Oṭelo : ṭragedye in 5 aḳṭn

תג מ8מ1.ן חאפו1ומתמ1נצ 41,ד1611ם 6תע2עמ8מ/2ע21עפ אע צע1פ

684 -+ס א

)01816(

6506גתפ תזגונשץ

2

א ונאת) 8608 מפופסנצ,41,א41160א

פ5דזדעפטע1,8559861א , 51 111 ג,

אט דאעס צססם תמפנסטפנצ 41 א10דע, א
פדדעפט4-4 ,59 1א , 1דפ עט 1ד דע

60 881124מ19110פסנצ | 250-4900 413

)תע0ס. מע ויאע6אצ0ס80מגפ1נסמ1צ. ציעלעץ

עתד תסע ספאזספתאש? עס ןא,זא
צתע4א תמ1ן1 תפ1וממנצ }ג,;11טסו1ם סתע8 ןעפ אק צ4ע1פ

;צם פעפונצסעע ,לע

4 1 01960ט) .ם 1006 1

1 1זט06ץט) 106 67 4716/
/ד111זזם1 11811ט711ב) זזוסנוזש6פ 1116
101111601101 1 ז111/50//10 .ם חזחטזסם הוח 100016
8160 208
06 +ז6ט10
1ס1011110011 16/3008 151911160118
0561 .כן /161

1010111115/6 800 614 5001
101111601101 679ט0111/'ש 160116116 8114 /רזזהבן
2 עס פמתאטזםץ סא פּמתעמזאתזא זא
ז6116) 000 310615/1 8 1101

{ססתץפ 1201010021 8 68000/4.18קן 201060 עס ,6טחט 6װ00/66 סת 1
זסז1 002068 תסתק010ס עטס ע10 תסחהז1קפת1 סת 1 . ש016811014 100150 04
.151261 ,0ז16:05216 }0 1ת11202 600161/' 2084 0ס1סת 406 שט 4692 8

1285 /?זסקןסענק 4611606021ת1 סת8 +12עץעקסס 106 16506048 /6016-) 8008 ת310015 21ת14210 סת 1
תזגמנסס ססטק סח} ת1 /6ח614 18 4106 415 ,1606טשסתא עטס 04 0684 106 10 .פאססט ;טס תז
-1460414160 06 גס ז106ס0 124עץעקסס +תסעזטס סת חס1תטצ 104 אעסטץ תגםקזס תג 15 +1 עס
-- 0068 סתטז ששסחא טסץ 14 עס - צעסטצ 4018 0 +18צץקסס 6ע2061 תג 0(סת טסץ 1
.18061ט0ץ8ע01981121110 21 11גתזס צט עס ,153א 413-256-4900 24 סתסתק עט 5ט 024204ס 16256קן

וויליאמ שעקספּיר

ט ע ל

טראגעדיע אינ 8 אקטנ

פּונ עננליש--י, גאָלדבערג

מ ע לוכ עדפ א ר 5 א ג פונ װײ ס רוס 5 א נ ד
מינס ק -- נאצ סע ק טעװ - 5 33 9 1{

די פּערזאָנענ

דער דאָזש פונ וענעציע,

בראנאנציאָ-א סענאטער,

אנדערע סענאטערס,

גראציאנאָ--בראבאנצ;אָס ברודער,

לאָדאָװיקאָ--בראכאנצ;אָס קאָרעו.

אָטעלאָ-א מאוור, שטאמט פונ אדל, דינט דער ווענעצלאנער מעלוכע.
קאסיאָ--זײַנ לייטענאנט,

יאגאָ--זײַנ פאָנענטרעגער,

ראָדריגאָ--א ווענעצלאנער אדלמאנ,

/מאָנטאנאָ--דער גובערנאטער פונ קיפּער בין אָטעלאָ.
קלאָונ--אָטעלאָס א דינער,

דעזדעמאָנע--בראנאנציאָס טאָכטער אונ אָטעלאָס פרוי.
עמיליע-יאגאָס פרוי,

| ביאנקע--קאס;אָט געליבטע,

א מאטראָס, א קוריער, א העראָלד, אָפיצערנ, אדל-לײַט, מוזיקאנטג
סוויטע, -

די האנדלונג: אינ װענעציע; אינ א יאמ-פּאָרט אפ קיפּער,

ערשטער אקט

סצענע 1
וועגעציע. א גאס.

עס גייענ ארטג ר אָדריגאָ אוב יא גאָ,

ראָדויגאָ,

ניינ, רייד ניט מער! איכ האלט עס פאר ניט פֿרײַנטלעכ,

װאָס דו א מענטש, בא וועמענ אינ די הענט

מײַנ בײַטל ליגט, וי ס'װאָלטנ זײַנע שנירלעכ

געהערט צו דיר, האָטסט וועגנ דעמ געװוּסט,
לאגאָ,

צומ טײַװל! אז איר ווילט דאָכ ניט

מיכ אויסהערנ! נייגן האָט זיכ מיר אמאָל

געכאָלעמט אזא זאכ, אין שפּײַט אפ מיר.
ראָדריגאָ. |

דו האָסט דאָכ מיר דערציילט: דוֹ ביסט זײַנ פײינט,
דאגאָ,

פאראכט מיכ, אוב ס'אין אנדערש, ס'האָבנ דרלי

בארימטע בירגער פוג דער שטאָט פּערזענלעכ

געבעטג אימ, פאר אימ די היטלענ

אראָפּגענומענ, ער זאָל מאכנ מיכ

פאר זײַנ געהילם, זײיג לייטענאנט א שטעלע,

װאָס, בא מײַנ מעגטשישקײט, איכ בינ זי װערטן

עד אָבער, א פאדליבטער איג זײַנ שטאָלצ

אוג צילנ, האָט זיכ אויסגעדרייט פונ זיין

אנ אָנגעבלאָזענער, אנ אָנגעשטאָפּטער

מיט װערטער ועגג קריג,--האָט ער צומ סאָפ

געענטפערט די פארמיטלער מײינע קורצ

אונ שארפ!: ,איכ האָב שוֹינ--זאָגט ער--אויסגעקליבנ

מלינ אָטיצער",

אונ װעמענ מיינט איר? עפעס איינעמ

א מיקל קאסיאָ, א פּלאָרענטינער, 1

א העלד אפ אריפמעטיק, א פארדאמטג "

דערצו נאָכ מיט א שיינעמ פרויענ-פּאָנעמ,

אזא, װאָס האָט נאָכ קײינמאָל ניט אינ פעלר

ארויסגעפירט קיינ עסקאדראָנ אונ ווייט

אזויפיל וועגנ טאקטיק, װי א מויד

אנ אלטע בא דעמ שפּינדל; אלצ ניט מער,

וי בוכ-טעאָריעס, אָט דאָס, װאָס ס'קענענ,

אויכ די סענאטערס קנאקנ מיט דִי ציננער,

אלצ פּלאפּלערלי, אָנ פּראקטיק אפ א האָר,

אָט װאָס פאר א סאָלדאט ער האָט גענימענ

פאר זײַנ געהילפ!--אונ איכ, װאָס ער האָט מיכ,

מלינ נוטע מיליטער-ארבעט געוזענ

אינ ראָדאָס אונ אינ קיפּער אונ װוּ ניט?--

אינ קאמפ מיט קריסטנ אונ מיט געצנדיגער--

איכ מוז דאָס אָפּטרעטנ פאר א בוכהאלטער,

אראָפּלאָזנ מײַג זעגל פאר א ,דעבעט-קרעריט",

אזא מיג העלד אינ א גוטער שאָ,

געװאָרג דער געהילם,

אונ איכ ביג נאָר דער פֿאָנענטרעגער

בא זײַנ פארשווארצעגיש,--צומ טליוול זאָל עס גיינן 5
ראָדריגאָ,

איכ שווער בא גאָט, כ'װאָלט בעסער וועלנ װערג

זײַנ טאליעג,
יאגאָ. |

אונ עס איז דערצו ניטאָ

קיינ הילפ, קיינ מיטלן ס'איז אזוי דער גאנג

פונ אונדזער דינסט: א העכערונג באקומט מענ

דורכ א פּואָטעקציע, א בריוו, א כיינדל,

ניט לויט דער אלטער אָרדענונג, אז ס'דארפ

דער צווייטער זײַנ דער נאָכפאָלנער פונ ערשטג.

איז קענט איר איצטער זענ, װאָס פאר א גרונט

איכ האָב צו זײַנ א פרײַנט דעמ מאור,
ראָדריגאָ,

איכ

װאָלט, אויב אזוי, בא אימ שוינ ניט געדינט.
יאגאַ. |

אָט וועגנ דעמ ניט זאָרגט!

איכ בינ בא אימ, קעדיי צו דינענ זיכ.

מיר קענענ ניט זײַג אלע הארנ, אוג--

ניט אלע הארנ װערג טרל באדינט,

פאראג אזעלכע לומפּנ מיט געטרלי

געקרימטע קני, װאָס זײַנענ אײַנגעליבט

איג זייער אייגענער לאקײיַשקײַט,

זי דינענ אָפּ די צײַט, װי עכטע אײולענ,

נאָר פארנ בינטל היי, אוג אז ס'קומט אָנ

אט זיי די עלטער, גיט מענ זיי אינ קארק,

די ערלעכע נאראָנימ. װערט דעמ שטעקנ!

פאראנ אזעלכע אָבער, װאָס בא זי איז, װי געהעריק,

דער אויסדרוק פונ געטרליקײַט אפג פּאָנעמ,

די אויסערלעכע דינערישע גענג,

די הערצער אָבער האלטג זיי פאר זיכן

פונ דרויסנ דוכט זיכ, אז מע דינט דעמ האר,

אוג מיינענג מיינט מעג אויסוואקסנ אלייג,

אונ װי באקומעג נאָר די רעכטע שליפעס,

דאנ גיט מענ אָפּ די ערע זיכ אלײיג,

אזעלכע האָבג סעפּ, איכ ביג אזעלכער,

איכ זאָג דאָס אײַכ גאָר אָפנ. װײַל, סיניאָר,

װי איר זײַט א ראָדריגאָ, אָט אזוי

איז קלאָר, אז װענ איכ ביג דער מאוור,

דאנ װאָלט איכ דאָכ קייג יאגאָ ניט געװעג.

איכ גי נאָכ אימ אונ פאָלגג װעל איב דכ,

דער הימל איז מליג איידעס, אז איכ מײנ

דאָ ניט קיינ ליבע אוג קייג פּליכט, נאָר לויטער

מיינ אייגנ ציל, װײַל אויב מײַנ אויסערלעכע פירונג

דריקט אויס מײַנ עמעסנ געדאנק,

איז װאָלט דאָכ אויסקומענ, אז איכ

מײַנ הארצ טראָג אפג ארבל,

קעדיי עס זאָלג קראַענ עס צעפּיקנ.

אָ ניינ! איכ בינ ניט, װאָס איכ ביני
ראָדריגאָ,

װאָס פאר א גליק עס האָבנ גראָבע ליפּנ,

אז ער זאָל קענענ אָפּטאָנ אזא קונצ.
יאגאָ.

װעקט אום איר פאָטער, הייבט אימם אופ פונ בעטט

אוג זאָל ער נאָכלױפנ נאָכ אימ,

זײַנ גליק פארסאמענ, שרלענ אינ די גאסנ,
העצט אָנ אפ אימ די קרויווימ אירען
אונ כאָטש ער האָט א פעטע פּאשע איצטער,
צעפרעסנ זאָלנ אימ אפ איר די פליגנ,
אונ אינ זײַנ פרייד ווארפט אָנ פארדראָס אזויפיל,
אן אָפּבליאקירנ זאָל זי אים,
ראָדריגאָ, |
| = אָט איז איר פאָטערס הויז, איכ מאכ א גוואלט,
דאגאָ,
גוט, גוט! שרײַט מיט אנ איימעדיקנ קאָל,
וי בא א נאכט-סרייפע אינמיטנ
א זאָרגלאָד שלאָפּנדיקער שטאָט.
ראָדריגאָ. |
היי, היי! בראבאנציאָ, סיניאָר בראבאנציאָן
לאגאָ.
שטייט אופ! בראבאנציאָ! גאנאָװימ! גאנאָװוימ!
גיט אכטונג אפנ הויז, די קופערטס; גיט א קוק,
,חוּ איז די טאָכטער? הון גאנאָװימ, גאנאָװימ!
בראבאנצלאָ. פונויבג באמ פענצטער.
װאָס איז עס פאר א שרעקלעכער געפילדער?
װאָס איו די סיבע?
ראָדריגאָ.
זעט, סיניאָר, צי זײַנענ
בא אײַכ די אלע היימיקע אינ הון?
יאגאָ,
צי זײַנענ גאנצ די שלעסער אפ די טירנ?
בראבאנציאָ,
װאָס איז דאַס פאר א פראגעס? װאָס?
יאגאָ,
מע האָט אײַכ, ליבער האר, באגאנװעט, טוט
פונ שאנדע אָנ דעמ שלאָפראָק. מ'האָט בא אײַכ
דאָס הארצ געשפּאָלטנ, צוגענומענ
א העלפט פונ דער נעשאָמע,
אנ אלטער, שווארצער באָק ווערגט איצטער,
גראָד איצטער אללער װײַסע שעפעלע,
שטייט אופ! װעקט מיט א גלאָק די שנאָרכנדיקע בירגער!
אויב ניט, מאכט אײַכ דער טײַװל פאר א זידנ.
שטייט אופ! איכ זאָג דאָס אײַכ,

60

בראבא:ציאָ,
איר זײַט באמ זינענ?
ראָדריגאָ,
איר האָט ניט, הויכ געשעצטער האר, דערקענט
מייג קאָל?
בראבּאנציאָ,
ניינ, זאָגט, װער זײַט איר?
ראָדריגאָ.
כ'הייס
ראָדריגאָ.
ב"אבאנציאָ,
אָ, ט'קומט דיר, אויב אזוֹי,
דער פינצטערער גוטמאָרגנ, וויפל מאָל
האָב איכ פארזאָנט דיר, דו זאָלסט מער ניט ואגג
ארומשלעפּנ זיכ לעבנ מיינע טירנ.
דו האָסט פונ מיר געהערט די קלאָרע רײדו /
אז ס'איז מײינ טאָכטער ניט פאר דיר; אוג איצטער,
אנ אָנגעפּאקטער, אָנגעוױיפטער, קומסטו |
אונ האָסט די האָזע שטערג מיר מײַג רו!
ראָדריגאָ.
סיניאָר, סיניאָר,
בראבאנציאָ,
איז מענסטו זיכער זליג,
אז מײַנ מעלוכע-שטעלע אוג מײַנ נאָמענ
פארמאָגנ אזא קראפט, אז האָבנ װעסטו
א ביטערע כאראָטע.
ראָדריגאָ,
האָט געדולד,
מײַנ גוטער האר!
בראכאנציאָ,

װאָס רעדסטו עפּעס ועגנ
א גנייװע? ס'איז דאָ שטאָט, װענעציע,
מײַנ הויז איז ניט קיינ שײַער איג א װיסטנ פעלר.
ראָדריגאָ.
בראבאנציאָ, געערטער, הויכ געשעצטער,
איכ בינ געקומענ מיט א ריינעמ הארצנ.

יאגאָ.

איר זײַט, סיניאָר, אזא, װאָס אפצולאָכעס דעמ טײַװל װעט איר אפילע
גאָט ניט בעטנ. װײַל מיר קומענ אײַכ טאָנ גוטס, אונ איר האלט אונדז
פאר אױסװורפנ, דעריבער זײַט איר א באלנ, אז א בערבערער פערד זאָל
באדעקנ אלַער טאָכטער. איר װעט האָבנ אײניקלעכ, װאָס װעלנ היר-
זשענ צו אײַכ, פּאָסטיפערד װעלנ זײַב מיט אצַכ מעכוטאָנים, לאָשא-

קעס--לײַבלעכע קרויווימ,

בראבאנציאָ.

װאָס איז דאָס פאר א גראָבער נעפעש?

יאגאָ.

איכ בינ אזא נעפעש, װאָס איכ קום אלכ דערצילנ, אז דער מאװר
מיט אײַער טאָכטער האלטנ בא וװערנ איינ כליע מיט צװי רוקנס.

בראבאנציאָ,

דו ביסט אנ אויסװורפ!

יאגאָ,

איר זײַט א סענאטער.

בראבאנציאָ,

דו װעסטן, ראָדריגאָ, ענטפערג דערפאר:
דיכ קענ איכ דאָכ,

דאָדריגאָ.

סיניאָר, איכ בינ אײיכ גרייט
צו ענטפערנ פאר אלצ, נאטראכט זיכ אָבער:

אויב ס'איז אנ עמעט (אונ װי ס'דוכט זיכ מיר קימאט)

אז איר האָט עס דערלויבט מיט אײַער גוטנ ווילנ,
באשלאָסנ פריי מיט אײַער גרויסנ סייכ?,

אז אײַער שיינע טאָכטער זאָל באנאכט,

ניט האָבנדיק קיינ בעסערנ באגלייטער,

וי א געדונגענעמ פאר קליינגעלט גאָנדאָליער,
זיכ איבערגעבנ אינ די גראָבע אָרעמס

פונ דעם באלטללװעניק, דעמ מאוור,--

אויב איר האָט דאָס געװוּסט אונ דאָס דערלאָנ,
דאנ האָבנ מיר געװויס אײַכ שוער באליידיקט,
איז אָבער אײַכ די זאכ געוועזנ אומבאקאנט,.
דאנ ווייס איכ, בא מײינ ערע, אז אומזיסט

איז אײַער זידלערלי. איכ בעט אלַכ, טרויט מיר,
עס װאָלט מײינ אײידלקײַט מיר ניט דערלויבט

צו מאכנ שפּאס מיט אײיכ. ס'האָט אײַער טאָכטער--

װענ ס'איז אָנ אײַער װיסנ, -אָפּגעטאָג

א גרויסע זינד: זי האָט אוועקגעגעבנ

איר פליכט, איר שיינקײַט, סייכל, גליק

אנ אויסלענדער אוואנטיוריסט, אזא,

װאָס הײַנט איז דאָ אונ מאָרגג ערגעצ אנדערש.
גייט, זעט אליינ! אוב אלַער טאָכטער

איז איצטער אינ איר צימער צי אינ הויז,

מעג אויסגיסנ זיכ אפ מײַנ קאָפּ די שטראָפ

פונ דער מעלוכע-מאכט פאר נארנ אײַכ.

נראבאנציאָ.

איי, שלאָגט אויס פּײַער! גיט אהער א ליכט,
װעקט אופ די דינער מײַנע.
ס'האָט עפּעס מיר געכאָלעמט זיכ אווינס
אוג ס'דריקט מיכ, װײַל עס גלויבט זיכ שויגי
איי, ליכט אהער! איכ הייס דאָכ--צינדט אָנ פײַער,

בראבאנציאָ גייט אָפּ. |

יאגאָ,

נו, זײַט געזונט, איכ מוז פונ אללכ אװועקגייני
עס פּאסט ניט פאר מײַנ שטעלע, אז איכ זאָל
זיכ אָפנ שטעלנ קעננ מאור
(פארבלליב איכ דאָ, װעט אויסקומענ אזוי).
איכ ווייס, אז די רעגירונג (כאָטש די זאכ
מעג ברענגענ אימ פארדראָס אביסל) קענ ניט
ארויסווארפנ דעמ מאוור איצטער, װײַל
פיל וויכטיקע מאָטיווג מאכּנ נייטיק
זײַג דינסט אינ קריג, װאָס שטייט איצט פאָר איג קיפּער.
זיי קענעג ניט, כאָטש לייג אָנ מיטנ קאָפּ
קיינ אנדער גלײַכנ קאָמאנדיר געפינענ,
דעריבער, כאָטש איכ האס אימ, װי דעמ גענעמ,
דאָכ מוז איכ פארנ ביסל אוילעמהאזע
ארויסשטעלנ די פאָנ פונ ליבע.
(פארשטייט זיכ, אז די פאָנ; ניט מער!) -קעדלי
איר זאָלט אימ זיבֿער אָנטרעפנ, פירט גלײַכ
די זוכער צו דעמ פײיַלנ-הויו, איכ װעל
דאָרט זײַנ מיט אימ, דערװײַל א גוטב,

ער גייט אװועק.

פונ טיר גייעג ארױס בר א ב אג ציְאָ איג זײַג שלאָפואָק אוג דיגער מיט פאקעלני

בראבאנציאָ,
עס איז צו ריכטיק, אן דאָס אומגליק איז
געשענ. זי איז אוועק אונ אינ מײַנ לעבנ
פארבלליבט מיר גאָרגישט ניט; כוצ שאנדע
אונ ביטערניש. װוּ האָסטו זי געזענ,
ראָדריגאָ? אָ, דאָס אומגליקלעכע מיידלן
דו זאָגסט, אז מיטנ מאוור? װער װעט איצטער
א פאָטער װעלנ זײַנ? װי האָסטו זי
דערקענט? עס ברעכט דער מויעכ, אז זי זאָל
מיכ קענענ אָפּנארנ אזוי! װאָס האָט זי
געזאָגט אײַכ? איי, דערלאננט נאָכ פאקעלנ,
הייבט אופ די קרויװימ מײַנע אלע!--
איר האלט, זיי האָבנ כאטענע געהאט?
ראָדריגאָ. ‏ .
איכ מיינ, אז יע,
בראבאנציאָ,
אָ גאָט! װי האָט זי דאָס געקענט אװעקגיינ?
סארא פאראט פונ אייגנ בלוט!
איר, פּאָטערס, טרויט ניט פוג הײַנט אָנ די טעכטער
לויט זייער פירונג, בייס איר קוקט אפ זיין
אונ עפשער אי פאראנ א קישעפ,
װאָס קענ פארפירנ מיידלשאפט אונ יוגנטן
איר האָט, ראָדריגאָ, וועגנ אזא זאכ
געלײיענט עפעס?
ראָדריגאָ.
יע, געלייענט,
בואבאנציאָ,
מײַנ ברודער רופט אהער! אָ, בעסער װאָלט זי
זײַנ אײַערע! גײט, דינער, װער אהער
אונ װער אהינ. ראָדריגאָ, עפשער וייסט איר,
װוּ קענ איכ אָנטועפנ זי מיטנ מאוור?
ראָדריגאָ. |
איכ האָפ, איכ קענ געפינענ אימ, אויב איר
ועט מיכ באגלייטנ מיט א גוטער שוצ,
בראבאנצלאָ,
איז פירט! איכ װעל נאָכ אָנקלאפּנ
אינ יעדער הויז, ארויסרופנ צו הילפ,
איי, נעמט געװער אונ רופט די נאכט-היטער!

10

ראָדריגאָ ליבער, קומט! איכ װעל אמאָל
אליכ אָפּדינענ פאר אליער מי.
זיי גייעג ארויס.

סצענע ז

אנ אנדער גאס,
ס'גייענ ארײַנ אָ ט על אָ, יא גאָ אוג א סװיטע מיט
פאקעלנ.
יאגאָ.
כאָטש בא מײַנ קויגסיארבעט קומט אויס צו טויטנ מענטשנפּ
דאָכ האלט איכ, אז ס'איז קעגנ מײַנ געוויסג
א מאָרד, פארטראכט פונ פריער. ס'װאָלט איבערהויפּט
אביסל װייניקער געוויסנ זײנ מיר נוצלעכ,
עס האָט מיכ אמאָל נײַנ צי צענ געצויגג
א זעצ אימ געבנ אונטער זײַנע ריפנ.
אָטעלאָ. |
ניינ, בעסער אין אזוי.
יאגאָ.
ער האָט געפּלאפּלט,
גערעדט אועלכע האָזעסדיקע רייר
אנטקעגנ אײַער ערע,
אז ס'האָט מללנ ביסל גאָט-אינ-הארצג קאמ
מיכ אָפּנעהאלטנ פוג א נעמ טאָנ אימ,
דערציילט מיר אָבער, האָט איר ווירקלעכ
שוינ כאסענע געהאט, װי ס'דארט צו זײינ?
איר דארפ דאָכ װיסנ, אז ער איז באליבט,
,דער מאניפיקא", אינ סענאט פארמאָגט זײַנ שטימ*
איג צווייענ מער באדליטונג, װי דער דאָזש אלייג,
ער קענ אכ געטנ, װײגיקסטנס אײַכ אָנטאָנ
אװויציל צאָרעס, וויפל ס'איז נאָר מעגלעכ,
וועג דער געזעצ איז נאָכ פארשטארקט מיט מאכט,
אָטעלאָ /
נו, מיילע! זאָל ער קאָכנ זיכ, עס װעלנ
אימ איבערשרליענ די פארדינסטנ מײינע,
דאָס, װאָס איכ האָב געטאָנ פאר דער רעגירונג,
מע װעט דערצו נאָכ נעמענ אינ באטראכט
(איצט זע איכ, אז מע דארפ זיכ אויספײינענ,

קעדיי צו זײַנ געשעצט, אוג װעל דעריבער

'פארעפנטלעכנ דאָס), אז ס'איז מײַנ בלוט

אונ אָפּשטאמ פונ א קעניגלעכנ װאָרצל,

אזוי, אז מײַנע אייגנשאפטנ מעגנ,

אויכ אָנ דעמ הוט פונ א סענאטער,

זיכ מעסטנ מיט דעמ שטאָלצ דערגרייכטנ גליק,

אונ וויסנ זאָלסטו, יאגאָ, אז אוב ניט

מײַנ ליבע צו דער שיינער דעזדעמאַנענ,

איכ װאָלט ניט פאר די אויצרעס פונ דעמ יאמ

אוועקגעבנ מײַנ פּרײהײַט פונ א באָכער,

נאָר זע! װאָס זײַנענ דאָס פאר פאקעלנ

אָט דאָרטנ?
יאגאָ, | |
ס'איז דער אופגערענטער פאָטער

מיט זײַנע פרײַנט. איר בעסער גייט אינ הױיז

ארלינ,
אָטעלאָ.

דאָס ניט. זיי דארפנ מיכ

געפינענ, ס'וועלנ מיכ פארענטפערג

מײַנ טיטל, װערט אונ רײנקײַט פונ געװיטנ.

זיי זײַנענ עס?

יאגאָ.
בא יאנוסנ, ניט זיי, 5 |
ס'גייעג ארײַנ קאסיאָ אוג עטלעכע אָפיצערג מיט
פאקעלג.
אָטעלאָ,

א, ס'זײַנענ צוגעשיקטע פונ דעמ דאָזש,

מיט זיי מלינ לײַטענאנט, זײַט, פּרײַנט, געגריסט!

װאָס האָט איר פאר א נײַס?
קאסיאָ.

דער דאָזש באגריסט אייכ,

געערטער גענעראל, אונ בעט גלײַכ קומענ,

ניט אָפּלײגנ אפ קיינ מינוט,
אָטעלאָ,

װאָס, מיינט איר, איז די סיבע?
קאסיאָ, : | :
עפּעס, דאכט זיכ,
פונ קיפּער א יעדיִע: עקסטרע-פּאָטט, :

12

עס זײַנענ צוגעשיקט א צוועלפ קוריערנ
פונ די גאלערעס איינער נאָכג צװײיטנ, *
אונ פיל סענאטערס, אופגעװעקט פונ שלאָפ,
געפינענ זיכ שוינ איצט באמ דאָזש. מע דארם
אײַכ זייער נייטיק. אינ דער היימ
ניט אָנטרעפנדיק אײַכ, האָט דער סענאט צעשיקט
דרי פּארטיעס אײַכ זוכג איבער שטאָט,
אָטעלאָ,
איכ בינ צופרידנ, װאָס גראָד איר האָט מיכ
געפונענ. כ'דארפ צוויי װערטער זאָגנ דאַ
איג הוֹיז. איכ גי דערנאָכ מיט אײַכ.
ער גייט ארויס.
קאסיאָ.
זאָגט, פאָנענטרעגער, װאָס האָט ער צו טאָנ דאָ?
יאגאָ.
ער האָט א גרויסע שיפ געקאפערט; אויב!
דער פּריז װערט פאר געזעצלעכ אָנערקענט,
איז ער באזאָרגט א שטעגדיק,

קאסיאָ.
איכ
פארשטיי ניט,
יאגא. :
ער האָט כאסעגע געהאט.
קאסיאָ.

מיט וועמענ?
אָטעלאָ קערט זיב אום,

יאגאָ.

מיט,,.--װאָס, גענעראל, איר גייט?
אָטעלאָ,

אָט באלד,
קאסיאָ,

ס'קומט אָנ א צווייטע פארטיע נאָכ אײַם.

יאגאָ.

עס איז בראבאנציאָ. זײַט, גענעראל,

געגרייט! ער איז געקומענ מיט א שלעכטנ מייג,

עס גייענ ארײַנג ב רא ב א גצ לָאָ, ראָד ריג אָ אוג נאכט-היטער
מיט פאקעלנ אוף געװער.

13

אָטעלאָ.
איי, שטייט!
ראָדריגאָ.
סיגיאָר, עס איז דער מאור.

בראבאנצלאָ, :
האלט דעמ גאנעוװ!

פוג ביידע זײַטג אנטגלױוט מעג די שמערונ.

"אגאָ. שטיל,
ראָדריגאָ, קומט! איכ בינ--פאר אײכ,
אָטעלאָ.
באהאלט די בלויוע שװערדנ! ס'קענ זיי נאָכ
דער טוֹי פטארשאטנ, מאכנ ראָסטיק. גנוטער
סיניאָר! איר קענט מער אופטאָנ מיט דער צאָל פונ יאֲרננ
וי מיט געווער.
בראבאנציאָ,
דו, גאנעוו איינער, זאָג,
וו האלסטו א פארבאָרגענע מײַנ טאָכטער?
דו האָסט פארקישעפט זי מיט דײַנ פארפלוכטער קונסט,
צי איז עס אָנ דער קראפט פונ מאגיע געמאָלט,
אז זי, א מיידל, גליקלעכ, שיינ אונ איירל,
װאָס קעגנ האָבנ כאסענע, אין זי
אזוי געװענ, אז װײַכנ פלעגט זי שטענדיק
פונ די געקרײַזלטע, די רײַכע פראנטנ
פונ אונדזער לאנד,--זאָל מיטאמאָל
אפ לײַטישנ געלעכטער ווארפנ זיכ
אינ די פארוסטע, שווארצע אָרעמט פוג--
אזא באשעפעניש, װי דו, װאָס קענ
נאָר שרעקנ אונ ניט קויקנ. זאָל נאָר זאָגנ
די גאנצע װעלט, צי אין די זאכ ניט קלאָר,
אז מיט די שווארצע צויבער-מיטלענ דײַנע,
מיט גראָזנ צי מיט מינעראלנ האָסטו
פארצוקט איר צארטע יוגנט, אלינגעגעבנ
א שלאָפּטרונק איר,. אנ אױספאָרשונג פארלאנג איכ,
עס לייגט זיכ אפנ סייכל. יע, מע קענ
באװײַזנ דאָס, כ'פארהאלט דעריבעו' דיכ,
איכ ארעסטיר דיכ, װי א וועלט-פארפירער,
װאָס פּראקטיקירט די ניט דערלויבטע
פארברעכערישע קונסט, איר נעמט אימ אָנ,

14

אונ אוב ער לאָזט זיכ ניט, איז מיט געוואלט,
ס'מעג קאָסטנ אים זײַנ לעבנ,
אָטעלאָ,
מיט די הענט
ניט רוקט זיכ, סײַ די מײַניקע, סל אלע
די איבעריקע!
אוב שלאָגנ זיכ, װעל איכ עס טרעפנ
אליינ אָנ אונטערזאָגער, זאָנט, װוהינ
פארלאנגט איר, איכ זאָל גיינ מיט אײכ, קעדיי
אפ איער אָנקלאגע אנ ענטפער געבנ?
בראבאנציאָ,
אינ טפֿיסע, ביז ס'וועט אָנקומענ די צײַט
פונ דעמ געריכט אס דיף,
אָטעלאָ.
צי זאָל איכ פאָלגנ? אָבער װאָס װעט זאָגנ
דערופ דער דאָזש, װאָס די קוריערנ זײַנע
אָט שטייענ דאָ אונ רופג מיט
צוליב א וויכטיקער מעלוכע-זאכ?
אָפיצער.
ס'איז ריכטיק, חוֹיכ געשעצטער האר,
דער דאָזש איז איצטער איג סענאט. כ'בינ זיכער,
מע האָט נאָכ אײער ערע אױכ געשוקט.
בראבאנצלש.
װאָס? ס'איו דער דאָזש איצט אינ סענאט? אין פירט אִימ
אחיג, מלינ זאכ אין גיט קיינ קלײניקײַט,
דער דאָזשׂ אונ די קאָלעגעס מײַגע,
זײ מוזנ מיטפילנ מיר איג מליג אומנליק.
בלײַבט אומבאשטראָפט אזא מינ טאס,
איז מעגנ קנעכט אוג פרעמדע זיצנ אינ סענאט,
זי גייעג ארויס.

-סצענע זוז

א באראטונגיזאל.
דער דאָזש אונ די סענאטערס זיצג בא א טישן ארומ זיי
באאמטע.

דאָזש.
עס קלעפּנ זיכ ניט די יעדיעסן ס'פעלט
אינ זיי דעריבער די באגלויבטקליט,

15

1טער סענאטער.
יעו
עס שטימט ניט, ס'איז, לוט מײַנע בריוו, די צאָל
גאלערעס הונדערט זיבנ,
דאָזש.
לוט מײינע, הונדערט פערציק.
?-טער סענאטער,
אי מײַנע שטייט צװיי הונדערט, דאָכ,
כאָטש ס'פאלנ ניט צונויפ די צאָלנ (ס'איז
נאטירלעכ, װײַל עס רעדט זיכ דאָ בלויז וועגנ
האשאָרעס),--איינס איז אָבער קלאָר, אונ אלע
באריכטנ שטימענ אינ איינ פּראט: עס גייט
א פּלאָט א טערקישער אפ קיפער,
דאָזש.
יע.
עס לאָזט זיכ גלויבנ, כ'וויל ניט מיט א טאָעס
דאָס הארצ זיכ מאכנ. גרינגער אונ נעמ אָנ
די מעלדונג מיט איר שרעקלעכנ באטײיט.
מאטראָס הינטער דער סצענע.
האָ! האָ! איי, לאָזט ארלינ!
באאמטער.
ס'איז א קוריער פונ די גאלערעס.
ס'גייט ארײינ א מאטראָס.
דאָזש.
זאָג,
| װאָס הערט זיכ?

מאטראָס. |
ס'גרייטנ זיכ די טערקנ צו אנ אָנפאל

אפ ראָדאָס. ס'האָט אזוי געהייסג מעלדנ
סיניַאָר אנושעלאָ.
דאָזש. | -
נו, װאָס האָט איר אלע
צו זאָגנ אפ אנ ענדערונג אזא?
1דטער סענאטער. |
עס קענ ניט זײַג, דער סייכל זאָגט פארקערט,
עס אין אנ אָנשטעל נאָר קעדיי אונדז בלענדג,
ס'איז קיפּער װויכטיקער דעמ טערק; דערצו
איז נייטיק נאָכ צו נעמעג אינ באטראכט,
אז אײַנעמענ איז אימ פיל גרינגער, װײַל

16

עס פעלנ די באטעסטיקונגע: דאָרטנ,
מיט וועלכע אויסגעשטאט איז ראָדאָס.
מיר דארפג זיב ניט פאָרשטעלנ, אז ס'איז
דער טערק אווי אָנ סייכל אוגנ דערפארונג,
אז אָפּווארפנ װעט ער דאָס, װאָס איז לײַכט אונ װיכטיק;
אונ גראָד דערפאר זיכ נעמענ, װאָס איו אימ
אי ריזיקאנט אי נוצלאָז.
דאָזש.
יע, מע קענ
זײַג זיכער, אז ער מייגט ניט ראָדאָס.
באאמטער.
אָט
איז װוידער א קוריער.
ס'גייט ארײיג א קוויער.
קוריער.
זײַט װיטנ, קלוגע גנעדיקע סיניאָרנ,
אז, שװימענדיק אפ ראָדאָס, האָבנ זיכ
די טערקנ מיט א צווייטנ פּלאָט פארייניקטי
-טער סענאטער.
אָט טאקע, װי איכ האָב געטראכט. פונ װיפל,
וי מיינט איר, שיפנ איז דער צװײטער פלאָט?
קוריער.
א דרײַסיק זעגלענ; ניט מאסקירנדיק
זיכ װײַטער, האָבנ זיי צוריק א קער
געגעבג זיכ אט קיפּער, אײַער דרייסטער
אונ טרײַער דינער, דער סיניאָר מאָנטאנאָ,
האלט פאר זײַנ פליכט אײַכ מיטצוטיילנ דאָס
| = אונ בעט, איר זאָלט אים גלויבנ,
דאָזש.
הייסט עס, ווירקלעכ,
אפ קיפער. מארק לוקטשיקאָס איז אי שטאָט!
ניטער סענאטער. |
ניינ, איג פלאָרענציעי
דאָזש.
איז שרײַבט אים אָנ
אונ שיקט דעמ בריוו מיט עקסטרעפּאָסט.

2 אָטעלאָ 17

1-טער סענאטער,
עס קומט
בראבאנצ;אָ, מיט אימ דער דרייסטער מאוור,
עס גײענ ארײַנ בר אב אנ צואָ, אָט עלאָ, יאגאָ, ר אָ|-
| ריגאָ אננ אָפיצערג.
דאָזש.
אָטעלאָ בראװער! ס'איז אונדו נײיטיק באלך
אײַכ צו באנוצנ קעגנ :
דעמ אלגעמיינעמ פײַנט, די אָטאָמאנענ, 5
ו בראגאנצנאָ. איכ האָב אײַכ, גנעדיקער סיניאָר, ניט גלליכ
דערזענ. איז זײַט גענריסט! עס פעלט אונדז הײַנט
באנאכט די אייצע { אצערע אונ הילפ,
בּראבאנציאָ,
אונ מיר פעלט אײַערע. איכ בעט, זײַט מױכפן
עס האָבנ אופגעהויבנ מיכ פונ בעט
ניט די מעלוכע-זאָרגג, ניט מײַנ שטעלע
אונ ניט די נײַס. ס'האָט מײַנ פערזענלעכ אומגליץ
אזוֹי פארפלייצט מיכ, אז ס'שלינגט אײינ
די אלע איבעריקע זאָרגנ
אוג בללַבט דאָס זעלביקע,
דאָזש. |
װאָס? װאָס געשענ?
בראבאנצלאָ,
מײַג טאָכטער, אָ מײַג טאָכטערן
אלע,
געשטאָרבנ?
כראבאנציאָ,
יע פאר מיר, זי איז פארפירט,
מע האָט גענאנװעט זי בא מיר, טארדאָרבנ
מיט שפּרוכנ אוג מיט מיטלענ, װאָס מע קויפט
אינ מארק בא בענקלשרײער; װײַל עס איז
אומענלעכ, ס'זאָל אָנ קישעפ די נאטור
אזוי ארױיסװײַזג זיכ אומנאטירלעפּ,
אויב זי פארבלײַבט בא אירע כושימ, װערט גיט
מעשוגע, טויב צי בלינד,
דאָזש,
וער ס'זאָל ניט זײַנ
דער, װאָס גערויבט האָט אײַער טאָכטער

18

בא איר אליינ, בא אלכ,--עס װעט פאר אימ
זיכ עפענענ דער בלוטיקער געזעצ-בוכ,
אונ איר אליינ װעט לייענענ דעמ בוכ
אונ אויסטליטשנ, לויט איער װונטש אונ סייכל,
די ביטערע, די שטרענגע װערטער; ס'מעג
דער שולדיקער אפילע זיינ מליג זוב,
נבראבאנצלאָ,
איב דאנק אליכ אונטערטעניק. אָט איז ער,
דער שולדיקער: עס איז דער מאװר, דער,
װאָס איז אפּאָנעמ צוליב עפּעס
א וויכטיקער מעלוכע"זאכ אהער גערופֿג.
אלע.
ס'איז א פארדראָס.
דאָזשׁ צו אָטעלאָ.
פוג איער זײַט װאָס קענט איר
אונדז זאָגנ וועגנ דער באשולדיקונג?
בראכאנציאָ.
װאָס קענ ער זאָגנ? גאָרנישט! ס'איז אוי.
אָטעלאָ,
העכסט מעכטיקע, געשעצטע, כאָשעװע סיניאָרג,
איר קלוגע, איידעלע, געניטע לײטן
ס'איז ריכטיק, אז איכ האָב באמ אלטנ מאנ
אוועקגעפירט די טאָכטער; ריכטיק, אן.
איכ האָב מיט איר ערשט כאסענע געהאט,
אָט דאָס איז מײַנ פארברעכנ, אונ ניט װײַטער.
ס'איז הארט מיינ װאָרט, עס פעלט קימאט די װײכקײַט
פונ פרידלעכער בארעדזאמקיט אינ אים,
װײַל זינט עס זײַנענ אָט די הענט געװאָרנ
אלט זיבנ יאָר, געארבעט האָבנ זײ
אינ דעמ באדעקטנ מיט געצעלטנ פעלר:
געהאט ניט מער װי נײַנ כאדאָשימ רוי
איכ קענ גאָר װײיניק זאָגנ וועגנ דעמו
װאָס טוט זיכ אפ דער גרויסער װעלט, כוצ שלאכטנ
אונ דער מילכאָמע-קונסט. איכ װעל דעריבער
מײַנ זאכ פארר שענערנג מיט מײַנע רייר
גאנצ קנאפּ. דאָכ אוב ס'וועְט אײַער גנאָד מיר שענקענ
געדולד, װעל איכ אָנ קונצנ אָפנהארציק
דערציילנ די געשיכטע פונ מײנ ליבע;

19

װאָס פאר געטראנקענ, וועלכע צוצי-מיטלענ

אוג וועלכע שפּרוכנ, װאָסער שטארקנ קישעפ

באנוצט האָב איכ--איכ ווער דאָכ אָט איג דעמ באשולדיקט --

קעדיי זײַנ טאָכטער צו פארפירנ,
בראבאנציאָ,

א רויִקע, א ציטערדיקע, שטילע,

א מיידל, שעמעװדיק אזול,

או פונ דער אייגענער באוועגונג ווערט זי רויט,

אוג זי זאָל--אומנאטירלעכ בא אזא

ניט-גלײַכקללט איג די יאָרנ, קעגנ

די זיטנ פוג איר לאנד, איר ערע, קעגנ אלצ, --

פארליבג זיכ אינ דאָס, װאָס זי

פלעגט אָנקוקנ מיט שרעק. אָ ניינו

עס דארפ דער סיכל פולקאָמ זײַ1 פארקריפּלט,

קעדיי צו טראכטנ, אז עס האָט געקענט

די פולקומענהייט אזוי װײַט פארגרייזנ.

מע מוז ארויסדרינגענ, אז ס'האָבנ דאָ

געװירקט פוג געהענעמ די בייזע קרעפטנ,

איכ זאָג עס וידער: ער האָט אויסגענוצט

געטראנקענ, וועלכע רייצנ אופ דאָס בלוט,

צי פּולװערג, פארשפּראָכנ צו דעמ ציל,
דאָזש,

ס'איו א באהויפטונג קיינ באװײַן נאָכ ניט,

אָנ קלאָרע פּינקטלעכערע פאקטנ.

