Skip to main content

Full text of "Opera omnia; ex editione P. Burmanni secundi, cum notis et interpretatione in usum Delphini, variis lectionibus notis variorum recensu editionum et codicum et indice locupletissimo accurate recensita"

See other formats


HANDBOUND 
AT  THE 


UNIVERSITY  OF 
TORONTO  PRESS 


f>- 


CLAUDII   CLAUDIANI 


OPERA  OMNIA. 


VOL.   I. 


CLAUDII  CLAUDIANI 

*  %  * 

OPERA  OMNIA 

EX  EDITIONE  P.  BURMANNI  SECUNDI 

CUM  NOTIS  ET  INTERPRETATIONE 

IN    USUM    DELPHINI 

VARIIS  LECTIONIBUS 

NOTIS    VARIORUM 

RECENSU   EDITIONUM   ET   CODICUM 

ET 

INDICE  LOCUPLETISSIMO 

ACCURATE  RECENSITA. 


yOLUMEN   PRIMUM.  A 


■  D  \ 


LONDINI: 

CURANTE  ET  IMPRIMENTE  A.  J.  VALPY,  A.M. 

1821. 


pa 


Pi7 


CONSPECTUS 

EORUM   QVM  HAC   EDITIONE 


CONTINENTUR. 


Pag. 

GuLiELMi    Pyrrhonis   Epistola   Serenissimo   Del- 

phino  ...  .  .  1 

Prolegomena  in  Cl.  Claudianum,  in  quibiis  de  ejus 
vita,  carminum  ^eneribus,  eoque,  quid  in  singu- 
lis  praestitum  sit,  de  scribendi  genere  universo 
quo  usus  est,  et  de  fatis  quae  nacta  sunt  carrai- 
na,  disputatur,  a  G.  L.  Koenig  .  .  5 

Testimonia  de  Cl.  Claudiano  .  •  .52 

I.  In  Sex.  Anicii  Probini  et  Sex.  Anicii  Hermoge- 

niani  Olybrii  Fratrum  Consulatum  Panegyris    .        61 

II.  In  Rufinum  Lib.  i.  Praefatio  .  •         89 

III.  In  Rufinum  Lib.  i.  .  .  .  .         92 

IV.  In  Rufinum  Lib.  ii.  Praefatio  .  .      138 

V.  In  Rufinum  Lib.  ii.  .  .  .  140 
\i.  Praifatio  in  Panegyrim  de  tertio  Consulatu  Ho- 

norii  Augusti  .  ...  197 

VII.  De  tertio  Consulatu  Honorii  Augusti  Panegyris  200 
A  III.  De  quarto  Consulatu  Honorii  Augusti  Pane- 

gyris  .  .  ...  225 

IX.  Epithalamii  in  Nuptias  Honorii  Augusti  et  Ma- 

riae  Praefatio         .  .  .  •  302 


VI 


CONSPECTUS. 


X.  Epithalamium  Honorii  Augusti  et  Mariae 

XI.  XII.  xin.  XIV.  In  Nuptias  Honorii  Augusti  et 

Maria?  Fescennina 

XV.  De  Bello  Gildonico  Liber 

XVI.  In  Panegyrim  de  Consulatu  Fl.  Mallii  Theo- 
dori  Prologus 

XVII.  De  Consulatu  Fl.  Mallii  Theodori  Panegyris 
xviii.  In  Eutropium  Lib.  I. 

XIX.  In  Eutropium  Lib.  ii.  Praefatio 

XX.  In  Eutropium  Lib.  ii. 

XXI.  In  primiim  Consulatum  Fl.  Stilichonis  Lib.  i. 

XXII.  In  primum  Consulatum  Fl.  Stilichonis  Lib.  ii 

XXIII.  De  secundo  Consulatu  Fl.  Stilichonis  Libri 
Praefatio  ... 

XXIV.  De  secundo  Consulatu  Fl.  Stilichonis 

XXV.  De  Bello  Getico  Libri  Praefatio 

XXVI.  De  Bello  Getico  Liber 

XXVII.  Praefatio  in  Panegyrim  de  sexto  Consulatu 
Honorii  Augusti 

xxviii.  De  sexto  Consulatu  Honorii  Augusti  Pane 
gyris  .  .  .  . 

XXIX.  Laus  Serenae  .  .  . 

XXX.  Epithalamii  dicti  Palladio  et  Celerinae  Pras 
fatio  .  .  .  . 

XXXI.  Epithalamium  Palladii  et  Celerinae 
XXXI i.  De  Raptu  Proserpinoe  Lib.  i.  Praefatio 

XXX III.  Raptus  Proserpinas  Lib.  i. 

XXX IV.  De  Raptu  Proserpiuae  Lib.  ii.  Praefatio 

XXXV.  Raptus  Proserpinae  Lib.  ii. 

XXXVI.  Raptus  Proserpinae  Lib.  iii. 
xxxvii.  Gigantomachia 

XXXVIII.  'Ek  T^f  r^yavTOfx^a^tas 

XXXIX.  EpiSTOLiE. — 1.  Deprecatio  ad  Hadrianum 
Praefectum  Praetorio 

XL.  2.  Ad  Serenam 
XLi.  3.  Ad  Olybrium 


306 


CONSPECTUS. 


VII 


XLFi.  4.  Ad  Piobinnm,  nt  scribat 

XLiii.  5.  Ad  Gennadiura  ex  Proconsule 

XLiv.  EiDYLLiA. — 1.  Phoenix 

XLV.  2.  Hystrix 

XLvi.  3.  Torpedo 

XLVii.  4.  Nilus 

XLViii.  5.  Ma^es 

XLix.  6.  Aponus 

L.  7.  De  piis  Fratribus  et  eorum  Statuis  quae  sunt 

apud  Catinam 
Li.  Epigrammata. — 1.  De  Mulabus  Gallicis 
Lii,  2.  De  Sene  Veronensi  qui  Suburbium  nunquam 

egressus  est  .  .  . 

Liii,  3.  De  Apro  et  Leone 
Liv.  4.  Descriptio  Arraenti.  Fragmentura 
LV.  5.  Concha  Sercna; 
Lvi.  6.  De  Crystallo  cui  aqua  inerat 
Lvii,  7.  Aliter  .  .  . 

Lviii.  8.  Aliter  .... 

Lix.  9.  Aliter 
LX,  10.  Aliter 
LXi.  11.  Aliter 
LXii.  12.  Aliter 

LXIII.    13,  "EtI  TTBf)  avTOu 

LXIV.  14.  " Eti  vsg)  auToti 

LXV.  15.   npos  4>olj3ov 

LXVl.   16.   E];  Mii/,a.do(.  •yy\pa<Tauav 

LXVII.   17.   Elj  '^ouKov  TVTTTrjQivTa  irag'  auTOu 

Lxviii.  18.  In  Sphaeram  Archimedis 

LXix.  19.  DePolycasteetPcrdicca 

Lxx.  20.  De  Zona  Equi  regii  missa  Honorio  a  Se 

rena      .... 
Lxxi.  21.  De  Zona  ab  eadem  missa  Arcadio 
LXXii.  22.  De  Chlamyde  et  Frsenis 
Lxxiii.  23.  De  Fraeno,  Phaleris,  et  Cingulo  Equi 

Honorii  a  Serena  missis 


1071 
1074 
107G 
108S 
1093 
109G 
1102 
1108 

1119 
1125 

1127 
1130 

ib. 
1132 
1133 
1134 
1135 
1136 
1137 
1138 
1139 
1140 
1141 

ib. 
1142 
1143 
1145 
1147 

1148 
1149 
1150 

1152 


^jjj  CONSPECTUS. 

Pag. 

LXXiv.  24.  Deprccatio  ad  Alethium  Qusestorem  .  1153 

LXXV.25.  In  Ciiretium                 •                 •  '  Vyfn 

LXXVi.  26.  In  eundem             .             •             •  *  \^ 

Lxxvii.  27.  In  Jacobum  Magistrum  Equitum  .  1158 

Lxxviii.  28.  llimanti  telum  irafacit             •  •  H^O 

LXXix.  29.  In  Podagrum             •               •  •  *"• 

Lxxx.  30.  DeTlieodoroet  Hadriano            •  •  1161 

LXXXi.  31.  Ad  ^ternalem            •                •  •  1]62 

Lxxxii.  32.  Ad  Maximum,  qui  mel  misit  •  HtKJ 

Lxxxiii.  33.  DeLocusta.  Fragmentum         .  •  ib^ 

LXXXiv.  34.  De  Balneis  Quintianis             •  •  1164 

Lxxxv.  35.  Descriptio  Portus  Smyrnensis  •  ib. 

Lxxxvi.  36.  Est  in  conspectu  longe  locus  •  1165 

Lxxxvii.  37.  De  Quadrigamarmorea         .  •  1166 

Lxxxviii.  38.  Fragmentum         .              .  •  1167 

Lxxxix.  39.  De  paupere  Amante                .  •  ib. 

xc.  40.  De  eodem                 •                •            •  •  1168 

XGi.  41.  In  Sepulcrum  speciosae         .           .  .  ib. 

xcii.  42.  Dc  Birro  Castoreo             .           .  •  1169 

xciii.  43.  De  Hippopotamo          .             .  •  H^O 

xciv.  44.  Quoe  in  mensa  de  Sardonyche  lapide  .  1171 

xcv.  45.  Carmen  Paschale         .             ...  1172 

XCVI.  46.  E\i  Tov  XwTijpa                  .                  •  •  A-l-'^ 

XCVII.  47.  E\c   Tov  Jea-7roT>)V  XpKTTOv          .              •  •  li77 

xcviii.  48.  Laus  Christi                 .               •  •  H^^ 

xcix.  40.  Miracula  Christi      .            .             •  •  H^O 

c.  50.  In  Sirenas                 .                 •                 •  •  H^^ 

Anonymi  poetae  Laudes  Herculis               .  •  1184 

Elegia  de  Phocnice,  vulgo  Claudiano  ascripta  .  1197 

NoT/E  Variorum  in  Cl.  Claudiani  Opera. — i.  In 

Probini  et  Olybrii  Consulatum  Panegyris  .  1212 

11.  In  Ruiinum  Lib.  i.  Prsefatio                •  •  1230 

iii.  In  Rufinum  Lib.  i.        .             •             •  •  1^32 

IV.  In  Rufinum  Lib.  ii.  Praefatio              .  •  1267 

V.  InRufinumLib.  II.                 .                 •  .  ib. 
vf.  De  tertio  Consulatu  Honorii  Praefatio        .  .  1306 


CONSPECTUS.  IX 

Pag. 

VII.  De  tertio  Consulatu  Honorii                .  .  1308 

VIII.  De  quarto  Consulatu  Honorii                 .  .  1321 

IX.  Epitlialamii  Honorii  ct  Mari^e  Praefatio  .  1366 

X.  Epithalamium  Honorii  et  Mariae              .  .  1367 

XI.  XII.  XIII.  XIV.  In  Nuptias   Honorii  et  Maria3 

Fescennina               .                 .                 .  .  1385 

XV.  De  Bcllo  Gildonico             .                 .  .  1392 

XVI.  De  Mallii  Theodori  Consulatu  Prologus  .  1418 

XVII.  De  Mallii  Theodori  Consulatu                .  .  1420 

XVIII.  In  Eutropium  Lib.  I.             .             .  .  1444 

XIX.  In  Eutropium  Lib.  II.  Praefatio                .  .  1476 

XX.  In  Eutropium  Lib.  II.           .                 .  .  1479 

XXI.  In  primum  Consulatum  Stilichonis  Lib.  I.  .  1499 

XXII.  In  primum  Consuhitum  StiHciionis  Lib.  ii.  .  1514 

XX III.  In  secundura  Consulatum   Stilichonis  Prae- 

fatio      .                 .                 .                 .  .  1535 

XXIV.  Insecundum  Consulatum  Stilichonis  .  1537 

XXV.  De  Bcllo  Getico  Praefatio                 .  .  1551 

XXVI.  De  Bello  Getico             .                 .  .  1552 

XXVII.  In  sextum  Consulatum  Honorii  Praefatio  .  1575 

XXVIII.  De  sexto  Consulatu  Honorii             .  .  1577 

XXIX.  Laus  Serenae                    .                 .  .  1603 

XXX.  Epithal.  PaUadii  ct  Celerinaj  Praefatio  .  1611 

XXXI.  Epithalamium  Palladii  et  Celerinae  .  1612 

XXXII.  De  Raptu  Proscrpinae  Lib.  i,  Preefat.  .  1620 
xxxiii.   De  Raptu  Proserpinae  Lib.  I.           .  .  1623 

XXXIV.  DeRaptuProserpiuaeLib.il.  Praefat.  .  1644 

XXXV.  De  Raptu  Proscrpinae  Lib.  ii.          .  .  1647 

XXXVI.  De  llaptu  Proserpinae  Lib.  iii.        .  .  1663 

XXXVII.  Gigantomachia               .                 .  .  1678 
XXXIX.  Epistol^     ....  1684 

XLIV.    ElDYLLIA                       .                       ...  1695 

Li.  Epigrammata         .                .                .  .  1715 

Laudes  Herculis                  .   "             .                 .  .  1738 

DePhcenice                .                 .                 .  .  17:3.9 

Recensus  Editionum  Cl.  Claudian              .  1749 

Ddph.  et  Vur.  Clas.                        riawl.  h 


CONSPECTUS. 

Pag. 

RECENSUS   CoDicuM  Mss.  CI.   Claudiani  qui  in 

Bibliothccis  Britannicis  asservantur     •  •     ^'"^ 

iNDEX  in  Claudianum        •                •                '  .  ' 

Index  Vocabulorum    omnium  Graecorum   quae  m 

Claudiani  Operibus  leguntur                •  •  clxxvu 


CLAUDII    CLAUDIANI 


OPERA   OMNIA. 


SERENrSSIMO 

DELPHINO 

GULIELMUS    PYRRHO, 


jVatalis  ^Egypti  et  Alexandria^,  in  qua  olim  vigebat,  de- 
licias  vclinquit  Poeta  Claudianus,  Serenissime  Del- 
PHINE,  eo  proposito,  ut  in  Gallia  et  felicius  renascatur,  et 
diem  videat  nitidiorem,  quam  tum,  cura  floreret,  videbat. 
Quod  quidem  tam  jucundum  ipsi  est,  quam  quod  jucun- 
dissimum  csse  queat  liomini  cogitanti,  in  Imperium  felix  ac 
fortunatura,  continuisque  triumphorura  palmis  florentissi- 
mum,  se  receptum  iri. 

Non  cnim  est,  quod  aetatis,  qua  Theodosius  Magnus 
irapcrabat,  desiderio  teneatur ;  si  uti  confidit,  reviviscat  in 
soeculo  Luuovici  Magni,  qui  tantum  nomen  longe  pluri- 
bus  ac  majoribus  implet  virtutibus,  quam  unquam  Thcodo- 
sius  implevit.  Quippe  augusti  illius  invictique  Principis 
tara  longe  lateque  ditiusa  laus ;  ipsius,  ut  sapientia^,  mode- 
rationis,  magnificcntiae,  iortitudinis,  totque  partarum  mari 
et  terra  victoriarum  fama  remotissiraas  quasque  regiones 
pcrvaserit. 

Neque  vero  etiam  est,  quod  Poeta  noster  illa  tempora, 
quibus,  ut  Honorio  alias  perplaceret,  ipsi  contigit,  nunc 
requirat ;    siquidera  ea  illi  spes  ostenditur,  ut  tibi  non  dis- 

Ddph.  et  Var.  CUm.  Clttud.  A 


EPISTOLA. 


pliccat,  Srrenissime  Delpiiine,  quippe  qui  fiduciam 
habcat,  non  a  superbia  inductam,  sed  ab  ipsa  conscientia, 
ct  virtutis  suse,  et  praestantis  tui  ingenii,  ac  Regiae  plane 
indolis,  quilius  mire  excitatus  prasclarissimarum  rerum  stu- 
dio  tam  duceris,  quam  qui  maxime.  Excelso  nempe  et 
illustri  loco  sita  de  te  fama,  quae  nec  obscuro  nec  vario 
sermone,  scd  clarissima  et  una  omnium  voce  percrebuit, 
nemini  dubiam  relinquit  nobilem  illam  animi  contentionem, 
quam  ad  assequendam  optimarum  artium  intelligcntiam 
ita  adhibes ;  ut,  quod  in  tali  fortuna  novum  est  atque  ad- 
mirabile,  quantum  generis  et  dignitatis  splendore  tuis  aequa- 
libus,  tantum  ingenii  et  doctrinae  ornamentis  antecellas. 

Et  quidem,  etiamsi  mentis  tuas  rerum  omnium  capacis 
facilitas  et  magnitudo  non  ea  esset,  ut  non  tam  feliciter, 
sicuti  facis,  proficeres  ;  curis  tamen  et  consiliis  sapientissimi 
tui  Rectoris,  qui  nihil  habet  antiquius,  quam  ut  ad  virtutes 
maximas  te  ultro  altiora  petentem  provehat,  provehi  po- 
tuisses.  At  vero  divina  Providentia,  quae  te  ad  regnandum 
tulit,  ipsius  curas  adjuvit  mirifice,  erexit,  recreavit,  cum  te 
eximiis  omnibus  corporis  et  animi  dotibus,  qu^  firma  esse 
possint  adjumenta  sustinendae  olim  imperatoriae  personae, 
tam  instructum  esse  voluit,  ut  in  toto  orbe  habeas  parem 
neminem. 

Ac  re  quidem  ipsa,  natus  es  ea  formae  dignitate,  ut  cor- 
pus  nec  ipscc  Charites  pulchrius  ad  venustatem  ;  ncc,  pro 
tua  a3tate,  Mars  ipse  vegetius  ad  firmitatem,  et  ad  susci- 
pienda  ac  toleranda  belli  munia  fingere  potuerit.  Qui  enim 
vultus  decor  ^?  quae  frontis  gratia  simul  et  majestas  ?  quam 
vividus  Martiusque  color  ?  qui  nitor  vigorque  oculorum,  et 
quam  animosa  regalisque  species,  omnium  amoris  non  so- 
lum  concihatrix,  sed  etiam  venerationis  1  His  accedit  firma 
valetudo,  et  niira  naturai  agilitas,  ac  denique  pulchro  cor- 
pore  loage  pulclirior  ac  generosior  animus,  mensque  rebus 
atque  artibus,  quascumque  expetiveris,  tam  apta,  tam  habi- 
lis,  iis  ut  natus  esse  videaris. 

Nam  si  ad  avocandum   a  studiis  gravioribus  animum,. 
venatui  indidgendum  est,  quis  te  expeditior  in  equo  per 


liPlSTOLA. 


campos  patcntcs  fertur?  quis  te  propius  cnrsum  fcrarum 
premit?  quis  ictu  ccrliore  avcs  volantcs  licct,  dcjicit?  Si 
cnses  retnsi  vibrandi  sunt,  qua  vi,  qua  corporis  agilitate  id 
facis  ?  Si  quid  cx  iis  rebus,  qua^  ad  bella  canipumquc  Mar- 
tis  et  urbiuin  niunimenta  pertincnt,  adumbrandum  cst,  rem 
tanta  solcrtia  exprimis,  ut  in  tuo  opcre  non  inficiandas  sibi 
rerum  imagines  Mars  ipse  fateatur.  Jam,  si  arina  tractanda 
sunt,  et  milites  quibusdam  veluti  pugna^  simulacris,  quo 
vera  dcinde  certamina  prudentius  fortiusque  committant, 
assuefaciendi,  cos  ad  quascumque  militaris  excrcitationis 
formas,  ad  qucecumque  prselia  ludicra  sic  vertis  ac  torques, 
ut  vel  belli  Duces  pra-stantissimi ;  quam  tam  alacriter  et 
ffcnerose  sustincs,  cam  non  majore  industria  personam  sus- 
tinerent.  Si  denique  domandus  cst  alter  aliquis  Bucepha- 
lus,  ne  Alexander  quidem  ipse  eum  licet  ferocitate  exultan- 
tem  aut  agat  callidius  ;  aut,  si  ita  videatur,  ipsius  spu- 
mantis  armos  stimulis  audentioribus  fodiat,  aut  cursus  re- 
cursusque  melius  ineat,  orbesque  orbibus  sagacius  impediat. 
Quaj  quidcm  prima  iila  rudimcnta  et  incunabula  virtutis 
satis  probant,  quam  magna  habeas  a  natura  atque  etiam  ab 
exercitatione,  cura  aetas  mox  feret,  subsidia  bellorum  geren- 
dorum^ ;  quamque  magnis  passibus,  quam  in  gloria  conse- 
quenda  Heroes  inierunt,  eam  sis  viam  initurus. 

Sed  quanquam  illa  tibi  innata  ad  venatum,  equos,  arma, 
et  alia,  qua^  tua?  cum  astati,  tura  fortuna?  decora  sunt,  pro- 
pensio  te  tam  vehementer  rapit,  quam  non  ullum  Principera 
unquam;  ex  his  tamen  animumlubcnter  revocas,  ad  artium 
ingcnuarum,  quas  in  dehciis  habes,  studia  recolenda.  Unde 
in  Claudiani  nostri  animo  inest  velut  quoddam  auguriuni 
glorias  sibi  acquirenda?,  cum  mente  ccruit,  quibus  curis  ad 
cultura  multo  elegantiorcm  splendidiorcmquc,  quam  fuit 
antea,  restituitur,  eas  curas  tibi  tanto  Principi  acceptas 
refcrri  oportere.  Quin  et  exultat  laetitia,  triumphatque 
gaudio,  mcmor  se  in  tuas  manus  e.sse  venturura,  tecum 
gravcs  de  rcbus  magnis  senuones  esse  collaturum  ;  ct  raoni- 
ta,  quac  ad  virtutes  morales,  mihtares,  ac  poiiticas  perti- 
neant,  esso  traditurum. 


4  EPISTOLA. 

Et  certe  poeta  nemo  est,  qui  ad  Principum  congressum 
colloquiumque  disrnius  pervenire  posse  videatur.  Quis 
cnim  in  describendis  belli  pacisque  artibus  pra^stantior  ? 
Quis  in  extollendis  Heroibus  sublimior  ?  Quis  in  deprimen- 
dis  pravis  Regnorum  administris  satyricus  veliementior  ? 
Quis  in  investigandis  naturae  mysteriis,  quibus  ducuntur  et 
ipsi  Imperatores,  Philosophus  solertior?  Quis  in  fundendis 
elegis  mollior?  Quis  ludendis  epigramraatis  acutior  ?  Quid 
plura?  Fabulas,  ejus  carmina  novis  illecebris  adornant, 
historias  nova  pulchritudine  adumbrant,  totam  antiquitatem 
pulchriori  lacie  illustrant.  Styli  ipsius  majestas  praiclare 
cogitatis  assurgit,  floret  sententiis,  admirabili  rerum  varie- 
tate  distinguitur. 

His  fretus  virtutibus  ad  solium  tuum  accedit,  Serenissi- 
ME  Delphine,  et  ut  adeptus  jam  aliquid  concupitum, 
leetitia  cffertur,  quod  tempus  faustum  illucescat,  quo  non 
solum  in  quasdam  velut  partes  Regias  tuas  institutionis  ve- 
nire,  sed  et  consilia  qua?dam  ad  amplitudinem  et  gloriam 
tuam,  populorumque  olim  tibi  regendorum  felicitatem  possit 
impertiri ;  quoties,  qui  tuus  est  in  homines  doctissimos 
amor,  suorum  Poematum  lectione  delectaberis. 

Utere,  hoc  interim  spatio,  Princeps  Magne,  flore  aeta- 
tis  tuae  ad  coUigcndos  Parnassi  foetus  immortales,  et  ad 
fovendas  illas  doctrinarum  ac  virtutis  parentes  Musas, 
easque  in  regium  splendorem  restituendas.  Non  erunt  illae, 
non  erunt  tanti  facti  unquam  immemores  :  te  loquentur,  te 
celcbrabunt,  te  sequentur,  quocumque  ieris ;  et  cum  mox 
invictum  Patrem  comitaberis,  quo  Mars  vocabit,  ipsae 
adcrunt,  tuasque  lauros  canent,  ut  Achillis,  ut  Alexandri, 
ut  Caesaris  cecinere.  His  enim  Heroibus,  cum  ingenio, 
facundia,  studiisque  et  artibus  quas  Principem  decent,  sis 
jam  major,  quam  illi  erant  id  astatis  qua  nunc  ipse  es, 
spem  magnam  habemus,  te  tali  satum  Parente,  tali  indole 
praeditum,  iisdem  et  heroica  fortitudine,  et  armorum  felici- 
tate,  aut  fore  majorem,  aut  nihil  esse  cessurum.  Cadomi, 
Kal.  Januar.  auuo  Dom.  mdclxxvii. 


PROLEGOISrENA 


CL.   CLAUDIANUM, 


IS  QUIBUS  DE  EJUS  VITA,  CARMINUM  GESERIBUS,  EOQUE, 
QUID  IN  SINGULIS  PR^STITUM  SIT,  DE  SCRIBENDI  GENE- 
RE  UNIVEKSO  QUO  USUS  EST,  DE  FATIS  QU.ii  NACTA 
SUNT  CARMINA,  IISQUE  VIRIS  DOCTIS  QUI  DE  ILLIS  EDEN"»- 
DIS,  CASTIGANDIS,  ET  EXPLICANDIS  BENE  ^MERITI  SUNT, 
DISPUTATUR. 


Fato  accidit  satis  iniqiio,  iit  viroriim,  quorum  scriptis 
adhuc  delcctanuir,  vitam  et  fortunas  plerumque  ignoremus, 
quanquam,  quemadmodum  in  iis,  quos  vel  amore  vel  vene- 
ratione  complectimur,  omnia,  quaecumque  ad  illos  perti- 
neant,  non  aliena  a  nobis  ducimus,  scirequc  desideramus. 
Quid  ?  quod  cognitio  temporis,  quo  vixerit  aliquis  scriptor, 
locorum,  ubi  sit  versatus,  disciplinte,  qua  a  teneris  imbutus, 
virorum,  quorum  familiaritate  et  consuetudine  usus,  vitae 
deniquc  omnis  privatae  et  publica?,  necessaria  est  ad  recte 
de  virtutibus  ejus  et  vitiis  eorumque  causis  judicandum. 
Quorum,  si  memoriae  prodita  non  sunt,  desiderio  affici  so- 
icmus  tanto  vehementiore,  quanto  major  cst  utilitas,  quae 
ex  illorum  cognitione  capi  potuisset. 

Nec  Claudianus  communem  fere  scriptorum  antiquorum 
sortem  eftugit ;  paucis  tantum,  quae  patriam  vitamque  ejus 
spectant,  qua^que  ipse  scriptis  suis  passim  intexuit,  excep- 
tis,  reliqua  onmia  plane  ignorantur.  Quanquam  fuerunt, 
qui  de  patria  ejus  controversiam  moverent,  constat  tamcn, 
non  tam   ex  ipsius,    quam  ex   aliorum   testimoniis,  cum 


G  PROLEGOMENA 

Alexanrlria;  natum  alqiie  cducatum  fuisse.  Qnales  paren- 
tes  habucrit,  ncscimus  ;  a  quibus  tamen,  quicumque  tandera 
illi  fucrint,  libcralitcr  cst  institutus.  Xam,  ut  ex  carmini- 
bus  cjus  apparct,  nulla  fere  res  est,  quas  quidem  ad  huma- 
nilatem  pcrtincat,  quam  ille  scic^ntia  non  sit  complexus ; 
mythorumque  antiquitatis,  inprimis  Rornana?,  divcrsarum- 
que  rationum  philosophicarum  cognitio,  ubique  fere  osteu- 
tata,  declarat,  eum  et  bonis  magistris  esse  usum,  et  in  ea 
civitate  diu  versatum,  ubi  literarum  studia  maxime  vige- 
rent. 

Quando,  quo  aetatis  anno,  et  quonam  fato  in  Italiam  per- 
vcnerit,  parum  liquet ;  neque  magis  constat,  qua  ratione 
se  Stilichonis  tutelaj  commendarit,  benevolentiamque  Sere- 
ndc  sibi  comparaverit.  Romfe  ilhmi  jam  fuisse  A.  C.  394. 
inde  facile  colUgitur,  quod  anno  sequenti  panegyricum  in 
Probinum  ct  Olybrium  consules  recitavit ;  quo  in  carmine 
cum  liberahtatem  Probi,  patris  illorum  juvenum,  prjecipue 
laudibus  efferat,  tieri  potest,  ut  ipse  quoque  illam  sit  ex- 
pertus,  ab  illoque  viro  StiUchoni  traditus.  Cujus  viri  quo- 
uiam  in  iUo  carmine,  ubi  de  rebus  gestis  Theodosii  M. 
senno  est,  nuUa  mentio  fit,  quem  aUbi  induxit  profitentem, 
se  nihil  sine  iUius  opera  gessisse  ;  fortasse  ante  hujus  Impe- 
ratoris  mortem,  quae  accidit  A.C.  395.  in  StiUchonis  tute- 
lam  non  est  receptus.  Sed  beUi  contra  Eugenium  poterat 
spectator  csse,  saltem  ex  propinquo  ;  nam  iUum  in  castris 
quoque  esse  versatum,  nuUo  modo  potest  probari.  Post 
obitum  autcm  Tlieodosii  M.  Mcdiolanum  se  contulisse 
atque  in  StiUchonis  cohorte  al)  iUo  inde  tempore  fuisse  vi- 
detur  ;  quem  virum,  tunc  principatum  obtinentem  in  expe- 
ditionibus,  forsan  secutus  cst.  Ipse  enini  tcstatur  in  iUa 
carminis  prohisione,  quo  consulatus  StiUchonis  celebratur, 
se  per  quinquennium  Roma  abfuisse.  Cum  igitur  Stilicho 
consul  fuerit  A.  C.  400. :  sequitur,  ut  iUe  se  Roma  Medio- 
Janum  contulerit  A.  C.  395. ;  quo  anno,  ut  supra  monuimus, 
Probinus  et  Olybrius  consules  fuerunt,  et  Theodosius  M; 
mortuus  est.  Ilonores  quoque,  quibus  ornatus  est,  osten- 
dunt,  quam  carus  fuerit  fautoribus  suis.     Fuit  enim  Tri- 


IN    CL.   CLAUDIANUM.  7 

bumis  et  Notarius,  nt  ostrndit  tabula  marmorca,  in  domo 
Pomponii  Lajti  invcnta.  Ciijus  aiitcm  generis  Tribunus 
fuerit,  haud  facile  dixeris  ;  sed  castra  illum  esse  secutum, 
minimo  ])otest  aHMmari. 

In   ilhul  cliani   quinqucnnium  incidit   itcr   Claudiani  in 
TEgyptum,  imlla  alia  ratione  forsan  susceptum,  quam  ut 
pueUam,  quam  jam  antc  coonitam  amarat,  litcris  Sercnaj 
ad  parenlcs  illius  scriptis  adjutus,  in  matrimonium  duccrct. 
Hujus  rei  mcntionem  ipse  facit  xl.,  ubi  Serenae  matrimonii 
nominc  et  illustris  ct   divitis  gratias   agit.     Illas  nuptias 
Alexandria3  essc  cclcbratas  patct  ex  v.  55.,  quo  tcmpore 
jara   Honorius   Mariam,   Stilichonis   ct  Serenae  fdiam,  in 
matrimonium  duxerat,    atquc,    ut  cquidem  conjicio,    post 
bellum  contra  Gildonem,  circa  fineni  anni   C   398.     Mi- 
rum   sane  videri  nequit,  homines,  tanta  potentia  indutos, 
poeta?  nostri  rationibus  tantopcre  consuluisse.     Quid  cnim 
tyrauuo  ex  barbaris  orto,  rerumque  summam  contra  jus 
fasque   sibi  vindicanti,  optatius  contingere  potuit,  quam 
poeta  aliquis  insignis,  qui  res  ejus  vel  levissimas  tanta 
verborum   magniticcntia    posset    celcbrare,    omnibusque, 
quse  minus  placerent,   hominumque  voluntatem  offende- 
rcnt,  honestatis,  justitiae  et  aequitatis  speciem  rhetoricis 
artibus  induere.     Nihil  enim  est,  quemadmodum  nostra 
quoque  mcmoria  usu  venit,  quod  multitudini  persuaderi 
uequeat,  non  tam  res  quam  verba  ponderanti,  neque  quic- 
quam  est  tam  foedum,  quod  non  colore  calbd^  orationis 
obductum  possit  nitescere,    Natura  etiam  ita  comparatum 
£st,  ut  deleto  omnis  libertatis  sensu,  omnique  gencrosioris 
animi  impetu,  in  publicis  mabs  homines,  quae  propulsare, 
cum  vircs  deficiant,  non  possint,  Hbenter  acquiescant,  fa- 
cileque  patiantur,  ut  illis  felicitatis  spccies  induatur,  ne 
quando  levitatis  abjectissimas,    qua  hujuscemodi  ferenda 
et  toleranda  existiment,  conscientia  crucicntur,  aliorum- 
que  contemtui  exponantur.     Illam  igitur  Stilichonis  bene- 
volentiam  Claudianus  carminibus  sibi  concibavit,  in  quibus 
praeconem  agit  ingenii  ilbus  virtutum  et  rerum  gestarum, 
ita  ut  adulationi  penitus  inserviat,  veritatique  forsan  parum 


S  PROLEGOMENA 

tribuat.  Qiioe  quidem  non  in  eaan  sententiam  disputata 
accipias,  quasi  oninia,  quee  laudibus  eftert,  ingenio  ejus 
debeantur,  neque  quicquam  in  ejus  carminibus  invenias, 
quo  uti  possis  ad  historiam  illorura  temporum  accuratius 
expoJiendam.  Etiarasi  enim  in  Honorii  et  Stilichonis  gra- 
tiam  orania  erant  componenda,  quse  in  panegyricis  protulit: 
tamen,  siquidem  impudentiae  et  summae  vanitatis  crimen 
vel  in  laudando  efFugiendum  est,  ne  is,  quem  extollas,  risui 
propinetur,  fundo  aliquo  probabili  destituta  esse  omnino 
non  poterant,  quae  pra^dicanda  suscepit.  Atque  hoc  non 
tam  valet  in  virtutibus  celebrandis,  in  corporis  pulchritudi- 
ne  et  specie  laudanda,  quanquam  etiam  in  his,  quaj  fidem 
aliquam  dictis  facere  possint,  non  omnino  debent  deside- 
rari,  quam  in  rebus  gestis  praedicandis,  in  quibus  semper 
aliquid  subesse  debet,  quod  vere  gestum  inter  omnes  con- 
stet,  etiarasi  id  artibus  rhetoricis  ornatuque  poetico  faciem 
externam  sit  nactum  a  rei  veritate  abhorrentem.  Res  ipsas 
comminisci  ne  abjectissimus  quidem  adulator  temere  audet; 
quia  vel  ipsius  magnopere  interest,  cum  maxime  blandia- 
tur,  ab  assentandi  suspicione  liberura  videri,  ne  oratio  iro- 
niee  speciera  induat ;  sed  in  iis  expiicandis,  augendis,  depri- 
mendis,  exornandis,  et  amplificandis  consilio  suo  accommo- 
date  versari  solet.  Neque  ei  idcirco,  cura  nihil  fere  sit,  de 
quo  in  utramque  partem  disputari  nequeat,  praesertim  si 
ejus,  quod  vel  laudandum  vel  vituperandum  susceperis, 
ratio  pluribus  accurate  cognita  non  sit,  manifestum  vanita- 
tis  crimen  potest  intendi.  Quapropter,  carmina  Claudiani, 
quanquara  ad  historiae  fidem  ea  scripsisse  existimandus 
non  est,  quandoquidem  nemo  sanus  ei,  qui  vel  praedicatoris 
vel  vituperatoris  vices  tuendas  susceperit,  injungere  potest, 
ut  sine  studio  et  ira  res  commemoret :  taraen  in  iis  monu- 
mentis,  ex  quibus  temporum  ratio,  qualis  sub  Theodosio  M. 
ejusque  filiis  fuerit,  possit  constitui,  vel  gravissima  sunt 
existimanda.  Nec  parva  sane  est  utihtas,  quge  ex  eorum 
lectione  ad  historiam  illius  aevi  condendara  possit  redun- 
dare ;  modo  intelligas  ornatum,  poiiticum  detrahere  fucum- 
que  oratorium  abstergere,  ut  nuda  veritas  possit  apparere. 


IN    CL.  CLAUDIANUM.  9 

Quo  rite  facto,  nescio  sane,  cur  Zosimo,  Zonaree  corapila- 
toribus,  jejunisque  annalium  consarcinatoribus,  et  patribus 
ecclesia;  ipsis,  quibus  ea  tantum  probari  solcbant,  merao- 
ratuque  digna  videbantur,  qua?  ipsorum  superstitionibus 
essent  accoramodata,  plus  auctoritatis  tribuatur,  quara 
Claudiano.  Uberior  autera  de  fide  Claudiani  disputatio 
aliena  est  a  nostro  proposito,  qui  id  aganius,  ut  constitua- 
tur,  qucmadmodum  ille  poetae  vices  defenderit ;  de  illa  au- 
tem  omnino  tacere  noluiraus  propterea,  ut  non  ignorarent 
juvenes,  poetam  nostrum  vel  hoc  nomine  non  plane  esse 
negligeudum.  Ceterura  carniinibus  in  Stilichonem  scriptis  id 
assecutus  est  Noster,  ut  illius  auctoritate  senatus  Roraanus 
ipsi  statuani  cura  titulo  in  foro  ponendara  decreverit,  qui 
houor  et  illis  temporibus  non  vulgaris  fuisse  censcndus  est. 
Eadem  facultate  poetica  raultos  praeterea  sibi  proceres  de- 
vinxit,  ut  Probinura  et  Olybrium  juvenes,  Malliura  Theo- 
dorum,  Genuadium,  quos  etiam  in  epistolis  satis  farailia- 
riter  tractat.  De  iis,  quae  post  Stilichonis  caedem,  (interfec- 
tus  autera  est  A.  C.  408.)  Claudiano  acciderint,  nihil  omnino 
raemoriae  est  proditura.  Alia  quaestio  eruditos  exercuit, 
utrura  Claudianus  sacris  Christianis  initiatus  fuerit,  nec  ne. 
Probabile  quidera  videtur,  cura  Imperatores  cum  proceribus 
pluriura  Deorura  cultu  abdicato  ad  puriorem  religionem  se 
transtulissent,  jamque  saccrdotum  instinctu  veteres  caerimo- 
nias,  quibus  ante  fuerant  addicti,  partira  circurascribendas 
partira  tollendas  curarent,  etiam  poetam  in  retinendis  ritibus 
pristinis  non  fuisse  pervicacem,  sed  lubenti  animo  ad  nova 
sacra  se  contulisse,  ut  gratiara  Imperatoris  et  sacerdotura, 
qui  jam  tum  raagnos  spiritus  sumere  coeperant,  vel  hoc 
noraine  iniret.  Sed  Augustini  et  Orosii  testimonia  contra- 
rium  perhibent,  quorum  ille  poetam  nostrum  *  a  Christi 
nomine  ahenura,'  hic  '  gentilem  pervicacissimum'  nominat ; 
atque  in  his  acquiescendura  esse  censeo.  Reliqua  argu- 
menta,  quae  Gesnerus  ex  carrainibus  ipsis  ducit,  levissimi 
sunt  raomenti,  aut  potius  nihil  probant ;  etenim  quid  prohi- 
beat,  quominus  vel  sanctissimus  poeta  veterum  loquendi 
formulis  uti  possit  ?  Contra,  Christianae  disciplinae  asseclam 


10  PROLEGOMKNA 

Nostrum  fuisse  ex  carminibus  Graecis  disputare  velle,  quae 
sub  cjns  nomine  circumfcruntiir,  nihil  aliud  est,  quam  litem 
lite  dissolvcre  ;  prius  (>uim  cst  probandura,  quod  probari 
nequit,  illa  ingenio  Claudiani  deberi.  Sed  satis  jam  de 
vita  Claudiani  disputatum  cst :  videamus  nunc,  quali  fuerit 
ingenio,  qua^que  scribendi  cjus  ratio,  quiljus  virtutibiis 
illa  inclaruerit,  quae  vitia  notanda  videantur. 

Tencndum  est  igitur,  Claudianum  fuisse  Alexandrinum, 
in  ea  urbe  natum,  in  qua  etiam  iilis  temporibus  literarum 
studia  vigebant,  quibus  sub  Ptolemaeis  per  omnem  terra- 
rum  orbcm  nobilis  erat  et  clara.  Ibi  scholaj  geographorum, 
mathematicorum,  astronomorum,  seu  potius  astrologorum, 
philosophorumquc  discendi  cupidis  erant  apertae  ;  qui,  nisi 
omnino  naturse  et  ingenii  dotibus  destituti  essent,  variis 
doctrinis  et  multiplici  rerum  cognitione  animum  poterant 
locupletare.  Diu  autem  jam  ante  perversus  ille  mos  apud 
scholarnm  magistros  reliquosque  homines  doctos  invaluit^ 
ut  omnibus  studiis  a  rerum  actu  et  vera  vita  ad  umbram  et 
otium  revocatis,  finem  scribeudi  et  orandi  delectationem 
solam  statuerent,  illamque  non  in  gravitate  rerum  et  utili- 
tate,  sed  in  figmentis  et  exornatione  oratoria  collocarent. 
Prseterea  vigebat  in  ilia  urbc  grammaticorum  multitudo, 
qui  operam  suam  in  fabulis  subtiliter  explicandis  ponebant, 
qui  multa  veterum  lectione  erant  imbuti,  ingeniumque  illa- 
rum  rerum  pervestigatione  acuerant.  £x  his  facile  potest 
colligi,  qualis  fuerit  poetarum  habitus,  Ingenia  exculta  et 
elegantia  non  deerant ;  sed  omnes  fere  inventionis,  quae 
summa  potjtices  est,  laude  carebant,  illaque  simplicitate 
cum  sublimitate  conjuncta,  quam  tantopere  in  antiquiori- 
bus  admiramur,  erant  destituti.  Oratio  eorum  et  nitida  et 
tersa  palaestram  et  oleum  sapiebat ;  eamque  commendarc 
solebant  ingenti  doctrinae  copia,  magno  mythorum  et  his- 
toriae  antiquae  studio,  et  numeris  versuum  maxime  exactis, 
omninoque  naturali  venustate  repudiata  artis  illecebris 
placere  cupiebant.  In  hac  communi  poetarum  Alexandri- 
norum  imagine  a  nobis  adumbrata  prima  quasi  lineamenta 
jam  dacta  simt,   ex  quibus  Ciaudiani  ingenium  scriben- 


IN    CL.    CLAUDIANUM.  11 

dique  geim.s,  qiiod  sccutiis  est,  cognosci  possit,  quippc  qui 
siraililuilinem  ejus  farailia^  in  qua  natus  est  et  cducalus,  in 
omnibus  suis  carniinibus  pra.'  sc  lerat. 

Adhuc  juvenis  in  Gracorura  scriptis  versatus,  quorum 
sci-monc  ctiara  hactcnus  in  carminil)us  tacicndis  usus  essc 
vidctur,  ncscio  quo  casu  et  quo  anno  Ronuim  cst  delatus. 
Ibi  Alexaudrinum  ilhid  ingcnium  invcnit  solum,  in  quo  lae- 
tius  potuit  cillorcsccrc,  .lam  pridcm  cnim  sermo  Latinus, 
ad  ralioncm  puctarum  Alcxandrinorum  tcmperatus,  a  pris- 
tina  simphcitate  deflexerat,  candorcmque  suum  cum  ipsa 
civium  libcrtate  amiserat.  Non  enim  amj^liuspatriai  amori, 
frugalitati,  gravitati,  atque  constantia3  in  rcl>us  gravissimis 
inserviebat,  sed  publicus  ejus  usus  in  adulando  erat  posi- 
tus,  depravato  pulchri  judicio  accommodatus,  atque  in  rhe- 
torum  scholis  auditoriisque  recitautium  troporum  ligura- 
rumque  multitudiue,  formularum  subtihtaiibus  proiumtian- 
dique  mollitia  oneratus,  obscuratus  atque  encrvatus.  Omnia 
ad  aurium  vohiptatem  rcferebantur  ;  ct  quo  quis  magis 
ostentationera  ipsam  ostenderet,  eo  majori  plausu  exci- 
piebatur  ejus  oratio.  Sed  de  his  ubcrius  alio  loco  dispu- 
tavimus. 

Diu  jam  a  rhetoribus  erat  receptum,  ut  veterum  orationi- 
bus,  prteclarissirais  naturae  atque  ingenii  foetibus,  excussis, 
non  solum  rerum  inventionem,  sed  et  compositionem . 
omnemque  elocutionem  ad  certas  praeceptiunculas  revo- 
carent,  indecpie  artera  efhccrent,  qua  quis  instructus  ora- 
tioncs  non  iUis  quideni,  ex  quibus  regulae  erant  deductae, 
pares,  sed  earum  simihtudines  imitando  expressas  posset 
elaborare.  In  hac  arte  perficienda  et  locupletanda  quo 
magis  erant  occupati,  eo  procUvior  quidera  via  videbatur 
munita  ad  eloqueutiae  laudera,  etiam  iis  quos  aditum  ad 
oratorum  ca^tum  natura  paene  negaverat,  sed  eo  magis 
ingenia  ipsa,  quae  libero  cursu  forsan  summa  attigissent, 
praeceptiuncularum  angustiis  circumscripta,  dum  locorum 
copia  atque  ubertate  parata,  remoto  mentis  in  inveniendo 
et  excogitando  labore,  uterentur,  torpore  quodam  exares- 
ccbant.     Ideni  fere  in  pocticcs  studiis  accidisse  pcrquam 


12  PROLEGOMENA 

est  proba]>ile,  cum  ea  partem  eloquentiae  constituat,  aut 
saltem  cosrnatione  arctissime  eam  attingat.  Quae  tamen 
res  suas  habebat  diflicultates  non  facile  superandas.  Ora- 
tionum  enim  natura  ita  comparata  est,  ut  partium  descriptio 
in  omnibus  fere  sit  eadem,  et  ut  diversitas,  si  qua  est,  a 
temponun,  rerum,  personarura,  et  locorum  ratione  facile 
possit  repeti,  et  ad  certas  regulas,  easdemque  paucas,  revo- 
cari.  Carminum  autem  genera  non  solum  infinita  sed  etiam 
natura  siia  tam  diversa  sunt,  ut,  sisingula  qucedam  excipias, 
compositio  eorum  ad  preecepta  deduci  nequeat.  Longe 
aliter  autem  se  res  habuit  in  ratione,  qua  res  et  sententias 
poetarum  more  possint  eflerri,  seu  in  dicendi  genere  et 
ornatu  poetis  proprio,  cum  ipse  sermo,  quem  antiquissimi 
Romanorum  poetae  adhibuerant,  posterisque  adoptandum 
reliquerant,  ex  Graeco  fonte  fluxerit,  et  propterea  imitandi 
consuetudo,  antiquitatis  auctoritate  commendata,  apud 
Romanos  inveteravit.  Ad  eam  igitur  partis  rhetoricae  si- 
militudinem,  qi^ae  de  enuntiatione  agit,  acutiores  magis 
quam  ingeniosiores  totam  sermonis  poetici  rationem,  omnes 
tropos,  figuras,  imagines  ad  certa  genera  et  classes  revo- 
care  coeperunt,  ut  totum  apparatum  poeticum  scientia  com- 
plecti  atque  in  promtu  habere  unusquisque  posset  ad  sen- 
tentias  quascumque  poetica  veste  induendas.  Ita  se  res 
habebat  sub  serioribus  Imperatoribus,  ubi,  ut  monumenta, 
quae  aetatem  ex  illo  aevo  tulere,  satis  abunde  testantur,  ex 
laceratorum  et  comminutorum  carrainum  ejus  aetatis,  quam 
vocant  auream,  fragraentis  satis  ridicule  interdum  comtis, 
nova  carmina  componebantur,  seu  potius  Musarum  ludibria. 
Ex  quibus  ea,  quae  optima  sunt,  externam  tantum  carmi- 
«mm  speciem  induerunt,  eorumque  auctores  id  modo  con- 
secuti  sunt,  ut  verbis  sonautibus  numeroque  et  concinnitate 
versuum  auribus  colligerent  escas,  quarum  voluptas  tamen 
mentis  fastidio  vel  minuitur  vel  tollitur.  In  omni  enim 
earmine,  quod  non  impetu  quodam  et  ardore  mentis  seu 
contemplatione  seu  cogitatione  alicujusrei  commotae  fusum, 
sed  frigida  praeceptorum  observatione  consutum  est,  nulla 
vivida  vis  seu  divina  quasdaoa  aura  lectores  et  auditorcs 


IN    CL.    CLAUDl/VNLM.  18 

afflat,  ut  rebus  prresentibus  quasi  cmoti  artequc  majj^ica  in 
novas  rei^iones  delati  aiiam  et  inusitatam  rerum  lormam 
sibi  videantur  aspicere,  novosquc  et  insolitos  animi  motus 
sentire,  quorum  pcrceptione  voluptatiI)us  jucundissimis 
pcrfundantur,  sed,  dnm  aures  vel  maximc  implentur,  ani- 
mus  lasijruct,  eumque  sudoris  vestiijia,  quem  anxia  et  opo 
rosa  artis  obscrvatio  cxprcssit,  frijrore  fcriunt.  Magis 
ctiam  lia^c  locum  babont  in  inventionc  et  compositionc, 
quae  ad  certa  praecepta  revocari  nequibat ;  quam  si  respi- 
cias,  facili  nejrotio  poiitas,  quibus  nasccntibus  Musjic  arrise- 
rint,  ab  illis  possis  dignoscerc,  qui  furorem  simulalum  qui- 
busvis  rebus  potius,  quam  fontium  divinorum  haustibus 
debeant,  etiamsi  id  quavis  pagina  vel  verbis  conceptis 
jurent. 

Cum  omnis  poetices  ratio  apud  Romanos  in  hunc  statum 
esset  delata,  ut  arte  magis  quam  ingenio  rcireretur,  natura 
est  panegyricum  genus  carminum,  non  plane  hactenus  inau- 
ditum,  sed  specie  aliqua,  quam  orisrini  debuit,  sinjrulari 
novum.  Quod  si  enim  naturam  illorum  carniinum  solam 
spectes,  huc  referri  possunt  omnia,  in  quibus  laudes  Deo- 
rura  vel  heroura  vel  virorura  illustriura  celebrabantur  non 
lyrica  sed  cpica  ratione,  ut  Callimachi  hymni,  ut  Theocriti 
carraen  ad  Hieronem,  Hieroclis  filium,  ultimum  Siciliae 
tyrannura.  Fortasse  etiam  in  recitationibus  poetarum  pub- 
licis,  quae  in  ludis  Apollini  et  Musis  Alexandriae  institutis 
6cbant,  laudes  PtoIema;orura  canebantur.  Idem  tere  fac- 
tura  est  Roraae  sub  Augusto.  Illud  autem  genus,  de  quo 
nunc  agimus,  ortum  videtur  ex  orationibus  panegyricis, 
quibus  primura  consules  suticcti  co  die,  quo  raunus  adi- 
bant,  in  senatu  solebant  Imperatoribus  gratias  agere,  quod 
deinde  etiam  ab  aliis  et  diversis  quidem  tcmporibus  esse 
frequentatum  reperimus.  Excmpla  oratorum,  praemiis  et 
honoribus  ob  hanc  rem  ab  Imperatoribus  ornatorum,  secuti 
sunt  poettc,  omnemque  artem  suam  ad  res  ge.stas  illorura 
celebrandas  contulerunt.  Et  cupide  sane  ingredicbantur 
viam,  qua  sola  latranti  storaacho  possent  succurrere ;  nam 
omnis  laboris  fructus,  Musarum  studiis  insumti,  jam  Ju-* 


14  PROLEGOMENA 

venalis  tempoie  plan.sus  erat  et  fames.  Sed  cum  non 
amplius  nasccreutur  poetse,  sed  in  rhetorum  subselliis  ct 
gramraaticorum  scholis  fingerentur,  nemini  potest  mirabile 
videri,  quod  in  hujusmodi  carminum  inventione  et  disposi- 
tione  rhetor  jejunus,  in  enunciatione  et  ornatu  poeta  frigidus 
agnoscatur.  Quo  tempore  hic  mos  percrebuerit,  non  facile 
dixeris :  prima  hujus  rei  mentio,  quod  equidem  sciam,  fit 
sub  imperio  Pescennii  Nigii  et  Alexandri  Severi.  Anti- 
quiora  autem  extant  duo  carmina,  quae  in  hunc  censum 
veniunt,  alterum  in  Messalam,  quod  Tibullo  perperam  tri- 
buitur,  nec  definiri  potest,  a  quo  et  quo  tempore  sit  scrip- 
tum,  alterum  ad  Pisonem,  quod  Lucaui  nomen  falso  prae  se 
fert,  et  Saieio  Basso,  qui  sub  Nerone  et  Imperatoribus 
sequentibus  vixit,  a  Wernsdorfio  assignatur.  Forma  qui- 
dem  illorum  plane  eadem  est  cum  eo  genere,  de  quo  nunc 
quaerimus,  sed  missa  sunt  ad  illos  viros,  non  coram  illis  in 
coetu  aliquo  solenni  recitata. 

His  prsemissis,  accedere  possumus  ad  id,  quod  nobis  pro- 
posuimus,  atque  ostendere,  quem  locum  inter  poetas  Clau- 
dianus  obtineat,  quod  scribendi  genus  secutus  sit,  quae 
fuerint  virtutes  ejus,  quae  vitia;  de  his  enim  omnibus  nus- 
quam,  quod  sciam,  accurate  disputatum  est.  Ut  recte 
autem  de  poeta  nostro  et  de  ejus  facultate  poetica  judice- 
mus,  necesse  est,  ut  carminibus,  qua;  ad  nos  pervenerunt, 
in  sua  genera  descriptis,  quemadmodum  unumquodque 
tractatum  sit,  quidque  in  singulis  pra^stitum,  dispiciamus. 
Scripsit  autem  et  recitavit  primum  carmina  panegyrica  in 
consulatuni  Probini  alque  Oli/hrii,  in  consulatuiii  tionorii  ter' 
tiuni,  quartiini,  et  sejtum,m  consulatum  Fl.  MaUii  T/ieodori,  in 
consnlatum  Stilichonis,  cui  tria  carmina  impendit,  quEe  quasi 
unum  constituunt.  His  aimumerari  potest  carmen  Laudes 
Seremc  contiuens.  Sequitur  alterum  genus  carminum,  non 
tam  forma  quam  materia  a  priori  diversum,  in  quo  poeta 
ostendit,  quantus  in  vituperando  esset.  Sunt  autem  car- 
mina  unum  et  alteium  iu  Jiup/ium,  unum  et  aiterum  in  Eutro- 
pium.  JUhid,  quod  tertio  loco  ponimus,  ab  iis,  quce  praece- 
dunt,   disjunctum,   compiectitur  duo  carmina,  alterum  de 


IN    CL.    CLAUniANUAr.  15 

bello  (lildonico,  alteruni  de  bello  Getico  inscriptiini.  Qnarto 
gencrc  contincntur  duo  cpithalamia,  altcrum  de  nupliis  IIo- 
vorii  el  Mari(t,  alterum  dictnm  Palladio  et  Celerinee  inscrip- 
tum.  Omnia  illa  lioc  habent  communc,  quod  ad  epicum 
genus  pcrtincnt.  Genus  autcm  carminum  prorsus  pcculiare 
constituunt  ca,  quad  prrcfatiot/um  titulos  in  fronte  gerunt» 
quibusquc  majoribus  carminibus,  quibus  sunt  praefixa,  pro- 
lusum  est,  et  Fescenuii/a,  quorum  sunt  quatuor.  Scripsit 
praetcrca  Chuidianus  cannen  epicura  ;  De  raptu  Proserpince, 
cujus  trcs  libros  priorcs  fortuna  scrvavit;  porro  aliud  ejus- 
dem  gcneris,  Giganiomachia  inscriptum,  cujus  principium 
tantum  extat,  et  fragmentum  e  carmine  Graeco,  quo,  ut  vo- 
lunt,  bellum  Deorum  contra  Gijrantcs  erat  expositum.  Se- 
quuutur  epistolai  quinquc,  Dcprecalio  ad  Hadrian/im  Pra- 
fectnm  Pratorio,  ad  Serenam,  ad  Ol//brinn/,  ad  Probinum  ut 
scribat,  ad  Gennadinm  ex  Proconsnle.  Timi  Eidyllia  septem, 
Phanix,  Hystrix,  Torpedo,  ^iius,  j\[agnes,  Aponus,  De  piis 
fratribus  et  eorum  statuis,  quce  sunt  apud  Catinam.  Tandem 
quinquaginta  cpigrammata,  hoc  enim  titulo  parva  carraina 
varii  arguracnti  ct  prctii,  ctiam  Gra^ca  qua:dam,  compre- 
henduntur,  quorum  pleraque  Claudiano  prorsus  indigna 
sunt.  His  onmibus  adjungi  solct  fragracutum  poeta?  ano- 
nymi,  quod  Laudes  Heirulis  continet. 

Primum  igitur  agemus  de  carmine  panegyrico,  videamus- 
que,  quomodo  poiita  in  co  adornando  vcrsatus  sit,  ita  ta- 
men,  ut  cum  non  ad  certas  lcgcs  et  formulas,  ex  notione 
carrainis  in  hoc  genere  perfecti,  quam  mente  farsan  ct  cogi- 
tationc  concepcris,  dcductas,  cxigamus.  In  hoc  carraine 
cjus,  in  cujus  honorem  scriptum  est,  genus  et  natales  lau- 
dantur,  institutio  et  disciplina  puerilis,  studia  juventutis, 
morcs,  rcs  gcsta*,  dignitatis  gradus,  pcr  quos  ad  summos 
honores  asccnderit.  Principia  solent  cx  iis  diici,  quae 
carminil)us  occasionem  praebuerunt,  ct  illuc  ctiam  fines 
spectarc.  Eadem  igitur  res  argnmcntum  constituunt,  quae 
in  oratiouibus  pancgyricis,  omnisquc  matcria  ex  locis  rhe- 
toricis,  in  scholis  ad  nauseam  nsque  decantatis,  petita  est. 
Disputatio  autem  de  hoc  scripturae  genere  et  charactere. 


10  PROLEGOMENA 

cjiisque  caiisis,  si,  quae  ante  dicta  sunt,  memoria  teucj», 
haud  est  difficilis.  Totum  est  declamatio,  quae  carminis 
speciem  assumsit.  Atque  hoc  praecipue  inde  est  factum, 
quod  illa  carmina,  ex  orationibus  paneoyiicis  nata,  naturam 
originis  sua^  traxerunt.  Sermo  enim  solutus,  numero  po- 
ctico  adhibito,  comparationibus  et  imaginibus  crebrius  in- 
ductis,  in  poeticum,  a  quo  tunc  temporis  in  orationibus,  si 
numerum  excipias,  haud  multum  abhorrebat,  mutatus  est ; 
libertatcque  assumta,  qua  in  rebus  exponcndis  poetae  soli 
uti  possunt,  species  quidem  carminis  nata  est,  cui  taraen, 
si  illius  naturam  spectes,  hujusmodi  argumentum  parum  est 
accommodatum.  Etcnim  carminis  ratio  hasc  est,  ut  diver- 
sa,  quae  illo  contincantur,  totura  aliquod  conficiant  in  suo 
genere  perfectum  atque  absolutum,  cujus  illa  partes  sint 
atque  merabra,  quorum  nullum  salva  conspiratione  totius 
possit  deesse.  Illa  autem  rerum  varietas,  quae  hujusmodi 
carmine  complectenda  est,  hoc  uno  cohaeret,  quod  ad  unum 
spectat,  seu  ad  laudes  unius  pertinet.  Etiam  ille,  qui  lau- 
dat,  nullum  habet  in  rebus  celebrandis  liberura  delectum, 
neque  quicquam  ad  consilium  suura  rainus  accoramodatum 
sine  ofFensione  potest  relinquere,  praesertira  in  rerura  gesta- 
rura  inopia,  et,  etiarasi  hoc  possit,  taraen  non  semper  res 
vel  per  se  vel  ex  hominum  sensu  et  consuetudiue  maxirae 
memorabiles,  eae  quoque  sunt,  quae  poeticara  tractandi 
rationera  facillirae  adraittant.  Simul  cogetur  ssepius  poeta 
illius,  quera  laudat,  existimationem  cogitandi  senticndique 
rationera  sequi,  quam  rei  naturara  et  carminis,  ita  ut  iis 
potissiraura  utatur,  quibus  ille  raaxime  superbire  soleat. 
Poeta  porro,  nisi  magnitudine  rerum  et  amplitudine  ipse 
incaluerit,  animos  eorum,  a  quibus  vel  auditur  vel  lcgitur, 
non  potest  accendere.  Sed  quid  esse  poterat  in  puero,  vix 
duodecim  annos  nato,  raagnopere  laudandura,  quae  virtutes 
Stilichonis  in  admirationera  sui  rapere,  cura  nihil  eorum, 
quae  faceret,  ad  publicara  utilitatem,  nihil  non  ad  sua  com- 
moda  referret  ?  Id  igitur  solum  restabat  poetae,  ut  animi 
motus,  quibus  ipse  carebat,  arte  simularet.  Non  potest 
autem  fieri,  ut  omnis  artis  ostentatio   eos  sensus  excitet. 


IN    CL.    CLAUDIANUM.  17 

quos  animi  aflfectus  vcri  eliciunt,  ad  quos  loquendi  latio  ea, 
quoe  optima  et  fidelisisinui  mcntis  intcrprcs  cst,  sponte  se 
accommodarc  solet.  Ceterum  laudandi  consuetudine  semel 
inducta,  certamincque  poetis,  pra^scrtim  tamclicis,  injecto, 
cum  alter  alteri  in  captanda  Imperalorum  et  proccrum  bene- 
volentia  cedere  noUet,  accidit,  ut  in  rebus  citra  omnem  veri- 
tatis  verccundiam  augendis  et  ampliticandis  probabilitatis 
moduni  prorsus  excedcrent.  Quas  cum  lcgimus,  mirari 
licet,  quanto  stolidae  arrogantige  calio  frons  illorura  fuerit 
obducta,  quorum  aures  Imjusmodi  recitationibus  paterenl. 
Sed  onuiis  cxaggeratio,  quaj  primum  animos  pungit,  con- 
suetudine  vim  suam  amittere,  atque  ia  inanem  loquendi 
formulam  solct  abire,  ita  ut  semper  nova  impudentia  opus 
sit,  ad  vetcrem  audaciam  .supcraudam.  Atquc,  si  semel  a 
naturas  vcritate  in  laudando  discessum  est,  non  potest  con- 
sisti  nisi  co,  ubi  verborum  ct  rerum  discrepantia  ea  demum 
facta  est,  ut  vcl  fungis  et  stipitibus  risuni  excutiat.  Inde 
quoque  narratio  nascatur  necesse  est,  non  quae  simplicitate, 
proprietate,  ct  venustate  sensim  in  animos  se  insinuat,  eos- 
que  molli  quidera  sed  tamen  efficaci  imperio,  quocumque 
velit,  iBectit ;  verum  quae  inani  verborum  pompa  sententia- 
rumque  strepitu  aures  tantum  implet  seu  potius  obtundit,  et 
doctrinae  multiformis  ostentatione  ornatuque  undique  con- 
quisito  onerata  riget.  Ut  actione  aliqua  inducta  colorem 
epicum  carmina  trahant,  ad  fastidium,  quod  in  perpetuis 
declaraationibus  ct  descriptionibus  auditores  caperc  possit, 
leniendum,  Claudianus  ratione  utitur  non  semper  felici,  in- 
terdum  jejuna,  in  qua  magnae  inprimis  Roma?  Deas  partcs 
sunt,  interdum  plures  terrae  in  personas  mutatae  et  fluvii  in 
scenam  prodeunt,  non  ut  agant,  sed  ut  orationes,  in  quibus, 
quicquid  figurarum  et  flosculorum  scholcC  rhetorica)  collige- 
rint,  consumtura  esse  videtur,  cura  artis  ostentaiione  tan- 
quara  in  auditorio  aliquo  recitent.  In  tanta  saepe  reruni, 
quae  vera  laude  dignae  essent,  inopia,  est  sane,  quod  mireris, 
qua  ralione  poeta  parvis  et  interdum  futilibus  verborura  et 
sententiarum  pompa  dignitatis  speciera  conciharit,  et  quae- 
dam,  non  adraodum  honorifica,  virtutis  et  sapientiae  splen» 

Delph.  et  Var.  Clas.  Claud.  H 


13  PROLEGOMENA 

dore  dicendo  indnerit,  ct  easdcm  saepe  res  qiiauta  varietate 
cxposuerit.     Cujus  rei  exempla  in  promtu  erunt  carminibus 
in  tcrtium  et  quartura  Hoiiorii  consulatum  inter  se  compara- 
tis;  et  quam  studiose  laudis  ct  ostcutatiouis  materiam  undi- 
quc  colle£?erit,  specimen  luculentum  carmen  in  sextum  ejus- 
dcm  considatum  suppeditabit.     Ceterum  ad  rectum  de  toto 
hoc  carminum  genere  judicium  terendum  hoc  in  universum 
tcnendum   est.      Omnis  laudandi  ratio,   quaj   quidem  non 
solum  ci,  qui  laudatur,  sed  etiam  aliis,  qui  legunt  vel  au- 
diunt,   placeat,  nou  magis  ab  imaginandi  vi  et  Musarum 
dotibus,  quam  a  sensu  quodam  exquisito  et  judicio  poetae 
subacto  pcudet,  ut  intelligat,  quo  quis  maxime  ex  sui  ipsius 
et  vulgi  opinione  ometur,  et  quid  alii,  cum   audiaut,  vel 
inviti  probent  seu  rei  veritate  adducti,    seu  verborum  et 
sententiarum  leuociniis    invidiam    mitigantibus.      Oportct 
enim  carmen,  quo  laudcs  alicujus  celebrantur,  ut  statua  in 
honorem  posita  summaque  arte  expolita,  omnium  oculos 
cum  voluptate  non  solum  in  se  convcrtere,  verum  etiam 
jucunde  detinere  ;  quo  frequentiorcs  enim  lectores  invene- 
rit,  eo  majus  et  perennius  erit  laudis  monumentum.    Nihil 
igitur  in  eo  debet  desiderari,  quod  in  carminc  politissima 
arte  perfecto  requiri  solet ;  ut  lcctor  operis  pr^stantia  com- 
motus  sumraa  voluptate  perfruatur,  itaque  dulcedine  cap- 
tus  teneatur,  ut  nullus  in  illo  iuvidias  sensus  oriri,  nec  ipse 
ad  historias  vcritatisque  calculos  possit  confugere.     Quod 
ut  fieri  possit,  genuinus  et  sincerus  anirai  sensus  in  eo  spi- 
ret  necesse  est,  quem  artis  osteutandas  et  ornatus  laboriose 
qusesiti  suspicio  non  minus  refrigerat,  quam  commodi  ali- 
cujus  aut  accepti  aut  expectati.     Subesse  etiam  debet  vel 
vera  et  justa  laudaudi  matcria,  vel  saltem  ea,  quay  aliqua 
ex  parte  speciose  possit  commcudari,  et  vel  leviter  tractata 
naturali  fulgore  exspleudescere.     Errant  quoque,  qui  arbi- 
trentur,  praecepta  iu  hanc  rem  j)Osse  a  rhetoribus  peti ;  cum 
oratio,  ut  semel  audiatur,  componenda  sit,  carmen  repetitas 
lectioui  vel  auditioni  scribeudum.     Neque  quicquam  magis 
Claudiauo  fraudi  fuisse  uuusquisque  fatebitur,  quam  forma 
ipsa  carminum  a  poetices  natura  utique  alieua,  unde  natum 


IN    CL.   CLAUDIANUM.  l9 

est  aliqiiid,  qiiod  mixtas  virtntcs  habct  et  rhctoiices  et 
pocseos,  locp.incjuc  obtinet  inter  orationcni  atque  carmcn ; 
cujus  ratio  hybrida  eo  terapore  tantum  poterat  phicere,  quo 
sensus  pulclui  cxquisitus  et  pcrvcrsce  magnificcnti;x?  studio 
et  exasTiiciandi  audacioe  cessit.  Probabilc  quoque  cst,  Clau- 
dianum  non  animi  voluatate  et  judicio  hanc  formam  elegisse, 
sed  consuctudine  et  more  scmel  rcccpto  ad  illam  esse  dela- 
tum.  Inter  omnes  poctas,  qui  laudandi  partes  susceperunt, 
primum  sane  locum  obtinet  Horatius;  neque  fere  quisquani 
est,  qui  majore  cum  dignitate  ilkim  provinciam  sustinuerit. 
Sed  rationcs,  quibus  usus  est  ingcnio  limatissimo  et  judicii 
sensusque  subtiUtate  ex  consuetudine  virorum  elcgantissi- 
morum  contracta  dignissimis,  haud  scio  an  lyiico  generi 
sint  proprinc,  atque  tcmporibus  ct  institutis,  quibus  Chiu- 
diano  indulacndum  fuit,  alienissimcC.  Quotus  enim  quisqne 
tunc  illa  blaudimcnta,  ad  quas  percipienda  et  teretes  aures 
et  sensus  oiuni  huraanitate  expoUti  requirebantur.  poterat 
intelhgere,  quotusquisquc  sibi  persuadere,  sgepius  in  una 
sententia,  in  unico,  prope  dixcrim,  verbo,  majorem  laudandi 
vim  inesse,  quam  in  oratione  panegyrica  vel  verbosissima. 
Etiamsi  igitur  Chiudiauus,  si  eum  ad  illa,  quae  ars  desiderat, 
revoces,  minus  probari  possit;  tamen  excusatio  ilU  est  pa- 
rata,  si  raorem  et  consuctudinem,  cui  crat  Utandum,  aures- 
que  obtusas  et  corruptum  ajtatis  cjus  judicium,  quibus  erat 
placendum,  apud  animum  reputcs.  Progrediamur  ad  iUud 
carminura  genus,  quod  secundo  loco  posuimus. 

IIujus  generis  ratio  eadem  est  cum  priori,  matcria  di- 
versa.  In  iUo  laudandi,  in  hoc  vituperandi  partes  sustinet ; 
atque,  si  utrumque  comparcs,  invenias  ilUi.m  pUis  vaUiisse 
in  hoc  quam  in  illo.  SciUcet  in  hostibus  Honorii  et  StiU- 
chonis  la^dendis,  quicquid  in  eum  fincra  utilc  putaret,  eo 
potcrat  impune  uti,  cum  fcciret,  ne  monstra  quidcm  inferna 
qucnquam  csse  ofl'ensura  ;  nam  malos  gcnios  esse,  eosque 
se  rebus  humanis  immiscere  raortalesciue  iu  fraudem  agere, 
vel  Chri.stiana3  tidei  doctoribus  tunc  erat  pcrsuasum.  Eti- 
amfiugendi  et  comminisccndi  quccque  libcra  erat  potestas. 
In  priori  genere,  ad  meram  ostentationem  comparato,  nulla 


20  PROLEGOMFNA 

erat  orationls  varietas,  omnia  vel  in  summa  reriim  tenuitate 
splendida  erant  et  magnifica ;  iu  altero  lascivia  iuterdum 
gravitati  admista  est,  et  dignitas  subinde  in  petniantiam 
abit,  indeque  scrmo  modo  cothurno  incedit,  modo  soccis 
inarabulat.  In  hoc  ruiiarum  et  Bellonse  instinctu  ct  aux- 
ilio  pleraque  fiunt ;  in  illo  magnopere  erat  cavendtim,  ne 
Deorum  interventu  et  ope  gloriee  ejus,  quem  iaudaret,  de- 
traheretur.  Cetcrum  in  vi(uperaudo  eandem  viara  ingre- 
ditur,  quam  in  iaudando ;  totam  inimici  vitam  perciirrit, 
omniaque  ad  odium,  invidiam,  infamiam  excitandam  ido- 
nea  occupat,  et  carpendo,  ridendo,  calumniando  vel  vera 
vel  ticta  omni  verborum  turpitudine  exagitat,  Magis  etiam 
ingenio  indulget  in  inveniendo,  epicaque  ratione  frequentius 
utituv,  quam  in  prioribus,  ut  ostendunt  carmina  in  Rufi- 
num,  quorum  prioris  prima  pars,  omisso  principio,  quod 
declamatoris  est  sermone  poetico  utentis,  Claudiano  satis 
feliciter  cessit.  Alecto  felicitatis,  qua  homines  sub  Theo- 
dosii  M.  imperio  fruebantur,  invidia  conipitur.  Quam 
felicitatem  ut  conturbet,  convocat  monstrorum  infernormn 
concilium.  Seutentiae  dicuntur.  Megeera  censet,  sufficere 
Rutinum  Constantinopolim  mittendum.  Ipsa  se  accingit 
operi,  illumque,  cujus  pueritiam  ipsa  finxerat,  lucri  cupi- 
dine  et  spe  potentiae  futurae  concitat.  Bene  hominis  astu- 
tia  et  calliditas  exaggeratur,  ne  mireris  Theodosium  istius 
insidiis  succubuisse.  Hactenus  bene ;  sed  statim  ad  inge- 
nium  et  consuetudinem  poeta  redit,  declamationemque 
interponit  frigidam,  de  cupiditate  habendi,  quam  louga 
scelerum  recensio  excipit  ab  illo  improbo  commissorum, 
in  qua  satis  prudenter  pieraque  tantum  significat  poeta, 
ad  quaedam  alludit^  ne  invidiam  faciat  manibus  Theodosii, 
quod  nebuloni  tantum  indulserit.  Quanquam  autera  poeta, 
si,  quee  composuit,  ad  aitem  referas,  in  hoc  genere  magis 
probatur  :  displicere  debet,  si  consideres  vel  levitatem  ejus 
in  laudando  vei  in  vituperando  cupiditatcm.  Sed  patriae 
vitiis  inquinatus,  Romamque  profectus,  Stilichonem  pa- 
tronum  nactus  est,  prudentem  quidem  et  callidum,  sed.  et 
genere  et  moribus  barbarum,  cujus  voluntati  erat  inserwea- 


IN    CL.    CLAUDIANUM.  21 

(lum.  Tiide  qiioque  factum  est,  ut  in  spcctaculis  et  imma- 
nibus  cr  abominandis  cura  voluptate  inimorari  videatur, 
dummodo  Stilichouis  vindictae  satisfaciat.  Quis  enim  ab 
humanitatis  sensu  non  ph\ne  alienus  ilhun  Rulini  dilacera- 
tionem,  tanquam  in  tabula  picta  propositam,  sine  horrore 
et  oculis  irretortis  potest  aspicere  !  Valet  tamen  ad  po(3tam 
ex  parte  excusandum,  quod  illorum  honiinum,  qaibns  scri- 
bebat,  oculi  et  auimi  consuetudinis  callo  erant  obducti, 
nihilque  gratius  iis  esse  poterat,  quam  iram  suam  ulciscen- 
dique  cupidinem  expletam  videre.  Propterea  quoque  miser 
ille  in  frustula  dissectus  et  dissipatus  llufinus  nonduni 
dimittitur,  sed  ad  inferos  deductus  poenag  traditur  sempi- 
tenice.  Quid  iu  vituperando  possit  efficere,  vidctur  exper- 
tus  esse  in  carmine  xviii.  et  xx.,  in  quibus  Eutropiuni 
spadoncm,  gravissimum  StiUchonis  adversarium,  eversum 
et  in  exilium  actum,  in  patroni  sui  gratiara  non  sohun  ccqua- 
libus  sed  etiam  posteris  abominandum  reddere  tentavit, 
Komenque  illius  aeterna  infamia  aspergendum.  Iste  Eutro- 
pius,  quod  hactenus  inauditum  fuerat,  et  spado  et  cousul, 
largam  sane  materiam  maledicendi  preebere  potuit,  etiamsi 
res  ejus  gestas  non  magnopere  fuissent  culpanda),  atque 
illam  rem  quasi  cardinem  constituit,  in  quo  utrumque 
carraeu  vertcretnr.  Hac  indignitate  veluti  vehementer  per- 
cussus  omnia  monstra  et  portenta,  quse  semper  gravissima 
sunt  habita  maximeque  dira,  principio  recenset,  quorum 
tamen  nullum  tam  foedum  et  immane  fuerit,  quain  consul 
spado.  Omni  deinde  verborum  pondere  utens  eos,  quorum 
est  monstra  procurare,  Deorumque  iram  avertere,  compellat, 
ut  explorent,  quee  tanta  calamitas  turpissimo  illo  omine 
porteudatur,  quove  piaculo  possit  depelli.  Cum  fortuna 
expostulat,  quod,  si  omnino  voluerit  servum  facere  consu- 
lem,  non  prol.nim  et  frugi,  sed  abjectissimum,  sed  infinito- 
rum  dominorum  elegerit,  qui  non  amplius  vendi,  ne  dono 
quidem  cuiquam  obtrudi  potuisset.  Verba  et  sententias, 
quibus  hfec  expressit,  hujusmodi  sunt,  ut  veliementius  et 
coiitumeliosius  nihil  possit  excogitari.  Potuisses  expec- 
tare,  jam  satisfactum  esse  maledicendi  officio,  quod  assen- 


22  PROLEGOMENA 

tandi  shidium  poetse  imposucrat,  veriim  illa  omnia  exordii 
tantum  vices  sustinent,  statimque  cognoscimus,  poetam  in 
animo  habere,  nilui  praetermittere,  quod  memoriam  istius 
hominis  aliqua  ratione  possit  ditfamare.  lucipit  enim  a 
prima  pueritia,  eaque  etiam,  quse  fortunae  fuerant,  suaque 
natura  miserationem  potiiis  quam  invidiam  miovere  solent, 
summa  inhumanitate  vel  potius  crudelitate  in  ludibrium 
istius  adhibet,  dumque  ea  vel  mente  recolit  vel  effingit, 
velut  laetissimo  spectaculo  frui  videtur.  Ex  his  rebus 
saiculi  mores  cognoscas,  quibus  talia  placere  potuerint. 
In  sequentibus,  ubi  vitam  spadonis  usque  ad  setatem  ejus 
exoietam  prosequitur,  talem  verborum,  sententiarum,  et 
similitudinum  deiectum  liabet,  ut  ex  altera  parte  ingenium 
mireris,  ex  altera  doleas,  donum  illud  naturae  in  re  tam 
turpi  esse  consumtura.  Imaginem  enim  miseri  hominis 
videmus  omnibus  nuraeris  absolutam,  ut  ad  foeditatem  et 
obscoenitatem  nihil  possit  addi.  Queecumque  mala  senec- 
tus  decrepita  ct  neglecta  aiferat,  in  istam  aucta  etiam  et 
amplificata  congesta  sunt.  Sed  piget  istis  rebus  diutius 
immorari,  in  quibus,  quantum  arti  tribuit  poeta,  tantum  ab 
humanitate  discessit ;  et  quae  dicta  sunt,  possunt  sufficere 
ad  ostendendura,  quibus  lineamentis  et  coloribus  usus  sit 
in  adversariis  describendis,  qua  in  re  non  dubitat,  omnem 
probabilitatis  legem  migrare,  dummodo  curet,  ne  turpitudi- 
ne  aliqua  vulgari  insignes  conspiciantur. 

Progrediamur  ad  tertium  genus,  quo  bellum  Gildonicum 
et  Geticum  continetur.  In  quo  cum  persona  vcl  laudanda 
vel  vituperanda  non  sit  proposita,  sed  res  gesta  exponenda, 
jure  potuisses  expectare,  rationem  epicam  potissimum 
fuisse  adhibitam.  Verum  multum  falleris  ;  nam  in  duobus 
illis  carminibus  actionis  est  paruin,  nimiumque  declama- 
tionis.  Dii  quidem  et  homines  complures  in  scenam  pro- 
deunt,  scd  plerumque  ut  pueri,  qui  orationes  memoriae 
mandatas  ante  magistri  cathedramrecitant.  Hoc  praecipue 
locum  habet  in  carmine  x  v.,  quia  illa  pars,  quae  narrationem 
expeditionis  continebat,  fato  intercidit.  Mirari  quoque 
hoc  possis,  quod  in  carmine  xxvi.  Claudianus   illud   ad 


IN    CL.   CLAUDIANUM.  23 

Pollcntiara  praelium,  quod  pva?  ceteris  debuissct  verbis 
exornare,  leviter  tantum  attigit.  Forsan  consultius  existi- 
mavit,  paucis  in  illa  re  dcscribentla  defungi,  quas  accurate 
exposita  gloriam  Stilichonis  vel  minuisset  vel  obscurasset. 
Hujus  rei  su^picioncm  ipsnm  quoque  poetae  studiummovet 
in  laudando  Stilichonis  consilio  (v.  90.  seqq.),  quo  pulsum 
Alaricum,  qucm,  si  adulatori  fides  est,  vel  vivum  capere 
vel  penitus  dclere  potuisset,  salvum  et  incolumem  ex  Italia 
decedcre  passus  est.  Hujusmodi  eloquentioe  specimina 
spepius  nostra  memoria  in  eo  bello  sunt  edita,  quo  Germa- 
uia,  non  virtuti  et  armis,  sed  Principum  discordia  prodi- 
tioni  ct  perfidiae  cessit.  Ceterum  cum  indoles  et  natura 
hujus  generis  carminum  a  prioribus  non  mas^nopere  abhidat, 
eaque  vitin,  qua^  supra  notata  sunt,  huic  quoque  insint;  ad 
ea  propcrcmus,  quae  restant. 

Quartum  g^cnus,  quod  carmina  in  nuptias  Honorii  et 
Mariae  atque  Palladii  ct  Celerinac  complectitur,  cum  mate- 
ria  ipsa  tum  tractatione  majorem  lectoribus  voluptatem 
pracbcbunt.  In  hoc  videmus  poijtam,  quanquam  ilHs  vin- 
culis  nondum  plane  exsolutum,  quibus  eum  consuetudinis 
vis  existimatioque  publica  de  pulchro  et  honesfo,  qualis 
tunc  temporis  crat,  inncxura  tenebat,  liberius  tamen  ince- 
dere,  ct  cx  suo  ipsius  ingenio  materiam  pctere,  quam  in 
prioribus  vcl  virtutes  amicotum  vel  vitia  adversariorum 
praebuerant.  Cum  enim  laudes  alicujus  persequi  aut  vitia 
aut  rem  aliquam  gestam  exponere  magis  sit  oratoris  vel 
historici  quam  poetae,  quia  tot  tamque  diversa,  quae  simul 
prasdicanda  sunt,  vix  ita  possunt  compoui,  ut  raembra 
quasi  unius  pulchri  corporis  videantur,  neque  rerum  delec- 
tus  liber  est,  neque  omni  verborum  et  sentcntiarum  pompa 
ille  ardor  excitari  potest,  quo  liberi  ingcnii,  sensuum  et 
imaginum  veritate  accensi,  foetus  agnoscuntur  :  noli  mirari, 
quod  in  prioribus  declamatorem  tantum  sentias  poetico  or- 
natu  incedentem,  teque  ipsum  in  tanto  artis  apparatu  nihil 
commotum.  Nuptiarum  cogitatio  copiam  rerum  et  imagi- 
num  venustarum  poetae  menti  suggessit>  quas  inventione 
ingeniosa  ita  conjunxit,  ut  naturali  vinculo  inter  se  cohae- 


24  -PROLEGOAfENA 

rere  videantur.  Compositio  atque  adumbratio  poetam  pro- 
dit ;  quanquam  in  singiili.»  partibus  expoliendis  popularium 
magis  judicium,  quam  naturaB  veritatem  atqne  sisiiplicitatem 
secutus  sit,  neque  omnino  liber  fuerit  ab  iis  vitiis,  quae  tem- 
porum  et  morum  corruptela  in  artem  poeticam  invexerat, 
In  carmine  x.  fnigit  poijta  Honorium  amoris  desiderio  cor- 
reptum  de  nuptiarum  dilatione  queri.  Cupido,  auctor  vul- 
neris,  astat ;  et  ubi  vidit  Honorii  pectus  telo  misso  in- 
flammatum,  statim  ad  matrem  avolat  tantam  victoriam 
nuntiaturus  (x.  1 — 48.).  j^Iores  quidem  ejus,  qui,  primo 
amore  acceusus,  omnium  rerum,  quibus  ante  delectaretur, 
taedio  afficitur  animoque  nequit  consistere,  in  Honorio  na- 
turas  accommodate  sunt  expressi ;  sed  in  querimoniis,  quag 
illi  tribuuntur,  plura  sunt  intexta,  quae  abesse  malis,  prae- 
cipue  dignitatis  imperatorise  mentionem  ab  amoris  simpli- 
citate  prorsus  alienam.  Hoc  tamen  Imperatoris  reveren- 
tiae  poeta  dandum  putavit;  nec  Stilicho  poteratin  malam 
partem  accipere,  quippe  qui,  quo  tutius  ipse  dominatum 
exerceret,  speciem  majestatis  Honorio  relinquendam  exis- 
timaret.  Sedcs  Veneris  in  insula  Cypro  ita  describitur,  ut 
agnoscas,  Claudianum  ingenio  non  fuisse  destitutimi,  sed 
aevi  vitiis,  quibus  rerum  maguificentia  plus  quam  simplex 
gratia  placebat,  illud  fuisse  inquinatum,  Inde  nata  est 
auri  et  argenti  copia  gemmarumque  pretiosissimarum  mul- 
titudo,  quibus  omnia  exstructa  atque  distincta  narrantur. 
Sed  haec  compensantur  pulchro  loco,  quo  Venus  in  cultu 
corporis  occupata  Gratiaeque  ilH  ministrantes  inducuntur 
(v.  97 — 109.);  et  illo  non  minus  venusto,  quo  Vcnus  Cu- 
pidini,  quem  victoria  superbientem,  remque  gestam  festi- 
nanter  et  concise  narrantem  gremio  exceperat,  prae  gaudio 
iiihil  respondet,  sed  statim,  omatu  corporis  accelerato  ces- 
toque  arrepto,  ad  littus  properat,  Amoresque  alio  alium  ad 
Tritonem  arcessendum  praemio  proposito  dimittit.  Pulchra 
quoque  est  illa  scena,  quam  poeta  carmiuis  xxxi.  prin- 
cipio  oculis  proponit.  Vcnus  in  umbraculo  vitibus  con- 
texto  super  flores  molliter  reclinata  somnum  capit  ad  solis 
sestum  vitanduiQ.     Nympha)  et  Gratice  sub  ingenti  quercu 


IN    CI..    CLAUDIANUM.  25 

juxta  rcqiiicsciint.  CupuHnes  snspensis  per  lamos  arcu- 
bus  pharetrisque  vel  colludnnt,  v(  1  avium  nidos  investi^ant, 
vel  mala  leount  dominae,  vel  volitant  per  summas  ulmos, 
vel  in  statione  sunt  ad  arccndos  F;vunos  rcliqiiosqnc  Deos 
sylvestres,  nc  nimis  curiosi  Veneris  somnnm  conturbent. 
Sed  non  a«quc  bene  Venus,  ubi  chori  ex  urbe  vicina  auditi 
somnum  illi  excusserunt,  Amorcs  dimittit  ad  qua;rendum 
Hymeneeum,  et  cum  ipsa  in  illum  incidisst  t,  ex  eo  quaerit, 
cujusnam  nuptioe  celebrentur.  Ceterum  motus  animi, 
quos  sentit  Hymenaeus  Venere  visa,  e«;re2:ie  sunt  expressi 
(v.  40.  seqq.).  Minus  placet  declamatio,  qua  ille  gcneris 
nobilitatem  et  Palhxdii  et  Celerinas  celebrat  (v.  56—99). 
Aptein  priori  (x.  13.3.  seqq.)  Triton  Cymothoen  reluctan- 
tem  ambiens  dei^rehcnditur,  qui,  ubi  audivit,  siproperasset, 
facilem  sibi  dehinc  illani  Deam  fore,  ad  littus  festinat,  in 
illum  corporis  habitum  compositus,  quo  Venerem  permare 
vehens  a  plasticis  et  pictoriljus  fmt^i  solet.  Initinerede- 
scribendo  poeta  ingenio  hixurianti  nimis  indulsit,  nec  mar- 
garitaj,  a  Nymphis  marinis  e  maris  fundo  in  dona  nuptia- 
lia  petita?,  satis  probantur.  In  altero  (xxxi.  103.  seqq.) 
curru  vehitur  Venus  floribus  ornato  et  a  columbis  tracto  ; 
Amores  avibus  insidentes  per  auras  iter  faciunt.  In  ora- 
tione  Veneris  (x.  190—227.),  qua  comitibuspartes  cuique 
agendas  distribuit,  rerum  opulentia,  nimis  studiose  oculis 
exposita,  oflendit.  Tandem  ad  Mariae  a^des  pervenitur, 
quee  puella  tum  maxime  ex  veterum  Groecorum  et  Latino- 
rum  poetis,  et  quod  mireris,  ex  Sapphus  carminibus,  pu- 
dicitiae  exempla  discebat.  Pulchritudo  matris  et  fllise 
Veneris  stupore  exprimitur  adjectis  simihtudinibus  haud 
ineptis  ;  sed  sequens  oratio,  quas  Veneri  tribuitur  (v.  252 — 
281.)  quanquam  non  omnino  displicet,  oratorios  magis 
lecythos  sapit,  quam  simplicitiitem  et  venustatem  Venere 
dignam.  Etiam  in  altero  (xxxi.  IIG— 138.)  Venus  ad 
gedes  Celerinae  tendit  easque  floribus  omat  et  balsami  odo- 
ribus  implet,  tura,  puella  ad  juveuem  e  matris  gremio  de- 
ducta,  junctisque  illorum  manibus,  inum,  ut  precibus  po- 


26  PROLEGOMENA 

tius  qiiam  vi  piiellara  aggrediatur,  lianc,  ne  nimis  juveni 
repugnet,  adliortatur. 

Ad  quintum  genus  pertinent  ea  carmina,  quas  in  Mss. 
epithalamio  Honorii  et  JMaria?  vel  praemittuntur  vel  po.st- 
ponuntnr.  Tnscripta  quidem  vul<iO  sunt  Fescerniina ;  cum 
autem  in  Mss.  ha;c  inscriptio  variet,  num  ea  genuina  sit, 
potest  dtibitari.  Carmina  sunt  quatuor,  nec,  ut  vel  ex  argu- 
raento  patct,  inter  se  cohBerentia,  ut  quidam  tamen  statue- 
runt,  in  quorum  primo  Principis  pulchritudo  celebratur,  qua? 
tanta  sit,  ut  omnes  Deas  amore  accendat  ct  vcl  Scythas  et 
Hippolyten  domet.  In  toto  hoc  carminc  ne  lcvissima  qui- 
dem  significatio  occunit,  illud  in  Ilonorii  laudem  esse  scrip- 
tum,  sed  potest  ad  qtiemcumque  pulchrum  Principem  trahi. 
Ceterum  non  invenustum  est,  et  inter  meliora  Claudiani 
potest  censeri.  In  secundo  totus  terrarum  orbis  ad  conce- 
lebrandas  nuptias  invitatur.  Priori  forsan  est  postponen- 
dum.  Tertium,  quod  scriptum  est  ad  Stiliclionem,  frigidam 
continet  sententiam,  nec  a  virtute  poetica  potest  commen- 
dari.  Venustius  est  quartum,  ncc  solum  ingenium  Catulli, 
sed  etiamlasciviam  ejus  spirat,  verumque  epithalaraii  titu- 
lum  sibi  potest  vindicare.  Barthius,  quem  secutus  est  Ges- 
nerus,  existimavit,  illa  carmina  prim.o  nuptiarum  die  a 
Claudiano  esse  recitata,  qua^  cum  minus  placuissent  quibus- 
dam  severioribus,  illum,  ut  ostenderet,  se  posse  etiam  altius 
quiddam  et  gravius  canere,  septimo  die  attulisse  epithala- 
mium,  quod  nostro  ordine  decimum  est.  Verum  enim  vero 
omnia  haec  nituntur  conjectura,  cui  ansam  dederunt  vrs. 
9.  seqq.  carminis  ix,  quam  nec  infringere  nec  confirraare 
opera^  pretium  videtur. 

Porro  illa  carmina,  quibus  prailusit  majoribus  Claudia- 
nus,  novum  genus  con/tituunt,  in  quorum  nonnullis  osten- 
dit,  quid  praestare  potuisset,  si  Musis  tantum,  non  Honorio 
et  Stilichoni,  cecinispyt.  Forsan  suum  quodque  carmen  e 
majoribus  prsefatiunculam  habuit,  sed  quaedam,  cum  colli- 
gerentur  in  unum  fasciculum  Claudiani  carmina,  jam  inter- 
cidejant ;  ut,  contra,  quaedara  pra^fatiunculce  extare  vidcn- 


IN    CL.    CLAUDIANUM.  27 

tur,  qua'  ail  illa  carminn,  quihus  luinc  i^rn^figi  solcnt,  nullo 
modo  prrtimnt.  Carmen  quidom  iv.  quod  inlVontc  sccnndi 
in  Rufinum  curmini.s  collocatum  vidcmus,  ad  hoc  mininic 
spcctal,  qncmadniodum  jam  Barthius  rccte  observavit,  nc- 
quc  magis  ad  ahud  quodcumque  eorum,  qunc  servata  sunt. 
Quo,  nisi  omnia  nos  falhmt,  ei  carmini  prajlusum  est,  quod 
victoriam  de  Gctis  aStilichone  in  Gra?cia  rcportatam  cele- 
brabat,  ad  quani  nonuuoinloco  Chiudianus  alludit.  Nec 
crcdibile  est,  poetam,  qui  victos  ad  PoUentiara  barbaros 
cccinit,  ilkim  cladcm  Gctis  illatani  silentio  praetermisissc, 
cum  tam  amplam  laudandi  Stilichonis  materiam  prasbere 
potuisset.  In  hoc  Musas  invocat,  et  ApoUiuem  ipsum,  ut 
sua?  scdis  dctcnsorem  coronent,  deinde  argumcntum  carrai- 
nis  majoiis,  quod  subinde  recitaturus  est,  j^roponit,  Stilicho- 
ncmque  rogat,  ut  canenti  sibi  aures  prasbeat.  Sermo  purus 
cst  et  comtus,  neque  ornatu  neque  doctrina  molestus  ;  sen- 
tentiae  non  operose  quresitas,  sed  ab  ipsa  re  suggesta). 
Propter  nimium  tumorem  miuus  placet  carmen  ii.  quod 
lorsan  interpolatione  laborat.  Jucundam  quoque  similitu- 
dinem  continet  v i.  modo  ol)liviscaris,  Deum  illum  Houorium 
fuissc,  piierulum,  undecimum  vix  actatis  annum  agentem. 
Dignitas  cum  suavitate  egregie  juncta  est  in  carmine  ix.  et, 
si  quid  judico,  ipsi  epithalamio,  cui  praefixum  est,  ilkid  est 
anteponendum.  Minus  placet  carraen  xvi.  propter  simili- 
tudinem  nimis  longe  qucesitam  neque  satis  convenientem. 
Praefatio  carmiuis  xviii.  non  amplius  extat,  qua  tamen,  ut 
cx  Claudiani  consuetudine  colligere  possumus,  destitutum 
non  fuit.  Etiam  secundum  in  Eutropium  praslusionern  habet 
ipso  carmine  longe  melicrem.  Carmen  xxiii.  uon  tertio 
libro  in  Stilichonem,  sed  primo,  pra^figendum  videtur,  et  ad 
omncs  tres  pertinuisse,  nec  exxxii.  286.  seqq.  possis  col- 
ligere,  Stilichoncm  nondum  Romre  fuisse,  cum  illa  scribe- 
rentur.  Non  quidem  invenustum  est  carmen  xxv.  sed  ve- 
mistius  xxvii.  si  illud  ipsuiu,  non  eura  simul,  in  quem 
scriptum  est,  consideres.  Elegantissimum  sane  xxxir. 
habendum,  quod  principia,  incrementa,  et  perfectionem  na- 
vigationis  paucis  versibus  complectitur,  sed  ad  librum,  iu 


28  rROLrCOMENA 

cujus  fronte  niinc  legitur,  vix  pertlnet,  neque  magis  xxxiv. 
Nibii  enim  in  illis  est,  qiiod  ad  ca,  quibus  pvcTmiltuntur, 
possit  tiahi.  lloc  auteni  omnes  fere  habeiit  presfatiunculae, 
ut  iis  aliquid  insit,  ex  quibus  tuto  colligas,  quorsura  perti- 
neant.  Ceterum  ha?c  duo  cari.inailli  epico,  etiamsi  inte- 
grum  ad  nos  pervenisset,  virtute  poetica  palmam  prasri- 
piunt,  nisi  digiiitatem  carminis  decempeda  raetiaris. 

Cannen  epicum,  quod  vulgo  De  rapiu  Proserpince  barbare, 
ut  existimat  Heinsius,  qni  raptus  Proserpina.  corrigeudum 
censet,  inscriptum  est,  ab  actione,  quam  voluit  primariam 
poeta  esse,  titulum  traxit,  quera  etsi  nemo  facile  conteiKlet 
csse  genuinum,taraensimiiem  illud  carraen  in  fronte  gessisse, 
docent  verba  Sidonii  Apollinaris  ix.  271.  sqq.  Omnem  dis- 
putationem  exillaquaestione  ortam,  uum  fabula  de  Cercre  et 
Proserpina  pra?bere  potuerit  materiam  carmini  epico  satis 
idoneam,  Yanam  puto  et  iuanem,  cum,  quid  ingenium  ali- 
quod  felix  et  a  natura  benigne  instructum  ];ossit  efiicere, 
definire  nequeas,  nec,  si  vel  pluribus  conata  haud  prospere 
c^sserint,  non  inde  sequetur,  argumentum,  quod  iucassum 
toties  teutatum  sit,  ab  hujusmodi  tractatione  prorsus  abhor- 
rere.  Recte  quidera  dixeris,  quo  uberior  res  sit,  quam  tibi 
proposueris,  eo  faciliorem  reddi  laborem,  quippe  quia  in 
rerum  copia  electione  tantum  opus  sit  et  diligenti  composi- 
tione :  ingenium  tamen  fons  est  rerum  inexhaustiis,  unde 
s.emper  depromi  possunt,  qua3  argumento  desint,  ita  ut  niliil 
tam  simplex  sit  et  tenue,  quod  non  tractatione  tieri  possit 
iiberius.  Quid?-  Iliade  pcnitus  incognita,  si  quis  iram 
Achillis  cum  Proserpinse  raptu  animo  contcnderet,  utrarn 
rem  et  graviorem  et  uberiorem  judicaret  ?  Quoe  cum  ita 
sint,  nerainem  niovere  debent,  qua3  Y/aichius  contra  dispu- 
tavit.  Quin,  qui  neget,  actionem  iilam  non  tam  quidem 
per  se,  quam  propter  ca,  qua?  secuta  sunt,  esse  gravissiraam, 
arbitror  esse  neminera.  Quid  enim  magis,  non  ad  certam 
aliquam  geutem,  sed  ad  omne  genus  humanum  potest  perti- 
nere,  quam  agricuitur^e  inventio,  unde  semina  simul  oranis 
humanitatis  vitaeque  cultioris  et  sparsa  sunt  et  etiloruere  ? 
Hanc  rem  ita  tractare,  ut  admiraiio  inde  et  delectatio  audi- 


I\    CL.    CLAUDIANUM.  29 

tores  et  lcctorcs  capiat,  poeta'  cst  inireniosi.  Xum  autem 
lioc  oniuino  (ieri  potuerit  in  actione,  in  qua  Deovum  tantum 
partes  sunt,  ncc  afliirmaveiim  nec  negaverim.  Quid  ficri 
potucrit,  ncmo  facile  dixerit ;  ciuid  factum  sit,  facilius  diju- 
dicabitur.  Sed  raihi  propositum  uon  est,  ad  prceccpta, 
quae  artis  scriptores  excoo-itaverunt,  Claudianum  exigcre,  et 
ut  alter  Procrustes,  quaj  lectuli  modulo  minus  convcniant, 
vel  amputarc,  vel  dilatare  ;  verum  ut  unus  de  multis,  nou  dc 
schola  ncquc  a  magistro,  quas  mihi  probcntur,  quaeve  mi- 
nus,  candicla  mente  profitebor.  Sunt  quasdam  principia 
veri  ct  pulchri  in  animis  hominum  insita,  quibus  ut  quique 
proxime  accedunt  ad  naturas  simplicitatem,  ita  maxime 
quasi  impetu  quodam  caeco  reguntur,  quanquam  illorum  ab 
omni  rerum  copnlatione  rcmotorum  sibi  conscii  non  sint. 
Illa  citra  rerum  coniplexum  aniuio  sibi  proponere,  aliaque 
ex  iliis  ratiociuatione  dcduccre,  accuratc  detinire,  ad  genera 
et  classes  revocare,  artemque  inde  cfficere,  reccntioris,  et 
nostra?  niaxime,  erat  aetatis,  judiciique  maturitatera  requi- 
rebat  et  quasi  principatum,  quem  temporibus  antiquis  ima- 
ginandi  vis  et  ardor  aliquis  animi  obtinuerat.  Quae  quidera 
ante  oculos  habcre,  cum  vctcrum  monumenta  legas,  ad  mul- 
tas  res  utile  est,  praecipue  autem  id  prsestat,  ut  inteliigas, 
tenerum  et  incorruptum  naturas  sensum  in  hominibus,  cer- 
tum  aliqucm  iugenii  cultum  reium  quadam  felicitate  nactis, 
sed  pristina  morum  simplicitate  nondum  amissa,  plus  effi- 
cere  potuisse,  quam  subtilissimas  de  artc  disputationes,  qui- 
bus  nostra  a^tas  oncrata  est  et  laborat.  Videamus  jam, 
quemadmodum  pocta  argumentum  sibi  propositum  perse- 
cutus  sit. 

