

2. erat E; «*autem E c. simul: pariter c.
symon DE. o». petrus T. tomas HT. dioitur:
sepellatur g. didimus »PWM'RW, dedimus D, dydi-
mus Z*(corr. Z'), dydymus E. et sec.: erat H.
natanahel OZ*(corr. Z3), nathanael DEGHW ve.,
natael T. qui erat (os yv» D): om. a e q, et gr.
rell. . cana (κανᾶ) : canan XZ, canaan T, kanna

D; chana BEFCOIKVW, channa 3P!, chanan F,
channan R, chanaha e. galileae BFCD?PFGOIK
M'ORSZ, galilee EW. fili ὦ. zebedei CCPGNTO
RW, sebedaei Δ, zebe- D. om.exóbecawr. dis-
cipuli ET*( *s sup. Jin.) ὁ e aur. ; discentibus d.
duo: .11. D; om. aur.

3. eis: ei H, illie. symon CDE, uado: eoe.
piscatu Z. uenimus simula. 7 tecum et nos e.
et sec. (καί AP): om. DXP*(--mg)GTadego
Bentl. cum. gr. BCDEHK ef. hascenderunt C.
nauim D vg.; naue EZ, naui T ; noctem ἔσο A ;
nauiculam a e(-la). et φμαγί. : om.a; «τ ἰὰ Ὁ α7
φ ὃ εἰ gr. (exc. L). nichil ΟΥ̓, prendiderunt
cum AFOIKMNTSVWZ! vg. ὁ d, praendiderunt
CE:P*G(dider ssp. /i5.)2*, praediderunt H : pren-
derunt B*tFZ*, praenderunt Y, prende fastum X* ;
praehenderunt Δ 4; adprehenderunt D 4fug., ad-
preenderunt T ; coeperunt ?P*e(;5 ras )JORX* e y,
ceperunt B' a c 7 ὃ aur. 7 pr. (wel cep.) nihil
ὁ d q ὃ cum ord. gr.

4. om. iam 8$ SL cer, cf. a (sed cum ma. fac.
esset) g (prima au. luce), e£ or. ἤδη N* siir.. stetis
Z*(corr. Z^). om. iesus W gat. cum gv. S. in
littore 33507, in litorae C ; ad litus Z g. tamen:
enim a. cognuerunt R ; agnouerunt Δ (14 wd/ur) ;
scierunt 2, -bant a d e. discipuli 4 eius f cum gr.
69. esset a, erat Ζ.

5. dioit (λέγει) : dixit SL eft ed. Sacon 1519.
om. ergo a e et gr. CU min. ois om. E. iesus
om. a et gr. A*. om. pueri a. nunquid WS;
o*. G. pulmentarium (προσφάγιον) : non H
gut. ; aliquid manducare Z. habebitis ὦ. — habetis

644

responderunt ei non

? dixit eis mittite in dexteram

nauigii rete et inuenietis

miserunt ergo et iam non ualebant
illud trahere
a multitudine piscium.

7 (220-1?) Dicit ergo discipulus ille
quem diligebat iesus petro
dominus est

simon petrus cum audisset

EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM.

[Xxi. s-9.

quia dominus est
tunicam succinxit se
erat enim nudus
et misit se in mare

* alii autem discipuli nauigio

uenerunt

non enim longe erant a terra

sed quasi cubitis ducentis trahentes
rete piscium.

9 (221. 9) Ut ergo descenderunt

ergo eis iesus. pueri numquid pulmentarium habetis.

dixit eis.

diligebat iesus petro dominus est.
. tunicam se succinxit.
uenerunt.

erat enim nudus.

mittite in dexteram partem nauis retiam et inuenietis.
poterant trahere eam. prae mulitudine piscium.
simon uero petrus.
et misit se in mare.
non enim longe erant a terra. sed quasi a cubitis ducentis. trahentes rete

responderunt ei. non. "ad ille
miserunt ergo. et non
"dicit ergo discipulus ille. quem
cum audisset quia dominus est.
*alii autem discipuli nauigio

piscium. *ut ergo descenderunt in terram uiderunt prunas positas. et piscem superpositum.

pul.e; Ὁ habetis aliquid pulmentum uos a. re-
sponderunt: dixerunt d. 0o». οἱ e 7.

