Skip to main content

Full text of "Opera omnia, edidit I.L.E. Dreyer"

See other formats 


PURCHASED  FOR  THE 

UNIVERSITY  OF  TORONTO  LIBRARY 

FROM  THE 

CANADA  COUNCIL  SPECIAL  GRANT 

FOR 


HISTORY  OF  SCIENCE 


^/3 


TYCHONIS  BRAHE  DANI 
OPERA  OMNIA 


AUSPICIIS  SOCIETATIS  LINGUiE  ET  LITTERARUM  DANICARUM 

(Det  Danske  Sprog-  OG  Litteratur-Selskab) 


TYCHONIS  BRAHE  DANI 
OPERA  OMNIA 


EDIDIT 

I.  L.  E.  DREYER 
TOMUS  VII 


HAUNIi^  MCMXXIV 
IN  LIBRARIA  GYLDENDALIANA 

TYPIS  NIELSEN  &  LYDICHE  (AXEL  SIMMELKI/ER) 


5 

i.l 


TYCHONIS  BRAHE  DANI 

EPISTOL^  ASTRONOMIC^ 

EDIDERUNT 

I.  L.  E.  DREYER  ET  lOANNES  Ri^DER 

SUMPTUS  FECIT  INSTITUTUM  RASK-CERSTEDIANUM 

TOMUS  II 


HAUNIi^  MCMXXIV 
IN  LIBRARIA  GYLDENDALIANA 

TYPIS  NIELSEN  &  LYDICHE  (AXEL  SIMMELKIiER) 


PRiEFATIO  SOCIETATIS  LINGUiE  ET  LITTERARUM 

DANICARUM. 

UT  in  praefatione  tomo  primo  praemissa  docuimus,  munificentia 
viri  excellentissimi  G.  A.  HAGEMANNI  factum  est,  ut  prae- 
ter  observationes  Tychonis,  quae  sumptibus  INSTITUTI  CARLS- 
BERGICI  eduntur,  cetera  quoque  opera  ejus  omnia  edere  possemus. 
Ille  enim  a.  1911  tantas  opes  nobis  suppeditavit,  ut  omnia  Tychonis 
scripta  astronomica  et  epistulas  (tomos  I — IX)  ac  praeterea  litteras 
actaque  publica  ad  Tychonem  atque  res  ejus  pertinentia  (tomum 
XIV)  sumptibus  illius  publice  edi  posse  confidendum  esset.  Postea 
vero  quam  is  de*  vita  decessit  (a.  1916),  pretia  rerum  adeo  aucta 
sunt,  ut  opibus  ab  HAGEMANNO  suppeditatis  editio  ad  finem  per- 
duci  non  posse  appareret.  Itaque  a.  1922  summos  viros,  qui  INSTI- 
TUTO  RASK-CERSTEDIANO  praesunt,  adiimus  atque  ab  iis  petivi- 
mus,  ut  ad  operam  nostram  continuandam  atque  conficiendam 
opem  nobis  ferrent.  Quibus  cum  certo  persuasum  esset,  plurimum 
interesse,  ut  omnium  Tychonis  operum  editio  prodiret,  aures  nobis 
benigne  praebuerunt,  quo  factum  est,  ut  editionem  talem,  qualem 
ab  initio  nobis  proposuimus,  ad  finem  perducere  nobis  liceat.  Quam 
ob  munificentiam  INSTITUTI  RASK-CERSTEDIANI  praefectis  ex 
animo  gratias  agimus. 

HAVmJE,  MBNSE  MAIO  ANNI  MCMXXIV. 


EPISTOL^  ASTRONOMIC^ 


EPISTOLAS  ASTRONOMICAS  a  Tychone  et  ad 
eum  scriptas,  quas  ipse  Tycho  in  lucem  non 
edidit,  quarum  nonnullae  antea  editae  non  sunt, 
edimus  e  codicibus  librisve  typis  descriptis,  qui 
suis  locis  indicabuntur. 


10 


15 


20 


25 


[Ex  apographis  in  codicibus  Hauniensibus  Ant.  Coll.  Reg.  3037»  in  4*>  foll.  45  et  46,  Nov.  CoU. 
Reg.  1990  <i  in  4°  p.  302,  Excerpt.  Langebek.  179J 

TYCHO  BRAHE  AD  JOHANNEM 

AALBURGENSEM  DATJE  14.  JANUARlJ  1568. 

HARISSIME  Domine  JOHANNES,  fcias  me  incolu- 

mem  huc  perveniBe  Roftochium,  ipfis  Calendis  Januarij, 

et  interea  temporis,  apud  D.  LEVINUM,  hofpitio  ex- 

ceptum  fuiBe:  hodie  vero,  Deo  annuente  et  profperante, 

in  propriam  quandam  habitationem  migrare  conftitui, 

quae  eft  in  Juriftarum  CoUegio,  fatis  commoda,  et  obfer- 

vationibus  coeleftibus,  meifque  defiderijs  apta.  IUic,  li  Deo  ita  vifum 

fuerit,  hanc  hiemem  tranfigere  conftitui;  quid  deinceps  futurum  lit, 

dies  dabit,  et  Domino  illa  profpicienda  reHnquo,  admonitus  hoc  fapi- 

enti  et  veteri  verfu: 

Tu  prse/ens  cura,  Domino  committe  futura, 

Tuum  vero  eft,  mi  JOHANNES,  eas,  quas  tibi  noftri  difceBus  con- 
credidi  caufas,  in  alto  lilentio  apud  te  fepelire,  ne  quis  fufpicetur,  vel 
intelUgat,  me  de  quoquam  quidquam  conqueri,  aut  aliquid  in  patria 
fuiBe,  quod  me  ad  difcedendum  impulerit.  Id  etenim  permagni  inter- 
eft,  ut  nemo  audiat,  me  de  uUa  re  conqueri;  uti  etiam  revera  de  muhis 
conqueri  non  poBum.  Fui  enim  in  patria  ab  omnibus  confanguineis 
et  amicis,  praeter  meritum,  bene  exceptus,  id  folo  deficiente,  quod  non 
omnibus  placuerint  mea  exercitia:  idque  fuam  meretur  excufationem. 
Multus  delator  ubique  eft,  Tycho  Brahe 

[Ex  apographo  in  codice  Archivi  Regni  Daniae:  Arch.  priv.  Tych.  Brah.] 

4^  TYCHO  BRAHE  AD  ANDREAM  SEVERINI 

VELLEJUM. 
S. 

30    ffk  fSSBSSSat  ITERAS  tuas  plenas  dulciBimis  confolationibus,  quse 

me  ob  Patris  chariBimi  ex  hac  vita  difceBum  magnis 

doloribus  confternatum,  non  parum  refecerunt,  ac- 

cepi  et  legi,  quas  etfi  optarem  de  alia  materia  fcribi  po- 

tuiBe,  tamen  illa  quia  praeter  omnium  fpem  contigerat, 

35  IJT  tfrrni  gratae  mihi  admodum  fu€re,  et  licet  multse  fint  confola- 

tiones  Theologicae  ex  divinis  facrarum  literarum  oraculis  petitae,  et 

Philofophicae  ex  forte  communi  hominum  et  fublunarium  rerum  in- 

ftabilitate  et  viciBitudine  perpetua  defumtae,  quibus  mentem  affli(5lam 

1*  et 


4  EPISTOLi^  ASTRONOMIC^ 

et  maeftam  erigo,  tamen  non  poBum  non  fummam  confolationem  inde 
capere,  quod  Pater  tam  fuaviter  et  pie  ex  hac  miferanda  mortalium 
miferia  migravit  in  cceleftem  et  perpetuam  patriam,  vbi  firmam  man- 
fionem  et  civitatem  tefie  Paulo  habemus,  hic  autem  omnes  fumus  ex-   t 
ules.  Vix  enim  fatis  fcribi  poteft,  quanta  fiducia  et  quanta  levitate  diem  5 
obijt.  Nam  cum  eodem  die  (qui  erat9.  Maij)  ante  meridiem  aBumfiBet 
corpus  et  fanguinem  filii  Dei  in  Pane  et  Vino  juxta  teftamentum  et  in- 
fiitutionem  Chrifli  Salvatoris  nofiri  et  fe  Sacrae  fcripturae  didlis  adver- 
fus  mortis  terrores  et  confcientiae  dolores  magna  cum  fiducia  muni- 
viBet,  dormivit  inde  vsque  in  tempus  meridianum  vel  paulo  uhra,  tunc   10 
demum  experredlus  indicia  dedit  iam  infiantis  agonis,  quare  omnes 
confiernati  accurrimus,  advocanturque  verbi  divini  minifiri,  qui  eum 
confolarentur,  et  tunc  incepit  quafi  obdormifcere;  apertis  demum  ocu- 
lis  cum  videretnos  maefios  et  lacrymantes  ledlum  circumftantes,  quae- 
fivit,  an  aUqua  indicia  in  eo  mortis  viderentur,  ajebat  enim  fe  non  tan-    15 
tos  dolores  fentire,  quin  prius  longe  majores  perpeBus  fit:  quidamno- 
firum  refponderunt,  illum  eBe  admodum  debilem,  et  nos  timere,  ne 
poBet  evadere;  refpondit:  Igitur  finite  me  primum  loqui  cum  vxore; 
qua  addudla  femimortua,  habita  ad  eam  gratiarum  adione,  quod  tam 
bene  et  honefie  fecum  in  hac  vita  vixerit,  ei  valedixit,  nobifque  fiberis  20 
et  ahjs  amicis  eius  curam  commendavit,  poftea  rurfus  claufis  parum 
oculis  concionatoris  confolationes  aufcuUavit,  qui  cum  muUa  proUxe 
diceret,  ipfe  demum  apertis  ocuUs  haec  verba  protuUt:  Vnum  adhuc 
loqui  volo:  Dicitne  Dominus  ipfe:  Nolo  mortem  peccatoris  fed  po-  t 
tius  vt  convertatur  et  vivsd.  Hoc  fine  claufit  ipfemet  oculos  et  tam  25 
fuaviter  expiravit,  ut  dubitaverint  adfiantes,  an  mortuus  fuerit,  folebat 
enim  muUo  durius  dormire  quam  tunc  moriebatur,  et  in  ipfo  agone 
nec  corpus  nec  pedes  nec  brachia  vel  manus  aut  caput  femel  de  loco 
movebat,  fed  ita  placide  et  fuaviter  obdormiebat,  quod  ipfi  conciona- 
tores  teftati  fuerint,  fe  nunquam  placidiorem  exitum  uUius  hominis  30 
vidiBe.  Hic  igitur  feUx  et  bonus  Patris  obitus  me  plurimum  in  dolori- 
bus  erigit  et  propterea  etiam  copiofius  de  eo  fcripfi,  quod  ipfa  recor- 
datio  me  quafi  reficiat,  et  non  dubito  te  haud  iUubenter  et  fine  taedio 
haec  ledurum,  iudico  enim,  nos  hic  tum  demum  bene  vixiBe,  cum  bene 
morimur.  Laboravit  autem  duriBime,  ut  fcis,  morbo,  quem  iUi  Hypo-   35 
farca  exiftimaverunt  eBe,  ego  Hydropem  ex  pulmone,  nam  erat  ei 
difficiUs  anheUtus,  tuBis  graviBima,  tumor  varrufque  pedis  maximus 
ufque  ad  iUa  in  brachijs  macilentus,  et  quafi  in  ijs  abfumebatur,  ut 
vulgariter  loquar.  Pofiremo  his  omnibus  maUs  fupervenit  febris  terti- 
ana  acutiBima,  ||  in  cuius  tertio  paroxyfmo  extinguebatur  die  9.  huius  4^ 
menfis,  ut  dixi,  inter  primam  et  2^^™  pomeridianam  in  ipfo  pundlo 
plenilunij.  iEternus  Deus  eius  animae  fit  (vt  eft)  mifericors  et  det  nobis 

omnibus 


TYCHO  AD  ANDREAM  VELLEJUMJ8  MAI.  1571       5 

omnibus  felicem  et  falutarem  ex  hac  calamitofa  vita  difceBum  propter 
filium  mediatorem,  Amen.  ChariBime  M.  ANDREA,  fcribis,  ut  mit- 
tam  tibi  aquam  quandam  febribus  curandis  appropriatam,  quam  licet 
non  habeam,  nec  fcio  te  talem  apud  me  vidisse,  tamen  non  intermit- 

5  tam,  quin  vobis  remedium  non  minus  bonum  quam  certum  et  facile 
in  toUendis  febribus  communicem,  quod  ab  optimo  amico  Medico, 
qui  hac  ratione  omnes  febres  excepta  quartana  fuftulit,  vix  impetrare 
potui,  licet  ei  quatuor  fecreta  eius  loco  docueram.  Id  autem  eft  tale: 
Accipe  aequales  partes  ex  his  duabus  herbis  Centaurea  et  Carduo- 

10  benedida  et  decoque  in  aqua  alterius  harum  ftillatitia  vel  aqua  Ci- 
choreae  aut  etiam  communi,  demum  huic  decodlo  adde  pulveris  ali- 
quid  de  inferiori  mandibula  Lupi  pifcis,  et  da  ante  paroxyfmum,  nec 
revela  omnibus  hanc  medicinam,  licet  admodum  levem  et  facilem,  in 
effedlu  tamen  certum  et  mirabile.  Curantur  etiam  multi  portantes  in 

15  collo  vivam  araneam  magnam  teftae  nucis  inclufam,  donec  moriatur, 
idque  remedio  magnetico,  hoc  etiam  vti  potes.  Scio  autem  alia  fecreta 
et  certa  remedia  in  tollendis  febribus  cuiufque  generis,  fed  ea  potius 
praefens  communicare  volo,  li  opus  erit,  quam  literis  fcribere.  Bene 
vale.  Cantilenas  remitto,  iam  enim  potius  eft  tempus  flendi  quam  ca- 

20  nendi.  Saluta  M.  JOH.THOM^  meo  nomine.  Helfb.  18.  Maij  Anno  71. 

TYCHO  BRAHE. 

[Ex  apographo  in  codice  Vindobonensi  lat.  10686^6] 

65^  VERA  NOBILITATE  ET  DIVIN.^  MATHE- 

SEOS  COGNITIONE  ORNATISSIMO  D.  TYCHONI 
25  BRAHEO,  OTTONIDI,  DOMINO  ET  AMICO 

SUO  COLENDO. 
S. 

ERNAS  ab  Excellentia  T.  literas,  e^brvxiaxare  TiJxcov, 
mihi  gratiBimas  et  iucundiBimas  accepi,  tum  quod  res 
^  ISEfl  H^SU  P^trise  et  tuas  fecundas  nunciabant,  tum  quod  Hngulare 
mei  fludium,  quo  plurimum  deledlor,  prae  fe  ferebant. 
Etfi  enim  Patris  obitum  natura  molefte,  eundem  tamen 
moderate  ferre  Philofophia  iubet,  eoque  magis,  quod 
iam  tui  iuris  fadus,  Aula  Cyclopica  tanquam  Scylla  et  Charybdi  evi- 
35  tata,  tibi  et  Mufis,  ac  potius  Chrifio  vivendi  fummam  facultatem  habes : 
qua  cordato  quidem  homini  quid  queat  eCe  optatius?  In  deliberatione 
tua  de  peregrinatione  triplici,  meum  non  efi  prudentiae  tuae  quicquam 
praefcribere,  et  alia  fortaCe  iuvenibus,  aHafenibus  confiliafunt  aptiora. 
Sed  tamen  fi  tuo  eBem  loco,  qui  et  opibus  et  dignitate  praeftes,  et  aetate 

fis 


6  EPISTOLiE  ASTRONOMICiC 

fis  integra,  de  coniugio  cogitarem,  et  re  familiari  tutanda  et  propa- 
ganda  ad  polleros,  nifi  G.  forte  certis  de  caufis  hoc  confilium  tibi  difpli- 
cet.  Sit  tibi  Philofophia  et  divina  Mathefis  uxoris  loco,  donec  ijs  hanc 
adiungere  lubuerit.  Tibi  quidem  domi  tuae  Hippocentauri  ifii  negotijs 
muhis  a  tuo  animo  alienis  moleftias  faceCunt,  quas  fi  fufiinere  non    5 
potes  et  femitam  virtutis  praecludere  animadverteris,  non  inconfulte 
feceris,  fi  loci  mutatione  tales  enormitates  devitaveris:  Et  G.  tunc  om- 
nino  extra  patriam  evagari  fiat  fententia,  per  Belgium  et  GaUias  in 
ItaUam  tranfibis,  eaque  perluftrata,  Auguftam  petes,  nofque  denuo 
invifes  rediturus  in  patriam.  Rurfus  itaque  tunc  (nifi  annus  hic  cU-   10 
mac5lericus  me  fuftulerit)  confuetudine  tua  UberaU  et  omnis  eruditionis 
plena  noftraque  amicitia  praefens  denuo  fruar,  quibus  plurimum  dolui 
me  deftitutum  poft  difceBum  hunc  tuum,  a  quo  gravia  interea  paBus 
fum.  23.  Novemb.  fuperiore  periculum  magnum  fuftinui.  Hoc  autem 
anno  10.  ApriUs  nefcio  ||  quo  malo  infortunio  cecidi  graviter  de  gradibus  65  ^ 
five  fcalis,  quibus  afcenditur  ad  Mufaeum  meum,  et  deturbatus  fum 
ufque  ad  imum  pavimentum  in  novis  his  aedibus,  quas  conduxi  a  D. 
AMBROSIO,  quem  nofti,  eratque  tantum  praecipitium,  ut  cruento  ca- 
pite  et  dorfo  pene  fradlo  aegre  refurgens  diu  Chirurgi  opera  fim  ufus.  ' 
AcceBerunt  et  turbae  domefticae  perfidia  quorundam,  quos  mihi  amicos  20 
putavi,  et  fumtus  reditibus  majores,  cum  fordide  potius  quam  fplen- 
dide  vivam,  aes  aUenum  inaudita  apud  nos  annonae  charitate,  mihi 
attulerunt. 

Valetudo  autem,  ut  fert  ingravefcens  aetas,  fubinde  ruit  in  deterius, 
in  primis  vero  me  excruciat  Lithiafis  et  Chiragra,  quae  vereor,  ne  mihi  25 
propediem  fcribendi  facultatem  fit  ademtura.  Nefcio  quae  diredlio  in 
mea  Genefi  mihi  tanta  mala  circa  haec  tempora  portendat.  Forte  Afcen- 
dens  meum  nunc  venit  ad  corpus  Martis  in  V  figno  terreftri,  prout  tu 
eius  locum  correxifti,  de  quo  mihi  antea  nefcio  quid  mali  ominatus 
es,  poftquam  meam  Genefin  aUter  verificafti,  quam  a  CYPRIANO   30 
LEOVITIO  fadlum  eft,  et  praeteritos  cafus  convenientius  adaptafti, 
ubi  etiam  de  futuris  nonnuUa  mihi  redlius  praedixifti,  et  cuperem,  ut 
et  nunc  eandem  per  otium  infpicere  veUes  et  de  pluribus  praemonere. 
Suades,  ut  labores  et  moleftias  minuam,  quod  et  amice  et  prudenter 
fuades :  idque  mihi  facere  neceBe  eft,  praefertim  a  Typographicis  aerum-   35 
nis  Uberato.  Otium  vero  hoc  iucunde  coUocare  mihi  non  Ucet,  amicis, 
quorum  confuetudine  fruerer,  deftituto.  NuUum  enim  habeo  hic,  poft- 
quam  tu  nos  reliquifti,  cum  quo  fuaviter  converfer  atque  tempus  eru- 
ditis  coUoquijs  faUam,  hoc  eft,  non  invenio  hominem  dodlum,  ingenio- 
fum,  confuUum,  gravem  pariter  ac  facetum,  humanum  et  candidum,   40 
quaUs  tu  nobis  fuifti,  ceteri  omnes  aut  honores  affedant,  aut  quaeftui 
aut  uxoribus,  quin  et  omnibus  hifce  fimul,  aUjfque  huiufcemodi  dant 

operam 


HIERON.  WOLFIUS  AD  TYCHONEM  13  NOV.  1571     7 

operam  et  ijs  ferme  folis  vivunt.  Oportet  itaque  fortem  meam  patienter 
ferre,  donec  ab  hoc  ergaftulo  liberer.  Deus  Opt.  Max.  Excell.  Tuae  vi- 

66«^  tam  diutinam  et  flo-||rentem  confervet  atque  eandem  pietate,  fapientia, 
dodtrina  adaugeat,  quae,  uti  fcis,  vera  bona  funt,  fuperantia  ea,  quae 
5  vulgus  affec^at.  Indica  nobis  per  otium,  quid  in  Aftronomicis  nunc  mo- 
liaris,  et  an  haec  fublimia  Itudia  continuare  animus  lit;  neque  tamen 
dubito,  te  in  ijs,  quae  ad  veram  gloriam  atque  durabilem  ducunt,  con- 
ftanter  permanfurum.  Salutant  te  ambo  fratres  H  AINZELIJ  tui  aman- 
tiBimi  plurimum  et  officiofe.  Vale.  Idib.  Novemb.  An.  1571.  Augullae 

10  Vindelicorum.  E.  Tuae  ftudiofiB. 

HlERONYMUS  WOLFIUS. 

[Ex  apographo  in  codice  Vindobonensi  lat.  106867;  cf,  10686^6  fol.  39  sq.] 

i^  VIRO  NOBILI TYCHONI  BRAHE,  DOMINO 

15  ET  AMICO  OBSERVANDISSIMO. 

VERNAS  SALUTES,  CHEIROS  ET  MELISSAS. 

ECEPI  literas  tuas,  amiciBime  TYCHO,  quas  magna 

cum  voluptate  legi.  Obfecro,  dum  illas  funderes,  quis  te 

Olympicus  radius  tinxit,  ut  me  quoque  eadem  tindtura 

20    IS  BSksJ^^Bl  figeres?  An  te  facrum  Veneris  fulphur,  an  Bacchi  aethe- 

reus  Mercurius,  an  dium  illud  Apollinis  fal  ab  antiquis 

celebratum  afflavit?  Non  fint  mihi  Urania  et  Vulcanus 

propitij,  fi  ifio  extemporaneo  flumine  meum  deledlaveris  plurimum. 

Non  femper  praemeditata  aut  digefia  diu  felicius  cadunt.  Extemporanea 

25  et  impetuofa  efie  illa  neceBe  efi,  quae  momento  folidum  penetrantia, 

penetrata  in  fui  naturam  convertunt:  ut  patres  nos  nofiri  et  fulmina 

utriufque  Meteorologiae  docuerunt.  Ubi  Soli,  quem  colo,  facrificabo, 

fupplex  ipfe  precabor,  faepius  ut  tali  te  calore  percellat.  Madle  fis  at- 

que  hac  mentis  fublimitate,  paucis  cognita,  crefce,  donec  te  lovis  ar- 

30  miger  ales  in  folium  magni  referat  lovis,  unde  ruinas  labantis  poBis 

informes  cernere  mundi.  Quod  fi  fieri  debet,  utique  fugiendus  Ghe- 

burah  et  malum  Aquilo:  Aufier  bonus  quaerendus  efi  et  vitalis  Oriens, 

ubi  vitam,  donum  et  talentum,  quod  nobis  concreditum  efi,  recepimus. 

Hic  Aufier  Orienfque  nec  locorum  afiringitur  miferijs,  nec  certam  ad 

35  plagam  mundi  fenfibilis  decUnat:  Ubique  funt:  intra,  extra  omnia:  in 

antiqua  Iliado,  in  thefauris  Univerfi,  in  abyBis  animorum:  imo  in- 

trate;  hoc  multis  quaefitum  Latium  et  Saturnium  regnum.  Non  igitur 

verfus  Aufirum  fenfibilem  quaerenda  illa  Olympicae  civitatis  civilitas: 

nifi  quatenus  rigida  Septentrio,  tantum  non  tuleris,  uti  etiam  forte  non 

40  femper  feret  fplendorem,  tantumque  donum,  vel  te  ipfo  (quod  faepius 

inaudivi) 


8  EPISTOLiEASTRONOMICi^ 

inaudivi)  vate  atque  interprete.  Neque  tamen  hic,  in  quo  fpiramus, 
Aquilo  folus  formidatam  Barbariem  alit.  Etenim  in  extremo  Oriente 
Auftroque  animas  Boreae  penetrabile  frigus  etiam  nonnunquam  ad- 
urit,  et  latus  hoc  mundi,  quod  nebulse  malufque  lupiter  urget,  amcena  t 
quoque  temperie  perfundi  dubium  non  eft:  illis  tamen  folis  cognita,  ||  5 
qui  fupra  temporis  et  locorum  Horizontem  lumen  intuentur.  Profa-  1  ^ 
num  itaque  lit  voluptatis  hortum  temporum  locorumve  carceribus  in- 
cludere.  Rident  hafce  exuvias  maculis  purgatae  Lunae  et  nitentes  Be- 
rilli.  Nofce  te  ipfimi  et  omnia  noveris.  In  hanc  dioptram  refpicientem 
nunquam  te  turbida  fallet  imago.  Hadlenus  filentia:  nunc  verbum   lo 
unum.  Venit  hifce  diebus  ad  nos  Colonia  imperterritus  ille  Danus  Wi- 
burgenfis,  cuius  apud  te  faepenumero  mentio  fada  efl,  Graecus,  Arabs, 
Galenicus,  Paracelficus,Theologafter,  Philofophus,  Medicus,  Syrupia- 
fier,  Chymifia,  et  plus,  G.  velles:  interim  tamen  ex  his  omnibus  nihil. 
Hic  Wiburgiam  invifurus  diu  non  vifit  fenem  parentem,  heri  profedlus   i5 
efi,  rediturus  ad  nos  brevi.  Conditionem  philofophicam  captat,  aptam 
Spagiricis  pulveribus  et  fudore  Chymico.  Efi  mirabilis  Apothecarius: 
tibi,  modo  frugi  eBe  velit,  non  difplicebit.  Si  animus  tibi  efi  talem  ali- 
quem  fervitio  adiungere,  procul  dubio  in  patria  et  extrapatriamutilis 
tibi  eBe  poterit.  Ubi  hominem  ipfe  videris,  fronte  tecum  loquetur.  In-   20 
terea  Si  ipfe  brevi  huc  non  conceBeris,  de  hoc  ipfo  negotio  refcribe  ver- 
bum  unum.  Sed  audi,  Nymphas  fylvefires  violaBe  te  Nympharum 
Amatores  narrant:  evulfis  facris  quercubus  et  late  minitantibus  alnis, 
vitaque  privatis  arboribus :  quoniam  hae  dolent,  quod  morte  fua  (quam 
illis  te  intulisse  toties  ajebas)  alijs  fepultis  digefiifque  rebus,  vitam  ca-   25 
lore  non  poBe  excitare  per  te  prohibeantur.  Certe  ut  in  Auftrum  vel 
Occidentem  ad  nos  perferantur  ratibus,  in  medio  Aquilone  non  de- 
erunt  Aquilones.  Vale;  et  G.  coronam  vernam  expetis,  Nymphas  placa. 
Hafniae  7.  Maij  Anno  1572.  ^ 

Pratensis. 


30 


[E  codice 


TYCHO  AD  JOH.  PRATENSEM  17  MAI.  1572 


[E  codice  Vindobonensi  lat.  10686"  fol.  40«-] 

Sequitur  mea  refponlio,  quae  carmine  conftat  endecafyllabico  inftar 

profae  confignato. 

[Ex  apographo  in  codice  Vindobonensi  lat  106867;  cf.  10686^6  fol.  40  sq.] 

i^     DOCTORI  MEDICO  JOHAN.  PRATENSI, 

IMPRIMISQUE  SUO  COLENDO  AMICO. 

VULCANUM,  URANIAM,  JOVEM  FAVENTES. 

ERVUS  nofter,  ut  eft  domum  reverfus,  afportavit  epi-|| 
ftolam  remiBam  a  te,  chare  PRATENSIS,  qua  reledla, 
dici  vix  ego  credo  poBe,  quanta  nobis  hinc  animi  fuit 
voluptas.  Namque  haec  abditiore  vifa  vere  efl  rerum 
cognitione  plena,  plufque  antiquae  fophiae  tenere,  quam 
L  nunc  f  uetum  efl  (proh  dolor)  in  fcholis  doceri.  Sed  nemo 
tamen  invidebit  illis,  fpero,  Barbariem  merafque  nugas,  quas  nunc 
15  dulcibus  intul6re  Mufis.  Namque  hunc  quis  revocabit?  quis  reducet? 
Monftrabitne  viam,  fuapte  fi  quis  mavult  fponte  via  carere  vera.  Sed 
tu,  dode  PRATENSIS,  nil  moratus  illos  (ut  facis)  altiora  fcande,  et 
Terrae  fimul  et  Poli  fupernos  perlufirans  aditus  labore  fuavi,  vulgo 
fubtrahe  te  caduca  temnens.  Major  gloria  namque  rebus  altis  debetur, 
20  nec  habent  pufiUa  laudem.  Quid  ceBas?  remoras  habere  nuUasmens 
prognata  polo  poteft,  fed  illa  fublimis  penetrat  domos  Deorum,  libans 
Ambrofiam  etfuave  nedlar,  quod  dijs  Jupiter  ipfe  mifcet,  et  dijs  (fi  qui 
funt)  genitis  fimul  minifirat  etc.  Sed  cur  digredior,  mororve  multis? 

Praefiat  nunc,  ut  epifiolae  tuae  remittam 
25  refponfum,  brevibus  quod  his  habeto. 

Imperterritus  ille  Danus  ad  me  quamprimum  fuerit  reverfus  illinc, 
mox  fe  conferat  huc  iubeto,  huncque  praefentem  cupio  videre  praefens, 
et  cognofcere  num  fit  aptus  ille  nofiris  moribus,  et  quid  ipfe  fefe  fadlu- 
rum  fiatuat,  velitne  furnis  infervire  meis  fovens  labores  Vulcani  et 
30  fiudijs  vacare  nofiris,  mecumque  perque  aUquod  manere  tempus.  Tum 
demum  fiatuam,  quid  inde  fiet. 

De  Nymphis  etiam  fcias,  PRATENSIS, 

illas  me  fpoliaBe  fat  revera  Alnis  quercubus  et  fuis  capillis.  Verum 
quod  fpolia  illa  non  fu^re  ad  vos  hadlenus,  ut  decet,  relata,  in  caufa 
35  efl  Dea  quae  vocatur  Alma,  et  frugum  genetrix  Ceres,  quod  illa  cer- 
nens  prae  foribus  fuos  labores  infiare,  agricolas  iuvare  caufam  Nym- 
pharum  vetuit,  fimul  minata,  fe  non  propitiam  futuram  in  illud  tem- 
pus,  quando  folet  venire  meBis,  fi  Nymphas  colerent  diebus  ilHs,  quos 
2  facros 


10  EPISTOLiE  ASTRONOMICi^ 

facros  Cereri  dedit  vetuftas.  Coguntur  miferi  parere  Divae,  quae  frudus 
tribuit  Soli  quotannis.  Sylveftres  potius  volunt  vocare  Nymphas,  quam 
Cereris  carere  donis. 

Aft  quando  fuerint  pera<5la  facra,  quae  nunc  frugiferae  Deae  celebrant, 
Nymphas  agricolae  iuvare  debent,  vel  fi  forte  alicui  ||  intereBe  facris  (ut  2^ 
fit)  difplicet,  otiofus  ille  Nympharum  fpolijs  onuftus  ad  vos  mittetur, 
faciam  ut  ferat  ferenda.  Sed  nunc  fcribere  plura  vix  vacabit.  Ergo  chare 
PRATENSIS,  valeto.  Et  cum  fis  medicus,  valere  femper  ut  poBis,  facile  t 
efl:  faluta  amicos.  Fac  me  poBe  cucurbitas  habere,  quas  veftrum  figu- 
lum  parare  nobis  (ut  fpero)  impiger  ANDREAS  procurat.  Dicas  huic   lo 
etiam  precor  falutem.  Herizuad.  17.  Maij  Anno  1572. 

TYCHO  BRAHE 
tibi  dicatus. 

[E  codice  Vindobonensi  lat.  1068666  fol.  41«-] 

Refponlio  ad  has  interijt,  verum  quae  fequitur,  eft  ad  alias  quasdam,  15 

quae  non  funt  in  promptu. 

[Ex  apographo  in  codice  Vindobonensi  lat.  106867;  cf.  1068666  foll.  41—43] 

VIRO  VERE  NOBILI  ET  GENEROSO         2^ 

TYCHONI  BRAHE  DE  KNUDSTRUP,  DOMINO 

OPTIMO  ET  AMICO  SYNCERO.  20 

SALUTEM  ET  VER  MELISSEUM. 

ECEPI  literas  tuas,  TYCHO  optime,  quibus  negotia 
tua  promovenda  apud  Artifices  tuos  mechanicos  com- 
mittis.  Quod  tardius  ad  te  redeat  hic  tuus  Tabellarius, 
in  caufa  fuit,  quod  nundinae  Rofchildenfes  me  ultra  25 
propofitum  detinuerint:  ubi  mihi  tantifper  commoran- 
dum  fuit,  donec  de  vafe  meo  et  bonis  Francofurto  per 
Flenfburgenfes  mercatores  miBis,  fieri  poteram  certior.  Negotia  tua 
fic  fe  habent.  Abfolutae  funt  imagines  omnes  in  Globo  tuo.  Divifus 
Meridianus  et  Horizon,  paratum  pedefiale,  fed  htc  difficuhas  eft  non  30 
parva,  de  inauratione  videHcet,  de  coloratione,  seu  pidlura,  ut  fcribis. 
Primum  quidem  Aurifaber  non  confidit  fe  fuper  argenteam  totius  Globi 
faciem,  aureas  fiellas,  cum  debita  imaginum  repraefentatione,  indu- 
cere  poBe.  Etenim  muUis  rationibus  apud  me  nunc,  tum  apud  te  antea 
id  explicavit.  Quod  ad  Pidorem  attinet,  ille  nunquam  circulos  illos  et  35 
divifiones  tam  exadte,  ut  nunc  infculptae,  exprimet,  fed  incruftabit  qui- 
dem  colorum  crufia  fuperficiem  terfam  et  levem,  quae  obtenebrabunt 
ea,  quae  Aurifaber  fubtiliter  delineavit.  Ut  interim  fileam,  quomodo- 
cunque  hoc  fuerit,  non  fore  tandem  diuturnum  (etenim  multis  illa  via 

incommodis 


JOH.  PRATENSIS  AD  TYCHONEM  16  APR.  1573        11 

incommodis  obnoxia  eft)  quam  cito  poterit  vel  laefione  aliqua  vel  for- 
tuito  attadlu  pars  cruftae  coloratae  enucleari?  Sed  audi  meum  conliliimi, 
quod  ex  Aurifabri  quoque  fententia  tibi  denuncio.  Opus  ell  nobile  et 
regium  imo  aureum.  Et  quia  Horizon  et  Meridianus  et  pedes  deaurari 
5  debent,  agedum  deauremus  prius  totam  fuperficiem  Globi,  hac  tamen 
ratione,  ut  imagines  ipfae  una  cum  fiellis  appareant  minus  terfae:  das 

3«^  iftmatt,  ut  illi  loquuntur.  Partes  autem  intermediae,  feu  fuper-||ficies 
ipfa  Globi  polienda  erit,  et  ad  micationem  et  fplendorem  rutilantem 
deducenda,  qui  quoque  fplendor  in  ipfis  Ilellis  (fi  voluerimus)  indui 

10  poBit,  ut  iubar  illud  aureum,  tanquam  fcintillans  ex  fublufiri  imaginis 
lumine,  emicet.  Ita  et  forma  illa  fiellarum  infculpta  exad\e  repraefen- 
tabit,  quarum  cufpidum  fubtilitatem  coloribus  aemulari,  difficile  efi. 
Illi  enim  tenues  illas  cufpides  et  cavitates,  quae  toti  figurae  decus  adij- 
ciant,  oblinient,  et  replebunt  venufiate  ifiorum  angulorum  deformata. 

15  Ita  tandem  aureus  erit  Globus,  fimplicitate  coeli  materiam  et  faciem 
aemulans,  fic  pedes  capiti  refpondebunt,  longe  ablegatis  verficoloribus 
et  muliebribus  illis  obledlamentis  oculorum:  quae  quofdam  deledlant, 
ut  monfira  in  pidluris.  Cedant  variegationes  infiabiles,  color  unicus 

t  efto:  color  aureus  efio.  Sic  non,  H  cervix  equina  humano  capiti  ad- 

20  iuncfla  fuerit,  in  pifcem  definet  atrum.  Sed  mi  TYCHO,  hoc  meum 
confilium  efi,  tuo  illaefo  et  falvo  iudicio.  Ad  pedem,  Meridianum  et 
Horizontem  deaurandum  fignificat  fe  opus  habere  ad  minimum  4  ro- 
feis  nobel:  fi  nofirum  confilium  amplexus  fueris,  addantur  3  vel  4  ad 
fummum,  et  totum  fefe  oculis  nofiris  Silenus  ille  aperiet  aureus.  Tu 

25  imprimis  fententiam  tuam  fuper  hac  re  fignifica,  et  Aurifaber  dicit  fe 
aurimi  hic  habere  non  poBe:  tuum  erit  ad  pedes  et  Meridianum  et 
Horizontem  4  nobiles  rofatos,  ut  dixi,  inprimis  mittere.  STEPH ANUS 
hodie  vel  cras  imponet  rotulas,  et  experietur  proceBum,  urgebo  quan- 
tum  potero  et  promovebo.  Infirumentum  ferreum  bene  procedit,  hac 

30  feptimana,  imo  vefperi  abfolvetur,  ut  promifit  Artifex. 

Quod  ad  Typographum  attinet,  poft  prandimn  intelliges,  tunc  plura 
addam,  iam  enim  animus  eft  in  patinis.  Figurae  nunc  excinduntur,  in- 
fiigo  quantum  poBum.  De  papyro  difficultas  magna  eft:  fed  tamen  cor- 
rademus.  De  epifiola  mea  et  carmine,  quia  nondum  propter  occupa- 

35  tiones  confedla  funt,  ne  fis  folicitus,  quoniam  tota  pofierior  pars  operis 
primum  abfolvenda  eft,  tuque  interea  nobis  aderis.  Sed  ante  4  dies 
certvma  nuntium  habebis,  cum  quo  omnia  mittam  neceBaria.  Titulum 
quoque  una  mitto,  quem  praefigemus  operi;  confulimus,  ut  itarelin- 
quas.  Etenim  fingula  verba  perluftravimus  diligenter,  fed  fi  quid  mu- 

40  tari  voles,  fiet  id  ubi  veneris  fatis  mature,  quoniam  titulus  poftremo 

cudetur.  De  reliquis  iubeo  te  non  eBe  foUicitum:  curabimus  ea  diH- 

genter.  Verbum  illud,  quod  titulo  aBuifti  LVCVBRATIONES,  nefcio, 

2*  an 


12  EPISTOLi^  ASTRONOMICi^ 

an  hic  locum  habere  poBit.  Nodlurnae  quidem  funt,  fed  an  lucubra- 
tionibus  Atticis  refpondeant,  etiamli  non  dubitem:  tamen  ne  magno 
aliquid  hiatu  promittamus  et  fpeciofis  titulis  et  vaflis  fores  exornemus, 
author fum.  Non,  quod  ||  etiam  auguftiore  infcriptione  dignum  hoc  opus  3^ 
tuum  non  iudicem:  fed  ut  moderata  illa  fubmiBiore  in  ipfo  Hmine  ad-  5 
hibita,  in  ipfo  operis  incalefcentis  progreBu,  potentius  in  animum  le<5lo- 
rum,  tantorum  mylteriorum  non  praefcium  illabamur.  Summa,  titu- 
lum  hunc  immutare  quoties  libuerit,  et  Genialis  tulerit  impetus,  da- 
bitur  occalio.  Si  pro  contemplatione  mathematica  confiderationem 
mathematicam  poni  voles,  unum  erit.  Lucubrationibus  operam  dant   10 
nigra  loUigine  ad  lucernam  chartas  imbuentes,  lucubrationibus  pal- 
lefcunt  ad  oleum  legentes.  Lucubrantur  quoque  qui  ad  mediam  nodlem 
vel  Auroram  ipfam  madidi  funt.  Et  aurigis  nautifque,  fi  quibus  alijs, 
fuae  funt  lucubrationes.  Nos  exemti  profiituta  illa  aequivocatione  vo- 
cabuli,  rerumque  Domini  fadli,  homonymias  in  eas  terras  relegabi-   15 
mus,  in  quibus  vivos  homines  mortui  incurfant  boves.  Sed  haec  pofi 
prandium.  Nos  facra  inebriet  ambitio,  non  e  vulgi  fornicationibus  pe- 
tita,  fed  e  cafiis  Uraniae  et  fororum  vefialium  adytis  etc. 

Pro  lignis  mihi  tranfmiBis  et  dono  datis  gratias  ago  quam  poBum 
maximas,  relaturus  Gl  potero.  Ita  hominum  bonorum  res  comparata  20 
efi,  ut  alij  aliorum  beneficijs  egeant.  Vos  tanto  culmine  mundi  pofiti 
nobis  inferioribus  Dij  eBe  potefiis  aut  lupi,  fi  exteriorem  Anatomiam 
confideremus.  Si  abditam  illam  et  interiorem,  tu  quoque  et  par  et  fu- 
perior  eBe  et  potes,  et,  Q^  cunabula  veftra  fpedletis,  debetis  merito.  Tu 
non  exutus  exteriori  vinculo,  etiam  interiore  nobifcum  libertate  tri-  25 
umphas,  qua  civitate  donatus  et  eiufdem  Reipublicae  civis  et  Augullus 
femper.  Reliqua  occupat  fornicaria  et  infidum  vulgus  pellicibus  fatia- 
tur  fuis.  IUa  pulchritudo  te  caecum  habet,  oculis  orbate  fenfilibus  lu- 
cem  ne  refpice.  Vale.  Hafniae  raptiBime  16.  Aprilis  Anni  1573. 

T.  30 

Pratensis. 

Pott  has  literas  eruditiBimi  illius  PratenliSy  optimas  memoriae  viri,  nullas 
ad  me  datas  reperio,  antequam  ea  rucceBit,  quae  eiufdem  anni  die  3.  Maij 
data  eft  epiltola,  qua  editionem  libelli  mei  de  Nova  ftella  efffagitavit  et  t 
impetravit,  cui  etiam  mox  alia  prolixiore  epiftola  refpondi,  atque  id,  quod   35 
expetivit  conceBi.  Quia  vero  hae  duae  epiltolae  liatim  ab  initio  huius  libri 
exhibentur,  idque  certis  de  caulis,  praelertim  quia  in  libro  Progymnalma- 
tum  Altronomicorum  e  nollris  earum  circa  calcem  capitis  8,  ubi  inpropria   t 
de  ea  Ftella  contemplationem  dilquiro,  iiat  mentio,  quodque  illi  principa- 
liter  Itellam  illam  concernerent,  et  plus  quodammodo  momenti  haberent,    40 
quam  caeterae.  Commutatae  autem  lunt  inter  nos  adhuc  plures,  donec  ille 
vivebat,  literae,  quarum  pars  intercidit,  pars  quod  parum  Altronomica  at- 
tigerit,  et  obiter  laltem  de  rebus  familiaribus  Icripta  lit,  omiBa  elt.  Cum 

vero 


lOHANNES  MAIOR  AD  TYCHONEM  1  lUL.  1573      13 

vero  ego  anno  mox  fequente  circa  eius  finem  in  Germaniam  profe6tus 
^*"  eBemy  ut  cum  claris  et  eruditis  iftis  viris  |]  aliquandiu  iucunde  converfarery 
atque  in  Italiam  una  difcurrens,  eius  aliquam  partem  perluRrarem,  nec 
Pratenli  interea  fatis  conftarety  ubinam  morarer,  fa6tum  eft,  ut  nullas  ad 
5  me  dederit  literas  priufquam  anno  1576,  circa  cuius  initia  in  patriam  rever- 
fus  eram,  neque  etiam  tunc  admodum  multas,  liquidem  eo  anno  fatis  con- 
ceBerat,  magno  fui  apud  optimos  quofque  relidto  deliderio.  Quas  vero  eo- 
dem  anno  ipfum  concernunt,  tales  funt,  pro  ut  nunc  videbitur. 

[Ex  apographo  in  codice  Vindobonensi  lat.  10686*6] 

73^  NOBILISSIMO  DOCTRINAQUE  ET  VIRTU- 

TIBUS  PRi^STANTISSIMO  D.  TYCHONI  BRAHE  OTTONIDI 

DANO,  IN  CURIA  KNUDSTRUP,  DOMINO  ET  AMICO 

SUO  PLURIMUM  COLENDO. 

S. 

»5  ll^^^^l  FFINEM  meum,  Generofe  Domine  TYCHO,  in  patri- 
am  fuam  difcedentem,  abfque  meis  literis  ad  te  venire 
nolui:  cum  quod  fcirem,  amicorum  plurimi  te  facienti- 
um  literas  tibi  non  ingratas  fore:  tum  quod  vehementer 
ex  te  fcire  defiderem,  quid  de  novo  illo  ante  aliquot  men- 

2Q  i^^^&^^^^  fgs  exorto  fidere  fentias.  Mirum  eft,  quanta  iit  dodliBimo- 
rum  et  in  hac  arte  exercitatiBimorum  virorum  difcrepans  fententia. 
Nam  alij  (ut  de  materia  non  dicam)  Cometam  appellare  volunt,  alij 
ftellam  propter  fpeciem  apparentem:  alij  mediam  quandam  naturam 
habere  aBerunt.  Italus  quidam  (nomen  eius  excidit)  hoc  lidus  non  no- 

25  wun,  fed  unum  eBe  ex  numero  CaBiopeae,  lumine  miraculofe  illuflrato 
et  accenfo,  acerrime  contendit,  fcripto  in  publicum  edito,  et  fenatui 
Veneto  dedicato.  Praeterea  de  diflantia  eius  a  Terra  magna  efl  contro- 
verfia.  Alij  enim  id  in  elementarem  regionem  collocant,  ex  quorum 
numero  nofter  D.  PAULUS  HAINZELIUS  efl.  Alij  in  aetheream  re- 

30  gionem,  quorum  opinioni  aflipulatur  D.  PEUCERUS,  APIANUS, 
Landgravius  HaBiae,  et  alij,  qui  tamen  et  in  hoc  diBentiunt,  ut  alij  fu- 
pra  Lunam,  alij  fupra  Venerem,  imo  alij  in  primum  Mobile  coUocare 
non  dubitent,  freti  obfervationibus  inflrumentorum,  dod^rinae  paral- 
laxeos,  et  Triangulorum.  Sed  quomodo  una  eademque  dodrina  ex 

35  firmis  demonflrationibus  extrudla,  potefl  artifices  adeo  incertos  red- 

74'  dere,  ||  ut  ita  diBentiant?  Haec  velim  explices,  et  quid  de  hac  re  flatuas, 
per  occafionem,  etiam  propter  communia  fludia  literis  fignificare  ne 
graveris,  te  etiam  atque  etiam  rogo.  Id  fi  feceris,  erit  mihi  tam  gratum, 
quam  quod  gratiBimum,  quod  etiam  tanquam  tefiem  fiudij  et  amoris 

40  tui  erga  me  in  perpetuum  confervabo.  Utinam  hifce  temporibus  una 

vixiBemus, 


14  EPISTOLiE  ASTRONOMICiE 

vixiBemus,  ut  obfervationis  modum  ex  te  cognofcere  potuifiem:  qua 
in  re  nihil  mihi  gratius  contigiBet.  Sed  optando  quid  confequi  poBim, 
non  video.  AmiBa  bona  plerunque  defiderantur,  id  quod  non  mea,  fed 
temporis  culpa  fadlum  video  fato  quodam.  Praefens  ergo  flatus  boni 
confulendus  erit.  Tu  interim  feliciter  in  Domino  vale.  Datae  Augullae  5 
Rheticae  Calendis  lulij  1573.  ^  e 

DeditiB.  et  ftudioliB. 

lOHANNES  MAIOR. 

[Ex  apographo  in  codice  Vindobonensi  lat.  106867;  cf-  10686^6  fol.  60]  10 

NOBILITATE  ET  ERUDITIONE  FRJE-       u^ 

STANTI  lUVENI,  DOMINO  TYCHONI  BRAHE. 

S.  P.  D. 


ICERE  non  poBum,  NobiUBime  et  amantiBime  mi  TY- 
CHO,  quanta  voluptate  me  affeceris,  non  fahem  erudi-  15 
tiBimis  Uteris,  ad  me  nuper  datis,  fed  et  contemplatione 
tua  vere  Mathematica,  de  miraculofa  illa  ad  CaBiopei- 
am  Ilella,  quae  ante  paucas  hebdomadas  plane  confpici 
defijt,  quam  ego  quidem  Cometam  appellare  foHtus  fum, 
'ecundum  receptam  ex  ARISTOTELIS  fchola  opinionem,  licet  ut  fa-  20 
tear  id,  quod  res  poftulat,  propriae  meae  obfervationes,  Quadrante  illo 
maximo,  ex  tuo  praefcripto  hic  fabrefadlo,  obtente  convincant,  id,  quic- 
quid  erat  iubaris,  non  infra  Lunam  fuiBe,  fed  in  ahiBimo  aethere,  fiqui- 
dem  nullae  proveniant  parallaxes  ex  meis  diHgenter  inflitutis  obferva- 
tionibus,  et  tamen  non  aufus  fui  dicere,  fupra  Lunam  extitiBe,  ne  con-  25 
tra  Philofophum,  cuius  praecipua  eft  autoritas,  quippiam  affirmarem, 
quiCoelumnovanonadmittere  corpora  indubitanter  fiatuit.  Sed  prae- 
valeat  autoritati  experientia,  praefertim  cum  tu  accuratiBimis  tuis  In- 
firumentis  et  Obfervationibus  idem,  quod  ego,  deprehenderis:  nimi- 
rum  nullam  prorfus  adfuiBe  huic  cpaivofievcp  parallaxin,  veluti  etiam  30 
fatis  evidenter  in  hoc  tuo  eruditiBimo  fcripto  demonltrafti,  quod  fane 
longe  antecellit  omnium  aliorum  hadtenus  de  eadem  ftella  in  publi- 
cum  editas  conceptiones,  ita  ut  vix  cum  hac  conferri  mereantur:  et 
optarem  quam  maxime,  me  id  prius  obtinuiBe,  ut  defcriptum  eius 
cum  dodlis  hinc  Mathematicis,  cum  duraret  adhuc  ea  fiella,  praefer-  35 
tim  Mi^STHLINO,  qui  idem  tecum  fentire  videtur,  Hcet  non  tam 
evidenter  atque  dilucide,  fed  per  ambages  quafdam  demonfiret,  com- 
municare  potuiBem.  Sed  fpero,  me  plura  exemplariaate  obtenturum, 
eademque,  uti  poUiceri  videris,  audiora  reddita,  tum  demum  alijs  ea 
impertiar.  Interea  hoc  meum,  uti  rem  pretiofam,  refervabo,  et  fratri  40 

meo 


10 


PAULUS  HAINTZEL  AD  TYCHONEM  10  MART.  1574  15 

meo  atque  WOLFIO  nollro  oftendam.  Quamprimimi  igitur  plura  eiuf- 
cemodi  publicaveris,  me  eorum  facere  participem  ne  fuperfedeas  quae- 
fo.  Adiunxi  hifce  obfervationes  meas  in  hac  ipfa  ftella,  et  quibufdam 
alijs,  fadlas  eodem  Quadrante  permagno,  tuo  inftindlu  hic  elaborato, 
quas  examinare  poteris,  et  tuam  poftea  mihi  de  ijs  indicare  cenfuram. 
Plura  nunc  fcribere  non  vacat,  ob  negotiorum  molem  in  hoc  officio, 
quod  fuflineo,  pubUco.  Tu  itaque  vale,  optime  mi  TYCHO,  et  faepius 
me  tuis  eruditis  Hteris  invifere  ne  omittas.  Iterumque  etiam  atque 
etiam  vale.  Datae  Auguftae  Vindelicorum,  Anno  1574  die  10.  Martij. 

T. 
Paulus  Haintzel. 


[Ez  apographo  in  codice  Vindobonensi  lat.  10686  ^^] 

HIERONYMUS  WOLFIUS  AD 

TYCHONEM  BRAHE. 
66«^  S.  P.  D. 

RiERIPUISTI.  TYCHO  NobiliBime,  tu  meas  mihi  par- 
tes  gratias  agendi  fingulari  humanitati  tuae,  me  fenem, 
qui  iam  nihil  fimi,  nifi  telluris  inutile  et  miferum  pon- 
dus,  amicum  non  afpemanti.  Sed  hic  verae  dodlrinae 
20  MS^  l^iBBSggEa  frudus  nimirum  efi:  ut  quo  fis  fublimior,  eo  fummifiius 
te  geras.  Ego  certe  tui  dodliBimi  coUoquij  defiderio  (in 
hac  folitudine,  quam  valetudo  mihi  offert)  faepiBime  afficior.  Et  fi  quid 
abfens,  quod  tibi  gratum  iucundumque  eBet,  praefiare  poBem,  facerem 
profedlo  et  fideUter  et  libenter.  Sed  perfidia  Tabellarij  fecit,  ut  et  Bi- 
25  bUotheca  D.  AMBROSIJ  nofiri  excideris  et  armillam  SCHRECKEN- 
FUCHSIJ,  amiBa  pecunia,  non  acceperis.  Quibus  de  rebus  et  a  MA- 
lORE  et  Confule  nofiro  certior  utique  fies:  qui  mihi  mandavit,  ut  e 
SCHRECKENFUCHSIO  cognofcerem,  an  eiufmodi  armilla  eBet?  et 
an  et  quanti  vellet  vendere?  id  quod  ego  prima  occafione  fadlurus  fum. 
30  Raro  eft  enim  occafio  hinc  literas  Friburgum  mittendi.  Unde  praevideo, 
longiufculam  eBe  moram  interceBuram,  antequam  ifia  ad  te  perferan- 
tur.  Sed  ut  quimus,  quando,  ut  volumus,  non  licet. 

Quae  de  magnitudinibus  fiellarum  refpondes,  grata  funt :  nec  ignoro, 
66^  quofdam  cafimi  fiellarum  allegorice  de  praecipuorimi  ||  dodloriun  lapfu 
35  interpretari.  Sed  magnitudo  ifia  omnem  humani  animi  cogitationem 
excedens,  corporiun  coelellium,  me  faepe  quafi  attonitum  facit  et  extra 
me  ipfiun  cum  fummo  fiupore  rapit  cum  axiomatibus  refigionis  nofirae 
conferentem  tam  angullis  et  temporum  et  locorum  finibus  circum- 
fcriptae,  et  viliBimos  nos  homunciones  et  foediBima  miferrimaque  ani- 

malcula 


16  EPISTOLiE  ASTRONOMICi^ 

malcula  omni  coelorum  ornatui  non  aequanti  modo,  fed  infinito  inter- 
vallo  praeferenti.  Neque  lULIANO  CiESARI  fcribunt  quicquam  fuiBe 
vifum  abfurdius,  quam  ftatuere  Solis  interitum  et  terrenorum  corpuf- 
culorum  refurre<5lionem.  D.  certe  Petrus  Epiltolae  2,  cap.  ult.  diferte 
fcribit:  oi  vvv  ciJQavol  nal  t|  Yfj  'decO  Xoycj^  xe^&tiaavQiayievoi  elai,  jtvQi  5 
ti^QcuiLievoi  ele  i\\LeQav  wQiaecos  wai  6LJt(x)'Keiaz  tcov  doePwv  dvO^Qcojtcov.   t 
Nec  diBimilia  funt  apud  EZECHIELEM,  ESAIAM  et  alios  prophetas: 
quae  non  videntur  poBe  dX<X-iiYOQeia^at.  Philo  autem  in  Hbello  jteQl 
dcp^O-aQaia^  woajiou  tot  tamque  invidlis  rationibus  mundi  aetemitatem 
probare  mihi  quidem  videtur:  ut  nihil  illis  praeter  autoritatem  facra-   lo 
nun  Literarum  opponi  poBit.  Quos  tamen  ut  redle  intelligamus,  etiam 
atque  etiam  videndum  efl.  Itaque  tibi  autor  fum  et  loca  illa  diligenter 
expendendi,  et  cum  eruditis  non  modo  Philofophis,  fed  etiam  Theolo- 
gis  conferendi,  inprimifque  cum  D.  HEMMINGIO,  qui  Philofophiam 
cumTheologia  et  eloquentiam  cum  utraque  coniunxit.  Oppugnant  et   i5 
Philofophaftri  nonnuUi  (in  quibus  THOMAS  ERASTUS,  Heidel- 
bergenlis  Medicus,  maxime  triumphat)  et  Theologaftri  divinatricem 
Ailrologiam  ut  et  religioni  adverfantem  et  divinitus  interdicflam.  Mihi 
vero  videtur  nihil  Chriftianifmum  magis  oppugnare,  quam  infinita 
coelorum  et  altitudo  et  magnitudo.  Quibus  de  rebus  in  Aftrologia  men-   20 
tionem  abs  te  fieri,  ac  potius  accurate  illas  quaeftiones  tradlari  oportere 
cenfeo.  Praedic^tionum  fidem  autem  maxime  labefadlare  videntur  haec, 
quae  tibi  refutanda  relinquo.  Nam  me  et  ingenium  et  docSlrina  in  hoc 
genere  deftituit.  || 

1.  Controverfia  de  numero  et  motu  coelorum.  67' 

2.  De  motu  planetarum. 

3.  De  ratione  conftituendi  Thematis  Natalitii. 

4.  Diverfa  et  diBidentia  pronunciata  de  effed^ibus  fiderum.  Nec  enim 
Arabes  cum  Ptolemaica  docSlrina,  nec  Indi  (ut  ex  ABRAHAMO 
conijcio)  cum  utrorumque  dogmatibus  confentiunt.  30 

5.  Incerta  regnorum  et  urbium  initia  et  magnarum  conjundlionum 
et  trigonorum. 

6.  Gemellorum  fumma  diBimilitudo  rebus  plerumque  omnibus. 

7.  Incertum  momentum  infantis  editi,  et  incertae  corrigendi  rationes. 
Nam  quotus  quifque  ftellae  alicuius  altitudinem  obfervat  ?  Ptolemai-   35 

cas  autem  c/  et  J^,  etHERMETIStrutinammagnorumerrorumetab- 
furditatum  convincit  ANTONIUS  MONCULMIUS.  lam  cafus  alios 
alij  ad  alios  fignificatores  referunt,  et  diverfi  eventus  diverfum  Horo- 
fcopum  in  mea  Genefi  plurimis  infignibus  infortunijs,  nonnullis  etiam 
fuccefiibus  nobilitata,  ollendunt:  Et  in  progreCionibus  vel  adhibita  vel  40 
omifia  latitudo  quantum  difcrimen  facit?  Quid  vero  de  CAMERARIO 
dicas,  viro  eruditifiimo,  mihique,  dum  viveret,  amicifiimo,  qui  et  de 

Horofcopo 


HIERON.  WOLFIUS  AD  TYCHONEM  7  MART.  1575    17 

Horofcopo  et  de  motu  fingulorum  planetarum  27  partes  detrahit?  Ita 

mihi  pro  x^  horofcopat  ;g :  tj  in  Ttl.  ^  in  @,  O,  ?  in  ^,  9  in  ttp,  ([  in  i^l 

verfatur.  Ingens  utique  difcrimen.  Haec  et  alia  plura  tuae  induftriae 

erit  ita  declarare,  ut  et  rudiores  (quo  in  numero  et  ego  fenex  nomen 

5  meum  profiteor)  edoceantur,  et  impudentibus  calumniatoribus  ora  ob- 

turentur.  Philofophicum  iflud  otium  ita  comparatum,  ut  frucflus  eius 

latiBime  pateant,  et  muUorum  ardua  in  fpeciem  negotia  longe  fuperent 

ex  animo  tibi  gratulor.  Teque  hortor  (etfi  minime  quidem  id  opus  eft) 

ne  vel  uUo  fplendoris  aulici  fuco,  vel  ignobilis  nobilitatis  ludibrijs  et 

10  ludicris  exercitijs  ab  honefiiBimo  ifto  infiituto  te  unquam  depelli  pa- 

t  tiaris.  Madle  tua  virtute  TYCHO:  fic  itur  ad  aflra.  Quod  me  tu  ad 

aequani[mi]tatem  adhortaris:  agnofco  benevolentiam  erga  me  tuam, 

parebo  fideliBimis  tuis  monitis  quantum  potero,  etfi  natura  parum 

fortis.  Equidem  pro  virili 

15  Conor,  fed  cedit  patientia  vi6ta  dolori. 

Verba  levant  animos,  fed  dolor  aure  caret  \\ 
67  ^  Expugnata  malis  fapientia  n  oftra  labafcit 

Dum  gravis  excruciat,  dum  diuturna  lues. 

Equidem  legi  et  Theologorum  et  Philofophorum  omnia  folatia:  ea- 

20  que  dum  mihi  bene  ell,  aequi  bonique  facio:  et  animi  perturbationes 
moderari,  avv  'Q^ECp  8'  eljteiv,  poCum  mediocriter,  fed  dolores  corporis 
non  verbis,  fed  aut  lapidibus  et  herbis,  aut  morte  levantur.  Nam  na- 

t  turae  neceBitas  aeque  mihi  atque  CARNEADI  dolorem  auget:  neque 
me  CLEANTHES  in  morbo  vociferantem  et  eiulantem,  magnificis 

25  fuis  verfibus,  quos  citat  EPICTETUS  et  eleganter  vertit  SENECA, 

t  quicquam  iuvat: 

Duc  meparens  celflque  dominator  poli, 
Quocunque  placuit.  NuUa  parendi  mora  eft. 
Afium  impiger.  Fac  noUe?  comitabor  gemens, 
30  Malufque  patiar,  quod  pati  licuit  bono. 

Ducunt  volentem  fata,  nolentem  trahunt. 

Sed  haec  hadenus;  unum  refiat,  ut  gratias  humanitati  tuae  et  Avun- 

cuH  STENONIS  BILDIJ  liberalitati  agam:  qui  MARCUM  HART- 

LIEBIUM,  difcipulum  meum,  malis  edodum,  quid  fit  parentum  et 

35  praeceptorum  monita  contemnere,  benigne  fufcepiftis.  Spero  vos  bene- 

ficia  bene  pofituros. 

Novarum  rerum  nihil  fcribo,  quia  paucas  fcio,  eafque  malas;  fed 

quae  hic  feruntur,  e  PETRO  cognofces.  Septentrionalia  vobis  notiora 

utique  funt:  fed  quae  hic  de  Megalopyrgio,  de  Sueco,  de  Polonis,  adeo- 

40  que  ipfa  Saxonia  nunciantur,  parum  fpem  bonam  faciunt.  AMURA- 

3  THES 


18  EPISTOLiE  ASTRONOMICiE 

THES  SELYMI  fucceBor  omnes  fratres  natu  minores  interfedos,  cum 
patre  fepeliendos  curaBe  fertur,  Caefari  odlo  annorum  dediBe  inducias, 
totam  belli  molem  in  Perfas  converfurus.  Sed  vereor,  ne  haec  beato- 
rum  fomnia  lint,  et  nos  inopinantes  a  perfidiBimo  et  potentiBimo  hofte 
opprimamur.  Vale  et  ignofce,  meque  tui  memoriam  facrofandam  con-  5 
fervaturum  perfuafum  habeto,  cb  evxvxiaxaxe  T-uxwv,  dum  memor  ipfe  t 
mei,  dum  fpiritus  hos  reget  artus.  || 

Conful  armillas  mittit,  negatque  tibi  meas  nugas  fore  ufui:  nec  ijs  68«^ 
onerandum  eBe  Petrum,  cum  tu  his  longe  meUora  habeas  inftrumenta. 
Ego  Aftrolabium  (nefcius  idem  eBe  cum  armilla)  a  SCHRECKEN-   10 
FUXIO  mihi  donatum,  dono  tibi  mitto:  una  cum  annulo  Aftronomico 
a  lOACHIMO  RINGELBERGIO  quondam  confedlo;  quae  fi  tibi  (id 
quod  vereor)  ufui  futura  non  funt,  ^vn^oaDVOv  tamen  WOLFIJ  tui  eBe 
patieris.  De  ceteris  plura  fcribent  Cos.  HAINZELIUS  et  M.  MAIOR. 
Literas  a  SCHRECKENFUXIO  ad  me  datas  tibi  mitto,  imperitus  aefti-   15 
mator  huius  machinae.  luBi  ipfum  petere  quid  ampHus  exigat.  Iterum 
vale.  Nonis  Martij  1575.  HlEEON.  WOLFIUS  tuus. 

S.  P.  ChariBime  WOLFI,  literas  22.  Februarij  a  te  ad  me  fcriptas 
una  cum  16  Coronatis  in  auro  27.  eiufdem  accepi.  Petis  autem  in  iUis,  20 
ut  tibi  inftrumentum  aUquod  tranfmittam,  quod  quidem  recufare  nole- 
bam,  eo  quod  aUas  libenter  tibi  gratificer.  Ad  pretium  porro  fplendi- 
dius  quod  attinet,  te  iudicem  in  hac  re  libenter  patior.  Quod  propria 
manu  non  fcribam,  in  caufa  eft  adverfa  valetudo,  utfortaBe  ex  nuncio 
meUus  percipies,  quam  ut  paucis  fcribi  poBit.  Ceterum  TYCHONIS  25 
BRAHE  perfona,  quam  literis  tuis  depingis,  notiBima  mihi  eft.  Ad 
eredionem  porro  huius  fphaerae  materiaUs  quod  attinet,  opus  erit  fo- 
lertia  quadam,  ne  colores  et  niuneri  in  ea  defricentur.  Si  praeterea 
quid  defiderares,  poBes  me  certiorem  reddere.  Habebis  enim  femper 
a  me  refponfum.  TabeUarius  ifte  occafionem  refcribendi  monftrabit.  30 
Hifce  bene  vale.  Datae  Friburgi  1.  Martij  anno  75. 

T. 
OSWALDUS  SCHRECKENFUXIUS. 


[Ex 


PAULUS  H AINTZEL  AD  TYCHONEM  11 M ART.  1575    19 

[Ex  apographo  in  codice  Vindobonensi  lat.  106867;  cf.  10586«  fol.  60  sqq.] 

n^NOBILITATE  ET  ERUDITIONE  PR.^STAN- 

TI  lUVENI  DOMINO  TYCHONI  BRAHE, 
AMICO  SUO  SINGULARI. 

5  S.  P.  D. 

I  vales,  bene  eft,  mi  TYCHO,  ego  quidem  Dei  beneficio 
nunc  rede  valeo,  et  febre  quartana  tandem  liberatus 
fum.  Quae  de  Inftrumentis  tuis  Allronomicis  fcripfilli, 
libenter  legi,  et  illud  Armillarum  Ptolemaicarum,  quod 

^o  ^BS^S^^I^  folum  te  nunc  defiderare  intellexi,  WOLFIJ  noftri  au- 
il  xilio  atque  literis  (certo  nuncio  ad  SCHRECKEN- 
FUCHSIUM  Friburgum  cum  munere  pro  ijs  Armillis  miBo)  facile 
a  SCHRECKENFUCHSIO  impetravimus.  Quod  quidem  PETRUS 
Aurifaber  cum  fupelledlile  fua  hinc  ad  vos  tranfportabit.  Et  licet  CO- 

15  PERNICUS  plenam  et  ornatam  de  compofitione  huius  Organi  de- 
fcriptionem  in  fecundo  fuo  de  Revolutionibus  libro  cap.  14  referat, 
tamen  etiam  lOHANNIS  REGIOMONTANI  de  confirudlione  et  ufu 
eius  enarrationem  adiungere  Infirumento  volui:  quam  ex  REGIO- 
MONTANI  fcriptis  (Norimbergae  de  quinque  Inftrumentis  Aftrono- 

20  micis,  Torqueto,  Afirolabio  Armillari,  Regula  magna  Ptolemaica,  Ba- 
culo  Aftronomico  et  Quadrato  geometrico  cum  lOHANNIS  SCHCE- 

t  NERI  Carolofiadij  additionibus,  anno  MDXLIII  editis)  tranfcribi  cu- 
ravi,  G.  forte  eo  libro  careres,  de  quo  tamen  fane  dubito.  Tabellarius 
ifie  nequam,  qui  nummis,  quos  illi  credidifii,  abfumptis  profugit,  non- 

25  dum  redijt,  is  vel  vagus  et  exul  a  patria  errabit,  vel  quod  abfiulit,  re- 
ftituet.  MARCUS  HARTLIEB,  uxoris  meae  ex  forore  nepos,  ante  bi- 
ennium  Wittenbergam  ftudiorum  cauBa  a  parentibus  miBus,  annum 
forte  ibi  commoratus  eft.  Priore  femeftri  velplus  eofe,  ut  diligentem  et 
liberum  decet  adolefcentem,  ftrenue  geBit,  et  bonam  in  literis  operam 

30  navare  coepit.  Pofteriore  femeftri  minus  fui  officij  fatagebat,  quod  qui- 
dem  fimul  atque  parentes  eius  licet  ferius  refcifcerent,  ftatim  eum  Wit- 
tenberg^  ad  fratrem  lOHANNEM,  I.  V.  Dodlorem,  Confiliarium  Elec- 
toris,  Heydelbergam  ut  proficifceretur,  avocarunt.  Is  in  itinere  cum  in 
quendam  hominem,  ne  quid  fcribam  vehementius,  non  bonum  inci- 

35  diBet,  et  in  eo  itinere  aliquot  feptimanis,  non  fine  magno  ftudiorum 
fuorum  et  pecuniae  difpendio,  cundaretur,  tandem  Heydelbergam  ad 
fratrem  cum  comite  venit,  corporis  fe  etvaletudinis  incommoda  in  via 
pertuliBe  fingens.  Id  quod  focius  eius  apud  fratrem  etiam  falfo  teftatus: 

14«^  et  MARCO  fra-||tri  pecuniam  in  itinere  erogaBe  affirmans,  viginti  loa- 

40  chimicos  a  D.  Dodore  lOHANNE  M ARCI  fratre  extorfit.  M ARCUS 

deinde  cum  a  fratre  de  omnibus  quae  hadlenus  egiBet,  admonitus  et 

3*  obiurgatus 


20  EPISTOLi^  ASTRONOMICyE 

obiurgatus  eBet,  infcio  et  invito  fratre,  libique  ipli  male  confcius  Hey- 
delberg^  difcedit.  Quq  pofthac  profedlus  lit,  aut  ubi  hadlenus  fe  detinu- 
erit,  non  fat  fcimus.  Verum  PETRUS  Aurifaber,  qui  tuas  mihi  reddi- 
dit,  aiebat  eum  Hafniae  apud  te  bonis  conditionibus  eBe,  et  fludijs  in- 
cumbere.  M.  lOHANNES  quoque  MAIOR  fignificabat,  fe  literas  a  5 
MARCO  apud  eundem  PETRUM  accepiBe,  quibus  fere  idem  fcribe- 
bat,  et  praeterea  culpam  deprecabatur,  atque  rogabat,  ut  apud  patrem 
de  reconciliatione  ageret.  Sed  iratus  pater  aegre  adhuc  reconciliabitur. 
Si  veram  poenitentiam  egerit  atque  relipuerit,  gratum  mihi  feceris,  li 
mea  cauBa  eum,  quod  line  moleftia  tua  fieri  velim,  iuveris:  fin  aliquid   lo 
pollhac  praeter  officium  fecerit,  et  in  priori  fua  negligentia  perfiiterit, 
quicquid  in  eumfupplicij  fumpferis,  etiamfi  eum  egregie  etmale  mulda- 
veris,  et  parentibus  et  nobis  propinquis  et  cognatis  fuis  rem  gratam  fe- 
ceris.  Mater  eius,  piae  memoriae  femina,  praeterito  menfe,  3  nimirum 
Nonas  Februarij,  vefperi  hora  8  pie  in  Chrifio  obdormivit:  cum  ante    i5 
annos  48  Nonis  eiufdem  menfis  in  hunc  mundum  nafceretur.  Illud  te 
admonere  volui:  In  compofitione  magnarum  PTOLEMi^I  Armilla- 
rum  (quae  minutorum  vel  fubtilioris  difiributionis  capaces  funt)  cum 
dillantia  Polorum  (iEquinodlialis  videlicet  et  Eclipticae)  pro  ratione 
temporis  mutetur,  Axonia,  quae  cum  Delatore  Zodiaci  in  PoHs  mundi  20 
convertuntur,  ita  in  Delatore  tranfijci  poBe,  ut  24  minutorum  fpatio 
(quae  funt,  ut  nofti,  differentiae  maximae  et  minimae  obliquitatis  Signi- 
feri)  hinc  inde  pro  mutatione  Declinationis  Solis  maximae,  quocunque  t 
volueris  moveri,  et  nihilominus  intra  tale  fpatium  ubivis  et  quando- 
cunque  certo  loco  fecundum  diametrum  cum  Polo  mundi  connedli  25 
convertique  queant.  Praeterea  id  quoque  ad  pleniorem  huius  Inftru- 
menti  perfedlionem  facere  videtur  (quo  ftellarum  loca  accuratius  ex- 
quifitiufque  et  ad  fecunda,  tertia,  quarta  etc.  fcrupula  haberi  atque 
capi  poBint)  ut  Geometrica  illa  et  artificiofa  plurimorum  circulorum, 
intra  fe  invicem  dudlorum,  diftributio  in  planis  lateribus  Armillarum  30 
atque  earum  maxillis  (quod  facile  in  tanta  Armillarum  latitudine  fieri 
poteft)  debito  modo  notetur  atque  defignetur.  Sed  quid  ego  nodluas 
Athenas,  qui  haec  ad  te?  IUud  pene  fignificare  tibi  praetermiferam. 
Quadrantem  noftrum  Giggingenfem  Nonis  Decembris  proximis,  in- 
crebrefcente  vehementiore  vento,  lapfum  corruiBe,  eiufque  ufum  nobis  35 
nunc  penitus  ademptum  eBe.  Iterum  atque  iterum  vale.  Clavem  ad  cap- 
fulam  Armillarum  hic  una  mitto.  Frater  meus  et  ||  ANDRE  AS  WELSE-  14' 
RUS  plurimam  tibi  falutem  reddunt,  atque  tui  memoriam  cum  hono- 
rifica  de  te  mentione  faepenumero  recordari  folent.  Iterum  vale,  et  me, 
quod  facis,  redamare  ne  definas.  Dabantur  Auguftae  Vindelicorum,  die  40 
i^quino<5lij  verni,  hoc  eft  5.  Idus  Martij,  Anno  falutis  M.  D.  LXXV. 

T.  Paulus  Haintzel. 

[Ex 


GEORG.  BUCHANANUS  AD  TYCHONEM  6  APR.  1575  21 

[Ex  apographo  in  codice  Vindobonensi  lat.  10686^6] 

62^      Quae  fubiunguntur  poft  fcripta,  erant  manu  fratris  eius  lohannis  Baptiftae 

Haintzelij,  Septemviri  Auguftani,  exarata. 

Vir  nobiliBime,  amice  obfervande,  intelligo  ex  fcriptisetlucubratio- 

5  nibus  dodorum  virorum  regni  veftri,  Dominum  PETRUM  OXEUM 

fummum  eBe  Regni  veftri  Conliliarium  ac  curiae  magiftrum.  Is,  cum 

fuerit  olim  Balileae,  fub  SIMONE  GRYNi^O,  communi  praeceptore 

noftro,  et  convidlor  et  condifcipulus  meus,  habueritque  praeceptorem 

D.  D.  CHRISTIERNUM  MORSIANUM,  virum  dodum  et  bene  de 

10  me  meritum,  perquam  libenter  fcire  velim,  an  ambo  redle  habeant  et 

valeant.  Quod,  G.  amicitiae  noftrae,  olim  Balileae  inter  nos  contradlae, 

adhuc  funt  memores,  velis  ambos  data  occalione  meo  nomine  amanter 

et  reverenter  falutare,  illifque  mea  officia  et  Iludia  prompta  et  parata 

deferre.  Te  etiam  et  tuam  falutem  propitio  humani  generis  Salvatori 

15  commendo,  precans  ex  animo,  ut  quam  diutiBime  falvus  et  incolumis 

Eccleliae  et  Reipublicae  ferveris  et  conferveris. 

Tui  obfervantiB. 
lOHANNES  BAPTISTA  HAINTZELIUS. 

[Ex  apographo  in  codice  Vindobonensi  lat,  10686^6;  cf.  G.  Buchanani  Opera  omnia,  Edinburgi 
20  1715,  Epist.  XV] 

63^  GENEROSISSIMO  AC  DOCTISSIMO  VIRO 

TYCHONI  BRAHE  OTTHONIDI. 

S.  P.  D. 

AM  agitur  annus,  TYCHO  dodtifiime,  ex  quo  GULI- 
^'    llSi^  1^^  ELMUS  LUMMISDAL,  ||  cum  illhinc  domum  rediret, 

librum  tuum  de  Nova  Stella  reddidit,  quod  munus  mul- 
tis  nominibus  mihi  fuit  gratiBimum,  vel  quod  abs  te  eBet, 
id  eft,  ab  homine  claritate  generis  illuRri,  eximia  ingenij 
felicitate,  et  literis  perinde  expolito,  qui  illam  Philofo- 
aofphiae  partem,  quae  ell,  ut  cecinit  vefter  MANILIUS, 

Regales  animos  primum  dignata  movere, 
Proxima  tangentes  rerum  faftigia  coelo, 

iacentem  erexifti,  et  e  vulgi  manibus  in  fuam  fedem,  hoc  ell,  regiam 
reduxifti.  Cumulat  etiam  rari  muneris  gratiam  tua  humanitas,  qui  e 

35f  tam  excelfo  et  dignitatis  et  dodlrinae  culmine  nos  humiles,  penitus 
penitusque  iacentes  non  folum  favens  fpedlas,  fed  prope  manu  attol- 
lis,  et  hortaris  exemplo,  ut  et  nos  velle  cupiamus  nube  vehi,  validique 

t  humeris  inQftere  Atlantis:  illamque  etfi  falfam,  plurimis  nationibus 
tamen  pro  vera  receptam  opinionem  tuis  monumentis,  labore  et  indu- 

40  Hria  refutas,  ingenia  fcilicet  hominum  fub  hac  languenti  et  frigida  coeli 

plaga 


22  EPISTOLi^  ASTRONOMIC^ 

plaga  inertiae  a  natura  damnata  eBe.  Igitur  cum  omnes  populi  fepten- 
trionales  publice,  et  nos  privatim  tibi  debeamus  plurimum,  non  exilli- 
mabis,  arrogantius  a  me  fadum,  quod  ad  hunc  ufque  diem  non  re- 
fcripferim.  Procul  enim  a  meae  vitae  inflituto  et  moribus  hoc  crimen 
abeBe,  omnes  norunt,  qui  me  non  ignorant.  Neque  etiam  eos  clam  ell,  5 
quam  proximo  biennio  morbis  aBiduis  graviBime  afflidlus  fuerim,  ac 
nullam  pene  horam  ad  fcribendum  vacuam  habuerim,  adeo  ut  cum 
alia  multa  leviora  lim  coad\us  intermittere,  tamen  quinque  libros  de 
Sphaera  iam  dimidiatos  emittere,  ac  fpem  fcribendi  carminis  penitus 
abijcere.  Quamobrem  tibi  gratulor,  qui  iflam  generis  claritatem  a  ma-    10 
ioribus,  ingenij  felicitatem  nadus,  aetatem  adhuc  integram  dodrina 
fic  excolueris,  ut  familiae  a  natura  ||  fplendidiBimae  tua  virtute  fplendo-  64' 
rem  adieceris.  Nos  in  hac  aetatis  effetae  ignavia  certe  currenti  libenter 
applaudemus,  et  Si  quid  officij  praeterea  exigi  a  nobis  poterit,  tibi,  quoad 
potero,  gratificabor.  Hunc  autem  GULIELMUM  LUMMISDAL,  qui   15 
has  tibi  tradet,  rogavimus,  ut  de  fiatu  rerum  et  fiudiorum  tuorum  dili- 
genter  me  certiorem  faceret:  quem  etiam  tibi  commendamus,  ut  pro 
claritate  tua  ipfum  in  quacunque  re  iuves.  Vale.  SterUni  pofiridie 
Nonas  AprUis.  Anno  1575.  Georgius  BUCHANANUS.       20 

Interea  autem,  dum  hse  Buchanani  literae  forte  funt  in  itinere,  ego  cum  quo- 

dam  nobili,  eius  Conterraneo,  miferam  illi  libellum  meum  de  Nova  Stella,  ea 

adhuc  durante,  editum.  Cum  vero  exemplum  nullum  earum  literarum  mihi 

fuperfit,  Epigramma  folummodo  apponam,  eidem  libro 

manu  fcriptum  praefixeram.  25 

AD  CLARISSIMUM  VIRUM  ET  POETAM  EXCELLENTEM  GEORGIUM 

BUCHANANUM  SCOTUM. 

Hunc  tibi  non  magnum  mittit,  Buchanane,  libellum 

Ignotus  Boreis  Tycho  remotus  aquis: 
Sit  licet  ignotuSf  tamen  is  te  novit,  amatque,  30 

Carminibus  toto  notus  es  orbe  tuis. 
Nec  Boreas  animos  poterit  difiungere  noftros, 

Nam  te  etiam  Boreas  frigidus  Axis  habet 
Qualis  enim  ccelum  convolvi  Dania  fpedtat, 

Talis  et  hoc  ipfum  Scotia  veftra  videt  35 

Exigua  haec  igitur  nottri  monumenta  laboris 

A  Borea  in  Boream  confule  miBa  boni. 


[Ex 


lOH.  PRATENSIS  AD  TYCHONEM  31  lAN.  1576       23 

[Ex  apographo  in  codice  Vindobonensi  lat.  10686';  cf.  106866«  foU.  43 — 45] 

lOHANNES  PRATENSIS  AD  TYCHONEM 

BRAHE. 
SALUTEM  ET  OMNIA  FAUSTA. 

ECEPI  literas  tuas,  TYCHO  optime,  et  pyxidem  ob- 
lignatam  cimi  pecunia,  quam  poflera  ftatim  die  Rollo- 
chium  mifi;  quitulit,  chirographum  quitantiariimi  re- 
feret:  cui  quoque  negotium  dedi  de  vafe  tuo  huc  per- 
ferendo.  Ubi  venerit,  diligenter  curabo.  Quam  vellem 

10  IgwagSMfcJltp  apud  nos  hic  eBe:  deHderio  enim  tui  tangimur  non 
parvo.  Avet  animus  cognofcere  ex  te,  quid  rei  in  mundo  agatur,  quem 
nuper  aliqua  ex  parte  perluftrafti.  Sumus  hic  extra  coeli  Solifque  vias, 
fcenam  mundanae  fabulae  vix  audimus  quidem,  tantum  abeft  ut  fpedla- 
tores  limus.  Sed  fuerit  hoc  fatum  Aquiloni  debitum.  Tu  nuper  rever- 

15  fus  a  foecundo  illo  Auftro,  poftquam  nobis  cceli  aperuiBes  penetralia, 
prius  inacceBa  ignotaque,  moxque  nobis  infcijs  et  inopinantibus  in 
Auftrum  dilapfum  fub  mediam  brumam,  totam  deinde  perlullrafti 
Teutoniam,  atque  Italiae  vicinas  oras,  cumque  viris  dodlis  atque  in- 
gentibus  ingentes  et  dodlos  mifcuifti  fermones:  quae  tua  femper  fuit 

20  voluptas.  Sed  vereor,  ne  hi  una  cum  iucundo  placidoque  Auftro  te 
iftuc  alliciant,  ut  tacite  eo  mediteris  iter.  Sic  enim  Genius  mihi  in  fom- 
nis  did\avit,  fufurrans,  te  Bafilaeam  prae  alijs  Germaniae  urbibus  ex- 
optare  vicinam  Italis  atque  Gallis,  ubi  magnus  ille  ERASMUS  olim 
floruit,  et  multi  etiamnum  eximij  viri  clarent.  At  mallem  te,  modo 

25  amplus  ille  tuus  fic  refiringi  poBet  Genius,  nobifcum  in  hac  manere 
patria,  et  rigidos  Boreae  flatus  una  perfentifcere,  ac  quantum  in  te  efi 
emollire,  fi  non  prorfus  avertere:  aut  faltem  ut  huius  intemperiei  fo- 
cium  patientem  in  te  habeamus.  Sed  G.  omnino  nos  relinquere  fiat  fen- 
tentia,  uti  etiam  forte  meretur  haec  tuo  Genio  atque  ingenio  minus 

30  apta  intemperataque  aura,  et  importuna  converfatio :  da  faltem  adhuc 
infigne  aliquod  tuarum  dodlrinarum  fpecimen:  quale  id  fuit,  cum  te 
ultimo  a  nobis  inexpedlantibus  fubducens  reliquifii.  Fecilli  autem  hoc 
(quod  laudo,  bonique  omnes  praedicant)  in  Regis,  qui  fic  expetebat, 
gratiam,  quod  nemo  ex  illufiri  nobilitate  Danica  ante  te  praefiitit  un- 

35  quam,  nec,  uti  exifiimo,  quifpiam  in  pofierum  fadlurus,  adeo  ut  tute 
primus  et  pofiremus  fis,  qui  hanc  laudis  adoream  tibi  vendicaris,  qui- 
bus  iftae,  quas  tui  ordinis  homines  affedant,  gloriolae  comparari  ne- 

4^  queunt.  Si  itaque  hoc  meritum  ||  priori  adjunxeris,  ut  antequam  te  cari- 
turi  fimus  (vereor  enim  ne  id  fiat,  licet  tu  propofitum  nos  celes)  nobis 

40  plura  adhuc  explanare  non  degravatus  fueris,  nos  beatiores  quam 
antea  reddideris,  tibique  adhuc  plus  devinxeris.  Et  G.  id  commodum 

tibi 


24  EPISTOLiE  ASTRONOMICyE 

tibi  non  fuerit,  faltem  de  Hypothefibus  PTOLEMi^I  et  COPERNICI 
nos  fummatim  inllrue,  quaenam  harum  verior  lit,  et  utrum  ulli  earum 
acquiefcendum,  an  vero  potius  Ptolemaica  aBumptio  fit  caftiganda, 
prout  a  te  fadtum  eft,  et  Copernicea  ad  fiabilitatem  Terrae  convertenda, 
uti  etiam  infinuafti  tuoque  fic  nobis  praeluxifii  ingenio :  aut  ^  quid  aliud  5 
in  his  fecretioris  cognitionis,  quod  nos  fugiat,  animo  volvis,  impertiaris 
quaefo.  Quin  et  hoc  ex  te  fcire  aveo,  idque  ego  folus,  utpote  qui  in  prae- 
ledlione  publica  II  Ubri  PLINIJ  de  mundo  circa  hunc  nodum  refolven- 
dum  non  parum  haeferim:  quomodo  videUcet  inteUigendum  fit,  quod 
didlus  autor  in  fine  XVI  cap.  ea,  quae  in  Stationibus  et  RegreBibus   lo 
Planetarum  videmus  per  inhibitionem  et  repercuBionem  radiorum  t 
Solarium  fieri,  ubi  epicyclos  omnes  tollere  videtur,  ac  G.  veteribus  in 
ufu  non  fuiBent,  mirabili  fane  invento,  a  fe,  uti  tandem  infinuare  vide- 
tur,  primum  comperto,  G.  modo  res  haec  ipfi  coelo  congrua  fit,  et  fuis 
numeris  confiare  poBit,  quod  tibi  per  otium  difpiciendum  relinquo.    i5 
Locus,  quem  indicavi,  te  de  pluribus  admonebit.  Haberem  et  plura 
eius  generis,  de  quibus  avide  tecum  conferre  cuperem,  et  nifi  hyems 
et  invaHtudo  ob  continuas  in  pulmonem  defluxiones  mihi  obfiaret, 
ad  vos  in  Scaniam  tranfirem,  atque  ibi  tecum,  quae  noflra  efi  voluptas, 
aHquandiu  fuaviter  philofopharer.  Sed,  o  fpes  hominum  fluxae  et  ir-  20 
ritae.  Cogimur  faepe  eBe  ubi  nolumus,  et  rapimur  eo,  quo  non  ire  de- 
liberavimus.  Verum  optime  mi  TYCHO,  ampHus  detinere  te  nolo. 
Tu  fac  nos  hic  Haffniae  brevi  tua  praefentia  exhilares,  atque  ingenio- 
rum  noftrorum  radios,  iam  lumen  remittentes,  et  in  crepufculum  ten- 
dentes  vefpertinum,  iUufires  ac  vegetiores  reddas,  animifque  noftris  25 
facer,  uti  foles,  illabaris.  lamque  vale,  et  fratrem  tuum,  aliofque  qui 
tecum  funt,  fanguine  iundlos  ex  me  officiofe  faluta.  Dabantur  Haffniae 
ult.  die  lanuarij  Anno  1576.  rp 

lOH.  PRATENSIS.  30 


[Ex 


TYCHO  AD  lOH.  PRATENSEM  14  FEB.  1576  25 

[Ex  apographo  in  codice  Vindobonensi  lat.  106867;  cf.  10686^6  foll.  47—51] 

TYCHO  BRAHE  AD  lOHANNEM 

PRATENSEM. 

CCEPI  literas  tuas,  eruditiBime  et  amantifiime  PRA- 

TENSIS,  ex  quibus  intelligo  te  negotium  noftrum  Rofto- 

chienfe  probe  curaBe,  quo  nomine  tibi  gratias  ago.  Cupis 

^'^  l^^^^^!i!l  ^  ^^  ^^^^^  quid  rerum  ||  in  mundo  geratur,'quidque  ferat 
fcecundus  ille  AuRer,  a  quo  nuper  redij .  Atque  ego  plera- 
que  eorum  quae  illic  cognoveram,  tibi,  quam  primum  re- 

10  verfus  eBem,  Haflfniae  retuli,  plura  etiamnum  relaturus,  li  quae  ulterius 
in  mentem  venerint,  ubi  vos  denuo  invifero,  quod  intra  paucos  dies 
facere  decrevi;  ell  enim  res  magni  momenti,  quam  nulli  praeterquam 
Magnifico  Domino  Legato  Gallico  DANZi^O  et  tibi  intimo  meo 
aperire  animus  eft,  veltrumque  de  hac  audire  confilium.  Quoniam 

15  vero  de  abitu  meo  denuo  in  Germaniam  mens  tibi  nonnuUa  praefagit, 
licet  ego  idipfum  fupprimam,  dicam  tibi  quippiam  in  aurem,  nemini 
nifi  foli  Domino  DANZ^^O,  quem  fcis  taciturnum  et  fidum,  aperien- 
dum.  Rede  quidem  five  vigilanti  Gye  fomnianti  tibi  tuus  dicflavit  Ge- 
nius  vatidicus,  me  aliud  iter  verfus  Aufirum  iterum  meditari.  Quod 

20  forte  inde  fubolfecifii,  quia  nullas  ex  ijs  arcibus,  quas  SereniBimus  Rex 
nofier  mihi,  cum  in  reditu  illum  debitae  obfervantiae  caufa  Sorae  fub- 
miBe  falutaBem,  clementiBime  et  motu  proprio  obtulit  inhabitandas, 
recipere  voluerim,  et  quod  videas  me  de  ijs  quae  in  hac  patria  geruntur 
non  admodum  eBe  folicitum.  Quod  infuper  Bafileam  faepenumero  in 

25  ore  illhic  apud  vos  habuerim,  eius  oportunitatem  cupido  philofophiae 
alumno  et  tranquillitatis  ApoUineae,  Mufarumque  amatori  depredi- 
c^rim,  in  qua  urbe  et  tu  aliquando  vixifii,  eamque  plurimi  facere  foli- 
tus  es:  Ex  his  ut  opinor,  Genius  feu  potius  ingenium  tuum  perfpicax 
et  providum  de  meo  abitu  et  ifiuc  eundi  intentione  nonnulla  coniecit 

30  et  fufpicionem  tibi  movit  non  prorfus  frivolam.  Nam  ut  te  fenfa  animi 
mei  occulta  non  prorfus  celem,  fic  eft  ut  coniec5laris:  Confiitui  enim, 
fi  Deo  fic  vifum  fuerit,  hac  inftante  aeftate  Germanos  revifere,  adeo- 
que  Bafileam  ufque,  quae  in  limitibus  Italiae,  Galliae  et  Germaniae 
iucunde  et  commode  fita  eft,  excurrere,  ibique  fedes  firmas  pro  ftudijs 

35  meis  Olympicis  figere,  atque  Aftronomiae  inftaurationem,  quam  diu 
multumque  animo  volvo,  favente  aftrorum  conditore,  moHri.  Quin  et 
haec  erat  prioris  meae  peregrinationis  non  minima  caufa,  ut  locum  in- 
quirerem  et  rationes  invenirem,  quomodo  meis  ftudijs  tutius  et  plenius 
vacare  poBem,  ijfque  redlius  confulerem  quam  hic  in  Dania:  dilplicet 

40  enim,  ut  me  faepe  conquerentem  audivifti,  haec  converfatio,  hi  mores, 

haec  quotidiana  fabula;  ex  quo  vix  aliquem  hic  reperiam  praeter  te, 

4  cum 


26  EPISTOLi^  ASTRONOMICiE 

cum  quo  de  rebus  arduis  et  vulgi  captum  exuperantibus,  folidi  quid 
conferam:  at  quam  raro  nobis  fimul  eBe  contingat,  tute  fcis.  Cum  mei 
ordinis  hominibus,  quoniam  crebrius  mihi  agendum  eft,  praefertim 
HerreBuadij,  Avunculum,  quando  apud  ipfum  dego,  convenientibus, 
aut  etiam  me  ipfum  Knudfiorpij  invifentibus  (aHas  enim  quantum  5 
poBum  illorum  confortia  fubterfugio)  muhum  temporis  mihi  perit,  || 
muha  alias  ingrata  audienda  et  facienda.  Nohi  enim  quam  lint  nobi-  5^ 
hum  horum  mores  a  meis  inftitutis  aheni,  quamque  ab  ipfa  philo- 
fophia:  excipio  excipiendos,  quos  tamen  plures  eBe  maUem  quam  funt. 

Sed  audi  quid  hifce  diebus  praeter  omnem  meam  expedationem  ac-   10 
ciderit,  idque  folus  audi,  et  nemini  nili  uni  DANZ^^O  noftro  aperi, 
idque  fecreto.  Cum  ultimo  die  praecedentis  feptimanae,  qui  erat  unde- 
cimus  Februarij,  matutinis  horis  in  ledlo  expergefadlus,  adhuc  decum- 
berem,  et  iter  hoc  de  quo  modo  dixi,  in  Germaniam  tacitus  et  foUcite 
animo  mecum  agitarem,  fimulque  qua  ratione,  confanguineis  meis   15 
non  attendentibus,  elabi  poBem,  cogitarem,  idque  in  varias  partes  vol- 
verem  atque  revolverem ;  ecce  ab  improvifo  nunciatur  Regium  puerum 
huc  Knudfiorpium  adveniBe,  qui  tota  nodle  properaBet,  ut  Hteras  a 
Rege  mihi  infcriptas  confeftim  traderet;  erant  autem  adhuc  tenebras, 
infiante  faltem  crepufculo  matutino,  et  Sol  intra  duas  horas  vix  orieba-  20 
tur:  iubeo  itaque  puerum  illum  ad  ledlum  accerfiri,  qui  erat  genere 
Nobihs  atque  ex  mea  confanguinitate,  is  mihi  fiatim  Regis  exhibuit 
Hteras,  atque  fibi  ab  ipfo  Rege  iniundlum  eBe  aiebat,  ut  abfque  omni 
mora  me,  dies  nocflefque  iter  faciendo,  quaereret,  ubicunque  in  Scania 
invenirer,  atque  iUas  mihi  in  manus  proprias  traderet,  fiatimque  re-  25 
verteretur,  quod  et  facSlum  eft.  Erant  autem  fcriptae  in  domo  Regis  ve- 
natoria  Ibfirup,  quae  prope  veftram  Haffniam  intra  unum  miUiare,  uti 
fcis,  in  fylva  proxima  fita  eft,  idque  praecedente  die  decimo  nimirum 
Februarij.  Ego  vero  Hteras  mox  refignans,  comperio  in  ijs  Regem  iu- 
bere,  ut  fe  confeftim  accedam,  ubicunque  in  Selandia  verfaretur,  quod  30 
et  citra  omnem  moram  obfequiofe  praeftiti,  adeo  ut  eodem  die,  Regi 
in  didla  domo  venatoria  ante  occafum  SoHs  adfuerim.  Is  tunc  me  per 
NobUem  fuum  cubicularium  NICOLAUM  PASSBERG  in  locum 
quendam  foHtarium  acciri  iuBit,  atque  fic,  nemine  praefente,  clemen- 
tiBime  aUocutus  eft:  »Scis  TYCHO,  quae  et  quaHa  volens  tibi  obtule-   35 
rim,  cum  uhimo  Soras  apud  me  eBes,  iuBique  ut  brevi  ad  me  rediens, 
mihi  ipfi  fignificares,  quidnam  in  his  expeteres,  aut  ea  de  re  Cancel- 
larium  meum  NICOLAUM  KAASIUM,  vel  Secretarium  lOHAN- 
NEM  SCHOUGARDIUM,  per  Hteras  admoneres.  At  ex  quo  nihU 
eiufcemodi  interea  feceris,  cum  tamen  aHj  taUa  avide  affedlent  ex-  40 
pedlentque,  nefcio  quid  animo  volvas,  aut  cur  te  non  mature  refolvas. 
Quidam  ex  AuHcis  meis  mihi  infinuare  vifus  eft,  fe  ab  avunculo  tuo 

STENONE 


TYCHO  AD  lOH.  PRATENSEM  14  FEB.  1576  27 

STENONE  BILLE  tacite  cognoviBe  te  denuo  in  Germaniam  cogitare: 
Quare  te  advocare  volui,  ut  ex  te  ipfo  cognofcerem,  qualis  tua  fit  fen- 
tentia  in  ijs  quae  obtuli,  et  cur  talia  non  acceptes.  Fieri  poteft,  veluti 
conijcio,  quod  nuUa  eiufcemodi  Arcium  magnarimi  beneficia  Regia 
5  obtinere  cupias,  ne  fiudia  tua,  quibus  deledlaris,  per  caufas  forenfes  et 
alia  negotia  politica,  quae  requiruntur  in  tuendis  et  adminifirandis  tali- 

6»^  bus,  interturbentur,  atque  ||  otium  ijs  vacandi  tibi  praecludatur.  Quare 
cum  nuper  in  Arce  Helfingorenfi  eBem,  ubi  nunc  aedifico,  profpiciens 
ex  fenefira  quadam  Infulam  illam  parvam  Huennam,  quas  ifihic  in 

10  freto,  verfus  Landlkroniam  fita  efi,  et  a  nullo  nobili  inhabitatur,  con- 
fpexi,  de  qua  etiam,  B.  redle  memini,  didlus  tuus  avunculus  STENO 
BILLE  mihi  femel  dixit,  idque  antequam  in  Germaniam  ultimo  te 
contuHfii,  quod  eius  fitus  tibi  arrideret.  Incidit  itaque  mihi  in  mentem 
hanc  eBe  tuis  exercitijs  tam  Afironomicis  quam  deftillatorijs  apprime 

15  accommodam,  fiquidem  alta  fit  et  folitaria.  NuUae  quidem  aedes  ibi 
funt,  quas  inhabitare  poBes,  neque  etiam  reditus  inde  fuppetunt  ne- 
ceBarij.  Verum  ego  tibi  de  utrifque  fufficienter  profpiciam.  Si  itaque 
hanc  Infulam  incolere  volueris,  lubens  eam  tibi  foH  concedam.  Illhic 
degere  potes  quiete  et  eas  exequi  artes,  quibus  afficeris,  nemine  inter- 

20  pellante.  Cumque  arcem  Helfingorenfem  fplendidius  infiauravero, 
veluti  nunc  incepi,  ilUc  fubinde  commoratus,  ad  te  nonnunquam  in 
eam  Infulam  tranfifretabo,  atque  quid  rerum  agas  in  Afironomicis  et 
defiillationibus  tuis  infpiciam,  conatufque  tuos  lubens  iuvabo,  non 
quod  ego  Afironomica  intelHgam  aut  fciam  quorfum  per  omnia  fpec- 

25  tent,  vel  aliquid  utiUtatis  inde  pro  mea  perfona  fperem,  fed  faltem 
QVIA  REX  SVM,  tuque  in  hoc  meo  Regno,  ex  ea  familia,  quae  mihi 
femper  chara  fuit,  oriundus,  non  poftremam  in  his  operam  navaBe 
diceris:  Unde  exiftimo  mei  officij  eBe,  talia  convenienter  fufientare  et 
promovere.  Quorfum  vero  opus  eft,  ut  denuo  in  Germaniam  conce- 

30  das,  teque  ifihic  peregrinum  reddas,  cum  hic  in  patria  eadem  com- 
mode  efficere  poBis  quae  ifihic.  Dabimus  potius  operam,  ut  eo  res  de- 
ducatur,  quod  Germani  et  afiarum  Nationum  homines,  qui  taUa  fcire 
cupiunt,  huc  accedant,  atque  ea  hic  videant  et  difcant,  quae  alibi  vix 
reperient.  Delibera  itaque  tecum  fpacio  aliquot  dierum,  et  deinde  quid 

35  in  his  tibi  faciendum  cenfeas,  mihi  fignifica,  ubi  inaudiveris  me  in  ar- 
cem  refidentiae  nofirae  Friderigfburgenfem  reverfum  eBe:  Nolo  enim 
ut  coadte  quidpiam  hic  facias,  fed  liberum  tibi  relinquo,  expenfis  ijs, 
quae  dixi,  fiatuere  id,  quod  ex  re  tua  iudicaveris.  Atque  ubi  Friderigf- 
burgi  mihi  adfueris,  et  quidpiam  hac  de  re  conclufum  fuerit,  timi  de- 

40  mum  de  reditibus  neceBarijs  atque  aedificationum  fumptibus  ita  ordi- 

nabo  et  tibi  profpiciam,  ut  indemnis  eBe  queas,  atque  illic  commode 

peragere  ea,  quae  regno  huic  et  mihi  Regi,  tum  quoque  tibi  ipfi  et  tuis 

4»  ,  eBe 


28  EPISTOLi^ASTRONOMICi^ 

eBe  poterint  tam  hic  quam  alibi  honorifica.w  In  hunc  fane  modum 
optimus  ille  et  Patriae  ac  publici  boni,  honorifque  fludiofiBimus  Rex 
verba  habuit,  quibus  peradlis,  ego  qua  potui  et  debui  reverentia  gra- 
tias  humilime  egi,  et  me,  quamvis  Infula  clementer  oblata,  ob  maris 
fludlus,  quibus  undique  cingitur,  acceBus  habeat  difficiles  et  faepe-   5 
numero  admodum  periculofos,  fubmiBe  refpondi  ea  de  re  deliberatu- 
rum,  atque  brevi  meam  refolutionem  Friderigfburgi  fubiedliBime  in- 
dicaturum:  ||  ficque  difceBi  et  fequente  die,  huc  domum  reverfus,  ubi,  6^ 
uti  et  in  itinere,  de  hoc  Regio  propofito  multa  tacite  penfito;  nam  mi- 
rabile  mihi  videtur,  imo  alicuius  pecuUaris  ominis,  aut  fati  inftar  eBe,    10 
quod  Regius  puer  eo  ipfo  tempore,  quo  de  abitu  in  Germaniam  foli- 
cite  mecum  deliberarem,  matutinis  horis  tale  nuncium  adferret;  quod- 
que  fereniBimus  et  clementiBimus  Rex  nofier  ex  fe  ipfo,  me  non  pe- 
tente,  vel  eiufcemodi  quid  cogitante,  taUa  proponeret;  et  ut  dicam 
aperte  quod  fentio,  impenfe  me  moverunt  haec  Regis  verba,  eiufque   15 
laudabilis  intentio,  adeo  ut  animus  meus  vacillare  et  haefitare  coeperit, 
et  de  priori  propofito  nonnihil  remittere.  Vereor  enim,  ne,  H  Rege 
quafi  praevidente  ea  quae  mihi  novi  abitus  caufas  fuggeBerunt,  atque 
his  praeveniente,  nihilominus  difcederem,  et  forte  pollea  alibi  in  pere- 
grinis  oris  mihi  quidpiam  adverfi  eveniret,  nec  omnia  ex  voto  fucce-   20 
derent  (uti  funt  res  humanae  fluxae  et  varijs  cafibus  obnoxiae)  tum  eo 
magis  inde  affligerer  atque  anxius  redderer  et  tanto  plus  pcenitudinis 
inde  caperem,  quod  nimirum  has  fatis  tolerabiles  conditiones  alauda- 
tiBimo  Rege  mihi  fingulari  clementia  benigniBime  cupienti,  oblatas 
non  accept^rim  ac  in  Patria  manferim.  Nihil  tamen  certi  adhuc  con-  25 
Ilituere  poBum,  nec  etiam  volo,  antequam  Domini  D ANZi^I  et  tuum 
audivero  confilium.  Matri  et  Avunculo  aut  etiam  Fratri,  haec,  ante- 
quam  penitus  inter  nos  deliberatum  et  conclufum  fuerit,  in  quas  partes 
me  dem,  non  aperiam.  Neque  enim  volo  ijs  innotefcere  me  denuo  in 
Germaniam  proficifci  decreviBe.  Haec  mi  PRATENSIS,  eo  plenius,  30 
prout  peradla  funt,  tibi  refero,  ut  eo  expeditius  et  melius  cum  DAN- 
ZiEO  nofiro  deUberare  poBis,  quid  mihi  faciendum  duxeritis,  atque 
vefiram  fententiam,  quamprimum  ifthuc  venero  (quod  intra  biduum 
vel  triduum  ad  fummum  futurum  fpero)  ingenue  pro  amicitia  inter 
nos  mutua  et  fyncera  aperiatis;  neque  enim  diu  cundlandum  cenfeo,   35 
antequam  Regi  Frideriglburgi  adfim,  atque  quomodo  me  refolverim 
exponam;  quod  facere  D.  V.  confiitui  quamprimimi  unicum  faltem 
diem  Haffniae  hac  in  re  vobis  tribuero,  et  quid  fuaferitis  intellexero. 

Quando  hae  literae  a  te  ledlae  fuerint,  et  faepedidlo  Domino  DAN- 
ZiEO  nofiro  ofienfa,  eas  mox  difrumpe  aut  in  cineres  redige,  ne  forte  40 
per  incuriam  alicubi  repofitae  in  aliorum  manus  perveniant;  ficque 
fecretae  nofirae  confultationes,  ubi  quam  maxime  nollemus,  propalen- 

tur. 


TYCHO  AD  lOH.  PRATENSEM  14  FEB.  1576  29 

tur.  Atque  de  his  nunc  fatis;  plura  et  particulariora,  ubi  praefens  fuero, 
intelliges.  Verum  antequam  epillolam  claudam,  unum  adhuc  reftare 
video  difcutiendum,  quod  prioribus  intentus,  ferme  praeterieram,  de 
opinione  illa  Pliniana,  ad  quam  quidem  non  tam  abfolute,  prout  rei 
5  moles  exigit,  nunc  me  refolvere  datur,  quae  tamen  obiter  et  tam  cito 

7«^  in  mentem  venire  {|  poBunt,  dicam.  PLINIJ  ille  locus,  quem  adducis, 
videtur  obfcurior,  quam  quod  in  continenti  eum  prorfus  enodare  con- 
cedatur,  neque  enim,  quae  voluit  dicere,  vifus  eft.  Imo  mea  quidem 
opinione,  nili  plura  hac  de  re  intellexerit  quam  fcriplit,  libi  ipli  non 

10  fatiffecit,  nedum  alijs.  Non  quidem  dubium  elt  planetas  ad  Solem  evi- 
dentem  obtinere  relationem,  atque  refpedlu  eius  Stationes  et  Retro- 
gradationes,  atque  nonnullas  inaequalitates  apparentes,  tam  quoad 
Longum  quam  Latum,  differentias  exhibere,  at  quod  circa  Trinum 
Solis  quam  proxime  Ilent  fuperiores  tres  Planetae,  radijfque  Solis  in- 

15  hibeantur,  redlumque  agant  curfum,  et  ignea  eius  vi  in  fublime  levan- 
tur  (uti  de  his  didus  ratiocinatur  PLINIUS)  tum  quoque  ea  quae  mox 
de  Retrogradationibus  fubiungit,  non  video  quomodo  conftare  poBint. 
Neque  enim  Solis  radij  quali  caten^  aut  alia  quadam  combinatione 
funt  cum  Planetis  alligati,  qua  eos  hac  vel  illac  impellant,  trahant,  aut 

20  retrahant,  nili  vim  quandam  quali  Magneticam  illis  hoc  modo  ineBe 
imaginemur;  et  ne  lic  quidem  motio  erit  coelellibus  competens  utpote 
circularis  et  regularis.  Certum  enim  ell  Planetarum  motiones  ubique 
orbiculariter  fieri,  vel  ex  orbicularibus  componi,  ideoque  ea  quae  PLI- 
NIUS  inlinuat,  fi  ad  Solem  referenda  funt,  quod  etiam  fieri  poBe  non 

25  inficior,  alia  ratione  applicanda  veniunt,  de  qua  nonnunquam  cogi- 
tavi,  fed  nondum  fatis  me  refolvi,  ut  videlicet  toUantur  Epicycli  (quos 
veteres  etiam  non  aBumpfiBe  ex  PLINIO  liquet)  et  nihilominus  appa- 
rentiae  conllent.  Sed  exifiimo  PLINIUM  hanc  fuam  fpeculationem  un- 
decunque  tandem  acceptam  et  quomodocunque  intelledlaminpraxin 

30  et  ufum  deducere  nequiviBe,  ideoque  difficultatem  quandam  hic  fub- 

t  eBe  faBum.  Simile  quid  apud  VITRUVIUM,  qui  diu  ante  PLINIUM 
fuit,  reperitur,  fed  locus  nunc  non  fuccurrit.  Is  vero  Architedlonice 
magis  quam  Afironomice  et  Geometrice  executus  videtur,  ex  quo  hanc 
fententiam  PLINIUM  haufiBe  verofimile  efi,  licet  is  idipfum  diBimu- 

35  lans  eam  fibi  propriam  et  privatam  aBeruit.  Verum  de  his  ubi  D.  V. 
convenerimus,  et  commoditas  dabitur  talia  difquirendi,  ulterius  philo- 
fophabimur.  Tu  vero,  mi  chariBime  PRATENSIS,  quam  feliciBime 
vade,  et  Dominum  DANZi^UM  nofirum  ex  me  officiofe  faluta;  me- 
que  intra  paucos,  uti  dixi,  dies  ifihic  ambo  incolumes  expedlate.  Da- 

40  bantur  e  fede  nollra  Knudfdorpiana  die  14.  Februarij  A.  1576. 

TYCHO  BRAHE. 

[Ex 


30  EPISTOLi^  ASTRONOMICi^ 

[Ex  apographo  in  codice  Vindobonensi  lat.  106867;  cf.  1068666  foU.  52—56] 

lOHANNES  PRATENSIS  AD  TYCHONEM 

BRAHE. 

ENEROSE  Domine  TYCHO,  Amice  obfervande,  prae  7- 
gaudio  exfilij ,  quam  primum  legi  in  tuis,  ea  quae  de  Sere-  5 
niCimi  Regis  noflri  ClementiBima  voluntate  refers,  quae 
etiam  Magnifico  Domino  Legato  Gallico,  communi 
Amico  noftro,  qui  ex  aBe  tuus  elt,  mox  legenda  exhibui; 
is  pari  mecum  laetitia  inde  perfufus  ell,  et  utrique  no- 
ftrum  Genius  pariter  infpiravit,  haec  non  fine  bonis  ominibus  fieri;   10 
judicavimufque  ambo,  imo  certo  fiatuimus,  haec  fingulari  Numinis 
provifu  Regi  in  mentem  veniBe,  ut  te  tam  benigne  et  Hberaliter  ad 
manendum  in  patria,  adeoque  fua  fponte  invitaret,  idque  non  levibus 
addudlus  rationibus.  Neque  etiam  dubium  quin  ferio  hoc  agat,  et  for- 
fan  plura  animo  premit,  quam  in  continenti  promere  voluit;  fcis  Re-   15 
gum  petita  eBe  pofiulata.  Et  fane  decet  te,  imo  debes,  mi  TYCHO,  de- 
bes,  inquam,  in  gratiam  Optimi  Regis  et  Patriae  communis,  cui  nati 
fumus,  et  quae  multum  iuris  in  nos  fibi  vendicat,  propofitum  tuum  mu- 
tare,  atque  Regiae  voluntati  obtemperare.  Habes  brevibus  quo  DAN- 
Zi^I  et  mea  vergat  fententia,  plura  et  validiora  intelliges  ubi  adfueris.   20 
Quam  haec  tuorum  neceBariorum  et  aliorum  nobilium,  qui  te  mallent 
politicum  per  omnia  fequi  fplendorem,  atque  eadem  agere  quae  ipfi, 
animos  percellent,  ubi  intellexerint  Regem  tibi  et  tuis  fiudijstant^cle- 
menti^  favere,  ut  ea  benigne  promovere,  atque  in  hoc  regno  liberaUter 
fuftentare  velit,  idque  non  rogatus,  motu  proprio,  benigniBime  offerat.   25 
Quid  nunc  didluri  funt  proximi  quique  tui,  quid  frater,  quid  alij  ?  fcis 
quid  loquar  et  quare.  Sed  defino  plura,  fiquidem  intra  diem  unum  vel 
alterum,  uti  polliceris,  huc  venturus  fis.  Et  fane  oportet  te  reditum  ad 
Regem  maturare,  atque  quam  citiBime  ad  poftulata  eius  (neque  enim 
folummodo,  uti  prius  dixi,  petita  funt)  refpondere:  nofti  enim  quam  30 
expedite  Rex  omnia  vult  fieri,  quamquc  cito  abfque  lenta  procrafii- 
natione.  Adfis  itaque  nobis,  exoptatiBime  TYCHO,  hic  Haffniae  bonis 
avibus,  vel  potius  Deo  duce,  qui  haec  confilia,  quae  nunc  animo  volvi- 
mus,  gubernet  ac  felicitet,  atque  eodem  dudtore,  mox  Regem  accede, 
eiufque  votis  tua  obfequentiBime  coniunge:  fic  enim  fiat  fententia,  fic  35 
vult  Apollo,  fic  fuadet  Urania,  fic  Mercurius  fuo  caduceo  imperat. 
Num  adhuc  dubitas?  fed  pluribus  de  his,  uti  dixi,  coram,  nihilque  am- 
bigo,  quin  ubi  DANZi^UM  et  ||  me  audiveris,  manibus  pedibufque  8' 
in  nofiram  iturus  fis  fententiam.  Vale,  et  haec  pauca,  pro  tempore,  boni 
confule:  volui  potius  pauca  quam  nuUa  fcribere,  ut  de  nofiro  quod  40 
expetis  confilio  eo  citius  aliquid  cognofceres,  ficque  promptius  tuum 

conformare 


lOH.  PRATENSIS  AD  TYCHONEM  15  FEB.  1576       31 

conformare  poBis,  nec  decuit  hunc  famulum,  qui  mihi  tuas  reddidit, 
abfque  refponfo  reverti,  quem  vel  in  via  te  obviam  habiturum,  vel 
etiam  Knudfdorpij  itineri  accindlum,  reperturum  exiflimo.  De  tuis 
vero,  non  eft  quod  fis  folicitus,  eas  in  aliorum  manus  venturas,  nam 
5  Itatim  ac  Domino  Legato  illas  perlegeram,  rupi  et  combuBi,  uti  man- 
d^ras,  nec  ullus  per  nos  ea  de  re  quidpiam  fubolfaciet,  antequam  ip- 
femet  haec  propalari  volueris.  lamque  iterum  vale,  falutata  a  me  Matre 
tua  NobiHBima  et  Fratre  STENONE,  quam  officiofiBime.  Datae  Haff- 
niae  feftinanti  calamo  die  15.  Februarij  horis  matutinis  Anno  1576. 

10  lOHANNES  PRATENSIS. 

In  hunc  modum  ExcellentlBimus  ille  PRATENSIS,  bonae  recordationis,  tam 
Magnifici  Domini  Legati  Gallici,  quam  fuam  mihi  apperuit  fententiam,  ean- 
dem  poftea  cum  fimul  eBemus,  pluribus  expofuit  et  confirmavit;  vifumque 
eft  utrique  eorum,  ut  omnino  has  a  ClementiBimo  Rege  oblatas  conditiones 

15  fufciperem,  atque  in  Patria,  relidlo  priori  propofito,  manerem,  inque  eius  et 
Regis  honorem,  quaecunque  pro  virili  praeftare  poBem,  fedulo  molirer.  Certo 
enim  fibi  perfuadebant,  haec,  Deo  fic  volente  et  regente,  qui  corda  Regum  in 
fua  habet  poteftate,  fieri.  Subiunxit  vero  inter  aha  PRATENSIS,  domum  plane 
Philofophicam  in  illa  Infula  exaedificandam  eBe,  a  vulgaribus  differentem 

20  quaeque  hinc  inde  habeat  infcriptiones  Gnomologicas,  ex  antiquorum  Philo- 
fophorum  et  Poetarum  fcriptis  petitas :  et  figillatim  recitavit  LUCRETU  ver- 
fus,  qui  in  initio  libri  fecundi  habentur : 

Suave,  mari  magno  turbantibus  aequora  ventis, 
E  Terra  alterius  longum  fpedtare  laborem. 

25    Et  quae  fequuntur,  ufque  in  hos  verfus  quos  etiam  memoravit : 

Atnil  dulcius  elt,  bene  quam  munita  tenere 
Edita  do6trina  fapientum  templa  ferena, 
Defpicere  unde  queat  alios,  paBimque  videre 
Errare,  atque  viam  palantis  quserere  vitae, 
30  Certare  ingenio,  contendere  nobilitate, 

Ad  fummas  emergere  opes,  rerumque  potiri. 

Haec  et  fimilia  parietibus  domus  intrinfecus  appingenda  eBe  aiebat,  quorum 
etiam  authorem  et  monftratorem  futurum  pollicebatur.  Ego  vero  mox  Regem 
SereniBimum,  qui  tunc  Friderigfburgum  reverfus  erat,  accedens,  eius  Cle- 

35  mentiBimae  voluntati  me  libenter  acquieturum  fubmiBe  indicavi.  Atque  mox, 
dum  ibi  adeBem,  confcriptae  et  fubfignatae  funt  literae,  falarium  annuum  ex 
aerario  Regio  mihi  deputantes,  idque  die  18.  Februarij.  Adjedla  funt  fequenti- 
bus  annis  aha  beneficia  Regia,  et  liberaliter  exercitijs  noftris  Aftronomicis 
profpedlum.  || 

8^  Extrudla  itaque  eft  in  eadem  Infula  Arx  Uraniburgica,  una  cum  ijs,  quae 
huc  requirebantur,  et  confedla  ibique  difpofita  funt  Inftrumenta  Aftronomica 
varia  et  magnitudine  atque  materiae  foliditate  praepollentia,  quemadmodum 
in  libro  noftro  de  Aftronomiae  Mechanica  parte  non  faltem  organa  a  me  con- 
ftrudla,  fed  et  ipfa  aedificia,  atque  alia  huc  facientia  exprimuntur.  Quibus  de 

40   caufis  Anno  demum  21  a  fundatione  huius  arcis,  qui  erat  CHRISTI 1 597,  omnia 

mhic 


32  EPISTOLi^  ASTRONOMICi© 

ifthic  a  me  extrudla  dereruerim,  atque  in  Germaniam  me  cum  tota  familia  et 
apparatu  illo  Aftronomico  contulerim,  non  eft  huius  loci  referre,  nimifque 
longum  foret;  habet  etiam  rationes  cur  lubentius  id  fubticeam.  Sed  ad  rem, 
et  ea  quae  de  PRATENSE.  Interim  dum  ego  aedificationes  novas  in  Infula  illa 
adorno,  et  ob  id  rarius  Haffniam  venio,  accidit  ut  optimus  et  eruditiBimus    5 
ille  PRATENSIS,  proh  dolor,  fatis  concelJerit,  magno  fui  non  faltem  apud  me, 
fed  et  alios  quam  plurimos,  relidto  defiderio;  erat  enim  omnibus  ob  morum 
fuavitatem,  probitatem  et  candorem,  eximiamque  humanitatem  chariBimus. 
Vixit  is  faltem  ufque  in  32  aetatis  annum,  adeoque  fub  ipfo  iuventutis  flore 
expiravit,  idque  morte  feftina  et  inopinata.  Cum  enim  aliquandiu  continuis    10 
defluxionibus  ad  pulmones  et  tuBi  vehementi  laboraBet,  tandem  in  auditorio 
Academiae  Haffnienfis,  cum  publice  doceret,  atque  tunc  ALCINOUM  de 
Philofophia  Platonica  explicaret,  de  repente  in  eam,  qua  laboravit,  incidens 
tuBim,  vena  aliqua  intrinfeca  illi  rumpebatur,  cumque  fanguinem  copiofe 
per  fauces  effluentem,  aqua  frigida,  quam  ftudiofi  mox  attulerunt,  ea  nimi-    15 
rum  in  fauces  manibus  iniedla,  fedari  non  poBe  animadvertit,  mortemque 
inftare  fentiens,  haec  ultima  verba  prolocutus:  «lESU  FILI  DEI  VIVI,  mi- 
ferere  mei,  et  fufcipe  animam  meam«,  mox  exanimis  manibus  fuorum  audi- 
torum  exceptus,  et  in  aedes  fuas  cadaver  cum  lacrymis  et  ludlu  reportatum, 
atque  paucis  poft  diebus  honorifice  in  templo  fummo  HafFniae  fepultum.    20 
Aberam  ego  tunc  in  Schania,  neque  fatis  cito  de  hoc  dolendo  cafu  refcifcere 
potui  ut  fepulturae  intereBem.   Sed  nihilominus,  aliquot  poft  dies,  cum  ex 
dolore,  quem  ob  immaturam  et  improvifam  intimi  huius  mei  amici  mortem 
conceperam,  me  collegiBem,  Epitaphium,  quod  illi  vivo,  biennio  antea  pro- 
miferam  (fe  enim  non  diu  fupervidlurum  ipfemet  iam  antea  praefagiebat)   25 
confeci,  quod  etiam  publice  in  templo  laminae  orichalcicae  inauratae  et  ele- 
ganter  circumquaque  exornatae,  quam  in  eos  ufus  par&ram,  affigere  confti- 
tueram,  nifi  alia  quaedam  ingrata  interveniBent.  At  cum  in  huius  praeftan- 
tiBimi  viri,  qui  patre  Gallo,  quondam  CHRISTIERNI  fecundi,  Danorum  Regis, 
poftea  captivi,  Secretario  in  Cancellaria,  uti  intellexi,  Gallica,  matre  vero  Dana   30 
oriundus  erat,  et  in  omni  Philofophiae  genere  excellenter  verfatus,  mentionem 
hic,  data  opera,  ut  eius  memoriam  hoc  loco  recolerem,  incidi,  lubet  hoc  ip- 
fum,  quod  ei  tunc  concinnavi  Epicedium,  hic  apponere,  utut  id  extra  propo- 
fitum  videbatur,  fed  quacunque  tandem  ratione  eximij  huius  viri,  meique 
dum  in  vivis  eBet,  amici  optimi,  memoriam  confervare,  atque  ad  pofteros   35 
tranfmittere  licitum  arbitror,  praefertim  ||  cum  et  is  Aftronomiae  ftudijs,  de  Q*" 
quibus  hifce  Epiftolis  affatim  agitur,  praeclare  imbutus  fuerit.  Quae  etiam 
omnia  ob  id  hic  commemoro,  ut  conftare  poBit  meis  lec5loribus,  qui  fac5lum 
fit,  quod  non  plures  in  pofterum  ab  hoc  DodliBimo  PRATENSE  literae  fub- 
fequantur,  eo  nimirum  nimis  matura  morte,  quod  dolendum,  nobis  praerepto.    40 
Nunc  igitur  Epitaphium,  de  quo  dixi,  fubijciam,  pofteaque  ad  alias  Epiftolas   f 
dodtorum  virorum  aliunde  mihi  fcriptas,  continuandas  pergam. 


[Ex 


HENR.  BRUCi^US  AD  TYCHONEM  14  MAI.  1576      33 

[Ex  apographo  in  codice  Vindobonensi  lat.  10686^^] 

78^     NOBILISSIMO  CLARISSIMOQUE  VIRO 

D.  TYCHONI  BRAHE,  MATHEMATICO  EXIMIO, 
DOMINO  ET  AMICO  OBSERVANDO. 

ITERIStuis,  nobiliBime,  amantiBimeDomineTYCHO, 
nihil  mihi  fuit  charius.  loachimicos  40  accepi  a  D.  LE- 
VINO.  Chirographum  adhuc  apud  me  delitefcit  line 
fraude  et  dolo.  OMELIJ  de  Horologijs  fciotericis  par- 
tem,  quam  commodato  ceperam,  remili,  feceris  mihi 

10  [^  ^  -^l  rem  pergratam,  R  reliquam  partem  mittas.  Detinueram 
apud  me  propofitiones  aliquot  Graece  confcriptas,  has,  ne  quicquam 
delideres,  remitto.  Quod  vero  fcribis  te  in  obfervationes  coeleftium  mo- 
tuum  fedulo  incubiturum,  non  poBum  non  probare,  cum  animum  fis 
confecutus  ad  ea  Audia  fua  fponte  inflammatum,  et  qui  laboribus  non 

15  deterreatur,  quique  in  rebus  praeclaris  et  a  communi  ingeniorum  captu 
femotis  laudabile  iudicat  fiudium  fuum  pofuiBe.  Utinam  ipfum  coelum 
non  plane  oppugnet  tuos  labores,  aptius  ad  p[rui]narum,  imbrium, 
nivium,  grandium,  Septentrionis,  Cori  Boreaeque  flatuum,  et  aliarum, 
quae  in  fublimi  fiunt,  impreBionum  confiderationem.  Vulcano  accom- 

20  modata  magis  fedes,  cui  materiam  copiofam  fuppeditat,  in  qua  fe  ex- 
erceat.  His  lapis  ille  multis  decantatus  plerifque  omnibus  friifira  quae- 
fitus  invefiigandus  potius,  quam  in  coelo,  quod  raro  in  oculos  incurrit, 
fiderum  motus  perfcrutandi.  Nos  hic  te  expedamus,  nec  fine  libris  ali- 
quot  non  paBim  obvijs.  Si  quos  habeas  lORDANI  aut  REGIOMON- 

25  TANI  nondum  editos,  Norimbergae  a  te  emptos  un^  tecum  afferas. 
Quod  fi  COPERNICUM  WOLPHGANG  piae  memoriae,  nadlus  es, 
hic  fit  tantum  itineris  comes.  Ita  enim  iudico,  Regem  in  Germaniam 
iter  infiituentem  comitaberis,  cuius  beneficio,  quod  felix  et  faufium 
fit,  intelligo,  te  Dominum  Infulae  fadlum,  e  qua  quaquaverfum,  monti- 

30  bus  non  objedlis,  coelum  profpicere  liceat:  Made  animo,  quo  tua  te 

t  virtus  vocat.  Nos  curta  fupellex  et  res  angufia  domi  hadienus  humi 
depreBos  detinuit,  brevi  forte  emerfuros.  Cum  apud  nos  eBes,  petij,  ut 

79'  quae  in  morbo  ||  caduco  tibi  eBent  nota,  de  ufu  medicamentorum  ad 
affedum  facientium,  communicares,  id  hunc  ob  repentinum  difceBum 

35  minime  Hcuit.  Hoc  fi  nunc  feceris,  plurimum  me  tibi  devinxeris.  Cum 
autem  ad  tres  fere  differentias  poBit  deduci,  quando  fciUcet  ipfum  ce- 
rebrum  primario  laborat,  aut  aliquod  vifcus,  ut  uterus,  ventriculus, 
Hen,  et  fi  quod  fit  aliud,  aut  e  partibus  remotioribus,  ut  manibus  pedi- 
bufve,  aura  quaedam  caput  petit.  Peterem  in  finguHs  propriam  ratio- 

40  nem,  fi  quae  fit,  aut  univerfalem  omnibus,  fi  unus  efi  in  omnibus  cu- 

randi  modus.  Aut  quid  omnibus  commune,  quid  fingulis  pecuHare. 

5  Non 


34  EPISTOLi^  ASTRONOMICi^ 

Non  dubito  pro  animi  tui  candore  et  amore  mutuo,  candide  omnia 
communicaturum.  Bene  vale.  Roftochij  XIV  Maij  anno  1576. 

HENRICUS  BRUCiEUS 
plane  tuus. 

[Ex  apographo  in  codice  Vindobonensi  lat.  106867;  cf.  1068666  fol.  58]  5 

NOBILI  ET  GENEROSO  VIRO  TYCHONI    10^ 

BRAHE  A  KNUDSTORP,  AMICO  SUO  PLURIMUM 

COLENDO. 

^  ENEROSE  et  clariBime  vir,  Domine  et  amice  perpetuo 
colende,  recordari  mei  PRATENSIS  fine  lacrymis  non   lo 
pofium,  cum  animae  plus  quam  dimidium  perdiderim  t 
meae.  At  cum  dolor  ifie  nobis  communis  fit,  ego  frufira 
me  affligendo  tibi  molefius  efie  definam,  et  tuis  literis 
refpondebo.  Quae  certe  mihi  fuerunt  gratiBimae,  et  pluri- 
mum  profuerunt.  Nam  illae  me  veterno  quodam  oppreCum  excitarunt,   is 
et  quaii  in  tenebris  lumine  privatum  errantem  in  redam  reduxerunt 
viam,  ut  ea,  quae  me  decent,  praeftarem.  Scias  igitur,  mi  amantiBime 
TYCHO,  lapidem  angularem  paratimi  eCe,  fed  cum  infcriptionem  feu 
dedicationem,  et  quaedam  alia  myllica  facraque  ille  optimae  recorda- 
tionis  PRATENSIS  fibi  refervaBet,  iurareque  voluiBet,  ego  mihi  (quod  20 
tantus  vir  facile  conficere  potuiBet)  tribuere  non  aufus  fum,  ut  quic- 
quam  in  ijs,  nifi  te  mandante,  velpotiuspraefcribente,  tentare  voluerim. 
Te  igitur  oro,  G.  Mercurium  tibi  caducei  ufuram  negare  non  vefis  (ilUus 
enim  verbis  lubenter  utor)  ut,  quod  tui  ftudiofiBimus  in  fe  receperat, 
et  mihi  iure  quodam  debebat,  tute  perficias  et  perfolvas,  vel  ego  cogar  25 
(etfi  invitus)  nefcio  quid  in  te  defiderare.  Ut  autem  hac  in  re  facilior 
promptiorque  fis  et  mihi  citius  refpondeas,  ne  magnum  illud  opus  no- 
Itra  mora  et  tua  culpa  remoretur,  oro  ut  ijs,  quae  in  fchedula  fcripfi, 
addas,  immutes,  fubtrahas,  vel  ut  uno  verbo  omnia  compledlar,  una 
litura  deleas,  et  Aatuas,  quid  fit  faciendum,  quid  fcribendum,  cum  id  30 
facile  efficere  queas,  et  ego  tibi  obfequar  lubentiBime.  Quod  fi  me  tui 
amantiBimum  eBe  et  obfervantiBimum  credideris,  non  falleris.  Vale, 
Vir  praefiantiBime,  et  cito  refcribe.  Haffniae  26.  die  lunij  Anno  1576. 

Tibi  deditiBimus  amicus 

CAROLUS  DANZEUS.  35 


[Ex 


CAROL.  DANZEUS  AD  TYCHONEM  14  lUL.  1576     35 


[Ex  apographo  in  codice  Vindobonensi  lat.  106867;  cf.  1068666  fol.  58] 

lo^        GENEROSO  ET  VERE  NOBILI  VIRO 

TYCHONI  BRAHE  A  KNUDSTORP,  AMICO 
SUO  SEMPER  OBSERVANDO. 

ENEROSE  et  clariBime  vir,  amice  perpetuo  colende, 
cum  hic  Holbecae  apud  Dominum  PACKIUM  eBem, 
redditae  mihi  funt  tuae  literae.  Trillia  obmittam,  cimi  cor- 
rigi  non  poBint:  lapis  promiBus  paratus  elt,  infcriptio  ad- 
dita,  ut  voluifti,  cum  me  vocabis,  mature  adero,  gratiBi- 
10  |BSiia»"^w--ffB?f|  mumque  mihi  feceris,  li  plures  invitaverisl  Ego  idem 
quoque  fadlurus  fum,  ne  vulgaris  haec  lit  dedicatio.  Utinam  iUe  PRA- 
TENSIS  viveret  et  nobis  und  adeBe  poBet.  Ego  D.  lOHANNI  FRAN- 
CISCO  nili  adfuerit,  ominatus  fum  aliquid  mali.  IUe  igitur  volens  (ut 
lO^  fpero)  vel  metu  aderit.  Literas  tuas  hic  expedlo,  ubi  ||  iamiucundiBime 
15  et  fuaviBime  vivo.  Vale,  Vir  praeftantiBime,  et  DANZEUM  tuum,  ut 
incepifti,  ama,  credeque  illum  tibi  eBe  deditiBimum.  Vale  et  vale  feli- 
ciBime.  Holbecae  14.  lulij  A.  1576. 

Tibi  deditiBimus 

Carolus  Danzeus. 


20    [Ex  apographo  in  codice  Vindobonensi  lat.  10686^] 

74^     NOBILITATE  GENERIS,  DOCTRINA  ET 

VIRTUTE  PRiESTANTISSIMO  DN.  TYCHONI  BRAHE 

OTTONIDI,  DOMINO  DE  KNUDSTRUP,  DOMINO 

ET  AMICO  SUO  SUMMA  OBSERVANTIA 

25  COLENDO. 

S. 

ENEVOLENTIi^  tuae  erga  me  lingularis,  generofe  Do- 

mine,  teftimonium  funt  non  folum  tui  fermones  fua- 

viBimi,  quibus  hlc  liberaliter  fum  inflitutus,  fed  etiam 

liber  tuus  de  Stella  Nova  editus,  quem  mihi  dono  mit- 

tere  non  dubitalli.  Quare  quamprimum  eum  a  D.  WOL- 

FIO,  Compatre  meo  chariBimo,  accepi,  prima  ||  quacun- 

que  occalione  oblata  ad  te  gratitudinis  ergo  fcribendum  duxi,  praefer- 

tim  cum  id  meus  in  te  amor  et  lingularis  obfervantia,  qua  te  femper 

fum  profecutus,  flagitaret,  ne  aut  fpacio  temporis  aut  locorum  inter- 

vallis  diminuta  eBe  videretur.  Dominationi  igitur  tuae  primum  de  falvo 

atque  incolumi  in  patriam  reditu  gratulor,  eamque  incolumitatem  tibi 

perpetuam  eBe  precor.  Deinde  pro  libro  tibi  gratias,  quas  poBum,  maxi- 

5*  mas 


30 


74^ 


35 


36  EPISTOLi^  ASTRONOMICiE 

mas  ago.  EtH  autem  ea  non  elt  mei  ingenij  facultas,  ut  parem  gratiam 
referre  poBim,  tamen  affirmo,  me  omne  meum  Iludium,  omnem  meam 
obfervantiam  cultum  honorem  denique  tibi  dicafie,  meque  tuarum 
maximarum  virtutum,  quas  femper  fum  admiratus,  memoriam  per- 
petuo  confervaturum  e6e.  Porro  te  ignorare  nolo,  mi  DomineTYCHO,  5 
SCHISLERUM  YVcojiovoTtoiov  noftrum  confeciBe  Globum  ex  cupro 
fabrefadlum  fecundum  omnes  dimenfiones  perfedlae,  veluti  tuum  Au- 
tomaton,  rotunditatis,  cuius  diameter  quinquepedalis.  Globus  autem 
tali  arte  ell  fabrefadlus,  ut  in  8  partes  diBoIvi  et  rurfus  in  integrum  re- 
fiitui  poBit,  neceBitate  exigente,  quem  in  Hifpaniam  un^  cum  Aftro-   lo 
labio  quantitatis  eiufdem  per  MARCUM  FUGGERUM  eft  mifurus. 
Cum  itaque  viderem  Globum,  de  tuis  commodis  cogitans  quaerebam, 
num  etiam  maiorem  conficere  poBet?  qui  refpondit  ita,  feque  ad  tale 
corpus  conficiendum  motum  eBe  ex  eo,  quod  audiviBet  D.  tuam  hic 
artificem  quaefiviBe,  qui  id  praefiaret,  feque  poBe  aeque  conficere  eiuf-   i5 
modi  corpus,  cuius  diameter  eBet  8  vel  10  pedum,  et  ea  arte,  ut  in  40 
circiter  partes  refolutus  facilime  vafique  inclufus,  commodiBime  vel 
per  mare  vel  per  terras  tranfportari  poBit.  Cum  autem  ulterius  quae- 
rerem,  quantum  cuperet  pro  tali  corpore  conficiendo,  me  ad  D.  tuam 
hac  de  re  fcripturum,  refpondit,  non  minus  quam  1000  aureos,  circulis  20 
exceptis  et  pede.  ||  Quare  cum  hic  Globum  viderim  ligneum,  qui  tamen  75«^ 
propter  ligni  naturam  fuis  ex  aequo  partibus  non  refpondere  videre- 
tur,  hac  de  re  certiorem  facere  volui,  ut  fi  forte  eiusmodi  corpus  glo- 
bofum  D.  tua  habere  cuperet,  quod  et  ad  durationem  et  perfedlionem 
magis  accederet,  fciret,  hic  eBe  Artificem,  qui  hoc  fe  praefiare  poBe  di-  25 
ceret.  Proinde  G.  qua  in  fe  mea  opera  uti  volueris,  efficiam  ut  te  nec 
fumptuum  poenitere  queat,  nec  ego  cura,  opera  et  fiudio  tibi  defuiBe 
videar,  modo  cum  aliquo  agas,  qui  artifici  dimidium  fumptuum  tuo 
nomine  exponat.  In  ceteris  neque  diligentia  neque  fide  unquam  deero. 

Novi  quod  ad  te  fcriberem  non  habebam,  nifi  forte  fcire  velis,  hoc  30 
ipfo  die  poll  obitum  PEUTINGERI  in  Duumvirum,  quem  nos  vulgo 
Stadtpfleger  nominamus,  MARCUM  FUGGERUM  eledum  eBe 
cum  omnium  civium  admiratione.  Hifce  vale  feliciter,  et  me,  quod 
facis,  amare  perge.  Auguftae  Rheticae  pofiridie  Cal.  Augufti  1576. 

D.  T.  deditiBimus  35 

lOHAN.  MAIOR. 


[Ex 


9^ 


THAD.  HAGECIUS  AD  TYCHONEM  23  AUG.  1576    37 

[Ex  apographo  in  codice  Vindobonensi  lat.  10686*^] 

THADDi^US  HAGECIUS  AD  TYCHONEM 

BRAHE. 
S. 

^  I^^^^^^SI  ^^  difiungerer  a  te  Ratifbonae  hyeme  praeterita,  nobi- 
liBime  D.  TYCHO,  non  minus  mceroris  reliquit  ea  dif- 
iundlio  noftri  quamtuus  laetitiae  adventus  attulerat.  Nam 
poftquam  te  ex  primo  congreBu  mutuoque  noflro  collo- 
quio  cognovi,  ita  eram  fludio  tui  propter  tuas  eximias 

10  Pf'^fSg^^f5^5'^i  ingenij  dotes  et  maximas  virtutes  incenfus,  ut  tum  de- 
mum  conquiefcerem  animo,  ciun  tecum  eBem.  Itaque  tam  citam  a 
nobis  diliundtionem,  quae  me  dulciBimo  frudlu  iucundiBimae  conver- 
fationis  noflrae  privavit,  non  potui  non  dolere  et  conturbatiore  animo 
ferre,  neque  illi  ullum  aliud  levamen  afferre  potui,  quam  amorem  et 

15  cogitationem  tui,  ut  cum  corpore  tecum  eBe  non  liceret,  faltem  animo 
amantiBimo  tecum  eBem.  Ac  talem  meum  animum  erga  te  iamdudum 

10«^  declaraBem  mea  epiflola,  ||  nifi  toto  hoc  praeterito  tempore  multis  hif- 
que  maximis  fuiBem  diflridlus  occupationibus,  praefertim  vero  forenfi 
quadam  Ute,  cuius  caufa  etiamnunc  hic  me  commorari  diutius  quam 

20  vellem  oportet.  Illa  negotia,  mi  TYCHO,  adeo  me  perturbarunt,  ut 
hadlenus  neque  in  fludijs  nobis  communibus,  neque  in  his  quae  me- 
cum  liberaliBimo  animo  communicafli,  quicquam  facere  potuerim. 
Sed  dabit  Deus  his  moleflijs  quoque  finem.  Nofler  PIRCKMANNUS 
Ratifpond  domum  reverfus,  re  communicata  cum  fratre  fuo  de  opere 

25  TRAPEZUNTIJ  imprimendo,  quod  Bafilienfibus  Typographis  ipfo- 
met  confultore,  ut  fcis,  daturus  eram,  fiudiofe  a  me  fratris  nomine  bi- 
nis  literis  petijt,  ut  fibi  imprimendum  concederem.  Ego  quiprae  ceteris 
ipfi  gratificari  cupiebam,  proxima  Quadragefima  mifi  opus  illud.  Nunc 
tantopere  expetitum  plane  negligere  videtur.  Nuper  enim  fcripfit  ad 

30  me  fratrem  fuum  cum  PLANTINO  de  impreBione  agere  velle,  putare 
etiam  quofdam,  antea  in  Italia  fuiBe  evulgatum  hunc  librum.  Hinc  vi- 
detur  extindum  eBe  defiderium  excudendi  operis.  Ego  vero  impreBum 
antea  fuiBe  non  exifiimo.  Nufquam  enim  exflant  exempla  etiam  in 
Bibliothecis  clarorum  virorum.  GESNERUS  quoque  in  fua  Biblio- 

35  theca  mentionem  faciens  opervun  TRAPEZUNTIJ  et  pro  more  fuo 
loca,  ubi  fingula  impreBa  funt  indicans,  huius  noflri  operis  meminit 
quidem,  fed  non  ait  aliquando  fuiBe  impreBum.  Utut  fit,  ego  doleo 
quod  librum  non  habeam  in  meis  manibus  et  quod  vagetur  incertis 
fedibus.  Utinam  faltem  integer  redeat  ad  me,  non  facile  deinceps  exi- 

40  bit  et  cuflodietur  ardlius.  De  noflra  flella  an  afiquid  annotaveris,  fcire 
aveo.  Ego  meam  refponfionem  contra  RAYMUNDUM  hyeme  prae- 

terita 


38  EPISTOLi^E  ASTRONOMICE 

terita  miferam  imprimendam  Francofurtum  WECHELO,  ut  prodiret 
ad  ferias  Pafchatis.  Is  vero  cum  primo  fpem  fe-||ciBet,  tandem  nimis  10' 
fero  fe  excufavit  imprimere  non  poBe.  Quoniam  autem  ea  refponfio 
iam  antea  fuit  in  multorum  manibus,  quibus  legendam  et  iudicandam 
dederam,  omnefque  evulgationem  eius  expedlabant  exoptabantque,   5 
maturare  editionem  oportuit.  Itaque  curavi  illam  Pragae  excudi.  Eius 
exemplum  tibi  mitto,  rogoque  ut  eam  legas,  et  quae  tibi  in  ea  difplicu- 
erint,  in  ijs  me  libere  moneas  et  coarguas.  Si  quid  praeterea  habueris  ex 
tuis  obfervatis  diflantijs  Aellarum,  aut  quidpiam  aUud,  mecum  com- 
municare  ne  graveris  rogo.  De  HEMMINGIO  veftro  et  flatu  Eccle-   10 
liarum  veftrarum  aliquid  etiam  adijcies.  Tuo  Achati  quem  tecum  ad- 
duxeras  Augull^,  fi  adhuc  tecum  efi,  adfcribo  falutem.  Bene  vale. 
Pragae  23.  Augufti  1576.  j  ^^  ^nimo 

THADDiEUS.  15 

[Ex  apographo  in  codice  Ottoniensi  Karen  Brahe  298  (857  b);   cf.  Danische  Bibliothec  VIII 
(Hauniae  1746)  p.  470  sqq.] 

CLARISSIMO  ET  DOCTISSIMO  VIRO       i- 

DOCTORI  PETRO  SEVERINI,  MEDICO  REGIO, 
PHILOSOPHO  EXIMIO,  SUO  AMICO. 

S.  20 

INAS  a  te  chariBime  D.  D.  PETRE  recepi  Hteras,  qui- 
bus  interea  nihil  a  me  refponfum  ell,  non  quod  amici- 
tiae  et  officij  immemor  eBem,  fed  quod  muhis  negotijs 
et  amicorum  vifitationibus  interea  (ut  fit)  difiradlus 
fuerim.  In  prioribus  communis  nollri  fratris  et  amici  25 
immortaH  memoria  digniBimi  PRATENSIS  cafum  et 
immaturum  inexpec5latumque  a  nobis  difceBum  merito  deploras.  In 
pollerioribus  vero  proprias,  quibus  confli(5laris  in  vitae  curfu,  difficul- 
tates  doles. 

Etfi  vero  PRATENSIS  nofiri  abitus  potius,  quam  obitus  ab  omnibus  30 
merito  doleatur,  utpote  qui  ob  multarum  fcientiarum  excellentem  pe- 
ritiam,  vitaeque  et  morum  incomparabilem  fuavitatem,  in  omnium 
animis  perpetuum  fui  defiderium  reUquerit ;  tamen  cimi  nos  divinis 
oraculis  et  philofophia  aliquatenus  imbuti,  ftatuamus  eos,  qui  corpo- 
ream  et  vifibilem  hanc  mundi  formam,  urgentibus  fatis,  reliquerunt,  35 
ad  beatioris  mundi  incolas  migrare  et  tanto  beatius  deinde  vivere, 
quanto  infinita  felicitas  finitam  miferiam  exfuperat;  o  Horizontum 
temporis  et  aeternitatis  imperfcrutabile  difcrimen;  cumque  is,  qui  hinc 
difceBit,  non  deceBit  PRATENSIS,  fuerit  et  divina  et  humana  Philo- 
fophia  ita  edodlus,  ut  in  eius,  per  quem  omnes  mifericordiam  mere-  40 

mur, 


TYCHO  AD  PETRUM  SEVERINI  3  SEPT.  1576         39 

mur,  pia  invocatione  et  officij  fui  in  hac  mortali  vita  fideli  vocatione, 

t  in  aeternitatem  migraverit,  et  dimi  fata  finebant,  vitam  hanc  mortalem 
bene  et  laudabiliter  tranfegerit;  idcirco  non  dubitamus  cum  eo  longe 
melius  nunc  adlum  eBe,  quam  nobifcum,  qui  inter  tot  errorum  et  fluc- 

5  tuationum  procellas  mifera  fpe,  quod  reliquum  eft  in  corpore  vitae, 
fovemus.  Unde  non  eft  quod  tam  ipfius  cafiun  doleamus,  quam  pro- 
priiun,  quod  tanto  viro,  tam  praeclaris  animi  dotibus  ornato,  tamque 
fincero  et  fido  amico  orbati  fimus.  Verum  cum  et  nos  frufira  hoc  facia- 
mus,  utpote  qui  nullo  ludlu  nullis  lacrymis  exoptatiBimum  amicum 

10  in  hanc  vitam  revocare  poBimus,  nofiroque  defiderio  nulla  ratione 
fuccurri  poBit,  patienter  feramus  id,  quod  inexorabile  fatum  nulla  im- 
patientia  mutari  permittit.  Unum  refiat,  quo  amici  defundi  exuvias 
ornare  poBumus,  nempe  ut  Epitaphium  illi  dignum  confici  curemus, 
quo  eius  memoria,  alias  quidem  immortalis,  fed  pro  civili  et  poUtica 

1  ^  confuetudine  ad  pofieros  et  eos,  qui  ipfum  in  vivis  ||  non  norunt,  con- 
fervari  poBit;  huius,  quantum  ad  fumtus  attinet,  ego  eoriun  particeps 
ero,  tu  de  infcriptione  cogita.  Id  autem  imprimis  fieri  oportet,  ne,  fi  diu 
differatur,  in  perpetuam  (ut  fit)  oblivionem  abeat.  Dies  enim  diei  me- 
moriam  delet. 

20  Quantum  vero  ad  pofieriores  tuas  Uteras  attinet,  magis  efi  quod  no- 
firam  in  hac  vita  fortem  deploremus;  quod  tot  aBidue,  dum  hic  pere- 
grinamur,  itinerum  difficuhatibus  et  afperitatibus  impediamur.  Tu, 
dum  neceBariaPhilofophiae  adminicula  fedlaris,libertatemPhilofophi- 
cam  in  Aula  aliquamdiu  fi  non  plane  amittis,  faltem  in  exilium  abigis, 

25  unde  eam  revocare,  ingentis,  ut  experiris,  efi  difficultatis.  Aula  enim 
quofvis  blando  et  benevolo  vultu  recipit,  fed  protervo  et  invito  dimittit. 
Verum  patientia,  taciturnitate  et  confilio  multae  difficultates  tandem 
exfuperantur,  tempore  etiam  aUam  atque  aUam  fortunae  mutationem 
inducente.  Sed  danda  efi  opera,  ne,  dum  ab  his  fludlibus  et  tempefiati- 

30  bus  evadere  conamur,  in  novos  impingamus  et  Charybdin  evitantes 
in  Scyllam  devolvamur.  Invia  enim  eft  inter  tot  fcopulos,  procellas  et 
voragines  ad  Philofophiam  via.  Verum  fi  cui  auxiHo  Supremi  portum 

t  attingere  datur,  is  poterit  magnum  alterius  fpedtare  laborem,  non  quia 
vexari  quenquam  efi  iucunda  voluptas,  fed  quibus  ipfe  malis  careas 

35  quia  cemere  fuave  efi. 

Petis  infuper  a  me,  chariBime  D.  D.  PETRE,  ut  hypothefeos  CO- 
PERNICI  in  tripUci  motu  Terrae  expHcationem  tecum  communicem; 
qua  is  folerti  ingenio  per  folamTerram,  tum  primi  mobilis  rapidiBimum 
motum,  tum  odlavas  fphaerae  inaequalem  tarditatem,  ipfius  denique 

40  SoUs  annuum  ciurfum  falvari  poBe  demonfiravit.  Primus  efi,  quo  Terra 
circa  axem  fui  iEquatoris  verfus  ortum  fpatio  24  horarum  convolvi 
imaginatur,  eaque  ratione  rapidiBimaiUaprimimobiliscircumgyratio, 

qua 


40  EPISTOLi^  ASTRONOMICiE 

qua  omnes  fecum  inferiores  fphaeras  in  occafum  convolvere  a  veteri- 

bus  ftatuebatur,  penitus  excluditur.  Alter  motus  efl,  quo  centrum  Terrae 

interea  annuum  curfum,  quem  veteres  Soli  attri-||buebant,  abfolvit,  ea-  2' 

que  via  Eclipticae  ducSlum  ijs  in  locis,  ubi  hi  Solem  locabant,  defignat. 

Tertius  vero  efi,  quo  axem  i^quatoris  Terrae  ad  planum  Eclipticae,  5 

quod  centrum  ipfius  (ut  dixi)  defcribit,  variabilem  et  annuo  hinc  motu 

revertentem  inclinationem  habere  oportet;  alias  enim  apparentes  Solis 

ab  i^quatore  decUnationes,  dierumque  incrementa  et  decrementa  cum 

imibrarum  difcriminibus  hypothefi  huic  non  congruerent.  Sed  et  in 

hoc  tertio  motu  mirabili  induflria  per  binos  circellos  circa  axem JEqnaL-   lo 

toris  Terrae  defcriptos,  falvat  inaequalitatem  motus  fixarum  ideo  nobis 

apparentem,  quod  iEquator  Terrae  inaequaliter  in  antecedentia  pro- 

moveatur,  alteramque  iEquatoris  mobiUtatem,  qua  ad  Echpticam  ac- 

cedit  et  recedit,  eodem  artificio  excufat.  Verum  haec  omnia,  ut  funt  in- 

geniofe  a  folertiBimo  illo  Artifice  excogitata ;  ita,  nifi  machina  talis  ex-   is 

truatur,  in  qua  oculariter  demonftrentur,  difficuher  inteUigi  pofiunt. 

Id  vero  et  plura  aUa,  Deo  conatus  nofiros  adiuvante,  aliquando  fadu- 

rus  fum,  ubi  vulgi  llrepitu  femoto  mihi  Philofophica  quiete  frui  Ucu- 

erit,  et  in  ijs,  quae  in  motibus  adhuc  defiderantur,  tunc  diUgentiorem 

trutinam  adhibebo.  Tu  interim  da  operam,  ut  Ubertatem  prifiinam  20 

recuperare  poBis  et  tandem  animum  ad  continuandum  Philofophiae 

fiudium  componere,  ni  mavis  fequi  viam  univerfae  carnis,  cumque  t 

aUjs  reUquos  frufirare  inglorius  annos.  Vale  et  faluta  magnificum  Do- 

minum  Decanum  meo  nomine  officiofiBime.  Iterum  terque  quaterque 

vale.  Datae  Knudfdorp  die  3.  Septembris  Anno  1576.  25 

Spero  me  brevi  vobis  Haffniae  affuturum.  ^ 

Tuus 

TYCHO  Brahe. 

[Ex  apographo  in  codice  Vindobonensi  lat.  106867;  cf.  106866«  folL  58—59] 

NOBILI  ET  GENEROSO  VIRO,  DOMINO    lo- 

TYCHONI  BRAHE  OTTONIDI  A  KNUDSTORP, 
AMICO  SUO  SEMPER  OBSERVANDO. 

ENEROSE  et  clariBime  vir,  Scotus  hic  quidam  in  hoc 
Ipoftremo  bello  Danico  et  Suetico  ftipendia  fub  Capita- 
neo  lOHANNE  CLARICO  Scoto  meruit,  et  parum,  uti  35 
opinor,  illi  reflat,  ipli  etiam  fereniBimo  Regi  aut  quae- 
Itoribus  eius  incognitum  et  memoria  elapfum.  Quod  fi 
tu  hunc  affli(5tum  tua  gratia  et  favore  apud  Regem  aut 
per  aulicos  amicos  iuvare  pofiis,  obnixe  te  oro,  ut  id  facias.  Et  hoc  etiam 
tibi  perfuadeas,  quod  tibi  hac  de  re  nec  fcriplifiem ,  nec  moleAus  fuifiem,  40 

fi 


CAROL.  DANZi^US  AD  TYCHONEM  17  NOV.  1576    41 

G.  literae,  quas  tibi  BUCHANANUS,  fereniBimi  Scotorum  regis  Prae- 
ceptor,  nunc  fcribit,  ad  id  me  non  impuliUent;  cuius  preces  magnum 
apud  te  pondus  habituras  eBe  fpero,  cum  ille  Poeta  lit  dodifiimus,  et 
Theologus  minime  feditiofus,  nec  Reipublicae  perturbator,  nec  etiam 
5  ARISTOTELI  nimium  addidlus,  quo  etiam  quidam  Theologiam  pro- 
fitentes  abutuntur.  Scotus  ille  refponfum  hic  a  te  expedlabit,  et  literas 
ad  aulicos  amicos,  ut  negotia  ifthic  tutius  et  facilius  expedire  poBit. 
Pollea  ii  voles,  BUCHANANO  refcribas.  De  Aftronomicis  quibufdam 
libenter  te  audiam  diBerentem,  ubi  limul  affuerimus.  Nam  Theorias 

10  Planetarum  revolvere,  et  faciUori  a  te  excogitata  Methodo  difcere  plu- 
rimum  aveo.  Allrologica,  quibus  tu  moderate  uteris,  nec  nimium  (quod 
laudo)  ijstribuis,  non  valde  vitupero  quidem,  fed  neque  admodum  fu- 
fpicio,  ut  multi  alias  folent,  fiquidem  a  Domino  CALVINO  olim  in 
his  abfierritus  fum,  cum  Argentinae  fimul  eBemus,  quando  ifiis  vati- 

15  cinijs  admodum  addidlus  fuiBem.  Habent  enim  nefcio  quid,  quod  ho- 
minem  trahit  ad  fe,  ut  ijs  nimium  adhaereat  et  fidat.  Is  enim,  cum  vi- 
diBet,  me  eo  credulitatis  in  hifce  praedidlionibus  perveniBe,  ut  de  ad- 
ulterijs  etiam  mulierum  hinc  nonnuUa,  quae,  ut  fatear  quod  verum 
eft,  raro  falfos  habuerint  eventus,  praedicere  me  poBe  iadlarem,  pro 

20  fua  autoritate  et  gravi  iudicio  me  increpavit,  et  male  mihi  minatus  eft, 
G.  ifia  non  relinquerem.  Quare  cum  eum  fufpicerem,  atque  in  pretio 
haberem,  mecumque  STURMIUS  plurimum  illis  tribueret,  non  aufus 
fum  talia  ulterius  ferio  attingere.  Afironomica  tamen  femper  plurimi 
aefiimavi,  atque  uti  merentur,  magnifeci,  et  etiamnum  magnifacio. 

25  Quare  in  ijs  aliqua  etiam  hac  invalefcente  aetate  de  praeceptore  difcere 

1 1 '  plurimum  defi-||dero,  quod  et  te  mihi  non  denegaturimi  fpero.  Vale,  Vir 
integerrime,  et  me,  quod  plura  non  fcribam,  excufatum  habe,  Urani- 
amque  tuam  meis  verbis  reverenter  faluta.  Haffniae  17.  die  Novembris 
Anno  1576. 

30  Tibi  deditiBimus 

Carolus  Danzeus. 


[Ex 


42  EPISTOLiC  ASTRONOMIC^ 

[Ex  apographo  in  Thomse  Crenii  Animadversionum  philologicarum  et  historicarum  part.  VII 
(Lugd.  Bat.  1700)] 

CLARISSIMO  VIRO  D.  lOACHIMO  CAME-  232 

RARIO  lUNIORI,  PHILOSOPHO  ET  MEDICO  EXIMIO, 

AMICO  SUO  COLENDO.  5 

DOCTOR  CAMERARIUS  MEDICUS 

ZU  nOrrenberg. 

X  litteris  tuis,  clarifiime  Domine  Dodlor  CAMERARI, 
intellexi,  maximam  partem  librorum  Mathematicorum 
BRECHTALII  eBe  diftradlam;  nihilominus  peto,  ut  eos,    10 
qui  relidui  adhuc  funt,  veUs  mihi,  iuxta  catalogum  tibi 
miBum,  curare  colligi,  eofque  huic  artifici  Mechanico 
GEORGIO  LAUBIMVOLFI  ad  me  tranfmittendos  tra- 
dere.  Et  infuper,  fi  quos  afias  in  Mathematicis  et  Chymicis  inveneris 
feu  novos  feu  veteres,  quos  mihi  ufui  fore  exifiimas,  un^  adiungas   15 
velim.  Precium  horum  omnium  ex  tuo  decreto  artifex  hic  perfolvet; 
pecunia  meo  nomine  interea  ab  afio  artifice  lOHANNE  von  der 
SCHACK  nomine,  mutuo  accepta,  donec  ego  eam  hic  in  Dania  (efl 
enim  is  huc  venturus)  vel  etiam  Noribergae  reftituero.  Ignofcas  autem 
mihi,  quod  ita  audadler  toties  his  meis  negotijs  molefius  tibi  fim;  id  20 
facio  fretus  fingulari  tua  humanitate,  qua  te  eximie  praeditum,  cum 
Noribergae  ultimo  efiem,  non  obfcure  cognovi.  Peto  autem,  ut  per  oc- 
cafionem  me  de  tuis  fiudijs  et  laboribus  certiorem  reddas,  utrum  in 
Spagyrica  Medicina  profedlum  aliquem  feceris.  Ego  hac  aefiate  nihil 
fere  eximij  in  ea  arte  elaboravi,  impeditus  archite<5lura,  quam  nunc  25 
prae  manibus  habeo.  In  Infula  enim  hlc  quadam,  quae  fita  efi  in  medio 
famofiBimi  et  celeberrimi  freti,  ubi  omnes  naves  ab  Oriente  in  Occi- 
dentem  tranfeunt,  et  e  contra,  aedes  Philofophicas  non  exiguis  fumpti- 
bus  extruo.  Hac  enim  Infula  eo  nomine  a  Rege  donatus  fum,  ut  eo, 
cum  fert  animus,  fecedere  poBim,  et  a  vulgi  firepitu  femotus  aUioribus  30 
vacare  exercitijs.  Ubi  ve-||ro  aedificium  hoc  abfolvero,  divina  ope  co-  233 
natus  nofiros  auxiliante,  fpero  me  commoditatem  non  exiguam  ad- 
epturum  philofophandi  tum  in  fuperiori  et  coelefii  Aftronomia,  tum 
etiam  in  hac  inferiori  Spagyrica  rerum  praeparatione.  Et  fi  quid  mea 
opera  et  fumptibus  inveniri  queat,  quod  tibi  aUjfve  amicis  id  expeten-  35 
tibus  ufui  eBe  poBit,  lubens  communicabo.  Vale,  vir  dodliBime  et  hu- 
maniBime,  et  amicitiam  inter  nos  brevi  tempore  Noribergae  contradlam 
longa  tempora  ne  finamus  obUterare.  Iterum  vale.  Datae  in  Infula  no- 
Itra  Huena,  d.  21.  Novemb.  An.  1576.  Y 

TYCHO  BRAHE. 

[Ex 


HENR.  BRUCi^US  AD  TYCHONEM  8  DEC.  1576      43 


79r 


[Ex  apographo  in  codice  Vindobonensi  lat.  10686^6] 

HENRICUS  BRUCyEUS  AD  TYCHONEM 

BRAHE. 
S.  P. 


5 

M§ 

® 

t 
10 

Wt 

ERIUS  quam  velim,  nobiliBime  amiciBimeque  D.  TY- 
CHO,  tuis  literis  refpondeo.  Nunc  nadlus  idonei  Tabel- 
larij  poteftatem,  alijs  fepolitis,  ad  fcribendum  me  dedi. 
Et  re(Ste  tu  quidem  inobfervata  currere  fidera,  nec  tam 
ferenitatem  deeBe  quam  perdi  fcribis.  Quae  quamvis 
vere  dicantur,  quod  magna  pars  plerifque  nihil  agendo 
effiuat,  tamen  hifce  ftudijs  ardloa  Urania  occinere  videtur.  Hoc  latus 
t  mundi  nebulae  dirufque  luppiter  urget.  Nili  forte  Academici  in  media 
luce  caecutiunt,  qui  umbras  fedlantur,  vel  ut  tuis  verbis  utar,  formali- 
tates  verborum  inanium.  Id  quomodo  in  hoc  dodlrinae  genere  fieri 
15 1  queat,  in  quo  ornari  res  ipfa  negat,  contenta  doceri,  non  perfpicio.  Sed 
hoc  forte  intelligis,  auditorum  oculos  in  coelum  eBe  deducendos,  aut 
ipfum  docentem  non  debere  fcholafiico  pulvere  contentum  in  illo  con- 
fenefcere.  Ego  hoc  vere  affirmare  poBum,  quicquid  folidi  in  eo  dodlrinae 
genere  hifce  temporibus  in  lucem  proditum  elt,  hoc  ab  Academicis  pro- 
fedum  eBe.  Nam  et  PURB  ACHIUS  Academicus.  Idem  REGIOMON- 
TANUS,  STOFLERUS.il  Quid  de  COPERNICO  dicam,  quemBononiae 
cum  DOMINICO  MARIA  obfervaBe,  fcripta  fua  tellantur,  et  Romae 
docuiBe  fcio.  Ut  interim  REINHOLDUM  et  RHETICUM  taceam.  De 
me  nihil  habeo  quod  dicam,  quo  forte  refpicis,  nifi  non  omnes  fibi  hunc 
fiudiorum  fcopum  proponere,  et  multos  defiitui  neceBarijs,  aHjfque 
caufis  impediri.  Et  tamen  hic  Academicus  fortaBe  tuis  aliorumque  ob- 
fervationibus  adiutus,  fadla  cum  veterum  obfervationibus  collatione, 
accommodatas  aliquas  hypothefes  extruere,  et  his,  Geometria  duce, 
rationem  tabulas  condendi  demonllrare.  Et  inani  fua  pompa  verbo- 
rum  (fic  enim  labores  nofiros  vocare  videris)  deducere  fuos  auditores 
ad  recludenda  veri  penetraHa.  Verum  ego  fuum  cuique  ut  fit  pulchrum, 
remitto.  Imo  gaudeo  et  laudo  aliquos  eBe,  quibus  mentem  et  animum 
Dij  dederunt,  ut  in  nobili  et  arduo  fiudioincumbendiunfibiperfuade- 
ant.  Utinam  mihi  ipforum  laboribus  et  fumptibus  frui  liceret,  velim 
me  dare  und  obfervatorem.  Progredere,  mi  TYCHO,  quo  virtus  tua 
te  vocat,  Dij  tibi  ingenium,  Dij  fortunam  et  indefeBum  ftudium  dedere, 
da  operam,  ut  agnofcat  polleritas,  te  non  frufira  vixiBe,  et  craBiun  aerem 
naturae  beneficio  et  ftudio  vince. 

Venio  nunc  ad  ea,  quae  de  medicamentis  obiter  inter  nos  motafunt, 

ubi  ignorantiam  decodlionum,  infufionum  et  aUorum  operum  feplafi- 

ariorum  minime  tibi  obieci.  Sed  hoc  tiun  temporis  me  exiftimare  me- 

mini,  te  necdum  fatis  perfpexiBe  vim  et  facultatem  eorum,  quid  poBint 

6*  in 


20 

79 


25 


30 


40 


44  EPISTOL.E  ASTRONOMICi^ 

in  obflrudlionibus  toUendis,  in  craBis  et  vifcidis  humoribus  incidendis, 
quantum  ad  intemperies  corrigendas,  et  alia  quae  quotidie  ufu  veni- 
unt,  fiquidem  praxin  Medicam  publice  non  exerceas,  uti  nos,  neque 
etiam  opus  habeas.  Neque,  mi  TYCHO,  aut  fpiritu  vitrioli  aut  lapi- 
dum  pretioforum  viribus  omnia  abfolvi  poBunt.  Quod  fi  tamen  quis  5 
purius  et  defecatius  vires  eUciat  feparatione  puri  ab  impuro,  eum  ego 
feplafiarijs  praetulerim,  uti  et  tu  facis,  et  iUius  laboribus  fruar.  Non 
enim  ars  confifiit  in  illa  feparatione,  uti  neque  in  docodlionibus  et  aUjs 
praeparationibus,  fed  morborum  caufarumque  dignotione,  in  naturae 
aegrotantis,  in  medicamentorum  redla  applicatione.  Quamvis  iUam   10 
purificationem  ego  ||  non  privaverim,  ut  neque  medicamentorum  prae-  80' 
parationem  et  longe  minus  medicamentorum  veteribus  ignotorum 
ufum  utilem.  Quae  duo  priora  eius  generis  funt,  ut  exiftimem,  a  ftupi- 
diBimo  quoque,  fed  laboriofo,  fi  praeeuntem  habeat,  percipi  poBe,  tan- 
tum  abeft,  ut  fubtilem  ARISTOTELIS  naturae  interpretis  difcipulum   15 
requirant.  Sunt  enim  haec  (loquor  de  praeparationibus,  non  de  com- 
modo  ufu)  mechanici  operis  et  nuUius  ingenij  et  mentis,  ubi  Dodtor 
peritus  et  fidelis  adfit.  Verum  iUud  fuit  fubtiUs  verborum  indagatoris 
et  fententiae,  autorem  per  fcapham  ligonem  inteUigentem  et  verborum 
portentis  fecretiora  quaedam  medicamenta  defcribentem  aBequi.  Ego  20 
autem  arbitror,  rerum  cognitionem  fatis  per  fe  difficultatis  afferre, 
etiamfi  verborumtenebrisnoninvolvatur.  Ob  id  tibi  gratias  ago,  quod 
pro  nofira  amicitia  confedlionem  vitrioli  aperueris,  quamvis  adhuc 
fola  tua  defcriptione  fruamur,  quod  vitris  recipientibus  defiituamur. 
Sumtibus  enim  minime  deterreor.  Partem  alteram  de  Horologijs  ve-  25 
lim,  fi  commode  fieri  queat,  ad  me  mitti  cum  libello  illius  nobilis  Angli 
de  Radio,  Si  eo  carere  queas,  aut  faltem  titulum  primis  literis  ad  me 
mittito,  quamvis  libellum  malim.  Cum  enim  in  Anglia  fit  excufus  et 
nunc  miferabilis  fit  Belgicus  fiatus,  vix  alibi  confequar.  Utrum  aliquid 
librorum  Lipfiae  fis  nadus,  fcire  velim,  et  quos.  30 

Eft  hic  Magifter  LUCAS  Hamburgenfis  non  ineruditus,  et  harum 
artium,  quas  uterque  noftrum  fumme  colit,  non  imperitus,  Mufices 
non  ignarus.  Hic  cuperet  tuo  beneficio  iuvari,  et  fi  vel  Haffniae  con- 
ditio  offerretur  docendi,  aut  etiam  nobilis  alicuius  liberi  forent  infti- 
tuendi,  operam  fuam  offert.  Uxorem  habet,  curta  eft  illi  fupellex,  ut  35 
laborandum  fit  illi  omnino  de  auxiUo.  Itaque  hunc  habeas  de  meliore 
nota  commendatum;  nam  et  moribuseftintegerrimiseteruditus.  Non 
dubito  te,  cum  de  omnibus  optime  mereri  ftudeas,  etiam  noftro  nomine 
fadlurum  omnia,  quae  ab  optimo  noftrique  amiciBimo  expedlari  poBunt. 
Quod  fi  exiftimes  neceBarium,  ut  iUum  coram  videas,  dabo  operam,  ut  40 
ad  te  tranfcurrat,  cum  aut  in  Infula,  aut  Haffniae  te  eBe  intellexero. 
Bene  vale,  et  me,  ut  foles,  ama.  Roftochij  VIII.  Decembris  1576. 

Henricus  Bruc^US,  plane  tuus. 

[Ex 


STENO  BILDE  AD  TYCHONEM  3  MAI.  1577 


45 


[Ex  apographo  in  codice  Vindobonensi  lat.  106867;  cf.  106866«  fol.  59] 

ii^    TYCHONI  BRAHE  EX  SORORE  NEPOTI 

CHARISSIMO. 

ISf  quo  vita,  falus,  via,  Itatque  redemptio  nollra, 
5  Corporis  atque  animae  det  tibi  faulta,  precor. 

AM  iam  literas  tuas,  Nepos  e  forore  chariBime,  de  ne- 
gotijs  tuis  expediendis  apud  fabrum  ferrarium  meiun, 
per  famulum  tuum  accepi,  petitionibus  tuis  quam  liben- 
tiBime  fatiffadlurus,  nec  officium  ullum  erga  te,  quem 
10  K3M  S/ffMi  femper  intime  dilexi,  pollicitationis  in  me  claudier  fi- 
nam.  Armillas,  quas,  fi  redle  memini,  Ptolemaicas  ap- 
pellas,  et  pro  quibus  ornandis  mihi  cupreos  circulos  mififti,  artifici  hic 
in  moletrina  ex  tuo  praefcripto  ornandos  commifi,  etiam  frementibus 
et  reludantibus  alijs,  qui  aquam  pro  conficienda  farina  nimium  ex- 
15  hauriri  praetendunt.  Sed  vereor,  ne  is  iuxta  tuam  mentem  Armillas 
ifias  rite  parare  et  levigare  norit.  Verum,  ubi  ipfemet  me  accefieris, 
redlius  de  his  difpicies.  Has  fcribens,  literas  Regias  accepi,  ut  ad  fuam 
Maiefiatem  fine  mora  veniam.  Ubi  autem  a  Regia  Maiefiate  Hberabor, 
Lares  Huenenfes  feu  potius  Uraniburgicos,  adeoque  te  ipfum  invifam, 
20  tuis  Mufis  thura  libando.  His  paucis  quam  feUciter  vale.  Datse  Her- 
rifuadi  5  Nonis  Maij  Anno  1577.  Steno  Bilde 


1 

M 

30 


[E  colleAione  Boelling  D  in  fol.  67  Bibliothecae  Regiae  Hauniensis] 

1'       MAGNIFICO  DOMINO  RECTORI  ET 

25  CLARISS.  VIRIS,  REGIiE  ACADEMIiE  HAFNIENSIS 

PROFESSORIBUS  VENERANDIS,  DOMINIS  ET 
AMICIS  PERFETUO  OBSERVANDIS. 

S. 

AGNIFICE  Domine  Redlor,  clariBimique  viri,  Hafni- 
enfis  Academiae  venerandi  profeCores!  Quod  unanimi 
confenfu,  fingulari  vefiro  favore  impellente,  me  nihil 
tale  a  vobis  expedantem  Redloratus  honoribus  infig- 
nire  et  in  Reipublicae  vefirae  litterariae  per  fubfequens 
Annuum  tempus  Adminiftratorem  eligere  non  dubita- 
35  veritis,  vobis  omnibus  et  fingulis  reverenter  habeo  gratias.  Ego  vero 
praeterquam  quod  me  tanto  officio  digne  fufiinendo  minime  idoneum 
agnofcam,  ideoque  eledlionis  huius  rationem  vefirae  potius  benevo- 
lentiae  et  favori  adfcribendam  cenfeam,  quam  quod  revera  tale  aliquid 
a  me  praefiari  poBit,  gravibus  infuper  ijfque  non  paucis,  hoc  praefertim 

tempore, 


46  EPISTOLiE  ASTRONOMICi^ 

tempore,  diltrahor  curis  et  negotijs,  quo  minus  veflrae  voluntati  fatif- 
facere  et  tam  praeclaro  officio  rite  obeundo  vacare  pofiim.  Inprimis 
vero  ob  Architedlurae  in  aedificijs  conlUtuendis  ||  occupationes,  quibus  1  ^ 
in  hac  Infula,  a  veteri  defolatione  in  habitabilem  oram,  Deo  conatui 
noltro  favente,  revocanda,  implicor.  Quapropter  reverenter  et  obnixe  5 
vellras  Excellentias  rogatas  volo,  ut,  confideratis  his  negotijs,  quibus 
hoc  ipfo  tempore,  quo  vobis  adefie  oporteret,  impedior,  me  a  tanto 
munere  obeundo,  quod  alias  etiam  nollris  viribus  impar  efi,  excufa- 
tum  habere  velint.  Impofierum  vero,  Dei  nutu,  liberato  mihi  ab  hoc 
occupationum  onere,  fi  quid  erit,  quo  mea  tenuitas  veftrae  Academiae   lo 
et  vobis  in  quocunque  officij  genere  ufui  efie  pofiit,  lubens  omnique 
conatu  pro  virium  menfura  praeftare  et  volo  et  debeo.  Omnemque 
meam  operam,  quacunque  in  re  Htterariae  Reipublicae  veftraeque  uti- 
litati  infervire  pofiit,  vobis  perpetuo  defero.  ||  Deus  optimus  et  aeternus,  2^ 
autor  omnis  fcientiae  et  veritatis,  vos  vefiraque  fiudia  in  fuum  hono-   15 
rem  et  publici  boni  utilitatem  diu  clementer  confervet.  Valete.  Datae 
in  Infula  Huena  Maij  die  21.  Anno  Chrifii  1577. 

Mag.  et  Exc.  V.  amantifi. 

Tycho  Brahe. 

[Et  apographo  in  codice  Vindobonensi  lat.  10686^]  20 

NOBILISSIMO  DOCTRINAQUE  ET  VIRTU-  75- 

TIBUS  PRiESTANTISSIMO  DOMINO  TYCHONI  BRAHE 

OTTONIDI  DANO,  DOMINO  DE  KNUDSTRUP, 

DOMINO  SUO  OBSERVANTER 

COLENDO.  25 

OST  tuum  Augulla  difcefium,  generofe  Domine  TY- 
CHO,  ad  te  femel  litteras  dedi,  in  quibus  T.  D.  pro  fcrip- 
to  de  flella  anno  1572  vifa  edito,  mihique  dono  mifio 
gratias  egi.  Deinde  aliquid  de  voluntate  SCHISLERI 
et  Globi  conficiendi  ratione  cuiufcunque  magnitudinis  30 
fubiunxi.  Spero  autem  eafdem  litteras  tibi  efie  redditas. 
De  voluntate  vero  tua  cum  nihil  adhuc  certi  ||  cognoverim,  pauca  ea-  75^ 
dem  de  re  tum  cum  affine  meo  PETRO  tum  cum  N.  GEMPERLIN 
pidlore  egi  coram,  ut  de  mea  erga  te  benevolentia  tibi  quid  certi  con- 
Ilaret.  Meretur  enim  virtus  tua,  ut  tibi  omnibus  modis  gratificetur.  35 
Quare  cum  fingulari  Dei  beneficio  ad  excolendas  artes  Mathematicas, 
quas  ipfe  impenfe  amo,  excitatus  efie  videaris,  Deum  Opt.  Max.  pre- 
cor,  ut  tibi  vitam  largiatur  diuturnam,  quo  laudatifiimis  artibus  iam 
quidem  nutantibus  brevique  cafuris  tuo  ingenio  quam  felicifiime  fuc- 

currat. 


lOH.  MAIOR  AD  TYCHONEM  20  SEPT.  1577 


47 


10 


currat.  Quadrans,  quem  hic  in  horto  Domino  Confuli  magna  indullria 
extruxilU,  adhuc  conftat  et  ufui  obfervationum  coeleftium  infervit.  Ma- 
china  certe  ingens,  vixque  uUibi  noftro  aevo  limilis  reperitur,  quam 
etiam  magnus  ille  PETRUS  RAMUS  fummopere,  cum  hic  et  tecum 
efiet,  admiratus  ell.  D.  WOLFIUS  tibi  plurimam  falutem  exme  dicere 
voluit:  ipfe  fcripliBet,  nili  publica  negotia  illi  impedimento  fuiBent  et 
affinis  meus  non  cum  fumma  feftinatione  abitum  paraBet.  Vale  feU- 
citer.  Augullae  Rheticae  pridie  Matthaei  Apolloli  1577. 

T.  D.  deditiB. 

M.  lOHAN.  Maior. 


[Ex  apographo  in  Nye  Samlinger  til  den  danske  Historie  III  (Hauniae  1794)  p.  131] 

TYCHO  BRAHE  AD  D.  PETRUM 

SEVERINI. 

haec  ego  ad  te  perfcribere  volui,  ut  et  tu  huius  Cometae  fi  non 

15  infirumentalem  faltem  ocularem  et  phyficam  obfervationem  inftituere 
pofiis,  et  apud  Regem  efficere,  ne  forte  ego  hinc  avocer  interim,  dum 
Cometa  fulget,  ut  plenam  eius  obfervationem  per  infirumenta,  quas 
hic  folum  in  promtu  habeo,  perficere  pofiim.  Si  vero,  antequam  fer- 
vus  meus  has  tibi  reddiderit,  id  quod  caveri  vellem,  fadlimi  efi,  da 
20  operam,  ut  Regis  confenfu  per  afias  Hteras  infedliun  fieri  pofiit.  Vale  et 
t  faluta  amicos.  Datae  Haffniae  14.  Nov.  1577.  /j» 

Tycho  Brahe. 


[Ex  apographo  in  codice  Vindobonensi  lat.  10686««] 

68V  ET  NATAUUM  SPLENDORE  ET  INGENIJ 

PRiESTANTISSIMO  VIRO  DN.  TYCHONI  BRAHiEO 

OTTONIDI,  DOMINO  ET  AMICO  SUO 

COLENDO. 

s. 

30  Ibi  ibsbT^*^^  EDIERUNT  e  Dania  veAra,  NobiliBime  Domine  TY- 

CHO,  fuperiore  anno  GEMPERLINUS,  nuper  Auri- 

faber,  quorvun  neuter  me  acceBit,  uterque  tamen  per 

alios  falutem  mihi  tuo  nomine  dixit.  Etli  autem  fpera- 

veram  te  pro  neceBitudine  noftra  ne  abfentis  quidem 

35  \ssssSii3SSSSssm  mei  memoriam  abiedlurum,  tamen  ciun  aHra  non  qui- 

dem  exitium  (id  enim  a  religione  noftra  et  faniore  Philofophia  eBet 

aUenum)  fed  vitae  faltem  periculum  fuperiore  anno,  te  autore,  mihi 

portenderint, 


48  EPISTOLiE  ASTRONOMICi^ 

portenderint,  minus  miror,  me  utcunque  viventem  in  mortuis  abs  te 
numerari,  11  forte  praedidlio  illa  apud  te  moUior  fuit,  quam  mihi  tunc 
indicare  voluifti,  ideoque  fupervacaneis  litteris  fuperfediBe.  Memineris 
tamen,  Afcendens  meum  necdum  Saturni  Anaretae  oppolitum  attigiCe,  t 
quod  ex  tua  quoque  fupputatione  circa  annum  aetatis  meae  65  demum  s 
eveniet,  quem  etiam  ob  id  ex  Aftrologicis  ratiocinijs  fatalem  mihi  eBe 
inlinualti,  a  quo,  ut  confcius  fis,  fi  forte  mea  aetas  et  nofira  colloquia 
tibi  memoria  exciderunt,  adhuc  triennio  abfum.  Aiebas  etiam  fieri 
poBe,  ut  diredlionem  Horofcopi  ad  Trinum  fuum  proprium  circa  an- 
num  68  incidentem  aBequerer,  plerumque  id  concedi  ijs,  qui  Aqua-   lo 
rium  afcendentem  obtinent,  mihi  revelafti,  quando  de  his  et  fimilibus 
familiariter  et  iucunde  fermones  mifcuimus,  atque  e  thefauris  tuis 
Afirologicis,  quos  alias  in  abfcondito  habes,  mihi  quaedam  impartiri 
voluifii,  quorum  etiamnum  magna  animi  voluptate  recordor.  Quare 
cum  adhuc  et  vivam  et  qualitercunque  ||  valeam,  quod  te  non  ignorare  69' 
arbitror,  qui  tam  probe  meam  Genefin  et  hinc  pendentia  fata  nofii, 
quatenus  humanae  fubiacent  indufiriae,  nullatenus  eam  tibi  inhumani- 
tatem  tribuo,  ut  me,  quamvis  pauperem  et  genere  ignobilem,  fed  a 
Mufis  ditatum  et  nobilitatimi  afperneris,  vel  fuperbiam,  ut  fecundis 
rebus  elatus,  neminem  tenuioris  fortunae  hominem  amicitia  tua  dig-  20 
num  exiftimes,  vel  calliditatem,  ut  benevolentiam  pro  tempore  ex  loco 
fimules.  Sed  faceBant  haec  omnia,  indigna  generofa  natura,  qualem 
eBe  tuam  e  diutina  nofira  converfatione  expertus  fum,  pleneque  per- 
fuafum  habeo.  De  me  autem  fic  exifiimes  velim,  me  tibi  et  viventem  et 
mortuum  fore  amicum.  Vale.  Augufiae Vindelicorum  9.  Maij  Anno  1578.   25 

HlERONYMUS  WOLFIUS. 

[Ex  apographo  in  codice  Vindobonensi  lat.  10686^^] 

HENRICUS  BRUCiEUS  AD  TYCHONEM 

BRAHE. 

S.  P.  80' 

RODIJT  catalogus  librorum  Francfurti  ad  Moenum  ve- 
nalium,  inter  ceteros  hunc  invenio:  Ob/ervatio  et  de- 
monftratio  Cometse  setherei,  qui  anno  1577  et  1578 
conftitutus  in/phsera  9  apparuit,  autoreM.  MICHA- 
ELE  MJESTLINO,  Tubingse  apud  GEORGIUM  35 
GROPENBACHIUM.  Hunc  nondum  videre  contigit, 
quod  li  ad  manus  meas  pervenerit,  curabo,  ut  ad  te  mittatur,  vel  eo 
potiBimum  nomine,  ut  li  forte  eam  methodum,  eafque  rationes  et  ob- 
fervandi  et  demonllrandi  fequeretur,  quas  tu  approbas,  ut  tibi  conftet, 

in 


PAUL.  HAINTZELIUS  AD  TYCHONEM  25  MART.  1579    49 

in  quibus,  et  quantum  eis  tribuendum  iudices  et  in  quibus  diBentias. 
Porro  cum  multi  in  eodem  genere  labor^rint,  ut  hinc  inde  editafcripta 
teftantiir,  fumeret  fibi  forte  quis  laborem  aliorimi  fententiam  refel- 
lendi,  id  quod  mihi  minime  probatur,  cum  rei  propolitae  vera  demon- 

5  ftratione  ex  Geometricis  fundamentis  eruta,  et  obfervationum  certi- 
tudinis  confirmatione,  abunde  fecus  fentientes  confutentur.  Tu  interim 
in  tuis  obfervationibus  elabora  et  profer  in  lucem,  quod  pluteiun  caedat 

t  et  demorfos  fapiat  ungues. 

Nollras  obfervationes  non  mitto.  Cum  enim  eas  ad  Geometriam, 

10  tanquam  ad  Lydium  lapidem  revocarem,  et  animadverterem,  aHquid 
in  ijs  defiderari,  abieci  aliquo,  ut  ipfe  nefciam  ubi  lateant.  Hoc  tamen 
fatis  recordor  me  nullam  fenfibilem  parallaxin  hinc  colligere  potuifie, 
fed  calculum  potius  in  contrarium  abijBe,  id,  quod  miratus  fum,  re- 
ludlante  noftro  ARISTOTELE.  Tu  interim  bene  vale,  et  me  mutuo 

15  ama.  Rofiochij  IV.  Decem. 


[Ex  apographo  in  codice  Vindobonensi  lat.  1068666] 

PAULUS  HAINTZELIUS  AD  TYCHONEM 

BRAHE. 

IHIL  fane  opus  erat,  amantiBime  mi  TYCHO,  tam  ac- 

curata  apud  me  de  intermiBione  Hterarum  excufatione 

uti,  cum  tu  me  eiufdem  negligentiae  accufare  poBis.  Ve- 

rum  cum  nec  ipfe  tu,  quanta  ex  Latini  fermonis  pau- 

pertate  laborem,  ignores,  ||  et  egomet  mihi  plane  fim  con- 

fcius,  quanta  difficultate,  praefertim  ad  homines  dodlos, 

25  tuique  fimiles  fcribam,  ne  mirere,  fi  vel  rariores,  vel  breviores,  quam 

expedlas  a  me,  tibi  reddantur.  Nifi  enim  habeam,  quod  vel  te  fcire  tua 

vel  utriufque  noftrum  interfit,  nihil  efi,  quod  a  me  expedes.  IUud  fal- 

tem  cave,  ne  propterea  quicquam  de  meo  erga  te  amore  detradlum 

fufpicere.  De  me,  mearumque  rerum  fiatu  fcias,  me,  Dei  omnipotentis 

30  beneficio,  cum  tota  familia  red^e  valere,  filioque  (ab  hinc  anno  fecimdo, 

nimirum  1577,  menfe  Septembri  die  14,  hora  forte  7f  pofi  meridiem) 

audum  eBe;  reliqua  veteri  adhuc  loco  fita  funt,  nifi  quod  praeterito 

anno  filiam  meam  ELIZABETH AM,  maiorem  natu,  cum  iuvene  hu- 

ius  urbis  (cui  nomen  eft  MELCHIORI  lENISCH)  defpondi,  quorum 

35  nuptiae  die  13.  menfis  Od!obris,  quod  felix  faufiumque  fit,  celebratae 

funt,  cum  tuae  mihi  plenae  humanitatis  literae  iam  ante  menfem  eBent 

redditae,  quibus  ego  quod  in  hunc  ufque  diem  non  refpondi,  non  mea, 

fed  eius,  qui  tuas  mihi  reddidit,  culpa  fa(5lum  eft.  Is  namque  me  infcio 

hinc  difceBit,  et  fine  meis  literis,  fecus  quam  promiferat,  ad  vos  re- 

7  dijt, 


62- 

20 

f 

X-- 

2j 

63- 

\ 

\  ?  •  <^^^ 

^ 

50  EPISTOLiE  ASTRONOMICi^ 

dijt,  cuius  rei  optimus  mihi  tellis  eBe  potell  LAURENTIUS,  holpes 
tuus. 

Oblervationes  Cometae,  quas  a  me  petis,  ego  lane  nuUas  leci,  cum 
nuUa  idonea  ad  oblervandum  inftrumenta  nunc  habeam.  Aliorum 
vero  oblervationes  et  Icripta,  quae  paBim  in  Germania  et  alibi  de  hoc  5 
Cometa  publicata  lunt  et  ad  nos  pervenerunt,  tibique  tranlmitti  expetis 
(quorum  certe  magnus  elt  numerus)  eorum  ego  tibi  aUquot  un^  mitto. 
Sed  mehercule  non  magnopere  ledione,  et  quae  tanto  itineris  Ipatio 
perlerantur,  digna  lunt,  exceptis  oblervationibus  M.  MICHAELIS 
MiESTLINI,  II CORNELIJ  GEMM^  Louanienlis,  et  ELISi^I  RCES-  63- 
LINI,  qui  eundem  Cometam  (quemadmodum  etiam  tu  exiftimas)  non 
in  Elementari,  led  in  i^therea  mundi  regione  fitum  atque  generatum 
eBe,  certis  demonllrationibus  teftantur,  eiulque  verum  locum,  motum, 
magnitudinem,  apparitionem  et  exllindionem  commonftrare  viden- 
tur.  Sed  THADi^I  HAGECU  eiuldem  Cometae  delcriptio,  et  Land-  i5 
gravij  diligens  oblervatio,  modo  rite  in  calculum  adhibita  lit,  longe 
diverlum  ab  illorum  et  tua  opinione  et  lententia  ftatuunt  atque  lenti- 
unt.  MICHAELIS  MiESTLINI  Epiftolas  ad  Dn.  HIERONYMUM 
WOLFIUM  Icriptas,  et  ex  his  excerpta,  item  Landgravij  oblervatio- 
nem,  Q.  modo  genuina  ell,  hic  un^  mitto.  His  dodiBime,  humaniBime-  20 
que  mi  TYCHO,  valeas,  et  me,  five  loquentem  tecum  per  Hteras,  five 
etiam  tacentem,  manere  tamen  lemper  in  eodem  amore  et  benevo- 
lentia  erga  te  tibi  plane  perlualum  habeas.  lOHANNES  BAPTISTA, 
Irater  meus,  lalutem  tibi  plurimam  hic  relerri  voluit.  Iterum  etiam  at- 
que  etiam  vale.  Dabantur  Augufiae  25.  Martij  An.  79.  25 

T. 
Paulus  Haintzel. 

Has  faltem  optimae  recordationis  viri  Pauli  Haintzelij,  Confulis  Augurtani, 
Aftronomicarum  rerum  amantiBimi,  in  cuius  etiam  horto  Quadrantem  illum 
maximum,  cuius  alias  in  meis  fcriptls  fit  mentio,  extruximus,  ternas  faltem    30 
apponere  licuit  literas,  licet  plures  ad  me  dederit,  quae  perierunt,  uti  etiam 
nullum  refponfum  inter  chartas  meas  reperio  eorum,  quae  ad  ipfum  fcripfi. 


[Ex 


i 


HIERON.  WOLFIUS  AD  TYCHONEM  25  MART.  1579    51 

[Ex  apographo  in  codice  Vindobonensi  lat.  10686^^] 

HIERONYMUS  WOLFIUS  AD  TYCHONEM 

BRAHE. 
69«^  S. 

ADEM  Tabellarij  fortuna,  TYCHO  nobiliBime,  amice 
colende,  hic  fumus  uli,  qua  tua  praellantia.  Nam  Auri- 
faber  ille,  qui  tuas  reddiderat,  hinc  abijt.  Quis  literulas 
lit  perlaturus,  nefcio,  fed  fub  vefperam  demum  mihi  nun- 

ciatum  eft,  ut  refcriberem.  Itaque  cogor  eBe  brevior  et  ob 

10  IBfe=5=-=^  temporis  brevitatem  et  propter  diem  feftum.  Abfentibus 

WILLERI  minillris  non  poBum  parare  libellos  noflrorum,  qui  de  atro- 

ciBimo  illo  Cometa,  quem  unquam  vidi,  fcripferunt.  Et  fane  puto  nec 

Tabellarium  grandiufculos  libellos  perlaturum  et  quae  tu  elabor^ris, 

propediem  nos  accepturos.  Quae  autem  de  amplitudine  veftrae  regionis 

15  et  fortitudine  gentis  fcribis,  fatis  nota  nobis  funt,  et  Cimbros,  Ambrones 

et  Teutones  a  Martha  C.  MARIJ  maga  potius,  quam  a  Romanis  eBe 

vidlos  arbitramur.  Linguam  vero  veftram  ijs  ornavit  et  antiquitatis  et 

69^  pro-||prietatis  et  copiae  laudibus  lO.  GOROPIUS,  ut  eam  vel  Hebraeae 

anteponat,  nedum  Latinae  et  Graecae.  Itaque  li  hic  eBes,  Cimbrice  a  te 

20  difceremus.  Sed  fortaBe  nobis  aetas  obflaret,  quo  minus  eBemus  dociles. 

Nam  mortuo  adhibere  medicinam,  et  docere  fenem  idem  eBe  Graeco 

proverbio  dicitur.  Me  quidem  fenedlus  et  pigrum  et  obliviofum  facit, 

et  multipliciter  tam  corpus  quam  animum  affiigit.  Quomodo  autem 

me  contra  eam,  tanquam  morbum  incurabilem  muniam,  non  video, 

25  praefertim  deficiente  hic  vino  bono  et  incorrupto,  quo  folo  tanquam 

antidoto  moderate  fumto  uti  foleo  contra  tam  invidlum  hoftem,  uti 

fcis  meum  morem.  Quare  five  me  hic  enneaticus  climader,  6  dv8Qo8d- 

fia^,  fufiulerit,  five  66*°  tollendum  reliquerit:  fufque  deque  fero,  modo 

CHRISTUS  Servator  in  Palatio  fui  patris  parvulam  aliquam  cellulam 

30  aBignet,  in  qua  beate  et  aeternum  requiefcam,  quod  ita  fore  clementia 

divina  fretus  confido. 

RefpubUca  nofira  in  eo  fiatu  adhuc  efi,  quem  hinc  difcedens  reli- 

quifii.  HAINZELIUS  filius  nuper  a  me  uxoris  fuae  Genefin  confici 

voluit,  cum  ego  refpondi,  D.  TYCHONEM  id  in  melius  praefiare  poBe, 

35  fi  vellet.  Sed  fane  dubito,  an  velles,  cum  hic  in  talibus  difficilimus  fueris. 

Ifii  homines  affedlibus  fuis  indulgentes,  fuccenfent  Aftrologis  et  vera 

et  falfa  dicentibus.  Itaque  Tirefias  foli  ApoUini  vaticinandum  eBe  dixit 

t  apud  SOPHOCLEM,  qui  hominis  indignationem,  quippe  Deus  negli- 

gat.  Eclipfin  SoHs  in  X  hic  vidimus  pene  integram,  in  qua  et  CYPRIA- 

40  NUS,  fed  minus  tamen  quam  COPERNICUS  aberravit.  Cuius  Ephe- 

70-  meridas  MICHAEL  Mi^STLINUS  ||  infirumentis  coelo  uti  opinor 

7*  adhibitis 


52  EPISTOLi^ASTRONOMICiE 

adhibitis  ab  anno  1577  ufque  ad  annum  1588  corre(5liores  fe  eBe  editu- 
rum  mihi  poUicetur,  nili  Typographus  in  mora  libi  lit.  Sed  iam  manum 
de  tabula.  Nam  advefperafcit  et  rhabarbarum  fcriptionem  meam  inter- 
pellat,  quo  uti  faepius  contra  Ifchiadem  et  Chiragram  cogor.  Tuam  vero 
Excellentiam  et  valere  et  florere  omni  bonorum  genere  ex  animo  et 
fpero  et  opto.  Vale.  25.  Martij  Anno  1579. 


[Ex  apographo  in  codice  Vindobonensi  lat.  10686^6] 

TYCHO  BRAHE  AD  HIERONYMUM 

WOLFIUM. 

S.  70' 

EDDITiE  mihi  funt  literae  tuae,  dodliBime  et  amantiBi- 
me  Domine  WOLFI,  quas  circa  finem  Martij  huius 
anni  ad  me  dedilli,  quae  non  minimum  mihi  attulerunt 
voluptatem,  quod  ex  ijs  te  pro  ea  aetatis  et  confuetae 
valetudinis  invalida  ratione  falvum  et  incolumem  eBe  15 
intelligerem.  Scripta  vero  eorum,  qui  de  Cometa  ali- 
quid  in  Germania  pubHc^runt,  quae  tunc  temporis  a  WILLERO  tam 
cito  habere  non  potuifli,  a  Domino  PAULO  HAINZELIO  recepi,  in 
quibus  prae  caeteris  placet  M^ESTLINI  diligentia  et  proxime  ad  veri- 
tatem  accedens  obfervatio  eique  innixa  Mathematica  demonflratio.  20 
Nec  dubito,  quin  is,  ^  fumtibus  ad  inflrumenta  metallica  magna  et  ex- 
quifita  conficienda  infirudtus  eBet,  aliquid  egregij  ex  obfervationibus 
in  rellituendis  et  corrigendis  motibus  coelefiium  corporum  moliretur. 
In  Apogei  certe  anticipatione  et  Excentricitatis  Solis  augmento,  tum 
etiam  odlavae  Sphaerae  celeriori,  quam  exifiimat  COPERNICUS,  pro-  25 
motione,  quantum  ex  ijs,  quae  HAINZELIUS  communicavit,  per- 
cipio,  a  noftris  inventis  proximeque  elapfis,  aliquot  annis  fedulo  fadlis 
obfervationibus  non  multum  difcrepat,  ut  latius  ad  Dominum  HAIN- 
ZELIUM  perfcripfi.  Ephemerides  eius,  vel  fi  quae  alia  ab  ipfo  publi- 
cata  funt,  ad  me  tranfmittas  velim.  ||  Et,  fi  is  aliqua  familiaritate  tibi  70" 
coniimdlus  efi,  ipfum  etfi  mihi  ignotum  meo  nomine  falutes  quaefo  et 
ab  ipfo  impetres,  ut  per  occafionem  mihi  fcribat,  fuafque  obfervationes, 
fi  quas  habet  exadliores,  mecum  {G.  ita  libuerit)  communicet;  ego  vi- 
ciBim  idem  ipfi  praeftiturus  fum  et  ipfius  conatus,  quacunque  ratione 
Hcuerit,  promovere  fiudebo.  Si  vero  interea  aliquot  Scripta  de  Cometa  35 
illo  adeptus  es  praeter  ea,  quae  ad  me  mifit  Dn.  HAINZELIUS,  peto 
ut  mihi  illa,  qualiacunque  fint,  tranfmittere  non  graveris.  Ego  propter 
varias  occupationes  tam  Regis,  quam  amicorum  nomine  incidentes, 
inprimis  vero  propter  aedificationem  et  oeconomiae  novae  infiituendae 

moleltias, 


TYCHO  AD  HIERONYMUM  WOLFIUM  1579         53 

moleftias,  quibus  implicor,  ea  quae  de  hoc  Cometa  concepi,  et  quae  ex 
obfervationibus  certis  demonflrare  fatago,  nondum  abfolvere  potui. 
Spero  tamen  per  otium  hybernum,  Deo  volente,  me  id  effedurum, 
ubi  et  alia  quaedam,  quae  Aftronomiae  erratis  corrigendis  opportuna 
5  funt,  elaborare  animus  eft.  Huic  enim  Iludio  vacare  inter  plurimas 
alias  occupationes  non  intermittam,  et  inftrumenta  huic  negotio  ido-^ 
nea  partim  parata  habeo,  partim  indies  parari  curo,  quae  et  magnitu- 
dine  et  habilitate  et  diligenti  elaboratione  mechanicae  veterum  et  re- 
centiorum  Aflronomiae  tradlationi,  fumtu  magno,  labore  diuturno, 

10  confedlione  exquilita  minime  ceBura  confido.  Jfedificationis  vero  no- 
ftrae  ftrudluram  ita  adornavi,  ut  his  utendis  fideribufque  commode  in 
ea  obfen/andis  quam  maxime  competat.  Eam  enim  ob  caufam  in  hanc 
Infulam  leceBi,  ut  Philofophiae  et  Aftronomicis  exercitijs  Hbere  operam 
navare  poBim;  et  quanquam  praeteritis  proxime  annis  ob  aedificatio- 

15  num  moleftias  nonnihil  in  his  ftrenue  exequendis  impeditus  fuerim, 

71«^  tamen  fpero,  ||  me  in  pofterum  (fi  Deus  vitam  et  vires  fuppeditaverit) 
maiori  commoditate,  quam  interea  paro,  id  recompenfaturum.  Haec 
ad  te  perfcribere  hoc  tempore  placuit,  ne  hic  dodliBimus  vir  M.  AN- 
DREAS  SEVERINI  mihi  familiaritate  iun(5lus  ad  te  pari  ratione  mihi 

20  devindlum  fine  noftris  literis  veniret.  Is  enim,  cum  fe  caufa  luftrandi 
quafdam  in  Germania  Bibliothecas  per  aliquod  tempus  difcurrere 
velle  propofuiBet,  Auguftam  etiam  ad  vos  fe  abiturum  aiebat.  Peto 
itaque,  ut  fi  qua  in  re  ipfius  defideria  promovere  poBis,  efficias,  ut  fen- 
tiat,  te  non  folimi  TYCHONIS,  fed  eius  infuper  amici  amicum  eBe. 

25  Bene  vale  cariBime  WOLFI,  et  quavis  data  occafione  mihi  fcribere  et 
quod  faltem  licet,  calamo  et  charta  gratam  amicitiae  noftrae  memoriam 
confervare  ne  intermittas;  ego  viciBim  nullam  occafionem  fruftra  prae- 
terlabi  finam,  quin  intelligas,  me  tui  perpetuo  amantiBimum  perma- 
nere.  Iterum  quam  feUciBime  et  diutiBime  vale,  mi  cariBime  WOLFI. 

30  Datae  in  Infula  noftra  Huaena  1579.  j, 

Tycho  Brahe. 


[Ex 


54  EPISTOLi^  ASTRONOMICiE 

[Ex  apographo  in  codice  Archivi  Regni  Danise:  Arch.  priv.  Tych.  Brah.] 

A.WELLEIO  CONCIONATORI  REGIS.       o- 

SALUTEM  IN  SALVATORE. 

CCEPI  literas  tuas,  dileae  M.  ANDRE A,  et  de  equo  mi- 
nus  bene  vidente  D.  I.  FRANCISCI  (caecum  ne  appel-  5 
lem,  multis  deierationibus  ablterremur)  intellexi:  qui 
[quoniam]  ell  vir  benevolus  et  nobis  Amicus,  eum  non 
denegat  fed  fponte  offert  live  venalem,  five  commutabi- 
lem;  ego  ubi  artificium  molae  noftrae,  in  quo  eo  uti  vel- 
lem,  paratum  fuerit,  cum  eo  de  hoc  agam,  G.  proprijs  equis  uti  non   10 
licuerit,  eo  quod  eo  dono  deftituantur,  quo  fuum  etiam  carere  mallet. 
Agas  itaque  ipfi  interea  meo  nomine  gratias.  De  iftius  vafri  hominis 
perfidia,  qui  fponte  oblatam  reconciliationem  callide  averfatur,  ut  im- 
pune  fibi  per  Legati  adventum  famam  meam  laefiBe  confultum  fit,  ni- 
hil  dicam,  donec  vir  ille  opt.  et  aequus  advenerit,  cuius  etiam  arbitrio   15 
primum  fiabo,  an  aequum  fit  me  ifia  immerito  ab  eo  pati  et  per  civita- 
tem  ab  ijs,  quibus  nihil  mali  volui,  fed  ab  his  paBus  fum,  defamari. 
Quid  Hefius  ifie  dicat  et  quam  gratiam  referat,  nihil  curo,  cum  non 
alia  ab  eo  exfpedl&rim  unquam,  neque  ob  id  medicinam  conficiam, 
quod  vel  gratiam  vel  lucrum  inde  fperem  ullum,  miror  faltem  eoufque  20 
Chrifiianifmi  infiitutionem  perveniBe,  ut  Magiftratus  ipfe  gloriari  au- 
deat,  a  membris  Satanae  opem,  quam  ferre  nequeunt,  allatam  fibi  efie, 
pofthabitis  Dei  auxilio  et  ab  ipfo  ordinatis  medijs.  O  Doc5lores,  o  Difci- 
puli.  De  Curia  ifta  quae  ad  nos  pertinet  in  Angulo  Civitatis  Matri,  ut 
confuluifti,  fcripfi,  ab  ea  brevi  refponfvun  expedlo,  quod  ubi  nadlus  25 
fuero,  modo  ex  votis  noftris  contigerit,  cum  CHRISTIERNO  URUP 
praefens,  ubi  Haffniam  advenero,  agam;  effice  interea  apud  ipfum,  ne 
curiam  fuam  prius  alteri  divendat.  Controverfiam,  quae  inter  Fratrem 
meum  et  BLESSIUM  iftum  incidit,  nondum  a  quoquam  intellexi,  feli- 
cior  enim  fum  in  hac  Infula,  quam  quod  plurimas  mundanae  fabulae  30 
nugas,  hominumque  Eccentricitates  faepius  cum  moleftia  exauditas 
doleam.  Velim  tamen  ut  me  de  ifto  negotio  certiorem  reddas,  fiquidem 
Fratris  mei  magnopere  interefie  ex  te  intelligo.  Vale  et  fignifica  quando 
lOHANNES  Patri  redierit.  Iterum  vale  et  faluta  Mag.  LAUREN- 
TIUM  Amicum  communem  meo  nomine  plurimum.  Datae  Huennae  35 
21.  Maij  Anno  79.  T. 

TYCHO  BRAHE.      * 
Mitto  tibi  Catalogum  librorum  Francofurtenfium  etpeto  ut  BALTHAZARO 
lignificari  curare  velis,  ut  eos  libros  quos  lineola  in  margine  notavi,  quam- 
primum  licuerit,  mihi  procurare  velit.  Sunt  autem  novem  Latini,  tres  Ger-   40 
manici  et  unus  Gallicus.  Remitto  tibi  8  loachimicos  per  hunc  CHRISTIERNUM 
pifcium  mercatorem,  pro  quibus  ago  gratias.  Iterum  vale. 

[Ex 


TYCHO  AD  ANDR.  SEVERINI WELLEIUM  5  lUL.  1579    55 


[Ex  apographo  in  codice  Archivi  Regni  Danise:  Arch.  priv.  Tych.  Brah.] 

5v  DOCTISSIMO  VIRO  MAGISTRO  ANDREiE 

SEVERINI  WELLEIO,  CONCIONATORI IN  REGIA 
HAFFNIENSI,  SUO  AMICO. 
5  S.  P. 

ILECTE  Magifter  ANDRE  A,  peto  ut  iam  un^  cum  Do- 

mino  Legato  meos  lares  Huenenfes  velis  invifere  prout 

pollicitus  es,  et  roga  meo  nomine  Dn.  Magiftrum  LAU- 

RENTIUM,  Amicum  noftrum,  ut  un^  venire  velit.  Quod 

n  Dodlor  lOH  ANNES  FR  ANCISCUS  et  D.  EZOCCUS 

velint  Domino  Legato  comites  eBe  et  ab  urbanis  moleHijs 

per  aliquot  dies  animum  recreare  et  cum  tenui  boni  confulere,  fecerint 

mihi  rem  gratam.  De  Domino  Quaeftore  Regio  fcripfi  Domino  Legato. 

Quod  G.  is  me  in  hac  Infula  invifere  prae  negotijs  publicis,  quibus  aBi- 

due  occupatur,  non  detredlaverit,  fecerit  mihi  rem  gratiBimam;  non 

enim  diffido  ipfum,  quamvis  pro  dignitate  et  meritis  hoc  in  loco  minus 

foUenniter  excipi  poBit,  tamen  pro  conditione  temporis  et  loci  boni  con- 

fuhurum.  Vale  et  fignifica  per  puerum  meum  quid  fit  futurum.  Iterum 

vale.  Datae  Huenae  die  5.  lulij  Anno  1579.  rp 

TYCHO  BRAHE. 


10 


15 


20 


[Ex  apographo  in  codice  Archivi  Regni  Danise :  Arch.  priv.  Tych.  Brah.] 

ir  MAGNIFICO  ET  GENEROSO  VIRO  DOMI- 

NO  CAROLO  DANZi^O,  REGIS  GALLIARUM  LEGATO 
25  ET  CONSILIARIO  PRUDENTISSIMO,  AMICO  SUO 

PERPETUO  PLURIMUM  OBSERVANDO. 

AGNIFICE  Domine  DANZi^E,  Amice  femper  colen- 
de,  poUicitus  es  cum  ultimo  Haffniae  fimul  eCemus,  te 
Huenenfes  Lares  invifurum,  quam  primum  intelligeres 
30  II  K^  WiEfS  Kl  me  huc  reverfum  efie,  quia  vero  interea  temporis  nunc 
e  Selandia  in  Scaniam,  nunc  ex  hac  rurfus  in  illam,  par- 
tim  Regis  partim  Amicorum  negotijs  et  ex  parte  etiam 
proprijs  impellentibus  ia<5latus  fum  tanquam  pila  miBus  ab  iUis,  ut  no- 
t  fler  de  aufica  fenedute  dixit  PALINGENIUS,  adeo  ut  ante  hoc  tempus 
35  non  licuerit  nifi  aliquantulam  requiem  hlc  figere.  Peto  itaque  ut  nunc 
promiBis  fiare  et  cum  Amicis  quofcunque  elegeris  meas  Penates  ut- 
quamvis  pro  conditione  temporis  et  loci  tenues,  tamen  ab  urbium  fo- 
lenni  fafiu  animum  quietis  anhelantem  nonnihil  revocantes  invifere 
non  dedigneris.  Si  Dominus  Quaeftor  Regius  comitem  fe  adiungere 

prse 


56  EPISTOLi^  ASTRONOMICi^ 

prae  negotijs  publicis,  quibus  occupatur,  non  detredlaverit,  fecerit  et 
is  mihi  rem  gratam.  Scripfi  M.  ANDREi^,  quem  puto  una  venturum, 
fecumque  M.  LAURENTIUM  nollrum  addudlurum.  Tuum  vero  erit 
quofcunque  voles  un^  adducere.  Vale.  Datae  Huenae  5.  lulij  Anno  1579. 

T.  5 

Tycho  Brahe. 

[Ex  apographo  in  codice  Archivi  Regni  Daniae:  Arch.  priv.  Tych.  Brah.] 

TYCHO  BRAHE  AD  ANDREAM  SEVERINI 

VELLEIUM. 

S.  5' 

ODEM  vefperi  quo  reverfus  fum  domum,  fcripli  M.  MA- 
CHABi^O,  clariBime  Domine  Magifter  ANDREA,  de 
equis,  et  tuas  un^  illi  mili  literas,  et  effeci  ut  eadem  nodle 
literae  tranfveherentur,  ut  fummo  mane  fequentis  diei 
Lundam  venirent.  Ego  interea  nihil  ab  eo  refponfi  ac-   is 
cepi,  Ji  tu  aliquid,  nefcio.  Equos  H  ab  ipfo  non  acceperis 
vide  ut  Haffniae  habeas,  ego  flabo  promiBis.  Mitto  tibi  nunc  literas  ad 
Amicos  in  Germania,  Norimbergae  ad  CAMERARIUM,  cui  per  te 
HOMELIJ  Gnomonica.  remitto.  Scripli  illi  ut  earum  Bibliothecarum 
quae  in  ipforum  urbe  funt,  aliarumque  memorabiUum  rerum  tibi  co-   20 
piam  faceret.  Auguftae  ad  Confulem  PAULUM  HAINZELIUM  et 
HIERONIMUM  WOLFIUM,  cui  etiam  tuos  conatus  commendavi, 
ut  eos  pro  virili  iuvarent.  Scripfi  etiam  quafdam  Hteras  in  aedes  hofpitis 
mei  LAURENTIJ  DEN  et  peto,  ut  fi  qua  ratione  fieri  poterit,  efficias 
ut  Globum  meum  magnum,  quem  ipfe  confervat,  ante  hyemem  habere   25 
pofiim;  poteris  fi  quos  Augufiae  emeris  Hbros,  ei  includere  et  bene  ex- 
terius  interiufque  compadlum  meo  fumptu  huc  tranfferri  curare.  No- 
rimbergae  etiam  effice,  ut  certo  ante  hyemem  ea  quae  ad  aquaedudlum 
meum  requiruntur,  a  GEORGIO  LAUBENWOLF  Artifice,  cui  eo 
nomine  prius  per  te  fcripfi,  obtineam,  et  vide  quid  in  Machina  quam  30 
pro  Rege  parat,  paratum  fit,  et  urge  opus  tanquam  id  in  mandatis  a 
Rege  et  me  haberes.  Augufiae  videbis  et  civitatis  et  civium  inftrudliBi- 
mas  Bibhothecas,  inprimis  vero  Fuggeranam  ||  idque  per  WOLFIUM  5^ 
confequi  poteris.  Cimi  Hofpite  meo  LAURENTIO  loquere  an  quic- 
quam  de  Fratre  meo  CANUTO  intellexerit,  et  utrvun  fciat  ipfum Vene-   35 
tias  iviBe,  et  an  adhuc  ibi  commoretur,  et  ii  is  tibi  inciderit,  vel  de  illo 
quicquam  audiveris  ubi  fit,  fcribe  illi  meo  nomine,  ut  fit  bono  animo: 
Regem  eBe  placabilem  et  omnia  in  meUus,  quam  adverfarij  putant, 
ceBura.  Sed  haec  quae  de  hoc  fcribo,  in  fecreto  coram  omnibus  et  htc 

et 


HIERON.  WOLFIUS  AD  TYCHONEM  8  FEB.  1580     57 


15 


20 
71' 


25 


et  alibi  habe.  Si  quos  libros  invenies  in  Germania,  vel  de  Cometa  praeter 
eos,  quos  habeo,  vel  aliquid  fingulare  in  Afironomicis,  mihi  coemas 
vehm,  ego  pretium  lubens  reftituam.  Bene  vale,  chariBime  Domine 
M.  ANDREA,  et  Deus  te  feliciter  et  incolumem  ducat  et  reducat.  Datae 
5  Huenae  15.  Augufii  Anno  1579.  rj, 

TYCHO  BRAHE. 