ס'איז אלצ האשאָרעס אויבערפלעכלעכע, אזוינס,

װאָס לאָזט זיכ דאכטנ, אָבער ניט באגרינדנ.
1דטער סענאטטר. |

אָטעלאָ, זאָגט אליינ!

צי האָט איר ווירקלעכ מיס פארפלוכטע

אונ ניס דערלויבטע מיטלענ אָפּנעסאמט

די יונגע מיידלשע געפילנ, אָדער

איר האָט דערשלאָגנ זיכ צו איר אזוי,

אפ יענעמ ערלעכנ אונ שייגעמ װעג,

1ט עס דערגייט איינ הארצ צומ צוייטן?
אָטעלאָ,

כ'בעט אײיכ,
שיקט אינ דעמ פיילנ-הויז נאָכ איר, אונ זאָל זי
דאָ ריידנ פאר איר פאָטער וועגג מיר,

0

אוג אויב אינ אירע רייד װעט איר

געפינענ עפּעס, װאָס זאָל הייסנ מײַנ פארברעכנ,
איז ניט בלויז אײַער צוטרוי אונ מײַנ אמט
נעמט צו בא מיר, נאָר זאָל
אויכ אפ מײַנ לעבג פאלנ אײַער אורטייל,

דאָזש,
ברעננט דעודעמאָנענ!

אָטעלאָ.

פאָנענטרעגער!
איר וייסט, װוּ זי געפינט זיכ; גייט מיט זייי
יאגאָ מיט באגלייטער גייענ ארויס.

אונ איצטער, ביז זי קומט, װעל איכ,
װי װידוי פארנ הימל, אזוי זאָגנ
פאר אליער ערנסטער פארזאמלונג,
וי האָב איכ זיכ דערװאָרבג דעזדעמאָנעס ליבע,
אוג זי דערװאָרבג מײַנע.

דאָזש.
דערציילט, אָטעלאָ!

אָטעלאָ.
איר פאָטער האָט געליבט מיכ; ער פלעגט אָפט
מיכ אלינלאדנ צו זיכ אונ בעטנ, כ'זאָל
דערציילנ די געשיכטע פונ מײַנ לעבנ
פונ יאר צו יאָר; דערציילנ ועגנ שלאכטנ,
באלאגערונגענ, פאלנ אלערליי,
װאָס איכ האָב דורגעמאכט.
איכ פלעג זיי דורכגייג פוג די קינדהײַטײאָרנ
ביז צו דער צײַט טונ מײַנ דערציללונג:
די קאטאסטראָפּעס, שוידערלעכע מײסימ
אינ פעלד אונ אפנ יאמ; װי אפ א דורכנאנג
א האָר די ברייט אנטרינט מעג פונ דעמ טױט;
װי, א געפאנגענער, ביג איכ פוג פײַנט
פארקויפט געװאָרג פאר א קנעכט, באפרײַט זיכ,
גערייזט אפולע. כ'האָב דערבלל דערציילט
אויכ וועגג טיפע היילנ, װיסטע סטעפּעס
אונ װילדע פעלדזנ; בערג, װאָס מיטנ קאָפּ
בארירנ זיי דעמ הימל.
אזוי איז דאָס געװענ פונ מײַנ געשפּרעכ
דער גאנג אוג אינהאלט.

21

אויכ וועגנ קאניבאלנ, די, װאָס פרעסנ איינער
דעמ אנדערנ, אונ װעגנ יענע מענטשנ,
װאָס נידעריקער פונ די אקסלענ איז
בא זיי דער קאָפּ, אינ דעזרעמאָנע האָט 5
זיכ ערנסט צוגעהערט צו מײַנע װערטער.,
מע פלעגט זי צוליב שטובזאכנ א רופ טאָנ:
אלצ אָפּגעטאָג; באלר קומט זי צריק
אונ װוידער שלינגט די װערטער מײַנע,
איכ האָב באמערקט די זאכ אונ אײינמאָל
די פּאסנדיקע שאָ געפונענ,
קעדיי ארויסרופנ בא איר א ביטע
פונ טיפנ הארצנ, אז איכ זאָל
דערציילנ איר געבונדנ דאָס, װאָס זי
האָט שטיקערװײַן געהערט. איכ האָב געטאָנ אזוי
אוג אָפּט באמערקט אינ אירע אויגנ טרערנ,
װענ איכ האָב ועגנ הארטע קלעפ דערציילט,
װאָס זײַנענ אינ מיינ יוגנט
אפ מיר געפאלנ.--געענדיקט די געשיכטע,
האָט זי מיר פאר מײַנ מי באצאָלט א װעלט
מיט זיפצנן האָט געשװאָרנ, אז
| ;ס'איז װוּנדערלעכ!", ,העכסט װוּנדערלעכ!", ,ס'איז ביטער",
,ס'איז װוּנדערלעכ אוג ביטער!" אַ! זי װאָלט
געװוּנטשנ קיינמאָל ניט אזוינס צו הערנ,
אונ דאָכ עס מעג דער הימל? אוא מאנ
איר געבנ; יע, זי דאנקט מיכ; אוב איכ האָב
א פרלנט, װאָס ליבט זי, זאָל איכֿ אימ
נאָר אויסלערנענ דערציילנ מײַנ געשיכט ע,
אונ אָנבאָטנ זיכ מעג ער דאנ צו איר,
אונ בא דעמ װוּנק האָב איכ דערקלערט מײַג ליבע,
זי האָט פאר די געפארנ ליב געקראָגג מיכ,
אונ איכ האָב זי--פאר מיטלייר צו די לײַדנ.
דאָס איז דער גאנצער קישעפ פונ מײַנ זײַט.
אָט קומט די פרוי, אונ זאָל זי איירעס זאָגנ.
עס גייענג ארײַג דעזדעטאָנ ע יאגאָ אוג אנדערעי
דאָזש.
איכ קלער, אזא געשיכטע װאָלט
פארכאפּט מײַג טאָכטער אויכ. - בראבאנציאָ,
נעמט אָנ פאר ליב, װאָס איז שוֹינ פארטיק,

22

ס'איז בעסער האָבג א צעבראָכג שווערדו
אבי ניט הוילע הענט.

כראבאנציאָ.
איכ בעט, הערט אויס, װאָס זאָגט זי
אויב מוידע זײַנ זיכ װעט זי, אז זי האָט
האלב אָנגעבאָטג זיכ אליינ, | |
איז מעג מיכ אײַנשלאָגנ א דונער, טאָמער
װעל איכ דעמ מאג גאָר טאדלענ,
קומט, גנעדיקע סינלאָרע, נעענטער אהער
אונ זאָגט, צי זעט איר איג דער איידעלער געזעלשאפט
דעמ מענטשנ, װאָס איר דארסט אימ זײַג געהאָרכזאמי /

דעזדעמאָנע.

מײַנ ליבער פאָטער! כ'זע, אז ס'ווערט דאָ
מײייגב פליכט צעטיילט; אליכ קומט א דאנק

פאר מיינ געבורט אונ מײַנ דערצלונג; ס'לערנענ
מיכ לעבנ אוג דערציונג אכטג אײַכ,

איר זײַט מײַנ האר אונ פאָטער, אוג איכ ביג
די טאָכטער אײַערע; עס שטייט דאָ אָבער

מיינ מאנ, אונ װי מײַנ מוסער האָט

געפאָלגט אײַכ מערער, װי איר פאָטער,

אװי ליגט אויכ אפ מיר--איכ זאָג עס אָפּנ --
דער כויוו מײינ מאנ, דעמ מאוור צו געהאָרכנ.

בראבאנציאָ.

גאָט העלפט אײַכ! ב'האָב געענדיקט,

איכ בעט, טרעט צו צו די מעלוכע-זאָרגנ.

ט'װאָלט בעסער זײַג פאר מיר קייג קינד ניט צו געבאָרנ,
נאָר אױיסצוהאָדעװענ א פרעמדס. |

דו, מאוור, קומ אהער!

איכ גיב דיר אָפּ פונ גאנצנ הארצנ דאָס,

װאָס איכ װאָלט גערנ אָפּגענומענ צריק,

אוב ס'איז ניט דײַנס, װאָס דיכ באלאנגט,

מײַנ דימענט, -פרייט מיכ זייער,

װאָס מער קייג טעכטער האָב איכ ניט; ס'פארשפּאָרט מיר
נאָכ דײַנ אנטלויפנ װערנ א טיראנ

אונ אָנשלאָגנ זיי קלעצלעכ אפ די פיס, ?1

איכ האָב, געערטער דאָזש, מלינ װאָרט געענדיקט,

בראב

דערלויבט מיר פאָרצוזעצנ אײַער װאָרט
אונ א געדאנק ארױסואָגנ, װאָס װעט
די צוויי געליבטע דינענ פאר א שטאפל
אפ צו דערגיינ צו אײַער גנאָד,

װעג ס'איז ניטאָ קיינ היילונג; מוז מענ פריילעכ װערנו
װײַל ס'וואקסט ניט אויס קיינ הילפ פונ א געמיט א שוערנ.

אנ אומגליק איז געשענ: פארומערט זײג -
דאָס איו א קורצער ועג צו נײַער פּײן,

דער מאזל איו דער הארן װאָס קענ מענ מיט אימ מאכנ?

ס'קענ אָבער די געדולד אויכ פוג דעמ מאזל לאכנ,
אז דער באגאנװעטער לאכט פונ דעמ גאנעווס קאָפּ,
באגאנװועט ער צוריק, נעמט עפּעס אָפ,

אונ װער עס איז אומזיסט פארנומענ מיט געװינ,
דער רויבט בא זיכ אליינ.

אנצלאָ.

איז זאָל דער טערק דעמ אינדול קיפּער נעמענ,
מיר האָבנ אים, ביז מיר נאָכ שמייכלענ קענענ.

עס פאסנ רייד אזעלכע בלויז פאר דעמ, בא וועמענ
עס האָט דאָס הארצ שוינ אופגעהערט צו קלעמענ,
דאָכ װער עס לײַדט, דער האָט נאָכ מער פארדראָט,
פונ איבעריקע רייד, װאָס ווייסג ניט קיינ מאָס.

זי זײַנענ גאליק-זיס, פונ צווייפאכנ באטײיט,

ס'קענ יעדערער זיי בייגנ איג זײַג זײַט,

א װאָרט איו נאָר א װאָרט. אז דורכנ אוער װערט
א הארצ געהיילט,--דאָס האָב איכ ניט געהערט,

איכ בעט אונטערטעניק, מע זאָל גלײַכ צוטרעטנ צון די מעלוכע-

געשעפטנ,

דאָזש.

24 |

דער טערק גייט מיט גרויסע קרעפטנ אפ קיפער. אײכ, אָטעלאָ, זײַנענ
בעסער, װי װעמענ עס איז אנ אנדערנ, באקאנט די באפעסטיקונגעג
פוג דעמ אינדזל, אונ כאָטש מיר האָבנ דאָרטנ אפג אָרט זייער א טיכ-
טיקנ קאָמאנדיר,--פונדעסטוועגנ טרויט דער העכסטער אװטאָריטעט אינ
אזעלכע זאכנ, די געזעלשאפטלעכע מיינונג, אײַכ מער װי אימ. איר
מוזט דעריבער אלינגיינ אפ דעמ, אז דעמ גלאנצ פונ אײַער נײַעמ גליק
זאָלנ פארטונקלענ די אָנשטרענגונגענ אונ שטורמענ פונ א קריגיעקס-

פּעדיציע.

אָטעלאָ. /
די הערשערנ-געװױינהײַט האָט געמאכט,
הױיכ-כאָשעװע סענאטערעס, דעמ הארטנ,
שטיינ- שטאָלענעמ געלעגער פוג מילכאָמע
מיר פאר א בעט פונ פעדערנ. איכ בינ זיכ מוידע,
אז מײַנ נאטור געפינט א שארפע לוסט
אינ שװעריקײַטנ, כינעמ אפ זיכ דעריבער
די נײַע קריגנ קעגג אָטאָמאנענ,
גלײַכצליטיק אָבער בעט איכ די רעגירונג,
עס זאָל באזיכערט װערנ פאר מײַנ פרוי
א װוינונג אונ אנ אָרט אינ דער געזעלשאפט,
וי ס'פאסט איר לויטנ ייָכעס אונ איר לאגע.
דאָזש, - :
אויב עס געפעלט אײַכ, זאָל זי װוינענ
אויכ װײַטער בא איר פאָטער.
בראבאנציאָ,
כ'װויל דאָס ניט.
אָטעלאָ.
איכ אוב גיט,
דעזדעמאָנע, |
אונ איכ אויכ ניט. כ'וויל ניט
זײַנ דאָרטנ, װוּ איכ װעל
די אומגעדולד באמ פאָטער רייצנ. דאָזש
העכסט מעכטיקער! נייגט אײַער אוער צו
מיט גוטסקײיט צו מײַג ביטע. זאָל איג אײַכ
מײַג ניט-דערפארנקײיט געפינעג שטיצע.
דאָזש.
װאָס װוילט איר בעטנ, דעזדעמאָנע?
דעזדעמאָנע.
אז איכ האָב ליב דעמ מאוור, קעדיי מיט אימ
צו לעבנ,--דאָס מעג אלַכ באװײַזג
מײַנ שטורמיש אונ מיט גוואלד דערגרייכטער גליק,
מײַנ הארצ איז אונטערטעניק דעמ כאראקטער
מונ מײַינ געליבטנ מאנ, איכ הָאָב דערזענ
אָטעלאָס פּאָנעמ אינ זײַג גײַסט אונ האָב געאָפּטערט
מײַנ גליק אונ מײַנ נעשאָמע צו זײַנ דרײיסטקײַט
אונ צו זײַנ רומ, אזוי אז, ליבע הארנ,
אויב איכ פארבלייב, א מילב פונ שאָלעמ, דאָ;

29

אונ ער גייט אפ מילכאָמע, װעט עס הייסנ,.

אז אָפּגענומענ האָט מענ בא מײַנ ליבע

איר רעכט, אוֹנ איכ װעל מוונ אויסהאלטנ

א שווערע צווישנצײיט, בייס ס'וועט מיר פעלנ

מײַנ ליבער, לאָזט מיכ גיינ מיט אימ,
אָטעלאָ,

איכ בעט, באװויליקט איר! אונ זײַ דער הימל

מייג איירעס, אז איב בעט אײַכ ניט קעדיי

דער טללווע מלינער נאָכצוגעבנ |

-- עס איז די יונגע היצ שוינ אויסגעלאָשנ

בא מיר אינ בלוט--נאָר איינציק מיטנ ציל

איר ווילנ צו באפרידיקנ.

אונ זאָל אליכ גאָט באהיטנ פוג געדאנק,

אז ס'קענ אנ ערנסטע אונ גרויסע זאכ

פארזאמט װערנ, װײַל ס'איז מיינ פרוי מיט מיר,

ניינ, אויב דער לײַכטזיניקער שפּאס

פונ דעמ באפליגלטנ אמור 11

פארבינדט בא מיר די אויגנ פונ דעמ סייכל,

מאכט פויל מײַנ ארבעט, שטערט מיר אינ דער דינסט,

איז זאָלנ װײַבער מאכנ פונ מײַנ קאסקע

א טעפּל פאר דער קיכ, אונ יעדער שאנדע

מעג גרויסנ זיכ, פאראכטנדיק מײַנ רומ,
דאָזש.

זאָל זײַנ אזוי, װי איר װעט צװוישנ זיכ

באשטימענ, זי מעג בלײַבנ אָדער פאָרג,

אונ װאָס באלאנגט דעמ קריג, איז פּאָדערט ער

א גיכנ אָפּפאָר הײַנט באנאכט,

|דעזדעמאָנע.
שוינ היינט
באנאכט?
דאָזש,
היַנט,
אָטעלאָ.
מיט מײַינ גאנצנ הארצנ.
דאָזש, |

מיר וועלג נײַג אזייגער אינדערפרי
פארזאמלענ זיכ דאָ װידער, לאָזט דאָ איבער,
אָטעלאָ, איינעמ פונ די אָפיצערנ,

26

אוג ער װעט אָפפירג אײַכ אײַער פולמאכט

צוזאמענ מיט די אנדערע פּאפּירג,

װאָס איר באדארפט בא אײַער אמט אונ װעררע.
אָטעלאָ.

איז זאָל דאָס זײַנ דער פאָנענטרעגער,

ער איז א מענטש פונ ערע, װערט דעמ צוטרול,

ער װעט אויכ אָפּפירג מײינ פרוי צוזאמענ

מיט אלצ, װאָס איר װעט נאָכ געפינענ

פאר נייטיק נאַכצושיקנ נאָכ מײַנ שיפ.
דאָזש, .

זאָל זײַג אזוי! האָט יעדערער א נוטע נאכט,

צו בר א ב אג צ יָאָ. נו, איידעלער סיניאָר,

אויב הויכע מײילעס זײַנענ שײינ,

איז אײַער איידעמס שוארצקײַט פול מיט כײנ,
ודטער סענאטער,

געערטער מאוור, פאָרט געזונט!

באגייט זיכ גוט מיט דעזדעמאָנעג,
בראבאנצלאָ, |

דו, מאוור, האָסט דאָכ אויגנ, קוק אפ איר,

אונ לאָז ניט אָפּ זי אפ א שפאנ:

זי האָט גענארט דעמ פּאָטער,

קענ אָפּנארנ דעמ מאג,

עס גייענ ארויס דער ד אָזש, די סענאטערס, באאמטע א. א.

אָטעלאָ.

מײַנ לעבנ פאר איר טרײַקײט! אָרנטלעכער יאנאָ,

איכ לאָז דיר איבער דעזדעמאָנענ,

אוג זאָל, איכ בעט, דײַנ פרוי באדינעג זי
דו װעסט זײי ברענגענ ביידנ

קיינ קיפּער באלד, װי ס'וװועט נאָר מעגלעכ זײנ,

קומ, דעזדעמאָגע, כ'האָב א שאָ, ניט מער,

פאר ליבע אונ פאר זײַטיקע געשעפטנ,
אונ װײַטער מוז מענ טאָנ, װי ס'הייסט די צײַט,
אָטעלאָ אוֹנ דעזדעמאָגע גייענ אררס. .

ראָדריגשָ,

יאגאָ!
יאגאָ. /

װאָס װעסטי זאָגנ, איידל הארצ?

27

ראָדריגאָ.

װאָס, מיינסטו, קלער איכ טאָנ?

יָאגאָ.

װאָס קענ זײַנ? לייגנ זיכ אינ בעט אונ שלאָפנ.

ראָדריגאָ.

איכ גיי זיֿ טרינקענ,

יאגאָ.

כ'וועל דעמלט מער ניט ליבנ דיכ,
דו נאר איינער!

ראָדריגאָ,

עס איז א נארישקײיט צו לעבנ, װענ עס איז דער לעבנ א מאטערניש,
ניט מער. עס איז א כאָכמע צו שטארבנ, װענ דער טױט איז אונדז
א היילונג.

יאגאָ,

ראָדר

28

עס פּאסט פאר אנ אויסװוּרפ! איכ קוק שוינ אָנ די װעלט פיר מאָל צו
זיבנ יאָר, אונ זינט איכ קענ אונטערשיידנ צװישג גוטס אונ שלעכטס,
האָג איכ נאָכ ניט געזעג קיינ מענטשנ, װאָס זאָל טאקע מיט אנ עמעסנ
פארשטייג, װי צו ליבנ זיכ אליינ. קעדיי צו זאָגנ, אז איכ האלט בא
טרינקענ זיכ פונ ליבע צו א גאלאנוטסקער הונ, װאָלט איכ פריִער גע-
דארפט װערנ פונ א מענטשנ א פּאוויאן 1

יגאָ.

אָבער װאָס זאָל איכ טאָנ? איכ בינ זיכ מוידע, אז עס איז א שאנדע
צו זײַנ אזוי פארליבט, אָבער איכ האָב ניט קיינ קויעכ מיט זיכ עפּעס
צו מאכג,

קויעכ -א פײַג! עס ליגט אינ אונדזער אײגענער האנט צו זײַג דאָס
אָדער יענצ. אונדזער פּערזענלעכקײַט איז א גאָרטנ, אונדזער ווילנ דער
גערטנער. אז מיר װילנ, פארזעצנ מיר קראָפּעװע, פארזייענ סאלאט,
שטעקנ אָנ איסאָפ, יעטנ אויס טמינ, פירג אײַג איינ סאָרט גראָז אָדעל
פּאקנ אָנ פארשיידענע: מיט אונדזער פולקײַט פארשלאָגנ מיר דעמ
באָדנ, מיט אונדזער פלײַס מאכנ מיר אימ פרוכטבאר. קורצ, אינ אונ-
דזער ווילנ ליגט די קראפט צו מאכג אונ איבערצומאכנ. װענ די װאָג
פונ אונדזער לעבג האָט ניט די שאָל פונ סייכל קעגנ דער שאָל פונ
לײַדנשאפט, דעמלט. װאָלט די היצ פונ בלוט אונ נירעריקײַט פוג אונ-
דזער נאטור פארפירט אונדז אינ די ערגסטע זאכנ, אָבער מיר פאר-
מאָננ דעמ סייכל אפ צו קילג אונדזער װילדנ אימפּעט: די טײַװעס פונ
דעמ לײַב, די גלוסט אָנ א מאָס. אָט פארװאָס איכ האלט דאָס, װאָס הייסט
בא אכ לִיבע, פאר א צוטשעפּעניש, א קלייג ריטל. |

ראָדריגאָ.

עס קעג ניט זײַנ.

יאגאָ.

עס איז ניט מער, װי א קאָכעניש אינ בלוט אונ א נאַכגיביקײַט פונ
דעמ ווילנ, קומ, זײַ א מענטש! דערטרינקענ זיכ? דערטרינק קעצ אונ
בלינדע הינטלעכ, איכ האָב זיב דערקלערט פאר דײַנעמ א פֿרײַנט אוב
איכ דערקלער װידער אמאָל, אז איכ בינ צוגעבונדנ צו דײַנ סימפאטישנ
כאראקטער מיט זיכערע, פעסטע שטריק, אונ קיינמאָל װעל איכ גיט
קענענ צודינענ דיר בעסער, װי איצטער. שלאָג אָנ דײַנ בײַטל מיט
געלט, גיי מיט אונדז אפ דער מילכאַמע: פארשטעל זיכ דעם פּאָנעמ
מיט א פאלשער באָרד, איכ זאָג דיר: שלאָג אָנ דײַנ בײַטל מיט געלט,
עס קענ ניט זײַנ, אז דעודעמאַנע זאָל לאנג ליבנ דעמ מאװף איז
שלאָג אָנ דײַנ בײַטל מיט געלט--אונ אז דער מאהר זאָל לאנג ליבג
דעודעמאָנענ. עס אי געװעג א פלוצלונגער אָנהײב, אונ דו װעסט
זעג פּונקט אזא פּלוצלונגנ סאָפ. אי שלאָג אָנ דײַג בײַטל מיט געלט,
בא א מאווו'י בײַט זיכ אָפּט דער געשמאק, אין שלאָג אָנ דג בײַטל
מיט געלט, די שפּײַן, װאָס װײַוט אימ איצטער אויס אזוי זיסיק, װי
היישערעק, װעט אימ אינגיכנ װערנ ביטער, װי קאָלאָקװינט. זי, פוף
איר זײַט, איז יונג אוג מוז דעריבער ענדערג זיכ: אז זי װעס זיכ אָנ
זעטיקנ מיט זײַנ לײַב, װעט זי דערזענ, אז זי האָט געהאט א טאָעס.
עס מוז זייַג אזוי, ‏ עס מוון איז שלאָג אָנ דײַג בײַטל מיט געלט. אוב
דו װילסט אנדערש גיט, װי שיקנ זיכ צומ טײװל, אין גי צו אימ
מיט א פּײַכטערג וועג, איידער טרינקענ זיכ. קליַב צונויפ דאָס גאנצע
געלט, װאָס דו קענסט, די נאָכגעמאכטע הײליקײַט אונ די שמאטיקע שווּעס
צווישנ אנ אוומשלעפער א כערבער אונ אנ איבערגעשפּיצטער װענע-
ציאנערנ איז ניט קיינ צו הארטער ביסנ פאר מִלַנ סייכל אוג פאר דער
גאנצער קאָמאגדע פוג גענעמ. איב זאָג דיר: די װעסט זי בא קומעני
אָבער געלט דארפסטו האָבנ, אינ דער ערד זאָל גיינ דער געדאנק װעגנ
טרינקענ זיכ: עס פּאסט ניט אהער. בעסער געניסג אוו, אז עס װעס
ווערג פריקרע, אופהענגעג זיכ, איידער אוועקגיינ פונ דער װעלט, ניט
געניסנדיק.

ראָדריגאָ.

אז עס װעט האלטנ דערביי, װועסטו מִּיר זײַנ צוֹ הילפ?

יאגאָ.

אָס דאָס מענסטו זײַנ זיכער, אבי געלט זאָלסטו קריגנ. איכ האָב דאָס
דיר אָפטמאָל געזאָגט אונ איכ זאָג דאָס ידיר נאָכאמאָל אונ נאָכ-
אמאָל, אז דעמם מאור האָב איכ פיינט. מײַנ האס ליגט מיר סיפ אינ
הארצנ, דײיַנער איז גיט װײניקער טיפ, אי לאָמיר ביידע פארבינדנ זיכ

29

אינ אונדוער נעקאָמע. אז דו װעסט אימ צושטעלנ הערנער, װעט דאָס
זײַנ פאר דיר א פארגעניגנ, פאר מיר א שפּאס, אָ; די צײַט אין טראַ
געדיק מיט אפולע געשעענישנ, װאַס וועלנ נאָכ אנטפּלעקנ זיכ. מארש!
גיי! קריג געלס! מאָרגנ װעלנ מיר האָבנ נאָכ װעגנ װאָס צו רייךג, גי

געזונט!
ראָדריגאָ.
װוּ וועלנ מיר זיכ מאָרגנ טרעפנ?
יאגאָ,
בא מיר אינדערהיימ.
ראָדריגאָ.
איכ װעל זײַנ בא דיר באצליטנס,
יאגאָ.
גייט אונ זײַט געזונט. ראָדריגאָ, איר הערט?
ראָדריגאָ.
װאָס?
יאגאָ.-
- = מער קיינ װאָרט ניט וועגנ טרינקענ זיכ! איר הערט?
ראָדריגאָ.

איכ בינ אנ אנדערער געװאָרנ, כ'עיי
פארקויפנ די מאיאָנטקעס מײַנע אלע,
ראָדריגאָ גייט אוױס.

יאגאָ,
אָט מאכ איכ דאָס אזוי פונ שטענדיק אָנ
מײַנ נאר זיכ פאר א בײַטל, װײַל ס'װאָלט הייסנ,
אז איכ פארשוועכ מײַנ מענטשנקענטעניש,
אויב איכ זאָל פּאטערנ מײַנ צײַט מיט אזא טראָפּ
טאר עפּעס אנדערש, אויסער געלט אונ שפּאס,
איכ האס דעמ מאור; ס'גייט א קלאנג, אז ער
האָס מיכ אמאָל פארביטנ אינ מיינ בעט.
אפ וויפל דאָס איז ריכטיק, ווייס איכ ניט,
עס קלעקט מיר אָבער אוא כשאד, אז איכ
זאָל טאָנ, װאָס ס'דארפ צו זײַנ, װי פארנ עמעס,
ער טרויט מיר: װעט מײַנ ארבעט גרינגער זײינ.
ס'איז קאסיאָ א שיינער יונג, איו לאָמיר
באטראכטנ גוט די זאכ! פארנעמענ
זײַנ שטעלע אונ דערצו מיט אימ אלײנ
מײַנ פּלאנ באפליגלענ,--דאָס װאָלט זײַנ
א שפּיצל, קלוג אינצווייענ. װי? ויז לאָמיר

30

א קוק טאָנ! אינ אביסל צײַט ארומ

נאר איכ אָטעלאָס אויער מיט די רײד,

אז קאסיאָ איז מיט זײַנ װײַב צו נאָענט,

דער יונג האָט אזא אויסזענ אונ מאנירנ וייכע,

אז ער איז װי באשאפנג אפ צו װעקנ

א כשאד; געבאָרנ. פרויענ צו פארפירג,

דער מאוור איז א מענטש

אנ אָפענער, א ברייטער, איבערצײיגט,

אז װענ א מענטש זעט אויס אנ ערלעכער,

איז מוז ער ערלעכ זײַנ, איז װעל איכ טאקע

דעמ מאוור פירנ איידל פארנ נאָז,

וי ס'ווערט געפירט אנ אייזל.

איכ האָכ עס שוינ! באפרוכפּערט! געהענעם אוג נאכטן,
פונ אללכ װערט אפ דער װעלט דאָס שרעקלעכ קיגד געבראכט.

גייט ארויס.

צווייטער אקט

סצענע 1

א יאמ"פּאָרט איג קיפּער. אנ אָפענער פּלאצ לעבנ יאמ. ס'גייענ
ארײַג מ אָגנטאנאָ מיט צויי אדלילײט 13
מאָנטאנאָ,
פונ ברעגשפּיצ זעט איר עפּעס אפנ יאמ?
! 71'טער אדלמאג.
ניינ, גאָרנישט ניט, כוצ אופגעברויזטע כוואליעס,
איכ קענ ניט צווישנ הימל אונ דעמ יאמ
קיינ שיפ אנטדעקג.
מאָנטאנאָ.
סידוכט זיכ מיר, אז ס'װאָט
דער װוינט געהוילט אפ דער יאבאָשע מעכטיק,
ס'האָט קיינמאָל ניט געוואקלט אזא שטורעמ
בא אונדז די שפּיצנ פונ די טורעמס. האָט ער
אויכ אפנ יאמ צעשפּילט זיכ אזוי ווילד,
צי קענענ שיפ-ריפּנ פונ דעמב זיכ האלטנ פעסט,
וועג ס'פאלנ אײַנ די בערג? װאָס װעלנ מיר
דערהערנ נאָכ?
2-טער אדלמאג.
א מאפּאָלע אפנ פּלאָט
דעמ טערקישנ, װײַל װי מע שטעלט זיכ נאָר
אפ דעם באשוימטנ ברעג, דערזעט מענ באלד,
אז דולע כוואליעס שלאָגנ, דאכט זיכ, דורכ
די װאָלקנס, אונ עס װיל דער פוֹנ דעמ װינט
צערייצטער אָפּגרונט מיט זײַנ וואסעריקאמ
דערגרייכנ הויכ צומ גליענדיקנ בער *1
אוג אויסלעשנ די שטערנ-סוויטע
פונ דעמ אפ אייביק אײינגעפאסטנ פּאָליוס.

92

איכ האָב נאָכ קיינמאָל אזא אוסברויז גיט געזעג ‏
אפ דעמ צערייצטנ וואסער,
מאַנטאנאָ,
האָבנ
די טערקנ ניט פארבאָרגנ זייער פלאָט
באצללטנס אינ א בוכטע, זלינענ זי
איצט אפנ גרונט. עס איז אומעגלעכ
גאָר אויסצוהאלטנ אזא װעטער.
ס'גייט ארייג א דריטער אדלמאג.
3"טער אדלמאנ,
א נײַס! איי, יונגענ! ס'איז דער קריג פארענדיקט,
עס האָט דער שטורעמ אזוֹי דורכגעקנאלט די טערקנ,
אז זייער פּלאנ איז אויס. א בראוע שים
איז פוג ווענעציע געקומענ,
װאָס האָט געזענ דעמ אונטערגאנג אונ נויט
פונ גרעסטנ טייל פונ זייער פלאָט,
מאָנטאנאָ.
ווי? ס'איז ריכטיק?
3טער אדלמאג.
ס'איז די שיפ באמ ברעג,
א װעראָנעזער. מיקל קאסיאָ,
דעמ דרייסטנ מאוורס לייטענאנט,
איז ערשט ארויסגעגאנגענ אפנ ברעג,
דער מאוור זעלבסט איז אפנ יאמ דערװײַל,
ער האָט די גאנצע פולמאכט איבער קיפּער.
מאָנטאנאָ,
עס פרייט פיכ. ס'אין א רעכטער גובערנאטער.
פיטער אדלמאנ,
ס'איז אָבער קאסיאָ, װאָס האָט אזא
פארגניגנ פונ דעמ טערקס מאפּאָלע,
באטריבט אונ בעט, אז גאָט זאָל אלנהיטנ
דעמ מאוור, װײַל עס האָט צעשײידט זײ
א שרעקלעכער אונ בייזער שטורעמ,
מאָנטאנאָ.
גאָט העלפ אימ! כ'האָב אמאָל געדינט בא אימ,
ער איז דער עכטער קעמפער-קאָמאנדיר,
דאָכ לאָמיר גיינ אינ פּאָרט אונ זענ די שיפ,
װאָס איז שוינ אָנגעקומענ,

3 אַטעלאָ

גלײַכצײַטיק אינ דערווארטונג אפנ מאוור

מיט בליקנ פאָר שנדיק די װײַטקײַטן,

ווו ס'גיסנ זיכ צונויפ די בלױיקײַט פונ דעמ וואסער

אונ פונ דער לופט,
3'טער אדלמאנ.

איז לאָמיר טאָנ אזול.
װײַל יעדער װײַלע פונ דערווארטונג
קענ ברענגענ אונדן א נײַעמ אָנקומ,
ס'גייט ארײַג ק א ס י אָ.

קאס;אָ.

א דאנק אײַכ, בראווע לײַט פונ פעסטנ אינדול,

פאר אײַער ליבע צו אָטעלאָ. שיצ אימ

דער הימל קעגנ די סטיכיעס, װײַל איכ האָב

פארלאָרג אימ אפ א צעקאָכטנ יאמ.
מאָנטאנאָ.

זײַנ שיפ איז גוט?
קאסיאָ.

פונ מעכטיקנ געבוי,

דער קאפּיטאנ איז זיכער אוג געניט.

דעריבער איז מלינ האָפענונג פארזאָרגט,

דאָכ ניט אינ טויטשרעק.

א געשויי הינטער דער סצענע: ,א.זעגל! א זעגל! א זעבל!=
עס גײס ארײַנ א פערטער אדלמאג.

קאסיאָ,
װאָס איז דאָס פארא טומל?
4טער אדלמאנ,
ס'איז די שטאָט י
אינגאנצג פּוסט געװאָרנ. ס'שטייענ אפנ ברעג
די מענטשנ רעדלעכװײַז; מע שרלט: ,א זענלו"
קאסלאָ.
איכ האָפ, עס איז דער גובערנאטער,
עס דערהערט זיכ א קלאפ פונ הארמאטנ,
2-טער אדלמאג,
ס'איז א באגריסונג-שאָס פונ זייער זײַט;
פרלינט זײַנענ עס געויס.
קאסיאָ,
סיניאָר, איכ בעט אײיכ,
גייט אונ דערװיסט זיכ, װער איז דאָס געקומענ.

04

| קדטער אדלמאנ.

אי גיי.
מאָנטאנאַ.
, זאָגט, ליבער לייטענאנט,
איז איער גענעראל באווייבט?
קאסיאָ.

העכסט גליקלעכ,
ער האָט אזא גענומענ, װאָס שטײַגט איבער
באשרליבונג, יעדער גוומע אונ באפּוצונג
פונ לײַכטסטנ פּענ, אזוי אז ס'קענ
דער עמעס וװעגנ אירע מײַלעס
פארמאטערנ די זינגער פונ איר לויב.
סיקערט זיכ אומ דער צװייטער אדלמאג.
נו? ער איז אָנגעקומענ?
2-טער אדלמאנ.
עפעס איינער יאגאָ,
באמ גענעראל דער פאָנענטרענער,
קאסיאַ.
ער איז געפאָרג זייער גיכ אוג גליקלעכ,
אפילע שטורעמס, הויכע וואסערג
אונ הוילנדיקע וויגטנ,
געקארבטע פעלדזנ, אָנגעהויפטע זאמדב,
פארעטעריש פארבאָרגנ אפ צו פאנגענ
די אומשולדיקע שיםפ,--זיי האָבנ
באקומענ אלע א געפיל פאר שינקײַט,
פארגעסנ, אז זיי דארפנ טויטג,
אונ דורכגעלאָזנ זיכער דעזדעמאָנענ.
מאָנטאנאָ,
וער איז דאָס?
קאסיאָ,
ס'איז דעמ שטארקנ פירערס פירערנ,
אונ איר באגלייטער איז דער דרייסטער יאנאָ,
ס'האָט זייער אָנקומ אונדזערע געדאנקענ
אפ זיבנ טעג איבערגעיאָגט. יופּיטער, 5
דו גרויסער גאָט, באהיט אָטעלאָ
אונ מיט דײַנ שטארקנ אָטעמ זײַנע זעגלענ
בלאָז אָנ אזוי, אז ס'זאָל דאָ אונדזער פּאָרט
באגליקט ווערג אינגיכנ מיט זײַנ שיפ,

35

אוג ער, דערקװיקט מיט דעודעמאָנעס ליבע,
וועס אופבלאָזנ אינ אונדוער מאטנ הארצנ
דאָס פּײַער אונ דעמ טרייסט פאר קיפּער,
ס'גייעג ארײַנ דעזדעמאָנע. עמיליעען
י אגאָ, ראָדריגאָ אוג א סװיטע.
זעט!
ס'איז אפנ ברעג דער אויצער פונ דער שיפ,
איר, קיפּרער פאָלק, נעמט אופ זי אפ די קני,
געגריסט זײַ, פרוי! אונ זאָל ארומרינגלענ
פוב רעכטס, פונ לינקס, פונ אלע זײַטנ דיכ
די גנאָד פונ הימל,
דעזדעמאָנע,
כ'דאנק אײַכ, בראווער פרײַנט}
װאָס קענט איר מיר דערציילנ פונ מײנ מאנ?
קאסיאָ.
ער איז נאָכ ניט געקומענ. כ'ווייס איינ זאכ;
ער אין געזװנט אונ װעט דאָ זײַג אינגיכנ.
דעזרעמאָנע,
איכ האָב דאָכ מוירע. װוּ האָט איר פארלאָרנ
זײַנ שיפ?
קאסיאָ.
| ס'האָבנ יאמ אונ הימל
צעקריגט זיכ אוג צעשיידט אונדו. אָבער הערט
א זעגלן

א געשויי הינטער דער סצענע! ,א זעגל א זעגל".
א הארמאטנ-קלאפּ,

2טער אדלמאנ.
ס'איז זייער גרוס דער ציטאדעל; ס'איו אוב
א פרײינט,
קאסיאָ, |
דערװיסט זיכ, װער איז דאָס,
דער אדלמאנ גייט ארויס. :
כ'באגריס אײַכ, ליבער פאָנענטרעגער!
צו עֶמִיליע אילכ אויכ, געעערטע פרןין ‏

כ'בעט, יאגאָ, האָט ניט קינ פאריבל אפ מײַנ פרײַקײַט;

מיר, פֿלאָרענטינער, זײַנענ
אזוי דערצויגנ. קושט עמיליענ.

26

יאגאָ.
אויב זי װעט אײיכ מיט די לִיפּנ
פארגעבנ אזא קאָװעד, װי גאָר אָפט
מיר מיטנ צינגל, װעט אײַכ קלעקג.
דעזדעמאָנע.
אָ װיי! זי קענ דאָכ גאָר ניט ריירג, -
יאגאָ.
צופיל,
געטרויט מיר. כ'פיל עס איבערהויפט,
װעג ס'ווילט זיכ מיר גראָד שלאָפנ. יעו
איכ גלויב, אז זײַענדיק מיט אײַכ,
פארשטעקט זי זיכ דעמ צונג אינ הארצנ
אונ שילט אינ די געדאנקעג.
עמיליע.
איר האָט א קנאפנ גרונט אזוי צו ריידג.
יאגאָ.
אָט שװײַג שוינ, שווליג. איר, פרויענ, זײַט אינדרויסנ בילדער,
איג צימער גלעקלעכ, אינ די קיכנ װילדע קעצ,
גאָר הײיליק, װענ איר שטעכט דעמ צװיטנ,
אוג טללוולענ, װענ איר כאפּט א גאָב צוריק;
אינ אײַער ווירטשאפט--טענצערקעס
אונ באלעבאָסטעס נאָר אינ בעט,
דעזדעמאָנע.
דו מעגסט זיכ שעמענ, דו רעכילעס-זאָגער!
יאגאָ.
װי איכ בינ ניט קיינ טערק, עס איז אנ עמעס.

איר הייבט זיכ אופ צומ שפּיל אונ לייגט זיכ צו דער ארבעט.: +

עמיליע.
איר זאָלט מײַנ לויבגעואנג ניט שרײַבנ.
יאגאָ.
טאקע ניט,
דעזדעמאָנע.
אז דו זאָלסט דארפנ רימענ מיכ, װאָס װאָלסטו
געשריבנ וועגנ מיר?
יאגאָ.
גנעדיקע סיגיאָרע,
ניט לייגט אפ מיר ארופ דאָס, װײַל ס'איז איבער
די קרעפטנ מײַנע: כ'קענ נאָר קריטיקירג,

37

דעזדעמאָנע.
דאָכ פּרוּווט זיכ!--מ'האָט געשיקט אינ פּאָרט א קיק טאָנ?
יאגאָ.
געשיקט.
דעזדעמאָנע אָנאזײַט,
איכ בינ ניט פריילעכ, איכ פארשטעל זיכ--
נו, זאָג! וי װאָלסטו מיכ גערימט?
יאגאָ,
איכ פְּרוּװו
זיכ אָנשטרענגענ. עס קריכט בא מיר פונ קאָפּ,
וי טראָפּנס ס מאָלע פונ געזימס. עס רײַסט
דעמ מארכ, מײַנ מוזע האָט א שװערנ קימפּעט
אונ אָט װאָס אפ דער װעלט געבראכט:
אויב זי איז שיינ אונ קלוג, איז דארפנ זיכ ניט שעמענ
די שײינקײַט ברענגענ נוצנ, אונ דער סייכל נעמענ.
דעזדעמאָנע.
יע, שיינ גערימט! אונ װאָס, אוב זי איז קלוג אונ מיִעס?
אויב זי איז מיעס, װעט דער סייכל איר געפינענ
א שיינעמ יונג, װאָס זאָל איר מיִעסקײַט באדינענ.
דעזדעמאָנע.
ערגער, ערגער.
עמיליע,
אוג װי, אויב שיינ אונ נאריש?
יאגאָ,
| א שיינע קענ קיינ נאר ניט זײַנ, געװינט
אדאנק אָט גראָד איר נארישקליט -א קינד.
דעזדעמאָנע.

עס זײַנענ אלצ אלטע פלאטשיקע כאָכמעס אפ אָנצומאכנ געלעכטער
נאראָנימ אינ א שענק, אָבער װי װעסטו נעבעכ לױבנ אזא, װאָס איז

אי מיִעס אי נאריש?
יאגאָ,
| פונ מיעסקללטנ-נארנ טרעפט דאָכ יעדער איינע

צו טאָנ די אלע שפּיצלעכ, װאָס קלוגע אונ װאָס שיינע.
דעזדעמאָנע.