Contra  Horatii,  eorumque  qui  Horatium  secuti  sunt,  de 
carmine  epico  praecipientium,  normam  atque  regulam  non 
moderatc  et  modeste  Claudiauus  orditur,  scd  spiritu  quo- 
dam  vehemcntiore  animi,  di\  ino  afflatu  concitati,  principio 
statim  incedit  et  speciem  potius  vaticinaturi,  quam  narra- 
turi,  praj  se  ferre  videtur.  Quae  ratio  cuni  acriter  sit  a 
quibusdam  notata,  dispicicndum  est,  num  habcat,  quo  se 
quodammodo  tueatur,  aut  num  aliquid  sit,  qu#d  pocta  sequi 


DO  rROLEGOMENA 

potuerit.  Nempc  ea  erant  caneiicla,  quai  magnam  partem 
aprd  inferos  luerant  gesta.  Hsec  sine  monitr.  divino  scire 
pocta  non  potcrat ;  animuni  ioitnr  ab  ApoUine  occupatum 
fingit,  mentemqne  priorem  penitus  expulsam,  seque  inter 
earum  renmi  species  repente  delatnm,  qiias  erat  expositu- 
rus.  Hanc  animi  concitationem  subitique  furoris  accessum 
exprimit  imae:inum  obscura  et  contusa  significatio,  qua3 
oculis  de  improviso  sunt  oborta?,  atque  illa  fictio,  qua  ia 
templum  Cereris  Eleusinige  delatus  sibi  videtur,  iisque  sacris 
interesse,  in  quibns  actione  quadam  oculis  ea  proponeban- 
tur,  qucc  argumentum  carminis  constituunt.  Jam  sibi  red- 
ditus,  quanquam  mente  adhuc  commota,  Deorum  inlerorum 
veniara  precatur,  ut  sibi,  quae  viderit,  cum  aliis  liceat  cora- 
municare.  Hoc  enthusiasmo,  quo  poeta  consilium  atque 
argumentum  carminis  proponit,  lectoris  animns  necesse  est 
vehementer  comraoveatur,  expectatioque  intendatur,  quam 
deinde  ne  destituat  narratio  ipsa,  etiam  atque  etiam  caven- 
dum  est.  Verum  nequaquam  illa  frustrabitur  lectores,  si 
rerum  expositio  ita  est  temperata,  ut  admirationem  moveat, 
sustentet,  sensim  augeat,  animum  spe  et  timore  suspensum 
teneat,  novaque  semper  vohiptate  perraulceat,  etiamsi  im- 
petus,  quo  opus  est  incoeptum,  in  sedatiorem  narrationis 
habitum,  rebus  exponendis  aptum,  abierit.  Cogitemus  igi- 
tur  potJtam  repentino  numinis  instinctu  mente  solita  emo- 
tum,  novisque  rerum  imaginibus,  quaj  ei  aliae  post  alias 
suboriuntur,  stupentem  et  conturbatum,  rerura  novarum 
multitudiue  et  mole  planc  oneratum,  conditionenique  suam 
in  universum  tantura  indicantem,  polioraque  capita  eorum 
signiticantem  quae  ante  oculos  versantur.  Narralo,  quas 
sequitur,  videri  potest  ejus,  qui  resipuerit,  ahisque,  qua3 
viderit,  animo  rursus  coraposito  et  quieto  exponentis. 
Hanc  rationem  secutus  esse  videtur  inter  alios  Wielandus 
noster,  in  carmine  Oberon  inscripto,  quem  nemo  sanus,  nisi 
qui  veterura  exerapiis  prorsus  acquiescenduni,  Horatiique 
praeceptura  seraper  et  ubique  sequendum  putat,  nulla  reruni 
naturas  ratione  habita,  hoc  nomine  vitupcrabit.  Quae  qui- 
-dem  veteres  in  ratione  et  disciplina  pulcliri  instituerunt  at- 


IN    CL.    CLAUDIANUM.  31 

que  sanxcrunt,  pleinmquc  sinU  oiusniofli,  ut  ipsius  naturae 
dictata,  ;i  quibiis  noii  sit  rocedenduui,  cxistimaii  cU'|-,"int; 
quorundam  autem  ralio  ea  est,  ut  cerlis  tantim  r- Inis 
astricta  perperam  ad  onmia  qUtTcumque  transtcantur. 
Qu'  inadmodtun  nemo  ne^iabit,  vetcn^s  iu  piilchro  el  ^  rnusto 
diji.dicando  olus  vidisse  et  sensisse  ac  tiiis  quaoi  nos,  qui 
a  natura^  simpiicitate  reniotiores  variisque  opinion  bus  ct 
inst'tutis,  pravo  more  rcceptis,  corrupti  sumus ;  sic  stolide 
antiqnitatem  admirantis  est,  arbitrari,  veteres  omnem  rerum 
natinam  exhausisse,  novisque  comir.entis  nulhnn  locum  re- 
liquisse.  Hrec  sufficiant  ad  carminis  epici  prooomium 
contra  eos  defendendum,  qui,  ut  tVijiidi  jnammatici,  non 
rationibus  pugnant,  sed  pr^eceptis  tantum  nitunlur,  quas 
apud  vcteres  legeruut.  Cum  autem  pcr  sc  inteHigatur,  prin- 
cipium  carminis,  illa  ratione  constitutum,  quanquam  natura 
sua  lyricum  sit,  lyricumque  dicendi  genus  postulet,  non  ita 
tamen  comparatum  esse  debere,  ut  a  reliquo  corpore,  tan- 
quam  pannus  inscite  assulus,  dissideat,  sed  transitura  mol- 
lem  atque  facilem  habere,  ut  quasi  genuinura  totius  mem- 
brum  videatur  ;  Claudiauus  in  hoc  minus  ferendus  est,  qui, 
iit  alia,  quaj  ad  dictionis  genus  pertinent,  omittam,  non  pro- 
banda,  clivo  molli  seu  per  gradus  non  descendit,  scd  plane 
ab  alto  in  lutura,  ut  aiunt,  se  prtecipitat.  Quis  enim  ex 
hoc  principio  hujusmodi  narrationis  initium  (v.  32.),  quo 
anus  auspicari  solent  na^nias  suas,  a^quo  animo  potest  ferre  ? . 
Sed  satis  de  prooeraio ;  videamus  totius  carminis  disposi- 
tionem. 

Inducitur  statim  Pluto  ira  commotus,  quod  solus  ex  Diis 
connubio  egeat,  ejusque  jussu  monstra  inferna  contra  supe- 
ros  bellum  parant  (v.  32 — ^41.).  Cum  jam  omnium  rerum 
confusio  ex  hac  contentione  immincret,  Parcje,  ad  pedes 
illius  abjecta;,  rogant  et  obtestantur,  ut  a  Jove  conjugem 
petat,  nara  repulsani  eura  laturura  esse  negant  (v.  41 — 67.). 
Verecundia  precantium  motus,  per  bonam  gratiam  obtinere 
statuit,  quod  vi  sibi  conciliare  paraverat  (v.  G7 — 75.).  Jam 
quaeritur,  cur  ira  Plutonis  tam  repente  et  tantopere  excan- 
duerit.     Num  jam  precibus  ante,  et  sa^pius,  rera  tentaverat 


82  PROLEGOMENA 

incassum  ?  Et,  si  tcntaverat,  quod  tamen  nnsqiiam  signifi- 
catur,  quanara  re  motus  Jupiter,  siquidem  omnino  id  negare 
potuerit,  negavit?  Deinde,  si  Parcarnm  arbitrio  omnia  sub- 
jecta  sunt  (v.  51 — 53.),  cur  ad  pedes  Plntonis  accidunt  sup- 
plices?  Possis  dicere,  non  Deorum  res,  sed  liominum,  om- 
niumquc  rerum,  quas  in  terris  sunt,  ad  arbitrium  Parcarum 
ex  mente  poetae  pertinere  (v.  55— 63.);  scd  si  dissolutio- 
nem  kgiim  pacis  Jirmatarum  (v.  G4.),  quarum  auctores  Par- 
c£e  se  prolitentur,  cum  ex  iis,  quFe  statim  sequuntur,  tum 
cx  superioribus  (v,  42 — 47.)  explices,  rerum  omnium  com- 
plexum  ab  nutu  et  arbitrio  Parcarum  pendere  Claudianus 
finxit.  cf.  V.  215 — 217.  Tandem,  si  futuri  erant  consciae, 
quid  omnino  belli  apparatu  erat  opus,  quandoquidem  eae 
tantum  a  Plutone  fuissent  consulendae  ?  Qua3  cum  ita  sint, 
apparet,  totam  rem  non  satis  accurate  a  poeta  fuisse  expen- 
sara.  Sunt  praeterea,  qua?.  notatu  digna  videantur:  praeci- 
pue  displicet  comparatio  (v.  69 — 75.)  per  se  satis  bona,  sed 
loco  inepto. 

ivlercurio  propere  accito  declamationem  Pluto,  ex  rlieto- 
rum  subseiliis  petitam,  detonat,  qua  satis  superbe  Jovem 
incrcpat,  bellumque  minitatur,  nisi  obtemperet  imperataque 
faciat  (v.  89 — 116).  Jupiter,  perlatis  mandatis,  terrore 
forsan  perculsus,  postulatis  annuit;  illo  tantum  angitur, 
quaj  tandem  illud  conjugium  sit  secutura.  Sed  ecce, 
cogitanti,  animumqne  in  omnes  partes  versanti,  pulcberri- 
mum  scilicet  suboritur  consilium  (v.  117 — 121).  Quae 
sequuntur  de  Cerere  et  Proserpina  (v.  122 — 140)  satis  bona 
simt,  quibus  indicat  poeta,  unicam  Cereris  filiam  Proser- 
pinam  esse  matrique  carissimam,  jam  ab  Apolline  et  Marte 
in  matrimonium  petitam,  quos  tamen  mater  repudiaverit, 
illamque  puellam,  cum  raptus  ejus  tum  maxime  timeretur, 
in  Sicilia  loco  aliquo  ante  praeparato  a  matre  fuisse  abscon- 
ditam.  Sequitur  locus  communis  de  Sicilia  ejusque  insulae 
natura,  cujus  descriptione,  velut  gemmula,  carmen  poeta 
distinguere  studuit,  non  quidera  omnino  aliena,  sed  tamen 
frigidiuscula  (v.  140 — 157).  ^tnae  montis  descriptio  (v. 
158— 1G8)  alienior  est,  aptiorique  fortasse  loco  (iii.  330. 


IN    CL.    CLAUDIANUiM.  33 

sq.)  potuisset  inseri ;  scd  sequentes  veisus,  quibus  physices 
doctriiiam  ostcntare  videtnr,  mihi  quideni  non  soiuni  tViia- 
dissimi,  sed  plane  absurdi  videntur.  Ceterum  vix  attinuit, 
Sicilia?  nobilitatem  tantopere  celebrare,  cum  obscurus 
aliquis  ani;uhis  Cereris  consilio  accommodatior  fuisset,  id 
quod  Ceres  ipsa  sentit  seroque  profitetur  (iii.  120.  sqq.). 

Fiha,  ut  putabat  Ceres  illa  quidem,  bene  abscondita, 
iter  focit  per  aineni  ad  Cybelen  in  Phrygiam  (v.  170 — 211.). 
Quod  cum  Jui)iter  vidisset,  Venerem  arcessit,  eamque 
jubet  postero  die  Proserpinam,  dolis  circumventam,  in 
carapum  deducere,  simulque  hortatur,  ut  fines  imperii  sui 
etiam  apud  inferos  proferat,  ita  ut  vel  Furiae  amoris  vim 
sentiant  (v.  212 — 226.).  jNlirationem  quideni,  verum  minimo 
epicam,  hoc  loco  facit  consilium  a  Jove  initum,  quod  a 
Venere  perficitur  ita,  ut  Pluto,  in  cujus  gratiam  omnia 
fiebant,  ne  minima  quidem  significatione  certior  fieret* 
quodque  ille  iter  statim  ad  illum  locum  molitur,  in  quem 
Proserpinam  Venus  erat  deductura,  quem  ut  scire  posset 
tantum  aberat,  ut  jjlane  etiam  ignoraret,  quid  Jupiter  sta- 
tuisset.  Qui  potest  poeta  epicus  illa  praeterraittere, 
quibus  omissis  vel  Milgaris  narratio  manca  fiat ! 

Venus  in  Siciliara  properans  adjunxerat  sibi  coraites 
Minervam  et  Dianam  totius  consilii  ignaras.  Cur  hoc  fac- 
tum  sit,  docemur  infra  (iii.  209.)  ex  mente  nutricis  (v.  229 
— 23G.).  Expectari  poterat,  poetara  descriptionera  ajdium, 
in  quibus  Proserpina  delitesccbat,  non  esse  omissurum, 
idque  potissimura  coraraeraoraturum,  quantopere  latuerint 
consilio  Cercris  accommodate ;  sed  palatium  a  Cyclopibus 
structum  finxit  cum  opere  firmissirauni  tum  materia  magni- 
ficentissimum  (v.  237 — 245.).  In  illis  Proserpina  telam 
texebat,  in  cujus  artificio  describendo  Claudianus  Ovidii 
more  luxuriatur  (v.  2-lG — 265.).  Lacrymae  subito  obortae 
faciunt  omen  (v.  266 — 268.).  Deae  cardine  verso  intrant, 
subitusque  rubor,  in  quo  describendo  quatuor  versus  im- 
penduntur,  Proserpina^  faciem  tingit  (v.  269 — 278.).  Jam 
aures  cupide  arrigimus,  ut  percipiaraus,  quomodo  Proser- 
pina  deas  exceperit,  quam  fraudem  Venus  molita  sit,  ut 

Deiph.  et  Var.  Clas.  Claud.  C 


34  PROLEGOMENA 

miseram  illara  et  coraites  falleret ;  sed  frustr?,,  reticentur 
heec,  et  ruboris  descriptioni  hoc  tantum  adjun^itur :  noctem 
venisse.  Qna?  hoc  loco  desideres,  infra  (iii.  207.  sqq.)- 
Eiectra  ex  parte  narrat.  Contra  miraberis,  Plutonem,  qui 
de  Jovis  consilio  nondum  erat  edoctus,  nec  sciebat,  Pro- 
serpinam  sibi  destinatara,  nec  ubi  gentiura  illa  moraretur, 
nihilorainus  tamen  iter  ad  superos  parare,  equosque  curru 
junctos  jam  paratos  ante  fores  habere. 

Sequitur  liber   secundus.     Luce  nondum   orta   Proser- 
pina   cum    deabus    Hennam    petit    monstris    nequicquam 
monita  (v.  1—10.).     Frustra  quaeris,  qua  re  sit  adducta,  ut 
matris    prsecepta    negligeret.     Quo    divinationi    lectorum 
relicto,   in   cultu,   quo   Proserpina  et  deae  fuerint  ornatae, 
describendo  non  invenuste  Claudianus  occupatus  fuit  (v. 
11—54.).  Euntibns  additur  Nyrapharum  agmen,  inter  quas 
Cyane  eminet    (v.  55—70.).     Henna,   cum  vidisset  illas 
adventantes,  Zephyrum  rogat,  ut  vallem,  per  se  jam  amoe- 
nam,   arboribus,    herbis,   floribus   exornet   exquisitissimis 
(v.  71 — 117).  Satis  bene  hunc  locum  tractavit  Claudianus, 
sed  singulis  ex  saeculi  ingenio  nimis  operose  persequendis 
simplicitatem  neglexit.     Dum  virgines  in  floribus  legen- 
dis  sunt  occupatse  (v.  118—150.),  subito  fragore  terrentur. 
Pluto  nempe,  cujus  currus  misero  Encelado,  vix  Mtnes 
molem  sustinenti,  altos  sulcos  imprirait  (quale  phantasma !), 
exitura  cum   quaerit  nec    invenit,  trabali   sceptro  terram 
ferit,   omniaque   gravi  motu  concutiuntur  (v.  151 — 185.). 
Terror   occupat  supera  (v.  186—192.).     Equi  primum  in 
sole  caligant,  mox  lucis  patientes  et  verbere  incitati  iter 
celeriter  perficiunt  (v.  102—203.).     Proserpina  in  curnim 
rapta  Minerva  et  Diana  raptorem  invadunt,  illa  minaciter 
eum  increpat,  jaraque  raissura  erat  hastara,  sed  fulmine  a 
Jove   misso  deterretur  (v.  204—233.).     Quidnam  Veneri 
acciderit,  utrum   cum  reUquis  aufugerit,  an  partes  mutas 
egerit,  in  dubio  est  relictum.    Oratio,  qua  Proserpinae  vale- 
dicit  Minerva,  dolores  habet  nullos   sed   multura  artis  (v. 
234 — 246.).     Sic  quoque  docte  laraentari  viceraque   suam 
lugere  Proserpina  didicit  (v.  247—272.).    Tandem  Phito, 


IN   CL.    CLAUDIANUM.  85 

nunc  quideni  prlmum  amoris  accessura  sentiens,lacrymisque 
Proserpina)  commotus,  cam  solatur  ct  elysii  descriptione  et 
spe  potestatis  luturac  (v.  273 — 30().).  Tandem  nuptia^  apud 
inleros  onini,  qua  par  est,  laetitia  et  festivitate  celebrantur 
(v.  307 — 3(>().);  nec  pronuba  deest,  cujus  vices  Nox  susce- 
pit,  nec  epithalamium. 

Librum  tertium  Deorum  concilio  Claudianus  orditur, 
quod  frequenter  occurrit  apud  poetas.  Jupiter  convoca- 
verat  Deos,  ut  eos  vetaret  minjs  gravissimis  adjectis,  rap- 
torem  Proserpinae  matri  filiam  quaerenti  indicare,  ut  coacta 
omnes  terras  peragraret,  votique  compos  tandem  facta 
indicioque  la;ta  hominibus  fruges  impertiret.  Se  nempe  olim 
auream  aetatem  suslulisse,  ne  homines  otio  et  torpore  con- 
ficerentur,  corporisque  et  animi  vires  in  quaerendis  vitae 
necessitatibus  exercerentur.  Nunc  autem  naturas  alrate 
precibus,  ut  sibi  liceret,  egestati  humanae  opibus  suis  sub- 
venire,  sese  cedere  (v.  1 — 65.).  Comminatione  igitur  Plu- 
tonis  Jupiter  cogitur  suam  ipsius  filiam  prodere,hancqae  rera 
malara  in  bonara  vertit  horainibus,  Cereremque  erroribus 
insuper  fatigat,  ut  illis  melius  tandem  sit.  Jara  quoque 
quaeras,  quorsura  tandera  tot  tantique  errores  ?  Nonne  et 
sine  his,  praemio  judicii  statim  proposito,  Ceres  fruges 
terrae  dare  poterat  ?  Equidera  habeo,  quod  ex  antiqua  illa 
fabula  respondeara ;  vellera  tamen  me  a  poeta  vel  verbo 
esse  monitura.  Sunt  praeterea  plura,  quibus  elucet,  poetam 
de  consilii  ratione  non  nimis  fuisse  solicitum,  et  ingenio, 
quatcnus  in  rebus  inveniendis  se  exserat,  acumen  defuisse. 
Interim  Ceres  somnia  videt  compluraex  iyiipovoXwv  disciplina 
quasi  subnata,  quorum  alia  aliis  clariora  et  significantiora 
erant.  Ceterum  numen  aliquod  somnians  ab  aliquo  pocta 
fuisse  inductum,  nunc  quidem,  cura  hoc  scribo,  legere  rae 
non  memini.  Tandem  ipsius  filiae  imago  oboritur  cubanti, 
matrisque  incuriam,  non  quidera  immerito,  sed  paulo  tamen 
veheraentius,  quam  filias  par  esset,  incusans,  macie  confecta 
catenisque  onerata  (v.  66—110.).  Quibus  rebus  excitata 
Ceres,  ut,  quemadmodum  ipsa  profitetur,  securiorcm  filias 
lociun  prospiceret,    animo   calamitatera  jara  praesagieute. 


36  PROLKGOMENA 

Cybclem  matrem  rcliqnit,  ct  in  Siciliam  itinere  pcr  aercm 
facto    fcstinat  (v.  111 — 13G.).     Morae    omnis  impatientia 
anxiusquc   matris   aninius    bene    est   expressus  (v.  137 — 
145.) ;  nec  minus  ipsa  attonita  g^ravissimoque  dolore  subito 
oppressa,  ubi  aedes  apertas  ct  desolatas  invenit  (v.  146 — 
164.).    Comparatio,  quae  sequitur,  minus  est  apta  (v.  1G5 — 
169.).     Incidit  tandem  in  Electram,  nescio  cur,  latentem, 
quge  lectori  non  nunc  demum  innotescere  debuit ;  qua  visa 
Cereris  dolor  in  cxclamationes  et  interrogatiunculas,  osten- 
tationi  comparatas,  erumpit  (v.  170 — 192.).     Longam  Elec- 
tra  narrationem  incipit  earum  reriun,  quae  partira   in  scena 
jam  erant    acta?,  partim  agendae   potius,  quam  narrandae, 
fuissent,  partim  novas  sunt,  ut  Cyanes  in  fontcm  mutatio, 
fata   Sirenum,  quae   adeo   obscura  proferuntur,  ut  ex  illo 
quidem   loco  vix    possint  intelligi  (v.  193 — 253.).     Ceres, 
quae  cum  tigride,  cui  catuli  sunt  crepti,  comparatur,  Olym- 
pum  adit ;  primoque  vehementer  vociferando  et  increpando, 
deinde   misericordia  Deos,  inprimis  Latonam,  commovere 
studet,  ut,  ubi  Proserpina  sit,  indicent.     Qua  re  ubi  nihil 
perfici  vidit,  omnes  terras   se  pererraturam  esse  minatur 
(v. 260—  329.).  Quo  facto  vadit  ad  JStnam,  cjusque  igne  duas 
pinus  excisas  accendit,  iterque  mcditatum  ingreditur.    Haec 
ad  alia,  vel  graviora,  relata  fusius  tractata  sunt.     Rcliqua 
desunt. 

Ex  hac  brevi  carminis  totius  descriptione  cuique  erit  per- 
spicuum,  multa  esse,  quae  ad  narrationis  perfectae  atque  ab- 
solutaj  facti  cujusdam  notionem,  animo  et  mente  concep- 
tam,  exacta  reprehendi  possint ;  non  pauca  enim  adeo  man- 
ca  sunt,  ut  putes,  qusedara  in  duobus  primis  libris  interci- 
disse,  aut  poetam,  ut  tieri  solet,  quasdam  tantum  partes 
prima  statim  cura,  prout  vel  in  hac  vel  in  illa  re  opus  faci- 
lius  succederet,  perfecisse,  ceteras  secundis  curis  reliquisse, 
sed  vel  morte  vel  aliis  rebus  praepeditum  ad  incudem  revo- 
care  opus  non  potuisse.  Nec  dispositio  admodum  placet ; 
etiamsi  id  vitio  verti  non  possit,  quod  praecepta,  quae  ex 
rerum  ordine  et  collocatione  ab  Homero  et  Virgilio  adhibita, 
deducta  sunt,  Claudianus  non  sit  secutus.     Illa  enim  collo- 


IN    CL.   CLAUDIAT^U^r.  37 

catio  pro  argumenti  ratione  varia  esse  potest;  scmperquc 
probatiir,  si  virtutes  habet  illas,  quibus  expositio  epica  de- 
stituta  esso  omiiino  non  dobct,  ut  expcctationem  et  excitet 
et  augeat  et  tcneat.  f  psae  quoque  personae,  quas  inducun- 
tur,  quan(]uam  ot  indole  ct  moribus  divcrsa;  sint,  actionis 
varietalom  niliil  fore  augent,  prodeunt  tantum,  ut  oratiuncu- 
las  declamitent,  quas  nisi  respicias,  statuae  plerumque  sunt 
inanimes  in  sccna  ornatus  causa  positae,  non  actoros  fabu- 
\x.  Partes  quoque,  quas  poeta  illis  tribuit,  et  mores,  quos 
aftinxit,  dignitati,  qualem  quidem  poetae  antiquiores  singu- 
lis  statucrunt,  non  satis  convenire  videntur.  Jupitcr  ille 
pater  Doum  Plutonis  minis  anxius  ct  confusus  displicet, 
raulto  magis  timoris  turpitudinem  falsa  oraculorum  necessi- 
tate  celans,  et  principio  tertii  libri  Thrasonem  in  Deorum 
conciho  agens.  Quid  de  Plutono  dicam  ira  a\stuante  sine 
ulla  causa  idonea,  bellumque  non  indictum  et  quasi  ante  res 
repetitas  supcris  movonte?  Proserpina  pulclira  quidem 
puelhi  et  simplex,  sod  nulla  re,  qua  animos  in  se  convertat 
atque  aliqua  ratione  sibi  conciliet,  insignis,  telam  texit, 
flores  kgit,  ct  rapitur ;  vorum  nisi  rapta  clamassot,  fidemque 
deorum  ot  matris  implorassot,  vix  tandem  esset,  quod  vices 
ejus  doleremus.  Mater  sola  lectoris  mentem  occupat,  pro- 
cukpic  dubio  primas  actionis  partes  sustinet,  variaeque  ani- 
mi  commotiones,  quibus  agitatur,  convenienter  sunt  ex- 
pressae.  Jlla  sola  est,  cujus  caritate,  qua  ducitur  in  filiam, 
.suavitor  atficiauuir,  cujus  conditio,  otianisi  incogitantiam 
ejus  culpamus,  nobis  curae  sit,  quacum  indignemur  ot  iras- 
camur,  quamque  hbenter  per  orbem  terrarum  errantem  se- 
cuti  essomus,  nisi  illa  carminis  pars,  qua^  errores  ejus  con- 
tinebat,  intercidisset.  Ceterum  in  toto  carmine  nulla  inest 
animi  mairnitudo  cum  ipsius  fati  necessitate  colluctans,  qui 
animus  justus  et  propositi  tenax  ne  oppressus  quidem  flec- 
tatur,  cujus  vivo  quasi  exeraplo  discamus,  quantura  valeant 
vires  humana? ;  nulkun  certamen  virtutum  cum  vitiis,  quod 
vehementer  ad  nos  portinere  arbitraniur ;  nullai  insunt  diffi- 
cultates  aliae  post  alias  continuo  ol^ortte,  quae,  quaravis  pu- 
tasses  cas  insuperabiles,  tamen  ratione  improvisa  superan- 


38  PROLEGOMENA 

tur  ;  nulla  Dconim  iniracula  et  interventus,  quibus  res  hu- 
mantesubito  subvertuntur,  exitusque  novos  et  inexpectatos 
nanciscuntur ;  nulla  denique  oracula,  quae  arabiguitate  sua 
primum  homincs  in  fraudem  agunt,  deinde  aliis  ejusdem 
argumcnti  ilhistrata  rursus  in  rectam  viam  eos  deducunt, 
tandemque  rerum  fide  probantur.  llujus  generis  quidem 
aut  plura  aut  omnia  argumenti  ratio,  in  quo  Dii  tantum 
partes  sustinent,  non  admittit ;  nihilominus  tamen  inde  non 
potest  colhgi,  illud  epicaj  tractationi  omnino  fuisse  ineptum, 
cum  hoc  tantum  exploratura  habeamus,  finem  epici  canni- 
nis  et  admirationem  esse  et  delectationera,  parura  autem 
intersit,  quibus  rebus  ea  efficiantur,  nec,  quia  vulgaris  ratio, 
in  Homero  et  VirgiHo  adhibita,  locum  habeat  nullura,  se- 
quetur,  nulla  omnino  id  tieri  potuisse,  nisi  aliorum  ingenia 
nostro  modulo  metiri  sustineamus.  Iniquius,  raea  quidem 
de  sententia,  comparationem  Claudiani  cum  Ovidio  insti- 
tuit  Walchius,  cum  hic  diversum  plane  consiliura  sit  secu- 
tus,  ad  quod  si  ea,  quae  tradidit,  exigas,  totara  Ovidii  ratio- 
nem  optime  constare  mecum  senties.  Nihil  sane  in  illa  de 
Cereris  et  Proserpinae  fatis  narratiuncula,  cujus  in  summa 
facilitate,  non  in  epica  dignitate,  laus  consistit,  occurrit, 
cujus  causam  non  videas,  adeo,  ut  non  solum  res  gestae  le- 
gantur,  verum  etiam  intelhgantur,  nihil  omissura  depre- 
hendes,  quod  ad  rerum  gestarura  illustrationem  pertineat. 
Ingeniosa  certe,  ut  hoc  solo  utar,  et  naturahs  est  illa 
ratio,  qua  Pluto  apud  Ovidium  in  amorem  incidit ;  apud 
Claudianum  ca^cus  ille  est  et  subitus  irapetus,  qua  praeceps 
agitur,  cujus  nec  causa  nec  ratio  nec  incrementa  cognita 
sunt.  Frugura  quoque  repertio  est  illa  quidem  res  raaximi 
momenti,unde  omnis  ingeniorum  cuItus,omnes  coetus  civiles, 
omnisque  humanitas  originem  duxit.  Sed  gravitas  ejus 
summaque  dignitas  non  cuivis  satis  obvia  est,  sed  perpen- 
denti  tantura,  et  eorum,  quae  inde  secuta  sunt,  seriem  animo 
consideranti.  Quae  cum  paulo  remotiora  sint,  nec  poeta  id 
egerit,  ut  hcec  lectori  succurrerent,  factum  est,  ut  tota  res 
minorem  ad  aniraum  vim  haberet.  Omnino  fabula  est  ejus- 
modi,  ut  tractantem  copia  rerum  magis  quam  inopia  urgeat; 


IN    CI-.    CLAUDIANUM.  30 

cst  cnim  imiltoniin  i^octuruni  pcrpolitionc  tritii  atqiic  dc- 
cantata,  variique  niythi  cum  illa  conjuncti  sunt,  qui  non 
solura  ad  argunicnti  dilationcm  atque  amplilicationcm,  scd 
ctiam  ad  ornatum  ct  varietatcm  pertincrc  possint.  His 
Claudianus  quidcm  usus  cst,  minus  tamcn  ad  actioncm  va- 
riandam  et  nmltiplicandam,  quam  ad  rerum  descriptioncs 
facultatisque  oratoria;  ostentationem.  Quod  enim  ex  omni- 
bus  carminibus,  paucis  tantum  cxccptis,  constat,  ctiam  ex 
hoc  elucet,  Claudianum  neutiquam  ingenio  destitutum,  sed 
totum  illud  consumtum  esse  in  elocutione,  ita  ut  invcntioni 
vacarc  non  posset. 

Sequuntur  epistola%  quarum  dignitatem  reliquis  carmini- 
bus  inferiorem  putat  Gcsnerus  adeo,  ut  existimet,  sibi  ro- 
gandum  esse  lectorem,  ne  cx  illis  virtutes  Claudiani  ponde- 
ret,  seu  nc  arbitretur,  quoniara  superiora  egregia  fuerint, 
etiam  has  sibi  esse  imitandas.  Moverunt  illum  virum  doc- 
tissimum  ea,  qua'  olim  solebant  cum  de  universo  epistola- 
rum  generc,  tum  de  epistolis  poeticis  disputari,  omnibus  ad 
Ciceronis  et  Horatii  epistolas  rclatis.  Sednec  Cicero  tenui 
et  incomto  scribcndi  genere  sempcr  usus  est,  verum  ad  res, 
personas,  et  tcmpora  accommodato;  neque  Ovidius,qui  illud 
genus  praecipue  exomavit,  nusquam  exsurgit  sermonequc 
utitur  exquisitiore.  Quae  cum  ita  sint,  Gesnero  assentiri 
non  possum ;  quanquam  non  is  sum,  qui  putera,  in  illis  epis- 
tolis  poeticis  luculenta  facultatis  poeticae  specimina  Claudi- 
anum  edidisse.  Si  a  scribendi  genere  recedas,  quod  nimis 
quffisitum  interdum  adco  tumet,  illa  carmina  minimc  in  pos- 
tremis  ejus  sunt  habcnda  ;  et  illud  ad  Olybriura,  in  (|uod  in- 
primis  censoris  severitatcm  destringit  Gesnerus,  mihi  qui- 
dem  non  admodura  displicet,  cum  reputem,  epistolara  esse 
ad  poetani  et  oratorem  copiosura  et  grandiloquura  (v.  3. 
sqq.),  cujus  judicio  et  voluntati  vel  in  literis  conscribendis 
esset  servienduni.  De  prima  epistola,  seu  carmine  xxxix. 
jam  supra  locutus  sura :  quae  restant,  ad  dicendi  genus 
Claudiani  universum  pertinent,  de  quo  iufra  scimo  erit. 

Veniamus  jam  ad  illa  carmina,  quee  EidyUia,  nomine  sa- 
tis  iwdefinito,  vocantur,  narrationes  et  descriptiones  similes 


40  PROLEGOMENA 

quibnsdara,  quae  Statii  Sylvis  continentur,  illisque  Ausonii 
carminibus,  qune  sub  eodem  nomine  venduntur,  continentia. 
Habent  hoc  peculiare,  quod  rem  aliquam,  vel  minus  notam, 
vel  memorabilem,  exponunt,  aut  aliquid  vel  a  natura  vel  ab 
arte  profectum  describunt.  In  toto  hoc  genere  saepius  acci- 
dit,  ut  poiitas  pictorum  officia  et  munus  occupent,  in  eoque 
nequicquam  laborent,  quodpoeseos  rationon  possit  efScere. 
Descriptio  enim  alicujus  rei  verbis  instituta,  quae  necessa- 
rio  fit  partibus  aliis  post  alias  descriptis,  quarum  priorum 
imagines  vel  deletae  sunt  vel  obscuriores  factae  prius,  quam 
ordine  ad  posteriores  veneris,  tam  vivida  et  luculenta  esse 
nullo  modo  potest,  quam  ejusdem  imago  lineamentis  et  co- 
loribus  in  tabula  aliqua  expressa  oculisque  exposita.  Ima- 
ginandi  vis  in  ordinem  quasi  coacta  et  coercita,  facultate 
libere  agendi  exclusa,  incassum  laborat  ea  repetere  seu  reti- 
nere,  quae  jam  extincta  sunt  seu  evanescunt,  atque  inde 
frigus  animis  oboritur,  quod  vel  splendidissiraae  dictiones 
non  possunt  defendere.  Videntur  haec  carmina  ad  ea  per- 
tinere,  in  quibus  plerumque  ingenii  periculum  facerent,  qui 
versibus  scribendis  operam  dare  instituerent,  autjamexer- 
citati  in  hac  re  otium  fallerent.  Fortasse  etiam  hoc  genus 
in  grammaticorum  schoHs  natum  est,  cum  magistri  discipulis 
rem  aliquam,  a  vetere  aliquo  poeta  paucis  tantum  versibus 
tractatam,  imitandara,  variandam,  omnique  ratione  locuple- 
tandam  proponerent.  Hinc  a  poetis  recentioribus,  ingenio 
non  admodum  abundantibus,  sed  sermonis  poetici  artem 
probe  edoctis,  retentum  est  studioque  singulari  excultum. 
Narrationem  continet  primum  carmen,  quod  iuscriptum  est 
Phocnix ;  et  septimum,  in  quo  exponitur  pium  facinus  duo- 
rum  fratrura,  qui  parentes  suos  senes  in  yEtna?  montis  erup- 
tione  huraeris  sublatos  servarunt.  Reliqua  vel  rem  aliquam 
describunt,  vel  narratiunculam  descriptioni  adjunctam  ha- 
bent.  Quanquam  acumen  quaesitum,  doctrinae  ostentatio,  et 
miraculorum  studium  in  omnibus  se  exserat :  tamen,  si 
verum  fatendum  est,  haec  parva  carmina  illis  longioribus,  in 
quibus  rhetor  se  jactat,  longe  praestare  videntur.  Colorem, 
quo  scholae  infecerunt  poiitam,  etiam  in  his  videas ;  praeci- 


IN    CL.    CLAUDIAT^l  Af.  41 

pue  in  secundo  ct  quiuto,  quibus  principia  obtio;erunt  mao;is 
ab  oratoris  quam  a  pootaMacultate  profecta ;  sed  in  hoc 
Martis  ct  Vcneris,  quorum  ille  ex  ierro,  ha^c  ex  mag- 
nete  erat  lacta,  connubium  eleganter  cst  descriptum,  nec 
sine  vohiptatis  sensu  le^elur.  Quartuni  carmen  in  linc 
mancum  est,  pannumque,  ni  lallor,  stulte  assutum  habet. 
Pars  ultima,  qufe  periit,  descriptionem  Nili  exundantis, 
faciemque  .Eu^ypti  inferioris  in  mare,  insiilis  innumeris  con- 
situm,  nuitata»,  continuisse  videtur.  In  descriptione  Aponi 
fontis,  quod  argumentum  est  sexti  carminis,  passim  virtutes 
et  vitia  Ovidii  aguoscuntur  :  est  tamen  ex  omnibus  therraa- 
rum  descriptionibus,  qua?cumque  apud  veteres  loguutur,  et 
multce  ad  nos  pervenere,  long:e  optima.  In  ultimo,  quod  ex 
piorum  fratrum,  quorum  statua^.  jipud  Catinam  fuisse  di- 
cuntur,  contemplatione  natum  est,  Chiudianus  poetis  recen- 
tioribus  exemplum  proposuit,  quomodo  pulchrum  artis  sta- 
tuariaj  opus  pulchre  possit  describi.  Sed  de  hoc  carminum 
genere  hactenus:  properemus  ad  reliqua. 

Carmina  minora  varii  argumenti  varia^que  dignitatis,  quae 
communi  epigrammatum  nomine  vulgo  complectuntur,  ad- 
huc  restant.  £x  his  salem  habent  et  urbanitatem  xxiv.  in 
Alethium quaestorem,  etxxvii.  in  JacobumMagistrumequi- 
tum.  lllius  versus  Claudianus  riserat,  rationeque  ironica 
iram  ejus  deprecatur  ;  hunc  per  omnes  sanctos,  superstitio- 
nera  forsan  Christianorum  ridens,  rogat,  ne  criticum  agere 
velit  versuum  suorum.  Item  xxix.  satis  lepidum  est,  cx 
ambiguitate  vocis  pedis  in  podagricum  de  versibus  claudi- 
cantibus  judicantem.  Aculeum  quoque  habet  xxx.  in  Theo- 
dorum  et  Iladrianum.  Mordacia  sunt,  sed  lasciva  obscoe- 
nitate,  xxv.  et  xxvi.  in  Curetium.  Ex  his  omnibus  et 
Alexandrinum  Nostrum  fuisse  et  dicacem  tuto  colligas,  quaj 
sane  Martialis  carminibus  non  suut  inferiora.  Huc  pertinet 
quoque  xmi.  nimis  obscurum.  Brevem  sententiam  conti- 
nent  et  acutam  xxxix.  XL.  et  xli. 

Ex  illo  genere,  quod  rei  naturam  lepide  exprimit,  sunt  vi. 
VII.  VIII.  IX.  x.  XI.  XII.  Latina,  et  xiii.  xiv.  Grtcca  de 
Crystallo  iuscripta,  a  diversis  forsan  auctoribus  profecta. 


42  PROLEGOMENA 

In  quibusdam  acuraen  nimis  quajsitum  cst,  et  xviii.  in 
Sphaeram  Archimedis.  Inventio  est  venustissima.  Jupiter 
sphajrara  illam  admirans  inducitur. 

Elegans  sentcntia  continetur  carmine  v.  in  concham,  e 
qua  Serena  lavatur.  Huc  pertinet  quoque  xxxiv.  de  bal- 
neis  Quintianis. 

Pro  epigrammatum  natura  nimis  forsan  longum  est  i.  et 
IT.  quorum  primum  mulas  Gallicas  describit  barbarse  voci 
Galli  actoris  obtemperantes,  ut  mirum  non  amplius  sit, 
Orpheum  cantu  pecudes  demulsisse  :  alterum  in  senem  Ve- 
ronensem,  qui  suburbium  nunquam  egressus  est ;  in  quo  na- 
tura  ejusmodi  hominis,  rerum  cognitione,  quam  peregrina- 
tiones  afFerre  solent,  plane  destituti,  summaque  vitae  simpli- 
citas  vigorque  corporis  nuUis  vitiis  imminutus,  quee  in  mag- 
no  hominum  coetu  et  nasci  et  disci  solent,  egregie  describitur. 
Acumen  latet  in  duobus  versibus  supremis,  ubi  ille  cum 
peregrinatore  comparatur. 

Armentum  describit  iv.  in  tabula  forsan  pictum,  et 
XXXVII.  quadrigam  marmoream  acumine  operose  quaesito. 

Carminibus  xx.  xxi.  xxii.  xxiii.  munera  Serenae  ad 
Honorium  missa  prosecutus  est ;  non  invenusta  illa  quidem, 
muneribus  tamen  ipsis  commendanda. 

Frigida  sunt  iii.  xxxi.  xxviii.  et  xliii.;  nec  non 
Graeca  xvi.  et  xvii. 

Fragmenta  sunt  xxxn.  xxxv.  xxxviii.  xliv.  l.  et 
XV.  Greecum,  seu  non  satis  liquet,  quid  sibi  voluerit  poeta. 
Forsan  amore  correptus  Apollinem,  qui  ipse  quoque  amoris 
vim  senserat,  rogat,  ut  sibi  canturo  adsit. 

A  pia  quidem  mente,  sed  ab  omni  gratia  poetica  desti- 
tuta,  XLV.  XLviii.  XLix.  Latina,  et  xlvi.  xlvii.  Graeca 
sunt  profecta,  ut  mireris  fuisse,  qui  arbitrarentur,  illa  Clau- 
diani  ingenio  deberi. 

Plane  obscurum  est  xix.  de  Polycaste  et  Perdice  inscrip- 
tum.  Spectat  enim  rem  aliquam,  quae  nobis  plane  est  in- 
cognita. 

Demonstratis  iis,  quae  Claudianus  in  inveniendo,  quse 
primaria  poeseos  virtus  est,  et  in  dispouendo  praestiterit. 


IN    CL.    CLAUDIANUM.  43 

veuiainus  tandeiu  ad  euuutiatiouem  scu  ad  iudolem  sermonis, 
quo  est  usus.  Scripta  ejus  vel  obiter  perlustrauti  statim 
apparet,  illuui  adhibuissc  diccndi  «jenns  copiosissimum. 
Ornatum  petivit  cum  ex  rebus  tum  ex  sententiis.  Ad  rerum 
copiam,  qua  semper  vel  in  arirumento  maxime  tenui  et  exili 
solet  abuudare,  periiuet  doctriucO  ostcutatio,  (pia  ncmo  fere 
poetarum  Latinorum  ante  eum  tantopcre  sibi  placuisse  vide- 
tur,  quanquauj  jampridem  eam  adliibere  coeperant,  eoque 
majori  sempcr  studio,  quo  magis  iui^cnii  defectum,  cujus 
sibi  conscii  essent,  illis  subsidiis  cuperent  supplere.  Quod 
quidem  studium,  cujus  fons  in  natura  auimi  humani,  non 
vera'  utilitati,  sed  fanui?  iuani,  servieutis  partim,  partim  in 
ipsa  imitandi  ratione  situs  est,  nulla  alia  civitas  maj^is  alere 
atque  excitarc  poterat,  quam  Alexaudria,  et  virorum  omni 
literarum  genere  doctorum  copia,  et  monumentorum  scrip- 
torum  multitudine,  ubi  summa  omnium  artium  ac  discipli- 
narum,  quas  quidem  tuuc  hominum  solertia  excogitaverat, 
brevi  et  uullo  fere  negotio  poterat  colligi.  Quo  amplior 
autem  et  diftiisior  crat  rerura  cognitio,  qua  memoriam  locu- 
pletabant,  eo  minor  suberat  facultas  meute  et  cogitatione 
eam  digerendi,  ejusque  acumiui  subjiciendi.  Qua  utilitate, 
quae  ad  subigcndum  formandumque  ingenium  unica  est, 
plane  taudem  neglecta,  illa  sola  est  relicta,  per  se  nullius 
prctii,  quam  iu  osteutatione  scientiaj  collocabant.  Hac 
quoque  usi  sunt  poetae,  nec  in  postremis  Claudianus.  So- 
lent  quidem  vulgo,  in  quibus  poetis  illud  studium  se  exerit, 
eos  doctos  vocare,  corumque  doctrinam  maguopere  admi- 
rari :  veruni,  etiamsi  sumas,  non  omnia,  quae  scirent,  eos 
eifudisse,  sed  longe  plura  retiimisse,  solidaj  tamen  erudi- 
tionis  gloriam  hujusmodi  poeta3  nequaquam  merentur ; 
quandoquidem  omnia,  quoe  venditant,  puerili  studio  in 
scholis  erant  comparata,  aut  aliunde  facili  negotio  quaesita, 
ut  memoria  tantum  opus  esset  mediocri  ad  ea  complectenda, 
nullaque  fere  mentis  contentione  ad  ea  iutelligenda.  Quam 
ob  rem  nescio,  an  vanitas  illorum  potius  ridcnda,  quam 
doctriuae  ubertas  suspicienda  sit.  Claudianus  in  iis  rebus, 
quae  ad  philosophicas  disciplinas  pertinent,  cum  Mallii 
prudentiam  laudaret,  suam  ipsius  lectoribus  jactitasse  vi- 


44  fnOLEGOMENA 

deri  potest;   nam  omnis  divinaium  humanariimque  reruni 

scientiae  potiora  capita,  diversasque  de  iis  philosophorum 

opiniones  maxime  memorabiles  exposuit.     Etiam  astrono- 

mia3  exquisitioris,  non  poeticae,  cognitionem  ostendit  multis 

in  locis,    quic  tamen   ex  Claudii  Ptolemaei   inde  tempore 

Alexandrinos,  qui  quidem  doctrina  vel  leviter  essent  imbuti, 

fugere  non  poterant.     Quae  etsi  sint  per  se  egregia,  tamen 

poeseos  naturae  parum   accommodata    esse    dici  possvmt; 

etenim  illa  res  tantum  ita  prosequitur,  ut  in  sensus  incur- 

runt,  respuitque  subtiles  illas  rationes,  quae  calculo  tantum 

posito  aut  mente  et  ratiocinatione  colliguntur,     Nemo  sane 

frequentior  fuit  Claudiano  in  fabulis  antiquis  proferendis  et 

coacervandis,  quas  mutare  solet  interdum  et  variare  et  ra- 

tioni  pliilosophicae  accommodare  Stoicorum,  qui  hoc  inpri- 

mis  instituerunt,  et  popularium  suorum  exemplo ;  ita,  ut 

non  necesse  sit  in  iis,    in    quibus  a  vulgari  consuetudine 

recedit,  ad  obscuram  Heraclidis  disciplinam  confugere,  aut 

alios  auctores  circumspicere,  quos  secutus  sit.     Terrarura 

quoque  et  regionum  descriptionibus  abundat ;  quod  mirura 

esse  nequit,  cum  Alexandriee  geographiae  studia  florerent. 

Qua  in  re  simul  apparet,  eum  illorum,  quae  versus  septen- 

trionem  sita  sunt,  vei  imperfectam  vel  nullam  habuisse  cog- 

nitionem ;  et  in  quibusdam  aliis,  quorum  verum  situm  igno- 

raret,  ut  passim  alii  quoque  fecerunt,  ingenio  indulsisse. 

Praecipue  splendidissimorum  urbium,  montium,  et  fluminum, 

velmythis  celebratorum,  vel  rerum  annalibus  memorabihum, 

frequens  fit    ubique  mentio,   nulla  fere   habita  in  urbibus 

ratione,  utrum  extarent  adhuc,  an  ruinae  tantum  superessent. 

In  exponendis  quoque    rebus    suo   tempore    gestis  colores 

solet  petere  ex    antiquorum  et  Graecorum  et  Romanorum 

moribus  atque  institutis,  id  quod  in  promtu  debet  esse  car- 

mina  ejus  legenti,  nc  ea,  quae  diu  jam  in  desuetudincm  vene- 

rint,  Claudiani  adhuc  temporibus  obtinuisse  existimentur. 

Qua  re  hoc  est  consecutus,  ut  iis  dicendi  formtdis  posset 

uti,     quas    prisci     poetae    adhibuerant,    suaeque    orationi 

antiqtiitiitis   dignitatem    conciliaret.       Sed   inde    interpreti 

difficultates  ortae  sunt  ad  dissolvendum  plerumque  difficil- 

limae.      Ritus  enira,  instituta,  religiones  Graecorum,  Ro- 


IN    CL.    CLAUDIANUM.  45 

inanorum  aliaramque  genlium  ita  erant  ea  tempestate  con- 
fusa,  ut  ex  illa  colltiviciiova  ])lane  rernm  faeiesexorta  essct, 
qua!  rnrsus  subinde  \ariis  ex  causis  nuitabatnr,  aliamque 
spcci<>m  quotidie  pfcne  induebat.  In  his  et  pnblicaj  ct 
privata'  vita^  vicissitndinibus  tantnm  abes(,  nt  detinirc  pos- 
simus,  qna?  cuique  tcmpori  fncrint  propria,  quidquc  postea 
vel  demtum  vcl  additum  vel  immutatum  sit,  ut  ne  eam  qui- 
dem  rernm  Ibrmam,  qualis  Claudiani  aevo  fuerit,  cojjnitam 
perspectaniqne  habeamus.  Ita  fit,  ut  in  ejns  carmiuibus 
voces  (juid<Mn  audiamus  et  legamns  in  priorum  poetarum 
monurn*  ntis  satis  obvias,  rerum  autem  ratio  per  illas  expres- 
sarum  interdum  nos  fugiat,  quando  cx  adjunctis  cognosci- 
mus,  cam  ab  autiqua  illa  et  vulgari  diversam  fuisse.  Ad- 
mirabilis  porro  erat  m<uum  Roinanornm  in  homine  Alexan- 
drino  cognitio,  eornm  prccsertim,  qui  locnm  habucrant  in 
libera  republica ;  hanc  quoque  quavis  pagina  ostentat,  ex- 
eraplaquc  et  comparationes  inde  alias  supcr  alias  repetit, 
quasi  id  egerit,  ut  dominatum  inanibus  libertatis  verbis 
commcndaret ;  nec  in  omni  historia  Romana  vix  factum  ali- 
quod  seu  res  accidit  memoratu  digna,  cujus  ille  loco  ple- 
rumque  apto  mcntiouem  non  faciat,  passimque  rebus  prae- 
sentibus  iugeniose  accommodet. 

Prajterea  diccndi  genus,  quo  Claudianus  usus  est,  simili- 
tudinum,  comparationuni,  tignrarum,  troporum  est  refertum, 
quorum  in  iis  carminibns,  qua^  in  laudem  vel  in  vitupera- 
tioncm  alicnjns  scripla  sunt,  iis  plerumque  gaudet,  quibus 
res  supra  modum  vcl  augentur  vel  deprimuntur.  Oratio 
non  ex  mentis  conditione  sponte  nata,  ita  ut  ex  ejus  colore 
suum  colorem  trahcret,  sed  arte  qujt-sita  est,  singulaque  ad 
praeccptioncs  quasi  composita  sunt.  Unde  factum  est,  ut 
illa  imaginis  sit  instar,  ad  pictura?  quidem  leges  delineatae, 
pigmcntis  non  naturalibus,  sed  exquisitissimis  quibnsque, 
obductae,  vitam  stolide  ludentis,  non  oculos  animosque  con- 
templantium,  sibique  imponi  libenter  patientiura,  fascina- 
tione  suavissima  perstringentis.  Quemadmodum  omnes 
res  ad  ostentationera  comparatae  sunt  et  congcstae,  uon  ut 
adrairationem  raoveant,    quippe   iu  quo  declamator  raro 


46  PROLEGOMENA 

soleat  acquiescere,  sed  ut  attonitos  homines  reddant,  mira- 
culoque  stupentes ;  ita  etiam  in  elocutione  nullae  sunt 
luminum  et  umbrarum  gratae  vices,  suavesque  raisturae, 
colores  non  ad  veritatem  temperati  rerumque  naturae  con- 
venientes;  nullae  partes  sapienter  neglectae  recedunt,  ut, 
quae  potiores  sint,  sponte  emineant,  sed  ad  modum 
picturarum  Sinensium  magna  est  rerum  varietas  sine 
ulla  copulatione  et  consilio,  lumina  ardent  tenebris  ad- 
jectis,  pigmentorum  fulgor  oculos  graviter  ferit,  omniaque 
plana  et  in  eadem  superficie  jacentia  deprehenduntur. 
Cum  animus  poetae  rebus  ipsis  non  magnopere  moveretur, 
nihilominus  tamen  aflFectus  vehementes  essent  simulandi : 
ad  eas  confugit  rationes,  quas  verae  mentis  commotiones 
antiquioribus  poetis  et  oratoribus  suggesserant,  iisque  pro 
instrumentis  usus  est  ad  sensus  simulandos,  quas  ipse 
habere  non  posset.  Neqiie  sane  mirum  est,  illum  infiatum 
passira  et  tumidum  esse  factum,  ubi  grandis  et  sublimis 
videri  vellet,  cum  ipsa  ostentandi  ratio  ita  sit  comparata,  ut 
quae  in  medio  posita  sunt  transeat,  et  extrema  semper  secte- 
tur.  Quando  enim  veri  sensus  desunt,  ideoque  nihil  est,  ad 
quod  verba  et  dictiones  referas  ;  fieri  non  potest,  quin  tumi- 
da  fiant,  quse  subliraia  velies,  improba,  quae  audentia,  et 
nimia,  quae  pleua.  Omnes  praeterea,  qui  ingenio,  vel  natura 
vel  consuetudine  circumscripto,  utuntur,  ut  totum  mente 
complecti,  partesque  inter  se  ad  convenientiam  totius  ac- 
commodate  disponere  non  valeant,  in  singuHs  merabris,  iis 
praesertim,  quae  amplissimas  descriptiones  admittant,  ornan- 
dis  occupati  esse  solent.  Cujus  rei  exempla  cum  plurima 
apud  recentioris  temporis  poetas,  tum  etiam  apud  Nostrum 
occurrunt ;  adeo,  ut  interdum  videantnr  illis  locis  non  pro 
luminibus  esse  usi,  quibus  totum  distinguerent,  sed  carmina 
sua  scripsisse,  ut  fila  haberent,  quibus  gemmulas  istas,  ante 
comparatas  et  politas,  ordine  quasi  continuarent.  Illae 
descriptiones  etiam  hoc  habent  proprium,  quod  omnis  fere 
cura  consumta  est  in  materiis  exquisitissirais  et  pretiosissi- 
mis  undique  colligendis,  ratio  auteni,  qua  composita  sunt 
omnia,   vel  omnino  intcrdum  neglecta  est,  vel  tara  insulse 


IN    CL.   CLAUDIANUM.  47 

(lesiguata,  ut  statim  videas,  pulchri  et  venusti  sensum,  qui 
ordine  rerum  aptaquc  illarum  copulatione  ccrnitur,  incptas 
et  puerili  cessisse  may:niticcnti;r,  qua?  impcritorum  tantura 
oculos  pascat,  nauseam  vero  moveat  genuinae  elesj^antiae 
assuclactis.  Ne  tamen  iniquam  de  Claudiano  sententiam 
feramus,  hoc  tenendum  est,  in  illo  carminum  genere,  ad 
quod  necessitas  magis  illum  corapulit,  quam  animi  volmitas 
adduxit,  et  in  quo,  quod  profecto  dolendum  est,  ingenium 
suum  haud  mediocre  consumsit,  plurimum  illorum  judicio 
erat  dandum,  quorum  laudes  essent  sibi  celebrandae.  In  his 
enira,  non  quod  tibi  magnificum  et  praeclarum  videatur,  di- 
cendum  cst,  non  eo  modo,  qui  solus  recto  rerum  judicio 
possit  probari ;  sed  ea,  quorura  causa  maxime  sibi  plaudant, 
eaque  ratione,  qua  obtusus  eorum  sensus  et  judicium,  nulla 
fcre  politiori  hurnanitate  cxcultum,  laetetur.  Barbarorum 
autem  oculos  venusta  rerum  forraa  raro  in  se  solet  conver- 
tere ;  aut,  etiarasi  naturae  beneficio  raoUiores  sensus  nacti 
sint,  taraen  raateria  ipsa  forraara  commendet  necesse  est, 
quam  sint  admiraturi.  In  iisdem  carminibus  nimio  artis 
ostentandae  studio  laborant  etiam  omnes  fere  comparationes 
et  sirailitudines,  quas,  cum  ad  ornatum,  cui  in  illo  scribendi 
generemaxime  inser\atur,  pertineant,  frequentius  occurrunt. 
Plane  nova  invenire  in  tanta  poetarum,  qui  praecesserant, 
multitudine,  difficile  erat  ct  oranino  arduura  ei,  qui  a  pueris 
ad  imitationem  ahorum  ingenium  suum  composuerat;  de- 
cantata  autem  repetere  non  erat  poiitae,  ingeniosi  nomen 
sibi  vindicantis  :  oranis  igitur  opera  in  variandis,  exoman- 
dis,  et  dilatandis  erat  impendenda,  in  quo  etiam  oranem 
dicendi  copiam  exposuisse  Claudianus  videri  potest.  Quan- 
quam  enim  saepius  eandera  rem  profert,  tamen  semper  fere 
tanto  verborura  delectu,  tam  nova  sententiarum  conversione 
ntitur,  ut,  nisi  penitius  attendas,  vix  repetita  te  legere  sen- 
tias ;  atque  id  non  solum  fecit  in  iis,  quae  hoc  natura  habent, 
ut  variandi  copiam  ultro  praebeant,  verum  etiarn  in  vulgari- 
bus  atque  tritis,  quaj  minus  in  exornandi  studio  excrcitatus, 
aut  minori  ingenii  ubertate  instructus,  vix  somcl  splendide 
extulisset,  sine  taedio  iterare  se  possc  desperasset.     Atquc, 


48  PROLEGOMKNA 

quod  difficillimum  in  hoc  genere  est,  ut  et  satietatem  lecto- 
rum  evites,  ot  in  pnerorum  Indibria  non  incidas,  hoc  fere 
seraper  providit  inexhausta  ingenii  sui  copia.  Mihi  qui- 
dem,  carminum  lectionem  per  intervalla  repetenti,  oborta 
semper  est  ea  cogitatio,  ut  statuerem,  Claudianum  non  tam 
sententiarum  copiae  studuisse,  etiamsi  et  his  abundat,  quam 
singulis  novo  semper  modo  variandis,  atque  in  hac  re  sum- 
mam  elocutionis  collocasse.  In  verbis  semper  summus 
adhibitus  est  delectus,  ita  ut  in  rebus  laudandis  gravissima 
quseqne  et  ornatissima  et  maximam  vim  habentia  delege- 
rlt ;  in  vituperandis  haud  raro  quidem  ad  twrpia  descendit,  in 
quibus  tamcn  vel  acumen  vel  elegantiam,  siquidem  illa  in 
istiusmodi  rebus  possit  locum  habere,  agnosces,  neque  un- 
quam  ornatum  poeticum  desiderabis.  Inprimis  ad  indo- 
lem  Claudiani  sermonis  pertinet  gravissimorum  epitlietorum 
copia,  nusquam  fere  temere,  sed  magna  cum  diligentia 
positorum,  qua?  quidem  interdum  nimio  studio  quaesita 
pauloque  altius  petita  sunt,  ut  vix  possis  dispicere,  quid 
poeta  sit  secutus.  Illis  potissimum  usus  est  pro  gemmulis, 
quibus  orationem  distingueret,  et  splendorem,  non  tam  grato 
lumine  fulgentem,  quam  scintillantem,  per  totum  ejus  decur- 
sum  difFunderet,  qui  quoque  eam  vim  habuit,  ut  vel  doctissi- 
morum  et  elegantissimorum  virorum  oculos  adeo  deliniret, 
ut  in  reliquis  sermonis  vitiis  coecutirent,  aut  judices  essent 
nimis  dissoluti.  Omnes  enim  propemodum  ita  existimave- 
runt,  Claudianum  poetam  esse  inter  Latinos  Virgilio  tantum 
postponendum,  ejusque  lectione  veheraenter  delectati  sunt. 
'Nec,  si  sermonis  cultum  et  splendorem,  verborum  suavera 
collocationem,versuum  numerum  et  diligentiam  consideres, 
habes  sane,  quod  illorum  judicium  magnopere  depreheudas, 
quippe  qui  in  illis,  quas  ad  instrumenta  tantum  artis  poeticae 
rectius  referenda  sunt,  quam  ad  verara  ejus  indolem  et  na- 
turam,  oranem  illius  facultatis  vim  sitam  esse  arbitrarentur. 
Sunt  tamen  verborum  et  enuntiationum  complexiones,  quan^ 
quara  suam  suavitatera  habent,  auribusque  concentu  suo 
blandiuntur,  oratoriaj  magis  quam  poeticas.  Modo  senten-r 
tiae  per  plurium  membrorum,  uumerose  et  concinne  iut^r  se 


IN    CL.    CLAUDIANUM.  49 

copulatorum,  continuatiouem  devolvuntur  ;  modo  eadem 
res  bis,  tcr,  interdum  quatcr  alia  sentcntiarum  couver.sioue 
aliisquc  verbis  iteratur  :  scd  mcmbris  coucisis,  nuUaque 
copulatioue  junctis,  ut  in  summa  dicendi  copia  species 
aliqua  brevitatis  ostcndatur.  Intcrdnm  nou  membra  solum 
membris,  sed  verba  etiam  verbis  respondcnt ;  concinnitasque 
non  sponte  oblata,  sed  curiose  quaesita,  apparet :  id  quod 
omnino  indolcm  scrmonis  pauegyrici  ostcndit,  qua?  non, 
solum  in  Pliuio  juniore,  sed  etiam  in  illis,  qui  eum  sccuti 
sunt,  deprclieuditur,  et  rcmansit  in  carminibus  panegyricis, 
ut  vel  ex  hoc  toutem  agnoscas,  unde  illa  sunt  derivata. 
Frequentissime  occurrunt  dua?  cnuntiationes,  caudem  sen- 
tcntiam  complectentes,  quarum,  quod  altcra  per  atiirmatio- 
nem  expressit,  allcra  per  negationem  elTcrt  numeris  priori 
rcspondeus.  Ad  communcm  versuum,  quibus  Claudiauus 
utitur,  indolem  referas,  quod  graves  sunt,  et  sonori  et  splen- 
didi  ;  non  sempcr  quidem  tauta  arte  inter  se  contexti,  quan- 
tam  in  Virgilio  admiramur,  cujus  rhythmicae  versuum  con- 
tinuationes  jure  putandae  sunt  attigisse  surama,  ad  quas  ia 
illo  artiticio  po.ssit  perveniri.  Huic  autem  rei  Claudianus 
temporis  angustiis  exclusus  non  eam  poterat  curam  impen- 
dere,  qua  Virgilius  carmina  sua  perpolivit.  Quam  limatae 
autem  aures  nostri  poetas  luerint,  et  quam  eiegans  ipse  in 
versuum  constructionc,  multa  loca  ostendunt ;  inprimis  ea, 
ubi  versuum  numerus  ad  sensuum  et  rerura  rationera  attem- 
peratus  deprehenditur.  Non  est  igitur,  quod  negemus,  in 
artificio  poetico  Claudianum  fuisse  maxime  exercitatum  ; 
sed,  si  ille  nihil  praeter  panegyrica,  et  epicum  illud  car- 
men,  quod  de  raptu  Proserpinae  cst  inscriptum,  reliquisset, 
nihilominus  tamen  non  magis  genuinus  Calliopes  ahminus 
csset  habcndus,  quam  Seneca  tragicus  Thaliae,  etiamsi  in 
dialogis  hujus  spiritum  tragicum,  et  in  choris  lyricam 
majestatem  non  magnopere  desideres.  Ex  parvis  autem 
quibusdam  carminibus,  ut  supra  monuimus,  tuto  possumus 
coUigere,  Claudiani  ingenium  meliori  tempore  fuisse  dig- 
num ;  gloriaeque  suae  apud  posteros  eum  melius  consuluisse, 
si  vacuus  a  curis  et  vulgi  securus  in  antris  et  umbraculis 

Delph.  et  Var.  Clas.  Claud.  D 


50  FROLEGOMENA 

Musarum  esset  versatus,  nec  invitas  eas  in  domum  Honorii 
et  Stilichonis,  tanquam  in  pistrinum,  compegisset.  In  om- 
nibus  autem  vitiis,  qua?  illi  jure  exprobrari  possunt,  talis 
tamen  est,  qualem  illa  tempestate  nequaquam  expectasses  : 
tantam  in  quibusdam  carminibus  parvis  et  in  singulis  reli- 
quorum  locis  ostendit  ingenii  elegantiam,  tanta  est  sermo- 
nis,  quem  adhibuit,  puritas,  ut  raro  sasculi  in  barbariem 
inclinantis  vestigia  occurrant.  Quae  cum  ita  sint,  recte 
dixeris,  errorem  quendam  naturae  Claudiani  ingenium,  tan- 
quam  semen  aliquod,  non  veris  tempore  apto,  sed  aestate 
jam  inclinata,  terris  intulisse,  quae  herbam  quidem  hixurian- 
tcm  produxerint  et  flores  fructiis  ostendentes  uberrimos,  qui 
tamen  ad  maturitatem  perveuire  non  potuerint.  Accedit 
quoque,  quod  carmina  ejus  pleraque  sunt  ejusmodi,  quae 
non  liber  animi  impetus  fudit,  sed  quae  debeut  originem 
occasioni  subito  obortae,  non  satis  opportunae  ad  mentem 
magnitudinis  et  admirationis  sensu  inflammandam;  nec, 
etiamsi  eum  ab  aliis  negotiis  plane  vacuum  cogitamus  fuisse, 
satis  mirari  possumus,  quod  tot  saepe  carmina,  tam  prolixa, 
in  tanta  rerum  jejunitate,  uno  eodemque  anno  conficere 
potuit.  Cum  quoque,  quae  scripsisset,  statim  recitanda  et 
in  patronorum  honorem  evuiganda  essent,  Horatiano  prae- 
cepto,  ut  scripta  nonum  in  annum  premantur,  non  poterat 
uti,  illaque  opportunitate,  quam  optimis  quibusque  poetis 
fortuna  non  negavit,  carmina  sua  retractandi  et  male  cusa 
ad  incudem  revocandi,  erat  destitutus.  Etiam  post  Stili- 
chonis  necem,  si  modo  illi  viro  superstes,  nec  calamitate 
ejus  fuerit  implicatus,  tanta  rerum  commutatio  facta  est,  ut, 
quae  laudibus  ante  celebrata  fuerant,  nunc  maximo  odio 
premerentur  ;  quo  tempore  igitur  de  iis  limandis  non  poterat 
cogitare,  quae,  si  sibi  consulere  vellet,  penitus  essent  abo- 
lenda.  Quae  cum  considerem,  mihi  persuadere  non  possura, 
ut  statuam,  Claudianum  unquam  carmina  sua  colligendi  et 
secunda  cura  edendi  consilium  agitasse.  Ex  carminum 
etiam,  quae  supersunt,  ratione  et  ordine  diverso,  quo  in  Mss. 
juncta  deprehenduntur,  necnon  singulorum  mutilatioue  et 
defectu,  verisimile  est,  ea  post  illius  mortemi  quae  quidem 


IN     CL.    CLAUDIANUM.  51 

adliuc  deprehendi  possent,  esse  coUecta,  cum  jam  temporum 
lapsu  non  pauca  cssent  vel  depcrdita  vcl  suppressa.  Forsan 
inde  quoquc  cxplicari  possunt  intcrpolationcs  haud  pauca?, 
aut,  si  niavis,  loca  plane  inepta  et  frigida,  quorum  culpam 
poeta?  niancs  iniincrito  sustincnt,  ct  niniia  brevitate  per- 
plexa,  qua^  ex  hicunis  niak^  consulis  possunt  orta  esse. 
Praecipue  in  iis  carminibus,  quae  epigrammatum  nomine 
circumfcruntur,  difficilc  cst  judicatu,  qua^nam  Chiudiani 
sint,  qua^que  aUum  auctorcm  habcant:  in  hoc  certe  mccum 
consentient  oumes,  ea,  in  quibus  res  religionis  Christianae 
celcbrantur,  ad  ilhun  non  pcrtinere,  scd  hisus  csse  pii  cujus- 
dam  ingenii,  benc  quidem  de  repubiica  Christiana  sentientis, 
sed  ab  omni  facuhate  poetica  adeo  abhorrentis,  ut  ne  osci- 
tanti  quidcm  Claudiano  in  mcntcm  venire  potuerint,  etiamsi 
sumas,  ilhmi  vcl  ad  Christiauam  sectam  se  convcrtisse,  vel 
semper  fuisse  ejus  asseclam,  cujus  tamen  rei  in  reliquis 
carminibus  nulhini  extat  vestigium.  Intcr  rcHqua  quoquc 
nonnulla  sunt  dubii  auctoris,  et  hujusmodi,  ut  opcrge  non 
sit,  de  iis  longam  disputationem  instituere. 

G.  L.  KCENIG. 


TESTIMONIA 


CL.   CLAUDIANO. 


Romae  Tabiila  Marmorea. 

SxATUyE  basis  marmorea,  in  foro  Trajani  inter  ruinas 
effossa,  Claudiano  fuit  honorificentissima.  Hanc,  ex 
Claverio,  '  Pomponius  Laetus,  aevi  sui  Quintilianus, 
possedit  atque  in  honore  habuit.'  Hujus  tale  fuit  elo- 
gium:  '  Cl.  Claudiano  V.  C.  Tribuno  et  Notario,  inter 
ceteras  ingentes  artes  praegloriosissimo  Poetarum,  licet  ad 
memoriam  sempiternam  carmina  ab  eodem  scripta  sufficiant, 
attamen  testimonii  gratia  ob  judicii  sui  fidem  DD.  NN. 
Arcadius  et  Honorius,  felicissimi  ac  doctissimi  Iraperatores, 
Senatu  petente,  statuam  in  foro  Divi  Trajani  erigi  coUoca- 
rique  jusserunt.'      Ubi  et  hoc  Distichum  Graecura  repertum 

est : 

Elv  Evi  BipyiXloio  voov  xai  ju-&u(rav  '0[XYigov, 
A'XauS/«vov  'Pa)ju.y]  aa)  /Sao-jXsTj  Uetruv. 
Quod  sic  ad  verbuin  interpretamur  :  Romn  et  Reges,  seu 
Iraperatores,  posiierunt  Claudianum,  seu  statuam  Claudiani, 
habentis  in  se  uno  Virgilii  mentem  et  Musam  Homeri, 
hoc  est  hujus  foecunditatem  et  illius  judicium.  Quid 
autem  majus,  quam  in  uno  et  eodem  Poeta  Claudiano 
agnoscere  Virgilii  judicium,  et  Musam  seu  ubertatem  atque 


\ 


TKSTIMONIA    DK    CL.    CLAUDIANO.  53 

£vdou(rtao-ju,ov  Homeri,  unde  Maro  ipse  materiain  petere,  quam 
ingenio  suo  pra\stantissimo  confidcre  maluit.  Sunt  qui  pcr 
literas  V.  C.  in  statuai  basi  marmorea  inscriptas  virmn 
Consularem  intclligant,  eumque  ideo  Consulatu  functum  esse 
contendant;  sed  alii  per  V.  C.  quintce  cohortis  Tribunnm 
explicant :  id  quod  Janus  Parrhasius  damnat  inscitiae ; 
quod,  ut  opinor,  passim  legamus,  Tribunos  niilitum,  at  co- 
hortis  Tribunos  non  ita  legamus.  Gutherius  tamen  refert 
Tribunos  minorum  cohortium :  ubi  etiam  hoc  lcgitur,  Infer 
milites  clarissimorum  honore  potiuntur  Tribuni,  &;c.  Ceterum 
hac  ct  statua  et  statuas  inscriptione  ab  Imperatoribus,  et 
petente  Seuatu,  data  nihil  meo  judicio  honorificentius  fingi 
potest ;  et  Virgilius  ipse,  ad  quem  dignatus  Cccsar  scripsisse, 
nihil  unquam  simile  adcptus  est. 

S.  Augustinus  de  Civ.  Dei,  v.  26. 

*  Unde  et  Poeta  Claudianus,  quamvis  a  Christi  nomine 
alienus,  in  cjus  tamen  laudibus  dixit : 

O  nimium  dilecte  Deo,  cui  militat  aether, 
£t  conjurati  veniunt  ad  classica  venti.' 

Suidas. 

K)\.oiv^txvog  'AKs^av^pevs  iTrojrojOf  vewTepog  yEyovev  Itti  twv  ypovoov 
'Apxa.Uou  xu)  'Ovogiov  Tcav  /3a(riX§«;v :  Claudianus  Alexandrinus 
Poeta  epicus  recentior  extitit,  aut  floruit,  temporibus  Arcadii  et 
Honorii  Regum,  seu  Iraperatorum. 

Paulus  Orosius  \  ii.  23.  De  Claudiano  loquens. 

*  Unus  ex  ipsis  Poeta  quidam  eximius,  sed  paganus  per- 
vicacissimus,  hujusmodi  versibus  et  Deo  et  homini  testirao- 
nium  tulit,  quibus  ait :  O  nimium  dilecte  Deo,'  &c. 

Paulus  Diaconus,  lib.  xii. 

*  Ad  cujus  laudera  ob  insignem  victoriam,  Poeta  quidam 
cximius,  sed  infidelis,  inter  cetera  hos  versiculos  cecinit : 
O  uimium  dilecte  Deo,'  &c. 


64 


TESTIMONIA 


Sidonius  Apollinaris  ad  magnum  Felicem,  Carm.  ix.  271. 

'  Non  Pelusiaco  satus  Canopo, 
Qiii  ferruginei  thoros  mariti, 
Et  Musa  canit  inferos  superna.' 

Prosper  Aquitanicus  in  Chronico  Consulari,  secundum  Edi- 
tionera  Scaligeri. 
<  Anno  II.  Honorii  et  Arcadii  Claudianus  Poeta  admira- 
tione  dignus  habetur.' 
Cassiodoms  Chronico,  sub  Consulatu  Probini  et  Olybrii. 
'  Hoc  tempore  Claudianus  Poeta  insignis  habetur.' 

Jovianus  Pontanus. 
'  Ponam  versus  aliquot  e  Proserpina  Claudiani  Poetae, 
tum  summi  quidem  studii,  tum  magni  etiam  exercitatique 
ingenii.' 

Philippus  Beroaldus  vocat  Claudianum  lucuhntum  Pde- 
tam;  Joannes  Pierius  Valerianus,  luculentmumun ;  J.  B. 
Pius,  utnusque  lingucz  consultimmum ;  Durantius,  disertisst- 
mum;  C ^s^uhonns,  fucundissimum ;  Mmeius,  optunum  <bvi 
sui  Poetam;  P.  Faher,  clarissinwm,  elegantem,  et  politum ; 
Bucananus,  summo  ingenio,  summaque  doctrina  Poetani;  Ju- 
nius,  recondito  et  minune  vulgari  usu  verborum  gaudentem; 
Fr.  Modius,  ingeniosum  et  tersum ;  B.  Rhenanus,  cultissi- 
mum;  Viucentius  Contarenns,  Poetam  bonum  et  grandemj 
Hiero.iymus  Cagnolus  Jureconsultus,  quaedam  Claudiam, 
Carmina  literis  aureis  putavit  inscribenda. 

Hjec  omnia  testinionia  brevitatis  causa  congessimus, 
sed  qui  sequentes  auctores  omitti  queant  ? 

Petrus  Crinitus  de  Poetis  Latinis,  1.  v.  c.  85. 

Cl.  Claudianus  Poetainsignis  Arcadii  ei  Tlieodosii  tem- 
poribus,  '  lloruit...angeuio  excellenti  fuit,  maximeque 
apto  ad  carmen  componendum.    Nam  et  assurgit  feliciter. 


Uli    CL.    CLAUDIANO.  65 

vaiiisquc  figuris  ac  scntcntiis  niirifice  dclcctat;  iit  vidcatur 
a  natura  ipsa  instructus  ad  Poiiticain  lacnltatcm.  Veri- 
siniilc  cst  cuni  Uoma?  diu  vcrsatmn,  multasquc  Italiiie  urbes 
peragrasse  ;  quod  cum  alia  multa  testantur,  tum  hi  versus, 
quos  de  balneis  Aponi  composuit.  Opera  illius  satis  nota 
sunt :  sed  pra?cipuam  laudem  sibi,  nuiltorum  judicio,  vin- 
di<;at  his  carminibus,  quibus  principes  viros  summis  lau- 
dationibus  seu  Paneo-jricis  extulit....Augustinus  et  alii 
vctercs  plurimum  commcndarunt  ingenium  atque  eruditio- 
nem  Claudiaui.' 

J.  Vadianus. 

'  Jam  Raptus  Proscrpinas  adeo  insifjnibus  montium,  ur- 
bium,  lacuum,  amnium  locis  refcrtus  et^i,  ut  piacuhnn  mihi 
videatur,  si  qiiis  Geographiaj  expers  tam  eruditum  Poema 

attingat,  nedum  evolvat,  profiteatur quem  alium,  quam 

Geographum  Claudianum  dixeris.  Transeo  encomia  in 
Stilichonem,  ob  hoc  maxime  erudita,  quod  locis  Geogra- 
phios  explicandis  referta  sunt.' 

Zazius  Jureconsultus. 

'  Quam  totam  rem  Claudianus  ad  Honorium  clcgantis- 
simo,  irao  aureo,  carmine  complexus  est.  Quam  bene  ha- 
beret,  si  celeberrima  hnjusmodi  canuina  divino  ingenio 
scripta  Principibus  Romanis  tam  operose  ingererentur !' 

Ludovicus  Vives,  1.  iii.De  Tradendis  Disciplinis. 

*  Ausonius  Galhis  ubique  argutus  et  cxcitans,  nec  lec- 
torem  sinit  donnitare.  Claudianus  melior,  ac  ingenii  et 
spiritus  plane  Poiitici.' 

Idem  in  Comrn.  ad  S.  Augustinura,  de  Civ.  Dei,  1.  v.  26. 

Claudianus  '  ad  carmen  natus  fuit,  quod  elegantissime 
scripsit  Poetico  viringenio.' 

Janus  Parrhasius  Neapolitanus  in  vita  Claudiani. 

*  Si  nihil  aliud  ad  claritatem  sui  nominis  Alexandria  pro- 
tulisset,   illustraretur,  Hercule,  vel   uno  Claudiano  ;    qui 


56  TRSTI^fONIA 

praeter  ingenii  monumenta,  quae  de  se  praedicant,  in  vita 
tantus  fuit,  ut  Arcadio  Honorioque  gratus,  ampiissimis  ab 
utroque  muneribus  honestaretur  et  statua,'  &c. 

Piso  et  Picus  puer  apud  Gyraldum. 

*  Istius  ego  Poetae  a  primis  usque  annis  studiosus  fui : 
ejus  enim  raihi  carmen  non  sonorum  modo  et  elegans,  sed 
et  fioridum  semper  visum  est :  idera  dicere  velle  videbatur 
puer  Picus.' 

Stephanus  Claverius  in  Praef.  ad  Claudiani  Annot. 

Claudianus  Poeta,  '  qui  non  injuria  maximus,  altus,  et 

animosus  audiat Poeta,  quem  in  osculis  habebat  Jaco- 

bus  ille  Cujacius'  Jureconsultorum  aquila. 

Justus  Lipsius,  De  Magnitudine  Romana,  1.  i.  2. 

*  Habes  pleraque  versibus  iis  ab  alto  et  animoso  Poeta 
(talis  fuit  Claudianus)  inserta.' 

Joannes  Borcholten  et  Vinnius  Jurisconsulti. 

*  Huc  pertinent  elegantissimi  et  antiquitatis  pleni  versas 
Claudiani  in  quarto  Consulatu  Honorii,  Aspice  mox  lae- 
tum,'  &c.  Sed  idem  Borcholten  male  tribuit  Ausonio  hoc 
Distichum,  ^  Direptas  quid  plangis  opes,'  &c.  Nam  Clau- 
diani  nostri  est,  cui,  ex  Vinnio  Jurisperito,  lepidijoci  in  Eu- 
tropium  materiam  tribuit  parentis  appellatio. 

Julius  Caesar  Scaliger,  Poet.  1.  vi.  5. 

'  Maximus  Poeta  Claudianus,  solo  argumento  ignobi- 
liore  oppressus,  addit  de  ingenio,  quantum  deest  materiae. 
Felix  in  eo  calor,  cultus  non  invisus,  temperatum  judicium, 
dictio  candida,  nuraeri  non  aiFectati,  acute  dicta  multa  sine 

ambitione Libri  de  Raptu  Proserpinae  sunt  candidi,  culti, 

tersi,  numerosi.' 

Idem,  I.  V.  6. 

Tdem  ait  queedam  Claudiani  carmina  *  speciosiora  esse 
quam  Ovidiaua  —  Cereris  currum  tam  Claudianus,  quam 


DE    CL.    CLAUDIANO.  57 

Ovidiiis  descripsere :  verum  hic  levissime,  non  suo  more ; 
ille  ambitiosius/  &c. 

Josephus  Scaliger. 

*  Claudianus  in  eruditissimo  carmine  ad  Mallium.' 

Idem  de  fratribus  Catana^is. 

*  Claudianus,  qui  eos  egregio  carmine  celebravit.' 

Angclus  Politianus. 

'  Aut  Pelusiaci  missum  de  plebe  Canopi  — 
Gaudentem  Stygio  dominam  junxlsse  marito.' 

Ex  Petro  CoUutio. 

Claudianus  cecinit, 

'  Infemos  raptus  Cereris,  pugnasque  Deorum, 
Cajsareas  laudes,  necnon  Stilichonis  honores, 
Natalis  Comes,'  &c. 

Natalis  Comes  Myth.  1.  ii.  9. 

*  Claudianus  rem  totam  de  Plutone  elegantissimo  carmine 
complexus  est.' 

Gaspar  Barthius. 

Barthius,  qui  phirima  nobis  suppeditavit  testimonia,  inter 
alias  laudes  Claudianum  vocat,  '  NobiHssimum  et  litera- 
tissimum  ex  omui  fere  antiquitate  Poetam,  et  ingenio  ad 
omnia  summa  nato.' 

Idem  de  Panegyri  Mallii  Theodori. 

'  Eruditissimum,  eloquentissimum,  tantumque  non  divi- 
num  hunc  libruni,  humanse  sapientiae  mysteria  magnam  par- 
tem  indicantem,  si  enarrare  ex  merito  velis,  Graeciae  Latii- 
que  penetralia  omnia  necesse  erit  ut  excutias.' 

Nicolaus  Heinsius  de  Claudiano. 

*  Musarum  ocelhis,  summus  artifex  fandi, 
Salubribusque  plenus  ora  praeceptis. 


58  TESTIMONIA 

Quo  Nili  alumna  nil  venustius  jactat, 
Lagca  tellus,  civitasque  Alexandri, 
Siv^e  arma  verbis,  atque  adoreas  magni 
Herois  oequat,  inque  laude  virtutis 
Pulchre  occupatus,  tollit  indolem  Augusti, 
Infantis  altam,'  &i.c. 

Gerardus  Joanncs  Vossius,  de  Poetis  Latinis,  cap.  4. 

'  Claudianus  Poeta  magni  spiritus,  ab  Arcadio  et  Hono- 
rio  statuam  meruit  in  Foro  Romano.' 

Malherbaeus   et  Hallaeus,    Cadomi  et  Literariae   Reipub. 
clarissima  lumina. 

Malherbaeum  illum  Lyricorum  Galliae  nostrae  Poetarum 
facile  principem  dicere  solitum  accepimus,  se  crebra  Clau- 
diani  lectione  delectari,  seque  ex  hoc  Poeta,  tanquam  ex 
uberrimo  fonte,  semper  haurire  aliquid  consuevisse,  unde 
praeclare  cogitatis  foret  foecundior,  Id  a  nobilissimo  Mal- 
herbaso  saepius  se  audivisse  dictitabat,  idemque  sentiebat, 
vir  clarissimus  Antonius  Hallasus,  summus  et  Poeta  et 
Orator,  et  dum  viveret,  nostri  lux  prima  Lycei.  Talium 
virorum  illustre  testimonium  pro  coronide  adjiciemus,  id- 
que  omisisse  piaculum  esse  duceremus. 

Sequuntur  Inscriptiones  duae  honori  Stilichonis  positae, 
quarum  in  nostris  Annotationibus  mentio  facta  est. 

Prima  Inscriptio  reperta  Romae  in  basi  marmorea  prae- 

grandi. 
Fl.  Stilichoni,  V.  C. 
'  Fl.  Stilichoni  illustrissimo  viro,  Magistro  equitum  pe- 
ditumque,  Comiti  Domesticorum,  Tribuno  Praetoriano,  et 
ab  ineunte  ajtate  per  gradus  clarissimae  militiae  ad  columen 
gloriae  sempitemaj  ct  Regiae  affinitatis  evecto,  Progenero 
Divi  Theodosii,  Comiti  Divi  Theodosii  Augusti  in  oinnibus 
bellis  atque  victoriis,  et  ab  eo  in  affinitatem  Regiam  coop- 
tato,  itemque  socero  D.  N.  Honorii  Augusti,  Africa  con- 
siliis  ejus  et  provisione  liberata,  ex  S.  C 


UE   CL.   CLAUDIANO.  59 

Sccunda  Inscriptio  ibidcm  rcperta  in  basi  marmorea  su- 
perne  iracta. 

*  Viro  bis  Consuli,  ordinario  Magistro  utrinsquc  militiafi, 
Comiti  Domcsticorum  ct  stabuli  sacri,  atquc  ab  incuntc 
aetate  pcr  i;radus  clarissimaj  militia?  ad  columcn  Res^iae 
affinitatis  evccto,  socio  bcllorum  onmium  ct  victoriarum, 
affini  etiam  DiviTheodosii  Auousti,  itcmque  soccro  Domini 
nostri  Honorii  Angusti,  Populus  Romanus  pro  singulari 
ejus  circa  se  amore  atque  piovidentia  statuam  ex  aire 
argentoquc  iri  Rostris  ad  mcmoriam  p;loriae  sempitcrnae 
collocandam  decrevit.  Exequentc  Fi.  Pisidio  Romulo  V. 
C.  Praefecto  urbis.' 


i. 

CL.  CLAUDIANI 

IN 

SEX.   ANICII   PROBINI 

SEX.   ANICII  HERMOGENIANI  OLYBRII 
FRATRUM  CONSULATUM 

PANEGYRIS. 


ARGUMENTUM. 


SoL  invitaturad  aperiendum  annum  laetiorem  sub  Consulatu  duorum  Fra- 
trum,  quibus  id  munus  debetur  ob  generis  nobilitatem,  ob  illustrem  Patrera 
eorura  Probum,  quem  Filii  stiperant.  Quibus  Ronia  ipsa  petit  Consulatum 
a  Theodosio,  et  propter  eorum  virtutem  et  doctrinam  obtinet.  Ergo  Proba 
Mater,  Heroinarum  instar,  parat  vestes  Consularcs  :  pla\idit  Coelum,  exultat 
Tiberis,  fluvios  indigenas  ad  convivium  invitat  :  annus  fortunatus  porteuditur. 

oOL,  qui  flammigeris  mundum  complexus  habenis 

Soi,  qui  circumcingens  mundum  habenis  igneis  ducis  annos  reverlentes  cursu 


Titulus  Poematis  in  Excerptis  Pomponii  Lasti,  Panegyris  in  Prohum  ct 
Probinum  atque  Olybrium  fratres.  in  primo  Vaticano  recentissima  manu 
ascriptum  erat  boc  Carmen.  in  Farnesiano  legebatur  post  libros  in  Rufinum. 
in  primo  Leideusi  inseritur  post  iibrum  i.  in  Eutropium. — 1  Flammigeris  prin- 
ceps  Vat.  et  chartaceus  ejusd.  Bibl.  Pal.  Farn.  Leid.  pr.  Pric.  Petav.  Mcd. 

NOTyE 

Panegyris'^  Est  elogium  in  coetu  aut  laudationeni  celebratani  in  coetu 
oranis  populi  pronuntiatum  :    ctenim      popuU  universi. 

■wap  signiticat  omne,  dyvpis  ccetum ;  et  1  Soi]  Soicm  invocat,  ut  principem 

siraul  Tavijyvpis,  caetutn  populi  universi,     astrorum,  patremque  lucis  ;  idque  ex 


62 


CL.    CLAUDIANl    I. 


Volvis  inexhausto  redeiintia  saeciila  motu, 

Sparge  diem  meliore  coma,  crinemque  repexi 

Blandirs  elato  surg^ant  temone  jujjales, 

Efflantes  roseum  fraenis  spnmantibus  ignem.  5 

Jam  nova  germanis  vestigia  torqueat  annus 

Consulibus,  laetique  petant  exordia  menses. 

Scis  genus  Auchenium,  nec  te  latuere  potentes 

Anniadai :   nam  saepe  soles  ductoribus  illis 

peiyetuo,  sparge  lucem  radiis  nitidioribus,  et  tui  equi  juba  repexa  surgant  sublato 


^  l/g/eWOC(.5,     Cf    »3UI  j   ./lUt/tC/ltl/#  H#K  gCHlC/// j    ttCI^   t  U   IgnOraS    pOCetltiatTl    ^.Lrcfltuiu/f**'*     v*v.*»fiw 

sa'pe  consucvisti,  illis  Co7isulibus,  renovare  annos,  et  dare  nomen  curriculo  eorum. 


duo  et  ed.  Vicet.  Flammiferis  al.  ab  annis  pro  hahenis  Vat.  pr.^ — 2  et  exhausto 
Moret.  sideraPci].  et  Med.  pr. — 3  Crinesque  multi  codd. — 4  Surgunt  Xicet. 
et  Parm.  rubeant  Isiiigr.  quod  placet  Heinsio  :  ita  et  ed.  Bipont.— 6  Fastigia 
conj.  Heins. — 8  Auchenium  Leid.  pr.  Vicet.  Ald.  Auchenium  pro  Aucheniorum 
Isingr.  Auchemium  Petav.  pr.  er  Pal.  Alchenum  Vat.  opt.  Alchenium  cod.  vet. 
Gyr.  Farn.  et  Exc.  Luceiis.  Anthemium  Pric.  PaL  a  m.  sec.  Anchemium  duo 
Med.  dein  parentes  Exc.  La-ti.  potentes  Moret.  vet.  Gyr.  Farn.  Pric.  V^at.  duo. 
Med.  pr.  Leid.pr.et  Petav. — 9  Jnjuarffl?  Med.duo.  Jujnadff  Vat.  opt.  Auniadce 
Farn.  Vicet.  Parm.  Ald.  Grypli.  Isiugr.  Aniadce  Pric.  Haniud«' Exc.  Laeti. 


NOT^ 


Tetere  superstitione  :  veteres  quippe 
laetiora  omnia  fore  ex  cceii  serenitate 
sperabant.  Et  praeterea  quidara  po- 
puli,  pra^sertim  PoetiV,  Solem  ut  nu- 
men  aliquod  preecipuuni  veneraban- 
tur,  et  in  laudandis  Principibus,  se- 
renitatem  diei  rem  nonlevis  momenti 
esse  judicabant. 

Mundum  complextis]  Universam  re- 
rum  naturam  sol  complectitur  luce, 
radiis,  fulgore.  Nullus  enim  locus 
estquo  non  ista  penetrent. 

2  Redeuntia  saculu~\  Optinie  expri- 
mit  anni  in  se  redeuntis  vicissitudi- 
nem ;  ethinc  annus  dictus,  quasi  an- 
uulus,  quia  redit  in  se.  Virgilius: 
'Atque  inse  sua  per  vestigia  volvitur 
annus.' 

3  Coma']  Id  est,  i  adiis  :  radii  enim 
solis  sunt  ejus  comae,  seu  crines. 


5  Roseu7n  ignem]  Rnbentem  instar 
rosarum,  qualis  solet  esse  AurorEe  as- 
pectus. 

6  Vestigia]  Alii  legunt,  fastigia, 
id  est,  annus  torqueat  fastigia  ;  seu 
annus,  sese  torquendo  ac  volvendo, 
det  Consulatum  seu  supremi  honoris 
fastigia  duobus  Fratribus. 

8  Auchenium]  Aucheniura  et  .4ni- 
cium  genus  unum  et  idem  esse  Hein- 
sins  probat ;  Probinus  autem  et  Oly- 
brius  Consules  orti  erant  ex  gente 
Auiciorum. 

9  Anniadts]  Anniorum  gens  illus- 
tris  fuit  Romae,  et  cum  Aniciorum 
familia  matrimoniorum  aflinitate  con- 
juncta  simul  coaluit. 

Ductoribus']  Ducibus,  regentibus- 
que  Consulibus,  anni  renovabantur 
sub  novis  titulis. 


IN    PROB.    ET   OLYB.   CONS. 


63 


Instauiare  vias,  et  cursihus  addrre  noinen.  10 

His  neque  per  dubiuni  pendet  Fortiina  tavorem, 

Nec  novit  niutare  vices:  sed  lixus  in  omnes 

Cognatos  procedit  honos.     Qiiemcun.upie  requires 

Hac  de  stirpe  virum,  certum  est  de  Consule  nasci. 

Per  fasces  numerantur  avi,  semperque  renata  15 

Nobilitate  v  lent,  et  prolem  lata  sequuntur, 

Continuum  simili  ser\  antia  lej^e  tenorem. 

Nec  quisquam  procerum  tentat,  licet  ajre  vetusto 

Fortuna  hortim  Annioruni  non  pendet  a  fucort  incerto,  et  nescit  pati  inconstan- 
tiam  ;  sed  digvitutes  stahilcs  transcunt  ad  omnrs  coffnutos.  Quemcumque  rirum 
yuarcs  ortiiin  c.v  hnc  fainitia,  constat  ciini  tiasci  ex  hHiiiio  VdusiiIc.  Iii  liac  •jente 
aci  numtiantur  pcr  Vonsututus,  tt  illi  scinper  Jiorent  nata  nura  niibilitate  ;  et  fata 
servantia  seriein  pcrpftuam  pari  ordine  favent  nepotihus.     Ac   nallus  optimatum. 


Iluniadcp  Exc.  Rnben. — H  pendi  Vat.  qiiint.  dein  pavorem  id.  Vat.  et  Pal. 
facorem  Vat.  opt.  Petav.  Fain.  Pric.  IVIcd.  qnart.  Exc.  Liicens. — 12  ^«js  pro 
fixus  Vat.  qiiiiit. — 13  re<iuire  Vat.  pr.  Pal.  Farii.  Pric.  Med.  diio,  Moret. 
Leid.  pr.  Exc.  Lncens.  requires  Vat.  qiiint.  Heinsiiis  niargini  priiiue  tditionis 
snae  ascripserat,  /.  rciiuiras. — 1.5  retenta  iMed.  quart. —  IG  vigent  Plaut. — 
17  continuo  id.  signantia  Med.  pr.  el  Pal.  qui  pro  tenorem  exliibet  ncpotem. 
— IS  Heinsius  conjecerat  tcntct.  ore  Pric.  et  al.  vcnusto  Leid.   a  iii.   pr. — 


NOT.E 


10  Cursihus addere  nomen'\  Soi  facit 
annos,  Consules  dabant  i^isis  nomina  ; 
seu  potius  anni  nunierabantiir  pcr 
Consules  atque  noniinabantnr.  Dice- 
batur  quippe  boc  anno,  Prohino  et 
Olyl/rio  Consulihus. 

12  Fixus  Itonos]  Honores  velut  fato 
lixi  et  stabiies,  ordine  non  intcrriipto 
transeunt  ad  omnes  cognatos  liiijiis 
gentis.  Fi.rus  procedit :  aciinicn  est 
in  verbo,  qiiod  scilicet  et  proccdat  ad 
cognatos,  et  fixus  renianeat  iii  fainilia 
cognatoriim. 

15  Fasccs]  Fasces  diiodeni  a  licto- 
ribns  ferebantiir  aute  Consnles,  veliit 
insignia  Cotssiilatus  :  iinde  et  pro  ipso 
Consulatu  sununitiir,  signiim  pro  re 
signata. 

Semperque  rcnata  nohilitate  virent'^ 
lisdem  Consiiliiin  titulis  identideni 
redeuntibus,  ac  velut  renasceiiiibiis, 
novus  quidam  nobiiitatis  splendor 
renascitur  atque  elucet ;  novus  qui- 


dam  ramus  additiir,  atqiie  in  dies 
revirescit.  Et  re  ipsa  ab  initio  prin- 
cipatus  Constantini  INIagni,  niiiltum 
effloruit  familia  Proboriim,  ex  qua 
orti  sunt  Probinus  et  0I\  brius. 

16  Et  prolemfatasequuntur^  Eadem 
scilicet  fata  seqiiuiitiir  prolem  ;  hoc 
est,  Anniorum  posteri  luibcnt  cadem 
fata,  eandem  felicitatem. 

18  Procerum'}  l'roceres  siint  tra- 
biiim  capita  iii  afditiciis  eminentia: 
inde  sic  appellati  Principes  civitatis, 
qiiotl  emineant  in  civitate. 

.Fre  retusto  Jioreat]  Antiqiiis  ima- 
ginibns  aereis :  nam  imagines  apud 
antiqiios  fiebantex  cera,  sed  fiebant 
etiam  ex  aere.  Statius  :  '  Qtiid  refe- 
rani  veteres  cervvve  .Trisve  figiiras  ? 
Si  qiiid  Apella^i  gaiulcnt  aniinasse 
colores.''  Et  Juvenalis  :  '  Tota  licet 
veteres  exorneiit  undique  cerae  A- 
tria,'  id  est,  cereae  iinagines. 


64 


CL.   CLAUDIANI    I. 


Floreat,  et  claro  cingatur  Roma  Senatu, 

Se  jactare  parem  :  sed,  prima  sede  relicta  20 

Aucheniis,  de  jure  licet  certare  secundo. 

Haud  secus  ac  tacitam  Luna  regnante  per  Arcton 

Sidereae  cedunt  acies,  cum  fratre  retuso 

^mulus  adversis  flagraverit  ignibus  orbis. 

Tunc  jubar  Arcturi  languet :  tunc  fulva  Leonis  25 

quamvis  illustretur  antiquis  imaginibus  eereis,  et  Roma  compleatur  Senatoribus 
illustribus,  audet  gloriari  se  esse  aqualem :  at  permiitittir  liis  contendere  de  se- 
cunda  di^nitate,  primo  ^radu  concesso  Aucheiiiis.  Quemadmodum  ignes  stellarum 
cedunt  Lunie  dominanti  per  tranquillum  Septenirionem,  cum  ejus  orbis  velut 
cequalis  illuminatur  flammis  oppositis  solis  repercussi.   Tunc  lux  Arcturi  deficit: 


21  Aucheniis  Moret.  Leid.  pr.  et  ed.  Vicet.  Ancheiiiis  Pal.  Med.  pr.  Alcheniis 
cod.Gyr.  Vat.  opt.  Farn.  Exc.  Lucens.  Acheniis  Pric.  Ancheis  Yat.  qnint.  Ah' 
themiis  Med.  quart.  mo\  ne  pro  de  Pal. — 22  Hanc  s.  hanc  Pal.  ad  Med.  quart. 
aut  tacitam  et  eniend.  AtraciamL.e[d.  pr.  Abraciam  corrector  aliquis  ap.  Heins. 
— 23  retuso  Vat.  duo  Farn.  Petav.  pr.  Med.  quart.  ed.  Parm.  et  Vicet.  retruso 
conj.  Scal.  reviso  Vat.  quint.  recusso  Mss.  Bartli.  Pal.  Petav.  pr.  Med.  pr.  Mo- 
ret.  et  Leid.  pr.recurso  Pric— 25  attractu  Pric.  languens  Pal. — 27  regi  pro  tegi 

NOTiE 


19  Floreaf]  Statuae  dicabantur  il- 
lustrioribus  viris,  qui  inter  alios,  flo- 
rum  instar,  enituerant. 

Cingatur  Roma  Senatu']  Roma  abun- 
det  clarissimis  atque  amplissimis  Se- 
natoribus,qui,  cum  varias  urbis  partes 
Labitent  compleantque,  eam  veluti 
cingere  dici  queant. 

22  Haud  secus]  Similitudo  duas  ha- 
bet  partes  ;  ut,  sicut  sol  semper  lu- 
cet,  ita  et  virtus.  At  Poetae  unam 
partem  saepe  reticent,  ut  in  hac  com- 
paratione,  quse  integra  sic  breviter 
institui  potest.  Sicut  alia  sidera 
cedunt  Luna;  tanquam  reginae,  sic 
ceterae  familiae  cedunt  genti  Auche- 
uiortim  tanquam  primariae. 

Tacitam  per  Arcton']  Intelligit  par- 
tem  muudi  Septeutrionaiem,  in  qua 
est  Arctos  seu  Ursa,  signum  cceleste. 
Dicitur  autem  Arctos  tacita,  cum 
coelum  sereuum  est,  et  venti  siient. 

Luna  regnante]  In  Septentrione  Lu- 
ua,  lucidior  apparet,  ideoque  ibi  reg- 


num  illustrius  habere,  seu  niagis  reg- 
nare  dicitur,  quod  magis  accedat  ad 
nostrum  Zenith. 

23  SidsrecB  cedunt  acies]  Cedunt  Lu- 
nae  velut  reginse,  ordines  stellarum ; 
aut  acies  intelligi  debet  fulgor  ille 
acuminatus,  qui  in  sideribus  apparet. 

Fvatre  retuso]  Id  est,  Sole  reper- 
cusso  :  etenim  radii  Solis  coutraLu- 
nae  corpus  retunduntur  atque  reper- 
cutiuntur,  et  ab  hoc  radiorum  reper- 
cussn  Luna,  instar  speculi,  verberata, 
emittit  lucem  refiexam,  minusque 
vivam  quam  Solis,  quia  radii  retusi 
sunt  atque  debilitati. 

24  Mmuhis  orbis]  Quasi  parem 
splendorem  dignitatemque  affectaret : 
et  tum  pleua  Luna  inteliigenda  est. 

25  Arcturi]  Dicitur  &pKTov  ohpa, 
JJrscB  cauda ;  est  enini  Arcturus  pars 
caudae  majoris  Ursae. 

Leonis]  Est  signum  coeleste  in  Zo- 
diaco,  alias  Leo  Neniaeus  victus  ab 
Hercide. 


IN  TROB.  ET  OLYB.  CONS.  66 

Ira  pcrit :  Plausdo  jam  lara  interinirat  Arctos, 

Indignata  tciii :  jam  caliiiantibus  armis 

Debilis  Orion  dcx.tram  miratur  inermcm. 

Quem  i)rius  aggrcdiar  ?  veteris  quis  facta  Probini 

Nesciat  ?  aut  nimias  laudes  ignoret  Olybri  ?  HO 

Vivit  adhuc,  complctque  vagis  sermonil)us  aures 

Gloria  fusa  Probi,  quam  nec  ventura  silcbtmt 

Lustra,  ncc  ignota  rapict  sub  nube  vetustas. 

Tllmn  fama  vehit  trans  a^quora,  transque  remotas 

Tethyos  ambages,  Atlaiiteosque  recessus.  35 

tnnc  furor  Leoni.^  fulvi  eranesrit :  jam  stellae  Crsee  reaisantes  occultari,  rariits 
j»er  intervalla  I ti c ent  in  Flamlro  :  jam  Orion  huiguidus  stupet  mnnum  exarmatam 
tclis  obscuraiis.  Quem  primo  .suscijiiam  lamlaie  P  Quis  nesciat  actiones  iiatu 
mnjoris  Pruhini,  aut  ignorct  lauiles  infuiitas  Olybrii  1  Fama  Prohi  sparsa  viiit 
ndhuc,  ct  replet  aures  verbis  diffusis  ;  tania,  ijuam  anni  futuri  non  tacebunt,  nec 
antiqiiitas  sepeliet  sub  tenebris  obscuris  oblivionis.  Faina  fvrt  illum  l'robum 
trans  viaria,  et  trans  circuitus  ultimos  Tethyos,  ac  latebias  yltla7itis.     Jlle  eliam 


IMoret.  Vat.  opt.  Farii.  Med.  quart.  et  ed.  Vicet. — 29  in  Petav.  pr.  pro  glossa 
ascriptnm  erat.  Stat.  Quem  prius  Ileroum  Clio  dabis?  facta  id.  Petav.  Med. 
duo,  vet.  ed.  Farm.  et  Vicet.  fatu  Exc.<  L.eti,  Ald.  Ising.  Piilman.  Claver. 
etalii.  vid.  Barth. — 30  ignorat  Pric.  Pal.  Olimhi  Vat.  opt.  Moret.  Petav.  pr. 
Med.  diio  ct  ed.  Vicet.  Olimbri  Vat.  quint.  Leid.  pr.  et  Farn. — 32  quem  i\Ied. 
pr.  et  Moret.  non  id.  Moret.  et  Pal. — 33  ignotam  legit  Gronov.  ad  Barthia- 
nam  Cland.  edit.  ob.scura  Isingr. — 35  Athalanteosque  Varr.  LL.  e  margine  ed. 
Parm.     Atlantidosque  Med.  quart.  margini  edit.  Lugd.  ascripserat  HeinMus, 

NOTiE 

26  Plaustro]  Hocestsignum  itidem  nantem  in  cceliim  cum  armis  transla- 

coeleste,  et  dicitur  Ursa,  cnjns  stella;  tum  esse  :  alii  alia  sentinnt,  ut  de  re 

septem  ita  dispositiE  sunt,  ut  Planstri  faimlis   involuta  :  (inicqnid  sit,  sem- 

ypeciemquodanimodo  referant :  adde  per  armatus  (in"itur. 

quod  ill;v  stella  septem  dicta;  sunt  30  Nimias]  Immeiisas,  inlinitas. 

Triones,  ant  Terriones  riistic  o  voca-  31   Yugis  sirmonibus]  Qui  spargun- 

bulo,  id  est,   boves  ;    et   inde    sidiis  tur  abiis,qni  nltro  citroqne  vagantur. 

quod  proximum   est,  dicitur  apKT0(pv-  32  Probi]  Is  erat  pater  Probini  et 

Ao|,  sive  Custos  Ursce ;  dictum  etiam  Olybrii,   et    ad   summas    pervenetat 

/3o<wT7js,  id  est,  Bubulcus;  et  inde  quo-  dignitates,  ct  iis  optime  tunctns  erat 

qneSeptemtrionisappellatiomanavit.  in  regenda  Africa  aliisque  proviiiciis. 