[Ex  apographo  in  codice  Vindobonensi  lat.  10686^6] 

HIERONYMUS  WOLFIUS  AD  TYCHONEM 

10  BRAHE. 

1'  S. 

UM  hi  populares  tui,  nobiliBime  et  humanifiime  D.  TY- 
CHO,  fuam  mihi  operam  benigne  pollicerentur,  nolui 
eos  fine  meis  literis  dimittere.  Scias  ergo  me  pro  aetate 
mediocri  eBe  valetudine,  neque  quicquam  habere,  quod 
de  fortuna  etiam  magnopere  querar,  forte  mea  philo- 
fophica  contentus.  Sed  quid  interim  Uranie  tua?  Illam 
quidem  non  dormitare,  non  cefiare  perfuafum  habemus.  Sed  nihil  ad 
nos  propter  locorum  intervalla  hacflenus  efi  perlatum.  Quod  tamen  ut 
fiat,  fi  pro  humanitate  tua  curaveris,  rem  nobis  gratifiimam  feceris.  || 
Nofirates  Afirologi,  CYPRIANUS,  TURNEISSERUS,  STADIUS, 
HEINSCHIUS  et  aUj  multum  a  vero  tempore  initij  proximae  Eclip- 
feos  aberrarunt.  A  Mi^STLINO  diu  nihil  accepimus.  Motus  Solis 
verus  adhuc  valde  controverfus  efi;  qui  utinam  accuratis  tuis  obferva- 
tionibus  certo  deprehendatur  et  confiituatur.  Quod  quo  facifius  prae- 
ftare  pofiis,  Deum  tibi  propitium  precor.  Vale.  Augufiae  Vindelicorimi 
8.  Februarij  Anno  1580. 

[Ex  apographo  in  codice  Vindobonensi  lat.  10686*6] 

HIERONYMUS  WOLFIUS  AD  TYCHONEM 

30  BRAHE. 

UO  Dani  ftudioli  h^c  tranfeuntes,  qui  fe  tua  familiari- 

tate  aliquando  ufuros  fperant,  petierunt  a  me,  ut  libi 

literulas  ad  Excellentiam  tuam  darem,  quo  fe  mecum 

fuifie  probare  pofient.  Etli  autem  nuper  nefcio  quid  fcrip- 

35    R^  Egl0!l^^  feram,  neque  nunc  quicquam  fcriptione  magnopere  dig- 

num  habebam,  tamen  quia,  mi  nobiUfiime  et  dodlifiime 

D.  TYCHO,  libenter  etiam  abfens  teciun  colloquor,  morem  iUis  gefii. 

In  obfervatione  proximae  eclipfeos  noftrates  Aflrologi  omnes,  alij  plus, 

aUj  minus,  a  vero  initio  aberrarunt.  Exquilitiora  abs  te  expedlamus. 

8  Nova 


58  EPISTOLiE  ASTRONOMICiE 

Nova  quae  paBim  feruntur,  e  popularibus  tuis  cognofces.  Augullana 
plaeraque  antiquum  obtinent.  Conful  HAINZELIUS  tibi  familiarifii- 
mus  fuperiori  anno  elocavit  filiam,  eius  frater  duobus  filijs  locupletes 
puellas  uxores  dedit.  Nos  Scholallici  etfi  rerum  noltrarum  fatagentes, 
afininam  fortunam  aequi  bonique  facimus;  tuaeque  Excellentiae  coele-  5 
fie  illud  et  beatum  infulae  Uraniae,  vel  potius  fortunatae,  otium  gratula- 
mur.  Vale.  Augufiae  Vind.  pridie  Idus  Martias  Anno  1580. 

T.  Excellentiae  ftudiofiB. 

HlERON.  WOLFIUS. 

[Ex  apographo  in  codice  Vindobonensi  lat  1068666  foH.  10—12;  cf.  ibid.  foU.  30—311  10 

CLARISSIMO  ET  DOCTISSIMO  VIRO,  DO-  lov 

MINO  THADi^O  HAGECIO,  MEDICINi^  ET  PHILOSOPHI.© 
DOCTORI  CELEBERRIMO,  AMICO  SUO  PLURIMUM 

COLENDO. 

S.  15 

LARISSIME  et  chariBime  D.  D.THADDJEE.  Binas  a  te 
recepi  literas,  ex  quo  Ratilbonae  fimul  fuimus,  et  quam- 
diu  licuit,  illic  familiaritatem  contraximus.  Quod  autem 
prioribus  nihil  interea  a  me  refponfum  fit,  fcias  propter- 
ea  minime  fadum  efie,  quod  amicitiae  nofirae  immemor  20 
eBem,  et  tui  ob  locorum  et  temporis  intervalla  oblitus. 
Nam  nuUa  Horizontis  vel  locorum  quantumvis  magna  intercapedo, 
vel  temporis  diuturnitas  tui  memoriam  et  amorem  mihi  adimet,  fed 
inopia  tabellariorum  et  commoditatum  ad  te  ferendi  meas  literas  effe- 
cit,  ut  hadlenus  nihil  refcripferim,  donec  nunc  tandem  PAULUS  WIT-   25 
TICHIUS  aheras  a  te  mihi  attulerit,  in  quibus  eum  mihi  multis  com- 
mendas,  iuvenem  fane  qui  in  Mathematicis  exercitijs  adeo  fedulam 
hadlenus  operam  navavit,  ut  non  faltem  dignus  fit,  qui  ab  omnibus  || 
bonis  et  dodiis  commendetur  et  ametur,  fed  etiam,  qui  ipfa  commenda-  1 1 ' 
tione  maior  fit.  Fuit  is  mecimi  aUquandiu  hlc  in  mea  Aftronomica  In- 130 
fula,  et  in  triangulorum  compendijs  plura  quam  antea,  communicatA 
oper^,  extricabimus.  Nam  et  ego  talibus  infudavi  atque  in  pofierum 
ulterius,  volente  Numine,  infudabo,  quo  haec  ratio,  quae  per  jtQooda- 
q>aiQ8aiv  procedit  abfque  taediofa  multipHcatione  et  divifione,  plenius 
excolatur  et  locupletetur,  in  quibus  tamen  ille  necdum  fatis  efi  verfa-  35 
tus,  fed  afiuefcet  fucceBive.  Vifus  eft  enim  is,  quod  et  fponte  fatetur, 
faltem  initia  quaedam  hic  iecifie  admonitus  ijs  verbis,  quae  fe  a  me  au- 
divifie,  dum  femel  Wittebergam  ipfo  illic  ftudente  tranfirem  et  me  ho- 
rum  fiudiorum  caufa  convenifiet,  licet  ego  eorum  recordari  non  potu- 

erim. 


TYCHO  AD  THADDiEUM  HAGECIUM  4  NOV.  1580    59 

erim.  Venim  is  nunc  ne  aliquid  damni  in  re  familiari  capiat,  patriam 
et  fuos  revifere  conllituit,  brevi  huc  ad  me,  veluti  fponte  dixit,  rever- 
furus,  ut  limul  obfervationes  inftrumentis  meis,  quae  varia  et  inligni 
magnitudine  atque  diligenti  elaboratione  nec  parvis  fumtibus  et  labo- 

5  ribus  adorno,  iucimde  et  utiliter  exerceamus.  Exllruo  etiam  infignem 
domum,  quae  infirumentonmi  varij  generis  commodam  difpofitionem 
admittet,  un^  cum  laboratorio  peculiari  pro  chymicis  exercitijs,  prae- 
fertim  quantum  ad  Medicinam  Spagiricam  fpedat,  continuandis.  Per- 
duxi  autem  non  fine  magno  fumtu  et  conftanti  labore,  muhis  exantlatis 

10  molefiijs  et  difficuhatibus,  eo  ufque  opus  totum,  ut  Deo  fehciter  aufpi- 
cante  futura  proxime  feptimana  fim  migraturus  in  novas  iUas  JEdcs 
Uraniae  perpetuo,  modo  afira  Boreaha  fic  tulerint,  dicatas,  et  iUic  nadlus 
maiorem  commoditatem  tranquiUitatemque,  Deo  volente,  per  otium 

11  ▼  hybemum  obfervationes  et  demonfirationes  ||  nofiras,  quas  habui  va- 

15  rias  et  certas  tam  in  ultimo  maiori  Cometa  quam  hoc  minori,  qui  nunc 
confpicitur,  abfolvam,  eafque  tibi  et  ahjs  eruditis  communicabo;  ubi 
inter  aha  certo  ex  diverfis  obfervationibus  et  rationibus  demonfiratu- 
rus  fum,  neutrum  horum  Cometarum  exfiitifie  in  Elementari  regione, 
fed  longe  fuper  Lunam  in  ipfo  aethere  fedes  et  motum  fuum  obtinuiBe. 

20  Nam  prior  etiam  Horizonti  viciniBimus  nunquam  admifit  parallaxin 
maiorem  tertia  parte  unius  gradus,  fed  femper  minorem,  uti  muhis 
rationibus  infaUibihter  demonftraturus  fum.  Huius,  qui  nunc  durat, 
Cometae  paraUaxes  adeo  funt  exiguae,  ut  fint  infenfibiles  pene,  ut  plane 
non  dubitem  eum  eBe  aethereiun.  Tuae  obfervationes  in  ultimo  Cometa 

25  ob  inftrumentorum  penuriam  non  fuerunt  exadlae  neque  intervaUo 

t  18  minutorum  temporis  per  REGIOMONTANI  rationem  paraUaxes 
ita  variabantur,  ut  difcemi  et  indagari  poterant,  etiamfi  caetera,  quae 
ad  obfervationem  requirebantur,  quae  fane  non  levia  erant  nec  facile 
dabiha,  redle  fe  habuerunt.  Neque  Cometa  unquam  cum  Aquila  vifus 

30t  eft  culminare,  nec  ii  fadlum  eBet,  paraUaxis  inde  dari  potuit,  ut  in  Dia- 
lexi  tua  prae  occupationibus  minus  confiderate  docuifti  et  in  illo  libro 
de  Cometa  exercuifti.  Diftantiae  vero  a  fteUis  diverfis  horis  fadlae  et  in- 
fenfibihter  mutatae,  ut  ipfemet  afieris,  convincunt  minime  tantam  fuifie 
paraUaxin,  quantam  afieris,  imo  ne  fenfibilem  quidem;  fed  de  his  ahbi 

35  latius.  SCULTETI  demonftrationes  falfis  nituntur  fundamentis  et  er- 
roneis  obfervationibus,  ut  ipfe  WITTICHIUS,  a  quo  eas  defumfit, 
nunc  fatetur;  ideo  nihil  probat,  quod  eandem  fere  tecum  pofuerit  pa- 
raUaxin.  Sed  brevi,  Deo  volente,  habebis  meas  obfervationes  et  de- 
monftrationes  in  utroque  Cometa  a  rei  veritate,  quatenus  in  fenfus 

12'  cadit,  non  ab-||errantes.  Addam  etiam  inftrumentorum  meorum  for- 

mam  et  conftrudlionem  et  Solaris  curfus  exquifitam  reftitutionem, 

quam  praecedentibus  annis  inquifivi,  adeo  ut  cum  obfervationibus 

8»  indies 


60  EPISTOL>E  ASTRONOMIC^ 

indies  conveniat,  veluti  WITTICHIUS  mecum  faepe  expertus  eft,  a 
quibus  calculus  tam  ALPHONSI  quam  COPERNICI  nonnunquam 
femiBe  unius  gradus,  interdum  paulo  plus,  aberrat.  Longe  enim  alius 
ell  motus  centri  eccentrici  Solis  in  fuo  circello,  quam  anteceBores  no- 
ftri  deprehenderunt,  vel  ipfe  etiam  COPERNICUS  conllituit,  adeo  ut  5 
eccentricitas  Solis  nunc  fit  2^  5""  fcrupulis  tredecim  maior  opinione 
COPERNICI.  Apogaeum  vero  Solis  iuxta  5^  ^  haeret  longe  anterius 
quam  habent  COPERNICI  Hypothefes.  Aliter  enim  apparentiae  So- 
lares  non  refpondent,  ut  ex  multis  obfervationibus  demonftravi,  et 
brevi,  Deo  volente,  communicabo  eruditis.  Deprehendi  etiam  celeri-  10 
orem  longe  nunc  eBe  motum  odlavae  fphaerae,  quam  COPERNICUS 
conllituit,  adeo  quod  aequinodlia  ferme  quarta  parte  unius  gradus  ce- 
lerius  anticip^rit,  quod  per  Spicam  fad^a  obfervatione  eadem  via  qua 
COPERNICUS  multoties  obfervavi  et  demonllravi.  Sed  de  his  et  alijs 
data  maiori  commoditate  et  otio  ad  te  latius  perfcribam.  15 

[Nunc  unum  addam,  quod  tua  intereBe  et  in  tuum  commodum  actsr 
rei  familiaris  incrementum  fpe<5lare  confido.  Rettulit  mihi  PAULUS 
nofier,  quomodo  a  Machiavellicis  ifiis  invidis  et  oforibus  ftipendio  in 
aula  Caefaris  privatus  fis,  neque  interea  certam  et  commodam  vi- 
vendi  rationem  denuo  aBecutus  es.  Suaferim  itaque,  ut  fi  res  tuae  ita  20 
ferant,  huc  in  Daniam  ad  nos  conferas,  vifurus  quales  hic  commodi- 
dates  adipifci  queas;  certo  enim  tibi  polliceor  me  effedlurum  apud 
Regiam  Maieftatem,  et  apud  primarios  Regni  noftri  nobiles,  ut  fi  hic 
Medicinam  exercere  velis,  liberale  et  fufficiens  falarium  a  Rege  et  a 
cetera  nobilitate  pro  opera  medica  amplam  remunerationem  obti-   25 
neas,  et  in  honore  et  exiftimatione,  uti  par  efi,  apud  nofirates  magno 
cum  rei  familiaris  emolumento  degas,  modo  hifce  meis  confilijs  mo- 
rem  gefieris,  qua  in  re,  fi  ipfemet  tam  cito  venire  nequeas,  mihi  tuam 
voluntatem  fignifices  rogo;  ego  interea  procurabo  ut  omnia,  quae  in 
tuum  commodum  fpedlare  poBint,  apud  nos  copiofius  et  melius  ad-  30 
ipifcaris,  quam  in  patria  tua  vel  ufquam  alibi  in  reliqua  Germania 
hadlenus  contigerunt.  Tute  igitur  quid  faciendum  tibi  fit,  tecum  deli- 
bera,  et  mihi,  ut  dixi,  mature  fignifica.  De  meis  pollicitationibus  non 
ell  quod  quicquam  dubites;  efficiam  enim  ut  experiaris  in  ipfo  effedlu 
maiora  his  et  omnia  tibi  Deo  felicitante  ex  voto  cefiura.  Deus  Opti-  35 
mus  Maximus  te  confervet,  et  in  omni  bono  et  utili  propofito  con- 
filio  et  auxiUo  fit.]  Vale.  Datae  in  Infula  noftra  Huena  4.  Novembris 
Anno  1580.  ^ 

TYCHO  BRAHE.  40 


[Ex 


179 

P 

^ss^ 

^ 

n 

1 

10 

^ 

^ 

TYCHO  AD  BARTHOLOM.  SCULTETUM  12  OCT.  1581    61 

[Ex  apographo  in  Singularibus  historico-literariis  Lusaticis  part.  27  (Lipsiae  et  Budissini  I743)J 

189    CLARISSIMO  ORNATISSIMOQUE  VIRO, 

MAGISTRO  BARTHOLOMiEO  SCULTETO,  GORLI- 
CENSI,  MATHEMATICO  EXIMIO,  AMICO 
5  VETERI  PLURIMUM  COLENDO. 

178  S. 

R  ATUM  mihi  fuit,  chariBime  |j  SCULTETE,  vir  doaiBi- 
me,  quod  noflri,  et  veteris  amicitiae,  LipQae  olim  inter  nos 
initae,  memoriam  conferves.  Id  enim  ex  libellis,  mihi  a 
te  dono  miBis  (qui  pergrati  erunt)  liquido  perfpexi.  Pro 
qua  tua  benevolentia  gratias  tibi  habeo  maximas;  da- 
boque  operam,  ut  intelligas,  me  tui  etiam  memoriam, 
quamvis  multorum  annorum  locorumque  intervallo  diliuncfli  limus, 
ex  animo  minime  obliteraBe.  Legi,  et  diHgenter  perfpexi  fcriptumtuum 
15  de  Cometa  anni  77.  magna  diligentia  a  te  elaboratum;  fed  ut  ingenue 
et  amice  de  ijs,  quae  fentio,  te  moneam,  videris  partim  impoBibilibus, 
partim  datis  minus  exquilite  obfervatis  parallaxeos  menfuram  fuper- 

180  ftruere.  Nam  neque  Calendis  lanuarij  Cometa  cum  illis  dua-||bus  ftellis, 
t  quas  aBumis,  fupra  Horizontem  in  eodem  circulo  verticaH  eBe  poterat, 

20  neque  ftellarum  intercapedo  rite  fumpta  eft,  cum  lit  illa  re  vera  plus  I 
unius  gradus  minor  tua  aBignatione;  ut  de  altitudinibus  nihil  dicam. 
Nec  enim  fieri  poterat,  ut  fpacio  12  minutorum  temporis  mutaretur 
parallaxis  uno  gradu  7  minutis,  etiamfi  adhuc  longe  propior  Terrae 
ftatueretur  Cometa;  et  ipfemet  vides,  ex  tota  indudlione  abfurdum  fe- 

25  qui.  Nam  quod  capite  odlavo  longitudinem  Cometae  4  gradibus  cimi 
i  fere  difcrepantem  a  priore  pofitione  calculus  admittat,  per  angulo- 
rum  angulliam  minime  excufare  poterat.  Sed  exifiimo  te  defiitutum 
exquifitis  infirumentis  et  medijs,  quibus  obfervationes  perficeres;  alias 

181  demonfirationem  tam  ||  accuratam  et  ingeniofam  firmiori  fundamento 
30  fuperftruxiBes,  reique  veritatem  propius  attigiBes.  Ego  fane  varijs  et 

exquifitis  infirumentis,  quae  in  promptu  habeo,  e  folido  metallo,  tanta 
magnitudine  ad  amuBim  elaborata,  ut  fingulorum  minutorum  fint  ca- 
pacia,  eius  Cometae  apparentias  obfervavi,  et  parallaxes  multis  modis 
geometrice  demonfiratas  in  numeros  redegi.  At  nufquam  invenire 
35  potui,  Cometam  illum  parallaxin  admittere  tantam,  quas  unius  gra- 
dus  partem  tertiam  attingeret,  ut  fuo  loco  fufficienter  demonfirabimus. 
Ultimo  vero  Cometae  apparentiae  die,  eodem  ufus  obfervationis  et  de- 
monfirationum  adminiculo,  fenfibilem  eBe  parallaxin  certiBimis  ra- 

182  tionibus  deprehendi.  Hinc  omnibus  huius  rei  amatoribus  ||  quam  pri- 
40  mum  per  otium  licuerit,  copiofiorem  et  fufficientem  defcriptionem, 

certis  obfervationibus  et  demonfirationibus  innixam,  Deo  volente  pro- 

ponam. 


62  EPISTOLi^  ASTRONOMICiE 

ponam.  Inftrumenta,  quibus  in  obfervationibus  coeleflibus  utor,  funt 
eiufmodi,  ut  nihil  in  his,  quod  ad  perfedlionem  faciat,  defiderare  pofiis. 
Quadrantes  e  folido  metallo  fabricatos,  Azimutha  fcrupulofe  un^  indi- 
cantes,  tantae  magnitudinis  habeo,  ut  fingula  minuta,  quaedam  etiam 
cuiuffibet  minuti  quartam  partem  difcernant.  Armillas  HYPARCHI  5 
et  PTOLOMi^I  metaUicas,  fingulorum  minutorum  capaces,  quae  no- 
vis  quibufdam  compendijs  ad  amuBim  elaboratae  funt,  habeo.  Sextan- 
tem  Afironomicum,  pro  capiendis  fiellarum  difiantijs,  exquifitius  et 
faciHus  quam  per  Radium,  quo  un^  tamen  ||  utor,  mira  tradlandi  com-  183 
moditate  pridem  parari  feci.  Globum  apprime  rotundum,  fex  pedes  in   10 
diametro  exuperantem,  confirui  curavi,  qui  fingulorum  pene  minuto- 
rum  capax,  fiellarum  loca,  e  coelo  per  veras  difiantias  defumpta,  con- 
tinebit,  et  in  numeros  facili  compendio  refolvet.  Torquetum  Armillare  t 
magnum  e  metallo  folido,  tum  etiam  regulas  HYPARCHI,  Azimutha 
un^  cum  ahitudinibus  monftrantes,  longitudine  fufficienti  nunc  con-    15 
fici  curo,  pluraque  afia,  Aftronomicis  exercitijs  infervientia,  organa, 
magna  et  exquifita,  partim  perfedla  habeo,  partim  indies  perfici  ela- 
boro.  i^dificium  etiam,  quod  Uraniae  nomine  infignivi,  in  medio  huius 
Infulae  his  Afironomiae  exercitijs  et  Spagyricis  laboribus  apprime  op- 
portunum,  nec  mi-||nus  fecundum  archite(5lonicae  artis  decoram  fym-  184 
metriam  extrudum,  magno  fumptu  nunc  tandem  abfolvi.  Impendi 
autem  tum  in  hoc,  tum  in  infirumentorum  conftrudtionem,  intra  quin- 
quennium  proxime  elapfum,  plus  *  ib  millibus  loachimicorum.  Serio 
enim,  et  pro  rei  dignitate  Afironomica  hic  tradlanda,  commoditatefque 
aptas  iudicavi  confiituendas,  minime  ignorans,  non  eBe  cuiufque,  fum-   25 
tus  tanto  negotio  rite  infiruendo  fuftinere,  et  eos,  qui  poBint,  idinalijs 
rebus  ludicris  potius  praeftare,  quam  ut  tantae  fcientiae  facultates  im- 
pendant.  Quam  cupide  optarem,  ut  hic  mihi  fimul  adefies!  Videres 
fane  ea,  quae  te  non  mediocriter  obledlarent.  Sedquiaidfierivixpoteft 
(uxorem  enim,  uti  audio,  duxifti)  et  Reipublicae  infuper  das  operam,  30 
effice,  ut  II  per  literas  faUem  crebrius  confabulemur.  Invenies  me  in  185 
confervanda  vel  per  has  amicitia  minime  negligentem.  Mitto  tibi  fafci- 
culum  literariun,  et  te  obnixe  rogatum  volo,  ut  per  certum  hominem 
ad  Dominum  D.  THADEUM  HAGECIUM  Pragam  iUas  tranfferri 
procurare  velis.  Dedi  PAULO  WITICHIO  a  nobis  difcedenti  quafdam  35 
ipfi  etiam  mittendas,  quas  tamen  minus  fideliter  procuravit,  et  multis 
alijs  minus  fincere  mecum  egifie  (cum  tamen  benevole  fuerit  exceptus) 
deprehendi.  Cum  enim  mea,  quae  nancifci  poterat,  clam  abftulifiet,  ob- 
fervandique  fidera  noftris  inftrumentis  compendia  et  rationes  perfpex- 
ifiet  (quibus  tamen  tradlandis  minime  idoneus  erat,  nam  ne  unam  qui-  40 
dem  obfervationem  aut  Cometae  aut  aUcuius  ftellae,  vel  j|  Radio  faltem  186 
capere  ilU  pofiibile  erat,  nedum  ut  Cometae  parallaxes  deprehenderet,  t 

prout 


TYCHO  AD  BARTHOLOM.  SCULTETUM  12  OCT.  1581    63 

prout  DUDITIO  fruftra  perfuafit)  tandem  fub  praetextu,  quod  avun- 
culus  eius  mortuus  eBet,  haereditatem  fibi  deberi  profeBus,  hinc  domum 
reverfus  eft,  et,  quo  mirabar  maxime,  finxit  fe  intra  paucas  hebdoma- 
das  reverfurum,  cum  tamen  ego  eius  opera  minime  indigerem,  eoque 
5  potius  carerem,  quam  ut  multo  labore  mihi  comparata  clam  a  me  fub- 
duceret,  fibique  alibi  arrogaret,  quod,  uti  in  Cometa  fecit,  fic  etiam  in 
Solaris  curfus  refiitutione,  et  odavae  Sphaerae  emendatione,  quam  a 
nobis  nadlus  efi,  fadlurum  non  dubito.  Sed  reddidit  is  me  prudentiorem, 
effecitque,  ne  cuivis  pollhac  mea  committam.  At,  quia  Solaris  curfus 

187  a  nobis  reftituti  ||  mentio  fadla  efi,  mitto  tibi  anni  proxime  futuri  Ephe- 
merim  Solarem,  ex  nofira  motuum  ratione,  quam  annis  aliquot  prae- 
teritis,  praefertim  78,  de  coelo  infirumentis  et  Geometricis  demonfira- 
tionibus  in  numeros  redegi.  Hanc  Q.  cum  ipfo  coelo,  beneficio  alicuius 
infirumenti,  contuleris,  invenies  eam  motui  Solis,  quantum  fenfus  dif- 

15  cernere  poBunt,  apprime  congruere,  a  quo  tamen  uterque  calculus 
Afironomicus  hadlenus  ufurpatus  longe  interdum  aberrat,  eccHpfibus 
etiam  id  ipfum  non  obfcure  oftendentibus.  Tu  itaque  per  infirumenta 
nofiros  motus  examina,  ita  tamen,  ut  Poli  altitudo  in  ipfo  fcrupulo 
nota  fit,  et  parallaxeos  Solaris  habeatur  ratio,  infirumentique  tanta 

188  fuerit  magnitudo,  ut  fingula  minuta  commode  difcer-||nat.  Sed,  ne  vi- 
dear  epifiolae  metas  tranfcendere,  tecum  amplius  colloqui  ipfa  charta 
nos  prohibet.  Tuum  erit  per  occafionem  mihi  refcribere.  Si  quae  prae- 
terea  fuerint  edita,  quae  a  me  expeti  poBe  iudicaveris,  ut  DUDITIJ  de 

t  Cometis  et  Afirologia  libellum,  et  G.  quae  funt  afia  huiufmodi,  peto  ut 
25  ea  ad  me  tranfmittere  velis.  Ego,  ubi  per  otium  (ut  fpero)  hybernum, 
mea,  quae  propofui  de  Cometis,  abfolvero,  tecum  ea,  et  ii  quae  habuero 
alia,  tibi  grata,  lubens  communicabo,  daboque  operam,  ut  me  perpetuo 
tui  memorem  experiaris.  Vale,  mi  SCULTETE,  et  mei  memoriam,  uti 
facis,  conferva.  Datae  Uranienburgi  in  Infula  nofira  Huaena  12.  Odlobr. 
30  An.l581.  TychoBrahe, 

Danus. 


[Ex 


64  EPISTOLi^  ASTRONOMICi^ 

[Ex  apographo  in  codice  Vindobonensi  lat.  1068666  foll.  12—16;  cf.  ibid.  foU.  32—34] 

TYCHO  BRAHE  AD  THADDi^UM 

HAGECIUM. 

S.  12' 

NNUS  integer  iam  fere  eft  elapfus,  chariBime  Domine  5 
Dodlor  THADDi^E,  vir  clariBime,  ex  quo  tibi  ultimo 
rcripn,  idque  per  PAULUM  WITICHIUM  Wratillavi- 
enfem  hinc  in  patriam  revertentem.  At  quia  interea  tem- 
poris  nihil  literarum  a  te  receperim,  mutua  illa  benevo- 
lentia,  qua  nos  invicem  in  Comitij  s  Ratilbonenlibus  olim   lo 
complexi  fumus,  et  innata  illa  tibi  atque  conltanti  erga  amicos  affec- 
tione,  tam  diuturnam  in  refcribendo  dilationem  minime  admitten-||te,  12^ 
non  potuinonfufpicari,  literas  illas  per  eum  cui  traditae  erant,  ad  ma- 
nus  tuas  non  perveniBe.  Utque  idipfum  nunc  potius  crederem,  effecit 
libellus  tuus  de  uUimo  Cometa,  quem  BARTHOLOMiEUS  SCUL-   15 
TETUS  veteri  amicitia  Lipliae  mihi  coniundlus  ante  biduum  per  quen-  t 
dam  hominem  vafa  Spagyrica  illinc  nobis  ex  condudlo  afferentem  mihi 
tranfmitti  curavit.  Cum  enim  in  hoc  fcripto  videaris  meam  ex  obferva- 
tionibus  certis  de  utriufque  Cometae  parallaxibus  derivatam  fenten- 
tiam  defiderare,  quam  tamen  tunc  temporis  dilucide,  nec  minus  vere,  20 
uti  fpero,  brevibus  tibi  aperui,  fieri  non  potuiBe  arbitror,  ut  literae  illae 
tibi,  veluti  fperabam,  redditae  fint.  Nec  enim  eorum,  quae  in  his  figni- 
ficaveram  (etiamfi  nuUa  interea  refcribendi  occafio  oblata  fuiBet)  tam 
fubito  oblitum  fuiBe,  vel  ea  penitus  neglexiBe  te,  virum  harum  rerum 
et  cupidum  et  intelligentem,  mihi  perfuadere  poBum.  Quae  autem  in  25 
ijs  literis  tibi  tunc  temporis  de  ultimis  duobus  Cometis,  ex  obferva- 
tionibus  noftris  referavi  et  nunc  denuo  iudicanda  indico,  ea  fere  funt 
huiufmodi:  InCometa,  qui  Anno77  fulgere  cc3epit,  ex  omnibus  noftris 
obfervationibus  (quae  per  diverfa  e  folido  metaUo  exquifite  elaborata, 
fingulorumque  minutorum  adamuBim  capacia  inftrumenta  magn^  30 
diUgenti^  inquifitae  funt,  diverf^que  demonftrationis  methodo  in  nu- 
meros  redadlae)  nunquam  deprehendi  parallaxin  eam,  quae  fit  in  Hori- 
zonte,  maximam  tertiam  unius  gradus  partem  attigiBe,  fed  faepenu- 
mero  hac  multo  minorem  extitiBe,  ut  fuo  loco  intelligentibus,  varijs 
rationibus  fufficienter  demonftrabimus.  Cumque  in  libello  tum  tem-   35 
poris  de  eodem  Cometa  edito,  parallaxin  5  partium  admifiBes,  et  ob  id 
fublunarem  illum  extitiBe  Cometam  opinatus  eBes,  amice  te  in  ijfdem 
literis  admonui,  rationem  REGIOMONTANI  in  invefti-||gandis  paral-  13' 
laxibus,  qua  te  ufum  eBe  aBeris,  utquamvis  fatis  demonftrabilem,  tamen 
tam  fubtili  negocio  minus  fufficientem  et  accommodam  eBe.  Multo  40 
enim  fpeculative  vere  demonftrantur,  quae  fi  in  praxin  et  fenfuum 

Mechanicam 


TYCHO  AD  THAD.  HAGECIUM  12  OCT.  1581         65 

Mechanicam  tradlationem  deducantur,  plurimum  a  fcopo  petito  ab- 
errabunt,  praefertim  ubi  ex  minimis,  uti  hoc  loco  fit,  ea  quae  maxima 
funt  inveftigantur.  Imo  etiamfi  REGIOMONTANI  illa  fpeculatio  hic 
locum  aliquem  habuiBet,  et  intervallum  temporis  exquifite  fatis  fump- 

5  tum  altitudinibus  et  azimuthis  rite  datis  congrueret  (in  quibus  tamen 
fingulis,  etiamfi  adfint  infirumenta  magna  et  exquifita,  quae  raro  tamen 
in  promtu  funt,  ea  quae  par  efi  praecifione  adamuBim  capiendis,  quanta 
opus  fit  diligentia,  quantaque  non  bene  exercitatis  eveniat  difficultas, 
nemo  nifi  diu  in  hac  Mechanica  Afironomiae  palaeftrafedulo  verfatus, 

10  fibi  perfuadere  poterit)  nihilominus  tamen  ex  tam  angufto  temporis 
intervallo,  quod  18  faltem  fcrupulorum  aBumebas,  parallaxes  quae 
tantillo  tempore  infenfibiliter  variantur,  fenfibiliter  difcernere  impoBi- 
bile  erat.  Ideoque  dum  motus  proprij  impedimenta  temporis  brevitate 
declinare  vifum  fuit,  tota  res  ad  impoBibilitatem  quandam  redacfla  eft. 

15  Nos  fane  ultra  vicefies  eam  REGIOMONTANI  in  difcernendis  paral- 
laxibus  rationem,  ex  diverfis  et  fatis  certis  obfervationibus,  non  me- 
diocri  (uti  fcis)  labore,  in  numeros  refolvimus.  At  nufquam  parallaxin 
invenimus  tantam,  quantam  Luna  etiam  a  terris  remotiBima  admittit, 
faepenumero  etiam  nuUam.  Ideoque  tuis  placitis,  etiam  cum  eadem 

20  methodo  (utquamvis  fubtiliBimo  negocio  minus  fufficienti),  qua  tu, 
ufus  eBem,  fubfcribere  non  potui.  Nec  etiam  idipfum,  quod  ad  con- 
firmationem  huius  fubiungis,  ex  coeli  videlicet  mediatione  cum  Vul- 

13^  tu-||ris  lucida,  parallaxin  comprobare  poBibile  erat.  Nam  etiamfi  eo- 
rum  fimul  per  meridianum  tranfitus,  qui  interdiu  tunc  fiebat,  afpedla- 

25  bilis  fuiBet,  parallaxin,  nifi  plura  adeBent  data,  hinc  nemo  uUa  ratione 
colliget,  ut  per  incuriam  in  tua  Dialexi  inter  occupationes  afias  minus 
confiderate  docuifti.  Quod  vero  parallaxis  iftius  Cometae  non  folum 
tanta  non  fuerit,  fed  ne  quidem  multum  perceptibilis,  teftantur  pro- 
priae  tuae  obfervationes,  quas  in  diftantijs  Cometae  ab  ore  Pegafi  pluri- 

30  bus  interiedis  horis,  minimum  tamen  variari  deprehendifti,  ut  revera 
ob  id  parallaxin,  fi  qua  fuit,  exiguam  eBe,  orbemque  Lunae  plurimum 
exuperaBe  Cometam,  vel  tuis  obfervatis,  quibus  tamen  contraria  ad- 
mittebas,  convinci  poBit.  Haec,  inquam,  tum  temporis  de  priori  Cometa 
ad  te  perfcripfi.  Video  autem  in  hoc  ultimo  fcripto  te  nobifcum  fentire, 

35  et  confideratis  ijs,  quas  tunc  temporis  non  animadvertebas,  contrarie- 
tatibus  fententiam  revocaBe,  reique  veftigandae  nucleum  penitius  in- 
veniBe,  qua  in  re  tibi  et  veritatis  amatoribus  (qui  tua  autoritate  abuti, 
et  obfervationibus  ac  demonftratis  minus  exquifitis  adduci  poterant, 
ut  falfae  Peripateticorum  de  Cometis  opinioni  fubfcriberent)  plurimum 

40  gratulor.  Quod  ad  SCULTETI  demonftrationes,  quae  eandem  fere  te- 

cum  parallaxin  inferebant,  attinet,  cum  incerto  fulciantur  fundamento, 

falfifque  datis  fuperftruantur  (nam,  ut  alia  taceam,  impoBibile  erat  Co- 

9  metam 


66  EPISTOLyE  ASTRONOMICyE 

metam  eo  die  cum  ijs  fixis,  quas  afiumit,  fupra  Horizontem  in  eodem 
extitiBe  circulo  vertica-||li,  et  Ilellarum  etiam,  quam  praefupponit,  di-  14' 
Ilantia  plus  1  unius  gradus  erronea  fit,  ut  de  caeteris  hinc  quis  facile, 
quid  fentiendum  fit,  colligat)  minime  eas  pro  veritate  indaganda  reci- 
piendas,  fuo  loco  dilucide  ofiendemus.  Quantum  vero  ad  hunc  ulti-   5 
mum  Cometam,  qui  anno  80  fulfit,  attinet,  videris  mihi  fcopum  ipfum 
longe  exadlius  attigiBe,  et  certioribusobfervationibusrei  veritatem  pro- 
babiHus  demonfiraBe.  In  quibus  id  faltem  ad  exquifitam  praecifionem 
penitius  invefiigandam  defiderarem,  ut  motus  proprij  Cometae  inter 
binas  obfervationes  mutationem  non  neglexiBes.  Cum  enim  Cometa   lo 
intervallo  duarum  horarum  eo  die  in  fuo  circulo  27'  (motus  fiquidem 
diurnus  a  nobis  inventus  efi  5^  23™)  locum  mutaverit,  hanc  differen- 
tiam,  fi  res  praecife  tradlanda  foret,  non  praeter  eundam  iudico,  quoniam 
ex  minimis  hoc  loco  de  longe  maioribus  ratiocinamur.  Infirumentum 
etiam  ob  id,  quo  ahitudines  capis,  cum  dena  aut  quina  minuta  faUem   i5 
admittat,  in  tam  fubtili  indagine  minime  fufficiens  eBe  poterit.  Sunt 
tamen  tuae  obfervationes  et  his  innixae  demonftrationes  eiufmodi,  ut  fi 
hinc  non  exquifite,  quot  minutorum  fuerit  parallaxis,  et  in  quo  praecife 
orbium  ccelefiiimi  verfaretur  Cometa  ille,  ad  amuBim  confiare  poBit, 
tantam  tamen  fuiBe,  ut  Lunae  inferiora  non  permearet,  cuivis  harum  20 
rerum  perito  non  aegre  perfuadere  poterint.  Quantum  ad  nofiras  in 
hoc  Cometa  obfervationes  attinet,  meam  fententiam  tiun  temporis  non 
minus  quam  iam  per  literas  tibi  indicavi,  videHcet  me  toto  apparitionis 
tempore,  ex  omnibus  et  diverfimodis  exquifitiBimis  inftrumentis,  diU- 
genter  habitis  et  examinatis  obfervationibus,  huius  Cometae  notabilem  25 
aliquam  ||  fuiBe  paraUaxin,  nufquam  percipere  potuiBe.  Nam  ut  caetera  14 ^ 
(commodiore  loco  commemoranda)  taceam,  certo  deprehendi  Come- 
tam  illum,  tam  in  Meridiano,  cum  aUiBimus  eBet,  quam  iuxta  Hori- 
zontem  in  ipfo  pundlo  occidentalis  Azimuthi,  eandem  exquifite  ab 
iEquatore  declinationem  obtinuiBe,  nifi  quantum  motus  proprius  in-   30 
terea,  diurno  motui  proportionaUs,  eam  variaverit,  quod  fieri  minime 
potuit  in  tanta  altitudinum  differentia,  fi  fenfibiUs  aUqua  paraUaxecos 
adfuiBet  quantitas.  Id  ipfum  etiam  timi  omnibus  rationibus  a  REGIO- 
MONTANO  in  fuo  libeUo  propofitis,  quae  ufum  hic  haberent,  tum 
alijs  quibufdam  exadioribus  et  minus  errori  obnoxijs  a  nobis  circa  35 
paraUaxium  dimenfiones  excogitatis,  plane  fe  eodem  modo  habere 
certo  deprehendimus,  ut  per  ocium  copiofe  firmis  rationibus,  Mathe- 
mata  inteUigentibus  demonftrabimus.  Contuli  etiam  accepto  tuo  U- 
beUo  nonnuUa  cum  noftris  obfervationibus  et  in  ijs  miram  deprehendi 
convenientiam,  quae  ad  paraUaxium  certitudinem  confirmandam  fa-  40 
cere  poterat.  Nam  die  13.  OtSlobris  cum  Cometa  eBet  iuxta  Meridianum, 
eius  diftantiam  a  lucidiore  capitis  Pegafi  tam  Radio  quam  Sextante 

Aftronomico 


TYCHO  AD  THAD.  HAGECIUM  12  OCT.  1581         67 

Aftronomico  (inftrumento  peculiari  a  nobis  tali  machinatione  invento, 
ut  per  hoc  longe  facilius,  commodius  et  exa(5tius,  quam  per  Radium 
Rellarum  capiantur  intercapedines)  deprehendi  partis  1  min.  16  uno 
faltem  fcrupulo  pene  infenfibili  tua  dillantia  maiorem,  quae  tamen 

5  differentia  pro  hac  terreni  orbis  diftantia  ad  quintum  ufque  fcrupulum, 
li  in  ipfa  convexitate  orbis  Lunae  fuiBet  Cometa,  excreviBet,  longeque 
plus,  li  vel  in  regione  ignea  (modo  aliqua  foret)  vel  fupremitate  aeris, 
ut  diu  falfo  opinati  funt  omnes  Ariftotelici,  exarfiBet.  Sic  die  etiam  2L 

15'  0<5lobris  ||  cum  Cometa  eBet  proximus  lucidae  Aquilae,  ei  fiellae  a  ver- 

10  tice  imminens,  eandem  plane  tecum  deprehendi  difiantiam.  Nam  licet 
haec  hora  8  uno  fcrupulo  nobis  minor  vifa  fuerit,  tamen  ufque  ad  deci- 
mam  hanc  obfervationem  continuando  exquifite  p.  6  m.  22  apparebat, 
quod  cum  tua  annotatione  adprime  confentit.  Et  quemadmodum  fieri 
minime  potuit,  ut  intervallo  duarum  horarum  faltem  uno  fcrupulo 

15  variaret  a  fixa  Cometae  illa  difiantia,  fi  fenfibifis  admodum  adfuiBet 
parallaxis,  fic  etiam  intervallo  6  graduum  orbis  terreftris,  quod  eft  inter 
tui  et  nofiri  loci  obfervationem,  eandem  eodem  tempore  praecife  obti- 
nere  poBe  a  fixis  difiantiam  corpus  aliquod  Luna  inferius,  Mathemata 
intelligenti  non  perfuadebitur.  Obtulit  autem  fe  eo  die  optata  com- 

20  moditas  ad  Vulturis  fiellam  parallaxes  examinandi,  eo  quod  Cometa 
tum  temporis  in  loco  fui  circuli  verfaretur,  qui  minimum  a  fiella  di- 
fiaret,  eamque  ad  angulos  redlos  afpiceret,  unde  etiam  per  aliquot  ho- 
ras  ex  motu  proprio  Cometae  nulla  pene  fenfibilis  ingerebatur  inter- 
capedinum  differentia,  ideoque  difiantia  faltem  ratione  parallaxeos, 

25  fi  qua  fuiBet,  tam  in  diverfis  diBitifque  Horizontibus,  quam  in  eodem, 
ubi  plurimum  mutatae  forent  fiellae  altitudines,  neceBario  fenfibifiter 
variari  debebat,  cuius  tamen  contrarium  ab  utroque  nofirum  pulchra 
et  exquifita  convenientia  deprehenfum  eft,  ut  vel  hoc  folo  argumento 
convinci  poBit,  Cometam  illum  longe  fupra  Lunae  orbes  in  ipfo  aethere 

30  fedem  fibi  delegiBe.  Atque  haec  de  hoc  ultimo  Cometa  tecum  nunc 
brevibus  contuliBe  fufficiat.  Id  faltem  commonefadlionis  loco  fubiun- 
gam,  declinationem  lucidioris  fiellae  in  capite  Pegafi  a  te  8  proxime 
fcrupuHs  iufio  maiorem  aBignatam  eBe.  Nos  enim  afiquoties  hic,  ubi 

15^  Polus  elevatur  55  p.  541  m.,  eius  ||  altitudinem  maximam  deprehendi- 

35  mus  38  p.  20  m.  exquifite.  Ideoque  ab  i^quatore  declinat  p.  4  m.  14i,  five 
quadrantis  tui  parvitas  ufufque  non  fatis  exadlus,  five  Pragenfis  poli 
elevatio,  quam  tu  a  veteribus  minus  forte  fcrupulofe  traditam  pro  vera 
recipis,  five  etiam  in  utroque  horum  aliquis  lateat  error,  quem  tibi  ipfi 
examinandum  corrigendumque  reUnquo.  De  certitudine  enim  nofirae 

40  obfervationis  ne  in  uno  quidem  fcrupulo  haefitamus.  Pari  ratione  nos 

eodem  die  13.  Cometae  ipfius,  ex  altitudine  meridiana,  quae  a  nobis 

deprehenfa  eft  p.  37  m.  7i,  declinationem  3  g.  2  m.  ideoque  5  minutis  tua 

9*  minorem 


68  EPISTOLi^  ASTRONOMIOE 

minorem  obfervavimus.  Differentiam  meridianorum,  cum  vix  maior 
fit  quadrante  horae,  infenfibiliter  uno  faltem  fcrupulo  declinationem 
ob  motum  Cometae  proprium  variantem,  volens  praetereo.  Non  tamen 
poterit  haec  declinationum  inter  nofiras  obfervationes  differentia  fu- 
periori  convenientiae,  quam  parallaxeos  exiguitatem  comprobavimus,   5 
fidem  derogare.  Illic  enim  per  diftantias,  non  per  aUitudines  fiebat  ob- 
fervatio.  Et  licet  per  quadrantem  etiam  Cometae  et  fiellae  dillantiam, 
ex  differentia  utriufque  altitudinis  maximae  dimenfus  fueris,  tamen 
utut  in  Poli  ahitudine  aliquis  error  lateat,  vel  in  quadrante  ipfo  etiam 
obfervationi  iuftae  aUquid  defit,  cum  in  utroque  loco  tam  in  Cometa   10 
quam  in  fiella  utraque  eodem  modo  fe  habeant,  in  ipfa  Cometae  et 
fiellae  difiantia  fenfibilem  errorem  ingerere  non  poterint.  In  decUna- 
tionibus  vero  utriufque  ehciendis,  hac  ratione  deviare  (ut  prius  ollen- 
dimus)  nihilominus  erat  poBibile.  De  toto  autem  hoc  negotio  brevi, 
Deo  conatus  nofiros  aufpi-||cante,  per  ocium  hybernum  obfervationes  16«^ 
plurimas  eafque  certiBimas,varijsdemonftrationibus  elaboratas,inme- 
dium  producam,  quibus  tum  novae  iUius  fiellae  tum  utriufque  Cometae 
fubfequentis  motus,  apparentias,  parallaxes  etaTerradifiantias,intelli- 
gentibus  certiBimis  et  infallabilibus  rationibus  proponam,  conferendo 
etiam  praecipuas  aliorum  obfervationes,  et  quatenus  veritati  confonae   20 
fint  vel  ab  hac  devient,  in  trutina  revocando,  adeo  ut  univerfaliter  tan- 
dem  concludere  non  dubitavero,  Cometas  omnes  in  ipfo  aethere,  non 
Elementari  regione,  ut  hadlenus  Peripateticorum  autoritate  fruftra 
creditum  eft,  generari;  nihil  obfiante,  quod  REGIOMONTANUS  et  t 
VOGELINUS  in  duobus  Cometis  diverfum  quid  prodiderint.  Utrum-   25 
que  enim  a  fcopo  deviaBe,  rationes  probabiles  et  fufficientes  in  me- 
dium  producam,  nifi  quis  fola  autoritate  pugnare  velit,  negans  huma- 
niun  eBe  errare,  interdumque  bonus  quod  non  dormitet  HOMERUS. 
Quod  vero  hadlenus  propofitum  illum  laborem  non  abfolverim,  et  de- 
fiderio  multorum  nofiras  obfervationes  hifque  innixas  apodidlicas  con-   30 
clufiones  avide  defiderantium  non  fatiffecerim,  in  caufa  fuerunt  plu- 
rima  negotia,  quibus  tum  Regis  tum  confanguineorum  et  amiconmi 
nobihum  caufa  interea  temporis  imphcitus  eram.  Inprimis  vero  Ar- 
chitedlonicae  curae  et  in  machinis  Afironomicis  exquifite  elaborandis 
aBiduae  occupationes  me  penfum  inchoatum  continuare  et  abfolvere  35 
non  permittebant.  Spero  tamen  huic  procrafiinationi,  Deo  volente, 
brevi  cum  fcenore  fatiffa(5lum  iri.  Sed  videor  Epifiolae  metas,  diutius 
tecum  de  hac  materia,  qua  te  deledlari  fcio,  conferendo,  tranfcendiBe, 
quam  tamen  prolixitatem  tibi  non  ingratam  eBe  confido.  Tuum  erit 
id  quicquid  eft,  boni  confulere,  et  G.  quid  praeterea,  vel  ex  proprijs,  vel  40 
a-||liorum  praecipuorum  placitis  tibi  de  hac  materia  conftiterit,  vel  fcrip-  16^ 
tis  editumfuerit,  benevole  mecum  communicare,  noftrique  memoriam, 

uti 


THAD.  HAGECIUS  AD  TYCHONEM  1  MAI.  1582      69 

uti  facis,  confervare,  et  amicitiam  literis  non  tam  diu,  ut  hadlenus,  in- 
termiBis,  renovare.  Efficiam  viciBim,  ut  nihil  in  me,  quod  ad  candidi 
et  conHantis  amici  munus  pertineat,  ufpiam  ate  defiderari  poBit.  Vale. 
Datae  Uranienburg  in  Infula  Danici  Hellefponti  Huaena  die  12.  Odlo- 
bris  Anno  1581.  y 

Tycho  Brahe. 


[Ex  apographo  in  codice  Vindobonensi  lat.  10686^6] 

i6v  NOBILITATE  GENERIS,  VIRTUTE  ET  DOC- 

10       TRINA  PRi^STANTI  AC  MATHEMATUM  ILLUSTRATORI 
EXIMIO  D.  TYCHONI  BRAHE  DANO,  INSULi^ 
HUi^N^E  DANICI  HELLESPONTI  PR^ESIDI, 
DOMINO  ET  AMICO  OBSERVANDO. 

s. 

15  1^^^'^^i  CCEPI  literas  tuas,  Vir  NobiliBime  et  amice  obfervande, 
quae  fuerunt  et  gratiBimae  et  exoptatiBimae.  Sed  ciun  ex 
eis  intellexiBem  meas  tibi  non  fuiBe  redditas,  vehementer 
conturbatus  fum,  coepique  quiritari  de  iniqua  forte,  quod 
eautrique  noRrum  invidit  illam  iucunditatem,  quam  per- 

20  {^iXiM^^;^  cepturi  eramus,  tu  quidem  legendo  mea,  ego  fciendo,  mea 
tibi  reddita  eBe.  FuiBet  etiam  liberatus  finiftra  fufpicione  apud  te  WIT- 
TICHIUS  nofter,  quod  tuas  mihi  non  reddidiBet,  qui  certe  non  folum 
primo  quoque  tempore  fideliBime  tuas  mihi  per  certos  homines  reddi- 
dit,  verum  etiam  literis  fuis  mihi  perfuadere  annifus  eft,  ut  me  tranf- 

25  ferrem  iflhuc,  invitabatque  ut  comes  eBe  vellem  fui  ad  te  reditus.  Ad- 
debat  ad  perfuadendum  te  ex  certa  fcientia  et  voluntate  Regis  ea  ad 
me  perfcribere  ac  daturum  fuiBe  ipfummet  Regem  literas  invitatorias 

17«^  ad  me,  ||  ii  prius  ipli  per  te  de  mea  certa  voluntate  conftitiBet,  quam 
nunc  folum  per  tuas  literas  explorare  voluit.  Haec  vero  etfi  in  tuis  ad 

30  me  non  ita  diferte  perfcripta  et  explicata  eBent,  tamen  perfuafiones 
illas  ab  optimo  et  propenfiBimo  eius  erga  utrumque  nofirum  animo 
proficifci  accipiebam.  Tuas  quoque  rationes,  quod  ab  eodem  animo 
proficifcerentur,  admittebam  omniaque  illa  interpretabar,  ut  verimi 
amicum  decuit.  Quare  carere  debes  hac  in  parte  omni  finifira  fufpici- 

35  one  de  WITTICHIO  nofiro.  Praeftitit  enim  officium  boni  viri  et  amici 
fidellBimi.  Me  vero  refpondiBe  ad  tuas  menfe  Februario  anni  prae- 
teriti,  teftis  eBe  potefi  D.  CHYTRi^US.  Ad  ipfum  enim  meas  ad  te 
mifi,  et  ut  eas  ad  te  perferendas  curaret,  rogavi.  Refpondit  menfe  Aprili 
anni  fuperioris  fe  meas  accepiBe  et  ad  te  primo  quoque  tempore  et 

commoditate 


70  EPISTOLiE  ASTRONOMICi^ 

commoditate  miBurum  eBe.  IntercidiBe  igitur  meas  inter  Roftochium 
et  Hafniam  oportuit,  fi  alicui  perferendse  datae  funt.  Haec  tu  ipfe,  li 
ita  lubet,  ex  ipfomet  D.  CHYTRi^O  cognofcere  poteris.  Quod  ad  in- 
vitationem  attinet,  ut  me  tranfferam  ifthuc,  ardua  et  difficilis  eft  quae- 
ftio.  Ac  primum  quaefo  te,  mi  TYCHO,  expende  ipfemet  accuratius  et  5 
verte  omnes  rationes,  quam  mihi  ea  difficiha  fint  fadlu.  Sum  ingrave- 
fcente  aetate;  ago  enim  annum  56.  Sum  pater  multorum  hberorum. 
Commigrare  igitur  in  ahenas  terras  et  quafi  fpontaneum  exilium  eh- 
gere,  ubi  et  mores  gentis  et  hngua  peregrina  eft,  profedlo  difficile,  du- 
rum  et  miferi^  plenum  efi.  Addo  neque  honorificum  mihi  et  meis  futu-   10 
rum  eBe  abfque  honefta  et  decenti  vocatione  in  ahenas  terras  migrare. 
Quid  enim  aliud  veflrates  diduros  aut  fahem  fufpicaturos  eBe  cogitare 
poBum,  quando  me  non  vocatum  veniBe  ad  vos  con-||fpicerent,  quam  17^ 
me  hinc  vel  eiedlum  vel  egefiate  compulfum  ahenas  quaefiviBe  fedes? 
Quid  nofirates?  Levem  et  inconftantem  parumque  prudentem,  quod   15 
me  unius  hominis  amica  invitatione  tam  facile  permoveri  paBus  fim, 
incerta  pro  certis  elegerim,  verba  honoris  pro  amphBimis  rebus  ac- 
ceperim.  Dicent  etiam  haud  dubie  temerarium  et  inconfideratum,  et 
qui  conditionis  et  exiftimationis  fuae  nuham  fcirem  habere  rationem, 
quod  qui  olim  Caefaris  Medicus  fuerim,  honefie  et  decenter  accitus;   20 
qui  ante  quinquennium  a  Rege  Sueciae,  deinde  ab  ordinibus  Stiriae 
expetitus,  cui  etiam,  fi  voluiBem  aut  vellem,  locus  fuerit,  et  eBe  poBit 
adhuc  apud  Regem  Poloniae,  denique  qui  huius  Regni  nobilis  civis 
fum,  nunc  fponte  et  temere  extra  patriam  uhro  fedes  quaeram  et  fer- 
vitium  expetam.  Ac  ut  tandem  finiam,  migrare  ad  vos  honorifice  non  25 
vocatus,  non  propofitis  mihi  certis  conditionibus,  plane  non  videtur 
confuhum,  non  meae  aetatis  eft,  non  conditionis,  non  dignitatis.  Ex- 
currere  vero  ad  te,  ut  praeclara  iha  tua  fiudia  Chymica  et  Mathema- 
tica  meis  oculis  confpicerem,  teque  praefentem  complederer,  et  in  tuo 
amore  totus  conquiefcerem,  percuperem  fane,  nifi  in  eo  quoque  non  30 
paucae  eBent  difficuhates  et  quidem  graves:  iter  longum  et  difficile, 
fumptus  non  exigui,  denique  excurfio  iha  nimis  magna  eBe  videretur. 
Sed  fi  aliqua  commoditas  veniendi  ifihuc  et  redeundi  fe  offerret,  prae- 
termittere  eam  nuha  ratione  vellem.  Nunc  quoque  impedior  cura  ux- 
oris  meae,  quae  partui  vicina  efi.  Vides,  mi  TYCHO,  meas  iufias  et  35 
honeftas  rationes,  quibus  impediar  et  detinear,  ut  neque  tuae  benevo- 
lentiae,  quam  ego  fummam  et  optimam  eBe  erga  me  agnofco,  neque 
meo  defiderio  fatiffacere  queam.  Itaque  pro  tuo  ifio  erga  me  optimo 
et  benigniBimo  animo,  ||  cura  et  fohcitudine  mei,  quod  mihi  optima  18«^ 
cupias,  omniaque  officia  amoris  et  benevolentiae  fponte  deferas,  tibi  40 
maximas,  quas  verbis  exprimere  hcet,  ago  et  habeo  gratias,  viciBim- 
que  tibi  perfuafiBimum  eBe  cupio,  me  ita  amore  tui  incenfum  eBe,  ut 

fi 


THAD.  HAGECIUS  AD  TYCHONEM  1  MAI.  1582      71 

fi  liceret  tecum  eBe,  reliquum  meae  vitae  iucundiiJimum  putarem,  tua- 
que  caufa  nihil  non  fadlurum  efie. 

Haec  fere  in  prioribus  meis  ad  te  fcripferam,  quae  quoniam  alicubi 
periiBe  intelligo,  denuo  repetere  hifce  oportuit.  Venio  ad  alteram  Epi- 

5  ftolae  tuae  partem.  Gratulor  tibi  vehementer  iltud  otium  Mathemati- 
cum,  in  quo  te  verfari  intelligo.  Madte  virtute,  mi  TYCHO,  et  in  hoc 
curfu,  ut  ccepifti,  ftudium  illud  Aftronomicum  illuftrare  perge.  Ephe- 
meridem  Solarem  huius  anni  ex  tuis  obfervationibus  exftrudlam  ac- 
cepi,  et  pro  ea  maximas  tibi  ago  gratias.  Mihi  tantae  magnitudinis  in- 

10  ftrumentum  nuUum  eft,  ut  lingula  fcrupula  capere  poBit,  neque  in  meis 
aedibus  ea  mihi  eft  commoditas,  ut  etiamfi  tale  quid  habeam,  coUocare 
queam.  Quadrante  hadlenus  meo  ufus  fum  in  meis  fiellarum  et  Co- 
metarum  obfervationibus.  In  eo  dena  et  quina  habentur  fcrupula.  Ra- 
dium  fatis  magnum  habeo,  de  quo  hauddubie  WITTICHIUS  nofter 

15  tibi  fignificavit.  Ad  Solem  igitur  nuUae  mihi  fuerunt  obfervationes. 
Placet  quod  in  Sole  habeas  rationem  parallaxeos,  quam  huc  ufque 
omnes  neglexerunt.  WITTICHIUS  nofier  eam  quoque  minime  prae- 
termittendam  efie  cenfuit.  In  Apogeo  Solis  video  te  tribus  circiter  gra- 
dibus  anteriorem  eBe  Copernico.  Sed  variatio  Apogei  etiam  plurium 

20  graduum  non  mutat  notabiliter  motum  Solis,  in  cuius  Apogei  confiitu- 
tione  laborarunt  fummi  Artifices.  De  Cometarum  parallaxibus  quae 
perfcripfifii,  ea  quoque  plurimum  grata  et  iucunda  fuerunt.  In  paral- 
laxi  Cometae  anni  11  meum  lapfum  iam  ante  agnovi  et  memet  correxi.  || 

18^  Nam  non  ita  infirudlus  fui  infirumentis  idoneis,  quam  olim  Viennae 

25  in  obfervatione  novi  fideris.  Defuerunt  mihi  etiam  multae  aliae  com- 
moditates.  Ac  tu  optime  admones  ex  meo  ipfius  fcripto  longe  minorem 
parallaxin  fieri  oportuifie,  quemadmodum  huius  erroris  in  Epifiola  ad 

t  MYLIUM  et  in  [fcripto  de]  proximo  Cometa  Gcerlitij  imprefio  men- 
tionem  feci.  Quod  culminaverit  cum  Aquila,  nonitaamefcriptumell, 

30  quafi  id  a  me  fuifiet  obfervatimi  (nam  culminatio  illa  Sole  fupra  Hori- 
zontem  exfiante  fuerat)  fed  quod  faltem  crafiiori  quadam  indagine,  col- 
lata  cum  alijs  obfervationibus,  de  parallaxi  afiquo  modo  iudicium  fieri 
pofie  exifiimaverim.  Scripfit  autem  alius  quidam  ineptus  et  meus  pla- 
giarius,  culminafie  Aquilam  cum  Cometa  die  6  Decemb.  h.  5.  Ceterum 

35  quae  ego  in  mea  Dialexi  olim  cap.  9  de  invenienda  parallaxi  ex  cul- 
minatione  Phaenomeni  cum  aliqua  fiella  fixa  fcripferam,  ea  iamdu- 
dum  correxi,  ac  caput  7,  9  et  10  plane  mutavi.  IUuftravi  etiam  aliquot 
problemata  DIGGSEI  et  alia  adieci  tum  mea,  tum  a  WITTICHIO 
accepta.  Et  certe  haec  dodlrina  parallaxium  mediocriter  per  nos  illu- 

40  firata  eft,  de  quo  tamen  tuum  et  aliorum  intelHgentium  erit  iudiciimi. 
Librarius  folum  nunc  nos  moratur,  qui  noftra  illa  imprimere  vetat.  Et 
ut  admirandi  illius  novi  fideris  Hiftoria  ad  pofteros  tranfmitteretur, 

non 


72  EPISTOLi^  ASTRONOMICi^ 

non  tantum  noftra  illa  de  parallaxibus  adiungentur  meae  Dialexi,  fed 
omnium  aliorum  fcripta  noftrae  fententiae  confentientia.  Titulus  libri 
erit  talis,  ut  hic  in  charta  defcriptum  vides.  Vellem  tuas  quoque  obferva- 
tiones  Cometarum  prodire,  fuitque  haec  caufa,  cur  eas  in  meo  proximi 
Cometae  fcripto  delideraverim.  Nam  quod  aethereus  fuerit  uterque  Co-  5 
meta,  id  iam  ante  ex  tuis  ad  me  intellexeram,  ideoque  iam  ante,  ipfo 
adhuc  lucente  Cometa,  ad  muhos  perfcripferam.  Proxima  quadrage- 
fima  II  fui  Vratiflaviae  apud  meam  fiham  et  commoratus  fum  iUic  uhra  19«^ 
menfem.  Mea  de  parallaxibus  cum  WITTICHIO  contuh,  qui  mecum 
communicavit  veflras  obfervationes  proximi  Cometae,  quas  habuiftis   10 
diebus  XI,  XII,  XIII  et  XVII  Odob.  Ex  his  ego  experiri  volui,  in  de- 
dudlione  calcuU  aberraverim,  an  momenta  obfervationum  non  rede 
abs  te  aut  a  WITTICHIO  confignata  fint.  Nam  ex  veftris  iUis  datis  ne 
verifimile  quidem  in  parallaxibus  omnibus  iUis  diebus  quicquam  in- 
venire  potui.  In  altitudinibus  Cometae  inter  nos  aUas  fatis  redte  con-   15 
venit.  Rehnquitur  igitur,  ut  momenta  temporum  minus  rede  aBignata 
fuerint.  Et  certi  temporis  confideratio  hac  in  parte  valde  efi  difficihs. 
Subduc  quaefo  tuum  calculum  et  omnia  accuratius  confidera  meque 
admone.  Ego  ipfe  quoque,  modo  ahquid  otij  nadlus  fuero,  denuo  re- 
petam  calculimi  et  vefira  examinabo.  Nam  eorum  in  meo  opere  facere  20 
cupio  mentionem,  ut  nofira  fententia  de  Cometis  in  animis  eruditorum 
eo  magis  confirmetur.  Quod  fi  poft  difceBum  ifthinc  WITTICHIJ  ali- 
quot  dierum  alias  quoque  habes  illius  Cometae  obfervationes,  eas  me- 
cum  communicato.  B.  V.  Pragae  ex  aedibus  nofiris  die  1.  Maij  Anno  1582. 

T.  ex  animo  25 

Thadd^us  Hagecius 
ab  Hayck. 

[Ex  apographo  in  codice  Vindobonensi  lat.  10686^6] 

TYCHO  BRAHE  THADDiEO  AB  HAYCK  S.  19- 

EDDIDIT  mihi  ante  ahquot  feptimanas  Goerhcius  30 
quidam  Mercator  literas  tuas,  clariBime  Domine  D. 
THADDi^E,  amice  cariBime,  ex  quibus  praeter  fingu- 
larem  tuam  et  confiantem  erga  nos  benevolentiam  in- 
teUexi  etiam  ||  priores  meas  ad  tuas  manus  fecus  ac  fu-  19^ 
fpicabar  perveniBe.  Unde  WITTICHIUM  fatis  ea  in  35 
re  nunc  excufatum  habeo.  Saltem  id  admiror,  quod  nihil  hterarum  a 
difceBu  fuo  elapfo  tempore  ad  me  dederit.  Sed  habet  is  forte  fua  im- 
pedimenta,  neque  occafio  facile  in  promptu  eft.  Quare  et  hac  in  parte 
nihil  ipfi  imputo.  Cum  vero  is  qui  tuas  mihi  attulerat,  nunc  ad  me  re- 
verfus  fit,  ut  refponfum,  prout  ipfi  etiam  iniunxeram,  tibi  reportaret,   40 

ego 


TYCHO  AD  THAD.  HAGECIUM  23  SEPT.  1582        73 

ego  quamvis  eo  tempore  id  evenerit,  quo  maxime  ad  fcribendum  ob 
negocioriun  multitudinem  impeditus  lim,  et  a  SereniBimo  Rege  noftro 
infuper  avocer,  non  potui  tamen  intermittere,  quin  aliquid  literarum 
tibi  perferendum  ipli  traderem,  ne  tui  oblitus  tibique  refcribere  data 

5  opera  neglexiBe  apud  te  excufari  poBem.  Quae  itaque  tuis  literis  pro 

hac  brevi  occafione  temporis  refpondenda  habui,  lic  brevibus  accipe. 

Quod  adventum  tuum  ad  nos  prolixe  excufas,  tibi  ea  in  re  non  pluri- 

mum  contrarior,  neque  ego  aliam  ob  caufam  nomine  Regis  te  huc  in- 

vitavi,  quam  quod  a  WITTICHIO  intelligerem  officio  in  Aula  Impera- 

10  toris  defiitutum  cogitare  de  alia  eligendae  vitae  et  fullinendae  familiae 
ineunda  ratione,  adeo  ut  iam  quoque  a  Rege  Sueciae  te  vocatvun  eBe 
dixerit.  Cum  vero  ex  proprijs  tuis  literis  intelligam,  res  tuas  non  eBe 
eo  loco,  ut  patriam  mutare  alienoque  Domino  fervire  velis,  nihilque 
tibi  ad  commodam  vivendi  rationem  deeBe  in  patria,  tibi  plurimum 

15  congratulor,  et  meam  voluntatem,  quod  tibi,  fi  opus  fuiBet,  non  deeBe 
voluerim,  ut  boni  confulas  oro. 

Quod  de  Apogeo  0  fcribis  refiitutionem  noftram  accedere  propius 
Alphonfinorum  rationibus,  quam  COPERNICI,  ego  fane  ea  in  parte 
nullum  habui  refpedlum  neque  ALPHONSI  neque  COPERNICI;  || 

20"^  fed  ex  plurimis  exquifitis  obfervationibus  Geometrice  ad  invicem  col- 
latis  iuxta  quartam  partem  @  haerere  Apogeum  (quam  interdum  una 
parte  minus,  interdum  una  plus)  reperi,  ut  quamvis  exminimis  hic  in- 
quirantur  maxima.  Eccentricitatem  vero  multoties  in  eodem,  quo  aBig- 
navi,  fcrupulo  reperi,  novem  minutis  Coperniana  maiorem.  Et  Hcet 

25  eccentricitas  maxima  ex  parte  profthaphaerefes  variet,  praefertim  iuxta 
medias  elongationes,  tamen  circa  Apogeum  et  Perigeum  intolerabilis 
efi  duarum  vel  trium  partium  loci,  fub  quo  haeret  Apogeum,  error. 

Quod  lapfum  in  Cometa  anni  77  et  quofdam  alios  in  Dialexi  emen- 
daveris,  libenter  audio.  Id  vero  quod  de  culminatione  Cometae  cum 

30  Aquila  in  excufationem  adducis,  mihi  non  fatis  facit.  ImpoBibilia  enim 
non  erant  ad  probandum  tentanda  neque  excufationem  uUammeren- 
tur;  fed  emendanda  potius  et  revocanda,  partim  propter  imperitos, 
partim  propter  invidos  et  malevolos.  Scribis  te  editurum  copiofius 
fcriptum  de  Nova  Stella  et  Cometis  praeteritis,  ubi  intelligo,  te  etiam 

35  mea  quaedam  velle  adiungere,  a  quo  tamen,  fi  impreBiun  non  efi,  quan- 
tum  ad  mea  attinet,  ut  fuperfedeas,  te  rogatum  velim.  Ipfe  enim  de- 
crevi,  quam  primum  licuerit,  quaedam  enucleatius  et  de  Nova  Stella 
(ubi  pleraque  fefiinanter  fcripta  reftitui,  multa  copiofius  in  demonftra- 
tionum  certitudinem  adduxi)  et  de  fubfequentibus  praecipuis  duobus 

40  Cometis,  tum  etiam  de  tertio  illo  non  adeo  illufiri,  qui  hoc  anno  menfe 

Maio  in  Septentrione  fub  Heniochi  fidere  per  10  dies  nobis  apparuit, 

in  lucem  emittere  obfervationefque  certas  in  mediiun  adducere  et  in- 

10  fallibilibus 


74  EPISTOLi^  ASTRONOMICi^ 

fallibilibus  demonftrationibus  rem  omnem  tum  in  motu  etfitu  eorum, 
tum  in  parallaxibus  comprobare.  ||  Nam  quod  quafdam  obfervationes  20^ 
hic  habitas  in  Cometa  anni  80  a  WITTICHIO  acceperis,  et  inde  paral- 
laxes  indagare  conatus  fueris,  oleum  et  operam  perdidifii.  Tempora 
enim  ex  diverfis  horologijs  et  ijfdem  nondum  fatis  corredlis  annotata  5 
erant,  nec  illam  difcretionem  adhibueras,  quaenam  certiora  aUjs  eBent, 
et  quae  fibi  invicem  in  quolibet  horologio  correfponderent,  muUo  minus 
ut  per  tranfitus  fiellarum  G.ye  per  Meridianum  ^ve  per  certum  Azi- 
muth,  prout  neceBarium  erat,  etanobis  poftea  faditatum  efi,  ea  corri- 
geres,  adeo  ut  ob  id  pluribus  minutis  ubique  fere  aberratum  fit,  ut  mi-   lo 
riun  eBe  non  debeat,  quod  tantam  in  parallaxibus  conftituendis  in- 
convenientiam,  ob  temporum  incertitudinem  inveneris.  Ego  vero  etfi 
tempora  omnia  aliter  correda  habeam,  quam  prima  fronte  praebebant 
ipfa  horologia,  tamen  in  parallaxibus  indagandis  longe  certiori  nitor 
ratione,  quam  ubi  temporis  opus  fit  intervallo.  Ibi  enim  ex  minimo   is 
peneque  infenfibili  errore  maximus  et  intolerabiUs  augmentatur.  Id- 
eoque  alijs  quibufdam  rationibus,  ubi  exquifita  temporis  cognitio  non 
requiritur,  inquifivi,  tam  hunc  quam  antecedentem  Cometam  (in  ter- 
tio  enim  nondum  feci  periculiun,  nec  adeo  facile  erit  poBibile)  pene 
infenfibilem  habuifie  parallaxin,  quemadmodum  haec  et  alia  quaedam  20 
fufficienter  ex  certis  obfervationibus  demonfirari  inteUiges,  ubi  UbeUus 
nofter  de  tota  hac  materia  in  lucem  prodierit,  quem  fpero  me  per  hy- 
berniun  otium,  Deo  conatus  nofiros  adiuvante,  abfoluturum.  Velim 
itaque  nihil  mearum  obfervationum  in  pubUciun  edas,  priufquam  hinc 
certior  fadus  fueris,  quaenam  fit  mea  de  his  fententia,  a  qua  te  pluri-  25 
mum  abeBe  et  temporibus  incertis  minimeque  corrediis  inniti  video, 
et  mirari  fatis  non  poBiun  WITTICHIUM  tibi  tempora  obfervationum 
tranfpofita  et  per  tranfitus  fiellarum  ||  minime  verificata  obtuUBe,  cum  21' 
tamen  ipfimet  praefenti  dixerim  horologijs  non  eBe  fidendum,  fed  longe 
accuratiore  emendatione  opus  eBe.  Quantum  ad  difiantias  fixarum  30 
indagandas  attinet,  ego  non  ampUus  fidem  adhibeo  Radio  multas  ob 
caufas,  quas  longa  foret  mora  htc  recenfere.  Sed  pofi  difceBum  WIT- 
TICHIJ  duo  exquifita  infirumenta  in  hunc  ufum  adinveni,  quae  femper 
eandem  difiantiam  in  fcrupulo  praebent,  adeo  ut  nec  in  defedlu  nec 
exceBu  aberrare  poBint.  Oportet  autem  in  utroque  infirumento  duos  35 
eBe,  qui  obfervent.  Et  quamvis  utrumque  infirumentum  ipfa  fabrica- 
tione  longe  differat,  tamen  in  quolibet  eadem  et  fibi  correfpondens 
exquifite  fit  obfervatio.  Sic  nos  per  haec  invenimus  difiantiam  polaris 
ab  undecima  CaBiopeae  p.  26  m.  25  exquifite  (nifi  quod  aUquando  di- 
midio  fcrupulo  minor  apparuit),  quam  tu  9  minutis  maiorem  coUocas.  40 
Sic  etiam  in  alijs  difcrimen  inveni,  de  quo  alio  tempore  tecum  latius 
conferam.  In  declinatione  Spicae  nuUam  differentiam  inter  tuas  et  meas 

obfervationes 


TYCHO  AD  CAROLUM  DANZyEUM  21  AUG.  1583     75 

obfervationes  reperio.  Nam  et  ego  multoties  hic  eius  altitudinem  maxi- 
mam  p.  25  m.  lOr  praecife  obfervavi,  ubi  i^quator  attoUitur  p.  34  m.  7, 
adeoque  declinatio  p.  8  m.  57  plane  ut  tua,  quod  errorem  quartae  partis 
in  aequinodlij  praeceBione  Copernico  hucufque  irrepfiCe  convincit,  po- 

5  lita  eadem  cum  ipfo  latitudine,  quam  etiam  exquiJite  duarum  eBe  par- 
tium  per  alia  injftrumenta  deprehendi,  ut  alibi  haec  et  plaeraque  aHa 
copiofe  demonftrabo.  Sed  interim  dum  fcribo,  tempus  me  alio  vocat, 
prohibetque,  quantum  velim,  tecum  coUoqui.  Dabo  tamen  operam, 
ut  aUa  occalione  oblata,  copiolius  de  his  atque  alijs  tecum  agam.  Vale, 

10  et  mihi,  cum  licuerit,  refcribere  non  intermitte.  Verumtamen  addam 
hoc  unum,  quod  paene  neglexeram.  Hifce  diebus  Comes  quidam  Ang- 

t  lus  primarius  Reginae  ad  Regem  nollrum  Legatus,  ut  ipfum  in  ordinem 

21^  Equitum  ||  Divi  GEORGU  honorifice  confuetis  ceremonijs  reciperet, 
cum  perfundlus  eBet  fua  apud  Regiam  Maiefiatem  legatione,  me  hic 

15  invifit,  undque  inter  caeteros  Comites  Medicum  Dod^orem  THOM AM 
MUFETUM  fecum  habuit.  Is  cum  tui  inter  nos  honorifica  incidiBet 
mentio,  petijt  ut  tibi  per  occafionem  datam  fuo  nomine  plurimam  fa- 
lutem  dicerem  tuumque  filium,  qui  in  Anglia  ell,  redle  habere  indica- 
rem.  Iterum  feUciter  vale.  Datae  Uranienburgi  in  Infula  Huaena  23. 

20  Septemb.  1582. 


[Ex  apographo  in  codice  Archivi  Regni  Daniae:  Arch.  priv.  Tych.  Brah.] 

TYCHO  BRAHE  AD  CAROLUM 

DANZi^UM. 

AGNIFICE  Domine  D  ANZi^E,  Amice  fumma  obfer- 

vantia  colende,  reddidit  Architedlus  meus  mihi  Hteras 

a  te  miBas,  quibus  percepi  te,  licet  inter  politica  negotia 

iam  multiun  temporis  apud  Cimbros  confumferis,  non- 

dumtamenHuenenfiummemoriam  obliteraBe,  pro  qua 

benevola  erga  nos  affedlione  tibi  magnas  habeo  gratias. 

30  Nos  Hcet  abfentes  tui  memoriam  indies  recolimus,  optamufque  ut  brevi 

incolumis  ad  nos  revertaris.  Quod  Sycophantae  quidam  aulici  te  vex- 

ent,  oportet  te  magno  animo  ferre,  et  finem  expedare,  quo  videbis 

omnia  in  ipforum  retundi  caput.  Hoc  genus  hominum  deledatur  ali- 

orum  afflidlione,  quam  indies  afiute  machinatur,  ut  fibi  tandem  per- 

35  niciem  (debitam  mercedem)  vel  Deo  ultore  parent.  Sed  tute  hoc  nofii 

meUus.  Salutem  quam  ERICUS  LANGIUS  mihi  per  te  dixit,  velim 

ut  ipfi  referas,  quamvis  nunc  eo  felicitatis  pervenerit  (uti  ab  architedlo 

meo  intelligo)  ut  vix  indigeat  aufpicatiore  voto.  Multiplicationem  enim 

farinae  adinveniBe  ferunt  ab  unitate  in  ternarium  novo  Alchymiae  my- 

10*  fierio, 


76  EPISTOLi^  ASTRONOMICyE 

Ilerio,  quo  lapidis  illius  auriferi  omnem  fermentationem  et  multiplica- 
tionem  (quibus  tot  annis  infudatum  eft)  excellentiore  invento  illudit; 
quis  enim  ignorat  panis  perpetuo  fufficientem  copiam,  quae  ex  illa 
multiplicatione  promanat,  auro  et  argento  praellantiorem  eBe,  cum 
his  carere  poBint  homines,  illo  autem  nequaquam.  Caveat  itaque  fibi  5 
ab  Alchymillarum  invidia  et  profpiciat,  ne  arti  Ilruant  infidias,  fer- 
mentumque  peregrinum  admifceant.  ||  Diu  multumque  mecum  cogi-   1  ^ 
tavi,  in  quem  ufum  panis  potius  quam  auri  et  argenti  augmentationem 
invelligaverit;  tandem  incidit  mihi  in  mentem  Draconis  illius  lutici,   t 
qui  olim  bellum  civile  ipforum  Patriae  movit,  feruntque  ob  penuriam   10 
alimentorum  in  tanta  militantium  copiabellum  illud  Troiae  decennium 
exceBifie,  quod  alias  citius  finiri  potuifiet  magno  illorum  commodo; 
veritus  itaque  ne  vetus  ille  Draco  revivifcat  vel  novus  aliquando  ex  im- 
provifo  exoriatur,  Patriae  fuae  hoc  utilifiimo  invento  providere  voluit. 
Laudo  ipfius  prudentiam  et  Patriae  eius  congratulor,  quod  talem  fibi   15 
genuerit  protec5lorem  et  in  commeatus  penuria  proviforem  incompara- 
bilem.  Is  redlifiime  mihi  exequutus  videtur  Philofophorum  mentem, 
qui  nos  non  nobis  fed  Patriae  nafci  afieverabant.  Ego  per  occafionem 
congratulatorium  carmen  in  laudem  tanti  myfierij  ipfi  compingam, 
fiquidem  Draconis  illius  memoriam  tantaeque  vidoriae  celebrationem  20 
amplius  referre  non  liceat,  cum  in  profundum  maris  tota  ipfius  recor- 
datio  fit  fubmerfa.  Sed  forfan  te  a  ferijs  detineo,  dum  tecum  de  his  diu- 
tius  iocor.  Da  operam  ut  ad  nos  ante  hyemem  revertaris,  magno  enim 
tui  defiderio  detinentur,  ut  multi  alij,  fic  vel  ego  maxime,  qui  te  tanto 
temporis  locorumque  intervallo  tuaque  exoptatifiima  converfatione  25 
admodum  illibenter  careo.  Deus  opti.  max.  te  nobis  incolumem  quam 
citifiime  refiituat,  tuaque  omnia  negotia  optato  fuccefiu  fecundet.  Vale. 
Datae  in  sedibus  Uraniae  21.  Augufii  1583. 

T.T. 
TYCHO  BRAHE.  30 


[Ex 


TYCHO  AD  ANDR.  SEVERINI VELLEIUM  16  FEB.  1584    77 


[Ex  apographo  in  codice  Archivi  Regni  Danise:  Arch.  priv.  Tych.  Brah.] 

r      CLARISSIMO  DOCTISSIMOQUE  VIRO 

MAGISTRO  ANDREi^  SEVERINI  VELLEIO 

AMICO  SUO  PLURIMUM  DILECTO. 

5  SALUTEM. 

INAS  a  te  ClariBime  M.  ANDREA,  ex  quo  e  Cymbria 
veftra  domum  reverfus  fum,  accepi  literas,  utrifque  ne- 
gotium  Typographi  illius  tradlas;  refpondiBem  dudum 
tuae  petitioni,  fi  hyemis  importunitas  non  obftitiBet,  lite- 

10  PIH  ^^jSM  rafque  ad  te  tranfmittendi  prius  fuiBet  oblata  occafio. 
Scias  itaque  me  illum  Holfaticum  Typographum,  de 
quo  fcribis,  non  multopere  expetere.  Quod  li  fponte  huc  tranfmigrare 
velit,  eius  conatus,  quantum  in  me  eft,  promovebo.  Conduxi  autem 
alium  iuvenem  non  uxoratum,  qui  mihi  in  impreBoria  arte  exfequenda 

15  inferviet,  et  Francofurtum  ad  Nundinas  pecuniam  pro  ftylo  impreBo- 
rio  diverfi  generis  mihi  coemendo  nunc  tranfmitto;  propriamque  offi- 
cinulam  hic  inftruere  conabor,  quae  quotannis  mihi  ufui  emolumento- 
que  erit.  Si  quid  tu  poftmodo  prelo  deftinatum  abfolveris  hucque  tranf- 
miferis,  meis  impenfis  excudetur,  fi  tibi  ita  vifum  fuerit.  Eft  autem  is 

20  Typographicus  fervus,  quem  conduxi,  admodum  bene  in  arte  peritus 
et  laborator  diligens.  Nec  ex  re  mea  fuit  uxoratum  illum  cum  tota  fua 
familia  maiore  difpendio  quam  compendio  fuftentare.  Si  poft  feftum 
Pafchatis  nos  denuo  hic  inviferis,  veluti  difcedens  ultimo  te  fingulis 
annis  fadlurum  promififti  (teftante  idipfum  graphicatuaparietis  noftrae 

25  infcriptione  REVORTAR  \\  oculis  noftris  quotidie  obvia)  rem  feceris 
mihi  longe  gratiBimam,  habeo  enim  quaedam,  de  quibus  tecum  coram 
agere  plurimum  exoptarem.  Ego  enim  vix  ob  negotiorum  impenden- 

2^  tium  II  multitudinem  Cymbriam  hac  inftante  aeftate  revifere  potuero. 
Tu  itaque,  fi  cum  coniuge  itineris  focia  (modo  id  poBibile  erit)  mihi 

30  adfueris,  hofpes  advenies  exoptatiBimus.  Tuaque  caufa  illud  quicquid 
eft  itineris  viceverfa  fufcipiam,  fi  quando  opus  fuerit.  Vale  et  faluta 
METTAM  tuam  eiufque  Patrem  et  Matrem,  Magiftrum  lACOBUM 
et  amicos  omnes  ceteros.  Iterum  feliciter  vale.  Datae  Uraniburgi  die 
16.  Februarij  Anno  1584.  ^ 

Tycho  Brahe 
manu  propria. 

Negotium  illud  de  hiftoria  CHRISTI ANI III,  cum  ad  ABS  ALONEM 
GYLDENSTIERN  venero,  facile,  quafi  nobis  id  minime  fadlitantibus, 
40  expediam,  tibique  poftmodo  librum  vel  eius  copiam  tranfmittam.  Li- 
teras  et  pixidem  ALBERTO  FRISIO  deftinatam  tradi  procura. 

[Ex 


78  EPISTOL^ASTRONOMIC>E 

[Ex  apographo  in  codice  Vindobonensi  lat.  10686M] 

CLARISSIMO  D.  D.  HENRICO  BRUCiEO.    si^ 

s.  p. 

X  literis  tuis  nuper  ad  me  datis,  chariBime  D.  D.  BRU- 
Ci^E,  intellexi  te  redle  valere,  id  quod  pergratum  cognitu  5 
fuit.  Quod  vero  ftudia  Mathematica  paulatim  negligas, 
non  probo.  Nec  enim  tanta  tibi  eft  aetas,  ut  ea  iucundiBi- 
mam  horum  tradationem  avertere  poBit,  fed  quaelluofior 
eft  vefira  Medicina  iuxta  vetus  didlum :  Dat  GALENUS  t 
opes  etc.  Et  plerumque  mortales  quo  plus  fenefcunt,  eo  redduntur   10 
avariores,  ac  terreftribus  plus  proni  inhiant,  coelefiibus  pofihabitis. 
Quod  tamen  nonnihil  ad  negledla  haec  fiudia  redire,  et  PROCLl  Hy- 
pothefes  explicare  decreveris,  laudo  plurimum,  veHmque  mihi  exem- 
plar  Hypothefium  illarum  PROCLI  mittas.  Nondum  enim  Latinum 
habere  potui,  quamvis  fatis  mihi  confiet,  eas,  fiquidem  Ptolemaicis   15 
nituntur  fundamentis,  ccelo  minime  eBe  ad  amuBim  confonas.  Nos 
enim  aliquot  annorum  praecedentium  exquifitiBimis  in  motu  SoHs  ob- 
fervationibus  deprehendimus,  nec  Ptolemaicam,  nec  Copernianam 
H^rpothefin  ipfius  apparentijs  fatiffacere,  longeque  aliam  eBe  Apogei 
et  Eccentricitatis  rationem,  quam  uterque  horum  artificum  praefup-  20 
pofuit:  ut  brevi,  Deo  volente,  ex  quamplurimis  ijfdemque  minime 
fallacibus  obfervationibus  Aftronomiae  cuhoribus  palam  reddemus. 
Motus  enim  SoUs  adeo  exade  nobis  confiat,  ut  finguHs  diebus  cum 
ferenitas  obfervationem  ratam  largitur,  noftrae  calculationi  ex  proprijs 
Tabulis  in  ipfo  fcrupulo  ad  amuBim  correfpondeat,  differenti  tam  Al-  25 
phonfina  quam  Coperniana  ratione  faepenumero  quamplurimimi, 
adeo  ut  hoc  anno,  Sole  aequinodtium  vernum  ingrediente,  defecerit  in 
ipfius  motu  COPERNICI  ratio  femiBe  partis,  abundaverit  vero  Al- 
phonfinorum  ratio  partis  quadrante.  Paulo  ||  enim  propiores  nunc  funt  81  ^ 
Alphonfini  vero,  quam  ipfe  COPERNICUS,  quantum  ad  SoHs  motum  30 
attinet,  quamvis  ambo  intolerabiHter  devient.  In  motu  vero  Lunae  ve- 
rior  eft  exadliorque  Hjrpothefis  COPERNICI.  Idque  tum  crebrae  ob- 
fervationes  Lunaris  curfus  circa  90  gradum  ab  ortu,  tum  parallaxes 
ipfius  diHgentius  a  nobis  examinatae  nos  faepenumero  docuerunt;  ut- 
ut  et  hae  non  parum  devient.  Defideratur  enim  aHquid  in  medijs  moti-  35 
bus.  Et  proportio  femidiametrorimi  Epicycli  utriufque  ad  femidiame- 
trum  Concentrici  paulo  aliter  Hmitanda  venit,  et  forte  aHa  adhuc  mi- 
nus  perfpedla  inaequalitas.  COPERNICUS  enim  rudiori  Minerva  fuas 
obfervationes  perfecit  defiitutus  magnis,  exquifiteque  e  foHdo  metaUo 
elaboratis  inftrumentis,  qualia  nos  quamplurima,  tum  varietate  firuc-  40 
turae,  tum  magnitudinis  et  elaborationis  affabre  et  perfedle,  ingenti 

fumtu, 


TYCHO  AD  HENRICUM  BRUC^UM  1584  79 

fumtu,  indultriaque  afiidua  parata  habemus,  adeo  ut  neminem  etiam 
prifcorum  Mathematicorum,  utut  regijs  fumtibus  adiutorum  (quate- 
nus  ex  fcriptis  eorum  coUigere  ell)  unquam  ad  coeleftes  motus  perfcru- 
tandos  tanta  magnitudine  diligentiaque  elaborata  organa  in  ufu  ha- 

5  buiBe,  a  haec  afpiceres,  facile  nobis  concederes.  Neoterici  vero  nec 
noftra  nec  fuperiori  aetate  neceBariam  in  his  elaborandis  conltrudlionis 
formam  diligentiamque  adhibuerunt,  ut  ob  id  mirum  non  fit,  paulatim 
collabafcere  Aftrorum  fcientiam,  adeo  ut  ipfius  motus  nondum  exadle 
conllet,  nec  anni  quantitas  rata  fit,  ut  nihil  nunc  dicam  de  ceteris.  Ve- 

10  rum  in  his  omnibus  aHo  tempore,  Deo  volente,  tibi  alijfque  Eruditis 
nofiras  obfervationes  et  his  innixas  demonftrationes  communicabo, 
infirumentorumque,  quibus  in  motu  coelefiium  corporum  ad  amuBim 
perfcrutando  utor,  firudluram  exadlamque  elaborationem  indicabo, 
ut  confiare  poBit,  obfervationes  a  nobis  habitas,  quibus  fundantur  de- 

15  monfirationes,  exadas  eBe,  nullique  fallaciae  obnoxias.  Nec  enim  uni- 

82«^  co,  fed  pluribus  infirumentis,  ijfdemque  diverfimode  fabre-||fa6tis  ean- 
dem  veritatis  metam  attingere  folemus,  modo  obfervationi  fides  rata 
habebitur.  Si  tibi  commodum  eBet  hac  aefiate  nos  invifere,  forte  hic  ea 
videres,  quae  frufira  remotius  quaereres,  nec  te  poeniteret  eius  itineris, 

20  pergratufque  mihi  advenires  hofpes,  omni  officiorum  genere  excipi- 
endus;  tunc  coram  de  quamplurimis  coUoqui  conferreque  poBemus, 
afpicerefque  ea  praefens,  quae  calamus  chartaque  non  capiunt.  Petis, 
ut  Infirumentum  aliquod  Hypothefium  Copernicearum  tibi  mittam, 
quale  oUm  apud  SCHRECKENFUXIUM  vidi,  id  quod  lubens  face- 

25  rem,  G.  tale  paratimi  haberem,  neque  enim  unquam  animum  adieci 
ad  eiufmodi  organa  conficienda,  quae  faltem  inventa  aliorum  expUca- 
rent,  cum  ex  nuda  delineatione  ea  facile  percipi  poBint,  et  adhuc  fub 
iudice  lis  efi,  an  res  ita  fe  habeat,  nec  ne.  Quapropter  omnem  potius 
operam  impendi  in  extruendis  organis,  quibus  motus  coelefies  exadle 

30  confiarent,  ut  anteceBorum  inventa  per  haec  in  trutinam  vocari  poBint 
et  ad  veritatis  metas  examinari.  Quorfum  enim  opus  erat  in  nondum 
fatis  perfpedla  re  illufiranda  aliquid  laboris  et  temporis  impendere, 
cum  praefertim  haec  aUas  leviori  negotio  facile  intelligi  poBit?  Vidi 
equidem  apud  SCHRECKENFUXIUM  parvulam  machinam,  qua  fe 

35  Hypothefes  COPERNICI  effinxiBe  exifiimabat.  Sed  dum  rem  pofiea 
penitius  perpenderem,  deprehendi,  eam  firuduramminimementi  CO- 
PERNICI  fufficere.  Putabat  enim  is  eadem  machina,  prout  invertere- 
tur  diverfimode,  tam  Ptolemaicas  quam  Copernianas  Hypothefes  ex- 
primi  poBe,  id  quod  plane  eii  impoBibile.  Nec  facile  dabitur,  omnes 

40  motus  Copernianae  inventionis  unica  machina  mechanice  exprimere, 
quae  fibi  ipfi  omnibus  in  partibus  correfpondeat,  praefertim  ob  incom- 
parabilem  Odlavae  Sphaerae  ad  orbem  Terrae  difiantiam,  utquamvis 

longe 


80  EPISTOLi^  ASTRONOMICiE 

longe  cincinnior  lit,  paucioribufque  indigeat  circulis  COPERNICI  fpe- 
culatio  circa  mundi  fymmetriam  ||  quam  Ptolemaica.  Et  per  triplicem  82^ 
illum  motum  unius  Terrae  plurima  in  coelo  apparentia  concinne  fal- 
vari  poBunt,  quibus  plurimi  alias  excogitati  orbes,  circulique  vixfuffi- 
cerent,  dummodo  res  fe  re  vera  ita  haberet,  et  tales  ipfi  Terrae  congru-  5 
erent  revolutiones,  quod  nos  in  duobus  motibus,  quos  huic  attribuit 
COPERNICUS,  diverfimode  fe  habere,  exquifitis  obfervationibus  de- 
prehendimus.  Motum  enim  annuum  in  circulo  magno  circa  Solem 
Terrae  nequaquam  adeBe,  expertus  fum  in  fine  anni  elapfi  82  et  prin- 
cipio  83  ex  parallaxibus  Martis  tum  temporis  acronychij ,  et  ob  id  Terrae   10 
in  minori  difiantia  vicini,  quam  Sol  a  Terra  removetur,  idque  iuxta 
COPERNICI  placita  ad  i  quafi  partem,  unde  maiores  parallaxes,  quam 
Sol  ipfe  inducere  debuifiet,  cum  tamen  longe  minores  fuiBe,  creberri- 
mis  exquifitiBimifque  et  fibi  invicem  correfpondentibus  obfervationi- 
bus  eas  deprehendimus ;  ut  ob  id  tota  Martis  fphaera  ulterius  removea-   15 
tur  a  nobis,  quam  ipfe  Sol.  Quapropter  tollitur  illa  Hy pothefis  in  totum,  t 
qua  COPERNICUS  SoHs  motum  et  Epicyclos  omnes  reUquorum  Pla- 
netarum  ex  Terrae  annuo  circuitu  ingeniofe  quidem  et  fatis  concinne 
ex  ARISTARCHI  Samij  fundamentis  in  lucem  produdlis  excufare  ni- 
titur.  Alterum  vero  declinationis  motum  cum  fuis  librationibus,  per  20 
quem  aequinodliorum  inaequalem  anticipationem  et  obliquitatis  Eclip- 
ticae  mutationem  excufat  Copernicus,  neque  ipfi  Terrae  adeCe,  diverfa, 
longeque  celerior,  aequinodiorum  mutatio,  quam  tantillo  etiam  tem- 
pore  admittit  COPERNICI  ratio,  nos  certiores  reddet,  et  anni  quanti- 
tas  a  REGIOMONTANI  obfervationibus  huc  ufque  Copernianae  ra-  25 
tioni  nequaquam  confentiens.  Ut  taceam  obUquationem  Signiferi  eti- 
am  nunc  eBe  trinis  fcrupuHs  maiorem  quam  COPERNICUS  et  ante- 
ceBores  nofiri  fuperiori  aetate  annot^runt.  Caufam  erroris  ex  Opticis|| 
fundamentis  aUbi  declarabo.  Et  de  his  omnibus  alijfque  quamplurimis  83«^ 
ad  artem  ipfam  refiituendam,  motufque  coeleftes  ad  amuBim  in  nume-  30 
ros  revocandos  pleniorem  commemorationem,  Deo  adiuvante,  infti- 
tuam.  An  vero  tertius  iUe  motus,  quo  quotidiana  revolutio  falvatur, 
Terrae  et  vicinis  elementis  infit,  non  facile  quis  dixerit:  Cum  eadem 
ratione  in  hac  atque  in  primo  mobiH  apparentiae  tantae  concitationis 
excufari  poBint,  et  minori  quidem  circuitu,  ideoque  commodiore  com-  35 
pendio  omnium  fphaerarum  fecundi  mobilis  repentina  ab  ortu  in  oc- 
cafum  refiitutio  falvari,  prout  etiam  Pythagoreis  et  Platonicis  placuiBe 
video.  Verifimile  tamen  efi,  Terrae,  tamquam  graviBimo  et  denfiBimo 
opacoque  corpori  nequaquam  hunc  celerrimum  ineBe  motum,  fed  po- 
tius  ipfi  coelo,  cuius  forma  et  materiae  fubtiHtas  conftantiaque  motui  40 
perpetuo  et  quamvis  celerrimo  aptior  ell.  Frufira  itaque  expetis,  cha- 
riBime  BRUCiEE,  eorum  in  organo  ob  oculos  planiorem  repraefenta- 

tionem. 


TYCHO  AD  HENRICUM  BRUC^EUM  1584  81 

tionem,  quorum  in  ipfo  coelo  realis  non  exiftit  forma.  Sed  tantum  in- 
geniofe  ad  falvandas  aliqua  ratione  motuum  apparentias  a  COPER- 
NICO  excogitata  funt.  Si  tamen  Studiofos  ipfius  inventis  imbuere  vo- 
les,  id  per  delineationem  planam,  quantum  quidem  opus  eR,  facile 
5  perfeceris. 

Sed  efl  aliud,  quod  mea  plurimum  interell,  de  quo  tecum  agam.  Con- 
fcripfi  iamdudum  quaedam  de  trium  Cometarum  intra  proximum  fep- 
tennium  viforum,  et  de  Novae  Stellae  Phaenomenis,  quibus  motus  om- 
nes  diftantiafque  et  cetera,  quae  in  conliderationem  veniunt,  ex  certis 

10  obfervationibus  demonllro,  et  plurima  alia  tum  ad  hanc  contempla- 
tionem  tum  ad  totam  artem  facientia  in  medium  profero,  eaque  tan- 
dem  tum  amicorum  hic  in  patria,  tum  plurimorum  in  Germania  Ang- 
liaque  folicitationibus  perfuafus  in  lucem  edere  conlUtui.  Cum  autem 
ob  luem  Epidemicam,  multo  iam  tempore  graBantem,  non  tutum  || 

83^  fuerit,  Hafniae  apud  Typographos  nollrates  quippiam  eiufmodi  ex- 
pedire  et  nunc  alijs  quibufdam  occupentur  impreBionibus,  ut  mature 
editionem  hanc  per  eos  abfolvere  non  liceat,  decrevi  itaque  ipfemet 
Typographiam  quandam,  quatenus  proprijs  meis  lucubrationibus  ex- 
cudendis  fufi&ciat,  hic  Uraniburgi  conllituere,  ut  tam  haec,  quam  alia, 

20  quae  Deo  volente  in  pollerum  abfolvere  conabor,  Allronomiaeque  cul- 
toribus  communicare,  hlc  penes  meipfumTypis  nollris  mandari  pofiint, 
eoque  pado  figurae  demonftrationum  numerique  et  charadleres,  qui- 
bus,  uti  fcis,  in  hac  materia  opus  ell,  corredius  certiufque  adornari,  et 
omnia  a  meipfo  ut  emendate  prodeant  cognofci;  fiquidem  pauci  re- 

25  periantur,  qui  in  his  ftudijs  exercitentur,  et  errores  incidentes  inter 
imprimendum  rite  difcernere  emendareque  poBint.  Conduxi  itaque 
hunc  Typographicum  fervum,  lOACHIMUM  nomine,  ut  mihi  hoc 
in  negotio  exfequendo  inferviat,  ablegavique  illum  nunc  Witebergam, 
ut  illinc  mihi  praelos,  omniaque  neceBaria,  quae  hic  haberi  nequeunt, 

30  comparet,  cimique  ipfi  foli,  nec  mihi  fatis  noto  non  adeo  tutum  fit  pe- 
cuniam  concredere,  ad  Scribam  Arcis  Witebergenfis,  cui  nomen  efi 
VALENTINUS  (cuius  vitricus  filias  Regis  nofiri  infiituit,  quique  olim 
Witebergae  familiaris  mihi  eft)  50  loachimicos  tranBcripfi,  ut  is  illic 
exponat  pro  Typis  alijfque  ad  opus  pertinentibus,  prout  hic  nofier  ne- 

35  ceBarium  eBe  fignificaverit.  Mitto  itaque,  chariBime  BRUC^^E,  tibi 
50  illos  loachimicos,  quos  velim  aurigae  Witebergenfi,  quam  primum 
ad  vos  venerit,  tradas,  ut  is  didto  Arcis  Scribae  VALENTINO  eos  un^ 
cum  literis  meo  nomine  perferat.  Debet  autem  hic  meus  Typographus 
un^  Witebergam  ire,  vel  potius  praecedere,  fi  auriga  illic  non  adfuerit, 

40  illicque  tam  diu  commorari,  donec  omnia  neceBaria  ad  Typographiam 

inftituendam  parata,  huc  per  aurigam  eundem  abducere  poBit;  fi  vero 

quid  interea  ad  te  literarum  dederit,  exigente  forte  id  ipfum  rei  exfe- 

11  quendae 


82  EPISTOLiE  ASTRONOMIC^E 

quendae  conditione,  ||  rogo,  ut  confeftim  Hafniam  ad  Do6lorem  lO-  84' 
HANNEM  FRANCISCUM  tranfmittas,  ut  inde  abfque  omni  mora 
eas  habere  poBim.  Addidi  etiam  praeter  illos  50  Witebergam  mitten- 
dos,  duos  Thaleros,  partim  ut  aurigae  pro  fua  opera  debitam  mercedem 
hinc  numerare  poBis,  partim  ut  pro  fuperfluo  libellos  quofdam  Ma-   5 
thematicos  mihi  compares,  quales  nofli  me  expetere,  ut  Altronomica 
MiESTLINI,  fi  quae  poflea  ad  vos  pervenere.  Defidero  etiam  fcriptum 
illud  Germanicum  M^ESTLINI,  quod  fignificafti  ipfum  edidiBe  contra 
refiitutionem  Calendarij  Gregorianam.  Cupio  enim  illud  videre,  fi  t 
forte  ipfius  rationes  in  anni  metis  confiituendis  inde  perfpicere  licu-   lo 
erit.  Non  ufque  adeo  mihi  difplicet  illa  temporis  reformatio  a  GRE- 
GORIO  Pontifice  noviter  infiituta:  quamvis  plurimi  plus  odio  Ponti- 
ficum  quam  veritatis  amore  huic  contradicunt.  Qua  in  re  affedlibus 
veritatis  lumen  offufcantibus  nimium  indulgent.  Certum  efi  fcrupula 
illa,  quae  ad  6  horarum  completionem  deficiunt,  fuper  integros  dies   i5 
anni  longo  jam  tempore  Solftitia  aequinodliaque  per  plurimos  dies 
anticipaBe,  ut  non  coincidant  dies  fefii  ampUus  cum  confiitutionibus 
primitivae  Ecclefiae.  Quam  fi  rem  penitius  perfpiciamus  in  Chrifiiana 
Republica,  nuUa  revera  fit  dierum  differentia.  Neque  rerum  externa- 
rum  ufus  neceBarius,  ubi  divinitus  non  mandantur.  Vult  enim  vulgus  20 
contineri  in  officio,  ordine  et  diftributione  temporum  atque  ceremo- 
nijs.  Praefiabat  itaque  vero  propius  in  his  accedere  et  cum  veterum 
confiitutionibus  potius  concordare,  quam  longius  inde  deviare,  quam- 
vis  hac  in  ipfa  refiitutione  Gregoriana  non  habeatur  ratio  exadtae  an- 
nuae  quantitatis.  Nam  et  haec  vulgaribus  Aftronomicis  adhuc  penitus  25 
incognita  efi.  Rogo  itaque  ut  omnium  eorum  fcriptain  Germania,  qui 
aliquid  hoc  in  negotio  public^runt,  G.ve  pro  five  contra,  ||  mihi  tranf-  84  ^ 
mittas,  ut  quomodo  invicem  et  cum  veritate  confentiant,  cognofcere 
poBim.  Libellum  etiam  Sphaericum  MiESTLINI  mihi  mittas,  et  SCA- 
LIGERUM  de  emendatione  temporum,  GratiopoUtanum  etiam  det30 
TrianguUs,  operaque  Abbatis  MeBanenfis  SicuU.  NuUa  enim  eorum 
habeo.  Et  oro,  ut  mihi  quam  primum  haec  et  quaecunque  aUa,  quibus 
fcis  me  deledlari,  iUic  adipifci  poteris,  quanticunque  confient,  com- 
pares,  Hafniamque  ad  D.IOHANNEM  FRANCISCUM  mittas;  quic- 
quid  expofueris,  fiatim  remittam,  tibique  quacunque  in  re  ufus  poftula-  35 
verit,  viciBim  gratificari  non  intermittam.  Sed  video  chartam  amplius 
vix  fufficere,  meque,  dum  tecum  avidius  loquor,  epiftolae  metas  cur- 
renti  calamo  tranBcendere.  Quare  nunc  iUi  frenum  inijciam:  teque 
Deo  Opt.  Max.  commendo.  Vale  et  faluta  meo  nomine  clariBimum 
virum  D.  D AVIDEM  CHYTREUM  et  D.  LEVINUM  BATTUM  Doc-  40 
toremque  PETRUM  MENIUM,  ceterofque  amicos.  De  toto  negotio 
mihi  refcribe.  T.       Tycho  Brahe. 

[Ex 


lOHANNES  MAIOR  AD  TYCHONEM  8  lUN.  1584     83 

[Ex  apographo  in  codice  Vindobonensi  lat.  10686^6] 

75^   PRISCiE  AC  VERJE  NOBILITATIS  INSIG- 

NISQUE  ERUDITIONIS  AC  VIRTUTIS  VIRO  DN.TYCHONI 
BRAHE  OTTONIDI,  DOMINO  INSULiE  HUENi^,  DN. 
5  ET  AMICO  SUO  PLURIMUM  OBSERVANDO. 

S. 

ITERJE  tuae,  generofe  Dn.  TYCHO,  mihi  duabus  de 

caulis  fuerunt  gratiBimae,  cum  quod  familiaritatem  in- 

ter  nos  hic  Auguftae  conflatam,  literarum  beneficio  ful- 

^o    R^J  199^^1^  ^^^^  ^^^  dedignatus  es,  tum  quod  fcirem,  eum  qui  dice- 

batur  obijBe  anno  82,  adhuc  in  vivis  eBe  et  hac  aura  inter 

fuperlUtes  feliciBime  frui.  Qua  felicitate  ut  quam  diu- 

tiBime  vel  propter  Rempubl.  Hterariam  ad  artes  Mathematicas  reftau- 

randas  temporum  iniuria  collapfas,  fruaris,  Deum  Opt.  Max.  toto  pec- 

76'-  tore  oro.  ||  Porro  ad  petitionem  tuam  quod  attinet  de  emendis  libris, 

feci  quod  potui.  Inprimis  autem  mihi  curae  fuit  SCALIGERI  de  emen- 

datione  temporum,  qui  in  fine  appendicem  habet  compledlentem  iudi- 

cium,  quo  Gregorianum  feu  LiHanum,  ut  ipfe  vocat,  Calendarium  in 

univerfum  improbat,  uti  videbis.  Huic  adiunxi  aliorum  in  Germania 

20  editorum  fcripta  quotquot  habere  potui,  quae  in  unum  volumen  funt 

t   coniedla  et  Heidelbergae  edita  pofl.  Edidit  et  lACOBUS  HEERBRAN- 

DUS  Theologus  Tubingenfis  Thefes  contra  Calendarium,  quibus  no- 

firorum  Theologorum  fententiam  de  non  recipiendo  Calendario  com- 

probavit,  fed  a  Senatu  funt  prohibitae  et  explofae,  ut  fic  loquar.  Superi- 

25  oribus  fcriptis  adiunxi  H AGECIJ  Refponfionem  ad  H ANNIB ALEM 

t  et  GRAMINi^UM  de  Stella  Nova,  quae  ante  triennium  per  me  ad  te 

non  miBa  eBe  recordor.  Proinde  tibi  non  ingrata  futura  auguror.  Lib- 

rum  de  Triangulis,  quem  inprimis  defiderare  videris,  venalem  non 

reperi.  Precium  fingulorimi,  quorum  undecim  in  peculiari  fcheda  his 

30  Uteris  inclufa  notatum  invenies,  pro  quibus  affinis  meus  mihi,  ut  vo- 

t  luifii,  fatiffecit.  WERNERI  libros  cum  de  motu  odlavae  Sphaerae,  tum 

de  Obfervationibus  fiellarum  fixarum,  H  aUquando  in  vetere  quadam 

Bibliotheca  invenero,  faciam,  ut  me  tui  non  immemorem  fuiBe  intel- 

Hgas.  Reperi  et  alios  Hbros  Aftronomicos  in  Catalogis  WILLERI ANIS, 

35  partim  de  Horologijs,  partim  de  Afirologia,  h.  e.  illa  divinatrice  arte 

tradlantes,  qui  etfi  plerique  in  promptu  non  erant,  etatuisfiudijsmihi 

quodammodo  alieni  videantur  eBe,  fingulorum  tamen  titulos  config- 

nare  volui,  precio  plerifque  adiedo.  Si  igitur  ex  his  quidam  tibi  arri- 

dent,  tuum  erit  femefire  fpacium  vel  circiter  ante  me  certiorem  facere, 

40  ut  G.  WILLERUS  eius  generis  libros  in  promtu  non  habeat,  eos  tamen 

interea  temporis  huc  tranfferendos  curare  poBit.  Qua  in  parte  tibi  meum 

11*  fiudium 


84  EPISTOLi^  ASTRONOMICi^ 

Iludium  et  operam  poUiceor.  Dodoris  AMBROSU  libri  ante  triennium 
WELSERO  mortuo  ab  haeredibus  funt  diftradli  et  venditi.  || 

Novarum  rerum  fere  nihil  habeo,  nili  quod  inter  Senatores  civitatis  76^ 
noftrae  propter  Calendarium  Gr  egorianum  magna  animorum  diftradlio 
fuerit.  Maior  enim  pars  non  tam  Pontificij  quam  nollri  contenderunt,    5 
Calendarium  propter  vicinos  Bavaros  et  Epifcopum  Auguftanum  re- 
cipiendum  eBe  tanquam  politicam  caufam,  ut  correfpondentia  cum  vi- 
cinis  in  commercijs,  iudicijs  et  contradlibus  fervari  poBit.  Pauci  exno- 
ftris,  tres  praefertim  i^diles  Curules  aBerentes  Theologorum  nomine, 
Calendarium  non  eBe  mere  politicum  negotium,  fed  etiam  Theologi-   10 
cum,  eo  quod  a  Pontifice  fit  ortum  et  fub  poena  excommunicationis 
recipiendum  mandetur,  minime  igitur  nofiris  Civibus  et  Ecclefijs  ob- 
trudendum  eBe,  provocantes  ad  Cameram  Imperialem  menfe  Martio 
1583.  Tandem  menfe  Maio  An.  84  eft  lata  fententia  contra  i^diles  et 
adhaerentes,  quapropter  die  18.  publicatur  fententia,  et  ijdem  4  Domini   15 
iubentur  domi  fuae  fe  continere,  donec  aliud  quid  de  illis  fiatuatur.  Die 
25.  Maij,  circa  meridiem  Praefedlus  Urbis,  der  Stadtvogty  iuBu  Senatus 
Dodlorem  M  YLIUM  Augufianum,  noftrum  primarium  Theologum  ex 
urbe  in  pilento  educere  conatur.  Sed  quid  fit?  Populus  hoc  audito  ac- 
currit  et  aurigam,  quo  minus  progrediatur,  firidlis  gladijs  adoritur,   20 
MYLIUMQUE  e  pilento  vi  extradlum  in  aedibus  Piftoris  prope  portam 
Geggingenfem  habitantis  abfcondit,  negledlis  militibus  cufiodiam  in 
porta  agentibus.  Mox  confluunt  Cives  armati  vociferantes:  nofirum 
Theologum  cupimus.  Dum  haec  aguntur,  Senatus  ceteros  Theologos 
in  Curiam  convocat,  tradaturus  cum  ilHs  de  Calendario  recipiendo;   25 
quod  tum  confianter  denegdrunt.  Altero  die  poll  eliguntur  ex  fingulis 
ordinibus,  Patricio,  Mercatorio  et  Plebeio  6  viri,  qui  de  pace  et  tumultu 
f edando  cogitent.  ||  Mox  ultimo  Maij  advolant  legati  cum  Wirtenbergici,  77 ' 
tum  Ulmenfes,  qui  litem  ita  compofuerunt,  ut  ex  fcripto  vel  publica- 
tione  in  fafciculum  tuum  coniedla  videre  eft.  Non  dubito,  quin  diverfo-  30 
rum  diverfa  fint  futura  iudicia  de  Theologis  nofiris.  Sed  non  folum 
Legati,  lurifconfulti  etc.  verum  etiam  Tubingenfes  ipfi  recipiendi  Ca- 
lendarij  authores  fuerunt,  refpicientes  praefens  periculum,  et  defertio- 
nem  Ecclefiae,  falvo  verbo  et  libertate  Ecclefiae  retenta.  Sed  de  fiatu 
huius  urbis  nofirae  fortaBe  prolixius,  quam  par  efi.  Id  faltem  a  te,  ^i  non  35 
nimis  audax  viderer,  expeterem,  ut  tuo  nos  iudicio  de  hoc  Calendario 
neoterico  informares  ac  firmares,  an  videlicet  id  priori  praeftet  ac  coelo 
redhus  congruat,  nec  ne.  Id  enim  te  unicum  efficere  poBe,  utpote  qui 
luminariummotibusfeduloinvigiles,  perfuafum  habemus.  Etfunt  vota 
non  nofira  faltem,  fed  plurium.  Quod  fuperefi,  mi  TYCHO,  Deum  Opt.   40 
Max.  precor,  ut  tibi  largiatur  et  vires  animi  et  corporis,  qui  organa  et 
opera  in  gratiam  Mathefeos  fiudiofis  inchoata  abfolvere,  feliciterque 

ad 


HENRICUS  BRUCi^US  AD  TYCHONEM  12  lUN.  1584     85 

ad  finem  perducere  queas,  quo  fane  nihil  neque  cognitu  iucundius 
neque  gratius  accidere  poterit.  Vale  feliciter.  Datae  Auguftae  Rheticae 
+  vulgo  Vindelicorum  poftridie  Pentecoftes  CID  10  LXXXIV. 

lOHAN.  MAIOR. 

5    [Ex  apographo  in  codice  Vindobonensi  lat.  1068666] 

HENRICUS  BRUC^US  AD  TYCHONEM 

BRAHE. 

S^'  ^^^^^S^Hi  UM  tuus  Typographus,  NobiliBime  ChariBimeque  TY- 

CHO,  Roftochium  venit,  abfui,  domum  vero  rediens, 

^^   l^  i^^^^SM  lit^f is  tuis  ledlis  pecuniam  in  fcattula  oblignatam  aurigae 

Witebergenli  triduo  poft  tradidi,  nolui  enim  reiignare. 

Nihil  itaque  pecuniae  refervatum,  qua  auriga  fatiffieret, 

aut  libri  aliqui  emerentur.  De  motuum  Solis  et  Lunae 

reliquorumque  Planetarum  emendatione,  quae  prae  manibus  habes, 

15   expe(5^o  ut  in  lucem  prodeant.  Ego  certe  in  omnibus  Eclipfibus  craBis 

nofiris  obfervationibus  videor  animadvertiBe,  calculum  PURB ACHU 

propius  acceBiBe  ad  tempus  apparens,  quam  COPERNICI.  Ad  fingula 

autem  momenta  motus  Solis  refpondere  ex  tuis  obfervationibus  de- 

dudlos,  gaudeo.  Idem  Q.  in  ceteris  praefiiteris,  bene  de  omnibus  mere- 

20  beris,  et  aeternam  laudem  apud  pofieros  confequeris.  Et  ego  ita  fentio, 

tam  multa,  quae  de  anni  inaequafitate  referuntur,  ex  imperfedlis  vel 

falfis  obfervationibus  nata  eBe;  motum  enim  illum  coelefiem  ijfdem 

perpetuo  metis  includi,  et  tam  operofis  hypothefibus  COPERNICI  in 

motu  Terrae  afiruendo  non  fuiBe  opus,  quas  falfas  eBe  dubium  non 

25  efi,  et  forte  non  fatiffaciunt  etiam  apparentijs  evidentibus.  Ob  id  defi- 

derabam  organum,  quod  mihi  ob  oculos  obijceret  totam  illam  CO- 

PERNICI  imaginationem,  quam  ego,  ut  verum  fatear,  ex  fimplici  illa 

delineatione  nunquam  plene  aBequi  potui.  Et  quamvis  tecum  fentiam, 

non  tam  in  ijs  organis  laborandum,  quae  alterius  phantafias  oculis 

30  obij  ciant,  quam  quae  motus  coelefies  nobis  aperiant :  efi  tamen  hominis 

eruditi,  quique  aliorum  inventa  vefit  explicare,  haec  intelligere,  et  quan- 

tum  fieri  potefi,  ocuUs  obijcere.  Imo  optandum  eBet,  poBe  fine  ullis 

hypothefibus  motus  coeleftes  tradi.  Quod  ut  forte  fieri  queat,  apparen- 

tijs  tamen  fatiffieri  nunquam  poterit.  Hypotypofes  PROCLI  ob  nofiri 

85^  Typographi  negligentiam  non  excuduntur.  Extant  autem,  ||  magnae 

confirudioni  CL.  PTOLEM^^I  adiundae,  verum  ita  corrupte  editae, 

ut  autorem  fuum  non  agnofcant.  Editae  funt  alibi  opera  GEORGIJ 

t  VAhh JE  Placentini,  ijs  credo  ab  eodem  autore  tralatas  Hypotypofes 

eBe  adiedlas.  Quod  fi  hoc  opus  VALLJE  habeas,  velim  ad  me  mitti, 

quo 


86  EPISTOLi^  ASTRONOMICi^ 

quo  tantum  percurram  hanc  Hypotypofium  tranflationem,  remiBurus 
quam  primum.  Mitto  lOSEPHUM  SCALIGERUM  de  emendatione 
temporum  et  MiESTLINI  de  emendatione  Calendarij.  MAUROLY- 
CUM  hoc  tempore,  ut  neque  Gratiopolitanum  confequi  potui.  Si  quid 
in  poflerum  nancifcar,  ad  te  mittam.  Quod  fi  velis  prius  tibi  precia  per-  5 
fcribi,  id  quoque  fadlurus  fum.  Hic  tuus  fervus  dum  aliquot  diebus  hic 
navem,  quae  folvat  in  Daniam,  expedlat,  confumfit  folidos  32.  Et  typos 
nefcio  quos  maioris  notae  emit,  de  quibus  mecum  adlum  ut  precium 
penderem.  Verum  cum  huius  rei  nulla  in  tuis  literis  fadla  fit  mentio, 
et  ignorem,  utrum  hoc  tuo  iuBu  fadlum  fit,  nihil  a  me  perfolutum.  Ex  10 
ipfo  plene  omnia  de  typis  intelliges.  Bene  vale.  Roflochij  12.  lunij  Anno 
Domini  1584.  Henricus  Bruc^US. 

[Ex  apographo  in  codice  Vindobonensi  lat.  10686^6] 

TYCHO  BRAHE  AD  lOHANNEM 

MAIOREM. 

UAS  ad  me  ultimo  dedifli  literas,  eruditifiime  Domine  77' 
lOHANNES  MAIOR,  redle  accepi  et  de  libris  procura- 
tis  gratias  habeo.  WELLERIANOS  hac  vice  non  cupio. 
De  Calendario  Gregoriano  quod  tanta  fuerit  apud  vos  20 
animorum  concertatio,  ut  ferme  ad  arma  res  devenerit, 
miror,  et  meo  fane  iudicio  non  decuifiet  eos,  qui  Theo- 
ogiam  apud  vos  profitentur,  occafionem  fic  dare  his  turbis  et  populum 
contra  Magiflratum  legitimum  commovere,  in  re,  uti  opinor,  adiaphora 
et  religioni,  quam  illi  tuentur,  nihil  officiente.  Sed  hac  tamen  falva,  25 
quatenus  divino  verbo  fundatur,  manente,  nonne  prioris  et  diu  ufitati 
Calendarij  Nicenum  Concilium  fecuti  Romani  Pontifices  autores  et 
confervatores  fu^re,  et  afiorum  dierum  feflorum,  quibusij,  quife  Euan- 
gelium  nuncupant,  etiamnum  utuntur?  Cur  igitur  Pontifici  Romano 
non  liceret,  praefertim  approbante  id  Imperatoria  Maiefiate,  idem  Ca-  30 
lendarium,  quatenus  mancum  et  infufficiens  longo  aevi  tradlu  redditum 
eft,  emendare  et  in  meHus,  quoad  fieri  potuit,  reflituere?  Certe  viden- 
tur  hi,  qui  tam  contentiofe  illi  obfirepunt,  non  zelo  fecundum  fcientiam 
id  agere,  fed  potius  affedibus  indulgere  et  philautia  laborare,  atque 
odio  Pontificis  faltem  id  facere.  Si  ante  LUTHERI  tempora  tali  modo  35 
fuifiet  renovatum  Calendarium,  quando  per  excellentem  Germano- 
rum  Mathematicum,  lOHANNEM  REGIOMONTANUM,  Pontifex, 
qui  tum  Romae  praefuit,  id  fieri  fatagebat,  certe  LUTHERUS  huic  emen- 
dationi  non  invite  acquievifiet,  cum  nihil  contineret  ipfius  dodlrinae 
contrarium.  Et  cur  non  fuccefiores  eius  eo,  quod  nunc  redintegratum  40 

eft, 


TYCHO  AD  lOHANNEM  MAIOREM  15  lUL.  1584     87 

eft,  contenti  funt?  Videant,  ne  jQc  dent  occafionem  ijs,  qui  veterem  doc- 
trinam  fe  profiteri  aiunt,  obijciendi,  quod  nimio  contradidlionis  fiudio 
occaecati  quidvis  impugnent,  Hye  id  fpeciem  aliquam  dubitationis  me- 

78«^  reatur,  five  non,  atque  ideo  eos  in  caeteris  ||  quoque  minus  confiderate 

5  agere  prasfumatur.  Et  fiquidem  de  hoc  Calendario  renovato  meam  ex- 
quiris  fententiam,  dicam  tibi  id,  quod  et  alijs  eadem  fcifcitantibus  re- 
fpondi. 

Calendarium  hoc  Gregorianum  noviter  reformatum  praevalet  veteri 
et  prius  ufitato,  et  rede  fadlum  efi  a  Pontifice  opera  LILIJ  Mathematici, 

10  ut  10  dies  in  [eo]  omiBi  fint.  Totidem  enim  defedlus  anni  coeleftis  et 
aequinodlialis  a  luliano,  qui  inde  a  Concilio  Niceno  direxit,  quam  pro- 
xime  requirit.  Et  alia  etiam  quaedam  non  inconvenienter  in  nupero 
Calendario  emendata  funt.  Licet  vero  aliqua  in  his  adhuc  calligatius 
in  eo  proponi  poBint,  fi  coelitus  dedudli  Luminarium  motus  in  con- 

15  filium  adhiberentur,  tamen  cum  hoc  non  facile  detur  in  tanta  exadliBi- 
marum  obfervationum  penuria,  et  Ecclefiae  ac  Politiae  ufus  fummam 
in  his  praecifionem,  quam  ipfi  etiam  Aftronomi  vix  aBequuntur,  non 
exigat,  nec  etiam  magnopere  opus  habeat,  acquiefcendum  utique  erit 
huic  Pontificis  Romani,  cuius  etiamnum  maxima  eft  in  terris  autori- 

20  tas,  confultae  et  laudabili  provifioni  in  Calendarij  diu  frufiraque  defi- 
derata  reformatione,  nec  temere  quid  in  contrarium  movendum  cum 
periculo  pacis  publicae. 

Habes  breviter,  quid  ego  fentiam,  et  forte  mecum  viri  cordati  non 
pauci.  Quid  vero  penitius  in  hac  renovatione  praefiari  poBit,  dicere 

25  non  audeo,  antequam  de  exado  motu  O  et  ([  novis  illis  et  maximis, 
quae  adorno,  organis  certius  quid  expertus  fuero.  Nam  coelo  incon- 
fulto  de  ijs,  quae  inde  profluunt,  cenfuram  proferre  velle  temerarium 
et  infulfum  eBe  iudico.  Laudo  itaque  AmpliB.  vefirae  Reipub.  decifio- 
nem  confultam,  quod  Calendarium  hoc  Gregorianum  pacis  publicae 

30  caufa  et  ob  vicinarum  regionum  confuetudinem  atque  cum  ijs  com- 
mercia  fufceperit,  utut  reclamitante  incerto  vulgo,  quod  femper  ftudia 
in  contraria  fcinditur.  Atque  de  his  hoc  tempore  fatis,  de  tuis  per  oc- 
cafionem,  H  res  ita  poftul^rit,  alias  plura  in  medium  proferam.  Vale. 
Dabantur  ex  aede  nofira  Knudfirupiana  15.  die  lulij  fiylo  veteri,  nobis 
adhuc  ufitato,  Anno  1584.  j, 

Tycho  de  Brahe. 


35 


[Ex 


88  EPISTOLi^  ASTRONOMICi^ 

[Ex  apographo  in  codice  Vindobonensi  lat.  10686*6] 

HENRICUS  BRUCiEUS  AD  TYCHONEM 

BRAHE. 

S.  P.  85^ 

CRIPSI  per  eundem,  qui  tuas  literas  ad  me  pertulit,  Bi-  5 
bliopolam  Francofurto  ad  nos  redeuntem  nihil  eorum 
librorum,  quorum  in  literis  meminifti,  attuliBe,  daturum 
autem  me  operam,  ut  vel  Liplia  autWiteberga,  quos  nan- 
cifcipotero,  adferendos  curem.  GnomotericamCLAVIJ, 
ij  quam  aeftimat  loachimicis  prope  5,  RANZO VIO  vendi-   10 
dit.  Laborabo,  ut  ftudium  et  diligentiam  noRram  in  hifce  libris  conqui- 
rendis  agnofcas.  Intelligo  autem,  duo  illa  volumina  iundlim  venire 
loachimicis  16.  Typographum  noftrum  MYLIANDRUM  typorum  no- 
mine  conveni;  is  refpondet,  ante  D.  Antonij  fellum  non  poBe  hifce 
typis  carere,  tum,  Si  voles,  velle  aUquot  libras  vendere;  arbitratur  au-   15 
tem,  II  libras  10  non  fufficere  ad  unam  columnam  five  paginam  excu-  86' 
dendam.  ^ftimat  fingulas  libras  dimidio  Thalero.  Quid  fieri  velis,  in- 
dicabis,  antequam  mare  claudatur.  VITUS  ille,  cuius  meminifti,  mihi 
adfuit  et  refpondit,  velle  fundere  typos,  quorum  in  tuis  literis  ad  eum 
datis  mentionem  fecifti.  Quaerenti  mihi  de  precio  refpondit,  un^  cum  20 
quadratis  loachimicos  prope  30  requiri. 

In  Eclipfi  Lunae  7.  Novembris  obfervata  noftrae  obfervationes  non  t 
plane  cum  tuis  conveniunt.  Initium  non  fuit  obfervatum.  Porro  ubi 
tota  obfcurari  vifa  eft,  deprehenfa  efi  Procyonis  altitudo  partium  26. 
Cum  primum  ex  umbra  inciperet  emergere,  altitudo  eiufdem  ftellae  25 
partium  erat  37.  Ubi  tota  ex  umbra  emergere  vifa  eft,  erat  41.  Ex  qui- 
bus  tempora  G.  deducantur,  principium  Eclipfis  incidet  in  horam  11 6'  t 
32  *\  principium  vero  totius  occultationis  in  h.  12 11 '  44  '\  medium  [totius 
obfcurationis  in  h.  1 T  48  ",  finis]  totius  obfcurationis  in  h.  1 5r  52  ".  Tota 
ex  umbra  emerfit  h.  2  55 '  4  ".  Ex  quibus  coUigo  M^^STLINUM  fefqui-   30 
hora  ab  hac  obfervatione  differre,  ipfum  vero  COPERNICUM  fcru- 
puHs  folum  fex,  PURBACHIUM  vero  30'.  Si  quid  tamen  ex  fuperiori- 
bus  obfervationibus  potui  coUigere,  propius  a  PURBACHIO  fuit  ac- 
ceBum  in  aliquot  prioribus  EcUpfibus.  Et  credo,  me  fuperiorem  aliquam 
Eclipfin  obfervaBe,  in  qua  proxime  vifus  eft  MiESTLINUS  accedere.   35 
Verum,  mi  TYCHO,  haec  res  eget,  ut  ego  iudico,  longe  ante  adlorum 
temporum  et  obfervationum  artificum  excellentium  coUatione,  et  ho- 
mine  ingenij  fagacis,  qui  queat  aliorum  inventis  aliquid  addere.  Ego 
in  PROCLO  ad  Solis  ufque  motum  progreBus  fum,  in  cuius  confidera- 
tione,  ut  aliorum  fiderum,  cum  fiudium  tuum  et  diligentia  perfpedla  40 
mihi  fint,  velim  aequinodliorum  folftitiorumque  tempora  ex  te  intelli- 

gere. 


TYCHO  AD  HENRICUM  RANZOVIUM  8  lAN.  1585    89 

gere.  Tua  enim  induflria  cum  habeas  inftnmienta  exquilite  elaborata 
et  utendi  ratio  optime  tibi  conllet,  non  dubito,  tibi  dies  ethorarum  mo- 
menta,  in  quae  incidunt,  conftare.  Bene  vale,  cariBime  TYCHO,  et  me 
mutuo  amore  profequere.  Rollochij  10.  Decemb.  1584. 

5t  [E  codice  Vindobonensi  lat.  97371] 

5^  GENEROSO  ET  MAGNIFICO  VIRO  D.  HEN- 

RICO  RANZOVIO,  REGI.^  MAIESTATIS  DANIiE  IN  HOL- 
SATIA  ET  SLESVICIA  VICARIO  ET  CONSILIARIO 
PRUDENTISSIMO,  PRi^FECTO  ARCIS  SEGE- 
10  BERG^E,  ET  DOMINO  IN  BREDEN- 

BERGA  AMICO  SUO 
OBSERVANDO. 
i-  s. 

OBILISSIMEetEruditiBimeDomineHENRICERAN- 

15    BafifV^WSiKJ  ZOWI,  fuit  hifce  diebus  apud  me  filius  tuus  GERAR- 

DUS  RANZO  W,  Praefes  arcis  Kroneburgenfis,  Amicus 

meus  fingularis  et  vicinus  exoptatiBimus;  cumque  is  prae 

ceteris  nofiri  aevi  Nobilibus  luvenibus  non  faltem  rerum 

Mundanarum  multiplici  et  late  quaefita  Experientia,  fed 

20  etiam  Ingenio  et  ludicio  praeeminenti  valeat,  Moribufque  infuper  ad- 

modum  laudatis  praeditus  fit,  ipfius  converfatione  plurimum  afficiebar 

eique  tum  varias  obfervandis  fideribus  a  me  ingenti  labore  et  fumtu 

confirudlas  Machinas,  tum  etiam  Pyronomici  exercitij  diverfa  Artificia 

lubens  ofiendi;  inter  alia  vero  cum  in  Typographiam  meam,  quam  hac 

25  aefiate  praeterita  parari  curavi,  illum  deducerem,  ut  Typos  et  rationem 

nollram  imprimendarum  chartarum  perfpiceret,  conquefius  fum  ilU, 

papyrum  impreBoriam  mihi  pro  abfolutis  laboribus  edendis  deficere, 

et  hyemem  obftaculo  eBe,  quominus  eam  nunc  fatis  opportune  nan- 

t  cifci  queam;  adeo  ut  ne  pro  quodam  exiguo  huius  inchoati  anni  Ca- 

30  lendario  Afirologico  imprimendo  mihi  charta  fuppetat,  vel  aUcubi  iufio 

pretio  hic  in  Dania  venalis  exifiat;  nedum  ut  alijs  maioribus  a  me  con- 

fedis  Operibus,  quae  maximam  papyri  copiam  pofiulant,  fufficiens  ac- 

quiratur.  Subiunxit  itaque  ille,  te  Patrem  ipfius  molendinam  habere 

papyraceam  nec  dubitare,  fi  negocium  hoc  tibi  conftaret,  quin  lubenter 

35  pro  Calendario  ifto  excudendo  mihi  fufficientem  Papyrum  conceBurus 

fis,  fuaque  fponte  (ut  efi  Ingenio  bonis  conatibus  admodum  faventi) 

obtulit,  fe  tibi  hoc  nomine  fcripturum,  quod  et  fiatim  hic  praefens  prae- 

4^  fiitit;  literafque  tibi  ||  tranfmittendas  tradidit,  quas  nunc  per  proprium 

nuntium,  unum  ex  meis  familiaribus,  lOHANNEM  BERNSSON  no- 

12  mine 


mS^Sw  m 


90  EPISTOLiE  ASTRONOMICi^ 

mine  (cui  ut  fidem  habeas  velim)  perferendas  curo,  ut  eo  certius  ad 
tuam  Generofitatem  mature  perveniant,  negociumque  hoc  eo  redlius 
perficiatur;  rogoque  peramanter  ut,  fi  in  Officina  tua  Papyracea  re- 
periatur  impreBoria  Papyrus  meis  votis  conveniens,  mihi  de  ea  20  vel 
25  Rifi,  ut  vocant,  concedere  velis.  Precium  folitum  tuae  Officinae  prae-  5 
fedlo,  quam  primum  de  eo  certior  fadlus  fuero,  lubens  tranfmittam. 
Continebit  Calendarium  illud,  ubi  impreBum  fuerit,  circiter  6  quater- 
niones,  ut  ob  id  25  Rifiij  pro  2000  Exemplaribus  imprimendis  requi- 
rantur.  Pro  reliquis  vero  maioribus  a  me  abfolutis  Aftronomicis  Operi- 
bus  quam  primum,  Deo  volente,  in  lucem  edendis,  muho  copiofiorem,   lo 
quae  requiritur,  papyrum  in  hoc  ipfo  Freto  Helfingorae  facile  habiturus 
fum,  cum  vernum  tempus  navigationem  confuetam  reduxerit.  Spero 
autem  tuam  Magnificentiam  meis  defiderijs  hac  in  parte,  quantum  in 
te  eft,  interea  non  defuturam,  et  dabo  operam,  ut  hoc  Officij  genus  in 
me  non  frufira  collocatum  experiare.  Mittam  vero  brevi  literas  im-    is 
preBas  tibi  aUjfque  NobiUbus  et  eruditis  Amicis  infcriptas,  quampri- 
mum  omnes  abfolutae  fuerint,  utTypos  noftros  videas,  fique  illi  placu- 
erint,  et  quid  habeas,  quod  in  lucem  edere  ex  Afirologicis  rebus  decre- 
veris,  lubenter  ut  in  mea  Officina  excudatur,  permittam,  faltem  ut  ipfe 
requifitam  Papyrum  addas.  Et  fi  quacunque  alia  in  re  tuae  Generofi-  20 
tati  unquam  aUquid  per  me  quod  gratum  fit  praefiari  queat,  efficiam 
ut  me  facilem  et  promptiBimum  ||  habeas.  Vale  cum  chariBima  coniuge  5  «^ 
totaque  domo,  vir  AmpliBime  pariter  et  EruditiBime,  meque  tui  ftudio- 
fiBimum  redamare  non  graveris.  Datae  Uraniburgi  in  Infula  porthmi 
Danici  Huena  die  8.  lanuarij  Anno  1585.  25 

Tuae  generofitati  addidliB. 

Tycho  Brahe, 

manu  propria. 

Si  catalogum  Aftrologicorum  tuorum  librorum  ex  ampliBima  tua 
Bibhotheca  defcriptum  mihi  tranfmittere  non  difpUcuerit,  rem  feceris  30 
longe  gratiBimam. 


[Ex 


HENR.  BRUCiCUS  AD  TYCHONEM  4  APRIL.  1585     91 


[Ex  apographo  in  codice  Vindobonensi  lat.  10686^] 

106 1    CLARISSIMO  NOBILISSIMOQUE  VIRO 

D.  TYCHONI  BRAHE,  MATHEMATICO  EXIMIO, 
DOMINO  ET  AMICO  PLURIMUM 
5  COLENDO. 

S.  D. 

ITTO  tibi  Chartam  et  Typos,  quos  Witeberga  accepi. 
Papyri  fingulas  Rifas  aeltimat  foHdis  30.  Hifce  vafis  in- 
clufam  ad  me  miferimt,  fi  quid  damni  acceperit,  non 
efi,  quod  me  culpes.  Reliquos  Typos  DAVID  auriga  fe 
allaturum,  ubi  fufi  fuerint,  promifit,  Pofcit  in  pondo  100 
loachimum  unum.  In  univerfum  pro  pecunia  tranfmifia 
typorum  fufori  et  typis  huc  tranfvehendis  exigit  4  Thaleros.  Quid  in- 
,^  fuper  fieri  veUs  fignificabis.  [Henricus  Bruc^US.] 


10 


25 


30 


35 


[Ex  apographo  in  codice  Vindobonensi  lat.  106866«] 

HENRICUS  BRUCi^US  AD  TYCHONEM 

BRAHE. 

ITERAS  tuas,  amantiBimeTYCHO,  quibus  Calendarij 
a  tuo  domefiico  Studiofo  edendi  mentionem  fecifti,  ac- 
cepi  et  iam  Typos  fufos  a  VITO  miferam  un^  cum  libris 
illius  Florentini,  adiedtis  fcheduHs  duabis,  una  VITI, 
altera  aurigae  Witebergenfis,  quibus  de  precio  tibi  con- 
fiabit.  Miratus  autem  fum,  te  potioribus  intentum  per- 
mittere,  ut  talia  in  tua  Typographia  edantur,  quae  trita  funt  et  vulgaria, 
in  quibus  G.  quis  aeris  mutationes  praedicendas  fufcipiat,  paene  ridicu- 
lum  fefe  toti  mundo  exponit.  Et  tot  a  vero  aberrantes  praedidtiones 
effecerunt,  ut  nugarum  mendaciorumque  eiufcemodi  libri  habeantur. 
Nec  credo  fuiBe  quemquam,  qui  huius  hyemis  levitatem  et  ficcitatem 
praedixerit,  cuius  confiitutio  prope  verna  habenda  efi,  fi  frigoris  imbe- 
cillitatem  fpedes.  Et  quam  ridiculimi  fefe  praebuit  quidam  Afirolo- 
gafier,  qui  in  fuo  Calendario  Martio  magna  frigora  et  nives  minatur, 
adeo  fifus  fuis  praedidlionibus,  ut  fi  eventus  falleret,  iam  artem  nullam 
crederet.  Et  ego  arbitror,  veris  et  irrefutabilibus  rationibus  poBe  de- 
monfirari,  incertam  plane  eBe  hanc  de  aeris  mutationibus  praedidlio- 
nem,  praeter  anni  tempora,  quae  ut  plurimvun  fuas  confiitutiones  fer- 
vant.  Sed  tu  forte,  mi  TYCHO,  alias  rationes  habes,  cur  haec  a  tuis 
DifcipuHs  fieri  permittas,  etiamfi  tu  ipfe  non  mvdtvun  tribuas  eiufce- 
modi  praedidionibus,  quarum  difficultatem,  immo  paene  impoBibili- 
12*  tatem 


92  EPISTOLiE  ASTRONOMICi^ 

tatem  ipfemet  fatis  nofti,  quod  et  in  familiari  noftro  coUoquio  a  te  au- 
diviBe  recordor,  cum  alias  etiam  Aftrologica  vaticinia,  uti  multi  alias 
folent,  non  pluris  facias,  quam  par  eft.  Credo  itaque,  te  fic  indulgere 
tuis  II  Difcipulis,  qui  prognofticis  annuis,  more  recepto,  conficiendis  87«^ 
deledlantur,  ut  habeant,  quo  graviora  ftudia  leniant,  fortafiis  etiam  ali-  5 
quid  praeter  communem  formam  ate  hauferunt.  Si  fic  eft,  prodeat  Ca- 
lendarium  illud  in  publicum,  et  difcamus  inde  experiamurque,  quae 
prius  nos  latuerunt.  Scio  enim  te  nil  vulgare  et  tritum  moliri,  neque 
levia  tuis  concedere.  Plura  non  poBum,  urgente  nuncio.  Bene  vale,  et 
ut  hoc  in  genere  nobis  fis  ApoUo,  opto.  Datae  in  Holfatia  ipfo  die  Pal-   10 
marum  1585. 

[Ex  apographo  in  codice  Vindobonensi  lat.  10686**] 

TYCHONI BRAHE  NOBILI DANO,  MATHE-  87^ 

MATICO  CLARISSIMO,  AMICO  PERCHARO 

HENRICUS  BRUCiEUS.  15 

s.  p. 

HARISSIME  TYCHO,  pecuniam  qua  VITO  Typorum 
fufori  et  mihi  fatiffieret,  accepi.  De  Calendario  per  tuo- 
rum  aliquem  edendo  utrum  fententiam  mut^ris,  nefcio; 
in  tanta  tamen  iudiciorum  incertitudine  malim  nihil  tale  20 
edi,  ne  artis  vanitas  confirmetur.  Quod  fi  quid  certi  fub- 
eBe  iudicas,  age,  prodeat  ille  tuus  in  lucem,  et  declaret, 
fe  vel  a  te  vel  aliunde  plus  didiciBe  quam  alij.  Quanquam  ego  ab  om- 
nibus  et  laboratum  eBe  hadtenus  fruftra  et  in  pofierum  laboratum  iri 
exifiimem,  rationibus  meo  iudicio,  quae  refelli  nequeant,  id  ipfum  de-  25 
monfirantibus.  Cedam  tamen,  G.  videro,  me  a  quoquam  ipfis  hifce  prae- 
didlionibus  vinci,  nec  quaeram  contra  experientiam  rationes.  De  Afiro- 
logi  ifiius  operibus  facile  arbitrabar,  te  ita  fenfurum,  cum  aliquot  pa- 
ginas  infpexiCem.  Sic  magnis  voluminibus  faepe  et  claris  titulis  impo- 
nitur  mundo.  Nihil  hifce  nundinis  prodijt  Mathematicum,  nec  nofiri  30 
Bibliopolae  quicquam  attulerunt  venale.  Literas  G.  quas  Pragam  mitti 
ad  HAGECIUM  velis,  dabo  operam  ut  deferantur.  Legi  tuos  verfus, 
qui  in  ||  PTOLEMi^UM  et  COPERNICUM  fcripti  funt,  et  inprimis  87- 
mihi  placuere.  Praeter  enim  carminis  venufiatem  multa  funt  eleganter  f 
inventa  et  erudite  tradita.  Vide,  ut  tuos  Cometas  brevi  habeamus,  cum  35 
iam  fis  inftrudlus  Typis.  Quod  fi  plura  a  VITO  defideres,  offert  fuam 
operam.  In  me  quoque  nec  voluntatem  nec  ftudium  defuiBe  agnofces. 
Tradlatus  nofter  de  Crepufculis  efi  in  fine  libri  fecundi  de  motu  primo; 
eum  Gi  legas,  non  dubito  placiturum.  Bene  vale  NobiliBime  amantiBime 
TYCHO.  Rofiochij  pridie  lohannis  An.  Domini  1585.  40 

[E  codice 


TYCHO  AD  THADD.CUM  H AGECIUM  25  AUG.  1585    93 


10 


15 


20 


25 


30 


f 
35 


40 


t    [E  codice  Vindobonensi  lat.  1068665] 

t^  CLARISSIMO  ET  VIRTUTE  ERUDITIONE- 

QUE  PRi^EMINENTI  VIRO  D.  DOCTORI  THADD.EO  AB 
HAYCK,  MEDICO  ET  MATHEMATICO  INPRIMIS 
5  EXCELLENTI,  INCOL.^  PRAGENSI,  AMICO 

SUO  PERPETUO  COLENDO. 

HERRN  DOCTOR  THADJEUS  ZU  PRAG  ZUERFRAGEN. 
|r  S. 

ERFUNCTUS  Legatione  apud  Caefaream  Maieftatem, 

a  SereniBimo  Rege  nollro  libi  adiunc5la,  reverfufque  huc 

in  patriam  frater  meus  STENO  BRAHE,  non  faltem 

literas  mihi  a  te  attulit,  EruditiBime  et  longe  chariBime 

Domine  D.  THADDi^E,  fed  infuper  narravit,  quanta 

humanitate  ipfum  exceperis,  quamque  liberaliter  et  iu- 

cunde  trad^is.  Quod  fane  magna  cum  voluptate  percepi,  tibique  gra- 

tias  habeo  plurimas,  quod  mei  abfentis  memoriam  hac  ratione  in  fratre 

praefente  recolueris.  Nam  ex  benevolentia  ipli  praellita,  me  quoque  ob 

veterem  quae  nobis  intercedit  neceBitudinem  a  te  complexum  eBe,  fatis 

evidenter  perfuafum  habeo,  relaturus  fane  gratiam,  li  de  te  vel  ullo 

tuorum  bene  merendi  unquam  offeratur  occafio.  RefcripIiBem  vero 

tuis  literis  maturius,  fi  per  nuncij  commoditatem  id  HcuiBet.  Interea 

vero  dum  hinc  inde  perquiri  curo,  qua  ratione  ad  te  noftrae  mittantur, 

ecce  forte  fortuna  acceBit  quidam,  qui  fe  in  iftis  Bohemiae  oris  habitare 

aiebat,  cupereque  cum  quodam  ex  mihi  infervientibus  Artificibus  na- 

tione  Bohemo  (qui  aliquot  annis  in  quibufdam  ad  Infirumentorum 

fabricam  facientibus  diligentem  mihi  navavit  operam)  fermonem  mif- 

cere,  illiufque  in  patria,  G.  quae  veHt,  negocia  procurare.  Hac  oblata 

fcribendi  commoditate,  cum  is  meas  etiam  ad  te  perferri  literas,  fedulo 

fe  curaturiun  addiceret,  non  potui  non,  utut  aHjs  maxime  occupatus 

negocijs,  fepofitis  omnibus,  has  illi  ad  te  perferendas  committere. 

Quantum  ad  Dialexin  tuam  a  te  denuo  locupletatam  attinet,  cum 
editionem  eius  differri  ob  Typographorum  avari-||tiam  intelligam,  et 
mihi  eius  copiam  offeras,  G.  de  mea  voluntate  certior  fadlus  fueris,  rogo 
ut  eam  ad  me  prima  quaque  occafione  tranfmittas.  Dabo  operam  ut 
vel  hic  meis  t^rpis  edatur,  vel  tibi  quamprimum  citra  ullam  libri  iadu- 
ram  remittatur.  Eorum  etiam  quae  de  Nova  Stella  et  aliquot  Cometis 
praecedentibus  annis  confpedlis  a  diverfis  hinc  inde  in  medium  allata 
funt,  Gl  fingulorum  exemplaria  un^  miferis,  rem  feceris  longe  gratiBi- 
mam.  Confcripfi  enim  et  ego  quaedam  de  hoc  toto  negocio,  quae  pro- 
prijs  typis  propediem,  Deo  conatus  nofiros  felicitante,  edere  confii- 
tui,  id  quod  hadlenus,  ex  quo  omnia  ad  Typographiam  pertinentia  in 

promptu 


94  EPISTOLiE  ASTRONOMICi^ 

promptu  parata  haberem,  ob  Papyri  inopiam,  quam  peculiarem  re- 
quiro,  procraftinatum  eft.  Cum  enim  Mercenariae  naves  partim  ob 
earum  arreftationem  in  Hifpania,  partim  ob  Antwerpiae  diuturnam 
obfidionem  hac  aeftate  fretum  hoc,  in  folita  copia,  non  tranfnaviga- 
verint,  fadlum  eft,  ut  Papyro,  quae  hac  ratione  inter  alias  merces  e  5 
Gallijs  et  Belgicis  civitatibus  copiofa  et  varia  apportari  folet,  praeter 
fpem  dellitutus  lim.  Verumtamen  per  naves  HoUandicas,  papyrum 
noftro  negocio,  in  fufficienti  copia  et  forma,  aptam,  a  Telonij  Regij, 
quod  Helfingorae  eft,  praefedlo,  mihi  certo  procuratam,  indies  expecSo; 
quamprimum  vero  haec  allata  fuerit,  editionem  non  diutius  differam.   10 
Interim  percuperem  variorum  in  hac  materia  opiniones  perfpicere, 
ut  conftare  queat,  quinam  veritatis  metam,  ad  quam  tendimus,  coUi- 
matius  attingant,  vel  fi  quae  devia  inciderint,  quorfum  ea  defledlantur, 
explorem.  Te  itaque  nofiris  defiderijs  nequaquam  defuturum  ||  tum  2^ 
propria  (quae  exadliBima  fore  perfuafum  habeo)  tum  etiam  aliorum   15 
placita  mittendo,  nuUum  mihi  movetur  dubium.  Ubi  nofira  de  his  com- 
mentatio  excufa  fuerit,  per  primam  quamque  oblatam  occafionem 
hanc  tecum  viciBim  communicabo,  tuaeque  cenfurae  lubens  fubijciam. 
Percepi  infuper  ex  literis  tuis,  duos  illos  Nobiles  Gallos,  qui  me  hic 
inter  peregrinandum  falut^rant,  tecum  aliquandiu  fuaviter  vixiBe,   20 
vofque  interea  Chymica  quaedam  medicamenta  confeciBe;  ego  vero, 
cum  hi  mecum  eBent,  ignorabam  eos  vulgaris  Medicinae  nedum  Spa- 
gyricarum  praeparationem  fuiBe  fiudiofos,  alias  et  ego  de  hac  re  cum 
iUis  non  iniucunde  contuliBem.  Ofiendi  quidem  ipfis  meum,  quod  fub- 
terraneum  ell,  Laboratorium,  idque  licet  in  ijs  quae  ad  Pyronomicam  25 
artem  faciunt,  non  vulgariter  fit  infirucSlum,  tamen  illi  diBimuIabant 
fe  quicquam  horum  intelligere.  Quo  confilio  id  fecerint,  ignoro.  Nec 
interim  dum  hic  adfunt,  quicquam  intellexeram  eos  tam  cito  Pragam 
venturos,  alias  nequaquam  fine  meis  te  acceBiBent  literis.  Petis  ut 
quempiam  Chymicarum  praeparationum  peritum  ad  te  mittam,  fi  forte  30 
peregrinando  huc  appulerit,  id  quod  lubenter  fadurus  fum,  fed  vereor 
ne  votis  tuis  hac  in  parte  minime  eventus  refpondeat.  RariBimi  enim 
funt  apud  nos  his  exercitijs  addidli,  ideoque  rariores  eo  nomine  huc 
confluunt.  Alchymifiis  vulgaribus,  qui  fe  multa  fcire  vaniloque  pro- 
fitentur,  quantum  fit  fidendum,  ipfemet  facile  ex  tot  illorum  impolluris  35 
perfpedlum  habes.  Meum  itaque  erit  confilium,  ut  fidelem  aUquem 
iuvenem  harum  rerum  fiudiofum  tibi  adiungas,  ipfumque  fucceBive 
infiruas,  quoad  in  his  laboribus  per  diuturnam  exercitationem  redda- 
tur  expeditior ;  fabricando  enim,  ut  dici  folet,  fabri  fimus.  Si  quid  egregij 
hadlenus  a  vobis  in  hac  Arte  inventum  fuerit,  velim  mecum  commu-   40 
nices,  ||  ego  viciBim  eorum,  quae  in  mea  Officina  Hermetica  nata  funt  2^ 
et  tibi  placitura  intellexero,  te  reddam  participem.  Cum  und  Ratilbonae 

eBemus, 


TYCHO  AD  THADDi^UM  HAGECIUM  25  AUG.  1585   95 

t  efiemus,  libellum  quendam  a  me  accepifti,  nefcio  cuius  authoris,  de 
Chymicis  medicamentis  praeparandis,  fed  et  titulum  libri  neque  ex- 
ad^e  teneo,  in  od^ava  forma  fuiCe  fatis  recordor.  Eum  librum  niifquam 
poftea  venalem  habere  licuit,  utut  faepius  Bibliopolas  eo  nomine  in 
5  Germania  follicitari  curaverim,  quod  forte  ideo  minus  fieri  poterat, 
quia  nomen  authoris  et  titulus  Hbri  mihi  exciderant.  Peto  itaque  ut 
vel  eius  libelH  exemplar,  fi  forte  ufpiam  apud  vos  venale  exfiat,  vel 
faltem  titulum  libri  cum  authoris  nomine  ad  me  tranfmitti  curare  velis. 
Et  G.  quae  praeterea  de  hac  materia  noviter  prodierunt,  quae  artem  et 

10  ingenium  fapiant,  un^  per  te  obtineam,  rem  pergratam  feceris.  lO- 
HANNIS  WERNERI  opufculum  de  motu  odlavae  fphaerae  Norim- 
bergae  olim,  ut  exifiimo,  impreBum  multo  tempore  late  conquifivi,  fed 

t  nondum  ufpiam  adeptus  fum.  Si  itaque  librum  hunc  ifiic  nadus  fueris, 
et  me  eius  participem  reddideris,  tum  etiam,  fi  tra(5tatum  illum  manu- 

15  fcriptum  ignoti  authoris  de  Diredlionum  fignificationibus,  quem  Ratif- 
bonae  apud  te  vidi,  per  aliquem  defcriptimi,  adiunxeris,  multum  meis 
defiderijs  gratificaveris.  Sumtus  omnes  lubens  remittam,  tuifque  votis 
viciBim,  ubicunque  licuerit,  me  praebebo  officiofiBimum.  Commentaria 
TRAPEZUNTIJ  in  PTOLOM.^UM  fi  adhuc  penes  te  habes,  necdum 

20  impreCa  prodierunt,  fique  eis  carere  potes,  mihi  perfcribe,  qua  ratione 
tranfigendum  tecum  fuerit,  ut  ea  (fi  alias  Typis  mandari  nequeant) 
abs  te  impetrem.  Fieri  enim  potefi,  ut  proprijs  impenfis  editionem  eo- 
rum  infiituam,  ne  tanti  viri  excellens  labor  penitus  intercidat,  et  ufum 
defiinatum  Afironomiae  fiudiofis  omnino  praecludat.  Unum  etiam  ad- 

25  huc  refiat,  quod  te  magnopere,  ni  tibi  nimium  fim  molefius,  rogatum 
velim.  Cum  non  mediocri  fumtu  propriam  hic  Uraniburgi  Typogra- 

3"^  phiam  adorn^rim,  in  ||  qua  non  folum  ea  quae  de  Nova  SteUa  et  fucce- 
dentibus  aliquot  Cometis  a  me  coelitus  animadverfa  diligenter  expo- 
nuntur  demonfiranturque,  fed  etiam  ea  quae  ad  aeterna  illa  et  Mundo 

30  coaeva  fidera  fpedlant,  quaeque  multis  et  exquifitis  a  coelo  ipfo  (per 
Organa  maxima,  folide  et  ad  amuBim,  ingenti  labore  et  fumtu  praece- 
dentibus  afiquot  annis  confiruda)  petitis  obfervationibus,  Afironomi- 
am  totam,  tum  quo  ad  Luminarium,  tum  etiam  reliquarum  tam  er- 
rantium  quam  inerrantium  Stellarum,  exadlam  motus  rationem,  veri- 

35  tati  apparentiarum  (quatenus  ea  in  fenfus  nofiros  vel  fubtiUBime  in- 
daganti  cadit)  confentientem,  prifiino  vigori  refiituunt;  ea  inquam  et 
quam  plurima  alia  ad  Mathematicam  inprimis  fcientiam  pertinentia, 
quae  vel  hadenus  a  nobis  abfoluta  funt,  vel  in  pofierum,  Deo  vires  et 
ingenium  fuppeditante,  elaboranda  veniunt,  confiitui  (eodem  favente) 

40  proprijs typis  excudere,  et  Reipub.  Uterariae  non  fine  fingulari,  uti fpero, 
emolumento  communicare.  Cumque  praeter  eas,  quas  tum  in  ipfam 
Typographiam  omnibus  neceBarijs  adminicuUs  rite  infiruendam  in- 

fumferim 


96  EPISTOLiE  ASTRONOMICi^ 

fumferim  impenfas,  tum  etiam  non  minores  in  Operum,  quae  excu- 
denda  veniunt,  apparatum  requirantur,  praefertim  in  his  Mathemati- 
cis  rebus,  quae  fine  figurarum  multiplici  delineatione  fumtuofos  labores 
requirente,  nequaquam  dextre  inftitui  queunt  (prout  haec  omnia  tibi 
ipfi  adeo  perfpedla  funt,  ut  longa  non  indigeant  probatione):  Idcirco  5 
ne  tot  fumtus  et  labores  cum  difpendio  mearum  rerum  in  rei  literariae 
gratiam  incaBum  faciam,  fi  forte  quae  hic  meis  Typis  impreBa  fuerint, 
in  Germania  vel  alibi  confeftim  recudantur,  per  Amicitiam  nollram 
te  rogatum  velim,  ut  a  Caefarea  Maiefiate  mihi  vel  per  temetipfum  vel 
per  alios,  Privilegium  ratum  impetres,  ut  intra  decennium  libros  in   lo 
Allronomia  et  reliqua  Mathematica  fcientia  a  me  elaboratos  typifque 
proprijs  in  hac  mea  Officina  Uraniburgica  excufos,  in  ullis  Imperij 
locis  Caefareae  Maiefia-||ti  fubiedlis,  denuo  imprimere  vel  publicare  et  3^ 
divendere,  fub  certa  muldla  et  amiBione  exemplarium,  nequaquam 
Hceat.  Cavebo  vicifiim,  ne  libri  a  me  publicandi  quidpiam,  quod  vel   i5 
ReUigionis  controverfijs,  vel  Reipublicae  confiitutioni  offenfioni  fiet, 
ullo  in  loco  contineant.  Et  H  quid  ipfa  Caefarea  Maieftas  viciBim  hoc 
nomine  a  me  praefiandum  pofiulaverit,  ipfius  Maiefiati  meam  Operam 
et  obfequium  humiliter  defero.  Praeterea  fi  qui  fumtus  in  eos,  qui  haec 
ex  Caefaris  decreto  exfequuntur,  confcribendoque  Privilegio  occupan-  20 
tur,  erogandi  veniunt,  quamprimum  per  te  de  his  certior  fadlus  fuero, 
lubens  omnia  quae  requiruntur  mittam.  Tuum  itaque  erit,  chariBime 
THADJEEy  omnem  movere  lapidem,  ut  Privilegium  hoc  a  Caefarea 
Maiefiate  primo  quoque  tempore  obtineam.  Cuperem  enim  idipfimi 
operi  meo,  quod  de  novis  aethereae  Regionis  Generationibus  nofiro  25 
aevo  confpecSis  infcripfi,  et  omnium  primo  typis  edere  decrevi,  prae- 
figere,  ut  eo  tutius  per  Autoritatem  Caefarianam  nofiris  laboribus  et 
fumtibus  confulatur.  Qua  autem  forma  et  quibus  verbis  Privilegiiun 
hoc  optime  comprehendi  queat,  tuae  fagacitati  latius  indicandum  dif- 
ponendumque  reUnquo.  Nec  dubito  quin  meae  de  te  expedlationi  hac  30 
in  parte  fedulo  fis  fatiffadlurus.  Ut  vero  Typorum  nofirorum,  quos . 
hadlenus  conquifivi,  charadlerem  perfpicias,  mitto  tibi  quaedam  car- 
mina,  praeterita  hyeme  recreandi  a  ferioribus  ftudijs  animi  gratia  ad 
quofdam  Nobiles  et  eruditos  amicos  exarata,  et  ne  Typi  et  Typogra- 
phus  ob  Papyri  inopiam  prorfus  feriarent,  in  nofira  Officina  excufa.tas 
Addidi  etiam  aedificij  nofiri  in  hac  infula  Aftronomiae  honori  et  re- 
Ilaurationi  fumtuofe  extrudli  defignationes  aUquot,  ut  tibi  abfenti  ali- 
quo  modo  aedes  hafce  Uraniae  (cui  et  tu  ab  ineunte  aetate  facra  litafti) 
dicatas,  intueri  liceat.  Omnium  quoque  in  hifce  contentorum  Organo-  t 
rum  Afironomicorum  delineationem  un^  mifiBem,  fed  nondum  ob  40 
fculptoris  mei  in  Germaniam  ||  abitum,  eorum  figurae  penitus  abfolutae  4«^ 
funt.  Binorum  faltem  Inftrumentorum  pidluram  mitto,  quorum  fabri- 

cam 


TYCHO  AD  THADDi^UM  H AGECIUM  25  AUG.  1585   97 

cam  et  ufum  ex  ipfa  infpedione  facile  aBequeris.  Ubi  fculptor  reverfus 
fuerit,  caeterafque  machinas  fuis  lineamentis  expreBerit,  faciam  te  eo- 
rum  participem.  Curo  enim  has  omnes  figuris  convenientibus  excidi, 
eo  quod  pecuHari  volumine  harum  omnium  ftrudluram  et  muhiplicem 

5  infaUibilemque  ufum,  Aflronomiae  alumnis  patefacere  decreverim.  Sed 
video  me  copiofius  tecum  agendo  epifiolae  modum  excedere,  quare  ne 
te  uUerius,  quam  par  eft,  detineam,  finem  fcribendi  faciam,  teque  cum 
tota  domo  Divinae  tutelae  commendabo.  Vale,  et  noltris  defiderijs  prima 
quaque  opportunitate  refponde.  Si  nuUa  offeratur  commodior  ratio, 

10  Hteras  un4  cum  ijsde  quibus  mentionem  feci,  Roftochium ad  Dodorem 
HENRICUM  BRUCi^UM  perferri  cura.  Is  enim  confefiim  per  crebra 
quae  inde  huc  appellunt  navigia  me  eorum  compotem  reddet.  Iterum 
mi  chariBime  THADi^E  vale  quam  feliciBime.  Datae  Uraniburgi  25. 

15  Augufii  Anno  1585.  Tui  amantiBimus 

Tycho  Brahe 
manu  propria. 

Si  ante  infiantem  hyemem  refponfum  a  te  accepero,  rem  feceris  mihi 
longe  gratiBimam. 


20    [Ex  apographo  in  codice  Archivi  Regni  Daniae:  Arch.  priv.  Tych.  Brah.] 

TYCHO  BRAHE  AD  ANDREAM  SEVERINI 

VELLEIUM. 
S. 

ERIUCUNDUM  mihi  auditu  fuerat,  amantiBime  D. 

25    J^  lOi  H^  MagiRer  ANDREA,  quod  nuper  Hafniae  ex  epillola 

tua  Magnifico  Domino  DANZi^O  infcripta  intellex- 

eram  te  brevi  nos  invifurum,  modo  hyems  iter  tuimi 

non  impediverit,  vel  potius  gentis  in  retradlandis  polli- 

citis  confuetudo.  Cur  vero  nunc  has  ad  te  mittam,  frau- 

30  dulenta  difceBio  cuiufdam  servi  me  impulit,  quod  fe  in  hunc  modum 

habet:  ob  turpiter  et  inhonelle  commiBa  facinora  cum  ancilla  mea, 

quae  claves  ad  penu  meum  confervabat,  cum  qua  ipfe  et  libidinem  et 

furta  exercuit,  un^  cum  hoc  altero,  quem  nunc  fecum  abduxit,  quae 

etiam  eo  nomine  cum  infamia  a  me  dimiBa  eft.  Haec  tamen  omnia 

35  had^enus  diBimuIavi,  parcens  ipfius  famae,  ob  aetatem,  artem  et  Ri- 

penfes  amicos,  adeo  ut  nemo  me  ea  refciviBe  de  ipfo  intellexerit,  fed 

faltem  in  alios  corrivales  ipfius  tota  culpa  redund^rit,  nulla  ipfius  fada 

mentione,  prout  nofira  pofiulat  amicitia,  quia  efi  res  malo  exemplari 

propter  alios  meos  opifices  et  fervos,  impune  citra  omnem  caufam  et 

13  neceBitatem 


98  EPISTOLiE  ASTRONOMICiE 

neceCitatem  fe  fubducere.  Ubi  ipfum  recepero,  fi  refipuerit  et  culpam 
deprecatus  fuerit,  lenius  cum  illo  agam  quam  promeritus  efi,  praefer- 
tim  te  pro  illo  per  literas  intercedente.  Omnem  itaque  move  lapidem, 
chariBime  M.  ANDREA,  ut  certo  mihi  refiituatur,  quod  fane  non  dif- 
ficuher  efficere  poteris,  et  da  operam  ne  intelUgam  te  minus  fincere  5 
meas  partes  in  hoc  negocio  agere,  ne  labefadletur  amicitia  nofira,  quae 
propemodum  vacillare  nonnihil  mihi  videtur  ex  Uteris  Domino  D  AN- 
TjMO  a  te  perfcriptis,  ubi  vehementiae  et  acerbitatis  ob  nefcio  quos  ver- 
fus  me  infimulas.  CaUide  quidem  fatis  pro  teipfo,  ut  apud  aemulos  per 
tralationem  a  fufpicione  confenfus  te  Hberes,  fed  pro  tuo  TYCHONE  10 
minus  candide  et  fortaBe  etiam  pro  intimo  tuo  proprio  fenfu  et  iudicio 
minus  vere.  Vale  et  da  operam,  ut  in  hoc  negocio  tuam  erga  me  fidem 
experiar.  Saluta  METTAM  cum  utroque  parente  ceterifque  amicis 
nofiris.  Iterum  vale  et  admonitionem  hanc  meam  ut  libere  prolatam 
patienter  et  fincere  accipe.  Iterum  terque  quaterque  vale  et  ante  hye-  15 
mem,  ?l  per  tempefiates  Ucuerit,  nos  invife.  Datae  Uraniburgi  die  11. 
Nov.  Anno  1585.  ^ 

TYCHO  JBRAHE 
mea  manu.  20 

De  alijs  rebus  et  privatis  negotijs  forfan  aUas  commodius  vel  etiam 
coram  tutius  agam. 


[Ex  apographo  in  codice  Vindobonensi  lat.  10686^6] 

NOBILITATE  GENERIS,  VIRTUTE  ET  ERU-  21^ 

DITIONE  PRyESTANTI  DOMINO  TYCHONI  BRAHE  25 

DANO  DOMINO  ET  AMICO  OBSERVANDO. 

s. 

OBILISSIME  Domine  TYCHO  et  amice  obfervandiBi- 
me,  longa  intercapedo  locorum  facit,  ut  rariBime  per  li- 
teras  colloqui  poBimus,  alioqui  non  intermitterem,  quin  30 
te  faepius  meis  literis  falutarem,  aut  li  iter  eBet  faltem 
dierum  fex  aut  8,  in  hac  mea  ingravefcente  aetate,  ipfo- 
que  fenio  (nam  a  die  1.  Odlob.  60  ingreBus  fum  aetatis 
annum)  ipfemet  te  convenirem.  Cum  autem  praeter  omnem  meam 
fpem  et  opinionem  incidiBem  in  HENRICUM  meum  popularem  fer-  35 
vum  Magnif.  D.  lACOBI  SEGURII  Legati  SereniB.  Regis  Navarrae 
ad  quofdam  Germaniae  principes,  ac  is  fervus  DrefdA  falutandi  ami- 
cos  fuos  gratia  Pragam  excurriBet,  diceretque  fe  in  Daniam  red^  cum 
Domino  fuo  profedlurum  eBe,  nolui  eum  vacuum  meis  literis  dimittere 

iAuc 


THADD.  HAGECIUS  AD  TYCHONEM  H  DEC.  1585    99 

iftuc  neque  hanc  occalionem  fcribendi  ad  te  praetermittere.  Scias  igitur 
me  unA  cum  meis  omnibus  integra  adhuc  ex  Dei  beneficio  frui  vale- 
tudine,  praeterquam  quod  fenum  morbi  crebrius  iam  me  invadunt, 
vires  animi  et  corporis  languefcunt,  ut  etiamfi  quam  maxime  velim 

5  oblecflare  fiudijs  Afironomicis,  non  poBim.  Taceo  alia  multa.  Meam 
Dialexin  auxeram  iam  olim  aliquot  problematis  partim  novis,  partim 

22^  ex  DIGGSEI  ||  Alis  et  ScaHs  derivatis  de  invenienda  parallaxi  quo- 
riuncunque  Phaenomeniim;  in  multis  memet  correxi  apriore  editione. 
Et  ut  eBet  veluti  Synopfis  quaedam  fcriptorvun  de  Nova  Stella,  volui 

10  omnium  Authorum  fcripta  nofiris  confona  uno  volumine  edere,  qui- 
bus  adiunxi  aUquot  Cometarum  hifiorias.  Qua  de  re  iam  ante  ad  te 
perfcripferam,  ac  tu  rogaveras,  ne  tuum  fcriptum  adiungerem,  quod 
illud  ipfe  elimaturus  pluraque  ei  additurus  eBes.  Hoc  meum  opus  non- 
dum  quidem  prodijt,  quod  fane  non  mea  culpa,  fed  Typographorum 

15  accidit,  quod  Afironomica  non  libenter  edant.  Cum  autem  intellex- 
iBem  te  domi  in  tua  Urania  etiam  Typographiam  infiituiBe  pro  eden- 
dis  tuis  lucubrationibus,  tradaverifque  idem,  quod  ego,  argumentum 
de  inventione  parallaxium,  nadus  hanc  occafionem,  volui  mittere  ad 
te  meam  illam  Synopfin,  ut  vel  ordine  a  me  defignato  eam  (fiquidem 

20  tibi  probabitur)  tuis  typis  ederes  vel  excerperes  inde,  quae  tibi  utifia 
viderentur,  tuoque  operi  adiungeres.  Ego  certe  gratum  nofirum  fiudi- 
um  et  operam  pofieritati  fore  iudico,  fi  plenam  hifioriam  a  pluribus 
confcriptam  novi  ifiius  fideris  propofuerimus.  Nihil  dico  de  dodlrina 
parallaxeos  omnium  phaenomencon,  quae  hucufque  a  nemine  fuit  tra- 

25  dita.  Tu  ea  omnia  multo  redtius  intelligis,  quam  ut  a  me  expUcari 
poBint.  Nihil  dicam  de  his  amplius.  Sed  librum  meum  quaefo  accipe 
et  evolve,  et  fi  placet  dignumque  editione  cenfes,  volefque  illum  tuis 
t^rpis  edere  aut  tuo  operi  adiungere,  retineto  apud  te.  Sin  difplicuerit, 
aut  aliquid  interceBerit,  quod  tuis  typis  imprimi  non  poBit,  rogo  ut 

30  meum  librimi  per  eundem  mihi  remittas.  Nullum  enim  afiud  exem- 
plum  habeo,  noUemque  quantulumcunque  hunc  meum  laborem  per- 
ire.  Quicquid  fiatueris  de  libro,  ratum  et  firmum  erit  apud  me.  Omnem 
tibi  in  illum  potefiatem  trado,  adeoque  in  me,  ut  fibere  moneas  et  re- 
prehendas,  fidemque  amicitae  in  hac  re  mihi  potiBimum  praefies.  B.  V. 

35  Pragae  ad  lucernam,  quod  fervus  ille  D.  SEGURIJ  fiunmo  mane  abi- 
tum  pararet,  die  13  Decemb.  veteris  Calendarij,  nos  23  nvuneramus, 

^^^^  ^^^^-  T.  fiudiofiB. 

Thadd. 


13*  [Ex 


100  EPISTOLi^  ASTRONOMICiE 

[Ex  apographo  in  codice  Vindobonensi  lat.  10686^6] 

HENRICUS  BRUCi^US  AD  TYCHONEM 

BRAHE. 

OBILISSIME,  chariBimeque  D.  TYCHO,  G.  vivis  et  va-  87' 
les,  gaudeo.  Superioribus  enim  menfibus  fpargebatur  5 
fama  mihi  acerba,  quam  avertant  Superi,  te  noftri  aman- 
tiBimum  e  vivis  exceBiBe.  Cum  tamen  dubius  eBem,  emi 
tibi  Gnomonicen  CLAVIJ  Bambergenlis,  et  MAGINI 
Tabulas  novas  et  Ephemeridas  ad  Calendarij  emenda- 
tionem  a  GREGORIO  XIII  Pontifice  Maximo  inllitutam,  compofitas.    10 
JEIXima.i  autem  Bambergenlis  Gnomonicen  loachimicis  7,  Ephemeri- 
das  vero,  in  quibus  in  motuum  fupputatione  errores  a  STADIO  com- 
miBos  adiunxit,  un^  cumTabulis  aeftimat  loachimicis  XI  velXII,  ut  tota 
fumma  loachimicorum  lit  18.  Emi  autem  hac  conditione,  ut  G.  tilji  forte 
non  placerent,  aut  forte  eofdem  iam  eBes  nadlus,  Bibliopola  ad  fe  reci-   15 
piat.  Quid  igitur  hac  in  parte  fieri  veUs,  quam  primum  fignifices  cupio. 
Ego,  quod  mare  eBet  claufum,  citius  procurare  non  potui.  Nam  ad 
Pafchatis  fefium  autlibrifuntreftituendiautpecunianumeranda.  lam 
enim  libros  ineunte  hyeme  apud  me  depofuit.  Tu  ut  valeas  et  quid 
agas,  fac  intelligam,  an  aliquid  fub  praelo  fit,  et  quid  premas.  Tuos  Co-   20 
metas  expedlo,  poft  tot  aliorum  labores  afiquid  praefianti  tuo  ingenio 
dignum,  quod  miretur  pofieritas.  Calendarij  enim  editioni  cum  indi- 
cijs  mutationum  aeris  non  credo,  quod  aliquem  ex  tuis  ridendum  po- 
pulo  velis  cum  alijs  praebere.  ||  Quod  enim  CATO  de  Arufpicibus,  id  88' 
ego  de  hifce  praedidionibus  cogitare  foleo.  Mirari  fe  aiebat,  G.  cum  fibi  t25 
mutuo  occurrunt,  non  rideant.  Nunc  venio  ad  poftremas  tuas  literas, 
in  quibus  (quantum  memini)  tu  decodiones,  infufiones,  et  nefcio  quae 
alia  in  Galenicis  rides,  nec  quicquam  videris  probare,  nifi  quod  fummo 
labore  extradlum  ex  metallis  aut  quintas  eBentias  aut  tinduras  aut 
fpiritus  fapiat.  Patere  nos  obvijs  uti  paratuque  facilibus;  feras  etiam  30 
in  amico  non  molefie,  plures  ab  eo  refiitui  decodlis,  infufis,  et  fola  pti- 
fana,  quam  maxima  eorum  turba,  qui  fe  folos  fapere  arbitrantur,  quin- 
tis  eBentijs,  tin(5luris,  fpiritibus,  alijfque  occultis,  ut  ipfi  iudicant,  na- 
turis,  quae  tamen  omnes  a  primis  qualitatibus  dependent.  Decodlione 
certe  facultates  rerum  codlibiliimi  in  liquorem  tranfferri,  nuUus  nega-   35 
verit.  At  ex  auro  et  lapidibus  preciofis,  corallis  nihil  decodlione  deci- 
ditur?  Fateor  id;  nos  haec  ijs  relinquimus,  quibus  licet  ex  unico  vitrioli 
fpiritu  multas  tindluras  parare,  addito  colore  alterius  rei  mixtione.  Scis 
quem  notem.  Neque  haec  a  me  referuntur,  ut  fi  quid  apofterisbene  ad 
humani  generis  falutem  fit  inventum,  id  damnem ;  abfit,  immo  laudem  40 
magis  etfequar  alijfque  communicem.  Infanientis  enim  hominis  fuerit, 

ac 


HENR.  BRUCi^US  AD  TYCHONEM  15  MART.  1586    101 

ac  animi  plane  maligni,  calumniari,  quae  bene  funt  did^a,  et  aliorum 
inventa  deprimere.  Quid  igitur,  inquies,  in  hoc  genere  Chymico  non 
laboras,  et  hoc  quicquid  ell  cognitioni  humorali  elementari  primarum 
qualitatum,  alijfque  verbofis  GALENI  nugis  non  adiungis?  Sic  enim 
5  ex  fulphure,  fale  et  hydrargyro  compolitum  genus  hominum  erudlare 
folet.  Dicam  quod  verum  eft;  magiftris  deftituor,  mutos  non  intelligo. 
Tu  itaque,  qui  iam  aHquot  annis  in  hoc  genere  laboras  et  fedulo  ver- 
fatus  es,  G.  quid  habes,  quod  in  graviCimis  morbis  Apoplexia,  Epileplia, 
Paralyli  contradlis  Melancholia,  divina  manu  fuccurrat,  communica, 

10  et  componendi  rationem  utendique  modum  et  menfuram  demonftra. 
Memini  de  te  audiviBe,  Epilepticos  non  paucos  a  te  curatos,  verum 
an  id  per  fpiritum  vitrioli  facias  ignoro.  Si  fic,  aperi  quaefo  quomodo 

88^  pares,  quae  admifceas,  quomodo  exhibeas,  quoties  ||  et  quo  tempore. 
Age  noli  invidere  amico,  quae  habes,  qui  tui  femper  fuit  et  erit  ftudio- 

15  ftfiimus  amantiBimufque.  Bene  vale  integerrimeque  amantiBimeque 
mi  TYCHO,  et  me,  quod  facis,  mutuo  ama.  Roftochij  XV  Martij  An. 
Domini  1586. 


[Ex  adumbratione  Tychonis  in  codice  Vindobonensi  lat.  10689*] 

TYCHO  BRAHE  AD  HENRICUM 

20  RANZOVIUM. 

UOD  prioribus  tuis  litteris,  NobiliBime  et  EruditiBime 
Domine  RANZOVI,  nunc  quam  vel  tu  expedl^ras  vel 
ipfe  propofueram,  ferius  refpondeam,  effecit  Hyemis 
afperitas,  quae  infulam  hanc  undique  glacie  circum- 
25  V^^^^@£S^f|  fseptam,  quo  minus  hinc  multo  tempore  folveretur, 
fl  praepedivit,  dumque  interea  aUjs  rebus  occupor,  facile 
fit,  ut  per  incuriam  mora  haec  mihi  vel  invito  obrepuerit,  quam  ut 
candide  interpreteris  etiam  atque  etiam  te  rogatum  volo.  Quantum 
ad  Landgravij  petitionem  attinet  de  obfervationibus  Cometae  prae- 
30  terito  anno  vifi,  quas  a  me  ipfius  Celfitudo  defiderat  (velut  ab  exem- 
plari  litterarum  tibi  infcriptarum  mihi  tranfmiBo  cognovi)  exiftimo 
me  ipfius  defiderijs  pro  virili  fatiffeciBe.  Dedi  enim  hoc  nomine  circa 
initium  huius  menfis  ad  ipfius  Celfitudinem  litteras  et  un^  adiunxi 
compendiofam  quandam  eius  Cometae  ex  obfervationibus  noftris  de- 
3^  fcriptionem.  ||  Habebam  autem  primum  in  animo  haec  tibi  mittere,  ut 
per  commodam  opportunitatem  tuo  iuBu  D.  Landgravio  adferrentur. 
Verum  cum  interea  negotium  quoddam  in  nundinis  Francfordenfibus 
expediendum  mihi  occurreret,  quod  certimi  aliquem  et  proprium  nun- 
tiiun  requirebat,  non  ignarus  CaBellas,  ubi  Principis  Landgravij  aula 

eft, 


102  EPISTOLiE  ASTRONOMICi^ 

eft,  in  ipfo  itinere  verfus  Francofurtum  conftitui,  uni  ex  meis  dome- 
Iticis,  qui  ad  nundinas  illas  meo  nomine  profedlurus  erat,  ea  etiam, 
quae  D.  Landgravio  erant  perferenda,  commifi;  verum  ut  tu  etiam  con- 
fcius  reddaris  eorum,  quae  Principi  illi  a  me  communicatafunt,  curavi 
tum  epillolam,  tum  etiam  ea,  quae  de  Cometa  illo  confcripferam,  denuo  5 
exarari  eorumque  lingulorum  exemplar  tibi  infpiciendum  cognofcen- 
dumque  mitto.  Addidi  etiam  Diarium  quoddam  Aflrologicum  et  Me- 
theorologicum  huius  anni,  a  quodam  meo  ftudioforum  elaboratum  et 

fex  alia  exemplaria.  ||  Motuum Solis  a  nobis  reftitutum,  cuius  in  4' 

litteris  ad  D.  Landgravium  datis  fit  mentio,  fiquidem  is  in  hoc  Diario   10 
continetur,  non  . . .  iudicium  opus  eBe  peculiari  carta  denotare. 

Quantum  vero  ad  polleriores  tuas  litteras  attinet,  quas  ante  triduum 
accepi,  un^  cum  D.  Decani  Colonienfis  litteris  et  quibufdam  pidluris 
urbium  et  aliarum  rerum  per  cupri  caelaturam  expreBis,  cuperem  equi- 
dem  ipfius  D.  Decani  votis  in  mittendis  plurium  urbium,  quas  expetit,   15 
delineationibus,  adiedlis  etiam  rerum  illic  geflarum  annalibus,  fatif- 
facere,  fed  neminem  hic  habere  poBum,  qui  eas  apprime  delineare 
novit.  Nec  mihi  circa  rerimi  Afironomicarum  penitiorem  inquifitio- 
nem  gnaviter  occupato  otium  conceditur  ad  diverfa  negotia  evagandi. 
Refcribam  autem  ipfemet  Domino  Decano,  quam  primum  per  otium  20 
licuerit,  nunc  enim  praepeditus  fum  quodam  libello  Regi  nofiro  con- 
fcribendo,  quemintraPaJfchatisfeftummeabfoIuturumpromifi.  Quod 
G.  quid  interea  ad  ipfum  litterarum  dederis,  rogo  ut  moram  hanc  meam 
in  refcribendo  apud  ipfum  excufare  velis;  dabo  operam,  ut  prima  qua- 
que  occafione  ipfius  expedlationi  fatiffiat.  Vale.  Datae  Uraniburgi  23.  25 
Martij  Anno  1586. 


[Ex  apographo  in  codice  Vindobonensi  lat,  10686^6] 

THADDi^US  HAGECIUS  AD  TYCHONEM 

BRAHE. 

S.  22' 

[ERO  admodum  redditae  funt  mihi  literae  tuae,  amico- 
Timi  optime,  nihilo  minus  fuerunt  gratiBimae.  Sors  ini- 
qua  fecit,  ut  neque  tuae  ad  me  tempefiive  afferri,  neque 
meae  ad  te  perferri  potuerint.  Tuae  enim  25.  Augulti 
fcriptae  mihi  demum  18.  Martij  redditae  funt.  Aiebat  ille,  35 
qui  eas  attuHt,  tempeftate  aeris  in  itinere  fuiBe  remora- 
tum.  Ego  vero  longe  ante,  quam  tuas  accepiBem,  in  ipfis  ferijs  Nativi- 
tatis  D.  nadlus  quandam  oportunitatem  et  fpem  perveniendi  ifthuc  D. 
SEGURIUM,  eius  fervo  et  meo  populari  dederam  meas  ad  te  un^ 

cum 


THADD.  HAGECIUS  AD  TYCHONEM  A  MAI.  1586    103 

cum  meis  iUis  lucubrationibus,  quae  11  habuifient  curfum  felicem,  tuo 
defiderio  tempeftive  aliqva  ex  parte  fatiffadum  fuiCet.  Pervenerant 
autem  meae  hinc  Francofurtum  ufque.  Et  ecce,  accidit  quidpiam,  quod 
D.  SEGURIUS  conlilium  eundi  in  Daniam  mutare  coadus  fuerit,  et 
5  meae  literae  cum  lucubrationibus  meis  illinc  funt  ad  me  remiBae,  quem- 
admodum  haec  omnia  intelliges  ex  meis  literis  hifce  nunc  adiundlis, 
quas  illo  tempore  fcripferam.  Vides,  mi  TYCHO,  quomodo  noftri  fen- 
fus  in  unum  confpiraverint,  modo  fortuna  favere  voluiBet  optatis  no- 
ftris,  cui  iam  iam,  ne  amplius  nos  eluderet,  occurrere  ac  proprium 

10  nuncium  ad  te  mittere  volui.  Mitto  igitur  ad  te  bonum  et  fidelem  iuve- 
nem,  qui  flipendio  a  me  condudus  aliquandiu  in  mea  domo  fervivit 
arte  fartoria,  cuius  eft  peritus.  Is  me  deliberante  de  Tabellario  ad  te 
ablegando  et  quaerendo,  num  aliqui  Roftochienfes  hic  eBent,  cum  nul- 
lum  invenirem,  et  tempus  laberetur,  fuam  mihi  hic  iuvenis  obtulit 

15  operam,  iturum  fe  ad  te,  fi  modo  fufficiens  viaticum  eBem  ei  daturus. 
Accepi  conditionem,  et  eius  voluntatem  fum  amplexus  HbentiBime. 

23«^  Dedi  viaticiun  perveniendi  ifthuc,  tu  vi-||ciBim  eidem  ut  redeat  ad  me, 
profpicies  et  laborem  eius  compenfabis.  Affert  autem  tibi  primum  Pri- 
vilegium  impreBorium,  quale  petebas,  non  abfque  difficultate  impe- 

20  tratum,  eo  quod  non  foleant  eiufmodi  Privilegia  uUi  concedi,  nifi  prius 
manufcripto  exemplo  in  Cancellariam  depofito.  Nonnullos  enim  im- 
petraBe  eiufmodi  Privilegia  pro  certis  quibufdam  Ubris,  qui  nec  in- 
choati  quidem  fuerunt  et  prodierunt  nunquam.  Evici  tamen  meo  fiu- 
dio,  ut  tibi  in  genere  tale  daretur  Privilegium,  quale  alius  habet  nemo. 

25  Tu  eo  fruere  ad  commodum  Reipublicae  literariae.  Taxam  pro  eo  dedi 
in  Cancellariam  12i  Fl.,  quemadmodum  ex  fchedula  Taxatoris  Privi- 
legio  adiundla  cognofces.  Affert  item  tibi  meum  exemplum  TRAPE- 
ZUNTIJ,  PIRCKMANNUS  enim  Coloniae  cum  a  me  librum  magno 
Iludio  impetraBet,  fpe  fada  illum  fuis  typis  edendi  multis  diagrammatis 

30  deterritus,  quod  magnos  fimitus  requirerent,  mutavit  fententiam,  ac 
tandem  librum  ad  me  remifit;  qui  mihi  profedlo  femper  admodum 
charus  fuit.  Ac  certe  voluiBem  ex  animo  illum  facere  communem  om- 
nibus  fiudiofis,  nec  dubitabam  omnibus  fcholis  futurum  admodum 
gratiun;  imo  ifihoc  interprete  Studiofi  introdudli  fuiBent  ad  ledtionem 

35  operimi  PTOLEM-^I,  inque  eo  potius  quam  in  SACROBUSTI  libello 
ieiuno  verfati  fuiBent.  Ac  fi  faltem  primi  duo  libri  aut  tres  ederentur, 
fufficerent  fcholis.  Primus  Uber,  fcis,  olim  fuit  a  REINHOLDO  editus 

t  et  fcholijs  illufiratus;  is  poBet  TRAPEZUNTIJ  commentarijs  inferi. 
Sed  tu  de  editione  fiatues,  quod  tibi  optimum  videbitur.  Interea  utere 

40  et  fruere  meo  libro,  et,  fi  tibi  placuerit,  defcribi  cura.  Sin  difpUcuerit, 
remitte  per  eundem  hominem.  Mitto  etiam  tibi  UbeUum  de  Diredlio- 
num  Significationibus.  CARIONIS  eBe  dicitur;  quanquam  exifiima- 

bam, 


104  EPISTOLyE  ASTRONOMICi^ 

bam,  te  Ratifponae  illum  defcripIiBe.  Libellus  WERNERI  de  motu  Oc- 
tavae  Sphaerae  non  invenitur  amplius  ||  venalis.  Fuit  adiundlus  alijs  23^ 
quibufdam  WERNERI  opufculis,  quae  iam  nufquam  apparent.  Hifce 
diebus  accepi  literas  Francofurto  a  Nobilibus  illis  Gallis  una  cum 
Diario  a  tuo  ELIA  in  tua  Officina  edito.  Hoc  mihi  fuit  admodum  gra-  5 
tum,  non  tantum  quod  ab  illis  eBet  mihi  donatum,  fed  quod  tuum  no- 
men  aBcriptum  confpicerem,  ad  cuius  confpedum  ftatim  verberavit 
animum  cogitatio,  tuum  hunc  genuinum  eBe  partum;  quem  legens 
ordine  videbar  teipfum  loquentem  audire.  In  quo,  G.  non  fallor,  dico 
prudenter  fadum  eBe,  quod  nomen  tuum  non  fis  profeBus,  illudque   10 
maioribus  tuis  operibus  referves.  Licet,  ut  ingenue  fatear,  non  efi  vul- 
gare  illud  Diarium,  neque  conferri  ullo  modo  potefi  vulgatis  illis  Dia- 
rijs,  quae  ifli  Diarifices  annuatim  edere  confueverunt.  Nam  et  Cometae 
proximi,  de  quo  mihi  plane  conftabat  nihil,  accuratam  habet  defcrip- 
tionem;  et  motus  0  et  ([  ex  tua  obfervatione  habet  confiitutos.  Sed   15 
vulgus  hominum  nefcit  difcernere  inter  aurimi  et  orichalcum.  Itaque 
prudenter  eos  facere  exifiimo,  qui  in  levioribus  ifiis  vulgi  iudicio  aut 
nomen  fuum  non  profitentur  aut  fuis  difcipulis  illimi  honorem  reUn- 
quunt. 

Defignatione  tuae  infulae  admodum  fmn  deledlatus.  Unum  eius  ex-  20 
emplum  reliqui  in  Cancellaria  Caefari  monftrandum.  Armillae  et  Sex- 
tantis  tui  pidluram  fum  contemplatus;  quam  vellem  ipfam  machinam 
videre,  et  fi  paulo  eBem  iunior,  accurrerem  ad  te. 

Quod  tam  liberaliter  de  omnibus  mecum  communicas,  magnas  tibi 
ago  gratias.  Meas  lucubrationes  de  Nova  Stella  et  Cometis  duobus  25 
mitto  ad  te.  Quae  ilHs  funt  adiunda,  videbis  in  ipfo  opere.  Si  iudicaveris 
precium  operae  fore,  ut  uno  volumine  cum  tuis,  quae  habes,  edantur, 
omnia  tuo  iudicio  reHnquo.  Sin  putaveris  commode  edi  non  poBe,  aut 
mea  aliena  eBe  a  tuis,  mea  rurfum  ad  me  remitte.  Nam  nuper  ad  me 
fcripfit  magnus  quidam  et  dodlus  vir,  in  editionem  impenfas  fe  facere  30 
velle.  Sed  ego  cum  tuis  mea  prodire  mallem,  quae,  ut  fpero,  ||  non  funt  24«^ 
futura  diBona.  Alios  fcriptores  de  Cometis  proxime  praeteritis,  praeter 
illos,  quos  meae  Dialexi  feu  meis  opufculis  adiunxi,  non  habeo.  M^ST- 
LINI  de  Cometa  anni  77  fcriptum  te  vidiBe  exiftimo.  B.  V.  et  Dom.  fra- 
trem  tuum  meis  verbis  faluta  officiofiBime,  ac  etiam  eius  coUegam,  35 
quem  hic  fecum  habuit.  Pragae  19.  Maij  iuxta  novum,  aut  9iuxta  vetus 
Calendarium,  Anno  1586. 


[Ex 


TYCHO  AD  THADDi^UM  HAGECIUM  1  lUL.  1586     105 

[Ex  apographo  in  codice  Vindobonensi  lat.  10686^6] 

24r  TYCHO  BRAHE  D.  D.  THADD.^O 

HAGECIO. 
S. 

INAS  a  te  uno  eodemque  tempore  per  hunc,  quem  ad 
me  ablegafti,  Tabellarium  recepi  literas,  clariB.  D.  D. 
THADD^E,  amice  perpetuo  colende,  quae  quam  mihi 
fuerint  acceptae,  vix  dici  poteft,  tum  quod  a  te,  tanto  viro 
tamque  amico  fincero  conftantique,  miBae  forent,  tum 

10  iiC  wn- jua^afll  etiam  quod  rerum,  quarum  deliderio  magnopere  flagra- 
Dam,  me  compotem  ubertim  reddiderint.  Ex  prioribus  circa  Solftitium 
hybernum  praeteriti  anni  ad  me  datis  intelligo,  te  tunc  temporis  Dia- 
lexin  tuam  locupletius  audlam  et  recognitam  un^  cum  aliorum  quo- 
rundam  de  eadem  materia  fcriptis  ad  me  miliBe,  idque  per  SereniBimi 

15  Regis  Navarrae  Legati  fervum,  tuum  conterraneum,  qui  ob  remora- 
tiun  Domini  fui  ad  nos  adventum  et  librum  et  literas  tibi  remiferat. 
Cum  pofterioribus  vero  praeter  Privilegium  Caefareanum  mihi  in  Ty- 
pographicis  conceBum  et  librum  eundem  un^  cum  TRAPEZUNTIJ 
Commentarijs  in  PTOLEMiEI  Almageftum  Ubellumque  CARIONIS 

20  de  Diredlionum  Significationibus,  additis  quibufdam  alijs  a  te  elabo- 
ratis  opufculis,  perlibenter  accepi.  Pro  Privilegio  autem  Caefareo,  quod 
tanta  fide  et  diligentia  impetrafti,  fummas  tibi  habeo  gratias.  Praeftitifti 

24^  fane  ea  in  re  officium  amici  minime  fucati;  daboque  operam,  ||  quae 
in  Privilegio  continentur,  a  me  farta  tedl^  fide  praeftentur.  Taxam  12i 

25  flor.  a  te  in  Cancellaria  pro  eo  expofitam  Tabellario  tibi  reftituendam 
tradidi,  et  viaticum,  quo  ad  te  revertatur,  adiunxi,  proque  labore  fuo 
ipfum  remuneravi.  TRAPEZUNTIJ  in  PTOLEMi^UM  commen- 
tarios,  quos  adeo  benevole  mecum  communicas,  interea  refervabo, 
donec  apud  PLANTINUM,  celebrem  illum  Antverpienfem  Typo- 

30  graphum,  periculum  fecero,  an  is  velit  eos  Typis  fuis  exprimere.  Si 
annuerit,  illi  mittam,  fietque  id  cum  tui  nominis,  prout  decet,  men- 
tione  honorifica,  quod  Aftronomiae  Studiofis  tam  infignem  Thefau- 
rum  non  invideris.  Interea  aliud  exemplar  defcribi  curabo,  ne,  fi  forte 
Archetypum  aliquo  cafu  interciderit,  tantis  TRAPEZUNTIJ  labori- 

35  bus  penitus  privemur.  Quam  primum  vero  refponfum  a  PLANTINO 
accepero,  te  de  his  certiorem  reddam.  Si  vero  negocium  non  fucceBerit, 
commentarios  illos  tibi  citra  omne  difpendium  reftitui  curabo.  Quan- 
timi  ad  tuas  lucubrationes  attinet,  de  Nova  Stella  et  duobus  Cometis 
un^  cum  materijs  fimilibus  hifce  annexis,  nondum  ea  omnia  plene, 

40  quamvis  id  avide  percuperem,  mihi  perlegere  licuit,  eo  quod  Tabel- 

larius  hic  ad  me  acceBerit  ijs  ipfis  diebus,  quibus  Comitia  Regni  noftri 

14  in 


106  EPISTOLi^  ASTRONOMICiE 

in  vicina  Haffnia  celebrarentur,  unde  fadum  eft,  ut  circa  id  tempus 
vel  mihi  eo  ad  confanguineos  et  amicos  nobiles,  qui  e  toto  Regno  con- 
fertim  illuc  confluxerant,  excurrendum  fuerit,  vel  etiam  ex  illis  non- 
nuUi  me  hic,  finitis  ijfdem  Comitijs,  inviferint.  Cumque  nuntius  nunc 
reditum  ad  te  urgeat  nec  ulterius  a  me  detinendus  fit,  eo  quod  ob  cau-   5 
fas  antedidlas,  tum  etiam  ob  SereniB.  Reginae  nofirae,  me  in  hac  Urano- 
burgi  Infula  clementer  invifentis,  acceBum  fupervenientem  praeter 
opinionem  diutius  hic  fubfiiterit,  ideo  ut  per  otium  com-||modum  Ub-  25' 
rum  tuum  perlegam,  mecum  pauculo  tempore  eum  retinebo,  id  quod 
bona  tua  venia  fieri  poBe,  vel  ex  proprijs  tuis  literis  mihi  perfuadeo.    10 
Remittam  illum  vel  per  proprium  quendam  fervum  natione  Bohe- 
mum,  MechanicummeumOpificem,  qui  in  patriam  reditum  intra  pau- 
cas  hebdomadas  a  me,  ut  fuos  revifat,  impetravit,  pofimodum  denuo 
huc  reverfurus.  Quod  fi  haec  ratio  minus  commode  fucceBerit,  in  Nun- 
dinis  Autumnalibus  Francofurtum  ad  BibHopolam  et  Typographum   15 
illum  Gallum,  de  quo  mihi  fignificas,  tibi  reftituendum  tranfferri  cu- 
rabo.  Interim  vero  apud  modo  didlum  PLANTINUM  Antverpienfem 
de  tuo  etiam  hoc  libro  per  literas  expifcabor,  an  eum  fuis  fumtibus 
edere  non  gravetur,  tibique  ipfius  voluntatem  pofiea  fignificabo.  Haud 
fane  illibenter  ipfemet  per  propriam  noftram  Typographiam  tuum  20 
hunc  foetum  pubHcum  redderem  vel  feorfim  per  fe  vel  nofiris  in  fimili 
materia  adiungendo,  veluti  a  me  expetis,  fed  obfiat,  quod  meum  opus 
de  Novis  mundi  ^therei  generationibus  noftro  aevo  confpedis  in  iu- 
ftam  per  fe  excrefcit  magnitudinem,  ita  ut  non  patiatur  ipfa  libri  quan- 
titas,  tam  prolixas  lucubrationes  adiungi,  nifi  in  monfirofam  et  im-   25 
modicam  dilataretur  formam.  Nam  et  ipfemet  hanc  ob  caufam  cogor 
in  quibufdam  brevior  eBe,  quam  alias  vellem.  Verendum  enim  alio- 
quin,  ne  non  faltem  liber  fua  craBitudine  modum  excedat,  fed  et  pa- 
pyrus,  quam  in  his  ultimis  Nundinis  Francofurtenfibus  huic  negotio 
comparavi,  nequaquam  operi  fufficiat.  Ad  haec  ante  hyemem  otium  30 
mihi  vix  editioni  operam  dandi  fuppetit,  eo  quod  aefiivo  tempore  alijs 
negotijs  per  amicorum  et  nobilium  converfationem  utplurimum  di- 
firahar,  idque  prae-||fertim  nunc  ob  IlluftriBimi  Ducis  Mechelburgenfis  25^ 
ULDARICI  foceri  Regij  ad  arcem  Cronenburgam  recens  in  propin- 
quo  Selandiae  littore  magnifice  extrudlam  indies  expedlatum  adven-  35 
tum,  qui  etiam,  quantum  ex  Regina  filia  intellexi,  et  nofiras  aedes  ac- 
cedere  ante  fuum  e  Dania  difceBum  non  [de]dignabitur.  Cumque  non 
paucas  hebdomadas  apud  SereniB.  Regem  nofirum  un^  cum  alijs  qui- 
bufdam  Germaniae  Principibus  commorabitur,  haud  dubie  ob  nobi- 
lium  et  eruditorum  virorum,  qui  eos  comitabuntur,  crebrum  interea,   40 
uti  fieri  folet,  ad  me  confluxum,  liberiore  otio  citra  diuturni  temporis 
iadluram  vix  perfruar,  adeo  ut  ante  hybernum  tempus  impreBioni 

rerum 


TYCHO  AD  THADDi^UM  HAGECIUM  1  lUL.  1586     107 

rerum  noftrarum  (ut  dixi)  vacarc  minime  liceat.  Et  quia  non  parum 
deinde  temporis  requiritur  ad  abfolvendam  noflri  operis  editionem, 
nimis  tarde  fortaBis  tuis  votis  fatiffecero,  G.  pollea  demum  tuos  labores 
feorfim  hic  excudi  curavero.  Qua  in  re  papyrus  etiam  impreBoria,  quae 
5  difficillime  hifce  temporibus  ob  tumultus  in  Regnis  et  locis  a  nobis 
occidentalibus  obortis,  unde  in  copia  alias  adferri  folet,  non  minimum 
obfiacuU  ingeret.  Confultius  itaque  mihi  videtur,  G.  PLANTINUS  edi- 
tionem  detredtaverit,  librum  ad  te  remittere,  ut  eius  viri,  de  quo  fcribis, 
impenfis  publicae  utilitati  communicetur.  Nam  quantum  ego  hadlenus 

10  eum  obiter  faltem  ob  otij  importunitatem  percurrendo  cognofcere  po- 
tui,  dignus  fane  videtur,  qui  cum  nominis  tui  memoria  pofieritati  con- 
fecretur.  Et  licet  a  meis  vix  diverfa  contineat,  vellem  tamen,  ut  parcius 
de  nofiris,  quo  ad  Novam  Stellam  attinet,  ageres.  Erant  enim  ea,  quae 
olim  de  hac  re  a  me  confcripta  funt,  admodum  ieiuna  et  immatura, 

15  quae,  Deo  volente,  abfolutiora  et  cafiigatiora  in  hoc  alio  opere  invenies. 
Id  etiam  monere  volui,  quod  percurrendo  ea,  quae  ex  mea  Novae  illius 

26«^  Stellae  contemplatione  fummatim  excerpfifii,  reperiam,  ||  te  in  quodam 
loco  modefie  fatis  infinuare,  quod  declinationem  illius  Ilellae  diverfi- 
mode  in  differentia  4  fcrupulorum  intra  paucas  lineas  admiferim.  Etfi 

20  vero  hunc  lapfum  pro  tuo  candore,  eo  quod  differentia  tantilla  pro 
nullo  reputari  debeat,  excufes,  nolui  tamen  me  in  numerationem  Afiro- 
nomicam  vel  in  minimis  impingere.  Quare  admirabundus  libellum 
meum  protinus  revidebam,  invenique  te  per  fellinationem  procul  du- 
bio  nimiam  incuria  quadam  legiBe  in  pofieriori  loco  62  gr.  2  m.,  cum 

25  libellus  nofier  habeat  62  g.  minus  2  min.,  id  quod  indicat,  defiderari 

t  duo  minuta  ad  completionem  62  grad.,  idque,  uti  fcis,  idem  plane  efi, 
quod  prius  dixeram,  declinationem  eius  fiellae  fuiBe  61°  58';  nolebam 
enim  ijfdem  verbis  eadem  repetere.  Tuum  itaque  erit  in  hoc  loco  no- 
ftri  fcripti  animadverfionem,  fi  id  publicaveris,  quo  ad  hanc  brevem 

30  incuriam  a  teipfo  facile  commiBam  revocare;  ubi  totum  libnun  dili- 
gentius  perlegero,  fi  quid  mihi  occurrerit  admonitione  dignum,  fincere 
et  amice  te  de  fingulis  commonefaciam.  Id  faltem  generaliter  nunc  in- 
dicabo,  praeterquam  quod  rationes  inveniendi  parallaxes  Cometarum, 
quas  tum  ex  alijs,  tum  a  teipfo  inventas  in  medium  proponis,  talia 

35  data  utplurimum  requirant,  quae  inter  obfervandum  Cometas  rariBime 
et  difficulter  offerantur,  ut  ipfemet  multoties  expertus  fum.  Accedit  et 
hoc  (quod  maioris  momenti  efi),  omnes  illas  parallaxium  invefiiga- 
tiones,  quas  liber  tuus  continet,  ne  ijs  quidem  exceptis,  quas  e  REGIO- 
MONTANI  tradlatulo  explicas,  Cometam  omni  motu  proprio  defiitui, 

40  et  non  nifi  raptu  primi  mobilis  convolvi,  praefupponant,  id  quod  in 

nullo  hadlenus  Cometarum  locum  meruit,  in  fola  illa  Nova  ad  CaBio- 

paeam  Stella  competebat.  Cumque  motus  proprius  Cometarum  faepe- 

14*  numero 


108  EPISTOL^ASTRONOMIC^ 

numero  maior  fit  ea  diverfitate,  quae  per  parallaxes,  fi  quam  habeant, 
infinuatur,  nuUatenus,  nonconfideratomotuhocproprio,  parallaxium 
differentiae  per  ullum  eorum  problematum,  quae  adducis,  (quantum 
hadlenus  perfpexi)  manifefiantur.  Haec  vero  ea  de  caufa  neutiquam 
indico,  quod  putem,  teipfum  ifta  non  confideraBe,  fed  ut  operam  des,   5 

quo  ea  potiBimum  difcentibus  proponantur,  quae  in  ipfa quam  com- 

modiBime  citra  omne  obfiaculum  adminifirari  queant.  Porro  cum  ex 
literis  tuis  intelligam,  Diarium  illud  huius  Anni  a  Studiofo  meo  ELIA 
editum  ad  tuas  manus  perveniBe,  et  inter  alia  non  difplicuiBe,  quae  in 
eo  de  Cometa  proxime  vifo  referuntur,  mitto  tibi  paulo  exadiorem  et   10 
copiofiorem  eiufdem  Cometae  defcriptionem,  qualem  cum  IllufiriB.   t 
Principe  Domino  GUILIELMO  Landtgravio  HaBiae  nuper  communi- 
cavi,  veluti  ipfius  Celfit.  per  literas  ad  Dn.  HENRICUM  RANZOVI- 
UM,  Vicarium  Regium  in  Holfatia  horum  fiudiorum  amantiB.  a  me 
fieri  expetierat.  Sed  ut  eo  redlius  occafionem  omnem  huius  negotij    15 
intelligas,  adiunxi  exemplar  Epiflolae  eiufdem  IUuftriBimi  Principis 
Landgravij  ad  praedidlum  RANZOVIUM,  mihi  ab  hoc  tranfmiBum, 
tum  etiam  exemplar  mearum  ad  ipfius  IUufiriB.  Celfitudinem  de  hoc 
negotio  et  alijs  Aftronomicis  rebus,  tibi  ledlu  non  ingratis  futuris,  per- 
fcriptarum  literarum  un^  cum  ipfius  Celfitud.  ad  me  dato  refponfo,  ad-   20 
iundis  infuper  Hteris  CHRISTOPHORI ROTHMANNI,  ipfius  Celfit. 
Mathematici,  et  fcripto  eiufdem  de  eodem  Cometa,  quod  tibi  eo  nomine 
exarari  curavi.  Percipies  ex  his  omnibus  proculdubio  plurima,  quae 
tuis  defiderijs  arridebunt.  Inltrumentorum  fpeciem  meorum  et  quo- 
rundam,  quae  ad  obfervationes  exadlius,  quam  hadenus  faditatum  25 
efi,  caeUtus  pervefiigandas  attinent,  ex  meis  ad  principem  Landgra- 
vium  literis  non  fine  voluptate  cognofces.  Confenfum  vero  inter  ob- 
fervationes  Cometae  Landgravianas  et  noftras  ex  literis  ipfius  Domini 
Landgravij  et  Mathematici  fcripto  non  citra  admirationem  intelliges. 
Peperit  autem  hanc  convenientiam  Infirumentorum  ad  quorundam  30 
ex  meis  fimilitudinem  a  Landgravio  infiituta  refiauratio,  prout  WIT- 
TICHIUS  II  ilH  formam,  divifionem  et  pinnacidia  hic  apud  me  explo-  27' 
rata  non  aUter,  ac  fi  ipfemet  eorum  inventor  eBet,  mei  nuUa  fadla  men- 
tione  propalavit,  quo  nomine  etiam  aurea  catena  ab  ipfo  Principe  do- 
natus  efi.  Accidit  tamen  illi,  quod  plerunque  dolofe  agentibus  evenire  35 
folet,  ut  pinnacidiorum  quadruplicium  undique  parallelorum  exa(5lam 
rationem  non  indicaverit,  five  quod  ipfi  exciderit,  five  quod  pauciori- 
bus  rem  abfolvere  praefumferit,  unde  Landgravij  obfervatores  in  diu- 
turni  temporis  et  laboris  iadluram  impUcuit,  donec  ipfa  experientia, 
quae  defiderabantur,  ipfimet  animadvertiBent,  velut  ex  Mathematici  40 
iUius  Epiflola  copiofius  inteUiges.  Agit  fane  minus  fincere  mecum 
WITTICHIUS  (quem  ego  hic  tum  ob  tuam  commendationem,  tum 

ob 


TYCHO  AD  THADDi^UM  HAGECIUM  1  lUL.  1586     109 

ob  proprium  iplius  ingenium  in  precio  habui,  pluraque,  quam  forte 
opus  fuiBet,  concredidi)  quod  mea  line  meo  confenfu  fub  fuo  nomine 
publica  faciat,  non  quod  alijs  mea  inventa  invideam,  fed  quia  ipfemet 
de  Mechanica  Aftronomiae  parte  peculiari  opere  trad^are  et  multorum 
5  diverforumque  organorum  ftrudluram  pofteris  communicare  decrevi. 
Quam  itaque  ab  alijs  gratiam  pro  tot  arduis  laboribus  et  fumtibus  in- 
credibilibus  non  immerito,  vel  te  iudice,  reportare  debebam,  ifle,  quan- 
tum  in  ipfo  eft,  praeripere  libique,  alienis  plumis  fe  inllar  corniculae 
i^SOPICi^  exornando,  attribuere  conatur.  Sed  valeant  haec  cum 

10  caeteris,  quae  a  perverfo  ingratoque  mundo  enormiter  alluteque  fieri 
confueverunt.  Commode  tamen  hoc  accidit,  ut  ea,  quae  tunc  temporis 
WITTICHIUS  apud  me  vidit  alijfque  pro  fuis  pollea  venditavit,  nul- 
lam  obtineant  comparationem  ad  haec,  quae  poftmodum  in  hoc  genere 
a  me  elaborata  funt,  adeo  ut  priora  nunc  ipfemet  parvifaciam  et  pro 

15  antiquatis  feponam,  quemadmodum  haec  latius  cognofces,  ubi  opus 
illud  noftrum,  cuius  antea  memini,  quod  Mechanicam  Allronomiae 
partem  luculenter  tradlabit,  in  pubUcum  prodierit.  In  quem  etiam 

27^  ufum  inftrumenta  ||  mea  omnia  artificiofe  delineata  aeneis  laminis  in- 
fculpi  procuro.  Ubi  vero  non  faltem  haec,  fed  et  alias  nofiras  pro  Afiro- 

20  nomia  infiauranda  lucubrationes  illumque  de  i^therei  mundi  novis 
Generationibus  librum,  quem  nunc  prae  manibus  habeo,  typis  noftris, 
Deo  conatus  fortunante,  publicavero,  te  eorum,  quem  etiam  arbitrum 
praecipuum  (utpote  harum  rerum  inter  paucos  apprime  intelligentem) 
in  his  eligo,  compotem  reddere  non  intermittam.  Sed  iam  demum 

25  animadverto,  me,  dum  non  fine  voluptate  diutius  tecum  coUoquor, 
Epillolij  hmites  tranfgredi.  Quapropter  nunc  pedem  retraho,  manum- 
que  e  tabula  toUens  te  Deo  Opt.  Max.  cum  tota  familia  commendo.  Is 
te  quam  diutiBime  confervet  incolumem  et  felicem.  Vale  noftramque 
amicitiam,  fiquidem  praefens  corpore  (velut  olim  Ratilbonae)  non  licet, 

30  animo  faltem  (quod  facis)  abfens  conferva,  eamque  per  Hteras  data 
quacunque  opportunitate  continua,  quod  et  ipfe  viciBim  praefiare  ne- 
quaquam  intermittam.  Refalutat  te  frater  meus  STENO  BRAHE  of- 
ficiofiBime.  Iterum  quam  feliciBime  vale  et  plura  a  me,  ubi  librum 
tuum  remifero,  expeda.  Datae  Uraniburgi  Calendis  lulij  ftylo  veteri 

35  Anno  1586. 


[Ex 


110 


EPISTOLiE  ASTRONOMICi^ 


[Ex  apographo  in  codice  Oxoniensi  Bodleiano  Smith  77] 

PETRO  lUNIO  TYCHO  BRAHE.  67 

X  quo  Magnificentia  tua,  nuper  mihi  Helfingorae  prae- 
fenti,  fe  ante  reditum  in  patriam  me  in  hac  tenella  infula 
certo  certius  invifuram,  promittere  non  gravabatur,  cum-   5 
que  omne  promiBum  (veluti  communiter  fertur)  in  debi- 
tum  abeat,  idcirco  non  faltem  obnixe  petere,  fed  confi- 
dentius  etiam  exorare  non  dubito,  ut  T.  M.  me  crafiina 
luce  (quam  ipfa  etiam  commodam  auram  allaturam  non  obfcure  clara 
pollicentur  aftra)  in  hifce  Uraniae  dicatis  aedibus  invifere  dedignari   10 
nolit;  erit  fane  T.  M.  non  faltem  Serenifiimi  et  potentiBimi  Regis  fui 
nomine,  fed  etiam  proprio,  cum  Mufis  fit  addidiBima,  Uraniae  Mufa- 
rum  forori  non  poftremae  longe  acceptiBima,  cuius  etiam  praefentiam 
tum  ERICUS  LANGIUS,  tum  etiam  FALCHO  GOIE,  viri  nobiles  et 
T.  M.  ftudiofiBimi  ambo,  mecum  fic  avide  praefiolantur.  Da  itaque   15 
operam,  ut  votis  nofiris  exoptatus  refpondeat  eventus.  Vale.  Datae 
Uraniburgi  18  Augufii  1586. 