6. τ ad ille ad nit. a d e f q,- ipse autem ὃ δέ
&x. plur. ὁ δέ; om. N* *^* 239. dixit (εἶπεν our.)
cum ΒΒ CDE FGOIKMN'OSTVWXYZ cod. caraf.
& Bentl. ad ef Q5: dicit (λέγει N* 595 239) AA
STHRO3QQT ὁ c r aur. Aug. mittete ?P* (corr.
75.); mitte e εἴ βαλε A*.. in: ad T. dexteram
codd. paene omn. et vg.: dextram FZ*; 4 partem
D:P"R aócdef qr ὃ, εἴ gr. est τὰ δεξιὰ μέρη.
nauicule O ; nauis ?P"*R gat. ὁ def q 7 δ; gy. ToU
πλοίου. retem ΡΟ ὁ; retiam d e f, retiaDcegr;
Οὔ. d. idnuenietis: - dixerunt autem (ergo e
praeceptor E) per totam noctem laborantes (-tem
E) nihil coepimus (o s. /z». D) in uerbo autem
tuo (orz. E) mittemus (mittimus R; 4 retae E) DE
DR cm. er. N95 aeth. et Cyr. 112; ex Luc. v. 5.
misserunt D?P; illi a (2). ergo (οὖν) : om. a
€ r cf. ad illi mis. d cum gr. W*D; deinde - rete
R cor. xat.5*, 4 retia DEHKTVZ c et et iam
infra in retiam mutauit M ;. sine auct. graeca.
etiam u*"o uerbo E; om. M' ; om.iam TZace
f 4; et non etiam 9; et amplius d. non om. d »*
(side imfra). uelebant (ἴσχνον NBCDL erc.)
codd. et vg. εἰ poterant a ὁ d f r: potuerunt e q et
ἴσχυσαν APXTA etc. illut GR, illum F, illa T;
οὔ. E r. traere C. ualeb. illud trahere hoc
ordine codd. et vg. aur. dug. contra graecum:
7 ualebant trahere ea c cf. 7; Ὁ potuerunt retia
trahere 2 ; 2» extrahere illam non pot. e, cf. ἑλκύσαι
αὐτὸ (cx. II tin. Ὁ» trahere non pot. retiam a ;
7 eam trahere pot. (om. non) d, illud retrahere
ual. δ, retrahere (corr. 122 nec trahere) pot. x curn
gr. flur. αὐτὸ ἑλκύσαι lox.; 7» prae mult. piscium

Eme

etiam non pot. retiam trahere ὅ. ὦ (ἀπό) cuz AtF
CDAE:PFGHIMMRSTX*Y c d ὃ 4wg.: prae
BOKOVWX*Zvg.aóefqraur. multitudinem E.

7. dicit (Aéye): dixit DWSL c. discipus Z*
(corr. Z?). dilegebat D, diligabat O. ihesus C.
om. petro B à. est-noster d δέ gr. D. symon
CDW; om. 8 (non A9); titaque D:P'T ὁ r,
Ὁ ergo E d e q Bentl., * uero 7; et gv. omn. habent
οὖν. petrus-itaque R. cum aud. autem si.
pe. c itaque petr. audiens δ, et si. petr. audito a.
quum GO. audiiset D. tunio&m codd. 9iwr. (εἰ
A*) uett. blur., tonicam DEM, in uestem ὃ (er,
evóvryy ^): tunica A«CIRT (tunc ΤῊ) vg. Aug.
ó c. succincxit EY, sunccinxit Θ, subcinxit Z,
succinxis V; praecincxit R a e z, cinxit 2, circumc.
Q. 2 succ. se tunicam G as&r. erat en. nudus
om. H* (τ 4g.). missit Ὁ. se-r«t salibit 4;
D** 3Aaro 270 ἔβαλεν ἑαυτόν. mari T.

8. «et ad init. D. om. alii... uenerunt E.
illi alii c, ceteri ὁ. autem om. ac e. nauigio
(τῷ πλοιαρίῳ) : nauicula a, per (in e) RenicuAm
(nauem *) d e γ. uenierunt D. nauig. uen.:
nauigauerunt M c. longue D. erat terra a. set
W ; om. a. quasi sime add. codd. plur. vg. ef a
(fee) f, q 7 aur.: τὰ ΒΕῚΟΧ sed euanuitZ 5c
d (sicut) f δ, fere ad e, δέ gr. ὡς ἀπό. gubitis ὁ e.
docentis G e, .cC-is DE; uiginti a. trahentes r.
piscium om. A* (4g). trahebant a. retia
€ ff r aur., retiam a ὁ d e; * plenum 3P»*,
a trahentes de ef. Δ ad finem euangelii.

9. descenderunt (disc. D:PR) - ἀπέβησαν er.
flur., exierunt d : ascenderunt E e£ ἀνέβησαν N*H
91 syr. Sch. terra Z* (sed corr.). uidenta d e
ffs r (uideat) Bentl. cum gr. plur. (sed ebay P).