Arctos]      Id     est,    slellae    majoris  35  Tetbyos  ambages]    Qua  longius 

Ursa?.     Arctos  fnit  olim  Calisto  Ly-  Tethys,  seu  mare,  per  varios  circuitus 

raonis  filia,  a  Jove  amata,  a  Junone  flexusque  evagatur.  Tethys  est  conjiix 

in  Ursam  mnlata,  et  ab  eodem  Jove  Neptnni,  mater    Nympharum  maris, 

relata  inter  >idera.  at  hic  ponitur  pro  ipso  mari. 

28  Orion]     Eum    nonnulli     dicunt  Atlanteosque    recessus']     .AtJas     est 

contra    Scorpionem    fortissime  png-  mons  Mauritaniac  in  Africa. 

Delph.  et  Var.  Clas.                      Claud.  E 


(56  CL.   CLAUDIANl    I. 

Audiit  et,  gelido  si  quem  Maeotia  pascit 

Sub  Jovc,  vel  calido  si  quis  conjiiuctus  in  axe 

Nascentom  le,  Nile,  bibit.     Virtutibus  ille 

Fortunam  domuit :  nunqiiamque  levantibus  alte 

Intumuit  rebus  :  sed  mens  circumtliia  luxu  40 

Noverat  intactum  vitio  servare  rigorem. 

Hic  nondivitias  nigrantibus  abdidit  antris  ; 

Nec  tcnebris  damnavit  opes  :  sed  largior  imbre 

Sueverat  innumeras  hominum  ditare  catervas. 

Quippe  veUit  densos  currentia  munera  nimbos  45 

Cernere  semper  erat :  populis  undare  penates ; 

audivit  si  quem  tcna  Mcrotica  alit  siih  aere  frigiil»,  vel si  qnis  vicinus  Zona  tor- 
Z^Lit  l  ori.nte,n,  o  Mle.  flle  Vrohn.snperavit  -/'''■'--- -.^SL^eTu 
ct  mnquam  superlnvit  prosperitatibus  attoUenlibus  hom.nes  alte  Sed  "™  «J  J^ 
cinctus  divitiis  sciebat  conservare  severitutem  pumm  a  crnnine  HicViobmmn 
Zm^  mnnmos  in  cavernis  nigris,  nec  conde>nnavitdiv,Uas  V.t.vc  -  ^^-^-  ; 
sed  abundantius  plavia  solehat  locapletare  mulos  crctus  '««'"'««"'•  .^.'"f;.^;: 
erat  semper  videre  dona  volantia,  quasinubes  copwsas :  domum  ej.is  leple.ipopulis. 


foneAtlantiacosque.-^G  Audit  et  Juut\n.  quis  -'^^f't^^^^^^^^^^ 
oclGesn.  et  al.— 37  convinctusXaU  [^r.  cog-ua^(S  al.— 3a  '''^betYat.VJ.  baxn. 
de-mvenientibus  pro  virtutibus  Palat.-39  deest  rb  que  in  Med.  duob.  et  Pal. 
^vnnqLn  releva^Uibus  Vat.  opt.  Farn.  et  vet.  Gvr.  qu.  ta.ucn  et  vnlga  an, 
abe  -40  Fluxu  in  quU,nsdam.-4l  intuctumque  uutut  reguare  Moret.  regnare 
Le  d  pr.  Petav.  pr.  Med.  dno  et  Pal.  regnure  v.l  servare  Vat.  qumt.  ti-orm 
id  Vat.  PaL  VrW.rigorem  Vat.  opt.  Farn.  vet.  Gyr.-42  .;rf./.<//f  Med.  pr.  Pe- 
ta'v.  pr.  Vat.  quint.  Pal.  umbris  ct  alis  Moret.-43  imber  i>i-o  mfcre  Pnc.-- 
45  densos  curr.7H.  niwto.s  Petav.  pr.  Med.  qnart.  denso  ,um/>r)  Vat  duo,  Pal. 
Farn.  Pric.  numina  Pal.  Heinsius  conjecerat  torrentia.—AG  propnas  Pal.  nuda,  e 


NOT.E 


36  Maotiu']  Terra  est  vicina  Paliidi     cinctvis  deliciis  circun.flnentihus,  erat 
Mseotidi,  qn«  Enropam  ab   Asia  sc-      tamen  '  rigidi  servator  honesti.'  Am- 


parat. 


mianus  i\Iarcellinus  aliter  tanien  sen- 


Gclido  sub  .Joi-c]  Id  est,  sub    acre  tit  de  hoc  Probo. 

fri"ido  ;  terracnimilla  estfrigoribns  43  Tenebris  damnavit]    Probns  non 

obnoxia.  imitatns  est  avaros,  qui  ita  damnant 

38  Nascintcn  te,  Nile]    Fons  Mili  divitias  tenchris,   ut  inde  nunquam 

quondam  incoi,'r.itt!s  :  '  Et  gens  si  qua  eas  exire  patiaiitiir. 

latet  nascenti'  conscia  Nilc'    Hodie  Litrgior  imb,-c-\    Allndit  ad  Impera- 

detectns  est:  oritur  nempe  exfonte  tores,     qni     lar^a     manu     nummos 

dnplioi  nltra  iacum  Dambea,  in  extre-  spargebant :  appellant  INIissilia. 

mis    iEthiopum    tinibns,    ad    Luna;  40  Undare  penates-]    Id  est,  domum 

yjontpg  Probi   ita  plenam    esse   populis,   ut 

40  Bhns  ciramjlua]  Animus,  licet  vclut  exundct,  nec  eos  capere  possit. 


IN    PROH.    I-T    OLVI].    CONS. 

Assiduos  intrarc  inopes,  remcare  bcatos. 
Pra-cops  illn  maniis  flnvios  snporal)at  Tbcros, 
Anrca  dona  voniens.     Sic  cpiis  tcllurc  rcvulsa 
Solicitis  fodicns  rimatur  colbbus  aurum  : 
Qnantuni  stapia  Taiii,  rudil)ns  stillantia  vcnis, 
ElllMXcrc  dccus  :  quanto  prctiosa  nictallo 
Ifermi  ripa  niicat :  quantas  per  Lydia  culta 
Dcspumat  rutilas  divcs  Pactoliis  arenas. 
Non,  mihi  ccntcnis  rcsonent  si  vocibus  ora, 


G? 


50 


55 


liobi  spa,^rns  muneru  m,ra,,  superah.it  Jlurios  Ilhpuuo.s :  ita  „li„uh  rLliens 
trrraprnsassa,  ciu.crU  a,,rn,n  in  mout,ln,sLlestis  ;  ,jLtas  diritias'2viut^ul 
flueusr,c,y,npaUt,s  efruu.lit ;  quauto  .urtallo  ,-ipa  'livcs  lla;ni  uiu  %'S' 
a,cuasrad.aut.s    Pactolus  locuples  ero,„it  per  ag^os  Lydice.     S,osmLi'ctat 


quid  Raph.  s,  v"«  duo  M.d.  Vat.  pr.  Pal.  Farn.  Pric.  ct  ed.  Vi.et.  si\uis  ^t 

exhmet      Heins.us  ronjeeerat  s,c  qui  \n  marsine  sua^  editionis-.50  ^o/ua.J 
muatu,-hexi\.xn:snlhcitus  mi,-atus  Moxe\.  „uratur   Vat.  dno,  Med.  dno    Pal 
Farn   Pr.c.  et  ed.  \  icet.-51  fallantia  et  a  n,.  sec.  emend.  palleutia  Vat.  pr  - 
52  dctur  pro  decus   Moret.  quanto  p.  metallo  Petav.  pr.  I\Ied.  (|uart  „ua„tu,n 
Med.pr.Pal.  metalli   Pai.   Farn.  Pric.-53  L,jdia  Vat.  duo  a' m  p,-  Ted 
n/Z  mU'.  '  "'•  ^^'•i,'^'"^-»^'»^-"  ^'•'■^t  piu.uia.Uida  Farn.-54  n,  i/,  „'    p  o 
n././«s  Med    q,,art.  Pr,c.-55  AVc  Vat.  qnint.  Ao„  Exc.  La^i.  pateanl  Leid 
pr.  duo  Med.   Petav.  pr.  Vat.  qnint.  Pal.  Farn.  Pric.  ed.   Pa  m. TtSlcet 


NOTE 


47  Beatos']  '  Natiiraliter  bona  ex 
eo  dicuntur,  quod  beant,  hoc  est  bea- 
tos  faciuiil  :  beare  est  prodosse.' 
Vlpiaiius  Jurisc.  i.  xL.  D.  de  verb. 
sijinif. 

48  Praceps']  Iia  liberaiis  eiat  Pro- 
bus,  nt  ejus  rnamis  prodi<;a  ad  dan- 
dum  motu  ceicri  ac  pra  cipiti  Cerretur. 

49  Sic  qnis]  Manus  Probi  prodiga 
spargit  tantiim  anri,  quantum  aiiqiiis 
invenit  fodieus  in  collibus  ;  quantum 
Tagus,  Hermus,  c>v.c. 

50  Solicitis  collihus]  Id  est,  molcs- 
tis:  nam  multie  sunt  devoranda?  nio- 
lestiac  in  aiiro  etfodiendo,  ob  labores 
{iravissimos,  aeremque  pestilentem. 
Vel,  solicitis,  id  est,  anxium  et  soli- 
cituni  reddentibus  bominem. 


Ri,natur]  Id  est,  quaMJt,  inves- 
tigat.  Alii  legunt,  miratur,  nec  niale  : 
et  sensus  cst :  Nos  admirainur  ma- 
nnm  Probi  dona  spargentem,  et  ta,i- 
tu,n  anri,  qiiantiim  aliquis  todieiis  iu 
collibiis  adiiiiratiir,  &C. 

51  Tagi]  Tagus  est  fluvius  Hispa- 
niiT;  Hermu',  Asiap  minoris ;  et  Pac- 
tolus  Lydiie  ;  omnes  auriteri.  Pacto- 
bis  i<Ieo  aurifer,  quia  ex  tabiilis  M\. 
das  totiis  auratus,  eto,ni,ia  in  auruui 
vertens,  hic  ablutiis  csl. 

Rudibus  vcui.s]  Id  cst,  rainonlis  im- 
politis,  sine  ornatu,  iit  nata  sunt. 

54  Despumat]  Spu,uan(io  volvitat- 
que  en,ittit. 

55  iVo>j,  v,ihi  ccntenis]  Familiarfi 
est  Poiitis  optarc  sibi  centum  ora  in 


00 


(kS  CL.    CLAUDIANI    L 

IMultifidusqne  ruat  centum  per  pectora  Phoehus, 

Acta  Probi  narrare  queam;  quot  in  ordine  gentes 

Rexerit,  ad  sunimi  quolies  fastigia  juris 

Vencrit,  Italia-  late  cum  fraena  teneret, 

IUyricosque  sinus,  ct  quos  arat  Africa  campos. 

Sed  nati  vicere  patrem,  soliquc  merentur 

Victores  audire  Probi.     Non  contigit  illi 

Talis  honor,  prima  cum  parte  \  iresceret  a?vi : 

Non  cousid  cum  fratre  fuit.    Vos  nulla  fatigat 

Cura,  diu  majora  petens :  non  anxia  mentem  65 

Spes  agit,  et  longo  tendit  prajcordia  voto. 

Coepistis,  qua  finis  erat :  primordia  vestra 

Vix  pauci  meruere  senes  :  metasque  tenetis 

centum  roces,  et  ApoUo  muUiplex  exeut  niilu  ex  centum  pectorihus,  non  possem 
numerarc  facta  Prubi ;  quot  gubernmerit  prudentia  sua  populos,  quoties  ascende- 
rit  ad  culmen  suprema;  dif:nitntis,  cum  moderaretur  habenas  Itah(P,  et  oras  maris 
Uluricx,  et  terras  quas  Africa  colit.  Sed  filii  superavevunt  Patrem,  et  sohmmm- 
turreputari  victnres  ipsiiis  Prohi.  Tulis  dignitus  Consulans  non  accidit  illi  Fro- 
bo,  cum  floreret  primn  parte  a-tatis:  non  Consulfuit  cum  Fratre.  ^uUa  cura  aspt- 
rans  diu  ad  altiora  vos  crucint :  spes  soHcita  non  agitut  antmum  sesUum,  nec 
$uspendit  corda  vestra  lon^o  desiderio.  Incepistis,ubifimserat  alioriim  ;  senes 
pauci  vix  habue.ru.nt  principia  veslra:  et  attingitis  terminum,  priusquamfios  adole- 


paribus  cocl.  Moreti,  unde  jani  Heinsius  conjecerat  pateant,  quod  et »"  Exc. 
Rnben.  postea  invenit.  sub  Pal.  Med.  pr.— .56  MuUifideque  Leid.  pr.  et  Moret. 
quod  arridet  Bartbio.— 57  Numerure  ai.— 58  vestigia  Leid.  pr.  Moret.  Med. 
pr.  Pal.— 60  quot  Pric— 61  Et  pro  Sed  Ald.  Vicet.  Parm.  Junt.  Col.— 
02  nunc  cordigit  Pal.  Med.  pr.  Heinsius  conjiciebat  num.  attigit  Vat.  pr. 
Farn.— 63  orbi  Leid.  pr.  a  m.  pr.  Pric.  orbus  Moret.— 64  Ncc  Med.  pr.  Pe- 
tav.  pr.  Vat.  qnint.  PaL  Pric.  pro  vos  nulla  Vat.  pr.  exhibet  non  uUa.— 65  det 
m.petis  PaL  di  Moreti.-  66  lento  a!,— 67  ^im  Barlh.  gua  Vat.  duo,  PaL  Fani. 

SOTJE 

rebus  magnis.   Virgilius :  '  Non  mihi  60  niyricosque  sinus']   Teneret,  re- 

si  voces  ceutum  sint  oraque  centum,  geret. 

Ferrea  vox,'  &c.  61  Nati  vicere']    Optabile  gratam- 

57  Ordine]  Rexit  gentcs  ordine,  id  que   est  parentibus  se  vinci  a  filiis 
e»t,  vel  prudentia    sua,  vel   servato  suis. 

quodam   ordine,    ut  alias  post   alias  63   Viresceret]  Prima  aetas  dicitur 

regeret,  successione  continna,  et  sic  viridis,  instar  arbornm  aut  frucluum ; 

foret  perpetuus  rector  popnlorum.  altera  deinde  aetas  dicitur  matura. 

58  Summi  juris]    Id  est,  Consnla-  66  Tendit]    Spes  solicita  Don  Hiu 
tus,  qni  est  snrama  potestas.  suspensos  tenet  animos  vestros  lon- 

59  Frana  teneret]   Id  est,  regeret  gis  desideriis,  aut  non  diu  tenet  m- 
Italiam.  tentos  et  expectautes. 


IS    PROB.    ET    OLYn.    CONS.  09 

Ante  genas  dulccs  qnam  llos  juvenilis  iiiumbrct, 

Oraque  ridonti  lanuiiiiie  vestiat  a^tas.  70 

Tu,  precor,  i<;nannn  doceas,  Parnassia,  vatem, 
Quis  Deus  anibobiis  tanti  sit  niuneris  auctor. 
Postqiiani  tuhnineis  inipellens  viribus  hostem 
Belhger  Au<>ustus  trepidas  laxaverat  Alpes, 
Rbma  Probo  cupiens  dijinas  persolvere  grates,  75 

Seduhi  pro  natis  dominum  flexura  rogando 
Ire  parat.     FamuH  currum  junxerc  voLantem 
Impetus,  horribihsque  Metus,  qui,  semper  agentes 
Prasha,  cum  tremitu  Romam  comitantur  anhclo, 
Sive  petat  Parthos,  seucuspide  turliet  llydaspen.  80 

Hic  ligat  axe  rotas  :  hic  sub  juga  ferrea  mittit 

acenti<P  tegat  grnastenerns,  et  atns  priina  cin^nt  mcntum  restrum  harba  ^n^n.  O 
Musa,  r<igo  te,  iit  tu  ddccas  Poetam  imfieritum,  <juis  Deus  auctor fuerit  duoims  tVa- 
tribns  tauti  d<mi  /  l'iistqi(am  Augustus  hellicosus  /uffans  hoslcm  inanu  fulminantt 
nperuissct  Alpcs  limcntis,  lioina  e.roiitans  aoere  t^ratias  difi^nas  l'roho,  parat  ire 
diUgenter  erictur<t  l'riucipcm  precando  pro  filiis  siiis.  Scrri  junxcrunt  currum  cele- 
rem,  qui  servi  siiiit  Imjietus  et  Timor  terribiiis,  qui  morentes  scmper  hella  comitan- 
tur  cum  fcrari  anlielitu  HonKim,  seu  af^s^rcdiatur  1'arthus,  seu  terrc<tt  Hydaspen 
armis.  Hic  Inipetus  alligat  rotas  axi :  ille  Metiis  ji(Hg-)<  equosjugv  ferreo,  et  docet 


Pric.  praeordia  pro  primordia  Pal. — 71  Te  Vat.  qiiint.  Parnnsia  alt.  Voss. 
Cod. — 7()  gnotis  unus  Puiiiianni. — 77  Jure  parat  INiercil.  re.rere  INIed.  quart. 
— 79  pro  Romain  Gronov.  ad  edit.  Ijartii.  leuit  Dominam. — SO  turpet  Pric. 
subdet  Vat.  quint.  Hydaspcn  duo  Vat.  duo  Med.  Petav.  pr.  ed.  Parni.  et 
Vicet.  Hidaspem  Leid.  pr. — 81  vertit  Vat.  opt.   nectit  Petav.  pr.  Vat.  quint. 

NOT^ 

69  Inumbret^  Flos  juvenilis  seu  la-  accolae  Alpiuni. 

nugo  sunt  prima  barba,  qu?e  obum-  76  Dominum']    Antiqni   Itnperato- 

brat  genas.  res    parce    appeliatjantiir     Domini  : 

71  Parnassia]    Id  est,  Musa   Par-  hoc  nomeu  Augnstus  ut  maledictnm 

nassi,  Calliope  scilicet,  quiv  pra?est  exliorruit ;    sed   post,   gliscente  adii- 

Poeiis  Heroas  canentibus.  latione,  crebrius    usurpatnm   est   in 

74  Augustus]  Theodosius  INIagnu*,  gratiam  Iinperatoruni. 

pater   Honorii  et  Arradii.    Augusti  77  Famuli]  Impetus  et  Metus  sunt 

nomen  Octavio  prinuiin  a  Senatn  tri-  famuii    Martis  :    Iios   tribiiit   Romae, 

biituni  est,  ductum  ab  eo,  quod  loca,  qua?  a  Romulo  Martis  filio   conditii 

in  quil)us  augurato  qiiid  consecratur,  est. 

Augusta  nominantur  :  alii  Augustum  80  Cuspidc]    Alludit   ad   imagincm 

ab  augendo  Imperio  dictum  piitant :  nrbis  Roma^qu-.R  liastata  pingebatiir. 

post     Octaviiim    Augustum,     ceteri  Hydiispen]    Id   est,   regiones   qnas 

Iinperatores  .•\ugusti  appellati  snnt.  alluit    Hydaspes,   fluvius    AsidP,   qui 

Trepidas  Alpcs]  Non  qiiod  trepidae  per  Parthos  Medosque  fluit, 
essent  Alpcs,  sed  quod  trepidi  essent 


70  CL.    CLAUDIANl    1. 

Cornipedcs,  rii,a(lisqiie  docet  servire  lupatis. 

Ipsa,  triiiinphatis  qiia  possidet  aethera  regnis, 

Assilit,  iniuiptct  ritns  imitata  Minervse. 

Nam  nequc  cajsariem  crinali  stringere  cultu,  85 

CoUa  ncc  ornatu  patitur  mollire  retorto  ; 

Dcxtrum  nuda  lalus,  niveos  exerta  lacertos, 

Audacem  retegit  mammara,  laxumque  coiircens 

Mordet  gemma  sinum.     ]S  odus,  qui  sublevat  ensem, 

Album  puniceo  pectus  discriminat  ostro.  90 

Miscetur  decori  virtus,  pulcherque  severo 

Armatur  terrorc  pudor,  galeaeque  minaci 

Flava  cruentarum  prtetenditur  umbra  jubarum, 

Et  Ibrmidato  clypeus  Titana  lacessit 

Lumine,  quem  tota  variarat  3Iulciber  arte.  95 

nbedire  fnpnis  ditris.  Ipsa  Ronia,  qua  parte  occupat  aercin,  stihactis  imperiis,  exui- 
tnt  iinitum  oruittum  PaHudis  innuptce.  Nam  ntin  putitur  cuinas  coinpressiis  orna- 
luento  crinali,nec  collum  cinctum  torque  tortili:  liabciis  nuduin  latus  de.vtrum,  et 
vudu  brachiu  candidit.  Vibiila.  geminea  detegil  mitminam  generusttm,  ct  nectit  ves- 
tem  lu.xam,  constringeiis  illani.  Baltheus  qui  uttollit  ensem,  illuininut  pectus  can- 
diilum purpura  rubra.  Virlus  miscelur  pulchritudini,  et  nindesta  vencundia  arma- 
tur  severitate  tiinenda ;  et  gulea  tcrribilis  prafcrt  umbraiii  horriliilein  cristarum 
.sanguinearum ;  ttc  chjpeus,  quem  Vulcanus  variavcral  omni  artijicio, prorocat  solein 


Pal.  Farn.  Pric. — 83  triumphatis  qua  \dt.  qnint.  triuinphantum  Exc.  Lseti, 
Jant.  triumphntum  Vat.  opt.  Pal.  Farn.  Pric.  INIed.  dno,  Petav.  pr.  Moret. 
Emc.  Rnben.  <  il.  Piirni.  Vicet.  qucE  Pal.  qua  Leid.  pr.  Petav.  pr.  Ald.  et  ed. 
Parni. — S.5  non  ^leil.  pr. — 87  coherccns  pro  lacertos  Moret.  in  ipio  versus  se- 
(|uens  non  coni()aret. — 88  tetigit  vitiose  Vicet. — 89  nodum  IMoret. — 90  pu- 
miceo  Leid.  {)i-.  pectus  discriminut  ed.  Parni.  rectus  Ald.  Jnnt.  dist erminat  Vat. 
opt. — 93  protenditur  iMed.   pr.   Pal. — 95  tota  variarat  Lov.    variabat  Pal.  et 

NOTtE 

84  Ritus']  Habitum,  cultum,  arma-  qne  tcrribilis. 

turam  Pallaiiis  imitatur  Roii.a.  Galca-   minaci]     Nam    monstra    in 

SG    Oiiiatu  returtv^     Satis   indicat  galeis  itifixa,  Dracone.s,  Lupi,  minari 

esse    nionile    sen    torqnem;    torquis  videntnr. 

enim  est  ornanieiitnni  coUi  tortnm.  93  Pratenditur  umbra]    Non  galea 

87  Nudu   latus]    Talis  erat   imago  pra-fert  nnibras,  sed  pra?fert  cristas 

RomaR  ;  talis  Amazonnm  ;  talis  He-  qucK  faciunt  umbras  ;  et  sic  ef^ectus 

roinarum  in  pnguani  euntium.  ponifur  pio  cansu.     Virgilius  :  '  Fa!- 

90  Puniceo]  Id  cst,  rubeuti.    Pur-  ce  seces  uiiibras,'  id  est,  frondes  quac 

pura  tingebatiir  Tyri    apiid   l^hoeni-  faciiiut  unibiam. 

cas,  qui  et  dicti  Poeni,  nnde  Punicus  91  Titanu]   Clypei  fnlgor  imitatur 

et  Pnniceus.  fulgorein  Titanis  seu  Solis.    Sol  filius 

92    Arinatur]    Ea    fignra    maxime  Hyperionis,  qui  unus  fnit  eTitanibus. 

convenitPaIladi,utpuIchrasitsimnI-  95  IHulcibcr]  Sic  dictus  a  niulceB- 


IN    PROli.    ET    OLVB.    CONS. 


71 


Hic,  putrius  Mavortis  amor,  fuetusque  notantur 

Ronuilei :  pius  amnis  incst,  ct  Ijcllua  nutrix. 

Elcctro  Tibcris,  pueri  tbrmantur  in  auro. 

Fino^unt  ana  lupam  :  JNIavors  adamante  coruscat. 

Jam  simul  emissis  rapido  velocior  Euro  100 

Fertur  equis,  stridunt  Zephyri,  cursuque  rotarum 

Saucia  dividuis  clarescunt  nubiia  sulcis: 

Ncc  traxcre  moras,  scd  lapsu  protinus  uno, 

Quem  poscunt,  tetigere  locum;  qua  tine  sub  imo 

Angustant  aditum  curvis  anfractibus  Alpes,  105 

fulgove  /ormidiihili.  In  hoc  clyp<'0  <imor  Martis  patris,  et  Jilii  ejiis  (lexisnaufur 
Romulus  et  Uenius  :  Jlurius  pius  inest  pictus,  et  Iu]hi  nutrix.  Tihris  pingitur  ia 
ekctro,  pueri  in  auro:  lupa  c\  (cre  fingitur:  Mars  fuls;ef  adamante.  Jam  subitu 
Ronia  Iraliitur  equis  laxatis,  promtior  rento  lcvi:  Zepliyri  jinnt,  et  aer,  sectus 
restigio  rotarum,  splcndet  vtliit  sulcis  separatis:  nec  v(\yn  tardaccrunt  cursum,  sed 
statini  uno  impttu  aftingnnt  locuni,  quem  pctunt ;  qua  parte  Alpcs  arctant  aditum, 


Med.  pr.  hostc  pro  artc  Exc.  Voss. — 9G  patris  ISIetl.  quart.  patrii  Var.  LL.  e 
mari;ine  1'arni.  erut  pro  amor  INIcd.  pr. — 97  piiisamnis  inest  Vat.  quint.  Leid. 
pr.  Med.  qiiart.  Pnt.  Petav.  pr.  Pric.  prius  Med.  pr.  Vat.  pr.  Pal.  Farn. 
post  amnis  viilii.  iners  Sixtin. — 98  pinus  ed.  Vicet. — 99  Fingunt  Vat.  opt. 
Pingunt  vet.  Gyr.  l*etav.  pr.  a  m.  sec.  Tingunt  Pal.  l'arn.  Pric.  Exc.  Lseti, 
Leid.  pr.  qiii  et  adamate  iiabet  pro  (ulitmantc. — 101  stridunt  Vat.  pr.  el  PaL 
strident  Pric.  MeiL  qiiart.  cursusijuc  Vat.  pr.  Farn. — 10:{  AVm  Pal.  inio  Vat. 
pr.— 101  qua  f.  s.  imn  Angustant  l'etav.  pr.  quin  Lov.  et  vet.  Ciyr.  coiriipte. 
qua  Med.  duo.   uno  Vat.  pr.  Pal.  Faru.  Pric. — 105  Angustare  ed.   Parni.  et 


NOT.E 


do,  qnia  mulcet  mollitque  ferrnm  et 
alia  metalla  Vulcanus,  et  vertit  ad 
quos  voluerit  usus. 

9fi  l'atrius  Hlnrortis  amor^  In  lioc 
nempe  clypeo  pingitiir  Mars  amans 
Rheam  Sylviam  :  pinf^untur  et  Ro- 
niuliis  et  Remus,  pueri  Marte  sati. 

97  Pius  amnis]  Tiberis,  qui  quasi 
pins  fiierit  in  pneros  expositos,  re- 
traxisse  aquas  dicitiir,  ut  iis  parce- 
ret. 

Bellua  nutrixl  Lnpa  scilicet,  qu;c 
Remum  et  Ilonuilum  alnisse  dicitur. 
Hos  vero  aliiit  Acca  Laurentia  me- 
rctrix,  Faustini  pastoris  nxor.  I\Ie- 
retriccs  autem  dictte  sunt  Lupa-.  Id 
quod  fabulee  dedit  occasioueui.    Por- 


ro  Lupam  Poetfe  puerornin  nntricem 
fingere  malncrnnt,  qiiod  Heroas  a 
feris  educatos  indncere  non  displice- 
ret:  sic  Cyrns  a  Cane  niitritns  :  sic 
Achilles  inedulla  Leonis  pastus  :  et  illi 
fortissinii  evasernnt, 

98  Elcctro]  Electrum  vel  est  suc- 
cinum,  vel  metallum  aiirenm,  in  quo 
miscetur  quinta  |)ars  argcnti. 

101  Zephyri]  Notnin  oinnibus  Dcos 
fcrri  ventib  afiiantibns. 

105  Alpes]  iMontes  sunt  altissimi 
inter  Galliani  et  Italiam,  et  utrique 
regioni  veliit  communia  claustra,  at- 
que  repagiila  variis  rupibus  salebro- 
sa.  Hos  niontes,  ruptis  igne  et  aceto 
saxis,  superavit  Aunibal. 


72  CL.   CLAUDIANI   I. 

Claustraquc  congestis  scopulis  durissiraatendunt, 

Non  alia  reseranda  manu,  sed  pcrvia  tantum 

Augusto,  geminisque  fidem  mentita  tyrannis. 

Semirutse  turres,  avulsaqne  moenia  fumant. 

Crescunt  in  cumulum  strages,  vallemque  profundara        110 

JEq  uavere  j  ugis.     Stagnant  imraersa  cruore 

Corpora :  turbantur  perraisto  funere  manes. 

Haud  procul  exacto  laetus  certamine  victor 
Cespite  graminco  consederat,  arbore  fultus 
Acclines  Immeros :  dominum  gavisa  coronat  115 

vario  circiiitii,  in  extremo  angulo,  et  opponunt  obstacula  asperrima  saxis  cumuhtis  ; 
obstac\i\a.  non  aperienda  manu  alterius,  sed  patentia  Augusto  soli,  postqiiam  non 
servarunt  fidem  duobus  tyrannis.  Turres  eversa,  et  urbes  incenscc  fumant :  cada- 
rera  surgunt  per  acervos,  et  adaquant  vallem  camrn  7nonti:  corpora  mersa  sanguine 
imtant :  Dii  inferi  turbantur  infinita  clade.  Non  Zo7jg-e  Theodosins  tictor  lcctus 
iiello  perfecto,  sederat  in  cespite  liridi,  fukiens  urbore  humeros  incUnantes.     Terra 


Vlcet.  Colin.  et  Junt.  Angustant  Ald.— 106  conjectis  Med.  qnart.  congestis 
Vat.  opt.  Pal.  Farn.  Pric.  conjestis  Vat.  quint. — 107  referenda  pro  reseranda 
Med.  pr. — 110  tiimulum  Med.  pr.  Pal.  culmum  Farn.  Med.  quart.  culmine  ed. 
Vicet.  corrnpte. — 111  inmersa  Ald.  Cod.  Barthii,  quem  vide.  ed.  Claver. 
inmensa  dno  Vat.  Pal.  Petav.  pr.  Med.  quart.  et  ed.  Vicet.— 112  turbantur 
duo  Med.  Leid.  pr.  Petav.  pr.  Pal.  et  Vat.  quint.  traduniur  Vat.  sec.  Farn. 
trahantur  Morct.  truduyitur  ed.  Parm.  Vicet.  Lngdnn.  et  Basileens.  et  Paris. 
atqne  ita  correxerat  Heinsius,  et  ascripserat  locuni  Lib.  i.  in  Rufin.  381. 
'  inio  barathri  condere  recessu :'  ubi  ex  Vat.  sec.  reposuit  trudere,  et  illud  ad 
hunc  locum  referri  oportere  monnit. — 113  exuutto  Vat.  quiut.  exhausto  Leid. 
pr.  et  Moret. — lli  fiuctus  pro  fuHus  Med.  quart. — 115  accUnes  Petav.  pr. 

NOTiE 

108  Augusto}  Theodosio  :  vide  vs.  incendiascilicet,  sanguis,  strages,  &c. 
74.  supra,  112  Turbantiir]  Tam  immensa   est 

Geminisfidemmentifatyrannis']Qa3&  cadaverum  simnl  permixtorum  niul- 

claustra  Alpiura  fefellerunt  duos  Ty-  titudo,  \it  cum  tumnltuaria  sepnitura 

rannos,  Maximnm,  et    Engenium   e  captim    acervatimqne    congerantur, 

Grammatico    ab   Arbogaste    factum  ipsi  turbentnr  terreanturque  manes. 

exercitns    Imperatorem.      Isti,  cum  114  Cespite  gramineo]  More   vete- 

Aipes   pepigisse   qnodammodo  vide-  rum  Heroum  seilas  spernentinm,  et 

rentur  ipsis  facilem   trausitum   esse  in  cespite  sedentium,  Dnces  oiim  in 

coDcessuras,   re    vera    admissi    sunt  terra  ant  gramine,  inantro  aut  specu, 

quasi  fide  data,  sed  non  transmissi,  saxo    impendente   ac    tegente,    dor- 

ideoque    coutra   fidem   et  spem  de-  miebant.     Sic  Plinius  de  Trajano. 

cepti,  et  siniul  oppressi  sunt  a  Theo-  115  Dotninuni]  Quasi  terra  agnos- 

dosio.  cat  eum  esse  sunm  Principem  lcgiti- 

109  Sejniruta]  Describuutur  bre-  mum,  eumqne  natnm  esse,  ut  domi- 
viter  ea,  quae  vel  Romas  vel  Theo-  netur,  ut  terrae  imperct  universa  : 
do«ii  fulminantis  currum  sequuotur,  quod  coronandi  aut  flores  fuudeudi 


IN    PROB.    ET    OLYB.    CONS. 


73 


Terra  suum,  suriruntque  toris  majoribus  herbae. 

Sudor  adluic  per  momhra  caiet,  creberquc  recurrit 

Ilalitus,  et  placidi  radiant  in  casside  vultus. 

Qualis,  letitera  populatus  ca?de  Gelonos, 

Procubat  horrendus  Getico  Gradivus  in  Ilaemo.  120 

Exuvias  Bellona  levat,  Bcllona  tepentes 

Pulvere  solvit  equos ;  immensaque  comus  in  hastam 

Porrigitur,  tromulisque  ferit  splendoribus  Ilebrum. 

Ut  stetit  ante  ducem  discussas  Roma  per  auras, 

lcetata  coronat  Friticipem  suum,  et  lecti  herharum  crescunt  altiores.  Sudor  calet 
adhuc  per  corjnts,  et  auhelitus  rcpetitus  redit,  et  vultus  lenis  nitet  suh  galta.  Sicut 
Mars,  postciiiam  raslucit  clude  mortali  Gelonos,  quiescit  horrihili  inodo  in  Hamo 
Getico :  Hetloua  attollit  spolia :  Belluna  liberat  equos  pulcere  prxlii  calentes ;  ct 
cornus  altissima  assurgit  in  hastam,  tt  verherat  Ilehrum  fulgore  tremente,  Statim 
atque  Roma  st«tit  ante  I^rincipeni,  pcr  aerem  dissipatum,  saxum  conscium  ter  rcso- 


Med.  pr.  Ald. — 117  creher  Petav.  pr.  Leld.  pr.  duo  Med,  Moret.  vet.  ed. 
Parm.  Ald.  JCxc.  Laeti  et  Riiben.  crehri  ed.  Vicet.  et  Parni.  crehro  al. — 
119  populatos  \  at.  opt.  pralatus  Gelvno  Pric. — 120  arvo  Vat.  duo,  Pal.  Farn. 
Pric.  horrendum  Leid.  pr.  Htemo  Med.  quart.  auro  vel  Hamo  Petav.  pr. — 
121  gerit  Vat.  opt.  Farn.  Med.  quart.  hellique  Vat.  quint.  Exc.  Laet.  hellisque 
ed.  Parni.  Bellona  Med.  pr.  Exutas  vias  Bellona  leva,  Bellona  repentes  Vicet. 
— 122  invierisuiii  Vat.  quint.  astia  Sixtin.  qiiod  probare  visus  Heinsius,  qui 
in  edit.  Antvcrp.  ascripserat  locum  ex  Lib.  ii.  de  laud.  Stilichon.  372. — 
123  fremit  proferit  Med.  quart. — 124  auras  Moiet.  et  Exc.  Laeti.    aures  ed. 


N01\E 


«fficium  a  Poetis  terree  ascribitur,  in 
gratiam  Principuin.  '  Quicquid  cal- 
caverit  hic  rosa  fiat.'   Persius. 

118  Placidi]  Etiam  duin  jjaleam 
gerit,  spiratque  bella  Tiieodosius, 
praefert  in  vultu  icnitatem  atque  cle- 
nientiam. 

119  Qualis]  Talis  sedet  Tlieodo- 
sius,  qnalis  Mars. 

Gelonos]  Hi  sunt  Scylhia;  popiili, 
qui  faciem  in  pralio  ad  terrorem 
pingebant,  et  sanguiiieni  equinum 
cum  lacte  permistum,  piemente  siti, 
bibebant. 

120  Gradivus]  Sic  Mars  vocatur, 
vel  a  KpaSalpeiv,  KpaSeveiv,  vibrare ;  vel 
a  gramine,  ciijus  coroiia  in  bello  ho- 
iiorifica  ;  vel  a  gradiendo,  quod  gra- 
dum  inferanl  qui  pugnant,  vel  impi- 
gre  gradiantur,  ex  Servio  ;  vel  quod 


bellum  a  parvis  initiis  ortum,  vehit 
per  gradus  assurgat. 

Gctico  Heemo]  Hsmus  mons  est 
inter  Tiiraciani  et  Thcssaliam,  Getis 
vicinus :  in  cujus  vertice  Martis  crat 
domicilium  :  i!)i  qiiippe  post  belia 
quiescere  solebat. 

121  Bellona]  Belli  Dca,  ct  Martis 
soror. 

122  In  hastam]  Alii  Icgunt,  in  ac- 
tam,  iiec  male.  Id  est,  Iiasta  ex  corno 
arbore  factacxtenditiir  in  actani,  seu 
ripani  fluminis.  Virgilius:  '  At  pro- 
cul  in  sola  secieta;  Troades  acta.'  Id 
est,  in  littore. 

123  Hehrum]  Hic  fluvius  est  Thra- 
ciae  aurifer,  et  ideo  fulgore  hastae 
magis  reperculitiir. 

124  Ducem]  Impcratorcm  Thco- 
dosinm. 


74  CL.    CLAIIDIANI    I. 

Conscia  tcr  sonuit  rupcs,  et  inhorruit  atrum  125 

Majestatc  nemus.     Prior  hic,  O  numen  amicvmi, 

Dux  ait,  et  lcsrum  genitrix,  lons^eque  regendo 

Circumfusa  polo,  consors  adjuncta  Tonanti, 

Dic  af?C(him,  quae  causa  viai?  cur  deseris  arces 

Ausonias,  coelumque  tuum?  dic,  maxima  rerum.  130 

Non  ego  vel  Libycos  cessem  tolerare  vapores, 

Sarmaticosve  pati  medio  sub  frigore  Coros, 

Si  tu,  Roma,  velis  :  pro  te  quascumque  per  oras 

Ibimus,  et  nulla  sub  tempestate  timentes 

Solstitio  Meroen,  bruma  tentabimus  Histruni.  135 

ntiit,  et  si/lra  nigra  reverila  est  majestatem.  Primus  hic  Prii>cep8  ilixit,  O  Ronia, 
numcn  gratum,  et  mater  legnm,  et  cincta  lnte  cccJu  guberyumdo,  addita  socia  Jori, 
dic  ergo,  quce  causa  est  vice  tiue  i  cur  retimjuis  urbes  Italas,  et  sedem  tnam?  dic, 
lieginu  mundi.  Non  ego  desinain  vel  perferre  ealores  Libyir,  vel  pati  r^ntos  SaV' 
muticos  sub  hyeme  media,  si  tu,  Roma,  optes  ;  pro  te  ibimus  per  omucs  regiones,  et 
per  nullum  timentes  tempus,  aggrediemur  Meroen  astate,  Danubium  hyeme.     Tum 


Vicet.  ter  Rloret.  tunc  Vat.  duo,  Pal.  Farn. — 125  concila  pro  conscia  Leid. 
pr.  atrum  vet.  Gyr.  Petav.  pr.  diio  Med.  vet.  ed.  Paiin.  artum  Pal.  acri  Exc. 
Laeti.  acriter  ed.  Vicet. — 126  ha^c  Petav.  pi .  IMoiet.  Med.  quart.  hoc  Pal, 
— 127  longeque  Med.  ciiuirt.  et  e<l.  Vicet,  hingoque  Med.  pr. — 128  adducta 
Tonuntis  Leid.  pr.  addita  vet.  ed.  Parni.  uddicta  Vat.  opt.  Farn.  Pric.  Petav. 
pr.  ed.  Vicet.  Isingr.  adducta  Vat.  quint.  Pal.  Jnnian.  Tonantis  Med.  pr.  duo 
Vat.  Farn.  Pric.  Pal.  et  Moret.  Jnnian.  Heiiisius  conjecerat  comorsque  ad- 
juncta  Tonanti. — 129  cura  Med.  pr. — 131  Inbures  Vat.  duo,  Fain.  Pric.  Pal. — 
132  medios  Med.  pr.— 133  per  horas  Vicet.  Ald.  Junt. — 135  3Ieroem  duo  Med. 

not.f: 

Per  auras^  Familiare  Diis  erat  ne-  lut  ex  crelo,  regis  orbcm  terrarum. 
bulis  tegi.     Horatius  :    '  Nube   can-  131   Libycos]  Libya  est  regio  Afri- 

dentes   humeros  amictus   Augur   A-  ca^,  maximis  caloribus  adusta. 
pollo.'  132  Surmuticos']  Sarniatia  est  regio 

125  Conscia,  Sfc.  inhorruil']    Rupes  frigidissima,  eaque   partim  in  Asia, 

ter  resonuit,  quasi  sciret  et  cognosce-  partim  in  Europa. 
ret  adventum   Romae ;    et   sylva   in-  Coros]  Corus  sive  Caurus,  semper 

liorruit,  ac  reverita  est  tanti  numinis  spirans  fiigora,  flat  ab  occasu  solsti- 

acccssum.  tiali. 

128  Circumfusa]  Hoc  ex  fastu  Ro-  135    Solstitio]     Solstitium    dicitur 

raauorum,   qui  consortem    Jovi   Ro-  quasi  Soiis  statio,  quod  Sol  non  ac- 

mam  faciebant   ad    regendum   mun-  cedat  ad  nos  amplius ;    id  quod  fit, 

dum;  et  ideo  conjuuctum  cum  Jovis  ubi  attigit  Tropicum  Cancri,  et  tunc 

templo  templum   Roma  habebat    in  est  dies  anni  longissimus. 
monte  Palatino.  Mcrohi]    Meroii,   vulgo    Gueguere, 

130  Calumque  tuum]  Id  est,  tuum  est  Insiila  quam  facit  Nilus,  et  max- 

templum,   iu   quo  ut  numen  cccleste  iinis  est  obnoxia  caloribus. 
habitas  :  vel  tuam  urbem,  ex  qua  ve-         Bnnna]  Dies  est  anni  brevissimuSj 


IN    PROB.    F,T    OLVJJ.    CONS, 


70 


Tum  rcgina  refert :  Non  me  latet,  inclyte  rector, 
Quam  tiui  pro  Latio  victricia  castra  labovent : 
Xcc  quod  scivitium  rursus,  Furiaquc  rcbellcs 
Edomitae  paribus  sub  te  cecidere  Iriumphis. 
Scd,  precor,  hoc  douum  cum  ]ib(>rtatc  rcccuti  340 

Adde,  prccor,  si  vcra  mauct  rcvcicntia  uostri. 
Sunt  mihi  pnbcntes  alto  de  semine  fratres, 
Pignora  cara  Probi,  fcsta  quos  li.ce  creatos 
Ipsa  meo  fovi  gremio  :  cunabuhi  parvis 
Ipsa  dedi,  cuni  matris  onus  Lucina  beatura  145 

Solveret,  et  magnos  proferrent  sidera  partus. 

Reghm  Roina  respmidfl :  Hand  ig^noro,  Princcps  iilusiris,  quanfitm  tuus  ridor  e.xer- 
dtus  laboret  pro  Italia:  nec  'isnoro,  quod  iterum  serritus  et  Jariie  rthelles  sujier- 
atcB  cecideruiit  sub  te,  simiii  rictoria:  sed  rogo  te,  ut  addas  li«c  inuiius  cuin  liber- 
iate  nova,  si  est  tibi  verus  anwr  nostri.  Fratresjuvenes  sunt  milii  illustri  de ginte, 
Jiliidulces  l'iobi,  quos  comple.Ta  sum  in  sinu  meo  genilos  diefelici:  ipsa  dedi  cunas 
i)\fantibus,  cum  Lucina  liberaret  matrem  ab  onere  felici,  et  astra  productrent  ingen- 


et  Petav.  pr.  Merapen  Moiet.  qui  et  pro  Istrum  exhihct  Hebrum,  ut  ct  Barth. 
— ISGTKnf  Vat.quint.  Pric.  Med.  pr.— 137  Qitain  Pctav.  pr.  Med.  (piart.  Quod 
Vat.  quint.  Pal.  Farn.  Pric.  laborant  Leid.  pr.  Junian. — 138  Servitiuin  Vat.  opt. 
a  ni.  pr.  Servicii  Pric.  Voss.— 140  relenta  Med.  (piart.— 141  A'ljicias  Vat. 
quiiit.  Pric.  Adde  Vat.  opt.  Farn.  Adde,  tibi  Vat.  id.  a  ni.  sec.  Addc,  precor 
vet.  Gyr.— 143  Heinsins  conjiciebat  clara.—HG  proferrent  dno  INRd.  Petav. 
pr,  Leid.  pr.   prceberent  vet.  Gyr.  praferrent  al.  proilerent  cuin  Farn.  perdertni 


NOT^ 


qui  fit,  cnm  Sol  attingit  Tropicum 
Capricorni. 

Hvstrum'^  Danubium,  qni  fliivius 
Enropae  maxinins  in  Pontuiu  Euxi- 
num  se  exonerat. 

138  Serritinm]  Qnod  servititim  mi- 
nabantur,  instar  furiarum,  Eugenius 
et  duxejus  .'Vrbogastes,  Gallus  auda- 
cissimns,  (pii  siib  Eugenii  nomine  im- 


143  Pignora]  Fiiii,  qui  dicuntur 
pignora,  qiiia  re  vcra  sunt  qna^dam 
pignora  amoris,  fideiqnc  conjugalis. 

Festa  luce]  Id  est,  lortunato  die  : 
erant  enim  dies  nonnulli,  quos  felices 
putabant,  et  ex  quibus  ber.e  omina- 
bantiir  vetercs. 

144  Foci']  Pareutes  libcros  rccens 
natos  sinu  conipiectebantur  :  id  quod 


periuiH  se   recturum   esse   poliiceba-      Roina  ait  sc  tecisse. 


139  Paribus  iriitrnphis]  Quia  simul 
devicti  snnt  Eugeniiis  et  Arbogastes. 

140  Libertate]  Quasi  reddita  sit 
libertas,  qiiam  erepturus  videbatur 
Arbogastes. 

142  Pubentes]  Seu  pubercs,  id  est,      tur  alto.' 
jnvenes,  adolescentcs,  vigcntcs. 


14)  Lucina]  Dea  parientinm  prx- 
ses,  qu<v  et  Juno  et  Diana  dicitur. 

140  Proferreni  sidera  parlus]  Piie- 
ros  illustres,  veliit  de  cntlo  demissum 
inunus  veteres  a^piciebant.  Virgilius : 
'  Jam  nova  progenies  ccelo  demitti- 


76  CL.   OLAUDIANI    I. 

His  ego  nec  Decios  pulchros,  fortesve  Metellos 

Praetulcrim:  non,  qui  Poenum  domuere  ferocem, 

Scipiadas,  Gallisque  genus  fatale  Camillos. 

Pieriis  pollcnt  studiis,  multoque  redundant  150 

Eloquio  :  nec  desidiis,  dapibusve  paratis 

Indul<,'ere  juvat:  ncc  tanta  licentia  vitae 

Abripit,  ut  mores  aetas  lasciva  relaxet: 

Sed  gravibus  curis  animum  sortita  senilem 

Ignea  longaevo  fracnatur  corde  juventus.  155 

tenfiUos.  Ego  nnn  antepono  his  Decios  forles,  ant  Metellos  generonos :  non  Scipio- 
nes,  qui  .sitperarerunt  Carthaginetises  crudeles ;  non  CamiUos,  prolem  funestam  Gal- 
lis.  Illi  Fratres  e.vcellunt  disciplinis  Pieriis,  ct  abundant  midla  eloqueniia :  nec 
delectantur  vacare  otio  et  conviriis  maf(nificis :  nec  talis  libertas  vitai  trahit  hos, 
aut  adolescentia  effrctnata  remittit  mores:  sed  juventus  fervida  nacta  mentem  ma- 
turam  pro  magnis  ncgotiis,  rctinetur  sapienlia  senili.     Rogamus  te,  o  Theodosi, 


cum  «ed  a  ni.  sec.  emend.  peterent  Vat.  opt. — ^147  nec  duo  Med.  Petav.  pr. 
non  Vat.  quint.  fortesque  Pric. — 148  nec  Med.  quart. — ^149  lethale  Leid.  pr. 
Pric.  et  Cod.  Jun.  letale  Vat.  quint.  Pal.  Med.  pr.  Pric.  Moret.  CatuUos  Vi- 
cet.  fortesque  Pric. — 151  rion  Vat.  opt.  Farn.  deUciis  Pric.  dapibusque  Vat. 
quint.  desidiiE  Heins. — 152  juvat  Exc.  Lapti.  parant  Vat.  opt.  vet.  Gyr.  Farn. 
Med.quart.  et  ed.  Vicet.  Colin. — 153  Arripit  Vat.  duo,  Pal.  Farn.  Pric.  arri- 
puit  Junt.  aut...relaxat  al.  ut...relaxet  dno  Med.  et  Pal.  aut  vel  ttt  Vat.  quint. — 

NOTiE 

147  Decios  pulchros]  Id  est,  fortcs.  que  BoeotiaB,  Musis  sacer  :  vel  Pieria 

Virgilius :    '  Satus   Hercule  pulchro,  est  regio  Macedoniee,  in  qua  Musar. 

Pulcher  Aventinus  :'    id  est,  fortis,  ex  Jove  et  Mnemosyne,  seu  jNlemo- 

&c.   Decii  autem  se  pro  patria  devo-  ria,  natae  sunt:   hinc  Pierius,  perti- 

verunt :  pater  bello  Latino,  filius  bel-  nens  ad  Musas. 

lo  Hetrusco,  nepos  bello  Tareutino,  Pieriis   poUent    studiis']     Excelhint 

et  omnes  sua  morte  Romanis  victo-  cognitione  artium  quas  docent  Mu- 

riam  pepererunt.  sae  Pieria;,  hoc  est,  artium  ingenua- 

MeteUos']    Metelli    fuere  illustres :  rum. 
iuter  hos    Macedonicus,  Numidicus,  151  I)(j/)»6«5  pnraijs]  Conviviis  mag- 

Celticus,     a   devictis    provinciis  sic  no  appaiatu  extructis. 
appellati.  153  Mores cetas lasciva relaxet]  Mtas 

149  Scipiadas']  Scipiones  muiti  fue-  juvenilis,  lascivia;  jocisque  obnoxia, 
re  ;  at  iUustriores  Africanus  major,  non  relaxat  eorum  mores  severos,  et 
et  Africanus  minor,  a  devicta  Africa,  ad  virtutem  intentos. 

deletisque  Cartliagineusibus.  155  Longccvo  corde]      Cor  sumitur 

CamiUos]  CaniiUus  Roniam  a  Gal-  pro    sapientia ;    quia    veterum    non- 

lis  liberavit,  uude  et  alter  Romuhis  nulli  ejus  sedem  in  corde  esse  repu- 

dictus  cst.  tabant.      Unde    *    egregie    cordatus 

150  Picriis]  Pieria  est  urbs  mons-  honio,'  id  est,  sapiens.    Ennius.  Lon- 


IN    PROB.    VT    OI,YH.    CONy. 


77 


lllis,  quam  propriani  duciint  ab  ori<iine,  sortcm 
Oramus  pr?pbere  velis,  annique  lulurum 
Devoveas  venientis  iter  :  non  improba  posco  : 
Non  insueta  dabis :  domus  hoc  de  morc  requirit. 
Annue :  sic  nobis  ScAthicus  famuletur  Araxes, 
Sic  Rhonus  per  utrumque  latus  :  Medisque  subactis 
Xostra  Semiramia?  tiraeant  insip;nia  tnrres  : 
Sic  fluat  attonitus  Romana  pcr  oppida  Gann^es. 

Ductor  ad  ha?c  :  Optata  jubes,  ultroque  volentem, 
Diva,  rosjas :  uou  hajc  precibus  tentanda  fuissent. 


IGO 


166 


ut  difcneris  dare  illis  fratribus  munvs,  qund  vehit  debitum  trnhunt  a  fccntesui,  et 
dcstiyus  illis  cursurn  renturum  anni  sciiurntis:  nnn  peio  injusta:  non  daliis  extraor- 
dinaria:  /amilid  jinstulat  hoc  nnmu^  ex  consuetudine.  (vncede.  Sic  Ara.res  Scy- 
thia  serviat  nnhis :  sic  lihcnits  pcr  ripam  f;cminam  serviat :  et  Medis  svperatis 
arces  Bahylnnismetunnl  sinna  nostra:  sic  Ganf^cs  admiransjluat  perurhem  Itonia- 
nam.  Princeps  respoiuiit  <u/ i//ri:  Imperasquod  opto,  o  Dea,et  precaris  nie  cupien- 
tem  id  sponte.     Tson  preccs   adhibendce  fuissent   atl    illas  res.     An  ohlivio  scjyeht 


156  qui  propriam  Moret.— 159  Hoc  Leid.  pr.  atqne  ifa  ex  Petav.  pr.  legit 
Heinsius.  Wf  Vat.  qnint.  Farn.— IfiO  rotis  pro  nohis  Vat.  qnint.  Exc.  Lapti 
ot  Aid.  Parin.  Jiint.  Colin.  Ora.res  Moret.  Arta.rerxes  Vicet.— ICI  Mediisqne 
Med.  pr.— I(j2    slupeant  Pulni.— 164    adhuc  Vicet.— 1C5  hic  Ald.  ed.    Parm, 


NOTii: 


gavo  corde,  id  est,  .sapientia,qualem  ha- 
bet  iongtevus,  seu  senex.  Illi  itaque 
erant  veoyfpovTe^,  juvenes-scnes,  quia 
in  aetate  juvenili  senilem  prudentiani 
liahebaiit. 

Frcenaturl  Egreirium  est  fervidae 
aptatis  fr.vniim  sapientia,  sine  qua 
ruit  atqiie  pcssundatur  lia-c  -.Etas. 

150  Snrtem]  Consulatiim,  qui  ve- 
hit  sorte  ita  proprius  atcpie  debitus 
est  genti  Probonim,  nt  illi  nascentes, 
al)  ipsa  origiiie  ducere  vidcantiir  fe- 
licitatem  h^reditariam  tanta.-  digni- 
tatis  adipiscenda-.  Unde  S.  Hiero- 
nymus :  '  Niinc  mihi  Pioboruni  et 
Olybriorum  repeteiida  siint  nomina, 
et  illustre  Aiiicii  sangiiinis  genus  :  in 
qiio  aut  nullus,  aut  rarus  erit,  qui 
non  meruerit  (.^onsiilatiim.' 

158  Devoveas  venientis  iter^  De- 
signes  hos  futuros  Consules,  .simul- 
que  duces  ac  rectores  anni  sequentis. 


159  Domus]  Familia  Proborum 
ea  est,  ut  iioc  ipsi  munus  debeatur, 
quod  Probi  pro  niore  tanta  cum 
laude  gerere  consiievcnint. 

ICO  Sic  nnbis  famulctur  Araxes]  In 
gratiam  cjus  muneris,  quod  Probi."i 
concedes,  optamus,  ut  adjiciantur 
imperio  eae  omnes  rcgiones  remotaf, 
quas  alluit  Araxcs,  quas  alluit  RhC' 
nus,  &c. 

Scythicus  Araxes]  Araxes  est  fln- 
vius  Armenia-,  vicinus  .Scythiae,  et 
ideo  dicitur  Scythicus.  Rhenns  est 
ingens  Europae  fluviiis,  magnam  Ger- 
maniip  partem  et  Piclgium  alluens. 

161  Mcdisque]  INIedi  sunt  popnli 
Asia>,  apud  qiios  est  Habylon  Par- 
thorum  Metropolis,qiiam  ex  Ovidio, 
'  Dicitur  olini  Coctilibus  miiris  cinx- 
isse  Scmiramis  urbem.'  SemiramiiB 
antem,  id  est  condita;  a  Semiramide. 

16S  Ganges]     Est  fluvius  anrifer 


78  CL.   CLAUDIANl    I. 

Usqiie  adconc  meam  condunt  oblivia  mentem, 
Ut  pi<rcat  ni'miiiissc  Probi,  quo  vindice  totam 
Vidiiniis  Ilcspcriam,  lessasque  resurs^cre  gentes? 
Ante  dabunt  hycmes  Nilum  ;  per  flumina  damoe 
Errabunt,  ulacicque  niger  damnabitur  Indus  ;  170 

Antc  Tliyesteis  iterum  conterrita  mensis 
Intercisa  dics  rcfugos  vertetur  in  ortus, 
Quam  Probus  a  nostro  possit  disccdere  sensu. 
Dixcrat,  ct  velox  jani  nuntius  advolat  urbem. 

meuin  aniinum  usque  adco,  ut  nolim  recnnlari  Probi,  quo  liberalore,  aspcximus 
omiicm  Ildliam,  ct  populos  afflictos  recreari?  l'rius  veQiones  Nili  paticntur  hye- 
mem :  priiis  dama;  vagulmntur  pcr  fluvios,  et  Indus  niger  constringctur  gelu  ;  prius 
Sol  denuo  territus  cimviciis  Tliyesteis,  interruplus  redibit  ad  Orientem  refugientem, 
quuin  Probus  possit  removeri  ab  animo  nostro.     Sic  locutus  erat ;  et  statim  nuntius 


Junt.  et  Vicet. — IGG  condant  Livin.  quod  piaefert  Heins, — 1G7  pudcat  duo 
Med.  Pal.  bonis  Vv\c.  jmlice  Farn.  Pric.  vindice  Leid.  pr.  Moret.  et  vet.  Gyr. 
coram  pro  totam  Med.  quart.- — 1G8  falsasque  Palat.  turres  vel  gentes  Moret. — 
169  daiiine  Vicet. — 171  modo  territa  Pctav.  pr.  a  m.  pr. — 172  interscissa 
Moret. — 173  A'oss(*  Vicetin.  discendere Vium.  Jwn.  rf«sc«^rfere  Exc.Lati.Hein- 
sius  conjecerat  dcscendere,  quod  exstat  in  edit.  Vicet,  et  velox  Exc.  Laeti. 
Heinsius  correxerat,  at.  Ja»t  oniittit  Vicet.    axem  pro    ur6m  Vat.pr.  Med. 

NOTiE 

Indorum.     Fluvios    depictos    in  tri-  pestates  ferenti.    Hypaliage.     Ante 

umphum  fcrri  jubebant  Imperatores  ;  Nilus  eniittet  Aquiloncm  et  hyemem : 

ideoque  sif /Zua^,  idest,fiuens  feratur  vel,   prius    per    hyemem    exundabit 

in  trinmphum,   quod   designaret  In-  Nilus,     Quod  falsum,    quia   semper 

dos  victos,  ffstate  exundat. 

167  Vindicel  Barthius  legit  jxt/uf ,  170  Glacieque  niger]  Heinsius  prae- 
id  est,  priEfccto;  quia  Probus  Pra;-  fert,  glacieque  piger,  coustringetur 
fectus  erat  Pratorio  in  Italia,  et  atque  damnabitur,  vel  niger  Indus 
severis  judiciis  i)opulos  regebat ;  vel  dicitur  propter  Indos  coloratos  seu 
vindice,  id  est  libcratore,  quod  Ita-  nigros. 

liam    vindicarit,    seu     liberaverit    a  Indus]      Fluvius    est   maxinius   in 

moribus  pravis,  India. 

168  Ilespcriam}  Sic  dicitur  ab  171  T/ti/esfcw]  Atreus  constupra- 
Hespero,  stella  occidentali,  quia  tani  a  fratre  Thyeste  uxorem  indig- 
Italia  Grascis,  qui  eam  dixerunt  nans,  ejus  ipsi  tilium  dedit  epulan- 
Hesperiani,  est  occidentalis  :  Hes-  dum  :  quod  convivium  Thyesteum  ne 
periam  inagnam  vocat  Virgilius,  quia  Sol  videret,  retrorsus  cursum  con- 
Hispania  dicitur  quoque  Hesperia,  vertisse  dicitur, 

169  Ante  dabunt]  Id  est,  prius  174  Dixcrat]  Dixerat  talia  Theo- 
regiones  Nilo  tinitimaf;  obnoxiap,  erunt  dosius  Iniperator,  et  statim  nuntius 
liyenii,  seu  Aquiloni  hybernas  teni-  equo  citato  advolat  in  iirbem  Roinain, 


IN    TROn.    ET   OLY».    CONS. 


Exlomplo  strcpncro  cliori,  collcsquc  canoris 
Plausibus  impulsi  scptcna  voce  rcsultant. 
Laetatur  vcncranda  parcns,  ct  poUice  docto 
Jam  ])arat  auratas  trabeas,  cinctustjiic  micantes 
Stamine,  quod  molli  tondcnt  dc  stipite  Seres, 
Frondea  lanioeree  carpcntcs  vcllcra  sylva? : 
Et  lonirum  tcnues  tractus  producit  in  aurum, 
Filaque  concreto  cooit  squalere  metallo. 
Qualis  ])urpureas  pra;bcl)at  candida  vestes 
Xuminibus  Latona  suis,  cum  sacra  rcdirent 
Ad  loca  nutricis  jam  uon  errantia  Deli. 


ro 


180 


185 


ctler  accurrit  Rnmam.  Statiin  coeliis  plausere,  ct  coUcs  agildti  acchimationihus 
.-onoris  ranittunt  septem  voces.  Matcr  l'rol)oritni  renvrahilis  gaudet,  et  jam  pra- 
parut  pcrita  niauu  Iraheas  (extas  auro,  ac  resles  nittules  rellere,  quod  Stres  dtpec- 
tunt  e.r  trunco  luolliculo,  coUi^entcs  in  foliis  rellcra  nemoris  lanigeri.  Ac  mtiter 
prvtendit  htmiuas  suhliles  in  filiini  aureum  lonf-um,  el  co^it  fila  rigescere  metallo 
conglutinuto.  Quemadmodum  pulchra  Latonn  dahat  reslimenta  Diis  ex  se  natis, 
cum  revertcrcntur  ad  regionem  sacratam  Ddi  allricis,  non  jam  fiuctuantem. 


Illa 


qnart.  Farn.  etl.  Vicet. — 175  frcmvere  Vat.  qMiiit. — 170  pulsihus  ed.  Vicet. 
ranu.  .Iiint.  et  Coiin.  plausihus  Alil.  impulsu  Pric  — 178  cinctusque  Leid.  pr, 
Moiet.  duoIMeii.  Petav.  pr.  vet.  Cyr.  Jam  purat  anctoritas,  currusque  Vicet. 
auratiis  traheas  Parm.— 179  tundent'\'k-et.  condent  Ald.  tondunt  Vat.  pr.  Pal. 
Farn.  cohi/hh*  Vat.  qnint.  cespite  Mtti.\.  pr.  Palat.— IS2  cohoc^o  vel  conserto 
Petav.  pr.   conserto  Bartliii  libri.    cogit  incalere\Wel.—lSi  LuniinihusVtic. 


NOTiE 


qui  Probino  et  Olybrio  deferret  in- 
signia  Consulatus. 

Urhcm]  Cawa  Urbs  dicitur,  iiitel- 
ligitiir  Konia  pcr  exccllentiam. 

175  Strepticrc  chori]  Chori  Nyin- 
pliarnin  pliuisere,  qiuisi  Probino  ct 
Olybrio  delalum  honorem  gratula- 
rentur. 

17G  Plausihus']  Universae  url)is 
acclamationibus,  septcm  Romac  col- 
les  resonant,  el  ideo  septem  remit- 
tunt  voces. 

177  Parens]  Mater  Probini  etO- 
lybrii,  quA-  tiliis  parat  vestes  ex  pris- 
00  morc,  qiio  matres  filiis  Heroibus 
vestimenta  concinnabanl.  Snccessus 
Iiberoruiii,part-ntiim  l<riitia  est. 

178  Trahcas]  Trabca  est  vestis 
Consularis. 


179  Molll  tondent  dc  stipite  Seres] 
Hi  populi  ad  Orientem  habitant  su- 
pra  Siiicuses  :  '  perfiisam  aqua  de- 
pectentcs  froiidium  caniticm.'  Plin. 
Unde  moUi  de  stipite,  quia  materia 
stipiti  haMcns  aqiia  mollicbatur. 

182  PHuqtte  concreto]  Fila  Scrica 
ita  involvit  filis  aiireis,  iit  utrunique 
simul  concrevissc  videatur. 

183  Qualis]  Qualis  est  Latona, 
talis  est  l^roba :  sicut  Latona  dat 
vestes  filiis  suis  ApoUini  et  Dian», 
sic  Proba  vcstes  parat  tiliis  suis  Pro- 
bino  cl  Olybrio. 

184  Numinihus  stiis]  Diis  ex  se 
natis;  nam  ApoUo  et  Diana  ab  ipso 
ortu  Dii  erant. 

185  Ad  hca  sacra  Dcli]  lu  insula 
Delo    Latona    peperit     Dianam    et 


80  CL.   CLAUDIANI    I- 

Illa  feros  saltus  ct  desolata  relinquens 

Majnala,  lassato  ccrtis  venatibus  arcu  : 

Phoebus  adhiic  nigris  rorantia  tela  venenis 

Extincto  Pythone  ferens.  Tunc  insula  notos 

Lambit  aniica  pedes,  ridetquc  ^sj^ajus  alumnis  190 

Lenior,  et  blando  testatur  gaudia  fluctu. 

Sic  Proba  pra^cipuo  natos  exornat  amictu  ; 

Qua^  decorat  mundum  :  cujus  Romana  potestas 

Foetibus  augetur:  credas  ex  asthere  lapsam 

Stare  Pudicitiam,  vel  sacro  thure  vocatam  105 

\yia.na.  descrens  sylcas  sm^us,  et  Micnala  direptn,  sagittafati^atar:enatiombus  cer- 
iis :  ApoUo  portans  jacula  adhuc  stillantia  tabe  morlifera,  Pythone  occiso :  tum 
Delos  insula  grata  vokitur  nd  pedcs  cognitos  Niiminimi,  et  JEgaus  mitior  adulatur 
alumnis  snis,  ac  significat  lcelitiam  siiam  undis  blandientibus.  Ita  Proba  decorat 
jilios  resle  singulari :  Proba  quce  ornat  orbem ;  cujus  Probae  fcecunditate  potentia 
Romana  amplijicatur.    Putes  Pudicitiam  ex  coelo  demissam  adesse,  vel  Junoneni 


— 1S6  ferox  pro  feros  Vat.  opt. — 187  certis  venatibus  Petav.  pr.  duo  Med. 
vet.  Gyr.  venantibus  Ald.  Crelam  venantibus  Ald.  Junt.  Cretam  ed.  Vicet. 
centum  al.  cunctis  venantihus  Pric. — 191  J<etior  Petav.  pr.  luctu  Med.  pr. 
fletu  Leid.  pr.  a  m.  pr.  et  Moret.  Cod.  Jnii.  a  m.  pr. — 192  prcecipuos  Moret. 
exornet  Pal.  Med.  pr, — 193  Et   pro   Qua  Meti.  qiiart. — 196  avertere  Moret. 

NOT.E 

Apollinera  :  Apollo   insnlam    fluctii-  sulam,  qiiae   Caprae,  alyhs,  speciem 

antem  antea  atque  '  Eirantem  My-  refert.     Alii  alias  afferunt  etymolo- 

cone  celsa  Gyaroque  revinxit,  Immo-  gias,  de  quibiis  nos  alibi. 

tamque   coli   dedit,    et   contemnere  Alumnis]     DiansE  et  ApoUini,  qui 

ventos.'    Virgilius.  nati  et  educati  iu  Delo  insula  maris 

187  Mcenala']     Ma?nalus,    Arcadia?  jEgaei. 

luons  est,  Dianae  sacer,  ejusqiie  ve-  192  Probal     Hsecmater  Probini  et 

nationibus  notus.  Olybrii,   nobilitate,    doctrina,  atque 

Lassato   certis    venatibus    nrcu]     Id  castitate  fuit  insignis,  ut  altera  Cor- 

est,  arcu  certo,  qui  semper  praedam  uelia. 

certo  ferit,  fatigato  in  venatibus.  Pracipuo  amictu']    Veste  Consulari, 

189  Pythone']     Vide   Carm.  ii,    in  qu<e  singularis  et  praDcipua  erat. 
Ruf.  193  Decoruf]    Proba  dedit    nova 

190  Lambif]     Insula,   velut  canis  miindo  ornamenta,  dum  peperit  ge- 
blandiens,    lambit    pedes   Numinum  niinos  Consules,  eosque  iiiustres, 
redeuntium.  Romana  potcstas]     Consulatus. 

Mgeus]     Neptiinus  jEgaeus,  qui  sic  l^^.-ln^ttM)]  Amplificatur, ornatur. 

appeilatui-  a  Virgilio  et   aliis,   quod  195    Stare     Pudicitiam]      Adstare 

^gae  Euboicae   sint  urbs,    ubi  tem-  praesentem,  et  ex  ccelo  descendisse : 

plum  est  Neptuni ;  vel  iEgaeus   di-  ccelura  enim  petierat,  abominata  c«e- 

citnr  a  scopuio  prope  Teneduni  in-  des,  raptus,  &c. 


IN    PROB.    ET    OLYB.   CON«.  81 

Junonem  Inachiis  oculos  advcrtcre  (emplis. 

Taleni  nulla  refcrt  antiquis  pagina  libris, 

Nec  Latia"  cecincre  tuba^,  nec  Graia  vetustas : 

Conjuge  di^a  Probo :  nam  tantum  ccetibus  cxtat 

Foemineis,  quantum  supereminet  ille  maritos  :  200 

Ceu  sibi  certantes,  sexus  quid  possit  uterque, 

Hunc  legerc  torum :  taceat  Nercida  nuptam 

Pelion  :  o  duplici  foecundam  Consule  matrem, 

Felicemque  utcruni,  qui  nomina  parturit  annis  ! 

Ut  sceptrum  gessere  manu,  membrisque  rigentes  205 

Aptavere  togas,  signum  dat  summus  hiulca 

inrocatatn  thure  sncrato  convertere  oculos  in  deluhra  Inachia.  A'u/te  monumenta 
in  scriptis  vetcrihus  tuterunt  tulem  matreni,  nefjue  Musce  Italicce  laudaterunt, 
ncque  antitfuitas  Graca.  Digna  tsl  Proho marito : nam  tuntum superat choros muli^hres, 
quantum  ille  superal  viros:  quasi  uterque  se.riis  puf^nuns,  quid  raleat,  elcgit  sihi  hunc 
thulamum.  PcUon  nions  sileat  Thetida  nuptam.  O  matrem  fwcundam  duohus 
Consulihus,  ventremque  fortunafum,  qui  peperit  Consules  annum  nominantes ! 
Posteaquam  Probiniis  et  Olv  briiis  tulemnt  manu  sceptrum,  ct  induerunt  corpus 
vestibus  concretis  auro,  Jupiter  supremus  mittit  signum,  nubihus  dehiscentibus,  et 


et  Med.  quart.  in  aliis  Vicet. — 198  non  Grceca  Pal.  grata  Vat.  opt.  Farn. 
Moret.  pro  Graja,  atque  ita  correxerat  Heinsiiis. — 199  instat  pro  e.rstatYat. 
opt.  Farn. — 200  i/?a  tiuo  Med. — 201  Ceu  sibi  cert.  Hi  quatuor  versussequen- 
tes  desiderantiir  in  Vat.  diiobus,  ut  et  in  Pal.  Farn.  Pric.  Med.  duob.  Leid. 
pr.  Petav.  pr.  necnon  in  ed.  Parni.  et  Vicet.  quales  hic  sunt,  debentur  Claverio. 
— 206  togam  Med.  quart. — 207  genitamque  in  duob.  Med. — 208  Aspera  vibrati 

NOTJi: 

190    Junonem']     Haec    Saturni    et  201  Sexus  quid possit  uterque]  Qaaai 

Opis  filia,  Jovis  soror  et  conjux,  Dea  sexus  uterque  pugnarit,  hoc  ut  Probi 

regnornrn  divitiarumqne  habita.  Probaeqiie      niatrimonium     celebra- 

Inachiis]      Jiino    post     spretam    a  retur. 

Paride     tbrmam,     Graeciara    sa^pius  202    Nereida']     Thetidem    matrem 

frequentabat,     et     potissimuin    Ina-  Achillis,     quae    in    l'clio    Thessaliae 

chium,   seu  Argos  Hippium  in  Pelo-  monte,  Peleo  nnpsit. 

pooneso.  Plinius.  204  Nomina  parturit  unnis]    Dixi- 

Oculos  adrerlere]     Aspectus   Deo-  mns    supra    Consulcs    nomen    annis 

rum,  mortaliuin  est  felicitas.  dare  solitos. 

197  Talem]  Non  legimiis  apud  205  Sceptrum']  Statim  atqiie  Pro- 
antiqnos  talem  extitisse,  qualis  Pro-  binus  et  Olybriiis  inceperunt  gestare 
ba  est.  sceptrum  eburneum,  seu  insigne  ma- 

198  Tuhce]  Vel  Musae,  quiu  tubas  jestatis  Consularis  ;  cui  sccptro  in- 
citharasque  animant ;  vel  tubae,  id  sidens  Aquila,  RoinanaE  virtutis  in- 
est,  vcrsus  vatiim    Heroicorum   non      dex,  depicta  erat. 

cecinerunt  talem,  qualis  est  Proba.  20G  Signum    dat]    Dat  emittitque 

Delph.  ct  Var.  Clas.  Claud.  F 


82  CL.    CLAUDIANI    I. 

Nube  pater,  gratamque  facem  per  inane  rotantes 

Prospera  vibrati  tonuerunt  ominanimbi. 

Accepit  sonitus  curvis  Tiberinus  in  antris 

Ima  valle  sedens,  arrectisque  auribus  haesit,  210 

Unde  repentinus  coeli  fragor  :  ilicet  herbis 

Pallentes  thalamos,  et  structa  cubilia  musco 

Deserit,  ac  Nymphis  urnam  commendat  herilem. 

Illi  glauca  nitent  hirsuto  lumina  vultu, 

Coeruleis  infecta  notis,  reddentia  patrem  215 

Oceanum :  crispo  densatur  gramine  colla. 

Vertice  luxuriat  toto  crinalis  arundo  ; 

Quam  nequc  fas  Zephyris  frangi,  nec  sole  perustam 

poU  volventes  lumcri  jucundum,  concussi,  tonando  emiserunt  auguria  felicia.  Tibris 
audivit  murmur  in  caierna  curcata,  Tibris  sedens  in  profunda  valle,  et  auribus 
erectis  obstupuit,  unde  sonitns  subitus  cceli  proveniret :  statim  relinquit  alveum 
squalentem  graminibus,  et  lectum  stratum  musco,  atque  tradit  Nymphis  urnam 
dominam.  Oculi  ccerulei,  facie  hispida,  distincti  maculis  viridibus,  similes  parenti 
Oceano  fulgent  iw  ipso  Tibri  :  habet  cervicem  crispatam  herbis  spissis.  In  toto 
capite  Tibris  canna  viget  pro  crinibus,  quam  cannam  rumpere  non  licet  ventis,  nec 


Vat.  quint.  et  ed.  Vicet.  tenuerunt  Vat.  duo,  Pal.  Farn.  Pric.  Vicet.  Parm. 
Bartli.  sonuerunt  edd.  Anistel.  Blaw.  et  Elzev.  temuerunt  Petav.  pr.  omnia 
Pal.  omina  duo  Med.  et  vet.  Gyr. — 209  Accepits.curvis  Tib.Heixisiusas- 
cripserat  loca  Ovid.  (Lil).  i.  Fast.  561.)  '  Accipio  revocamen,  ait.'  et  IMetam. 
in  fab.  ^aci  (Lib.  vii.  620.)  Accipio,  de  tonitru.  curvisque  Tribu7ius  Junt.  Exc. 
Lzeti,  unde  Heinsius  conjeccrat  Tiburnus.  curvusque  Tribunus  Vicet.  Parm. — 
210  arrectisque  Ald.  et  Var.  Lect.  e  margine  ed.  Parm.  arrectis  auribus,  sine 
copula,  Exc.  Laeti,  Vat.  duo  et  Farn.  erectis  Vat.  quint.  Pal.  Leid.  pr.  Petav, 
pr.  duo  Med.  vallibus  unus  Barth.  kausil  etiam  duo  ejusdem.  Pric.  amnibus 
Vat.  quiut. — 211  coeli  Var.  Lectt.  e  marg.  Parm.  proprii  Pal.  papuli  duo  Vat. 
Farn.  Pric.  scopulis  Sixtin.  (juod  Heinsio  probatum,  qui  lizec  ascripserat. 
leg,  scopulis.  de  Roma  alibi,  Qucb  scpfem  scopulis  zonas  imitaris  Olympi. — 
212  Heinsius  legit  Squallintes.  structa  Vat.  duo,  Pal.  Faru.  stracta  pro  varia 
lectione  Pal. — 213  uut  Med.  duo.  urnam  Vat.  pr.  Leid.  pr.  Moret.  vet.  Gyr. 
Petav.  pr.  duo  i\led.  dominam  \u\g.dvmum  al. — 214  illa  pro  illi  Med.  duo. — 
215  Caruleisque  Isingr.  Ed.  Gryph.  caruleisque  refecla  Junt.  Colin.  Cceru- 
leis  absque  copula,  Petav.  pr.  Med.  duo,  ed.  Parm.  et  Vicet.  membris  unus 
Barth. — 216  Oceani  Med.  quart.    densatiir  Leid.  pr.  a  ni.  sec.    densuntur  Vat. 

NOT« 

fulmensecundum,  seu  prosperuni,  ex  erigunt   aures  auditurl,  sed  erignnt 

quo  omnia  fortuiiata  fore  credantur.  capnt  in  qtio  sunt  aures. 

209  Tiberi7ius]  Fliivins  sciliret  Ro-  213  Urna>n  herileyn]  Ipse  Tiberis, 
mam  alluens,  qni  et  Tibris  et  Tiberis  qui  Herus  seu  Dominus  est,  commen- 
dicitur.    .  dat  urnam  suam  Nymphis.  Urna,  cu- 

210  Arrectis  auribus  hicsit'\  Atten-  bile,  barba,  et  alia  ejusmodi,  tluviis 
tius  audiyit,  observavit :  homines  uon  tribuuutur. 


IN    I'ROB.    KT    OLYB.    CONS.  83 

-^stivo  candore  mori :  sed  vivida  frondet 

iEqua?vum  complexa  caput  :  taurina  levantur  220 

Cornua  temporibus  raucossudantia  rivos. 

Destillant  per  pectus  aquse  :  frons  hispida  manat 

Imbrihus  :  in  liquidos  fontes  se  barba  repectit. 

Palla  graves  iuimeros  velat,  quam  ne\  erat  uxor 

Ilia,  percurrens  vitreas  sub  gurgite  telas.  225 

Est  in  Konuileo  procumbens  insula  Til)ri, 
Qua  medius  geminas  interfluit  alveus  urbes 
Discretas   subeunte  freto,  pariterque  minantes 
Ardua  turrigerae  surgunt  in  culmina  ripae. 

soli  exlin^iere  eam  adustam  calore  csstatis :  at  illa  vigens  frondescit,  cingens 
verticem  coievum  :  cormia  tauri  coruibns  similia  attolluntur  cffundentia  ex  tempo- 
ribus  fluvios  snnoros  :  aijutc  fluunt  per  sinum:  frons  liirsula  stillat  pluviis  :  barba 
se  componit  in  fimtes  claros  :  pallium  tigit  linmeros  ingentes,  quod  pallimn  cotyux 
Ilia  texuerat,  cottficiens  tctas  cryslallinas  sub  vortice  suo.  Insula  est  sita  in  Tibri 
Romuleo,  qua  flinius  inttrpositus  irrigat  velut  (/«a.s  urbcs  separatas  aquis  inter- 
fluentibus,   et   liltora  excelsa  aqualiter  et  lurrita  attoUuntur  in  moles  altas.     Con- 


dno,  Farn.  Pric.  gramina  Pric.  a  m.  pr.  gramina  collo  Moret. — 219  invida 
spondet  ed.  Vicet.  frondmt  Moret.  et  Vat.  qnint. — 221  pro  raucos  Heinsius 
conjiciebat  flavus  vel  glaucos.— 222  distillant  Vicet. — 223  repectit  Moret.  duo 
Vat.  duo  Med.  Farn.  Pctav.  pr.  reflectit  al.  resolvit  nnus  Bartli.  et  Palmer. 
recepit  Vicet.  Parm.  Ald.  Isingr.— 225  Hia  Vat.  opt.  Moret.  Petav.  pr.  ct  ed. 
Vicet.  ///«  Vat.  quint.  Leid.  pr.  Pal.  Pric.  Exc.  Laeli.  procumbens  \no  per- 
currens  Pal. — 22G  Heinsins  in  margine  primve  snae.  edit.  legit  procurrens. 
— 227  Quo  Ald.  Junt.  Colin.    medius  geminus  Petav.  pr.    inierfluit  Vat.  quiut. 

NOT;E 

221  Cornua]    Hjec  tribnnntnr  flu-  insula  ;   sic   apparet  ob  fretum   arc- 

viis,  vel  ob  fremitum  aqnarnm  mugi-  tum. 

entium,  vel  quia  fiudnntur  aliquando  Insula]    Tarqiiiniis  ejectis,  populus 

in  cornua.  furens  eorum  segetes  in  campo  Mar- 

Temporibussudanlia]   Emittentia  ri-  tio  avulsas  in  Tiberim  conjecit :  inde 

vos  ex  utroqne  cajiitis  latere,  nata  insula  in  carinae  formam  coaluit, 

224  Neveral]  E.v  more  matronarum  qua;  sacrata  est  .iisculapio,  et  quaj 
veterum,  quae  vestes  maiitis  conficie-  serpentis  Epidaurii  appuisu  famosa 
bant.  est. 

225  Ilia]  Romnli  mater,  uxor  Ti-  227  Geminas  urbes]  Tiberis  ita  per- 
beris,  qui  ideo  ab  Horatio  dicitur,  raeat  Romam,  ut  inde  velutduas  ur- 
'  Uxorius  amnis.'  bes  eflicere  videatur. 

226  /2om«/t'o]  Tibris  dicitur  Rorau-  228  iMinantes]  Kes  altiores  niinari 
leus  pra.'sertiui,  qnia  Maritus  Iliae,  dicuntur  a  Poetis,  Virgiiius  :  *  Ge- 
quae  niater  erat  Romuli ;  et  quia,  miuique  niinantnr  In  ccelum  scopuli.' 
Romulo  et  Remo  expositis,  dicitur  229  Culmina]  Villae  nimirum  scu 
aquas  retraxisse,  ne  pneris  noceret.  praetoria    auuLiiissima  turres   altius 

Procumbens]  hx  planitiem  porrecta     attoUunt  ad  ripam  utramque  Tiberjs, 


84  CL.   CLAUDIANI    I. 

Hic  stetit,  et  siibitum  prospexit  ab  aggere  votura,         230 

Unanimes  fratres,  juncto  stipante  Senatu, 

Ire  forum,  strictasquc  procul  radiare  secures, 

Atque  uno  bijuges  tolli  de  limine  fasces. 

Obstupuit  visu,  suspensaque  gaudia  vocem 

Oppressam  tenucre  diu  ;  mox  inchoat  ore  :  235 

Respice,  si  tales  jactas  aluisse  fluentis, 
Eurota  Spartane,  tuis  :  quid  protulit  asquum 
Falsus  olor,  valido  quamvis  decernere  cestu 
Norint,  et  ratibus  saevas  arcere  procellas  ? 
En  nova  Ledaeis  soboles  fulgentior  astris.  240 

stitit  hic  Tibris,  et  e  colle  aspexit  statim  desiderium  suuni,  fratres  scilicet 
amicissimos  incedere  in  fonim,  Senatu  conjuncto  comitante,  ac  longe  secures distric 
tas  fulgescere,  etfasces  geminatos  ajferri  ex  una  domo  :  admiratus  est  videns,  et 
lcEtitia  incerta  cohibuit  longum  vocem  compressam  ;  tum  incipit  loqui :  O  Eurota 
Lacedcemoniensis,  cide  an  glorieris  tulisse  similes  viios  prope Jlurium  tuum.  Cyc- 
nus  simulatus  quid  a-quale  edidit  ?  Etsi  filii  ejus  sciant  pugnare  cestu  duro,  et 
remocere  tempestates  perniciosas   a  navibus:   ecce  proles  recens,  clarior  sideribus 


Heinsius  emendat  interluit,— 250  conspexit  Leid.  pr.  Moret.  Jun. — 231  juncto 
Moret.  Petav.  pr.  a  m.  sec.  i\Ied.  pr.  ed.  Parm.  et  Vicet.  juxta  vel 
junctos  Vat.  quint.  junctum  conjecerat  Heinsins.  cuncto  Barth. — 233  imo 
Vat.  pr.  Vicet.  uno  Exc.  Laeti.  bijuges  vel  binas  Vat.  quint.  lumine  ]Moret. 
Med.  pr.  Pric— 234  Obstipuit  Pric.  Petav.  pr.  qui  tamen  a  ni.  sec.  obstre- 
puit  babet.  supprcssa  unns  Barth.  ostensa  alter. — 236  fluentes  Vicet. — 
237  Eurotas  Med.  qnart.  Eurotas  Spaiiasve  IMed.  pr.  Pal.  Moret.  Eurota 
Ald.  Spurtave  duo  Vat.  Sparteque  Pric.  Sparteve  Farn.  Eurotas  Sparteve 
Leid.  pr.  Cod.  Junt.  Vicet.  Isingr.  Parm.  Ald.— 239  Norint  Exc.  La^ti.  Hor- 
ruit  duo  Med.  et  ed.  Vicet.  Norit  et  a  rfl^Leid.  pr.  Novei-it  Vat.  duo,  Farn. 
Pric.  Noverit  aratibus  Moret.  Novit  e^  a  Cod.  Jnn.  norunt  ct  Kxc.Yoss. — 
240  £nExc.  La?ti.   £<  dno  iMed.  Tu  edit.  \icet.  fulgentibus  Pr[c.—2il  aptat 

NOT/E 

230  Votum']  Aspexit  fratres  unani-  fluvius,  quem  Tiberis  alloquitur,  flu- 

mes,  qui  erant  causa  votorum  suo-  vius  fluvium  ;  Romanns  Graecum. 

rum,  seu  desiderii  sui,      '  238  Falsus  olorl   Jupiter  in  Olorem 

232  Secures,  Sfc.  fasces,  8|-c.]  Sunt  conversns  cum  LedaTyndari  conjuge 
insignia  Consulatus,  qute  a  lictoribus  concubuit,  et  inde  nati  Helena  et 
ante  Consules  gestabantur.  PoUux  frater  Castoris,  <iui  inde  Le- 

233  Bijuges]    Fasces    geniinatos  ;  dapi  dicuntur. 

sex  scilicet    pro  uno  Consuie,  et  sex  Decerncre  cestu   norintl     Castor  et 

pro   altero,   qui  tamen  ex  una  domo  Poliux,  qui  magni  pugiles  extitere. 

attollebantur,  quod  rarum.  239  Ratilms  arcere  procellas]    Non- 

234  Suspensa  gaudia]  Incerta,  res  nunquam  in  mari  apparent  duo  ignes, 
enim  tanta  tanique  singularis  erat,  ut  qui  vocantur  Castor  et  PoUux,  et 
dubitaret  an  re  vera  duo  fratres  es-  inde  nauta;  prassagiunt  tempestates 
sent  simul  Consiiles.  sedatum  iri. 

237  Eurola]  Hic  uotus  est  Laconiae         240  Ledais  astris']    Castore  et  Pol- 


IN    PROB,    FT    OLYB.    CONS.  85 

Ecce  mei  cives :  quorum  jam  Signifer  optat 

Adventum,    .stollis^iue  i^arat   convexa  futuris. 

Jam   per  noctivagos   doiuinetur  Olybrius  axes 

Pro  Pollucc  rubens,  pro  Castore  tlarama  Probini. 

Tpsi  vela  rcii^ent  :  ipsis  donantibus  auras  245 

Navita  tranquillo  nioderabitur  aequore  pinum. 

Nunc  pateras  libare   Deis,  mmc  solvere  multo 

Nectare  corda  libet  :  niveos  jam  pandite   coetus 

Naides,  et  totum  violis  praetexite  fontem. 

Ledctis:  en  ches  mei ;  quorum  advcntum  jam  cupit  Zodiacus,  et  prcpparat  cceh.itn 
Vxsfuturis  siderihus.  Nunc  Ohjhrius  regnet  per  caiuin  nnctu  volutuni,  prn  1'olluce 
ful^ens,  et  ignis  I'rohini  pro  Castore.  Itli  fratics  fiuhernahunt  naves :  illis  danti- 
bus  ventos,  nauta  reget  nacem  mari  placido.  Jam  juvat  sacrificare  vinu  Diis,jam 
liberure  unimos  rino  copioso :  o  \aides  explicale  nunc  clioros  catididos,  et  cingite 
fontem  totumflorihus.   Sylvce  producanl  mella:  Jiuvius  nunc  ciirrat  faciens  ebrios 


Moret.  qiiod  probare  visus  Helnsius,  t|ui  in  vs.  seq.  legehat  yl(/mi<H,  ut  sc. 
Sit;nifer  eorum  ativentu  convexa  aptare  et  parare  vitleatur  stellis  futuris. — 
243  Olimbrius  Moret.  Vat.  opt.  Leid.  pr.  Pal.  Farn.  Pric.  Petav.  pr.  Metl.  duo 
et  ed.  Vicet. — 245  regant  Pal.  i\Ied.  duo.  donantihus  Moret.  Petav.  pr.  Med. 
duo,  Ald.  et  ed.  Vicet.  nnde  Heinsius  conjiciebat  ipsisque  domantihus.  domi- 
nantibus  VH\g. — 24G  pinus  pro  pinuin  Med.  quart.  Pal.  et  Pric- — 247  palrias 
Vicet.  libare  Deis  E%c.  hxti.  lihateXnt.  pr.  Dto  Pric.  Dtwm  Med.  qnart. 
— 248  niveo  catu  Vat.  opt.  Pal.  Farn.  ed.  Vicet.  niveo  pangite ccetu  Med.  diio, 
et  Pal.  a  m.  sec.  />er§-i<t' Med.  qiiart.  a  m.  sec.  nivcojam  plaudite  catu  Pvic. 
cincius  conj.  Scal. — 249  yaiadcs  duo  Vat.  Pal.  Farn.  Pric.  Cod.  Jun.  cd.  Vi- 
cet.  et  desideratnr  in  duob.  Med.  Leid,  pr.  Petav.  pr.  et  Cod.  Jun.  violis 
totum  Vat.  quint.    totam  frontem  PaL  Piic.    totiim  fontem  vcl  totamfrontem 

NOTyE 

luce  Ledae  filiis,  qni  inter  astra  relati  cceli  convcva,   sed   concava  videmus, 

sunt,  dicunturqne  geniiui,  quibusTi-  verum  Poeta?  nou  concava,   sed  con- 

bris  ait  illustriores  esse  Probinum  et  vexa  dicunt. 

Olybrium  snos  cives.  243  Per  noctivagos  axesl    Per  cne- 

241  Signifer]    Zodiacus    qiii    fert  lestes    orbes,  qui  din  noctuqiie   vol- 
signa  dnodecim  :  '  Sunt  Aries,  Tan-  vuntur. 

rus,   Geniini,    Cancer,    Leo,    Virgo,  247  6Wf('re]Liberare,  reoreare  ani- 

Libraque,  Scorpius,  Arcitenens,  Ca-  nium  a  cnris,   unde  Haccbus  dicitnr 

per,    Ampliora,    Pisces.'      Zodiacus  Lyaeus,  airh   rov   Aueiv,  solvere,  quod 

porro  dicitiir,  airh  twv  ^wup,  ab  anima-  exsolvat  aniinum  curis. 

lihus,   quia  si;:na  omnia,   exccpta  Li-  248  Niveos]  Candidos,  qiiasi  ob  re- 

bra,  speciem  gerunt  alicujus  anima-  stitutam   libertatem  ;    qiiin   et    dies 

lis.  festos  lajtosque  Komani  colebant  to- 

242  Convexa]  Id  est,  Ctclum  parat,  giscaudidis. 

ut  choris  Astrorum  Probinus  et  O-  249  Naidesl  Nymphae  aquarum, 
lybrius   ascribautur.     Celeruni    non     awh  rovvaUtVjfluere. 


80  CL.    CLAUDIANl    I. 

Mella  ferant  sylvee  :  jam  profluat  ebrius  amnis  250 

Mutatis  in  vina  vadis  :  jam  sponte  per  agros 

Sudent  irriguae  spirantia  balsama  venas. 

Currat,  qui  sociae  roget  in  convivia  mensae 

Tndigenas  fluvios,  Italis   quicumque   suberrant 

Montibus,  Alpinasque  bibunt  de  more  pruinas  :  255 

Vulturnusque  rapax,  et  Nar  vitiatus  odoro 

Sulphure,  tardatusque  suis  erroribus  Ufens  : 

Et  Pliaethonteae  perpessus  damna  ruinae 

Eridanus,  flavaeque  terens  querceta  Maricae 

Liris,  et  O^balias  qui  temperat  arva  Galesus.  260 

Semper  honoratus  nostris  celebrabitur  undis 

Iste  dies  :  semper  dapibus  recoletur  opimis. 

Sic  ait :  et  Nymphae  patris  praecepta  secutae 

aquis  conversis  in  vinum  :  nimc  per  campos  rivi  Umpidi  emittant  balsama  odorifera. 
Aliquis  currat  qui  invitet  ad  epulas  mensu:  amicce  jiumina  hic  nata,  qucecumque 
vagantur  sub  collibus  Italice,  et  potant  pro  consuctudine  nives  Alpium,  et  Vulturnus 
rapidns,  et  Nar  infectus  sulphure  maleolenti,  ct  Ufens  retardatus  Jlexibus  suis,  et 
Padus  passus  mala  casus  Phaethonlis,  et  Liris  proculcans  qucrceta  Xlaricce  flaventis, 
et  Galesus  qui  alluit  agros  Tarentinos.  Ille  dics  semper  cultus  honorabitur  aquis 
nostris:  usque  renovabitur  conviviis   lautis,     Ita  loquitur,  et  Nymphce  obedientes 


Petav.  pr.  prcctexere  Med.  quart. — 252  spumantia  Pal.  Pric.  deest  seq.  v. 
Vicet. — 25S  Curat  iVIoret,  reget  Vat.  opt.  Farn.  Moret.  reget  el  emend. 
regat  Leid.  pr.  riget  vet.  Gyr.  Heinsius  ad  firmandam  lectionem  rogct  in  con- 
vivia  ascripserat  sequentia.  roget.  sic  rogare  ad  convivium  Capitol.  pag.  55. 
\.  39.  in  Pertinace.  Spartian.  init.  Sever.  pag.  64.  p.  111. 1.  7.  D.  Ambros.  apud 
Casaub.  pag.  124.  6. — 256  olore  sulfureo  Exc.  Voss.  et  ras  Vicet.— 257  Oufens 
Cod.  Barth.  Ulfens  Vicet.  utens  Moret.  qui  et  Phetontece  exhibet. — 259  fla- 
visque  duo  Med.  tenens  Vat.  pr.  Farn.  terens  Moret.  Petav.  pr.  Vat.  quint. 
Pal.  Farn.  Med.  duo.  3IarisccB  Leid.  pr.  Rloret.  item  duo  Med.  Vicet. — 
260  tempcrat  arva  duo  Med.  Petav.  pr.  Livin.  ex  Virgilio,  '  scatebrisqne 
areutia  temperat  arva.'  de  Galeso.  Haec  Heinsius  ad  oram  ed.  Antverp. 
quiet  in  margine  primEe  su-.e  edit.  ascripserat  locum  Minuc.  Felic.  pag.  17. 
ed.  Leid.  JEgypti  siccitatem  temperat  Nilus.  reparal  al.  ora  Pric. — 261  cele- 
bretur  in  undis  Pal.  Pric.  Med.  duo.— 202  recolalur  Exc.  Voss. — 264  epulis 

NOT^ 

250  Mellaferant  sylvcE^  Quasi  sjecu-  257  Ufens']  Fluvius  prope  Tarraci- 

lum   aureum    renovetur,    Consulibus  nam,  fluens  per  Pontinas  paludes. 

Probino    et     Olybrio,    quae    magna  259  Eridanus]    Seu  Padus,  fluvius 

certe  laus  est.  in  Italia  Cisalpina,  in  quem  Phaethon 

254  Indigenasfluvios']  In  eadem  ter-  fuhninis  ictu  dejectus  est. 

ra,  scilicet  Italia,   natos,  vel  Italiam  Maricce]    Haec   Nymplia  fuit  uxor 

alluentes.  Fauni. 

256  Vulturnus]    Campaniee  fluvius.  260  Liris]  Fluvius  Canipaniae. 

Nar]    Fluvius   Umbriae.  Virgilius,  (Ebalice  qui   temperal  arva  Galesus] 

'  Sulphurea  Nar  albus  aqua.'  Galesus  est  flavius  agri  Tarcutini  in 


IN    FROB.    liT    OLYB.    CONS.  87 

Tecta  parant  epnlis  :  ostroqnc  infecta  cornsco 

llnmida  gcmmiforis  illnxit  regia  mcnsis.  '^(35 

O  bene  sionatnm  fraterno   nomiue  tcmpus ! 
O  cousangnincis  fclix  anctoribus  anne, 
Incipe  quadrilidnm   Pliabi  torqucre  laborem. 
Prima  tibi  procedat  liyems,  non  frigore  torpens, 
Non  canas  vestita  nivcs,  non  aspera  vcntis,  270 

Sed  tepido  calefacta  Noto  :  vcr  inde  serenum 
Protinns,  et  liquidi  cleiuentior  aura  Favoni 
Pratis  te  croceis  pingat ;  te  messibus  aestas 
Induat,  autumnusque  madentil)us  ambiat  uvis. 
Omni  nobilior  lustro  tibi  gloria  soli  275 

Contigit,  cxactum  nunquam  memorataper  aevum, 
Germanos  habuisse  duces :  te  cuncta  loquetur 

imperio  patris  Tibris,  prtpparant  domum  convivio,  et  Palatium  udum,  ornatum 
purpura  7iitenti,  rcfulsit  mctisis  gemmatis.  O  tempus fclicittr  designatum  nominibus 
fratrum  !  o  annc  fortunutc,  auctoribus  fratribus,  aggredere  volcere  opus  quadripar- 
titum  Solis.  Hyems  prior  effluat  tibi  non  rigens  ghicie,  non  cincta  nivibus  albis, 
non  infestata  ventis,sed  cakns  Auslro  tepenti.  Inde  Ver  tranquillum  stutim,et  flatus 
lenior  Zephijri  sereni  illustret  te  in  pratis  Jioridis.  jEstas  vestiat  te  frugibus,  et 
Autumnus  cingat  racemis  \inoJiuentibus.  Honos  clarior  ioto  quinquennio,  honos 
nusquam  narratus  per  annos  prceteritos,  accidit  tibi  uni,  habuisse  ductores  fratres : 


Leid.  pr.  duo  Vat.  Pal.  Farn.  Pric.  peplis  Raphel.  e  conj.  Scal.  refecta  ed. 
Parm.  Vicet.  Isingr.  Gryph.  Colin.  al.  referta  niarg.  Isingr.  infecta  Ald. 
—265  Horrida  pro  Humida  Pric.  a  m.  pr.— 207  annus  Vat.  quiiit.  Pal.  Pric. 
Exc.  L«ti.  «nn(f  cd.  Vicet.  anne  vct  Gyr.Vat.  opt.  Farn.  Var.  Lcctt.  e  marg. 
Parm.  et  Exc.  Putcan.— 269  proccdit  ed.  Vicet.  Parm.  Colin.  nec  Med. 
quart.  pro  torpens  Heinsius  conjeccrat  torrens.— 271  tepido  Petav.  pr.  Mcd. 
pr.  Ald.  ed.  Paim.  et  Vicet.  trcpido  Pal.— 273  atas  Pric— 271  vnbuat 
Vat.  duo,  Pal.  Farn.    ambiat  Petav.  pr.  et  Ald.     inbiat  Leid.  pr.  a  m.  pr.— 

NOT^ 

Italia.    Tarentum  dicitur  autem  esse  Meridic. 

in  CEbalia,   quia  conditum  cst  a  viris  273  Croceis]    Pulchris,  picturatis. 

qui  ex    (Ebalia,  seu   Laconia,   duce  Croceum  vocant  Poetajquodest  grati 

Phalanto,  profccti  erant.  aspectus. 

266  O  bene  signatum]    Tempus  an-  275  Lustro]     Lustrum   hic  signifi- 

norum  desiguabatur  per  Consulcs.  cat  spatium  quinquc  annorum  ;  quia 

2G7  Cotisanguineisauctoribus]Friitu.  quinto  quoque  aiino,  sacriticiis  urbs 

bus,quibus  aucloribus,  attiue  ducibus,  lustrabatur  atque  purgabatur. 

anmis  procedit,  atque  denominatur.  277  Germanos  liabuisse  duces]     Poe- 

271  Noto]    Ventus  est,  qui  flat  a  ticc,  nam  ct  alii  fratres  fuere  Consu- 


88    CL.  CLAUDIANI  1.  IN  PROB.  ET  OLYB.  CONS. 

Tcllus,  te  vaiiis  scribent  in  floribiis  Horae, 
Longaque  perpetui  ducent  in  saecula  fasti. 

terra  univcrsa  celehrabit  te,  Horce  depingent  te  in  frondihus  diversis,  et  histori<e 
sempiterncc  dediicent  te  in  atatem  venturam. 


276  exhaustum   cod.   Jim. — 277  loquatur  Vat.  quint.  Pal. — 278  scribunt    et 
ducu7it  Pal.  Pric,  et  Med.  pr. 

NOTiE 

les ;   quanquam  et  mirum  certe  il-  gebantur,  temporum  moderatrices. 
lud  est,  duos  fratres  simul  Consules         279  Fasti']    Erant  libri,  in  quibus 

extitisse.  describebantur   Consules,  et  corum 

278  Horte^    Hae  virgines  esse  fin»  acta, 


11. 

CL.  CLAUDIANI 

IN    RUFINUM. 

LIBER   I. 


PRyEFATlO. 


ARGUMENTUM. 

Vt  post  occisum  ab  ApoUine  Pythonem,  Parnasso  liberiore,  Dii  Poetas 
andire  dlgnati  snnt :  sic  post  Rnfinum  ab  Imperatore  interemtum,  Clandia- 
num  andiunt  Koniani  Proceres. 