Tuae  Magnificentiae  fiudiofiBimus 

TYCHO  BRAHE. 


[E  codice  Vindobonensi  lat  10686«]  f  20 

CLARISSIMO  VIRTUTE  ET  ERUDITIONE  i^ 

PRi^EMINENTI  VIRO  D.  DOCTORI  THADDiEO  HAGECIO 

AB  HAYK,  MATHEMATICO  ET  MEDICO  INPRIMIS 

EXCELLENTI,  AMICO  SUO  PERPETUO 

COLENDISSIMO.  25 

ZU  PRAG. 

S.  3' 

EMITTO  tibi  nunc  tandem,  eruditiB.  amantiBimeque 
D.  THAD-^E,  dodlas  et  ingeniofas  illas  tuas  de  Nova 
Stella  et  Cometis  aliquot  lucubrationes,  quas  Franco-  30 
furtum  ad  hafce  proxime  infiantes  vernales  Nundinas 
(ut  illinc  per  eundem  Bibliopolam  Gallum,  de  quo  mihi 
fignificafti,  ad  te  procurentur,  ve^  fi  is  officium  hac  in 
re  detredl^rit,  ut  per  hunc  ipfum,  cui  eas  tradidi,  negotium  hoc  apud 
aliquem  certum  hominem  expediatur)  perferendas  curavi.  Quod  vero  35 
eas  nunc  tua  expedatione  proprioque  meo  propofito  tardius  hunc 
tuum  foetum  recipias,  nuntiorum  penuriaincaufafuit;  rariBime  enim 
aliquis  hinc  ad  vos  proficifcitur,  et,  cum  nuUa  commodior  daretur  oc- 

cafio, 


Im   laE-fTfit    , 


TYCHO  AD  TH ADDi^UM  H AGECIUM  25  lAN.  1587    111 

calio,  volebam  praeteritis  autumnalibus  nundinis  Francofordenfibus 
idem  praefiitiBe,  et  ob  id  cum  quodam  noftratium  Bibliopolarum  iUuc 
ad  didlas  nundinas  quotannis  proficifcentium  egeram,  ut  is  hlc  ante 
fuum  difceBum  me  conveniret  fecumque  librum  tuum  unA  cum  meis 
5  literis  Francofurto  ad  te  mittendum  afportaret ;  nam  et  ipfi  etiam  literas 
ad  IUufiriB.  Principem  Landgravium  Hafiiae  ipfiufque  Celf.  Mathe- 

3'  maticum  ROTHMANNUM,  ubi  ||  CaBellas  pertranfiret,  expediendas 
un^  committere  volebam;  ille  vero,  mihi  fuam  operam  hac  in  re  non 
gravatim  promittens,  omnino  me  ante  difceBum  fuum  accedere  con- 

10  fiituerat.  Verum  accidit  ijs  ipfis  diebus,  quibus  illi  huc  veniendum  erat, 
ut  Illufiribus  hofpitibus,  utpote  Regina  ipfa  denuo  me  invifente  et  fe- 
cum  utrumque  parentem  adducente  un^  cum  duce  SIGISMUNDO, 
patrui  filio,  magnoque  nobilium  virorum  comitatu,  excipiendis  occu- 
parer,  quod  ille  ubi  cognoverat,  et  iam  iam  dies  illi  infiarent,  quibus 

15  fine  mora  abeundum  erat,  me  non  accedens  itineri  fe  un4  cum  focijs 
commifit.  Hinc  itaque  eveniebat,  ut,  hac  commoditate  librum  tuum 
remittendi  mihi  tunc  praerepta,  ufque  in  hoc  tempus  illum  mecum 
retinere  coadlus  fuerim,  quemadmodum  etiam  IllufiriBimo  Principi 
Landtgravio  hanc  meam  iufiam  excufationem,  quod  etiam  ipfius  Cel- 

20  fitudinis  votis  in  refcribendo  tardius  fatiffaciam,  proxime  elapfis  die- 
bus  per  literas  indicavi.  Perlegi  autem  hunc  tuum  librum  non  fine  vo- 
luptate  et  diligentia,  tuumque  in  hac  materia  indefeBum  fiudium  pari 
labore  et  indufiria  coniuncSum  commendatione  digniBimum  cenfeo.  || 

4'  EBent  quidem  nonnuUa,  quae  paulo  enucleatius  forent  confiituenda, 

25  G.  obfervationes  exadlae  uni  cum  otio  tibi  fuppeterent,  fed  funt  ea  utplu- 
rimum  eiufcemodi,  quae  non  facile  cuivis  obvia  occurrant,  nec  ufque 
adeo  magni  momenti  exifiunt.  Quod  nullae  ex  omnibus  ilHs  eruditis 
et  ingeniofis  alias  fatis,  quibus  Parallaxes  indagare  doces,  rationibus 
motui  proprio  Cometarum  (quo  rariBime  carent)  fatiffaciant,  exifiimo, 

30  me  in  ultimis  ad  te  datis  literis  admonuiBe ;  quare  alia  erit  Parallaxium 
a  motu  Cometarum  proprio  feparatarum  infiituenda  ratiocinatio,  fi 
non  folum  fpeculative,  fed  etiam  in  ipfa  praxi  veritatis  fcopum  colli- 
matius  attingere  intendamus;  quod  tibiipfi  ulterius  expendendum  con- 
fiderandumque  relinquo.  Stellarum  CaBiopeae  tum  a  fe  invicem,  tum 

35  etiam  a  Nova  illa  Stella  remotiones  paulo  aliter  fe  habent,  quam  tui 
etiam  corredliores  et  reiterati  numeri  exhibent;  fic  etiam  diftantia  po- 
laris  ftellae  ab  U^  CaBiopeae,  pro  qua  tantum  laborafti,  9  fcrupulis  in 

4^  tua  annotatione  abundat.  Nequaquam  ||  omnino  per  Radium  Aftro- 
nomicum  exquifitae  et  ipfi  ccelo  congruae  fiellarum  diftantiae  uUa  ad- 

40  hibita  diligentia  capi  poBunt,  quacunque  tandem  longitudine  et  divi- 
fionum  fubtilitate  Radius  ille  praeditus  fit,  ut  alio  loco  certis  rationibus 
confirmabo,  ubi,  favente  Numine,  opus  nofirum  de  prima  et  Mechanica 

Aftronomiae 


112  EPISTOLiE  ASTRONOMICiE 

Aflronomiae  parte  abfolutum  fuerit  etpublicae  utilitati  communicatum. 
Ut  enim  ipliBima  ftellarum  intercapedo  obtineatur,  neceBe  efl  utram- 
que  ftellam  bifariam  per  rimulas,  quae  lineas  vifuales  a  fuperiori  pin- 
nacidio  ubique  paralelas  efficiunt,  centraliter  intueri.  Quod  nequa- 
quam  Radio  praeltari  poteft,  ideoque  nova  quaedam  organa,  quae  huic  5 
incertitudini  praeveniant  et  nellarum  exadlas  infallibilefque  remotio- 
nes  exhibeant,  iam  dudum  excogitavi,  quorum  fabricam  et  ufum  in 
praenominato  opere  aliquando  (Deo  conatus  noftros  fecundante)  per- 
fpicies.  Declinatio  Novi  Sideris  a  te  conllituta  4  ad  minus  fcrupulis 
iullo  maior  eft,  et  ratio  inquirendi  eius  longitudinem  e  tempore  tran-    10 
fitus  per  Meridianum  non  caret  evidentibus  obfiaculis;  ||  difficillime  5' 
enim  exadliBima  illa  temporis  momenta  cognita  veniunt,  et  licet  hoc 
magna  adhibita  induflria  poBibile  concedamus,  nihilominus  Solis  lo- 
cus  vel  ex  ipfo  COPERNIANO  calculo  depromtus  huic  negotio  non 
fufficit,  fiquidem  Solari  in  coelo  curfui  nequaquam  congruus  exifiit,   15 
ut  ex  ea,  quae  in  Diario  ifto,  quod  a  nobilibus  Gallis  accepifti,  reperi- 
tur,  reftitutione  colligere  potes.  Oportuit  etiam  affixarum  ftellarum 
loca,  quorum  ufus  in  Stella  illa  Nova  et  Cometis  requirebatur,  prius 
per  certas  obfervationes  emendata  habere,  ut  ea,  quae  fuperftrueren- 
tur,  redius  conftarent ;  quod  dum  non  folum  a  te  omnibufque  fere  alijs  20 
hadlenus  negledlum  eft,  fed  etiam  a  me  in  tradlatulo  noftro  de  Stella 
illa  Nova  dudum  edito  praetermiBum,  fadlum  eft,  ut  fcopum  ipfum  in 
certis  et  exadlis  longitudinibus  latitudinibufque  et  ijs,  quas  hinc  deri- 
vari  poBunt,  cognofcendis  non  fatis  praecife  in  Stella  illa  Nova  attigeri- 
mus.  Horum  verum  a  me  emendationem  in  opere,  quod  nunc  de  tota  25 
hac  materia  impreBioni  adorno,  brevi,  Deo  volente,  invenies.  Si  ita- 
que  tua  omnino  edere  decrevifti  (in  quo  propofito  ut  perfeveres,  potius 
autor  II  quam  diBuafor  eBe  velim),  percuperem,  ne  quid  ex  meo  illo  5^ 
libello  adiungeres,  cum  omnia  corredliora  et  elimatiora  fim  propediem 
in  lucem  emiBurus.  In  Cometa  anni  1577  videris  non  eandem  quam  30 
in  Nova  Stella  adhibuiBe  diligentiam,  licet  teipfum  poftea  in  alio  quo- 
dam  fcripto  oportune  correxeris.  Nam  plane  exigua  et  fere  infenfibi-  t 
lis  illi  Cometae  aderat  Parallaxis,  et  redliBime  omnium  de  eo  fcripfit 
M^STLINUS,  ut  ob  id  immerito  illum  in  quibufdam  taxes.  Ratio 
illa  obfervandi  per  filum  in  diredlum  ad  ftellas  extenfum  non  quidem  35 
exadlae  certitudini  fatiffacit,  nihilominus  fi  exquifita  et  nulli  fallaciae 
obnoxia  organa  in  promtu  non  funt,  dubijs  et  incertis  imo  ipfi  Radio 
quamoptime  elaborato  hanc  filarem  obfervandi  rationem  anteferrem.  || 
Sed  de  his  fuo  loco  et  tempore  copiofius.  TRAPEZUNTIJ  in  PTOLO-  6- 
Mi^UM  introdudlionem  an  quifpiam  fit  Typographorum  Francofur-   40 
tum  venientium,  qui  eam  typis  edere  velit,  expifcari  curo.  Interea  li- 
brum  illum  mecum  confervo,  quod  bona  tua  venia  fieri  non  diffido. 

Et 


TYCHO  AD  THADDi^UM  HAGECIUM  25  lAN.  1587    113 

Et  quia  conftitui  (Deo  favente)  proxima  inftante  aeftate  in  Germaniam 
excurrere  (modo  veniam  a  SereniB.  Rege  noftro,  uti  fpero,  impetra- 
vero),  cumque  tunc  quamprimum  CaBellis  (ubi  Principem  Landtgra- 
vium  ob  commune  hoc  ftudium  convenire  decrevi)  difceCero,  Franco- 
5  furtum  me  conferre  in  votis  habeo  idque  circa  tempus  autumnalium 
Nundinarum.  Ideo,  Q.  TRAPEZUNTINA  illa  editio  prius  non  fuc- 
ceBerit,  inter  alia  librum  illum  mecum  accipiam  eiufque  publicatio- 
nem  omni  conatu  tunc  procurabo,  quod  eam  etiam  ob  caufam  tibi 
nunc  indicare  volui,  ut,  fi  forte  res  tuae  ita  ferrent,  quod  in  illa  mea 

10  excurfione  alicubi  in  vobis  vicina  Germania  vel  Lipfiae  aut  Drefdae 
fimul  convenire  poBimus,  interea  tecum  de  hoc  deliberare  poBis;  nihil 

6^  enim  mihi  gratius  eveniret,  quam  fi  facultas  ||  daretur,  ut  quemadmo- 
dum  Ratilbonae  olim  nunc  iterum  alicubi  vel  pauculis  diebus  nos  in- 
vicem  gratis  fermonibus  coram  compledli  poBemus.  Tuum  itaque  erit 

15  mature  aliquid  certi  hac  in  re  fiatuere  et  mihi  tuam  voluntatem  prima 
quaque  occafione  fignificare.  Pragam  in  illo  itinere  accedere  vix  mihi 
commodum  erit ;  etiamfi  enim  omnia  votis  meis  fucceBerint,  non  tamen 
ante  initia  lulij  hinc  difcedere  fiatui,  et  ante  hyemem  in  patriam  mihi 
neceBario  ad  mea  revertendum  erit.  Tu  itaque  da  operam,  ut  medium 

20  aliquod  inveniatur,  quo  votis  nofiris  utrinque  (nam  et  te  idipfum  ex- 
optare  non  dubito)  fatiffiat,  mecimique  tuam  mentem  in  his  quam 
primum  (ut  prius  etiam  rogavi)  communica.  Exifiimo,  me  tibi  ultimo 
mifiBe  exemplar  quoddam  Literarum  IIIufiriB.  Principis  WILHELMI, 
Landtgravij  HaBiae,  quibus  meis  refpondebat,  un^  etiam  cum  Mathe- 

25  matici  ipfius  Celfitudinis  CHRISTOPHORI  ROTHMANNI  literis. 
Et  quia  femel  atque  iterum  ab  eodem  Principe  de  refponfione  follici- 
tatus  fum,  eo  quod  eafdem  ob  caufas,  quibus  tibi  etiam  hadlenus  fcri- 

7'  bere  non  licuit,  hanc  multo  tempore  differre  coadus  fuerim,  ||  proxime 
idcirco  elapfis  diebus,  nadlus  iam  tandem  commodam  occafionem, 

30  ipfius  Celfitudini  refcripfi;  quare,  ut  meum  etiam  hoc  refponfum  cum 
prioribus  Principis  huius  literis  conferre  poBis,  adiunxi  hic  illius  ex- 
emplar,  praefertim  cum  eam  inprimis  materiam  contineat,  qua  te  pluri- 
mum  affici  compertum  habeo.  AddidiBem  quoque  exemplar  meae  ad 
ROTHMANNI  literas  refponfionis,  verum,  cum  is,  per  quem  nunc 

35  hafce  mitto,  abitum  fefiinet,  eo  quod  Cimbriam,  patriam  fuam,  ante 
Nundinarum  illarum  Francofordenfium  acceBum  invifere  confiituerit, 
non  relinquebatur  nobis  tantum  temporis,  ut  defcriptionem  eius  fieri 
curare  concederetur,  ipfa  etiam  prolixitate,  qua  Landtgravianas  literas 
fere  in  duplo  excedunt,  pro  hac  tanta  otij  penuria  idipfum  non  admit- 

40  tente ;  fed  haec  et  alia  fuo  tempore  commodius  fortaBis  obtinebis.  Cum- 

que  nunc  charta  deficiens  fcribendi  finem  facere  admoneat,  pluribus 

fuperfedeo,  teque,  chariBime  THADJEEy  cum  tota  familia  Deo  om- 

15  niiun 


114  EPISTOLi^  ASTRONOMICiE 

nium  rerum  autori  commendo.  Is  te  quam  diutiBime  confervet  animo 
corporeque  incolumem.  Vale  et  prima  quaque  oblata  occalione  re- 
fcribe.  Iterum  quam  feliciBime  vale.  Datae  Uraniburgi  die  25.  lanuarij 
Anno  1587.  Tuus 

Tycho  BRAHE.  5 

[Boni]  confule  has  raptim  exaratas  et  incertas  literas,  quas  reco- 
gnofcere,  nedum  refcribere  nuncij  fellinatio  non  admittebat. 

[Ex  apographo  in  codice  Vindobonensi  lat.  10686^6] 

HENRICUS  BRUCiEUS  AD  TYCHONEM 

BRAHE.  10 

ANIEL  RENTFLERUS,  in  bonis  literis  apprime  ver-  88^ 
fatus,  eruditus  mehercle  iuvenis  et  optimis  moribus  ex- 
cultus,  Daniam  petere  voluit  vifendi  gratia  et  te  inprimis 
falutare,  qui  alter  Atlas  coelum  humeris  ferre  diceris. 
Age,  mi  TYCHO,  perfequere  magna  cum  laude  labores   15 
inftitutos  et  coelum  ipfum  ad  nos  tranffer,  longitudinibus 
ftellarum  definitis,  et,  G.  quid  in  latitudinibus  defideretur,  idipfum  po- 
fieritati  prodens.  Nam  audio,  te  aliquid  novi  in  his  inveniBe,  adeo  ut 
dubitari  poCit,  an  non  ipfae  etiam  mutentur  latitudines.  Efi  quidem 
audax  facinus  a  tanto  illufirium  Mathematicorum  confenfu  diBentire,   20 
qui  tanto  temporum  intervallo  difirahuntur.  Sed  fi  te  fic  rata  docuit 
experientia,  cur  tibi  non  fidem  adhibeamus  potius  quam  illis,  qui  forte 
non  tam  fubtiliter  omnia  rimati  funt?  Longitudines  autem  fiellarum 
non  refpondere  calculo,  nihil  mirum,  cum  hadlenus  Hypothefes  in- 
ventae,  quae  hanc  apparentem  motuum  inaequalitatem  ad  aequalitatem  25 
reducant,  [non  fint].  Latitudines  vero  invariabiles  fervari  omnes  pro- 
diderunt.  Expedlo  tuam  fententiam,  et  quid  de  tuis  Cometis  fiat,  utrum 
praelo  fubiedi  fint,  an  verofupprimere  decreveris.  Hunc  vero  iuvenem, 
quem  ob  eruditionem  et  modefiiam  omnes  amant,  nofira  et  fua  caufa 
et  pro  tua  fingulari  erga  homines  literarum  amantes  benevolentia  com-   30 
pledlere.  Tradlatum  de  Crepufculis  Sphaerae  adiedum,  utrum  legeris, 
fcire  velim.  Si  quid  habeas  Geometricum  laude  dignum,  ab  aliquo  re- 
center  editum,  eius  autorem  indicato  et,  fi  aliquot  dies  carere  queas, 
ad  nos  mittito.  Nos  minus  hoc  tempore  hifce  fiudijs  vacamus,  alijs  di- 
fira(5\i.  Tu  quid  agas,  quid  mediteris,  fac  intelligam.  Et  fi  quid  ex  Vul-  35 
cani  officina  habes,  quod  in  paralyticis  et  alijs  contumacibus  morbis 
noftra  medicamenta  refpuentibus  expertus  es,  id  communices  rogo. 
Vale,  NobiliBime  dodliBimeque  TYCHO,  et  nos  mutuo  ama.  Rofiochij 
22.  Maij  1587. 

[Ex 


HENRICUS  BRUCi^US  AD  TYCHONEM  28  OCT.  1587    115 

[Ex  apographo  in  codice  Vindobonensi  lat.  10686^6] 

HENRICUS  BRUCi^US  AD  TYCHONEM 

BRAHE. 

RATISSIMi^  mihi  fuerunt  tuae  literae  cum  literis  ultro 
citroque  ad  Landgravium  et  eius  Mathematicum  fcrip- 
tis,  in  quibus  non  line  voluptate  legi  veflrarum  obferva- 
tionum  confenfum,  tum  in  Cometa  anni  85,  tum  in  flella- 
rum  fixarum  notatione  longitudinum  et  latitudinum. 
Latitudines  enim  uterque  mutari  ftatuit,  et  fequi  muta- 
10  tionem  declinationis  Eclipticas,  five  obliquitatis  Eclipticae  variationem. 
Haec  cum  maxima,  fententid  COPERNICI,  fit  24',  quae  aliquot  feculo- 
rum  decurfu  fiat,  et  cum  non  multum  inter  PTOLEM^^UM  et  HIP- 
PARCHUM  et  MENELAUM  et  TIMOCHARIN  temporum  inter- 
vallum  intercedat,  non  mirum,  latitudinum  mutationem  ab  ijs  non 
15  annotatam.  Verum  de  COPERNICO  miror,  qui  evidentem  mutatio- 
nem  debuit  animadvertere  in  tanta  obliquitatis  mutatione  inter  PTO- 
LEMi^UM  et  COPERNICUM  intercedente,  fi  verae  funt  obfervatio- 
nes,  quae  tantam  obliquitatis  Zodiaci  variationem  tradunt.  Quae  autem 
de  refra(5\ione  fiderum  tradis,  fubtilia  nimis  mihi  videntur,  et  quae  fub 
20  regulam  cadere  vix  poterint  ob  diverfas  aeris  confiitutiones,  quae  varie- 
tatem  refradionum  in  eadem  fiderum  altitudine  efficient.  Quae  autem 
a  dodiBimo  CHRISTOPHORO  ROTHMANNO  in  fua  de  Cometa 
anni  85  tradtatione  commemorantur,  velim  legere.  Ex  hypothefi  enim 
falfa  verum  fequi  non  dubito;  fcientiam  autem  fieri,  nuUus  mihi  per- 
25  fuaferit,  fi  debeat  ea  oriri  ex  caufis  veris  conclufionis.  Videmus  autem 
motum  Solis  tam  per  Eccentricum,  quam  per  Concentricum  cum  Epi- 
cyclo  tueri  nos  poBe,  cum  vel  neutra  vel  altera  hypothefis  vera  eBe 
queat,  ut  non  fatis  intelligam,  cur  hoc  in  loco  ARISTOTELES  fubtili- 
tatis  arguatur.  Quae  de  cancris  fluvialibus  fcribis,  dabo  operam,  quan- 
30  tum  in  me  erit;  verum  video  maiores  difficultates,  quam  tu  fortaBe 
cogites,  quod  cancrorum  emtio  et  navium  in  Daniam  folutio  raro  in 
eadem  tempora  incidant.  Attamen  fiudium  meum  cum  in  hoc  tum  in 
aHo  genere  cognofces.  Bene  vale,  miTYCHO,  et  nos  tui  fiudiofiBimos 
habeto.  Rofiochij  28  0<5lobris  Anno  Domini  1587. 


15»  [Ex 


116  EPISTOLi^ASTRONOMICi^ 

[Ex  exemplo  in  Archivo  Schwerinensi  asservato]  f 

ERLIG  OCH  VELBYRDIG  MANDT  HEIN-   i^ 

RICH  BELOFF  THILL  SPOTTROF  KONGL.  MAYT.  BE- 
FALNINGS-MANDTT  PAA  SKIFFHUSZ  MIN  KERE 

SWOGER  OCH  SYNDERLIG  GODE  VEN  5 

GANSKE  VENLIG  THIL- 
SKREFFUEN. 

EINEN  freuntlichen  grues  mitt  wunfchung  alles  guettes 
alzeitt  beforr.  Edler,  Ehrnvefter,  freundtlicher  lieber 
Schwager  vnd  befonder  vortraweter  freundt.   Neben   lo 
Danckfagung  fur  vielfeltige  erzeigete  wolthaten,  kan 
ich  dir  freundtlicher  wolmeinung  nicht  verhalten,  das 
il  ich  dein  fchreiben  habe  entpfangen  vnd  darinne  ein  Co- 
pie  des  Durchleuchtigen  Hochgebornen  Furllen  vnd  Herren,  Hertzog 
VLRICHS  zu  Mechelburg  an  dir  gefchreibene  breiffs,  worauB  ich  er-   15 
fahre,  das  ihr  furltliche  Gnade  begehrett  von  mir  gnedichlich  zu  wiffen, 
welcher  meines  erachtens  von  den  beiden  Prognoftica.toribus  TOBIA 
MOLLERvndANDREAROSA  dem  Zeill  neher  zutreffet,  ihn  dem 
daC  der  eine  ihn  diefem  zukunfiFtigen  88  Jhar  den  Regenten  des  Jhars 
lovem  vnd  Venerem,  der  ander  Saturnum  vnd  Martem  fetzet,  dar-  20 
ahn  fie  nicht  alleine  keins  theils  einig  fein,  fondern  wie  ihr  Furflliche 
Gnade  fchreibet,  gahr  widerwertiger  meinung  haben.  Dan  der  eine 
macht  beide  beneficos  Planetas,  der  ander  beide  maleficos  (wie  lie 
die  Aftrologi  nennen)  zum  Regenten  im  felbigen  Jhar,  welchs  gar  con- 
trarie  bedeuttung  bringett.  Hierauffkan  ich  dir  freundlicher  meinung  25 
nicht  bergen,  das  wiewoU  ich  in  die  Aftrologifche  Sachen,  welche  be- 
deuttung  auB  dem  geftirn  herholen  vnd  weiBagunge  tradtiren,  mich 
nicht  gerne  einlafle,  dieweill  darauff  nicht  vhill  zu  bawen  ift,  Sondern 
allein  die  Aftronomiam,  welche  den  wunderlichen  lauff  des  geftirns 
erforfchett,  in  einen  gewiffen  vnd  rechtmeBigen  ordnung  zu  bringen  30 
mich  etzliche  Jhar  her  bemuhe,  dan  darahn  kan  durch  rechtgefchaffene 
Inftrumenten  \\  nach  Geometrifch  vnd  Arithmetifch  grundt  vnd  ge-  1  ^ 
wisheit  die  eigentliche  warheitt  durch  langwirigen  fleiB  vnd  arbeitt 
gefunden  werden,  So  habe  ich  doch  nach  ihrer  Furftlicher  gnaden  be- 
gerung  beide  Prognoftica,  die  du  mihr  zufchickefl  (die  ich  doch  nicht,   35 
wie  du  gemeinett  hafl,  zuvor  gehatt  habe,  dan  ich  niemals  pflege  folche 
practicen  wider  zu  kauffen,  noch  zu  lefen,  ne  bonas  horas  male  col- 
locem)  durchgefehen,  den  mangel,  worahn  es  hafftett,  das  fie  fo  wider- 
wertige  ludicia  flellen,  daraus  zu  fuchen,  vnd  befinde,  das  fie  in  ihre 
Rechnung  gar  vnterfcheidliche  fundament  gebraucht  haben.  Dan  der  40 

eine, 


TYCHO  AD  HENRICUM  BELOFF  7  DEC.  1587        117 

eine,  nemlich  MOLLER  US,  bawett  fein  Calculation  auf  des  hocher- 
farnen  COPERNICI  rechming,  der  ander,  ROSA,  auffdie  alte  durch 
des  Konigs  ALPHONSI  in  Hi/panien  liberalitet  gemachte  Tabeln, 
die  man  darumb  die  Alphonjinifche  nennett.  HirauB  kompt  es,  das 
5  der  eine  den  anfang  des  Jhars  in  3eqmno6tio  verno  fetzet  ahm  10  tag 
Martij  bey  Neun  vhr  nach  mittage,  der  ander  ahm  felbigen  tag,  aber 
vmb  2  Stunden  nach  der  vorgehende  Mitternacht,  daB  alfo  zwifchen 
beide  ihre  rechnung  fchier  19  gantze  Stunden  verlauffen,  in  welchen 
der  himmel  lich  gar  vil  vorendern  thutt,  vnd  kan  gar  ein  ander  Aftro- 

10  logifch  ludicium  darauB  fallen,  eben  fo  wol  als  wen  dar  ein  gantzes 
Jhar  oder  noch  mehr  zwifchen  wehre :  Das  darumb  nicht  zuvorwun- 
dern  ift,  das  diefe  beide  Aftrologi  in  domino  Anni  nicht  vberein  ftim- 
men,  weil  fie  den  auB  der  Figura  Cceli  introitus  Solis  in  Arietem, 
wan  daB  vorbemelte  sequinodtium  vernum  gefchicht,  pflegen  her- 

2«^  holen.  Wiewol  es  auch  lichtlich  gefchehn  |{  kan,  das  wan  fie  fchon 
gleichmeBige  Tabeln  vnd  rechnungen  volgeten,  das  fie  gleichwoll  in 
Dominis  Anni  ynd  ihren  gantzen  weiffagungen  gar  widerwertige  mei- 
nungen  konnen  fiirgeben,  das  darauB  leichtlich  zu  probiren  ifi,  daB 
wan  man  hundertt  der  Prognofticken  liffet,  fo  befindett  fich  doch  gahr 

20  felten,  das  einer  mitt  dem  andern  concordierit,  dan  fie  bawen  nicht 
alle  auff  gleichformige  grundt  ihn  ihren  ludicijs  vnd  haben  vnther- 
fcheidlicheproce/?  vnd  ahnleitungen.  Es  fein  auch  die[e  Aftrologifche 
weiffagungen  wie  ein  cothurnus,  den  man  kan  auff  ein  jeder  Bein 
ziehen,  gros  vnd  klein,  wie  man  will.  Darumb  ich  auch  niemals  dar 

25  von  ettwas  Sonderlichs  gehalten  habe.  Das  ich  aber  Kong.  May.  mei- 
nen  Gnedigfien  Herren  jharlich  ein  folches  Aftrologifch  Prognofti- 
con  untherteniglich  zuftelle,  mus  ich  in  dem  nach  ihre  May.  befell  vnd 
willen  thun,  wiewoU  ich  felbfi  nicht  vill  darauf  halte  vnd  nicht  gerne 
mitt  folchen  zweiffelhafftigen  prsedi<5tionihus  vmbgehe,  darin  man 

30  die  eigenttUche  warheitt  nicht  durchauB  erforfchen  mag,  wie  fonfi  in 
Geometria  vnd  Arithmetica,  darauff  die  Aftronomia  durch  hulff 
der  vleiBigen  obfervation  ihm  lauff  des  Himels  gebawet  wirtt.  Den- 
noch  dieweill  ihr  Furfiliche  Gnade  gnedichlich  begertt  von  mihr  zu 
wiffen,  welchen  von  den  beiden  ich  beifellig  fey,  was  den  dominis 

35  Anni  alfo  widerwertiger  weiB  von  ihnen  gefiellet  thutt  ahnlangen,  So 
kan  ich  hierauff  nicht  anders  fagen,  dan  das  ihrer  beiden  rechnung 
vnd  iudicium  gehtt  auB  ein  vormeinten  vnrichtigen  grundt.  Dan  weder 
die  Alphonflnifchen,  noch  die  Copernianifchen  Tabeln,  welchen  fie 

2^  folgen,  geben  den  juflen  lauff  der  Son-||nen,  wie  er  ahn  fich  felbfi  am 

40  Himmel  gefchichtt,  vnd  ifi  hierinne  kein  geringe  vnterfcheidt,  wie  auB 
meiner  eigenen  Reftitution  vnd  vornewrung  in  Rechnung  des  lauffs 
der  Sonnen  zufehen  ifi,  welche  ich  auf  etzUche  vorgehende  Jharen 

durch 


118  EPISTOLyE  ASTRONOMICiE 

durch  groBe  vnd  rechtmeCige  Inftrumenten  augenfcheinUch  vom 
Himel  felbft  her  ab,  durch  fleiBige  obfervation  vnd  warnemungen 
genomen  habe,  auB  welchen  lich  befindet,  das  des  Jhars  Anfang  in 
8equino6tio  verno,  darauB  die  Aftrologi  ihre  vrtheil  nehmen,  ge- 
fchicht  ahm  10  tag  Martij  81  Ilunde  nach  der  vorigen  Mitternacht,   5 
welchs  bey  7  Ilunden  fpeder  ift,  als  ANDREAS  ROSA  gefetzt  hat, 
und  12  Ilundenfruer,  als  TOBIASMOLLERUS mGineiU  darauB den 
vhil  ein  andere  Conftitution  des  himels  zur  Zeitt  des  sequino6tij  ein- 
feltt,  als  ein  jetzlicher  von  ihnen  gefunden  hat,  woraufiFauch  ein  an- 
der  vrtheill  folgett,  vnd  auch  wol  andere  domini  Anni,  wie  fie  es  nen-   lo 
nen  (darauB  doch  nicht  vhil  zuholen  ill),  mogen  gefetz  werden.  Was 
aber  meine  meinung  fey  ahnlangende  Aftrologi/che  gitzung  vber  dis 
kunfftige  88  Jhar,  habe  ich  Konigl.  May.  meinen  gnedigfien  Herren 
ihn  einen  gefchriebenen  Prognoftick  vnterteniglich  auffgezeignett, 
welchs  ich  auch  ihre  Furllliche  Gnade  gerne  wolte  vnterteniglich  mit-   i5 
teilen,  aber  ich  hab  keine  vberige  Exemplar  dar  von,  wan  ihr  Furll- 
liche  Gnade  leffet  bey  ihr  May.  darumb  ahnlangen,  wird  ihr  Furfi. 
Gna.  wol  ein  abfchrifft  dar  von  bekomen.  Ich  bin  darinne  gentzlich 
nicht  der  meinung,  daB  folche  gahr  groBe  vorenderunge  in  diefen  negll- 
kunftigen  Jhar  vorhanden  fein,  als  die  Aftrologi  auB  etzlichen  altten  20 
reimen,  die  Q.t  den  Regiomontano  zumeffen,  furge-||ben,  dan  ich  be-  3«^ 
finde  im  Conftitution  des  Himels  keine  Sonderliche  vrfachen  darzu, 
fondern  achte,  das  dis  kunfftige  Jhar  wird  den  vorgehenden  gleich- 
meBig  fein,  vnd  in  zimlichen  guten  wefen,  in  allen  Sachen,  fich  er- 
zeigen,  aleine  wo  zuuor  krieg  vnd  vneinigkeitt  aufferwecktt  ifi,  dar  25 
mochte  es  wol  ettwas  weitter  einreiBen.  Vnd  kan  ihr  Furftliche  gnade 
meine  meinung  vom  Aftrologifchen  iudicio  vher  das  gantze  Jhar  auB 
vorbemelten  Prognoftico,  welchs  ich  Kong.  May.  meinen  gnedigfien 
herren  vnterteniglich  habe  zugelleltt,  weitter  erfahren.  Dis  habe  ich 
auff  dein  guttwilliges  fchreiben  vnd  beger  nicht  wollen  vntherlaffen  30 
zu  antworten.  Bitte  gar  deinftlich,  du  woUefi  vnbefchwert  fein  vnd 
mitt  erfter  gelegenheitt  ihr  Furfiliche  Gnade  hierauff  meine  antwortt 
vnd  meinunge  vnterteniglichen  von  meinett  wegen  zuvorfiehn  geben. 
Worin  ich  fonfi  ihire  Furfiliche  gnaden  zu  willen  vnd  gefallen  fein  kan, 
bin  ich  alzeitt  mit  aller  deinftlichkeitt  vnterteniglich  erbottig.  35 

Lieber  Schwager,  nach  dem  ich  fo  gutte  gelegenheitt  habe,  kan  ich 
nicht  vnterlaffen,  dich  in  einer  Sachen,  darahn  mihr  vhil  gelegen  ift, 
vnd  darinne  du  mihr  wol  itzunder  konneft  behulfflich  fein,  zu  be- 
fuchen,  vnd  gebe  dir  darumb  gantz  freundtlich  zuwiffen,  das  nach  dem 
ich  itzunder  in  meiner  eigenen  alhie  angerichten  Dr ucker ey  ein  Aftro-  40 
nomifk  Buch  laffe  auBgehn,  welchs  zimlich  groB  wird  fallen,  vnd  mihr 
baldt  Druckpapir  darzu  vonnotten  mangeln  wirt,  vmb  wes  wegen  ich 

meine 


TYCHO  AD  HENRICUM  BELOFF  7  DEC.  1587        119 

meine  botfchafft  auff  vhil  orten  auBgehabt,  vnd  gleichwol  keines  der 
groBe,  wie  zu  dem  wercke  vonnoten,  bekommen  konnen,  habe  ich 

3  ^  darumb  ergiftern  widerumb  im  ||  Land  zu  Mechelburg  dem  lalTen  nach- 
ftellen,  dieweill  ich  vormercke,  das  alda  zu  Graubow  vnd  Neuflat  zwey 

5  gutte  papir  Molen  vorhanden  fein,  vnd  habe  die  beide  Ambtleuthe 
ahn  den  felbigen  ortem,  nemlich  lOHAN  HELDORP  vnd  STEL- 
LAN  WAKENITZ,  zugefchrieben,  das  fie  wolten  mihr  fo  vhil  zuge- 
fallen  fein,  vnd  den  papirmachern  alda  befehl  geben,  daB  fie  mihr  mitt 
dem  AUererfien  etzliche  ballen  Druckpapir  nach  der  groBe  des  vber- 

10  gefchichten  forms  wolten  forfertigen,  welchs  ich  dan  zu  danck  ihnen 
will  laffen  bezahlen,  fo  baldt  ich  es  holen  laffe.  Aber  die  weil  ich  diefen 
beiden  Amptleutten  villicht  mach  vnbekantt  fein,  ifi  mein  gantz  fleiBige 
bitte  ahn  dir,  du  woltefi  fo  woU  thun  vnd  ihnen  von  meinet  wegen  hier- 
imibe  auch  zufchreiben,  das  fie  mihr  darinne  wolten  zugefallen  fein, 

15  vnd  du  woUefi  auch  fo  woU  thun  vnd  einen  von  deinen  gutten  be- 
kanten  ahm  Furftlichen  hoffe  zufchreiben,  das  er  bey  meinen  Gne- 
digfien  Hern  Hertzog  VLRICH  wolte  von  meinett  wegen  vntherte- 
nigen  ahnlangung  thun,  das  auB  ihrer  Furfilich  Gnaden  authoritet 
vnd  befehl  alles  mochte  mitt  dem  befurderlichfien  zugehn,  das  ich  mitt 

20  erfter  Muglichkeit  konte  ein  14  oder  15  Ballen  papir  alda  auff  ihr  Furfi- 
liche  Gnaden  papirmollen  beckomen,  nach  folcher  groBe  und  geftalt, 
wie  ich  dir  hier  neben  ein  proba  fchicke.  Ich  will  gerne  bezalen,  was 
die  papirmeifier  darfur  haben  foUen.  Vnd  du  woltell  darneben  auch 
laffen  vnterteniglich  befordern,  das  ihr  Furfi.  Gn.  wolte  mihr  gnedich- 

25  lich  furgunnen,  wan  das  papir  fertig  vnd  bezalt  ifi,  das  es  mochte  von 
einen  Amptman  zum  andern  biB  gen  Rofiock  gefurett  werden,  vnd 

4^  alda  den  Hem  Dodori HENRICO  \\  BRUC^O  vberlubert,  das  ichs 
von  dannen  mitt  dem  allererfien  fchiff  mochte  hierein  beckommen. 
Wan  du  mihr  hierinne  in  der  gefialtt  zu  gefallen  fein  woltefi,  wie  ich 

30  auch  ahn  deinem  gutten  willen  keinen  zueifel  trage,  vnd  mihr  dis  zu- 
wege  bringen,  beide  bey  ihr  Furfilichen  Gnaden  felbfi,  vnd  auch  bey 
den  Amptleutten,  thetefi  du  mir  einen  fonderlichen  deinft  vnd  wolge- 
fallen  dar  mitt.  Dan  mihr  gahr  viell  daran  gelegen  ifi,  das  ich  mitt  dem 
erfien  folchs  papir  in  einer  gutten  menge  beckomen  mochte.  Vnd  fo 

35  ich  in  einiger  fachen  von  meinen  vormuegen  dier  jemals  widerumb 
zu  deinfi  und  danckbarckeitt  fein  kan,  wil  ich  alzeitt  mehr  dan  gutt- 
willig  gefunden  werden,  vnd  thue  dich  hiermitt  fambt  deiner  lieben 
hauBfrawen  dem  Almechtigen  Gott  befehlen.  Du  woUeft  auch  meiner 
lieben  Mutterfchuefier  Fraw  Maren  und  deiner  Heben  Hausfrawe, 

40  ihrer  tochter,  von  meinett  wegen  vhil  gutternacht  fagen.  Datum  Vrani- 
borg  den  7  Decemb.  Anno  etc.  87.  Tui  amantifiimus 

Tycho  Brahe,  Manupropria. 

[E  codice 


120  EPISTOLyE  ASTRONOMICiE 

[E  codice  Vindobonensi  lat.  10686^2]  f 

CLARISSIMO  ERUDITISSIMOQUE  VIRO  D.  2 

DOCTORI  THADD.EO  HAGECIO  AB  HAYK,  MEDICO 
ET  MATHEMATICO  EXCELLENTISSIMO,  AMICO 

SUO  SINCERE  DILECTO.  5 

PRAG. 

S.  1' 

ARIORES  ad  te  dare  literas  internunciorum  cogit  pe- 
nuria,  eruditiBime  chariBimeque  D.  D.  THADD-^E, 
et  locorum  quibus  difiungimur  intercapedo  vota  noftra   10 
plurimum  impedit.  Nadtus  itaque  iam  tandem  aliqua- 
lem  occafionem  literas  mittendi  per  Studiofum  quen- 
dam  Silefium  me  und  cum  quibufdam  alijs  hic  invi- 
fentem,  non  intermittendum  duxi,  quin  brevibus  ad  te  fcriberem.  Li- 
brum  tuum  de  Nova  Stella  et  Cometis  mifi  iamdudum  Francofurtum   15 
ad  eundem  hominem,  de  quo  mihi  indic^ras,  nec  dubito  te  interea  tem- 
poris  eum  recepiBe.  Quod  fi  illum  edere  adhuc  animus  efl,  fuaderem 
ut  ea,  quae  in  Cometa  anni  77  minus  confiderate  a  te  propofita  funt, 
vel  fupprimas  vel  emendes.  Meum  de  hoc  eodem  Cometa  iudicium 
percipies  ex  eo  quem  tibi  nunc  mitto  libro,  in  quo  fecundus  tomus  20 
operis  nofiri  de  recentioribus  aetherei  Mundi  Phaenomenis  contine- 
tur.  Primus  eH  de  Stella  Nova  exquifitiori  diligentia  quam  antea  con- 
fiderata,  quem  typis  abfolvere  Gallici  privilegij  defedlus,  quod  Cae- 
fariano  adiungere  confiitui,  hadlenus  impedivit.  Nunc  vero  quoniam 
ante  paucos  dies  idipfum  adeptus  fum,  nihil  obfiabit  nifi  otij  oportuni-  25 
tas,  quominus  eius  etiam  libri  evulgationem  adornem.  Tertius  eSi  de 
tribus  aUjs  Cometis,  qui  pofimodum  nobis  illuxerunt  et  in  alto  aethere 
curriculum  fuum  non  minus  quam  ille,  de  quo  liber  modo  tranfmiBus 
agit,  abfolverunt.  Quod  autem  in  hoc  ipfo  Ubro,  ubi  tua  placita  in  eo- 
dem  Cometa  fub  difquifitionem  mathematicam  voco,  a  te  multoties  30 
diBentiri  me  res  ipfa  cogat,  non  eft  quod  finiftrius  interpreteris;  fcis 
enim  me  folo  veritatis  amore  et  libertate  ||  Philofophica  idipfum  agere,  1  ^ 
nulloque  tua  infedlandi  elevandique  animo  id  a  me  fieri.  In  priori  libro 
de  Stella  Nova  tum  etiam  in  tertio,  ubi  de  Cometa  anni  80  agitur,  opor- 
tuniorem  invenio  commoditatem  tecum  magna  ex  parte  fentiendi,  tua-   35 
que  dignis  encomijs  extoUendi.  Si  quos  habes  ItaUcos,  Hifpanicos  vel 
Gallicos  authores,  qui  de  Nova  Stella  aliquid  commentati  funt,  rogo 
ut  eorum  fcripta  Latinitate,  fi  fieri  poBit,  donata,  mecum  communices, 
un^que  H  quos  alios  Cometarum  praecedentibus  aliquot  annis  vifo- 
rum  defcriptores  peculiares  nec  ubique  obvios  in  promtu  habueris.  Li-  40 
brum  illum  de  Cometa  anni  1531  ab  APIANO  feorfim  editum  nondum 

vidi, 


TYCHO  AD  THADD^EUM  HAGECIUM  3  MAI.  1588    121 

vidi,  quemadmodum  neque  lOH  ANNIS  PEN^  Galli  fcriptum,  quod 
PRi^TORIUS  in  defcriptione  huius  Cometae  anni  77  citat.  Si  horum 
me  participem  reddideris,  meis  votis  plurimum  fubveneris.  Memini 
me  librum  quendam  Aftrologicum  a  te  dono  accepiBe,  cum  Ratifbonae 
5  limul  eBemus,  qui  Planetarum  influentias  peculiari  quadam  ratione 
per  acceBum  ad  Terram  vel  ab  ea  recefium  proponeret;  eum  in  patri- 
am  reverfus  nufpiam  invenire  potui.  Si  eius  aliquod  exemplar  denuo 
per  te  obtinuero,  diligentius  illud  inpollerum  confervabo,  evolvamque 
accuratius;  exiflimo  enim  quaedam  in  eo  a  veritate  non  diBentanea 

10  contineri,  fi  dextre  confiderentur,  et  cum  caeteris  requifitis  debite  con- 
ferantur. 

Ubi  totum  opus,  de  quo  fupra  dixi,  typis  meis  excufum  fuerit,  tibi 
illud  tranfmittam.  Interea  hanc  fecundam  partem  per  otium  evolve, 
mihique  tuum  de  ea  iudicium  ingenue  fignifica.  Invenies  in  eo  novam 

15  orbium  coelefiium  difpofitionem,  a  me  non  ita  dudum  adinventam, 

2'  quae  quo  penitius  fuerit  confiderata,  eo  magis  tibi  placebit.  ||  Ego  hanc 
non  folum  apparentijs  confonam,  fed  etiam  in  rei  veritate  ita  feliabere 
non  dubito,  quod  Ptolomaicae  et  Copernianae  aBumtiones  nequaquam 
praeftant.  Sed  de  his  nunc  plura  fcribere  temporis  penuria  et  epiftolae 

20  leges  prohibent.  Tu  itaque,  optime  THADDi^E,  quam  feliciBime  vale 
et  ingravefcentis  aetatis  difficultates  forti  animo  tolera,  meque  per  oc- 
cafionem  quamcunque  oblatam  literis  revifere  non  intermitte.  Iterum 
vale.  Datae  Uraniburgi  die  3.  Maij  Anno  1588. 

Tuus 

25  Tycho  Brahe. 


[Ex  apographo  in  loannis  Caselii  Volumine  altero  Epistolarum  ad  viros  nobiles  (Helmaestadi 
1623)1 

36  TYCHONI  BRAHE. 

AM  optimo  Regi  veftro  laudationem  pango,  cuius  ex- 
30    E^mi  EIE^ra  emplum  lUNIO  ad  te  mittam:  qua  re  cum  fim  occupa- 
tus,  neque  diligenter  fcribo,  neque  uberius.  Gratificor 
autem  huic  familiari  meo  HAKEN,  Equiti  Marchico, 
iuveni  probo,  nec  abhorrenti  a  litteris,  quarum  gratia 
apud  nos  vivit.  Omnino  voluit  te  videre:  facies  gratum, 
35  fi  facies  ut  intelligat,  te  mihi  peramicum;  nam  et  alioqui  te  humaniBi- 
miun  virum  fentiet.  Vale.  Roftochio  X.  Kalend.  lun.  Anno  1588. 

[lOANNES  CASELIUS.] 


16  [E  codice 


1 

B 

1 

122  EPISTOLiE  ASTRONOMICi^ 

[E  codice  Vindobonensi  lat.  10686*6]  f 

CLARISSIMO  VARIOQUE  DOCTRINARUM  s^ 

GENERE  ERUDITISSIMO  VIRO  D.  THADDiEO  HAGECIO 
AB  HAYK,  PHILOSOPHIiE  ET  MEDICINiE  DOCTORI 

EXIMIO,  AMICO  MEO  IN  PRIMIS  COLENDO.  5 

S.  3«^ 

CRIPSI  ad  te  proxime  elapfo  menfe  Maio,  optime  et 
amantiBime  D.  D.  THADDJEEy  per  Studiofum  quen- 
dam  Silefium,  qui  me  cum  quibufdam  alijs  tunc  tem- 
poris  inviferat,  un^que  librum  fecundum  operis  noflri   10 
de  recentioribus  aB&erei  Mundi  Phaenomenis  tranf- 
mili,  quem  non  dubito  te  iamdudum  un^  cum  literis 
illis  accepifie.  Quia  vero  nihil  interea  refponli  a  te  receperim,  et  poll 
paucos  menfes  hyems  ingruens  commoditatem  huc  fcribendi  praeclu- 
det,  non  intermittendum  duxi,  quin  te  hifce  brevibus  denuo  compella-   15 
rem,  ut  refcriptionem  maturare  non  intermitteres,  cupio  autem  tuam 
fententiam  cognofcere  de  ijs,  quae  liber  ifte  tibi  mifius  continet,  utque 
ingenue  eam  de  fingulis,  ubi  opus  videbitur,  mihi  perfcribas,  rogo.  Fe- 
ceris  mihi  hac  in  parte  rem  gratam.  Non  enim  mea  ita  mihi  placent, 
quin  aliorum  de  his  libenter  fufferam  iudicium,  quemadmodum  ego  20 
et  de  tuis  et  aHorum  quorundam  fcriptis  circa  hanc  materiam,  fretus 
libertate  Philofophica  et  veritatis  inquirendae  ftudio,  libere  quod  fen- 
tiam  profero,  abfque  tamen  ullius  laefione  mordaci.  Primum  tomum, 
qui  de  Stella  illa  nova  luculenter  agit,  et  tertium,  qui  de  tribus  alijs 
minoribus  Cometis  poftmodmn  vifis  e  certis  obfervationibus  Mathe-  25 
matice  rem  omnem  tradat,  fpero  me  per  hyemale  otium,  favente  di- 
vina  Clementia,  abfoluturum,  ut  ea  omnia  ad  colophonem  dedudla 
vernalibus  Nundinis  Francofurti  venundentur.  Prioris  tomi  editionem 
Gallici  privilegij  defedus,  quod  Caefareo  per  te  mihi  procurato  in  ope- 
ris  frontifpicio  adiungere  decrevi,  hadlenus  retardavit,  prout  (ni  fallor)   30 
in  ultimis  etiam  literis  tibi  indicavi.  Verum  cum  nunc  Gallicanum  hoc 
adeptus  fim,  et  infuper  AngHcanum  indies  expedem,  nihil  obfiabit, 
quo  minus  telam  inchoatam  pertexere  omnique  ex  parte  abfolvere 
elaboreni.  Tu  interim  intermediae  illius  partis  tibi  tranfmifiae  penitio- 
rem  difquifitionem  non  intermitte,  tuumque  ||  de  hac  iudicium  (quod  3^ 
prius  etiam  expetivi)  ante  hyemem  prima  quaque  occafione  fuffici- 
enter  et  ingenue  perfcribe.  Commodius  autem  erit  Roftochium  eas 
mittere  literas  ad  Do^orem  HENRICUM  BRUCiEUM,  vel  in  aulam 
Illufirifi.  Principis  Ducis  ULDARICI  Megapolitani,  ad  ipfius  Celps 
Cancellarium,  D.  D.  lACOBUM  BORDINGUM,  aut  etiam  Lubecam  40 
ad  FRANCISCUM  KNOCKERT,  Patricium  et  Senatorem  urbis,  rive 

ibidem 


TYCHO  AD  BARTHOL.  SCULTETUM  17  AUG.  1588    123 

ibidem  ad  quendam  Nauclerum,  ALBERT  GRUBBE  nomine,  habi- 
tantem  in  loco  appellato  Lubecenfi  Angelo,  ut  aliquis  horum  eafdem 
Hafniam  ad  civem  in  aedibus  meis  habitantem,  DIDERICUM  FUL- 
LONEM  nomine,  tranfmitti  procuret;  quacunque  enim  ratione  ex 

5  iamdi(5)is  (nifi  ipfemet  commodiorem  adeptus  fueris)  hoc  negotium 
expediveris,  fpero  me  literas  tuas  fatis  certo  et  mature  obtenturum, 
quibus  ego  etiam  confeftim  refpondere  non  intermittam.  Vale;  plura 
enim  nunc  non  vacat  fcribere,  et  haec  faltem  obiter  ad  te  perarata 
Francofurtiun  tranfmifi,  G^  forte  inde  per  certum  hominem  tibi  per- 

10  ferantur,  qua  in  parte  fiquidem  aliquid  dubij  fubeBe  queat,  copiofius 
de  alijs  rebus  nunc  fcribere  non  duxi  operaepretium.  AmpliBimum  et 
nobilifiimum  virum  ANDREAM  DUDITIUM,  fi  illic  in  vicinia  eft, 
velim  meo  nomine  vel  verbis  praefens,  vel  per  literas  abfens  officiofe 
falutes.  Quod  fi  eius  etiam  iudicium  de  libro  meo  fibi  tranfmiBo  fcriptis 

1 5  mandatum  ante  hy emem  obtinuero,  r em  mihi  praefUteris  tam  ille  quam 
tu  longe  acceptiBimam.  Iterum  feHciBime  vale.  Datae  Uraniburgi  die 
17.  Augufti  Anno  88.  ^^  ^^^^3 

Tycho  Brahe, 
20  manu  propria. 


f    [Ex  apographo  in  Siagularibus  historico-literariis  Lusaticis  part.  27  (Lipsise  etBudissini  1743)] 


191 


25 
189 


30 


40 


CLARISSIMO  DOCTISSIMOQUE  VIRO  M. 

BARTHOLOM^EO  SCULTETO,  GORLICENSI,  RERUM 

MATHEMATICARUM  PERITISSIMO,  VETERI 

AMICO  PLURIMUM  COLENDO. 


S. 


ER  Silelium  quendam  Studiofum  Vratillavienfem  (ni 
fallor)  tibi  fcripli  menfe  Maio  proxime  elapfo,  aman- 
tiBime  clariBimeque  SCULTETE,  librumque  noftrum 
fecundum,  opufculum,  quod  de  recentioribus  aetherei 
Mundi  Phaenomenis  emilimus,  unA  tranfmili.  Nec  du- 
bito  te  eum  interea  accepiBe,  perfpexiBeque  diligenter. 
Rogo  itaque,  velis  mihi  prima  occafione  tuam  de  ijs,  quae  in  eo  con- 
tinentur,  perfcribere  fententiam.  Nec  eft,  cur  te  moveat,  quod  a  tuis 
35  placitis  tantopere  in  plurimis  diBentiam,  et  fretus  libertate Philofophica, 
190  quid  in  his  veritati  confentaneum  lit,  in-||genue  proferam.  Scis  enim, 
me  nullo  tua  infedlandi  aut  cavillandi  animo  id  facere,  et  ut  candide 
interpreteris  omnia,  amicitiae  nollrae  diuturniun  vinculum  pollulat. 
Ego  tibi  viciBim  liberum  de  meis  relinquo  iudicium,  ut  ingenue  pro- 
feras,  quicquid  invidla  veritatis  Mathematicae  certitudo  exigat.  Pluri- 
16*  mum 


124  EPISTOLiE  ASTRONOMICiE 

mum  itaque  tuas  defidero  literas,  quibus  meis  defiderijs  in  his  fatilfiat, 
quas  ut  mature  ante  inftantem  hyemem  accipiam,  operam  des:  idque 
commodifiime  fiet,  fi  eas  miferis  vel  Roftochium  ad  D.  HENRICUM 
BRUOEUM  Medicum,  vel  Lubecam,  ad  D.  PETRUM  MEMMIUM, 
etiam  Medicum,  aut  illuc  quoque  ad  FRANCISC.  KNOCKERT,   5 
Patritium  et  Senatorem  urbis,  vel  Nauclerum  quendam,  ALBERT 
GRUBE  nomine,  habitantem  in  Angelo  Lubecenfi.  Quocunque  ho-|| 
rum  in  procurandis  literis  ufus  fueris,  fpero  me  eas  ad  civem  quen-  191 
dam  Hafnienfem,  in  aedibus  meis  habitantem,  DESIDERIUM  FUL- 
LONEM  nomine,  delatas,  facile  et  brevi  obtenturum.  Vale,  et  refcrip-   10 
tionem  matura.  Rogo  etiam,  ut  Magnifico  NobiliBimoque  Viro  AN- 
DREiE  DUDITIO,  fi  vobis  in  propinquo  eft,  meo  nomine  officiofe 
falutem  dicere  vel  perfcribere  non  intermittas.  Optarem  vero  quam 
maxime  illius  de  libro  noftro,  fibi  etiam  tranfmiBo,  iudicium.  Quod  G. 
per  te  ab  ipfo  etiam,  ante  hyemis  impedimenta,  literis  confignatum   15 
impetravero,  feceris  mihi  rem  longe  gratiBimam.  Iterum  feliciBime 
vale.  Datae  Uraniburgi  die  17.  Augufti  Anno  1588. 

Tui  amantiBimus 

TYCHO  BRAHE. 

[E  codice  Vindobonensi  lat.  9737  fj  t20 

AMPLISSIMO  NOBILISSIMOQUE  VIRO     7^ 

DOMINO  HENRICO  RANZOVIO,  DOMINO  IN  BRE- 

DENBERGA,  ARCIS  SEGEBERGi^  PR^^SIDI 

ET  REGIO  IN  HOLSATIA  VICARIO, 

AMICO  SUO  INPRIMIS  25 

COLENDO. 

CCEPI  intra  paucas  hebdomadas  ter  vel  quater  a  te  lite-  6«^ 
ras,  NobiliBime  ampHBimeque  vir,  quibus  lingulis  tuam 
erga  me  benevolentiam,  et  in  procuranda  papyro  im- 
preBoria,  noftrae  officinae  typographicae  idonea,  ftudium  30 
ac  diligentiam  afi"atim  declaras.  Quo  nomine  et  pro  typo 
etiam  Sacelli,  quod  in  honorem  optimi  et  nunquam  fatis 
laudati  Regis  noftri,  pijBimae  memoriae,  extrui  curafti  (quem  unA  re- 
cepi)  eft  quod  gratias  tibi  habeam  maximas.  Laudo  vero  plurimum 
tuam  in  hoc  erga  Regem,  optime  de  omnibus  meritum,  piam  et  perpe-  35 
tuam  memoriam.  Sciotericum  horizontale,  quod  antea  promiferam, 
iam  mitto.  AccepiBes  id  citius  cum  GERARDO  filio,  fi  is  me  ante  fuum 
ad  te  abitum,  ut  fperabam,  invifiBet.  Eft  autem  horarium  illud  fatis 
diligenter  elaboratum,  neque  aliquid  latet  vitij,  quo  minus  omnia  ad 

amuBim 


TYCHO  AD  HENRICUM  RANZOVIUM  13  SEPT.  1588    125 

amuBim  indicabit,  quae  carmina  feptena  in  frontifpicio  addita  pollicen- 
tur,  modo  exquilite  ad  planum  Horizontis,  in  colvunna  (quod  fatius 
eft)  lapidea  firmetur,  ficque  in  ea  difponatur,  ut  linea  Meridiei,  quae 
efi  horae  duodecimae,  exquifite  Meridiano  coelefii  fubfiernatur,  quod 

5  qua  ratione  compendiofe  et  certius  quam  per  Compafium  effici  poteft, 
exhibitori  harum  ofiendi,  qui  tibi,  modo  fatis  indicationem  noftram 
memori^  retinuerit,  omnia  aperiet.  Rogo  peramanter,  velis  hoc  munu- 
fculum  boni  confulere.  Quod  ad  papynma  attinet,  fcias  eam,  quam  ul- 
timo  mififti,  de  qua  rifas  3i  (deficiente  a  dimidia  balla,  quam  te  mit- 

10  tere  fignificafti,  rifa  li)  accepi,  eBe  fatis  idoneam  et  apprime  oportunam 
meo  operi,  fi  modo  de  hac  in  aliqua  copia  obtinere  poBemus;  defidero 
enim  ad  minimum  praeter  eam,  quam  aliunde  conquiro,  ballas  adhuc 
plus  minus  decem,  quas,  fi  tua  authoritate  et  procuratione  ante  hye- 
mem  iufto  pretio  acquifivero,  nihil  mihi  gratius  evenire  poterit.  Et  ficet 

15  haec  ipfa,  quam  ultimo  a  te  accepi,  paululum  mea  priore  maior  fit,  ta- 
men  id  non  tam  intereft,  quam  fi  minor  foret;  tunc  enim  eBet  prorfus 
inutilis,  at  nunc  extraeminentia  illa  perexigua  facile  inter  ligandum 
Hbros  vel  alias  antea  praecidetur.  Utinam  faltem  de  tali  papyro  in  ea, 
qua  dixi,  copia  mature  et  certo  nancifci  queam.  Dubia  illa,  quae  Cla- 

20  riBimus  vir  D.  CASPAR  PEUCERUS  et  aUer  ille  non  vulgaris,  ut  ap- 
paret  (licet  nomen  eius  mihi  prius  non  innotuerat)  Mathematicus  D. 
GEORGIUS  RULLENHAGIUS  in  mea  difpofitione  revolutionum 
coeleftium  tibi  per  literas  indic^runt,  admodum  facile  funt  refolubilia. 

6^  Nam  quantum  ad  PEUCERUM  ||  attinet,  nondum  fatis  animadverte- 

25  bat  is,  quod  quando  Sol,  qui  eft  centrum  circuituum  reliquorum  Pla- 
netarum,  deferretur  in  alteram  partem,  quae  in  delineatione  inter  oc- 
tavam  Sphasram  et  orbem  t)"^  otiofa  videtur,  tunc  orbes  imaginarios  er- 
rantiiun  Stellarum  complere  illud  fpatium  eodem  modo  quo  fuperius, 
quod  nunc  in  figura  vacuum  apparet,  et  fic  circumcirca  eundo,  ob  centri 

30  annuam  cum  Sole  concomitantiam,  requiritur  neceBario  tantum  inter- 
capedinis  inter  odavam  Sphaeram  et  extimum  t)"'  orbem,  qua  parte 
terris  proximus  fit,  relinqui,  ut  afcenfus  et  defcenfus  Planetarum,  in 
tota  illa  annua  circumgyratione,  capacitatem  fine  impedimento  com- 
petentem,  invenire  poBit,  idque  fpatij  orbis  Solaris  diametrum  adae- 

35  quat.  Alterius  haefitatio  adhuc  minori  negotio  refolvitur ;  id  enim  nun- 
quam  fieri  poteft,  quod  RULLENHAGIUS  veretur,  ut  corpora  Solis 
et  d*  ^s  concurrant,  nam  licet  orbes  fidlitij  eorum  fe  invicem  in  definea- 
tione  tranfeant,  tamen  cum  Sol  ad  illum  locum  pervenerit,  ubi  inter- 
fedlio  illa  mutua  notata  apparet,  Martius  ifte  orbis  Solarem  longe  alio 

40  in  loco  tranfibit,  et  ftella  ipfa  d'  ^^  tantundem  a  Sole  diftabit,  quantum 
prius  et  alias  femper,  fiquidem  eum  perpetuo  in  fuo  circuitu  pro  cen- 
tro  refpicit.  ImpoBibile  enim  eft  circumferentiam  circuli  centro  uniri. 

Habes 


126  EPISTOLi^  ASTRONOMICi^ 

Habes  itaque  utraque  illorum  dubia  fufficienter  explanata.  Cuperem 
plurimum,  ut  mecum  etiam  communicares  libros  illos  Genefium  et 
Praeceptorum,  quorum  RULLENHAGIUS  in  principio  fuarum  ad  te 
literarum  mentionem  facit;  ubi  eas  introfpexero  perlegeroque,  fiatim 
remittam,  neque  alios  eorum  reddam  participes.  Quia  vero  ipfemet  5 
luculenter  PEUCERO  fcripfi,  et  non  folum  dubitationem  eius  illi  eno- 
davi,  fed  etiam  occafionem  inventionis  huius  novae  hypothefeos,  un^ 
cum  quibufdam  alijs  ipfi  expofui,  mitto  earundem  literarum  ad  te  ex- 
emplar,  ut  plenius  ex  ijs,  quae  ad  hanc  rem  faciant,  cognofcere  queas. 
Reddidi  etiam  illum  compotem  exemplarium  quorundam  literarum   10 
IIIuftriB.  Principis  GUILIELMI  Landgravij  ||  HaBiae  et  ipfius  Celfis  7' 
Mathematici,  ad  me  de  materia  Afironomica  datarum,  un^  cum  mea 
ad  fingulas  refponfione,  ut  inde  plurima  ad  Afironomicum  negotium 
rite  excolendum  impenfe  facientia  uberius  cognofcat.  Quod  fi  quae  funt 
literae  inter  has,  quarum  tranfcriptionem  a  me  prius  non  obtinuifti   15 
(quod  procul  dubio  in  ijs,  quae  ultimo  inter  nos  cis  et  ultra  miCae  funt, 
contingit)  licebit  utique  aperto  fafciculo  eos  infpicere  perlegereque, 
aut  etiam  tranfcribi,  fi  tibi  ita  vifum  fuerit,  curare,  modo  poftea  rurfus 
eodem  modo  componantur,  tuoque  figillo  denuo  muniantur.  Valeat 
tua  Generofitas  cum  uxore  et  Hberis  totaque  domo  quam  feliciBime.  20 
Nec  dubito  quin  nervos  omnes  intenfurus  fis,  ut  papyrum  illam  ma- 
ture  et  fatis  copiofam  obtineam,  dabo  operam,  ut  in  nominis  tui,  alias 
per  fe  clari,  celebratione,  fiquidem  aliud  praeftare  nequeam,  me  gra- 
tiBimum  et  tui  ftudiofiBimum  invenias.  Iterum  et  terque  quaterque 
vale.  Datae  Uraniburgi  die  13.  Septembris  Anno  1588.  25 

Quia  vero  expofitio  et  declaratio  mearum  hypothefium  e  fola  de- 
lineatione  non  a  quovis  ita  facile  percipitur,  quoddam  Mechanicum 
Organum  confieri  ex  orichalco  curavi,  quo  circuitus  Planetarum  re- 
fpedlu  Solis,  et  ipfius  Solis  ac  Lunae  circa  Terram  manibus  circumagi 
expeditiufque  intelligi  poBunt,  per  quod  etiam  dubia  illa  tum  PEU-  30 
CERI  tum  etiam  RULLENH AGU  facilime  extricantur,  quemadmo- 
dum  harum  exhibitor  (modo  caput  iuridicum  facra  Uraniae  fibi  dili- 
genter  fatis  capere  et  memoria  retinere  queat,  quod  optarem  quidem, 
fperare  autem  vix  poBum)  tibi  plenius  oftendet;  mitto  enim  tibi  per 
eundem  eiufdem  i^quatorij  Ideam,  quam  ut  boni  confulas  rogo.  Sitas 
GERARDUS  filius  tuus  huc  veniBet,  per  unam  faltem  vel  alteram 
horam,  antequam  iter  fuum  ad  te  direxit,  utique  tum  haec,  tum  alia  ipfi 
melius  et  perfedlius  tibi  referenda  (cum  fit  ingeniofulus)  declaraBem. 
Petij  ter  vel  quater  idipfum  ferio  ab  eo  per  literas,  verum  is  femper 
negotia  (nefcio  quae)  praetendebat.  At  nihilominus  tantum  illi  fuppete-  40 
bat  otij,  ut  ijfdem  diebus  nuptijs  Landlkronenfibus,  nihil  ad  fe  perti- 

nentibus. 


TYCHO  AD  HENRICUM  RANZOVIUM  13  SEPT.  1588    127 

nentibus,  intereBe  potuerit,  et  Huena  exquilite  in  medio  diredli  itineris 
a  Croneburgo  Landfcroniam  verfus  aut  econtra  iacet,  ita  ut  vel  in  abitu 
aut  reditu  me  fine  uUa  moleftia  tuo  nomine  invifere  potuiBet,  modo 
voluntas  promta  non  defuiBet,  quod  me  tibi  per  literas  indicaturum, 
5  OSWALDO,  ut  illi  idipfum  fignificaret,  iniunxi.  Id  igitur  nunc  fecifie 
oportuit.  Iterum  vale.  ^^.  ^^^.^^ 

Tycho  Brahe. 

Mitto  adhuc  bina  Exemplaria  libri  noftri  fecundi  de  aetherei  Mundi 
10  Phaenomenis,  et  puto  te  iam  feptena  accepiBe,  quod  ideo  refero,  ut  in 
memoria  retineatur,  quibufnam  fingula  communicata  fint,  ut  illi  ijdem 
reliquas  etiam  operis  partes  aliquando  adipifcantur. 


[Ex  apographo  in  codice  Nicolsburgensi  II  72;  cf.  P.  J.  Resenii  Inscriptiones  Hafnienses  (Haunise 
1668)  pp.  392—409  et  codex  Parisiensis  franc.  13040  fol.  162] 

Ee^      TYCHO  BRAHE  CASPARO  PEUCERO. 

SALUTEM  P.  D. 

ABEBAM  iam  dudiun  in  votis  tecum  vel  coram,  cum 

Vitebergam  olim  tranfirem,  vel  etiam  pofiea  abfens  per 

literas  amicitiam  pergratam  contrahere,  vir  dodtrina  va- 

20    tt  ISl^^  IE1  ^i^  6t  virtute  excellenti  celeberrime;  verum  cum  com- 

moditas  nulla  fatis  opportune  id  efficiendi  interea  fefe 

obtuliBet,  coadus  fum  in  praefens  ufque  tempus  idipfum 

differre.  Occafionem  vero  diutinum  hoc  meiun  defiderium  iam  tan- 

dem  aliqua  ex  parte  complendi,  dederunt  literae  ampHBimi  et  nobiliBimi 

25  viri  D.  HENRICI R ANZO VIJ, Vicarij  Regij  in  Holfatia,  Mathematica- 

rimi  rerum  ampliBimi.  Addebatur  enim  illis  tranBcriptio  quaedam  eo- 

rum,  quae  de  nova  mea  inventione  difpofitionis  revolutionum  coele- 

ftium  ipfi  nuper  tranfmiferas;  rogavitque  fimul  is,  ut  dubijs  tuis  circa 

delineationem  tibi  a  fe  communicatam  mature  occurrere  vellem,  quod 

30  etiam  ut  in  utriufque  vefirum  gratiam  praefiarem,  has  ad  te  literas  dare 

Ee^  non  intermittendum  duxi,  quibus,  ut  ||  plenius  tuae  expedlationi  et  du- 

biorum  refolutioni  fatiffiat,  paulo  altius  ab  ipfa  videlicet  prima  occa- 

fione  inventionis  huius  hypothefeos  ordiendum  et  aliquanto  diffufius 

de  hac  materia  diBerendum  video,  idque  nunc  aggrediar.  Cum  ab  in- 

35   eunte  aetate  inter  alias  Philofophiae  partes  Aftronomico  ftudio,  vel  in- 

vitis  vel  reludlantibus  ipfis  paedagogis,  eBem  impenfe  naturae  quodam 

inftindlu  addidlus,  et  ftatim  in  pueritia  Lipfiae  ftudionun  gratia  commo- 

ratus  annumque  aetatis  agens  decimum  feptimum  per  Radium  Aftro- 

nomicum  Planetarum  curfus  a  fixis  fideribus  faepius  ferenis  nodlibus 

rimarer, 


128  EPISTOLi^  ASTRONOMICi^ 

rimarer,  animadverti,  eorum  apparentias  ne  Coperniano  quidem  cal- 
culo  fatis  praecife  congruere,  nedum  Alphonfino,  qui  iam  paene  ob- 
foleverat.  Coepi  exinde  diu  multumque  mecum  penlitare,  unde  haec 
a  coelo  ipfo  tam  evidens  difcrepantia  oboriretur,  an  vero  [ob]  obferva- 
tionum  ab  artificibus  non  rite  inllitutarum,  an  etiam  ob  hypothefium  5 
afiumptarimi  infufficientiam  et  falfitatem.  ||  Cumque  aliquot  annis  A2' 
hanc  rem  varie  revolverem,  accrefcente  iam  aetate  et  iudicio  un^  cum 
ea  magis  magifque  maturefcente,  utrafque  tam  Alphonfinas  five  Ptole- 
maicas  hypothefes  quam  Copemianas  diligentius  infpexi,  et  in  earum 
ratiocinationes  penitius  difquifivi,  tandemque  animadverti,  in  veteri-   10 
bus  illis  hypothefibus,  inde  a  Ptolomaeo  eiufque  quibufdam  antecefio- 
ribus  ufque  ad  nos  dedudlis,  utut  magna  ex  parte  apparentias  coeleftes 
excufarent,  tamen  quod  motus  circularis  regularitatem  non  circa  pro- 
prium  fed  alienum  quoddam  centrum  fieri  admitterent,  contra  prima 
artis  principia  peccare,  quod  ipfe  etiam  COPERNICUS  in  hifce  cul-   15  • 
pafie  videtur ;  praeterea  epicyclos  tot  et  tantos,  qui  ibidem  etiam  afium- 
untur,  multum  fpatij  in  coelo  occupare  et  fuperfluos  efie.  Si  pauciori- 
bus  res  omnis  abfolvi  pofiet,  iudicavi,  magnumque  de  his  fcrupulum 
mihi  iniecit,  quod  nulla  necefiaria  caufavelcombinatio  naturalis  fub- 
efiet,  cur  fuperiores  Planetae  SoU  ||  ita  alligarentur,  ut  huic  coniundi  A2^ 
fummitatem  epicyclorum  femper  occuparent,  in  infimo  vero  eorun- 
dem  loco  eidem  opponerentur,  et  bini,  quos  inferiores  vocant,  femper 
eundem  medium  locum  cum  Sole  fortirentur  illique  in  Apogaeo  et 
Perigaeo  epicyclorum  copularentur.  Haec,  inquam,  non  coUigere  licuit 
habere  certam  et  evidentem  combinationis  rationem,  fiquidem  tanto  25 
intervallo  ab  invicem  difiarent  haec  fidera,  adeo  ut,  haec  concatenatio 
mutua  fi  ad  eum  praecife  modum  fieret,  necefiitatem  aliquam  compe- 
tentem  fubefie,  ut  omnia  in  ea  ita  evenirent,  mihi  minus  apparuerit 
confentaneum ;  at  potius  vel  hanc  folam  ob  caufam  in  his  afiumptioni- 
bus  coadlum  quid,  difionum  et  fupervacaneum,  latere  non  citra  rem  fu-  30 
fpicabar.  In  altera  vero  neoterica  fummi  ilUus  COPERNICI  difiribu- 
tione  abfurditas  circa  triplicemtellurismotumfiatimabfierruit,  inpri- 
mis  vero  quo  ad  annuam  iUam  centri  et  axis  decUnationem  in  partes 
contrarias.  Licet  enim  reUquis,  quae  in  Ptole-||maica  difpofitione  dif-  AS»^ 
cohaerentia  et  fuperflua  inveniuntur,  opportune  mederetur,  nihilque  35 
contra  Mathematica  principia  delinqueret,  tamen  cum  iam  regularem 
perfe<5lum  minufque  intricatum  motum  Terrae,  pigro  et  ignobiliori  cor- 
pori,  attribueret,  non  parum  fufpe(5ta  reddebatur  haec  afiumptio,  prae- 
fertim  cum  facrae  literae  non  paucis  in  locis  illi  aperte  reclamitent. 
Hinc  de  utraque  harum  hypothefium  non  parum  dubitavi,  an  aliqua  40 
earum  redle  fe  haberet.  Cimi  vero  nuUa  alia  daretur,  quae  apparentijs 
coelefiibus  confona  foret,  et  homocentricorum  a  quibufdam  excogita- 

tum 


TYCHO  AD  CASPARUM  PEUCERUM  13  SEPT.  1588    129 

tum  figmentum  nimis  violentum  eBet,  perque  multorum  orbium  inex- 
tricabilem  hinc  inde  retradlionem  abfurdum  fimul,  imo  ridiculum  de- 
prehenderetur,  nec  etiam  ipfis  apparentijs  in  accefiu  et  receBu  Planeta- 
rum  ad  Terram  fatiffaceret,  idcirco  his  dubijs  diu  implicatus,  quod 
5  nulla  fiatim  fuccurreret  (ut  dixi)  hypothefium  innovatio,  quae  his  om- 
A3^nibus  convenientijs  fubveniret,  confiitui  ||  periculum  faltem  facere, 
quaenam  earum,  quae  hadlenus  inventae  erant,  veritati  propius  acce- 
deret.  Idque  per  Martis  potiBimum  fiellam  me  expifcari  poBe  confide- 
bam,  quando  nimirum  ea  acronychia  Terrae  appropinquaret;  G.  enim 

10  tunc  nobis  propius  accederet,  quam  ipfe  Sol,  Copernianam  fpecula- 
tionem  praevalere,  fin  minus,  tum  Ptolemaica  potius  fiandum  arbitra- 
bar.  Tandemque  magna  diligentia,  nec  parvis  fumtibus  conquifitis  va- 
rijs  organis  Afironomicis,  quibus  fiderum  motus  centraliter  non  faltem 
in  ipfo  fcrupulo,  fed  etiam  in  eius  dimidia  vel  quarta  parte  explorari 

15  certo  poBent,  hanc  fubtilem  confiderationem  aggredi  non  verebar,  id- 
que  potiBimum  anno  1582,  cum  Mars  pernox  Soli  fadlus  opponeretur 
in  Cancro,  et  infuper  per  boream  latitudinem  fublimior  quotidiano 
circuitu  redderetur.  Habitis  itaque  tum  pluribus  accuratis  obferva- 
tionibus  tam  circa  ortum  quam  occafum,  eiufque  per  meridianum 

20  tranfitum,  deprehendi  Martem  maiorem  caufari  parallaxin  quam  ip-|| 

A^"^  fum  Solem,  ideoque  etiam  terris  propinquiorem,  cum  acronychius  eft, 

fieri,  afiipulante  un^  motu  ipfius  diurno,  cum  Copernianis  potius  nu- 

meris  confentiente,  eo  quod  paulo  celerius  certo  dierum  intervallo  in 

antecedentia  repedaret,  quam  Alphonfinorum  concederet  a  PTOLO- 

25  MJEO  deduda  ratiocinatio,  idque  ob  minorem  a  terris  difiantiam,  quae 

t  motum  paulo  intentiorem  apparere  efficiebat.  Id  quum  [in]  d  fatis 
exploratum  haberem,  et  idem  etiam  in  9  aliquoties  a  me  interdiu  ad- 
eoque  in  ipfo  meridiano  obfervata  et  iuxta  occafum  coUatione  fadla, 
imo  et  alia  quadam  peculiari  ratione  anno  1587  circa  diem  24  Febru- 

30  arij ,  quando  inter  unum  vel  alterum  diem  eam  tam  vefpertinam  quam 
matutinam  (quod  alias  rariBimum  eft)  vidi,  motum  apparentem  cum 

t  eo,  qui  ratione  parallaxeos  fieret,  conferendo  comprobaBem,  ita  ut 

Ptolemaicis  hypothefibus  haec  omnia  minime  congruerent,  impelle- 

A4^  bar,  ut  poftmodum  magis  magifque  Copernianae  inven-||tioni  fidem  at- 

35  tribuerem.  Obfiabat  nihilominus  plurimum  circa  Terrae  revolutionem 
tam  ordinariam  et  perpetuam  nimia  abfurditas,  et  facrarum  infuper 
literarum  contrarium  afiruentium  irrefragabilis  authoritas.  Quare  hoc 
negotium  hinc  inde  varie  revolvens  de  alia  hypothefium  ordinatione 
mecum  fiudiofe  deliberavi.  Rem  primo  impoBibilem  moliri  vifusfum; 

40  at  tandem  fere  ex  infperato  fuccurrebat,  fi  Sol  centrum  quinque  Pla- 

netarum  confiitueretur  et  nihilominus  circaTerram,  in  medio  univerfo 

quiefcentem,  annuatim,  concomitantibus  per  centrum  ideoque  et  ipfam 

17  circumferentiam 


130  EPISTOLyE  ASTRONOMICiE 

circumferentiam  reliquorum  quinque  Planetarum  circuitibus,  convol- 
veretur,  utTerra  centrum  praeberet  revolutionibus  faltemSolisetLunae 
caeteraque  omnia  includentis  altiBimae  o<5tavae  fphaerae,  li,  inquam,  eo 
modo  revolutiones  coeleftes  ordinarentur,  tunc  omnia,  quae  in  Ptole- 
maica  et  Coperniana  aBumptione  abfona  et  irrita  fuperva-||caneaque  AS»^ 
incidunt,  tolli  et  praecaveri.  Sed  nihilominus  adhuc  fcrupulum  iniecit, 
quod  orbis  Martius  refpedlu  Solaris  tantus  non  inveniretur,  ut  eum  to- 
taliter  includere  poBet,  veriun  duobus  in  locis  neceBario  ipfum  pene- 
traret.  Eram  enim  adhuc  diu  recepta  et  ab  omnibus  fere  approbata 
opinione  imbutus,  ccelum  eBe  quibufdam  realibus  orbibus,  fidera  cir-   lo 
cumferentibus,  refertum,  ideoque  hanc  orbium  incongruam  penetra- 
tionem  non  admittendam  duxi,  indeque  evenit,  ut  haec  propria  inventio 
mihi  ipfi  aUquandiu  fufpeda  fuerit.  Tandem  vero  cum  ex  quorundam 
Cometarum  accurata  circa  motum  et  parallaxes  eorum  examinatione 
certo  exploratum  haberem,  eos  in  ipfo  coelo  longe  fupra  Lunam  cur-   15 
fus  fui  normam  abfolviBe  et  nihilominus  nuUis  corporeis  et  realibus 
orbibus,  quibus  Planetae  vehi  creduntur,  fuiBe  obnoxios,  fed  peculi- 
arem  quandam  ab  his  motus  rationem  inveniBe,  ut  latius  et  exquifitius 
in  opere  noftro  de  his  ||  afciticijs  coeH  phaenomenis  demonfiratur,  prae-  A5^ 
fumptionem  illam  de  orbium  coelefiium  dura  et  impervia  materia  pror-  20 
fus  abieci.  AcceBit  et  hoc,  quod  duo  etiam  Cometae,  qui  iuxta  oppofi- 
tum  Solis  ferebantur,  fatis  evidenter  oflenderint,  Terram  annuatim 
revera  non  convolvi,  fiquidem  huius  commutatio  non  detraxit  quid-  t 
piam  eorum  praedefinito  et  proportionabiU  motui,  ut  in  Planetis,  qui 
ob  [id]  retroagi  a  COPERNICO  exifiimantur,  ufu  venit.  Tandem  ita-  25 
que  utrifque  fundamentis,  tam  Copernianis  quam  Ptolemaicis,  ab  ipfa 
experientia  everfis,  neotericam  hanc  inventionem  citra  omne  dubium 
redle  fe  habere  animo  confirmabar,  praefertim  quod  perfpicerem  e  Co- 
metis,  ut  dixi,  coelum  liquidiBima  et  propria  fubfiantia  confiare  nuUif- 
que  orbibus  duris  et  realibus,  ut  tot  iam  feculis  falfo  creditum  efi,  abun-  30 
dare,  ut  ob  id  nihil  obllacuU  ingerat,  quod  Martis  imaginarius  orbis 
Solarem  non  totaUterincludat,  fed  duobus  in  locis  interfecet,  fiquidem 
orbes  ifii  corporaliter  coelo  non  ||  infunt,  fed  tamen  ex  motu  fiderum  A6' 
fieri  inteUiguntur.  Contuli  mox  intra  quadriennium  proximum  ex-  t 
adliores  apparentias  in  motu  quinque  Planetarum  cum  hac  nofira  hy-  35 
pothefi,  et  animadverti  eas  quam  apertiBime  illi  congruere,  veterum- 
que  un^  obfervationibus  abunde  fatiffacere;  imo  quiddam  aUud  in 
hac  latere,  quod  peculiarem  quandam  inaequalitatis  apparentis  occa- 
fionem  praefertim  in  motu  Martis  (ob  Solaris  orbis  ad  eius  circuitum 
admodum  fenfibilem  et  magnam  comparationem)  excufaret,  quae  per  40 
anteceBorum  aBumptiones  nequaquam  falvari  poBet,  ut  ob  id  aliqua 
ex  parte  curfus  praefertim  Martis  prorfus  inexploratus  hadenus  man- 

ferit. 


TYCHO  AD  CASPARUM  PEUCERUM  13  SEPT.  1588    131 

ferit.  Quod  et  a  veteribus  animadverfum  eft,  fiquidem  PLINIUS  ipfum 

t  fidus  eBe  inobfervabile  affirmare  non  dubitat.  Quapropter  nihil  am- 

plius  haefitans,  meam  neotericam  inventionem  undiquaque  redle  con- 

ftare,  nihil  abfoni  vel  Mathematice  vel  Phyfice  fuggerere,  illi  foli  re- 

A5^  volutionimi  ccele-||IUum  redintegrationem  ex  obfervationibus  veterum 
et  nofiris  fuperftruere  in  animum  induxi,  attamen  eius  probationem 
in  opus  noftrum  Aftronomicum,  quod  de  totius  artis  inftauratione  ela- 
borare,  favente  divino  auxifio,  decrevi,  differendam  cenfui.  Verum 
ciun  Cometa  anni  77,  qui  fe  etiam  circa  Solem  non  minus  quam  Pla- 

10  netae  ipfi  convolvebat,  me  invitaBet,  ac,  dvun  ipfius  apparentias  per 
competentem  hypothefin  falvare  elaboro,  huius  in  mundana  com- 
pagine  hypotypofis  ratiocinationem  iudicatione  generaliori  pateface- 
rem,  ufque  in  operis  Aftronomici  promulgationem,  mutata  fententia, 
rem  omnem  non  differendam  confultius  iudicavi.  Cum  autem  prae- 

15  didlo  nobiliBimo  HENRICO  RANZOVIO,  amico  meo  fingulari,  iuxta 

ipfius  petitionem  afiquot  exemplaria  fecundae  partis  operis  noftri  de 

recentioribus  aetherei  Mundi  Phaenomenis  communicaBem,  inteUigo 

illum  delineationem  huius  hypothefeos,  quae  capite  8  ibidem  reperi- 

A6«^  tur,  tibi  et  alijs  ||  quibufdam  eruditis  in  Germania  excerptam  tranfmi- 

20  liBe,  negledla  tamen  eiufdem,  quae  iUis  addebatur,  fuccinda  expHca- 
tione,  quam  fi  un^  adiunxiBet,  utique  nec  tu  nec  alij  in  tam  facile  re- 
folubilia  circa  hanc  ratiocinationem  dubia  incidiBetis,  quae  poftea  mi- 
nimo  labore  expediam.  Mitto  autem  tibi  hunc  eundem  librum,  ex  quo 
nobiliBimus  RANZOVIUS  hanc  hypothefeos  defignationem  defump- 

25  fit,  qui  de  Cometa  anni  77  luculenter  tradat.  Eftque  operis  eius,  de  quo 
dixi,  fecundus,  nam  primus  de  admiranda  illa  ad  CaBiopaeam  anno  72 
exorta  Nova  Stella  affatim  agit,  ubi  quaedam  praemittuntur,  quae  toti 
arti  inftaurandae  fundamenta  ponunt,  quafia  funt,  quae  de  Solaris  cur- 
fus  ad  noftra  tempora  exadla  per  certas  obfervationes,  demonftrationes 

30  reftitutione  deque  affixarum  ftellarum  exquifita  certificatione  propo- 

nuntur.  In  eodem  quoque  libro  aliorum  circa  hanc  ftellam  obferva- 

tiones  et  placita  fub  incudem  veritatis  revocantur,  undque  tuae  olim 

A6^  Vitebergae  ||habitae,  fed  inftrumentis  minus  idoneis,  animadverfiones. 

In  tertio  tomo  de  alijs  tribus  quibufdam  Cometis  poft  obfervatis  mea 

35  inventa  decifionefque  expono  et  cum  aliorum  in  ijfdem  placitis  con- 
fero,  difquifitione  in  fingulis  adhibita  diligenti,  quibus  omnibus  tan- 
dem  fubiungimtur  quaedam  magna  corollaria,  quae  ex  illis  derivari 
poBunt,  qualia  funt:  coelum  non  conftare  ex  orbibus  realibus  et  im- 
pervia  fubftantia,  nullos  dari  revera  epicyclos,  Terram  annuatim  nul- 

40  latenus  convolvi,  ut  voluit  COPERNICUS,  et  noftram  hypothefium 

coeleftium  ordinationem  rei  veritati  omni  ex  parte  congruere,  nullam- 

que  aliam  dari,  quae  cundlis  requifitis  fufficiat.  Taliter  vero  per  hos  tres 

17»  neotericorum 


132  EPISTOLiE  ASTRONOMICiE 

neotericorum  et  afcititiorum  in  coelo  phaenomenorum  libros  viam  fler- 
nere  et  fundamenta  ponere  volui  ad  opus  illud,  quod  perpetuorum  et 
mundo  coaevorum  liderum  revolutionibus  ex  ipfo  coelo,  faciente  ipfius 
coeli  Opifice,  rellituendis  ||  inferviet.  Ideoque  hanc peregrinarum  et  fe-  A7' 
cundariarum  ftellarum  defcriptionem  praemittendam  confulto  iudi-  5 
cavi,  idque  non  faltem  ob  horum  afcititiorum  fiderum  fitum  et  motum 
penitus  cognofcendum,  fed  multo  magis  etiam  ob  totius  artis  Aftrono- 
micae  redintegrandae  hinc  convenienter  dedud^as  occafiones.  Ipfum 
vero  opus  Aftronomicum  in  7  libros  difiribuere  confiitui.  Quorum 
primo  agam  de  Mechanica  huius  artis  parte,  quae  inftrumentorum  a   10 
me  excogitatorum  fabricam  et  ufum  exponet,  qualia  nunc  plura  quam 
20  in  promptu  habeo,  non  folum  magnitudine  fed  etiam  materiae  fo- 
liditate,  fabricae  varietate,  ufus  et  certitudinis  inter  obfervandum  com- 
moditate  et  correfpondentia  incomparabilia.  Secundo  de  ijs,  quae  e 
triangulorum  et  numerorum  do(5lrina  Afironomicis  rebus  fubfidio  ve-    15 
niunt,  tradlaturus,  ubi  compendia  quaedam  referabuntur,  ||  anteceBo-  A7' 
rum  noftrorum  nimios  et  indefeBos  labores  plurimum  coUevantia. 
Haec,  inquam,  in  duobus  prioribus  libris  ceteris  infervientia  propo- 
nere  expeditius  duxi,  ne  poftea  in  reliquo  opere,  quando  de  apparen- 
tijs  ipfis  limitandis  et  falvandis  ago,  negotium  mihi  faceBant,  quod  alijs  20 
noftris  anteceBoribus  eveniBe  video.  Tertius  liber  odlavae  fphaerae  et 
fixarum  ftellarum  verificationem  exquifitam  continebit.  Quartus  Solis 
et  Lunae,  circuitibus  ratis  ad  Terram  quiefcentem  diredlis,  rationes 
praecifas  fuppeditabit.  Quintus  duorum  Planetarum,  qui  Solem  qui- 
dem,  fed  non  un^  Terram  ambiunt,  utpote  Veneris  et  Mercurij,  appa-  25 
rentias  enodabit.  Sextus  autem  reliquorum  trium,  fcilicet  d  ^  et  t), 
qui  Solem  ambientes  Terram  et  totum  elementarem  Mundum  inclu- 
dunt,  irregularitates  vifui  noftro  incurrentes  falvabit.  Septimus  lati- 
tudines  horum  quinque  Planetarum  fcrutabitur,  in  quibus  etiam  non 
minus  quam  ||  ipfis  longitudinibus  multum  adhuc  latet  erroris,  adeo  Ff «^ 
ut  faepenumero  in  coelo  boreae  fenfibiliter  reperiantur,  cum  in  numeris 
tabularum  auftrales  proponantur  et  econtra.  Operis  autem  huius  pu- 
blicatio  adhuc  aliquot  annorum  procraftinationem  exigit;  vix  enim 
intra  quinquennium  vel  fexennium  abfolvi  poterit,  neque  id  tam  ob 
immenfum  et  diutinum  laborem,  qui  requiritur  in  mediorum  motuum  35 
et  potiBimum  jtQoa^acpaiQEaecov  tabulis  in  fingulis  Planetis  de  novo 
condendis,  quam  quod  plures  adhuc  defiderem  in  remotioribus  et  So- 
lem  ambientibus  Planetis  acronychias  obfervationes,  praefertim  in  di- 
ftantioribus  eccentrici  locis  (ut  cumveteribus  loquar,  nam  noftrae  hy- 
pothefes  non  folum  epicyclos,  fed  etiam  eccentricos  et  aequantes  tol-  40 
lunt)  idque  potiBimum  in  t?  et  ij ,  maxime  autem  in  ipfo  t)  ob  motus 
eius  tarditatem,  ut  collatione  in  his  omnibus  cum  veterum,  imprimis 

autem 


TYCHO  AD  CASPARUM  PEUCERUM  13  SEPT.  1588    133 

autem  PTOLOMi^I,  annotationibus  fadla  circulorum  proportiones 

Ff ^  et  motuum  congruen-||tiam  exquifita  indagine  perveftigare  demon- 
ftrareque  et  fub  numeroriun  cognitionem  revocare  liceat.  Interea,  fa- 
vente  divino  Numine,  ea  fucceBive  praemittam,  quae  ad  hoc  totum 
5  negotium  facere  videbuntur,  et  prima  quaque  occafione,  ex  eo  quod 
tam  diutinam  dilationem  non  requirant,  abfolvi  poterint,  qualia  funt, 
quae  4  vel  5  prioribus  libris  continebuntur.  Daboque  operam,  ut  in 
hoc  toto  opere  omnia  apparentijs  coelefiibus  tam  veterum  aetate  quam 
nofira,  et  ob  id  etiam  pofieriorum,  ad  amuBim  correfpondeant,  quod 

10  equidem  a  nemine,  qui  tam  excellentem  laborem  exantlare  conatus 
efi,  hadlenus  praeftitum  eBe,  te  dudum  perfpexiBe,  nullum  apud  me  ell 
dubium.  Nam  licet  ille  incomparabilis  vir  COPERNICUS  multa  a  ve- 
teribus  minus  redle  prodita  emendare  labor^rit,  tamen  ob  infirumento- 
rum  (ut  re<5le  etiam  fufpicaris)  minus  exadlam  conformationem  ufum- 

B2'  que  non  omnino  infallibilem  obfervationes  irritas  obtinuit.  Inge-||nium 
certe  et  fcientia  ad  hanc  cognitionem  et  reftitutionem  illi  abfolvendam 
(ficut  alteri)  non  defuit,  folummodo  medijs  Mechanicis,  quibus  uteba- 
tur,  non  redle  fe  habentibus  et  non  prius  (quod  oportuit)  redhficatis 
affixarum  locis.  Habeo  Parallaticum  eius  inftrumentum  mihi  a  Ca- 

20  nonico  quodam  Varmienfi  dono  miBum,  quod  e  ligno  abiegno  conftat, 
et  divifionibus  atramento  in  eo  fignatis  fatis  oftendit,  eum  in  his  non 
requifitam  habuiBe  diligentiam.  Quod  autem  meae  aBertioni  de  Hqui- 
diBima  et  fubtiliBima  coeli  materia  tam  belle  aftipularis  eamque  facra- 
rum  infuper  literariun  teftimonio  confirmas,  mihi  pergratum  eft ;  tuum 

25  enim  graviBimum  de  rebus  iudicium  et  altam  in  plurimis  fcientiam  diu 
magnifeci,  fadlurufque  [fum].  Deinceps  locum  illum,  quem  ex  ESAIA 
40  V.  22  citas,  CASTALIO,  cuius  verfione  admodum  deledlor,  paulo 

B2^aliter  Latinitate  donavit.  Sic  eum  interpretatus  eft:  »Quicodlos\\  quafi 
membranam  intendit  utque  tabernaculum  expandit  ad  inhabitan- 

30  dumn .  Sed  vetus  expofitio  verofimilior  videtur,  cui  etiam  aliae  propius 
fubfcribunt.  C ASTALIO  elegantiae  ftudens  interdvun  a  genuina  verbo- 
rum  interpretatione  deflexiBe  videtur.  Alter  locus,  lOB.  cap.  37  v.  18, 
quo  contrarium  aBeverari  prima  fronte  apparet,  quia  coelos  chalybis 
inftar  indiuratos  eBe  dicit,  redle  a  te  cvun  priore  conciliatur,  dum  folidi- 

35  tatem  et  firmitatem  conftantiamque  perpetuam  naturae  revolutionif- 
que  coeli  et  eorum,  quae  in  eo  continentur,  corporum  potius  quam 
materiae  compagem  refpici  illic,  erudite  et  convenienter  exponis.  Prae- 
didlus  CASTALIO  in  verfione  huius  loci  noftrae  fententiae  minus  quam 
antiquus  interpres  repugnat,  dum  fic  eum  Latine  reddit:  y>An  sethera 

40  cum  eo  deduxifti  ita  Grmum,  ut  concretus  efie  videaturPa  Sed  haec 

Hebraicae  linguae  excellenter  gnaris  difcutienda  relinquo.  Quidam  Hi- 

BS-^tfpanus,  FRANCISCUS  ||  VALLESIUS  nomine,  vir,  ut  ex  eius  fcriptis 

apparet, 


134  EPISTOLiE  ASTRONOMIC/E 

apparet,  varia  eruditione  imprimis  excellens,  in  libro,  quem  de  facra 
Philofophia  infcripfit,  quique  hoc  anno  Lugduni  editus  ell,  cap.  51  ex 
hoc  ipfo  loco  lOBI  fecundum  veterem  interpretationem,  qua  tu  etiam 
ufus  es,  citato,  ab  antiquis  Philofophis  PYTH  AGORA,  PARMENIDE, 
PLATONE  et  ARISTOTELE  receptam  opinionem  confirmare  cona-  5 
tur,  coelum  videlicet  conftare  fubfiantia  quadam  firmiBima  et  folidifii- 
ma,  orbefque  ipfos  revera  huic  ineBe,  omni  adamante  folidiores  et  du- 
riores,  ita  ut  penitus  dividi  difirahique  nequeant.  Verum  is  nimis  litera- 
liter  hunc  locum,  ut  quofdam  etiam  alios,  intellexit,  nec  ea,  quae  in  con- 
trariam  partem  ab  ESAIA  et  alibi  dicuntur,  confideravit.  Quae  vero   10 
Philofophice  contra  coeli  liquidiBimam  et  perviam  undiquaque  fub- 
fiantiam  ratione  raritatis  et  denfitatis  atque  vacui,  et  quod  non  perpe- 
tuo  regulariter  per  fe  moveri  poBint  Aftra,  diBerit,  minus  ||  vaUda  funt,  B3^ 
ut  alibi  oftendemus,  idque  tibi  facile  apparebit,  ubi  eius  argumenta- 
tiones  ibidem  prolatas  penitus  introfpexeris.  Sed  et  tandem  in  abfur-   15 
ditatem  prolabitur,  ut  aetheris  totius  e  4  elementis  (quas  tamen,  ut  rem 
plaufibiliorem  reddat,  coelefiia  nuncupat)  compagem  confiare  non  ve- 
reatur.  Nec  mirum,  cum  idem  author  capite  primo  eiufdem  Ubri  per 
ea,  quae  dicuntur  in  initio  cap.  2  Genefeos :  y>Perfe6ti/unt  cceli  et  terra. 
et  omnis  ornatus  eorum,  complevitque  Deus  die/exto  opus/uum«,  20 
et  praeterea  ex  didlo  hoc  tertij  capitis  Ecclefiafiici :  y^Didici,  quod  omnia  t 
opera  Dei per/everent  in  perpetuuma,  perperam  et  contra  omnem 
experientiam  afiruat  fiellam,  quae  anno  1572  iuxta  fedile  CaBiopeae 
(quam  ille  ad  genua  eius  inconfiderate  reponit)  omnium  prima  exorta 
[gIX]  tandemque  difparuit,  nullatenus  fuiBe  novam,  ut  neque  eam,  quae  25 
ab  HYPARCHO,  referente PLINIO,  animad-||verfa  eft,  de  qua  quidem,  B4' 
cvun  ipfas  HYPARCHI  obfervationes  non  habeamus,  nihil  certi  fta- 
tuere  volo.  Sed  quantum  in  nova  illa  ad  CaBiopaeam  didlo  anno  et  fe- 
quenti  confpedla  a  fcopo  veritatis  declinaverit,  e  libro  noftro  primo  et 
recentiorum  coeli  Phaenomenorum  apertiBimum  evadet.  Et  quam,  30 
quaefo,  citra  omnem  fenfum  et  rationem  ftatuit,  ftellam  illam  femper 
illic  fuiBe  amundi  principio  et  adhuc  permanere,  fed  tam  exiguam,  ut 
videri  nifi  debiliter  nequeat,  at  tum  vifam  eBe  increfcere  ufque  ad  pri- 
mam  magnitudinem  ob  aliquam  medij  mutationem,  quae  in  ipfis  orbi- 
bus  coeli  non  ubique  aequaliter  craBis  contigerit,  ita  ut  ftella  haec  inci-   35 
derit  in  partem  afiquam  proximi  coeli  craBiorem  reliquis,  per  quam 
denfatiun  lumen  maioris  ftellae  fpecimen  aliquandiu  exhibuerit,  et  de- 
inceps,  hac  difcedente,  ftellam  minorem  redditam.  O  fpeculatio,  fic 
unum  abfurdum  parit  alterum,  nam  coelum  nuUis  conftat  orbibus  com- 
padlis  II  et  revera  illic  exiftentibus,  nedum  ut  ilH  in  quibufdam  locis  B4^ 
rarioris,  in  quibufdam  denfioris  fubftantiae  fint,  veluti  quidam  etiam 
Homocentri  effedlores  fomni^runt.  At  demus,  id  ipfum  concedi  poBe, 

qui 


TYCHO  AD  CASPARUM  PEUCERUM  13  SEPT.  1588    135 

qul  tunc  fieret,  quod  eadem  CaBiopeae  ftella  non  faepius  ita  illumina- 
retur  praeter  folitum,  et  dum  illa  denfior  coeli  particula  hanc  pertran- 
firet,  cur  non  alias  vicinas  eodem  modo  miraculofo  lumine  auxit?  vel 
cur  non  faepius  in  reliquis  affixis  fyderibus  idem  confpicitur  ?  Cur  tanta 
5  fit  earum  copia  et  praeter  totum  coelum  difiributio,  ut  neceBario  illae 
partes  orbium,  quae  denfiores  finguntur,  fub  aliquibus  illarum  per  mo- 
tus  fui  continuationem  aliquando  praeterlabe[re]ntur,  eafque  fimiliter 
folito  longe  maiores  redderent?  Quod  tamen  tot  iam  feculis  a  folo  HY- 
PARCHO,  G.  ita  fe  habet,  et  noftro  aevo  in  mirando  illo  apud  CaBio- 

10  peam  phaenomeno  non  animadverfum  efi.  Sed  haec  et  plura  afia,  quae 
liber  ifie,  afias  admodum  ingeniofe  confcriptus  et  multiplici  variarum 

65«^  rerum  cognitione  refertus,  nimis  ||  literali  fenfu  e  facris  oracufis  pro- 
ponit,  nunc  mittamus,  fiquidem  contra  praefens  negotium  divagari  nos 
faciant,  praefertim  cum  de  plerifque  in  eo  contentis  et  ad  rem  potiBi- 

15  mum  Aftronomicam  facientibus  alibi  difquirere  animus  fit.  Nihil  igi- 
tur  obftabit  vel  e  facris  Biblijs  vel  Philofophorum  decretis,  quin  coeli 
materiam  liquidiBimam  et  omni  aere  tenuiorem  fubtilioremque  certo 
ftatuamus.  Nam  quod  ARISTOTELES,  ficet  contrarias  partes  tueri 
plurimum  laboret,  fibi  ipfi  nihilominus  contradicat,  dum  mentes  Aftro- 

20  rum  motui  praeeBe  aBeverat,  redliBime  a  te  infertur ;  id  enim  longe  aliud 
eft,  quam  circumgyratione  certorum  orbium,  quibus  affigerentur,  con- 
volvi.  Video,  te  hypothefeos  meae  delineationem  nudam  mediocriter 
bene  e  folo  intuitu  percepiBe,  nam  in  ea  quo  ad  quinque  Planetas  circa 
Solem  tanquam  centrum  revolutos  amboque  Luminaria  et  odlavam 

25  fphaeram  ipfam  Terram  in  medio  univerfi  quiefcentem  refpicientia 

B5^omnia  redle  expofuifti.  Quod  autem  du-||bitas,  cur  odlavam  fphaeram 
ima  parte  a  caeteris  ftellis  pidtura  tanta  capacitate  difiungat,  facilis  eft 
refolutio.  Dum  enim  omnes  quinque  Planetae  circa  Solem,  ducem  et 
regem  fuum,  gyros  ducunt,  oportet  centra  orbium  imaginariorum,  quos 

30  circa  eiun  defcribunt,  annuatim  un^  cum  ipfo  convolvi,  hincque  fit,  ut 
femper  ea  pars  orbium,  quae  SoH  opponitur,  intermediante  Terra,  re- 
motior  fit  ab  odlava  fphaera  quam  altera,  et  licet  tunc  appareat  ibidem 
maius  fpatium  vacuum,  tamen,  Sole  circumeunte  et  in  alteram  partem 
delato,  rurfus  idem  impletur,  et  vacuitas  ea,  quae  putatur,  eft  tunc  ab 

35  altera  parte,  ficque  circumcirca  evenit  per  totum  infra  odlavum  orbem 
curriculum;  alias  enim  non  eBet  locus,  quod  acceBu  et  receBu  Planeta- 
rum  ad  Terram,  eorumdemque  circa  Solem  annua  per  totos  orbes  cir- 

cumgyratione Habuit  etiam  quidam  alius  Mathematicus  mihi  igno- 

tus  aliud  quoddam  dubium  in  hac  hypothefis  noftrae  ordinatione,  de 

40  qua  etiam  ad  nobiliBimum  Dominimi  HENRICUM  RANZOVIUM 

86«^  perfcripfit  et  hy-||pothefes  illi  ante  biennium  per  quendam  meiun  fugi- 
t  tivum  miniftrum  communicatas  indicavit.  Haefitat  vero  ille  in  hunc 

modiun. 


136  EPISTOLi^  ASTRONOMICi^ 

modum,  fi  d*  et  Sol  in  eundem  locum,  ubi  eorum  orbes  fe  interfecant, 
aliquando  devenerint,  ita  ut  d*  latitudine  prorfus  careat,  quomodo  fe 
non  impediant,  cum  duo  corpora  non  poBint  eBe  in  eodem  loco.  Verum 
haec  dubitatio  non  multum  ingerit  fcriipuli,  cum  nunquam  id  fieri  pofiit, 
quod  ipfe  veretur;  apparet  enim  eum  non  fatis  percepiBe  hypothefeos  5 
nofirae  indudiones.  Qui  namque  fieri  queat,  ut,  cum  Martis  circuitus 
Solem  femper  pro  centro  non  minus  quam  caeteri  Planetae  refpicit,  illi 
unquam  occurrat?  Id  enim  non  magis  datur  quam  circumferentiam 
aUcuius  circuH  centro  eiufdem  uniri  et  in  idem  recidere.  Non  anim- 
advertebat  ille,  quod  nunc  Sol  ubi  ad  eum  locum  devenerit,  ubi  Martis   lo 
orbis  eius  curriculum  tranfit,  Martium  ipfiun  curriculum  tunc  non  eo- 
dem  in  loco  eum  imaginarie  fecare,  fed  ubique  ||  tantundem  ut  antea  B6'' 
a  Sole  difiare,  adeo  ut  Soli  nunquam  d*  propior  fiat,  quam  circuitus 
ipfius  circa  eum  exigit,  nifi  quantum  particulariores  illi  motus  in  duo- 
bus  circellis,  de  quibus  dixi,  parum  addant  vel  auferant.  Quod  tamen   15 
ad  maiorem  illam  et  generaliorem  circumvolutionem  collatum  non 
adeo  muhum  habet  momenti.  Verum  haec  meUus  intelliguntur  e  me- 
chanica  quadam  compofitione,  ita  ut  Sol  et  Luna  in  fuis  orbibus  circa 
Terram  convolvantur,  reUqui  vero  Planetae  in  fuis  circuitibus  ad  So- 
lem.  Tunc  enim  circumdudlo  Sole  apparebit,  quomodo  orbes  quinque  20 
Planetarum  quotannis  totum  fpatium  infra  odlavam  fphaeram  circum- 
eundo  impleant,  et  qua  ratione  retrogradationes  et  ftationes  eorum  per 
hanc  centri  orbis  eorum  cum  Sole  concomitantiam  folvantur,  quodque 
epicycU  veterum  per  accidens  fiant  e  motu  videUcet  centri  orbium  an- 
nuo,  quodque  non  opus  fit  Terram  moveri,  et  nihilominus  Mar-||tem  B?»^ 
ilU  iuxta  vefpertinum  exortum  propiorem  fieri  quam  ipfum  Solem, 
quod  nos  docuit  diligens  experientia,  ut  prius  indicavi.  ReUquas  parti- 
culariores  inaequaUtatis  apparentis  differentias,  quas  veteres  per  ec- 
centricos  et  aequantes  excuf^runt,  COPERNICUS  per  eccentricum 
cum  parvo  epicyclo,  nos  in  hac  hypothefi  per  duos  circeUos  in  circum-  30 
ferentia  orbium  Planetarum,  quos  ipfum  fydus  certa  lege  defignet,  ap- 
pofite  tuebimur,  nifi  quod  in  9  et  praefertim  ?  aUquas  praeterea  gyra- 
tiones  particulariores  afiumere  oporteat.  Sicque  omnes  circuitus  Pla- 
netarum  concentri  evadent  non  aUter,  quam  COPERNICUS  Lunae 
circa  Terram  revolutiones  in  concentrico  orbe  cum  duobus  epicyclis  35 
fieri  admodum  ingeniofe  et  redle  fpeculatus  efi.  Nec  enim  muhopere 
ab  hac  differunt  trium  fuperiorum  Planetarum  tum  univerfales,  tum 
etiam  particulares  circuitus,  nifi  quod  centrum  orbium  iUorum  Solem 
annu-||atim  concomitetur,  velut  haec  fufius  et  exquifitius  in  opere  illo,  B7^ 
de  quo  dixi,  Afironomicae  infiaurationis  ipfis  fundamentis  et  certis  ob-  40 
fervationibus  tum  veterum  tum  proprijs  (favente  divino  Numine)  de- 
monftrabo,  tabulafque  tum  aequaUum  motuum  tum  etiam  jteoo^a- 

cpaiQeaecov 


TYCHO  AD  CASPARUM  PEUCERUM  13  SEPT.  1588    137 

q)aiQeaecov  huic  hypotheli  e  neotericis  obfervationibus  exquilitis  cum 
veterum  coUatis  fundatas  de  novo  condam.  Efficiamque,  ut  numeri 
obfervationibus  antiquis,  imprimis  vero  PTOLOMAICIS,  et  recenti- 
oribus  etiam  ad  amuBim  correfpondeant,  id  quod  hadlenus  tot  iam  fe- 

5   culis  delideratum  eft,  magna  huius  artis  quoad  praecilionem  debitam 

iadlura.  Miror  dodiBimum  illum  et  in  his  Iludij  s  exercitatiBimum  REIN- 

HOLDUM  de  ijs  praeclare  meritum  in  praefatione  fuarum  Tabularum 

Prutenicarum  aBeverare  in  Solis  motibus  aequalibus  aliquam  limita- 

BS-^tionem  deliderari,  jtQoa^acpaiQ-||eae(ov  vero  tabulas  toti  mundi  dura- 

10  tioni  utiliter  infervire,  cum  unum  ex  altero  magna  ex  parte  dependeat, 
et  mutatis  circulorum  proportionibus  eccentricitatibufque  neceBe  lit 
ipfas  quoque  profthaphaerefes  aliter  fe  habere.  Sed  interdum  etiam 
magnus  dormitat  Homerus.  PoBibile  autem  ell  beneficio  quorundam 
compendiorum  in  triangulis  e  datis  medijs  motibus  et  integro  canone 

15  triangulorum  Planetarum  apparentes  fitus  aeque  cito,  fi  non  citius 
quam  per  aequationum  tabulas,  invefiigare,  velut  alibi  aperiemus. 
Quod  tantopere  hoc  opus  nofirum  aliquando  videre  defideras,  adeo 
ut  vel  eo  nomine  tibi  vitam  divinitus  prorogari  exoptes,  et  infuper 
nofiris  conatibus  divinae  benedidlionis  fubfidium  pio  et  benevolo  voto 

20  compreceris,  Gi\,  quod  tibi  pro  hoc  fingulari  erga  me  meaque  fiudia 

favore  et  fyncero  iudicio  fummas  agam  gratias,  daboque  operam,  ut, 

quantum  in  me  el\,  voluminis  huius  ea,  qua  fieri  unquam  potefi,  ma- 

B8^tura-||tione  elaboratio  abfolvatur.  Deus  optimus  maximus  tibi  largia- 

tur  interea  firmum  robur  animi  et  corporis,  vitamque  confervet,  qua 

25  diutiBime  utens  beneque  valens  non  folum  his,  fed  et  alijs  Philofophiae 
laboribus  vacare  eofque  promovere  et  tuum  de  ijs  folertiBimum  iudi- 
cium  proferre  poBis.  Quod  tot  annis  in  captivitate  (cuius  etiam  in  literis 
ifiis  mentionem  facis)  detentus  cum  magna  iadlura  bonarum  literarum 
delitueris,  ego  cum  alijs  multis  viris  tibi  et  fiudijs  eruditis  faventibus 

30  plurimum  femper  indolui. 

Quia  vero  in  cufiodiae  illius  mentionem  incidimus,  referam  ea,  quae 
in  libro  quodam  nofiro  Genethliaco  a  me,  cum  Lipfiae  ante  annos  plus 
minus  viginti  quatuor  operam  literis  darem,  apud  tuae  Genefeos  fche- 
ma  annotata  invenio.  Tunc  enim  circa  pueritiam  eram  Afirologicis  et 

35   Genethliacis  praefertim  praedi(5lionibus  paulo  curiofius  addidlus,  quas 

tamen  pofiea  increfcente  aetate  et  iudicio,  praefertim  quod  viderem 

Gg»^  motus  ipfos  fyderum  in  tabulis  fe  non  redle  habere,  ||  fepofui  et  ad  ob- 

fervationem  emendationemque  motuum  me  totum  magno  conamine 

contuli.  Reperio  autem  ibidem  fic  olim  fcriptum:  ?  in  Z  figno  t)"^  et 

40  in  tertia  domo  orientalis  liberque  a  radijs  Solis,  Luna  exiftente  in 

Ji  figno  Mercuriali  et  prsefertim  in  nona  domo,  cui  etiam  ?  prae- 

eft,  ingenium  acre  et  profundum  labori/que  patiens  et  arduum  iu- 

18  dicium 


138  EPISTOLiE  ASTRONOMICi^ 

dicium  dejignat.  Pollea  fubiungebatur:  Sed  ([  iuxta  cu/pidem  nonse 
d9.mna.ta  n^°  t)"^  et  A^°  brevi  d  '^^ magnum  aUquidmaliinfinuat,  id- 
que  cau/a  religionis  ob  nonam  domum,  ingenij  ob  X  fignum  Mer- 
curiale,  mulieris  alicuius  illuftris  ob  ^  ip/am,  quse  etiam  illuftri- 
oribus  fixis  /ed  nimis  violentis  copulaiur.  Deinde  de  captivitate  haec  5 
verba  adfcripferam:  c?  dominus  /eptimi  loci  in  duodecima  inque 
/uo  detrimento  conftitutus,  et  in/uper  per  anti/ciam  partem  Sa- 
turni  Ise/us,  carcerem  vel  exilium  diuturnum  fignificat,  et  quia  (^ 
damnat  ^"^per  Q  e  duodecima,  id  damni  occafione  ingenij  etftudio- 
rum  denotat,/ed cum  ([  di-\re6tionis  viapervenerit ad^d '* in  14  ^  Gg^ 
in  M.  C,  permortem  vel  Martialem  aliquem  hominem  liberabitur 
et  reftituetur  in  integrum,  idque  iuxta  setatis  annum  60.  Subiunx- 
eram  infuper:  cauda  Draconis  in  M.  C.  iuxta  Arabum  placita  de- 
jedtionem  ab  honoribus  et  dignitatibus  denotat,  prse/ertim  cum  fit 
in  figno  Solari,  hoc  exiftente  deprefto,  et  nullse  beneiicse  ftellse  fint  15 
in  angulis,  /ed  ambse  cadentes.  Haec,  inquam,  tunc  temporis  infra 
figuram  cceleftem  tuae  nativitatis  annot^ram,  quae  non  ob  id  nunc  re- 
fero,  quod  tuae  diutinae  calamitatis  caufas  in  fola  aHra  reijcere  velim 
nimium  tribuendo  his  Aftrologicis  indicationibus,  fed  faltem  ut  tibi 
obiter  fignificarem,  quid  olim  hac  de  re,  cum  hifce  prasdidlionibus   20 
impenfius  occuparer,  chartis  mand^rim.  Scio,  quantum  concedendum 
fit  Aftrologicis  coniedluris,  nec  eas  plurimum  fufpicio,  neque  etiam 
nimium  contemno,  in  quorum  utroque  a  plerifque  etiam  ||  eruditiori-  02*^ 
bus  peccatur.  Si  contineatur  haec  ars  intra  fuas  metas,  fignificationes 
quafdam  Phyficas  non  ineptas  neque  utique  frivolas  et  cognitu  non  25 
inutiles  fuppeditat.  Sunt  tamen  plurimae  aliae  eventuum  concurrentes 
caufae,  ex  inferioris  mundi  et  ijs,  quae  in  hoc  tumultuofe  geruntur,  oc- 
cafionibus  provenientes;  fupra  omniaveroDeus  ipfe  author  univerfi, 
tanquam  prima  et  univerfalis  caufa,  liberrime  agit,  fecundariafque 
caufas  five  fuperioris  Rve  inferioris  mundi  pro  fuo  arbitrio  difponit  et  30 
moderatur.  Verum  haec  frufira  tibi  ea  fatis  fuperque  intelligenti  fug- 
gero.  Nunc  ab  Afirologicis  ad  Afironomica  revertar. 

Habeo  in  promptu  24  annorum  obfervationes  fyderum,  quarum  eae, 
quae  12  pofierioribus  in  hac  infula  nofira  acceptae  funt,  admodum  ex- 
adle  fe  habent,  pofiquam  infirumenta  eximia  et  affabre  extrud^a  hic  35 
maximo  labore  et  fumpto  confieri  curavi,  quae  dixi  fupra  me  abfoluta 
plurima  habere,  funtque  ||  tanta  circumfpedlione  et  diligentia  elabo-  C2^ 
rata,  ut,  quibufcunque  fyderis  alicuius  verum  fitum  ccelitus  indagare 
libuerit,  in  idem  prorfus  minutum,  etiamfi  diverfimode  compofita  funt, 
et  ab  alijs  atque  alijs  obfervatoribus  animadverfio  fiat,  recidant,  quod  40 
machinarum  abfolutam  Ilrud^uram  et  exquifitam  divifionem  evidenter 
probat;  ut  ob  id  fatis  certus  fim,  nihil  vitij  in  meis  obfervationibus  hifce 

infirumentis 


TYCHOADCASPARUMPEUCERUM13SEPT.  1588    139 

inflrumentis  coelitus  derivatis  latere.  Utinam  veteres  et  anteceBores 
noftri,  praefertim  nunquam  fatis  ille  laudatus  COPERNICUS  (ut  de 
PTOLOMi^O  ipfo  nihil  nunc  dicam),  tantam  diligentiam  et  praeci- 
fionem  in  organis  Afironomicis  conficiendis  et  obfervationibus  coele- 
5  fiibus  ad  amuBim  exequendis  adhibuiBent;  equidem  ingenti  labore  in 
refiituendis  aethereorum  corporum  motibus  nunc  magna  ex  parte  alle- 
varemur.  Excufabiles  funt  nihilominus  nofiri  aevi  Mathematici,  quod 
€3«^  fatis  magna  aptaque  inftrumenta,  ||  quibus  fyderum  motus  fcrutentur, 
non  poBideant,  cum  falaria  eorum  et  toti  reditus  annui  vix  unico  or- 

10  gano  rite  confiruendo  abfolvendoque  fufficiant.  Scio  etenim  me  plera- 
que  habere,  quorum  fingula  profeBoris  alicuius  in  fcholis  fiipendium 
annuum  vel  maximum  pretio  confedionis  longe  exfuperent.  Tanta 
efi  ditiorum  hominum  et  praefertim  Regum  ac  Principum  erga  haec 
fublimia  fiudia  illiberalitas;  pauci  enim  nunc  vel  potius  nulli  reperi- 

15  untur  Reges  ALPHONSI.  Quod  ii  partim  ex  proprijs  bonis  et  fundis, 
partim  per  huius  Regni  feuda  Regia  rei  familiari  noftrae  ita  divina  li- 
beralitate  profpedlum  non  eBet,  ut  his  et  alijs  fumptibus  perferendis 
par  eBe  poBem,  frufira  fane,  etiamfi  caetera  omnia  adforent,  tanta  mo- 
hrer.  Exaedificavi  etiam  intra  hoc  proximum  decennium  arcem  quan- 

20  dam  in  hac  infula  Afironomiae  inprimis  infiaurationi  opportunam,  in 

C3^cuius  media  et  maiori  domo  in-||firumenta  quaedam  Aftronomica  in 

duabus  turriculis  verfus  Aufirum  et  Boream  cum  fuis  annexis  appen- 

dicibus  difponuntur.  Praeterea  non  longe  extra  arcem  in  monticulo 

quodam  aliud  obfervatorium  fubterraneum  intra  quadriennium  fieri 

25  curavi,  in  quo  7  diverfa  et  exquifita  tum  magnitudine,  tum  forma  ela- 
borata  organa  confervantur,  ita  ut  quodlibet  eorum  propriam  cryptam 
occupet,  quae  fuperius  aperiri  et,  in  quancunque  coeli  partem  libuerit, 
obfervatio  per  infirumentum  dirigi  poBit,  nihil  obfiantibus  caeteris  ma- 
chinis.  Efi  enim  locus  ille  ita  editus  quemadmodum  tota  fere  infula, 

30  ut  libere  horizon  vifibilis  nuUo  intercedente  impedimento  pateat,  ob 
quam  et  peculiarem  commoditatem  in  hac  potius  infula  quam  alibi 
tot  fumptus  feci  tantofque  labores  exantlavi.  Arcis  vero  illius  hic  ex- 
ftrudlae  delineationem,  quantum  ad  ea  attinet,  quae  fupra  Terram  pa- 
tent  et  exterius  fpec5lantur,  tibi  hic  adiundam  mitto,  ut  aliquo  modo 

35  ex  eius  infpedione  cognofcere  poBis,  me  rem  ferio  agere,  quoad  Afiro- 

€4«^  nomiam  honori  ||  et  nitori  refiituam,  eaque  in  re  nuUi  fumptui  aut  la- 

bori  parcere.  Cryptarum  illarum  pi(5luram,  quae  difficulter  in  plano 

exhibetur,  nedum  exarari  curavi.  Verum  haec  omnia  un^  cum  inllru- 

mentorum  fabrica  et  ufu  in  primo  tomo  operis  de  Afironomia  infiau- 

40  randa,  quae  Mechanicam  eius,  ut  dixi,  partem  continebit,  convenienti- 

bus  delineationibus  ob  oculos  ponere  fufficienterque  declarare  con- 

fiitui.  Interea  quorundam  infirumentorum,  quae  hadtenus  depida  ex- 

18*  culptaque 


140  EPISTOL^  ASTRONOMICi^ 

culptaque  funt,  idaeam  communico.  Adiunxi  etiam  exemplaria  non- 
nulla  quarundam  epiftolarum  ab  illuflriBimo  Principe  VILHELMO 
Landgravio  HaBiae  rerum  Aftronomicarum  inter  Europae  Principes 
hoc  aevo  peritiBimo  (cuius  etiam  mentionem  in  his  literis  ad  Dom. 
RANZO VIUM  fecifti)  et  iplius  Celfitudinis  Mathematico  eruditiBimo   5 
CHRISTOPHORO  ROTHMANNO  ad  me  datarum,  un^cumnoHra 
ad  fingulas  refponfione,  quibus  plurima  ad  totam  rem  Afironomicam 
ipfafque  obfervationes  ||  redius  inftituendas  adeoque  artis  ipfius  red-  C4^ 
integrationem  non  parum  facientia  referuntur.  Et  de  hac  ipfa  quae- 
ftione  circa  motum  coeli  e  refradlionum,  quae  in  fitu  ftellarum  appa-    10 
rent,  natura  et  quantitate  alijfque  occafionibus  inter  ROTHMAN- 
NUM  et  me  copiofe  diBeritur.  Quae  omnia  tibi  legenda  et  dijudicanda 
concedere  volui,  petens  amanter,  ut,  ubi  eaintrofpexeris  diligentiufque 
evolveris,  velis  mihi  remittere,  ne  in  aliorum  unquam  perveniant  ma- 
nus,  dumque  tecum  ea  habes,  nemini  alteri  communices,  etiam  atque   15 
etiam  te  rogatum  habeo.  Imprimis  vero  a  te  plurimum  expeto,  ut  tuum 
iudicium  tum  de  illis,  quae  in  libro  illo  fecundo  aethereorum  Phaeno- 
mevcov  nunc  una  miBo,  tum  etiam  quae  in  his  adiundlis  Hteris  conti- 
nentur,  ad  me  ante  hyemem  libere  et  luculenter  perfcribere  non  gra- 
veris.  Si  quid  in  tranfcriptione  earundem  literarum  ab  amanuenfibus   20 
meis  aberratum  eft,  tuum  erit  id  ipfum  pro  tua  folertia  emendare ;  mihi 
omnia  relegendi  non  fuppetebat  ||  otium.  Scripfit  ad  me  iam  ante  no-  C5' 
biliBimus  ille  HENRICUS  RANZOVIUS,  nec  incongruis  rationibus 
perfuadere  conatur,  ut  tum  has  illuftriBimi  Principis  VILHELMI,  tum 
ipfius  Mathematici  et  aHorum  etiam  eruditiBimorum  virorum  ad  me  25 
de  hoc  toto  Aftronomico  negotio  perfcriptas  literas,  un^  cum  mea  ad 
quafvis  refponfione,  in  fine  operis  noftri  de  Mundi  aetherei  recentiori- 
bus  Phaenomenis  fubiungam,  eo  quod  hae  materiam,  de  qua  illic  agi- 
tur,  plurimum  illuftrent  et  ad  totius  artis  amplificationem  magnopere 
conducant.  Qua  in  re  ipfius  iuftae  et  benevolae  petitioni,  fretus  etiam  30 
tuo  et  aliorum  eruditorum  iudicio  confiUoque,  morem  gerere  non  re- 
cufandum  duxi.  Addidi  infuper  his  literis  Solaris  curfus  reftitutionem 
e  meis  obfervationibus  et  demonftrationibus  dedudlam  ad  proximum 
quinquennium,  ut  aHquid  interea  e  meis  in  curfu  coeleftium  corporum 
emendationibus  obtineas,  donec  plura  commu-||nicare  tempus  con-  C5 
ceBerit.  Apogaeum  Solis  hic  ftatuitur  iuxta  finem  6  gradus  @,  tribus 
gradibus  Coperniano  anterius,  et  eccentricitas  praefupponitur  gr.  2 
min.  91,  qualium  femidiamet.  eccentrici  60,  quod  ipfius  inventionem 
plurimum  excedit.  Cur  vero  magnus  iUe  COPERNICUS  vel  in  ipfius  t 
Solaris  curfus  retentione  tantopere  a  fcopo  deflexerit,  alibi  fufficienter  40 
oftendam.  Non  autem  eft,  quod  dubites,  quin  hic  calculus  nofter  ne 
in  minimo,  quod  in  fenfus  cadere  poBit,  differat  a  tramite,  quem  Sol 

aethereus 


TYCHO  AD  CASPARUM  PEUCERUM  13  SEPT.  1588     141 

aethereus  defignat,  ut  non  folum  noftrae  multorum  annorum,  fed  etiam 
Landgravianae,  praefertim  poft  organorum  renovatam  redificationem, 
attefiantur  obfervationes.  Quantum  vero  ab  Alphonfina  et  Coperniana 
fupputatione  differat,  ipfemet  coUatione  fada  facile  perfpicies;  adeo  ne 

5  Solis  quidem  motus,  quamvis  is  normam  caeteris  omnibus  praebeat,  || 

06«^  hadlenus  fatis  extricatus  fuit,  nedum  ut  in  reliquis  Planetis  nihillateat 

vitij.  Sed  video  me  epifiolae  metas  tranfgredi,  dum  avidius  de  his  tecum 

coUoquor ;  tuum  itaque  erit  hanc  prolixitatem  un^  cum  libro  et  chartis 

adiundlis  boni  confulere.  Ubi  primus  etultimus  tomi  operis,  quod  nunc 

10  prae  manibus  habeo  de  aetheris  recentioribus  Phaenomenis,  typis  no- 
Ilris  excufi  fuerint,  te  eorum  etiam  reddam  participem.  Quod  autem 
primus  antea  non  prodierit,  in  caufa  Gallici  privilegij  defedlus,  quod 
indies  expedlabam,  Caefareano  antea  obtento  adiungendum.  Verum 
cum  nunc  Gallicum  illud  acceperim  et  Anglicanum  quoque  brevi  ha- 

15  biturus  fim,  magnifico  et  eruditiBimo  viro  D.  DANIELE  ROGERSIO, 

t  qui  nuper  hic  mecum  fuit,  ita  apud  fereniBimam  Reginam  procurante, 

nihil  iam  amplius  obfiabit,  quin  primus  liber  propediem  in  lucem  eda- 

C6^  tur.  Interea  his  fruere,  ||  et  quam  feliciBime  diutiBimeque  vale,  erudi- 

tiBime  et  de  Republica  literaria  optime  merite  PEUCERE,  meque  tui 

20  amantiBimum,  quod  facis,  redamare  et  per  literas  ante  hyemem  in- 

gruentem  revifere  non  intermittas.  CommodiBimum  autem  [erit]  eas 

te  ad  faepe  didum  nobilem  Dom.  HENRICUM  RANZOVIUM  in 

Holfatiam  mittere,  qui  illas  ad  me  perferri  non  gravatim  procurabit. 

Iterum  et  faepe  multumque  vale,  vir  vita  et  valetudine  diuturna  dig- 

25  niBime.  Datae  Uraniburgi  die  13.  Septembris  Anno  1588. 

Hae  literae  ledlae  mittantur  ftatim  ad  D.  lOANNEM  §l  DEE,  quem 
cras  mane  ante  abitum,  Deo  volente,  conveniemus. 

t    [E  codice  Vindobonensi  lat.  1068654] 

2iv      CLARISSIMO  NOBILISSIMOQUE  VIRO 

30  D.  D.  TYCHONI  BRAHE,  MATHEMATICO  EXIMIO, 

DOMINO  ET  AMICO  SUO  PLURIMUM 
COLENDO. 

16«^  S.  P. 

ITER  AS  tuas,  amantiBime  TYCHO,  mifi  IlluftriB.  Prin- 
35  II  B^SSyi  cipisnoftriCancellarioIACOBOBORDINGO,verum 
papyrus  non  eft  ad  me  tranfmiBa ;  li  ad  me  IlluftriB.  Prin- 
ceps  miferit,  dabo  operam,  ut  a  coeli  iniurijs  tuta  Haf- 
niam  mittatur.  Intelligo  autem  BORDINGUM  in  Da- 
niam  a  noflro  Principe  miBum,  quae  res  forte  moram 

inijciet 


142  EPISTOLi^  ASTRONOMIC^ 

inijciet  chartae.  Egi  quoque  cum  typorum  fufore,  fed  is  non  vult  in 
Daniam  traijcere.  Indicavi  id  mercatori,  qui  Francofurtum  petebat, 
cui  idipfum  in  mandatis  dederas. 

Bene  fecifti,  quod  librum  tuum  de  Cometa  Anni  11  ad  me  miferis; 
legi  maxima  cum  voluptate  et  admiratione,  quae  in  priore  voluminis  5 
parte  ingenuofe  a  te  inventa  et  magno  iudicio  accommodata  et  Geo- 
metricis  rationibus  confirmata  in  lucem  emififti.  Vicifii  me  hercule  me- 
am  expe(5lationem.  Animadverto  enim  non  folum  in  obfervando  dili- 
gentiam,  verum  ||  fummam  folertiam  et  ingenij  acumen  ex  obfervatis  16^ 
aUa  coUigendi  et  maximum  iudicium  in  Geometricarum  demonllra-    lo 
tionum  accommodatione.  Hypothefis  autem  illa  tua,  quae  circa  Solem 
tanquam  centrum  reliquos  Planetas,  excepta  Luna,  conllituit  moveri, 
in  primis  mihi  placet.  Nam  Terram  ponit  immobilem,  centrumque 
univerfi  tenere,  nec  motuum  aequalitatem  a  non  proprijs  centris  de- 
ducit.  Per  hanc  ^  in  opere  tuo  Aftronomico  Phaenomena  tuearis,  ad-   i5 
hibitis  Geometricis  demonfirationibus  et  numeris,  omne  profedo  tu- 
leris  pundlum.  Haec  certa  ad  immortalitatem  via,  madle  animo,  ingenij 
tui  vim  hic  expHca,  neque  Herculeis  ifiis  laboribus  frangi  te  patiaris, 
fed  tanquam  Atlas  coelum  humero  ferens,  profer  in  lucem,  quae  ego 
alijque  unice  amemus  et  pofieritas  nobifcum  admiretur.  ||  Capite  fe-  17' 
cundo  emendationes  longitudinum  et  latitudinum  fiellarum  infiituis 
ex  declinatione  fiellae  obfervatae  et  afcenfione  redla,  ex  tempore,  quo 
pervenit  ad  meridianum,  cognita.  Verum  exadam  temporis  notitiam 
dari,  quo  fiella  meridianum  praeterit,  merito  quis  in  dubium  vocet; 
quo  dato  et  Solis  loco  exadle  cognito,  caetera  nuUam  habent  dubita-   25 
tionem.  Et  fi  de  hifce  conftat,  expeditam  video  rationem  omnium  Itel- 
larum,  globo  fecundum  fuam  inter  fe  difiantiam  infertarum,  longitu- 
dines  latitudinefque  depraehendendi.  Fuerit  enim  iEquatoris  et  Eclip- 
ticae,  ijs  datis,  non  difficilis  infcriptio.  Sed  animadverto  in  additione 
eiufdem  capitis  te  vidiBe  hunc  fcrupulum,  et  ob  id  exadliores  longitu-   30 
dines  et  latitudines  ftellarum  tradere.  Ex  Veneris  enim  ftella  et  lucidi- 
ore,  quae  efi  fupra  caput  Arietis,  certum  et  definitum  locum  ||  determi-  17' 
naBe,  ut  libro  primo  demonfiratum  fcribis.  Hinc,  datis  ab  ea  difiantijs, 
reliquarum  fiellarum  cum  earundem  declinatione,  infallibili  demon- 
ftratione,  ex  triangulorum  dodlrina  petita,  longitudines  et  latitudines  35 
fiellarum  definiuntur,  inventa  differentia  afcenfionis  re(5lae,  ut  in  Pegafi 
fiella  a  te  huius  libri  cap.  2  demonllratum  efi.  Dehinc  3  capite  Cometae 
locum  apparentem  ex  difiantijs  a  duabus  vel  pluribus  fiellis,  quarum 
loca  funt  definita,  erudite  et  laboriofe  inveftigafii.  Nec  minus  erudite 
perfecutus  es  rationes  difcernendi  parallaxes  longitudinis  et  latitudi-   40 
nis  exangulo,  quem  facit  colurus  folfiitiorum  cum  meridiano,  et  alijs, 
quae  ex  obfervatis  confequuntur.  Sed  quae  de  Lunae  latitudine  maxima 

mones, 


HENRICUS  BRUCi^US  AD  TYCHONEM  20  SEPT.  1588  143 

mones,  maiorem  eBe  Ptolemaicam  15  fcrupulis,  miror,  cum  et  ecliplium 
magnitudo  et  calculus  huic  latitudini  refpondeat,  et  REGIOMON- 
TANUS,  COPERNICUS,  WERNERUS  alijque  infignes  Mathematici 

18'  Ptolemaicam  ferv^rint,  ||  quos  dubium  non  eft  diligentes  fuiBe  huius 
5  latitudinis  obfervatores.  PTOLEM^EI  autem  obfervatio  me  movet, 
quae  habita  eft  Alexandriae,  cuius  verticem  Luna  in  maxima  fua  lati- 
tudine  in  Cancro  vifa  ell  obtinere.  In  qua  obfervatione  neque  paral- 
laxis  neque  refradio,  quae  forte  in  i^gypto  non  habuit  locum  ob  aeris 
puritatem,  difficultatem  aliquam  in  obfervationibus  parere  potuerunt. 

10  Porro  circulum  defcripGBe  Cometam,  quamvis  nonnunquam  quin- 
que  vel  paucioribus  fcrupulis  (quod  nullius  ell  momenti)  a  iufta  peri- 
pheria  ipfae  obfervationes  diBentiant,  et  eiufdem  circuli  cum  Ecliptica 
et  i^quatore  inclinationem  locumque  et  angulum  interfedlionis  in  Sa- 
gittario  ingenuofe  invenifti  et  demonftrafti.  Ex  hoc  motu,  quem  circula- 

15  rem  etiam  demonftrafti,  et  ordine  motus,  et  quod  motu  Lunae  tardior, 
confirmas  aethereum,  id  eft  fupra  Lunam  pofitum  eBe.  Deinde  ex  diltan- 

18^  tijs  a  ftellis  fixis  in  diverfa  altitudine  Cometse  fupra  ||  finitorem  obfer- 
vatis  certius  comprobas,  habita  ratione  motus,  fupra  Lunam  pofitum 
eBe.  Non  enim  eft  ea  difiantiarum  a  ftellis  fixis  differentia,  quae  foret, 

20  fi  fublunaris  eBet  Cometa,  ut  ex  parallaxibus  in  concavo  orbis  Lunae 
confideratis  colligis.  Quae  omnia  a  te  folerter  et  erudite  nobis  tradita 
funt  et  apodidlice  ofienfa.  Videris  autem  non  uno  in  loco  aBerere,  om- 
nes  Cometas  in  aetherea  regione  pofitos  fuiBe.  Memini  vero,  LYCO- 
STHENEM  in  eo,  quem  de  Ofientis  reliquit  libro,  fic  enim  (ut  arbitror) 

25 1  opus  infcribit,  prodidiBe  quofdam  Cometas  confiagrantes  incendium 
in  fubiedla  Terra  excitaBe.  Sed  quid  movet,  ut  materiam  eius  aetheream 
in  aetherea  regione  confiituas?  Si  enim  aer  diffufus  per  omnes  mundi 
partes  fyderum  efl  vedlor,  quid  aliam  materiam  quaerimus?  Sin  vero 
aetherea  regio  alterius  fit  materiae  quam  aer,  undique  tamen  pervia, 

30  quid  vetat  fcientiam  motus  in  Cometis  introducendi,  hoc  efi,  talem  vim 

19»^  mo-||vendi  a  Deo  inditam  ex  materia  fublunari  eBe  genitam,  quae  fur- 
fum  in  aethera  vi  fyderum  attrad^a  fit,  talem  naturam  motus  confequi, 
donec  plane  extinguatur?  Et  certe  ipforum  Cometarum  interitus  huic 
fententiae  potius  afiipulatur,  et  quod  veteres  nonnuUi,  referente  PLI- 

35tNIOet  ACHYLLE  STATIO,  fydera  humore  vefci  funt  arbitrati.  Quod 
ob  id  commemoro,  ut  intelligamus  tenue  et  lucidum,  five  aereum  five 
igneum  coelefie  fit  corpus,  aut  quinta  quaedam  eBentia,  ut  voluit  ARI- 

+  STOTELES,  hafce  exhalationes  fufcipere  poBe,  et  eum,  qui  fcientiam 
motus,  ut  tuo  utar  verbo,  indidit,  eundem  et  hac  fublunari  materia,  fi 

40  non  naturaliter  et  vi  fyderum  coada  fit,  effingere  potuiBe.  Porro  Co- 
metas  nunquam  eofdem  apparere,  et  interire,  hos  moveri,  illos  eBe  im- 
mobiles,  et  qui  moventur,  alios  in  antecedentia  fignorum,  alios  in  con-|| 

fequentia, 


144  EPISTOLiE  ASTRONOMICi^ 

fequentia,  alios  in  feptentrionem  ferri,  nonnullos  ordinem  quendam  19^ 
in  motu  fervare,  quofdam  vero  line  ordine  vagari,  rurfus  plerofque 
in  feptentrione  confpici,  ut  PLINIUS  refert,  vagae  inconftantifque  ma-  t 
teriae  naturam  potius  referentes  quam  coeleftis.  Quod  autem  fcribis,  li 
redle  tuam  fententiam  aBequor :  Cometam  circa  Solem  moveri  et  poBe  5 
fextante  circuli  a  Sole  difiare,  id  non  videtur  tuae  hypothefi  confenta- 
neum.  Nam  cum  femidiameter  fextantem  circuli  fubtendat,  videretur 
Cometa  aliquando  Terram  contingere,  li  fui  circuli  revolutionem  per- 
ficeret. 

Quae  in  fecunda  libri  parte  a  te  pertradlantur,  in  qua  aliorum  obfer-    lo 
vationes  et  fententias  excutis,  praeter  animadverfiones  in  Mi^STLI- 
NUM  non  legi,  quas  obiter  percurri.  Sicenim,  dodliBime  amantiBime- 
que  TYCHO,  fentio,  in  ijs,  quae  Geometrica  demonfiratione  rede  funt 
confirmata,  non  opus  eBe  contrariarum  fenten-||tiarum  refutatione,  nifi  20' 
aliquae  forent  eius  generis,  quae  fubtili  paralogifmo  poBent  ledori  non   i5 
imperito  imponere.  Et  certe  rudes  ego  eiufdem  Cometae  feceram  obfer- 
vationes,  ex  quibus  fecutus  REGIOMONTANI  modum  iam  coUege- 
ram  in  aetherea  regione  pofitum  fuiBe,  ut  multis  indicaveram,  et  ipfi 
quoque  WITTICHIO,  qui  paulo  poft  ad  te  fe  conferebat.  Sed  quid  de 
re  nunquam  recurrente,  imo  intereunte,  tantum  laboris,  obiecit  mihi  20 
quidam,  fumimus?  ut  et  motum  eius  demonfiremus  circularem  et  eiuf- 
dem  a  Zodiaco  latitudinem  et  loca  eiufdem  fecundum  latitudinem  et 
longitudinem  definiamus,  aliaque  ingenuofe  demonfiremus,  cum  fuffe- 
cerit  ofiendiBe,  in  aetherea  regione  confifiere;  id  enim  controverfum. 
Individuorum  enim,  quae  generationi  et  corruptioni  obnoxia  funt,  non   25 
eBe  fcientiam,  nec  fecus,  quam  fi  halonis,  qui  circa  Lunam  aut  aliam  || 
fiellam  confpicitur,  magnitudinem  et  difiantiam  a  Terra  definiat;  ex-  20^ 
tingui  enim  cum  ipfo  metheoro  eius  generis  fcripta.  Quae  Francofurti 
ad  Oderam  a  M.  CAMERARIO  edita  funt  de  eodem  Cometa,  nondum 
vidi,  R  confequar,  mittam.  Bene  vale,  mi  TYCHO,  et  me  mutuo  ama.   30 
Rofiochij  20.  Septembris  Anno  Domini  1588. 

Henricus  Bruc^us, 
plane  tuus. 


[E  codice 


THADD.  HAGECIUS  AD  TYCHONEM  1  NOV.  1588    145 

t    [E  codice  Vindobonensi  lat.  10686*'] 

7^  NOBILITATE  GENERIS,  VIRTUTE  ET  DOC- 

TRINA  PRiCSTANTI  AC  MATHEMATUM  ILLUSTRATORI 
EXIMIO  D.  TYCHONI  BRAHE  DANO,  INSULi^ 
5  HUEN.E  DANICI  HELLESPONTI  DOMINO, 

D.  ET  AMICO  OBSERVANDO. 
5'  S. 

OBILISS.  vir,  domine  et  amice  obfervande.  Binas  ab 
eo  tempore,  quo  meus  famulus  abs  te  redijt,  dedi  ad  te 
^^  l^  S^^^^^^  13  literas.  Alteras  Gallus  quidam  Mathematicus  prdellans, 
cuius  nomen  nunc  non  fuccurrit,  reddere  debuerat,  al- 
teras  Rollochienli  tabellario  tradideram.  Cum  neutra- 
rum  facias  mentionem,  utrafque  intercidiBe  conijcio. 
Tuae  literae  cum  libro  abs  te  edito  fub  finem  menfis  lulij  funtmihi  red- 
15  ditae.  Et,  profecflo,  fuerunt  gratiCimae,  quibus  perledlis  ad  librum  avi- 
diBime  acceBi  et  percurri,  initio  celeriter,  ut  generalem  totius  operis 
cognitionem  haurirem.  Vehementer,  ita  me  Deus  amet,  eo  fum  ob- 
le^atus.  Doleo  autem,  quod  tum  ob  aetatem  iam  ingravefcentem,  tum 
ob  curas  domefiicas  ac  profefiionem  Medicam,  quae  aUmenta  affert, 
20  illi  fiudio  amplius  navare  non  poBum;  nihilominus  aliorum  in  hoc 
fiudij  genere  laboribus  mirifice  deledor. 

De  tuo  libro  quod  dicam  habeo  nihil,  ita  accurate  omnia  funt  abs  te 

excuBa  et  examinata,  ut  mea  lima  non  egeant.  Novam  illam  orbium 

coelefiium  difpofitionem  nondum  accuratius  confiderare  potui.  D. 

25   CURTIUS  Caefaris  Confiliarius  et  Procancellarius  Imperij,  Mathe- 

maticus  excellens  et  iudicio  acri,  fuit  quoque  vehementer  tuo  fcripto 

deledlatus.  Cum  eius  iudicium  de  tuo  libro  requirerem,  refpondit  non 

temere  de  hypothefibus  iudicandum  eBe.  Rem  attentius  confideran- 

dam  eBe.  Te  officiofe  falvere  iuBit,  cohortarique,  ut  coeptum  curfum 

30  non  interrumpas.  Inter  alia  dixit  quoque  te  nimis  multam  feciBe  men- 

tionem  et  praedicaBe  nimium  VINCKLERUM  illum  hominem  Afiro- 

t  nomiae  rudiBimum.  Ex  mea  Dialexi  integras  pagellas  defcripfit,  et 

peBime  fuo  Cometae  Anni  77  accommodavit.  In  mea  epifiola  ad  MY- 

t  LIUM  impreBa  adiunxeram  in  chartula,  quid  infuper  nugatus  fuiBet 

35  de  Cometa  Anni  80.  Adfcribebat  eidem  parallaxin  maximam  15  fere 

grad.  et  tamen  fupra  Lunam  illum  collocabat.  Te  hanc  annotatiuncu- 

6^  lam  meam  non  animadvertiBe  ||  exifiimo,  alioquin  dedolaBes  eum 

afperiori  dolabro  et  pedline  acriori  depexuiBes,  aut  plane  praeterijBes 

filentio,  tanquam  omnium  indigniBimum  qui  caeterorum,  quorum  abs 

40  te  honorificentiBima  fa(5la  efi  mentio,  latus  clauderet.  Sed  valeat  ifie 

nugator  et  ardelio.  Satis  ipfemet  propinavit  fe  deridendum  omnibus. 

19  Porro 


146  EPISTOLyEASTRONOMICi^ 

Porro  quod  a  me  in  plerifque  diBentias,  non  fero  molelle,  miTYCHO, 
neque  tibi  propterea  fuccenfeo,  imo  gratias  ago  maximas,  quod  tuo 
beneficio  fadlus  fim  eruditior,  et  veritas  abs  te  aBerta  efi,  iamque  tri- 
umphat.  Non  mihi  mea  ita  placent,  nec  meos  partus  ita  diligo,  ut  in 
illis  et  errata  et  nevos  aliquos  non  agnofcam,  et  cum  poBint  abfiergi,  5 
venufiiorque  forma  induci,  admittere  nolim.  SCULTETICUM  inge- 
nium  mihi  non  efi,  qui  quod  aUquando  candide  meam  de  eius  Cometa 
Anni  77  et  de  Calendarij  fui  editione  fententiam  tulerim,  et  quod  ni- 
mium  PapiBare  et  cum  lefuitis  coUudere  videretur,  odium  erga  me 
concepit,  et  tum  in  literis  ad  amicos  perfcriptis,  tum  in  fuis  iftis  nuga-  10 
ciBimis  Calendarijs  fuggillare  non  deftitit,  donec  illi  fignificari  man- 
daBem,  definat  me  laceBere,  alioquin  claufurum  me  ipfi  os.  Sic  mea 
amica  commonefa(5lio  in  odium  et  fimultatem  erupit.  lam  vero  fibi 
temperat  et  fapit.  Nuper  enim  per  meum  filium  me  falvere  iuBit.  Ego 
viciBim  dabo  operam,  ut  et  benevolum  meum  erga  fe  animum,  et  red-  15 
integrandae  cum  ipfo  amicitiae  cupidiBimum  eBe  liquido  agnofcat.  Haec 
ideo  commemoro,  ut  meum  animum  plane  cognofcas. 

Meis  lapfibus  omnino  patrocinari  nec  poBum,  nec  debeo.  Ac  etfi 
contra  tuas  defenfiones  pro  Mi^STLINO  aUquid  dici  poBit,  tamen 
tuo  iudicio  repugnare  nolo,  tum  etiam  quod  MiESTLINUM  ob  in-   20 
fignem  peritiam  Mathematum  mirifice  diligo,  tantumque  tribuo,  ut 
dicere  aufim,  fed  abfque  aliorum  invidia,  fcholas  Germanicas,  PRi^- 
TORIO  unico  excepto,  parem  ipfi  habere  neminem.  Hoctantumadij- 
cio,  bona  tua  et  M^ESTLINI  pace,  de  ratione  motuum  Cometarum, 
quod  Planetarum  ideo  certae  hypothefes  funt  confiitutae,  quia  eorum  25 
motus  integri  ||  poterant  animadverti,  quomodo  item  accederent  ad  7^ 
Solem  aut  ab  eo  regrederentur.  At  Cometae  non  abfolvunt  fuas  peri- 
odos,  neque  certa  lege  accedunt  ad  Solem,  et  recedunt  ab  eodem.  Ita- 
que  non  videtur  poBibile  motus  eorum  rationem  expHcare  et  veluti 
vincire  certis  legibus.  Pulchram  quidem  et  ingenuofam  fuiBe  fpecula-  30 
tionem  Mi^ESTLINI  praedicas,  et  ego  aBentior.  Sed  pulchritudo  et  fub- 
tilitas  veritati,  virtuti  in  hac  univerfitate  omnium  pulcherrimae,  ante- 
ferenda  non  eft,  quam  veritatem  nec  Mi^STLINUM  nec  quemquam 
alium  in  Theoria  Cometarum  plane,  quomodo  aliorum  Planetarum, 
video  eBe  aBequutum.  Tendimus  quidem  eo  omnes,  maxime  vero  tu,   35 
qui  ex  profeBo  iam  tradlas  hoc  argumentum,  et  iam  ex  hifce,  quae  ve- 
luti  fundamenta  futuri  aedificij  pofita  eBe  video,  multa  profedlo  mihi 
de  te  poUiceor,  et  Deum  oro  ut  ad  haec  Dei  opera  mirabilia  illufiranda 
longum  fatis  curriculum  vitae  concedere  dignetur.  Porro  in  calculo 
Mi^STLINI,  quem  tu  fequeris,  te  commonefacere  volui,  ut  infpicias,   40 
an  ille  in  numeris  alicubi  lapfus  fit,  an  vero  nos  fallamur,  item  an 
ea  difierentia  notabilem  in  fequentibus  errorem  pariat.  Infpexi  meas 

chartas. 


THADD.  HAGECIUS  AD  TYCHONEM  1  NOV.  1588    147 

chartas,  in  quibus  olim  Mi^STLINI  calculum  a  me  examinatum  re- 

peri.  Primum  Epocham  Commutationis  mediae  ad  diem  24  Novembris 

cum  Mi^STLINO  ftatuis  206  gr.  33'.  Meus  calculus  habet  tantiun 

t  206  gr.  18'.  i^quationem  Commutationis  Cometae  habet  M^STLI- 

5   NUS  5,  48',  tu  vero  5,  II.  Item  i^quationem  Eccentri  habet  M^^ST- 

LINUS  0,  5.  Sic  et  ego;  tu  vero  1,  18i.  Haec  fortafiis  levicula  funt.  Vi- 

denda  tamen,  an  in  fcopo  ad  quem  tendimus,  notabilem  aliquam  diffe- 

rentiam  afferant.  Mihi  repetere  et  profequi  calculationem  ob  meas 

occupationes  non  Ucuit. 

10       De  nova  Stella  nuUos  alios  fcriptores,  praeter  illos  quos  in  mea  Dia- 

lexi  vidifti  addudlos,  cognovi. 

APIANI  Allronomicum  aliquando  habui,  et  diUgenter  inquilivi  an 

ex  iplius  Datis  in  parallaxium  cognitionem  pervenire  potuiBem,  verum 

1"  infufficientia  fuerunt  eius  Data.  Alicubi  diferte  fcribit  parallaxim  ||  Co- 

15  metas  inveniri  non  poBe,  nifi  prius  difiantia  eius  a  Terra  cognita  fuerit, 

quod  falfiBimum  eBe  nemo  t,^  qui  ignoret.  Ab  APIANO  igitur  nihil 

t,^  quod  expe<5les.  Hunc  eruditum  pulverem,  in  quo  nos  verfamur, 

ille  ne  fomniavit  quidem.  Eius  artem  faepe  RHETICUS,  bonae  me- 

moriae,  vocare  folitus  erat  faden  Dunft. 

20       lO  ANNIS  PEN^  Galli  fcriptum  de  Cometa  nunquam  vidi.  Librum 

illum,  quem  olim  tibi  Ratifbonae  donaveram,  ab  eo  tempore  nunquam 

vidi,  neque  etiam  authoris  recordari  poBum.  Luftrabam  Bibliothecas 

noftrates,  invenire  non  potui.  Eius  loco  mitto  ad  te  oHm  expetitum 

t  librum  VERNERI  de  Elementis  Conicis,  ubi  etiam  tradatulus  de  motu 

25  8  Sphaerae  et  alia  habentur.  A  FABRICIO  Vienna  illum  accepi,  te  fal- 

vere  iubet.  His  quod  addam  habeo  nihil,  nifi  ut  feficiter  valeas.  Datae 

Pragae  die  1.  Novemb.  veteri  ftylo  Anno  88. 

Literas  quas  fcripfifti  17  Augufti  ex  mercatu  Francofordenfi  accepi, 
una  cum  alijs  ad  SCULTETUM,  quas  illi  Gorlicium  mifi. 

30  T.  ftudiofiB. 

Thad. 

[Ex  apographo  in  codice  Vindobonensi  lat.  10686^] 

TYCHO  BRAHE  AD  HENRICUM 

BRUCi^UM. 

91 '  I^^^^S^I  UPISTI  tandem  altum  illud  filentiiun,  quo  per  totam 
aeftatem  aliquid  ad  me  literarum  dare  fuperfedifti,  aman- 
tiBime  BRUCi^E,  quod  autem  nunc  demum  quafi  e  pro- 
fundo  fomno  expergefadlus  me  tuis  eruditis  literis  revi- 
_  feris,  eft  quod  moram  hanc  hadlenus  commiBam  con- 

40  ySsB^l^^iJ^^sy  donem,  teque  excufatum  habeam.  Agis  autem  in  his 
19*  mecum 


148  EPISTOLiE  ASTRONOMICiE 

mecum  veluti  ex  profeBo  de  ijs,  quae  continenturinlibromeofecundo 
i^thereorum  Phaenomencon,  tibi  praeterito  vere  per  quendam  e  meis 
domefticis  hinc  in  Germaniam  proficifcentem  tranfmiBo,  quaeque  in 
priore  eius  parte  inveniuntur,  te  fedulo  perlegiBe  oftendis,  pofteriore 
leviter  attada.  Vifum  itaque  ell  tibi  ad  ea,  quae  de  his  adme  ||  perfcrip-  92«^ 
fifti,  in  hunc  modum  refpondere.  Quod  in  priore  eius  voluminis  por- 
tione  contenta  ex  obfervationum  et  demonfirationum  certitudine  ac- 
comodationeque  approbas  et  commendas,  inprimis  vero  neotericae 
meae  Hypothefeos  circa  difpofitionem  revolutionum  coeleltium  inven- 
tionem  tibi  admodum  placere  aBeveras,  mihi  pergratum  efi.  Equidem   lo 
quantum  ad  Hypothefeos  eius  confiitutionem  attinet,  fufpicabar  eam 
tuo  Genio  non  arrifuram,  fiquidem  alias  tam  vehemens  et  conftans  fis 
autoritatis  antiquorum  confervator  et  propugnator,  adeo  ut  nonnun- 
quam  nimium  his  tribuere  et  certioribus  rationibus  ipfique  experientiae 
non  parum  derogare  videaris;  fed  aliter  tamen  hic  accidit  quam  puta-   15 
bam :  Hanc  enim  nollram  mundani  fyfiematis  Hypotypofin  a  veteribus 
nunquam  perfpedam,  nec  etiam  a  recentioribus  ullis  prius  excogita- 
tam  non  folum  tuo  fuffragio  comprobas,  fed  etiam  ceteris,  quod  eiuf- 
cemodi,  quae  illae  a  PTOLEM^^O  et  COPERNICO  propofitae,  non 
admittat  abfurda,  anteferendam  cenfes.  Ut  autem  eo  redius  intelligas,   20 
qua  ratione  in  huius  Hypothefeos  inventionem  ante  aliquot  annos  per- 
venerim,  mitto  tibi  exemplum  literarum,  nuper  ad  clariBimum  et  doc- 
tiBimum  virum  D.  CASPAREM  PEUCERUM  a  me  datarum,  quibus 
eius  quibufdam  dubijs  (quae  ad  nobiliBimum  virum  Dominum  HEN- 
RICUM  RANZOVIUM,  qui  illi  eius  Hypothefeos  nudam  delineatio-   25 
nem  e  libro  meo  excerptam  communic^rat,  perfcripfit,  cuius  etiam 
verborum  un^  cum  alterius  cuiufdam  Mathematici  de  eadem  re  am- 
bigua  fententia  copiam  facio)  refpondendum  duxi,  ut  hac  occafione 
plenius  de  hoc  toto  Afironomico  negotio  cum  tanto  Philofopho  et  Ma- 
thematico  conferrem.  Ex  his  plurima  non  faltem  [ad]  Hypothefeos  hu-  30 
ius  rationes  et  uberiorem  declarationem,  fed  etiam  ad  totam  rem  Aftro- 
nomicam  ||  pecuUariter  facientia  percipies  tuo  Genio,  uti  opinor,  non  92^ 
difplicitura.  Ubi  vero  has  ipfas  literas  perlegeris,  vel  etiam,  fi  lubet, 
tranfcribi  cur^ris,  veHm  eas  mihi  remitti,  fiquidem  exemplar  hoc  refer- 
vare  cupiam,  neque  otium  nunc  fuppetat,  ut  id  denuo  exarari  faciam.   35 
Quae  circa  Allronomiae  infiaurationem  defideras,  ut  omnia  huic  Hypo- 
thefi  fundata  eque  certis  obfervationibus  Geometricis  in  numeros  re- 
da(5la  Phaenomenis  exadle  correfpondeant,  etiam  in  his  literis  ad  Do- 
minum  PEUCERUM  datis,  quo  ordine  et  quanto  conamine  rem  tan- 
tam  aggredi  molirique,  favente  Cceli  ipfius  et  Univerfi  Opifice,  propo-   40 
fuerim,  invenies.  Nec  efi,  ut  pertimefcas,  quod  laboris  immenfitas, 
rei  tam  arduae  difficultas,  temporis  requifiti  diuturnitas  aut  fumtuum 

magnitudo 


TYCHO  AD  HENRICUM  BRUC^UM  4  NOV.  1588      149 

magnitudo  uUave  alia  molellia,  eodem  fupremo  Numine  conatibus 
noftris  afpirante,  me  abfterrebunt,  quo  minus  gratae,  uti  fpero,  pofteri- 
tati  tam  divinae  et  fublimis  artis  reftitutionem  ea  praecifione  (abfit  in- 
vidia  didlo)  qua  hacflenus  a  nemine  exantlata  elt,  confecrem,  omni- 
5  bufque  fuis  numeris,  quantum  quidem  ab  uno  homine  praefiari  potefi, 
abfolutam  relinquam. 

Sed  de  his  hoc  loco  fatis.  Efi  tamen,  quod  tibi  hac  in  re  conquerar. 
Quidam  nimis  perfridlae  frontis,  quem  indignum  cenfeo,  ut  hic  nomine- 
tur,  qui  etiam,  ubicimque  fuit  aut  efl,  feipfum,  qualis  fit,  prodit,  hanc 

10  meam  Hypothefium  inventionem  fibi  arrogare,  idque  publico  fcripto, 
Argentinae  hoc  anno  edito,  aBerere  non  erubuit.  An  et  hanc  cum  reli- 
quis,  quae  apud  me  clam  defcripfit,  dimi  nobiliBimo  viro  ERICO  LAN- 
GE  inferviens,  in  eius  comitatu  per  aliquot  dies  fuit,  fubtraxit,  aut  qua 
alias  ratione  eius  difpofitionem  hic  hauferit,  noverit  ipfe;  et  Studiofi 

15  mei  fimilem  quandam  inter  fegeftria  tunc  iacentem,  quae  minus  appo- 
fite  delineata  erat,  monfir^runt.  Certe  quam  fraudulenter  et  fubdole 

93«^  hic  egerit,  reliqua,  quae  hic,  me  infcio,  ||  ex meis  defcripfit,  quorimi  ali- 
quam  partem  recepi,  ipfius  manu  exarata,  fatis  convincunt,  utut  Hy- 
pothefin  illam  inter  eas  fchedas  non  reperio;  fed  poterat  hanc  alibi 

20  abfcondiCe  aut  in  memoria  retinuiBe,  cum  forte  non  fuppeteret  deli- 
neandi  commoditas.  Norunt  domefiici  mei  Studiofi  illam  Hypothefin 
iam  aliquot  annis  a  me  fuiBe  confiitutam  atque  iUis  ofienfam:  quin  et 
liber  hic  de  Cometa  Anni  77,  etfi  prae  fe  ferat  editionem  hoc  Anno  88 
fa<5lam,  tamen  norunt  omnes,  qui  mecum  funt,  eundem  Anno  87  in 

25  mea  Typographia  excufam  eBe,  data  opera  autem  uno  anno  tardiorem 
notatam,  quo  eBet  ob  novitatem  acceptior.  In  hoc  autem  Ubro  eandem 
mecum  Hypothefin  generaliter  explicari,  te  non  ignorare,  ex  iam  didis 
liquet.  Sed  egregie  prodidit  ifie,  qui  fibi  eam  nuper  vendicaret,  fe  illam 
non  probe  inteUigere,  nedum  ut  eius  autor  fit,  dum  Martium  orbem 

30  Solarem  totaUter  ambientem  pingit  et  fingit,  quod  impoBibile  eBe  vel 
ex  folo  Copernico  faltem  obiter  introfpedo  difcere  potuiBet.  Et  qui, 
quaefo,  is  novas  unquam  condet  Hypothefes,  coelefiibus  revolutionibus 
analogas,  qui  multorum  annorum  exquifitis  obfervationibus  non  ell 
infirudus,  ut  inde,  quid  in  hadenus  ufitatis  Hypothefibus  defideretur, 

35  et  quomodo  idipfum  reflitui  poBit,  folerter  pervefiiget?  Sine  his  admi- 
nicuUs  novam  aliquam  inventionem  iadlare  frivolum  efi  planeque 
ridiculum,  cum  non  habeat,  unde  probet  per  ipfas  apparentias,  cur 
prioribus  relidlis  fic  innovare  [oporteat]  et  quomodo  per  multiplices 
obfervationes  hanc  apparentijs  coelefiibus  redius  congruere  confir- 

40  met.  Sed  faceBant  ifiae  ineptiae,  quibus  nemo,  nifi  rem  non  intelligens, 
fidem  adhibuerit. 

93^      Ad  epifiolam  tuam  redeo,  ea,  quae  ||  polhnodum  continet,  ordine,  ut 

conltitui, 


150  EPISTOLi^  ASTRONOMICi^ 

conftitui,  difquiiiturus.  Emendationem  locorum  affixarum  ftellarum 
cap.  2  a  me  propofitam  ex  declinatione  fiellae  et  tranfitu  per  meridi- 
anum  aliquantulum  in  dubium  vocare  videris,  eo  quod  exquifita  tem- 
poris  noticia  Solifque  locus  praecife  vix  confiare  poBint;  id  licet  aliquo 
modo  non  abs  re  dicatur,  et  a  me  etiam  circa  finem  eiufdem  capitis  in  5 
Additione  fol.  31  incipiente  idem  fere  aBeveretur,  nihilominus  tamen 
adhibita  competenti  diligentia,  et  medijs  quibufdam  temporis  minimas 
particulas  aequali  du(51u,  quoad  fieri  poteft,  exhibentibus,  qualia  nobis 
non  pauca  in  promtu  funt,  etiam  haec  ratio  abfque  admodum  fenfibili 
errore  locum  meretur,  praefertim  fi  crebra  reiteratione  examinetur,  10 
donec  obtenta  non  admodiun  fenfibiliter  differant,  ut  patet  ex  obferva- 
tionibus  prioribus  eo  modo  infiitutis,  quae  pag.  30  oculis  fubijciuntur, 
fi  conferantur  cum  alijs  reiteratis  et  diverfo  modo  per  Solem  inter- 
mediante  Veneris  fiella  ad  fixa  fidera  didudlis,  quae  pag.  33  exhiben- 
tur.  Differentia  enim  efi  perexigua,  utpote  quae  decimam  unius  gradus  15 
partem,  ubi  maxima  eft,  non  excedat,  et  in  fex  vel  feptem  fiellis  tria 
minuta  vix  attingat;  quae  fane  praecifio  a  veteribus  non  eR  extricata, 
ut  mirari  fatis  non  poBim,  quod  in  ea,  quibus  tunc  ufus  fum,  infiru- 
mentorum  parvitate  et  penuria  vel  per  hanc  ipfam  tam  lubricam  ad 
defledlendum  viam  adeo  prope  tamen  ad  fcopum  coUim^rim.  Verum  20 
exadhorem  et  nuUi  ambiguitati  obnoxiam  ftellarum  fixarum  loca  veri- 
ficandi  rationem  in  eadem  Additione  breviter  indicavi,  per  diftantias 
videlicet  a  Sole  ad  Venerem  interdiu  apparentem  fadas  et  nodlu  ab 
hac  ad  ftellas  relatas.  Qua  de  re  in  antecedenti  libro  plenius  ago,  et  per 
aliquot  eo  modo  accurate  fadlas  animadverfiones,  eafque  tam  ||  Eoas  94«^ 
quam  vefpertinas,  ftellarum  inerrantium  loca  in  veram  et  praecifam 
ab  i^quinodio  vernali  diftantiam  repono;  idque  ex  ipfis  obfervationi- 
bus  ita  et  non  aliter  fe  habere  poBe  demonftro,  annotatis  etiam  earum 
veris  latitudinibus,  in  quibus  non  minus  quam  longitudinibus  nimium 
ha(5lenus  aberratum  eft.  Solaris  etiam  curfus  ad  noftra  tempora  ex-  30 
adliBima  reftitutio  ibidem  praemittitur,  fiquidem  ex  eo  cetera  omnia 
dependeant.  Ubi  Apogei  locus  eccentricitatifque  vera  quantitas  e  cer- 
tis  aliquot  praecedentium  annorum  obfervationibus  pluribus  et  non 
fallacibus  inftrumentis  coelitus  diligenter  habitis  Geometrice  demon- 
ftrantur,  adiedla  aequalium  motuum  etiam  corre(51orum  et  proftaphae-  35 
refecon  e  reperta  eccentricitate  extrucfla  Tabula,  ut  de  Solis  motu  ap- 
parentijs  praecife  congruente  nuUum  amplius  reftet  apud  me  dubium. 
Subiungam  forfan  de  Lunari  curriculo  etiam  fubtiliter  reftituto  non- 
nuUa,  quando  per  plurium  annorum  obfervationes  eius  perplexam 
femitam  tam  quoad  longum  quam  latum  plenius  extricabo.  Video  te  40 
adhuc  ruminare  ea,  quae  do(5\iBimus  GEMMA  FRISIUS  in  libello 
de  Radio  Aftronomico  quoad  fixarum  in  Globum  aliquem  denotatio- 

nem 


TYCHO  AD  HENRICUM  BRUCvEUM  4  NOV.  1588    151 

nem  et  poRea  ^quatoris  Eclipticaeque  in  eodem  defignationem  moli- 
tus  efi.  Verum  ego  convenientius  certis  de  caufis  fieri  iudico,  ut  i^qua- 
tor  et  Ecliptica  prius  in  Globo  ordinentur  et  in  minimas  particulas  di- 
Ilribuantur,  pofiea  fecundum  harum  exigentiam  impofitis  affixarum 
5  locis  et  varia  ratione  hinc  inde  comprobatis,  ita  ut  in  unum  et  idem 
pundlum  recidant.  Per  difiantias  tamen  beneficio  Radij  Afironomici 
fadtas,  prout  GEMMA  tradidit  et  pofiea  a  multis  tentatum  efi,  nego- 
tium  hoc  nunquam  dextre  abfolvetur.  ImpoBibile  enim  efi,  per  Radium, 
quantacunque  longitudine  praeditus  fit,  et  qualicunque  fubtifitate  di- 

94^  vifus,  etiam  faepiBime  reiterando  obfervationem  {|  exadlas  in  ipfo  fcru- 
pulo  ftellarum  rimari  intercapedines,  ut  alibi  per  fuas  caufas  ofiende- 
mus.  Ideoque  ego  primus  Sextantes  huic  officio  apprime  idoneos  et 
ubique  veras  fiellarum  remotiones  in  eodem  minuto  aut  etiam  huius 
aliquota  parte,  quotiefcunque  repetatur  obfervatio,  praebentes  excogi- 

15  tavi,  quibus  etiam  aliquot  iam  annis  praecifa  fubtilitate  difiantias  fide- 
rum  inquirendo  feliciter  ufus  fum.  Quin  et  fruftra  in  Globum  reponun- 
tur  fiellae,  quocunque  tandem  infirumento  ccelitus  deriventur,  nifi  is 
admodum  magnus  fit,  qualem  ego  fex  pedum  in  diametro  poBideo,  qui 
undiquaque  orichalcicus  ell  et  divifionem  graduum  in  fingula  fexagena 

20  minuta  per  dudlvun  tranfverfalem,  more  nobis  ufitato,  difcriminatim 
exhibet,  abfolutaque  infuper  rotunditate  praeditus  eft.  In  hoc  omnium 
affixarum  loca  inllrumentis  varijs  ex  ipfo  coelo  dedudla  confignare  de- 
crevi,  quorum  etiam  magna  et  praecipua  pars  iam  antea  a  me  in  promtu 
habetur.  Quare  non  efi,  quod  dubites,  me  fponte  mea  ea,  quae  ad  fixa- 

25  rum  fiellarum  praecifam  refiitutionem  faciunt,  omni  poBibili  diligentia 
moUri,  ut  nulla  admonitione,  vel  eorum  quae  cap.  2  a  me  proponuntur, 
recapitulatione,  opus  fuiBet. 

Praeterea  latitudinem  Lunae  PTOLEMiEI  placitis  quarta  parte  gra- 
dus  unius  maiorem  a  me  adinventam,  fufpedlam  habes,  eamque  per 

30  ecUpfium  Lunarium  magnitudinem  et  calculum  illi  correfpondentem 
impugnas.  Autoritatem  infuper  REGIOMONTANI,  COPERNICI, 
WERNERI  et  aliorum  infignium  Mathematicorum  convocas,  quod 
illi  Ptolemaicam  Lunae  latitudinem  maximam  praecife  5  partium  per- 
petuo  retinuerint,  quos  non  dubitas  magna  diligentia  eam  coelitus  ita 

35  fe  habere  deprehendiBe.  Ptolemaicam  infuper  latitudinem  omni  carere 
vitio  exifUmas  ob  loci  fuae  obfervationis  opportunitatem,  quae  Lunam 
iuxta  Tropicum  aefiivum  in  maxima  latitudine  borea  exiflentem  ver- 
tici  quam  proxime  adunivit,  femotis  ob  id  parallaxium  et  refradlio- 

95"^  num  II  impedimentis  etc.  De  his  ut  tecum  plenius  agam,  veritas  ipfa 

40  pollulat.  Scias  itaque,  Lunae  latitudinem  maximam  non  temere  aut 
fine  crebra  exadlaque  obfervatione  a  me  Ptolemaica  15  fcrupulis  ma- 
iorem  confiitutam.  Eam  enim  ita  revera  fe  habere,  praefertim  iuxta 

quadraturas, 


152  EPISTOLi^  ASTRONOMICi^ 

quadraturas,  multis  experimentis  minimeque  fallacibus  obfervationi- 
bus,  ex  ipfo  coelo  edodlus  fum,  niJi  quod  aliquando  uno  vel  altero  fcru- 
pulo  maiorem,  interdum  paululum  minorem  adinvenerim;  et  G.  quae 
alia  fubefl,  uti  non  negavero,  inaequalitas,  eam  penitius  enodabo.  Nec 
ecliplium  animadverfiones  meae  aBertioni  quippiam,  quod  in  fenfus  5 
cadere  poBit,  derogant.  Nam  licet  maxima  latitudo  15  fcrupulis  ab  ea, 
quae  ufitata  et  diu  recepta  eft,  maior  Itatuatur,  tamen  haec  differentia 
circa  limites  illos,  ubi  eclipfes  prope  nodos  fieri  folent,  nihil,  quod  anim- 
adverti  poBit,  importat.  Siquidem  in  difiantia  a  nodis  12  graduum,  intra 
quem  proxime  terminum  eclipfes  Lunares  fieri  neceBum  efi,  difcrimen   10 
latitudinis  Ptolemaicae  et  noftrae  evadit  faltem  triimi  fcrupulorum  pri- 
morum,  quae  unicum  tantummodo  digitum  in  Lunae  obfcuratione  cau- 
fantur,  qui  etiam  vix  efi  perceptibilis  ob  umbrae  Terrenae  extremitatem 
praecife  in  fenfus  non  incurrentem,  et  ipfa  eclipfium  tempora  non  adeo 
certa  ha(5lenus  innotuerunt,  ut  haec  res  nofirae  inventioni  quippiam   15 
officere  queat,  quod  nos  plurima  et  quam  diligentiBime  aUquot  prae- 
teritis  annis  obfervata  docuerunt  deliquia  Lunaria  iuxta  fextum  gra- 
dum  diftantia  a  nodis;  differentia  latitudinum  utroque  modo  aBumta- 
rvun  provenit  li  minuti,  quod  quoad  quantitatem  obfcurationis  Lunae 
eft  infenfibile.  Circa  hunc  vero  locum  crebriores  confpiciuntur  eclipfes,  20 
qui  et  medius  efi  inter  nodos  et  limites  extremos.  ||  Prope  vero  ipfos  95^ 
nodos,  quando  Luna  eclipfatur,  Ptolemaica  et  nofira  latitudo  maxima 
nihil  ingerunt  difcriminis,  ut  tute  haec  omnia  facile  coUigere  potes,  re 
melius  quam  antea  confiderata,  velut  etiam  ex  afcripta  delineatione 
in  numeros  refoluta  perfpicumn  evadit.  Accedit  et  hoc,  quod  incertus  25 
fim,  an  latitudo  Lunae  eodem  modo  fe  habeat  iuxta  novilunia  et  pleni- 
lunia  quemadmodum  prope  quadraturas,  ubi  hanc  divagationem  po- 
tiBimum  animadverti;  qua  de  re  alias,  volente  Numine,  quae  plenior 
dederit  experientia,  patefaciam.  Fruftra  itaque  eclipfes  Lunares  nobis 
obtrudis.  Videris  autem  per  incuriam  aliquam  exiftimaBe,  etiam  circa  30 
terminos  eclipfium  quartam  gradus  partem  in  latitudine  Lunae  a  Ptole- 
maica  abundare,  non  perpendens,  id  faltem  iuxta  maximam  ab  EcHp- 
tica  divagationem,  quae  quadrante  circuli  a  nodis  diftat,  locum  habere, 
et  poftea  verfus  interfedlionem  attenuari  paulatim,  adeo  ut  iuxta  ipfos 
nodos  in  unum  concurfus  fiat,  et  in  paucorum  graduum  diftantia,  iuxta  35 
quos  eclipfes  Lunae  contingere  poBunt,  perexiguam  vixque  percepti- 
bilem  fubeBe  differentiam.  Autoritas  REGIOMONTANI,  COPER- 
NICI,  WERNERI  et  aliorum,  fi  qui  funt,  hac  in  parte  me  non  movet, 
fiquidem  Aftronomiae  redintegratio  non  autoritatibus  hominum,  fed 
e  certis  obfervationibus  et  his  innixis  demonftrationibus  derivanda  ve-  40 
niat.  Neque  REGIOMONTANUS  unquam  latitudinem  Lunae  maxi- 
mam  ccelitus  obfervavit,  aut  uUa  corredione  indigere  fufpicatus  eft. 

Nec 


TYCHO  AD  HENRICUM  BRUC>EUM  4  NOV.  1588    153 

Nec  illa,  quae  alias  in  Sole  et  reliquis  lideribus  ab  ipfo  et  difcipulo  eius 
BERNHARDO  GUALTERO  obfervata  literis  produntur,  re<5le  fe  ha- 
bent,  adeo  ut  fibiipfis  non  confentiant.  COPERNICUS  latitudinem 
Ptolemaicam  in  Luna  maximam  invariatam  retinuit,  neque  ipfemet 

5   quicquam  in  hac,  an  ita  fe  habeat  nec  ne,  coelitus  attentare  aggreBus 

eft,  excufans  hoc,  quod  non  eam  occafionem  experiendi  fibi  fortuna 

96»^  contulerit  ||  quam  CL.  PTOLEM^^O,  ob  commutationum  Lunarium 

impedimenta  in  altiori  poli  fitu,  quae  in  Alexandria  commode  prae- 

caveri  poterant,  ut  patet  ex  ipfiufmet  COPERNICI  verbis  cap.  15  libri  4 

10  Revolutionum.  Nec WERNERUS  quippiam  circa  hanc  rem  attentavit, 
quod  ex  uUo  eius  fcripto  probari  poBit.  Sed  et  is  Ptolemaicae  animad- 
verfioni  acquievit,  nec  ab  ullis  alijs,  quod  fciam,  quippiam  certi  hac  in 
parte  elaboratum  efi.  Frufira  igitur  allegatur  aliorum  authoritas  in  re 
nunquam  ab  illis  explorata,  licet  haec  etiam  per  fe  in  Mathematicis 

15  locum  non  mereatur.  PTOLEM/EUM  longe  commodiorem  habuiBe 
opportunitatem  latitudinem  Lunae  maximam  perfcrutandi,  non  equi- 
dem  eo  inficias,  cum  prope  verticem  et  parallaxis  (quam  COPERNI- 
CUS  commutationem  vocat)  et  etiam  refradionis  vitio  non  labor^rit, 
ideoque  ipfemet  in  eifdem  Annotationibus,  ubi  de  Lunae  latitudine 

20  maxima  ago  pag.  40  et  feq.  Ptolemaicam  obfervationem  nuUatenus 
improbo,  adeo  ut  eam  tunc  temporis  fe  rede  habuiBe  iudicem,  pofiea 
vero  ufque  ad  noftram  aetatem  quarta  gradus  parte  mutatam,  quem- 
admodum  Solaris  etiam  orbitae  ab  ^Equatore  digreBio  interea  non  in- 
variata  permanfit.  Nolo  etiam  Parallaticum  ipfius  infirumentum,  quo 

25  in  hac  obfervatione  ufus  eft,  in  dubium  vocare,  licet  id  forte  non  citra 
rationem  facere  poBem,  ut  duobus  fimilibus  infirumentis  maiori  cura 
et  diligentia,  quam  forfan  a  PTOLEM^^O  praeftitum  eft,  fabrefadis, 
crebra  nos  docuit  experientia.  Taceo,  quod  divifionem  partium  fub- 
tiliBimam  non  adhibuerit,  et,  quod  maxime  refert,  Lunares  radios  per 

30  foramina  tranfmiferit,  ubi  in  pauculis  fcrupulis  proclivis  eft  aberratio. 

Accedit  et  hoc,  quod  in  eo  Regulae  longioris  loco  prope  perpendicularis 

%^  contadtum,  ubi  ||  obfervatio  verticem  proxime.refpicit,  minima  et  paene 

infenfibilis  anguli  per  Regulam  minorem  mobilem  mutatio  plures  di- 

vifiones  in  oblongiori  pertranfeat,  quam  alias  in  remotiore  a  vertice 

35  inftrumenti  difpofitione,  quemadmodum  ijs,  qui  haec  tradlare  ipfa  ex- 
perientia  edodti  funt,  in  propatulo  eft.  Neque  tamen  inftrumenti  vel 
obfervationis  vitio  ipfum  per  quartam  gradus  partem  aberraBe  prop- 
terea  dixerim,  fed  potius  revera  ad  noftra  ufque  tempora  adaudtam 
fuiBe  Lunarem  ab  Ecliptica  digreBionem,  quae  an  in  omni  ad  Solem 

40   difpofitione  aeque  magna  eBe  poBit,  necdum  tuto  affirm^rim.  Reclami- 

tant  etenim  nonnuUae  circa  plenilunia  obfervationes,  quae  Ptolemaicae 

divagationi  quam  proxime  accedunt,  ut  ob  id  inaequalitatem  aliquam 

20  hic 


154  EPISTOLiE  ASTRONOMICiE 

hlc  latere  fufpicer,  de  qua  tamen  nihil  certi  pronunciare  volo,  ante- 
quam  plenius,  uti  dixi,  rem  omnem  expendero.  Licet  vero  in  noltro  t 
Horizonte  parallaxis  Lunae  et  refradlio  non  parum  difficultatis  inge- 
rant,  quo  minus  negotium  hoc  tam  expedite,  atque  in  Alexandria  a 
PTOLEMiEO,  abfolvi  queat,  tamen  haec  impedimenta  fatis  praecavere  5 
iamdudum  crebra  obfervationum  praxi  didici,  ita  ut  fidem  tuto  inter- 
ponere  aufim,  unum  vel  alterum  ad  fummum  minutum  in  mea  Lunaris 
latitudinis  limitatione  nullatenus  defiderari. 

Vin'  autem  aliorum  fuffragium?  fiquidem  meis  folius  obfervationi- 
bus  non  penitus  fiandum  arbitreris  (quod  facile  ab  ijs  admittitur,  qui   10 
ipfimet  fidera  non  obfervant,  nec  quanta  diligentia  et  afiiduitate  nos 
huic  labori  inciunbamus  norunt)  en  tibi  dabo  praeftantis  Mathematici 
CHRISTOPHORI  ROTHMANNI,  IllufiriB.  Principi  GULIELMO 
Hafiiae  Landgravio  in  exercitijs  Aftronomicis  operam  navantis,  tefii- 
monium  non  obfcurum,  fatifque  firmum,  quod  in  literis  ante  paucas   15 
hebdomadas  ad  me  perfcripfit.  ABerit  enim  is,  fe  eandem  fere  latitu-  t 
dinem  Lunae  maxi-||mam  infirumentis  Principis,  quam  et  ego  meis,  97«^ 
deprehendifie.  Et  infuper  addit,  caput  Draconis  abeBe  a  Tabulis  plus 
quatuor  gradibus.  Id  vero  qua  ratione  adinvenerit  et  quomodo  com- 
probare  poBit,  non  video.  Nam  hic  fatis  evidenter  reclamitant  eclipfes  20 
Lunares,  cum  4  gradus  iuxta  nodos  ipfos  latitudinem  Lunae  per  21mi- 
nuta,  id  efi  I  corporis  Lunaris  partes  varient,  quod  fane  in  eclipfibus 
Lunae  admodum  eBet  perceptibile,  a  me  tamen,  ita  fe  habere,  hadlenus 
non  compertum.  Verum  ut  eo  redlius  mentem  ROTHMANNI  capias, 
curavi  defcribi  particulam  quandam  Hterarum  ipfius  nuper  ad  me  da-  25 
tarum,  in  qua  haec,  quae  refero  de  latitudine  Lunae  maxima  et  nodis, 
inter  quaedam  alia  continentur.  MifiBem  tibi  integrum  literarum  ex- 
emplar,  fed  Amanuenfis  meus  illud  adeo  fefiinanter,  alijs  occupatus, 
tranfcribere  nequivit.  Sunt  enim  proUxiores  et  aliquot  quaterniones 
adimplent.  Atque  haec  de  latitudine  Lunae  maxima  a  me  confiituta  fit  30 
replicafie  fatis,  quibus  fi  tibi  adhuc  non  fatiffadlum  efi,  tute  infirumenta 
idonea  nullique  errori  obnoxia  confirui  cura,  et  coelum  ipfiun  infpicere 
examinareque  difce,  priufquam  aliorum  inventa  crebro  vigilatis  nodli- 
bus  ex  ipfa  coelefti  obfervatione  et  non  in  vaporario  ex  chartis  depromta 
fub  dubitationem  vocare  praefumferis.  35 

Pofiea  recapitulatione  quadam  uteris  eorum,  quae  fequentibus  ca- 
pitibus  prioris  partis  comprehendo;  quod  autem  ibidem  oblique  infi- 
nuas,  me  afieverare,  Cometam  circulum  defcripfifie,  quamvis  interdum 
quinque  aut  paucioribus  fcrupulis  ab  exacfla  peripheria  obfervationes 
difientiant,  id  vero  quid  efi  aliud,  quam  nodum  in  fcirpo  quaerere?  ||  40 
Nam  ifta  perexigua  differentia,  quae  quina  fcrupula  non  excedit,  imo  97^ 
rarifiime  ea  attingit  et  utplurimum  in  uno  vel  altero  fcrupulo  fibi  con- 

fiat. 


TYCHO  AD  HENRICUM  BRUCi^UM  4  NOV.  1588    155 

ftat,  non  eft  digna,  ut  in  mentionem  veniat,  cum  lit  pene  impercepti- 
bilis;  et  aeris  diverfitas  applicatioque  Cometae  ad  Horizontem  tem- 
pore  quarundam  obfervationum  propior,  quarundam  vero  remotior, 
hanc  tantillulam  diverfitatem  facilime  ingerere  potuit,  ut  nihil  dicam 
5  paucula  fcrupula  in  locis  fixarum,  quibus  ufus  fum,  aliter  fe  habere, 
quam  a  nobis  iuxta  veterem  animadverfionem  aBumta  funt,  velut  patet 
ex  Additamento,  fini  fecundi  capitis  appofito,  de  quo  etiam  prius  dixi. 
Hanc  etiam  non  magni  momenti  difcrepantiam  in  dudu  circuli  Co- 
metae  in  ipfo  libro  fuo  loco  fatis  fuperque  excufavi,  ut  non  opus  fuerit 

10  tam  exilia  et  ad  rei  fcopum  non  pertinentia  neque  quicquam  nofirae 
aBeverationi  apud  candidos  et  peritos  derogantia  inculcare.  Si  quanto 
labore  et  indufiria  ad  eam  ipfam,  quam  nadus  fum,  praecifionem  opus 
fuerit,  ipfa  experientia  fatis  perfpedlum  haberes,  utique  de  minimis  et 
fenfum  pene  omnem  eff^ugientibus  non  otiofe  difputares. 

15  Dehinc  ambiguitatem  quandam  moves  in  eo,  quod  aliquoties  aBe- 
verem,  omnes  Cometas  in  aetherea  regione  fupra  Lunam  verfari,  et 
LYCOSTHENEM  mihi  obijcis,  eumque  refers  in  quodam  loco  fui 
libri  de  Ofientis  prodidiBe,  quofdam  Cometas  conflagrantes  incendium 
in  fubieda  Terra  excitaBe,  atque  inde  aliquos  fublunares  fuiBe,  et  fe- 

20  cundum  mentem  Peripateticorum  ignes  in  fupremo  aere  accenfos  ex- 

98'  titiBe,  tacite  inferre  conaris.  ||  At  ego,  perluftrato  toto  illo  LYCOSTHE- 
NIS  libello,  nihil  eiufcemodi  in  eo  invenire  potui.  Imo  etiamfi  tale  quid 
illic  reperiretur,  attendendum  nihilominus  eBet,  quod  ifti  autores  Hi- 
ftorici  non  Mathematice  rem  tradent,  fed  generaliter  de  Oftentis  fcri- 

25  bentes  faepenumero  difcrimen  inter  Cometas  revera  in  coelo  conftitutos 
et  faces  atque  lampadas  ignefque  volantes  fimiliaque  aeris  infralunaris 
ignita  meteora  minime  faciant.  Fieri  itaque  quam  facilime  potuit,  ut 
ex  horum  ignitorum  et  fublunarium  meteororum  alicubi  in  Terram 
delapfis  incendium  quoddam  in  competenti  materia  olim  excitatum 

30  fit,  quod  tamen  Cometae  alicuius  conflagrationi  vel  flammarum  ex- 
citationi  inconvenienter  attribuitur.  Hi  enim  non  ardent,  neque  ignem 
edunt,  verum  non  multum  diBimili  ratione  a  refiquis  ftellis  lumen  fibi 
infitum  vibrant,  five  id  a  Sole,  five  aliunde  obtineant.  Quod  autem 
materiam  omnium  Cometarum  aetheream  ex  eadem,  in  qua  verfan- 

35  tur,  mundi  regione  conftantem  aBeverem,  non  caretfuis  certis  rationi- 
bus,  velut  in  Epilogo  totius  operis  patebit,  ubi  ex  profeBo  de  materia 
et  procreatione  Cometarum  tum  aliorum  opiniones  fub  difquifitionem 
iuftam  revocabo,  tum  etiam  meam  fententiam  aperte  exponam,  fiqui- 
dem  in  hoc  libro  et  reliquis  etiam  duobus  leviter  hac  de  re  ago,  eo  quod 

40  ifta  Phyfica  confideratio  non  competenter  proponitur,  priufquam  om- 

nia,  quae  iuxta  Aftronomicam  demonftrationem  tum  in  Nova  Stella, 

tum  etiam  aliquibus  Cometis  poftea  vifis,  a  me  pertradlata  fuerint.  lUic 

20*  etiam 


156  EPISTOLiE  ASTRONOMICi^ 

etiam  certis  rationibus  oftendam,  quam  abfurda  lit  haec  tua  et  aliorum 
quorundam  opinio,  Cometas,  etfi  in  cc3elo  ipfo  curriculum  fuum  abfol- 
vant,  II  nihilominus  e  materia  elementari  furfum  in  aethera  vi  fiderum  98^ 
fublata  confiare  poBe.  Quot  enim  et  quanta  huic  opinioni  tum  ex  ipfis 
Cometarum  apparentijs,  tum  e  veriore  Phyfica  repugnent,  ibidem  ma-   5 
nifefium  reddam.  Nec  quod  intereant  Cometae,  huic  tuae  fententiae 
fuffragium  praebet.  Nam  quae  pofi  mundi  primam  creationem  miracu- 
lofe  aliquando  in  natura,  praefertim  coelefii,  eveniunt,  ea  etiam  ante  uni- 
verfalem  rerum  creatarum  abolitionem  interire  confentaneum  evadit. 
Cur  autem  Stella  Nova  et  Cometae  femel  exorti  non  perpetuo  durent,   10 
nec  eandem  femper  retineant  magnitudinem  aut  colorem,  in  eodem 
totius  operis  Epilogo  rationes  proferam.  Id  autem  quod  veteres  Epi- 
curei  et  quidam  alij  Philofophi  fenferunt,  fidera  humoribus  nutriri, 
per  fe  plane  falfum  eft  et  ridiculum,  nedum  ut  hinc  aliquid  certi  in  Co- 
metis  probare  liceat.  Videris  mihi  brevi  in  Paracelfifiam  teipfo  infcio   15 
degeneraturus.  Nam  et  is  eundem  veterum  errorem  tuebatur,  quamvis 
non  omnimodo  e  vaporibus,  fed  materia  quadam  coelefii  nutriri  afira 
opinabatur,  adeo  ut  meteora  omnia  nihil  aliud  quam  fiellarum  eBe 
excrementa  aBeverare  non  fit  veritus.  Conveniens  fiquidem  videbatur, 
ea  quae  pabulo  et  nutrimento  indigent,  fuas  etiam  habere  excretiones;   20 
fed  haec  fpeculatio  ab  omni  veritate  aliena  efi.  Quod  alij  atque  alij 
Cometae  fubinde  oriantur  et  aboleantur,  quodque  quidam  eorum  in 
uno  loco  confifiant,  quidam  vero  mobiles  fint,  quodque  inter  eos,  qui 
moventur,  alij  in  confequentia,  alij  in  antecedentia  fignorum  curfum 
dirigant,  quodque  afiqui  eorundem  Septentrionem  petant,  quidam   25 
vero  Meridiem,  haec  omnia  nihil  probant,  eos  ex  elemen-||tari  materia  99«^ 
confiare.  Nam  poBunt  haec  ipfa  et  plura  competere  ijs  in  ipfo  coelo  e 
coelefti  materia  confirmatis,  ut  latius  in  eodem  Epilogo  difcutiemus. 
Quod  vero  addis,  quofdam  ordinem  quendam  in  motu  fervare,  quof- 
dam  vero  fine  ordine  vagari,  id  nimium  efi.  Nam  omnes  Cometas  or-   30 
dinem  certum  fervaBe,  nec  [a]  motu  tardiore  in  celeriorem  vel  ab  hoc 
in  illum  fubito  prolapfos,  aut  vago,  inconllanti  veltumultuario  (ut  vo- 
cat  SENECA)  dudlu  difcurriBe  iudico.  In  omnibus  enim  Cometis,  qui  t 
a  me  notati  funt,  conftantem  et  proportionalem  motus  tenorem  depre- 
hendi,  quemadmodum  etiam  in  caeteris,  qui  ab  anteceBoribus  nofiris  35 
Mathematicis  coelitus  diligenter  obfervati  funt.  Nam  quod  Hifiorici 
quidam  vagum  et  inconfiantem  curfum  quibufdam  forte  attribuerunt, 
id  nihil  moramur.  Idem  enim  illis  et  fimilibus  rem  Afironomicam  non 
intelligentibus  in  caeteris  etiam  Planetis,  imo  et  in  ipfis  fixis  fideribus 
videri  poBet.  Neque  ex  incertis  tefiimonijs  veritas  rata  colligitur.  Immo   40 
et  ipfi  Mathematici  non  vulgares  Stellae  Novae  motum  quendam  attri- 
buerunt,  licet  perpetuo  in  eodem  loco  confiiterit,  et  Cometas  pofimo- 

dum 


TYCHO  AD  HENRICUM  BRUCi^UM  4  NOV.  1588    157 

dum  vifos  vago  et  inordinato  dudlu  curriculum  abfolviBe,  aBeverare 
non  dubit^runt,  veluti  et  CORNELIUS  GEMMA  et  THADDi^US, 
ambo  praeftantes  Mathematici,  in  hoc  eodem  Cometa  (ut  de  caeteris 
nunc  non  dicam)  inconfiderate  admiferunt,  ut  in  ipfo  libro  a  nobis  fuo 

5  loco  indicatur.  Vides  itaque,  et  aUas  videbis  plenius  ex  omnibus  iftis 

ratiunculis,  quas  adducis,  non  fequi,  quod  intendis,  Cometas  e  materia 

elementari  generari,  five  fupra  five  infra  Lunam. 

99^      Subiungis  poftea  adhuc  etiam  ||  inconvenientem  haefitationem,  vel 

potius  Hypothefeos  nofirae  in  Cometa  anni  77,  de  quo  liber  ille  tranf- 

10  miBus  agit,  minus  deliberatam  improbationem.  Exifiimas  enim  ex  eo, 
quod  Cometam  circa  Solem  moveri  fiatuam,  ita  ut  fextante  circuH  ad 
fummum  ab  illo  digredi  potuerit,  confedlarium  eBe,  ut  fi  quando  in 
proxima  terris  fui  circuli  parte  fuerit,  quod  tunc  Terram  contingeret, 
fiquidem  femidiameter  fextantem  circuli  fubtendat,  ut  patet  ex  ele- 

15  mentis  Geometriae.  Verum  hic  mihi  videris  nimis  ofcitanter  rem  om- 
nem  expendiBe,  Nam  licet  Cometa  evagatus  fit  a  Sole  centro  fui  orbis 
60  partibus  circuli  maximi  in  coelo,  quoad  nofirum  e  terris  afpedlum, 
non  tamen  orbis  ille  imaginarius  tantus  fuit,  ut  Terram  attingere  uUo 
modo  potuerit,  imo  infima  eius  pars  ferme  triplo  Lunaribus  fedibus 

20  hinc  remotior  extitit.  Id  quod  ex  adieda  figuratione  facilime  patet,  in 
qua  orbis  ille,  quem  Cometa  circa  Solem  defcripfit,  repraefentatur  per 
DBEG,  cuius  centrum  C  iuxta  Solem,  A  vero  fit 
Terra,  in  qua  verfamur,  et  unde  coelefiia  afpicimus. 
Maxima  digreBio  Cometae  a  Sole  eR.  in  B,  ad  quem 

25  locum  ducantur  CB  et  AB,  concurrentes  iuxta  cir- 
culi  contadum.  Efi  itaque  in  triangulo  AB  C  angulus 
ad  B  re(5lus  (ut nofti).  Angulus  vero  C AB  60 partium 
iuxta  obfervationem.  Latus  vero  C  A  praefupponatur 
iuxta  COPERNICUM  fecundum  mediam  Solis  a 
1 00  "■  Terra  diftantiam  femi-||diametrorum  terrae  1142.  Ergo 

in  triangulo  redilineo  redlanguloque  dato  altero,  unoque  latere,  non 
ignorabitur  latus  BC  femidiametrorum  Terrae  988,  quod  aequale  eft 
ipfi  CE,  cum  ambo  fint  e  centro  eiufdem  circuli.  Ideoque  fublato  CE 
femidiam.  Terrae  988  ex  C  A  earundem  1142,  ut  modo  dixi,  remanebit 

35  EA  femid.  154.  Eft  autem  EA  proxima  diftantia,  qua  Cometa  terris 
appropinquare  potuit,  etiamfi  totam  circuli  fui  peripheriam  aliquoties 
abfolviBet.  Cumque  Lunae  proxima  a  terris  remotio  a  COPERNICO 
non  inconvenienter  ftatuatur  femidiametrorum  Terrae  proxime  52, 
apparet  Cometam  Terrae  maxime  appropinquantem  fere  triplo  plus 

40  ab  ea  remotum  fuiBe,  quam  eft  Lunae  proxima  ad  eandem  acceBio; 
idque  iuxta  Coperniceas  rationes,  quae  Ptolemaicis  (quibus  adhuc 
Luna  nobis  propior  evadit)  veriores  funt.  Quod  fi  in  milliaria  Ger- 

manica 


158  EPISTOLi^ASTRONOMICiE 

manica  lubeat  hanc  Cometae  appropinquationem  refolvere,  aBumendo 
pro  qualibet  Terrae  femidiametro  milliaria  noftratia  vel  Germanica  860 
(quod  nec  a  vero  admodum  diBentaneum  efl)  prolilient  milliaria  132440, 
quibus  Cometa  in  proximo  Iitu  nobis  admoveri  potuit.  An  hoc  eft  Ter- 
ram  contingere?  Licet  autem  omnia  non  fatis  fcrupulofe,  ut  neque  opus  5 
erat,  hic  rimatus  lim,  fiquidem  Apogei  et  eccentricitatis  nuUam  habu- 
erim  rationem,  quia  parum  hoc  loco  importat,  tamen  maior  ad  Terram 
propinquitas  dari  vix  potell,  quemadmodum  pag.  297  in  ipfo  libro  in- 
dicatur,  quamvis  ibidem  incuria  Typographi  pro  154  reperiantur  145, 
tranfpolitis  duobus  pollerioribus  charadleribus,  qui  tamen  error  inter  lo 
vitia  Typographica  in  calce  libri  detegitur.  ||  t 

Apparet  itaque,  quam  inconfulte  Hypotheli  nollrae  detraxeris,  aBe-  lOO^ 
rendo  Cometae  circulumterras  contigiBe,  qui  fane  error  nimium  craBus 
fuiBet,  cum  nec  fublunarem  eius  dudlum  admittere  voluerim,  et  con- 
traria  toto  libro  demonftr^rim.  Ipfae  etiam  dillantiae  a  Terra  in  penul-   i5 
tima  columna  Tabulae  eius,  quae  ex  Hypotheli  numeros  vario  refpedu 
deducit,  te  admonere  potuiBent,  Cometam  per  praefuppolitam  Hypo- 
thefin  adeo  humilem,  ut  fufpicaris,  nunquam  fadum,  fiquidem  die  9 
Novemb.  remotio  eius  in  femidiametris  Terrae  ponatur  earundem  173, 
et  fane  tunc  temporis  non  adeo  longe  abfuit  a  proxima  ad  nos  acceBione,  20 
ita  ut  vix  20  femidiametris  propior  reddi  potuerit.  Ipfe  itaque  tecum 
perpende,  quam  immerito  tantam  abfurditatem  nobis  obieceris.  Sed 
uteris  quadam  velitatione  et  hypothetica  cautione,  inquiens:  Si  re6te 
tuam  fententiam  aflequor,  At  certe  mea  fententia  non  adeo  obfcura 
eft,  neque  ita  fegniter  et  intricate  declarata,  quin  a  te  tanto  Mathema-   25 
tico  percipi  poBit,  praefertim  cum  librum  meum  fere  per  anni  femiBem 
tecum  habueris,  et  fi  quid  ob  alias  occupationes  et  curas  refidui  in 
animo  tuo  fuiBet  dubij,  praellitiBet  iudicium  fufpendiBe  potius  quam 
tam  enormiter  et  citra  omnem  rationem  noftra  improbaBe.  Sed  facile 
video,  unde  hic  non  levis  error  tibi  obrepferit.  DigreBionem  enim  Co-   30 
metae  a  Sole  in  eo  ambitu,  qui  centrum  ipfius  circuli  tranfit  et  in  tanta 
a  nobis  efi  diftantia,  atque  Sol  ipfe,  fieri  inconvenienter  opinatus  es, 
idque  iuxta  F,  cum  contadlus,  in  quo  maxima  nobis  apparens  digreBio 
contingit,  longe  inferius  cadat  prope  B.  ||  Pari  quoque  modo  HIERO- 101' 
NYMUS  CARD ANUS  hallucinatus  eft,  dum  in  principio  libri  fecundi  35 
de  varietate  rerum  demonftrare  conatur,  epicyclum  Veneris  e  veterum    t 
Hypothefi  tam  magnum  eBe,  ut  Terram  attingat,  fi  9  iuxta  Perigeum 
diftare  a  Sole  ratione  epicycli  intelligatur  partibus  45.  Nam  et  ilUc  eius 
loci  in  epicyclo  rationem  non  habet,  ubi  e  linea  e  terris  egrediente  fit 
contadlus,  fed  per  ipfam  diametrum  epicycU  demonftrationem  incon-  40 
fiderate  pertexit,  non  perpendens  eam  quae  a  veteribus  iuxta  hanc 
Hypothefin  explorata  eft  epicycliad  eccentricum  proportionem,  qualis 

videlicet 


TYCHO  AD  HENRICUM  BRUCi^UM  4  NOV.  1588    159 

videlicet  eft  43  ad  60  proxime.  Sed  magni  etiam  viri  magnis  erroribus 
interdum  funt  obnoxij. 

Secundam  mei  libri  partem  te  nondum  evolviBe  aBeveras,  et  per- 
pauca  in  eo  legifie,  adeo  ut  faltem  animadverliones  in  MiESTLINUM 

5  obiter  percurreris.  Imo  quantum  e  literis  tuis  percipere  poBum,  inuti- 
lem  vel  minus  neceBariam  fuiBe  eam  operam  cenfes,  qua  in  fecunda 
ilU  libri  portione  aliorum  de  hoc  Cometa  placita  fub  incudem  revo- 
cavi,  fiquidem  ea,  quae  Geometrice  a  me  priore  in  parte  demonltrata 
funt,  a  nemine  convelli  poBint.  At  longe  aliter  fentiendum  duco.  Nam 

10  aliorum  obfervationes  et  demonllrationes,  li  rede  fe  habeant,  magnum 
veritati  fuffragium  praebent,  praefertim  in  diverlis  locis  ab  alijs  atque 
alijs  perfonis  adminiftratae.  Nam  licet  ea,  quae  Geometrice  demon- 
ftrantur,  rede  conllent,  tamen  cum  obfervationes,  quae  per  media  me- 
chanica  fiunt,  ubique  non  rite  perficiantur,  evenit  quod  ipfae  conclu- 

15  fiones,  utut  praetextum  Geometricarum  demonftrationum  faciant,  fae- 

lOl^^penumero  fruftraneae  fint.  ||  Sic  noftram  Lunae  latitudinem  maximam 

in  dubiiun  vocare  (ut  etiam  mutationem  latitudinis  affixarum  ftella- 

rum  iuxta  variatam  Eclipticae  abi^quatore  digreBionem  in  quibufdam 

afijs  prius  ad  me  datis  literis)  non  vereris.  At  cum  ex  obfervationibus 

20  ROTHMANNI  in  remoto  loco  et  alijs  organis  exploratis  rem  eodem 
modo  fe  habere  intellexeris,  forte  meis  inventis  facilius  acquiefces, 
Hcet  ea  per  fe  adeo  rata  fint,  ut  nullo  extraneo  indigeant  teftimonio. 
Atque  tum  ob  hanc,  tum  etiam  alias  neceBarias  caufas  in  primo  mem- 
bro  fecundae  partis  eorum  fcripta  expendi,  e  quibus  Cometam  hunc 

25  aethereiun  fuiBe  competenter  mecum  probatur.  Ne  quis  fufpicetur  om- 
nium  ahorum  animadverfiones  a  meis  inventis  prorfus  alienas  fuiBe, 
quod  tamen  per  fe  non  admodum  cur^rim,  falva  tantum  ipfa  veritate, 
quae  opinionibus  hominum  quidem  impugnatur,  fed  non  expugnatur, 
quae  etiam  in  ipfis  rerum  penetralibus  et  medullis  a  plurimorum  captu 

30  abfcondita  latet.  In  pofteriori  vero  membro  reliquorum,  qui  contrarium 
fenferunt,  ratiocinationes  everti,  ut  remotis  et  refutatis  eorum  contra- 
didlionibus  veritas  libera  per  fe  effulgeret.  Nec  levibus  paralogifmis 
quatuor  magnae  autoritatis  viri  e  diverfis  locis  in  hoc  confenferunt,  ut 
Cometam  tam  propinquam  terris  probarent,  quo  parallaxin  5  vel  6 

35  partium  efficeret,  ideoque  longe  infra  Lunam  vix  8  vel  9  hinc  remotum 

Terrae  femidiametris,  uti  etiam  e  certis  obfervationibus  Geometricis 

demonftrationes  praetenderunt,  quibus  vel  erudito  ahcui  Mathema- 

102'  tico,  fi  non  circumfpecfle  omnia  perpenderit,  rem  ||  ita  fe  habere  per- 

fuaderet,  adeo  ut  Philofophus  vefter  AriftoteUcus  ERASTUS  non  du- 

40  bit^rit  Mathematicorum  fuffragia  in  hoc  Cometa  citare,  aBerens  ipfum 
iuxta  Peripateticorum  dogmata  fuiBe  in  elementari  mundo  e  fumofi- 
tatibus  incenfis  concretum,  eo  quod  quidam  ex  illis  parallaxin  eius 

ifta, 


160  EPISTOL.E  ASTRONOMICiE 

ifta,  quae  in  Luna  lit,  maiorem  demonftrare  conati  lint.  Sic  veritas  laepe 
vim  patitur,  nili  ea,  quae  falla  lunt,  lolerter  lemoveantur.  Praeterea 
multa  circa  hoc  totum  negotium  in  lecunda  parte  continentur,  de  qui- 
bus  in  priore  non  dabatur  diBerendi  occafio.  Perlege  igitur  per  otium 
et  hanc  pofteriorem  libri  diftindionem  diligenter,  et  tum  demum  tuum  5 
de  ea  iudicium  prome.  Dicis  te  rudes  eiuldem  Cometae  feciBe  oblerva- 
tiones,  quibus  iuxta  REGIOMONTANI  placita  eum  minime  lubluna- 
rem  fuiBe  deprehenderis,  idque  WITTICHIO  ad  me  proficilcenti  prius 
indicafie.  At  iUe  cum  hic  adefiet,  nihil  tale  lentiebat,  led  erat  prorlus 
Peripateticorum  opinione  imbutus,  Cometas  omnes  in  aere  infra  Lu-  10 
nam  vagari,  illicque  e  fumofitatibus  e  Terra  attradis  exardefcere.  Id- 
eoque  MiESTLINI  et  aliorum  contraria  placita  improbabat,  quam 
tamen  lententiam,  antequam  hinc  in  Germaniam  rediret,  mutavit,  eo 
quod  e  meis  oblervationibus  vel  in  illo  Cometa,  qui  anno  80  apparuit, 
quo  tempore  mecum  fuit,  aliter  le  rem  habere  inftitueretur.  Memini  15 
tamen  teiplum  aliquando  mihi,  cum  Roftochium  peregrinando  tran- 
firem,  dixifie,  nuUam  in  eo  Cometa  te  invenire  potuiBe  parallaxin, 
imitando  mentem  REGIOMONTANI,  et  per  azimutha  atque  altitu- 
dines  cum  interlaplo  tempore  rem  omnem  explorando,  un^que  tunc  || 
temporis  inftrumentum  oftendifti,  quo  oblervationem  hanc  aggreBus  102^ 
es,  quod  tamen  tale  mihi  videbatur,  ut  fi  per  aliud  parallaxin  10  vel  15 
graduum  reperiBes,  non  ob  id  lequeretur,  Cometam  hunc  elementarem 
fuiBe,  nam  maior  in  azimuthis  et  altitudinibus  fimul  capiendis  requi- 
ritur  diligentia,  quam  hadlenus  a  multis  eft  perfpedla,  praefertim  in  tam 
fubtili  negotio,  ubi  e  minimis  maxima  eruuntur,  et  temporis  exquifita  25 
in  quinis  vel  denis  fecundis  cognitio,  qualis  neceBaria  erat,  tibi  fatis 
perfpedta  eBe  nequaquam  potuit.  Non  enim  per  altitudines  ftellarum 
ea  fatis  praecife  indagatur,  ut  alias  monui.  Atque  ob  id  eveniebat,  ut 
operationem,  velut  iplemet  tum  faBus  es,  abfolvere  e  REGIOMON- 
TANI  praelcripto  nuUatenus  potueris.  30 

Tandem  concludis,  non  opus  fuiBe  de  re  nunquam  recurrente  tan- 
tum  laboris  fufcipere,  ut  omnes  motuum  circumftantias  tam  accurate 
demonftrarentur,  dummodo  faltem,  an  in  aetherea,  an  vero  elementari 
regione  verfentur  Cometae,  nobis  conftiterit,  fiquidem  hac  de  re  inter 
Philofophos  praecipua  movetur  controverfia.  Et  per  Halonum  fimili-  35 
umque  meteororum  inftabilitatem  atque  evanefcentiam  etiam  Come- 
tas  non  indigere  admodum  diligenti  animadverfione,  inferre  conaris, 
adeo  ut  fubiungere  non  dubites,  extingui  cum  ipfo  meteoro  eius  generis 
fcripta.  Quam  vero  fincere  et  red\e  haec  a  te  proferantur,  aliorum  efto 
iudicium.  Certe  ROTHMANNUS  longe  aliter  de  meis  laboribus  in  40 
hoc  Cometarum  negotio  accurate  enodando  fentit,  ut  vel  e  portione 
literarum  ||  eius  nuper  ad  me  datarum,  quam  un^  me  mittere  dixi,  103« 

videre 


TYCHO  AD  HENRICUM  BRUCyEUM  4  NOV.  1588    161 

videre  licet.  Aliter  etiam  SCULTETUS  (ut  e  particula  eius  epiftolae 
t  non  ita  dudum  ad  me  fcriptae,  quam  etiam  tibi  defcribi  curavi,  patet) 
de  hac  re  iudicat,  un^que  MONAVUM  quendam,  virum  dodum  in 
Silelia,  mihi  autem  incognitum,  ad  fe  fcripfiBe  refert,  ut  aliorum  tomo- 
5  rum  apud  me  editionem  urgere  velit,  licet  un^  conqueratur  de  huius 
f eculi  ingratitudine,  quod  dignum  non  fit,  ut  folida  veritas  ei  in  talibus 
communicetur.  Nihil  enim  iam  fere  tam  bene  didum  fadlumque  eft, 
quod  non  cavillando  depravetur.  Sed  agedum  videamus,  an  merito 
nofiri  labores  hac  in  parte  ita  a  te  vel  quoquam  alio  extenuentur,  quafi 

10  ob  fubiedli,  de  quo  agunt,  evanefcentiam  inutiles  et  non  magni  aut  diu- 
turni  momenti  exifiant.  Quaefiio  haec  de  Cometarum  fitu,  aethereufne 
fit  an  elementaris,  et  quomodo  generentur,  non  efi  nova  neque  levis, 
fed  multis  ab  hinc  feculis  ab  antiquiBimis  Philofophis  longe  ante  ARI- 
STOTELEM  (quorum  etiam  plerique  redlius  quam  ille  hac  de  re  fen- 

15  ferunt)  diu  multumque  magno  conatu  et  fubtiliBimis  argumentationi- 
bus  agitata,  ut  vel  e  SENECi^  libro,  quem  de  Cometis  reliquit,  fatis 
apparet.  Neque  tamen  ufque  ad  haec  tempora  penitus  difquifitum  eft, 
quidnam  fint  Cometae,  et  ubi  procreentur,  eo  quod  veteres  et  moderno- 
rimi  etiam  plurimi  non  e  certis  obfervationibus  per  apodixes  Mathe- 

20  maticas  nodum  hunc  plus  quam  Gordium  refolvere  aggreBi  fint,  fed 

faltem  argutijs  quibufdam  et  opinationibus  atque  logifiicis  fubtilitati- 

103^  bus  rem  omnem  abfolvere  prasfumpferunt,  aBumentes  plae-||raque  pro 

conceBis,  quae  prius  inquirenda  demonfirandaque  erant,  an  ita  fe  ha- 

berent  nec  ne.  Idcirco  operae  precium  duxi,  e  ratis  obfervationibus  ve- 

25  ritatem  exadam  hac  in  parte  inquirere,  Geometriceque  demonftrare, 
ne  Peripateticorum  et  aliorum  argutiae  veritati,  ut  tot  iam  feculis  fadum 
eft,  amplius  fucum  facerent.  Id  autem  e  parallaxibus  Cometarum  per- 
veftigandum  nemo  Mathematum  gnarus  ignorat;  at  cum  parallaxes 
illae  fubtili  inquifitione  indigeant,  adeo  ut  facile  error  aliquis  tacite 

30  fubrepat,  nifi  omnia  admodum  circumfpede  adminiftrentur,  imo  im- 
poBibile  etiam  fit,  parallaxes  certas  enucleare,  nifi  etiam  motus  proprij 
Cometae  adhibeatur  praecifaratio:  requiritur  utique  neceBario,  ut  cur- 
fus  eius  apparens  quam  diligentiBime,  quoties  per  ferenitatem  fieri  po- 
teft,  coelitus  denotetur,  quod  fane  non  efficitur,  nifi  inquiratur,  qualem 

35  habeat  ad  Eclipticam,  refpedu  longitudinis  et  latitudinis,  atque  JEqua.- 
torem,  quoad  afcenfionem  redam  et  declinationem,  difpofitionem, 
hincque  un^  conftet,  qualem  etiam  dudum  proprium  defignet,  et  quo- 
modo  in  eodem  moveatur,  qualique  ratione  indies  curfum  fuum  variet. 
Sine  his  enim  aliquis  fruftra  parallaxin  perfcrutari  tent^rit.  Motus  enim 

40  proprius  plus  afficit  Cometae  apparentias  quam  ea  diverfitas,  quae  ra- 

tione  parallaxium,  fi  forte  quam  habuerint,  contingit.  Sunt  igitur  haec 

duo  folerter  difcernenda  diligenterque  inter  fe  conferenda.  Hinc  etiam 

21  ea. 