XXI. 9—14.] EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. 645
in terram 12 (223- 9) Dicit eis iesus uenite |

uiderunt prunas positas prandete.

et piscem superpositum (2:24.19 Et nemo audebat discentium
et panem interrogare

1? dicit eis iesus adferte de piscibus
quos prendidistis nunc.
11 (222. 9) Ascendit simon petrus
et traxit rete in terram
plenum magnis piscibus
centum quinquaginta tribus
et cum tanti essent
non est scissum rete.

eum tu quis es?
scientes quia dominus esset.

1325.9) "Et venit iesus et accepit.
panem
et dat eis et piscem similiter.

14 (226. 10) Hoc iam tertio manifestatus
est iesus discipulis cum resurrexisset
a mortuis

et panem. "dicit eis iesus. afferte de piscibus quos modo cepistis. 11 ascendit simon
petrus et traxit retiam in terram. plenam magnis piscibus. centum quinquaginta tribus.
et cum tanti essent. non est scissum rete. "dicit eis iesus. uenite. prandete. nemo
tamen audebat ex discipulis interrogare eum. tu quis es. scientes quia dominus est.
"uenit ergo iesus. et accepit panem et benedicens dedit eis. et piscem similiter. !*hoc

prunas positas (ἀνθρακιὰν κειμένην cf. ad. xviii.
I8) codd. et vg. (possitas DE:PR): om. positas T ;
pruna posita Z*(eorr. Z?) ; carbones positos d e;
carbones incensos a ὁ c fA r aur. (-- ἀνθρ. καιο-
Hévgv?). superpossitum DE?PR ; impositum ὁ d.

10. eis: ei X. ihesus W. adferte AtFDE:P
GNTORSTYZ^*, adferitis a: afferte BCFHOIKM
VWXZ? vg. 7ísch. de (ἀπό): ex B εἰ ix DL.
pisciculis 6. prendidistis (cf. «. 3) :PGHIMNT
VWZ ve. ὁ, praendid. OK, praended. E: prendistis
ABSCFORSXY Z$xc., cepistis uel prendistis δ,
preendistis T ; praehendistis gu. ; adprehendistis
D 4wg.; cepistisa c d f/ f; , coep. er aur. nuno:
om. D (sed wide τε. 11) a; modo f r.

II. τ tunc ad ἐμή, D c. hascendit C, ascen
tantum NT ; - ergo HOS », 1. autem I1; 4 oó» NBC
LXII' 5». symon CDEW ; om. v. trahit ὁ δ.
retem FG ὁ fr; retia c, retiam ad e f. in: ad
abce ffr, super d; gr. els τὴν γῆν NABCL erc.,
ἐπὶ τ. y. D mis, ἐπὶ τῆς γῆς EGHKM efc. terra
Z*(corr. Z'). 7 pl.ad terr. ὁ, plenam super terr. d.
om.magnis e; magnorum piscium 7; Ὁ» piscibus
magnis c 7 aur. et gr. NBCE al. tul. piscibus
*quasi R. centum: .c. DE. quinquagenta R ;
1. DEW; et ?P"9R aur. IIjbus D, 11 E;
erat enim nudus H. quum O. tanti: multi e.
aessent C. est: om. H ; sunt x. scisum E?PRS;
ruptum ὁ. scissa retia a d e 7. retem ff,.

12. dixit T. eis: discipulis suis ». ihesus C.
uenite--et E. prandite EXPRS awr. et nemo:
nemo tamen ὁ d e f ff, aur., nemo autem c ὃ; et
nemo tamen D; gr. οὐδεὶς δέ 2/.; om. δέ BC.
audebant E, audiebat R, ausus est v. discentium
(τῶν μαθητῶν) legimus cum GH*M ὁ ffi, ed.
ἔδινα 1534, Besa (qui. Luc. xix. 37 recte confert).

Bentl., discipulorum e (7 disc. audere) ed. 7s«n/a
1534, Erasr., ex discipulis R a ( elus) 7 (de) f rz,
discumbentium discipulorum 3: discumbentium
ABRE CDE?PFH'OIKNTOSTVWXYZ vg. 7isA.
c aur. Aug. ad loc. (sed uide nos ad xx. a5), cf.
uersio Anglo-Sax. nan dera de dar κεῖ. Uide ad
Luc. xix. 37 ubi discentium cwm. codd. nostris
GM Jegimus; sed illic in discendentium Aic $5
discumbentium deprauatum est ; τῶν ἀνακειμένων
citat Millius ex Uelesianis, sed froculdubio latisi-
sant, cf. Scriuener * Introduction? ed. iv. (1894), I.
f. 309. eum: e sup. lin. H; ei E; om. X*
(*«or.) quis: qui M a. sciens O'(corr. m.
ant.) esset codd. Plur. (im ras. X, es||| OG):
est BCIWTVWZ ug. Tisch. uett. Aug.; om. D.
2 ipse est dominus f.