Phcebeo  domitus  Python  cum  decidit  arcu, 
Membraque  Cirrhaio  fudit  anhela  jugo : 

Cum  Python  vidus  arcu  Phcebeo  dejectus  est,  et  extendit  artus  expirantes  in 

In  Rufinum]  Hi  llbri  primo  loco  snnt  in  Codicibus  Moreti,  Lovaniensi,  et 
Excerptis  Gevartii.  in  Roticndorphiano  lcgitur  :  Incipit  mai^mm  opus  Cl. 
Claudiani.  prce/atio  in  librum  primum.  in  Vaticano  soc.  erat :  De  perfidia  Rufini 
et  laudihus  Stiliconis  liber  primus  incipit.  Codex  Dominicanonun  Florentiae 
ad  D.  Marci  exhibet,  Fl.  Claudiani  Pane^yricon.  Incipit  liher  primus  de  gestzs 
Theodosii.  in  Petav.  pr.  a  manu  recentc  ascriptum  :  Cl.  Chindiitni  in  Rufinum 
liberprimusincipit.  in  Codice  S.  Salvatoris  Bonon.  est,  Prafatio  in  librum  Cl. 
Claudiani.  Exc.  Leeti  habent  Cl.  Claudiani  V.  C.  Proto^us  in  Lib.  i.  hell.  civtl. 
Var.  Lectt.  e  margine  Parm.  similiter  inscribnnt,  Cl.  Claudiani  V.  C.  Belli 
Citilis  liber  primus.  in  primo  Leidensi  erat,  Incipit  propositio  libride  Rnfino.  in 
Vaticano  tertio  deest  liber  primus  et  pars  secundi. 

1  Pytho  Vat.  quart.  Phiton  Lov.  qni  sic  semper  exhibet.  Vicet.  et  Parm. 
id  dec.  unus  Barth.    concidit   Bonon.    Oxon.  sec.  et  Sciied.  Gud.— 2    solo 

NOTyE 

In  Rufinum]  Rufinns  cx  Gallia  hiit  apud  Theodosium  Imperatorem, 
Aquitanicaoriundus,  gratia  adeo  va-     ut  et  praefectus  praitorii  lactus  fue- 


90  CL.    CLAUDIANT    11. 

Qui  spiris  tegeret,  montes,  hauriret  hiatu 

Fhimina,  san^uincis  tangeret  astra  juhis: 
Jam  hher  Parnasus  erat,  nexuque  soluto  5 

Coeperat  erecta  surgere  fronde  neraus. 
Concussaeque  diu  spatiosis  tractihus  orni 

Securas  ventis  explicuere  comas. 

monte  CirilKro:  qui  Python  operiret  montes  flexibus,  absorberet  fiuvios  hianti 
«;i\tture,  atlivgcret  Calum  cristis  rubicundis :  Parnassus  jam  erat  liberatus,  et 
vinadis  remotis,  sijlva  inceperat  assurgere  foliis  elatis,  et  orni  quassuta  jamdudum 


Petav.  tert.  qui  etjugo  habet.— 3  Rogo  mavg.  Isingr.  Quis  Leid.  sec.  am.  pr. 
cuni  interrogationis  nota.  Et  vel  Qui  Leid.  pr.  spinis  Var.  Lectt.  ed.  Antv. 
tegeret  sjnris  Farn.  Petav.  tert. — 4  tangeret  astra  duo  Vat.  Pal.  Rott.  Pat. 
Ambr.  tert.  Moret.  sec.  qui  et  cingeret  liabet,  Exc.  Laeti  et  lib.  Lucens.  tin- 
geret  Bonon.  Reg.  Oxon.  sec.  Thuan.  Leid.  duo,  Anibr,  duo,  Petav.  sec.  Tho- 
los.  Farn.  Ald.  ed.  Vicet.  Exc.  Gevart.  Var.  Lectt.  ed.  Antv.  cingeret  Sched. 
Gud.  tingeret  vel  tangeret  Vat.  quint.  ambo  Moret.  tergeret  vel  tangeret  Vat. 
qaart.  tangeret,  tingeret  vel  tergeret  Oxon.   pr.   quod  Heinsio  probatum.  in 

Lov.  erat gueret  astra  et  t  videbatur  deletum;  dein  inter  lineas  tangeret 

rescriptum.  ut  fuerit  tergueret.  Heinsius  ascripserat  locnm  ex  Lib.  n.  de 
laud.  Stilich.  272.  '  sumnia;  tangunt  laquearia  crista; :'  ubi  ex  Med.  pr.  re- 
posuit  terguunt.—o  Parnasus  Lov.  Leid.  dno,  ambo  Moret.  Put.  Petav.  tres, 
Re<^.  Thnan.  Mazarin.  Florent.  Ald.  soluto  vel  solutum  Moret.  pr.  solutum  legit 
Hemsius.  solutum  cod.  Barth.  in  margine.— 6  erepta  Petav.  tert.— 7  spatiosis 
vel  squamosis  Vat.  opt.  fractibus  vel  frondibus  Put.  frondibus  Med.  sec.   a  m. 

NOT^ 

rit,  et  Consnl,  et  tutor  Arcadii  a  The-  Solis  dissipata  evannit. 

odosio   patre   designatus.     Hic  Ala-  2  Cirrhcco]  Cirrha,  nnde  Cirrhaeus, 

ricum     Gothorum   Regem  ad    arma  est  nrbs  Phocidis  ad  radicem  Parnas- 

capienda    sohcitavit ;    ut  aut   bello,  si,  ad  quam  stratus  est  famosas  ille 

aut  dolo  Arcadium  pupillum  tolleret,  Python. 

Orientisque     Imperium     occuparet.  3    Spiris]      Tractibus  atque   vohi- 

Stihcho  ab  eodem  Theodosio  Hono-  minibus    sinuosae   caudae,  totiusque 

rii  alterius  tilii  tutor  relictus,    frau-  corporis. 

dem  detexit,  Rufinum  cum  sociis  fac-  4  Sanguineis]  Coloris  rnbri,  etsan- 

tionis  oppressit,  ejusque  caput  bastae  gninem  iniitantis. 

affigijussit.  Jubis]     Cristis,  quas  Poetae,  inio  et 

l  Python']    Scrpens  erat  immanis,  Oratores,  serpentibus  tribuunt.   '  Ju- 

natus  post  diluvium   Deucalioneum;  batus  Draco,'  dicitur  a  Cicerone. 

totum  orbem  infestabat,  sed  sagittis  5    Parnasus]     Mons    Phocidis,   A- 

Apollinis  confossns  est;  et  ideo  ludi  pollini  et  INIusis  sacer,  quem  serpens 

Pythii   ab  ipso  institnti  in   victoriae  ille  vexabat. 

monumentum.     Python  a.irh  rov  irv-  Nexuque  soluto]     Dissobitis   ac  re- 

deiv,  putrefacere,  designat  putredineni  motis  serpentis  morte  flexibus,  qui- 

quandam  natam  ex  aquis  dihivii,  ter-  bus  velut  vinculis  pestiferisque  nexi- 

rasque  infestantem,  sed  quai  radiis  bus  implicabat,  et  vitiabat  arbores. 


IN    RUFINUM    LIH.    I.    PR.EFAT, 


91 


Et  qui  viperco  spnmavit  saepe  vcneno 
Ccphisos,  liquidis  purior  ibat  aquis. 

Omnis,  lo  Pa;an,  rei^io  sonat :  omnia  Phoebum 
Rura  canunt.  'J^rij^odas  plcnior  aura  rotat. 

Auditoque  procul  Musarum  carminc  diicti, 
Ad  Themidis  coiiunt  antra  severa  Dei. 


10 


loHgis  tradibus  serpentis,  po}icxerunt  ventis  frondes  tiilas.  Ac  Cephisus,  ijui 
stepe  exundatit  veneno  Druco.nis,  Jluebat  ^iitidior  aquis  limpidis.  Totus  tructus  re- 
sonat,  io  Paun:  oinnes  ugri  cantant  Apollinein:  ventus  liberior  agitat  Tripodas. 
F.t  Dii  impulsi  cantibus  Musaruin  longe  exauditis,  convcniiint  ad  cavtrnain  asperain 


pr.  Petav.  tert.  Mazar.  Rott.  Pric.  Ohc\.  fractibus  Petav.  sec.  ictibus  Exc.  ex 
Pat.  re<;.  tractibus  \c\frondihus  Aiiil)r.  scc. — 8 explicuisseVxit. a m.  sec. — 9/«»ia- 
rit  Rott.  'rhiian.  Oiscl.  Srlied.(iiul..s/)H;nrtr?f  \e\  fumavit  Vut.fumavit  vel  spira- 
vit  Aiui)r.  sf  c.  spiravit  Potav. — 10  Cephisos  Reg.  Ainbr.  tert.  Lov.  Bonon.  Tlio- 
los.  Leid.sec.  Moret.sec.  duoOxon.  ties  Vat.  itein  Petav.  treset  incert.  Heins. 
Cephisus  Pat.  Florent.  Put.  Rott.  Oisel.  Pal.  Farn.  Pric.  Moret.  pr.  Ambr.  sec. 
Vat.  sec.  diio  Med.  Ald.  Exc.  L.rti  ot  Lucens.  liquidis  Fior.  Med.  duo,  Rott. 
Oisel.  Pat.  Anibr.  sec.  Put.  reliqui  oniues  nitidiji,  quod  et  habet  Ald.  ed. 
Vicet.  et  Exc.  Gevart. /(V/hu//s  vel  nitidis  Moret.  pr.  in  Scbcdis  Gud.  hsec 
scripta  erant.  Cephisus  liijuidis — Isingr. — nitidis,  quod  lineola  siibduxerat, 
nt  moneret  in  suo  codice  ita  tuisse. — 12  rura  vcl  regna  Oxon.  jir.  notat  Vicet. 
Vien.  et  Colin. — 13  ducti  Florcnt.  dulci  tres  Vat.  Pal.  Farn.  Pric.  Oisel. 
dulci  vel  ducti  Vat.  pr.  Moret.pr.  Med.  sec.  Rott.  Put.  Petav.  pr.  docti  Isingr. 
— 14  severa  Dei  fere  omnes  scripti.  Dei  vel  Deos  Vat.  quint.  Dei  Cujac.  Dea; 


NOT^ 

8  Venlis  expUcuere\  Porrexerunl 
frondes  liberiiis  atque  patentius  per 
aereni. 

Comasl  Frondes  comantes,  qiiac  in 
arboribus  videntur  habcre  siniilitudi- 
nem  comarum. 

10  Cephisos]  GrEece,  qui  et  Cephi- 
sus  dicitur  Latina  terminatione,  est 
flnvius  BcEOtiee,  fatidicas  habens 
aquas,  propter  Oraculum  Tlicmidis. 
Est  et  Cephisus  fliivius  Phocidis,  de 
quo  hic  loquitiir  Poeta. 

Purior]  Nam  ante  nigrae  erant 
aquae,  quod  eas  bibendo  foedaret  Py- 
thon. 

11  lo  Paan^  lo,  interjectio,  qiiaR 
aliquando  indicat  tristitiam,  aliquan- 
do  gaudiuni,  ut  in  hoc  loco.  P.van 
est  hymnus  in  laudein  ApoHinis  ob 
devictum  serpentem  :  nonnunquani 
accipitur  pro  ipso  Apolline. 


12  Tripndas]  Sacerdos  sen  Phccbas 
vaticinatura  sedebat  siiper  Tripodem, 
qui  inde  dictus  fatidicus. 

Plenior  aura]  Liberior  ventns,  cui 
obstabat  serpens,  redit,  agitatque  Tri- 
podem,  et  Sacerdoteni  desuper  insi- 
dentem.  Nimirum  cx  Jiistino,  '  In 
Delphicap  riipis  anfractu,planities  ex- 
igua  est,  atque  in  ca  profundum  ter- 
rae  foranien,  qiiod  in  oracula  patet: 
ex  quo  frigidus  spiritus  vi  quadam, 
velut  vento,in  subliine  expulsiis  men- 
tes  vatum  in  vecordiam  vertit,iinple- 
tasque  Deo,  rcsponsa  consulentibus 
dare  cogit.' 

13  3Iusaruin]  Qiiac  conticuerant 
propter  mctuin  Pythonis. 

14  Thcmidis]  'iheniis  seu  Astrapa 
in  urbe  Delphis  ante  Apollinem  cole- 
batur. 


92  CL.    CLAUDIANI    III. 

Nunc  alio  Domini  telis  Pythone  peremlo  15 

Convenit  ad  nostram  sacra  caterva  lyram, 
Qui  stabilem  servant  Augustis  fratribus  orbcm ; 

Justitia  pacem,  viribus  arma  regunt. 

Astraa;.  Rudno  \eh\t  altero  Pijihone  occiso  sagittis  Imperutoris,  ccetus  sacratHS 
proceriim  ainfiuit  ud  cantus  nontros,  qui  pioceres  conservunt  mundum  firmum, 
fratribus  Jmperatoribus,  et  regunt  pacem  cequitate,  bellaforlitudine. 


al.  Hcinsiiis  conjecerat  sonom.— 16  vestram  Vat.  quint.  unus  Bart!ni.— 17  ser- 
vans  Farnes. — 18  pacis  Anibr.  tert.  qui  et  cadunt.  tegunt  vel  cadunt  Ambr.  sec. 
Oisel.  Petav.  tert.  regit  Kxc.  Lucens.  Farnes,  a  ni.  sec.  gerunt  Var.  LL.  ed. 
Antv. 

NOTyE 

15  Domini]    Imperatoris.   Domini  16  Sacra  caterva']  Procerum,  Sena- 

appellationem  ut  maledictuni  et  op-  tus   scilicet,   qui    cancnti   ClaiidiaDO 

probrium    semper   exhorruit  Augus-  favent. 

tiis;    sequentes   Imperatores,  etiam  17  Qui  stabilem  servant,  l^-c.]     Pro- 

boni,  icceperunt,  ceres  Senatus  conservant  Orbem,  ve- 

Pythone]     Rufino,  qui  ut  alter  Py-  luti  tutores  Imperatorum  Arcadii  et 

thon  omnia  infestabat.  Neqne  novuin  Honorii,  qui  pupilli  relicti  tuerant  a 

est  hominem    pessimum    comparare  Theodosio  patre. 

serpenti.     Cicero  de  Vatinio  :  '  Te,  Augustis  fratribus]   Arcadio  et  Ho- 

tanquam   serpens   e   latibnlis,  oculis  norio.     Octavius  Csesar  primns  Au- 

erainentibus,   inflato    colio,    tumidis  gustus  vocatus,  ab  eo  ceteri  omnes 

c«rvicibus  intulisti.'  Imperatores  Augusti  sunt  appellati. 


III. 

CL.  CLAUDIANI  IN  RUFINUM.    LIB.  I. 

ARGUMENTUM, 

Prosperitas  improborum  Claudiannra  inducebat  de  Providentia  divioa 
dubitare,  vetuit  poena  Rufini,  Hiijus  ha^c  origo  Poetice  describitui-,  Alecto, 
convocatis  soioribiis,  indignatur  de  Orbis  tranquillitate.  Furiae  assentiunt ; 
Megaera  proiniftit  monstrum  se  dignum,  Riifinum  scilicet,  hominem  teterri- 
nuim.  Ergo  ipsa  in  senem  conversa,  hunc  evocat  ex  Gallia,  immittit  in  Pa- 
latium  Tlieodosii,  Hic  exercet  ambitionem,  fraudes,  avaritiam,  luxum,  cru- 
delitatem,  et  omnia  scelera.  At  nionstrum  invadit  Stilicho,  Marte  fretus,  et 
illud  accitis  licet  barbaris  munitiim  profligat.  Megaera  ejus  sceleribus  ex- 
ultans,  insultat  Justitiae  ;  haec  vicissim  Megaeram  irridet,  praevidens  mon- 
strum  mox  esse  mactandum,  et  inde  saeculum  aureura  promittit. 


In  Rufinum]     de  Rnfino  Theodorit.  Lib.  ix.  Tripert.  Hist.  Suidas  in  Theo- 
dosius  et  Rufinus.  Gyr.  Rufinus  Aradius,  Comes  Orientis  raemoratur  Araniiauo 


[N    RUFiNUM    Lin.    !.  93 


SyEPE  mihi  diibiam  traxit  sententia  mcntcm, 

Curarcut  Supcri  tcrras,  an  nullus  inessct 

Rector,  ct  incerlo  llucrcnt  niortalia  Ciisu. 

Nam  cum  dispositi  qua^sissem  foedera  mundi, 

Prajscriptosque  mari  lines,  annisque  meatus,  5 

Et  lucis  noctisque  vices  :  tunc  omnia  rebar 

Consilio  lirmata  Dei,  qui  lege  moveri 

Frcquenter  duhitatio  tenuit  animum  meum  ancipitem,  an  Dii  regerent  mundum, 
an  nullus  gubemutor  foret ,  et  res  humana  moierentur  fortuna  dubia.  Etenim  cum 
perpendissem  ordinem  mundi  constituti,  et  ttrminos  mari  jirajixos,  et  cursiis  datos 
annii,  et  vicissitudines  diei  atque  noctis,  tum  cogitabum  omnia  esse  constituta  pro- 
videntia  divina,  qucc  voluerit  ustra  volvi  oerto  cursu ;   ijuw  voluerit  messes  prorc' 


Lib.  XXIII.  initio.  NB.  In  Excerptis  vetusti.ssimi  Libri  Lucensis  hacc  in  mar- 
gine  notata  sunt.  Hic  cocpi  coi{ferre  cum  retustissimo  Codice  atnici  cujusdam  Lu- 
censis.  gcminis  punctis  .  .  notata  sunt,  qucB  illinc  emendabo.  Appaiet  ergo  duo- 
bus  Codicibus  usuni,  cuni  jani  ante  diversas  lectiones  adnotavit.  Ceterum  nos 
quoque,  ubi  duo  puncta  invenimus,  ea  expressimiis.  Ideni  nionet,  ubi  tale 
signum  -)-  ascriptum  tuerit,  veterem  lectioneni  abrasam  aut  interpoJatam 
ab  improbis  correctoribus  fuisse.     H<fc  Heinsius  ad  edit.  Lugd.  1551. 

1  Sape  mihi,  i^c.]  de  providentia  liis  similiadisputantur  apud  Minuc.  Felic. 
Octav.  pag.  5.  ed.  Leid.  vid.  illic  interpretes.  Senec.  Hippol.  960  et  scqq.  de 
iis,  qui  L)eos  non  esse  crediderunt  apud  veteres,  vide  Miniit.  Felic.  1.  c.  El- 
menhorst.  in  Arnob.  pag.  29.  30.  Lucian.  p.  072.  G73.  6Sl.  6b7.  728.  729. — 
3  an  certo  Cujac.  ad  Isingr.  certissima  pro  mortalia  Exc.  ^oss. — 4  Jam  Vat. 
quint,  secula  Med.  sec.  a  m.  pr. — 5  Perscriptosque  ed.  Vicet.  et  Var.  Lect.  e 
marg.  Parm.  m^iri  Oxon.  pr.  Reg.  Thuan.  Tliolos.  Pal.  Farn.  Ambr.  pr.  tres 
Vat.  duo  Heins.  Med.  pr.  Leid.  pr.  et  Ald.  maris  Vat.  pr.  Farn.  a  m.  sec. 
Oisel.  Rott.  a  m.  sec.  Ed.  Vicet.  et  Parm.  mari  vel  maris  Amiir.  sec.  annisque 
Thuan.  a  m.  pr.  annoque  Vat.  quint.  annique  tres  Vat.  Pal.  Farn.  Pric.  Rott. 
Oisel.  amniiique  Med.  tert.  et  vet.  Gyr.  animiqtce  Med.  sec.  aui.  pr.  Hcinsius 
ascripserat  locum  ex  iv.  Cons.  Honor.  '  Ne  pete  pra^scriptos  liomini  tran- 
scendcre  lines.' — 6  luci  noctique  covj.  Heius. — 7  Conscilio  Farn.  Heinsius  con- 

NOT.E 

1  Dubiam']  Pa^-ani,  bonos  cum  af-  quo    partes  omnes   inter  sese,   velut 

fligi  videbant,  de  Deo  divinaqne  pro-  quodam  foidere,  vinciuntur. 
videntia  impie  dubitabant.  Lucanus:  6   Vices]     Vicissitudinem,  qua  lux 

'  Cum  caeco  rapiantur  singula  casu,  et  nox  sibi  invicem  siiccedunt.     Mi- 

Mentimur  regnare  Jovem.'  nutius  Felix  :    '  Quid  tenebrarum  et 

3  Fluerent]  Incerto  atque  dubio  luminiim  dicam  recursantes  vices,  ut 
casu  hinc  atque  inde  ff^rrentur,  aquiE  sit  iiobis  operis  et  quietis  alterna  le- 
flnentis  instar,  quae  has  illasque  ripas  paratio  <' 

alluit.  Manilius  :  '  Hinc  et  opes  et  7  Lege]  Ccrto  constitiitoque  cursu, 
regna  fluunt.'  qui  lex  dicitur  ;    nain  '  In  ccelo  nihil 

4  Feed^ru]    lllum  rerum  ordiuem,     fortuitum,  uihil  temcrariuni  provcuit. 


94  CL.    CLAUDIANI    III. 

Sidera,  qui  fruges  diverso  tempore  nasci, 

Qui  variam  Phoeben  alieno  jusserit  igni 

Compleri,  Solemque  suo  :  porrexerit  undis  10 

Littora  :  tellurem  medio  libraverit  axe. 

Sed  cum  rcs  hominum  tanta  caligine  volvi 

Aspicerem,  httosque  diu  florere  nocentes, 

Vexarique  pios  :  rursus  labefacta  cadebat 

Religio,  causaeque  viam  non  sponte  sequebar  15 

Alterius,  vacuo  quae  currere  semina  motu 

Aflirraat,  magnumque  novas  per  inane  figuras 

Fortuna,  non  arte,  regi :  quse  Numina  sensu 

Ambiguo  vel  nulla  putat,  vel  nescia  nostri. 

nire  variis  temporibus ;  qu<e  voliierit  Lunam  instahilem  lucere  alieno  lumine,et 
Solem  suo :  exteiiderit  littora  aquis,  snspeiiderit  terram  in  orbe  medio.  At  cum  res 
humanas  ridcrem  iiivolvi  tanta  obscuritate,  et  improbos  longum  fortunatos  vigere, 
et  probos  affligi ;  opinio  dc  Diis  iterum  eversa  ruebat,  et  invitus  consectabar  vestigia 
opinionis  alterins,  qua  ait  principia  moveri  cursu  inani,  et  formas  rudes  per  vacuum 
amphim,  gubernari  casu,  non  sapientia :  opinionis,  quce  ancipiti  rutione,  vel  existi- 
mat  nullos  esse  Deos,  vel  non  solicitos  pro  nobis,     Supplicium  Riifini  tandem  libe- 


jecerat  formata. —  8  diviso  Florent.  Med.  sec.  diviso  vel  diverso  Reg.  Oxon. 
pr. — 9  Jusserat  Med.  quart.  et  Exc.  Lucens.  igne  Vat.  sec.  Farn.  Med.  quart. 
Exc.  Lucens.  ed.  Parm.  et  Vicet.  ceteri  onines  igni  exliibent. — 10  Compelli 
pro  Compleri  Maaar.  porrexerat  et  libraverat  Med.  quart.  et  Exc.  Lucens. 
vibraverit  'riiolos. — 12  Et  Florent.  At  Farn.  Med.  quart.  Exc.  Lucens.  Ei  a 
m.  pr.  At  a  m.  sec.  Med.  sec. — 13  conspicerem  codex,  quem  vidit  Dorvillius. 
— 16  vano  Cujac.  ad  ed.  Isingr.  qui  vet.  ed.  Parm.  Piit.  pro  Var.  Lect.  Isingr. 
et  Giypii.  qucc  Reg.  Thuan.  Mazar.  Moret.  Lov.  Exc.  Gevart.  et  Ald.  in 
Sciiedis  Gud.  erat,  vacuo  qui  currere.  Lego,  qui.  al.  qucB.  semina  currereN&t. 
pr.  Pat.  Incert.  Heins.  ed.  Vicet.  Parm.  Junt.  Colin.  sa-tu/ft  Thuan.  Heinsius 
ascripserat,  seinina,  arSixovs.  vid.  Ouzel.  in  Minuc.  pag.  26. — 18  censet  niarg. 
Isingr. — 19  Amliigua  Vat.  quint.  maig.  Isingr.    sensus  Ambigui  velsensu  Ambi- 

NOTjE 

sed  universa  illic  divinis  legibus,  et  ira   pectus    et  apmulo  Livoris  jestu, 

stata  ratione  procedunt.'    Macrobius.  cum    scelerum    omnium  Contamina- 

9    Variain  Phccben]     Lunam  toties  tos  sordibus  impios   Florere  cunctis 

cornua  mutantem.  conspicerem  bonis,'  &c. 

12  Caligine]    Quie  non  sinit  rerum  17  Per  inane  figuras]     Atomos,  seu 

ordinem  videri  humanae  mentis  acu-  tenuissimas    particiilas,    quaB    secari 

mine.  nequeunt,  quarum  turbulenta  concur- 

14  Vexarique  pios]    Rex  etiam  Da-  sione  Mundus  coalescit,  et  casu  regi- 

vid  sic  videtur  cuni  Deo  expostnlare,  tur,  seciindum  Epicurum.      Atomus 

Psalnio  Lxxii.  '  Zelavi  super  iniquos  autem  dicitur  ab  ci  sine,  et  re^cw  seco, 

pacem   peccatorum  videns.'      Qiiod  quia  secari  non  potest. 

sic    vertit   Buchananus  :    '  Fervebat  19  Nescia  7iostri]    Sic  et  Epicurus 


IN    RUFINUM    LIB.   I.  05 

Abstulit  hunc  tandem  Rufini  poena  tumultum,  20 

Absolvitque  Dcos.     Jam  non  ad  culmina  rerum 
Injustos  crcvissc  qucror.     Tolluntur  in  altum 
Ut  lapsu  graviore  ruant.     Vos  pandite  vati 
Pierides,  quo  tanta  Incs  crupcrit  ortu. 

Invidiae  qiiondam  stinmlis  incanduit  atrox  25 

Alecto,  placidas  late  cum  cerncret  urbes  ; 
Protinus  inicrnas  ad  limina  tctra  sororcs, 
Concilium  delbrme  vocat :  giomerantur  in  unum 
Innumera}  pestes  Erebi,  quascumque  sinistro 

ravit  me  ab  hac  confusione  mentis,  et  ahsohit  Deos.  Nunc  non  conqueror  impro- 
bos  ascendisse  ad  dignilates  ynundi :  illi  eiehuntur  in  altum,  ut  cadant  ruina 
inajore.  Vos  o  3Iusu',  aperite  l'oetcE,  ex  ([uo  loco  tunta  peatis  emerserit.  Olini 
Alecto  crudelis  e.varsit  furore  zelotypice,  cum  aspiceret  «/«//(/iie  iirbes  pncatas.  Sta- 
tini  illa  adcocat  catum  turpem  sororum  Tartarearum  in  aulam  ni^ram :  furice 
innumerabiles  cong^rcgantur  iimul ;  (/mus  iWr  coiijux  Erebi  peperit  partu  infelici: 


guo  Moret.  sensu  Ambiguo  reliqiii  omnes.  probat  marg.  ]\Iorin,  noslri  Ambr. 
Tholos.  Reg.  Mazar.  !Med.  tert.  Incert.  Heins.  Pctav.  duo,  ed.  Parni.  et  Vi- 
cet.  veri  duo  Med.  Heins.  Pal.  Pric.  Vat.  sec.  Rott.  Oisel,  Leid.  \>r.  ve.ri  vel 
nostri\at.  duo,  rarn.  Florent.  Med.  pr.  Mazar.  Put.  Lov,  duo  Petav.  Exc. 
Lucens.— 22  querar  Farn,  Florent.  Moret.  pr,  Med.  duo  et  Kxc.  Lncens. — 
23  majore  Exc.  ex  Pat.  rec.  ed.  Pann.  et  Vicet.  liipsu  vel  casu  Rott.  Heinsius 
ascripserat  locum  Minuc.  Fel.  cap.  37.  in  hoc  aUius  tolluntur,  ut  decidant  altius. 
marg.  Morin.  plaudite. — 21  qucc  pro  quo  Pat, — 25  Pracanduit  Pulnian.  Cod. 
— 26  Allecto  omnes  fere  IMss.  tales  pro  late  Farnes.  Tliolos. — 27  lumina  unus 
Heins.  et  Exc.  Lucens,  culniijia  Farn,  s<fta  Isinjir,  marg.  28.  coHsi/iHw  Tliolos. 
— 29  Innnmerce  pestes,  Erebi  Mss.  omnes.— 30  Jlexu  Var.  LL.  ed.  Autv.    belli 

NOTiE 

credebat  Deos  non  cnrare  res  huma-  Lues']  Pestis  :  nam  iiomo  improbns 

nas.  saevit  instar  morbi  perniciosi. 

20  Tumultum']  Suppliciuni  Rufini  Eruperit]  Instar  vomicaB,  qua;  ex 
abstulit  hunc  tunndtum,  id  cst,  hanc  corpore  crfjroto  erunipit. 

puguam    dissidentium   cogitationum,  2.i    Stimulis  incunduit]     Ut  furiosa 

quibus    modo    putabam  Deos    esse,  bestia  calcaribus  accensa. 

nunc  non  esse,  2G  Alecto]    Una  ex  furiis,  sic  dicta 

21  Absolvitque  Deos]  Quos  ego  ab,  et,  sine,  et  ^•«jva),  cesso,  quod  sit 
nieo  judicio  condemnassem,  veluti  sine  quiete,  quodque  uon  cessct  vex- 
humana  non  curantes,  nisi   Rufinum  are  homines. 

puniissent.  Plucidas]     Nam   placidis   ac   Itetis 

24  Pierides]  Musie  sic  dictic,  vel  a  snccessibus    Aiecto   oflenditur,    gau- 

Pieria    rcgione     jSIacedoniae,    vel    a  detque  adversis. 

monte  Pierio  amoenissimo,  quem  illae  29  Erebi]     Erebus,  obscurior  infe- 

habitabant.  rorum  locus,  est  conjux  Noctis.  Dig- 


96  CL.   CLAUDIANI    III. 

Nox  geniiit  foetu  :  nutrix  Discordia  belli,  30 

Imperiosa  Fames,  leto  vicina  Senectus, 

Impatiensque  sui  Morbus,  Livorqne  secundis 

Anxius,  et  scisso  moerens  velamine  Luctus, 

Et  Timor,  et  caeco  praeceps  Audacia  ^oiltu, 

Et  Luxus  populator  opum,  quem  semper  adheerens  35 

Infelix  humili  gressu  comitatur  Egestas, 

Foedaque  Avaritiae  complexae  pectora  matris 

Insomnes  longo  veniunt  exaraine  Curae. 

Complentur  vario  ferrata  sedilia  coetu, 

Torvaque  collectis  stipatur  Curia  monstris.  40 

Alecto  stetit  in  mediis ;  vulgusque  tacere 

Discordia  altrix  belli,  Fames  dominatrix,  Senectus  propinqua  merti,  Morbus  moro- 
sus  in  se,  Invidia  inimica  prosperitutis,  et  Luctus  tristis  vestibus  laceratis,  et  Timor, 
et  Audacia  temeraria,  fncie  ccBcata,  et  Luxus  pradutor  divitiarum,  quem  Egestas 
infausta  perpetuo  ipsi  affixa  sequitur  pedibus  supplicibus,  et  Curce  pervigiles  «m- 
plecteiites  sinu7n  turpem  Avaritia  parentis  sua?,  conveniunt  longa  caterva.  Sedes 
ferreas  replentur  caterta  diversa,  et  aula  densatur  congregatis  portentis  crudelibus. 
Alecto  media  stetit,  et  imperavit  plebem  silere,  atque  rejecit  posl  dorsum  serpentes 


\e\  rixcB  Oxon.  pr.  nutriit  Cnjac.  ad  Isingr. — 31  lecto  Ambr.  sec.  Farnes. — 
32  secundi  Farnes. — 34  Heinsius  conjecerat  Tumor.  vuHus  Farnes. — 35  cui 
Moret.  pr.  Vat.  Livin.  Exc.  Lucens.  sec.  vet.  ed.  Parni.  quoi  ed.  Vicet.  cui 
vel  quem  alter  Moret.  quem  reliqui  ouines,  ut  et  Var.  LL.  ed.  Antv.  in  Pat. 
extat  '  quem  semper  Egestas  Infelix  humiii  gressu  comitatur  euntem.'  Hein- 
sius  ascripserat  locum  Ovid.  Met.  xii.  in  Fab.  Cygni :  '  Cedentique  sequens 
instat.'  sic  in  optimo  Cod.  legitur.  vulgo  Cedentemque.  dein  alia  manu  nota- 
tum  erat,  adharere  aliquem.  vid.  Giphan.  Ind.  Lucret.  populator  vel  spoliator 
Reg. — 37  viscera  Med.  pr.  Pal.  unus  Heins.  pectora  vel  viscera  Pric.  Moret. 
sec. — 38  veniunt  longo  certamine  Pric.  cx  ordine  ad  Isingr.  Cujac. — 39  ferrata 
vel  secreta  Vat.  opt.  cubilia  Incert.  Heins.  a  ni.  pr. — 40  totaque  Pat.  Moret.  pr. 
Leid.  a  ra.  sec.  ed.  Claver.  marg.  Isingr.  torvuque  reliqui  oinnes,  Exc.  Lucens. 
ed.  Parm.  et  Vicet.  ton-aquc  ve\  totaque  alter  Leid.  tetruque  Cujac.  ad  Isingr. 
— 41  AUecto  onines  scripti  fere.  tnedio  Pat.  Pric.  iNIoret.  pr.  ed.  Vicet.  scdit 
in  medio  Farnes.  mediis  Tholos.  Exc.  Luceus.    medios  Vat.  pr.  vultuque  Cujac. 

NOT/E 

num  patella  opercuhmi.    Ex  hoc  con-  lacerabant  vestes. 

jugio  natae  Furiie,  et  pestes  omnes,  39  Ferrata^     Inferornm  habitacula 

quae  genus  huraanuni  infestant.  ferrea  sunt.      Virgilius  :  '  Ferreique 

32  Impaticnsque  sui  Rlorbus']  Qui  Eumenidum  thalami.'  Id  quod  fin- 
tam  morosos  ac  difficiles  reddit  aegro-  gitur,  quia  nihil  non  durnra  in  inferis. 
tantes,  ut  se  vix  pati  po>sint.  40  Torva  Curia']  Non  quod  torva  sit 

33  Anxius]  Nani  '  Invidus  alterius  Aula,  sed  quia  continet  monstra  tor- 
marcescit  rebus  opimis.'  va  atque  crudelia. 

Scisso  velamine]    Antiqui  in  luctii        41  Fulgus}    Parvas  pestes,  et  ple- 


IN    RUFINUM    LIB.    I.  97 

Jussit,  ct  obstantes  in  teri^um  repulit  hydros, 
Perque  humcros  errare  dedit :  tum  corde  sub  imo 
Inclusam  rabidis  pateiecit  vocibus  iram  : 

Siccinc  tranquilio  produci  sa?cula  cursu,  45 

Sic  fortunatas  paticmur  vivcre  gentes  1 
Quae  nova  corrumpit  nostros  clementia  mores  ? 
Quo  rabies  innata  perit?  quid  inania  prosunt 
Verbera  ?  quid  facibus  ncquicquam  cingimur  atris  ? 
Heu  nimis  ignava?,  quas  Jupitcr  arcet  Olympo,  50 

Theudosius  terris.  £n  aurea  nascitur  aetas, 
En  prolcs  antiqua  redit.  Concordia,  Virtus, 
Cumque  Fide  Pietas  alta  cervicc  vagantur, 

officientes  sibi,  ac  permisit  iis  vagari  per  liumeros :  tunc  ostendit  verbis  inMiiit 
furoremclausum  sub  alto  pectore.  An  ita  sincmus  mnios  elabi  motu  placido?  Ita 
sineraus  populos  viverc  felices?  quorsu^n  imlulg-entia  insufta  deprarat  nostros  ani- 
mos?  quorsum  fcritas  naluralis  desinit?  quid  flagella  vana  \irosunt  ?  cur  frustra 
armamur  tadis  nigris?  ali  /  nijnium  incrtes  sniiiiis,  quas  Jupiter  expcUit  ex  ccelo, 
Theodosius  ex  terris.  Ecce  s<eculum  aureum  oritur  :  ccce  ]>riscum  genus  rererti- 
tur.     Concordia,  Virlus,  et  Pictas  cum  Fide  incedunt  erecto  capite,  ct  cantant  vic- 


ad  Isingr.— 42  errantesYar.  LL.  ed.  Antv.  a  ui.  pr.  a  pectore  rarn.  angues 
Vat.  quatoor,  Pal.  Farn.  Pric.  Kott.  et  Oisei.  hydros  Oxon.  pr.— 43  juhet 
Exc.  Cod.  Rliem.  <«m  Moret.  <unc  ceteri  onines,  et  Exc.  Liicens.  di/m  ed. 
Claver. — 44  rahidis  tres  Vat.  duo  Ambr.  diio  Med.  Pric.  Tliuan.  vet.  ed. 
Parm.  et  Vicet.  rapidis  reliqui.  rabidis  vel  rapidis  Put.  faucihus  Ciijac.  ad 
Isingr. — 4.5  tcmpora  Anibr.  pr.  fcedera  Tliuan.  scecula  vel  tcmpura  Oxon.  pr, 
hixu  Farn.  cursu  Rott. — 47  Quo  IJonon.  Tiiolos.  Vat.  quart.  Lov.  duo  Petav. 
Vat.  Livin.  et  Leid.  sec.  a  ni.  pr.  item  Exc.  Gevart.  ita  edidit  Gcsn.  Qucc 
tres  Vat.  Pal.  Farn.  Pric.  Rott.  Qua  vel  Quo  Oxon.  pr.  Put.  Pt-tav.  plr. 
corrupit  Anibr.  pr.  duo  Med.  Vat.  sec.  Pric.  vet.  ed.  Parm.  ct  Pulm.  reliqui 
corrumpit.  cnrrumpit  vrl  cnrripuit  Vat.  quint.  dementia  pro  clementia  Hoiion.  et 
TIiolos.— 48  Quiri  Med.  qiiart.  et  Exc.  Lucens. — A9  stringimur  \e\  cingimur 
altor  Moret.  accingimur  Tliuan.-  50  minus  cd.  Vicet.  ignarcc  Morct.  alt. 
ignave  Ald.  Jupiter  arcct  Otympo  Exc.  Lucens.  coclo  quas  J.  arcct  Moret.  pr. — 
31  Theodosius  Mss.  Theudosius  E\c.  L^ii.  &evS6cT los  Gyr. — 52  En  omnes  Mss. 
Et  Ald.  Claver.  niarg.  Isingr.    atas  pro  proles  Exc.  ed.  Antv. — 5'i  ragantur 

NOTiE 

bem  ipsa  Alecto  tanquam  Injperatrix  49    Verbera^     Credebantur   Furiae 

tacere  jussit.  verberibus  agitare  lioniines  conscele- 

42    Hydros]     Quos  Fiiriae   babent  ratos.     Id  quod  designat  conscientiae 

pro  crinibus.     Furiis  aiitem  tribuun-  stimulos. 

tur  serpentcs,  ob  consilia  pestifera,  50    Olympo]     Olympus    est    mons 

quae  sutigertre  finguntiir.  Thessaliaa   altissinius,  qui  pro   Coelo 

46   Sic  fortunutas]    Dolent  Furiie,  suniitur. 

cum  populos    vident    felicem   vitara  51     Thcudosius]      Sub     principatu 

agere.  Theodosii  refloruit  re«p.  Roniana. 

Delph.  et  Var.  Cla».                    Claud,  G 


98  CL.   CLAUDIANI   III. 

Insignemque  canunt  nostra  dc  plebe  triumphum. 

Pro  dolor  !  ipsa  mihi  liquidas  delapsa  per  auras  55 

Justitia  insultat,  vitiisque  a  stirpe  recisis 

Elicit  oppressas  tenebroso  carcere  leges. 

At  nos  ind{  corcs  longo  torpcbimus  aevo 

Omnibus  cjcctje  regnis.     Agnoscite  tandem 

Quid  Furias  deceat :  consuetas  sumite  vires  ;  60 

Convcntnque  nefas  tanto  decernitc  dignum. 

Jam  cupio  Stygiis  invadere  nubibus  astra, 

Jam  flatu  violare  diem,  laxare  profundo 

Frasna  mari,  fiuvios  ruptis  immittere  ripis, 

Et  rerum  vexare  fidcm.     Sic  fata  cruentura  65 

torium  illustrem  de  catervis  noslris.  O  trisfitiam!  Justitia  ipsa  descendens  per 
aerem  serenum  illudit  mihi,  ct  criminibus  revulsis  a  radice,  cducit  ex  ergastulis 
ol  scuris  jitrn  obruta.  Sed  nos  degeneres  cessabimus  tani  longo  tempure,  expuhie 
imperiis  cunctis?  Discile  tandem  quid  dignum  sit  Furiis?  accipite  robur  solitum, 
et  staiuiie  crimen  cnnveniens  lanto  ccetui.  Jam  desidero  occupare  ccelum  tenebris 
infcrnis,jam  polluere  lucem  anhclitu,  inimittere  habenns  alto  mari,  emittere  fiumina 
Uttorihus  abruplis,  atque  turbare  ordincm  mundi.     Alecto  ita  locuta  reboavif  crude- 


est  in  phirimis  Mss.  vagatur  Claver. — 5-1  nostra  de  dno  Vat.  de  nosfra  Lov 
Reg.  Bonoii.  Tliolos.  iLcert.  Heins.  dno  Oxon.  dno  Leid.  Petav.  duo,  Med- 
tert.  et  Exc.  Gevart.  gente  Farn.  et  Moret.  sec.  gcrunt  vel  canunt  Lov.  et 
Vat.  Livin. — 5,5  l-ro  dolor  Piit.  Rott.  Vat.  diio.  Proh  Lov.  Farn.  Vat.  duoj 
anibo  Moret.  dno  Oxon.  iteni  Ixid.  Proh  pudor  Med.  jir.  Fal.  Incert.  Heins. 
delapsa  Ambr.  sec.  reliqni  fere  onines  dilapsa. — 56  exuHnt  Pal.  vitiis,  sine 
copula,  Farn.  Petav.  pr.  vitiis  ah  stirpe  Oxon.  pr.  rescissis  Pat.  Ambr.  pr. 
Vat.  sec.  revulsis  marir.  Morin. — 57  toiebroso  a  carcere  Med.  sec.  a  ni.  pr.  e 
earcere  IsingT.  Gryph.  et  al.  edd.  in  carcerc  Florent.  Med.  duo,  Vat.  pr.  Pal. 
Rott.  unns  Heins.  Ald.  ed.  Parni.  et  Vicet.  tenebroso  carcere  reliqui  omnes 
sine  praepositione. — 58  Et  Moret.  alter.  Jc  nos  Leid.  pr.  dedecores  F.\c.Cod. 
Rhem.  torquebimus  Florent.  torquebimur  vel  torpebimus  Moret.  sec. — 59  ob- 
jectcc  Mazar.  terris  vel  regnis  Lov.  et  Vat.  Livin.  terris  Pulmanni  rod.  post  rb 
regnis  signum  interrogationis  exhibct  Gesner.— 60  Quid  deceat  Furias  Ambr. 
sec.  fasccs  vel  vires  Moret.  sec.  suetas  consumite  Var.  LL.  ed.  Antv.— 61  tan- 
dem  pro  tanto  Rott.  disccrnite  Med.  pr.  discrimine  ed.  Viret. — 62  viribus  marg. 
Morin. —  6S  Deum  Vat.  qnint.  a  m.  ()r.    Deos  a  ni.   sec.    lapsare   Florent. — 

64  raptis  Leid.  sec.  et  Exc.  Gevart.    ricis  imm.  rupfis  Vat.  sec.  Pric.    emittere 
Petav.  duo  a  n».  sec.  et  Pat.    dimittere  Cujac.  ad   Isingr.    rivis  uuus  Heins. — 

65  vexure  Reg.  Med.  pr.  Heins.  Exc.  Lucens.  sec.     lapsare  Med.  sec.  Pric. 

NOTiE 

54   Canunt  triumphum]  Propter  vo-  vins  est   Inferorum  airh  rov  (nvyelv, 

ces  acclamantinm.     Ovidius :  '  Miles  odisse,  horrere,  quod   sit  fluvins   odii 

io,  magna  voce,  trinmphe  canet.'  atqne  horroris.     Inde  Stygius,  id  est, 

62  Stygiis]    Styx  fons  est  veneno  Infernus. 

frigidissimo  scatens  in  Arcadia  :    flu-  65  Vexare  Jidon]    Vcxare,  turbare 


IN    RUFINUM    LIR.   1.  99 

Mugiit,  ct  totos  serpentiim  ercxit  hiatus, 

Noxiaque  cfludit  concusso  crine  vencna. 

Anccps  m(»tus  crat  vuljji :  pars  maxima  bellum 

Indicit  Superis  :  pars  Ditis  jura  tuctur. 

Disscnsuquc  alitur  rumor  :  ceu  murmurat  alti  70 

Impacata  quies  pela«;i,  cum  llamiue  IVacto 

Durat  adhuc  saevitque  tumor,  dubiumque  per  aestum 

Lassa  reccdcntis  fluitant  vestigia  venti. 

Improba  mox  surgit  Iristi  de  sede  Megaera, 
Quam  pencs  insani  fremitus  animique  profanus  75 

Uter,  et  exlulit  dracones  omties  liiuntes,  alque  excussu  coma,  sparsit  virus  pesti/e- 
rum.  Fremitus  pltl/is  irat  (iuhiiis:  pars  maximn  infert  bclluin  Diis :  pnrs  conser- 
rat  leges  Plulonis,  et  murmur  augetur  dissen^ione  sieiitentianmi  :  quiinadmodum 
requies  turbata  maris  profundi  slrepilat ;  ctim,  rentis  jiositis,  astus  rcmaiict  adliuc 
et  furit,  ac  rcliquiw  fntigalw  tcmpeslatis  abcunlii  agitantur  pcr  fluctus  ancipites. 
Statim  Megara  scckrata  exsurgit  ex  sulio  liurrcndo  ;    in  ciijus  .MegaTiC  potestate 


laxare  tres  Vat.  Rott.  Oisel.  laxare  vel  vexare  Put.  Morct.  pr.  Leid.  pr. 
laxare  vel  lacerarc  Exc.  La-ti,  turbare^M^.  Vat.  N".  lOOO.  vcxare  vcl  turbare 
Oxon.  pr.  vctarc  et  emend.  iurbare  Vat.  Livin.  iiiide  Heinsius  jam  conjecerat 
rexare.  /«.rart' Bartii.  lassarc  a.\.  cruente  \e]  crucntum  Lov. — CG  <o^os  qiiatuor 
Vat.  Pal.  rarn.  Pric.  Kott.  Oisel.  tortos  Petav.  scc.  a  ni.  stc.  Leiii.  pr.  Exc. 
Cod.  Rhem.  ita  etlidit  Gesn.  totos  vel  tortos  0\ox^.  pr.— 68  anxia  Kxc.  Voss. 
— G9  tuetur  Put.  Tiiuan.  Auibr.  sec.  et  pr.  a  m.  sec.  vet.  Gyr.  diio  Med.  duo 
Vat.  Pal.  Rott.  Oisel.  iteni  unus  Hein«.  reretur  Vat.  dno,  Pric.  E\c.  Laeti. 
tuetur  vcl  veretur  Lov.  Vat.  pr.  Put.  Med.  sec.  amt)i>  Moret.  Florent.  Mazar. 
Petav.  teit.  et  Exc.  e  Pat.  rec.  tiundir  Med.  (|iiart.  Exc.  Liiceus.  Sclied. 
Gud.  ita  Gesn.  verentur  Farn. — 70  Assensuque  Pric.  cnmmurmurat  Med.  r|uart. 
Exc.  Lucens.  sec.  seu  Moret.  pr.  ed.  Delr.  ceu  Lov. — 71  implacata  Med.  sec. 
duo  Ambr.  Jlamine  Vat.  opt.  et  Farn.  ftamine  \Aftumine  Leid.  pr.  Oxon.  pr. 
Pric.  Lov.  ceteri  omnes^Hmfnc. — 72  timor  Med.  (jiiart.  Leid.  pr.  a  m.  pr.  ed. 
Vicet.  diihiumquc  per  (rstum  vel  dubiosque  per  cestus  Moret. — 73  laxa  vel  lassa 
Med.  sec.  ftuit  ad  vcsligia  Farn.— 75  gemitus  Vat.  pr.  prophatus  Terror  Ambr. 

NOTiE 

ordineni,  qui  tanto  conscnsu  rcs  om-  qne  a  divitiis ;    quibus,  quia  in  terrse 

nes  vincit  atquc   colligat,  nt   fidem  visceribus  includuntur,  prffisidet  Pltt- 

dedisse  putcs,  se  eo  ordine  csse  re-  ton. 

mansuras.  70  Dissensuque  alitur  rumor']    Sonus 

CG  7»/M^i(7]  Rcl)oavit,  clamavit,fre-  quidam  tuniultiioMis  niitritur  et  au- 

muit  atrociter  instar  tauri  t'((rentis.  getiir  vaiietate  sentcntiariim. 

C8  Aticeps  molus  erat   rulgi]     Quia  72   Tumor]  ReliquiiV  tenipestatis  in 

aliis  alia  placibant.  imnienso   aqiioie   liabent   adhuc    ali- 

69    Pars  Dilis  jura  tuetur]     Quia  qiiid  S2ev:tia'  miirmiirantis. 

sub  ejus  impcrio   vis   Furiarum  con-  74   Megara]     Fmia  dicta,   onrb  toD 

stat :    DU,  aiitem   dicitiir   Latine,  et  fxeyaipeiv,  invidcre. 

Plulon,  GrvKCc,  dTrb  ttXoiJtouj    utrum-  75  Animique  profanus  crror]  Insania 


100  CL.   CLAUDIANl    III. 

Error,  et  undantes  spumis  tiirialibus  irae. 

Non  nisi  quaesitum  cognata  sede  cruorem, 

Ulicitumve  bibit,  patrius  quem  fuderit  ensis, 

Quem  dedcrint  fratres.     Hsec  terruit  Hercuiis  ora, 

Et  defensores  terrarura  polluit  arcus  :  80 

Haec  Athamantheae  dircxit  spicula  dextrae  : 

Haec  Agamemnonios  inter  bacchata  penates 

Alternis  lusit  jugulis  :  hac  auspice  taedae 

sunt  irte  vesunte,  et  vecordia  impia  mentis,  ac  furores  exundantes  spumis  rnhidis. 
nia  non  sorbet  sunguinem,  nisi  prohibitum  et  mannntem  ex  stra^e  cognutorutn  ; 
^uem  SHn^iiineni  ^ladius  paternus  sparserit,  quem  fratres  effuderint,  Hffc  Me- 
gaera  perterruit  vultum  Hercuiis,  et  infecit  sngittus  liberatrices  orbis:  hcec  direxit 
tela  mauHS  Athamantis :    hcee  furens  in  Regia  Agamemnoms,  lascivit  }a^\3\^ndia 


pr.  tumulttts  vel  profanus  Florent. — 76  Terror  Oxon.  sec.  spinis  Vat.  sec. — ■ 
77  N<?c  Vat.  quart.  ed.  Gryph.  cede  Farn.  et  dno  al.  cfft/e  edidit  Gesn.  Leid. 
Non  si  Sched.  Gud.— 78  Illicitumque  duo  Vat.  Kott.  Pal.  ed.  Vicet.  Parm. 
Ald.  Isingr.  Gryph.  Delr.  al.  /Z/icitume  Pat.  Thuan.  Put.  Petav.  tert.  Mazar. 
Moret.  Kxc.  Voss.  lUicitumque  vel  IUicitumve  Moret.  sec.  pntris  Vat.  qnint. 
/i/deraf  Florent.  et  Exc.  Lucens.— 79  torruit  ed.  Vicet.— 80  Et  Leid.  pr.  et 
Exc.  Luccns.  sec.  Hiec  quatuor  Vat.  Pal.  Farn.  Pric.  Kott.  Oisel.  defensoris 
Leid.  sec.  alter  Moret.  a  ni.  sec.  et  Exc.  Gevart.  terruit  Vat.  sec.  Pric.  Pat. 
Farn.  polluit  vel  terruit  Vat.  pr.  artus  Pal.  duo,  Arabr.  duo,  Med.  Petav.  duo, 
Exc.  Gevart.  Sched.  Gud.  ed.  Vicet.  Ald.  Coiin.  marg.  Morin.  orcus  vel  artus 
Put.  alter  Moret.  Med.  quart. — 81  Athamantheos  \'at.  quart.  et  quint.  a  m. 
pr.  unde  Heinsius  conjiciebat  Athamantiados.  Leid.  Athamanteos.  Karn.  Acha- 
mantecB. — 82  uno  verbo  interbucchata  cod.  Barth.— 83  Alternis  tusit  jugulis 
Exc.  Luceus.  AUernis  jugulis  lusit  Vat.  quint.  AUerius  Leid.  pr.  a  m.  pr.  et 
ed.  Vicet.   luxit  Petav.  sec.  cod.  Farnes.  ThehcB  Med.  pr.  Vat.  pr.  Pal.  Farn. 

aOTJE 

animi  furentis,  q;ii  nihil  sanctum  ha-  82    Bacchata]     Fnrens  more  Bac- 

bet,  sed  omnia  spectat    facitque  ut  chantium. 

profana.  Penatesl     Siint  Dii  domestici :    ac- 

77    Cruorem  illicitum  bibit]  Non  hos-  cipiuntiir  pro  donio. 

tileni  bibil  cruorem,  sed   patrum,  fi-  83  Lusit]     Eo  addurens  iEgisthum 

liorum,  fratrum,  amicorum,  sese  iiivi-  adulterum,    et    Clyta»mne>tram,    ut 

cem  occidentiiim.  conjiigem    Agameninonein    ex    bello 

79  Terruit  Herculi^  ora]  Ciim  eum  Trojano  redeuntem  orciderent :  eo 
vertit  in  tantum  furoiem,  ut  se  rogis  adducens  Oresteni,  ut  Agameumonis 
ardentibus  injecerit.  patris  cwdem  ulturns,   niatrem  Cly- 

80  Defensores  terrarum  arcus]  Nam  t»emnestram  mactarei  :  et  sic  Me- 
Hercules  purgavit  orbem  inonstris.  gaera,  horum   scelernm   caiisa,    lusit, 

PoUuitl     Parricidio,  quod   admisit  jugulaudo  alteriios  conjiiges. 

in  suos,  occidendo  uxort-ni  ei  liberos.  Auspice]     .Nefas  olim   erat  contra- 

81.4t/»«wjant/iea]  AthamaSjKexThe-  here  nuptias,  nisi  prius  exploraretur 

barum,  Learchum  filium  interfecit.  Deorum  voluntas :   ideo  prima  luce 


IN    RUFINUM    LIB.   I. 


101 


(l^dipodcn  matri,  natac  junxeie  Thyesten. 

Quaj  tunc  liori  isonis  clVatur  talia  dictis  :  85 

Signa  quidcrn,  o  socia*,  Divos  attollcre  contra 
Nec  fas  est,  nec  possc  reor  :  sed  laederc  mundum 
Si  libet,  ct  populis  coinnmne  intcndcrc  letum, 
Est  mihi  i^rodigiunj  cunctis  immanius  hydris, 
Tigride  mobilius  fceta,  violentius  Austris  90 

Acribus,  Euripi  rcfluis  inccrtius  undis, 

altana  frtitltira:  hac  duce  f<ices  copuinvernnt  CKdiiwden  niatri  ipsins,  copula- 
verurit  Thijestcn  filiw  ipsius  :  qua  INlega^ra  tum  dixil  hcec  verba  toce  terribili:  O 
Comitts  Fiiriip,  ifia«</  ctrte  licet  effeire  rexiUa  contra  Deos,  neque  puto  nos  posse : 
<it  si  placct  vobis  ve.rare  orbem,  atque  iiitinittere  mortem  generalem  Iwminibus, 
habeo  moNstrnin  crudelius  serpentihus  omnibus,  celerius  Tigride  enixa,  turbuleniius 
Notis  inquietis,  inconstantius  aquis  reciprocantibus  Euripi ;    et  inoiistniiii   illud 


Thelxe  vcl  tceda;  Leid.  pr.  teda;  vel  dextrte  IVIazar. —  84  (Edipoden  Ambr.  sec. 
alter  iMorct.  Lov.  Incert.  Heiiis.  Kxc.  e  Pat.  rec.  AUI.  ceteri  Mss.  CEdipodem 
et  Thyestem  exhibent. — 85  tiunc  Farn.  Ambr.  pr.  affatur  Farn.  Leid.  pr.  affa- 
tur  vel  rffatur  alter  Morct. — 80  Digna  Exc.  ed.  Aiitv.  hella  niarg,  Moriii.  O 
socia:  Med.  tert.  Exc.  Lucens.  et  ed.  Vicet.  t(>  O  deest  iu  Vat,  opt.  Pal, 
Rott.  Florent.  tribus  Med.  et  Vat.  Livin. — 87  hccc  fas  Farn. — 88  immittere 
Pal.  Med.  pr.  Exc.  e  Pat.  rec.  rulnus  Tliuan.  ad  vulj::atain  tuendain  Heinsius 
ascripserat  in  niarg,  ed.  Lngd.  1551.  locnni  I.  ii.  in  Ruf.  371. '  intendere  longos 
A  tergo  ainplexiis.'  et  Albinov.  (ad  Liv.  3G1.)  '  Ecce  neceni  intentam  ca;lo  ter- 
raeqnetVetoqne.'  sic  'intendere  spicuia'  Noster  alibi. — 89  natis  vel  nolis  Pric. 
i>nmaniorPetav, sec.am.pr. — 90  mobiliusque  feraRoit.  velociusls'ins.r'  Euris  vel 
ursaMoret.  pr. — 91  Acribus,  Euripi reJiuUi Exc.hwceas.sec.  AcriusHarpyis\&t. 


NOTiE 


Auspices  auguria  captabant,  seu  aves 
observabant,  ut  rescire  conarentiir, 
an  grat<e  nuptiiP  forent  Diis.  Aus- 
pex  dicitur  ab  avinm  inspectione. 
Ast,  hac  auspice,  id  est,  hac  dtice. 

Tceda]  Hae  ex  spina  alba  factse 
praeferri  solebant  in  novis  nuptiis. 
Hic  siiniuntur  pio  ipso  coiijui;io. 

84  <Edipodin]  Laiiis  Rex  'llieba- 
norum,  cum  ex  oraculo  tlidicisset  se 
a  filio  occisiim  iri,  etini  pastori  dedit 
perimendnni :  pastor,  \)erforatis  piieri 
plantis,  ideoque  tunicntibus  (unde 
(Edipi  nomen,  otSew,  tumeo,  et  Trouj, 
pes),  ex  arbore  suspendit :  Pliorbus 
pastor  cum  invcnit,  dcditqiie  uxori 
Polybii  Corinthiorum  Regis  :  crescit, 
adolescit ;    discit  cx  oraculo  iu  Pho- 


cide  sc  patrem  inventnrum,  hic  et 
reperit,  et  nato  jurgio  insciens  occi- 
dit ;  matrcniqne  Jocastain  insciens 
qiioque  ducit  uxorem. 

ThycsteH]  Qui  Pelopeam  filiam 
constupravit,  et  uxorein  fratris  sui 
Atrei. 

87  Fas]  Apiid  Furias  nulium  fas, 
seu  jus :  immo  omnia  contra  fas  et 
justitiam  :  sed  hic  nonfas,  id  est,  uon 
licet. 

90  Mobilius]  Celcrins  ad  rapinam 
et  perniciem  miserorum. 

Auslris]  Auster  flat  a  meridie,  ven- 
tus  floribus  inimicus.  Virgiiins : 
'  Floribus  austruin  Perditus,  et  liqui- 
dis  inimisi  fontibus  apros.' 

9\  Acribm]  Alii  Jegunt,  acrtiM  i/ar- 


102  CL.    CLAUDIANI    III. 

Ruiinus  :  qucni  prima  meo  de  matrc  cadentem 

Susccpi  i;rttiiio  :  parviis  reptavit  in  isto 

Sa;pc  sinu,  tcnero  perquc  ardua  colla  volutus 

Ubera  quaesivit  fletu,  linguisque  trisulcis  95 

Mollia  lambentes  finxerunt  ora  cerastoE'. 

Mequc  etiani  tradente  dolos  artemque  nocendi 

Edidicit  :  simulare  fidem,  scnsusque  minaces 

est  Rufinus,  (juem  e«;o  jtrior  recepi  \\\  sinu  meo  nascentem  e.r  malre :  ille  infans 
reptarit  frei]mnter  in  hoc  aremin,  atque  ragitu  molU  repens  pcr  arricem  altam 
restigartt  mammas,  et  serpentes  a<lulantes  ipsi  lihguistrifiilis  formanrunt  ostenel- 
lum.     Et  praterea  didicit  fraudes,  modosque  malefaciendi,  doceiite  mc ;   didicit 


qiiart.  Pal.  Farn.Pric.  Rott.  Oisel.  Acrius  HirpiisYicet.  Actrius  Fnrn.  rejiuis 
Var,  LL.  ed.  Antv.  ed.  Isingr.  fidris  vet.  Gyr.  Pal.  Farn.  fulvis  ve\Jiai-is  Exc. 
Lucens.  Jiavisiiue  Me(L  quait.  Leid.  sec.  Exc.  Gevart.  reliqui  libri  ftaris.  in- 
certior  Pal.  Thuan. — 92  Q«<e  Vicet.  Parm. — 93  parvus  reptavit  onines  scripti, 
Exc.  Gevart.  ct  Lucens.  Ald.  ed.  Parm.  et  Vicet.  reptavit  parvus  cd.  Gesn. 
raptavit  al. — 94  tentroque  per  ardna  omnes  fere  Codd.  Ms?.  Heins.  et  Gesn. 
tenero  perque  ardua  Vat.  sec.  Farnes.  ed.  Paim.  Vicet.  Delr.  Grypb.  Is-ingr.  et 
Claver.  qui  sinu  tenero  conjungit.  volata  vcl  volutus  Vat.  quart. — 95  Uscula 
Pric.  Oisel.  Thuan.  Moret.  pr.  Ubera  vel  Oscula  Leid.  pr.  Med.  quart.  et 
alter  Moret.  fte.rti  Vat.  quint.  a  ni.  pr. — 96  fixcrunt  Reg.  Petav.  sec.  Oxoii. 
sec.  Farn.  ed.  Vicet.  Parni.  Isingr.  et  Gryph.  finxe.runt  \e\fixerunt  Oxon.  pr. 
ora  duo  Vat.  Pric.  Rott.  Oisel.  Thuan.  Med.  sec.  Petav.  pr.  membra  Vat. 
quart.  et  cjuint.  Fain.  Pal.  membra  vel  ora  Vat.  opt.  Put.  Florcnt.  ccraustu: 
Faru.— 97  MtgMt!  cf  Jam /raJ.  d.  Vat.  quatuor,  tres  Petav.  Put.  Mazar.  duo, 
Med.  dito,  Heins.  Lov.  Moret.  Bonon.  Tholos.  Pat.  ties  Anibr.  Oxon.  sec. 
Leid.  sec.  Vat.  Livin.  Sclied.  Gud.  ed.  Vicet.  Isingr,  me  tradente  dolos  gestus 
artemque  n.  l'arn.  Pric.  Rott.  Oisel.  diio  Med.  Florent.  Auibr.  sec.  Put.  a  ni. 
sec.  Pat.  pro  var.  lect.  Exc.  L*ti  et  Lucens.  sec.  Heinsius  lesebat  astusque 
artemque  nocendi.  artesque  Oxon.  pr.  Leid.  pr.  Reg.  Bonon.  duo  Petav.  duo 
Med.  totidem  Heiiis.  et  Ambr.  Exc.  Lucens.  pr. — 98  Edidicit  duo  Vat.  Pal. 
Farn.  Pric.  Rott.  Oisei.  Vat.  sec.  a  in.  sec.  Et  didicit  al.  ita  Gesner.  Cum 
didicit  Vat,  quart.  a  m.  pr.  vultusque  minaces  INIoret.  sec.   minantes  Rott.  Med. 

NOT^E 

pyiiSfflavis,  Sfc.  ait  Rufinum  suani  esse  proleni  legiti- 

Euripi]     Euripiis  est  fretum  inter  iiiani. 

Boeotiam  et  Euboeam,  septies  die,  ac  95  Uhera  quasivit^    Alii  legnnt,  os- 

nocte,  fliictibus  invicem  versis,  tani  cula,  nec  male. 

rapide   fliiens,  ut   navigia  ventis  re-  96  Finxerunf^    Ursorum  instar,  qiii 

pugnantibiis   abripiat.     Hiiic  dicitur  lambendo    riimpiint    pelliculas    quae 

Euripus  homo,  id  est,  inconstans,  catuios  involviint. 

92  De  matre  cadentem']     Iiifans  na-  Ctrasta]  Genus  serpentnm,  qni  sic 

tushuini  (leponebatur,  iiiox  tollebatur  dicti  snnt  a  quadrigeminis  cornibus 

manu  pati  is,  aut  inatris,  qiiod  signuni  quee  exerunt,  Kepas,  aros,  cornu. 
erat  legitiinae  i)rolis.     Sic   Megaera 


IN     RIFINUM    LIB.    I. 


ur.l 


Proteojoio,  ct  blaiKlo  iViiudcni  piivtoKerc  risu, 

Plenus  sieviticV,  lucrique  cupidinc  tervcus.  100 

Non  Tartessiacis  illuni  satiarit  arenis 

Tempestas  preliosa  Taoi,  non  sta«ina  vul)cntis 

Aurea  Pactoli :  totuuKjue  exliauserit  llcrnuun, 

Ardebit  majore  siti:  quani  lallere  mentes 

Doclus,  et  unaninios  odiis  turhare  sodales !  105 

Talem  pros^^cnies  hominum  si  prisca  tuiisset, 

Pirithoum  tiio^cret  Theseus ;  otiensus  Oresten 

Desereret  Pylades ;  odisset  Castora  Poilux. 

fingere  sinccrUalem,  uc  iegcre  minns  cogitntas,  atqiie  relare  dulo.t  facie  serena : 
npUtus  cTHdelitute,  tt  ardens  cupiditate  auri.  Exundntio  divcs  Tagi  non  satiaret 
iltum  arenis  Tarte  sincis  :  non  nquie  nurea  l'actoli  micnntis :  s[  ahsorbent  Hermum 
inlegrum,  vrctur  dcsiderio  nridiore :  qunm  peiitus  c»{  decipcre  nninios,et  miscere 
vdia  inter  amicos  Cfncordis!  Si  prolcs  nnliqun  Imminuni  produxisset  similcm, 
Thescus  anrsnretur   IHrithoum;    Pijlades  lccsus  dcrclin^iucrct   Orestetn ;    Pollux 


sec.  nocentes  Mp.?.  qiiart.  ct  ci!.  Vicct. — 99  /raitdts\M.  pr.  Rott.  Florent.  iliio 
i^Ied.  prote.vcre  Mcii.  (iiiart.  Vctav.  tert.  duo  Vat.  Oiscl. — 100  .sviiiirt  Varn.Piit. 
Mazar.  Pat.  scrviliehov.  Moiet. — 101  Tarchcsiacis  \ar.  LL.  ed.  Antv.  Cnrchc- 
siacvi  diio  Mcd.  et  Moret.  Cliurcliesiacis  diio  Leid.  sntinret  (iiiatiior  Vat.  PaL 
Farn.  Pric.  satinrit  Rott.  I.ov.  Mazar.  Oisel.  satinrit  \e\snlinrct  Piit. — 102  vel 
pro  710)1  R(  ii.  si  Aiiibr.  pr.  rcl  vel  non  Leid.  pr. — lO.J  si  cxh.  Mt  d.  (|i!art.  totum 
si  liaus.  Fani.  .Vnilir.  tert.  lotum  qunque  si  hnuserit  E\c.  Liic.  sec.  Hermon  ^NIed. 
tert.— 104  nrccl  it  .Aled.  quart.  Artbit  in  cod.  ora  Heiiis.  qunm  aiiilio  Moret.  nnni 
Vat.  qiiint.  a  m.  «ec.  Claver.  et  diio  Rartli.  quam  vcl  qua  Exc.  Ltrti.  qun  edd. 
I.singr.  Colin.  {Jryi>li. — 105  muniimes  quatiior  Vat.  Pal.  Farn.  Pric.  Rott. 
Oisel.  unanimus  legit  Heinsius.  sic  alibi,  ununimi  fratres. — lOG  homincm  Farn. 
Vat.  qiiint.  a  ni.  sec.  et  Incert.  Heins.  hominum  vel  hominem  Rotttnd.  Moret. 
pr. — 10"  fugit  et  Var.  LL.  ed.  Antv.  infensus  iii  cod.  ora  Heiu.i.    Orcsles  Pat. 

NOT/E 

100  Lucrique  aipidine]  Rnfinus  re- 
vera  t'iiit  insigniter  avarus. 

101  Son  Tartessincisl  Exundalio, 
seii  imber  copiosus,  Tagi  lliivii  auri- 
teri  non  illiiin  satiaret  oinnibiis  arenis 
prctiosis,  qusE  fluunt  uon  procul  a 
Tartesso  iirbe  Hispaniie. 

103  1'actoU]  Hic  est  fluviiis  Lydiffi 
aurifer,  siciii  et  Hermus,  '  aiiro  turbi- 
dus,'  in  Asia  iniiiore. 

10.'»  Unnnimos]  Qiii  ita  vivnnt,  ut 
una  tantuiii  anima  videantiir  esse  in 
duobiis  (•orporibiis. 

106  1'rogenies  prisca]  Id  est,  anti- 
qua  saccula. 

107  Pirithoum  fugeret  Theseusl  Hi 


fuere  arctissimo  conjiincti  amicitia^. 
vinculo,  adco  ut  Pirithous  .seciitus  sit 
Theseuni  ad  inferos,  iiec  unquani  a- 
velli  pouierit.  Unde  eonim  disjunc- 
tio  nou  tribiiitur  nisi  pessiniis  inge- 
niis.  Martialis:  '  Te  finsente  nefas 
Pyladen  odisset  Orestes,  Thesea  Pi- 
rilhoi  desiitiiisset  anior.' 

Oresten  descrerct  J'ylndes]  Pylades 
Oresti  fugieiiti,  ob  inalrem  Clytaem- 
nestram  inlcrfectam,  sese  comilem 
perpetuiini  adjunxit  :  tanlaqui  inter 
se  amicitia  coiijuncii  suiit,  ut  alter 
pro  altero  mori  iion  recusaret. 

108  Castora  PoUux]  Hi  fratres  ami- 
cissimi. 


104  CL.    CLAUDIANI    III. 

Ipsa  quidem  fateor  vinci ;  rapidoqiie  ma^istram 

Prajvenit  in<;enio  :  nec  phis  sermone  morabor.  110 

Solus  habet,  qiiicquid  scelerum  possedimus  omnes. 

Hunc  cjro,  si  vestra?  res  est  accommoda  turbae, 

Regalem  ad  summi  producam  Principis  aulam. 

Sit  licet  ille  Numa  gravior,  sitdenique  Minos; 

Cedi  t,  et  insidiis  nostri  flectetur  alumni.  115 

Orantem  sequitur  clamor :  canctaique  profanas 
Porrexere  manus,  inveritaque  tristia  laudant. 
Illa,  ubi  cceruleo  vestes  connexuit  angue, 
Nodavitque  adamante  coraas,  Phlegethonta  sonorum 

abhorreret  Castorem.  Ego  ipsu  conjiteor  nie  superari ;  el  ille  vincit  me  magistram 
imlole  rapaci.  Neque  dcttncbo  tos  ampUus  liac  oratione.  Ille  solus  complectitur 
ea  omnia  crimina,  quce  omnes  utiquum  habuimus.  Si  res  est  iitilis  ccetui  veslro,  ego 
introducam  iUum  in  palalium  Imperatoris  supremi.  Etiainsi  Iinperator  ille  fuerit 
sapientior  Numa,  etiamsi  tandemfuerit  Minos  alter,  indulgebit,  et  vincetur  dolis 
alunini  nostri.  Acclamatio  secuta  est  loquentem  Megceram,  et  omnes  pestes  exten- 
derunt  manus  impias,  et  probant  inventionem  detestandam.  Illa  Meg<Era,  postquam 
colligavit  vestimenta  serpente  nigro,  et  nexuit  crines  adamante,  pelit  Phlegethon- 


— '109  vinci  fateor  Farn.  Pric.  Med.  quart.  Put.  Exc.  Lucens.  rabidoque  duo 
Vat.  Petav.  pr.  Exc.  ex  Patav.  rec.  ed.  Vicet.  Isingr.  rabidoque  xelrapidoque 
Vat.  quint.  rapidoque  rfliqui  Mss.  et  Sched.  Gud.  mc^istrum  Rott.  MegcBram 
Pric.  Leid.  magistram  vel  Megeeram  Oxon.  pr. — 110  neque  Mazar.  parabat  pro 
Tnorabor  Exc.  Vos^i. — 111  quidquid  scelerum  Ambr.  sec.  Med.  quart.  Exc. 
Lucen.s.  scelerum  quidquid  (\adtuor  Y&t.  Pal.  Farn.  Kott.  Oisel. — 112  noslrcu 
Med.  sec.  Miizar.  Pat.  Vat.  quart.  Heiusius  hic  ascripserat,  accommoda  turbce. 
sic  Trebeil.  Poll.  inClaud.  p.  207.  '  siejus  animo  accomnioduniest,  qviando  vo- 
luerit,  accipiat  praetorianam,  accipiat  praeturam.' — 113  summam  Var.  LL.  ed. 
Anlv.  perducam  tres  Vat.  Pal.  Farn.  Pric.  Lov.  Oisel. producamMed.  duo  Vat.  pr. 
Rott.  et  sic  legebat  Heinsius,  qui  ascripserat  locum  Lib.  i.  in  Eutrop. 
155.  atque  adeo  notabat  Salmas.  p.  358.  male  niutasseTJ»  producere. — 114  ipse 
Vat.  pr.  Med.  quart.  Exc.  Lucens. — 115  ingeniis  vel  insidiis  Med.  sec.  vestri 
Pat. — 1\6  junctceque  Pelav.  sec. — 118  conexuit  Med.  sec.  conixttit  Exc.  Ln- 
cens.  sec.  contexuit  Thuan. — 119  Nodatamque  ad.  comam  Vat.  opt.    Flegetunta 

NOTiE 

109    Rapido]    Ingenio  rapaci,  vel  mationis  et  approbationis. 

prapcipiti  atque  audaci.  117  Porrexere  manus]  Olim  porri- 

113  Principis]  Theodosii  magni.  gebant  nianusadpetendum  silentium; 

114  Numa}  Numa  Poropilio  secun-  ad  testandam  approbationem;  ad  of- 
do  Romanorum  Rege,  cujus  fuit  mag-  ferendum  auxilium,  6ic. 

na  gravitas,  magna  vitae  sanctitas.  118    Connexuit   angue]    Implicavit 

Minos]  Cretensium  Rex,  adeo  jus-  vestes  variis  flexibus  unius  e  suis  ser- 

tus,  ut  post  obitum  creditus  sit  unus  pentibus. 

ease  ex  jadicibus  Inferorura.  119    Nodavitque    adamante    comas] 

115  Alumni]  Rafini.  Crines  rejecit  in  tergum,  ne  obsta- 

116  Clamor]  Qui  signuni  est  accla-  reut,  et  rejectos  adaniatite  colligavit, 


IN    RUFINUM    LI13.    I.  105 

Poscit,  ct  ambtisto  flagrantis  ab  ao^^erc  ripae  120 

Ingenteni  piceo  succendit  ijurgite  pinuni, 
Piffra(|ue  veloces  per  Tartara  concutit  alas. 

Est  locus,  extreniuni  pandit  qua  CJallia  littus, 
Occani  prcctcntus  atjuis,  ubi  lertur  Ulix.es 
Sanguine  libato  populuni  niovissc  silentem.  125 

Illic  un>l)raruui  tenui  stridore  volantuin 
Flebilis  auditur  questus.     Simulacra  coloni 
Pallida,  detunctasque  vident  migrare  liguras. 
Hiiic  Dca  prosiluit,  Pluebique  egressa  serenos 
Infecit  radios,  ubdatuque  lethcra  rupit  130 

tem  mu^untcm,  li  ex  fumnhi  (irdenti  Uttoiis  fumimtis  accenilit  tadain  mitgnam  iii 
ftuvio  atio,  ac  inovet  pennns  celeres  per  In/enis  incrtes.  Terni  jacet,  qua  \}arte 
Gullia  ponigit  littus  ultimum  ;  tena  cincla  undis  Oceani:  ubi  Ulysscs  dicitiir  eto- 
casse  uinbras  lalentes  cruore  gustato.  llic  quvrela  iristls  animarum  volHantum 
murmure  levi  exaudilur :  ugricola  vident  spectra  pallintia,  et  inmgines  defunctorum 
evolare.     Inde  Uea  ]>Iega?ra  exiliit,  et  exiena  polluit  rultum  claruin  SolLs,  et  cvm- 


sororum  Var.  LL.  cd.  Antv.— 120  Poscit  Iiic  pro  petit  poni,  notaverat  Hcinsius. 
angusto  inarg.  Isingr.  fragruntis  Voss.  flagrantis  verlice  alter  Moret. — V2l 
piceum  Vat.  pr.  succendat  vel  succendit  f  ( tav.  pr. — 122  Nigraque  duo  Vat. 
Amhr.  tert.  Sigraque  vel  Pigraque  Vat.  quint.  concitat  Tliuan.  Farnes. — 123 
pandii  qua  qnaluor  Vat.  Pal.  Farn.  Pric.  Uott.  Oisel.  qua  pandit  Fat.  Oxon. 
pr. — 124  uhi  Lxc.  Lucens.  sec.  </u«  quatnor  Vat.  Pal.  Farn.  Pric.  Hott.  Oisel. 
qua  Ambr.  pr.  Ulixes  omnes  fere  Mss.  Ulysses  Isingr.  et  Lueens.  in  vet.  cod. 
Ulyxes. — 12.5  populos  Fain.  novisse  Oisd.  Vicet.  silenlum  Vat.  quatuor,  Pal. 
Pric.  Farn.  Oisel.  Rott.  volantum  Exc.  L*ti,  silentem  Exc.  Liicens.  sec.  atque 
ita  correxerat  Heinsius  ascripto  loco  Lib.  n.  de  Rapt.  237. — 127  auditu 
Vat.  quart.  a  m.  sec.  auditns  Petav.  tert. — 128  errare  Leid.  sec.  Exc.  Gcvart. 
mugire  Med.  sec.  mugire  vcl  migrasse  Rott.  catervus  \  at.  pr. — 129  Huc  Vat. 
duo,  Voss.  Hic  Petav.  tert.  Hiic  vel  Hinc  Oxon.  pr.  Reg.  Vat.  qnint.  Petav. 
pT.prosiliit  Put.  Reg.  Mazar.  Med.  pr.  Oxon.  pr.  Leid.  pr.  anibo  Moret.  pro- 

HOTM 

hoc  est  tibula  seu  taenia,  quae  ornata         124  Ulixes']    Fabiila   apud   veteres 

erat  adamantc.  vnlgata,  Ulyssem  excisa  Troja  in  O- 

Phlegethonta]    Fluviuni  inferoruni :  ceanuni  Occidentalcin  adveuisse. 
a<f)A.€7€'fl«,  arJco,  quasi  fluvitis  ille  sit  125  Sunguine  libato]    Hausto,  gus- 

tiuvius  ignis.  tato,   id  quod  uecessarium   erat  ad 

121  Pinum]  Taedani  factam  ex  pinii.  evocationem  umbrarum. 

122  Pigraque  veloces]  Poetaj  non  ra-  Populum  silentem]    Uinbras  iufero- 
ro  contiaria  jungunt.  Tartara  autem,  rum. 

altissimus  inferoruin  locus,  dicnntur  127  Simulacra  iHtllida]    Umbras  pal- 

pigra,  quia  sunt  plena  umbris  pigris,  lentes  inortuornm. 

inerttbus.  12»  Migrare]  Alii,  Tnugire,  id  est, 

123  Gallia]  Ex  qua  Rufious  oriiin-  geinere. 
dus. 


100  CL.    CLAUDIANF    III. 

Terrifico.    Scusit  feralc  Britannia  miivmur, 

Et  Senonum  quatit  ar\  a  iragor,  revolutaque  Tethys 

Substitit,  et  Klicnus  projecta  torpuit  urna. 

Tunc  in  canitiem  mutatis  sponte  colubris, 

Longaivum  mentita  senem,  rugisque  severas  135 

Persulcala  genas,  et  iicto  languida  passu, 

Invadit  muros  Elusa?,  notissima  dudum 

Tecta  petens,  oculisque  diu  liventibus  haesit, 

Pejorem  mirata  virum.     Tunc  talia  fatur: 

motit  atrem  diimore  terribili.  Anglia  audiit  sonum  funestum ;  et  clamor  concutit 
campos  Senonum,  utque  mare  regressum  stetit,  ac  Rhenus  sfupuil  iirna  ahjecta. 
Tum  Megeera  conversis  ultro  serpentihus  in  cunos  criue»,Jingens  senem  annosum, 
ct  habens  frontem  aratam  rugis  tristibus,  et  debilis  gressu  sitnubdo,  intrat  mcenia 
Elusa-,  adiens  domum  cognitam  sibi  jampridem,  atque  longum  constitil  oculis  invi- 
dentibus  admirans  Riifinuiu  hominem  tetriorem,  quam   putai  at ;  tum  dicit  hac 


siluit  ties  Vat.  Pal.  Farn.  Pric.  Oisel. — 131  Tartareo  Tluian.  sentit  Med.  sec. 
Ambr.  tert./m/Z<'  Exc.  Lati  et  Lucens.  lethale  Vric.futaleeA.  Parm.  et  Vicet. 
ferale  vtl  fatale  lixc.  ex  Pat.  rec. — 132  Telhis  Var.  LL.  ed.  Antv.  Thenis\el 
Thelis  Lov. — 133  Rheni  Med.  tert.  Rhenus  vel  Rhemm  Florent.  Put.  Aiubr. 
pr.  7(?jn!s  Med.  quart.  s«/yftfa  Ambr.  pr.  Med.  sec.  Piit.  Rott.  WHda  quatuor 
Vat.  Pal.  Rott.  Oisel.  urna  Pric.  a  ni.  pr.  Farn.  vet.  Gyr.  Exc.  Lucens.  marg. 
Isingr.  sec.  urna  vel  unda  Florcnt.  Petav.  pr.  Ambr.  pr.  itein  Moret. — 134 
seepe  Vat.  pr.  Oisel.  ihiian.  Rott.  Pric.  a  ni.  pr.  sponle  vel  sa?pe  Florent. 
Ambr.  pr.  Vat.  sec.  fguris  pio  Coluhris  1  liuan. — 135  Longavam  et  Longcerum 
Thuan.  serenas  Ambr.  tert. — 136  Persidcata  E\c.  Laeti  et  Lucens.  Perfalcata 
ed.  Vicet.  Prasulcata  \at.  sec.  Leid.  pr.  persiccata  Exc.  iib.  Rlieni.  a  in.  sec. 
—  137  Invasit  Rott.  Elns(e  vet.  Gyr.  Vat.  pr.  Pric.  Oisel.  Florent.  Med.  sec. 
Exc.  Liicens.  sec.  Var.  Lect.  ed.  Antv.  Elysa  Exc.  La-ti.  AUI.  Elisa  Lov. 
ambo  Moret.  tres  Vat.  Pal.  Rott.  duo  Mcd.  Put.  tres  Petav.  Reg.  Pat. 
Thuan.  Mazar.  duo  Oxon.  itein  Leid.  Heins.  ed.  Parm.  Vicel.  Elisse  Faro. 
Elisis  Exc.  Liicens.  pr.  Elises  Med.  quart.  £/t us(P  Thuan.  [Elusa  nrbs  Gallias 
in  A^ennia.  Sulpit.  Sever.  Lib.  ii.  Elusonem  Pauliuus  appellare  videtur 
Epist.  VI.  sub  finem.]  Haec  Heinsiiis  ad  ed.  Antverp.  Plant.  1590. — 138  pe- 
tens  Exc.  Lani,  petit  ed.  Parin.  et  Vicet.  Innguentihns  Pat.  lucentibus  vel  liven- 
tihus  Reg.  Oxon.  pi. — 139  tum  Exc.  Lncens.  sec.  Oxon.  pr. — 140  Te  sine  fine 

NOT/E 

131  Britannid]  Major  sciiicet,  qnic  134  Mutalis  sponte  colubris]  Quasi 
opposita  est  Galliae  Aquitanicae.               serpentes    ultro  sese  mutaverint   in 

132  Senoninn]  Senones  snnt  popiili      crines,  ut  rcs  facilius  fieret. 
Galliap  ;  at  hic  ponitur  pars  pro  toto.  135  Severas]    Seniles  :    nam    senex 

Revolutaque  Tethys]    Mare  letroac-  severns,  difficilis,  .|uerulns. 
tum  con  ra  a-stum.     Tcthys  'IVthyos,  136  Ficto  languida  passu]    Fingens 

est  inater  Nymphariim   mari»,  et  hic  se  obrtpere  debilitatis  pedihiis,  instar 

ponitnr  pi  o  mari :  at  'I'hetis  Thetidos,  senis. 
est  Nympha  inaris,  mater  Acliillis.  137   Elusa]    Urbs  olim   tlorentissi- 

133  Urna]  Fluviis  urna;  tribuuntur,  nia,  Claudiani  temporibus,  vnlgo  Euse 
ex  quibus  aquas  effundunt.  en  Gascogne, 


IN    RUFINIM    I-II?.    I. 


107 


145 


Otia  to,  Rufino,  juvant  ?  Irustraque  juvcnta;  140 

CousniHis  lloroui  patriis  inulorius  arvis? 
Heu  nescis  quid  lata  (ilti,  quid  sidera  donent, 
Quid  fortuna  paret:  toti  doininabere  mundo, 
Si  parere  velis,     Artus  ne  sperne  seniles. 
Namque  mihi  magica^  vires,  a?viquc  futuri 
Praescius  ardor  inest:  novi  quo  Thessala  cantu 
Eripiat  hmare  juhar,  (piid  sinna  sasracis 
^gypti  valeant,  qua  gens  Chahla?a  vocatis 
Imperet  arte  Deis :  nec  me  latuerc  flucntes 

verba  :  O  Rujiiw,  a»  requies  tihi  plaat?  Et  perdis  iitudlitcr  sine  gloria  flurem 
tttatismnirris  iiatriw  Uxve?  Ah!  ianuras  quid  fata  dint  til/i,  (juid  calum,  qvid 
fortuna  praparctl  Imiicrabis  Orbi  unirtrso,  si  relis  ubedire.  ]^e  contemnas  corpus 
debUe  senis.  Ettiiiin  artes  Magica:  sunt  inihi,  et  ignis  divhni»  cognoscer.s  res 
fitturas.  Cognuvi  quibus  iiieanlameiitis  Saga  dcducat  Lunam  micantein:  quid 
prosint  characieies  .Egypti  sulerti.s:  qua  ratiune  natio  Chaidaa  dumineiur  Diis 


Exc.  Voss.  Heiiisius  coiiiirit  /rus/iaMf.— L41  absumis  Inceit.  Heins.  palriis 
Vat.  duo  et  E\c.  La-U.  pairiisque  Florent.  Rott.  \'at.  diio,  l'at.  arinis  Pal. 
Med.  pr.  et  teit.  a  in.  pr.  K\c.  Liuens.  et  ed.  Vicet.— 142  duniiit  duo  Oxon. 
duo  Leid.  et  Vat.  Liviii.  dcdait  Fxr.  Lnrens.  sec.  debent  vct.  Oyr.  Isingr. 
dunent  vel  deUnt  \nt.  pr.  siwndcnt  \ei  donnit  Moret.  pr.— 14:$  tuli  dumimibtre 
♦nundo  tres  Aled.  toto  dunabiic  mi/«(/o  Leid.  pr.  Vat.  pr.  Rolt.  Oisel.  Tliuan. 
Florent.  Petav.  tcrt.  Vat.  Livin.  Moret.  pr.  a  ni.  sec.  et  Incert.  Heins.  toti 
dominnbere  vel  loto  donabcre  Ke-;.  Put.  Petav.  pr.  Oxoii.  pr.  ioto  dominabere 
Vat.  quiirt.  duo  Leid.  toti  vel  toto  Pat.  Lnv.— 144  ncc  Petav.  sec.  et  Pat.— 
146  quu  \el  quid  Oxon.  pr.  quod  vel  quo  Reg.— 147  Eripiat  vel  E.rcipiat  Flc- 
rent.— 149  Imperet  dno  \  at.  Rott.  Petav.  pi,  dno  Anibr.  Exc.  Latiet  Lucens. 
sec,  Ald.  Imperat  Oxon.  sec.  duo   Leid,  duo  Vat,  Pal.  Farn.  Pric.  Oisel.  ita 

NOT.E 

142  Sidera']  Nuniina  (pia;  ca?luin  ruin  error  credentiuiu  Liiiiani  posse 
habilant  sideribusdistinctuni.  Cete-  deduci  incantauieiitis,  atciiie  avelli 
ruin  Poetata  attuIitouinia,exquibus      Cato  ;  ideoque   nt   lanto  nialo  occni 


Pliilosoplii  jiidicant  de  reruni  t  ventu. 
Stoici  fatis,  Academici  astris,  Kpi- 
cnrei  forlunae  tribuunl  reruni  oniuium 
causas. 

144  Si  parere  telis']  Alii  legiiut,  ser- 
vire,  nec  niaie :  '  Servilia  neinpe  oni- 
uia  pro  doniinatione.'     Tacitns. 


rerent,  adliibebaiit  tinnitus  sonosque 
a;ris. 

Signa]  Cbaracteres  ]\Iagici,aut  no- 
ix  Hieroglypbicat",  qiuc  varia  rerum 
indicia  continebant. 

Sagacis]  /Ef;yptns  sagax,  seu  docta 
appelliitiir.  qiiia   iila  diu  floruit  vehit 


146  Prascius  ardor]  Quadani  par-      inater  oninium  .iisciplinarum 


ticnla  mihi  esi  igiiis  divini,  quae  facit 
ut  pra-sciani  res  fiitura<. 

Thes^ala]  Sa«a,  a  Thessalia,  qnae 
foecunda  Magis,  lierbisque  veneficis. 

147  Eiipiat]  Detrabat,  avellatque 
Lunam  ex  ccelo.    Vetus  est  Antiquo- 


148  Gens  Chuldaa]  Magicis  sacri- 
ficiis  insignes  olim  Chalda  i, 

141)  Impcret  Deis]  ENOcet  Deos, 
qni  veniunt,  tanquara  obediant  evo» 
cantibus. 


108  CL.    CLAUDIANI    III. 

Arboribus  succi,  fimestarunique  potestas  150 

Herbaium,  quicquid  letali  «j^ermine  pollens 

Cauca-us,  ct  Scythicas  vernant  in  si^ramina  rupes, 

Quas  iei>it  Medea  ferox,  et  callida  Circe. 

Saspii  s  horieudos  Manes  sacrisque  citavi 

Nocfi  rnis  Hecaten,  et  condita  fimera  traxi  155 

Carminibus  victura  meis;  multosque  canendo, 

Quamvis  Parcarum  restarent  fila,  peremi. 

evocatis.  Neque  rgnoro  Uquores  stillantes  ex  arboribus,  et  vires  perniciosas  herba- 
rum,  quiisadnqiie  Caucasus  alit  turgentes  se.mine  mortifero  ;  et  qiias  suxa  Scythica 
funduut  herlnis,  quas  Meiiea  crudelis  colU's;it,  el  Circe  astuta.  Ea;o  frequentius 
evocati  iMunes  horrihiles,  et  Hecaten  iii  sacrificiis  nocturnis,  et  reduxi  figuras 
movtno\  {im  sepultns,revictura  incantamenlis  meis :  atque  interfeci  plurimos  can- 
tando,    ttsi    stamina   Parcarum   iienda   superessent.      Ego   coegi   quercus  erra- 


Pnlman.  ed.  Vicet.  et  Parm.  neque  Mazar. — 151  germine  Ambr.  tert.  Exc. 
Lucens.  carmiue  Med.  sec.  Vat.  quint.  niai «;.  Isingr.  reliqni  onines  gramine. 
ita  Gesner.  poUet  Pric.  a  m.  pr.  et  Ald. — 152  Scythice  Pat.  Farn.  Fric.  Thnan. 
Med.  dno,  Exc.  Gevart.  ed.  Parm.  et  Vicet.  Sciticee  Oxon.  sec.  Kitice  Oxon. 
pr.  a  m.  sec.  gramine  Ambr.  duo  et  Tliolos.  Vicct.  et  Parin.  rernanti  gramine 
Bonon.  gruwiHe  etiam  habent  onines  Vat.  Pai.  Farn.  Rott.  Pric.  Oisel.  gra- 
mina  Exc.  Lucens.  sec.  carmina  et  einend.  gramina  Florent.  rupes  vel  cautes 
Vat.  pr.  Heinsius  Usit  vernant  in  carmina.  ita  Gesner.  carmine  Isingr. — 
153  Quasque  legit  Florent.  a  m.  sec. — 154  latices  pro  Manes  marg.  Isingr. 
tocavi  Boiioi).  a  m.  sec.  levavi  Exc.  Liicens.  sec.  Utavi  quatuor  Vat.  Pal.  Farn. 
Pric.  Rott.  Oisel.  litati  vel  levavi  Pric.  litundo  Vat.  pr.  pro  varia  lect.  litutis 
Med.  tert.  litatam  iegit  Heinsius,  qui  ascripserat  locum  Ovid.  Met.  xiv.  364. 
*  sacrisque  ex  more  litatis.'  sic  sanguine  litare  Capiiolin.  p.  168.  1.  27.  alia 
vero  manu,  ut  videtur,  notatum  erat,  sacrisque  citavi  vet.  cod.  Claverii.  vid. 
VaL  Flacc.  Lib.  iii.  520.  loco  corrupto,  '  Furias  Ditemqiie  ciebo.'  male 
movebo  v.  c.  Carr.  quod  praecessit.  citavi  aiitem  jam  conjecerat  Gronov.  ad 
edit.  Barth.  conditaque  Vat.  quart.  et  quint. — 158  Et  revagas  Med.  quart. 

NOTiK 

150  Succi]    FuiiPsti  ac  pestiferi  li-  lia,  et  ^ty  Colchoruin  Regis  soror, 

qiiores  ex  arboribus  manantes.  veneficioriun  peritissima. 

152  Caucasus]    Mons  Asiae  versus  154  Manes]  Deos  Iiiferoriim  horri- 
Septemtrionem,Mat;icis  herhis  abun-  biles  visu. 

dans  :  efficacissima  porro  ad  venefi-  155  i/eca<enJTergeminani,quapnoc. 

cinm  gramina  montium.     Et  diiplex  turnis  sacrificiis  evocabatur  ex  Infe- 

est  Magia,  iina  fit  i>er  carmina,  alte-  ris.     Hec<»ten,    Diaiiam,    et    Liinam 

raperherbas:  utramque  sicpius  Poe-  eandem  esse  putant,  tergeminamque 

tae  conjunguiit.  faciunt  ob  trcs  varias  Lunae  facies. 

ScythiccE  rupes]  Rupes  Scythia^,  rc-  Condita  funera]    Condita  fiinera  et 

gionis  iii   Asia  ;    sed  el  Scythia  est  sepulia  cadavera  in  lucem  reducere  ; 

Europa^a.  id  qiiod  per  iiicantamenta  fieri  posse 

153  Medeu]  Fiiia  ^Etae  Regis  Col-  credebant.      Sic   funus  ponitur  pro 
choruni;   fcemina  Magicis  artibus,  et  cadavere,  quod  funere  efferlur. 
liberorum  c*de  iufamis.  157  Quamvis  Parcarum  restarent  fiUi] 

Circe]  SoUs  et  Perses  Nymphs  fi-  Fila  nenda  scilicet ;  hoc  est  etsi  Par- 


IN    RUFINUM    LIB.   I.  109 

Ire  vagas  qucrcus,  et  rnlmen  stare  coe^M. 

Versaque  noii  prono  curvuvi  Uumina  lapsu, 

In  foiiies  rcditura  suos.     Neu  vana  locutura  ICO 

Me  fortasse  putes,  mutatos  cerne  penates. 

Dixerat:  et  nivea'  (mirum)  coepcre  columnai 

Ditari,  sul)itoque  trabes  hicere  metallo. 

Illecebvis  capitur,  nimiiimque  elatus  avaro 

Pascitur  iutuitu.     Sic  Rex  ad  prima  tumebat  165 

Masonius,  pulchro  cum  verleret  omnia  tactu. 

Sed  postquam  riguisse  dapes,  fulvanique  revinctos 

hundas  cttrrrre,  et  fulmen  consistere;  ac  retroegi  Jluvios  mutatos,  cnrsn  averso, 
recersurus  iii  cdput  suum  :  et  ne  cridasforsan  i»e  dixisse  inania.  vide  domum  muta- 
tam.  Seiicx  sic  locutusfuirnt:  et  columnw  cnndida-,  leiii  admirnhilnn!  incepcrunt 
hcupletari,  rt  laiiueaiia  fulgire  auro  repinlino.  Uiifimis  vincilui  \\\s  lenociniis, 
et  nimis  irtjlatus  alilur  aspectu  cupido.  Ita  Midas  Re.x  l'hrygi(E  superhiebat  ad 
dona  prima,  cum  mutaret  cuncta  attiutu  pretioso ;    at  postijuam  conspexit  cibos  in- 


ftumen  Florent.  et  Exc.  Liicens. /«//nen  Exc.  Lucens.  scc.fulmina  Livin.  mar?. 
Isingr.  rcliqui  Mss.  Ald.  et  ed.  Vicet.  jiumina  e\h\hcni.  Jlamina  Isinjjr.  Colin. 
j(a»mia  Ed.  Elzevir.  an.  1050.  fiure  niars.  Isingr.— 159  (m«qne  rd.  Claver. 
parro  alter  Moret.  a  ni.  pr.  repressi  ji.  cursu  cod.  Piiliiian.  marg.  I^nEr.  cur- 
vanti  nniis  I5artli.  curvari  Vat.  pr.  Farn.  cursu  Pat.  et  Vat.  sec— HiO  Ad  Exc. 
Lzeti.  ne  Pat.  Farn.  Put.  Ro!:.  Oxon.  \n.  Ambr.  \n-.  item  Vat.  Petav.  sec.  Exc. 
Lucens.  see.  Voss.  non  Rott.  ncc  Med.  sec.  hcutam  Pal.  a  m.  seo.  ied.  duo, 
Petav.  sec.  a  m.  see.  et  tert.  unus  Heins.  Exc.  Licti  et  ed.  Vic  t.  hcutum 
Thuan.  pro  var.  lect.  et  Exc.  Liicens.  pr.— 162  Dixit  ad  ha>c  Anibr.  sec.  en 
conjiciebat  Heinsins.  lapidum  pro  mirum  Pat.— 161  nimium  sine  copula  Farn. 
atorum  Var.  LL.  ed.  Antv.— 1G5  aspectu  vet.  Gyr.  Exc.  Luceiis.  sec.  ad- 
prime  Pat.  tumehnl  Exc.  Laeti  et  Lncens.  timebat  Pal.  Petav.  sec.  ruebat  ed. 
Vicet.— 160    tractu    pro   tactu  Oisel.— 167  rigueie   Tholos.    Ambr.  pr.  ful- 

aOTJE 

cx    nondiim     conjiiimsissent    oinnia  164    IUecehris  capitvr]     Delinitur, 

vitae  fila,  tamen   liomines  occidi  con-  vinciturqiie  iiis  magniticentia!   illcce- 

tra  fati  ordiuem.tempusqne  vitae  praE-  bris. 

g,j„,n_  Avitro  pasciltir  intuitu]    Pascitnr  as- 

159  Non  primo  lnpsu]  Cursn  averso,  pectu  rerum  avaritia-  su»-  placeutium. 

rontrario,  qui  non  proHUSseu  declivis  165    Rtx     Ma:onii's]       Midas     re\ 

eat,  sed  redeat  versus  fontem.  Phrygice  dicitur  Maonins  Awi  Lydius, 

CurraiJ]  Fra.Miavi,reflexi,  rctroegi  qnod  ablutus  sit   l»H4tolo    Lydiae  flu- 

versus  fontem.  vio :    Lydia  qnippe  et  Ma?onia  pro- 

162  DLxerat]    Megaera   in   senem  misciie  usurpanlur. 

conversa,  sic  locuta  erat.  166  Pulchro  tactu]    Tactu  res  pul- 

Nivece]  Caiidid*  instar  nivis.  chras  efficiente,  aiireas  scilicet. 

163  Meiai/<)]  Auro,  KOTtJoxV,  ?<?•  167   Riguisse    dapes]     Nam    Midas 
excellentiaui.  quicquid  tangebat,  vcrtebatur  ifi  au. 


110  CL.   CLAUDIANI    IH. 

In  glaciem  vidit  latices;  tum  munus  acerbum 
Sensit,  et  inviso  votum  damnavit  in  auro. 

Ergo  animi  victus,  Sequimur,  quocumque  vocabis,     170 
Seu  tu  vir,  seu  Numen,  ait :  patriaque  relicta 
Eoas  jussu  Furise  tendebat  ad  arces, 
Instabilesque  olim  Symplegadas,  et  freta  remis 
Inclyta  Thessalicis ;  celsa  qua  Bosporus  urbe 


iluruisne,  et  vinum.  constrictum  in  gelu  flavum ;  tunc  animadvertit  ilonum  fsse 
molestum,  et  conilemnavil  desideria  sua  in  auro  odioso.  I^iitur  Rufinus,  mente 
superata,  inquil,  hnwi  quojusseris,  sive  tu  es  liomo,  sive  Deus.  F.t  patria  dtrelicta 
Rufinns  imperio  Furia;  pmperabat  ad  urbes  Orientis,  et  Symidegadas  quondam  in- 
constantes,  atque  maria  celebrala  navigationibus  Tliessalicis  :    qua  parte   Bosphorus 


vamqne  rerinctos  Exc.  Laeti  et  Lncens.  sec.  flavamque  Leid.  pr.  Farn.  ful- 
vamjue  vel  flavamque  Rott.  revicfos  iNIed.  qiiart.  et  Exc.  Luccns.  ]^v.  reductos 
Farn.  ed.  Parin.  et  Vicet. — 108  tum  Bonoii.  Tliolos.  Lov.  Anil)r,  Tiuian.  Leid. 
pr.  diio  Oxon.  et  Petav.  item  Incert.  Heins.  tunc  Rott.  Oi^^el.  vidil  Exc.  La^li 
et  Lucens.  pr.  rertitP&t.  ed.  Parm.  et  Vicet. — 1G9  i/aifoBonon.  Oisel.  Med. 
tert.  duo  Petav.  alter  Moret.  invicto  Leid.  pr.  a  m.  pr.  inviso  vcl  invito  Reg. 
Lov.  duo  Oxon.  inviso  vel  invicto  Vat.  sec.  injusto  Ambr.  pr. — 170  animum 
Pric.  animttm  vel  animi  Vat.  quint.  victus  vel  tactus  Oxon.  pr.  rocabis  Vat. 
opt.  Farn.  Pal.  Rott.  Oisel.  Oxoii.  vocaris  Med.  dno,  Tliuan.  et  duo  Vat. 
vocatis  Vat.  qiiart. — 172  jussu  Furice  Mazar.  Lov.  Tliolos.  Leid.  sec.  alter 
Moret.  Petav.  pr.  Ambr.  tert.  ed.  Parm.  et  Vicet.  Furia  jussu  Vat.  sec.  Rott. 
Pal.  Oisel.  ductu  vel  monitu  Bonon. — 173  InsUtbilisque  Exc.  liiicens.  pr.  Vat, 
pr.  et  tres  al.  Instidiiles,  absque  copnla,  Reg.  Leid.  pr.  Vat.  pr.  Rott,  diu  diio 
vet.  diu  ve!  olim  Morei.  pr.  Simplegadts  Oxon.  pr.  Stjmplegitdes  Rot.  Pal, 
unns  Heins.  duo  Vat.  item  Med.  ambo  Moret.— 174  Indila  Lov.  Med.  sec, 
Exc.  Voss.  Indita  vel  Inclita  alter  Moret.  qua  celsa  Med.  quart.  celsa  quaVat. 
duo,  Pal.   Farn.  Rott.  Pric.    arce  Exc.   ex   Pat.  rec.  a  m.  sec,  et  ed.  Vicet. 