162  EPISTOLyE  ASTRONOMICi^ 

ea,  quae  a  fummo  illo  REGIOMONTANO  et  quibufdam  ||  alijs  neo- 104' 
tericis  de  Cometarum  parallaxibus  perveftigandis  varie  et  erudite  ad- 
inventa  funt,  etiamfi  quoad  demonftrationem  redle  fe  habeant,  tamen 
cum  praefupponant  id  in  Cometis  fieri,  quod  vel  rariBime  vel  nunquam 
accidit,  eos  videlicet  deftitui  omni  motu  proprio  et  nullo  alio,  quam  5 
univerfali  illo  primi  mobilis  diurno  circuitu,  convolvi,  in  praxi  ipfa 
inutilia  prorfufque  fupervacanea  funt.  Patet  itaque,  fi  id  quod  contro- 
verfum  eft,  iuftam  meretur  difquifitionem,  utrum  videlicet  Cometae 
fint  aetherei,  nec  ne,  idque  fine  parallaxium  invefiigatione  fieri  ne- 
queat,  parallaxes  vero  abfque  diligenti  difpofitione,  quoad  praecipuos   10 
coeli  circulos  proprijque  dudus  limites  et  diurni  motus  alterationem 
nequaquam  dignofci  queant,  confequens  eBe,  non  iudicandum  inuti- 
lem  et  fupervacaneum  laborem,  ex  obfervationibus  certis  demonftrare 
Cometarum  longitudines,  latitudines  dudumque  circuli,  fub  quo  mo- 
ventur,  qualique  tenore  curfum  fuum  abfolvant,  quomodo  eum  certa   15 
lege  adaugeant  vel  etiam  inhibeant,  cum  fine  his  alterum,  quod  prin- 
cipaliter  inquirendum  venit  et  in  dubium  vocatur,  decidi  nequeat.  Imo 
pofiquam  confiiterit,  eos  in  aethere  ipfo  verfari,  plurimum  negotium 
hoc  confirmat  et  illuftrat,  fi  per  convenientem  Hypothefin  eorum  cur- 
fus  inftar  Planetarum  demonfiretur  et  in  numeros  refolvatur.  Sic  enim  20 
plenius  et  citius  alijs  perfuadebitur  omnino  coelefiem  illis  ineBe  natu- 
ram  ab  aliorum  Planetarum  proprietatibus  non  admodum  alienam, 
nifi  quod  non  perpetua  fit  adeoque  exaltata  ut  in  reliquis  errantibus 
fiellis.  Sed  facilius  efi  aliorum  indefeBos  labores  carpere  et  extenuare, 
quam  imitari  vel  etiam  fuperare.  25 

Porro  quod  Cometae  inftar  meteororum  difpareant,  nec  femper  du- 
rent,  nil  probat  eorum  motum  et  habitudines  diligenter  non  eBe  dif- 
quirenda.  Nam  licet  alij  atque  alij  certo  tempore  confpiciantur  tan- 
demque  paulatim  confumantur,  redeunt  tamen  rurfus  alij.  ||  Nec  uUum  104^ 
fuit  feculum,  quod  non  aliquos  confpexerit  Cometas,  quos  et  valde   30 
admirati  femper  funt  homines,  tanquam  magnum  aliquid  novum  et 
infolitum,  adeo  ut  plus  femper  eorum  mentes  moverint  hae  crinitae 
ftellae,  quam  reliqua  mundo  coaeva  fidera.  Licet  vero  aliquando  con- 
fpe(5li  Cometae  non  ita  diu  pofi  difpareant,  neque  intra  diutinum  tem- 
pus  alij  redeant,  adeo  ut  interdum  in  20  annis  vix  aliquis  apparuerit,   35 
eo  fane  maiorem  operae  precium  eft  adhibere  diligentiam  in  pervefii- 
gandis  eorum  apparentijs,  dum  durant  et  adfunt,  quo  eo  melius  de 
talium  Phaenomenorum  fitu,  motu  et  natura  controverfia  tamdiu  varie 
difceptata  dirimi  poBit;  ex  quo  non  femper  talis  occafio  offeratur,  ut 
in  reUquis  fideribus,  quae  omni  ferena  nodle,  quotquot  Horizontem  40 
exuper^runt,  confpicere  obfervareque  licet,  H  modo  ea  cura  mortalium 
mentes  traheret.  Propter  has  itaque  et  plures  alias  caufas  neceBarium 

et 


TYCHO  AD  HENRICUM  BRUCi^UM  4  NOV.  1588    163 

et  utile  eft  admodum  fedulam  in  Cometarum  Iltu  et  motu  adhibere 
defcriptionem.  Praeterea  licet  illi  per  fe  non  fatis  digni  viderentur,  quo- 
rum  caufa  tantos  labores  exantlare  oporteat,  eft  tamen  quiddam  aliud, 
cur  idipfum  fieri  pro  perpetuis  illis  fideribus  totiufque  coeli  natura  et 

5  difpofitione  penitius  perfcrutandis  adeo  expediat,  ut  afiunde  idem  vix 
conftare  queat.  Ideoque  ego  ex  hac  accurataCometarum  praeteritis  an- 
nis  confideratione  muha  ad  totam  rem  Allronomicam  facientia,  quae 
non  parvi  momenti  funt,  deprehendi;  ut:  coelum  non  confiare  ullis  re- 
alibus,  duris  et  impervijs  orbibus,  velut  tota  credidit  Antiquitas  et  re- 

10   centiorum  adhuc  quam  plurimi :  nuUos  dari  epicyclos :  Terram  revera 

105'  annuatim  non  circumire,  ||  et  pleraque  alia,  de  quibus  circa  finem  to- 

tius  operis  copiofius  trado.  Sicque  per  hanc  afcititiorum  et  novorum 

fiderum  exquifitam  animadverfionem  viam  paro,  imo  fundamenta 

pono  ijs,  quae  in  toto  illo  opere  Afironomico  circa  perennium  et  mundo 

15  coaevorum  afirorum  apparentias  ac  revolutiones  redintegranda,  et 
quafi  de  novo  infiauranda,  favente  divino  auxilio,  propofui,  in  quibus 
etiam  indies  arduo  et  indefeCo  conamine  elaboro.  Imo  et  in  his  Ubris 
de  neotericis  cceli  Phaenomenis  multa  ad  rem  Afironomicam  redlius 
quam  hadlenus  conftituendam  diu  fruftra  defiderata  proponuntur, 

20  qualia  funt  Solaris  curfus  exadla  reftitutio,  Lunaris  latitudinis  emen- 
datio,  affixarum  ftellarum  verificatio  et  plaeraque  alia,  quae  per  occa- 
fionem  harum  fecundariarum  ftellarum  Aftronomiae  cultoribus  non 
parvo  a  me  labore  et  ftudio  conquifita  communico.  Sic  etiam  novam 
hanc  Hypothefin  mihiipfi  ufque  in  publicationem  integri  operis  Aftro- 

25  nomici  refervaBem,  nifi  Cometa  ille  anni  1577  circa  Solem  revolutus 
me  invitaBet,  ut  eius  propalationem  eo  in  libro  admitterem ;  adeo  multa 
et  magna  vel  ex  hac  fola  Cometarum  occafione,  hadenus  minus  per- 
fpedla,  in  lucem  protulimus,  et  favente  Numine,  impofterum  profere- 
mus  uberius.  Quod  fi  talia  fcripta  unA  cum  ijs,  de  quibus  agunt,  Phae- 

30  nomenis,  evanida  funt,  utique  vel  ob  perennium  corporum,  de  quibus 
un^  multis  in  locis  agunt,  confiderationem  aliquandiu  fupereBe  mere- 
buntur,  nec  ita  facile,  ut  tu  ominaris,  abolebuntur.  Et  forte  tam  diu  at- 
que  toties  ufque  ad  faftidium  repetita  cantilena  de  primo  mobili  et 
fphaericis  tyrocinijs,  vulgaribufque  Planetarum  theorijs  (quae  omnia 

35  nihil  novi  et  antea  defiderati  inveniunt  aut  conftituunt)  apud  peritos 

105'  et  gratos  ||  permanebunt.  An  ignoras,  quod  HIPPARCHUS  ille  lauda- 

tiBimus  et  antiquiBimus  Aftronomus  nunquam  nobis  reliquiBet  cano- 

nicam  omnium  affixarum  ftellarum  tam  fedulam  et  operofam  defcrip- 

tionem,  nifi  e  Nova  Stella  fuo  tempore  exorta,  quae  procul  dubio  paulo 

40  poft  difparuit,  ad  tam  immenfum  laborem  exuperandum  incitatus  fu- 

iBet,  ut  de  ipfo  PLINIUS  teftatur.  Et  fanc  poft  illum  nihilfimile  a  quo- 

quam  hominum,  elapfis  circiter  2000  annis,  peradum  eft.  Nam  PTO- 

21»  .  LEMi^US 


164  EPISTOLiE  ASTRONOMICi^ 

LEMiEUS  eiufque  pofleri  annotatione  Hipparchica  acquieverunt,  ha- 
bitafaltem  promotionis  totius  odavae  fphaerae  ratione.  Ideoque  REGIO- 
MONTANUS  hunc  abacum  affixarum  ftellarum  magis  divinum  quam 
humanum  opus  vocat  et  non  prophanandum  aut  vulgo  concredendum 
thefaurum.  Neque  id  citra  rem  aeftimat.  Memineris  etiam,  quae  et  quan-   5 
ta  ARCHIMEDES  vel  viUBimarum  arenarum  occafione  impulfu  GE- 
LONIS  SiculClm  Regis  nobis  reliquerit.  Sic  etiam  alias  faepe  e  rebus 
minimis  neque  diu  durantibus  caufa  hominibus  oblata  efi  longe  ma- 
iora  et  fiabiliora  extruendi  perveftigandique,  de  quibus  nunc  non  at- 
tinet  plura  dicere.  Video  enim  me  iam  in  refcribendo  nimium  fuiBe  et   10 
epifiolae  leges  non  parum  tranfgreBum;  quam  immorationem  aequi 
bonique  confulas,  quodque  tecum  de  hac  materia  lubenti  animo  con- 
feram,  afcribas.  Vale,  et  librum  illum  M.  CAMERARIJ  de  hoc  eodem 
Cometa  Francofurti  ad  Oderam  (ut  puto)  editum,  da  operam,  ut  brevi 
habeam.  Cuperem  etiam  infpicere  SIMONIS  a  Quercu  fcriptum  de    15 
quadratura  circuli.  Id  enim  nondum  mihi  allatum  eft.  Quod  fi  un^  mihi 
procuraveris,  rem  feceris  pergratam.  Iterum  ||  quam  feliciBime  vale,  et  106' 
ante  brumalem  glaciem  refcribe.  Uraniburgi  inter  alias  quamplurimas 
occupationes  fefiinanti  calamo  utut  prolixae  datae  die  4.  Novembris 
Anno  88.  20 

Quodfi  Princeps  vefier  illuftriBimus  adhuc  papyrum  aUquam  meae 
officinae  opportunam  Roftochium  miferit,  da  operam,  ut  eam  ab  in- 
iuria  hyemis  et  pluviarum  tutam  quam  citiBime  recipiam.  Rogo  etiam 
peramanter,  velis  nunc  ftatim  ad  me  artificem  aUquem  tranfmittere, 
qui  fculpendi  in  ligno  artem  excellenter  calleat.  TaU  enim  per  hyber-  25 
num  tempus  et  forte  etiam  tota  aeftate  opus  habeo  ob  figuras  tum  in- 
ftrumentorum  tum  aliarum  defignationum  varias  ligno  infculpendas, 
quae  poftea  imprimendae  veniant.  Si  itaque  eiufmodi  hominem  mature 
procuraveris  et  prima  quaque  occafione  huc  miferis,  rem  feceris  mihi 
magnopere  gratam  et  amicitiae  noftrae  convenientem.  De  mercede  eius,  30 
ubi  advenerit,  facile  inter  nos  conveniet.  Si  quid  expofueris  viatici,  re- 
ftituam. 


E  codice 


TYCHO  AD  THADD.  HAGECIUM  22  MART.  1589    165 

t    [E  codice  Vindobonensi  lat.  10686«] 

27  CLARISSIMO  ET  VARIA  ERUDITIONE  EX- 

CULTISSIMO  DN.  THADDi^O  HAGECIO  AB  HAICK, 
MEDICO  ET  MATHEMATICO  PERITISSIMO, 
5  AMICO  SUO  PERPETUO  COLENDO. 

AHM  HERN  DOCTOR  THADDEO  HAGETIO  ZU  PRAG  WONHAFFTIG. 

UM  hodie  primum  a  nobili  iuvene  TAGONE  KRABIO 
___         nollrate  hinc  in  Caefariam  aulam  iamiam  abituro  cogno- 

^o  If  S^^^SSi  viBem  illum  Pragam  tranliturum,  non  intermittendum 
duxi,  quin  aliquid  literarum  ad  te  darem,  optime  et  eru- 
ditiBime  mi  THADDi^E,  praefertim  quia  nihil  adhuc 
refponfi  ad  ultimas  meas  receperim,  quod  tamen  indies 
avide  exped^o;  dilationem  vero  hanc  internunciorum  inopiae  et  hyemis 

1 5  importunitati  imputandam  cenfeo,  ablit  enim  ut  de  tua  ergo  me  promta 
voluntate  quicquam  addubitem.  Nunc  itaque  cum  per  hunc  nobilem 
Danum  refcribendi  occalio  percommodum  offeratur,  ne  refponfione 
ulterius  fuperfedeas,  te  etiam  atque  etiam  rogatum  habeo,  imprimis 
vero  ut  de  ijs,  quae  liber  noller  fecundus  Cometae  anni  77  tibi  dudum 

20  tranfmiBus  continet,  mecum  ingenue  et  aperte  conferre  non  gravatim 
duxeris.  Eum  enim  te  iam  evolviBe  fatis  mihi  perfuadeo.  Primus  liber, 
qui  de  Stella  Nova  affatim  tradat,  nunc  typis  meis  excuditur;  procra- 
liinationi,  quae  interiedla  ell,  non  faltem  remoratio  Privilegij  Gallici 
Caefariano  adiungendi,  fed  etiam  papyri  impreBoriae  defedlus  praeter 

25  expedlationem  meam  anfam  dederunt.  Nunc  vero  cum  utrifque  his 
remoris  fatis  provifum  fit,  fpero  hunc  quoque  tomum  brevi  publici 
iuris  futurum.  Et  quantum  per  impedimenta  ac  diftradliones  (quibus 
utplurimum  aellivo  tempore  implicor)  licebit,  operis  ifiius  maturatio- 
nem  urgebo.  In  hoc  non  folum  ea,  quae  ad  Novam  Stellam  proprie 

30  faciunt,  accurate  et  luculenter  declarata  demonfirataque  invenies,  fed 
multa  infuper  alia  ad  totius  Artis  Aftronomicae  redintegrationem  plu- 
rimum  facientia;  quaeque  hadlenus  diu  fruftraque  defiderata  fu^re, 
qualia  funt:  Solaris  curriculi  e  multorum  annorum  exquifitiBimis  ob- 
fervationibus  Geometrice  ofienfa  et  in  numeros  hifce  proximis  faeculis 

35  fatiffacientes  redudla  refiitutio,  item  affixarum  Stellarum,  praefertim 
vero  earum,  quae  circa  Zodiacum  verfantur,  praecifa  et  ipfi  coelo  ad- 
amuBim  confona  verificatio,  et  pleraque  alia  nunc  non  attinet  fingil- 
latim  referre.  Id  faltem  te  oratum  cuperem,  ut  MUNOSI  Hifpani  et 
Italorum  illorum  tum  etiam  aliorum,  qui  de  hac  fiella  aliquid  pubHcA- 

40  runt,  fcripta  mecum  communicare  non  intermittas,  fi  quae  forte  tibi 
innotuerunt  ad  nos  non  perlata.  Idem  etiam  circa  rem  Cometicam  ex- 

peterem. 


166  EPISTOLi^  ASTRONOMICyE 

peterem.  ||  Conflitui  enim  in  fingulis  iuxta  librorum  finem,  aliorum  1  ^ 
placita  et  animadverfiones  fub  incudem  veritatis  revocare,  ubi  in  pri- 
mo  atque  ultimo  tomo,  quibus  de  Nova  hac  Stella  et  Cometa  anni  80 
agitur,  tuarum  lucubrationum  honorificam,  ut  par  efi,  introducere 
mentionem  commodius  erat,  quam  in  illo  intermedio  libro  de  Cometa  5 
anni  77.  Circa  hunc  enim  nimium  ab  ipfo  coelo  (vel  teipfo  iudice)  de- 
flexiBe  deprehenderis.  Plura  hoc  tempore  fcribere  fefiinus  Nobilis  hu- 
ius  abitus  non  patitur,  verum  ubi  per  hunc  ad  nos  redeuntem,  vel  qua- 
cunque  alia  oblata  oportunitate  refponfum  a  te  recepero,  uberius  et 
pluribus  de  toto  hoc  negotio  tecum  agam.  Intereaque  et  femper  quam   lo 
diutiBime  et  feHciBime  vale,  et  AmpliBimos  GenerofiBimofque  Barones 
D.  lOHANNEM  SEPTIMIUM  a  Lichtenftein  et  D.  FELICIANUM 
ab  Herberftein,  quorum  uterque  Daniam  fuperioribus  annis  pertran- 
fiens,  me  Uraniburgi  invifere  non  gravatus  efi,  meo  nomine  officiofe 
faluta.  Receperunt  vero  ambo  in  fe  WITICHIANORUM  fcriptorum   i5 
et  librorum,  quos  poft  fata  reUquit,  meo  nomine  procurationem,  de  qua 
ut  eos  per  commoditatem  oblatam  admonere  velis,  peramanter  peto. 
Iterum  et  faepius  vale.  Raptim  Hafniae  die  22.  Martij  Anno  Domini  89. 

Tui  amantiB. 

TYCHO  BRAHE,  20 

manupropria. 

[Ex  apographo  in  codice  Vindobonensi  lat.  10686^] 

HENRICUS  BRUCiEUS  AD  TYCHONEM 

BRAHE. 

S.  D.  106^ 

EGI  refponfionem  tuam  ad  meas  literas  de  Cometa, 
in  qua  non  eo  candore  ufus  videris,  quem  expedlabam, 
nec  eo  animo  noftra  accepiBe,  quo  fcripta  funt.  Miraris, 
me  tuam  Hypothefin  probare,  cum  veterum  autorum 
errores  mordicus  tueri  foleam.  Quid  ita?  An  quia  infi-  30 
nitis  tenebrionum  erroneis  fententijs  non  aBentiar,  mi- 
raris?  Ego  vero  levitatis  magnae,  ingenij  parvi,  imbecillis  iudicij  arbi- 
tror,  non  redle  expenfis  adverfariorum  opinionibus,  quibus  calumni- 
andi  quam  redle  fentiendi  maior  efi  cura,  fubito  aBentiri.  Soleo  ego  diu 
multumque  premere,  quae  contradicuntur,  et  quomodo  refelli  queant,  35 
cogitare,  tum  vel  in  priore  fententia  perfifiere,  aut  etiam  aliter  fenti- 
entibus  adhaerere.  Non  me  movent  convitia,  quibus  tenebriones  ve- 
teres  tam  Medicos  quam  Philofophos  obruunt,  et  hac  ratione  turbae 
indodlae  fucum  faciunt.  Mihi  veritatis  femper  magnum  fuit  ftudium, 

diBentiendi 


HENR.  BRUCi^US  AD  TYCHONEM  23  MART.  1589    167 

diBentiendi  levitas  femper  invifa.  Quod  vero  Dithmarfus  ifte  tuam 
Hypothelin  furripuerit,  non  eft,  quod  hoc  te  admodum  moveat.  Cum 
enim  obfervationibus  deftituatur,  e  quibus  Hypothefis  confirmatur  et 
motuum  ratio  conftruitur,  nihil  profecerit,  alienis  plumis  fe  ornafie, 

5  neque  intelligentibus  perfuaferit,  fuum  efie  inventum.  Perge  in  opere 
inchoato,  et  madle  animo  profequere  inftitutum.  Haec  ad  immortali- 
tatem  via. 

Quod  vero  de  Lunae  maxima  latitudine  fcribis,  quam  15  fcrupulis 
ftatuis  Ptolemaica  maiorem,  non  facere  magnum  in  eclipfibus  difcri- 

10  men,  quae  circa  nodos  incidimt,  verum  eft;  attamen  in  maxima  diftan- 

tia  a  nodis,  in  qua  eclipfes  incidere  pofiunt,  aliquid,  credo,  dabit.  Sed 

quare  me  in  tenebrionis  fententiam  trahis,  qui  fidera  humore  vefci 

credidit,  cum  alio  noftra  fpedlet  oratio?  Videbimus,  quam  folide  a  te 

107'  eorum  fententia  refellatur,  qui  fentiunt,  hunc  ||  aerem  undiquaque 

15  permeabilem  coeleftem  regionem  implere.  Quantum  enim  ex  Hteris 
ad  PEUCERUM  datis  coUigere  pofium,  ftatuifti  omnium  fententias 
fecus  fentientium  refellere.  Hypothefin  quoque  tuam  explicas.  Verum 
ego  prius  de  ea  cum  quodam,  qui  apud  te  fuit,  contuH,  et  videor  afie- 
cutus.  Quod  autem  fcripfi  totam  tradationem  de  Cometis  circa  indi- 

20  vidua  verfari,  quorum  cognitio  un^  cum  ipfo  Cometa  intercidit,  verum 
eft,  cum  nec  motus  idem,  nec  corporis  forma  eadem  unquam  fit  redi- 
tura.  Non  ivero  tamen  infitias,  multa  cum  his  tradi  pofie,  ut  non  pauca 
tuo  operi  funt  inferta,  quae  ingeniofe  inventa  et  cum  iudicio  accommo- 
data  ad  alia  plura  tranfferri  commode  pofiint.  Quare  non  eft,  quod 

25  fphaericorum  libellorum  aetatem  fuperatura  fcribas,  quorum  plerique 

t  non  Bofphorum  vifent,  ut  de  fuis  poematis  prodidit  HORATIUS,  fed 
pharmacopolia  et  cauponas,  ut  habeant,  in  quod  piper,  thus,  lardum 
et  alia  eius  generis  reponant.  Atque  utinam  Sphaericis  id  tantum  li- 
bellis  ufuveniret,  et  non  maximae  parti  fcriptorum,  quae  hifce  tempori- 

30  bus  in  lucem  eduntur,  nifi  forte  in  Bibliothecis  aliquandiu  delitefcant 
blattis  et  tineis  expofita.  Quid  itaque  de  meis  mihi  poUicear,  ipfe  intel- 
ligis;  fpem  magnam  immortalitatis  fuorum  fcriptorum  alijs  relinquo. 
Non  eft  autem,  quod  graviter  feras,  quod  de  Cometae  diftantia  fcripfi. 
Sic  enim  acceperam:  poft  enim  animadverti,  de  apparente  te  loqui. 

35       Quod  ad  poftremas  tuas  literas  attinet,  quibus  noftri/af  Borese  da- 

107''  tum  II  meminifti,  quid  aliud  tibi  refpondeam,  quam  quod  fummis  tam 

Medicis  quam  Philofophis  vifum  eft,  non  habeo,  quorum  ea  fuit  fen- 

tentia,  coelum  fequi  hominum  naturas.  Durum  et  afperum  dura  et 

afpera  ingenia  ferre,  moderata  temperatum.  Id  naturalibus  rationibus 

40  pofiet  confirmari,  fed  fuperfedeo.  Quod  fi  aliqui  ftudijs  liberalibus  ex- 
culti,  aut  bonorum  confuetudine  humaniores  et  civiliores  evaferint, 
hoc  veterum  fententiam  minime  evertit.  Ipfe  H  progrediare  verfus  Bo- 

ream. 


168  EPISTOLi^  ASTRONOMICiE 

ream,  lic  re  ipfa  deprehendes.  Nec  volo  comparationem,  quae  femper 
eft  odiofa,  inftituere.  Sufficit,  utplurimum  ita  fe  habere.  PoBent  enim 
incidere  caufae,  quae  coeli  five  aeris  confiitutionem  nihil  morentur. 
Nam  et  Scythae  non  pauci  temperata  fatis  loca  incolunt,  barbari  tamen 
et  inhumani  permanent,  fic  a  puero  educati.  Et  aUj  Regum  aut  Magi-  5 
ftratus  fiudio  ad  humanius  vitae  genus  tranfferuntur.  At  Philofophi 
hafce  caufas  reftringunt,  et  quid  aer  per  fe  efficiat,  referunt,  Boeotoque 
aere  natum  fcribunt. 

Sculptorem  conveni,  is  fe  adfore  aperto  mari  poUicebatur  et  in  In- 
fulam  tuam  traiedurum ;  verum  non  apparuit.  Ex  hifce  literis  et  char-   10 
tulis  adiund^is,  intelliges,  quid  adlum  fit;  quid  fieri  infuper  veHs,  per- 
fcribes.  Bene  vale,  amantiB.  TYCHO.  Roftochij  23.  Martij  An.  1589. 

Henricus  Bruc^us, 
plane  tuus. 

[Ex  apographo  in  codice  Vindobonensi  lat.  10686^6]  15 


CLARISSIMO  DN.  DOCTORI  BRUCi^O 

TYCHO  BRAHE. 

S.  P. 


107^ 


ECTE  et  prudenter  aBeris,  in  qua  etiam  fententia  ego 
femper  fui,  eBe  levitatis  magnae,  ingenij  parvi,  ||  imbe- 108' 
cillis  iudicij,  imo  inconftantis  animi,  nonrede  expenfis 
adverfariorum  opinionibus,  quibus  calumniandi  quam 
redle  fentiendi  maior  efi  cura,  fubito  aBentiri,  Verum 
dum  te  id  in  ufu  habere  iadlas,  et  diu  multumque  pre- 
mere,  quae  in  motis  quaeftionibus  contradicuntur,  et  quomodo  refelli  25 
queant,  ficque  vel  in  priore  fententia  perfiftere,  aut  etiam  redlius  fenti- 
entibus  adhaerere,  id  (fi  pace  tua  verum  dicere  liceat)  an  ubique  citra 
omne  praeiudicium  adeo  integre  obferves,  quemadmodum  tibiipfi  forte 
abblandiendo  poUiceris,  equidem  non  minimam  mihi  dubitationem 
movet.  Enimvero  plurima  eorum,  quae  ex  familiari  inter  nos  colloquio  30 
olim  perfpe(5ta  habeo,  tum  etiam  literae  tuae  aliquoties  de  rebus  Philo- 
fophicis  ad  me  perfcriptae  contrarium  quiddam  rem  omnem  enuclea- 
tius  difcutienti  infinuant.  Et  ne  longe  exempla  petamus,  certe  hae  ipfae 
(ut  de  caeteris  nunc  non  dicam)  quibus  te  ita  purgas  et  aequitatem  in 
iudicando  eximiam  praedicas,  tibi  hac  in  parte  adverfantur.  Quorfum  35 
enim  tenebriones  vocas  eos  omnes,  qui  veteres  quofdam  Medicos  et 
Philofophos,  ficubi  abfona  et  minus  comperta  pro  vero  vendit^runt, 
non  faltem  iufiis  rationibus,  fed  evidenti  experientia  et  fenfibus  ipfis 
indies  refellunt,  curque  eos  turbae  indo(5lae  fucum  facere  et  convitiari 

ais? 


TYCHO  AD  HENRICUM  BRUCiCUM  23  MART.  1589    169 

ais?  Anne  hoc  potius  eft  convitijs  rem  agere  et  quali  cum  praeiudicio 
quodam  caecoque  affecflu  eos  infed\ari,  quorum  nec  fcripta  nec  ratioci- 
nationes  nec  etiam  operationes  mechanicas  unquam  rite  exploratas 
habuifti,  tenebriones  vocitare?  Dubius  aliquandiu  haec  legens  fublliti, 

5   quofnam  tam  egregio  epitheto  ornare  volueris,  vixque  capiebam,  ante- 

quam  ulterius  progrediens  intellexi,  te  de  magno  illo  THEOPHRA- 

STO  PARACELSO  Germanorum  incomparabili  Philofopho  et  Me- 

dico,  vobis  Galeniftis  non  minus  quam  noduae  lumen  diei  invifo  et 

lOS^odiofo,  verba  facere.  Scripferam  liquidem  in  ijs  ||  ipfis,  quas  adeo  in- 

10  vite  accipis  literas,  pauca  quaedam  de  hoc  viro.  Ad  id  enim  refpondens, 
quod  in  prioribus  tuis  adduxeras,  veteres  fiellas  humore  vefci  arbitra- 
tos  eBe,  addideram,  te  brevi  in  Paracelfifiam  tranfformatum  iri,  fi  tali- 
bus  opinionibus  aurem  praebere  velles.  Nam  et  is  afira  nutriri  voluit. 
Hinc  occafionem  nad^us  infers,  quod  in  tenebrionis  iftius  fententiam 

15  te  trahere  velim,  cum  alio  fpedtet  tua  oratio.  Hic  primum  cum  eximi- 
um  illum  fuperioris  aevi  Philofophum,  qui  do(5trinam  et  placita  fua  ex 
ipfo  naturae  thefauro  indefinenter  depromfit,  et  reipfa  quamplurima 
ita  fe  habere  contra  veterum  quorundam  et  neotericorum  Sophifiicas 
argutias  vel  ipfis  fenfibus  demonftravit,  tenebrionem  appellas,  cuius 

20  tamen  fcripta  et  traditiones  vel  nunquam  legifii,  vel  fi  aliquando  per 
tranfennam  a  te  forte  infpedla  funt,  nondum  rite  percepifti,  nedum  ut 
ufu,  induftria  atque  indefefio  labore  eorum  intelledlum  et  exercitatio- 
nem  tibi  familiarem  reddideris.  Quorfum  igitur  de  re  ignota  et  tibi  nun- 
quam  fatis  vel  groBiori  indagine  perfped^a  iudicium  fers?  Sicne  decet  de 

25  tota  pofteritate  praeclare  meritum  virum  tenebrionis  titulo  infamare? 
An  hoc  eft  diu  multumque  premere,  quae  contradicuntur,  et  aequali 
lance  omnia  ponderare?  Immo  hoc  eft  de  re  ignota  iudicium  non  fal- 
tem  praecipitanter  et  inconfiderate  ferre,  fed  etiam  convitijs  et  didlerijs 
virum  laude  potius  quam  vituperio  dignum  immerito  profcindere  et 

aofin  defundlum  faevire.  Sic  et  Ardea  aquas,  quas  tranare  nequit,  culpat. 
Anne  fatis  tibi  confcius  es,  quoties,  dum  Roftochij  vobifcum  eram,  me 
conveneris,  ubi  folum  nadlus  eBes,  nemine  praefente  clam  a  me  Para- 
celficorum  medicamentorum  praeparationem  fcifcitabaris,  admodum 
folicite  nunc  de  his,  nunc  de  illis,  ut  te  eorum  confedionem  edocerem, 
109»^  me  rogitans,  utut  in  praefentia  aliorum,  ||  fi  quando  de  his  mentio  fie- 
bat,  fcommatis  et  reprehenfionibus  atque  contemtu  illa  prae  Galenicis 
etiam  me  audiente  exciperes;  fcilicet  ne  videreris  tot  annos  in  fucis 
verborum,  negledlis  rerum  penetralibus,  fruftra  infumfiBe  et  optima 
quaeque  neglexiBe.  At  fi  horum  recordatio  tibi  minus  grata  aut  invifa 

40   eft,  quoties  me  per  literas,  quas  adhuc  in  promtu  habeo,  rogafti,  ut  tibi 

Paracelficorum  remediorum  nonnulla  communicarem,  quae  morbos 

illos  difficilimae  curationis,  utpote  Epilepfian,  Apoplexiam,  Paralyfin, 

22  Hydropem, 


170  EPISTOL/E  ASTRONOMICi^ 

Hydropem,  dolores  podagricos  et  fimilia  Galeniftarum  fyrupos,  de- 
codliones  et  clylleres  refpuentia  mala,  praefenter  toUerent,  ut  tibi  tuae- 
que  praxi  per  ea  honorem  et  lucrum  conciliares?  Et  certe  contra  Epi- 
lepfiam  efficax  remedium  e  PARACELSI  fontibus  derivatum  iamdu- 
dum  a  me  impetrafii,  quod  per  vitrioli  exaltatum  et  depuratum  fpiri-  5 
tum,  intervenientibus  quibufdam  appropriatis  fpecificis,  pertinax  illud 
et  horrendum  malum  generaliter  profligat.  Idne  inficiaris?  Nonne  eius 
praeparationis  proceBum  D.  LEVINO  B  ATTO  communicalli,  qui  eum 
ijfdem  verbis,  quibus  ad  te  perfcriptus  erat,  pofiea  in  quibufdam  the- 
matibus  de  hoc  morbo  agens  propalavit,  citra  tamen  autoris  et  inftruc-  10 
toris  mentionem,  quafi  vobis  ipfis  haec  aBcribere,  quae  aliorum  non 
parvo  labore  et  fumtu  comparata  erant,  nihil  referret,  fed  honori  da- 
retur?  Verum  et  plura  in  his  tibi  iamdudum  iuxta  tua  avida  defideria 
conceBiBem,  ni  fcirem  vos,  qui  PARACELSUM  odifiis,  non  fatis  fin- 
cere  et  integre  debitaque  gratitudine  haec  affedare,  fed  faltem  ut  vobis  15 
quaefium  et  famam  comparetis,  alijs  vero  labores  exantlandos  etfum- 
tus  erogandos  relinquatis,  et  un^,  quod  peBimum  efi,  praeceptoribus 
vefiris  et  vobifipfis  aBcribatis,  quae  feliciter  per  haec  arcana  remedia 
praefiari  queant,  ipfum  THEOPHRASTUM  una  cum  his,  qui  longo 
ufu  et  labore  haec  per  Pyronomica  exer-||citia  excoluerunt,  fcommatis  109^ 
et  cavillis  interim  excipere  non  verentes,  ut  foli  fapere  videamini.  At- 
que  hic  plerumque  mos  efi  eorum,  qui  malunt  dodli  et  fapientiores 
haberi  quam  efie.  Quod  fi  itaque  adeo  tibi  invifus  eft  PARACELSUS, 
ut  ipfum  omnefque  eius  fedatores  tenebriones  appellare  non  dubites, 
cur  clam  medicamenta  ex  eius  fchola  prodeuntia  expetis,  palam  vero  25 
irrides  et  improbas?  Cur  viri  dodrinam  nunquam  a  te  intelledam, 
multo  minus  folide  exploratam  convicijs  et  maledi(51is  infeftas?  aut 
cur  non  iudicium  fufpendis,  donec  rationes  et  quae  utrinque  contra- 
dicuntur  perfpedla  habueris,  ^  id  evitare,  quod  levitatis  eft  magnae, 
ingenij  parvi,  et  imbecillis  iudicij,  ut  ipfemet  fcite  mones,  adeo  in  votis  30 
habes?  Verumenimvero  haec  non  propterea  refero,  quod  GALENUM 
et  veteres  Philofophos,  quos  femper  magnifeci  et  adhuc  magnifacio, 
in  omnibus  culpare,  atque  ijs  detrahere,  et  PARACELSUM  undiqua- 
que  erroribus  immunem  pronunciare  velim  (omnes  enim  homines 
fuerunt,  et  tam  falfa,  quam  vera  ex  hoc  inexhaufto  naturae  thefauro,  35 
partim  aliquatenus  introfpiciendo,  partim  caecutiendo  haurire  potu- 
erunt)  fed  faltem  ut  admoneam  te,  dum  virum  illum  inauditum  et  non 
intelledlum  damnas,  contra  propria  axiomata,  quae  in  ufu  te  habere 
refers,  peccare.  Sic  non  minorem  mihi  infers  iniuriam,  dum  te  in  eius 
fententiam  me  trahere  aBeveras,  atque  fic  amicis  irridere,  cum  ex  meis  40 
ad  te  datis  literis  nihil  eiufcemodi,  fincere  omnia  dijudicando,  colligi 
queat.  IUic  enim  potius  PARACELSI  opinionem  circa  fiderum  ali- 

menta 


TYCHO  AD  HENRICUM  BRUCi^UM  23  MART.  1589    171 

menta  improbavi,  quam  quod  tibi  irriferim;  nili  ridiculum  duxeris,  te 
tanto  et  tam  excellenti  in  naturae  perveftigatione  adeoque  pertrada- 
tione  Artifici  quadam  in  parte  aBimilare,  cum  hoc  laudi  potius  tibi  du- 
cendum,  quam  vituperio  vertendum  cenferes,  modo  ufque  adeo  veri- 
110"^  tatis  latentis  penetralia  per  iuftas  ratiocinationes  ||  difcernere  cuperes, 
velut  te  perpetuo  in  votis  habere  perfuadere  mihi  conaris.  Ride,  quan- 
tum  voles,  cachinnis  non  eluditur  veritas.  Memini,  me  infcriptionem 
quarundam  literarum  aliquando  ad  te  dediBe,  qua  te  Philofophiae  Ari- 
ftotelicae  et  Medicinae  Galenicae  Do6lorem  et  promotorem  eximium 

10  praedicavi.  Hanc  intitulationem  tali  interpretatione  excepifii,  quod  epi- 
flolae  iftius  infcriptio,  nifi  teipfum  noviBes,  elatioris  te  animi  reddidiBet, 

t  addens :  Vah  ?  quantus  ego  futurus  f um  Thrafo,  Vi  talem  inveniam  Gna- 
thonem?  At  fane  ego  non  Gnathonice  et  adulatorie  te  ifto  titulo  ornavi. 
Nec  enim  vel  ipfis  Regibus  aut  Principibus  virifque  fummis  adulari 

1 5  unquam  didici.  Neque  praecipuam  laudem  in  his  autoribus  evolvendis 
et  reputandis  proclamandifque  fitam  eBe  iudico,  ex  quo  in  praecipuis 
quibufdam  quaefiionibus  longiBime  a  veritatis  fcopo  receBerint,  ut  in 
plerifque  tum  ab  alijs  tum  etiamameipfo  fatis  evidenter  ofienfum  efi, 
et  inpofierum,  favente  Numine,  luculentius  manifellabitur.  Hic  igitur 

20  potius  fiomachari  debuiBes,  meque,  quod  ironijs  ludam,  accufare.  Sed 
ita  mundo  acceptum  efi,  ut  tenebras  lucem,  hanc  vero  nodlem  reputet, 
ita  feipfum  et  alios  non  fine  gravi  veritatis  iadura  deludere  folet.  At  fi 
forte  haec  tibi  obfcuriora  funt,  et  data  opera  magis  incredibilia,  quam 
quod  probare  poBint,  te  non  femper  aequali  lance  diverforum  Philofo- 

25  phorum  placita,  antequam  ratam  de  his  tuleris  fententiam,  librare,  ad- 
dam  unum  vel  alterum  exemplum  ex  ea  ipfa  epiftola.  Ais  me  aBerere, 
Lunae  latitudinem  maximam,  quae  mea  inventione  Ptolemaicam  quar- 
ta  gradus  parte  excedit,  non  facere  magnum  in  eclipfibus  difcrimen, 
quae  circa  nodos  incidunt,  idque  illic  verum  eBe,  fed  tamen  in  maxima 

30  a  nodis  remotione,  iuxta  quam  eclipfes  contingere  poBunt,  aliquid  dif- 

IIO^  crepantiae  daturam  credis.  Utrum  et  hic  mea  ratiocinia  iu-||fia  trutina 

expenderis,  antequam  de  his  iudicium  iam  fecundo  protuleris,  vide- 

bimus.  Ego  in  literis  illis,  quibus  meam  fententiam  inventaque  tutatus, 

haec  ipfa,  quae  nunc  infers,  fatis  diligenter  examinavi,  et  Mathematice 

35  demonfiravi,  perque  numeros  comperta  reddidi,  et  tam  in  ipfis  inter- 
fedlionibus  quam  remotiBimo  limite  adeoque  his  intermedio  differen- 
tiam,  quae  contingit  inter  latitudinem  Lunae  Ptolemaicam  et  nofiram, 
oculis  fubieci,  eamque  aBerui  iuxta  diftantiam  a  nodis,  ubi  limes  eclip- 
fium  efi  remotiBimus,  12  graduum  non  maiorem  evadere  3  fcr.  quae 

40  unum  faltem  digitum  in  obfcuratione  Lunae  caufari  ad  fummum  poBint, 

cuius  tamen  perceptio  quamobrem  fenfibus  minus  pateat,  rationes  in- 

fuper  addidi.  Cum  igitur  haec  fint  fatis  evidenter  a  me  demonfirata  et 

22*  fcrupulofe 


172  EPISTOL^  ASTRONOMICi^ 

fcrupulofe  numerata,  ut  nuUa  reftet  contradicendi  iufla  occalio  (taceo, 
quod  etiam  Mathematici  Landgravij  experimento  et  teftimonio,  quod 
un^  adiunxi,  id  muniveram)  cur,  quaefo,  ea  nunc  denuo  in  dubium 
vocas,  et  cramben  femel  codlam  ad  faflidium  recoquis?  Cur  non  mani- 
feftae  experientiae  et  obfervationum  certitudini  eorumque,  quae  con-   5 
tradici  pofiint,  iuftae  dilutioni  non  acquiefcis?  An  hoc  eft  iuxta  tua  ve- 
ritatis  indagandae  principia,  diu  videlicet  multumque  penlitanda  eBe 
ea,  quae  in  controverliam  vocantur,  et  rationes  utrinque  ponderandas, 
antequam  fententia  de  talibus  minime  dubia  feratur?  Sic  neque  de  ijs, 
quae  ego  circa  coeli  materiam  non,  ut  quidam  neotericorum  fentiunt,    10 
prorfus  aeriam  (fecuti  in  hoc  lOANNIS  FJENJE  Galli  fententiam)  in  t 
contrarium  addudurus  fum,  dubitare  poteris,  priufquam  meas  ratio- 
nes,  quas  forte  iam  antea  fufpedlas  habes,  penitius  cognoveris.  Si  tibi 
neotericorum  quorundam  totum  mundum  vifibilem  aere  elementari 
replentium  arridet  opinio,  quam  ||  etiam  fententiam  mordicus  tuetur  111«^ 
antedidtus  Landgravij  Mathematicus,  et  muUis  modis  a  me  id  obtinere,   t 
fed  frullra  elaborat,  equidem  per  me  id  tibi  et  alijs  facile  licebit.  Sed 
vide,  quanta  nota  vellro  ARISTOTELI  fic  inuratur.  Is  enim  elemento- 
rum  proportiones  et  menfurationes  hac  ratione  ignoraBe,  ut  de  neo- 
tericis  nunc  non  dicam,  et  coeli  naturam  frufira  ab  his  exemiBe,  atque   20 
quintum  quoddam  (idque  mea  fententia  non  inepte)  immerito  appel- 
laBe  videbitur.  Et  quam  parva  ad  G ALENUM  vefirum  hinc  redunda- 
bit  gloria,  utpote  eiufdem  Philofophiae  confortem?  Praeterea  quamvis 
cuiullibet  Cometae  confideratio  per  fe  circa  individua  faltem  verfetur, 
nec  generalem  aliquam  de  omnibus  dodlrinam  extruat  quoad  fingulas  25 
particularitates,  quae  diverfis  incidere  poBunt,  tamen  multa  habent 
communia,  et  unius  faltem  diligens  perveftigatio  ad  reliquorum  cogni- 
tionem  uberiorem  viam  fiernit;  ut  ob  id  non  ratum  fit,  hanc  cognitio- 
nem  cum  ipfis  Cometis  intercidere,  velut  tu  adhuc  nofiros  conatus  et 
indefeBos  circa  hoc  negocium  labores  nimium  (ut  videtur)  extenuando   30 
obijcere  perfias.  Manet  enim  fcientia  et  veri  inquifitio  in  animis  eru- 
ditorum,  qui  rite  candideque  philofophantur,  et  haec  exempla  ad  ube- 
riorem  in  his  perfedlioremque,  quando  plures  exoriuntur  Cometae, 
veritatis  inquifitionem,  non  infrugifere  conducunt;  quin  et  de  multis 
alijs  ad  Afironomicum  negotium  pertinentibus  (de  quibus  tum  in  opere   35 
nofiro  fubinde  ago,  tum  etiam  in  literis  iftis  te  commonefeci)  diBerendi 
anfam  non  poftremam,  neque  ufque  adeo  contemnendam  praebent. 
Quod  fi  tibi  haec  ita  non  arriferint,  fruftraneamque,  quae  his  impenda- 
tur,  diligentiam  duxeris,  ifta  non  legas,  nec  cures  quicquam,  imo  con- 
temnas,  abijcias  et  oppugnes,  fi  lubet:  me  non  habebis  ||  antagoniftam.  11 1  ^ 
Inveniet  forte  nofter  conatus  aliquos,  qui  tot  vigilatas  nodles,  tot  inde- 
fatigatos  labores,  tot  meditationes  et  veri  perquifitiones,  tantofque  in 

haec 


TYCHO  AD  HENRICUM  BRUCi^UM  23  MART.  1589    173 

haec  erogatos  fumtus  non  ingratis  animis  excipient.  Imo  li  vel  nulli 
quam  maxime  unquam  candida  mente  haec  agnofcere  velint,  ego  ta- 
men  a  veri  redlique  inquilitione  et  promulgatione  animum  nequaquam 
abiedturus  fum,  cum  virtus  et  veritas  fibiiplis  precium  fint,  nec  extra- 

5  neis  indigeant  adminiculis  aut  fuffragijs.  Si  id  te  ita  movet,  quod  dix- 
erim,  nofiros  labores  fbrte  tamdiu  inter  eruditos  locum  aliquem  in- 
venturos  atque  ea,  quae  de  primo  mobili  et  vulgaribus  Planetarum 
theorijs  toties  recantantur,  in  quibus  nihil  novi  aut  diu  defiderati,  fed 
faltem  aliquoties  adium  denuo  agitur,  ut  revera  in  his  compleatur  Co- 

lotmici  fententia:  Nihil  dici,  quodnon  didturh  Jit  prius :  R,  inquam,  id- 
ipfum  ita  te  exagitat,  ut  de  tuo  faltem  fphaerico  libello  (quem  nonnuUas 
praeclaras  demonfirationes  non  ubique  obvias  continere  fcio)  prolatum 
fufpiceris,  cum  tamen  theoriarum  un^  mentionem  fecerim,  quas  te 
nullas  edidiBe  compertum  habeo,  ut  ob  id  in  tot  fcommata  prorum- 

15  pendum  duxeris,  Bofphoros,  tineas,  blattas,  cauponarum  et  pharma- 
copoeorum  avaras  technas  nofiris  laboribus  oblique  ominando,  nihil 
ifta  me  movent,  fed  tibi  potius  bilem  excitaBe  videntur.  Scio  equidem, 
qualia  fint  ea,  quibus  utplurimum  noftri  aevi  fcriptores,  vel  potius  tran- 
fcriptores  in  fingulis  facultatibus  et  artibus  chartas  onerant,  quodque 

20  ea  vix  diutinam  aetatem  fullinebunt:  et  experientia  tefiatur,  fuperioris 

feculi  eiufcemodi  non  magni  momenti  fcripta  iam  exoleviBe.  Nec  ego 

animum  induxi,  quidpiam  in  medium  proferre,  quod  ab  alijs  fatis 

elaboratum  anteaque  promulgatum  efi,  ne  videar  adlum  agere,  fed  ea 

112«^  potiBimum,  quae  tot  iam  feculis  diu  mul-||tumque  frufira  expetita  et 

25  defiderata  funt,  quorum  etiam  pervefiigationem  folidam  fumtuum 
penuria  et  adminiculorum  defed^us  alias  non  ubique  admittit.  Si  illa 
nihilominus  aliquandiu  fupereBe  nequeant  et  a  pofteris  confervari 
augerique,  utique  nihil  aliud  eveniet,  quam  quod  iamdiu  accidit,  ea 
ignoratione  opprimi  oblivioneque,  quae  magno  labore  e  tenebris  in 

30  veritatis  lucem  dedudla  funt;  et  nihil  ad  me  pertinebit,  fi  pofieri  ea 
tueri  confervareque  nequeant  aut  nolint.  Sufficit,  me  DEI  aliquale 
donum  non  humi  abfcondiBe,  nec  tempus  inutiliter  confumfiBe,  de 
caetero  non  folicitus.  Ego  nihil  eorum  ago,  quod  immortalitatem  ul- 
lam,  quam  in  folius  DEI  gratia  pofitam  fcio,  inde  confequi  fperem,  et 

35 1  quemadmodum  (ut  CICERO  ait)  ea,  quae  de  nobis,  antequam  nati  fu- 
mus,  loquebantur  homines,  five  non,  nihil  nos  afficiunt,  fic  etiam  pofi 
fata  aliorum  tunc  viventium  nofiri  recordatio  nihil  nobis  boni  dam- 
nive  adfert,  fola  ea,  quae  apud  DEUM  eft,  immortalitate  perpetuitatem 
aeviternam  largiente.  Caetera  omnia  cum  caduco  mundo  interitui  et 

40  diBolutioni  obnoxia  funt.  Qui  igitur  in  his  fempiternum  aliquid  ponit, 
feipfum  decipit.  Habes,  quid  ego  etiam  de  his  fentiam,  ob  id  incul- 
canda,  ne  me  aliter  opinari  frufira  exifiimes,  et  contra  iudicij  aequita- 

tem, 


174  EPISTOLi^  ASTRONOMICi^ 

tem,  quam  prae  te  fers,  nefcius  et  hac  in  parte  pecces.  Iftam  non  levem 
iniuriam,  quam  in  meam  Cometae  Anni  11  theoriam,  aBerens  talem 
Cometae  dudlum  aliquando  terris  uniri,  commilifti,  vix  uno  vel  altero 
verbo  excufas,  ne  forte  errorem  agnofcere  videaris.  At  qui  Mathema- 
ticus  ignorare  debeat,  digreBionem  maximam  a  Sole  eorum  Phaeno-  5 
mencon,  quae  Terram  non  fimul  ambiunt,  in  loco  contadlus,  qui  fit  per 
lineam  vifus  et  circulum  fui  dudlus,  capiendam  eBe,  quemadmodum 
in  9  et  ?  ab  omnibus  ||  Aflronomis  hadlenus  quam  proxime  fieri  con- 112^ 
fuevit,  et  ifia  per  fe  in  libro  meo  fatis  fideliter  explicata  funt,  ut  nullam 
haefitationem  vel  obiedionem  iure  mereri  poBint?  10 

Ea,  quae  ad  ultimas  literas  iocofe  faltem  et  obiter  fcriptas  copiofius 
fere,  quam  ad  uUas  maiores  et  ad  rem  Aftronomicam  non  leviter,  ut 
puto,  facientia  trad\antes  refpondes,  nolo  multis  replicare.  Scimus, 
quales  fint  incolae  nofiro  aevo  temperatiBimam  mundi  regionem  in- 
habitantes,  quales  etiam  Africam  incolentes,  ut  de  caeteris  non  dicam.   15 
Id  tantum  addam,  in  extrema  Norwegia  et  Suecia  rufiicos  reperiri  non 
paucos,  manfuetiores,  humaniores  et  hofpitaliores,  quam  plaerique 
rus  incolentium  inter  eos,  qui  in  feptentrionali  Germaniae  parte  de- 
gunt.  Nam  ifthic  verfus  Boream  non  folum  funt  omnes  etiam  agricolae 
hofpitales,  fed  bene  fecum  adlum  putant,  fi  a  peregrinis  vifitentur,  ijs   20 
cibum  et  potum  in  copia  largiuntur  gratis,  nihil  pecuniarum  recipi- 
entes,  cum  ijs  blande  coUoquuntur,  congaudent,  cantant,  et  fimilia 
humanitatis  officia  lubenter  praeftant,  promovent  poftea  equis,  curri- 
bus,  cymbis,  quorfum  ulterius  tendere  cupiunt,  atque  haec  obvia  vel 
nulld  vel  minim^  mercede.  Haec  ita  fe  habere,  norunt  ij,  qui  iftas  re-   25 
giones  peragr^runt.  Cum  itaque  utriufque  plagae  homines,  de  quibus 
loquor,  fint  ruftici,  nec  literis  inftituti,  nec  peregrinatione  aut  converfa- 
tione  manfuetiores  redditi,  nec  delicatius  educati,  qui  fit,  ut  Boreas 
Auftrum  in  his  humanitatis  officijs  vincat?  Vide,  qualia  ingenia  ulti- 
ma  Illandia  producat,  quod  procul  dubio  expertus  es  in  ijs,  qui  fub-   30 
inde  veftram  Academiam  invifunt.  Imo  vix  ifthic  reperitur  rufticus 
aliquis,  qui  non  ludum  Scacchorum,  qui  omnium  eft  ingeniofiBimus, 
expedite  et  fcite  admodum  calleat,  qui  tamen  tantum  habet  difficulta- 
tis,  ut  multi  fint  alibi  in  civitatibus,  qui  eum  ||  vix  aBequuntur.  Sed  nolo  113" 
ad  comparationem,  quae  ut  redle  ais,  odiofa  eft,  diverti.  Latet  quiddam   35 
in  terrarum  Naturis  et  Genijs  abftrufi,  quod  nec  aeris  nec  coeli  influxu 
totaliter  excufari  poteft,  imo  idipfum  non  perpetuo  in  ijfdem  locis  du- 
rat,  fed  habet  fuas  quafdam  metamorphofes  et  tranfplantationes,  vul- 
garibus  Philofophis  nondum  perfpedlas. 

Haec  literis  tuis  refpondere  libuit,  nullo  te  tuave  carpendi  ftudio   40 
(neque  enim  amicitia  noftra  diutina  patitur)  fed  ut  ingenue  te  admo- 
nerem,  ne  nimium  tuo  ipfius  iudicio  femper  tribueres,  aliorum  labori- 

bus 


lOANNES  CRAIGUS  AD  TYCHONEM  MAI.  1589    175 

bus  et  inventis  detrahendo  eaque  elevando,  et  ne  in  tantum  veterum 
Philofophorum  et  Medicorum  fententijs  te  mancipares,  ut  neotericos 
veritatis  latebras  enodare  poBe  diffideres.  Vale  et  haec  fubito  exarata 
boni  confule  atque  candide  interpretare,  profec5la  ab  homine  tui  amante 
et  libertate  utente  Philofophica.  Iterum  quam  feliciB.  vale. 


[Ex  apographo  manu  scripto  in  exemplo  Berolinensi  operum  astronomicorum  Tychonis] 

1'         NOBILISSIME  ET  CLARISSIME  VIR, 

AMICE  HONORANDE. 
S.  P. 

*^  IMS^^f^SI^SSJll  UB  praeteritae  hyemis  initium,  vir  magnificus,  D.  GU- 
ILHELMUS  STUARTUS,  mihi  literas  tuas  et  librum, 
quem  mififii,  reddidit,  quibus,  ut  in  manus  meas  ven^re, 
avide  perlediis,  deledlatus  fum  plurimum;  nam  non  fo- 
lum  erudita  intricatae  quaeftionis  tradlatio,  in  qua  exi- 

15  mtaagSSg^lBfl  miam  dodrinam  et  fingularem  induftriam  perfpexi,  mi- 
rum  in  modum  placuit,  fed  etiam  gratiBimum  fuit,  tam  amicam  erga 
me  voluntatem  in  te  viro  praeftanti  cognofcere.  Pro  ifta  tua  humani- 
tate  et  libro  tuo,  quo  me  honorare  libuit,  ago  quas  poBum  gratias,  cum- 
que  fimili  ftudiorum  frudu  refpondere  nequeam,  animum  tui  pera- 

20  mantem  tuaeque  amicitiae  ftudiofum  profiteor .  Quod  eam  LIDDELIUS 

t  nofter  mei  apud  te  fecerit  mentionem,  ex  amore  quodam  id  fuo  egit; 
quod  vero  te  ad  amicitiam  mutuam  invitaverit,  mihi  rem  gratam,  et 
quam  multis  ante  annis  expetitam  a  me  fuifie  fcierat,  fecit.  Nam  a  quo 
dodliBimus  WITTICHIUS  ex  Dania  redierat,  tua  ille  tantopere  prae- 

25  dicavit,  ut  ab  eo  tempore  te  femper  in  amore  et  honore  habuerim,  et 
ante  quinquennium,  cum  in  patriam  per  Porthmum  veftrum  naviga- 
rem,  quae  ille  commendaverat,  coram  intueri  cupieram  et  conftitueram; 
fed  ventis  contra  affiantibus  et  pro  tua  Urania  Norvegicis  fcopulis  ad 
menfem  obiedlis,  aegre  votis  fruftratus  fum.  Ab  eo  tempore  acceUit  ho- 

30  norifica  noftratium  Legatorum  de  admirandis  tuis  inftrumentis  (nam 

1  ^  de  alijs  iudicare  vix  poterant)  ||  commendatio;  quae  illud  amicitiae  tuae 
defiderium  renovavit  et  auxit,  adeo  ut  fuperioribus  annis  faepenumero 
in  animo  habuerim  meis  literis  initium  eius  facere ;  quod  non  acciderit, 
vitae  noftrae  ratione  eiufmodi  cogitationes  fubinde  excutiente  fadum 

35  eft;  quod  tu  nunc  prior  id  egeris,  et  comitatem  agnofco,  et  benevolen- 
tiam  grato  animo  compledlor,  meque  viciBim  teneri  ftatuo,  ut  quod  a 
te  bene  coeptum  eft,  a  me,  quo  poterit  ftudio,  in  pofterum  colatur  et 
confervetur.  Quod  quidem  non  illibenter  faciam;  nam  quamvis  exi- 
guum  fit,  quod  ipfe  polliceri  potero,  in  tanta  earum  rerum  oblivione, 

in 


176  EPISTOLiE  ASTRONOMICi^ 

in  quibus  tu  excellis,  iucundum  tamen  erit  de  ijs  nonnunquam  tecum 
conferre,  a  quo  fumma  quaeque  expedlare  licebit.  Nam  et  lic  liber  tuus, 
licet  ab  undecim  hinc  annis  eiufmodi  vix  attigerim,  tam  fuit  acceptus, 
ut  accuratas  eius  obfervationes  et  ingeniofas  demonftrationes  fumma 
cum  voluptate  legerim;  ac  pro  veteri  noflra  erga  has  difciplinas  affec-  5 
tione,  Iludiofis  earum  plurimum  gratulor,  eBe  eiufmodi  Artifices,  qui- 
bus  nec  ad  perfecSlam  fcientiam  nec  ad  abfolutam  operationem  quic- 
quam  deefie  videtur:  tantumque  de  illis  fiudijs  te  meritum  efie  ftatuo, 
ut  omni  commendatione  digniBimus  fis. 

Sed  ad  literas  tuas  nunc  veniam,  quibus  citius  refpondiBem,  nifi  con-  10 
tinuse  peregrinationes  nofirae  ab  initio  Februarij  vix  unum  diem  domi 
eBe  conceBiBent.  Ex  Anglia  ante  paucos  dies  domum  reverfus,  nonni- 
hilotij  fumnadlus  ad  tua  relegenda  et  iterum  expendenda;  nec  tamen 
ut  cuperem.  Nam  fi  reliqua  fuppeterent,  experiri  vellem,  an  Cometas 
iterum  numeris  poBem  coelo  deducere  in  nativum  fuum  locum  inter  15 
ARISTOTELIS  fumofitates.  Sed  hoc  alterius  erit  otij  et  maioris  earum 
rerum  recordationis.  Nunc  pro  praefenti  occafione,  quantum  occupa- 
tiones  permittent,  paucis  refcribam. 

Literis  tuis  a  me  petis,  ut  fententiam  meam  candide  fignificem.  Quod 
ad  id  attinet,  mihi  tua  vehementer  placent,  et  inprimis  illud  nobile  fiu-   20 
dium  in  corrigendis  fiellarum  locis  et  motibus  ||  et  exadlioribus  numeris  2«^ 
fubijciendis  fupra  modum  commendare  oportet;  quo  ut  pergas  nomen 
tuum  inter  illos  aeternos  numeros  confecrare  hortari  vix  audeo,  cum 
fummo  conatu  eo  te  ferri  omnibus  neceBarijs  infirudlum  iam  palam 
confiet ;  H  ullam  operam  in  tam  nobili  conatu  praefiare  tibi  poBem,  non  25 
deeBem ;  fed  nobis  nec  tam  accurata  infirumenta  hic  funt,  nec  his  coele- 
fiibus  a  caducis  corporibus  vacare  licet.  Nunc  enim  magis  Rhabarba- 
rum  et  Sene  fimiUaque  expenduntur,  quam  omnes  Planetarum  gyri. 
Verum,  nobiliBime  vir,  cum  ad  eam  contemplationem  te  ille  aeternus 
omnium  Creator  vocaverit,  ijfque,  quibus  oportuit,  inftruxerit,  madte   30 
hac  felicitate  et  virtute  utere,  ut  talento  tuo  pofteritati  lucrifacias.  At 
nonParadoxis;  nam  ingenue  loquor,  veritatis  caufa,  fed  acceptioribus 
difciplinis.  Hoc  etenim  tuum,  in  quo  CICERONEM  te  Mathematice 
imitari  voIuiBe  mihi  perfuadeo,  minime  arridet.  Non  enim  placet,  fa-   t 
pientiBimi  Architedli  perfedliBimum  ordinem  obfcurari,  et  mutabilibus   35 
cum  immutabilibus  confufis,  dtaiia^  Chaos  introduci.  Nec  latet,  alios 
ante  te  in  ea  fuiBe  opinione,  contra  quos  aliquando  meditabar  in  Co- 
metometria  noftra  difputationem.  Verum  cum  illi  nullis  rationibus  eo 
fuerint  indudli,  evidentius  eft,  quam  ut  oftendi  debeat.  Nemo  tam  mul- 
tis  id  conatus  eft  perfuadere,  quam  tu.  Quod  an  effeceris,  ego  quidem   40 
affirmare  nequeo;  mihi  enimPhyficorum  coniedlurae  ex  rerum  naturis 
fumtae  magis  confentaneae  adhuc  videntur.  Et  ne  abfque  ratione  ita 

fentire 


lOANNES  CRAIGUS  AD  TYCHONEM  MAI.  1589    177 

fentire  me  exillimes,  paucis  tua,  Q.  non  ingrata  fuerit  veritatis  inquilitio, 
excutiam. 

Primis  quinque  capitibus,  quae  de  apparente  loco  et  motu  Cometae 

demonftrafti,  praeclare  a  te  conflituta  videntur,  nec  li  numeri  conftent, 

5  contradidlioni  locus  efl.  Sed  fexto  capite  plus  ultra  progrederis,  coelum 

novis  corporibus  aperturus,  ubi  nihil  ijs  loci  eCe  ARISTOTELES  de- 

monftravit.  Neque  tuae  rationes  eius  authoritati  hic  praevalere  cen- 

2^  fendae  funt,  li  diligenter  ||  examinentur.  Nam  illae  tres  Maximae,  quas 
prima  comprobatione  affers,  probabiliter  duntaxat,  ut  ipfe  fateris,  pro 

10  fententia  tua  faciunt,  fed  quaefo,  quorum  ante  authoritate  fuerint  ap- 
probatae,  ut  probabilem  concludendi  vim  habeant?  Sed  fint  tales:  ut 
arcum  maximi  circuli  defcribere,  fit  in  coelo  eBe;  quod  Phaenomenon 
tuum  talem  defcripfiBe  tibi  vifum  fit,  demonflras;  fed  an  alijs  fimiliter 
moveri  apparuerit,  dubito.  Tibi  videtur  materiae  cauBa  circulum  mag- 

15  num  defcribi  non  poBe,  quod  vagabundius  hincinde  ab  eiufmodi  or- 
bita  potius  expatiaretur,  ac  ob  id  ingenitam  ipfi  motus  fui  fcientiam 
aBcribis.  Mihi  tam  intelligens  fui  fuiBe  nequaquam  confentaneum  ex- 
iflimatur;  quin  potius  illum  motum  materiae  cauBa  accidiBe,  quippe 
ali^s  non  fuit,  quam  a  primi  motus  numero  retardatio,  quae  maior 

20  circa  initia  extitit,  cum  moles  maior  plus  fubfif^eret,  fubinde  et  quafi 
proportionaliter  decreverit,  flamma  aequalibus  temporibus  materiam 
lychni  inftar  depafcente,  quod  non  in  minorem,  fed  maiorem  abierit 
circulum,  argumentum  eft,  variaBe  a  Terra  remotionem,  materia  ni- 
mirum  indies  magis  ac  magis  extenuata,  et  flamma  ad  fuperiora  prae- 

25  valente,  quae  Phyfica  ipfius  motus  ratio  magis  confentanea  efl,  quam 
flatuere  animal  fuiBe  logicum,  feu  avxoniv^xov  a  fua  motrice  mente 
corpus. 

Secunda  Maxima  coelo  Cometas  potius  eliminas  et  longe  extermi- 
nas:  ideo  cuius  moles,  lux  et  motus  continuo  decreverunt,  donecpror- 

30  fus  evanuerint,  in  illo  immutabili  loco  fuit?  quo  conceBo,  ut  alio  prae- 

teream,  praecipua  Aftronomiae  hypothefis  evertetur,  qua  invariabilis 

t  coeleflium  conditio  ponitur.  Planetae  a  celeriore  ad  *  terram  et  hoc  ad 

illud  certis  fub  periodis  remeant,  at  Cometis  a  fuo  interitu  non  eft  re- 

greBio,  nec  quicquam  hic  magis  fimile,  quam  circularis  eft  redlae.  Ter- 

35  tia,  quod  motum  Luna  celeriorem  habuerit,  fupra  eam  evehis :  fic  pro- 
grediendo,  ad  Saturnum  ufque  fub  finem  evolabit;  neque  enim  H  inter 
coeleflia  talis  motuum  Harmonia  fit,  quicquid  fpeciem  aliquam  eiuf- 

3'  modi  motus  ||  habet,  pro  fuo  numero  inter  ea  reponetur?  Coeleflibus 
ingenitum  efi  circularis  motus  principium:  mutabilibus  adventitium 

40  eft  tantum,  cumque  toto  naturae  genere  haec  ab  illis  differant,  ut  afym- 

metra,  fecundum  magis  et  minus  comparari  non  debent.  Itaque  his 

Topicis  tuis  nufquam  adhuc  locantur  Cometae,  quod  paucis  indicare 

23  volui. 


178  EPISTOLi^  ASTRONOMICiE 

volui.  Videamus  iam  an  Mathematicae  dimenfiones  ccjelum  ipfis  pate- 
faciant,  quod  maxime  quidem  fecunda  comprobatione  tua  conaris, 
ubi  aBumptis  duabus  ab  ore  Pegafi  obfervatis  Cometae  diftantijs  in- 
quiris,  an  coUedlae  ex  calculo  iuxta  Hypothefin  difiantiae  congruant. 
Primum  quidem  ex  ijfdem  diftantijs,  cognita  declinatione  et  a  Meri-   5 
diano  remotione,  colligis  ad  data  tempora  apparentes  altitudines.  Et 
pofito  Cometa  in  orbe  lunari  inquiris  fedlionis  angulum,  quem  facit 
verticalis  cum  circulo  apparentis  motus:  cuius  anguli  beneficio  paral- 
laxes  in  longum  et  latum  elicis,  unde  viciBim  diftantias  ab  ore  Pegafi 
ratiocinaris:  quarum  pofterior  cum  maior  priori  obveniat,  et  quo  in-   lo 
ferius  ponetur  Cometa,  eo  ab  obfervatione  magis  difcrepabit,  conclu- 
dis  neceCario  fupra  Lunam  eBe.  Ponemus  in  hoc  fucceBivo  rationum 
dudlu  nihil  requiri,  an  ideo  fupra  Lunam  erit,  quia  fic  colledlae  diftantiae 
ab  obfervatis  differunt:  at  hac  ratione  fupra  Lunam  non  erit,  quia  nun- 
quam  congruent,  quantumvis  enim  removeris,  femper  pofterior  col-   15 
ledlarum  maior  erit  pofteriori  obfervatarum.  Et  ubi  Parallaxis  nulla  t 
eft,  pofterior  erit  duntaxat  aequalis  priori,  coeuntibus  apparentis  et 
veri  loci  lineis:  nunquam  minor  fiet,  ut  vult  obfervatio.  Deinde  hae 
colledlae  fiunt,  Phaenomeno  a  priore  ad  pofteriorem  fitum  motu  dun- 
taxat  primo  tranflato,  nulla  proprij  motus  habita  ratione:  quomodo   20 
pofterior  diftantia  neceCario  maior  evadet  priori,  G^  quicquid  ex  Paral- 
laxi  acceBerit;  G.  nihil,  erit  aequalis:  nunquam  minor,  nifi  exproprio 
id  motu  fiat:  quo  interveniente,  ut  fi  verfus  ftellam  fupra  fe  pofitam 
proprio  motu  feratur,  quod  ex  Parallaxi  ||  accederet,  iterum  fubtrahe-  3^ 
tur  vel  etiam  amplius :  ac  tum  Cometa  etiam  longe  infra  Lunam  pofito,  25 
non  modo  nulla  erit  afpedlus  diverfitas,  fed  pofterior  quoque  diftantia 
a  Fixa  minor  evadet  priori.  Ut  fit  Cometae  fublunaris  remotio  hb,  ad 
quod  quidem  pundlum  b  primo  motu  in  fecunda  obfervatione  per- 
veniret,  fed  proprio  retrahatur  in  d,  fitque  retradlio  in  Inftrumento 
ad  a  infenfibilis  fere  ad  3.'  vel  4.'  ce,  fiat  tamen  per  eam  in  illa  im-  30 
menfa  odlavi  orbis  remotione,  ut  abs  fitu  b  fupra  Lunam  in  f  inter 
coeleftia  ad  g  ufque  attoUatur.  Ubi  ex  Parallaxi,  quae  haberi  vix  poteft, 
remotio  Cometae  a  Terra  definiri  nequit,  quod  nemo  hadlenus  anim- 
advertit. 

Sed  repeto  nunc  illum  dudlum,  qui  admodum  interruptus  eft:  unde  35 
data  tempora  habes;  non  ex  altitudinibus  Fixarum:  Si  ex  Horologijs, 
cur  non  id  alijs  concedis?  Deinde  ille  fedlionis  angulus  dce  pag.  114. 
non  eft  repertus,  neque  idem  eft  cum  angulo  gckpag.  112.  quia  circulus 
dce  pag.  112.  per  apparentem  locum  tranfit,  et  apparentis  eft  motus,  at 
fcg,  pag.  114.  alius  eft  et  tranfit  per  verum  ex  Hypothefi  locum:  pro-  40 
inde  dce  pag.  114.  non  eft  inventus,  quo  Parallaxes  exquiris:  ac  ideo 
hae  in  longum  et  latum  dedudlae  Parallaxes  alienae  funt,  nec  aliae  funt 

vifae 


lOANNES  CRAIGUS  AD  TYCHONEM  MAI.  1589    179 

vifae  longitudines,  quam  quas  veras  appellas  pag.  115:  ut  hae  diflantiae 
ne  quidem  iuxta  Hypothelin  rite  fint  colledtae,  unde  apparet,  hanc  de- 
monftrationem  omni  modo  infirmam  eBe  ad  id  quod  intendis.  Cum  col- 
limatius  rem  agis,  proprium  ad  flellam  motum  confideras,  et  eafdem 
5  omnino  reperis  difiantias,  ut  omnia  exempla  docent,  primo  excepto 
pag.  119.  in  quo  illa  tria  fcrupula  prima,  quorum  caufa  tot  centenis 
Semid.  Terrae  vis  Cometam  removeri,  non  fiant  ulla  retardatione  re- 
fpedu  Parallaxeos,  fed  calculo  tantum  obrepunt:  nam  in  alijs  omnibus 
non  occurrunt,  nec  mirum  fi  ex  ijfdem  eadem  proveniant,  cum  nihil 

10  alieni  mifcetur:  ac  in  illa  immenfa  remotione,  cum  Parallaxis  evane- 

4'  fcat,  nullam  pariet  differentiam,  illa  quam  affers  cum  obferva-||tione 
convenientia  nihil  concludat. 

Tertia  comprobatio  ad  quaefiionis  huius  veritatis  eruendam  accom- 
modari  fortaBe  poterit,  fed  pro  tua  fententia  nihil  facit:  nam  conceBa 

15  illa  ad  idem  momentum  redudlione,  quamvis  in  locis  longitudine  et  la- 

t  titudine  differentibus  eadem  reperiatur  Cometae  a  Vulturis  fiella  di- 
fiantia,  non  fequitur  locorum  intercapedinem  a  b  pag.  125.  refpedlu 
remotionis  bc  infenfibilis  eBe  quantitatis:  nam  negligis  differentiam 
longitudinis,  et  in  eodem  plano  ftatuis  lineas  vifuales  acf  et  bce,  cum 

20  in  diverfis  fint,  quod  loca  longitudine  differant,  et  in  diverfis  planis 
exifientes.  Licet  in  corpore  Cometae  ad  idem  momentum  coeant,  in 
odlavo  tamen  orbe  in  contrarias  dehifcunt  partes  e  et  f :  a  quibus  ad 
fiellam  d  aequales  fint  difiantiae  arcus  d  e  df,  ac  triangulum  fiat  ifofceles 
def,  idque  Cometa  longe  infra  Lunam  pofito:  quare  hac  probatione 

25  non  efficietur  coelefiem  habuiBe  fitum. 

In  longitudine  Uraniburgi  et  Pragae  ab  alijs  differre  videris,  quod 
Pragam  facias  Uraniburgo  orientaliorem,  cum,  ut  de  alijs  non  dicam, 
in  ORTELIJ  Mappis  longitudo  Pragae  fit  circiter  32,  Uraniburgi  vero  35 ; 
quaefo,  ad  me  perfcribas  exadas,  quas  habere  poteris  tui  loci,  Pragae 

30  et  CaBiliae  longitudines. 

In  quarta  probatione,  quas  appellas  refpedu  centri  altitudines,  non 
funt  aliae,  quam  apparentes,  refpedu  nimirum  fuperficiei,  quia  ex  de- 
clinatione  et  azimutho  apparentibus  deducis:  quod  in  orbe  Lunae  diffe- 
rentia  verarum  altitudinum  minor  fit  differentia  apparentium  ad  9.'  ni- 

35  hil  aliud  arguit,  quam  in  hoc  fuppofito  fitu  Cometam  admittere  afpedlus 
diverfitatem:  nec  dubium  efi,  quin  quo  magis  removeris,  differentia 

4^  verarum  et  apparentium  ||  altitudinum  fit  minor  futura,  donec  prorfus 
nulla  evadat.  REGIOMONTANI  demonfiratio  fatis  accommodata  eft 
Phaenomeno  immobili,  quantumvis  elevetur,  fi  modo  uUa  fit  Paral- 

40  laxis:  at  mobili  nequaquam  infervit,  nec  tua  adhibita  corredlione  ac- 

commodatior  fit,  quia  in  corredlo  Azimutho  Cometa  non  apparuit,  ut 

Parallaxis  in  eo  non  fit  quaerenda:  talis  adhibenda  eBet  corredlio,  qua 

23*  proprius 


180  EPISTOLi^  ASTRONOMIC^ 

proprius  ad  ftellam  motus,  qui  Parallaxin  exhaurit,  determinetur,  ve- 
rum  ne  hac  ratione  remotio  eius  a  Terra  erui  poterit,  quod  per  Paral- 
laxin  haec  indagari  nequeat.  Atque  hae  funt  rationes,  quibus  Cometas 
inter  coeleftia  locare  conaris,  quam  vero  deficiant  ex  ijs  quae  attuli, 
manifeftum  eBe  arbitror.  5 

Quas  odlavo  Capite  affers,  cum  his  nitantur,  cum  ijs  confiftent,  nec 
id  pluribus  exquirere  libet.  Quod  ad  illam  mundani  Syfiematis  Hypo- 
typofin  attinet,  cum  ut  penetrationum  dimenfionem  evites,  Planetas 
per  liquidum  iEthera  progreBivo  motu  ferri  fiatues,  ut  alia  praeteream, 
circularis  motus  Hypothefin  evertes,  et  apparens  anomalia  per  helices   10 
indemonftrabifis  et  inexplicabilis  reddetur.  Sic  eft  Syftema  conftituen- 
dum,  ut  habeat  Mathematicus,  in  quo  acquiefcat,  nec  Phyfico  fit,  quod 
obmurmuret;  nam  nequeunt  horum  Philofophorum  demonftrationes 
contradicere.  IUuftriBimi  D.  Landgravij  obfervationes  valde  placent, 
nec  dubito,  quin  ex  ijs  poBit  quaeftionis  veritas  elici.  Rudes  M^^ST-   15 
LINI  et  CORNELIJ  notationes  licet  ad  apparentem  motum  oftenden- 
dum  ahquo  modo  faciant,  ad  Cometae  fitum  demonftrandum  nihil  con- 
ferunt.  Et  illum  Philofophia  Tubingenfis  melius  potuit  inftituere,  nifi 
phantafiae  oftentandae  caufa  eiufmodi  figmenta  publicare  voluiBet. 
H AGGECIUS,  quae  in  Nova  Stella  parum  ex  arte  praeftiterit,  me  non  20 
latet,  ut  mirum  non  fit,  in  hoc  Cometa  tam  fuiBe  incertum.  Imo  mirum 
non  eft  hos  Mathematicos  in  tam  abfurdam  abijBe  fententiam,  cum  || 
nec  fufficientia  ad  inquifitionem  propofitam  data  fumpferint,  nec  cer-  5«^ 
tam  haberent  demonftrationem,  quam  fequerentur:  Non  enim  adhuc 
conftat,  nec  demonftratum  eft  ab  uUo,  quantum  fcio,  qua  ratione  poBit  25 
Cometarum  remotio  definiri,  Sl  proprium  habeant  motum.  REGIO- 
MONTANI  demonftratio  in  abfurdum  abit.  DIGESS^^I  alae  non  per- 
tingunt  eo,  et  illa  dod\iBimi  WITTICHIJ  (quem  ad  coeleftia  migraBe, 
ad  quae  fummo  ftudio  femper  afpiravit,  vehementer  doleo,  vel  Mathe- 
matum  cauBa)  quam  fub  SCULTETI  nomine  reprehendis,  quamvis  30 
ei  concedantur  obfervationes,  nihilo  magis  rem  expediet.  Repetatur 
libri  tui  figura  pag.  38.  Statuit  in  illa  verticaUum  prioris  et  pofterioris 
obfervationis  fedlione  B.  verum  Cometae  locum  fuiBe,  et  Parallaxes 
utrique  tempori  r efpondentes  facit  b  a,  b  k :  at  in  illo  b  pundlo,  fi  Cometa 
proprium  habuit  motum,  vere  non  fuit,  ut  ab  eo  Parallaxis  numerari  35 
non  debeat,  ac  ideo  demonftratio  haec  duntaxat  infervit  Phaenomeno 
immobili.  Cum  itaque  dimenfionibus  Mathematicis  ad  locum  Cometa- 
rum  nondum  fit  deventum,  quid  in  hac  quaeftione  ftatuemus?  Ipfe  non- 
dum  a  praeceptore  ARISTOTELE  difcedo,  qui  miitabilia  ab  immuta- 
bilibus,  ut  naturis,  fic  locis  difcernere  docuit,  illaque  orbis  Lunaris  com-  40 
plexu  comprehenfa  nuUa  naturae  vi  fupra  poBe  efferri  demonftravit. 
Si  Mathematicas  requiris  demonftrationes,  cum  aHae  pro  tempore  non 

fuppetant, 


lOANNES  CRAIGUS  AD  TYCHONEM  MAI.  1589     181 

fuppetant,  D.  WITTICHIJ  aBumam.  Obfervationem  tu  refellis,  quod 
fub  eadem  verticali  limul  ftellae  illae  cum  Cometa  eBe  non  potuerint. 
Licet  hoc  demonflrationem  non  infringat  (nam  fub  diverlis  concludit) 
tamen  non  video,  qui  tua  ratiocinatio  plus  fidei  merebitur,  quam  illius 
5  dodiBimi  artificis  de  fenfu  fuo  affirmatio :  mihi  confiat  fuiBe  illius,  nec 
illi  vel  peritiam  obfervandi  vel  Inftrumenta  idonea  defuiBe,  ut  fi  indili- 

5^  gentiam  probare  nequeamus,  ||  illas  fenfu  notas  obfervationes,  ut  prin- 
cipia  concedere  oporteat.  Demonfiratio  vero,  quamvis  iam  reieceram, 
multum  tamen  fidei  meretur,  quo  circa  illud  tempus  accommodata 

10  fuit,  quo  Cometa  a  numero  primi  motus  infenfibiliter  deficiebat,  et 
maxime  inter  binas  obfervationes  nulla  fuit  in  intermedio  tempore 
variatio,  ut  fedlio  B.  pag.  38.  fuerit,  cum  ille  obfervaret,  verus  locus, 
quare  cum  reliqua  fuccedant,  licet  WITTICHIJ  probatio  magnam 
fidem  meretur.  Sic  fi  NOLTHIO  fuae  fenfiones  non  denegentur  (nec 

15  intelligo,  qui  refelli  poBint,  cum  circa  idem  fere  tempus  obfervatio  fu- 
erit)  nec  operatio  in  abfurdum  abeat,  admodum  probabiliter  concludit, 
fublunarem  fuiBe  Cometam.  Ipfe  eundem  obfervavi,  idoneis  Infiru- 
mentis  iufiae  magnitudinis,  Radio,  Quadrante  et  Parallatico,  ac  aliqua 
adhibita  diligentia  fumpfi  qualibetobfervatione  apparentes  altitudines 

20  Cometae  et  Aquilae  vel  alterius  flellae:  deinde  diftantiam  apparentem 
Cometae  et  ftellae:  Ex  quibus  azimutha  et  tempora  per  demonfiratio- 
nem  reperi:  ac  certe  prima  apparitione  in  abfurdas  incidi  operationes, 
fed  pofiea  plus  minus  5°  gradibus  Parallaxin  habere  inveni.  Motum 
proprium  habuiBe  animadverti,  quo  Parallaxis  exhauriebatur :  et  non- 

25  nuUa  occurrebant  ayE(x)\iirQr\xaj  nec  tum  exadtiBima  eius  rei  demon- 
ftratio  fuit  nota,  unde  fadlum  eft,  ut  iudicium  fufpenderem.  Ab  eo  tem- 
pore  ita  illa  omnia  manibus  nofiris  excuBa  funt,  ut  nunquam  ea  re- 
fumere  licuerit:  minufque  iam  ad  eiufmodi  calculum  aptus  fum:  Si 
tamen  aliquando  otium  expetitum  fuerit,  ea  nonnihil  repetam,  tecum- 

30  que,  fi  libuerit,  de  ijs  conferam.  Rogo  te  ut  ad  me  mittas  omnes  prae- 
fiantium  artificum  et  maxime  tuas  obfervationes,  quas  habes  de  nova 
Stella  et  Cometis,  qui  fuperioribus  annis  illuxerunt. 

Atque  haec  funt,  quae  ad  Paradoxon  tuum  afferre  volui;  quae  qui- 
dem  non  alio  modo  allata  funt,  quam  ut  ofiendam,  quibus  ipfe  addu- 

6'  car,  cur  ab  eruditis  ||  Phyficorum  coniecHuris  nequeam  adhuc  difce- 
dere;  ut  in  bonam  partem  ea  accipias,  vehementer  peto.  Audio,  clariB. 
vir,  te  in  Chymicis  excellere;  fi  quid  fingulare  in  hoc  artificij  generc 
habes,  five  ad  extra(5!iones  faciendas,  five  ad  aquas  purgantes,  vel  tale 
quid  pertineat,  quaefo  mihi  communices.  Habent  Germani,  ut  accepi, 

40  nunc  inventum,  quo  difiillatis  corpus  expurgant,  quo  licet  non  indi- 
geamus,  tamen  ignorare  non  cupio;  faepius  id  experiri  cogitavi,  fed 
cum  non  fuaderet  ratio,  ne  operam  et  oleum,  ut  non  femel  mihi  ac- 

cidit, 


182  EPISTOLi^  ASTRONOMICyE 

cidit,  perderem,  omili.  Verum  charta  deficiente  finem  faciam,  et  haec 
quae  refcripta  funt,  boni  confule;  nam  diligentius  ifia  tradlare,  asgri 
non  patiuntur.  Vale.  Datae  Edenburgi  in  Scotia,  in  Martio  primum, 
pollea  fub  Maij  initium.  ^^.  ^^^^^.^ 

lOANNES  CRAIGUS, 
Philofophiae  et  medicinae  dodlor. 

[E  codice  Vindobonensi  lat.  10686«]  f 

NOBILITATE  GENERIS,  VIRTUTE  ET  ERU- 10^ 

DITIONE  VIRO  CLARISS.  D.  TYCHONI  BRAHE  DANO,         lo 
DOMINO  INSULiE  URANIEBURGI  ETC.  DOMINO 
ET  AMICO  OBSERVANDO. 

S.  8' 

ITERi^  tuae  NobiliB.  et  amantiB.  TYCHO,  attulerunt 
mihi  et  voluptatem  et  dolorem;  voluptatem  quidem,  15 
quod  abs  te  afferrentur,  de  quo  iam  dudum  cognofcere 
cupiebam;  dolorem  autem,  quod  intellexiBem  meas 
tibi  cum  libro  VERNERI,  abs  te  iam  oUm  expetito, 
nondum  fuiBe  redditas.  Et  profedlo  fufpiciones  variae 
agitabant  animum  meum,  ut  conquiefcere  nuUo  modo  potuerim.  Mi-  20 
feram  eas  GorUcium  ad  MYLIUM  un^  cum  Ubro  illo,  ac  magnopere 
rogabam,  ut  SCULTETUM  commonefaceret,  fi  quid  literarum  ad  te 
dare  vellet,  meis  adiungeret  et  primo  quoque  tempore  ad  te  perferri 
curaret.  Indicabam  etiam  eidemiuxtadocumentumtuarumliterarum 
omnes  commoditates  et  occafiones  mittendi  ad  te.  Cum  autem  in  ifia  25 
animi  mei  perturbatione  verfor,  ecce,  oportune  fane,  ad  levationem 
mei  doloris,  afferuntur  ad  me  literae  a  MYLIO,  quibus  fignificat  et  fe 
magnopere  excufat,  cur  diutius  fua  opinione  deUtuerint  apud  fe  meae 
literae,  et  ut  plenius  rei  veritatem  cognofcas  meque  apud  te  excufa- 
tum  habeas,  exemplum  ipfius  Hterarum  ad  te  mitto.  Sed  iam,  ut  fpero,  30 
utriufque  noftrum  defiderio  fatiffadlum,  tibique  meas  redditas  eBe  exi- 
fiimo.  Utinam  deinceps  nofirae  literae  curfum  nancifcantur  feUciorem. 
His  plura  quod  addam  habeo  nihil.  Ex  hoc  mercatu  avide  expedabam 
primum  tuum  librum.  Sed  cur  non  prodierit,  ex  tuis  ad  me  intellexi. 
Deum  oro,  ut  tuis  ftudijs  Reipub.  literariae  caufa  favere  velit.  Nos  ante  35 
menfes  circiter  duos  amifimus  virum  fummum  et  incomparabilem  tui- 
que  ftudiofiB.  D.  DUDITHIUM.  DeceBit  etiam  ex  hac  vita  19.  ApriUs 
Viennae  FABRICIUS.  Utriufque  mortem  admodum  doleo.  Sed  quum 
Deo  Opt.  Max.  eosinbeatiorem  vitam  ex  hifce  miferiarum  turbis  evo- 
care  Ubuit,  in  fandtiBima  eius  voluntate  nobis  acquiefcendum  eft.  40 

Barones, 


T.  HAGECIUS  AD  TYCHONEM  30  APR./IO  MAI.  1589     183 

Barones,  quos  falvere  iubebas,  non  funt  in  hac  aula.  D.  DUDI- 

THIUS,  bonae  memoriae,  de  libris  WITYCHIJ  iam  olim  cum  forore 

iplius  egit.  Sed  morofiorem  illam  fuiBe  intellexi,  quam  ut  aliquid  ex 

bibliotheca  fratris  communicare  vellet  aut  faltem  luftrare  pateretur. 

5  B.  V.  Pragae  10.  Maij  1589.  ^  SXudiom. 

Thad. 
D.  fratrem  tuum  meis  verbis  officiofe  falvere  iube. 

9- 1       EXEMPLUM  LITERARUM  MARTINI  MYLIJ  AD  THAD. 

10  /^LARISS.  vir,  fateor  peccaBe  me  in  te  atque  adeo  in  amicitiam  no- 
V>  ftram,  qui  tam  diu  nullas  ad  te  literas  mifi,  cum  praefertim  mihi 
de  rebus  ad  te  pertinentibus,  puta  de  literis  et  libro  tuo  ad  TYCHO- 
NEM  curando,  fcribendum  eBet.  Seditaefiutfcribo.  Diutius  opinione 
mea  delituerunt  apud  me  TYCHONIS  literae.  Unam  enim  faltem  oc- 

15  cafionem  habemus  mittendi  per  nofiratem  quendam  civem,  qui  Ham- 
burgum  ire  folet,  idque  uno  anno  vix  bis.  Iter  enim  eft  longinquius. 
Cum  eo  igitur  mifi  tua  ante  paucas  feptimanas,  credo  vix  tres  qua- 
tuorve  ad  fummum.  Ante  illud  tempus  fateor  fuppuduiBe  me  quic- 
quam  fcribere,  ne  tu  forte  indignarere,  quod  mea  incuria  commifiBem, 

20  ut  epifiola  fadla  eBet  eco^o^.  Eam  religionem  meam  ut  boni  et  aequi 
confulas,  te  oro. 

Gorlicij  die  Philippi  et  lacobi  Apofiolorum  1589. 

t  POST  SCRIPTA. 

IN  Cancellariam  Imperij  memineris,  ut  ex  tenore  Privilegij  aliquot 
exempla  tui  operis  mittas.  Ego  enim,  qui  fueram  folicitator  Privi- 
legij,  hac  de  re  fui  admonitus.  Refpondi,  fuiBe  quidem  mihi  abs  te  per 
quendam  Studiofum  miBum  unum  exemplum,  fed  Bibliopolis  inte- 
grum  opus  nondum  fuiBe  publicatum,  neque  te  hanc  partem  fecun- 
dam  abfque  alijs  publicare  voluiBe.  Cum  igitur  in  mercatu  futuro 

30  Francoffordenfi  integrum  opus  (ut  fpero)  prodibit,  et  exempla  aliquot 
in  Cancellariam  miferis,  vellem  falutares  tuis  literis  D.  CURTIUM 
eiufque  amicitiam  expeteres.  Mihi  eft  amiciBimus,  et  profedo  dignus 
efi,  qui  ab  omnibus  diligatur.  Ad  ipfa  Mathemata  natus  videtur.  Et 
certe,  fi  ijs  folis  ipfi  vacandum  eBet,  aliquid  praefiare  poBet. 

35  Titulus  D.  CURTIJ :  lACOBUS  CURTIUS  a  Senfftenau,  Caef.  Con- 
filiarius  et  Procancell.  Imperij. 


[E  codice 


184 


EPISTOLiC  ASTRONOMICE 


[E  codice  Vindobonensi  lat.  10686*6]  j. 

PRISCi^  AC  VERJE  NOBILITATIS,  INSIG-   4^ 

NISQUE  ERUDITIONIS  VIRO,  D.  TYCHONI  BRAHE 
DANO,  MATHEMATUM  ARTIFICI  SUMMO, 

INSULi^  HUEN.E  DOMINO  ET  AMICO  5 

SUO  OBSERVANDO. 

IN  DENNEMARCK. 

S.  4' 

RIDIE  eius  diei,  quam  hinc  difcederet  veftras  ille  ad 
Imp.  nuncius,  adij  illum  et  de  fuo  hinc  difceBu  percon-   10 
tatus  fum.  Ille  vero  fe  eo  ipfo  die  habiturum  audienti- 
am  apud  Imp.  aiebat.  Quod  vero  fequenti  mane  difce- 
dere  vellet,  de  eo  ne  verbum  uUum.  Dixeram  me  ipli 
daturum  literas  ad  te,  quas  paratas  habebam;  expedta- 
bam  folum  eo  ipfo  die  Bibliopolas  noflrates  e  mercatu  Francofifordenli,    15 
a  quibus  cognofcere  cupiebam,  num  efient  hoc  tempore  aliaturi  librum 
illum  de  aftris,  recordor  fuiBe  cuiufdam  lO.  FRANCI,  Parilijs  im- 
preBum,  et  Reginae  Galliae  dedicatum,  quem  tibi  olim  Ratifponae  dona- 
veram,  et  tu  eundem  fuperioribus  menlibus  ame  petebas,  ut  hac  com- 
moditate  eum  ad  te  tranfmitterem.  Cum  autem  non  afferrent,  mitto  20 
nudas  literas  in  hofpitium  ad  veftratem  illum.  Ecce  vero  illum  iam 
die  praeterito  hinc  difceBiBe,  mihi  nunciant.  Quam  me  id  male  habu- 
erit,  verbis  exprimere  non  poBum.  Habes  caufam  et  iuAam  meam  ex- 
cufationem,  cur  veftras  ille  vacuus  meis  literis  redierit  ad  vos,  quam 
ut  accipias  beneque  interpreteris,  te  oro.  B.  V.  Fragae  die  20.  Maij  novo  25 
ftyloAnnol589.  T.ftudiofiB. 

Thad. 

[Ex  apographo  in  codice  Parisiensi  franc.  13040;  cf.  codex  Nicolsburgensis  II  72  fol.  C7sqq.] 

AD  DOMINUM  TYCHONEM  BRAHE,      162^ 

DANUM,  MATHEMATICUM  CLARISSIMUM, 

VIRUM  NOBILISSIMUM. 

S.  D. 

AGNA  cum  laetitia  accepi,  cum  maiore  voluptate  legi 
literas  tuas,  vir  vere  nobilis,  et  adiunda  illis  td  d Jtafieipo-  35 
fiEva  fcripta,  quibus  erudito  et  artificibus  fummis  digno 
examine  confertis  od  jwtaQaTTiQTiaeisveriras  illuftriBimus 
Princeps  Landgravius  HaBiae  WILHELMUS  et  tu,  fed 
ferius  quam  oportuit.  Abs  te  enim  miBae  Uraniburgo 

(quod 


CASPARUS  PEUCERUS  AD  TYCHONEM 10  MAI.  1589    185 

(quod  Uranofcopiam  vocare  foleo,  ut  fpeculam  coeli)  13.  Septembris 
anno  88  pervenerunt  ad  me  demum  ultima  lanuarij  luliani  anno  fe- 
quente  89 ;  ubi  latuerint  aut  haeferint,  et  quorum  culpa,  nefcio.  Tardius 
vero  et  ego  refpondeo,  deftitutus  occalionibus  et  copia  eorum,  qui  tuto 
163«^  ac  mature  perferunt.  His  nunc  potitus  adventu  ad  nos  ||  illuftriBimi  Prin- 
cipis,  Ducis  Holfatiae  lOH ANNIS,  et  volui  fatiffacere  et  tibi  et  magni- 
fico  Domino  HENRICO  RANZOVIO,  quantum  potui  in  hac  ex  fe- 
nedla  et  carceribus  debilitata  virium  ingenij  et  memoriae  (qui  tamdiu 
a  libris  et  ftudijs  Aftronomicis  abfum)  affecftique  corporis  valetudine, 

10  et  in  his  occupationibus,  quibus  nunc  etiam  obruor.  Primum  autem 
gratias  tibi  ago,  quas  debeo  et  poBum,  quod  tam  accurate  exponis  mihi 
occafionem,  hifioriam  et  rationem  tuarum  obfervationum  et  hypothe- 
fium,  in  quibus  vere  affirmo  me  non  reperire,  quod  defiderem.  Haereo 
alicubi,  ut  in  luminaribus  nimirum,  cum  illa  circumagas  circulisTerrae 

1 5  homocentricis  (quibus  quam  orbibus  ut  commodius  fic  r edius  et  verius 
uteris)  utrum  anomaliam  apparentem  in  eis  eadem  qua  in  alijs  Plane- 
tis  quinque  ratione  (quibus  Solem  fiatuis  centrum)  per  circellos  duos 
parvos  expedire  velis  COPERNICi^O  exemplo,  quod  probas  in  Luna, 
in  qua  ille  duobus  epicyclis  ufus  efi,  a  quibus  tu  abhorres,  an  vero  alia, 

20  quae  mihi  non  occurrit.  Reliqua  ita  plana,  explicata  et  perfpicua  eBe 
iudico,  et  ad  dodlrinae  Afironomicae  xal  li^iicpocpOQiaG  facilitatem  tam 
accommodata,  ut  me  fateri  oporteat,  veterum  hypothefes,  fi  his  con- 
ferantur,  labyrinthos  videri,  illa  orbium  diBimilium  varietate  et  mul- 
titudine  nimia,  qua  tamen  an  afiequantur,  quod  promittunt,  experi- 

25  entia  docet.  Totum  aethereae  regionis  trad^um,  ftellarum  corporibus 
exceptis,  tenuiBima  confiare  aetherea  fubfiantia  puriBimaque  et  ra- 
dijs  omnibus  pervia,  eaque  liquida  et  fluida,  divinae  fapientiae  verbo 
coelefii  patefadae  tefiimonia  non  dubie  contra  Philofophos  demon- 
firant.  Quam  mihi  fententiam  perfuadent  et  confirmant  non  illa  tan- 

30  tum  ante  prolata  e  Scriptura  dicfta,  fed  multo  plura  alia.  MOYSI  enim 

1.  Genefis  coelum  expanfum  quiddam  efi;  id  fignificat  enim  vox  Hebraea 

Rakia,  id  efi  quiddam  dQaico-dev  wal  X^ejttco-O^ev  ;:atd  bidnQiaiv  veram, 

163^  fufum  atque  dilatatum  expanfu  immenfo  ||  in  corpus  bvvd\iEi  8iacpavee, 

quod  luce  accenfa  ac  diffufa  creatione  fa<5lum  efi  SiacpaveQ  eveQYeta. 

35  Diffufam  hanc  lucem  omnipotentia  Opificis  fummi  poftea  die  quarto 
coUedlam  rurfus  coegit,  coagmentavit  et  digeBit  watd  ovyKQiaiv  in  lu- 
minarium  ac  fiellarum  diftinda  corpora.  Septuaginta  interpretes  ver- 
terunt  ateQeco^ia,  unde  firmamenti  manavit  appellatio.  Utraque  ap- 
pellatione  indicari  exifiimo  cum  repagula  illa  admiranda  nobifque 

40  inexplorata,  quibus  moles  aquarum  orbi  creato  circumfufa  fufiinetur 

ac  coercetur,  tum  hoc  nobis  obvium  et  faeculis  omnibus  a  Philofophis 

etiam  agnitum  d\iexdphf\xov  regionis  aethereae,  quod  propter  ARISTO- 

24  TELES 


186  EPISTOLi^  ASTRONOMIC^ 

TELES  inter  fecundas  caufas  invexit  tt|v  avdyKr^v  djto  xf\g  q^-uaecos  di- 
flindam  ac  diverfam.  Nec  aliud  per  aeneos  Coelos voluit  HIOBUS ;  for-  t 
taBe  quia  refpexerunt  ad  pervulgatam  tunc  et  vulgo  creditam  ex  com- 
mentis  Philofophorum  in  AByria  et  ^gypto  opinionem  de  orbibus  coe- 
leftibus  interpretes,  ex  confuetudine  vulgi  hinc  ufitatum,  ut  faepe  fit,   5 
vocabulum  adfumpferunt;  cum  Hebraeo  enim  non  congruit.  Talem 
autem  Coeli  expanfum,  didudtumque  ac  dilatationem  perpetuo  Scrip- 
tura  repetit  et  inculcat:  ESAIi^  45:  Manus  meae  tetenderunt  Codlos. 
ESAIi^  44:  Ego  fum  Dominus,  faciens  omnia,  extendens  Coelos 
folus,  ftabiliens  Terram,  et  nullus  mecum.  lOB.  9:  Qui  extendit  10 
Ccelos  folus.  lEREM.  10  et  Pfalmo  135:  Quiprseparat  orbem  infapi- 
entia  fua,  et  prudentia  fua  extendit  Coelos.  Extenfionem  illam  au- 
tem,  quae  folius  omnipotentiae  opus  efi,  coepiBe  exordio  fadlo  ab  aquis 
Terrae  circumdatis,  quae  tcav  8iacpavd)v  funt  quafi  principium,  fed  ad- 
huc  terrenae  concretionis  fordibus  atque  umbris  denfum  et  opacum,   15 
quibus  in  halitum  fufis,  et  halitu  illo  magis  magifque  femper  attenuato 
perpurgatoque  ac  ceu  polito  et  diffufo  ufque  ad  illam  tenuitatem  et 
puritatem,  quae  recipiendae  luci  puriBimae  fubiedlum  fuit  idoneum  fia- 
bile  et  perenne,  emerfiBe  illum  immenfum  Coeli  tradlum  Scriptura 
docet,  ratio  etiam  et  experientia  ||  convincit,  quamquam  non  aBequi- 164« 
tur  ullo  modo  attenuationis  purgationifque  rationem  et  fiabilitatis  im- 
motae  caufas.  Neque  ufpiam  legitur,  quod  in  concretum,  folidum,  com- 
padum  et  impervium  fyftema  fluidum  illud  atque  aerium  corpus  rur- 
fus  coiverit  et  coaluerit  ward  avyuQiaiv  et  TcfjlLv.  Imo  tefiimonia  Scrip- 
turae  expreBa  per  omnia  et  in  omnibus  adverfantur,  quae  praetereo,  ut  25 
taceam  cataradlas,  aquarum  afcenfus  et  defcenfus,  acceBus  ad  thronum 
aeternae  maiefiatis  et  receBus  commemoratos  in  Biblijs,  quos  neuti- 
quam  pia  Antiquitas  oQdpiata  aut  cpaveQcooei^  tantum  cpavtaoTiwds  et 
imaginarias,  ut  multi  nunc  fomniant,  fed  acflus  veros  et  hifioricas  de 
ijfdem  narrationes  eBe  credidit  confianter.  Quod  ex  CASTALIONIS   30 
verfione  citas  (quam  mihi  non  ledlam,  a  plerifque  tamen  parum  pro- 
bari  intelligo)  id  textus  Hebraeus  etiam  habet,  et  ex  Pfalmo  104  vide- 
tur  ab  ES AI A  defumptum.  Verba  Pfalmi  funt :  Extendens  Ccelosficut  t 
pellem;  quae  cum  membrana  fenfu  idem  efi.  Ego  vero  et  ESAIi^  illud 
51  de  Coeli  Terraeque  corruptione,  qua  fiet  renovatio  utriufque,  ad  35 
naturam  utriufque  rede  applicari  poBe  exiftimo,  cum  dicit  Propheta: 
Cceli  ficut  fumus  liquefcent,  Terra  ficut  veftimentum  atteretur. 
Cceli  liquefcent  ficut  fumus  aut  evanefcent,  quia  funt  velut  fumus 
expertes  foliditatis  concretae.  Terra  craBa  et  folida  atteretur.  Maneo 
itaque  in  eadem  tecum  fententia,  aetheream  regionem  totam  impleri  40 
non  contextu  et  compage  8iacpavc5v  feu  pellucidorum  orbium,  qui  con- 
cretae  materiae  perfpicuitate  et  foliditate  cryfiallis  fimiles  funt,  etfi  et 

his 


CASPARUS  PEUCERUS  AD  TYCHONEM 10  MAI.  1589    187 

his  comparantur,  non  tamen  foliditatis  fed  perfpicuitatis  ratione,  fed 
fua  quadam  fubtiliBima  et  puriBima  fubftantia,  quae  aere,  a  quo  pro- 
pagata  eft,  tenuior  multo  linceriorque  et  ab  infufa  luce  perfedlior  eft, 
quam  complexu  continent  atque  coercent  fuo  circumfufae  denfae  nubes 
5  et  aquae  circumfluae,  a  quibus  Hebraei  Ccelum  nominant  Schamaim, 
164'  id  eft :  ibi  aquae.  ||  De  his  aquis  clara  funt  et  indubitata  teftimonia  Scrip- 
turae  facrae,  Genef.  1:  Fecit  Deus  firmamentum  et  divijit  aquas/ub 
firmamento  ab  his,  quse  erant  fupra  firmamentum,  vocavitque 
firmamentum  Ccelum.  Genef.  7,  in  hiftoria  diluvij:  Abyfii  Terrse 

10  ruptifunt,  etcataradse  Cceli  apertse  funt,  et  fada  eft pluvia  fuper 
Terram.  ESAIi^  24:  Quia  cataradtse  Cceli  apertse  funt,  et  concu- 
tientur  fundamenta  Terrse.  Pfalm.  18:  Pofuit  tenebras  latibulum 
fuum,  in  circuitu  tabernaculi  fui  tenebrofam  aquam  et  denfas  nu- 
bes.  Pfalm.  104:  Qui  contignat  in  aquis  tabernaculafua.  Quodaethe- 

15  rea  regio  circumfluis  aquis  fummo  extimoque  ambitu  inundet,  quod 
nubibus  denfis  operta  lit  atque  obfcurata,  quod  interfufae  nubes,  etiam 
ut  aquae  fedem  fupremam  maieflatis  divinae  a  creatis  fubtufque  con- 
clufis  intraque  cceli  ambitum,  circumflexu  huius  comprehenfis  rebus 
univerfis  dirimant,  cur  dubitem,  intuens  audoritatem  et  fidem  im- 

20  motam  divinae  veritatis  patefadlae?  Sed  quae  fint  illa  repagula  aut  fir- 
mamenta,  quae  cataradlae,  quae  claufae  ccelefies  aquas  pendulas  in  fu- 
blimi  fua  natura  graves  et  nutu  impetuque  fuo  nitentes  deorfum  de- 
tinent,  quae  laxatae  itidem  aut  adapertae  eafdem  profundunt,  ut  in 
diluvio,  nec  Scriptura  prodidit,  nec  Philofophorum  quifquam  arguti 

25  ingenij  coniedluris  perveftigabit,  nec  magis  hoc  perfcrutabitur  quif- 
quam,  quam  expHcatum  efi  a  quoquam,  quomodo  fuis  fefe  fultibus  in 
medio  mundi  libret  immotum  terreni  globi  pondus.  Nihil  moveor  Phi- 
lofophorum  quaefiionibus  percontantibus,  utrum  Terra,  utrum  Coe- 
lum  fit  in  loco  per  fe  vel  per  accidens,  quia  extra  Coelum  non  fit  locus. 

30  Sed  aBentior  Scripturae,  quae  induit  et  cooperit  fyfiema  mundi  aqua- 

rum  mole  fortaBe,  fi  non  omne  undiquaque,  nubium  tamen  involucris 

omne,  quae  et  concentum  nobis  docet  eBe  inexploratum,  fed  certum  ta- 

165'  men  et  admirandum,  acceBu  receBuque  inter  fuperna  et  infima,  ||  inter 

aquas  etiam  coelefies  et  imas,  quae  denique  aquarum  et  nubium  ob- 

35  fcura  tenebrofitate  docet  fecludi  aeternam  fedem  Maieflatis  divinae 
aeterna  luce  plenam,  in  qua  creaturis  inacceBa  habitat  divinitas,  a  luce 
et  fede  creata  inferiorum.  Quid  enim  his  efi  in  Biblijs  manifeftius?  Ra- 
tiocinor  inde  et  multa  de  caufis  eorum,  quae  in  Coelo  creato  nobis  oc- 
currunt,  ut  de  Coeli  colore  fapphirino,  qui  interdiu  nodluque  Coelo 

40  fereno  confpicitur,  diBimiliter  tamen,  clarius  et  liquidius  die,  obfcurius 

nodle,  de  diBimilibus  Coeli  partibus,  de  via  ladlea,  quibus  nemini  leges 

et  dogmata  fero,  fed  coniedluras  recito  ex  Dei  verbo,  relinquens  expen- 

24*  dendum 


188  EPISTOLi^  ASTRONOMICi^ 

dendum  cuique,  his  utrum  habere  fidem  an  Philofophorum  rationibus 
velit.  Colorem  Coeli  fapphirinum  conijcio  non  eBe  aliunde  quam  ex 
aquis  et  nubibus  fupernis  profufis  et  tindlis  illa  coelefti  fempiterna  luce, 
quae  nobis  tanto  affulget  purior  et  nitidior,  quo  Ccelum  nofirum  fplen- 
det  clarius.  Inde  etiam  eBe  iudico,  quicquid  tenebrofum  in  odlavo  orbe,   5 
nocSlu  praefertim,  Coelo  limpidiore  cernitur.  Nec  video,  quas  alias  Phi- 
lofophi  caufas  proferre  poBint,  neutiquam  enim  fufficiunt,  quae  ab 
aetherea  luce  creata  intra  Coelum  petuntur,  ut  maxime  confiituantur 
in  Coelo  orbes  folidi,  concreti,  pellucidi,  quos  immiBa  et  frada  lux 
luminarium  et  fiellarum  fuo  fplendore  imbutos  caeruleo  colore  tingat,    10 
ficut  fparfi  per  aequor  radij  Solis  marinas  aquas.  Unde  erit  enim  illa 
umbrofa  tenebrofitas,  quae  fupra  odavum  orbem  fiftit  ac  finit  vifum, 
eo  ufque  pervio  et  nufquam  impedito  excurfu,  Coelo  puro,  penetran- 
tem?  Viam  ladleam  autem  conijcio  eBe  rariores  partes  feu  nubium, 
feu  aquarum  coelefiium,  feu  repagulorum,  vel  horum  omnium,  per   15 
quas  fupernum,  increatum  et  aeternum  lumen  penetrat  aut  pellucet 
radiatu  evidentius,  quam  in  denfioribus  et  obfcurioribus.  Nec  aBentior 
Philofophorum  fomnijs,  ||  qui  illam  fingunt  eBe  confufum  confertum- 165^ 
que  lumen  muharum  et  parvarum  fiellarum,  quas  propter  exilitatem 
profpedus  oculorum  confequi  ac  difcernere  nequeat;  malo  enim  cum  20 
Scriptura  et  ex  hac  ipfa  philofophari,  quam  cum  Philofophis  rerum 
divinarum  imperitis  hanc  contra  nugari  (in  ijs  praefertim,  in  quibus 
aut  haerent  plane,  aut  penitus  caecutiunt)  aut  comminifci  et  aBumere 
pro  certis  ac  veris  hypothefes  veritati  coelefii  adverfas,  quod  exemplo 
veterum  COPERNICUS  fecit  in  mobiUtate  Terrae.  Propter  has  cogi-  25 
tationes  ex  Dei  verbo  in  literis  ad  magnif.  Dominum  HENRICUM 
RANZOVIUM  movi  dubium  illud  in  hypothefibus  tuis  de  coeli  vafii- 
tate,  non  quod  hoc  alicuius  momenti  eBe  cenferem,  aut  quod  hoc  non 
confiderarem,  de  quo  me  admones,  fed  ut  ofienderem,  me  de  odlavo 
orbe  et  contigua  fede  cum  hoc  Planetarum  aliquid  a  Philofophis  di-   30 
verfum  reperire;  non  imaginor  enim  odavum  orbem  unum  quendam 
cavum  orbem  eBe,  cuius  fuperficiei  inerrantes  fiellae  infixae  fint,  fed 
has  mirando  confilio  et  inenarrabiH  fapientia  divina  per  fupremum 
nubibufque  et  aquis  coelefiibus  proximum,  latiBime  patens  tamen  et 
profunde  fe  demittens  fpatium  eo  ordine  fedibus  certis  fixifque  difiri-   35 
butas  eBe,  quo  confifiere  et  circumferri  uno  impetu,  inter  fe  immotae 
intervallis,  cernuntur,  non  eodem  pofitu  tamen  fupremi  coeli  refpedtu, 
nec  eadem  a  terris  difiantia;  quod  totum  fpatium  pro  odavo  orbe  efi. 
Scio,  quod  obijcient  Philofophi:  Si  orbes  non  funt,  fi  fiellae  partes  or- 
bium  non  funt,  unde  pendebunt  in  fua  regione,  et  qua  vi,  quo  motu  40 
circumvehentur?  Refpondeo:  Si  ARISTOTELES,  qui  orbibus  eas  affi- 
git  et  circumducit,  vood^  illis  tamen  feu  inteUigentias  affingit,  cur  nos 

redle 


CASPARUS  PEUCERUS  AD  TYCHONEM  10  MAI.  1589    189 

rede  de  Dei  operibus  edodli  non  multo  magis  tribueremus  Deo  opifici 

laudem  in  ftrudlura  operis  imperveftigabilis  fapientiae  et  potentiae  || 

166'  imperveftigabilis?  Cur  non  ftatueremus  motus  ftellarum  admiranda 

et  imperfcrutabili  fapientia  divina  regi,  qua  conditi  funt?  Cur  non 

5   fateremur  ave^EQevvr\xa  eBe  opera  Dei? 

Concludens  itaque  hanc  epiftolae  partem  acquiefco  tecumincirculis. 
In  obfervationibus  autem  hoc  requiro,  cum  te  Martem  d^cQowxov  nal 

t  jteQiYeiov  in  Solis  diametro  intelligo  multo  humiliorem  Sole  reperiBe, 
utrum  etiam  duos  inferiores,  Venerem  et  Mercurium,  djcoYeiordTODs,  ut 

10  pro  certo  compertoque  ftatuis,  Sole  deprehenderis  altiores?  quod  et  de 
Cometa  vifo  anno  77  affirmas.  Quae  enim  de  72  anni  Cometa,  quem  tunc 
meo  more  coelum  aBidue  fub  nodlem  et  auroram  contemplans  noftris 
primum  oftendi,  de  illo  ergo  quae  edidifti,  vifa  mihi  nondum  funt.  Inqui- 
fivi  de  illis  fecundae  partis  titulo  admonitus  et  ab  amicis,  fed  confequi 

15  non  potui.  Scis  fundamentum  dodrinae  Afironomicae  eBe  certitudinem 
obfervationum,  eoque  magis  miror,  quod  ex  mei  praeceptoris  ER  ASMI 
REINHOLDI  Tabulis  ante  mihi  non  animadverfum  de  canonibus  me- 
diorum  motuum  ac  jtQoa^acpaiQeaecov  profers.  Quid  funt  enim  jcqo- 
a^acpaiQeaei^  nifi  difcrimen  inter  vere  apparentia  inaequalia  et  media 

20  aequalia?  Id  vero  difcrimen  quomodo  exadle  confiituetur,  fi  medij  mo- 
tus  exade  definiti  et  cum  obfervatis  veris  comparati  non  fint?  Me- 
mini  magnos  etiam  Afironomos  obfervationes  in  COPERNICO  de- 
fideraBe,  qui  fufpicabantur,  nec  fatis  diligentem  illum  in  hoc  genere, 
quod  praecipuum  efi,  fuiBe,  nec  tantum  obfervationum  habuiBe,  quan- 

25  tum  operi  tanto  conficiundo  fuit  opus.  In  te  vero  nihil  horum  quifquam 
merito  accufabit,  qui  tot  modis  totiefque  variatis  et  emendatis,  ubi  ne- 
ceBe  fuit,  organis,  idem  toties  fumma  cura  expertus  es.  Imprimis  vero 
laudo  exquifitum  accuratumque  fiudium  tuum  in  difcrepantia  notan- 
da,  quam  parallaxes  et  biankdoeic,  feu  fradliones  per  vapores  denfiores 
166^  pariunt,  ||  qua  in  re  nefcio,  an  ex  veteribus  etiam  aliqui  fatis  diligentes 
fuerint,  confifi  fortaBis  nimium  ferenitate  et  puritate  coeli  aufirini  Soli 
propioris.  Inerrantium  examen  et  emendatio  per  xt^Qrioeig,  paucis  ex- 
ceptis,  quae  Eclipticae  vicinae  funt,  nemini  admodum  curae  fuit,  inde 
ufque  ab  illis  defcriptionibus,  quse  HIPPARCHO  tribuuntur.  In  his 

35  infigne  inveniri  a  veterum  notatione  difcrimen,  confentientibus  ob- 
fervatis  vefiris,  illuftriBimi  Landgravij  et  tuis,  hoc  magis  gaudeo,  quo 
plus  referre  exifiimo,  ut  illarum  fedes,  faltem  praecipuarum,  fint  ex- 
quifite  certoque  defignatae. 

Difiributionem  operis,  quod  infiituis,  valde  probo,  nec  minus  inge- 

40  niofa  inventa,  quae  ad  compendiofam  facilemque  ejriX,0Yiaji6v  motuum 
apparentium  vel  ex  folo  triangulorum  canone  promittis.  Utinam  vivam 
tamdiu,  ut  cognofcam,  quomodo  confenfus  experientijs  comprobet  ac 

fiabiliat 


190  EPISTOL.E  ASTRONOMICiE 

ftabiliat  illam  quam  hypothefibus  tuis  condis  novam  fabricam  in  maxi- 
mis  et  mirandis  Dei  operibus,  quibus  quantum  de  fumma  illa  Dei  fa- 
pientia  confecuti  fimus,  intelligemus  tunc,  quando  aiJTOJtTai  coram 
opera  ipfa  afpiciemus. 

FRANCISCI  VALESIJ  Hifpani  nec  nomen  novi  antea,  nec  legi  1 5 
librum,  fed  quae  ex  illo  commemoras,  mihi  talia  videntur,  ut  refuta- 
tione  nec  arguta  nec  operofa  indigeant.  Abfurdius  eft,  quod  coelum  ex 
elementis  quatuor  conflat,  cui  propter  a\iexanivK\xov  dcp^aQaiav  Phi- 
lofophi  omnes  eBentiam  quintam,  aliam  fcilicet  ab  elementis,  tribu- 
erunt.  Nec  repererunt,  quomodo  t6  Siacpave^  evEQyeia  feu  natura  fua  10 
et  adlu  lucidum  ex  elementis  detexerent  aut  demonftrarent. 

Anno  praeterito  fui  CaBellis  apud  illuIlriBimum  Principem  WIL- 
HELMUM  Landgravium,  Dominumetbenefadloremmeumclemen- 
tiBimum,  ubi  magna  cum  voluptate  fpedlavi  et  confideravi  inltrumenta, 
quibus  ad  obfervationes  ipfe  utitur,  Sextantem  imprimis  ex  tua,  quan-  15 
tum  intelligo,  officinaprofedum  etibidemnatum.  Experiri  vim  etufum 
propter  temporis  brevitatem  et  copiam  ac  varietatem  rerum,  quae  mihi 
ofiendebantur,  ut  optaram,  non  potui.  Nec  fcio,  an  poBim  in  hoc  ge- 
nere  quid  praefiare  amplius,  oculorum  acumine  hebefcente.  Literas 
vero  ultro  citroque  fcriptas  inter  vos,  quas  ||  mecum  humaniBime  com- 167«^ 
municafii,  infpexi  accurate,  nondum  perlegi,  quod  faciam,  quampri- 
mum  me  lev^ro  aliqua  parte  illarum  operarum,  quibus  nunc  occupor 
et  exerceor.  Quae  mihi  ex  Genethliaco  meo  themate  ante  tot  annos 
praefagijfii  nimis  verus  vates,  fic  evenerunt,  ut  praefagijfti;  horum  ego 
nonnulla,  exilium  praefertim,  mei  etiam  fati  fenfu  et  monitu  aUorum  25 
profpexi  ac  metui,  fed  tu  omnia,  caufas  etiam  et  occafiones,  meUus 
et  integrius,  eoque  magis  cum  excellentiam  ingenij  tui  in  omnium  ar- 
tium  ac  praefertim  difciplinarum  Mathematicarum  genere,  tum  vero 
imprimis  in  Prognoftico  8l'  aaxQoXoyiat^  etiam  dYX^voiav  OToxaaTiwfjv 
admiror.  Non  illa  magis  contemnenda  iudico  erudita  et  rationibus  at-  30 
que  experientia  nixa  praedidla  (cum  fint  in  conditis  a  Deo  operibus 
creata  fimul  et  ordinata  ad  naturae  totius  et  fingularum  partium  utiUta- 
tem  et  phyficam  gubernationem  veftigia  fapientiae,  documenta  provi- 
dentiae  et  tellimonia  praefentiae  divinae)  quam  coniedluras  et  praefagia 
medicorum.  Plus  fcientiae  de  illis,  plus  fiudij  et  diligentiae  in  plerifque,  35 
qui  tradlant,  et  ufum  magis  fobrium  et  fanum  requiro  in  plurimis.  IUa 
inficiari,  quae  X,6yov  habent  nal  jteiQav,  efi  derogando  ordini  et  virtuti 
operum  divinorum  contumelia  Deum  afficere.  Neque  exillimemus, 
cafu  aut  temere  alios  alio  fyderum  pofitu  in  lucem  edi,  etfi  frequen- 
tius  homines  fignificatis  fyderum  deteriores  vita  et  moribus,  infeli-  40 
ciores  eventu  ac  fucceBibus,  raro  meliores  evadent  ac  deportenduntur 
aut  feliciores.  Tu  vero  praeclare  fecilli,  quod  non  repudiatis  quidem, 

fed 


CASPARUS  PEUCERUS  AD  TYCHONEM  10  M  AI.  1589     191 

fed  intermiBis  Prognofticis,  ad  divinas  illas  divinaque  fapientia  plenas 
artes  totis  te  viribus  convertifti,  ingenijque  acumine  et  alis  Geometricis 
atque  Arithmeticis  ad  ipforum  fyderum  praefentem  quali  contuitum 
motuumque  explorationem  evolalli  ac  penetralU,  quae  te  nobilitabunt 

5  ad  omnem  pofteritatem.  Mirifice  tamen  et  mihi  et  dodlis  omnibus,  qui- 

I67^bus  exhibeo,  Prognofticum  tuum  placet,  deque  ||  eo  communicato  me- 

cum,  ut  de  alijs,  gratiam  me  tibi  eximiam  debere  agnofco.  De  editione 

epiftolarum,  et  tuarum  ad  amicos  et  amicorum  ad  te,  cur  non  vehe- 

menter  probarem  conQlium  Mag.  HENRICI  RANZOVII,  caufam 

10  non  reperio.  Quamquam  enim  ipfum  fefe  et  te  audtorem  opus  fatis 
cuique  commendabit,  tamen  plus  audloritatis,  fidei  ftudijque  utrique 
literae  illae  publicatae  adiungent,  fi  innotuerit  palam,  quantum  indu- 
ftriae,  operae,  vigiliarum  et  fumptuum  impenderis,  et  quantopere  tibi 
curae  fuerit  aliorum  etiam  confulere  et  exquirere  iudicia,  quantum- 

15  que  tuum  antecellat.  Addo  hoc  etiam,  me  paucis  diebus  ante  has  lite- 
ras  fcriptas,  procurante  Domino  RANZOVIO,  accepiBe  aeneam  Ixvo- 
YQacpCav  et  fabricam  hypothefium  tuarum,  in  cuius  confideratione  ple- 
raque  tua  intellexi  plenius,  uno  haerente  de  circellis,  quod  Vi  in  lumi- 
naribus,  ut  Planetis  quinque,  obfervas,  nihil  defidero.  Bene  et  feliciter 

20  vale,  meque  te  reverenter  amantem  et  colentem  propter  fingulares 
et  eximias  dotes  divinas,  quibus  divinitus  excitatum  te  video  et  prae- 
dico  eBe  ad  hanc  Mathematicae  dodrinae  partem  illuftrandam  et  ab- 
folvendam,  quam  ego  maximi  feci  femper,  cumque  admiratione  et  vo- 
luptate  colui,  fed  avocatus  alijs  ftudijs  nimis  cito  de  manibus  depofui, 

25  redama. 

Datae  DeBae  10.  die  Maij  luliani  Anno  1589. 


[Ex  apographo  manu  scripto  in  exemplo  Berolinensi  operum  astronomicorum  Tychonis] 

lOANNES  CRAIGUS  AD  TYCHONEM 

BRAHE. 

EDI  ante  ad  te  literas,  nobiliBime  vir,  quibus  tuis  re- 
^  fpondi,  fed  in  ea  feftinatione  fcripta  funt,  dum  alio  avo- 
carer,  ut  relegere  attente,  quae  fcripferam,  non  potuerim. 
Paucis  expofui,  quid  de  quaeftione  a  te  mota  fentiam, 
non  contradicendi  animo,  fed  veritatis  et  amicitiae  no- 
ftrae  caufa,  quo  modo  ut  accipias  peto.  His  literis  ||  fimili 
modo  dignam  tracflarem  quaeftionem,  fed  communis  laetitia  ita  animum 
meum  occupavit,  ut  ab  ea  ad  eiufmodi  fpeculationes  abftrahi  nequeat. 
Alia  erit  occafio;  nunc  quod  omnium  apud  nos  iudicijs  falutare  huic 
regno  fore  videtur,  et  omnium  votis  vehementer  optatur,  id  ut  eveniat 

et 


192  EPISTOL.^  ASTRONOMICi^ 

et  feliciter  et  ftatim,  Deum  oramus.  Nihil  etenim  aeque  in  votis  om- 
nium  efl,  quam  ut  clementiB.  Domino  noftro  coniux  fit,  quae  hac  illu- 
ftri  Legatione  petetur,  nam  inde  optimas  Reginas  femper  experti  fu- 
mus,  et  nunc  fore  fperamus:  mihi  quidem  dubium  non  eft,  cui  pro- 
genitores  illuIlriBimae  Principis  partim  vifi,  partim  aliter  noti  funt;  fed   5 
id  omnes  metuimus,  cum  brevi  temporis  fpacio,  longo  locorum  inter- 
vallo  tanta  res  peragenda  fit,  ne  tantum  bonum  nobis,  quam  fiatim 
optamus,  non  contingat;  fed  votis  aera  fatigabimus,  ut  hincinde  ven- 
tos  afpiret  fecundos.  Et  Deum  orabimus,  ne  uUa  hominum  confilijs 
fit  mora.  IUe  igitur,  in  cuius  manu  corda  Regum  funt,  ita  omnia  pro-   lo 
fperet,  ut  et  hominum  confiUa  et  Principum  in  hoc  uno  propofito  af- 
fed\us  uniat.  IUufirem  Dominum  Legatum  comitantur  ex  amicis  no- 
firis  aliqui,  Dominus  SKYNENS,  iurifprudentia  et  dignitate  apud  nos 
praefians,  et  dodliBimis  in  Germania  viris  oUm  chariBimus;  nobilis  iu- 
venis  M ARCUS  SWUNTONIUS,  propinqua  affinitate  mihi  iun6\us ;    15 
adolefcens  egregiae  indolis  et  expedlationis,  THOMAS  NICOLSO- 
NIUS,  Philofophiae  magifter.  Hos  tua  benevolentia  compledaris  et 
amicitia  etiam  digneris  peto;  praefertim  apud  te  meo  fit  loco  affinis 
meus.  InceBit  me  quidem  hoc  tempore  cupiditas  tui  vifendi,  fed  ab 
aegris  nobis  abeBe  vix  licet;  meo  loco,  ut  dixi,  hos  habeas.  Vides,  quo-   20 
modo  familiariter  tecum  agam,  ac  fi  non  recens,  fed  multis  annis  con- 
firmata  eBet  noftra  amicitia;  at  ea  tamen  efi,  ut  mihi  perfuadeam,  ut 
id  abs  te  petere  et  expedlare  audeam.  Ad  nos  G.  veflratium  ||  aUquos  7«^ 
venire  contigerit,  funt  illi  omnes  eo  apud  nos  loco,  ut  amicitiae  non 
fint  futuri  immemores.  25 

Ne  inanes  omnino  hae  literae  eBent,  eam  trad\arem  quaefiionem,  an 
hypothefes  eBe  poBint,  quibus  fiatuatur,  abfque  orbibus  Planetas  mo- 
veri.  Mihi  aliquando  in  mentem  veniebat,  unicum  eBe  ab  od\avo  ad 
concavum  Lunae  orbem,  qui  a  primo  motu  deficeret,  in  quo  Planetae 
fuos  peculiares  haberent  orbes,  quafi  epicyclos  quofdam,  quibus  om-  30 
nis  apparens  anomalia  poBit  explicari,  fed  has  imaginationes  alia  ex- 
cuBerunt.  Et  duntaxat  adhuc  arridet  ARISTOTELIS  fententia,  Plane- 
tas  orbium  certorum  eBe  partes,  a  qua  tamen  nofira  fpeculatio  non 
abhorret.  Sed  tubis  ad  naves  convocatur,  iamque  illuftriB.  Dominus 
Comes  ingreBus  eft,  ventis  afflantibus  fecundis.  Faxit  Deus,  ut  fecun-  35 
diBimi  fint.  Bene  et  feliciter  vale,  et  CRAIGUM  tui  amantiBimum  eBe 
exiftimato.  Datae  18.  lunij  Edenburgi. 

Tuus 
lOAN.  CRAIGUS, 

Medicus.  40 


POST 


lOANNES  CRAIGUS  AD  TYCHONEM  9  lUL.  1589    193 

POST  SCRIPTA. 

IAM  audio,  plures  adhuc  ex  amicis  noftris  un^  proi&cifci,  et  inter  alios 
M.  GUILIELMUM  FULLERUM ;  iuvenis  eft  egregius,  nec  tua  ami- 
citia  indignus.  Vide,  quam  ego  tibi  notos  quali  accumulem ;  amici  omnes 
5  mei  funt,  et  tuarum  excellentium  virtutum  erunt  admiratores.  Iterum 
vale.  Haec  quoque  raptim.  jO^N.  Craigus,  D. 

[Ex  apographo  manu  scripto  in  exemplo  Berolinensi  operum  astronomicorum  Tychonis] 

lOANNES  CRAIGUS  AD  TYCHONEM 

10  BRAHE. 

OBILISSIME  et  clariBime  vir,  amice  colende.  Non  oc- 

currit  hoc  tempore,  quod  fcriptione  dignum  videatur, 

fed  cum  detur  occalio,  non  praetermittendam  puto.  Et 

ne  merae  omnino  lint  literae,  quamvis  hoc  fere  nihili  fit 

*^    H  SJ3^^^  ^  infiar,  quod  prioribus  coeperam  de  coelefiium  Hypothefi 

ad  te  fcribere,  paucis  repetam.  In  tua  Hypothefi  non  ali- 

enum  videtur,  quod  Terra  luminarium  et  Sol  caeterorum  Planetarum 

fit  centrum,  fed  tamen  abfurdum  implicat,  quod  Mars  acronychus  terris 

propior  fiat  Sole;  concinnior  fortaBe  erit,  G.  pundlum  Terrae  vicinius 

20   quam  Sol  fiatuatur  centrum,  aut  G.  id  nolis,  ut  duplici  epicyclo  augea- 

tur  orbis  Planetae  fuperioris,  quemadmodum  ad  me  fuam  ea  de  re  can- 

tationem  fcripfitM.DUNCANUSLIDDELIUS;  quae  quidem  Hypo- 

thefis  nihil  abfurdi  habebit;  nam  non  folum  hoc  tuum  vitabitur,  fed 

etiam  orbes  Planetis  aBcribi  poterunt.  Sunt  et  plures  modi,  quibus  ifia 

25  fupponi  poBunt,  et  ipfe  aUquando  exponam,  quid  hac  de  re  fentiam, 

plenius,  omnino  enim  incumbendum  ftatuo,  ut  Phyficis  et  Mathema- 

ticis  pariter  fatiffiat.  Audio,  clariBime  vir,  te  in  Chymicis  praeclare 

verfatum  eBe,  rogo  te,  ut  mihi  aliqua  ex  fecretioribus  et  utilioribus 

communices.  Habet  ROLLANDUS  in  fuis  Centurijs  curarum,  ut  fic 

30  loquar,  aliquas  mirabiles  compofitiones,  ut  aquae  benedidae,  balfami 

fulphuris,  fpiritus  vitae,  extracSae  efulae,  quae  H  tibi  nota  funt,  fac  me 

8«^  earum  participem.  Habeo  extradtum  efulae  communi  ||  modo  per  fpiri- 

tum  vini;  fed  efi  aUa  quaedam  fingularis  ratio  in  ifiis  extradlionibus; 

ficfitibi  aliquid  confiet  de  difiillatis  aquis  purgantibus,  quae  iam  apud 

35   aUquos  in  ufu  funt.  Fuit  apud  nos  hifce  diebus  PETRUS  PAYSEN 

Danus,  vir  in  linguis  egregie  verfatus,  et  in  pluribus  difciplinis  bene 

infiitutus,  et  in  Mathematicis  quoque  bene  dodlus;  multas  regiones 

peragravit,  et  multa  vidit,  ei  trado  literas  meas,  ut  ad  tuam  amicitiam 

ipfi  aditus  fiat,  qua  non  dubito  quin  dignus  futurus  fit.  Bene  etfeliciter 

40  vale.  Datae  Edenburgi  9.  lulij. 

Salutem  precor  noftratibus  amicis.  Tuus 

lOAN.  CRAIGUS,  Dodlor. 
25  [E  codice 


194 


EPISTOLiE  ASTRONOMICyE 


[E  codice  Vindobonensi  lat.  1068681] 

NOBILISSIMO  VIRO  DOMINO  TYCHONI 

BRAHE  DANO,  DOMINO  ET  AMICO  OBSERVANDO. 
URANIBURGI  SEU  IN  HYENA  INSULA. 

S. 
OBILISS.  D.  TYCHO,  Domine  et  amice  obfervande. 
Poft  difceBum  nobilis  illius  viri  veflratis,  qui  falcones 
Imperatori  nollro  a  Rege  veftro  attulerat,  meafque  ad 
te  literas  perferre  debuerat,  binas  ad  te  dedi  literas,  eas- 
que  opera  mei  amici  per  Drefdam  curavi  ad  te  perfe- 
rendas ;  eas  an  acceperis,  vehementer  fcire  defider  o,  non 
quod  magni  alicuius  momenti  eBent,  fed  ut  cognofceres  non  mea  culpa, 
fed  iniqua  forte  quadam  accidere,  quod  meae  tibi  vel  tardius  reddan- 
tur,  vel  penitus  non  perveniant  ad  te,  quam  fortunam,  profedlo,  valde 
defleo.  An  igitur  omnes  meas  huc  ufque  adeoque  librum  VERNERI 
acceperis,  magnopere  rogo  me  edoceas.  Tuum  librum  primum  avide 
expedo,  alij  etiam,  praefertim  nobiUB.  D.  I ACOBUS  CURTIUS,  Vice- 
cancell.  Imperij,  eadem  cupiditate  expetunt.  Etfi  autem  mihi  in  ifia 
mea  fenili  aetate  (nam  ad  1.  Odlob.  fi  ita  Deus  volet,  magnum  climadle- 
rem  complebo)  ob  fiudia  medica  et  aHas  curas,  in  Afironomicis  fiudijs 
verfari  non  conceditur,  tamen  vehementer  obledlor,  quoties  facultas 
datur  faltem  infpiciendi  aliorum  lucubrationes.  De  Commentarijs 
TR APEZUNTIJ  quid  nunc  iudices,  fcire  velim,  num  putes  ex  re  fcho- 
larum  fore,  Q.  initio  fahem  duo  priores  libri  ederentur,  pofiea  reUqui. 
De  rebus  Gallicis  vos  ifiic  melius.  En  quam  nuUum  efi  fcelus  quan- 
tumvis  horrendum,  quod  Monachus  aggredinon  audeat.  Dixerim  ego 
Monachos  ifios  et  Papifias  Catholicos,  non  a  fide  fed  verius,  ut  ita  di- 
cam,  a  Catholicitate  omnium  fcelerum  nominandos  efie.  Archid.  M  AX. 
hodie  Polonicos  limites  tranfcenfurus  eBe  dicitur.  Expe<5labimus  igitur 
illum  huc  intra  dies  non  ufque  adeo  multos;  Deus  faxit,  ut  fanus  re- 
deat  ad  nos.  B.  V.  Pragae  die  7.  Septembris  novo  fiylo  Anno  1589. 

T.  fiudiofiB. 

THAD. 


IQv 


19' 


10 


15 


20 


25 

t 


30 


[Ex 


TYCHO  AD  lOANNEM  CRAIGUM  25  OCT.  1589     195 

f    [Ex  adumbratione  in  codice  Vindobonensi  lat.  97371] 

TYCHO  BRAHE  AD  DR.  lOANNEM 

CRAIGUM. 
3'  S. 

UM  tres  hac  elapfa  aeftate  ate  receperim  literas,  Do<5\iB. 
CRAIGE,  nulla  ijs  hadlenus  refpondendi  commodior  ell 
oblata  occafio  quam  per  hunc  Magnificum  et  NobiliB.  vi- 
rum  WILHELMUM  STUARTUM,  qui  etiam  tibi  pri- 
ores  meas  tradi  curavit;  cum  enim  conterranei  tui  hic 

10  |^fSg=*=r«»ngg^  eBent,  qui  magnificum  et  illufirem  Dominum  Legatum 
comitabantur,  non  concedebatur  tibi  refcribendi  otium  prae  alijs  curis 
politicis  et  oeconomicis.  Ab  eo  vero  tempore  fi  quando  aliquid  ab  alijs 
occupationibus  refpirationis  fupererat,  amanuenfi  meo  refponfionem 
Apologeticam  ad  has  ipfas  tuas  literas,  quibus  et  fententiam  meam  de 

15  aethereo  Cometarum  fitu  et  Hypothefium  coelefiium  nuper  a  me  ex- 
cogitatam  innovationem  in  dubium  vocas,  et  quantum  in  te  efi,  labe- 
fadlare  niteris,  fucceBivis  horis  didlavi,  quam  etiam  nunc  mitto.  Si  quid 
amanuenfis  incuria  minus  appofite  et  difiindle  fcriptum  efi,  tuum  erit 
idipfum  difcernere,  quam  rem  alias  per  temetipfum  fatis  intelligis,  ne- 

20  que  enim  nobis  alijs  et  maioribus  intentis  otium  fupererat  denuo  haec 
revidere  et  recognofcere.  Si  tibi  prolixior  in  hoc  refponfo  vifus  fuero, 
id  ob  materiae  intricatae  molem,  quae  non  paucis  fatis  dilucide  explica- 
tur,  excufationem  apud  te  habeat ;  volui  enim  vitare  illud  Horatianum : 

t  Brevis  efie  laboro,  ob/curus  fio.  || 

8^  Pro  fingulari  autem  illa  tua  erga  me  meaque  ftudia  benevolentia  et 
candido  iudicio  plurimas  tibi  habeo  gratias,  et  viciBim  te  diligere  atque 
in  albo  amicorum  meorum  fingularium  numerare  non  intermittam, 
nec  non  amicitiam  femel  per  literas  inchoatam  pofiea  continuare  et 
crebra  fcriptione,  quoties  occafio  datur  (fiquidem  aliter  non  licet)  con- 

30  fervare.  Chimicorum  aliquot medicamentorum  praeparationem  tecum 
non  invite  communicarem,  fi  fcirem,  quidnam  in  ijs  maxime  expeteres, 
et  ubi  in  laboribus  his  pyronomicis  dubia  praecipue  moveris,  licet  ut  di- 
cam  id  quod  res  efi:  haec  arcana  neque  tuto  neque  competenter  literis 
confignantur.  ROLANDI  illius,  cuius  in  ultimis  literis  mentionem  fa- 

35  cis,  Centurias  nondum  vidi ;  ubi  nadlus  fuero,  dubitationem,  quam  circa 
quafdam  inibi  contentas  praeparationes  moves,  minimo  negotio  refol- 
vam.  Difiillatis  uti  purgantibus  nec  adeo  paratu  facile  eft  neque  etiam, 
nifi  plura  adhibeantur  et  circumfped^e  omnia  fiant,  fatis  confultum; 
amittunt  enim  ea,  quae  per  fe  purgantia  funt,  vim  ferme  omnem,  fi  di- 

40  ftillando  exaltentur,  neque  extradla  illorum  adeo  valida  funt,  atque 

ipfa  materia,  per  fe  licet  impurior.  Sed  de  his  alias  plenius  tecum  agere 

25*  Hcebit, 


196  EPISTOLyE  ASTRONOMICyE 

licebit,  omnium  vero  optime  coram  id  fieret,  fi  nofiram  invifendi  Ura- 
niam  un^que  officinam  Hermeticam  tibi  unquam  occafio  contingeret. 
Pro  communicatis  quibufdam  compendijs  Triangulorum  gratias 
habeo,  licet  ipfemet,  ubi  primus  numerus  eft  integer  finus,  haec  fatis 
antea  perfpedla  habeam ;  ubi  plura  ||  inquirere  atque  enodare  tibi  otium  9«^ 
fuerit,  feceris  mihi  rem  gratam,  fi  omnia  quotquot  eiufcemodi  coUigere 
poteris  compendia,  pecuHari  Ubello  comprehenfa  et  exempHs  illufirata, 
mihi  tranfmiferis,  utque  inventum  illud  quod  tibi  HeHx  Geometrica 
appeUatur,  un^  cum  canonis  confe6\ione  plenius  aperias  veHm.  Ego 
laboribus  et  fumptibus  non  parcam,  ut  per  operarios  fufficientes  res  lo 
haec  executioni  mandetur,  modo  ufufrudus  par  fit  labori,  et  fi  per  me 
quidpiam  rurfus,  quod  tibi  gratum  fit,  praefiari  poterit,  invenies  me 
perpetuo  ad  quodvis  officij  genus  quam  promptiBimum.  Scripferam 
tibi  et  alias  literas  per  quendam  Studiofum  Germanum,  qui  aHquot 
menfibus  mecum  fuerat,  quemque  frater  meus  in  quadam  navi  Illu-  i5 
firiBimamPrincipem  noltram  SereniBimi  Regis  vefiri  fponfam  in  Sco- 
tiam,  fi  venti  fecundi  fuiCent,  dedudura  in  fuo  comitatu  habuit,  fed 
cum  re  ob  maris  faevitiam  et  ventorum  adverfantium  vehementiam 
infedla  claBis  nofira  in  portum  reverfa  fit,  te  eas  non  accepiBe  comper* 
tum  habeo,  neque  exifiimo  Studiofum  iUum  hac  hyeme,  ut  confiitu-  20 
erat,  Scotiam  vifurum.  Quod  ideo  refero,  ne  ob  moram  hanc  aUquan- 
tulam,  quae  in  refcribendo  commifia  efi,  me  prorfus  officij  immemorem 
fuiBe  fufpiceris.  Verum  fi  quid  hadenus  intermiBum  eft,  id  fcriptum 
nofirum  Apologeticum  fua  copia  recompenfabit,  quod  ut  per  otium 
diUgenter  evolvas,  et  fi  quid  adhuc  foveris  fcrupuli,  ingenue  fignifices,  25 
te  etiam  atque  etiam  rogatum  habeo.  Vale.  Uraniburgi  25.  Odobris 
Anno  89. 

[Ex  adumbratione  ab  ipsoTychone  correcta  in  codice  Vindobonensi  lat.  10686'i;  cf.  codex  Pul- 
coviensis  ab  F.  R.  Friisio  adhibitus] 

CLARISSIMO  VARIOQUE  DOCTRINARUM  i^ 

GENERE  ERUDITISSIMO  VIRO  D.THADDi^O  HAGGECIO 
AB  HAYCK,  PHILOSOPHIiE  ET  MEDICIN.^  DOCTORI 
EXIMIO,  AMICO  SUO  INPRIMIS 
COLENDO. 
UATERNAS  a  te  hac  elapfa  aefiate,  amantiBime  et  eru-  2' 
ditiBime  mi  D.  D.  THADD^E,  accepi  Hteras,  primas 
Cal.  Novembris  veteri  Ilylo  anno  88  exaratas,  27.  de- 
mum  ApriUs  huius  anni  me  obtinere  contigit;  alteras 
10.  Maij  huius  anni  fcriptas  uUimo  Augufii  recepi;  ter- 
tias,  quas  20.  Maij  novo  Ilylo  fcripferas,  circa  medium  40 

Septembris 


TYCHO  AD  TH ADDyEUM  HAGECIUM  1 NO V.  1589    197 

Septembris  obtinui;  ultimaB  vero  die  7.  Septembris  datae  penultimo 
Odlobris  ad  manus  meas  pervenerunt,  idque  (ut  ubique  antea)  fecun- 
dum  veterem  anni  luliani  numerationem,  qua  etiamnum  nos  utimur. 
Omnes  tuae  Praga  erant  miBae,  quas  ego  partim  Hafniae,  partim  hic 
5  Uraniburgi  nadtus  fum.  Singulae  magnum  illum  tuum  et  conflantem 
erga  me  meaque  ftudia  favorem  affatim  declarabant,  et  amicitiae  inter 
nos  olim  Ratifponae  ante  annos  circiter  14,  cum  modernus  Imperator 
inauguraretur,  percupide  contradae  fartam  tedam  continuationem  et 
gratam  confervationem,  pluribus  etiam  interea  literis  confirmatam, 

.  10  non  obfcure  teftabantur.  Pro  qua  tua  lingulari  et  plus  quam  benevola 
erga  me  affec5\ione  non  poBum  non  tibi  gratias  agere  ingentes,  pari  vi- 
ciBimte  tuaque  omnia  amore  et  ftudio,  quantum  in  me  elt,  quoad  vix- 
ero,  profequuturus  et  gratiBimam  tui  memoriam  perpetuo  conferva- 
turus. 

15  Quod  autem  tuis  illis  eruditiBimis  pariter  et  amiciBimis  literis  nihil 
tanto  iam  elapfo  tempore  refponderim  tuifque  votis  hac  in  parte  non 
fatiffecerim,  ne  exiftimes,  uUa  oblivione  tui  vel  etiam  negligentia  aut 
ob  aliarum  occupationum  molem  (licet  hac  praeterita  aeRate  in  varijs  || 

2^  negotijs  non  exigua  fuerit)  id  commiBum  eBe,  fed  potius  internuncio- 

20  rum  penuriae,  cum  rariBime  aliquis  hinc  ad  vos  abeat,  cui  tuto  et  certo 
literas  concredere  liceret,  lilentium  illud  diuturnum  imputes  velim. 
Nullus  enim  mihi  incubuiBet  negotiorum  tantus  cumulus,  neque  uUa 
alia  praevalere  permiliBem  obftacula,  quin  aliquid  ad  te  literarum  de- 
diBem,  modo  Grammatophorus  certus  et  idoneus  mihi  interea  tem- 

25  poris  obtigiBet.  Et  fane  ut  verum  fatear,  ne  nunc  quidem  has  ad  te  de- 
diBem,  ob  inllantem  praefertim  hyemem  (quae  maiora,  quo  minus  tibi 
indubitanter  tradantur,  obftacula  fuggerit)  nili  quartae  illae  tuae  et  ul- 
timae  nudiullertius  fuperveniBent,  et  vehemens  tuum,  an  priores  a  te 
miBas  acceperim,  cognitionis  deliderium  un^  cum  refcriptionis  avida 

30  expedlatione  inculcaBent.  His  enim  acceptis,  etli  non  paucis  hoc  tem- 
pore  implicer  negotijs,  fepolitis  tamen  omnibus,  non  diutius  refpon- 
lione  fuperfedendum  duxi.  Et  licet  non  minor  quam  antea  in  mittendi 
occalione  lit  difficultas,  imo  potius  ob  hyemem,  ut  dixi,  multo  maior, 
attamen  huic  ita  occurrendum  cenfui,  ut  binas  eadem  continentes  ad 

35  te  exarari  curarem,  quarum  unas  Rofiochium,  alteras  I^ubecam  vel 
Hamburgum  tranllatas  illac  tutius  ad  te  perferri  fperem;  neque  enim 
tunc  ambas  intercidere  adeo  in  proclivi  ell. 

Nunc  itaque  ut  primis  tuis  fufficienter  refpondeam,  tempus  pollulat, 
fiquidem  ex  quo  illae  a  te  fcriptae  funt,  hic  ipfe  dies  anniverfarius  fit, 

40  nimis  magna  interpofita  dilatione,  quae  tamen  apud  te  omnia  bene- 
vole  et  fincere  interpretantem  excufationem  ob  caufas  ante  did^as  non 
difficulter  inveniet.  Pofiea  etiam  ad  alias  nonnullafubiundlurus  idque 

paucioribus. 


198  EPISTOLiE  ASTRONOMIC^ 

paucioribus,  cum  et  illae  minus  principalia  tradlent,  et  potifiimum  de 
primo  miBis  me  admoneant.  ||  Ne  igitur  res  ipfa  diutius  protrahatur,  3«^ 
quae  tuis  primis  et  prolixioribus  ad  ea  quae  continent,  ordine  refpon- 
denda  nunc  in  mentem  veniunt,  fic  habe.  Binae  illae,  quarum  iftic  ab 
initio  mentionem  facis,  has  Gallo  cuidam  Mathematico,  illas  Rofto-  5 
chienfi  Tabellario  concreditas  prorfus  (ut  ipfemet  redle  coniedlas)  in- 
terciderunt,  neque  enim,  11  uUse  illanmi  mihi  allatae  fuiBent,  refcrip- 
tionem  tamdiu  procraflinaBem.  Quod  vero  illae,  quas  ultimo  ad  te  unA 
cum  libro  noftro  fecundo  aethereoriun  Phaenomencon  recenter  con- 
fpedorum  mifi,  optatum  fucceBum  habuerint  et  gratae  obledlamento-   10 
que  fuerint,  plurimum  mihi  ipfi  congratulor;  quodque  tam  candide 
de  fcripto  illo  meo  iudices,  omniaque  in  potiorem  partem  interpreteris, 
ell  quod  gratias  tibi  habeam  permagnas.  Nam  licet  tum  ob  aetatem, 
tum  etiam  curas  domefiicas  et  profeBionem  medicam  ab  hoc  fublimi 
ftudiorum  genere,  quo  minus  illi  totus  vacare  poBis,  utplurimum,  ve-   15 
luti  ipfemet  fateris,  abfiraharis,  tamen  ita  iunioribus  annis  fedulo  et 
feliciter  in  his  verfatus  es,  ut  hac  ingravefcente  aetate  eo  maturiore 
iudicio  de  ijs  red!e  pronunciare  poBis.  Et  quamvismultaaliafint,  quae 
fubinde  ab  hac  fublimi  contemplatione  te  avocent  (quod  et  mihi  non 
raro  contingit)  non  tamen  dubito,  quin  aliquot  nonnunquam  horis  20 
tantum  tibi  otij  rapias,  ut  G.  non  totaliter  et  ex  profeBo,  faltem  aliqua 
et  etiam  bona  ex  parte  his  indulgeas.  Neque  enim  amor  ille  tam  ar- 
duus  erga  arduum  etiam  fubiedlum  penitus  deficere,  vel  ob  curas  rei 
famiHaris  aliaque  fiudia,  aut  etiam  fenedlae  moleftias  ad  nihilum  re- 
digi  prorfufque  aboleri  poterit.  Tuum  itaque  de  meis  fiudijs  et  fcriptis  25 
folidum  ac  maturum  iudicium  pari  aequanimitate  coniundlum  non 
faltem  magnifacio,  fed  etiam  muhorum  aliorum  cenfurae  prae-||fero.  3^ 
Et  ciun  hac  materia,  quam  hifce  prioribus  Afironomiae  inftaurandae 
libris  compledlor,  plurimum  tute  multis  abhinc  annis  afficiaris,  ean- 
demque  non  minima  ex  parte  fedulitate  tua  et  dodrina  eximia  illu-  30 
fir^ris,  eo  etiam  promptius  tibi  haec  mea  communico,  et  tecum  de  hoc 
utrique  nofirum  accepto  negotio  perlibenter  confero,  tuoque  gravi  iu- 
dicio  omnia  non  gravatim  fubijcio.  Et  H  quid  in  illis  admonitione  aut 
corredlione  dignum  deprehenderis,  non  efi  quod  ob  amicitiamnofiram 
et  candorem  tuum  ingenuum,  quo  omnia  in  meliorem  partem  inter-   35 
pretaris,  mihi  nimium  indulgeas  aut  nofiris  partibus  plus  aequo  faveas. 
Amor  enim  et  odium  (ut  eft  in  Centiloquio)  muhorum  iudicia  per-  t 
vertunt.  Quin  potius  audadler  et  ingenue,  fi  quid  reprehenfioni  ob- 
noxium  inveneris,  admone  et  libertate  in  his  utere  (more  tuo)  Philo- 
fophica:  feceris  mihi  hac  in  parte  rem  non  folum  haud  ingratam,  fed  40 
longe  acceptiBimam  et  ad  veritatis  in  abfcondito  latentis  penitiorem 
pervefiigationem  conducibilem.  Invenies  me  animadverfiones  tuas  et 

aliorum, 


TYCHO  AD  THADDiEUM  HAGECIUM 1  NOV.  1589    199 

aliormn,  qui  acri  iudicio  valent,  patienter  et  candide  accipientem,  et 
a  te,  qui  etiam  meas  caHigationes  veritatis  perquirendse  amore  in  tuis 
fcriptis  admiBas  aequo  et  grato  animo  tulifti,  non  fuperatum  iri. 
Novam  a  me  adinventam  revolutionum  coeleftium  difpolitionem  te 
5  nondum  fatis  accurate  perfpexiBe  refers.  De  ea  itaque  redle  facis,  quod 
cenfuram  non  praecipitas,  nam  et  haec  in  tranfmiBo  libro  faltem  gene- 
rali  indicatione  (Cometa  illo,  qui  non  minus  quam  caeterae  Planetae 
circaSolem  ordinarie  convolvebatur,  lic  ut  hypothefis  motus  eius  com- 
modius  et  plenius  conftitui  poBet,  exigente)  confignata  eft.  Pleraque 

10  enim  adhuc  refiant  particularia  non  cuivis  obvia  in  ea  ipfa  explicanda, 

4«^  quae  illic  vel  leviter  attigimus,  vel  ||  prorfus  filentio,  cum  ex  profeBo 
rem  hanc  ibi  non  tradlaverim,  praeterivimus,  in  alio  quodam  et  pecu- 
liari  Aftronomiae  reftituendae  opere,  favente  Afirorum  et  omnis  boni 
Authore,  fuo  tempore  enucleatius  patefacienda  et  ex  certiBimis  obfer- 

15  vationibus  motuiunque  norma  ipfi  coelo  analoga  Geometrice  demon- 
firanda  atque  in  numeros  choream  coelefiem  indubitatis  vefiigijs  re- 
praefentantes  refolvenda.  Interim  ne  fis  nefcius,  me  e  Parallaxibus  d  *^^ 
in  tranfitu  acronycho  anno  praefertim  82  diligentiBime  pervefiigatis, 
cum  folaribus  aliquanto  maiores  fuerint,  tum  etiam  ex  eius  concita- 

20  tiore  in  oppofito  Solis  motu,  atque  fert  Ptolemaica  hypothefis,  ipfum 
neceBario,  quando  pernox  efi,  terris  plus,  quam  Sol  unquam  poBit, 
appropinquare,  folerti  et  faepius  reiterata  animadverfione  certo  cogno- 
viBe  fcias.  Atque  hinc  citra  omnem  refragationem  confequitur,  aut 
Terram  annuo  convolvi  circuitu,  quiefcente  circa  medium  Univerfi 

25  Sole,  iuxta  illam  revolutionum  coelefiium  diftributionem,  quam  fu- 
perioribus  annis  ex  veteri  ARISTARCHO  mutuatam  ingens  ille  et 
nunquam  fatis  laudatus  in  apertum  deduxit  COPERNICUS,  aut  G.  id 
ob  Phyficas  non  leves  fic  admiBas  abfurditates,  tum  etiam  facrarum 
literarum  non  uno  in  loco  refragantem  aud^oritatem  concedi  nequeat, 

30  nuUa  alia  reftat  excufandarum  Apparentiarum  coeleftium  ratio,  quae 
Geometriae  et  Arithmeticae  legibus,  uti  oportet,  fubijciatur,  quam  ea 

t  ipfa  ante  fexennium  proxime  in  hypothefi  fyftematis  mundani  con- 
formanda  a  me  excogitata.  Sed  et  Terram  nequaquam  annuatim  cir- 
cumagi,  ut  vult  Coperniana  fpeculatio,  aut  Solis  et  odlavae  fphaerae 

35  motus  per  eam  falvari  poBe,  ut  arduo  et  folerti  ingenio  idem  tentavit 

4^  Artifex,  et  maior  in  ftellis,  quae  ||  putantur  affixae,  celeritas,  quam  ip- 
fius  patitur  iCquinodliorum  reciprocatio,  et  infuper  mutatae  earundem 
latitudines  a  temporibus  PTOLEM^I  hucufque  iuxta  proportionem 
alteratae  declinationis  Eclipticae  ab  i^quatore,  fatis  convincunt;  ideo- 

40  que  Terram  immoto  permanente  Sole  non  defignare  annuo  itinere 
Eclipticam,  nec  in  hac  fed  potius  Sole  ipfo  iftas  differentias  excufandas 
hquet.  Accedit  et  hoc  non  obfcuri  teftimonij  loco,  Terram  inftar  Solis 

non 


200  EPISTOLiE  ASTRONOMICi^ 

non  moveri,  quod  Cometae  circa  acronychum  litum  fuperioribus  annis 
a  nobis  in  altiBimo  aethere,  fumma  diligentia  quo  ad  omnes  apparen- 
tias  fuas  obfervati,  motui  annuo  Terrae,  qui  tunc  proprium  illorum, 
quemadmodum  in  Planetis  apud  COPERNICUM  fit,  neceBario  vel 
retraheret  vel  faltem  nonnihil  retardaret,  prorfus  non  paruerint,  fatis  5 
evidenti  vel  e  folis  Cometis  indicio,  terrellrem  globum  annuum  cir- 
cuitum  nequaquam  admittere.  Cum  itaque  ob  has  et  alijs  etiam  de 
caufis  Coperniana  ratiocinatio  in  rei  veritate  nequaquam  confillere 
poBit,  et  vetus  illa  Ptolemaica  difpofitio  ob  Martem,  ut  dixi,  aliquando 
Terrae  plus  quam  Sol  appropinquantem  (ut  de  Epicyclorum  nimia   lo 
fuperfluitate  et  ^quantum  inconcinnis  tricis,  ac  quibufdam  alijs  in- 
convenientijs  nunc  non  dicam)  locum  non  inveniat,  ficque  utraque 
pofitio  antiquanda  veniat,  utique  nofira  haec  neoterica  inventio  fola 
quadrabit,  et  in  eorum  locum  hanc  refiitui  veritatis  circumfpedla  con- 
fideratio  atque  ab  omnibus  difconvenientijs  vindicatio  citra  omne  du-   i5 
bium  pofiulat,  quae  tibi  diligentius  expendenda  conferendaque  relin- 
quo.  Omnium  autem  pleniBime  de  hac  hypothefi  nofira,  eam  redle  fe 
habere  iudicaveris,  quando  opus  Aftronomicum,  quod  auxiliante  Deo 
ex  profeBo  hac  de  re  ||  luculenter  tradlabit,  et  figuris  ac  numeris  rem  5«^ 
ita  fe  et  non  aliter  habere  evincet,  laboribus  noftris  abfolutum,  publi-  20 
cam  lucem  viderit.  Sed  efi,  quod  obiter  hic  conquerar.  Quidam  Dith- 
marfus  ex  Urfo  denominatus,  cum  ante  quinquennium  in  cuiufdam 
nobilis  et  eruditi  viri,  ERICI LANGIJ  nomine,  mihi  amantiBimi,  co- 
mitatu  (illi  enim  tunc  inferviebat)  hic  unam  atque  alteram  hebdoma- 
dam  cum  didlo  Nobili  hero  fuo  commoratus  fuiBet,  interea  dum  ego  25 
cum  amico  illo  meo  atqUe  aUjs  nobilibus  viris  et  Baronibus,  quos  fe- 
cum  huc  adduxerat,  hilarius  convivo  illis  genialiter  tradandis  occu- 
patus,  ifte  Urfus  clam  chartas,  inllrumenta  mea  et  quicquid  oculis 
patuit,  denotavit,  fchedas  etiam,  quafcumque  invenire  potuit,  furtim 
perlufiravit.  Inter  alias  vero  unam,  uti  exifiimo,  reperit,  qua  hypothe-   30 
fium  noftra  innovatio  repraefentabatur,  fed  per  incuriam  aUquam  non 
fatis  appofite  formatam,  fiquidem  Solarem  orbem  Martio  totaliter  in- 
cludebat,  ideoque  tanquam  inutilis  inter  alias  quafdam  chartas  abiedla 
fuit.  Ex  hac  ifte  procul  dubio  mearum  hypothefium  difpofitionem  hau-  t 
riens,  eam  anno  fuperiore  in  libello  quodam,  quem  Fundamentum  35 
Afironomicum  vocat,  pro  fua  edidit,  fe  hanc  ante  triennium  in  extremo 
quodam  Poloniae  angulo  (ubi  forte  nunquam  fuit)  adinveniBe  fingens, 
illuftriBimoque  Principi  GULIELMO,  HaBiae  Landgravio,  dedicare 
non  ell  veritus.  Sed  ipfemet  plagium  hoc  fatis  prodit,  dum  falfo  de- 
pidam  figuram,  quam  forte  hic  reperit,  imitatus  Martium  etiam  orbem  40 
Solarem  undiquaque  ambire  facit;  ex  quo  enim  vitium  hoc  per  circi- 
num  commiBum  emendare  non  didicit,  ignorans  Solis  orbem  habere 

proportionem 


TYCHO  AD  THADD^UM  H AGECIUM 1 NOV.  1589    201 

proportionem  ad  Martium  licut  4  ad  6  fere,  et  ob  id  Martem  acrony- 
chum  non  excedere  Solis  ambitum,  fatis  palam  facit,  fe  eius  hypothe- 
feos  ne  quidem  folidam  intelligentiam  habere,  nedum  ut  ipfemet  eius 
inventor  et  author  fit,  ut  perfrida  fronte  iaditat.  Sic  etiam  multa  alia 
5  in  ifto  libello  pro  fuis  venditat,  quae  partim  mihi,  partim  alijs  praeripuit. 

5'  Idem  Aftronomiae  reftitutionem  infolenter  ||  pollicetur,  cum  et  inftru- 
mentis  et  obfervationibus  idoneis  deftituatur  et  infuper  aliorum  ftipe 
vivat,  ut  de  casteris,  quas  in  ipfo  ad  tantum  opus  conficiendum  defide- 
rantur,  non  dicam.  Sic  quoque  in  quibufdam  alijs  mihi  contigit,  qui 

10  hic  fuerunt  et  mea  viderunt  atque  ex  relatione  noftra  quaedam  per- 
ceperunt,  quaedam  forte  ex  Chartis  meis,  qui  nunc  in  Germania  partim 
confcribunt,  partim  alijs  did^itant,  ut  vel  hanc  folam  ob  cauBam  con- 
fultum  fit  operum  meorum  et  inventionum  publicationem  maturare, 
ne  tot  a  me  fufcepti  in  his  ftudijs  indefeBi  labores,  tot  vigilatae  nodes, 

15  tot  erogati  fumptus  (quae  quartam  Tonnae  auri  partem  multum  exce- 
dunt)  ne  tot,  inquam,  et  plura  alia  Aftronomiae  inftaurandse  gratia  a 
me  vicenis  iam  annis  exantlata,  mihi  ab  alijs  praeripiantur,  ut  fi  quid 
gratiae  a  ventura  Pofteritate  fperandum  eBet,  id  illis  cedat,  qui  ne  mi- 
nimum  laboris,  induftriae  aut  impenfarum  huc  contulerunt,  accidat- 

20  que  mihi,  quod  de  fe  olim  feftive  cecinit  MARO:  Sic  vos  non  vobis 

t  mellificatis  apes  etc.  Sed  valeant  ifti  Plagiarij,  fatis  etiam  quibufdam 
in  Germania  probis  et  eruditis  viris,  quod  alienis  plumis  inftar  corvi 
i^fopici  fefe  ornent,  cogniti. 

Nunc  ad  tuas  literas  redeo.  Quod  NobiliBimo  et  ampHBimo  viro, 

25  Domino  CURTIO,  Caefareae  Maieftatis  Confiliario  intimo  et  Imperij 
Procancellario,  viro  etiam,  ut  audio,  in  Mathematicis  excellenter  pe- 
rito,  meum  librum  communicaveris,  redte  id  a  te  fadlum  eft;  multa 
enim  de  viri  illius  eximia  prudentia  et  dodlrina,  pari  virtute  coniundla, 
non  folum  abs  te  hifce  literis,  fed  etiam  ab  alijs  iamdudum  depraedi- 

30  cata  funt;  quare  et  ego  ipfum  amare  atque  in  pretio  habere  non  omit- 
tam.  Scribis  illum,  cum  iudicium  de  ijs,  quae  libro  meo  continentur, 
ab  eo  expeteres,  refpondiBe,  non  temere  de  hypothefibus  iudicandum, 
fed  rem  attentius  confiderandam  eBe,  quae  paulo  ambiguofius  a  te  re- 
feruntur,  quam  ut  quid  ille  fenferit,  inde  extricare  queam;  fi  enim  me 

35  inconfiderate  et  non  fatis  circumfpecfle  hypothefes  innovaBe  exiftimat, 
et  maiori  attentione  hac  in  parte  opus  fuiBe,  id  illi  forte  ita  videri  po- 

6«^  teft,  quod  nondum  omnia  ||  fundamenta  et  iuftas  rationes,  quas  in  ifta 
aliter  quam  ab  anteceBoribus  noftris  faditatum  eft,  ordinanda  hypo- 
thefi  plenarie  perfpexerit;  neque  enim  ex  folo  illo  libro,  quae  me  evi- 

40  dentia  ren\ir\Qia  huc  impulerunt,  animadvertere  potuit,  cum iUic  omnia 

generali  et  latiori  quadam  indicatione  breviter  faltem  indicem;  neque 

enim  ex  propofito  ea  de  re  in  fcripto  aliquo  Cometico  agere  placuerat, 

26  ideoque 


202  EPISTOL^  ASTRONOMICiE 

ideoque  occafiones  et  ratiocinia,  tum  etiam  particularia  quaedam  huc 
facientia  omittuntur,  imo  nullam  forte  eius  inventionis  in  iflo  libro 
mentionem  feciBem,  ad  opus  Aflronomicum  eam,  ubi  convenientius 
locum  mereretur,  refervando,  nifi  quafi  ex  praefagio  quodam  id,  quod 
mihi  iam  accidit,  veritus  fuiBem,  alios  nempe  mea  mihi  inventa  prae-   5 
repturos.  Sin  autem  Dominus  CURTIUS  illa  in  hanc  fententiam  pro- 
tulit,  quod  ipfemet  non  tam  fubito  de  mea  hypothefium  neoterica  con- 
flitutione  iudicium  pronunciare  velit,  fed  illud  potius,  donec  res  magis 
attente  perfpeda  fuerit,  differre,  ea  qua  praeditus  efl  prudentia  eximia, 
admodum  confulte  fecit;  nam  et  plerique  alias  eruditi  in  Germania   lo 
viri,  dum  re  omni  non  fatis  provide  et  folerter  expenfa  de  meis  hypo- 
thefibus  iudicium  praecipit^rint,  in  varios  errorum  et  praeiudicij  fco- 
pulos  impegerunt.  Quidam  ne  Martia  ftella  Soli  in  loco  contadlus  or- 
bium  aUquando  occurrat  curfumque  mutuum  impediat,  fruflra  veriti 
funt,  cum  id  nunquam  contingere  poBit,  fiquidem,  ubicumque  Martis   15 
fidus  in  fuo  circuitu  verfatur,  Solem  pro  centro  refpiciat.  Circumferen- 
tiam  vero  et  centrum  circuli  uniriquifieripoBit?  Quidam  vacuitatem, 
quae  efl  in  figura  mei  libri  inter  orbem  t)  et  Fixarum  fphaeram  ab  in- 
feriori  parte,  minus  concinnam  reddere  fymmetriam  fufpicati,  non 
animadverterunt,  Sole  in  aUeram  orbis  fui  partem  convoluto,  quae  20 
prius  vacua  putabantur,  adimpleri.  Oportet  enim,  ut  fpacium  undi- 
quaque  relinquatur  fatis  amplum,  quo  Planetae  fuperiores  per  quan- 
titatem  diametri  orbis  Solaris  (qui  Epicyclos  veterum  et  motum  an- 
nuum  Terrae  apud  COPERNICUM  excufat)  refpedlu  ||  odlavae  fphaerae  6^^ 
et  Terrae  nunc  aBurgant,  nunc  vero  defcendant.  Quidam  retrograda-  25 
tiones  et  ftationes  Planetarum  non  fatis  appofite  fic  falvari  opinati  funt, 
cum  nihil  fit  convenientius ;  nam  quilibet  fuperiorum  Planetarum,  dum 
Solem  ubique  loco  centri  refpicit,  per  accidens  Epicyclum  motui  pro- 
prio  immifcet,  et  omnes  ifias  paBiones,  quae  per  Epicyclos  reales  ab 
antiquis  expediuntur,  aut  etiam  per  anniverfariam  Terrae  convolutio-   30 
nem  apud  COPERNICUM,  fic  eadem  forma,  quantitate  et  eodem  eti- 
am  tempore  aptiBime  fieri  poBunt.  Quidam  Martis  fiellam  terris  ali- 
quando,  cum  videlicet  acronycha  efi,  ipfo  Sole  propiorem  reddi,  non 
fatis  tutum  et  conveniens  eBe  timuerunt,  cum  id  ipfa  nos  docuerit  ex- 
perientia.  Unde  etiam  non  minima  cauBa  fuit,  quae  me  ad  hypothefes  35 
fic  ordinandas  adegit,  ne  Terra  infiar  Afiri  triplici  motu,  cum  fit  uni- 
cum  et  fimplex  corpus  admodumque  groBum  et  grave,  nec,  ut  aetherea 
illa  lumina,  ad  perpetuo  movendum  habile  in  medio  univerfi  (ubi  eam 
fuper  ftabilitate  fua  Opifex  fummus  fundavit)  ne  moveatur  in  feculis, 
quiefcere  poBit  et  tanquam  patiens  coelorum  influentias  a<5livas  in  fe  40 
recipere  atque  fuo  Archaeo  cooperante,  terrefiria  quaedam  (ut  fic  di- 
cam)  afira,  fuperioribus  pulchre  analoga  indefinenter  conformare,  ut 

verum 


TYCHO  AD  TH ADDi^UM  HAGECIUM 1  NO V.  1589    203 

t  verum  fiat  ilHus  HERMETIS  TRISMEGISTI  fcitum  didlum,  etiam  in 
toto  Macrocofmo,  quicquid  eft  fuperius,  idem  eBe  inferius.  Quidam 
etiam  alias  nonnullas  circa  noftram  mundanorum  corporum  fymme- 
triam  et  diftributionem  dubitationes  moverunt,  nuUius  tamen  mo- 

5  menti,  quas  nimis  longum  foret  nunc  recitare;  alias  ubi  meas  refolu- 
tiones  circa  ea,  quae  opponi  poterint,  videris,  haec  omnia  plenius  cog- 
nofces.  Si  itaque  illi  omnes  exemplo  praedidli  Domini  CURTIJ  cen- 
furam  in  re  nondum  penitius  introfpeda  aliquandiu  procraftinaBent, 
multo  fane  prudentius  fecifient.  Salutem  quam  ex  iplius  ore  mihi  op- 

10  tas,  eam  ego  vel  millecuplam  et  illi  et  tibi  viciCim  precor,  admodumque 
mihi  grata  eft  tanti  viri  erga  me  benevolentia,  quam  quocunque  officij 
genere  per  me  licuerit,  non  irrecompenfatam  relinquam.  Confilium 
etiam  eius,  quo  fuadet,  ne  coeptum  curfum  interrumpam,  quam  arduo 
fieri  poterit  conamine,  lubens  fequar,  fponte  etiam  mea  huc  propenfus, 
7»^  ut  fi  divinae  cle-||mentiae  ita  vifum  fuerit,  donoque  fuo  mihi  affulgere 
dignetur,  Afironomiae  infiaurationem  in  ipfius  gloriam  et  hominum 

t  utilitatem  Pofieritati  confecrem,  ne  frufira  tandem  hic  vixiCe  videar 
tanquam  terrae  inutile  pondus,  ut  multis  (dolendum)  accidit.  Et  licet 
fpontaneo  dud!u  huc  per  mille  anfra(5lus  et  fcopulos.  alacri  tamen  et 

20  invidlo  animo  (quod  Deo  acceptum  fero)  lubenter  tendam,  grata  tamen 
nihilominus  mihi  eft  clarorum  et  eruditorum  virorum  cohortatio,  quae 
validius  addit  incitamentum.  Nam  ut  efi  in  verfu: 

t  Fortis  et  ad  cur/um  magno  cum  robore  fertur, 

Si  tamen  inftiges,  acrius  ibit  equus. 

25  Addis  infuper,  faepedidlum  Dominum  CURTIUM  inter  alia  dixiBe, 
me  nimis  multam  feciBe  mentionem  et  prasdicaBe  nimium  WINCHLE- 
RUM,  hominem  Afironomiae  minus  peritum.  Atqui  ego  non  tam  ipfius 
fcientiam  in  hac  arte  praedicavi,  quam  errores  infulfiBimos  libello  de 

t   Cometa  ifto  ab  ipfo  publicatos  in  apertum  deduxi,  et  quaecunque  ab 

30  illo  imprudenter  et  inepte,  tum  etiam  infcite  prolata  erant,  redargui, 
adeo  ut  quibufdam,  fed  ijs  potiBimum,  qui  negotium  hoc  et  errorum 
iftorum  foeditatem  non  perfpiciunt,  etiam  nimius  hac  in  parte  fuiBe 
videar.  An  hoc  eft  hominem  praedicare?  Dicere  eius  argumentationes 
veritati  vim  facere,  atque  ipfius  ratiocinationes  faepenumero  tot  ab- 

35  furda  committere,  quot  fere  verba  habent,  tam  multiplicem  et  prodi- 
giofam  fubeBe  difcohaerentiam,  ut  pudeat  et  pigeat  referre,  craBam  in- 
fuper  ignorantiam  obijcere,  abfurditates  abfurditatibus  illum  cumu- 
lare,  ineptiBimeque  rem  involvere  ufque  ad  naufeam,  ipfius  prolata 
fola  reiedUone  ob  difcohserentiam,  aut  commiferatione  ob  craBam  ig- 

40  norantiam  potius  quam  longa  refutatione  digna  eBe,  quod  ab  ipfius 

veritatis  femita  citra  omnem  verecundiam  exorbitet,  adhortari,  ne  tam 

26*  abfona 


204  EPISTOLiE  ASTRONOMICi^ 

ablona  in  lucem  edere  amplius  praefumat,  ne  feipfum  fuamque  exifti- 
mationem  labe  afpergat.  Haec  et  plura  eiufcemodi,  quae  invenies  in  ea 
tradatiuncula,  qua  WINCHLERI  inepta  et  ||  imperita  placita  cribravi,  7  ^ 
certe  non  prae  fe  ferunt,  me  nimium  illi  tribuiBe,  aut  iplius  dodrinam 
plus  iufto  extuHBe.  Neque  etiam  nimis  ferociter  aut  rigide  cum  illo  5 
agendum  duxi  aut  convicij  s  pr  ofcindendum,  ut  nunc  quibufdam  Theo- 
logaflris  pro  more  eft,  quemadmodum  etiam  tecum  fecit  impudens  ille 
RAYMUNDUS.  Sunt  enim  dodli  viri,  utut  in  aliquibus  graviter  impin-  t 
gant,  humaniter  etmoderate  reprehendendi.  Homines  enim  fumus,  ab 
erroribus  in  hac  caduca  et  multis  obfcuritatibus  involuta  ac  inquinata   lo 
vita  prorfus  immunes  eBe  non  poBumus.  Beatiores  faltem,  qui  paucio- 
ribus  et  minoribus  obnoxij  funt.  Scio  fatis  equidem  WINCHLERUM 
plurima  e  tua  Dialexi  fibi  arrogaBe  et  non  fatis  intelledla  multipliciter 
depravaBe,  ideoque  et  ego  pag.  446  idipfum  brevibus  indicare  volui,  et 
quae  in  Cometa  anni  80™vab  illo  ineptiBime  commiBa  in  annotatiun-   i5 
cula  quadam  Dialexi  tuae  locupletatae  circa  Epiflolam  ad  MILIUM  et 
mihi  communicatae  addideras,  fatis  animadverti.  Verum  ego  de  ifia 
abfurditate,  qua  Cometae  illi  Parallaxin  15  fere  graduum  aBuit,  et  ni- 
hilominus  longe  fupra  Lunam  coUocat,  nolui  in  Ubro  fecundo,  ubi  de 
Cometa  anni  77  ex  profeBo  agitur,  uUam  mentionem  facere,  conveni-  20 
entius  ducens,  id  in  fequentem  tertium  Tomum,  ubi  aliorum  de  eodem 
anni  80"^^  Cometa  fententiae  fub  incudem  veritatis  revocandae  veniunt, 
refervare,  ne  confufio  aUqua  inordinata  in  his  committeretur,  cum  me- 
thodice  omnia  tradanda  fint.  Illic,  cum  ipfius  quoque  prolata  difquifi- 
vero,  haec  etiam  nimia  ineptitudo,  quin  indicetur,  non  praetereunda  25 
erit.  Tu  modo  effice,  ut  integrum  eius  fcriptum  de  eodem  Cometa  ha- 
beam,  tum  etiam  aliorum,  quotquot  hadtenus  nadlus  es.  Satis  itaque 
forti  dolabra  a  me  dedolatus  efi  WINCHLERUS,  nec  acriori  pedline 
depexendus  erat,  nifi  et  cutem  et  crines  ipfi  prorfus  avellere,  quod  in- 
humanum  foret,  decuiBet.  Nec  prorfus,  licet  id  meritus  erat,  ob  im-  30 
peritam  et  ineptam  de  ifio  Cometa  decifionem,  illum  praeterire  ||  pote-  8«^ 
ram,  fiquidem  in  ipfo  libeUi  frontifpicio  Geometricas  demonfirationes 
praetendebat  et  intra  eundem  nefcio  quas  argumentationes  pompofas 
ex  ARISTOTELEetParallaxibus  minus  bene  intelledlis  prae  fe  ferret, 
quibus  incautis  et  rem  hanc  penitius  non  intelligentibus  fucum  facere  35 
et  facile  imponere  poBet.  Condonetis  itaque  tu  et  aHj  viri  praefiantes 
huiufque  rei  magis  intelligentes,  quod  latus  claudere  vobis  ultimum 
illi  conceBerim,  nam  et  hoc  data  opera  feci,  cum  digniori  loco  reponi 
non  mereretur. 

Sed  et  ego  illum  nunc  valere  finam,  et  propius  ad  tua  propria  pro-   40 
lata,  quae  maioris  momenti  funt  et  confideratione  digniora,  progrediar. 
AcceptiBimus  mihi  fuit  tuus  ille  candor  et  integritas,  quod  me  in  plerif- 

que 


TYCHO  AD  THADDi^UM  HAGECIUM  1 NOV.  1589    205 

que  a  te  diBentire  circa  illum  Cometam  tuaque  nonnuUa  certis  rationi- 
bus  improbare  non  aegre  tuleris.  Equidem  fatis  fciebam  te  hoc  ingenuo 
animo  praeditum  eBe,  ut  tibi  veritatis  eruendae  gratia  alicubi  contradici 
non  invito  acciperes  animo.  Scis  fatis,  amicitia  etiam  noftra  diutina  id- 
5  ipfum  pollulante,  me  nuUo  tua  carpendi  aut  elevandi  ftudio  ifta  fcrip- 
liBe,  fed  faltem  ut  Cometam  illum  ab  aereis  fumolitatibus,  inter  quas 
eum  priori  tuo  de  hoc  libro,  vel  contra  proprias  obfervationes,  per  in- 
curiam  aUquam  immerito  repofueras,  vindicarem,  et  inter  lucidiBima 
cceli  aftra  in  fubtiliBimam  aethereae  regionis  puritatem,  ubi  revera  in- 

10  ceBus  fuos  exhibuit,  merito  reponerem,  ne  tua  lingularis  do(5lrina  et 
eximia  audoritas,  quam  apud  multos  in  hac  etiam  materia  tibi  iamdu- 
dum  conciHalti,  veritati  promovendae  et  confirmandae  obftaculo  eBent. 
Si  ipfemet  naevos  et  errata  quaedam  in  tuis  fcriptis,  uti  fateris,  agnofcis, 
quin  abftergas  et  venuftiori  forma  induas,  noli  intermittere.  Neque 

8^  enim  nonnuUa  ||  retradtare,  quae  alias  non  fatis  confiderate  propofita 
funt,  adeo  indecorum  efi,  id  enim  a  muUis  et  magnis  excellentibufque 
viris  antea  fadtitatum.  Dies  diem  docet;  nec  idem  homo  femper  eadem 
iudicij  circumfpedlione  praeditus  efi. 

Quae  de  illo  calendariorum  conformatore  refers,  quod  odiofe  tuas  ad- 

20  monitiones  exceperit,  non  libenter  audio,  decet  fiquidem  viros  dodlos 
moderate  et  patienter  aliorum  monita  ferre.  Scribam  illi  per  primum 
quodque  otium,  et  inter  alia  ipfum  fui  officij  admonebo,  utque  te  amet 
et  honorifice  de  te  fentiat,  hortator  ero.  Fateris  quidem  deinceps,  te 
tuis  lapfibus  patrocinari  nec  poBe  nec  velle,  quod  admodum  ingenuo 

25  et  fincero  iudicio  pronuncias.  Appar et  tamen,  quod  nonnihil  mo vearis, 
quia  Mi^STHLINUM  contra  te  defenderim,  et  exifiimas  aliquid  ad- 
huc  in  contrarium  pro  te  dici  poBe,  H  meo  iudicio  repugnandum  du- 
ceres.  At  fane,  mi  THADDi^E,  ego  pro  M^STHLINO  nihil  in  eius 
gratiam,  quod  tibi  officeret,  fcripfi,  neque  ego  aut  odij  aut  amicitiae 

30  cauBa  hlc  quicquam  egi,  fed  faltem  ut  veritatem  intemeratam  aBere- 
rem.  M^^STHLINUM  ex  facie  nunquam  cognovi  neque  cum  ipfo 
ullam  contraxi  per  literas  hadlenus  amicitiam,  imo  ne  a  quoquam  alio 
quidpiam  de  ipfo  referri  audivi,  ut  plane  mihi  ignotus  fit,  nifi  quantum 
ex  eruditis  ipfius  fcriptis  nomen  eius  perceperim,  te  autem  quam  in- 

35  time  complexus  fum,  ut  primum  nobis  Ratifponae  ante  plurimos  annos 
familiaritas  interceBit,  quamque  confianter  eandem  per  Uteras  interea, 
utut  longa  viarum  intercapedine  difiundli  fimus,  conferv^rim,  ipfemet 
fatis  idoneus  teftis  eBe  poteris,  ut  H  veritas  in  alicuius  gratiam  fepo- 
nenda  foret,  id  potius  in  tuam  ob  diuturnam  atque  ar&am  nofiram 

40  neceBitudinem  faciendum  eBet.  At  ego  nihil  hic  affedlibus  indulgen- 
dvun  cenfui,  ne  veritas,  cuius  penetralia  aperire  animus  erat,  peBun- 
daretur,  ut  vel  hinc  pateat,  me  nihil  ullius  vel  odio  vel  etiam  amore, 

quod 


206  EPISTOLiE  ASTRONOMICiE 

quod  res  ipfa  non  pollularet,  in  medium  protuliBe,  fed  veritati  nudae 
patefaciendae,  quantima  in  me  erat,  HuduiBe.  Quod  fi  quicquam  ex- 
cogitare  poteris,  quod  ad  tuas  aBertiones  ftabiliendas  faciat,  non  eti- 
am  id  in  mei  gratiam  intermittas.  Neque  enim  li  mihi  quacumque  in 
parte  repugnaveris,  amicitia  nollra  propterea  uUatenus  vacillabit.  Te   5 
tua  tueri,  et  licet  et  decet.  Vide  faltem,  ut  fatis  iuftis  ratiocinijs  et  con- 
firmationibus  id  agas.  Quod  MiESTHLINUM  ob  egregiam  Mathe- 
matum  peritiam  in  pretio  habes,  adeo  ut  fecundum  a  PR^ETORIO  in- 
ter  Germanos  colloces,  redle  facis,  eximij  illius  viri  et  dodiBimi  Aflro- 
nomi  ingenium  atque  induftriam  debita  laude  profequendo.  An  vero   lo 
is  primus  ante  PRi^TORIUM,  an  vero  fecundus  ab  illo  numerandus 
fit,  ego  non  libenter  dixerim.  Eft  enim  uterque  in  Mathematicis  fo- 
lide  verfatus,  et  ambo  iudicio  acri  atque  fcientia  perfpicaci  excellunt. 
Mi^STHLINUS  tamen  ||  Aftronomiam,  quse  omnium  artium  Mathe-  9«^ 
maticarum  Regina  efl,  cui  etiam  reliquae  ancillantur,  plus  excolere  at-   is 
que  a  mendis  purgare  laborat,  cum  PRi^TORIUS  idipfum  tum  ob  in- 
firumentorum  et  aliorum  adminiculorum  defedum,  tum  etiam  ob  ocu- 
lorum  minus  firmam  valetudinem  (ut  ipfemet  literis  ad  me  non  ita 
dudum  perfcriptis  fatetur)  tali  opera  fuperfedere  cogatur.  Utinam  vero 
MiESTHLINO  fatis  foHda  et  correda  non  deeBent  organa,  idque  in  20 
aliqua  copia,  et  fumptus  otiumque  illi  fuppeterent,  fperandum  foret, 
ipfum  aliquid  egregij  in  hac  fublimi  fcientia  moliri  poBe.  At  cum  his 
fubfidijs  non  ita,  uti  opus  eBet,  inftrud^us  fit  (nam  infirumenta,  quae 
ha(5lenus  illum  habuiBe  ex  fcriptis  eius  coUigo,  tanto  negotio  rite  ex- 
equendo  nequaquam  fatis  idonea  et  fufficientia  funt)  non  video,  quo-   25 
modo  tam  eximio  labori  ad  optatum  finem  deducendo  par  eBe  poBit; 
attamen  in  magnis  voluiBe  fat  efi,  et  ut  ille  aiebat :  ))Eft  aliquid  prodire  t 
tenuSffinon  datur  ultraa .  Subiungis  proinde,  te  id  fahem  nunc  habere 
bona  mea  et  MiESTHLINI  pace  dicendum,  quod  ratio  motuum  Co- 
metarum  in  hypothefin  aliquam  dirigi  nequeat,  quemadmodum  in  30 
Planetis  fieri  potefi,  eo  quod  Planetarum  motus  integri  fint  menfura- 
biles,  et  quomodo  accedant  recedantque  refpedlu  Solis,  pateat.  In  Co- 
metis  autem,  cum  non  integras  abfolvant  periodos,  neque  certa  lege 
Soli  appropinquent  et  ab  eo  expatientur,  infolens  tibi  videtur  iufia  lege 
eorum  motus  aftringere.  Atqui  hic,  diledle  TH ADDi^E,  non  fatis  con-  35 
fiderate,  quae  in  Hbro  illo  meo  circa  hoc  ipfum  negotium  protuH,  anim- 
advertiBe  et  expendiBe  mihi  videris,  fiquidem  ilfic  hoc  dubium  et  im- 
poBibilitatis  fufpicionem  fufficienter  refolvi  atque  amovi,  imo  ipfemet 
per  hypothefin  in  illo  Cometa  extrud^am  id  fieri  poBe  luculenter,  tan- 
quam  in  exemplo,  oftendi.  Fateor  quidem,  Cometas  rariBime  vel  uni-  40 
cam  per  totum  ccelum  revolutionem  motu  proprio  abfolvere,  neque 
femper  Solem  inftar  centri,  ut  reliqui  Planetae,  refpicere,  ideoque  di- 

greBiones 


TYCHO  AD  THADDi^UM  HAGECIUM 1  NOV.  1589    207 

9^  greUiones  ab  eo  non  ubique  confimili  lege  exhibere,  ||  quemadmodum 
nec  Luna,  quae  Terram  principaliter  in  fua  convolutione  obfervat.  At- 
tamen  hinc  non  fequitur,  prorfus  impoBibile  eBe,  Cometarum  motus 
fub  normam  aliquam  per  convenientem  hypothefin  redigere.  Nam 
5  quod  non  totas  periodos  abfolvere  fpedlentur,  difficuhatem  nonnul- 
lam  in  motu  eorum  regulando  fuggerit,  poBibilitatem  omnem  non  ex- 
cludit.  Ex  aUqua  enim  portione  circuH  data  de  tota  eius  circumferentia 
competenter  ratiocinari  adeoque  centrum  eius  invenire  non  efi  adeo 
abvvoLxov.  Memineris  eorum,  quae  ex  Epifiola  quadam  fummi  iUius 

10  COPERNICI  circa  hanc  rem  citavi:  ))Ea  quse  aliquo  modo  determi- 
nata  /unt,  inGnitam  rationem  habere  non  pofie,  funt  itaque  com- 
prehenfibilian.  Et  exemplum  addit,  quemadmodum  fi  per  tria  pundla 
non  fecundum  re(5lam  Hneam  data  circumferentia  ducatur,  non  licet 
aliam  fuperinducere,  quae  maior  vel  minor  fuerit  prius  tranfmiBa.  Haec 

15  admodum  fcite  et  redle  ab  illo  fcripta  funt.  Et  fi  res  ita  fe  non  haberet, 
quomodo  affixarum  fiellarum  motum  unquam  fcrutabimur  aut  in  ra- 
tionem  certam  redigemus,  ex  quo  ab  eo  tempore,  quo  obfervationes 
circa  has  innotuerunt,  vix  duo  Dodecatemoria,  fextam  integri  circuU 
partem  emenfae  fint?  licet  vero  in  earum  curriculo  explicando  maior 

20  lateat  difficuhas,  quam  hadenus  a  quoquam  animadverfum  efi,  atta- 
men  aUquam  probabilem  et  apparentijs  praeteritis  fatis  confonam,  id- 
eoque  et  futuris,  occafionem  invenire,  qua  apparens  in  motu  earum 
inaequalitas  excufetur  et  numeratio  obfervationi  multis  aevis  confen- 
tiat,  non  duco  inexplorabile,  quin  et  longe  minorem  in  Cometarum 

25  motu  extricando  difficultatem,  licet  et  ea  non  exigua  fit,  fubeBe  cenfeo, 
fiquidem  hi  multo  celerius  fui  curfus  tramitem  dirigunt,  adeo  ut  non- 
nunquam  intra  duos  vel  tres  menfes  quartam  coeU  partem,  interdum 
plus,  interdum  vero  minus,  emetiantur,  quae  ab  uno  eodemque  ho- 
mine  brevi  tempore  concipi  poBunt.  In  affixis  vero  fideribus  multorum 

30  aevo  opus  eft  et  plurimis  plurimorum  annorum  intercapedine  congefiis 

10«^  obfervationibus,  quae  cum  ab  aUjs  atque  aUjs  ||  Artificibus  non  pari  di- 
ligentia  conquirantur,  maximos  hic  labyrinthos  involvi  video,  licet  et 
hi  folerti  iudicio  et  competenti  adhibita  limitatione  extricabiles  fint. 
Arduum  itaque  efi  et  difficultatis  non  expers  in  Cometis,  qui  plenam 

35  revolutionem  non  perficiunt,  motus  harmoniam  concinnare,  at  plane 

t  impoBibile  non  efi.  Difficilia,  quae  pulchra,  et  viceverfa  quae  pulchra, 
difficiUa.  Parallaxes  C&metarum  citra  omnem  erroris  fufpicionem  per- 
fentifcere  atque  demonftrare  grave  efi,  et  in  hoc  negotio  inter  praecipua 
reponendum.  Neque  enim,  quae  de  his  vel  ab  eximio  illo  REGIOMON- 

40t  TANO  Franco  vel  nobili  DIGESSi^O  Anglo  aut  etiam  a  te  et  WITI- 
CHIO  vel  quibufvis,  quod  fciam,  alijs  in  medium  produdla  funt,  om- 
nimode  tam  fubtili  inquifitioni  fatiffaciunt,  idque  eam  praefertim  ob 

cauBam» 


208  EPISTOLi^  ASTRONOMICi^ 

cauBam,  quod  motus  proprij  Cometarum  rationem  nuUam  habeant, 
quae  negledla  Parallaxes  inexplicabiles  reddit,  nili  admodum  magnae 
forent,  et  motus  ipfe  tardiBimus;  at  plerumque  Cometarum  curfus  ge- 
nuinus  adeo  celer  eft,  ut  Parallaxes,  quae  per  accidens  tenorem  indi- 
tum  aliquantulum  variant,  refpedlu  eius  perexiguae  lint.  At  licet  hic  5 
maior  difficultas  et  pulchrior  atque  magis  neceBaria  confideratio  la- 
teat,  quam  hadlenus  a  plurimis,  qui  rem  acu  fe  tetigiBe  frufira  exifii- 
m^runt,  expofita  efi  (qua  de  re,  G.  redle  memini,  te  in  quibufdam  aUjs 
literis  aliquando  admonui)  longe  tamen  magis  arduum,  excellens 
utileque  et  pulchrum  efi  Cometarum  apparentem  motum  in  certam   10 
normam  infiar  afiri  aUcuius  perpetui  redigere,  ut  demonfiratio  et  nu- 
meri  per  totum  eorum  curriculum  obfervationibus  correfpondeant,  et 
motus  circularis,  vel  quam  minimum  ab  hoc  defledlens  illis  attribua- 
tur.  Hoc  opus,  hic  labor  efi,  pauci  hic,  quos  ardens  deduxit  ad  ardua  t 
virtus.  Sic  quod  Solem  ||  non  ubique  refpiciant  crinitae,  quemadmodum  lO^ 
Planetae  mundo  coaevi,  nihil  probat  eorum  motus  regulari  non  poBe, 
nam  et  aliud  quam  circa  Solem  centrum  habere  queunt,  utpote  vel 
Terram  obfervare  aut  quodvis  aUud  in  univerfi  capacitate  pundlum, 
cuius  refpedlu  curfus  eorum  ordinarius  fiat.  Accidit  nihilominus  ali- 
quando,  ut  Solem  quoque  infiar  perpetuorum  erronum  centri  loco  20 
habeat,  quemadmodum  in  eo  ipfo  Cometa,  de  quo  nunc  agimus,  affa- 
tim  a  me  demonfiratum  efi,  is  enim  circa  Solem  inftar  9  et  ?  obambu- 
lans  neque  etiam  tam  magnum  defignavit  ambitum,  ut  Terram  et  Lu- 
nam  fimul  includeret,  et  digreBiones  acceBionefque  ad  Solem  infiar 
eorundem  Planetarum  ocuUs  exhibuit.  Cum  enim  circa  principia  fuae  25 
apparitionis  vix  integro  figno  a  Sole  diftaret  prope  primam  triadem 
Novembris,  deinde  ad  initia  Decembris  ab  eo  maximam  elongationem 
aBecutus,  duobus  quafi  Dodecatemorijs  removebatur,  pofieaque  con- 
cinna  lege  huic  fucceBive  denuo  approximavit,  ita  ut  circa  ultimum 
fuae  evanefcentiae  Hmitem  rurfus  non  multo  plus  unico  figno  a  Sole  30 
abfceBerit,  quam  pulchram  in  motu  eius  refpedlu  Solis  harmoniam  et 
egregiam  cohaerentiam  te  ex  obfervationibus  et  demonftrationibus 
meis  libro  illo  patefadis  non  fatis  perfpexiBe  miror,  nam  et  Cometa 
ille  plane  contrarium  tuae  fententiae  hac  in  parte  ollendebat.  Omnia 
quae  in  coelo  a  mundi  primordijs  exiftunt  corpora,  motum  reguIariBi-   35 
mum  et  perpetuum  fortiuntur,  quae  vero  afcititia  funt,  G.  eum  adeo 
abfolute  aBequi  nequeunt,  attamen  quam  proxime  aemulantur,  ut  ob 
id  regulari  omnimode  non  fubterfugiant.  Exifiimo  autem  Cometarum 
corpora,  quae  revera  omnia  ipfo  coelo  procreantur,  non  eBe  ex  tam 
folide  concreta  atque  exaltata  ftabilitaque  materia  conformata,  velut  40 
perennium  illorum  fiderum.  Ideoque  non  faltem  confummationi  ob- 
noxia,  fed  etiam  periodicum  motum  ||  non  continuant,  nec  eundem,  11' 

quem 


TYCHO  AD  TH ADDiEUM  HAGECIUM  1  NOV.  1589    209 

quem  exhibent,  adeo  praecife  circularem  aut  forte  e  circularibus  com- 
politum,  ut  caeteri  Planetae,  praebent,  interim  tamen  non  multum  a 
circularitatis  perfe6\ione  degenerant,  fed  quoad  fieri  poteft,  Planeta- 
rum  aemuli  funt,  quae  cauBa  me  adduxit,  ut  illorum  apparentem  cur- 
5  fum  in  hypothefeos  alicuius  leges  coUigere  non  intentatum  reliquerim. 
Refers  praeterea,  te  quidem  mihi  aBentiri  in  eo,  quod  pulchram  et  in- 
geniofam  Mi^STHLINI  fpeculationem  fuiBe  dixerim,  fed  pulchritu- 
dinem  et  fubtiUtatem  veritati,  quae  virtus  eft  pulcherrima,  non  eBe 
anteferendam.  Id  quod  ego  fane  nufquam,  quod  fciam,  feci,  imo  ubi- 

10  que,  qua  fieri  unquam  per  me  potuit  diligentia,  veritatis  latebras  eruere 
laboravi,  neque  ego  M^STHLINI  hypothefin  ob  pulchritudinem  et 
ingeniofam  inventionem  fatis  ratam  praedicavi,  fed  faltem  commen- 
dare  volui  ipfius  omni  laude  digniBimam  indufiriam,  qua  id  experiri 
aggreBus  efi,  quod  caeteri  omnes  infolens  eBe  exifiimant,  imo  quantum 

15  ipfius  hypothefis  ab  ipfis  apparentijs  Cometae  deflexerit,  prsefertim 
iuxta  initia  eius  apparitionis  et  multo  adhuc  plus  prope  finem,  exifti- 
mo,  neminem  plenius  et  certius  indicaBe,  quam  a  me,  vel  ipfo  (uti 
fpero)  MiESTHLINO  iudice,  fadlum  efi.  Ofiendi  fiquidem  hypothe- 
fin  illam  a  principio  iuxta  medietatem  potiBimum  Novembris  integro 

20  gradu  per  inde  dedudlam  numerationem  verum  Cometae  locum  coeli- 
tus  animadverfum  exceBiBe.  In  fine  autem,  videlicet  circa  lanuarij  me- 
dietatem  et  diebus  aliquot  fequentibus  ufque  ad  26*"°^  (quo  adhuc  a 
nobis  Cometa  ille  confpedlus  efi,  licet  illum  alij  defijBe  put^rint)  nimis 
retardavit  ipfius  curfum,  adeo  ut  non  folum  unius  vel  alterius,  fed 

1 1  ^  etiam  iuxta  uhimos  praefertim  lanuarij  dies  deviationem  31 1|  graduum 

proxime  commiferit,  quae  fane  efi  intolerabiUs.  Haec  et  alia  quaedam 
circa  illam  hypothefin  difquifivi,  neque  tamen  ob  id  M^^STHLINI 
fiudium  praeclarum  et  in  hac  inventione  laborem  induftrium  vilipen- 
dere  decuit,  ciun  nemo  veritati  proximiora  inter  caeteros  Germanos 

30  protulerit,  imo  quidem  ne  femel  rem  tam  arduam  tentare  aufi  fint. 
Nam  quod  iuxta  COPERNICUM  Solem  quiefcere  et  Terram  annua- 
tim  convolvi  fiatuat,  id  a  Mathematicis  iUi  facile  condonandum  venit, 
cum  et  hac  ratione  Planetarum  apparentiae  quam  proxime  falvari  que- 
ant,  ut  magnus  ille  demonfiravit  COPERNICUS.  Non  igitur  nimium 

35  tribuebam  M^ESTHLINI  hypothefi,  fed  quae  in  eo  commendanda 
quaeque  culpanda  eBent,  referavi,  neque  ob  pulchritudinem  et  inge- 
niofitatem  veritati  quidpiam  detrahere  volui,  fed  has  per  fe  feorfim 
praedicavi,  quid  verum  vel  falfum  in  illa  hypothefi  eBet,  alias  pro  virili 
indicans.  Veritatem  eBe  virtutum  omnium  pulcherrimam  et  praefian- 

40  tiBimam  tibi  facile  conceBerim,  nam  et  ego  eos,  qui  hanc  vel  in  vulgari 

coUoquio  data  opera  violant,  femper  abominatus  fum  et,  quantum  in 

me  erat,  illam  non  faltem  in  Afironomicis  fed  Chymicis  etiam  rebus, 

27  adeoque 


210  EPISTOL^  ASTRONOMICi^ 

adeoque  tota  Philofophia,  ut  de  Theologicis  non  dicam,  ita  femper  in- 
quirere  ftudui,  ut  eam  quam  proxime  afiequi  divina  largiente  bonitate 
perpetuo  cupiverim,  nulli  labori  vel  fumptui  aut  etiam  ftudio  hac  in 
re  parcens.  Ideoque  non  eft,  quod  exiftimes  me  veritatem  pulchritudini 
et  ingenio  pofthabere,  neque  etiam  id  circa  M^^STHLINI  fpeculatio-  5 
nem  dicere  volui,  quemadmodum  tu  inde  coUigis.  Textus  meus  li  re- 
legatur,  id  non  exhibebit,  fed  Iiquidem  fic  vis,  dicam  quiddam  aUud, 
modo  paradoxice  agere  liceat.  Nihil  efl  pulchrum,  nifi  et  idem  fit  verum, 
neque  verum,  nifi  pulchrum.  Quod  ||  autem  fuperaddis,  nec  Mi^STH-  12«^ 
LINUM  nec  quenquam  aUum  in  Cometarum  Theoria  veritatem,  de   lo 
qua  loquimur,  aBecutum  eBe,  quemadmodum  in  aUorum  Planetarum 
motibus  fieri  folet,  hic  videris  non  tam  M^^STHLINO  quammihini- 
mium  derogare.  Quas  in  ipfius  hypothefi  Cometae  defiderentur,  ipfe- 
met  fatis  in  apertum  deduxi,  ut  et  paulo  antea  dixi,  et  quo  loco  ea  ha- 
benda  eBent,  ofiendi.  Verum  ego  aliam  revolutionis  Cometae  rationem   is 
condidi,  qua  quiefcente  Terra,  ut  Phyficis  etiam  fatiffieret,  ipfius  mo- 
tum  et  apparentias  per  totam  durationem  adeo  praecife  tutatus  fum, 
ut  nufquam  fextantis  unius  gradus  digreBio  ab  ipfis  obfervationibus 
commiBa  fit;  an  uUi  Planetarum  omnium  in  fuis  curriculis  per  quafvis 
hadenus  datas  hypothefes  ad  tantam  numerationis  praecifionem  de-   20 
dudli  fint,  quiUbet  difcernet,  qui  coelum  et  tabulas  introfpicere  novit; 
muhorum  enim  graduum  nonnunquam  in  his  committitur  deviatio. 
Imo  ne  quidem  amborum  luminarium  motus  ita  certo  hadlenus  extri- 
cati  funt,  quin  in  Sole  etiam  maior  dimidio  gradu  et  in  Luna  plus  in- 
tegro  ccelum  aliter  eorum  apparentias  nonnunquam  ofiendat,  quam  25 
Canones  five  Coperniani  GLve  Alphonfini  exhibent.  Cum  igitur  longe 
maior  cum  coelo  convenientia  mea  hypothefi  quoad  Cometam  iUum 
elaborata  fit,  quam  in  uUo  Planetarum  unquam  antea  fadlum,  quid, 
quaefo,  rei  eft,  quod  eam  tanquam  veritati  minus  confonam  praetereas, 
vel  prorfus  reijcias?  anne  haec  ita  fe  habere  numeri  ex  hypothefi  pag.  30 
206  et  duabus  feq.  derivati  atque  cum  ijs,  quae  ex  obfervatione  pag.  86 
et  fequenti  derivantur,  coUatione  fa(5la,  fatis  convincunt?  Si  quid  igitur 
habes,  quod  in  hac  hypothefi  mea  a  coelefti  Cometae  itinere  diBonum 
fit,  iUud  prome,  neque  re  non  fatis  perfpedla  et  minus  deUberata  iudi- 
cium  praeoccupa.  Ego  fane  non  video,  ||  quid  hic  defiderare  poBis,  nifi  12^ 
id  te  forte  movet,  quod  menfe  NovemlDri  motus  aequalitatem  in  fuo  ad 
Solem  circuitu  non  fatis  praecifam  conferv^rim.  Verum  qui  id  fadlum 
fit,  ipfemet  pag.  133  fufficienter  excufavi.  Et  H  admodum  fubtiliter  omnia 
rimari  placuiBet,  utique  per  compofitum  circularem  motum  et  hanc 
aliquantulam  inaequalitatem  tueri  non  fuiBet  impoBibile,  verum  ego  40 
volens  id  praetermifi,  ne  rem  nimium  intricarem,  cum  etiam  dubium  fit 
(ut  ex  prioribus  quoque  coUigere  licet)  an  Cometae  perfedle  circularem 

motum. 


TYCHO  AD  THADDi^UM  H AGECIUM 1  NOV.  1589    211 

motum,  ut  reliqui  Planetae,  exhibeant,  necne.  Quam  prope  igitur  ad 
fcopum  coUimdrim,  li  qui  funt  plures,  uti  ais,  qui  mecum  eo  tendunt, 
illi  dijudicent,  modo  metam  petitam  cc^elitus  decernere  norint.  Quae 
tandem  obijcis  in  numeris  circa  Maefthlinianam  hypothelin  a  me  fuiBe 

5  aberrata,  ea,  li  bona  tua  venia  dicere  liceret,  mi  THADD^^E,  per  ali- 
qua  occupationum  impedimenta  et  incuriam  quandam  penitioris  con- 
fiderationis  a  te  ipfo  potius  commiBa  funt,  nam  primum  quantum  ad 
Epocham  commutationis  mediae  Cometae  ad  diem  24.  Novembris  at- 
tinet,  quam  ego  cum  Mi^STHLINO  ftatuo  eandem,  ea  fatis  bene  fe 

10  habet,  et  li  quid  perpulilli  vitij  in  hac  lateret,  oportebat  tamen  me  ean- 
dem,  quam  ipfe  praefupponit,  aBumere,  eo  quod  oftendere  volebam, 
iplius  hypothefin  per  totam  Cometae  durationem  non  aequaliter  fuffi- 
cere.  Radicem  itaque  motuum  ab  ipfo  confiitutam  alterare  mihi  non 
licuit.  In  caeteris  ubi  dicis  aequationes  a  me  fupputatas  Maefihlinianis 

15  et  tuis  non  confentire  difcrimine  fatis  evidenti,  id  ita  tibi  frufira  vide- 
tur,  dum  tu  meos  numeros,  quos  ego  ad  26.  lanuarij  fecundum  eandem 
hypothefin  direxi,  ad  24.  Novembris  (e  quo  folam  Epocham  M^ESTH- 
LINI  mutuatus  fum,  cum  haec  fundamentum  fit  reliquorum  motuum) 

13  «•  perperam  ||  applicas,  differentia  incidente  quoad  tempus  duorum  men- 

20  fium,  quo  intervallo  Cometa  fua  progreBione  eafdem  profiaphaerefes 
in  excufanda  motus  inaequalitate  exhibere  nequaquam  potuit.  Relege 
faltem  ea,  quae  pag.  275  et  aliquot  fequentibus,  ubi  Maefihlinianam 
hypothefin  ex  ipfa  demonfiratione  et  numeris  examino,  fcripta  reliqui, 
videbis  me  ad  26.  diem  lanuarij  omnia  adaptare,  ut  ofienderem,  in  ul- 

25  tima  fua  apparitione  Cometae  locum  ab  ipfius  hypothefi  nimium  dif- 
crepaBe.  Maefthliniani  vero  et  tui  quos  adducis  numeri  24.  Novembris, 
quo  die  M^^STHLINUS  primum  in  hac  Pragmatia  ufus  efi,  refpiciunt. 
Sumus  itaque  in  diverfis  terminis,  ut  mirum  non  fit,  invicem  non  qua- 
drare  numeros.  At  H  ofienderis  me  ad  eum  ipfum  diem,  cui  Maefih- 

30  Hnianam  hypothefin  applicui,  aliquid  in  meis  numeris  vitij  commi- 
fifie,  utique  pro  tua  admonitione  gratus  ero.  Sin  vero  nihil  inveneris, 
haec  monere  fupervacaneum  erit.  Sed  facile  tibi  per  aliquam  ofcitan- 
tiam  inter  alias  forte  curas  id  contingere  potuit,  ut  non  animadverteris 
ad  diverfos  dies  numerationem,  quam  confers,  referri.  Ego,  qui  fatis 

35  mihi  confcius  fum,  maximam  in  calculatione  tum  ifia  tum  ea,  quae 
toto  libro  continetur,  adhibitam  eBe  diligentiam,  et  omnia  bis  vel  ter 
repetita  feduloque  revifa,  fatis  mirari  non  potui,  cum  primum  tuas  in 
campo  legerem  literas  (eram  enim,  quando  illas  acciperem,  cum  duo- 
bus  Germanis  Studiofis,  qui  me  eodem  tempore  e  Germania  venientes 

40  inviferant,  fpatiatum  animi  cauBa  egreBus)  cumque  inter  ambulan- 

dum  ad  calcem  perventum  erat,  ubi  huius  numerorum  difcrepantiae 

mentionem  facis,  mirabundus  me  ad  didlos  Studiofos  converti,  in  haec 

27*  verba 


212  EPISTOLi^  ASTRONOMICi^ 

verba  prorumpens:  wVidebitis,  quam  primum  domum  reverfi  fueri- 
mus,  optimum  illum  fenem  unum  diem  pro  altero  in  hac  numerationis 
diver-||fitate  per  occupationum  impedimenta  atque  curas  alias  acce-  13^ 
piBe«.  Quod  et  fatis  patuit,  nam  domum  reverfi  mox  arrepto  libro  meo 
idipfum  fatis  experti  fumus.  Si  igitur  aliud  non  habes,  optime  THAD-  5 
DJEE,  quod  hypothefibus  vel  a  Mi^STHLINO  vel  me  confiitutis  obij- 
cias,  aut  quod  pro  te  contra  nos  faciat,  quam  ex  hifce  tuis  literis  coUi- 
gere  licet,  utique  vel  te  ipfo  iudice  iam  fatis  vides,  quam  parum  hic 
obtinueris.  Neque  ego  omnia,  quaeate  contra  Mi^STHLINUM  pro- 
lata  funt,  improbavi,  fed  ijs,  quae  iuftam  reprehenfionem  mereri  vide-   10 
bantur,  fubfcripfi,  quae  vero  minus  iufta  de  caufia  a  te  oppugnabantur, 
quo  veritatis  penetralia  iUibata  confervarentur,  tutatus  fum.  Atque 
haec  de  his  fufficiant. 