I3. et uenit (ueniet H) codd. et vg. contra gr.:
om.etabder aur. et gr. NBCDL sin.; uenit
ergo f ff4 ὃ cum gr. ATAAII efc. ; tunc lantum c.
accepit codd. plur. $$ b cef fav ὃ aur., sumpsit
a, contra gr. λαμβάνει: accipit ΦΡΕΞΗΘ 7iscA.
d ἄμ. panem: εἰ benedixit DEW 7 δ;
4 benedicens ἡ (f) ; 1 εὐχαριστήσας D. dat codd.
Blur. cor. uat.* 380 et gr. δίδωσιν : dabat HOTe*
cor. uat. mg. 9 S b; dedit DEPFRW acd efr
et ἐδωκεν Df", pisce R, piscisa. om.et piscem W.

14. hoo: -* autem M^, τ enim tF; 04 NGLX
33. iam om. tFNT non gr. manifestatus est
(ἐφανερώθη) : manifestauit se G ὁ c e, ostendit se
a r, €t ἐφανέρωσεν ἑαυτόν X. min. losus: om. E
cum gr.S 334. discipulis (cum discipulis DE)
sine addit. codd. Mur. a e fa aur. et gr. NABCL
5min.: -suis BPIORTW gg. bcd f r Aug., 4 eius
ὃ, εἰ ταὐτοῦ DXT'A efc. cum (quum 9) resur-
rexisset ACDEOGIMRSTWXISS, c f, ὃ aur.,

4 P

646 EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM.

15 cum ergo prandissent
(221-9) dicit simoni petro iesus
simon iohannis diligis me
plus his?
Dicit ei etiam domine
tu scis quia amo te
dicit ei pasce agnos meos.
(228. 10) D)icit ei iterum simon iohannis
diligis me?

[ΧΧΙ. 15- 17.

ait illi etiam domine
tu scis quia amo te.
(229. 9) Djicit ei pasce agnos meos.

11 (280.10) D)icit ei tertio simon iohannis

amas me?

contristatus est petrus
quia dixit ei tertio amas me?

et dicit ei domine tu omnia scis
tu scis quia amo te.

iam tertio. manifestatus est iesus discipulis suis. postquam resurrexit a mortuis. !5cum
ergo manducassent. dicit simoni petro iesus. simon iohannis diligis me plus his. dicit ei.
etiam domine. tu scis quia amo te. dicit ei pasce agnos meos. iterum dicit ei iesus.
simon iohannis. diligis me. ait illi. etiam domine. tu scis quia amo te. dicit ei pasce
oues meas. ''dicit ei iesus tertio. simon iohannis. amas me. contristatus est petrus quia
dixit ei tertio amas me. et dicit ei. domine. tu omnia nosti. tu scis quia amo te. dicit

postquam resurrexit a (7 ἃ mor. res.) / 7: cum
surrexisset BEFEPFGHKMOVYZ?S Zentl., post-
quam surrexit ὁ e, surgens d.

I5. quum CO, qum H. prandidissent M ὁ
ff; f awr., -diderunt a; manducassent f. dixit E.
simoni: i /fíz. s45 In. R; symoni CDW ; simon
E; om. a e. 2 iesus sim. petro ET (a) c d ff,
cum gr. D. 7 dicebat dominus iesus sim. petr.
M'*. om.iesus 4ug.cum gr. S min. symon CD.
iohannis (ioh- D, ioannis St, iohannes BH e)
e loávvov N*BC*DL: barionh c e/ làóva ACoXT'A
(1o— δὴ) e/c. ; iona Aic ef 16. 17 edd. Maresch. 1531,

Uiuian et Junta 1534. diliges B ὁ (e£ 16), dilegis

D3P; amas a e; gr. ἀγαπᾷς. plus his (hiis RW,
quam istos 2) o». a ὁ c e fl r aur. cum gr. 1. aa.
2P» dicit s... . meos om. T* (^ mg). om.
ei ?r. D. eciam W, aetiam E; utique a ὁ e r.
etiam domine om. Το. 0m.tu sc. q. amo te
aer. qui*amo M. amo (φιλῷ) omnes. ol sec.
o7. gat. (non autem E). pasce (βόσκε) omnes et
wersi0 [berica (Georg.) azoven (— pasce). asgnos
(hagnos C) meos -- rà ἀρνία uov NABC?LX εἰ. :
oues meas Θ aócder ef rà πρόβατά μον C*D
30*". Post dioit /ert. def. O.