אָו װי גראָב ניט פארשטאנענ! דעמ בעסטנ לויב האָסטו געגעבנ דער
ערגסטער. אָבער װאָס װאָלסטו קענענ זאָגנ אפ א פרוי מיט אזעלכע
מײַלעס, אז אפילע רטכילעס װעט אפ איר קיינ ביין ניט ריידנ?

38

יאגאָ.
זי איז געװענ א שיינע, דאָכ ניט שטאָלצ געגאנגענ;
געהאט א צונג, װאָס רעדט, דאָכ ניט קינ לאנגנ;
געוועזג שטענדיק רײַיכ, דאָכ ניט צעלאָנ;
געװענ באשיידנ, דאָכ ניט אָנגעבלאָזנ;
איג קאעס װערנדיק, זיכ אײַנגעהאלטנו
ניט לאנג געטראָגנ א פאודראָס אנ אלטנן
פארשטאנענ מיטנ סייכל, בײַטג צי מע מעג
א קעפּל פונ א הערינג אפ א לאקסנעל. "'
געהאלטנ סאָר, קייג פּליאָטקעס ניט פארפירט,
דערזענדיק פארליבטע, זי ניט נאָכגעשפּירט,
זי איז געװענ א פרוי, װאָס הייסט א פרו--
דעזדעמאָנע.
נו, אוג װאָס האָט זי אופגעטאָנ?
יאגאָ.
נאראָנימ אויסגעזויגנ, אקוראט טארשריבנ,
װי גרויס איז די הױצאָע אפ בעבלעכ אונ אפ ריבנ, ‏
דעזדעמאָנע.
אכ סארא הינקעדיקער, ניט פּאסנדיקער אויספיר! עמיליע, לערג זיכי
ניט אֶפּ פונ אימ גאָרנישט, כאָטש ער איז דײַנ מאג! אונ װי האלט
איר, קאסיאָ? צי אין ער ניט א פּוסטער, אנ אויסגעלאסענער פלאפּלער?
קאסיאָ.
ער רעדט, סיניאָרע, װי ער קענ. זעט אינ אימ מער דעמ סאָלדאט אי
דער דעמ געלערנטנ. 15
לאגא אָנאזײַט. .
ער נעמט זי פאר דער האנט, יע, א שיינער שמוּעס: זײי שוש-
קעג זיכ. אָט איג אזא קליינעמ שפּינװעב װעל איכ פאנגענ אזא גרויסע
פליג, װי קאסיאָ. יע! שמייכל צו איר. גוט! איכ װעל דיכ ארײַנארג מיס
דילג איינענער אײדלקײַט. גערעכט! ס'איז אזוי! אזעלכע כיינדעלעכ װעלב
בא דיר אראָפּרײַסנ די בענדלעכ פונ א לייטענאנט. װעג דו װײיסט עס,
װאָלסטו שוינ ניט געקושט אזול אָפט די איגענע דרײַ פינגער?. אֶט
נאָכאמאָל אונ װידער אמאָל, װי א גאלאנטער סיניאָר, נו גוט! א
שיינער קוש! װוּנדערלעכע אײרלקײַט! װידער די פינגער צו די ליפּנן זי
האָבנ נעמעגט זײַנ פאר אײַכ קליסטיר-טרללבלעכ. א טוומייטנ-קלאנג היג-
טער דער סצענע. עס איז דער מאװר, איכ דערקענ זײַנ סיגנאל,
קאסיאָ.
יע, ריכטיק.

.9

דעזדעמאָנע,
לאָמיר אימ אנטקעגנ קומענ.

'קאסיאָ.

אָט איז ער,

ס'גייט ארײַנ אָ ט על אָ מיט רער סוויטע.

אָטעלאָ,

מײַנ שיינע קעמפערן! 50
דעזדעמאָנע.

מײַנ טײַערער אָטעלאָן

אָטעלאָ.

ס'איז גלײַכ א װוּנדער אונ א גליק פאר מיר

צו זענ דיכ דאָ! אָ, סארא פרייד אינ הארצנ!

אָ, אויב נאָכ יעדער שטורעמ אזא רו

קומט אָנ, איז מעגנ ווינטנ בלאָזנ

ביז אופוועקנ דעמ טױט, אונ זאָל די שיס

אינ אירע קראמפנ קלעטערג ארופ

אפ וואסער-בערג הויכ װי אָלימפּ, אונ באלך וי

אראָפּפאלנ צוריק אינ אָפּגרונטנ,

װי געהענעם די טיפ! ס'װאָלט זײַנ פאר מיר

דאָס העכסטע גליק איצט שטארבנ, װײַל כ'האָב מוירע,

אז קיינמאָל װעט ניט זײַנ מײַנ הארצ אזול

אינגאנצנ פריילעכ, אונ ס'פארמאָגט ניט מער

קיינ טרייסט אזא דער אומבאקאנטער מאול.
דעזדעמאָנע, :

באהיט אונדז גאָט! אונ זאָלנ אונדזער ליבע

אונ גליק צוזאמענ מיט די יאָרג וואקסנ.
אָטעלאָ, | | |
איר העלפט אונדז, זיסע קרעפטנ פונ דעמ הימל!

איכ האָב קיינ װערטער ניט פאר אונדזער גליק,

עס שטעלט זיכ אָפּ דאָס הארצ: צו פול מיט פרייד. ער קושט זי.

אי דאָס, אי דאָס- אָ, זאָל קיינ דיסאָנאנס

בא אונדז אינ הארצנ קיײנמאָל ניט זײַנ גרעסער,
7אגאָ אָנאזײַט,.

איר זײַט איצט וויל געשטימט. איכ װעל, װי איכ

בינ אָרנטלעכ, די סטרונעס אײַערע אווֹי א צי טאָנ 22

אז ס'זאָל פונ טאָנ אראָפּגײנ די מויק.

40

אָטעלאָ.

יאגאָ.

| | קומט אלע
אינ שלאָס! מיר האָבנ נײַס. דער קױיג אין אויס,
די טערקנ אפנ גרונט פונ יאמ. װאָס מאכנ
דאַ אפג אינדול מײַנע אלטע פרײינט?
מײַנ טײַערע, ס'וועט קיפּעו אופנעמענ אײַכ גערנ,
מע האָט מיכ דאָ אמאָל געליבט. אכ, זיסע,
איכ רייד, װי א צעטומלטער פוג גליק.
איכ בעט דיכ, גוטער יאנאָ, גיי אינ פּאָרט
אונ נעמ אראָפּ פונ שיפ די קופערטס מײַנע,
לאך אײַג אינ שלאָס דעמ קאפּיטאנ פונ שים,
ער איו א בראווער מאנ, איכ שעצ אים זײער.
קומ, דעזדעמאָנע, זײַ א צווייטנ מאָל
באגריסט אינ קיפּער.
אלע גייעג ארויס אױסער יאגאָ אוב ראָדריגאָ.

צו א דינער. גיל אונ ווארט אפ מיר איג פּאָרט, צו ראָדריגאָ. קומ דו צו נעענ--
טער אהער! אוב דו האָסט מוט אונ מע זאָגט דאָכ, אז ליבע גיט
אריינ אפילע אינ א נידעריקנ מענטשנ א העכערנ װערט, אײידער עס
ליגט אינ זײַנ כאראקטער--איז הער מיכ אויס. דער לײטענאנט איז
הײַנט אפ דער ואכט אינ שלאָס. אָבער פריער פונ אלצ דארם איכ
דיר זאָגנ אָט װאָס: ס'איז קלאָר, אז דעזרעמאָנע איז אינ אימ פארליבט.

ראָדריגאָ.

אינ אימ! ס'קענ ניט זײָנ.

יאגאָ.

לייג ארופ דעמ פינגער אפ די ליפנ--אָט אזוי--אונ לאָז זיכ געבנ דיר
צו פארשטיינ. גיב נאָר א קלער, װי וילך זי איז געװענ פארליבט אינ
דעמ מאװר פאר זײַנ קנא קערלל אונ דערציילנ פאנטאסטישע ליגנס,
אָבער צי װעט זי אימ ליבנ נאָכ איצטער פאר זײַג פּלאפּלערל? פאר-
שטייענדיק מיטנ סייכל, טאָרסטו עס ניט קלערנ. איר אױג מון האָבנ
זײַנ שפּײַז. אונ װאָס פאר א פארגעניגנ קענ עס ציַענ פונ קוקג אפ א
טײַלװול? נאָכדעמ, װי דאָס בלוט איז געװענ צעדולט פונ ערשטנ גענוס,
מוז די זאטקײַט, קעדיי צו באקומענ א פרישנ אפּעטיט, האָבג פאר זיכ
א שיינעמ פּאָנעמ, א גלײַכקײַט אינ די יאָרנ, מאנירנ, עלעגאנצ,--אָבער
אָטעלאָנ פעלט דאָכ דאָס אלצ. ניט געפינענדיק אינ אימ דאָס, װאָס
זי דארפּ, װעט דעזדעמאָנעס צארטקײַט פילנ זיכ באלײידיקט, עס װעט
איר קריכנ פונ האלדו, דער מאװר װעט איר װערנ שװער, אומדער-
טרעגלעכ, אונ דאָ װעט די נאטור גופע אויסלערנענ זי, װאָס מע דארפי

41

שאָנ, אונ אונטערוקנ איר א נײַעמ געליבטנ. אונ בא אזא לאגע-עס
איז דאָכ קלאָר אונ לֵייגְט זיכ אליינ אפנ זינענ--װער קענ שטינ אװי
הויכ אפ שטאפּל פונ גליק, װי קאסיאָ? אנ אויסגעריבענער אױסװוּרפ!
האָט געוויסנ נאָר אפ ויפל עס איז אימ נײטיק, קעדיי אױסצוּװײַונ
איידל אונ ערלעכ אונ קענענ באפרידיקנ זײַנע באהאלטענע, צעלאָזענע
טײַװעס, ניינ, קיינ אנדערער ניט, קינ אנדערער! א געשיקטער, א גלא-
יטער יונג, װאָס קענ אויסנוצנ א שאנס! מיט א פלינקנ אויג, װאָס קענ,
| טאָמער פעלט דער שאנס, נאָכמאכנ אימ, באשאפנ. א טײַװלשער אויס-
װוּרפ! דערצו איז דאָכ דער אויסװורפ שיינ, יונג, פארמאָנט אלצ, נאָכ
װאָס עס ציַענ זיכ דולע, ניט דערפארענע הערצער. א ינג א סאב,
אונ די פרוי האָט אימ שוינ געפונענ.
ראָדריגאָ.
איכ קענ עס ניט גלויבנ. זי איז דאָכ געבענטשט מיט די שענסטע מײַלעס.
דאגאָ.
א פײַג דיר פאר די מײַלעס. דער װײַנ, װאָס זי טרינקט, איז געמאכט
פונ װײַנטרויבנ,. איז זי אזא געבענטשטע צנוע, װאָלט זי זיכ ניט פאר
ליבנ אינ מאוור: אויכ מיר א הייליקער מײַכל. דו האָסט באמערקט,
װי זי האָט א שפּיל געטאָנ מיט קאסיאָס האנט? באמערקט?
ראָדריגאָ.
יע, באמערקט. אָבער עס איז דאָכ געװענ לױטער אײרלקײַט.
דאגאָ. |
טײַווע, װי דאָס איז א האנט. אנ אָנװײַז, א פינצטערער פּראָלאָג צו א
געשיכטע פונ לוסט אונ מיִעסע געדאנקענ. זײיערע ליפּנ זײַנענ געװעג
אזוי נאָענט, אז די אָטעמס האָבנ זיכ געאָרעמט. מלעסע געדאנקענ,
ראָדריגאָ! זיי באטראכטנ עס פונ ביידע זײַטנ דעמ װעג, אונ דאנ קומט
דער קאָמאנדיר אונ מאכט דעמ הויפּטימאנעװר, דער פּלאנ װערט פאר-
קערפּערט אינ א טאט: פּשש! אָבער, סיניאָר, איר לאָזט זיכ לערנענ, 8*
װאָס צו טאָנ: איכ האָב דאָכ אײַכ אראָפּנעבראכט פונ װענעציע. זײַט
הײַנט אפ דער וואכ: א באשטימונג אהינ װעל איכ אײַכ קריגנ. קאסיאָ
קענ אײַכ ניט: איכ װעל זײַנ ניט װײַט: געפינט א מיטל ארלנצוברענ-
גענ אימ אינ קאעס, צי מיט ריידנ צו הױכ, צי מיט אויסלאכנ זײַנ
דיסציפּלינ אָדער מיט אנ אנדער שפּיצל, װאָס װעט זיכ אײַכ מאכנ אונ-
טערנ האנט.
ראָדריגאָ,
גוט,
יאגאָ. :
ער איז א קײַסנ, װערט גיכ צעקאָכט, קענ אײַכ א קלאפּ טאָנ. מאכט
טאקע, אז ער זאָל אײַכ געבנ דעמ קלאפּ. איכ װע?ל ארויסרופנ קעגנ

49

דעמ א פּראָטעסט פוג די קיפּרער לײַט, אונ קעדיי צו בארויקנ זיי, װעסט
מענ מוזנ אראָסּזעצנ קאסיאָ פונ דער שטעלע. אָט אזוי װעט אײַער
וועג צום ציל ווערנ קירצער: איכ װעל שוינ דעמלט געפינענ דִי גע-
העריקע מיטלענ, װײַל עס װעט דאָכ באזײטיקט װערג די גרעסטע

שטערונג פאר אונדזער דערפאָלג.

ראָדריגאָ. |
איכ װעל עס טאָנ, האָב איכ נאָר די מעגלעכקײַט דערצו,
יאגאָ.

אָט דאָס פארלאָז זיכ שוינ אפ מיר! לאָמיר זיכ באלד זענ איג ציטא-
דעל. דערװײַלע מוז איכ אראָפּנעמענ זײַנע זאכנ אפנ ברעג. גי געזונט,

ראָדריגאָ.

אונ דו אויפ,
ער גייט אװעק.

יאגאָ.

אז קאסי;אָ ליבט זי, דאָס גלויב איכ,

אז זי ליבט אימ, דאָס לאָזט זיכ. דענקענ, גלויבנ.
דער מאוור--כ'קענ אפילע אימ ניט ללַונ--
איז ליבנדיק, טרליל, איידל פונ נאטור,

כ'מעג טראכטנ, אז ער װעט פאר דעזדעמאָנענ
א גוטער מאנ זײַנ; אָבער כ'ליב זי אױכ,

ניינ, ניט אויס לויטער טײװע--כאָטש עס פעלט ניט
אינ מיר א זינד אזא--מער פונ נעקאָמע װעגנ,
איכ ביג דאָכ כוישער דעמ באלטײַ װענ

דעמ מאוור, אז ער אין ארײַנגעשפּרונגעג
אמאָל צו מיר אינ גאָרטנ; דער געדאנק

זיצט, װי א נאָגנדיקער סאמ, אינ מיר,

אונ נאָר איינ זאכ קענ אלנשטילג מײַנ הארצ,
אנ אויסגלללכ: פאר א פרוי--א פרוֹל.

אונ גייט דאָס ניט, איז װעל איכ װײניקסטנס
אריינזעצנ אינ אימ אנ אייפערזוכט אזא,

אז ס'וועט דער סייכל זי ניט קענענ היילג.
קעדיי דאָס אויסצופירנ, דארפ איכ דורכ

אָט דעמ װענעציאנער טויגעניכטס,

װאָס איז בא מיר א יאגדהונט אפ א קײטל,
דעמ קאסיאָ זיכ אײינבללסנ איג פוס

אונ אימ פארשווארצנ אינ אָטעלאָס אױיגנ.
װײַל קאסיאָ האָט אויכ אמאָל,

כ'האָב מוירע, אָנגעטאָנ מײַנ שלאָפמיצ.

48

כ'װעל מאכנ, אז דער מאוור זאָל מיר דאנקעג,

באלוינענ, ליבנ, אלצ דערפאר, װאָס איב

האָב אויסגעצייכנט פאר אנ אייזל אימ

געמאכט, זײַנ רו אונ פרייד צעשטערט, דערפירט

ביז מעשונאס. יע, דער פּלאנ אין דאָ,

נאָכ טונקל, יונג; זײַנ עמעסע געשטאלט |

באקומט א שפּיצל, ערשט װענ אויסגעפירט אונ אלט.
גייט ארויס.

סצענע 11

א גאס.
עס גייט ארײַנ א העראָלד מיט אנ אופרופ, נאָכ אימ אנ אוילעמ.
העראָלד,
אָטעלאָ; אונדזער איידעלער אונ בראװער גענעראל, פארלאנגט, אז
| מאכמעס דער ערשט אָנגעקומענער ריכטיקער יעדיַע װעגנ דער מאפּאָלע
פונ דעמ גאגנצנ טערקישנ פּלאָט, זאָל יעדער מענטש ארויסװייזנ זײַנ
פרייד, װער מיט טענצ, װער מיט אָנגעצונדענע פײַערנ, וער מיט אנדערע
שפּילנ אונ פארװײַלונגענ, װי זײַנ הארצ געלוסט; װײַל, אויסער די
פריילעכע נײַס, פײַערט נאָכ הײַנט דער גענעראל זײַנ כאסענע. אָט
דאָס האָט ער געהייסנ מעלדנ דעמ פּאָלק. אלע מאָלצײַטיזאלנ אינ שלאָס
זײַנענ אָפנ, אונ יעדערער האָט די פרײַהײַט צו געניסנ אינ זיי פונ
איצטער פינפ אזייגער ביז דער גלאָק װעט שלאָגנ עלפ. דער הימל זאָל
בענטשנ דעמ אינדזל קיפּער אונ דעמ בראוונ גענעראל אָטעלאָ.
זיי גײיענ ארױיס.

סצענע 11

א זאל אין שלאָס,

ס'גײיענ ארײַנ שָ ט ע ‏ אָ, ד עזדעמאָנע, קאסיֵאָ אונ סוויטע.

אָטעלאָ.
מײַנ ליבער מיקל! הײַנט גיט אכטונג אפ דער וואכט,
מע זאָל זיכ לוסטיק מאכנ מיט א מאָס, |
דעמ סייכל ניט פארטרינקענ,
קאסיאָ.
יאגאָ האָט
שוינ א פאראָרדנונג וועגנ דעמ. איכ װעל.

44

פונדעסטוועגנ אליינ אנ אויג דאָ ווארפנ,
כ'װעל אכטונג געבנ.
אָטעלאָ.
יאגאָ איז העכסט אָרנטלעכ.
א גוטע נאכט אײַכ, מיקל! לאָמיר מאָרגנ
גאנצ פוי א שמועס האָבנ. קומ, מייג ליבע,
עס איז די צײַט פונ אָפּרײַסנ די פרוכט
אונ צווישנ אונדז געניסנ, װאָס געזוכט.
א גוטע נאכט!
עס גװענ ארויס אָט ע 7אָ, ד עזדעמאָנע אוג די סװיטע.
סיגייט ארב יאג אָ.
קאסיאָ. |
גוטנאָװונט, יאגאָ! לאָמיר גיינ צו דער וואכט.
יאנאָ.
עס איז נאָכ צו פרי, לייטענאנט! קינ צענ ניטאָ. דער גענעראל האָט
אונדז אװעקגעװאַרפנ אזוי פרי אויס ליבע צו דעזדעמאָנענ. מיר דארפנ
ניט דערפאר פאריבל האָבנ, ער האָט נאָכ מיט איר קיינ איינ נאכט
ניט פארבראכט. זי האָט געמעגט פאסנ יופיטערנ,

קאסיאָ.
זי איז א פרוי, װאָס מע מעג זוכנ אזא,
יאגאָ.
/אונ דערצו, געטרויט מיר, מיט א פײַערל,
קאסיאָ,
| יע, א פרישע, דעליקאטע באשעפעניש,
לאגאָ,
סארא אויג זי האָט! מיר דוכט זיכ, אזא, װאָס רייצט.
קאסיאָ.
װאָס רופט, אונ פונדעסטװעגנ אזוי ערלעכ.
יאגאָ.
אונ אז זי רעדט, צי איז דאָס ניט א סיגנאל אס ליבע?
קאסיאָ.
עמעס, זי איז די פולקומענהייט,
יאגאָ,
. נו מיילע, זאָל זײַנ מיט גליק! קומט, לײײיטענאנט, איכ האָב א פלעשל
װײַג. דערצו אין נאָכ דאָ פאראנ א פּאָר קיפרער בראװע לײַט, װאָס
וועלנ מיט פארגעניגנ ארײַנקערנ אינ האלדז א קװערטל פאר דעמ גע-
זונט פונ דעמ שווארצג אָטעלאָ, |

קאסיאָ.

הײַנט ניט, ליבער יאגאָ! עס אין בא מיר א שואכער, אומגליקלעכער
קאָפּ פאר מאשקע. עס װאָלט זײַנ גוט, די אײידלקײט זאָל געפינענ אנ
אנדער מיטל פונ אונטערהאלטנ זיב,
יאגאָ.
אָ, עס זײַנענ דאָכ אונדזערע פרײַנט, אונ ניט מער װי אײינ בעכער.
איכ װעל טרינקענ פאר אליער געזונט,
קאטיאָ.
איכ האָב שוינ הײַנט אויסגעטרונקענ ניט מער וי אנ בעכער װײַנ,
צוגעגאָסנ מיט וואסער, אונ זע: איכ בינ שוינ עפעס אנ אנדערער. עס
איז בא מיר אנ אומגליק, א פעלער, אונ איכ טאָר ניט א צװייטנ מאָל
אוױיספּרוּװונ מײַנ שװאכקײַט, |
יאגאָ, |
עכ, מענטש איינער! עס איז דאָכ א נאכט פונ פרייך, די בראװוע לײַש
ווילנ דאָס, |
קאסיאָ.
װוּ זײַנענ זיי?
יאגאָ, |
אָט דאָ הינטער טיר, איכ בעט אײַכ, גיט זײי א רופ.
קאסיאָ.
איכ װעל עס טאָנ; אָבער עס געפעלט מיר גיט,
. ער גײַט ארויס.
יאגאָ,
גיס איכ אינ אימ ארײינ אייג בעכער,
א צוגאָב צו דעמ ערשטנ, װערט ער גלײַכ
אזוי צערייצט אונ גרייט א שפּרונג, א ביס
צו געבנ, װי א יונגער דאמעס מאָפּסל,
מײַנ נאר ראָדריגאָ, װאָס די ליבע האָט אימ שיר
ניט אויסגעקערט ארופ מיט די געדערימ,
האָט הײַנט פאר דעזדעמאָנענ אויסגעטרונקענ
היפּש בעכערס ביזנ דעק. ער דארפ דאָס האלטנ
די וואכט. דריי קיפּרער יונגענ, שטאָלצע, דרייסטע,
אינ ערע-פראגנ שטענדיק גרייט צומ שטרײַט,
דרײַ עכטע טיפּנ פונ דעמ קריגערישנ אינדזל,
זיי האָב איכ מיט די שוימענדיקע בעכערס
באזויפט װי ס'דארפ צו זײַנ. זיי שטייענ אויכ
דאָ אפ דער וואכ, אונ צװוישנ אזא פאק
שיקורימ װעל איכ אונטערשטופּנ לײַכט

40

דעמ קאסיאָ, אז ער זאָל עפּעס אַפּטאָנ,
װאָס װעט באליידיקנ דעמ אינדול. אָט
זיי קומענ שוינ, גייט דורכ די זאכ געשװינד,
דאנ האָט מײַנ שיפ א פאסנדיקנ װינט,
עס קערט זיכ אום ק אס לאָ, צוואטעג מיט אימם מ אָ נט אנ אָ
אוב אדפילליט. גאָט זיי דינער מיס וײב.
קאסיאָ,
איכ שווער בא גאָט,. זיי האָבנ מיר שוינ אונטערגערוקט א גלעזל.
מאָנטאנאָ,
אפ מײיג װאָרט, א קליינס, קאמ א פּינטע, װי איכ בינ א סאָלדאט, 24
יאגאָ. |
וינ אהער, היי!
זיגנגנט.
זאָל דאָס גלעזעלע מאכנ קלינג-קלונג,
זאָל דאָס גלעזעלע מאכנ קלינג-קלונג,
א סאָלדאט אין א מאנו
א לעבנ -א שפאנ,
מאכט-זשע, סאָלדאטנ, דעמ טרונק,
װײַנ, אהער, יונגענן
יקאסיאָ.
איכ שװער, אנ אויסגעצייכנט לידל.
יאגאָ.
איכ האָב עס אויסגעלערנט זיכ אינ ענגלאנד. אָט דאָס אין דער עמע-
סער אָרט, װוּ מע קענ איסטרינקענ. װאָס.איז קעגנ די ענגלענדער
א דײַטש, א דענער, א גראָנ-בײַכיקער האָלענדער? איי, טרינקט! עס
איז נאָכ אלצ גאָרנישט ניט קעגנ אנ ענגלענדער,
קאסיאָ.
זי זײַנענ דאָס טאקע אזעלכע בעריעס אפ אױסטרינקענ?
לאגאָ.
יע! װענ א דענער ליגט שויג טויטישיקער, איז דאָס פארנ ענגלענדער
ערשט א שפּיל, אז דער דײַטש פאלט פונ די פיס, האלט דער ענגלענ-
דער ערשט בא שויצנ, אונ װענ דער האָלענדער ברעכט שױנ אױס,
טוט זיכ דער ענגלענדער א צִי צו א נײַער פלאש,
קאסיאָ.
פאר אונדזער גענעראלמ געזונט!
מאָנטאנאָ, |
איכ נעמ אָנ דעמ טאָסט אוב שטיי ניט אָפּ, לייטענאנט, פונ אלַכ.

47

יאגאָ,
אכ, סארא טײַער לאנד עס איז ענגלאנד!
זינגט.
קעניג סטיפנ איז געװענ א גרויסער האר,
האָט הויזנ פאר א גילדנ באשטעלט;
האָט איבערגעצאָלט א זעקסער דערפאר,
אונ שילט דעמ שנײַדער אפ גאָר דער װעלט.
קעניג סטיפנ האָט געהאט א ברייטע האנט,
אונ דו ביסט אָרעמ אוג קליינ!
פונ גײיווע קענ אומגליקלעכ װערנ א לאנד,
איז מעגסטו אינ אלטנ מאנטל גײנ 5*
היי, װײַנ אהער!
קאס;אָ.
אָט דאָס לידל איז נאָכ שענער עונ דעמ ערשטנ,
יאגאָ.
איר װילט עס הערנ נאָכ א מאָל?
קאסיאָ.
ניינ! איכ האלט, אז א מענטש, װאָס טוט אזעלכע זאכנ, אין ניט װערט
זײַג שטעלע. יע! גאָט אין איבער אונדו אלעמענ. עס זײַנענ פאראנ
אזעלכע, װאָס װעלנ גײנ אינ גאניידנ, אונ אויכ אזעלכע, װאָס װעלב
גיינ אינ גענעמ,
יאגאָ.
ריכטיק, לייטענאנט!
קאסיאָ.
פונ מײינ זײַט--איכ מיינ ניט צו באליידיקנ דערמיט ניט דעמ גענעראל
אונ ניט קיינ אנדער אָנשטענדיקנ מענטשנ--פוג מײַנ זײַט האָס איכ צו
זײַנ אינ גאנייךנ,
יאגאָ. ע,
אונ איכ אויכ, לייטענאנט!
קאסיאָ.
אָבעו, זײַט מויכל, העכער פאר מיר װעט איר דאָרטנ ניט זיצנ. א ללל
טענאנט דארפ זיצנ אינ גאניידנ העכער פונ א פאָנענטרעגער. אָבער
לאָמיר איבערגיינ צו אונדוער זאכ. גאָט, זײַ אונדו מויכל אונדזערש
זינד! סיניאָרנ, לאָמיר א קוק טאָנ;, װאָס הערט זיכ מיט דער ואכט.
ניט מיינט, סיניאָרג, או איכ בינ שיקער, אָט אין מײַנ פאָנענטרעגער,
אָט איז מײַנ רשע-טע האנט, אָט אין מײַנ לינקע האנט. איכ ביג איצטער
ניט שיקער. איכ קענ גאנצ גוט שטיינ, איכ רייד גוט.
אלע.

זייער גוט,

48

קאסיאָ.
יע, געוויס! זייער גוט. אי סאַרט איר ניט מיינענ, אן איכ ביג שי"

קער.
ער גייט ארויס.
מאַנטאנאָ.
קומט, סיגיאַרנ, ארויס אפ דער טעראסע. לאָמיר צעשטעלנ די וואכט.
יאגאָ.

איר האָט געזענ דעמ מאנ, װאָס איו דער ערשטער
אוועק. ס'איז א סאַלדאט, װאָס האָט געמעגט
אי צעזארס לעגיאָנענ קאָמאנדיר זֵיין. 76
איר האָט אָבער געזענ אויכ זײַנ כיסאָרנ.
ער גלללכט זיכ אויס מיט זײַנע מײלעס, פּונקט-
וי טאָג מיט נאכט אינ אָנהײיב פרילינג, װענ
ס'איז זייער לענג דיזעלביקע-א שאָד!
כ'האָב מוירע, אז דער צוטרוי, װאָס אָטעלאָ
האָט אימם געשענקט, װעט אינ א ביזער שאָ
פונג זײַנ כיסאָרג אופטרייסלעג דעמ אינדזל,
מאַנטאגאָ,
ס'טרעפט אָפט מיט אימ אזוינס?
יאגאָ.
' ס'איז אנ אולינפיר
בא אימ צומ שלאָפּ, דער װײַזער אפנ זייגער
װעט צוויי מאָל דורכמאכנו זײַנ קרײז, אונ ער .
װעט אָג א וינלידל אוא ניט שלאָפנ.
מאָנטאנאָ, |
מע דארם אָטעלאָנ אָנװײַזנ דערופ,
ס'איז מעגלעכ, אז ער זעט עס ניט; אויכ מעגלעכ,
אז בא זײַנ איידעלער נאטור בלויז שעצט ער
אינ קאסיאָ די מײללעס, וויל ניט אָבער
זיכ אײיַנקוקנ אינ די כעסרוינעס זײַנע.
אנ עמעט?
עס גייט ארײַנ ראָ דריגאָ
לאגאָ. שטיל צו אימ.
נו, ראָדריגאָ, װאָס?
איכ זאָג דיר, גיי נאָכ קאסיאָ. נו, גיין
ר אָ דריגאָ גייט ארויס.

מאָנטאנאָ. |
ס'איז צו באדויערב, װאָס אונדזער מאוור

4 אָטעלאָ 49

האָט אָנגעטרױט ניט פאָרזיכטיק די שטעלע
פונ זײַנ געהילפ א מענטשג מיט אזא
טיפ אײַנגעגעסענער כאלאעס., ס'װאָלט
זײַנ אָרנטלעכ צו זאָגנ וועגג דעמ
דעמ מאוור.
יאגאָ,
איכ--ניט, אפילע פאר גאנצ קיפּער,
כ'ליב זייער קאסיאָ, כ'װאָלט פיל געטאָנ,
אבי אימ אויסהיילנ פונ פעלער, אָבער--
הערט, הערט! װאָס איז דאָס פאר א טומל?

א געשריי הינטער דער סצענע: העלפט! העלפט!
קאסיאָ קומט צוריק, נאָכיאָגנדיק זיכ נאָכ ראָ דריגאָ.

קאסיאָ.

צומ טײַװל! דער אויסװוּרפ! די קאנאליע!
מאָנטאנאָ,

װאָס איז געשענ, לייטענאנט?
קאסיאָ.

אנ אויסװורפ לערנט מיכ, װאָס איכ האָב צִן טאָבן אָבער איכ װועל דים

פארשטעקג אינ א פלעשל, לומפּ איינער!
ראָדריגאָ,

דו װעסט מיב שלאָגנ?
קאסלאָ.

אונ דו װעסט בא מיר ריידנ? גיט א קלאפ ראָ דריגאָ.
מאָנטאנאָ.

ליבער לייטענאנט, איכ בעט אײַכ, האלט אנ די האנט,
קאסיאָ.

לאָזט מיכ גיינ אָדער אים שלאָג אײַכ אויס די ציינער!
מאָנטאנאָ,

גייט, איר זײַט שיקער,
קאס;אָ.

איכ--שיקער?

9

זיי ‏ שטרײַטג.
יאגאָ שטיל צו ר אָ דרינאָ.

גיײי, כ'הייס דיר, גיי אוג שריי: ,מע שלאָגט זיכ"!
ראַדויגאָ. גייט ארױס,

ניינ, ליבער לייטענאנט! מײַנ גאָט! ווערט רויִק!

איי, העלפט!--סיניאָר--מאַנטאנאָ!--לייטענאנט!--

איי, קומט צו הילפ!--אָט דאָס איז מיר א וואכט!
עס קלינגט א גלאָק.

90

ווער קלינגט דאָס? אָ, צומ טײַװל! ס'וועט די שטאָט
זיכ אופהייבג. שטעלט אָפּ זיכ, לייטעגאנט!
כ'פארשווער אײיכ, ס'וועט אײַכ זללנ א שאנדע

אם אײביק.
ס'גייט ארייג אַ טע לאָ מיט א סװיטע.
אָטעלאָ.
װאָס איז דאָ געשענ?
מאָנטאנאָ.
איכ בינ צעבלוטיקט, טויט פארווונדעט.
ער טרעט אֶכפֹּ.
אָטעלאָ.
שטעלט אָפּ זיכ, אויב איר װילט נאָכ לעבני
יאגאָ.

גענוג שוינ!--לייטענאנט,--מאַנטאנאָ,--מײַגע הערנ!

צי האָט איר גאָר אינגאנצנ דעמ פארשטאנד

פארלאָרג פארג אָרט אונ פליכט? עס רעדט דאָכ

דער גענעראל צו אײַב. שטייט! סארא שאנדע!
אָטעלאָ.

זאָגט, װאָס איז דאָס? זאָגט, װער האָט אָנגעהױבג?

צי זײינעג מיר געװאָרג טערקנ

אונ טוענ איבער אונדז אליינ דאָס, װאָס

ס'האָט גאָט די טערקנ ניט דערלאָזנ! שעמט זיכ,

װי איר זײַט קריסטנ, שטעלט גלײַכ אֶטּ דעמ שטרײַט.

װער ס'וועט פונ קאעס ואגג נאָכ א טראָט,

דער האלט ניט פונ זײַג לעבנ. פאר אײנ ריר -

דעמ טויט! שטילט אײַנ דעמ שטורעמיגלאָק. ער שרעקט

דעמ אינדזל, הייבט אים פונ זײַג רו. זאָגט, מענטשנ,
װי איז די זאכ געװעזנ? יאגאָ, זאָג -- -

דו ביסט דאָכ אָרנטלעכ, ביסט בלייכ, װי טוט, פוג צאר--

זאָג, װער האָט אָנגעהױבנ? מיט דײַנ ליבע
באשווער איכ דיכ, |
יאגאָ,

איכ ווייס ניט. ס'זײַנענ אלע
אָט ערשט געװענ, אָט ערשט געוועזנ פרײַנטלעכ,
װי פארנ שלאָפ א יונג פּאָר-שאָלק; אונ פּלוצלונג,
פּונקט װי א שטערנ װאָלט זיי דול געמאכט, '"
ארויסגעכאפּט די שװערדנ, אָנגעצילט זיב איינער
אינ ברוסט דעמ צווייטנ, דאָרשטנדיק זײַג בלוט,

31

איכ קענ ניט ריידנ וועגנ אָנהייב
פונ בייזנ קריג; יע, כ'װאָלט בעסער װעלנ
פארלירנ אינ א גוטער שלאכט די פיס, 6
װאָס האָבנ מיכ געבראכט אהערצו.
אָטעלאָ. |
מיקל,
װי האָט איר זיכ געקענט אזוי פארגעסנ?
קאסיאָ.
איכ בעט אײַכ, זײַט מיר מויכל; כ'קענ ניט רייךנ, .
אָטעלאָ. |
געשעצטער פרײַנט מאָנטאנאָ! איר זײַט שטענדיק
געװעזנ איידל. ס'האָט די װעלט באמערקט
די, שטילקליט, ערנסטקײיט פונ איער יוגנט,
ס'איז אײַער נאָמענ גרויס אינ שטרענגסטע מײַלער,
איז ווייזשע האָט איר אײַער שיינעמ רומ
צעשטערט, פארביטנ אפ א נאָמענ פונ -
א העפקערייונג, א נאכטהעלד--דאָס דערקלערט מיר!
מאָנטאנאָ,
געשעצטער גענעראל, כ'ביג שװער פארװוונדעט,
ס'קענ יאגאָ, אײַער אָפיצער, דערציילנ,
-- כימוז ריידג װײיניקער, װײַל ס'איז מיר שעדלעכ, --
אלצ, װאָס איכ װײיס; אויכ װײיס איכ ניט, כ'זאָל עפּעס
געהאט פארזינדיקט הײַנט באנאכט מיט װאָרט
צי מיט דער האנט, אױב ס'איז נאָר ניט געװאָרנ
א זינד צו זאָרגנ װעגנ זיכ אליינ
אוג צו באשיצנ זיכ דעמ לעבנ קעגנ
אנ אָנפאל מיט געוואלט,
אָטעלאָ,
כ'שווער באמ הימל,
מײַנ בלוט הייבט אָנ באהערשנ מײַנ פארשטאנד,
די לײַדנשאפט פארפינצטערט דעמ געדאנק,
פארכאפּט מײַנ וילנ; אויב איכ װעל
א לאָז טאָנ זיכ אונ אופהייבנ די האנט,
װועט פאלנ פונ איר קלאפ דער בעסטער,
דערציילט, װי איז דער בייזער קריג אנטשטאנענ,
װער האָט אימ אַנגעהיבנ; װעט זײַנ שולך
נאָר אופגעוויזג װערנ, מעג ער זײַג
מײַנ צווילינג-ברודער, ער װעט מוזנ פאָרט

מיט מיר זיכ זעגענענ.--װאָס הייטט? אינמיטנ

א קריגס-שטאָט, צווישנ אזא פאָלק, װאָס איו
נאָכ פול מיט שרעק, זאָל עמעצער גאָר ואגנ
פארפירנ קריגערליענ צווישנ זיכן!

באנאכט! אינ פעסטונג! בא דער ואכטן!

ס'איז אומגעהויער! יאגאָ, װער האָט אָנגעהויבנ?

מאָנטאנאָ.

אויב צוליב פריינטשאפט אָדער כאוװוערשאפט
דערציילסטו מער צי װייניקער פונ עמעס,

דאג ביסטו קיינ סאָלדאט ניט, |

יאגאָ.
צופּ מיכ ניט!

כ'װאָלט בעסער אויסשנײַדנ דעמ צונג פונ מויל,
אבי נֹצָר קעגג מיקל קאסיאָ

קינ שלעכטס ניט זאָגנ; אָבער איכ ביג זיכער,
אז ס'קענ דער עמעס אימ ניט שאטנ; אָט

וי ס'איז געװעזנ, גענעראל! מאָנטאנאָ

אונ איכ, מיר האָבנ ביידע דאָ געשמוּעסט,
אונ פּלוצלונג איז אריינגעפאלנ עפעס

א יונג מיט א געשריי: ,העלפט! העלפט!" נאָכ אים
האָט קאסיאָ געיאָגט זיכ מיט א שװערד

אנ אָנגעצילטנ אפ א קלאפּ. מאָנטאנאָ

האָט גלײַכ צו קאסיאָ א װאָרפ געטאָג זיב

אימ אָפּצוהאלטנ; איכ האָב נאָכנ שרײַער
געלאָזנ זיכ, ער זאָל ניט מיט די קוילעס

די שטאָט דערשרעקנ (װי ס'איז װוירקלעכ
געשענ), דער יונג אין גראָד געװעזנ

לוכט אפ די פיס; איכ האָב אימ ניט דעריאָגט,
צוריק געלאַפנ, װײַל איכ האָב דערהערט

א שווערדנקלאנג פונדאנענ, זידלווערטער

פונ קאסיאָ, װי איכ האָב קינמאָל ניט

פונ אימ דערווארט. אונ קומענדיק צוויק --
ס'האָט װײיניק װאָס געדויערט--האָב איכ זיי דערזענ,
הארט איינער צו דעם צװייטנ,

אינ ביטערנ געשלעג; אָט װי איר האָט

זיי זעלבסט געפונענ. כ'האָב ניט מער

װאָס צו דערציילנ. ס'זײַנענ מענטשג

ניט מער װי מענטשנ. ס'קענענ אויכ די בעסטע

98

פארגעטנ זיכ. יע, קאסיאָ האָט אימ
פארוװוונדעט לײַכט, װי, זײַענדיק אינקאעס,
מע גיט אמאָל א קלאפ דעמ בעסטנ פרײַנט,
ס'האַט אָבער קאסיאָ געװויס געהאט
פונ דעמ אנטרונענעמ אזא פארדראָס,
אז ס'קענ ניט אויסהאלטנ אימ די געדולך,
אָטעלאָ.
כ'װייס, יאגאָ, ס'וויל דײיַנ ערלעכקײַט אונ ליבע
פארקלענערנ די זאכ, זי גרינגער מאכנ
פאר קאסיאָ. -איכ, קאסיאָ, ליב דיכ,
דאָכ װעסטו מער ניט זײַנ מײַנ אָפיצער.
ס'גייס ארײַנ ד ע זד ע מ אָ נע מיט א סוויטע.
זעט, אויכ מײַנ ליבע האָט איר אופגעװעקט,
איכ װעל דיכ שטעלנ פאר א בײשפּיל,
דעזדעמאָנע.
װאָס איז געשענ?
אָטעלאָ,
ס'איזן אלצ שוינ גוט, מײינ זיסע!
גייל שלאָפנ! צו מאָנט אנע. סיניאָר, איכ װעל אליינ
זײַנ אײַער דאָקטער, היילנ אײַכ די װונדנ,
פירט אימ אװעק!
מע פירט איםמ אָפּ.
דו, יאגאָ, נעמ אפ זיכ די אופזיכט איבער
דער שטאָט, בארויקט די, װאָס ס'האָט דערשראָקנ
דער ווילדער ליארמ.--קומ, דעזדעמאָנע! װוייב:
אזוי לעבט א סאָלדאט, דער זיסער שלאָפ פארגייט,
וי נאָר ס'רופט די טרומייט,
אלע גייעג ארויס: אױסער יא נ אָ אוג ק א ס לאָ.
יאגאָ,
װאָס? איר זײַט פאװוונדעט, לייטענאנט?
קאסיאָ,
יע, ניטאָ שוינ מער קינ רעפוע.
יאגאָ,
ווירקלעכ? גאָט באהיט!
קאס;אָ.
מײַנ גוטער נאָמענ, גוטער נאָמענ, גוטער נאָמענ! איכ האָב פארלאָרג
מײַנ גוטנ נאָמענ. איכ האָב פארלאָרג דעמ אומשטערבלעכנ טייל פוג מיר,

4

אונ געבליבנ איז נאָר דאָס, װאָס איז װי בא א כײַע. מײַנ גוטער
נאָמענ, יאגאָ, מײַנ גוטער נאָמענ!
לאגאָ. |
װי איכ ביג אנ אָרנטלעכער מאנ, איכ האָב געמיינט, אז איר האָט בא-
קומענ עפעס א װוּנד אינ לײַב: דאָס איז װיכטיקער פאר דעם גושב
נאָמענ, גוטער נאָמענ--דאָס איז דאָכ א נישטיקע אונ העכסט פאלשע
אויסטראכטעניש; מע באקומט אימ אָפט אָנ א פארדינסט אונ מע פאר"
לירט אָנ א שולד: האלט איר ניט, אז איר האָט פארלאָרג דעם גוטג
נאָמענ, דעמלט האָט איר אימ. עס זײַנעג פאראנ, מענטש אינער, מיט-.
לעג אפ צו באקומענ צוריק דעמ גענעראלס כײנ. איצטער זײַס איר
בא אימ אראָפּגעפאלנ, ער האָט אלַכ אָבער באשטראָמט, מער מיינענדיק
פאָליטיק, איידער פונ קאעס, אזוי שלאָגט מענ אנ אומשולדיק: הונט,
קעדיי אָנצושרעקנ א שטאָלצנ לײב. שטייט צו אימ װידער צו, אוב ער
װועט זייג אײַערער. **
קאסיאָ. |
איכ װאָלט אימ גיכער געבעטנ, ער זאָל מיכ ארױסשלײַדערנ, איידער
נארנ אזא גוטנ גענעראל, אונטערוקנדיק אימם אזא שלעכטנ, שיקערנ
נארישנ אָפּיצער. א שיקער? פּלױדערט װי א פּאָפּונט? שלאָגט ויב!
פײַנט זיכ אויס? זידלט זיכ? קוראזשעט זיכ פארג אייגענעמ שאָטנ? דו,
גײַסט פונ װײַנ! מיטנ אויג זעט מענ דיכ ניט! האָסטו ניט קינ אנדער
נאָמענ, איז הייס טליװל.
יאגאָ,
נאָכ װעמענ האָט איר זיכ דאָס נאָכגעיאַגט מיטנ שװערד? װאָס האָט
ער אײיכ געטאָנ?
קאסיאָ.
איכ ווייס גיט,
יאגאָ.
איז דאָס מענלעכ?
קאסיאָ. |
איכ געדענק א מאסע זאכנ, אָבער קינ איינ זאכ ניט אײנציקװטו,
א קריג, אָבער ניט פארװאָס. אָ גאָט! אז מענטשנ זאָלנ נעמענ אינ מויל
אזא זאכ, װאָס רויבט בא זי דעם סײכל, אז מע זאָל מיט פרײיד אוג
לוסט פארוואנדלענ זיכ איג פיו
יאגאָ.
איצטער אָבער זײַט איר אינגאנצנ באמ זינענ. װי זײַט איר דאָס אזי
געקומענ צו זיכ? |
קאסיאָ.
| דעמ טײַװל שיקרעס איז געפעלג געװאָרנ אָפּצוטרעטג זײַנ אָרט דעם

99

טײַװל קאעס, איינ פעלער טײַטלט מיטנ פינגער אפנ צווייטנ אונ מאכט
איכ זאָל פונ גאנצנ הארצנ פאראכטנ זיכ אלינ,

יאגָ,

| אָ, ניט זײַט קיינ צו שטרענגער מאָראליסט! נעמענדיק איג אכט די
צײַט, דעמ אָרט, די לאגע פונ דעמ אינדזל, װאָלט געװענ בעסער, אוב
עס טרעפט זיכ ניט. אָבער האָט עס יע געטראָפנ, מוזן מענ פאריכטג,
אונ זאָל אײַכ זײַנ צו גוטס,

קאסיאָ.
איכ װעל בא אימ בעטנ צוריק מײַנ שטעלע, אונ ער װועט מיר זאָגנ: דו ביסט
א שיקער. האָב איכ אזויפיל מײַלער, װי די היררע, װעט אזא ענטפער
זי גלײַכ פארשטאָפּנ אלע. זײַנ א מענטש מיט סייכל אונ פלוצלונב
ווערנ א נאר אונ באלך א בעהיימע, אָ, װי אויסטערליש עס איז! יעדער
איבעריקער בעכער איז פארשאָלטנ, אונ עס זיצט אינ אימ א טלין?, 9

יאגאָ.
גייט, גײיט! גוטער װײַנ איז א גוטע פרײַנטלעכע באשעפעניש, אויב נאָר
מע קענ זיכ מיט אימ באגײנ: ניט שילט אימ! װײַטער, ליבער לייטע-

| נאנט, איכ קלער, איר װייסט, אז איכ ליב אלכ.