Quantum  ad  fcriptores  de  Nova  Stella  attinet,  da  operam,  ut  MU- 
NOSIJ  faltem  Hifpani  integrum  librum  habeam  et,  fi  fieri  poteft,  ab   15 
aUquo  illic  in  Latinum  ex  Hifpanico  idiomate  converfum,  tum  etiam 
illorum  Italorum,  quorum  in  tua  Dialexi  meminifii,  praefertim  COR- 
NELIJ  FR ANGIPANI,  et  fi  qui  funt  afij ,  idque  mature,  quo  circa  finem  t 
prioris  tomi  in  eorum  etiam  placita  difquirere  liceat.  APIANI  Afiro- 
nomicum  ipfemet  habeo  et  fatis  fcio,  inde  vel  parum  vel  nihil  quoad  20 
Parallaxes  Cometarum  excutiendas  coUigi  poBe,  fed  ego  librum  pecu- 
liarem  de  quodam  Cometa  anni  1532  ab  eo  olim  editum  defiderabam, 
non  tam  quod  fperarem,  illum  aliquid  certi  inibi  circa  Parallaxium 
enodationem  protuliBe  (quam  enim  haec  nimis  fecure  non  folum  ab 
illo,  fed  etiam  reliquis  anteceBoribus  nofiris  praetermiBa  fit,  vel  certe  25 
nimis  inconvenienter  tradlata,  fatis  perfpedlum  habeo)  fed  faltem  ut 
apparentem  Cometae  motum  ab  illo  procul  dubio  mediocri  diligentia 
illic  defcriptum  cum  FRACASTORU  in  Italia  circa  eundem  annota- 
tionibus  libro  fuo  de  homocentricis  breviter  comprehenfis  conferrem 
atque  hinc  elicerem,  lOANNIS  VOGELINI  Viennenfis  adeo  mon-   30 
firofam  Parallaxin,  quam  is  in  eodem  Cometa  de-||monfirare  nixus  14' 
efi,  toto  coelo  erroneam  fuiBe;  oportuiBet  enim  in  Italia  et  Germania 
fenfibiliter  diverfis  cceli  locis  apparuiBe  ifiam  crinitam,  fi  Parallaxin 
35  proxime  graduum,  ut  vult  VOGELINUS,  aut  etiam  33,  ut  tu  per 
aBumtionem  mobilitatis  Terrae  ex  ipfius  datis  praecifius  coUegifti,  ob-   35 
tinuiBet.  Quare  Vi  et  nunc  illum  APIANI  libellum  mihi  aliunde  pro-  t 
curaveris,  rem  non  inutilem  feceris.  lOANNEM  PCENAM  Gallum 
de  Cometis  aliquid  fcripfiBe  non  fcio,  fed  de  cceli  liquiditate  et  ab  aerea 
fubtilitate  non  differente  natura  ac  quibufdam  alijs  rebus  Philofophicis 
egregie  tradlaBe,  ab  alijs,  tum  etiam  Bibliotheca  Gefneriana  cognovi.  t40 
Si  igitur  et  hunc  autorem  tua  opera  accepero,  rem  pergratam  mihi 
praeftiteris  et  forfan  ftudijs  communibus  non  infrugiferam.  Librum, 

quem 


TYCHO  AD  THADDi^UM  HAGECIUM  1  NOV.  1589    213 

quem  Ratifponse  mihi  don^ras,  nefcio  ubi  et  quando  amiferim,  fed 
aliunde  forte  eum  habebo,  non  eft,  quod  tu  te  in  eo  conquirendo  am- 
plius  moleftes.  Pro  libro  WERNERI  de  elementis  conicis  et  motu  oc- 
tavae  fphaeras  mihi  tranfmiBo  et  a  Domino  FABRICIO  bonae  memoriae 

5t(audio  enim  illum  iam  fatis  conceBiBe,  quod  etiam  doleo)  impetrato, 
gratias  tibi  ago  plurimas;  diu  multumque  ifte  liber  a  me  expetitus  elt, 
nec  unquam  antea  nancifci  licuit.  Licet,  ut  dicam  id,  quod  res  eft,  quan- 
tum  ad  tradlatum  de  ftellarum  motu  attinet,  non  habeat  id  in  receBu, 
quod  in  acceBu  poUicetur,  ut  alibi  oftenfurus  fum,  cum  de  hac  re  agendi 

10  occafio  dabitur. 

Haec  ad  ea,  quae  literis  iplis  primo  ad  me  datis  continentur,  refpon- 
denda  habui.  Sed  et  ijs,  quae  in  fchedulaannexapoltfcriptafunt,  fatif- 
faciendum  erit.  Rede  illic  mones,  me  ex  tenore  Privilegij  per  te  impe- 
trati  tria  exemplaria  mearum  lucubrationum  in  Cancellariam  Cae- 

15  faream  mittere  debere,  quod  etiam  libenter  fa<5lurus  fum,  ubi  totum 
opus,  vel  faltem  primus  liber  prodierit,  cui  diploma  illud  un^  cum 
caeteris  ab  alijs  Regibus  impetratis  praefigetur,  neque  enim  id  prius 
neceBarium  duxi,  fiquidem  Privilegij  tenor  huic  fecundae  parti  editae 

14^  non  fit  adiun(5lus,  nec  exemplaria  nifi  perpauca  alijs  ||  communicari 

20  conceBerim,  caeteris  numero  1500  adhuc  refervatis,  donec  primus  To- 
mus  publicam  lucem  viderit.  Redle  itaque  excufafii  hanc  dilationem, 
non  enim  decuit  mancum  opus  Caefari  offerre,  dabo  autem  operam, 
quantum  in  me  efi,  ut  liber  primus  hac  hyeme  typis  nofiris  abfolvatur, 
tum  demum  fatis  erit  temporis,  ut  id,  quod  teneor,  praeftem.  Rogas  in- 

25  fuper  ibidem,  ut  fupra  nominatum  Dominum  CURTIUM,  cum  exem- 
plaria  mifero,  falutem  et  literis  invifam,  utque  amicitiam  cum  eo  per 
has  contraham,  id  quod  etiam  perlibenter  efficiam,  cum  intelligam, 
virum  illum  dignum  eBe,  qui  ametur,  et  horum  etiam  ftudiorum  ex- 
cellenter  gnarum.  Ne  igitur  qua  in  mea  voluntate  adfit  mora,  fi  forte 

30  ante  Francofurtianas  nundinas  liber  prior  totaliter  typis  mandari  ne- 
queat,  exaravi  iam  nunc  has,  quas  tibi  mitto  illi  tradendas,  ut  meum 
erga  fe  ftudium  et  officium  maturius  cognofcat,  quod  H  hac  hyeme 
quicquam  refcripferit  et  fuum  de  noftris  laboribus  ac  ftudijs  graviBi- 
mum  iudicium  protulerit,  efficiet,  ut  faepius  cum  eo  per  literas  agere 

35  et  de  hac  fublimi  arte  conferre  alacrior  futurus  fim.  Sed  video,  me  ni- 
mis  forte  prolixe,  quantum  ad  primam  Epiftolam  attinet,  tecum  locu- 
tum.  Nunc  igitur  ad  reliquas  me  conferam,  in  quibus  ero  brevior,  cum 
etiam  per  fe  non  adeo  luculentam  refponfionem  requirant. 

Ex  fecundis  tuis  literis  fatis  intelligo,  amantiBime  THADDi^E, 

40  quam  folicitus  fueris  de  prioribus  un^  cum  libro  illo  WERNERI  mihi 
non  fatis  cito  allatis,  ubi  etiam  refers  (quod  tuae  erga  me  benevolentiae 

15«^  tribuo)  quod  Tomum  ||  meum  primimi  recentiorum  coeH  Phaenomencon 

in 


214  EPISTOLi^  ASTRONOMICiE 

in  vernalibus  nundinis  avide  expe<$t^ris  et  etiamnum  in  proxime  prae- 
teritis  autiminalibus.  Sed  remoras  ex  meis  ad  te  ultimo  datis  aliqua  ex 
parte  intellexifti;  principalis  cauBa  fuit,  quod  papyro  impreBoria  fuffi- 
cienti  dellitutus  fuerim,  nec  ea,  quam  e  propinquo  Megapolenfi  ducatu 
procur^ram,  fatis  mature  et  copiofe  allata  fit,  tum  etiam  quod  illa  ipfa,   5 
quse  inde  mihi  contigit,  minus  candida,  nec  fatis  elegans  fuerit,  adeo 
ut  quae  in  ea  praeterita  hyeme  imprimi  coepta  erant,  nunc  meliore  et 
puriore  accepta,  recudere  confultius  ducam,  utut  expenfae  aliquae  fru- 
firaneae  forte  futurae  fint.  Volo  enim  mea  terfa  et  pulchra,  quoad  eius 
fieri  potefi,  in  dodtorum  manus  prodire.  Ne  autem  in  papyro  e  Ger-    lo 
mania  conquirenda  tot  ulterius  impHcer  difficultatibus  atque  dilationi- 
bus,  curavi  ipfemet  hac  aefiate  molendinum  pro  papyro  conficienda 
in  hac  infula  extrui,  adiundis  etiam  quae  ad  farinae  molituram  et  pel- 
lium  praeparationem  faciunt,  ita  ut  una  rota,  quae  duodecim  circiter 
ulnas  in  altitudine  adaequat,  omnibus  his  operis  fatiffaciat,  ipfa  etiam   is 
aqua  in  fufficienti  copia,  ubi  prius  ficcum  erat,  per  varios  meatus  huc 
derivata  et  magna  capacitate  ante  aggerem  admodum  aUum  et  latum 
coUedla,  pifcinis  etiam  quam  plurimis  in  eundem  quoque  ufum  hinc- 
inde  difpofitis.  Quae  omnia  iam  abfoluta  funt,  labore  et  executionis 
diUgentia  atque  fumptibus  non  mediocribus  comparata,  ut  ob  id  fpe-  20 
rem,  me  in  pofterum  papyrum  officinae  meae  Typographicae  idoneam, 
qualicunque  ||forma  cupiverim,  fufficienter  habitunun,  ne  aUorum  in  15' 
ea  mittenda  procrafiinatio  amplius  laboribus  meis  in  lucem  mittendis 
obfiaculo  fit.  Volo  enim,  ut  tota  haec  infula,  quantulacunque  fit,  et  terra 
et  aqua  adeoque  etiam  ipfo  aere  Uraniae  nofirae  inferviat.  Atque  haec  25 
de  his  fatis. 

Doleo,  incomparabilem  illum  virum  ANDREAM  DUDITIUM  fu- 
premum  diem  obijBe.  Conftitueram  cum  illo  per  literas  amicitiam  con- 
trahere  et  rogatu  PRi^TORIJ  quendam  ex  meis  Studiofis  cum  inftru- 
mento  obfervationibus  Aftronomicis  idoneo  ad  illum  mittere;  id  enim  30 
is,  dum  in  vivis  eBet,  a  PRi^TORIO  petierat,  fed  iam  intellexi,  illum 
fata  nobis  praeripuiBe,  non  fane  abfque  gravi  Reipublicae  literariae,  cui 
plurimum  profuit,  iadura.  Addis,  illum  de  libris  WITICHIJ  iamolim 
ciun  forore  ipfius  egiBe,  quae  tamen  difficilior  nihil  eorum  difirahi  per- 
mittere  voluit.  Sed  ut  eft  varium  et  mutabile  femper  femina,  fieri  poteft,  t35 
quod  iam  in  illis  vendendis  facilior  fit.  Rogo  itaque  peramanter,  velis 
per  afiquem  certum  et  fidelem  virum  Vratiflaviae  degentem  agere,  ut 
meo  nomine  cum  illa  tranfigat,  quo  omnem  eius  fupelle<5lilem  libra- 
riam  et  chartaceam  iufio  pretio  nancifcar ;  ego  pecuniam  illi  promiBam 
mature  certo  perfolvi  curabo,  nollem  enim,  ut  eximij  illius  Mathema-  40 
tici  libri  perirent  aut  in  eorum,  qui  eos  in  pretio  non  habeant,  manus 
pervenirent.  COPERNICUM  eius  et  quae  de  Triangulis  confcripfit, 

prae 


TYCHO  AD  THADD.EUM  HAGECIUM 1 NO V.  1589    215 

prae  caeteris  expeterem,  tum  etiam  Gl  quae  alia  funt  manufcripta.  In- 
venietur  inter  alios  libros  et  opus  illud  APIANI  Aftronomicum,  cuius 

16'  prius  mentio  fada  eft,  quod  ego  20  florenis  emptum  illi,  ||  cum  hic  eBet, 
dono  dedi,  nec  pofl  fata  repofco,  nili  iuflo  pretio  emptum.  Hoc  G.  eius 

5  foror  mihi  un^  cum  caeteris  conceBerit,  te  illo  APIANI  AHronomico, 
modo  adhuc  adfit,  donabo;  habeo  enim  ipfemet  aliud  exemplar  ad 
manus,  ut  antea  quoque  indicavi. 

Tertiae  tuae  literae  nihil  fere  continent,  quod  refponfionem  admo- 
dum  pollulet,  nifi  quod  de  libro  illo  Afirologico  mihi  olim  a  te  dato, 

10  quale  autoris  nomen  fuerit  et  qua  diligentia,  cum,  licet  frufira,  inqui- 
fiveris,  commonefacias ;  in  quibus  etiam  te  excufas,  cur  nofiras  ille 
nobilis  ad  Imperatorem  miBus  fine  tuis  ad  me  redierit,  quas  ego  tamen, 
antequam  ille  huc  reverfus  eft,  aliunde  acceperam.  Quartae  et  ultimae, 
quas  ante  biduum  obtinui,  de  prioribus  an  procuratae  fint,  et  utrum 

15  eas  acceperim,  agunt.  Ad  quas  pluribus  hic  refpondere  non  eR  opus, 
cum  iam  fatis  id,  quod  defideras,  cogn6ris.  De  libro  etiam  meo  priore, 
quando  edetur,  quod  Domini  CURTIJ  et  tuo  etiam  proprio  defiderio 
fcire  aves,  iam  antea  fatis  dixi.  Commentarios  TRAPEZUNTIJ,  prae- 
fertim  quoad  duos  priores  libros,  in  publicum  edi  non  quidem  inutile 

20  duxerim,  fed  nec  admodum  necefiarium,  quod  nihil  peculiare  contine- 
ant,  quod  ferme  non  didum  fit  prius.  Meum  Typographaeum  vix  fuffi- 
cit  proprijs  a  me  confcriptis  excudendis,  nedum  ut  aUorum  operibus 
tempus  et  operam  frufirer.  Si  librum  illum  repetieris,  et  tibi  aliquis  ad- 
ferre  voluerit,  libenter  data  afiqua  occafione  remittam.  Quae  pofiea 

16^  ultimis  Hteris  fubiungis  de  novis  rumoribus  Politica  ||  vel  potius  Politi- 
cos  defiruentia,  nolo  replicare,  cum  tecum  potius  philofophari  lubeat. 
Relinquantur  Politicis  fuae  eccentricitates  et  anomali  motus,  quos  nun- 
quam  in  hac  mundi  immundi  confufione  per  ullam  prudentiae  hypo- 
thefin  regulabunt  aut  concentricos  reddent,  ut  mirari  fimulque  fatis 

30  dolere  non  queam,  homines  microcosmos,  quorum  gratia  macrocos- 
mus  cum  fuo  toto  ornatu  potiBimum  conditus  creditur,  tantopere  ex- 
orbitare,  ut  in  nullam  certam  harmoniam  unquam  redigi  poBint.  Errat 
enim  fapiente  fapientior,  nec  eft  veritati  aut  refipifcentiae  ferme  locus 
ufpiam;  verum  cum  Deus  haec  ferat,  qui  emendare  poBet,  cur  nos  non 

35  patienter  fufiineamus,  cum  corrigere  nequeamus  ?  Id  faltem,  quantum 
ad  Politica  attinet,  addam,  me  libenter  ex  te  cognoviBe,  IllufiriBimum 
Archiducem  MAXIMILIANUM  Polonicos  limites  tutum  et  incolu- 
mem  exceBiBe  atque  ad  fuos  falvum  redijBe.  Multa  enim  et  praeclara 
in  illius  Principis  laudem  mihi  ab  Aullriacis  Baronibus  et  nobiUbus, 

40  qui  me  faepenumero  hic  inviferunt,  praedicata  funt,  et  ut  aiebat  M ARO : 

t  »  Gratior  eftpulchro  veniens  e  corpore  virtusn, 

Sed  video  me,  dimi  finguHs  tuis  literis  in  hifce  imicis  refponfionem 

moHor, 


216  EPISTOLi^  ASTRONOMICi^ 

molior,  Epillolae  leges  nimia  prolixitate  excedere,  quod  ob  amicitiam 
noflram,  quae  efficit,  ut  lubens  pluribus  tecum  agam,  tum  etiam  quia 
tamdiu  intermiBam  refcriptionem  aliquantula  copia  nunc  recompen- 
fare  volui,  apud  te  facile  excufatum  iri  confido.  Nunc  itaque  non  ul- 
terius  te  mea  fcriptione  detinebo,  fed  Deo  optimo  maximo,  qui  te  tuaf-  5 
que  adliones  omnes  cum  familia  tota  feliciter  et  diu  incolumem  regat 
ac  confervet,  nunc  et  femper  commendatum  habeo.  Et  G.  literas  has 
eodem  tenore  binas  confcriptas  receperis,  id  ||  ob  cauBam  ab  initio  17»^ 
didlam  fadlum  eBe  exillima,  et  omnia  pro  tua  in  me  benevolentia  atque 
amore  in  optimam,  uti  foles,  partem  interpreteris,  te  rogatum  volo.        lo 

Verum  unicum  adhuc  dicam.  Cum  fciam,  te  hac  materia,  quae  de 
rebus  Aftronomicis  et  Cometis  tradlat,  impenfe  deledlari,  adiunxi  hifce 
Apologeticam  refponfionem,  quam  paucis  ante  diebus  contra  viri  cu- 
iufdam  dodiBimi  et  Mathematici  eximij,  Dodloris  lOANNIS  CRAIGI 
Scoti,  Edenburgi  medicinam  facientis,  obiedliones  confcripfi,  quibus  i5 
plaeraque,  imo  praecipua,  quae  Hbro  noftro  fecundo,  praefertim  quoad 
Cometae  fitum  aethereum,  quem  tuemur,  et  quantum  ad  hypothefin 
nofiram  attinet,  literis  ad  me  hac  aefiate  datis,  quarum  exemplar  un^ 
tranBcribi  curavi,  convellere  tentavit,  ut  ARISTOTELI  fuo,  cui  nimium 
addidlus  videtur ,  vir  alias  eruditiBimus  et  fagaci  iudicio  praeditus,  quoad  20 
Cometarum  fublunarem  e  ficcis  fumofitatibus  generationem  et  orbium 
coeleftium  realitatem  patrocinetur.  Ego  itaque  aUquid  nadus  a  curis 
aefiivalibus  refpiraculi,  Hcet  adhuc  plurimis  et  diverfis  occupationibus 
difiradlus,  nontamenplane  intermittendum  duxi,  quinhoc  Apologetico 
fcripto  eius  obiedionibus  occurrerem  et  veritatem  femel  aBertam  at-  25 
que  fcriptis  confignatam  contra  quofvis  infuhus  tuerer  et  plenius  fta- 
biUrem.  Tu  itaque  per  otium  haec  lege,  et  G.  placet,  relege,  nam  et  tui 
nonnunquam  ibidem  fit  mentio,  pofieaque  per  literas  tuum  graviBi- 
mum  de  his  iudicium  mihi  aperi  et  Htem  hanc  Philofophicam  tanquam 
arbiter  dirime,  adiun(5la,  fi  id  iUi  importunum  non  fuerit,  Domini  30 
CURTIJ  graviBima  cenfura.  Cum  enim  is  et  lurifprudentiae  et  Mathe- 
matum  exceUenter  peritus  fit,  cauBam  hanc  cognofcere  atque  aequali 
lance  decidere  omnium  optime  poterit.  Adiunge  etiam  aUorum  erudi- 
torum  et  in  arte  hac  exercitatorum  atque  iudicio  valentium,  quotquot 
in  propinquo  habes,  fententias,  et  fi  qui  erunt,  qui  per  literas  mecum  35 
de  hoc  arduo  negotio  conferre  voluerint,  five  noti  Hve  antea  ignoti 
fuerint,  fecerint  mihi  hac  in  parte  rem  admodum  acceptam  et  fiudijs 
Afironomicis  huicque  de  Cometis  quaeftioni  enodandae  nec  inutilem. 
Id  vero  te  infuper  admonitum  velim,  me  ab  alijs  rogatum,  imprimis 
vero  a  nobiUBimo  et  ampHBimo  Domino  HENRICO  RANZOVIO,  40 
Vicario  Regis  noftra  in  HoUatia  et  annexis  territorijs,  ut  Hteras  lUu- 
ftriBimi  principis  GUILIELMI,  Landgravij  HaBiae,  et  aUorumin  Ger- 

mania 


TYCHO  AD  TH  ADD^EUM  H  AGECIUM 1 NOV.  1589    217 

mania  eruditorum  virorum,  quas  de  hac  materia  mecum  agentes  habeo 
quamplurimas,  un^  cum  mea  ad  fingulas  refponfione  publici  iuris  fieri 

17^  permittam,  quod  etiam,  quia  ad  rem  hanc  illufirandam  ||  non  parum 
faciat,  minime  denegandum  duxi;  confiitui  enim  in  quarto  quodam 

5  Tomo  omnes  has,  et  fi  quas  prseterea  de  hoc  negotio  ab  eruditis  nadlus 
fuero  literas  una  cum  nofiris  refcriptionibus  et  Apologijs,  fi  qui  ulte- 
rius  quid  contradicere  praefumpferint,  feorfim  edere,  quod  hic  ob  id 
indicare  volui,  ut  attente  et  deliberate  fatifque  luculenter  omnia  mihi 
vel  abs  te  vel  alijs  per  te  hac  de  re  fcribantur,  quod  et  antea,  G.  redle 

10  memini,  monui.  Sed  tempus  efi,  ut  nunc  tandem  vela  contraham  cala- 
mumque  hic  quiefcere  finam.  Quare  iterum  et  faepius  vale  quam  feli- 
ciBime,  mi  amantiBime  THADD^E,  et  me  ante  Pafca  tuis  eruditiBi- 
mis  literis,  tum  etiam  eximij  illius  Domini  CURTIJ,  H  illi  ita  commo- 
dum  fuerit,  revifendum  cura,  iamque  tertium  et  pluries  vale.  Datae 

15  Uraniburgi  prim.  Cal.  Novemb.  fiylo  veteri  Anno  1589. 

TYCHO  BRAHE, 
manu  propria. 

17^  POST  SCRIPTA. 

QUIA  in  iftius  Diplomatis  Caefarei  mentionem  incidimus,  efi  ali- 
quid,  de  quo  tecum  circa  illud  ulterius  agere,  fi  ita  tibi  vifum  fuerit, 
vellem.  Privilegium  enim  illud  nimis  mihi  videtur  breve,  nec  fatis  co- 
piofum  aut  decorum  pro  artis  et  materiae  tra(51andae  magnificentia,  et 
habeo  aliud  a  Rege  Galliarum  mihi  conceBum,  quod  multo  efi  capacius 
et  fpeciofius,  in  Pergameno  infuper  fcriptum  et  manu  Regia  fubfigna- 

25  tum,  cuius  exemplum  tibi  mitto.  DANIEL  etiam  ROGERSIUS,  vir 
fpedabilis  et  in  primis  literatus,  Reginae  Angliae  in  Daniam  fecundus 
Legatus,  cum  proxime  hic  apud  me  eBet,  fe  mihi  a  fereniBima  Regina 
fua  etiam  Privilegium  impetraturum  fpondebat,  quod  feipfum  ita  terfe 
et  honorifice  confcripturum  aiebat,  ut  Gallicanum  etiam  plurimimi 

30  excelleret  et  in  Pergameno  quoque  manu  Reginae  fubfcriptum  exara- 
retur.  Sic  ab  Hifpaniarum  Rege,  nifi  nimia  locorum  difiantia  vota  no- 
fira  retarddrit,  fpero  Privilegium  amplum  et  magnificum;  nollem  ita- 
que,  ut  Caefarea  Maieftas,  quae  primas  inter  Europae  Reges  tenet,  mi- 
noribus  et  brevioribus,  quam  illi,  fuum  mihi  clementer  conceBum  Pri- 

35  vilegium  comprehendi  pateretur.  Id  enim  et  ipfius  Maiefiati  non  fatis 
honorificum  eBe  videtur,  nec  artis  fublimis  excellentiae  fufficere.  Peto 
itaque  per  amicitiam  noftram  velis  efficere,  ut  in  Cancellaria  Impera- 

17^  toria  mihi  novum  adhuc  magifque  amplum  et  venufiius  ||  condatur 
Privilegium,  idque  in  Pergameno,  fi  unquam  moris  eft,  confignetur, 

40  manu  Imperatoria  fubfcriptum.  Magnificus  Dominus  CURTIUS  fa- 

cile  fuam  operam  et  tibi  et  mihi  hac  in  parte  impertiet;  et  cum  artis 

28  huius 


218  EPISTOLyE  ASTRONOMICiC 

huius  fit  apprime  gnarus  atque  amans,  poterit  is  in  artis  et  operarum 
harum  honorem  atque  commendationem  nonnuUa  afpergere,  quae 
plures  Reges  et  Principes,  tum  etiam  alios  in  huius  ftudij  fublimis  et 
eius  cultorum  amorem  atque  favorem  exufcitent,  quod  ipfius  pru- 
dentiae  et  erga  has  artes  meque,  licet  fibi  ignotum,  et  meos  labores  be-  5 
nevolentiae  pro  arbitrio  difponendum  refinquo.  Si  quoque  vobis  vide- 
retur,  non  adeo  opus  efie  exifiimem  muUam  de  Religionibus  et  fcan- 
dahzationibus  mentionem,  quae  aliquibus  forte  odiofa  eBe  poterit,  im- 
mifcere;  lubens  enim  a  taUbus  abfiineo,  quae  uUi  parti  in  Religione 
offendiculo  eBe  poBint;  neque  enim  lubenter  mihi  de  his  iudicium   10 
fumo,  fit  hoc  penes  Creatorem  omnium,  qui  optime  novit  haedos  ab 
agnis  fegregare,  hypocritas  a  fincere  eum  colentibus,  cum  fcrutetur 
corda  omnium.  Satis  iam  Mundus  tumultuarius  habet  haerefium  et 
confufionum;  ut  ego  novas  condam  aut  ab  alijs  introdudlas  exagitem 
aut  refricem,  non  efi  opus.  Veritatem  apertam  in  his  declarari  Mun-   15 
dus,  cum  amet  potius  tenebras  ob  mala  fua  opera,  non  patitur.  Neque 
ahquem  Apofioli  partes  agere  decet,  nifi  divinitus,  non  ab  hominibus 
miBus  fuerit,  ne  illud  in  eos,  qui  id  fibi  ex  folo  naturae  lumine  arro- 
gant,  competat,  quod  eR  in  Propheta:  y>Cucurriftis,  et  nemo  mifit  t 
vos,  clamaftis,  et  nemo  vobis  os  aperuita.  Sed  haec  extra  propofi-  20 
tum.  Vides  nunc,  mi  THADDi^E,  quod  fit,  et  quamobrem  veUm,  quae- 
dam  in  illo  Privilegio  mutari,  augeri  atque  ampHficari,  tum  etiam  in 
Membrana,  ut  tutius  et  diutius  confervari  queant,  defcribi.  Nihil  ta- 
men  hic  peto,  nifi  quod  deceat  et  quod  te  fine  dif-||ficultate  et  molefiia  18«^ 
meo  nomine  impetrare  poBe  fperes.  Pro  ultimo  mihi  in  Papyro  tranf-   25 
miBo  mifi  12  florenos  in  fcriptoris  remunerationem,  proutTaxator  aefii- 
m^rat.  Si  denuo  novum  et  magnificentius  in  Pergameno  exaretur,  ego 
et  nunc  fcriptionis  laborem  etiam  liberalius,  quam  Taxator  cenfuerit, 
recompenfare  paratus  ero.  Omnia  tamen  in  hoc  negotio  tuo  confilio 
et  auxilio  facienda  vel  infedla  relinquenda  committo.  Et  G.  ita  conful-  30 
tum  tibi  vifum  fuerit  atque  Privilegium  novum  non  difficulter  obtinu- 
eris,  cuperem,  ut  ante  infiantes  nundinas  Francofurtianas  illud  mihi 
huc  in  Daniam  vel  proprijs  meis  fumtibus  tranfmitti  cures,  quo  fatis 
mature  illud  nadus  prioris  tomi  frontifpicio  praefigere  liceat  et  tunc 
demum  utramque  partem  excufam  in  Caefaris  Cancellariam,  uti  in  35 
me  recepi,  perferri  curare.  Iterum  feliciter  vale. 

Rogo  te  quoque,  mi  HAGECI,  ut  fi  quae  habes  literarum,  quas  ad  t 
te  dedi,  apographa,  ut  puto,  refervata,  ea  defcripta  mihi  communices. 
Ego  enim  volumini,  quod  Epifiolas  Afironomicas  continebit,  huiuf- 
modi  defiinavi.  Quocirca  ii  eas  ocius  miferis,  rem  feceris  mihi  in  pri-   40 
mis  gratam.  ^  ^^^^ 

[Ex 


TYCHO  AD  ANDR.  SEVER.  VELLEIUM  20  NOV.  1589     219 

[Ex  apographo  in  codice  Archivi  Regni  Danise:  Arch.  priv.  Tych.  Brah.] 

DOCTISSIMO  VIRO  MAGISTRO  ANDRE^E 

WELLEIO,  CANONICO  RIPENSI,  AMICO  SUO 

DENTUR. 
S. 

I  vales  bene  eft,  ego  cum  meis  (quod  Deo  acceptum  re- 
fero)  mediocriter  me  habeo.  Miror,  te  multo  tempore 
nihil  ad  me  dedifie  literarum  neque  cum  HELIA  meo 
quidpiam  fcripIiBe.  Sicut  prorfus  meiimmemor  fa(5\us? 

^^  ^M!i^^4^  ^^  operam,  ut  exarationem  quandam  eorum  habeam, 
!l  quae  in  Privilegio  Danico  commode  continebuntur,  de 
quibus  aliquoties  tecum  egi,  fed  lutica  fides  in  verbis  quidvis  etc.  Cu- 
perem  hac  hyeme  habere,  nam  primus  Tomus  mei  operis  iam  fub 
prelo  eft.  Moletrina  papyro  conficiendae  defiinata  un4  cum  annexis 

15  iam  parata  efi,  et  aqua  adeft  in  fufficienti  copia  non  faltem  hyberno, 
fed  etiam  aeftivo  tempore,  omniaque  rite  fe  habent,  faltem  chartopaeus 
defideratur.  Nam  is,  qui  ERICO  infervierat,  quem  Lubecam  pro  ve- 
teramentis  conquirendis  mifi,  nufquam  poflea  comparuit.  Si  talem 
Artificem  illic  expifcari  poteris,  mitte  illum  huc  mature,  pro  fuo  labore 

20  debite  remunerandum.  Difiantias  omnium  locorum  in  Cymbria  et  alibi 
in  Dania,  quotquot  hadlenus  adeptus  es,  mihi  defcribi  cura  et  quam- 

t  primum  huc  mitti.  Redlius  erit,  G^  unius  loci  a  duobus  alijs,  qui  trian- 
gulum  ferme  effecerint,  intercapedinem  denotaveris,  quoties  id  fieri 
queat;  tum  etiam  fylvas,  flumina,  portus,  littora,  anfradlus  et  fimilia, 

25  qua  fieri  potefi  diligentia,  defignanda  veniunt.  Effice  ut  cito  habeam, 
nam  praeterquam  quod  Daniae  chartam  aliquando  per  ocium  emen- 
date  conficiendam  mediter,  in  hoc  etiam  quem  nunc  imprimi  curo  li- 

t  bro,  in  tabella  quadam,  ubi  longitudines  et  latitudines  diverforum  Eu- 
ropae  locorum  corredliores,  quoad  eius  fieri  potefi,  ob  meridianorum 

30  differentias  difcernendas  comprehenduntur,  Patriae  etiam  nofirae  in- 
figniora  quaedam  loca  fecundum  longum  et  latum  verificata  apponere 
animus  eft.  Fac  itaque,  ut  nulla  fit  in  te  mora,  quin  propediem  quae  de- 
fidero  obtineam,  et  per  hunc  ipfum  nuncium  vel  quemvis  alium  ob- 
vium  refcribe.  Vale  et  METTAM  tuam  un^  cum  utroque  Parente  cae- 

35  terifque  Ripenfibus  amicis  faluta.  Datae  Uraniburgi  die  20.  Novemb.  89. 

Tuus 

TYCHO  BRAHE, 

manu  propria. 


28*  «  [E  codice 


'^r^/S;^ 

Wi 

■mi0mik 

4 

il 

220  EPISTOLi^  ASTRONOMICi^ 

[E  codice  Vindobonensi  lat.  1068631]  f 

ANTIQUA  NOBILITATE  VIRO  CLARISS.  ET  7^ 

ERUDITIONE  PRi^STANTI  D.  TYCHONI  BRAHE  DANO, 
URANIEBURGI  DOMINO,  D.  ET  AMICO 

OBSERVANDO.  5 

S.  6' 

OBILISS.  Domine  et  amice  obfervande.  Cum  intel- 
lexiBem  Legatum  Regis  veftri  D.  VINSHEMIUM  ad 
noftrum  Imp.  veniBe,  quam  primum  mihi  per  valetu- 
dinem  licuit,  ftatim  eum  adij  et  percontatus  fum,  an   10 
aliquid  literarum  abs  te  mihi  attuliBet.  lam  enim  diu 
exoptabam  tuas,  quibus  faltem  edocerer  de  meis  ad  te, 
num  omnes,  quas  fcripli,  aut  aliquae  illarum  tibi  eBent  redditae.  Cum 
autem  ille  negaret  fe  quicquam  habere  abs  te,  vellicare  animum  meum 
coepit  cogitatio,  num  mihi  fuccenferes  putarefque  me  data  opera  ad   15 
tuas  refpondere  noluiBe.  Hocfiitaeft,  obfecro  te,  miTYCHO,  depone 
hanc  fufpicionem  ex  animo  tuo.  Non  induo  nunc  in  hoc  meo  fenio, 
crede  mihi,  illam  barbariem,  ut  ad  amici  literas  non  refpondeam.  Abfit 
illud  longe  a  me,  ita  me  Deus  amet,  mi  TYCHO,  refpondi  ad  fingulas 
tuas  femper.  Quod  ii  tibi  redditae  non  funt,  non  mihi,  quaefo,  imputa,   20 
fed  iniquae  forti,  quae  nobis  invidet  illam  voluptatem,  quam  uterque 
capturi  eramus  ex  literarum  ledlione,  et  hominum  infidelitati.  Annus 
eft  integer,  cum  per  civem  quendam  Gorlicienfem,  opera  MYLIJ,  dedi 
ad  te  literas  un^  cum  opufculo  VERNERI,  quod  aliquando  a  me  ex- 
petebas.  Haec  cum  literis  SCULTETI  ad  te  perferri  debebant.  Quid  25 
cum  illis  fa<5lum  fit,  nefcio,  poftea  cum  hoc  vere  miBus  eBet  nobiUs 
veftras  a  Rege  ad  Imp.  cum  falconibus,  ac  ille  quoque  tuas  ad  me  at- 
tuliBet  literas,  ipfe  eum  alloquutus  dixi  me  ipfi  literas  ad  te  daturum 
eBe.  Sed  cum  biduo  abeBem  urbe  medicinae  faciendae  gratia,  ille  interea 
praeter  fpem  et  noftrae  aulae  confuetudinem  citius  expeditus  hinc  dif-  30 
ceBit,  quod  quam  aegre  tulerim,  dici  non  poteft.  Nadlus  autem  mox 
altero  aut  tertio  die  amicum,  apud  quem  deplorabam  elapfam  mihi 
occafionem  mittendi  literas  ad  te,  ftatim  ille  fuam  mihi  detulit  operam, 
dixitque  fe  Drefdae  habere  amicum,  cuius  opera  fideliBime  perferren- 
tur  ad  te.  Dedi  itaque  illi  meas,  quibus  adhuc  alias  adiunxi.  Si  non  35 
funt  tibi  redditae,  ne  mihi  culpam  adfcribas  rogo,  imo  vero  hanc  meam 
iuftam  falva  confcientia  excufationem  eo  animo,  quo  amicum  ||  de-  6^ 
cet,  accipias,  meque  primo  quoque  tempore  de  his  omnibus  edoceas, 
animumque  meum  nimis  folicitum  hanc  ob  rem  tranquillum  reddas. 
Haec  repeto  hifce  meis,  cum  ignorem,  qualem  curfum  habuerint  pri-  40 
ores  meae. 

Quid 


HAGECIUS  AD  TYCHONEM  30  NOV./IO  DEC.  1589    221 

Quid  impediverit,  quod  huc  ufque  primus  liber  tuus  non  prodierit, 
quidve  nunc  prae  manibus  habeas,  ut  me  certiorem  reddas  magnopere 
peto.  Mea  Mathemata  iam  diu  quiefcunt  et  quafi  in  DEMOCRITI 

t  puteo  abdita  latent.  Si  mihi  Deus  longius  vitae  curriculum  conceBerit, 

5  cogito  in  meis  aedibus  extruere  aliquam  fpeculam,  unde  afiquando 
afira  contemplari  poBem. 

i^flate  praeterita  partem  meae  domus  reparare  coepi.  Aliud,  quod 
fcribam,  non  habeo.  De  rebus  Gallicis  veriora  vos  ifiic  habere  exilli- 
mo.  Ad  nos  varia  et  incerta  afferuntur  iuxta  hominum  affedliones 

10  varias.  IUud  certiBimum  habetur,  Regi  huc  ufque  feliciter  fucceBiBe. 
Genevae  obfidionem  folutam  narrant,  relidla  tamen  fuiBe  quaedam 
praefidia  in  obfidione,  quae  Genevenfes  effufi  ex  urbe  difpulerunt  et 
novum  commeatum  in  urbem  invexerunt.  Deus  fuam  Ecclefiam  con- 
tra  tyrannos  potenti  fua  manu  tueatur  et  defendat.  B.  V.  mi  amantiB. 

i5  TYCHO.  Datae  Pragae  die  ultima  Novemb.  veteri  fiylo  Anno  1589. 

T.  ftudiofiB. 
THAD. 

t    [E  codice  Vindobonensi  lat.  1068627] 

7^     CLARISSIMO  EXCELLENTISSIMOQUE 

20         VIRO  D.  THADD^O  HAGGECIO  AB  HAYCK,  PHILO- 
SOPHIiE  ET  MEDICINi^  DOCTORI  ATQUE  AD- 
MINISTRATORI  EXIMIO,  SUO  IN  PRIMIS 
COLENDO  AMICO. 

25  t^^^^^g^l  CCEPI  iam  nunc  tuas  literas,  Pragae  ultima  Novembris 
datas,  quas  mihi  Hamburgo  mifit  clariB.  D.  D.  VITUS 
WINSHEMIUS.  Intelligo  autem  ex  ijs,  te  admodum  foli- 
citum  eBe,  an  priores  tuae  mihi  redditae  fint,  vererifque, 
ut  eas  receperim;  ideoque  fcriptione  tamdiu  fuperfede- 
30  i^^^^^j^  am,  praefertim  cum  nihil  per  WINSHEMIUM  ad  vos 
proficifcentem  fcripferim,  ex  quibus  omnibus  fatis  perfpicio  benevolum 
tuum  erga  me  affecStum  et  amoris  finceri  non  obfcura  indicia.  At  ig- 
norabam,  mi  amantiBime  THADD^E,  D.  WINSHEMIUM  ad  Impe- 
ratoriam  Maiefiatem  hinc  Legati  munus  fufiinuiBe,  alias  non  intermi- 
35  fiBem,  quin  tibi  fcriberem.  Rarius  nunc  Aulam  nofiram  accedo,  quam 
antea,  vivente  optimae  etlaudatiB.  memoriae  Rege  nofiro  FREDERICO, 
qui  me  faepius  accerfiri  curabat,  ut  nolens  volens  tunc  crebro  Aulae  ad- 
eBe  cogerer ;  at  nunc  lubentius  et  quietius  otio  fruor  philofophico  meif- 
que  fiudijs  vaco,  nec  quid  rerum  in  Aula  geratur,  magnopere  quaero. 

Facile 


222  EPISTOLi^  ASTRONOMICi^ 

Facile  itaque  evenire  potuit,  utWINSHEMIUS  me  infcio  vos  acceBerit. 
Scripferam  tibi  nihilominus  iam  antea  circa  Novembris  initia,  et  qua- 
ternis  tuis  unicis  luculenter  refpondi,  un^que  Apologiam,  quam  ijfdem 
pene  diebus  ad  inlignem  quendam  in  Scotia  Mathematicum,  lOAN- 
NEM  CRAIGUM  nomine,  pro  ijs,  quae  Tomo  fecundo  noflro,  ab  illo  5 
in  dubium  vocata,  continentur,  adorn^ram,  tibi  infpiciendam  mili.  Et 
ne  literae  facile  interciderent,  praefertim  ob  hyemis  difficultates,  binas 
confcribi,  ||  unafque  Hamburgo,  alteras  LubecA,  opera  NobiUB.  viri  4^ 
et  rerum  Aflronomicarum  amantiB.  Domini  HENRICI  RANZOVIJ, 
Regis  noftri  in  Holfatia  Locumtenentis,  amici  mei  fingularis,  ad  te   10 
tranfmitti  curavi.  Addidi  quoque  ad  NobiliBimum  et  dodliB.  virum 
D.  lACOBUM  CURTIUM,  Imperij  Procancellarium,  te  admonente, 
quafdam,  etiam  bis  e^dem  de  cauBa  tranfcriptas.  Spero  autem,  vos 
alteras  faltem  harum,  fi  non  utrafque,  iam  nunc  accepiBe,  ideoque  te 
ea,  qua  detinebaris,  fufpicione  exemtum.  Ego  de  tua  fide  atque  inte-   15 
gritate,  tum  etiam  erga  me  confianti  amicitia  nihil  prorfus  addubito, 
mi  THADDJEEy  ut  ea,  quam  adfers,  excufatione  opus  non  fuiBet.  Ego 
potius  quam  tu  in  culpa  fum,  qui  tamdiu  tibi  refpondere  procraftinll- 
rim.  Optabam  quidem  tota  praeterita  aeftate,  mihi  aliquem  offerri  cer- 
tum  internuntium,  per  quem  tibi  refcriberem,  fed  cimi  id  ex  voto  non  20 
contingeret,  praeter  voluntatem  refponfionem  ufque  in  hyemis  initia 
differre  coac5tus  fum,  quemadmodum  ultimis  me  hoc  nomine  apud  te 
purgabam,  ex  quibus  etiam  fatis  percepifii,  me  omnes  tuas  fartas  tedlas 
un^  ciun  WERNERI  libro  accepiBe,  ut  hac  te  foUcitudine  iam  fatis 
liberatum  exifiimem.  Ijfdem  etiam  indicavi,  cur  primus  Tomus  nofiri  25 
Operis,  quod  ||  prae  manibus  habeo,  nondum  prodierit.  Chartopaeus,  5«^ 
quemLubecam  in  aefiate  miferam,moletrinae  meae  (de  qua  etiam  fcripfi, 
me  pro  papyro  conficienda  quandam  extrui  curaBe)  necdum  reverfus 
eft.  Sed  pro  aHo  conquirendo  hincinde  in  Germaniam  fcripfi.  Et  nifi 
hyemis  afperitas  portus  congelaBet,  iam  aliquem  eiufcemodi  artificem  30 
obtinuiBem,  quem  et  me  bre  vi  habiturum  fpero,  ut  papyrus  impreBoria 
in  maiori  copia  paretur.  Interim  tamen  eam,  quae  in  promptu  efi,  non 
feriari  fino.  Efi  enim  nunc  fub  praelo  primus  ille  Tomus,  quem  defide- 
ras,  et  duo  Alphabeta  iam  impreBa  funt,  refiat  fefquialterum.  Curo 
etiam  Epillolarum  Afironomicarum  volumen  alio  praelo  excudi,  quod  35 
non  minus  iufiae  erit  magnitudinis.  Sicque  duo  praela  indies  urgeri 
iubeo,  quae  non  parum  papyri  abfumunt,  ut  nifi  mature  chartopaeum 
acceperim,  aut  aliunde  papyrum  fufficientem  acquifiverim,  quod  diffi- 
culter  hyeme  fit,  vereor,  ne  Opus  ipfum  remoram  aUquam  fentiat, 
quod  tamen,  quantum  in  me  efi,  ne  fiat,  praecavebo.  Ad  Nundinas  40 
Francofurtianas  vix  primum  Hbrum  mittere  dabitur,  quod  defiderem 
adhuc  Privilegium  nuperi  GaUiarum  Regis,  mihi  ab  eius  Le-||gato,  qui  5^ 

brevi 


TYCHO  AD  THADDi^UM  HAGECIUM  25  lAN.  1590     223 

brevi  nobifcum  fuit,  ad  Pafcatis  feflum  promiBum.  Sic  etiam  Anglica- 
num  per  ROGERSIUM  procurandum  adhuc  expedlo.  Interim  et  ter- 
tium  Tomum  adornabo,  ac  conabor,  ut  et  is,  quam  citiBime  fieri  poBit, 
expediatur.  Si  quid  Deus  votis  nollris  faverit,  efficiam,  ut  inftante  aeftate 

5  aliquando  horum  reddaris  particeps,  un^  cum  Epiflolarum  libro,  qui 
plurima  rem  ARronomicam  illuftrantia  et  negotium  etiam  hoc  Come- 
ticum,  de  quo  nunc  agimus,  difquirentia  continebit.  Adduntur  et  tuae, 
quotquot  de  Aflronomicis  mecum  conferentes  hadenus  obtinui.  Re- 
fcriptiones  meas  alicubi  defidero,  quod  exemplum  non  ad  omnes  in 

10  promptu  fit,  fi  tu  refervafii,  cura  defcribi  mihique  mature  mitti.  Id  etiam 
et  ultimis,  11  redte  memini,  petij.  Quod  fpeculam  pro  obfervationibus 
Aflronomicis  in  novis  tuis  aedibus  extruere  decreveris,  in  primis  laudo. 
Deus  concedat  tibi  profperam  et  diuturnam  fenedtam,  ut  his  et  alijs 
rebus  eximijs  diu  vacare  queas.  Si  aliae  curae,  tum  etiamfenij  gravedo 

15  te  nonnunquam  averterint,  ut  tibi  ipfi  ccelefiibus  invigilare  minus  com- 
modum  fuerit,  facile  unum  vel  alterum  iuvenem  harum  rerum  cupi- 

6'  dum  fufientabis,  qui  obfervationes  per  opportunam  ||  ferenitatem  ex- 
pediat,  modo  Infirumenta  idonea  non  defuerint.  Da  operam,  ut  Sex- 
tantem  quendam  ad  infiar  eius,  cuius  ideam  iam  dudum  (ni  fallor) 

20  mifi,  habeas,  eo  enim  difiantias  exadlas  et  ahitudines  etiam,  fi  fic  lubet, 
fatis  fcrupulofe  rimari  datur.  Radius  Afironomicus  eam,  quam  polU- 
cetur,  praecifionem  non  praeftat,  quomodocunque  fubdivifus  et  com- 
pofitus.  Vide  etiam,  ut  Quadrantem  aliquem  Azimuthalem  folide  ela- 
boratum  un^  obtineas,  qui  ad  minimimi  fingula  minuta  fuppeditet. 

25  Quod  fi  Armillas  quafdam  -^quatorias  ad  infiar  mearum,  praefertim 
earvun,  quae  fefquiaUeram  folummodo  Armillam  requirunt,  un^  con- 
fieri  curaveris,  his  tribus  organis,  quicquid  in  obfervationibus  Aftro- 
nomicis  defideras,  facile  et  tuto  abfolves,  et  G.  quod  fupervenerit,  ut 
proximis  annis,  afcititium  fidus,  illud  certius  et  accuratius  quam  antea 

30  demetiri  dabitur.  Ubi  hi  duo  Tomi,  de  quibus  dixi,  publicati  fuerint, 
plurium  Machinarimi  Afironomicarum  in  ijs  defignationem  invenies, 
ut  ehgere  poBis,  quae  tibi  commodior  vifa  fuerit.  Divifionem  Infiru- 
mentorum  per  punda  tranfverfaUa  fac  ut  fubtiliter  perficias,  et  Dioptra 
rimulas  parallelas  priori  pinnacidio  habentia  adhibeas,  prout  in  fine 

6^  Hbri  fecundi  haec  afiquo  modo  exprimuntur.  Plenariam  de  ||  omnibus 
his  conceptionem  obtinebis,  quando  Opus  noftrum  de  Mechanica  Aflro- 
nomiae  parte  abfolutum  fuerit,  in  quo  24  ad  minimum  varia  rationc 
adinventa  confirudaque  Infirumenta  Afironomica,  quoad  eorum  fa- 
bricam  et  ufum,  ubertim  exponere  confiitui  et  plaeraque  alia  obferva- 

40  tionibus  infervientia  adiungere.  Apologiam,  quam  mifi,  quaefo  diU- 
genter  perlufires,  et  fl  quid  inveneris,  ubi  fatiffadum  non  eBe  putas, 
admone.  Ego  iUam  inter  plurimas  aUas  occupationes  meo  Amanuenfi 

fubito, 


224  EPISTOL.^  ASTRONOMICi^ 

fubito,  prout  in  buccam  venerunt,  didlavi,  adeo  ut  vix  otium  fupereBet 
relegendi.  Si  quid  deeBe  intellexero,  per  occalionem  fupplebo.  Et  li  tibi 
ita  confultum  videtur,  Apologiam  hanc  fecundo  Tomo  de  eodem  Co- 
meta  agenti  fubiungam,  quo  locupletior  redditus  priorem  adaequet. 
Habeo  liquidem  adhuc  ferme  omnia  exemplaria  non  diltradla.  Nolui  5 
enim  vulgaria  fieri,  antequam  omnes  Tomi  typis  excufi  eCent.  De  re- 
bus  Galhcis,  quae  addis,  perceptu  grata  funt,  quin  et  nos  fimiha  his  per- 
cipimus,  Regem  videlicet  novum  fehci  uti  fucceBu,  det  Deus,  ut  indies 
magis  ac  magis  profperetur.  Genevenfes  obfidione  liberatos  gaudeo. 
Deus  pacem  et  tranquillitatem  tam  Ecclefiae  quam  Rebufpublicis  lar-  10 
giri  dignetur. 

Scotorum  Rex  his  ipfis  diebus  ad  vicinam  Helfingoram  Arcemque 
Croneburgum  advenit  ||  un^  cum  fua  nova  nupta  Regina,  Regis  nollri  i^ 
fehciB.  memoriae  filia,  magnoque  e  Regni  Primoribus  comitatu.  Cum 
enim  illa  circa  finem  aeftatis  in  Scotiam  appeUere  nequiret,  claBe  no-   15 
Ilra,  qua  vehebatur,  femel  atque  iterum  adverfa  tempefiate  in  Nor- 
vegiam  repulfa  tandemque  ob  ingruentem  hyemem  navigationem  in- 
termittente,  fereniB.  iUe  Rex  confcenfis  fuis  navibus  fponfam  (quid  non 
cogit  Amor?)  inter  rupes  Norvegicas  quaerens  adinvenit,  petenfque  a 
fereniB.  Regina  Regnique  Gubernatoribus  Confiliarijs  nos  accedendi  20 
copiam  fieri,  ex  quo  in  nofiras  ditiones  adveniBet,  rogatus,  hacque  lu- 
bentiB.  impetrata,  multo  et  difficili,  hyberno  praefertim  tempore,  itinere 
huc  acceBit  atque  hic  cum  fuis  hybernaturus,  donec  libera  concedatur 
navigatio,  nunc  Croneburgi  honorifice  excipitur.  Quod  tibi  indican- 
dum  duxi,  ut  et  quid  novarum  rerum  in  publicis  apud  nos  agatur,  co-  25 
gnofceres.  Vale,  et  fi  ante  Pafca  Privilegium  denuo  impetratum,  de  quo 
ultimo  fcripfi,  tum  etiam  MUNOSIJ  libellum  et  quos  praeterea  habes, 
de  re  Cometica  agentes,  miferis,  rem  pergratam  praefiiteris.  Iterum 
quam  fehciBime  vale,  mi  amantiBime  exoptatiBimeque  THADDi^E. 

Uraniburgi  25.  lan.  Anno  90.  30 

Tui  amantiB. 

Tycho  Brahe. 


[E  codice 


TYCHO  AD  THADDi^UM  HAGECIUM  23  FEB.  1590     225 

+    [E  codice  Vindobonensi  lat.  1068629] 

2^  CLARISSIMO  VARIOQUE  DOCTRINARUM 

GENERE  ERUDITISSIMO  EXCELLENTISSIMOQUE  VIRO 
D.  THADD^O  HAGGECIO  AB  HAYCK.  PHILOSO- 
5  PHI^  ET  MEDICINiE  DOCTORI  EXIMIO, 

AMICO  SUO  IN  PRIMIS  COLENDO. 

•    ZU  PRAG  IM  LANDT  ZU  BEHMEN  AN  HERN  DOCTOR 
THADDJEUM  HAGGECIUM. 

CRIPSI  tibi  non  ita  dudum,  mi  amantiBime  etdodliBime 

D.  D.  THADDi^E,  atque  ad  ultimas  a  te  acceptas  re- 

fpondi,  folicitudinemque  omnem  de  prioribus  tuis,  quas 

fufpicabaris  non  redditas  mihi,  uti  fpero,  ademi.  Nunc 

et  alteras  addo,  ne  femper  a  te  praeveniar,  aut  fcriptio- 

nem  tamdiu,  ut  antea,  procraflinem.  Licet  enim  non 

15  magnopere  occurrat,  quod  nunc  fcribam,  tamen  idipfum  potius  indi- 

cabo,  quam  quod  nihil  mittam,  praefertim  cum  inftantibus  Franco- 

furtianis  iam  Nundinis  occafionem  has  ad  te  mittendi  prae  foribus  eBe 

videam;  ut  fi  non  redla,  faltem  inde  per  ambages  meae  ad  te  perferan- 

tur.  Quas  antea  circa  Novembris  initia  ad  te  paulo  luculentius  exaravi, 

20  iamdudum  redditas  confido.  Nam  bina  exemplaria  tranBcribi  curavi 

feorfimque  per  diverfos  internuntios  mitti,  ne  ambae  interciderint.  Quid 

te  illic  voluerim,  iam  procul  dubio  cognovifii.  Nec  dubito,  quininPri- 

vilegio  Caefareano  ampUore  procurando,  tuam  mihi  praefliturus  fis 

fidelem  operam;  quod  fi  impetraveris,  fac  ut  mature  habeam;  primus 

25  enim  Tomus  Operis  nofiri,  cui  illud  praefigendum  deftinavi,  iam  indies 

ad  colophonem  deducitur.  Nam  eius  tertia  et  ultima  pars,  quae  aliorum 

placita,  inter  quae  etiam  tua,  expendit,  iam  fub  praelo  efi.  Mifi  etiam 

tum  temporis  Apologeticum  quoddam  Scriptum,  quo  praefianti  cui- 

dam  in  Scotia  Mathematico,  Arifiotelea  tutanti  et  nofira  convellere 

30  aggreBo,  occurri.  Hoc  Q.  perlegifii,  velut  te  feciBe  non  dubito,  tuum 

mihi  de  eo  iudicium  communica,  et  li  quid  defiderari  aut  minus  ab- 

folute  tracflatum  cenfueris,  ingenue  admone.  Fieri  enim  potefi,  ut  Apo- 

logiam  hanc  fecundo  Tomo,  qui  de  eodem  Cometa,  circa  quem  potiBi- 

mum  movetur  controverfia,  agit,  fubiungam,  quo  locupletior  reddatur. 

35  Si  quae  igitur  inter  revidendum  atque  recognofcendum  cafiigatione  aut 

fuppletitione  indigere  perfpexero,  eis  providebo.  Literas  meas,  quas 

tibi  inde  a  prima  familiaritate  Ratifponae  contradla  infcripfi,  fi  quas 

forte  refervafii,  rogavi,  ut  fingularum  exemplum  tranBcriptum  mihi 

mitteres,  quod  et  nunc  peto,  praefertim  quantum  ad  eas  attinet,  quae 

40  aliquid  ad  Aftronomicam  vel  Cometometricam  materiam  faciunt.  Cur 

id  cupiam,  tunc  indicavi.  Et  ut  fcias,  rem  ita  fe  habere,  mitto  aliquam 

29  partem 


226  EPISTOL^ASTRONOMICiE 

partem  libri  I  Epiftolarum  Aftronomicarum,  quae  hac5lenus  typis  ab- 
foluta  eft;  in  qua  faltem  eae,  quae  ab  IlluftriB.  Principe  WILHELMO, 
HaCiae  Landgravio,  et  eius  Cellit.  Mathematico,  un^  cum  mea  ad  fin- 
gulas  refponfione,  ultro  citroque  hadlenus  miBae  funt,  continentur. 
Addam  et  illas,  quas  me  redeuntibus  ab  hifce  Nundinis  mercatoribus  5 
(CaBellas  enim  pertranfeunt)  recepturum  exifiimo,  un^  cum  mea  re- 
fponfione,  ficque  primam  Tomi  iUius  Epifiolarum  partem  claudam. 
In  fecunda  et  tertia  (nam  et  hunc  trifariam  fubdividere  lubet)  aUorum 
de  re  Aftronomica  mecum  per  Uteras  conferentium  Apographa  un^ 
cum  mea  refcriptione  exhibebo.  lUic  tua  quoque,  quotquot  in  meis   10 
Archivis  reperio,  addam.  Atque  id  erat  cauBae  (ut  denuo  inculcem) 
cur  mearum  ad  te,  quas  in  promptu  omnes  non  habeo,  copiam  defi- 
der^rim.  Habeo  alias  non  paucas  Eruditorum  de  hac  materia  coUa- 
tiones,  quas  Aftronomiae  cupidisledlu  non  ingratas  fore  confido.  Con- 
tinent  enim  multa  pecuUaria  et  non  ubique  obvia  ad  artis  penitiorem   15 
iUuftrationem  plurimum  conducentia  atque  rem  infuper  Cometicam 
affatim  et  enucleate  excutientia.  Licebitque  primum  Tomum  ad  ||  tria  1  ^ 
vel  quatuor  Alphabeta,  prout  libuerit,  hac  ipfaTyporum  forma  dedu- 
cere  ita,  ut  iuftae  reddatur  quantitatis,  et  Neotericorum  cceU  Phaeno- 
mencon  Ubros  fingulos  magnitudine  adaequet.  ReUquas  Uteras,  quae   20 
hoc  comprehendi  commode  non  poterint,  in  aUum  fequentem  digeram, 
ficque  ordine  et  fucceBive  Eruditoriun  mecum  coUocutiones  Aftrono- 
micas  certis  voluminibus,  etiam  aUa  interim  agens,  compledlar,  ne 
prorfus  intercidant,  cum  multa  cognitu  haud  indigna  contineant.  Has 
igitur  primitias  boni  confule,  tuamque  de  ijs  fententiam  mihi  perfcribe.   25 
Invenies  vel  in  his  plurima  difquifitionem  accuratam  merentia;  nam 
praeterquam  quod  de  obfervationibus  atque  inftrumentis  aUter  quam 
antea  faditatum  inftituendis  quaedam  agant,  de  coeU  eBentia,  fteUarum 
refradlionibus,  hypothefibus  coeleftium  motuum,  tum  etiam  Cometis 
atque  plerifque  eiufcemodi  varie  inter  nos  difputatur.  Quae  omnia  tuo  30 
folerti  iudicio  difcernenda  reUnquo.  Rogoque  peramanter,  veUs  cum 
NobiUBimo  et  ampUBimo  viro  D.  lACOBO  CURTIO  de  his  omnibus 
vel  faltem  eorum  praecipuis  per  otij  commoditatem  conferre  mecum- 
que  veftram  eruditam  cenfuram  communicare.  Nam  et  ROTHMAN- 
NUS,  cum  quo  de  plerifque  non  ingrata  mihi  eft  controverfia,  ad  ar-   35 
bitros  provocat,  quod  et  ego  non  detredlo.  Infpicite,  legite,  dijudicate. 
NoUm  tamen,  ut  pluribus  hos  quaterniones  communices,  antequam 
totus  Uber  confummatus  prodierit.  Primus  quaternio  deeft,  in  quo  ti- 
tulus  atque  praefatiuncula  quaedam  extabtint,  qui  in  totius  abfolutio- 
nem,  uti  fieri  folet,  differtur.  Quamprimum  Tomus  anterior  Afcititio-   40 
rum  coeU  Phaenomenon,  qui  nunc  fub  praelo  eft,  extremam  manum 
calcographicam  fenferit,  te  eius  reddam  participem.  Ne  vero  te,  quem 

talibus 


TYCHO  AD  THADD>EUM  HAGECIUM  23  FEB.  1590     227 

talibus  affici  fcio,  nimis  diu  fine  meis  detinerem,  volui  has  qualefcun- 
que  Epiftolarum  pagellas,  etfi  non  ad  deftinatam  maturitatem  perduc- 
tas,  tecum  impertiri,  ut  haberes  quo  aliquantulum,  donec  caetera  ab- 
folvantur,  animum  per  otium,  noftra  etiam  qualiacunque  legendo, 
5  pafceres.  Tuum  itaque  erit  omnia  in  meliorem  partem  interpretari  et 
errata  typographica,  fi  quae,  uti  non  dubito  (necdum  enim  mihi  ipli 
ifta  relegere  vacabat)  commiBa  lint,  propria  induftria,  qua  res  ipfas 
fatis  intelligis,  emendare. 

Quin  et  aliud  quiddam  nunc  occurrit,  quod  a  te  hifce  expetam.  In- 

10  cidi  proximis  diebus,  dum  tuas  literas  evolvo,  in  chartam,  qua  obfer- 
vationes  nonnullas  a  te  coeUtus  habitas  mihi  denotalli,  inter  quas  ab 
initio  Martis  ftella  menfe  Septembri  et  fequent.  anni  1578  (licet  in  tua 
fcheda  per  incuriam  aliquam  annus  1579  ponebatur),  quando  acrony- 

t  chius  erat,  in  diAantia  a  l^  V  aliquoties  denotata.  Quoniam  vero  ob 

15  raras  ferenitates  eius  obfervationem  meis  organis  tunc  inftituere,  uti 
cupiebam,  non  licuit,  hancque  acronychiam  eius  difpolitionem  cum 
pluribus  alijs  poftmodum  aliquot  fequentibus  annis  diligenter  defuper 

2'  acquifitis  conferre  aveam,  ipfius  motus  ||  expendendi  rel\ituendique 
gratia,  rogo  amanter,  ut  fi  quas  plures  habeas  in  d  tunc  praefertim 

20  temporis  fadas  animadverfiones,  quoad  diftantiam  tum  ab  ea  ipfa,  tum 
alijs  etiam  Ilellis,  et  quoad  altitudinem  meridianam,  fi  eam  nadlus  es, 
id  quicquid  erit,  in  meum  ufum  defcribi  curare  velis;  et  praeterea  quot- 
cunque  alias  obfervationes  Aflronomicas  in  promptu  habes.  Licet  enim 
fciam,  eas  ob  Radij  atque  aliorum  inflrumentorum,  quibus  ufus  es, 

25  minus  exadam  perfedlionem  non  fatis  praecife  fe  habere,  tamen  qua- 
lefcunque  tandem  fuerint,  eas  cognofcere  non  inutile  duxerim.  Nam 
et  nonnunquam  has  limitare  atque,  ficubi  opus  fuerit,  ex  circumflan- 
tijs  ipfis  corrigere  non  difficile  erit. 

Qui  de  Nova  Stella  atque  Cometis  fcripferunt,  modo  plures  ad  ma- 

30  nus  habueris,  quam  me  obtinuiBe  putas,  et  eorum  copiam  facias  veHm. 
Si  mittenda  Rofiochium  ad  D.  D.  HENRICUM  BRUC^EUM,  aut  Lu- 
becam  Mercatori  meo  lACOBO  BUCK,  ut  is  nobili  viro  HENRICO 
RANZOVIO,  Regis  noflri  in  Holfatia  Vicario,  amico  meo  fingulari, 
illa  tranfmittat,  procur^ris,  utique  ea  cito  et  certo  accepturus  fum. 

35  Vide,  quot  nunc  fcripferim,  licet  ab  initio  vix,  quae  exararem,  me 
habiturum  put^rim.  Talis  efi  inter  nos  animorum  confluentia,  ut  unum 
pariat  alterum.  Da  operam,  ut  brevi  luculenter  refpondeas.  Ego  pofi- 
hac  in  refcribendo  maturior  ero.  Vale  et  magnificum  Dominum  CUR- 
TIUM  meis  verbis  officiofe  faluta,  a  quo  etiam  refponfionem,  modo 

40  per  publica  otium  illi  fupererit,  indies  expedlo.  Iterum  quam  feliciBime 
atque  diutiBime  vale.  Uraniburgi  die  23.  Februarij  1590. 

Tuus  Tycho  Brahe. 
29*  POST  SCRIPTA. 


228  EPISTOLi^  ASTRONOMICi^ 

POST  SCRIPTA. 

CUM  eo  ipfo  die,  quo  has  literas  meo  Amanuenli  ad  mundum  de- 
fcribendas  tradidiBem,  circa  vefperas  Veneris  a  Sole  digreBioni 
maximae  obfervandae  intenderem,  ecce  Cometes  quidam  ad  eandem 
coeli  occiduam  plagam  ex  improvifo  apparuit,  ideoque  hafce  literas  5 
interea  mecum  refervandas  duxi,  donec  omnes  iftius  afcititij  fideris 
apparentias  coeUtus  per  totam  eius  durationem  accurate  dedudlas  fcru- 
tatus  eBem,  ut  mea  etiam  inventa,  ex  quo  fciam  te  talibus  plurimum 
affici,  un^  tranfmitterem.  Addidi  itaque  brevem  eiufdem  Cometae 
defcriptionem,  qualem  illufiriBimo  quoque  Principi  WILHELMO,    10 
HaBiae  Landgravio,  nuper  hac  de  re  fcribens  communicavi.  Plenius  t 
de  eodem  tertio  noftro  Tomo  agam.  Illic  enim  hunc  prioribus  adiun- 
gere  omnefque  eius  apparentias,  quodque  omnino  Parallaxi  defiitue- 
batur,  e  muhiplicibus  et  certis  obfervationibus  Geometrice  demon- 
ftrare  conftitui;  interim  has  pauculas  de  eodem  crinito  fidere  concep-   15 
tiones,  e  ratis  tamen  animadverfionibus  derivatas,  boni  confule.  Quod 
autem  tamdiu  a  prima  fcriptione  negotium  hucufque  difiulerim,  praeter 
opinionem  meam  fadum  efi.  Licet  enim  expec^andum  erat,  donec  Co- 
metes  ille  prorfus  evanefceret,  quod  pofi  fextum  diem  Martij  accidit, 
et  aUquantulum  temporis  ad  eius  habitudines  ex  obfervationibus  ri-  20 
mandas  requireretur,  accidit  infuper,  ut  fiatim  pofi  Martij  medium 
SereniB.  Scotorum  Rex  cum  fplendido  fuo  comitatu  me  hic  inviferet, 
atque  ex  eo  tempore  per  aUquot  continuos  dies  pluribus  peregrinis 
hofpitibus  excipiendis  occuparer,  quo  minus  inceptam  telam  pertexere 
Hcuerit.  Hincque  fadlum  eft,  quod  literas  hafce  ufque  in  fextam  fepti-   25 
manam  mecum  retinuerim,  quod  indicandum  duxi,  ne  cur  tam  diverfo 
tempore  haec  fcribantur,  mirareris,  fed  moram  hanc  eo  citius  excufa- 
tam  haberes.  Iterum  vale.  Haec  fcribebantur  quarto  ApriUs. 


[Ex  exemplo  Hauniensi  excerpt.  Langebek.  178]  t 

TYCHO  BRAHE  AD  CASPARUM  30 

PEUCERUM. 

UM  paulo  ante  noftratia,  quae  quotannis  circa  Solftitium  1 ' 
JER.ivvLm  celebrantur,  Comitia  tuas,  excellentiBime  Do- 
mine  D.  PEUCERE,  accepiBem  Uteras,  et  mihi  illuc  tam 
de  more  anniverfario  quam  quod  quaedam  ibidem  tranfi-  35 
genda  haberem,  neceBario  accedendum  foret,  difiuli  re- 
fponfionemufque  adreditum  meum  et  quietiorem  in  hoc, 
quod  vocas,  Uranofcopio,  fiatum.  Accidit  autem,  ut,  dum  Hafniam  ad 
id  tempus  excurro,  Dn.  BONGERSIUM  Gallum  a  Rege  fuo  huc  ab- 

legatum 


TYCHO  AD  CASPARUM  PEUCERUM  1590  229 

legatum  offenderim,  qui  et  alteras,  licet  prioribus  breviores  a  te  mihi 
infcriptas,  reddidit,  un^que  poUicitus  ell,  fe  ante  reditum  in  Patriam 
me  in  hac  Infula  invifurum,  meamque  refponlionem  ad  tuas  hac  oc- 
calione  fecum  relaturum,  tibique,  quem  denuo  in  Germania  alloqui 

5  conflituerat,  traditurum.  Interim  vero  negotijs,  nefcio  quibus,  urgenti- 
bus,  hinc  in  Teutoniam  fecedit,  brevi,  uti  dicebatur,  reverfurus.  Dum 
vero  ego  tota  hac  elapfa  aeftate  reditum  eius,  quamvis  incaBum,  nuUa 
interea  certiore  perferendi  ad  te  literas  fefe  offerente  commoditate, 
expedlo,  plurimifque  involvor  diftradionibus,  refcriptionem  utut  forte 

10  nimis  ferotinam  in  hoc  ufque  tempus  differre  coadlus  fum.  Et  licet  ne 
iam  quidem  oblata  aliqua  has  ad  te  mittendi  in  promptu  lit  anfa,  nec 
adhuc  curis  omnibus  relaxatus  lim,  attamen  ne  nimis  diu  procrafti- 
nando  ad  tuas  plane  furdus  tibi  videar,  volui  nunc  tandem  has  ad  te 
refponfionis  cauBa  dare,  maximopere  rogans,  ut  filentium  hoc  diuti- 

15  num  aequi  bonique  confulas. 

Duo  autem  funt  potifiimum,  de  quibus  in  hifce  tuis  literis,  nempe 
de  Coeli  natura  et  fubfiantia,  tumque  nubibus  ac  aquis,  quas  fupra 
Coelos  exifiere  opinaris,  prolixe  mecum  diBeris.  Quoad  primum,  quan- 
tum  ad  ipfam  Coeli  tenuiBimam  puriBimamque  naturam  et  ab  Ele- 

20  mentaribus  coinquinamentis  corruptelifque  immunitatem  attinet,  ego 
nullatenus  tibi  refragor.  Nam  et  ego  fic  femper  fenfi,  pofieaquam  Coe- 
lum  nullis  folidis  et  duris  confedum  Orbibus  ex  motu  non  fahem  Pla- 
netarum  fed  et  Cometarum  >^thereorum,  quos  quinos  citra  Orbis  ul- 
lius  reahs  concomitantiam  Coelefies  carpere  vias  obfervavi,  accurata 

25  me  edocuerit  confirmdritque  experientia.^  At  quod  i^theream  Regio- 
nem  per  fe  lucidam  fplendefcentemque  exifiimas,  an  omnino  hic  aBen- 
tiendum  fit,  haereo,  ex  quo  in  tenebris  nodlurnis,  defaecato  exiflente 
aere,  nullum  ad  nos  refledlat  lumen,  id  quod  fieri  oporteret,  G.  adu 
lucidum  eBet,  tenebrofis  praefertim  aquis  et  nubibus  fuperne  illud,  uti 

30  tu  aBeris,  circumdantibus,  quae  luminis  verfus  centrum  repercuBionem 
augerent.  Quicquid  enim  claritatis  et  fulgoris  nox  afias  opaca  Coelo 
fereno  acquirit,  id  a  Luna  per  refledionem  luminis  Solaris  aut  etiam 
a  Stellis  fulgentibus  obtinet,  non  autem  ab  ipfo  CoeU  corpore.  Id  enim 
citra  Stellas  aut  Luminaria  nullam  oculis  lucem  ingerit.  Verum  an 

35  aliquam  per  fe  habeat,  non  tamen  tantam,  quaeTerras  percellat,  quem- 
admodum  et  Lunam  proprij  luminis  non  prorfus  orbam  eBe  (Ucet  ad 
intuitiun  nofirum,  ut  in  Eclipfatione  eius  profundiore  apparet,  non 
pertingat)  quidam  exiftimant,  fiudiofius,  cum  fit  imperceptibile,  non 
inquiro.  Nec  de  hac  quaefiione,  an  Coelum  per  fe  luce  acSluali  poUeat, 

40  difquirenda,  multum  laboro,  cum  haec  nofirae  intentioni,  quomodo- 
cumque  hac  de  re  fiatuatur,  nihil  officiat.  Id  faltem  addam,  quod  lucem 

f  1  Vide  Drufij  fententiam  de  aquis  illis  in  Obfervat.  pag.  176. 

hanc 


230  EPISTOLiE  ASTRONOMICiE 

hanc  Coeleftem  divinae  naturae  proximam  eBe  ftatuis,  ideoque  i^the- 
reum  Mundum  a  mutationibus  vindicare,  videtur  nimium  quid  eBe,  et 
ARISTOTELIS  opinioni,  qui  Ccelo  divinitatem  ideoque  et  aeternita- 
tem  attribuit,  quam  proxime  fubfcribere.  Ego  certe,  fi  qua  lux  creata 
cum  divina  merito  conferri  poBet,  eam  quam  Deus  Angelis  et  homi-   5 
num  Mentibus  indidit,  utpote  intelledlualem,  longe  propius  accedere 
cenfuerim.  Verumtamen  quod  hac  ratiocinatione  i^theream  et  Ele- 
mentarem  five  Aeream  potiBimum  Regionem  non  inter  fe  confundis, 
ut  quidam  alij  hoc  tempore  ex  fententia  lOH ANNIS  PENi^  Galli,  ut  t 
opinor,  praefumferunt,  nec  ullas  aquas,  nihilque  vaporofum  aut  hali-   10 
tuofum  in  i^thera  ||  ipfum  afcendere  cenfes,  id  admodum  convenienter  1  ^ 
a  te  fiatuitur,  nollraeque  de  his  fententiae  apprime  quadrat.  Neque  ego, 
quod  aliter  fentires,  tibi  unquam  tribui,  vel  ex  tuis  fcriptis  coUigi  poCe 
aBerui.  Ideoque  nufpiam  hoc  tibi  a  me  obiedlum  in  meis  invenies  literis, 
ut  ob  id  mirer,  qua  inconfiderata  mearum  interpretatione  id  mihi  im-   15 
putes.  Cuiufmodi  efi  etiam  illud  quod  mox  fubiungis,  me  Coeli  naturam 
igneam  affirmare:  id  meae  equidem  fententiae,  qui  Coelum  ab  omni 
femper  Elementari  qualitate  vindicandum  exifiimavi,  nuUatenus  cor- 
refpondet.  Quamvis  autem  per  diverfas  appellationis  haebraicae  Ety- 
mologias,  expofitionem  illam,  quafi  Coelum  fit  ftupendum  quid  ex  igni  20 
et  aqua,  tanquam  diverfis  naturis  conflatum,  compofuerim,  tamen  id 
non  eo  cedit,  quod  ipfum  aut  igneum  aut  aqueum  eBe  rever^  fiatuam, 
fedficfalteminEtymologijs  varie  concinnandis  ludere  placuit.  Neque 
enim  hinc  (cum  metaphorice  id  faltem  dici  poBe  et  non  fecundum  Ele- 
mentaris  naturae  qualitates  ipfemet  diferte  protefiatus  fim)  ferio  ali-   25 
quid  probare  elaboravi.  Imo  ipfe  Deus  omnis  materiae  expers  in  facris 
literis  ut  Deut.  4,  24  et  9,  3,  item  Haeb.  12, 29,  utut  nemo  de  ipfius  vera 
eBentia,  quae  imperfcrutabilis  efi,  quippiam  ratiocinari  potuerit,  ignis 
nihilominus  confumens  appellatur.  Quid  igitur  obfiat,  quo  minus  Coe- 
lum  et  Sidera  Coeleftia,  quae  in  morem  flammantis  alicuius,  ex  inferi-   30 
oris  Mundi  corporibus  lucent  et  calefaciunt,  ignis  vocabulo,  fumpta, 
per  fimilitudinem  quandam  noftro  captui  apprime  fefe  attemperantem, 
appellatione  nominare,  aut  Etymologice  explicare  liceat? 

Propterea  tamen  Coelum  rever^  Ignem  eBe  Elementarem,  uti  ferme 
cum  PLATONE  PARACELSUS  prodidit,  nequaquam  infero.  Imo  ne  35 
quidemfub  concava  Lunae  fphaeraignem  aliquem  Elementarem,  quem- 
admodum  fomniavit  ARISTOTELES,  Opticis  rationibus  omnino  re- 
fragantibus,  exifiere  arbitror.  Nec  etiam  fuperiorem  Aeris  Regionem, 
ob  rapidiBimum  corporum  Coelefiium  motum,  qui  naturalis,  non  vio- 
lentus  eft,  inque  tenuiBima  ac  liquidiBima  Coeli  eBentia,  abfque  omni  40 
folidorum  corporum  fradione  aut  collifione  peragitur,  folidiBimam, 
quae  tua  ell  opinio,  exifiere,  ficque  ignis  Elementaris  vices  fupplere, 

afiipulandum 


TYCHO  AD  CASPARUM  PEUCERUM  1590  231 

alUpulandum  cenfeo.  Quin  potius  quicquid  Phylici  ab  hoc  Elemento 
pro  compofitione  et  confervatione  rerum  inferiorum  petere  foleant, 
id  ego  a  Coeleftibus,  ipfo  praefertim  Sole,  vivifico  calore  omnia  imbu- 
ente,  promanare  iudico. 

5  Alterum  vero  quod  urges,  efi  de  aquis  Coelefiibus,  quas  ex  literali 
quodam  Scripturae  fenfu,  fupra  extima  Coeli  moenia  evehere  non  du- 
bitas.  Fateor  quidem  ex  verbis  MOSIS  in  principio  Genefeos  prima 
id  fronte  quadantenus  apparere.  At  fi  quis  penitius  et  genuinum  Scrip- 
turae  intelledum  et  rei  naturam  introfpiciat,  nifi  omnino  praeoccupato 

10  fit  iudicio,  longe  id  fecus  fe  habere  intelliget.  Primo  tenendum  efi  vo- 
cem  Tp"}  (quam  CASTALIO  non  inepte  liquidum,  alij  expanfum  ver- 
terunt)  non  eodem  ubique  fenfu  in  creationis  hiftoria  defcribenda  a 
MOSE  intelligi;  fed  alias  generaliter  etlatius,  totum  hoc  liquidum  feu 
expanfum,  quod  a  Terra,  ad  fumma  ufque  Coeli  culmina  fe  extendit, 

15  uti  ipfe  quoque  indicas,  denotat,  alias  pro  huius  parte  tantum  idque 
vel  fuperiore,  quae  lucida  Siderum  in  fe  corpora  continet,  interdum 
vero  pro  inferiore  hac  liquidi  regione,  quae  Terram  proxime  circum- 
dans  vifuique  nofiro  magis  patefcens  ad  extima  plus  minus  nubiimi 
cacumina  fefe  extendit,  accipitur.  Quo  quidem  fenfu  Coeli  vocabulum, 

20  in  Scriptura  crebro,  uti  et  hoc  loco,  intelligitur,  cum  ea  ad  rudiorum 
hominum  captum,  qui  illam  duntaxat  expanfi  partem,  quae  proxime 
Terrae  convexo  incumbit,  Coeli  nomine  appellant,  fefe  accommodet. 
Quare  cum  MOSES  hanc  Creationis  hiftoriam  rudi  et  fimplici  tantum 
populo,  non  Mathematicae  aut  Phyficae  fcientiae  gnaris,  confcripferit, 

25  eaque  duntaxat  quae  in  oculos  hominum  incurrunt,  non  quae  invifi- 
bilia  aut  abfcondita  funt,  exponenda  fufceperit,  quis  non  videat  illum 

2^  per  aquas  Coelefies,  nubes  aquofas,  quae  fuperne  capitibus  ||  noltris 
imminent  atque  infra  fe  partem  illius  expanfi  feu  liquidi,  quod  ab  aquis 
maris  eas  difcernit,  non  immenfam  aliquam  univerfae  Coeli  regioni 

30  circimifufam  aquarum  molem  intellexiBe?' 

Quin  et  fequeretur,  aut  triplices  a  Deo  creatas  fuifie  aquas,  nempe 
maris,  nubium  et  fupercoelefiem,  quarum  tamen  media,  nubium  fcili- 
cet,  a  MOSE  negleda  fit,  aut  binas  faltem,  utpote  marinam  et  fuper- 
coelefiem  illam,  de  quibus  duntaxat  in  rerum  creatarum  hifioria  mentio 

35  fada  efi.  At  quis  fideliBimum  illum  vifibilium  creaturarum  defcripto- 
rem  MOSEN  tam  ofcitantem  in  mirabilibus  Dei  operibus  referendis 
fuiBe  exifiimet,  ut  nubium  aquas  tam  alto  filentio  intadlas  reliquerit, 

1  Vocabulum  Coeli  promifcue  accipitur  tam  de  aerea  quam  aetherea  Mundi  Regione.  Idcirco 
in  dubio  eH,  utrum  aquae  illae  coeleAes  de  nubibus  aquofis  in  aere  fatis  miraculofe  pendentibus, 
40  an  vero  de  aqua  ulla  fupercoelelti  accipiendae  veniant.  Sed  prior  fententia  plaufibilior  elt  et  a 
plurimis  praeftantiBimis  Theologis,  ut  Philippo  Melanth.  Luthero  et  alijs  acceptata  fuit.  Eft  ita- 
que  Hebraismus  quidam,  ubi  Scriptura  loquitur  de  aquis  et  volucribus  Coeli,  ac  fi  quis  diceret 
»fub  Coelo«,  idque  per  fynechdochen  vel  metonymiam  quandam  excufari  poteft. 

quod 


232  EPISTOL^  ASTRONOMlCiE 

quod  earum  ne  femel  inter  reliqua  fenHbilia  Dei  opera  meminiBe  vo- 
luerit,  cum  tamen  non  parum  admirationis  habeat,  eas  Iine  fulcro  in 
liquido  aere  tam  firmiter  pendere  abfque  ruinae  periculo,  et  infuper 
multiplicem  in  terra  irriganda  et  foecundanda  utilitatem  fubminiftrare, 
quam  homines  plus  quam  caetera  illa  altiora,  atque  a  quotidiano  ufu,  5 
prout  illis  videtur,  remotiora  magis  aeftimant  atque  refpiciunt.  Has 
inquam  aquolitates  neglexiBet  MOSES  et  interim  de  nefcio  quibus 
fupercoeleltibus,  quae  nec  fenfibus  patent  nec  ufum  evidentem  exhi- 
bent,  fupervacanee  loquutus  fuerit.  Revera  itaque  MOSEN  per  gemi- 
nas  iflas  quas  denotat  aquas,  interfiitio  firmamenti  divifas,  marinam  10 
fcilicet  inferiorem  et  nubium  eius  aliqua  parte  fuperiorem  intelligere 
necefie  ell.  Nam  et  fic  rp^  Gve  expanfum,  quod  CASTALIO  opportune 
uti  dixi  liquidum  vocat,  difcernit  aquas  ab  aquis,  has  quadam  fui  por- 
tione  intercedens;  neque  enim  MOSES  exprefie  dixit  totum  rp"?  difgre- 
gare  aquas  ab  aquis,  ut  tu  ipfius  fenfum  accipis.  Imo  et  is  femetipfe  15 
explicat  Gen.  9,  dum  ait  Deum  in  nubibus  pofuifie  arcum  in  teftimo- 
nium,  quod  aquas  non  ampHus  in  Terrarum  diluvium  venturae  efient. 
Quas  enim  hic  aquas,  nifi  nubes  fignat,  e  quibus  potifiimum  inundatio 
temporibus  NOE  acciderat,  atque  hinc  cataradlas  Coeli  five  meatus, 
quae  tunc  aperiebantur,  non  extra  Fixarum  orbem,  uti  tu  vis,  petendas  20 
efie  Hquet.  Ex  lERHEMIA  infuper  cap.  10  et  51,  ubi  fequentia  verba 
utrobique  habentur:  »Qui  fecit  Terram  virtute  fua,  ftabiliji  orbem 
habitabilem  /apientia  Jua,  et  prudentia  fua  extendit  Coelos,  quo 
vocemfuam  edente,  fremitus  aquarum  eflin  Coelis,  qui  effert  va- 
pores  ab  extremitate  Terrse,  fulgura  cum  ipfa  pluvia  facit,  etpro-  25 
ducitventum  e  thefaurisfuisn,  idipfum  adhuc  manifefiius  coUigitur. 
Hinc  etenim  Hquido  patet,  aquas  illas  Coelefies  in  ea  aeris  Regione, 
unde  nubes,  fulgura  et  pluvia  producuntur,  intelUgendas  atque  ean- 
dem  pro  Coelo  accipi. 

Praeterea  maxima  ex  aquis  fupracoelefiibus  concefiis  abfurda  fe-  30 
quuntur.  Nam  G.  ullae  eiufmodi  aquae  illic  exifiant,  quae  extima  Coeli 
theatra  fuo  circumquaque  ambitu  includant  et  complec5lantur,  un4 
vel  moveantur  vel  quiefcant  necefie  e£t?  Si  immotae  permanent,  aut 
rapidifiimam  Coeli  gyrationem  impediunt,  aut  oportebit  maximum 
efie  interfiitium  inter  motum  et  quiefcens,  ut  rapidifiimus  ille  curfus  35 
fuccefiive  in  quietem  definat.  Immenfum  itaque  fpatium  fiellis  defiitu- 
tum  nullique  ufui  accommodum  relinqui,  quod  inconveniens  efiet, 
oportebit.  At  fi  un^  cum  Coelo  convolventur  iftae  aquae,  qui  poterint 
concitatifiimam  illam  rapiditatem  perferre,  perpetuoque  un^  cum  hac 
inconfumtibiles  permanere  aut  illi  nulla  adlione  officere?  Adde  quo-  40 
que  de  magnitudine  nimia  harum  aquarum  refpedu  caeterarimi,  quas 
MOSES  fubcoeleftes  vocat,  per  quas  Maria  Terreftrem  globum  inter- 

luentia 


TYCHO  AD  CASPARUM  PEUCERUM  1590  233 

luentia  intelligenda  eBe,  nemini  eft  dubium.  Si  enim  aquae  illae,  quas 
fupra  odlavam  vis  eBe  fphaeram,  faltem  unicam  vel  dimidiam  Terrae 
Diametrum  in  fua  denfitate  occupent,  quod  fane  quam  minimum  eBet 
refpedu  tantae  circumferentiae  et  pro  ufu  illo,  quem  tribuis  ad  lucem 
5  increatam  a  creaturis,  modo  id  tibi  concedendum  foret,  arcendam, 
cumque  ad  hanc  od\avam  fphaeram  terminandam  lint  ad  minimum 

t  14000  Semid.  Terrae  iuxta  noftram  hypothefium  Coeleflium  ordina- 
tionem  (quod  et  Ptolemaica  20000  circiter  Semid.  requirat  et  Coper- 
nicea  fpeculatio  in  immenfum  hic  abeat)  ratiocinare  quaefo,  quantae 

10  futurae  lint  illae  aquae,  quae  tantum  globum  undiquaque  vel  in  tan- 
tillula,  uti  dixi,  craBitie  ambiant,  cuius  Semidiameter  tot  millia  Semid. 
Terrae  continebit.  Certe  deprehendes  aquarumiftarummolemvixeam 
habere  ad  maria  live  aquas  fubcoeleftes  aeftimationem,  quam  habet 
tota  aqua  marina  ad  unicam  guttam.  Proinde  li  aquas  illas  Terram  con- 

15   tingerent  operirentque,  uti  ab  initio  ante  difcretionem  fadlum  fuiBe  di- 

2'  citur,  in  ipfum  Coelum  fua  ||  quantitate  alte  afcenderent.  Qualis  ergo 
eBet  aquarum  fupra  et  infra  expanfum,  de  quibus  MOSES  loqui- 
tur,  comparatio  et  proportio?  Quapropter  MOSEN  aquarum  fuper- 
coelellium  nomine  nequaquam  aqueam  aliquam,  vaftiBimae  ^^theris 

20  capacitate  undiquaque  circumfufam,  uti  tu  cenfes,  molem,  ac  non 
mea  folum,  verumetiam  praeftantiBimorum  Theologiae  ProfeBorum  ut 
MELANTHONIS,  CASTALLIONIS,  CALVINI  et  aliorum  fententia, 
aquofas  Coeli  nubes  eum  intelligere  minime  dubium  eft.  Sed  tu  nihilo- 
minus  pro  tua  illa  de  Aquis  fupercoeleftibus  opinione  aBerenda  mul- 

25  tum  laboras,  utque  aquis  illis  ufum  aliquem,  ne  forte  fupervacaneae 
lint,  conftituas,  ais  illas  quali  neceBitate  quadam  illic  difpolitas,  ut  in- 
terllitium  quoddam  inter  conditum  orbem  et  lucem  in  eo  creatam  et 
Coelos  Coelorum,  quos  inhabitat  Deus  in  luce  aeterna,  increata  et  in- 
acceBa  creaturis,  praebeant.  At  quamnam  hic  lucem  aeternam  et  in- 

30  creatam,  quofnam  Coelos  Coelorum  intelligis?  Siccine  infinito  et  im- 
menfo  finitos  praefcribere  limites,  aeterna  cum  temporaneis,  invifibilia 
cum  vifibilibus  confundere  non  indecorum  ducis?  Solus  etenim  Deus 
infinitus  et  increatus  exifiit;  proinde  ipfi  dimenfio,  locus,  fpatium,  fitus 
et  id  genus  alia,  quae  creaturarum  funt  attributa,  competere  nequeunt. 

35  Et  fi  lux  illa,  quam  vocas  aeternam  et  increatam,  aliud  quid  praeter  ip- 
fum  Deum  efi,  iam  duo  funt  aeterna  increataque,  ideoque  duo  dij  et 
duo  principia.  At  nihil  increatum  et  aeternum  efi  praeter  ipfum  Deum, 
qui  et  unicus  eft.  Quin  et  G^  qua  eBet  lux  aeterna,  extra  Mundum  cor- 
poreum,  illa  oculis  humanis,  etiam  femotis  omnibus  interfiitijs,  non 

40  caperetur.  VeriBime  enim  in  Opticis  aBeritur,  omnia  quae  videntur  tem- 

pore  comprehendi.  Unde  fequitur,  quae  extra  tempus  et  aeterna  funt, 

temporaneis  oculis  non  patere.  Afcribitur  etiam  Aquis  ifiis  Coelum  ex 

30  tua 


234  EPISTOL^  ASTRONOMICi^ 

tua  opinione  circumdantibus  et  haec  utilitas,  quod  excurfum  vifionis 
noftrae  abfcindant  et  definiant,  ne  forte  extra  Mundum  aut  in  infinitum 
abeat.  At  quid  hoc  efl  dicere,  cum  tantavisfacultati  vifualinuUatenus 
infit?  Imo  fi  fiellae  non  eBent  lucida  corpora  et  fponte  fua  oculis  fefe 
ingererent,  nulla  afias  oculorum  in  tanta  difiantia  res  cerneret.  Frufira  5 
igitur  vifioni  nofirae  denfiBimam  et  obfcuriBimam  illam  fupra  Coelos 
aquarum  interftitium  praetendis,  cum  fua  natura  et  conditione  ab  au- 
gufiiBima  increatarum  maiefiate  prohibeatur. 

FaceBat  itaque  ifta  de  aquis  fuperccelefiibus  ob  creatarum  et  increa- 
tarum  inter  fe  rerum  difiindlionem,  vifionifque  nofirae  radium  coher-   lo 
cendum  ac  definiendum,  tam  devijs  foecunda  abfurditatibus  opinio. 
Nihil  etiam  ad  eam  quam  tantopere  defendendam  fufcipis  opinionem 
in  vulgata  nominis  d?"»»  quafi  Q?»  nc  ibi  aquse  explicatione  praefidij  ob- 
tinebis.  Efi  enim  haec  arbitraria  et  proprietati  fandlae  linguae,  quae  nec 
talem  vocum,  praefertim  in  appellativis  nominibus,  compofitionem,   is 
nec  uUum  facile  fine  compenfatione  literarum,  quod  in  hac  voce  fit,  fi 
compofita  eBe  fiatuatur,  defedlum  admittit,  contraria.  Vocabulum  ita- 
que  o?^o  nuUa  vulgari  compofitionum  lege  conflata  efi,  fed  fimplex  exi- 
fiit,  et  fiupendum  vel  admirandum  quid  denotat  a  verbo  mtd,  quod  ob- 
llupefcere  vel  admirari  fignificat,  non  aUter  quam  a  ^^^  formatur  0?^?"?  20 
et  aha  id  genus,  dedudlum.  Ideoque  PAGNINUS  in  fuo  lexico  hoc  no-  t 
men  fuo  radicaH  verbo  non  immerito  fiatim  fubiunxit.  Revera  etenim 
Coelum  admirandum  et  ftupendum  quiddam  exiftit,  five  motuum  leges 
perennes  nec  cuivis  obvias,  ^ve  materiam,  ex  qua  conftat,  quae  inex- 
plicabilis  eft,  fpedlemus.  At  excipis,  nubes  has  aquofas,  de  quibus  ego  ||   25 
MOSEN  intelligo,  non  eBe  perpetuas,  eo  quod  interdum  five  nonnun-  3«^ 
quam  diBolvantur  et  huc  illuc  voHtent  et  ferantur,  ideoque  MOSEN 
per  aquas  Coeleftes,  non  quae  momentanea,  fed  quae  femper  durant, 
intellexiBe.  Verum  quidem  eft,  nubes,  quas  ego  pro  aquis  Coeleftibus 
habeo,  non  femper  in  quoHbet  Horizonte  apparere,  fed  ut  plurimum;   30 
attamen  fi  non  adlu,  faltem  potentia  femper  ibi  funt.  Et  vis  iUa,  qua  in 
fubHmi  coalefcunt,  atque  ne  decidant,  fuftinentur,  perpetuo  iUic  adeft. 
Adde  quod  univerfam  Terram  in  toto  fuo  circuitu  refpiciendo  vix  da- 
bitur  omnes  Horizontes  fimul  et  femel  a  nubibus  fuperne  impendenti- 
bus  immunes  eBe,  quin  in  aHquo  faUem  Terreni  globi  Horizonte  con-   35 
fpiciantur. 

Ad  Scripturae  demum  teftimonia  ulterius  provocas,  ex  quibus  Hte 
raH  quadam  nimifque  rigida  pro  fententia  tua  ftabiHenda  expHcatione 
auxiHum,  fed  fruftra,  imploras.  Neutiquam  enim  iUa,  quae  pro  te  huc 
aUegas  ex  pfal.  104:  wQui  contignat  in  nubibus  tabernacula  /uaa,  40 
aut  ex  pfal.  18:  »Po/uit  tenebras  latibulum/uum,  in  circuitu  taber- 
naculi/ui  tenebro/am  aquam  et  den/as  nubesn,  de  aquis  et  nubibus 

uUis 


TYCHO  AD  CASPARUM  PEUCERUM  1590  235 

ullis  fupercoeleftibus,  fed  de  aeris  Regione  veluti  in  coenacula  nubibus 
t  diftinaa,  uti  TREMELLIUS  et  lUNIUS  item  MOLLERUS  et  alij  non 
inconvenienter  etiam  exponunt,  intelligenda  veniunt,  nili  forte  cui  et 
ibidem  ventorum  atque  ignium  feu  fulminum  mentio  fiat,  haec  quoque 
5  fupra  orbem  ftellatum  locum  habere  cenfes.  At  ex  eiufdem  pfalmi  vers. 
13,  ubi  fic  dicitur:  ))Qui  irrigat  montes  e  coenaculis  /uis,  ut  a  frudti- 
bus  operum  tuorum/atietur  terraa,  ex  quo  eadem  vox  haebraica  M^^^y, 
quam  PAGNINUS  in  fuo  didionario  haebraico  coenacula  feu  nubes 
denotare  exiftimat,  utrobique  habetur,  nubium  hic  aquas  montes  et 

10  terram  irrigantes  et  foecundantes  intelligendas  eBe,  quis  inficias  iverit? 
Praeterea  cum  non  parum  abfurditatis  ingerat,  imo  naturaliter  con- 
fiderando  plane  impoBibile  fit  aquas  fupra  Coelos  abfque  fulcris  et  re- 
pagulis  cohiberi  atque  convolvi,  tu  per  Terrae  in  liquido  aere  fiabilita- 
tem  id  excufare  laboras.  Attamen  inconfequenter,  cum  non  eadem 

15  fubfit  ratio.  Terra  enim  et  omnia  globofa  Mundi  corpora  proprio  in- 
nituntur  centro,  omnefque  eorum  partes  huc  naturaliter  tendunt,  adeo 
ut  fi  a  Sole  vel  Luna  aut  caeteris  fideribus  aliquantulam  portiunculam 
violenter  avulfam  fiatuamus,  ea  mox  proprium  Afirum  repetit,  fuum 
affedlans  centrum.  Tanta  enim  vis  medituUijs  Mundanorum  corpo- 

20  rum  divinitus  indita  q^.  Quod  fane  de  aquis  extramundanis  non  con- 
fimiliter  admitti  potefi,  cum  praedidlum  globum  rotundum  non  totaliter 
compleant.  Ideoque  nifi  certis  fulcris  et  repagulis  cohiberentur,  aquas 
marinas,  unde  difgregatae  erant,  adeoque  Terram  gravitatis  fuae  cen- 
trum,  neceBario  reviferent.  Nec  valet  argumentum:  Deus  potuit  Ter- 

25  ram  craBam  et  gravem  in  tenui  firmare  aere.  Ergo  et  nubes  fupra  Coe- 

lum.  Scis  enim  a  poBe  ad  ineBe  (ut  vulgo  loquuntur)  non  fequi  induc- 

t  tionem.  Proptereaque  in  Pfalmis  diferte  dicitur:  wDeus  omnia  quse 

voluit  fecit  in  Ccelo  etin  Terraa.  Et  Deus  eft  ordinis  atque  utilitatis 

author.  Ideoque  Coeleftia  Elementaribus  confundere  coinquinareque 

30  abfque  manifefto  ufu  nequaquam  volet. 

Porro  meam  de  via  ladea  fententiam  non  tam  reijcis,  quam  abun- 
dius  illuftras.  Ego  enim,  etfi  Coelum  liquidiBimum  et  tenuiBimum  quid, 
Aftrorum  motibus  ubique  pervium,  non  tamen  plane  incorporeum  et 
immateriale,  fed  omnia  corpora  Coeleftia  ex  eadem  cum  Coelo  con- 

35  ftare  fubftantia  in  unum  aliquem  denfiorem  globum,  lucis  receptioni 
accommodum,  fapientiaque  Opificis  compadlum  eBe  ftatui.  Quemad- 

3^  modum  videmus  in  hac  Mundi  ||  natura,  ea,  quae  in  Mari  ubique  pervio 
generantur,  ex  aquea  conftare  fubftantia,  atque  in  eandem  facile  re- 
folvi,  licet  haec  ipfa  iam  concreta,  liquida  et  pervia  non  fint.  Nam  et 

40  Metalla  omnia  Gemmaeque  his  affines  in  Mari  radices  habent,  quod 

pauciBimis  ante  PARACELSUM  innotuit.  Afira  autem  CoeU  licet  e 

materia  conftant  coelefti,  ab  ipfo  tamen  Coelo  denfitate  et  lumine  plu- 

30*  rimum 


236  EPISTOLi^  ASTRONOMICiE 

rimum  differre,  non  magis  mirum  eBe  debet,  quam  aurum  et  argentum 
caeteraque  Metalla  e  mari  (uti  dixi)  originem  trahentia  nihilominus 
fua  forma,  dura  compagine  caeterifque  appropriatis  multimode  ab  hoc 
difcrepare,  ut  de  alijs,  quae  in  Terra  atque  Aere  e  Terreftri  Aereaque 
fubftantia  prioribus  diBimillima  conformantur,  nihil  addam.  Dum  ita-   5 
que  Galaxiam  ex  Cceli  fubftantia  compadliva  atque  coagmentata  con- 
ftare  volo,  non  aliud  dico,  quam  eam  cum  reliquis  ftellis  eandem  habere 
materiam,  quae  tamen  hic  fparfa  atque  in  latum  certo  dudluper  totum 
Coelum  diffufa  cernatur,  in  illis  autem  ad  formam  unius  rotundi  cor- 
poris  ardlius  compadla  fit.  Atque  hanc  eBe  a  vero  non  alienam,  de  via   10 
ladlea,  fententiam,  ipfe  intuitus  ocularis,  attenta  infpedlione  et  coUa- 
tione  cum  reliquis  Stellis  praefertim  tenuiore  lumine  apparentibus  fadla, 
haud  obfcure  teflatur.  Imo  Stellam  illam  Novam  et  fupra  modum  ad- 
mirandam,  quae  circa  finem  anni  1572,  iuxta  huius,  de  qua  loquimur, 
Galaxiae  confinia,  ubi  etiam  CaBiopeae  Afirum  vifitur,  exorta  efi,  ean-   15 
dem  cum  via  ladlea  habuiBe  materiam,  fed  tamen  magis  in  unum  glo- 
bum  compadum  fentio.  Atque  ut  id  certius  fiatuam,  hiatus  femicircu-  t 
laris  ad  magnitudinem  quafi  Lunae  dimidiae  in  margine  viae  ladleae 
eodem  prorfus  in  loco,  ubi  Stella  Nova  fitum  habuit,  adhuc  Coelo  exi- 
fiente  apprime  defaecato,  et  latente  Luna,  attente  intuenti  apparens,   20 
quam  me  nunquam  antea  ibidem  vidiBe  memini,  omnino  perfuadet. 
At  dices:  Si  ex  eadem  et  perpetua  cum  reliquis  Sideribus  Galaxiae  fub- 
fiantia  extitit  haec  Stella,  cur  non  etiam  perpetuo  ijfdem  coaeva  per- 
manfit?  Ad  hanc  dubitationem  nolo  in  praefentiarum  multa  refpon- 
dere,  in  fine  Operis,  quod  de  Afcititijs  Coeli  Phaenomenis  molior,  me-   25 
am  in  his  atque  fimilibus  aperturus  fententiam.  Id  folummodo  hoc  loco 
dicam:  Quae  miraculofe  et  praeter  communem  ordinem  nonnunquam 
in  rerum  natura  proveniunt,  ijfdem  cum  Coelo  diu  confuetis  fubijci 
legibus,  non  neceBe  habent.  Sed  quid  Sapphirinus  ille  Coeli  color  te 
iterum  movet,  ut  hunc  ex  nubibus  et  aquis  lucem,  quam  Coelo  attri-   30 
buis,  extra  viam  ladleam  potiBimum  obfcurantibus,  provenire,  fed  fru- 
fira,  exiftimes?  Imo  Sapphirinus  ifie  color  propter  imbecillitatem  vifus 
noftri  ingeritur  oculis.  Licet  enim  aer  per  fe  totaque  i^therea  Regio 
omnis  coloris  expertia  fint,  tamen  cum  in  ifia  profundiBima  immenfi- 
tate  vifus  non  inveniat,  ubi  fifiatur,  color  ille  caeruleus  oculis  per  acci-   35 
dens  ingeritur,  quemadmodum  faepe  videmus  omnia,  quae  multum 
diftant,  eiufmodi  oculis  apparere,  quamvis  per  fe  talem  colorem  non 
habeant.  At  haec  a  rei  Opticae  fcriptoribus  fatis  fuperque  declarata 
funt,  ut  non  opus  fit,  e  nubibus  fupracoelefiibus  hunc  Sapphirinum 
colorem  incaBum  mutuari,  qua  etiam  de  re  in  fuperioribus  literis  te  40 
admonui.  De  Nova  autem  hac,  cuius  mentionem  feci,  Stella,  in  priore 
huius,  de  quo  dixi,  Operis  tomo  affatim  traiflo.  Ibi,  quae  et  in  Land- 

gravianis 


TYCHO  AD  CASPARUM  PEUCERUM  1590  237 

gravianis  et  tuis,  tum  etiam  aliorum  circa  hanc  pronuntiatis,  delide- 
rem,  brevi  cognofces.  Tum  etiam,  quod  eius  decreta  longe  maiora  uni- 
verfalioraque  quam  tibi  vifum  eft,  exiftere,  et  necdum  forte  incoata 
eBe  nedum  praeterijBe,  non  citra  iuRas  rationes  fentiam. 
5  Nullatenus  etiam  tecum  flatuere  poBum  ex  materia  aliqua  Elemen- 
tari  produdam  fuiCe  hanc  Stellam.  Quod  tamen  non  aBertive  pronun- 
tias.  Demonftro  enim  iUic,  eam  mole  fui  corporis  globum,  quem  Terrae 

t  et  Maria  efficiunt,  plus  quam  ter  centies  exfuperaCe.  Quae  ergo  materia 
hinc  progrediens  tanto  corpori  fuppeteret,  fi  modo  aliquid  exhalatio- 

10  numTerrefirium  in  Coelum  ufque  afcendere  pofie  concedendum  foret? 

4«^  In  qua  ego  fententia  neutiquam  fum  vel  fui  unquam,  Hcet  tu  ||  mihi  id 
circa  Cometarum  procreationem  immerito  attribuis,  dum  ais  me  ex 
elevata  in  Coelum  et  codtionibus  prius  attenuata  ac  depurata  in  Orbe 
fublunari  materia,  acceBuque  novas  aucfla  et  compad\a,  Coelefiique  lu- 

15  mine  perfufa,  Cometarum  corpora  nafci  opinari.  Id  equidem  ego  nun- 
quam  afierui;  nec  ex  literis  meis  ad  te  vel  alios  datis,  tale  quid  collige- 
tur.  Multo  minus  ex  fcriptis  pubUce  editis.  Nam  in  libro  fecundo  de 
recentioribus  Coeli  Phaenomenis  (quem  te  accepiBe  puto)  aperte  habe- 
tur,  me  Cometarum  materiam  ex  Elementari  fubfiantia  quomodocun- 

20  que  fubtiliata  atque  exaltata  conftare,  nullatenus  exiftimare.  Quod  vel 
illa  quae  pag.  254  appofui  verba  liquide  teftantur,  quae  fic  habent:  )yEgo 
materiam  omnium  Cometarum  prorfus  Coeleftem  efie  iudico,  fi- 
quidem  in  ip/o  Coelo  procreantum.  Obfervavi  praeteritis  aliquot  an- 
nis  exacftiBime  quinque  Cometas,  quos  omnes  in  ipfo  Coelo  verfatos 

25  fuiBe,  Parallaxeos  exilitas  evidenter  convicit,  adeo  ut  quidam  eorum 
Sole  multo  altiores  extiterint.  Et  fane  eo  ufque  Elementarem  aliquam 
evolare  materiam,  quae  in  tale  et  tantum  corpus  concrefcat,  quis  cre- 
diderit?  Nam  et  ipfa  moles  maior  extitit,  quam  quod  Terra  ipfi  mate- 
riam  fuppeditare  potuerit,  cum  quidam  ex  ipfis  ethanc  integrammag- 

30  nitudine  vera  fuper^rint.  De  toto  autem  hoc  negotio,  cum  alibi  ex  pro- 
feBo  tradlem,  hic  pluribus  fuperfedeo. 

Quae  de  Metallorum  generatione,  quod  ex  una  eademque  conftent 
prima  materia,  licet  non  in  fingulis  aequaliter  digefta,  depurata  atque 
exaltata,  huc  exempli  loco,  ut  inferiorum  rerum  Naturam  cum  fupe- 

35  riori  aliquatenus  conferrem,  adduxi,  fi  tuis,  quas  foves,  rationibus 
minus  probentur,  meaque  in  his  fententia  tibi  non  fatis  explorata  fit, 
equidem  id  mihi  nullam  parit  admirationem,  ex  quo  fciam,  ea,  quae 
in  Academijs  et  a  vulgaribus  Philofophis  de  Metallorum  natura  et 
ortu  traduntur,  opinabilia  faltem  eBe,  nec  in  lumine  naturae  fundari. 

40  Qui  enim  refolutionem  eorum  non  novit,  compofitionem  vix  percipiet. 
Arte  ergo  opus  eft  Pyronomica,  quae  ex  Hermetica  procedit  Philofo- 
phia.  Ad  quam  omnes,  qui  in  Academijs  Philofophiae  incubuerunt, 

plane 


238  EPISTOLyE  ASTRONOMICi^ 

plane  imperiti  accedunt.  Credas  me,  qui  non  minus  laboris  et  fludij 

tum  quoque huius  inferioris  et  Terreftris  Aftronomiae  (fic  enim  t 

hanc  artem  fubinde  vocare  foleo)  quam  in  fuperiorem  et  Coelellem 
illam  collocavi,  ipfa  experientia  edodlum  eBe,  rem  ita  fe  habere,  prout 
breviter  ultimo  indicavi.  Quae  cum  tibi  minus  perfpeda  fint,  utpote  in  5 
tradlatione  Spagirica  non  verfato,  uberius  ea  attingere  otiofum  duco. 
Unicum  tantum  de  hoc  fuggeram,  quod  ex  hac  metallorum  cum  Co- 
metarum  coUata  conformatione  illicere  potuiBes,  me  Cometas  ex  Coe- 
lefii  prorfus  conftare  materia,  omnis  Elementaris  qualitatis  expertes, 
innuere  voluiBe.  lo 

Difpofitionem  operis  mei  Aftronomici  tibi  placere  laetor.  Nec  de 
Venere  et  Mercurio,  quod  Sole  non  minus  altiores  quam  humiliores 
reddantur,  magna  erit  apud  rem  ipfam  penitius  confiderantes  in  per- 
fuadendo  difficultas.  Neque  id  quod  adducis,  Veneris  ftellam  aliquando 
eodem  die  fimul  et  vefpertinam  et  eoam  apparuiBe,  noftra  ratiocinia  15 
ullatenus  impedit,  quin  et  idipfum  a  me  femel  obfervatum  eBe  priori- 
bus  tibi  indicavi  literis.  Nec  quicquam  hinc  obftaculi,  quo  minus  hy- 
pothefium  noftrarum  ordinatio  rite  conftet,  fuggeri  comperio.  Sed  de 
his  in  praefentiarum  haec  fufficiant,  vel  potius  circa  quaeftionem  illam, 
quae  Coelum  fupremum  Aquis  obnubilat,  tanquam  minus  Aftronomi-  20 
cam,  imo  ab  omni  pene  Philofophia  abhorrentem,  nimia  et  quoque 
fupervacanea  eBe  poterint. 

CHRISTOPHORUM  ROTHMANNUM  Mathematicum  Land- 
gravianum  hypothefes  Copernicaeas  Terraeque  in  his  aftrudlam  mo- 
bilitatem  ferio  tueri,  totumque  Ccelum  nihil  aliud  quam  Aerem  Ele-   25 
mentarem  adeoque  Animalem  eBe,  exiftimare,  ex  quo  dubitas,  mitto  ad 
te  particulam  libri  Epiftolarum  Aftronomicarum,  quas  me  aliquando 
publicandum  tibi  fignificavi,  continentem  potiBimum  praeter  ipfius  IUu- 
ftriBimi  Principis  ad  me  de  rebus  Aftronomicis  perfcriptas,  un^  cum 
noftra  ad  fingulas  refponfione,  huius  quoque  ROTHMANNl  et  meas   30 
literas,  quibus  ultro  citroque  de  toto  hoc  negotio  difputamus.  Ex  his 
plenius  percipies,  quae  fit  illius  atque  mea,  tum  in  talibus  tum  etiam 
nonnullis  alijs  ||  huc  pertinentibus  fententia.  Quam  ut  pro  iudicij  tui  4^ 
acumine  expendere,  atque  quod  tibi  probabilius  videatur,  difcernere 
velis,  te  etiam  atque  etiam  rogatum  habeo.  Nam  et  in  poftremis  literis,   35 
cum  is  ad  arbitros  appellet,  ego  te  prae  caeteris  elegi,  ut  ex  ijs  ipfis  per-  t 
cipies,  ficubi  otium  fuerit  eas  perlegere,  quod  ut  facias,  tuamque  eru- 
ditam  de  rebus  illis  controverfis  cenfuram  mecum  impertiaris,  a  te  eti- 
amnum  amanter  peto.  Plura  de  his  non  addam,  ne  nimium  excrefcat 
Epiftola.  Nec  ad  pofteriores  tuas,  quas  BONGERSIUS,  uti  ab  initio  40 
dixi,  reddidit,  multis  refpondebo,  cimi  per  fe  breviores  illae  fuerint,  et 
folummodo  ea,  quae  his  prolixioribus  continebantur,  denuo  fummatim 

inculcdrint. 


TYCHO  AD  CASPARUM  PEUCERUM  1590  239 

inculc^rint.  Id  faltem  paucis  indicabo,  me  nequaquam  exiftimare  Coe- 
lum  Elementaribus  mutationibus  obnoxium,  aut  quippiam  Elemen- 
tare,  quod  huic  inferiori  Naturse  conforme  fit,  illi  ineBe,  velut  fub  finem 
eiufdem  Epiftolij  mihi  tribuere  videris.  A  qua  fufpicione,  fi  non  alia, 
5  faUem  haec  tibi  de  Epifiolis  Afironomicis,  quam  mitto,  particula  me 
vindicabit. 

Scriptum  nollrum  Apologeticum,  quod  tibi  infpiciendum  dijudican- 
dvunque  mifi,  te  non  accepiCe  fufpicor,  ex  quo  in  neutris  fiteris  huius 
mentionem  facias.  Sed  levis  ell  iadura;  brevi  enim,  volente  Deo,  id* 

10  ipfum,  tomo  fecundo  adiedlum,  typifque  nofiris  excufum  obtinebis. 
Tum  demum  . .  praellantiBimi  illius  Mathematici  et  Philofophi  Ari- 
fiotelici  lOANNIS  CRAIGIJ  Scoti  obiedliones  nofiras  aBertiones  de 
fitu  Cometarum  Olympico  oppugnantes,  non  tamen,  uti  fpero,  ex- 
pugnantes,  fufficienter interponere  cenfuram.  Sed  hic  fcri- 

15  bendi  curfum  fifio  et  Deum  rogo,  ut  te  in  hac  fenedla  e  tot  tantifque 
aerumnis  liberatum,  clementer  etiam  diu  fuperftitem  atque  incolumem 
confervare  dignetur.  Vale. 

t    [E  codice  Vindobonensi  lat.  9737f] 

48V    NOBILISS.  ET  CLARISS.  VIRO  DOMINO 

20  TYCHONI  BRAHE,  HWENJE  INSULJE  DOMINO, 

REGIS  DANIJE  CONSILIARIO  ET  MATHE- 
MATICO  DOCTISSIMO,  AMICO  SUO 

HVENAM  DANIyE  MITTANTUR. 

47'  NOBILISS.  ET  CLARISS.  VIR,  AMICE  COLENDE,  S.  P. 

25  ^^^^^1  NTE  biduum  nobis  D.  FULLERUS  nofter  obviam  fadlus 
inter  alia  retulit,  quam  honorifice  abs  te  fuerit  acceptus, 
quam  admiranda  viderit,  et  quod  legerit,  quae  ad  primas 
meas  refponderis,  ubi  ego:  iamdudum  mihi  conllat,  in 
illa  Uraniae  arce  cum  fumma  humanitate  eximiam  fci- 
3Q  [«^.«hCM^aCa^l  entiam  habitare;  fed  fcifcitatus  fum,  an  meminerit,  quae 
de  mota  quaeftione  fcripferis?  Non,  inquit,  nam  pleraque  captum  meum 
fuperabant;  hoc  tantum  percepi,  plures  fententiae  fuae  demonftrationes 
afiferri.  Demonllrationes  ego  libenter  intelligam,  et  G.  conlliterint,  fa- 
cile  ijs  cedam,  quique  hoc  oti  fic  docuerit,  maioris  apud  me  authori- 
35  tatis  hac  ex  parte,  quam  ARISTOTELES  erit,  quod  authoritas  ex  veri- 
tate  aefiimanda  fit,  non  haec  ex  illa,  nifi  in  Divinis,  ubi  ipfa  Veritas  eq)a. 
Verum  fi  conieduris  agatur,  plus  habeant  probabilitatis  oportet  quam 
contrariae,  ut  maiorem  fidem  mereantur.  Ego,  clariB.  vir,  G.  quas  petij 
longitudines  accepiCem,  iamdudum  quid  veri  hic  eBet,  demonfiratione 

exploraBem; 


240  EPISTOLi^  ASTRONOMICiE 

exploraBem;  alioqui  in  hac  quaellione  verfari  non  libet.  Nam  nunc 
etiam  peto,  ut  quos  in  Numeris  Canonis  Sinuum  errores  longo  ufu  tuo 
cognoveris,  prima  occafione  mecum  communices;  nam  nobis  fingu- 
lare  quiddam  prae  manibus  efi,  in  quo  perficiendo  ingentem  opem  hic 
Canon  praeftat,  fique  error  fuberit,  nobis  cum  fenore  fuppeditabitur.  5 
Vel  ijs  eBem  contentus,  qui  funt  infra  60  (quamvis  et  reliquos  afcribas) 
nam  qui  fupra  funt,  fingulari  compendio  exhibere  potero,  quod  hic 
amicitiae  nofirae  caufa  afcribam.  ^ 

Duorum  arcuum  trientem  complentium  finus  femidifi^erentiae  efi 
differentia  finuum  (eorundem  arcuum).  Sint  duo  arcus  ab,  ad  com-  10 
plentes  trientem,  quia  ac  eft  60,  et  quanto  minor  ab  deficit  ab  ac,  tanto 
maior  ad  fuperat.  Differentia  efi  bd,  finus  dimidij 
differentiae  eft  ed,  quem  demonfiro  eBe  aequalem 
Hneae  dg,  quae  differentia  eiX  duorum  finuum  dk  et 
bm  feu  gk.  Cum  ilk  fit  60,  erit  kil  30  et  uterque  gfi  15 
et  bfe  erit  60,  quare  totus  efg  erit  120.  In  duobus  or- 
thogonijs  latera  be  et  ed  funt  aequalia  et  ef  com- 
mune,  quare  refiqua  reliquis  erunt  aequalia,  et  an- 
gulus  bfe  aequalis  efd  angulo,  qui  erit  60,  et  tertius 
angulus  dfg  erit  60;  in  duobus  orthogonijs  efd  et  dfg  anguli  efd  et  dfg  20 
funt  aequales  et  latus  df  commune,  quare  reHqua  reUquis  sequantur, 
et  latus  ed  aequale  erit  lateri  dg,  quod  propofitum  fuit.  Itaque  dabitur 
quilibet  finus  fupra  60,  fi  finui  arcus  tanto  minoris  60  addatur  finus 
dimidij  differentiae  duorum  arcuum,  ut  ed  ad  bm  facit  dk;  fic  Canon 
Sinuum  tertia  parte  minuetur.  25 

Canonem  fecundum  dimidio  abbreviabo  alio  compendio,  quod  eti- 
am  hic  annotabo.  Duorum  arcuum  quadrantem  complentium  femi- 
differentia  fecundorum  el\  fecundus  differentiae  eorundem.  ||  Sint  duo  47^ 
arcus  cb,  bf  quadrantem  aequantes,  quia  caf  redlus  eft,  fecundus  cb 
eft  db,  fecundus  bf  eft  bh,  differentia  duorum  arcuum  eft  be,  cuius  fe-  30 
cundus  eft  bg,  quem  dico  eBe  dimidium  bm  differentiae  inter  duos 
fecundos.  Diametris  fc.  ai  et  dh  fe  fecantibus,  erit  hi  aequaHs  ad,  etob 
id  eritaequaHs  dk  arcui,  cum  ad  et  dk  fint  aequales;  ergo  angulus  dak 
aequaHs  erit  iah,  et  ablato  igitur  cb  feu  eius  aequaH  ef  ex  bf,  reHnqui- 
tur  be  differentia  duorum  arcuum.  Rurfum  db,  cui  fit  aequaHs  mh,   35 
aufero  a  bh,  remanebit  bm,  cuius  dimidium  eft  bg;  namab  aequaHbus 
femidiametris  dg  et  gh,  aequaHbus  db  et  mh  ablatis,  remanent  bg  et 
gm  aequaHa.  Si  igitur  detur  fecundus  db  et  quaeritur  fecundus  bh,  au- 
fero  arcum  cb  a  bf  et  differentiae  be  fecundum  in  canone  quaero  bg, 
hunc  duplico,  erit  bm,  et  addo  fecundum  minoris  mh,  proveniet  fe-  40 

1   Canon,  quo  ipfe  utor,  Rheinoldi  eft  excufus  Tubingae  anno  1554  apud  heredes  Morhardi, 
tabulis  diredionum  infertus. 

cundus 


lOANNES  CRAIGUS  AD  TYCHONEM  28  FEB.  1590     241 

cundus  totius.  Sidifferentiabefueritmaior45gradibus,  duplici  opera- 
tione  opus  erit,  priori  reperietur  fecundus  differentiae,  pofleriori  fecun- 
dus  totius. 

Quia  in  has  fpeculationes  incidi  et  figura  fervit,  tertium  afcribam, 
5  quo  omnem  RHETICI  Canonem,  de  quo  tantopere  gloriatur,  eximio 
fecundi  ufu  tollam,  ut  dabo  hypothenufam  ad  in  partibus,  qualium  db 
finus  efi  finus  totus,  db  finu  in  fecundo  reperto,  ut  fit 
3420201,  arcus  20  erit  angulo  18°  52i,  ut  db  fecundus 
3420201  ad  ab  S.  T.  fic  ab  S.  T.  ad  bh  fecundum  fup- 

10  plementi  anguli  18°  521,  qui  ex  Canone  dabitur;  eft 
enim  ab  medium  proportionale  inter  duo  fecundos. 
Ut  ergo  ab  S.  T.  ad  bh  fecundum,  fic  erit  db  finus 
3420201  ad  S.  T.  db  fecundus  3420201  ell  ad  ab  S.  T. 
ut  ab  S.  T.  ad  fecundum  bh;  fed  db  finus  3420201  efi 

15  ad  ad  S.  T.  ut  db  fecundus  3420201  ad  ab  S.  T.  Ergo  db  finus  3420201 
ell  ad  ad  S.  T.  ut  S.  T.  ab  ad  fecundum  bh;  dabitur  igitur  in  Canone 
fecundus  bh  et  erit  ad  in  eo  numero  partium  qualium  db  efi  S.T.  ad 
ad,  quia  termini  non  mutantur.  Et  idem  numerus  qui  in  priori  fecun- 
dus,  inde  finus  efi;  abiedlis  igitur  his  terminis,  fi  db  ponatur  finus  totus, 

20  erit  ad  fecundus  fupplementi  anguli  18  521.  Simili  modo  fi  detur  finus 
ab,  dabitur  ad  in  partibus  qualium  ab  eft  S.  T.  Non  vulgaris  hic  ufus 
efi  fecundi  Canonis,  quo  maxima  reperiuntur,  de  quibus  alias  pluri- 
bus  conferemus,  nam  nihil  apud  me  horimi  fecretorum  erit,  quin  li- 
benter  ut  ea  fuggeret  memoria  communicabo:  tu  haec  tanquam  ami- 

25  citise  noftrae  \ivr\\i6ovvov  boni  confule. 

DifceBit  hinc  SereniB.  Rex  nofier  praeter  omnium  opinionem  et  ex- 
pedationem;  nam  mihi  proficifcendum  un^  fuit,  fed  hyeme  valetudi- 
nem  terrente,  locus  fuit  excufationi,  fed  fi  de  abitu  eius  confiitiBet,  ni- 
hil  inde  deterruiBet,  nunc  vero  difcuBa  prope  hyeme  cum  redeundi 

30  occafio  redeat,  faxit  omnipotens  Deus,  ut  incolumis  cum  SereniB.  Re- 
gina  nofira  quam  primum  revertatur,  hoc  communibus  et  privatis  votis 
aBidue  petitur.  In  IUufiriB.  Reginae  comitatu  ferunt  Medicum  eBe  D. 
ANDREAM  KRAGIUM,  qui  tamen  hic  non  fit  moraturus,  fed  ex 
nofiratibus  quifpiam  fufficiendus;  id  fi  ita  fuerit,  cuperem  mei  haberi 

35  rationem,  fiquidem  eo  loco  dignus  eBe  potero,  non  deerit  nofiratium 
D.  D.  confiliariorum  promotio,  quibus  notus  fum,  et  cum  quibus  fan- 
guinis  neceBitudo  intercedit.  Vefiratium  tu  conciliare  mihi  poteris, 

48«^  quod  quafi  ex  te  profedum  ||  fit,  facias  amanter  peto,  Domino  fratre 
tuo  et  D.  KRAGIO  literis  tuis  in  mei  favorem  et  commendationem 

40  falutatis.  Ideo  hic  locus  acceptus  eBet,  quod  praxis  nofira  cum  fumma 

corporis  noftri  molefiia  coniundla  fit,  nam  maxima  in  equis  itinera 

quacunque  coeH  tempeflate  nobis  faepe  conficienda  funt,  quibus  cor- 

31  pus 


242  EPISTOL^ASTRONOMICiE 

pus  meum  minus  nunc  idoneum  eBe  experior,  ut  multo  acceptior  lit 
futura,  quae  cum  minore  corporis  labore  eft,  quare  rogo,  ut  tuo  bene- 
ficio,  G.  fieri  id  poCet,  melius  valetudini  meae  confulere  queam.  Sed  ita 
velim  ad  eos  fcribas,  ut  fi  quasratur  IUufiriB.  Reginae  noftrae  Medicus, 
tuo  amico  ipfi  omnibus  modis  faveant,  idque  quafi  ex  teipfo;  vides,  5 
quantum  mihi  ex  amicitia  nofira  polUcear,  quam  non  pudeat  res  meas 
ei  credere,  quod  certe  minime  facerem,  nifi  fingularem  de  tua  erga  me 
benevolentia  fpem  haberem.  Huius  anni  Eclipfes  quam  accurate  ob- 
fervaturus  fis,  facile  intelligo ;  nobis  id  non  datur,  nam  nec  funt  organa, 
quibus  fidere  pofiumus,  nec  artifices,  qui  nobis  parent.  Momenta  initij  lo 
et  finis  ac  medij  (praeter  vifualem  Diametrum)  definienda  exiftimo 
datis  fixarum  altitudinibus,  nam  aUitudo,  ut  principium,  fenfu  per  in- 
firumentum  notum  dari,  non  ex  aHjs  demonfirari  debet.  Sed  finem 
faciam,  ne  fim  molefiior.  Coeli  et  Terrae  Dominus  tibi  adfit,  tuifque 
faveat  conatibus  et  incolumem  confervet,  tui  amantiBimum  tuis  literis  i5 
revife.  Datae  Edinburgi  pridie  Calend.  Martij. 

Si  quid  fingulare  in  chymicis  ^.,  Tuus  lOAN.  Craigus, 

habueris,  quod  putes  amico  com-        philofophiae  et  medicmae  dodor. 
municandum,  facias  velim.  20 

[E  codice  Vindobonensi  lat.  9737 f]  t 

NOBILISSIMO  ETAMPLISSIMO  VIRO,VIR-  n- 

TUTE  ET  ERUDITIONE  IMPRIMIS  CONSPICUO,  DOMINO 
HENRICO  RANZOVIO,  DOMINO  DE  BREITENBERGA 

ET  REGIO  IN  HOLSATIA  AC  DITHMARSIA  25 

GUBERNATORI  ETC.  AMICO  SUO 
PLURIMUM  COLENDO. 

S.  10' 

ERIUS  ego  quidem,  NobiliBime  mi  RANZOVI,  tuis 
iam  refpondeo  literis,  non  tam  mea  culpa,  quam  quod  30 
de  Inlignibus  Sturorum  certior  interea  temporis  fieri 
nequiverim.  Licet  enim  diligentiBime  hincinde  per  fo- 
rorem  quoque  meam  SOPHIAM  a  Domina  GURU- 
ILDA,  relida  D.  LAGONIS  BRAHE  vidua,  id  expi- 
fcari  attent^rim,  votis  tamen  noflris  nondum  eft  fatiffadlum,  ut  et  ad-  35 
iundae  indicabunt  literae.  AcceBit  et  hoc,  quod  feptimanis  praeteritis 
hofpitum,  qui  me  invifebant,  multitudine  fim  praepeditus,  quo  minus, 
uti  volebam,  tuae  petitioni  fatiffacere  vac^rit.  Ne  vero  adhuc  te  fine 
refponfo  diutius  detineam,  non  ampHus  refcriptione  abfiinendum  duxi, 

licet 


TYCHO  AD  HENRICUM  R ANZOVIUM  2  APR.  1590    243 

licet  nihil,  quod  ad  Inlignia  illa  attinet,  adhuc  compertum  habeam. 
Ubi  tamen  aut  ex  Svecia  vel  aliunde  rem  ipfam  cognovero,  curabo, 
ut  refcifcas.  Quod  ad  figuras  libris  praefigendas  attinet,  eas  Buxo  folum- 
modo  infculptas  expeto,  neque  enim  Typographus  meus  cupreas  ap- 

5  tare  novit.  Typi  WOLFFIANI  meis  non  correfpondent,  praeterea  eos 
carius  aellimat  atque  Vitebergenfes,  ubi  aptiores  veneunt  20  floren.  in 
centenar.  ut  de  ijs  iam  plura  agere  non  fit  neceBum.  Et  ut  rem  ipfam 
dicam,  non  admodum  mihi  fiylo  nunc  ell  opus,  donec  Chartopaeum 
denuo  acquifivero.  Is  enim,  quem  ad  me  mifilli,  Roftochium  pro  focio 

lO^  et  veteramentis  conquirendis  ablegatus,  acceptis  ||  praeter  voluntatem 
meam  a  D.  BRUC^^O  fex  loachimicis,  Wifmariam,  illic  fe  vetera- 
menta  colle<5lurum  fimulans,  abijt,  pofieaque  veterator  ifie  fe  fubduxit. 
Idem  quoque  mihi  accidit  cum  priore,  qui  a  lOACHIMO  BUCK  Lu- 
becenfi  pecuniam  nadlus  nufquam  deinceps  comparuit.  Scripfi  iam- 

15  dudum  tibi  de  ijs,  quae  a  me  tum  temporis,  cum  Calendarium  Ran- 
zovianum  mififii,  expetebas,  fed  coUigo  ex  literis  tuis,  meas  ad  manus 
tuas  non  perveniBe.  Ubi  interea  deliteant,  ignoro.  Plura  per  commo- 
dum  otium  fcribam  et  conabor,  quantum  in  me  efi,  ut  Infignium  ifto- 
rum  Sturianorum  delineatione  potiaris.  Vale,  meaque,  uti  facis,  pro- 

20  movere  fiude.  Dabo  viciBim  operam,  ut  quae  tibi  accepta  cognovero, 
ubi  potuero,  fiant.  Iterum  vale.  Datae  Uraniburgo  2.  Aprilis  Anno  90. 

Tycho  Brahe, 
manu  propria. 

Literas  quas  adiunxi  ad  IlluIlriB.  Principem  Landgravium,  Si  CaBel- 
25  las  mitti  procur^ris,  et  alteram  Pragam  verfus,  rem  feceris  pergratam. 
Tunc  etiam  quae  Lubecam  et  Hamburgum  dirigendae  veniunt. 


t    [E  codice  Vindobonensi  lat.  1068625] 

i^       NOBILISS.  ET  DOCTISS.  D.  TYCHONI 

BRAHE  DANO,  DOMINO  URANIBURGI,  DOMINO 
30    ET  AMICO  PLURIMUM  OBSERVANDO. 

1 '   lEk^^^^Zl  OBILISS.  Domine  TYCHO  et  amice  plurimum  obfer- 

vande.  Accepi  binas  abs  te  literas,  eodem  tenore  verbo- 

rum,  alteris  adiunda  Apologia.  Deinde  die  24.  Aprilis 

novo  Ilylo  accepi  alias  a  ftudiofo  quodam  Roftochienli, 

35    Gl^^^k^B  fcriptas  abs  te  25.  lanuarij.  Ad  eas  omnes  a  me  et  a  Do- 

mino  CURTIO  propediem  accipies  refponfum  pleniBi- 

me,  un^  cum  Privilegio  luculentiori,  quae  omnia  nofter  tabellarius, 

quem  ipfemet  D.  CURTIUS  ad  te  ablegabit.  Sic  enim  inter  nos  iam 

31*  ell 


244  EPISTOLiE  ASTRONOMICiE 

ell  conflitutum.  Haec  brevibus  per  eundem  ftudiofum,  qui  Roftochium 
revertitur,  tibi  fignificanda  eBe  duxi.  B.  V.  Datae  Pragae  die  1.  Maij  novo 
fiylo  Anno  1590.  ^  ftudiofiB. 

THAD.  5 

Si  fieri  poBet,  ut  mihi  modellam,  ut  vocant,  feu  exemplum  tuorum 
inftrumentorum  obfervatoriorum  (puta  Sextantis  et  Armillarum;  in 
Quadrante  enim  non  erit  uUa  difficultas)  ex  charta  conglutinata  aut 
aBerculis  mitteres,  ad  quorum  exemplum  fimilia  iuftae  magnitudinis 
mihi  conftrui  curarem,  faceres  mihi  rem  gratiBimam,  et  poBet  ea  no-  lo 
fter  tabellarius,  qui  ad  te  cum  noftris  literis  veniet,  mihi  afferre.  Non 
puto  enim  tibi  deeBe  manuarios  artifices,  quimodellas  illas  conftruere 
poBunt.  Indicabis  etiam  mihi,  quantae  magnitudinis  a  me  fint  omnia 
illa  conftruenda. 


[E  codice  Vindobonensi  lat.  1068666]  f  15 

THADDi^US  HAGECIUS  AD  TYCHONEM 

BRAHE. 

CCEPI  tandem,  nobiliB.  et  dodiB.  TYCHO,  exoptatiBi- 114' 
mas  tuas  epiftolas,  et  multis  nominibus  admodum  gratas, 
non  folum  quod  abs  te,  omnium  amiciBimo,  amiciBime   20 
fcriptae,  fed  etiam  quod  rerum  Aftronomicarum  pulcher- 
rima  diBertatione  refertae  eBent.  In  quibus  dum  primor- 
dia  initae  inter  nos  amicitiae  fuaviBima  recordatione  com- 
memoras,  in  eo  tuae  naturae  bonitatem  prodis.  Ne  vero  tuo  quantulo- 
cunque  filentio  igniculi  illi  amoris  noftri  mutui  viderentur  aUquo  modo   25 
confopiti,  idcirco  humaniBima  iucundiBimaque  ifta  commemoratione 
contradlae  amicitiae  et  multarum  rerum  utilium  dodliBima  expofitione 
prudenter  de  novo  eos  excitare  voluifti.  Quae  omnia  adeo  mihi  grata 
et  accepta  advenerunt,  ut  his  gratiora,  hoc  praefertim  tempore,  mihi 
obtingere  non  potuerint,  tantum  abeft,  ut  proHxitas  earum  ulla  ex  parte  30 
mihi  molefta  fuerit:  imo  vero  erudita  illa  abs  te  fufcepta  difputatio  tam 
ardens  in  me  eius  rei  auxit  defiderium,  mirificamque  voluptatem  in 
animo  meo  excitavit,  ut  non  femel  atque  iterum,  fed  toties  totam  illam 
difputationem  relegere  non  piguerit.  Pro  qua  fumma  fane  tua  illa  erga 
me  humanitate  et  tam  fuavi  iucundoque  ac  utili  per  Hteras  coUoquio  35 
maximas  quas  poBum  tibi  ago  et  habeo  gratias.  Porro  quod  ex  meis 
quaternis,  quas  te  accepiBe  fcribis,  nuUae  vel  intericrint  vel  refigna- 
tione  atque  ledlione  gravitatem  fuam  amiferint,  id  quoque  iucundiBi- 
mum  ledlu  mihi  fuit.  Toto  enim  praeterito  anno  admodum  anxius  eram 

animi, 


THAD.  HAGECIUS  AD  TYCHONEM  1/11  lUN.  1590     245 

animi,  an  illas  cum  libro  VERNERI  acceperis.  lam  vero  liberatus  fu- 
fpicione  quadam,  quali  pravo  lludio  cuiufdam  mei  aemuli  interceptae 
et  fuppreBae  fuiBent,  loco  illius  anxietatis  longe  maiorem  fentio  volup- 
tatem.  Quod  autem  tardius  refponderis,  in  mitiorem  interpretor  id 
5  partem,  quomodo  fandliBima  amicitiae  iura  poftulant,  ita  ut  nulla  opus 
lit  hac  in  re  apud  me  excufatione:  qui,  li  quis  alius,  quantifnam  occu- 
pationibus  diftineare,  optime  novi,  neque  caufam  iuflam  habeo,  ut  ex 
tardiore  refponfione  de  tuo  in  me  amore  quicquam  addubitem.  Sed  et 
diuturniufculum,  liceat  ita  tecum  loqui,  illud  lilentium  abunde  com- 

10  penfafti,  non  tantum  bene  longa  epiftola,  rebus  pulcherrimis  utiliBi- 
mifque  referta,  fed  duplicis  quoque  fcriptionis  labore:  nimirum  ideo, 
ut  li  alteram  contingeret  perire,  altera  faltem  confervaretur  et  farta 
tedlaque  redderetur.  Accidit  autem,  quod  commodum  utraque  felici 
curfu  mihi  reddita  eft,  fed  pofterius  illa,  quam  ad  me  vir  clariB.  D. 

15  VINSHEMIUS  milit.  Qui  tuus  labor  iteratus  merito  a  me  requirit,  ut 
ego  quoque,  pro  eo,  liquidem  Iludij  et  benevolentiae  plenus  eft,  iterum 
tibi  agam  gratias.  Huc  accedit,  quemadmodum  ipfe  merito  quereris, 
quod  delint  nobis  certi  homines,  quibus  noRra  tuto  et  cito  perferenda 
demus.  RariBimi  enim  funt,  qui  vel  hinc  illhuc,  velifthinc  ad  nos  com- 

20  meent.  Quod  fi  interdum  aliqui  fefe  offerunt,  tum  vel  negocia,  vel  aliae 
caufae,  puto  abfentia  ab  urbe,  aut  valetudo  adverfa,  aut  ignotus  hofpes 
atque  viator,  facultatem  fcribendi  abripiunt:  quomodo  anno  fuperiori 
mihi  contigit,  cum  opportunitate  illa  fcribendi  ad  te  per  nobilem  quen- 
dam  veltratem,  qui  a  Rege  veftro  falcones  Imperatori  noftro  attulerat, 

25  minime  uti  potuerim.  Quamobrem  inter  nos  id  femper  firmum  ratum- 
que  efio:  fi  deinceps  aliqua  ceBatio  ob  quamcunque  caufam  ex  utravis 
parte  obvenerit,  nihilominus  nos  fimus  inter  nos,  quales  eBe  debemus, 
amiciBimo  videlicet  animo  et  confiantiBima  voluntate  coniundli. 
Verum  hifce  five  excufationibus  intermiBi  officij,  five  confiantis  ami- 
1 14^  citiae  acbenevolentiae  protefiationibus  omiBis,  ad  alias  potius  epi-||fiolae 
partes,  in  quibus  de  rebus  ipfis  mecum  agis  et  tam  liberaliter  difputas, 
iam  accedo.  Quae  ut  me  mirifice  deledarunt,  ita  mihi,  fcribo  ingenue, 
ut  alienus  ab  ollentatorum  fimulata  fui  extenuatione,  ruborem  et  pu- 
dorem  haud  exiguum  incuBerunt.  Nam  primum  quod  tam  multa  in 

35  meam  laudem  dixeris,  quae  ingenij  mei  tenuitas  fufiinere  vix,  aut  ne 

vix  quidem  potell,  id  ego  totum  amori  in  me  tuo  tuaeque  praefianti  ex- 

imiaeve  humanitati  adfcribo,  fimul  etiam  gaudeo,  me  abs  te  fic  diligi,  et 

tuam  tamque  praeftantem  ac  egregiam  erga  me  voluntatem  permagni- 

t  facio.  Sed  rurfum,  ut,  memor  illius,  quod  defcendiBe  de  coelo  fertur, 

40  No/ce  te  ip/um,  haud  parum  erubefcam,  res  ipfa  cogit,  et  pudorem 
mihi  vel  invito  extorquet.  Etenim  quis  ego  fum,  mi  optatiBimeTYCHO, 
qua  dodlrina,  quibus  ornamentis  praeditus,  cui  ab  homine  nobiliBimo, 

dodliBimo 


246  EPISTOLiE  ASTRONOMICi^ 

dodliBimo  et  optimo,  tantum  laudis  tribuatur?  Si  quid  olim  in  me,  five 
fludij,  five  diligentiae  in  difciplinis  Mathematicis,  in  quibus  tu  ita  ex- 
cellis,  ut  inter  artifices  et  reftauratores  merito  fummum  locum  obtineas, 
aut  fuit,  aut  etiamnum  efi,  in  iflaingravefcentemeaaetate,  id  fuit,  pro- 
fedlo,  eltque  hoc  tempore,  tam  perexiguum,  ut  infra  mediocritatem  vix  5 
confiftere  queat.  Ut  taceam,  quod  curae  domefticae,  medica  profeBio, 
ingravefcens,  ut  dixi,  aetas  (fuperavi  enim  iam  DEI  beneficio  annum 
magnum  climadlerem)  multa  ex  eis  mihi  excuBerunt.  Itaque  licet  ad- 
huc  libere  interdum  meam  fententiam  de  his  profero:  tamen  mihi  ni- 
hil  arrogo,  fed  velut  homo  veritatis  amantiBimus  redtius  fentientibus   lo 
non  gravatim  fubfcribo:  cuius  rei  te  unicum,  inllar  omnium  locuple- 
tifiimum  tefiem  adduco.  Quamobrem  gratiBimum  fuit  auditu  et  admi- 
rabile  vifum,  quod  ad  alia,  ficut  fcribis,  te  ex  parallaxibus  d* ,  quando 
fuitin  oppofito  0,  viciniorem  terris  ipfo  Sole  deprehendiBe;  quod  non 
nifi  ex  COPERNICI  hypothefibus,  vel  ex  tuis,  nuper  abs  te  excogitatis,   i5 
falvari  potuiBe  aBeris:  idque  non  temere,  fed  certis  rationibus  confir- 
matus.  Ad  quam  rem  etiamfi  non  intenderim  animum,  tamen  tibi  aBen- 
tiri  potius  quam  tuas  exquifitas  obfervationes  in  dubium  vocare  malo, 
et  dico  cum  SOCRATE,  quem,  cum  legeret  librum  HERACLITI,  dix-   t 
iBe  ferunt:  Quse  intelligo  proba  /unt,  credo  et  quse  non  intellexi.  20 
Tuo  autem  illi  plagiario  ut  patrociner,  abfit,  fed  tantum  gaudeo,  quod 
eius  plagium  calcaris  loco  tibi  ad  rem  tam  praeclaram  et  te  folo  tanto- 
que  artifice  dignam  fit  fadlum.  Quod  de  tuis  hypothefibus  varij  varia 
tulerint,  aut  etiamnum  ferant  iudicia,  nil  mirum.  Nova  enim  omnia 
facile  reprenfionem  incurrunt  apud  eos,  qui  alienis  oculis  vident,  ali-  25 
enis  auribus  audiunt,  alienis  ratiunculis,  de  veritate  parum  foliciti, 
ducuntur  et  idcirco  ab  aBuetis  aegre  fe  divelli  patiuntur,  imo  ab  illis 
difcedere  piaculum  iudicant.  Ego  tamen  in  ea  fum  fententia,  de  alio- 
rum  laboribus  non  eBe  temere  ferendum  iudicium,  quia  dodorum  vi- 
rorum,  ut  libera  eBe  folent,  ita  vera  eBe  debent,  de  rebus  praefertim  30 
abfirufis  iudicia,  quemadmodum  hac  in  parte  Magnificus  D.  lACO- 
BUS  CURTIUS,  ab  arcanis  confilijs  Imperatoris  et  Procancellarius 
Imperij  digniBimus,  dominus  et  amicus  meus  fingulariter  obfervan- 
dus,  et  alij  quidam  prudenter  et  fapienter  fe  geBerunt,  qua  de  re  ||  ipfe  115' 
D.  CURTIUS  plenius  ad  te  perfcribet.  Efi  enim,  ut  in  rebus  omnibus,  35 
ita  in  hifce  Mathematicis  fiudijs  vir  iudicio  acri  et  perfpicaciBimo 
praeditus. 

De  NICOLAO  WINKLERO  non  eft  cur  refpondeam,  vel  tecum 
agam  pluribus.  Valeat,  et  negligatur  fane.  Nihil  enim  ab  illo  fperari 
poteft :  de  quo,  quod  ne  quidem  prima  elementa  Aftronomiae  didicerit,  40 
fatis  liquet:  cuiufmodi  fere  omnes  aut  faltem  maior  pars  eorum  funt, 
ifti  triobolares  Calendariopasi,  vates  mendaciBimi.  An  ifte  peculiare 

ahquod 


THAD.  HAGECIUS  AD  TYCHONEM  1/11  lUN.  1590    247 

aliquod  fcriptum  de  Cometa  anni  80  ediderit,  nunquam  intelligere 
potui.  Recitavit  faltem  illas  abfurdas  parallaxes  in  vaniBimo  fuo  Pro- 
gnoftico  anni  82.  Illum  etiam  alterum  perturbatum,  perplexum,  ob- 
fcurum  et  arrogantem,  et  fuas  nugas  pro  magna  fapientia  et  exquilita 
5  do(5lrina  nobis  venditantem,  miBum  faciamus.  Per  nos  fuis  nugis  in- 
tricatiBimis  fe  obledet.  Utinam  faltem  eius  amicitia  tecum  non  lit  fu- 
cata,  et  non  ferat  fecum  quafdam  benevolentiae  praeftigias. 

Quod  Mi^STHLINUM  contra  me  defenderis,  fed  ego  illam  defen- 
lionem  impugnaverim,  non  feci  id,  mihi  crede,  mi  TYCHO,  vel  diBen- 

10  lionis  ftudio,  vel  quod  veritatem  agnofcere  noluerim,  aut  quod  ex- 
iftimaverim,  te  eam  defenlionem  alieniore  erga  me  animo  fufcepiBe, 
aut  denique  quod  Mi^STHLINO  ftudiofe  contradicere  in  animum 
induxerim:  quem  ego  non  folum  ob  eius  praeclaram  eruditionem  at- 
que  dodrinam  et  in  Mathematicis  ftudijs  folidam  peritiam,  mirificam- 

15  que  in  illis  diligentiam,  verum  etiam  ob  eius  erga  me  ignotum  inlignem 
humanitatem  et  benevolentiam,  adeoque  candorem,  quod  me  benigne 
et  perhumaniter  in  fuo  illo  de  Cometa  anni  77  fcripto  monuerit,  ca- 
put  9  meae  Dialexis  eBe  emendandum,  ex  animo  compledlor  atque 
exofculor,  ac  pro  tam  prompto  et  propenfo  eius  in  me  animo  iam  non 

20  tantum  ut  amico,  fed  ut  homini  dodiBimo,  nunc  quoque  habeo  grati- 
am.  Nullo,  inquam,  alieniore  animo  vel  abs  te,  vel  a  M^ESTHLINO 
diBenfi,  fed  quod  placuit  libere  meam  fententiam  proferre:  ita  tamen 
ut  eam  meliori  iudicio  fubmitterem,  quemadmodum  tute  nolli  meum 
ingenium,  quod  neque  fua  pertinaciter  tueri,  neque  viris  bonis  et  in- 

25  genio  florentibus  eorum  dodrinae  et  celebritati  famae  detrahere  foleat. 
Itaque  quod  tu  in  meis  non  nuUa  corrigenda  et  reprehendenda  tibi 
fumpferis,  Mi^STHLINUS  quoque  in  quibufdam  amanter  et  modelle 
monuerit,  hoc  corrigendi  et  reprehendendi  officium  ab  utroque  ve- 
firtlm,  quoniam  ab  ingenuo  et  benevolo  animo  profedlum  eBe  novi, 

30  non  potuit  non  eBe  gratiBimum.  Sicut  contra  non  potui  non  iniquiBimo 
animo  ferre  atrocia  illa  convicia  et  maledidla,  quae  in  me  impuriBime 
et  impudentiBime  evomuerunt  mafiygae  illi  mei,  puta  ille  impurus,  in- 
famis  et  flagitijs  contaminatiBimus  RAIMUNDUS,  et  alter  ei  non  ab- 
fimilis  conviciator,  GRAMINi^US  Verpus,  huiufque  fuccenturiatus 

35  LINDANUS,  arrogans  et  petulans  Epifcopus:  qui  omnes  omiBa  re, 
de  qua  difputatio  inflituta  fuerat,  toti  ad  convicia  et  maledidla  fefe  con- 
verterunt.  Sed  DEI  beneficio  omnibus  a  me  ora  occlufa  funt,  RAI- 
MUNDO  quidem  terna  refponfione,  GRAMINiEO  vero  et  LINDA- 
NO  Epifcopo  manu  fcripto  mei  Aquilonis  Hiftorici  Prodromo,  utrique 

40  iam  ante  9  fere  annos  tranfmiBo.  Quamvis  autem  cum  folo  GRAMI- 

115^  Ni^O  fuit  II  mihi  fufcepta  difputatio,  fiquidem  Epifcopi  illius  nufpiam, 

ne  unico  verbulo,  mentionem  feceram,  tantum  abell,  ut  aHas  ufpiam 

aliquam 


248  EPISTOLi^  ASTRONOMICiE 

aliquam  ei  inimicitiarum  caufam  praebuerim,  aut  litem  intenderim: 
tamen  cum  ipfe  GRAMINi^O,  quali  non  fatis  fufficienti  ad  maledi- 
cendum,  fe  adiunxiBet,  ut  coniundlis  viribus  me  unum  omni  genere 
criminationum  adorirentur  adobruerentque,  etiam  Epifcopo  illi  feor- 
fim  refpondi,  et  pro  fuo  merito  hominem  confperfi  alicubi  non  lultrali  5 
fane  aqua,  fed  falibus,  non  tam  nigro  Momi,  quam  candido  Mercurij 
fale  tindlis:  et  quia  me  fua  reverentia  claudum  futorem  appellare  dig- 
nata  fuit,  ex  eadem  officina  futoria  futorijs  formis  et  calopodio  affiixi 
caput  eius  fine  metu  et  periculo  excommunicationis.  Ubique  tamen 
luculente  refponfum  efi,  in  ipfo  Aquilone  Hiftorico,  qui  iam  multis  lo 
annis  teritur  in  multorum  manibus  in  Imperio.  Eft  enim  tribus  fecu- 
laribus  Eledloribus  infcriptus.  Sed  huc  ufque  publicari  non  potuit,  clam 
meo  fucato  quodam  amico  Typographum,  qui  iam  initium  operis  fe- 
cerat,  ab  editione  deterrente.  Verum  apage  mihi  iftos  maledicos  con- 
viciatores  a  nofiris  amicis  et  homine  ingenuo  dignis  difceptationibus.  15 
Quamobrem  ad  has  redeo. 

Non,  non,  mi  TYCHO,  mihi  molefium  vel  fuit,  vel  efi,  vel  erit,  fi  a 
me  in  aliquibus  diBentias.  Par  efio  libertas  pro  veritate  inter  nos  diBen- 
tiendi,  donec  hanc  Hquido  aBequemur.  Cum  igitur  tu  quoque  impug- 
nando  licet  me  nondum  mihi  videaris  fatiffacere,  amice  et  candide  20 
meam  adhuc  tibi  exponam  fententiam.  Dixeram  in  meis  ad  te,  et  hanc 
thefim  conftitueram:  Cometarum  motus,  quomodo  Planetarum,  certa 
lege  afiringi  non  poBe.  Tu  contra,  etfi  fateris  quidem  Cometas  non  ita 
Solem  refpicere,  quemadmodum  reHqui  Planetae  eum  refpiciunt,  et 
propterea  digreBiones  ab  eo  non  ubique  confimiU  lege  exhibere,  imo,  25 
ut  ipfe  ais,  neque  Lunam  eam  legem  obfervare:  negas  tamen  ex  eo 
inferri  poBe,  impoBibile  eBe,  Cometarum  motus  ad  aliquam  normam 
per  convenientem  hypothefim  redigi  poBe.  Difficultatem  itaque  in  ea 
re  confiteris,  impoBibilitatem  vero  negas,  propterea  quod  ex  aUqua 
portione  circuU  de  tota  circumferentia  ratiocinatio  fumi  poBit.  Efi  om-   30 
nino,  ut  dicis,  mi  TYCHO,  quod  quae  difficiUa  funt,  ea  impoBibiUa 
non  funt,  quemadmodum  et  Comicus  quodam  in  loco  tefiatur:  nihil  t 
tam  arduum  vel  difficile  eBe,  quin  quaerendo  inveftigari  poBit.  Et  ARI- 
STOT.  1  Rhetor.  iUud  difficile  eBe  dicit,  quod  cum  labore  aut  muUo  t 
tempore  fit.  At  cum  eorum  quaedam  fint,  quae  fumme  difficiUa  funt,   35 
ea  certe  pro  impoBibiUbus  et  habita  funt  femper,  et  habentur  etiam 
hodie,  quae  tanquam  deplorata  reijci  confueverunt.  Sed  cum  tu  de 
fumma  iUa  difficuUate  non  loquaris,  fed  tantum  de  ea,  quae  aUquanto 
labore  fuperari  poBit,  cuperem  fane,  eam  difficuUatem  aUqua  poBi- 
biUtate  tot  Cometarum  per  muUa  fecula  apparitionibus  evidlam  fuiBe,  40 
et  luculente  evinci.  Nam  quae  tu  de  iUa  impoBibilitate  fcripfiBe  et  du- 
bium  illud  amoviBe  fcribis,  ea  non  impugno,  fed  aUorum  quoque  eru- 

ditorum 


THAD.  HAGECIUS  AD  TYCHONEM  1/11  lUN.  1590     249 

ditorum  de  ijs  deque  toto  hoc  negocio  iudicium  expedo  expetoque, 
116«^  ac  plurium  Cometarum  obfer-||vationibus  confirmari  cupio,  quod  ubi 
facSum  fuerit,  libenter  tibi  arena  cedam. 

Atque  haec  fuit  eftque  prima  mea  ratio.  Altera  eft  haec:  Si  omnium 

5  Cometarum  motus,  quotquot  hucufque  vel  emerferunt,  vel  emerfuri 
funt,  ad  certam  aliquam  formam  redigendi  funt,  ut  certa  illorum  fci- 
entia  haberi  poBit,  prius  lingulorum  Cometarum  habendam  eBe  cogni- 
tionem,  quomodo  Planetarum  et  fixarum  ftellarum.  Univerfalia  enim 
ex  fingularibus  coUiguntur:  quae  fingularia  cum  fint  infinita,  perfequi 

10  non  pofiunt,  et  fi  unum  deefi  individuum,  non  confiabit  univerfale. 
Tertia  ratio,  quia  Cometae  nova  funt  lumina,  et  numero  differunt,  non 
uno  et  eodem  coeli  loco  emergunt,  aliquando  uni  loco  coeli  affixa  ef 
quafi  fiationaria  vifa  funt,  aliquando  lento,  aliquando  concitatiBimo 
motu  eoque  inordinato  feruntur  et  quafi  rapiuntur,  rariBimeque  per- 

15  fedtos  defcribunt  circulos.  Dices,  haec  omnia  fere  omnibus  competere 
Planetis,  nihilominus  eorum  periodos  cognitas  eBe.  Ita  efi  fane,  diledle 
TYCHO:  fed  cum  Planetae  fint  femper  ijdem,  certifque  legibus  feran- 
tur,  eorum  integrae  periodi  obfervari  poterant.  Cometae  vero  quotquot 
huc  ufque  fulgere  vififunt,  alij  etalij  fueruntnecfiatis  temporibus  efful- 

20  ferunt,  nec  integros  perfedofque  defcripferunt  circulos,  neque  id,  quod 
fciam,  a  quoquam  memoriae  proditum  eft.  In  tanta  diverfitate  quid  ob- 
fecro  facies?  Etiamfi  vero  alicuius  Cometae  motus  fuiBet  accuratius 
obfervatus,  G.ve  eius  integra  periodus,  quod  tamen  nemo  prodidit,  five 
aliqua  faltem  portio  circuli,  ex  qua,  quomodo  in  fiellis  inerrantibus, 

25  de  integra  eius  revolutione  iudicium  fumi  poBit:  tamen  quis  conceBe- 
rit,  ut  hinc  de  quorumvis  Cometarum  motu  confiituatur  ?  In  fiellis  in- 
errantibus,  quas  tu  pro  confirmatione  tuae  thefis  meae  thefi  contrariae 
adducis,  nimirum  quamvis  illae  nuUam  periodum  a  condito  mundo 
abfolverint  et  a  tempore  obfervationum  vix  fextam  circuli  partem  huc 

30  ufque  emenfae  fint,  nihilominus  certa  quaedam  ratio  motus  apparentis 
explorari  potuit.  Hoc  quidem  ita  fe  habere  lubens  concedo.  Sed  vide 
diBimilitudinem.  Stellae  fixae  funt  femper  eaedem  et  perpetuae.  Quo 
loco  coeH  olim  deprehenfae  funt  temporibus  HIPPARCHI,  illae  eaedem 
deinceps  confideratae  funt  fucceBivis  feculis  a  PTOLEM^O,  ALBA- 

35  TEGNIO,  COPERNICO,  et  ex  illarum  progreBu  in  certo  tempore  de 
tota  periodo  ratiocinatum,  adeoque  et  in  circulo  anomaliae  velocitas 
et  tarditas  motus  illarum  deprehenfa  efi.  At  quid  his  fimile  apparet  in 
Cometis?  Cum  eorum  certitudinem  nullam  habeamus,  nec  femper 
ijdem  fint,  quomodo  fiellae,  nec  fiatis  temporibus  emergunt,  varij  et 

40  incerti  funt,  nec,  ut  dixi,  integros  defcribunt  circulos.  Si  igitur  tuae  ra- 

tioni  locus  dandus  efi,  exiflimaverim  primo  omnium  docendum  eBe, 

omnes  Cometas,  quos  huc  ufque  confpeximus,  fuiBe  unum  et  eundem 

32  Cometam. 


250  EPISTOLi^  ASTRONOMICi^ 

Cometam.  Dices  iterum:  Confidero  unum  Cometam,  qui,  exempli 
gratia,  decurrit  fpacio  unius  diei  5  vel  6  partes  circuli,  et  hinc  ratio- 
cinor  de  tota  eius  periodo,  licet  eam  non  abfolvat,  quomodo  in  Ilellis 
fixis.  Sic  cum  fcio,  Lunam  diebus  fingulis  12  partes  in  uno  die  percur- 
rere,  fcio  quoque,  in  quot  diebus  totum  emetietur  circulum.  Ita  quo-  5 
que  de  fingulis  Cometis  iudicandum,  dum  apparent.  Refpondeo,  hoc 
quidem  in  Luna  evidens  eBe,  quia  non  tantum  diurnus  eius  motus, 
fed  etiam  tota  eius  periodus  deprehendi  potuit,  et  deprehenfa  eft  ve- 
riBime.  De  Cometis  etfi  fimiliter  ex  motu  eius  diurno  de  tota  periodo 
ratiocinari  poBumus,  tamen  id  erit  folum  in  ratiocinio,  non  in  rei  veri-   lo 
tate,  cum  nunquam  integrum  emetiantur  circulimi.  IDeinde  cum,  ut 
fupra  di(5lum  efi,  inaequalemetinordinatumferventmotum,  quomodo 
de  integra  ||  periodo  iuxta  rei  veritatem  confiitues?  Urges  adhuc,  in- 116^ 
quiens,  minorem  in  Cometarum  motu  extricando  difficultatem  fub- 
eBe,  quam  in  fiellis  fixis,  quia  ob  celerem  eorum  motum  in  uno  et  brevi   i5 
tempore  facilius  ab  uno  homine  illorum  motus  percipi  poteft,  in  affixis 
vero  ut  eorum  motus  cognofcatur,  aliquot  fecula  requiruntur.  Refpon- 
deo,  verum  quidem  eBe,  quod  motus  Cometarum  faciUus,  quantum 
ad  unum  hominem  et  temporis  brevitatem,  deprehendi  poBunt,  quam 
motus  fiellarum  fixarum,  qui  et  plures  homines  et  multas  annorum  20 
centurias  requirit.  Sed  ad  integram  periodum  Cometarum  et  fiellarum 
fixarum  cognofcendam  et  conftituendam  eadem  utrobique  apparet  dif- 
ficuhas.  In  Cometis  quidem,  quia  cito  evanefcunt  et  nunquam  integrum 
emetiuntur  circulum.  In  fixis  vero,  quia  nunquam  ad  primas  fuas  fedes 
revertentur.  Imo  vero  dixerim  ego:  cum  ftellarum  motus  iam  prope-  25 
modum  a  bis  mille  annis  nobis  perfpedlus  fit,  Cometarum  non  item, 
facilius  nos  de  fixarum  periodo  quam  de  Cometarum  ratiocinari  poBe. 
Vides,  mi  TYCHO,  fiquidem  ego  non  erro  et  redle  iudico,  nos  non  tan- 
tum  difficultate,  fed  etiam  quafi  impoBibilitate  prohiberi,  quo  minus 
motus  Cometarum  certis  adftringantur  legibus,  dodlrinaque  generalis  30 
de  eorum  motu  tradatur.  Sed  cum  tu  fcribas,  te  demonftraBe  in  illo 
Cometa  anni  80,  ipfum  centri  loco  habuiBe  Solem,  et  circa  ipfum  in- 
ftar  9  et  ?  obambulaBe,  ego  haec  accuratius  in  aHjs  quoque  Cometis 
confideranda  quam  temere  reprehendenda  aut  in  dubium  vocanda 
eBe  cenfeo,  et  cum  SOCRATE,  ut  fupra  dixi,  credam,  quae  non  intelli-   35 
gam.  Itaque  nihil  amplius  his  addam,  fed  pleniorem  de  his  omnibus 
abs  te  difputationem  expedabo.  Interim  ut  hafce  meas  amicas  nugas 
boni  confulas,  rogo. 

Tabulas  Aftronomicas  longe  aberrare  a  vero,  compertum  eft  multis, 
Sed  quae  caufa  fit,  quod  iam  a  menfibus  aliquot  motus  Saturni  et  lovis  40 
reformatarum  tabularum  ab  Alphonfino  calculo  differat  paulo  minus 
tribus  integris  gradibus,  tu  nobis  aliquando  in  tuis  novis  hypothefibus 

explicabis. 


THAD.  HAGECIUS  AD  TYCHONEM  1/11  lUN.  1590     251 

explicabis.  Ego  profedlo  tantam  differentiam  in  duobus  illis  Planetis 
huc  uTque  nunquam  animadverti.  De  Epocha  commutationis  mediae 
Cometae  anni  77  ad  diem  24  Novembris  dicis,  te  eam,  quam  M^^STH- 
LINUS  pofuit,  accepiBe.  At  ego  ex  iplius  dedomenis,  fubdudo  calculo, 
5  deprehendi  eam  15'  minorem,  quae  in  exadla  fupputatione  non  eBe 
negligenda  exiHimavi,  cum  ex  Epocha  conftituta  totum  asdificium  ex- 
urgat:  ac  feci  id,  ut  non  tantum  aedificium  a  Mi^STHLINO  extrudum 
confiderarem,  fed  etiam  eius  fundamenta  examinarem.  Sed  cum  tu 
differentiam  illam  pro  pufillo  errore  ducas,  ego  quoque  de  ea  conten- 

10  dere  nolo.  Porro  differentia  illa,  quae  inter  nos  efi  in  profiaphaerefi, 
cum  aBeras  eam  provenire  ex  acceptione  diverforum  terminorum, 
nimirum  meam  refpicere  24  Novemb.,  tuam  vero  26  lanuarij,  in  tua 
hac  folutione  lubens  acquiefco.  Mihi  nunc  de  ijs  novas  confideratio- 
nes  fufcipere  et  omnia  denuo  ad  calculum  revocare  aliae  occupationes 

15  vetant. 

t  MUNNOSIJ  libellum  de  nova  fiella  Hifpanico  idiomate,  ab  ipfomet 
olim  mihi  miBum  et  donatum,  habeo,  qui  tamen  eum  Latinum  faciat, 
habeo  neminem.  Sed  et  mihi  nuUa  confuetudo  cum  Hifpanis.  COR- 

t  NELIUS  FRANGIPANUS  Italice  fcripfit,  fed  quae  ad  nofirum  pro- 

20  pofitum  faciant,  plane  nihil  habet.  Alios  fcriptores  novae  fiellae  nullos 

novi,  quemadmodum  in  mea  recognita  Dialexi  intelligere  potuifii,  alio- 

qui  eos  quoque  produxiBem  in  medium.  APIANI  libellum  de  Cometa 

117'  anni31mitto.  Ubi  illum  evolveris,  quod  intra  ||  unum  et  alterum  diem 

fieri  poterit,  remittes  ad  me  per  hunc  tabellarium.  Et  cum  intelligam, 

25  te  non  amplius  egere  TRAPEZUNTIJ  commentarijs,  eos  quoque  ad 
me  remittes.  De  bibliotheca  WITYCHIJ  egi  cum  quodam  meo  amico. 
Sed  is  nunc  legatione  fungitur  in  Poloniam.  Ubi  redierit,  agam  cum 
eo  diligentius,  teque  certiorem  faciam.  lOHANNIS  FJENJE  liber  nun- 
quam  mihi  contigit. 

30  Quod  ad  Apologeticam  refponfionem  tuam  pertinet,  hanc  quoque 
perlegi  diligentiBime,  eaque  fane  mirifice  fum  delecflatus.  Tam  folide 
enim  et  tam  luculente  refpondes,  et  obiediones  CRAIGIJ  diluis,  ut 
mirum  fane  videri  poBit,  quid  contra  tam  evidentia  vel  hifcere  CRAI- 
GIUS  aut  quivis  alius  poBit.  Quod  fi  CRAIGIUS  perget  veritati  ob- 

35  firepere,  in  longe  maiorem  incurret  reprehenfionem  apud  veritatis 
amantes,  quam  quod  ego  in  Nova  Stella  parum  ex  arte  fuo  iudicio 
praefiiterim.  Sed  fit  ita,  ut  ille  iudicat:  ego  certe  illud  parum  multo 
gloriofius  mihi  eBe  duco,  quam  fi  manifelle  veritati  repugnarem.  Pri- 
mus  ego,  quid  alij  fenferint,  ignorans,  libera  voce  et  fcripto  protuli, 

40  Novam  Stellam  non  fuiBe  Cometam,  nec  in  elementari  regione,  fed  in 

aethere:  Hcet  fenferim  et  protulerim  fieri  poBe,  ut  Cometae  in  utraque 

regione,  puta  elementari  et  aetherea,  oriantur,  qua  de  re  aetas  pofierior 

32*  redius 


252  EPISTOLiE  ASTRONOMICE 

redius  iudicabit.  Primus  etiam  labefadlavi  opinionem  ARISTOTELIS 
de  Cometis,  quam  CRAIGIUS  mordicus  retinet,  et  pro  ea  velut  pro 
aris  et  focis  depugnat.  Sunt,  fateor,  mea,  quae  tum  attuli,  admodum 
exilia,  et,  quoaddodlrinamparallaxium,plurimaineisdefiderari.  Sed 
et  haec  deinceps  aliquantulum  recognovi.  Tu  vero  his  fupremam  ma-  5 
num  impofuilli.  Quamobrem  tibi  libenter  arena  cedo.  Mihi  interea 
apud  bonos  et  probatos  ad  veniam,  non  dico  ad  gratiam,  promeren- 
dam  fufficiet,  quod  in  negocio  profedlo  difficili  (quod  nemo  unquam, 
quod  fciam,  aggredi,  nec  ab  opinione  ARISTOTELIS  difcedere,  metu 
obtredlatorum  et  invidorum,  quibus  nemo  unquam  vir  bonus  ac  dodlus  10 
et  veritatis  magis  quam  amicitiae  fiudiofus  fatiffecerit,  aufus  eft)  pro 
virili  laborare  fluduerim,  primufque,  ut  dixi,  in  hoc  angulo  hanc  gla- 
ciem  fecuerim,  et  in  incognita  via  novas  orbitas  impreBerim.  Utinam 
vero  CRAIGIUS  mea  illa  exilia  faltem  umbra  veritatis  evincere  potu- 
iBet,  habuiBem  illi  gratiam.  Sed  cum  non  potuerit,  nec  poterit  unquam,  15 
mirum  fane  non  efi,  quod  tua  firmiBima  folidiBimaque  ne  minima  qui- 
dem  in  parte  labefadl^rit.  Hoc  unum  egiBe  video,  utpofipofitaveritate 
opinionem  ARISTOTELIS  fartam  tedlam  confervaret  confiabiliret- 
que.  Verum  fiat  pro  nobis  veritas,  licet  adhuc  deferta  et  pauper,  nec 
fulta  fplendido  aliquo  patrocinio  vel  veterum  vel  recentium  Philo-  20 
fophorum,  efferet  tamen  fuos  radios  deinceps  clarius  fplendefcetque, 
quantumvis  nunc  frivolis  quibufdam  obiedlionibus  et  fophifticis  rati- 
unculis  obtenebretur.  Certe  H  quis  meliora  nofiris,  quae  vel  de  Nova 
Stella  vel  de  Cometis  protulimus,  et  abs  te  folidius  multo  prolata  funt, 
afferet,  libenter  amplecflemur.  Verum  qui  nec  meliora  affert,  nec  folide  25 
aliena  refutat,  fed  tantum  rixandi  fludio  contradicit,  ifiud  malevoli  et 
invidi  hominis  eft  iudicium.  Miror,  cur  CRAIGIUS  mifcet  meam  No- 
vam  Stellam  cum  meo  Cometa,  cum  egomet  ingenue  faBus  fim,  certi- 
tudinem  mearum  obfervationum  Cometae  non  poBe  certare  cum  certi- 
tudine  obfervationum  Novae  Stellae,  neque  mihi  fuiBe  ad  manum  ea  30 
inftrumenta,  neque  eas  commoditates  obfervandi  Cometam,  quas  ha- 
bui  in  Nova  Stella.  Nofii  etiam  memet  et  in  Nova  Stella  et  in  Cometa, 
agnita  veritate,  partim  fponte  correxiBe  quaedam,  partim  abs  te  et  a 
PRi^TORIO  alijfque  de  quibufdam  amice  monitus  nonnuUa  emen- 
daBe.  Magis  fane  miror,  CRAIGIUM  illam  mutationem  ||  fententiaell?^ 
in  melius,  quafi  probro,  incertitudini  et  inconfiantiae  adfcribere,  quae 
virtuti  et  ingenuitati  adfcribenda  fuit.  Turpe  enim  non  eft  errorem, 
agnita  veritate,  corrigere.  Sed  errorem  contra  veritatem  hominis  in 
gratiam  tueri,  id  vero  efl  turpiBimum.  Quafi  vero  ipfa  experientia  non 
teftetur,  priores  dies  fiudiorum  difcipulos  pofieriorum  eBe  folere.  Sed  40 
vides,  quid  non  audeant  ifii,  qui  in  verba  fui  magifiri  iur^runt.  Omnes 
etiam  Mathematicos,  qui  Cometas  aethereos  eBe  aBeruexunt,  abfurdi- 

tatis 


THAD.  HAGECIUS  AD  TYCHONEM  1/11  lUN.  1590    253 

tatis  arguit,  non  animadvertens,  dum  opinionem  ARISTOTELIS  mor- 
dicus  tenere  et  tueri  conatur,  nec  noflra  evertere  poteft,  fe  ipfum  in 
longe  maiores  abfurditates  implicare,  quemadmodum  abs  te  erudi- 
tiBime  evincitur.  Quid,  quod  magna  audacia  et  quidem  falfo  accufat 

5  praeclarum  artificem  REGIOMONTANUM,  quod  huc  ufque  nec  ab 
illo  nec  ab  ullo  Mathematicorum  fuerit  demonflratum,  quomodo  Co- 
metarum  remotio  a  Terra  definienda  fit,  quando  nimirum  proprio  in- 
cedunt  greCu,  etpropterea  REGIOMONTANI  demonfirationem  abire 
in  abfurdum?  Atqui,  optime  TYCHO,  CRAIGIUS  hac  in  re  turpiBime 

10  fallitur,  magnaque  iniuria  afficit  optimum  artificem  REGIOMONTA- 

t  NUM,  qui  in  fuo  illo  praeclaro  de  Cometa  libello  problema  2.  3. 4.  di- 
ferte  monet,  in  indagatione  parallaxeos  proprij  Cometae  motus  ratio- 
nem  habendam  eBe,  quemadmodum  abs  te  quoque  eius  motus  ratio 
habita  eft.  Quare  dum  ea  CRAIGIUS  omnibus  Mathematicis  impingit, 

15  tibi  quoque  non  levem  facit  iniuriam.  Ego  quidem  in  eo  Cometa  et  in 
altero  quoque  eius  motum  proprium  me  neglexiBe  fciens  volenfque, 
lubens  fateor.  Sed  ne  ex  eius  negledlione  notabilis  et  minime  feren- 
dus  error  exurgeret,  meas  obfervationes  parvulo  interiedlo  tempore 
infiitui,  in  quo  non  admodum  fenfibilis  variatio  motus  proprij  Co- 

20  metae  fieret:  deinde  iudicavi,  fatis  eBe,  confillere  in  mediocritate  et 
faltem  propius  coUimare  ad  veritatem,  quam  ab  alijs  hucufque  fadlum 
eft:  quemadmodum  praeclare  dixit  REGIOMONTANUS:  thefauros 
naturae  nos  non  evacuare,  fed  in  plerifque  fcibilibus  ipfi  veritati  pro- 
pinquum  degufiandum  mortalibus  concedi :  quafi  diceret,  fatis  eBe  in 

25  eo  gradu  fubfifiere,  qui  veritatem  penitus  non  evertat.  Haec  pro  defen- 
fione  REGIOMONTANI,  adeoque  veritatis,  dicere  volui.  Neque  ta- 
men  eo  inficias,  quin  melior  aliqua  ratio  vel  abs  te,  vel  ab  alijs  inveniri 
poBit.  Interea  certitudinem  demonfirationum  REGIOMONTANI  fir- 
mam  manfuram  eBe,  libere  pronuncio,  quam  neque  CRAIGIUS,  nec 

30  quifpiam  alius  uUius  abfurditatis  convincere  poterit.  Subolfecit  fane 
REGIOMONTANUS  quiddam  aliud  de  Cometis,  quam  quod  fcholae 
ex  ARISTOTELE  publice  docerent.  Sed  propter  eius  autoritatem  non 
aufus  eft  a  recepta  fententia  difcedere:  qui  fi  nunc  viveret  vidiBetque 
Novam  Stellam,  fine  dubio  erubuiBet,  et  accuratiores  Cometarum  con- 

35  fiderationes  adhibuiBet,  nec  uUum  dubium  efi  apud  me,  quin  praepo- 
fita  veritate  nofirae  fententiae  fubfcripfiBet.  Sed  quid  ego  de  his  apud 
te,  qui  haec  omnia  multo  folidius  pertradlaveris,  ac  CRAIGIJ  rationes 
et  obiediones  omnes  ita  dilueris,  ut  quid  illis  amplius  ad  aBerendam 
veritatem  adijci  poBit,  non  videam.  Aliud  reftat  nihil  quam  ut,  pro  tua 

40  humanitate  et  candore,  mea  haec  aequi  bonique  confulas,  et  ijs,  quae 
a  me  vel  praetermiBa,  vel  minus  redle  inteUedla  funt,  veniam  des. 
Vale,  mi  dulciBime  TYCHO,  et  me  folito  tuo  amore  fac  profequare. 

Datae 


254  EPISTOLiE  ASTRONOMIC^ 

Datae  Pragae  11.  lunij  novo  Ilylo,  qui  dies  fuit  feria  fecunda  Pentecolles 
Anno  1590.  ^^.  ^^  ^^^^^  Rudiofus 

Thadd^us  ab  Hayck. 

[E  codice  Vindobonensi  lat.  10686»*]  t5 

POST  SCRIPTA.  ir 

IAM  abfolveram  meas  ad  te,  et  ecce  22.  Maij  veteris  Ilyli  affert  ad 
me  tabellarius  Norimbergenlis  tuas  un^  cum  defcriptione  Cometae 
proximi  ac  pagellis  impreBarum  Epiftolarum  Aftronomicarum,  quas 
ego  Ilatim  avide  admodum  perlegi  et  perluftravi,  et  ut  D.  CURTIUS   lo 
haberet  veluti  ftimulum  maturandi  privilegium  illud  et  tabellarium 
quam  primum  ad  te  ablegandi,  omnia  illa  ei  legenda  et  evolvenda  dedi. 
Et  profedo  placuit  illi  mirifice  indefeBum  tuum  illud  Iludium  illu- 
Ilrandi  rem  Aftronomicam,  qui,  ita  me  Deus  amet,  adeo  ell  accenfus 
amore  tui,  ut  diceret,  nihil  gratius  et  optatius  fibi  accidere  poBe,  quam   15 
Si  faltem  diebus  aliquot  tecum  coUoqui  et  conferre  poBet,  et  certe,  fi 
per  publica  negocia  liceret,  ad  te  falutandum  et  amice  compledendum 
accurreret,  egoque  me  ipfi  focium  adiungerem.  Confilium  inquam  il- 
lud  tuum,  imo  iam  eius  confilij  executio  in  editione  illarum  epifiola- 
rum,  vehementer  ei  placuit,  multa  enim  praeclara  in  illis  a  viris  eru-  20 
ditis  enucleantur  et  difputando  veritas  eruitur.  Madle  animi,  quem 
rarus  habet,  morumque  tuorum,  mi  TYCHO,  et,  quo  tua  te  virtus  vo-   t 
cat,  i  pede  faufio. 

Dederam  ad  te  literas  breviBimas  22.  Aprilis  fiylo  veteri  per  quen- 
dam  fiudiofum,  qui  Rofiochium  fe  iturum  diceret.  Inclufi  autem  tuas  25 
literas  ad  D.  CHYTR^^UM  et  petij,  ut  is  meas  ad  te  perferri  curaret, 
quod  fadtum  eBe  minime  dubito,  fi  modo  is  fiudiofus  pervenit  illuc. 
Nihil  autem  aliud  continebant  meae,  nifi  quod  per  pecuUarem  tabel- 
larium,  quem  ipfemet  D.  CURTIUS  propediem  fe  ablegaturum  ad  te 
diceret,  pleniBime  de  omnibus  perfcripturi  fumus.  Rogabam  etiam  30 
eifdem  meis,  ^  fieri  poBit,  ut  mihi  modellam  feu  formulam  tui  Sex- 
tantis  et  Armillarum  ifiic,  cum  artifices  ad  manum  habeas,  fieri  cura- 
res  et  ad  me  mitteres,  ad  cuius  exemplum  pofiea  iufiae  magnitudinis 
eadem  illa  organa  mihi  hic  confici  curarem.  Quod  cum  D.  CURTIO 
fignificaBem,  refpondit,  multo  commodius  fore,  Gl  ifiic  ea  organa  ea-   35 
dem  magnitudine,  qua  tua  funt,  conficerentur  et  huc  vel  per  tabel- 
larium  vel  per  aurigam  mitterentur,  fe  omnes  fumptus  libentiBime 
erogaturum.  Sed,  inquit,  haec  a  D.  TYCHONE  petere  pudore  quo- 
dam  prohibeor.  Ego  vero  te  magnopere  rogo,  H  fieri  potefi,  ut  ifiic  con- 
ficiantur  ea  organa,  fac,  ut  ea  D.  CURTIUS  habeat  et  gratificeris  ei  40 
hac  in  parte.  Impenfas  omnes  UberaliB.  perfolvet.  Ego  deinceps  ad 

eorum 


THAD.  HAGECIUS  AD  TYCHONEM  1/11  lUN.  1590     255 

eorum  formam  fimilia  mihi  confici  cur^rim.  Quod  fi  fiet,  et  nos  ijfdem 
tecum  organis  utemur,  in  obfervationibus  mutuas  poterimus  tradere 
operas. 

Cometam  illum  bis  tantum  mihi  videre  contigit,  primum  die  25.  Febr. 

5  veteris  ftyli.  Stetit  illo  die  inter  primam  et  fecundam  fiellam  Trianguli, 

videbaturque  eBe  in  redla  linea  primae  et  fecundae  fiellae  in  cornibus 

l^  Arietis  et  primae  Trianguli.  Caudam,  ||  admodum  tenuem  et  vix  per- 
ceptibilem,  infiar  fiyli  feu  hafiae,  porrigebat  pone  2  Trianguli,  dirige- 
batque  verfus  finifiram  plantam  Andromedae.  Altero  die  illum  quo- 

10  que  confpexi,  fed  non  fatis  bene  ob  intercurrentes  nebulas.  Accepto 
itaque  meo  Radio  accingebam  me  ad  dimetiendas  eius  a  vicinis  fieUis 
diflantias,  ecce  vero,  obtegunt  mihi  eum  nebulae,  nec  poftea  alijs  die- 
bus  eum  videre  potui.  Aliud  igitur,  quod  de  eo  fcribam,  prorfus  habeo 
nihil,  neque  ullius  fcriptum  de  eo  legi,  neque  audivi  a  quopiam  ob- 

15  fervatum. 

Tuarum  epifiolarum  ad  me  plures  habeo,  fed  inter  illas  tres  funt,  in 
quibus  mecum  agis  de  rebus  Afironomicis.  Itaque  illarum  autographa 
mitto  ad  te.  In  epifiola  Anni  80,  ut  videbis,  cancellavi  nonnuUa,  quae 
vel  omittenda  vel  mutanda  eBe  cenfui.  In  meis  quoque  ad  te  tollenda 

20  erunt  quaedam,  praefertim  quas  de  SCULTETI  concepto  erga  me  odio 
narrant,  et  fimilia,  quae  omnia  tuae  prudentiae  relinquo  tollenda  aut 
mutanda.  Corriges  etiam  in  eifdem  meis  ad  te,  quas  vel  meamanu  vel 
ahena  fcripfi,  grammaticalia  quaedam  vitia  per  incuriam  commiBa. 
Ecce  vero,  dum  inter  meas  chartas  aliud  quiddam  quaero,  invenio 

25  unam  adhuc  tuam  epifiolam  et  iam  propemodum  laceram,  in  qua  me- 
cum  agis  de  meis  obfervationibus,  de  difiantia  XI  in  CaBiopaea  a  po- 
lari,  de  altitudine  meridiana  Spicae  et  de  alijs.  Eam  epifiolam  defcribi 
curavi.  Tu  facies  cum  ea,  ficut  cum  alijs,  pro  tuo  arbitrio. 

Sub  finem  tuae  epifiolae,  in  qua  de  luculentiori  Privilegio  mecum 

30  agebas,  addebas,  te  exemplum  Gallici  Privilegij  ad  me  mittere.  Sed 
fcito,  nuUum  fuiBe  tuis  literis  adiundum.  Ob  afias  tuas  occupationes 
graviCimas  te  eius  fuiBe  oblitum,  facile  mihi  perfuadeo.  Si  illius  ex- 
emplum  habuiCemus,  fuiBet  fane  nobis  gratiBimum.  DediBemus  ope- 
ram,  ne  Csefareum  humilius  minufque  luculentum  fieret.  Nihilomi- 

35  nus  non  vifo  illo  Gallico  Caefareum  ftudio  et  indufiria  D.  CURTIJ, 
habita  ratione  virtutis  eruditionifque  tuae,  adeoque  indefeBorum  la- 
borum  in  refiituenda  et  illufiranda  Aftronomia,  ita  confe(5tum  eBe  ex- 
ifiimamus,  ut  tibi  non  poBet  non  eBe  longe  gratiBimimi.  Pragae  feria 
2  Pentecolles. 


[E  codice 


256  EPISTOLiqE  ASTRONOMICi^ 

[E  codice  Vindobonensi  lat.  1068661]  f 

MAGNIFICO  ETAMPLISSIMO  VIRO,  NOBI-  4i^ 

LITATE  GENERIS  ATQUE  EXCELLENTI  ERUDITIONE  IN 

PRIMIS  CONSPICUO,  DOMINO  lACOBO  CURTIO  A 

SENFFTENAW,  Ci^SARE.^  MAIESTATIS  CON-  5 

SILIARIO  ATQUE  IMPERIJ  PROCANCELLA- 

RIO  PRUDENTISSIMO,  AMICO  SUO 

PLURIMUM  HONORANDO. 

S. 

U  AM  mihi  gratae  fuerint  tuae  literae,  et  praeclarae  erudi-   10 
tionis  et  fingularis  erga  me  fiudij  plenae,  quas  cum  ho- 
norificentiBimo  Caefareae  Maiefiatis  Privilegio  tranfmi- 
fifii,  ampliBime  et  nobiliBime  vir,  dici  a  me  paucis  non 
potefi.  Nec  invenio,  qui  poBim  pro  merito  fatis  magnas 
tibi  agere  gratias,  tam  quod  magnificum  illud  Diploma   15 
mihi  tua  interceBione  et  autoritate  impetr^ris,  in  artis  Afironomicae 
laudem  et  promotionem  fcite  et  decore  a  teipfo  ordinatum,  quam  etiam 
quod  tot  tantifque  publicae  adminifirationis,  quae  tibi  indies  incum- 
bunt,  occupationibus  detentus,  tantum  nihilominus  otij  tibi  fumpferis, 
ut  mihi  luculenter  admodum  et  amice  refcribere  non  fis  gravatus.  Pro   20 
qua  tua  utraque  benevolentia  adeo  tibi  devindus  fum,  ut  fi  quid  a  me 
unquam  proficifci  queat,  quod  tibi  acceptum  aut  honorificum  fit,  fum- 
ma  animi  propenfione  memorem  et  gratum  me  in  omnibus  fis  inven- 
turus.  Idque  fincere  de  me  confirmans  et  poUicens  longiore  gratiarum 
adlione  te  non  fatigabo,  fed  ad  tuas  Hteras  paucis,  ut  tempus  fert,  re-  25 
fpondebo. 

Quod  in  principio  tam  benevolum  erga  me  et  rem  Afironomicam, 
quam  in  hac  Infula  pro  virili  excolendam  fufcepi,  declaras  affedum, 
ut  G.  per  Caefaris  voluntatem  id  liceret,  me  hic  invifere  et  coram  Aftro- 
nomiae  repurgandae  elaborata  adminicula  infpicere  deque  his  mecum  30 
conferre  non  grave  duceres,  id  potius  tuo  fingulari  candori  et  in  Afiro- 
nomicapropenfofiudio  tribuendum  cenfeo,  quam  quod  de  me  meifque 
laboribus  tale  quid  polliceri  audeam,  quod  te  tam  illufiri  officio  cum 
magno  Reipubl.  commodo  occupatum  huc  in  Daniam,  per  tot  viarum 
terrae  marifque  anfradlus  allicere  mereatur.  Utinam  tamen  idipfum  35 
aliquando  mihi  evenire  poBet  felicitatis,  ut  te  un^  cum  communi  amico 
TH ADDi^O  hic  coram  intueri  liceret,  nihil  fane  mihi  magis  ex  voto 
acceptiufque  contingeret.  Solent  quidem  invifere  me  in  his  Uraniae 
dicatis  aedibus  plaerique,  qui  in  Daniam  appellunt  viri  Principes  aut 
eorum  Legati,  quemadmodum  et  proxime  elapfo  vere  fereniBimus  Sco-  40 
torum  Rex  atque  illufiriBimus  Dux  Brunfvicenfis  diverfo  tempore,  cum 

amplo 


TYCHO  AD  lACOBUM  CURTIUM  1  AUG.  1590      257 

amplo  et  fplendido  comitatu,  noftros  hic  Lares  accedere  non  dedignati 
funt.  Verum  ut  dicam,  quod  res  eft,  pauciBimi  inter  viros  vel  profapiae 
claritudine,  vel  officio  aliquo  eximio  rebus  Politicis  addidos  inveni- 
untur,  qui  haec  ftudia  penitius  excoluerunt  aut  foHdum  aUquem  in  his 
41^  progreBum  af-||fecuti  funt,  utut  videri  volunt  aliquatenus  ea  fufpicere 
et  nullo  non  in  pretio  habere.  Ideo  noftra  inventa  atque  fabricas  hic 
intuendo,  quorfum  omnia  fpedlent  et  quantam  obfervationibus  Aftro- 
nomicis  rite  peragendis  promptitudinem  pari  certitudine  coniundam 
praebeant,  parum  difcernunt.  Si  itaque  rerum  harum  inteUigentes  et 

10  gnaviter  cupidi  huc  accederent  (inter  quos  te  praecipuum  obtinere  lo- 
cum,  et  TH ADDi^UM  etiam  noftrum,  fatis  mihi  confcius  fum)  facile 
pro  tua  fumma  prudentia  aeftim^ris,  quam  id  foret  mihi  plurimis  no- 
minibus  longe  gratiBimum.  Sed  ut  vos  hic  praefentes  exoptare  quidem 
mihi  pervolupe  fit,  eius  tamen  me  voti  compotem  fieri,  ampUBima  et 

15  magnifica  tua  fundio,  qua  aBidue  apud  Caefaream  Maiefiatem  dilli- 
neris,  THADD^Ique  ingravefcens  fenium  haudquaquam  permit- 
tent.  Ut  tamen  aUquatenus  mea  obfervatoria  infirumenta  nofcere  poBi- 
tis,  quorundammodeUas(ut  vocant)  petente  id  a  me  per  Uteras  Domino 
THADDi^O,  dum  hic  moratur  TabeUarius,  confieriiuBi,  quas  etiam 

20  vobis  afportandas  illi  tradidi.  Si  quam  mearum  in  his  firudurarum 
ideam  inde  concipere  atque  (modo  ita  Ubuerit)  imitari  detur,  equidem 
Ubenter  id  video.  Sed  vereor,  ut  ex  tam  parvis  iconibus  ipfiBimae  ma- 
chinae  omnibus  fuis  partibus  fatis  abfolute  perfpiciantur,  cum  fingula 
tam  exigua  forma  repraefentari  nequeant. 

25  Efi  deinde  praeter  aUa  fummopere  hoc  mihi  gratum,  quod  Uteris  tuis 
adeo  candide  de  meis  fcriptis  iudicium  profers,  omniaque  in  potiorem 
partem  interpretaris.  Exifiimas  autem  eos,  qui  pro  tuenda  Ariftotelaea 
opinione  mihi,  quod  Cometas  in  aethere  procreari  aBeram,  adverfan- 
tur,  id  fahem  in  fpeciem,  et  dicis  caufa  (ut  lurifconfuUi  loquuntur)  fa- 

30  cere,  quo  plura  ad  veritatem  enodandam  eliciant.  Et  folet  quidem  mos 
hic  eBe  quorundam,  qui  ignorantiam  aperte  fateri  erubefcunt,  ut  veri- 
tati  data  opera  contradicendo,  id  quod  fcire  avent,  obUque  extorque- 
ant.  Sufpicor  tamen  illos,  qui  fe  totos  ARISTOTELI  addixerunt,  non 
eo  nomine  hoc  agere,  ut  latentis  certitudinis  abfcondita  in  apertum 

35   deducant,  fed  potius,  ut  praeceptoris  fui  decreta,  tot  iam  fecuUs  pro 

42"^  authenticis  habita,  ||  integra  confervent  atque  propugnent.  Satis  enim 

vident,  quod  conceBo  hoc,  Cometas  in  aUiBimo  aethere  verfari,  mag- 

nam  partem  Philofophiae  ArifioteUcae,  praefertim  quantum  ad  Coele- 

fiia  et  Meteorica  attinet  (ut  etiam  revera  plaeraque  in  his  prorfus  faUa 

40  fimt)  penitus  coUabafcere,  feque  inde  deceptos  frufira  aetatem  talibus 

nugis  confumpfiBe.  Sed  utrum  horum  fit,  in  medio  reUnquens,  ego 

quidem,  quantum  in  me  efi,  quae  coelum  ipfum  per  accuratas  obferva- 

33  tiones 


258  EPISTOL.^  ASTRONOMIC^ 

tiones  Geometrice  expenfas  oftendit,  in  publicum  proferre,  atque  de 
eis  apud  intelligentes  teflificari  non  intermittam.  Credant  vel  contra- 
dicant,  qui  volent,  et  quocunque  tandem  afFe(5lu,  five  bono  ^ve  pervi- 
caci,  id  fecerint,  apud  me  perinde  erit,  modo  ipfemet  fatis  certo  fciam, 
me  nihil  citra  ratam  experientiam  atque  infaUibiles  demonftrationes  5 
in  medium  adducere.  Veritas  enim  feipfa  contenta  efi,  nec  hominum 
opinionibus  afficitur. 

Porro  videris  mihi  adhuc,  ampliBime  Domine  CURTI,  nonnihil 
haefitare,  an  omnes  Cometae  aetherei  fint,  in  qua  ego  prorfus  perfifio 
fententia,  an  vero  nonnuUi  eorum  fublunares  concedi  poBint.  Et  quan-   10 
tum  colligo,  muhum  te  movet  eximij  iUius  REGIOMONTANI,  tum 
etiam  fortaBe  VOGELINI  Viennenfis  in  duobus  Cometis,  quos  ele-   t 
mentares  e  fuis  obfervationibus  concluferunt,  autoritas.  At  firmam 
eorum  placitis  nequaquam  ineBe  certitudinem,  alias  ofiendere  decrevi. 
Plaufibile  quidem  efi,  Regiomontanianum  Cometam  fublunarem  fu-    15 
iBe,  ex  quo  motu  diurno  proprio  circa  medietatem  apparitionis  fuae 
40  gradus  circuli  magni  confecerit.  Attamen  id  fufficienter  non  pro- 
bat,  infra  (^^"^  neceBario  extitiBe.  Neque  etiam  fatis  video,  quomodo 
haec  cohaereant,  Cometam  paulo  ante  medietatem  lanuarij  incipien- 
tem  et  ufque  in  finem  Februarij  perdurantem,  non  multo  plus  dimidio   20 
coeli  ambitu  emenfum  fuiBe,  cum  tamen  pro  maiori  itineris  parte  40 
gradus  uno  die  abfolviBe  dicatur,  fiquidem  hac  concitatione  intra  qui- 
nos  dies  femicirculum  compleviBet.  Nec  moror,  quod  REGIOMON- 
TANUS  fex  graduum  parallaxin  iUi  attribuerit,  cum  ex  certis  depromp- 
tam  obfervationibus  demonfirationem,  quae  id  neceBario  convincat,   25 
nequaquam  proferat.  ||  Videtur  autoritate  ARISTOTELIS,  ut  plaerique  42' 
alij,  fafcinatus  fiudiofe  ex  erronea  aliqua  confideratione  fic  conftituiBe. 
Licet  enim  Mathematicus  inprimis  excellens  fuerit,  attamen  in  obfer- 
vationibus  ccelefiibus  citra  errorem  peragendis  non  fatis  verfatus  erat, 
neque  infirumenta  ab  omni  erroris  fufpicione  vindicata  ad  manus  ha-   30 
buit,  prout  facile  liquet  ex  ipfius  quibufdam  in  O^^^  ^i  Planetarum  iam 
dudum  publicatis  obfervationibus.  Si  Cometa  eius  toto  durationis  tem- 
pore  per  fefquialterum  menfem  circuli  in  fphaera  magni  arcum  motu 
fuo  proprio  defignabat,  adeo  ut  integrum  femicirculum  et  paulo  ultra 
in  hoc  tramite  expleverit  (quemadmodum  ipfemet  fatetur)  nequaquam  35 
elementaris  naturae,  fed  potius  coelefiis  particeps  fuit,  cum  fublunari- 
bus  Meteoris  talis  per  circuli  maximi  ambitum  ordinarius  inceBus 
tanto  tempore  et  in  tot  reiteratis  per  motum  primum  concitatiBimis 
revolutionibus  competere  nequeat.  Taceo,  quod  parallaxin  admittere 
fex  partium  et  orbitam  circuli  magni  defignare  inter  fe  diBentanea  fint.   40 
Non  enim  in  aUiore  et  decliviore  fitu  intra  eiufdem  circuli  limites  ob 
parallaxeos  variam  divagationem  continebitur.  VOGELINI  demon- 

firatio 


TYCHO  AD  lACOBUM  CURTIUM  1  AUG.  1590      259 

ftratio  incertis  nititur  Dedomenis,  nimis  lubrica  via  et  Quadrante  pu- 
erili  conquilitis.  Nec  motum  Cometae  proprium,  qui  parallaxin  plus 
iufto  adauxit,  difcernebat,  et  temporis  intervallo  nimis  ardlo  ufus  eft, 
ut  facile  tum  his  tum  alijs  de  cauBis  in  tam  enormi  parallaxi  ifli  Co- 
5  metae  imputanda  labi  potuerit.  Quin  potius  illum  revera  coeleflem  fuiCe 
tarditas  motus  proprij,  quo  non  plene  tres  gradus  in  unica  revolutione 
diurna  abfolvebat,  teftimonium  non  obfcurum  praebet.  Sed  haec  uberius 
convenientiore  loco  difcutienda  nobis  erunt. 

Quod  novas  meas  coeleftium  motuum  Hypothefes  tuo  erudito  fuf- 

10  fragio  approbas,  plurimum  mihi  ipli  congratulor.  Licet  enim  illae  a 
quibufdam,  praefertim  Arilloteleis,  in  orbium  foliditatibus  ipfa  etiam 
iudicij  praeoccupatione  induratis,  impugnentur,  prout  fieri  folet  circa 
rem  novam  et  nondum  omnibus  fatis  perfpedam,  ego  tamen  vel  tui 
foUus,  qui  totum  negotium  penitius  introfpicere  et  undiquaque  pon- 

15  derare  optime  nolli,  de  his  cenfuram  omnium  iftorum  meris  opina- 
tionibus  praefero.  Nec  dubium  erit,  quin  per  has  Hypothefes  apparen- 
tijs  coeleftibus  abunde  admodumque  exacSe  fatiffiat,  quodque  omnium 

43"^  aetatum  obfervationibus  congruant,  quatenus  per  ||  veterum  non  ubi- 
que  fatis  fubtiliter  fadlas  animadverfiones  id  ullo  modo  praefiare  Hcebit. 

20  Nam  et  in  ipfo  Ptolemaeo,  utut  i^giptiacis  magnifice  et  Regijs  fumtibus 
extrudlis  organis  ufo,  tam  in  fixarum  quam  in  errantium  fiellarum  ob- 
fervationibus  plaeraque  ad  praecifionem  accuratiorem  requifita  defi- 
dero.  Recentiorum,  fi  quae  habentur  circa  coeleftia  adverfiones,  dubiae 
nimifque  lato  modo  acceptae  funt,  adeo  ut  ne  quidem  magni  ilHus  CO- 

25  PERNICI  circa  has  annotationibus  fatis  tuto  fidere  Hceat.  Et  quid  faci- 
ent,  cum  ne  SoHs  quidem  motum  et  affixarum  fteUarum  ipfi  coelo  con- 
gruentia  loca  hadenus  rite  explorare  fuftinuerint,  ut  de  inftrumento- 
rum,  quibus  innituntur,  fallacitate  nihil  dicam. 

Sunt  mihi  in  promtu  plurimorum  proxime  antecedentium  annorum 

30  exquifitae  in  fteUis,  tam  fixis  quam  erraticis,  atque  ambobus  luminari- 
bus  obfervationes,  quarum  eae,  quas  poftremis  duodecim,  poftquam 
in  hac  Infula  foUdiora  et  ampHora  organa  ad  amuBim  elaborari  curavi, 
nadus  fum,  eiufcemodi  funt,  ut  foUdam  Aftronomiae  inftaurationem 
iUis  fuperftruere  tutum  fit.  Expedlo  adhuc  nonnuUas  in  tribus  ponde- 

35  rofioribus  Planetis  acronychas  animadverfiones,  quo  plurimis  invicem 
coUatis,  in  diftantioribus  praefertim  eccentricorum  locis,  certius  et  ex- 
adlius  de  Apogaeis  et  eccentricitatibus  pronuntiem.  Deprehendo  enim 
Apogaea  Planetarum  intra  aUquot  gradus  non  eBe  rite  hadtenus  difpo- 
fita,  ut  eccentricitates,  quae  etiam  paulo  aUter  fe  habent,  iam  praeter- 

40  eam.  Quamprimum  autem  Opus  iUud  Recentiorum  coeU  Phaenome- 

ncon,  quod  nunc  prae  manibus  habeo,  abfolvero,  ftatim  ad  aherum  de 

mundo  coaevorum  fyderum  revolutionibus,  favente  coeleftiumOpifice, 

33*  pertexendum 


260  EPISTOLi^  ASTRONOMICi^ 

pertexendum  me  accingam.  Sternent  enim  haec  praecedentia  in  pluri- 
mis  ad  fequentia  viam,  et  hypothefeos  noftrae  certitudinem,  eo  prae- 
fertim  quod  coelum  realibus  orbibus  compadum  non  lit,  ut  hadlenus 
fruftra  creditum  eJft,  conj&rmabunt,  atque  un^  SoHs  et  fixarum  flella- 
rum  reflitutionem  accuratam,  fine  qua  caetera  fruflra  tentantur,  fup-  5 
peditabunt.  Maturabo  autem,  quo  ad  eius  fieri  poterit,  et  a  divina  cle- 
mentia  conceBum  fuerit,  pofterius  illud  afirorum  perennium  opus. 
Facile  tamen  per  teipfum  aefiimare  potes,  tantum  laborem  modico 
tempore  non  exantlari.  Fui  hifce  aliquot  praecedentibus  annis  archi- 
tedonicis  curis  et  inftru-||mentorum  variorum  fabricatione  plurimum  43^ 
occupatus,  adeo  ut  praeter  obfervationum,  quas  interea  conquifivi, 
aliqualem  copiam  earundemque,  tam  inter  fe,  quam  cum  aliorum  in- 
ventis  coUationem  et  hypothefeos  motibus  apparentibus  convenien- 
tem  ordinationem  nihilfere,  quantum  adTabularumfirudluram,moHri 
licuerit:  quandoquidem  etiam  fine  tabuUs  Afironomicis  per  folam  tri-  15 
angularem  fupputationem  Planetarum  fitus  fecundum  aliquam  datam 
hypothefin  explorare  non  fit  difficile.  Quamprimum  autem  caetera, 
quae  prius  conficienda  fufcepi,  ad  colophonem  perduxero,  tum  demum 
hypothefium  cum  obfervationibus,  tam  veterum  quam  noftris,  con- 
ciliationem  et  comprobationem  Canonumque  Afironomicorum  hinc  20 
dedu(5lam  calculationem,  quae  plus  laboris  quam  ingenij  requiret,  in- 
fiituere  opportunum  erit.  Interim  G.  quae  (uti  in  rebus  fit  arduis)  mo- 
rula  inciderit,  aequanimiter  ferenda  efi,  et  divinae  providentiae,  quae 
adiones  et  fucceBus  rerum  humanarum  moderatur,  omnia  cum  ipfius 
auxiUj  imploratione  fubmiBe  et  patienter  committenda.  25 

Quadrantis  ultimo  a  te  adinventa  in  fingula  minuta  difiributio  ad-   t 
modum  ingeniofa  eft,  et  G.  dextre  perficiatur,  non  dubito,  quin  ufui 
etiam  accommoda  fit.  Videtur  tamen  in  ipfa  conftrudlione  paululo  la- 
boriofior,  et  tot  aHj  Quadrantes,  intra  ultimum  dudli,  aHquantum  fpatij 
occupare  neceBe  habent.  Unde  fit,  ut  intimus  et  centro  proximus  re-  30 
fpedlu  uhimi  plurimum  de  ambitu  amittat,  quod  et  de  intermedijs  quo 
ad  magis  vel  minus  inteUigendum.  Sicque  divifionibus  minimis  rite 
difcernendis  non  aeque  in  ipfa  praxi  capaces  erunt,  ac  fi  iuxta  uUimum 
et  maximum  Quadrantem  omnis  fubdifiindio  perficeretur.  Ipfa  quo- 
que  fiduciae  linea  non  facile  unum  pundlum  ab  aUero  difcernet,  nifi  35 
iuftae  magnitudinis  fuerit  infirumentum.  Certum  tamen  efi,  hanc  tuam 
inventionem  Noniand  multis  modis  praevalere,  imo  et  iUi  praeferen- 
dam,  quam  ex  tua  indicatione  CLAVIUS  fuo  Scioterico  libeUo  in  pu- 
bUcum  protuUt.  Ut  tamen  id,  quod  res  pofiulat,  indicem:  omnes  eiuf- 
cemodi  inventiones,  licet  admodum  ingeniofae  fint,  et  quo  ad  fpecula-  40 
tionem  ipfamque  demonftrationem  Geometricam  rite  conftent,  cum 
tamen  ad  praxin  mechanicam  atque  ipfam  in  obfervationibus  tradlan- 

dis 


TYCHO  AD  lACOBUM  CURTIUM  1  AUG.  1590       261 

44«^  dis  expeditionem  perventum  ||  fuerit,  tunc  demum  patefit,  an  id  re  ipfa 
praeftent,  quod  prima  fronte  poUicentur.  Noniana  certe  diftindlio,  etiam 
fubtiliore  quam  ab  ipfo  ratione  et  pluribus  particulis  adminiftrata  (mo- 
dus  enim,  quo  is  utitur,  non  fuppeditat  omnia  90  graduum  minuta)  ijs, 

5  quae  autor  poUicetur,  nequaquam  fatiffacit,  quod  in  duobus  Quadran- 
tibus  orichalcicis  tali  methodo  fubtiliBime  elaborata  divifione  ipfa  me 
dudum  docuit  experientia.  Per  hanc  etiam  rerum  magifiram  vere  id 
aBecutus  fum,  ut  nifi  Quadrantes  per  fe  fufficientem  habeant  magni- 
tudinem,  utpote  4  vel  trium  ad  minimum  cubitorum,  fruftra  in  fub- 

10  divifionum  compendijs,  quibus  fingula  minuta  fcite  exprimantur,  la- 
borari.  In  minoribus  etenim  organis  pundationes,  quacunque  tandem 
folertia  ordinatae,  plures  fimul  quafi  in  eandem  fiduciae  lineam  inci- 
dunt,  ut  eas  ab  invicem  difcernere  vix  liceat,  prout  ipfamet  experimen- 
tatio  te  fatis  edocebit.  Ego  in  Quadrantum  aut  Armillarum  et  quorum- 

15  vis  arcuum  in  minimas  quafque  particulas  difiributione  utor  pundlis 
quibufdam  tranfverfalibus  fextam  vel  duodecimam  graduum  partem 
in  fingula  minuta  vel  etiam  horum  aliquotam  portionem  fubdividen- 
tibus,  prout  circa  finem  libri  nofiri  fecundii^thereorumPhaenomencon 
hunc  gradus  fingulos  minutatim  fubdividendi  modum  quodammodo 

20  denotavi,  qui  prae  omnibus  alijs  et  fadlu  facilis  et  ufui  in  primis  acco- 
modatus,  tum  etiam  per  fe  nihil  vitij  aut  dubij  fuggerens  diutina  mea 
trac5tatione  comprobatus  efi,  quem  etiam  tanquam  maxime  expeditum 
et  certum  omnibus  meis  inftrumentis  adhibeo.  Ideoque  eum,  fi  quando 
organa  Afironomica  confici  curaveris,  tibi  commendatum  volo.  Ex- 

25  peri^re  utique  multo  operofioribus  inventis,  quo  ad  praxeos  indubiam 
adminifirationem  praevalere.  Hoc  quoque  illufiriBimus  Princeps  WIL- 
HELMUS,  Landgravius  HaBiae,  in  fuis  Quadrantibus  atque  Sextanti- 
bus  aliquot  iam  annis,  pofiquam  ex  inftrudlione  WITICHIJ  ad  meorum 
imitationem  fua  inftrumenta,  tam  quo  ad  graduum  fubdivifionem  quam 

30  pinnacidiorum  applicationem,  renovavit,  feliciter  utitur.  Habet  infu- 
per  haec  ratio  id  peculiare,  quod  parvo  fpatio  comprehenfa  Armillis 
etiam  quibufvis  applicari  poBit,  quod  in  alijs,  ubi  plurimae  introrfum 
circinationes  ducuntur,  minus  competit. 

Poftremo  intelligo,  te  etiam  in  triangulorum  erudita  fcientia  egregie 
44^  et  folide  verfatum,  et  compendia  in  his  numerorum  ||  tradlationi  faci- 

t  liori  infervientia  ingeniofe  et  utiliter  adinvenire,  quod  facio,  ut  par  eft, 
plurimi.  Quin  et  ego  triangulorum  fupputationem  compendiofiorem 
reddere  non  parum  laboravi.  Si  tua  etiam  inventa  et  aliorum,  quot- 
quot  nancifci  liceat  (plus  enim  vident  oculi  quam  oculus)  mecum  per 

40  opportunitatem  communicaveris,  rem  pergratam  praeftiteris. 

Sed  ut  Epiftolae  modum  non  excedam,  nec  te  gravioribus  publici 
officij  oneribus  occupatum  nimium  detineam,  modo  finem  faciam, 

omnium 


262  EPISTOLi^  ASTRONOMIC^ 

omnium  Creatori  Deo  ex  animo  te  commendans.  Is  te  in  Reipub. 
tam  politicae  quam  literariae,  ornamentum  et  emolumentum  diutiBime 
magnis  doniset  varijs  bonis  florentem  confervare  dignetur.  Vale,  am- 
pliBime  vir,  atque  haec  inter  plurimas  alias  curas  exarata  pro  tuo  fin- 
gulari  candore  aequi  bonique  confule,  meque  tua  benevolentia  atque  5 
amore,  quod  facis,  in  poflerum  compledli  non  intermitte.  Ego  viciBim, 
quantum  in  me  eft,  quocunque  genere  officij  liceat,  te  demereri  cona- 
bor,  atque  ad  gratificandum  perpetuo  quam  paratiBimum  me  praeftabo. 
Iterum,  mi  CURTI,  amice  eximie,  vale.  Datae  Uraniburgi  die  primo 
Augufii  veteri  ftylo  Anno  1590.  lo 

[E  codice  Vindobonensi  lat.  106866°]  f 

CLARISSIMO  ET  PRi^STANTISSIMO  VIRO,  40^ 

MULTIPLICIQUE  DOCTRINARUM  GENERE  EXCELLENTI 
DOMINO  THADDiEO  HAGECIO  AB  HAYCK,  PHILO- 

SOPHIi^  ET  MEDICINiE  DOCTORI  EXIMIO,  15 

AMICO  SUO  INPRIMIS  COLENDO. 