16. dicit ei iterum codd. fur. et vg. et gr. AB
LX efc.: 2 iterum dicit ei ὁ f cum gr. NC; dicit
ei secundo c e, di. ei iterum secundo 9; gr. 2/ur.
λέγει αὐτῷ πάλιν δεύτερον, sed om. δεύτερον N* 249,
om. πάλιν D ; deinde * iesus f, * dominus d e? Der.
iterum .. . me or. T*(-- 7g.). symon CD «e 17.
ioannis $L, ioh—- D, iohs δ, iohannes H a ff;
bariona c, «de s. 15. dilegis DP; amas a d e;
£r. ἀγαπᾶς. τηθτεὶ D. ait: a casum om. V.
ili: ille HO. et iam R, aetiam E, eciam W;
ita c, utique a e rz. 07. ait illi etiam T"?, amo

(φιλῶ) : diligo f,. om. tu scis q. amo te a.
dicit ei sec. - iterum 5 SS edd. Hatlbr. 1476, Wild
I481, Kesler 1487, Paganini 1497, Froben 150a,
Sacom 1515, e£ 1519 (dixit). pasce (pasces M)
τεποίμαινε: muérsio Jberica (Georg.) da'mtsqsen
(anglice tend e£ sic Reu. Uers. Angl), cf. Erasm.
“δὲς dixerat Bóoke id est pasce siue ale, semel
ποίμαινε id est rege. agnos meos codd. ef vy. et
aur. conira graecum: oues meas Eacdef f, ᾽ ὃ
et τὰ πρόβατά μου NADXTA e£c.; ouiculas meas
ὁ Ambr. in. Luc. lib. X col. 1542 (side ad τι. 17),
Luctf. (de non. parc.) c. xi * petro dicit beato pasce
agnos meos e£ $/eru» pasce ouiculas meas" (ed.
Hartel 2. 333), e£ τὰ προβάτιά μου BC 19.

I7. ei fr.-iesus f. tercio δὲς W ; -1II- fx. D;
tertium 2r. d. ioannis SL, ioh- D, iohs δ,
iohannes a f; bariona c, wide u. 15. &mas me
27. (φιλεῖς με): á me K ; dilegis me D*( ozr. D)
sed cf. Ambr. in Luc. l.c. " denique tertio dominus
nom iam diligis me sed amas me znterrogauit ' ;
deinde t et τε. contristatus est faríim in ras.
G. est: om. D; *symon DE. dixit: dicit EY.
el sec. o». Z. tertio sec. symon ioh- D (sed
€xp.. ammas sec. (φιλεῖς) omnes. et cum t CEP
FGOIKMRVWXZ vg.cd e f f, m ὃ aur. Aug. et
&r. plur.: oti. ABDHM'STY aó r Tisch. et gr. A.
o7. dicit ei domine ...&mo te D. dicit sec.:
dixit ug. » r e£ gr. BCTA etc. ei £ert.: om. ff,
cum gr. B 249; * etiam &. om. tu jr. c(r). tu
domine ΧΙ, tu omnia (σὺ πάντα AC?XTA etc.):
2 omnia tu "PKTZ a (2 omnia tu nosti domine)
d e 7. σι (codd. aliq.) aur. et gr. NBC*D 33. scis
Br. (οἶδας) : melius nosti cod. caraf. 9 SQ, a ce f
?i 7 GH*. scis omnia ὦ. tu scis o9. ERT x
gut. sols sec. (γινώσκεις) : nosti ὁ f», cognoscis δ.

XXI. 17—22.] EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. 647

(31. 9) Dicit ei pasce oues meas.

18 (222. 1) Amen amen dico tibi

cum esses iunior cingebas te
et ambulabas ubi uolebas
cum autem senueris extendes manus
tuas et alius te
cinget et ducet quo non uis
1? hoc autem dixit significans
qua morte clarificaturus
esset deum
et hoc cum dixisset

dicit ei sequere me
30 conuersus petrus uidit
illum discipulum quem
diligebat iesus sequentem
qui et recubuit in caena
super pectus eius et dixit
domine quis est qui tradit te?
Ἵ hunc ergo cum uidisset
petrus dicit iesu
domine hic autem quid ?
?? dicit ei iesus si sic eum uolo manere

ei iesus. pasce oues meas. ?5amen amen dico tibi. cum esses iubenis. cingebas te ipsum:
et ambulabas ubi uolebas. cum autem senueris. extendes manus tuas. et alius te cinget.
et ducet quo tu non uis. "hoc autem dixit. significans. qua morte clarificaturus esset
deum. et hoc cum dixisset. ait ill. sequere me. ? conuersus autem petrus uidit illum
discipulum quem diligebat iesus. sequentem. qui et recubuit in cena. super pectus iesu.
et dixit. domine quis est qui tradidit te. ?' hunc ergo ut uidit petrus. dixit ad iesum.
domine hic autem quid. * dicit ei iesus. si eum uolo manere donec ueniam. quid ad te.