NOTyE 

rum :  et  sic  ex  Ovid.     '  Copia  niilla  plegades  vocantur,  airh  rov  a^vnirX^fiT- 

famem    relevat,    sitis    arida    guttur  Tetrdai,  coUidi,  concurrere. 
Urit,  et  inviso  meritus   torquetiir  ab  Frela  remis  inclyta  Thessalicis'}    Ma- 

auro.'  ria  celebrata  navigationibus  Minya- 

170  Animi  victus'^    Virtute  scilicet,  rum  seu  Argonantarum,  cnjus  expe- 

seu  mente  animi  victns  ;    d«-poT^s  6v-  ditionis  Diix  Jason  erat  Tbessalus. 
fiov,  Arist.     Impotens  animi,  qiti  resis-  174   Bosporus']  Tliracius,  qui  sic  di- 

tere  non  potest.  citiir  a  bovis   meabili    transitu,   seu 

172  Eoas  ad  arcesl  Orientis  iirbes,  quod  bos  lioc  frelnm  transnare  pos- 
versus  Auroiani  :  t]ws,  vel  ews,  Auro-  i\t:  fiovs,bos,Tr6pos,transiius,iropevopai, 
ra:  hwos,  pcrtinens  ad  Orientem.  vado,eo;  imde  et  dici  deberet  potius, 

173  In-^itabilesque  olim  Symplcgddus^l  Bosporus. 

Cyaneos  scoiKilo:i    trdiis  Bosplioriim  Urbe]    Byzantio,   Constantinopoll, 

Thracium,  instabiles  dictos,  qiiod  in-  qu*  sedes  erat  Imperii  Orientis,  uon 
ter  se  coilidi  viderentur :  unde  .Sym-     procul  a  Bosphoro  Tliracio. 


IN    RUPINUM    LIB.    I.  111 

Splendet,  et  Odrysiis  Asiam  disterminat  oris.  175 

Ut  lon^juin  permcnsus  iter,  ductusque  malis^no 
Stamine  latorum  claram  subrepsit  in  aulam, 
llicet  arabitio  nasci,  discedere  rectum  ; 
Venum  cuncta  dari.     Profert  arcana,  clientes 
Fallit,  et  ambitos  a  principe  vendit  houores.  180 

Ingeminat  crimen,  commoti  pectoris  ignem 
Nutrit,  et  exiguum  stimulando  vulnus  acerbat, 
Ac  velut  innumeros  amnes  accedere  Nereus 

refuliict  ob  urhcm  altnm,  et  separut  Asiam  a  finibus  Tliracicc.  Posliiuam  Rnfiniis 
ytragrata  louiia  ria,  ct  coniluctus  filo  pcssimo  fatorum,  iusiuuavit  se  in  liegiam 
illustrcm,  statim  amhilio  oriri,  aiptitas  recederc  ;  omnta  rcmli  (•«i-pciuiit.  Divul- 
gat  secrcta,  (lccipit  clicntes,  et  vcmlit  dis:nilatcs  pttilas  uh  Impcratore:  duplicat 
scelcra  ;  alit  ftummam  cordis  iracundi,  it  asperat  plagam  parvam  excitando.  Et 
quemadmodum  Neptunus  ignorat  jluvios  iufiuttos  ad  sc  vcnirc,  ct  licct  hinc  sorbeat 


urhe  vel  «rteOxoii.  \n.  cetcii  Mss.  urhe. — 175  OlrisiisE\c.  Lib.  Lncens.  sec. 
Odni.fiis  ttl.  Nicot.  Otrysiis  vel  Olhrijsiis  cetcii.  (Mhriisiis  Parni.  Ald.  al. 
Othrisiis  mi\\u  codil.  discriminat  Vat.  qiiatiior,  Pal.  Pric.  "oisel.  Rott.  distcr- 
minat  vel  discriminat  Moict.  pr.  et  Faiii.  hnris  Var.  Loct.  ed.  Antv.  Farn. 
Oxon.  Leid. —  17G  £<  Vat.  qiiarl.  dimcnsusVrw. — 177  suhrepit  Incevt.  Hc\n». 
— 179  prafcrt  IJonoii.  proferre  Exc.  Liicens.  qnod  proltat  Heiiisiiis.  iinde  et 
vs.  seq.  fallcrc  ct  vendcrc  eodem  niodo  lejreiiat.  In  Excer[)tis  Rarthianae 
Claud.  editionis,ad  qiiani  ex  ScliottiCodicibiis  qiwdarn  notaverat  Gronoviiis, 
haec  lesnntiir:  amhitos  a  principc]  Jiivenal.  Sat.  \iii.  12S.  Lainprid.  iii  Sever. 
p.  230.  1''>1.  C;ic.  Philip.  ii.  c;ip.  32.  Tacit.  xiv.  Ann.  .52.  Dio  de  Caiiide  in 
Vespasiano.  Hoc  est  veiidere  tnmos  Mart ial.  iv.  Ep.  v.  iibi  niule  iiittrpres. 
Cic.  Lib.  xm.  Ep.  Fani.  3G.  et  iv.  m  Verr.  cap.  34.  Liban.  Orat.  de  Assessor. 
paie.  193.  Cic.  I.  ad  Q.  Frat.  c.  4.  Cassiod.  Ep.  ix.  24.  Lact.  iib.  v.  c.  11. 
aurfitos  mar<;.  Isingr. — 181  commoti  vcl  quo  moli  ()\on.  pr.  criminis  Florent. 
Vat.  sec.  Exc.  Liicens.  igncs  Oxon.  sec.  Pal.  iMi d.  dno,  Honon.  Pelav.  tert. 
dno  Ambr. — 182  cumulando  Vat.  pr.  Pric.  Oisel.  Tliiian.  l^tav.  pr.  a  in.  sec. 
Stimulando  vel  cumulando  Put.  et  Vat.  qnart.  stimulando  vel  simulando  Oxon. 
pr.  pcctus  Inccrt.  Heius.  bunc  vers.   ignorat   Vicet.  ed. — 183  Ac  velut  Reg. 


NOTiE 


175  Odnjsiis]  Tliraciis,  ab  Odrysis 
popnlis  Tbracia-. 

170  Ductusquc  maligno  stamine  fato- 
rum]  Quasi  fata  inala  ciiiii  filo  de- 
dnxissent  in  aulam  Tlicodosii  :  albidit 
ad  filum  Tlieseo  dritum  ab  Ariadne. 

177  Suhrcpsil]   lAlalis  ai  tibus. 

179  Vcnum  cuncta  ilari]  \  eiiiimdari 
cuncta :  id  (jiiod  tit  ambiiione  iiij;rii- 
ente. 

Profert  arcana]  Peciinia  corniptns 
vulgat  secreta   sibi  coniniissa,   fallit 


clientes,  iS;c. 

181  Ingeminat  crimcn]  Apnd  Prin- 
cipeiii  delator  iinprobiis  crinien  cx- 
aggcrat,  diiplicat  siiis  nicndaciis. 

Igncm  nutrit]  Alit  iracundiain  The- 
odosii  Principis  ad  iraiii  |)ropensi. 

182  ICxiguum  stimulandu  vulnusacer- 
hut]  Exiguiiin  viilnns,  id  cst,  parvuin 
nialiiiip  reddit  accrliiiis,  l^rincipem 
nialis  stiuiiiii>  excitaiido. 

183  Nercus  nescil ]  Deiis  niaris,  non 
seutit  acccdeie  tot  fluvios. 


112  CL.    CLAUDIANI    III. 

Nescit,  et  undantom  quamvis  hinc  hauriat  Histnim, 

Hinc  bibat  asstivum  septeno  gurijite  Nihim,  185 

Par  seinper  similisque  manet.     Sic  fluctibus  auri 

Expleri  sitis  ista  nequit :  cuicumque  monile 

Contextum  i^emmis,  aut  praedia  culta  fuissent, 

Rufino  populandus  erat :  dominoque  parabat 

Exitium  foecundus  ager :  metuenda  colonis  190 

FertiHtas.     Laribus  pelHt,  detrudit  avitis 

Finibus,  aut  aufert  vivis,  aut  occupat  haeres. 

Congestae  cumulantur  opes,  orbisque  ruinas 

Danubium  exundanfem,  inde  per  (Bstntem  potet  Niliim,  ciim  septem  alveis,remanet 
usque  idem,  rt  tEqualis:  ila  sitis  HlaYiwf^m  non  potest  satiari  undis  aureis.  Cui- 
cunqiie  torquis  erat  ornaius  lapillis,  nut  agri  uberes,  ille  spotiuvdvs  erat  Rufino:  et 
campus  fertilis  pariebat  perniciem  domino  siio  :  facunditas  erat  timenda  agricolis. 
Ejicit  eos  domo ;  deturbat  fundis  patriis ;  rel  eripit  titentibus  iis,  aut  hares  invadit. 
Congregantur  divilicB  immenscB,  et  domicilium   unicum  recipit  furta  terrarum : 


Put.  Mazar.  Med.  quart.  Oxon.  sec.  Leid.  pr,  velud  Pat.  et  Moiet.  sec.  At 
veluti  ed.  Vicet.  ceteri  omnes  reluti. — 185  effusum  Vat,  qnint,  qui  tamen  et 
vuigatani  habet.  litore  Isingr. — 186  meat  Med.  quart.  Florent.  Exc.  Laeti  et 
Lucens.  ed.  Parm,  manet  vel  meut  Piit.  Ceteri  Mss.  et  ed,  Vicet.  manet.  in 
Med.  quarto  erat,  Par  est  persimilisque  meat. — 187  suis  ista  Pric.  vulgo  calor 
iste.  niale.  calorille  Gesner,  c/cfu/ni/we  et  emend.  cuicumgMe  Moret.  sec.  cir- 
cumque  Var.  Lect.  ed.  Antv.  a  m.  pr. — 188  Contextum  Exc,  La?ti.  Pratextum 
Pric.  ac  duo  Vat.  Petav.  pr.  a  m.  pr.  prcelia  Exc.  Lucens.  sec- — X^bQ  ferebat  ed. 
Vicet.  parabat  Evc.  Lucens.  pnrabat  \e\ferebat  Exc.  Pat,  rec. — 191  vellit  vet. 
ed,  Parm.  amicis  Ambr.  pr. — 192  «««spro  riris  Leid.  pr.  a  m,  pr,  rirus  Farn, — 
193  co?j;ec-<«  Voss.  rujnas  qiiatiior  Vat.  Pal.  Farn.  Piic,  Kott,  Oisel.  rapinas 
Pat.  Heinsius  primo  conjiciebat  nanajn:  sed  taiidem  legit,  '  orbis-qiie  rapinas 
Accipit  una  manus.'  et  ascripsit,  rupitias  est  in  Isingrini  Codice.  sic  et  locu- 

NOT/E 

lS4lfts/rMm]  Danubium,maximum  187  Sitis'^  Ardor  sceleratus  haben- 

Europa;  fliivium,   orientem   ex   vito  di,nullis  iindis  aureis  restingui  pofest. 

Vittembergpiisi,  et  se    exonerantem  Hlonile^i    Sordida  prorsus  avaritia, 

in  Pontnni  Euximim.  quee  vel  mulierum    ornaiiientis   non 

185  ^»<nH»i  A7/«>n]  Fluvium  Afri-  parceret. 

cae  celebratissimuni,      Oritnr  ex  du-  191  Laribus']     Lares  sunt   Dii  do- 

obus  parvistontibustrans  lacuin  Dam-  mestici :  hic  ponuntur  pro  domo, 

fcqa;    aUuit  et    taecnndat   iEgyptum,  192  Occtipat heeres]  Rnfin»sha?resin 

solutis   montiiim    nivibus   exundans,  testamentoscriptus  vel  vere  vel  falso, 

mensibus  Junio  et  Julio.  invadit  bona.     Porro  niiserum   olim 

Septeno  gurgite']    Septenis  ostiis  in  erat  istud  adulandi  geniis,  quo  raori- 

mare  Mediterraneum  se  olim  exone-  bnndi,  Principem  virosque  potentes 

rabat,  iinde  septenigeminus  dicitur.  partim  liaeredes  scribebant,  ut  illi  rer 

186  SimiUsque  manet]  Magnitudine  liqua  bona  sais  liberis  conservareQt, 
et  figura. 


IN    IIUFINUM    LIU.    I.  113 

Accipit  una  donnis  :  jxipnli  scivire  coacti, 

Plenaquc  privato  succnnihunt  oppida  rci;no.  195 

Quo,  vesane,  ruis  ?  tenoas  utrumque  licebit 
Oceanuin,  laxct  rutilos  til)i  Lydia  fontcs, 
Jungantur  solium  Crwsi  Cyi  i<jue  tiara  : 
Nunquam  dives  eris,  nunquam  satiabeie  qua;stu. 
Semper  inops,  quicumque  cui)it.     Contentus  hoacsto     200 
Fabricins  parvo  sperncbat  muncra  Ilci>um, 
Sudabatque  "fravi  Consul  Serranus  aratro, 

gentcs  concttB  snnt  servire,  ct  urhcs  ilitissimic  ccdttnt  impcrhi  lioiiiinis  prirati. 
Qtw  ruperii^insane  Riifine  ?  Quamris  possidcas  !>einiitum  O.xanum,  Wctt  Lijdia 
aperiat  tihi  fontes  (titreos,  soliiim  Croesi  et  tittra  Cyri  conjungantiir,  nunquam  cris 
locuplcs,  nunquam  satiaheris  peciinia.  Scmper  pauper  cst,  quicitmque  desiderat. 
Fabriciiis  contcntus  cvi^tiis  opibiis  et  honestis,  contcmncbat  dona  lie^um,  et 
Serraniis  Consul  laborabat   atlixiis  duro  mmeri,  et  purcn  domus  opericbat   Curios 


tiis  est  Lil).  I.  iii  l'ntiop.  '  iinnc  uhoriore  rapina  Pcccat  iii  orbe  maniis.' 
Prcrdam  vocat  siinililer  Lainprid.  in  Comniodo  de  Pcrcnni  p.  17.  1.  35.  sic  ii. 
in  Rutiii.  442.  '  liia  i»anii<i,  (|uic  sccptra  sibi  jjcstanda  parabat.'  et  alibi, 
'  Qiiid<|uid  anias,  dabit  illa  niaiius.'  Hiv>c  Hoin.sius  ad  cdit.  Lnjid.  1.5ol. — 
194  manus  Med.  scc.  Florcnt.  domus  vel  maniis  Pnt.  Rott.  ct  pro  xana  lcct. 
Floreiit.  sunt  jure  \)ro  serrireXdl.  quart.  pre.v.sj  vcl  ;«>y,»/i  Florcut. — 107  lictt 
JndiaYiun. — 198  j((H^a<«r  Put.  Farn.  Moret.  pr.  Kxc.  LntTUs.  El  jant:ant 
Tijri  Crcesique  thijric  Vicct.  Cijrrhi  «^'ws.s/f/Ht- Parni.  IMcd.  scc.  Crasi  Cyrique 
Florent.  qiiatuor  Vat.  Pal.  Farn.  Pric.  Rott.  Oistl.  Morct.  pr.  Exc.  Lncens. 
Cyri  Crccsiqtte  reliqui  Mss.  tiarcc  Val.  sec.  Pal.  Farn.  Rott.  duo  Leid.  Oxon. 
sec.  reliqiii  oniues  tiara.  tiara  vel  corona  Moret.  pr.  Hcinsins  corrigcbat  tiaras. 
ut  IV.  Cons.   Honor.  215. — 201  renis  inarg.  Isingr.  rcgnum  Parin.— 202  Sar- 


NOTyE 


191  Unndomus']  Rufiui,  qu!B  erat 
velut  spelunca  latrocinii. 

Populi  serrire  coacli]  Redacti  in 
servitiiteni,  et  velut  venditi  a  Hufino, 
qui  piaefecturas  vendcbat  Provincia- 
rum  prasidibus.  Hi  ideo  ita  vexa- 
bant,  et  obruebant  vectigalibus  po- 
pulos,  ut  veliit  servi  gemercnt  op- 
pressi. 

195  Plenaque^  Plenae  urbcs  divitiis 
cediint  Rufino  doiiiinanti. 

196  Utrumqiie  Occanum']  Opes  iitri- 
nsque  Oceani  Eoi  et  Occidentalis. 

197  Lydia]  Minoris  Asiac  rcgio,  in 
qua  Pactolus  auriler  fluit. 

198  Crastj    Qui   Rex  erat  Lydia», 
Delph.  el  Var.  Clas,  C 


ct  Rcguin  dilissinius. 

Tiara]  OruauKiitum  capitis,  Persi- 
caruni  prius  luulicrum  ;  scd  quo  pos» 
tca  usi  siiut  Rcges  Pcrsarum,  et  Sa- 
cerdotcs. 

201  Fahriciits']  Civis  Romanus  for- 
tissiiniis,  frugalitate  conspiciiiis,  te- 
niiissiino  censu  contentiis  vivebat,  et 
Saiiinitum  et  l'.vrrl)i  l'pirolarum  Rc- 
gis  dona  repiuliabat. 

202  Scrranus]  Civis  Romanus  sic 
dictii.s  a  serendo  :  qiiida)n  putant 
eiim  e.sse  Cinciniiatiim,  qui  ab  aratro 
ad  Consulatiim,  dcinde  ad  Uictatu- 
ram  vocalus  est. 


Inud. 


H 


114  CL.    CLAUDIANT    111. 

Et  casa  pngnaces  Ciirios  angusta  tegebat. 
H;ec  mihi  paiipertas  aiif^iistior :  h?ec  mihi  tecta 
Culininibus  majora  tuis:  tibi  quserit  inanes  205 

Luxuries  nocitura  cibos  :  niihi  donat  inemtas 
Tevra  dapes  :  vapiunt  Tyvios  tibi  velleva  fucos, 
Et  picturatae  satvuantur  murice  vcstes  : 

^•cnwosov.  Ilac  iianpcrie.t,  o  Riifine,  affluentior  videtnr  mihi :  hac  domus  vide- 
nir  mihi  magnijicentior  titrrilms  tuis :  luxus  pemicinsus  consectatvr  tihi  dapes 
inutiles:    tcrradut  mihi  liberaliter  cibos :  illic  lana  sorbet  liquores  Tyri,  et  vesti- 


ranus  Vai. — 203  pugnantes  Med.  sec.  Rott.  pugnaces  vel  pugnantes  Moret. 
sec.  tcntbat  Farn.  Pric.  Tliii.iii.  Med.  qiiart.  Oxon.  pr.  Ald.  Isingr.  ed.  Pann. 
Pt  Vicet.  tegehat  vel  rtgebat  Med.  sec.  tenebat  vel  tegebat  Pnt.  reliqiii  Mss. 
tegehat. — 204  augustiur  tres  Vat.  Pal,  Pric.  Rott.  Oiscl.  ungustior  Vat.  quart. 
Farn.  opuleritior  vet.  Gyr.  Kkc.  Lucen*.  sec.  Isingr.  Heimiv st.  Var.  Lect.  ed. 
Antv.  ita  Gesner.  augustior  vel  npulerdior  Piit.  Petav.  teri. — 205  si  queerit 
Anibr.  pr.  hic  quarit  Leid.  pr.  ibi  vel  tibi  Put.  inanis  Exc.  Lucens.  sec. 
qucrrat,  rapiant,  et  saturentur  legehat  Heinsins. — 200  tibi  donat  Vat.  pr.  hic 
donat  Pul.  et  Leid.  pr.  ineptas  Tliolos.  Heinsius  ad  orani  primaa  suae  edit. 
ascripserat.  [tibi  qucerit  inanesl  Tota  lia-c  digressio  ex  Virgilio  depromta 
Lib.  II.  Georg.  v.  438.  et  seqq. — 207  rapiant  Tliuan.  tibi  Pric.  Rott.  Oi.-el. 
■ibi  Leid.  pr.  ita  Gesner.  tibi  vel  ibi  Put.  Oxon.  sec.  sucos  V^at.  quatuor,  Pal. 
Farn.  Pric.  Kott.  Oisel.  Exc.  Lncens.  /ucos  Florent.  Pat.  Tliolos.  Petav.  pr. 
/ucos  a  m.  pr.  et  einend.  succos  Lov.  /ucos  vel  succos  duo  Oxon.  Heinsius 
ascripserat  'ocum  Corippi  lib.  ii.  '  Ciiraque  piiniceis  indnxit  regia  vinclis, 
i'artliica  Canij^ano  iuerant  quse  tergora  fuco.'  et  Mattii  in  Mimiambis  apud 
(iell.  Noct.  Att.  lil).  XX.  c.  9.  '  Jani  tonjiles  tapetes  ebrii  fuco.' — 208  Hinc 
Vat.  sec.  Florent.  Oisei.  Med.  sec.  ed.  Parm.  sctinntur  Med.  pr.  Mazar.  Pal. 
Pric.  salurcnlur  Tliiian.  fucantur  Exc.  Lucens.  slc.  signantur  niarg.   Isingr. 

NOT^ 

203  Ciir/os]  Curius  Dentatns,  vir  qiiippe,  et  epiilarum  varietate  morbi 
etiain  notte  fiugalitatis  fortitndinis-  creantur  :  '  Ipsae  volnptates  in  tor- 
<|iic,    Samiiituni    aiiruin    contemsit,      iiieuta  vertuntiir.'  Seneca. 

dicens  enm    qui   rapis   vesci   posset         207  Rapiunt  Tyrios  tibi  lellera  /u- 

(nani  rapas  in  foco  torrebat)  anro  uon  cos]  Lana  tingitur  pin pura  Tyiia,  seu 

indigere  :    Koniano?que  malle   impe-  qualis  est  Tyri  iiicolariim.     Fucus  cst 

rare  anrum  habentibns,  quam  aurum  id  qno  lana  mutatui ,  atqne  fucatui. 

habere.  Tyrus  est  urbs   Pliauicite,  uota  pur- 

204  OpuJentior']   Alii  legnnt,  augvs-  pura. 

iior  ;    sanctior,  venerabilior,  splendi-  208  Picturata]   Variis  picturis  dis- 

dior,  felicior.     Anctor  Panegyrici  ad  tinctap  ;  acn  pictae. 

Pisoiiem :     '  Ipsaqne  possesso  inens  Murice'\   Murex   est  genns  piscis, 

est  opulentior  anro.'  qno  utebantur  ad  tingeudam  purpii- 

205  Culminibus^l  Turribus,  domibus  raiiij  >irque  ponitur  pro  purpura. 
cxcelsis  atque  magnificis.  Alii  dixernnt  Muricem  esse  Florem 

Quarif^  Magno  labore  consectatur.      ad  eosdem  nsus  aptissimum,  et  invcn- 

206  Luxuries    nocitura]     Ex  luxu      tum  a  caue  Hcrculis. 


I\    RUFINTM    I,IC.    I.  115 

Hic  radiant  flores,  cl  prati  viva  volnplas 

Ingcnio  variata  suo  :  fulijcntibus  illic  210 

Surgunt  strata  toris,  hic  niollis  pantlitur  luiba, 

Solicitum  curis  non  abruptura  soporem. 

Turba  salutantum  latas  ibi  pcrstrcpit  cedes  : 

Hic  avium  cantus,  labentis  murniura  rivi. 

^  ivitur  exiguo  mclius  :  natura  beatis  215 

Omnibus  esse  dedit,  si  quis  cognoverit  uti  : 

Hasc  si  nota  Ibrcnt,  frueremur  simplice  cultu  : 

Classica  uon  frcmerent :  non  stridula  fraxinus  iret : 

Non  vcntus  qnateret  puppes,  non  machina  muros. 

mcnta  picfa  tingimfur  imrimra:  hic  fiores  micant,  atque  dclicue  naiurah.^  pratorum, 
<iistinclir  suaplc  naturii:  illic  cuhilia  attnlluntur  lcctin  nitentibus:  Uic  iiramina 
ttucra  prcmunlur,  non  turbatnra  snmnuin  an.vium  soHcituiHnibus  ;  illic  catcrca  cli- 
entum  personat  domum  spatiosam :  hic  conccntus  volucrum,  susurri  fiui-ii  fiuentis 
nie  (ieiect;ijit.  Vivitur  ex  parvis  Ijonis  placidius :  nalura  concessit  cunctis  csse 
tclicil/u^,  si  aliijuis  sciat  lieiie  uti  bonis.  Hac  si  csscnl  cif^nilu,  contenli  csscmus 
rictu  tenui ;  tuhce  non  clangerent,  sugittw  sonantcs  nou  ribrarcntur,  rcnli  non 
ttcrterent  naves,  noii  tormenta  bellicaeverteient  Krtfs'.     Avarilia  iniproba  uugC' 


titiantnr  I'\c.  Voss. — 209  Hinc  Med.  sec.  Floient.  jNIorct.  pr.  IUc  vel  Hiuc 
Exc.  Laeti.  Iiic  prati  V;it.  pr.  hinc  prati  Vat.  sec.  ct  Kotl.  ilciusius  ascrip- 
«erat:  vid.  Catulccti»  Piilirei,  pag.  34.  33.  Senec.  Hippol.  483.  et  sc^iq.  tt  \n 
Herc.  Qit.  043.  ^.c. — 210  surgentibus  1  liuan.  illinc  Med.sec. — 211  structa  ed. 
Parm.  et  Vicet.  slrafa  vel  structa  Exc.  Pat.  rec.  hinc  lloit. — 212  abraplura 
Leid.  pr.  ahrcptura  Rott.  obrutura  Farii.  unde  obruilura  ronjiciebat  Heinsius. 
— 213  lcetas  \  at.  scc.  ibi  Leid.  j.r.  Exc.  Lieti.  ibi  vel  lihi  Ueg.  Puf.  reliqui 
omnes  tibi.  ut  et  ed.  Vicet. — 214  Hinc  Rott.  Med.  sec.  Hic  Vat.  pr.  Itim- 
hentis  Farn.  m.  i>r.  Med.  tert.  itcm  Ainbr.  tert.^ — 215  fa<^i(i.s  Oxoii.  pr.  heatos 
Floret.  Rott.  Pctav.  tert.  Leid.  sec.  Exc.  Licti  et  Gevart.  hcatos  \c\  bealls 
Med.  sec.  Oxon.  sec. — 217  forct  Vat.  qiratuor,/raerc«<«r  Farn.  vuUu  Aat.  pr. 
victu  Oxon.  pr. — 218  gemerait  Vat.  Liviii.  marj^.  Isiiigr.  gcmerent  vcl  freme- 
rcnt  Vat.  \>r.  et  sec.  ncc  Mcd.  (juart.  Incoi  t.  Hcins.  Exc.  Lnccns.  s<)i</()/a  Farn. 
— 219  i<ec — ncf  Oxoii.  pr.  .Aled.  qnart.  iiniis  lleins.  I".\c.  Lnceiis.  rcntis  Med. 
sec.  ;)M/);)Js  Oisel.  f raics  Med.  (jiiart. — 220  sceleratus  autor  V at.  /ai/ics  conjicic- 

NOT.E 

209  Viva   voluptas]    Vivum  diciliir  213  iV(uin«,s]   Tela  facta  cx  fraxu 
quicqnid  est  nativum,  nec  fuco  inqui-      no. 

natiir.  119  Non  ventus  nuatcret  puppes]  Na- 

210  Ingenio   suo]    Naturali   venns-      vigando,  id  qiiod  (it   avarilia  impel- 
tate,  siiaptc  iiatiira.  Icntc,  (Iiik  avaritia  rcposita  est  inter 

212  Soliciluiii]  Somnuiii  habere  va-      pestes  hnman<p  felicitatis  ininiicas. 
cnuni   curis  et  solicitudinibus,  mag-  Aon   machiua   nmros]     Non   csscnt 

me  est  felicitatis.  bclla  honiiniim  qiiictcm  turbantia. 


IIG  CL.    CLAUDIANl    111. 

Cre.scebat  scclerata  sitis,  prsedaeque  recentis  220 

Incestus  flajri^abat  amor,  nuUusque  petcndi 
Cogendive  pudor  :  crebris  pcrjuria  nectit 
Blanditiis :  sociat  perituro  foedere  dextras. 
Si  serael  c  tantis  poscenti  quisquc  negasset, 
Etfera  pra?tumido  quatiebat  corda  furore.  225 

Quas  sic  Gsetuli  jaculo  percussa  leaena 
Aut  Hyrcana  premens  raptorem  bclhia  partus, 
Aut  serpeus  calcata  furit  ?  jurata  Deorum 

batur  in  Riifino,  ct  cupiditas  impia  noiuc  picuni(£  nnhhaf  ;  nnlla  erat  moderatio 
jwsccndi  ct  exigendi  ■dmnm,  iinpliatt  perjuria  muUift  lenuciniis:  conjungit  inanum 
jurejurandofutili.  Si  ali<juundu  aliquis  dencgassct  pet^nti  (|uitl()am  ex  tot  rebus, 
accendebat  pectus  crudcle  rahie  turgida.  Quce  leana  icta  telo  venatoris  Gatuli, 
vel  fera  Hyrcana pcrsequcns  t^artkum  pradatorem,  vel  serpens  attrita,  ita  scevit? 


bat  Heinsins. — 221  Inccrtus  ^at.  pr.  a  ni.  pr.  incaslus  l^arni. — 222  cogendique 
Exc.  Lureus.  ncctil  onines  INIss.  fere  exliibent,  uti  et  Ald.  ed.  Parm.  et 
Vicet.  Cujac.  ad  Isiniir.  \'ar.  Lect.  ed.  Antv.  nutrit  Fat.  Med.  qiiart.  Exc. 
Lucens.  nutrit  vcl  ncctit  alter  iMoret.  iniscet  vulg. — 22:}  pcriturits  Vat.  pr,  a 
m.  sec.  pcrituras  vcl  pcrituro  Reg.  Oxon.  pr.  perjuro  Med.  qiiart. — 224  ex 
Mazar.  Tior.  Rott.  ()i.-el.  Vat.  sec.  JNIed.  sec.  Petav.  tert.  negacit  Pat.  a  m. 
pr.  negarct  Vat.  duo.  Pric.  Tholos.  Petav.  pr.  negabat  vel  mgassct  Oxon.  pr. 
prw  tumido  Tholos.  Put.  et  diio  Petav.  pros  nimio  Pric.  prcetimido  Reg.  qua- 
ciahut  Leid.  pr.  mcmbra  Exc.  Wolf.  vtneno  pro  furore  Farn.— 226  Aoh  sic  Vat. 
pr.  Bonon.  a  in.  sec.  Cdulis  Rott.  a  iii.  pr.  Geiuli  Vicet.  Gwtula  incert. 
Heiiis.  Cod.  Med.  Gcetulum  Ptiteau.  Gatuh  vel  Gatuluni  Florcnt.  gentili 
Bonon.  Heinsiiis  Kgebat  Gatuh). — 227  Aut  quce  Hijrc.  Kott.  Vat.  duo. 
Parthum  v(  t.  Gyr.  Put.  Lcid.  pr.  a  in.  pr.  Exc.  Cod.  Rlieni.  et  Lucens.  sec. 
ita  Gesner.  fartum  IMed.  sec.  partus  tres  Vat.  Pal.  Faru.  I'ric.  Oisel.  partus 
\el  Parlhum  Vat.  pr.  Partum  vel  partus  Lov.  Purthum  vei  jiurtu  Florent. — 
228  calcata  Pal.  Med.  pr.  unus   Heins.  a  ni.  pr. — 229  premitur  Vat.  pr.  Pric. 

NOTiE 

220  Sitis~\  Inipia  et  abliorrens  a  fiitiiro  :  nianus  olim  jungebant  in  fide 
communi  vita  ciipiditas  pecuniae  ha-  danda,  seii  promittendo. 

bendae.  226     Gatuli]     GsRtulia    regio    est 

221  Incestus']  Sacrilegus,  profanus,  Africa^,  saevis  leonibus  insiguis.  Alii 
iinpius  aiiior,  qiii  imp<dlat  ad  sacrile-  legunt,  Gentili  jaculo,  id  est,  jaculo 
gia,  ad  templa  expilanda,  ad  violan-  populari,  seii  popularium  veuatoruni, 
das  res  omnes  sacralissinias.  ejusdem  regionis. 

222  Cogendi]     Exigendi  a  populis.  Lea-na]      Sieviores    leanie,    quam 
Perjuria  neclit  hlariditiis]    Piomit-  leones  esse  creduntur. 

tit,   qua-   non   facttiriis  esset,  sicque  227    Hyrcana   helhia]     Tigris    est. 

pejerat,  sed  miscet  blanditias,  ut  fa-  Martialis  :  '  Tigris  ab  Hyicano  glo- 

cilius  decipiat.  ria  rarajiigo.' 

223  Sociat  dexlrus]  Dat  lidem,  pro-  Rapiorem]  Eum  qui  lapnit  catulos. 
uiitlit,  sed  jurejurando  futili,  iuiitili  228     Jurata]     Rufinus   jurat    per 


IN    Pa  FINUM    T-IB.    1.  117 

Majostiis  tovitur:  mi-qiiam  reveientia  mensae, 

Non  conjux,  non  ipse  .simul,  non  piunora  caisa  230 

Sufliciunt  odiis  :  non  o\(ii)xis-^c  proi^iiKiuos, 

Non  notos  egisse  sat  est,  exscindere  civcs 

Funditus,  vi  nonun  «icntis  dclert^  laborat. 

Noc  cckri  mittit  loto  :  crudeliUus  autc 

Suppliciis  IVuitur:  cruciatus,  vincla,  tcnebras  235 

Dilato  mucrouo  parat.     Pro  sa'vior  onse 

Parccndi  raljios,  conccssaquc  vita  dolori ! 

Mors  adeone  paruni  est  ?  causis  fallacibiis  instat  : 

M(yest(is  Deontm  jummento  decepta  violatur :  rcnei'atio  mensce  nunqnam  reddi- 
tiir  :  kaud  u.ror,  haud  maritiis  ipse  una,  hiud  libcri  interfecti  saiisfaciuiit  furori: 
haud  sujficit  occidissc  copcnatos,  haud  e.rpnlissc  ainicos:  lenlal  deslrucrc  penitus 
cires,  t't  uholerc  voiiien  naliiniis.  Xique  Iviifiiiiis  occidit  eos  morte  jiromta  : 
delectalur  prius  crncialibus  imiiuinihus:  differcns  gladium,  picijiarat  torinenta, 
catenas,  carccrem.  O  furor  ig-noscendi  crndcliorferro,  ti  vila  datu  pnnis  terciidis! 
an  mors  lantilla  resest  }  urgct  iniiocentes  scekrUnis  falsis ;  rcprchciidit  terriios, 


frahiiur  Kxc.  Lncens.  nusquam  Reg.  Tliuaii.  iNIed.  pr.  Ambr.  tert.  Exc« 
Lnrens.  sec.  numquam  Vat.  sec.  Leid.  sec.  Farn.  Pat.  Uott.  Oiscl.  numquain 
vel  nusijiiani  l'nt.  postqiiain  et  enieiid.  iiusqunm  retav.  pr. — 230  ijisa  vet.  cod. 
ccesi  Vat.  pr.  ct  Exc.  Lncens.  casa  vel  hcsa  Oxon.  pr.  Heiiisins  siispicahatnr 
hic  versnin  dcesse,  qnia  to  ?;)sc  argnit  de  aliqno  actn. — -231  c.vlcndisse  \^t. 
qiiart.  Petav.  pr.  a  m.  pr.  exstin.risse  vel  extendisse  Oxon.  pr.  Heinsins 
conjiciebat  c.rcidisse.^-2'i-2  vutos  Med.  qnart.  Anibr.  tort.  imtis  IsiniiT.  Mar- 
ciliiis  in  ora  libri.  crstinjrucre  cives  tres  Vat.  Pul.  Varn.  Pric.  Uolt.  Oi^el.  et 
ed.  Pann.  e.rscindere  \'at.  opt.  vet.  Gyr.  Exc.  Lnccns.  sec.  Isinf^r.  ]:)ebrii 
cod.— 2:53  mimcn  Exc.  Voss.— 234  jSon  Med.  sec.  Vat.  sec.  Oisel.  Farn. 
perimit  dno  Vat.  Rott.  Florent.  Med.  sec.  vet.  Gyr.  Exc.  Lncens.  sec.  Isingr, 
mittit  celeri  Exc.  Lncens.  pr.  miitit  vel  perimit  Pnt.  et  Vaf.  pr.  reliqni  scripti 
mittit.  Heinsins  ascripscrat  locnm  Ovid.  Met.  lu.  69.5.  '  StygiiC  doniittite 
niorti.'  pcreunt  Farn.-  23.5  cruciatumXdl.  pr.~23(}  ;)ro  Pnt.  Petav.  pr.  proh 
ddo  Vat.  sca;rior  cd.  Parm.  ijisa  pro  ensc  Ambr.  tert.— 237  portenti  marg. 
Isingr.— 238  parum  cst  qnatuor  Vat.  Pal.  Farn.  Pric.  Rott.  Oiscl.  cst  ignorat 

NOT/E 

Deoruni    majcstatcm,    moxqiie   eam  232  Sotos  ef(isse]     Ejecisse  in  exi- 

contemnit  ac  violat.  runn  notos,  amicos  scilicet  et  clientes. 

22U  Nusquam  rererentia  mensa]  Rii-  23.5   Tenebras']  Carcerem  obscurnin 

finus  non  retiuptnr  veneratione  men-  ac  tcncbricosnin.    .Snpra  V..57.  'Op- 

sae  debita,  qnin  allectos  ctiaiu  jnrato  pressas  tenebroso  carcere  leges.' 

numinc  in  nicnsam  Iiomines,  cnm  li-  230  Dilatu  mucrone]    Difierens  su- 

beris,  ct  nxoribusoccidat,eos  ut  spo-  premnm  snppliciiini,  (|Uod  pladii  mu- 

Uet   Iionis  ;  qiiod    ininiaiie    est,   nam  crone  sen  cnspide  jnbet  peragi. 

post  tenipU  arasque,   niagnus  mensa^  237     1'arcendi  rabies]     Diiin    vitae 

cultus  deferebatur.  parcit    ad   tempus,  crndtlior  est  ac 

230  Pignora]   Filii,  qni  sunt  pigno-  turiosior,  qnam  si  vitum  adimeret, 

ra  tidei  conji;galis,  238    Mors  adeone  parum   est]    An 


118 


CL.    CLAUDIANI    III. 


Arguit  attonitos  se  judice,  cetera  segnis, 
A(l  facinus  velox  ;  penitus  regionc  remotas 
Iinpiger  ire  vi;i.>  :  nou  iliua)  Sirius  ardens, 
Bruraave  Riphaeo  stridens  Aquilone  retardat : 
Effera  torqiwbant  avidaj  picecordia  cmee, 
Effugeret  iie  quis  gladios,  neu  perderet  ullum 
Augusto  miserante  nefas  :  non  flectitur  annis  ; 


240 


245 


fe  qvctsitnre,  lentiis  qtioad  alia,  protuius  ad  crimcn  ;  diHsena  est  adire  re^ones 
distantes  louge  ab  lioc  trdctu.  Sirins  euUdissimux,  uut  frigus  sibituns  ob  Boream 
Thracium,  hnitd  relinet  illunt.  Sdliciiudiues  cuiiidtc  texabant  cor  Ruiiiii  barbarum, 
ne  aliquis  evitaret  enses ;  neve  amitferet  aliquod  sccUts,  commiseratione  Imperaturis. 


Pulman.  cot]. fallentibus  Pric. — 239  attonito\a.t.  pr. — 240  remntaRoU.  Med.  sec. 
pcnitus  aregione  Med.  quart.  uiide  Heinsius  conjiricbat  penita. —  H2  stringens 
\'at.  qnart.Leid.  et  Pubu.  Cod.  s^riHgeHS  \e\stridtns  Petav.  pr.  Oxon.pr.  Bru- 
»/(«</Me  Med.  pr.  Moret.  pr.untis  Heins.  Ki phao  Ro^.  l'nt.  Mazar.  Thnan.  ties 
Petav.  et  ed.  Parm.  Rhipao  Gesner.  et  iiipont.  Typhao  luargp.  Marcil.  et 
Isingr.  Heinsins  legit  reiardit. — 243  nuda;  Exc.  Pat.  rec.  et  Lncens. — 
244  neii  Yat.  pr.  Pal.  Farn.  iNled.  sec.  Bouim.  Put.  Anibr.  sec.  Petav.  tert. 
Oxon.  sec.  et  imns  Heins.  ne  tres  Vat.  Prie.  Kott.  Oisel.  Leid.  proderet 
Livin.  perderet  alter  Moret. — 245    miserande  Leid.  pr.    nec  duo  Vat.  Farn. 


NOTyE 


mors  Rnfino  videtur   csse   tam  lcve 
supplicium  ? 

Causis  fallacibn.i]  Pcr  delatores, 
qui  scelera  commentitia  objiciant, 
pcrseqnitur  innocentes,  nt  videri 
possint  jure  spoiiari. 

239  Attonitos  se  judice]  .Arguit  in- 
iiocentes,  qiii  cnm  sciant  sibi  pericn- 
lum  creari,  Riilino  judice,  attonitis 
percellnntur  anrniis. 

240  Ad  facinus  velo.r'\  Promtiis 
ad  scelus  patranduni.  Proverb.  vi. 
'  Odit  Dominiis  pedcs  veloces  ad 
currendum  in  mrtliini.' 

Penitu.s]  Quidam  alii  \egunt, penitu 
regione,  id  est,  longinqua.  Plnntus  : 
•  Ex  Arabia  pf-niti^sima.' 

241  Sirius]  ."^tella  in  ore  Caiiiculjp, 
qiiap  eestum  dnplieareolim  credita  est. 

242  Bruma]  Est  dies  anni  brevis- 
sinms  :  hic  pouitur  pro  frigore. 


Riphao']  Thracio,  nani  Ripha?i 
montes  sunt  in  Thracia,  et  in  iis  do- 
mum  Aquilonis  leponnnt  Poetse.  A- 
lii  legunt  Rhipteo,  airt)  T-rjs^iTrTJy,  a  vi 
fiatuum . 

Aquilime]  Ventus  qui  flat  a  Sep- 
temtrione. 

Retardat]  Nec  scstas,  nec  hyems, 
nec  venti  impedinnt  avarum  Rufi- 
nnni,  quominiis  vel  inedia  hyeme 
properet,  qnocnmqne  liicrnm  vocat. 

243  Avidce  curo']  Cupiditas  pecii- 
nia?  :  et  sangninis  ac  ca^dis,  qiio  faci- 
lius  peciinia  raperetur. 

244  AVu  perderet  uUum]  Scelus ; 
qnasi  scelera  et  cavles  in  lucro  pone- 
rentiir  a  RuHno. 

24.5  Au::usto  miserante]  Thcodosio 
Imperatore  ;  nain  post  (.'u?sarem  Oc- 
taviiim  Augiistum,  ceteri  Imperato- 
res  Angiistidictisunt. 


IN    RUFINUM    Llli.    I. 


IIJ) 


Non  iTtatc  labat :  juvcmim  rorantia  colla 

Antc  patium  vultus  stricta  cecidere  sccuri. 

Ibat  g:randa^vus,  nato  moricnte  superstes, 

Post  trabeas  cxul.     Qiiis  piodcrc  tanta  relatii 

Funcra,  quis  ca^dcs  possit  dctlcrc  nclandas  ?  250 

Quid  talc  immancs  unquam  gessissc  lcruntur 

Vel  Sinis  rsllimiaca  pinu,  vel  rupe  profunda 

Sciron,  \cl  l*halaris  tauio,  vcl  carccrc  Sylla ? 

Xon  tangitiir  niinis  Horenlibiisi,  ium  mnrctiir  scncctiife.  Cerriccs  .stilluntis  adolcs- 
centum  aliscissw  sunt  hiiienni  districtu,  cnrain  (tculis  parcntiim.  Sencx  rentanens, 
Jilio  occisn,  progrediebalur  [\\  e.Yiliiiin  pust  cnnsulatum  swnm.  Fcijuis  valent  nar- 
rare  inortes  iani  miserabiles  dictu?  Ecquis  \iiWa.t  lni>rre  strai>es  imjnas?  Aii 
tortorrs  crudcles  dicuntur  aliquaiuio  fecisse  aliquid  siiuile,  aal  Sinis  ciini  arlmre 
iu  Isthino  Corinthio,  aut  Sciron  c\  saxo  alto,  aut  riialaris  ciiui  boee,  aut  Sylla 


Petav.  pr.— 247  vultum  Vat.  pr.— 250  possit  licfj.  Pnt.  Tlman.  INIazar.  trcs 
Petav.  dno  Med.  Florcnt.  diio  Oxou.  duo  Leid.  incert.  Heins.  Honon.  Pat. 
tres  Aml)r.  Lov.  Tholos.  Exc.  Lucens.  scc.  et  Aid.  jiosset  Rled.  pr.  Pal.  vet. 
ed.  Parm.  HHin< (flre  altcr  Moret. — 232  Sinis  Isthmiaca  rccte  od.  Viret.  Sinon 
Thinica  Keu.  diio  Petav.  incert.  Heius.  Sinon  T/iJ;«itaTliolos.  ^lcd.  tert.  dno 
Oxon.  duo  Leid.  Exc.  Wolf.  Cijnon  thinica  Rott.  Syiion  tiiuica  Vat.  quart. 
Petav.  pr.  Cyclnps  Ihynica  Elorciit.  IMcd.  pr.  et  st'c.  a  m.  pr.  Cyclops  Thimica 
vcl  Ininca  pinu  Leid.  pr.  Cichips  thimica  Pal.  Cyclops  Sicula  Tliiian.  Cyclnps 
hamata  in  trir.  Isiniir.  cimix  Tliimica  Farn.  Si  non  tinita  Pat.  Sinontunica  Vat. 
quiut.  5i  Jinw  7"j;nia«  alter  Moret.  Cyciops  tunica  iiniis  Heins.  Schiron  tiinica 
Med.  quart.  Sinis  trunca  Exc.  Lucens.  sec.  sigiio  +  apposito,  quo  erasani 
esse  veterem  lectionem  notatur.  Cenis  thimica  Vat.  scc.  Scijnis  Hismiaca 
^loret  pr.  Sinon  timica  vcl  hainata  Pric.  Sinon  Tiinica  vel  Cinis  vcl  Synon 
Lov.  cinostinica  vel  cinls  istmiaca  Piit.  Scinis  ed.  Parm.  Isiuirr.  Piilm.  al. 
Cinis  Isyniaca  Mazar.  fJHW  Vat.  i>r.  .S'JHi.s  Vet.  Gyr.  .Sfoii-v  duo  Ambr.  Stnis 
Bouon.    profanda  Leid.  profana  Ambr.  pr.— 253    Chiron  Reg.  l*ut.  'Ibti^ii. 


NOT.E 


246  Non  cetate  labat]  Non  dubitat 
ob  fftatem  senileni,  an  parcere  de- 
beat. 

247  Antc  palrum  vultus^  Patriim 
viiltiis  filiorum  sangiiine  fadare,  erat 
ultimap  immaiiitatis.  Sic  Priamus 
Pyrrhum  detcstatur  apud  Virgilium  : 
'  Dii  debita  reddant  PraMiiia,  qui 
nati  corani  me  cei  iiere  letiini  Fecis- 
ti,et  patrios  foedasti  sanguine  vultus.' 

248  Nato  moriente  superstcs}  Sce- 
lcratissimum  habebatur,  filiuiu  truci- 
dare,  vivenle  patre;  nam  sic  filius 
rapiebatur,  '  In  contumcliani  fato- 
ruui,  turbato  ordiue  mortalitatis.' 

249  Post  trabeas]     Post   consula- 


tum  ;  signum  pro  re  signata :  nam 
trabea  priuio  fuit  Kegum,  et  .A.iigu- 
riiin  ;  at  liiit  et  Consulum,  imo  ct 
eqiiitum. 

2.52  Sinisl  Vel  Scinis.  Latro  in 
Isthmo  Coiiuthiaco  habitans,  qui  ar- 
borum  ramos  vi  nidgiia  curvabat, 
iisqiie  ciirvatis  houiiiiiini  captorum 
brachia  et  pedes  allisabat,  ut  iisdcm 
ramis  sursum  niteiitibus  atque  re- 
deuntibus,  alligati  liomincs  criidelis- 
sime  disccrperintiir:  ijise,  supplicio 
quod  inveiiirat,  a  Tliesto  et  crucia- 
tus  et  sublatus  est. 

Pinu]    Pro  qualibct  arbore. 

253    Sciron]    Latro   qui    proximis 


120 


CL.   CLAUDIANT    III. 


O  mites  Diomedis  equi !  Busiridis  arse 
Clementes  !  jam  Cinna  pius,  jam,  Spartace,  lenis 
Rutino  collatus  cris.     Dejecerat  omnes 
Occultis  odiis  terror,  tacitique  sepultos 
Suspirant  gemitus,  indionarique  verentur. 


255 


cwm  ergustulis?  ()  equi  Diomedis  mansueti  !  o  altaria  Bttsiridis  mitia!  Nunc 
Cinna  cst  religiosus,  mtnc  tii  o  Spartace,  comparalus  Riijino,  eris  clemens.  Timur 
insams  confiictnvernt  honiines  ob  secreta  odia:  et  silentes  suffocant  suspiria  oppres- 


Mazar.  Leiil.  sec.  dno  Oxon.  anibo  Moret.  Lov.  tres  Petav,  Exc.  Gevart. 
Farn.  Chyron  Florent.  qnatuor  Med.  Silla  ambo  Moret.  Lov.  dno  Oxon. 
dno  Leid. — 2.)4  equis  vel  equos,  item  aras  incert.  Heins. — 255  Partliace  Mazar. 
Pnt.  Lov.  Petav.  sec.  dno  Leid.  Parthare  Oxon.  Partaco  Leid.  Pantare  vel 
Spartace  Moret.  sec. — 256  omnes  Ambros.  tert.  quatnor  Vat.  Pric,  a  m.  sec. 
omnis  Exc.  Liicens.  omnes  vel  umens  Vat.  sec.  Put.  Moret.  pr.  Leid.  sec. 
Med.  sec.  reliqni  magno  nuniero  ajnens:  ita  Gesner.  erit  Isingr.  ed.  Debr. — 
257  occuUus  Farn.  Exc.  Liicens.  sec— 258  indignatiqne  Fiorent.  Thuan.  Pal. 
Farn.  Rott.  Med,  pr.  Anibr,  pr.  Vat.  qnint.  ed.  Parm.  indignatique  vel  indig- 
narique  Keg.    Moret.  pr,  Oxon,  pr.    Heinsius  conjiciebat,  tacitoque  sepuUos 


NOT,^ 


Megarae  scopulis  insidens,  raptos 
viatores  praecipites  agebat  :  ipse  a 
Theseo  prajceps  actus  est,  et  ejus 
ossa  in  mare  jacta,  in  saxa  versa  esse 
dicuntnr  a  Poetis.  Id  quod  fictum 
est  ob  iniportunam  latronis  hujusce 
duritiem. 

Phalaris']  Agringentinornm  in  Sici- 
lia  tyrannus,  qui  taurum  habuit  aere- 
um,  in  quem  immissi  damnati,  igne- 
que  subjecto,  bovis  miigitum  edere 
videbantur,  Ipse  Phalaris  aut  saxis 
obrntus  est,  aut,  aereo  tauro  inclusus, 
jnstar  Perilli  artificis,  '  Docuit  sunm 

mugire  juvencum,'  Claudianus. 
SuUa']    Crudclissimus  Romanornm 

civis,  qui  proscriptionibus  etca;dibus 

Romam  infestavit,  et  eorum  etian), 

quos  occiderat,  filios  ejecit. 

254  Diomedis  equi]  Diomedes  Rex 
Thraciae,  equos  carne  buniana  alebat, 
sed  ab  Hercule  victus,  et  iisdem  e- 
quis  traditus  est  devorandus. 

Busiris]  ^gyptiorum  tyrannus,  qui 
hospites  Jovi  immolabat. 

255  Cinna]    Civis  Roraae  immanis- 


simus,   qni  Romam  proscriptionibns 
et  caedibus  etiam  implevit, 

Spartace]  Spartacus  gladiator  Thra- 
cius,  qui  effracto  Lentuli  hido  cnm 
septuaginta  gladiatoribus  Capna  eru- 
pit,  et  Campaniam  populans,  fasces 
rapiens,  ferro  flammaque  cuncta  vas- 
tavit :  a  Crasso  victus  est :  obiit  ta- 
men  fortiter  dimicans. 

257  OccuUis  odiis']  Timebant  homi- 
res  versutiam  belluff,  occultissime 
odia  sua  gerentis, 

Terror]  Qui  tnrbat  homines, 
et  reddit  vehit  mente  captos,  et 
amentes. 

Tacitique  sepuUos  sitspirant  gcmilus] 
Suspirant  suos  gemitus  esse  sepultos 
atque  oppressos ;  seu  suspirant  do- 
leutqiie  vehementer,  quod  sibi  non 
liceat  geniere  atque  suspirare. 

258  Indignarique  verentur]  Me- 
tuunt,  ne  videuntur  irasci.  Ahi  le- 
gunt,  indignati;  secuni  indignati  in 
pectore  verenlur,  ne  quis  sitintima- 
rum  cogitatiouum  delator. 


IN    RUFINUM    MB.    I.  121 

At  nonuiaunanimi  virtiis  Stilichonis  eodcm 
Fracta  metu  :  soliis  nicdio  sed  tuTl)ine  rerum  260 

Contra  letifevos  rictiis,  contraquc  rapacem 
Movit  tclaferam,  volucris  non  pra^jiete  cursu 
Vectus  equi,  non  Pe,<»aseis  adjutus  hal)enis. 
Hic  cunctis  oj^tata  qnies,  hic  sola  pericli 
Turris  erat,  clypeusque  trucem  projectus  in  hostem  :        2(J5 
Hic  profngis  sedcs,  adversaque  signa  furori : 

sa,  ac  metuunt  iranci.  ymtm  fortitiido  Stilichonis  g-enerosi  haud  dejccla  est 
timore  simili :  nl  ille  unus  in  ipsa  calaudtatc  Reip.  apit  arma  adcersus  hiatus 
morti/eros,  et  adversus  belluam  avidissimam,  non  invectus  ccleri  fuga  ccini  alali,  non 
sublalus  fra-nis  Pegasi.  ///c  Stilichon  crat  omnihus  requies  expetita  ;  hic  erat 
prcBsidium  unicum  contra  discrimina,  et  tutela  paratn  conlra  inimicum  crudelem. 
Hic  erat  pcrfugium  exulibus ;  liic  erat  ceu  vexillum  oppositum  rabici ;  hic  erat 


Suspirant  gcmitu,  dedignarique  verentur. — 2.59  Stilichnnis  Vat.  pr. — 260  medio 
solus  Leiil.  pr.  Vat.  (|uint.  I'al.  'Hnran.  diio  Med.  nniis  Heins.  ]Moret.  pr.  AUI. 
solus  medio  Vat.  Livin.  tnedio  se  Vat.  dno,  Pnt.  et  Exc.  Gevart.  mcdio  sese 
.««rriiolos.  TSonon.  ^NIed.  tert.  Pat.  duo  Oxon.  Rott.  Lov.  Vat.  qnart.  tres 
Anibr.  incert.  Heins  Sched.  Gnd.  Oisel.  vet.  Gerni.  medio  sese  (\e\  solus)  sed 
Reg.  Mazar.  diio  Petav.  sese  medio  de  vet.  Gyr.  sese  medio  scd  ^Med.  qnart. 
ed.Parni.  el  Vicct.  medio  de  Exc.  Lucens.  sec.  medioque  Jn  Vat.  pr.  Exc. 
La?ti,  Paris.  Isinsr.  et  tres  Lnjrdun.  medio  solusque  in  Woss.  mcdio  solus  in 
Farn.  medio  qui  Florent.  socius  medio  se  Lcid.  sec. — 2GI  pestiferos  Vat.  pr. 
pro  varia  lect.  nt  et  rictus  vel  tractus.  ictus  IVIed.  qnart.  rapacem  vel  capacem 
Moret.  pr.  rapacem  vel  fcrocem  Oxon.  pr.  minaccm  Vat.  sec— 262  Heinsius 
conjecisse  videtnr,  nnn  prapetc  cursu  Tectus  equi :  nani  provocaverat  ad  vs. 
280.  sed  tutior  aUs.— 261  Hic  tres  Vat.  Farn.  Pric.  duo  Anibr.  Exc.  Lncens. 
ed.  Vicet.  reliqui  onines  l/<rf.  Hic  vel  HtFf  Vat.  pr.  Petav.  pr.  Med.  sec. 
;jmd/slegit  Heinsius.  aptata  Claver.— 265  pmtectus  Farn.  porrectits  Ge^ncr. 
—266  //i<-  Vat.  duo,  iteni  duo  Anibr.  Hic  vel  Hac  Vat.  pr.  Hcrc  reliqui 
omnes.  avcrsaque  Moret.  j^r.  a  in.  sec.  adversaque  Vat.  pr.  Anibr.  tert.  Exc. 
Locens.  sec.  regna  tres  Vat.  Farn.  Pric,  regna  \eltelaViH.  advcrsa  hac  regna 


NOTiE 


2.39  At  nonmagnanimi]  Rufini  ti- 
nior  invaserat  oranes,  pra;ter  nnum 
Stilichonem.  Hic  ad  altissinios  ho- 
nores  ascendit,  adeo  ut  Iinperatoris 
Honorii  socer  extiterit,  et  Rector 
Occidentis  :  sed  taiideni  Honorii  ab 
Olyiupio  Stilichonis  inimico  inipulsi 
jussu  obtruncatns  est. 

260  Turhine  rerum]  Calamitate 
publica,  qutE  velnt  turba  lot  niiseros 
quatiebat. 

261  /^idus]    Quasi  contru   guttur 


immane  bclluae,  quac  omnium  bona 
rapiebat. 

263  Pcgaseis  hahcnis]  Cursn  Pe- 
gasi,  equi  aligeri,  qui  natus  est  ex 
sanguine  !Medusa>,  dicitur,  a-Trh  rrjs 
in)7T)s,  «  fonle,  quod  natus  sit  prope 
fontem  ;  vel  quod  ungula  fontein 
Castalium  Musis  sacruni  fiiderit. 

261  Opiata  quies]  Stilichon  onini- 
bus  pariebat  quietem,  et  velut  turris 
ac  clypeus  erat,  velut  perfugiuni, 
asyluni,  vexilUim  conlra  iniprobos. 


122 


CL.    CLAUIJIANI    111. 


Servandis  liic  castra  bonis  :  Imc  usque  rainatus 
Haercbat,  retroque  fusfa  cedebat  inerti : 
Haud  seci:s,  hyberno  tuniidus  cunf!  vortice  torrens 
Saxa  rotat,  volvitqiie  nemus,  pontesque  revellit. 
Frangitu!  objectu  scopuli,  qnairensque  meatum 
Spumat,  et  ilbsa  niontem  circumtonat  unda. 
Qua  dignum  te  laude  feram,  qui  paene  ruenti 
Lapsuroque  tuos  humeros  objeceris  orbi? 
Te  nobis,  trepidas  ceu  sidus  dulce  carina.% 
Ostendere  Dei,  geminis  quae  lassa  proceliis 


270 


275 


ceu  ralhim  prohis  tutandis.  Riifiiuis  intcntam  mimts  huc  iisque  coLTcebatur,  et 
refugiebat  retrorsum  effuitio  ignaro.  Non  aliter  torrens,  dum  turgens  pluvia  hije- 
mali,  volcit  lapides,  et  truhit  sylvam,  et  acellit  puntes ;  rumpitur  oppositu  rupis,  ct 
vestigans  trunsititm  spu7nescit ;  et  mugit  circum  colhm  aqua  refracta.  Quo  encoiuio 
extoUam  te  mcrentem,  o  Stilicho,  qui  opposucris  tuam  poteslatcm  iHundn  fere 
cadenti,  et  casiiro  ?  Supcri  miserunt  te  nobis,  tanquam  astnim  propitium  nari 
timenti,  qucc  fatigata  verberatur  tempestatibus  duabus,  et  jani  duhia  rapitur,  guber- 


vel  signa  Oxnn.  pr.  Petav.  pr.— 2C7  Scrvandisque  Pric.  Farnes.  hcec  Put.  Pe- 
tav.  pr.  Rott.  Oisel.  Vat.  sec.  dno  Med.  et  uuus  Heiiis.  hic  Florent.  et  Med. 
tert.  d««sfra  Pal.  Med.  pr.—  26Sfiigatu  Pal.  tendebat  Farn.  retYor^weMed.qiiart. 
— 2G9  vortice  Reg.  Vat.  qniut.  Ambr.  pr.  dno  Oxon.  diio  Leid.  Exc.  Gevarl. 
tortice  vel  vertice  Tliolos.  reliqni  onines  vertice. — 270  pontemque  Ambr.  sec. 
povtisque  Exc.  Lncens.  sec.  vertitque  nemus,  postesque  niarg.  Isingr. — 271  sco- 
pulis  pro  scopuli  Pal.^ — 272  elisa  Vat.  opt.  iilcesa  Leid.  pr.  circumtonat  Vat. 
Livin.  ceteri  cirfu»jsonn(.  Heiusins  conjiciebat  wio/fni — 273  indignum. [tio  qua 
dignum  Exc.  Wolf.— 274  siibjeceris  Pric— 275  trepidis  Rott.  pro  var.  lect. 
sidiis  ceu  Vat.  Liviu.  et  Exc.  Lucens.— 276  lassa  Vat.  pr.  iMed.  quart.  Auibr. 
tert.  Leid.  sec.  a  m.  sec.  Exc.  Cod.  Kliem.  lapsa  tres  Vat.  Pal.   Farn.  Rott. 


NOT^ 


267  Huc  usque  minatus  hcerebat] 
Rufini  niinae  et  terror  late  pervade- 
bant,  sed  cnm  ad  Stilichonem  perve- 
nerunt,  hLrrebant,  vrlut  contra  pro- 
pngnaculum  inehictabile. 

269  Vortice]  Vortex  est  tnrbo  ra- 
pidissimus  aqnaruni  praecipitantium. 

Torrens]  Est  fluvius  temporarius, 
natns  ex  subitis  imbribns. 

273  CircHmtonat']  Mugit,  nt  toni- 
tru. 

274  Lapsuroque  tuos  humerns]  Impe- 
rium  caducuni  erat,  et  certe  lapsu- 
rum,  nisi  tuos  hnmeros,  seu  tuam  po- 


testatem  subjecisscs :  alindit  ad  At- 
lantcm, cochnn  sustentantem  hnmeris, 
qnos  si  substraheret,  coehmi  ruere  di- 
ceretur. 

275  Sidiis  dulce]  Castoris  et  Polhi- 
cis,  quod  navigantibus  jiropitium  est. 

276  Osteudere]  Subito  obtulere  Sn- 
peri,  quod  orbi  necessarinm  esse  vi- 
deretur. 

Geminis  lassa  procellis]  Venti  et  un- 
darum  agitationibus  fatigata  navis  : 
alii  leguut,  lupsa,  id  cst,  labans,  iii 
exitinm  ruens. 


IN    RUFINUM    LIH.    I. 


m 


Tunditur,  ct  victo  trahitiir  jam  caeca  magi.stro. 

Inacbius  rubro  periiibotur  in  ajquore  Perseus 

Neptuni  domuisse  pecns,  sed  tutior  alis. 

Te  non  penna  vehit.     llijLMda  cum  Corgone  Perseus  :     280 

Tu  non  vipereo  defcnsus  crine  Medusir;. 

Illum  vilis  amor  suspensa?  vir^inis  eo;it ; 

Te  Romana  sahis.     Taceat  superata  vctustas, 

Herculeos  couferre  tuis  jam  desinat  actus. 


natore  superato.  Perseus  Inachiu.i  dicilur  superasse  monsfra  Neptuni  in  mari 
rubrOjStd  adjutus  piiiuis:  alce  liaud  ferunt  te,  o  Stiliolio.  Perseus  \icit  cum  ca- 
pite  rigetiti  Gorgonis :  tu  haud  munitus  capillis  unguijcris  .!/( t/fott.  Anwr  ub- 
jectus  puellce  captiite  impulit  illum  :  conscriulio  lionue  irjipnlit  le.  Auli(juilas 
victa  sikat:  nunc  ccsset  compararefacta  Herculis  fdctis  tuis.   Lnus  lucus  nulriebat 


Oisel. — 278  rubro  tres  Petav.  Keg.  Tliolos.  Bonon.  dno  Ainbr.  diio  IVIodic 
diio  Heins.  Moret.  sec.  Vat.  Livin.  Sched.  Gnd.  E\c.  Liicpns.  scc.  ed.  Paim. 
et  Vicct.  quondam  IMazar.  Rott.  Oisel.  Florcnt.  diio  Med.  Leid.  scc.  Pat. 
Ambr.  terl.  et  Exc.  Luceiis.  pr.  Ald.  I^ingr.  Grypli.  et  al.  rubro  vel  quondam 
Pr.tean.  rroteus  Bonon.— ■279  Securior  Leid.  set  tucior  ■d\ter.-'-2S0  Hic  versus 
non  compaiet  in  Cod.  INlazar.  pinna  Exc.  Lucens.  sec.  trnhit  ^lcd.  sec. 
tegit  marg.  Isiiigr.  tygrida  pro  rigida  Rott.— 281  vipena:  Tholos.  vipereo 
qiiatiior  Vat.  PaL  Farn.  Pric.  Rott.OiseL  Heiiisiiis  legit  li/jcrctf'— 282  vir- 
ginis  E\c.  Lati  et  Liicens.  conjugis  ed.  Vicet.  virginis  vel  conjugis  Exc.  Pat. 
rec. — 284  Herculet  Vat.  sec.  «d/s  Tlman.  Pctav.  sec.  Moret.  pr.  Med.  pr.  diio 


XOT.E 


277  Caca\  Obscura,  non  videnda, 
fere  aquis  sepulta. 

278  Inuchius]  Perseus  filius  Jovis 
et  Danaes  :  quae  Danaii  erat  (ilia  A- 
crisii  origineni  diicentis  ex  Inacho, 
qui  priiiius  Argivoriun  Kex  fuissc 
dicitur. 

Rubro  cequore']  jEthiopico  niai  i,  ru- 
bro  ob  reperciissuni  radiorum  solis. 

279  Ncptuni  pecus]  Monslra  mari- 
na,  quoriim  pastor  trat  Proteus.  Ho- 
ratius.  '  Omne  cum  Proteus  pecus 
egit  altos  Viscre  montes.' 

Tutior  alis]  Perseiis  a  jMerciirio 
falcatuni  eiisem  et  talarii  obtiuuerat, 
et  ideo  aliger,  seu  alis  detensus,  vola- 
bat  per  uiirein. 

280  Rigida  cum  Goi^gone]  Perscus 
habebat  caput  Medusai  a  sc  victa;, 
quje  erat  una  cx  Gorgouibus,et  ctijus 


caput  vertebat  in  saxa  spectatores  : 
unde  rigida  Gorgone,  cnjiis  aspectu 
homines  saxorum  iustar  obrigesce- 
reiit. 

281  Vipcreo  crine  Medusa]  Mednsa 
in    templo    Minerviv    cuiii    Neptun 
coiicubiiit  ;  uude  Dea  indignata,  au- 
reos  cjus  crines  convertit  iu  serpen- 
tes. 

282  Vilisamor']  Abjectus,  ct  Heroe 
non  satis  digniis. 

Swipcnsa  virginis]  Pendentis  ex  alta 
rupe  .Androniedes  :  h.cc  fuit  Cephe 
/Ethiopum  Regis,  et  Cassio|)es  filia, 
ob  inatris  se  Nere;das  foniia  siiperare 
gloriautis  siiperbiain,  a  N ympiiis  saxo 
alligata,  ceto  luarino  iiioustro  exposi- 
ta,  et  a  Perseo  ceti  iuterfectore  li- 
berata. 

28 1  Hcrcukos  actus]   Facta  Hercu- 


124  CL.    CLAUDIANl    IH. 

Una  Cleonaeum  pascebat  sylva  leonem :  285 

Arcadine  saltum  vastabat  dentibus  unum 

Saivns  aper :  tuque  o,  compressa  matre  rebellis, 

Non  ultra  Libyae  fines,  Anteee,  nocebas  : 

Solaque  fulmineo  resonabat  Creta  juveuco, 

LernEeamque  virens  obsederat  Hydra  paliidem.  290 

Hoc  monstrura  non  una  palus,  non  una  tremebat 

Insula :  sed  Latia  quicquid  ditione  subactum 

Vivit,  et  a  primis  Ganges  horrebat  Hiberis. 

Leoiiem  Clennaum:  apcr  crudcUs  vexahat  dentihus  sijlcam  unam  Arcadice,  et  tii, 
o  Antcee  intraclabilis,  (lomplectons  tei  ram  parentem  haud  incommodabas  trans 
regionem  Libya:.  Creta  unica  rcmugiebat  bove  ignijern,  et  serpens  cceruleus  occu- 
pacerat  snliim  lacum  Lerniv.  Haud  lacus  unus  timebat  hnc  porlentum,  Rvifinnni, 
haud  una  insjila:  at  quicquid  supcratum  imperio  Romano  vivit,  et  Oricns  ab  ultima 


Vat.  diio  Leid.  Farn.  OiseL  actis  vel  artus  Vat.  qnart. — 286  uncis  pro  unum 
Anibr.  sec. — 287  tu  qui  Moret.  pr.  a  ni.  sec  tu  quoque  Farn.  oppressa  iMed. 
qnart.  co/n/)r('Hsa RapheL  eScaL  conj.  rebeUas\a.t.  pr.  am.  pr. — 288J[/i<»i/esPrio. 
JinesLibyte  Rott.J(ue/*asTlnian.— 289  (,-«])(«  Med.  scc.^^MmineoLeid.  pr.flamineo 
Ambr.  pr. — 290  consederat  incert.  Heins. — 291  tremebat  Med.  dno.  timebat  Wat. 
sec.  Med.  sec.  Rott.  OiseL  Florent.  Oxon.  tenebat  Farn.  Anibr.  pr.  Petav.  pr. 
Med.  quart.  Leid.  et  Exc.  Lucens.  tremebat  vel  timebat  Put.  tenebat  vel  treme- 
bat  Reg.  Oxon.  pr.  Heinsius  ex  Vat.  quart.  tremebas  vel  tremebant  legisse  vi- 
detur. — 292  regione  ed.  Vicet.  ditione  vel  regione  Exc.  Pat.  rec.   Jam  quidquid 

aOTM 

lis,  qui  filius  fuit  Jovis  et  Alcmenae,  tandem    aniniadvertit,   ideoque   alte 

quique  orbem  nionstris  purgavit.  eum  extulit,  et  in  aere  suffocavit. 

285  Cleoncemn']  Cleonae  urbs  est  289  Creta']  Insula  maris  Mediter- 
inter   Argos    et    Corinthum ;    prope  ranei  celel)errima. 

quam    sylva   erat,   in    qua    Hercules  Juvenco]    Bovis  fuiminei,  hoc  est 

confccit   portentosum  Leonem,  inde  flamnias  vomentis,  niugitu  Creta  re- 

dictum  Cleonaeum.  sonabat. 

286  Arcadia']  Arcadia  est  regio  290  Lerna^am]  A  Lerna  quae  est 
Graeciae  in  Peloponneso,  sic  dicta  ab  lacus  iu  agro  Argivo,  Hydra  nolissi- 
Arcade  filio  Calislus.  mus. 

287  Aperl  Dictus  Erymantheus,  ab  Virens  Hydra]  Nigra,  coerulea  bel- 
Erymantho  Arcadiae  monte,  in  quo  lua,qnti>  habebat  capitaquinquagiuta, 
stabulabat.                                                      quoruni  unum  si  quis  amputaret,  duo 

2S8  Libyfv]    Regio    est  Africae  ad  pullulabant.      Hercules  prout  unum 

mare  Mediterraneum,  in  quaerat  An-  amputabat,  ignem  admovebat,  et  sic 

tajus.  omuia  capita  sustulit. 

A>ita;c']   Antapus    fuit  Gigas  terrae  293  A  primis  Hiberis]    A     ultima 

filius,  qui  quoties  coiuplecti  poterat  Hispania,  vel  a  principio  Hispaniae 

terram    matrem,  exsurgebat   viribus  versus    Oceanum,  hoc  est   a  prinio 

duplicalis:    id   colluctaus    Hercules  Occidente. 


IN    RUFINUM    LIU.    I. 

Hoc  ncqnc  Gci  yoncs  triplcx,  nec  turbidus  Orci 
Janitor  .xquabuiit,  ncc  si  concurrat  iu  ununi 
Vis  Hytliae,  Scylla-quc  fanies,  et  llamma  Chima^ra?. 
Ccrtanicn  sublime  diu,  sed  moribus  iuipar 
Virtutuni  scelcrumquc  luit.     Juj^ularc  niinatur: 
Tu  prohibes  :  ditem  spoliat :  tu  reddis  egcnti. 
Eruit :  instauras.     Acccndit  pra'lia  :  vincis. 
Ac  velut  infccto  morbus  crudesccre  ccelo 


125 

203 


300 


Ilispanin  ahhnrrehnt  lioc.  I\un  Geryon  tergemiiint,  iieqiie  cmtos  Inferontm  fnrio- 
xiis  udaqnaliunt  hoc  nion^truni,  nciiue  furor  IIijdriB,  ac  rahies  ScijlUc,  et  ignes 
Lhiinaice,  si  cociint  simul.  J^ut^ua  inlev  te  et  R nt] \mm  fnit  lonfruin  susjiensa,  at 
dissiinilis  inaijualitati'  virtutuin  uc  ritiorum.  Ille  minalur  se  occisurnm  lioniines, 
tu  impedis:  e.ruii  locupUtis,  tu  rcstituis  pauptri :  eiertit,  rcadificus :  injiainmat 
ccrtaiiiina,  tn  superus.     Quemadmodum  pestis  inclioans  ingracescere,  aere  corrupto, 


Latia  Anii)r.  sec.  sulnntstum  Farn.  suhacluin  F.xc.  LaMi. — 294  Gerijones  Vat. 
opt.  Gcriones  ed.  Vicet.  Genjon  ties  Vat.  Farii.  Piic.  liott.  Oisel.  AUI.  Exc. 
Laeti.  Gerion  dno  Oxon.  cino  Leid.  tu  Girijon  jMed.  sec.  Pal.  Geryoni 
Bonon.  Lov.  Petav.  sec.  Heinsiiis  coniiciebat  Geryonesre.  nnn  turhidus 
Tbolos.  Pctav.  pr.  a  in.  pr.  diio  \'at.  neque  Mazar.  Thuan.  Pal.  Pat.  Oisel. 
Anibr.  sic.  \'at.  et  Med.  sec.  Orchi  Farn. —  -\}j  Cerherus  E.\c.  La>ti,  a;qua- 
bunt  Tholos.  Lov.  Vat.  pr.  .Ambr.  tert.  ambo  Moret.  Tlinan.  Leid.  sec. 
Exc.  Gevart.  ot  Liicens.  sec.  aquahit  dno  Vat.  Leid.  l-'arn.  Petav.  pr.  Pric. 
Kott.  cpquahnt  Pal.  tres  Med.  E\c.  Laeti,  et  ed.  Parni.  a-quahant  reliqiii  Mss. 
non  si  IMed.  sec.  Kott.  Ald.  conjurat  duo  Vat.  conjurut  vel  concurrat  Petav. 
pr.  concurrat  vel  conjurct  Oxoii.  s(  c.  conjuret  Leid.  m.  pr. — 290  canes  veAfaines 
Kejj.  el  Oxoii.  pr.  Siclaque  Vicet. — 297  fuit  (iro  (liu  Vat.  qniiit.  a  ni.  pr. 
tnoiibus  Pal.  .Med.  pr.  et  uiins  Heiiis.  qui  conjecerat  molihus,  sed  aii  tirman- 
dnin  To  moitbus  a<cripserat  vs.  (38.  hiijus  libri ;  '  Anceps  niotiis  erat  vuljri.' — 
299  vilem  Exc.  WoU'.  spoliet  Pa!.— 300  attcntut  Rott.  et  Med.  sec— 301  At 
fd.  Vicct.    veluti  Med.  pr.  Pal.  et  unus  Heiiis.  infeslo  Vat.  diio.  Med.  quart. 


NOT.E 


Gangrs']  Oriens  (pii  desipnatur  a 
Poctis  per  fliiviutn  illiim,  ipiod  versus 
Indicas  rep;ioiies,  (pias  alliiit,  Sol  ori- 
atiir. 

294  Gerynnes]  Vel  Geiyon,  habere 
dicebatiir  triplex  corpiis.  Vnde  Vir- 
gilius :  '  Et  lorma  tricorporis  um- 
brap.' 

Orci  Janiior]  Cerberus  Janitor  Iii- 
feroniin,  Orciis  dicitiir,  aiTb  toC  opKov, 
a  jur^uraiulo,  qiiod  sacratissimiiiii  e- 
rat,  si  Dii jiirarent  paliidem  Styiiiam. 

296  ScylUv]  Haec  fuit  lilia  Pliorci  ; 
in  fonte  u  Circe  zclolypa  iufccto  se 


lavans,  vidit  inferiores  corporis  par- 
tes  versas  iii  canes;  liinc  piidibunda 
se  in  niare  priFcipitans,  miitata  est  in 
saxiim,  qiiod  naiitas  absorbet,  iuter 
Siciliam  et  Italiam. 

Chimarte]  Monstrum,  '  prima  Leo, 
postrema  Draco,  media  ipsa  Chimae- 
ra.'  Mons  nempe  est  Lyciap,  iitnein 
evoinens;  cnjus  culmen  leones  habi- 
tant,  niediiim  caprir,  radicem  serpen- 
tes. 

297  Certnmen  suhlime  diu]  Pugna 
inter  Stiliciionem  et  Rufinum  diu  fuit 
subliniis,  ct  velut  in  alto  ac  suspeuso 


126  CL.    CLAUDIANI    lll. 

Incipiens,  primos  pecudum  depascitur  artus  ; 

Mox  populos  'irbcsque  rapit,  ventisque  peruslis 

Corruptos  Stys^iani  pestera  desudat  in  amnes  : 

Sic  avidus  praodo  jam  non  per  singula  sasvit,  305 

Sed  sceptris  interre  minas,  omuique  peremto 

Milite,  Romanas  ardet  prosternere  vires. 

Jam  gentes  Histrumquc  movet,  Scythiamque  receptat 


corripit  primo  memhra  nnimdlium,  ct  post  stalim  invadit  homincs  et  oppida,  tt 
ardentibus  ventis,  veliit  sud<tndu  ditfnnciit  pestilenfiam  infernam  in  finvios  infectos : 
ita  ardens  Uitro  Riifinns /«?■;<  nunc  huud  in  prindas  res,  atjiagrat  infentare  minas 
imperiis,  et  militibus  cunctis  occisis,  destruere  potentiam  Romanam.  Jam  concitat 
exleros,  tt  accolas  DanuLii,  et  recipit  Scythiam  in  prcBsidium,  et  exponit  reliquias 


Ambr.  sec. — 302  Impatiens  Lf>id.  primo  Med.  pr.  Pal.  nnns  Helns.  reliqni 
onines  primos. — 303  populosque  Rott.  urbisque  Exc.  Lncens.  ventisque  perustis 
Exc.  Lncens.  pr.  membrisque  ed.  Vicet.  et  Colin.  ventisque  vel  memhrisque 
Exc.  Pat.  rec.  venisque  Exc.  Laeti,  qnod  Heinsius  probaf,  qni  in  edit.  Lugd. 
Gryph.  1548.  ascripserat,  leg.  venisque :  sc.  fluviornm. — 304  dcsudat  Tliolos. 
Bonon.  iMoret.  sec.  Ambr.  tert.  Vat.  pr.  Exc.  La?ti,  in  quibiis  etiam  est  de- 
fundat.  insudat  al.  diffudit  Farn.  defundit  Petav.  tert.  diffundit  Vat.  scc. 
Pric.  Rott.  Oisel.  Pat.  duo  Ambr.  Med.  sec.  Mazar.  Leid.  pr.  Exc.  Cod. 
Rhem.  AM.  ed.  Vicet.  Colin.  marg.  Isingr.  desudat  vel  diffundit  Put.  Petav. 
pr.  IVIed.  sec.  desudat  vel  diffudit  Lov.  annes,  aiit  annos  cod.  Barth. — 305 
prada  Vat.  sec.  jamjam  Vat.  qnart.  Pctav.  pr.  a  m.  pr.  non  jam  Oxon.  pr. 
jam  nu7\c  Farn.  Med.  qnart.  Exc.  Gcvart.  Leid.  nunc  pcr  sceaUa  vivit  Lov. 
singula  vel  sivcula  Reg.  Oxon.  pr. — 306  ceplis  Leid.  sec.  Et  Farn.  Petav.  pr. 
a  m.  pr. — 307  ardit  duo  Vat.  Bonon.  ThoJos.  Pat.  tres  Ambr.  Reg.  Pnt.  tres 
Pefav.  dno  Heins.  quatuor  Med.  Mazar.  Exc.  Pat.  rec.  et  Gevart.  Sched. 
Gud.  ed.  Vicet.  audct  dno  Vat.  Rott.  Florent.  Med  sec.  Exc.  La^ti.  ardet  vel 
audet  Put.  Lov.  ambo  Moret.  leges  Exc.  Pat.  rec. — 308  A'a/n  duo  Vat.  Oxon. 
ni.  s.  Jamque  Getos  vet.  Gyr.  Vat.  pr.  a  m.  sec.  Exc.  Lncens.  sec.  Pric.  et 
Exc.  La;ti,    monet  Leid.  pr.  Exc.   Lncens.   pr.    Traciamque  Farn.    receplat 

NOTiE 

posifa,     tenensqnc    omnium    animos  304  Pcslem  Stygiani]  Tanta  est  tam- 

snblimes  atque  erectos,  qnasi  avide  qne   letalis   illa    pestilentia,    nt    ex 

expcctantes  eveutum  certan)inis.  Styge  fluvio  Interorum  orta  esse  credi 

Sed  moribus  impar']  Pngna  fuit  dis-  possit:  cttv^,   a-nh  rov  aTvyelf,  odissc, 

similis,  moribiis  inaequatibus,  seu  in-  quasi  sit  fluviiis  odii. 

aequalitato   virtutum    Stilichonis,    ac  308  Gentes'\  Exteras,  sacris  Roma- 

vitiorum  Rufini.  nis  non   iiiitiatas:    hoc  autem   dicit 

302  Primos  pecudum  depascitur  ar-  Poeta,  (luod  Rhadagaisns  ciim  dncen- 
lus']  Forsan,  quia  pecudes  ad  pastum  tis  Scytharuni  et  Gothoiuin  inillibus 
abjecta;  citius  peruicioso  ferraj  halitu  in  Italiam  a  Riifiiio  e\citus  fuerit; 
atflantur.  hic  a  Stilichone  captus  est,  ejusquo 

303  Ventis  perustis]    Austris  nimis  exercitus  deletus. 

BEStuantibus,  et  ideo  letiferis.  Histrum}   Popnlo?  qui  accohint  Is- 


IM    RUFINUM    LIB.    I. 


127 


Auxilio,  tradilqiK'  suas  hostilibus  arinis 
Rcliqr.ias  :  niixtis  clescendit  Surniata  Dacis. 
Et  qui  cornipedes  iu  pocula  vulnorat  audax 
jMassas>etes,  ca^samque  bibcns  M;votin  xVlanus, 
Membraque  qui  ferro  i^aiidct  piuxisse  Gelonus, 
Rutino  collecta  manus.     Vetat  ille  domari, 


310 


criKlelitatis  su<v  telis  iiiimicis:  Sarmala  descenilit  cum  Dacis  junctis,  et  IUassa' 
^etes  aniinosui,  qui  saHciat  eqims  stios  ad  bibendnm,  et  Alanus  polans  fllcBotida 
fractam,  ac  (>ekini,  qui  gestiuiU  ferro  notare  faciein  snain  ;  bie  caterca  suiit  con- 


Bonon.  Ambr.  sec.  Moret.  sec.  Floreiit.  diio  ^Med.  Farn.  Exc.  Lapt.  ed.  Vicet. 
retemptat  Pat.  dtio  Amhr.  Med.  tei  t.  tres  Vat.  Pric.  Oisel.  Sclied.  Gtid.  Exc. 
Luceiis.  pr.  Var.  LL.  <  d.  Aiitv.  receptat  vel  retemptat  Lov.  retentat  .Med.  quart. 
«luoOson.  duo  Leid.  Iliins.  Reg.  Tliiiaii.  Mazar.  Pctav.  pr.  Exc.  Gevart.  re- 
ceptat  vel  rctenlat  \at.  pr.  Moiet.  pr.  Petav.  pr.  Heiiisius  ad  confirmandani 
viilgataiii  r('ce/)<<(f  asciipserat  lociini  ex  Laiid.  Sereii.  58.  '  Namfjue  aliit^entes, 
qua;-  fiedere  Ronia  recepit :'  sed  imit.isse  sententiam  videtur:  nam  ascripserat, 
V.  Codd.  Scythiumque  retentat :  de  qiio  verbo  vid.  Casaiib.  ad  Hist.  -Aiig.  p.  43. 
sic  '  retentare  e\ercitus'  Hist.  .Auj;.  p.  82.  I.  4. — 309  traditque  Pric.  Rott. 
Exc.  Lncens.  traxitqite  Oisel.  E\c.  L-jeti,  et  Pat.  i  cc.  pro  var.  lect.  cd.  Parm. 
et  Vicet. — 310  accendit  'i'huan.  decedit  vel  descendil  Petav.  pr. — 311  audax 
vel  atroa  Rott.  prwlia  vel  pucula  Moret.  pr. — 312  ccpsamque  Exc.  Lucens.  sec. 
patriamque  duo  Vat.  Ainbr.  tert.  Tliolos.  'riiiian.  Exc.  Lani  :  leliqui  patrium- 
tjue.  bibit  Floreiit.  HIcFotin  diio  Vat.  Med.  fiiiart.  Exc.  Laeti  et  Lucens.  pr. 
Oxon.  Leid.  Micotus  Orontem  Farn.  Pric.  Oisel.  m.  pr.  Moiet.  sec.  Pat. 
Mazar.  ed.  Paim.  \'icet.  et  F^xc.  Cod.  Rlieiii.  Hlteutin  Alanus  vel  Maotis 
Orontem  Put.  Mautin  Alanus  Mod.  sec.  Mceutina  Alanus  Pal.  nnde  Heinsius 
li-' '^it  Mtcotida. —  313  iiressisse  Med.  tert.  nnde  /j«na-me  conjiciebat  Heinsiiis, 
iit  et  unus  Bartli.  Gelonos  Bonon. — 314  collatu  tres  ^at.  Pal.  .Med.  tert. 
Tliiian.  laiiinr.  cum  lata  marg.  Isingr.  conlecta  Exc.  Lasti.  collata  vel  collecta 
Reg.  Petav.  pr.  duo  Oxon.    coltata  probare  visus  Hciiijius,  quod  tirmabat 


NOTvE 


trum,  seu  Danubium,  fluvium  Eiiropse 
iiiaximiim. 

.'^cythiam]  Vastissima  est  livrc  re- 
gio,  partini  in  iMiropa,  partim  in  A- 
sia. 

310  Reliquias  shua]  Reliqiiias  siia» 
crudelitatis,  lioc  est  Romaiios,  qui 
ejiis  sa?vitiam  evaserant. 

Desccndit  Sannala^  Sarmatac  et 
Dacisiint  popiili  Scptemtrionales,  qtii 
regiones  monianas  babitant,  et  ideo 
diciintiir  desceiuiere  :  qnid  quod  ea 
qiiae  vergiint  ad  .Scptemtrionem  di- 
cunttir  altiora  .•" 

312  Massagdes]    Massagcta;    sunt 


populi  Scythiaj  Asiaticip,  nltra  mare 
Caspitim  :  bi  sanguinein  eqiiinum 
lacie  mixtuin  bibere  soleiit. 

Micotin]  Paludem,  qiia;  est  supra 
Pontiim  Eiixinum. 

Alanus]  Alani  sunt  popiili  accolas 
paludis  Mffotidis,  qni  aquas  biijus 
paludis  glacie  concretas  ca?dunt, 
franguntque,  fractasquc  bibiint. 

313  Gelonus]  Geloni  Scytbiae  po- 
pnli,  qui  faciem  pingebant,  et  notis 
seu  stigmatis  ferio  inustis  deforma- 
bant,  ut  terribiliores  in  praelio  vide- 
rentiir. 


128  CL.    CLAUDIANI    II I. 

Innectitqiic  moras,  et  con^ma  tempora  differt.  315 

Nam  tua  cum  Geticas  stravisset  dextra  catcrvas, 

Ulta  ducis  socii  letum,  parsque  una  maneret 

Debilior,  facilisque  capi :  tunc  impius  ille 

Proditor  impcrii,  conjuratusque  Getarura 

Dislulit  instantes,  eluso  Principe,  pugnas,  320 

Hunnorura  laturiis  opem :  quos  affore  belio 

Norat,  ct  invisis  mox  se  conjungere  castris. 

Est  genus  extremos  Scythia?  vergentis  in  ortus 
Trans  gelidum  Tanain  :  quo  non  delbrmius  ullum 

vocatcB  a  Rufino:  ille  Stilicho  prohihet  has  tinci,  et  implicat  morns,  ac  procrastinat 
in  temptts  conveniens.  Etenim  cum  mnnus  tua,  vindicans  mortem  ductoris  amici, 
superavisset  exercitum  Giticum,  el  unu  ]Hirs  esset  infirmior,  et  facilis  expugnatu, 
tunc  ille  proditor  Reip.  Riifiiiiis  sceitratus,  ct  conspirans  cum  Getis,  Imperatore 
deeeplo,  procradinavit  praiia  impendentia,  adjuncturus  auxilia  Hunnorum,  quos 
scicbat  vcnturos  ud  pugnam,  et  statim  sese  juncluros  catervis  inimicis.  Hunni 
sunt  natio  Scytluic  tendcntis  in  Iractus  ultimos  Orientis  ullra  Tanain  frigidum : 


loco  Lucani  1. 1.  [477.]  '  Ipsuni  onines  aqnilas  coUataqne  signa  ferentem,'  &c. — 
316  Jam  Aled.  quart.  qui  et  congestas  pro  Geticas  exliibet.  traxisset  vel  stravisset 
Oxon.  pr.  dextra  cutervas  Kxc.  Lucens.  sec.  dcxtera  turmas  quatuor  Vat.  Pal. 
Farn.  Vnr.  Rott.  Oisel.  Exc.  Lreti. — 317  victa  duciss.  lcto  Petav.  sec.  a  m.  sec. 
vita  Var.  LL.  od.  Autv.  a  ui.  pr.  cumqne  una  Moret.  pr.  a  m.  pr. —  318  tuncprodi- 
tor  illa  Impius  onmei,  Mss.  E\c.  LLtti.Gevart.  Var.  LL.  ed.  Antv.  Ald.ed.Parm. 
Vicet.  Ald.  etColin.inarg.Morin. — 320<«rHiaspro;)»ifnasTh!ian. — 321  Hunorum 
Bonon.  Put.  Thuan.Petav.  pr.  Floreiit.  Meii.  scc.  laturus  Florent.  a  in.  sec.  al- 
laturus  PuL  Med.  dno  Heins.  Petav.  tert.  Leid.  pr.  Oxon.  sec.  Moret.  pr.  Exc. 
Gevart.  Var.  Lect.  ed.  Antv.  ablaturus  Petav.  sec.  a  m.  pr.  opes  Pat.etFarn. 
qui  et  quos  ignorat. — 322  novcrat  invisis  ed.  Vicet.  dextris  Moret.  pr.  quod 
prohat  Heinsius  asciipfo  loco  ex  ii.  in  Kiif.  368.  conjungeret  hnstis  vel  con- 
jungcre  castris  Vat.  pr. — 323  Ast  Vat.  qiiart.  gens  Moret.  pr.  Keg.  Petav. 
sec.  gens  vel  genus  Oxon.  pr.  et  Re^'.  pro  var.  lect.  Austros  Var.  LL.  ed. 
Antv.  a  lu.  pr.    extrcmum  Ortum  Moret.  sec. — 324  Tanuin   Ald.    Tanaim  Bo- 

NOTiE 

316  Geticas']  Getaj  sunt  populi  in      a  Rufino  colaphum   modis    omnibus 
Scytliia  Eiiropaea  :  horum  opes  vlcto-      ulcisci  tentabat. 

ria  Stilichonis  attritie  suut  ;  idcoqiie  321    Ilunnorum  laturns  openi]     Cum 

una  iila  jtars  erat  debilior,  et  noii  dif-  Ruiinus  oppressus  est,  proximi  erant 

ficili  neaotio  poteiat  penitus  deleri,  Hinini,  et  credebantur  ab  eo  acciti. 
vel  uno  certamine  ;  sed  proiiitor  Ru-         322  Invisis  castris']     Catervis  Geta- 

finus,  eluso  Imperatore  Arcadio,  dis-  runi,  inimicis  Impciio  Romano. 
tulit   j)r;v,!ium    consulto,   ut    possent         323  Ea*  ^eniis]  Hunni  scilicet  ultra 

Hunni  se  Jungere  Getis,  eosque  clade  paludem  Mveotidem  habitantes. 
afflictos  recreare.  Scythitel     Ex  Scythia   venere  Go- 

317  Ducis]    Dux    erat    Promotus,  tlii,  Aiani,    Heruli,    Gepidi,  Hunni, 
Stilichonis  amicus,  qui  impactumsibi  Gotlmui,   Cayci,  qui  Imperium  Ro- 


IN    RUFINUM    Llli,    I. 


Ui) 

325 


Arctos  alit :  turpcs  habitus,  obscoenaque  visu 
Corpora;  mciis  duio  uuiuiuain  cessura  labori. 
Pia^tla  ( ihus,  vilaiida  Ceres,  tVontcmque  secari 
Ludus,  ct  occisos  pulchrum  jurare  parentes. 
Nec  phis  nubigenas  duplex  natura  biformes 


(]ua  natione  kaud  ullum  itulrit  Uisa  cruileliorem :  facies  liujus  &nnifad(e,  el  cor- 
■pora  iurpiua.spcctu  :  animus  nuitquam  frauf^endus  lahore  «^rari.  Alimenttun  ex 
rapimi ;  punisfuiiiemlus  est,  et  loluiitas  est  os  lacerari,  el  iiluriusum  <'.vf  jurare  per 
yulrcs  inlerfcctos.     ycquc  natura  fcemina  magis  accummodavit  Ccutuitros  bimcm- 


non.  Florent.  duo  Med.  tres  Vat.  Pal.  Farn.  Oisel.  jNIazar.  Petav.  pr.  Utjuidum 
Pric.  Exc.  Pat.  rec.  tpia  non  famosius  Ues^.  f<imusius  \nt.  se<;.  Pric.  ()natuor 
Med.  Lov.  Moret.  sec.  IJonon.  Tliolos.  Pat.  tres  Anibr.  Keg.  Put.  tres  P(  tav. 
Tliuan.  Exc.  Cevart.  et  Lucens,  sec.  Ald.  animositts  Florent.  Vat.  Livin. 
animosius  \e\  fatnosiusX&t.  pr.  formosius  0\sc\.  violentius  ;Ma/,ar.  deformius 
ed.  Parni.  Exc.  Pat.  rec.  a  nr.  sec.  et  Lieti.— 325  Arcios  hahet  ed.  ^  icet.  et 
Exc.  Pat.  rec.  tttrpcsXdX.  pr.  vet.  Uyr.  Vat.  Livin.  E\c.  Lnctiis.  scc.  tristes 
tres  Vat.  Pai.  Farn.  Pric.  Exc.  LaUi.— :i2G  gens  .Mcd.  tert.  ditra  Farn.  dolori 
Rott.  Florent.  Leid.  Ald. — 327  secari  Vat.  pr.  niar^'.  I^insr.  Exc.  Lucens. 
secare  Put.  Keg.  Mazar.  tres  Pctav.  Jled.  pr.  Incert.  Heins.  Boiion.  Pat. 
Tholos.  duo  Anihr.  vet.  Gyr.  Moret.  sec.  Oxon.  j)r.  duo  Leid.  quatuor  \'at. 
OiseL  Exc.  Lieti,  et  Var.  LL.  ed.  Antv.  fratretwjuc  secttre  Pal.  Faru.  Ambr. 
pr.  Med.  pr.  unus  Heins.  Oxon.  pr.  Thuan.  Ald.  Exc.  Gevart.  frontcmtiue  vel 
fratremqtte  secare  Oxon.  pr.  frontemque  vel  fratrcsque  secttre  Florent.  Exc. 
Lani.  fratresque  ccecare  Med.  quart.  fratrcsque  secare  ed.  Parrn.  Vicet.  frti- 
tremtiue  necare  \ia.  (juart.  Rott.  Med.  sec.  fnttresque  necare  Isingr.  fvunlenuiue 
secare  \e\  fratremque  necare  Lov. — 328  Lusus  Bonon.  Exc.  Lucens.  occiso  l'ai. 
fi<ure  Pric.  jurare  \e\jugittare  Reg.  duo  O.xon.  per  enscs  pro  parentes  Moret. 
sec.  a  m.  pr.— 329  JSon  Florent.  Med.  sec.  Pal.  Mazar.  hiformes  Put.  Reg. 
Thuau.  Bonon.  Pat.  Mazar.  Lov.  duo  Ambr.  tres  Pet.  Moret.  sec.  Ald.  ct 


NOT.E 


luanum  sa<pius  afflixenint. 

324  Tanain'^  Hic  est  fluvius  Scy- 
thije,  pxtremus  Asia?  et  Europac  ter- 
ininiis,  viilgo /)on :  se  exonerat  iu  pa- 
ludem  Meeotidem. 

Deformius]  Geuus  deformius,  et 
niagis  intauiatum  sua  crudeiitate. 

325  Arctos']  Ursa,  sigiuuu  coiieste, 
siiiiiitur  pro  .Septemtrione. 

Turpcs  hahitus]  Facies  notis  seu 
stigmatis  iuusta;  ad  horrorem.  Mos 
ille  notus  Barbaris,  invisus  Komauis, 
qui  notis  fredabant  tantuiii  calumnia- 
tores,  delatores,  servos. 

327  Prada  cibu.s]  Vivebant  rapto. 

Vitanda  Ceres]  Haec  Dea  tVugum 
est,  ponitur  pro  pane,  a  quo  abstinc- 


Delj>h.  et  Var.  Clas. 


bant,   herbarum    radicibus    et  seiui- 
criida  carne  vescentes. 

rroiitem  secari]  Fronteni  uotis  et 
stigmatis  inurere.  Alii  legiiut  fra- 
iresque  necarc. 

328  Occisos  parcntes]  Qiios  ipsi  oc- 
cideraut;  id  (iiiod  faciebant  ScytiiiP, 
ut  testis  Plutaiclius  iu  oiatione  de 
fortuna  Alexandri,  qiii  eos  dedocuit 
tani  ferinam  crudelitateni. 

Jurare  parcntes]  Jiirare  per  defunc- 
torum  unibras  familiare  antiqiiis. 
Mos  manavit  ex  Spartanis. 

329  Nec  plus]  Non  magis  Centauri 
equis  juncti  eraiit,  quam  Hunni  as- 
suetiidine  equitandi. 

Nuhisenas]     Ccntauros    natos    ex 


Claud. 


130  *  CL.   CLAUDIANI    III. 

Cognatis  aptavit  equis :  acerrima  nullo  330 

Ordine  mobilitas,  insperatique  recursus. 

Quos  tamen  impavidus  contra  spumantis  ad  Hebri 

Tendis  aquas,  sic  ante  tubas  ferrumque  precatus : 

Mavors,  nubifero  seu  tu  procumbis  in  Hgemo, 

Seu  te  cana  gelu  Rhodope,  seu  remige  Medo  335 

Solicitatus  Atlios,  seu  caligantia  nigris 

Ilicibus  Pangaea  tenent,  accingere  mecum, 

Et  Thracas  defende  tuos  :  si  laetior  adsit 

bres  equis  similibus :  celeritas  promtissima  est  huic  nationi,  et  reditus  inexpecfati. 
Adversus  quos  Hiiniios  nihilominus  progrederis,  o  Stiliclio,  intrepidus,  prope 
undas  Hebri  spumosi,  ita  orans  Deiun  ante  clangorem  et  pugnam :  o  Mars,  sice 
tu  habitas  in  Hcemo  alto,  site  Rhodope  alha  nive  possidet  te,  sive  Athos  vexatus 
a  Medis  remigantibus,  sive  Pangcca  obscurata  quercubus  opacis  habent  te,  para  te 
mecum,  et  tutare  Tliraces  tuos:  si  successus  gloriosus  veniat,  ditaberis  quercu  ornata 


Exc.  Gevavt.  biformis  Vicet.  et  Parm.  bimembres  al. — 330  aptarat  Farn. — 
331  nobilitas  ed.  Vicet.  inspiratique  Ambr.  tert.  Leid.  pr.  a  m.  pr.  infrenati- 
que  Ambr.  sec.  i-eccssus  Florent.  insperatique  legit  Heinsius.  vid.  1.  ii.  in  Ruf. 
372. — 332  impavidus  ita  vet.  Gyr.  Vat.  Livin.  Exc.  Lucens.  impavidos  Amb. 
tert.  Aid.  et  ed.  Vicet.  Ebri  Farn. — ^333  tendit  Pal.  Leid.  sec.  Exc.  Laeti  a  m. 
pr.  Edd.  Ald.  Isingr.  Colin.  Gryph.  et  al.  tendis  reliqni.  aciemque  Vat.  pr. 
vet.  Gyr.  Heins.  Vat.  Livin.  Exc.  Lucens.  sec.  ferrumque  vel  aciemque  Piit. 
yrofatus  INIed.  quart.  Exc.  Lucens.  pr. — 334  nubifero  Vat.  sec.  pinifero  Ambr. 
sec.  Hemo  Var.  LL.  ed.  Aatv.  jEmo  Gesner. — 335  Seu  te  Var.  LL.  ed.  Antv. 
SeutuMed.  sec.  duo  Petav.  Medo  PwX.  Mazar.  duo  Vat.Ambr,  pr.  Exc. 
Laeti.  nondum  Pal.  Med.  pr.  Mcedo  Ald.  nudo  vel  Medo  Lov.  TU«an.  Med. 
sec.  Vat.  quart.  nudo  reliqui  Mss.  Exc.  Lseti  et  ed.  Vicet.  Puim. — 336  apex 
pro  Athos  Pric. — 33S  Sed  Incert.  Heins.    Thrachas  Oxon.    Thrachos  Farn. 

NOT.E 

Ixione,  et  nube  supposita  a  Jove.  334     Nubiferol       Heemo    Thracias 

Biformes^     Formam    euim    partim  monte,   ita  excelso,   ut  nubes  ferre 

hominum,    partim   equorum    habere  videatur. 

Centauri  dicebantur.  335  Rhodope^  Mons  itidem  Thraciae 

330  Accrrima]  Hunnis    tam  prom-  tectus  nivibus. 

ta  erat  celeritas,   etiam  sine  ordine,  Bledo']  Medi  populi   Asiae,  Xerxis 

ut  in  pugna  cum   fugisse   crederes,  imperio  subditi. 

statim  pra?ter  opinionem  redirent.  336  Athos]  Mons  Tiiraciae,  qui  ae- 

332  Hebri]  Fluvius  est  Thracite  quatus  a  Xerxe,  et  velificatus  credi- 
turbidus  et  rapidus,  ab  Hebro  tus  est ;  hoc  est  perforattis,  nt  hac 
Cassaiidri  Regis  filio  novercam  immisso  mari  classis  in  Grasciam 
fugieute,  ibique  meiso  :  olim  Rhoin-  transiret. 

bus.  337  Pangiea]  Pangeeus  mons  inter 

333  Ante  tubas]    Aute   claugoreni      Tbraciam  et  Macedoniam. 
tubarum.  338  Thracas]   Thracia  ferax  homi- 


IN    RUFINUM    LIB.    I.  101 

Gloria,  vestita  spoliis  donabcre  quercu. 