S.  33' 

UODultimisillisbrevioribusperStudiofumRoftochien- 
fem  miBis  poUicebaris,  optime  et  eruditlBime  miTH  AD- 
Di^E,  amice  colendiBime,  id  iam  nunc  fatis  fuperque  20 
praeflitum  eft.  AcceBit  enimhifce  diebusTabellariusPra- 
genfis  un^  cum  novo  Privilegio  Caefareo,  magnifici  Do- 
mini  CURTIJ  tuafque  literas  fecum  afportans,  quae  om- 
nia  mihi  erant  longe  acceptiBima,  tibique  quas  poBum  ago  gratias,  quod 
ad  impetrandum  mihi  a  Caefarea  Maieflate  hoc  de  novo  Privilegium  25 
ampUBimum  Dominum  Procancellarium  permoveris.  Efi  fane  illud 
fatis  fplendidum  atque  honorificum,  in  quo  non  habeam,  quod  am- 
plius  defiderem.  Neque  fi  GaUicanum  ad  vos  perveniBet  (quod  nefcio 
qua  incuria  interciderit;  neque  enim  tranfcriptio  illa,  quam  mittere 
intendebam,  ufpiam  htc  reperitur)  multum  ad  negotij  ampliorem  at-  30 
que  folidiorem  abfolutionem  praefiitiBet.  Expe(5lo  adhuc  aliud  a  novo 
illo  GalUarum  Rege  Navarraeo,  fed  vix  pari  erga  fiudia  Mathematica 
affed^ione,  cum  nulli,  quod  fciam,  in  Aulis  Regum  ab  intimis  fint  con- 
filijs,  qui  Mathemata  adeo  impenfe  atque  folide  non  folum  ament,  fed 
etiam  inteUigant,  atque  praefiantiBimus  ille  Dominus  CURTIUS,  cuius  35 
beneficio  Caefareanum  hoc  Diploma  impetratum  atque  adornatum  eBe 
grata  mente  agnofco.  Sed  cum  ipfimet  hac  de  re  et  ijs,  quae  eruditiBima 
ipfius  Epifiola  continentur,  fcribam,  nolo  ea  pluribus  hic  attingere,  fed 
potius  ad  refpondendum  hifce  tuis  ultimis  procedam.  In  quibus  tamen 

eam 


TYCHO  AD  THADD^EUM  HAGECIUM  3  AUG.  1590    263 

eam  partem,  quae  ab  initio  de  refcriptionis  mutuae  retardationibus  at- 
que  excufationibus  affatim  agit,  praeteribo,  cum  amicitia  noftra  multo 
iam  tempore  confirmata  omni  fufpicione  vacare  debeat,  neque  purga- 
tione,  fi  quid  praeter  expecSlationem  inciderit,  multopere  indigeat. 
5  De  hypothefibus  etiam  meis,  quas  coelo  ipfo  accuratius  introfpedlo, 
Martio  praefertim  fydere  plus  Sole  in  acronycho  fitu  terris  appropin- 
quante  (ut  non  folum  parallaxes  eius  fumma  diligentia  a  nobis  ali- 
quoties  perquifitae,  fed  tranfitus  ipfi  diurni  aliquanto  Ptolemaicis  ra- 
tiocinijs  ob  maiorem  appropinquationem  concitatiores  aperte  evin- 

10  cunt)  extrudlis  ordinatifque  nihil  hic  fuperaddam ;  fatis  de  ijs,  quantum 
Epifiola  fert,  fuperioribus  egi;  plenarie  eas  elucidare  citraque  iuftam 
contradidionem  comprobare  atque  aBerere  alterius  erit  loci  et  pro- 
lixioris  negotij.  Utrumque  etiam  eorum,  quos  omitti  vis,  et  ego  hic 
lubens  negligam,  neque  de  priore  ifto  iam  antea  fcripfiBem,  nifi  ipfe- 

15  met  occafionem  praebuiBes.  AUer  Mathemata  redlius  intelHgit,  et  tibi 
reconciUatus  ferendus  veniet.  Ad  ea  itaque,  quae  circa  defenfionem 
MefthUnianam  a  me  inftitutam,  praefertim  quia  non  impoBibile  eBe 
Cometarum  motus  fub  hypothefin  aUquam  eorum  apparentijs  ana- 
logam  redigere,  fenferim,  quod  etiamnum  in  controverfiam  moves, 

33'  properabo.  Quae  de  tuis  Maftigibus  et  ca-||lumniatoribus  iufto  procul 
dubio  dolore  impulfus  intermifces,  cum  ifti  nihil,  quod  ad  rem  faciat, 
in  medium  adferant,  et  ob  id  mentionem  ulteriorem  non  mereantur, 
eos  praetermittens  ipfam  quaeftionem,  in  qua  tibi  adhucnonfatiffac^um 
eBe  ais,  plenius  difcutiam,  tuifque  dubijs  atque  obiedlionibus  ulterius 

25  obviabo.  Id  quod  tibi  non  ingratum  confido,  imo  fic  fore,  propria  tua, 
qua  difputationem  illam  claudis,  petitio  teftatur. 

Cometas  certae  motuum  legi,  quemadmodum  in  Planetis  mundo 
coaevis  fit,  aftringi  non  poBe,  ita  ut  univerfalis  aliqua  omnibus  fuf- 
ficiens  conftituatur  hypothefis,  tibi  equidem  non  invite  conceBerim, 

30  neque  id  unquam  aBerui.  Sed  haec  eft  mea  de  his  fententia,  quam  te 
nondum  integre  percepiBe  video:  quod  videlicet  Cometae,  ex  quo  om- 
nes  revera  in  ipfo  ccelo  procreentur  (ftatuat  ex  his  aliquos  fublunares, 
qui  volet,  mihi  id  nequaquam  confonum  videtur)  neceBario  etiam  coe- 
leftis  naturae  participes  fint,  utut  ea  ad  tantam  perfedlionem  non  fit 

35  perduda,  quanta  in  perennibus  illis  corporibus  fpedlatur.  Cum  autem 
coelum  ipfum  et  quae  in  eo  revolvuntur  corpora,  perfedliBimum  mo- 
tum,  id  eft  circularem,  ^ve  fimplicem  five  compofitum,  naturaliter 
appetant  atque  fortiantur,  non  inconveniens  duco,  ipfos  quoque  Co- 
metas  circularem  et  ordinarium  in  coelo  exercere  curfum,  qui  fi  forte 

40  ad  inftar  Planetarum  non  omni  ex  parte  abfolutus  fuerit,  eos  tamen 
aemulatur  et  quamproxime  ad  orbicularem  et  uniformem  inceBum 
tendit.  Non  tamen  ubique  Solem,  ut  Planetae,  nec  Terram,  ut  lumi- 

naria 


264  EPISTOLiE  ASTRONOMICiE 

naria  et  fixae,  pro  centro  fuorum  circuituum  refpiciunt,  fed  in  immenfa 
mundi  valUtate  quodvis  pundlum,  cuius  refpedlu  motus  eorum  circu- 
laris  atque  aequabilis  evadat,  fortiri  poBunt,  quemadmodum  etiam 
varia  et  diverfa  motuum  lege  cientur,  et  nunc  in  has,  nunc  illas  coeli 
partes  pro  libito  excurrunt,  ideoque  non  omnibus  una  et  eadem  fuffi-  5 
ciet  hypothefis,  fed  quilibet  eorum  propriam  requiret,  per  ipfas  appa- 
rentias,  quafi  ex  polleriore,  confiituendam.  Et  licet  maior  hic  fubfit 
difficuhas,  quam  in  Planetis,  qui  integras  periodos  aliquoties  abfol- 
vunt  et  diutinae  obfervationi  patent,  non  tamen  ob  id  extremam  im- 
poBibilitatem  huic  negotio  ineBe  ftatuendum  erit,  antequam  multiplici  lo 
atque  indefeBo  conatu,  an  eo  pervenire  Hceat,  experti  fuerimus.  Ego 
fane  in  praelufiri  illo  Cometa  anni  77"^S  cuius  motus  adeo  inaequalis 
videbatur,  ut  ab  initio  6  proxime  gradus,  in  fine  vix  quartam  partem 
unius  quotidiano  inceBu  confecerit,  fatis  evidenter  ofiendi  ad  regula- 
rem  peneque  aequabilem  et  circularem  pro-||greBionis  ordinationem  34' 
afiringi  potuiBe,  adeo  ut  numeri  ex  hypothefi  praefuppofita  dedu(5li 
ipfis  obfervationibus  certius  et  promptius  congruerent,  quam  in  ullis 
Planetis  hadlenus  effedlum  efi,  prout  caput  8  Ubri  nofiri  2^^  (modo  quis 
illud  attentius  introfpiciat)  abunde  tefiatur.  Si  igitur  in  hoc  Cometa, 
qui  faUem  quartam  coeU  partem  fuo  dudlu  percurrere  videbatur,  et  20 
interea  plane  inaequalem,  a  celeriore  tamen  in  tardiorem  pedetentim 
fefe  remittentem  motum  exprimebat,  praeftari  potuit,  ut  certis  et  orbi- 
cularibus  tramitibus  eius  inaequales  apparentiae  excufarentur:  cur  in 
aUjs  etiam  idem,  etfi  diverfimode,  prout  cuiufque  fert  nobis  exhibitus 
motus,  fieri  poBe  omnino  impoBibile  duxerimus?  Licet  vero  magna  25 
hic  fubfit  difficuUas,  non  tamen,  ut  tu  vis,  fumma.  Ac  fi  maxime  id  de- 
tur,  poBibilitatem  tamen  omnem  non  penitus  excludet:  muUa  enim 
funt  fupremae  difficultati  obnoxia,  ad  quae  humani  ingenij  indufiria 
atque  labor  pertingere  aegerrime  potefi,  quae  tamen  ob  id  non  prorfus 
impoBibiUa,  quaUs  eft  quadratura  circuU,  ne  quidem  a  recentioribus,  30 
qui  eam  adinveniBe  fibi  perfuaferunt,  adamuBim  hadlenus  demon- 
ftrata:  haec  tamen  inter  fcibilia  fed  nondum  cognita  numeratur.  At  tu 
in  tot  Cometis  per  multa  fecula  ex  eorum  apparitionibus  poBibilitatem 
hanc,  de  qua  loquor,  utut  difficultatis  plenam,  luculenter  evinci  po- 
fiulas.  Verum  cum  te  non  lateat,  nuUos  Cometas  exadla  amuBi  ante  35 
nofira  tempora  (Ucet  et  nunc  plurimi  in  his  intolerabiUter  impegerint) 
coelitus  infaUibiUbus  organis  obfervatos  eBe,  adeo  ut  ne  quidem  in 
aethere  eos  verfari  per  parallaxium  exilitatem  exploratum  fuerit,  ne- 
dum  ut  inde  aethereus  aliquis  et  ordinarius  inceBus  demonftretur,  fru- 
fira  ex  pauciBimis  ijfdemque  nuIUus  momenti  Dedomenis  dubij  huius  40 
refolutionem  exigis.  Quod  in  unico  illo  anni  77"^^  Cometa  fieri  poBe 
ofiendi,  etfi  non  impugnes,  tamen  aliorum  iudicio  hoc  totum  negotium 

fubmittis. 


TYCHO  AD  THADDi^UM  H AGECIUM  3  AUG.  1590    265 

fubmittis,  ac  plurium  Cometarum  teftimonijs  confirmari  cupis.  Sane  G. 
aliorum  iudicia,  utut  eruditionis  laude  praeftantium,  expedlas,  vereor, 
ne  nimis  diu  fruftraque  veritatem  in  abfcondito  latentem  quaeras,  in 
tanta  iudiciorum  varietate  et  pertinacia,  ne  dicam  perverfitate,  dum 
5  nemo  ferme  quidpiam  ignorare  vult,  et  quilibet  fuo  abundet  fenfu.  In 
reliquis  Cometis,  quotquot  ipfemet  accurate  obfervavi,  non  dubito, 
quin  etiam  per  convenientem  hypothelin  eorum  motus,  utut  inaequalis 
apparens,  fub  concinnam  tamen  regularitatem  redigi  poBit.  Utinam 

34^  faltem  huic  labori,  ||  qui  non  ell  mediocris,  par  detur  gratia  atque  fruc- 

10  tus.  Nam  ne  in  ultimo  quidem,  qui  hoc  anno  circa  Februarij  finem  at- 
que  Martij  initia  apparuit  (cuius  brevem  fed  fatis  exacflam  defcriptio- 
nem  tecum  ultimo  communicavi)  utut  is  per  12  faltem  dies,  quibus  vix 
odlavam  circuli  partem  abfolvit,  fefe  confpiciendum  exhibuerit,  eius 
tamen  apparentias  in  certam  aliquam  ac  regularem  normam  compo- 

15  nere  pro  impoBibili  non  habeo,  licet  is  initio  7i  gradus  diurno  motu 
emenfus  fit,  circa  ultimum  terminumfaltemfefquialterum.  Non  enim 
tumultuario  inceBu  a  celeriore  in  tardiorem  motum  deveniebat,  fed 
fucceBive  atque  ordinarie  concitationem  fuam  remifit,  pulchra  et  fibi 
confentienti  proportione,  quemadmodum  videre  eft  ex  3^  columna 

20  Tabellae  diarium  Cometae  motum  exprimentis,  ubi  curfus  eius  diur- 

t  nus  proprius  in  fuo  ducSIu  exponitur.  Nihil  enim  ilUc  invenies  inter- 
ruptum,  confufum  aut  inordinatum.  Et  Cometa  is  exad^iBime  arcum 
circuli  in  fphaera  maximi,  nullo  prorfus  modo  ab  eo  hac  vel  illac  di- 
grediens,  exprimebat,  quod  et  cum  plaerifque  alijs  commune  habuit, 

25  ut  vel  ex  hoc  folo  colligere  liceat,  Cometas,  quemadmodum  fuo  appa- 
rente  dudlu  portiones  circuli  maximi  defcribunt,  nec  hincinde  incerto 
tramite  divagantur,  fic  etiam  fub  eodem  dudlu  circularem  atque  regu- 
larem  in  ipfo  coelo  exercere  tenorem,  quamvis  is  nobis  e  terris  afpici- 
entibus  inaequalis  putetur. 

30  Atque  haec  ad  primam  tuam  obiedlionem  fufficiant,  quae  et  pofieri- 
oribus,  fi  rite  expendantur,  fatis  obviant.  Sed  tamen  et  has  particulatim 
introfpiciamus.  Omnes  Cometas,  qui  hadlenus  emerferunt  vel  in  po- 
fierum  prodibunt,  fub  certam  motionis  normam  redigere  non  dabitur, 
ex  quo  omnium  exadlae  obfervationes  in  promptu  eBe  nequeant.  Ne- 

35  que  id  meae  aBertioni  quippiam  derogat,  cum  non  univerfalem  et  om- 
nibus  Cometis  pariter  competentem  motionis  legem  praefcribi  poBe 
varietas  in  fingulis  fatis  nos  commonefaciat.  Quae  igitur  de  fingulari- 
bus,  et  quorum  apparentiae  admodum  praecife  innotuerunt,  loquor, 
tu  ad  univerfalia  citra  mentem  meam  trahis.  Cum  enim  finguli  ferme 
.  40  Cometae  aliquid  peculiare  obtineant,  impoBibile  erit  ex  aliquot  parti- 
cularitatibus  cognitis  ijfdemque  adinvicem  non  confentientibus  gene- 

35»^  ralem  confiruere  dodlrinam,||ideoque  ego  eamnufquampollicitusfum. 
34  Tertia 


266  EPISTOLi^  ASTRONOMIC^ 

Tertia  tua  ratio  ex  novitate  corporum  Cometarum,  et  quod  numero 
differant,  nec  in  eodem  et  uno  coeli  loco  emergant,  quodque  interdum 
ftent,  interdum  lento,  aliquando  concitatiBimo,  eoque  inordinato  fe- 
rantur  motu  rapianturque,  et  rariBime  perfedtos  defcribant  circulos: 
haec,  inquam,  et  fimilia  id,  quod  intendimus,  non  evertunt.  Quaedam  5 
enim  eorum  nimis  libere  et  citra  ullam  ratam  obfervationem  a  te  pro- 
ponuntur.  Neque  enim  ego  uUum  ex  quinque  a  me  diligenter  obfer- 
vatis  Cometis  adinveni,  qui  adeo  anomalum,  qualem  tu  obijcis,  ex- 
hibuerit  motum.  Nullus  eorum  erat  flationarius.  Et  licet  interdum  ve- 
locius,  nonnumquam  vero  tardius  ferebantur,  ifta  tamen  aheratio  non   10 
fubito  iUis  contingebat,  nihilque  interrupti  aut  confufi,  ut  tu  praetendis, 
paBi  funt,  fed  fucceBive  atque  ordinaria  lege  motum  intendebant  aut 
potius  remittebant.  Neque  ullos  Cometas  ab  aHjs,  quibus  tuto  fidere 
liceat,  hadenus  obfervatos  cognovi,  quos  adeo  inordinata,  prout  tu 
infers,  difcohasrentia  impUc^rit.  Fateor  quidem,  plurimos  perplexum   15 
motum  Cometis  a  fe  confpecflis  attribuere;  fed  id  animadverfionis  in- 
curia  fadum,  qui  foUde  obfervationes  tradlare  didicerunt,  non  igno- 
rant.  Plus  enim  ad  has  omni  ex  parte  citra  errorem  adminifirandas 
requiritur  laboris  et  circumfpedlionis,  quam  quivis  aefiimare  poterit. 
Sic  tu  Cometam  iUum  anni  77"^^  tumuhuario  et  interrupto  agitatum  20 
motu,  adeo  ut  aUquando  fahum  8  graduum  commiferit,  literis  con- 
fignafti,  et  GEMMA  etiam  tale  quid  iUi  attribuebat,  cum  tamen  ex  t 
meis  omni  ferena  nodle  fadlis  obfervationibus  nihil  eiufcemodi  iUi  un- 
quam  competierit,  fed  adeo  ordinarie  velocitatem  motus,  quam  ab 
initio  habuit,  fucceBive,  nuUo  praefradlo  faUu  incidente,  remifit,  ut  cir-   25 
cularis  motionis  regularitatem  non  omnino  refpuerit.  Nil  igitur  mirum 
erit,  fi  quidam  aUj,  qui  forte  non  adeo  diUgenter,  atque  tu  et  GEMMA, 
taUbus  attendunt,  perplexum  et  anomium  Cometis  temere  attri- 
buunt  motum.  PauciBimis  enim  idonea  et  omni  errore  carentia  ad 
manus  funt  inftrumenta.  Nec  affixarum  loca,  quarum  ufus  requiritur,   30 
rite  confiant,  ||  ut  potius  harum  incertitudini  atque  incompetenti  ordi-  35^ 
nationi  irregularitas  iUa  attribuenda  veniat,  quam  ipfis  Cometis.  Non 
igitur  fludluanti  motu  rapiuntur;  abfit  enim,  ut  tale  quid  ccelefiibus, 
quae  ordinis  et  regularitatis  inprimis  funt  appetentia,  afpergatur.  Sed 
maior  eft  in  eorum  inceBu  concinnitas,  quam  a  plaerifque  hadlenus   35 
animadverfum.  Sic  quod  Cometae  rariBime  integros  et  perfedos  de- 
fcribant  circulos,  etfi  muUum  difficuUatis  in  eorum  curriculo  regu- 
lando  fuggerat,  poBibiUtatem  tamen  omnem  non  prorfus  excludit,  fed 
eo  plus  meretur  laudis  atque  gratiae,  quo  magis  arduus  et  operofus  fit 
conatus.  Ex  data  autem  aUcuius  circuU  portione,  de  eius  centro  atque   40 
magnitudine,  Ucet  tota  peripheria  non  confiet,  quin  cognitio  rata  ha- 
beri  poBit,  quis  Geometrarum  negabit?  Quodinfers,  G.  aUcuius  Cometae 

motus 


TYCHO  AD  TH ADDi^UM  HAGECIUM  3  AUG.  1590    267 

motus  fuerit  accurate  exploratus,  ita  ut  ex  portione  aliqua  de  integra 
eius  revolutione  iudicari  poBit,  non  tamen  id  concedi,  ut  hinc  de  quo- 
rumvis  Cometarum  motu  tale  quid  conftituatur:  id  meae  fententiae 
nuUatenus  refragatur,  ut  ex  femel  atque  iterum  didis  fatis  liquet.  Sic 

5  neque  ea,  quae  de  ftellis  fixis  replicas,  mihi  adverfantur.  Quod  enim 
muho  et  longo  tempore  a  diveriis  Artificibus  in  iUis  praefiitum  eft,  id 
paucis  diebus  in  Cometa  aHquo  ab  uno  et  eodem  obfervatore  muho 
etiam  certius  fieri  poteh.  Et  utinam  ea,  quae  de  fixarum  motu  quafi 
per  manus  ab  Ahronomis  tradita  funt,  non  plus  perplexitatis  atque 

10  incertitudinis  clam  haberent,  quam  aliquis  ex  ijs  qui  a  nobis  obfervati 
funt,  Cometisl  Utique  promptior  eBet  ad  earum  inasquahtates  excu- 
fandas  ratio.  Nec  eft  neceCe,  Cometas  femper  eofdem  eBe  ut  fleUas, 
nifi  ijfdem  etiam  legibus  omnes  fubijci  affirmaretur,  quod  nufquam  a 
me  prolatum  efi.  Unde  et  reUqua  his  fimiUa,  quae  obijciuntur,  nihil 

15  officiunt,  ut  mirari  fatis  non  poBim,  qua  occafione  mea  placita  ita  ac- 
cipias,  ut,  G.  locum  mereri  debeant,  oporteat  primo  docere,  omnes  Co- 
metas,  quotquot  hadenus  confpeximus,  fuiBe  unum  et  eundem  Come- 
tam,  quafi  non  fingulis  pro  aUa  atque  aUa,  quam  exhibent,  motionis 
habitudine,  diBimiUs  quoque  hypothefeos  ratiopraefiniripoBit.  Plures 

20  dantur  Cometae,  nec  unquam  ijdem  redeunt,  diverfa  in  coelo  fortiuntur 
loca,  motum  etiam  diBimilem.  Quid  tum  pofiea?  Inveniantur  itaque 
pro  fingulis  correfpondentes  hypothefes,  quae  etiam  inter  fe  diBimiles 

36«^  erunt,  hoc  faltem  habentes  commune,  ||  utnobis  apparens  inaequalitas 
per  circularem  motum,  quomodocunque  aBumptum,  excufetur. 

25  Praeterea  quod  addis,  ex  unius  vel  alterius  diei  motu  in  Cometis  non 
poBe  ratiocinationem  infiitui  de  tota  illius  periodo,  et  exemplum  e  Luna 
petitum  profers,  ifia  nihil  ad  meam  opinionem  labefad^andam  faciunt, 
imo  potius  ofiendunt,  te  longe  adhuc  abeBe  a  meo  fenfu.  Neque  enim 
ex  unius  vel  alterius  diei  progreBude  Cometarum  periodo  aliquid  fia- 

30  tuendum  unquam  affirmavi,  fciens  utique  apparentem  motum  inae- 
qualem  eBe;  fed  a  principio  ufque  ad  finem  totius  durationis  eorum 
apparentias  diligentiBime  eBe  fcrutandas  cenfeo,  idque  fub  eo  ipfo  in- 
ceBus  tramite,  quem  coelitus  defignare  videntur,  atque  tum  demimi, 
collatis  omnibus  obfervationibus,  videndum,  an  dari  poBit  aliquis  cir- 

35  cularis  in  coeU  capacitate  dudtus,  Gve  fimplex  five  compofitus,  cuius 
beneficio  id,  quod  nobis  inaequale  apparuit,  ad  competentem  aequali- 
tatem  concinnari  poBit.  Cum  enim  coelum  non  fit  durum  atque  im- 
pervium  corpus  pluribus  orbibus  confertum,  ut  falfo  nos  hadlenus  do- 
cuit  Peripateticorum  fchola,  poBunt  fane  Cometae  in  omni  eius  parte 

40  libere  rotari  et  circularem  exercere  motum,  modo  non  Planetarum 

corporibus  impingant,  quod  etiam  ab  eorum  difpofitore  fatis  cavetur. 

In  odava  quam  vocant  fphaera  intra  fieUas  fixas  nuUos  prodire  Co- 

34*  metas 


268  EPISTOLiE  ASTRONOMICiE 

metas  exiftim^rim,  nifi  et  illi  immobiles  fint,  qualis  erat  Stella  Nova. 
Collationem,  quam  inftituis  circa  motum  ftellarum  et  Cometarum, 
nolo  multis  replicare,  quia  ad  eam  quam  tueor  fententiam  convellen- 
dam  nihil  facit.  Neque  ea,  quae  de  Hellis  fixis  fextam  circuli  partem 
nondum  emenfis  in  medium  adduxi,  fic  accipienda  erunt.  Ifia  enim  5 
exempli  loco  tantum  protuli,  quod  COPERNICUS  attent^rit  ex  por- 
tione  aliqua  motus  tranfadli,  de  integra  periodo  ratiocinari,  quamvis 
nequaquam  id,  quod  fperabat,  aBecutus  fit.  Tota  enim  eius  de  fixarum  t 
motu  falvando  fpeculatio  erronea  eft  et  apparentijs  nequaquam  con- 
fona.  Neque  enim  nunc  centenis  annis  fixae  unum  gradum  abfolvunt,   10 
ut  eius  fert  hypothefis,  fed  potius  in  feptuaginta  uno,  adeo  ut  dubium 
fit,  an  tanta  illis  competat  inaequalitas,  quanta  hadlenus  credita  eft,  et 
an  vetufiiBimorum  Afironomorum  de  his  prolata  rite  fe  habeant;  ut  fi 
Cometae  aUcuius  motus  non  exadlius  nobis  perfpe(5!us  fuerit,  quam 
fixarum  iam  a  bis  mille  annis  innotuit  progreBio,  operam  lufiBe  videa-   15 
tur,  qui  hypothefin  concinnam  extruere  tentdrit.  Multa  ||  enim  in  ob-  36^ 
fervationibus,  tam  veterum  quam  recentiorum,  quo  ad  fiellas  fixas  de- 
fidero.  Neque  eam  quam  oportuit  in  his  verificandis  adhibuit  PTOLE- 
MiEUS  diligentiam  et  praecifionem,  multoque  minus  COPERNICUS, 
quod  alterius  eft  loci  plenius  difcutere.  20 

Nondum  itaque,  mi  THADD^^E,  ad  impoBibilitatem  omnem  de- 
duxifti  Cometarum  hypothefes,  neque  inficiari  merito  potes  ea,  quae 
de  Cometa  anni  77"*^  (non  enim  de  eo,  qui  anno  80  effulfit,  ut  tuae  ha- 
bent  literae,  id  protuli)  publicavi,  quod  videlicet  inftar  9  et  ?  circa  Oiem 
obambul^rit,  cum  e  certis  obfervationibus  idipfum  Geometrice  demon-  25 
ftr^rim,  et  ratiocinationes  meae  in  libro  tranfmiBo  tibi  in  promptu  fint. 
Si  quid  habes,  quod  ijs  opponi  poBit,  id  profer:  fin  minus,  cur  ijs,  quae 
rite  et  fideliter  nec  fine  labore  extricata  funt,  non  acquiefcis?  et  quod 
in  eo  Cometa  tafi  modo  effedum  eft,  cur  in  alijs  aHo  quoque  modo, 
prout  apparentiae  ipfae  poftul^rint,  fieri  poBe  diffidis?  Videris  mihi  in  30 
expendendis  hifce  omnibus  praeiudicio  (quod  pace  tua  dixerim)  quo- 
dam  uti,  et  iam  antea  tecum  conclufiBe,  id  impoBibile  eBe,  quod  an  fieri 
poBet,  inquirendum  prius  fuerat.  Hincque  fadum  exiftimo,  ut  ea,  quae 
capite  8  et  9  circa  hypothefin  didli  Cometae  enucleandam  atque  in  nu- 
meros  refolvendam  non  minimo  labore  fufceperam,  obiter  faUem  in-  35 
fpexeris,  ex  quo  adhuc  de  rei  adeo  diligenter  enodatae  certitudine  du- 
bites  et  ad  aliorum  iudicia  appelles.  Nec  fcio,  quid  fit  cauBae,  cur  tan- 
topere  Cometarum  motus  certa  lege,  prout  cuiufque  poftulat  inceBus, 
falvari  poBe  impugnes,  cum  ipfemet  non  diffitearis,  eos  in  aetherea 
mundi  regione  procreari.  Pati  itaque  eo  promtius  deberes,  nonnuUos  40 
paulo  adhuc  altius  eorum  conditiones  examinare,  et  coeleftibus  cor- 
poribus  coeleftem  atque  ordinatum  attribuere  motum.  Imo,  fiquidem 

tibi 


TYCHO  AD  TH  ADDi^UM  H  AGECIUM  3  AUG.  1590    269 

tibi  ipfi  non  fuppetit  otium,  aut  voluntas  deefl  talia  fcrutandi,  alios, 
impofiibilitatem  obijciendo,  a  tam  egregio  conatu  non  retrahere,  fed 
potius,  ut  haec  plenius  perveftigare  fatagerent,  ftimulum  addere  debe- 
bas.  Quod  amiciiias  noRrae  confifus  benevole  et  candide  te  monere 
5  volui,  petoque,  ut  hanc  noftram  ad  tua  dubia  qualemcunque  refpon- 
fionem  boni  confulas.  Ego  de  his  plura  non  addam;  permittam  potius 
cuihbet  fentire,  quod  volet,  an  videlicet  ordinarie,  an  vero  confufe  in 

37«^  coelo  moveantur  ||  Cometae.  Memineris  tamen,  naturam  ipfam  ordine 
decenti  gaudere  et  a  perplexitate  et  confufione  abhorrere,  ut  ob  id  non 

10  abs  re  fuerit,  quod  Pythagorei  numerorum  proportionibus  omnia  in- 
cludere  fiuduerint.  Haec  itaque  de  ifiis  fufficiant,  fi  modo  non  nimia 
fuerint.  Nunc  ad  reliqua  tuis  literis  comprehenfa  progrediar. 

Quod  numeri  Alphonfini  atque  Copernicaei  tantopere  in  locis  I7  et  ^^ 
praeteritis  menfibus  difcrep^rint,  non  efi  mirum;  nam  id  alias  etiam 

15  contingit.  Propius  tamen  ad  ccelefiem  normam  accedit  COPERNICI 
ratio,  licet  et  haec  in  ^  nonnunquam  plus  integro  gradu  deviet,  in  t) 
ufque  ad  dimidium.  Multo  enim  maiorem  in  his  duobus  ponderofiori- 
bus  Planetis  COPERNICUM  committere  a  coelo  ipfo  difcrepantiam 
hadtenus  non  inveni,  Ucet  in  cT  haec  ternos  fubinde  gradus,  vel  etiam 

20  paulo  ultra  attingat.  Quod  vero  ^  fiella  his  ipfis  diebus  grad.  II  ulterior 
fit  apud  COPERNICUM  quam  ALPHONSUM,  tantum  tamen  abefi, 
ut  vitium  penes  COPERNICUM  reperiatur,  quod  coelum  ipfum  ad- 
huc  quarta  fere  gradus  parte  eius  longitudinem  plus  promoveat,  quam 
Ephemerides  e  Prutenico  derivatae  calculo.  Sic  tj  fexta  parte  gradus 

25  in  ipfo  coelo  eH  anterior  COPERNICI  numeratione,  Ucet  haec  plus 
2i  gradibus  Alphonfinam  praecedat.  Latitudo  tamen  eius  cum  hoc  cal- 
culo  intra  paucula  minuta  confentit,  cum  apud  COPERNICUM  ferme 
dimidio  gradu  exceBus  committatur.  Exadiorem  horum  Planetarmn 
tum  etiam  aHorum  cum  coeleftibus  apparentijs  correfpondentiam  no- 

30  ftrae  obfervationes  cum  veteribus  coUatae,  favente  coeleftium  Opifice, 
ahquando  fuppeditabunt.  Epocha  Mefthliniana  non  erat  mihi  mu- 
tanda,  etiamfi  aliquantulum  haberet  vitij,  dum  demonftrare  volui,  eius 
hypothefin  atque  fundamenta  per  totam  Cometae  durationem  ipfius 
apparentijs  falvandis  non  omnimode  fatiffeciBe,  adeo  ut  circa  ultimum 

35  terminum  maior  tribus  gradibus  commiBa  fit  differentia.  Non  erat 
quaeftio  de  Epocha  eius  (quam  fane  eandem  cum  eo  ipfo  praefuppo- 
nere  oportuit)  neque  quartae  partis  gradus  in  hac  difcrepantia,  id  quod 
ego  intendebam,  magnopere  impediebat,  vel  etiam  promovebat.  An 
vero  in  Epocha  illa  15  defiderentur  fcrupula,  periculum  non  feci,  nec 

37^  etiam  ||  facere  lubet,  cum  res  haec  parum  ad  propofitum  faciat,  nec 
magni  admodum  fit  momenti.  Quod  in  proftaphaerefibus  meis  enucle- 
andis  per  duos  integros  menfes  mecum  in  diverfis  terminis  fueris,  et 

pro 


270  EPISTOLi^  ASTRONOMIC^ 

pro  26  Decembris,  ad  quem  ego  calculum  direxi,  tu  24  Novembris  in- 
confiderate  aCumpferis,  non  efl,  quod  amplius  haelites.  Nec  opus  eft 
calculum  denuo  revocare  aut  etiam  confiderationem  inftituere,  quam 
introfpiciendo  attentius  ea,  quae  pag.  279  et  feq.  in  libro  noftro  2^°  con- 
tinentur,  et  conferendo  ea  cum  tuis,  quae  neceBario  illi  tempori  non  5 
quadrant.  MUNOSIJ  libellum  nunc  non  multum  expeto,  quae  enim 
in  illius  placita  difquirenda  habui,  iam  impreBa  funt,  nec  FRANGIA- 
PANI  ineptias  moror,  cum  nihil  ad  rem  faciant.  Pro  APIANI  tranf- 
miBo  libello  de  Cometa  anni  31"^^  gratias  habeo.  Non  tamen  eum  cum  t 
hoc  Tabellario  remitto,  cum  tam  fubito  ea,  quae  inde  eruere  atque  cum   10 
alijs  conferre  conftitui,  coUigere  nunc  nonfitotium.  Recipies  eum  alio 
tempore,  licet  faciiis  eBet  iadlura,  cum  nihil  folidi  et  certi,  ne  quidem 
in  apparente  Cometae  motu,  contineat,  adeo  ut  intra  unum  vel  alte- 
rum  gradum  tuto  illi  fidendum  non  fit,  tam  lubrica  utitur  obfervandi 
ratione  et  Dedomena  aBumit  fallacia,  utut  omnia  per  triangulos  magis   15 
fubtili  quam  utili  labore  refolvat.  TRAPEZUNTIJ  in  PTOLEMi^UM 
Commentarios  per  hunc  remittam  Tabellarium,  fi  is  eos  fecum  afpor- 
tare  voluerit,  fin  minus,  alia  quacunque  opportunitate  dabo  operam, 
ut  rellituantur;  mihi  enim  nulli  funt  ufui. 

Apologiam  meam  adverfus  CRAIGUM  Scotum  tibi  non  difplicere  20 
lubens  accipio.  Reddita  eft  illi  iamdudum  hyeme  antecedente,  nihil 
tamen  adhuc  refpondit,  nec  fcio,  an  quidpiam  in  contrarium  ulterius 
meditetur.  Id  faltem  ex  Medico  Do(5lore,  qui  fereniBimam  Reginam 
Scotiae  nofiratem  illuc  proximo  vere  comitabatur,  cognovi,  CRAIGUM 
illum  pro  fuo  ARISTOTELE,  cui  fe  totum  mancipavit,  adhuc  fiare,   25 
adeoque  eius  placitis  addidlum,  ut  certiora  et  faniora  omnia  refpuat, 
morboque  pervicaciae  incurabili  laboret.  Sufpiciat  igitur  et  in  pretio 
habeat  un^  cum  caeteris  Ariftotelaeis  vaniBimas  nugas,  fiquidem  veri- 
tati  certius  iam  tandem  patefadlae  aufcultare  nolit.  Ego  quid  dicat  ARI- 
STOTELES,  vel  quivis  ||  alius  pro  authentico  receptus,  non  refpiciens,  38«' 
quid  ipfum  ccelum  protulerit  et  quomodo  nova  fua  Phaenomena  ofien- 
derit,  infallibilibus  obfervationibus  admodumque  fubtiliter  fcrutatus 
Cometas  revera  in  alto  aethere  procreari,  illicque  curfum  fuum  eun- 
demque  ordinarium  exercere,  fatis  fuperque  didici  et  invidlis  apodixi- 
bus  demonfiravi.  Sufficiat  itaque  mihi  veritatem  ipfam,  quae  diu  abf-   35 
condita  latuit,  in  apertum  produxiBe  alijfque  confpiciendam  propo- 
fuiBe.  Ad  cuius  fulgentes  radios,  fi  qui  adhuc  tanta  caligine  oflTufcatos 
oculos  habent,  ut  lumen  tam  fplendidum  fubito  e  plus  quam  Cimme- 
rijs  tenebris  prodiens  fufiinere  nequeant,  id  me  nequaquam  afficit. 
Satis  enim  confcius  fum,  nihil  tam  appofite  atque  indubitate  aBeverari,   40 
quin  fuos  inveniat  contradidores,  et  ipfiBima  veritas  graviBimis  ut 
plurimum  in  hoc  mundo  laborat  oljtredlationibus,  mendacia  autem  et 
vanitates  pene  ubique  in  pretio  funt.  Quod 


TYCHO  AD  TH ADD^EUM  H AGECIUM  3  AUG.  1590     271 

Quod  CRAIGUS  te  in  tua  Dialexi  parum  ex  arte  praeftitifie  nimis 
praefumptuofe  pronuntiat,  videtur  ad  parallaxium  dodlrinam  minus 
folide  et  abfolute  illic  pertra(5latam  refpexiBe.  Ignorabat  enim  procul 
dubio,  teipfum  tua  hac  in  parte  errata  poftea  emendaBe.  Quin  et  ego 
5  in  Apologia  pro  te  fatis  refpondi,  et  quod  in  Cometa  illo  incertum  fuiBe 
obijcit,  dilui.  Placeat  ille  fic  fibi  et  aliorum  egregios  conatus  ob  naevos 
quofdam  extenuando,  nihilque  ipfemet  perfedius,  quod  ad  rem  faciat, 
in  medium  proferendo,  videat,  anne  apud  intelligentes  et  iudicio  va- 
lentes  philautiae  nimiae  et  cenfurae  temerariae  redarguatur.  Quid  ego 

10  in  tua  Dialexi  circa  ea  praefertim,  quae  ad  ftellam  illam  novam  proprie 
faciebant,  deliderem,  ex  capite  8  primi  noftri  libri  aethereorum  Phae- 
nomencon,  qui  de  ftella  hac  nova  ex  profeBo  agit,  percipies.  IUic  enim 
Ilatim  poft  Landgraviana,  tuas  obfervationes  atque  pronuntiata  ex- 
pendi,  noftrumque  de  his  iudicium  libere  protuli,  quod  tibi  veritatis 

15  enucleatioris  inprimis  ftudiofo  et  candide  omnia  accipienti  non  ingra- 
tum  futurum  mihi  perfuadeo.  Id  quod  CRAIGUS  affirmat,  Mathe- 
maticos  in  demonftrandis  Cometarum  parallaxibus  nimis  fecure  pro- 
prium  eorum  motum  neglexiBe,  non  ufque  adeo  citra  rem  quoad  plae- 
rofque  aBeverat,  et  ne  quidem  ipfemet  REGIOMONTANUS  in  fuo 

20  erudito  illo  fcripto  de  Cometis  excipiendus  venit.  Licet  enim  Proble- 
mate,  uti  ais,  2.  3.  et  4.  moneat,  motus  proprij  in  Cometis  habendam 
rationem,  tamen  ipfimet  demonfirationum  proceBus  hunc  prorfus  ex- 

38^  cludunt,  et  ||  Phaenomenon  non  nifi  motu  primo  agitari  praefupponunt. 
Nec  quod  in  2^°  Problemate  per  temporis  interiedli  brevitatem  motus 

25  proprij  impedimenta  excufat,  fufficiens  e£t  omnem  hic  fufpicionem 
erroris  amovere,  cum  celerior  utplurimum  fit  in  Cometis  motionis 
propriae  varietas,  quam  ea,  quae  ex  parallaxeos  alteratione  infinuatur, 
et  tempus  obfervationibus  interiedum  abbreviando  parallaxium  per- 
ceptionem  eo  abfirufiorem  efficimus.  Sic  quam  Problemate  3*^°  limita- 

30  tionem  adhibet  et  in  fequenti  quoque  valere  vult,  etfi  ea  aliquatenus 
difficultates  ex  inceBu  genuino  Cometarum  in  parallaxi  enucleanda 
mitiget  et  tolerabiliores  reddat,  tamen  eas  non  undiquaque  tollit,  et 
modus  ille,  quo  motum  proprium  diurniun  praedefinire  docet,  prorfus 
erroneus  efi,  nec  rei  inquirendae  fubtilitati  fatiffacit.  Taceo,  quod  azi- 

35  muthorum  et  temporis  intercepti  tam  exadta,  prout  hic  requiritur,  an- 
ceps  fit  pervefiigatio,  et  minimus  vixque  perceptibilis  error  in  opera- 
tionis  praxi  nimium  foecundus  evadat:  ut  ob  id  iuxta  REGIOMON- 
TANI  Problemata,  utut  quoad  demonfirationem  ipfam  irrefragabilia, 
Cometarum  coelitus  fefe  ofiendentium  parallaxes  citra  errorem  difcer- 

40  nere  non  fit  adeo  promptum,  atque  putatur.  Exifiimavit  ille,  Cometas 
neceBario  in  aere  fuperiore  tanquam  igneum  quoddam  meteoron  fla- 
grare,  idque  Arifiotelaea  autoritate  ita  praevalente,  ut  fummis  etiam 

Mathematicis 


272  EPISTOLi^  ASTRONOMIC^ 

Mathematicis  impofuerit.  Si  igitur  tam  propinquus  foret  Cometarum 
fitus,  eorum  parallaxes  plurimos  gradus  adaequarent,  licque  iuxta  RE- 
GIOMONTANI  ratiocinia  facilius  perciperentur,  nec  motus  proprij 
minus  exadla  emendatio  aut  in  azimuthis  atque  temporis  menfuratione 
pulillula  quaedam  deviatio  tantopere  rei  quaelitae  enodationem  inter-  5 
turbaret.  Profpexit  procul  dubio  infignis  ille  artifex  has  et  fimiles  diffi- 
cuhates,  ideoque  naturae  thefauros  non  exhauriri  poBe,  fed  ad  quae- 
dam  fcibiUa  faltem  propinquum  quid  attingere  licere  protefiatus  ell. 

Quae  Hcet  ita  fe  habeant,  nimiumque  vera  fint,  attamen  nifi  quis  in 
Cometarum  parallaxibus  perfcrutandis  fupremam  adhibeat  diligen-    10 
tiam,  omnefque  errorum  fcopulos  vel  minime  obvios  decUn^rit,  ad 
rei,  quam  intendit,  fatis  ratam  cognitionem  non  perveniet.  Ideoque 
ego  pofthabitis  his  lubricis  vijs  longe  aUo  tramite  ad  Cometarum  fitum 
pervefiigandum  mihi  incedendum  duxi,  ita  ut  ne  minimae  quidem 
parallaxes,  quales  in  aUiBimo  aethere  fiunt,  fubterfugium  aliquod  in-   15 
venirent,  nec  motus  proprij  impHcatio  impedimentum  adferret,  aut  in 
ipfa  denique  obfervandi  ratione  aliquid  errori  fenfibiH  occafionem 
facile  praebens  committeretur.  Non  levem  itaque  mihi  infert  iniuriam 
CRAIGUS,  ut  tu  quoque  fateris,  dum  motus  proprij  Cometarum  in 
paraUaxibus  eorum  cognofcendis  irrepentes  remoras  obijcere  non  du-   20 
bitat,  cum  eas  admodum  fiudiofe  et  fubtiliter  ubique  amoverim  prae- 
caverimque.  Ideoque  non  fimpUci  quadam  ratiocinationis  form^,  fed 
quafi  per  ambages,  ne  in  errorum  ||  fcopulos  impingerem,  ad  veritatis  39«^ 
propofitae  fcopum  perrexi.  Excufas  quidem  tu  curfus  proprij  in  Co- 
metis  duobus  a  te  defcriptis  negle(5lum  per  temporis  aBumti  exiguita-   25 
tem,  fed  quemadmodum  temporis  interiedli  brevitas  ob  parum  interea 
alteratum  Cometae  locum  hic  aliquid  commodi  adfert,  fic  rurfus,  dimi 
altitudinem  Cometae  non  magno,  ut  oportuit,  intervaUo  variat,  paral- 
laxium  difcriminationem  reddit  imperceptibiliorem,  prout  de  Cometa 
anni  77"^S  ubi  18  faltem  minutoriun  in  binis  obfervationibus  interfii-  30 
tium  aBumferas,  iam  antea  admonui. 

De  cometa  anni  80"^^  fuo  loco,  favente  Numine,  videbimus;  quem 
licet  revera  aethereiun  fuiBe  redUBime  pronunti^ris,  tamen  motum  eius 
propriiun  negligendo  (ut  de  quibufdam  alijs  nunc  non  dicam)  adhuc 
nimis  magnam  illi  conceBifti  parallaxin,  cuius  etiam  temporis  prae-  35 
fuppofiti  iufto  flridlius  intervallum,  circa  Meridianum  praefertim,  ubi 
alUtudines  tarde  variantur,  occafionem  praebuit.  Sed  haec  ad  literas 
tuas  nimis  forte  prolixe  refpondeo;  qua  in  parte  fi  quid  peccatum  fit, 
rogo,  ut  tecum  de  his  conferendi  cupiditati  imputes,  atque  pro  folito 
erga  me  animi  candore  benevolentiaque  excufes.  Nunc  ea,  quae  in  40 
Pofifcriptis  habentur,  expediam. 

Gaudeo,  te  pagellas  iUas  impreBarum  Epifiolarum  Afironomicarum 

un^ 


TYCHO  AD  THADD^EUM  HAGECIUM  3  AUG.  1590    273 

una  cum  brevi  defcriptione  ultimi  Cometae  accepiBe;  cuperemque,  ut 
per  otium  mihi  tuum  iudicium,  tum  de  Cometa  illo  tum  etiam  de  ijs, 
quae  Epiftolis  iflis  praecipue  agitantur,  perfcribere  non  graveris. 
Quantum  ad  modellas  mea  quaedam  inftrumenta  repraefentantes  at- 
5  tinet,  curavi,  poftquam  tuam  voluntatem  hac  in  re  cognovi,  quafdam 
confieri,  quotquot  commorante  hic  Tabellario  abfolvere  licuit,  quas 
tibi  per  eundem  mitto,  rogoque,  ut  nemini  nifi  folo  Domino  CURTIO 
communices.  ExpreBit  in  ijs  artifex  ea,  quae  in  tam  parvis  ad  fimili- 
tudinem  maiorum  inftrumentorum  formari  commode  poterant.  Nec 

10  enim  omnia  ad  unguem  exhibere  licuit.  Vereor  itaque,  ne  in  maiori 
aliquo  organo  conficiendo  harum  idearum  praemonfiratio  minus  fuffi- 
ciens  futura  fit.  Quare  non  citra  rem  Dominus  CURTIUS  e^dem  mag- 
nitudine,  qua  mea  funt  organa,  vobis  hic  parari  confultius  duxit.  Qua 
etiam  in  re  libenter  illi  gratificarer,  fi  artifices  omnes,  quorum  oper^ 

1 5  in  meis  conftruendis  pr aeteritis  aliquot  annis  ufus  fum,  praefio  haber em ; 
eos  enim,  pofiquam  infirumenta,  quae  conficienda  mihi  propofueram, 
parta  eBent,  dimifi,  retento  faltem  uno  vel  altero,  qui  iam  confedlorum 
curam  gererent,  atque  fi  quid  in  ijs  forte  fortuna  defideraretur,  repa- 
rarent.  Qui  tamen  ad  integrum  aliquod  infirumentum  de  novo  con-|| 

39^  firuendum  non  fufficiunt.  Sunt  enim  plaeraque  ex  meis,  in  quibus  quin- 
que  vel  fex  diverfi  artifices  labor^runt,  idque  non  pauco  tempore,  adeo 
ut  nonnuUa  vix  tertio  demum  anno  ab  operis  inchoatione  perfeda  fint. 
Sunt  praeterea  illae  machinae,  quibus  potiBimum  fido,  tantae  magnitu- 
dinis,  ut  nuUo  curru  commode  vehi  poBint.  Unicum  habeo  Sextantem 

25  peculiari  ratione  e  partibus  diverfis  coagmentatum,  ita  ut  diBolvi  et  in 
cifiam  aliquam  claudi,  rurfufque  cochleis  ad  ufum  componi  poBit.  Hunc 
ego  eo  praefertim  nomine  fieri  curavi,  ut  per  eum  Noribergam  tranlla- 
tum  poli  altitudinem  accuratiBime  ob  Solares  quafdam  olim  illic  ha- 
bitas  obfervationes  explorarem,  quod  etiam  adhuc  mihi  propofitum 

30  eft.  Hunc  ipfum  Sextantem  vobis  aliquandiu  impertiri,  donec  ad  eius 
imitationem  alius  elaborari  poterit,  undque  eius  ufum  admodum  ex- 
peditum  et  certum  in  capiendis  fyderum  tam  difiantijs  quam  altitudi- 
nibus  probe  perceperitis,  non  renuam;  modo  Domino  CURTIO  id  ac- 
ceptum  fuerit.  Quod  fi  fic,  mittat  huc  ad  me  iuvenem  aliquem  dodum 

35  et  Aftronomicarum  rerum  fatagentem,  qui  inftrumenti  huius  ufum  ei- 
ufque  diBolutionem  et  complicationem  hic  fufficienter  difcat,  et  pofiea 
illud  vobis  fartum  te(5lum  adferat,  eiufque  explicationem  utilitatemque 
diverfimodam  illic  aperiat.  Alias  enim  fruftra  mittitur  hoc  organum, 
nifi  quis  una  adfit,  qui  eius  rationes  omnes  compertas  habeat.  Id  poteris 

40  Domino  CURTIO  meo  nomine  renuntiare,  meque  ad  illi,  tam  in  hac 
parte  quam  alijs,  quantum  in  me  eft,  gratificandum  quam  paratiBi- 
mum  fore. 

35  In 


274  EPISTOLi^  ASTRONOMIC^ 

In  Epiftolis  tuis  et  autographis  mihi  tranfmiBis  etiam  non  admonitus 
cavebo,  ut  ea,  quae  quofdam  offendere  poBint,  quaeque  alios  fcire  nihil 
interefl,  omittantur,  quando  typis  publicandae  venient.  Quod  quam  cito 
fieri  poBit,  nondum  certus  fum,  ex  quo  papyrum  impreBoriam  pro  primo 
tomo  mei  operis,  quod  nunc  elaboro,  typis  abfolvendo,  in  promptu  non  5 
habeam.  Cum  enim  difficuhates  conquirendae  e  Germania  papyri,  qui- 
bus  antehac  praepediebar,  evitandi  cauBa,  ipfemet  Molendinum  in  hac 
Infula  pro  ea  conficienda  non  par  vis  fumtibus  extrui  curaBem,  accedit 
aliud  quid  praeter  expedtationem  adverfi,  quo  minus  ne  fic  quidem 
papyrum  defideratam  adipifci  licuerit.  Nam  duos  Chartopaeos  diverfo  10 
tempore  conquifitos,  qui  mihi  fuam  operam  et  fidem  addixerunt,  in 
GermaniamveteramentorumconquirendorumcauBapofiquamaman- 
daBem,  uterque,  accepta  illic  a  meis  Procuratoribus  pecunia,  clam  fe 
fubduxit.  Sicque  tota  hac  aeftate,  cum  nuUum  idoneum  artificem  poftea 
nadus  fim,  papyri  confedlionem  intermittere  cogor,  cumque  nuUa  aUa  1 5 
iam  in  promptu  fit,  primi  tomi  abfolutionem,  ufque  dum  papyrus  im- 
preBoria  fuppetierit,  differre  neceBe  habeo.  Ne  tamen  mora  haec  tibi, 
quem  fcio  eius  pubUcationem  avide  expedare,  interea  nimis  molefia 
fit,  mitto  in  praefentia  eorum  quaternionum,  quotquot  typis  hadlenus 
abfoluti  funt,  exemplar,  quod  ||  interim,  dum  reliqua  parantur,  per  40»^ 
otium  evolvere  potes,  meque  de  ijs,  quae  inibi  continentur,  tuam  cen- 
furam  perfcribere,  et,  ficubi  tibi  videbitur,  ingenue  admonere.  OmiBae 
funt  priores  pagellae,  quibus  titulus  libri,  Privilegia  et  praefationes  com- 
prehendentur.  Haec  enim  omnia,  uti  moris  efi,  perfedo  toto  opere  prae- 
ponentur.  Defiderantur  etiam  tres  quaterniones  in  fine  capitis  primi,  25 
quibus  de  anni  magnitudine  quaedam  ulterius  feorfim  generaUori  qua- 
dam  indicatione  confignare  decrevi,  et  tum  fimul  Lilianam  noviter  in- 
trodudlam  anni  luliani  corredlionem  breviter  confiderare.  Sic  quoque 
ad  calcem  fecundi  capitis  quinque  defunt  quaterniones,  quibus  affixa- 
rum  a  nobis  refiitutarum  abacus  un^  cum  quibufdam  alijs  huc  perti-  30 
nentibus  continebitur.Totum  etiam  caput  feptimum  intermittitur,  quod 
non  faltem  Novae  Stellae,  fed  et  reliquarum  fixarum  atque  etiam  Pla- 
netarum  magnitudines,  aliter  quam  hadenus  praefiitum  efi,  referabit. 
Duo  quoque  uUima  capita  ob  papyri  defedlum  nondum  impreBa  funt, 
quorum  nonum  eorum  placita,  qui  Stellam  Novam  Planetarum  orbi-  35 
bus  mifcuerunt,  decimum  vero,  qui  eandem  prorfus  fublunarem  red- 
diderunt,  aut  quid  aUud  nimis  abfurdum  de  ea  protulerunt,  examina- 
bunt  atque  diluent.  Haec,  inquam,  ad  prioris  tomi  completionem  re- 
ftantia  fuo  tempore,  favente  Numine,  obtinebis;  interim  ea,  quae  nunc 
communico,  perlege,  difquire  et  boni  confule.  40 

Obfervationes  tuae  circa  cf  atque  alias  quafdam  fleUas  ante  annos 
aUquot  habitae,  quas  mififli,  minus  exadlae  funt,  eo  quod  Radius  veras 

fleUarum 


TYCHO  AD  THADDi^UM  HAGECIUM  3  AUG.  1590    275 

ftellarum  intercapedinesnequaquam  largiatur.  Affixarum  quoque  quae 
adhibuifti  loca,  ab  ipfo  coelo  multum  difcrepant,  prout  te  noftra  mo- 
nere  poterit  reftitutio,  ut  mirum  non  fit,  calculum  diverfimode  repeti- 
tum  a  fe  adeo  enormiter  diBenfiBe. 
5  Si  ecfipfin  O^i^  quae  proximis  diebus  contigit,  diligenter  obfervaftis, 
eius  tempora  atque  phafin  iUic  denotata  mecum  communica.  Fuit  hic 
tota  eius  duratione  apprime  ferenum,  incepitque  O  deficere  poft  me- 
diam  nodlem  diei  21  lulij,  elapfis  horis  6.  M.  51.  Defijt  autem  hora  9 
exquifite  completa.  Non  itaque  multum  in  tempore  huius  deliquij  ab 

10  ipfo  coelo  differunt  adhibita  Meridianorum  redudlione  hadlenus  ufur- 
patae  tabulae,  five  Alphonfinae  five  Coperniceae,  idque  eam  praefertim 
ob  caufam,  quod  motus  O^^^  circa  fignum  ^  in  illis  non  admodum  eft 
erroneus.  Quantum  vero  ad  magnitudinem  partis  eclipfatae  attinet, 
multum  aberr^runt  Canones:  deficere  enim  vifa  eft  faltem  tertia  pars 

15  O^^^  five  digiti  4,  cum  tamen  8  ad  minimum  pund^orum  defe(5lus  in 
noftro  horizonte  apparuiBet,  G.  tabulis  fidendum  fuiBet.  Quae  obiter 
indicare  volui,  ut  cum  veftra  animadverfione  conferantur.  Sed  ne  ni- 
mis  prolixus  in  refcribendo  fim,  tempus  eft,  ut  nunc  calamum  fiftam. 
Tu  itaque,  optime  et  amantiBime  mi  THADDi^E,  quam  feliciBime 

20  vale,  meque  prima  quaque  occafione  literis  tuis,  fiquidem  aliter  nos 
invicem  compellare  nequeamus,  quin  revifas,  ne  intermitte.  Datae 
Uraniburgi  die  3.  Augufti  ftylo  veteri  Anno  1590. 

TYCHO  BRAHE. 

Librum  tranfmiBum  rogo  [ut]  nemini  communices,  prae[terquam] 
25  foli  Domino  CURTIO,  ex[pe6lans  quoad]  completus  atque  [in  publi- 
cum  em]iBus  fit. 

[Ex  apographo  in  codice  Archivi  Regni  Daniae:  Arch.  priv.  Tych.  Brah.] 

TYCHO  BRAHE  AD  ANDREAM  SEVERINI 

VELLEIUM. 
3^  S. 

IROR  [te]  dilede  M.  ANDREA,  in  tanto  tempore  mihi 

nihil  fcribere:  exifiimo  vos  Lillebergenfes  de  Lillehue- 

nenfibus  nihil  amplius  cogitare,  ac  G.  eBent  remoti  extra 

Solis  coelique  vias;  fac  ut  per  hunc  minifirum  meum 

^^    EHSS^ViP)  SH  cognofcam  quid  rerum  agas  et  quomodo  cum  tuis  vivas 

et  valeas.  Typographia  mea  iam  feriatur  ob  papyri  im- 

preBoriae  defe($\um.  Mifi  hifce  diebus  Typographum  meum  in  Germa- 

niam  pro  conquirendo  papyro  et  conducendo  idoneo  Cartopaeo,  nam 

moletrina  mea,  papyro  conficiendae  defiinata,  iam  parata  eft.  Si  tibi  de 

35*  tali 


276  EPISTOLi^  ASTRONOMICi^ 

tali  artifice  alicubi  quicquam  conftiterit,  da  operam  ut  eum  mature 
habeam,  et  tuos  etiam  labores  urge,  nec  nimium  procraftina.  Vale. 
Saluta  uxorem  unll  cum  Parentibus  et  liberis.  Datae  Uraniburgi  5. 
Odlob.  1590.  ^^^3  ^YCHO  BRAHE. 


[E  codice  Monacensi  lat.  10363  (coll.  Camerar.  XIII  77)]  f 

EXCELLENTISSIMO  ET  CLARISSIMO       2^ 

VIRO  DOMINO  lOACHIMO  CAMERARIO,  PHILOSOPHI.^  ET 
MEDICINi^  DOCTORI  EXIMIO,  EARUNDEMQUE  IN 

INCLYTA  NORIBERGENSIUM  REPUBLICA  lo 

EXCULTORI,  ET  CIVI,  AMICO  SUO 
INPRIMIS  COLENDO. 

LARISSIME  et  eruditiBime  vir,  amice  fummopere  di-  1 ' 
ledle.  Quas  ad  me  circa  ^quinodlium  vernum  huius 
anni  dedifti,  literulas  accepi,  et  quod  tardius  atque  bre-    15 
vius,  quam  expedlabam,  meis  iam  dudum  ad  te  datis 
refpondebas,  te  ob  occupationum  molem,  qua  diflineris, 
amicitia  etiam  noflra  candidius  omnia  interpretante,  lu- 
bens  excufatum  habeo.  Librum  meum  fecundum  recentiorum  cceU 
Phaenomencon  tibi  allatum,  nec  difplicuiBe,  mihi  auditu  gratum  eft;   20 
quodque  illum  ad  IUuftrem  et  excellentiB.  virum  Dominum  VINCEN- 
TIUM  PINELLUM  Patavium  miferis,  adhuc  multo  acceptius  habeo. 
Si  is,  ut  eft  Mathematum  inligniter  peritus,  fuum  graviBimum  atque 
eruditiBimum  de  ijs,  quae  inibi  continentur,  per  literas  communic^rit 
iudicium,  adhuc  longe  gratiBimam  rem  tam  ille  quam  tu  mihi  prae-   25 
ftiteritis.  Idque,  ut  mature  fieret,  exoptarem.  Intellexi  iam  nuper  ex 
literis  cuiufdam  Studiofi  Dani,  qui  Patavij  fludijs  incumbit,  GELLIJ 
SASCERIDIS  nomine,  qui  oc5lennium  mihi  in  fludijs  Aflronomicis  et 
Pyronomicis  diligenter  infervivit,  praedidlo  Domino  PINELLO  tradla- 
tulum  etiam  quendam  meum  de  huius  anni  Cometa  forte  tua  quoque  30 
opera  redditum  eBe,  utpote  ab  IUuflriBimo  Principe  HaBiae  Landgra- 
vio  (ad  quem  ifla  breviter  perfcripferam)  tibi  tranfmiBum.  Quem  adeo 
fecretum  et  charum  habeat,  ut  ne  GELLIO  quidem  meo  nedum  alijs 
eum  defcribere,  nomini  noftro  (uti  ait)  favens,  concedat.  Quae  viri  illius 
fincera  et  benevola  erga  me  de  facie  illi  ignotum  voluntas  inprimis  35 
omnem  gratitudinem  meretur.  Si  et  de  hac  Cometae  ilUus  defcripti- 
uncula  fuam  eruditam  fubiunxerit  cenfuram,  benefecerit.  Tomum  no- 
firum  primum,  qui  iam  typis  meis  pene  abfolutus  efl,  reflante  faltem 
ultimo  et  decimo  capite  ob  papyri  impreBoriae  defedum  (cui  tamen 

propria 


TYCHO  AD  lOACH.  CAMERARIUM  21  OCT.  1590    277 

propria  moletrina  illi  ufui  deftinata  et  non  parvis  impenlis  in  hac  In- 
fula  iam  nuper  a  me  extruda  fufficienter  mox  fubveniam)  futura  aeftate 
favente  divino  auxilio  obtinebitis,  unaquetertiumdequatuoralijsmi- 
noribus  Cometis  poftmodum  confpedlis,  inter  quos  hic,  de  quo  dixi, 
5  paulo  ante  vernum  tempus  huius  anni  prodiens,  quartus  et  ultimus 
eft.  Habebitis  etiam  und  (modo  tam  cito  Typographico  labore  ad  colo- 
phonem  deduci  poterit)  Epiflolarum  Aftronomicarum  volumen,  in  quo 
plurimae  et  variae  eruditiBimorum  virorum  literae  mecum  de  re  Aftro- 
nomica  et  Cometometrica  affatim  conferentium  un^  cum  nollra  ad 

10  lingulas  refponlione  continebuntur.  Has  ternorum  librorum  evulga- 
tiones  Operi  illi  magno  de  perennium  et  Mundo  coaevorum  fyderum 
revolutionibus  ad  normam  coeleftem  ad  amuBim  reftituendis,  quod 
longo  iam  tempore  molior,  quali  prodromi  live  praeludij  loco  praemit- 
tere  animus  eft.  Plaeraque  enim  continebunt,  quae  ingenti  illi  molimini 

15  atque  Ilrudurae  viam  fternent  et  nonnuUa  ponent  fundamina.  Quae 

1  ^  cum  (vires  atque  induflriam  {|  fuppeditante  Coelellium  Opifice)  magnis 

laboribus  exantlata  fuerint,  vos  eorundem  quoque  reddam  participes. 

Sed  eft,  mi  CAMERARI,  quod  te  nunc  obnixe  rogatum  cuperem  no- 

mine  eius,  cuius  antea  mentionem  feci,  Studiofi,  cui  ob  ingenium,  diU- 

20  gentiam  et  morum  integritatem,  quodque  multis  (uti  dixi)  annis  fide- 
lem  mihi  praellitit  operam,  quam  optime  cupio.  Scripfi  itaque  Domino 
lO  ACHIMO  POMERIO  vefirae  civitatis  Senatori  primario,  ut  iUi  meo 
nomine  50  Coronatos  confefiim  per  Mercatores  Venetijs  negotiantes 
coUybo  Rve  literis  cambij  (ut  vocant)  tranfmitti  procuret.  Ego  nulla 

25  intercedente  mora,  Lubecae  vel  ubicunque  in  propinquo  voluerit,  re- 
numerari  un^  cum  intereBe  non  invite  curabo.  Sin  vero  Dominus 
POMERIUS  fe  hac  in  parte  (quod  tamen  non  fpero)  difficilem  prae- 
buerit,  da  tu  operam,  amantiBime  CAMERARI,  ut  GELLIUS  meus 
mature  et  quam  citiBime  fieri  poterit,  50  illos  Coronatos  Patavij,  vel 

30  ubicunque  in  Italia  agat,  obtineat.  Fiet  illud  abfque  omni  tuo  damno, 
egoque  ad  recompenfandum  et  promptus  et  gratus  inveniar.  Admonui 
etiam  eundem  GELLIUM  per  literas,  ut  quotiefcunque  afiquid  illi  ad 
fiudiorum  fuorum  fublevamen  neceBarium  fuerit  (tum  etiam  in  fump- 
tus  Inftrumenti  cuiufdam  Afironomici,  quod  illic  ob  quaedam  in  Italia 

35  commodius  quam  hic  obfervationi  patentia  meis  impenfis  fieri  iniunxi) 
fiatim  ad  Dominum  POMERIUM  et  te  de  eo  audader  fcribat,  atque  a 
vobis  meo  nomine  expetat.  Praebete  igitur  vos  faciles  obfecro  in  expo- 
nendo  et  fubminifirando  illi,  quicquid  a  vobis  petierit.  Scio  enim  fatis, 
illum  fuperflua  non  defideraturum.  Ego  viciBim  bona  et  integra  fide 

40  fpondeo,  id  quicquid  erit,  quod  in  eius  ufum  a  vobis  erogatum  fuerit, 
primo  quoque  tempore  citra  omne  difpendium,  etiam  cum  lucro  in  vi- 
cinia,  ubicunque  vobisplacuerit,  perfolutumiri.  Daoperam,  chariBime 

CAMERARI, 


278  EPISTOL.^  ASTRONOMICiE 

CAMERARI,  ut  omnia  votis  meis  hac  in  parte  quam  optime  refpon- 
deant.  Feceris  mihi  officium  ea  in  re  muhis  nominibus  acceptum.  || 

Quin  et  aHud  quiddam  eft,  quo  te  moleftare,  amicitia  noftra  fic  fua-  2«^ 
dente,  non  intermittam.  Si  eximius  ille  Poeta  MELISSUS  adhuc  vobis- 
cum  eft,  vel  etiam  alibi,  per  Hteras  illum  roga,  ut  carmen  quoddam   5 
egregium  in  effigiem  meam,  un^  cum  circumfcriptis  Infignibus,  atque 
in  Operis  commendationem  ex  fua  illa  melliflua  poetica  vena  concin- 
nare  non  gravetur,  ita  ut  unum  latus  paginse  in  4*°  typis  impreBum 
adimplere  poBit.  Et  fi  quos  excellentes  in  Itaiia  et  GaUia,  tum  etiam 
alibi  in  Germania  vefira  nofti  Poetas,  illos  eodem  nomine  in  mei  gra-    10 
tiam  rogatos  habe.  Inveniar  viciBim  erga  ipfos  gratus.  Poterit  quilibet 
inventionem  extruere,  prout  libuerit  et  fpiritus  feret  poeticus,  ut  con- 
fideratis  et  expenfis  finguHs,  quae  maxime  placuerint,  feHgam.  Icona 
autem  meam  brevi  (volente  Deo)  obtinebis  per  pecuHarem  quendam 
hominem,  quem  Noribergam  cum  Inftrumento  quodam  e  noftris,  ut   15 
ilHc  nonnuUa  coelitus  mihi  denotet,  mittere  decrevi.  Qua  de  re  antea 
quoque,  fi  redle  memini,  te  per  literas  me  aliquando  fadlurum  certi- 
orem  reddidi;  et  cum  Domino  POMERIO,  quando  hic  praefens  ad- 
erat,  oretenus  coUocutus  fum,  qui  mihi  operam  fuam,  quo  nuntius  iUe 
meus  commodum  obfervationi  coelefii  atque  a  turba  feparatum  locum,   20 
dum  iUic  eft,  nancifcatur,  non  invite  addixit.  Qua  in  parte  ut  tuum  quo- 
que  fubminiflres  un^  cum  confilio  auxilium,  te  etiam  atque  etiam  ro- 
gatum  habeo.  Verum  nolo  te  a  tuis  multiplicibus  occupationibus  ul- 
terius  avocare,  unicum  faltem  amanter  infuper  petens,  ut  adiundarum 
literarum  fafciculum  abfque  omni  mora  ad  antenominatum  Studiofum  25 
GELLIUM  SASCERIDEM  in  Italiam  Patavium  tuto  et  certo  perferri 
procurare  non  molefium  ducas.  Ego  ad  tibi  viciBim,  quacunque  occa- 
fione  dabitur ,  gratificandum  perpetuo  me  poUiceor  quam  paratiBimum. 
Vale  cum  uxore  et  tota  familia  quam  diutiBime  feliciBimeque.  Datae 
Uraniburgi  die  21.  0(5lobris  Anno  1590.  Tycho  Brahe  ^^ 

manu  propria. 

[Ex  apographo  Gellii  Sasceridis  in  epistula  d.  1  m.  Febr.  a.  1591  ad  lo.  Ant.  Maginum  data,  in 
codice  Bononiensi  in  Archivo  Malvezzi  dei  Medici  asservata] 

TYCHO  BRAHE  AD  GELLIUM  tas 

SASCERIDEM. 

Quod  librum  meum  lO.  ANTONIUS  MAGINUS  perlegerit,  1- 

eumque  fibi  et  alijs  eruditis  eiufdem  profeBionis  viris  placuiBe  tefiatus 
fit,  grata  mente  accipio.  PoUicitationem  autem  nofiram  emendando- 
rum  motuum  perturbaBe  illum,  equidem  non  miror,  ex  quo  tam  ipfe,   4o 
quam  nonnuUi  alij,  hadlenus  tot  tantofque  labores  (ubi  nemo  illo  ma- 
.  iores. 


TYCHO  AD  GELLIUM  SASCERIDEM  OCT.  1590    279 

iores,  excepto  COPERNICO  et  Reinholdino  fundamento,  quod  tamen 
multimode  locupletavit)  in  calculandis  Tabulis  coeleftium  motuum  et 
Ephemeridibus,  exantl^runt;  cum  nihilominus  coelum  ipfum  non 
modo  in  minutijs,  fed  etiam  in  gradibus  aliquot  deviationem  a  Ta- 

5  bulis  faepenumero  oftendat.  Hac  in  Sole  quidem  ipfo  caeterorum  Pla- 
netarum  chorago,  circa  i^quinodium  vernum,  paulo  plus  dimidio 
gradu  anticipando  aberrant;  ut  nihil  nunc  dicam  de  caeteris  Planetis, 
in  quorum  nullo  non  admodum  evidens  Coeli  et  Tabuiarum  difcon- 
venientia  invenitur,  ut  fuo  tempore  ex  Obfervationum  mearum  acer- 

10  vo  ob  oculos  ponam.  Quid  in  aethereorum  corporum  Revolutioni- 
bus,  quo  ad  numerorum  denotationem  ipfi  coelo  correfpondentem, 
favente  ipfo  coeleftium  Opifice,  praeftiterim,  perfpiciet  dodlifiimus  ille 
vir,  quando  opus  noftrum  Aftronomiae  inftaurationis,  quod  multo 
iam  tempore  molimur,  publici  iuris  fadlum  fuerit.  Illic  etiam  in  fe- 

15  cunda  videlicet  eius  voluminis  parte,  Planetarum  quinque  gyratio- 
nes,  cum  eorum  trium  qui  Solem  ambientes  Terram  fimul  includunt, 
tum  etiam  reliquorum  duorum,  qui  circa  eumdem  revoluti  hanc  non 
includunt,  quo  ad  omnes  fingulorum  proportiones,  et  particulares 
etiam  inaequalitatum  apparentium  excufationes  atque  demonftra- 

20  tiones,  luculenter  cognofcet;  et  una  circa  Eccentricitates  atque  Apo- 
gaea,  prout  communiter  appellantur  (quae  tamen  ego  fecundum  pro- 
priam  Hypothefin  aliter  ordino  atque  tueor)  un^  cum  Orbium  om- 
nium  fymmetria  atque  commenfuratione,  voti  compos  reddetur.  Sed 
ipfe  in  fuis  recentioribus  Theoricis,  quas  numeris  Coperniceis  red^ius 

25  et  competentius,  quam  antea  in  tabulis  a  fe  editis  Aftronomicis,  ap- 
plicuit,  dum  realitatem  et  foliditatem  ipforum  Orbium,  Ariftotelea  et 
veterum  quorumdam  imitatione,  approbat  (quae  tamen  revera  nulla 
eft)  id  pluribus  conatur  exequi,  quod  alias  paucioribus  requifitis  poBit 
praeftari.  Quin  et  alia  quaedam  inaequalitatis  particularis  infinuatio, 

30  quo  ad  quinque  errantium  fiderum  apparentias,  adhuc  in  occulto 
fubeft,  quam  nec  veteres  Ptolemaicae,  nec  recentiores  Coperniceae 
quocumque  modo  ufurpatae  excufant  Hypothefes.  Hanc  tamen  non 
minus  quam  caeteras  (quae  ab  Epicyclis  vel  motu  annuo  Terrae  cum 
commixtis  Eccentricis  et  iCquantibus  proveniunt)  favente  Numine, 

35  noftrae  concinniore,  uti  fpero,  ratiocinatione  expedient  Hypothcfes. 
Quantum  ad  obliquitatis  Ecclipticae  (de  qua  etiam  certior  fieri  avet) 
mutationem  attinet,  ego  eam  hifce  temporibus  eBe  partium  23.  M.  3Ii 
exade,  pluribus  et  maximis,  ijfdemque  affabre  e  folido  metallo  elabo- 
ratis  Inftrumentis  aliquot  annorum  reiteratis  Obfervationibus,  fedulo 

40  adinveni,  nec  fenfibiliter  minorem  hadlenus  umquam  fuiBe  exiftimo. 
Nam  quod  COPERNICUS  et  quidam  eius  Synchroni  eam  3i  fcrupu- 
lis  anguftiorem  reddiderunt,  id  evenit,  quod  Refradlionem  &'^^  circa 

Brumale 


280  EPISTOLi^  ASTRONOMICiE 

Brumale  Sol-||flitium,  non  uti  oportuit,  praecaverint;  ut  de  Inftrumen-  1  ^ 
torum,  quibus  confili  funt,  in  tam  fubtili  rimatione,  infufficientia  nihil 
dicam.  Quin  neque  Poli  altitudinem  ex  Sole  per  utrumque  Solllitium, 
eandem  ob  caufam,  rite  fcrutati  funt ;  adeo  ut  cum  ipfemet  Fruenburgi, 
in  loco  habitationis  Coperniceae,  per  proprium  Inflrumentum  pericu-     5 
lum  de  altitudine  Polari  accurate  (uti  fcis)  fieri  curaBem,  deprehenfum 
fit,  ipfum  3i  Minutis  eamdem  iufto  minorem  confignaBe;  quod  non 
parum  illi  erroris  in  Apogseo  et  Eccentricitate  Solari,  unsl  cum  toto 
eius  curriculo  competenter  denotando  invexit,  coincidentibus  et  alijs 
quibufdam  deviationum  occafionibus,  quas  alibi  a  me  referatas  nunc   10 
praetereo.  An  autem  fumma  Eclipticae  obliquitas  in  pofterum  aliqua- 
tenus  accrefcet  vel  coardlabitur,  non  adeo  promptum  eft  decernere. 
Nec  enim  Hypothefis  Copernicea  (utut  admodum  ingeniofa)  circa 
iEquinodlium  et  huius  obliquitatis  mutationem,  locum  meretur.  Ve- 
rifimilius  tamen  duco,  hanc  Eclipticae  ab  i^quatore  digreBionem,  fub-    15 
fequentibus  faeculis  paululum  dilatatum  iri.  Quemadmodum  Eccen- 
tricitatem  Solis  nunc  etiam  pedetentim  augeri,  non  autem  circa  citi- 
mum  decrementum,  ut  fert  Copernicea  ratiocinatio,  verfari,  haud 
dubijs  inditijs  compertum  habeo.  Nec  adeo  mirum  efi,  COPERNI- 
CUM  hac  in  parte  deceptum  fuiBe,  cum  ipfam  quoque  fui  temporis  20 
Solis  Eccentricitatem,  un^  cum  Apogaeo,  minus  dextre  fcrutatus  fit, 
ob  caufas  alio  loco  (ut  dixi)  a  me  manifeftatas.  Eft  enim  circa  haec 
tempora  Eccentricitas  Solis  vera  et  indubia  part.  2.  Min.  9,  de  60  totius 
Semidiametri  Eccentrici  13  proxime  fcrupulis  maior  COPERNICI 
opinione ;  et  Apogaeum  verfatur  hoc  anno  paulo  poft  medietatem  fexti  25 
gradus  @  ipfius  numeratione  3i  Gradibus  anterius  (velut  etiam  in 
reliquorum  Planetarum  Apogaeis  difponendis  non  paucis  gradibus 
ab  eo  peccatum  eft,  ut  Eccentricitates  horum  nunc  praeteream)  quem- 
admodum  idipfum  exquifitis  obfervationibus  et  certis  demonftratio- 
nibus  a  me  efie  adinventum,  ipfemet  fatis  perfpedlum  habes;  prout  30 
etiam  caput  primum  anterioris  noftri  Tomi  recentiorum  Coeli  Phae- 
nomencon,  haec  et  alia  ad  Solaris  curfus  accuratam  reftitutionem  faci- 
entia,  affatim  patefacit  atque  demonftrat.  IUic  brevi  MAGINUS  ea 
quae  in  Solaris  tramitis  reftitutione  hadlenus  defiderantur  extricata 
reperiet,  quibus  etiam  poftmodum  in  fuarum  Ephemeridum  recogni-   35 
tione  tuto,  abfque  iniuria  cceleftium  apparentiarum,  uti  poterit.  De 
declinatione  Zodiaci  maxima,  an  unquam  maior  fuerit,  quam  a  PTO- 
hEMJEO  et  eius  aliquot  anteceBoribus  aBignata  eft,  etfi  nonnihil  certis 
de  caufis  ambigam,  malo  tamen  eorum  denotationi  acquiefcere,  nec 
fenfibiliter  maiorem  antea  fuiBe  ftatuere.  An  tamen  in  ipfis  Minutijs  40 
illorum  obfervatio  rite  conftet,  tam  Inftrumentorum,  quibus  ufi  funt, 
in  minimis  animadverfionibus  fallacia,  quam  Parallaxeos  atque  re- 

fradlionis 


TYCHO  AD  GELLIUM  SASCERIDEM  OCT.  1590     281 

fradionis  Solaris  negledlus,  me  non  parum  ancipitem  reddunt.  Af- 
fixarum  Stellarum  iuxta  noftras  diuturnas  et  fedulas  obfervationes 
reftitutarum  Catalogum,  quem  un^  expetit  MAGINUS,  ex  fecundo 
capite  eiufdem  primi  libri  obtinebit.  IUic  enim  circiter  500  Stellae  in 

5  ipfo  minuto,  et  quo  ad  latitudinem  et  longitudinem  proprijs  Inftru- 
mentis  defuper  acceptae  redlificantur,  praemiBa  fundamentali  reftitu- 
tionis  earumdem  ratione  ac  Geometrica  demonftratione.  Confultius 
itaque  erit,  ut  fuarum  Ephemeridum  ad  praelum  revocationem  eouf- 
que  differat,  donec  hunc  noftrum  primum  tomum  nadlus  fuerit,  quod 

10  fpero  inRanti  aeflate  futurum.  Eft  enim  iam  ad  finem  Typographico 
labore  ferme  perdudlus,  deficiente  faltem  decimo  et  ultimo  capite,  id- 

2^  que  ob  papyri  impreBoriae  penuriam,  quam  tamen  fufficienti  ||  copia 
brevi  me  habiturum  arbitror,  ex  propria  mea,  quam  in  hac  infula 
eius  conficiendae  gratia  magnis  impenfis  iam  nuper  conftrui  curavi, 

15  moletrina,  quae  iam  prorfus  parata  Chartopaeum  idoneum,  pro  quo 
conquirendo  meum  in  Germaniam  amandavi  Typographum,  folum- 
modo  expedat.  Rationem  Trianguli  non  redlanguli,  ex  cognitis  duo- 
bus  lateribus  cum  angulo  comprehenfo,  reliqua  abfque  perpendicu- 
lari  compendiofius  quam  communiter  fit,  venandi,  ex  quarto  meo 

20t  Dogmate  Triangulorum  planorum  illi  aperire  poteris,  uti  ei  fatiffiat. 
Nec  mihi  difplicet,  quod  illi  Dogmatis  fexti  et  noni  Compendiorum 
nofirorum  operationem  patefeceris;  fiquidem,  uti  video,  demonfira- 
tiones  horum  et  fimilium  ab  alijs,  qui  fe  alienis  ornant  plumis,  nunc 
divulgentur.  Res  enim  ita  fe  habet,  prout  refers,  quod  Plagiarius  ifie 

25  Urfinus  (qui  etiam  mearum  hypothefium  inventionem  pro  fua  in- 
verecunde  publicavit,  utut  eam  fundamentaliter  non  intelligat,  quod 
fatis  liquet  ex  Martis  orbe  falfo  ab  eo  ordinato,  ut  de  caeteris  nunc 
taceam)  eas,  quas  pro  fuis  venditavit,  Triangulorum  demonftrationes 
et  compendiofas  in  numeros  refolutiones,  apud  lUSTUM  BYRGIUM 

30  Landgravianum  Automatopaeum,  qui  eas  a  WITICHIO  impetravit, 

t  nadtus  fit.  Cum  WITICHIO  autem,  quando  hic  ante  tuum  ad  me  ad- 

ventum  aliquandiu  commoratus  efl,  de  his  et  alijs  ad  rem  Mathema- 

ticam  facilius  excolendam,  liberaliter  contuleram,  qui  hinc  difcedens 

pofiea  apud  IUuftriBimum  Principem  Landgravium  HaBiae  pleraque 

35  eorum  un^  cum  quorundam  Inllrumentorum  ex  meis  concinna  fa- 
brica,  propalavit,  quae  nunc  alij  perfridlae  frontis  homines  pro  fuis 
inventionibus  fibi  vendicare  non  erubefcunt,  adeo  ut  nuUa  fere  ad 
primos  inventores  redundet  gratia.  Verumenimvero  quaecumque  de 
Triangulorum  tam  planorum  quam  fphaericorum,  quatenus  ad  rem 

40  Aftronomicam  extruendam  ftabiliendamque  conducunt,  compendiofa 

trac5tatione  hadlenus  comperta  habeo,  ea  omnia  in  primam  partem 

Aftronomiae  redintegrandae,  tam  fecundum  demonftrationes  Geome- 

36  tricas, 


282  EPISTOLi^  ASTRONOMIC^ 

tricas,  quam  numerorum  praxim,  fufficienter  digeram.  IUinc  MAGI- 
NUS  atque  alij  varias  eafdemque  faciles  et  abbreviatas  Triangulorum 
explanandorum  et  in  numeros  refolvendorum  inventiones  percipient. 
Quse  hadenus  dida  funt  ClariBimi  et  dodtiBimi  MAGINI  ad  te  per- 
fcriptam  Epillolam  eiufque  in  ea  ad  me  diredas  petitiones  fpedantia,  5 
poteris  ad  ipfum  prima  quaque  occafione,  refponfionis  loco  per  literas 
referre,  aut  etiam,  fi  lubet,  hanc  Epiftolae  partem  defcriptam  tranfmit- 
tere.  Si  ipfemet  ad  me  aliquid  literarum  dederit,  aut  lucubrationum 
fuarum  miferit,  ulterius  cum  illo  lubens  conferam,  et  de  pluribus,  fi- 
cubi  opus  fuerit,  commonefaciam,  atque  ipfius  defiderijs  non  gravatim  10 
obviabo 


[Ex  apographo  in  codice  Oxoniensi  Bodleiano  Smith  77]  i* 

PETRO  lUNIO  TYCHO  BRAHE.  69 


TSI  nihil  ad  me  tanto  tempore  dederis  literarum,  nobi- 
liBime  et  eruditiBime  D.  PETRE  lUNI,  utut  praefens  te  id   15 
faepius  fadlurum  addixeris:  ego  nihilominus  oblata  hac 
oportuna  per  hunc  eruditum  iuvenem  occafione,  inter- 
mittere  nolui,  quin  aliquid  faltem  ad  te  chartis  exararem, 
teque  iamdudum  inter  nos  contradae  amicitiae  atque  tu- 
arum  promiBionum  commonefacerem.  Cupio  autem  quam  maxime   20 
ex  te  cognofcere,  quomodo  fereniBimus  et  laudatiBimus  Rex  vefier 
cum  fuaviBima  Regina  nofirate  vivat  et  valeat,  rogoque  peramanter, 
ut  ipfius  Maiefiati  meo  nomine  fubmiBe  gratias  agere  velis,  quod  meas 
Uraniae  dicatas  aedes  in  hac  infula  invifere  non  fit  dedignata,  omnia- 
que  profpera  et  ex  voto  ipfius  Maiefiati  ex  me  preceris  atque  exoptes.   25 
Si  ab  ipfius  Maiefiate  privilegium  quoddam  pro  meis  typographicis 
laboribus,  quos  et  praefens  fpedlavit,  ne  videlicet  in  Scotia  recudantur 
aut  divendantur,  abfque  meo  conceBu,  tua  authoritate  atque  inter- 
ceBione  impetr^ris,  feceris  mihi  rem  pluribus  nominibus  gratam.  Mitto 
autem  tibi  exemplar  privilegij  Caefarei  mihi  nuper  procurante  am-   30 
pHBimo  viro  D.  lACOBO  CURTIO,  Imperij  Pro-Cancellario,  clemen- 
ter  conceBi  et  in  membrana  confcripti.  Addam  etiam  una,  fi  nuntij 
feftinatio  feret,  ipfius  Procancellarij  literarum  ad  me  un^  datarum  de- 
fcriptum:  quo  hac  ratione  promptius  concipies,  quomodo  privilegium 
illud,  quod  expeto,  ordinandum  veniat.  Quamvis  Caefareum  illud  imi-   35 
tari  non  fit  admodum  neceBe,  tua  ||  eloquendi  et  res  ipfas  fcitis  verbis  70 
compledlendi  eximia  facultas,  facile  quid  fcribendum  fit,  fuggeret.  Op- 
tarem  vero  privilegium  illud,  fi  non  ante  hiemem,  faltem  circa  veris 
primordia,  quamprimum  huc  naves  e  Scotia  folvant,  obtinere,  ut  operi- 

bus 


TYCHO  AD  PETRUM  lUNIUM  27  OCT.  1590         283 

bus  meis  un^  cum  Caefareano  atque  aliorum  quorundam  Regum  di- 
plomatis  praefigatur.  Quin  et  aliud  quiddam  eft,  mi  lUNI,  de  quo  te 
commonefacere  non  fuperfedendum  duxi.  Addixifti,  cum  mecum  eBes, 
te  non  folum  BUCHANANI  effigiem,  fed  etiam  ipfius  vitam  a  te  ipfo 

5  confcriptam,  mihi  e  Scotia  mifiurum.  Effigiem  quidem  accepi,  quam 
et  SereniBimus  Rex  vefier,  quamprimum  in  mufaeo  meo  confpexit,  hi- 
lari  vultu  agnovit.  Vitae  defcriptionem  adhuc  defidero:  fac  in  utroque 
ftes  promiBis.  Rogo  infuper,  ut  D.  Dodorem  lOHANNEM  CRAGI- 
UM,  medicinam  Edinburgi  facientem  et  praeftantiBimum,  fi  quis  alius 

10  in  Scotia,  Mathematicum,  Regi  vefiro  de  meliore  (ut  aiunt)  nota  com- 
mendatum  habeas.  Efi  enim  dignus,  ut  ametur  et  promoveatur.  Neque 
enim  aegre  fero,  quod  libro  nofiro  fecundo  de  recentioribus  aetherei 
mundi  phaenomenis  quaedam  contraria  oppofuerit  eademque  ad  me 
perfcripferit,  quibus  etiam  apologetice  fatis  luculenter  obviavi.  Sed 

15  hominem  eo  plus  diligo,  quod  eiufcemodi  attentare  aufus  fit,  omnibus 
in  Germania  eruditis  Mathematicis,  fuas  priores  conceptiones,  quas 
dilui,  retradlantibus,  filentibus  et  quafi  obmutefcentibus;  quemadmo- 
dum  ipfe  fuo  tempore  plenius  cognofces.  Plura  nunc  non  addo,  cum 
et  haec  ipfa  forte  nimia  fint,  ex  quo  tu  tam  diutino  filentio  difiineris. 

20   Sin  tandem  aliqua  fcripferis,  ego  crebrius  et  copiofius;  nec  finam  me  || 

71  uUo  officij  genere  a  te  fuperari.  Vale.  Datae  Uraniburgi  die  27.  Odl. 

^^-  ^^^^-  Tycho  Brahe. 

f    [E  codice  Londinensi  Musei  Britannici  Harleiano  6995,4o] 

2v      CLARISSIMO  INPRIMISQUE  ERUDITO 

VIRO  D.  THOMi^  SAVELLO,  ANGLO, 

AMICO  SUO  DILECTO. 
ENGELANDTT. 
1'  S. 

^o  to  jfljBMSSI  ITER AS  tuas  circa  initia  Septembris  ad  me  Hamburgo 
perfcriptas,  vir  praeftantiBime  eruditiBimeque,  mifit  huc 
clariBimus  vir  D.  Dodlor  WINSHEMIUS,  eafque  dum 
peregre  in  Seelandia  abfum,  die  22.  Novembris  recepi, 

quae  mihi  admodum  gratae  erant.  Nec  enim  infolitum 

35  j|y  "*°"**^4P4H  quid  accidit,  H  viri  eruditi  in  varijs  Europae  locis,  utut 
de  facie  mihi  ignoti,  ad  me  fubinde  dent  literas.  Quod  et  ego  viciBim 
per  occalionem  facere  non  fuperfedeo.  Non  tamen  ita  mihi  ipli  placeo, 
nec  tanto  me  dignor  honore,  quo  tu  candore  et  benevolentia  lingulari 
erga  me  potius  alledlus,  quam  quod  eiufcemodi  quid  agnofcam,  me 
40  afficis.  Si  praefens  praefentem  aliquando  allocutus  fuiBes,  ex  quo  lic 
36*  ahquoties 


K====^aBSSB 


284  EPISTOLi^  ASTRONOMICi^ 

aliquoties  animum  induxeras,  equidem  tuus  huc  acceBus  mihi  per- 
charus  eveniBet.  Solent  praeter  alias  nationes  diverfas  tui  quoque  Con- 
terranei  Angli  me  quotannis,  aeftatis  praefertim  tempore,  crebro  invi- 
fere,  quos  et,  uti  par  eft,  in  pretio  habeo,  et  prout  cuiufque  fert  ingeni- 
um  atque  deliderium,  libenter  cum  illis  de  re  quaUbet  propolita  confero,   5 
quod  et  tecum  non  gravatim  facerem,  cum  ex  literis  tuis  perfpiciam, 
tanquam  ex  ungue  leonem,  te  ingenij  acumine  iudicio  et  eloquentia 
praepoUere,  modo  ^Eolus  atque  Neptunus  tam  averfo  animo  mihi  tuum 
huc  adventum  non  invidiBent.  Reddentur  forte  alias  placatiores,  nam 
et  eos,  qui  ventis  atque  undis  praefunt,  inftar  eorum  mutabiles  eBe  con-    lo 
decet.  Nec  fera  tempeflas  toto  perdurat  in  anno.  Dabitur  forfan  ali-  t 
quando  occalio,  qua,  his  faventibus  et  benignius  afpirantibus,  id  quod 
hadenus  non  fucceBit,  commodius  expedies.  Eris  mihi,  ubi  id  evenerit, 
hofpes  apprime  acceptus.  Interim  quod  licet  et  decet,  quodque  a  me 
tam  obnixe  expetis,  praeftare  non  intermittam.  Mitto  liquidem  bina   15 
Exemplaria  libri  noftri  fecundi  de  recentioribus  coeH  Phaenomenis.   t 
Licet  enim  non  libenter  haec  a  caeteris  tomis  nondum  typis  integre  ab- 
folutis,  avello,  tamen  ||  tuae  lincerae  et  amicae  petitioni  morem  gerere  1  ^ 
volui.  Habebis  et  reliquos,  fine  quibus  hic  pene  mutilus  efi,  quando 
typis  nollris  ad  Colophonem  fuerint  dedudli.  Interea  temporis  per  20 
otium  hunc,  quo  nunc  te  dono,  evolve,  difquire,  dijudica.  Et  fi  quid  in 
hoc  dubij,  aut  minus  apodidlice  prolatum  adinveneris,  ingenue  ad- 
mone,  tuamque  et  aliorum  praefiantium  in  AngUa  Philofophorum  de 
fingulis  eruditam  cenfuram,  five  pro  £ive  contra  nos  faciat,  conquire, 
audadler  profer,  meque  per  literas,  cum  libera  refiituetur  navigatio,   25 
de  his  certiorem  redde.  Vale  et  magnificum  fpedlatiBimumque  virum 
Dominum  DANIELEM  ROGERSIUM,  Regineae  Maiefiatis  ConfiU- 
arium  atque  Secretarium  digniBimum  (qui  etiam  Legationis  huc  in 
Daniam  munere  fundlus,  me  cum  fuo  comitatu  aliquando  invifere 
non  eft  gravatus)  meo  nomine  faluta,  un^que  illum  de  mihi  promiBo   30 
fereniBimae  Reginae  Privilegio  librario,  pro  quo  iam  aUquoties  fruftra 
ad  ipfum  fcripfi,  admone  ut  mature  fiet  promiBis,  quo  Diploma  illud 
primo  vere,  fi  antea  ob  hyemis  afperitatem  fieri  nequeat,  certo  obti- 
neam,  cum  caeteris  quibufdam,  ab  Imperatore  atque  alijs  Regibus  im- 
petratis,  Operibus  nofiris  praefigendum.  Aut  fi  Privilegium  illud  non  35 
eft  miBurus,  indicet  faltem,  quod  et  cur  id  non  concedatur,  ficque  fidem 
datam  apud  me  fufficienter  redemerit,  eritque  excufatus.  Saluta  quo- 
que  meo  nomine  officiofe  NobiliBimum  et  excellentiBimum  Dominum 
lOHANNEM  DEE,  quem  in  patriam  feliciter  reverfum  audivi,  ipfi- 
que  hoc  nomine  congratulor,  omniaque  profpera  opto.  NobiUBimum  40 
quoque  et  pariter  eruditiBimum  Mathematicum  THOMAM  DIG- 
GESSiEUM  ex  meo  ore  non  infalutatum  relinque,  cui  etiam  ex  animo 

faveo 


TYCHO  AD  THOMAM  SAVELLUM  1  DEC.  1590     285 

2'  faveo  II  et  bene  cupio.  Utrique  autem  horum  librum  noftrum  tranf- 
miBum  oftende,  ut  et  illi  in  eum  difquirant  atque  fuam  de  eius  con- 
tentis  fententiam  libere  pronuntient.  Quod  li  literis  ad  me  datis  prae- 
ftiterint,  ego  et  refpondere  et  amicitiam  in  pofterum  cum  illis  colere 
5  atque  de  rebus  Philofophicis  et  Mathematicis  iucunde  conferre  ne- 
quaquam  detredabo.  Iterum  atque  iterum  diu  et  bene  vale.  Dabantur 
Uraniburgi,  Calendis  Decembris,  Anno  1590.  Tycho  Brahe 

manu  propria. 

10  Addidi  quaterna  Exemplaria  meae  Effigiei  nuper  Amfterodami  cu- 
pro  infculptae.  Si  qui  funt  apud  vos  excellentes  poetae,  quales  in  foe- 
cunda  et  facunda  veftra  et  terra  et  vena  plurimos  inveniri  non  dubito, 
cuperem,  ut  argutum  aliquod  Epigramma  in  Icona  hanc  atque  operum 
meorum  commendationem  deledlationisergoluderent.  Quainreeru- 

15  ditiBimus  Dominus  DANIEL  ROGERSIUS  fuam  quoque  erga  me 
probare  poBet  benevolentiam,  modo  a  Reipublicae  ferioribus  negotijs 
tantillulum  vacaret. 


[Ex  adumbratione  in  codice  Vindobonensi  lat.  106865] 

TYCHO  BRAHE  AD  lACOBUM  CURTIUM. 

^''  l^^^^^^nl  ESCRIPSI  tuis  humaniBimis  pariterque  eruditiBimis 
hac  praeterlapfa  aeftate  ad  me  datis  literis,  vir  ampHBi- 
me  et  nobiliBime,  amice  in  primis  honorande,  idque 
per  eundem  quem  tunc  temporis  ad  me  ableg^ras  Ta- 
bellarium,  nec  dubito,  quin  literae  meae  tibi  fatis  certo 
25  lMs^Si>lSl  redditae  Iint;  quare  de  ijs,  quae  tunc  ultro  citroque  inter 
nos  agebantur,  nunc  ulterius  quidpiam  movere,  minus  duco  operae- 
pretium.  Unum  faltem  vel  alterum  ell,  de  quo  te  denuo  hifce  compel- 
landum  cenfui.  Cum  Geographiae  exada  cognitio  Aftronomiae  penitius 
excolendae  non  parum  (uti  fcis)  fubfidij  adferat,  haec  vero  ab  anteceBo- 
30  ribus  nofiris  non  minus  quam  altera  nequaquam  fatis  accurate  et  fo- 
lide  exculta  eft:  decrevi  itaque  proprijs  Infirumentis  miBis  hincinde 
per  Europam  idoneis  obfervatoribus  quorundam  praecipuorum  loco- 
rum  latitudines  atque  longitudines  indagari  curare,  et  primo  quoque 
tempore  cum  portatili  quodam  Sextante,  cochleis  ad  diBolutionem  et 
35  compofitionem  hincinde  difpofitis,  compagniatum  quendam  ex  meis 
in  Germaniam  amandabo,  qui  Rofiochij,  Vitebergae,  Drefdae  eleva- 
tiones  polares  exacflius,  quam  antea  fadum  eft,  fcrutetur,  indeque 
Pragam  et  ad  vos  tranfiens  idem  illic  fcrutabitur.  Tum  inftrumenti 
huius  fabricam  concinnam  atque  ufum  apprime  expeditum  coram 

perfpicies, 


286  EPISTOL^EASTRONOMICi^ 

perfpicies,  atque  fi  ita  lubuerit,  imitari  facies.  Poftea  Noribergam  tranf- 
lato  Organo,  ibi  etiam  poli  fublimitatem  exadliBime  obfervari  in  votis 
habeo,  idque  eam  potiBimum  ob  cauBam,  ut  ex  obfervationibus  qui- 
bufdam  BERNHARDI  GUALTERI  difcipuli  REGIOMONTANI,  il- 
lic  ante  unum  proxime  feculum  habitis,  ijfdemque  inter  fe  invicem   5 
coUatis  atque  expenfis,  de  Apogaeo  atque  Eccentricitate  Solari,  auge- 
anturne  an  vero  minuantur,  aliquid  certi  et  indubitati  concludere  que- 
am,  quod  abfque  eius  loci  polari  elevatione  fcrupulofiBime  cognita 
fieri  haud  poBe  tute  non  ignoras.  At  hanc  e  Solaribus  altitudinibus 
etiam  in  utroque  Solftitio  diligenter  exploratis,  rimari  non  fatis  tutum   10 
eft,  ut  diutina  nos  docuit  experientia,  cauBaeque,  cur  id  fiat,  alibi  a 
nobis  exponuntur.  Peradlis  autem  ijs,  quae  Noribergae  ||  intermediante  4^ 
hoc  infirumento  denotanda  habeo,  optarem  quidem  illud  in  Italiam, 
ut  et  illic  polares  quaedam  defignarentur  ahitudines,  tranfportari.  Ve- 
rum  cum  Alpium  longinquae  et  praeruptae  falebrae  non  parum  impedi-    1 5 
mento  fint,  quo  minus  Organum  hoc  in  Aufoniam  fartum  tedlum  abf- 
que  uUa  laefione  perferatur,  fuo  etiam  pondere  itineris  difficultates 
refpuente,  vix  id  praefiari  poBe  mihi  perfuadeo.  De  alia  igitur  ratione, 
qua  nihilominus  in  praecipuis  quibufdam  Italiae  civitatibus  nofiris  de- 
fiderijs  fatiffiat,  mecum  confiitui.  Degit  enim  nunc  Patavij  iuvenis  qui-   20 
dam  noftras  GELLIUS  SASCERIDES  nomine,  qui  mihi  paulo  antea 
odlennium  domefiicus  fuit,  atque  tam  in  exercitijs  Afironomicis  quam 
Pyronomicis  fidelem  navavit  operam;  huic  per  literas  iam  nuper  figni- 
ficavi,  ut  illic  Sextantem  quendam  ad  inftar  cuiufdam  meorum,  quos 
hic  vidit  atque  tradlavit,  meis  fumptibus  confieri  procuret  atque  eius   25 
beneficio  quorundam  Italiae  locorum  latitudines  ratas  inquirat,  meque 
de  his  pofiea  certiorem  reddat.  At  cum  ne  hic  quidem  confifiere  ani- 
mus  fit,  fed  ufque  in  i^giptum  ad  feptemplicis  Nili  ofiia  obfervationes 
extendere,  Alexandriam  videlicet  in  locum  vetufiiBimae  habitationis 
Ptolemaicae,  partim  ut  Poli  altitudo  mihi  ufitato  more  illic  accuratiBime  30 
explorata  cum  Ptolemaica  confignatione  conferri  queat,  et  an  rite  fatif-   t 
que  exadle,  de  quo  etiam  certis  de  cauBis  non  parum  dubito,  ab  eo  con- 
fiituta  fit,  aut  etiam,  ut  nonnuUi,  fed  fruftra,  uti  opinor,  fufpicantur, 
mutationem  aliquam  tot  interlapfis  fecuHs  fenferit,  indubitate  dignof- 
catur,  partim  ut  per  ([  ^"^,  cum  circa  90^"^  ab  horizonte  EcHpticae  partem  35 
verfatur,  G.  modo  per  eclipfationes  non  liceat,  longitudo  eius  loci,  qua 
Geographi  autoritati  Ptolemaicae  confifi  praecipue  utuntur,  et  de  Me- 
ridianorum  refpedlu  huius  atque  aliorum  Europae  locorum  differen- 
tijs  aliquid  rati  et  ambiguitati  non  obnoxium  decernere  liceat.  Verum- 
enimvero,  cum  infirumentum,  quod  in  ItaHa  parari  iuBi,  non  commode  40 
in  iEgiptum,  ob  itineris  nimiam  intercapedinem  aliafque  difficultates 
tranfvehi  oper^  unius  alicuius  hominis  poBit,  nec  etiam  unicum  tanto 

labori 


TYCHO  AD  lACOBUM  CURTIUM  1  DEC.  1590      287 

5"^  labori  atque  indubiae  perveftigationi  fufficiat,  et  is  etiam,  de  quo  ||  dixi, 
GELLIUS  meus  ex  his  Ardois  locis  oriundus,  Maris  Adriatici  atque 
Mediterranei  aelluationes,  tum  etiam  aeris  i^giptiaci  fubtilitatem  at- 
que  fervorem  abfque  valetudinis  iadura  aut  vitas  periculo  vix  fuftinu- 
5  erit,  et  res  haec  per  fe  alias  fit  magni  momenti,  plurimumque  ad  Geo- 
graphiae  adeoque  ipfius  Afironomiae  plenariam  infiaurationem  con- 
ducat,  omnem  idcirco  movendum  eBe  duco  lapidem,  ut  etiam  hic  votis 
nofiris  refpondeat  fucceBus.  Hic  vero  tuum  quam  maxime  defidero 
expetoque  un4  cum  confilio  auxilium.  Si  enim  ad  MagnificentiB.  Cae- 

10  fareae  Maieftatis  Legatum,  qui  Venetijs  moratur,  interpofita  etiam,  fi 
opus  fuerit,  eiufdem  Caef.  Maieftatis  audoritate,  literas  dare  non  gra- 
vatus  fueris,  quibus  is  rogetur  admoneaturque,  ut  ab  IIIuftriBimo  Vene- 
torum  Principe  atque  Senatu  ampIiBimo  impetret,  ut  duo  vel  tria  ei- 
ufcemodi  Infirumenta  per  idoneos  artifices  adamuBim  fabrefieri  man- 

15  dent,  et  duos  vel  tres  harum  rerum  capaces  et  indufirios  iuvenes  loco- 
rum  infuper  et  viarum  non  ignaros  deputent  fumtufque  et  neceBaria, 
quod  illis  perfacile  gH,  largiantur,  quo  Alexandriae  non  unico  faltem, 
[fed]  fi  id  forte  in  tanto  itinere  laefionem  aliquam  admiferit,  duobus  vel 
tribus  Icci  eius  tam  longitudo  quam  latitudo  diligentiBime  indagetur: 

20  fi  inquam  tua  interceBione  atque  ope  hoc  ipfum  Venetijs  mature  pro- 
curatum  fuerit,  equidem  non  dubiam  concipio  fpem,  omnia  exopta- 
tioni  nofirae  feliciter  et  commode  fatiffadlura.  Infirumenta  autem  ei- 
ufcemodi  affabre  et  abfque  vitio  elaborandi  rationem  artificibus  Ve- 
netis  praefcribet  antedic5Ius  GELLIUS,  tum  etiam  eos,  qui  obfervandi 

25  gratia  Alexandriam  amandandi  venient,  de  eorum  ufu  atque  trada- 
tione,  caeterifque  ad  ccelefiem  denotationem  rite  et  citra  errorem  per- 
ficiendis  fufficienter  infiruet,  fiellarumque  quarundam  declinationes 
atque  difiantias  meis  hic  organis  antea  conquifitas,  quibus  uti  et  in- 
firumentorum  certitudinem  examinare  comprobareque  poterint,  fup- 

30  peditabit.  De  quibus  etiam  omnibus  illum  ante  paucas  feptimanas 
affatim  per  literas  admonui.  Nec  dubito,  quin  is  in  diligenter  exequen- 
dis  ijs,  quae  illi  a  me  iniundla  funt,  fuo  officio  non  fit  defuturus,  cum 
ipfius  fidem  et  folertiam  pari  integritate  coniun<5Iam  iamdudum  diu 
multumque  exploratam  habeam.  Quapropter  te  praefiantiBime  et  fpec- 

35  tatiBime  vir  non  folum  per  eam,  quae  nobis  intercedit,  amicitiam,  fed 

5'  ulterius  ||  quoque  per  divinae  illius  Afironomiae  incrementa  atque  re- 
ftaurationem,  quam  te  prae  multis  alijs  fummis  votis  exoptare  expec- 
tareque  non  ignoro,  et  quibus  infuper  poBum  precibus,  obnixe  roga- 
tum  habeo,  ut  noftris  defiderijs  hac  in  parte  fubvenire,  illifque  tua 

40  autoritate  atque  fuafu  adeoque  manududlione  et  auxilio  praefio  eBe 
non  molefium  ducas. 

Cedit  illud,  ut  fpero,  non  folum  in  antiquiBimae  et  praeftantiBimae 

fyderaUs 


288  EPISTOLi^  ASTRONOMICi^ 

fyderalis  fcientiae  atque  Cofmographiae  promotionem  et  commodum, 
verum  etiam  in  inclytiBimae  Caefareae  Maieftatis  atque  ampliBimae 
Reipub.  Venetae,  tuique  iplius,  qui  haec  procuras  atque  promoves,  lau- 
dem  atque  apud  polleros,  fi  qua  rellabit  benemeritorum  gratia,  me- 
moriam  et  perpetuam  celebrationem.  Cumque  nihil  diffidam  te  fponte  5 
tua  ad  rem  Allronomicam  fublevandam  locupletandamque  et  meis 
in  his  conatibus  adiutandis  (cuius  et  iam  antea  eximium  fpecimen  in 
procurando  illo  honorifico  atque  illuftri  Diplomate  Caefareano  ex- 
hibuifti)  propenfum  eBe,  nolo  te  pluribus  rogando  diutius  hac  de  re 
interpellare,  cum  ultro  currenti  equo  calcaria  (ut  eft  in  proverbio)  ad-  10 
dere  non  deceat.  Alterum  adhuc  lahem  fupereft,  de  quo  tuum  conQlium 
capere  fatago.  Cuperem  Caefareae  Maieftati  ipfemet  fcribere,  et  tum  ob 
Diploma  illud  ab  eius  Maieftate  mihi  gratiofe  et  clementer  conceBum 
fubmiBe  gratias  agere,  tum  etiam  quaedam  alia,  quae  ipfius  Maiefiati 
forte  non  ingr ata  atque  incommoda  fint  futura,  humiliter  atque  f ecr eto  1 5 
indicare.  Vereor  autem  ne  ipfius  Maiefiatem  lereniBimam  atque  au- 
gufiiBimam  meis  tenuioribus  literis  interpellando  eius  Maiefiati  aut 
etiam  alijs  dignitate  atque  audloritate  in  aula  praepoUentibus  offenfioni 
fim  futurus,  ita  ut  in  minus  dextram  partem  mihi  res  haec  vertatur.  Te 
itaque  iterum  atque  iterum  peramanter  rogatum  habeo,  ut  quid  a  me  20 
hac  in  parte  fieri  Uceat  et  deceat,  ingenue  commonefacere  veHs,  et  per 
primam  quamque  opportunitatem,  etiam,  fi  fieri  poBit  ante  Maris  Bal- 
thici  navigationes  impedientem  congelationem,  mihi  de  finguUs  re- 
fcribere,  atque  quid  fperandum  faciendumque  fit,  fignificare  non  gra- 
veris.  Vale  vir  ampliBime,  meque  tui  fiudiofiBimum  et  perpetua  ami-  25 
citia  tibi  devindlum  retinere  (quod  et  ultro  per  me  fiet)  non  intermitte. 
Communi  amico  nofiro  THADDi^EO  feorfim  fcripfi,  cui  etiam  quam 
optime  cupio  omniaque  ex  animi  fententia  opto.  Iterum  quam  diu- 
tiBime  feHciBimeque  vale.  Datae  Calendis  Decembris  Anni  veteris  lu- 
hani  1590.  30 


[Ex 


TYCHO  AD  lOAN.  ANT.  MAGINUM  1  DEC.  1590    289 

[Ex  apographo  in  lo.  Ant.  Magini  Tabulis  Primi  Mobilis  (Venetiis  1604)] 

79V      CLARISSIMO  ET  EXCELLENTISSIMO 

VIRO  D.  lOANNI  ANTONIO  MAGINO  PATAVINO,  IN  CELEBRI 

GYMNASIO  BONONIENSI  MATHEMATUM  PROFESSORI 

5  EXIMIO,  DEQUE  RERUM  ASTRONOMICARUM 

LOCUPLETATIONE  PRiECLARE  MERITO: 

AMICO  SUO  PLURIMUM 

COLENDO. 

UOD  Librum   noftrum  fecundum   de   recentioribus 

»0    ^ifi^^^li  Mundi  ^therei  Phaenomenis  per  GELLIUM  SASCE- 

RIDEM  meum  iam  dudum  obtinueris,  vir  clariBime, 

et  de  re  Aftronomica,  prout  hadlenus  a  noftri  faeculi 

artificibus  conftituta  eft,  excolenda  locupletandaque 

ij  optime  merite,  ex  litteris  tuis  Bononia  Idibus  Septem- 

15  bris  anni  recogniti  ad  me  datis,  quas  ego  8  Calendarum  Decembris 
anni  veteris  luliani  hic  accepi,  lubenter  cognovi;  licet  idipfum  antea 
quoque  didus  GELLIUS  per  litteras  retulerit,  quodque  fcriptionem 
tamdiu  procraftin^ris,  te  iam  fatis  excufatum  habeo.  FuiBe  autem  id, 
quicquid  erat  libri,  tibi  gratum,  nec  difplicuiBe,  mihi  quoque  admo- 

20  dum  acceptum  eft.  Et  quod  humaniBimis  tuis  litteris  me  nunc  tandem 
compellare,  fingularemque  tuam  erga  me  meaque  Audia  benevolen- 
tiam  atque  candorem  non  obfcure  in  ijs  declarare,  mecumque  de  qui- 
bufdam  ad  negotium  Allronomicum  redtius  et  folidius,  quam  antehac 
praeftitum  eft,  inftaurandum  ftabiliendumque  conferre,  meumque  de 

25  his  iudicium  atque  experimenta  requirere  fategeris,  mihi  nequaquam 
ingratum  eft,  fed  multis  nominibus  pervolupe.  Eft  igitur,  quo  tibi  pro 
hoc  fincero  et  officiofo  erga  me  animo  gratias  habeam  plurimas.  Ex- 
periere  me  viciBim  erga  te  tuofque  conatus  benignum  et  tui  fludiofiBi- 
mum,  amicitiaeque  femel  per  litteras  contradtae  confervatorem  promp- 

30  tum  et  confiantem,  ne  te  certaBe  priorem  poeniteat.  Etfi  vero  de  ijs,  quae 
hifce  tuis  defideras,  ante  pauculas  feptimanas  praemonito  GELLIO, 
qui  eadem  ferme  tuo  nomine  a  me  expetierat,  defcriptumque  tuarum 
litterarum  adiunxerat,  quo  pleraque  nunc  repetita  comprehendeban- 
tur,  affatim  refponderim,  un^que  ut  illa  ad  te  referri  curaret,  iniunx- 

35  erim,  attamen  et  nunc  quoque  his  ipfis,  quae  propriae  tuae  continent 
atque  a  me  expetunt  exfpedantque,  refponfionem  adornare  non  de- 
tredabor.  Elenchum  plurimarum  inerrantium  Stellarum  praeteritis 
aliquot  annis  maxima  aBiduitate  et  diligentia  a  nobis  infallibilibus 
organis  atque  demetiendi  rationibus  verificatarum,  equidem  nunc  li- 

40  benter  et  Uberaliter  tecum  communicarem,  nec  tibi  tantum  thefaurum, 
37  utut 


290  EPISTOLi^ASTRONOMIC^ 

utut  ingenti  pariterque  incredibili  labore  et  fumptu  plurimifque  vigi- 
latis  nodlibus  comparatum,  denegarem  aut  inviderem,  quo  tuas  ex- 
imias  lucubrationes  his  ornare  locupletareque  poBes;  cederet  enim  id 
in  Aftronomiae,  quam,  quocunque  modo  liceat,  promovere  ftudeo, 
emolumentum;  nec  etiam  mihi  obeBet,  cum  te  mea  mihi,  non  tibi,   5 
afcripturum,  nec  pro  aUenis  editurum,  ex  mentis  et  iudicij  tui  integri- 
tate  fatis  perfuafum  habeam.  Verumenimvero  cum  nimia  fit  inter  nos 
locorum  intercapedo,  muhique  viarum  terra  marique  ||  anfradlus,  per  80' 
varias  etiam  diverforum  dominorum  ditiones  tranfeundum,  litterae- 
que  meae,  antequam  ad  te  pervenerint,  plurimorum  manus  fubiturae    10 
fint:  vereor  fane  ne  alicubi  intercidentes,  aut  etiam  referatae,  alijs, 
quam  vellem,  meorum  librorum  copiam  praeberent,  qui  poflea  eos  vel 
pro  fuis  edituri,  vel  alijs  me  invito  conceBuri  eBent.  Auget  hanc  fufpi- 
cionem  hybernum  tempus,  cum  iam  inftet  bruma,  nec  antea  tuis  circa 
^quinodlium  autumnale  exaratis,  cum  iam  primum  eas  lim  adeptus,    15 
refpondere  Hcuerit.  Scis  autem  ipfemet  difficiliores  eBe  hyberno  tem- 
pore  hinc  in  Italiam  peregrinationes  minufque  tutas,  ut  fatis  certus 
eBe  nequeam,  an  et  hae  ad  tuas  manus  fartae  tedlae  perventurae  fint. 
Spero  itaque,  quod  ponderatis  hifce  rationibus,  me  ob  hoc  tempore 
non  tranfmiBa  Fixarum  reflituta  loca,  pro  tuo  candore  atque  aequa-   20 
nimitate  fis  Hbenter  excufaturus.  Ne  tamen  fpe  tanta,  et  erga  me  ex- 
imia  confidentia  prorfus  decidas,  utque  votis  tuis  aliquando  nec  nimis 
diutina  dilatione  fatiffiat:  fcias  me  Tomum  primum  Coeli  recentiorum 
Phaenomencov,  qui  de  Stella  Nova  et  alijs  quibufdam  huc  pertinentibus 
atque  penum  Aflronomicum  locupletantibus  luculenter  agit,  proelis  25 
propriae  meae  Typographiae  nunc  urgere,  fermeque  ad  colophonem, 
defideratis  faltem  paucis  quaternionibus,  deduxiBe.  Illic  in  fecundo 
eius  voluminis  capite,  de  Stellarum  fixarum  accurata  et  ipfi  coelo  ad 
amuBim  confona  refiitutione,  fiudiofe  et  quafi  ex  profeBo  trado,  fub- 
iundlis  500  aut  etiam  600  circiter,  prout  libuerit  (nam  quaterniones  30 
illos  Catalogum  hunc  complexuros  inexcufos  adhuc  reUnquo,  ne  ci- 
tius  quam  vellem  ad  alios  pertingant)  tam  quo  ad  latum  quam  longum 
admodum  fcrupulofe  redintegratis  corredifque  Affixarum  locis,  nulla 
earum,  quae  circa  Zodiacum  verfantur  atque  in  noftro  Horizonte  ori- 
untur,  vel  minima  vixque  afpedlabili  praetermiBa:  adeo  ut  in  plerifque  35 
Afierifmis  multo  plures  numerem  fiellas,  quam  ab  antiquis  anteceBori- 
bus  nofiris  fadlitatum  efi.  Hunc  librum  futura  aefiate,  afpirante  noftris 
conatibus  coelefii  Numine,  nancifcere.  Illic  voti  abunde  compos  red- 
deris.  Interim  hanc  morulam  atque  dilationem  aequo  et  candido  perfer 
animo.  40 

Quapropter  confultius  iudicarem,  ut  Ephemeridum  tuarum,  aut  ali- 
orum  operum,  quibus  de  fixis  fyderibus  magnopere  inflituitur  quaeflio, 

recognitionem 


TYCHO  AD  lOAN.  ANT.  MAGINUM  1  DEC.  1590     291 

recognitionem  atque  fub  prcelum  revocationem  aliquamdiu  adhuc 
protraheres,  donec  acceptis  nollris,  in  his,  inventionibus,  redlificatio- 
nibufque  ipfi  coelo  congrua  proponere,  atque  alijs  aperire  conceBum 
fuerit.  Quae  enim  hadenus  in  ufu  fuere,  five  Alphonfinae,  five  Coper- 
5  niceae  Fixarum  refiitutiones,  ab  ipfo  coelo  toto  pene  coelo  deviant,  adeo 
ut  ne  una  quidem  fit  inter  tot  fiellas,  quae  coelefti  normae  conformem 
difpofitionem  fortita  fit,  cum  et  ipfa  tip  Spica,  qua  fola  COPERNICUS 
ufus  efi,  minus  appofite  ab  ipfo  ordinata  fit,  caeteris  omnibus  ad  imi- 
tationem  Abaci  Ptolemaici  perperam  in  fuis  intercapedinibus  iuxta 

10  longum  et  latum  retentis.  Sic  etiam  circa  feptem  Errantium  fyderum 
motiones,  Canones  Aftronomici,  etiam  a  praedidlo  ingenti  illo  COPER- 
NICO  eiufque  locupletatore  REINHOLDO  redintegrati  non  minus,  fi 
modo  non  plus  coeleftibus  apparentijs  iniuriam  inferunt;  adeo  ut  non 
faltem  in  pauculis  fcrupulis,  fed  et  in  nonnullis  etiam  gradibus  faepenu- 

15  mero  deprehendatur  difconvenientia.  Certum  quidem  eft  in  Apogaeis 
atque  Eccentricitatibus,  adeoque  orbium  commenfurationibus,  non 
omnia,  prout  decet,  a  COPERNICO  ad  amuBim  (ob  inftrumentorum, 
uti  opinor,  fallaciam,  et  obfervationum  exadarum  infufficientiam)  eBe 
difpofita,  fatifque  fubtiliter  confignata  (imo  forte  ne  quidem  ab  ipfo 

20  PTOLEMi^O)  id  quod  nofirae  evidenter  teftantur  obfervationes  atque 
ex  his  derivatae  demonftrationes;  adeo  ut  maiore,  quam  plerique  ex- 
iftimant,  in  nonnuUis  adhuc  opusfitcorredlioneatquelimitatione.  At- 
tamen  cum  alia  adhuc  fubfit  inaequalitatis  particularis  ratio,  a  veteri- 
bus  non  animadverfa,  nec  etiam  ab  ipfo  COPERNICO,  utut  induftrio 

25  coeleftium  contemplatore,  quae  neutris  eorum  hypothefibus  analoga 
eft,  aut  per  has  commode  excufatur.  Idcirco  de  Apogaeis  atque  Eccen- 
tricitatibus  orbiumque  proportionibus  fruftra  verba  facimus,  nifi  et 
huius  Anomaliae  habeatur  refpedlus;  quae  licet  in  omnibus  quinque 
Planetis  aliquatenus  fefe  infinuet,  in  folo  cT  tamen,  eo  quod  Solaris  cir- 

30  cuitus  ad  ipfius  orbicularem  tramitem  magnitudinem  obtineat  maxime 
perceptibilem  caeterifque  multo  ampliorem,  evidentius  oculis  incurrit 
plufque  fentitur.  Atque  hinc  non  minima  ex  parte  evenit,  quod  Mar- 
tium  fydus  fe  regulari  atque  fua  veftigia  numeris  confignari,  admittere 
hadenus  refpuerit.  Scio  fatis  eius  ftellam  inobfervabilem  vulgariter 

35 1  exiftimari,  quod  a  PLINIO,  qui  hoc  de  ea  fruftra  profert,  defumptum 
autumo.  Ego  nihilominus  in  ipfius  apparentijs  coelitus  denotandis  et 
intermediantibus  Geometricis  apodixibus  in  numeros  redigendis,  non 
plus  difficultatis  invenio,  quam  penes  caeteros,  imo  adhuc  minus  quam 
in  ?  aut  9.  Sunt  mihi  in  promptu  multiplices  et  diutinae  tum  huius,  tum 

40  aliorum  oberrantium  fyderum  obfervationes  accuratiBima  ratione  et 

medijs  minime  fallentibus  conquifitae,  e  quibus  Aftronomiae  coelitus 

depromptam  inftaurationem  Canonumque  Secundorum  Mobilium  de 

37*  novo 


292  EPISTOLi^  ASTRONOMICi^ 

novo  extrudlionem,  favente  conatibus  noftris  coeleftium  omnium  Opi- 
fice  ter  maximo,  ingenti  et  audenti  conamine  molior.  Hoc  noftrum 
Aftronomicae  redintegrationis  Theatrum,  quam  primum  folide  et  to- 
taliter  extrudlum  abfolutumque  fuerit,  et  publica  luce  fpedlari  fuftinu- 
erit,  te  eius  quoque  reddam  participem.  Illud  omnia,  imo  etiam  plura,   5 
quam  nunc  circa  Planetarum  gyrationes  dimenfionefque  enucleandas 
defideras,  affatim  fuppeditabit.  Expedo  adhuc  nonnuUas  fuperiorum 
Planetarum  acronychas  difpofitiones  defuper  plenius  examinandas, 
ut  per  totum  hincinde  Eccentricum  (lubet  enim  nunc  vulgariter  loqui, 
cum  in  nofiris  hypothefibus  ferme  omnia  fint  concentrica)  inaequaU-    10 
tates  atque  apparentias  difformes  penitius  fcruter,  atque  undiquaque 
circumfpiciam,  illifque  convenienter  profpiciam:  idque  potiCimum  in  || 
ipfo  de  quo  loqueris  d* .  Ideoque  praecognofcere  aveo  huius,  quae  in  80' 
lunio  proxime  inftantis  anni  futura  efi,  circa  0  oppofitum,  exadlam 
confiitutionem,  quando  circa  Perigaeum  folare  (quod  non  parum  in-    15 
tereft  dignofcere)  pernox  reddetur :  tum  etiam  biennio  pofi,  ubi  in  Pifci- 
bus  iuxta  medias  ferme  SoHs  elongationes  eidem  contrapofita  loca 
peraget,  quanto  etiam  tam  ratione  Eccentrici,  quam  Epicycli  (ut  more 
ufitato  haec  dicam)  terris  plurimum  appropinquans  folito  maior  ap- 
parebit,  atque  pro  novo  quodam  iubare  ab  imperitis  reputabitur.  Ubi  20 
quoque  inter  calculum  Alphonfinum  et  Copernicaeum  admodum  mag- 
na  et  confueta  longe  evidentior  incidet  differentia,  utpote  quae  novem 
gradus  aliquantulum  excedat,  ipfo  coelo  locum  aliquot  gradibus  ab 
utraque  fupputatione  diverfum  tunc  oftenfuro.  Has  inquam  in  Martia 
fiella  animadverfiones,  plurimum  ad  tramitem  eius  fagaciter  invefii-   25 
gandum  conducentes,  adhuc  defidero.  Licet  enim  non  paucas  eiufce- 
modi  acronychas  huius  fyderis  difpofitiones  hadlenus  iugiter  fcrutatus 
fim,  un4  cum  caeteris  in  vario,  quoad  Solem,  fitu  locis,  ex  quibus  eius 
apparentem  motum  demonfirare  atque  in  numeros  refolvere  non  eSi 
difficile,  attamen  et  has  binas  fuperaddere  exopto,  ut  per  totum  Zodia-  30 
cum  eius  verfus  Solem  acronycha  inceBio  multifariam  et  fubtiliter  ex- 
ploretur  atque  concinnetur.  Eccentricitatem  eius  mutari,  et  non  ob  id 
omnibus  faeculis  aequationum  Tabulas  huic  fuperiundlas  apte  con- 
gruere,  abs  re  quidem  a  te  aBeritur.  Verum  id  fit  per  accidens  atque 
aliunde  evenit,  quemadmodum  et  in  caeteris  Planetis,  licet  in  his  non  35 
tantopere  atque  in  cf  certis  de  caufis  fentiatur.  Si  igitur  univerfales 
debent  eBe  canones,  quod  merito  etiam  requiritur,  et  huius  quoque 
mutationis  ratio  non  negligenda  venit.  Optarem  quam  maxime  PTO- 
LEMi^I  atque  COPERNICI  circa  eius  Eccentricitatem,  adeoque  ip- 
fum  Apogaeum  prolata  rite  confiare,  et  firmo  adeoque  ccelefii  inniti  40 
fundamento.  Sed  enim  in  utroque  horum  aliquid  fatis  perceptibilis 
latere  erroris,  haud  citra  rem  fufpicor,  praefertim  in  Copernicaea  deci- 

fione, 


TYCHO  AD  lOAN.  ANT.  MAGINUM  1  DEC.  1590    293 

lione,  quam  videtur  potius  pro  libitu  ita  ordinaBe,  ut  fuae  quadraret 
aBumptioni,  quam  quod  indubijs  obfervationibus  itafe  exhibere  fuffici- 
enter  compertum  habuerit.  Qui  enim  fieri  potuit,  ut  Martis  apparens 
motus  intra  unius  hominis  aetatem  a  coelefii  tramite  ita  dififormis  red- 

5  deretur,  ut  in  tribus  vel  quatuor  nonnunquam  gradibus  numeri  ex  ip- 
fius  calculatione  deprompti  a  fcopo  coelefii  digrediantur,  fi  illi  fuo  tem- 
pore  atque  ijfdem  annis,  quibus  obfervationes  exercuit,  competenter 
coelo  conformes  erant?  Verum  de  his  atquealijsadtotamharmoniam 
coelellem  concinne  in  numeros  adaptandam  facientibus,  volumen  no- 

10  firum  Afironomicum  de  perennium  fyderum  circuitibus  tradlans,  fuo 
tempore,  cum  divinitus  ita  profped\um  fuerit,  te  plenius  admonebit, 
certioremque  reddet. 

Syfiema  univerfi  a  nobis  ante  non  multos  annos  adinventum,  et  ex 
ipfo  coelo  coelefiium  pervefiigata  difpofitione  atque  inceBu,  non  autem 

15  libris  vel  chartis,  five  antiquorum,  five  recentium  Philofophorum,  tibi 
quoque  probari  et  a  te  in  pretio  haberi,  plurimum  mihi  ipfi  congratu- 
lor.  Neque  enim  ignoro  perpaucos  futuros,  praefertim  ex  ijs,  qui  in 
Scholis  Peripateticorum  educati  et  inftrudi  funt,  qui  hanc  nofiram 
mundanae  Symmetriae  atque  revolutionum  coelellium  ordinationem 

20  prima  fronte  infpec^am  admiBuri  fint,  utut  plurimas  a  PTOLEMi^O 
et  Veteribus  commiBas  inconcinnitates  adeoque  fuperfluitates  nimias 
et  a  COPERNICO  introdudlas  abfurditates  devitando  eliminet.  At  ubi 
penitius  ipfius  penetralia  introfpicere  folertibus  ingenijs  dabitur,  uti- 
que  non  diffido,  quin  hanc  Neotericam  nofiram  confiitutionem,  repu- 

25  diatis  et  antiquatis  caeteris,  fint  approbaturi,  praefertim  quando  appa- 
rentias  coelefies  illi  adeo  certo  et  fubtiliter  congruere  exploratum  ha- 
buerint.  Quod  autem  Martius  orbis  Solarem  non  totaliter  ambiat,  fed 
bifariam  tranfeat,  te  et  forte  etiam  alios  nonnihil  movet  atque  anci- 
pites  detinet,  nihil  prorfus  apud  me  moretur  fcrupuli.  Id  enim  quod 

30  hadlenus  Ariftotelica  audoritate  fic  frufira  perfuadente  creditum  ell, 
coelum  ex  impervia  adamantinaque  confiare  materia,  orbibufque  re- 
aUbus  et  folidis  afira  fibi  infixa  rotantibus  confertum  eBe,  caret  funda- 
mento  atque  ab  ipfa  rei  veritate  alieniBimum  efi;  prout  ex  ipfis  faltem 
Cometis,  fi  non  aliunde  etiam,  fufficienter  liquet.  Dum  enim  quinos, 

35  accurata  diligentia,  diverfis  aliquot  annis  praeteritis  in  altiBimo  aethere 
curriculum  fuum  exercentes  et  nequaquam  fublunari  aere,  ut  perpe- 
ram  tot  faeculis  Scholas  omnes  decepit  ARISTOTELES,  idoneis  et 
minime  fluduantibus  infirumentis  obfervarim,  atque  invidla  Geome- 
triae  certitudine  demonfirarim :  horum  tamen  nullus  alicuius  certi  orbis 

40  circumagitationem  concomitabatur,  fed  libere  in  liquidiBimo  aethere, 
quo  propria  ferebat  naturaliter  indita  motionis  vis  atque  energia,  un- 
decunque  tandem  exorta  atque  agitata,  movebantur:  idque  non  per- 

plexo, 


294  EPISTOLyE  ASTRONOMIC^ 

plexo,  interrupto,  aut  tumultuario  inceBu,  fed  ordinato  atque  ad  invi- 
cem  proportionali,  caeterorumque  Planetarum  curfui  in  plerifque  non 
multum  abfimili,  licet  concitatiore  nonnunquam  impulfu.  Fieri  itaque 
non  potefl  ut  coelum  fit  folidum  atque  impervium  et  realiter  exiftenti- 
bus  compaginetur  orbibus.  Alias  enim  Cometae  quoque  in  coelo  re-   5 
vera,  quandocunque  effulferint,  verfantes,  ab  eo,  in  quo  exifterent, 
orbe  circumraperentur|illiqueobfecundarent.  Atque  haec  non  minima 
eft  caufa,  cur  afcititiorum  coeli  Phaenomencov  defcriptionem  peculiari 
opere,  magno  illi,  quod  Mundo  coaevorum  cceli  corporum  gyrationes 
multiplices  extricabit  atque  ob  oculos  ponet,  praemittere  fatius  duxeri-   10 
mus.  Inde  namque  non  pauca  fequentibus  viam  fternentia  atque  hy- 
pothefeos  nollrae  fundamenta,  quibus  caetera  omnia  fuperftruantur, 
ftabilientia  depromenda  comprobandaque  veniunt.  Accedit  et  hoc, 
quod  refradliones  Aftrorum  ad  verticem  nequaquam  pertingentes,  fed 
intra  dimidium  quadrantem  atque  adhuc  declivius  prorfus  evanefcen-    15 
tes  evidenter  tellentur  diaphanitatem  coeleftem  non  verfari  in  folida 
materia,  longe  diverfa  ab  aeris  liquida  ||  diaphanitate,  adeo  ut  illae,  81«^ 
quae  fiunt  in  luminaribus  atque  fiellis  fub  decliviori  verfus  Horizontem 
fitu  refradliones  ex  folis  pene  vaporibus  Terram,  etiam  fereniBimo  exi- 
ftente  aere,  in  propinquo  ambientibus,  infinuentur  et  originem  tra-   20 
hant,  ita  vel  folis  opticis  ratiocinijs,  quae  Geometriae  validis  affirman- 
tur  munimentis,  Arillotelicam  de  coeli  natura  atque  materia  nimis  diu 
inveteratam  opinionem  aperte  eludentibus.  Quin  et  id,  de  quo  faepe- 
didus  GELLIUS  nofier  te  commonefecit,  Martem  in  fitu  acronycho 
terris  ipfo  Sole  reddi  propiorem,  a  nobis  iugiter  et  fubtili  indagine  per-   25 
vefiigatum  efi,  atque  ita  fe  habere  compertum,  praefertim  circa  finem 
anni  1582,  quando  in  ®  fublimis,  ipfa  quoque  latitudine  Borea  illum 
plus  exaltante,  Soli  opponebatur.  Deprehendi  enim  tum  e  multiplici- 
bus  et  accuratis  animadverfionibus  in  vario  fitu  obtentis  atque  invicem 
diligenter  coUatis,  ipfum  Parallaxin  admifiBe  Solari  paululo  maiorem,   30 
quod  nuUatenus  evenire  poterat,  fi  tota  eius  revolutio  in  orbibus  fupra 
Solis  Sphaeram  extantibus,  ut  fert  Ptolemaica  difpofitio,  abfolveretur. 
Attendi  etiam  faepenumero  ad  ipfius  tranfitus  retrogrados,  quando 
acronychius  eBet,  et  interiedis  aliquot  diebus  comperi  eos  aliquanto 
concitatiores  reddi,  quam  fert  Ptolemaica  ratiocinatio,  congruente  po-   35 
tius  hic  Copernicaea  numeratione,  praefertim  fi  verioris  Apogaei  atque 
oppofitionis  cum  Solis  medio  motu  fiat  applicatio.  Atque  hinc  non  ob-   t 
fcure  fatifque  certo  patuit,  Martem  Soli  averfam  coeli  partem  peram- 
bulantem,  telluri  ipfo  plus  admoveri.  Unde  neceBario  confequitur,  aut 
Copernicaeas  hypothefes  veras  eBe,  aut  ita  coelellium  dillributionem  40 
ordinandam,  quemadmodum  a  nobis  nuper  confiitutum  efi.  At  CO- 
PERNICI  circa  motum  telluris  triplicem,  utut  ingeniofam  et  a  coelefii- 

bus 


TYCHO  AD  lOAN.  ANT.  MAGINUM  1  DEC.  1590    295 

bus  apparentijs  non  admodum  abhorrentem  fpeculationem,  nequa- 
quam  in  rei  veritate  conftare  (li  quis  eR,  qui  adhuc  haelitat)  fuo  loco  et 
tempore  a  nobis  irrefragabiliter,  non  fahem  Theologice  et  Phylice,  fed 
etiam  Mathematice  convincetur:  utut  is  fe  fatis  Mathematica  Mathe- 
5  maticis  atque  ab  iUis  irreprehenlibiHa  propofuiBe  fperabat.  Imo  vel 
ipli  Cometae,  de  quibus  dixi  (ut  hoc  obiter  nunc  quoque  indicem)  qua- 
tenus  ahqui  eorum  circa  oppolitam  Solis  plagam  incedebant,  motum 
Terrae  annuum  a  COPERNICO  aBertum  inficiabantur;  nihil  enim  is 
eorum  deftinato  curfui  detraxit,  nedum  ut  eos  retroagi  aut  lentiore 

10  greBu  tardari  nobis  ita  afped^antibus  cogeret,  de  quibus  opportuniore 
loco  latius  agere  decrevimus.  Ex  his  itaque  omnibus  iam  commemo- 
ratis  Martiae  ftellae  circuitum,  licet  Solarem  tranfeat,  ob  coeli  liquidiBi- 
mam  et  ubique  perviam  fubllantiam  orbiumque  realiter  exillentium 
abrogationem  et  fyllematis  Copernicaei  abfurditatem,  non  inconcinne 

15  aut  citra  poBibilitatem  a  nobis  ordinatum  eBe,  extra  omnem  contro- 
verfiam  concludere  datur. 

VERNERI  libellum  de  motu  o(5tavae  Sphaerae  ex  tua  donatione  non- 
dum  accepi.  Exifiimo  illum  prae  locorum  inter  nos  longinqua  difiantia 
itinerumque  difficultate  alicubi  intercidiBe.  Ego  nihilominus  pro  hac 

20  quoque  tua  non  contemnenda  erga  me  benevolentia  tibi  magnas  dico 
gratias.  Et  ut  confcius  fis,  Librum  illum  iam  dudum  a  D.  FABRITIO 
Mathematico  Caefareo,  intermediante  D.  DodloreTHADDi^O  HAG- 
GECIO,  etiam  Mathematum  infigniter  gnaro,  adeptus  fum.  Illum  in- 
trofpexi,  difquifivi,  dilui:  Nam  ut  paucis  expediam,  quodresefi,  ternae 

25  illae  fiellae,  quibus  pro  fundamento  caeterarum  utitur,  atque  odlavae 
Sphaerae  intricatas  mutationes  fuperfiruere  conatur,  non  ab  illo  coeli- 
tus  diligenter,  uti  par  erat,  licet  is  ita  praetendat  (quod  tamen  cum  pace 
Manium  viri  alias  eruditiBimi  et  de  re  Mathematica  praeclare  meriti 

t   didum  volo)  obfervatae  funt,  fed  potius  eas  ita  pro  lubitu  effinxit  atque 

30  adaptavit,  ut  fuae  intentioni  congruerent.  Quod  inde  fatis  liquet,  ex 
quo  latitudines  earundem  ubique  eafdem,  quas  veteres  praefuppofu- 
erunt,  retineat,  et  nihilominus  aBumptis  fuis  declinationibus  differen- 
tias  longitudinum  pares  cum  recepta  annotatione  efformet.  Quae  ne- 
quaquam  invicem  cohaerere  poBunt.  Nam  nec  illae  latitudines  earun- 

35  dem  fiellarum,  excepta  fola  Spica,  in  qua  faltem  unicum  defideratur 
fcrupulum,  coelitus  ita  fe  habent,  nec  longitudinum  intervalla  appa- 
rentijs  congruunt.  Hinc  patet,  quam  reliqua,  quae  non  abfque  ingenij 
acumine  atque  fubtilitate  fuperaedificare  laborat,  invalida  atque  rui- 
nofa  evadant.  Taceo  nunc  quod  ipfas  fiellas  fuas  latitudines  mutare,  ad 

40  rationem  alteratae  obliquitatis  Eclipticae  (pr out  a  nobis  indubitate  depre- 
henfum  efi)  nec  is,  nec  magnus  ille  COPERNICUS  animadverterint: 
multo  minus,  ut  per  hypothefin  aliquam  hanc  divagationem  tutati  fint. 

Intelligo 


296  EPISTOLiC  ASTRONOMICE 

Intelligo  te  Theoricas  tuas  nunc  publice  exponere  atque  copiofius 
illuflrare,  quod  etiam  plurimum  laudo.  Attigifti  in  iftis  Theoricis  pro- 
pius  fcopum  Copernicaeum,  redigendo  iplius  fpeculationem  ad  for- 
mam  Ptolemaicam,  quam  antea  in  Tabularum  Allronomicarum  e 
Prutenicis  refolutione  praeftitum  eft,  ubi  nimium  ab  ipfius  fymmetria  5 
et  ratione  aUena  admififii,  quod  te  ipfum  iam  dudum  animadvertifie 
atque  emendaBe  non  dubito.  Verum  ne  hic  quidem  ad  amuBim  qua- 
drant,  et  ^^quantum  a  circulari  et  regulari  motu,  qui  proprium,  non 
alienum  refpicit  centrum,  inconcinnitas  parvis  quibufdam  circeUis 
convenientius  excufari  poterat,  ne  fit  Mathematicae  perfed\ioni  atque   lo 
regularitati  offendiculo.  ReaUtas  etiam  et  copia  tot  orbium  complen- 
tium  et  trahentium,  quae  et  quorfum  Ubuerit,  non  eft  neceBaria,  imo 
prorfus  fupervacanea,  cum  ipfi  coelo  nihil  eiufcemodi  revera  compe- 
tat,  velut  antea  innuimus.  Redle  tamen  facis,  quod  ftudiofos  aUquaU 
fahem  ccelefiium  cognitione  imbuis,  et  eorum  ingenia  ad  foUdiora  et   15 
plenioracapeBendaidonea  reddis  atque  praeparas.  Efi  aUquid  prodire 
tenus,  fi  non  datur  uUra,  ut  inquiebat  Poeta.  Cum  noftrae  pubUcam  t 
lucem  viderint  hypotypofes  hifque  fuperindudlae  demonfirationes  et 
numeri,  has  quoque  difcutere,  explanare  atque  auditoribus  tuis  pro- 
ponere  declarareque  tibi  Uberum  reUnquam.  Interim  utere  ijs,  quae  in  20 
promptu  funt,  et  R  qua,  antequam  noftra  acceperis,  interceBerit,  uti  fit 
in  rebus  arduis,  mora,  eam  patienter  fufiine  et  candide  interpretare. 
Unum  vel  aUerum  adhuc  addam,  pofiea  fcribendi  finem  faciam.  || 

Si  EcUpfes  aUquot,  praefertim  Lunares,  aut  etiam  Solares,  Romae,  81  ^ 
Bononiae,  vel  etiam  in  aUjs  celebrioribus  ItaUae  Civitatibus,  proxime   25 
elapfis  aUquot  annis,  diUgenter,  quoad  temporum  momenta,  denotatae 
funt,  effice  ut,  quotquot  habere  Ucuerit,  mihi  copia  earum  fiat;  quo 
Meridianorum  noftrorum  differentiam,  coUata  nofira  in  ijfdem  anim- 
adverfione,  hinc  certius  et  praecifius  quam  antehac  fa(5!um  eft,  difcer- 
nere  Uceat.  EcUpfis  SoUs  uUima  contigit  hic  horis  6.  M.  51  a  media  nodle   30 
elapfis  quoad  primum  initium.  UUimus  finis  erat  hora  ad  amuBim  exi- 
fiente  nona  M.  0,  nec  obtegebantur  de  Sole  nifi  quatuor  digiti,  tertia 
fciUcet  eius  pars,  cum  canones  in  nofiro  cUmate  odonos  duploque  ma- 
iorem  Lunae  interpofitionem  promitterent.  Defiderarem  etiam  fcire, 
quid  a  vobis  in  ItaUa,  ubi  deUquium  fere  totale  iuxta  Canones  eBe  de-   35 
buit,  animadverfum  fit.  Scripfi  di(5lo  faepe  GELLIO,  ut  infirumentum 
quoddam  iUic  meis  fumptibus  ad  inftar  cuiufdam  eorum,  quae  hic  vi- 
dit  atque  tradavit,  fieri  procuret,  quo  intermediante  quafdam  fteUas 
iUic  ahius  quam  hic  fcandentes,  et  nonnuUas  infuper  hic  ob  PoU  mag- 
nam  aUitudinem  non  exorientes  coeUtus  denotet,  atque  un^  feledlorum  40 
quorundam  ItaUae  oppidorum  PoU  fubUmitates  fcrupolofe,  more  mihi 
(uti  fcit)  ufitato,  fcrutetur  et  inquirat.  Qua  in  parte,  fi  isBononiam  ad- 

venerit. 


TYCHO  AD  lOAN.  ANT.  MAGINUM  1  DEC.  1590    297 

venerit,  ipfi  per  loci  commoditatem,  atque  rem  omnem  tuto  ac  certo 
exequendi  facultatem  praefto  eBe  non  graveris,  te  amanter  rogatum 
volo :  tum  quoque  H  quae  alia  meo  nomine  expedienda  procurandaque 
in  fe  receperit,  ut  etiam  in  ijs  omnibus,  quibus  tuum  expetit  cum  con- 

5  lilio  auxilium,  illi  fublevantem  operam  non  denegare  velis:  quod  et  te 
nequaquam  fadlurum  ex  animi  tui  integritate  et  de  me  bene  merendi 
cupiditate  mihi  ipli  polliceor. 

Succurrit  nunc,  quod  aliquando  in  Prolegomenis  Tabularum  tua- 
rum  Secundorum  Mobilium  legerim,  te  cum  laudatiBimae  memoriae 

10  illo  DOMINICO  MARIA  Ferrarienfe,  COPERNICI  Praeceptore,  in 
eadem  eBe  fententia,  quod  latitudines  locorum  fucceBive  aliquatenus 
mutentur,  et  rationes  illic  ex  eodem  profers,  quibus  id  perfuaderi  poBe 
exiftimas,  quas  tamen  ego  (utriufque  veftrum  pace  dixerim)  non  fatis 
validas  et  ratas  aeftimo ;  quodque  id  nequaquam  e  veniat,  alibi  evidenter 

15  oftenfurus  fum.  Certe  fola  Roma,  quae  eandem  ferme  adhuc,  ex  obfer- 
vatione  REGIOMONTANI,  quam  olim  PLINIJ  tempore,  per  propor- 
tionem  gnomonis  et  umbrae  fada  perveftigatione  (modo  centri  Solis, 
non  fupremae  fuperficiei  ratio  habeatur)  retinet  latitudinem,  ahitudi- 
nes  polares  non  variari  comprobat.  PLINIUS  enim  Libro  fecundo 

20 1  Naturalis  Hiftoriae,  cap.  72  refert  fuo  tempore  i^quinodlij  die  in  Urbe 
Roma  nonam  partem  Gnomonis  defuiBe  umbrae.  Erat  itaque  tunc 
iuxta  Geometrica  ratiocinia  altitudo  Solis  meridiana  part.  48  M.  22, 
idque  quoad  fupremum  eius  limbum.  Quare  fubtradla  femidiametro 
apparenti  minutorum  16,  evadit  altitudo  centri  part.  48  M.  6,  ^^Squatoris 

25  ibidem  inclinationem  un^  repraefentans.  Nec  Refradlio  et  Parallaxis 
Solaris  hic  quidpiam  fenfibilis  difcriminis  ingerunt,  cum  fe  invicem 
fere  eliminent.  Romae  itaque  latitudo  hinc  provenit  part.  41 M.  54.  Cum 
hac  REGIOMONTANI  obfervationem  antecedenti  aevo  Romae  habi- 
tam  fequenti  modo  conferemus. 

30  ANNO 1462 

lANUARU  DIE 


2 

11 

p 

t        it 

P 

/        ti 

Altitudo  0  merid. 

26 

12      0 

27 

50      0 

35 

Parallaxis  add. 

2    45 

2    40 

Refradlio  fubt. 

2    15 

1     50 

Altitudo  corredla 

26 

12    30 

27 

51     50 

Locus  Solis  nofter 

22 

12     7> 

0 

2U  ^ 

Declinatio  eiufdem 

21 

m  M 

20 

8      OM. 

40 

Altitudo  -^quatoris 

47 

53      0 

47 

59    50 

Elevatio  Poli  quaefita 

42 

7      0 

42 

0     10 

38  Cum 


298  EPISTOLi^  ASTRONOMICi^ 

Cum  itaque  pofterior  obfervatio  REGIOMONTANI,  quae  priore  vide- 
tur  convenientior,  latitudinem  Romanae  Urbis  circa  haec  faecula  de- 
promat  42  quam  proxime  graduum,  et  PLINIJ  aevo  ex  umbra  Gno- 
monis  faltem  6  fcrupulis  pene  infenfibilibus  minor  animadverfa  fit, 
utique  fatis  liquet  eam  tanto  interlapfo  tempore  nuUam  perceptibilem  5 
admifiBe  alterationem.  Sic  quoque  Venetijs  umbram  aequinodialem 
Gnomoni  parem  fuiBe  idem  citato  Capite  aBeverat  PLINIUS.  Erat 
itaque  altitudo  fuprema  Solis  dimidij  praecife  quadrantis;  fed  habita 
ratione  centri,  part.  44  et  totidem  minutorum  eadem  cum  i^quatoris 
altitudine.  Quare  Venetijs  Poli  fublimitas  tunc  evadebat  P.  45.  M.  16,    lo 
quod  in  ipfo  Minuto  cum  PITTATI  neoterica  obfervatione,  quam  et 
tu  approbas,  confentit,  indicio  fatis  evidenti,  tot  interlapfis  faeculis 
prorfus  immotam  permanfiBe  Horizontis  ad  axem  mundi  inclina- 
tionem.  Quin  et  Ancona  in  eodem  loco  a  PLINIO  citata,  quod  trige- 
fimaquinta  pars  Gnomonis  umbrae  fuperfuerit,  prodit  eius  loci  lati-   is 
tudinem  p.  44i,  cum  tamen  neoterici  eam  part.  431,  non  audliorem  || 
quam  olim,  fed  potius  dimidio  gradu  (animadverfionis  proculdubio  82»^ 
aliqua  incuria)  minorem  confiituant.  Atque  ex  his  tribus  Italiae  Civi- 
tatibus  fuas  tot  faeculi  latitudines  invariatas  confervantibus  fatis  fuper- 
que  liquet,  polares  altitudines  etiam  plurimis  intercidentibus  annis  20 
nequaquam  augeri  aut  uUi  alterationi  obnoxias  eBe.  Nec  enim  li  gra- 
dus  (quantam  DOMINICUS  MARIA  admittit)  difcrepantia  in  hac 
ratiocinatione  fubterfugere  potuit,  cum  non  duplo  maior  inter  Romam 
et  Anconam  inveniatur  latitudinis  differentia,  quam  tamen  per  umbrae 
et  Gnomonis  proportiones  PLINIUS  admodum  appofite  difcrevit,  ut  25 
his  Tecmirijs,  donec  plura  et  exadliora  proferantur,  acquiefcere  non 
fit  fupervacaneum.  Id  quod  ofiendere  intendebamus. 

Confiitui  Alexandriae  PoU  quoque  fublimitatem  praecife  dimetien- 
dam  curare,  ob  quafdam  Ptolemaicas  illic  infiitutas  obfervationes. 
Nam  an  et  is  illam  fatis  fcrupulofe  deprompferit,  non  abfque  caufa  30 
ambigo:  quemadmodum  COPERNICUM  in  latitudine  Fruenburgenfi 
defignanda  21  fcrupulis  defeciBe  iam  dudum,  miBo  illuc  quodam  ex 
meis  cum  proprio  eodemque  exado  inftrumento,  compertum  habeo. 
Ubi  Alexandriae  fimiUter  fa<5la  fuerit,  uti  fpero,  inquifitio,  utique  Poli 
illic  altitudinem  non  fenfibiliter  alteratam  eBe  tot  interlapfis  faeculis  35 
manifefiabitur,  nifi  quatenus  in  pauculis  forte  fcrupulis  ab  ipfo  PTO- 
LEMi^O  aberratum  fit.  Atque  haec  erit  certior  hunc  nodum,  per  fe 
tamen  non  adeo  Gordium,  refolvendi  occafio.  Cuperem  nihilominus 
praefiantiBimi  illius  MARIi^  Ubros,  fi  qui  extant,  quos  nunquam  vidi,   t 
aut  etiam  manufcripti  alicubi  refervantur,  infpicere.  Qua  in  parte  fi  40 
tu  etiam  nofiris  votis  faveris  eaque  auxiliatrice  manu  faveris,  rem  in 
primis  gratam  praefiiteris,  omni  officiorum  genere,  quantum  per  me 

licet, 


TYCHO  AD  lOAN.  ANT.  MAGINUM  1  DEC.  1590    299 

licet,  compenrandam.  Plura  nunc  non  addam,  ne  Epiftolae  terminos 
nimium  excedam  teque  diutius  detineam. 

Vale,  vir  clariBime,  et  me  tui  amantiBimum,  prout  incepilli,  con- 
ftanter  redamare,  amicitiamque  per  litteras  femel  inchoatam  ijfdem, 
5  cum  aliter  fieri  nequeat,  continuare  perge.  Dabunt  Mercatores  veftra- 
tes  ad  Nundinas  proficifcentes  in  Germaniam  Francofurtenfes,  re- 
fcribendi  litterafque  ad  me  tuto  perferendi  non  incommodam  oppor- 
tunitatem.  Iterum  diu  et  faeliciter  vale,  et  de  fiudijs  Aflronomicis  bene 
mereri  non  intermitte:  iamque  tertium  et  pluries  vale. 
10       Datae  Uraniburgi,  Calendis  Decembris,  Anni  veteris  luliani  1590. 

POSTSCRIPTUM,  UT  VOCANT. 

NE  prorfus  mearum  coelitus  dedudlarum  animadverfionum  atque 
reftitutionum  vacuas  mitterem  litteras,  addidi  infiantis  anni  Ephe- 
meridem  e  nofiris  obfervationibus  et  demonftrationibus  in  nvuneros 

15  redadlis  derivatam:  quarum  rationes  atque  fundamenta  caput  pri- 
mum  anterioris  Tomi,  ubi  illum  adeptus  fueris,  expediet.  Interim  hanc 
Solaris  tramitis  defignationem  expende,  atque  cum  utraque  ufitata 
numerationem  confer.  Cognofces  utique,  quam  ipfe  Sol  reliquorum 
Planetarum  Rex  et  Dudlor,  in  Tabulis  confuetis  a  ccelefii  norma,  cui 

20  nofira  apprime  funt  analoga,  defledlat ;  atque  hinc  de  caeteris  quodam- 
modo  ratiocinare,  Canonumque  ufitatorum  deviationes  percipe.  Vale. 

Tycho  Brahe. 

f    [E  codice  Vindobonensi  lat.  9737  f] 

13V  NOBILISSIMO  ETAMPLISSIMO  VIRO,  VIR- 

25      TUTE  ET  ERUDITIONE  INPRIMIS  CONSPICUO,  DOMINO 

HENRICO  RANZOVIO,  DOMINO  DE  BREITENBERGA 

ET  REGIO  IN  HOLSATIA  AC  DITHMARSIA  GUBER- 

NATORI,  AMICO  SUO  PLURIMUM  COLENDO. 

BREDENBERG. 

12'  S. 

ON  definam,  NobiliBime  et  praecIariBime  vir,  te  crebri- 

oribus  literis  compellare,  vel  potius  inter  graviores  tuas, 

cum  publicas  tum  privatas,  occupationes  interpellare, 

donec  aliquid  tandem  refponfi  a  te  receperim.  Ternas 

^^    Wi  SS^^Iw  H  ^nim  aut  etiam  quaternas  per  aefiatem  et  non  ita  dudum 

ad  te  dedi  Uteras,  quibus  nihil  refcriptum  eft.  Cuperem 

autem  quam  maxime,  te  operum  nofirorum  Mathematicorum  matura- 

tionem  et  publicationem  tuo  auxilio  atque  confilio,  quod  et  te  lubenter 

38»  fadlurum 


300  EPISTOL>E  ASTRONOMICi^ 

fadlurum  non  diffido,  promovere,  idque  ea  potiBimum  ratione,  ut  de 
Chartopaeo  idoneo  mihi  primo  quoque  tempore,  cum  omnia,  quae  ad 
opificium  illud  requiruntur,  iam  hic  in  procindlu  fint,  profpiciatur.  Si 
itaque  CASPARUS  ille,  quem  ab  ERICO  LANGIO  accepi,  in  tua,  uti 
mihi  relatum  efi,  laborat  Moletrina,  peroptarem  illum  ad  me  remitti,  5 
G.  modo  abfque  tuo  difpendio  eius  opera  carere  poteris.  Neque  enim 
ilh  amplius  imputabitur,  quod  fex  loachimicis  a  Procuratore  meo  Lu- 
becenfi,  lOACHIMO  BUCKIO,  praeter  voluntatem  meam  abreptis, 
clam  fe  fubduxerit.  Id  illi,  te  etiam  uno  vel  altero  verbo  pro  ipfo,  ut 
tutius  huc  accedat,  intercedente,  lubens  condonabo  atque  in  pofterum  10 
tum  falario  tum  alijs  neceBarijs  illi  fufficienter  profpiciam.  Perfuade 
faltem,  ut  audader  et  certo  citoque  huc  veniat.  Erit  illud  abfque  illius 
damno  nec  fine  emolumento. 

STURORUM  in  Svecia  olim  celebrium  gentilitia  infignia  necdum 
depida  conquirere  licuit,  utut  multos,  tam  Danos  quam  Svecos,  hoc   15 
nomine  folicit^rim.  Inter  quos  etiam  fuit  Dodlorculus  quidam  Italus, 
apud  Ducem  CAROLUM  in  Svecia  medicinam  faciens.  Qui  cum  prae- 
terito  vere  me  hic  invififiet,  infignium  illorum  procurationem  non  in- 
vite  in  fe  recepit.  At  cum  pofiea  aeftate  elapfa  femel  ad  me  fcripferit, 
nuUam  eorum  mentionem  fecit,  fed  faltem  jtdQSQya  nonnuUa,  de  qui-   20 
bus  non  tam  curiofe  cum  illo  egeram,  adducebat.  Interim  tamen  co- 
gnovi  a  quibufdam  Danis  Nobilibus,  STURORUM  arma  prae  fe  ferre 
pifcem  quendam,  eodem  nomine  Stor  appellatum,  fluvio  cuidam  in- 
cumbentem.  Verum  incerti  erant,  an||  veterum  in  Svecia  STURORUM  12^ 
haec  ipfa  fuerint  arma,  anque  aliud  praeterea  additum  vel  ademptum  25 
habuerint.  Si  quid  certius  pofthac  de  his  cognovero,  te  de  ijs  com- 
monefaciam. 

Adiunxi  hic  terna  Exemplaria  meae  effigiei  nuper  Amfierodami 
cupro  expreBae,  fed  citra  voluntatem  meam  et  praemonitionem  nimijs 
monilibus  onuftae,  nec  omnia  decenter,  prout  praedelineatum  erat,  30 
imitantis;  ut  ob  id  aliam  illic  confieri  curem.  Vellem  autem  te  obnixe 
rogatum,  ut,  fi  per  alias  tuas  feriores  curas  licuerit,  Epigramma  quod- 
dam  argutum  et  acutum  in  hanc  atque  Operum  meorum  Aftronomi- 
corum,  quibus  praefigetur,  celebrationem  concinnare  non  graveris; 
idemque,  ut  ab  alijs  in  Holfatia  atque  vicinis  locis  excellentibus  Poetis,  35 
quales  illic  nonnuUos  reperiri  non  dubito,  praeftetur,  procurare.  Si 
quid  noftra  VenulaPegafea  in  hac  Hvenula  Uraniburgica  viciBim  tibi 
et  caeteris  recinere  fuftinuerit,  equidem  id  Mufis  caeteris  Uraniae  pri- 
maevae,  imprimifque  forore  Calliopea  obfecundantibus  efficere  non 
fuperfedebo.  40 

Scripfi  etiam  femel  atque  iterum  filio  tuo  GERARDO  de  Privilegio 
Hifpanico,  pro  Operum  meorum  indemnitate,  intercedente  Secretario 

Proregis 


TYCHO  AD  HENRICUM  RANZOVIUM  7  DEC.  1590    301 

Proregis  Portugaliae,  MATTHIAab  Otten,  Holfato,  UliBiponae  agente, 
obtinendo,  ut  literis  hac  hyeme  illuc  mittendis  ipfum  denuo  ea  de  re 
adiundis  etiam  meis  admoneret.  Verum  multo  iam  interlapfo  tem- 
pore,  nihil  ab  eo  refponli  recipio,  planeque  aures  obturare  atque  oculos 

5  noltris  claudere  videtur.  Forte  iam  aliquanto  plus  diBitus,  ut  Hvenam 
amplius  intueri  nequeat,  tam  minutulae  Infulae  nullam  curam  habet. 

13«^  At  vaftum  eft  coelum,  quod  fpec^at  et  fcrutatur.  ||  Nec  me  eius  inhabita- 
torem,  ex  quo,  cum  vicini  eBemus,  fraterno  animo  nos  invicem  com- 
pledlebamur,  adeo  cito  ob  tam  modicam  diliundlionem  animo  et  me- 

10  moria  prorfus  eliminare  decuit.  Anne  lic  Quam  procul  ex  oculis  tam 

t  procul  ibit  amor?  Spero  tamen  ipfum  brevi  tam  ad  fe,  quam  mei  re- 
cordationem  rediturum,  atque  amici  officio  benevole  fundurum.  Quod 
ut  citius  fiat,  te  monitore  adeoque  inftigatore  opus  eBe  video,  quod  et 
ut  facias  atque  caeteris  meis  defiderijs  fubvenire  non  detredes,  etiam 

15  atque  etiam  te  per  amicitiam  nofiram  diu  multumque  fartam  tedlam 
perduraturam,  rogatum  habeo.  Vale  et  felici  atque  diutina  fruere  fe- 
nedla.  Iterum  cum  tota  domo  fuaviter  dege  et  vale.  Datae  Uraniburgi 
7.  Xbris  Anno  1590.  ^YCHO  BRAHE, 

20  manu  propria. 

[Ex  apographo  in  Singularibus  historico-literariis  Lusaticis  part.  27  (Lipsiae  et  Budissini  1743)] 

196    CLARISSIMO  ERUDITISSIMOQUE  VIRO 

BARTHOLOMi^O  SCULTETO,  RERUM  MATHEMATI- 
CARUM  EXCELLENTER  PERITO,  CIVI  GORLI- 
25  CENSI,  VETERI  AMICO  SUO  PLURI- 

_____^  MUM  DILECTO. 

^^2  Iblsrsa  hS3I  OTA  hac  praeterlapfa  aefiate  nihil  a  te  literarum  accepi, 

diledle  mi  SCULTETE,  five  quod  nihil  fcripferis,  ob 

tabellariorum  penuriam,  aut  Bacho,  cui  *  proces,  id  non 

^o    BSIS  H^H  admittente,  five  quod  literae  illae  interciderint.  Quicquid 

id  efi,  ego  nihilo  minus  has  ad  te  dare,  ut[utj  pluribus 

alijs  implicitus  occupationibus,  non  gravabor.  Expedlas 

brte  Tomum  nofirum  primum  recentiorum  coeli  Phaenomenorum, 

quem  etiam  iam  dudum  obtinuiBes,  G.  papyri  impreBoriae  defedlus  no- 

35  ftros  conatus  non  retardaBet.  Licet  enim  proprium  molendinum  eius 

conficiendae  gratia  hic  magnis  impenfis  extrui  curaverim,  omniaque 

193  huc  requifita  iam  parata  fint,  attamen  chartopaeo,  ||  quem  in  Germa- 

niam  pro  coemendis  veteramentis  amand^ram,  fe  fubducente,  feriatur 

opus,  cum  eiufmodi  artificem  denuo  conquirere  non  in  promptu  fit. 

40  Scripfi  tamen  in  diverfa  loca  pro  chartopaeo  idoneo ;  quo  accepto,  fpero 

me 


302  EPISTOLi^  ASTRONOMICi^ 

me  hac  hyeme  de  fufficiente  papyro  typographiae  meae  profpedlurum, 
ficque  tomi  nofiri  afcititiorum  coeli  corporum  propediem  maturabun- 
tur,  ut  ad  perennium  illorum  confiderationem  atque  in  demonfira- 
tiones  et  numeros  refolutionem  propius  accedere  liceat.  Memini,  te 
mihi  aliquando  fcripfiBe,  quod  magnam  farraginem  obfervationum  5 
coelefiium,  Lipfiae  aliquando  compofitarum,  referves;  cupio  igitur,  ut 
quicquid  eiufmodi  in  archivis  tuis  habes,  illud  depromptum  atque  de- 
fcriptum  me-||cum  communices.  Qua  de  re  puto  me  tibi  antea  fcrip-  194 
fiBe.  Nam  licet  non  ignorem,  obfervationes  iftas  minime  ratas  eBe,  ut- 
pote  infirumentis  vel  nuUis  vel  fallacibus  acceptas:  tamen  cum  faepe-   10 
numero  per  lineas  redlas  vel  aUas  difpofitiones  ad  fiellas  fixas  folo 
oculari  intuitu  fadla  fit  coUimatio,  ego,  qui  loca  fixarum  fiellarum  ad 
amuBim  emendata  habeo,  aliqualem  Planetarum  pofitum  hinc  ratio- 
cinabor,  et  multa  aUas  in  his  Hmitabo  atque  concinnabo,  difigenti  in 
fingulis  adhibita  circumfpedlione;  quo,  fi  non  exadlo,  haud  nimium   15 
tamen  aberranti  ufui,  ficubi  opus  fuerit,  defiinentur.  EcHpfes  quoque 
amborum  luminarium,  inprimis  vero  Lunae,  five  Gorlicij  five  alibi  a 
te  vel  alijs  fideliter  obfervatas,  aut  aliunde  conquifitas,  nancifci  de- 
fide-||ro,  quo  Meridianorum  praefertim  differentiam  hinc  difcernam.  195 
Si  quid  fupereBet  fcriptorum  atque  obfervationum  RHi^TICI,  id  to-   20 
tum  mihi  prece  et  pretio  comparari  averem,  quemadmodum  et  Witi- 
chiana,  G.  quae  adhuc  refidua  funt.  Tu  in  his  atque  alijs  eiufmodi,  fac, 
quod  potes,  et  amici  defiderijs  gratificari  non  grave  duxeris.  Ego  fump- 
tus  libenter  rependam  inveniarque  viciBim  gratus.  Addidi  his  terna 
meae  effigiei  exemplaria,  iam  nuper  in  Belgio  cupro  expreBa,  rogans,   25 
ut,  fi  qui  apud  vos,  aut  in  vi[ci]nia  reperiantur  excellentes  Poetae,  quales 
iUic  dari  nuUum  efi  dubium,  ut  nervofa  aliquot  et  arguta  epigrammata 
in  iconem  hanc  atque  operum  meorum  Afironomicorum  celebratio- 
nem,  deledlationis  gratia,  concinnent,  efficere  velis,  et  ||  primaquaque  196 
opportunitate  cum  ceteris,  de  quibus  dixi,  huc  in  Daniam  ad  me  tranf-   30 
mittere.  Praefiiteris  hac  in  parte  rem  gratam  omnique  officio  viciBim 
compenfandam.  Curo  id  ipfum  in  aUjs  quoque  regionibus  fieri,  ut,  col- 
latis  omnibus,  quae  maxime  placuerint,  feligam.  Nam  et  ego  canora 
Poefi  non  parum  afficior,  foleoque  interdum  a  feverioribus  occupa- 
tionibus  hac  me  recreare.  Plura  nunc  non  addo,  cum  tu  nihil  ad  uhi-   35 
mas  meas  refcripferis.  Fac  igitur,  ut  propediem  aUquid  a  te  refponfi 
habeam,  moxque  copiofiora  a  me  expedtabis.  Vale!  Datae  Uraniburgi 
die  8.  Dec.  Anno  1590.  .pYCHO  BRAHE. 

manu  propria.  40 


[Ex 


MAGINUS  AD  TYCHONEM  22  lUL./l  AUG.  1591     303 

t     [Ex  apographo  in  lo.  Ant.  Magini  Tabulis  Primi  Mobilis  (Venetiis  1604)] 

82^     NOBILITATE  PERILLUSTRI  ET  ERUDI- 

TIONE  PRi^STANTISSIMO  VIRO,  D.  TYCHONI  BRAHE 
DANO,  DOMINO  DE  KNUDSTRUP,  ET  ARCIS 
5  URANIBURG  IN  INSULA  HELLESPONTI 

DANICI  HUiENA  FUNDATORI. 

IS  fane  litteris,  quas  nunc  ad  te  mitto,  perilluftris  ac  eru- 
ditiBime  vir,  brevitatem  fum  fecutus:  et  quamvis  in  Epi- 
ftola  illa,  quam  cum  eo  opere,  quo  te  merito,  grati  animi 

10  M  i^iKa^  K1  meseque  erga  te  obfervantias  declarandse  caufa,  nuncu- 
pavi,  communitam  dedi,  quamque  brevi  ad  te  fum  tranf- 
miBurus,  pluribus  egerim :  tamen  ne  negligentiae  nomine 
me  accufares,  tibi  indicandimi  duxi,  me  hadenus  a  Patavina  poli  in- 
veftigatione  ac  Martis  affixorumque  fyderum  meridiana  altitudine 

15  inveftiganda,  quam  tantopere  cum  GELLIO  tuo,  vel  potius,  noftro, 
obfervare  cupiebas,  fuperfediBe:  cum,  quod  eiufmodi  obfervationibus 
nec  opportunum  loci  litum,  nec  commodam  ad  ea  exploranda  occa- 
iionem,  ut  ingenue  GELLIUS  ipfe  teftabitur,  invenire  potui,  tum  eti- 
am  quod  diverforum  negotiorum  cumulo  varijfque  molellijs,  quas 

20  mors  cariBimse  Matris  graviBimas  auxit,  plurimum  toto  illo  aeftivo 
tempore,  quo  Venetijs  et  Patavij  haereo,  fum  circumventus.  Sextantem 
interim  tuae  inventionis,  et  tui  gratia,  et  meae  exercitationis  caufa,  fa- 
brefieri  feci,  eumque  coelo  exadiBime  ad  fingula  minuta,  dum  un^ 
cum  didlo  GELLIO  eafdem  nonnuUarum  fixarum  difiantias,  quales 

25  ex  tuis  obfervationibus  in  Fixarum  Catalogo  tu  ipfe  antea  notafti,  de- 
prehendi,  refpondere  comperi.  Eundem  Bononiam  mecum  exportabo, 
ibique  Quadrantem  maiorem  ad  altitudines  obfervandas  elaborare 
faciam;  et  plures  tui  caufa  obfervationes  perficere  conabor.  Radium 
etiam  Aftrologicum  iufiae  magnitudinis  confirui  faciam;  in  cuius  ob- 

30  longi  extremitate  cylindrus  fit  apponendus,  ubi  fcilicet  in  aliorum  ra- 
dijs  oculus  applicatur:  in  tranfverfarij  vero  extremitatibus  affigendae 
erunt  duae  pinnulae  cum  fuis  foraminibus,  ficut  in  tuis  Inftrumentis 
facere  foles,  quae  tamen  Hbere  circumvolvantur,  ut  radij  per  eius  ri- 
mulas  ac  iuxta  cylindri  extremitates  tranfmiBi  paralleli  fiant.  Hoc 

35  tranfverfarium  volo,  ut  lateraliter  tantum  moveatur,  dividendo  ipfum 
in  particulas  illas,  in  quas  hafia  feu  fufiis  divifa  efi,  pro  ratione  finus 

82^  totius  particularum  10000:  hoc  ||  enim  padlo  portio  tranfverfarij  ab 
hafia  fedta  erit  tangens  anguli,  qui  fit  ad  cylindrum,  dum  unus  obfer- 
vator  per  pinnulam  fixam  in  hafiae  extremitate,  alius  vero  per  pinnu- 

40  lam  in  extremitate  tranfverfarij  fitam,  fiellas  infpiciunt. 

Privilegium 


304  EPISTOLyE  ASTRONOMIC^ 

Privilegium  tuorum  operum,  quod  anxie  petij,  ab  IUuftriBimis  Ve- 
netisobtinerinequit:  id  enimrefponfianonnullisnobilibustuli:  Sena- 
tum  Venetum  non  folere  illorum  operum,  quae  extra  Urbem  edantur, 
concedere  privilegia;  et  fi  aliqua  fub  Libris  alibi  excufis  fua  legantur, 
ea  honoris  tantum,  non  valoris  gratia  eBe  conceBa,  cum  Bibliothecae  5 
Venetae  ex  ipfius  Senatus  gratia  id  iuris  habeant,  ut  quofcumque  Ubros 
alibi  impreBos,  non  obfiantibus  quibufvis,  nedum  ipfius  Senatus,  pri- 
vilegijs,  Venetijs  denuo  typis  mandare  poBint.  Illud  tamen  honoris 
privilegium,  ubi  opus  illud  iam  typis  excufum  antea  vidiBent,  ab  IUu- 
firiBimis  Venetis  haberi  poBet;  folent  enim,  quicquid  edatur,  legere  et  lo 
perfcrutari,  num  fcilicet  contra  Sacrofandam  Ecclefiam,  bonos  mores, 
aut  Principes  Chrifiianos  quicquam  fcriptum  fit,  priufquam  fua  illa 
privilegia  impertiantur.  IllufiriBimi  autem  Ducis  Mantuae  et  Ferrariae, 
per  famihares  et  amicos,  privilegium  facile,  uti  fpero,  obtinebo.  Ex- 
pedlo  adhuc  magno  cum  defiderio  Librum  tuum  primum,  quem  iam  15 
fub  proelo  eBe  ex  GELLIO  intellexi;  interim  obnixe  te  rogo,  ut  fi  quid 
in  tui  gratiam  poBum,  Ubere  mihi  committere  ne  graveris.  Vale,  per- 
illufiris  Vir,  et  Afironomiae  Princeps,  quam  refiaurare,  ut  hucufque 
feliciBime  a  te  fadlum,  pro  communi  commodo  nunquam  intermitte. 
Iterum  diu  feliciterque  vale.  20 

Datae  Patavij,  Kalendis  Augufti  1591. 

Perillufiri  Dominationi  tuae  addidliBimus 
lOAN.  ANTONIUS  MAGINUS. 


[E  codice  Vindobonensi  lat.  106865»]  f 

NOBILISS.  VIRO,  VIRTUTE  ET  ERUDITIO-  30^ 

NE  PR^STANTI  D.  TYCHONI  BRAHE  DANO,  DOMINO 

IN  KNUDSTORPFF  ET  URANIEBURGO  ETC. 

DOMINO  ET  AMICO  OBSERVANDO. 

S.  30' 

OBILISS.  D.TYCHO  et  amice  obfervande.  Quod  tam  30 
diu  ad  tuas  binas  non  refponderim,  multa  fuerunt  quae 
me  impediverunt:  tum  valetudo  adverfa,  quae  me  per 
integram  propemodum  Quadragefimam  afflixit,  tum 
etiam  curae  domeflicae  ac  crebrae  profediones  medicinae 
faciendae  gratia.  Huc  acceBerunt  alia  plurima,  quae  faepe  35 


praeter  fpem  incidere  confueverunt.  Etiamfi  vero  aliquod  otium  habu- 
iBem,  non  tamen  aliquid  noflrae  illi  difputationi  adijcere  potuiBem,  vel 
nunc  quoque  poBem;  adeo  exadle  omnia  abs  te  excuBa,  examinata, 
meaque  argumenta  diluta  funt,  ut  me  veritate  et  evidentia  demonfira- 

tionum 


THAD.  HAGECIUS  AD  TYCHONEM  19/29  AUG.  1591    305 

tionum  vidum  eBe  fateri  neceBe  fit,  nili  manifeftae  veritati  repugnare 
velim.  Exempla  aliquot  tuae  effigiei  accepi,  quae  inter  amicos  difiribui. 
D.  CURTIUS  nofier  quoque  unam  accepit,  mifitque  in  Bavariam  ad 
quendam  fibi  bene  notum  et  celebrem  Poetam,  qui  arguto  aliquo  epi- 

5  grammate  eam  ornaret.  Sed  nondum  accepit  refponfum.  Hic  Pragae 
hoc  tempore  nullum  eiufmodi  Poetam,  quodfciam,  habemus,  quimeo 
defiderio  fatiffacere,  et  quomodo  pidlor  faciem  et  lineamenta  corporis, 
fic  ille  mentem  et  vim  eius  depingere  poBet.  NICOL  AUS  R  AYM  ARUS, 
quem  tu  plagij  accufaveras,  ante  feptimanas  aliquot  huc  venit  et  inno- 

10  tuit  D.  CURTIO,  qui  illum  Caefari  ita  commendavit,  ut  pro  Mathema- 
tico,  tenui  fatis,  in  his  initijs,  fiipendiolo  fit  receptus.  Hodie  hinc  Fran- 
cofurdimi  pro  advehenda  fua  fuppellec5lili  difcedit,  mox  huc  rediturus. 
Aliud  quod  fcribam  nunc  nec  habeo,  nec  vacat.  B.  V.  Datae  Pragae  die 

j^  29  Augufii  novo  ftylo  Anno  1591.  ^  ftudiofiB 

Thad. 

31  a^  POSTSCRIPTA. 

HERI  venit  ad  me  quidam  artifex,  eius  nomen  ignoro,  vir  aetate 
grandeva,  et  narravit  fe  vixiBe  aliquandiu  tecum,  faepeque  multa 

20  de  me  audiviBe:  cum  igitur  veniBet  in  hanc  urbem,  falutandi  et  allo- 
quendi  gratia  me  acceBiBe.  Mira  quaedam  et  Geometrica  profitetur, 
potiBimum  currum  quendam  admirabilem,  cuius  rotae  emenfa  milli- 
aria  fonitu  quodam  indicent,  et  nefcio  quae  alia;  nam  plenius  cum  illo 
coUoqui  non  licuit  et  aliorum  interventu  abruptum  fuit  nofirum  collo- 

25  quium.  Eledtori  Saxoniae,  Principi  Pomeraniae  et  quibufdam  alijs  eiuf- 
modi  currum  fe  confeciBe  aiebat.  Intellexi  Caefari  quoque  fua  fervitia 
offerre  velle. 


f    [Ex  apographo  Gellii  Sasceridis  in  epistula  d,  14  m.  Mart.  a.  1592  ad  lo.  Ant.  Maginum  data, 
in  codice  Bononiensi  in  Archivo  Malvezzi  dei  Medici  asservata] 

TYCHO  BRAHE  AD  GELLIUM 

SASCERIDEM. 

U       Dici  non  poteft  quam  mihi  gratum  fuerit,  quod  intellexerim  Ex- 

cellentiBimum  et  praefiantiBimum  MAGINUM  Patavium  veniBe,  illic- 
que  aefiivum  femefire  confumere  decreviBe,  quodque  Infirumentum 

35  illud  Sextantis  Aftronomici,  de  quo  ad  te  fcripfi,  per  vos  elaboretur. 
Spero  enim  vos  aliquot  Stellarum  Obfervationes  hac  aefiate  illo  inter- 
mediante  illic  obtenturos.  An  Organum  omni  ex  parte  rite  confiet,  di- 
ftantiae  et  declinationes  fiellarum  tranfmiBae  patefacient.  Cuperem 
Altitudines  Meridianas  Solis,  tum  etiam  Affixarum  Stellarum,  prae- 
39  fertim 


306  EPISTOLi^  ASTRONOMICi^ 

fertim  quae  hic  decliviores  funt,  eodem  diligentius  obfervari,  ut  Re- 
fradlionum  ratio  certius  pateat.  Eclipfes  quoque  Lunares  per  Altitu- 
dines  Fixarum  illullrium  fedulo  notari,  ut  differentia  meridianorum 
noftrorum  innotefcat,  apprime  confultum  duxerim.  Atque  haec  et  li- 
milia  ipfemet  MAGINUS,  etiam  te  abfente,  facile  expediet.  Si  Plane-  5 
tarum  quoque  loca  per  diftantias  a  fixis  fideribus,  ijs  praefertim  quae 
a  nobis  refiituta  Catalogus  tranfmiBus  exhibet,  fubinde  rimatus  fuerit, 
utique  quanta  fit  Coeli  et  Canonum  Afironomicorum  differentia  ex- 
perietur.  Mars  in  ultimo  Acronycho  fitu  eundem  ferme  locum  (digre- 
diente  ad  ternos  gradus  Alphonfinorum  calculo)  ccelitus  defignavit,    10 
quem  rationes  Coperniceae  pofiulant,  ||  nifi  quantum  in  fimplici  motu  1  ^ 
SoHs  atque  /Equinodliorum  praeceBione  ab  eo  aberratum  efi,  cum 
alias  cf  pernox  fadtus,  intra  unum  vel  alterum  gradum,  nonnunquam 
etiam  plures,  calculum  Coperniceum  eludat.  Quod  vero  nunc  tam 
prope  confenferit,  id  caufae  fuit,  quod  circa  Perigaeum  Solis  illi  oppo-   15 
nebatur ;  idque  nofiram  Hypothefium  coelefiium  refiitutionem  eviden- 
ter  confirmat;  praefertim  cum  iuxta  medias  inter  Apogaeum  et  Peri- 
gaeum  Solare  elongationes  cf  Acronychius  fadlus,  plurimum  a  Coper- 
niceis  numeris  diBentire  deprehendatur,  idque  in  diverfas  partes,  prout 
Eccentricitatis  infinuatio  pofiulat.  Idem  in  reliquis  duobus  fuperioribus  20 
Planetis  ufu  venit,  licet  in  his  ob  orbium  magnitudinem  minus  fentia- 
tur.  Concurrunt  tamen  et  aliae  quaedam  caufae,  ex  commenfuratione 
veterum,  adeoque  ipfius  COPERNICI,  non  fatis  accurate  infiituta; 
quae  omnia  non  efi  huius  loci  extricare. 

In  operibus  meis  perficiendis  excudendifque  nihil  hac  aefiate  labora-  25 
tum  eli,  ob  varia  impedimenta  et  avocamenta  minus  grata;  fi  hiems 
tranquillius  et  exoptabilius  otium  praebuerit,  favente  coelefii  Numine, 
inchoatamteIampertexam,pofieaquamcumpraefiantiBimoMAGINO 
alijfque  in  Italia  eruditis  Philofophis  id,  quicquid  erit,  lubens  communi- 
cari  curabo.  Si  interea  ipfius  opera  Privilegia  a  Pontifice  et  Duce  Man-  30 
tuae  alijfque  Italiae  proceribus,  quotquot  impetrare  Hcuerit,  prout  bene- 
vole  polHcetur,  obtinuero,  rem  praeftiterit  mihi  fummopere  acceptam 
omnique  gratitudinis  fignificatione  compenfandam. 

Canonem  Radicum  Quadratarum,  quem  moHtur,  avide  defidero. 
Scio  equidem  tali  ratione  Tangentium  ac  Secantium  Tabulas  excufari  35 
poBe,  an  vero  promtiori  compendio,  nondum  dixerim.  ScripfiBem  ip- 
femet  nunc  MAGINO,  fed  ad  matrem  Aulae  magifiram  (quae  apud 
Reginam  Fridrichsburgi  diutius  quam  fperaBem  haerens,  et  proprijs 
commoditatibus  defiituta  minus  profpera  ||  fruitur  valetudine)  avocor,  2«^ 
et  pleraque  alia,  quae  me  a  fcriptione  retardant,  nunc  incidunt  obfia-   40 
cula.  Interim  eximium  hunc  et  magni  nominis  Virum,  qui  mei,  ut  non 
obfcure,  tum  ex  ipfius  tum  etiam  tuis  Htteris  perfpexi,  efi  amantiBimus, 

meo 


10 

^^^^ 

i^ps 

^^^M 

\5 

^ral^^ara?"^^^ 

TYCHO  AD  GELLIUM  SASCERIDEM  1591  307 

meo  nomine  diligenter  refalutare,  omniaque  grati  et  benevoli  erga  ip- 
fum  animi  officia  lincere  offerre  ne  fuperfedeas.  Quamprimum  otium 
et  oportunitatem  commodiorem  nadlus  fuero,  illi  fcribere  et  de  rebus 
Aftronomicis  cum  eo  ulterius  conferre  (ex  quo  videam  eum  earum 
5  tam  gnaviter  cupidum,  quam  excellenter  peritum)  non  intermittam. 


[Ex  apographo  in  codice  Vindobonensi  lat.  9737f] 

TYCHO  BRAHE  AD  lOANNEM 

METELLUM. 
18-  S. 

RATISSIMUM  mihi  fuit,  Magnifice  Domine  lOAN- 

NES  METELLE,  quod  comitando  SereniBimum  Regem 

veftrum  me  in  hac  Infula  invifere  non  gravatus  lis,  quod- 

que  difcedens,  illa  ingenij  exquifitam  acrimoniam  redo- 

lentia  lanuae  annotdris  Epigrammata,  quae  a  pluribus 

pofiea  ob  acumen  et  elegantiam  defcripta  funt.  Quod  Q. 

pari  aut  etiam  uberiore  (ifia  enim  obiter  et  inter  aliud  agendum  fubito 

19'  concinnata  erant)  ven^  nofiram  effigiem,  cuius  ||  exemplar  exifiimo 

me  tibi  antea  mifiBe  (ut  tamen  certo  habeas,  en  alterum  addidi)  deco- 

r^ris,  rem  inprimis  acceptam  feceris,  teque  ipfum  in  quibufdam  meo- 

20  rum  Operum  Cithara  Apollinea  perfonantem,  circa  ipfum  Frontifpi- 

cium  cognofces.  Scripfi  et  hoc  nomine  Domino  PETRO  lUNIO,  deque 

quibufdam  alijs,  in  quibus  et  tuum  expeto,  ficubi  opus  fuerit,  un^  cum 

confilio,  auxilium.  Si  illi  infuper  Hortulanum  et  Aucupem  primo  vere 

mihi  procurare  commodum  non  fuerit,  ut  per  te  officij  hoc  mihi  prae- 

25  fietur,  peramanter  rogo.  Unicum  infuper  a  te  petam,  quod  et  fponte 

mihi,  cum  hic  eBes,  polficebaris,  ut  videlicet  Dominum  lOANNEM 

CRAIGIUM  Medicinae  Dodlorem  hancque  Edenburgi  facientem  et 

Mathematum  infuper  excellenter  peritum,  quantum  in  te  efi  (efi  au- 

tem  quamplurimum)  ad  potiora  promovere,  eiufque  rei  familiari,  tua 

30  apud  Regiam  Maiefiatem  interceBione,  ut  commode  et  bene  degat, 

confulere,  G.  modo  id  hadenus  oblivione  quadam  praetermiBum  efi, 

ne  graveris.  Dignus  enim  is  mea  fententia  efi,  qui  ametur,  iuvetur, 

promoveatur.  Quamvis  enim  ex  omnibus  Europaeis  Mathematicis, 

ad  quos  nofier  liber  fecundus  de  recentioribus  i^therei  Mundi  Phae- 

35  nomenis  (quem  hic,  ni  fallor,  vidifii)  pervenit,  is  folus  inventus  efi,  qui 

contentis  eiufdem  nonnullis  contradicere,  mecumque  de  eifdem  per 

literas  difputare  attent^rit,  tacentibus,  imo  de  fua  opinione  prorfus  ce- 

dentibus,  eamque  revocantibus,  nofiris  non  invite  fubfcribendo,  prae- 

cipuis  peneque  cund^is  inter  illos,  quorum  ego  in  eodem  fcripto  Placita 

39*  fub 


308  EPISTOLi^  ASTRONOMICi^ 

fub  veritatis  incudem  revocaveram,  deviationefque  aperueram  et  mo- 
defte  tax^ram.  Attamen  tantum  abeft,  ut  id  uUo  pa(5to  in  ipfo  molelte 
feram,  quod  etiam  hoc  mihi  apprime  gratum  lit,  laeterque  me  in  illo 
inveniBe  Antagoniftam,  qui  aufus  fuerit  nollris  nonnulla  quocumque 
tandem  ratiocinationis  praetextu  exponere.  Sic  enim  veritas  ipfa,  ex-  5 
penlis  femotifque  ijs,  quae  in  contrarium  adduci  a  quoquam  plaulibi- 
liter  poterint,  redius  etplenius  elucefcit.  Quemadmodum  ex  Apologia 
noftra,  quam  etiam  (li  re(51e  memini)  hic  infpexifti,  illius  argumenta- 
tiones  affatim  diluente,  non  obfcure  liquet.  Quam  et  magnificus  Do- 
minus  lACOBUS  CURTIUS,  Caefareae  Maieftatis  atque  Imperij  Pro-  10 
cancellarius,  in  literis  ad  me  datis,  quarum  exemplum  Domino  PETRO 
lUNIO  tranfmili,  tum  etiam  alij  eruditi  in  Germania  Mathematici, 
libere  et  lubenter  approb^runt.  Si  itaque  effeceris,  ut  vir  ille  fentiat 
meam  commendationem  apud  te  pondus  habuiBe,  fibique  emolumento 
fuiBe,  non  tam  illi  quam  mihi  rem  plurimum  acceptam  exhibueris,  15 
meque  tibi  vel  hoc  nomine,  utut  alias  de  te  bene  mereri  fatagentem, 
ardlius  devinxeris.  Vale,  plura  enim  non  addam,  ne  te  gravibus  et 
varijs  adminiftrationis  publicae  munijs  occupatum  nimium  interpel- 
lem.  Iterum  atque  iterum  quam  feliciBime  vale.  Datae  Uraniburgi  13. 
Novembris  Anno  1591.  Tycho  Brahe.  ^ 


[Ex  apographo  in  codice  Vindobonensi  lat.  97371] 

CLARISSIMO  ERUDITISSIMOQUE  VIRO    h- 

DOMINO  lOANNI  CRAIGO,  PHILOSOPHO  ARISTOTELICO 

ET  MEDICINi^  DOCTORI,  EANDEMQUE  EDENBURGI        25 

IN  SCOTIA  EXERCENTI,  MATHEMATICO  EXCEL- 

LENTI,  AMICO  SUO  PLURIMUM 

DILECTO. 

UID  cundlaris,  mi  CRAIGE,  curque  tam  cito  pedem 
referens  nufquam  amplius  appares?  Si  cauBae  et  viri-  30 
bus  diffidis,  veritatifque  a  nobis  propugnatae  moenia 
inexpugnabilia  eBe,  iam  tandem  expertus  es  atque  con- 
cedis,  equidem  id  quod  res  ipfa  exigit,  quodque  decet, 
admittis.  At  cur  non  id  vel  verbulo  fateri  lubet?  Neque 
enim  errata  agnofcere  revocareque  ufqueadeo  inglorium  eft,  quin  ho-  35 
mini,  his  per  fe  non  parum  obnoxio,  id  conveniat,  excufationemque 
mereatur,  cum  et  a  plurimis  praeftantibus  atque  apprime  eruditis  viris 
etiam  in  gravioribus  negotijsidipfumiamdiumultumquelaudabiliter 
fadlitatum  fit.  Sin  autem  nondum  omnia  tela  atque  arma,  quibus  op- 

pugnes, 


TYCHO  AD  lOANNEM  CRAIGUM  14  NOV.  1591     309 

pugnes,  tibi  extorta  eBe  praefumis,  clypeumque  tuum  adhuc  fatis  vali- 
dum  nec  imbellem  eBe  tibi  perfuades,  quare  non  denuo  in  arenam 
prodis?  Nam  et  defatigatus  aut  fugitivus  miles  iterum  nonnunquam 
certare  audet.  Age  igitur,  prome  fi  quid  relidui  habes,  quo  tuum  ARI- 

5  STOTELEM  et  te  tuearis,  dum  Cometas  ccelo  eliminare  citra  omnem 
experientiam  iuftafque  rationes  is  annixus  lit,  Pofteritatemque  Philo- 
fophicam  tot  iam  feculis  hac  falfa  opinione  imbuerit  fuifque  naenijs 
dement^rit,  cuius  fiRulae  fibilum  tu  patulis  auribus  tam  lubenter  reci- 
piens,  forte,  quod  ad  hunc  a  teneris  tripudiare  (ut  mos  in  Scholis  ple- 

10  rumque  efi)  aBuefadlus  fis,  illius  lufu  (fi  modo  non  ab  hoc  delufus)  de- 
le(5\aris,  et  illi  tibique  nimium  applaudis.  Imo  quod  minus  excufabile 
eft,  in  Mathematicorum  erudito  pulvere  fimul  firenue  et  indufirie  ex- 
ercitatus,  non  vereris,  contra  ipfam  Mathematicam  certitudinem  at- 
que  Obfervationibus  indubijs  fuperfirudlas  Apodixes  Geometricas, 

15  omni  Herculis  robore  infuperabiliores  figmenta,  vel  faltem  meras  con- 
iedluras  Peripateticorum,  veritati  fucum  facientes,  aut  potius  hanc 
offufcantes,  quantum  in  te  efi,  defendere.  An  hoc  efi  Mathematicum 
agere  et  veritatis  penetralia,  fepofito  omni  prasiudicio,  demonfirative 
enucleare,  eidemque  compertaeconftanteraBentiri?  FaceBat  Ethnicus 

20  ifie  d^a^  [laxiKOc,  (utinam  non  un^  etiam  a^eoc)  ARISTOTELES  cum 
fuis  difcipulis,  qui  faltem  plaufibilibus  et  fophifiicis  elenchis  incrufiata 
facile  arripiunt,  ijfque  acquiefcunt.  Apud  Mathematicos  certe  non  plus 
fidei  promerebitur,  quam  geometrice  comprobarit.  Idem  de  omnibus 
eius  aBeclis,  ^ve  per  imprudentiam  iive  affedlata  quadam  ignorantia, 

25  ipfi  fuffragantibus,  non  immerito  cenfendum  venit. 

Apologiam  nofiram,  qua  tuis  obiedlionibus  luculenter  refpondebam, 
te  iamdudum  accepiBe,  nuUum  apud  me  eiX  dubium.  Nam  et  erudi- 
tiBimus  Dn.  D.  ANDREAS  CRAGIUS,  Medicus  et  Phyficae  in  Aca- 
demia  Hafnienfi  ProfeBor,  mihi  e  Scotia  (quo  cum  fereniBima  Regina 

30  Sponfa  eius  atque  adiundae  nobilitatis  Archiatrum  agens,  quando 
illac  claBe  Danica  deduceretur)  reverfus  fignificabat,  te  motae  inter 
nos  difputationis,  huiufque  meae  Apologiae  mentionem  feciBe.  Nihil 
tamen  certi  referre  poterat,  an  nofiris  dilutionibus  acquiefceres  nec  ne. 
Id  faltem  aiebat,  te  admodum  (fi  modo  non  nimium)  Arifioteleis  pla- 

35  citis  mancipatum,  peneque  omnia  ab  ipfo  prolata  pro  oraculis  habere ; 

14^  quae  credulitas  tibi  cum  multis  ||  alijs  Philofophiam  profitentibus  com- 
munis  efi.  Satis  itaque,  imo  plus  quam  fatis,  tibi  temporis  interea,  utut 
alijs  negotijs  aut  Medicinae  faciendae  occupato,  relidum  eiX,  quo  Apo- 
logiam  hanc  nofiram  evolveres,  difquireres  atque  fi  quid  contradidho- 

40  nem  admittens  offenderes,  idipfum  ulterius  difquirendum  in  medium 
proponeres.  Sefquialter  enim  annus,  ni  fallor,  iam  praeterlapfus  tSly  ex 
quo  hoc  fcriptum  Apologeticum  ad  te  in  Scotiam  mifi,  nihilque  tam 

diutino 


310  EPISTOL.^  ASTRONOMICi^ 

diutino  exadlo  tempore  refponli  mihi  relatum,  utut  navigatio  inter 
haec  regna  fatis  frequens  lit  et  poft  contrac5lam  affinitatem  Regiam 
quam  antea  commodior  et  crebrior.  Verumenimvero  abijce  latebras 
greBumque  refledle  et  ad  nobis  refpondendum,  dummodo  quid  fuper- 
erit  nervorum,  vires  recoUige,  quantumque  potes,  haec  moenia  tenta.   5 
Sin  autem  nihil  amplius  reflat,  quod  in  contrarium  verifimiliter  ad- 
duci  poBe  confidis,  idipfum  faltem  indicaetingenue  fatere.Tradideram 
interea  nobiliBimo  cuidam  luveni  Scoto  (cuius  mihi  iam  nomen  exci- 
dit,  Secretarium  tamen  Regis  vellri  intimum  fuiBe  recordor)  cum  a 
Rege  fuo  in  Daniam  amandatus  me  quoque  hic  inviferet,  defcriptum   10 
nofirarum  Obfervationum  atque  ratiocinationum  de  Cometa  ultimo, 
in  Martio  Anni  1590  confpedlo,  quale  illufiriBimo  Principi  GUIL- 
HELMO  HaBiae  Landgravio  conceBeram.  Atque  infuper  ab  ipfo  petij, 
ut  te  quoque  eius  redderet  participem.  Quod  et  eum  feciBe  mihi  per- 
fuadeo.  Demonfirdram  ibidem  admodum  expedita  et  certa  ratione  et   15 
hunc  Cometam  omnino  coelefiem  fuiBe,  adeoque  nuUi  fenfibili  Paral- 
laxi  obnoxium,  quod  et  in  pluribus  alijs,  imo  omnibus  hifce  aliquot 
exadlis  annis  apparentibus,  affatim  deprehendi.  Forte  hic  ipfus  poft- 
remo  vifus  Cometes,  de  quo  loquor,  te  ancipitem  et  certamen  ulterius 
detredtantem  reddidit,  cum  is  tam  in  90"^°  a  Meridiano  Horizontis  20 
gradu,  ipfo  videlicet  verticali  principaliore  altior  exifiens,  et  pofimo- 
dum  in  Meridiano,  infra  Polum  declivior,  interlapfis  plurimis  horis, 
declinationem  fuam  nuUo  minuto  aliter  vari^rit,  quam  motus  proprij 
interea  ratio  e  diurno  coUedla  exigebat,  quod  nofiris  Inftrumentis  erat 
obfervatu  tam  facillimum  quam  etiam  ab  omni  erroris  fufpicione  fe-   25 
motum.  Nec  tot  anfradlus  atque  Maeandros,  ad  Parallaxeos  infenfibili- 
tatem  demonfirandam,  quemadmodum  Cometes  anni  77,  de  quo  inter 
nos  mota  efi  quaellio,  efflagitabat.  Quod  G.  per  incuriam  aliquam  aut 
ex  oblivione  eius,  cui  id  conceBi,  fcripti  illius  copia  tibi  nondum  efi 
fadla,  apud  eundem  Secretarium,  qui  paulo  pofi  fereniBimi  Regis  vefiri  30 
in  Regnum  fuum  reditum  huc  ablegatus  erat,  uti  antea  quoque  monui, 
de  hoc  fcifcitare,  atque  eius  communicationem,  quod  et  facile  (uti  fpero) 
obtinebis,  urge,  poftmodumque  attente  lege  atque  expende;  et  modo 
tibi  hic  quoque  aliquid  fuggeratur  dubij,  aperte  etingenue  indica,  me- 
cumque  de  toto  hoc  negotio  ulterius  per  literas  a^ere  ne  fuperfedeto.   35 
CauBa  autem,  cur  id  eo  enixius  defiderem,  efi  hasc,  quod  cum  tuas 
literas,  quatenus  nofirae  de  Cometa  fupradidlo  Anni  77  lucubrationi 
nonnuUa  oppo-||nebant,  un^  cum  nofira  Apologetica  refponfione,  qui-  IS»- 
bufdam  excellentibus  et  eruditis  in  Germania  Mathematicis  fimul  in- 
fpicienda  dijudicandaque  tranfmifiBem,  illis  fane  haec  amica  inter  nos  40 
veritatis  eliciendae  confirmandaeque  decertatio  non  difplicuit  nec  in- 
digna  iudicabatur,  quae  publici  iuris  fieret,  ut  et  alij  negotij  penetralia 

eo 


TYCHO  AD  lOANNEM  CRAIGUM  14  NOV.  1591      311 

eo  profundius  (hinc  alledli)  introfpicerent  atque  veritatis  involucra 
commodius  eruerent,  quidque  citra  dubium  fentiendum  foret,  redlius 
conflituerent.  Propofui  itaque  hortatu  aliorum  eam  partem  literarum 
tuarum,  quae  hac  de  re  agit,  un^  cum  noftra  Apologia,  tomo  fecundo 

5  de  hoc  Cometa  tradanti  propediem  fubiungere.  Quod  tibi  prius  ligni- 
ficandum  cenfui,  ut  li  quid  in  promptu  eBet,  quod  hic  ulterius  inferre 
fatageres,  id  mature  expedire  mihique  mittere  poBes.  Nam  et  hoc  ad- 
dere  et  fub  trutinam  vocare  non  negligam.  Cedet  id  in  nullum  tuae 
exiflimationis  aut  nominis  detrimentum,  fed  potius  erit  apud  omnes 

10  eruditos  et  cordatos  honorificum.  Nam  et  praeceptorum  authoritatem 
tueri  atque  ab  opinione  plaufibiliter  concepta  non  facile  amoveri,  fed 
quoad  fieri  potefi,  in  ea  perfifiere,  generofi  femper  fuit  animi,  nec  inde- 
corum  a  candidis  et  aequis  cenforibus  habitum.  Quin  et  quidam  funt 
eruditorum  in  Germania  virorum,  qui  te  non  ferio,  fed  faltem  ut  alia 

15  et  plura  eliceres,  hanc  moviBe  difceptationem  autumant.  Inter  quos, 
ut  efi  praecipua  dignitate  atque  authoritate  confpicuus,  fi  etiam  in  rebus 
Mathematicis  fcientia  et  iudicio  plurimos  alios  antecellens,  Magnificus 
et  nobiliBimus  vir  Dominus  lACOBUS  CURTIUS  a  Senfftenau,  Cae- 
fareae  Maiefiatis  ab  arcanis  confilijs  atque  Imperij  Procancellarius 

20  pereminentiBimus.  Is  ex  quo  Apologiam  nofiram  clariBimo  viro  Do- 
mino  TH  ADDi^O  H  AGECIO  Medico  et  Mathematico  eximio,  veteri 
meo  amico,  tranfmiBam  forte  perlufiraBet,  pofieaque  Caefareae  Maie- 
fiatis  ampHBimum  Privilegium  Operibus  meis,  quo  indemnitati  fump- 
tuum  confulatur,  praefigendum  mittens,  un^que  literas  proprias  ad  me 

25  dare  non  gravatus,  inter  alia  et  huius  nofirse  controverfiolae  non  ob- 
fcure  in  ijs  meminit,  nuUa  tamen  tui  expreBa  mentione.  Licet  vero 
apographum  earum  literarum  circa  frontifpicia  primi  tomi,  de  Stella 

15^  Nova  et  quibufdam  alijs  luculenter  agentis,  certa  de  ||  cauBa  et  rogatu 
quorundam  appofuerim,  tamen  et  hic  eam  portionem,  quae  hoc,  de 

30  quo  loquor,  negotium  concernit,  annotare  non  pigebit,  ut  eo  citius  et 
certius  eius  graviBimum  hac  de  re  iudicium  tibi  innotefcat.  Sonant 
autem  eius  verba  ex  eMem  Epifiola,  Pragae  28.  lunij  Anno  90  ad  me 

t  dat^,  in  hunc  modum:  «De  fcriptis  tuis,  quid  in  genere  fentiam, 
teflabitur  Csefarese  Maieflatis  privilegium,  quod  hifce  literis  ad- 

35  iundtum  tibi  mitto,  cuius  ita  confcribendi  ego  Caefari  author  et 
porro,  vera  in  eo  Csefarem  teflari,  fponfor  fui.  In  fpecie  vero  ea, 
quse  de  Cometis  poflerioribus,  quotquot  ipfe  obfervafli,  a  te  tradita 
folidifiimifque  rationibus  confirmatafunt,  talia  efiefentio,  ut  deijs 
ne  ambigi  quidem  amplius  ab  eruditis  viris  queat.  Itaque  non  ad- 

40  ducor,  ut  credam,  eos,  qui  hac  in  parte  dubios  fefe  adhuc  oflen- 
dunt  et  contra  demonftratam  veritatem  ARISTOTELIS  authori- 
tati  patrocinari  videri  volunt,  id  ita  vere  fentire.  Sed  hoc  potius 

eos 


312  EPISTOL^E  ASTRONOMICi^ 

eos  agere  putOf  ut,  cum  omnem  moverint lapidem  omniaque  undi- 
queconquifiverint,  quseArift:oteleamfententiamconfirmare,  tuam 
vero  labefa6tare  aut dubiam  reddere  videantur,  ea  tibi proponant, 
tanquam  ad  Lydium  lapidem  examinanda,  adeoque  caufiam  tibi 
prsebeant,  eruditionis  tuse  Sole,  omnes  omnino  errorum  tenebras  5 
non  modo,  /edvel  levifiimas  nubeculas  difiipandi  exadtifiimamque 
harum  rerum  dodtrinam  pofteritati  perficiendi,  Qui  fi  hac  mente 
tecum  certant,  nse  ego  illis  quam  maxime  bene  cupio,  fin  aliud 
agunt,  pertinaciam  quidem  eorum  odio  dignam  exiftimo.  Idtamen, 
quod pertinacia  fua  in  commune  beneficium  tibi  extorferunt,  ipfis  10 
valere,  velpotius  non  valere  iufiis,  ampledtor  nonfecus,  acfibona 
idmente  fecifient,  de  eoque  Reipublicse  literarise  gratulorM 

Haec  CURTIUS.  Sed  et  quid  de  hypothelibus  nollris  neotericis  idem 
praeftantiBimus  vir  fenferit,  liquidem  tu  eas  quoque  oppugnare  non 
intentatum  relinquis,  un^  annotare  non  abs  re  fuerit.  In  eadem  ita-   15 
que  epillola  polhnodum  de  his  lic  loquitur:  ))Ad  ea,  quse  novis  tuis 
hypothefibus  ha6tenus  obie6ta  funt,  folide  mihi  videris  refpondifie, 
neque  ego  quicquam  in  ijs  abfurdum,  fed  omnia  invicem  pulcher- 
rime  congruentia  invenio;  an  vero  hypothefes  iftse,  id  quod  in 
Copernicianis  defideratur,  prseftiturse  fint,  ut  fcilicet  exada  fide-  20 
rum  loca  ad  prseterita,  prsefentia  et  futura  tempora  nobis  exhibe- 
ant,  de  eo  tum  demum  iudicandum  erit,  ubi  maius  illud,  quod  mo- 
liris,  opus  in  lucem  prodierit.  Neque  enim  dubito,  quin  in  eo  opere 
omnium  setatum,  quotquot  extant,  exadtiores  obfervationes  cum 
tuis,  quas  exadifiimas  efie  certo  mihiperfuadeo,  fumma  diligentia  25 
contuleris,  indeque  novam  hanc  Mundi  Machinam,  divino  fane 
ingenio,  extruxeris.a 

EruditiBimus  inluper  et  praellantiBimus  ille  THADD^^US,  de  quo 
dixi,  eodem  tempore  mihi  copiofe  fcripferat  atque  fuam  de  hac  Apo- 
logia  nollra  cenluram  aperuerat,  quaedamque  alia  pro  le  adverlus  tuas  30 
in  eum  animadverfionis  facientia  addiderat,  quae  fingula  excerpta  hic 
quoque  unA,  ut  tibi  conllent,  aBignabo:  ))Quod  ad  Apologeticam  re-  t 
fponfionem  tuam  pertinet,  hanc  \\  quoque  perlegi  diligentifiime,  16' 
eaque  fane  mirifice  fum  deledtatus.  Tamfolide  enim  et  tam  lucu- 
lente  refpondes,  et  obiediones  CRAIGIJ  diluis,  ut  mirum  fane  35 
videripofiit,  quidcontra  tam  evidentia  vel  hifcere  CRAIGIUS  aut 
quivis  aliuspofiit.  Quodfi  CRAIGIUS  perget  veritati  contradicere 
in  longe  maiorem  incurret  reprehenfionem  apud  veritatis  aman- 
tes,  quam  quod  ego  in  Nova  Stella  parum  ex  arte  fuo  iudicio  prse- 
ftiterim.  Sed  fit  ita,  ut  ille  iudicat:  ego  certe  illud  parum  multo  40 
gloriofius  mihi  efie  duco,  quam  fi  manifefte  veritati  repugnarem. 
Primus  ego,  quid  alij  fenferint,  ignorans,  libera  voce  et  fcripto 

protuli. 