&mo (φιλῶ) omnes. dicit /e77.: dixit SUL a. ei
quart. ὁ iesus ὃ e£ gr. AXTA cfc. pasoe (βόσκε)
omes. oues (houes C) meas— rà πρόβατά pov
NDXTA e£&.: agnos meos E ga/. e τὰ ἀρνία uov A ;
ouiculas meas mr. de fid. /. V ad init. * Petrus
0. Qui fertio meretur audire pasce agniculos
meos, pasce agnos meos, pasce ouiculas meas";
sed contra in Luc. l.c. * iam non agnos ut primo

. πές ouiculas zs secumndo, sed oues pascere
zubetur'; iteyi τὰ npoBariá μου ABC.

18. quum /z; O, qum H. aesses C. iuuenior
C'T c 22; iuuenis d f g r; adulescentior a e.
cingebas H, cinguebas D ; praecingebas a (-ges) ὁ
ce fr. teipsum ad 7 δι ambulas E a; ibas c.
ubi (hubi C) uolebas: om. ὦ; quo uisa. saen-
ueris C. 0o7:. ext. m. tu. et e. extende X ( partim
in ras.) manum tuam M* (corr. M! e£ as Japsu).
alius: alter a; alii d e? gr. N*C?DII min. ἄλλοι.
cinguet D ; cingit a; praecinget ὁ c e ffA(-git) 7
aur., cingent d εἰ gr. μ΄ supra. ducit EM ὁ;
ducent Z; ἀποίσουσιν WII »""12:., οἴσουσιν C? 33,
axayovcw D; -*te a c d ff, ὃ εἰ gy. NNAD
min. pau. quo«tu DEGS SC, ὁ ε α e f ff,
aur. dug.

19. hoo f7.: haec R d cu» gv. D. quam a;
qua uel quali 9. mortem G a. glorificaturus
esset X, honorificaturus es. a, honoraturus es. e;
honoraret s, honorificabit 7. aesset C; est T.
deum: eum e. quum O, qum H. 7 cum hoc
C E(O)KVWZ vg. ὁ aer. hoc dicto c e, h. dicens
δ. om.et hoo c.dix.ac. dixisset et ΒΕ. dicit:
dixit E.

20. conuersus--autem. ΗΘΜ d f ὃ et4 δέ
NDX εἴτ. ; et conu. a fj. petrus: cet E; 4 dixit
D* (sed ex$.). uidet d cum graeco βλέπει. om.
illum ader?9$. disc.illum X. dilegebat D.
ihesus C e/ a1. 22. sequenteme se D. 7 seq.
quem dil. ies. c. 2 et qui D fA. recumbuit ΤΡ;
recubuerat a e δῷ. oaena (cf. xiii. 2. 4 e£c.) CD3P
GOIKNTV : cena ABEFEFHMRSTWXYZ (ost
ce def.), coena yg. supra Ba g. pectus ex petrus
R. eius: iesu a f cum gr. C", et 7 super pectus
iesu in cena rz. et sec. c ei X (μὲ wd/ur). | dixerat
a € fs, dicit R ; ei 2, illi d cwm gr. NCD. 33.
quis: qui T*. 2 quis domine D. qui tradit
(ὁ παραδιδούς) cum. AB3PSY r. Bentl., q. prodit g,
q. tradidit F 7 f: qui tradet FCDEGHOIKMM"
RTVWX vg.aóc ff; ὃ aur. Aug. quis est...
domine 4. 2I or. e.

21. ergo 09. ὃ e/ gv. AXTA εἴς. quum O, qum
H. dicit (λέγει) : dixit &QL fr cum gr. N εἰπεν.
quid - est ?P"*,

22. dixit $$ δἰ ed. Sacon 1519. si sio (cf. gr. D
«ay avrov θελω μένειν ovros e£ si eum uolo sic
manere d) edidizius cur; € F*H*(erasit si cor.) V
ffs £M. B. Cott. Tib. A. 11, Harl. 2826, Oxon. Laud.
Lat. 26, Par. lat. a. 261. λό", cod. Donatiani
ap. Erasm., εἰ Dionys. oblongo ap. 9, codd. af.
Marianum | Uictorium, de. quibus wide infra,
Bentleio (ut udtur, cf. praef. nostram. p. xxvi),
€f. εἰ Hieron. Iouin. i. 26 * quid ad te si cum uolo
sic esse, uoi M. Uictorius laudat cod. gr. *quem
Tridentum | attulit. Claromontanensis Episcopus
anno Domini 1546? (i.e. Ὧν)... * cui consentit

4P2

648 EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM.

donec ueniam
quid ad te? tu me sequere.
33 E xiuit ergo sermo iste

in fratres quia discipulus

ille non moritur
et non dixit ei iesus non moritur
sed si sic eum uolo manere

[xxi. 22—25.

donec ueniam quid ad te?