Audiit  illa  pater,  scopulisque  nivalibus  liaimi  340 

Surgit,  et  hortatur  celeres  clamore  ministros  : 

Fer  galeam,  Bellona,  mihi,  nexusque  rotarum 

Tende,  Pavor  :  frajiia  rapidos,  Formido,  jugalas. 

Festinas  urgete  manus  :  meus  ecce  paratur 

Ad  belhnn  Stilichon,  qui  me  de  morc  trop^eis  iM5 

nitat,  et  hostiles  suspendit  in  arbore  cristas. 

exuiils.  Pulcr  Mars  exaudii-it  has  preces,  et  exsurg^it  ex  riijnbus  geliilis  IJitmi 
atqiie  excitat  voce  satcUites  siios  veloces,  sic  loquens  :  O  Bellonu,  uffer  milii  cassi- 
detn:  cl  tii,  o  Favor,  accommoda  vincularotarum:  tn,  o  Formido,  iii/rana  equus 
pracipites:  movete  manus  celerrimas.  En  StiUcho  meus  accin^itur  ad  pralium : 
qui  Stilicho  jjro  consuetudine  locupletat  me  tropais,  atque  atloUit  in  quercu  gakas 


stratos  Vat.  quint. — 310  ille  Vat.  sec.  ista  Farn.  IVIoret.  sec.  speculisque  Lov. 
a  ni.  pr.  scopulosis  vallihus  Pric.  spoliisquc  Rolt.  in  vallibiis  Moret.  pr.  a  ni.  pr. 
duo  Vat.  Tiiuan.  a  ni.  pr.  Hami  Mss.  et  Varr.  LL.  cd.  Antv.  harcns  Mazar. 
— 341  Surgut  ;Med.  sec.  a  in.  pr.  celeri  Vat.  pr.  Anihr.  sec.  Exc.  Laeti.  scr- 
mone  Pric.  Sinone  Exc.  Voss. — 342  nexusquc  onines  meliores  INIss.  Exc.  Ge- 
vart.  et  Lucens.  sec.  nexitque  Ald.  ed.  Parni.  Vicet.  Isingr.  Crypli.  al.  nexus- 
que  \e\  fulcesque  Vctav.  pr.  Leid.— 313 /r<'«a  Med.  qnart.  E\'c.  Lncens.  pr. 
frenet  quat.  Vat.  Pal.  Pric.  Rott.  Oisel.  ed.  Isingr.  rapidosfrcnct  Vat.  Livin. 
Exc.  Lieti,  ed.  Parni.  "\'icet.  Ald.  tcpidos  Vat.  pr.  a  ni.  pr.  rabidvs  Vat.  quint. 
rapidos  vel  trepidos  Put.  trepidos  inarg.  Isingr.— 344  fcstirus  Pat.  urgere  Vat. 
quart.  ^icet.  et  paratus. — 34.5  ad  bella  Petav.  sec.  a  m.  pr.  SlilicuXait.  sec. 
Farn.  Stilichon  Exc.  Lati,  Rott.  Var.  LL.  ed.  Antv.  Stilicho  seniper  Gesner. 
StiUcon  reliqui  onnies,  Exc.  Gevart.  et  Lucens.  sec. — 340  ordine  pro  arborc 
Ambr.  pr.  a  m.  sec.  dictat  Leid.  sec.  ditet  et  suspcndat  legit  Heiiisius,   uti  et 


NOTjE 


num  bellicosornni,  ct  ideo  Marti 
sacra  credita  est,  et  dicta  Tcrra  Ma- 
vorlia,  Martis  patria. 

339  Vestita  spoliis^  Intelligit  tro- 
paeum,  quod  erigebant  post  tiigam 
Iiostium,  decisis  (|uercus  raniis,  et 
exuviis  superimpositis. 

341  Clamore  ministrosl  Clamore 
gandet  Mars,  habetque  sattllites  Hel- 
lonam,  Pavorem,  Fovmidinem. 

342  BcUona^l  H;vc  auriga,  inimo 
aut  soror,  ant  conjux  Martis  fingitur. 

Nexusque  rotarum  tende']  Hoc  est, 
iiecte  vinclis  capita  extrema  axis,  et 
his  alliga  fraena  equorum ;  sic  eHim 
olim  alligabantur. 


343  Pavor,  Formido']  Sunt  tamuli 
comitesque  Martis. 

Jitgales]  Eqnos,  qui  siib  eodem  ju- 
go  trahtint  currum. 

344  Festinas  itrgcte  vianus'\  Urgc- 
lc  et  matnratc  rcm  manu  celeri : 
hoc  est,  testinate  ecpios  jungere,  ct 
aptare,  ut  Slilichoni  ad  bella  eunti 
me  comitem  prabeam. 

345  Tropa:is\  'AttJi  t^s  TpoiTTjy,  afu- 
ga  hostium ;  post  quam  fugam,  Tpo- 
Tra^ov,  tropaum,  hoc  est  spoHa  suspen- 
debantur  in  arbore  aliqiia,  ct  praescr- 
tim  in  quercu. 

346  Crisias]  Galeas  cristatas  ;  sed 
hic  de»iignantur  qusccunKiue  spolia. 


182  CL.    CLAUDIANl    IH. 

Communes  semper  litui,  communia  nobis 

Signa  canunt,  junctoque  sequor  tentoria  curru. 

Sic  fatus  campo  insiluit,  lateque  fugatas 

Hiuc  Stilichon  turmas,  illinc  Gradivus  agebant,  350 

Et  clypeis  et  mole  pares.     Stat  cassis  utrique 

Sidercis  hirsuta  jubis,  loricaque  cursu 

yEstuat,  et  largo  satiatur  vuhiere  cornus. 

inimicas.  Tuba  ea:dem  perpetuo,  dant  tiobis  eadem  signa  pugnae,  et  curru  con- 
juncto  comitor  tabtrnaculum  ipsius.  jNIais  ita  locutus  exiluit  iii  arenam,  et  hinc 
Stilicho  premehat  cohortes  expulsas  longe,  itlinc  Mars  piemebat,  ambo  similes  et 
scutis  ct  magnitudine.  Uterqite  habet  guleam  horrentem  cristis  ardentibus,  et  IhO' 
rax  fervet  agitatione,  ct  hasta  saiuratur  muttis  plagis.     Interim  Megcera  violen- 


vs.  374.  ex  veteri  Cod.  '  Qul  subigat  IMedos  et  cuspide  proteiat  Indos.' — 348 
cunanl  Tliolos.  victoque  Petav.  tert.  vinctoqne  vel  junctoque  Moret.  sec.  simul 
]n o  sequor  Amhv.  pr.  S((/w«rTbuan.  et  Vat.  pr.  a  ni.  pr.  vestigia  Pet&v.  pr. 
Leid.  vcsligia  cursu  vet.  lib.  ap.  Delr.  tentuiia  vel  vesiigia  Keg.  duo  Vat. 
Oxon.  pr.  curru  tres  Vat.  Med.  teit.  Lseti  et  Pat.  rec.  curru  vel  cursti  Put. 
cursu  reliqui  omues. — 3 19  insiluit  ineliores  oinnes  et  Exc.  Lucciis.  sec.  iyisiliit 
duo  Moret.  Exc.  Laiti  et  Ald.  fiigatas  E,xc.  Lucens.  pr.  fugantes  Exc.  Pat. 
rec.  ct  LEKti,  ed.  Parm.  et  Vicet.— 330  Stilico  Lov.  Slilicon  Vat.  quinque, 
Florent.  Oisel.  Stilichon  Vat.  pr.  pro  var.  lect.  Mazar.  Petav.  sec.  titrbam 
Var.  Lect.  ed.  Anlv.  turmas  scripti  onincs,  Exc.  Gevart.  Lucens.  pr. 
et  ed.  Vicet.  itlic  ed.  Panu.  Grandtcctts  marg.  Moriii.  ugebat  tres  Vat. 
Farn.  Exc.  Laeti.  agcbant  reliqui  et  Exc.  Gevart. — 351  et  amore  Tiiuan. 
Faru.  Pric.  Amljr.  pr.  Moret.  pr.  et  Vat.  Livin.  7nore  duo  Vat.  duo  Pet. 
Floreiit.  Put.  Mazar.  Pat.  Kott.  Oisel.  Med.  tert.  et  sec.  a  m.  pr.  unus 
Heins.  mole  vel  more  Keg.  Pctav.  pr.  u  m.  pr.  mole  vel  amore  Med.  sec.  Pe- 
tav.  pr.  Heinsius  notaverat,  posse  quoque  legi,  Et  cliiieis  cl  honore  pares.  ut 
lib.  II.  de  Rapt.  Proserp.  vs.  38.  '  Nec  membris  nec  lionore  ininor.'  in  ore 
Leid.  pr.  ntrisqiie  tres  Vat.  Lov.  Florent.  Reg.  Put.  Oxon.  sec.  Leid.  pr. 
Kott.  Oisel.  tres  Petav.  Tliolos. — 352  comis  pro  jubis  Pric.  Med.  tert.  Exc. 
Cod.  Rheiii.  Exc.  Voss.  jnhas  \'at.  pr,  a  m.  pr.  uude  Heinsius  conjicit  Side- 
rcas  hirsiitajulMis.  ciirsum  Tliolos.  cursu  .  .  ,  erasa  iina  litera  Vut.  pr.  iit  appa- 
reat  cursnm  fuisse,  qiiod  probabat  Heinsius,  qui  hic  monuit,  similiter  se  in 
Piudentii  ioco  cx  Ms.  Put.  restituisse  tcstuut  sitim  p.  142.  curru  Leid. — 
353  extuat  \icct.  Parin.  etAld.  io?jg-o  Mazar.  Exc.  Gevart.   san guine  Thaan. 

NOT.E 

348  Signa  canunfl    Daut  signa  ad  viros  principes  aliis  proceriores,   ob 
pugnam  suscipiendam  :  et   id  desig-  sapientiain  et  virtutcm. 

nat  Stilichoni  Martem  semper  liapsis-  Stat  cussis']   Galea  stat,  haeretque, 

se   couiitem;    ideoque   non  iiiterrup-  qiiasi  ipsa  miiiitans  :  hirsuta,  nam  an- 

tum  fuisse  ipsius  victoriariim  cursum.  tiqui  g;ileas  pellibus  hirsutis  ad  ter- 

349  Cumpo  insiluit^    INIars   in   cain-  rorcm  armabant. 

pum  insiliiu,  iu  arenam,  in  apquor.  352    Sidereis]    Cristis  ardentibus, 

351  Mole]  Alagiiitudiiie  pares  Mars  instar  sideiis. 

et  Stilicho,  quasi  hic  habeat  aliquid  Cursu  astuat]  Fervet  ob   agitatio- 

divinitatis.      Dcos    antiqui    humaiia  nem  ciirsus. 

specie  uiajores   exhibebaut ;    ita   et  353  Saliatur  vulnere  cornus]    Hasta 


IN    RUFINUM    LIB.    I.  133 

Aciior  intoroa  voto,  multoqiie  ]Mog(Tra 
Luxiiriata  nialo,  moe.stam  deprendit  in  arce  355 

Justitiam,  diroque  prior  sic  ore  lacessit : 
En  tibi  prisca  quies,  revocataque  sa^cula  rursus, 
Ut  rebare,  vigont.     En  nostra  potontia  cessit. 
Nec  locus  est  usquam  Furiis  :  hiic  lumina  flecte. 
Aspice  barbaricis  jaceant  quot  racenia  flammis,  300 

Quas  mihi  Rufiims  strages,  quantumque  cruoris 

tior  desidirio  succedente,  et  Insciviens  oh  muUin  calamitates,  invenit  in  Aula 
Astrceam  tristem,  et  prima  itu  provocat  hanc  voce  crudeli :  Ecce  Jiorent  tibi  otia 
antiqua,  cl  u'tas  a\\rea.ri'uor(ita  ilerum,  sicut  ci-edehas ;  ecce  potestus  nostra  abiit ; 
nec  locus  unquam  rcmaiui  Furiis.  Verte  oculos  huc.  Vide  quot  tirhes  prostrat^e 
Hnt  ignibus  Barburorum ,  quuntas  cades  Rujinus  edat  milii,  et  quantum  det  sau- 


Med.  qiiart.  Exc.  Lucens.  pr.  Exc.  Yoss.  satiatur  Exc.  Laeti.  saturatur  Vat. 
pr.  vet.  Gyr.  Exc.  Lucens.  sec.  cornus  Rott.  E\c.  Lncens.  pr.  coniis  dno  Vat. 
Reir.  Petav.  .sec.  et  pr.  a  ni.  pr.  ^lorpt.  sec.  Leid.  sec.  Tholos.  iMed.  qnart. 
Heins.  Exc.  La'ti,  ed.  Parm.  et  \'icet.  covus  vel  cornus  Lov.  Yat.  quart. 
Moret.  pr.  conus,  cornns,  vel  currus  Oxon.  sec.  curris  Leid.  m.  pr.  cumpus 
Thuan. — :5.54  vultu  Retx.  voti  legit  Heins.  tnultisque  J\f.  L.  malis  Vat.  pr. 
Florent.  E\c.  Laeti  et  Lucens.  pr.  multoque  malo  reiiqtii  omnes,  Exc.  Gevart. 
ed.  Parm.  ct  Vicet.  item  Yar.  LL.  ed.  Antv.  cuUuque  M.  mar<:.  Moriii. — 
35.5  monstruin  niarg.  ^lorin.  depend<:t  Oisel.  in  arcem  dno  Yat. — ioG  diroque 
prior  Vat.  pr.  veterr.  Gyr.  Yat.  Livin.  Exc.  Lucens.  sec.  atque  prior  vel 
hancque  Moret.  sec.  utque  prior  diiro  Le\(].  sec.  atque  p.  diro  \e[  diiro  Pat.  et 
Incert.  Heins.  afi/He /^rior  (/iro  reli<nii  ('odd.  Exc.  Gevart.  Laeti,  et  Lucens. 
pr.  Ald.  et  ed.  Vicet.  atqiie  prinr  sic  illum  Diva  lacesi^t  Tliuan. — 357  An 
Pat.  En  Tliolos.  fides  Med.  sec.  Mazar.  Moret.  sec.  Leid.  a  ni.  sec.  quifs 
vel  Jides  Petav.  pr.  renorataque  Vat.  pr.  Rerr.  Oxon.  pr.  Med.  sec.  Leid. 
scc.  Exc.  Gevart.  et  Lucens.  sec.  niarg.  Isingr.  renovafaque  vcl  revocataque 
Put.  Reg.  Oxon.  sec.  fcedera  ISIazar.  tempnra  unus  Heins.  secida  vai  tem- 
pora  Vat.  duo,  Reg.  Oxon.  pr.  rursum  Yat.  pr. — 358  vestra  Mazar.  cessat 
Petav.  pr.  certat  vel  cessit  Put. — 359  Son  Rottend.  Med.  sec.  nmquam  Pa- 
tav.  Ambr.  pi-.  Incert.  Heins.— 3G0  barhariis  Farn.  fnceant  Pal.  Med.  pr. 
tnilia  Oisel.  Leid.  pr.  Paf.  Mazar.  Med.  quart.  Exc.  Lucens.  scc.  Yar.  LL. 
ed.  Antv.  a  ni.  scc.  milia  vel  mcenia  Petav.  pr.  lumina  Yat.  pr.  a  ni.  pr.  unde 
Heinsius  conjiciebat  culmina. — 361  ccedes  Pat.    cludes  Leid.  sec.  uuus  Heius. 

NOT.E 

facta  ex  corno  arbore  «atiatur,  quasi  vel  in  arce  virtutnm  ;  ut  sapientia  in 

ipsa  hastu  avide  sanguinem    sitiret.  earundem  virtutum  arce  esse  dicitur. 

Esayas,  c.  31.  '  Gladius   Domini  re-  Platonis  ingenium  in  arce,  (|uia  emi- 

pletus  est  saiiguine.'  net. 

354  Acrior  interea]  MegiPra  facta  357  Sa-cula]  Aurea  scilicet,  et  Poe- 
insolentior  ac  violentior,  quod  quze  ta  per  ipsius  Furia^  os  blanditur  snis 
optaverat  de  Kufini  improbitate  suc-  Principil)us,  (ium  eoium  atati  ascri- 
cederent,  et  lasciviens  ac  triumplians  bit  sazcuiiim  anrenm. 

ob  scelera,  quae  ille  patrabat.  3G0  Barbaricis]  Irruptionibus  Hun« 

355  Arce]    In   Aula  Imperatoria  :  norum  barbarorum,  quos  Rufinus  ex- 


134  CL,    CLAUDIANI    III. 

Praebeat,  et  quantis  epulentur  caedibus  hydri. 
Linquc  homines,  sortemque  meara  :  pete  sidera :  notis 
Autumni  te  rcdde  plagis,  qua  vergit  iu  Austrura 
Signirer.     iEstivo  scdes  vicina  Leoni  365 

Jam  pridem,  geminaeque  vacant  confinia  Libra^. 
Atque  utinam  per  magna  sequi  convexa  liceret ! 
Diva  refert :  Non  ulterius  bacchabere  demens. 
Jam  poenas  tuus  iste  dabit :  jam  debitus  ultor 
Imminet :  et  terras  qui  nunc  ipsumque  fatigat  370 


guinis,  et  quanta  slrage  scrpentes  mei  jmscantur.  Desere  homines,  el  ineam  kccre- 
ditatem:  ascemle  calum:  refer  te  tractihus  cognitis  Autumni,  gua  parte  Zodiacws 
incUnat  versus  meriiUem:  domiciHum  Jinitimum  Leoui  cestifero  vacuum  est  dudum, 
sicut  et  termini  Librw  dupUcis.  Et  utinam  permitterttur  niilii  persequi  tc  per 
ccelum  supremum.  Dea  Jai{\tia.  i'espi>ndet :  O  insana  Megara,  haud  savies  um- 
pUus,     Mox  iste  iuus  Riifinus  nfficietur  suppUcio:jam  vindex  juslus  adest,  et 


Piilm.  Cod.  et  Exc.  Gevart.  in  Leidensi  pr.  versns  357.  et  358.  in  margine 
ascripti  erant. — 362  epulantur  Leid.  sec.  Esc.  Gevart. — 363  votis  Bonon. 
iwctis  Vat.  pr.  a  ni.  pr.  Pric.  a  ni.  sec.  noclis  marg.  Isingr. — 364  Autumnis 
Rott.  a  m.  pr.  tu  Ueg. — 366  geUda  cessant  Vat.  duo,  Isingr.  marg.  Morin.  ge- 
mince  vet.  Gyr.  ed.  Vicet.  gelidceque  racanf  Exc.  Lucens.  sec.  giUdceque  vacant 
vel  gelida  cessant  Reg.  geUdie  vel  gemincc  Exc.  La^ti  ct  Patav.  rec.  Jamdudum 
geUdcE  V.  egeUdcE  a\.  cessem  Tiiolos.  cessent  Kott.  Med.  sec.  E\c.  Lucens.  pr. 
— 367  connexa  ed.  Claver.  sed  vifiose. — 3C9  tuus  iste  dahit  Vat.  pr.  Rott. 
Vat.  Livin.  Exc.  Lucens.  sec.  dabit  iste  tuus  Vat.  duo,  Pal.  Farn.  Pric.  Oi- 
."^el.  Exc.  La^ti.  Ule  Farn.  Mazar.  Tholos.  Anibr.  pr.  cod.  Pulman.  istc  tres 
Vat.  Pal.  Farn.  Pric.  Oisel.  Exc.^L*ti.  bacchabere :  clemens  Vicet.— 370  emi- 

NOT.E 

civerat.  364  Qua  vergit  in  Atistrum  signiferl 

362  Hydril  Serpentes,  qui  pro  cri-  Qiia  Zodiacus  propendet  versus  Aus- 
nibns  ex  fllegaerae  capite  pendent.  truni,  Meridiauum   ventura,  lioc  est 

363  Sorteml  Terram  quas  mihi  sor-  versus  partem  Meridianam, 
teobtii;it.  3G6  Gemince  Libra;]  Habentis  duas 

ISotis   Autumni   tc  redde  plagis]  O  lances  a  staterae  jugo  a-qualiter  de- 

Justitia,  repete  tractus  Autumni  tibi  pendentes.     Libra  fortc  dicitur,  quia 

cognitos.     Virgo  qua;  est  inter  dno-  Sol  in  ea  cxistens  facit  dies  aequales. 

decim  signa  Zodiaci,  creditur  a  uon-  Alii  legunt,  gclidcc,  quia  tum  aer  inci- 

nullis  esse  Justitia  sen    Astrapa,    et  pit  frigescere. 

ideo  esse  iuter  Leouem  et  Libram,  367  Cunve.ra]   Cceli  convexitatem, 

quia  ad   bene  judicandum  opus  est  seu  curvationem. 

fortitudine,    qua?    per   Leonem  ;    et  368  Bacchabere]  Saevies  instar  Bac- 

aequitate,  qute  per   Libram  designa-  cliantum. 

tur.    Autumni  auteni,  quia  Virgo,  iit  369    htc   tuus]  Rufinns,  per  con- 

pote  ultima  signorum  iEstivorum,  ad  temtnm. 

Autumnum  vergit.  Dcbitus  ultor]    Debjtus  ac  destiua- 


IN    RUFINUM    MB.    i. 


135 


-^thera,  nec  vili  moricns  condetur  arcna. 
Jamque  aderit  la^to  promissus  Honorius  aevo  ; 
Nec  forti  genitore  minor,  nec  fratre  corusco: 
Qui  subiiiat  Modos,  qui  cuspide  proterat  Indos. 
Sub  juga  venturi  rcges:  calcabitur  aspcr 
Phasis  equo,  pontemque  pati  cogetur  Araxes. 
Tuquc  simul  gravibus  ferri  religata  catenis 
Expellere  die,  debcllatasquc  draconuni 
Tonsa  comas  imo  barathri  condere  recessu. 


375 


iste  qui  nunc  rexat  terram  et  ccrhim  ip<sum,  von  sepelietur  mortuus  etiam  in  pulcere 
ahjecto.  Mox  Ilonorius  promissus  Sieculo  hiiic  fortumito  veniet ;  Honoriiis  liaud 
inferioi  patre  generoso 'Yhcodosio,  neque  AvvmVio  fratre  illustri ;  qui  Honoriiis 
vincat  3Iedos,  qui  elidat  hasla  Indos.  Reges  in  servitutem  redigcndi  siint.  Ptiasis 
glaciatus  proculcabitur  equo  cjiis,  et  Araxes  adigetur  perferre  pontcm.  Et  tu,  o 
IVIega;ra,  revincta  vinclis  rig-idis  ferri  una  ejicieris  ex  tcrra  lucida ;  et  liabens 
rasos  crines  scrpentum  cdomitonun,  detruderis  in  latebras  profundas  Tarturi.    Tunc 


M€f  Vat.  quart.  qu(v  Pa\. — 371  moriens  viliTh[ia.n.  nonulli  Farn.  iionullaMed. 
quart.  E\c.  Liicens,  pr.  nec  vili  vel  nunc  siccaVnt. — S72  Namque  Med.  tert. 
— 373  forte  ^led.  quart.  non  fratre  Farn. — 374  subigit  Vat.  pr.  a  m.  pr.  et 
cuspide  Vat.  qnin(]ue,  Pal.  l'ric.  dno  Oxon.  duo  Leid.  Exc.  Laeti.  proterit 
Vat.  qiiart.  proteret  \aX.  qnint.  Pal.  Farn.  Pric.  KotC.  OiscL  Exc.  Laetl, 
Moret.  pr.  Oxon.  proleget  et  proteret  tres  Vat.  subigat  et  proterat  Exc. 
Lncens.  sec. — 37G  pacemque  Vat.  sec.  reliqui  pontemque.  Oraxcs  vel  Araxes 
Moret.  pr. — 377    ferro  Med,  quart. — 379    comas   quatuor  Vat.   Pal.  Farn. 


NOT^ 


tus  fato  vindex  criminnm  Rufini. 

371  ^lhera]  jEther  est  superior 
pars  aeris,  aTrh  tov  aWetv,  ardere,  quod 
a  nonnullis  ignis  ibi  reponatur.  Hic 
siimitiir  pro  ccelo. 

Nec  moriens  condeturl  Jacebit  inse- 
pultus,  qiiod   ultima  infelicitas   esse 


/rtdos]  Populos  Orientis. 

375  Aspcr  Phasis^^  Glacie  concretns 
fluviiis :  ex  Armenia  nascitur,  alluit 
Colchidem,  Euxinum  petit :  ab  boc 
dicuntur  Pliasiani. 

i7G  Araxes]  Fluvius  rapidus  Arme- 
niae:  hodie  illa   pars  quam  alluit,  di- 


credebatur,  nec  etiam    vili    tegetiir     citur  Persis  et  Parthia. 


pulvere.     Virgil.  '  Nos   animae  viles 
inbumata  infletaque  turba.' 

372  Jamque  aderit]  Quasi  divinitus 
immissiis  ad  liberandos  homines  a 
tali  portento. 

373  Corusco']  Glorioso  fiatre  Ar- 
cadio,  illustri,  et  micante  instar  si- 
deris. 

374  Medos]  Hi  popiili  sunt  in  Asia, 
alias  potentissimi. 


377  Religata  catenis]  Alludit  ad 
pacem,  quam  Theodosiiis  ante  obi- 
tiim  composuit,  et  qua  vigente  velnt 
vincta  remansit  ]\Iega;ra.  Sic  Vir- 
gilius  :  *  Furor  impius  intiis  Saeva 
sedeus  snj^er  arma,  et  centum  vinctus 
ahenis  Post  terguui  nodis,'  <!i:c. 

378  Expellere  die]  Expellerc,  ex 
orbe  lucido,  ex  locis,  ubi  dies  est. 

379  Tonsa]  Victarum  gentiuni  inia- 


136  CL.    CLAUDIANI    III. 

Tura  telkis  communis  erit :  tum  limite  nullo  380 

Discernetur  ager :  nec  vomere  sulcus  adunco 

Findetur  :  subitis  messor  gaudebit  aristis. 

Rorabunt  querceta  favis,  stagnantia  passim 

Vina  fluent,  oleique  lacus :  nec  raurice  tinctis 

Velleribus  quaeretur  honos :  sed  sponte  i-ubebunt  385 

terraerit  communis ;  tunc  campi  nuUis  diiidentur  terminis:  neque  ager  frangetur 
aratro  curto :  agricola  latalntur  spicis  subito  nascentibus.  Querceta  siillabunt 
tnelle:  vina  exundantia  fundentur  undique,  et  lacus  olei :  neque  splendor  uccersetur 
lanis  aspersis  purpura :  sed  greges  uttro  purpurasccnt ,  pastore  admirante,  et  per 


Piic.  Rott.  Leid.  pr.  Exc.  Laeti.  jubas  Oxon.  pr.  a  m.  sec.  ita  Gesner.  uno 
Leid.  pr.  trudere  Vat.  sec.  quod  Heinsio  placiiit  ad  Paneg.  Olyb,  et  Prob. 
vs.  112.  claudere  tres  Vat.  Pal.  Farn.  Pric.  Oisel.  condere  Florent.  Med.  sec. 
Petav.  pr.  Exc.  Cod.  Rlieni.  qiiod  amplecti  visus  Heinsius,  qui  ascripserat 
sequentia.  condere,  sic  et  condere  lumina  pro  claudere  apud  Ovid.  hinc  et 
condita  posterioris  gevi  scriptoribus,  de  qua  voce  vid.  Casaub.  ad  Hist.  Aug. 
p.  21.  et  Salnias.  p.  26.  conderefunus  Capitoiin.  pag.  30.  \.  5.  Haec  Heinsius. 
condere  vel  claudcre  Rott.  Put.  harathri  longo  Anibr.  pr.— 380  Tum  Reg.  Oxon. 
pr.  Petav.  sec.  Exc.  Lucens.  sec.  tunc—iunc  tres  Vat.  Pal.  Farn.  Pric.  Oisel. 
Exc.  Lffiti.  communis  vel  immunis  Petav.  pr. — 381  discernentur  Leid.  pr. 
admco  Vat.  quint,  Pal.  Exc.  La>ti  et  Lucens.  pr.  obunco  Vat.  duo,  Med. 
tert.  Oisel.  Leid.  pr.  Ambr.  sec.  Petav.  sec.  Exc.  Laeti,  ed.  Parm.  et 
Vicet.  abunco  Tholos.  Reg,  Petav.  tert.  abunco  vcl  adunco  Lov.  ab  unco 
Voss,— 382  scindetur  Med.  quart.  Exc,  Lucens.  pr.  frangetur  Leid.  pr.  Exc. 
Gevart.  messor  subitis  g.  Med.  quart.  Exc.  Lncens.  pr.  gaudebit  messor  Pric. 
— 383  favis  vel  favos  Vat.  pr.  Med.  sec.  passis  pro  passitn  Kott. — 384  oleoque 
Pat.  olimque  Vicet.  Heinsius  conjecerat  oleumque,  et  provocabat  ad  notas  in 
Epigr.  in  Jacobnm  inag.  equit.  ubi  e  septcm  Codd.  legit, '  Et  tua  perpetuo 
dolia  vinafluant.'— 385  honos  tres  Med.  Bonon.  Tiiolos.Lov.  Ambr.  sec.  duo 
Leid.  duo  Petav.  et  totidem  Heins.  honor  Vat.  pr.  Farn.  Rott.  Oisel.  Exc. 
Lasti.  ovis  Moret.  sec.  Iionor  vel  ovis  Reg.  Oxon.  pr.  Vat.  quart.  sed  ponte 

NOT^ 

gines  tonsae  in  triumpho  ducebantur:  nem  renovandam  esse  ait,  Imperanti- 

et  rasura  crinium   poena  civiiis  fuit.  bus  Arcadio  et  Honorio. 

Quot  olim  Principes  opprobrii  causa  383    Qtiei-cetu']     Sylvae    quercnbus 

rasi,  el  in  monasterium  detrusi !  consitje.     Virgilius  :  '  Et  durvE  quer- 

Barathri]  Barathrum  locus  Athenis  cus  sudabunt  roscida  mella.' 

profundus,    et    caenosus,     in    quem  384  Murice']     Purpura,  quae  tingi- 

uoxii  praEcipites  agebantur ;  et  inde  tur  sanguine   Muricis   piscis,  vel  li- 

sumitur  pro   Inferis  seu  Tartaro,  in  quore  Muricis  floris. 

quem  detruduntur  improbi :  fiapadpov  385    Quceretur   /iotios]    Lana  enim 

apud  Graecos  est/ossa  p-o/unda.  purpurie   colore  videtur  esse  bouo- 

880  Tellus  communi^  critl  Ut  erat  rata. 
per  saeculum  aureum,  cujus  iniagi- 


IN    RUFINUM    LIB.    I.  137 

Attonito  pastore  greges,  pontumque  per  oranem 
Ridebunt  virides  gemmis  nascentibus  algae. 

totum  mare  algie  virulantes  emicabunt,  lapillis  orientibus. 


Var.  LL.  ed.  Antv. — 38G  portumque  Tholos.  Pric.  Med.  qiiart.  positumqne 
Tlman. 

NOTyE 

S87  Ridehunt]   GratJE   et  jucnndae      nascentibus. 
evunt  videutibus,  quia  mixtae  gemmi?         Algce}  Alga  est  herba  raarina. 


IV. 
CL.  CLAUDTANI 

IN     RUFINUM 

LIBER  II. 


PRiEFATIO. 


A  R  G  U  M  E  N  T  U  M. 


RuFiNO  extincto,  liber  Helicon,  Castaliae  aquiE  a  Barbaiis  iinpollulae 
agnoscunt  Stilichonem  vindicem,  Mnsaeque  eum  invitant  ad  suos  cantus, 
exemplo  Martis,  audiendos. 


A  ANDiTK  defensum  reduces  Helicona  soiores; 
Pandite :  permissis  jam  licet  ire  choris. 

Aperite  o  Musa  redeuntes  Heliconem;  aperite :  catus  nunc  possunt  ingredi  in 


In  Florentino,  Mediceo  quarto,  et  ntroqne  Lucensi  Iiuic  libro  prajfigitur 
Praefatio,  quze  in  aliis  ante  Bellum  Gildonicum  legitur,  cum  hac  inscrip- 
tione,  Flavii  Claudiani  Lib.  ii.  de  Morte  Rufini.  in  Vaticano  optimo,  veterrimo 
Gyraldi,  ut  et  Vaticano  Livinei  similiter  hic  inseritur.  In  Petav.  sec.  non 
est  distinctio  novi  libri. 

1  Defessum  Farn.  Var.  LL.  ed.  Antv. — 2  demissis  Heins.  Oxon.  pr.  Leid. 

mOTJE 

1  Defensum  Helicond]   Helicon  est  Rufintim,  quasi  monstrum  illud  etiam 

nions  Phocidis  in  Graecia,  sacer  Mu-  Musis    belium     indixerit,    ccEtusque 

sis,  quae  sunt  noveni  doctae  sorores,  doctonim  prohibuerit. 

filiaj  Jovis  et  Mnemosynes  seu  Me-  2  Permissis  ckoris]  NuUus  est  Rufi- 

moriae.      Defensum     autem     contra  uus  qui  probibeat. 


CL.    CLAUD.   l\.    IN    RUFIN.    LIB.  II.    PPv.liFAT.      139 

Nulla  per  Aonios  hostilis  buccina  canipos 

Carmina  nnip;itu  deteriorc  vctat. 
Tu  quociiic,  sccuris  pulsa  lorniidinc  ])clphis,  «> 

Floribns  ultoreni,  Uclic,  cingc  tuuni. 
Nulhis  Castalios  laticcs,  ct  pra^scia  fati 

Flumina  polhito  Barbarus  orc  bibit. 
Alphcus  late  rubuit,  Sicuhmiquc  pcr  aequor 

Sanguincas  bclli  rctuHt  unda  notas.  10 

Agnovitquc  novos  abscns  Arethusa  triumphos  ; 

Et  Gcticam  sensit,  testc  cruore,  necem. 
Immensis,  Stilichon,  succcdant  otia  curis, 

Et  noslrae  paticns  corda  remittc  lyrte. 

hunc  Heliconcm.  Tuba  milla  inimica  proliibet  clangorc  sinistro  verstts  per  agros 
Aonios.  Tii  etiam,  o  Apolh,  Delphis  tutis,  timore  fui^ato  exorna  scrtis  liheratorem 
tuitni  Stilicliouein.  Ncmo  biirlntrus  ore  prnfitno  pntut  liqtiores  Castitlios,  ct  aquas 
inspirantcs  futiira.  Alphcus  undique  tinctus  est,  et  aqua  per  mare  Sicilice  ostendit 
signa  sttngiiinokntapra-lii:  iitqiie  Arclhtisa  remota  cogvorit  vidnriits  reccntes,  et 
e.v  testimonio  sanguinis  animadcerlit  clitdcm  Getarum.     ()  Stilicho,  qiiics  seqttaltir 


pr(pmissis  Rott.  Florent.  Med.  sec.  Colin.  pcrmistis  Pat.  Ceteri  omnes 
melioris  nola%  Exc.  Luceiis.  Ald.  ed.  Parm.  ct  Vicet.  permissis.  Heinsius 
pro  licet  legit  libet.  chorts  vel  rotis  Vat.  pr.  choris  vel  comis  Florenl.— 4  vetat 
vel  canat  Vat.  pr.— 5  Te  quoque  INIazar.— G  DcUa  Pal.  Delc  ncinge  Exc. 
Lucens.  sec— 7  facti  ed.  Parm.— 8  bibat  Oisel.  Moret.  Tlman.  Pric.  bibit 
Exc.  Lucens.  pr.  bibet  reliqui  niagno  nuniero,  Exc.  Gevart.  Lucens.  s«c.  ed. 
Parm.  et  Vicet.— 10  ore  vel  vnda  Put.— 11  Atimotitqtie  Rott.  Agnoscitque 
Pal.  Med.  pr.— 12  Et  Geticam  vet.  Gyr.  Vat.  Liv.  Florent.  duo  Med.  unus 
Heins.  Exc.  utriusque  Lucens.  Gildnnis  duo  Oxon.  duo  Heins.  totidem  Med. 
et  Vat.  Farn.  Kott.  Pric.  Vicet.  Isingr.  Et  Geiicum  vel  Gildonis  Vat.  pr. 
Pric.  in  ed.  Antv.  Plant.  Heinsius  notaverat  seqq. '  Gildo  iutertVctus  in  Sicilia. 
Gyrald.  locum  male  intellexit.'  scntit  Thuan.— 13  Stilicho  Vat.  pr.  succedent  Pal. 

NOT/E 

3  Aonios']  .^onia  pars   est  montana  Prcesciafatifluminu]  Quaj  inspirant 

Boeotiffi,  Musissacra.  fatum,  seu  futurorum  notitiara  :  nani 

Nulla  buccina  carmina  vctat]     Hoc  '  fatidici  vates  :'  Ausonins. 

est,  nullum  bellum  vexat  doctos.  9  Alpheus]  Fluvius  Elidis  in  Grae- 

5  Delphis]  Urbs  lnrc  est  ad  radicem  cia,  sed  qui  per  secretos  maris  mea- 
Parnassi,  Apolliuis  oraculo  celebris.  tus  pervenit  ad  fontem  Arethusam  iu 

6  Ultorem]  Stilichonem.  Sicilia.   Unde  utriusque  amores  ceie- 
Delie]  ApoUo  Delius  appellatur  a  brantur  a  Poetis. 

Delo  niarisii:gzei  insula.inqua  natus  11  Abseiis  Arelhusa]  Hipc  Dea  fon- 

est.  tis  coKnomiuis   cognovit  absente  se, 

7  Castalios]  Castalius  fons  est  ad  et  forsan  Alpheum  amatorcm  invi- 
radicem  Parnassi,  Musis  sacer.  Di-  sente,  relatas  esse  a  Stilichonc  novas 
citur  a  Castalia,  qua;  Apollinem  fn-  victorias  dc  Getis,  in  Grivcia,  idqne 
gicns,  in  huuc  foutcui  conversa  cst.  judicavit  e.x  strage  et  fuso  sanguine. 


140  CL.    CLAUDIANl   V. 

Nec  pudeat  longos  interrupisse  labores,  15 

Et  tenuera  Musis  constituisse  moram. 
Fertur  et  indomitus  tandem  post  praelia  Mavors 

Lassa  per  Odrysias  fundere  raembra  nives ; 
Oblitusque  sui,  posita  clementior  hasta, 

Pieriis  aurcs  paciticare  modis.  20 

lab&res  infinitos,  et  relaxa  animum  audiens  citharam  nostrum.  Neque  eruhescas 
interpellarisse  magna  opera,  et  dedisse  Camcenis  tantulum  temporis.  Etiam  Mars 
invictus  dicitur  pnst  bella  demum  prosternere  corpus  siium  fatigntum  per  glaciem 
ThracicB,  et  iffimemorferitatis  suo',  mitior  lancea  deposita,demulcere  aures  cantibus 
Pieriis. 


Pric.  et  cotl.  Bartli. — 14  corda  remitfe  vel  carmina  mitte  Florent.  carmina 
nosfra  Rott.  verba  vel  membra  Oxon.  sec.  unus  Heins.— 1.5  Non  Pric.  Ne 
Vat.  quint.  Pal.  Put.  Tliuan.  Rled.  pr.  Anibr.  sec. — 16  Mnsis /fnufm  Heins, 
Oxon.  pr.  continuisse  Med.  quart.  Exc.  Lucens.  pr.  instiluisse  Med.  pr.  Pal. 
— 18  Lapsa  Med.  pr.  OdrysiasXet.  Gyr,  Med.  quart.  et  unus  Heinsii.  Othrysias 
al.  Otrisias  duo  Vat.  Pal.  Farn.  Pric.  Rott.  Oisel.  verbu  pro  membra  Oxon. 

NOTiE 

14  Nosirtp  patierts']    Patiens  lyram  Odrysia. 
nostram  resonare.  20  Pieriis  modis']     Cantibus  Musa- 

18  Odrysias']    Odrysae  sunt  populi  rum,  quas  Pieriae   dicuntur  a  Pieria 

TTiraciae,    nnde    Thracia    dicta     est  regione  MacedoniaB  ipsis  sacra. 


V. 
CL.  CLAUDIAM  IN  RUFLNUM  LIB.  II. 

ARGUMENTUM. 

Theodosio  raortuo,  Stilichone  orbis  tutore,  Rufinus  pergit  orbem  vexare, 
Europam  et  Asiam  vastat  per  Getas  accitos :  ipsa  Constantinopolis  timet: 
ipse  sceleribus  et  caede,  hostiumque  coUoquio  gaudet.  Orbis  implorat  opem 
Stilichonis ;  hic  cum  variis  populis  pergit  ad  Orientem.  Barbari  timent, 
Rufiuus  exanimatui,  mox  criniinatur  Stilichonem,  et  ab  Arcadio  mandata 
obtinet,  ipiihus  diiiiittai  Stili(  honem  ;  hic  dolet,  queritur  de  Kutiuo  ;  milites 
fremunt,  qufruntur(|Ut',  Rufinum  execrantur,  vindictain  ardentps  devovent 
seStilichoni,  quo  tamtu  rfce(iente,  Rufiuus  exnltat,  sibique  promittens  impe- 
rium,  parat  convivia,  sceleratis  piaudentibus:  hinc  somnio  delusus  largitur 
auruni.     At  milites  huuc  de  sceplro,  uon  de  periculo  cogitantem  adoriuntuo 


IN    RUFINU.M    LIH.    II. 


141 


capiniit,  occidunt,  laceiant,  capnt  praefigiint  iii  liasta,  mannm  avnlsam  cir- 
cumfernnt.  Ipsc  (Ictruditnr  ail  Inferos  snppliciis  omnibus  u  UliailanuuUho 
crnciaudus. 


Jam  post  edomitas  x\lpes,  defensaque  regna 
Hesperiae,  merita  complexus  sede  parcntem 
Auctior  adjccto  fulsjebat  siderc  mundus  ; 
Jamquc  tuis,  Sliliclion,  llomaua  potcntia  curis, 

Jain  post  Aliieit  sulmdas,  et  coiiserinlum  Imperium  Occidentis,  coeUim  colwnestana 
luco  (ii^uo  pulrcni  'riieodo^iuni,  micabat  lujnoraliitius,  adililu  aslro  iiovo:  ctjum, 
o  StHicho,   Imperiuni   Romanum,   el    /astii^ium    mundi  traditum  esl  curis  tuis. 


1  Alpis  Exc.  Lapti,  regnis  Med.  sec.  a  m.  sec— 2  mrdia  Leid.  sec.  Heins. 
Exc.  (Jevart.— 3  Altivr  Uott.  H«-ins.  Aplior  P,«jnou.  Tliolos.  ()\ou.  scc.  Med. 
tert.  Petav.  tert.  Var.  LL.  ed.  Autv.  a  m.  pr.  Auctior  vel  .1/)^(m- Exc.  Lieti, 
Junctior  Oisel.  Aucttur  vel  Junctwr  l'nt.   adior  Exc.  Voss.— 4  Stilichun  Fetav. 

NOTiE 

1  Alpes^  MoQtes  iuter  ItaliamGal-  thodoxis   Imperatoribus  delatns  est, 

lianique,  quos   cum  Arbojjaste  Gallo  nt  patet  ex   numnio,  nbi  relata  Priu- 

PrincipeoccnpaveratEugeniusGram-  cipis  etti^Mes  cum    iiiscriptione, '  Di- 

maticns,  qni  se  pro  Imperatore  gere-  vus  Constantinus  ;'   altera  facie  ipse 

bat,  et  cui  sic   scripsit  S.  Ambrosius,  qnadrigis  iuvectus  ad  cfchim  videtni- 

'  Iniperatori  Eaiienio.'     Al  hic  cum  exsurgeie,manum  manui  coilesti  por 


»no   Arbogaste    a   Theodosio   victns 
est. 

Regna  Hesperia;]  Qnae  snnt  versus 
Occidentem,  habita  ratione  Uoma;. 
Hesperus  est  stella  Occidentalis: 
unde  Hesperium  dicitur,  quod  est 
Occidentale. 

2  Merita  scde]  Ob  virtutem,  cujiis 
velut  gradibiie  lleroes  iu  ctrlniu  as- 
cendunt. 

Complexus]  Vclnt  filinm,  cui  debe- 
tur  haereditas. 

3  Auctior  mundus]  Coclum  magis 
auctum  ct  iiouoratnm  niicabat  addito 
novo  sidere,  Theodosio  scilicet :  allu- 


rigens.  Ceterum  nt  scias  qualis  fu- 
erit  Theodosius,  andi  S.  Ambrosium 
de  ipso  loquentem  :  '  ^Manet  in  hi- 
mine  Theodosius,  et  sanctorum  coeti- 
bus  gloridtur :  ibi  Gratianum  com- 
plectitur:  dits  diei  eructat  verbnm.' 
Deinde  agens  de  Maxiino  et  Eugenio 
ait:  '  Nox  nocti  indicat  seieutiam.' 

4  Stilichon]  Decedens  Tiieodosius 
Rufinum  .Arcadio  Impcratori  Orien- 
tis  tntorem  dtdit,  Stiliclionem  Hono- 
rio  Imperatori  Occidentis.  Claudia- 
nus  vero  uni  Stilichoni  oninia  ait  esse 
commissa,  quia  noverat  hoc  eum  af- 
fectare ;    et    hanc   fui>se    Theodosii 


dit   ad   Jiiliuni    C*sarem,   qni    post     mcntem  populus  credcbat.     Immoet 

Zosimns,  et  S.  Auibrosins  id  memo- 
ria;  prodiderunt.  Cllimus  de  Theo- 
dosio  sic  lo«iuitiir:  '  Nihil  liabebat 
novnm,  quod  condeict,  qui  filiis  to- 
tnni  dederat,  nisi  ut  eos  pra-senti 
coinmendaret  parenti,  id  est    Stili- 


obitum  creditiis  vulgo  est  in  astrum 
esse  inutiitus.  Addendum  est  quos- 
dam  Philosopliiis  censuisse  Heronm 
animas  e  stellis  oriundas,  ail  stellas 
redire.  Porro  hic  Theodosium  canit 
Apotheosi  donatnni,  sen  relatum 
inler  superos:  qui  houos  etiam  Or-     choni.' 


142  CL.    CLAUDIANI    V. 

Et  rerum  coramissus  apex :  tibi  credita  fratrura  5 

Utraque  majestas,  gemiuyeque  cxercitus  aulae. 

Rufiuus  (ueque  enim  patiuntur  saeva  quietera 

Crimina,  polluta^que  negant  arescere  fauces) 

Infandis  iterum  terras  accendere  bellis 

Inchoat,  et  solito  pacem  vexare  tumultu.  10 

Haec  etiam  secum :  Quanam  ratione  tuebor 

Spem  vitae  frac^lem  ?  qua  tot  depellere  tluctus 

Arte  queam  ?  premor  liinc  odiis  ;  hinc  milite  cingor. 

Heu  !  quid  agara  ?  non  arraa  mihi,  non  Principis  ullus 

Auxiliatur  amor :  matura  pericula  surgunt  16 

Majestas  Fratriim  amborum  demandata  est  tibi,  et  ugmina  Regice  duplicis.  Rufi- 
nus  (etenim  scelera  atrocia  non  permitlunt  reqidem,  et  guttur  infectum  recusat 
siccescere)  Rutinus  incipit  rursits  orbem  infiammare  praliis  nefariis,  et  turbare 
pacem  seditionibus  consuctis.  Quin  et  Rufiniis  ait  talia  vcrba  secum :  Quonam 
modo  conservabo  spem  debilem  vitce  mex  ?  qua  industria  possim  avertcre  tot  tem- 
pestates?  hinc  obruor  invidia,  inde  obsideor  a  militibus.  Ah!  quid  faciam?  non 
cohortes  opitulantur  mihi,  non  ulla  benevolentia  Imperatoris.     Discrinmia  subita 


sec.  Exc.  Laeti  a  m.  sec.  Stilico  Vat.  sec.  Rott. — 5  condita  Exc.  Voss. — 
6  exitus  Vicet. — 7  Riiffinus  Vat.  quart.  Riifiini  Tholos.  scceva  Var.  LL.  e 
marg.  Parni.  nec  enim  Pal.  Pric.  Rott.  Put.  Pat.  Ambr.  pr.  et  tres  Med. — 
8  poUntasque  Moret.  pr.  pollutcpque  vel  poUutasque  Reg.  avidaq^ie  v.  avidasque 
Oxon.  mansuescere  Med.  tert.  Petav.  tert. — 9  terrasque  Lov.  fiammis  Reg. 
Ambr.  pr.  Oxon.  tom  Leid.  duo.  b.  accendere  <,  Ms.  Pulm.  et  Barth. — 10 
subito  Med.  sec.  turbare  Pric.  Thuan.  Mazar.  Petav.  tert.  Exc.  Lncens.  pr. 
vexare  tres  Vat.  Pal.  Farn.  Put.  Reg.  Patav.  pr.  duo  Oxon.  et  Leid.  Med. 
duo,  ambo  Moret.  Lov.  Bonon.  tres  Ambr.  duo  Heins.  Exc.  Gevart.  Lucens. 
sec.  Sched.  Gud.  et  od.  Vicet.  Var.  LL.  ed.  Antv.  turbare  vel  vexure  Rott. 
Thol.  Exc.  Laeti. — 11  fecit  pro  seciim  Florent.  Qtianam  vel  Qua  nunc  Oisel. — 14 
necPrincipis  Pric.  Med.  quart.  Exc.  Lucens.  pr. — 16  impositis  Exc.  Laiti,  Ald. 

NOT/E 

5  Rerum  apex']  Fastigium,  seu  su-  si   timor   vel  tumor   mtdtus.     Dicitur 

premae  dignitates  utriusque  Impera-  proprie  de  bello  Gallico  aut  Italico. 

toris  tibi  commissje  sunt.  12  Spem  vita:  fragileml  Vitae  spem, 

Fralruml    Arcadii  et   Honorii ;  et  quce    est  exigua,  cadiica,  et  fragilis 

utriusque  aulae,  Constantinopolitanae  ut  vitrum. 

in  Oriente,  et  Romanae  in  Occidente.  Fluctus]  Mala  ingruentia,  et  flnc- 

Quanquam  nonnulli  dicuut  Arcadium  tuum  ac  tempestalis  instar,  obruen- 

viginti  annos   natum,   nou    opus   ha-  tia. 

buisse  tutore.  13    Odiis]      Principis,    procerum, 

8    Arescere  fauces]    '  Ut  fera  quae  populi :  nec   mirura  est  sic  invisum 

gustatuHi  semcl    sanguinein    semper  csse  hominem  avarissimum. 

sitit.'    S.  Hieronymus.     Semper  fau-  15  Matura  pericula]  Parata  cadere, 

ces   madescunt   cruore,   ac    proinde  ut   pomum    nempe   niaturum    subito 

recusant  arescere.  cadit,  ita   et  nericula  subito  casura 

10  TumuUu^  Tumultus  dicitur,  qua-  sunt  in  caput  Rufini. 


IN    RLMMNLMI    Lin.    II.  143 

Undiqiic,  et  impositi  radiant  cervicibus  enses. 

Qiiid  restat,  nisi  cuncta  novo  confuudere  luctu, 

Insoutesquc  meae  populos  niiscere  ruinai  ? 

Everso  juvat  orbe  mori :  solatia  leto 

Exitium  commune  dabit :  ncc  territus  ante  20 

Disccdam.     Cum  luce  simul  linqucnda  potestas. 

Haec  fatus,  ventis  veluti  si  fraena  remittat 

^Eolus,  abiupto  gentes  sic  objice  fudit, 

Laxavitque  viam  bellis  :  et  ne  qua  maneret 

Immunis  regio,  cladcm  divisit  in  orbem,  2o 

imminejtt  undequaqtte,  et  ^ladii  cnllo  minantes  /tilgent.  Quid  superest  nisi 
perturbare  omnia  calainitittc'  luctnusa,  et  permiscere  gentes  innocetites  cum 
exitio  tneo.  Luhet  pcrire,  mundo  lahefactato ;  pernicies  communis  omnibus 
prccbebit  consoUttionctn  murti  mcte :  neque  prius  v^o  inetu  pcrculsus  ohibo: 
deserenda  est  potcntia  una  cum  vita.  Loctttus  lucc  vciba  Rufinus,  ceu  .Eulus 
laxet  habenas  rentis,  ita  fractis  ohstaculis  turbacit  populos,  et  aperuit  iter  prce- 
liis :  ac  7ie  quis  tractus  remaneret  expers  htiWi,  partitus  est  stragetn  in  oppida,  et 


etl.  Parni.  Vicet.  Junt.  Colin.  omncs  Leid.  \>v.  Esc.  Luc.  pr.  enses  vel  omnes 
Keg.  Oxon.  pr.  imbrcs  Med.  sec.  a  m.  pr. — 17  milii  pro  nisi  Pal.  suc- 
cendere  Mcd.  tert.  Itictu  vel  Jluctu  Vat.  quint. — 19  ecerso  Med.  quart. 
destrHcto  Exc.  Luccns.  pr.  ftito  Mazar.  et  Heins.— 21  Deccdam  Petav.  pr. 
Isingr.  Discendam  Lcid.  pr.  a  m.  pr.  Discedam  quatuor  Vat.  Farn.  Pric. 
Rott.  Oiscl.  Decedam  vcl  Discedam  Exc.  Licti.  Heinsius  conjiciebat  Dis 
cedam.—Zt  fatur  Morct.  pr.  rclitti  vetUis  Farn.  Pric.  Rott.  Oisel.  resolvat 
Vat.  pr.  vet.  Gyr.  Vat.  Livin.  Exc.  Lncens.  sec. — 23  sic  gentes  Pric. 
fundit  X3it.  quart.  Reg.  Petav.  pr.  Exc.  Luccns.  pr.  marg.  Moriii. — 2.5  demisit 
Bonon.  Ambr.  sec.  dimisit  duo  Vat.  Lov.  Leid.  pr.  Pal.  Farn.  Oisel.  duo 
Med.  item  Heius.  totidem  Pctav.  Rcg.  Moret.  sec.  Mazar.  Tholos.  Ambr. 
tert.  Ald.  Exo.  Lucens.  scc.  Var.  LL.  ed.  Atitv.  Vicct.  divisit  Florent.  Med. 
sec.  Pat.  Anibr.  pr.  vet.  Gyr.  Vat.  Livin.  demisit  vel  divisit  Oxon.  sec. 
divisitycl  tlimisit  Oxon.  pr.  Vat.  quint.  Pctav,  pr.  Moret.  pr.  et  Exc.  Lceti, 
demisit,  dimisit,  vtl  divisit  Put.  orhem  quatuor  Vat.  Pal.  Farn.  Pric.  Rolt. 
Oisel.  Med.  quart.  Exc.  Lupti  et  Lucens.  pr.  Vien.  et  I-incr.  urbis  Exc. 
Lucens.  sec.  urbes  vet.  Gyr.  Heinsius  ad  firmaudam  lectionem  divisit  ascrip- 
seratit/irwif,  sic'  dividere  equos  faclionii)ns' Capitolin.  in  Gordianis  p.  152.  et 
*  porcellum  dividc  re  per  tridunm'.Spartiau.  m  Didio  Juliano  p.Ol.  1.22.  efcon- 
giarium  populo  dividere'Capitolin.  iuMarco.Antonino  p.  32. 1.  II.  sic  idem  in 

NOT/E 

16  Imposili  enses]  Exemplo  Damo-  ventorum  creditus  ab  anliqiiis,  quod 

clis,  <  Districtus  ensis  cui  super  im-  ex  fnmo  Strongyles  insula;  ventos  fu- 

pia  Cervice  pendet,'  itc.    Horatius.  turos  pra?nosceret ;  vel  quod  Astro- 

19  Eversojtmit  orhe  mori]   '  Incen-  logiam,  et  pr^sertim  ventornm  natu- 

dium  ruina  restinguere,'  ut  jactabat  rani,  calleret. 
Catilina  apud  Sallustium.  Fudit]  Confudit,  perturbavit. 

23  jEoIus]    Filius  Hippotae,  Deus 


144 


CL.    CLAUDIANI    V. 


Disposuilque  nefas.     Alii  per  terga  ferocis 

Danubii  solidata  ruunt,  expertaque  remos 

Frangunt  stagna  rotis  :  alii  per  Caspia  claustra, 

Armeniasque  nives,  inopino  tramite  ducti, 

Invadunt  Orientis  opes.     Jam  pascua  funiant  30 

Cappadocum,  Yoluciumque  parens  Argaeus  equorum. 

Jam  rubet  altus  Halys  :  nec  se  defendit  iniquo 

Monte  Cilix.     Syriae  tractus  vastantur  amoeni : 

Assuetumque  choris,  et  laeta  plebe  canorum, 

distribuit  scelera.  Hi  irrumpunt  per  dorsuin  giuciatum  Istri  furentis,  et  rumpunt 
currilms  aquas  ante  tcntatas  remigiis:  illi  per  aditus  Caspios,  et  pev  nives  Armenice, 
conducti  seniita  improvisa,  irruunt  in  Imperium  Orienlis.  Jum  pruta  Cappadocice 
fumant  sliasie,  et  Argaus  pater  equorum  celerrimorum.  Jam  Halys  profundus 
rubescit  caede  :  neque  Cilix  tutatur  se  culmine  abrupto :  gratce  ngiones  Syrice 
diripiuntur,  et  equus  inimicus  calcat  Orontem  inertem,  et  consuetum  chorcis,  et 


Gordianis :  '  Illos  sane  xx.  senalns  ad  hoc  creaverat,Ht  divideiet  liis  Italicas 
regiones  contra  IMaximinum  pro  Gordianis  tuendas'  p.  15G,  et  saepe. — 
26  Imposuiique  Tlioios.  feracis  Vat.  sec.  feroces  Tholos.  tamen  ferox  RhO' 
danus  Cons.  iManlii  vs.  53.  nisi  ibi  legendum /frrt.r.  alibi,  '  Subvectae  Rhodano 
Tiberina  per  ostia  classes  Nec  prius  inventas  Arans  tibi  donat  aristas.' 
Heinsins  ad  orara  Lngd.  edit.  1548. — 27  remis  Florent.  Thnan.  Pat. — 28 
castra  Pat.  Moret.  sec.  a  m.  pr.  lustra  marg.  Isingr. — 29  limite  Pric. — 31 
Egenus  Lov.  a  m.  pr.  equarum  Vat.  sec.  OiseL  aquarum  Oxon.  pr.  a  m.  pr. — 
32  intus  Alis  Oxon.  pr.  Alix  Leid.  sec.  Exc.  Gevart.  alis  Vicet.  Leid.  Lovan. 
intus  vel  altus  Vat.  (juint.  intns  Vat.  duo,  et  totidem  Med.  Lov.  Pat.  Tholos. 
Pal.  Farn.  Oisel.  Reg.  Mazar.  duo  Petav.  ambo  Moret.  duo  Anibr.  Leid.  pr. 
et  unus  Heinsii,  qui  inde  conjiciebat  Indus. — 33  amccna  legit  ideni  Heinsius, 
qui  et  post  canorum  versum  deesse  suspicatur.  tnnyitcs  pro  tractus  mnTg.  Isingr. 
— 34  sonorum  Pric.  Leid.  phabe  marg.  Morin.  et  lotce  Var.  LL.  td.  Antv.  a  m. 

NOT^ 

26  Disposuitque  wf/as]     Constituit     Divum  Has  evertit  opes,  sternitqne 


ut  scelus  suuni,  seii  bellum  nefarium 
a  se  excitatum,  nna  cum  cladibus  a 
Getis,  a  se  accitis,  spargeretnr  per 
provincias  et  urbes  omnes. 

27  Danubii]  .Seu  Istri  :  fluvius  est 
maximus  Europee :  oritur  ex  vico 
Vittembergensi :  se  exonerat  in  Pon- 
tum  Euxinum. 

28  Caspia  ciaustra']  Adilus  Caspiaj 
regionis,  Caspio  mari  vicinae  :  claus- 
tra  alii  vocant  KKelSas,  claves,  regni 
Hlicujus. 

29  Armeniasque  nives']  Armenia  re- 
gio  est  Asiae. 

30  Orientis  opesl  Id  est,  Imperium 
Orientis.      Virgilius :    '  inclementia 


a  cuhnine  Trojam.' 

31  ArgcPus']  Mons  Cappadociae  equo- 
rum  pernicitate  celebris :  Cappado- 
cia  porro,  regio  Asia=?  minoris  versus 
Pontum,  optimis  et  pascuis  et  equis 
abundat. 

32  Halys]  Fluvins  ox  Tauro  monte 
nascens :  alluit  Cappadociam,Syriam, 
Paphlagoniam. 

luiquo]  Ditficili,  saiebroso,  arduo, 
abrupto. 

33  Cilix]  Taurus  nions  Cilicia^, 
quae  est  in  Asia  minore. 

SyricE]  Hxc  est  regio  Ciliciae  con- 
termina. 

34  Assuetumque  clwris]  Syri,  et  prre- 


IN    RUFINUM    LIB.    II.  145 

Proterit  imbollom  .sonipcs  ho.stilis  Orontem.  35 

liinc  planctus  Asia?  :  Gcticis  Europii  catervis 

Ijudibrio  priKdaeque  datur,  tVondcntis  adusquc 

Dahnalia^-  lincs  :  onniis  qua  mobilc  Ponti 

iTIquor,  cl  Hadriacas  tcllus  intcrjacct  undas, 

Squalct  inops  pecuduni,  nuliis  habitata  colonis,  40 

Instar  anhclantis  Libya^  quns  torrida  .scmpcr 

SoHbus  Immano  nescit  mansucscere  cultu. 

Tlicssalus  ardct  ager :  reticet  pastore  iugato 

Pehon  :  Emathias  ignis  populatur  ari.stas. 

Jam  plaga  Pannonia?,  mi.scrandaquc  moenia  Thracum,     45 

rcsonantcm  ]iopulo  ^audente.  Imlc  ftclus  Asice  nasciintur:  Europa  permiltitur 
irrisioni  ct  rapina  colwrtium  (icticarum,  usquc ad  tcrminos  Datmatite syUosce  :  tota 
tcrra,  quacumriuc  porrigitur  intcrftucntcs  aquas  1'onti  Eiixini,  et  marc  Hailriatiann, 
desolata  est,  et  spoliala  ii^rci^ihus,  n;>n  culta  ngricolis  ullis,  in  spccicm  Lilnja^  arden- 
tis,  qua  perpctuo  adusta  calorihus,  non  potest  mitcscerc  cura  liuinana  :  campi  TheS' 
sidi  inccnditnlur  hcWo  :  Pclion  silct  pastorihus  cxpulsis:  ftamma  consumit  spicas 
Macedonicas.     Jain  regio  l'annoni<c,  ct  urbes  Thraciw,  et  terra:  Mysorma  erant 


pr, — 36  Hic  Vat.  quint.  cultus  Med.  tert.  forte  luclus.  Geticisque  Ambr.  pr. 
Geticisqiic  \c\  f:;cnl isque  E\c.  L7!ct\.  cutenis  E.xc.  Lerti  ni.  pr.  cathenis  Thnnn. 
severis  Anil^r.  pr.  Geticisque  Europa  scveris  Lov. — 37  pradaque  Junt.  Ald.  Co- 
lin. — 38  Datmacia-  quatuor  Vat.  Farn.  Petav.  pr.  Dalmuticcc  fincs  omiics  Lov. 
qucc  Farn.  vet.  Cyr.  Mazar.  Tliuan.  ambo  Moret.  Petav.  pr.  Anibr.  tert.  Leid. 
pr.  a  ni.  sec.  1'onti  vel  l'oli  Moret.  pr.  Bartli. — 39  Actiacas  marg.  Morin. 
Adriacas  tres  Vat.  Farn.  intcrierct  Moret.  scc.  a  m.  pr.  Hadriacis  undis  Tholos. 
— 41  haneUtntis  Var.  LL.  ed.  Antv.  Voss.  Leid.  andanlis  lihra;  Cod.  Barth. — 
43  cultore  Med.  tert. — 45  Nam  Oisel.  Put.  Tlman.  Petav.  tert,  et  sec.  a  m. 
pr,  Moret.  sec.  Med.  tert.   Exc.  Luceus.  sec,  Voss.  et  Var.  LL,  ed.  Antv. 

NOTiE 

sertim  cives  Anliochiae,  quam  irrigat  respirare  possint.      Libya  cst  regio 

fluvius  Orontcs,  choreis  et  cautibus  Africae   siticulosa,  arcnosa,  et  ideo 

Siiepius  indulgebant.  inculta. 

36  Hinc]  Ex  hoc  bello,  quod  Ru-  11  Pclion]  Hic  mons  seu  spcleeura 

finus  excitavit.  Thcssaliiv  iu  Grajcia  miris  pastorura 

Geficis]    Omnes    ejusmodi    populi  cantilnis  personabat, 

non  satis  cogniti  sub  vocabulo  Geta-  Emalhias]   Gra^ciaa  regio  Emathia 

rum  saepiiis  significantar.  est,  dicta  ab  Eniathionc  Regc,  fratre 

38  Dalmatia]    Hapc   regio   est   ad  Memnonis  :  appellatiir  Macedonia, 
oram  maris  Adriatici,  45  Pannonia;]  Haec  est  lata  Europas 

39  Hadriacas]  Vel  Adriaticas,  sic  regio,  quam  a  Germania   Danubius 
dictas  ab  urbe  Adria,  separat. 

41  Anhelantis  Lihyaf]  Ardentis,  ses-  Thracum]  Thraces  popuii  Graeciac 

tu  fatiscentis,  et  pra>  nimio  calore  vicini ;  immo  a  quibusdara  iu  ipso 
reddentis  homines  ita  anhelos,  ut  vix      Graeciae  limine  repositi. 

Delph.  et  Var,  Clas.  Cluud.  K 


146  CL.    CLAUDIANI    V. 

Arvaque  Mysorum ;  jam  nulli  flebile  dammim, 

Sed  cursus  solennis  erat,  campusque  furori 

Expositus,  sensuiuque  malis  detraxerat  usus. 

Heu  heu,  quam  brevibus  pereunt  ingentia  fatis ! 

Imperium  tanto  quaesitum  sanguine,  tanto  50 

Servatum,  quod  mille  ducum  peperere  labores, 

Quod  tantis  Romana  manus  contexuit  annis, 

Proditor  unus  iners  angusto  tempore  vertit. 

Urbs  etiam,  magnas  qua3  dicitur  aemula  Romae, 
Et  Chalcedonias  contra  despectat  arenas,  55 

deplorandce :  jam  jaclura  nemini  lacrymabilis ,  sed  incursiones  erant  ordinaria,  et 
ugri  objcctirabieiUo&imm,  ac  consuetudo  udemerat  sensum  in  damnis.  Heu!  res 
magna  quam  levi  ruuut  casu  !  unus  Riifinus,  perfidus,  ignavus,  pessumdat  brevi 
momento  sceptrum  comparatum  tanto  cruore,  conservatum  tanto  ciiioie,  quod  facta 
7nitle  Ductorum  acquisiccrunt,  quod  per  tot  scecula  Romana  potestas  connexuit. 
Urbs  quoque  qucefertur  fuisse  rivalis  RomcB  ingentis,  ac  quce  sita  est  contra  arenas 


Nec  non  Pann.  aU.  Leid.  duo  Vat.  Petav.  pr.  Jam  vel  Nam  Oxon.  pr. — 46 
McBSorum  Tholos.  Mesorum  Vat.  qiiart.  Med.  sec.  Mysorum  vel  Mcesorum  Exc. 
Leeti,  missorum  Voss.  non  ulli  Vat.  quart.  Exc.  Lucens.  pr. — 48  sensusque 
Pric.  Oisel.  Pat.  Tiiuan.  Mazar.  Florent.  et  unus  Heins.  mali  Vat.  sec.  Put. 
Florent.  Mazar.  Med.  quart.  et  sec.  a  m.  pr.  Lovan.  Exc.  Lucens.  pr.  malis 
Exc.  Lucens.  sec.  sensusque  malus  Rott. — 49  Heu  heu  pr»stantiores  niagno 
nuniero,  Exc.  Lucens.  pr.  ed.  Parm.  et  Vicet.  Helieu  Mazar.  Leid.sec.  Petav. 
duo.  Ald.  eheu  al.  ut  Gesner.fatis  vet.  Gyr.  Exc.  Lucens.  sec.  caussis  quatuor 
Vat.  Pal.  Farn.  Pric.  Rott.  Oisel.  Exc.  Laeti,  quae  et  fatis  vel  curis  a  m.  sec. 
• — 51  junxere  Leid.  pr.  Oxon.jun.rere  ve\  peperere  Reg. — 52  armis  Vat.  quint. 
— 54  ducitur  Vat.  pr.   Exc.  Lucens.  pr. — 55  Quce  Chalcedonias  Petav.  tert. 

NOTtE 

46  Mysorum]  Mysia  regio  est  rai-  et  consuetudo,  quae  est  aUcra  natura, 
Boris  Asiee  ad  Hellespontum.  Strabo  effecerat,  ne  niala  amplius  sentiren- 
constituit  etiam  Blysos  in  Europa  in  tur. 

confiuio  Panuoniae  ad  Danubium,  pu-  52  Contexuit]  Multas  scilicet  urbe& 

tatque  Mysos  Asiaticos  ab  liis  nomen  et  provincias  in  unnm  velut  corpus 

etoriginem  traxisse.    Sed  hos  Plinius  imperii  contexuit,  atqne  conjunxit. 

non  Mysos  sed  Moesos  appellat.  Unde  53   Vertit]  Non  evertit  tameu  Ru- 

in  hoc  Claudiani  loco  nonnulli  leguut  finus,  sed  evertere  tentavit,  ut  ipse 

IHcesorum.  velut  denuo  excitaret,  atq\ie  in  suo 

47  Solennis']   Incursio  Barbarorum  opere  triumpharet,  regnaret. 
ordinaria,   et    assueta,   fiebat  veluti  54  Urbs  etiam]     Constantinopolis, 
cum  pompaet  casrimonia,  non  furtim,  quae  non  solum  semula,  sed  et  postea 
aed  palam  et  publice,  utsolenne  quid-  victrix  fuit  Komae,  et  altera  Ronia 
piam.     Et  populi  his  malis  ferendis  dicta. 

jam  erant  assuefacli.  55  Chalcedonias]  Chalcedon,  hodie 

48  Sensujnque  malis  detra.xcrat  iisus]  iScufari,  secundum  aliquos;  urbs  olim 
Occalluerat  jam  omuium  patientia,  erat  ea  parte  Asiae  ad  Bosphorum 


IN    RUFINUM    LIH,    II.  147 

Jam  non  finitimo  Martis  terrore  movetur, 

Sed  propius  lucerc  fiiccs,  ct  rauca  sonare 

Comua,  vibratisquc  pcli  tastigia  tclis 

Aspicit.     Hi  vigili  muros  statione  tueri, 

Hi  junctis  propcrant  portus  munire  carinis.  fiO 

Obscssa  tamcn  illc  icrus  iietatur  in  nrbc, 

Exultatque  malis  ;  summ^eque  e  culmine  turris 

Impia  vicini  ccrnit  spcctacula  campi. 

Vinctas  irc  nurus  :  hunc  per  vada  proxima  mergi 

Semineccm,  hunc  subito  percussum  vuhiere  labi,  65 

Dum  fugit :  hunc  animam  portis  cfflare  sub  ipsis  : 

Nec  canos  prodesse  seni,  puerique  cruore 

ChalcedoniSyjam  haud  concutitur  timore  vicino  belli,  at  vidct  pruxime  tcedas  fulgere, 
et  tuhas  raucas  resonare,  ct  culmina  turriiim  pcrcutijacutis  contortis.  Hi  festinant 
defcndere  marnia  cxcubiis  rigilanlibus,  illi  corroborarc  portus  naribus  cutenatis. 
Attamen  barbarus  ille  Rufinus  f>audei  in  urbe  oppugnata,  ct  triumphut  calumitati- 
bus ;  et  ex  culminc  arcis  altissimo'  uspicit  spectacula  nefaria  ugri  fmitimi :  aspicit 
nurus  incedere  catcnatas  ;  aspicit  hunc  semianimcm  submergi  in  aquas  propinquas  ; 
illum,  dum  ejfugit,  appetitum  plaga  repentina  concidcrc  ;  hunc  reddcre  animam  sub 
portis  ipsis;  iieque  caniticmjuvare  sencs;  et  gremium  matris  replcri  sanguine  infan- 
tis.  Gauditim  injinitum  et  sa'pejocus  afficit  Kufiiiuni :  una  tristitia  movet  hominem, 


CalcedoniasWcai.  Wi\.  Isingr.  al. — 56  movcri  ccnjiciebat  Heinsius  pro  mo- 
vetur. — 57  proprius  Fat.  proprius  Tiiolos.  pocius  vel  propius  Val.  pr.  propius  vel 
propias  Moret.  pr.  sed  propius  sonarefuces  Leid.  sec.  rauca  sonorc  cornua  Moret. 
sec. — 59  hic  Vat.  scc.  hi  Pat.  Tliolos.  Ambr.  sec.  Put.  duo  Petav. — CO  muros 
pro  portus  Tiiuaii.  porias  E\c.  Voss.  murare  Leid.  scc.  Exc.  Gevart.  catenis  pro 
carinis  legit  Heiiisius,  qui  ascripserat  locum  Ainmian.  Lib.  xxvi.  p.  349.  ed. 
Liadenbr.  snl)  finem  :  alia  tanien  manu  notatuni  erat,  male:  vid.  Barth. — Cl 
ferox  unns  Hcins. — 62  summaquc\-At.  pr.  quod  nialuit  Heinsius.  summoque  al. 
ita  Gesner.  e  culmine  vet.  Gyr.  Vat.  Livin.  ex  culminc  Vat.  pr.  a  cul- 
niine  tres  Vat.  Pal.  Farn.  Pric.  Rott.  Oisei.  E\c.  La-ti.— 63  spectat 
Tholos.  Petav.  pr.  cod.  Delr.  certamina  Pal.  Farn.  Pric.  Kolt.  OiseL 
Exc.  Laeti.  certamina  vel  spectacula  Vat.  sec.  Put.  spectat  ccrtamina  Vat.  quart. 
et  quint.  marg.  Morin.  spectacula  Xnt.  Livin.  Exc.  Liicens.  sec.  Isingr.— 64 
ticlas  irc  manus  Oisel.  junctas  vel  rincfas  Put.  victas  Med.  quart.  Amhr.  pr. 
Leid.  sec.  Exc.  Gevart.  rinctas  Oxon.  sec.  manus  diio  Med.  duo  Petav.  Bo- 
non.  Tholos.  Mazar.  Pat.  Aiiii)r.  tert.  Ald.  et  Exc.  Scliott.  domus  Ambr.  pr. 
Scbed.  Gud.  nurus  vel  manus  Vat.  quint.  Florcnt.  Put.  Exc.  Ljeti.  vinctas 
nurus  vel  victas  mujius  Oxou.  pr.  in  vada  vet.  Gyr.  Exc.  Lucens.  sec.  cerula 
Oisel.  Vat.  pr.  et  sec.  vaga  Vat.  duo.  vada  vel  vaga  Vat.  pr.— C5  Seminccem, 
Lov.  Vicet.  Parm.  Ald.  percussum  ties  Vat.  Pal.  perculsum  Aled.  tert.  convul- 
sum  Pric.  a  m.  pr. — GG  hic  Med.  quart.  spirare  Florent.  Kott.  Tliuan.  Med. 
sec.  Leid.  sec.  E\c.  Gevart.  et  Cod.  Khem.  ed.  Pann.  spirare  vel  efflare  Oxon. 
pr.  Exc.  Laeti.  efflare  animam  ex  Capitolin.  p.  34.  \.  23.  pvobat  Heinsius.— 67 

NOTyE 
Thracium,    e   regione    Byzantii   seu     junctis  ac  catenatis  navibus,  nehostis 
Constantinopolis.  propius  accedat. 

57  Faces]  Tsedas  ardentes  hostium.         63  .SjjedacM/u]  Aspicit  nimirum  cer- 
60  Portus    munire    carinis]    Simul     tamina  impia,  et  mala  omnia,   quae 


148  CL.    CLAUDIANI    V. 

Matemos  undaie  sinus.     Imraensa  voluptas, 

Et  risus  plerumque  subit :  dolor  afficit  unus, 

Quod  feriat  non  ipse  manu  :  videt  omnia  latc  70 

Exceptis  incensa  suis,  et  crimine  tanto 

Luxuriat,  caruraque  sibi  non  abnuit  hostera. 

Jactabatque  ultro,  quod  soli  castra  paterent, 

Sennonunique  foret  vicibus  permissa  facultas, 

Egregii  quoties  cxisset  foederis  auctor.  75 

Stipatur  sociis ;  circumque  armata  clientum 

Agmina  privatis  ibant  famulantia  siguis. 

quodnonipsepercHtiatsasidextera:  spectatundiquecunctacombusta,prcEtersiiahoT\a, 
et  lasciiil  fantis  sceleribus,  neque  negat  hostes  e&sejucnndos  sibi,  Ac  spontn gloriaba- 
tuT,  qiwd  caslra  hostium  panderentur  sibi  uni,  et  potestus  congressuvm  cnnccssa  esset 
vicissim, quotiescumque  ipse  egreditur  comilatus  sociis, conciliator  tuturiis/a?rferis  il- 
lustris:  etcatervcearmatcBcliejitumcircum  iucedebant,obedientesvexiUispritalis.  Ipse 


Non  Med.  quait.  nuus  Heius.  Exc.  Lucens.  pr.  puerique  Vat.  sec.  puenimque  Pal. 
Thaan.Mazar.  iNIed.  pr.  duo  Ambr.unus  Heins.Schcd.  Gud.  cnioremUeg. cniore 
vel  cruorem  Put. — 68  /crdare  Vat.  sec.  Pal.  Oisel.  Thuan.  Mazar.  Med.  pr.  unus 
Heins.  Ambr.  pr.  Schcd.  Gtid.  nudare  Pat.  Thuan.  nudare  velfadare  Pnt.  undare 
vel  focdure  Moret.  pr.  unduntc  Faru.  Heinsius  conjiciebat,  '  puerique  cruore 
Maternos  foedaiite  sinus.' — 09  /;i  rjsus  Med.  sec.  rursi/mExc.  Gevart.  )Hr«u« 
Leid.  populumque  pro  plcrumque  Rott.  Var.  LL.  ed.  Antv.  Et  rursum  prumque 
Leid.  sec.  injicit  Pric.  a  ni.  pr.  Thuan.  Mazar.  Exc.  Cod.  Rhem.  afficit  vel 
efficit  Oxon.  pr.  inficit  et  emcud.  efficit  Put. — 70  faciat  Med.  tert.  esse  munus 
Exc.  Lani. — 71  Exceptis  vet.  Gyr.  Exc.  Lucens.  sec.  Prtpceptis  quatuor  Vat. 
Pal.  Farn.  Pric.  Rott.  Oijcl.  Pracipitis  Tholos.  intenta  Med.  sec.  a  m.  pr. — 
72  casumque  pro  carumquc  Tholos.  abnuit  Vat.  pr.  vet.  Gyr.  Reg.  Oxon.  pr. 
Vat.  Livin.  Exc.  Lucens.  sec.  abnegat  tres  Vat.  Pal.  Farn.  Pric.  Rott.  Oisel. 
Pat.  Ambr.  duo  et  Exc.  Lvrti.  abncgat  vel  abnnit  Pet.  Oxon.  sec. — 73  quod 
soli  duo  jNIed.  Keg.  Put.  Jliuan.  Mazar.  Lov.  Petav.  tert.  unus  Heins.  duo 
Oxon.  totidem  Leid.  ambo  Moret.  Exc.  Lucens.  pr.  Ald.  et  ed.  Vicet.  so/i 
quod  Vat.  sec.  Rott.  Exc.  Lieti.  paterent  vel  parabant  Keg. — 74  Sermonisque 
fuit  id.  Reg.  commissa  Farn.  incert.  Heins.  concessa  vel  permissa  Put.  facultas 
Vat.  pr.  vet.  Gyrald.  et  Exc.  Lucens.  sec.  potestas  alii  ut  Gcsner. — 75  actor 
duo  Med.  Heinsius  conjicit  ictor.funeris  niarg.  Isingr. — 76  Stipatur  duoLeid. 
Mazar.  Vat.  Livin.  Isingr.  Stipatis  Tholos.  Stipatus  tres  Vat.  Pal.  Farn.  Pric. 

NOT^ 

suscitaverat.     Sic  Nero  cx  turri  Me-  verat,   eum   ut   Roniauis   suspectum 

caenatiana  Romae  incendium  a  se  ex-  rcdderet. 

citatum  cernere  gestiebat.  75  Faderis  auctor']  Quotiesmittere- 

71  Exccptis  suis]  Villis,  quod  argu-  tur  ad  fcedus  persuadendum,  fiicien- 

mentmn  erat  Rufinum  cuni  liostibus  dum. 

fecisse  fcedus,  quod  pra^ter  ejus  villas  76  Climtum  agmina]   Qnod  uimiain 

omnia  incenderentur.     Secus  alias  de  arguit  homiuis  potentiam,  cum  stipa- 

Fabio  judicatum  est,   cujus   agrum,  tus  clientibus  incedat,  quomore  prin- 

inceiisis  aliis,  Aunibal  invidiose  scrva-  cipes  incedebaut. 


IN    RVFINUM    LIB.    II.  141) 

Ipse  inter  medios,  ne  qua  de  partc  rclinquat 

Barbaricra,  rcvocat  fulvas  in  pectora  pelles, 

Fra^iiaquc,  ct  imniancs  pharctras,  arcusque  sonoros  K) 

Assimulal,  mcntcmquc  palam  tcstatur  amictu. 

Nec  pudet  Ausonios  currus,  et  jura  regentem, 

Sumcrc  dcformcs  ritus,  vcstemque  Getarum : 

Insigncmquc  habitum  Latii  mutarc  togaeque 

Rufinnsjin  medio,  tic  uHquafenus  omittat  niorcm  Barbarnriim,retrahit  pcUesfulca.i  in 
gremium,  et  imitatur  lialienas,  et  pUarctras  iiigentes,  et  arcus  stridentes,  et  publice 
oslendit  animum  veste.  Neque  homo  ducciis  currum,  et  legcs  Italia;,  erubescit  usur' 
pare  turpein  consuctudinem,  utque  indumenta  Getaruin.  Ac  leges  iinpuls^e  permu- 
tare  vestes  illustrcs  Itali<e,   dolent  viclcc  a  judice  peilito.     Qua:  facies  populi  tum 


Oisel.  Exc.  La-ti.  armenta  vct.  ed.  Parm.  et  Exc.  Lseti,  in  qiiibiis  et  fabulantia 
a  m.  pr. — 78  yimneret  Exc.  Voss. — 79  peclora  Vat.  pr.  Oisel.  Leiil.  pr.  Vat. 
Livin.  Petav,  pr.  Kxc.  Livti,  pcctore  trcs  Vat.  Pai.  Farn.  Pric.  Isingr.  ita 
Gesiwr.  corpora  Rott.  Med.  nec.corpme  Fiorcnt.  Heinsius  ascripserat:  '  pcre- 
grinos  liabitus  sumere  probrosum  olim.'  Lamprid.  in  Commodo,  p.  49,  12. 
Casaub.  p.  90. — 80  pharctras\el  phaleras  Oxon.  pr. — 81  Assimilut  omnes  ferc 
scripti,  Exc.  Luceus.  pr.  et  Lieti,  ed.  Parm.  et  Vicet.  menteque  Leid.  sec. 
satis  Florcut.  Rott.  satis  vel  palam  Med.  sec.  proclainat  amictu  Exc.  Lucens. 
sec.  ainictu  vet.  Gyr.  amictus  quatuor  Vat.  Pal.  Farn.  Pric.  Rolt.  Oisel.  Exc. 
Laeti,  amictus  vel  uinictu  Oxou.  pr. — 82  Ne  Rott.  Non  Tliuau.  Mazar.  Moret. 
sec.  duo  Auibr.  Nec  vd  Nil  Oxon.  pr.  cursus  TUolof^.  cultus  Vat.  sec.  bella  l*nt. 
a  m.  pr.  Jura  tucntcm  Leid.  sec.  Exc.  Gevart.  ad  vulgatam  tuendam  ascrip- 
.serat  Heinsius  iociim  Lib.  ii.  iu  Eutrop.  343.  et  Zitznian.  not.  in  Rutil.  p.  08. 
nec  jura  Incert.  Heins.  tenentem  Ms.  Puliuan. — 83  rictus  Med.  sec.  ritus  vel 
rictus  Reg.  vestesque  Lov.  et  Varr.  LL.  ed.  Antv. —  84  togaque  quatnor  Vat. 
Pal.  Farn.  Rott.  Oisel.  Isingr.  coactw  vet.  Gyr.  Exc.  Lucens.  sec.  Getatjue 
Pric.  Heinsius  conjicLebat,  et  veste  Gctarum  Insigncs  habitus  Laiii  mulare  io- 
gati. 

NOT/E 

79  Pelles]   Gcntes  Septemtrionaies  jura,  est  rcgcre  magistratum  ;  '  qui 

propter  frigoris  acerbitatera  se  pelli-  jura  regere   possiut.'       Digestis   de 

bus  vesticbant.  Origine  Juris  §  13. 

81  .4ssi;nw/((<]  Rufinus,  nt  Getaruin  83  Deformes]  Coutemta  patriae 
gratiam  aucuparetur,  eorum  vestes  consuetudiue,  peregriniim  morem, 
imitatus  est.  vestesqueGeticas  usurpare:  qualabe 

Mentemque    palam']    Testatur    liac  notatns  est  Alexander,  quod  lelictis 

veste  liarbara,  quis  sibi  sit  animus,  Gra?cis   vestibus  Persicas   indueret: 

barbarns    scilicet,     et    Barbarorum  sed   egregie  defenditur  a  Plntarcho, 

causffi  favens,  sicque  Romani  Imperii  quod  hac  vestium  mutatione  sibi  hos- 

proditor.  tiuni  animos  conciliaret. 

82  .4usomoacum«]  MoreConsnlum,  84  Insigncm]  Togatam  vestem  sci- 
qui  sellis  curulibus  in  curru  vecti  Hcet,  qua  Romani  a  ceteris  uationi- 
procedebant.    Alii   legunt,  Ausonias  bus  dislinguebautur. 

curas,  id  est,   curas  Italix.     licgere 


150  CL.    CLAUDIANI    V. 

Mcerent  pellito  captivae  judice  leges.  85 

Quis  populi  tunc  vultiis  erat  ?  quae  murmura  furtim  1 
Nam  miseris  nec  flere  quidem  aut  lenire  dolorem 
Colloquiis  impune  licet.     Quonam  usque  feremus 
Exitiale  jugum  ?  durae  quis  terminus  unquam 
Sortis  erit  ?  quis  non  funesto  turbine  rerum  90 

Aut  tantis  solvet  lacrymis,  quos  Barbarus  illinc, 
Hinc  Rufinus  agit,  quibus  arva  fretumque  negatur  ? 
Magna  quidem  per  rura  lues  ;  sed  major  oberrat 

erat  ?  Quis  frcmitus  clatn  ?  Etenim  afflicti  non  audent  etiam  lugere  tuto,  vel  mul' 
cere  arumnas  sermonibus.  Haec  dicuiit  :  Quousque  pntiemur  seriitutem  detes- 
tabilem?  Quisfinis  erit  unquam  calamitatis  acerhce?  Quis  liberabit  nos  a  fatali 
tempestute  miseriarum,  vel  a  tantisfletibus?  'Sos,  quoshinc  Barbari,  inde  Rufi- 
71US  vcxat :  nos,  quibus  terra  et  mare  non  conceduntur.     Certe  per  campos  ingens 


83  pellito  captivcB  Vat.  pr.  captivcp  pellito  Scherl.  Giid.  polluto  Petav.  sec. 
Med.  sec.  Incert.  Heins.  Marg.  Isingr.  pellitcE  Farn. — 86  /)o/)?</Js  Rott.  a  m. 
I>r.  Florent.  Med.  sec.  tum  Vat.  pr.  Moiet.  sec.  Rejr.  Oxon.  pr.  luctus  pro  luZ- 
tus  conjicit  Heins. — 87  Dant  miseri  Leid.  sec.  Exc.  Gevart.  Dant  miseris 
Med.  quart.  no?i  fiere  Farn.  Lov.  Med.  pr.  ambo  Moret.  non  vel  7iunc  Pal. 
dolores  Exc.  Laeti.  dolorem  undecini  scripti  et  Exc.  Gevart.  Ald. — 89  malum 
proj»°^Mm  Varr.  LL.  ed.  Antv.  dura  quatiior  Vat.  Pal.  Farn.  Pric.  Rott.  Oisel. 
Exc.  Lasti.  dircB  Tholos.  Med.  sec.  Petav.  pr.  quis  durce  vel  durcp  nec  Lov.  q%d 
Oisel.  Reg.  dno  Petav,  Med.  sec- — 90  Mortis  JNIed.  sec.  a  ni.  pr.  Pal.  et  ed. 
Vicet.  funesto  turbine  Exc.  Lucens.  scc.  in  tanto  vel  funesto  Oxon.  pr.  funesto 
in  turbine  reliqui  scripti,  item  Var.  LL.  ed.  Antv.  infesto  Pat.  nos  in  tanto  t. 
Leid.  alt. — 91  Aut  tantis  tres  Vat.  Med.  tert.  Ambr.  pr.  incert.  Hcins.  Aut 
vel  A  Reg.  Ab  Exc.  Lucens.  pr.  A  tantis  reliqui  onines,  Exc.  Pat.  rec.  item 
Gevart.  et  Varr.  LL.  ed.  Anlv.  solvit  Oisel.  nos  barbants  Exc.  Lseti  a  m.  sec. 
quas  bai-b.  Petav.  tert. — 92  arnM  Lovan.  negatur  quatuorVat.  Farn.  Pric. 
Rott.  Oisel.  Exc.  Laeti.  negantur  Reg.  Pal.  Pat.  duo  INIed.  unus  Heins.  Anibr. 
sec. — 93  j>er  cas(»'a  Vat.  sec.   posf  jin-a  ed.  Vicet.   perrura\e\   post  jura  JLxc. 

NOTiE 

85  Pellito'^  Nara  pellitos  seu  pel-  90  Funesto  turbine]  Quis  nos  libe- 
libus  barbaricis  indutos  videre  Ro-  rabit  a  malis  funestis,  quee  nos,  in- 
manos  proceres,  id  indicium  esse  star  turbinis,  vexant,  rapiunt,  oppri- 
videbatur  Imperii  a  Barbaris  occu-  niunt,  suntque  nobis  tantarum  causas 
pati.  lacrymarum  ? 

Legesl     Romanae,     a    Barbaro  iu  91  Bnrbarus']     Exercitus  Barbaro- 

potestatem  redactae.     Per  leges,  iu-  rum  excitus  a  Rufino. 

tellige  Judices  legum  ministros,  quos  92  Quibus  arva]     Qnia  non  possu- 

mutare  habitum  Riifinus  coegerit.  mus  effugere  Rufini  iram,  neque  per 

86  Murmura]     Populi  afflicti  fre-  terram,  neque  per  mare. 

mebant,  murmurabant  clam,  et  Ru-  93  Lues]     Maliim  et  calamitas  om- 

fini  tyraunidem  detestabantur.  nis,  iustar  pestis,  affligens. 


IN    RUFINUM    LIB.    II.  l')l 

Intra  tecta  timor.     Tandem  succurre  ruenti 

Heu  putria-,  Stilichon  :  dilccta  hic  piunora  certe  ;  1)5 

Ilic  domus  ;  hic  thahuuis  prinium  ^enialibus  omen. 

Hic  tibi  felices  erexit  regia  taedas. 

Vel  solus,  spcrate,  vcni.     Tc  pra-lia  viso 

Lanoucsccnt,  avidique  cadet  dementia  monstri. 

Talibus  urgctur  discors  Aurora  procellis.  1(K) 

mahnn  cst,  at  metus  acerhior  vagatur  intra  domos.  Auxiliare  tandem  patria,  heu  ! 
cadeuti,  o  Stilicho:  hic  profecto  libcri  tni  cdr?  sunt  :  hic  domus  tna,  hic  primum 
tnit  prasa^ium  pro  lectil  tno  nuptiali.  Hic  Aula  sustulit  pro  tv  faces  fortunntus. 
Etiam  solus  adsis,  e.rpectate  Sliliclio  :  puirme  torpescent,  tc  conspecto,  et  vccordia 
portenti  avari  dejicietur.     Oriens  turbatur  his  tempestutibus  discordiarum.     Sed 

Pnt.  rec— 94  7H<erVat.  sec.  Ambr.  pr.  Moret.  sec.  Farn.  Rott.  Mcd.  sec. 
Exc.  Lirti,  ed.  Parm.  et  Vicct.  Intra  Pric.  minnr  Pat.  luentiXat.  quart. — 
05  Stilicho  \  at.  opt.  Stilichun  Exc  Lncens.  pr.  Stilicon  incert.  Hcin.s.  delecta 
Leid.  pr.  dilecti  hcoc  Res.  dilecti  et  XM.sec.  tua  sint  hcrc  Vlorcnt.  sunt  hccc 
Med.  sec.  tua  sint  hic  Rott.  et  Vat.  sec.  pro  var.  Icct.— 96  thulamis  vet.  Gyr. 
Vat.  Livin.  thaUimi  Vat.  scc.  Exc.  Laeti,  ed.  Parm.  Vicet.  thalumus  Rott. 
Thuan.  Mazar.  Anibr.  pr.  Petav.  tert.  Oxon.  et  Ald.  thalamus  \e\  thalamis 
Put.  Petav.  pr.  proprium  tres  Vat.  Pal.  Rott.  Oisci.  Exc.  Lati  et  Lucens.  pr. 
primum  I-arn.  Timan.  vet.  G\ r.  Vat.  Livin.  Med.  fjuart.  Exc.  Gevart.  et  Lu- 
cens.  spc.  iteni  ed.  Vicct.  maVg.  Isinsrr.  /iropriuw  vcl  primum  duo  Vat.  genia- 
libus  vel  gcntilibus  E\c.  Lati.  genialibus  vcl  genilalibus  Rcj;.  Pnt.  Oxon.  pr. 
genitalibns  reliqui  omnes,  Exc.  Lucens.  pr.  et  cod.  Rlieni.  Ald.  ed.  Parm.  et 
Vicet.  qnod  probat  Heinsins,  qni  et  ita  legendiun  monuit  apud  Senecan» 
initio  Mcdea-  :  '  Tnque  genitalis  tori  Lucina  cnstos.'  primum  genialihus  vel 
proprium  genitalibioi  Vat.  pr.  Exc.  Laeti.  gentilibus  Exc.  Vo.ss.  m.  pr.  omne 
Reg.  omen  vel  omne  Petav.  iteni  Oxon.  pr.— 97  Hic  tibi  fere  omnes  Codd. 
Exc.  Gevart.  ed.  P.irni.  Ald.  Colin.  et  Vicet.  Wic  «ti  Varr.  LL.  ed.  Antv. 
/i<rc  al.— 98  sperure  Vat.  qnart.  sperarc  vel  superare  Reg.  Oxon.  duo.  venis ! 
Med.  quart.— 99  lanauescunt  Pat.  cndent  Pal.  rabidique  pro  flejdigia' conjicit 
Heinsins.    vestri  pro    monstri  Exc.  Voss.— 100   dictis  pro   discors  Med.   tert. 

NOTiE 

95    Patria]     Num   Constantinopo-  a  Genio,  natnra?  et  volnptatis  Dco. 

lis  Stilichonis  patriaest.?     Vix  cre-  97  Tcedus]     Faccs  nnptiales  altins 

do.     Patria    vocatur,     quia    Stiliclio  attoUebantur  a  matribus  sponsaruni, 

iiic  liabnitdomum,  hic  duxit  uxorem,  sicque  conjngium   felicius   fore  cre- 

ex  qualiberos  siiscepit.  debatur :    Sais,SdtSos,   tceda,   \e\  fax 

95  Fignora]    Libcri,  qui  sunt  velnt  accensa. 

pignora,  qnibus  Princeps  aslrictus,  98   Viso]   Laus  Heroum  magna  est, 

debent  magis    amare    patriam,   ubi  victores  extitisse,  statiin  atqne  visi 

uati  illi  sunt.  sunt.     Notiim    illud    Julii    Caesaris, 

96  Primumthalamisgeniedibusomen']  '  Veni,  vidi,  vici. 

Id  est,  primum   auspicinm  felix  pro  99  Dementia  nwnstri]  Vecordia  Ru- 

lecto  nuptiali.     Virgilius  :    '  Primis-  fini  moustri  pcssimi  contundctur. 

quejugarat  Oniinibus.'    Olim  nuptiae  \QQ  Discors  Aurora]     Oriens  vexa- 

Don  cclebrabantur,  nisi  auspicato,  seu  tus  discordiis,  ct  velut  tcmpestatibus, 

inspcctis  avibns.     Genialis  sic  dicitur  seu  ventis  contrariis  agitatus. 


152  CL.   CLAUDIANI    V. 

At  Stilichon,  Zephyris  cum  primum  bruma  remitti, 
Et  jujra  fliftusis  nudari  coepta  pruinis, 
Partibus  Italiae  franqiiilla  in  pace  locatis, 
Utraque  castra  movens,  Phoebi  properabat  ad  ortus, 
Gallica  discretis  Eoaque  robora  turmis  105 

Complexus.    Nunquam  tantae  ditione  sub  una 
Convenere  manus,  nec  tot  discrimina  vocum. 
Illinc  Armeniaj  vibratis  crinibus  ala3 
Herbida  collectae  facili  velamina  nodo  : 
Inde  truces  flavo  comitantur  vertice  Galli,  110 

Stilicho,  statini  atiiue  hyems  ccepit  mitigari  Favoniis,  ac  montes  coeperunt  liberari 
glacie  dispcrsa,  tractibus  Italice  collocatis  in  puce  tranquillu,  promovens  castra  ge- 
mina,  festinabat  versus  Solem  orientem,  hubens  vires  Gallorum  et  Orientis,  sepa- 
ratis  ugminibus.  Nunquam  tanti  e.rercitus  congregali  sunt  sub  uno  imperio,  neque 
iinquani  tanta  dijferentia  Ungtiarum  fuit.  Hinc  catervce  Armenice  capillis  cris- 
patis,  habentes  vestes  virides  collectas  nudo  Itnui :  inde  Galli  feroces  crinibus fla- 


Hic  vero  versns  in  Med.  sec.  manu  recentiori  in  margine  est  ascriptus. — 
101  Ast  Pat.  Exc.  Voss.  Stilicho  Vat.  pr.  Stilicon  Ex.  Lucens.  pr.  et  Laeti. 
Stilico  Vat.  sec.  remitti  vel  reverti  Put. — 102  pro  nudari  Heinsius  conjicie- 
bat  viduari.  captn  Exc.  Voss. — 103  tuta  sub  pace  relictis  vet.  Gyr.  et  Exc. 
Lucens.  sec.  i-elictis  Vat.  Livin.  Isingr.  relictis  vel  locatis  Vat.  opt.  Put. 
tranquilla  pace  Med.  tert.  Moret.  sec. — 104  pro  Utraque  Heinsius  conjecerat 
Ultra,  sed  posteadeleverat.soZMS  vitiose  pro  Solis  Pal.  INled.  pr.  ortum  Pric. — 
105  discerptis  Rott.  discrtis  Med.  pr.  turbis  Thuan. — 106  Ample.xus  Vat.  pr.  Exc. 
Lucens.  sec.  tantcpnunqnam/lhwa.n.  Pric.  nusquam  Exc.  Leeti  m.  sec.  statione 
Pric.  a  m.  pr. — 107  no«  <o('pal.  Med.  pr. — 108  /Hiwc  Florent.  Bonon.  Med. 
sec.  Ambr.  sec.  Vat.  Livin.  lUic  Vat.  sec.  Pal.  Pric.  Oisel.  Exc.  Laeti.  vibru' 
tis  vel  vibrata  Exc.  La>ti.  vibratcB  reliqui  Codd.  niagno  nuniero,  ut  et  Exc. 
Gevart.  Var.  LL.  ed.  Antv.  item  ed.  Vicet. — 109  fervida  tres  Vat.  duo 
Oxon.  duo  Leid.  Pal.  Farn.  Pric.  Rott.  Oisel.  Exc.  Laeti.  Herbida  Bonon. 
Put.  Exc.  Lucens.  sec.  Isingr.  fervida  vel  ferbida  Vat.  pr.  Var.  LL.  ed.  Antv. 
Helmarst.    Fervida,  Rubea  vel    Tenuia  Anibr.  pr.    Findia  et  eadem  manu  in 

NOT/E 

101  Zephyiis}     Zephyrus   seu   Fa-  habebant  crines  vel    natura  crispos 

vonius,  ventus  lenior  qui  flat  ab  Oc-  vel  ferro  vibratos. 
cidente ;    qui    solvit    frigora,   flores         AIce']     Sunt  hic  cohortes  militum. 
parit.     Unde  dicitur  quasi  ^cor}(p6pos,         109  Herbida  velamina]    Vestes   ad 

aive  rh  ^rjv  (pep(ov,ferens  vitam.    Plinio  colorem    viridem,  herbarum    instar, 

dicitur,    '  geuitalis  Mundi  spiritus.'  accedentes.    Apud  Romanos  hoc  ves- 

Catullus  :  '  Aura  parit  flores  tepidi  tis  genus  erat  pauperiorum. 
foecundaFavoni.'  IIO  Flavo  rertice  Galli]    Galli  dicti 

104  Phabi]   Solis,  qui  dicitnr,  4>or-  a  colore  candido,  nam  7ct\aZac  signi- 
^os,  clarus,  ceu,  foos  fiiov,  lu.v  viiie.  ficat.       Qufe     appellatio     Gallonim 

105  Eoa']    "Ews,  et  -hws,  unde  Eous,  comprehendebat  et  Germanos,  qui- 
Aurora,  Oriens.  bus  flava  seu  '  aurea  ceesaries'  tri- 

109:  ArmcnicB  vibratis  crinibusl    Ar-  buitur. 
nienia  est  Asiae  regio,  in  qua  milites 


IN    RUFINUM    LIU.    II.  153 

Quos  Rhodanus  velox,  Araris  quos  tarcUor  arabit ; 

Et  quos  nasccntcs  explorat  guriritc  Rlicnus  ; 

Quosquc  rigat  retro  pcrnicior  unda  GarumncC, 

Oceani  pleno  quoties  impellitur  aistu. 

Mens  eadcm  cunctis,  animique  rcccntia  ponunt  115 

Vulnera:  non  odit  victus,  victorve  supcrbit. 