קאסיאָ. |

איכ האָב עס באוויזנ מיט מײַנ טרינקענ,

ילאגאָ. | | |

מענטש איינער! יעדער מענטש טרינקט אמאָל אויס, איר צי אנ אנדע-
דער. איכ װעל אײַכ אָבער זאָגנ, װאָס איר דארפט טאָנ. אונדזער גע-
נעראלס פרוי אין איצטער דער גענעואל, איכ זאָג עס אינ דעמ זינ,
אז ער איז אינגאנצנ פארנומענ מיט באטראכטנ, באמערקנ, אָנשױעג
אירע מײַלעס, איר שיינקײַט. איז זײַט זיכ איר מוידע פונ גאנצנ הארצנ,
בעט, זי זאָל אײַכ װידער אופשטעלנ אפ אײַער פּאָסטנ, זי האָט אזא
בּרייטע, גוטהארציקע, איידעלע, געבענטשטע נאטור, אז זי האלט עס
פאר א פלעק אפ איר גוטסקײַט, אוב זי טוט ניט פאר א מענטשנ מער,
איידער ער האָט זי געבעטנ. שטייט צו איר צו, זי זאָל צונויפצ;ענ דאָס
איבערגעבראָכענע גליד צוישנ אײַכ אונ איר מאנ, אונ איכ בינ גרײט
צו שטעלנ אינ געװעט מײַנ גאנצנ פארמעגנ קעגנ יעדער קלײגיקײַט,
װאָס איז קאמ װערט אָנצורופּנ;--אז אײַער פרײַנטשאפט װעט נאָכנ ברוכ

| ווערנ נאָכ שטארקער וי פריער.

קאסיאָ. :
איר האָט מיר געגעבנ א גוטע אייצע.

יאגאָ. |

איכ שװער, אז מיט אופריכטיקער ליבע אוג אָרנטלעכער פרײינטשאפט.

56

קאסיאָ. | |
איכ גלויב אײַכ פונ גאנצנ הארצנ. איכ װעל מאַרגנ אינדערפרי בעטנ
די װוילע דעזדעמאָנענ, זי זאָל מיכ אונטערהאלטנ. מײַנ גאנצע קאריער
איז אויס, טאָמער װערט זי דאָ איבערגעריסנ,
יאגאָ.'
ריכטיק, א גוטע נאכט, לייטענאנט! איכ מון גיינ צו דער ואכט,
יקאסיאָ. |
א גוטע נאכט, אָרנטלעכער יאגאָ!
ער גייט ארויס.
דאגאָ.
נו, װער װעט זאָגנ, אז איכ בינ אנ אויסװוּרפ?
צי איז ניט ערלעכ, אופריכטיק מײינ אייצע,
װאָס לייגט זיכ אפנ סייכל אונ איז ווירקלעכ
דער װעג דעמ מאוור צו געװינענ? װײל
ס'איז זייער לײַכט באוועגנ דעזרעמאָנענ
צו העלפנ אינ א גוטער זאכ, איר הארצ
איו ברייט אונ פרל, װי די סטיכיעס, ס'װאָלט
איר זײַנ ניט שװוער א ביג צו טאָנ דעמ מאור,
ער זאָל זיכ אָפּואַגנ פונ קריסטנטומ,
פונ אלע סימװאָלג אונ צייכנס פונ דערלייזונג. 0
ס'איז זײַג נעשאָמע מיט איר ליבע |
אזוי פארבונדנ, אז זי קענ טאָנ אלצ
מיט אימ, װאָס זי פארלאנגט, אונ טאָנ פארקערט,
עס מעג איר זיכ פארוועלנ װערנ
א גאָט, װאָס שפּילט זיכ מיט זײַנ שוואכקליט.--װאָס זשע
בינ איכ דענ פאר אנ אויסװוּרפ, אויב איכ האָב
באוויזנ קאס;אָ דעמ רעכטנ ועג,
װאָס װעט צו גוטס אימ פירנ? גאָטהײַטנ
פונ געהענעמ! װענ טײַװלענג ווילג אָפּטאָג
די ערגסטע זינד, פארשטעלג זי זיכ ערשטנס
פאר הימלשע געשטאָלטנ, אָט װי איכ.
װײַל בייס ס'וועט בעטנ דער נאלווער נאר
אז דעזדעמאָנע זאָל אימ ראטעװענ,
אוג זי װעט צושטיינ שטארק צומ מאוור--װועל איכ
אריינגיסנ אים גיפט אינ אויער, זאָגנ:
,זי בעט פאר קאסיאָ, װײַל זִי פארלאנגט זײינ שיינקליט",
אונ װאָס זי װעט מער שטרעבנ טאָנ אימ גוטס,
אלצ װײיניקער װעט זײַנ דעמ מאוורס צוטרול,

57 -

איכ װעל פארוואנדלענ אינ א זינד איר גוטסקײַט
אונ אויסוועבנ פונ איר א נעצ, װאָס װעט
זיי פאנגענ אלעמענ,
סיגייט ארײַנ ר אָ ר ריג אָ.
נו, װאָס הערט זיכב?
ראָדריגאָ. |
איכ בינ דאָ אינ דעמ געיעג ניט קינ הונט, װאָס בײַסט, נאָר מער
גישט אזא, װאָס בילט. מײנ געלט איז שוינ קימאט אוס; הײַנט בא-
נאכט האָב איכ געכאפּט גוטע קלעפּ. אונ מיר דוכט זיכ, אז פאר מײַב
גאנצער מי אונ מאטערניש װעט מיר צוקומענ נאָר אביסל דערפארונגג
אזוי, אז איכ װעל זיכ אומקערנ קיינ װענעציע גאָר אָנ געלט אוג מיט
עפּעס מער סייכל,
יאגאָ,
וי אָרעמ זײַנענ די, װאָס האָבנ קיינ געדולד ניט!
-- צי קענ מענ אנדערש אויסהיילנ א װוּנד,
אויב ניט פּאמעלעכ? מיטנ סייכל, ניט
מיט קישעפ ארבעטנ מיר דאָכ, אונ סייכל
מוז האָבנ צײַט. צי גייט ניט װױל די זאכ?
ס'האָט קאסיאָ געשלאָגג דיכ, דו אָבער
האָסט מיט דעמ ביסל קלעפּ דעמ קאסיאָ
קאסירט, ס'וואקסט יעדער פלאנצונג אפ דער זונ,
דאָכ יענער בוימ, װאָס בליט צוערשט, דער ברענגט
די פרוכט צוערשט, דערװײַלע קלעקט פאר דיר, --
מײַנ גאָט! ס'אין שוינ פרימאָרגנ!
עס מאכנ מייסימ אונ פארגעניגנ קורצ די צײַט,
טרעט אָפּ! גײי, װוּ מע האָט געשטעלט דיכ װוינענ.
אװעק! איכ זאָג דיר! שפּעטער װעסטו מער
דערוויסנ זיכ, נו, מארש! ראָ דריגאָ גייט ארױס..'
כ'מוז טאָנ צוויי זאכנג
פאר קאסיאַ דארפ בעטנ דעזדעמאָנעג
מײַנ פרוי; איכ װעל איר הייסנ. :
דערװײַלע װעל איכ אָפּגײנ מיטנ מאוור
אביסל אָנאזײַט אונ ברענגענ אימ
צוריק גראָד דאנ, װענ קאסיאָ װעט בעטנ
זײַנ פרוי. אהא! עס אין א גאנג,
מע דארפ דאָס נאָר ניט ציענ לאנג,
ער גייט אוויס.

98

דריטער אקט

סצענע 1{

א פּלאצ פארנ שלאָס.
עס גייענ ארײַג קאסיאָ מיט עטלעכע מוזיקאנטן, 51
קאסיאָ,
שפּילט, מוזיקאנטנ, דאָ. כ'װעל אײַכ דערפאר
באלויגענ; אָבער קורצ; דערנאָכ שרײַט אױס;
,וט מאָרגנ, גענעראל!" -
ס'גייט ארײַג דער קלאָוג.
קלאָוג,
זאָגט, מוזיקאנטנ, אײַערע אינסטרומענטנ זײַנענ געװועג אינ נעאפּאָל, װאָס
זי פּאָנפענ אזוי אינ נאָז? 52
1-טער מוזיקאנט.
װאָס הייסט, סיניאָר?
קלאָוֹג.
עס זײַנענ בא אײַכ בלאָזדאינסטרומענטנ?
טער מוזיקאנט.
יע, בלאָזד אינסטרומענטג.
קלאָוג.
איז הענגט לעבנ זײי אנ עק.
1טער מוזיקאנט.
װאָסער עק? װאָס מיינט איר? 5
קלאָונ.
איכ האָב געזענ אפולע בלאָזדאינסטרומענטנ מיט עקנ. נאט אײַכ געלט,
דער גענעראל ליבט אײַער מוזיק אזוי, אז ער בעט אײַכ, אינ נאָמעג
פונ דער ליבע, ניט טומלט מֶער מיט איר.
זדטער מוזיקאנט.
גוט, סיניאָר, מיר װעלנ ניט מער.

39

קלאָוג.
האָט איר אזא מוזיק, װאָס הערט זיכ ניט, מעגט איר װײַטער שפּילנ,
װײַל דאָס, װאָס מע רופט אָנ הערנ מוזיק, איז ער מויכל,
ויטער מוזיקאנט.
מיר האָבנ ניט אזא.
קלאָוג.
איז לייגט ארײַנ די פײיפלעכ אינ די זעקלעכ, איכ מוז אװעקגיינ, נו,
מארש! פארשװוינדט אינ דער לופט! מארש!
די מוזיקאנטג גייענ ארױס.
קאסיאָ.
דו הערסט, מיינ ערלעכער פריינט?
קלאָוֹג.
איכ הער ניט קיינ ערלעכע פרײַנט, איכ הער אײכ.
קאסיאָ.
הער אופ שפּילנ מיט װערטער, אָט אין דיר א קליינע גאָלדענע מאט"
בייע. איז די קאמערפרוי, װאָס באדינט דעמ גענעראלס װײַב, שױג
אופנעשטאנענ, זאָג איר, אז איינער קאסיאָ בעט, זי זאָל זיכ מיט אימ
דורכריידנ. דו װעסט עס טאָנ? |
קלאָוּב,
זי איז שוינ אופגעשטאנענ,. איכ װעל איר זאָגנ, אז עס זאָל זיכ איר
פארוועלנ שטיינ דאַי |
קאסיאָ. |
טו עס, מײַנ גוטער פרלינט. דער קלאָוג גייט ארויס,

{ יאגאָ גייט ארײַנ,

קאסיאָ.
גראָד צו דער צײַט!
יאגאָ,
איר האָט נאָכ ניט געלייגט זיכ שלאָפנ?
קאסיאָ.

איכ? ניינ! עס איז דאָכ טאָג געװאָרנ איידער
מיר האָבנ זיכ צעשיידט. איכ האָב זיכ, יאגאָ,
דערלויבט נאָכ אײַער פרוי צו שיקנ, כ'וויל,
זי זאָל געפינענ מיר א צוטויט

צו דעזדעמאָנענ,

60

יאגאָ.
| כ'שיק זי גלײַכ,
איכ װעל א מיטל אויכ געפינענ אָפּצוציַענ
דעמ מאוור אָנאזײַט, קעדיי ס'זאָל פרײַער
זײַנ דער געשפּרעכ.
קאסיאָ. |
איכ דאנק אײַכ אונטערטעניק.
יאגאָ גייט אוױס.
אפילע צווישנ פּלאָרענטינער
האָב איכ נאָכ קײינמאָל ניט געזענ קייג איינעמ,

װאָט זאָל זײַנ בראװער, איידעלער פונ אימ. ס'גייט ארײַג עמיליץע

עמיליע.
גוט מאָרגנ, ליבער לייטענאנט! ס'פארדריסט מיר
דער קאעס, װאָס מע האָט אפ אײַב. איב ביג דאָכ זיכער,'
ס'װעט אלצ זײַנ גוט. עס ריידנ װעגנ דעמ
דער גענעראל מיט דעזדעמאָנענ; זי
פארטיידיקט אײַכ ענערגיש; ער דערװידערט,
אז דער פארװונדעטער האָט דאָ אינ קיפּער
א שיינעמ נאָמענ אונ פיל פרײַנט; אזוי
אז ס'פאָדערט דער געזונטער סייכל,
איר זאָלט באזײַטיקט ווערנ. אָבער סזאָגט דער מאוור,
אז ער ליבט אײַכ אונ ער באדארפ ניט
קיינ אנדער בעטער כוצ זײַנ פרײַנטשאפט,
קעדיי אײַכ אופצושטעלנ, װי נאָר מעגלעכ.
קאסיאָ.
אָבער,
איכ בעט אײַכ, אויב ס'איז פאסיק אונ מע קענ,
געפינט מיר די געלעגנהײַט צו האָבנ
א קורצנ שמוּעס אויג אפ אױג
מיט דעזדעמאָנענ,
עמיליע.
כ'בעט אליכ, קומט ארײינ,
איכ װע? אײַכ אָנװײַזג די צײַט, דעמ אָרט,
װוּ איר װעט קענעג אויסגיסג דאָס הארצ,
קאסלאָ.
איכ דאנק אײַכ זייער.

זיי גייעג אוויס.

1

סצענע זו
א צימער איג שלאָס.
ס'גייעג ארײַג אָט עלאָ, יא גאָ אוג אדל לײַט.
אָטעלאָ. |
גיב, יאנאָ, אָפּ די בריוו דעמ קאפּיטאנ,
אויכ מלינ באגריסונג דעמ סענאט דורכ אימ.
איכ גיי איצט אפ די פעסטונג-ארבעסנ,
דו װעסט מיכֿ דאָרטנ טרעפנ.

יאגאָ.
רעכט, סיניאָר!
אָטעלאָ. |
איר, אדל-לײַט, באגלייט מיכ אינ דער פעסטונג?
אדלילייט.

מיר גייענ, גענעראל, מיט אײַכ,
זיי גייענ אוויס.

סצענע וז

דער גאָרטג פוג שלאָט,

עס גייענ ארײנ ד עזױעמאָנע, קאסיאַָ אוב עמיליל.

דעזדעמאָנע.
זײַ זיכער, ליבער קאטיאָ, איכ װעל
אלצ, װאָס איכ קענ נאָר, טאָנ פאר דיר.
עמיליע.
אָ, טוט עס, גוטע פרוי! איב זאָג אײַכ, ס'האָט
מײַנ מאנ אזא פארדראָס, פּונקט װי די זאכ
װאָלט איט געטראָפנ,
דעזדעמאָנע.
יע! דײַנ מאנ איז אָרנטלעכ!
געטרוי מיר, קאסלאָ, איכ װעל אינגיכנ
זענ אײֵַכ באפרײַנדעט מיט מײַנ מאנ אוי
וי פריער,
קאסיאָ.
אכ, גוטהארציקע סיניאָרע,
װאָס ס'זאָל ניט זײַנ מיט מיקל קאסיאָ,
פארבלײַבט ער דאָכ אפ שטענדיק אײַער דינער.
דעזדעמאָנע.
איכ ווייס דאָס, כ'דאנק אײַכ, איר האָט ליב מײַנ מאנ,

62

איר האָט אימ לאנג געקענט. אין זײַט-זשע זיכער,
ער װעט אײַכ האלטנ װײַט פונ זיכ ניט לענגער,
וי ס'פּאָדערט עס די פּאָליטיק.

.ָאיסאק‎

סיניאָרע;
ס'קעג ציִעג זיכ די פּאָליטיק צו לאנג,
דערנערנ זיכ מיט שפּײַז, װי וואסער מאָגער,
פאנאנדערוואקסנ זיכ פונ צופאלנ,
אזוי, אז האָבנדיק א צװייטנ אפ מײַנ שטעלע,
פארגעסנ װעט דער גענעראל מײַנ ליבע
אונ דינסט.

דעזדעמאָנע,
קיינ צווייפּל! פאר עמיליעג -

דאָ אינ די אויגנ, קאוויר איכ דיר דנ שטעלע.
געטרוי! אויב איכ זאָג צו מײַנ פרײַנטשאפט, װעל איכ
מײַג צוזאָג האלטנ ביונ לעצטנ פּונקט.
איכ װעל מײַנ מאנ ניט לאָזנ רוענ, מאכג אימ
געהאָרכזאמ; כ'װעל פאריידנ אימ די אויערנ,
ביז די געדולד װעט פלאצנ; ס'וועט זײיג בעט
פאר אימ א לערנ-צימער װערנ, אונ דער טיש
אנ אָרט פונ מוסער זאָגנ; כ'װעל אינ אלצ
ארײַנמישג דליג ביטע, קאסלאָ!
דעריבער מעגסטו פריילעכ זײַנ: דו האָסט
אנ אדװאָקאט, װאָס ניכער װעט פארגעסנ

צו לעבנ, איידער דיינ פּראַצעס. 4
אָטעלאָ אוג י א גאָ באװײַזג זיכ אינ הינטערגרונט.

עמיליע,

סיניאָרע, ס'גייט דעך גענעראל,
קאסיאָ. |

סיניאָרע, כ'זעגנ זיב מיט אללכ.
דעזדעמאָנע. |

ניינ, ווארט אונ הערט, װי איכ װעל ריידנ,
קאסיאָ,

ניט איצטער! איכ ביג אומרויק אזוי,
אז כ'קענ נאָר שטערנ אונדזער ציל,
דעזדעמאָנע. |
נו, טוט, װי איר פארשטייט,
קאסיְאָ גייט ארוס,

יאגאָ.
הא! עס געפעלט מיר ניט,

אָטעלאָ,

װאָס רעדסטו?
יאגאָ,

קיינ זאכ ניט--אָדער--כ'ווייס ניט,
אָטעלאָ,

ס'איז קאסיאָ אװעק איצט פונ מײַנ פרוי?
יאגאָ.

ס'איז קאסיאָ. אָ נייג! איכ שטעל? זיכ עס ניט פאָר,
אז קאסיאָ זאָל, װי א שולדיקער,
זיכ אָפּגאנװענענ, װי נאָר אײַכ דערזענ.
אָטעלאָ,
איכ האלט, אז ער,
דעודעמאָנע. ‏
נו, װאָס, מײַנ מאנ?
איכ האָב דאָ מיט א מענטשנ ערשט גערעדט,
װאָס האָט צן אײַכ א ביטע אונ אין זײיער
פונ אײַער אומגנאָד נירערשלאָגנ,
אָטעלאָ,
וועמענ מיינט איר?
דעזדעמאָנע,
נו, קאסיאָ, דעמ לייטענאנט.--מיינ מאנ!
אויב איכ פארמאָג א קראפט צי כינ,
װאָס זאָלנ אפ אײַכ ווירקנ, ווערט
מיט אים גלײַב שאָלעמ!
אויב ער איז ניט א מענטש, װאָס ליבט אײַכ טרל,
קענ גרײַונ ניט באטראכטערהייט,
מיינט אָבער גוטס, -דערקענ איכ שוינ ניט, הייסט עסן
דעמ פּאָנעמ פונ אנ אָרנטלעכנ מאנ,
כ'בעט, רופט אימ צריק.
אָטעלאָ.
ער איז אוועק פונדאנענ?
דעוזדעמאָנע.
יע; ריכטיק! איז אזוי צעבראָכנ,
אז ס'איז אינ מיר געבליבנ פונ זײַנ צאר
א טייל, מײַנ מיטלײַך, ליבער, קערט אימ אומ!

64

אָטעלאָ,
ניט איצטער, דעזדעמאָנע! עטװאָס שפּעטער.
דעזדעמאָנע.
: אינגיכנ אָבער?
אָטעלאָ.
אלַכ צו ליב, װאָס גיכער,
דעוזדעמאָנע.
הײַנט בא דעמ אָװנטברױט}.
אָטעלאָ.
ניט הײַנט באנאכט,
דעזדעמאָנע,
צו מיטיק מאָרגנ?
אָטעלאָ,
כ'וועל ניט קומענ עסנ מיטיק
אהיימ; עס האָכנ אלינגעלאדג מיכ
איג ציטאדעל די אָפיצערג,
דעזדעמאָגע.
איז מאָרגנ באדערנאכט? איז דינסטיק אינדערפרי?
איז דינסטיק צוועלפ באטאָג? באנאכט?
איז מיטװאָכ אינדערפרי? איכ בעט, װײַוט אָנ באשטימט א צײט,
ס'זאָל אָבער זײַג ניט לענגער פוג דרײ טעג,
געטרויט מיר, אז ער האָט כאראָטע, ס'איז דאָכ
זײַנ פעלער, אוב מע זאָל אימ געמעג איינפאכ --
ניט רעכענענדיק, אז מע מוז בייס קריג
זײַג מוסטערהאפט--קימאט קייג פעלער ניט,
װאָס זאָל א שטראָפּ פאררינענ. כ'בעט אלכ, זאָגט,
ווענ זאָל ער קומענ. כ'שטעל זיכ גאָר ניט פאָר,
אז איר זאָלט עפּעס בעטנ, אוג איכ זאָל
אליכ אָפּזאָגג צי שטיינ אונ וואקלענ זיב,
װאָס הייסט? אָט יענעמ מיקל קאסיאָ,
דעמ העלפער אלערנ בא װערבג מיכ,
װאָס האָט אזויפיל מאָל פאױטיידיקט אײַכ,
װוענ איכ פלעג זאָננ קעגענ אײכ א װאָרט, --
אָט אימ קעדיי צו מאכנ פאר א פרײַנט,
איז גנײיטיק לאנג צו ריידנ! טרויט מיר, כװאָלט --
אָטעלאָ.
גענוג, איכ בעט דיכ! זאָל ער קומענ, װענ
ער וויל, איכ װעל ניט אָפּזאָגג דיר גאָרנישט,

5. אָטעלאָ 68

דעזדעמאָנע.
װאָס איז? עס איז ניט קינ מאטאָנע,
ס'איז פּונקט װי אויב איכ בעט אײַכ אָנטאָנ
די האנטשנ, עסנ דאָס, װאָס איז אײַכ נוצלעכ,
צי ווארעמ קליידנ זיכ, צי עפּעס אנדערש,
װאָס איז אינ אײַער אינטערעס. אָ, װענ
איכ װעל א ביטע האָבנ, װאָס זאָל ווירקלעכ
פיל פאָדערנ פונ אײַער ליבע,--װעט עס
זײַנ שװעוער, שרעקלעכער צו טאָנ.
אָטעלאָ, |
איכ װעל ניט אָפּואָגג דיר גאָרנישט. אָבער
איכ בעט דיכ, לאָז אװײַלע מיכ אליינ.
דעזדעמאָנע,
צי קענ איכ אָפּזאָגנ? אָ ניינ! פארבלליבט,
מײַנ מאנ, געזונט,
אָטעלאָ.
מײַנ דעזדעמאָנע, גיי געזונט,
איכ װעל צו דיר באלד קומענ,
דעזדעמאָנע.
לאָמיר גיינ, |
עמיליע. צו אָטע לאָ. איר טוט, װי ס'גלוסט זיב אײַכ,
כ'װועל שטענדיק פאָלגנ, װאָס עס זאָל ניט זײַנ.
דעזדעמאָנע אוג עמיליע גיענ ארױס.
אָטעלאָ.
די שיינע שטיפּערקע! ס'מעג מײַנ נעשאָמע
פארפלוכט װערנ, איכ ליב דיכ אָבער;
אונ טאָמער ניט, װעט װידער זײַג כאאָט.
יאגאָ.
געערטער האר, --
אָטעלאָ.
| װאָס זאָגסטו, יאגאָ?
יאגאָ.
-ס'האָט וועגנ אײַער ליבע קאסיאָ געװוּסט
גאָכ פאר דער כאסענע?
אָטעלאָ.
פונ אָנהייב ביונ סאָפ.
װאָס פרעגסטו עפעס?

06

לאגאָ.
עפּעס א געדאנק
איז דורכגעלאָפנ. צוליב אימ, גיט מער.
אָטעלאָ.
זאָג, יאגאָ, װאָס פאר א געדאנק?
יאגאָ.
איכ האָב עס ניט געװוּסט, אז ער איז. פריִער
געוועג באקאנט מיט איף.
אָטעלאָ.
אָ, יע! ער פלענט
גאנצ אָפט זײַנ דער פארמיטלער צװישנ אוֹנדז.
יאגאָ.
ווירקלעכ!
אָטעלאָ.
יע, ווירקלעכ! װאָס? דו זעסט עפעס אינ דעמן
ער איז ניט ערלעכ?
יאגאָ.
ערלעכ, גענעראל.
אָטעלאָ.
ערלעכ! יע, ערלעכ!
יאגאָ. |
אט וויפל, גענעראל, איכ ווייס --
אָטעלאָ.
איז װאָס"זשע מיינסטו?
יאגט.
איכ מיינ, סיגיאָר!
אָטעלאָ.
איכ מיינ, סיניאָר! מײינ גאָט! ער איז מײַג עכאָ,
װי עפּעס שרעקלעכעס װאָלט זײַנ בא אימ
אינ דעמ געדאנק: ער טאָר עס ניט אנטפּלעקנ.
דו מיינסט עפּעט; איכ האָב געהערט: דו האָסט
געזאָגט, אז עס געפעלט דיר ניט,
װאָס קאסיאָ איז פונ מײַנ פרוי אװעק.
װאָס איז דיר ניט געפעלנ?
אונ אז איכ האָב דערציילט, אז אינ מײַנ ליבע
איז ער געװעזג מײַג פארטרויטער,
צונויפגעצויגנ האָסטו דײַגע ברעמענ,
וי אײַנגעשלאָסג איג דײַג מארכ אנ אײַנפאל

א שרעקלעכנ. -איז אוב דו ליבסט מיכ,
אנטדעק מיר דײַנ געדאנק.
יאגאָ.
= סיניאָר, ס'איז אײַכ באקאנט מײַנ ליבע.
אָטעלאָ.
יע,
באקאנט, אונ װײל איכ װײס, אז דו ביסט פול
מיט ערלעכקײַט אונ ליבע, אז דו װעגסט ‏
די װערטער, איידער זאָגנ זיי;--דעריבער
דערשרעקט מיכ שטארקער דײַנ פארשװליגנ,
אזעלכע זאכנ זײַנענ א געװױינהײַט
בא שווינדלער, אָבער בא א מענטשנ
מיט ערע אין עס א באװײו, אז עפּעס |
אנטפּלעקט זײַנ הארצ, עס קענ זיכ דאָכ באהערשג.
יאגאָ.
איכ װאָלט פאר מיקל קאסיאָ געשװאָרג,
אז ער איז אָרנטלעכ.
אָטעלאָ.

יאגאָ.
א מענטש דארפ זײַנ אזא, װי ער װײַזט אויס;
מע דארם ניט אױסװײַזנ דאָס, װאָס מע איו ניט.
אָטעלאָ. |
געװיס, א מענטש דארפ אױסװײַוג דאָס, װאָס ער איו.
יאגאָ. | | |
דעריבער האלט איכ קאסיאָ פאר ערלעכ,
אָטעלאָ.
ניינ! ס'שטעקט דאָ נאָכ עפּעס.
איכ בעט דיר, זאָג מיר אלצ, אָט װי דו טראכסט,
דו מיינסט, געפינ פאר דעמ געדאנק דעמ ערגסטנ
דאָס ערגסטע װאָרט.
יאנאָ.

איכ מיינ דאָס אויכ.

זײַט מויכל, גענעראל!
איכ בינ פארפליכטעט טאָנ, װאָס ס'איז מײינ כויוו,
דאָכ ניט אזוינס, פונ װאָס עס זײַנענ פריי
אפילע קנעכט. אנטפּלעקג די געדאנקענ? אָבער
זיי קענענ זײַנ אי נידעריק אי פאלש,
אינ וועלכנ פאלאצ קעג זיכ ניט אמאָל
ארײַנרײַסנ א מיַעסקײַט? צי איז פאראנ

8

א ברוסט, ריינ אפ אזויפיל, אז עס זאָלג
קיינ אומריינע געדאנקעג צלטנװליז
אינ איר ניט זיצנ לעבנ די גערעכטע
אונ אָפּהאלטנ געריכט?
אָטעלאָ.
ס'הייסט, יאגאָ, דו פאראטסט דײַג פּרײַגט,
אוב דו פארשטייסט, אז מע באאולט אים,
אונ דײַנ געדאנק איז אָפּנעפרעמױט
פונ זײַגע אויערג.
יאגאָ.
איכ בעט אייפ, -- |
עס קענ זײַג פאלש דאָס, װאָס עס דוכט זיכ מיר,
איכ בינ זיכ מוידע, אז עס איז אנ אומגליק
אינ מיר--מליג נאָכשפּירנ נאָכ מיסברויכנ;
מײַנ גינציקײַט דערזעט אָפּט א פארברעכג,
װוּ ס'איז ניטאָ. דעריבער זאָל ניט נעמענ
דער סייכל אליערער איג אכט
א מענטשנ, װאָס פארגרײיוט אזוין נייג, מאכט ניט
קייג וועזג פונ צעפּלאַנטערטע האשאָרעס.
פאר אליער גליק אוג רו, פאר מײַג פארשטאגר
אונ ערע פאסט ניט, איר זאָלט װיסנ, װאָס
איכ דענק.
אָטעלאָ.
װאָס װילסטו זאָגג מיט די רייף?
יאגאָ.
ס'איז בא א מאנצביל צי א פרױי
די עכטע צירונג זייער גוטער נאָמענ.
ער ס'גאנװעט אָפּ מײַג בײַטל, יענער האָט
ארלינגעכאפּט א שמאטע: עפּעס אָדער גאָרנישטג
עס איז געוועזג מײַנס, ס'אין איצטער זײַנס
אונ ס'איז געװענ בא טויזנטער א קנעכט.
דאָכ װער עס רויבט מײַנ גוטנ נאָמענ, יענער
האָט אָפּגענומענ דאָס, װאָס ער װעט רײַכער
דערפונ גיט װעדנ, איכ װעל אָבער בלײַבג
דער עכטער אָרעמאג.
אָטעלאָ.
באמ הימל, אים
וויל וויסנ דיינ געדאנק,

יאגאָ.

אָטעלאָ.

איר קענט עס ניט,

אפילע אוב מײַנ הארצ װאָלט ליגנ

בא אײַכ אינ האנט; איר זאָלס עס ניט, ביווואנעג
דאָס הארצ אין נאָכ בא מיר,

הא!

יאגאָ.

אָ, היט זיכ, ליבער האר,
פאר אייפערזוכט; ס'איז א קאָשמאר מיט גרינע אויגנ, /
װאָס, פרעסנדיק, מאכט כויזעק פונ דעמ קאָרבנ.
א קאָפּ מיט הערנער קענ דאָכ רויִק זײַנ,
אויב ס'איז ניטאָ קייג צווייפל אוג קיינ ליבע
צו דער, װאָס נארט. ס'ציילט אָבער
די שרעקלעכסטע מינוטנ יענער,
װאָס ליבט אונ צווייפלט, האָט כשאד אונ ליבט דאָכ פאָרט.

אָטעלאָ,

אָ, סארא אומגליק!

יאגאָ,

אָרעמ אונ צופרידנ--דאָס איז רײַכ גענוג,
א רײַכקײַט אָנ א ברעג איז אָרעמ, הויל,
װי װיגטער, אויב זי שרעקט זיכ נאָכאנאנר,
מײַנ ליבער גאָט! באװאָר פונ אייפערזוכט
דאָס הארצ פונ אלע מײַנע פרײַנטן

אָטעלאָ,

ׂ0

װאָס הייסט?
צו מיינסטו, אז איכ װאָלט געקענט
מײַנ לעבנ פּאטערנ אפ אליפערזוכט
אונ יעדער ענדערונג פונ דער לעװאָנע
באגלייטנ מיט א נײַעמ כשאד? נײינ!
געצווייפלט איינמאָל אונ באשלאָסנ איינמאָלן
אויב אנדערש, װאָלט איכ זײַנ א באָק; אויב איכ
װאָלט אלע קרעפטנ פונ מייג גײַסט
אוועקגעגעבנ אפ אזעלכע פּוסטע
אונ אופגעבלאָזענע פאנטאזיעס,
וי איצטער דײַנע, ס'וועלנ מיכ ניט מאכנ
פאר אייפערזיכטיק רייד אזעלכע, אז--
מײַנ װײַב איז שיינ, לעבט פריילעכ, ליבט געועלשאפט,

א װיציק װאָרט, א לידך, א שפּיל, א טאנצ.
דאָס אלצ מאכט ריינער, װענ דאָס הארצ איז רײינ.
אויכ וועלנ מײַנע אייגענע כעסרוינעס
ניט אופוועקנ אינ מיר קיינ שרעק, קינ צוייפל,
זי האָט געהאט דאָכ אויגנ אונ גענומענ מיכ,
גיינ פּריער דארפ מענ זענ, דערנאָכ ערשט צװײפֿלענ,
אוג װענ געצווייפלט, קריגנ א באװוליז,
אונ װענ באוויזנ,--איז א סאָפ:
אויס ליבע מיט דער אייפערזוכט צוזאמענ.
יאגאָ.
עס פרייט מיכ שטארק, װײַל איצטער װערט מיר לײַכטער
ארויסװײיזג די טרליהללט, ליבע, װאָס
איכ פיל צו אללכ; דעריבער, װליל איר פאָדערט,
באקומט מליג מיינונג, כ'רייד נאָכ אָנ באװללונ;
גיט אכט אט אײַער פרוי; באטראכט זי גוט
מיט קאסיאָ; קוקט מיט די אויגנ,
אָנ אייפערזוכט אונ אויכ אָנ צוטרוי; כ'וויל ניט,
אז אלער ברייטע, איידעלע נאטור
זאָל לײַדנג פאר איר גוטסקײַט, איכ קענ גוט די זיטג
פונ אונדזער לאנד,
ס'זעט אינ װענעציע דער הימל דאָס,
װאָס ס'זעענ ניט די מאנענ; א געװיסנ
הייסט דאָרטג ריינ, ניט װײַל מע טוט קיינ זיגד גיט,
נאָר ווילל מע קענ פארבאָרגג,
אָטעלאָ.
װאָס רעדסטו?
יאגאָ, |
זי האָט דעמ פאָטער אָפּנענארט, װענ זי
האָט כאסענע געהאט מיט אלכ,
אונ װענ עס האָט געדאכט זיכ, אז זי ציטערט
פאר אײַער בליק, גראָד דעמלט אײַכ געליבט,
אָטעלאָ.
יע, ס'איז געוועג אזול,
לאג.
| איז מאכט דעמ אויספיר;
אויב יונגערהייט האָט זי געקענט אזוי
פארשטעלנ זיכ, אזוי פארבלענדנ
דעמ פאָטערס אויגנ, או ער האָט געמיינט,

עס אין א קישעפ.-אָבער איכ בינ װערט,
מע זאָל מיכ אויסזידלענ. אנטשולריקט מיכ
פאר צופיל ליבנ אליכ,
אָטעלאָ. האר
איכ קומ דיר אײביק.
א דאנק,
יאגאָ,
איכ זע, עס האָט אפ אײַכ געװירקט.
אָטעלאָ. |
ניינ, גאָרנישט, גאָרנישט!
יאגאָ,
| | כ'האָב דאָכ מוירע, אז--
מיינ גאָטן--א ביסל יע. איכ האָפ, איר װעט
פארשטיינ, אז װאָס געזאָגט, אין נאָר געזאָנט
פונ ליבע, אָבער איר זײַט קאָנטיק אופגערעגט,
איז בעט איכ אלכ, פארשטייט די װעױטער מײַנע.
נאָר װי א כשאד, ניט מער,.
אָטעלאָ.
ניט מער,
יאגאָ. |
אויב מער,
קענ ווערג דאָכ פונ מײַנע ריד די וירקונג
צו שארט, װי איכ האָב קײנמאָל ניט געװאָלט,
ס'איז קאסיאָ מײַנ ליבער פרײַנט.--סיניאָר,
איכ זע, עס רעגט אײַכ אופ,
אַָטעלאָ,
ניינ, ניט שטארק,
ס'איו דעזדעמאָנע אָרגטלעכ, ניט אנדערש,
יאגאָ. :
לאנג לעב זי, אונ איר אויכ מיט דעם געדאנק!
אָטעלאָ. |
| אוג דאָכ, װענ די נאטור פאראט זיכ זעלבסט,--
דאגאָ, -
אָט דאָ, דאָ איז דער שפּיצ!--דערלויבט מיר דרייסט זײַג--
זי האָט זיכ פונ שידוכימ אָפּגעואָגט |
מיט מענער פונ איר לאנד, איר שטאנד, איר גלײַכנ,
דערפונ, װאָס װאָלט פאר איר געװעג נאטירלעכ,--
צי איז עס ניט פארקריפּלונג פונ כאראקטער,

64

אנ אומנאטירלעכקײַט אינ דעמ געדאנק,
א בייזע אויסקרימונג פונ ווילנ?
פארצייט מיכ אָבער: כ'מייג ניט דאפקע זי
כאָטש מוירע האָב איכ, אז איר וילנ קענ
זיכ אויסגלליכנ אונ, מעסטנדיק אכ דעמלט
מיט יענע מאָסנ, װאָס בא איר איג לאנד,
כאראָטע האָבג,
אָטעלצ,
גײי! א גוטנ טאָג!
אז דו װעסט נאָכ עפּעס באמערקנ,
דערצייל מיר! הייס, דײינ װײַב זאָל קוקנ! גיי,
פארלאָז מיכ, יאגאָן
יאנאַ אװעקגייענדיק.
כ'גיי, סיניאָר!
אָטעלאָ,
צו װאָס האָב איכ דאָס כאסענע געהאט?
עס זעט אונ ווייס דער אַרנטלעכער מאנ,
אָנ צווייפל, מער, פיל מער, װי ער דערציילט,
יאגאָ אומקערגריק זיב,
סיגיאָר! כ'װאָלט בעטנ אײַכ, איר זאָלט ניט װײַטער
זיכ גריבלענ אינ דער זאכ; ס'װועט מיט דער צײט
אלצ װערג קלאָר, כאָטש ס'װאָלט געװעזנ גלײַכן
אז קאסיאַ זאָל אפ זײַג שטעלע זײַבג,--
ס'איז זיכער, אז ער פּאסט פאר איר- דאָכ האלט אימ,
אויב עס געפעלט אײַכ, ביז א צײט פונװײַטנ,
אָט װעט איר זענ, װי גרויס עס איז זײַג וירקונג,
באמערקנ, צי װעט אײַער פרוי זיכ מיענ
פאר אימ, װי איינגעשטארט, װי האסטיק. ס'װעט
דאָס זײַנ א גרויסער סימענ. איר דארפט טראכטג
דערװײַל, אז איכ בינ אינ מלינ שרעק
געללטן--כ'האָכ מוירע, אז אזוי איז ווירקלעכ,--אונ,
איכ בעט אײַכ, אײַער דעזרעמאָנענ האלט
פאר פריי פונ יעדער שולדי
אָטעלאָ.
איכ קענ זיכ האלטנ, שרעק זיב ניט,
יאגאָ.
איכ זעגנ זיכ מיט אײַכ א צווייטנ מאָל,
ער גייט ארויס,

"8

אָטעלאָ, |

ער איז א מענטש פונ העכסטער ערלעכקײַט.