?* Hic est discipulus qui testimonium

perhibet de his

et scripsit haec

et scimus quia uerum est
testimonium eius

25 sunt autem et alia multa

tu sequere me. ?*et exiuit hic sermo ad fratres. quia discipulus ille. non moritur. et non
dixit ei iesus. quia non moritur. sed si eum uolo manere donec uenio. quidad te. **hic
est discipulus qui testimonium perhibuit de his. et scribsit haec. et scimus quia uerum
est testimonium eius. "sunt autem et alia multa. quae fecit iesus. quae si scribantur
singula. nec ipsum arbitror. mundum capere. eos qui scribendi sunt libros. amen.

Latinus qui est in Basilica S. Pauli, a Carolo
Magno illi Ecclestae donatus, et uulgatus ubique
Sacrarum Missarum Codex, et alii tres, duo qui
sunt in monasterio Sublacensi, et tertius quem ego
legi in monasterio S. Dionysii Parisiensis! ; codices
tamen Missarum et editiones, quos contulimus, fere
omes in euangelio Festi S. Johannis legunt sic
eum uolo, sisi wswus sc. M. D. Add. 17742 sae.
XIII q«z habet si sio. Correctio Alcuiniana est ;
$ed lectio. Hieronymiana μέσ cum αὖ ipso
Hieronymo usurpetur et in ueteribus non appareat,
[fs enim codex mixtus est: si (ἐάν graeci) Me f ὃ
codd. Corsendonh. (1.e. Berolin. Bibl. Reg. Theol.
lat. 4^, 4) εἰ Constantiensis ap. Erasm., Uat. Reg.
14 (saec. X, uide Blanchinum Eu. Quadr. 1I.
2. nci e£ Üallarsium. in ed. Hieron. Diu. bibl.
X. 2. 871), edd. Maresch. 1531, Uisian οὐ Justa
1534, Sonnius 1628, et maluit si ipse Erasm. ; sic
ABCDE?PF'GH:OIKN'RSTWXY vg. óc r aur.,
cor. uat. (sic ant. wg. glo., sed grecum Aic et
infra si*), Ambr. in. Pss. et in. Luc., Aug. in Joh.;
credidit Erasm. ex contextu Augustinum in com-
sentariis legisse si, ef sic “αὖ inmdoclo quopiam
corruptum esse! ; sed uide tr. 1.24. ἐπεὶ Joh. $6 1. 2. 3
(manet tamen. quaestio cur. dixerit dominus de
Àomine morituro sic eum uolo manere donec
ueniam ), 5. 6 (*uolo eum manere, zZ es£ expec-
fare, donec ueniam"), «ubi numquam uerborum
sententiam. Àhypotheticam animaduertst ; cf. et. H.
Bukentop ' Lux de luce" 05. 381-2 σμὲ Zegeri et
Fr. Lucae Brugensis notas utiles laudat. 7. Rendel
Harris ('Study of Cod. Bezae' Cantabr. 1891
2. 33 seq.) credit sic hoc loco ex uulgari et antiqua
consuetudine 270 si scriptuni esse, ut in cod. Besae
Act. v. 38, vil. 2; certum enim est has particulas
etymologia penitus coniunctas esse, neque nos nega-
uerimus 3n uett. latt. et Irenaeo sic forsasm fro si
alibi scriptum fuisse, ut in cod. Lugd. Let. v. 1, et
ist k nostro Mc. xi. 43; sed cum mentem Hieronymi

exquiramus, in nostra lectione acquiescimius ; de-
ficiunt codices AJOQZ a.

23. exiit D3P*,corz. mg.)8 T, uenit uel exiit 5.
sermo iste (ὁ λόγος οὗτος AXT A efc.) e£ δ, uerbum
hoc x: 2 hic sermo set. re/7., hic uerbus d, οὗτος
ὁ λόγος NBCD uin. in (es) cum AS&CDFGIM
ST*Y* a e: inter BEPHOKMRT*VWXY"s gr.
qr95 4ug.; adf, apud ócd ff, aur. fratres «et
putauerunt d e£ D*, moreretur CD(morir.)T a ὁ ;
morietur c. et non dixit (xal οὐκ εἶπεν ADX
etc.) : om. et ?PR aur.; 2 non dix. illi autem c,
et οὐκ εἶπεν δέ NBC 22. οἱ: om. Rar et ς». 69;
illud d e£ Dvr. iesus siste add. codd. vg. uett. plur.
cum gr. DAz «t quia W c ἃ ὃ Bentl. et gv. bur.
morietur CT ὁ c f, 4; moriretur D; morieris d e
* εἰ αποθνησκεις 1). si sio (side ad uw. 212) cum
ΟΜΝ cod. Donatiani ap. Erasm.: si (ἐάν) Oxon.
Laud. lat, 36, Par. lat, a. 262, codd, Constastiensis,
Corsendonk., et Dionys. oblong., d e f q 5 (sed