Et  quamvis  pra\scns  tumor,  et  civilia  nuper 

Classica,  bellatrixque  etiam  nunc  ira  caleret, 

In  ducis  eximium  conspiravere  favorem. 

ventibus  stipantur,  quos  Gallos  Rhudanus  cder,  quos  Araris  lentior  circurn  alluit, 
et  quos  Rhenus  \n  aquis  experitur  nusccntcs,  et  quos  aqna  vclocior  GarumncB  usper- 
git,  rediens,  quotiescumque  agitatur  Jiuctu  plcno  Occani.  L"na  roluntas  est  omni' 
bus :  et  corda  deponunt  injurias  rcccntes :  victus  non  irascitur  victo-.i:  non  victor 
insultat  victo.  Ac  licct  iracundia  tumens,  et  Inila  civilia,  et  odium  quoque  bellicum 
modo  incenderetur,  tameii  consenscrunt  in  graliam  ductoris  egregii.     Son  dissimi- 


margine  Florida  Vat. — 111  Quos  Rhodanus  velox  Vionon.  amhit  Rodanus  Tho- 
los.  amnis  pro  Araris  Mcd.  tert.  pigrior  Ambros.  sec.— 112  nascentcs  \e[ 
miscentes  Thuaii.  verlice  pro  gurgitc  iMed.  tert.  Rhemis  Vicet.— 113  ligat 
Fiorent.  Pric.  Oisel.  Pat.  ligat  vel  rj>a<  Vat.  sec.  Med.  sec.  Lov.  Thuan. 
Mazar.  Moret.  alter.  eadem  varietas  raox  vs.  1-18.  tetro  Pal.  Garina;  niarg. 
Morin.  Garunna  Vat.  pr.  Farn.  Gnronce  Uott.  GarauncB  Vat.  sec.  Garannte 
Med.  sec.  Anibr.  pr.  Exc.  Cod.  Rliem.  Giranna  Ambr.  pr,  Gurannce  vel 
Cayci  Med.  tert.  Heinsins  conjiciebat  legendum,  Quos  Liger  et  retro  pcr- 
nicior  unda  Garumna.—\\:i  cunctas  Exc.  Gevart.  pnscunt  \i\o  ponunt  E\c. 
Lseti  a  m.  sec— 116  victorque  Thuan.  Ambr.  pr.  duo  Leid.  Exc.  Gevart.  vic- 
ton-e  vel  victorque  Put.— 117  prceceps  conjicit  Heinsius,  iit  supra.  pra-cej>s 
audacia  lib.  i.  34.  ct  q.  petulans  animis  c.  marg.  Isinijr.  timor  Earn.  Elorent. 
Pat.  Tliuan.  Leid.  pr.  Moret.  pr.  tumor  vel  timor  Moret.  sec.  tumorcm  et 
iram  sEepe  conjungi  monuit  Heinsius,  et  provocavit  ad  vs.7.  Deprec.  ad  Hadr. 
ubi  reponebat,  '  Me  tumor  incautus,  me  lubrica  duxerit  aitas.'  pro  doloj-. 
et  firmabat  loco  Capitolin.  in  Pertinace  pag.  58.  1.  7.  '  Sed  ciun  Tausius  qui- 
dam  iniramet  tumorem  niilites  addiixisset,'  ita  enim  omnino  legendum.  nt  et 
vidit  Salmas.  vulgo  <imorem.— 118  bellatrix  sine  copula  Vat.  pr.  Oxon.  pr. 
Leid.  sec.  tunc  Moret.  sec.  Exc.  Gevart.  mancret  Tbuan.  natura  pro  nunc  ira 
Var.  LL.  ed.   Antv.— 119    e.ximii  Vat.  duo,  Oxon.  duo,  Reg.  et  Petav.  pr. 

^OTIE 

111  Rhodanus,    Araris,    Garuinna]  animus.      InjuriiP  dicuntur    vulnera, 
Fluvii  Gallia"  notissimi.  q»ia  ut  vulnus  la>dit  corpus,  ita  et  in- 

112  Et  quos    nascentes]       Accplaj  juria  aninuim :  ^l(pos  TiTpdaKu  auna, 
Rheni  solebant  infantes  rccens  natos  tov  5e  vovv  v^pis. 

fluvio  imponere,  ut  si  frigidum  flu-  116  Non  odit  victus]     Qui  vicerant 

vium  paterentur,  pro  legitima  sobole  cum  Stilichone,  non  insultant  victis  : 

agnoscerentur.  »ec  victi  odere  victores. 

115  Recentia  ponunt  vulnera']     Mi-  117  PrcBScns]     Irae  durantis  atque 

lites  Stilichonis,  etsi  patria  differunl,  adhuc  tumentis  reruiuiaE. 
non  differunt  volnntate  ;    iis  eadem  Civilia    classicu]        Tubve,     bella : 

est  mens;  et  injurias  deponunt,  qui-  signum  pro  re  signata. 
bu8  nuper  exulceratus  fuerat  eoruni 


154  CL.    CLAUDIANI    V. 

Haucl  aliter  Xerxen  toto  simul  orbe  secutus  120 

Narratur  rapuisse  vaa^os  exercitus  amnes, 

Et  telis  umbrassc  diem,  cum  classibus  iret 

Per  scopulos,  tectumque  pedes  contemneret  aequor. 

Vix  Alpes  transgressus  erat,  nec  jam  amplius  errat 

Barbarus,  adventumque  tremens,  se  cogit  in  unam         125 

Planitiem,  tutoque  includit  pascua  gyro. 

Tum  duplicem  tbssam,  non  exsuperabiie  vallum 

liter  exercitus  comitatus  Xerxen  una  cx  nmm  Imperio  dicitur  exhausisse  fluvios 
eirantes,  et  obscurasse  Solem  jaculis,  cum  volaret  per  saxa  cuni  iiaeibus,  et  pedes 
incedens  sperneret  mare  opertum  latibiis.  Vix  HuUcho  supcraverat  Alpes ;  et 
jam  exercitus  Barbarorum  non  va^atur  amplius,  et  timens  accessum  Stilichonis 
congregat  se  in  planitiem,  et  claudit  pascua  circulo  securo.  Deinde  construit  fos- 
sam  geminam,  vallum  inexpugnabile,  palis  infixis,  et  bobus  interfectis,  opponit  veki- 


extremum  pro  eximium  Ainbr.  tres  Petav. — 120  Xerxen  tres  Med.  Reg.  Bo- 
non.  Mazar.  duo  Ambr.  tres  Petav.  Xerxem  Vat.  sec.  Oisei.  Xersen  Leid.  diio. 
tanto  Med.  sec.  ni.  pr. — 121  potasse  pro  rapuisse  Exc.  Laeti.  feros  amnes  Pric. 
amnes  vel  axes  Oisel. — 122  vibrasse  Petav.  pr.  umbrasse  vel  vibrasse  Reg. 
Oxon.  pr.  Exc.  Lzeti,  et  ed.  Parm.  umbrasse  sedecini  alii,  Excerpt.  Lucens. 
sec.  et  ed.  Vicet.— 123  ^ettus  duo  Vat.  contexeret  Oxon.%ec.Vy\X..  cumcerneret 
Thuan.  Mazar.  Oisel.  Exc.  Pat.  rec.  et  Cod.  Rhem. — 124  ^/jjm  Exc.  Laeti. 
egressus  erafExc.  Lucens.  sec.  non  ja>«  Exc.  Laeti. — 125  ot/rfi/c^M/ngue  Var.  LL, 
ed.  Antv.  Exc.  Voss.  timens  duo  Vat.  Rott.  Put.  Florent.  duo  Med.  Anibr. 
sec.  Petav.  pr.  Moret.  sec.  Exc.  Gevart.  et  Lucens.  sec.  tremens  Reg.Thuan. 
Vat.  duo,  Oisel.  duo  Oxon.  Leid.  pr.  Exc.  Voss. — 126  tutoque  Exc.  Lffti. 
tuntoque  Oisel.  fo<o^i(e  tres  Vat.  Pal.  Tholos.  Med.  pr.  unus  Heins.  tutoque 
vei  tortoque  Oxon.  pr.  excludit  Med.  pr.  unus  Heins.  unus  Barth.  Leid.  et 
Exc.  Gevart.  in  Petav.  pr.  pro  glossa  ascriptum  erat.  sic  infra,  *  Finibus 
exiguis  vallis  conclusa  tenebas.' — 127  Tunc  Med.  quart.  Mazar.  Ambr.  pr. 

NOTiE 

120  A^er.ren]  Regem  potentissi-  Mquor']  Hellespontum,  quem  Xer- 
mum  Persarum  in  Asia,  numero  mi-  xes  poute  naviumjunxit,  atqiie  traje- 
litum  prope  intinito  fluvios  exhaii-  cit ;  et  per  quem  postea  victus  cyni- 
rientem.  baelfugit. 

Toto    orbe']     Vastissimo    Imperio,  12.5    Barbarus']     Exercitus     prope 

qnod    Xerxes    regebat :    sic   dicitur  Constantinopolim  a  Riifino  evocatus 

orbis  Gallicus,  pro  Gallico  Iniperio.  formidat   advenientem  Stilichonem  ; 

121  Rapuisse']     Exhausisse  propter  etsi  vix  Alpes  superasset.     Adeo  for- 
immensam    copiam    hominuin   equo-  midabile  erat  nomen  Stilichonis. 
rumque.  126  Pascua']     Ad  pabula  equis  sub- 

122  Tclis  umbrasse]     Aiebant  Per-  ministranda. 

sas  telorum  luiiltitudine  solem  obscii-  127   Vallum  asperat]    Vallum  munit 

lare,  unde  jocus  Spartaiii  cujusdam  :  palis  acutis  atque  asperis  per  alter- 

'  Melius  in  uinbra  pugnabimus.'  nos   seu  geminos  ordines,  hinc  inde 

123  Per  scopulos]  Xerxes  dicitiir  dispositis ;  et  in  medio  sub  specie 
apquasse  montem  Athon,  et  velis  per-  muri,  plaustra  constituit  tecta  pelli- 
vium  fecisse.  bus  boum.    Id  etiara  a  Carolo  Magno 


IN    RUFINUM    LIB.    II.  155 

Asperat  altcrnis  sudibus,  murique  locata 

In  speciem  ca^sis  obtendit  plaustm  juvencis. 

At  procul  exsanguis  lUilinuni  pcrculit  liorror  :  130 

Infecta'  pallore  genae  :  stetit  ore  gelato 

fncertus  peteretne  tuuam,  veniamnc  sul)actus 

Posceret,  an  tidos  sese  transferrct  in  hostes. 

Quid  nunc  divitia?,  quid  fulvi  vasta  metalli 

Congeries,  quid  purpureis  eflulta  columnis  135 

culn  constituta  in  fonnain  muri.  Secl  longe  terror  paUetis  percussit  Rujinum :  rul- 
tns  dcformatur  pallore :  facie  ghiciata  constitit,  dubitans,  an  capesseret  fugam? 
An  rictus  peteret  pacem,  an  transiref  ad  hostes  sil)i  sociatos?  Quid  tum  opes  pro- 
sunt  Riitiiio  ?  Quid  cumulus  immensus  Jlaventis  metalii?  Quid  domus  elata  colum- 
nis  rubri^,  et  cedificia  sublata  ad  ccelum  prosuut  ?     Discit  viam  exercitus  Stilicbo- 


Petav.  pr.  LeiH.  sec.  duplicem  fossam  Vat.  pr.  et  Livin.  duplicifossa  tres  V^t, 
Pal.    Farn.    Pric.   Rott.  Oise!.   Exc.   Lirti.    bellum  pro    vallum  Vat.  sec. — 

128  locata  Rts.  Tlinan.  Exc.  Gevart.  et  Luceus.  s>ec.  niarg.  Isingr.  Ald, 
locata  vel  locatum  Vat.  pr.  Petav.  pr.  locatum  liabent  rcliqui  omnes,  itera 
Exc.  La?ti  et  Lucens.   pr.  ed.  Parni.  et  Vicet.  Heinsius  conjiciebat/ot((<o. — 

129  In  spcciem  Med.  tert.  a  m.  sec.  Inspecie  sedecim  alii.  ostendit  Pat.  Oisel. 
Leid.  sec.  Exc.  Gevart.  oOtundit  Lov.  claustra  inccrt.  Heins.  Vicet.  Vien. 
clajistra  vel  plaustra  Exc.  La?ti. — 130  error  Rott.  Pat.  Lov.  a  m.  pr.  Exc. 
Gevart.  Exc.  Voss. — 131  Infestce  Reg.  Leid.  pr.  lufccto  ed.  Parm.  Infectce 
vel  Infecto  Exc.  Laeti.  pallore  duo  Vat.  Exc.  Lucens.  sec.  pallore  vel  terrore 
Put.  terrore  reliqni  scripti  triginta  fere,  Exc.  La;ti,  Lucens.  pr.  et  Gevart. 
Sched.  Gud.  Var.  LL.  ed.  Antv.  et  ed.  Vicet.  ore  gelato  Florent.  Med.  sec. 
5^«^  corde  gelato  Tliolos. — 132  veniamne  duo  Mcd.  duo  Ambr.  Reg.  Thnan. 
Mazar.  Leid.  pr.  duo  Petav.  Lov.  et  Exc.  Gevart.  veniamque  Vat.  pr.  Oxon. 
pr.  renianive  Vat.  sec.  Pal.  Farn.  Pric.  Put.  Oxon.  sec.  subactusExc.  Lucens. 
sec.  fugatus  ed.  Vicet. — 133  an  Leid.  sec.  aut  Florcnt.  an  vel  aut  Put.  atlo- 
niius  sese  an  Petav.  pr.  fidos  Leid.  sec.  Pat.  Exc.  Gevart.  fidos  vel  luntosVat. 
pr,  a  m.  sec— 134  Quid  dant  vel  nunc  Moret.  sec. — 135  por])liireis  Exc.  Lapti. 
prcefulta  Pric.  cjfulcta  Ald.  columnis  Vat.  pr.  Pat.  Ambr.  sec.  Exc.  La?ti  et 
Liicens.  sec.  columnis  vcl  metallis  Put.  mctallis  triginta  alii,  Exc,  Lucens,  pr. 

NOT^ 

factuni   esse  nonnnlli  memoriffi  pro-  133  Fidos  sese  transferret  in  hostes] 

didernnt.  An  transirct  in  hostes,  quos  sua  per- 

12!)  Ccesis  juvencisy    Peliibus   tau-  fidia  patriain  prodens  sibi  fidos  ef- 

rorum  occisornm.  fecisse  putabat. 

130  Exsanguis  horror]   Terror  red-  134  Fulci  metalli]     Auri  congestu» 
dens  Rnfinum  pallidum  et  exsanguem,  acervns, 

Elfectus  ponitur  pro  causa,  sic  dici-  13.5  Purpureis  columnis]     Columni» 

tnr  '  pallida  niors,'  qnaj  homines  red-  e  marmore  coloris   punicei,  sen  rutv 

dit  pallidos.  riibri.     Quod  intelligendiim  de  opert 

131  Ore  gelato]     Ore  pallenti  et  Byzantino     strnctiira!     admirabilis, 
frigido  corpore,  ob  scelerum  cousci-  quod  exstructum  est  a  Rufino. 
entiam,  raetumque  Stilichouis, 


156  CL.    CLAUDIANI    V. 

Atria,  prolataeve  juvant  ad  sidera  moles  ? 

Audit  iter,  numcratque  dies,  spatioque  viarum 

Metitur  vitam  :  torquetur  pace  futura, 

Nec  recepit  somnos,  et  saepe  cubilibus  amens 

Excutitur,  poenamque  luit  formidine  poenae.  140 

Sed  redit  in  rabiem,  scelerumque  immane  resumit 

Ingenium,  sacrasque  fores  prasdivitis  aulae 

Intrat,  et  Arcadium  mixto  terrore  precatur  : 

Per  fratris  regale  jubar,  per  facta  parentis 

-^therii,  floremque  tui  te  deprecor  sevi,  145 

Eripe  me  gladiis  :  liceat  Stilichonis  iniquas 

nis,  supputat  dies,  et  metitur  vitain  intervallo  itineri)^ :  vexatur  pace  ventura,  neque 
admittit  soporem,  et  frequenter  mente  captus  excitatur  lecto,  penditque  supplicium, 
timore supplicii.  At  resumit  furorem  solitum,  et  repetit  crudelempropensionem?id  cri- 
mina,atque  ingreditur  liminaaugusta  RegicB  locuplctissimce ,  et  rogat  Arcadium  metu 
mixto,  dicens :  Per  sidits  Regiutn  Fi-atris,  per  gcsta  Diti  Putris,  etjlorem  t£tatis  tuce, 
rogo  te,  libera  me  ab  ensibus.  Permittatur  mihi  effugere  minationes  injustas  Stili- 


Sched.  Gud,  et  ed.  Vicet.  male.  nam  pra?cessit. — ^136  prolatane  duo  Vat. 
protectceque  Vat.  sec.  valles  pro  moles  Pat. — 137  Audct  Oisel.  vias  Pat.  Leid. 
sec.  Exc.  Gevart.  spatiumque  Bonon. — 138  peste  dtio  Vat.  pace  Exc.  Liicens. 
sec— 139  Nec  Pric.  Rott.  Non  Farn.  repetit  Exc.  €od.  Rhem.— 140  tulit  pro 
/MJiTholos. — 141  in  vel  ad  Tiiolos.  rabiem  Vat.  pr.  Med.  qnart.  Pat.  vet.  Gyr. 
Leid.  sec.  Vat.  Livin.  Exc.  Gevart.  et  Lnc.  pr.  ed.  Parm.  Isingr.  facietn  duo 
Vat.  Pal.  Farn.Pric.  Rott.  Oisel.  Florent.  Put.  Mazar.  Thuan.  Bonon.  Tho- 
los.  duo  Ambr.  tres  Petav.  totidem  Med.  duo  Heins.  Exc.  Laet.  et  Lucens.  sec. 
itera  ed.  Licet.  faciem  vel  rabiem  Put.  duo  Lat.  faciem  vel  facinus  Reg.  resolvit 
Tholos, — 143  immixto  magna  pars  Codd.  Exc.  Laeti  et  Lucens.  sec.  Oxon. 
Ald.  Colin.  7nixio  Med.  quart,  Exc,  Lucens,  pr. — 144  fala  Thuan.  facta  plu- 
rimi  Codd.  Exc.  Gevart.  Lncens.  sec,  Var,  LL.  ed.  Antv.  ed.  Parm.  et  Vicet. 
— 14G  Erime  Put.'  a  m,  pr,  unde  Heinsius  legit  Exime.    Stiitchonis  Vat.  pr. 

NOT^ 

137  Spatioque  viaruni]  Metitur,  scelerum  consnctudiuem,  resumit- 
judicatque  tantum  se  distare  a  morte,  que  crudelem,  et  ad  crimina  propen- 
ijuantum  ipse  a  Stilichone  distabat.  sum  animum,  quem  exuisse  videba- 

138  Pace]     Quam    Stiliciio   reddi-  tur. 

turus  erat  Orienti,  142  Pradivitis  aulce']    Intelligit  se- 

140  Poenamque']  Magisque  torque-  cretissimum  Arcadii  Imperatoris  tha- 
uir,  quia  magis  timet,  conscius  suo-  lamum,  ut  ostendat  Rufini  omnia  pe- 
Tum    criminum,      Petronius :     '    Dii  netrantis  potentiam. 

Deaeque  quam  male  est  extra  legem  144  Regale  jubar]    Exquisita  adu- 

^iventibus  !   Quod  semel  meruerunt,  latio  Honorii,   per  quem,  velut  per 

jemper  expectant.'  astrum,  obtestatur. 

141  Redit  in  rabiem']  Rufinus  pri-  Parentis  cetherii]  In  aethere  seu 
iia  fronte  territus,  de  sceleribus  non  coelo  jam  consecrati.  Vid.  v.  3.  su- 
(ogitabat,  sed  mox  redit  ad  rabidam  pra. 


IN    RUFINUM    LIB.   II.  157 

Evitare  minas,  in  nostram  Gallia  cacdem 

Conjurata  vcnit.     Qiiicquid  ligat  ultima  Tethys, 

Extremos  ultra  volitat  gens  si  qua  Britannos, 

Mota  mihi.     Tantis  capiendi  crcdimur  armis  ?  150 

Tot  signis  unum  petitur  caput  ?  undc  cruoris 

Ista  sitis  ?  geminum  coeli  sibi  vindicat  axera, 

Et  nullum  vult  esse  parcm  :  succumbere  poscit 

Cuncta  sibi :  rcgit  Italiam,  Libyenque  coercet: 

Hispanis  GaUisque  jubet:  non  orbita  Solis,  155 

chonis.  Gallia  conspirans  in  cladem  nostram  properat :  id  omne,  quod  mare  extre- 
mum  constringit,  siqua  natio  vagatur  trans  Britannos  uUiinos,  excitata  est  coiitra 
me.  Nos  trndimur  comprcluniliudi  laniis  exercilihus!  Inus  hunw  lacessitnr  tot 
rexillis?  Vndc  ista  vciiit  cupidiUis  sanguini~s ?  StiWvho  trihuit  sibi  Orbcm  dupli- 
cem,  et  ncmincm  patitur  esse  parem  sibi.  I'elit  omnia  «ubjici  sibi:  frubcrnat  Ita- 
liam,  et  reprimit  Libyam:  imperat  Hispanis,  et  GaUis.     Non  via  Solis  circumscri- 


Stiliconis  Vat.  sec. — 147  evasisse  Inccrt.  Heins.  minus  Vat.  pr.  vet.  Gyr.  Vat. 
Livin.  Exc.  Lncens.  sec.  manus  tres  Vat.  Pal.  Farn.  Rott. — 148  redit  vel  venit 
Put.  rigat  Vat.  pr.  et  Vat.  Livin.  ita  Gesner.  legit  Petav.  sec. — 149  volitat 
g-cns  «/tru  Tholos.  duo  Vat. — 130  Nota  Akl.  Junt.  Colin.  Vofrt  Tliolos.  tatis 
Pat.  tantis  Petav.  tert.  Anibr.  pr.  digni  Petav.  pr.  a  ni,  sec.  Ald.  «//^njs  Pal . 
Rott.  Re^.  Tliuan.  Bonon.  Tholos.  Lov.  et  Petav.  sec.  a  m.  pr.  duo  Med.  duo 
Ambr.  totidein  Heins.  Var.  LL.  ed.  Antv.  tantis  vel  dignis  Rott.  a  m.  sec. 
Oxon.  pr.  Leid.  pr.  Exc.  Laeti.  digni  capiendis  vel  tantis  capiendi  Exc.  Pat. 
rec.  Heinsins  recte  notaverat,  rh  dignis  natnm  esse  ^ex  voce  signis  in  versu 
seq.  credimur  Pnt.  Petav.  pr.  tradimur  \e\credimur  Reg.  Oxon.  pr. — 1.51  nos- 
trum  Tlinim.  petimur  Ambr.  pr. — 152  Tanla  sitis  Pric.  Stilico  Med.  sec.  ed. 
Parni.  Stilicon  sihi  Exc.  La-ti.  caeU  sibi  Vat.  scc.  Farn.  Lov.  Moret.  scc.  Leid. 
pr.  dno  Oxon.  Exc.  Cnd.  Rliem.  et  Gevart.  Var.  LL.  ed.  Antv.  et  Ald.  sed 
ccfU  jam  Vicet.  et  marsi.  Isingr.  vendicat  ambo  Moret. — 1.53  poscit  vel  credit 
Rott.  [NB.  deest  hic  versus  in  Viret.  editione.] — 154  Libyamquc  quafuor 
Vat.  Pal.  Farn.  Pric.  Exc.  Lieti.  Libyemque  Oisel.  Mazar.  Leid.  pr.  Oxon. 
pr.  et  Ambr.  Lov.  Petav.  sec.  Var.  LL.  ed.  Antv.    Li/^i/en^Me  Ambr.  tert. 

NOT/E 

148  Ligat]  Constringit  glacie.  Alii  1.52  Axem]  Axis  pertinet  ad  rotas: 

legnnt,  rigal,  nec  male.  transfertur   ad  polos,  quibus  cffilum 

Tethys]     Est  Tethys,   Tethyos,  et  vcrti  dicitur :  imo  et  ponitur  pro  or- 

Tlietis,  ThtUdos:   hapc   nympha  ma-  bc  et  regione  :  hic  s^c/ninn.v  fu«  signi- 

rinamater  Achillis ;  illa  niater  Nym-  ficat  utrunique  orbeni,  utrnmqnelm- 

pharuni  maris,  seu  Nereidum.     Hic  perium  Orientis  et  Occidentis. 

sumitur  pro  niari.  155   Gallisque  jubet]  A\md  Cicero- 

IA9  Volititt]    Vagatur;    alludit  ad  nemetalios  ejus  saculi  aiictores  Juieo 

Britannorum  vitam  vagam  ct  errati-  non  jungitur   cum   d  itivo   sed    cum 

cam.  accusativo  et  infiuitivo ;   ut,  'jubeo 

150  Mota  miki]  Hoc  est,  contra  me.  te  bene  sperare,'  &c.     Contra  Clau- 

Alias  significat,  pro  me.    Ut,  tibi  mili-  dianus  in  hoc  loco,  et  Coruelius  Ta- 

tat  ccther,  id  est,  pro  te,  citus  Ann.  lib.  vm.   '  quibua  jusge- 


158  CL.    CLAUDIANI    V. 

Non  illum  Natura  capit :  quascumque  paravit 

Hic  Augustus  opes,  et,  quas  post  bella  recepit, 

Solus  liabet :  possessa  semel  non  reddere  curat. 

Scilicet  ille  quidem  tranquilla  pace  fruatur : 

Nos*premat  obsidio?  quid  partem  invadere  tentat?         160 

Deserat  Illyricos  fines ;  Eoa  remittat 

Agmina ;  fraternas  cx  aequo  dividat  liastas  ; 

Nec  sceptri  tantum  fueris,  sed  militis,  liaeres. 

Quod  si  dissimulas  nostrae  succurrere  morti, 

bit  ilhim,  non  Orbis  universus.  Quascu7iqiie  divitias  hic  Iinperator  Tlieodo&ius 
cumulavit,  ct  quas  resumsit  post  prcelia,  unus  S t ilicho /Jossidet;  nec  satagit  resti- 
tuere  res  scmel  occupatas.  Nimirum  ille  Stilicho  potiatur  paceplacida:  nos  ohrua- 
mur  obsidione?  cur  conatur  occupare  hcereditatem  tuani?  relinquat  procincias  Illy- 
ricas :  reddat  catervas  Orientis ;  parliatur  tequaliter  exercitus  fraternos,  neque  tu 
sis,  o  Arcadi,  successor  tantum  imperii,  sed  et  exercituum.  Quod  sijingis  auxiliari 


pererrat  Pal.  Med.  pr. — 158  nec  Vat.  pr.  sibi  pro  semel  et  cura  Anibr.  pr.  et 
Sched.  Giid. — 159  Scilicet  Moret.  sec.  a  m.  sec.  Si  licet  Rott.  in  pace  Pal. 
Heinsius  coujiciebat,  tranquilla  ut  pace  fruatur.  fruatur  Farn.  Med.  st-c.  Exc. 
Luceus.  sec.  ed.  Parm.  ct  Vicet.  fruetur  Pal.  Florent.  Bonon.  INIazar.  Petav. 
tres,  item  tres  Med.  Oxon.  pr.  duo  Leid.  totidem  Ambr.  et  Heins.  Pat.  Lov. 
Oisel.  Vat.  tres,  item  Vat.  Livin.  Exc.  Lzeti,  Gevart.  cod.  Pulman.  et  Lu- 
cens.  pr.  fruatur  vel  fruetur  Reg.  Put. — IGO  premat  Farn.  Florent.  Thuan. 
Bonon.  Pat.  tres  Petav.  quatuor  Med.  unus  Heins.  Exc.  Lucens.  pr.  ed. 
Parm.  et  Vicet.  premetVai.  Livin.  Tholos.  Mazar.  Incert.  Heins.  tres  Ambr. 
prejnit  ed.  Isingr.  et  Gryph.  premit  vt\premet  Vat.  pr.  m.  pr.  premat  vel  pre- 
met  Pnt.  iu  voce  obsidio  mendtim  subesse  suspicatur  Heinsius.  quam  parte  duo 
Vat.  quid  vel  qui  Oxon.  pr.  quis  Oisel.  pacem  Exc.  Pat.  rec.  parem  cod.  Cla- 
ver.  s;)ar<em  Isingr.  ;)a?"ft'?«  Tholos.  Florent.  Ambr.  tert.  parlemsc.  nostram 
Gloss.  Med.  sec.  Heinsius  ascripserat  locum  Capitolin.  in  Pertinace  p.  54. 
1. 13.'  a  partibus  remotusest.'  vid.  Casaubon.  p.  103.  etSalmas.  p.  125.  de  par- 
tibus  Scaliger  ad  Manil. — 161  jEgeu  F.xc.  Xois. — 162  alas  legit  Heinsins. — 
163  cepti  Exc.  \osii.fueris  sed  tantum  Thuan. /ueris  tantum  triginta  Codd.  Exc. 
Laiti,  Gevart.  Voss.  et  Lucens.  pr.  ed.  Vicet.  Parm.  Junt.  Colin. — 164  dissi- 
mulas  duo  Vat.  Exc.  Laeti  et  Lucens.  sec.  dissimulas  vel  dissimules  Oxon.  pr. 

NOT^ 

rat,  ut  resisterent :'  et  Livius,  '  aliis  hac  voce. 

bellum  jussum  erat.'  162  Hastas^l  Vel  exercitus  per  has- 

Non    orbita']    Stilichonis    potentia  tam    signatos ;    vel  sceptrum,  quod 

non  iisdem,  quibus  Sol,  limitibus  cir-  Grseci  vocant  ffKrjirrpov,  hasiam,  qua 

cumscribitur.  Reges  olim    innitebanfur :    (TKrjirrpov, 

160  Partem]     Partem  hasreditatis  a.wo  rqjij  aKriirTeadai^innili. 

tuae,  scilicet  Imperium  Orientis.  163  Hares]  Alii  deducunt  ab  ha- 

161  Illyricos]   Illyria  est  vasta  re-     rendo :  aliis  hercs  ab  Aero,  qui  domi- 
gio  supra  sinum  Adriaticum.  nus  est :   Scaligero  hsrcs  dicitur,  ut 

Eoa\    Orientis.    Supra  ssrpius  de     ^pa>j. 


IN    RUFINUM    LIH.    II.  150 

Nec  prohibere  paras:  Mancs  et  sidera  testor,  10') 

Ha:c  cer\  ix  iion  sola  cadot :  miscebitur  alter 

Sanguis,  nec  Sty*rias  lerar  incomitatus  ad  urabras, 

Nec  mea  securus  ridel)it  funera  victor. 

Hcec  ubi :  dictatur  faciiuis  ;  missusque  repente, 

Qui  ferat  extortas  invito  Principe  voces.  170 

luterea  Stilichon  jam  hvtior  hoste  propinquo, 
Nec  muUo  s^^atii  distantibus  a^quore  vallis, 
Pugnandi  cupidas  accendit  voce  cohortes. 
Armeniis  frons  lasva  datur ;  per  cornua  Gallos 
Dexteriora  locat.     Spumis  ignescere  frajna,  175 

Pulveris  extolli  nimbos,  hiteque  videres 
Surgere  purpureis  undantes  anguibus  hastas, 

cladi  nostne,  nec  uccitii^^is  te  imiudire  iUam  :  juro  \)cr  infiros  ct  pcr  ((sYra :  hoc 
caput  non  unum  dcjicictur:  cruor  alius  confumtctur  (iim  luco,  nc/iuc  cgu  ibo  ud 
tenebras  infcrnas,  non  stipalus;  neque  victor  tutus  irridtbit  mnrtcm  mcam.  Fost- 
9««/«  Rnfiiiiis  ilixit  hcec  vcrba :  epistola/«d«fi;'o.sa  dictalur  ;  ct  statim  oiator 
missus  est,  ijui  reportct  rerba  Stilichoni  expressa  ab  Impcratore  noUnte.  Interim 
Stilichojam  ^audcns  hoste  prupiore,  et  rallis  non  remotis  tnu^no  intervallo  campi, 
injiammat  sermone  suo  caterras  avidasdimicandi.  Frons  sinistra  traditur  Armeniis ; 
collocat  Gallos  per  partes  dcxicras.  Cerneres  habcnas  accendi  spumis,  cerucres 
nubes  pulvcreas  levari,  et  vexilla  tumentia  rubris  serpentibus  circum  atlulli,  ac  coelum 


reliqui  dissimules,  nec  non  Exc.  Lucens.  pr.  ed.  Vicet.— 167  feror  Ambr.  tcrt. 
vndas  Vat.  pr.  et  Livin.  undas  vel  umbras  Florent. — 168  ridebit  securus  Farn.— 
169  Hic  e<\.  Parin.  et  Vicet.  Hoc  Reg.  Pal.  Petav.  tres  Med.  [NU.  ab  lioc 
versu  incipit  Vat.  tert.]  dictatum  Med.  ser,  a  m.  pr-.  ditutur  Exc.  Liicens.  pr. 
vitatur  Tbuan.  ed.  Vicet.— 170  cxortas  ed.  Vicet.  invito  Tluian.  inviso  Pai. 
Med.  pr.  et  sec.  a  m.  pr.  cod.  liartli.  injuncto  Oisel.  invito  vel  inciso  Put.  ^  at. 
tert.  lcges  pro  voccs  Incert.  Heins.— 171  St ilico  \dl.  i>cc.  Stilicho  \a\.  ])r. 
Stilicoii  Petav.  sec.  Exc.  La>ti.— 172  Non  Med.  pr.  spatiis  Bonon.  Exc.  Lati 
m.  sec.  spatiis  dislantcs  Med.sec.  et  Petav.  sec.  a  m.  pr.  distantibus  vel  distan- 
tes  Put.  Vat.  tert.  a  m.  pr.  vallc  Boiion.  vaUi  Pal.  Med.  pr.  Rott.  cod.  Barth. 
— 174  pars  Lov.  frons  vel  pars  Med.  sec— 175  E.vteriora  Ambr.  pr.  leval  vel 
locat  Moret.  sec— 176  Hcinsius  legit  attolli.  nimhos  vel  nubes  Vat.  tert.  longe- 
que  Rott.  Florent.  alteque  .Sched.  Gud.  latequc  rciiqui,  ut  et  Exc.  Lucens. 
pr.  ed.Parm.  etVicet.— 177  sugcre  Leid.  pr.  pro  surj^crf  Heinsius  conjiciebat 
fervere.  et  ascripserat  Lib.  iv.   Cons.  Hon.  545.    iinguibus  Oisel.  Med.  sec. 

aOTM 

167  Stygias']  Infernas,  a  Stygeflii-  haec  epistola,  facinus  et  ciimen  e.st. 
vio  inferorum,qui  diciturairbToGo-Tv-  171  Lcetior  hoste  propinquo]    Gau- 

yuv,  odisse,  quasi  sit  fluvius  odii.  dens  se  ad  hostes   propius  accedere  : 

169  Dictatur  facinus]  Riitinus  dic-  in  quo  videtur  herois  magnanimitas. 
tatepistolam,quamandaturStilichoni  172   Vallis]  Palis  erectis  et  vallum 

cedat  partibus  Arcadianis,  sed  quia  propinquum  ostendentibus. 
contra   voluntatcm    Imperatoris    est  177  Hastas]   Hastis  superimposita 


160  CL.   CLAUDIANI    V. 

Serpentumque  vago  ccelum  sa3vire  volatii. 

Implet  Thessaliam  ferri  iiitor,  antraque  docti 

Comipedis,  teneroque  amnis  reptatus  Achilli,  180 

Et  nemus  CEtaeum  radiat :  clamore  nivalis 

Ossa  tonat,  pulsoque  fragor  geminatur  Olympo. 

Intumuit  virtus,  et  lucis  prodigus  arsit 

Impetus  :  haud  illos  rupes,  haud  alta  vetarent 

Flumina :  prsecipiti  stravissent  omnia  cursu.  185 

Si  tunc  his  animis  acies  collata  fuisset, 

Prodita  non  tantas  vidisset  Graecia  caedes  : 

Oppida  semoto  Pelopeia  Marte  vigerent : 

furere  volatu  erralico  draconum.  Fulgor  armorum  replet  Thessaliam  ;  et  caienta 
Centauri  eruditi,  etfiuvius  ad  qncm  Achilles  infans  repsit,  et  stflva  CEtcea  respleii- 
det:  Ossafrigida  resonat  murmure,  et  strepitus  duplicatur  Ohjmpo  impulso.  Forti- 
tudo  militurn  aucta  est,  et  ardor  non  parcens  vita  incaluit.  Non  saxa  retitierent 
illos,  non  fluvii  profundi :  dejecissent  cuncta  cursu  rapido.  Si  tum  exercitus  con- 
fiixisset  cum  his  militibus  animosis,  Gracia  prodita  non  aspexisset  tantas  clades: 


m.  pr. — 178  serrire  Farn.  Petav.  tert.  Exc.  Lsti  m.  pr.  cod.  Delr.  scevire  vel 
servire  Oisel. — 180  raptatus  Oisel.  Med.  quart. — 181  ^tnc£um\at.  sec.  Exc. 
Cod,  Rhem.  JEtneum  Leid.  Enthneum  Med.  sec.  cetheieum  Vat.  quart.  PaL 
Rott.  Med.  pr.  Pat.  Tliolos.  unus  Heins.  CEtheum  vel  cethereum  Oxon.  pr. 
radiat  omnes  fere  scripti,  Exc.  Gevart.  Lucens.  pr.  ed.  Parm.  et  Vicet.  reso- 
nat  vulg. — 182  sonat  diio  Vat.  Ambros.  sec.  Leid.  sec.  Exc.  Gevart.  tonat  vel 
sonat  Oxon.  pr.  Med.  sec.  tres  Petav.  trernit  vel  tonat  Put.  Heinsius  ascripse- 
rat  locum  ii.  de  Rapt.  Proserp.  173.  '  Siciilae  tonuere  cavernae.'  ut  ibi  Oxon. 
pr.  et  Voss.  vid.  Lib.  iii.  de  Rapt.  396.— 183  Et  tumuit  Pal.— 184  haud  vlla 
Oxon,  pr.  aut  alta  duo  Vat.  Farn.  Pric.  Kott.  Floreut.  aut — aut  Leid.  sec. 
Barth.  vetaru7it  Leid.  sec.  Med.  quart. — 185  ccquora  pro  omnia  Leid.  sec. 
Exc.  Gevart. — 186  Si  tu7ic  his  quatuor  Vat.  Pal.  Farn.  Pric.  Rott.  Oisel. 
Exc.  Leeti.  His  si  tunc  Vat.  Livin.  Quod  si  tu7ic  Vat.  pr.  Pat.  et  Moret.  pr. 
Barth.  coUecta  Thuan.  Var.  LL.  ed.  Antv.  fuisse/d  Bouon.  Var.  LL.  ed.  Antv. 
— 187  audissct  Ambr.  pr.  fudisset  Tholos.  cades  Vat.  pr.  vet.  Gyr.  Mazar. 
Vat.  Livin.  Exc.  Lucens.  sec.  classes  Vat.  quart.  clades  vel  classes  Vat.  quint. 
cades  vel  clades  Petav.  tert. — 188  semoto  vel  sub/noto  tres  Vat.  Pal.  Rott.  vi- 
gerent  vel  /uissent  Moret.   pr.   Heiusius  conjiciebat  viierent.    fuissent  cod. 

NOTiE 

vexilla  undantia  serpentibus  in  pur-  forte. 

pura  depictis.  181  CEte«m]  (Eta,  Ossa,  Olympus, 

178  Cff/HWi  scevire]   Propter  agita-  sunt  totidem  montes  Tbessaliae. 
tionem  vexillorum  depictos  dracones  186  Acies]   Si   exercitus  Barbaro- 
habeutiura,  videas  coelum  saevire,  vcl  rum  pugnare  ausus  fuisset  cum  ani- 
potius  credas  serpentes  volantes  per  mosis     Stilicbonis     mililibus,    urbes 
coelum  seu  per  aerem  saevire.  Grajciae  starent. 

179  T/itssa/iam]  Gripciffi  regionem,  187  Prodila]  A  Rufino,  qui  Barba- 
in  qna  antrum  erat  Chironis  Centauri,  ros  in  Graeciam  immiserat. 

qui  edocebat  Acliillem,  natum  in  ea-  188  Oppida  Pelopeia']  Urbes  Pelo- 

dem  Tbessalia,  ad  fluvium  Sperchium  ponnesi ;  Lbec  sic  dicitur  a  Pelope 


IN    RUFINUM    LIB.    11.  IGl 

Slavcnt  Arcadia^,  staront  Laccdtemonis  arccs  : 

Non  mare  fnmasset  geminum,  llagrantc  Corintho,  190 

Nec  fera  Cecropias  traxissent  vincula  matres. 

Illa  dies  potuit  nostris  imponerc  nnem 

Cladibus,  et  sceioris  causas  auibrre  1'uturi. 

Invida,  pro,  quantum  rapuit  Fortuna  triumplium  ! 

Inter  equos,  intcrque  tubas  mandata  feruntur  195 

Regia,  et  armati  vcniunt  ductoris  ad  aurcs. 


uihes  Pelnponneu  Jlorerenl,  bclfo  remofo,  urhes  Arcadice  et  SpartcB  remanerenf. 
jVare  diiple.r  non  fuinasact,  Corintho  anlente,  non  catcn<e  crudcles  rapuisscnt  miili- 
ercs  Alhcnicnscs.  Illn  dies  pntnit  facere  jincm  calamitatiim  nnstrnrum,  et  tollcre 
scminacriminisfuturi.  l'ro  qualcm  sors  zclolypa  ademit  ricloriam!  mandata  Im- 
peratoria  afferiintur  intcr  etjuos,  inter  clangoreiii  tubarum,  ct  accedunt  ad  aures 


Barth. — 189  arces  diio  Mcd.  Ambr.  sec.  Exc.  Liicens.  pr.  ed.  Parm.  et  Vicet. 
fl^TJ  vpI  arccs  Vat.  i)r.  Piit.  Oxon.  pr.  agri  reliqiii  fere  oninos,  Exc.  Gevart. 
et  Var.  LL.  C(l.  Ant\'. — \90  Jfagrassct  Ambr.  scc.  fumante  Vat.  scc.  Oiscl. 
Mazar.  Tliiian.  E\c.  Cod.  Rbcm.  fraglante  Vat.  pr.  funiantc  vei  Jiagrante  Put. 
O\on.  pr.  ^rw((;(fe  vcl/»Hi«Hte  Fiorent. — 191  ,V««  diio  Vat.  Pal.  Farn.  iV(;« 
vel  Nec  Oxon.  pr.  malc  pro/V/a  Ambr.  tert.  Cecropidas  Pat.  Cicropias  Lovan. 
CecropuB  Vat.  pr.  m.  pr.  Cijcropias  ambo  IVIoret.  transisset  Thiian. — 192  Ille 
Med.  pr.  iiniis  Heins. — 193  Cadibus  Pal.  iMoret.  sca.  Med.  pr.  a  ni.  sec.  pra:- 
ferre  pro  auferre  \at.  tert.  m.  pr.  futuris  Vat.  pr.  Piic.  futuras  Pal.  ^ied.  pr. 
Moret.  sec. — 191  pro!  Vat.  pr.  Pnt.  qni  ct  tanluni  pro  quautum  exliibet.  re- 
movet  Pric.  Kott.  potuit  Oisel.  potuit  vcl  rapuit  Xnt.  sec.  rapuit  vcl  removct 
Put. Oxon. sec, — 190  Rcgiaomnei scripti,  Exc. Gevart. Lucens.  pr.  Ald.  et  ed. 
Vicet.  Regis  Isingr.  Gryph.  codd.  Puhiian.  armatas  Rott.  arminti  Leid.  pr. — 


NOT.E 


Tantali  fiiio,  qnasi  vijffos,  insula  Pclo- 
pis.  In  Peloponnesum  ncmpe  Sti- 
liciio  appiilerat,  auxiliuin  daturus 
Achaia> ;  ct  iiide  fiigavit  IJarbaros. 
Stilicho  tamcii  et  Riitinus  ainbo  affcc- 
tabant  Impeiiiim  ;  hic  sibi,  illc  filio  : 
hic  geutes  Barbaras  accivit ;  ille  to- 
vit.  IDe  Stilichone  Claudianus  lau- 
dator  dissimniat. 

189  Laced(rmonis~\  Urbs  nobilis  est 
in  Laconia,  partc  GrjEciEc  ;  dicitiir  et 
Sparta.  Tunc  viris  et  armis  desti- 
tuta  capta  cst. 

190  Corinlho]  Corintliiis  est  iirbs 
inter  dno  maria  in  I-tlimo  Corinthia- 
co  :  unde  dicitiir,  '  Coiinlhiis  bima- 
ris.'  Hjec  urbs  tiim  proditione  Gc- 
rontii  periit,  ex  Zosimo. 

Dclph.  ct  Var.  Clas. 


191  Cecropias']  Sic  dicuntiir  a  Ce- 
crope  Atheniensiiim  Rcgc,  in  Attica. 
Nam  debcs  iiitelligere  matrcs  Atti- 
cas,  qiUB  captivaj  tuerunt.  Elcnim 
tiim  Athen*,  diii  obsessa>,  ncc  tamcii 
capta?  sunt. 

193  Scclcris  causas]  Illa  dics,  qna 
Stilicho  GrvBciam  ilitravit,  potnit  ex- 
tinguere  cansas  sccleris,  id  est  belli 
scclesti,  quod  Rulinus  excitaverat 
accitis  Barbaris.  Hos  enim  Stiliclio 
siiperasset,  nisi  a  piigna  niandatis 
Arcadii  a  Rufino  extortis  dcteniius 
fuisset. 

195  Interqne  tiibas]  Equis  ad  png- 
nam  paratis,  tubisquc  signnm  cauen- 
tibus. 

Ciaud,  L 


102  CL.   CLAUDIANI    V, 

Obstupait :  simul  ira  viiura,  simul  obruit  ingens 

Moeror :  et  ignavo  tantum  licuisse  nocenti 

Miratur  :  dubios  anceps  sententia  volvit 

Eventus,  peragat  pugnas,  an  fortia  ccepta  200 

Deserat.     Illyricis  ardet  succurrere  damnis  : 

Praeceptis  obstare  timet :  reverentia  frangit 

Virtutis  stimulos.     Hinc  publica  commoda  suadent, 

Hinc  metus  invidias.     Tandem  indiguatus  ad  astra 

ExtoUit  palmas,  et  ab  imo  pectore  fatur  :  205 

Numina  Romanis  necdum  satiata  ruinis, 
Si  juvat  imperium  penitus  de  stirpe  revelli, 

Ducis  Stilichonis  tenenlis  artna.  IUe  ohstupefacins  est.  Imcundia  pariter,  pariter 
tristitia  ma^na  invadii  virum,  et  obstupescit  sontem  inertem  tayitum  potuisse.  Ani- 
inus  ejus  dubius  volutat  exitus  incertos:  an  perficiat  bellum,  an  relinquat  incKpta 
f(eneyosa]  flagrat  mcderi  cladibus  Illyricis:  veretur  non  obedire  Imperiis.  Venera- 
tio  ejus  iii  Ai  cadium  hebelat  stimulos  fortitudinis :  hinc  utilitas  pubiica  suadet : 
inde  timor  invidice  dissuadet :  tandem  iratus  tollit  manus  ad  ccelum,  et  velut 
suspirans  ab  alto  corde,  sic  loquitur.  O  Dii,  nondum  saturati  matis  Romanis, 
si  placet   vobis   Imperium  Roinanum  destrui  futiditus  ab  ipsii  fundamentis,  si 


197  Obstipuit  Med.  sec.  Reg.  Lov.  Exc.  Laeti  et  Liicens,  pr.  ora  Pric.  ipse 
Ambr.  pr.  ira  vel  ora  Florent.  Med.  sec.  ducem  horrnit  Pat. — 198  tonanti  pro 
Tiocenti  Leid.  sec.  Exc.  Gevart. — 199  mirantur  Med.  pr.  miratur  Med.  sec. 
a  m.  pr.  dubios  tres  Vat.  Pal.  Rott.  Oisel.  (/«6/059«^  Pric.  Tliuan.  sokif  Vat. 
pr.  et  Med.  pr.  a  m.  pv. — 200  facta  duo  Vat.  Rott.  Oisel.  Florent.  duo  Med. 
Thuan.  Mazar.  Moret.  pr.  Ambr.  sec.  cod.  Bartii.  ccepta  tres  Vat.  Pal,  Farn. 
Pric.  facta  vel  coepta  Vat.  tert.  Put.  Moret.  sec. — 201  differat  Tliuan,  difftrat 
vel  desinat  Rolt,  Iluricis  Exc.  Laeti.  Illicitis  Vat.  sec,  audet  concurrere  Med. 
sec.  a  m.  pr.  campis  Pat. — 203  damna  pro  commoda  Thuan,  Pric, —  204  odium 
invidicc  Florent,  m.  pr, — 205  Extendit  Vat,  qnart, — 206  Lumina  Tholos.  nec- 
dum  Vat,  pr.  Moret.  sec.  Exc,  Lucens,  sec.  nondum  tres  Vat.  Farn,  numquam 
Exc.  Pat.  rec.    ■nondum  vel  uecdum  Exc.  Laeti. — 207  peaita  Barth. — 20S  sidera 

NOT.E 

197  /r«]  Qnod  cogatur  parere  man-  lyricum  sub  ditione  Rufini  ab  Alarica 

datis  a  Rufino  extortis :  niceror  quod  po.^itum  recuperare  vohiisset. 

non  audeat  succnrrere  miseris.     Si-  202  Revercntia']  In  principem  Ar- 

laul  Stilicho  miratui"  tantum  licuisse  cadium. 

3iocenti   Rufiiio,    ut    obtiuuerit    tam  2ft4  Ad  astra  extoUit  palmas]   Ve- 

perniciosa  mandata.  tustissin)a  orandi  consuetndo:    Vir- 

201  Illyricis^l  lllyria  oliin  vastissi-  gilius, '  Ingeniit,  et  duplices  tendens 

ma  continebat   Dalmatiam,    Fanno-  ad  sidera  palinas.' 

niam,   Valeriam,  Noricum,  Cretam,  206  Saliata]  Dii  nondum  contenti 

Acliaiam,  Maeedcniam,  Thessaliam,  malis  Roiuanorum.    Virgilius  dc  Ju- 

Epirum,  &c,     Unde  per  Illyrica  dam-  none  :  '  Mea  numina  tandem   Fessa 

7ia  intelliges  vastatam  Graeciam,  Por-  jaceut,  odiis  aut  exsaturata  quievL' 
10  Houorii  socer  tuturus  Stilicho  11- 


IN    RUFINUM    LIB.    II.  163 

XJno  si  placuit  dcleri  saecula  lapsu, 

Si  piget  humani  ijcneris  ;  prorumpat  in  arva 

Libertas  effra^na  maris,  vel  limite  nuUo  210 

Devius  errantes  Phacthon  confundat  habenas. 

Cur  per  Rufinum  «^eritur?  procumbere  mundum 

Hoc  auctore  pudet.     Mediis  revocamur  ab  armis, 

(Pro  dolor  !)  et  strictos  dcponcre  coiiimur  enses. 

Vos,  arsura?  urbes,  perituraque  moenia,  testor  :  215 

Cedo  equidem,  et  miserum  permitto  casibus  orbem. 

Flectite  signa,  duces  :  redcat  jam  niiles  Eois. 

Parendum  est.     Jaceant  litui :  prohibete  sagittas, 

visum  est  everti  scpculawio  motu,  si  iadet  ros  ^enlis  hominum  ;  licentia  vesana  ma- 
ris  effundatur  in  campos  ;  aut  Phaethon  aherrans  a  via  recta  misccat  frana  vagantia. 
Quare  '\i\Jit  per  Rujinum/  P>'o()rosum  est  orbem  lahe/actari  db  hoc  auctore:  o  tristi- 
tiam  !  retrahimur  a  medio  bello,  et  cogimur  ubjicere  gladios  districtos.  Vos  ap- 
pello,  o  oppida  incendenda,  et  muri  subrertendi:  equidem  recedo  et  relinquo  munduyn 
afflictum  fortuna: :  o  Ductores,  vertite  vexilla :  milites  Orientis  jam  revertantur. 
Obediendum  est :    iubce  sileant:    retinete  tela,  ignoscite  hosti  propinquo,  Rujinus 


•ve\  S(Ecula  Lov. — 209  anna  Rott.  Tliiian.  arva  vel  arma  Piit. — 210  Tempeslas 
vesana  Vat.  pr.  Tempestas  insana  Vat.  Livin.  mdlo  tres  Vat.  Pal.  Farn.  Oisel. 
Exc.  Lieti,  justo  duo  Vat.  vet.  Gyr.  Pric.  Med.  sec.  Vat.  Livin.  Exc. 
Liicens.  sec.  nullo  vel  justo  Rott.  Florent.  nullo  vel  certo  Anibr.  pr. — 211 
Phcton  Lov.  ambo  Moret.  Triton  Vat.  pr.m.  pr.  arenas  pro  habenas  Vat.  quint. 
— 212  urgemur  Exc.  Lucens.  sec.  unde  Heinsius  conjiciebat  terimur.  confundere 
mundum  Vat.  tert.  m.  pr. — 213  actore  Rott.  Farn.  Florent.  Med.  sec.  Petav, 
sec.  Exc.  (.'od.  Rhem.  revocatur  vet.  Gyr.  revocamur  vel  revocutur  Vat.  pr. — 
214  pro  !  proh  ddlor !  astrictos  Leid.  Put.  Ardor  et  adstrictos  \at.  Livin.  Ardor 
et  adstrictos  vel  Pro  pudor  tt  strictos  Vat.  pr.  adstrictos  etiam  exlubent  Pat.  et 
Leid.  sec.  Heinsiiis  ascripserat  locuin  lib.  i.  in  Eutrop.  vs.  idt.  reponere 
Med.  quart.  depellere  Lov. — 210  Credo  Med.  scc.  m.  sec.  promitto  Oisel. 
committo  Med.  tcrt.  promilto  vel  permiito  Put.  cladibus  quatuor  Vat.  Farn. 
Pric.  Rott.  Oisol.  Exc.  Livti,  casibus  vet.  Gyr.  Vat.  Livin.  Exc.  Lucens.  sec. 
marfr.  Isin-ir.  casibus  vel  clndibus  Vat.  pr.  ho>tem  niarg.  Isingr. — 217  E'6ia 
Med.  tert.  Put.  Boiion.  Tiiolos.  duo  Petav.  Ambr.  tert.  incert.  Heins.  E'6'is 
vel  Eous  Reg.  duo  Oxon.  Eous  decem  alii,  Exc.  Lecti  et  Pat.  rec.  in  Petav. 
tert.  et  Put.  post  nules  erat  reKiia  (tti^jui').— 218  Parendum  est  Vat.  sec.  Exc. 
Lwti  et  Lucens.  sec.  Parendum  absijue  est  Pctav.  pr.  duo  Ambr,  Parendum 
vel  Parcendum  Vat.  pr.  Parcendum  est  reliqui  omnes,  ut  et  Exc.  Gevart. 
Lucens.  pr.  ct  cd.  Vicet.    1'itui  taceant  Oxou.  pr.  jaceant  Vat.  quint.  prohibere 

NOTiE 

208  Deleri  sceaila']  Amitti  fructnm  (paieav^ardens. 

tot  annornm,  totque    sarculorum,  in  217  Miles   Eois']    Milites   Orientis 

condcndo  Romanorum  Imperio.  redeant  in  regiones  suas  :  i\ws,  et  «ujj, 

211  Phdethon]     Filius     Solis,    qui  Aurora,  nnde  Eous,  qui  ad  Auroram, 

equis  eriantibus  mnnduin  incendit;  scu   Orientem  spcctat.      Vcl   lortc, 


164  CL.   CLAUDIANI   V. 

Parcite  contiguo,  Rufinus  prsecipit,  hosti. 

His  dictis,  omnes  una  fiemuere  manipli :  220 

Quantum  non  Italo  percussa  Ceraunia  fiuctu  : 
Quantum  non  madidis  elisa  tonitrua  Coris  : 
Secernique  negant,  ereptaque  praelia  poscunt ; 
Insignemque  ducem  populus  defendit  uterque, 
Et  sibi  quisque  trahit.     Magno  certatur  amorc,  225 

A.lternamque  fidem  non  iilaudata  lacessit 
Seditio,  talique  siraul  clamore  queruntur : 

jubei.  Post  h<rc  verba  Stilichonis,  omnes  catervce  simul  murmuratervnt,  tantum 
quantum  Ceraunia  saxa  non  feriuntur  undis  maris  Ausonii:  quantmn  fulmina  non 
anittuntur  Cauris  pluviis.  Et  hap  catervae  nolunt  separari :  ac  rcpetunt  faculta- 
tein  ademtam  piignce.  Atque  populus  geminus  purgut  Ducem  illuslrem  Stilicho- 
ueni,  et  unusquisque  tribuit  sibi.  Certatim  contcnditur  benevolentia  mutua  :  ac 
tumullus  non  lituperandus  excitat  fidem  utriusque,  atque  una  conqueruntur  tali 


Vat.  quart.  Heinsius  legit  cohibete. — 219  Parcere  Exc.  Lucens.  sec.  Rufinus 
id  imperat  Pat.  et  Ald.  orbi  Put.  et  Anibr.  sec. — 220  sonuere  Moret.  sec. 
infremuere  Pric.  cecidere  Oisel. — 221  illisa  quatuor  Vat.  Kott.  Oisel.  elisa 
vet.  Gyr.  Ambr.  tert.  Exc.  Lucens.  sec. — 222  Cauris  Exc.  Lasti.  choris  Var. 
LL.  ed.  Antv.  [in  Pal.  Tholos.  Anibr.  tert.  Med.  quart.  et  Vat.  quint.  versus 
222.  lcgitur  ante  221.] — 223  Secrelumque  cum  Glossa  i.  e.  recessum.  Moret. 
sec.  Secretumque  vel  Secernique  Vat.  tert.  hic  vero  versus  deest  in  Vicet.  edit. 
erectaque  pro  ereptaque  Rott.  Ambr.  sec.  Exc.  Gevart. — 225  pelit  unus  pro 
var.  lect.  amore  duo  Ambr.  Etc.  Pat.  rec.  amore  vel  honore  duo  Vat.  Reg. 
Mazar.  Leid.  pr.  Oxon.  sec.  Lov.  Petav.  pr.  honore  tredecim  alii. — 226  alter- 
nantque  Vicet.  Parm.  Colin.  i//aK(/anrfa  legit  Heinsius,  quod  est  in  Ambr.  sec. 
lacessit  Exc.  Laati,  reccssit  Kott.    quiescit  ed.  Vicet.  Parm.  Colin,— 227  que- 

NOTiE 

redeat  miles   Eous ;    id   est ;    redeat  222  Coris]    Seu  Cauris,  '  Semper 

miles  in  moUitiam,  qualls  est  populo-  frigora  spirantibus,'ex  Virgilio.  Cau- 

runi  Orientis.  rus  autem    Graecis    apyeaTrjs  ventus 

219  Rifinus  pracipit]    Nihil  certe  est,  qui  flat  ab  Occasu  Solstitiali. 

ad  iuvidiam  Rufino  conciliandam  po-  223  Secerni]    Nolunt  separari  a  se 

tentius:    cnra  hujus  imperio,  etiam  invicem,    sed    repetunt    facultatem 

pulcherrimaincoepta  relinquereopor-  pugnandi,  Rufini   fraude    sibi    erep- 

teat.  tam. 

221  Quayilum  non   Ceraunia]    IMur-  224  Popuhcs    uterque]    Populus  ex 

niurantium  catervarnm  fremitus  su-  Imperio  gemino,  Arcadii  scilicet  et 

perabatmurmura  fluniinis,  et  fluctu-  Honorii,collectus,  contra  Kufinifrau- 

um  Ceraunia  verberantium.     Cerau-  des  defendit  seu  purgat  Ducem  Stili- 

nia  autem  sunt  saxa  Epiri  in  Gra?cia,  chonem,   et   ad  suas   qnisque  partes 

crebris    fulminibus    ob    altitudinem  eum   trahit.     Milites   enim   Orientis 

percuti  solita :    iinde  dicuntnr,  anh  abeuntes,  eiim   cupitmt  habere  Du- 

Kipawov,  a  fulmine :  sed  et  vcrberan-  cem  :  contra  milites  Occidentis  eum 

tur  fluctibus   maris    lonii,    quod   et  sibi  tribuunt. 

Ausouiuni  et  Italum  appellatur.  227  Seditio]    Tumultus  laudabilis 


IN    RUFINUM    LIB.    11.  1G5 

Quis  milii  nudatos  enses,  quis  tela  lacertis 
Excutit,  et  solvi  curvatos  impcrat  arcus  ? 
Quisnam  audet  lep;es  vibrato  imponere  ferro  ?  230 

Inflammata  semel  nescit  mitescere  virtus. 
Jam  milii  barbaricos  sitientia  pila  cruores 
Sponte  volant,  nltrixque  manus  mucrone  furenti 
Ducitur,  ct  siccum  gladium  vagina  recusat. 
Xum  patiar  ?  semperne  Getis  discordia  nostra  235 

Proderit  ?  en  iterum  belli  civilis  imago  ! 

murmure :  Ecquis  extorquet  mihi  gladios  districtos?  Ecquis  jucula  cx  ^nanibus, 
acjubet  arcus  intentos  remitti  ?  Ecquis  audet  ferre  leges  nobis  enses  nudos  hahen- 
tibus  ?  forlitudo  semel  iiicensa  non  potcst  niiligari.  Jain  pila  acida  sanguinis 
Barbarorum  evolant  ultio  cx  meis  nianibiis,  et  dcxtra  rindex  impeUitur  gladio 
s<evienti,  ac  vagina  rejicit  ensem  aridum.  An  ego  feiam ?  An  dissensiones  nostrai 
usque  utiles  erunt  Getis?   Ecce  ruisus  species  pugnce  civilis!     Quare  separas  cxer- 


luntur  vet.  Gyr.  Exc.  Liicens.  sec.  Laeti,  moventur  Vat.  pr.  Thiian.  ed.  Vlcet. 
Parm.  movetur  reliqni  onines,  item  Exc.  Gevart.  Lncens.  pr.  Var.  Lect.  ed. 
Antv.  Ald.  Junt.  Colin.— 228  laudatos  Var.  LL.  ed.  Antv.  pila  vulgo. — 
230  leges  vibrato  Vat.  pr.  Exc.  Lucens.  sec.  et  Vat.  Livin.  Isingr.  Claver. 
Raphel.  stricto  leges  ceteri  Codd.  pr.  Gevart.  Lucens.  pr.  Var.  LL.  ed.  Antv. 
Ald.  ed.  Parm.  et  Vicet.  leges  stricto  unus  cod.  et  Isingr.— 231  nuinsuescere 
pro  mitescere  Pat.— 232  Jamjam  Vat.  tert.  Rott.  Pal.  Exc.  Licti  et  ed.  Parm. 
Isingr.  Jamjam  vel  Jam  mihi  Florent.  Jain  mihi  reliqui  magno  numero,  Exc. 
Gevart.  Lucens.  pr.  Sched.  Gud.  Var.  LL.  ed.  Antv.  Ald.  Lovan.  el  ed. 
Vicet.  pila  Exc.  La^ti  et  Liicens.  sec.  tela  Vat.  quart.  Pal.  Put.  Reg.  Thuan. 
Ambr.  pr.  item  Oxon.  Var.  LL.  ed.  Antv.  et  ed.  Vicet.  Isingr.  pHa  vel  tela 
Rott.  cruorem  Pat.— 233  ultrixque  Exc.  Laeti,  Put.  et  ed.  Parm.  ultroque 
quinque  Vat.  Pal.  Farn.  Pric.  Oisel.  Moret.  sec.  Leid.  pr.  Lov.  duo  Oxon. 
Ald.  Isingr.  et  Var.  LL.  ed.  Antv.  utroque  Leid.  sec.  et  Exc.  Gevart.  uUrix- 
que  vel  ultroque  Florent.  furentis  Mazar.  Petav.  sec.  Oisel.— 235  Num  ed. 
Parni.  Nun  Vat.  pr.  Vicel.  Non  qnatuor  Vat.  Pal.  Pric.  Rott.  Oisel.  Ald. 
Isingr.  Colin.  Gryph.  Num  vel  Non  Petav.  pr.  Vat.  Livin.  Exc.  Laeti,  sem- 
perque  Exc.  Voss.— 236  Proderit  vel  Proditur  Vat.  tert.— 237  dividis  Thuan . 

NOT^ 

excitatur  inter  militem  Arcadiannm,  potest  par  oratio   inveniri  ?'    Cicero 

et  Honorianum,  nter  habeat  Ducem  pro  lege  Man.  n.  29. 

Stilichonem:  sicque  ambo  alternatim  234  Duci<«r]   Manus  ipsa  quae  dii- 

eertant,  suamque  in  illum  et  fidem  cit  impellitque  gladium,  ab  ipso  gla- 

et  benevolentiam  vicissim  certatim-  dio  duci  iinpellique  videtur  pro  avi- 

que  ostcndunt.  ditate  piigiia;. 

231  Mitescere]    Alii  legnnt,  friges-  Siccum  gladium]    Aridum,   cruoris 

cere,  ut  sit  oppositio  inter  flammas  et  expertem. 

frigus.  235  Getis]     Populi  Scythiae :    sn- 

Virtus]     Virtutis    nomine    Poetae  muntnr  pro   tota  Scythia,  pars  pro 

fortitudinem  intelligunt,  immo  et  Ora-  toto. 
tores.    '  Virtuti  Cnei  Pompeii  quae 


166  CL.   CLAUDIANI    V. 

Quid  consanguineas  acies,  quid  dividis  olim 

Concordes  aquilas  ?  non  dissociabile  corpus, 

Conjunctumquc  sumus.     Te,  quo  libet  ire,  sequemur. 

Te  vei  Hyperboreo  damnatam  sidere  Tiiulen,  240 

Te  vel  ad  incensas  Libya;  comitabor  arenas. 

Indorum  si  stagna  petas,  rubrique  recessus 

-^quoris,  auriferum  veniam  poturus  Hydaspen : 

Si  calcare  Notum,  secretaque  littora  Nili 

citus  cognatos,  qnarc  scparas  Aquilas  quondam  amicas  ?  Sumus  «mim  corpus  sitnul 
Junctum,  non  separabile.  Sectabimur  Te,  o  Stilicho,  quocumque  placet.  Sequar 
Te,  o  Stilielio,  aut  ad  Thulen  constrictam  ghtcie  Boreali :  seqiiar  ie,  aut  ad  arenas 
ardentes  LihycE:  si  eas  iii  Oceanum  Indice,  ei  fines  remotos  maris  Orientis ;  adve- 
niam  bibiturus  Hpdaspen  aureum.     Si  imperes  ine  proterere  Austrum,  et  ripas 


Exc.  Laeti  et  Lucens.  sec.  dividet  Vat.  quint.  Lov.  dividit  vel  diiidis  tres  Vat. 
dividit  viginti  alii,  Var.  LL.  ed.  Antv.  et  ed.  Vicet.- — 239  Convinctumque  Exc. 
Laeti.  Cojijunctique  Vat.  quint.guo  Thuan.  quo  \e\qua  Rej?.  qualibet  aVii  triginta, 
Exc.  Pat.  rec.  Lucens.  pr.  Ald.  et  Var.  LL.  ed.  Antv.  sequcmur  Exc.  Lieti,  se- 
9!ia»mr  Reg.  Rott.  Mazar.  Petav.  sec.  Ainbr.  tert.  Oxon.  sec.  ni.  pr.  Exc.  Voss. 
Vicet. — 2 10  Hyperborico  marg.  Morin.  Hyperboream  Var.  LL.  ed.  Antv.  dam- 
nahem  Vicet.  Thylen  dno  Anibr.  Exc.  L<vti,  Tyten  diio  Ltid.  Tilem  Moret. 
sec.  duo  Vat.  T/ii/fn  duo  Vat.  Oisel,  Lov.  Thylem  sedecim  alii. — 241  in  ac- 
censas  Tliuan.  in  incensas  Tholos.  Leid.  pr.  m.  sec.  comitamur  Rott.  Pric. — 
242  stagna  vel  signa  Vat.  pr.  petis  Thuan. — 243  cEtjuoris  Puliuanni  liher, 
quem  in  edit.  Antv.  litera  C  in  margine  notatum  Moreti  esse  putavit  Hein- 
sius,  qui  eadem  litera  Moret.  pr.  designaverat.  bibiturus  Pat.  Idaspem  Lov. 
Hydaspen  Med.  pr.  Hydaspem  viginti  alii,  Exc.  Lucens.  pr.  et  ed.  Vicet. — 
244  Notum  vel  locum  Oisel.  noscere  pro  Utora  Moret.  sec.  cum  glossa,  litora  s. 
item  Vat.  pr.  m.  pr.  unde  Heinsius  corrigebat  poscere,  propter  vocem  Litoris 
in   versu  priore,  ut  videtur,  quia  has  voces  ducta  lineola  conjunxerat. — 

NOTiE 

237  Consanguineas']  Cur  exercitus  ream,  non  tanien  ultra,  quia  Boreas 
Orientis  et  Occidentis,  quorum  multi  flat  a  Polo  Arctico  extremo  Mundi 
inter  se  amicitia  et  affinitate  conjunc-     fiue. 

ti  erant,  cur  Aquilse  seu  signa  olim  Damnatam  Thulen']   Constrictam  ac 

amica  separantur  .?  velut  damnatam  glacie  :    toto  enim 

238  Dissociabile]  Horatius  :  '  Oce-  byberno  tempore  aiunt  ibi  Solem  non 
ano  dissociabili.'  videri. 

Corpus']    Sumus  unum  et  idem  cor-  241  Libyce]  Regionis  ardentis,  are- 

pus,  ut  sub  aliis  Imperatoribus  ;    hoc  nosas,  et  siticulosae  in  Africa. 

est  duo  exercitus   Orientis  et  Occi-  242  Rubri  cequoris]   Rubri  a  radiis 

dentis  sub   unius    tantum    auspiciis  Solis  Orientis. 

pugnare  volunt,  et  a  se  invicem  non  243  Hydaspen]  Fiuvium  aureis  are- 

separari,  idque  ob  amorem  suum  in  nis  insiguem  in  Asia. 

Stilichonein.  244  Calcare  Notum]  Calcare  Regi- 

240    Hyperboreo]      Frigore    vehe-  ones  Noto  seu  Austro  subjectas,  hoc 

menti,  quod  videtur  esse  3upra  Bo-  est,  regiones  Meridianas, 


IN    RUFINUM    LIB.   11.  167 

Nascentis  jubeas,  mundum  post  terira  rclinquam  ;  245 

Et  quocumque  loco  Stilichon  tentoria  lis^^et, 

llic  patria  est.     Diix  iude  vetat:  desistite,  quaeso, 

Atque  avidam  diflferte  manum.     Cadat  istc  minacis 

Tnvidia3  cumulus.     Non  est  victoria  tanti, 

Ut  vidcar  vicisse  mihi:  vos,  fida  juventus,  250 

Ite  mei  quondam  socii.     Nec  phira  locutus, 

Flectit  iter ;  vacuo  qualis  discedit  hiatu 

Tmpatiens  remeare  leo,  quem  phirima  cuspis 

Et  pastorales  pepulerunt  igne  catervse  ; 

Tnclinatque  jubas,  demissaque  lumina  velat,  255 

Et  trepidas  moesto  rimatur  murmure  sylvas. 

recedentes  Nili  Oricntis,  linquam  orbcm  post  terga  mea.  FA  Stilicho  collocalit 
tabernacula  qnacunque  in  lerra,  luc  jmlria  cst  niea.  Princeps  Arcadms  inde 
prohibet,  ait  Stilicho,  ros^o  vos,  desinite,  ct  reservute  dc.rtras  cupidas  csedis. 
Acervus  iste  livoris  submittalur.  Victoriam  non  tanti  facio,  ut  videar  superare, 
pro  7ne.  Vos  juvenes  fideles  olim  connnilitones  mei,  abite.  Neque  dicens  plura 
verba,  detorquct  viam  ;  sicut  leo  indignans  rcdire,  abit,  ore  vacuo,<iuem  leonem 
tela  multa  ct  turbcB  pastorum  expulerunt  Jlammis.  Et  ille  dcmitlit  villos,ac  tegit 
palpebris  oculos  submissos,  et  scrutatur  ncmora  tremcntia  fremitu  tristi.     Cum 

•2i-i  annum  terga  Exc.  Liiccns.  sec— 24G  Stilichon  Esc.  Lapti  et  Lncens.  pr. 
Stilico  Vat.  scc.  figat  Exc.  Lucens.  pr.  ponet  Pnt.  Pal,  Med.  pr,  iinns  Heins. 
—247  Hacpatriaest  Vat.  pr,  iteni  Livin,  Exc,  Lucens,  pr,  ed.  Vicet.— 248 
Atque  quidem  Vicct,  cadit  Tliuan,  ille  Vat.  pr.  Tliolos.  Florcnt.  Anibr.  pr, 
Sched,  Gud,  indc  Vat,  quiut, /nJHontis  duo  Vat,  Leid.m.  pr.— 249  cio«i</msvcI 
stimulus  Reg-.  Oxon.  pr.— 2ol  Ite  milii  Kott.— 252  Fledit  duo  \  at.  jMoret. 
sec,  Flcxit  vel  Flectit  Vat,  pr.  descendit  Put.  Mazar,  Leid.  pr.  item  MorPt. 
Vat.  sec.  Petav.  tert.  rfjscmii  Florent,— 2.53  qua  pro  qiiem  Bonon — 254  repu- 
lcrunt  Keg.  Pal.  ISIed.  pr.  Oxou.  pr.  et  Leid.  ire  catervei-  Med.  tert.— 2.)G  tre- 
pidomcestasMed.  sec,  ripas  duo  Vat,  Leid,  pr,  Pelav,  pr,  Oxon,  silvas  vel 
ripas  Rcg,  Heinsius  conjicit  rupes,  qui  ascripsit  locum  de  B.  Gild,  vs.  3o7. 

NOTyE 

2i5  Nili  nascentis']      Ultra    lacum  cidet.     Ceteruni  ut  aClaudiano  dici- 

Dambea,   in    Africa;     vid.  in   Cons.  tur  invidia:  cumulus,   sic  a  Cicerone 

Prob.  V,  38.  dicitur, '  tempestas  et  moles  iuvidia?,' 

Postterga  rclinquam']   Etiam   ultra  250   Vicisse  mihi]    l't  videar  vclle 

nnindumibo  pro  Stilichonc.  pugnare  et  vincere  ad  gloriam  mihi 

249  Invidicc    cumidus]    Qua    velut  comparandam. 

gravatus  sum,  et  cui  lioc  Rufini  facto  254  Igne']   Ignis  valde  infestus  est 

cumuhis  accessit :    vcl  cadat  cumulus  lconi. 

intidicc,  o  Milites,  quam  in  iios  attra-  256  Trepidas  sylvus]    Quasi   sylvic 

heremus,  si  contra  Arcadii  mandatum  timeant  leonem  :    ve!  petit  sylvas  trc- 

pugnaremus  :    vcl     cunudus    invidicE,  pidas,  hoc  est,  passu  ircpido  aut  cc- 

qua  me  gravat  Rufiuus,  spoute  con-  leri. 


168  CL.   CLAUDIANI    V. 

Ut  scse  legio  vidit  disjuncta  relinqui, 

Ingentem  tollit  gemitura,  galeasque  solutis 

Humectant  lacrymis ;  pressamque  morantia  vocem 

Thoracum  validos  pulsant  suspiria  nexus.  260 

Tradiraur,  heu,  tantumque  sequi  prohibemur  amorem, 

Exclamant,  speraisne  tuas,  Dux  optime,  dextras, 

Quas  tibi  victrices  toties  Bellona  probavit  ? 

Nos  adeo  viles  ?  adeo  felicior  axis 

Hesperius,  meruit  qui  te  rectore  teneri  ?  265 

Quid  nobis  patriara,  quid  clara  revisere  tandem 

Pignora,  dilectosve  juvat  coluisse  penates? 

Te  sine  duice  nihil.     Jam  formidata  tyranni 

exercitus  separatiis  aspexit  se  deseri,  emittit  jnagnum  gemilum,  et  aspergit  galeas 
fietihus  obortis,  ac  singultus,  cohibentes  vocem  compressam,distendu7it /ortes  junctti- 
ras  loricarum.  Ahf  prodimur,  et  vetamur  comitari  D acem  tam  amabilem,  voci- 
ferantur  ;  an  contemnis  dexfras  tibi,  Dux  fortissime,  tam  fideles,  quas  Bellona 
toties  experta  est  superantes  pra  te?  tins  sunius  tam  abjecti?  An  terra  Occiden- 
talis  est  adeo  faustior,  quce  mereutur  administrari  a  te  gubernatorel  Quid  recenses 
patrium  nobis?  Quid  tandem  jurat  revisere  dulces  liberos,  et  habitare  domos 
jucundas  ?   Absque  te  nihil  est  jucundum :  jam  injuria  timenda  Tijranni  Rufini 


257  vidit  legio  Pat.  Vat.  sec.  Leid.  sec.  Ald.  Exc.  Gevart.  disjuncta  Vat. 
Livin.  conjuncta  Leid.  sec.  Exc.  Gevart.  distincta  vel  disjuncta  Exc.  Leeti. 
— 258  solutas  Thnau.  Pal. — 259  Humectant  Vat.  quart.  Petav.  pr.  Exc. 
Lucens.  sec.  Humectat  Vicet.  ita  Gesner.  Bipont. — 260  Thoraca  Oisel.  Tho- 
racnm  vel  Thoracem  Reg.  Thoracis  Pulra.  nexus  stispiria  ptdsant  JMoiet.  sec. 
— 2G1  Trahimur  Kott.  Tradimur  vel  Prodimur  Moret.  pr.  sed  in  Moret.  sec. 
Prodimur  pro  glossa  ascriptum,  quod  probatuni  Heinsio.  spernitnur  ed  Claver. 
quantumque  Rott. — 262  spernisne\ 3it.  pr.  Put.  vet.  Gyr.  Moret.  sec.  Vat.  Livin. 
Exc.  Luceus.  sec.  spernesne  marg.  Isingr.  tradisne  quatuor  Vat.  Pal.  Farn. 
Pric.  Rott.  Oisel.  dextras  vel  twmas  Keg.  Oxon.  pr. — 263  probavit  Exc. 
Lajti  et  utriusque  Lucens.  probarit  marg.  Mor.  paravit  octo  alii  et  ed.  Vicet. 
— 265  metuit  Exc.  Voss. — 267  dilectosve  Vat.  sec.  dilectosque  Pat.  Moret.  sec. 
ililcctosne  Vat.  quart.  Oxon.  pr.  penates  vel  parentcs  Put. — 268  nonform.  Rott. 
nunc  Florent.  te  IMed.  tert.  formidanda  Exc.  Leeti,  formidata  vel  /ormidanda 

NOTiE 

257  Legiol    Exercitus  Orientis  se-  Occidna. 

paratus  ab  exercitu  Occldentis.  Adeo  feliciorl  Ita  et  Clcero  :   *  Per 

260  Thoracum  pulsant  nexus^  Id  dexteram  te  istam  oro,  quam  Regi 
quod  arguit  singuitus  militis  ferocis.  Deiotaro  liospes  hospiti   porrexisti  : 

261  Tantum  amoreni]  Tantum  Du-  istam,  inquam,  dexterani,  non  tam  in 
cem  Stilichonera,  causam  amoris  uos-  bellis  et  in  prceliis,  quam  in  promis* 
tri.  sis  et  fide  firmiorem.' 

264  Axis  Hesperius]  Terra  vel  trac  267  Petiates]  Sunt  Dii  domestici : 
tus  Occidentalis,  ab  Hespero  stella     saepius  usurpautur  pro  ipsa  dorao. 


IN    RUFINUM    LIB.    II.  1G9 

Tempcstas  siibeunda  niilii :  qui  fortc  ncfandas 
Jam  parat  insidias  :  qui  nos  aut  turpibus  Hunnis,  270 

Aut  impacatis  famulos  prajstabit  Alanis. 
Quaufiuam  non  adeo  robur  defeccrit  omne, 
Tantave  gestandi  fuerit  penuria  fcrvi. 
Tu  licet  occiduo  nianeas  sub  cardine  Solis, 
Tu  mihi  dux  semper,  Stilichon  ;  nostramque  vel  absens  275 
Experierc  fidem  :  dabitur  tibi  dcbita  pridcra 
Victima  :  promissis  longe  placabere  sacris. 
Tristior  Haemoniis  railes  digressus  ab  oris 

toleramlu  est  mihi:  qui  Tvrannns  /ots<i«  jum  struit  mihi  dolos  nefarios : 
qni  nos  iradet  scrrns  fiitiiios  vel  Iluvnis  deforinibus,  vcl  implaciihililnis  Alanis. 
Etsi  non  adeo  vis  cuncta  eUinf:^iit,  neijue  tanta  cst  necessitas  armorum  tractando- 
rum.  Tti,  o  Stiticho,  ijuamiuam  eris  in  re^ione  Occideutali  Solis,  tu  eris  tnihi 
vsque  ductor  ;  et  eiiam  absens  proliahis  fidelitatem  nostram.  Hostia  devuia  tihi 
jamdudum  macluhitur  pro  ie.  ScJaberis  e  loni-inquo  sacris  potlicitis.  Milites 
tnastiores  discedentes  ex  tcria  Thessalia,  contingebant  tractus  Macedonum,  et  accC' 


Vat.  pr.— 209  subjecla  pro  suhcwida  Tliolos.  formidanda  poteslas  Tiranni  Vat. 
sec.— 270  impeiat  Med.  qiiart.  e.rurias  Vat.  sec.  m.  pr.  Hunis  diio  Vat.  Put. 
Bonon.  Tholos.  Pat.  et  Petav.  pr.— 271  impacaiis  Florent.  Thuan.  duo  Med. 
et  Vicet.  implacatis  reliqui  niagno  nuniero,  Exo.  Gevart.  Luoens.  sec.  Ald. 
Vicet.  Colin.  et  ed.  Parni.  pncbetnt  Vat.  pr.  vet.  Gyr.  Exc.  Lucsns.  sec.  pro- 
perabit\f\prastabitMed.iei\.—2T2  d0ecerat  Farn.— 273  Tantane  tres  Vat. 
Reg.  Mazar.  Hoiion.  Lov.  Leid.  sec.  Vicet.  Parm.  gistnti  Exc.  Lucens.  sec. 
ferril  Res);.— 271  occidui  Med.  sec.  quod  probat  Heinsius.  cardine  cceli  Leid. 
pr.  culmine  ed.  Vicet.  cardine  Exc.  Lucens.  sec.  coeli  Vat.  sec.  Farn.  Pric. 
Oisel.  Thuan.  vet.  Gyr.  Mazar.  Moret.  sec.  Exc.  Lucens.  sec.  «d.  Vicet. 
solis  vel  cceli  Vat.  pr.  et  tert.  cardine  solis  vel  culmine  coeli  Exc.  Pat.  rec— 
275  Tu  dux  cs  Stilico  semper  Moret.  sec.  Stilichon  Exc.  La-ti.  Stdico  \  at. 
sec,  Stilicon  Petav.  sec.  deerat  hic  versus  in  Leid.  sec— 27G  perdita  pro 
debita  Med.  sec.  m.  pr.— 277  longe  quinque  Vat.  Pal.  Farn.  Pric  Rott^)isel, 
lon^um  Mcd.  scc.  et  sic  legit  Hciusius.  ita  Gesiier.  liipont.— 278   l^ristiu) 

aOTJE 

269  Tempeslas]  Injuria,  contume-  *  272  Quanquam  non  adeo]  Non  tan 
lice,  mores  turbulcnti,  et  tcmpestati  exigua  animi  vis  nobis  est,  non  tantj 
obruenti  simiics.  armorum  penuria,  ut  sineremus  nos  ; 

270  Turpibus  Hunnis]  Hunui  et  Rufino  tradi  Hunuis  et  Alanis  du 
Alani  populi  Scythias.      Attila  Rex      cendos. 

Huunorum  Ronianos  vocabat  servos  273    Pcnuria]    Non  eo  nos  penurn 

suos.     Turpes  Ilunnos  supra  describit  et  paupertas  adegeruut,  ut  vellemu 

Claudianus  iu   Ruf.  lib.   i.   vs.   327.  remanere  sul)  Rutino. 

Ceterum  de  Hunnis  fabuls  narrantur,  276  Dcbita  victima-]     Rufiuus  scih 

cosesseauimaliaminuta,tetra,quibus  cet  immolabitur.     Hcroiim  irre  victr 

facies  horrendi  nigroris;  immo  esse  mis  placabantur.                                j 

non  facies,  sed  ossa,  et  puncta  potius,  278    Hcemoniis]     Haemonia  vel  !E 

quam  ociilos.  monia,  sic  dicta  ab  JEmo  moutc,  v<i 


170  CL.    CLAUDIANI    V. 

Tangebat  Macetiim  fines,  murosque  subibat, 

Thessalonica,  tuos.     Sensn  dolor  haeret  in  aUo  2!^0 

Abditus,  et  tacitas  vindictac  praestruit  iras  : 

Spectaturque  favens  odiis  locus,  aptaque  leto 

Tempora  :  nec  quisquam  tanta  de  plebe  repertus, 

Proderet  incautis  qui  corda  minantia  verbis. 

Quag  non  posteritas,  qu3e  non  mirabitur  aetas  2S5 

Tanti  consilium  vulgi  potuisse  taceri, 

Aut  facinus  tam  grande  tegi  ?  mentisque  calorem 

debant  ad  hia  mccina,  o  Thessalonica.  Tristitia  prcssa  in  corde  profuTido  ivfixa  ent, 
ac  prceparat  ultinni  indignationem  silentem.  Locus  opportunus  odio  exercentlo 
expeclatur,  et  tempus  commodum  7norti  inferendie.  Neque  ulius  invenlus  est  in 
tanta juvenum  tiubri,  ijui  divulgaret  sermoncs  minaces  dictis  imprudenlibus.  Qui 
■non  obstupescent  posteri,  quce  non  sivcala,  consilium  tanta  multitudinis  sileri, 
aut  factiim  tam  magnum  occultari  potuisse  ?  et  fercorem  animi  nonfrangi  coUoquio 


Lov.  m.  pr.  Hcemoniis  Vat.  pr.  digressus  Exc,  Lucens.  pr.  progressus  Exc. 
Pat.  rec.  ed.  Parm.  et  Vicet.  crfi-isduo  Vat.  Petav.  pr.^ — 279  Macedum  tres 
Vat.  Pal.  Farn.  Pric.  Rott.  Oisel.  Mucetum  dao  Vat.  Pal.  Med.  pr.  unus 
Heins.  Vat.  Livin.  Exc.  Lucens.  sec.  terras  pvo  fines  Pat.  ^at.  sec.  m.  pr. 
— 280  Tliessalicona  Mazar.— 281  ambitus  Med.  pr.  tacitus  Thuan.  Tholos. 
prcestitit  Farn. — 282  odio  Pal.  Fiorent.  Pat.  Lov.  Med.  pr.  unus  Heinsii. 
odium  Med.  quart.  odii  Ald.  Colin.  leto  vel  voto  Vat.  quint. — 283  neu  iMed.  tert. 
nec  Vat.  Livin.  quisquam  est  Vat.  ten.  Med.  quart.  de  tanta  Vat.  tert.  Pric. 
IVIoret.  sec.  de  tanta  est  Moret.  pr.  plebe  qiiatuor  Vat.  Pal.  Farn.  Rott. 
Oisei.  pube  vet.  Gyr.  Vat.  Livin.  Exc.  Lucens.  sec.  quod  probatum  videtur 
Heinsio,  qui  ascripserat  locuui  de  bell.  Gild.  vs.  41G.  ita  Gesner.  Bipont. 
pube  vel  plebe  Put.  locutus  pro  repertus  Oisel. — 284  proderit  dud  ]Moret. 
Thuan.  Ambr.  sec.  incert.  Heins.  ed.  Vicet.  minacia  Pric.  Pat.  micantia 
Vat.  pr.  m.  pr. — 286  conscilium  Farn.    consilii  Med.  pr. — 287    mortisque  cod. 

NOTiE 

ab  iEmone  Deucalionis  filio,  sumitur  et  lege  caverit,  ut  capitales  senten- 

iro  Thessalia  Graiciffi  regione.  Ovid.  tiffi  antc  trigesimum  diem  rataj  non 

'  ^Emonis   jEmonio    Laodamia    viro,'  habercntur.      Lex    postea    salutarls 

id  est,  Protesilao  Thessalo  principi.  Antiochise.     Hanc  enini,  ob  raptatam 

279  ^lacetuml  Macetia  et  Mace-  in  seditione  Flaccillae  Augustas  sta- 
donia  sunt  unum  et  idem,  vel  Mace-  tuam,  everti  jusserat :  sed  legis  sua; 
tia  est  pars  Macedonia?.  niora  placatus,  et  voce  sancti  Eremi- 

280  Thessalonica]  Urbs  primaria  tae  monentis,  ne  proj)ter  nuilieris 
Macedoniffi,  vulgo  Sulonichi,  S.  Paulr  imagincm,  tot  Dei  imagines  perderet, 
epistolis  colionestata.    In  hac,  Rufini      urbi  pepercit. 

crudelis   instigatione  Theodosius,  ob  286  Tuceri]    Ecquid  enim  remanet 

iQagistratus  violatos   ira  percitiis,  ci-  occultum,  quod  ad  notitiam  multitu- 

i^ium  stragem  edidit.     Hinc  ab  Am-  dinis  pervenit.'' 

)rosio    Mediolani    Praesule,    templi  287    Mentisque  calorem  non  rumpi] 

aditu  prohibitus,    nec   adraissus   est  Fervidum  de  occidendo  Rufino  pro- 

^rius,  quam  et  poeuitentiara  egerit,  positum  uou  violari,  rumpi  etiam  iu- 


IN    RUFINUM    LIB.   II.  171 

Non  seimone  viac,  non  intcr  pociila  rumpi  ? 

iEqualis  tantani  tenuit  constantia  turbam: 

Et  luit  aicanum  populo.     Percurritur  Hebrus,  290 

Deseritv)r  Rhodope,  Thracumriue  per  ardua  tendunt, 

Donec  ad  Herculei  pcrventum  nominis  urbem. 

Ut  cessisse  ducem,  propius  venisse  cohortcs, 
Cognita  Rulino  :  magna  cervice  triumphat, 
Omnia  tuta  ratus,  sccptrumque  capessere  fervet,  205 

Et  conjuratos  accendit  voce  clientes  : 
Vicimus,  expulimus.     Facilis  jara  copia  regni. 
Nullus  ab  hoste  timor:  quid  enim  ?  quem  poscere  solum 

itineris,mniiitcr  hihendum?  Conittnntia  eadcm  tot  replcrit  catervds!  Et  hoc 
occultum  itlcbi  cxtitit.  Hehrus  peritn-ratHr,  lihodope  relimiuitur,  et  cunt  pcr 
cHos  monies  Thrncice,  donec  pmcniant  ud  oppidum  clictiim  de  nomine  llercidi-i. 
Postquam  notum  cst  Rufino  dHdonw  Sliliclionem  recessisse ;  cX  catervas  siias 
advenissc  propius  :  siipcrbit  elato  capite,  crcdens  cuncta  esse  secura,  alque  ardet 
nsurpare  sceptrum,  injlammatquc  sermoyic  clienles  simul  conspirantes ;  sic  dicens, 
tSuperavimus,  ejecimus  hostcs  :  jam  potestas  imperiifacilis  est  niihi :  nuUus  metus 


Barth.  colorcm  Bonon.  dolnrem  Med.  qiiavt,  incert.  Hcins. — 288  Nec  Lov. 
Ambr.  pr.  rumpit  Keg.— 289  turmam  Pric.  menteni  Vat.  tert.  a  m.  pr.  unde 
Keinsiuscoujicicbatiq-enffm.— 290  Hcemus  Med.  sec.  Exc.  Lncens.  sec.  et  sic 
legit  Heinsius.  jEmus  vet.  Gyr.  Hemus  vcl  Hehrus  Vat.  tert.— 292  pervenit 
Ambr.  sec.  pervmtum  est  Vat.  tert.  Fiorent.  Pat.  Thuan.  Rott.  INIed.  sec. — 
293  propias  Farn.  cohortem  Anibr.  tert.— 294  ler  voce  Med.  quart.  virtute  vel 
cervice  Med.  sec. — 295  intus  pro  ratus  ed.  Vicet.— 29G  accendit  Oxon.  pr. 
ostendit  Vat.  sec.  Oisel.  Tholos.  Mazar.  Petav.  sec.  ambo  Moret.  Exc.  Pat. 
rec.  ujfatur  Pal.  Med.  pr.  unus  Heius.  hortatitr  qnatnor  Vat,  Farn.  Pric. 
Rott.  ostcndit  vel  hortatur  Lov.  hortatur  vel  accendit  \  at.  pr.  Oxon.  sec. 
ostenditve\  accendit  Kq^.  coujuratas  cohortes  dno  Med.  Bonon.  Ambr.  pr,  Var. 
LL.  ed.  Antv.  conjuratas  cohortes  \c\  conJHratosclientes^hiA,  sec.  Put.  Lov. 
—298  quid  enim  Oisel.  Heinsius  conjicit,  quid  enim?  qui  vincere  stjluni 
Horruit,  hunc  tanto  munitum  viilitc  vincut  ?    vincere  quinque  Vat.  Pal.  Farn. 

NOTiE 

ter  pocula,  et  a  multitudine  qua;  sae-  TEneas    pelago   tuus    omnia   circum 

pius  uescit  dissimulare.  Littora  jactctur  odiis  Junonis  iniquap, 

290     Hebrus']       Fhivius    Thraciae.  Nota  tibi ;  et  nostro,'  &c. 

morfope,  mons  ejusdem  Thracize.  295    Omnia  tuta'\    Adulatur  Stili- 

292  Herculei  nominis  iirbem]   Hera-  choni,  quo  remoto,  oninia  pessurada- 
cleam,  nrbem  Tliraciag,  vel  Constau-  bat. 

tiDoponm,quaui  Hercules  comitis  sui  296  Clientes]  Barbaros  accitos. 

Byzantis  nieinoriip  dedicasse  dicitur.  298     Quid    enim]      Sic    gloriatur 

293  Cohortis]     Barbarorum,  quos  Rufinus.    Au  Stihcho,  qui  non  ausus 
Rufinus  acciverat.  est  aggredi  nic  soliini   et  inerraem, 

294  Cognita]    Scilicet  sunt  ea  om-  sustinere  poterit  nos  armatos  ? 
nia   cognita.    Virgiliua :  '  Frater  ut 


173  CL.   CLAUDIANI    V. 

Horruit,  Imnc  tanto  munitura  milite  vincat? 

Quis  lerat  armatum,  quem  non  superavit  inermem?         300 

I  nunc,  exitiura  nobis  meditare  remotus 

Incassum,  Stilichon  :  dum  nos  longissima  tellus 

Dividat,  et  mediis  Nereus  interstrepat  undis. 

Alpinas  tiansire  tibi,  me  sospite,  rupes 

Haiid  dabitur.     Jaculis  illinc  me  figere  tenta.  305 

Quoere  ferox  eusem„  qui  nostra  ad  moenia  tendi 

Possit  ab  Italia.     Non  te  documenta  priorum, 

Non  exempla  vetant  ?  quis  par  conatus  adire 

Has  jactat  vitasse  manus  ?  detrusimus  orbe 

ah  huste :  nam  ecquis  mperet  liunc  stipatum  tot  militibus,  quem  vel  solum  timuit 
aggredil  Ecquis  sttstineat  armutum,  quem  non  devicit  inermem?  I,  jam,  o  Sti- 
licho,  longe  distaiis  machinare  fruslra  perniciem  nobis,  modo  terra  immensa  separet 
nos,  et  mare  mugiat  aquis  interpositis.  Me  vivente  non  licebit  iibi  fransmittere 
saxa  Alpium,  Ex  hoc  loco  conare  trajicere  me  lelis.  Cojisectare,  o  crudelis,, 
gladium,  qui  ah  Italia  valeat  pertingere  ad  urbem  nostram.  Non  docuinenta  supe' 
riorum,  qiii  me  tentariint,  non  exemph  prohibent  te  1  an  aliquis  tenlans  lacessere 
jne,  gloriatur  effugisse  nostramfortitudinem  ?   Nos  deturhavimus  te  ex  orbe  tnedio, 


Rott.  Put.  poscere  vet.  Gyrald.  et  Exc.  Lucens.  sec.  niarg.  Isingr. — 300 
Quid  feretYat.  sec.  Moret.  sec.  Tliolos.  Heinsins  legit,  Qui  ferat.  superabit 
pro  superavit  Farn.  inermem  qnatnor  Med.  duo  Heins.  Florent.  et  ed.  Vicet. 
inertem  Claver.  et  Grypli. — 301  Tti  minc  vel  I  ntinc  Vat.  pr.  exilium  vel  exi- 
titim  Put.  remotis  vel  reraotus  Vat.  pr.— 302  Incassum  vel  In  casum  Moret.  pr. 
in  casum  lib.  Barth.  Stilico  Vat.  sec.  Slilicon  Exc.  Lucens.  pr.  Stilicho  Reg. 
Stilichon  Exc.  Laeti.^ — 303  />uu/<t  Med.  quart.  interstrepit  \?\t.  quai:t.  inter- 
sfrepef  Med.  quart.  Thuan.  Moret.  sec.  interjiuat  \at.  pr.  item  Livin.  marg. 
Isingr. — 304  Nunc  aliasThwan.  nives  pro  rupes  Rott.  ^mitcs  Ambr.  sec.  ine 
consule  marg.  Isingr.  cod.  Barth. — 305  iUic  Vat.  qnint.  Oxon.  sec.  ed.  Parm. 
et  Vicet. — 307  num  te  Pat.  Vat.  sec.  monumenta  quinque  Vat.  Pal.  Farn. 
Oisel.  documenta  Exc.  Lucens.  sec. — 308  quis  par  Vat.  pr.  iteni  Livin.  quis- 
nam  quatuor  Vat.  Pal.  Farn.  Pric.  Rott.  Oisel.  quisquam  ed.  Claver.  concitus 
pro  conatus  Ambr.  sec. — 309  vicisse  Pric.  Rott.  Tholos.  vitare  Exc.  Lucens. 
sec.  vicisse  vel  vitasse  Exc.  Pat.  rec.  detrudimus  niarg.  Morin.  destruximus 
orbe  Bonon.  Ambros.  sec.  Petav.  tert.  desiruximus  orbem  duo  Vat.  Reg.  Oisel. 
Mazar.  Tholos.  duo  Oxon.  Leid.  pr.  Anibr.  pr.  Petav.  sec.  Exc.  Cod.  Rhem. 
et  Var.  LL.  ed.  Antv.  quod  probat  Heinsius,  qui  ascripsit.    sic  supravs.  19. 

NOT^ 

301  /  nunc]  Ironia  Rufini.  Eat  307  Non  te  documenta']  Non  te 
nunc  Stilicho,  et  ex  locis  remotis  in  exempla  snperiorum,  qui  me  infellci- 
me  tela  tor^jueat.  Virgilius  :  '  I,  se-  ter  aggressi  sunt,  te  vetant  mihi  bel- 
quere  Italiam  ventis,  pete  regna  per  lum  inferre  ?  Eorum  clades  non  fuit 
undas.'  tibi  documento  id  non  esse  tentan- 

302  Dum  nos   tellus  dividat]     Sic     dum  ? 

TuUius    iu  Catilinam :    '  Magno  me         309     Vitasse   manus]      Fotentian^ 
metu  liberabis,  dummodo   inter  me     fortitudinem. 
atque  te  murus  iutersit.' 


IN    RUFINUM    LIB.   ll.  173 

Tc  medio,  tantisquc  simiil  spoliavimus  arinis.  310 

Nunc  epulas  tempus,  socii,  nunc  largra  pararc 

Mnnera,  donandumquc  novis  lccjionibus  aurum. 

Opportuna  meis  oritur  lux  crastina  votis. 

Quod  nolit.  R-^x  ipse  velit,  jubcatque  coactus 

In  partem  mihi  rcg^na  dari.     Continj>at  iti  uno  015 

Privati  fugisse  modum,  crimenque  tyranni. 

Talibus  acdamant  dictis  infame  nocentum 
Concilium,  qiii  pcrpetuis  crevcrc  rapinis, 
Et  quos  nna  ft\cit  Rufino  causa  sodales, 
Illicitum  duxissc  nihil.     Delicta  fuere  320 

et  nna  exuimus  ie  tanlis  telis.  O  commilitones,  nunc  tempus  est  pra-paraftdi  con- 
viria,  nu7ic  dona  profusn,  et  aurum  dandum  exerciiibus  noris.  Dics  crastina  com- 
moda  lucebit  meis  desiderii^.  Impcrator  ipse  co<;etiir  relle,  quod  nolht,  et  cnactus 
imperabit  parlcm  Imperii  miki  tradi.  Continffet  niihi  uni,  et  eritasse  cnvditionem 
honiiiiis  privati,  et  tainen  cvitasse  scelus  tyranni.  Tnrpis  catus  sontium  upplau- 
dit  his  verbis  Itiifini ;  soiitiiim,  qui  evecti  sunt  /urlis  assiduis,  et  quos  causa  eadem 
reddit  socios  liujini,  niliil  scilicet  ptitare  vetitum :  criniina  tornnifuerunt  vincula 


'  Destructo  jiivat  orbe  mori.'  E\  Cod.vct.  medius  mndo  in  bonam,  modo  m 
malam  partem  snmitiir.  Virgil.  '  Dum  paci  medium  se  ottert.' — 311  epuUs  dno 
Vat.  socif  Vat.  pr.  sociis  Oxon.  scc.  parate  duo  Vat.  Pric.  Pat.  Ainbr.  sec. 
Exc.  Laeti  et  ed.  Parm.  parari  Vat.  sec.  et  sic  legit  Hcinsius.^ — 3H  Qu<e 
Leid.  pr.  Oxon.  et  Ald.  Qua  Vat.  Livin.  nolnit  Farn.  volui  Med.  tcrt.  sub- 
actus  Leid.  pr.  qui  et  magna  exbibet  pro  regna. — 31.5  in  iimnn  incert.  Heins. 
— 316  domum  pio  modum  Ambr.  sec.  iiomenqve^lorct.  sec.  crimenqu^  vel 
nowien^ue  Vat.  quint.  Piit. — 317  fxc/(/»Mf  Lov.  Farn.  j\Ied.  qiiart.  Var.  LL. 
ed.  Antv.  ucclamat  quinqne  Vat.  Pal.  llott.  Oisel.  nssrntit  Leid.  pr.  accelcrat 
Tbuan.  exclamal  vel  accUtmat  Oxon.  pr.  noccnles  niarg.  IMorin.— 318  Con- 
scitium  Farn.  Consilium  Rott.  Vat.  tert.  Put.  Lov.  Pat.  nituere  Vat.  tert. 
Pal.  Rott.  Med.  pr.  unus  Heins.  crevere  velruiuere  Med.  sec.  nanis  Fiorent. 
— 319  Riifini  duo  Vat.  Tholos.  Petav.  pr.  Rujino  vel  liufini  Oxon.  pr.  fdcks 
Tbuan.    sodales  vel  sodalis  Oxon,  pr. — 320  dixisse  Vat.  pr.  m.  pr.  Pat.  Exc. 

NOTiE 

311    Nvnc  epulns']     More  prionim  retnr. 

Principum,  qiii  initio  Imperii,  populo  315  Contingat  in  iino'\   Ego  Rufimis 

dabant  epulum,et  militibus  donativa:  factus  consors  Imperii,  fugiani  nio- 

in  quibiis  vis  tanta  fuit,  ut  milites  dum  seu  conditionem  honiinis   priva- 

saepius  faverent    iis    qui    pecimiosi  ti :  fugiam  etiam  sccltis  fyranni,  nam 

essent  et  liberales.  non  invadam  imperium,  scd  Arcadius 

314  Re.v]  Imperator  Arcadius.  ipse,  mcis  artibus  coactus,  ilhid  mihi 

Coactus']      Magna    Rufini   bominis  ultro    committere    vidcbitur,  sicque 

scelerati    coiifidcntia ;     qiii,    accitis  Imperator  ero,  non  Tyrannus. 

Barbaris,  speiabat  eo  se  res  adductu-  318  Crevere  rapinis]    Congeslo  per 

rnm,  ut  ipse  luiperator  Arcadius  se-  furtum  auro  cvccti  sunt  ad  houorcs, 

ipsuui  imperii  facere  cousortem  coge-  quos  a  Rulino  cmeraut. 


174  CL.   CLAUDIANI    V. 

Nexus  amicitia3 ;  jam  jam  connubia  Ifeti 
Despondent  aliena  sibi,  frustraque  vicissim 
Promittunt,  quas  quisque  petat,  quas  devoret  urbes. 