ער האָט דערלערנט מיט זײַנ טיפנ סייכל

די אופירונג פונ מענטשנ, װײַזט זי זיכ ארויס

א װילדער פויגל, װעל איכ זי

ניט האלטנ אפ א שטריקל,

עס מעגנ זײַנ די פעדעמ פונ מײַנ הארצנ,

כ'װועל געבנ איר דעמ פײַפ: פלי, װוּ דו ווילסט

אונ זוכ דײַנ גליק, ס'איז מעגלעכ, אז מײַנ שווארצקײַט,

דעמ מאנגל פונ פארזיסונג אינ די רייד,

װי בא סאלאָנעניהעלדנ, אונ דערצו מײַנ עלטער--

איכ לצָז זיכ שוינ אראָפּ אינ טאָל פונ יאָרנ,

כאָטש ניט אסאכ -דאָס שטויסט זי אָפּ פוג מיר,

איכ בינ באלײידיקט, װעל איכ טרייסטנ זיכ

מיט מײַנ פאראכטונג. אָ, עס לינט א קלאָלע

אינ האָבנ כאסענע! מע רופט אָנ , מלינע"*

א צארט באשעפעניש, ניט די געלוסטנ אירע,

כ'װאָלט בעסער וועלנ זײַנ א זשאבע

אונ שפּײַזנ זיכ מיט טפיסע-דאמפנ,

אבי ניט טיילנ זיכ דערמיט, װאָס איכ האָכ ליב,

מיט אנדערע. יע. ס'איז אינ העכסטנ שטאנד

אנ אומגליק, גרעסער, װי בא די, װאָס אונטנ,

מע קענ ניט אויסמייונ דאָס, װי דעמ טויט:

עס וואקסנ הערנער פונ געבורטס-טאָג אָנ,

ס'גייט דעזרעמאָנע.

דעזדעמאָנע אונ עמיליע קענ זיכ אומ.
אָטעלאָ. |
איז זי פאלש,

דאנ מאכט פונ זיכ אליינ דער הימל כויזעק.

איכ װעל ניט גלויבנ,
דעודעמאָנע, |
י װאָס, אָטעלאָ ליבער?

עס ווארט דער מיטיק אונ די אינדזל-לײַט,

װאָס איר האָט אלינגעלאדנ,
אָטעלאָ.

יע, כ'בינ װערט,
מע זאָל מיכ טאדלענ.

74

דעזדעמאָנע,
װאָס רעדט איר עפעט

מיט אזא שוואכנ קאָל? איר זײַט געזונט?
אָטעלאָ,
עס טוט מיר װיי דער שטערנ דאָ,
דעוזדעמאָנע.
איכ קלער,
עס קומט ארויס פונ ואכנ, ס'װועט פארגיינ,
לאָזט, איכ װעל אײַכ פארבינונ שטײס,
ס'וועט בעסער װערנ אינ א שאָ ארומ.
אָטעלאָ.
דאָס טיכל אין צו קלייג.
ער נעמט עס אראָפּ פוב שטערג. דאָס טיכל פאלט באָ אים אוויס
מונ האנט.
לאָזט דאָס צורו. איכ גיל מיט אלכ,
דעזדעמאָנע,
עס טוט מיר זייער לייך, װאָס איר זײַט קראנק,
אָטעלאָ אוג דרעודעמאָגע גײענ ארוט.
עמיליע, |
איכ בינ צופרידנ, װאָס איכ האָב דאָס טיכל,
עס איז בא איר דעמ מאװורס ערשטע גאָב.
ס'האָט מייג צעדרייטער מאנ
א הונדערט מאָל געבעטנ, אז איכ זאל
עס גאנווענעג, זי אָבער ליבט דעם ליבע-ציכנ,
דער מאוור האָט פארשװאָרנ זי,
זי זאָל אימ אײיביק היטנ; שטענדיק האלט זי
דאָס טיכל לעבנ זיכ; זי רעדט מיט אימ אונ קושט עס.
איכ װעל אראָפּנעמענ סונ אימ דעמ מוסטער
אונ געננ יאגאָ. עס ווייס דער הימל נאָר, -
ניט איכ--װאָס װויל ער טאָג דערמיט.
איכ מיינ נאָר נאָכגעבנ אימ זײַנ קאפּריז.
| יאגאָ קערט זיכ אומ,
יאנאָ,
א, איר! פארװאָס זײַט איר אליינ?
עמיליע.
ניט זידלט מיכ. איכ האָב פאר אלכ א זאכ.
יאגאָ. |
פאר מיר א זאכ? נוֹ מיילע, אזא ואכ
טרעפט אָפט, |

79

ץמיליע,
װאָט?
יאגאָ.
א נאר א װײַב.
עמיליע.
דאָס גאָר? װאָס װעט איר אַבער געבנ מיר
פאר אָט דעמ טיכל?
לאגאָ. |
װאָסער טיכל?
עמיליע,
װאָסער טיכל?
דעמ מאוורס ערשטע גאָב זײַנ דעזדעמאָנענ,
װאָס איר האָט אָפט געהייסנ גאנוענענ,
היאגאָ,
דו האָסט בא איר געגאנװעט?
צמיליע,
ניינ, איכ שװוער זיכ,
זי האָט עס צופעליק פארלאָרג. -
איכ ביג געװענ דערבלי, האָב אופגעהויבנ,
אָט איוז עס, זעט. ו:
לאגאָ, |
א רעכטס א װײַבל! גיב אהער!
עמיליע. |
װאָס װוילט איר טאָנ דערמיט? איר האָט דאָכ עס .
געבעטנ אזול ערנסט,
לאגאָ. רײַטט אוױס ראָס טינ?. / בי
װאָס איז אײַער דײַגע?
עמיליע, |
| אויב ס'איז ניט וויכטיק פאר א גרויסנ ציל,
גיט אָפּ צוריק! די פרוי נעבעכ!
זי װעט אראָפּ פונ זינענ אָנ דעמ טיכל, .
לאנאָ. | י
ניט קימער זיכ! איכ דארפ עס האָבג. /
קענסט גײנ! עמיליע גײט ארױס. |
כ'וועל קאסיאָ אינ װוינונג אונטערווארפג . .
דאָס טיכל, זאָל ער עס געפינענ, קלײניקײַטנ,
לײַכט װי די לופט, נעמט אָנ די אייפערזוכט :
פאר א באװײַז, װי פונ דער ביבל, ס'וועט

16

א ווירקונג האָבנ. ט'האָט דער מאוור שוג
צו קעמפנ מיט מײינ גיפט, יע, בא אזא
נאטור איז דער געפערלעכער געדאנק, װי סאמ:
צומ אָנהײיב קאמ מע פילט אימ אינ געשמאק,
דאָכ װי דערגאנגענ נאָר צומ בלוט, װערט גלײַכ
א סרייפע, װי א שװעבל-מינע. כ'האָב געזאָגט--
אָט גייט ער.
ֹ אָטעלאָ קערט זיכ אומ.
קיינ מאָנ, קיינ מאנדראגאָרע, 55
קייג שלאָפ-סיראָפּ פונ גאָר דער װעלט װעט שױנ
ניט געבנ דיר דעמ זיסנ שלאַפ, װאָס נעכטג.
אָטעלאָ.
האדהא! מיר ניט געטרלין
יאגאָ,
װאָס איז אלכ גענעראל? גענוג שוינ וענג דעמ,
אָטעלאָ. |
אוועק! פארשווינד! דו האָסט ארופגעזעצט
מיכ אפ דער צוואנג-באנק בא א טאליענ!
איכ שװוער, ס'איז בעסער פיל געפּײַניקט װערג
וי װײניק װיסנ.
*אגאָ.
װאָס, סיניאָר?
אָטעלאָ.
צי האָב איכ גאָר זיכ פאָרנעשטעלט
איג איר פארבאָרגענע געלוסטנ?
איכ האָב זי ניט געזעג אונ ניט געטראכט
אוג גיט געקימערט זיכ. איכ ביו נאָכ נעכטג
געשלאָפנ גוט, געװועונ פריילעכ, פרל;
איכ האָב אפ אירע לִיפּנ גיט געפונענ
קייג קושנ קאסיאָס, זאָל א באגאנװעטער,
װאָס ווייס ניט פונ דער גנייווע אונ װאָס פֿילט ניט,
אויכ װײַטער גאָרנישט וויסנ אונ ניט פילב,
לאגאָ,
עס אין א שאָד צו הערנ דאָס.
אָטעלאָ. | |
איכ װאָלט געװועזג גליקלעכ, אויב דער גאנצער לאגער
סאָלדאטנ, פורלײיַט, דינער װאָלט געניסנ
איר שיינעמ לייב: אבי איכ זאָל ניט זענ.

77

ס'איז איצטער אָבער אויס אפ אײביק רו,
צופרידנקליט, איכ זעגנ זיב מיט אללכנ
די רייענ אינ די קאסקעס מיט די פרענדו,
די גרויסע קריגנ, װענ עס יאָגט אינ שלאכט
די דאָרשט נאָכ רומ. פארבלײַבט געזונט, געזונט,
מײַנ הירזשענדיקער פערד, מײַנ הילכיקע טרומייט,
די פּויק, װאָס, װעקט דעמ גײַסט, די פלייט, װאָס שטעכט דאָס אוערנּ
די גרויסארטיקע פאָנ, דער גאנצער גלאנצ,.
די פללערלעכקײַט, שטאָלצקײַט, פּראכט פונ קריג;
אונ איר, די מאָרדמאשינעס מיט די העלדזער,
װאָס שרײַענ איבער דונערנ פונ הימל,
איכ זעגנ זיכ מיט אליכ! אָטעלאָס ארבעט אויס!
"אגאָ, |
צי אין עס מעגלעכ, גענעראל?
אָטעלאָ.
אויסוװוורפ!
באװײַז מיר קלאָר, אז ס'איז מײַנ פרוי א הור.
כאפּט אימ פארג גאָרגל 56
ס'זאָל זיכער זײַנ;, מע זאָל עס מיטנ אוג זענ. .
איכ שווער זיכ בא דער אײיביקער נעשאָמע,
יאז טאָמער ניט, װאָלט בעסער זײַנ פאר דיר
א.הונט צו זײַנ אונ ניט דערװועקנ
אינ מיר מײַנ קאעס,
יאגאָ,

אָטעלאָ,
מאכ, איכ זאָל דאָס דערזענ; גיב װײניקסטנס
מיר א באװײַז אָנ שלייפנ אונ אָנ העקלעכ,
מע זאָל א סאָפעק קענענ אָנהענגענ אפ זײ. .

אויב ניט, וויי צן דײינ לעבנן
יאגאָ.

אָטעלאָ.
האָסט דו בארעדט זי אונ געמאטערט מיכ,
איז בעט ניט מער צו גאָט, אויס דער געװיסנ!
אפ אלטע זינד שיט נײַע אָנ! טו דאָס, װאָס ס'ואָל
דעם הימל צווינגענ װויינענ, שוידערנ די ערר,
דו קענסט ניט צוגעבנ שוינ גאָרנישט
דערצו, װאָס זאָל אינ געהענעמ דיכ ווארפנ,

ס'האלט שוינ אזוי װײַט?

ליבער האר.

8

יאגאָ.

אָטעלאָ.

אָ,. בארמהערציקײַט! דו, הימל, שטיי מיר ביין

איר זײַט א מאנצביל? האָט געפיל אונ סייכל?

גאָט איז מיט אײַכ! נעמט אָפּ בא מיר מיינ אמֿט!
אכ, סארא אומגליקלעכער נאר איכ ביג!

איכ האָב דערלעבט, מט זאָל מײַנ ערלעכקײט

פאר א פארברעכנ מאכנ, אָ, װי שרעקלעכ

עס איז די װעלט! איז ווייס דאָס, ווייס דאָס, װעלט,
אז ערלעכ לעבנ איז ניט זיכער,

איכ דאנק אלַכ פאר דער לערע, כ'װעל שוינ מער
קייג פרײינט ניט ליבנ, זינט ס'איז אזוי שווער,

ניינ, בלײַב בא מיר, אונ ערלעכ זאָלסטו זײַנ,

יאגאָ.

ניינ, בעסער -קלוג; ס'איז ערלעכקײַט א נאר,
דערגייט ניט ביזנ צֵיל,

אָטעלאָ,

יאגאָ.

אָטעל

יאגאָ.

איכ שװער בא גאָר דער װעלט-
דאָ טראכט איכ, אז מײַנ פרוי איז ערלעכ, דאָ--אז ניט,
דאָ טראכט איכ, אז דו מיינסט דעמ עמעס, דאָ--אז ניט,
כ'דארפ האָבנ א באװולי!, איר נאָמענ איז
געוועזנ קלאָר, װי דער דיאנעס פּאָנעם 5
אונ איצטער אין ער שמוציק, שוארצ, וי מײַנ געזיכט,
אָ. װענ עס װאָלטג זײַנ דאָ שטריק צי מעסערס,
צי פללער, סאמ, א שטראָמ אפ צו דערטרינקענ--
איכ קענ ניט אויסהאלטנ, װי װערט מעג איבערצלגט?

איכ זע, עס פרעסט אײיכ אופ די לײַדנשאפטן,

ס'פארדריסט מיר, װאָס איכ האָב אײַכ אָנגעמאכט דעםמ װײטעק.

וי װאָלט איר קענענ װערנ איבערצײגט?
איכ װאָלט! אָ ניינ, איכ וויל.

מע קענ דאָס, אָבער װי? װאָס פאר באװײזנ?
איר װילט אליינ דערזענ אלצ מִיט די אױגנ,
זי כאפּנ, װענ זי איז--

אָטעלאָ.

טויט. אונ טייוול!

.9

יאגאָ.
איכ קלער, עס איז צו שווער דערפירג זֵיי ‏
צו אזא צושטאנד, אז א זײַטיק אױג
זאָל אפ איינ קישג זיי דערזענ; ס'איז פארנ טײיװל,
איז װאָס? איז װי? װאָס פאר באװײזנ?
עס איז אומעגלעכ, איר זאָלט זענ אליינ,
אפילע אויב זיי װאָלטנ זײַנ
פול טײַװוע, װי די בעק; צעהיצט, װי מאלפּעסן-
אָנ אָפּהאלט, װי די װעלפ, אונ נאריש-גראָב,
װי נארישע שיקורימ, כ'זאָג אײַכ אָבער:
אויב שטארקע װיכטיקע באװײַונ קענעג
אלַכ פירנ צו דער טיר פונ עמעס, דעמלט
װעט קלעקנ אפ צו װערג איבערצלגטי |

אָטעלאָ.
גיב מיר א לעבעדיקנ סימענ, אז זי איז
מיר פאלש.
יאגאָ. |

ס'געפעלט מיר ניט אזא מינ ארבעט,

דאָכ, זינט עס האָבנ אזוי װײַט פארפירט מיכ

מײַנ נארישקליט, מײַנ ערלעכקליט, מליג ליבע,

איז גיי איכ װײַטער, דאָ ניט לאנג האָב איכ

מיט קאסיאָ געשלאָפנ; ס'האָט א צאָנ

מיר װויי געטאָנ אונ שלאָפג ניט געלאָזנ.

בא אייניקע איז אזוי שוואכ דער גײַסט,

אז וועגנ זייערע געשעפטנ פּלאפּלענ זי

פוג שלאָפ, אזא איז קאסלאָ,

ער האָט פונ שלאָפּ געזאָגט: ,אכ, דעזרעמאָנע,

מײַג זיסע, לאָמִיר היטנ זיכ,

פארבאָרגנ אונדזער ליבע". /

ער האָט דערבײַ געדריקט מײַנ האנט, געצויגנ,

געשרלענ: ,ליבע מײַנע!*. שטארק געקושט,

פּונקט װי ער װאָלט געריסנ מיט די װאָרצלענ

די קושנ, װאָס אפ אירע ליפּנ וואקסנ,

ער האָט ארופגעלייגט זײַנ פוס מיר אפנ פוס;

געזיפצט, געקושט אונ װידער אויסגעשריענ:

;פארפלוכט זאָל זײַנ דער מאזל, װאָס האָט דיכ

דעמ מאוור אָפּגעגעבנ!*

.80

א גרויל! א גרוילן.
יאגאָ. |
עס איז דאָכ נאָר א כאָלעמ,
אָטעלאָ.
ס'באװײיוט, װאָס פריער אין געװענ. עס איו
א בייזער אָנדײַט, כאָטש א כאָלעם,
יאגאָ.
ס'קענ אונטערשטיצנ אנדערע באװללו,
װאָס זײַנעג שוואכ.
אָטעלאָ.
איכ װעל צערײַסג זי אפ שטיקער.
לאגאָ.
בארויַקט זיכ! קייג פאקט אין נאָכ ניטאָ.
זי איז דאָכ עפשער ערלעכ. זאָגט מיר אָט װאָסי
צי האָט איר װענ געזעג בא איר אינ האנט א טיכל
מיט אויסגעהאפטע רויטע יאנדעס?
אָטעלאָ.
איכ האָב געגעבנ איר אזא, מײַנ ערשטע
מאטאַנע,
יאגאָ,
כ'ווייס עס ניט. מיט אזא טיכג--
ס'איז, זיכער, אײַער פרויס- -האָט קאסיאָ
זיכ אויסגעווישט די באָרד, איכ האָב געועני
אָטעלאָ. |
אויב ט'איז דאָס טיל--
לאגאָ.
אויב ס'איז דאָס טיכל, צי אנ אנדער טיכל,
װאָס האָט געהערט איר--איז דאָס א באװ?!
צוזאמענ מיט די אנדערע באװלזנ,
אָטעלאָ.
אָ, װענ דער קנעכט װאָלט האָבנ פערציק טויזנט לעבנס!
איינ לעבנ איז צו קנאפּ, צו שוואכ פאר מיינ נעקאָמע.
איצט זע איכ, אז ס'איז ריכטיק, יאגאָ, קוק
אהער! מיינ טיפע ליבע שלײַדער איכ אװעק
פאר אלע ווינטנ, אויס!
דו פינצטערע נעקאָמע, קויכ ארויס
פונ טיפער הייל!

6 אָטעלאָ ּ 81

יאגאָ.

ניב, ליבע, אָפּ דײַנ קרוינ אונ טראָנ אינ הארצנ

דעמ האס פונ א טיראנ! צערײס זיכ, ברוסט,

צו אָנגעלאָדנ מיט די שלאנגענ-צינגער,

איכ בעט אײַכ, האלט זיכ אין!

אָטעלאָ.

יאגאָ.

אָטעלאָ.

יאגאָ,

אָ, בלוט, בלוט, בלוט!

געדולד, איכ זאָג אלַכ, ס'קענ נאָכ בײַטנ זיכ
בא אײַכ די מיינונג. |

יאגאָ, קיינמאָל ניט.
פּונקט װי דער פּאָנטייאמ האלט זנ אײַזיק וואסער
אלב אפ איינ הייכ אונ יאָגט די שטארקע שטרעמונג
אינ דעמ פּראָפּאָנטיק אונ דעמ העלעספּאָנט, 58
אזוי װעט אויכ מײַג בלוטיקער געדאנק
ניט אָפּקערנ צוריק די שנעלע טריט,
ניט איינזינקענ פונ ליבע, ביז עס װעט
אים אײַנשלינגענ די גרויסע, די גערעכטע
געקאָמע. מיט דעמ מירמל-פעסטנ הימל,

פאלט אפ די קני.
פארשטייענדיק די הײליקלט פונ שווע,
באשווער איכ מײַנע ווערטער,.

שטייט ניט אופ!

פאלט אפ די קני.
זײַט איידעס, אײביק ברענענדיקע שטערג,
סטיכיעס, וועלכע רינגלענ אונדן ארומ,
אז דעמ באאוולטג אָטעלאָ
גיט יאגאָ אָפּ זײיַנ הארצ, די הענט, דעמ סייכל.
ס'וועט מײַג געוויסג פּאָלנג אימ איג אלצ,
ס'מעג זײַנ אפילע בלוט-פארגיטונג.

זיי שטעלג זיב,

אָטעלאָ.

82

איכ .
באגריס דײַנ ליבע ניט מיט פּוסטע דאנקענ,
גאָר אָנעמענדיק זי,
איכ. גיב דיר א באפעל דאָ אפנ אָרט;

דו דארפסט מיר זאָגנ אינ דרײַ טעג ארום,
אז קאסיאָ איז טױט,

יאגאָ.
מײַנ פרײַנט איז טויט, ס'וועט זײַנ אזוי לויט אײַער ביטעי
דאָכ זי לאָזט לעבנ,

אָטעלאָ,

זאָל זי זײַנ פארפלוכט,

די גאסנפרוי! פארפלוכט! קומ, לאָמיר גיינ,
איכ װעל א גיכנ מאָרדמיטל געפינעג
פאר איר, דעמ שיינעמ טײװל. איצטער ביסטן
מיַנ לייטענאנט.

יאגאָ,
כ'בינ אלערער אפ אײביק,
זיי גייעגֿ ארויס.
סצענע שו
אנ אָרט פארג שלאָס.
ס'גייעג ארטג ד עז דעמאָנע, עמיליע א דער קלאָוג,.
דעזדעמאָנע.
עפשער, ווייסט איר, מײַנ פרײַנט, װוּ װינט קאסאָג דער לייטענאנט?
קלאָוג.
איכ האָב מוירע צו זאָגנ, אז ער װײגט.
דעזדעמאָנע.
װאָס עפעס?
קלאָוג.

ער אין דאָכ א סאָלדאט, אונ פאר זאָגנ א סאָלדאט, אז ער ויינט,.
קעג ער געבג מיטג שפּיו.
דעזדעמאָנע.
נו, גענוג! װוּ איז זײַנ קווארטיף?
קלאָוג.
פאר ענטפערנ אײיכ װעל איכ װיינענ.
דעזדעמאָנע.
װאָס באטליט דאָס?
קלאָוג.
איכ על וויינענ פונ שאנדע, װאָס איכ ואָג א ליגנ, װײַל איכ וייס
דאָכ ניט, װוּ איז זײַנ קווארטיר.

5

דעזדעמאָנע. . :
צי קענט איר פאנאנדערפרעגנ, װו ער װוינט, אונ צי קענ אײַער קאָם
פארגעדענקענ, װאָס מע װעט אײַכ זאָגנ?
קלאָוג.
איכ קענ אויספרעגנ וועגנ אימ די גאנצע װעלט, דאָס הייסט, פארגעבנ
פראגעס אונ באקומענ ענטפערנ. |
דעזדעמאָנע. ו
איז זוכט אימ אום אוג הייסט אימ קומענ אהער. זאָגט אימ, אן איכ
האָב אײַנגעבעטנ מײנ מאנ פאר אימ, אוג אן איכ האָפ, אלצ װעט
זײַנ גוט, |
קלאָוֹג. | | |
טאָג אזא זאכ אין ניט איבער א מענטשנס סייכל. איכ װעל עס דעריבער
פּרוּוונ טאָנ.
ער גייט ארױיט,
דעזדעמאַנע.
װוּ האָב איכ דאָס, עמיליע, פארלייגט
מג טיכל?
עמיליע.
כ'ווייס ניט, ליבע פרול. /
דעזדעמאַנע.
עס װאָלט
א בײַטל מיט קרוזאדאָס מיר ניט זײין 39
אזוי א שאָד. גוט, װאָס מײינ װוילער מאווף
פארמאָגט א ברייטג זינענ, ס'איז אימ פרעמך
די קליינלעכקליט פונ אייפערזוכט. אז ניט,
װאָלט דאָס געקענט ארויסרופנ א כשאך.
עמיליע. - |
ער איז ניט אייפערזיכטיק?
דעזדעמאָנע. |
װער? ער? ס'האָט,
איכ מיינ, די זונ פונ זײַנ געבורט-לאנך
אזעלכע דאמפנ אוױסגעװעפּט פונ אימ. - -
עמיליע. | |
= אָט גייט. ער.
דעודעמאָנע.
כ'ועל אימ ניט ארױיסלאָזנ,
ביז ער רופט קאט;אָ צוריק.
אָט עלאָ גייט ארײַג, /

84

זדעזדעמאַנע.
װאָס איז מיט אללכ, מײלג מאנ?
:אָטעלאָ. |
ס'איז גוט, מיינ גוטע פרוי,
אָנאזײַט וי שווער ס'איז צו פארשטעלנ זיכ! הױנ אוג איר,
װאָס מאכט איר, דעזדעמאָנע? |

דעזדעמאָנע,
נוט, מײַג מאנ!
;אָטעלאָ.
גיט מיר די האנט. די האנט איז פריש, מײַנ פרוי.
דעזדעמאָגע. |
זי האָט נאָכ ניט געפּילט קייבג נויט, קיינ אלטקײַט.
אָטעלאָ.

ס'איז א באװײַן אפ פרוכטבארקײַט, אפ ברײיטקײַט
פונ הארצנ. חייס, הייס אונ פריש. מאר אזא האנט
פאסט אָפּגעזונדערטקײַט פונ לוסט, טאנייסימ, -
געבעט, מער פּײַניקונג אונ פרומע זיטו,
ול ס'זיצט א ברענענדיקער, יונגער טײַװל דאָ,
װאָס ווערט לײַכט אופגעהעצט. א גוטע האנט,
א פרײיע האנט.
דעזדעמאָנע.
איר מעגט עס טאקע זאָגנ:
די האנט האָט אָפּגעגעבנ אלַכ מללג הארצ.
אָטעלאָ.
א ברייטע האנט, עס פלעגנ אמאָל הערצער
אוועקגעבנ די הענט. ס'איז אָבער איצט דער שטייגער.
בלויז הענט אוג ניט קינ הערצער.

דעזרעמאַָנע.
כ'ווייס ניס,
װאָס זאָל איכ זאָגנ, אָבער איער צװאָג -
אָטעלאָ.
װאָס פאר א צװאָג, טײבל?
דעזדרעמאָנע.

איכ האָב געהייסנ, קאסיאָ זאָל קומעג.
זיכ דורכריידנ מיט אײַכ.

אַטעלאָ. -

- עס מאָטערט מיכ

א העסלעכער, א בייזער קאטער. /

אנטלײַט מיר אײַער טיכּל.

דעזרעמאָנץ.
אָט, מלינ מאנ.
אָטעלאָ.
ס'איז מײינ מאטאָנע?
דעזדעמאָנץ.
איכ האָב עס ניט בא זיכ.
אָטעלאָ.
ניט?
רעזרעמאָנע.
ניינ! ווירקלעכ, ניט.
אָטעלאָ.
דאָס טוג ניט. אנ עגיפּטערנ
האָט עס אמאָל אװעקגעשענקט מײַנ מוטער.
זי איז געװענ א צויבערנ, קימאט
געלייענט בא די מענטשנ אינ געדאנק.
זי האָט געזאָגט מײַג מוטער, אז ביזוואנענ
דאָס טיכל איז בא איר, װעט זײַג פארבונדג
מײַג פאָטער מיט איר כיינ אונ ליבע, אָבער,
אויב זי פארלירט צי שענקט דאָס טיכל, װעט
דעמ פאָטערס אויג זי אָנקוקנ מיט עקל
אונ צלֶענ זיכ נאָכ נײַע טלװעס,
ס'האָט, שטארבנדיק, די מוטער מיר געגעבנ
דאָס טיכל אונ געזאָגט, אז טאָמער איז
באשערט מיר האָבנ כאסענע, זאָל איכ
מײַנ פרוי דאָס טיכל שענקענ; כ'האָב אזי
געטאָנ;, איז היט עס, האלט עס טײַער,
וי אײַער שיינע אויג. פארלירג עס
צי שענקעג עמעצנ, װאָלט זײַנ אזא
פארלוסט, אז ס'איז ניטאָ זײַנ גלײַכנ, 40
דעזדעמאָנע,
יי איז
דאָס מעגלעכ?
אָטעלאָ.
ריכטיק. ס'איז אינ אימ
ארלינגעוועבט א קישעפ. א סיבילץ. 4
װאָס האָט צוויי הונדערט זונקרײַזנ געציילט,
האָט אינ איר נװייִשנ עקסטאז
דאָס טיכל אויסגענייט מיט זײַך פונ װערעמ

86

פארשפּראָכענע אונ מיט א זאפט געפארבט
פונ מומיַעס פונ מייד?-הערצער.

ד עזדעמאָנע.
ווירקלעכ?
ס'איז עמעס?
אָטעלאָ.
זייער ריכטיק. היט עס װױל
דעריבער.
דעזדעמאָנע.

כ'שװער בא גאָט, ס'װאָלט בעסער זײַנ,
איכ זאָל עס קײינמאָל גאַר ניט זענ.

אָטעלאָ.

הא! פארװאָס?
דעזדעמאָנע.

װאָס רעדט איר אזוי אָפּגעהאקט אונ גיכ?
אָטעלאָ.

ניטאָ! פארלאָרג? זאָגט! גיטאָ?
דעזדעמאָגע.

באהיט אונדז גאָט!
אָטעלאָ.

װאָס זאָגט איר?
דעזדעמאָנע.

ס'איז ניט פארלאָונ. אָבער װאָס, אוב יע?
אָטעלאָ,

װוי?
דעזרדעמאָנע.

איכ, זאָג, ס'איו ניט פארלאָרנ.
אָטעלאָ.

דערלאגגט אהערצו, לאָמיר זענ.
דעזדעמאָנע.

איכ װאָלט עס קענענ, אָבער כ'וויל ניט איצטער.

ס'איז נאָר א שפּיצל, קדיי ניט צו באהאנדלענ

מײַנ ביטע, כ'בעט אײַכ, קאסיאָ נעמט ווידער.
אָטעלאָ. |

דערלאנגט דאָס טיכלן כ'פיל, עס איז ניט גוט.
דעזדעמאָנע.

גייט, גייט!

קיינ פּאסיקערנ מענטשנ װעט איר ניט געפינענ,

87

אָטעלאָ.
דאָס טיכל!
דעזדעמאָנע.
כיבעט, לאָמיר ריידנ ועגנ קאטאאָ.
אָטעלאָ, |
דאָס טיכלן
דעזדעמאָנע. |
ס'איז א מענטש, װאָס האָט פונ שטענדיק אָנ
אפ אללכ זײַג גליק געבויט, געטײילט געפארנ,
אָטעלאָ. |
דאָס טיכ!
דעזדעמאַנע.
געלאסג ריירנדיק, איר טוט ניט רעכט,
אָטעלאָ.
אװועק! ער גייט ארויט.
- עמיליע.
ס'איו דער ניט אייפערויכטיק?
דעוזדעמאָנע.
איכ האָב אימ אזא קיינמאָל ניט געזענ,
ס'מוז, זיכער, זײַנ א װוּנדער איג דעמ טיכל.
כ'ביג זייער אומגליקעכ פונ אָט דעמ אָנװער.
עץמיליע.
א יאָר צי צװויי באװליוג נאָכ ניט,
וי איו א מאנ. זי זײַנענ מאָגנס, מיר--רי שפּײַז.
זי עסנ אופ אונדן הונגעריקערהייט
אונ ברעכג אויס דערנאָכ. זעט, זעט --
ס'גייט קאסיאָ, מיט אימ מײינ מאנ.
ס'נייַעג ארײַנ ק א ס יאָ אוג יאגאָ.
יאגאָ, |
ניטאָ קייג אנדער װעג, זי מוז עס טאָג. |
דאָכ זעט! עס שפּילט דאָס גליק; גײט, רעדט מיט איר.
דעזדעמאָנע. | |
נו, װאָס, מײַנ ליבער קאסיאָ? װי האלט מיט אײַנ?
קאסיאָ.
געשעצטע פרוי, כ'קומ ווידער מיט מײַנ ביטע:
זאָל אײַער װירדיקע ארײַנמישונג
מיכ שטעלנ אפ די פיס, צונויפבינדנ
מיכ ווידער מיט דער ליבע פונ דעמ מענטשנ, /

:וו

װאָס איכ פארער פונ גאנצנ הארצנ;
כינעט, ציט עס ניט. אוב אָבער ס'איז מײַנ זינד
א טויט-פארברעכנ, אונ עס קענענ ניט
מײַג פריערדיקע ארבעט, איצטיקע כאראָטע,
די האָפּענונג אפ װײַטער, קייג זאכ ניט
מיכ אופשטעלנ בא אימ,--װעט זײַנ נאָר גוט
פאר מיר צו וויטנ גלללכ, איכ װעף
זיכ פארמאסקירנ מיט געצװונגענער
צופרידנהייט אונ אפ אנ אנדער װעג
זיכ אויסבעטנ נעדאָװעס בא דעמ גליק,
דעזרדעמאָנע.
אָ װײי, דרי מאָל געשעצטער קאטיאָו
מײַנ אָנעמעג זיכ פּאסט ניט איצט צומ טאָנ,
מײַנ מאנ אין ניט מלַנ מאנ, איכ װאָלט אימ ניט
דערקענט, אוב ס'ווערט זײַג פּאָנעמ
אזוי געענדערט װי זײַנ שטימונג,
זאָל העלפנ מיר אזוי אלצ, װאָס איז הייליק,
איכ האָכ די בעסטע װערטער אויסגעבראכט,
געװאָרנ פאר מײינ װאַרטפרײַהײַט א ציל
פונ אומגענאָד. איר מוזט דעריבער
געדולדיק זײַנ; כ'וועל טאָנ, װאָס נאָר איכ קענ.
כ'װעל טאָנ פיל מער, װי איכ װאָלט טאָנ פאר זיכ.
ס'מעג קלעקנ אליכ.
לאגא.
דער גענעראל איז צאָרנדיק?
עמיליע.
ער איז פונדאנענ ערשט אװעק אונ, ווירקלעכ,
געװעזנ מאָדנע אופגערעגט.
לאגאָ.
ער קעג
זײַנ צאָרנדיק? כ'האָב דעמ הארמאט געזענ, װאָס האָט
די רייענ זײַנע אינ דער לופטנ אופגעריסג
אונ, װי א טײַוול, אָפּגערויבט
בא אימ דעמ ברודער פוג די אָרעמס, --
אוג ער אינ קאעס? ס'איז א צופאל-ואכ,
כ'װעל גיינ אים זענ. ס'מוז עפּעס װיכטיקס זײַנ,
אויב ער אין צאָרנדיק.

דעזדעמאָנע.
כיבעט אליכ, טוט דאָס.
יאגאָ גייט ארױט,

ס'איז, זיכער, א מעלוכע-זאכ; א נײַס,
ערשט פונ ווענעציע, צי א פארשווערונג,
אנטדעקט אָט הי איג קיפּער, האָט פארפינצטערט
זײב קלאָרג גײסטן עס איז אוא גאטור
בא מאנצביל--אויסלאָזנ אפ קלייניקייטנ
דעמ קאעס פאר א גרויסער זאכ, אווי
אין איצט. אָט זאָל בא אונדז דער פינגער קרענקעננ
עס וועלג פילנ א געוויסנ ווייטעק
אויכ די געזונטע גלידער; יע, מיר מוזנ
געדענקענ, אז די מאנענ זײַנענ ניט קינ געטער,
ניט שטענדיק פאָדערנ פונ זיי די צערטלעכקליט,
װאָס בא כאסאנים. זידל אויס מיכ שטארק,
עמיליע! איכ בינ קיינ שיינע קעמפערנ 42
הײַנט ניט געװענגן געקלערט, אן זײג פארדראָס
מיינט מיכן איצט זע איכ, אן מײינ סיײיכל
איז הײינט געװוענ א פאלשער איידעס,
אונ די באשולדיקונג פאלט אָפּ.
עמיליץ.
גיב גאָטן
ס'זאָל טאקע זײַנ אזוי: מעלוכע-זאָרג
אונ גיט קיינ כשאך, קיינ אייפערזוכט, װאָס זאָל
באלאנגענ אייכ.
דעזדעמאָנע,
באהיט אונדז גאָט! ניטאָ פאר װאָס,
עמיליע.
ס'איז קנאפּ פאר אייפערויכטיקע נעשאָמעס,
זיי דארפנ ניט פאר אייפערזוכט קיינ גרונט,
זיי זײַנענ אייפערזיכטיק, װײֵל זיי זײַנענ דאָס.
עס איז אנ אומגעהויער, װאָס פונ זיכ אליינ
געװאָרנ אונ פונ זיכ געבאָרנ.
דעזדעמאָנע.
גאָט שיצ אָטעלאָ פוג דעמ אומגעהויער!
עמיליע.
האלװײַ, סיניאָרע!

90

דעזדעמאָנע.
איכ גיי אימ אופזוכנ. איר, קאסיאָ,
שפּאצירט דאָ נאָענט; אויב איכ װעל געפינענ,
אז ס'פאסט, װעל איכ די ביטע וועגג אײכ
ארויסרוקנ אונ אופטאָנ, װאָס איכ קענ.
קאסיאָ,
איכ דאנק אײַכ, גנעדיקע סיניאָרע!

דעזדעמאָגע אוגב עמיליע גײעג ארױס,. ב לאנקע.

גייט ארלן:
ביאנקע.
פּרײַינט קאסיאָ, גוט מאָרגנ}
קאסיאָ.
װאָס טוט איר דאָ?
װאָס איז מיט אײַכ, ביאנקע, שיינהײַט מלינע?
איכ בינ צו אילכ געגאנגענ.
בלאנקע.
אוג איכ צו אלַכ אינ אללער װוינונג,
װאָס הייסט? א גאנצע װאָכ זיכ ניט באװיונ?
זיבנ טעג אונ נעכט, אכט מאָל צו צוואנציק שאָ
אונ מיט אכט שאָ א צוגאָב;
אזויפיל שאָ אָנ דעמ געליבטנן ס'האָט
פּונקט אינ אזויפיל מאָל לאנגוילליקער
די צײַט גערוקט זיכ, איידער ס'רוקט זיכ
דער װײַזער אפנ ציפערבלאט, |
אכ, סארא אומעטיקע רעכענונג!
קאסיאָ. |
פארצײיט, ביאנקע! ס'האָבנ מיכ געפּועסט .
בלײ-דשװוערע זאָרגנ; אָבער מיט דער צײַט
װעל איכ די רעכענונג אײַכ דעקנ. זיסע
ביאנקע!
גיט איר דעזדעמאָנעס טיבל,
נעמט אראָפּ דעמ מוסטער.
בּיאנקע.
אכ, קאסיאָ, פונוואנענ קומט עס?
ס'איז א מאטאָנע פונ א נײַעמ פרײַנט?
איכ האָב געשילט דייג זײַג פּונװײטנ; איצטער
דערפיל איכ אויכ די סינען
אָט װוּ עס האלט? גוט, גוט,

01

קאסיאָ.
רעוט ניט, מיידל! .
ווארפט אײַער כשאד דעמ טײַוװל אינ די ציינו
ער שטאמט פונ אימ. איר מיינט, אז ס'איז
אנ אָנדענק-צייכנ פונ א פרוי? איכ שװערו
ביאנקע, אז ס'איז ניט אזוי.
ביאנקע.
! איז װעמעס?
קאסיאָ. |
איכ ווייס ניט, זיסע מײַנע; כ'האָב'ס געפונענ
בא מיר אינ צימער, עס געפעלט מיר שטארק
דער מוסטער. ביז מע װעט מיסטאָמע
דאָס טיכל פאָדערנ צוריק, יל איב
אנ אגדער נאָוטיכל אזא, אָט נעמט
אונ גייט דערװײַלע.
ביאנקע. ,
גײנ? פארװאָס?
קאסיאָ,
איכ ווארט דאָ אפנ גענעראל
אונ האלט פאר ניט געװוּנטשנ אונ ניט נוצלעכ,
ער זאָל מיכ דאָ געפינענ מיט א פרולי
ביאגקע,
פארװאָס עפּעס?
קאסיאָ. יי
ניט װײַל איכ ליב אײַכ ניט,
בלאנקע.
גיינ, װײל איר ליבט מיכ ניט. באגלייט מיכ, כ'בעט,
א װײַלע, זאָגט, איכ װעל אינגיכנ, הײַנט
באנאכט אײיכ זעג? |
קאסיאָ.
איכ קענ באגלייטנ נאָר
א שטיקל װועג, װײַל כ'ווארט דאָכ דאָ; מיר וועלב.
באלד זענ זיב,
ביאנקע.
זייער גוט. איכ מוז
באנוגענענ זיכ נאָר דערמיט, װאָס ס'לאָזט זיב.

זיי גייענ ארױיס, ‏

2

פערטער אקט

סצענע 1

ס'גייעג ארטג אָ טעלאָ אוג יאגאָ.

יאגאָ.

וי שטעלט איר זיכ דאָס פאָר?
אָטעלאָ. :

װאָס פאָרשטעלנ?

יאגאָ.

װאָס? שטיל געקושט זיב?
אָטעלאָ,

א פארברעכערישער קוש?

יאגאָ.

צי ליגג נאקעט מיט איר פרײנט איג בעט
א שאָ צי מער, ניט מײגענדיק קינ בייז?
אָטעלאָ, |
א נאקעטע אינ בעט, אוג ניט קייג ביין?
ס'איז, יאנאָ, פאלשקייט קעגג טײַװל-
אזוינס צו טאַנ אונ מיינענ אומשולך,
דער טלוול רייצט דאָס זײי, אונ זיי דעמ הימל.
לאגאָ.
אוב גאָרנישט ניט געטאָנ, איז דאָס א זינד
א לײַכטע, אָבער, אז איכ גיב מײַנ פרןל
מג טיפֿ5ֿ--
אָטעלאָ,

לאגאָ,
געהערט עס דעמלט איר; אוג זי האָט רעכט,
װאָס איר געהערט, איועקגעבנ א מאנצביל,

נו, איז װאָס?

98

ס'געהערט איר אויכ איר ערע; מעג זי עס
אוועקגעבנ?

יאגאָ.

די ערע איז א זאכ, װאָס זעט זיכ ניט,
עס האָבנ זי גאנצ אָפט אזעלכע,
װאָס האָבנ ניט. א טיכל אָבער--

אָטעלאָ.

מײַנ גאָט! ס'װאָלט זײַנ א גליק דאָס צו פארגעסנ.
דו זאָגסט--אָ, איבער מײינ זיקאָרנ שװענט עס,
וי איבער א פארפלוכטנ הויז פונ פּעסט

א ראָב, פאַרויסשרײיענדיק טויט--

ער האָט מײַנ טיכל,

יאגאָ.
איז װאָס דערפונ?
אָטעלאָ. .
עס האלט ניט גוט,
יאגאָ.

אונ װאָס,
אויב איכ װאָלט זאָגנ, אז איכ האָב געועג,
וי ער באשמוצט אײַכ; אז איכ האָב געהערט,
װי ער דערציילט--עס טוענ אוױסװורפנ
אזוי, װענ ס'גיט זיכ אלינ זיי צו פארפירנ
א פרוי דורכ זייער צושטייג צי אדאנק
איר נארישקײיט: זיי מוזנ פּלוידערג,

אָטעלאָ.

יאגאָ.

ער האָט עפּעס געזאָגט?

געזאָגט, סיניאָר!
דאָכ זײַט מיר זיכער, אז ניט מער, װי ער
קענ אָפּשװערג צוריק,

אָטעלאָ.