TYCHO  AD  lOANNEM  CRAIGUM  14  NOV.  1591      313 

protuli,  Novam  Stellam  non  fuifie  Cometam,  nec  in  elementari 
regione,  fed  in  sethere:  licet  fen/erim  et  protulerim  fieri  pofie,  ut 
Cometse  in  utraqueregione,putaelementarietsetherea,  oriantur, 
qua  de  re  aetas  pofterior  redius  iudicabit.  Primus  etiam  labefadtavi 

5  opinionem  ARISTO  TELIS  de  Cometis,  quam  CRAIGIUS  mordi- 
cus  retinet,  etpro  ea  velutpro  aris  etfocis  depugnat.  Sunt,  fateor, 
mea,  quse  tum  attuli,  admodum  exilia,  et,  quoad  dodtrinam  paral- 
laxium,  plurima  in  eis  dejiderari.  Sed  et  hsec  deinceps  aliquantu- 
lum  recognovi.  Tu  vero  his  fupremam  manum  impofuifti.  Quam- 

10  obrem  tibi  libenter  arena  cedo.  Mihi  interea  apud  bonos  etproba- 
tos  ad  veniam,  non  dico  adgratiam,  promerendam  fufficiet,  quod 
in  negocio  profedto  difficili  (quodnemo  unquam,  quodfciam,  ag- 
gredi,  nec  ab  opinione  ARISTOTELIS  difcedere,  metu  obtre&a- 
torum  et  invidorum,  quibus  vix  unquam  vir  bonus  ac  dodtus  et 

15  veritatis  magis  quam  amicitise  ftudiofus  fatiffecerit,  aufus  eft) 
pro  virili  laborare  ftuduerim,  primufque,  ut  dixi,  in  hoc  angulo 
hanc  glaciem  fecuerim,  etin  incognita  via  novas  orbitas  imprefie- 
rim.  Utinam  vero  CRAIGIUS  mea  illa  exilia  faltem  umbra  veri- 
tatis  evincere  potuifiet,  habuifiem  illigratiam.  Sed  cum  nonpotu- 

20  erit,  nec  poterit  unquam,  mirum  fane  non  eft,  quod  tua  firmifiima 
folidifiimaque  ne  minima  quidem  in  parte  labefa&arit.  Hoc  unum 
egifie  video,  utpoftpofita  veritate  opinionem  ARISTOTELIS  far- 
tam  tedtam  confervaret  conftabiliretque.  Verumftatpro  nobis  ve- 
ritas,  licet  adhuc  deferta  etpauper,  nec  fulta  fplendido  aliquopa- 

25  trocinio  vel  veterum  vel  recentium  Philofophorum,  efferet  tamen 
fuos  radios  deinceps  clarius  fplendefcetque,  quantumvis  nunc 
frivolis  quibufdam  obiedtionibus  et  fophifticis  ratiunculis  obtene- 
bretur.  Certe  fl  quis  meliora  noftris,  quse  vel  de  Nova  Stella  vel  de 

16'  Cometis  protulimus,  \\  et abs  tefolidius  multo  prolata  funt,  afferet, 

30  libenter  ampledtemur.  Verum  qui  nec  meliora  affert,  nec  folide 
aliena  refutat,  fed  tantum  certandi  ftudio  contradicit,  an  is  candidi 
et  sequi  seftimatoris  partes  agat,  alijs  dijudicandum  relinquo.  Mi- 
ror,  cur  CRAIGIUS  mifcet  meam  Novam  Stellam  cum  meo  Co- 
meta,  cum  egomet  ingenue  fafius  flm,  certitudinem  mearum  ob- 

35  fervationum  Cometse  non  pofie  certare  cum  certitudine  obferva- 
tionum  Novse  Stellse,  neque  mihi  fuifie  ad  manum  ea  inftrumenta, 
neque  eas  commoditates  obfervandi  Cometam,  quas  habuiin  Nova 
Stella.  Nofti  etiam  memet  et  in  Nova  Stella  et  in  Cometa,  agnita 
veritate,  partimfponte  correxifie  qusedam,partim  abs  te  etaPR^- 

40    TORIO  alijfque  de  quibufdam  amice  monitum  nonnuUa  emendafie. 

Magisfane  miror,  CRAIGIUM  illam  mutationemfententise  in  me- 

lius,  quaflprobro,  incertitudini  et  inconftantise  adfcribere,  quse  vir- 

40  tuti 


314  EPISTOLi^  ASTRONOMICi^ 

tuti  et  ingenuitati  adiudicanda  fuit  Turpe  enim  non  eft  errorem, 
agnita  veritate,  corrigere.  Sed  errorem  contra  veritatem  hominis 
in  gratiam  tueri,  id  vero  eft  turpifiimum.  Quafi  vero  ipfa  experi- 
entia  non  teftetur,  priores  dies  ftudiorum  difcipulos  pofteriorum 
efie  folere.  Sed  vides,  quid  non  audeant  ifti,  qui  in  verba  fui  magi-  5 
ftri  iurarunt.  Omnes  etiam  Mathematicos,  qui  Cometas  sethereos 
efie  afieruerunt,  abfurditatis  arguit,  non  animadvertens,  dum  opi- 
nionem  ARISTOTELIS  mordicus  tenere  et  tueri  conatur,  nec 
noftra  evertere  poteft,  feipfum  in  longe  maiores  abfurditates  im- 
plicare,  quemadmodum  abs  te  eruditifiime  evincitur.  Quid,  quod  10 
magna  audacia  et  quidem  immerito  accufat  prseclarum  artificem 
REGIOMONTANUM,  quod  huc  ufque  nec  ab  illo  nec  ab  uUo  Ma- 
thematicorum  fuerit  demonftratum,  quomodo  Cometarum  remotio 
a  Terra  definienda  fit,  quando  nimirum  proprio  incedunt  grefiu, 
et  propterea  REGIOMONTANI  demonftrationem  abire  in  abfur-   15 
dum?  Atqui,  optime  TYCHO,  CRAIGIUS  hac  in  re  crafie  falli- 
tur,  magnaque  iniuria  afficit  optimum  artificem  REGIOMONTA- 
NUM,  qui  in  fuo  illo  prseclaro  de  Cometa  libello  problema  2.  3.  4.  t 
diferte  monet,  in  indagatione  parallaxeos  proprij  Cometse  motus 
rationem  habendam  efie,  quemadmodum  abs  te  quoque  eius  motus  20 
ratio  habita  eft.  Quare  dum  ea  CRAIGIUS  omnibus  Mathematicis 
imputat,  tibi  quoque  non  levem  facit  iniuriam.  Ego  quidem  in  eo 
Cometa  et  in  altero  quoque  eius  motum  proprium  me  neglexifie 
fcientem  volentemque,  lubens  fateor.  Sed  ne  \\  ex  eius  negledione  18«- 
notabilis  et  minime  ferendus  error  exurgeret,  meas  obfervationes  25 
parvulo  interiedo  tempore  inftitui,  in  quo  non  admodum  fenfibilis 
variatio  motus  proprij  Cometse  fieret:  deinde  iudicavi,  fatis  efie, 
confiftere  in  mediocritate  et  faltem  propius  collimare  ad  verita- 
tem,  quam  ab  alijs  hucufque  fa6tum  eft:  quemadmodum  prseclare 
dixit  REGIOMONTANUS:  thefauros  naturse  nos  non  evacuare,  30 
fed  in  plerifque  fcibilibus  ipfi  veritati  propinquum  deguftandum 
mortalibus  concedi:  quafi  diceret,  fatis  efie  in  eo  gradu  fubfiftere, 
qui  veritatem  penitus  non  evertat.  Hsec  pro  defenfione  REGIO- 
MONTANI,  adeoque  veritatis,  dicere  volui.  Neque  tamen  eo  in- 
ficias,  quin  melior  aliqua  ratio  vel  abs  te,  vel  ab  alijs  inveniripofiit.  35 
Interea  certitudinem  demonftrationumREGIOMONTANIfirmam 
manfuram  efie,  liberepronuncio,  quam  neque  CRAIGIUS,  nec  quif- 
piam  alius  ullius  abfurditatis  convincere  poterit.  Subolfecit  fane 
REGIOMONTANUS  quiddam  aliudde  Cometis,  quam  quodfcho- 
Ise  ex  ARISTO  TELEpublice  docerent.  Sedpropter  eius  authorita-  40 
tem  non  aufuseftareceptafententia  difcedere:  quifinuncviveret 
vidifietque  Novam  Stellam,  fine  dubio  erubuifiet,  et  accuratiores 

Cometarum 


TYCHO  AD  lOANNEM  CRAIGUM  14  NOV.  1591      315 

Cometarum  confiderationes  adhibuiftet,  nec  ullum  dubium  eft  apud 
me,  quinprsepofita  veritatenoftrsefententisefubfcripfifiet.  Sedquid 
ego  de  his  apud  te,  qui  hsec  omnia  multo  folidius  pertradaveris, 
ac  CRAIGIJ rationes  et  obie6tiones  omnesita  dilueris,  utquidillis 

5  amplius  ad  afierendam  veritatem  adijcipofiit,  non  videam.a 

Haec  fuit  optimi  illius  THADD^^I  de  nollra  controverlia  cenfura. 
Poftquam  vero  illi  ad  quaedam  dubia  in  eadem  Epillola  mota  et  repli- 
cata  (circa  hypothefes  praefertim  motuum  Cometarum,  quas  ille  non 
poBe  conftitui  tunc  exiftimavit,  utut  ccelelles  eBe  nequaquam  inficiatus 

10  fit)  accurate  refpondiBem,  is  pro  ea  qua  efi  animi  ingenuitate  et  can- 
dore  eximie  decoratus,  libenter  fuis  quibufdam  opinionibus,  re  redlius 
perfpedl^,  ceBit,  atque  nofirae  fententiae  de  toto  hoc  Cometico  (ut  fic 
loquar)  negotio  omnimodo  fubfcripfit,  quod  ultimae  ipfius  ad  me  literae 
Praga  die  29.  Augufii,  hoc  ipfo  anno  1591  miBae,  tefiantur,  dum  fic  ha- 

15  bent:  y)Etfi  vero  aliquod  otium  nunc  habuifiem,  non  tamen  aliquid 
noftrse  illi  difputationi  adijcere  potuifiem  vel  nunc  quoque  pofiem; 
adeo  exadte  omnia  a  te  excufia,  examinata,  meaque  argumenta 
diluta  funt,  ut  me  veritate  et  evidentia  demonftrationum  vi6tum 
fateri  necefie  fit,  nifi manifeftse  veritati  repugnare  velim.^i 

20  SCULTETUM  quoque  fuarum  de  Cometa  allegato  conceptionum 
paenituiBe,  eafque  pro  invalidis  reputare,  velijspauculis  ipfius  verbis, 

t  ex  autographo  eiufdem  excerptis,  quas  Apologiae  inferui,  cognofcere 
liquet.  De  NOLTHIO  non  habeo  quod  dicam.  Is  enim  mihi  ignotus 
efi.  Nec  tamen  dubito,  quin  pro  ea,  qua  poUet  Mathematum  peritia, 

25  dextre  et  candide  nofiras  animadverfiones  fit  accepturus,  feque  devi- 
aBe,  quod  et  in  priore  Tomo  circa  Stellam  Novam  plenius  demonfiro, 
aperte  confeBurus.  || 

17«^  De  caeteris  in  Germania  eruditis  et  iudicio  valentibus  Mathematicis 
idem  mihi  polficeor.  Quin  et,  ut  cognofcas  excellentia  illa  Italorum 

30  ingenia  non  fecus  nofiris  aBertionibus  acquieviBe  eafque  omnimodo 
approbaBe,  excerpam  etiam  quaedam  ex  clariBimiatque  excellentiBimi 
illius  Mathematici  lOANNIS  MAGINI  (cuius  celebre  nomen  proxi- 
mis  annis,  ob  Tabulas  Afironomicas  prompta  facilitate  refolutas  et 
copiofe  locupletatas,  ac  Ephemerides  ex  his  fubtiliter  et  luculenter 

35  derivatas,  undiquaque  innotuit)  literis,  tum  ad  GELLIUM  SASCE- 
RIDEM,  quondam  mihi  domefiicum  et  Afironomica  atque  Medica 
hic  exercentem,  nunc  vero  in  Italia  Medicinae  fiudio  ulterius  operam 
navantem,  perfcriptis.  Ex  quibus  facile  cognofces,  quid  magnus  ille 
MAGINUS  (ut  unum  prae  multis  fumam,  confentientibus  tamen  et 

40  aliorum  illic  Mathematicorum,  ut  ipfemet  innuit,  fuffragijs)  fenferit, 
qui  primo  in  Epiftola  die  8.  lulij  Anno  1590  ad  didtum  GELLIUM 

t  Bononi^  tranfmiBa  fic  fcriptum  reliquit:  ))Ego  in  TYCHONIS  libro 
40*  perlegendo 


316  EPISTOL^  ASTRONOMICiE 

perlegendo  nihil  reperi,  quodnon  maxima  laude  dignum  mihi  vide- 
retur,  communicavique  cum  amicis  eiufdem  /cientise  profefiori- 
bus,  quimecum  idem  fentiunt.  Neque  gravahor  adipfum  fcribere, 
et  oMcioJifiime  gratias  ipji  de  liberali  dono  ac  de  prseclaro  fuo  de 
me  iudicio  agere,  quas  maximas  potuero.  Quocum  etiam  conferre  5 
voluero  nonnuUa,  quse  ad  motuum  attinent  corredionem.  Pollici- 
tatio  enim  illa  emendandorum  motuum,  in  quibus  hucufque  in- 
fignes  aliorum  lapfus  contigifie  affirmat,  me,  ut  verum  fatear,  con- 
turbavit,  non  quin  ego  dejiderem  eos  rejiitui,  fed  quoniam  id  quam- 
primum  fieri  dejiderem,  Ji  non  alia,  faltem  mea  ipjius  caufa. «  10 

Poflea  cum  quaedam  ex  noftris  animadverfionibus  circa  negotium 
Aftronomicum  fibi,  intercedente  eodem  GELLIO,  a  me  communicari 
petijBet,  haec  fubiungit : »  Obfervavi  prseterea  in  eius  libro,  quodmihi 
magnam  iniecit  cupiditatem  reipenitus  cognofcendse,  qua  fcilicet 
Methodo  alios  Angulos  atque  alterum  latus  Trianguli  obliquan-  15 
guli  venari  potejl,  uno  fcilicet  tantum  angulo  dato  cum  duobus 
lateribus  circa  ipfum.  TYCHO  enim  ipfe  id  inveniri  pofie  abfque 
perpendiculari  ac  magna  quidem  facilitate  invejligari  Jignificat 
pag.  281  inquiens:  Cum  igitur  nunc  conjiet  angulus  BHK  etc.  Ubi 
MESTHLINUM  quoque,  fed  modejie,  perjiringit,  qui  viam  in  hac  20 
re  communem  Jit  fequutus.  Equidem  primum  quoque  TYCHONIS 
nojiri  librum  cupidifiime  expedo,  neque  maius  beneficium  confe- 
qui  mepofie  fateor  a  vobis,  quamjijiatim  ac  prodierit,  compos  ip- 
fius  fiamn  etc. 

Ex  quibus  patet,  M AGINUM  non  ofcitanter  hunc  fecundum  librum  25 
perfpexiBe,  et  eius  contentis  haud  gravatim  fubfcripfiBe.  Idem  quoque 
ex  literis  eius  pofimodum  Idibus  Septembris  eiufdem  anni  ad  me  ip- 
fum  Bononi^  datis  haud  obfcure  coUigitur,  quas  cum  fic  exorfus  eBet:   t 
y>Accepilibrum  tuum  eruditifiimum  adme  tuo  nomine  a  GELLIO 
SASCERIDE  tranfmifium,  quo  mihi  abs  te  nihilgratius  exhiberi  30 
potuit,  cum  eiufmodi  fcripta  curiojifiime  conquirere  foleam,  ac  li- 
bentifiime  perlegere;  vix  enim  alia  via  fperafiem  eum  ad  manus 
meas  perventurum,  cum  perpauca  ifiic  excufa  volumina  foleant 
in  Italiam  importari,  propter  longinquitatem  itineris  ac  vedturse 
dif&cultatem;  eo  accedit,  quod  elegantifiimo  hoc  munere,  quanti  35 
me  faceres,  prseclare  fignificafii,  quo  quidem  nomine  tibi  gratias 
ago  quaspofium  maximasa  et  pofiquam  quaedam  alia  intermifcuiBet 
feque,  quod  prius  mihi  non  fcripfiBet,  excufaBet,  et  nonnulla,  de  quibus 
etiam  ad  GELLIUM  antea  mentionem  fecerat,  ame  circa  refiitutionem 
Afironomicam  expetiviBet,  in  hunc  modum  proloquitur :  y>Meum  vero  f  40 
fenfum  ac  iudicium  de  tuo  illo  prseclaro  labore  circa  Comeiam 
anno  1577  confpedum  ne  defideres,  fic  habeto,  vir  clarifiime:  cum 

enim 


TYCHO  AD  lOANNEM  CRAIGUM  14  NOV.  1591      317 

enim  incredibilem  in  eo  diligentiam  tuam  etaccuratam  ohfervandi 
viam  perfpexifiemy  mihi  perfuadeo  fore,  ut  ccelefiium  corporum 
motus  emendare  exadtifiime  pofiis,  fru6tuque  operse  illius  maximo 
omnium  ftudio  atque  expedationi  cumulatifiime  fatiffacias,  unde 

5  nomini  tuo  fempiternum  decus  adiungatur.  Cuperem  tamen  te  in 
motu  Martis  obfervando  et  examinando  maxime  incumbere,  cum 
eum  obfervari  non  pofie  exadte  vulgo  perfuafum  fitM 

17^      Deinde  quaedam  de  cT*^®  eccentricitatibus  caftigandis  pro  ||  fuo  arbi- 

t  trio  intertexens  ita  literas  continuat:  y^Non  pofium  non  magnopere 

10  probare  Syftema  univerfia  te  excogitatum,  quamvis  cuperem  Solis 
orbem  ac  Martis  nequaquamfefe  interfecare,  quodfi,  uta  GELLIO 
cognovi,  Martem  acronychum  Terrsepropius  accedere  quam  0^®^, 
a  te  eft  obfervatum,  interfedtio  huiufmodi  omnino  admittenda  eft. 
In  magna  verfor  expedtatione  tuarum  huiufmodi  obfervationum 

15  et  fpeculationum,  quas  etprobare  et  fequi  minime  erubefcam,  etfi 
in  conftruendis  Ephemeridibus  refolutifque  tabulis  a  Coperniana 
ratione  et  Tabulis  Prutenicis  ne  latum  quidem  unguem  deflexi. 
Spero  me  etiam,  quod  vehementer  cupio,  primum  tuum  de  Mundi 
setherei  Phsenomenis  librum,  quem  te  editurum  polliceris,  hoc 

20  anno  ledturum.n 

t  Mox  interiedlis  quibufdam  alijs  circa  finem  haec  habet:  )yHoc  anno 
interpretaturus  fum  meas  cosleftium  orbium  hypotypofes,  quse 
mihi  bona  erit  occafio,  quse  in  hoc  genere  a  me  edita  funt,  longe 
uberius  explicare  (ut  iam  facere  aggrefius  fum)  ei  Commentarijs 

25  ac  Geometricis  Demonftrationibus  fupputationibufque  illuftrare. 

Quse  tamen  Commentaria  priufquam  publici  iuris  efficiantur,  li- 

benter  ego  lucubrationes  tuas  cognofcere  et  intelligere  velim,  ut 

tuas  quoque  fuppofitiones  ijs  inferere  et  applicare pofiem.a 

Sed  plura  ex  his  atque  fimilibus  non  addam.  Hinc  tibi  fatis  perfpi- 

30  cuum  evadit,  mi  CRAIGE,  Aufoniae  Philofophos,  inprimis  vero  emi- 
nentiBimum  illum  inclyti  Gymnafij  Bononienfis  Mathematum  Pro- 
feBorem  M AGINUM,  ea,  quae  liber  nofier  fecundus  compledlitur,  quo 
ad  Cometae  fedes  aethereas,  quod  potiBimum  illic  demonfirare  laboro, 
illumque  infuper  Neotericam  nofiram  Hypothefium  coelefiium  ordi- 

35  nationem  plaudenter  acceptaBe,  quorum  tu  tamen  utrumque  non  fal- 
tem  in  dubium  vocas,  fed  et,  quantum  in  te  ell,  labefadlare  anniteris. 
Sunt  certe  Italorum  ingenia  fublimia  et  acuta,  iudicijque  gravi  dex- 
teritate  praepoUentia  atque  pro  maiori  parte  Arifiotelaeis  Axiomatibus, 
non  minus  quam  vos  in  Scotia,  afiridi.  Pro  quibus  etiam  et  firmiter 

40  fiarent  atque  fortiter  pugnarent,  fi  non  obfervationum  Afironomica- 
rum  certitudine  et  Mathematicis  Demonftrationibus  pleraque  redar- 
gui  animadverterent.  Sed  et  unicum  addam,  ut  confcius  fis.  Ex  quo 

hic 


318  EPISTOLi^  ASTRONOMICi^ 

hic  ipfe  M AGINUS  ad  d  *^^  apparentias  fedulo  denotandas  adhorta- 
tur,  quod  et  alias  plurimis  ab  hinc  annis  non  infrugifere  (uti  fpero)  a 
me  praellitum  eft,  ego  inter  illi  refcribendum,  ipfum  et  GELLIUM  ro- 
gavi,  ut  ad  d*  ^^^  hac  elapfa  aeftate,  menfe  lunio  acronychum  exiften- 
tem,  diligenter  iUic  attenderent,  eo  quod  ibi  circa  Meridianum  altior  5 
quam  hic  tunc  exiflens  minus  RefracSionibus  eBet  obnoxius.  Cumque 
und  GELLIO  fcripliBem,  ut  Inflrumentum  quoddam,  inftar  meorum, 
quae  hic  vidit  et  trac5lavit,  pro  his  atque  alijs  quibufdam  Obfervationi- 
bus  illic  in  Italia  coelitus  demetiendis  confieri  curaret,  venit  non  ita 
dudum  poll  Patavium  MAGINUS,  et  tam  in  elaborando  quam  utendo   10 
diligentem,  quoad  hoc  Inftrumentum,  navavit  operam,  et  inter  alia 
(5*  tem  aliquoties  in  acronychio,  de  quo  dixi,  fitu,  ibi  hoc  intermediante 
obferv^runt,  quas  poftmodum  denotationes  mihi  tranfmiCas  cum  no- 
firis  eodem  tempore  in  hoc  fidere  hic  habitis  contuli,  et  vix  differentiam 
unius  vel  alterius  fcrupuli  deprehendi.  Quod  tibi  indicandum  duxi,    is 
licet  nonnihil  fit  extra  propofitum.  ||  Tuum  itaque  erit  ad  veritatem  18« 
ipfam,  fepofito  omni  affedu  atque  praeoccupata  fententia,  etiam  cor- 
date  afpirare,  hancque  folam  inquirere,  fedlari,  ampledi,  pofihabitif- 
que  omnibus  devijs,  Hbere  eandem  profiteri.  Non  tamen  efi,  quod  || 
exiflimes,  me  uUo  modo  moveri  aut  molefie  ferre,  quod  tu  te  nofiris  18^ 
aBertionibus  in  hac  materia  antagonifiam  praebueris,  quod  fane  folus, 
quantum  hadlenus  refcire  licuit,  prae  omnibus  Italiae,  Galliae  et  Ger- 
maniae  Mathematicis  (quod  et  laudo)  aggredi  aufus  es.  Imo  rem  potius 
mihi  hoc  nomine  admodum  acceptam,  et  eruditis  viris  nequaquam 
(uti  vides)  difpUcentem,  praefiitifti.  Et  hac  ratione  ad  certitudinis  inte-   25 
meratae  plenius  extricandos  patefaciendofque  receBus  occafionemnon 
importunam  exhibuifii.  Omnino  autem  me  nihilominus  de  te  bene 
fentire  atque  amicum  erga  te  gerere  animum,  vel  ex  hoc  folo  non  ob- 
fcure  perfpicies,  quod  SereniBimo  Regi  tuo,  cum  coram  me  in  hac  In- 
fula  invifere  ante  biennium  in  Dania  aliquandiu  apud  Sponfam  ob   30 
hyemis  impedimenta  commoratus,  dignaretur,  te  fedulo  et  impenfe 
ipfius  Maiefiati  commend^rim  atque  ad  meliora  promovendo,  qua 
potui  interceBione,  fubmiBe  et  reverenter  pro  te  rog^rim,  audientibus 
Magnifico  Domino  Cancellario  et  illuftri  Comite  Domino  KIETZIO,   t 
apud  quos,  ut  poUicerentur,  quod  de  eodem  Regem  ad  fuos  reverfum  35 
commonefacere  vellent,  fimul  obtinui,  et  R  quid  ob  negotiorum,  uti  fit, 
incidentia  avocamenta  et  mundanarum  rerum  irrequietudines  hac  in 
parte  interea  praetermiBum  efi,  nuper  Dominum  Cancellarium  per 
literas  (quarum  hic  tenorem  habes)  fui  promiBi  denuo  fideliter  ad- 
monui,  nec  dubito,  quin  is  et  alij  fpedatae  nobilitatis  atque  in  aula  40 
authoritate  valentes  viri,  mea  hac  quaUcunque  commendatione  exci- 
tati,  tibi  et  tuis  rebus  bene  cupere,  eafque  ulterius  provehere  elabora- 

bunt. 


TYCHO  AD  lOANNEM  CRAIGUM  14  NOV.  1591      319 

bunt.  Tu  interim  mihi  faepius  fcribere,  deque  rebus  Mathematicis,  quae 
noftra  ell  voluptas,  infuper  mecum  conferre  nuUatenus  intermitte. 
Erit  id  mihi  apprime  acceptum  meque  ad  refpondendum  haud  diffici- 
lem  invenies.  Vale.  Datae  Uraniburgi  14.  Novembris  Anno  1591. 

5  Tycho  Brahe. 

t    [E  codice  Vindobonensi  lat.  1068659] 

32V  CLARISSIMO  VARIOQUE  DOCTRINARUM 

GENERE  ERUDITISSIMO  EXCELLENTISSIMOQUE  VIRO. 
DOMINO  THADDi^O  HAGGECIO  AB  HAYCK,  PHILO- 
10  SOPHIi^  ET  MEDICINi^  DOCTORI  EXIMIO, 

AMICO  SUO  INPRIMIS  DILECTO. 

31 '  [B^^^^^  IRATUS  equidem  nonparumfima,  clariBime  etpraeftan- 
tiBime  Domine  TH  ADD^E,  amice  fummopere  diledle, 
quod  tota  hac  elapfa  aeftate  nihil  a  te  literarum  recepe- 
^^  HB^  VJS  El  ^^^-  Verum  idipfum,  quod  ex  tuis  iamprimum  circa  ini- 
tia  Odlobris  redditis  cognovi,  te  minus  profpera  ufum 
fuiBe  valetudine,  alijfque  occupationibus  diftentum,  iam 
antea  fufpicabar.  Video  te  refponlioni  meae  ad  tua  dubia  et  obiedla. 
circa  difputationem  prioribus  literis  motam,  iam  plane  acquiefcere. 
20  Quae  tua  ingenuitas  admodum  mihi  grata  eft.  Facis  hac  in  parte  multo 
fyncerius,  quam  plerique,  qui  folo  contradicendi  ftudio,  fua,  Hcet  libi- 
ipfis  fufpedla,  mordicus  tueri  folent.  Quae  res  Philofophiam  (ut  de  Re- 
ligionis  negotio  nihil  dicam)  non  parum  hadlenus  turbavit,  et  non- 
dum  finis. 
25  Facis  quidem  mentionem  effigierum  tibi  tranfmiBarum,  quodque 
Magnificus  Dominus  CURTIUS  de  Epigrammate,  eo  nomine  ab  ar- 
guto  quodam  Poeta  concinnando,  profpexerit.  Pro  qua  erga  me  bene- 
volentia  gratias  habeo.  Attamen  hoc  non  tanti  referebat,  atquelibrum 
tranfmiBum  (qui  ea  quae  Tomo  primo  de  Nova  Stella  tunc  typis  man- 
30  data  fu6re,  continebat)  excutere,  vefiramque  de  his  eruditam  cenfuram 
perfcribere,  quemadmodum  etiam  de  Idaeis  quorundam  ex  meis  in- 
ftrumentis  in  parva  forma  expreBis  et  capfulae  cuidam  inclufis,  quae 
omnia  Tabellario  ifti  feniori  ad  vos  redeunti  perferenda  tradidi.  Quare 
cum  de  illis,  quae  maioris  erant  momenti,  quam  chartaceae  iftae  effigies 
35  obiter  faltem  communicatae,  ne  verbo  quidem  in  hac  Epifiola  memi- 
neris,  vereor,  ut  ifia  vobis  allata  fint,  forte,  quod  fenex  ille  onus  por- 
tandi  detre6l4rit,  quod  tamen  non  invite  hic  in  fe  recepit,  aut  quod  illi 
in  viaquidpiam  humanitus  acciderit.  Quicquid  id  eft,  rogo  peramanter, 
velis  prima  quaque  commoditate  me  certiorem  de  his  reddere,  et  fi 

hber 


320  EPISTOLi^  ASTRONOMICi^ 

liber  is,  de  quo  loquor,  de  NovaStellaaffatimtradlans,  ad  tuas  manus 
pervenit,  ampHBimi  Domini  CURTIJ  et  tuam,  quemadmodum  tum 
quoque  petebam,  de  eius  contentis  fententiam  indicare  ne  graveris, 
tum  etiam,  quid  vobis  de  inftrumentorum  conformatione,  parvis  mo- 
dulis  repraefentat^,  videatur.  Fui  et  ego  tot^  hac  aeftate  plurimis  dif-  5 
tradionibus  et  avocamentis  impeditus,  quo  minus  fufceptam  telam 
laborum  meorum  pertexere  commodum  fuerit.  Quamprimum  oppor- 
tuniore  otio  eorum,  quae  dudum  fufcepta  funt,  quidpiam  typis  abfol- 
vere  licuerit,  vos  eius  participes  reddere  non  intermittam.  || 

Intelligo  ex  fcheda  literis  tuis  inclufa  fenem  illum  M.  PETRUM  31^ 
JACHENAW  nomine,  qui  femel  atque  iterum  mecum  aliquandiu  t 
fuit,  Pragam,  Caefareae  Maieftati  in  artificijs  quibufdam  mechanicis 
fuam  operam  offerendi  grati^  acceBiBe.  Et  certe  quantum  ad  currum 
attinet  (qui  itineris  confedli  fpatia  fcite  et  iucunde,  inflar  horologij 
cuiufdam,  denotat,  eadem  fonitu  campanularum,  prout  libuerit,  auri-    15 
bus  ingerit)  confedlionem  eius  artificiofam,  quae  et  ufui  commoda  fit 
et  confians  permaneat,  egregie  callet,  diuque  in  ifia  machinatione 
varie  efformanda  verfatus  efi.  Nam  et  aliquot  Germaniae  Principibus 
eiufcemodi  currus  confecit,  tum  quoque  quendam,  ab  IUuftriBimo 
Duce  Megapolitano,  SereniBimo  Regi  nofiro  laudabilis  memoriae  do-   20 
no  miBum.  Quin  et  meo  currui,  quo  fubinde  in  hac  Infula  cum  amicis 
circumvehor,  tale  quoddam  Automatum,  cum  ultimo  hic  eBet,  adap- 
tavit;  quod  tum  integra  miliaria,  tum  etiam  eorundem  diverfas  fub- 
divifiones,  adeoque  in  minuta  fexagenaria  difiributionem  tam  indici- 
bus  aliquot  ofiendit,  quam  pulfu  fonitum  duarum  campanularum  dif-   25 
criminatim  edendo  manifefiat.  Ut  ob  id  indubia  fide  tefiari  poBim, 
nuUam  fub  hoc  opere,  quod  ille  profitetur,  fubeBe  impofiuram,  fed 
omnia  rite  et  confianter  non  fine  deledlabili  atque  utili  fpedlaculo  fuc- 
cedere.  Si  itaque  virum  hunc,  qui  per  fe  ef\  integer  et  probatae  vitae 
atque  morum,  praenominato  Domino  CURTIO  ita  commendaveris,   30 
ut  eius  interceBione  apud  Casfaream  Maiefiatem  vel  alios  illufires  et 
opulentos  Dominos,  fuam  in  curribus  huiufmodi  parandis  operam 
elocare  poBit,  atque  aliquid  lucelli  hinc  percipere,  feceris  mihi  rem  in- 
primis  acceptam.  Illum  enim  ob  perfpedlam  eius  integritatem  et  fidem 
diUgo,  quodque  in  hoc  fenio  pro  fuftentatione  fui  ipfius  et  familiae  hinc-   35 
inde  peregrinari  neceBe  habeat,  ipfi  condoleo.  Solet  is,  rebus  fuis  domi 
in  angufiiam  redadlis,  nonnunquam  huc  Vifmari^  tranfmarina,  ubi 
habitat,  ad  me  in  Daniam  traijcere.  Et  quoniam  totam  hyemem  prae- 
teritam  hic  mecum  confumpfit,  fieri  facile  potuit,  ut  me  aliquoties  de 
te  verba  facientem  (prout  retulit)  audierit.  Eft  enim  alias  fatis  veridicus.   40 
Tu  eius  conatibus,  quod  te  vel  meo  nomine  fadlurum  non  diffido,  ne 
defueris,  quo  aliquando  huc  reverfus  meam  ||  hanc  qualemcunque  32' 

commendationem 


TYCHO  AD  THADDi^UM  HAGECIUM  1591/1592     321 

commendationem  fibi  non  infrugiferam  fuiBe  depraedicet.  Sed  de  hoc 
forte  paulo  prolixior  fum,  quod  in  altero,  cuius  etiam  in  literis  memi- 
nifti,  brevitate  compenfabo,  de  eo  vix  verbulum  additurus,  neque  enim 
dignus  eft.  Ipfemet  brevi  apud  vos,  quemadmodum  et  antea  ubique 

5  alibi,  qualis  fit,  prodet,  nifi  forte  religiofa  illa  (fi  Dijs  placet)  metamor- 
phofis  eum  a  feipfo  difformem  reddiderit.  Vale  et  magnificum  Domi- 
num  CURTIUM  a  me  officiofe  faluta,  et  fi  literas,  quas  femel  atque 
iterum  ad  illum  pofimodum  dedi,  accepit,  ut  per  oblatam  a  gravioribus 
Reipubl.  curis  vacationem  refpondere  et  de  rebus  Mathematicis  iu- 

10  cunde  mecum  conferre  non  gravetur,  rogatum  habe.  Iterum  diu  mul- 
tumque  vale.  Datae  Uraniburgi  die  Anno  1591. 


[Ex  apographo  in  codice  Vindobonensi  lat.  1068656] 

24^  POSTSCRIPTA. 

CONSTITUERAM  quidem  de  Plagiario  et  Suffuratore  ifio  ne  ver- 
bum  meminiBe,  ex  quo  mentione  indignum  cenferem.  Verum  dum 
hae  literae,  unum  atque  alterum  diem,  ventum  et  navigium,  quo  Haf- 
niam  tranffretent,  hic  expecflant,  incidi  interea  et  in  alteras  poftremas 
tuas,  quibus  URSI  ifiius  Dithmarfici  meminifii.  Cumque  videam,  te  in 
utrifque  eodem  modo  fic  notare  hominem  ifium,  quem  ego  plagij  ac- 

20  cuf^ram,  immo  et  in  pofierioribus  nonnihil  tacite  excufare,  adeoque 
eius  mores  laudare,  quafi  haefitares,  an  merito  et  fimpliciter  Plagiarius 
appellandus,  forte  quod  is  fuis  vafris  et  fubdolis  verbis  ita  fe  apud  vos 
purg^rit:  cogor  itaque  nolens  volens  tibi  apertius  pluribufque  de  hoc 
fcribere,  ut  quomodo  res  fe  habeat,  certius  cognofcas.  Fuit  ifie  URSUS 

25  Dithmarficus  hic  ante  annos  (ni  fallor)  feptem  vel  8,  in  comitatu  intimi 
mei  amici  ERICI LANGIJ,  cui  tunc  temporis  inferviebat;  cumque  per 
quatuordecim  dies  idem  ERICUS  una  cum  afijs  quibufdam  Baronibus 
et  nobilibus  viris,  quos  fecum  adduxerat,  et  genialiter,  uti  fit,  mihi  con- 
vixiBent,  illifque  dimiBis,  fefe  ad  mecum  philofophandum  compofuiBet 

30  (nam  artium  Uberalium  non  ignarus  eft,  hafque  amat,  inprimis  vero 
URANIAM  noftram,  et  G.  fub  hoc  nomine  fororem  etiam  meam,  SO- 
PHIAM  alias  didlam,  nunc  viduam  iuvenculam,  un^  intellexeris,  cum 
et  ille  hanc  fic  appellare  foleat,  forte  a  veritate  non  aliena  me  dixiBe, 
res  ipfa  probabit,  hanc  enim  amabat  atque  in  uxorem  ducere  fatagit) 

35  is  inquam,  ERICUS  iam  Bacchici  liquoris  pertaefus  et  ab  URANIA 
noftra  recreari  cupiens,  coepit  inter  alia  quaerere,  an  non  aliqua  dare- 
tur  ratio,  qua  abfurditas,  quae  motum  Terrae  a  COPERNICO  intro- 
du(5lum  praecavere  poBet,  et  fuperfluitas  atque  inconcinnitas  Ptole- 
maica  nihilominus  abrogaretur,  ita  tamen  ut  apparentijs  coeleftibus 
41  omnimode 


322  EPISTOLi^  ASTRONOMIC^ 

omnimode  et  concinne  fatiffieret.  Perfenferat  enim  me  tale  quippiam 
moliri,  ex  quo  nonnunquam  mihi  ab  ore  excidiBe  aufcuMrat,  nec  hanc 
nec  illam  rationem  veritati  confentaneam  eBe,  fed  dari  poBe  longe  com- 
modiorem  et  probabiliorem.  Cumque  ERICUM  hunc  meum  fuis  de- 
fiderijs  non  libenter,  quantum  in  me  eft,  privare  foleam,  at  a  tergo  re-   5 
fpiciens  animadverterem  inter  alios  miniftros  et  hunc  Dithmarfum 
menfae  aftare  ipfumque  prae  caeteris  noftro  colloquio,  uti  erat  impu- 
dens,  inhiare,  nutucommonefeciERICUM,  ut  eum  aliquorfum  aman- 
daret,  et  ne  rem  intelligeret,  nimifque  cito  reverteretur,  dedimus  illi 
fubito  materiam,  quam  debebat  feorfim  metrice  componere;  nam  et   10 
Poetafirum  profitebatur.  Interim  ||  arrepta  creta,  praedidlo  ERICO  meo  24' 
in  menfa  delineavi  tam  Ptolemaicam  quam  Copernicaeam  circa  motus 
ccelefles  fpeculationes,  et  utriufque  abfurditates  aperui.  Scifcitanti  in- 
fuper  de  tertia  aliqua  convenientiore  forma,  nofira  quoque  hac  in  parte 
inventa,  illi  generaliter  et  fuccin(Sle  depinxi,  expofuique,  quae  etiam   15 
pofiea,  quoad  fieri  potuit  (erant  enim  in  viridi  panno  menfam  fter- 
nente  defignata)  expunximus.  At  nafutulus  ifte  URSUS  fubolfaciens 
nos  fe  haec  celaBe,  five  ex  ijs  veftigijs,  quae  adhuc  in  mappa  forte  re- 
fidua  erant,  iive  ex  charta  quadam,  quae  in  Mufaeo  meo,  ubi  eBe  fole- 
bat,  inter  alia  fegefiria  abieda  erat,  feu  ab  aliquo  Studioforum  meo-   20 
rum,  cui  forte  haec  innotuerant,  aut  undecumque  tandem  alias  hanc 
Hypothefium  nofirarum  aliqualem  ideam  animo  concepit,  quam  et 
non  ita  diu  pofi  ob  fuos  infulfos  arrogantes  et  fiultos  mores  ab  ERICO 
dimiBus,  Holfatiam  tranfiens  atque  Magdeburgum  veniens,  apud  doc- 
tiBimum  virum  GEORGIUM  ROLLENHAGIUM,  illic  Scholae  Rec-  25 
torem  primarium,  de  hac  Hypothefium  inventione,  quam  fibi  falfo 
arrogabat,  plurima  et  mira  quaedam  iadlabat:  adeo  ut  cum  a  viro  illo 
Mathematum  non  imperito,  quaedam  circa  retrogradationes  et  fiatio- 
nes  Planetarum  falvandas  interrogaretur,  feipfum  expedire  nequierit: 
hincque  ROLLENHAGIUS  fatis  perceperit,  ipfum  huius  inventionis  30 
authorem  primum  non  eBe.  Quod  et  non  ita  diu  pofi,  tam  nobiUBimo 
Domino  HENRICO  RANZOVIO,  quam  mihi  per  literas  indicavit, 
atque  plagium  hoc  omnium  primus  patefecit,  longe  antequam  Funda- 
mentum  illud  infirmum  et  infufficiens,  a  varijs  authoribus  corrafum 
feu  potius  furreptum,  nimis  praefumptuofe  ab  URSINO  ifio  iadtum  35 
eBet.  Perlufiravit  idem,  et  hic  clam  perquifivit  multa  alia  ex  meis,  in- 
terea  dum  ego  tot  dies  cum  ERICO  caeterifque  nobilibus  focijs,  genio 
potius,  uti  didlum  efi,  quam  ingenio  indulgeo,  et  pleraque  defcripfit, 
nonnuUa  memoria  confervavit,  quae  pofiea  pro  fuis  (ut  efi  perfridla 
fronte  praeditus)  venditare  non  erubuit.  Qualia  funt,  quas  de  Triangu-   40 
lorum  fupputationibus  compendiofis  per  profiaphaerefes  expediendis, 
de  infirumentis,  Sextante  atque  Quadrante,  de  fiellarum  fixarum,  in- 

termediante 


TYCHO  AD  THAD.  HAGECIUM  14  MART.  1592     323 

termediante  Veneris  Ilella  et  0^«,  rellitutibne  aliaque  fimilia  profert.  || 

25"^  Nam  quantum  Triangulorum  compendia  attinet,  iamdudum  cum  WI- 
TICHIO,  quando  hic  aderat,  libenter  et  liberaliter  contuli,  et  quae  tum 
ab  illo,  tum  etiam  a  me  hac  in  parte  comperta  fuerant,  invicem  com- 
5  municavimus.  Ipfe  autem  WITICHIUS,  poftea  in  patriam  rediens  at- 
que  dehinc  ad  illuftriB.  Principem  GUILHELMUM  HaBiae  Landgra- 
vium  proficifcens,  illicque  aliquandiu  commoratus,  Principis  Auto- 
matopaeo  lUSTO  BYRGIO  illiterato  quidem  fed  admodum  indullrio 
artifici  mechanico,  omnia  a  nobis  concinnata  Triangulorum  myfteria 

10  referavit,  un^que  inftrumentorum  quorundam  meorum  fabricam,  di- 
vifionifque  et  pinnacidiorum  in  his  rationem  illic  propalavit,  adeo  ut 
Princeps  ille  mox  tam  Sextantem  quam  Quadrantem  ad  meorum  imi- 
tationem  (licet  et  hoc  non  faBus  fit  WITICHIUS)  confieri  curavit,  qui- 
bus  pollmodum  et  fubtilius  et  felicius  quam  antea  obfervationibus  in- 

15  vigilare  dabatur,  quemadmodum  e  literis  Afironomicis  inter  nos  hinc- 
inde  fcriptis  cognofces.  Poft  difcefium  autem  WITICHIJ  URSUS  ifie 
non  diu  in  una  fiatione  ac  latibulo  (ad  imitationem  forte  urforum  fyl- 
vefirium)  degens,  CaBellas  etiam  accurrit,  hypothefes  meas  pro  fuis 
Principi  offert.  Quas  cum  in  Automatum  redigere  fatagerent,  utut  fatis 

20  idoneum  nadi  artificem  mechanicum,  fe  expedire  non  poterant,  ante- 
quam  fuperveniret  ROTHMANNUS,  qui  particularia  quaedam  illic 
imitatione  COPERNICI  attexuit.  Nam  generaliora  fahem  URSUS 
ille  praeripuerat,  prout  etiam  fuffuratoribus  ufu  venit,  qui  prae  metu 
atque  confcientiae  flud^uatione  quaedam  faepenumero  non  inutilia  in- 

25  tada  relinquunt.  Quin  et  rationem  fidera  obfervandi  refiituendique, 
quam  hic  aliqua  ex  parte  viderat,  illic  a  WITICHIO  patefadam,  tum 
etiam  mutuis  Landgravij  eiufque  Mathematici  et  meis  literis  plenius 
explanatam,  illic  uberius  haufit,  et  quod  potiBimum  erat  (licet  peBime 
acciderit)  a  didlo  lUSTO  BYRGIO  Triangulorum  compendiofam  de- 

30  monfirationem  atque  in  numeros  refolutionem,  quam  illiWITICHIUS 
conceBerat,  obtinuit;  tum  etiam  quaedam  alia,  pro  quibus  remunera- 
tionis  loco  illi  totum  COPERNICUM  in  Germanicum  idioma  con- 
vertit,  quemadmodum  haec  et  alia  CHRISTOPHORUS  ROTHM AN- 
NUS  mihi  non  tam  per  literas  quam  praefens  ante  biennium,  cum  huc 

35  a  Principe  vifendorum  meorum  infirumentorum  caufa  ablegatus  eBet, 
fignificavit.  URSUS  autem  ifie  nec  diu  illic  haerens,  fed  Argentinam 

25^  mox  prorepens,  ||  pofiquam  aliquandiu  ea  quae  hic  atque  CaBellis  vi- 
derat,  didicerat,  furripuerat,  privatim,  quaefius  caufa  Studiofis  propo- 
fuit,  tandemque,  utut  in  plerifque  mancaetmutila,  in  publicum  nimis 

40  arroganti  et  fpeciofo  titulo  fub  fuo  nomine  emittere  non  verebatur: 

ubi  cum  omnibus,  quos  noverat,  Mathematicis  aliquam  partem  ifia- 

rum  hincinde  corrafionum  nomine  tenus  novo  quodam  et  infulfo  ex- 

41*  emplo 


324  EPISTOLi^  ASTRONOMICi^ 

emplo  dedic^rit,  me  folimi  (in  quo  et  mihi  gratulor,  quod  meum  nomen 
fuis  furtis  non  confpurcavit)  filentio  praeterijt,  ne,  li  hinc  innotuiBet 
ahjs,  eum  mei  aliquam  habere  notitiam,  fraus  et  plagium  eo  citius  de- 
tegeretur;  cum  tamen  potiBima  pars  eorum,  quae  illic  adfert,  nifi  qua- 
tenus  ea  corrumpit  aut  ijs  non  redle  utitur,  ex  mea  officina  prodierit.  5 
Ut  vero  certus  fis,  rem  ita  fe  habere,  praefertim  quantum  ad  Hypothe- 
fium  conformationem  attinet,  addidi  ipfam  fchedam  abiedlitiam  (cuius 
prius  memini)  ex  qua  hanc  procul  dubio,  cum  hic  eBet,  fpeculationem 
haufit,  quam  etiam  quidam  meorum  Studioforum,  quam  primum  per 
did^um  ROLLENHAGIUM  de  plagio  hoc  admonitus  eBem,  inter  cae-  10 
teras  chartas  conquifitam  mihi  attuHt,  referens  hanc,  cum  URSUS  ifie 
hic  adeBet,  in  Mufaeo  meo  inter  alias  fchedas  in  aperto  iacuiBe,  ut  fa- 
cile  inde  ea  quae  pro  fuis  edidit,  concipere  potuerit.  IUum  autem  ifta, 
quae  fibi  falfo  vendic^rat,  hinc  habuiBe,  fi  nihil  aUud,  id  fatis  convincit, 
quod  et  in  hac  ipfa  veteri  deHneatione  Martij  orbis,  per  incuriam  aH-  15 
quam  Solarem  totaliter  includat:  ideoque  charta  haec  forte  tanquam 
inutilis  a  me  abiedla  erat,  quemadmodum  etiam  in  ipfius  diagram- 
mate,  cuiusimitationehaecperperamdefignantur:  caeteris,  quasfuper- 
addidit,  pro  libito  aButis  nec  fofide  ad  rem  facientibus.  Cupio  autem 
hanc  ipfam  fchedam  mihi  certo  remitti.  Quin  et  praenominatus  GEL-  20 
LIUS  SASCERIDES,  qui  odlennium  mihi  fuit  domefticus,  cum  hinc 
in  ItaHam  abiturus  aHquandiu  in  Germania  moraretur  et  Argentinam 
deinde  tranfiret,  URSUMque  ifium  iHic  reperiret,  fuum  ifiud  Funda- 
mentum  ex  aHorum  lapidibus  corrafum  iac5litantem,  aperte  iUi  in  os 
dixit,  quod  hypo-||thefeos  iftius  inventionem  fibi  faUo  attribueret:  me-  26' 
am  enim  omnino  eBe  et  fe  aUquot  annis  antea  hanc  apud  me  cognitam 
habuiBe:  et  quod  craBus  ifie  error  circa  Martium  orbem,  Solarem  tota- 
liter  in  ipfius  diagrammate  ambientem,  fatis  prodat,  eum  haec  funda- 
menta  non  inteUigere,  nedum  ut  author  ifiius  inventionis  eBe  queat. 
Et  pleraque  aUa  iUi  obiecit  mihi  prasrepta.  Verum  ifie,  ut  ell  impudenti  30 
vafricie  obfitus,  fe  hanc  Hypothefin  a  me  non  habuiBe  peierare  non 
eft  veritus,  nihilominus  fe  eam  non  rite  inteUigere  et  Martium  orbem 
perperam  in  hac  defignaBe  fateri  ab  eodem  GELLIO  coadlus  eft.  Quo- 
modo  igitur,  quaefo,  ea  ipfemet  invenire  potuit,  quae  ab  aUo  inventa 
non  rite  inteUexit,  imo  potius  depravavit?  Cum  aUas  facile  fit,  inventis  35 
aUquid  addere.  Ex  ipfifmet  huius  GELLIJ  Hteris,  quas  tum  Argentin^ 
tum  etiam  pofiea  ex  Italia  ad  me  hac  de  re  perfcripfit,  quas  hic,  mihi 
tamen  certo  et  tuto  remittendas,  appofui,  rem  ita  fe  habere,  citra  omne 
dubium  cognofces.  Et  efi  fane  iuvenis  iUe,  qui  iam  tricefimum  exceBit 
annum,  non  fahem  apprime  in  varijs  fcientijs  eruditus,  fed  et  morum  40 
integritate  gravitateque  fingulari  praeditus  et  veritatis  inprimis,  cuius 
amoremame  faepenumero  plurimum  commendari  audijt,  fi  quis  alius, 

apprime 


TYCHO  AD  THAD.  HAGECIUM  14  MART.  1592     325 

apprime  obfervans.  Imo  li  nihil  aliunde  eft,  quod  probaret  ipfum  ex 
mea  inventione,  quocunque  tandem  dolo,  hanc  habuiBe  Hypotypolin, 
non  autem  me  ex  iplius  hincinde  corrafa  farragine  mutuatum  fuiBe, 
hinc  fatis  apertum  evadet,  quod  noller  de  aetherei  Mundi  recentioribus 
5  Phaenomenis  fecundus  liber  diu  impreBus  fuerit,  antequam  eius  funda- 
toriae  rapfodiae  in  lucem  prodirent.  Cum  et  prodierint,  [et]  antea  has  hy- 
pothefes  excogitaBem,  iplis  apparentijs  cceleftibus,  [li]  enucleate  con- 
liderentur,  me  huc  impellentibus,  licet  tunc  ufque  in  integrum  opus 
Aftronomicae  rellitutionis  hanc  fupprimere  conftitueram,  fed  idipfum 

10  veritus,  quod  et  ab  hoc  URSO  et  quodam  alio  Scoto,  qui  cum  hanc 
inter  hic  coUoquendum  didiciBet,  pollea  privatim  fuis  difcipulis  Ro- 
ftochij  propofuerit,  neque  tamen,  quemadmodum  URSUS  ifte,  can- 
dido  animo  meum  eBe  inventum  non  diffiteretur,  feque  hic  apud  me  || 

26'  hanc  rationem  concepiBe  teftaretur:  id  ipfum,  inquam,  et  fimilia  veri- 

15  tus,  fecundo  illo  Tomo  caeteris  certa  de  cauBa  praemittendo  ea  inferere 
confultius  iudicavi.  Quantum  ad  Triangulos  attinet,  videbis  fuo  loco 
in  nonnuUo  Tomorum  meorum  aliquot  circa  haec  dogmata,  quae  meis 
Studiofis  iam  ante  plurimos  annos  praefcripfi,  ut  faciliorem  inde  habe- 
rent  calculi  Afironomici  rationem.  Cumque  in  fingulis  menfis  Mufaei 

20  nofiri  horum  defcriptum  intuitui  patebat  (ex  quo  quilibet  ferme  eorum 
peculiare  ad  manus  habeat  exemplar)  facilimum  fuit  huic  URSO  tot 
dies  fubdolum  Parafitum  agenti  ifta  lambere,  utut  demonfirationes 
eorum  Geometricas  hic  vix  acquirere  potuerit,  eas  enim  feorfim  inter 
propria  quaedam  mea  maioris  momenti  fcripta  conferv^ram,  quas 

25  CaBellis  a  Landgravij  Automatopaeo  pofiea  ea,  qua  dixi,  occafione 
nadlus  efi.  Quin  et  multa  alia  habeo,  ipfius  propria  manu  fcripta,  quae 
hic  clam  defcripfit  atque  un^  cum  caeteris  furripere  animum  induxerat. 
Utut  palam  femper  diceret,  omnia  quae  hic  videret,  fuperflua  eBe  et 
nuUius  momenti:  fe  tribus  lignis  plura  recflius  et  citius  executurum, 

30  quam  ego  omnibus  meis  inftrumentis  et  machinis,  iadtare  non  eru- 
befcens,  quamartemTridendronicam  vocabat;  nefcio  an  de  tribus  lig- 
nis  patibuli,  quae  illi  un^  cum  infrafcripto  in  eius  effigiem  Epigrammate 
in  eum  ufum  depingi  curavi,  ifta  intellexerit.  Si  fic  eft,  habeat  ille  pro 
fe  hanc  fidera  obfervandi  rationem,  nemo  equidem  hanc  illi  invidebit, 

35  fed  potius  eius  commiferabitur.  Epigramma  autem  erat  eiufcemodi: 

IUe  Tridendronicam  primus  qui  condidit  artem 

Hac  facie  et  barba  confpiciendus  erat. 
Nec  mirum  obfcura  referat  quod  imagine  vultus, 
Ille  tribus  lignis  tam  bene  conveniens. 
40  iSecf  nedtendus  erit,  Jive  illis  forjitan  olim 

Iun6tus,  nedtentis  fuftineatve  vices.  \\ 

Imo, 


326  EPISTOLi^  ASTRONOMICi^ 

Imo,  ut  nullo  iufto  praetextu  inficias  eat,  fe  pleraque  ex  meis  hic  me  27' 
infcio  defcripfiBe,  habeo  etiamnum  integrum  fafciculum  eorum,  quae 
hic  clam  fua  manu  exar^rat  atque  fecum  auferre  fatagebat.  Nam  cum 
ERICO  eius  hero  egeram,  ut  ab  eo  vino  fomnoque  fepulto  haec  rurfus  t 
nodle  clam  auferri  curaret,  idque  uno  vel  altero  die,  antequam  hinc   5 
difcederet,  licet  is,  qui  fic  talionem  reddere  debebat,  non  fatis  afiutus 
fuerit,  nec  etiam  ifla  praereptitia  invenerit,  quemadmodum  ille  ipfe 
neque  omnia,  quae  auferre  voluit,  integre  arripuit,  feu  eius  intelledum 
feu  manum  intellexeris.  Quod  fi  perfiiterit  in  fua  malevolentia  et  pla- 
gium  non  confeBus  et  deprecatus  fuerit,  fed  perverfe  et  mendaciter   10 
excuf^rit,  curabo  illum  iflic  publice  accufari,  convinci  atque  (nifi  illi 
ob  Mathematum  aliqualem,  quam  adeptus  eft,  notitiam  pepercero) 
fecundum  leges  puniri,  prout  meritus  efi.  Nam  et  fatis  iuftas  habeo 
huius  vindidlae  (fi  vellem)  exercendae  cauBas,  cum  non  faltem  mihi 
quaedam  ex  meis,  multis  vigilijs,  laboribus  et  fumptibus  parta  perfide   15 
praeripuerit  et  fibi  mendaciter  adfcripferit:  fed  et  famam  et  honorem 
meum  fuis  petulantibus  et  malitiofis  mendacijs  CaBelHs  in  aula  Land- 
gravij,  forte  etiam  alibi,  ut  ex  literis  CHRISTOPHORI ROTHMANNI 
in  portione  voluminis  Epifiolarum  Afironomicarum  tibi  tranfmiBa, 
pag.  33  iuxta  finem  earundem  videre  licet,  quantum  in  fe  erat,  elevare   20 
conatus  fit.  Quamvis  ego  ad  ifias  nugas  ne  verbulo  refpondere  digna- 
tus  fim,  quia  calumniae,  mendacia,  fcurriHtas  feipfa  tandem  in  abfurda 
deducunt.  Nec  efi,  ut  permittas  ipfum  mihi  quippiam  fcribere,  nam 
ego  eius  vafros  et  futiles  praetextus  fatis  alias  perfpedlos  fufpedlofque 
habeo,  hominemque  plus  quam  opus  efi,  non  tamen,  prout  tu  adhuc  25 
exiftimas,  humanum,  fimplicem,  non  invidiofum,  frugalem,  purum 
putum  (fi  per  antithefin  haec  intellexeris,  redlius  forte  fententiam  tu- 
leris:  latet  anguis  in  herba)  cognovi.  Nec  dubito  quin  Sorex  ifie  fuo  fe  t 
brevi  ita  prodet  indicio,  ut  et  vobis  illum  cognofcere  non  obfcurum 
relinquatur.  Plura  non  addam,  utut  alia  mihi  circa  ipfius  vafros  et  per-   30 
fidos  mores  perfpedla  fint.  Nec  enim  dignus  efi,  de  quo  vel  haec,  uti 
prius  quoque  dixi,  fcriberentur,  quamvis  fatis  fuperque  vera  fint.  Nolo 
etiam,  ut  illa  in  apertum  deducas,  fed  faltem  Domino  CURTIO  et  tibi 
comperta  referves,  nifi  aliqua  urferit  neceBitas.  Nam  ifte  per  fe  fatis 
antea  infamis  efi,  et  plus,  nifi  alios  mores  induerit,  impofierum  fe  in-   35 
famabit,  ut  non  opus  fit,  illum  per  alios  famofiorem  reddi.  Scriptum 
Uraniburgi  die  14  Martij  Anno  1592. 


[Ex 


TYCHO  AD  BARTHOL.  SCULTETUM  12  MART.  1592    327 

[Ex  apographo  in  Singularibus  historico-literariis  Lusaticis  part.  27  (Lipsiae  et  Budissini  1743)] 

199  CLARISSIMO  DOCTISSIMOQUE  VIRO  M. 

BARTHOLOM^O  SCULTETO,  GORLICENSI,  RERUM 
MATHEMATICARUM  PERITISSIMO,  VETERI  SUO 
5  AMICO  PLURIMUM  COLENDO. 

197  S. 
Nl  habes  mi  SCULTETE,  operum  noftrorum,  diu  a  te 
atque  alijs  delideratorum,  primum  Quaternionem,  in- 
fcriptionem  quatuor  fubfequentiumtomorum  eorumque 
contenta  breviter  compledientem.  Hinc  castera  ratioci- 
nare.  Addidi  MYLIJ  veftri  fuccinc51um  Epigramma,  fed 
in  plerifque  a  me  immutatum,  eo  quod  prius  illud  nimis 

affec5luofum  atque  infolens  quibufdam  videri  poBet;  nec  tali  me  dignor 

t  honore.  Agas  vero  illi  gratias  pro  fuo  candido  et  benevolo  erga  me 

15  meaque  Audia  amore.  Si  mihi  fcripferit,  ego  par  pari  referre,  et  ami- 

citiam  cum  ifto  inpofterum  colere,  non  tergiverfabor.  Monftra  quoque 

veftratibus  Bibliopolis  hanc  operum  noftrorum  infcriptionem,  et,  an 

aliquot  exemplaria  iufto  pretio  obtinere  fatagant,  exquire,  quidque 

pro  lingulis  Alphabetis  aut  quaternionibus  numerandum  fit,  cum  illis 

20  tranfige,  pofieaque  me,  et  de  pretio  et  de  exemplarium  numero,  quae 

habere  velint,  certiorem  effice.  Continebit  quodlibet  horum  volumi- 

num,  quae  quatuor  omnino  erunt,  circiter  fefquina  Alphabeta,  in  charta 

198  quam  regalem  vocant,  funtque  plurimis  Schematis  atque  Ta-||bulis 
hinc  inde  conferta.  Tuum  itaque  erit,  nofiris  defiderijs  morem  gerere, 

25  negotium  hoc  fideliter,  ac  fi  tuum  eBet  (quod  et  tibi  confido)  agere, 
meque  per  primam  oblatam  occafionem  de  fingulis  commonefacere. 
Vale,  et  praefiantiBimum  illum  MYLIUM  meo  nomine  diligenter  fa- 
luta.  lamque  ambo  feliciter  vivite,  bibite,  valete.  Propino  vobis  hoc 
die  0,  quo  et  hic  et  ifihic  alibique  potare  folent  fere  omnes  (rem  fcili- 

30  cet  Bacho  facram  gratamque  facientes)  unum  alterumque  cantharu- 
lum,  eiufdem  Liaei  liquore  ufque  ad  exuberantiam  refertum,  idque 
haufiu  etiam  Bachico,  licet  non  Philofophico,  multo  minus  Theolo- 
gico,  quamvis  dies  Chrifiianis  facer  eBe  deberet:  Ebibo  autem  pro 
veftra  falute,  quod  et  magnus  BARTHOLINUS,  nunc  mihi  domefti- 

35  cus,  proxime  aBidens,  lubenter  fatiffecit.  Non  crediderim  illum  artem 
hanc  apud  vos  didiciBe,  cum  in  Patria  eius  Seelandia  rudes  ipfius  non 
fint.  Veftrum  eft,  nobis  iugiter  et  gurguliter  par  pari  referre,  etiam  ad- 
hibita  Mufica,  quemadmodum  nos  non  fine  buccinarum,  tibiarum, 
fidium  clangore  et  fuavi  concentu,  haec  pocula  vobis  vovimus.  Iterum 

199  atque  iterum  vivite,  bibite,  valete,  literafque  has  ad  MONA-||VIUM 
Vratiflaviam  deftinate.  Datae  Uraniburgi  d.  12.  Martij  Anno  1592. 

Tycho  Brahe,  manu  propria. 

[E  codice 


328  EPISTOL^  ASTRONOMIC^ 

[E  codice  Vindobonensi  lat.  9737 f]  f 

CLARISSIMO  ET  ERUDITISSIMO  VIRO,    22^ 

DOMINO  HUGONI  BLOTIO,  I.  V.  DOCTORI  ET  Ci^SARE.^ 
MAIESTATIS  BIBLIOTHEC/E,  QUi^  VIENN.E  IN  AUSTRIA 
EST,  PR^FECTO,  AMICO  SUO  PLURIMUM  DILECTO.  5 

VIENNyE  AUSTRIyE  POST  DOMUM  PROVINCIALEM. 

EDDITi^  funt  mihi  his  ipfis  diebus  tuae  literae  un^  21«^ 
cum  Hagecianis,  eximia  quadam  humanitate  et  erga 
me  benevolentia  affatim  refertae.  Afieris  inter  nos  olim 
in  Helvetiae  oris  notitiam  aliquam  contradlam  fuiBe.    lo 
Quae  fane  ut  id,  quod  res  eft,  affirmem,  mihi  iam  peni- 
tus  memori^  exciderat.  Idque  cum  ob  ea,  quae  ex  tem- 
porum  et  locorum  longinquitate  ipfemet  adducis  obfiacula,  tum  quod 
diverfiBimis  et  quamplurimis,  ex  eo  tempore  (quod  fane  ad  minimum 
viginti  duos  annos  excedit)  occupationibus  et  difiradlionibus  impUci-    15 
tus,  eorum  omnium,  cum  quibus  in  Germania  atque  aUbi  inter  pere- 
grinandum  familiaritatem  afiquam  contraxi,  recordationem  animo 
comprehendere,  nifi  forte  per  literas  fubinde  renovaretur,  haud  fuf- 
tinuerim.  Videor  tamen  mihi  cum  quodam  luvene  Belga,  ingeniofo 
atque  ad  difcendum  alacri,  Bafileae  (uti  opinor)  non  Argentinae  (prout  20 
tu  vis)  dum  paucuHs  menfibus  illic  fubfifio,  confuetudinem  afiquando 
inijBe;  fuccurritque,  iam  me  ibidem  per  otium  puerilia  quaedam  In- 
flrumenta  Mathematica  (cum  aUa  in  promptu  non  eBent)  tradlaBe  et 
harum  rerum  cupidis  eorum  ufum  oftendiBe,  ac  fi  quae  fupereBent, 
illis  non  gravatim  dono  conceBiBe.  Fieri  itaque  facile  poterit,  quod  tu  25 
is  ipfus  Belga  fueris,  cum  quo  inter  alios  de  his  iucunde  egi.  Pergratum 
vero  mihi  accidit,  quod  hanc,  quae  nobis  tunc  aliquantulum  interceBit, 
cognitionem,  utut  tot  iam  interlapfis  annis  ferme  obliteratam,  per  lite- 
ras  in  mentem  revocare  non  intermiferis.  Ego  hanc  in  pofierum  me- 
mori^  folidius  firmare  et  fartam  tedam  confervare  haud  negligam.   30 
Nobilem  etiam  et  rerum  ufu  eximie  valentem  virum  GERARDUM 
R  ANZO  VIUM,  HENRICI  filium,  amicum  meum  fratris  loco  dile^um 
et  non  ita  dudum  affinitate  coniundlum,  tuo  nomine  falutare  atque  de 
notitia  inter  nos  olim  contradla  commonefacere,  prout  expetis,  non 
tergiverfabor.  Quin  et  MagnificentiBimo  AmpliBimoque  viro  Domino   35 
HENRICO  RANZOVIO  Produci  Holfatiae  prima  quaque  oblata  oc- 
cafione  fcribens  (quod  et  faepius  mutuo  facere  folemus,  cum  et  ille  ijf- 
dem,  quibus  invigilo,  fiudijs  impenfe  afficiatur)  vel  ipfas  tuas  literas 
vel  earum  defcriptum  adiungam,  ut  filio  mittens,  tui  recordationem, 
tam  apud  ipfum  quam  caeteros  Holfatiae  confpicuae  nobilitatis  viros,   40 
tibi  quondam  in  adolefcentia  notos,  fic  promptius  in  memoriam  revo- 

cem. 


TYCHO  AD  HUGONEM  BLOTIUM  20  MART.  1592    329 

cem.  Quod  et  apud  ipfum  GERARDUM,  li  illi  prius  quam  Parenti 
eius  fcripferim,  praeftabo.  Atque  is  redUus  reliquos  fuos,  de  quibus  lo- 
queris,  confangvineos  novit,  eofque  tui  memores  reddet.  Sunt  enim, 
tum  is  tum  etiam  alij  Holfatiae  Nobilitatis  eximij  viri,  praefertim  ex 

5  ijs,  qui  exteras  nationes  perluftrando  variorum  hominum  mores  et 
adiones  experti  funt,  ab  humanitatis  officijs  nequaquam  alieni,  ut 
non  dubitem,  ijs  hanc  veflrae  converfationis  memorationem  acceptam 
futuram. 

Scribis  in  Bibliotheca  Imperatoria,  cui  Viennae  praees,  refervari  ul- 

10  tra  90000  librorum  volumina.  Si  itaque  liceret  et  tibi  nonnunquam 
otium  fuppeteret,  optarem  mihi  Authorum  illorum  nomina,  un^  cum 
librorum  fingulorum  infcriptione,  praefertim  quo  ad  Philofophica, 
Mathematica,  Afironomica,  Medica  et  Chymica  atque  fimilia  opera 
attinet.  Idem  quoque  in  IIIufiriB.  Archiducis  Aufiriae  MAXIMILIANI 
21^  atque  aliorum,  G.  quos  nofii,  Illufirium  virorum  Bibliothecis  ||  fieri 
averem;  modo  id  bona  eorum  pace  admittatur.  Sin  minus,  nolo  tibi 
periculum  vel  offenfas  mea  de  caufa  creari. 

Quia  vero  Arcis  Uraniburgicae,  quam  in  hac  Infula  praecedentibus 
annis  extrui  curavi,  mentionem  facis,  eius  aliqualem  repraefentatio- 

20tnem  tibi  in  adiundla  charta  mitto.  Licet  ab  eo  tempore,  quo  haec  ita 
in  eum  modum  excifa  funt,  nonnuUa,  praefertim  quo  ad  vallum  cir- 
cundans  et  aedificia  in  eius  quatuor  angulis  extantia,  immutata  et  am- 
pliora  reddita  fint,  et  Infirumenta  Afironomica  plura,  tam  in  Arcis 
turriculis  quam  potiBimum  in  Cryptis  quibufdam  ad  collem  extra  huius 

25  moenia,  e  folidis  lapidibus  confirudlis,  quae  feptenas  diverfi  generis  in- 
gentes  et  affabre  elaboratas  ad  Aftronomiae  negotium  rite  exequendum 
infervientes  diftindim  compleduntur  Machinas,  hincinde  difpofita 
exiftunt,  adeo  ut  iam  coniundis  ijs,  quaein  Arce  fervantur,  mihi  28  ad 
minimum  in  promptu  fint  Aftronomicae  Reftitutioni  opportuna  Or- 

30  gana,  folertia,  labore,  fumptibus  inaeftimabilia.  Quin  et,  ut  aliquatenus 
etiamnum  cognofcas,  quid  praeteritis  annis  his  intermediantibus  ex- 
ecutus  fim,  quidque  in  re  Afironomica  redintegranda  moliar,  en  habes 
Operum  noftrorum,  brevi,  favente  Coeleftium  Opifice,  in  lucem  publi- 
cam  evulgandorum  quaternionem  primum,  eorundem  Infcriptionem 

35   atque  contenta  brevibus  exponentem.  Addidi  autem  confulto  tema 

t  eiufdem  quaternionis  exempla,  ut  fi  qui  forte  fuerint  inter  veftrates 
Bibliopolas  aut  etiam  in  vicinia,  qui  horum  voluminum  aliquot  ex- 
emplaria  iufto  pretio  obtinere  cupiant,  illis  hanc  librorum  infcriptio- 
nem  communicare  atque  cum  ijs  de  numero  Exemplarium,  quae  ad- 

40  ipifci  fatagunt,  deque  pretio  tranfigere,  eo  commodius  queas.  Quod  et 

te  meo  nomine  haud  gravatim  fad^urum  confido.  Erunt  quatuor  Tomi, 

quorum  quilibet  femiquinque  circiter  adimplebit  Alphabeta,  in  hac 

42  RegaU 


330  EPISTOL^ASTRONOMIC^ 

Regali  (quam  vocant)  uti  vides,  papyro.  Suntque  plurimis  fchemati- 
bus,  numeris  et  Inflrumentorum  pidluris  hincinde  referti.  Tute  igitur, 
qui  Auguftae  iUi  Caefareae  Maiefiatis  Bibliothecae  negotijs  praees,  et 
rem  librariam  optime  calles,  facile  aeftimabis,  quantis  fumptibus  haec 
in  propria  me^,  e^dem  de  cauBa  conftruc5ta  Typographia,  excudi  cur^-   5 
rim  et  quali  pretio  cum  indemnitate  no-||ftrorum  laborum  atque  impen-  22' 
farum  venire  merito  queant.  Quas  omnia  tuae  prudentiae  difpicienda, 
dijudicanda,  exequendaque  relinquo.  Praeftiteris  mihi  hac  ratione  rem 
imprimis  gratam  et  ReipubUcae  literariae,  cuiustu  commodum  gnaviter 
et  honorifice  procuras,  haud,  ut  fpero,  inutilem,  nec  tibi  ipfi  indecoram   10 
aut  fierilem.  Ego  enim  ad  viciBim  tibi  gratificandum  et  de  te  bene  me- 
rendum  promptus  inveniar.  Carmina,  quae  altera  habet  pagina,  non 
femper  iUic  locum  invenient,  fed  ubi  digniora  quaedam  a  Principibus 
et  illufirioribus  viris,  quae  expedo,  adeptus  fuero,  iUa  honoris  cauBa 
hanc  primi  Tomi  pageUam  occupabunt;  caeteris  in  reUquos  Tomos,   15 
prout  cuiuUibet  Autoris  requirit  fiatus  et  exifiimatio,  iuxta  frontifpicia 
debito  loco  digefiis.  Si  Poeta  es  (uti  procul  dubio  es)  et  te  nofiram  Ura- 
niam  aut  effigiem  (cuius  ideam  praeter  iUam,  quae  quaternioni  impreBa 
efi,  aUam  cupro  fubtiUus  expreBam  hic  adiunxi)  fuccindlo  aliquo  Epi- 
grammate  ornare,  idemque  apud  aUos,  fi  quos  nofii,  in  Aufiria  argutos  20 
et  acutos  Poetas,  tua  oper^  impetrari,  defiderarem.  Vale.  Plura  enim 
non  addam,  ne  nimium  excrefcat  Epifiola;  tu  prima  quaque  oblata 
occafione  refcribendo  faepiufque  (quod  et  ego  non  intermittam)  fcri- 
bendo,  amicitiam  veterem  renovare,  augere,  fiabiUreque  ne  fuperfede. 
Literas,  Dl  Pragam  ad  praeftantiBimum  virum  D.  TH ADD^^UM  H AG-   25 
GJECIUM  miferis,  is,  cum  mihi  faepius  fcribere  foleat,  et  tuas  huc  tuto 
diriget.  lamque  iterum  atque  iterum  vale.  Datae  Uraniburgi  20.  Martij 

^'^°^2-  ■  TYCHOBRAHE, 

manu  propria.  30 

[Ex  apographo  in  codice  Oxoniensi  Bodleiano  Smith  77] 

PETRO  lUNIO  TYCHO  BRAHE.  73 

UI  fiat,  nobiUBime  et  exceUentiBime  D.  PETRE  lUNI, 
quod  ad  meas  bis  vel  ter  ad  te  datas,  plane  furdus  et 
mutus  videare,  equidem  ne  fufpicari  quidem,  nedum  35 
fcire  Uquet.  Si  enim  aliquanto  locorum  intervaUo,  Oce- 
ani  interfluxu  difiungamur,  attamen  cum  fatis  frequens 
hincinde  fiat  navigatio,  quam  et  affinitatis  inter  haec 
duo  regna  neceBitudo  crebriorem  oportunioremque  reddit,  nihil  hinc 
fuppetit  ad  excufandum  fubfidij.  Gravibus  quidem  et  muUiplicibus  in  40 
Aula  et  Repub.  difiraheris  negotijs.  Verum  haec  tot  tantaque  eBe  ne- 

queunt, 


TYCHO  AD  PETRUM  lUNIUM  20  MART.  1592       331 

queunt,  quin  femel  arrepto  calamo  TYCHONI  Dano,  amico  nequa- 
quam  fucato  atque  in  horas  mutabili,  vel  pauciBimis  refpondere  con- 
cederetur.  TYCHONEM  autem  dico,  ne,  G.  forte  idem  tibi  accidat, 
quod  illa  apud  O VIDIUM  de  fuo  amatore  conqueritur,  ipfum  quoque 

5  nomen  fui  oblivioni  dediBe  metuens,  ut  fic  eius  verba  invertam:  For- 

t  Jitan  et  quis  Jit  TYCHO  vel  unde  roges,  ut  lic  tibi  mei  memoriam 
nonnihil,  ut  apparet,  obliteratam  in  animum  revocem.  De  quibus  au- 
tem  ad  te  iam  aliquoties  fcripli,  haec  ferme  erant:  ut  BUCHANANI 
vitam  fponte  dudum  promiBam  defcribi,  tranfmittique  curare  non  gra- 

10  varere:  inprimis  vero,  ut  privilegium  a  SereniBimo  Rege  veflro  tua 
authoritate  atque  interceBione  mihi  procurares:  quo  caveretur,  ne  ul- 
lum  meorum  operum  hic  impreBorum  in  iplius  Maieflatis  regno  ven- 
deretur,  aut  abfque  mea  permiBione  divenderetur.  Milique  (ni  fallor) 
diplomatis  Caefariani,  eodem  nomine  quoad  fines  Romani  Imperij 

15   clementer  conceBi,  apographum,  quod  et  nunc  facio,  G.  forte  alterum 

74  non  eft  redditum:  non  tam  ut  hinc  ||  confpicias,  quo  tenore  conficien- 
dum  fit  (ipfemet  enim  pro  ea,  qua  vales,  prudentia  et  eloquendi  eximia 
facultate  facile  verba  invenies,  quibus  res  haec  peragatur  exorneturque) 
quam  ut  huius  exemplo  promptius  Regi  veftro  perfuadeatur,  ne  in  hoc 

20  quod  peto  benevole  etiam  concedendo  difficilem  fe  praebeat:  cum  et 
apud  eos,  quibus  de  facie  ignotus  fum,  talia  minimo  negotio  impetrd- 
rim.  lACOBUS  enim  CURTIUS,  Imperij  Vicecancellarius,  vir  prae- 
cipuae  in  Aula  Caefariana  authoritatis  et  in  literis  politioribus,  adeoque 
ipfa  Mathefi  excellenter  verfatus,  hoc  Caefaris  privilegium  mihi  fponte 

25  propria  procuravit,  confcripfit,  fuifque  fumptibus  condu(5\o  tabellario 
tranfmifit,  ut  ex  Literarum  ipfius  un^  additarum  exemplari,  quod  hic 
fimul  habes,  videre  licet.  Te  igitur  mihi,  quem  (modo  recordari  vacat) 
ex  aliquantulo  in  hac  infula  Uraniburgica  congreBu  cognitum  habes, 
hac  in  parte  non  defuturum  confido.  Si  in  Icona  nofiram  libris  edendis 

30  praefigendam,  acuto  et  fuccindo  aliquo  epigrammate  luferis,  rem  utri- 
que,  uti  fpero,  nofirum  non  inhonorificam  praeftiteris.  Idem  petij  a 
magnifico  D.  Cancellario  lOHANNE  METELLANO,  cuius  in  poefi 
argutum  ingeniimi  vel  paucula  illa  carmina  ofiendunt,  quse  ianuae 
conclavis  veftri  Regis,  cum  hic  un^  adeBet,  utut  inter  circumbibendum 

35  et  coUoquendum,  obiter  quidem,  fed  non  fine  nervofo  acumine,  difce- 
denfque  mnemofyni  loco  fcripfit,  quae  etiamnum  illic  fpecf^antur.  Miri- 
fice  placet  carmen,  quod  fereniBima  Maiefias  Regia  HENRICO  GYL- 
D[ENSTIERN],  Praefedo  Bahufenfi,  affinimeo  diledlo,  intertranfeun- 
dum,  elogij  gratia  exaravit.  Et  vivida  in  hoc  ad  Poefin  cernitur  affedlio, 

40  ingenijque  acumen  pari  folertia  coniundlum.  Si  non  nimium  audax 

75  cenferer,  ||  fubmiBe  optarem,  ab  ipfius  Maiefiate  et  mihi  aliquid  de 
ipfius  melliflua  et  ParnaBiaca  vena  clementer  impertiri.  Quod  ut  mihi 

42*  meifque 


332  EPISTOL^  ASTRONOMIC^ 

meifque  lucubrationibus  honorabile,  fic  etiam  iplius  Maieftati  apud 
eruditos  et  cordatos  cenfores  non  indecorum  reputabitur.  Tua  inter- 
ceBione  atque  fuafu  votis  meis  hac  in  parte  non  gravatim  (prout  con- 
fido)  fatiffiet:  hacque  ratione  me  tibi  adhuc  devindliorem  reddideris. 
Rog^ram  in  alteris,  ut  miniftrum  aUquem,  natione  Scotum,  qui  hor-  5 
tulanum  ageret,  unumque,  [i  fieri  poBet,  aucupem  mihi  honefte  hic 
fuftentandum  mittere  fatageres,  quod  et  nunc  ut  praeftes  *  petoque, 
quamprimimi  libera  et  commoda  huc  concedatur  navigatio,  eiufmodi 
hominem  unum  vel  alterum  e  vefiratibus  nancifcar.  Quin  et  fic  defi- 
derijs  meis  belle  fubveneris.  Quod  fi  quid  in  hac  nofira  patria  fuerit,  10 
in  quo  viciBim  tibi  gratificari  per  me  concedatur,  tuum  erit  ne  rogare 
quidem,  fed  verbulo  folum,  quicquid  in  votis  habueris,  indicare.  Ex- 
periere  me  in  exequendo  alacrem  et  promptum.  Vale.  Datae  Urani- 
burgi  20  Martij  A.  1592.  .  Tycho  Brahe.  i5 

[Ex  adumbratione  in  codice  Vindobonensi  lat.  1068657] 

TYCHO  BRAHE  AD  THADD.EUM 

HAGECIUM. 

UAMVIS  non  ita  dudum  fit,  quod  tibi  fcripferim,  op-  28«^ 
time  et  amantiBime  mi  THADDi^E,  tamen  et  has  fu-   20 
peraddere  non  gravabor;  amicorum  enim  efi  faepius  fe 
invicem,  G.  coram  non  licet,  faUem  literis  invifere.  Ut 
vero  aliquatenus  cognofcas,  id  quod  fuperioribus  indi- 
cavi,  me  hortatu  et  fuafu  magnifici  Domini  CURTIJ 
potiBimum  impulfum,  Aftronomiae  infiaurationem,  quam  in  opus  in-   25 
tegrum  et  peculiare  refervare  confiitueram,  nunc  Progymnafmatis 
quibufdam  Prodromi  loco  in  publicum  emittere,  en  habes  operum 
meorum,  quae  typis  brevi,  Deo  volente,  abfolventur,  quaternionem 
primum,  eorum  contenta  fua  infcriptione  indicantem,  ex  qua  caetera 
facile  ratiocinabere;  hincque  coUiges  me  idipfum,  quod  tunc  literis  30 
polUcitus  fum,  nunc  moliri.  Addidi  autem  eiufdem  quaternionis  fena 
exempla,  ut  fuppeterent,  quae  hincinde  ad  Bibliopolas  tum  vefirates, 
tum  etiam  in  Auftria,  Hungaria  atque  Polonia  degentes  mitteres,  R. 
forte  aliqui  illic  eBent,  qui  exemplaria  nonnuUa  horum  tomorum  iufio 
pretio  obtinere  fategerint.  Erunt  autem  quatuor,  et  quiUbet  eorum  35 
iuftae  magnitudinis,  ad  femiquinque  videlicet  Alphabeta  in  hac  RegaU 
fic  dida  (uti  vides)  papyro  excrefcens,  funtque  plurimis  fchematibus 
et  tabulis  hincinde  referti.  Ubi  a  te  certior  fadus  fuero,  num  aliquot 
exemplaria  cupiant,  deque  numero  et  pretio,  mittam  hac  infiante 
aefiate,  favente  Numine,  quotquot  expetierint,  praefertim  quantum  40 

duos 


TYCHO  AD  THAD.  HAGECIUM  22  MART.  1592     333 

duos  priores  tomos  attinet.  Expedlo  indies  Privilegium  regis  Hifpania- 
rum,  Casfareano  fubiungendum,  quod  ubi  nadlus  fuero,  publicationem 
non  diutius  differam. 

Carmina,  quae  hic  vides,  in  fecunda  pagina,  non  femper  id  fpacij 

5   replebunt,  fed  ubi  a  fereniBimo  Scotorum  Rege  et  illuftriBimo  Principe 

Landgravio  iuniore  MAURITIO,  qui  ambo  eximia  pollent  vena  poe- 

tica,  quaedam  in  operum  horum  commendationem  concinnata,  prout 

28^  confido,  accepero,  ||  epigrammata  illa  hanc  paginam  honoris  caufia 
occupabunt.  Secundo  autem  tomo  genere  et  autoritate  nobiliumviro- 

10  rum  carmina  pariter  praefigam.  Ubi  fcio  quae  praedidus  magnificus 
CURTIUS  in  gratiam  communium  Iludiorum  concinnare  non  degra- 
vetur  (nam  ut  Oratorem  agit  eloquentem  et  eximium,  fic  a  Poefi  quo- 
que  illum  non  abhorrere  exifiimarim)  ea  Producis  Holfatiae  Domini 
HENRICI  RANZOVIJ  verfibus  iam  antea  obtentis  (quod  et  is  hifce 

15  fiudijs  non  parce  afficiatur)  praeponam,  reliquis  clarorum  et  do(51orum 
virorum  lufibus  metricis  in  frontifpicia  duorum  pofiremorum  tomo- 
rum  refervatis.  Scripfi  autem  ipfemet  proximis  diebus  fereniBimo  Sco- 
torum  Regi  lACOBO  Sexto  et  ipfius  Cancellario  lO  ANNI METELLO 
hac  de  re  carmine  elegiaco,  tum  quoque  Epigramma  quoddam  literis 

20  ad  illufiriBimum  Principem  MAURITIUM  Landgravium  iuniorem 
hoc  nomine  datis  fubiunxi,  quorum  carminum  defcriptum  hic  addidi, 
fi  forte  talibus  deledtaris,  et  fi  plures  nofii  Principes,  poefeos  gnaros  et 
horum  fiudiorum  amantes,  indica  eorum  nomina  un^  cum  titulis,  nam 
et  ad  eos  pariter  carminibus  fcribam,  carminaque  in  Afironomiae  com- 

25  mendationem,  uti  fpero,  ab  ipfis  impetrabo.  Conducibile  enim  et  de- 
corum  fentio,  haec  fiudia  a  viris  Principibus  atque  in  fafiigio  humana- 
rum  dignitatum  coUocatis  commendari  atque  ornari,  ut  eo  facilius 
alacriufque  plures  ad  haec  per  fe  ob  fublimitatem  difficultatemque, 
quodque  minus  lucrofa  fint,  alias  abhorrentes,  ad  eorum  cuhuram 

30  invitentur.  Scis  enim  tritum  illud:  Principibus  placuifie  viris  non 

t  ultima  laus  eft,  licet  ego  Philofophice  et  penitius  rem  introfpiciendo 
aliter  cenfuerim.  Nolo  te  nunc  pluribus  obtundere,  nec  enim  dubito, 
quin  tam  his  quam  alijs  nofiris  defiderijs,  quantum  in  te  efi,  fis  fponte 
profuturus.  Ego  ad  tibi  pariter  gratificandum  offero  omnem  operam 

35  et  fiudium,  adeoque  me  ipfum  totum.  Vale,  et  magnificentiBimum 
Dominum  CURTIUM  meis  verbis  honorifice  faluta.  lamque  iterum 
bene  vale. 

Dat.  22  Martij  Anno  92. 

Intellexi  ex  Domini  Dodtoris  SAGERI  Lubecenfis  literis,  nuper  ad 

40  me  datis,  RHETICI  Bibliothecam  tibi  fuiBe  in  tefiamento  deputatam. 
Quod  a  fic  efi,  rogo,  ut  quicquid  ad  rem  Afironomicam  facit,  five  id  a 
praeceptore  fuo  COPERNICO,  five  fuapte  indufiria  habuerit,  meis 

fumtibus 


334  EPISTOLi^  ASTRONOMIC.E 

fumtibus  defcriptum  mature  communicare  velis.  Et  li  eclipfin  ([  ultimo 
in  fine  praecedentis  anni  contingentem,  coelitus  illic  denotaftis,  vel  ul- 
las  alias,  five  a  te  ipfo  five  aliunde  conquifitas,  in  promptu  habes  vel 
nancifci  poteris  obfervationes,  me  quoque  earum  compotem  per  pri- 
mam  occafionem  effice,  quo  Meridianorum  difcrepantiam  hinc  certius  5 
quam  aUas,  adhibitis  nofiris  vel  obfervationibus  vel  numeris,  rimari 
concedatur. 

[E  codice  Vindobonensi  lat.  9737  fj  t 

CLARISS.  ETNOBILISSIMO  VIRO  DOMINO  24^ 

TYCHONI  BRAHE,  WEN JE  INSUL^  DOMINO  REGIS  lo 

DANI^  CONSILIARIO  ET  MATHEMATICO 
DOCTISSIMO,  AMICO  SUO. 

POLOGIAM  tuam  ClariB.  D.  TYCHO,  ut  accepi,  obiter  23«^ 
percurri,  nam  prolixitas  tua  et  meae  occupationes  accu- 
ratius  legere  non  permiferunt,  et  primo  eius  argumento,    is 
quod  aliquo  modo  munieras,  ftatim  refpondi  hoc  Naturae 
motu,  quo  Sublunaria  maximi  circuli  tramitem  tenere 
11  poBunt,  expolito,  idque  veritatis  cauBa,  ne  pluribus  hac 
de  re  opus  eBet;  in  reliquis  tum  nec  noflra  quicquam  infirmare,  nec 
tua^magis  confirmare  vifus  es :  refponfum  D.  FULLERO  noftro  datum   20 
eft,  qui  in  una  navium  erat,  quae  ad  Regem  noflrum  tum  in  Dania  pro- 
fedae  funt ;  fed  illis,  audito  Regis  inde  difceBu  ex  medio  itinere  rede- 
untibus,  redditum  eft,  nec  remittendum  putavi,  nifi  Mathematicis  tuis, 
quae  pervertere  dicebamur,  fimiliter  excuCis.  Verumtot  nos  ab  eo  tem- 
pore  obruerunt  negocia  et  profedliones,  ut  veflrates  hic  vix  femel  atque   25 
iterum  convenire  licuerit,  nec  ante  hyemem  tua  relegere  potuerim, 
nonnihil  otij  tum  nadus,  quod  breve  fuit,  et  controverfia  de  venefica- 
rum  nugis  faepe  interruptum,  haec  Elenc^ica  meditatus  fum,  et  fcripfi 
non  in  te  folum,  quem  amicitiae  caufa  lenius  tradlavi,  fed  illos  quoque, 
qui  meo  tempore  hunc  errorem  in  Germania  publicarunt,  contra  quos  30 
thefes  quafdam,  tredecim  aut  pluribus  abhinc  annis  fcriptas,  inter 
chartas  reperi;  deerant  tantum  ipforum  obfervata,  quae  ex  Germania 
expedaveram,  ex  quibus  plenius  redarguendi  erant:  Interea  literae 
tuae  cum  obfervatione  cuiufdam  obfcuriorisPhaenomeni  fub  fuperioris 
veris  finem  ad  me  perlatae  funt,  ex  quibus  intellexi  refponfum  ad  tua  35 
et  expeti  et  expedari  abs  te,  itaque  ne  te  diutius  remorarer,  nofira  in 
hanc  antilogicam  ad  te  formam  fiatim  redegi  et  eo  die  abfolvi,  quo 
Eclipfin  &^^  fuperiori  anno  confpexeram,  et  paucis  pofi  diebus  hoc 
exemplum  refcribi  curavi,  ut  ad  te  mitti  potuerat  cum  legato  vefiro,  qui 
tum  hic  erat ;  f ed  me  ad  biduum  tantum  abfente  prius  difceBerat,  quam  40 

fperaveram, 


lOAN.  CRAIGIUS  AD  TYCHONEM  27  MART.  1592    335 

fperaveram,  et  redeunti  mihi  nuUa  alia  opportunitas  ad  te  fcribendi 
vel  mittendi  reRabat,  ante  autumnalem  navigationem:  Interea  dum 
in  hac  vicinia  cum  aegris  verfor,  unde  ad  quamcunque  oblatam  occa- 
fionem  redire  facile  poteram,  praeter  opinionem  in  Angliam  vocor 
5  longiBimo  itinere,  nec  prius  domum  redire  conceBum  fuit,  nec  inde 
iterum  difcedere  ante  fummam  hyemem  licuerat.  Expedanda  enim 

23'  erat  graviBimi  circa  hepar  Apoftematis  ||  fuppuratio  et  expurgatio  in 
amiciBimo  quodam  nobili:  poft  Martini  feftum  et  prope  circa  folftitium 
hybernum  reverfus,  hoc  fcriptum  nofirum  in  Mufeo  reperi  ac  ad  te 

10  miBum  non  fuiBe  aegerrime  tuli:  atque  hinc  bona  fide  fadlum  efi,  quod 
fuperiori  anno  nofira  non  acceperis:  fat  cito  nunc,  Si,  quod  opto,  illam 
miram  opinionem  tibi  poterit  excutere :  quod  ni  fecerit,  omni  ratione 
defiitutam  reUnquet,  fcio:  at  abfque  ratione  nec  fentiendum  nec  lo- 
quendumPhilofopho;  cede  igitur  et  veritatem  ampledere,  nec  conare 

15  amplius  nova  fydera  coelo  addere:  cur  enim  tranquillum  i^thera  tur- 
bares?  Si  confenferis,  tua  iundla  opera  hanc  veritatem  plene  decidi 
poBe  mihi  perfuadeo:  funt  enim  mihi  perfe6\ae  demonftrationes,  qui- 
bus  remotiones  Cometarum,  quocunque  ferantur  modo,  certo  definiri 

t  poBunt,  nec  uUa  opinor  obfervata  tibi  defunt:  ovv  bv  eQxo\iev(xi:  con- 

20  feramus  operas:  nihil  apud  me  erit,  quod  tibi  non  lubenter  communi- 
cabitur:  tu  viciBim  id  agito:  Valde  cupio  iUius  ROTHMANNI  videre, 
quibus  volatili  admodum  fagacitate  ad  1^""^  ufque  has  fumofitates  in- 
fequitur:  fi  communicaveris,  tuo  committetur  iudicio,  quam  vere  ille 
tam  alte  fapiat,  afioqui  paradoxon  a  vobis  ex  propofito  defendi  videri 

25  poterit.  Obfervata  quae  hadenus  videre  contigit,  pro  principijs  demon- 
ftrationis  remotionum  haberi  nequeunt:  tantum  ad  apparentem  in 
longitudinem  et  latitudinem  motum  faciunt:  taUa  expeto  ubi  azimutha 
non  variantur  et  quae  diverfis  regionibus  accepta  funt.  Canon  mirifi- 
cus  a  generofo  quodam  confangvineo  noftro  hic  conftruitur,  cui  otij 

30  et  ingenij  ad  tantum  opus  fatis  eft :  cum  perfedlus  fuerit,  tibi  communi- 
cabitur:  Sed  de  tuis  nihil  adhuc  refcifcere  potuimus:  fac,  quae  in  chy- 
micis  fingularia  habeas,  intellegamus.  Scire  noftrum  nihil  eft,  nifi  alij 
fciant  nos  fcire:  De  O  et  ([  in  ?  redudlione  aut  phyficorum  tind^ura, 
fi  quid  experientia  conftat,  refcribe,  non  oberit  fortaBe  noftra  collatio: 

35  Si  quid  contra  nos  ampHus  cogitas,  paucis  agito  et  maiori  calami  mo- 
deftia,  et  fi  ita  Ubet,  pubUco  iudicio  noftra  fubijciamus,  ne  etiam  anti- 
logijs  noftris  amicitia  et  confuetudo  fcribendi  intercidat.  Si  quid  hic 
expetis,  mihi  fignifica:  non  deero  ut  potero.  Vale  quam  feUciBime  D. 
TYCHO  et  hoc  cerotum  ad  reftinguendam  iUam  in  coelo  phlogofin 

40  abs  te  accenfam  ab  amico  antagonifta  medico  miBum  benigne  accipito 
et  ufurpato.  Datae  Edinburgi  27  Martij  92. 

TUUS  lOAN.  CRAIGIUS  Scotus. 

[Ex 


336  EPISTOL^  ASTRONOMICi^ 

[Ex  apographo  in  codice  Vindobonensi  lat.  9737 f] 

AMPLISSIMO  NOBILISSIMOQUE  VIRO,    27^ 

VIRTUTE  ET  ERUDITIONE  PRi^STANTISSIMO 
DOMINO  TYCHONI  BRAHE  DOMINO  DE 

KNUDSTRUP  ET  VRANIENBURG,  5 

AMICO  SUO  CHARISSIMO. 

GENEROSE  VIR.  27' 

UAS  ad  me  13.  Novembris  dedilli  literas,  quod  humani- 
tatem  et  eruditionem  nuUa  fui  parte  non  fpirarent,  prae- 
cipue  vero  quod  tui  nominis  infcriptionem  prae  fe  fer-    10 
rent,  mihi  certe,  ut  decuit,  acceptiBimae  fuerunt.  Cum 
enim  in  Danica  mea  peregratione  nihil  tam  admirabile 
excellentis  ingenij  tui  raris  dotibus,  nihil  tam  gratum 
quam  fanciendae  tecum  amicitiae  occafio  contigerit,  nec  minorem  in 
confervanda  confiantiam,  quam  in  contrahenda  amicitia  benignitatem   1 5 
tuam  ex  amiciBimis  literis  perfpiciam,  ni  ettuammerito  humanitatem 
ampledlar  etmeam  in  fcribendo  negligentiam,  tum  crebrioribus  literis 
tum  alijs  quibufcunque,  quaemearum  viriumfuntofficijs,  farciam,  in- 
gratus  prorfus  et  tanti  viri  amicitia  indignus  merito  cenfear.  Literis 
etiam  tuis  adiundlam  effigiem,  oris  tui  dignitatem  et  temperatam  be-   20 
nignitate  gravitatem,  laudabili  fculptoris  induftria,  ad  vivum  referen- 
tem,  quod  ea  oculos  imagine  pafcat,  cuius  aBidua  recordatione  animus 
iucundiBime  afficitur,  pretiofiBimis  quibufque  muneribus,  quae  tibi 
fortuna  affatim  fuppetit,  praefiantiorem  certe  exifiimavi.  Et  quos  ad 
ilhus  (ut  ais)  ornatum  verfus  a  me  pofcis,  hos  quidem  addidi,  non  quod,   25 
quae  tui  nominis  fama  abunde  commendetur,  alio  quovis  ornamento 
mea  fententia  indigeat,  fed  ut  quae  virtutum  et  doc5lrinae  tuae  per  uni- 
verfum  orbem  diffufa  gloria  effigiem  tuam  in  omnibus  literatorum 
omnium  bibliothecis  fublimem  conllituet,  meo  etiam  nomini  locum 
aliquem  tuo  merito  ibidem  inveniat.  Ijs  itaque  utere,  non  quidem  ut  30 
digni  funt,  fed  ut  nofira  amicitia  et  tuo  iudicio  dignum  videbitur.  Ego 
pariter,  quae  ate  Domino  PETRO  lUNIO  mandata  funt,  nifi  hadenus 
ab  eo  effeda  funt,  quamprimum  iUius  conveniendi  occafio  fefe  obtu- 
lerit,  ea  qua  decet  fide  et  diligentia  praefiabo:  quodque  de  hortulano 
et  aucupe  ad  me  fcribis,  effedum  brevi  curabo.  Porro  lOANNEM  35 
CRAIGIUM  medicum  Edinburgenfem,  quem  mihi  tam  diUgenter  ac 
Iludiofe  commendas,  ob  probitatem  et  eruditionem  antea  quidem  mihi 
femper  charum,  nunc  tua  caufa  multo  chariorem  cenfeo  ac  dum  vivam 
cenfebo:  qui  cum  veritatis  eruendae  fludio  ac  fortaBis  ut  te  ipfo  inter- 
prete  fcriptorum  tuorum  fubtiUtatem  fibi  non  prius  inteUedlam  faciUus  40 
aBequeretur,  filentibus  imo  vero  cum  admiratione  tua  inventa  appro- 

bantibus 


lOH.  METELLANUS  AD  TYCHONEM  16  MAL  1592    337 

bantibus  alijs  omnibus  Europas  dodliBimis  mathematicis,  Axiomata 
quaedam  tua  impugnare  aufus  lit,  quamvis  nonnuUis  odium  potius 
quam  benevolentiam  audacia  meruiBe  videri  poBit,  quae  tamen  eximia 
nullifque  perturbationibus  obnoxia  tua  virtus  eft,  fola  vidloria  conten- 
5  tus  et  devidi  hoftis  magnitudine  tuam  gloriam  illuftrari  re(5le  iudicans 
CRAIGIUM  foUicite  adeo  atque  accurate  commendas,  et  commodis 
atque  honoribus  audum  cupis,  ut  egregiam  de  te  bene  merendi  occa- 
lionem  in  eo  viro  iuvando  mihi  oblatam  perfpiciam.  Itaque  ubi  mea 

27^  vel  opera  vel  ope  rem  fuam  vel  ||  dignitatem  promoveri  poBe  exiftima- 

10  verit,  eam  certe  diligentiam  atque  alacritatem  adhibebo,  ut  tuam  com- 
mendationem  meritum  pondus  apud  me  confecutam  et  res  ipfa  et  illius 
literae  ad  te  abunde  teftentur.  Et  li  alia  qualibet  in  re  tibi  ijfve,  quos 
tuorum  in  numero  habes,  conlilio  auxilio  gratia  vel  audloritate  hic 
ufui  eBe  poBum,  ita  quaefo  vel  negotia  vel  homines  mihi  commendes, 

15  ut  beneficium  tum  demum  contuliBe  te  credas,  cum  meam  operam 
expetieris.  Interim  ne  te  cceleftibus  et  divino  tuo  ingenio  dignis  curis 
diftentum  fruRra  morer,  hoc  folum  a  te  petam,  ut  amicitiam  noftram 
(quod  humanitas  et  conftantia  tua  fatis  fpondent)  inviolatam  a  tem- 
poris  et  longe  diBitorum  locorum  iniuria  tueri  ac  paria  a  me  perpetuo 

20  expedare  velis.  Vale.  Datae  Lethnitoniae  die  XVI  Maij  Anno  1592. 

Mag.  Tuae 
addidliBimus 
[lOHANNES  METELLANUS.] 

t    [E  codice  Vindobonensi  lat.  9737f] 

51 V   NOBILISSIMO  ET  CLARISSIMO  VIRO  D. 

TYCHONI  BRAHE  HVEN^  INSULvE  DOMINO, 

MATHEMATICO  LONGE  PRi^- 

STANTISSIMO. 

LARISSIME  D.  TYCHO,  in  altero  antilogiae  noflrae 

exemplarium,  quae  ab  eodem  amanuenli  defcripta  funt, 

quorum  primum  ad  te  miBum  fuit,  haec  errata  reperi- 

yjuntur:  e8ei|ai  pro  beJ^ai.  Ubi  SCULTETI  fit  mentio, 

exprobas  pro  exprobras.  Et  cum  artificium  veftrum 

t   li^fS^^^^fll  examinatur,  ex  his  pro  in  his,  ut  in  Codleftibus:  quae  G^ 

35   in  tuo  occurrant,  vel  fimilia,  peto  corrigas.  Pro  reliquis  refponfurus 

fum,  nec  difcipulos  tuos  veriturus,  imo  ne  praeceptores  tuos.  Veritas 

et  honefias  mihi  fufficient  ad  defenfionem  contra  quofcunque.  Et  ta- 

men,  ut  percurri  obiter  primum  Tomum  tuum,  quamvis  in  multis  ate 

diBentiam,  coepi  potius  tuam  indufiriam  et  eximias  virtutes  admirari, 

43  quam 


338  EPISTOLiE  ASTRONOMICyE 

quam  illarum  iniuriarum,  quae  nec  te  nec  me  digna  fuere,  recordari. 
ClementiBimus  Deus  coeptis  tuis  benigne  faveat  et  ad  optatum  exitum 
perducat.  Datae  5  Augulli  Edinburgi. 

lOAN.  CRAIGIUS  Dodor 

Medicus.  5 

[E  codice  Vindobonensi  lat.  9737  f]  f 

MAGNIFICO  ET  AMPLISSIMO  VIRO,  EX-   34^ 

IMIA  TAM  GENERIS  QUAM  DOCTRINi^  NOBILITATE 
INPRIMIS  CONSPICUO,  DOMINO  lOHANNI  MJETE- 

LANO,  SERENISS.  SCOTORUM  REGIS  CANCEL-  lo 

LARIO,  AMICO  SUO  PLURIMUM 
HONORANDO. 

ERPAUCIS  abhinc  menlibus,  NobiliBime  et  ampliBime  33  «^ 
vir,  literas  tuas,  quibus  noftris  fuperiore  hyeme  ad  te 
datis  refpondes,  iam  pridem  accepi.  Quae  quod  genui-   15 
num  non  modo  rarae,  quae  in  te  efl,  eruditionis  fpecimen, 
inprimifque  Romani  fermonis  nitorem,  fed  iucundifii- 
mam  humanitatis  fragrantiam  affatim  redolerent,  gra- 
tiBimae  mihi  fuerunt.  Ex  quo  itaque  tuae  illae  ad  me  perlatae  efient,  t 
avide  femper  deliderabam,  ut  certo  aliquo  fretus  internuntio  ijs  non-   20 
nihil  refponderem.  Sed  cum  eorum,  per  quos  meas  ad  te  tranfmittere 
in  animo  haberem,  praeter  meam  opinionem  navigatio  iam  tandem 
praepeditur,  indeque  accideret  ut  refponlio  ad  tuas  in  hoc  ufque  tem- 
pus  dilata  lit,  idcirco  minime  intermittendum  duxi,  quin  cum  merca- 
toribus,  qui  hinc  ad  vos  appellunt,  ante  ingruentem  brumam  paucis  25 
refcriberetur,  qualemcumque  gratae  mentis  et  memoriae  lignificatio- 
nem  apud  te  tefiatam  relinquerem,  meque  viciBim  tui  amantem  de- 
clararem.  Agnofco  equidem  non  exigua  benevolentiae  erga  me  tuae 
extare  indicia,  praefertim  dum  eruditis  et  argutis  tuis  verfibus  effigiem, 
un^  cum  Urania  nofira  (ut  fuperiora  tua  in  me  officia  tacitus  praeter-  30 
eam)  eleganter  ornare  non  degravatus  fis.  Quo  fane  nomine  gratias 
tibi  ago,  agamque  perpetuo  maximas.  Unicum  tamen  efi,  quod  in  his 
non  tam  defidero  quam  liberius  et  iufto  abundantius  didlum  fentiam, 
in  quo  etiam  nimium  Poetarvun  indulfiBe  licentiae  videris,  idque  ni- 
mirum  per  terna  illa  verba,  quibus  tria  ultima  concluferis  Epigram-   35 
mata.  Quae  cum  faltem  Creatori  immenfo  et  inefifabiU  Creaturis  ne- 
quaquam  competant,  ea  cuipiam  conditae  naturae  aficribere,  quocun- 
que  dicendi  tropo  excufentur,  inconveniens,  imo  piaculum  cenfuerim. 
Quare  fi  loco  horum  quippiam  aliud  fubfiitueris,  quod  fragilis  humanae 

conditionis 


TYCHO  AD  lOH.  METELLANUM  19  AUG.  1592      339 

conditionis  metas  non  tranfcendat,  redlius  meo  iudicio  feceris,  mihi- 
que  rem  magis  gratam  praeftiteris.  En  quanta  hic  utar  erga  te  audacia 
et  parrhilia,  quam  ingenuus  candor  ille  tuus  noftraque  amicitia  non 
difficulter  (uti  fpero)  excufabunt.  Habeo  infuper  gratias,  quod  D.  lO- 

5  HANNEM  CRAIGUM  Medicum  veftratem,  vel  ob  meam  commen- 
dationem  cariorem  habueris  atque  ad  optima  quaeque  promovere  re- 
ceperis,  utut  is  nuper  arrogans  quoddam  contra  noftra  Placita  Scriptum 
tertio  demum  ab  Apologiae  illi  tranfmiBae  anno  parturierit,  quod  af- 
fedlato  et  infolenti  nomine  Capnuraniae  reftindlionem  (proh  Daeda- 

10  leum  inauditarum  hadlenus  vocum  fabricatorem)  appellare  non  eru- 
buit.  In  quo  fe  omnia  quae  in  libro  noftro  fecundo  de  Novis  i^thereis 
Phaenomenis  atque  Apologia  ipli  hoc  nomine  deftinata  continentur, 
refutare  atque  infirmare  inverecunda  praefumptione  iadlavit,  cum  ta- 
men  ne  minimum  quidem  eorum,  apud  eos,  qui  rem  ipfam  penitius 

15  introfpicientes,  ufu  eandem  debite  exercere  didicerunt,  nec  praeiudicio 
caeco  impediuntur,  vel  femel  vacillare  faciat.  Longe  igitur  confultius 
feciBet  enervis  ifte  Cometarum  (qui  revera  coeleftes  funt,  nec  flagrantes 
in  aere  fumofitates,  ut  ille  in  fuum  nimium  credens,  ac  G.  in  hunc  bapti- 
zatus  fuiBet,  ARISTOTELEM,  commentus  eft)  reftindlor,  H  proprium 

20  opinionum  fuarum  incendium  et  aeftuantem  animi  ardorem  ac  inflam- 
matos  affeduum  motus  extinguere  didiciBet.  Veritatis,  quam  tuemur, 
invidlam  arcem  et  firma  huius  propugnacula,  obtufis  hifce,  quibus  eam 
invadere  conatur,  argumentorum  telis,  non  magis  laedet  aut  expugna- 
bit,  quam  fi  aeneum  et  infuperabilem  HERCULIS  clypeum  plumbea 

25  confodere  fariBa  praefumpferit.  Noftra  enim  ille  aut  parum  minufque 
rede  intelligit,  aut  ob  praeoccupatas  opiniones  intelligere  nolit,  aut  ea 
diftrahit,  depravat,  invertit,  male  accommodat.  Imo  cavillatur  et  ca- 
lumniatur  fere  ubique  effreni  quadam  petulantia,  adeo  ut  ne  quidem 
a  fcommatis,  dic5lerijs,  naenijs,  fuperciliofis  oblocutionibus  alijfque  id 

30  generis  inflati  et  impotentis  animi  pompofis  ineptijs  fibi  temperet,  de- 
que  ijs,  quae  nunquam  viderit  aut  fundamentaliter  hauferit,  nedum 
ut  ufu  diuturno  fibi  familiaria  reddiderit,  iudicium  immaturum  et  prae- 
pofterum  futili  potius  quam  fubtili  acumine  interponere  non  vereatur. 
Hem  egregiam  a  CRAIGO  veftrate  pro  tot  annorum  in  hac  palasftra 

35  veritatis  inquirendae  ftabiliendaeque  caufa  exantlatis  laboribus,  pro- 
que  peraBiduis  vigilijs,  ftudijs  indefeBis,  fumptibus  inaeftimabilibus, 
reporto  gratiam.  Certe  fi  non  maiorem  a  caeteris  Europae  eruditis  Ma- 

33^  thematicis  confequutus  fuero,  ||  aut  ego  fruftra  tot  tantaque  egerim 
(dummodo  nihil  aliud  quam  hominum  gratitudinem  et  non  potius 

40  folam  veritatem,  quae  fibiipfi  fufficiens  meritum  eft,  fpedarem)  aut  illi 

valde  ingrati  reputabuntur.  At  nemo  eft  ex  omnibus  Italiae,  Galliae, 

AngUae,  Germaniae,  Bohemiae  et  Poloniae  Mathematicis,  qui,  quan- 

43*  tum 


340  EPISTOLi^  ASTRONOMICi^ 

tum  ego  fciam,  noftra  non  libere  et  libenter  approbet,  ijfque  (ututPeri- 
pateticorum  in  Scholis  ufitata  dogmata  in  quibufdam  convellant)  grata 
mentis  fignificatione  fubfcribat.  Solus  hic  vefier  prae  omnibus  alijs  fibi 
fapiens  veritatem,  quam  in  lucem  ex  inveteratis  opinionum  et  erro- 
rum  tenebris  producere  elaboramus,  offufcare,  ut  fic,  quemadmodum  5 
ifte  ex  devafiato  Dianae  templo,  nomen  fibi  quoddam  comparet,  anti- 
cipata  quadam  phiiautia  et  praefumptione  non  indecens  reputavit; 
quafi  is  folus  penitius  rem  introfpiciat,  quam  caeteri  omnes,  et  corni- 
cum  oculos  configere  valeat.  Verum  eiufmodi  cothurnis  et  fophifticis 
contradidlionibus,  veritati  a  nobis  aBertae  frufira  obftrepentibus,  nihil   lo 
in  pofterum  nofira  Urania  refpondere  dignabitur,  ne  bonas  horas  alti- 
oribus  folidioribufque  tribuendas  ufqueadeo  inutiliter  collocet.  Ab- 
blandiatur  et  placeat  is  fibi  inque  fuo  cerebello  triumphet,  quantum 
allubefcit.  Veritas  certiBimis  et  infallibilibus  obfervationibus  (quamvis 
et  has  dentata  fua  ftrigiU  rodere  et  turgido  ac  temerario  aufu  impro-    15 
bare  nefas  haud  exifiim^rit,  utut  tales  et  his  merito  conferendas  aBe- 
qui  et  imitari  vix  fufiineat)  fundata  et  certis  demonfirationibus  Geo- 
metricis  (quas  ille  non  minus,  five  per  infcitiam  five  affedlati  iudicij 
temeritatem,  maUtiofe  fugillat)  in  apertum  dedu(5la  imbelles  non  mo- 
ratur  oppugnantis  infultus.  Ne  autem  quis  fufpicetur,  me,  quod  caufae   20 
diffidam,  refponfionem  averfari,  mittam  Capnuranicas  ipfius  com- 
mentationes,  vel  potius  commenta,  ad  praeftantes  quofdam  in  Ger- 
mania  Mathematicos,  obfervationibus  coeleftibus  accurate  inftituen- 
dis  aBuetos  et  in  hac  materia  folide  verfatos  (caeteris  enim  parum  ifta 
intelligentibus,  fucatis,  quibus  fcatet,  fophifmatis,  facile  impofuerit  25 
CRAIGIUS  vefter  ille)  qui  controverfiam  hanc  exquifita  fcientia  et 
diuturno  ufu,  decernere  n6runt,  et  fingulis  ad  aequam  trutinam  ex- 
penfis,  citra  affedus  et  praeiudicium  uUum,  iuftam  ferent  cenfuram. 
Forte  etiam  prodibit  fuo  tempore  amicorum  vel  difcipulorum  meorum 
aliquis,  qui  hanc  controverfiam  dirimere  et  ad  invalidos  Craigicarum  30 
obiedionum  idlus  retorquendos  otium  fibi  fumat.  Sicque  tandem  in-   t 
fringat  folido  propria  delufus  ab  arte.  In  me  equidem  non  amplius  in- 
veniet  Antagoniftam.  Praeftat  enim  Tomis  noftris  Progymnafmatum 
Aftronomicorum  (quos  nunc  prae  manibus  habeo)  abfolvendis  operam 
locare,  quam  talibus  affedatis  obmurmurationibus  retundendis  inuti-   35 
hter  occupari.  Quorum  non  folum  primus  (qui  de  Nova  Stella  ubertim 
agit)  CRAIGI  circa  hanc  quoque  ignorantiam  et  craBa  errata  abunde 
patefaciet,  fed  et  reliqui  duo  de  quinque  Cometis  ex  profeBo  tradlantes, 
eofque  omnes  coeleftes,  citra  omne  dubium,  fuiBe  apertiBime  demon- 
ftrantes,  quam  perperam  et  fruftra  CRAIGUS  hic  noftris  aBertionibus  40 
refragetur,  cuivis  luce  Meridiana  clarius  ob  oculos  ponent.  Hinc,  G^ 
volet,  fuae  evidentiBimae  hallucinationis,  ignorantiae  et  ineptitudinis 

redargutionem 


TYCHO  AD  lOH.  METELLANUM  19  AUG.  1592       341 

redargutionem  depromat,  atque  demum  melius  perfpec51is  ijs,  quibus 
feducitur,  deviationibus,  in  veritatis  femitam  (modo  id  fieri  queat)  re- 
vertatur. 

Quae  licet  ita  fe  habeant,  et  CR  AIGUS  in  ultimo  fuo  fcripto  non  folum 
5  veritatis,  fed  et  modeftiae  limites  multifariam  tranfilierit,  parumque  ob 
benevolentiam  in  illo  amando,  Regique  ettibi  eum  commendando,  non 
gravatim  a  me  praeftitam,  grati  viciBim  animi  retulerit:  tamen  tantum 
abefi  ut  ipfi  ob  id  male  cupiam,  quin  longe  potius  etiamnunc,  imo  multo 
plus  quam  antea  tibi  commendatum  velim,  quo  tua  audloritate  et  in- 

10  terceBione  illius  res  familiaris  augeatur  et  fubfidia  ipfi  ftudiorum  Ma- 

34«^  themati-||corum  plenius  rediufque  inflituendorum  largius  fuppediten- 
tur,  ut  id  quod  aliquot  iam  annis  theorice  contemplatus  efi,  per  ipfam 
exercitationem  in  ufu  explorare,veritatemque  latentem  ipfaPraxi  eru- 
ere  commodius  valeat.  Quaecunque  enim  per  Experientiam  in  Prag- 

15  matiam  ratam  tranfferri  debeant,  longe  maiores  requirunt  impenfas 
et  fiudiorum  nervos,  quam  quae  otiofa  quadam  fpeculatione  animo 
concipiuntur.  Quae  cum  forte  huic  CRAIGO  non  ita  abunde  (prout 
res  ipfa  pofiulat)  fuppetant,  adeo  ut  ne  quidem  ea  quae  olim  in  Ger- 
mania  Inftrumenta  (quae  fatis  paratu  vilia  fuiBe  non  dubito)  fe  habuiBe 

20  iadlat,  nunc  ad  manus  illi  fint,  ideo  de  rebus  ipfis  opinione  quadam 
propria  vel  au(5loritate  aliorum  falfam  perfuafionem  audentius  fovet 
et  abortivum  ingenij  faetum  excludit.  Rebus  itaque  iuvandus,  quo  re- 
rum  medullas  promptius  capiat,  nec  inanibus  faltem  verborum  cor- 
ticibus  fe,  alias  nudum,  oppalliet.  Atque  haec  de  illo  fatis  aut  forte  ad 

25  te  alijs  difientum  nimia.  Ego  nihilominus  ut  haec  omnia  benevole  ac- 
cipias  et  quod  iufio  plus  Craigicis  hifce,  mihi  fane  parum,  tibi  (quem- 
admodum  exifiimo)  longe  minus  gratis  mecum  motis  controverfijs,  in 
tuum  finum,  fuadente  id  amicitia  nofira,  deponendis  immorer,  teque 
gravioribus  Reipub.  adminiftrandae  munijs  intente  occupatum  diutius, 

30  quam  par  eft,  detineam,  in  potiorem  partem  pro  tuo  candore  inter- 

t  preteris,  te  etiam  atque  etiam  rogatum  habeo.  Vale,  et  amicitiam  no- 
ftram  per  literas  continuare  non  intermitte.  Ego  viciBim  nec  locorum 
nec  temporum  iniuria  vincar,  quo  minus  tui  memoriam  firmiter  ani- 
mo  retinere,  et  data  occafione  Epiftolis  ad  te  fcribendis  (cum  aliter  non 

35  detur)  in  mentem  revocare,  ftudiofe  enitar.  Iterum  quam  feliciBime 
vale.  Datae  Uraniburgi  19.  Augufti  Anno  1592. 

Magnif.  tuae  ftudiofiB. 

Tycho  Brahe. 


[E  codice 


342  EPISTOLi^  ASTRONOMICi^ 

[E  codice  Vindobonensi  lat.  1068623]  f 

CLARISSIMO,VARIOQUE  DOCTRINARUM  2^ 

GENERE  ERUDITISSIMO  EXCELLENTISSIMOQUE  VIRO, 
DOMINO  THADDiEO  HAGGECIO  AB  HAYCK, 

PHILOSOPHIi^  ET  MEDICINiE  DOCTORI  5 

EXIMIO,  AMICO  SUO  IN  PRIMIS 
COLENDO. 

s.  1«^ 

UAMVIS  mi  amantiBime  Domine  D.THADD^^E,  ni- 
hil  a  te  literarum  tota  hac  elapfa  aeftate  acceperim,  te   lo 
tamen  incolumi,  Deo  vitam  tibi  feliciter  prorogante,  ad- 
huc  eBe  valetudine  fpero  et  ex  animo  exopto.  Ego  diuti- 
nam  hanc  literarum  intermiBionem  nequaquam  inde 
accidiBe  reor,  quod  vel  tu  praeter  folitum  tam  diu  afcri- 
bendo  plane  ceBaveris  aut  ad  meas,  quas  interea  ad  te  deftin^ram,  ni-   15 
hil  omnino  refponderis;  fed  (uti  alias  contigit)  ob  Tabellariorum  per- 
fidiam  et  incuriam,  fi  quas  ad  me  (prout  nihil  ambigo)  dederis,  inter- 
cidiBe,  aut  in  tanta,  quibus  difiungimur,  lo  corum  intercapedine  alicubi 
interceptas  fuiBe  fufpicor;  praefertim  cum  in  proximis  meis,  quas  te 
accepiBe  non  dubito,  tuam  de  quibufdam  illi  c  contentis  refponfionem  20 
quam  primum  ad  me  perferendam,  un^que  iudicium  de  libro  noftro 
ad  te  ablegato,  mihi  per  opportunitatem  comm  unicandum,  ferio  defi- 
der^rim.  Quorum  tamen  neutrum  tanto  temporis  intervallo  praefiitum 
fuiBe  antedidlis  caufis  afcribendum  cenfeo.  Rogo  itaque  peramanter  ut 
idonea  oblata  commoditate,  tum  de  praecipuis  fuperiorum  ad  te  litera-  25 
rum  momentis,  me  certiorem  reddere,  tum  etiam  de  primo  nofirorum 
Progymnafmatum  Tomo  tibi  tranfmiBo  cenfuram  tuam  interponere 
mihique  impertire  velis.  Quem  iam  dudum  integrum  ad  te  mifiBem, 
nifi  varijs  exadlo  hoc  femeftri  negotijs  praepeditus  fuiBem,  quo  minus 
hunc  typographico  labore  ad  colophonem,  uti  confiitueram,  perducere   30 
potuerim.  Quam  primum  autem  eundem  abfolvere  licuerit  (id  quod 
infiante  nunc  hyeme,  Deo  conatus  nofiros  feliciter  adiuvante,  futurum 
confido)  mox  omnibus  numeris  abfolutum  ifiuc  tranfportari  curabo. 
Sed  quas  iam,  praefiantiBime  vir,  bullatas  naenias  ad  te  adduco?  En 
CR AIGI  iftius  fcriptum  admodum  infolens  ac  fcopticum,  quo  fe  omnia,  35 
quae  in  libro  noftro  fecundo  de  iEthereis  funt  Phaenomenis,  atque  Apo- 
logia  illi  hoc  nomine  deftinata,  refutare  atque  infirmare  perfridla  fronte 
iad^rit;  cum  tamen  ne  minimum  quidem  eorum  apud  eos,  qui  non 
caeco  praeiudicio,  fed  folidis  rationibus  haec  metiuntur,  vacillare  faciat. 
Ufqueadeo  vir  ille  Ariftoteleis  de  Cometarum  generatione  fumofitati-  40 
bus,  fuifque  praeiudicatis  opinionibus  occaecatus  eft,  ut  non  modo  noftra 

penitus 


TYCHO  AD  THAD.  HAGECIUM  28  SEPT.  1592      343 

1 '  penitus  ||  improbare,  invertere,  diftrahere,  male  accommodare,  et  fcom- 
matis,  oblocutionibus,  didlerijs,  fallacibus  cothurnis  etfophiAicis  elen- 
chis  turgido  ac  temerario  quodam  aufu  paBim  excipere  non  vereatur: 
fed  etiam  ipli  veritati  certiBimis  Obfervationibus  et  invidis  Demonftra- 
5  tionibus  aBertae  vim  et  fucum  facere,  fuifque  ut  obtemperet  pompofis 
fophifmatis,  invitam  eam  cogere  non  erubefcat.  Hem  egregiam  ab  hoc 
CRAIGO  pro  tot  non  modo  aBiduis  in  hac  palaeftra  Aftronomica  ex- 
antlatis  laboribus,  fed  quod  tam  ftudiofe  ipfum  Regi  Scotorum,  cum 
hic  mecum  praeflo  eBet,  et  Cancellario  (ut  ex  ipfius  ad  me  data  Epi- 

10  ftola,  cuius  defcriptum  und  ad  te  mitto,  plenius  cognofces)  tum  coram 
tum  per  Hteras  iterum  atque  iterum  commend^rim,  gratiam  nunc  re- 
porto.  Atingratus,  qui  bene  merita  non  reddit,  ingratior,  quidiBimulat 
aut  negat;  fed  omnium  ingratiBimus,  qui  beneficium  maleficio  recom- 
penfat.  Verum  de  hoc  novo  Prometheo  et  vaniBimo  Capnuranicae  re- 

15  ftindlionis  compilatore  fatis. 

A  te  autem,  mi  exoptatiBime  THADDiEE,  in  primis  defidero,  ut 
fcriptum  hoc  magnifico  Domino  CURTIO,  fiquando  per  aHas  gravi- 
ores  quibus  vacat  occupationes  tantum  temporis  concedatur,  legen- 
dum  exhibeas,  ut  inde  Hquido  perfpiciat  Peripateticum  hunc  Athletam 

20  non  propterea  tam  fafiuofo  et  pertinaci  fubinde  certamine  manus  me- 
cum  conferere,  quafi  hoc  pad^o  veritatem  plenius  inveniri,  fiabiHri  aut 
iUufirari  omnibus  nervis  contenderet;  fed  ut  inventam  potius  calum- 
nijs  et  cavilHs  labefadtare,  et  fuarum  opinionum  ac  errorum  laqueis 
irretitam  in  prifiinas  ignorantiae  tenebras  reducere  queat.  Peto  infuper 

25  ut  Capnuranicas  hafce  fubtiHtates  vel  futiHtates  verius  cum  ijs,  quae 
in  Tomo  nofiro  fecundo  et  Apologia  de  hoc  negotio  Cometico  per- 
tradlata  fint,  conferre  non  degravere.  Et  quae  in  hafce  Scoticas  afifanias 
et  captiofas  argutias  animadvertenda  cenfueris,  ea  in  charta  denotare 
et  ad  me  quam  primum  tranfmittere  velis  oro.  Interea  autem  antilo- 

30  giam  ifiam  fardam  tedlam  apud  vos  confervari,  nec  ad  aHos  propalari 
cupio,  mihique,  ut  ita  fiat,  omnino  perfuadeo.  Ego,  fi  tantum  mihi  per 
aHas,  quibus  operam  impendo,  lucubrationes  otij  fuppetat,  has  arro- 
gantes  et  infulfas  firophas  ac  calumnias  facile  retundam,  vel  aHjs  forte 

2'  potius  affatim  difcutiendas  et  ||  diluendas  reHnquam.  Tu,  fi  quid  ad  me 

35  (id  quod  magnopere  a  te  expeto)  antequam  navigatio  ob  frigoris  in- 
clementiam  interclufa  fuerit,  refcripferis,  id  commode  Rofiochium  ad 
D.  D.  BRUCi^UM  vel  Lubecam  ad  D.  D.  lOHANNEM  SAGERUM 
communem  nofirum  amicum  dirigere  poteris.  Inde  poftea  ad  me  per 
occafionem  tuto  et  certo  facile  perferetur.  Vale.  Datae  Uraniburgi  28. 

40  Septembris  Anno  1592. 

Quaefo  ut  falutes  meo  nomine  magnificum  Dominum  CURTIUM 
quam  officiofiBime.  Tuus  Tycho  BraHE. 

[Ex 


344  EPISTOLiE  ASTRONOMICi^ 

[Ex  apographo  in  codice  Oxoniensi  Bodleiano  Smith  77] 

PETRO  lUNIO  TYCHO  BRAHE. 

S.  77 

UAMVIS,  nobiliBime  et  ampliBime  vir,  ultimis  meis  de 
negleda  ad  priores  aliquot  refponfione  familiari  qua-   5 
dam  libertate  tecum  expoflulantibus,  nihil  adhuc  re- 
fcripferis:  tamen  et  has  iUis  aggregare  non  fuperfedebo, 
utut  diutinam  hanc  tuam  live  obUvionem  five  fponta- 
neam  forte  fcribendi  intermiBionem  vix  (amicitia  noftra 
ic  exigente)  excufatam  habeam.  Eroque  ob  id  nunc  brevior :  praefertim   lo 
cum  fuperiora  tibi  adhuc  fatis  in  praefenti  eBe  memoria  (in  quibus  eti- 
amnum  tuam  operam  obnixe  defidero)  mihi  perfuadeam.  Neque  enim 
meas  tibi  non  relatas  diffido :  ex  quo  a  magnifico  D.  lO.  METELLANO, 
Cancellario  vefiro,  refponfum  acceperim,  cui  eodem  tempore  Uteras 
tuis  fimul  coniundlas  dellin^ram.  Cum  vero  in  fuperioribus  praeter   15 
aUa  ut  a  SereniBimo  Rege  carmen  quoddam  in  mearum  lucubratio- 
num  Aftronomicarum  commendationem  impetrares,  peramanter  te 
rogaBem :  et  nunc  ad  ipfius  Maiefiatem  ipfemet  hac  de  caufa  elegiacam 
hanc  qualemcunque  epiftolam  exar^rim  (quam  tibi  ipfius  Maieftati 
meo  nomine  fubmiBe  offerendam  un^  mitto)  idcirco  etiamnum  a  te  20 
idipfum  quibus  poBum  precibus  rogo,  ut  tua  interceBione,  eaque,  qua 
apud  ipfam  Maieftatem  poUes,  authoritate  et  confiUj  grata  (quod  et 
mereris)  acceptatione,  quo  id  clementiBimi  beneficij  mihi  impertiatur, 
quantum  in  te  eft,  elaborare  non  degraveris.  De  privilegio  ab  ipfius 
Maiefiate  obtinendo,  cuius  apud  te  antea  fatis  fuperque  mentionem  25 
feci,  nunc  nihil  fuperaddam.  Haec  igitur  fingula,  et  G.  quae  praeterea 
funt,  aUas  fignificata,  tuae  erga  me  benevolentiae  et  amicitiae  nofirae 
fidelitati  fideliter  etiam  exequenda  committo.  Vale.  ||  Datae  Uraniburgi  78 
1  Oa.  A.  1592.  j^gg  Magnificentiae  ftudiofiBimus       30 

TYCHO  Brahe. 


[E  codice 


HENRICUS  BRUCiEUS  AD  TYCHONEM  5  NOV.  1592   345 


[E  codice  Vindobonensi  lat.  9737 f] 

35^  NOBILISSIMO  CLARISSIMOQUE  VIRO  D. 

TYCHONI  BRAHE,  MATHEMATICO  EXIMIO,  DOMINO 
ET  AMICO  PLURIMUM  OBSERVANDO. 
35'  S.  P. 

GI  cum  MYLIANDRO  de  Typographico  minillro,  ve- 
rum  in  praefentia  de  nullo  ipli  conftat.  Mathematicarum 
difciplinarum  ftudiofi  pauci  hodie,  plerique  enim  The- 
ologiae  ftudio  vacant.  Certum  et  praefens  viaticum  inqui- 
10  L^J  IKiHFaRSM  ram  diligentius.  De  CRAIGO  miror,  nec  fcio  quomodo 
paralaxin  refellere  queat,  quamoti  veteres  ARISTOTE- 
LIS  interpretes  viam  ladleam  in  coelo  ftatuerunt.  Velim  mihi  proximis 
literis  indicari  rationes  quibus  eam  evertere  conatur,  nili  forte  obfer- 
vationem  culpet.  Nam  vidi  nonnuUorum  fcripta,  qui  hunc  eundem 
15  Cometam  infra  Lunam  ftatuant.  Ego  certe  parallaxi  aut  nuUa  aut  ex- 
igua  et  minore  quam  in  Luna  in  hoc  Cometa  conceBa,  non  video  quo- 
modo  fuam  fententiam  tueri  queat.  Si  editus  ell,  dabitur  aliquando 
copia  legendi.  Si  autem  non  eft  editus,  iudico  illum  haec  fcripfiBe,  ut 
magis  excitet  ingenij  tui  acumen,  et  cogites  quae  contra  dici  poBint. 
20  Homo  eft  eruditus,  ut  ex  DUNCANO  intellexi,  maiorem  modeftiam 
in  eo  requirerem,  Gl  cavillando  et  detorquendo  tua  infringere  conatur. 
Attamen  non  paeniteat  commendaBe,  decet  enim  bonum  virum  iuvare 
plurimos,  obeBe  nemini.  Futuram  ecliplim,  li  confpicietur,  accuratius 
obfervabo :  Globum  tuum  vel  Sphaeram  armillarem  fatis  affabre  con- 
25  fedam  vidi,  verum  parum  meis  oculis  aptam,  qui  iam  incipiunt  obtu- 
liores  fieri.  Non  fatis  autem  intelligo  cur  Terrae  polos  detorferis  a  polis 
mundi  et  Zodiaci.  Bene  vale.  Roftochij  V^  Novembris  A?  Domini  1592. 

Henricus  Bruc^us 
plane  tuus. 

30    [Ex  apographo  in  codice  Vindobonensi  lat.  1068655] 

22V        NOBILISSIMO  DOMINO  TYCHONI 

BRAHE  DANO,  URANIEBURGI  DOMINO  ETC. 
D.  ET  AMICO  SUO  OBSERVANDO. 

22^^  ^_^^^^_^  S. 

35  Bk^^BElm  OBILISS.  vir,  Domine  et  amice  obfervande.  Uno  die 
menfis  Febr.  huius  anni  redditae  fuerunt  mihi  plures 
literae  tuae,  atque  hae  diverfis  temporibus  fcriptae;  quas 
cum  perlegiBem,  nofiro  quoque  D.  CURTIO  legendas 
dedi.  Ab  eo  ipfo  die  totum  hoc  tempus  huc  ufque  vale- 

40  [i-^  ^iiFrnirr-*an|  tudine  adverfa  tranfegi,  initio  quidem  interpollatim  re- 

currebat 


346  EPISTOLi^  ASTRONOMIC® 

currebat  ingens  et  intolerabilis  dolor  ventriculi  flatulentus.  Poftea  cum 
diebus  pluribus  duraBet,  iterumque  intermiliBet  aliquando  dies  14,  ali- 
quando  20,  tandem  poll  graviBimum  infultum  erupit  in  Idlericiam,  quae 
pofl  dies  aliquot  febrem  continuam  protulit.  Haec  Idericiae  coniun(5la 
me  afflixit  per  menfes  tres,  nimirum  Augull.  Sept.  et  Odlob.  Salutis  5 
fpes  fuit  exigua,  five  quis  naturam  et  curfum  utriufque  morbi,  five  cor- 
pus  fubiedlum  confideraBet.  Medici  certe  male  ominari  confueverunt 
ei  aegroto,  quando  Icflerus  excipit  febrem.  lam  vero  praeter  ea  acceBit 
aetas  fenilis  annorum  66.  Quid  igitur  de  recuperanda  fanitate  fperare 
potui  ?  Interea  non  exhorrui  mortem :  imo  libentiBime  depofuiBem  hoc  lo 
corpufculum,  fi  divinae  voluntati  placuiBet.  Sum  enim  iam  pertaefus 
huius  aerumnofae  vitae,  video  etiam  patriae  noftrae  magnas  impendere 
calamitates,  quarum  utinam  non  eBem  fpedator.  Etfi  autem  fola  Dei 
bonitate  ex  morbo  difficili  liberatus  fum:  tamen,  mi  TYCHO,  vires 
mei  corpufculi  ita  labefadatae  funt,  ut  eas  nunquam  redituras  facile  is 
intelligam.  Ac  futuras  eas  fubinde  languidiores,  varia  fymptomata, 
quibus  creberrime  impetor,  praenunciant.  Nam  et  Catharri  graves,  et 
prifiinus  dolor  ventriculi,  et  arenulae,  et  aUj  dolores  varij,  quafi  agmine 
fadlo  in  me  irruunt,  mirifice  affligunt  et  divexant.  Addo,  me  propemo- 
dum  attingere  limites  Tympanitis.  Sed,  ut  dixi,  ifta  non  expavefco,  ut  20 
qui  fciam  Dei  confilio  et  voluntate  omnia  fieri.  Deo  me  totum  com- 
mendo,  eundemque  oro,  facere  velit,  ut  reliquum  vitae  ei  foli  vivam 
in  timore,  expedans  cum  alacritate  diem  difceBus  mei.  Itaque  iam 
omnibus  alijs  fiudijs,  maiori  ex  parte,  nuncium  mitto,  uni  illi  ftudio 
intentus,  ut  bene  mori  addifcam.  25 

Literas,  inquam,  illas  tuas,  quas  D.  CURTIO  me  dediBe  legendas 
dixi,  morbo  illo  diuturno  impeditus,  nondum  recipere  potui.  Hodie,   t 
qui  eft  dies  ultimus  Novembris  novo  fiylo,  cum  hafce  pofiremas  tuas 
fcriptas  28  Septembris  a  tabellario  Magdeburgenfi  cum  fcripto  illo 
acerbo  fane  tui  ifiius  fafiuofi,  praefradli,  mordacis  et  malefani  anta-   30 
goniftae  accepiBem,  una  et  altera  pagina  perledla,  et  obiter  perluftrato 
eo  fcripto,  altero  mox  die,  et  epiftolam  tuam  et  fcriptum  illud  legenda 
dedi  D.  CURTIO,  et  profedo  fuerunt  ei  admodimi  grata,  quod  de  te 
iam  diu  ne  verbum  quidem.  Pollera  die,  quae  fuit  2  Decembris,  ad  ip- 
fum  redeo,  ut  eius  fententiam  de  fcripto  illo  audirem  (nam  tabellarius   35 
Magdeburgenfis  difceBum  parabat,  quem  noIuiBem  ||  vacuum  meis  22^ 
literis  redire  illuc).  Is  primum  iubet  te  falvere  plurimum,  tibique  figni- 
ficare  fcriptum  illud  tui  Scoti  non  inniti  ullis  firmis  rationibus.  Omnem 
dodlrinam  parallaxium  fuis  quibufdam  phantafmatibus  prorfus  toUere 
velle,  hofiile,  non  amicum  fcriptum  eBe.  Itaque  cenfere,  omnino  abs  40 
te  refutandum  eBe.  Dixit  etiam  fe  illud  fcriptum  accuratius  perledlu- 
rum  eBe.  Ego  quoque,  dum  modo  firmiori  fim  futurus  valetudine,  dili- 

genter 


T.  HAGECIUS  AD  TYCHONEM  22  NOV./2  DEC.  1592     347 

genter  illud  perlegam,  deque  eo  plenius  cum  D.  CURTIO  conferam. 

t  Haec  dum  fcribo,  fubijt  in  mentem  Scotus  ille,  fubtilis  dodlor  didlus, 
quod  de  eo  referant  fcriptores,  fuiBe  a  difcipulis  confoBum  flylis  pugil- 
laribus.  Ego,  tuum  hunc  antagoniftam  Scotum,  quod  admirandam  et 

5  praeclaram  Aftronomicae  do6\rinae  partem  de  parallaxibus,  fuis  fophif- 
matis  penitus  evertere  cupiat,  ab  omnibus  fludiolis  Aftronomiae,  Ba- 
culis  lacobaeis,  Gnomonibus  et  Circinis  multo  iullius  illo  fubigendum 
et  confodiendum  eBe  cenferem.  Hoc  tu  folus,  cui  nec  facultas  nec  vo- 
luntas  deeft,  calamo  feliciBime  praellare  poteris.  B.V.  DataePragae  die 
10  2.  Decemb.  novo  ftylo,  Anno  D.  1592. 

Privilegium  Caefareum  emendatum,  hodie  mihi  a  D.  CURTIO  tra- 
ditum,  tibi  mitto.  Thad 

[Ex  apographo  in  codice  Breitenburgensi  R  119  foll.  1117—1118] 

HENRICO  RANZOVIO  PRODUCI 

CIMBRICO  S.  D.  TYCHO  BRAHE. 

UAMVIS  perpaucis  abhinc  diebus,  nobiliBime  et  aman- 

tiBime  Domine  RANZO  VI,  ultimis  tuis  ad  me  datis  lite- 

ris  nonnihil  refponderim:  facit  tamen  diutina  illa,  quae 

20    l^  ^^bJ^SSSf  Ik  nobis  intercedit,  amicitia,  tum  negotium  etiam  quoddam 

poftmodum  interveniens,  ut  te  alijs  infuper  compellare 

nihil  addubitem;  ex  quo  illam  hanc  quoque  operamfu- 

perioribus  officijs  erga  me  fuis  non  invite  aggregaturam,  id  vero,  quic- 

quid  efl,  tua  aucfloritate  et  adiumento  promptiBime  ac  ocijBime  iftic 

25  expeditum  iri  mihi  perfuadeam.  Commodum  autem  accidit,  ut  meus 

olim  architedlus,  quem  in  quibufdam  Aftronomicis  et  Geometricis, 

dum  mecum  eBet,  inftruxeram,  alias  fuopte  ingenio  ad  delineationes 

artis  perfpedlivae  proclivem,  ad  me  imagines  quafdam  calamo  reprae- 

fentatas,  quas  frontifpicio  et  calci  meorumlibrorum  hic  excudendorum 

30  adiungere  conRitui,  huc  ex  Hallandia  (ubi  iam  apud  fratrem  meum 

Varbergi  arcis  ftrudurae,  Regis  mandato,  praeeft)  tranfmiferit.  Quas 

nunc  ad  te,  mi  RANZOVI,  mitto,  amice  rogans,  velis  tua  autoritate  et 

iuBu  efficere,  ut  Hamburgi  vel  Lubecae  ab  excellenti  quodam  artifice 

quam  optime  incidantur,  mihique  prima  quaque  occafione,  quod  intra 

35  fex  vel  feptem  hebdomadas  fieri  quam  maxime  cuperem,  fartae  tedae 

remittantur.  Quicquid  caelatori  pro  labore  pendendum  fit,  certior  a  te 

fadlus  lubens  folvam.  Da  quaefo  operam,  ut  meis  hac  in  parte  votis 

prompte  et  mature  fatiffiat.  Praefiiteris  hoc  nomine  non  folum  mihi 

rem  admodum  gratam,  fed  et  tibi  ipfi  fiudijfque  communibus  operam 

40   (uti  fpero)  dignam  et  utilem  elocaveris.  Ego  Q.  qua  in  re  tibi  viciBim 

44*  pro 


348  EPISTOL^E  ASTRONOMICi^ 

pro  his  alijfque  affatim  erga  me  exhibitis  benevolentiae  officijs  infer- 
vire  queam,  faxo  ne  Iludium  et  voluntatem  de  te  pariter,  quocunque 
modo  poBum,  bene  merendi  in  me  unquam  defideres.  Vale.  Urani- 
burgi  9.  lanuarij  An.  93. 


[Ex  apographo  in  codice  Vindobonensi  lat.  10686 1^]  5 

MAGNIFICO  AMPLISSIMOQUE  VIRO,  NO-  2^ 

BILITATE  GENERIS,  PRUDENTIA  ATQUE  ERUDITIONE 

ADMODUM  CONSPICUO  DOMINO  lACOBO  CURTIO 

A  SENFFTENAV,  C^SARE.^  MAIESTATIS  CONSI- 

LIARIO  ATQUE  IMPERIJ  PROCANCELLARIO  lo 

DIGNISSIMO,  AMICO  SUO  IN  PRIMIS 
HONORANDO. 

S.  !•• 

AGNIFICE  et  generofiBime  Domine  CURTI,  amice 
fummopere  colende,  non  fine  grata  mente  et  memoria   15 
vetera  tua  in  me  praefiita  officia  etiamnum  recolo  et 
ampledlor,  dum  tua,  qua  plurimum  vales  apud  augu- 
fiiBimam  Caefaream  Maieftatem,  audloritate  et  confilio, 
ampliBimum  huius  Maieftatis  Privilegium  meis  Operi- 
bus  Afironomicis  praefigendum  mihi  antea  clementer  impertiri  pro-   20 
curaveris,  atque  graviBimam  tuam  de  his  artibus  cenfuram  ac  propen- 
fiBimam  de  ijs  bene  merendi  voluntatem,  literis  tuis  infignem  quoque 
candoris  et  benevolentiae  erga  me  tuae  fignificationem  ofiendentibus 
affatim  declardris.  Quibus  prillinis  in  me  exhibitis  promeritis  nonpar- 
vum  infuper  cumulum  iam  nuper  aggregaveris,  dum  recognitum  hoc  25 
et  quibufdam  audlum  Caefareae  Maieftatis  Diploma,  quo  omni  ex  parte 
laborum  ac  impenfarum  mearum  indemnitati  caveretur,  gratiofiBime 
mihi  concedi  et  tranfmitti  effeceris.  Qua  de  caufa  et  fincerum  tuum 
erga  me  et  haec  fublimia  ftudia  (quibus  ipfemet  etiam  non  modice  affi- 
ceris,  adeo  ut  fi  Reipub.  adminifirandae  cura  his  altioribus  coelefiium  30 
fiderum  contemplationibus  non  invideret,  facile  in  his  utiliBimum  quid 
e  divite  praefiantis  tui  ingenij  penu  depromeres)  amorem  luculentius 
perfpiciam,  et  me  rurfum  debendae  gratitudinis  nomine  tibi  in  pofierum 
ar(5lius  devinciri  agnofcam.  Tibi  itaque,  ampHBime  et  praefiantiBime 
vir,  pro  tantis  totiefque  in  me  elocatis  officijs  gratias  ago  ingentes  et  35 
immortales,  meque  tibi  viciBim  recipio,  fi  quain  re  unquam  grati  erga 
te  animi  declarare  indicia  concedatur,  perpetuo  fore  quam  promptiBi- 
mum.  Caeterum  ex  Domini  D.THADD-^I  literis  un^  allatis,  infolens 

illud 


TYCHO  AD  lACOBUM  CURTIUM  19  APR.  1593      349 

illud  mei  Antagoniftae  fcriptum  ad  tuas  perveniBe  manus  cognovi. 
Quem  quidem  virum  in  Mathematicis  apprime  verfatum  eBe  non  dif- 
fiteor.  Verumtamen  Ariftotelicis  Difciplinis,  quibus  ab  ineunte  aetate 
(prout  plerifque  in  illa  regione  ufu  venire  folet)  imbutus,  ufqueadeo 
5  ferviliter  fe  mancipavit,  ut  quae  ab  his  vel  latum  ungvem  diBentiant, 
quantumvis  veriora  et  aliter  invidlis  Apodixibus  demonJftrata  agno- 
fcere  et  fateri  aut  nolit  aut  nequeat.  Proinde  ex  contentiofo  et  arroganti 
hoc  fcripto  fatis  perfpicere  potes,  te  nimis  de  eo  candide  antea  fenfiBe, 
dum  eiufmodi  contradidiones  ita  pro  fumma  animi  tui  ingenuitate 

10  excufaveris,  ac  fi  id  ille  eiufque  fimiles  vellent,  ut  fimulate  obiedliones 
quafdam  fpeciofas  proponendo  pleniorem  et  exad^iorem  harum  rerum 
dodtrinam  publici  commodi  et  pofierorum  gratia  extorquerent.  Illum 
enim  rem  ferio  agere  et  pro  ARISTOTELE  fuo  tanquam  pro  aris  et 
focis  pugnare,  hinc  non  obfcure  animadvertes.  Rogo  itaque  T.  M.  ut 

15   antagonifiicam  hanc  compilationem,  utut  pretiofiBimis  fuis  otijs  in- 

1  ^  dignam,  diligentius  ||  introfpicere,  mecumque  un^  de  hac  graviBimum 
fuum  communicare  iudicium  non  dedignetur.  Quamvis  autem  infulfae 
eius  argutiae  confefiim  a  me  non  immerito  eBent  redarguendae,  malo 
tamen  Progymnafmatis  Afironomicis,  quibus  nunc  incumbo,  in  lucem 

20  edendis  operam  locare,  quam  id  generis  cavillationes  inanes  et  fophi- 
fiicas  refellendo  temporis  iaduram  facere.  Ubi  vero  primus  nofier,  qui 
de  Nova  Stella  ubertim  tradat  Tomus,  un^  cum  fubfequentibus  Co- 
metarum  libris,  in  publicum  exierit,  tum  demum  candidi  et  cordati 
aefiimatores  non  difficulter  difcernent,  quam  perperam  et  inique  CR  AI- 

25  GUS  his  nofiris,  a  Philofophia  Peripateticorum  diBentientibus  placitis 
tantopere  adverfetur.  Prodibit  forte  fuo  etiam  tempore  difcipulorum 
meorum  aliquis,  qui  eius  invalidas  obiedliones  facile  diluat.  Mifi  au- 
tem  una  cum  his  ipfis  Domino  THADDi^O  primum  horum  (de  qui- 
bus  dixi)  Progymnafmatum  nofirorum  librum,  tibi  fimul  exhibendum, 

30  ut  fi  quando  a  gravioribus  Reipub.  adminifirandae  munijs  nonnihil 
fupereBet  temporis,  eum  evolvere  atque  folertiBimam  tuam  de  eodem 
cenfuram  literis  aperire  non  degravarere.  Quod  ut  facias,  maiorem  in 
modum  te  rogatum  habeo.  Sequentem  Tomum,  qui  trium  fuperiorum 
Planetarum  Phaenomena  emendate  expediet,  mecum  aliquantifper  re- 

35  fervo,  cum  ut  unam  adhuc  ultra  res,  quas  in  promptu  habeo,  acrony- 
chiam  in  Saturno  animadverfionem,  ob  tarditatem  motus  eius,  qua 
lente  peripheriam  fui  Eccentrici  emetitur,  nancifcar,  tum  praefertim, 
ut  Martem,  quando  Soli  primam  decuriam  Virginis  obtinenti  iuxta 
Perigaeum  fui  Eccentrici  hoc  anno  opponetur,  fedulo  obfervare  liceat. 

40  Incidit  enim  tunc  diverfitas  utriufque  calculi  Alphonfini  et  Copernicei, 
quae  maxima  pene  in  eius  motu  contingere  potefi,  adeo  ut  haec  trientem 
fere  unius  figni  attingat.  Quare  rellitutio  nofira  in  huius  Sideris  appa- 

rentijs 


350  EPISTOLiE  ASTRONOMICi^ 

rentijs  tunc  maxime  probabitur.  Apparebit  autem  tunc  Mars  folito 
maior,  ita  ut  ab  imperitis  pro  infueto  aliquo  lidere  reputabitur.  Sed  ne 
te  Politicis  rebus  ob  illuftre  quod  fuftines  officium  indefinenter  occu- 
patum,  meis  his  literis  nimium  interpellem,  pluribus  fuperfedeo.  Vale 
et  amicitiam  nofiram  femel  per  literas  incoatam,  ijfdem,  fiquidem  aliter  5 
fieri  nequit,  confervare  et  fiabilire  non  gravere.  Quod  et  viciBim  a  me 
expedlabis.  Iterum  quam  feliciBime  vale.  Datae  Uraniburgi  19.  Aprilis 
Anno  1593.  Tycho  Brahe. 

[Ex  apographo  in  codice  Vindobonensi  lat.  106863*]  10 

TYCHO  BRAHE  AD  THADDi^UM 

HAGECIUM. 

S.  4- 

IRATUS  equidem  fum,  optime  mi  THADDi^E,  quod 
tam  diutino  tempore  nihil  a  te  literarum  receperim.  Ve-    15 
rum  ex  ijs,  quas  circa  initia  Decembris  Anni  proxime 
elapli  Pragse  ad  me  perfcripferis,  quae  circiter  medium 
Aprilis  huius  anni  mihi  redditae  funt,  non  fine  dolore 
demum  percipio,  eas  dilationis  huius  in  refcribendo 
fuiBe  caufas,  quas  non  incidiBe  quivis  bonus  potius  exoptaBet.  Morbis  20 
enim  varijs  et  atrocibus  te  tota  pene  aeftate  conflidlatum  fuiBe,  admo- 
dum  illibenter  hinc  cognovi.  Deus  tibi  vires  rellituat  et  valetudinem 
tuam  in  hac  fenedla  clementer  profperet.  Quin  et  ipfemet  eius  rationem 
habeas,  nec  nimijs  laboribus  et  curis  eandem  elanguefcere  linas.  Ab- 
ftineas  a  fortibus  Medicinis  vacuantibus ;  et  ijs  potiBimum  utaris,  quae   25 
ventriculum  et  principaliora  membra  fuaviter  refocillent  et  corrobo- 
rent,  praefertim  vero  bona  et  fenibus  competente  Diaeta.  Sed  quorfum 
ego  haec,  cum  ipfemet  Archiatrus,  ac  in  utraque  Medicina  tam  Gale- 
nica  quam  Paracellica  diu  feliciterque  verfatus  lis?  Verum  optimum 
ell  omnium  malorum  remedium  in  folo  Creatore,  non  autem  Crea-  30 
turis  fpem  locare.  Quod  et  te  facere  cum  alias,  tum  etiam  ex  literis 
hifce  fatis  perfpedum  habeo. 

Video  te  perluftraBe  fcopticum  et  arrogans  illud  mei  Scotici  Anta- 
goniftae  fcriptum,  idemque  Magnifico  Dn.  CURTIO  infpiciendum  diju- 
dicandumque  obtuliBe;  a  neutro  autem  vefirum  probari.  Suadetis  igi-  35 
tur  ut  eius  Sophifmata  redarguam.  At  cum  videam  ipfum  ita  in  prae- 
conceptis  Arillotelicis  opinionibus  fafcinatum  eBe,  ut  veritatem  intueri 
et  ampledli  aut  nolit  aut  nequeat,  frufiraneum  duco  bonas  horas  in 
ipfo  refellendo  male  impendere;  ex  quo  non  obfcure  pateat,  ipfum  prae 
Philautia  quadam  laudem  ex  contradidlionibus  aucupari.  Sufficiat  ita-   40 

que 


TYCHO  AD  THADDi^UM  HAGECIUM  20  APR.  1593     351 

que  me  ex  certis  Obfervationibus  et  Apodixibus  Geometricis  (licet  et 
has  in  dubium  vocare  malitiofe  et  ignoranter  potius  quam  iufte  et  in- 
telligenter  praefumat)  viris  candidis  et  cordatis,  nec  turgido  ac  teme- 
rario  prasiudicio  obcaecatis,  undiquaque  fatiffacere.  Quis  enim  adeo 
5  circumfpedte  et  invide  fua  muniet,  ut  nuUa  lit  fafluofis  et  fophifticis 
ingenijs  eadem  cavillis  impetendi  occafio?  Si  tamen  quippiam  a  gra- 
vioribus  aliquando  ftudijs  fupererit  ocij,  efficiam,  iive  per  me  ipfum, 
feu  potius  difcipulorum  meorum  aliquem,  ut  invalida  et  obtufa  huius 
Scoti  tela  partim  infringantur,  partim  aliter  exacuata  in  ipfum  retor- 

10  queantur,  ne  fibi  nimium  placendo  veritatis  maenia  apud  imbelles  et 
inertes  fe  penitus  expugnaBe  iadlitet.  Id  enim  facillimo  negotio  prae- 
fiabitur,  fiquidem  nihil  folidi  et  ad  rem  ipfam  penitius  facientis  in  me- 
dium  adferat,  fed  fucatis  et  futilibus  argutijs  potius  quam  veris  et  fub- 
tilibus  argumentis  rem  agat,  merifque  calumnijs,  fcommatis  ac  per- 

15  verfionibus  fcateat,  nec  modefiiae  limites  tranfilire  erubefcat.  Interim 
quid  Magnificus  Dn.  CURTIUS  et  tu  de  eius  fuperciliofa  et  commen- 
titia  hac  Capnuraniae  refiindione  (fic  enim  is  fcriptum  hoc  fuum  vere 
fumofum  et  faftuofum  appellat,  licet  ego  Cometas,  utut  revera  Coele- 

4^  fies,  II  e  fumofitatibus  tamen  confiare  nufquam  aBeruerim)  iudicetis, 

20  pofiquam  eam  iam,  uti  exifiimo,  plenius  introfpexeritis,  per  te  certior 
fieri  aveo.  Feci  femel  atque  iterum  mentionem  in  literis  antea  ad  te 
datis  de  parte  illa  prioris  Tomi  nofiri  tibi  dudum  tranfmiBa,  ut  tuam 
de  hac  fententiam  expifcarer.  Verum  tu  nec  in  prioribus  nec  hifce  ul- 
timis  quippiam  hac  de  re  moves.  Sufpicor  itaque,  quicquid  hoc  erat, 

25  tibi  non  eBe  redditum.  Quare  nunc  alterum  exemplum  mitto,  in  quo 
pleraque  tunc  defiderata  complentur.  Deficiunt  hic  faltem  praeter  Pri- 
vilegia,  Praefationem  et  Conclufionem,  quae  volens  differo,  tres  qua- 
terniones  in  fine  primi  Capitis,  quo  Lunaris  motus  refiitutio  compen- 
diofe  expedietur.  Hos  enim  typis  mandare  nondum  fatis  opportunum 

30  fuit,  prsefertim  quia  Eclipfes  aliquas  in  diverfis  Horizontibus  denota- 
tas  expedo,  ut  Meridianorum  differentiae  redlius,  quam  hadlenus,  prae- 
finiri  queant.  Neque  enim  ante  Nundinas  Autumnales  Librum  hunc 
in  publicum  emittere  lubet.  Mutabo  autem  quaedaminTitulo  circareli- 
quorum  Planetarum  ordinationem.  Horum  enim  refiitutionem  duobus 

35  de  Cometis  fubfequentibus  libris  anteponere  confultius  duco,  ita  ut 
trium,  quos  vocant,  fuperiorum  Planetarum,  quoad  motum  Coelefii 
conformem,  redintegratio,  Cometam  anni  1577,  iam  antea  defcriptum, 
reliqui  duo  inferiores  Commentarium  de  caeteris  minoribus  Cometis 
praecedant;  itaque  ut  perpetua  illa  et  mundo  coaeva  fidera,  tanquam 

40  principaliora  magifque  generalia,  prae  afcititijs,  temporaneis  et  parti- 
cularioribus  hifce  Aftris  priores  et  potiores  partes  merito  obtineant. 
Rogo  itaque,  miTHADDi^E,  velis  quantum  per  ocium  et  valetudinem 

liceat, 


352  EPISTOLi^  ASTRONOMICi^ 

liceat,  hunc  quem  mitto,  Aftronomicae  inftaurationis  priorem  Tomum 
perlegere,  tuamque  de  eius  contentis  graviBimam  cenfuram  per  literas 
aperire.  Idem  ab  ampliBimo  Dn.  CURTIO,  fi  quando  a  Reipub.  munijs, 
quae  laudabiliter  fuftinet,  nonnihil  refpir^rit,  fieri  quam  maxime  ex- 
optarem.  Tradlavi  pofl  Luminarium  et  Fixarum  Stellarum  accuratam  5 
verificationem  de  Nova  illa  Stella  aliquanto  prolixius;  cum  et  infolens 
ac  fupra  modum  miraculofa  eius  apparitio,  et  aliorum,  quae  expen- 
dendae  erant,  opiniones  id  efflagitabant.  Egifti  et  tu  olim  in  erudita 
illa  Dialexi  tua  de  hoc  ipfo  admirando  fidere  et  fcite  et  luculenter, 
redeque  nobifcum  aBeruifii  omni  Parallaxi  defiitutum,  et  inter  reli-    10 
qua  odlavae  (ut  vocant)  Sphaerae  Sidera,  repofitum  fuiBe.  Licet  non- 
nulla  fint,  quae  in  hoc  ipfo  fcripto  ob  feflinationem  minus  elimate  a 
te  propofita  fint,  nec  omniainrecognitionemihitranfmiBafatisrevifa. 
Quorum  pleraque  circa  principium  Cap.  8,  fiatim  pofi  Landgravianas 
animadverfiones  expendenda  fufcepi.  Quod  et  tua  me  bona  venia  fe-    15 
ciBe  non  dubito.  Tute  nunc  in  ea  circumfpedius  attende.  Videbis  uti- 
que  me  nihil  dubij  citra  rem  hic  moviBe.  Idem  quoque  circa  aliorum 
Placita,  quae  difquifitioni  fubijcio,  comperies.  Nihil  enim  magis  in  votis 
habui,  quam  ut  ||  veritatem  intemeratam  in  apertum  deducerem,  et  quae  5  "^ 
pro  vel  contra  facerent,  libertate  quadam  Philofophica  indicarem,  ut  20 
aliquid  certi  de  tam  fiupendo  miraculo  nofiris  temporibus  Coelitus  ex- 
hibito  Pofieris  confiaret,  nec  opinionum  de  hoc  varietas  et  confufio 
oftenti  magnitudinem  extenuaret;  fiquidem  a  pauciBimis  pro  ea,  qua 
par  erat,  fubtilitate  et  diUgentia  hanc  Spartam  fuiBe  excultam  exorna- 
tamque  iamdudum  perfpexerim.  Tentet  et  hic,  fi  volet,  Scoticus  meus   25 
Antagonifta,  an  ab  affixarum  Orbe  hanc  Stellam  in  Elementarem  Re- 
gionem,  fuis  invalidis  lacertis  detrahere  queat,  quo  fuum,  qui  perpetua 
infamia  per  hanc  Stellam  liquidiBime  affedlus  eiX,  tueatur  ARISTO- 
TELEM.  Et  fane  in  fcripto  ifto  Antapologetico  nefcit,  quo  fe  vertat,  ut 
huius  Stellae  Phaenomena,  pro  fuo  illo,  in  cuius  verba  iuravit,  Magiftro   30 
excufet.  Tandem  ad  opinionum  varietatem  dilabitur,  qua  fane  ratione 
nihil  ufpiam  certi  eBe  eodem  modo  evicerit,  cum  de  re  eadem  nufquam 
ferme  omnes  pariter  fentiant,  nec  numeranda  fed  aeftimanda  fint  ali- 
orum  iudicia.  Sed  faceBat  ifte,  fibique  quantum  velit,  fapiat.  Tu  vero, 
mi  THADDi^E,  prima  quaque  opportunitate  et  de  valetudine  tua  et  35 
ijs,  quae  nunc  expeto,  me  certiorem  reddere  non  degravere.  Habeo 
etiam  gratias  pro  emendato  illo  Caefareano  Privilegio,  quod  nunc  un^ 
accepi.  Scripfi  vero  ipfemet  Magnifico  Dn.  CURTIO  eique  inter  alia 
hoc  nomine  gratias  egi.  Quas  literas  hic  Civis  Gorlicienfis  fe  Pragam 
allaturum  et  un^  cum  hifce  tibi  deftinatis  diligenter  procuraturum  re-   40 
cepit.  Vale  et  ne  nimis  diu  refponfionem  expedlem,  provide.  lamque 
iterum  feliciter  vale.  Datae  Uraniburgi  20  April.  Anno  1593. 

[Ex 


TYCHO  AD  PETRUM  lUNIUM  27  APR.  1593         353 

[Ex  apographo  in  codice  Oxoniensi  Bodleiano  Smith  77] 

79  PETRO  lUNIO  TYCHO  BRAHE. 

s. 

ED  quorfum,  nobiliBime  et  ampliBime  vir,  filentium 

hoc  plus  quam  Pythagoreum?  Itane  crebrioribus  meis 

ad  te  datis  Uteris  nihil  plane  refponderis?  Quod  five  ve- 

teris  tecum  initse  amicitiae  oblivione  five  ultrone^  fcri- 

bendi  intermifiione  acciderit:  a  nofira  id  equidem  pri- 

fiina,  quantulacunque  haec  fuerit,  converfatione,  mea- 

10  que  in  te  fide  et  expedatione  aUeniBimum  cenfeo.  Tempus  itaque  eft, 

ut  vel  nunc  tandem  per  nofirates  ad  vos  Ablegatos,  tam  commoda  prae- 

fertim  oblata  occafione,  quidpiam  mecum  literarum  commutes.  Scripfi 

autem  ad  te,  ut  et  aUas,  fuperiore  anno  paulo  ante  ingruentem  bru- 

mam,  unaque  Elegiacam  quandam  epifiolam  fereniBimo  Regi  vefiro, 

15  tua  (uti  defiderabam)  opera  meo  nomine  fubmiBe  offerendam,  adiunxi. 

Quae  utrum  ad  te  farta  tedla  pervenerint,  an  tabellarij  forte  incuria  in- 

terciderint,  nihil  interea  temporis  refcire  potui.  Mitto  itaque  iam  aUud 

eiufdem  carminis  exemplar,  maiorem  in  modum  rogans,  ut  G.  prius 

illud  ad  ipfius  Maiefiatis  manus  non  pervenerit,  hoc  aUerum  ipfius 

20  Maiefiati  legendum  demiBe  exhibere,  tuaque  qua  plurimum  vales 

audloritate  et  confiUo  apud  ipfius  Maiefiatem  intercedere  non  degra- 

vere:  quo  promptius  hac  in  parte  meis  defiderijs  benigne  fatiffiat.  Quod 

fi  igitur  regale  et  antiquiBimum  hoc  fiudium  regio  fuo  condecorare 

carmine,  favorabiU  fua  erga  me  et  fubUmes  has  artes  voluntate  per- 

25  mota,  non  dedignetur:  operam  fane  apud  candidos  et  cordatos  aefii- 

80  matores  in-||primis  laudabilem  praefiiterit  et  eximij  erga  haec  facra 

Uranica  favoris  monumentum  quoddam  perenne  iugi  pofieritatis  me- 

moriae  confecrandum  reUquerit.  Id  quod  fereniBimam  fuam  Maiefia- 

tem  tuo  praefertim  fenfu  et  confiUo  clementer  conceBuram  de  eadem 

30  mihi  recipio  et  polUceor.  Conftitui  autem  Regium  hoc  epigramma  fta- 

tim  in  frontifpicio  meorum  infiaurandae  Aftronomiae  Progymnafma- 

tum  un^  cum  Landtgraviano,  quod  iamdudum  obtinuerim,  in  pleni- 

orem  huius  praelufiris  fcientiae  commendationem  apponere:  prout 

harum  exhibitor  tibi  uUerius  indicare  poterit.  Proinde  te  iterum  atque 

35  iterum  obnixe  rogatum  habeo,  ut  quantum  poBis  (potes  autem,  nec 

immerito,  plurimum)  tua  opera  et  interceBione,  quo  id  clementiBimi 

beneficij  mihi  concedatur,  et  per  hunc  ipfum  voti  compos  fiam,  fedulo 

elaborare  non  degravere.  Quin  et  hunc  ipfum  D.  NICOLAUM  CRA- 

GIUM,  luris  Dodorem,  et  Legationis  ad  vos  in  Scotiam  munus  un4 

40  cum  alijs  fubeuntem,  virum  aUoquin  in  literis  praeclare  verfatum,  et 

tuo  genio  fuopte  (fi  rede  iudico)  non  difpliciturum  ingenio,  vel  meo 

nomine  tibi  commendatum  habeas.  Vale.  Datae  Uraniburgi  27  April. 

A.  1593.  Tycho  Brahe. 

«  [Ex 


354  EPISTOL^E  ASTRONOMIC^E 

[Ex  apographo  in  codice  Vindobonensi  lat.  9737 f]  f 

MAGNIFICO  ET  GENEROSO  DOMINO     28^ 

TYCHONI  BRAHE,  DOMINO  IN  KNUDSTRUP, 
DOMINO  ET  AMICO  SUO  SUMMA  CUM 

OBSERVANTIA  PERPETUO  5 

COLENDO. 

S.  P.  27^ 

TSI  diuturni  iHius  mei  lilentij  multas  eafque  iuftiBimas 
excufationes,  GeneroIiBime  ac  NobiliB.  Domine,  afferre 
poBem,  tamen  culpam  fateri  confultius  eBe  duco  et  ad   10 
veniam  compendiofius,  praefertim  cum  mihi  res  lit  cum 
amico  nec  rigido  nec  inexorabili,  ne  li  forte  in  me  pur- 
gando  putidiufculus  eBem,  in  aliam  denuo  offenfam  in- 
cautus  relaberer;  quare  lilentio  quodam  novo  veteris  lilentij  crimen 
refellam  illudque  faltem  maiorem  in  modum  deprecabor,  ne  ab  im-    15 
mutata  animi  mei  voluntate  (quae  certe  eadem  tuo  fummo  merito  at- 
que  humanitate  incredibili  erga  te  ell  eritque  perpetuo,  quae  antea 
extitit)  hoc  profedlum  exiftimes.  Quod  li  fideiuBores  res  pofcat,  ipli, 
uti  confido,  Mag.  Domini  Legati  pro  mea  in  te  fide  et  conftantia  nihil 
avrr\v  veriti,  non  gravate  fpondebunt.  Diploma  Regium,  ut  voluifti,  ex-   20 
pediendum  curavi,  quod  un^  cum  verfibus  Regijs,  Regia  etiam  manu, 
ut  efflagitalli,  exaratis  accipies.  Ex  utrifque  SereniB.  Regis  nofiri  ac 
Domini  ClementiB.  de  te  et  tuis  fcriptis  cuiufmodi  fit  iudicium,  non 
obfcure  cognofces.  Profedlo  te  in  oculis  fert  atque  in  coelum  laudibus 
effert,  quoties  de  te  mentio  incidit.  Incidit  autem  faepiBime,  quoties  25 
nimirum  aut  iter  illud  fuum  Danicum  recenfet  aut  de  Phyfiologia, 
praefertim  Mathefi,  verba  facit,  tum  nunquam  non  praedicatur  Urani- 
burgicum  ifiudSydus.  CRAIGIUM  medicumdvTaYcoviotTivillumtuum 
eatenus  iJYiaiveiv  iuBi,  ut  argumentis  tecum  non  convitij  s  certaret,  quod 
et  pofihac  hominem  fadturum  fpero.  De  BUCHANANO  alias:  ne  Vi  30 
forte  omnia  fimul,  fcribendi  materia  utrique  defit.  Caetera  ex  Mag^^^ 
Dominis  Legatis,  qui  quanta  fide,  prudentia  atque  ||  induftria,  negotia  28«^ 
fua  hic  geBerint,  omnes  bonos  confcios  habent.  Vale  GenerofiB.  ac 
NobiliB.  Domine,  omniaque  in  te  a  me  fiudia  atque  officia,  quae  qui- 
dem  ego  praefiare  potero,  ita  velim  expecSles,  ut  illa  nulla  alia  re  nifi  35 
vitae  interitu  terminari  poBe  certo  tibi  perfuadeas.  Datae  ex  Regia  S^® 
Crucis  Cal.  Augufti  1593. 

Tuae  Magti*  ftudiofiB. 

atque  tibique  obfequentiB. 

Petrus  Iunius  a  Setoun.       40 

[Ex 


TYCHO  AD  PETRUM  lUNIUM  11  SEPT.  1593        355 

[Ex  apographo  in  codice  Oxoniensi  Bodleiano  Smith  77] 

81  PETRO  lUNIO  TYCHO  BRAHE. 

s. 

,  lUTURNUM  illud  tuum  filentium,  quod  excufationis 
lilentio  praetereundum  cenfes,  licque  vel  maxime  ex- 
cufas,  id  quidem,  mi  optime  lUNI,  argute  facis,  at  ni- 
hilominus  vel  lic  nimium  te  apud  amicum,  fponte  fua 
nihil  finiftrius  de  te  fufpicantem,  purgas.  Non  enim  ad- 
dubito,  licet  Huaenulam  nofiram  literis  tuis  diu  et  avide 

10  defideratis  (alijs  procul  dubio  et  gravioribus  impeditus  occupationi- 
bus)  invifere  aliquamdiu  fuperfederis,  quin  amorem  tamen  et  memo- 
riam  noflri  in  animo  illo  tuo  adeo  humano  et  candido  ardle  foveris. 
Quod  ut  confidentius  mihi  perfuadeam,  non  faltem  literae  hae  tuae  com- 
potiBimae,  eximiae  erga  nos  benevolentiae  fpecimen  referentes,  et  ea, 

15  quae  D.  Legati  ad  nos  feliciter  reverfi,  ex  tuis  de  nobis  amicis  fermoni- 
bus  infuper  retulerunt,  affatim  evincunt,  verum  etiam  ex  infigni  illo 
ftudio  tuo,  quo  tam  graviter  votis  noftris  fatiffecifti,  ut  et  diploma  ho- 
norificum  plane  et  praeclarum  SereniBimi  ac  potentiBimi  Regis  veftri, 
et  epigrammata,  arguta  fane  illa  et  accurata,  ab  eius  Maieftate  in  mei 

20  gratiam  favorabiliter  confcripta,  mihi  procur^ris,  non  obfcure  liquet, 
quanti  nos  et  ftudia  noftra  facias.  Quam  quidem  ob  rem  ego  viciBim 
de  te  honorifice,  ut  tua  fert  virtus  et  praeluftris  eruditio,  fentire,  gra- 
tamque  tui  memoriam  in  pofterum,  uti  et  hacSienus  feci,  confervare 
non  definam,  nec  uUo  officiorum  genere,  quatenus  vires  noftrae  id 

25  fuftinent,  me  a  te  vinci  finam.  Gratias  autem  imprimis,  quas  poBum 

82  maximas,  fereniBimo  Regi  veftro  reverenter  ||  ago,  quod  Aftronomica 
noftra  fcripta  et  diplomate  Regio  munere  et  carminibus  adeo  eleganti- 
bus  exornare  non  fit  dedignatus.  Tibi  quoque,  quod  haec  tam  illuftria 
noftrorum  operum  elogia,  ab  ipfius  Maieftate  meo  nomine  demiBe 

30  impetrare  non  fis  gravatus,  haud  parum  debeo.  Quantum  enim  noftris 
laboribus  hinc  decoris  et  gratiae  acceBurum  fit,  non  fum  nefcius.  Ita- 
que  ut  perpetua  obfervantia  tam  egregia  in  me  collata  beneficia  reco- 
lam,  devinciri  me  tibi  lubens  agnofco.  BUCHANANI  vitam,  fi  ali- 
quando  per  otium  defcribi  cur^ris  mihique  miferis,  non  faltem  rem 

35  gratam  praeftiteris,  fed  iamdudum  datis  fponfionibus  te  tandem  exfol- 
veris.  Vale,  vir  praeftantiBime,  et  de  voluntate  ac  officijs  in  te  meis  ita 
velim  ftatuas,  ut  omnia  tibi  de  me  poUiceri  fidenter  et  libere  poBis,  quae 
ab  amico  fincero  et  conftanti  proficifci  foleant.  Iterum  vale,  et  amicos  in 
Scotia  ex  me  faluta,  imprimis  eruditiBimum  illum  THOM AM  CRAI- 

40   GIUM,  qui  Uraniam  noftram  carminibus  fuis  haud  illepidis  decorare 

voluit.  Fratrem  eius,  quem  meum  Antagoniftam  vocas,  attingere  non 

45*  audeo, 


356  EPISTOLi^  ASTRONOMICyE 

audeo,  cum  prae  arroganti  philautia  nimis  mordax  veritatifque  invidlae 
hoflis  exiftat.  Quod  enim  Cometae  in^^there  ipfo  verfentur,  non  faltem 
in  eo,  qui  anno  1577  apparuit  (de  quo  inter  nos  controvertitur)  fed  qua- 
tuor  infuper  alijs  poftmodum  vilis  adeo  accurate  obfervavi,  Geome- 
triceque  demonftravi,  ut  contradicere  praefumentes  fenfu  communi  de-  5 
ftitui  merito  videantur.  lamque  tertium  et  pluries  vale.  Datae  Urani- 
burgi  11  Septemb.  1593. 

Tuae  Magnificentiae  addidliBimus 

Tycho  Brahe. 

[E  codice  Vindobonensi  lat.  1068652]  ^IO 

NOBILITATEGENERISAVITA,VIRTUTE  ET  13^ 

DOCTRINA  PRiESTANTI  D.  TYCHONI  BRAHE  DOMINO 

IN  KNUDSTORFF  ET  INSULi^  URANIi^, 

SUO  DOMINO  ET  AMICO 

OBSERVANDO.  15 

s.  ii»- 

NNUS  integer  praeterijt  die  2  Decemb.  nobiliB.  D.  TY- 
CHO  et  amice  obfervande,  cum  ad  te  fcripfi  et  refpondi 
ad  tuas,  quas  28.  Septemb.  anni  praeteriti  fcripferas  ad 
me.  Sic  totus  annus  literarum  filentio  nobis  elapfus  efi,  20 
quod  accidit,  non  oblivione  amicitiae  noftrae,  quae,  quod 
ad  me  attinet,  fandle  obfervatur  et  colitur,  fed  ob  labores 
meae  fundionis  et  occupationes  rei  familiaris  varias,  valetudinem  item 
parum  firmam  et  confiantem,  et,  ut  uno  verbo  dicam,  ob  fenium.  Ago 
enim  annum  68,  paulo  pofi,  iuxta  proverbium  ponte  deijciendus.  Me-  25 
moria  certe  ita  me  deficit,  ut,  nifi  meam  viderem  et  agnofcerem  manum, 
nunquam  me  ea  legiBe  aut  tradlaBe  dicerem.  Deum  oro,  ne  mihi  peni- 
tus  memoriam  aboleri  finat,  quod  TRAPEZUNTIO  in  fenio  eveniBe 
legimus,  fed  aliquam  faltem  concedat,  ne  divinarum  promiBionum 
uUa  me  capiat  oblivio.  Aftronomica  fiudia  nunc  plane  conticuerunt  30 
apud  me,  nec  eft,  mi  amantiB.  TYCHO,  quod  in  illis  aliquid  a  me  ex- 
pedes.  Tu  perge  in  his,  quae  coepifti,  et  perfice,  dum  vires  ingenij  et 
corporis  vividae  funt,  et  temet  aeternitati  conferva.  Solam  Medicinam 
tradlo,  fuftentandae  familiae  domefticae  gratia.  IUi  adiungo  Theologica 
et  meditationem  mortis,  quae  mors  iam  oftium  noftri  tabernaculi  faepe  35 
pulfat.  Tradaveram  etiam  Chymica  per  annum  integrum  et  amplius, 
fed  cum  vana  omnia  eBe  deprehendiBem,  deferui. 

Privilegium  Caefareum  a  SAGERO  Medico  Lubecenfi  te  accepiBe 
exiftimo.  Nam  die  5  Maij  huius  anni  fignificavit  mihi  id  ad  te  tranfmi- 

fiBe. 


THAD.  HAGECIUS  AD  TYCHONEM  14/24  DEC.  1593    357 

fiBe.  Eius  reditum  ad  nos  aut  Mifenam  expedabam.  Cometam  prae- 
terito  autumno  effulIiBe,  communis  erat  fama.  Aliunde  etiam  de  eo 
perfcribebatur.  A  me  tamen  ftudiofe  luftrante  ccelum  nufpiam  con- 

1 1  ^  fpici  potuit.  Si  quid  tibi  ||  de  eo  conftat,  ad  me  perfcribas,  oro.  Die  12 

5  Decemb.  quae  de  eo  Cometa  D.  PEUCERUS  ad  me  perfcripferit,  ex 
eius  literis,  quarum  exemplum  ad  te  mitto,  cognofces.  Hodie  qui  eft 
dies  22  Decemb.  pranfus  fum  cum  D.  CURTIO.  Monftravit  mihi  fuum 
Sextantem.  Confedlus  ell  a  quodam  inligni  artifice  Lantgraviano,  et 
nuper  admodum  allatus.  Si  iam  Quadrantem  haberemus  paratum, 

10  primo  omnium  hic  altitudinem  poli  obfervaremus,  deinde  diftantias 
ftellarum  aliquot,  et  fi  quid  aliud  emergeret,  haberes  nos  coUegas,  me 
quidem  feniculum  imbellem,  at  promptum  ad  labores  aetati  conveni- 
entes.  Curat  fibi  quoque  D.  CURTIUS  confici  globum  compadum  ex 
parvis  aBulis  ligneis  fimul  conglutinatis.  Eius  diameter  efi  6  pedum 

15  longitudine.  In  eum  globum  imponere  cupit  fiellas  tuae  obfervationis. 
luBit  te  falvere  plurimum.  ScripfiBet  libentiBime  ipfe  ad  te,  fed  tefiari 
poBum,  ob  graviBimas  occupationes  et  negocia  aulica  non  potuiBe, 
petit  ut  eum  habeas  excufatum.  Invitat  te  ad  Comitia  Imperij  Ratif- 
bonam.  Quod  Ci  te  eo  venturum  certo  intellexero,  ipfemet  tui  videndi 

20  et  te  falutandi  gratia  accurram,  modo  valetudo  et  vires  corpufculi  non 
impedierint.  Sin  venire  non  poteris,  remitte,  quaefo,  libellum  APIANI 
de  Cometa,  cui  opufcula  quaedam  Bohemica  alligata  funt.  Item  Com- 
mentaria  TRAPEZUNTIJ,  quibus  te  iam  fortaBe  non  egere  exifiimo. 
Ea  opufcula  ad  D.  CURTIUM  mitte.  B.  V.  Datae  Pragae  die  24  Decem- 

25  bris  Anno  1593. 

Per  D.  VINSHEMIUM  haec  ad  te  fcribo.  t  ftudiofiB. 

Thad. 

CASPARUS  PEUCERUS  AD  THADDi^UM  HAGECIUM. 

S.  D. 

12'  T7XPECTAVI  avide  abs  te  refponfum  ad  pofiremas  meas,  quas  non 
JZ/  dubito  te  ab  inclyto  et  generofo  D.  D.  FERDINANDO  Comite  a 
Schlick  accepiBe.  Illud  cum  differatur  opinione  mea  diutius,  cenfui 
eliciendum  eBe,  fed  nuUa  re  meliore  me  perficere  id  poBe  fum  ratus, 
quam  fi  explorem  tuas  de  Cometa  nuper  vifo  jtaQaxr\Qr\Gei(^j  quem  ego 

35  me  fateor  bis  tantum  confpexiBe,  circiter  horam  tertiam  matutinam 
in  afterifmo  Urfae  maioris,  et  quidem  eius  capite,  corpore  parvo,  co- 
lore  lurido  prorfus  et  obfcuro,  cauda  oblonga  et  fub  finem  tenui,  a  Sep- 
tentrione  fupra  ortum  folfiicialem  porredla  verfus  occafum  brumalem. 
Mihi  organis  omnibus  et  operis  defiituto,  locorum  etiam  opportuni- 

40  tate,  aliud  nihil  obfervare  licuit,  quam  quod  vifus  deprehendit.  De  tem- 

pore 


358  EPISTOLi^  ASTRONOMICi^ 

pore  exortus  cognovi  ferius.  Pofl  confpedlum  autem  bidui  fpe  mea  ci- 
tius  evanuit.  Si  quid  igitur  tibi  de  illo  exploratum  eft,  et  de  eventu  quid 
praefagias,  ut  aperias  mihi  oro,  miBis  literis  per  hunc  virum  nobilem 
ALBERTUM  a  Conttenau,  qui  ifthuc  in  aulam  Caefaream  ab  111"^°  meo 
Principe  ablegatur.  In  quod  Zodiaci  ScoSewaTii  jioqigv  et  quam  eius  par-  5 
tem  inciderit  ignoro.  Plus  non  ||  obfervavi,  quam  quod  a  Capellae  et  12^ 
Haedorum  lidere  non  procul  conftiterit,  de  latitudine,  altitudine  et  pa- 
rallaxi,  nihil  comperi,  de  his  ergo  tua  peto  et  expedo  obfervata.  No- 
bilem  hunc  virum  tibi  commendo.  Bene  et  feliciter  vale.  21  Novemb. 
Iul.Anno93.  CASPAR  PEUCERUS. 

D. 

[Ex  adumbratione  in  codice  Vindobonensi  lat.  10686 1'] 

TYCHO  BRAHE  AD  THADD.^UM 

HAGECIUM.  15 

LURIMUM  fane  gavifus  fum,  optime  mi  TH  ADDi^E,  1  «^ 
quod  ex  literis  tuis,  his  ipfis  diebus  mihi  redditis,  per- 
ceperim  te  adhuc  mediocriter  bona,  pro  hac  aetate,  frui 
valetudine.  Verebar  enim  ne  graviBimi  illi  morbi,  quos 
te  diu  multumque  infeftaBe,  ultimis  lignificafti,  faeviores   20 
adhuc  redditi,  te  nimis  valetudinarium  ledlo  detinerent, 
vel  forte  humanitus  tibi  quid  interea  accidiBet,  praefertim  ex  quo  meis 
literis  praecedente  anno  per  civem  quendam  Gorlicenfem  ad  te  datis 
nihil  tanto  tempore  refponderis.  Itaque  valde  etiam  nunc  addubito,  an 
has  redle  acceperis,  fiquidem  nuUam  mentionem  in  his  literis  facias,   25 
vel  de  contentis  earum  vel  de  Tomo  noftro  primo  Progymnafmatum 
Afironomicorum,  quem  un^  Magnifico  Domino  lACOBO  CURTIO  et 
tibi  infpiciendum  dijudicandumque  mifi.  Imo  iam  bis  tibi  eiufdem  libri 
exemplar  communicari  curavi,  pofterius  tamen  locupletius  audlum  et 
in  quo  pauca  admodum  defiderarentur,  quo  minus  publici  iuris  fierent.  30 
Mirari  autem  fatis  nequeo,  quod  in  nullis  literis  interea  ad  me  datis 
huius  rei  mentionem  facias,  quare  ad  aliorum  manus  perveniBe  hos 
libros  et  alibi  detineri  fufpicor.  Id  equidem  invite  ferrem.  Quod  Afiro- 
nomica  fiudia  in  hoc  fenio  apud  te  conticefcant,  quodque  Chymica  ob 
vanitatem  neglexeris,  redle  fieri  cenfeo,  his  enim  nimium  indulgere,  35 
elt,  ut  plurimum,  oleum  et  operam  perdere,  illis  penitius  trad\andis 
valetudinis  in  hac  ingravefcente  aetate  afflidlio  non  fuftinet;  optime 
igitur  feceris,  fi  fupramundanis,  ut  te  etiam  facere  dicis,  contemplandis 
et  valetudini  curandae  folummodo  intentus  fueris.  Privilegium  Cae- 
fareum  ultimum  illud  et  quadam  in  parte  locupletatum  Dodl.  SAGE-   40 
RUS  Lubecenfis  iam  dudum  ad  me  mifit,  pro  quo  etiam  in  ultimis 

literis 


TYCHO  AD  THADDiCUM  HAGECIUM  1594        359 

literis  et  AmpliB.  D.  CURTIO  et  tibi  gratias  obnixe  egi,  quod  et  nunc 
facio.  II 

1  ^  Cometam  quendam  in  lulio  et  Augufto  fuperioris  anni  illuxiBe  cer- 
tum  quidem  eft  ex  multorum  relatione,  at  nos  eum  hic  Uraniburgi,  utut 

5  diligentius  forte  quam  alij  coeleftibus  attendentes,  non  confpeximus, 
tum  quod  rariBima  ijs  temporibus  hic  fuerit  ferenitas,  tum  quia  verfus 
Septentrionem,  Vi  quando  coelum  per  intervalla  fudum  eBet,  chafmata 
crebra  viferentur,  quae  Cometam  illic  verfantem  per  fe,  uti  audio,  ad- 
modum  tenuem  exiftentem  facile  vifui  fubduxerunt.  Invigilavimus  ijf- 

10  dem  menlibus  omni  ferena  nod^e  (quae  tamen  uti  didlum  eft  crebra  non 
fuit)  Martis  potiBimum  ftellae  ad  acrony  chium  fitum  tendentis  obferva- 
tionibus,  ut  difcrimen  calculi  Alphonlini  et  Copernicei,  quod  in  ipfa 
oppofitione  9  gradus  (maiori  quam  unquam  alias  intervallo)  exceBit, 
coelitus  dirimere  liceret,  utque  hanc  acronychiam  Martis  obfervatio- 

15  nem  caeteris  per  plurimos  antecedentes  annos  habitis  coniungerem. 
Deprehenfus  autem  elt  Mars  (ut  et  hoc  obiter  hic  indicem)  quando 
Soli  e  diametro  opponebatur,  numeros  COPERNICI  4i  gradibus  ex- 
cedere,  Alphonlinos  vero  integris  quinis  gradibus  antevertere,  quae 
differentia  maior  quam  alias  in  cf ,  cum  pernox  eft,  obveniens  propter 

20  vicinitatem  Perigaei  eccentrici  (ut  communiter  loquar)  contigit,  illic 
enim  error  in  vero  Apogaei  loco,  qui  apud  COPERNICUM  quinos 
gradus  attingit,  admodum  foecundus  exiftit,  ut  de  eccentricitate,  quam 
is  fuis  hypothelibus  patrocinari  volens  nimium  coar(5lavit,  ut  de  alijs 
quae  huc  requiruntur  nunc  non  dicam.  Interim  vero  (ut  ad  rem  redeam) 

25  dum  Martis  obfervationi,  quoties  nodes  defaecatae  id  permiferunt,  gna- 
viter  inlillentes,  Cometam  illum,  de  quo  iam  rumor  increbuerat,  ufpi- 
am  videre  nequivimus,  utut  data  opera  illam  coeli  plagam  circa  finem 
Augulli  crebrius  infpicientes,  quemadmodum  et  alij,  qui  in  vicina 
Haffnia  aliquas  nodtes  huic  infpiciendo  vigiles  traduxerunt,  voto  fuo 

2«^  fruftrati  funt.  ||  Perfcriptum  nihilominus  ad  me  eft,  quod  Iludiofus  qui- 
dam  Danus  CHRISTIERNUS  lOHANNIS  RIPENSIS  nomine,  qui 
antequam  in  Germaniam  conceBiBet,  aliquot  annisinexercitijs  Aflro- 
nomicis  hic  mihi  infervierat,  confec5lo  uno  vel  altero  ad  imitationem 
meorum  inllrumentulo,  eius  obfervationi,  qua  licuit  accuratione,  in- 

35  cubuiBe,  neque  tamen  aliquid  certi  nili  bis,  ob  exilitatem  Cometae  et 
ferenitatis  penuriam  denotaBe.  Quicquid  tamen  id  fuerit,  is  brevi  e 
Cimbria  Patria  fua  (nuper  enim  in  Daniam  reverfus  ell)  huc  ad  me 
veniens  fecum  adferet.  Tunc  li  viderim  operae  pretium  eBe,  obferva- 
tiones  iftas  examinabo  atque  an  Parallaxes  inde  fcrutari  liceat,  ten- 

40  tabo,  ut  vel  fic,  id  quod  nobis  invitis  negledlum  efi,  quodammodo  re- 
farciam,  atque  hunc  Cometam  quinis  illis  maxima  diligentia  a  me 
Coelitus  denotatis  atque  fecundo  Tomo  Progymnafmatum  Aftronomi- 

corum 


360  EPISTOLi^  ASTRONOMICyE 

corum  defcriptis  adiungam,  mutuando  mei  quondam  difcipuli  obfer- 
vationes  atque  eas  loco  mearum  ufurpando. 

Quae  cl.  ille  PEUCERUS  tibi  de  hac  Crinit4  per  literas  fignificavit, 
nihil  ferme  ad  rem  faciunt,  nuUas  enim  habet  obfervationes,  quae  lo- 
cum  eius  apparentem  prodant,  nedum  quae  Parallaxibus  enodandis  5 
fufficiant,  imo  ne  quidem  diem  red^um  annotat,  quo  illum  viderit,  ne- 
que  ifta  invicem  congruunt,  quod  ab  initio  dicat,  fe  faltem  bis  eum  vi- 
diBe  in  Afterifmo  Urfas  maioris  et  poftea  circa  finem  fubiungat,  quod 
a  Capellas  et  Haedorum  fidere  non  procul  confiiterit;  hi  enim  duo 
afierifmi  uhra  duodecimam  cceli  partem  inter  fe  difiant.  Qualis  igitur  10 
quaefo  haec  fuerit  obfervatio  etiam  ex  folo  vifu  petita?  Ifta  igitur  otiofa 
et  mentione  indigna  uti  fuere,  ita  etiam  nunc  fint,  rehnquamus.  || 

Gaudeo  et  praefiantiBimo  illi  D.  CURTIO  communi  amico  noltro  2^ 
congratulor,  quod  Sextantis  inftrumentum  ex  officina  Lantgraviana 
adeptus  fit,  quo  fiderum  intercapedines  infalhbiliter  rimari  pofiit.  Eft   15 
procul  dubio  ad  imitationem  cuiufdam  ex  meis  fadlum,  quo  per  uni- 
cum  obfervatorem  diftantiae  menfurantur,  licet  nonnihil  maiori  ne- 
gotio  quam  alijs  Sextantibus,  qui  duos  requirunt  coUimatores,  quod 
Vi  fic  efi,  habet  rimulas  iuxta  centrum  prioribus  pinnacidijs  parallelas 
et  divifionem  per  pundla  tranfverfalia  nobis  ufitatam,  tunc  quoque   20 
fulcrum,  cuius  beneficio  in  omnem  planitiem  verfus  quafcunque  fiel- 
las  commode  dirigi  queat:  atqui  haec  VITICHIUS  Lantgravio  apud 
me  vifa  praeordinavit.  Verum  ipfemet  Princeps  loco  cochleae,  qua  ego 
in  laxando  vel  coardando  inftrumenti  angulo  utor  (quam  VITICHIUS 
indicare  neglexerat)  catenulam  rotulis  inhaerentem  addidit.  Poterit  25 
D.  CURTIUS  periculum  fieri  curare,  an  intermediante  hoc  fuo  no- 
vitio  Sextante  eaedem  prorfus  quarundam  fixarum  remotiones  depre- 
hendantur,  quales  pag.  30  et  fequenti  in  eo  fragmento  Epiftolarum 
Afironomicarum  ad  Lantgravium  fcriptarum,  quod  iam  dudum  te- 
cum  communicavi,  noftris  Sextantibus  cceHtus  defignatae,  exponun-   30 
tur;  eas  enim  fcio  exadtas  eBe,  quibus  fi  Curtiani  Sextantis  inventa  ad 
amuBim  correfponderint,  non  potefi  non  eius  perfedle  elaboratus  eBe, 
cum  omne  verum  fuo  vero  confonum  fit.  Exoptarem  autem,  ut  Qua- 
drantem  quoque  iufiae  magnitudinis  et  e  folido  metallo  confiantem 
pariter  divifum  et  pinnacidijs  infirudlum  in  promptu  haberet,  quo  per  35 
ahitudines  meridianas  Solis  et  fiellarum  declinationes  un^  cum  Poli 
fublimitate  exquifite  fcrutari  commodum  foret,  quamvis  et  hoc  eodem 
Sextante  intra  fublimitatem  fexaginta  graduum  ad  aequiUbrium  Hori- 
zontis  fit  difpofitum  atque  in  plano  meridiani  diredlo  id  ipfum  praefiare 
non  admodum  fit  invium,  qua  de  re  eum  admonere  potes.  ||  40 

Gratum  infuper  mihi  eft,  quod  Globum  magnum  fexpedalem  in  dia-  3  «^ 
metro  conftrui  curet,  profpiciat  autem  dihgenter  ne  in  rotunditate  eius 

undiquaque 


TYCHO  AD  THADDi^UM  HAGECIUM  1594        361 

undiquaque  procuranda  plus  quam  exiftimaret  difficultatis  lateat,  prae- 
fertim  ut  ea  in  materi^  ligne^  utut  varie  compofita,  mutationi  tamen 
aurse  fuaque  ipfius  natura  infiabilitati  obnoxia,  diuturna  et  confians 
fit.  Confultius  itaque  duxerim,  ut  Globum  ifium  ad  rotunditatem  ac- 
5  curatam,  quoad  fieri  potefi,  dedudlum,  permittat  primum  unius  ad 
minimum  aefiatis  calorem  et  hiemis  frigus,  varia  ijs  intercedente  aurae 
mutatione,  experiri,  donec  ad  confillentiam  aliquam  deducatur,  tum- 
que  denuo  globofitatem  eius  examinet,  atque  ubi  opus  fuerit,  emendari 
curet,  pofimodum,  ubi  fenfibiliter  nihil  remittere  et  variationem  nul- 

10  lam  fufcipere  animadverterit,  laminis  orichalcicis  laevigatis  et  fubtiliter 
adunatis  fuperinduci  faciat,  et  tunc  demum  in  rotunditatem  exquifitam 
omni  ex  parte  redigi,  politaque  fuperficie  fubdivifionibus  graduum  in 
fingula  minuta  per  pundla  tranfverfalia  commoditatem  praebente  ela- 
borari  provideat,  alias  enim  fiellas  nofiras,  quas  circiter  odlingentas 

15  cap.  2  prioris  Tomi  in  ipfo  minuto  adeoque  nonnunquam  femiBe  unius 
diligentiBime  quo  ad  longum  et  latum  coelitus  derivatas  recenfuimus, 
vix  e4  qu^  opus  fuerit  fubtilitate  et  correfpondentia  Globo  infigniverit. 
Haud  ignota  loquor,  nam  et  is  nofter  orichalcicus  Globus,  qui  fex  pe- 
des  in  diametro  adaequat,  aliquot  annorum  laboriofam  difficultatem 

20  obiecit,  antequam  ad  omnimodam  perfedionem  perdudlus  fit,  ut  de 
fumptibus  nihil  dicam,  qui  fi  numerati  figillatim  eBent,  forte  mille  loa- 
chimicorum  expenfam  aequarent  aut  fuperarent. 

Quod  tam  amice  atque  honorifice  faepedidlus  D.  CURTIUS  me  ad 
comitia  Imperialia,  quae  proxime  Ratifbonae  celebrabuntur,  invitat, 

25  eft  cur  illi  officiofe  gratias  agam,  et  G.  res  meae  multipliciaque,  qui- 
bus  occupor,  negotia  id  ferrent,  eius  benevolae  petitioni  equidem  non 

3^  [renuntiarem].  |j  Verum  cum  mihi  in  hac  infula,  utut  non  admodum 
magna,  maximis  tamen  occupationibus  difiento,  vix  tantum  fuperfit 
otij  et  temporis,  ut  in  vicinas  Daniae  oras  ad  confanguineos  et  amicos 

30  vel  etiam  propriorum  negotiorum  caufa  nonnunquam  excurrere  liceat, 
fi  itaque  tam  longinquum  in  Germaniam  iter  cum  iadlura  et  difpendio 
rerum,  quas  hic  trad^o  et  urgeo,  fufcipere  nequeam,  habebit  me  D.  CUR- 
TIUS  pro  congenita  fibi  humanitate  et  iudicij  dexteritate,  uti  fpero, 
fufficienter  excufatum.  ScripfiBem  vero  ipfemet  nunc  illi,  fi  tantum  fu- 

35  pereBet  opportunitatis,  et  nuncius  in  vicinam  Germaniam  properans 
abitum  non  adeo  fefiinaret.  Quod  vero  nunc  hac  in  parte  praetermiBum 
fuerit,  alias  oblata  commodiore  occafione  affatim  compenfare  non  fu- 
perfedebo.  Refaluta  itaque  meo  nomine  ExcellentiBimum  D.  CURTI- 
UM  tui  uti  video  meique  amantiBimum.  lamque  uterque  veflrum  bene 

40  valete. 


^  [E  codice 


362  EPISTOLi^  ASTRONOMIC^ 

[E  codice  Vindobonensi  lat.  97371]  f 

GENERIS  NOBILITATE,  OMNI  DOCTRINA-  50^ 

RUM  ET  VIRTUTUM  EXCELLENTIA  PRi^STANTISSIMO 
VIRO  D.  TYCHONI  BRAHE,  HWi^NE  INSULi^, 

DOMINO  ILLUSTR.  REGIS  DANI.^  CON-  5 

SILIARIO,  DOMINO  ET  AMICO 
SUO  HONORANDO. 

XTINCTA  nunc  prope  NobiliB.  D.  TYCHO  tuarum  de  49«^ 
me  literarum  memoria,  quae  in  huiufmodi  rebus  admo- 
dum  labilis  eBe  lolet,  et  de  humanitate  tua  ea  concepta   10 
opinione,  ut  apud  ipfum  quoque  offenliones  deferbuiBe 
exiflimem,  ad  amicitiam  redeundum  videtur.  Quod  hoc 
tempore  vir  praeftantiBimus  Dominus  lUNIUS,  qui  nunc 
legatum  ad  vos  agit,  diligenter  egit,  qui  ut  utrique  noftrum  plurimum 
favet,  ita  animorum  coniundlionem,  quae  inter  nos  fuit,  minime  diBolvi   15 
cupit,  neque  ego  fore  fperavi,  ut  tantum  laxaretur.  Si  uUa  mea  difputa- 
tione  id  evenire  poBe,  fufpicatus  fuiBem,  vel  mihi  indixiBem  lilentium 
vel  diBentientem,  quia  aliter  non  ratio  paBa  eft,  non  diBerentem  ha- 
buiBes  amicum,  cum  hoc  amicitia  nollra  non  ferre  videatur.  Quod  ad 
fcriptum  noftrum  attinet,  defenfionem  eius  nolo  agere,  hoc  tantum  20 
profiteri  libet,  fcriptori  nec  voluntatem  nec  propofitum  fuiBe  tui  vel 
minimum  commovendi.  TacuiBem  libenter,  et  ita  res  meae  fuadebant, 
nam  Mathematica  vix  unquam  cum  uUo  commodo  tradavi,  fed  filere 
non  paBus  es,  aBentire  non  potui,  nifi  aBentari  voluiBem;  fi  abfque 
argumento  fententiam  dixiBem,  non  acquieviBes;  candide  et  fincere   25 
tecum  agi  petijfii,  gratam  tibi  fore  nofiram  operam  poUicitus  es.  Oc- 
currebant  in  Apologia  tua,  quae  fiomachum  cuivis  commovere  potu- 
iBent,  ut  imperitiae,  ignorantiae,  mancipati  iudicij  et  fimilium  infimu- 
lari,  abfque  caufa  abfque  uUa  offenfione  data.  Itaque  voluntatem  tuam 
meis  rebus  coepi  praeferre,  et  illa  qualicunque  difquifitione  tibi  gratifi-   30 
cari  libuit.  Amicitia  me  dirigente  pro  veritate  et  Uraniae  tuae  dignitate 
quaedam  attuli,  quae  eo  acceptiora  fore  credideram,  quo  magis  pro  his 
facerent,  quia  has  Deas  tanto  fiudio  et  indufiria  colis,  ut  nemo  hoc  no- 
ftro  faeculo  pari,  fuperioribus  nemo  magis;  ut  noftra  defenfione  offen- 
fum  te  iri,  ne  fufpicatus  fuerim,  praefertim  G^  abfque  contumelia  id  35 
agerem,  a  qua  certe  ita  cavi,  ut  ab  igne,  neque  enim  Philofophum  ei- 
ufmodi  contentionem  decere  exiftimavi,  neque  ||  ullo  modo  noftrae  49^ 
convenire  amicitiae.  NonnuIIa  certe  res  ipfa  a  me  expreBerat,  quae  in 
quaeftionem  tantum  diredla,  in  offenfionem  non  erant  rapienda.  Si  tua 
perverti,  diftraxi,  male  accommodavi  et  caetera,  quae  nunc  et  excidere  40 

et 


lOAN.  CRAIGIUS  AD  TYCHONEM  22  APR.  1594    363 

et  fi  haererent  non  repetenda  funt,  loca  modo  defignes.  Quae  feci  in- 
fcius,  non  invitus  mutabo.  Brevitati  equidem  fiudui,  quae  copiofe  et 
pluribus  locis  a  te  allata  funt,  ne  prolixitas  taedium  pareret,  contraxi, 
fenfu  tuo  religiofe  obfervato,  in  nudam  argumenti  fpeciem  redegi,  ubi 

5  diBentiendum  fuit,  partim  ferio,  partim  etiam  per  iocum  ofiendi ;  idque 
dodiBimorum  et  optimorum,  in  fimiU  negocio,  exemplo,  ut  inde  offen- 
fum  te  iri  nequaquam  crediderim,  praefertim  cum  nihil  iniuriofe  fieret, 
aut  aUoqui  cogitatum  Qt.  Tua  quoque  me  nemo  magis  admiratus  eft 
femper,  illorumque  iufia  aefiimatio  nunquam  paBa  eft  amorem  tui 

10  minui,  tantum  abefi,  ut  ijs  quicquam  voluerim  detradum,  quin  potius 
indefeBum  tuum  et  vix  imitabile  in  coelum  ftudium  in  coelum  femper, 
ubicunque  licuit,  tulerim;  neque  enim  fi  in  re  una  diBentimus,  eaque 
non  tanti  ponderis,  in  caeteris  fimiUter,  fed  ubi  ex  apodido  agis,  me 
tuis  fubfcribentem  inprimis  habes.  Ac  in  illa  re,  quae  a  me  hadenus 

15  allata  funt,  tuo  fubijcio  iudicio,  tuo  etiam  permitto  arbitrio,  falva  veri- 
tate,  quam  fcio  te  falvam  velle,  mutes,  expungas,  cancelles  quae  libet; 
privatim  tecum  egi,  nec  nofira  ad  aUos  referenda  fuere,  qui  parum  illa 
vel  faciebant,  vel  fapiebant;  mihi  uno  verbo  H  conftitiBet,  moleftius  te 
nofira  capere,  quae  in  gratiam  tuam  fuere  fcripta,  in  eandem  quoque 

20  abolita  fuiBent.  Grati  animi  officia  a  me  requiris,  nec  alia  a  me  un- 
quam  profedla  funt,  eaque  ex  amore  magis  quam  debito,  nifi  communi 
nomine  deberi  poBint,  quod  in  commune  Reipub.  literariae  incremen- 
tum  a  te  immenfa  praeftita  fint,  quo  nomine  patiar  et  me  teneri.  Quod 
ad  fadlam  mei  mentionem  apud  Regem  et  ad  D.  Cancellarium  attinet, 

25  in  eo  quoque  benevolentiam  tuam  agnofco  et  ampled^or,  fed  nec  petij 

t  nec  opus  fuit:  SereniBimum  Regem  ipfe  et  omnes  mei,  quamvis  aulam 

50'  non  fecHemur,  clementiBimum  femper  experti  fumus,  quem  Deus  ||  op- 
timus  max.  confervet.  D.  Cancellarius,  antequam  uUa  inter  vos  eBet 
notitia,  meis  rebus  favit  plurimum,  et  aliqua  fangvinis  ratio  efi,  nec 

30  mea  illi  familiae  officia  unquam  defuere.  Ab  illo  vero  tempore  vix  allo- 
qui  eum  contigit,  femel  fortaBe  in  cafu  cuiufdam  aegri.  Sed  ifia  vale- 
ant,  et  quaecunque  alia,  ex  quibus  amicitia  nofira  turbari  poBit,  ipfe 
hoc  accepto  documento,  ei,  ut  potero,  fiudebo,  nec  dubito  quin  et  tu 
alienior  non  fis  futurus.  Si  controverfi  quicquam  inter  nos  contigerit, 

35  me  facile  filentem  habebis,  a  te  etiam  atque  etiam  peto,  ut  abfque  in- 
iuriofis  vocibus  id  fiat;  his  non  inquiritur  fed  fupprimitur  veritas.  IUa 
inter  nos  regula  fanciatur,  ut  nudis  folum  rationibus  agatur,  extra  rem 
nihil  proferatur.  Sic  diBerere  integra  amicitia  licebit.  Cupivit  dodliBi- 
mus  vir  D.  Legatus,  ut  fecum  te  inviferem,  non  patiuntur  id  amici.  Si 

40  veniBem,  gratufne  fuiBem  hofpes?  Interea  his  Uteris  revifere  te  volui, 

et  amicitiam  nofiram  redintegrare.  Tu  amicum,  qui  veram  profitetur 

amicitiam,  priftino  more  et  amore  compledlere.  Accepiftis  natum  nobis 

46*  eBe 


364  EPISTOLyE  ASTRONOMICiE 

eBe  infantem  Principem  exoptatiBimum,  R.  matrem  vultu  et  corporis 
lineamentis  refert,  redivivum  diceres  beatae  memoriae  illuftrifi.  FRI- 
DERICUM  Regem,  in  lucem  coepit  contendere  hora  tertia  poft  M.  N. 
diei  19.  Februarij,  in  eam  venit  media  ad  quartam.  Arx  Sterlini  eiufdem 
cum  hac  noftra  urbe  fere  latitudinis  eft,  vix  uno  aut  altero  fcrupulo  in  5 
Boream  deciinat,  Uraniam,  G.  placet,  confule.  Salutat  P.  T.  frater  meus 
natu  maior;  ad  te  hoc  tempore  fcripIiBet,  nili  Serenifiimae  Reginae  ne- 
gocia  impedijBent;  putat  fibi  maiores  gratias  eBe  redditas,  quam  illud 
epigramma  meritum  eft;  gratum  tamen  ipJi  fuit,  fua  tibi  accepta  eBe, 
et  paratus  eft,  quibus  poterit  officijs,  tibi  gratificari.  Vale  praeftantiBime  10 
D.  et  clementiBimus  Deus  tibi  vitam  et  vires  fuppeditet,  ut  illi  admi- 
rando  operi,  quod  prae  manibus  habes,  optatum  finem  poBis  imponere. 
Datae  Edinburgi  22.  Aprilis.  ^^.  ^bfervantiB.  ' 

lOAN.  CRAIGIUS,  15 

Dodlor  Medicus. 

Salutem  precor  dodliBimis  et  praefiantiBimis  viris  Domm.  D.  D. 
CRAIGUS. 


[E  codice  Vindobonensi  lat.  97371] 

NOBILI  AC  GENEROSO  DOMINO,         52 

DOMINO  TYCHONI  BRAHiE. 
MAGNIFICE  ET  GENEROSE  DOMINE.  52' 

R  ATA  mihi  inprimis  erat  illa  mei  mentio,  quam  in  literis 
a  te  ad  ClariBimum  Dominum  lUNIUM  SereniBimi  Re- 
gis  conliliarium  et  iam  apud  vos  legatum  miBis  perlege-  25 
ram.  Nam  licet  mihi  probe  confcius  eBem,  minime  me 
concernere,  quae  de  me  fcripferas,  tamen  laudari  a  tali 
viro,  in  quo  tot  generis,  tot  fortunae  et  eruditionis  orna- 
menta  funt,  nemini  non  acceptum  vel  gratum  eBe  poteft,  et  nili  aliqua 
literarum  lignificatione  id  agnoviBem,  fuiBem  profedlo  ingratiBimus.  30 
Spondeo  itaque  Magnifice  Domine,  me  tuo  merito  et  tui  amantiBimum 
et  pollhac  IludiofiBimum  futurimi  et  officijs,  quibus  poBim,  curaturum, 
ut  vere  id  de  me  poBis  iudicare.  Unum  hoc  peto,  ut  fi  quae  offenfionum 
caufae  adverfus  fratrem  meum  fuperfint,  illas  mihi  velis  pro  tua  hu- 
manitate  condonare.  Nam  licet  in  ea  qua  frater  opinione  fim,  fupra  35 
coelum  Lunae  nihil  corruptioni  obnoxium  gigni  poBe,  tamen  te  virum 
tantum,  tot  annorum  experientia  confirmatum,  tot  Mathematicis  or- 
ganis  inftrudtum  aliter  fentire,  alijfque  viris  magnis  tuam  fententiam 
probaBe,  nifi  multa  eBent,  quae  tecum  facerent,  nunquam  mihi  per- 

fuadebo. 


THOMAS  CRAGIUS  AD  TYCHONEM  1594  365 

fuadebo.  Sed  in  hoc  docfliorum  Jit  iudicium.  Rem  ipfam  mitto,  fcripti 
fraterni  genus  non  probo.  Acerbius  enim,  quam  par  erat,  adverfus  vi- 
rum  tantum  fe  geBit,  quem  pro  admirabili  eruditione  colere  debuerat. 
Sed  in  philofophicis  concertationibus  a  prima  aetate  verfatus  ufu  acri- 

5  moniam  difputandi  fibi  comparavit.  Scriptum  illud  nunquam  exijt,  et 
fcio  me  apud  fratrem  poBe  ut  perpetuo  fupprimatur,  vel  fi  malis  cum 
honorifica  tui  nominis  et  eruditionis  mentione,  et  omni  felle  purgatum 

t  exeat;  immo  ut  cum  HORATIO  loquar,  five  flammis  mandare  velis, 

five  mari  Adriano,  utrumvis  pro  tuo  arbitrio  expedtabis.  Interea  me 

10  tui  amantiBimum  et  in  eo  nulli  concedentem  in  futurum  pro  tuo  am- 

pledlere.  Deus  optimus  maximus  in  omnibus  rebus  tuis  gerendis  fem- 

per  adfit,  femper  te  et  tua  gubernet  precor.  Vale. 

Tui  femper  obfervantiBimus 

Tho.  Cragius. 

15       Expedlant  nofiri  omnes  tuum  de  feliciBima  et  aufpicatiBima  prin- 
cipis  nofiri  genefi  iudicium. 


[Ex  adumbratione  in  codice  Vindobonensi  lat.  9737 f] 

36V  ERUDITISSIMO  ET  HUMANISSIMO  VIRO 

D.  THOMi^  CRAGIO  I.  V.  D.  AMICO  SUO 
20  PLURIMUM  DILECTO. 

EDENBURGI. 

36-  S. 

RATISSIMi^  mihi  fuere  literae  tuae,  vir  eruditiBime, 
quas  accepi  nuper  refertiBimas  fingularis  in  me  bene- 
^^  ff  ^^^SP  volentiae  et  amoris  notis.  Quocirca  etiam  fufius  refpon- 
dere  illis  decreveram,  modo  Magnificus  D.  P.  lUNIUS, 
uti  propofuerat,  in  infula  hac  me  invifiBet.  Sed  fpirante 
mox  Aufiro,  Helfingorae  eum  paratum  iam  navem  afcen- 
dere  curfim  tantum  falutare  licuit,  ita  ut  hac  ratione  omnis  mihi  re- 
30  fcribendi  oportunitas  tum  fublata  fuerit,  et  ne  nunc  quidem  ob  varias 
occupationes  aUaque  impedimenta  otium  uUum  relicSum  fit,  ut,  quan- 
tum  velim,  Uteris  compledtar.  Nihilominus  breviufculas  hafce  ad  te 
dare  cenfui,  ne  ad  humaniBimam  tuam  Epifiolam  plane  obmutefcere 
viderer.  Quod  vero  ad  negotium  de  Cometis  attinet,  mihi  perinde  eft, 
35  five  quis  in  coelo  eos  credat,  five  in  aere  verfari.  Sufficiet  quod  ex  quin- 
que  huiufmodi  crinitis  fideribus,  quae  annis  aUquot  proxime  elapfis, 
arduo  et  indefeBo  labore  obfervavi,  nuUum  infra  Lunam  fuiBe,  quin 
et  eoriun  quaedam  ne  tantillam  paralaxin,  qualem  Sol  efficit,  admi- 

fiBe, 


366  EPISTOLi^  ASTRONOMICiE 

liBe,  ideoque  ipfo  longe  altiora  et  a  terris  remotiora  extitiBe  invidis 
rationibus  demonflr^rim.  Unde  apertiBime  liquet  omnes  Ariftotelicos, 
qui  tot  iam  feculis  contrariam  tutati  funt  fententiam,  hac  in  parte  pluri- 
mum  aberraBe  et  Cometas  fublunares  efficiendo  toto  (prout  dici  folet) 
coelo  deviaBe.  Fratri  autem  tuo  non  invideo  hunc  ob  autoritatem  ARI-   5 
STOTELIS  errorem,  quem  cum  multis  alijs  communem  habet,  miferet 
potius  quod  cum  Mathematicus  fit,  caeteris  oculatior  non  exiftat.  Ad 
literas  eius  refpondiBem  quidem,  fi  ea  quae  prae  fe  ferunt,  fincere  et 
fine  arroganti  praeiudicio  didta  eBe  comperiBem.  Verum  exifiimo  ||  eas  36^ 
Capnurania  ifta  fcoptica  non  multo  manfuetiores,  adeo  ut  inter  alia   10 
hofpitalitatem  etiam  meam  (ne  quid  dicam  amplius)  in  dubium  vocare 
non  vereatur,  dum  fic  fcribit:  Cupivit  dodifi.  virD.legatus  ut/ecum 
te  inviferem,  non  patiuntur id amici.  Sivenifiem,  gratufne  fuifiem 
hofpes?  Caetera  per  temetipfum  et  pro  tu^  prudenti^  atque  humani- 
tate  fatis  intelligis.  De  me^  vero  benevolentia  erga  te,  cuius  fingularem   15 
candorem  et  virtutem  pari  dodlrin^  coniuntam,  cum  ex  praefiantiBimi 
D.  PETRI  lUNIJ  relatione,  utut  inter  nos  breviculd,  tum  ex  proprijs 
tuis  literis  atque  carminibus  perfpedlam  habeo,  non  efi  quod  addubites, 
imo  fi  quid  tibi  quod  gratum  fit  per  me  praeftari  queat,  invenies  me 
quam  paratiBimum.  Cum  autem  eleganti  poetic^  ven^  te  praeditum  20 
eBe  ex  verfibus  eiufmodi  gratia  confcriptis  non  obfcure  perfpexerim, 
Epifiolam  hanc  Elegiacam  ad  imitationem  Ovidianarum  nupere  animi 
caufa  fororis  nomine  a  me  lufam  adiungere  volui,  ut  videas  me  non 
femper  fubHmia  et  coelefiia,  fed  etiam  terricolis,  ut  plurimum,  ufitata 
nonnunquam  (obiter  tamen)  tradare.  Vale.  Datae  Uraniburgi  26.  lulij   25 
Annol594. 

[E  codice  Vindobonensi  lat.  97371]  f 

NOBILITATE  GENERIS,  VIRTUTE  AC  ERU-  39^ 

DITIONE  ILLUSTRI  VIRO,  DOMINO  TYCHONI  BRAHE, 

DOMINO  DE  KNUDSTRUP  ET  URANIBURGO,  30 

FAUTORI  SUO  OMNI  OBSERVANTIA 
COLENDO. 

S.  38' 

ISI  quodammodo  T.  E.  GeneroIiBime  DomineTYCHO 
mea  erga  T.  E.  debita  obfervantia,  et  mihi  tua  in  me  be-  35 
nivolentia  perfpedta  eBet,  vererer  fane  ne  meiun  incu- 
fares  officium,  quod  toto  iam  pene  femeftri  nihil  ad  te 
literarum  tranfmiferim.  Id  quod  meae  ingratitudini  aut 
incuriae  nequaquam  afcribas  velim.  In  ea  fiquidem  lo- 

corum 


CUNR.  ASLACIUS  AD  TYCHONEM  23  OCT.  1594     367 

corum  adyta  hic  detrudimur,  ad  quae  commeantibus  hinc  inde  ad  vos 
Tabellarijs  haud  ita  crebro  praebetur  aditus.  Scripfi  tamen  non  ita  du- 
dum  ad  V.  E.  cum  internuncio  quodam  Marpurgenli,  qui  Herbornae, 
aBumpto  Chartopaeo  quodam,  me  convenerat.  Is  in  Daniam,  adhibito 
5  eiuTdem  Opificij  comminiftro,  fe  unk  confefiim  profedlurum  et  te  ope- 
ram  fuam  in  Officina  Chartacea  aliquamdiu  elocaturum  fpondebat. 
Verum  trifurcifer  ifie  Marpurgium  rediens  caufa  nefcio  qua  clam  fe 
fubduxit,  meque  ita  praeter  opinionem  thaleris  aliquot,  quos  pro  com- 
meatu  ifii  nebuloni  praenumeravi,  caUide  emunxit.  Sed  patior  hoc  quic- 

10  quid  eft  iac5lurae  eo  facilius,  quod  iam  demum  quid  eiufmodi  commit- 
tendum  fit  agyrtis  et  vefpertilionibus,  meo  qualicunque  damno  redius 
fapiam.  Caeterum  CLAVIJ  hunc  in  Sphaeram  SACROBOSCI  Com- 
mentarium  ad  te  ablegavi  ob  tradlatulum  quendam  de  Nova  Stella 
Anni  72  infertum.  In  quo  multa,  fi  rede  memini,  praefertim  de  genera- 

15  tione  et  fitu  eius  i^thereo,  idque  inter  Firmamenti  Sidera,  magnitu- 
dine  primaeva  apparenti  etc.  vefiris  non  omnia  diCona  placitis  adfert. 
Miror  hominem  Peripateticum  a  fuae  fedlae  Coriphaeo  ARISTOTELE 
tam  Hbere  in  plerifque  his  diBentire.  Quo  nomine  CRAIGO  illi  Scoto 
iurato  ARISTOTELIS  mancipio,  veritatis  perduelli,  longe,  meo  iudi- 

20  cio,  anteponi  merebitur.  Vidi  egomet  non  ita  dudum  Epiftolas  illius 
nonnullas  ad  te  de  negotio  Cometico  perfcriptas.  Inaudieram  etiam  a 
Conterraneis  eius  circumferri  Capnuraniae  illius  nugamenta  et  cum 
dodlis  quibufdam  communicari.  Exoptant  igitur  mecum  et  expetunt 
quidam  vefirarum  laudum  et  lucubrationum  fiudiofi,  ut  non  tantum 

25  Apologiam  Scoticis  iftis  de  Cometarum  ortu,  fitu  ac  motu  a  vobis  op- 
pofitam  fomnijs,  fed  etiam  Lichnuraniam  quandam,  reliquas  Capnu- 
raniae  illius  tenebras  ac  denfos  fumos  fuis  radijs  difcutientem,  pubUci 
iuris  faceretis.  Sed  quid  ego  nodluas  Athenas?  Catalogum  vero  hunc 
recentiorum  audlorum  addidi,  fi  quos  forte  proximo  mercato  Franco- 

30  furtenfi  ex  ijs,  qui  hic  aBignantur,  novellis  libris  vobis  per  me  coemi 
expetiveritis.  In  quem  ufum,  quas  ex  vefiris  pecunijs  reliquas  habeo, 
tum  Gl  quid  uUerius  fit  erogandum,  lubens  impendam.  Reperietis  etiam 
his  adiundlam  terrae,  ut  vocant,  figillatae  portiunculam  quandam,  quae 

38^  tribus  hinc  ||  circiter  milliaribus  ubertim  effoditur.  Quod  vero  OTTONI 

35  audor  et  fuafor  fuerim,  ut  und  ad  te  perfcriberet,  in  meliorem  partem 
interpreteris  oro.  Dudum  fiquidem  a  me  petijt,  ut  fibi  permitterem 
amoris  et  benevolentiae  teftificandae  gratia,  literas  fuas  ad  te  daret.  Id 
quod  me  iUi  tum  conceBurum  fpondebam,  ubi  fine  craBioribus  mendis 
proprio  Marte  epifiolam  conficere  valeret.  Itaque  iam  aggreBus  eSi  me 

40  fuafore,  et  quidem  felicius  quam  fperabam.  Paucula  a  me  limitata, 
nonnulla  interpolata.  Vides  igitur  non  obfcura  ingenij  hac  praefertim 
aetate  indicia.  Quem  in  virum  bonum  ac  dodlum  fucceBu  temporis  per- 

vafurum 


368  EPISTOLiE  ASTRONOMICiE 

vafurum  mihi  perfuadeo,  fi  modo  quemadmodum  inceperit,  ita  in 
pollerum  inoffenfo  pede  ad  callem  VIRTUTIS  ac  VERITATIS  con- 
tenderit. 