forsan snceperat sic scribere) ; sic ABEFCDEPFH

OIKN'RSTWXY Zar. /at. 161 vg. α ὁ c r aur.
Aug., edd. Maresch. 1531, Utwuian εἰ Junta 1534,
Sonnius 1628 ; om. 5. 7 uolo eum c. remanere
cq. 7 uolo man. eum fj. ueniam cu»: CDEI
KM!(s£ wdtur)NTTVWX* vg. gr δ Aug.: uenio
ABE?PFGHOM*RSX*Y abcdef faaur. om.
quid ad te D a e cum W* 1. 33. δᾶ: a H.
te --tu me sequere E c.

24. di'cipulus R ; ille E vg. (s cod. caraf.)
Aug. et edd. ant. test. peribet T; test. perhibuit
tFD 7); test. dat 7; testificatur a g; -ueritati D*
(sed exp.) ; * de me f. de hiis EXP; de iesuae
(-sum). et fr. (καί Mur.): -qui BFódeffa qr
Bentl. et καὶ ὁ BD; qui et c e£ ὁ καί N* 33. 69.
122**. 124 etc. ; libere a et quis scripsit haec scimus
et scimus εἰς. scribsit t EFGSX*Y, scribit ».
hec W; 2 et qui de eo scr. e. testimonia E.
2 eius test. d aur. cum gv. D 48** Cyr.

25. inc. et alia autem multa ( { facta quae 23.)

XXI. 25.]

quae fecit iesus
quae si scribantur per singula
nec ipsum arbitror mundum

EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM. ες 649

capere eos qui scribendi
sunt libros amen

EXPLICIT EUANGELIUM SECUNDUM IOHANNEM.

fecit ies. quae f/,; et alia ( -- quidem ὁ x, Ὁ autem
€) multa fecit iesus quae a ^e *. multa: plura d;
*quidem c. 2052 quae Pr. def. B. fecit iesus
(ihesus C ; christus iesus d) : non sunt scripta gu£. ;
* quae non sunt scripta in hoc libro ὅ. scriberentur
δὲς ffs (7), pr. a, sec. b e; scribebantur fr. ὁ. per
singula (καθ᾽ ἕν): om. per Ref v; singulariter d.
ipsum : uniuersum /orsan q (sed memórana lacerata
€s£). &rbitror: existimo a, aestimo g, facile puto
d (cf. xii. 42). hunc mundum e. capere τ posse
H"OW ovr. a ef Ὁ posse capere mundum Φ.
ΘΟΒ ἃ. sor. s. libros: scribendos libros δ᾽; qui
scriberentur libri e, q. scribuntur libri ὦ 4; et
libros qui scribantur a, eos 1. q. scriberentur ὁ ff.
libros: finit R; τ deo gratias V. amen φρένες
cuti. APGMRSVXY c f r et gr. EGKMSUXTA
etc.: om. FCDEFHOIKNMTW vgz.aód eff, 990
aur. e£ gr. NABC"4D min. ; deinde 4 deo gratias
2PI.

explicit euangelium seoundum iohannem

cum AS P(fint)HKN' TX a: explicit liber se-
cundum iohannen Y; - euangelium secundum
iohannem explicit G ὁ ( 4 in deo) d / f; ; secundum
iohannem explicit g * ( -* pax, pax, pax) ; explicit
ordo euangelicus incipit ordo apostolicus Ὁ ; expft.
-III-or aeugTu E ; finita sunt aeuanguelia numero
quatuor matheus marcus lucas iohannis D ; explic.
in nomine domini nostri iesu christi euangelia
quattuor secundum mattheum secundum marcum
secundum lucan secundum iohannem M; rA:
habent CIRSV vg. e ὃ aur.; deinde * in nomine
domini nostri iesu christi G; --deo gratias tFI;
*deo gratlas semper amen X; -cuer$ I DcCCC
(£. e. mille octingenti) K ; -»- matheus uersus habet
II DCCC, marcus I Dc, Incas Ii. Dcccc, iohannis
TI pcc, et facitt otum U1III CCCC D ; 4 proemendaui
ut potui secundum codicem de bibliotheca eugipi
praespiteri quem ferunt fuisse sci hieronimi indic-
tione -UI- p. coii. bassilii οὔ. anno septimo decimo
tF uide praefationem p. xi.

Digitized by Google

Digitized by Google

zm. - -— —— c

830u3583?3?

MANNA

b890496897972a

. ^7 -
᾿ ,δ[}΄ὃ}ὃ}
Qe -

- 29 ο- :

TITITTHITIT
| | "11 |

bB90659689797a