יאגאָ.

אין װאָס האָט ער געזאָגט?,

נו, אז ער איז -איכ ווייס ניט, װאָס ער איז--

אָטעלאָ,

94

װאָס? װאָס?

געלעגנ.
מיט איר?

מיט איר, אפ איר,
אָט װי איר וילט. |
אָטעלאָ.
געלעגנ מיט איר, געלעגנ אפ איר. אונ טאָמער געלײַגט אפ איר?--גע-
לעגנ,--צומ טליוול! ס'איז שוידערלעכ, דאָס טיכל--מוידע זײַג זיב--**
דאָס טיכל,--מוידע זײַנ זיכ אונ דערנאָכ אופהענגענ דערפאר; פריִער
אופהענגענ, דערנאָכ מוידע זײַנ זיכ, איכ ציטער דערפונ, עס קענ ניט זײַב,
אז אזעלכע פינצטערע שמערצנ זאָלנ ניט האָבנ קינ גרונט. נײנ, ניט
די ווערטער אליינ דערשיטערנ מיכ, פו! נעזער, אויערג, ליפּנ. איז דאָס
מעגלעכ? מוירע זײַג זיכ?--טיכלן אָ טיװל!
פאלט איג כאלאָשעס.
יאגאָ, |
ארבעט!
מײַג סאמ, ארבעט! אָט װערנ דאָס אוי
געכאפּט אינ געצ די גלויביקע נאראָנים,
אונ פרויענ ערלעכע אונ ריינע
אזוי באפלעקט אָנ שולד, נו! הא! סיניאָר!
טיניאָר! איכ רייך צו אײכ, אָטעלאָ /
קאס יֵאָ גייט ארײג.

יאגאָ:
װאָס הערט זיכ, קאסיאָ?
קאסלאָ.
װאָס איז דאָס?
יאגאָ.

דער גענעראל האָט עפּילעפּסיע:

דער צווייטער אָנפאל, נעכטנ אויכ געװענ.
קאסיאָ.

איז רײַבט אימ אויס די שלייפג,
יאגאָ,

ניינ, מע טאָר ניט,

מע דארפ דעמ אָנפאל לאָזנ רוֹיק גיינ,

אויב ניט, באװייזט זיכ אפ די לִיפנ שוימ,

אונ ס'װוערט א ווילדע מעשוגאעס, ועטן,

ער וירט זיכ, רוקט זיכ אָפּ אװלַלע; באלד

99

קומט ער צו זיכ, כ'וװועל האָגנ, װענ ער װעט אוועקגיינ,
מיט אײַכ א וויכטיקנ געשפּרעכ,
קאסיִאָ גייט אָפּ,
װאָס איז אײַכ, גענעראל, איר האָט צעקלאפט
דעמ קאָפּ?
אָטעלאָ.
דו לאכסט פונ מיר? 44
יאגאָ.
איכ--לאכנ? כ'וויל,
אי זאָלט דאָס אומגליק טראָגג, װי א מאג, -
אָטעלאָ,
א מאנ מיט הערנער איז אנ אומגעהויער,
א כײַע.
יאגאָ.
ס'זײַנענ, אויב אזוי, פאראנ
אפולע כײַעס אינ א גרויסער שטאָט,
אפולע אָנשטענדיקע אומגעהויערס.
אָטעלאָ,
ער האָט זיכ מוידע געװענ
יאגאָ.
זײַט, ליבער האר, א מאנן
געדענקט, אז יעדער מאנצביל מיט א באָרד,
װאָס האָט זיכ אײַנגעשפּאנט, מוז ציעג
דעמ װאָגנ, גלײַכ װי איר; עס לייגנ זיכ
מיליאָנענ יעדער נאכּט אינ בעטנ, פול
מיט זינד, אונ זײַנענ גרייט צן שװערנ,
אז ט'איז נאָר זייער בעט: בא אליכ איז בעסער,
אכ, ס'איז דעמ טײַװלס ערגסטער כויזעק, גענעמישפּאָט
א פאלשע פרוי צו קושנ אונ צו מיינענ,
אז זי איז אומשולדיק. ניינ, בעסער וויסנ!
אונ אז איכ ווייס, װאָס איכ בינ, קענ איכ װיסג
אויכ, װאָס זאָל זײַנ מיט איר,
אָטעלאָ.
אָ; דו ביסט קלוג, געװויס!
יאגאָ. | |
גייט, שטייט אויילע
דאָרט אָנאזײַט. פארשליסט זיכ אָבער פעסט
אינ גרענעצ פונ געדולד, װענ איר זײַט דאָ געלעננ,

96

א נידערשלאָגענער פונ ווייטעק--
װאָס פּאסט ניט זייער פאר א מאנ, װי איר--
איז קאסיאָ אהער געקומענ, איכ
האָב אימ פונדאנענ אָפּגעשיקט, געפונענ
פאר אײַער לאגע א דערקלערונג
אונ אימ געהייסג קומעג באלד צוריק
מיט מיר דאָ האָבנ א געשפּרעכ,
ער האָט עס צוגעזאָגט. באהאלט זיכ איצטער,
באמערקט װי יעדער שטריכ פונ זײַנ געױיכט
װעט אויסדריקנ פאדאכטונג, האָזע, שפּאָט,
װײַל איכ װעל מאכנ, ער זאָל מיר
דערציילג ווידער, װוּ.אונ װי, װי אָפט, װי לאנג
האָט ער געצערטלט אלער פרוי אונ װעט
נאָכ צערטלענ. כ'זאָג אײַכ, קוקט, באטראכט בא אימ
די מינעס, אָבער האָט געדולד. אויב ניט,
וועט אויסקומענ צו זאָגג, אז איר זײַט
אינ קאעס אונ ניט מער; קיינ מאנצביל גאָרניט.
אָטעלאָ.
דו הער מיכ, יאגאָ! איכ װעל וײַנ אינ מײַנ געדולד
העכסט אויסגערעכנט, אָבער אולכ--
דו הערסט מיכ?--בלוטיק--ביז גאָר.
לאגאָ. |
ס'איז רעכט,
פאר אלצ א צײַט. איר װעט אװײַלע אָפּטרעטנ?
אָטעלאָ גייט אָפּ אָנאזײַט.
איכ װעל פאנאנדערפרעגנ קאסיאָ
איצט וועגנ זײַנ בלאנקענ; ס'איו א פרוי,
װאָס פירט איר ווירטשאפט, קויפט זיכ ברויט אונ קליידונג, .
פארקויפנדיק דאָס, װאָס מע ויל פונ איר,
זי אָכער איז פארליבט אינג קאסיאָ.
עס ליגט אפ נאסנפרויענ אזא קלאָלע:
זיי נארנ צענדליקער, אונ ס'נארט זײי איינער.
ער קענ ניט, װי דערהערט נאָר װעגנ איר,
זיכ פוג געלעכטער אײַנהאלטנ,--אָט גייט ער,
ק אס יִאָ קערט זיכ אומ.
אז ער װעט שמייכלענ,װעט אָטעלאָ װערנ דול,
אונ זײַנ ניט קלוגע אייפערזוכט װעט יעדער
-באוועגונג קאסיאָס, די פרײיע מינע,

7 אָטעלאָ

דעמ זשעסט, אלצ אױסטײַטשנ צו בייז. -
װאָס מאכט איר, לייטענאנט?
קאסיאָ.
עס װערט מיר ערגער
פונ אײַער געבנ מיר דעמ טיטל,
װאָס פעלט מיר צומ באדויערג.
לאגאָ, | |
: איר האָט נאָר כייג
בא דעזדעמאָנענ, אונ איר מעגט זײַנ זיכער.
אָט װענ די זאכ ליגט אינ ביאנקעס האנט,
װי גיכ ס'װאָלט פארטיק װערנ!
קאסיאָ,
א שאָד דאָס נארעלע,
אָטעלאָ,
אהא, ער לאכט שוינ,
יאגאָ, |
כ'האָב קיינמאָל ניט געזענ, א פרוי זאָל זײַג
אזוי פארליבט.
קאפיאָ.
די אָרעמע! איכ מייג,
זי ליבט מיכ ווירקלעכ.
אָטעלאָ,
א, ער לייקנט שוואכ
אונ לאכט דערפונ,
יאגאָ.
| הער, קאסיאָ!
אָטעלאָ.
אָט איצטער שטייט ער צו צו אימ, ער זאָל .
דערציילנ, גוט, גוט! נו. װאָס װײַטער, װײַטער?
יאגאָ,
זי זאָגט, אז איר װעט האָבנ כאסענע
מיט איר. איר מיינט עס טאקע?
קאסיאָ.
כא-כא-כא,
אָטעלאָ. |
דו טריומפירסט, רוימער? דו טריומפירסט? 69
קאסיאָ. |
איכ--כאסענע האָבנ מיט איר? מיט א גאסנפרוי? איכ בעט דיכ, דער"
בארעמ זיכ אפ מײַנ סייכל, ניט האלט אים פאר קראנק, כא"בֿא-קא!

98

אָטעלאָ.
| אָט, אָט, אָט. װער עס געװוינט, יענער לאכט.

לאגאָ,
אפ מײַג װאָרט, מע קלינגט, אז איר האָט מיט איר כאסענע.
קאסיאָ. :
איה מיינט עס מיט אנעמעסג?
יאגאָ.
כ'װאָלט זײַנ אנ אויסװורפ אויב אנדערש.
אָטעלאָ. |
מיט מיר זײַט איר שוינ פארטיק. נו, גוט.
קאטיאָ.

די מאַלפּעלע קלינגט דאָס אלייג. זי האָט זיכ אײַנגערערט, אז איכ װעל
מיט איר כאסענע האָבג, ניט װײַל איכ האָב איר צוג;זאָנט, נאָר פונ
ליבע אונ נארישקייט.
אָטעלאָ.
יאגאָ װינקט מיר, איצטער הייבט ער אָנ זײַג געשיכטע.
קאסיאָ.
זי איו דאָ ערשט געװענ. זי יאָגט זיכ נאַכ מיר אומעטימ. איכ האָב
אנומלט געשמועסט מיט עטלעכע װענעציאנער אפנ ברעג פוג יאמ, איז
זי, די מעשוגענע, אָנגעלאָטג אונ ארופגעפאלג מיר אפנ האלדז.
אָטעלאָ.
זי האָט געשריענ, ,מײַנ טײַערער קאסיאָ!" אָדער עפּעס אנדערש. מע
זעט עס פונ זײַג מינע.
קאסיאָ,
אָט אזוי הענגט זי זיכ מיר אפנ האלדזן זי טוליעט זיכ צון זי װײנט.
איבער מיר, אָט אזוי רײַסט זי מיכ, צופּט זי מיכ, כא-כא-כא.
אָטעלאָ.
איצטער דערציילט ער, װי זי האָט אים ארלינגעשלעפט צו מיר אינ צי-
מער. אָ, איכ זע דײַנ נאָז, אָבער נאָכ ניט דעמ הונט, פאר װעלכנ איכ
װעל אימ ארויסווארפנ,
קאסיאָ.
אָבער מײילע! אִיכ מוז זיכ פונ איר באפּרײַענ,
יאגאָ.
אָט זעט! זי קומט אהער.
קאסיאָ.
עס איז א מיג טכויר, אָבעד א פּארפומירטער, 60
ביאנקע גייט ארלג.
װאָס יאָנט איר זיכ נאָכ מיר?

99

ביאנקע, |
זאָל זיכ יאָגנ נאָכ אײַכ דער טײַװל מיט זײַנ באָבענ צוזאמענ. װאָס
האָט איר דאָס מיר ארײַנגעשפּארט פאר א נאָזטיכל? איכ בינ געװענ די
רעכטע נאר אפ צו נעמענ דאָס! איכ דארפ אראָפּנעמענ א מוסטער?
א שיינער מוסטער, װאָס איר האָט אימ קלוימערשט געפונענ בא זיב
אינ צימער, אונ װוייסט ניט, װער האָט אימ געלאָזג. דאָס האָט אײַכ
געלאָזנ עפּעס א מויד, אונ איכ דארפ אראָפּנעמענ דעמ מוסטער, נא!
גיט עס אָפּ אײַער ליאלקע,. טוט דערמיט, װאָס איר װילט; איכ װעל
קיינ מוסטער ניט אראָפּנעמענ.
קאסיאָ,
װאָס איז מיט דיר, ליבע ביאנקע? װאָס? נו, װאָס?
אָטעלאָ.
איכ שװער, ס'אין מײַג טיכל,
ביאנקע.
ווילט איר הײַנט קומענ צומ אָװנטברויט, איז קומט, אוג טאָמער ניט, אי
אנ אנדערש מאָל.
ביאנקע גייט ארױס.
יאגאָ.
נאָכ איר? נאָכ איר?
קאסיאָ.
איכ מון גיינ נאָכ איר, זי קענ נאָכ מאכנ א סקאנדאל אינמיטנ גאס.
יאגאָ. |
איר װעט הײַנט עסנ בא איר אָװגטברױט?
קאס;לאָ.
איכ קלער, אז יעי
יאנאָ,
װעל איכ עפשער דאָרטנ באגענענענ זיב מיט אײַכ, איכ האָב מיט אײכ
נייטיק וועגנ װאָס צו ריידנ,
קאסיאָ.
כ'בעט אײַכ, קומט. איר װעט זײַג?
יאגאָ.
נו, דערװײַל גענוג.
קאסיאָ גייט ארױס,
אָטעלאָ. ארויסטרעטנדיק איג פאָרערגרונט.
וי הארגע איכ אימ, יאגאָ?
יאגאָ.
איר האָט באמערקט, װי ער האָט דאָס געקװאָלנ פונ זײַנ שענדלעכנ אופטו?

100

איר האָט געוענ דאָס טיכל?
אָטעלאָ.
ס'איז געװעג מײַג טיכל?
יאגאָ.
אײַער, אָט װי די האנט אין מײַנע. איר זעט, װי װײניק ער אכט
די נאר, אײַער פרוי. זי האָט אימ געשאָנקענ אײַער טיכל, אוג ער האָט
עס אָפּגעגעבנ זײַנ מויד.
אָטעלאָ. |
איכ װאָלט אימ וועלג טויטנ נײַנ יאָר נאָכאנאנד, א שיינע פרוי! א ליבע
פרוי! א זיסע פרוי! |
יאגאָ.
איר מוזט עס פארגעסנ,
אָטעלאָ.
נײינ, פוילנ זאָל זי, דארבנ, גיינ הײַנט באנאכט אינ גענעמ. זי טאָר
ניט לעבנ, נייו, מײַנ הארצ איז געװאָרנ א שטײנ. או איכ האָב עס
געגעבג א קלאפ, האָב איכ אָפּגעשלאָגנ די האנט. אָ, די װעלט האָט
ניט געהאט קיינ גרעסערע שײינהײַט, זי האָט געמעגט זיצנ אפ א טראָג
לעבנ א קייסער אונ זײַנ בא אימ די הערשערנ.
יאגאָ.
ניינ, עס פאסט ניט פאר אײַכ,
אָטעלאָ.
= געהאנגענ זאָל זי װערנ! איכ זאָג נאָר, װאָס זי איז! אזא קינסטלערג
מיט דער נאָדל; א װוּנדערלעכע מוזיקאנטנ, אָ, מיט איר געזאנג קעג זי
מאכנ א בער אויס וילד! סארא היכער אונ רײַכער סײכל, סארג
שארפזיניקליט!
יאגאָ.
איז נאָכ ערגער פאר איר!
אָטעלאָ,
טױיזנט מאָל, טויזנט מאָל ערגער! אוג דערצו סארא ליבנסװירדיקײַט!
יאגאָ.
יע, צו ליבנסווירדיק.
אָטעלאָ.
געװיס! אָבער סארא שאָר עס אין, יאגאָן אָ יאגאָ! סארא שאָד, יאגאָ

101

יאגאָ. :
זײַט איר אזוי פארליבט אינ אירע זינד, אין לאָזט איר טאָנ זײי. אוב
ס'איז ניט אײַער דײַגע, איז--קיינעמס ניט.
אָטעלאָ.
איכ װעל זי צעהאקנ אפ שטיקער: מיר צושטעלנ הערנעי!
יאגאָ. |
ס'איז שלעכט פונ איר זײַט,
אָטעלאָ.
אונ דערצו נאָכ מיט מלינעמ אנ אָפיצער.
יאגאָ. |
ס'איז נאָכ ערגער.
אָטעלאָ.. /
קריג מיר סאמ, יאגאָ, אפ הײַנט באנאכט, איכ װעל מיט איר גיט
ריידנ, קעדיי איר פּערזענלעכקייט אונ שיינקײַט זאַלג מיכ ווידער ניט
מאכנ וואקלדיק. הײַנט באנאכט, יאנאָ.
יאגאָ.
טוט עס ניט מיט סאמ. דערשטיקט זי אינ איר בעט, אינ דעמ בעט,
װאָס זי האָט באשמוצט.
אָטעלאָ.
גוט, גוט! עס געפעלט מיר די גערעכטיקײַט פונ אזא שטראָפ. זייער
גוט! '
זאגאָ.
אוג װאָס באלאנגט קאסלאָ, נעם איכ אים אפ זיכ. איר װעט ארומ
האלבער נאכט דערוויסנ זיכ מערער.
אָטעלאָ.
אויסגעצייכנט! א טרומייטנ-קלאנג היגטער דער סצענע. װאָס איו דאָס פאר
א סרומייט?
יאגאָ. |
ס'איז זיכער, עפּעס פונ װעגעציע. ס'אין לאָדאָװיקאָ. ער איז געקומעב
פונ דעמ דאָזשנ אונ זעט, אויכ איער פרוי מיט אימ.
ס'גייענ ארײַג לאָ דאָװיקאָ, דעזדעמאָנע אוג א סויטע.

לאָדאָװיקאָ.

גאָט בענטש דעמ בראונ גענעראל.
אָטעלאָ.

מיטנ גאנצנ הארצבג - 4
לאָדאָװיקאָ.

ס'באגריסנ אײַכ דער דאָזש אונ דער סענאט.
גיט אימ איבער א בריה,

אָטעלאָ.
כיקוש דעמ פארמיטלער פונ דעמ הויכנ ווילג.

עפנט דעם בריוו אוג לייענט.
דעזדעמאָנע.
װאָס הערט זיכ, ליבער קאָרעװ לאָדאָװיקאָ?
יאגאָ.
עס פרייט מיכ זייער אכ צו זענ, סיניאָר.
געגריסט זײַט דאָ אינ קיפּער.
לאָדאָװיקאָ.
כ'דאנק אײַכ.
אונ װאָס מאכט קאטיאָ, דער לייטענאנט?
יאגאָ.
ער לעבט,
דעוזדעמאָנע.
ס'איז, קאָרעװ, צווישנ אים אוג מליג אָטעלאָ
א שפאלטונג. זיכער, איר װעט עס פאריכטג,
אָטעלאָ,
איר זײַט דאָס זיכער?
דעזדעמאָנע.
| װאָס, מײַג מאנ?
אָטעלאַ לייעגט.
זײַט אזוי גוט אוג טוט עס --
לאָדאָװיקאָ.
ער רופט אײכ ניט, ער איז פארטיפט אינ בריו.
ס'איז צווישג אײער מאנ אונ קאסיאָ א קריג?
דעזדעמאָנע.
צום אומגליק, יע. כ'װאָלט פאר א שאָלעמ פיל
געגעבנ, װײַל אים ליב דעמ קאסיאָי

אָטעלטָ.
צום טליװל!
דעזדעמאַנע,
װאָס, מײַנ מאנ?
אָטעלאָ,
איר זײַט באמ זינעג?
דעזרעמאָנע.

ער אין איג קאעס?

לאָדאָװיקאָ,
מעגלעכ, ס'האָט דער בריוו
צערייצט אימ, װײַל, איכ מיינ, מע רופט אימ אָפּ
אהיימ, אונ קאס;אָ פארנעמט זײַג פּאָסט,

דעזדעמאָנע.
| איכ שװער, עס פרייט מיב,
אָטעלאָ.
ווירקלעכו
דעזדעמאָנע,
מאנ מללנער?

אָטעלאָ,

עס פרייט מיכ, אז איכ זע, וי איר זײַט דול.
דעזדעמאָנע.

װאָס איז, אָטעלאָ ליבער?
אָטעלאָ.

סײַװ?! גיט איר א קלאפּ.

דעזד עמאָנע.

אֹיכ האָב עס ניט פארדינט,
לאָדאָװיקאָ,

מע װעט דאָס אינ וװוענעציע ניט גלױבנ,

איכ זאָל אפילע שװערנ, אז געזענ.

ס'פארגייט צו װײַט. אנטשולדיקט זיכ: זי ויינט.
אָטעלאָ.

אָ, טײַװל, טליװפֿ!

אויב ס'ווערט די ערד פונ פרויענטרערנ שואנגער,

דאנ װאָלט ארויסואקסנ פונ יעדער טראָפּ

א קראַקאָדיל. אוועק פונ מײַנע אױגנו |
:דעזדעמאָנע.

איכ בלײַב דאָ ניט, אוב ס'ערנערט אײיכ,

זי גייט אװועק.

לאָדאָװיקאָ.

ס'איז מיט אנ עמעסנ א פרוי, װאָס פאָלגט.

איכ בעט אײַכ, גענעראל, רופט זי צוריק,
אָטעלאָ,

= פרוי!

דעזדעמאָנע,

מײַנ מאנ?

104

אָטעלאָ.
איר דארפט זי דאָ, סיניאָר?

לאָדאָװיקאָ.
װער? איכ?
אָטעלאָ,
נו, יע!

איר האָט געװאָלט, איכ זאָל זי רופנ צריק,

זי מעג, סיניאָר, גײיג הינ אונ צריק

אונ װידער הינ אונ צריק, אונ װיינענ אױכ.
זי איז געהאָרכזאמ, װי איר זאָגט. געהאָרכזאמ;

אָ; העכסט געהאָרכזאמ! -גיסט די טרערג װײַיטער! --

אונ װאָס באלאנגט אָט דאָס--אָ, װי געשיקט
זי קענ פארשטעלג זיכ!--מע רופט מיכ אָפּ
צוריק אהיימ, נו, גייט פונדאנענ!
כיװעל װוידער נאָכ אײַכ שיקנ. -איכ, סיניאָר,
פאָלג דעמ באפעל אונ קײַנ װענעציע
פאָר אָפּ---אוועק פונדאנענ!
ד עודע מאָנע גייט ארויס.
מײַנ אָרט װעט קאסיאָ פארנעמענ, כ'בעט אײַכ,
סיניאָר, צומ אָװנטברויט בא מיר,
כ'באגריס אליכ דאַ אינ קיפּער. בעק אונ מאלפּעס!
| גייט אוױיס.
לאָדאָװיקאָ.
צי איז דאָס יענער בראװער מאור, װעמעג
ס'האלט דער סענאט טאר מוסטערהאפט אינ אלצ?
דער מאנ אָנ לײַרנשאפטנ, װאָס קינ פּײַל.
פונ צופֿאל אונ קיינ שפּיו פונ מאזל
דערגייענ ניט צו אימ מיט זייער שארפ?
יאגאָ.
ער האָט זיכ שטארק געענדערט.
לאָדאָװיקאָ, |
צי איז געזונט זײיג סייכל? גאנצ דער מארכ?
יאגאָ.
ער איז דאָס, װאָס ער איז. איכ וואג ניט טאדלעג.
איכ קענ נאָר בעטנ גאָט, אז ער זאָל זײַנ
דאָס, װאָס ער דארפ,
לאָדאָװיקאָ.
א קלאפ געבנ דער פרוי,
װאָס הייסט'ס?

לאגאָ.
יע; ס'איז געװענ ניט פײַנ. איכ װאָלט
נאָר וועלנ, ס'זאָל ניט ערגער זײַנ,
לאָדאָװיקאָ,
ס'טרעפט אָפט
מיט אימ אזוינס? ס'האָט עפשער אימ דער בריו
צעהיצט דאָס בלוט, אונ ס'איז דאָס ערשטע מאָל?
דאגשָ,
וויי, װײ! עס פּאסט מיר ניט צו זאָגנ
אלצ, װאָס איכ ווייס אונ זע. באטראכט אימ זעלבסט,
זײַג אופירונג װעט מיר פארשפּאָרנ רײד,
דערציילנ אלצ אליינ. איר קוקט אימ נאָכ
אונ זעט, װאָס ער װעט װײַטער טאָנ,
לאָדאָװויקאָ,
א שאָד, װאָס איכ האָב זיכ גענארט אינ אימ.

זיי גייעג אוױיס.

סצענע 1
א צימער אין שלאָס.
ס'גייעג אוײַג אָ טע לאָ אונ ע מיליע.

אָטעלאָ.

איר האָט דענ גאָרנישט ניט געזענ?
'עמיליע.

| אפילע ניט געהערט, קיינ כשאד געהאט,

אָטעלאָ.

איר האָט געזעג צוזאמענ זי מיט קאסיאָ?
'עמיליע,

געזענ, קיינ ביין ניט אָבער. איכ האָב יערער טראס

געהערט, װאָס ס'האָט באשאפנ זייער אָטעמ.
אָטעלאָ.

זי האָבנ זיכ געשושקעט?
עמיליע.

קיינמאָל ניט.

אָטעלאָ,

אלב אָפּנעשיקט נאָכ עפּעס?
עמיליע.

קײינמאָל ניט,

106:

אָטעלאָ.
איר פאָכער ברענגענ, האנטשנ, מאסקע? גאָרנישט?
עמיליע,
קײינמאָל ניט, סיניאָר.
אָטעלאָ.
ס'איז װוּנדערלעכ.
עמיליע.
| = כישטעל מײַנ נעשאָמע איג געװעט, אז זי
איז ערלעכ; האָט איר אנדערע געדאנקענ,
פארטרליבט זיי, ס'איז פאר אײַער הארצ א שאנדע.
אויב עמעצער אנ אױסװוּרפ האָט אינ אײַער קאָפּ
אריינגעזעצט דאָס, זאָל דערפאר אימ טרעפנ
די קלאָלע, װאָס--די שלאנג, אויב זי אי ניט
ריינ, ערלעכ, טרלל,--איז אפ דער װעלט
קיינ מאנ ניט גליקלעכ, אונ די ריינסטע פרוי
איז, װי רעכילעס, שווארצ.
אָטעלאָ.
גייט, הייסט, זי זאָל
ארגינקומענ אמער. נו, גייט!
עמיליע גייט ארויס,
זי רעדט ניט װײיניק, זי איו אָבער
א פּראָסטע באנדערשע; מוז זאָגנ דאָט,
ניט אנדערש; א געשיקטע גאסנ-פרוי, בא ביידנ
א שליסל אונ א שלעסל צו סעקרעטג.
עס טרעפט דאָכ, אן זי שטעלט זיכ אפ די קני,
בעט גאָט,--איכ האָב אליינ געזענ.
ס'גייענ ארײַגב דע זד עמאָ נע אונ ע מי לי עי
דעזדעמאָנע.
װאָס װיל מײַג מאנ?

אָטעלאָ,
קומט, טײַבעלע, אהער!

דעזרעמאָנע.
זאָגט, װאָס פארלאננט איר?
אָטעלאָ,
לאָזט מיר זענ די אויגנ,
קוקט מיר אינג פּאַנעם!
דעודעמאָנע.
סאוא שרעקלעכער קאפּריז!

407

אָטעלאָ צו עמיליעג
סיניאָרע, שטעלט זיכ גלײַכ אט אלער פּאָסט!
לאָוט די געליבטע זאלבענאנד; שליסט צו
די טיר; מאכט ;העמי צי גיט א הוסט, אויב ס'ועט
זיכ עמעצער באװייזנ; אלצ--סעקרעטנ,
סעקרעטנ. מארש פונדאנענ!
ע מיליע גייט אוױס,
דעזדעמאָנע.
איכב פרעג אײַכ אפ די קני, װאָס אין די זאכן +
איכ פיל א קאעס אינ די וװוערטער,.
כיפארשטיי דאָכ ניט די ווערטער.
אָטעלאָ.
זאָג, װאָס ביסטו?
דעזדעמאָנע,
כ'בינ איער פרוי, מײַנ מאנו
כ'בינ איער ערלעכע אונ טרײיע פרוי.
אָטעלאָ.
קומ, שווער זיכ אונ פארשילט זיכ, קדיי עס זאָלנו
דערועענדיק דײַנ הימלשע געשטאלט,
ניט שרעקג זיכ די טײַוולענ נעמענ דיכ,
דעריבער זײַ פארפלוכט אינצווייענ. שװער,
אז דו ביסט רײנג,

דעזדעמאָנע. 2

| דער טרליער הימל וייס דאָס..
:אָטעלאָ.

דער טרײַער הימל ווייס, אַז דוֹ ביסט פאלש,

וי גענעמ.
דעזדעמאָנע,

פאלש צו וועמענ? װי? מיט װעמענ?

אָטעלאָ.

אָ, דעזדעמאָנע! גיי פונדאנענ, גיי, גיין
דעזדעמאַנע,

אָ וי צומ שװוערג טאָג! װאָס װײינט איר?

צי בינ איכ דאָס די סיבע פונ די טרערנ?

צי האָט איר כשאד, אז אפ מײַנ פאָטער ליגט
די שולר פונ אָפּרופנ אײַכ צריק? ניט לייגט
אפ מיר די שולד, האָט איר פארלאָרנ אימ,
איז האָב איכ אויכ פארלאָרג אימ,

108

אָטעלאָ.
אוב גאָט
וויל מיכ מיט אומגליק פּרוּװג
אונ אויסניסנ מיר אפנ בלויונ קאָפּ
פאדאכטונג, פּײַנ פונ אלע מינימ;
אינ אָרעמקײַט מיכ טונקענ איבערנ האלוז
אונ מיט די לעצטע האָפּענונגענ מײינע
פארשליסנ אינ א טפיסע, דעמלט װאָלט
איכ פאָרט געפונענ ערגעצ אינ אנ אֵיט
פונ מײַנ נעשאַמע טראָפּנס פונ געדולד.
דאָכ מאכנ מיכ א צילברעט פאר דער האָזע,
אזוי אז טײַטלענ זאָל אפ מיר איר פינגער!
כ'װאָלט אָבער אױיסטראָגג אויכ דאָס געקענט,
יע; יע כ'װאָלט קענענ. אָבער דאָרטנ,
װוּ ס'ליגט דער אויצער פונ מיינ הארצג,
מײַנ לעבנ אָדער טויט; פונוואנענ ס'קוועלט
צי טריקנט אויס מײַנ קוואל, אָט דאָרטנ, דאָרטג
פארטרליבונג פילנ אָדער זענ, אז ט'אין
א זומפּ, װוּ ס'פּאָרנ, פרוכפּערנ זיכ זשאבעס, -
אָ, װענ אזוי, פארפינצטערט װער, געדולד,
דער יונגער מאלעכ מיט די ראָזע ליפ,
קוק מיט א גענעמ-צאָרג,
דעזרעמאָנע,
איכ האָפ, מײַנ מאנ, איר האלט מיכ פאר געטרל.
אָטעלאָ,
אָ יע! װי זומערפליגנ אפ דער פליישבאנק,
װאָס וי געבאָרנ, גלײַכ געפּאָרט זיכ. אָ, דו װילדגראָזו
ס'איז שיינ דײנ אויסזענ, זיס די דופט, דו בלענדסט די כושים,
ס'װאָלט בעסער זײַנ דיר ניט געבאָרנ וערנ,
דעזדעמאָנע. |
וויי מיר! װאָס פאר אנ אומבאקאנטע זינד
האָב איכ געטאָג?
אָטעלאָ,
צי איז באשאפנ אזא שיינ פאפיר,
א פּרעכטיק בוכ אפ אָנצושרליבנ ,נאסנפרונ"
אינ אימ? װאָט פאר א זינד געטאָג? געטאָנ?
אַ דו! א מויד פאר אלעמענ! איכ װאָלט
א שמעלצ-אויוונ געמאכט פונ מײַנע באקנ

109

אפ צו פארברענענ יעדער רײנקײַט,
אויב איכ רום אָנ די מײַסימ דײַנע,--װאָס
געטאָנ? דער הימל

פארקוועטשט דערפונ דעמ נאָז, אונ די לעװאָנע
פארמאכט די אויגנ; דער װינט, דער באנדער,
װאָס קושט זיכ אומפארשעמט מיט אלצ, אנטלויפט
אינ טיפסטנ ערדלאָכ,--אבי ניט |

צו הערנ, װאָס געטאָנ, אָ, אומפארשעמטע!

דעזדעמאָנע.

באמ הימל, איר זײַט אומגערעכט צוֹ מיר.

אָטעלאָ.

איר זײַט קיינ גאסנפרוי ניט?

דעזרעמאָנע,

נייג, װי איכ בינ א קריסטנ,
אויב ס'איז קיינ זנוס ניט נאָר דעמ מאנ געהערג
אונ היטנ זיכ פונ יעדער פרעמדנ ריר,

איז בינ איכ ניט אזא,

אָטעלאָ.
| קייג גאסנפרוי ניט?
דעזדעמאָנע,
ניינ, כ'שווער בא מײינ נעשאָמע.
אָטעלאָ.
| איז דאָס מעגלעכ?
דעזדעמאָנע,

זאָל גאָט אונדז מויכל זײַג,

אָטעלאָ.

110

איז זײַט מיר מויכל,
איכ האָב געהאלטנ אײַכ פאר א פארשפּיצטער
וװוענעצילאנער גאסנפרוי, װאָס האָט

ארײיַנגעכאפּט אָטעלאָנ!
רופט הויכ.

איי, דן כאכאָמע איינע,
דער קעגנזאצ צו פּעטער דעמ אפּאָסטאָל, 4
די היטערנ פונ גענעמ-טויערנ!
עטיליע קערט זיכ אומ.
איר, איר, יע, איר! מיר האָבנ דאָס געשפּרעכ
פארענדיקט, נאט אײַכ געלט פאר אײער מיי
איכ בעט, שליסט צו דעמ שלעסל, האלט דעמ סאָר.
גייט ארויס.

עמיליע.
א װויי! װאָס װיל פונ אונדז דער גענעראל?
װאָס איז מיט אײַכ? װאָס אי אײַכ, ליבע פרו?

דפודעמאָנע.

כ'בינ האלב אינ שלאָפ.
צמיליע,

סיניאָרע, װאָט האָט דאָס געטראָפנ מיטנ האר?
דעזרעמאָנע. |

מיט וועמעג?
פמיליע,

נו, מיט מײַנ האר, סיניאָרע.
דעזדעמאַנע,

װעור איז דײַנ האר?
עמיליע.

דער, װאָס איז אײַערער.

דעזדעמאָנע.

איכ האָב אימ שוינ ניט מער, ניט ריד צו מיר,
עמיליע! אים קענ ניט װײגענ; כ'האָב גיט אָבער
קייג אנדער ענטפער, אויסער טרערג.

לייג אפנ בעט מיר הײַגט באנאכט

די קאלע-לײַלעכער, געדענק,--אונ רופ ?4

דײַנ מאנ אהער.

שמיליע,
אָט טארא איבערקערניש!
טמ יליע גייט ארויס.
דעודעמאָנע.

אזוי באהאנדלענ מיכ! עס פאסט אזי?

װאָס האָב איכ דענ געטאָנ, אז ער זאָל האָבנ

אפ מיר דעמ קלענסטג כשאד פונ קלענסטער ביז?

עס גייעג ארײג ש ט י לע אונ יא ג א
יאגט
|| װאָס איז, סיניאָרע, אײַער װוּנטש? װאָס אין מיט אײַכ?

דעזדעמאָנע.

איכ קענ ניט זאָגנ. די, װאָס לערנענ יונגע קינדער,

באהאנדלענ זיי מיט װײכקײט, רויקײַט,

ער האָט געדארפט אזוי מיכ טאדלענ; װײַל --

אומ גאָט!--איכ ביג א קינר, װאָס מעג זיכ לערנעג.
דאגאָ.

װאָס איז געשענ, סיניאָרע?

111

עמיליל,
וויי, יאגאָ! ער האָט אויסגעזידלט זי,
מיט שאנדנעמענ באשאָטנ, מיט פאראכטונג,
צי קענ עס אױסטראָגג אנ ערלעכ הארצ?

דעזדעמאָנע.

צי בינ איכ, יאגאָ, אזא נאָמענ װערט?
יאגאָ.

װאָס פאר א נאָמענ, ליבע פווי?
דעזדעמאנע.

אזא, װי זי האָט ערשט געזאָגט.
עמיליע.

ער האָט זי אָנגערופנ גאסנפרוי;ן א בעטלער

װאָלט אָנגעזויפטערהייס

אזוי ניט אוױיסגעשאָלטנ זײַג נעקייווע.
יאגאָ.

פארװאָס עפּעס?

דעזדעמאָנע.
איכ ווייס ניט; כ'ווייס נאָר, אז

איכ בינ דאָס ניט.

| יאגאָ. |
ניט װיינט! א װיי!
עמיליע,
צי האָט זי אָפּגעװאָרפנ איירעלע שידוכימ,
צעשיידט זיכ מיט איר פאָטער, לאנד אונ פרײנט,
קעדיי דעמ נאָמענ ,גאסנפרוי" צו האָבנ? װער
װאָכְט ניט געװיינט?
דעזדעמאָנע. |
עס איז מײינ װיסטער מאול.
יאנאָ. |
װי ביין ער איז! װי איז דאָס אײינגעפאלנ אימ?
דעזדעמאָנע.
דער הימל וייס!
עמיליע.

איכ מעג געהאנגענ װערנ, אוב עס האָט ניט
פארקאָכט אָט די רעכילעס עפּעס אײנער

א קאָכלעפל, א קלעק, אנ אונטערלעקער,

א קריכערישער, ליגנערישער קנעכט,

קעדיי זיכ אויסבעטנ א שטעלע. כ'מעג
געהאנגענ וערנ,

112

"אגאָ.
פי! ס'איז גאַר ניטאָ
אזעלכע:; ס'איז אומעגלעכ,

דעזעדעמאָנע.
אויב עס איז
. = פאראנ, זאָל גאָט אימ מויכל זיג.
עמיליע.
די שטריק

זאָל מויכל זײַנ. דער געהענעמ אימ קלענ!
זי אָנרופנ א גאסנפרוי? מיט װעמענ האָט
זי דאָ באקאנטשאפט? װו? אינ װאָסער צײט? +
אפ װאָסער אויפנ? אין דאָס ענלעם?
ס'האָט אָפּגענארט דעמ מאוור עפּעס איינער
אנ אױיסגעבּונדענער, א װיטטער אויסװוורפ,
א נירעריקער, קרעציקער מענוּװל.
אָ גאָט! דעק אוט אזעלכע לומפּנ, לייג ארײג
אינ יעדער האנט, װאָס אין נאָר ערלעכ,
א בײַטש, אונ טרייבנ זאָל מענ מיט די שמיצ
די נאקעטע קאנאליעס איבער גאָר דער װעלט
פונ מיזרעכ ביזנ מײַרעו,

יאגאָ.

שרלל ניט!

עמיליע.
א שפּײַ אפ זײ! ס'האָט אײינמאָל אזא העלד
פארדרייט אויכ אליער קאָפּ, אז איר
זאָלט כוישעד זײַג מיכ מיטנ מאור.

יאגאָ.
איר זײַט א נאר. נו, גייט!

דעזדעמאָנע.

אכ, גוטער יאגאָ! /

װאָס טו איכ, קדיי מײַנ מאנ געװוינענ װידער?
גייט, ליבער פרליַנט, צו אימ! איכ שװער
בא אָט דעמ ליכט פונ הימל, אז איכ ייס ניט,
וי האָב איכ אימ פארלאָרג. אָט איכ קני.
זאָל יעדער טרייסט פֿארלאָזנ מיכ, אוב ס'האָט
אמאָל מלינ ווילנ װידערשפּעניקט קעגנ
זײַנ ליבע אינ געדאנק, אינ װאָרט, אינ טאט,
אויב מײַנע אויגנ, אויערנ צי װאָסער כוש

8 אָטעלאָ 118

געזוכט האָבנ דערקויקונג ערגעצ אנדערש,

אויב איב האָב ניט געליבט אימ, ליב ניט איצטער

אונ װעל אימ אײביק ליבנ, כאָטש ער מעג אפילע

מיכ,. װי א בעטלערנ, פארשטויסנ. ס'קענ

אנ אומכיינ אופטאָנ פיל; זײַנ אומכיינ מעג

בא מיר דעמ לעבנ נעמענ, ניט מײַנ ליבע.

איכ קענ ניט זאָגג א ,נאסנפרוי": עס שוירערט מיפ
, פונ װאָרט אלינ; טאָנ, װאָס דאָס װאָרט באטײַט,
באוועגנ קענ מיכ ניט דער פליטער-גלאנצ
פונ גאָר דער וועלט.

יאגאָ.
איכ בעט אײַכ, רוּיק זײַט. ס'אין נאָר א שטימונג,
עס האָבנ אימ צערייצט מעלוכע-ואָרגנ
אונ ער לאָזט אויס צו אײַכ דעמ קאעס.
דעזדעמאָנע.
צי אין ניט אנדערש?
יאגאָ.
'ס'איז אזוי, געטרויט מיר.
טרומייטנ-קלאנג הינטער דער סצענע.

הערט, ס'רופט דער אינסטרומענט צומ אָװנטברױיט.
עס וועלנ בײַזײַנ די ווענעציאנער געסט.
גייט, וויינט ניט, אלצ װעט זײַנ נאָכ גוט.
ד עזדעמאָ נע אנ עמיליע גײעבנ ארױס.
ראָדרריגאָ גײט ארײַג.
װאָס איז, ראָדריגאָ?
ראָדריגאָ.
איכ זע ניט, דו זאָלסט זיכ באגיינ מיט מיר ערלעכ.
יאגאָ.
װאָס פעלט?
ראָדריגאָ.

יעדער טאָג פּאטערסט דו מיכ אָפּ מיט עפּעס אנ אױסרײד,
וי עס דוכט מיר, גיכער רוקסטו אָפּ פונ מיר אלע שאנסנ, אײידער
געבנ מיר די קלענסטע האָפענונג אפ א דערפאָלג. איכ יל דאָס מער
ניט אויסהאלטנ; אויכ װעל איכ ניט פארשװײַגנ, װאָס איכ האָב אויסגע-

ליטנ ביז אהער.
יאגאָ.
איר װילט מיכ אויסהערנ, ראָדריגאָ?

114

ראָדריגאָ.
איכ האָב שױינ אויסגעהערט צופיל. אײַערע רײך אוג מײַסים שטימעב
ניט צווישנ זיכ. |

יאגאָ.
אײַער באשולדיקונג איז זייער אומגערעכט.

ראָדריגאָ.
ס'איז אלצ לויטער עמעס. איכ האָב אויסגענעבג מײַנ גאנצנ פארמעגני
א העלפט פונ די דימענטנ, װאָס איר האָט בא מיר גענומענ אפ איבערצר-
געבנ דעזדעמאָנענ, װאָלט געקלעקט אפ צו פארפירג א מאָנאשקע. איר
האָט מיר געזאָגט, אז זי האָט די דימענטג גענומענ, אוב אומגעקערט
מיר דערפאר גוטע צװאָגנ, טרײסטװערטער, א באלד װעט אָנקומער
א דערנעענטערונג. אָבער איכ האָב גאָרנישט ניט.