Vale  praecipuum  Patriae  ornamentum,  vita,  ut  dignus,  quam  diu- 
tiBime,  Sl  quifquam,  incolumi,  meque  tuo  favore  dignare.  Iterum  quam  5 
felicifiime  vale.  Sigenae  NaBoviorum  23.  Odlob.  Anno  1594. 

T.  ampliBimi  nominis  honoris 

defiderij  fiudioB. 

CUNRADUS  BERGENSIS. 

Sciatis  globum  coelefiem  fecundum  vefiras  obfervationes  reftitutum   lo 
et  affabre  folerterque  elaboratum  his  nundinis  prodijBe,  magna  fane 
multorum  gratulatione.  Sed  nimis  care  aefiimabatur  nempe  un^  cum 
terrefiri  aequalis  magnitudinis  22  thal. 

[E  codice  Vindobonensi  lat.  1068651]  f 

CLARISSIMO  VARIOQUE  DOCTRINARUM  lo^ 

GENERE  ERUDITISSIMO  EXCELLENTISSIMOQUE  VIRO 

DOMINO  THADDJEO  HAGGECIO,  PHILOSOPHIyE 

ET  MEDICINi^  DOCTORI  EXIMIO,  AULJE 

CiESARE^  MEDICO,  AMICO  SUO 

INPRIMIS  COLENDO.  20 

S.  9' 

NCREDIBILI  laetitia  fum  perfufus,  clariBime  et  aman- 
tiBime  mi  THADDi^E,  cum  tuas  ultimas  die  10  lanu- 
arij  huius  anni  mihi  perfcriptas  litteras,  iam  nuper  Haff- 
niae  in  ultimis  comitijs  per  vicarij  Regij  in  Holfatia  mi-  25 
niftrum  accepiBem.  Metuebam  enim  prius,  ne  aliquid 
tibi  humanitus  accidiBet,  in  ea  praefertim  ingravefcente 
aetate  tot  periculofis  morbis  infeftato.  Siquidem  totum  pene  triennium 
(ni  fallor)  interceBit,  ex  quo  ante  has  aliquid  a  te  accepi  litterarum; 
nec  etiam  interea  aliunde  quippiam  de  te  cognovi.  Atque  hinc  fadlum  30 
elt,  cur  tam  diu  fcriptione  fuperfederim:  nunc  vero,  ciun  te  et  vivere 
et  valere,  morborumque,  qui  imminebant,  faevitiam  divina  ope  eva- 
fiBe,  ex  hifce  tuis  intelligam,  eft,  cur  non  faltem  tibi,  fed  et  mihi,  qui  te 
femper  in  intimis  habui,  magnopere  congratuler,  Deoque  tecum  gra- 
tias  agam,  quod  te  tam  benigne  hadlenus  conferv^rit,  utque  idem  in  35 
polterum  facere  dignetur,  ex  animo  oro.  Domini  I.  CURTIJ  Procan- 
cellarij,  communis  noftri  amici,  obitus  et  mihi  fane  non  minimum 
ludlum  peperit.  Nam  virum  illum,  non  faltem  ob  Politica  negotia  et 

officij 


1 

i 

TYCHO  AD  THADDi^UM  HAGECIUM  12  AUG.  1595    369 

officij  dignitatem,  in  qua  praecelluit,  fed  et  multo  magis  propter  difci- 
plinarum  liberalium  amorem,  adeoque  Mathematum  (quod  alias  in 
Politicis  rarum  eft)  eximiam  peritiam  fufpexi  dilexique  plurimum. 
Nollem  ea,  quae  in  Aftronomiae  exercitium  et  honorem  elaborari  cu- 
5  ravit,  quaUacunque  tandem  ea  fint,  in  imperitorum  manus  pervenire 
aut  prorfus  interire,  fed  optarem  potius,  ut  tibi  concederentur,  quo,  G. 
non  per  temetipfum,  ob  fenij  obllacula,  faltem  aliorum  a  te  informa- 
torum  oper^  in  ufum  deduci  queant.  Enitere  igitur,  quibufcunque  licu- 
erit  rationibus,  ut  ea  obtineas.  Cuperem  vero  quam  maxime,  primum 

10  noRrum  tomum  Progymnafmatum  Aftronomicorum,  quem  eidem  Do- 
mino  CURTIO  (bonae  memoriae)  tranfmifi,  in  poteftatem  tuam  redigi, 
ne  ad  eos  forte  perveniret,  quibus  quam  minime  eius  copiam,  ante- 
quam  omnino  publici  iuris  fieret,  concedi  vellem,  quique  meis  labori- 
bus,  uti  faepenumero  fit,  abuti  non  vererentur.  Difquiri  inibi  videbis 

15  in  omnium  fcripta,  quotquot  de  Stella  illa  nova  edita  nancifci  licuit, 
tum  quoque  in  tuam  Dialexin,  prout  in  eo  exemplari,  quod  Dominus 
CURTIUS  acceperat  (fiquidem  id,  quod  tibi  deflinaveram,  interciderit) 
videre  licet.  Has  vero  meas  animadverfiones  non  alio  animo  quam  ab 
amico  decet,  prodeuntes,  G.  aliquando  perfpexifii  vel  in  pofierum  ledlu- 

20  rus  es,  averem  equidem  a  te  cognofcere,  an  aliquid  in  his  haberes,  quod 
replicatione  dignum  cenferes.  Quod  te  pro  tua  ingenuitate  libere  indi- 

9  ^  caturum,  nec  diffido  nec  illubenter  habeo.  ||  Quod  vero  totum  illud  opus 
tam  diu  differatur,  quo  minus  lucem  publicam  videat,  praeter  gravia 
quaedam  impedimenta  e  rebus  quibufdam  a  Philofophia  alienis,  quae 

25  mihi  invito  multo  iam  tempore  obtigerunt  vel  potius  obfiiterunt,  ac- 
ceBit  et  hoc,  quod  Chartopaeo,  quem  in  moletrina  mea  pro  papyro  con- 
ficienda  hic  conduxeram,  fatis  concedente,  nullum  alium  eiufcemodi 
opificem  e  Germania,  utut  diligenter  ea  in  re  laborarim,  per  totum  hoc 
elapfum  triennium  nancifci  potuerim.  Ideoque  chart^  impreBori^  de- 

30  ftitutus,  typographicas  quoque  operas  intermittere  coa(5lus  fum.  Nunc 
vero  tandem  e  vicin^  Meckleburg^  Chartopaeum  adeptus,  molendi- 
num  meum  huic  artificio  deftinatum  redintegrari  et  ampliari  procuro, 
quo  papyri  defedlus  noftros  in  pofterum  (uti  fpero)  labores  non  amplius 
retardet. 

35  Quae  de  c?  ftellsl  adeo  multum  in  ultimo  Acronychio  fitu  ab  utroque 
calculo  hadtenus  ufitato  digrediente  indic^ram,  eodem  modo  fe  habe- 
bant,  neque  huius  difcrepantiae  et  aliarum  in  fydere  hoc  a  coelefii  tra- 
mite  deviationum  me  cauBa  latet,  ex  ipfo  ccelo  multis  iam  annis  con- 
quifita  patefadaque,  partim  ufitatis  hypothefibus,  non  omnimode  eius 

40  apparentijs  fufficientibus,  partim  in  ijs  ipfis,  Apogaeo  et  eccentricitate 

non  ad  amuBim  difpofitis.  Nam  ut  de  Coperniceis,  quae  noftrae  inven- 

tioni  quam  proxime,  Ucet  inverfo  quodam  ordine,  quadrant,  folum- 

47  modo 


370  EPISTOLyE  ASTRONOMICiE 

modo  hic  dicam,  Apogaeum  cT  in  iplius  numeratione  plus  5  gradibus 
ell  ulterius,  quam  coelellis  norma  pollulat,  et  eccentricitas,  quam  is 
Ptolomaic^  minorem  reddidit  (forte  ut  eo  probabilius  fuae  fpeculationi 
in  motu  Terrae  et  eccentricitate  0  alterat^  patrocinaretur)  tantum  ab- 
ell,  ut  anguftior  admittenda  fit,  quod  potius  nonnihil  (pauculis  tamen  5 
minutis)  maiorem  quam  a  PTOLOMi^O  fadlum  ell,  eandem  conlli- 
tuere  operaeprecium  lit,  modo  Phaenomenis  cf  omnimode  fatiffiat.  At- 
que  vel  hoc  folo  experimento,  COPERNICI  in  motu  Terrae  et  quiete  0 
pofitio  labefadatur.  Nam  et  is  cum  difcipulo  RHETICO  hinc  fuam 
hypotypofin  non  minimum  fiabilimenti  acquirere  opinatus  eft,  quod   10 
videlicet  d*  eccentricitas  ad  analogiam  mutatae  eccentricitatis  0  vel 
potius  (ut  ille  vult)  Terrae  decrefcendo,  alterata  ipfi  crederetur.  Id  ta- 
men  obfervationum  incuri^  potius  fadlum  efi,  quam  quod  citra  omne 
dubium  tale  quid  coelitus  depromi  queat.  Sic  etiam  in  aliorum  Plane- 
tarum  Apogaeis  confiituendis  (ut  de  eccentricitatibus,  quas  a  PTOLO-   15 
M^O  nimis  fecure  mutuatus  efi,  nihil  addam)  non  parum  lapfus  efi 
magnus  ille  nunquamque  fatis  laudatus  COPERNICUS.  Et  licet  in  ([ 
multo  concinniorem  et  probabiliorem,  ||  quam  Ptolomaica  erat,  adin-  10«^ 
venerit  Theoriam,  tamen  ne  haec  quidem  Lunaribus  curricuHs  excu- 
fandis  per  omnia  fufficiens  eft.  In  novilunijs  et  plenilunijs  ac  quadra-  20 
turis  utrifque  utcunque  locum  meretur,  utut  ne  in  his  quidem  requifita 
praecifione  omnia  expediat.  In  locis  vero  4°^,  quae  iam  didlis  intermedia 
funt,  nequaquam  apparentias  falvat,  nifi  dimidij  gradus,  cum  ([_  circa 
medias  elongationes  maioris  Epicycli,  et  pene  integri  gradus,  quando 
prope  Apogaeum  vel  Perigaeum  eiufdem  verfatur,  iaduram  pro  nihilo  25 
duxerimus.  Unde  etiam  diutius  quam  fperaBem  me  ([  apparens  enor-  t 
mitas  detinuit,  quo  minus  eius  univerfos  errores  ratae  et  undiquaque 
convenienti  hypothefi  fubijcere  licuerit,  quam  tamen  me  nunc  tandem 
aBecutum  confido,  plurimorum  annorum  in  diverfimodis  revolutio- 
num  locis  huic  fufficienter  adfiipulantibus,  quae  varijs  indiget  circu-  30 
larium  motuum  commixtionibus,  ipfam  (I  fubitaneam  et  vagabundam 
inftabilitatem,  non  improprie  repraefentantibus.  Verum  alius  et  con- 
venientior  (uti  fpero)  dabitur  haec  tradlandi  exponendique  locus.  Ego 
cum  fciam  te  talibus  deledtari,  non  omnino  hic  intadla  relinquere  volui, 
quo  aliquid  faltem  Aftronomici  haec  noftra  Epiftola  ad  rerum  Aftrono-  35 
micarum  cultorem  direda  contineret.  Quae  in  globo  Domini  CURTIJ 
ex  ligne^  materi^  conftante  improbas,  ea  prorfus  ita  fe  habent,  prout 
aBeris.  Fruftra  enim  tales  machinae  de  ligno,  quocunque  tandem  modo 
compofito,  praeparantur.  Neque  enim  aeris  mutationem,  aeftatifque  et 
hyemis  diverfitatem  aut  temporis  diuturnitatem  perferunt.  Commen-   40 
taria  TRAPEZUNTIJ  in  PTOLOMiEI  magnam  Syntaxin  et  libellum 
APIANI  de  Comet^  unA  cum  adiundtis  libentiBime  tibi  reftituerem, 

cum 


TYCHO  AD  THADDi^UM  HAGECIUM  12  AUG.  1595     371 

cum  mihi  nuUi  lint  ufui,  li  modo  idoneum  hominem  invenire  liceret, 
qui  eos  certo  et  tuto,  vel  Francofurtum  ad  Typographum,  de  quo  fcribis, 
vel  etiam  Pragam  ad  te  ipfum  perferret :  qu^  etiam  in  re  pofthac,  quan- 
tvun  potero,  elaborabo.  Interea  moram  (li  qua  inciderit)  candide  excu- 

5  fatam  habe,  meque  tui  perpetuo  fore  quam  ftudioIiBimum  et  ad  quaevis 
officia  praeftanda  quam  paratiBimum,  tibi  (quod  et  te  facere  non  dubito) 
perfuafum  habe.  lamque  feliciter  vale,  et  fenij  gravamina  patienter 
fuftine.  Uraniburgi  12  Augufti  A.  C.  95. 

Tui  amantiB. 

10  TYCHO  Brahe, 

manu  propria. 

Si  MONAVIUS  adhuc  (uti  fpero)  in  vivis  eft,  et  tibi  cum  eo  (de  quo 
non  dubito)  intercedit  familiaritas,  rogo  ipfum  per  litteras  admoneas, 
ut  de  libris  VITICHIANIS,  an  eos  a  forore  fuperfiite,  proutidemMO- 
15  NAVIUS  ad  me  perfcripfit,  feque  impetrafie  afieruit,  obtinere  queam 
nec  ne;  et  de  precio  certiorem  me  reddat.  Nam  mihi  iamdudum  MO- 
NAVIO  hac  de  re  fcribenti  nihil  refponfum  ell;  five  quod  litterae  meae 
interciderint,  Siye  quod  alia  mihi  hadenus  ignota  fubfit  caufia.  Tu  vero 
haec  meo  nomine  quam  commodifiime  data  oportunitate  expedies. 


25 


30 


35 


20    [Ex  apographo  in  Andrese  Alciati  Contra  vitam  monasticam  ad  Bern.  Mattium  epistola  (Lugd. 
Bat.  1695)] 

219  TYCHO  BRAHE  lOH.  ISACIO  PONTANO. 

s. 

IN  AS  iam  nuper  a  te,  dilede  mi  lOH  ANNES IS  ACIDE, 

intra  paucos  dies  accepi  literas.  Ex  quibus  cognovi  te 

falvum  ad  patrem  Amltelrodamum  hinc  redijfie,  quod 

et  libenter  audio.  Refpondebo  vero  ad  utrafque  hifce 

unis,  et  ad  priores  primum.  Indicas  illic  fiatim  ab  initio, 

commilitonem  lOANNIS  ANTONIJ  tecum  fuifie,  lite- 

ras  accepifie,  contenta  earum  placuifie,  ideoque  ipfum  itineri  confefiim 

fe  accinxifie.  At  vero,  nec  is  nec  eius  focius,  tanto  interim  elapfo  tem- 

pore,  huc  advenit.  Si  pofimodum  id  fiet,  mihi  non  erit  ingratum.  De 

Sphaeropaeo  quod  fcribis,  illum  proprijs  literis  fuam  fententiam  mihi 

aperturum,  nihil  tamen  etiamnum  ea  in  re  effedum  eft.  Nam  nec  lite- 

ras  nec  globos  exinde  ab  eo  obtinui.  Videtur  avaritia  nimiimi  fafcina- 

tus,  a  qua  Allrali  infedtione,  five  coeli  five  fbli  vitio,  plerique  eorum, 

qui  caetera  propemodum  religionis  quodam  affedlu  effedluque  fuperare 

vel  didicerunt  vel  videri  volunt,  fe  vindicare  non  fullinent.  Si  is  pro- 

220  mifiis  non  ||  fieterit,  erit  forte  alius,  qui  lubens  hanc  conditionem  arripiet. 

47*  De 


372  EPISTOLi^  ASTRONOMIC^ 

De  dodlis  veflratibus  quae  fcribis,  mihi  inprimis  accepta  funt.  Magnus 
ille  SCALIGER  li  huc  in  Daniam  (uti  lignificas)  advenerit,  haud  vul- 
garis  felicitatis  loco,  li  me  invifere  non  degravatus  fuerit,  duxerim.  Vi- 
rum  enim  illum,  etfi  abfentem,  mihique  de  facie  adhuc  ignotum,  fem- 
per  (uti  etiam  eius  meretur  virtus  et  dodrina  incomparabilis)  in  precio   5 
habui,  fufpexique  plurimum.  DOUZAM  filium  fummae  exped^ationis 
iuvenem,  quem  a  vobis  in  Germaniam  adeoque  vicinam  nobis  Cim- 
briam  difceBiCe,  meque,  fi  alia  non  obfiiterint,  hic  alloqui  decreviBe 
ais,  nondum  vidi.  Si  is  deinceps  acceBerit,  erit  mihi  ipfius  congreBus 
perquam  iucundus.  Nam  et  eius  ingenium  et  ad  folidam  eruditionem   10 
arduum  enixum  diu  multumque  magni  feci.  R.  SNELLIUM,  eximium 
illum  Lugdunenfium  Mathematicum,  quod  meo  nomine  conveneris, 
et  confilium  de  filio  ifihuc  mittendo  aperueris  eiufque  difciplinae  com- 
mendando,  gratum  efi;  longe  vero  adhuc  gratius,  quod  iam  in  tantum 
ipfi  placuerit,  ut  filium  fuum  huc  viciBim  mittere,  et  meae  fidei  concre-    15 
dere  (dummodo  de  me^  voluntate  prius  certior  redditus  fuerit)  animum 
induxerit.  Ego  meum  TYCHONEM  ifihuc  fub  initia  futurae  aeftatis,  ut 
fiudijs  ingenuis  operam  navet,  amandare  conftitui,  et  SNELLIJ  difci- 
plinae  morumque  infpedlioni  fubmittere,  nihil  de  ipfius  fide  et  integri- 
tate  addubitans,  quin  feduli  et  fidelis  praeceptoris  ac  moderatoris  mu-   20 
nus  fit  obiturus.  Si  ille  ||  fuum  GILLEBRODUM,  aut  antea  vel  etiam  221 
poft,  huc  ad  me  miferit,  erit  is  mihi  pariter  ferio  curae,  tam  quoad  libe- 
ralem  inftitutionem  et  honeftatis  morum  infpedlionem,  quam  caetera 
ad  decentem  educationem  fuftentationemque  neceBaria.  Intelligo  ip- 
fum  eBe  ferme  eiufdem  aetatis  cum  meo  filio,  id  eft,  iam  primos  pueritiae  25 
annos,  ^ve  fecundum  feptenarium  exceBiBe,  atque  in  hac  tenera  aetate 
Arithmetices  et  Geometriae  ftudijs  initiatum  eBe,  idque  non  faltem  ex 
tuis  literis,  fed  et  a  FRANCISCO  TENGNAGEL,  qui  nunc  mecum 
eft,  a  DOUZA  iuniore  mihi  commendatus,  perlubenter  cognovi.  Erit 
itaque  is,  ubi  huc  appulerit,  mihi  loco  mei  filij,  quemadmodum  fpero,   30 
optimum  illum  SNELLIUM  meum  quoque  vice  fui  habiturum;  fic- 
que  quifnam  maiori  affedlu  fuum  adoptivum  profequi  pergat,  invicem 
certabimus.  De  fumptibus,  quae  ad  honeftam  mei  filij  fuftentationem 
requiruntur,  haud  gravatim  providebo.  Quae  omnia  ut  ad  ipfum  Do- 
minum  SNELLIUM  meo  nomine  referas,  te  rogatum  habeo.  Scrip-  35 
fiBem  ipfemet  illi,  modo  fuppeteret  otium,  verum  fiet  id  alio  tempore 
commodius.  Literas  eius,  quas  illum  ad  me  mifiBe  innuis,  necdum 
accepi.  Sed  iive  is  fcribat  five  non,  nihilominus  mea  de  ipfo  fincera 
perfuafio  ac  fiducia  fartae  tedae  manebunt.  Ipfum  eBe  quam  occupa- 
tiBimum,  tam  in  privatae  fuae  fcholae,  quam  publicis  Academiae  labori-  40 
bus  exequendis,  et  ab  alijs  et  a  praedido  TENGNAGELIO  iam  antea 
fatis  percepi,  ut  ob  id  eum,  quod  fcriptione  fuperfederit,  non  invite 

excufatum 


TYCHO  AD  lOH.  ISACIUM  PONTANUM  5  SEPT.  1595  373 

222  excufatum  habeam.  De  ||  re  pecuniaria  patri  tuo  fcribo,  quare  hic  fub- 
ticeo.  Nunc  ad  aUeras  tuas. 

Iconem  mei  ifthic  expreBam  un^  accepi,  licet  et  antea  eadem  per 
CUNRADUM  noftrum  (qui  hanc  Coloniae  fculptam  exiftimavit)  huc 

5  delata  lit.  Non  fatis  placet,  quod  duobus  haemifphaerijs  imaginem  iflam 
inniti  fecerit  artifex.  Videtur  id  minus  gravitatis  prae  fe  ferre.  Is  quidem 
forte  fuo  quodam  conlilio,  nec  line  induftrio  labore  lic  faciendum  cen- 
fuit.  At  mihi,  li  rotundas  iftas  piduras  omiliBet  vel  adhuc  in  aliqua 
altera  (li  lic  volet)  imitatione  omiferit,  rem  magis  arridentem  praefti- 

10  terit:  lic  quoque  pompofa  illa  circumfcriptio  nimia  eft,  neque  enim 

t  tanto  me  dignor  honore.  Opera  nonnuUa  ex  meis,  de  quibus  folicite 
inquiri  aBeris,  brevi  (uti  fpero)  lucem  publicam  videbunt.  Nadlus  enim 
iam  tandem  fum  chartopaeum.  Ideoque  papyrus  Typographiae  noftrae 
inferviens  (cuius  defedlus  editionem  hadenus  retardavit)  nunc  indies 

15  in  propria  hic  moletrina  conficitur.  Ad  ea,  quae  de  SNELLIO  et  utriuf- 
que  noftrum  filijs  in  his  pofterioribus  repetis,  iam  antea  refponfum  ell. 
SC  ALIGERI  de  Emendatione  Temporum  praeftans  illud  opus  recogni- 
tum,  ubi  illud  confummatum  fuerit,  Q^  mihi  tranfmiferis,  redle  feceris. 
Quoniam  vero  de  anni  luliani  cum  coelefti  comparatione  ad  amuBim 

20  praefinienda  is  inibi  non  minima  ex  parte  agit,  quo  epocham  antiquiBi- 
mam  illam  ludaicam  a  fe  produdlam  vel  quamvis  aliam  cum  aequi- 
nodlijs  hoc  aevo  coelitus  quam  accuratiBime  depromptis  penitius  con- 

223  ferat  (fiquidem  ea,  ||  quae  ex  libris  et  tabulis  quibufve  petuntur,  nimium 
devia  funt)  additi  quaterniones  aliquot  primi  Capitis  Progymnafma- 

25  tum  nollrorum  Afironomicorum,  quod  de  Solari  curriculo  tradlat.  III- 
hic  pagina  13  utriufque  aequinod^ij  rata  momenta  certis  annis  applicata 
inveniet;  quae  cum  vetufiiBimis  illis  pariter,  refpedlu  bifexti  luliani,  fe 
habentibus  non  inutiliter  componet,  verioremque  anni  ccelefiis  et  luli- 
ani  ad  invicem  commenfurationem  quam  anteahinc  extricabit.  Quam- 

30  vis  autem  ea,  qua  ego  ifihic  utor,  pro  hifce  proximis  feculis  anni  aequi- 
nodhalis  Solarifque  quantitas  faltem  ab  Epocha  centum  annorum  deri- 
vata  fit,  obfervationibus  videlicet  REGIOMONTANI  eiufque  difcipuli 
GUALTERI,  idque  peculiari  quodam  confilio,  ut  inaequalitatis  laby- 
rinthos,  a  COPERNICO  et  alijs  nimia  tum  (uti  ego  fentio)  credulitate 

35  et  licentia  introdudlos  ifihic  loci  evitarem:  attamen  Gi  comparatio  cum 
obfervationibus  ante  plurima  fecula  habitis  rite  infiituatur,  ijs  prae- 
fertim,  quae  fidem  indubitatam  merentur  (quales  ego  HIPPARCHI 
prae  ceteris  eBe  iudico,  qui  ad  utriufque  luminaris  apparentias  diligen- 
tiBime  attendit)  vix  annua  quantitas  a  nobis  illic  praedefinita  in  pau- 

40  culis,  utpote  5  vel  6  fcrupulis  fecundis  deficiet,  ideoque  annorum  de- 
terminationem  nequaquam  attinget.  Difparitatem  vero,  tam  in  anni 
quantitate,  quam  in  motu  fixarum  ftellarum,  non  adeo  eBe  magnam 

tantique 


374  EPISTOLyE  ASTRONOMICiE 

tantique  momenti,  prout  fufpicantur  Aftronomi,  meae  obfervationes 
feledlioribus  vetuftis  applicatae  demonftrant.  Haec  per  occafio-||nem  224 
ad  Dominum  SCALIGERUM  ut  referantur,  efficies.  Alibi  pluribus, 
quid  in  his  expertus  fim  fentiamque,  declarabo.  Tu  autem  illullrem 
illum  virum,  nofiri  feculi  decus,  ex  me  quam  officiofifiime  faluta,  refa-   5 
lutaque.Tum  qudque  dod^iB.  DominumSNELLIUM,DOUZAM  enim 
ad  vos  nondum  reverfum  exifiimo.  Verimi  antea  eius  hic  praefentiam 
avide  expedlo.  Vale  mi  lOANNES,  et  de  mea  erga  te  benevolentia  nihil 
ambige,  quam  femper  tibi  probatam  relinquam,  praefertim  fi  (quando 
ad  nos  redieris)  mea  opera  tibi  ufpiam  commodare  poBit.  Iterumque   10 
vale.  Raptim  Uraniburgi  5.  Septembris  Anni  95. 

Tycho  Brahe, 
manu  propria. 

[Ex  apographo  in  Archivo  Regni  Danise:  Diplomatario  Langebekii] 

TAM  MAIORUM  IMAGINIBUS  QUAM  PRO-  i^ 

PRIA  VIRTUTE  ET  DOCTRINiE  PRi^EMINENTIA  lUVENI 

INPRIMIS  CLARO,  OLIGERO  ROSENCRANTZIO, 

GEORGU  F.  DE  ROSENHOLM,  CONSANG- 

VINEO  ET  AMICO  SUO  SINCERE 

DILECTO.  20 

S.  P. 

OBILISSIMEetEruditiBimeOLIGERE.Confangvinee 
et  Amice  inter  prsecipuos  et  intimos  diledle.  Quoniam 
praeter  voluntatem  et  expedationem  neceBitas  mihi  in- 
cumbit,  quendam  publice  in  ius  vocare,  et  de  quibufdam  1 25 
famae  meae  defenlionem  haud  modice  concernentibus 
tellimonia  contra  ipfum  ferri  curare,  un^que  de  non- 
nullis  quaeftionem  proponere,  ad  quae  ftatuto  tempore  refpondere  ipfe- 
met  in  fe  recepit,  intelligam  vero,  eundem  clam  in  Aulam,  ad  D.  Prin- 
cipem  et  Regem  nollrum  eledlum  clementiBimum  et  Dominos  Proreges  30 
confugere  velle,  ut  iftic  cauBam  fuam  palliet,  et  diverticula  quaerat, 
quibus  fe  ab  hac  adlione  fubducat — inprimis  autem  a  tuo  honoratiBimo 
parente  effugij  rationem  impetraturum  libi  pollicetur,  quod  etiam  Lun- 
dis  innuere,  atque  eo  infolentius  fe  ge-||rere  non  verebatur  —  fcripli  1  ^ 
itaque  hac  de  re  ad  integerrimum  tuum  parentem,  omnino  mihi  per-   35 
fuadens,  qua  praeditus  eft  aequi  redlique  promovendi  voluntate  pro- 
penfa,  pari  conltantia  et  gravitate  coniundla,  ipfum  non  faltem  nuUate- 
nus  quippiam  admiBurum,  quod  legitimam  cauBae  huius  cognitionem 
et  executionem  impedire  aut  differre  poBit,  quin  potius,  multo  magis 

adiumento 


TYCHO  AD  OLIG.  ROSENCRANTZIUM  22  lAN.  1596    375 

adiumento  et  fublidio  futurum,  ut  omnia  ad  iuflitiae  normam  aequa 
bilance  deducantur,  quo  ea,  quae  mihi  per  inverecundas  calumnias, 
ultra  annuum  tempus,  quo  in  his  conticui  et  me  a  refpondendo  con- 
tinui,  hinc  inde  afperfa  funt,  nunc  tandem  redarguam,  et  famam  meam, 
5  qua  nihil  antiquius  eBe  debet,  intemeratam  confervem.  Quare  et  te, 
mi  OLIGERE,  per  confangvinitatem  et  intimam  amicitiam  noftram, 
quibus  poBum,  modis,  obteRatum  volo,  quantum  in  te  eft  (efl  autem 

2'  quamplurimum),  apud  ||  utrumque  tuum  laudatiBimum  parentem  effi- 
cere  velis,  ut  nihil  interveniat,  quod  cauBae  huius  tradlationi  et  com- 

10  petenti  determinationi  obftaculo  exiftat.  Quod  et  illos  fua  fponte  haud 
gravatim  facSluros,  et  te  non  invite  enifurum,  omnino  mihi  perfuadeo. 
Quanti  enim  te  femper  fecerim  (prout  etiam  meretur  tua  fingularis 
eruditio,  pari  virtute  et  candore  exornata)  tu  ipfemet  ex  parte  confcius 
es,  et  aHj,  qui  me  praeclara  dona  prae  reliquis  nofiratibus  genere  claris 

15  tibi  praedicantem  audiverunt,  teftatum  facere  poBunt.  Sed  malo  haec 

cum  alijs  de  te,  quam  apud  te.  Vale,  et  amicitiam  nofiram,  quod  ego 

confianter  fadlurus  fum,  illibatam  conferva.  Dabantur  Uraniburgi  die 

22.  lanuarij  Anno  1596.  t,  .  ..„. 

••  Tui  amantiBimus 

20  Tycho  Brahe, 

manu  propria. 

f    [Ex  apographo  in  Archivo  Regni  Daniae:  Diplomatario  Langebekii] 

1'  TYCHONI  BRAHEO. 

ALUTEM  et  officia.  Quam  femper  dedito  animo  in  id 

25    ISIil  ^SSSS^HI  incubuerim  unice,  Generofe  TYCHO,  quod  neceBitu- 

dinem  eam,  quam  generis  et  fangvinis  inter  nos  inte- 

meratam  eBe  voluit  communio,  ipfe,  quantum  in  me 

fit,  non  *  tu  tenes  modo,  fed  et  confirmarem,  licet  ex 

voto  fat  evidenter  prodere  huc  ufque  nequiverim,  ipfe 

30  tamen,  quin  ex  proprio  candore  te  aemulantem  reputes,  nuUus  dubito. 

Quin  et  eis  me  forte  et  cenfu  a  te  fincere  afcribi,  quos  eruditionem  tuam 

ac  fapientiam  illufirem  fufpicientes,  ipfe  redamare  non  nequis,  indu- 

bius  confido,  ut  adeoque  operofam  animi  in  te  mei  depraedicationem 

erga  te  accerfere,  nec  operae  nec  curae  precium  eBe  cenfeam.  Nil  refiat, 

35  nifi  ut  ad  amiciBimas  tuas  litteras,  quam  debeo  et  in  officio  impofito 

requiris,  declaratam  fidem  reponam.  Quam  fi  in  alijs  operam  meam 

ipfius  concernentibus  alias  precij  alicuius  dehinc  putaris,  iube,  impera, 

meque  addidiBimum  tibi  ex  aBe  habe,  madle.  De  reliquo  efi,  quod  fub- 

moneam,  litteras  tuas  parenti  infignitas  ipfi  redditas  tum  demum,  ubi 

1  ^  ex  Senatu  redijBet,  qui  ex  Generofi  STENONIS  fratris  tui  rela-||tione 

caufam  fe  cognoviBe  retulit,  atque  pro  re  eft,  quod  rogem,  Generofus 

meus  amicus.  [Oligerus  Ros^crantz.] 


376  EPISTOLi^  ASTRONOMIC^ 

[Ex  apographo  in  Hardewigi  Dasselii  Poematum  libris  IV  (Bremae  1603)] 

HARDEWIGUS  A  DASSELL  L  C.  TYCHONI 264 

BRAHEN  EQUITI,  VIRO  NOBILISSIMO. 

S.  D. 

OBILISSIME  et  ampliBime  vir,  etfi  lingularis  in  te  ob-  5 
fervantia  ex  ingenij  tui  praeclaris  orta  monumentis  po- 
ftulabat,  ut  aliquid  ad  te  literarum  darem,  me  tamen 
deterruit  hadlenus  perfonae  tuae  dignitas,  utpote  homi- 
nis  de  facie  mihi  ignoti,  verentem,  ne  talem  virum  tan- 
tarum  rerum  occupatione  dillentum  inanibus  appellare  10 
iteris,  pudentis  hominis  non  eBet.  Nunc  ut,  quod  fentio,  dicam,  paene 
accufo  modeftiam  meam,  quod,  dum  cogito  ad  te  fcribere,  non  tamen 
conlilium  explico.  Interea  tua  fecit  fingularis  humanitas,  ut,  dum  Do- 
mini  RANZOVIJ  Producis  Cimbrici  literas  ad  me  mittis,  fcribendo 
anteverteres.  15 

Quanquam  cur  ego  apud  te  maximarum  virtutum  ||  laude  praeftan-  265 
tem,  ad  quas  mihi  adfpirare  non  Hcet,  plus  refidere  officij  molefte  feram, 
cum  praefertim  hoc  ipfum  amoris  in  me  tui,  quo  equidem  antiquius 
nihil  habeo,  non  obfcurum  argumentum  eBe  videatur?  Quocirca  ut 
interdum  me  pudet  pudoris  mei,  quod  nihil  ad  te  fcribere  fim  aufus,   20 
cum  tamen  maxime  cuperem,  fic  ift^  voluntatis  declaratione  mirifice 
dele(5lor.  Ego  te,  nobiliBime  vir,  femper  maximi  feci,  non  propter  illa, 
quae  vulgi  oculos  in  fe  convertunt,  fed  propter  illa  vere  ac  proprie  tua, 
quae  et  te  provexerunt  ad  illum,  in  quo  es,  dignitatis  gradum,  et  pro- 
vediura,  ut  fpero,  funt  etiam  aUius;  etfi  nihil  aut  tale  effeciBent,  aut  25 
effedura  eBent,  omni  te  tamen  cuhu  atque  obfervanti^  digniBimum 
reddidiBent.  Virtus  enim  et  eruditio,  vera  mihi  et  folida  videntur  bona, 
e^que  de  cauf4  rede  dicitur  aPlutarcho:  Tfje  dX.ii^LvfiQ  evSaifioviag  t6 
jtX,Eiotov  8v  ii^et  wal  8ia^eaei  xf\(^  ipvx^S  eivai.  ReHquum  efi,  ut,  cum  t 
tibi  perfuaferis  me  amantiBimum  tui  eBe,  hoc  mihi  etiam  des,  ut  in  te   30 
expetendo,  et  tibi  profpera  omnia  feHciaque  optando  concedam  ne- 
mini.  Vale.  Luneburgi. 


[Ex 


TYCHO  AD  CUNRADUM  ASLACIUM  19  FEB.  1596    377 

f  [Ex  apographo  manu  scripto  in  exemplo  Abr.  Sculteti  Sphsericorum  librorum  trium  et  Bart. 
Pitisci  libri  De  solutione  triangulorum  in  bibliotheca  Academiae  polytechnicae  Turicensis 
asservato] 

M.  CUNRADO  ASLACIO  BERGENSI. 

5       DodliBimi  illius  B.  PITISCI  de  Triangulis  acutum  et  compendio- 

fum  libellum  lubens  accepi,  rogoque  ut  illi  ex  me  gratias  agas.  Optarem 
plures  eiufcemodi  concionatores  reperiri,  qui  Geometrica  gnaviter  cal- 
lerent,  forte  plus  eBet  in  ijs  circumfpedli  et  folidi  iudicij,  rixarum  inani- 
um  et  logomachiarum  minus.  Si  is  mihi  aliquando  fcripferit  et  de  hifce 

10  Iludijs  contulerit,  inveniet  refponforem  non  invitum.  Idem  apud  alios 
eruditos  viros,  quos  fcis  emundlioris  nafi,  effice.  19.  Febr.  1596  Urani- 
burgi. 

[Ex  apographo  in  Andreae  Alciati  Contra  vitam  monasticam  ad  Bern.  Mattium  epistola  (Lugd. 
Bat.  1695)] 

160        ERUDITISSIMO  ET  HUMANISSIMO 

lUVENI  lOHANNI  ISACIO  PONTANO  NUNC  CANTABRIGIiE 

IN  ANGLIA  LITERIS  POLITIORIBUS  INCUMBENTI  SIBI 

PLURIMUM  DILECTO  TYCHO  BRAHE. 

20  IfSTf^^lH  X  hteris  tuis  Cantabrigiae  12.  Novemb.  anni  praecedentis 
ad  me  datis,  diledle  mi  lOANNES  ISACIDE,  cognovi 
te  nunc  in  Anglia  degere  et  literis  humanioribus  criti- 
cifque  operam  navare.  Non  difplicet  mihi  hoc  fiudium, 

_^     fiquidem  eo,  a  Patre  tuo  olim  fic  educatus,  inclinare  vi- 

161  IB!^=^^"^I  deris.  ||  Exhibebit  Anglia  multos  in  his  commilitones, 

cum  fertilis  fit  liberalium  ingeniorum  et  eloquentiae  inprimis  dedito- 

rum.  Admones  de  Anglico  privilegio,  et  in  eo  procurando  tuam  offers 

voluntatem;  idque  oportune  admones,  gratumque  eft  quod  offers. 

Quaero  itaque  omnem  moveas  lapidem,  ut  illud  mature  obtineam:  Si 

30  ante  fefium  Pentecofies  vel  paulo  pofl  id  fieri  queat,  votis  meis  ap- 

prime  refponderes.  Efficies  id  per  aliquem  primariae  auc5loritatis  in 

SereniBimae  Reginae  ELISABETH^  Cancellaria,  quae  cum  fit  inter 

Heroinas  nofiri  feculi  non  folum  genere  Regio  fplendidiBima,  fed  eti- 

am  varia  dod\rina,  quod  alias  in  hoc  fexu  perrarum  eft,  decoratiBima, 

35  nihil  addubito,  quin  dodlrinis  et  fiudijs  liberalibus,  praefertim  Afiro- 

t   nomicis,  quae,  ut  ait  nofier  Manilius, 

Regales  animos  primum  dignata  movere, 
Proxima  tangentes  coelo  faftigia  rerum, 

clementiBime  et  impenfe  faveat,  ea  promovere  inter  alias  Regales  curas 

40  non  dedignetur.  Quo  vero  generalis  aliqua  forma  conftet  fcribendi  eius 

48  diplomatis, 


378  EPISTOLi^  ASTRONOMICi^ 

diplomatis,  mitto  exemplum  Caefareani,  tum  quoque  Regis  Scotorum. 
Ex  quibus  perfpicax  confcriptor  facile  modum  reperiet,  quo  reliquum 
illud  confignandum  lit.  Neque  tamen  opus  eft  praeeuntes  omnino  fequi, 
fed  fertile  Anglorum  ingenium  facile  rationem  inveniet,  qua  lingula 
terfe  et  magnifice,  ut  artis  regiae  promotioni  accommoda  et  honorifica  5 
fint,  concipiantur.  PoUicitus  eft  olim  optimae  memoriae  DANIEL  RO- 
GERSIUS,  amicus  meus  defideratiBimus  (in  quo  eru-||ditio  et  huma-  162 
nitas  pariter  certabant)  fuum  in  tali  privilegio  procurando  confcri- 
bendoque  Iludium,  quando  is  legatione  nomine  SereniBimae  Reginae 
hic  in  Dania  fundlus  me  femel  atque  iterum  invifere  non  eft  degrava-    10 
tus.  Sed  cum  fata  nimis  immatura  hunc  tantum  nobis  praeripuerint, 
haud  dubito,  quin  in  Cancellaria  Latina  Reginae  fucceBor  aliquis  eius 
dodlrinae  et  virtuti  non  impar  fubfiitutus  fit,  cuius  officio  et  beneficio 
id  quod  petimus  privilegium  non  invite,  uti  fpero,  obtinebimus.  Hono- 
rarium  viciBim  meo  nomine  gratitudinis  ergo  exhibendum  offer  et  ex-    15 
pone.  Ego  id,  quicquid  erit,  quam  primum  de  eo  certior  redditus  fuero, 
patri  tuo  Amfielrodamum,  ut  ille  tibi,  refiitui  curabo.  Vide  itaque,  mi 
ISACIDE,  nequa  mora  nofiris  defiderijs  aut  uUa  alia  impedimenta 
obveniant.  Habebis  me  ad  tibi  viciBim  gratificandum  non  difficilem, 
et  quid  expedandum  fit,  mature  fignifica.  Ad  quaeftionem  illam  ioco-   20 
fam  et  nonnihil  criticam  antiqui  LUCRETIJ,  cum  is  fedlam  Philo- 
fophorum  Deos  eorumque  providentiam  inficiantem  profiteretur,  Ve- 
nerem  nihilominus,  i^neadum  genitricem,  primordio  fui  operis,  eiuf-   t 
que  opem  imploret,  non  habeo  ferio  dicere,  quomodo  haec  refolvenda 
fit,  fiquidem  non  ad  Veneris  fidus  coelefie,  quod  nos  un^  cum  ceteris  25 
fubinde  fcrutamur,  fed  ad  terrefirem  illam  Venerem,  -^neadum,  uti 
fingebant  Poetae,  matrem,  et  aliorum  quoque  hominum  genitricem 
pertineat;  cuius  naturam  et  genealogiam  Anglis  ita  perfpedlam  eBe 
exifiimo,  tum  quoque  tuis  Batavis,  ut  non  opus  fit  Danos  ||  de  his  per-  163 
contari.  Meminifii  me  folere  dicere  Anglos  participare  ex  infiuentia  30 
potiBimum  9^  V,  unde  alacres,  mundi  et  iucundi  funt,  tum  quoque 
ingeniofi  pariter  et  foecundi.  Efi  igitur  haec  quaellio,  Hcet  non  Angelica, 
Anglicana  tamen  et  faceta.  Quamobrem  ab  ijs  potius  quam  a  nobis 
eius  enodationem  edifces.  Siquid  tamen  in  his  noflri  valent  lufus,  cre- 
diderim  LUCRETIUM  ad  imitationem  aliorum  Poetarum  fic  exorfum  35 
eBe,  non  quod  revera  aliquam  Deam,  quae  Venus  appellaretur,  aut 
uUa  alia  numina  ftatueret.  Ideoque  fub  hoc  nomine  voluptatem  cor- 
poream,  quam  etiam  Deam  fubinde  nuncupare  non  veretur,  intel- 
lexiBe  arbitror.  Verum  tute  cum  alijs  fodalibus  haec  plenius  difpicito. 
Ante  omnia  vero  voluptatem  animi  vere  Deam  omnibus  corporis  ille-  40 
cebris  anteponito.  Sic  te  verae  Veneres,  Charites  et  Mufae  nunquam  in- 
termoriturae  perpetuo  redamabunt  et  fertis  femper  virentibus  corona- 

bunt. 


TYCHO  AD  lOH.  ISAC.  PONTANUM  25  MART.  1596    379 

bunt.  Vale  et  noftros  in  Anglia  amicos,  licet  de  facie  non  omnes  notos, 

quos  non  paucos  eBe  mihi  perfuadeo,  diligenter  ex  me  faluta,  inprimis 

optimum  illum  et  reverendum  fenem,  virum  excellentiBimum  THO- 

MAM  DIGGi^SEUM,  n  ifthic  locorum  is  degit.  Obtinebunt  hi  et  alij 

5  brevi  nonnulla  ex  noftris  Operibus,  in  quibus  hos  quoque  permixtos 

t  Ducibus  nofcetur  Olympi.  lamque  iterum  et  multoties  vale,  mi  lO AN- 

NES,  et  me  faspius  tuis  invife,  hifque  adutum  refcribe.  Raptim  Urani- 

burgi  die  25.  Martij  Anni  1596.  ^YCHO  Beahe, 

10  manu  propria. 

164  Binas  eodem  hoc  tempore  ad  te  per  diverfos  ||  homines  mili  literas, 
uti  li  alterae  interciderent,  unae  faltem  ex  his  tibi  traderentur.  Quin  et 
hafce  ternas,  ut  res  certior  eBet,  addidi. 


t    [E  codice  Vindobonensi  lat.  9737f] 

41  AMPLISSIMO  ET  NOBILISSIMO  VIRO  DO- 

MINO  HENRICO  RANZOVIO  DE  BREDENBERGA,  SERE- 

NISSIMI  REGIS  DANIi^  IN  DUCATIBUS  HOLSATI.^ 

ET  SCHLESWIGyE  VICARIO  ILLUSTRI,  AFFINI 

AC  AMICO  SUO  INPRIMIS 

20         COLENDO. 

40«^  I^^^^^H  MPLISSIME  et  nobiliBime  vir,  affinis  et  amice  hono- 

rande,  binas  iamnunc  interea,  dum  hic  Hafnias  paulifper 

commoror,  a  te  recepi  literas,  quarum  priores  te  ea,  quae 

per  tabellarium  tuum  remifi,  fat  perfeda  accepiBe,  atque 

-^    ^^^^^^  ^i^^  inde,  prout  defiinata  erant,  per  certos  internuncios 

dirigi  curaBe  innuerunt.  Quod  et  lubenter  accipio,  tibi- 

que  hoc  nomine  gratias  ago.  Et  quam  de  corredlione  quorundam  ver- 

borum  in  diplomate  Hifpanico  licentiam  impetrandam  amice  polli- 

ceris,  brevi  expedlo.  Alterae,  quibus  exemplum  literarum  ReverendiB. 

30   et  IIIufiriB.  Domini  ERNESTI  Archiepifcopi  Colonienfis  et  Eledoris 

Imperij  adiundlum  erat,  de  quibufdam  cum  dido  IlIufiriB.  Principe 

iuxta  ipfius  petitionem  in  utraque  Afironomia,  tam  fuperiori  quam 

inferiori  (fic  enim  nobis  loqui  lubet)  communicandis  me  adhortantur. 

Quin  et  ulterius  ex  ipfius  Celfitudinis  ad  te  datis  literis  non  fine  animi 

35   obledlatione  percipio,  ipfam  non  faltem  Mathematicis,  fed  et  Pyrono- 

micis  exercitijs  (quae  etiam  noftra  eft  voluptas)  adeo  impenfe  deledlari, 

ut  haec  propri^  indufiri^  proprijfque  manibus  tradlare,  inter  alias  Rei- 

pub.  procurandae  occupationes,  non  degravetur.  In  utrifque  igitur  cum 

48*  ipfius 


380  EPISTOL.^  ASTRONOMICiE 

iplius  Cellit.  ingenue  conferre  et  continuatam  fervare  correfponden- 
tiam  (uti  vocant)  nequaquam  tergiverfabor.  Agoque  ipfius  Celfit.  reve- 
renter  gratias,  quod  me  tam  clementer  ad  hanc  mutuam  communica- 
tionem  invitet.  Ubi  autem  is,  quem  ad  me  hoc  nomine  ablegare  decre- 
vit,  huc  acceBerit,  et  ea,  de  quibus  ipfius  Celfit.  mecum  agere  conftituit,   5 
fpeciatim  indicaverit,  libere  et  lubenter  ad  illa,  quantum  in  me  erit, 
refpondebo.  In  Mathematicis  et  Afironomicis  fatis  aperte,  quatenus 
ea  ante  operum  noftrorum  plenariam  editionem  uUi  patefacere  com- 
modum  fuerit,  in  Spagiricis  vero  tedle,  ne,  fi  ea  in  aliorum  pervenirent 
manus,  indigne  quis  ijs  abuti  poBit.  Satius  itaque  iudico,  aut  per  cir-   10 
cumlocutiones  quafdam  arcanas,  aut  mediante  alphabeto  quodam 
peculiari,  nobis  folis  invicem  cognito  id  praeftari,  vel  quacumque  ali^ 
ratione.  Qua  de  re  ipfemet  Illufi.  Princeps,  prout  voluerit,  confiituat, 
et  in  literis,  quas  fe  mihi  cum  fuo  illo  nuncio  brevi  perfcripturum  pol- 
licetur,  quibus  medijs  atque  indicijs  id  fieri  volet,  indicet,  et  fi  alpha-   15 
betum  quoddam  fecretum  vel  tranfpofitionem  literarum  ufitatarum 
elegerit,  id  qualecunque  erit,  a  fe  ipfo  tamen  non  alijs  excogitatum  et 
abfque  ulla  propalatione  fuapte  manu  in  fched^  confcribat,  Uterifque 
adlutum  includat,  et  mox  ipfemet  confignet.  Idem  ego  vicifiim  fadlurus 
fum,  omniaque  ut  utrinque  in  filentio  arcano  contineantur,  neceBum  20 
et  admodum  erit  confultum.  Libenter  intellexi  ipfius  Celfit.  ultra  22 
annos  huic  eximio  et  arcano  ftudio  Spagirico  folerter  impendiBe,  in 
quo  et  ego  28  iam  annos  inde  ab  aetatis  anno  22  verfatus  fum,  quem- 
admodum  16^"^°Afironomicis  aBuefcere  incepi.  ScripfiBem  hoc  tempore 
ipfius  Celfit.  atque  in  ijs,  quae  exoptat,  fponte  praeveniBem,  fi  non  modo   25 
hic  Haffniae  varijs  curis  et  occupationibus  diftraherer,  dum  nonnul- 
lam  partem  ex  mea  fupellec5lile  un^  cum  familia  huc  tranfferre  fatago, 
aliquandiu  hic  certis  de  caufis  commoraturus.  Quin  et  Infirumenta 
Aftronomica  ex  meis  nonnuUa  hic  in  turri  quadam  nofiris  ||  aedibus  40^ 
vicin^  admodumque  obfervationibus  accommod^  difponere  animus  30 
efi,  un^que  laboratorium  quoddam  Spagiricum  hic  adornare,  cum 
quodam  infuper  Typographeo,  quibus  omnibus  exequendis  nunc  in- 
tentus  fum.  Conftitui  infuper  hodie  V.  D.  in  Infulam  nofiram  traijcere, 
ut  plura  ex  meis  huc  tranfvehi  facerem,  et  caetera,  quae  iftic  relinquo, 
difponam,  interea  dum  ea,  quae  hic  fieri  demandavi,  abfolvantur,  adeo  35 
ut  animus  iam  in  multas  diftradus  partes,  fcriptioni  tam  fublimium  et 
fecretarum  rerum  ad  tantum  praefertim  Principem,  commode  vacare 
vix  queat.  Fiet  id  nihilominus,  quamprimum  ipfius  huc  advent^rit 
minifter.  Tunc  enim  me  opportuniori  quieti  reffitutum  fore  confido, 
eritque  id  tum  non  faltem  commodius,  fed  et  tutius  propter  cauBas  40 
aliquatenus  indicatas.  Quod  autem  ipfius  Celf.  in  fuis  ad  te  datis  literis 
fcribit  de  Privilegio  Hifpanico  ob  id  retardato,  quod  vererentur,  ne  fub 

fpecie 


TYCHO  AD  HENRICUM  RANZOVIUM  22  FEB.  1597      381 

fpecie  rerum  Mathematicarum  religionis  negotia,  quae  nunc  varie  tra- 
huntur,  tradlarem,  id  caret  periculo.  Ego  enim  me  illis  immifcere  nolo. 
Satis  habemus  haerelium  et  confulionum,  non  opus  eft,  nec  mearum 
partium,  aut  novas  condere,  aut  priores  ftabilire.  Mifereatur  nollri 

5  coeli  et  terrae  autor,  qui  univerfaliter  omnia  digerit  et  profpicit,  nec 
cum  praeiudicio,  uti  homines,  rem  difcernit.  Interim  pro  hoc  ipfo,  quod 
obtinui,  Privilegio  tam  clementer  impetrato  iplius  Cellit.  fummas  de- 
miBe  habeo  gratias.  Apprime  etiam  mihi  gratum  efl,  quod  iplius  Cellit. 
primum  tomum  Epiftolarum  de  Aftronomicis  per  te  illi  communicatum 

10  tam  diligenter  perlegere  inter  tot  alias  curas  non  fuperfederit,  quodque 
ipfi  tam  illuftri  et  in  his  rebus  exercitato  atque  iudiciofo  Principi  eius 
contenta  admodum  placuerint,  non  poBum  non  mihi  ipfi  congratulari. 
Reliquos  tomos  nunc  typis  adorno.  Inprimis  autem  Progymnafmatum 
noftrorum  in  Aftronomi^  inftaurand^  volumen  primum  atque  alterum, 

15  typographico  labore  abfolvere  et  mature  publici  iuris  facere  enixe  la- 

boro.  Quae  ubi  abfoluta  fuerint,  quod  propediem  futurum  confido,ipfius 

Celfit^^  tum  quoque  tibi  eorundem  quaedam  exemplaria  tranfmittam. 

Miratus  IlluftriB.  ille  ERNESTUS  in  didis  ad  te  literis,  quod  praeftan- 

tiBimi  illius  Mathematici  CHRISTOPHORI CLAVIJ  Bambergenfis  in 

20  tranfmiBis  epiftolis  Aftronomicis  nuUam  faciam  mentionem,  cum  is  ob 
tot  praeclara  in  Mathematicis  edita  opera  celebris  exiftat;  atque  hanc 
nominis  ipfius  intermiBionem,  ob  locorum  nimiam  intercapedinem, 
quodque  fcripta  illius  Romae  utplurimum  impreBa  ad  nos  forte  perlata 
non  fint,  clementer  et  candide  excufat.  Atqui  ego  omnia  eruditiBimi 

25  illius  CLAVIJ  opera  fortaBis  non  vidi,  ea  nihilominus  quae  in  EUCLI- 
DEM  ingeniofe  et  in  lOH  ANNEM  DE  SACROBUSCHO  luculenter, 
et  de  Gnomonicis  copiofe  confcripfit,  in  promptu  habeo,  et  iamdudum 
introfpexi,  tum  quoque  Apologiam  Calendarij  novi  contra  M^^STH- 

t  LINUM,  in  qua  is  mei  alicubi  mentionem  facit,  obfervationem  no- 

30  ftram  aequinodlij  verni,  anni  ni  fallor  76  allegando,  ut  probet  ex  ea 
redle  fadlum,  quod  decendij  ablatio  in  Calendario  Gregoriano  admiBa 
fit,  quod  et  convenienter  fe  habet,  licet  fumma  in  his  praecifio  non  fit 
animadverfa,  quae  etiam  forte  in  tali  negotio,  quoad  Ecclefiafticum  et 
Politicum  ufum  eBe  poterit  ociofa,  quemadmodum  MiESTHLINO, 

35  qui  fcrupulofitatem  calculi  Prutenici  urget,  non  citra  caufam  fubinde 
obijcit  CLAVIUS.  Verum  fi  liceat  id  quod  res  eft  affirmare,  uterque 

41-^  tam  CLAVIUS  ||  quam  MiESTHLINUS  de  coeleftibus,  coelo,  quod 
horologium  eft  temporis,  inconfulto  fententiam  protulit.  CLAVIUS 
enim  vix  ullam  obfervationem  cceleftem,  nifi  eam  unicam,  de  qua  dixi, 

40  e  noftris  petitam,  quae  fola  tam  arduo  negotio  non  fufficit,  in  medium 
protulit,  nullafque  Lunarium  motionum,  quae  magis  intricatae  funt, 
quam  hadlenus  creditum  eft,  denotationes,  prout  operaeprecium  fuit, 

in 


382  EPISTOLi^  ASTRONOMICE 

in  confilium  adducit.  Mi^STHLINUS  nullam  plane,  quod  fciam,  e 
coelefiibus  aBumpfit  probationem.  Et  fi  id  ex  fuis  obfervatis  feciBet,  ni- 
hilo  plus  fidei  mereretur.  Quae  enim  ipfius  (fi  quas  abfolvit)  in  correc- 
tione  motus  Solis  et  Lunae  animadverfiones  produnt,  frufiranea  funt, 
uti  confignatio  Eclipfium  ipfius  Ephemeridibus  praefixa,  ccelefii  har-   5 
moniae  non  magis  quam  antea,  fi  modo  non  minus  congrua,  liquido 
patefecit.  Inhaeret  enim  is  nimium  fidenter  calculo  Prutenico,  et  quan- 
titati  annuae  inde  defumptae,  quae  nequaquam  talem  fortitur  inaequa- 
litatem,  prout  magnus  ille  alias  COPERNICUS  voluit;  fed  propius  ad 
Alphonfinam  accedit  fupputationem,  licet  ne  hanc  quidem  fatis  fcru-    10 
pulofe  attingat,  veluti  haec  a  nobis  convenientiore  loco  referantur.  Non 
igitur  tantadifconvenientia  eft  inCalendario  neoterico  a  coelefii  norma, 
prout  voluit  Mi^STHLINUS,  quicunque  tandem  eius  autor  exifiat, 
five  hic  CLAVIUS,  Gve  ALOYSIUS  ille,  de  quo  pontifex  in  prooemio   t 
pubHcationis  eius  mentionem  facit.  Licet  vero  huius  excelientiBimi   15 
Mathematici,  CL  AVIJ  videlicet  in  EpifioHs  hifce  non  meminerim,  quod 
nuUa  fuerit  iftic  occafio  id  faciendi,  praefertim  cum  is  Afironomica  ex 
ipfo  coelo  non  tradl^rit,  de  quibus  utplurimum  ibi  agitur,  tamen  circa 
finem  primi  nofiri  Tomi  Progymnafmatum  antedidlorum,  cum  ea,  quae 
de  Nova  Stella  in  ultim^  editione  Commentariorum  Sphaericorum  at-   20 
texuit,  fub  difquifitionem  Hbertate  Philofophic^  voco,  eius  luculentam 
et  honorificam,  prout  praecipua  eius  in  his  artibus  dodlrina  meretur, 
mentionem  facio.  Si  quae  praeterea  ex  ipfius  Minerv^  Mathematicae 
lucubrationes  in  lucem  prodierunt,  vel  adhuc  proditurae  funt,  cuperem 
eas  meis  fumptibus  mecum  communicari.  Porro  fi  is  mecum  per  Uteras   25 
correfpondentiam  habere  atque  de  his  excellentibus  fiudijs,  quibus 
utrimque  dediti,  iucunde  conferre  voluerit,  erit  mihi  idipfum  longe 
gratiBimum,  praefertim  ii  autoritate  et  fuafu  tanti  Principis,  uti  is  in 
literis  innuit,  id  fiat.  Addet  enim  idipfum  nobis  calcar,  eritque  utrique 
nofirum  eo  honorificentius.  Haec  fi  didlo  IlluftriBimo  Principi  cum  fub-   30 
miBa  ex  me  falutatione  per  Hteras  indicaveris,  redle  feceris  et  me  tibi 
eo  devindliorem  reddideris.  Vale,  et  proHxitati  huic  ignofce.  Dabantur 
Haffniae  die  22.  Febr.  Anno  1597.  Tycho  Brahe 

manu  propria.  35 

AmantiBime  HENRICE  RANZOVI,  fi  eadem  diHgentiA  nobis  Pri- 
vilegium  GalHcum  et  AngHcanum  (de  quibus  etiam  antea  ad  te  fcripfi, 
et  ifiic  addidla  eBe  fcio)  qua  Hifpanicum  ultimo  miBum,  mature  idque 
ante  fefium  Pentecofies,  fi  id  fieri  poBit,  procuraveris,  rem  hac  in  parte 
non  faltem  mihi,  fed  et  communibus  ftudijs  utilem  praefiiteris,  idque  40 
ut  facias  (quod  et  lubenter  fadurum  confido)  per  myfleria  Uraniae, 
cui  utrinque  Htamus,  te  obfecratum  volo. 

[E  codice 


lAC.  BONGARSIUS  AD  TYCHONEM  30  MART.  1597      383 


t    [E  codice  Bernensi  B  149  n,  323] 


10 


TYCHONI  BRAHE. 

OBILISSIME  et  clariBime  domine.  Vix  inter  varias  oc- 
cupationes  hoc  momentum  furripio,  quod  liceat  tribus 
verbis  tibi  falutem  dicere,  et  has  thefes  in  fafciculum 
conijcere,  quas  fpero  fore  ad  guftum  tuum.  Ego  certe 
et  audlori  audlor  fui  edendi  et  Typographo  excudendi. 
Epiftolarum  tuarum  volumen  primum  percurri  et  ad 


lunc  ELYSi^UM  exemplum  Ilatim  mifi.  Is  te  et  coHt  et  admiratur. 
Sed  tu  praeftantiBime  Domine  vale,  et  G.  ego  tibi  memoria  excidi,  velle 
ipfe  tibi  aurem  et  fuccurrent  anno  1584  hofpites  tibi  GUILELMUS 
CURCELLIUS  et  ego,  qui  tui  ftudiofiBimus.  Scripli  Francofurti  pe- 
nult.  Martij  1597.  [lACOBUS  BONGARSIUS.] 


15 1  [E  codice  Vindobonensi  lat.  9737 f] 

42V  NOBILISSIMO  ET  AMPLISSIMO  VIRO,  VIR- 

TUTE  ET  ERUDITIONE  INPRIMIS  CONSPICUO  DOMINO 
HENRICO  RANTZOVIO  DE  BREDENBERGA,  FRJE- 
SIDI  SEGEBERGENSI  ET  PRODUCI  HOLSATI.E 
20  ET  DITMARSIiE,  AMICO  ET  AFFINI  SUO 

PLURIMUM  COLENDO. 

42-  S. 

ONNULLAS  dedi  literas  ad  te  ante  aliquot  feptimanas, 

NobiliBime  ac  ampliBime  Domine  HENRICE  RAN- 

ZOVI,  affinis  et  amice  honorande,  inter  quas  quaedam 

erant  tibi  aperte  tradendae,  quaedam  vero  fecreto,  ut  fe- 

orfim  folus  eas  legeres.  Confido  eas  te  accepiBe,  verum 

refponfum  ad  illas  ufque  huc  nondum  accepi  uUum, 

quod  per  hunc  tabellarium  avide  expeto  expedoque,  G.  forte  aliqua 

ratione  id  negledtum  efi.  Vale,  et  rem  de  qua  tibi  fcripfi  ferio  agi  per- 

fuafum  habe.  Iterumque  vale.  Dabantur  Hafniae  31.  Martij  Anno  97. 

Tycho  Brahe, 
manu  propria. 


25 


30 


[Ex 


384 


EPISTOLi^  ASTRONOMICyE 


[Ex  apographo  in  Archivo  Regni  Daniae:  Diplomatario  Langebekii] 

TESTIMONIUM  DOMINO  LONGOMON- 

TANO  A  TYCHONE  DATUM. 

GO  TYCHO  BRAHE  OTTONIDES  hsereditarius  de 
Knudftrup,  et  Arcis  Uraniburgi  in  infula  Daniae  Venulia 
Fundator  et  Praefes,  tenore  praefentium  teflor,  quod  ha- 
rum  exhibitor  CHRISTIANUS  SEVERINI  F.  Lymvi- 
cus,  mihi  in  Aftronomicis  exercitijs  per  odennium  ferme 
fideliter  navaverit  operam,  et  in  caeteris  praetereafe  geBe- 
rit,  uti  virtutis  et  bonarum  literarum  amantem  decere  pofiet.  Nunc  vero 
cum  a  me  mifiionem  peteret,  non  invite  dimittendum  cenfui,  fuoque 
arbitrio  reHnquendum.  Commendatum  igitur  volo  omnibus  cuiufque 
ordinis  et  flatus,  ut  illum  fua  humanitate  et  beneficentia  compledlan- 
tur.  In  cuius  rei  fidem  figillum  meum  appofui  et  manu  mea  propria 
fubfcripfi. 


Adlum  Hafniae  Calendis  lunij  Anno  1597. 


TYCHO  BRAHE, 
manu  propria. 


10 


15 


APPENDIX. 

[Ex  apographo  in  codice  Breitenburgensi  R  119  foll.  387—389]  20 

HENRICO  RANZOVIO  PRODUCI 

CIMBRICO  TYCHO  BRAHE. 
S.  D. 

UOD  nihil  hac  tota  aefiate  ad  te  Hterarum  dederim,  nobi- 
liBime  eruditiBimeque  Domine  HENRICE  RANZOVI,   25 
amice  inprimis  colende,  neque  oblivione  uUa  tui,  cui- 
us  memoriam  cum  fiUo  GERHARDO,  amico  et  vicino 
meo  diledo,  faepius  recolo,  neque  negUgentia  voluntaria 
II  fadlum  exiftimes.  Verum  cum  in  dies  expedlarem  ab  il- 
lufiriBimo  Domino  GULIELMO  Landgravio  HaBiae  litteras,  quibus   30 
meis  fecundo  ad  ipfum  datis  per  proprium  tabellarium  refpondere 
poUicitus  efl,  ut  earum  exemplar  tibi  un^  cum  prioribus,  quibus  invi- 
cem  de  rebus  Afironomicis  ex  voto  egimus,  infpiciendum  mitterem, 
accidit  ut  diutius  quam  fperabam  refcriptio  iUa  procraftinata  fit  adeo, 
ut  iam  primum  circa  medium  Odlobris  refponfum  a  praedido  iUufiriBi-   35 
mo  Principe  ad  Uteras  in  lanuario  ipfi  perfcriptas  acceperim.  Contigit  t 
vero  commodum,  quod  his  ipfis  diebus  quendam  ex  meis  domefiicis 

Lubecam 


TYCHO  AD  HENRICUM  RANZOVIUM  19  OCT.  1587     385 

Lubecam  ablegaverim,  ut  papyrum  impreCoriam,  quam  operi  cuidam, 
quod  nunc  typis  meis  elaboratur,  fufficientem  defidero,  illic  mature 
procuret,  et  quaedam  alia  negotia,  quae  in  mandatis  habet,  un^  meo 
nomine  expediat.  Idcirco  non  infcius,  Segebergam  unius  faltem  diei 

5  itinere  illinc  abeBe,  nolui  ipfum  tam  prope  fedes,  in  quibus  moraris, 
accedere,  quin  aliquid  a  me  tibi  literarum  adferret  meoque  nomine 
officiofe  falutem  diceret.  Dedi  itaque  huic  in  mandatis,  ut  te  Segebergae 
conveniret  hafque  literas  cum  adiuncStis  tibi  tradere  non  intermitteret. 
Invenies  in  his  illufiriBimi  Domini  Landgravij  et  ipfius  Mathematici 

10  ROTHM ANNI  refponfionem  ad  priores  meas,  quarum  (ni  fallor)  tibi 
exemplar  prius  mifi.  Adiunxi  etiam  ea,  quae  eidem  illufiriBimo  Prin- 
cipi  et  didlo  ipfius  Mathematico  pofiea  de  rebus  Afironomicis  lucu- 
lenter  refcripfi,  et  ab  ipfo  Principe  denuo  remiBum  refponfum,  quod 
modo  accepi,  un^  addidi.  Literae  Mathematici,  quae  adiundlae  erant, 

15  non  tam  cito  ob  prolixitatem  et  copiam  tranfcribi  poterant,  eo  quod 
nuncius  meus  ob  venti  oportunitatem  abitum  fefiinaret.  Sed  alio  tem- 
pore,  fi  ita  tibi  placuerit,  eas  facile  obtinebis.  Addidi  etiam  fefiinanter 
quaedam,  quae  ex  tempore  mihi  in  mentem  venerunt,  ad  hafce  ultimas 
Landgravianas  literas  per  nuncij  et  otij  oportunitatem  refpondenda, 

20  et  literarum  notis  certos  paragraphos  defignavi,  quibus  refponfiones 
eifdem  literis  adaptatae  quadrant.  Hinc  quid  de  affixarum  refiitutioni- 
bus  utrinque  fentiamus,  facile  percipies  et  non  fine  voluptate  magnam 
congruentiam  animadvertes.  Non  enim  me  latet,  quanto  defiderio  re- 
rum  Aftronomicarum  afficiaris,  et  quam  egregie  de  his  meritus  fis. 

25  Tuum  erit,  mecum,  fi  quid  vel  ab  antedidlo  Principe  vel  ex  propria 
Bibliotheca  aut  aliunde  habes,  quod  ad  Afironomicam,  qua  utrinque 
deledtamur,  materiam  illuftrandam  facit,  viciBim  communicare.  Vale, 
et  huic  nuncio  meo  in  ijs,  quae  illi  expedienda  iniunxi,  tuo  confilio  au- 
thoritateque,  ubi  opus  fuerit,  ne  deeBe  velis.  Iterum  feliciter  cum  nobi- 

30  liBima  uxore  et  fobole  non  degenere  totaque  domo  vale.  Datae  Urani- 
burgi  19.  Odlobris  Anno  1587. 

[Ex  apographo  in  codice  Breitenburgensi  R  119  foll.  586 — 601] 

TYCHO  BRAHE 

f====i  ^*  ^' 

35  l^^^^^B  ^  literis  tuis  mihi  non  ita  dudum  perfcriptis  intellexi,  no- 
biliBime  et  eruditiBime  Domine  HENRICE  RANZOVI, 
te  Sciotericum  illud  horizontale,  quod  tibi  confieri  feci, 
un^  cum  fafciculis  literarum  adiundis  atque  organo  illo, 
quo  nofirae  hypothefes  revolutionum  ccelefiium  commo- 

40  lB?5s^^^sSI  dius  explicantur,  accepiBe,  eaque  omnia  tibi  placuiBe, 

plurimum 


nalis.  Quare  G.  hora 


386  EPISTOLi^  ASTRONOMICi^ 

plurimum  tibi  congratulor.  Quantum  vero  ad  lineae  meridianae,  quam 
defideras,  ordinationem  attinet,  eam  peculiari  quadam  ratione  e  ftellis 
circumpolaribus  cxadle  derivare  foleo,  ut  azimutha  inftrumentorum 
meorum  in  ipfo  fcrupulo  redle  conftent  (quod  aUas  difficuUer  fit).  Ve- 
rum  in  Scioterico  iflo  tanta  praecifio  non  eft  neceCaria,  fufficit  itaque  5 
ad  unum  vel  aherum  redle  elaboratum  compaBum  lineam  horae  duo- 
decimae  meridiano  coelelti  correfpondentem  Ilatuere  atque  ita  leviter 
firmare  laminam.  Deinde  inftante  vere,  ubi  Sol  ahior  fuerit,  videndum 
dihgenter,  ut  extremitas  umbrae  in  certa  ahqua  hora  antemeridiana 
eiufdem  fit  a  centro  longitudinis  cum  ahqua  aha  aequahter  poft  meri-  te 
diem  remota,  quod  circa  ipfum  aequino6lium  commodius  praeltatur; 
tunc  enim  extremitas  umbrae  percurrit  tranfverfam  re<5tam,  quxJEquai- 
torem  ^ve  initia  V  et  iO;  repraefentat,  efique  ea  linea  meridiei  orthogo- 

8^  matutina  et<  4^  vefpertina  extremitas  umbrae   i5 

eodem  modo  ihi  hneae  adhaeret,  rede  difpofitum  efl  Sciotericum;  fin 
minus,  ita  hinc  inde  componendum,  donec  omnia  rite  quadrent;  in- 
terea  vero  ut  in  aequilibrio  Horizontis  continue  permaneat,  dihgenter 
efi  cavendum.  Potes  etiam  uti,  fi  lubet,  vulgari  iha  ratione  inquirendi  20 
hneam  meridiei  per  eredum  Gnomonem  a  plano  quodam  horizontah, 
cui  circumdudtis  ahquot  circuhs  videre,  in  quibus  locis  ante  et  poll 
meridiem  eos  umbrae  extremitas  tranfeat,  perque  harum  interfec^io- 
num  medietatem  ad  centrum  lineam  ducere,  quae  meridiem  per  um- 
bram  Gnomonis  monfirabit,  unde  etiam  Sciotericimi  eodem  infianti  2S 
ita  redlificari  poteft,  ut  etiam  un^  horam  12»^  Gnomon  eius  indicet; 
led  haec  funt  vulgaria. 

Accepi  interim  et  ahas  femel  atque  iterum  a  te  hteras  un^que  pallam 
papyri  impreBoriae  meae  officinae  admodum  idoneam  et  quodam  etiam 
tempore  clariBimi  et  dodliBimi  viri  GEORGIJ  BRAUN,  Decani  Colo-   30 
nienfis,  quartam  partem  Theatri  urbium,  et  praeterea  dehneationem  t 
exequiarum  ac  fepulturae  regiae  Hamburgi  per  te  aeneis  figuris  pro- 
curatam;  pro  quibus  omnibus  plurimas  et  ingentes  habeo  gratias,  quod 
fi  referendi  occafio  oblata  unquam  fuerit,  dabo  operam,  ut  intelligas 
me  omni  gratitudine  et  officio  tibi  futurum  addidliBimum.  Papyrus   35 
autem  impreBoria  uhimo  miBa  ell  quidem  fatis  apta  meo  operi,  led 
aliquanto  maiufcula  eft,  ut  videre  licet  ex  utroque  adiundo  quater- 
nione,  nec  tamen  refert  paululum  maiorem  eBe,  ac  fi  minor  foret. 

De  opere  Theatrico  civitatum  BRAUNIJ,  fcias  ihud  admodum  mihi 
placere,  et  praeclare  te  de  Patria  nollra  meritum  iudico,  quod  urbium  40 
nofiratium  dehneationem  ihi  procur^ris.  Video  etiam  Huenulam  no- 
firam  non  negledlam,  quam  tua  opera  procul  dubio  obtinuit,  quod 

mihi 


TYCHO  AD  HENRICUM  RANZOVIUM  21  DEC.  1588     387 

mihi  pergratum  eft.  Reliquos  tres  tomos  iftius  operis  nondum  vidi, 
neque  enim  quod  fciam  Bibliopolae  noftri  eos  hadlenus  attulerunt.  Si 
conftaret  mihi,  ubi  venales  forent,  et  eos  coemerem,  quam  primum 
vero  per  otium  licuerit,  data  commoditate  ipli  BRAUNIO  Icribam. 

5  Sculptorem  live  inciforem  talem,  qui  in  aere  vel  etiam  buxo  figuras 
diligenter  ad  impreBionem  adornare  norit,  admodum  expeterem.  Con- 
ftitui  enim  primo  quoque  tempore  omnia  inftrumenta  mea  Aftrono- 
mica  competenter  delineata  un^  cum  declaratione  fabricae  et  ufus, 
additis  quibufdam  etiam  alijs  huc  pertinentibus,  in  primo  libro  operis 

10  Aftronomiae  inftaurationis  comprehendenda  publicare.  Si  itaque  ali- 
quem  eiufcemodi  artificem,  qui  perfedle  haec  ipfa  effingere  et  poftea 
vel  cupro  aut  buxo  incidere  norit,  tuo  confilio  et  auxilio  obtinuero, 
nihil  mihi  acceptius  evenire  poterit.  Mercedem  ei  libenter  folvam, 
quantam  alibi  promereri  poterit,  et  per  totam  aefiatem,  quod  agat,  illi 

15  procuraturus  fum. 

Fecifti  in  afiquibus  etiam  nuper  ad  me  datis  literis  mentionem  cuiuf- 
dam  Dithmarfi  nomine  et  re  Urfini  un^que  mififii  extradum  literarum 

t  clariBimi  et  dodiCimi  D.  GEORGIJ  ROLLENHAGIJ  fimul  cum  libro 
iftius  impudentis  Plagiarij,  quem  tamen  antea  aliunde  habueram.  Ut 

20  vero  tam  tu  quam  ROLLENHAGIUS  redle  fufpicamini  iftum  hypo- 
thefium  innovationem,  quam  fibi  inverecunde  attribuit,  a  me  fuffura- 
tum  eBe,  id  ita  revera  fe  habet:  Nam  licet  is  nunquammihi  infervierit 
vel  domefiicus  fuerit,  ut  vos  forte  exiftimatis,  tamen  cum  ante  qua- 
driennium  iam  elapfum  cum  nobiliBimo  et  dodliBimo  viro  ERICO 

25  LANGIO  de  Engelftholm,  tibi  bene  cognito,  cui  tunc  inferviebat,  14 
circiter  dies  hic  fuiBet,  interea  dum  ego  cum  ERICO  amico  meo  fin- 
gulari  et  quibufdam  alijs  un^  hic  praefentibus  nobilibus  hilarius  con- 
verfor,  ifte  fuffurator  mihi  plurima  ex  ijs,  quae  magno  labore  et  dili- 
gentia  conquifita  habui,  clam  defcripfit  et  inftrumentorum  omnium, 

30  quae  tunc  in  promptu  erant,  formam  ac  difpofitionem  delineavit  plu- 
rimaque  afia,  quae  conquirere  potuit,  fubtraxit,  fimilans  tamen  fe  nihil 
horum  agere,  imo  haec  non  curare  quidem  fed  vili  pendere.  Poftquam 
tamen  hanc  eius  vafriciem  fuboluiBem,  alium  quendam  fubornavi,  qui 
magnam  eorum  partem,  quae  abftulerat,  reciperet,  quae  adhuc  praefto 

35  habeo.  Video  nunc  illum  plura  quam  recuper^ram  defignaBe  vel  etiam 
memoria  retinuiBe.  Nam  innovatio  haec  hjrpothefium  nemini  unquam 
ante  me,  quod  fciam,  in  mentem  venit,  occafionemvero  huius  inventi 
ex  ijs,  quae  nuper  ad  D.  PEUCERUM  fcripfi,  fatis  intelliges.  Quod 
autem  hanc  hypothefin  tunc  mihi  furripuerit,  hinc  fatis  evidenter  col- 

40  Hgo :  Cum  enim  praedidlo  ERICO  amico  meo,  fcifcitanti  a  me  rationem 

diverfitatis  apparentiarum  et  retrogradationum  Planetarum,  eam  tam 

fecundum  veterem  Ptolemaicam  quam  Copernianam  ratiocinationem 

49*  illi 


388  EPISTOL.E  ASTRONOMICiE 

illi  in  menfa  depidlam  expofuiBem,  fubiunxi  adhuc  alia  quadam  aBump- 
tione  idem  effici  pofie,  et  abfurda  quaedam  in  his  prioribus  aperui,  iUe 
vero  (ut  eft  ingenio  admodum  docili  et  fciendi  cupido)  hanc  formam  a 
me  fibi  etiam  oftendi  petijt,  quod  cum  aflante  et  afpiciente  ifio  Dith- 
marfo  fervo  fuo  me  invite  facSurum  animadverteret  (indic^ram  enim  5 
illi  antea  me  e  moribus  et  phyfiognomia  hominis  perfpexiBe  quinam 
eBet)  ille  hoc  foras  amandato,  ut  aUud  quid  ageret,  id  quod  voluit  ame 
obtinuit,  nofirafque  etiam  hypothefes  generaliter  et  breviter  indicatas 
ipfi  deUneavi,  quas  tamen  mox  expunxi.  At  Dithmarfus  ifte,  cum  aU- 
quid  fecreti  tradlari  perfentifceret,  ut  erat  nafutulus,  eo  diUgentius  in-  10 
quirere,  an  aUquid  eiufcemodi  reperire  poBet  et  furtim  fubtrahere,  ita- 
que  inter  chartas  meas  in  fenefira  repofitas  abiedam  quandam  deUnea- 
tionem  huius  difpofitionis  motuum  coelefiium  adinvenit,  quae  tamen, 
incuria  nefcio  qua,  ita  erat  depi(5la,  ut  orbis  Martius  Solarem  totaUter 
ambiret,  cumque  id  non  red^e  fe  haberet,  tanquam  inepta  et  diBonans  15 
caBata  atque  negledta  efi,  is  tamen  hanc  ipfam  pro  vera  et  congrua 
arripiens,  aut  tacite  pofiea  deUneavit,  vel  memoria  confervavit,  quam 
pro  fua  inventione  impudenti  mendacio  nunc  venditat,  feque  eam  ante 
triennium  in  angulo  quodam  Regni  Poloniae  (ubi  procul  dubio  nun- 
quam  fuerat)  excogitaBe  finxit,  imo  et  iUuftriBimo  Principi  Landtgravio  20 
eam  tanquam  a  fe  excogitatam  dedicare  non  erubefcit;  tanta  eft  ho- 
minis  vel  potius  urfi  iftius  inverecunda  arrogantia.  Verum  dum  falfam, 
quam  hic  reperit,  defignationem  eodem  modo  imitatur  et  eandem  fe- 
quitur  magnitudinem  (erat  enim  et  ea  erronea  deUneatio,  quam  hic 
vidit,  in  integro  foUo  patenti  depidla)  fatis  ipfemet  furtum  fuum  pro-  25 
palat,  et  haec  ipfa,  quae  iaditat,  revera  fe  non  inteUigere,  muUo  minus, 
ut  eonmi  autor  et  inventor  fit,  non  obfcuris  indicijs  prodit.  Sic  plurima 
aUa,  imo  praecipua  et  fere  omnia,  quae  in  ifto  Ubro  pro  fuis  venditat, 
etfi  non  totaUter  a  me  profeda  fint,  tamen  ab  aUjs  Mathematicis  G.ye 
fcientibus  iUis  Qye  clam  habuit,  adeo  ut  nihil  fere  aUud  agat  in  toto  30 
ifto  UbeUo,  quam  ut  aUenis  fe  ornet  plumis,  nimis  perfridla  fronte  aU- 
orum  inventa  et  labores  fibi  attribuendo,  eaque  quae  nunquam  didicit 
vel  praeftare  poteft,  promittendo.  Sed  indignus  eft  ifte  inveterator,  de 
quo  plura  fcribam,  et  forte  haec  ipfa  nimia  funt;  non  potui  tamen  in- 
termittere,  quin  tibi  fignificarem,  qui  fadlum  fit,  ut  ifte  hypothefes  no-  35 
ftras  acceperit  eafque  prorfus  pubUc^rit,  ut  non  folum  tu,  fed  etiam 
ROLLENHAGIUS  certo  fciretis,  merum  furtum  eBe  eius  in  hac  hy- 
pothefi  oftentationem;  et  rede  quidem  aBeveras  URSUM  iftum,  licet 
meos  labores  furripuerit,  tamen  eum  fundamentaUter  omnia  non  in- 
tellexiBe,  ut  patet  vel  ex  faUa  iUa  quam  proponit  delineatione,  dum  40 
proportionem  orbis  Martij  ad  Solarem  turpiter  ignorat.  Et  ROLLEN- 
H AGIUS  candide  atque  prudenter  indicat  ea,  quae  a  fugitivo  aliquo 

miniftro 


TYCHO  AD  HENRICUM  RANZOVIUM  21  DEC.  1588     389 

miniftro  a  me  abalienata  et  foras  eliminata  funt,  mihi  indicanda,  ut 
vero  inventori  poftliminio  reftituantur.  Intelligo  enim  ipfum  flatim  ex 
URSI  iftius  fcripto  perfpexiBe  hanc,  quam  pro  fua  venditat,  inventio- 
nem  a  me  prodijBe,  liquidem  antea  ad  te  perfcripferat,  fibi  ante  bien- 

5  nium  a  fugitivo  quodam  meo  miniftro  hanc  hypothefin  communi- 
catam  eBe.  Neque  tamen  fatis  inde  coUigere  poBum,  an  hunc  ipfum 
URSUM  notet,  putans  forte  illum  aliquando  mihi  infervijBe,  an  vero 
aUum  quendam,  qui  hinc  clam  e  mea  domo  deceBerit,  exillimet.  Peto 
itaque  peramanter,  ut,  quam  primum  detur  occalio  ad  illum  fcribendi, 

10  velis  expifcari,  quifnam  et  quo  nomine  fuerit  fugitivus  ille,  de  quo  fcri- 
bit,  minifter  meus,  cuius  opera  huius  hypothefeos  formam  adeptus  eft. 
Averem  enim  fcire,  an  hic  ipfus  fuerit  URSUS  vel  aUus  quifpiam;  ego 
etenim  neminem  fcio  ex  omnibus  Rudiofis,  qui  mihi  hadlenus  in  Aftro- 
nomicis  rebus  infervierunt,  me  infcio  vel  invito  clam  hinc  difceBiBe. 

15  Nec  fatis  cogitare  poBum,  quifnam  iUe  fuerit  fugitivus,  cuius  femel  at- 
que  iterum  ROLLENHAGIUS  mentionem  facit.  Eum  itaque  fi  is  mihi 
indicarit,  rem  pergratam  fecerit.  Video  hunc  ROLLENH AGIUM  non 
faUem  exceUenter  eruditum  et  iudicio  gravi  praepoUentem,  fed  etiam 
virum  integrum  et  fyncerum  benevoleque  de  aUorum  fiudijs  fentien- 

20  tem;  quare  data  aUqua  occafione  cum  illo  per  literas  amicitiam  con- 
trahere  non  intermittam,  quod  fi  is  praevenerit,  eo  ipfo  fatis  oportuni- 
tatis  erit  exhibitum.  Sed  haec  proUxiusquamvolebam;  tuumerithanc 
immorationem,  quam  iufta  quaerela  extorfit,  candide  interpretari.  Si 
Uteras  a  Dodlore  PEUCERO  mihi  infcriptas  receperis,  rogo,  ut  eas 

25       inprimis  huc  mittere  non  gravari  velis.  Vale,  vir  nobiUBime  et  prae- 

clariBime,  deque  artibus  eruditis  bene  mereri,  uti  facis,  tibi- 

que  hac  ratione  laudem  nunquam  intermorituram  com- 

parare  ne  intermitte.  Iterum  quam  feliciBime  et  diu- 

tiBime  vive  valeque.  Datse  Uraniburgi, 

30  die  21  Decembris, 

Anno  1588. 


ANNOTATIONES 


ANNOTATIONES  EDITORUM 


CONFECTO  Epistolarum  Astronomicarum  libro  primo  (a.  1596),  quem  in 
nostro  tomo  VI  edidimus,  earundem  librum  secundum  Tycho  typis  ex- 
cudere  coepit.  Cum  vero  anno  insequenti  Hvenam  relinqueret,  operam  di- 
mittere  coactus  est.  In  epistula  ad  Scultetum  data  ex  arce  Benatica  d.  7  m. 
Jan.  a.  1600  (st.  n.)  de  hac  re  sic  scribit:  »Praeterea  librum  secundum  Episto- 
larum  Astronomicarum  e  nostris,  quem  paulo  antequam  Dania  excessi,  typis 
propriis  excudi  inchoaram.  Sed  solummodo  absoluto  dimidio  Alphabeto  mihi 
inde  in  Germaniam  emigrandum  erat ;  sicque  opera  illa  ob  varias  intercidentes 
irrequietudines  intermissa  est.  Restant  duo  circiter  Alphabeta  plus  minus  typis 
pertexenda.  Idque  totum  minori  illa  Antiqua,  qualem  primus  Epistolarum 
tomus  iam  antea  editus  (quem  procul  dubio  habes)  exhibet.«  Uthuic  editioni 
inservirent,  multae  epistulae,  quae  nunc  interciderunt,  descriptae  sunt;  apo- 
grapha  autem  inter  libros  manu  scriptos  bibliothecae  Vindobonensis  etiam- 
num  asservantur. 

Hic  liber  secundus  non  epistulis  isolum  destinatus  fuisse  videtur.  Attulimus 
nos  quidem  in  nostri  tomi  X  p.  13  annotationem  observationibus  anni  1565 
adjectam,  in  qua  Tycho  Tomo  II  Epistolarum  fol.  54  Lipsiae  sese  commoran- 
tem  ex  eclipsi  Lunari  d.  7  m.  Nov.  illius  anni  facta  pluviam  tempestatem  prae- 
dixisse  scribit.  Quod  in  eadem  annotatione  de  morte  Solymanni  Imperatoris 
ex  eclipsi  Lunari  d.  28  m.  Oct.  a.  1566  praedicta  (cf.  tom.  I  p.  135,2i)  traditur, 
fueritne  in  eodem  Tomo  II  Epistolarum  commemoratum,  non  liquet.  In  libro 
autem  Kepleri  quodam  manu  scripto  {Op.  III  p.  551  sq.)  de  eclipsi  Lunari  d. 
8.  m.  Dec.  a.  1573  facta  (cf.  nostri  tomi  X  p.  38)  sic  scriptum  invenimus:  wHoc 
praeambulum  longo  post  tempore  inter  epistolas  lo.  Pratensis  Medici  suas- 
que  mutuas  excudendum  dedit,  initio  facto  ad  Epistolarum  vol.  II;  sed  quod 
morte  praeventus  non  ultra  12  paginas  continuavit.w  Videtur  autem,  postea 
fortasse,  id  actum  esse,  ut  hujus  libri  secundi  pars  fieret  Tychonis  Oratio  de 
disciplinis  mathematicis.  Nam  ante  Additionem  huic  adjectam,  quam  tom.  I 
p.  170  sqq.  edidimus,  in  codice  Vindobonensi  10686^2  pagina  haec  verba  con- 
tinens  invenitur :  wTomi  secundi  Epistolarum  pars  una  cum  Oratione  ista  pro 
Astrologia  adiuncta.«  Fieri  tamen  potest,  ut  non  ipsi  Tychoni  in  animo  fuerit 
Epistolarum  libro  secundo  haec  adicere.  Nam  Keplerus  in  relatione,  quam 
post  mortem  Tychonis  de  libris  ejus  manu  scriptis  heredibus  dedit,  hoc  judi- 
cium  profert  (Op.  I  p.  191):  «Epistolarum  Astr.  liber  I  jam  absolutus  est,  liber 
II  inchoatus.  Dubitatur,  an  sit  continuandus.  Quis  enim  post  mortemTychonis 
libenter  aliorum  vulgabit  epistolas?  Si  tamen  placet  haeredibus,  possunt  per- 
volvi  epistolae,  quaeque  occurrunt  Astronomica,  cum  responsionibusTychonis 
excerpi.  Sic  non  frustra  impressae  erunt  priores  paginae,  et  moli  libri  consule- 
tur.  Cogitaverat  Tycho,  huic  epistolarum  volumini  aliquid  tabularum  ad- 
jungere,  quo  vendibilior  liber  esset.  Id  diligens  relectio  epistolarum  ipsa  mo- 
nebit.  Ad  hanc  rem  alendus  Amanuensis,  qui  judicium  habeat  in  his  rebus.« 
50 


394  ANNOTATIONES  EDITORUM 

At  nihilo  minus  ab  editione  destiterunt  heredes,  neque  ullus  quaternionum 
jam  excusorum  restare  videtur.  Nobis  tamen  facUe  perspicere  licet,  quomodo 
hunc  librum  secundum  Tycho  ordinare  voluerit.  Nam  in  Praefatione  libri 
primi,  quem  a.  1596  emisit,  sic  loquitur  (tom.  VI  p.  22,23  sqq.):  wContinebunt 
autem  hi  Libri,  quos  de  Epistolis  edere  animus  est,  eas  potissimum  prsestan- 
tissimorum  virorum  ad  me  datas  literas,  quae  de  re  Astronomica  affatim 
agunt:  interpositis  tamen  nonnunquam  alijs  Philosophicis  quaestionibus,  ad 
Physicam  et  Pyronomicum  praesertim  studium  pertinentibus.  Reliquas,  quae 
penes  me  reperiuntur,  eruditas  etiam  Doctorum  virorum  literas,  quatenus 
ab  hac  materia  alieniores  essent,  hisce  intermiscendas  non  duxi.  Servavi 
vero  in  ijs,  quas  edere  decrevi,  hanc  dispositionis  methodum,  ut  non  semper 
Annorum  seriem,  quibus  scriptae  sunt,  sed  potius  personarum  et  locorum, 
tum  quoque  materiae,  quam  continent,  rationem  habuerim.  Ideoque  primo 
Tomo  Landtgravianas  solummodo  Epistolas,  de  rebus  Caelestibus  mecum 
luculenter  agentes,  una  cum  mea  ad  singulas  responsione,  complector.  Se- 
cundo  Eruditorum  et  Amicorum  in  Patria  nostra  eiusque  vicinia  Literas,  tam 
antiquiores,  quam  recentiores  seligo  et  in  unum  compono:  ubi  etiam  Car- 
mina  nonnulla,  Epistolari  utplurimum  modo,  de  rebus  huc  utcunque  per- 
tinentibus,  a  nobis  interdum  animi  caussa  conscripta,  intexuntur.  Tertio  et 
sequentibus  aliorum  e  diversis  Regionibus  ad  me  varijs  temporibus  exaratas, 
measque  rescriptiones  convenienti  ordine,  quoad  eius  fieri  potest,  colloco; 
ubi  id,  quantum  licet,  observo,  ut  eorundem  Authorum  Literae  in  unum  coUi- 
gantur,  et  se  invicem  subsequantur,  non  habita  ubique  consideratione,  quod 
aliorum  Epistolae  tempore  sint,  vel  anteriores,  vel  etiam  posteriores.  Reliqua, 
quae  in  hac  dispositione  facta,  vel  etiam  nonnunquam  praetermissa  sunt,  pru- 
dens  et  candidus  Lector  ipsemet  facile  perspiciet,  atque,  uti  confido,  sincere 
interpretabitur. « 

Hujusmodi  libri  secundi  ordinationem  re  vera  praeparatam  esse,  e  codici- 
bus  nonnullis  nitide  in  typographorum  usum  conscriptis  perspicere  licet,  ubi 
secundum  auctores  epistulae  ordinatae  sunt,  praecipue  e  codice  Vindobonensi 
lat.  10686^^,  e  quo  magnam  partem  epistularum,  quas  hic  tomus  continet, 
sumpsimus.  Hic  primum  inveniuntur  epistulae  Tychonis  ad  Thaddaeum  Ha- 
gecium  hujusque  ad  Tychonem,  deinde  eodem  modo  epistulae,  quas  ad  alios 
amicos  dedit  vel  ab  iisdem  accepit;  qui  hoc  ordine  alius  alium  subsequuntur : 
lohannes  Pratensis,  Carolus  Danzaeus  et  Steno  Bilde,  Paulus  Haintzelius  et 
Georgius  Buchananus,  Hieronymus  Wolfius,  lohannes  Maior,  Henricus  Bru- 
caeus  (epistulae  ad  Pratensem  et  Danzaeum  et  Stenonem  Bilde  scriptae  vel  ab 
iisdem  datae  etiam  in  Vindob.  10686^  inveniuntur).  Epistulis  autem  ad  Hage- 
cium  scriptis  praemissa  est  praefatio,  quam  excipiunt  epistulae  quaedam  Hiero- 
nymi  Munosii  ad  Bartholomaeum  Reisacherum,  Hagecii  ad  Munosium,  Mu- 
nosii  ad  Hagecium  (cf.  Progymn.  p.  567,  tom.  III  p.  82,3o).  Quae  omnia  hic 
subicimus. 


ANNOTATIONES  EDITORUM  395 

AUTOR  LECTORI. 

SUBIUNCTURUS  hic  fum  literas,  quae  ClarlBimo  et  excellentiBimo  viro 
Domino  D.  Thaddaeo  Hagecio  ab  Hayk  et  mihi  de  Re  Aftronomica  inter- 
ceBerunt,  quotquot  earum  inter  meas  chartas  invenire  licuit.  Ex  quo  enim 
cum  illo  viro,  in  Eledlione  et  coronationeAuguiltiBimi  Imperatoris  Rudolphi  II. 
Ratifbonae  A°  1575  celebrata,  pergratam  et  conftantem  contraxeram  ami- 
citiam:  uti  eft  non  faltem  ob  dodlrinae  fingularis  praeeminentiam,  fed  et  vir- 
tutis  ac  integritatis,  morumque  ingenuitatis  omni  tam  amore,  quam  honore 
digniBimus,  eandem,  quam  femel  ibi  iucunde  inivimus,  familiaritatem  pluri- 
mis  fequentibus  annis  fartam  tedlam  confervando  continuavimus,  difiundlio- 
nem  corporum  hac  ratione,  cum  aliter  fieri  nequiret,  compenfantes.  Ante- 
quam  vero  literas  inter  ipfum  et  me,  quoties  dabatur  occafio,  commutatas, 
quae  de  nova  ftella  A°  1572  exorta  et  fubfequentibus  aliquot  Cometis  alijfque 
Aftronomica  concernentibus  affatim  tradlant,  exhibuero,  non  inconveniens 
duxi,  quafdam  praemittere  ab  ExcellentiBimo  Hifpanorum  Mathematico  Hie- 
ronymo  Munofio  ad  infignem  eiufdem  fcientiae  profeBorem  Viennenfem  Bar- 
tholomaeum  Reifacherum,  de  huius  praeftantiBimi  Thaddaei  nonnuUis  circa 
novam  illam  ftellam  placitis  fcriptas,  una  cum  ipfius  Thaddaei  ad  Munofium 
hoc  nomine  refponfo  et  huius  viciBim  ad  illum,  prout  eas  optimus  ille  Thad- 
daeus  mecum  communicavit,  quando  praedidlo  anno  et  loco  fimul  eramus. 
Cum  enim  hae  epiftolae  tam  de  nova  ftella,  cuius  nos  luculentam  defcriptionem 
primo  Tomo  Progymnafmatum  Aftronomicorum  dedimus,  dodle  agant,  et  alia 
etiam  ad  negotium  aftronomicum  fpedlantia  ledlu  non  indigna  contineant:  me 
non  citra  rem  fadlurum  arbitror,  et  harum  rerum  cupidis  gratum  id  futurum 
fpero,  nec  ipfi  Domino  Thaddaeo  dif-||pliciturum,  quod  eas  hic  appono  caeterif- 
que  praeponam,  cum  et  tempore,  quo  emiBae  funt,  priores  exiftant.  Accedit 
et  hoc,  quod  in  primo  noftro  Tomo  Progymn.  aftron.  circa  finem  cap.  8,  ubi 
in  huius  clariB.  Munofij  de  eadem  ftella  conceptiones  difquiro,  harum  epifto- 
larum  mentionem  faciam  et  nonnulla  ex  ijs  verbotenus  citem  atque  proferam, 
quare  convenientius  erat,  ut  eas,  fiquidem  ifthic  data  opera  ob  id  omiBas,  hic 
publicarem.  Subiungam  vero  poftea  brevibus  meam  de  earundem  contentis 
fententiam,  fiquidem  hoc  nec  ipfi  Dn.  Thaddaeo,  nec  Dn.  Munofio,  fi  adhuc 
in  vivis  eft,  ingratum  fore  confidam. 

SEQUITUR  DESCRIPTUM  EX  LITERIS  HIERONYMI  MUNOSIJ 

HISPANI,  MATHEMATICI,  AD  BARTHOLOM^UM 

REISACHERUM  VIENNENSEM. 

MITTO  libellum  de  novo  Cometa  emendatum.  Nam  ob  importunam  ef- 
flagitationem  vix  fpatio  26  dierum  compofitus  et  editus  eft.  Cap.  3°  habe- 
tur,  die  17  Decemb.  cum  eBet  ©  in  1°  28'  ;?; ,  quo  tempore  erat  hora  5  M.  58: 
pro  38  pofuerunt  58 :  in  alijs  capitibus  aliqua  defiderantur,  quae  addita  invenies. 
Ego  in  ea  femper  fui  fententia,  ut  in  rebus  quae  demonftrari  poBunt,  nulli  du- 
cam  credendum,  neque  Ptolomaeo  neque  Regi  Alphonfo  neque  lohanni  Regio- 
montano,  quem  nofti  longe  peritiorem  Nicolao  Copernico  et  Erafmo  Rein- 
holdo.  Itaque  fadlum  eft,  ut  in  colligenda  longitudine  et  latitud.  Cometae  non 
fuerim  ufus  longitudinibus  trium  principalium  ftellarum  tertiae  magn.  CaBi- 
opeiae,  neque  etiam  longitudine  undecimae  ftellae,  cuiproximuseratCometa; 
quia  fecundum  obfervationem  meam  fadlam  A°  1570  completo,  quo  obfervavi 

50* 


396  ANNOTATIONES  EDITORUM 

praecedentem  ftellam  in  cornibus  y  progreBam  fecundum  longitudinem  ab 
Obfervatione  Ptolomaei  ufque  ad  didlum  annum  21^  37'  53".  Ex  qua  obferva- 
tione,  fi  Ptolo-||mseus  in  notandis  longitudinibus  non  erravit,  undecima  itella  2*^ 
CaBiopeiae  erit  in  6°  38'  \^,  et  non  ut  ex  Prutenicis  tabulis  collegifti  in  6°  10'  ^. 
Copernicus  Ptolomseum  fequitur,  tantum  differt  quod  longitudines  non  per 
figna  divifit,  fed  a  praecedenti  ftella  in  cornibus  y  per  numeros  ufque  ad  360 
longitudines  earum  diftinxit,  fubftantia  vero  a  Ptolomaeo  non  difcrepat,  ut 
collatione  utriufque  fadta  poteris  videre.  Undecimam  vero  ftellam  cum  cometa 
lumine  abundaret,  nunquam  ego  obfervavi,  at  ubi  cometa  minor  ea  ftella  fuit, 
a  me  vifa  eft,  fed  radio  non  eft  obfervata,  quantum  ab  eo  diftaret.  Itaque  inter 
nos  nullius  momenti  difcrimen  eft,  quod  varietati  inftrumentorum  et  obferva- 
tionum  afcribi  poteft. 

Longe  maius  eft  inter  nos  et  Dn.  Thaddaeum  ab  Hayck,  qui  cometam  col- 
locat  in  6  G.  24  M.^,  et  ut  tibi  morem  geram,  volui  expendere  ipfius  obferva- 
tionem  et  demonftrationem,  quae  fane  exadliBima  eft. 

SEQUITUR  EXPLICATIO  OBSERVATIONIS  ET  DEMONSTRATIONIS. 

Ait  1.  die  lanuarij  anni  1573  H.  4  M.  30  Viennae  Auftriae,  cuius  latitudo  eft 
48°  22'  ut  a  Purbachio  et  Regiomontano  obfervatum  eft,  maximam  Cometae 
Altitudinem  repertam  76  G.  44  M.,  alteram  vero  minimam  20  G.,  quae  fimul  col- 
lec5la  faciunt  96°  44',  cuius  dimidium  eft  poli  Viennae  altitudo  48^22',  quare 
Cometa  perinde  ut  ftella  fixa  perpetuae  apparitionis  carebit  parallaxi;  fub- 
trac5la  minima  Altitudine  ex  maxima  fuperfunt  56  44,  cuius  dimidium  28  22  eft 
complementum  declinationis  cometae,  et  declinatio  eius  erit  61  38.  Deinde 
tanquam  verum  et  calculo  deprehenfum  alBumit  cometam  culminaBe  coelum 
cum  interfedlione  ipfa  y,  quo  conceBo  ex  25  probl.  4  1.  de  triang.  Regiomon- 
tani,  concluditur  latitudo  eiuset  verus  locus.  SitCAGK  portio  coluri  folftitio- 
rum,  C  polus  Eclipticae,  A  polus  mundi,  DK  quadrans  ^quatoris  ||  ab  ^qui-  2^ 
nodlio  Verno  D,  DG  quadrans  Eclipticae,  B  cometa  culminans  cum  quadrato 
AD  coluris ^quinoc5liorum  et  Meridiani,  CBE  quadrans  Meridiani Eclipticae 
determinans longitudinem,  Angulus  KAD  rec5lus  fphaeralis,  nam  oftendit  qua- 
drantem  circuli  maioris  nempe  DK,  quare  et  angulus  BAC  ei  aequalis  erit 
recilus.  Ergo  in  triangulo  rec5langulo  BAC  datis  duobus  lateribus  angulum 
rec5lum  continentibus,  per  primam  partem  25  probl.  4"  libri  invenietur  latus 
obtenfum  angulo  redlo  nempe  EB36  p.  12  M.  Nam  fi  multiplicentur  finus  rec5li 
complementorum  arcuum  AB  et  AC  inter  fefe,  nempe  52  partes  47  M.  43  S.  qui 
finus  eft  61  G.  38,  in  finum  55^  2'  15"  arcus  66^  32',  colliguntur  48  primae  25 
partes  43'  12"  22'",  qui  numerus  fi  dividatur  per  totum  finum  60 ^  relinquit 
48P  25'  43"  12'"  22"",  cuius  arcus  eft  53^48'  nempe  BE  latitudo  Cometae  et 
complementum  eius  BC  eft  36**  12'. 

Protinus  fumo,  alium  triangulum  redlangulum  BED,  Angulus  enim  E  rec5lus 
eft  ex  1"  propof.  4*'  de  triangulis  et  4*«  definitione  Gebri.  Omnis  enim  angulus, 
qui  fit  ab  arcu  dudlo  a  polo  proprio  alicuius  circuli  in  ipfum  circulum  rec5lus 
eft.  Ergo  per  2«^^™  partem  25  propofitionis  4**  libri  de  triang.  ex  duobus  lateri- 
bus  uno  proximo  angulo  rec5l:o,  altero  vero  ipfi  angulo  redlo  oppofito  notis, 
invenietur  latus  DE  longitudo  ftellae  36^  27'.  Nam  finus  redlus  28^22'  com- 
plementi  arcus  DB  qui  fubtendit  angulum  redlum  E  eft  28^30'  24"  qui  dudlus 
per  totum  finum  procreat  28  primas,  30  partes  24',  qui  numerus  fi  dividatur 
per  35  26'  11 "  finus  rec5li  arcus  CB  complementi  arcus  BE  provenient  48**  16', 
cuius  arcus  eft  53^  33 '  et  complementum  eius  eft  36  27 '  quantus  eft  arcus  longi- 


ANNOTATIONES  EDITORUM  397 

tudinis  cometae  DE.  Explicavi  breviter  demonftrationem  ||  D.  Thaddaei,  in  qua 
non  efl:  opus  explicare  quantus  fit  angulus  ABC,  nec  quantus  fit  angulus  BD£, 
nam  fine  ipfo  demonftrari  poteft  latitudo  et  longit.  Cometae. 

Verum  in  calculo  ex  quo  deprehendit  cometam  culminaBe  ccelum  cum 
principio  ipfo  V»  nifl  ego  fallor,  eft  error.  Nam  1=  die  lanuarij  A.  73  hora  4 
M.  30  Viennae  O  ex  tabulis  de  (/  et  cP  luminarium  Purbachij  invenitur  fuiBe 
in  21 "  46'  Z  cuius  recfta  afcenflo  iuncfla  cum  67^  30'  pro  4  horis  30'  eft  36H  1 ' 
i.  e.  n  1 ',  et  proinde  cometa  mediabat  coelum  cum  H  7'  fere  V  et  fecundum 
Stadium  fedlatorem  tabularum  Prutenicarum  mediabat  coelum  cum  16  M.V» 
fed  verior  calculus  eft  Purbachij,  ut  ex  data  altitudine  ^quatoris  et  altitudine 
meridiana  0  colledta  eius  declinatione  et  areatim  in  tabulam  declinationum 
immiBa  inveniri  quotidie  poteft.  Conftituamus  ergo  Cometam  ccelum  mediaBe 
cum  \^  Ty,  erit  apparatus  demonftrationis  ad  quaerendam  longit.  et  lat.  Co- 
metae  talis.  CAGK  ut  prius,  KD  et  GD  ut  prius,  CBE  ut  prius,  ABHF  Meri- 
dianus  ^quatoris  cum  quo  ccelum  mediabat  Cometa,  DF  Afcenflo  rec5la  co- 
metae,  D  H  portio  Eclipticae  et  afcenfloni  redlae  conveniens,  FH  declinatio  eius 
gradus  Eclipticae,  FB  declinatio  Cometae,  BE  eius  latitudo,  EHD  eius  longitudo. 
Poflto  hoc  apparatu  angulus  CHF  non  eft  rec5lus  fed  obtufus,  quia  maior  an- 
gulo  rec5lo  CAD,  quare  non  poterit  inveftigari  per  25  probl.  praedic5lum  quan- 
titas  arcus  CB.  Quare  exiftimo  ob  hanc  caufam  decreviBe  in  lucem  edere 
aliam  exac5liorem  et  copioflorem  commentationem.  Obfecro  itaque  te  ut  meo 
nomine  Dn.  Thaddaeum  ab  Hayk  falutes  cohorterifque  ut  ab  incepto  opere 
non  deflftat  memor  illius  fententiae  Salomonis;  Tu  ||  quodcunque  potes  facerey 
inPtanter  operare,  quia  tempus  et  occalio  deeft  defcendentibus  ad inferosK 
Ingenium  enim  eius  et  acrimonia  velut  ex  ungue  Leo  mihi  nota  eft :  nec  mi- 
nus  te  obfecro  ut  inceptum  de  Parallaxibus  opus  abfolvat.  Hoc  enim  videtur 
ab  antiquis  Mathematicis  aliqua  ex  parte  trac5latum,  fed  ad  Colophonem, 
quod  dici  folet,  non  eft  perdudlum.  Ego  multo  plura  refervavi  mihi  quam  in 
libello  evulgavi,  indignatus  quod  pro  benefac5tis  nedum  gratiae  ac5tae  funt,  fed 
etiam  iniurijs  afperfus  fum  a  permultis  Theologis  et  Philofophis.  Quare  de- 
crevi  X.adeiv  Picoaavta,  et  ut  Horat.  ait, 

nec  bene  divitibus  contingunt  gaudia  folis, 
nec  vixit  male  qui  natus  morienfque  fefellit^. 

Nolo  amplius  irritare  crabrones,  non  amplius  infumam  ne  quadrantem  qui- 
dem  in  evulgandis  operibus  meis,  quando  illi  qui  impulfores  fuere  ad  fcriben- 
dum  librum  de  cometa,  nuUa  in  re  gratificati  flnt.  Longe  melius  elocabo  pe- 
cunias  meas  impofterum,  quam  hadlenus  feci  incudendis  libris.  Hifpania,  ut 
ait  Plinius^,  minime  eft  aftrorum  obfervatrix,  nec  fedulo  dant  operam  Mathe- 
maticis  feci  folis  artibus  quaeftuarijs.  Imprudentis  eft,  imo  prodigi  velle  in 
Hifpania  de  Mathematicis  quicquam  edere.  Immenfl  funt  fumtus  impreBionis 
et  libri  non  venduntur.  De  reliquo  exiftima  me  tibi  addic5liBimum,  et  talem, 
qui  nunquam  in  officio  vic5lus  fuerim.  Spera  itaque  certo  me  daturum  operam 
ut  noftra  Amicitia  incrementa  fufcipiat  potius,  quam  langvefcat  aut  remitta- 
tur.  Valentiae  die  13  Aprilis  Anno  1574.  Vale. 

HlERONYMUS   MUNNOS.  II 


1  Eccles.  9,10.    2  Horat.  Epist  I  17,9-io.    3  pHn.  Nat  Hist  XVIII  25,2i6. 


398  ANNOTATIONES  EDITORUM 

HIERONYMO  MUNNOSIO  IN  ACAD.  VALENTIANA  HEBRAIC^ 
LINGV^  ET  MATHEMATICES  PROFESSORI. 

S. 

EVOCATUS  eft  ex  hac  mortali  vita  in  illam  coeleftem  Reifacherus  nofter 
19  Aprilis,  magno  dolore  et  moerore  uxoris,  liberorum,  et  fcholae  huius: 
mihi  quoque  non  mediocrem  animi  aegritudinem  peperit.  Fuerat  enim  mihi 
omnibus  et  amoris  et  officij  vinculis  coniundliBimus.  Literas  igitur  quas  tu 
ad  illum  una  cum  libello  dedifti,  frater  illius  germanus  mihi  reddidit  24  lunij. 
Eas  ego  libentiBime  accepi,  fumque  earum  ledlione  mirifice  deledlatus.  Nam 
in  eis  tui  de  me  animi  iudicium  tuamque  optimam  erga  me  voluntatem  co- 
gnovi :  ac  nifi  tibi  viciBim  par  humanitatis,  amoris  et  meae  erga  te  benevolentiae 
ftudium  oftenderem,  merito  ingratus  et  inhumanus  iudicari  poBem.  Quare 
ad  eas  Uteras  meis  tibi  refpondere  volui,  quas  etiam  teftes  mei  erga  te  amoris 
eBe  cupio.  Ego  te,  mi  Munofi,  non  nunc  folum,  poftquam  igniculos  illos  tui 
erga  me  amoris  fparfifti,  amare  coepi,  fed  iam  ante,  quando  libellum  tuum 
de  cometa  videre  mihi  contigit,  tui  amore  mirabiliter  eram  accenfus,  quod 
in  illius  trac5latione  eandem  utriufque  noftrum  viderem  e3e  fententiam,  eaf- 
dem  fuifie  cogitationes  ac  mirificum  animorum  confenfum  ac  confpirationem 
ad  unum.  Quid  quod  quando  ego  amore  tui  flagrabam,  tu  iftic  eodem  erga 
me  accendebaris,  ut  videatur  occulta  quaedam  amoris  in  animis  noftris  facfta 
eBe  reac5lio.  Uterque  enim  altero  ignorante  ad  prenfandam  alterius  amicitiam 
impetu  quodam  vifus  eft  ferri.  Huius  vero  mei  erga  te  animi  teftimonium 
extare  volui  in  fecundo  meo  fcripto  quod  tum  adornabam,  vehementer  gau- 
dens,  quod  beneficium  illud  mutui  confenfus  mihi  tecum  commune  eBe  conti- 
giBet.  Cum  igitur  haec  inter  nos  amicitia  non  fine  numine  inchoata  eBe  videa- 
tur,  non  dubito  illam  firmam  ||  futuram  eBe :  nam  quod  ad  me  attinet,  eam  ego 
colam  et  tuebor  fandliBime.  Sunt  quaedam  in  quibus  diBentimus,  fed  ea  adeo 
pauca  ut  veritatem  et  noftrum  confenfum  haudquaquamlabefadlarepoBint: 
imo  non  dubito,  ubi  tu  meas  aut  ego  viciBim  tuas  rationes  cognoverimus, 
alterum  in  alterius  fententiam  iturum  eBe.  Scripferunt  apud  nos  plures  de  ea 
ftella,  fed  pauci  veritatem  attigerunt;  itaque  fac5tum  eft  ut  ipfe  ad  commen- 
tandum  acceBerim,  ac  alicubi  afperius  ineptias  quorundam  reprehenderim ; 
fortaBe  autem  etiam  in  tuos  calumniatores  quadrare  poterunt,  quos  etfi  tua 
virtute  et  eruditione  devicifti,  de  quo  tibi  gratulor:  tamen  mutuo  noftro  con- 
fenfu,  non  modo,  ut  exiftimo,  magis  devincentur,  verum  etiam  palam  fiet, 
eos  folo  calumniandi  ftudio  tibi  et  veritati  oblatralSe.  Quae  illorum  malitia  ut 
etiam  Regi  veftro  nota  fieret,  decrevi  eidem  meae  iftius  lucubrationis  manu 
fcriptum  exemplum  mittere;  ac  ut  id  facerem,  excitatus  fum  etiam  quorun- 
dam  exhortationibus,  qui  dicebant  Regem  magno  defiderio  accenfum  co- 
gnofcendi  hanc  ftellam,  mandaBe  tribus  delecJlis  Mathematicis,  Salmantino, 
Toletano,  et  tibi  tertio,  ut  fuam  de  eo  exponerent  fententiam,  et  ob  hanc  cau- 
fam  fe  non  dubitare,  quin  gratum  futurum  eBet  Regi  meum  ftudium.  In  epi- 
ftola  tui  honeftam  et  quam  tua  virtus  et  eruditio  meretur,  facio  mentionem. 
Scribo  etiam  Illuftri  D.  Comiti  Chinchonienfi,  rogoque  ut  libellum  Regi  offe- 
rat.  MifiBem  tibi  exemplum  libentiBime,  fed  veredarius  onerari  non  potuit : 
unicum  faltem  caput,  ubi  tui  facio  mentionem,  tibi  mitto,  quanquam  alibi 
etiam  idem  fiat  a  me,  ut  videre  poteris.  Non  dubito  enim,  quin  integer  libellus 
in  tuas  manus  fit  perventurus,  vel  mandante  Rege,  vel  beneficio  D.  Comitis, 
ut  de  eo  tuum  iudicium  feras,  quod  ego  libentiBime  abs  te  tanquam  ab  homine 


ANNOTATIONES  EDITORUM  399 

candido  et  Mathematicarum  artium  artifice  feram,  imo  etiam  tibi  pro  eo 
maximas  agam  gratias.  Non  omnia  autem  capita  meae  lucubrationis  mitto 
Regi,  fed  tantum  praecipua.  Tradlavi  enim  idem  tecum  illud  argumentum  de 
cu-||iufcunque  phaenomeni  invenienda  Parallaxi :  ac  confeci  tabellam  ampli- 
orem  tua,  inchoatam  a  2  Semidiametris,  hinc  4.  8.  10.  20.  30.  40.  52.  55.  64.  68. 
70  etc.  ufque  ad  100.  Sed  ea  domi  mihi  refervavi;  cum  enim  a  te  eBent  per- 
tradlata  et  quidem  erudite,  nolui  Nocftuas  Athenas.  Quamvis  vellem  te  quo- 
que  ea  videre  poBe,  ut  tuam  de  his  audiam  fententiam.  Contuli  mea  cum  tuis, 
et  omnia  congruere  videntur:  unicus  locus  eft  in  cap.  11  fol.  21  p.  2,  in  quo 
videris  ei^e  lapfus,  nili  forfan  ego  non  aBequor  fenfum  propter  imperitiam 
veftri  idiomatis.  Ita  autem  ibi  habes :  y  la  facaras  de  90,  puto  debuiBe  dici 
abs  te :  auferendum  eBe  de  maiori  altitudine  phaenomeni.  Nam  fi  ifti  dimidio 
arcui  addatur  altitudo  Phaenomeni,  aut  auferatur  a  maiori  altitudine,  relin- 
quit  arcum  aut  prorfus  aequalem,  aut  paulo  minorem  altitudine  poli,  quod 
non  fit,  fi  dematur  de  90. 

Quod  in  mea  demonftratione  quaedam  fuperflua  animadverteris  et  indica- 
veris,  pro  eo  ago  tibi  gratias,  licet  ego  iam  ante  ea  fponte  correxerim.  Omnis 
enim  illa  demonftratio  faltem  duabus  pofitionibus  potuit  abfolvi :  Rogo  autem 
ut  idem  facias  et  eodem  candore  in  reliquis  meis.  Quod  vero  exiftimas  me  in 
gradu  culminationis  coeli  err^Be,  in  eo  nonfaciletibifubfcripfero.  Namquod 
tu  colligis  cum  1  G.  y  culminaBe  ftellam  ego  cum  0  y»  haec  diiferentia  pro- 
venit  ex  diverfa  loci  Solis  acceptione.  Contendis  etiam  iuxta  a  me  annotatum 
tempus  TTl  H.  4.  30'  medium  cceli  tenere  0  grad.  16  V»  id  quidem  ita  fe  habere 
agnofco,  fed  quis  quaefo  pro  16,  culminationis  cceli  fidem  interpofuerit,  quae 
16  faltem  uni  fcrupulo  horae  debentur,  ut  fi  accepiBem  in  tempore  horas  4. 29, 
tum  exacfte  colurus  aequinocftiorum  incidiBet  in  ipfum  Meridianum.  Nam  lo- 
cus  0  ex  Stadij  ephemer.  invenitur  in  21"  3'  ;g,  cuius  afcenfio  R.  292.  46,  cui 
fi  pro  4  H.  29  addantur  67  gr.  15,  erit  afcenfio  R.  tempori  congruens  360.  1'. 
Nullus  igitur  error  eBe  poteft :  nec  eft  differentia  maior  inter  nos,  quam  unius 
fcrup.  horae,  pro  qua  quis  quaefo  contenderit?  Ego  aliquot  alijs  meis  confide- 
rationibus  per  altitudinem  4«  ftellae  in  CaBiopeia  deprehendi  illam  ftellam  || 
exacfte  culminaBe  cum  0  V-  Et  idem  invenietur  ex  tua  obfervatione,  fi  tempus 
tuum  quod  tu  ponis  5  H.  38'  faltem  3'  aut  4'  minus  acceperis,  nimirum  H.  5 
35'  aut  34',  et  locum  0  ex  ephem.  Stadij:  quam  facile  autem  in  4  minutis  in 
tempore  lapfus  contingere  poteft,  tute  nofti.  Quare  adhuc  perfto  in  mea  fen- 
tentia,  ftellam  exadle  tenuiBe  medium  cceli  cum  0  V»  ut  interea  nihil  dicam, 
quod  et  commodius,  et  novo  ifti  lumini  auguftius  eft  ipfum  pundlum  principij 
accipere,  quam  de  aliquot  fcrup.  cis  vel  ultra  illud  principium  pertinaciter 
contendere. 

Quod  etiam  tu  Purbachij  tabulas  praeferendas  eBe  cenfes  Prutenicis,  aegre 
tibi  conceBero,  nifi  id  evidentibus  confirmaveris  rationibus.  Sed  neque  in  eo 
tibi  aBentior,  quod  Regiomontanum  Copernico  et  Reinholdo  anteponis.  Ego 
profedlo  exiftimo,  et  fuffragantur  mihi  praeftantiBimi  quique,  Copemicum  non 
minorem  fuiBe  Ptolomaeo,  fuperiorem  vero  Regiomontano,  eo  quod  univer- 
fam  artem  ex  novis  hypothefibus  et  obfervationibus  extruxit,  quod  a  Regio- 
montano  non  eft  attentatum  nedum  praeftitum,  licet  non  ignorarit  una  cum 
Purbachio  praeceptore  fuo,  emendatione  motuum  opus  eBe.  Ideo  Purbachius 
fuas  tabulas  Eclipfium  conabatur  aliquanto  exacftiores  Alphonfinis  conftituere. 
SaepiBime  etiam  Purb.  Regiom.  Wernerus  et  alij  confeBi  funt  errores  eBe  in 
motu  Planetarum  et  praefertim  cf  et  ? ,  ut  patet  ex  ipforum  obfervationibus. 


400  ANNOTATIONES  EDITORUM 

Sunt  qui  affirmant  Purb.  et  Regiomontanum  privatim  habuiBe  quafdam  ta- 
bulas  motuum  Planetarum,  ex  quibus  deinceps  duorum  annorum  Epheme- 
rides,  pro  anno  1512etl513a  quodam  Anglo  in  hac  urbe  erant  fupputatae  et 
editae,  et  magis  accedunt  Copernicaeo  quam  Alphonfino  calculo,  fed  nufquam 
amplius  inveniri  poBunt  tabulae  illae.  Nihil  nunc  dico  de  meis  aliquot  fadlis 
confiderationibus  Planetarum  ad  ftellas  fixas,  praefuppolitis  illarum  veris  locis, 
quas  femper  propius  acceBiBe  Copemicaeo  calculo  quam  Alphonfino  depre- 
hendi,  fed  quid  eviden-||tius  eBe  poteft  illa  (;/ 1)  et  l^ ,  ut  multa  alia  praeteream.  6' 
Reinholdum  ego  etiam  inter  artifices  reponendum  eBe  cenfeo,  cuius  laboribus 
utiliBimis  fuiBemus  ufi,  nifi  immature  fata  nobis  illum  eripuiBent,  certe  in- 
feriorem  Regiomontano  non  auderem  dicere.  Sua  cuique  laus  relinquenda 
eft,  interea  dicendum  eft,  quod  verum  eft :  nimirum  Copernico  et  Reinholdo 
tanquam  veris  Aftronomiae  inftauratoribus  multa  nos  debere,  fed  pofteritatis 
melius  erit  iudicium.  Ob  has  caufas  Prutenicarum  tabularum  computum 
potius  fequor  quam  Alphonfinum;  fed  tu  ipfe  quoque  agnofcere  videris  erro- 
rem  Alphonfinum,  quando  ftellas  fixas  dimidio  fere  gradu  ulterius  quam  Co- 
pernicus  promovendas  eBe  cenfes.  Sed  de  his  hoc  loco  plenum  colloquium 
inftitui  non  poteft.  Rogo  te  ut  diligenter  omnia  expendas;  utinam  vero  plurimi 
oculos  fuos  ad  ipfum  ccelum  converterent,  artemque  in  ipfo  ccelo  non  in  tu- 
gurio  exercerent,  exadliorem  hodie  haberemus  Aftronomiam.  Ego  meorum 
librorum  in  Aftronomia  nihil  mecum  hic  habeo,  fed  Pragae:  alias  mifiBem 
ftatim  tibi  aliquot  meas  obfervationes,  fed  fiet  alio  tempore,  Deo  volente.  Et 
fi  quid  tuarum  obfervationum  habes,  ac  mecum  communicaveris,  pari  ftudio 
rependam.  Scribis  etiam  te  potiora  quaedam  de  nova  ftella  illa  tibi  refervaBe, 
rogo  ut  eorum  quoque  me  participem  facere  velis.  De  Nonio  veftrate  quid 
agat  fcire  vellem.  Multorum  ille  nobis  fpem  fecit,  quae  adhuc  expecJtamus  et 
expetimus  avide.  Vale  et  me  dilige. 
Viennae  Auftriae  die  22  lulij  Anno  1574. 

Tui  ftudiofiBimus 

THADDiEUS  HaGGETIUS.  11 

DIE  6  Decembris  perlatae  funt  ad  me  literae  tuae,  et  folium  unum,  cuius  6' 
titulus  eft :  Hiftoria  ftellae  novae  apparentis  in  afterifmo  CaBiopeiae  cap.  1. 
In  literis  mentionem  facis  cuiufdam  libelli  de  eadem  re,  quem  credebas  ad 
me  vel  mandante  Rege,  vel  beneficio  Domini  Comitis  Chinconienfis  mitten- 
dum:  quo  ad  me  24  d.  Dec.  non  miBo,  decrevi  cum  ob  amorem,  quo  te  pro- 
fequor,  tum  et  ob  veritatis  confirmationem,  fcriptis  tuis  ad  me  mifJis,  incerto 
tabellario  refpondere,  eroque  brevis :  nam  diffido  has  literas  ad  te  mittendas. 
Scribis  in  literis:  unicus  locus  eft  in  c.ll  f.  21  p.  2  in  quo  videris  eBe  lapFuSy 
niJi  forfan  ego  non  aBequor  fenfum  veftri  Idiomatis.  Ita  autem  ibi  habes:yla 
facaras  de  90.  Puto  debuiBe  dici  abs  te,  auferendam  eBe  a  maiori  altitudine 
Phaenomeni.  Nam  li  ifti  dimidio  arcui  addatur  minor  altitudo  Phaenomeni, 
aut  auferatur  a  maiori  altitudine,  relinquit  arcum  aut  prorfus  asqualem, 
autpaulo  minorem  altitudine  Poli,  quod  non  fit,  lidematurexQO.  Hadlenus 
recitata  funt  tua  verba.  Ex  tuis  verbis  plane  oftenditur  tua  perplexitas,  et  quod 
non  intelligas  argumentum  capitis,  in  quo  oftendo:  quomodo  fint  parallaxes 
phaenomencon  fupra  terram  circulos  feu  periodos  fuas  diurnas  abfolventium, 
ignotis  veris  locis  eorum  fecundum  longitudinem  et  latit.  inveniendae.  Hypo- 
thefis  mea  erat:  Si  ex  duabus  altitudinibus  meridianis  eorum  invenitur  vera 


ANNOTATIONES  EDITORUM  401 

Poli  altitudo,  ipfa  carebunt  parallaxi.  Atqui  Phaenomena  talia  aut  faciunt 
periodos  fuas  integras  a  vertice  capitis  et  Horizonte,  aut  intra  periodos  eo- 
rum  continetur  vertex  capitis.  Si  hoc  accidat,  *  fummae  maioris  altitudinis  et 
minoris,  hac  ab  illa  demta,  differentiae  fummae  medietatis,  quam  demo  ex  90°; 
fi  quod  remanet,  eft  aequale  altitudini  Poli,  tale  Phaenomenon  carebit  Paral- 
laxi,  quod  demonftratur  fic.  || 

AB  fit  horizon,  CD  axis  Horiz.  GH  aequator,  EF  axis  mundi,  LI  periodus 
integra  Phaenomeni  fupra  terram.  A  puncflo  A  horizontis  ducatur  ei  periodo 
parallela  AM.  His  pofitis  dico  BI  eBe  maximam  altitudinem  eius,  AL  mini- 
mam.  Si  ergo  demas  minimam  altitudinem  ex  maxima,  remanebitBM.  Nam 
arcus  AL  aequalis  ipfi  MI.  Arcus  BM  in  duo  aequalia  fecatur  pundto  H,  quia 
AM  eft  parallela  ipfi  GH,  per  30™  l'"'.  Ideo  GA  et  HM  aequales.  At  HB  et  GA 
aequales  ob  4  et  15  1  "J  et  26  tertij.  Si  demas  AG  aequalem  medietati  differentiae 
maximae  et  minimae  altitudinum  ex  90°,  i.  e.  ex  quadrante  GE,  remanebit 
AE  poli  altitudo.  Ex  his  vides  me  non  eBe  lapfum  fed  te  non  intellexiBe  locum 
illum.  Quod  autem  perftas  in  defendendo  calculo  veri  motus  © ,  quem  tradidit 
Copernicus,  fedlaturque  eum  Reinholdus,  Stadius :  volo  admonere  tanquam 
amicum,  ne  praecipites  fententiam  tuam,  atque  in  rebus  Mathematicis  in  nul- 
lius  verba  iures,  fed  ex  Geometricis  et  Arithmeticis  et  Opticis  demonftrationi- 
bus,  ex  coelo  ipfo,  non  ex  tabulis  vix  100  annis  duraturis,  vera  loca  Phaeno- 
mencov  difcas  aBuefcafque  in  his  colligendis,  et  percipies  motum  0  verum 
egere  emendatione,  faepeque  Copemicum  et  Alphonfum  et  Purbachium  aber- 
rare  a  vero  loco  © ,  qui  data  accurata  poli  altitudine  (quae  folum  exadla  ra- 
tione  ex  ftellis  femper  apparentibus  et  0  meridiana  altitudine  beneficio  de- 
clinationis  eius)  areatim  in  tabulam  declinationum  0  immiBa,  certiBime  col- 
ligitur  toto  exceptis  48  diebus  nempe  12  diebus  ante  et  poft  folftitia,  in  qui- 
bus  ob  parvitatem  motus  declinationis,  non  poteft  partiliter  deprehendi,  nifi 
maximo  aliquo  inftrumento,  quo  difFerentia  3  min.  poBit  percipi.  Si  hoc  ab 
A°  Domini  1549,  quo  Hifpaniam  defcribendam  fufcepi,  ufque  ad  hoc  tempus 
exercuiBes,  longe  aliud  fentires,  quam  fcribis.  Rurfus  fi  ex  locis  0  fupputatis 
calculo  Copernici  totidem  annis,  et  eius  meridianis  altitudinibus,  urbium  et 
locorum,  quorum  altitudines  poli  tibi  alioqui  ex  coelo  deprehenfae  funt,  earun- 
dem  poli  altitudinem  fupputares,  faepe  diverfas  et  alias  a  verbis  eorum  alti- 
tudines  poli  videres,  et  interdum  difFerentiam  18  minutorum.  Et  ad  hoc  in- 
ftitutum  propin-||quiora  veritati  funt  loca  0  ex  Alphonfo  deprehenfa  quam  ex 
Copernico.  Non  dubito,  quin  faepe  aberraris  a  veritate  fequendo  Alphonfum, 
fed  certo  fcio,  quod  magis  et  faepius  errabis  fequendo  Copernicum  quam  AI- 
phonfum.  De  locis  aliorum  Planetarum  et  ftellarum  in  omnibus  reperies  mani- 
feftos  errores;  in  longitudinibus  ftellarum  51  minutis  propinquior  eft  Coper- 
nicus  Alphonfo,  fed  abeft  Copernicus  a  vero  loco  praeceBionis^quinodtiorum 
27  m.  utminimum.  Nam  ftella  praecedens  in  cornibus  y  completo  anno  1574 
fecundum  ipfum  eBet  in  27°  50'  y,  cum  revera  fit  ultra  28°  17  m.  V-  Experire 
et  nulli  credas.  Quod  attinet  ad  latitudines  ftellarum,  maximi  etiam  reperi- 
untur  errores  in  omnibus,  nam  fecuti  funt  gregatim  omnes  Ptolomeum,  nec 
in  uno  minuto  diBentiunt  ab  eo,  quod  miror  cur  non  obfervarit  (quem  Ptolo- 
maeo  non  dubitas  praeferre)  Copernicus,  cuius  dodtrinam  vehementer  fum 
folitus  extollere.  Erafmi  dodlrinam  duodecim  annis,  quibus  mathemata  in 
hoc  gymnafio  Valentiano  profiteor,  femper  explicavi.  Similiter  lohannem 
Regiomontanum  commendavi  femper  difcipulis  meis,  et  ex  frequenti  medita- 
tione  horum  autorum,  percipio  ex  horto  Regiomontani  traduces  et  plantaria 

51 


402  ANNOTATIONES  EDITORUM 

adoleviBe  in  viridario  Copernici.  Quod  autem  praefers  ei  Copernicum  ob  no- 
vas  Hypothefes,  aBentirer  tibi,  R  meliores  elBent  antiquis.  Sed  de  his  fufius 
difputavi  in  tranflatione  commentariorum  Theonis  in  magnam  conftrucilio- 
nem  Ptolomaei,  quibus  addo  meas  cenfuras,  in  quibus  confero  Ptolomeum 
cum  Gebro,  Almatechne,  Copemico. 

RESPONSUM  AD  PRIMAM  CAPUT  HISTORIiC  DE  NOVA  COMETA. 
Primum  dicis  fecundam,  quartam,  nonam,  duodecimam  ftellam  CaBiopeiae 
efficere  figuram  quadrilateram  anormem,  h.  e.  inaequalium  laterum  (ut  in 
fubiecfla  figura  apparet  conftitui)  quae  a  Graecis  trapezion  vocatur,  duc5lifque 
lineis  diagonijs  duo  triangula  fcalena.  Figura  haec  prorfus  habet  aequalia  latera 
et  angulos  cum  tua.  Nam  in  fcripto  ad  me  miBo  veftigia  punc5lorum  quatuor  || 
angulorum  pundluris  acus  impreBa  in  charta  remanentia  imitatus  fum.  Cha- 
ra^eres  huius  fcripti  diBimiles  funt  tuis  literis,  et  qui  tranftulit,  veram  figuram 
tuis  manibus  facilam  pungente  acu  per  applicationem  imitatus  eft.  Haec  figura 
valde  diBidet  a  quadrilatera,  quam  efficiebant  4"  2^12=  9».  Nam  videbantur  effi- 
cere  quadrilaterum  quafi  aequicrurium,  iudicio  omnium  qui  afpexerunt,  et  iu- 
dicio  Domini  Reifacheri,  quem  Dominus  faxit  in  regnum  fuum  tranftulerit  ex 
hac  vita.  Ex  eius  enim  libro  punc5luris  acuum  fideliter  extrac5la  eft  haec  figura, 
quae  non  anormis  prorfus,  ut  tu  pingis,  nec  ex  triangulis  manifefte  fcalenis  con- 
ftituta.  Infuper  divide  diagoniam  2«  et  nonae  in  8  partes  aequales  (quae  habet 
7»  47',  quibus  ad  complendum  8  folum  gradus  defunt  13  min.)  et  videbis  quam 
erronea  fittuafigura  adhoc  folum  excogitata,  ut  perfuadeas  magnam  laterum 
inaequalitatem  in  figura  fupradic5la,  ut  tu  veriores  poBis  perfuadere  tuas  late- 
rum  diftantias  meis.  Primum  erratum  in  figura  hac  tua,  latus  2*  et  12*  eBet 
5  gr.  cum  5  min.  fere,  cum  tu  dicas  eBe  4°  55'.  Secundus  error,  latus  nonae  et 
12*  eBet  fere  6°  50  m.  cum  tu  dicas  eBe  5°  15'.  Tertius  error,  diagonia  4*  et 
12*  eBet  fere  7°  35'  cum  tu  dicas  eBe  6°  14'.  Quare  falfa  eft  haec  figura  nec 
dic5tis  tuis  confentanea,  nec  verae  figurae  quam  in  coelo  efficiebant  tres  ftellae 
cumnona  I- •  I- •  •  I- •  •  I- •  •  l- •  •  I  •  •  I-  •  I •■  •  I . Pofitis diftantijs quasdicitThaddaeusfe 
crebro  obfervaBe,  neceBario  eft  defcribenda  haec  figura  proxima,  in  qua  pri- 
mum  deprehenditur  erraBe,  quod  a  4«  ad  12"  dicat  eBe  6°  14»^  (in  quo  bene 
obfervavit  mihi  confentiens)  fed  fi  reliquorum  laterum  quadrilateri  diftantiam 
bene  obfervaBet,  a4«  ad  12™  ||  folum  eBent  5^52^  fere.  Quare  in  obfervationi- 
bus  diftantiarum  laterum,  ubi  diBidet  a  me,  erravit.  2°,  cum  oculus  indicaturus 
eft  differentiam  duorum  intervallorum  feu  duarum  magnitudinum,  ipfae  debent 
aequaliter  oculo  exponi.  Si  Thaddaeus  exiftente  2^  ftella  in  M.  Cceli  (quo  tem- 
pore  folum  poBunt  oculo  aequaliter  exponi  12«  et  4»)  obfervaBet  differentiam 
diftantiarum  ipfarum  a  2«,  vidiBet  fere  eBe  aequales  nec  eBe  maiorem  differen- 
tiam  5  minutorum  a  2«  ad  12«™  quam  a  2«  ad  4«".  Itaque  erravit  ponens  diffe- 
rentiam  19  minutorum.  Similiter  erravit  ponens  differentiam  diftantiaeCometae 
a  12«  ad  diftantiam  eius  a  4«  24  minutorum.  Nam  exiftente  Cometa  in  M.  C.  quo 
tempore  debebat  diftantias  obfervare,  oculo  videbantur  hae  duae  diftantiae 
aequales  et  maiores  fuperioribus  duabus  et  radio  exac5lo  undique  aequaliter 
librato,  uno  brachio  non  magis  prominente  alteri,  vidiBet  a  Cometa  ad  12«™ 
fpatium  maius,  fpatio  ab  eadem  ad  4«™  folum  10  minutis,  non  24  min.  ut  ipfe 
fcribit.  Similiter  erravit  in  diftantijs  ab  11«  ad  4«™  et  ab  11«  ad  12*™.  Nam  fi 
talem  triangulum  efficiebant  1 1 «  4 « et  Cometa  ut  ab  1 1 « ad  4  ™  fint  3  ®  46 '  (quod 
fpatium  inveni  ego  3»  50')  et  ab  11«  ad  Cometam  fit  l^  24'  ut  aBerit,  cum  a 
Cometa  ad  4™  fint  4^  51*«,  eft  neceBarium  ut  11«  ftella  cadat  a  diagonia,  quod 


ANNOTATIONES  EDITORUM  403 

eft  a  Cometa  ad  2"  verfus  12™  et  non  verfus  4",  cui  adverfatur  Reifacherus 
et  veritas.  Infuper  ab  11  ^  ad  12™  folum  erunt  4°  10"^,  cum  ex  fcripto  Thadaei 
debeant  eRe  4<^  45 ',  quam  diftantiam  Ci  fumas  ex  fcala  et  duc5la  linea  a  12^  circi- 
nationem  duxeris,  et  a  4«  pariter  fecundum  diftantiam  3°  46'  (aut  50'  ut  ego 
dico)  aliam  circinationem  duxeris,  invenias  verum  locum  11*,  neceBarium 
ex  dic5tis  Thadaei,  nili  fibi  velit  contradicere,  eBe  proximum  lateri  nonae  et 
4*,  et  vix  fuiBe  a  Cometa  ad  ll^™  gradum  integrum.  (Nam  a  2»  ad  11«™  funt 
6  50,  licet  Thadaeus  ponat  6  30,  quam  diftantiam  ex  ccelo  fideliBime  et  ex  vero 
loco  Ij  1 1  *  in  figura  praecedenti  ex  diftantijs  Thadaei  colligitur).  Quare  falfum 
eft  fuiBe  1  '^  24',  quod  ego  conclufi  fore  neceBarium  ex  dic5tis  Thaddaei  fecum 
pugnantibus.  Figura  quadrilatera  Reifacheri  approbat  verum  eBe  confirmat- 
que  Hiftoria.  Nam  11«  tam  propinqua  erat  Cometae  et  lineae  recilae  a  Cometa 
ad  4«™  duc5lae,  ut  cum  eBet  in  vigore  cometa,  nunquam  ego  eam  ftellam  videre 
potuerim,  poftea  vero  decrefcente  vel  deleto  Cometa  mihi  vifa  fuerit,  quae 
caufa  fuit  ut  prorfus  fuerit  a  me  neglec5la  11«  ftella.  Infuper  reprehenciit  me 
Thadaeus,  quod  pofuerim  a  Cometa  ad  Cynofuram  26°  40'  cum  ipfe  folum  in- 
venerit  25°  30'.  Quod  mea  obfervatio  fit  veritati  propinquior  poterat  concludi, 
fi  Dominus  Thadaeus  obfervaBet  diftantiam  fecundae  a  Cynofura,  verum 
nefcio  an  cafu  an  de  induftria  omiferit.  Ego  obfervavi  a  2«  ad  Cynofuram 

34  gr.  25  M 

minutorum  fcalae  praedicilae  pro  fingularibus  gradibus  acceptis,  et  ob  amorem 
quo  Thadaeum  profequor  id  fiet  in  quadrilatero  eius,  ut  ex  eius  quadrilatero 
convincam  me  perfpicacius  obfervaBe.  Linea  ducfla  a  Cynofura  ad  2«™  tran- 
fit  inter  4«™  et  11«™.  Defcripta  hac  figura  invenietur  diftantia  a  Cynofura  ad 
Cometam  excedere  26°  15',  reftituatur  ergo  in  proprium  locum  11«  ftella,  et 
obferventur  verae  diftantiae  ftellarum  2*  4*  et  12*  et  ipfius  cometae,  et  pro- 
cedatur  veris  figuris,  et  intelligent  omnes  meas  obfervationes  in  duobus  locis 
Meridiani  fac5las  eBe  veriores. 

Haec  fcripfi  ftudio  veritatis,  cui  fum  addic5tiBimus  et  in  verfando  Radio 
exercitatiBimus  ab  A°  1558,  quo  utebar  Radio  Gemmae  Frifij  dviaoQQOJCcp,  quo 
relic5to  excogitavi  mihi  alium  laoQQOJtov,  quo  longe  commodius  utar.  || 

tecum  per  fecundam  perfonam  agere  et  ad 

fcriptum  refponderem,  interpellantibus  me  filiolis  ex  fecunda  in  tertiam  per- 
fonam  fum  lapfus.  Atque  haec  controverfia  cum  fit  de  fcrupulis  potius,  quam 
de  veritate  argumenti  libri  noftri  de  Cometa,  in  qua  praeclare  convenit  inter 
nos,  aequo  animo  ferre  debes,  poftquam  non  funt  infec5landi  animo  fcripta, 
fed  potius  amore  proferendae  inlucem  veritatis.  Charta  ergo  non  feparet  ani- 
mos,  quos  veritatis  ftudium  connec5lit.  Valentiae  25  Decembris  Anno  1574. 

Tui  ftudiofiBimus 

HlERONYMUS  MUNNOS, 

Academiae  Valentinae  hebraicae  linguae 
et  Mathematum  ProfeBor. 

Nobis  tamen  omni  ex  parte  commodius  visum  est  epistulas  secundum 
temporis  ordinem  disponere.  In  hoc  vero  tomo  et  tomo  VIII  illae  solum  epi- 
stulae  reperiuntur,  quae  ad  astronomiam  ac  doctrinas  pertinent ;  quae  res  pri- 
vatas  tractant,  inter  «Acta  ad  vitam  Tychonis  Brahe  pertinentia«,  quae  tomus 
XIV  complectetur,  quaerendae  sunt. 
51* 


404  ANNOTATIONES  EDITORUM 

Epistulse  hae  maxima  ex  parte  sumptse  sunt  e  coUectione  chartarum  Ty- 
chonis,  quam  possidet  bibliotheca  publica  Vindobonensis.  Quae  hic  reperi- 
untur,  non  solum  epistulae  sunt,  quas  Tycho  ab  aliis  accepit,  et  apographa 
earum,  quas  ipse  ad  alios  dedit,  sed  haud  paucae  etiam,  quas  ad  Hagecium 
miserat,  ipsae  ibidem  asservantur.  Ille  enim,  cum  Tycho  ab  eo  petiisset,  ut 
apographa  epistularum  suarum  sibi  mitteret,  quas  in  lucem  emittere  con- 
stituisset  (supra  pp.  218,3?  sqq.  223,8  sqq.  226,io  sqq.),  ipsas  epistulas  ei  remisit 
(p.  255,16  sqq.).  Tychonis  vero  epistulae  ad  viros  doctos  scriptae  in  multis  aliis 
bibliothecis  per  varias  Europae  partes  reperiuntur,  apographa  autem  epistu- 
larum  ipsius  et  aliorum  ad  ipsum  datarum  non  solum  manu  scripta,  sed 
etiam  in  libris  saec.  XVII  et  XVIII  typis  expressis  haud  raro  occurrunt.  Praeter 
collectionem  Keplerianam  Vindobonae  asservatam  et  collectiones  Haunien- 
ses,  Monacenses,  Bononienses,  Oxonienses  mentio  facienda  est  magnae  col- 
lectionis  in  bibliotheca  Universitatis  Basileensis  asservatae,  quae  epistulas 
continet,  quas  ultimis  vitae  annis  Tycho  accepit,  et  earum,  quas  ipse  dedit, 
adumbrationes. 

Epistulas  has  maxima  ex  parte  edidit  F.  R.  Friis,  qui  cum  a.  1910  mortem 
obiret,  editionem  ad  finem  non  perduxit.  Hoc  procurante  prodierunt  Ty- 
chonis  Brahei  et  ad  eum  doctorum  virorum  epistolae  ab  anno  1568  ad  an- 
num  /557  (Hauniae  1876—1886),  Epistolae  quas  per  annos  a  1596  ad  1601  Ty- 
cho  Brahe  et  Oligerus  Rosenkrantzius  inter  se  dederunt  (Hauniae  1896), 
Tychonis  Brahei  et  ad  eum  doctorum  virorum  epistolae  ab  anno  1588  (Hau- 
niae  1900 — 1909);  haec  tamen  ultima  editio  morte  editoris  interrupta  est.  Nos 
hanc  editionem  comparantes  ipsas  litteras  denuo  protulimus  atque  expressi- 
mus;  quas  omnes  fere  contulit  loannes  Raeder. 

Tomo  VIII  annotationes  breves  litterarum  ordine  dispositae  adicientur, 
quibus  de  vita  eorum,  qui  litterarum  commercio  cum  Tychone  conjuncti 
fuerunt,  atque  aliorum  hominum,  quorum  in  epistulis  mentio  facta  est,  pau- 
cis  verbis  agetur.  Hoc  enim  utilius  nobis  visum  est  quam  inter  annotationes 
proxime  sequentes  talia  ponere. 

ad  p.  4,4]  vid.  Paulus  2  ad  Cor.  5,i. 

ad  p.  4,24]  Ezech.  33,ii. 

ad  p.  8,4]  Horat.  Carm.  1 22,19-20:  ^quod  latus  mundi  nebulae  malusque  Jup- 
piter  urget. « 

ad  p.  10,8]  cf.  tom.  I  p.  15,32-34. 

ad  p.  11,19]  cf.  Horat.  Art.poet.  1 — 4:  »Humano  capiti  cervicem  pictor  equi- 
nam  jungere  si  velit . . .  ut  turpiter  atrum  desinat  in  piscem . . .« 

ad  p.  12,34]  Haec  Pratensis  epistula  invenitur  in  tom.  I  p.  6  sqq. 

ad  p.  12,38]  vid.  tom.  III  p.  95  sq.  " 

ad  p.  16,6]  Petri  2  Epist.  3,?,  ubi  tamen  pro  ^eov  legitur  x(^  avtO  vel  avrov. 
Cf.  etiam  Ezech.  32,?;  Esai.  51,6. 

ad  p.  17,11]  cf.  Vergil.  JEn.  IX  641. 


ANNOTATIONES  EDITORUM  405 

ad  p.  17,23]  De  Carneade  vid.  Ciceronis  Tusc.  disp.  III  25,59-6o. 

ad  p.  17,26]  Cleanthis  versus,  quos  affert  Epictetus  Enchir.  53,  vertitSeneca 
Epist  107,11. 

ad  p.  18,6]  ))dum  memor  ipfe  mihi . . .« :  Vergil.  Mn.  IV  336. 

ad  p.  19,22]  Prodierunt  Norimbergae  a.  1544  (non  1543)  Scripta  clarissimi 
mathematici  lo.  Regiomontani  de  torqueto^  astrolabio  armillari,  regula 
magna  Ptolemaica,  baculoque  astronomico  et  observationibus  cometarum. 

ad  p.  20,23]  Obliquitatem  Eclipticae  annis  3434  inter  23°  52'  et  23°  28'  minui 
et  augeri  docet  Copernicus  De  revolut.  III  3  (p.  162  sqq.  ed.  secul.). 

ad  p.  21,30]  Manilii  Astron.  1  41  sq. 

ad  p.  21,35]  ))penitus  penitusque  iacentes« :  cf.  Ovid.  Metam.  II  179. 

ad  p.  21,38]  ))nube  vehi . . .« :  Ovid.  Metam.  XV  149. 

ad  p.  22,19]  In  editione  Operum  Georgii  Buchanani  (Edinburgi  1715)  epistula 
data  esse  indicatur  pridie  Nonas  Septembres  a.  1576;  atque  item  in  editione, 
quae  prodiit  Lugduni  Batavorum  1725  (II  p.  738  sq.).  Quocum  consentit,  quod 
in  utraque  editione  epistula  sic  incipit:  ))Iam  alter  agitur  annus . . .«.  Sumpta 
esse  dicitur  »ex  MS.  et  Edit.  Lond.« ;  sed  forma  ejus  illic  exhibita  multum  ab- 
horret  ab  ea,  quam  praebet  Tychonis  apographum.  Incuria  autem  Tychonis 
factum  esse  videtur,  quod  libellum  de  Nova  Stella,  dum  Buchanani  litterae 
forte  essent  in  itinere,  illi  sese  misisse  ait.  Nam  in  ipsa  epistula  Buchananus 
gratias  ei  agit,  quod  libellum  sibi  transmiserit. 

ad  p.  24,5]  vid.  annotat.  ad  tom.  IV  p.  156, 1. 

ad  p.  24,11]  Plinii  Nat.  Hist.  II  1 6,68-71. 

ad  p.  29,31]  Vitruvii  De  architectura  IX  1,12. 

ad  p.  32,41]  Epitaphium,  quod  hic  omisimus,  inter  carmina  Tychonis  pone- 
tur  in  tom.  IX. 

ad  p.  33,31]  ))quo  tua  te  virtus  vocat« :  Horat.  Epist.  II  2,37;  )>curta  fuppellex« : 
Pers.  Sat.  4,52;  ))res  angufta  domi«:  Juvenal.  Sat.  3,i65. 

ad  p.  34,11]  cf.  Horat.  Carm.  I  3,8. 

ad  p.  39,2]  cf.  Vergil.  j¥ln.  IV  651  ()>dum  fata  deusque  finebat«). 

ad  p.  39,33-35]  Lucretii  De  rerum  natura  II  2—4. 

ad  p.  40,22-23]  »cumque  alijs  reliquos  fruftrare  inglorius  annos«  versus  est 
ipsius  Tychonis  (cf.  tom.  I  p.  14,4o). 

ad  p.  43,8]  »inobfervata  currere  Iidera« :  cf.  Ovid.  Fast.  III  111  sq.  (cf.  tom. 
IV  p.  424,24  sq.). 

ad  p.  43,12]  vid.  annotat.  ad  p.  8,4. 

ad  p.  43,15]  »ornari . . .« :  Manilii  Astron.  III  39. 

ad  p.  43,36]  cf.  Horat.  Epist.  II  2,37;  I  4,6-7. 

ad  p.  47,21]  Non  Haffniae,  sed  Hvenae  datae  esse  videntur,  ut  monet  Friis; 
hic  enim  Tycho  cometam  observavit  diebus  13 — 15  m.  Nov. 

adp.  48,4]  De  tojtois  dvaioetwcolg  vid.  A.  Bouch6-Leclercq,  L'astrologie 
grecque  (Paris.  1899)  pp.  411  et  413. 


406  ANNOTATIONES  EDITORUM 

ad  p.  49,7]  »quod  pluteum . . .« :  Pers.  Sat  l,io6. 

ad  p.  51,38]  vid.  Sophocl.  CEdip.  Tyr,  376  sq. 

ad  p»  55,34]  vid.  Palingenii  Zodiacus  vitae  (Basileae  1574)  lib.  V  p.  98. 

ad  p.  58,30]  In  apographo  altero  (foll.  30—31)  verba  sequentia  valde  con- 
tracta  sunt.  Nam  pro  verbis  wet  in  triangulorum  .  .  .  Verum«  (p.  58,3i — 59, 1) 
haec  tantum  illic  leguntur:  wfocius  mearum  obfervationum  et  ftudiorum,  fed«. 

ad  p.  59,26]  cf.  tom.  IV  p.  278  sqq. 

ad  p.  59,30]  cf.  tom.  IV  p.  281,39  cum  annotat.  nostra. 

ad  p.  60,16]  Verba  sequentia,  quse  uncinis  inclusimus,  tantum  praebet  apo- 
graphum  alterum. 

ad  p.  61,19]  cf.  tom.  IV  p.  306  sqq. 

ad  p.  62,13]  Quod  sit  instrumentum,  quod  Torquetum  Armillare  appellatur, 
haud  facile  perspicitur.  Nullum  enim  possidebat  torquetum,  instrumentum 
rude  atque  incompositum,  et  quod  armillis  Ptolemaei  atque  ipsius  multo  in- 
ferius  esset.  Loquitur  fortasse  de  armillis  suis  aequatoriis. 

ad  p.  62,42]  Summa  cum  iniquitate  de  Wittichio  loquitur,  qui  re  vera  d.  21 
et  26  m.  Oct.  a.  1580,  si  non  saepius,  cometam  Uraniburgi  observaverat.  In- 
vento  autem  calculo  prosthaphaeretico  bene  meritus  erat  de  Tychone  (vid. 
tom.  I  p.  XXXII). 

ad  p.  63,24]  Andreae  Duditii  De  Cometarum  significatione  commentariolus 
prodiit  Basileae  a.  1579. 

ad  p.  64,16]  cf.  tom.  IV  p.  293,22  sqq. 

ad  p.  68,24]  cf.  tom.  IV  p.  83,29  cum  annotat.  et  tom.  III  p.  140,25. 40. 

ad  p.  71,28]  cf.  tom.  IV  p.  287,i2  cum  annotat. 

ad  p.  75,12]  Comes  Anglus,  de  quo  loquitur,  est  LordWilloughby  de  Eresbyy 
qui  in  Daniam  venerat,  ut  regi  Friderico  II  insignia  ordinis  S.  Georgii  traderet 
(cf.  Dreyer,  Tyctio  Brahe  p.  137). 

ad  p.  76,9]  Quis  fuerit  Draco  ille  Juticus,  dubitari  potest.  Cogitat  fortasse 
de  Snione  rege,  quem  narrat  Saxo  in  Historiae  Danicae  lib.  VIII  ob  annonae 
caritatem  cervisiae  usum  vetuisse,  addita  mortis  poena. 

ad  p.  78,9]  Vetus  dictum  est:  »DatGalenus  opes,  dat  Justinianus  honores.w 

ad  p.  80,16]  cf.  tom.  I  p.  XXX  et  XXXIX  sq. ;  tom.  II  p.  383,26;  tom.  VI  p.  70,34; 
179,2;  tom.  VII  p.  129,20;  199,18. 

ad  p.  82,9]  Edi(3AiM£Rst\m\i^»AusfiihrlicherBerichtvondemallgemeynen 
Kalender  oder  Jahrrechnung  wie  sie  erstlich  angestellt  worden  und  was 
Irthumb  allgem^chlich  dryn  seyen  eingeschlichen  .  .  .  sampt  Erklarung 
der  newlichen  auBgegangenen  Reformation  von  Bapst  Gregorio  XIII  (Hei- 
delbergae  1583  et  1584). 

ad  p.  82,30]  Gratiopolitanus,  rectius  Gratianopolitanus,  i.  e.  Orontius  Finaeus 
mathematicus  (Oronce  Fine,  nat.  1494,  mort.  1555).  Gratianopoli  (quae  nunc 
vocatur  Grenoble)  natus  ille  quidem  non  erat,  sed  Brigantii  (nunc  Briangon) 
in  oppido  vicino,  et  in  libris  suis  Delphinatem  se  appellat.  Nomen  Gratio- 


ANNOTATIONES  EDITORUM  407 

politani  Tycho  ei  indidisse  videtur,  quia  Gratianopolis  caput  Delphinatus 
erat.  —  Abbas  Messanensis  Franciscus  est  Maurolycus,  adversarius  Copemici. 

ad  p.  83,21]  Edidit  Jacobus  Heerbrand  Disputationem  de  Adiaphoris  et 
calendario  Gregoriano  (Tubingae  1584). 

ad  p.  83,26]  vid.  tom.  III  p.  247,i9  et  p.  289,4  cum  annotationibus. 

ad  p.  83,31]  vid.  tom.  II  p.  223,32. 

ad  p.  85,2]  »postridie  Pentecostes«,  i.  e.  d.  8  m.  Junii. 

ad  p.  85,38]  De  versione  Latina  Georgii  Vallae  vid.  Procli  Diadochi  Hypo- 
typosis  astronomicarum  positionum  ed.  Carolus  Manitius  (Lipsiae  1909)  p.  V. 

ad  p.  88,22]  Observatio  Brucaei  invenitur  in  nostri  tomi  X  p.  313. 

ad  p.  88,27]  Principium  eclipsis  Brucaeus  posuerat  in  W^  8'  32"  (non  11*»  6' 
32'').  Verba  uncinis  inclusa  supplevimus  ex  observatione ;  omisit  librarius. 

ad  p.  89,5]  Epistula,  quam  expressimus,  ipsaest,  quamTychomiserat;  sed 
nomen  tantum  ipsius  manu. 

ad  p.  89,29]  Calendariumannil585numquamtypisexpressumest.  Cf.p.91,2o. 

ad  p.  91,2]  Hanc  epistulam  sine  indicatione  anni  traditam,  quamquam  in 
codice  post  epistulam  a.  1588  ad  Brucaeum  scriptam  locum  tenet,  propter  res 
in  ea  tractatas  ad  annum  1585  pertinere  veri  simile  est  (vid.  Laur.  Nielsen  in 
Nordisk  tidskrift  for  bok-  och  biblioteksv^sen  VIII.  1921.  p.  178 ^). 

ad  p.  92,34]  Versus  in  Ptolemaeum  et  Copemicum  inveniuntur  in  tomi  VI 
pp.  266  sq.  et  269—271. 

adp.  93,1]  Nomen  tantum  ipse  Tycho  subscripsit.  Addidit  Hagecius  »die 
12  Martii  1586«;  hoc  enim  die  epistulam  accepit. 

ad  p.  93,34]  De  Dialexi  Hagecii  locupletata  vid.  tom.  III  p.  19,i7. 

ad  p.  95,1]  Addidit  in  margine  Hagecius:  »Libellus  est  Josephi  Quartani«. 

ad  p.  95,13]  vid.  supra  ad  p.  83,3i. 

ad  p.  96,35]  CarminaadJacobumUlfeldium,  Nicolaum  Kaasium,  Henricum 
Ranzovium  scripta  in  nostro  tomo  IX  locum  habebunt. 

ad  p.  96,39]  Designationes  aedificii  et  duorum  instrumentomm  eaedem  sunt, 
quae  d.  1  m.  Mart.  a.  1586  ad  Guilelmum  Hassiae  Landgravium  missae  sunt; 
vid.  tom.  VI  pp.  36 — 37  cum  annotationibus. 

ad  p.  100,25]  Catonis  dictum  de  haruspicibus  affert  Cicero  De  divinat.  II  24,5i. 

ad  p.  103,38]  Claudii  Ptolemaei  Omnia  quae  exstant  Opera  praeter  Geogra- 
phiam  prodierunt  Basileae  1541  et  1551.  Nova  editio  commentariorum  Trape- 
zuntii,  quam  Hagecius  animo  volvebat,  numquam  prodiit. 

ad  p.  107,26]  vid.  tom.  I  p.  23,«. 

ad  p.  108,11]  Cometae  descriptio  ad  Landgravium  missa  invemtur  in  tomi  VI 
p.  41  sqq. 

ad  p.  1 10, 1]  In  titulo  voluminis  epistularum  transscriptarum,  quod  in  biblio- 
theca  Bodleiana  asservatur,  haec  leguntur:  »Epistolae  ad  D.  Petrum  Junium 
ut  et  Epistolae  ab  ipso  P.  Junio  scriptae.  Edere  instituerat  cl.  Smithus«. 

ad  p.  110,20]  Tota  epistula  ipsius  Tychonis  manu  scripta  est. 


408  ANNOTATIONES  EDITORUM 

ad  p.  1 12,32]  cf.  tom.  IV  p.  293,26  cum  annotat.  et  hujus  tomi  p.  64,i5  et  p.  71,28. 

ad  p.  116,1]  Nomen  tantum  ipseTycho  subscripsit.  QuidTycho  senserit  de 
astrologia,  exposuimus  in  tomi  I  p.  XIV  sq. 

ad  p.  120, 1]  Nomen  subscripsit  ipse  Tycho,  qui  etiam  inscriptionem  addidit. 
Adscripsit  Hagecius:  wRedditae  sub  finem  Julii  1588«. 

ad  p.  122,1]  Nomen  tantum  ipse  Tycho  subscripsit.  Adscripsit  Hagecius: 

r.   j-jx     /18  0ct.  novo  \    .    ,     ,_oo 
))Redditae  <    o  ^  ^       j.      )  stylo  1588«. 
l  8  Oct.  veteri  J     -^ 

ad  p.  123,21]  Cum  hanc  epistulam  Tycho  scripsit,  nondum  acceperat  illam, 
quam  sub  finem  mensis  Julii  ad  eum  dederat  Scultetus ;  vid.  tom.  IV  p.  456,i5  sqq. 

ad  p.  124,20]  Nomen  tantum  ipse  Tycho  subscripsit. 

ad  p.  126,35]  De  »^quatoriis«  vid.  annotat.  adtom.  VI  p.  88,38.  Quae  hic  com- 
memorantur,  Tychonis  systema  mundi  repraesentasse  videntur. 

ad  p.  129,26]  vid.  hujus  tomi  p.  80,i6  cum  annotat. 

ad  p.  129,32]  cf.  observationes  in  tom.  XI  p.  199,  ubi  tamen  nullum  verbum 
additum  est,  quo  has  observationes  cum  Ptolemaicis  hypothesibus  male  con- 
gruere  significaretur. 

ad  p.  130,23]  Cometa  anni  1585  sub  finem  mensis  Octobris  Soli  fere  oppositus 
erat;  quod  de  ceteris  tribus  cometis  a  Tychone  ante  illud  tempus  observatis 
(1577,  1580,  1582)  vere  dici  non  potest. 

ad  p.  130,34]  cf.  tom.  IV  p.  156, 1  cum  annotat. 

ad  p.  131,2]  Plinii  Nat  Hist.  II  17,77.  Verba  antecedentia  ostendunt  Tycho- 
nem  jam  a.  1588  illam  inaequalitatem  motus  Martis  animadvertisse,  cujus  a. 
1590  et  1591  Magino  et  Landgravio  scribens  mentionem  facit;  cf.  hujus  tomi 
p.  291,15-32;  tom.  VI  p.  236,26  cum  annotat. 

ad  p.  133,42]  vid.  tom.  III  p.  87  sqq. 

ad  p.  134,21]  Verba  non  sumpta  sunt  ex  EcclesiasticOy  sed  ex  Ecclesiaste 

ad  p.  135,42]  Fugitivus  minister  Raymarus  Ursus  est;  nam  ita  eum  vocaverat 
Georgius  RoUenhagen  (vid.  hujus  tomi  p.  387, 16  sqq.  et  p.  388,42).  Nempe  is  est 
))quidam  alius  Mathematicus«,  de  quo  paulo  supra  loquitur. 

ad  p.  140,39]  His  numeris  Tycho  usus  est,  ut  ephemeridem  Solis  annorum 
1586  et  1587  conficeret;  cf.  tom.  V  p.  199  et  p.  329. 

ad  p.  141,16]  cf.  annotat.  ad  tom.  VI  p.  142,i2. 

ad  p.  141,28]  Ipsam  epistulam  a  Brucaeo  missam  expressimus.  Transscripta 
invenitur  in  codice  Vindobonensi  10686^^foll.  89 — 91.  Adscriptum  est:  ))Accepi 
die  4  Octobris  1588«. 

ad  p.  143,25]  Locum  Lycosthenis  in  libro,  qui  inscribitur  Prodigiorum  ac 
Ostentorum  Chronicon  (Basileae  1557;  etiam  lingua  Germanica:  Wunder- 
werck . . .  durch  Johann  Herold . . .  verteutscht)  nec  Tycho  (p.  155,2i)  nec  nos 
invenire  potuimus.  Hoc  autem  loco  in  margine  haec  addidit  Ty cho :  )>Ego  per- 
luftrato  toto  libello  Lycofthenis  nihil  eiufcemodi  invenire  potui,  et  ifiti  autores, 


ANNOTATIONES  EDITORUM  409 

qui  generaliter  de  oftentis  fcripferunt,  non  fecerunt  faepenumero  diiferentiam 
inter  Cometas,  qui  revera  omnes  in  coelo  verfantur,  et  faces  atque  lampadas 
ignesque  volantes  fimiliaque  ignea  aeris  fublunaris  metheora.  Fieri  itaque 
poteHt,  ut  ex  his  delapfis  terra  alicubi  incenfa  fit,  quod  tamen  Cometae  con- 
flagrationi  falfo  afcribitur.  Non  enim  ardent  neque  conflagrant,  fed  inftar 
aliarum  ftellarum  lumen  vibrant,»  Quae  verba  postea  deleta  sunt;  at  respon- 
sioni  ad  Brucaeum  datae  similia  inserta  sunt  (p.  155,2i  sqq.). 

ad  p.  143,35]  Plinii  Nat  Hist  II  8,29;  cf.  Achilles  Statius  In  Arati  Phaen.  §  5. 

ad  p.  143,38]  De  quinta,  quae  vocatur,  essentia  cf.  Aristotelis  De  caelo  I  3 
p.  270  b  20  sqq. ;  vid.  etiam  Aetius  I  3,22  (Diels,  Doxographi  Graeci  p.  288). 

ad  p.  144,3]  Plinii  Nat  Hist  II  25,9i. 

ad  p.  144,30]  Post  ))mittam«  inipsa  epistula  haec  scripta  fuerunt:  ))Scotus  ille, 
cuius  Duncanus  meminit,  Joannes  Craycus  eft,  Medicinae  Doctor.  Vivit  is  in 
Scotia  Edenburgi,  ibique  medicinam  facit.  Epiftolae  tuae  infcriptio,  nifi  meip- 
fum  noviBem,  elatioris  animi  reddidiBet:  Vah  quantus  ego  futurus  Thrafo,  fi 
talem  inveniam  Gnathonem ! «  At  deleta  sunt  illa  quidem ;  Tycho  vero  nihilo 
minus  ad  ea  respondet  p.  171,7  sqq. 

ad  p.  145, 1]  Tota  epistula,  quam  expressimus,  ipsius  Hagecii  manu  scripta 
est.  Adscripsit  Tycho:  ))Accepi  27  Aprilis  A°  1589.« 

ad  p.  145,32]  De  Wincklero  vid.  tom.  IV  p.  348  sqq.  et  p.  354,n.  Cf.  etiam 
hujus  tomi  p.  203,25  sqq. 

ad  p.  145,34]  vid.  annotat.  ad  tom.  IV  p.  287,i2. 

ad  p.  147,4]  In  margine  annotavit  Tycho:  ))Hic  graviter  hallucinaris  Thad- 
daee,  nam  Maeftlini  fupputatio  eft  inftituta  ad  24  diem  Novembris,  fed  mea 
examinatio,  e  qua  hos  numeros  derivafti,  eft  diredla  ad  26  diem  Januarij, 
plus  duobus  menfibus  poft,  es  itaque  in  falfis  terminis.« 

ad  p.  147,24]  vid.  tom.  II  p.  223,32  cum  annotat. 

ad  p.  154,2]  cf.  tom.  II  p.  121,36. 

ad  p.  154,16]  vid.  tom.  VI  p.  155,5  sqq. 

ad  p.  156,33]  vid.  Senecae  Nat  Quaest.  VII  8,3. 

ad  p.  158,11]  vid.  tom.  IV  p.  245,5  cum  annotat. 

ad  p.  158,19]  vid.  tom.  IV  p.  177,h. 

ad  p.  158,36]  vid.  Hieronymi  Cardani  De  rerum  varietate  (Basileae  1557) 
p.  96  sq. 

ad  p.  161,2]  Scultetiverbaafferttom.IVp.456;  cf.  etiamhujustomip.  123  sq. 

ad  p.  165,1]  Nomen  tantum  subscripsit  ipse  Tycho;  adscripsit  Hagecius: 
»2  Maij  1589,  novo  ftylo«. 

ad  p.  167,26]  vid.  Horat.  Carm.  II  20,14-15;  Epist  II  1,269-270. 

ad  p.  169,30]  Idem  proverbium  tom.  I  p.  167,3i  et  tom.  III  p.  225,24. 

ad  p.  171,12]  Thraso  et  Gnatho,  miles  et  parasitus  in  Terentii  Eunucho. 

ad  p.  172,11]  vid.  tom.  II  p.  77,28  cum  annotat.  et  tom.  III  p.  154,24. 

ad  p.  172,16]  vid.  tom.  VI  p.  111,26  et  p.  150,3. 

52 


410  ANNOTATIONES  EDITORUM 

ad  p.  173,10]  Terentii  Eunuch.  41. 

ad  p.  173,35]  Ciceronis  Somn.  Scip.  7,i5:  ))Quid  autem  interest  ab  iis,  qui 
postea  nascentur,  sermonem  fore  de  te,  cum  ab  iis  nullus  fuerit,  qui  ante 
nati  sunt?« 

ad  p.  175,12]  De  Stuarto  vid.  tom.  IV  p.  515. 

ad  p.  175,21]  De  Liddelio  vid.  ibid.  p.  516. 

ad  p.  176,34]  cf.  tom.  IV  p.  418  sqq. 

ad  p.  177,32-33]  Hic  locus  corruptus  esse  videtur.  Voluit  sine  dubio  dicere, 
cometas  planetas  esse  non  posse,  quoniam  numquam  regrediantur. 

ad  p.  178,16  etp.  179,i6]  In  libro  manu  scripto  spatium  relictum  est  delineationi. 

ad  p.  182,8]  Tota  epistula,  quam  expressimus,  ipsius  Hagecii  manu  scripta 
est.  Adscripsit  Tycho:  ))Accepi  31  Augufti  1589«. 

ad  p.  183,9]  Mylii  litterae,  Hagecii  manu  descriptae,  in  scheda  scriptae  sunt 
epistulae  hujus  agglutinata. 

ad  p.  183,23]  Postscripta,  quae  ipsa  quoque  Hagecii  manu  descripta  sunt, 
litteris  antecedentibus  agglutinata  sunt. 

ad  p.  184,1]  Tota  epistula,  quam  expressimus,  ipsius  Hagecii  manu  scripta 
est;  agglutinata  vero  est  Tychonis  epistulae  d.  17  m.  Aug.  a.  1588  datae. 

ad  p.  186,2]  Aristotelis  De  part.  anim.  I  1  p.  642  a  1 — 2;  lob.  37,i8. 

ad  p.  186,33]  Esai.  40,22. 

ad  p.  189,8]  ))In  Solis  diametro«  vix  intellegi  potest.  Sine  dubio  illa  respicit 
Peucer,  quae  de  Marte  proposuit  Tycho  p.  129. 

ad  p.  190,5]  vid.  tom.  VI  p.  185,3o  cum  annotat. 

ad  p.  194,  i]  Tota  epistula,  quam  expressimus,  ipsius  Hagecii  manu  scripta 
est.  Agglutinata  est  epistulae  Tychonis  d.  1  m.  Nov.  a.  1589  datae. 

ad  p.  194,19]  ))Magnum  climacterem«,  i.  e.  annus  63;  vid.  e.  g.  Gellii  Noct. 
Att.  XV  7,1-2. 

ad  p.  194,26]  Henricus  III,  rex  Galliae,  d.  1  m.  Aug.  a.  1589  a  monacho  quo- 
dam  graviter  vulneratus  postero  die  mortuus  est. 

ad  p.  195, i]  Prima  pagina  (8«^)  ipsius  Tychonis  manu  scripta  est. 

ad  p.  195,24]  Horat.  Art.  poet.  25—26. 

ad  p.  198,37]  cf.  Centiloqu.  12. 

ad  p.  199,32]  Pro  ))fexennium«  in  epistula  a  Tychone  adumbrata  scriptum 
est  ))quinquennium«;  vid.  tom.  IV  p.  156,i  cum  annotat. 

ad  p.  200,34]  cf.  tom.  VI  p.  179,38  sqq. 

ad  p.  201,21]  De  versibus  Vergilio  adscriptis  vid.  Donati  Vita  Vergilii  17. 

ad  p.  203,1]  De  Hermetis  dicto  vid.  tom.  VI  p.  194,io  cum  annotat. 

ad  p.  203,17]  ))Ne  fruftra  vixi3e  videar«  Tycho  ultima  vitae  nocte  saepius 
dixisse  dicitur.  —  ))Terrae  inutile  pondus« :  cf.  Homer.  Iliad.  XVIII 104  (etwaiov 
ax^og  dQoiJQiig). 

ad  p.  203,23]  Versus  sunt  Ovidii  {Ex  Ponto  II  11,21-22)  nonnihil  immutati;  cf. 
tom.  VI  p.  61,25. 


ANNOTATIONES  EDITORUM  411 

ad  p.  203,29]  vid.  hujus  tomi  p.  145,32  cum  annotat. 

ad  p.  204,8]  vid.  tom.  III  p.  247, 19  cum  annotat. 

ad  p.  206,27]  »In  magnis  voluiBe  fat  eft« :  Propert.  Eleg.  II  10,6;  wEft  ali- 
quid  . . .«:  Horat.  Epist.  l  1,32. 

ad  p.  207,36]  «Difficilia  quae  pulchra« :  Plat.  De  Repub.  IV  p.  435  c  {xaXena 
xd  xaXd). 

ad  p.  207,40]  vid.  tom.  III  p.  167  sqq. 

ad  p.  208,14]  cf.  Vergil.  ^/2.  VI  129  sqq.:  ))Hoc  opus,  hic  labor  est.  Pauci, 
quos  aequus  amavit  Juppiter  aut  ardens  evexit  ad  aethera  virtus,  dis  geniti 
potuere.« 

ad  p.  212,18]  De  Munosio  et  Frangipano  vid.  tom.  III  p.  80  sqq.  et  p.  254  sqq. 

ad  p.  212,36]  vid.  tom.  III  p.  140,4i  cum  annotat. 

ad  p.  212,40]  vid.  hujus  tomi  p.  172, u  cum  annotat. 

ad  p.  213, 5]  De  Wernero  vid.  tom.  II  p.  223,32  cum  annotat.  Fabricius  videtur 
esse  Paulus  Fabricius  (tom.  III  p.  43  sqq.),  qui  mortuus  est  Vindobonae  d.  20 
m.  Apr.  a.  1588. 

ad  p.  214,35]  Vergil.  ^n.  IV  569  sq. 

ad  p.  215,41]  cf.  Vergil.  ^/2.  V  344:  ))Gratior  et  pulchro  veniens  in  corpore 
virtus.« 

adp.  218,19]  ctjerem.  23,2i:  ))Non  mittebam  prophetas,  et  ipsi  currebant; 
non  loquebar  ad  eos,  et  ipsi  prophetabant.« 

ad  p.  218,37-42]  Haec  omittit  cod.  Vindob.;  in  solo  Pulcov.  tradita  esse  vi- 
dentur. 

ad  p.  219,22]  vid.  tom.  V  p.  301  sqq. 

ad  p.  219,28]  vid.  tom.  V  p.  309  sqq. 

ad  p.  220, 1]  Tota  epistula,  quam  expressimus,  ipsius  Hagecii  manu  scripta  est. 

ad  p.  221,4]  De  Democriti  puteo  loquitur  Diogenes  Laertius  IX  72  (ev  Pvdcp 
f|  dX,Ti§eia);  cf.  Ciceronis  Acad.  prior.  II  10,32  («in  profundo  veritas«). 

adp.  221,18]  Nomen  tantum  subscripsit  Tycho;  adscripsit  Hagecius:  ))24 
Aprilis  novo  ftylo  1590.«  Adumbratam  epistulae  formam  praebet  cod.  Vindob. 
1068613. 

ad  p.  225,1]  Nomen  tantum  subscripsit  Tycho;  adscripsit  Hagecius: 

'!}J^^^}.  ^°7°.^\°   \  1590.«  Transscripta  est  epistula  in  cod.  Vindob.  106863". 
22  Maij  veten  ftylo  i  *^  ^ 

ad  p.  227,14]  vid.  tom.  X  p.  72  sq. 

ad  p.  228,11]  Cometae  descriptio  invenitur  in  tom.  VI  p.  206  sqq. 

ad  p.  228,29]  Epistulaeexemplum,quodexpressimus,pluribusmanibusscrip- 
tum  et  multis  locis  correctum  vel  auctum  est. 

ad  p.  229,42]  Annotationem  addidit  manus  altera  (sicut  p.  231).  lohannes 
Drusius  (nat.  1550,  mort.  1616)  auctor  est  Observationum  sacrarum. 

ad  p.  230,9]  vid.  hujus  tomi  p.  172,ii  cum  annotat.  et  p.  212,4o. 

ad  p.  233,7]  cf.  tom.  II  p.  430,i6  et  tom.  VI  p.  220,43. 
52* 


412  ANNOTATIONES  EDITORUM 

ad  p.  234,21]  Sanctes  Pagninus  edidit  Thesaurum  linguae  sanctae  (Lugduni 
1529  et  saepius). 

ad  p.  235,2]  Immanuel  Tremellius  edidit  Vetus  Testamentum  Latine  (Fran- 
cofurti  1575 — 1579);  Franciscusjunius  Grammaticam  Hebr3edelingu3e{Franco- 
furti  1580  et  Genevae  1590);  Henricus  Mollerus  Commentarios  injesaiam  et 
Psalmos. 

ad  p.  235,27]  Psalm.  135,6. 

ad  p.  236,17]  cf.  tom.  III  p.  305,2i. 

ad  p.  237,«]  cf.  tom.  II  p.  434,io. 

ad  p.  238,2]  Charta  hic  lacera  est. 

ad  p.  238,36]  vid.  tom.  VI  p.  193,38. 

ad  p.  239,18]  Tota  epistula,  quam  expressimus,  ipsius  Craigi  manu  scripta 
est;  annotavit  Tycho :  ))Accepi  has  literas  die20  Martij  ea  ipfa  hora,  qua  fere- 
niBimum  Scotiae  Regem  in  Selandiam  hinc  redeuntem  ad  litus  deducerem.« 

ad  p.  242,21]  Nomen  tantum  subscripsit  Tycho. 

ad  p.  243,27]  Tota  epistula,  quam  expressimus,  ipsius  Hagecii  manu  scrip- 
ta  est. 

ad  p.  244,15]  Versus  ultimos  tres  (a  p.  253,42)  et  nomen  subscripsit  ipse  Ha- 
gecius;  adscripsit  Tycho:  » Accepi  7  Julij  anno  1590.« 

ad  p.  245,39]  Juvenal.  Sat.  11,2?:  «e  caelo  descendit  yvcodi  oeavxov.n 

ad  p.  246,19]  De  Socratis  dicto  vid.  Diog.  Laert.  II  22. 

ad  p.  248,32]  Comicus  est  Terentius  {Heautontim.  675). 

ad  p.  248.34]  Aristot.  Rhetor.  I  6  p.  1363  a  24:  t6  xaXenbv  oQi^etai  ti  Xvnj\  f\ 
jtKTJdei  xQovov, 

ad  p.  251,16]  De  Munosii  libello  vid.  tom.  III  p.  80,33  cum  annotat. 

ad  p.  251,19]  De  Frangipano  vid.  tom.  III  p.  254  sqq. 

ad  p.  253,n]  Regiomontani  libellus  prodiit  Norimbergae  1531 ;  iterum  edidit 
Snellius  in  Observationibus  Hassiacis  (Lugd.  Bat.  1618)  part.  II  fol.  55  sqq.; 
cf.  annotat.  ad  tom.  IV  p.  83,29. 

ad  p.  254,5]  Postscripta  ipsius  Hagecii  manu  scripta  sunt;  idem  adscripsit 
Tycho,  quod  in  ipsa  epistula. 

ad  p.  254,22]  cf.  Martial.  Epigr.  XII  6,7;  Horat.  Epist.  II  2,37. 

ad  p.  256, 1]  Epistulae  exemplum,  quod  expressimus,  librarius  quidam  Ty- 
chonis  adumbravit  vel  transscripsit.  Respondet  Tycho  ad  epistulam  Curtii, 
quae  invenitur  in  tom.  V  p.  119  sqq. 

ad  p.  258,12]  Duo  cometae,  qui  commemorantur,  apparuerunt  a.  1472 et  1532; 
cf.  annotat.  ad  tom.  IV  p.  83,29  et  tom.  III  p.  134,2  et  p.  140,4i. 

ad  p.  260,26]  cf.  tom.  V  p.  121  sq.  et  annotat.  ad  p.  121,28. 

ad  p.  261,36]  cf.  tom.  V  p.  121,34  cum  annotat.  ad  hunc  locum  et  ad  p.  122,3. 

ad  p.  262,11]  Nomen  tantum  subscripsit  Tycho,  qui  in  cod.  10686'°  foll.  1 — 8 
ab  alio  quodam  adumbratum  ipse  correctiones  intulit. 

ad  p.  265,21]  vid.  tom.  VI  p.  211. 


ANNOTATIONES  EDITORUM  413 

ad  p.  266,22]  cf.  tom.  IV  p.  250,9  sqq. 

ad  p.  268,8]  vid.  Copernici  De  revolut.  III  3  (p.  162  sqq.  ed.  sec). 

ad  p.  270,9]  31  ex  32  corr.  cod.  (32  praebetcod.  10686^0).  De  utroque  cometa 
(1531  et  1532)  egerat  Apianus. 

ad  p.  276,6]  Nomen  tantum  subscripsit  Tycho. 

ad  p.  278,35]  Epistulam  Sasceridis  edidit  Antonius  Favaro  {Carteggio  in- 
edito  di  Ticone  Brahe  .  .  .  con  Giovanni  Antonio  Magini  [Bononiae  1886] 
p.  199  sqq.).  Tychonis  epistulam,  cujus  partem  Sascerides  epistulae  suae  ad 
Maginum  datae  inseruit,  mense  Octobri  ille  scriptam  esse  ait  (p.  204). 

ad  p.  281,20]  vid.  tom.  I  p.  286. 

ad  p.  281,31]  De  Buergii  inventione  vid.  annotat.  ad  tom.  I  p.  290,9.  Publicavit 
et  ad  verum  auctorem  retulit  Pitiscus  in  Trigonometria  (3.  ed.  Francofurti 
1612)  p.  173. 

ad  p.  282,12]  vid.  annotat.  ad  p.  110,i. 

ad  p.  283,24]  Nomen  tantum  subscripsit  Tycho. 

ad  p.  284,11]  cf.  Ovid.  Fast.  I  495. 

ad  p.  284,16]  Horumexemplorumunumetiamnumasservaturinbibliotheca 
Bodleiana  (coll.  Savell.  T.  V).  Involucro  vestitum  est  membranaceo,  quod  in 
fronte  exhibet  effigiem  Tychonis,  in  tergo  arma  ejusdem  auro  depicta.  Con- 
tinetur  quater  binis  vinculis  holosericis  viridi  colore.  Nemini  inscriptum  est. 
In  eadem  coUectione  invenitur  etiam  exemplum  Tychonis  Epistolarum  astro- 
nomicarum  (1596),  involucro  membranaceo  vulgari  vestitum  sine  effigie. 

ad  p.  286,31]  cf.  tom.  V  p.  131  sqq.  cum  annotat.  ad  p.  133, 19. 

ad  p.  289, 1]  Respondet  ad  epistulamMagini,  quae  invenitur  intom.Vp.  125sq. 

ad  p.  291,35]  vid.  Plinii  Nat.  Hist.  II  17,77. 

ad  p.  294,37]  cf.  quae  ad  Peucerum  scripsit  p.  129,26. 

ad  p.  295,29]  vid.  tom.  II  p.  224,i2  cum  annotat. 

ad  p.  296,17]  Horat.  Epist.  I  1,32. 

ad  p.  297,20]  vid.  Plinii  Nat.  Hist.  II  72,i82;  Dreyer,  History  ofthe  planetary 
Systems  pp.  307  et  395. 

ad  p.  298,39]  Libri  illi  numquam  editi  nec  manu  scripti  noti  sunt. 

ad  p.  299,23]  Nomen  tantum  subscripsit  Tycho. 

ad  p.  301,11]  Versum  hunc  Ovidio  adscribit  in  epistula  d.  10  m.  Jul.  a.  1597 
ad  Oligerum  Rosencrantzium  data;  nec  tamen  Ovidii  esse  videtur. 

ad  p.  303,1]  Edidit  Favaro  {Carteggio  p.  406  sqq.). 

ad  p.  304,24]  Tota  epistula,  quam  expressimus,  ipsius  Hagecii  manu  scripta 
est.  Adscripsit  Tycho:  ))Accepi  4  Octobris  A°  1591«;  ac  postea:  ))Nihi  fcribit 
de  libro  tranfmiBo;  incertum  igitur  an  acceperita. 

ad  p.  305,28]  Epistulam  Sasceridis  edidit  Favaro  {Carteggio  p.  207  sqq.).  Ty- 
chonis  epistulam,  cujus  partem  Sascerides  epistulae  suae  ad  Maginum  datae 
inseruit,  »elapso  autumno«  ille  scriptam  esse  ait  (p.  209). 

ad  p.  311,33]  Curtii  verba  inveniuntur  in  nostri  tomi  V  p.  119,39  sqq. 


414  ANNOTATIONES  EDITORUM 

ad  p.  312,32]  Verba  hic  allata  nonnullis  mutatis  illa  sunt,  quae  supra  inveni- 
untur  p.  251,30  usque  ad  p.  253,39. 

ad  p.  314,18]  vid.  annotat.  ad  p.  253, n. 

ad  p.  315,22]  vid.  tom.  IV  p.  456. 

ad  p.  315,42]  Epistulam  Magini  edidit  Favaro  {Carteggio  p.  386  sq.). 

ad  p.  316,28]  Magini  verba  inveniuntur  tom.  V  p.  125,8  sqq. 

ad  p.  316,40]  ibid.  p.  125,34  sqq. 

ad  p.  317,9]  ibid.  p.  126,ii  sqq. 

ad  p.  317,21]  ibid.  p.  126,27  sqq. 

ad  p.  318,34]  Kietzius,  i.  e.  Keith  (Georgius,  quintus  Comes  Marishal). 

ad  p.  319,6]  Exemplum  epistulse,  quod  expressimus,  caret  die  ac  subscrip- 
tione.  Compluribus  demum  mensibus,  postquam  exaratum  erat,  aliud  ex- 
emplum  transscriptum  simul  cum  Postscriptis  subsequentibus  missum  est. 

ad  p.  320,11]  De  Petro7ac/2ei20w  cf.Tychonis  Diarium  meteorologicum  ad 
d.  6  m.  Mart.  et  d.  21  m.  Mai.  a.  1591. 

ad  p.  326,4]  ))vino  fomnoque  fepultorr:  Vergil.  JEn.  II  265. 

ad  p.  326,28]  ))latet  anguis  in  herba« :  Vergil.  Ecl.  3,93. 

ad  p.  327,10]  Eundem  quaternionem  d.  20  m.  Febr.  Landgravio  miserat  (vid. 
tom.  II  p.  439  et  tom.  VI  p.  307). 

ad  p.  327,14]  ))nec  tali  me  dignor  honore« :  Vergil.  Mn.  I  335. 

ad  p.  328,1]  Nomen  tantum  subscripsit  Tycho. 

ad  p.  329,20]  De  Uraniburgi  pictura  vid.  annotat.  ad  tom.  VI  p.  37,i4. 

ad  p.  329,36]  vid.  annotat.  ad  p.  327,io. 

ad  p.  331,6]  cf.  Ovid.  Ex  Ponto  IV  3,io:  ))Quisque  sit,  audito  nomine,  Naso, 
rogas. « 

ad  p.  333,31]  Horat.  Epist.  I  17,35. 

ad  p.  334,8]  Tota  epistula,  quam  expressimus,  ipsius  Craigi  manu  scripta 

est.  Adscripsit  Tycho:  ))Accepi  22  Maij  A°  92.«  In  eodem  codice  fol.  25  trans- 

scripta  est  epistula  in  usum  typographi,  ut  patet  ex  annotatione  supra  addita : 

))Exemplum  literarum  eiufdem  Scoti,  una  cum  (»Capnurania«  deletum)  fcripto 

antilogetico  fequenti  miBarum  ad  Tychonem  Brahe.«  Annotatum  est  etiam 

»kleine  Curliff«f  et  ad  verbum  ))faga-||citate«  (p.  335,22)  in  margine  adscriptum 

570 
est  :5innrT.  Vid.  etiam  tom.  IV  p.  522. 
Bbbb4 

ad  p.  335,19]  Homer.  Iliad.  X  224. 

ad  p.  337,24]  Tota  epistula,  quam  expressimus,  ipsius  Craigi  manu  scripta 
est.  In  eodem  codice  fol.  29  transscripta  est  epistula;  adjectum  vero  est:  nDifer 
briefffoll  allein  vorder  Capnurania  Ptehen.  Die  anderen  und  etzliche  mehr 
follen  hernacher  folgen,  doch  etwas  anders  geordiniert.« 

ad  p.  337,34]  Ultima  ex  correctionibus  ad  eum  locum  Capnuraniae  restinc- 
tionis  spectat,  qui  invenitur  tom.  IV  p.  483,32.  Quae  vero  antecedunt,  ad  pri- 
orem  partem  libelli  spectant,  quae  intercidit. 


ANNOTATIONES  EDITORUM  415 

ad  p.  338,6]  Verba  tantum  «Magnif.  tuae  ftudioIiB.«  et  nomen  subscripsit 
Tycho.  In  eodem  codice  fol.  31  sq.  transscripta  est  epistula. 

ad  p.  338,19-26]  Haec  verba  («Ex  quo . . .  refcriberetur«)  ab  altera  manu  ad- 
dita  sunt,  quae  illa  delevit,  quae  prius  scripta  fuerunt:  »ObIata  itaque  nunc 
fatis  commoda  opportunitate,  ex  quo  affinis  meus  HENRICUS  BELOVIUS 
et  fingularis  amicus  D.  NICOLAUS  CRAGIUS  Legatorum  ad  vos  in  Sco- 
tiam  munus  fubeant,  intermittendum  minime  duxi,  quin  nonnihil  iam  refcri- 
bendo.« 

ad  p.  340,31]  Versus  ))infringat  folido . . .«  invenitur  etiam  tom.  VI  p.  336, i. 

ad  p.  341,31]  Post  ))habeo«  a  prima  manu  haec  scripta  fuerunt:  ))Hic  igitur 
finem  faciam,  id  duntaxat  unice  orans,  ut  hunc  noftratem  CRAGIUM,  luris 
Doctorem  et  virum  alias  eximia  eruditione  praeditum,  mihi  vero  amiciBimum, 
pro  tua  humanitate  favorabiliter  complecti  non  degravere.  Si  quis  veftratium 
tuis  literis  exornatus  me  inviferit,  dabo  operam,  quoad  per  me  fieri  queat,  ut 
quantite,  idque  ex  merito,  aeftimem,  experiatur.w  Haec  vero  deleta  sunt,  cum 
aliam  opportunitatem  epistulae  mittendae  Tycho  invenisset;  vid.  annotat.  ad 

p.  338,19—26. 

adp.  342,1]  Nomen  tantum  subscripsit  Tycho.  Adscripsit  Hagecius:  »30 
Novemb.  1592.«  Transscripta  est  epistula  in  cod.  Vindob.  1068653  foll.  14 — 15. 

ad  p.  345,  i]  Tota  epistula,  quam  expressimus,  ipsius  Brucaei  manu  scripta  est. 

ad  p.  346,27]  Verba  Hagecii  hinc  usque  ad  finem  in  epistula  d.  14  m.  Jan.  a. 
1595  ad  Rothmannum  data  Tycho  transscripsit  (tom.  VI  p.  334,38  sqq.).  Ad- 
scripsit  Tycho:  ))Exemplum  literarum  Tadei  ultimo  ad  me  datarum,  quas  in 
medio  Aprilis  accepi  Anno  1593.« 

ad  p.  347,2]  «Subtilis  doctor«  est  loannes  Duns  Scotus  philosophus. 

ad  p.  354,1]  AliudhujusepistulaeapographuminveniturincodiceBodleiano 
Smith  77  p.  131  sq.  Cf.  Privilegium  eodem  die  datum  tom.  II  p.  11. 

ad  p.  356,10]  Tota  epistula  (praeter  apographum  epistulae  Peuceri)  ipsius  Ha- 
gecii  manu  scripta  est. 

ad  p.  356,25]  De  proverbio  wSexagenarii  de  ponte«  cf.  Cicero  Pro  Rosc.  Am. 
35,100. 

ad  p.  362,1]  Tota  epistula,  quam  expressimus,  ipsius  Craigi  manu  scripta 
est.  Transscripta  est  epistula  in  eodem  codice  foll.  29 — 30. 

ad  p.  363,26]  »aulam«  scripsimus  e  conjectura,  nam  »autem«  praebere  vide- 
tur  cod. 

ad  p.  364,13]  In  apographo  additus  est  annus  1593;  at  Princeps  Henricus, 
cujus  in  epistula  mentio  fit,  natus  est  a.  1594. 

ad  p.  364,19]  Tota  epistula,  quam  expressimus,  ipsius  Cragii  manu  scripta 
est.  Transscripta  est  epistula  in  eodem  codice  fol.  26. 

ad  p.  365,8]  vid.  Horat.  Carm.  I  16,3-4. 

ad  p.  366,27]  Tota  epistula,  quam  expressimus,  ipsius  Cunradi  Aslacii  manu 
scripta  est. 


416  ANNOTATIONES  EDITORUM 

ad  p.  368,14]  Nomen  tantum  subscripsit  Tycho.  Adumbrata  est  epistula  in 
cod.  Vindob.  106863'. 

ad  p.  370,26]  Loquitur  de  wvariationew  sive  tertia  inaequalitate  Lunari;  cf. 
tom.  II  p.  101  cum  annotat.  ad  p.  101, »9. 

ad  p.  373,n]  cf.  Vergil.  ^n.  I  335. 

ad  p.  374,25]  In  jus  vocare  voluit  Gellium  Sasceridem,  qui  olim  fuerat  ejus 
discipulus;  is  enim  filiam  Tychonis,  quam  sibi  desponderat,  in  matrimonium 
ducere  recusabat. 

ad  p.  375,22]  Etsi  subscriptione  caret  apographum,  dubitari  non  potest,  quin 
epistula  sit  Oligeri  Rosencrantzii;  nam  transscriptum  est  apographum,  sicut 
cetera  epistularum,  quas  Tycho  et  Rosencrantzius  inter  se  dederunt,  ex  epi- 
stulis,  quse  olim  in  arce  gentis  Rosencrantziorum  (quae  vocatur  Rosenholm) 
asservabantur. 

ad  p.  376,29]  Plutarchi  Demosth.  1. 

ad  p.  377,1]  Abrahami  Sculteti  Gruenbergensis  Silesii  Sphaericorum  libri 
tres.  —  Trigonometria  sive  de  solutione  triangulorum  tractatus  brevis  et 
perspicuus  Bartholomaei  Pitisci  Gruenbergensis  (Heidelbergae  1595  in  8°). 
Alter  libellus  iterum  editus  est  Augustae  Vindelicorum  a.  1600,  tertium  Fran- 
cofurti  a.  1612. 

ad  p.  377,36]  Manilii  Astron.  I  41  sq. 

ad  p.  378,23]  Lucretii  De  rerum  natura  I  I. 

ad  p.  379,6]  cf.  Vergil.  ^22. 1  488:  ))se  quoque  principibus  permixtum  agno- 
vit  Achivis.«  Propius  accedit  ad  verba  poetae  tom.  III  p.  226,33. 

ad  p.  379,14]  Nomen  tantum  subscripsit  Tycho. 

ad  p.  381,29]  cf.  annotat.  ad  p.  82,9.  Clavii  liber  inscribitur  Novi  Calendarii 
Romani  Apologia  adversus  Michaelem  Maestlinum  Goeppingensem  (Romae 
1588).  Editus  etiam  est  inter  Clavii  Opera  in  tomo  V  (Moguntiae  1612). 

ad  p.  382,14]  De  Aloisio  Lilio  vid.  annotat.  ad  tom.  V  p.  179,33.  Libellus  ejus 
publice  editus  non  est,  sed  excerpta  inde  desumpta  ad  principes  et  academias 
fidei  catholicae  addictas  missa  sunt,  ut  suas  de  rebus  ab  eo  tractatis  sententias 
dicerent. 

adp.  383,1]  Sumpta  est  epistula  ex  libro,  in  quem  Bongarsius  epistulas  a 
se  missas  intulerat. 

ad  p.  383,15]  Nomen  tantum  subscripsit  Tycho. 

ad  p.  384,36]  Epistula  Tychonis  d.  18  m.  Jan.  a.  1587  Landgravio  data  inveni- 
tur  tom.VI  p.  63  sqq.  Respondit  Landgravius  d.  1 1  m.  Sept.  (tom. VI  p.  106  sqq.) 

ad  p.  386,31]  De  Braunii  Theatro  urbium  vid.  tom.  V  p.  338. 

ad  p.  387,18]  vid.  p.  135,42  cum  annotat. 

ADDENDUM  ET  CORRIGENDUM. 

Nota  t  in  margine  interiore  editionis  posita,  qua  ad  has  annotationes  lectores  reiciuntur,  his 
locis  deest:  pp.  22,19;  24,5;  110,i;  144,3o;  158,i9;  289,i;  345,i;  356,25;  364,i9. 
Supra  paginas  169,  171,  173  non  debuit  indicari  dies  23  Mart. 


QU.^  SEPTIMO  TOMO  CONTI- 

NENTUR. 

Epistola  ad  lohannem  Aalburgensem  14  lan.  1568 3 

—  ad  Andream  Velleium  18  Mai.  1571 3-5 

—  ab  Hieronymo  Wolfio  13  Nov.  1571 5-7 

—  ab  lohanne  Pratensi  7  Mai.  1572 7-8 

—  ad  lohannem  Pratensem  17  Mai.  1572 9-10 

—  ab  lohanne  Pratensi  16  Apr.  1573 10-12 

—  ab  lohanne  Maiore  1  lul.  1573 13-14 

—  a  Paulo  Haintzelio  10  Mart.  1574 14-15 

—  ab  Hieronymo  Wolfio  7  Mart.  1575 15-18 

—  (ab  Oswaldo  Schreckenfuxio  ad  Hieronymum  Wol- 

fium  1  Mart.  1575) 18 

—  a  Paulo  HaintzeHo  11  Mart.  1575 19-20 

—  ab  lohanne  Haintzelio  11  Mart.  1575 21 

—  a  Georgio  Buchanano  6  Apr.  1575 21-22 

—  ab  lohanne  Pratensi  31  lan.  1576 23-24 

—  ad  lohannem  Pratensem  14  Febr.  1576 25-29 

—  ab  lohanne  Pratensi  15  Febr.  1576 30-31 

—  ab  Henrico  Brucaeo  14  Mai.  1576 33-34 

—  a  Carolo  Danzaeo  26  lun.  1576 34 

—  a  Carolo  Danzaeo  14  lul.  1576 35 

—  ab  lohanne  Maiore  2  Aug.  1576 35-36 

—  a  Thaddaeo  Hagecio  23  Aug.  1576 37-38 

—  ad  Petrum  Severini  3  Sept.  1576 38-40 

—  a  Carolo  Danzaeo  17  Nov.  1576 40-41 

—  ad  loachimum  Camerarium  21  Nov.  1576 42 

—  ab  Henrico  Brucaeo  8  Dec.  1576 43-44 

—  a  Stenone  Bilde  3  Mai.  1577 45 

—  ad  Academiae  Hafniensis  Rectorem  et  Professores  21 

Mai.  1577 45-46 

—  ab  lohanne  Maiore  20  Sept.  1577 46-47 

53 


418  QU^  SEPTIMO  TOMO  CONTINENTUR 

Pag. 

Epistola  ad  Petrum  Severini  14  Nov.  1577 47 

—  ab  Hieronymo  Wolfio  9  Mai.  1578 47-48 

—  ab  Henrico  Brucaeo  4  Dec.  1578 48-49 

—  a  Paulo  Haintzelio  25  Mart.  1579 49-50 

—  ab  Hieronymo  Wolfio  25  Mart.  1579 51-52 

—  ad  Hieronymum  Wolfium  1579 52-53 

—  ad  Andream  Velleium  21  Mai.  1579 54 

—  ad  Andream  Velleium  5  lul.  1579 55 

—  ad  Carolum  Danzseum  5  lul.  1579 55-56 

—  ad  Andream  Velleium  15  Aug.  1579 56-57 

—  ab  Hieronymo  Wolfio  8  Febr.  1580 57 

—  ab  Hieronymo  Wolfio  14  Mart.  1580 57-58 

—  ad  Thaddaeum  Hagecium  4  Nov.  1580 58-60 

—  ad  Bartholomaeum  Scultetum  12  Oct.  1581 61-63 

—  ad  Thaddaeum  Hagecium  12  Oct.  1581 64-69 

—  a  Thaddaeo  Hagecio  1  Mai.  1582 69-72 

—  ad  Thaddaeum  Hagecium  23  Sept.  1582 72-75 

—  ad  Carolum  Danzaeum  21  Aug.  1583 75-76 

—  ad  Andream  Velleium  16  Febr.  1584 77 

—  ad  Henricum  Brucaeum  1584 78-82 

—  ab  lohanne  Maiore  8  lun.  1584 83-85 

—  ab  Henrico  Brucaeo  12  lun.  1584 85-86 

-      ad  lohannem  Maiorem  15  lul.  1584 86-87 

—  ab  Henrico  Brucaeo  10  Dec.  1584 88-89 

—  ad  Henricum  Ranzovium  8  lan.  1585 89-90 

—  ab  Henrico  Brucaeo  1585 91 

—  ab  Henrico  Brucaeo  4  Apr.  1585 91-92 

—  ab  Henrico  Brucaeo  23  lun.  1585 92 

—  ad  Thaddaeum  Hagecium  25  Aug.  1585 93-97 

—  ad  Andream  VeUeium  11  Nov.  1585 97-98 

a  Thaddseo  Hagecio  13/23  Dec.  1585 98-99 

—  ab  Henrico  Brucaeo  15  Mart.  1586 100-101 

—  ad  Henricum  Ranzovium  23  Mart.  1586 101-102 

—  a  Thaddaeo  Hagecio  9/19  Mai.  1586 102-104 

—  ad  Thaddaeum  Hagecium  1  lul.  1586 105-109 

—  ad  Petrum  lunium  18  Aug.  1586 110 

—  ad  Thaddaeum  Hagecium  25  lan.  1587 110-114 

—  ab  Henrico  Brucaeo  22  Mai.  1587 114 

—  ab  Henrico  Brucaeo  28  Oct.  1587 115 

—  ad  Henricum  Beloff  7.  Dec.  1587 116-119 

—  ad  Thaddaeum  Hagecium  3  Mai.  1588 120-121 

—  ab  loanne  CaseUo  23  Mai.  1588 121 


QUi^  SEPTIMO  TOMO  CONTINENTUR  419 

Pag. 

Epistola  ad  Thaddaeum  Hagecium  17  Aug.  1588 122-123 

—  ad  Bartholomaeum  Scultetum  17  Aug.  1588 123-124 

—  ad  Henricum  Ranzovium  13  Sept.  1588 124-127 

—  ad  Casparum  Peucerum  13  Sept.  1588 127-141 

—  ab  Henrico  Brucaeo  20  Sept.  1588 141-144 

—  a  Thaddaeo  Hagecio  1/11  Nov.  1588 145-147 

—  ad  Henricum  Brucaeum  4.  Nov.  1588 147-164 

—  ad  Thaddaeum  Hagecium  22  Mart.  1589 165-166 

—  ab  Henrico  Brucaeo  23  Mart.  1589 166-168 

—  ad  Henricum  Brucaeum  1589 168-175 

—  ab  loanne  Craigo  Mai.  1589 175-182 

—  a  Thaddaeo  Hagecio  30  Apr./lO  Mai.  1589 182-183 

—  (a  Martino  Mylio  ad  Thaddaeum  Hagecium 

21  Apr./l  Mai.  1589) 183 

—  a  Thaddaeo  Hagecio  10/20  Mai.  1589 184 

—  a  Casparo  Peucero  10  Mai.  1589 184-191 

—  ab  loanne  Craigo  18  lun.  1589 191-193 

—  ab  loanne  Craigo  9  lul.  1589 193 

—  a  Thaddaeo  Hagecio  28  Aug./7  Sept.  1589 194 

—  ad  loannem  Craigum  25  Oct.  1589 195-196 

—  ad  Thaddaeum  Hagecium  1  Nov.  1589 196-218 

—  ad  Andream  Velleium  20  Nov.  1589 219 

—  a  Thaddaeo  Hagecio  30  Nov./lO  Dec.  1589 220-221 

—  ad  Thaddaeum  Hagecium  25  lan.  1590 221-224 

—  ad  Thaddaeum  Hagecium  23  Febr.  1590 225-227 

—  ad  Thaddaeum  Hagecium  4  Apr.  1590 228 

—  ad  Casparum  Peucerum  1590 228-239 

—  ab  loanne  Craigo  28  Febr.  1590 239-242 

—  ad  Henricum  Ranzovium  2  Apr.  1590 242-243 

—  a  Thaddaeo  Hagecio  21  Apr./l  Mai.  1590 243-244 

—  a  Thaddaeo  Hagecio  1/11  lun.  1590 244-255 

—  ad  lacobum  Curtium  1  Aug.  1590 256-262 

—  ad  Thaddaeum  Hagecium  3  Aug.  1590 262-275 

—  ad  Andream  Velleium  5  Oct.  1590 275-276 

—  ad  loachimum  Camerarium  21  Oct.  1590 276-278 

—  ad  GeUium  Sasceridem  Oct.  1590 278-282 

—  ad  Petrum  lunium  27  Oct.  1590 282-283 

—  ad  Thomam  Savellimi  1  Dec.  1590 283-285 

—  ad  lacobum  Curtium  1  Dec.  1590 285-288 

—  ad  loannem  Antonium  Maginum  1  Dec.  1590 289-299 

—  ad  Henricum  Ranzovium  7  Dec.  1590 299-301 

—  ad  Bartholomaeum  Scultetum  8  Dec.  1590 301-302 

53* 


420  QUi^  SEPTIMO  TOMO  CONTINENTUR 

Pag. 

Epistola  ab  loanne  Antonio  Magino  22  lul./l  Aug.  1591 303-304 

—  a  Thaddaeo  Hagecio  19/29  Aug.  1591 304-305 

—  ad  Gellium  Sasceridem  1591 305-307 

—  ad  loannem  Metellum  13  Nov.  1591 307-308 

—  ad  loannem  Craigum  14  Nov.  1591 308-319 

—  ad  Thaddaeum  Hagecium  1591 319-321 

—  ad  Thaddaeum  Hagecium  14  Mart.  1592 321-326 

—  ad  Bartholomaeum  ScuUetum  12  Mart.  1592 327 

—  ad  Hugonem  Blotium  20  Mart.  1592 328-330 

—  ad  Petrum  lunium  20  Mart.  1592 330-332 

—  ad  Thaddaeum  Hagecium  22  Mart.  1592 332-334 

—  ab  loanne  Craigo  27  Mart.  1592 334-335 

—  ab  loanne  Metellano  16  Mai.  1592 336-337 

—  ab  loanne  Craigo  5  Aug.  1592 337-338 

~  ad  loannem  Metellanum  19  Aug.  1592 338-341 

—  ad  Thaddaeum  Hagecium  28  Sept.  1592 342-343 

—  ad  Petrum  lunium  1.  Oct.  1592 344 

—  ab  Henrico  Brucaeo  5  Nov.  1592 345 

—  a  Thaddaeo  Hagecio  22  Nov./2  Dec.  1592 345-347 

—  ad  Henricum  Ranzovium  9  lan.  1593 347-348 

—  ad  lacobum  Curtium  19  Apr.  1593 348-350 

—  ad  Thaddaeum  Hagecium  20  Apr.  1593 350-352 

—  ad  Petrum  lunium  27  Apr.  1593 353 

—  a  Petro  lunio  1  Aug.  1593 354 

—  ad  Petrum  lunium  11  Sept.  1593 355-356 

—  a  Thaddaeo  Hagecio  14/24  Dec.  1593 356-357 

—  (Casparus  Peucerus  ad  Thaddaeum  Hagecium 

21  Nov.  1593) 357-358 

—  ad  Thaddaeum  Hagecium  1594 358-361 

—  ab  loanne  Craigo  22  Apr.  1594 362-364 

—  a  Thoma  Cragio  1594 364-365 

—  ad  Thomam  Cragium  26  lul.  1594 365-366 

—  a  Cunrado  Aslacio  23  Oct.  1594 366-368 

—  ad  Thaddaeum  Hagecium  12  Aug.  1595 368-371 

—  ad  lohannem  Pontanum  5  Sept.  1595 371-374 

~  ad  Oligerum  Rosencrantzium  22  lan.  1596 374-375 

—  ab  Oligero  Rosencrantzio  1596 375 

—  ab  Hardewigo  a  Dassell  1596 376 

—  ad  Cunradum  Aslacium  19  Febr.  1596 377 

—  ad  lohannem  Pontanum  25  Mart.  1596 377-379 

—  ad  Henricum  Ranzovium  22  Febr.  1597 379-382 

—  ab  lacobo  Bongarsio  30  Mart.  1597 383 


QUi^  SEPTIMO  TOMO  CONTINENTUR  421 

Pag. 

Epistola  ad  Henricum  Ranzovium  31  Mart.  1597 383 

—  ad  Christianum  Longomontanum  1  lun.  1597 384 

Appendix: 

—  ad  Henricum  Ranzovium  19  Oct.  1587 384-385 

—  ad  Henricum  Ranzovium  21  Dec.  1588 385-389 

Annotationes  Editorum 391-416 


TYPIS  DESCRIPSERUNT  NIELSEN  &  LYDICHE 

(AXEL  SIMMELKIiER) 

CHARTAM  PR^BUERUNT  OFFICIN.E  CHARTARIiE 

CONSOCIATi^  (DE  FORENEDE  PAPIRFABRIKKER) 

QU JE  LUCIS  OPE  EXPRIMENDA  ERANT 

EXPRESSIT  F.  HENDRIKSEN 

NUMERUS  EXEMPLORUM  VENALIUM:  225 


SEPTIMUS  TOMUS  PRELUM  RELIQUIT 

D.  6.  M.  JUNII 

ANNO 

MCMXXIV 


QB     Brahe,  Tyge 
3        Opera  omnia 
B83 
t.7 


P&ASci 


PLEASE  DO  NOT  REMOVE 
CARDS  OR  SUPS  FROM  THIS  POCKET 

UNIVERSITY  OF  TORONTO  LIBRARY