יאגאָ.
נו, גוט; גייט, גייט; זייער גוט.

ראָדריגאָ.
זייער גוט; גײט; איכ קענ ניט גײנ, מענטש אײַנער, אוב ס'איז
גאָר ניט גוט. אָט װי די האנט אין א האנט, אווי איז קלאָר, אז סיאיז
א שווינדל. איכ הייב זיב אָנ פילג גענארט.

יאגאָ.
זייער גוט.

ראָדריגאָ.
איכ זאָג דאָכ אײַכ, אז ס'איז גאָרניט גוט. איכ װעל זיב װענדג צר
דעזדעמאָנענ. קערט זי מיר אומ די דימענטנ, װעל איכ כאראָטע האָבר
אונ מער ניט צושטיינ צו איר. אוב אָבער ניט, װעל איכ פאָדערב
א באפרידיקונג פוג אליכ.

יאגאָ.
שוינ אלצ אָפּגעזאָגט?

ראָדריגאָ.
קיינ האָר ניט מער, איידער איכ װעל טאָנ; איכ שװער זים.

יאגאָ.
אָט זע איכ איצטער איג דיר א כאראקטער אונ באקומ פוג דער מינוט אָב
א העכערע מיינונג וועגג דיר. גיב מיר דײַנ האנט, ראָדריגאָ דו האָסט
מיר געמאכט א גערעכטנ פאָרװוּרפ, אונ פונדעסטװועגנ-זײַ זיכער- האָב
איכ געטאָנ דײַג זאכ, װי געהעריק.

ראָדריגאָ.
עפעס, עס זעט זיכ ניט.

יאגאָ.
איכ גיב אײַכ נאָכ, אז עס זעט זיכ ניט, אונ אז אײַער כשאד לייגט
זיכ אפנ סייכל. אָבער, ראָדריגאָ, אויב דו פארמאָגסט טאקע דאָס, װאָס
איכ פיל אינ דיר מער, װי פר;ער; איכ מיינ, אויב דו פארמאָגסט מוט,
קראפט אונ שטרעבונג צומ ציל, איז זאָל דאָס באװײַזנ די הײַנטיקע
נאכט: אוב די קומענדיקע נאכט װעסטו ניט געניסנ דעזדעמאַנענ,
מעגסטו מיכ אויסראמענ פוג דער װעלט צי מיט פאראט צי פארציענ-
דיק מיר א שטריקל אפנ האלרו.
ראָדריגאָ.
= אָבער װאָס לייגסטו פאָר? צי קענ מענ עס טאָנ?
יאגאָ.
עס איז דאָ אָנגעקומענ א ספּעציעלע קאָמיסיע פונ װענעציע, קעדײ
ארופצוזעצנ קאסיאָ אפ אָטעלאָס אָרט. |
ראָדריגאָ. |
איז דאָס ריכטיק? אוב אזוי, וועלג אָטעלאָ מיט דעזרעמאָנעג אומקערג
= זיכ קיינ ווענעציע?
יאגאָ.
אָ ניינ! ער פאָרט קיינ מאווריטאניע אונ פירט אװעק מיט זיכ די שיינע
דעודעמאָנענ, אוב נאָר עפעס א צופאל װעט אימ דאָ ניט פארהאלטנ:
דערצו איז נייטיק אױסהאָבנ קאסיאָ, 50
ראָדריגאָ.
װאָס מיינט איר מיט די װערטער , אױסהאָבג קאסיאָ"?
יאגאָ. |
מע דארפ מאכנ, אז קאסיאָ זאָל װערג אומפיייק צו פארנעמענ אָטע-
לאָס שטעלע, -ארױיסשלאָגנ אימ דעמ מארכ פונ שארבנ.
ראָדריגאָ.
- = אָט דאָס--װוילט איר--איכ זאָל טאָנ?
יאגאָ. |
יע, אוב איר האָט נאָר מוט צו טאָנ דאָס, װאָס ס'איו אײַער רעכט
אוג קענ אײַכ זײַנ צו נוצנ. ער װעט הײַנט באנאכט עסנ אָװנטברױט
בא א נאסנפרוי, איכ װעל גיינ מיט אימ אהינ, ער װייס נאָכ ניט װעגג
זײַנ גליק אונ ערע. ווארט איר אפ אימ, װענ ער גייט צוריק, װעל אים
מאכנ, אז דאָס זאָל פאָרקומענ צװישנ צװעלט אונ אײנס. איר מעגט
דאנ טאָנ מיט אימ, װאָס איר װילט. איכ װעל אויכ זײַנ דערבײי, צו-
העלפנ אײַכ, אונ ער װעט פאלנ צווישנ אונדז ביידנ. קומט, שטייט ניט
מיט אױיסגעגלאָצטע אויגנ, גײט מיט מיר צוזאמענ. איכ װעל אײַכ בָא-
װײַזג אפ וויפל זײַנ טוט אין נײטיק, אזוי אז איר װעט האלטנ פאר

116

אײַער פלינט צו מאכנ אימ דעמ טויט. ס'איז איצטער גראָד די צײַט פונ
אָװנטברױט, די נאכט קומט אָנ, איז נעמט זיכ צו דער זאכ!
דאָדריגאָ.
איכ װיל האָבנ אַ װײַטערדיקע באגרינדונג דערפונ.
יאגא. |
איר װעט זי האָבנ.

זיי גייעג ארויס.

סצענע זון

א צווייטער צימער איג שלאָס.
ס'גייעג אוײַנ אָט עלאָ, ‏ אָ דאָ װיקאָ, דעודעמאָנען
עמיליע אוג סװויטע.

לאָדאָװיקאָ.

איכ בעט אײַכ, גענעראל, באמיט זיכ ניט!
אָטעלאָ.

אנטשולדיקט: ס'איז מיר נוצלעכ צו שפאצירג.
לאָדאָװיקאָ.

א גוטע נאכט, סיניאָרע! כ'דאנק אײַכ אונטערטעניק.
דעזדעמאָנע. :

איר זײַט געװענ אונדן זײיער אָנגענעם.
אָטעלאָ.

איר גייט, סיניאָר

דעזדעמאָנע!
דעזדעמאָנע.

מײַנ מאנ?
אָטעלאָ.

גייט, לייגט זיכ גלײַכ אינ בעט. איכ װעל באלך קומענ. לאָזט אָפּ

אײַער קאמערפרוי. זעט, ס'זאָל זײַנ אזוי.
דעזדעמאָנע.

ס'וועט זײַנ, מיינ מאג!

ס'גייענ ארויס אָ טעלאָ, לאָ דאָ װיקאָ אוג סוויטע.

עמיליע.

װאָס הערט זיכ? ער זעט אויס איצט מילדער.
דעזדעמאָנע,

ער זאָגט, אז ער װעט אומקערנ זיכ באלף

אוג האָט געהייסנ, אז איכ זאָל

איג בעט גיינ אונ אײכ אָפּלאָזנ.

117

עמיליע.

דעזדעמאַנע,
אזא באפעל, עמיליע מײינ ליבע,
גיב מיר מלינ נאכטקלייך אונ--א גוטע נאכט!
מיר מוזנ אים הײַנט נאָכגעבנ.
עמיליע.
אכ, בעסער װאָלט איר אימ גאָרניט געקענט!
ד עזדעמאַנע.
איכ װאָלט דאָס ניט געװאָלט. ער איז מיר ליב
אזוי, אז עס געפעלנ מיר אפיל -
כ'בעט, נעמ ארויס די שפּילקעס--וײַנ אקשאָנעס,
זײַנ צאָרנ אונ די װאָלקנס אפנ שטערנ,
עמיליע.
איכ האָב די לײַלעכער געלייגט, װאָס איר
האָט מיר געהייסנ,
דעזדעמאָנע,

מיכ אָפּלאָזנ?

ס'איז אלציינס. יע, ריכטיק;
וי נאריש ס'איז בא אונדז דער קאָפּ! אוב איכ
װעל שטארבנ פריער, װיקל אײַנ--איכ בעט--מיכ
איג איינעמ פונ די לײַלעכער.
עמיליע.
נו, נו! װאָס רעדט איר?
דעזדעמאָנע.
מײַג מוטער האָט געהאט א דינסט, בארבארעג,
זי האָט געליבט, אונ איר געליבטער איז
געװענ איר אומטרײַ, האָט פארלאָזג זי.
זי פלעגט א לידל זינגענ מיט א ,װערבע",
א ליד אנ אלטס, װאָס האָט איר לאגע אויסגעדריקט.
זי איז געשטאָרבנ, זינגענדיק דאָס ליד,
עס גייט מיר איצטער ניט ארויס פונ זינענ,
קאמ האלט איכ אלַנ זיכ פונ אראָפּהענגענ דעמ קאָפּ
אונ זינגענ, װי די אָרעמע בארבארע.
כ'בעט, אלל זיכ צו,

עמיליע,

דעזדעמאָנע.
ניינ, שפּיליע מיר נאָר אָפּ,
דער לאָדאָװיקאָ איז א שיינער יונג.

אהער דאָס נאכטקלייך ברענגענ?

118

עמיליע.
יע, זייער שײנ.
דעזדעמאָנע,
אויכ רעדט ער שיינ,
עמיליע.
איכ קענ אינ װענעציע א פרוי, װאָס װאָלט פאר איינ ריר פונ זײַג
ליפ דורכניינ זיכ באַרװעסערהײיט קיינ פּאלעסטינע. !5
דעזד עמאַנע זינגט,
,אנ עלנטע, אונטער דער סיקאַמאָרע זיצט זי "5
אִי ווערבע, װערבט, װערבע!
איר האנט אפ דער ברוסט, איר קאָפּ אפנ קניי
אִי װוערבע, ווערבע, װערבע!
פריש רינט א קוואל לעננ איר, ס'ברומט איר געװײנ,
אִי, ווערבע, וװוערבע, װערבע!
זאלציק פאלט די טרער, לעכערט דורכ א שטייג" --
לײג דאָס לעבג יענעו --
זינגט, ‏ ;אַי, ווערבע, װערבע, װערבע", -
זײַ אזוי גוט, ער װעט באלד קומעג,
זינגט, ,פונ א גרינער ווערבע װעט זיכ פלעכטנ מײַג קראנצן
ניט זידלט אימ קיינער, זלנ ביז איז מיר לִיב".
איכ האָב א טאָעס; דאָס גייט שפּעטער. הער! מע קלאפּט.
עמיליע.
ס'איז דער. ווינט.
דעזדעמאָנע זינגט.
, איכ האָב אימ געזאָגט: ,דו ביסט פאלש!" װאָס איז זײַנ ענטפער
געװענ?
אַי, ווערבע, ווערבע, װערבע!
,איכ שפּי?5 מיט מיידלעכ א טוצ, ליג מיט באָכערים צענ".
נו גיי! א גוטע נאכט! די אויגנ מײַנע שמארצני
ס'באטײַט אפ טרערנ?
עמיליע. |
| עכ, ניט דאָס, ניט יענצי
דעזדעמאָנע. |
מע זאָגט, עס אין א סימענ. אכ, די מאנצביל,
די מאנצניל! זאָנ, עמיליע, מיר ערנסט:
עס זײַנענ װירקלעכ אפ דער װעלט פאראנ
אווינע װײַבער, װאָס פאראטנ גראָב
די מאנענ?

119

עמיליע,
יע; פאראנ. אָנ צווייפל,
דעוד עמאָנע,
דו װאָלסט עס קענענ טאָנ פאר גאָר דער װעלט?
עמיליע.
אונ איר?
דעזדעמאָנע,
ניינ, כ'שווער זיכ בא דעמ הימל-ליכט,
עמיליע, |
איכ אויכ ניט בא דעמ הימל-ליכט; איכ װאָלט
דאָס אינ דער פינצטער טאָנ,
דעזדעמאָנע. |
פאר גאָר דער װעלט?
עמיליע,
די װעלט, סיניאָרע, אין א גרויסע זאכ,
א גרויסער פּרײַז פאר אוא קליינער זינד,
דעודעמאַנע
איכ קלער, דו װאָלסט עס ניט געטאָנ.
עמיליע.
איכ מיינ, אז יע; אוג דערנאָכ געמאכט גוט צוריק. נו, געװיס װאָלט
איכ דאָס ניט געטאָנ פאר אזא זאכ, װי א רונג אפנ פינגער, עטלעכע
אייל לייוונט, א פּאָר קליידלעכ, הײַבלעכ אונ נאָכ אזעלכע קלײניקײַטג,
אָבער פאר דער גאנצער װעלט נו שטעלט זיכ פאָר, אז איר דארפע
צושטעלנ דעמ מאנ הערנער, ער װעט אָבער דערפאר װערנ א קעניג.
איכ װאָלט פאר אזא זאכ אפילע ריזיקירט גיינ אינ גענעמ,
דעזדעמאָנע.
געטרוי, איכ װאָלט ניט אזא זינד געטאָנ
פאר גאָר דער וועלט,
עמיליע. |
װאָס איזז א זינד רעכנט זיכ דאָכ נאָר פאר דער װעלט, אונ אוב
פאר אלדער מי באקומט איר די גאנצע װעלט, װאָלט איר קענענ מאכנ
געשװוינד די זינד פאר גוטס,
דעזדעמאָנע. :
איכ גלויב דאָס ניט, או ס'איז פאראנ אזעלכע פרויענ.
עמיליע,
א טוצ אונ צו דער טוצ אזויפיל,
אז ס'קענ די װעלט, פאר וועלכער ס'גייט דאָס שפּיל,
זיכ אָנפִילנ מיט זיי. כ'מ יינ אָבער,

10

אז שולדיק זײַנענ מאנענ, אויב די פרויענ פאלבג.

פארגעסנדיק די פליכט, פארשווענדנ זֵיי

די ליבע, װאָס אונדז קומט, מיט פרעמדע;

אונדז פּײַניקנ מיט װילדער אייפערזוכט;

פארקנעכטנ, גיבנ צײַטנװײַו דעמ קלאפ

אונ אונדזער גאדנג פאטערנ אפ גאָרנישט,

מיר, פרויענ, זײַנענ װײיכ, דאָכ מיט א גאל

אונ טרעפנ, װאָס נעקאָמע איו. אָט זאָלג.

די מאנענ וויסנ, אז מיר האָבנ אויכ

די כושימ, װאָס בא זיי: מיר זעענ, פילנ

;א רייעכ, װאָס איז זויער אונ װאָס זיס, פּונקט וי

די מאנענ. װאָס זשע בליטנ זי אונדז אויס

אפ אנדערע? ס'איז א פארװלילונג?

איכ מיינ, עס איז,. א לײַדנשאפט?

איכ מײנ, עס איז. ס'איז שוואכקײט, װאָס פארגרײַזטן

זאָל זײַג אזוי! אונ מיר, די װײַבער, האָבנ ניט

קיינ לײַדנשאפטנ, שוואכקײַטנ אונ לוסט

צו א פארװולילונג, פּונקט װי מאנצביל?

אין זאָלנ זיי באגיינ זיכ מיט אונדז גוט,

אויב ניט, זאָל זייער בייז

פאר אונדו א לערע זײַנ, װי טוט מענ בייז.
דעזדעמאָנע.

א גוטע נאכט! א גוטע נאכט! מיר זאָל די פּײַנ

א לערערנ פונ גוטס אונ ניט פונ ערגערס זײַנ.

זיי גייעג ארויס.

11

פינפטער אקט

סצענעץ 1

קיפּער, א גאס

ס'גייענג ארײיג יאגאָ אונ ראָדריגאָ.

יאגאָ. -
שטיי הינטער דער געבײַדען ער קימט באלר,
אנטבלויז דעמ שװערד אונ שטעכ אימ גוט ארלינ.
גיכ, גיכ אָנ שרעק, איכ װעל דיר העלפנ, ס'וועט די זאכ
אונדז אופהייבנ צי ווארפנ אָנדערערד,
געדענק עס גוט אונ דעמ באשלוס האלט פעסט,
ראָדריגאָ,

זײַ נאָענט, טאָמער טרעפ איב ניט.
יאגאָ,

גאָר נאָענט, דאָן אונ דו זײַ דרייסט אונ שטארק.

ער טרעט אָפּ טָנאזײט,

ראָדריגאָ,

איכ האָב ניט פאר דער זאכ קינ גרויסנ ברענ,

ער האָט מיכ אָבער איבערצײַגט, אונ װײַטער -

ס'דארפ שטארבנ נאָר איינ מענטש, איו זאָל ער שטארבב.
יאגאָ.
| = איכ האָב א ריב געטאָנ די יונגע בײלן

זי שמארצט; ער קאעסט-אָדער ער דערהארגעט

באלר קאסיאָ, צי קאסיאָ װעט אימ דערהארגענענו

צי ביידע וועלנ פאלנ; אלצ װעט זײג

צו נוצנ מיר, בלײַבט דער ראָדריגאָ לעבנ, װעט ער

דאָס גאָלד אונ די בריליאנטנ מאָנענ,

װאָס איכ האָב אויסגענארט בא אימ,

װי א געשאנק פאר דעזדעמאָנענ,

122

דאָס טאָר ניט זײַנ. לעבט קאס;אָ,
װעט ער אזוי זיכ קװיקנ מיטג לעבנ,
אז ס'וועט מיכב עקלענ, אגעוו קענ נאָכ
דער מאוור אימ מינ פּלאנ אנטדעקו; ס'איז
פאר מיר א גרוֹיס געפאר, ניינ, שטארבנ מוז ער,
זאָל זײַנ אזול. איכ הער, ער גייט.
קאסיאָ גייט ארטג.
ראָדריגאָ. |
כ'דערקענ זײַנ גאנג, דאָס איז ער. אויסװורפ, שטארב!
ער טאלט אָנ אפ קאסיאָ.
קאסיאָ.
דער זעצ װאָלט זײַנ געפערלעכ, אָכער ס'איז
מלינ פאנצער פעסטער, איידער דו שטעלסט פאָר זיכ,
איצט װעל איכ אױספּרוװנ;, װי דײַנער.
פארוווגדעט ראָדריגאָג.
ראָדריגאָ.
אָ, איכ ביג טויט,
יא ג אַ פונהינטג פארװונדעט ק אס לְאָ איג פוט
אוג אנטלויפט.

קאסיאָ.

איכ בלײַב א קאליקע. איי, העלפט! א מאָרד! א מאָרך!

פאלט.
אַטעלאָ גייט ארײג.

אָטעלאָ.

דער קאָל איז קאסיאָס, ס'האלט יאגאָ װאָרט.
ראָדריגאָ. |

וויי מיר, דעמ אויסװורפ!
אָטעלאַ.

יע, פּונקט אזול.
קאסלאָ.

אָ העלפט! איי, ליכט אהער! א דאַקטער!
אָטעלאָ.

ס'איז ער, דו בראווער יאגאָ, ערלעכער, גערעכטער,
עס פילט דיג הארצ דעם וײיטעק פונ דײַנ פרײַנט,
דו לערגסט מיכ. איי, ליאלקע, דײַנ געליבטער
איז טויט, אוג אויכ דיג בייזע שאָ קומט אָנ

126

איכ גיי צו דיר, דו גאסנפרוין

דײַנ אויג, דײַנ שיינקײַט פונ מײַנ הארצ פארשווינד,

דײַנ בלוט, באפלעק דאָס בעט, באפלעקט מיט זינד,

ער גייט ארויס. |
ס'גייעג ארײיג לאָדאָװיקאָ;אוג גראציאנאָ.

/ :.ָאיסאק‎

װאָס איז? קיינ וואכט? קינ דורכגייער? א מאָרד! א מאָרד3
גראצלאנאָ.

אנ אומגליק עפּעס,. סארא שרעקלעכער געשרי.
קאסיאָ.

אָ העלפט!
לאָדאָװיקאָ.

הערט זיכ אײינ!
ראָדריגאָ.

פארפלוכטער אױסװוּרפ!
לאָדאָװיקאָ.

מע קרעכצטן אָט נאָכ אמאָל אונ נאָכ אמאָל,

די נאכט איז פינצטער, שווארצ. מע נארט דאָס עפשערג

עס איז ניט זיכער גיינ אפנ געשריי,

ביז ס'וועלנ אָנקומענ נאָכ מענטשנ.
ראָדריגאָ.

קײַנ מענטשנ ניטאָ, אונ איכ גיי אויס מיט בלוט,
לאָדאָװיקאָ.

הערט זיב אײינ!

עס קערט זיכ אומ יאגאָ מיט א ליכט..

גראצלאנאָ. |

ס'גייט איינער אינ א העמך מיט ליכט אוג װאָפּנ, 55
יאגאָ.

װאָס איז? װער שרײַט דאָס וועגנ מאָרד?
לאָדאָװיקאָ.

מיר ווייסנ ניט,
יאגאָ.

איר האָט ניט קיינ געשריי געהערט?
קאסיאָ.

אהער, אהער! גיט הילפן!
יאגאָ.
| װאָס איז?

124

גראציאנאָ.
איכ מייג אז ס'איז אָטעלאָס פאָנענטרעגער.
לאָדאָװיקאָ.
יע, ער, ס'איז א באהארצטער יונג.
יאגאָ.
ווער זײַט איר אוג װאָס שרײַט איר אזוי קלעגלעכ?
קאסיאָ.
יאגאָ, איכ בינ פארװוונדעט, צעקאלעטשעט,
פוג אולסװוּרפנ, גיב הילפ!
יאגאָ.
אָ לייטענאנט! װאָס פאר אנ אױסװוּרפנ?
קאסיאָ.
איכ קלער, אז איינער ליגט דאָ נאַענט,
ניט קענענדיק אנטלויפנ,
יאגאָ.
אכ, דער מערדער!
צו לאָדאָװיקאָ אונ גראצלאנאָ,
װער זײַט איר דאָרטנ? קומט אונ העלפט,
ראָרריגאָ, |
גיט הילפ אהער!
קאסלאָ. |
ס'איז איינער פונ די יענע,
יאגאָ. :
אכ, מערדערישער קנעכט! אכ, אױסװוּרפ!
דער שטעכט ראָדריגאָ.
ראָדריגאָ.
פארפלוכטער יאגאָ! אומענטש, הונט!
יאגאָ.
דערמאָרדג מענטשנ אינ דער פינצטער?
װוּ זײַנעג זײ, די בלוטיקע גאנאָװים?
װאָס שװײיגט די שטאָט? היי, מאָרד! מאָרך!
װוער זײַט איר אונ װאָס מיינט איר? גוט צי שלעכט?
לאָדאָװיקאָ.
דערקענט אונדו, װעט איר וויסנ,
יאגאַָ,
סיניאָר לאָדאַװיקאָ?
לאָדאָװיקאָ.
יע, סיניאָר.

לאגאָ.
אנטשולדיקט מיכ! ס'ליגט קאסיאָ פארװונדעט.
גו אצלאנאָ.
קאסיאָ:
יאגאָ.
װאָס איז דיר, ברודער?
קאסיאָ.
מײַיג פוס צעהאקט,
לאגאָ.
אכ, גאָט באחיט! לײַכט צו!
איכ װעל אים איבערבינדנ מיט מײַנ העמד.
ס'גייט ארײַג ביאנקע.
ביאנקעץ.
װאָס איז. געשענ? װער האָט געשריענ?
לאגאָ.
ער האָט געשריענ?
ביאנקע.
אכ, מײַנ טײַערער קאסיאָ! מײַנ ליבער קאטיאָ! אָ, קאס;אָ,
קאסיאָ, קאסיא!
יאגאָ.
א, גאסנפרוי דו איינע! קאסיאָ!
איר האָט אפ עמעצנ א כשאד?
קא סיאָ.
ניינ!
גראצלאנאָ.
א שאָד, װאָס איכ געפינ אײַכ אינ א צושטאנך
אזא. איכ האָב אײַכ גראָד געזוכט.
יאגאָ.
לײַט מיר א בענדל אפנ פוס. נו, גוט,
איי ברענגט א טראָגשטול! נעמט אימ פאָרױיכטיק!
ביאנקע. .
אָ װיי! ער כאלעשט. קאסיאָ, אַ קאסיאָו
יאגאָ.
געערטע הארנ, איכ בינ כוישעד, אז
די שמאטע האָט א כײלעק אינ דעם אָנפאל,
פרלינט קאסיאָ, געדולד! אהער! אהער!

איי, ?יכט דערלאנגט! איר קענט דעמ פּאָנעמ?
אָ װײי, עס איז מײַג פרײנט, מײַנ ליבער לאנדסמאנ,
ראָדריגאָ? נייג--יע, זיכער. אכ, מייג גאָט!
ראָדריגאָ!
גראצ;אנאָ.
וועלכער? דער װענעציאנער?
יאגאָ.
יע, ער, איר קענט אים?
גראצלאנאָ.

אגאָ.
אנטשולדיקט מיכ, געשעצטער גראציאנאָן
די בלוטיטאט האָט געשטערט מיר אײכ דערקענעב.

יע.

גראציאנאָ.
עס פרייט מיכ אײַכ צו זענ,
יאגאָ.
נו, קאסיאָ, װי פילט איר זיכ? א טראָגשטול, װאָס?
גראציאנאָ.
ראָדריגאָ!
יאגאָ.

ער, ער. ס'אין ער,
מע ברענגט אוליג א טראָגשטול.

אָט דאָס איו גוט! א שטול,
טראָנט, גוטע לײַט, אים פאָרזיכטיק פונדאנעג.
אונ איכ װעל ברענגעג באלר אַטעלאָט ראָקְטער.
צן בלאנקעג.
פריילנ,
איר מעגט זיכ ניט באמיענ. קאסיאָ,
דער, װאָס עס ליגט דאָ טױט, אין מיר א פרײנט געװענ.
װאָס האָט איר פאר א קריג מיט אים געהאט?
קאסיא.
קייג קריג גיט, כ'קעב אים גיט,
לאגאָ. |
צו ביאנקענ. װאָס זײַט איר אזוי בלייכ?--איי טראָגט אים אָפ.
| = מע טראָגט ארויט קאסיאָ אונ ראָרויגאָ.
איר ווארט אביסל, ליבע הארג! פרלילנ, זאָגט,
װאָס זײַט איר אזול בלייכ? איר זעט די שרעק
בא איר אינ אויג? נו, שטארט איר אָט אזוי,
איז װעלג מיר באלך עפּעס הערנ,

7

באטראכט זי גוט! באוואכט זי, כ'בעט אײַכ,
איר זעט איצט, מײַנע הארנ! יע; פארברעכנ
קענ רייךנ אָנ א צונג,
ע מיל יע גייט ארײיג.
עמיליע,
וי מיר, װאָס אין דאָס? זאָג, מײַנ מאנ, װאָס אין דאָס?
יאגאָ.
עס האָבנ דאָ אפ קאסיאָ אנ אָנפאל
געמאכט ראָדריגאָ אונ מיט אימ נאָכ מענטשנ, ער
איז שיר ניט טױיט, ראָדריגאָ איז געשטאָרבנ.
עמיליע.
אָ; סארא גוטער אדלמאנ!
אָ קאסיאָ דער גוטער!
יאגאָ,
אָט װאָס עס קומט אוויס פונ זנוס! גיי,
עמיליע, אונ פרעג בא קאס;אָ,
װו האָט ער הײַנט געגעסנ אַװנטברױט?
װאָס ציטערט איר דערפאר?
ביאנקע.
ער האָט בא מיר געגעסנ. אָבער כ'ציטעך
ניט צוליב דעמ,
יאגאָ.
אהא, בא אײַכ? איז קומט,
כ'באשולדיק אײַב.
עמיליע,
א שפּײַ אפ דיר, דו גאסנפרוי.
ביאנקע.
איס בינ אײיכ ניט קייג גאסנפרול; כ'בינ אזוי ערלעכ,
וי איר, װאָס זידלט זיכ,
עמיליע,
וי איכ? א שפּײַ אפ דיר! פון
יאגאָ, |
| = קומט, ליבע הארנ, לאָמיר זענ,
װי האָט מענ קאסיאָ באזאָרגט. איר, פרײילנ,
מוזט אונדז דערצײילנ די געשיכטע אנדערש,
עמיליע, לויפ אינ דער ציטאדעל,
דערציי? דעמ גענעראל אונ דעזדעמאָנענ,

18

װאָס ס'איז געשענ, נו, װאָס? איר גייט? איכב בעט אלכ,
אָנאזײַט אָט איו א נאכט, ו'
װאָס זי דערשלאָגט מיכ אָדער גליכקלעכ מאכט,

זיי גייעג אוויס,

סצענע זו

א שלאָפצימער איג שלאָס. דעזרעמאָנע שלאָפּט איג בעט.
עס ביענט א ליכט.

אָטעלאָ,
מײַנ הארצ! אָט װי עס שטײט די זאכ, די זאכן /
איכ װעל ניט אָנרופנ זי מיטג נאָמענ
פאר אײיַכ, איר ריינע שטערנ! ס'שטייט די זאכ!
איכ. װעל דאָכ ניט איר בלוט פארגיסנ,
קיינ ראצ ניט מאכנ אפ איר הױיט, װאָס איז
פונ שנייענ װײַסער, גלאט װי אלעבאסטער
פונ א סטאטוי. זי מוז דאָכ שטארבנ:
אויב ניט װעט זי נאָכ װײַטער נארנ מאנצביל,
פארלעש דאָס ליכט--אונ דאנ--פארלעש דאָס ליכט:
וענ איכ פארלעש דיכ, פלאמענדיקער דינער,
איז מענלעכ, אויב איכ האָב כאראָטע, װידער
דיכ צו באנליענ. זאָל נאָר אָבער דײַג ליכט .
זײַנ אויס, דו פונ דער מײַסטערנ נאטור
דער בעסטער מוסטער, װייס איכ ניט, װי קענ מענ
דעמ פּראָמעטעוּס-פלאמ געפינענ, װאָס +*
זאָל װוידער אָנצינדג דײַג ליכֹט. אז איכ
רײַס אָפּ א רויז, איז קענ איכ שויג ניט װידער.
איר אומקערג די לעבנסקראפט, אונ זי מוז פוילנ,
איכ װעל זי שמעקנ אפנ צװלג,

קושט זי.

אָ באלואמ-אָטעמ! שיר װאָט דו צעברעכסט ניט
בא דער גערעכטיקײַט דעמ שװערד, אָט נאָכ
אונ נאָכ איינמאָל. זע אויס אזוי א טויטע,
װענ איכ װע? טויטנ דיכ אוֹנ ליבנ

דעונאָכ, אָט נאָכ איינ קוש, דער לעצטער.
ס'איז זיסקײַט קיינמאָל אזוי ביטער ניט געוועג.

9 אָטעלאָ 199

כ'מוז וויינענ, ס'זײַגענ צאָרנ-טרערנ, חימל-ווייטעק,
װאָס גיט דעמ קלאפ גראָד דאָרטנ, װוּ ער ליבט.
זי שלאָפט ניט,
דעזדעמאָנע,
- = װער איז דאָ? אָטעלאָ?
אָטעלאָ,
יע, דעזדעמאָנע.
דעזדעמאַנע.
איר ווילט זיכ לייגנ, מאנ מײַנער?
אָטעלאָ.
צי האָט איר הײַנט באנאכט געבעטנ גאָט?
דעזדעמאָנע,
יע, מײַנ מאנ.
אָטעלאָ.
געדענקט איר עפּעס אזא זינד, װאָס איר
האָט נאָכ פאר איר בא נאָט מעכילע ניט געבעטנ,
איז טוט עס באלד.
דעזדעמאָנע,
אכ, מאנ מײַנער! װאָס זײַנענ דאָס פאר װערטער?
אָטעלאָ.
נו, טו דאָס, אָבער קורצ. איכ ניי ארומ דאָ,
איכ װעל ניט טויטנ דײַנ נעשאָמע איצט
אָנ װוידוי--גאָט באהיט! ניינ, די נעשאָמע ניט..
דעזדעמאָנע. |
איר רעדט גאָר וועגג טויטג?
אָטעלאָ. |
| יע איכ רייך.
דעזדעמאָנע.
אין זאָל זיבֿ גאָט דערבארעמענ אפ מיר,
אָטעלאָ.
אָמײינ, פונ גאנצנ הארצנ.
דעזדעמאָנע,
איר װעט מיכ, ריידנדיק אזוי, ניט טויטנ,
אָטעלאָ. |
הומ,
דעזדעמאָנע,
כ'האָב אָבער מולרע; איר זײַט שרעקלעכ,
װענ ס'ררייעג זיכ בא אײַכ אזוי די אױגנ,

190

| איכ. ווייס ניט, פארװאָס קומט מיר אזא שרעק,
אויב ס'איז מיר ניט באקאָנט קיינ זינד,
איכ האָב דאָכ מוירע,

אָטעלאָ.
טראכט וועגנ דיינע זיגך.
דעזדעמאָנע,
: עס איז די ליבע, װאָס איכ פיל צן אײכ.
אַָטעלאָ,
יע; אונ דון שטארבסט דערפאר.
דעזדעמאַנע, |

ס'איז אומנאטירלעכ טויטנ פאר דער ליבע,

אָ; װיי! די אונטערליפ װאָס בײַסט איר? ס'ציטערט
-דער גאנצער לײַב פונ בלוטיקער צעקאָכטקײַט,

א בייזער צייכנ, אָבער כ'האָס, איכ האָפ,

אז ס'מיינט ניט מיב,

אָטעלאָ,
גענוג! זײל שטיפ!
דעזדעמאָנע. ,
כיװועל זײַנ. װאָס איז די שולך?
אָטעלאָ.

דאָס טיכל, װאָס איכ האָב אזוי געליבט
אונ דיר געגעבנ, האָסטו קאסיאָ
אוועקגעגעבג,
דעזדעמאַנע,
ניינ, איכ שװוער זיכ בא מײג לֶעבנ
אונ מײַנ נעשאָמע, שיקט נאָכ אימ אונ פרעגט אימ.
אָטעלאָ. |
נעשאָמע זיסע, היט זיכ פאר א פאלשער שווע:
דו ליגסט איצט אפ דײַג טויטנ-בעט,
דעזדעמאָנע.
יע, אָבער ניט צו שטארבנ.
אָטעלאָ.
איצטער שטארבנ,
דעריבער זײַ זיכ מוידע אופריכטיק,
װללל פונ דײַנ לייקענענ מיט שװוּעס יעדער שולד,
װעט פּאָרט זיכ ניט א ריר טאָג אונ א ביג טאָנ
מײַג פעסטע מיינונג, װאָס איכ קרעכצ פונ איר.
דו האלסט בא שטארבג,

131

דעזדעמאָנע,
גאָט דערבארעמ זיכ
אפ מיר,
אָטעלאָ,
איכ זאָג: אָמלינ,
דעזדעמאָנע.
דערבארעמט זיכ איר אויכ!
כ'האָב אינ מײַנ גאנצנ לעכנ קײנמאָל ניט
באליידיקט אײַכ, כ'האָב קאסיאָ געליבט,
נאָר װוי. עס הייסט דער הימל ליבנ יעדג מענטשנ,
איכ האָב אימ קינ מאטאָנע ניט געגעבנ.
אָטעלאָ,
איכ שווער זיכ, אז איכ האָב בא אימ אינ האנט
געזעג מליג טיכל, אָ, דו פאלשע פרוי,
דו האָסט מײַנ הארצ פארשטיינערט, מאכסט, איכ זאָל
דאָס אָנרופנ א מאָרד,װאָס איכ װעל טאָנ
אונ װאָס איכ האָב געהאלטנ פאר א קאָרבנ,
איכ האָב געזענ דאָס טיכל. |
דעודעמאָנע.
ער האָט עס געפונענ,
איכ האָב אימ ניט געגעבנ; שיקט אימ רופנ.
ער װעט דעמ עמעס זאָגנ,
אָטעלאָ.
ער האָט געזאָגט אימ,
דעודעמאָנע.
װאָס, מײַנ מאנ?
אָטעלאָ.
אז ער האָט אויסגענוצט דיכ.
דעזדעמאָנע.
איג וועלכנ זינ? אינ שענדלעכנ?
אָטעלאָ.
יע
דעזדעמאָנע.
ער װעט דאָס ניט זאָגנ,
אָמעלאָ, |
ניינ, דער מויל--פארשטאָפּט,
דער אָרנטלעכער יאגאָ האָט באזאָרגט די זאכ.
דעזדעמאָנע,
אָ עס דערקלערט מײַנ שרעק. װאָס? ער איז טױט?

1092

אָטעלאָ,
-אויב יעדער האָר בא אימ װאָלט זײַנ א לעבנ,
האָט מײַנ נעקאָמע האס גענוג פאר אלע.

דעזרעמאָנע.
אָ װײ, ער איז פאראטנ, איכ--פארלאָרנ!
אָטעלאָ. |
אַ גאסנפרוי! דו ויינסט נאָכ אימ פאר מיר דאָ אינ די אויגנ? .
דעזדעמאָנע. |
פארטרליבט מיכ, טוט מיכ ניט!
אָטעלאַ.
װער אויס, דו זױינע!
דעזדעמאָנע.

טוט מיכ מאָרגנ, לאָזט מיכ
די נאכט נאָכ איבערלעבג.
אָטעלאָ,
ניינ! אוב איר לאָזט ויכ ניט--
דעזרעמאָנע,
נאָכ איינ האלב-שאָ.
אָטעלאָ.
שוינ פארטיק, כ'ווארט ניט מער,
דעזדעמאָגע.
נאָר ביז איכ װעל א טפילע זאָגנ.
אָטעלאָ,
צו שפּעט.
ער ווערגט זי.

עמיליע, הינטער דער סצענע,

סיניאָר, סיניאָר! איי, איי! סיניאָר, סיניאָר!
אָטעלאָ,

װאָס פאר א קלאפּנ? נאָכ ניט טויט?

נאָכ ניט אינגאנצג טויט?

כ'ביג גרויזאמ, אָבער בארמהערציק אויכ.

דו װעסט ניט מאטערנג זיכ װײַטער.

אזוי, אזוי דערשטעכט ז' 5
עמיליע. הינטער דעד סצענע.

אָ; עפנט מיר, סיניאָר, סיניאָר!
אַָטעלאָ.

ווער איז דאָ?

128

עמיליע. הינטער דער סצענע.
סיניאָר, איכ דארם אײַכ עפּעס זאָננ.
אָטעלאָ.
יע, ס'אין עמיליע,--גלײכ!-זי איז טויט--
זי קומט מיסטאָמע ריידנ וועגנ קאסיאָס טויט.
עס איז געװענ א טומל. הא! קיינ ריר ניט מער,
שטיל, װי דער קייווער, זי ארײנלאָזנ?
צי איז דאָס גוט? א ריר אָט װידער? נײנ!
װאָס טוט מענ בעסער? זי װעט דאָכ, געװיס,
אריינגייענדיק, ריידנ צו מײיַנ פרוי,
מײַנ פרוי! מײַנ פרוי! װאָס פאר א פרי! איכ האָב
קיינ פרוי ניט, אָ, װי אומדערטרעגלעכ!
וי שווער די שאָ! מיר דוכט, ס'מוז איצטער זײַנ
אנ אומגעהויערע פארפינצטערונג
פונ דער לעװאָנע אונ דער זונ, אונ ס'האָט
די ערד פונ שרעק געעפנט ברייט דעמ מױיל.
עמיליע הינטער דער סצענע,
סיניאָר, איכ בעט אײַכ, נאָר צוויי װערטער.
סיניאָר!
אָטעלאָ.
איכ האָב אָנ דיר פארגעסנ. גיי,
עמיליע, אריינ. שטיל, באלד, איכ װעל
די פאָרהאנגענ פארציענ, נו, װוּ ביסטו?
ער שליסט אָפּ די טיר.
עמיליע גייט ארײג.
װאָס איז מיט דיר?
עמיליע,
אָ גנעדיקער סיניאָר! ס'איז פאָרגעקומענ
א בייזער מאָרד.
אָטעלאָ. |
װאָס? איצטער?
עמיליע.
ערשט, סיניאָר.
אָטעלאָ.
ס'איז שולדיק די לעװאָנע; צו דער ערד
איז זי איצט נעענטער, װי אלעמאָל,
אונ מאכט די מענטשנ דול,

194

עמיליע.
ס'האָט קאסיאָ, סיניאָר, געטויט א יונגנ
ווענעציאנער, ועלכער הייסט ראָדריגאָ.
אָטעלאָ.
ראָדריגאָ טויט! אונ קאסיאָ אויכ טױיט?
עמיליע.
ניינ, קאסיאָ איז ניט דערמאָרדעט.
אָטעלאָ.
ניט קאסיאָ! ס'איז מאָרד אראָפּ פונ טאָנו
נעקאָמע הייזעריק געװאָרג.
דעודעמאָנע.
אָ אומגערעכט דערמאָרדעט, אומגערעכט. פ?
עמיליע.
װער שרײַט דאָס?
אָטעלאָ.
| = שרייט? װאָס?
עמיליע,
װײי, װײי צו מיר! ס'איז מײַנ סיניאָרעס קאָל.
העלפט! העלפט! אַ העלפט. סיניאָרע זאָגט נאָכ עפּעס!
אָ ליבע דעזדעמאָנע, ליבע פרוי, רעדט!
דעזדעמאָנע.
איכ שטארב אָנ שולד. .
עמיליע.
אָ; װער האָט דאָס געטאָנ?
דעזדעמאָנע.
קיינער ניט, איכ--זיכ אליינ, פארבלליב געזונט.
געריס מלינ ליבנ מאנ. טארבלײַב געזונט. שטארבט,
אָטעלאָ.
הא, װי האָט זי געקענט דערמאָרדעט װערג?
עמיליע.
ווער ווייס?
אָטעלאָ.
איר האָט געהערט: זי האָט
געזאָגט, אז ס'איז ניט איכ.
עמיליע.
געזאָגט אזוי. איכ מוז דעמ עמעס איבערגעבנ.

139

אָטעלאָ,
זי איז א ליגנערקע אוועק
אינ ברענענדיקנ גענעמ: איכ האָב דאָס
געטויט זי.
עמיליע,
אויב אזוי, אין זי נאָכ מער א מאלעכו -
אונ איר א שווארצער טליװול,
אָטעלאָ,
זי איז געװאָרנ אומפארשעמט, א גאסנפרוי.
עמיליע.
דו זאָגסט אפ איר א ליגנ, ביסט א טײװל.
אָטעלאָ,
זי איז געװענ, װי וואסער, פאלש,.
עמיליע.
אונ דו, װי פּײַער, וילד אינ דײַנע װוערטער,
אז זי איז פאלש געװענ, די הימליש-טרליע,
אָטעלאָ,
ס'האָט קאסיאָ פארפירט זי, פרעג דײינ מאנן
אָ; טיפער פונ דעמ גענעמ"אָפּנרונט װאָלט איכ
געדארפט פארשלײַדערט װערנ, אוב איכ בינ
צו אזא טאט דערגאנגענ אָנ א גרונט,
דײַנ מאנ האָט אלצ געװוּסט.
עמיליע,
מײַנ מאנן
אָטעלאָ.
דײַנ מאנ!
עמיליע.
אז זי איז פאלש געװענ צו אײיב?
אָטעלאָ. :
מיט קאסיאָ.--אָ ניינ! כ'װאָלט זי א טרליע,
ניט אויסגעביטנ אפ א נײַער װעלט,
ווענ ס'גיט דער הימל מיר אזא,
באשאפנ פונ איינ גאנצנ, ריינסטנ כריזאָליט, 5
עמיליע.
מײַנ מאנ!
אָטעלאָ, ן |
יע, ער האָט מיר געזאָגט צוערשט,
אנ אָרנטלעכער מאנ, ער האסט די קויט,
װאָס שטעקט אינ פאלשקײַט.

.0

עמיליע.
מײַנ מאנ?
אָטעלאָ.
װאָס זאָגסו. נאָכאנאנד: , מײַנ מאנ"?
יע, יע, דײַנ מאנ.
עמיליע.
אָ, טײַערע סיניאָרע!
די נידערטרעכטיקײַט האָט אויסגעלאכט פונ ליבע.
מײַנ מאנ זאָגט, אז זי איז געװעזנ פאלש.
אָטעלאָ.
דײַנ מאנ, איכ זאָג דיר. דו פארשטייסט דאָס װאָרט?
מײַנ פרײַנט, דײַנ מאנ, דער אָרנטלעכער,
דער אָרנטלעכער יאגאָ.
-עמיליע. -
זאָגט ער דאָס,
איז מעג זײַנ פינצטערע נעשאָמע פוילנ
א האלבנ גראנ א טאָג. ער לײַגט, ער לײגט.
זי האָט צו שטארק געליבט איר פינצטער אומגליק,
איר אויסדערװיילטנ,
אָטעלאָ.
הא!
עמיליע.
טו דאָס ערגסטע, װאָס דו קענסט,
דײַנ טאט איז אזוי װערט דעם הימל,
וי דו ביסט װערט געװעעוג זי.
אָטעלאָ.
שװײיג בעסער!
עמיליע. |
דו האָסט ניט האלב אזויפיל קראפט צו טאָנ מיר בי .
װי איכ צו לײַדנ. אָ, דו טראָפּ! דו נאר!
א פולער קאָפּ מיט קויט! דו האָסט געטאָנ א זאכ--
איכ האָב ניט מוירע פאר דײַנ שװערד. איכ װעל
פאר אלעמענ באװליזנ, װאָס דו ביסט;
איכ מעג פארלירנ צוואנציק לעבנס. הילפ! הילפ!
איי, הילפ! דער מאוור האָט דערמאָרדעט מײַנ סיניאָרע. .
א מאָרד! א מאָרד!

ס'גייענ ארײַג מ אָנט אנאָ, גראציאנאָ, יאגאָ אוג אנדערע.

197

מאָנטאנאָ.

װאָס שרײַט מענ דאָ? װאָס אין דאָ, גענעראל?
עמיליע.

אויכ איר זײַט דאָן א שיינע פירונג, יאגאָ,.

אז מענטשנ קענענ מאָרדנ זייערע

ארופזעצנ אײַכ אפנ האלרו.
גראציאנאָ,

װאָס איז דאָ?

עמיליע.

באװײַז דעמ אויסווורפ, אז ער איז א ליגנער,

ער זאָגט; דו האָסט דערציילט אימ, אז זײַנ פרול

איז פאלש. איכ ווייס, דו האָסט עס ניט געטאָנ,

דו ביסט ניט אזא אױסװוּרפ. רייד! מײַנ הארצ אין פול.
דאגאָ.

איכ האָב געזאָגט אימ, װאָס געטראכט,

געזאָגט נאָר דאָס, װאָס ער האָט זעלבסט

געפונענ, אז ס'איז ריכטיק.

עמיליע.
אָבער איר
האָט אימ געזאָגט, אז זי איז פאלש געװענ?
יאגאָ. | |
געזאָגט.
עמיליע.

איר האָט געזאָגט א ליגנ!
איכ שווער-א העסלעכנ, פארפלוכטנ ליגנ.
זי--פאלש מיט קאסיאָ? איר האָט געזאָגט--.
מיט קאסיאָ?
יאגאָ,
יע, פרוי! מיט קאסיאָ.
איר גייט, האלט איינ דעמ צונג.
עמיליע.
איכ װעל ניט אלינהאלטנ דעמ צונג.
איכ בינ מעכויעוו ריידנ; מײַנ סיניאָרע
ליגט א דערמאָרדעטע דאָ אינ איר בעט.
אלע,
גאָט באהיט!
עמיליע,
אונ אלערע רעכילעס האָט דערפירט צומ מאָרך.

אָטעלאָ.
ניט שטארט! עס איז אנ עמעס.
גראצלאנאָ,
א שוידערלעכער עמעס!
מאָנטאנאָ.
א שרעקלעכער פארברעכנ!
עמיליע,
א נידערטרעכטיקײַט, א נירערטרעכטיקײַט!
איכ טראכט איבער דער זאכ, איכ טראכט, דערשמעק זי
אַ נידערטרעכטיקײַט! איכ האָב פארשטאנענו
איכ װעל פונ ווייטעק מאכנ זיכ דעמ טױט,
אַ נידערטרעכטיקליט, נידערטרעכטיקײט!
יאגאָ,
' װאָס? איר זײַט דול? איכ הייס אײכ, גייט אהיים.
עמיליע.
אָ ליבע הארנ! לאָזט מיכ רײידנ,
איכ דארפ אימ פאָלגנ, דאָכ ניט איצטער, -יאגאָו
איכ װעל מיסטאָמע מער ניט גיינ אהיים.
אָטעלאָ.
אָן אַו אָן פאלט אפג בעט.
עמיליע,
אָט איצטער ליג אונ בריל! דו האָסט
געטויט די ליבסטע, די אומשולדיקסטע,
װאָס האָט נאָר אפ דער װעלט אמאָל געקוקטי
אָטעלאָ שטעלט זיכ.
זי איזן געוועזנ פאלש-
איכ האָב אייֵכ, פעטער, קאמ דערקענט--עס ליגט דאָ אײַער
פּלימעניצע, אונ ס'האָבנ אָט די הענט
בא איר ערשט אָפּנעשטעלט דעמ אָטעם,
איכ ווייס, װי העסלעכ, שרעקלעכ דאָס זעט אויס.
גראציאנאָ.
אכ, דעזדעמאָנע אָרעמע! עס פרייט מיס
דײַנ פאָטערס טויט. דײַנ כאסענע אין אים
געווענ א טויטקלאפּ, האָט צעריסג
דעמ אלטנ פאָדעמ פונ זײַג לעבנ.
דערזעענדיק דאָס, װאָלט ער פונ פארצוייפלונג
דעמ גוטנ מאלעכ מיט א פלוכ פונ זיכ פארטריבבנ
איג געהענעמ אריינגעפאלג.

189

אָטעלאָ,
שאָד. --
ס'וײיס אָבער יאגאָ, אז זי האָט א טויזנט מאָל
מיט קאסיאָ געטאָנ די שאנדטאט,
באלוינט זײַנ ליבע-דינסט מיט מלינ מאטאָנע,
דער ערשטער גאָב פונ ליבע אונ פונ טרײַהײַט.
איכ האָב געזענ עס אינ זײַנ האנט. עס איז
געװענ א זעלטנ טאשנטוכ, מײַנ פאָטערס
אנ אלט געשאנק מײַנ מוטער.
עמיליע.
אָ גאָט! אָ גאָט אינ הימלן
לאגאָ.
צומ טײַװל! שווייג!
צמיליע.
ס'שווימט אלצ ארופ! ארופ! איכ--שווייגנ? ניינן
כ'װעל ריידנ פרלל, אָנ אָפּהאלט, װי דער צאָפנ-ווינט,
אונ זאָל דער הימל, מענטשנ, טליוולענ,--
אָ, זאָלנ אלע אויסשרליענ מײַנ שאנדע,
איכ װוטל דאָכ רײידג,

יאגאָ.
זײַ קלוג אונ גיי אהיימ.
צמיליע,
איכ װויל ניט..
יאגאָ גיט זיכ א װאָרפ אפ עמיליעג.
גראציאנאָ.

פו!
דעמ שװערד א הב טאָנ אפ א פרו.
עמיליע. | |
דו דולער מאוור, װייס! דאָס טיכל, װאָס
דו האָסט אזויפיל וועגנ אימ גערעדט,
האָב איכ געפונענ אונ מײַנ מאנ געגעבג.
ער האָט מיכ מיט א פללערלעכנ ערנסט
(װאָס פּאסט ניט פאר א קלײניקײַט אזא)
געבעטנ אָפט, איכ זאָל עס גאנווענענ,
דאגאָ, | |
פארפלוכטע גאסנפרוי!

140

עמיליע.
זי האָט עס קאסיאָ געגעבג? נײג!
איכ האָב עס צופעליק געפונענ אוג מײַנ מאנ
געגעבג.
לאגאָ.
שטיק מיסט, דו לײַגסט!
עמיליע.
איכ שװער, איב צליג ניט, לײַג ניט, ליבע הארנ.
אָ, מערדערישער טואָפּן װי קומט גאָר אזא נאר
צו אזא גוטער פרול?
אַטעלאָ.
| צי זײַנענ שטיינער
אינ הימל נאָר קעדיי צו דונערנ?
מענוּװול שוידערלעכער!

ער גיט זיכ א װאָרט אפ יאגאָ. יא גאָ דערשטעכט פוג
הינטנ זײַנ פרוי אונ אנטלויפט.

גראצלאנאָ.

זי פאלט. ער האָט זײַג פרוי דערמאָרדעט.
עמיליע.

יע, יע! אָ, לייגט מיכ לעבנ מייג סיניאָרע.
גראציאנאָ.

ער אין אנטלאָפג אונ זײַנ פרוי דערהארגעט,
מאָנטאנאָ,

א שרעקלעכער מענוּוול! נעמט זיכ דאָס געװער,

װאָס איכ האָב אָפּנענומענ בא דעמ מאװר,

קומט שטעלנ זיכ אינ טיר צומ דרויסנ;

ער טאָר ניט דורכגיינ, בעסער טויטנ אימ.

כלויפ נאָכנ אויסװורפ; א פארפלוכטער קנעכט,

ס'גייעג אוויס אלע אויסער אָ ט עלא אוג עמיליעג.

אָטעלאָ,
אֵיכ בינ שוינ מער גיט שטארק, זינט יעדער ייִנגל
קענ אָפּנעמענ בא מיר מײַנ שװערד,
צו װאָס זאָל אָבער ערע איבערלעבנ
די ערלעכקײַט? זאָל גייג דאָס אֹלצו
עמיליע,
װאָס האָט דײַנ ליר באטײַט, סיניאָרע?
אָ הער מיכ, אויב דו קענסט מיכ הערנ,
איכ שפּיל דעמ שוואנ, שטארב זינגענדיק: 8

141

, אִי װערבע, ווערבע, װערבע!" מאוור, װייס:

זי איז געװעונ רײנ; זי האָט

געליבט דיכ, מאוור גרויזאמער!

זאָל איכ אזוי גאניידנ האָבנ, װי

איכ זאָג דעמ עמעס; אזוי זאָגנדיק

דאָס, װאָס איכ טראכט, אָט שטארב איכ, שטארב איכ.
שטארבט.

אָטעלאָ.

איכ האָב נאָכ א געװער אינ צימער,
א שפּאניש שװערד, פארהארטעוועט אינ אייז
אָט איז ער, -פעטער, איכ מון איצט ארויסגיינ.

גר'אצלאנאָ הינטער דער סצענע.

א פּרוּו צו טאָג דאָס װעט דיר טײַער קאָסטנ.
דו האָסט נים קיינ געווער, מוזט פאָלגנ,

אָטעלאָ.

קומ צו אהער אונ רייד מיט מיר! אוב ניט,

מאכ איכ אפ דיר אנ אָנפאל מיט די הוילע הענט.
גדאצלאנאָ קערט זיכ אומ,

גראצלאנאָ.

װאָס ווילט איר.

אָטעלאָ

142

זעט, איכ האָב א שװערד,
א בעסערער איז קײנמאָל ניט געהאנגענ
באמ דיכ פונ א סאָלדאט, איכ האָב אמאָל
מיט אָט דער קליינער האנט אונ נוטנ שװערד
זיכ דורכגעלייגט א וװעג דורכ צוואנציק מאָל |
מער שטערונגענ, װי אײַער אָפּהאלט. דאָכ, אָ פּוסטע
בארימערײי! װער איז דער הערשער פונ זײַנ מאזל?
יע, איצטער איז שוינ אוס!
ניט שרעקט זיכ, כאָטש איר זעט מײַנ האנט באװאָפנט.
מלינ רײַזע איז באמ סאָפ, אָט איז דער ציל,
דער לעצטער אָפּשטעל-צײכנ פאר מײג זעגל.

(גיס שטארט, ניט רוקט זיכ אָפּ: אומויסטע שרעק!

צילט אָנ א שטרויעל אפ אָטעלאָס ברוסט,-
אונ ער טרעט אָפּ. װוּהינ זאָל גיינ אָטעלאָ?
אָ; װי דו זעסט איצט אויס, אומגליקלעכע!
װײַס, וי דײַנ העמד. װענ מירנ טרעפנ זיכ
בא הימלשנ געריכט, װענ אינ דײַנ קוק

פארשלײידערנ פוג הימל מײַנ געשאָמע

די טנלוולענ אפ די נעגל. קאלט, קאלט, מײיג מיידל,

וי דײַנ אומשולדיקײַט, אַָ ביזער קנעכט!

פאריאָגט מיב, טללוולענ,

פונ דעמ גענוט פוֹנ הימל-ליכט,

צעבלאָזט מיכ אפ די װינטנ, בראָט אינ שװעבל,

ווארפט אינ די אָפּגרונטנ פוג פײַער-שטראָמ!

אַ דעזדעמאָנע! דעזדעמאָנע! טױט!

אָכ! אָכ! אָכן
ס'גייענ ארײַג א דאָװיקאָ, מאָגטפגאָ. קאסיאָ, גע-
טראָנג איבנ א שטול, אוג אָפיצערג מיט יא גאָ אג ארעסטירטגי

לאָדאַװיקאַ.

װוּ איז דער היציקער, דער אומגליקלעכסטער מענטש?
אָטעלאָ.

ס'איז דער, װאָס איז געוענ אָטעלאָ, אָט

ביג איכ.
לאָדאָװיקאָ.

װוּ איז די שלאנג? פירט דעמ מענוּװל

ארויס פונפאָרנט. |

אָטעלאָ. |
איכ קוק אפ זײַנע פיס. 9

ט'איז אָבער נאָר אנ אויסגעטראכטע זאכ.

ביסטו א טלילװל, קענ איכ דיכ ניט טויטנ.

| פארװוּגדעט * א ג אָ.
לאָדאָװיקאָ.

נעמט אָפּ בא אימ דעמ שװערד;
יאגאָ.

| איכ בינ, סיניאָר,

צעבלוטיקט, אָבער ניט געטויט. |

אָטעלאָ.
ס'פארדריסט מיר ניט.

דו לעב נאָכ! איכ האלט שטארבנ פאר א גליק.
לאָדאָװיקאָ.

אָטעלאָ!

דו ביסט געוועזנ אזוי גרויס אונ גוט,

װי ביסטו, זאָג, ארײַנגעפאלנ אינ א נעצ

פונ א פארפלוכטנ קנעכט? װאָס זאָל מענ צו דיר ריידג?

143

אָטעלאָ.
רעדט יעדער זאכ! רופט אָנ מיב
אנ אָרנטלעכער מערדער, אוב איר וילט.
װײַל גאָרנישט האָב איכ ניט געטאָנ פונ האס,
אלצ צוליב ערע. |
לאָדאָװיקאָ.
דער אױיסװוּרפ האָט זיכ מוידע געװענ טײלװײיז.
איר האָט מיט אימ באשלאָסנ קאסיאָס. טויט?
אָטעלאָ.
יע.
קאסיאָ. |
כ'האָב, ליבער גענעראל, דערצו
אײַכ קיינמאָל ניט קיינ גרונט געגעבנ.
אָטעלאָ.
איכ גלויב אונ בעט בא אליכ מעכילע.
אויכ בעט איכ, פרעגט בא דעמ האלב-טלול,
פארװאָס האָט ער אזוי פארפּלאָנטערט
מײַנ לײַב אונ מײַנ נעשאָמע.
יאגאָ.
פרעגט מיכ גאָרנישט ניט.
איר װייסט דאָס, װאָס איר װײסט, איכ זאָג ניט מער
קיינ װאָרט.
לאָדאָװיקאָ.
אפילע גאָט צו בעטנ?
גראציאנאָ, |
ס'וועט
די פּלַניקונג אײַכ עפענענ דעמ מויל.
אָטעלאָ. |
ס'װועט זײַנ דאָס בעסטע.
לאָדאָװיקאָ.
איצט דארפט איר, גענעראל, דערװיסנ זיכ,
װאָס איז געשענ אונ װאָס, איכ מיינ, איר ווייסט ניט.
אָט איז א בריוו, געפונענ אינ דער טאש |
פונ דעמ ראָדריגאָ; אונ אָט איז א צװייטער.
פונ איינעמ זעט מענ, אז עס איז ראָדריגאָ
געהעצט געװאָרג קאס;אָ צו טויטג. .
אָטעלאָ. |
אָ, אויסװוּרפ!

144

קאסיאָ.
שרעקלעכ! ס'פאסט פאר געצנדינער,
לאָדאָװיקאָ,
אונ אָט אין נאָכ א ברױיגעזדיקער בריו,
געפונענ אויכ אינ טאש. ראָדריגאָ
האָט קאָנטיק אימ געװאָלט אװועקשיקג
צו דעמ פארפלוכטנ אױסװוּרפ; אָבער ס'איז
צו אימ דערװלל געקומענ יאגאָ אוג בארויקט.
אָטעלאָ.
אָ מערדערישער לומפן
איצט, קאסיאָ--װוי איז צו אײַכ געקומענ
דאָס טאשנטוכ מלנ פרוים?
קאסיאָ, |
איכ האָב בא זיכ
אינ צימעו עס געפונענ; ער האָט מוידע
געװענ זיכ, אז ער האָט בעקיוונ
געלאָזנ עס אוויספאלג בא מיר,
פארפאַלגנדיק דערביי זײג ציל,
אָטעלאָ.
אָ נאר! גארן נאר!
קאסיאָ. | |
ראָדריגאָ ווארפט נאָכ אום
דעמ יאגאָ אינ זײַנ בריוו, או עֶר
האָט אָנגעלערנט אימ מיכ רייצנ בײיס דער ואכט!
דערפאר בינ איכ פאריאָגט געװאָרג,
ראָדריגאָ, װאָס האָט לאנג זיכ אויסגעדאכט א טױטער,
איז ערשט צו זיכ געקומענ אונ דערציילט, אז יאנאָ
האָס אימ דערשטאָכנ; יאגאָ, דער װאָס האָט
אים אָנגעהעצט,
לאָדאָװיקאָ,
איר מוזט דעמ אָרט פארלאָזנ, גיינ מיט אונדז,
די מאכט אונ די קאָמאנדע אין פונ אײַכ
אראָפּגענומענ; קאסיאָ פארוואלטעט קיפּער,
אונ װאָס באלאנגט דעמ לומפּ, איז װאָסער פּײַנ
עס קענ אימ מאטערנ װאָס שטארקער
אונ לאָזנ לעבנ לענגער, דארפ אימ טאָנ
זײַנ רעכט. איר בלײַבט דערװײַלע ארעסטירט,

0. אַָטעלאָ

145

ביז די רעגירונג אינ וענעציע
דערװויסט זיכ וועגנ דער נאטור פונ אײַער
פארברעכנ. פירט זיי אָפּ!
אָטעלאָ.
האלט אָפּ! א װאָרט, צװויי װוערטער ביז איר גייט,
איכ האָב פאר דער רעגירונג אייניקע
פארדינסטנ, אונ זי ווייס דאָס,
דאָכ וועגנ דעמ גענוג. אינ אײַערע באריכטנ,
באשרליבנדיק די אומגליקלעכע מײיסימ,
פארקלענערט ניט קינ זאב; אויכ גאָרגישט ניט
גיט צו מיט ביזקײַט; דעמלט װעט איר מוזנ
דערציילנ וועגנ איינעמ, װאָס האָט ליב געהאט
ניט קלוג, דאָכ שטארק, צו שטארקן; װאָס האָט ניט לײַכט
דערפילט די אייפערזוכט; דאָכ, װענ דערפילט,
ביז גאָר דעמ קאָפּ פארלאָרנ; וועגנ איינעמ,
װאָס האָט, װוי יענער דולער אינדיאנער,
פארװאָרפנ מיט זײַנ האנט א פערל, רײַכער
פונ אלצ, װאָס ס'האָט זײַנ שײיװעט; וועגנ איינעמנ
װאָס זײַנע אויגנ, ניט געװוינט צו נאסקײַט,
פארגיסנ אָפטע טרערנ, װי די ביימער
אינ טיפ-דאראביע דעמ היילונג-באלזאמ,
דאָס אלצ באשרײַבט אונ גיט נאָכ צו, אז אײנמאָל
האָב אינ אלעפּאָ איכ געזענ א טערל, 5
א בייונ שרײַעך אינ א טורבאנ; עֶר
האָט קלעפּ געגעבנ א װענעצ;אנער
אונ דעמ סענאט געזידלט גראָב, איכ האָב
דעמ קעלעוו דעמ געמאלטג
גענומענ פארג גאָרג? אונ געמאכט אימ --
אזוֹי. דערשטעכט זיב,
לאָדאָװיקאָ.
וי בלוטיק איז דער סאָפ,
גראציאנאָ.
איצט אלע רייד פארשפּאָרט,
אָטעלאַ,
איכ האָב געטויט דיכ נאָכ א קוש. זיכ טויטנדיק,

איצט שטארב איכ מיט א קוש.
פאלט אפנ בעט אוג שטארבט.

140

קאסיאָ.
איכ האָב דערפאר געשראָקנ זיכ; געמיינט דאָכ,
אז ער האָט קייג געװער ניט,
זיינ הארצ איז גרויס געװוענ,
לאָדאָװויקאָ צו יאגאָ
ספּארטאנער הונט, 5
פיל שרעקלעכער פונ גסיסע, הונגער, יאמ!
קוק אפ דער לאסט דער טראגישער פוג בעט,
ס'איז אלצ דײינ ארבעט; עס פארסאמט דאָס אויג.
פארציט דעמ פאָרהאנג! איר, גראצלאנאָ, בלײַבט
אינ הויז, נעמט איבער אלצ, װאָס איז פארבליבן
פונ מאוור, װײַל איר זײַט זײַנ יוירעש. איר,
געערטער גובערנאטער, דארפט באשטימעג
די שטראָפ פאר דעמ טײַװלאָנישנ פארברעכער,
דעמ אָרט, די צײַט, די ארט פונ פּײַניקונג,
אָ, מאכט דאָס שטארקער,--איכ גיי אפ דער שים,
כ'וועל מיט א שװערנ הארצנ מעלדנ דעמ סענאט
די שווערע טאט.
זיי גייעג ארויס,

14

אָנמערקונ גענ

די טראגעדיע ,אָטעלאָ, ווענעצלאנער מאוור- איז, צומ ערשטנ מאָל געשטעלט געװאָרנ, װוי
מע קלערט, איג י. 1604; מיסטאָמע אױכ אָנגעשויבנ געװאָרֹנ ארומ דער זעלניקער צײַט, ד. הי
שפּעטער פונ ,האמלעט" אוג .יולי צעזאר". דער סיוזשעט איז געגומעג געװאָרג פונ א האלב-היסטאָ.
רישער איטאליענישער גאָװעלע. שעקספּיר האָט, װי שטענריק אינ זײַנע װערק, שטארק געענדערט
אונ פארטיפט דעמ אינהאלט פוג דער נאָװעלע. די האנדלונג קומט פאָר אינ דער בארימטער צאָטן-

? איטאליענער בט-יאמישער האנדל-שטאָט װעגעציע, װאָס איז אינ מיטלאלטער אונ אפילע איג

שעקספּירס צײַט געװוענ דער װיכטיקסטער צענטער פונ האנרל אונ פינאנצ אסנ מיטלייאם. װענט-
ציע צוזאמענ מיטנ ארומיקנ קאנט האָט געבילדעט א באזוגדער מעלוכע, װאָס האָט געפירט א
ברייטע דעראַבערישע פּאָליטיק אונ געװעלטיקט איבער פיל אינדזלענ אוג פּאָדטג אפג מיטליאמ
(קיפּער, קריט, ראָראָט, קאָרפו, דאָרעמיגריכנלאנד, ראגוזע, זארע א. א.). די רעגירונג איז אינ
ווענעציע געװוטנ א שטרענג אדיסטאָקראטישע, קימאט נאָמינעל איז אינ שפּיצ פון א"ר געשטא*
געג דטר גדאָזש- (פירשט), װאָס פלעגט אױסגעװויילט װערנב אפנ גאנצנ לעבנ. אָבער פאקטיש
איז די מאכט געלעגנ אינ די העגט פונ סענאט, אינ װעלכנ עס פלעגנ ארײנגיינ די גרעסלץ
באנקירנ אונ קױפלײַט, װאָס זײַנעג איג דער זעלביקער צײַט געװענ אוב גוטבאזיצער (אוא איז
איג דער טראגעדיע בראבאנציאָ, דעזרעמאָנעס פאָטער, װאָס זײַנ שטים האָט איג סענאט ;איג-
צווייענ מער באדײיטונג, װי דער דאָזש אלייג", אקט }, סצ. 2).

ווענעציע איז איינע פונ די שענסטע אוֹנ די סאמע אָריגינעלע אייװאָפּײייַשע שטאָט, אָנ-
שטאָט גאסנ גייענ דאָרטג דורכ קאנאלנ, גרעסערע אונ קלענערע, איבער װעלכע עס שווימעב
לאנגע שווארצע לאָדקעס .גאָנדאָלעס*, מיט זייערע פירער .גאָנדאָליערג* (זע אקט }, סצ.}ן ,ניט
האָבנדיק קיינ בעסערנ באגלייטער, װי א געדונגעגעמ פאר קלייגגעלט גאָנדאָליער-).

ווענעציע איז עפשער געװענ די ערשטע אײראָפּייער מעלוכט, װאָס האָט אײַיגעפירט בא
זיג א שטענדיקע געדונגענע ארמיי, איג איר האָבנ געדינט פיל איסלענדער, װאָס פלעגנ אָסט
דערדינעג זיכ ביז הויכע קאָמאנדיר-שטעלעס. אזא איז אָטעלאָ, ,א מאװר, װאָס שטאמט פבבֿ
אדל אונ דינט דער װענצלאנער מעלוכע". דאָס ,פײַלנ-הױזי, װאָס װערט דערמאָנט איג אקט |
איז, קאָנטיק, געוועג א קאזארמע.

מאוורענ האָננ איג שעקספּירס צײַט געהייסנ די אײַנװױנער פוג צאָפנ-אפריקע (אלושיר,
טוניס, מאראקאָ), זיי זײַנעג א מישונג פונ די אײַנגעבאָרענע װײַסע בעדבערג אונ די אראבער,
װאָס האָבנ אמאָל דעראָבערט די לענדער: אוױכ אין אין זיי פאראנ א צומישונג פונ געגרישנ
בלוט. זייער הויטטארב איז פיל טונקעלער, איידער בא צאָטנ-איטאליענער; אָפט האָכנ זיי גראָבע
ליפּנ. (פונדאנענ די צוגעמענישנ, װאָס די פּײַנט גיבג אָטעלאָנ: ,כערבערער פערד", ,פארשוואר-
צעניש", .גראָבע לִימּנ" א. א).

.אָטעלאָי איז ניט בלויז א פּערזענלעכע אייפערזוכטידראמע. שעקספּיר גיט זי, װי שטעג-
דיק בא אימ, אס א ברייטנ סאָציָאצֹןנ באזיס,. דעזדעמאַנע איז א דרייסטע, פּראָגרעסיװע פרױי
פונ איר צײַט, װאָס טועט אויס קעגנ דער טראדיציע. אָטעלאָ איז אנ אױסלענדער, דערצו

148

נאָכ פוג א פרעמרנג שטאמ אוג װעלטיטייל: זײַג גליק, זײַנ אופשטײַג רופט ארױט באזונדערס
שיל האס אונ קינע. אפ װעמעס זײַט זײַנעג די סימפאטיעס פוג גרױסג דיכטער, דאָס קעג
מעג זעג דערפונ, אפ װויפל סײַ אָטעלאָ, סײַ דעזרעמאָנע שטייענ בא אים העכער פונ אלע און-
מיקע העלרג פונ דער טראגעריע.

עטלעכע װערטער װעגג די מיליטערישע טיטלענ פוג די העלדג. קאטואָ איז אָטעלאָס ליי-
טענאנט. איג ענגליש הייסט לייטענאנט: שטעלפארטועטער, געהילם, ,װיצע". ניט גאָר קלאָר
איזיאגאָס טיטל ,פֿאָנענ-טרעגער". װי מע זעט, איז ער בא אָטעלאָ א מיג פּערזענלעכער אדיודאנט.

יאגאָ האסט דעמ קאטיאָ גיש גאָר דערמאר, װאָס ער פארנעמט א העכערע שטעלע: איג זײַג
באצוונג פילט זיכ נאָכ די קינע אוג פאראכטונג פוג אג איינפאכ פראקטישג אַפיצער צו
א ,שטאב-פראנט?", א הױיכ-גענילרעטנ מיליטערימאנ מיט ספּעציעלע טעאָרעטישע יעריִעס, צן
א העלד אפ ארישמעטיק, א בוכהאלטער", א גדעבעט-קרעריט, װי דאָס איז צו זענ פוג יאגאָס
ערשטע װערטער.

1 פלאָרענציע איז איג יענער צײַט געװעג דער צענטער פוג קולטור אינ איטאליע: פוג
יוויסנשאפט, קוגסט, ליטעראטור אונ עלעגאנטע מאנירג,

? = איג אָריגינאל איז דער אָרט גיט קלאָר אוג װערט איבערגעועצט פארשיירנארטיק.

5 ,זײַג פארשווארצעגיש"--א שפּאָטיטיטל, װי מע פלעגט זאָגנ, ,זײַג ערע", .זײַג הױכ-
קײַט", אינ אָויגינאל--,זײַג טאוורשאפט".

+ /,מאניפיקאָ?, ד. ה. .דער פרעכטיקער"--דער טיטל פוג די װעגעצלאנער סענאטערס.

? ,בא יאגוסג", יאנוס--אנ אלטריימוישער גאָט. אזעלכע אױסדרוקנ אונ שװועס זײַנעג
געװענב גאנגכאר איבנ שעקספּירט צײַט, װעג די קעגטעניש פוג לאטייג אוּג גריכיש איז געװעג
דער יעסאָד פוג יעדער בילדונג.

?‏ גאלערעט--גרויסע שיפנ אפ װיאָסלעס, זיי פלעגג קענעג גיינ מיט א גיכקײַט ביז
5 קם. א שאָ, טראָגג אפ זיכ ביז 500 מאנ מיט הארמאטנ אונ איבעריקע געװער.

? ,געקאפערט.. דער פּויז װערט פאר געזעצלעם אָנערקענט". קאפערג א פּריז -- הייסט
פאוכאפג בייס א מילכאָמע א האגרלישיפ. עס טרעסט, אז קעגג אזא פארכאפונג אפּעלירג די
אייגנטימער פונב דער שיפ דעמלט באשטימט דאָס יאמ געריכט, צי איז דער פּריז געזעלעכי
ד. ה. צי די שים איז, ווירקלעכ, געװעג א פײַנטלעכע.

* ,אַטאָמאנענ*---טערקנ. .דער טערק"---אזוי, פלעגט מענב אינ שעקספירס צײַט אָנרופג
דעמ סולטאג.

? ,מענטשנ, װאָס גידעריקער, פונ די אקסלענ איז בא זיי דער קאָפּי. אָטעלאָס דערציילונג
אנטשפּרעכט די האלב-פאנטאסטישע געאָגראפישע יעדיעס פוג שעקספּירס צײַט.

0 אָנשלאָגג זיי קלעצלעכ אט די פיס"--אזוי פלעגט מעג אמאָל האלטנ ארעסטאנטנ.

1 אמור---גאָט פוג ליבע בא די אלטע רױמער אוג גריכג. מיט פלינלעג אונ מיט א פײַל
אוג בויגנ.

פּאהיאנ--אזא מאלפע,

5 די אדל-לײַט זײַנעג, קאָנטיק, א מינ אָרטיקע מיליציע אפ קיפּער, צו הילפ דער רע-
גולערער ארמיי.

4 ,דערגרייכג ביזנ גלוֶענדיקג בער"--.דערן גרויטער בער"--א גרופּע שטערג אפג צאָפנ-
יהיםל,

5 יופּיטער--א גאָט בא די אלטע רױמער. זע באם. 5.

?! ,א קעפּל פונ א העוינג" א. א. איב אָריגינאל איז דאָ א קעפּל פון א שטאָקפיש. א קעפּל
שוג א שטאָקפיש איז גאָרנישט גיט װערט, בייס א לאקסניעק איז א געשמאקער ביסנ, אָבער
יקייג גרויסג סייכל דארפ מעג ניט, קעדיי צוֹ פארשטיינ, אז עס לוגט ניט צו מאכג אזא בײַט.

1 ,װי גרויס אי די הױצאָע אם בעבלעכ". איג אָריגיגאל---אפ שיטערג ביר, ביכלאל אם
קלײגיקײַטג,

149

18 די פיקירונג צווישנ דעזדעמאָנעג אוג יאנאָ שטעלט ארױס רעזרעמאָנענג הי א פּראָג-
רעסיוע פרוי פוג יענער צײַט, װאָס באנוגנט זיכ שוג ניט מער מיט דער פערספעקשיה צו זײַב
א הױז-באלעבאָסטע (,נ אראָנימ אויסגעזויגנ* ‏ א. א. װ.) אָדער א קויטיזאגע (.ױי שײינקײַט
ברענגענ גוצנ. דער סייכל קענעג נעמעבג"),

15 .געקושט די אייגענע דרײַ מינגער", אזא זשעסט פוג איירלקײט איז געװעג אָנגענומענ
אי שעקסמפּיר צײַט: דער קאוואלער קושט די פינגער, מיט װעלכע ער האָט עױשט געהאלטנ דער
האמעט האנט,

7 , שייגע קעמפערט! "--װײַל דעזרעטאָגע האָט זיכ דאָכ אפיינ אָגענעכנ צו פאָרנ אפ דער
מילכאָמֶע.

1 ,הוים, וי אָלימפּ*---א באױג אינ גריכנלאנר.

22 ,חי אִיכ ביג אָרנטלעכ*. יאגאָ לאכט דאָ אױס אָטעלאָנ, װאָס זאָגט גאָכאנאנד אָרנט
לעלער יאגאָ".

28 .דער פלאג װערט פארקערפּערט?, יאנאָ, זײַענדיק א מיליטערימאג שטעלט פאָר די זאכ
װי ‏ א מילכאָמע-אָפּעראציע: פויֶער א רעקאָגנאָסצירונג, דערנאָכ גייט די פארוירקלעכונב
פונ פלאנ, | '

+ אב ענגלִישֶע פּינטע האלע מער פוג א האלבנ ליטער.

?* קעניג סטיפב האָט געקעניגט אי ענגלאנר אי די יאָרג .1135--54‏ די געבראכטע
סטראָפע איז אייגע פוג פיל אנרערע אוב אנ אלטער ענגלישער פאָלקס-באלאדע,

6 .איג צעזארס לענזאָנענ* צעזאר---דער בארימטער אלט-רוימישער מילכאָמע-פירער.

27 ,פונקט װי א שטערנ װאָלט זיי רול געמאכט". אינג שעקספירס צײַט האָט מענ נאָב
שטארק געהאלטג פונ דער װירקונג פוג די שטערג אפג מענטשנס כאראקטער און מאזל.

8 .מיינענדיק. פּאָלישיק---מע דארפ בארוּיקג די באפעלקערונג פוג קיפּער.

? הידרע--א לעגעגױארע באשעפעניש מיט פיל מײַלער,

* ,די פימװאָלג אוג צייכגס פוג דערלייזונג'---דער ציילעם א. א. ה.

1 אוג דער קומעגדיקער סצעגע--(אקט 111 סצ. 1) װערג געגעבג אייניקע שטריכנ פוב
איטאליענער לעבנ איג שעקספּירס צײַט, װאָס װײַזנ איצטער אױס אכטאָליוט פרעמר. קאסיאָ
אָררגט אלב לעקאָװער אָטעלאָ א .סערענאדע" (מוזיק), קעדיי אדויסצורופג בא אים א גגעדיקע
שטימוננ; אָטעלאָ האָט צוישג זײַגע דיגער א ספעציעלג שפּאסמאכער, א קלאָוג.

'* אינ נעאפּאָל (א גרױסע שטאָט אינ איטאליע) האָט זיכ צוערשט באוויזנ איג אייראָפּע
סימיליס.

38 ;בלאָז-אינסטרומענטנ*, ,אנ עק"---זייער א גראָבער װויצ. אינ אָריגינאל איז דאָ אױסער
דעמ א קאלאמבורן (121 (אג עק) אוג 1816 (א געשיכטע) װערט אױסגערעדט אלציינט.

* פארשטייט זיכ, אז אלצ, װאָס דעזדעמאָנע רערט דאָ, איז בלױז שטיפעריש.

** מאָנ, מאנדראגאָרע---שלאָפטיטלענ.

6 ;כאפּט אימ פארנ גאָרגל*--איג דעמ קעמברידזשער טעקסע איז די רעמארקע ניטאָ,ֿ
פאראג בא נײַטנ אונ איג אנדערע..

/* , רייב, װי דער דיָאגעס פּאָנעמ* דיאנע איז געװעג איג אלטג רױמ די געטג פונ דער
לעװאָנע אוג שטרענגער מיירלשאפט,

5 פּאָנט---שווארצער יאמ, פּראָפּאָנטיק---מארמאָר-יאמ. העלעספּאָנט---דארדאנעלג,

* קרוזאראָס---אזעלכע גאָלדענע מאטבייעס.

איג שעקפפּירס צײַט איז דער גלױבג איגב קישעם געװעג שטארק פארשפּרייט אפיל
צװיִשֵג געבילרעטץ, / ו'

41 סיבּילע---נעוויע.

8 .איכ פיג קייג שיינע קעמפערג*--אג אָגדײַט אפ אָטעלאָס אױסוווק איג אקט 1 סצ. 4
װאָס איז, קאָנטיק, געבליבג בא דעזרעמאָנענ א טײַערער שָגדענקענ.

136

איג ענגליש באטײַט דאָס װאָרט 116 טײַ ליננ, סט 9ײגג.

4 , איר האָט צעקלאפט דעמ קאָפּ.---דו לאכסט פוג מיר!* פונ גענארטע מאנענ מאכט מעג
כויועק, אז עס וואקסג בא זיי הערגער פונ קאָמ,

,דו טריומפירסט, רוימער!* איג אלטנ רימ פלעגג די זיגער אריינגייג אינ שטאָט מיט
אנ אָפּיציֶעלער פײערלעכער צערעמאָניע, װאָס האָט געהייסנ טריוּמט,

,זי איז א טכויר". א טכוױר שטינקט.

4 ,מיטנ גאנצנ הארצנ". דער אופגערעגטער אָטעלאָ פארענריקט ניט דעמ זאצ: .מיטג
גאנצג הארצג װינטש איכ אײַכ דאָס".

, דער קעגנזאצ צו פּעטער דעמ אפּאָסטל*. לױט דער קריסטלעכער לעגענדע איז דער
הייליקער פעטער דער היטער פוג די גאגיידג-טױערג.

,לייג הײַנט אפג בעט די קאלע-לײַלעכער- מע װאָט ‏ עס געהאלטנ פאר א טגולע אם /
אומצוקערנ דעמ מאנס ליבע.

0 מאהויטאניע--א לאנד איג צאָפנ-אפריקע, איצטיקע מאראָקא. +

/* ,באָרװעסערהייט קײַג פאלעסטינעי אזוי פלעגנ גייב אהיג די גאָטבעטער בא קריסטוסעס
יקייווער.

* סיקאָמאָרעס, פּלאטאנעג--גרויסע מעכטיקע ביימער אט דאָרעט. /

** , אינ א העמרי, אָנ א מונדיר, װי ערשט אופגעוואכט פונג שלאָט.

+* פּראָמעטעוס---דער לעגעגדארער גויכישער העלר, װאָס האָט גערױבט בא די געטער
דאָס פויַער אוג געשענקט עס די מענטשג.

5 ,אזוי, אזויי. איג דער קעמנרידזשער אויסגאבע איז די רעמארקע.דערשטעכט זי* ניטאָ.
זי איז פאראנ איג אנדערע אוג פּאסט דאָ צוליב---זע װײַטער.

5 ,אָ, אומגערעכט דערמאָררעט א. א. װ.- דאָט, װאָס דעזרעמאָגע זאָגט עטלעכע װערטער,
-מאכט ווארשײַנלעכ די רעמארקע, װעגג װעלכער עס רעדט זיכ איג דער פאָריקער אָנמערקונג.
א דערשטיקטער קעג גיט ריירנ פארג טױט.

כריזאָליט---א טײַערער מיגעראל, װאָס גיט שיינע קריסטאָלג.

** , איכ שפּיל דעמ שוואג, שטארב זינגענדיק*. מע פּלעגט האלטג, אז די שוװאנעג זינגענ
-פארגי טויט.

7 ,איכ קוק אפ זײַגע פיס", מע פלענט חאלטנ, אז בא טײַװלעג זײַנענ פעררישע קאָפּיטעט.

** אלעפּאָ--א שטאָט ציג סיריע.

1 {ספארטאנער הונט". טפּארטאנער הינט האָט מענ געהאלטג פאר באזונדערס בייוע.
יטפארטע---אג אלטע שטאָט אינ גריכנלאנר.

| די איבערזעצונג איז געמאכט לױטנ טעקסט
פוג דער קעמנרידזשער אויסגאבז פונ שעקספּייס װערס.

706 6806864086 116
קתת111686 אהסהעם

ס ת ת 8 ד ס

6 6 4200618ץ 100
0 8 7 ס ס ח 6 דג ת 33 חע
חע ח 6 ס צ ס 0 ח 6 פם

5 }1 -- אס 8 ות

רעדאקטער פוג דער איבערזעצונג-- מ. קולב אק

טעכרעדאקטער--- א ג ר א מ אַ וו ע

אָפּגעגעמג איג דרוק---/י83417/1 י.

צאָל דרוק-בויגנס 91/2. פֹּאפּיר 1/:4 697494
טיראזש 8188 עקז. באשטעלונג 888.

76 /2705064604 116
ק/תס11158 אפפתום

ס ת 3 ז 0ס

6 8 וו { 8 אל ק 8 3 ת
2 8 1 גו 6 8 2 ג זי ם
1{ ס { 0 24 8 6 מ

14 616 6 -- 85

קאָרעקטער--ד. וי ה על מ

אונטערגעשריננ צומ דרוק 89-4/14 י.
צאָל צייכגס אינ א דרוקיבױיגנ 52.000.
גלאװוליט 1818-ם

פאראנטװאָרטלעכער קאַועקטער פונ דרוקערײַ--ק א ר א סיק

דרוקערײַ א. ג. סטאליג. מיגסק.