Coeperat  humanos  alto  sopire  labores 
Nox  gremio,  pigrasque  sopor  diffuderat  alas.  325 

llle,  diu  curis  animum  stimulantibus  aegrum, 
Labitur  in  somnos,     Vix  toto  corde  quierat : 
Ecce  videt  diras  alludere  protinus  umbras, 
Quas  dedit  ipse  neci :  quarum,  quge  clarior,  una 
Visa  loqui :    Pro  !    surge  toro :  quid  plurima  volvis         330 
Anxius  ?  haec  requiem  rebus  finemque  labori 

cmicitice :  jamjam  htlares  poUicentur  sibi  uxores  alienas,  et  spondent  incassum  sibi 
invicemoppida,  qua  unnsquisque  poscat,  quce  lielluetur.  Nox  inceperat  soporare 
curas  hominum  in  sinu  profundo,  et  somyius  sparserat  pennas  pigras.  Ille  Kufinus 
cadit  in  soporem,  ob  solicitudincs  angentes  dudum  mentem  inquietam,  Vix  requie- 
rerat  omni  pectore,  ecce  statim  cernit  secum  ludere  Umbras  funestas,  quas  ipse 
tradidit  morti ;  quarum  una  qucB  splcndidior,  visa  est  sic  ajfari  illuni :  Pro ! 
cxsurge  lecto :  quare  solicitus  cogitas  multa'/    Hac  dies  hnpositura  est  Jinem,  et 


Voss.  et  ed.  Vicet.  fuenmt  Piic.  funesta  tacere  pio  eo  est  in  Exc.  Lucens. 
■rec. — 321  nam  jam  Exc.  Laeti.  jamque  ct  Exc.  Luccns.  sec.  conubia  Exc. 
Gevait.  lecti  Vat.  pr.  Leid.  pr.  Tiiuan.  Med.  sec.  m.  pr.  Ueti  vel  lecti  Pric. 
— 322  despo7isant  Farn.— 323  Proviittit  V^ar.  LL.  ed.  Antv.  qute  quisque 
Exc.  Luceus.  sec.  devorat  Tholos. — 325  nigrasque  Pal.  ita  Gesner.  et  Bip. 
7:igrasque  vel  ptgrasque  Vat.  pr.  soror  Med.  sec.  m.  pr. — 326  a  curis  lib.  Barth. 
stimidanfibus  Vat.  pr.  simulantibus  Vat.  tert.  famulantihus  Exc.  Voss,  trger 
Vat,  pr.  item  Livin.  et  ed.  Parm.  cegrum  triginta  Codd.  Exc.  Gevart.  et  Ald. 
(Egre  Leid.  pr.  lib.  Barth.  crger  vel  agrmn  Floreiit.  crgre  vel  cegrum  Vat.  sec. 
iinimam  cegram^led.  quart. — 327  somnos  vel  somnu;n  Oisel.  vix  vel  ftr  Reg. 
Oxon.  pr.  vir  Leid.  quievil  Moret.  sec. — 328  duras  Vat.  quart.  item  Med. 
Oisel.  Reg.  Thnan.  Mazar.  Ambr.  et  Leid.  pr.  Moret.  sec.  et  tres  Petav. 
Uras  vel  duras  Oxon.  pr.  illudere  tres  Vat.  et  Ambr.  tert.  fortiter  umbras 
Pric. — 329  scevior  Pal.  Med.  pr.  unus  Heius.  clarior  vel  elalior  Bonon.  prcc- 
clarior  Moret.  sec— 330  Visa  loco  Pal.  pro  surge  Vat.  pr.  Farn. — 331  requies 
Ambr.  tert.  dolori  Ambr.  pr.  timori  Lucens.  laboris  Pal.  Put.   laborum  Ambr. 

NOTyE 

320  Illicitum']    Vm  causa  facit  eos      randas  ;  frustra,  inquam,  nam  Rufi- 
sGcios  hac  in  re,  quod  uihil  illicitum      nus  niox  est  mactandus. 

omnes  putent.  325     Nox']    Nocti    datur    currus, 

321  Nexus  amiciticB]     Ipsa  crimina     bigze,  gremium,  alae,  et '  molles  sua- 
eos  reddidei  unt  amicos  :  ut  enim '  lu-      sura  papavera  somnos.' 

pus  cito  lupuni,'  sic  '  latro  cito  latro-  328    AUudere']     Secum  ludere,  se- 

ncm'  agnoscit.  cum  blandiri ;  id  quod  erat  signum 

323  Promittwit]     Frustra  sibi  invi-  eum  mox  inter  umbras  futurum. 

cem  poUiccntur  urbcs,  quaa  quis  pe-  Umbras  qmis  dedit  ipst  neci]     Um- 

tat  ad  eas  consumendas  atque  devo-  bras  corum  quos  interfecit. 


IN    RUFINUM    LIB.    II.  175 

Allatura  dics:  omni  jam  plcbc  rcdibis 

Altior,  et  laeti  manibus  portabero  vulgi. 

Jlas  canit  ambages.     Occulto  iallitur  ille 

Omine,  nec  capitis  scniit  pra^sagia  fixi.  305 

Jam  sunnnum  radiis  stringebal  Lucifcr  Iloemura, 

Festinamque  rotam  solito  properantior  urget, 

Tandem  Rufini  ^isurus  funera,  Titan. 

Prosiluit  stratis,  dcnsitquc  capacia  turbae 

Atria  regitico  jussit  splendere  paratu,  340 

Exceptura  dapes  :  et,  quod  post  vota  daretur, 

Inscribi  propriis  aurum  fatale  liguris. 

quietem  rebus  omnibiis,  atque  opcri  t»io  :  mox  tu  excelsior  toto  populo  reverteris, 
et  fereris  mambns  mulliludinis  gaudentis.  Umbra  pradicit  lias  ambiguitates. 
IUe  Rufiims  decipitur  prcsao^io  iucoi^nito,  neque  praridet  hvcc.  esse  siffnacapitis  ^ni 
figendi.  Jam  Plwsphorus  illuJitralHit  radiis  partcm  supremum  Humi  moiitis, 
et  Sol  suo  more  relocior  impcllit  rotas  celircs,  aspecturus  tandem  mortem  Rufini. 
Hic  exsiluit  ex  Ucto,  el  imperuvit  Aulam  capacemmas^na  mtdtitudinisfulgescere 
upparatu  rcguti,  ad  cpulas  recipiendas :  ct  imperavit  aurum  funestum  signari  sua 
imagine,  ut  dislribueretur  militibus,  post  desideria  explicata.     Jpse  jam  turgens 


scc.  Med.  qnait. — 332  Collutura  pro  Adlatura  Tluian. — 333  lcetis  Pal.  Thiian. 
Floreat.  itPinduo  iMetl.  vulgi  /n.  p.  lctti  Bonon.  Oxon.  sec— 334  occulato 
marg.  Morin. — 335  ncc  c.  scntit  p.  fixi  vet.  Gyr.  Put.  Reg.  Ambr.  pr.  itcin 
Oxon.  et  Leiil.  pr.  Exc.  Luceus.  sec.  non  Ald.  fixi  p.  scnsit  quatisor  Vat. 
Pal.  Fain.  Rott.  scntit  Pric.  Oisel.  Med.  sec.  Pat.  Tuuaii.  Petav.  pr.  Vat. 
Livin.  et  Akl.  scnsit  Vat.  pr.  scnsit  vel  sentit  Florent.  dici  Vat.  pr.  m.  sec. 
item  Livin.  diri  vel^xiVat.  pr.  m.  pr.  diri  marg.  I^ingr. — 330  tangelat 
Lncifer  Mazar.  Ambr.  sec.  Exc.   Cod.  Rbem.     Hccmum  Var.    LL.   ed.   Antv. 

Oitam  coDJiciebat  Heinsiiis. — 337  Festitiusque  INIoret.  scc.  m.  sec.  propcrantius 

Var.    LL.   ed.  Aiitv.— 338  i?«/Hi  risKru.s  Vat.  Livin.    visurus  /?«/.  Vat.   tert. 

Rott.  Oi>eI.  Florent.  Mcd.  sec.  Pat.  Mazar.  Ambr.  scc.  ct  Ald.  fiumina  pro 
funera   Var.  LL.  ed.   Antv.  editiones  priscai  plenain  babent  intcrpunctio- 

ncm  post  urgce,  nullam  post  Titan:  ita  Ge.-n.  et  Bip.-^339  Prosiluit  quatuor 

Vat.  Pal.  Farn.  Prosiliit  Vat.  scc.  Reg.  Mazar.  Oxon.  pr.  Leid.  pr.  Ambros. 

fccc.  et  ^lorct.   Desiluit  Pric.  Rott.  Oiscl.  Exc.  Lucens.  stc.  turmce  Ambr.  sec. 

— 340  mirifico  Lfid.  pr.  peiactu  Leid.  sec.  m.  pr.  qui  et  dies  pro  dapes  cxhibet. 

— 342  Insculpi  Vat.  pr.  vet.  Oyr.  Exc.  Lucens.  sec— 313  salutatum  Exc.  Lj- 

NOTiE 

333  Altior]    Ex  Artemidoro  tamen  errat 

id  somniantibus  diadcma  portenditijr.  33G  Hccmum]     Ha;mus  vel  ^mus 

33.5  Nec  capitis  sentit  prasagiufixi]  mons  est  inter  Thraciara  et  Thessa- 

Nou  praevidet  Rufiuus  sibi  mox  caput  liam. 

amputandum  e.ssc,  idque  lancea  affix-  341  Post  vota  darctur]    Ut  po8t  de- 

um  a  laetis  Stilichouis  militibus  esse  siderium  ex|)ktum,  lioc  est,  post  pos- 

circumfereiuliim  :  non,  inquam,  pra^-  sessam   partcm  iniperii,  quani  votis 

videt ;  sed  dum  sein  somnis  videt  al-  omnibus  expetebat,   daretur  aurum 

tiorem,  putat  se  evectum  iii  ad  soli-  militibus. 

um  principum  :  sicque  infeliciter  ab-  342    Inscribi  aicrum  fatale]    Jussit 


176  CL.   CLAUDIANI    V. 

Ipse  saliitatum  reduces  post  prfelia  turmas 

Jam  rcijale  tumens,  et  principe  celsior,  ibat, 

Collaque  fcemineo  jactabat  mollia  gestu,  345 

Impcrii  certus  :  tcgeret  ceu  purpura  dudura 

Corpus,  et  ambirent  ardentes  tempora  gemmse. 

Urbis  ab  angusto  tractu,  qua  vergit  in  Austrum, 
Planities  vicina  patet :  nam  cetera  Pontus 
Circuit,  exiguo  dirimi  se  tramite  passus.  350 

Hic  ultrix  acies,  ornatu  fulgida  Martis, 

regali  ir.ore,  et  elalior  principe  incedebat  sulutaturvs  exercitum  redeuntem  post 
hella;  et  sibi  promittens  certo  regnum,  agitabat  cervicem  effcemiuatam  more  mu- 
lierum  :  quasi  purpura  jampridem  vestirct  corpus  snura,  el  lapilli  splendcntes  cinge- 
rent  caput  >-nam.  A  parte  arcta  urbis  Constautinopolis  qua  tendit  versus  meri- 
diem,  pJanities  finitima  porrigitur :  mare  enim  sinens  se  separari  purvo  Umite, 
cingit  reliqua.     In  hac  planilie  exercitus  tindex  splendens  insignibus  Martis,  ex- 


rens.  pr.  salutantum  LeiJ.  sec.  Med.  quart.  et  ed.  Vicet.  turbas  Thuan. — 344 
celsior  vel  scevior  Med.  sec.  Vat.  tcrt. — 345  jactabat  qnatnor  Vat.  totidem 
Med.  tres  Pet.  diiOjOxon.  et  Leid.  Pal.  Pric.  Reg.  Put.  Ald.  et  Var.  LL.  ed. 
Antv.  niarg.  Isingr.  gestabat  Vat.  sec.  Farn.  Thiian.  Florent.  Mazar.  JNIoret. 
sec.  ed.  Parni.  et  Vicet.  solvebat  Esc.  Lurens.  sec.  jactabat  vel  gestubat  Rott. 
Oisel. — 346  cui  Mazar.  nudum  iMed.  pr.  unus  Heins.  Exc.  Pat.  rec.  ed.  Vicet. 
Colin.  nundum  ed.  Parm.  nudum  Vat.  sec.  Pal.  tutum  Anibr.  pr.  et  Sched. 
Gud.  Claver.  marg.  Isingr.  dudum  vel  numdum  Exc.  Laeti.  tegit  et  pro  tegcret 
Var.  LL.  ed.  Antv. — 347  ardentes  amhirent  Vat.  pr.  Exc.  Lucens.  seo.  ambi- 
rent  ardentes  viginti  alii,  Exc.  Gevart.  ed.  Parni.  et  Vicct.  ambirent  regales 
vel  ardentes  JMed.  quart.  tempora  Vat.  Liviu.  corpora  vel  tempora  Moret.  sec. 
— 348  qua  Vat.  Livin.  Exc.  Lucens.  sec.  quo  Tholos.  qutr  incert.  Heins.  Ald. 
ed.  Parni.  Colin.  et  Vicet.  verlit  Vat.  pr.  m.  pr.  ad  Atistrum  Rott.  jMed.  sec. 
Fiorent. — 349  patri  pro  patet  Med.  quart. — 350  exiguo  Exc.  Lucens.  sec.  an- 
gusto  Exc.  Lseti.  eximio  Exc.  Pat.  rec.  ed.  Viret.  qwas  i^tdirimit.Iimite  Pric. 
vet.  Gyr.  Exc.  Lucens.  sec- — 351  ultrix  vel  cultrix  Exc.  Lapti.  fulgida  Lov. 
lucida  Reg.  Ambr.  pr.  Oxon.  pr.  Vat.  Liviu.  Sched.  Gud.  lucida  vel  fulgida 
Vat.  pr.  lurida  et  lucida  libri  Barth./t')T<  Vat.  pr.  Rott.  duo  Anibr.  ed.  Parm. 
Martis  triginta  alii,  Sched.  Gud.  Aid.  et  Var,  LL.  cd.  Antv.  ferri  vel  Martis 

NOT.E 

Jlufinus  auruni  funestum  sibi  futurum  Purpura^  Haec  Reguni  est  ac  Prin- 

signari  sua  imagine,  qaasi  jam  esset  cipnni. 

Imperator.  Unde  patet  qnanta  fuerit  347    Ardentes    gemmce']     Diadema 

potentia    Rufiiii,    qni    Imperatoium  genimis  ardentibus  distinctum. 

more   epuJMm    populo,   militibus  ex  348  Urbis]    Constantinopolis,  quas 

auro  sua  imagine  signato  donativum  sita  est  ad  Bosporuni  Thracinm,Pro- 

indicebat.  pontidem,  et   Pontuni   Euxinum,    a 

343  Sahttatum]     Imperatores  salu-  quibus  alhiitur. 

tabant  legiones  ex  bello  redeuntes.  350  E.viguo  tramitc]     Qni   dicitur, 

340    Imperii  certus]     Virgilius   de  Bosporus  Thracius,  quo  arctatur  mare. 

yEnea, '  jam  certus  euudi.'  351  Ulirix  acies]   Quia  niox  pfjenas 


IN    RUPINUM    MB.    II.  177 

Explicnit  cunoos.     IVditcs  iu  parte  sinistia 

Consistnnt :  c(piites  illinc  poscentia  cursum 

Ora  relnctantur  pressis  sedare  lupatis. 

Hinc  alii  sannnn  crislalo  vertice  nntant,  355 

Et  treniulos  lunneris  jiaudcut  vibrare  colores, 

Quos  opcrit  rormatque  chalybs.     Conjuncta  per  artem 

Flexilis  inductis  aninuitur  lamina  mcmbris, 

Horribilis  visu.     Credas  simnlacra  nioveri 

Ferrea,  co<:fnatoque  viros  spirare  metallo.  360 

Par  vestitus  equis:  ferrata  iVonte  minantur, 

tendit  catervas:  pcdites  stnnt  in  lutere  sinistro:  equites  aliu  parte  conanfur  coercera 
habniis  cnmpressis  ura  C(|U(>riiin  jictcniium  cursiiiit.  Inile  cetcri  contiiliiint  liorrir 
biliter  capila  cristatu,  it  lulantur  morere  colores  iremnite''  iii  hunnris;  ijuos  fer- 
runi  teg^it,  ac  veliit  efformat.  Lamina  flexibilisjuncla  per  induslriam,  (jiiasi  ani- 
matur  ab  inducto  corpore  ;  estqne  terribilis  asptctu:  pules  slnluas  ex  ferro  ince- 
derty  et  viros  vivere  metallo  cogiiato.     Similis  habitus  est  equis:  minitaulur  capitt 


Florent.  Tliolos. — 353  Cnnstituit  Piic.  illinc  equites  Moret.  sec.  illic  Med. 
tert.  Mazar.  Tliolos.  Anihr.  pr.  Petav.  tert.  Oxon.  et  Leid.  diio,  Exc.  Ge- 
vart.  itein  Lvicens.  sec.  apposito  -f-  signo,  «piod  indicio  est,  vetereni  lect. 
esse  abrasam  aut  interpolatani.  illinc  tres  Vat.  Pal.  Farn.  Pric.  Wott.  pa- 
rentia  pro  poscentia  'Ihuan. — 354  reluctantiim  Pric.  sudare  pro  sedare  N'at.  pr. 
m.  pr.  sudure  Isincr.  fudare  iib.  Bartli. — 3.55  Hinc  Vat.  pr.  1'  arii.  et  Vat.  Li- 
vin.  Uac  Anibr.  scc.  Hic  viginti  alii,  Exc.  Gevart.  et  Luccns.  pr.  itein  ed. 
Vicet.  Parin.  Ald.  Colin.  ita  Gesner.  Bip.  se  unde  pro  sttri/m  Med.  quart. 
senium  Pal.  Vicet.  nudato  reriice  Rott.  nudato  vel  cristato  i\led.  sec.  7nutant 
ed.  Vicet.  7nicant  Fain.  nudani  vel  mulant  Lov. — 356  liumero  INIed.  tcrt.  gaudet 
Pal. — ial  formatque  \ii\  firmaique  Hqs,.  O\o\\.  pr.  cowridrt  pro  conjuncta  Jl.\c. 
Lucens.  pr.  uiide  Hcinsiiis  coiijiciebat  convincia.  artcs  INIcd.  pr.  a  ih.  pr. 
ar<«5  Tholos. —  358  indutis  l'al.  Vat.  pr.  iii.  sec.  Aiiii)r.  ser.  iutinclis  \e.\  in- 
t/udis  Vat.  tcrt.  /i(im«<ur  Tlman.  Mazar.  Pal.  Rott.  Florent.  diio  IMcd.  Pric. 
m.  pr.  Anibr.  sec.  m.  pr.  E.\c.  LaHi  et  ed.  Parm.  /ww/nrt/Hr  Leid.  sec.  ani- 
matur  octodecim  alii,  Exc.  Gevart.  Lucens.  sec.  Var.  LL.  ed.  Aiitv.  inarg. 
Isingr.  et  ed.  Vicet.  hnmatur  vel  aniinaiur  dno  Vat.  L(Md.  sec.  pro  var.  lect. 
kamalur  \i-\  aminaiur  \M.  umI.  Heinsiii>  ad  leclioiieiii  nnimaiur  coiifirinan- 
dam  ascrip-crat  lociini  cx  Niipt.  Moiior.  vs.  LSS.  '  siibitis  aiiiiiiaiitiir  tVoiidi- 
biis  hasti».'-  359  Horribili  Mcd.  tert  — 3(j()  counatosque  Fain.  Mazar.  Moret. 
jir.   Ald.— 3(jl  ferrati  F.xc.    La  ti.— 3G2  movcnt    ties   Vat.   Pal.    Fain.   Pric. 

NOTiE 
sumtura  a   Rufino:      ornatu   fulgida      laminee   tVrreae   qiiibns    vcstitl  .sunt, 
tJartis,  id  e.st,   arinis   instiiicia,  vd      videantur  esse  animata'  ip>o  attactu 
instriictii  suis  ordimbns.  ineinbroruih  uniiiscujiisqne  iiiiitis. 

3S^  SiPtumnulani]     .Milites  iiiitan-  300   .yetnllo  cognnto]    Unde  formati 

do,  sen  moveiKlo  capita  crislis  fnl-  siint  atque  ta<  li.  Ovidiii> :  '  Sive 
gentia,  vidditur  osteidere  nescio  recens  tcllns,  sediictaqiic  iiti|ier  ab 
quam  sapvitiain  iiiiitarem.  alto  ,'LUiere,  co;:nati  ictincbat  semi- 

357  Quos  opcrit,  fiirmatque]    Qiiasi      ua  Coeli.'     Cognnli    Cali.   id    est,  ex 
jlli  non  soluiii  tecti  sint,  sed  torinati,      quo  educta  ct  scparata  erat. 
atque  facii  ex   ferro,  adeo  ut  ipsai         3Cl    I'ar   vestitus  equis]     Fcrreus 
Delt)h.  et  Var.  Clas.  Claud.  M 


1T8  CL.   CLAUDIANI    V. 

Feiratosque  levant  securi  vulneris  armos. 

Diviso  stiit  quisque  loco.     Metuenda  voluptas 

Cernenti,  pulchcrque  timor ;  spirisque  remissis 

Mansuescunt  varii  vento  cessaute  dracones.  365 

Augustus  vcneranda  prior  vexilla  salutat. 

Rufiuus  sequitur,  quo  fallere  cuncta  solebat 

Callidus  aftatu,  devotaque  brachia  laudat 

Nomine  quemque  vocans :  natosque  patresque  reversis 

Nuntiat  incolumes.     lUi,  dum  plurima  ticto  370 

Certatim  sermone  petunt,  extendere  longos 

ferrato,  et  ridcntes  pUtgam,  attollunt  hitmei-osferratos.  Unusqidsque  stat  inloco 
geparato:  delectatio  vst  fonimhinda  videiiti,et  jucundufimetus  ;  ac  Jlexihus  laxatis, 
serpentes  diversi  mitescunt,  ventis  quiescentibus.  Imperator  primus  salutat  signa 
venerabilia:  Rujinus  sequitur,  quo  ulloquio  ipse  versutus  consuecerat  dccipere 
omnes,  et  commendat  manus  militum  se  devoventium,  appellans  unumquemque  suo 
nomine :  atque  annuntiat  twiliUhnii  reducibus  eonim  pntres  et  filios  esse  salcos. 
Illi  milites,  dum  poscunt  certatim  multa  verbisfictis,  accingunt  porrigere  pone  cir- 


Oisel.  levant  duo  Vat.  Rott.  Med.  sec.  Pat.  Vat.  Livin.  Exc.  Lucens.  sec.  le- 
vant  vel  movent  Florent.  Heinsius  ascripserat  locum  ex  Bel.  Get.  vs.  51.  '  Se- 
curas  jam  Roma  levat  trancinillior  arces.'  artus  Moret.  pr.  Pric.  m.  pr.  annos 
Thuan. — 363  Etjusso  Pat.  Rott.  et  Exc.  Pat.  rec.  m.  sec.  Vicet.  Parm.  Ald. 
Isingr.  Colin.  nnde  Heinsins  legebat  Ut  jusso.  Et  jusso  vel  Diviso  Vat.  tert. 
Thuan.  Florent.  Diciso  vel  Dimenso  Vat.  pr.  Diviso  reliqui  tere  omnes.  Exc. 
Gevart.  Lucens.  sec.  Var.  LL.  ed.  Antv.  et  Sched.  Gnd.  melu  pro  loco  Med. 
tert. — 364  CmieHriiTholos.  Lov.  Farn.  Pric.  Petav.  pr.  m.  pr.  Cernendi  vel 
Cernenti  duo  Vat.  Med.  quart.  revtdsis  Ambr.  pr.  revisis  Med-  quart. 
revulsis  vel  remissis  Moret.  sec. — 365  leones  pro  dracones  Vat.  sec. — 
366  Arcadius  marg.  Isingr.  ed.  Claver.  prius  Moret.  sec. — 367  qui  qua- 
tuor  Vat.  Pal.  Farn.  Pric.  Oisel.  quo  Vat.  Livin.  Petav.  sec.  m.  s. 
Barth.  quo  vel  qui  Vat.  pr. — 369  vocat  Vat.  pr.  vet.  Gyr.  Vat.  Livin. 
Exc.  Lucens.  sec.  natos  patresque  JMoret.  sec.  duo  Vat.  natosque  Exc.  Lu- 
cens.  sec.  notosque  Vat.  tert.  m.  pr.  Florent.  Ald.  ed.  Parin.  et  Vicet. 
natumque  patremque  Pal.  Med.  pr.  reversus  Thuan.— 371  extendere  vet.  Gyr. 
Exc.  Lucens.  sec.  intcndere  decem  alii.  longo  Vat.  tert.  duo  Med.  Petav. 

NOT^ 

scilicet,  et  contextus  ex  laniinis  fer-  369  Nomine  quemque  vocans}    More 

reis.  summorum  Iniperatorum  :  sic  Cyrus, 

36S  Metuenda  vohtptasl  Dnlce  erat  sic  Alexander  et  alii  sese  gerebant, 

sic  videre   et  milites  et  equos  cata-  ad  milites  sibi  conciliandos. 

phractos,  seu  lamiuis  ferreis  tectos,  371    Extendere  longosJii'Xus~\Milites 

sed  et  simul  nescio  quid  in  illo  appa-  cceperunt  longo  flexu  sese  m  orbem 

ratu  formidandum  apparebat.  curvare,   moxque  alas  explicatas  in 

365  Dracones]  In  vexillis  picti.  unum  conjungere,  ac  sic  Rufinnm  de 

366  Augustus]     Imperator   Arca-  sceptro,  non  de  periculo  cogitanteni, 
dius  salutat  vexilla  j  deinde  Rufinus  circumvenire. 

idem  facit. 


IN   RUFINUM    LIH.    II.  179 

A  tergo  flexus,  insperatoque  suprema 

Circuitu  sociare  parant.     Decrcscere  campus 

Incipit,  et  clypeis  in  se  redeuntia  jnnctis 

Curvo  paulatim  sinuantur  cornua  ductu.  375 

Sic  ligat  imuKMisa  virides  indas^ine  saltus 

Venator  :  sic  attonitos  ad  littora  pisces 

^quoreus  populator  agit,  rarosque  plagarura 

Contrahit  anfractus,  ct  liiantes  colligit  oras. 

Excludunt  alios:  cin<^i  se  tervidus  ille  380 

Nescit  adhuc,  graviterque  apprensa  veste  morantem 

Increput  Augustiun  :  scandat  sublime  tribunal : 

Participem  sceptri,  socium  declaret  honoris. 

cuitus  longn^,  ct  ct>tijun!^ire  ullima  agmiiia  gyro  ine.rjycclato :  spatinm  campi 
coejiit  rideri  minus,  et  alw  rererteutes  in  se  scutis  conjunctis  coeunt  sensim  trnclu 
curro.  Iln  rcnalor  cingit  nemora  ririduntia  ntibusmaximis:  ila  prcedator  marinus 
impellit  ad  littora  pisces  ubstupefactns,  et  congregat  raros  circuitus  retivm,  et  com- 
plicut  fornmina  dehiscentia.  Militvs  arcent  ceteros:  ille  ardens  Hiifiniis  ignorat 
adliuc  se  cii-cumveniri,  et  apprensa  veste,  valde  objurgnt  Imperatorem,  iit  sci- 
licet  consccndat  Iribimal  excelsum,   et  denuntiet  ipsum  Rufinuin  consortem  //»- 


sec.  Exc.  Laeti. — 372  flexus  vet.  Gyr.  Exc.  Lncens.  sec.  amplexns  quinque 
Vat.  Pal.  FarD.  Piic.  Rott.  Oisel.  insperntuque  Farn. — 373  putnnt  pio  parant 
Vat.  teit.  m.  pr. — 374  r/nc/j«  Med.  quart.— 376  inmenso  Rled.  tert.  Lov.  Mo- 
ret.  sec.  inmcr^a  Exc.  Gevart.  immissa  Venetos  niar^'.  Isingr.  et  Marcil. 
Heinsius  ex  v.  cod.  inmissa  legit,  et  reniittit  lectoreni  ad  ea,  qiiae  dixit  ad 
Cons.  INIall.  Tlieod.  vs.  332.  'Stagnaque  rcmigibus  spiinieiit  iiiniissa  canoris.' 
saltus  duo  Vat.  vet.  Gyr.  Mazar.  Pat.  Florent.  Med.  scc.  Vat.  Livin.  Exc. 
Liicens.  sec.  Var.  LL.  ed.  Antv.  silfus  tres  Vat.  diio  Oxon.  et  Leid.  Pal.  Farn. 
Pric.  saltus  vel  silvas  Put.  Rott. — 379  hiantcs  oras  vel  hiantia  ora  Reg.  OxoH. 
sec.  nuilta  desunt  liic  in  Leid.  sec, — 380  Excludit  Farn.  Excludilque  Bonon. 
angi  \'at.  quint.  perfdus  Rcg. — 381  gTaii/<?r,  sine  copiila,  Farn.  Florent.  Med. 
sec.  comprensa  veste  Tliuan.  deprensa  Rott.  appressa  Mazar.  Petav.  sec.  Exc. 
Voss.  morantesXdt.  qiiart.  movcnlem  Ainbr.  sec.  Arcadiuni  iiiarg.  Isingr.— 
382  scandit  vel  scandat  Oxon.  pr.— 383  Participem  et  Vat.  qiiint.  socium  scep- 
tri  duo  Vat.  declamct  Tliuau.  declartt  vel  dcclarat  Reg.  Oxon.  pr. — 384  enses 

NOTyE 

373  Decresccre']  Campus  coliortibus  tur,   ut  cuni  Principe  renianeat  iii 

explicatis  ccepit  videri  niinor.  medio  solus  Riifinus,   ciii    inactando 

376  Sic  ligat,  ^c.]    Ut  venator  cin-  parabatiir  ista  tragocdia  :  sicqiie  eos, 

git  sylvas  retibiis  ad  capiendain  fe-  qui  circa  ipsiim  eraiit,  exclndunt,  in- 

ram  :   sic  milites  cingunt  agminibus  star  piscatoris,  qiii  pisciciilos  cmittit, 

s\tis  Rufinum,  iit  eum  capiant.  quo  praedam  aliquain  opimiorem  re- 

378  Plagarum  anfractas]     Impares  tineat. 

retium  cavitates,  et  variis  ambagibus  381  Apprensa  veste]    More  antiquo 

implicatas.  urgentiiim. 

380  Excludunt  alios]     Tandem  cir-  382  Tribunal]  Ligneiim,  in  quo  so- 

culus  ille  miiitum  tam  arcte  claudi-  liura  aureuoi  imponebatur. 


180  CL.    CLAUDIANI    V. 

Cum  subito  stringunt  gladios,  vox  desuper  ingens 

Infremuit :  Nobis  etiam,  deterrimc,  nobis  385 

Sperasti  famulas  imponere  possc  catenas  ? 

Unde  redi  nescis  ?  patiarne  audire  satelles, 

Qui  leges  aliis,  libertatemque  reduxi  ? 

Bis  domitum  civile  nefas  :  bis  rupimus  Alpes. 

Tot  nos  bella  docent  nuUi  servire  tyranuo.  390 

Diriguit.     Spes  nulla  fugaj :  seges  undique  ferri 

Circumfusa  micat :  dextra  losvaque  revinctus 

Haesit,  et  ensiferas  stupuit  mucrone  corona^. 

Ut  fera,  quae  montes  nuper  dimisit  avitos, 

perii,  consortem  dignitatis:  cum  statim  nudanl  enses.  Vox  tnagna  ■praterea 
insonuit  :  Tii  etiam  nobis,  Rufiiie  pessimi',  credidisti  te  posse  injicere  nohis 
vincula  servilia  1  ignoras  unde  reversus  smn  ?  an  sinnm  appellari  satelles,  ego 
qui  dedi  legcs  aliis,  et  restitui  libertatem  1  Uellum  civile  bis  a  me  supcratnyn 
est :  bis  fregimus  claustra  Alpium.  Tot  praiia  nos  edocent  milti  famvlari  Ty- 
ranno.  Rufinus  cohorruit :  nulla  est  spes  effugii :  multiludo  telorum  undiijue  circum- 
jecta  fulget :  a  dextra,  et  a  sinistra  ligatus  constit it,  atque  obstupefactus  est  cuspidibus 
catervce  armata;.  Quemadmodum  bestia,  qua  nvper  reliquit  colles  patrios,  et  expul- 


Pric. — 385  deterrime  vel  teterrime  Vat.  quint.  teterrime  Gesn.  et  Bip. — 386 
cohortes  pro  catenas  Med.  sec.  m.  pr. — 387  redii  Vat.  pr.  Rott.  Oisel.  Put, 
Reg.  Lov.  Bonon.  duo  Petav.  nescis,  siiie  nota  mterrogationis,  Exc.  Gevart. 
patiorne  Med.  quart.  redire  pro  audire  Tholos. — 388  ulins  Reg.  Leid.  pr. 
Vat.  sec.  in.  pr. — 389  domui  Vat.  pr.  a  ni.  sec.  Oxon.  pr.  Mazar.  Thuan.  et 
Vat.  Livin.  domui\e\  domitum  Florent.  civileve\ servileY at.  tt-rt.  rumpimus  Rpg. 
Pal.  Med.  quart. — 391  Deriguit  Vat.  pr.  m.  pr.  fati  Vat.  quart. — 392  nitit 
pro  micat  Oxon.  pr.  reductus  pro  revinctus  Pal.  Med.  pr.  quod  plartre  visnm 
Heinsio,  qiii  ascripserat.  sic  alibi,  '  intra  clanstra  reductus.' — 393  instatitis 
stupuit  Bonon. —  394  rnontes  nuper  Oxon.  pr.  Ald.  et  ed.  Vicet.  nuper  montes 
decem  alii.  amisit  Pric.  Med.  qnart.  dimisit  vel  amisit  duo  Vat.  Put.  Petav. 
et  Aniln-.  sec.  ed.  Parni.  dimisit  reliqni  fere  onines,  Exc.  Cod.  Rhenj.  Gevart. 
et  Lucens.  sec.  Var.  LL.  ed.  Antv.  Ald.  et  Vicet.  ad  firniandaui  lectionem 
amisil  Heinsius  sequenti.i  ascripserat:  amittere  pro  dimittere  veteres  dice- 
bant,  Plaut.  Mostcll. '  Quoin  me  amisisti  vix  a  te  viviim  moito.'  Terf  iit.Phoim. 
Act.  III.  Sc.  2.  '  Nam  neque  quo  pacto  a  nic  amittani,  neque  ut  retineam  scio.' 
Heant.  Act.  iii.  Sc.  1.  '  prius  pecimiam  oninem,  quam  ahs  te  amittas  filinm.' 
Hzec  Scioppius  Suspect.  Lect.  Lib.  iv.  Ep.  15.  qui  Donatnm  citat  ad  nltimum 

NOT^ 

386  Famulas  catenasl  Quales  fa-  Maxinnis  et  Eugenius  oppressi  sunt 
mulis,  servis,  captivis  injiciuntur.  a  Tlieodosio,  sed  socio  Stilichone. 

387  Vnde  redi,  nescis]  Nescis  ex  Bisrupimus  Alpes]  Sicque  plus  fe- 
qua  regione  » go  miles  redeam  ?  ex  cimus  «piam  Anuibal,  qui  Alpes  se- 
regione  ^cilicet    Honorii  et  StiiicliD-  mel  tiajecit. 

nis,  qiii  viri  fortts.  391   Diriguit]  Rufiiius  totis  artubus 

389  Bis  domitum  civile  nefas]   Ex-  perhorruit,  atque  concreto  in  venis 

tinximus   duo   belia    civilia,    quibus  sanguiuc,  lapidis  instar  obrigtiit. 


IN    RUFINUM    LIH.    II.  181 

Altorumque  exul  ncmorum  damnatur  arena^  395 

Muncribus,  commota  riiit:  vir  murmurc  contra 

Hor!;itur,  nixusqiH' gonu  veinibuUv  teuilit. 

IUa  pavet  strepitus,  cuneosque  erecta  theatri 

Respicit,  et  tanti  miralur  sibila  vulgi. 

Unus  per  medios  audendi  pronior  ensc  400 

Prosilit  exerto,  dictisque  et  vulnere  torvus. 

sa  rx  sylris  cxcelsis,  condemnatur  ad  hulos  Ciici,  c.rciiata  irruit ;  contra  vir  hes- 
tiarius  itr^ct  iUain  clainore,  et  innixus  genn  opponit  hastain.  llla  metuit  murmur, 
et  elata  aspicit  cnnsessnm  thealri,  atque  ohstupescit  clamores  tanta  multitudinis. 
Unus  proclicior  ad  audendum,  per  medios  irruit  jitadio  districto,  et  terribilis  cerbis 


locuni,  cnm  Donati  in  Heant.  commentaria  non  cxtent. — 395  exilit  pro  exsul 
Meti.  qiiai  t.  jugum  iil>.  liaitli.—  390  3!imerihus  Fat.  'Iliolos.  diio  Aiiibr.  od. 
Parni.  Isinsr.  Ues,  Lu^nlun.  Vulncribus  di;o  Vat.  rarn.  Mcd.  sec.  Thnan. 
Moret.  sec.  Mazar.  Var.  LL.  ed.  Antv.  ni.  pr.  Virel.  et  Colin.  Vcrberibus  tres 
Vat.  diio  Med.  et  Petav.  Keg.  IJonon.  Anibr.  sic.  Pal.  Piit.  uniis  Uiins.  Leid. 
pr.  Oxon.  sec.  Vat.  Livin.  Exc.  Lucens.  sec.  itein  Gevart.  Muneribus  vel 
Vulneribus  Lovan.  Moret.  pr.  Med.  terf.  Verberibus  vel  Muneribus  Oisel.  Pe- 
tav.  pr.  incert.  Heins.  Munerihus,  vel  Verberibus  vel  Vulneribus  Pric.  Mune- 
ribus  probare  visus  Heinsius,  qui  virum  de  venatore  capit,  ideoque  ascripsit 
locum  Ausonii  Epigr.  ii.  '  Odere  quae  saevo  nescit  fera  saucia  ferro,  Armati- 
que  urget  tela  criienta  viri.'  idcm  et  vector  vocabatur.  vid.  Salmas.  ad  Histor. 
Aug.  .-)cript.  p.  258.  Tom.  n.  p.  226.  Noster  Paneg.  in  Cons.  Mail.  vs.  294. 
'  Audaces  iegat  ipsa  viros,  qni  colla  ferarum  Arte  ligent,  certoqne  premant 
venabula  nisu.'  Heinsius  ad  ed.  Lugd.  15.5L  convicta  cod.  DeU.  furit  Med. 
tert.  vix  Pat.  Vat.  pr.  m.  sec.  Exc.  Pat.  rec— 397  iiisusque  Floreut.— 398 
ttrepitu  Med.  quart.  erepta  Florent.— 399  Respicit  Vat.  sec.  m.  pr.  Mazar. 
Exc.  Liicens.  sec.  vet.  Gyr.  Dcspicit  duo  Vat.  Pal.  Farn.  Pric.  Rott.  Oisel. 
Aspicit  Pat.  duo  Vat.  Respicit  vel  Despicit  Vat.  pr.— 400  promtior  Pat.— 
401  exserto  Lov.  Moret.  sec.  Exc.  Gevart.  Lucens.  sec.  Sched.  Gud.  et  Var. 
LL.  ed.  Antv.  m.  sec.  extento  Thiiaii.  ereclo  diio  Vat.  Pal.  Mcd.  sec.  Ald. 
Parm.  et  Vicet.  erecto  vel  exserto  Vat.  tert.  erepto  vel  exserto  Fiorcnt.  dictis 
Farn.    Med.    tert.   soevus   Vat.  sec.    lumine  torvus   Pat.   .'^ld.    Vien.  niarg. 

NOT^ 

394  Montes  avitos']  Montes,  in  qui-  idoneas  vir  bestiarius,  qui  bestiis  cn- 
bns  avi  ipsins  stabulaijant.  Avus  randis  prsppositus  est,  opponit,  et  sic 
transfertur  ad  feras  in  boc  loco.  Vii-  hortatiir,  urgelque  ingredi  in  circum: 
giiius  de  tauro  victo  fugiente  :  '  Et  ita  et  milites  urgent  Kiifiiium  ingredi 
stahula     aspectans    regnis    excessit  casses  paratos. 

avitis.'  398  Cuneos]  Ita  theatrum  erat  dis- 

395  £xi</]  Quia  fcra  invita  expel-  positum,  suos  ut  haberet  cuneos,  seu 
lituF  ex  sylvis  patriis.  sua  latera  in  speiiem  cuntorum  coin- 

396  Muneribus]  Lndis,  qui  vocan-  parata.  Virgilius  :  '  Cuneosque  Ihe- 
tur  Munera,  «piia  dantur  popiilo.    Ci-  atri.' 

cero:     '  Magnificentia     popularium  'lOQ  Attdendi  pronior]    Wicitur  pro- 

Munerum.'    Alii  legiint,  ^reMf/-  rer-  nusad  \e\  in/errum:   pronm  paci:    et 

beribua.  pronior  uudendi,  ut  iu  hoc  loco. 

397  Vcntdntla]  Hastas  venaloribus  401  Lumine]    Alii  legunt,  Vulnere, 


182  CL.    CLAUDIANI    V. 

llac  pctit,  hac  Stilichon,  qucm  jactas  pellere,  dextra 

Te  ferit :  hoc  abscns  invadit  viscera  ferro. 

Sic  latur,  meritoque  iatus  transverberat  ictu. 

Felix  illa  manus,  talem  quae  prima  cruorem  405 

Hauserit,  et  fessi  poenam  libaverit  orbis. 

Mox  omnes  fodiunt  hastis,  artusque  trementes 

Dilaniant.     Uno  tot  corpore  pila  tepescunt : 

Et  non  infecto  puduit  mucrone  reverti. 

Hi  vuitus  avidos,  et  adlmc  spirantia  vellunt  410 

et  oculis,  ait :  Stilicho,  quem  venditas  te  ejicere,  hac  manu  invadit  te,  /wc  percutit 
te:  oppugnat  pcctus  tanmhocense,  Wcet  ahsens.  Ita  loquitur,  et  tvajicit  latus 
Riifini  digno  vulnere.  Fortunata  est  illa  dextera,  quce  priina  effuderit  talem  san- 
guinem,  et  attigerit  supplicium  mundi  fatigati.  Statim  cuncti  trunsjigunt  Rufi- 
num  cuspidibus,  et  lacerant  mcmbra  palpitantia  :  tot  tela  calescunt  in  unn  corpore, 
ac  inuluit  illos  redire  gladio  non  cruentuto.     Hi  avellunt  os  acarum,  et  oculos  adhuc 


torvis  Thiian. — 402  Hac  petit  Leid.  pr.  Apetit  Oisel.  Farn.  Appctit  quatuor 
\'at.  Pal.  Pric.  Rott.  appetit  heu  Isingr.  niarg.  Impetit  Vat.  pr.  Med.  quart. 
Bonon.  Anibr.  et  Oxon.  sec.  Petav.  tert.  Var.  LL.  ed.  Antv,  Hac  petit  vel 
Impetit  Put.  Hunc  Pal.  IVIed.  pr.  ac  Stilico  Moret.  pr.  Stilico  Vat.  sec.  Stili- 
chon  Exc.  Lani.  Stilicon  Petav.  pr.  hic  absens  Vat.  tert.  Med.  sec.  hac  PaL 
Med.  pr.  pectora  Farn. — 404  Sic/atur  viginti  Codd.  Exc.  Gevart.  et  Lucens. 
sec.  fatus  Vat.  tert.  et  ed.  Parm.  meritnque  Farn.  meritumque  vel  mcritoque 
Vat.  pr.  Med.  iteni  Oxon.  sec.  meritumque  reliqui  fere  omnes,  Exc.  Gevart. 
Lucens.  pr.  marg.  Isingr.  et  Var.  LL.  e(t.  Antv.  ense  Pal.  Med.  pr.  Sclied. 
Gnd.  ictu  vel  ense  Ambr.  pr. — 406  pcenam  fessi  Tholos.  Exc.  Laeti.  fessi  poenam 
Pric.  livaverit  Exc.  Lucens.  sec.  liluverit  \\b.  Barth.  libraverii  quinque  Vat. 
PaL  Farn.  liberaverit  marg.  Marcil.  lihaverit  Tinian.  Rott.  et  .4ld.  Pric.  m. 
sec. — 407  una  fodiunt  Vat.  sec.  laniaut  Oi»el.  ^NIazar.  Exc.  Cod.  Rhem.  la- 
niant  weXfodiunt  Vat.  pr.  et  tert.  tremetites  E\c.  Lvi  ti  et  Lucens.  sec.  nefan- 
dos  Thnan.  Moret.  sec.  ed.  Vicet.  trcmentes  vel  nefandos  Vat.  pr.  Ambr.  pr. 
Farn.  Pric.  Exc.  Pat.  rec. — 408  dilaniant  anibo  Moret.  dilacerunt  Pat.  Vat. 
Livin.  Exc.  Cod.  Rhem.  tela  duo  Vat.  Pal.  Pric.  Puhn.  Oisel.  Florent.  Pnt. 
Mazar.  Pat.  duo  Med.  duo  Ambr.  Exc.  Gevart.  Sclied.  Gud.  pila  vel  tela 
Rott.— 409  infesto  Claver. — 410  rabidos  vultus  vet.  Gyr.  Exc.  Lucens.  sec. — 

NOTiE 

idest,  terribilis,  quod  vulnus  cogita-  in  inferis  mox  poenas  majores  daturus 

ret  inferre  :  vel,  fi/io  cttos,  afxa  ipyov,  est.     Vel,  libaveril,  id  est,  degusta- 

simul  dictum,  simulfactum:  simul  mi-  verit,  quasi  fruatur  pcena  ac  supplicio 

natur,  simnl  vulnerat.  Rtifini. 

402  Hac  petif]     Virgilius  :  '  Pallas  408    Pila}     Tela  Romanorum   pro- 

te  hor  vulneie,  Pallas  Immolat.'  pria.     Lncanus  :    '  Et   pila  minantia 

406  Focnam  Uhaverit]    Leviler  atti-  pilis,'  de  bello  civili. 

gerit  pceiiaiii  Rufino  debitam  ab  orbe  410    Vultus  avidos^    Spirantes  ad- 

universo  fesso  atque  oppresso  :   levi-  huc  avaritiatn. 
ter,  inquam,  attigerit;  nam  Rafinus 


IN    RUFINUM    LIB.    II.  183 

Luminfi :  triincatos  alii  rapucre  laccrlos. 

Amputat  iile  pcdcs,  liumcriim  quatit  ille  solutis 

Ncxibiis  :  hic  tVacti  rcsccat  curvamina  dorsi. 

Hic  jecur,  hic  cordis  tibras,  hic  paudit  anhelas 

Pulmonis  httcbras.     Spatium  non  invcnit  ira.  415 

Ncc  locus  cst  odiis.     Consumto  funcre  vix  tum 

Deseritur,  sparsumque  pcrit  per  tela  cadaver. 

Sic  mons  Aonius  rubuit,  cum  Pcnthca  lerrent 

Mamades,  aul  subito  mutatum  Actajona  cornu 

vhentes:  alii  ahstuleruiit  brachia  ampufata:  ille  ahscindit  pedes,  ille  dcjicit  humt- 
tiim  laxatis  vinculis :  hic  secat  spinum  curvam  dorsi  alnupti.  Hic  aperit  jecur,  hk 
fibras  cordis,  hic  latehras  pulmonis  anhelantis.  Furor  non  rcperit  spatium,  ne€ 
locus  patet  odiis  oinniuni.  Mortr  consummata,  vi.rdum  cadaver  relintpiitur,  at 
perit  dispersum  per  arma  inilitmn.  Ita  mons  Cithuron  tinctus  est,  cum  Bacchan- 
tes  au/errent  Peiitheutn ;    aut  cum  puella  Latonia  e.rponcret  Moiossis  furentiiiu 


411  illi  pro  alii  Pal.  Floicnt.— tl-2  humeros  Pal.  iste  pro  ille  legit  Heinsius. 
— 413  anfiacti  Med.  quart.  hinc  Leid.  pr.  rescrat  quinque  Vat.  Pal.  Farn. 
Pric.  Rott.  Oist  1.  resecat  Morct.  sec.  atquc  ita  coujecerat  Heinsius.  confinia 
niarg.  Isingr.— 414  anhelas  ita  fere  omnes  scripti,  E\c.  Gevart.  Lucens.  sec. 
Ald.  et  ed.Vicet.  unhelas  vel  anheli  Vat.  tert.  handas  Oxou. — 41.5  nunc  inve- 
nit  Vat.  pr.  iras  Pann.  ed.  tamen  inv.  Faru. — 416  Non  duo  Vat.  Tholos. 
Petav.  pr.  funere  vel  corpore  Vat.  sec.  Oxon.  sec.  victor  vet.  Cyr.  Exc.  Lu- 
cens.  sec.  et  Vat.  pr.  m.  pr.  marg.  Isingr.  victum  Pric.  Kott.  Oisel.  Med. 
sec.  m.  pr.  Mazar.  Leid.  pr.  justuin  Petav.  sec.  ti.r  tuuc  novem  alii.  ri.r  tum 
Pnt.  undc  Heiusius  coujiiit  vixdum. — 417  .'<parsim(pte  Rott.  perit  duo  Vat. 
Pal.  Floient.  duo  ^NIed.  Pat.  Vat.  Livin.  Exc.  LiEti,  Lucens.  sec.  Isingr.  et 
ed.  Pariu.  cadit  reli«pii  fore  oinnes,  Exc.  Gevart.  Sched.  Gud.  Ald.  et  ed. 
Vicet.  cadit  \v\  perit  \at.  pr.  Moret.  pr.  Florent.  Pric.  et  Petav.  tert.— 
419  ac  duo  \  at.  Kott.   Florcnt.  Med.  sec.  Pat.  Mazar.     cornu  Exc.  L»ti  et 

NOTiE 

412  Solutis  nexibus]     Laxatis  scili-  otia  regione  Gra^ciae,  olim  Aonia  dic- 

cet  ac  ruptis  viuculis  ac  nervis,  qui-  ta  ;    mons  Bacchantum  insaiiia  infes- 

bus  humerus  sustiiietur.     Et  sic  peri-  tari  solitus. 

isse  Knfinum  tcstautur  histoiici.  Penthea  ferrent]     Cuiu  Bacchantcs 

415  Ira]     Nou  iuvenit  spatium,  in  ferrent    Pentheuin    dilaceratum,   ob 

quo  se  exerceat.  spreta  Bacchi  sacra. 

41G  Consumto  funere]     Morte  cou-  419  Manades]  Bacchautes,  iirJ.  rov 

suminata,  perfecta,  non  deserunt  ca-  nalvfaBai^furere,  Ma-iiades  dicuntur. 

daver,  sed  in  frnsta  discerpnnt,  atque  Actaona]     Hie   venator  iiisiiinis   a 

dispei-guut.       Vel,    consumto   funere,  Diana  quam  nudani  viderat,  in  cer- 

seu  cadavere,   cadaver   adliuc   quaD-  vum  mutatus  est,  et  a  suis  canibus 

runt,  nunquam  satis  satiati.  disccrptus. 
418  3Ion9  Aonius]  Citheeron  in  Bce- 


1B4 


CL.   CLAUDIANI   V. 


Traderet  insanis  Latonia  virgo  Molossis.  420 

Criminibiisnc  tuis  speras,  Fortnna,  mederi? 

Et  male  doiiatum  certas  fequare  favorem 

Suppliciis  ?  una  tot  millia  morte  rependis? 

Eversis  ajredum  Rutinum  divide  terris. 

Da  caput  Odrysiis  :  truncum  mereantur  Achivi.  425 

Quid  reliquis  dabitur?  nec  singula  membra  peremtis 

ActcFonein  trans/ormatuin  cornu  repentino.  O  Fortuna,  an  credis  te  posse  mederi 
sceleribus  tuis /  el  coyiaris  ailttqwtre  poenis  honorem  uiale  datunil  Remuneras  una 
morte  iiiultitudinem  tantam  casorum  ?  Eia.  partire  Ruftnum  orbi  destructo:  da  caput 
Thracibus,  Greeci  haheanl  truncum.      Quid  donabitur  ceteris?  Neque  membra  sin- 


Lncens.  sec.  cervo  Moret.  sec.  Esc.  Pat.  rec.  et  ed.  Vicet. — 420  Proderet 
Moret.  sec.  insa  Exc.  Lncens.  sec.  ita  Gesn.  et  Bip.  virgo  qninque  Vat.  Pal. 
Farn.  Pric.  Oisel.  molosis  pro  molossis  "\Ioret.  ambo,  Leid.  dno,  et  Lov. — 
421  speras  Florent.  Exc.  Lncens.  sec.  credas  ed.  Vicet.  speras  vel  credis  Rott. 
Med.  sec.  cm/is  alii  niagno  nnmevo.  Exc  La?ii,  Gt-vart.  Ald.  ^-t  ed.  Parm. 
ita  Gesn.  et  Bip.  cequare  favorem  pro  Fortuna  mederi  Pal. — 422  furorem  Pnt. 
m.  pr.  f urorem  \e\favorem  Reg.  cer^as  J^at.  Florent.  Med.  sec.  Vat.  Livin. 
Lucens.  sec.  credis  Anibr.  pr.  Vat.  sec.  Lov.  Sched.  Gnd.  lib.  Barth.  credas 
Leid.  speras  reliqni  omnes,  Exc.  Laeti,  Gevart.  Var.  LL.  ed,  .\ntv.  Ald.  et 
ed.  Vicet.  ita  Gesn.  et  Bip.  Fortuna  mederi  pro  cBquare  favorem  Pal. — 423  forte 
Ambr.  pr.  rependi  Helmaest.  ita  Gesn.  et  Bip. — 424  deest  hic  versns  Ln- 
censi  sec. — 425  Odrysiis^Med.  quart.  vet.  Gyr.  et  incert.  Heins.  Othrysiis 
quatuor  Vat.  Pal.  Farn.  Pric.  Oisel.  Otrysiis  Moret.  ambo,  .\ld.  et  Exc. 
Gevart.     Otrisiis  Lov.  Leid.   pr.  Oxon.  sec. — 426  dabitur  reliquis  Med.  sec. 


NOTiE 

DianaLatonae 


420  Latonia  lirg-o] 
filia. 

Molossis]  Canibns  sic  dictis  a  Mo- 
lossia  Epiri  parte  in  Gra;cia :  ibi  op- 
timi  canes  celebrantnr. 

421  Criminibusne]  An  speras,  o 
Fortuna,  nnius  Knfini  morte  te  posse 
mederi  criminibu.s,  quee,  eo  adjutore, 
patrasti  ? 

422  Male  donatum}  Rufino  honiiui 
immerenti. 

423  Rependis']  An  una  Rufini  mor- 
te,  reddis  tot  millia  liominnm,  quos 
occidit  i 

424  Divide]  Discerpe  Rufinum,  et 
divide  terris,  quas  evertit,  quibus 
ejus  pcena  debetur.  Alludit  ad  de- 
bitores,  quos  in  frusta  discerpere  li- 
cebat,  si  solvendo  non  essent.    Unde 


proverbinm  :  '  Solvat  in  cute,  qni  non 
potest  solvere  in  aere  :'  hoc  est,  oc- 
cidatur,  qui  reddere  debitum  nequit. 
Hoc  tamen  factnm  esse  nemo  narrat. 
Nam  ex  Tertulliano ;  '  Populus  Ro- 
manus  nialuit  hominis  sangainem  saf- 
fuiidere,  qiiam  eifundere.' 

425  Odrysiis]  Odrysii  sunt  popnli 
Thracise  :  ponuntur  pro  ipsis  Thra- 
cibus,  pars  pro  toto. 

Achivi]  Populi  Aciiaiae:  ponuntur 
pro  ipsis  Graecis,  pars  itidem  pro  toto. 

Truncum]  Corpus  exsaugue,  capite 
amputato.  Virgilius  de  Priamo : 
'  Jacet  ingens  littore  truncus,  AvuU 
sumqne  humeris  caput,  et  sine  no- 
raine  corpus.' 

426  Quid  reliquis  dabilur]  Si  Thra- 
ces  caput  babeant^  et  Graeci  truncum. 


IN    RUFIISVM    LIB.    II.  IB-J 

Sufficiunt  populis.     Vacuo  plebs  obvia  muro, 

Jam  secura,  fluit :  scnibus  non  obstitit  aitas, 

Virginibusvc  pudor.     Vidu.T?,  quibus  illc  maritos 

Abstulit,  orbataiquc  ruunt  ad  gaudia  matres  :  430 

Insultantqnc  alacrcs.     Laceros  juvat  irc  per  artus, 

Prcssaque  calcato  vestii^ia  san«juine  tingui. 

Nec  rainus  assidiiis  llaiirant  elidere  saxis 

Prodisjiale  caput :  quod  jam  de  cuspide  summa 

Nutabat,  digna  rediens  ad  moenia  pompa.  4J35 

Dextera  {luinetiam,  bido  concessa,  vas^atur 

JSra  petens,  iVaudesque  animi  persolvit  avari 

gula  satis/acivnt  nationilius  occisis:  populus  obtius,  urlie  rtlicta,  jam  currit  tutus : 
(ctus  non  retardavit  scnes,  non  rcrecundia  iiuellas:  ihlucc  tiuihus  illt  Ki)tiiitis  eripuit 
conyu^f.*,  tt  iiiutres  priintu'  Jiliis  erunipinit  ad  latiliam,  el  latw  iusuUdnt :  jncun-' 
dum  est  incedcre  suiicr  mcmhra  laniata,  it  colurarc  pcilcs  impressos  cruure  procuU 
cato.  Neque  minus  ardcnt  prolerere  lapidibus  coutinuis  monslrosuin  caput  Kiifini, 
tjuod  jam  pendcbat  e.r  alta  lancea,  revertens  ad  uibcm  dif>no  apparatu.  Pratcrea 
manus  data  ad  ludibrium  errat,  poscens  stipem,  et  punitur  qutestu  horrilAli,  ob 


non  Pric— 427  Sufficiunt  Vat.  yr.  Sufficercnt  Pat.  olnia  vet.  Gyr.  Vat.  Livin. 
Put.  Bonon.  Oisel.  Mazar.  Anibr.  sec.  Moret.  sec.  Petav.  tert.  Oxon.  sec.  ni. 
pr.  Exc.  Lucms.  sec.  niari;.  Isinsjr.  et  Var.  LL.  ed.  Antv.  undique  qnatiior 
Vat.  Pal.  Farn.  Rotl.  undique  vel  ohvia  Lov.  Pric.  Med.sec— 428yiint  Vat.  pr. 
a  m.  pr.  Oisel.  et  Vat.  Livin.  Jiuit  vel  ruit  \'at.  tert.  ruunt  al.— 430  ?n<rnia  vel 
gaudia  Lov.— 431  Insultant  alacres  iiieert.  Heins.  rr/tj((».s  visiinti  Co<ld.  Exc. 
Pat.  ree.  m.  pr.  Var.  LL.  ed.  Antv.  laceros  dno  Vat.  Farn.  Pric  OiseL 
Thuan.  Mazar.  Anibr.  sec  laceros  vel  vacuos  Piit.  truncos  Moret.  sec. — 
432  tingunl  Vat.  sec.  tingui  Vat.  Livin.— 433  certunt  tres  Vat.  Pal.  Farji. 
Pric  Jiagrant  Oisel.  Konon.  Pat.  Florent.  Vat.  Livin.  Exc.  Lucens.  sec. 
Isingr.  Jiagrant  vel  certant  diio  Vat.  Rott.  tentant  eod.  Pulm.  iltudere  ed. 
Parni.  elidere  Ksc  Liieens.  sec  illidcre  Farn.  ed.  Vicet.— 434  quodnunc  cod. 
Pulm.— 435  Nuptahat  vel  Sutabat  Var.  LL.  e<l.  Antv.--43G  congressa  Vat.  pr. 
m.  pr.  vagavil  pro  vagatur  \  ar.  LL.  ed.  Antv.  m.  pr.— 437  jraudesque  Vat. 
pr.  Med.  sec.   Pat.  Exc.  Lucens.  .sec.  Isingr.    pcenasque  quinque  Vat.  Pal, 

aOTJE 

427  Vacuo  muro]    Vel  urbe  relicta,     tabat. 

vel  muris  cii>todia  inilitum  destitntrs.  437    jEra  petens]     Abscissa  Rufinj 

428  Fluit]  Currit  cum  diilcedine  nianus  circumlata  est  ostiatim,  quasi 
et  securitate  :  translatio  siimitur  a  slipem  emendicans  lucio  infami  ei 
fluvio,  q.ii  moUi  qiiadam  aquabilitate  terribili.  Populnsque  |..i  jocum  cla- 
fluit.  \  rs;.  '  Olb  convenere,  fluunt-  mitabat  AOTE  AnAHKTOl,  Date  ii- 
que  ad  i  •  Jii  plenis  Tecia  viis.'  Alii  satiabili.  Pono  as  |,oi.itur  pro  stipt, 
legunt,  Jam  sccura  ruil.  quia  olim  er<it  in  usu    pro   moneti. 

AU  ^ulabat]  Caput,  quod  prae-  Virgilius :  '  Gravis  aere  domum  mUi 
tixum  in  suprema  cuspidis  parte  nu-     dextra  redibat.' 


186  CL.    CLAUDIANl    V. 

Terribili  lucro,  vivosqiie  imitata  retentus 
Gogitur  adductis  diiiitos  inflectere  nervis. 

Desinat  elatis  quisquam  confidere  rebus,  440 

Instabilesque  Deos,  ac  iubrica  Numina  discat. 
Illa  manus,  quae  sceptra  sibi  gestanda  parabat, 
Cujus  se  toties  submisit  ad  oscula  supplex 
Nobilitas,  inlmmata  diu,  miseroque  revulsa 
Corpore,  feralem  quiiestum  post  tata  poposcit.  445 

Aspiciat,  quisquis  nimium  sublata  secundis 
Colla  gerit.     Triviis  calcandus  spargitur  ecce, 

dolos  mentis  insatiabilis,  atque  imitans  nc.rus  vivos,  cogitiir  airvare  digitos,  nervis 
attractis.  Ille  cesset  fidere  magnis  Uignitatibus,  quicumque  sit,  et  sciat  Deos  esse 
inconstantes,  ac  voluntatem  eonim  mutubikm.  3Ianus  ilki  qua  pr<rparabat  scep- 
trum  sibi  gcrendum,  ad  quam  osculandarn  nobititas  humilis  se  tutics  subjecit,  lon- 
gum  insepulta  et  avulsa  a  corpore  miserabili  pctivit  stipem  funebrem  post  mortem. 
Ille  videat  hoc,  quicumque  fert  caput  nimis  elatum  rebus  prospcris.     En  iste  dis- 


Fain.  Pric.  fraudesque  vel  panasque  Fiorent.Rott.  Ambr.  sec. — 438  luctu  pro 
lucro  Med.  qiiart.  luco  Leid.  jir.  Ald.  vivos  imitata  Vat.  pr.  receptus  Vat.  tert. 
Pal.  Rott.  tresMed.  ^lazar.  Pat.  inni>  Heins.  qiii  ascripserat,  rece;j(us]  quia 
recipiebat  argentnni.  reccptns  vel  retentui  Piit. — 439  adductos  digitis  iiifl.  ner- 
vos  Vat.  pr.  Oisel. — 441  et  cod.  Pulm.  lubrica  n.  Vat.  pr.  et  sec.  item  Pal.  et 
tres  Vat.  Rott.  Put.  Florent.  Moret.  sec.  Exc  Lucens.  sec.  et  Ald.  numina 
lubrica  Med.  (juart.  Ambr.  pr.  Petav.  sec.  ludicra  Pric.  m.  sec.  dicat  Oisel. — 
442  qua  Vat.  qiiint.  Res;.  Piit.  Bonon.  Leid.  pr.  Oxon.  sec.  Petav.  sec.  Var. 
LL.  ed.  Antv. —  443  commisit  Anibr.  pr. — 444  inhumatajacet  Oxon.  pr.  mise- 
roque  vei  misireque  Vat.  pr. — 445  fatuUm  qucestum  Thiian.  reposcit  Farh.  Exc. 
Lucens.  sec. — 44G  quisquis  Vat.  Livin.  E\c.  Lucens.  sec.  et  I^ingr.  nequis 
quatuor  Vat.  Pal.  Karn.  Pric.  quisquis  vel  neqiiis  Vat.  pr.  Heiusius  legit  si 
quis.  stillata;  cod.  Barth. — 447  geril  Vat.  Livin.  Exc.  i^ucens.  sec.  Isingr. 
gerat  quatuor  Vat.  Pal.  Farn.  Pric.  Rott.  gerit  vel  gerat  Vat.  pr.  rebits  pro 
triviis  Exc.  Cod.  Rlieui.     rebus  vel  triviis  Vat.  pr.     calcatus  Pat.    Fetav.  tert. 

NOTiE 

438   Vivos  imitata  rctentus]   Imitans  443  Ad  oscida]  Manum  osculari  ob- 

texus  atque  raparitatem  teiiacitateni-  sequii  argumentum  est :    mos  lUe  ve- 

cue,  qualem  vivns  Kutinus  liabcbat.  teribus  fuit  familiaris  sic   obsequium 

441   InstabiUsque  Deos]  Deoriim  fa-  et  reverentiam  testai  i.     Sir   ex   Plu- 

Torem    mutabilem,  sen    fortunHin  in-  tarcho,   Catonis  Uticensis  abitum  ae- 

«onstautem.     Sic  Seneca, '  Nec  leves  gre  ferentes  milites,  vesies  suas,  qua 

netuitDi  os  ;'  id  est,levem  favorem.  ituriis  erat,  sternebant,  et  manus  de- 

Numina]     Numen  est   velut  »niiiia  osculabaiitur. 

C".  voliintns  Deorum.     Iiaqne,  lubrica  445   Feralem']    Antiqiii  ferale  voca- 

nimina  dibcat,  id    est,  sciat   vulnnta-  bant,  id   qiiod  est  fiinestuin,  exitiale, 

t',m  Deorum  non  semper  esse  firmam  aboniiiiauduin,  horrendum,   funebre, 

aque   constantem   in    dandis   rebus  obsccenum,  malique  ominis. 

jrosperis.  447    Spargitur]     Partes    corports 


IN    RUFINUM    LI15.    I(. 


187 


Qui  sil)i  Pjramidas,  (iiii  non  ccdentia  templis 

Ornatura  suos  cxstruxit  culmina  Manes  : 

Et,  qui  Sidonio  velari  creditus  ostro, 

Nudiis  pascit  avcs.     Jacet  cn,  qui  po.ssidet  orbem, 

Exigua"  tcliuris  inops,  et  pulvcre  raro 

Per  partes  teoitur,  nusquam  totiesque  sepultus. 

Senserunt  convcxa  nccem,  tellusque  nefandum 


450 


pergituv  prnciilcfinilu^  ia  conipitis  ;  \»tc,  qiii  adificnrit  sihi  pyramides,  (/«i  aedifi- 
cavit  non  in/eriora  tcmplis  Muusolea  honoratura  siias  umbras ;  et  illo  putatus  iegi 
purpura  Sidonin,  nudiis  niitrit  votiicres.  F.cce  ille  jacet,  ijui  occnpat  nnindum, 
carens  terra  exili,  et  operitur  exiguo  puliere  per  pnrtes,  liuinatus  nunquam,  et  toties 
tanieu  huaintus.     Caluin  cugnovit  mortem  Kufiui,  et  terru  removet  pondus  detes- 


iste  Pric.  ecce  vel  ille  Florent. — 448  Pyramides  tres  Vat.  Pal.  Rott.  duo^Iefl. 
et  pro  qui  Farn.  Vat.  sec. — 449  exstrusit  Pet.  sec.  instruxit  Put.  instruxit  vel 
exstruxit  Kott.  erexit  Ambr.  scc.  culmine  Exc.  \'o>s.-  l.iO  creditus  Oisel. 
Moret.  pr.  Ke-r.  credidit  quatuor  Vat.  Pal.  Farn.  Pric.  kcilt.  cnditus  vel 
credidit  Vat.  jir.  ()\on.  yr.  creditiir  Isingr.  cndidit  lejjit  Henisiu>  |>ro  credidil 
se  velandum,  quod  finniit  loco  Spartiani  in  /Elio  \  ero  [c.  4.]  '  Accepta  potione, 
qua  se  e.\istiniaret  juvari.'  pro  ji(ian(/i(m.  ita  Gesner.  et  Bip^iut.  condidit  \\h. 
BartU.  qui  se  Sid.  velnndum  credidit  Dempster.  e  Bouiiars.  inenibr. — 451  jacet 
en  Exc.  Lati.  heu  eil.  Vicet.  presserat  orbem  Pat. — 4.i3  uiuupinm  Pric.  nus- 
quam  alii  nia^no  numero,  E\c.  Gevart.  Lucens.  scc.  Sclied.  ii\n\.  \'ar.  LL. 
ed.  Antv.  ed.  Vicet.  Parai.  Junt.  Coliu.  al.     niisquam  vel  nunquam  Keg.  ^NIed. 


NOTiE 


Rufini  discerpta?  sparguntnr  pedibus 
proculcandir;.  Apvhs  Trea-ovaTjs  iros 
avTjp  ^vXfverai  :  Ut  lupsa  quercus,  om- 
nis  hnnc  homo  secal. 

448   1'yrainidas']    P\  raniis  est  turris 


sen  nienionani. 

4.J0  Ostro]  Qui  credidit  sefuturum 
Imperatorem,  ac  proinde  velundum 
esse  purpiua,  fit  aviiim  [Hicda. 

Sidonio]     Ab  iirbe   Siilone  in  Phoe- 


qnae  de>ii)it  in  figuram  coni.     Sic  di-  nicia,  Asia-  iMirle,  iibi  purpura  exqui- 

citur,  airh  tov  Trvphs,  ub  igne,   cujus  fi-  sita. 

giirain   imitotiir.      Ceterum    Pyrami-  4.')1   Possidel]     Ironia.     En  scilicet 

des  erigebantur,  ad  servanda  Keiium  ille  jacet,  qui  piilabat  se  possessurum 

cadavera,  et  erant  Mausolea  :   vcl  ad  esse  toiiiin  Orbem. 

servanilagrana;  et  tum  dicuntHr,d7rb  452   1'ulvcre  raro]     Partes  corporis 

Tov  irvpov,  id  est,  afriimento.  discerpti  teguiitiir  exiguo  pulvere. 

i^X^S  Noncedentiatemplis]    Fuit  Ko-  45:i   Niisquam  totiesqiie]    Kiifini  cor- 

niae  sepulcium   Probi,    viri   iilnstris,  pns  niisquaiu  >epultnm  est,  siquidem 

mole   sua   et   opere  adniiranduin,   et  disceri>tum  et  dispersuin  ot  :  toties 

templi>  non  inferius.  tameii    tst    >epiiltum,   qina    lacerata 

449  Ornutiira]  Pyramides  seu  Mau-  coipori>   fnista  liinc,  inde,  inteliciter 


solea  a  Kufino  exstructa  non  oinave- 
runt  ip-iiis  corpu^,  siquidem  di-cerp- 
tum  est,  et  per  compiia  dispersum  ; 


exigiio  piilvere  scmisepiilta  sunt. 

454  Voiuexa]     Cielnm  lietatum  est 
nece  Knfini.     Convexa  explicuimus  in 


ged  tantum  oruaverunt  ipsius  Manes,     Cons.  Prob.  v.  242. 


188  CL.    CLAUDIANI    V. 

Amolitur  onus.     Jam  rcspirantibns  astris,  455 

Infernos  jrravat  umbra  Uiciis.     Pater  TEacus  horret, 

Intrantemquo  etiam  latratu  Cerberus  urget. 

Tunc  animciB,  quas  ille  fero  sub  jure  peremit, 

Circumstant,  ni»rique  tralmnt  ad  judicis  urnam, 

Infesto  Iremitu.     Veluti  pastoris  in  ora  460 

Commola?  glomerantur  apes,  qui  dulcia  raptu 

Mella  trahit,  pennasque  cient,  et  spicula  tendunt: 

Et  tenuis  saxi  per  propugnacula  cinctoe 

tandum.  Jam  Calo  reipirnnte,  umhra  ipsins  premit  fluvius  Tartareos.  Macus 
pater  ixhorrescit  ;  et  Ceiberus  qunque  invndit  illuin  ingredientem.  Tum  animee 
ijuas  iUe  Kurtmis  occidit  sub  Uge  crudeli,  eircumadstant,  el  rapiunt  iUum  ad  urnam 
judicis  atri,  cam  chimore  korrihili.  Sicut  upcs  agitatce  congregantur  contra 
vuhum  pastoris,  qui  eripit  /urto  mella  suarissima,  et  apes  movent  alas,  et  exerunt 


?ec.  Vat.  tert. — 455  Amoiitur  Leid.  pr.  in.  sec.  et  Exc.  Luceiis.  sec.  EmoUtur 
1resVat.Pal.Fain.Piic  Kott.  Oisel.  DemoUtur  VslX.  AmoUlur  ve\  EmoUtur 
Vat.  pr.  ei  lert.  Emollilur  Moret.  sec.  antris  pro  aslris  Vat.  pr.  m.  pr.  austris 
Pat. — 456  laciis  vel  lares  liott. — 457  irdrantesquel^al.  Asteriscum  huic  versui 
apposiiervit  Heinsius,  cui  rh  etiain  suspectuin,  pro  quo  in  ed.  Lngd.  (jryph.  1548. 
coDJecerat /fro,  sed  delevisse  videtur. — 458  /7««f  pro  Tunc  Vdt.  sec.  animas 
Pat.  ferox  Lov.  Vat.  Liviu.  Petav.  pr.  n».  sec.  /eros  Petav.  tert.  /erox  subjura 
Farn. — 4()0  in  horis  Oxon.  sec.  ni.  pr. — 461  Commota  Exc.  Lucens.  sec.  Col- 
lectcB  Reg.  Put.  Anibr.  pr.  Leid.  pr.  item  Omhi.  Exc.  La-ti  et  ed.  Vicet. 
Commota-  \fl  CoUecta  Exc.  Pat.  rec.  quce  Petav.  tert.  qiii  vel  quein  Pric. 
dubia  pro  dulcia  Med.  (niart.  raptim  Pric.  qiiercu  vcl  i-aptu  Moret.  pr. 
quercu  cod.  Barlh. — 462  vehit  pro  tiahit  Vat.  Livin.  pinnasque  Oisel.  Exc. 
Liicens.  sec.  pinnisque  Fric.  beUaque  pro  pinnasque  Ald.  flgunt  Sched.  Gud. — 
463  tenui  Pat.  et  Var.  LL.  ed.  Antv.  teuuis  vel  teneri  Oxon.  sec.  cinclcB  duo 

NOT^ 

455  AmoUtur']    Terra  lentat  a  se      bant  Rufinnm. 

rennovere  cadaver,  tanqnam  onus  de-  459  Umam']    Juilicia    conjectis   in 

testandum.  urnam  lapillis,  et  inde  extractis  at- 

Respirantibus  astris]    Quasi  Riitinus  qiienumeratis  sntfragiis,  exercebantur 

pessiuiiis,  pestifero  halitn,  scrpentis  apiid  Gra-cos  ;  et  ideo  nios  ille  inferis 

Pyttioiiis  instar,  Ccelum  contaniinas-  tribiiitiir.    Urnam  hanc  inovet  ,?iacus 

set,  ac  velut  oppressisset.  vel  Minos.  Virgilius:  '  Qua;sitor  Mi- 

456  jEacus]     Filiii.s  Jovis,  et  iEgi-  nos    iirnain    inovet.'     Statius  :    '  Im- 
nae,  regnavit  in  iEgina  insula  inaris  mensis  nruam  quatit  iEacus  umbris.' 
JEgde\,  tania  justitiiB  faina,  ut  judex  460  In/vsto]  Iniuiico,  iiifenso,  hor- 
apud  Infeios  constitutiis  esse  dicatiir.  ribili  daniore, 

Horrei]    ,±.acus,  etsi  judex,  tiemit,  AQ2  Spicida]  Exercent  aculeo.s, qui 

atque  horrei  adventum  Rufiiii.  snnt  v^lut  l"t  spicula. 

458  Anima'  quas  peremit]     Occidit  463    Cinclce]     Sese    invicem     cin- 

aon  animas,quie  sunt  immortales,sed  gentes.     Alii  legiint,  ciinctce,  id  est, 

bomines  quorum  aniiux  tunc  traUe-  oinnes. 


IN    RUPINUM    LIB.    II.  189 

Rimosam  patriam,  dilcctaque  pumicis  antra 

Defcndunt,  prono(iuc  favos  examinc  velant.  465 

Est  locus,  iiifaustis  quo  conciliantur  in  i  num 
Cocytos  Plile^^ethonqiic  vadis  :  inamoemis  uterque 
Alveus.     Ilic  volvit  jacrymas  :  hic  if^nc  rediindat. 
Turris  pcr  «reminos  llammis  vicinior  amin  s 
Porrigitur,  solidoqne  ri«jens  adamanlc  sinistrum  470 

Proluit  igne  latus  :  dextra  Cocytia  findit 
^quora,  triste  g:emcns,  et  flctu  concita  plangit. 
Huc  post  emeritam  mortalia  sa^cula  vitam 

aculcns:  nc  denste  per  clanstra  parra  rupis  tutantur  patriam  latehrnsam,  ct  cellas 
caras  pumicis,  ac  tri-unt  farns  turba  pendente.  Est  Incus  (|iii<lam,  in  f/i/m  Cncytus 
et  l'hle^itli(ni  cneiDit  simiil  <-iiiii  luiuis  inftlicilins,  amliu Jhn-ii  vniit  iiijucundi:  hic 
cxudat  ifine,  illc  trnhit  flrtus.  Ar.r  pnipinr  iguibus  e.rttiidilur  iutir  ulrumque 
flumen,  et  cnmpiicta  e.v  adamante  snlidn  irrigat  flamma  jiuitem  sinislrnm:  dextro 
latere  secat  aquas  Cucylias,  resonuns  flehililer,  et  impulsa  plavctu  tfueritur.  Hn- 
mines  mortates  huc  descendunt  pust  citam  transactam.     llic  uulla  supertst  diffe- 


Vat.  Pal.  Oisel.  cuncta  Vat.  pr.  ni.  pr.  Pat.  Aiiibr.  inc.  Heins.  Ald.  Cunctce 
vel  cinctee  Vat.  sec.  et  tert.  cunctce  vel  cunta-  Oxoii.  pr.  cunta:  Leiil.  cinta;  al. — 
464  Limnsam  dnn  Vat.  dilectam  vel  dilectaque  Tliuan.  spumicis  Var.  IX.  ed. 
Antv.— 405  prnnusque  Fani.  Kei.'.  Mazar.  Amiir.  pr.  Med.  sec.  cetant  Pric. 
tfWaH^  imns  Florent.  vallant  pro  nlant  legit  Hein.Mus.— 4GG  ^"«  Put.  Reg. 
Vnt.ciinciliutur  Pat.ed.  Parni.  et  \  icet.  cnnsiliantur  Petav.  t-  rt.  >n  iram  pro  m 
unum  Atiibr.  pr.— 407  Cocijlns  Oiscl  Mazar.  Exc.  L*ti.  Cncytus  duo  Vat.  Pal. 
Farn.  Rott.  Cncyton  aiiiho  Moret.  Phlegetnnque  tres  Vat.  pn.  utnque  Heinsins 
legil  utrj^uc— 408  fundit  viilg.  lacrimas  vnkit  Pric.  lacrimis  ()\oii.  |ir.  ni.  sec. 
Leid.  ni.  s.— 409  ignes  pio  amnes  Pric. — 470  sinistrum  Pal.  \  at.  tert.  Exc. 
Lucens.  sec.  sinistro  viginli  alii,  Var.  LL.  ed.  Antv.  Parni.  et  Vicet. 
sinistro  vel  sinislrum  Lov.  sinistra  vel  sinistrn  Reg.— 471  1'erluil  duo  Vat.  Mo- 
ret.  pr.  dextratpie  Vicet.  Cncytia  Vat.  pr.  Kxc.  Luti.  Cncynia  Farn.  Cncynia 
vel  Cociuia  Kctt.  Cnncia  Med.  teit.  Cunculia  Var.  LL.  ed.  Aiitv.  flndit  Vat. 
Livin.  Exc.  Cod.  Kliein.  .st»i(//7  Aiiibr.  \n.fudit  Exc.  Lati. /««(/<<  quatnor  Vat. 
Pal.  Farn.  Pric.  Kott.  fiudit  vel  fundit  Mazar.  Oiscl.  Mcd.  sec.  iii.  sec— 472 
flelu  Vat.   pr.  in.  pr.  Oisel.  l'ric.   ni.   sec.  flectu  Parni.  fluctu  vet.  Gyr.  Exc. 

NOTiE 

465  1'rnnn']   Pronito   ad    ferenduni  magis  vergit  ad  aquas  Plilegethontis, 

auxilium  ;    vel    demisso    atque   incli-  qiii  flaniinas  ignesque  volvit. 

nato,  vel  pendente.  471    Prnluit  ignelatus]  'l\irr\sha.bet 

467   Cocytos]    A    fluviis    infeioruni  latus    sinisiriiiu    irrig.ituin    flammis, 

describit    Infeios.      Cncytus   dicitur,  seu  turrente  ignt  o. 

airh  Tov  kwkwiv,  gemere,  quod   sit  flu-  472  1'lnngit]     Tiirris   dextra  parte 

vius   geniitus,    laciymaruin,    doloiis.  impiilsa    lacrymi'«   Cocyti,   ipsa  flere 

Phlegethon  vero  dicitiir,   aTrh  tov  cpXe-  at()iie  coiiqiieri    videtiir,   ob   inurmur 

760611/,  an/erc,  (luod  sit  iluvius  igiiis.  aqiiaiiiin  laciyniabile. 

469   Vicininr]  Similior  rianimis,  ob  473  Emeritam]   Tran>latam  vitam. 

adamantem  lucidum  ;  vcl  quia  paulo  Emeriti   dicuntur  ii,   qui   suo  ofl&cio 


190  CL.   CLAUDIANI   V. 

Deveniunt :  ibi  nulla  manent  discrimina  fati, 

Nullus  lionos  :  vanoqiie  exutum  noinine  Regem  475 

Proturbat  plcbeius  e^cns.     Qua^sitor  in  alto 

Conspicuus  solio  pertentat  crimina  Minos, 

Et  justis  dirimit  sontes.     Quos  nolle  fateri 

Viderit,  ud  rijiidi  transraittit  verbera  fratris. 

Nam  juxta  Riiadamanthus  agit.     Cum  gesta  superni       480 

Curriculi,  totosque  diu  perspexerit  actus ; 

rentia  sorfis,  nuUa  gloria  ;  et  pauper  plelieiiis  repellit  Regem  spoUatum  titulo  inani. 
Minos  inqnisitor  spectahilis  in  trihuniili  excelso  examinat  scelera,  ac  separat 
nocentes  a  honis,  atque  transfert  ad  flagella  fratris  sui  severi  eos  quos  aspexerit 
noUe  cnnfileri  pcccata.  Etenim  prope  Minoein  est  Rliadamantlius,  qni  postquam 
perpenderit  longa  facta  vitce  superncB,  et  omnes  actiones,  wquat  pcenam  factis,  et 


La^ti  et  Lucens.  sec.  fletu  vel  fluctu  Vat.  tert.  Moret.  sec. — 474  Deveniunt 
Ald.  ibi  viginti  Codd.  Exc.  Gevart.  et  Lucens.  sec.  tihi  Pal.  Med.  pr.  uuus 
Heins.  uhi  Pric.  ed.  Parm.  Vicet.  Juiit.  Isingr.  Colin.  Grypli.  Raphel.  facti 
Tprofati  Med.  spc.  Vat.  tert.  m.  pr. — 475  honor  duo  Vat.  Pal.  Farn.  honos 
septeni  alii  et  Exc.  Lucens.  sec.  varioque  Tliolos.  excitum  vel  exutum  Reg. — 
476  Proturbnt  Vat.  pr.  et  tert.  item  Aml)r.  sec.  Pcrlurbat  reliqul  omnes,  Ald. 
ed.  Parin.  et  Vicet.  Prceturhat  Exc.  Lucens.  sec.  Phebeius  Vat.  quart.  Var. 
LL.  ed.  Antv.  plebejus  vel  qucesitor  Vat.  tert.  egens  vel  lionor  jNIed.  sec.  ab  alto 
Med.  quarl.  ad  vocein  qucesitor  citat  Heinsius  Lindeubrog.  in  Amniian,  p.  22, 
— 477  Conspiciens  Pal.  Perspicien^  Vat.  sec.  pertentat  vel  permutat  Vat.  pr. 
pratentat  Reg.  Pat.  Oxon.  pr.  Leid.  pr.  numina  Florent.  vuhiera  incert.  Heins. 
— 478  Et  vfl  E  justis  Tliuan.  Et  Bouon.  Pfit.  sontes  dirimit  Moret.  pr.  Ainbr. 
sec. — 479  Viilerit  ad  rigidi  Vet.  Gyr.  E\c.  Lucens.  sec.  duri  Vat.  sec.  siEvi 
Pric.  Put.  ad  savi  mox  mittit  Tlnian.  rigidi  Exc.  Leeti.  Viderit  ad  mala  mox  tres 
Vat.  Pal.  Farn.  Vat.  pr.  m.  sec.  Ad  mala  mox  ....  transmittit  Vat.  pr.  m.  pr. 
vox  una  ibi  excidit.  ad  mala  viderit  transmittit  Oisel.  Ad  mala  me  vicini  trans- 
misit  verbera  matris  Med.  sec.  m.  pr.  permittit  Moret.  pr.  transmiitat  Farn.  ud 
mala  mox  Vicet. — 480  Namjuxta  Var.  LL.  ed.  Antv.  congesta  Pal.  Pric.  Flo- 
rent.  tres  Med.  Var.  LL.  ed.  Antv.  ed.  Parm.  et  Vicet.  Isingr.  Colin.  Gryph. 
cumgesta  Reg.  Put.  Thiian.  Mazar.  Bonon.  Tholos.  Med.  sec.  iuc.  Heins.  duo 

NOTiE 

functi,  merentur  habere  vacationem  omnes  pares, 

et  quietem.    Vox  transfertur  ad  ho-  477  Minos']  Rex  Cretae  insulae,  se- 

mines,  qui  vitee  officiis,  seu  vita  de-  cuudum   niultos,  filius   Jovis,    cujns 

functi  sunt.  colloquio  leges  scripserat :  tanta    -im 

Mortalia sfTcula']  Homines,  qui  nior-  justitiae  fama  vixit,  ut  post  mortera 

tales  erant  in  saecnlo :  sicque  pro  con-  creditus  sit  judex  apud  Inferos  fuisse 

tento  ponitui  continens.  constitutus.     Virgilius  :     '  QuEesitor 

474  Discriminafati]    Post  mortem  Minos  urnam  movet,'  6:c. 
cuncta   paria,    nulla   est    differentia         479  Rigidi  fratris]     Rhadamanthi, 

sortis  ac  pra-teritae  conditionis.     Lu-  qui  Jovis  ex  Europa  filius,  sicut  et 

cianus :    'IffoTifiia   eV  a'5oy,  fcal   6p,6ioi.  Minos,  esse  peiiiibetur. 
oTrwTes :  Mqualis  honor  in  inferis,  et         480  Rhadamanthus]    Filius    itidem 


IN    RUFINUM    LIP.    II.  191 

Exsequat  damniim  meritis,  et  muta  ferarum 

Cogit  vinrla  pati.     Tru(M)lontos  iiisrrrit  ursis; 

Praedonc.s(iiu'  lnpis,  tiilhucs  vulpihus  addit. 

At  qui  drsidia  sempcr  vinoque  gravatus  485 

Tndulg(^ns  X^oncri  \()luit  torpcsrcrc  luxu, 

Hunc  suis  innuunda'  pingucs  dcfrudit  in  artus. 

Qui  justo  plus  esse  loquax,  arcanaque  suevit 

Prodcrc,  piscosas  fcrtur  victurns  in  nndas, 

ITt  nimiam  pcnsent  ajterna  silcntia  vocem.  490 

Quos  ubi  per  varias,  annis  tcr  niillc,  liguras 

cogit  «sonlps  tdlerare  calctitis  hcstiarwn.  Homines  crudeles  immittit  in  ursos, 
rapucesi/ue  \n  liipos :  prnditores  iiijicit  inrulpes.  Sed  qtii  semper  oppressus  pigritia 
et  viiio  et  iiiipura  vtduptute  viiluit  marcescere  \n  luxuria,  prwcipitat  huiic  in  corpus 
porci  lutulnili.  Ille  9«/  soHlus  est  esse  Kurrulus  plus  wi/uo,  et  dirulf^are  secreta, 
rapitur  iii  aijuascum  piscihus,  ut  siletitiu  srinpiteriiu  puiiiant  niiiiiam  loquncitatetn. 
Quos  sonte.s  pnsiquam  Rliaduniantluis   impulit  per  forinas  dicersas  uniniuliiim, 


Anibr.  et  Petav.  E.\n.  Lncens.  sec. — 481  tiotosqite  conjicit  Heins.  perspe.xerit 
plurimi  ("odd.  E.vc.  Lsfti  et  Lncens.  scc.  prospexeril  Vat.  teit.  Farn.  Rott. 
Mazar. — 482  F.xa^quas  Pal.  Vallin.  in  Boeth.  p.  78.  tmdla  pro  muta  Vat.  sec. 
Pal.  diio  Med.  E.\c.  Gevart.  Var.  LL.  ed.  Antv.— 484  fallentes  Med.  pr.  abdit 
in  Gevartii  Codice  ex  conjectiira  emendatuni. — 48.5  £<  trcs  Vat.  Med.  sec. 
Mazar.  riiolos.  Petav.  j)r.  itcni.  INIoret.  Leid.  diio.  soiniio  Put.  sotnno  vel  sem- 
perXdt.  yr.  graratur  Aat.  et  Aled.  qnart. — 486  Indul;fens  Veneri,  Sj-c.  Hunc 
versum  delendiim  putat  Heinsins.  compescere  Exc.  Voss.— 487  inmiiiidi  ed. 
Gesn.  Heins.  vet.  Gyr.  Vat.  Livin.  E.\c.  Lncens.  sec.  inmuiidcB  vel  ininundi 
Oxon.  pr.  Petav.  pr.  inmnnda  quatnordecim  alii,  nec  non  Exc.  Lucens.  pr. 
Ald.  ed.  Parni.  Vicet.  et  Var.  LL.  ed.  Antv.  detrusit  Pat.  !Moret.  src.  pigros 
ar<Ms  Med.  quart.  ni-fus  Tliolos.— 488  sevit  pro  A«<;ri<  INlcd.  sec. — 489  inoturus 
Med.  sec.  ricturus  vel  mntiirus  Vat.  tcrt.  ad  undas  Ronon.  Oxon.  sec.  Med.  tert. 
Var.  LL.  ed.  .Antv.  mutunm  pro  tiimiam  Fai  n.  pulsent  Pric.  mentttn  Pal.  Aled. 
pr.  pio  vocem. —  491  llns  vet.  Gyr.  Exc.  Luccns.  sec.  v-arias  Put.  Keg.  Thuan. 
amnes  ed.  Vicet.  per  varios  atnnes  per  Farn.  varios  aiinos  per  mille  tres  Vat.  Pal. 
Pric.  Rott.  Oisel.  varias  unnis  per  Vat.  pr,  m.  pr.  varios  aniiiios  et  euiend. 

NOT.E 

Jovis,  ut  dixinius  :  Rex  Lycia?,  pari-  T'iHcZtt  pa<Mtaque,  id  est,  Rhadanian- 

ter  sevenis,  pariterque  judex  Infero-  thus  cogit  nocentum  animas  alligari 

rum  creditus.  ciim  bestiis,  pro  ratione  vitae  pricte- 

Superni   curriculi]      Curriculi    vitae  ritfe,   ita  ut  crudeles  juniiaiitur  cum 

actae  inter  homines,  qni  superi  dicun-  nrsis,  faliaces  cum  vulpibus,  immundi 

tur,  habita  ratione  Inferornm.     Cur-  cum  porcis,  <lvc. 

riculum  porro  vilse  dicitur,  quia  vila  480    Indulgens    Veneri']    Fcedae    vo- 

optime    comparalur    cum    stadio,   in  Itiptati. 

quo  omnes  curruiit  ad  metain.  488  Loquaxl  Loqnaces  detniduntnr 

483    Vincta   pati]     Pythajrorica  /ue-  in  aquas,   nt  cum  piscibus  silere  dis- 

Te/ivj/iiXwts,   seu  tratismigratio  anitna-  cant,  vel  ut  convertantur  in  pisccs 

rum  in  alia  corpora  hic  adurabratur.  nmtos. 


1.92  CL.    CLAUDIANl    V. 

Egit  Lclhaco  puij^^atos  flumine ;  tandem 
Rursus  ad  humanae  revocat  primordia  formse. 
Tum  quoque,  dum  lites  Stygiique  negotia  solvit 
Dura  fori,  veteresque  reos  ex  ordine  quaerit,  495 

Rufinum  procul  ecce  notat,  visuque  severo 
Lustrat,  et  ex  imo  concussa  sede  profatur : 
Huc  superum  labes,  huc  insatiabilis  auri 
Prohivies,  pretioque  nihil  non  ause  parato, 
Quodque  mihi  summum  scelus  cst,  huc  improbe  legum  500 

spatio  ter  mille  annorum,  tandem  uhlutos  ftuvio  Lethe  redncit  ad  principia  figurte 
humaiice.  Tunc  etiam  i(ieiii  Riiadainaiitluis  dum  explicut  rixas,  et  res  aeerbas 
Senatus  infenii,  et  vestigat  reos  antifptns  per  ordinem,  en  longe  aTiimadrertit  Ttufi- 
num,  et  considerat  octdis  terribilibus,  ac  solio  commoto  ab  ipsis  fundamentis  loqui- 
tur :   Veni  huc,  Kufine,  pestis  hominum,  huc  impurum  receptaculum,  et  qui  ausus 


varias  animas  per  Vat.  tert.  varias,  annos  post  mille,  figuras  Lov.  annis  ter  mille 
vet.  Gyr.  Exc.  Liicens.  sec.  Heinsiiis  ascripserat:  vid.  Macrob.  Somn.  Scip. 
Plat.  in  Pliaedro.  Silius  Lib.  Xiii.  558.  Livin. — 492  LethcBos  Put.  purgatos  Le- 
thao  Anibr.  pr.  ftaniina  Oisel.  Vat.  pr.  m.  pr. — 493  renovat  vel  revocat  vet. 
Gyr.  Lov.  Vat.  Livin.  form(B  Oisel.  tjte  Vat.  pr.  m.  sec. — 494  Tu nc  Thuan. 
Tholos.  Anibr.  pr.  Hic  Hat.  Lethes  pro  tites  inc.  Heins.  cum  Tholos.Exc.  Voss. 
— 495  Jurn  Ihuan.  Exc.  L*li.  Cura  Vat.  qnart.  sohit  Vat.  tert.  m.  pr.— 496 
esse  pro  ecce  Pat.  Ambr.  pr.  videt  Med.  tert.  tocat  Thoios.  vultuque  PaL  Med. 
pr.  unus  Heins.  sereno  Pat. — 497  ex  uno  PaL  ed.  Vicet.  eximia  cancussus  Exc. 
Laeti,  et  ed.  Parni. — 498  Heu  Pal.  Med.  pr.  unus  Heins.  labor  Vat.  quint. 
clades  Fric.  ed.  Vicet.  labes  vel  clades  E.xc.  Pat.  rec.  clades  Heinsius  probat, 
qui  noiat  cladem  et  pestem  Lampridio  sappe  vncari  Caracallam.  heus  Pal.  Med. 
pr.  exsiciabilis  Thuan. — 499  aii  vncem  Proluries  in  ora  primae  suae  cdv  notavit 
Heinsiiis  sequtntia.  Proluries]  sic  Stat.  i.  Theb.  618.  '  Liventes  in  morte 
ociilos  iiterique  netandam  Proliiviem.'  forte  Ingluvies.Wrg.  jEneid,  iii.  217. 
*  foedissima  ventris  1'roluvie».'  ubi  qiiidam  Codd.  Illuvies  pro  Ingluvies.  et 
Georg.  III.  430.  '  piscibiis  alrani  Improbiis  ingluviem  ranisque  recenlibus 
explet.'  &icfoP7ioris  i>i^/uiu«  Peironio.  Ainm.  Lib.  xxii.  yi.  223.  ed.  Lindenbr. 
sub  tiiiem.  ubi  ante  eltivies.  Siilpicia  in  Satyra  v.  36.  '  ingliivie  albiis.'  ubi  alvi 
forte  legendiini.  t^laud.  Lib.  ii.  in  Eutroj».  v.  333.  liacteiius  Heinsius.  ausa  pro 
ause  Pat.  Vat.  tert. /^anjtto  vel  paralo  Oxon.  pr. — 500  Quodque  mihi  vel  Cuique 

NOTiE 

492  LethcBo]  Postqiiam  Rhadaman-         497  Concussa  sede~\    Per  indignatio- 

thus  aniuias  sontium  egit,  duxit,  iiiip  i-  nem. 

lit  in  varia  ani.nalium  corpora,   per         499  Proluvies]  Rufiiius  dicitur  insa- 

mille  annos  e\  Virailio ;  per  tna  an  tiabilis    proluvies   auri,   id  est,   auri 

noruiii  miliia  ex  Claudiano  ;  per  mille  foedissime  parti   receptaciilnm  turpe, 

lustra  ex  Siiio,  eas  piiigat  a<]iia  fluvii  ac   velut  clo<ica  ,    qiiod   scilicet  ille 

Lethe^,    iit    pra^tentoruin  oblivi»can-  avariiia  iiicensus,  se   pecnnia  per  fas 

tur,  et  remiitit  easdem  ad  infoiinauda  et  nefas  omni  tiiipituiline  impleret. 
humana  corpora.  500  Leguia  vtnditur]    Quod   scelus 

495  £xor(i!«fJ  Observato  tempore,  est  houiinum  pe.ssiniorum,   tyranno- 

prout  quisque  venerat.  rum. 


IN    RUFINUAI    LIB.    II.  193 

Venditor,  Arctoi  stimulator  perfide  Martis, 

Cnjus  ob  iiinumeras  straues  angustus  Averni 

Jam  sinus,  et  plena  lassatur  portitor  alno. 

Qnid  deniens  manifesta  negas  ?  en  pectus  inustae 

Detbrmant  macula^  vitiisque  inolevit  imaf>o,  505 

Nec  sese  commissa  teirunt.     Genus  omnc  dolorum 

In  te  ferre  libet :  dubio  tibi  pendula  rupes 

es  omnia,  pecunia  proposila,  et  quod  maximum  puto  crimen,  veni  huc  scelerate  cen- 
dilorjustiliic,  auctorque  perfidiose  beUi  Sepfem(rionalis,ob  cujus  ccrdcs  ifijinitasjnm 
adilus  Inferorntii  (trdus  cst,  ct  vector  futigatur  nitvc  repkta.  Quare  iiificiaris, 
insipiens,  qir.e  vera  siint  ?  Ecce  notce  iinpressie  dctv.rpant  pcctus  tiiuii),  ct  iinugo 
qiia^dam  innata  cst  scelerihus  tnis,  nequc  pcccata  se  operiunt.  Jucat  dccernere  in 
te  gcnus  oinnc  suppliciornm :  sa.vuiii  pinsile  impendeat  tibi  casu  uncipiti :  rota  celeris 


nihil Exc. Lapti. /f!;-" Vat. qninl.  legis  v cl  legum Pet.av.  jir. Leid. — 501  et  sceri  Vat. 
tert.  RoU.Oiscl.  l'iorcnt.  JMcd.see.  Pat.  Exc.  Cod.  Kliem.  tf  sa:vi\c-\Arctoi  Put. 
fainulator  IVle<l.  quarf.  siinulator  duo  Vat.  Pat.  Moret.  ser.  stiinulalor  vel  dilator 
Oisel.  sliinulator  vel  siinnlutor  Vat.  tert.  belli  pro  Martis  Vat.  sec. — .^OIi  la.vatur 
Tholos.  alvo  pi  o  alno  Vat.  pr.  m.  pr.  Pal.  Med.  qiiart. — .")04  deinccps  pro  demens 
Vat.  pr.  a  m.  pr.  dcmum  coHJiciebat  Heinsius.  an  E\c.M'oU'.  pectus  inustcE  E\c. 
Schotti,  in  qiiibus  Gronovius  ascripserat  locinn  Cicer.  pro  Syll.  cap.  27. 
Heinsins  vero  ascripserat  Lncian.  p.  232.  233.  231.  et  Pialon.  in  Gorgia. — 
.50.5  Conformant  diio  Vat.  Amhr.  tert.  Leid.  vitiis  inolivit  Farn.  Anibr.  pr.  Hein- 
sius  legit  vitiique  i.  iinngo.  sc.  ter^ori,  qui  ii;ec  notal.  sic  inolisccre  vitia  di- 
cuntnr  Capitolin.  in  Maxiuiino  p.  140.  ne  vitia  eoruin  sub  aliis  inolescenlia  emen- 
dare  nonposses.  hoc  est,  qua?  suIj  aliis  inolevcrnnf.  inhasit  pro  inolcvit  Maiar. 
— .506  Non  Tiiolos.  tegunt  vel  negant  Farn.  malorum  Med.  tert.  m.  pr.  Leid. 
dolorum  vei  malorum  Oisel.  Petav.  pr. — 507  scirejuvat  \noferrc  libct  Pal.  Vat. 

NOTiE 

501  Arctoi}  'kpKTos,  Ursa,  sijrnum  cul«  seii  stigmata,  quac  post  niortein 
coeleste  in  Scptemtrione  :  unde  Arc-  ctiam  inli-.erent  Umbris  defnnctorum. 
tous  .Septemtrionalis.  Hae    macnla^    a    Luciano    vocantur, 

67imM/a^or  .1/ur<JA]  AuctorbelliSep-  ffTiy fxara  rrjs  ^uxns.    Tacitiis  :  '  Si  ty- 

tcmtrionalis,  qnod  Rufinns  suaserat,  rannoriim  mciites  recliidantur,  pos- 

cxcitatis    Getis    ct    aliis    populis  ad  sint   aspici  laniatus  et  ictus,  qnando 

Septemtrioiiein  vergentibus.  ut   corpora  verberibus,   ita   saevitia, 

502  Averni]  Hic  lacus  est  in  Italia,  libidine,  malis  consultis  aninius  dila- 
tam  pestitVr,  nt  aves  praetervolantes  ceratur.' 

tetro  halitn  extinguat.   Unde  ponitur  505    Viliisque  inolevif]   Imago  quae- 

pro  Interorum   aditii.     Unde  Gra»ci  dam  innata  est  atque  concreta  cum 

vocant,   &opi-ov:    o  sine,  et  Spvts  avis,  vitiis  tuis,  adeo  ut  etiam  tiui  Umbra 

quod  careat  avibus.  referat  hanc  vitiorum  liiorum  imagi- 

503  Portitor]    Charon,    qui    trans-  nem. 

mittit  nmbras  ad  Inferos.  506  Tegunt]  Nec   tua    peccata  la- 

504  i«i(s(fE]    Secundum    Platonem  tent ;  manifesta  sunt,  apparent. 

et  alios  auctores,  perjuris  ceterisque  507  Rupes]    Tu   saxum  volvas,  ut 

hominibus  maleficis,  innascuntur  ma-  Sisyphus. 


Delph.  et  Var.  Clas. 


Claud.  N 


104  CL.   CLAUDIANI   V. 

Immincat  lapsn :  volucer  te  torqueat  axis. 

Te  refu<;i  fallant  latices,  atque  ore  natanti 

Arescat  deccpta  sitis  ;  dapibusque  relictis  510 

Tn  tua  mansurus  migret  praecordia  vultur. 

Quanquam  omnes  alii,  quos  haec  tormenta  fatigant, 

Pars  quota  sunt,  Rufine,  tui !  quid  tale  vel  audax 

Fulmine  Salmoneus,  vel  lingua  Tantalus  egit. 


te  volmt:  aqnce  fugaces  decijiiant  te,  et  sitis  iltusa  siccescat  ore  tuo  nntante,  atque 
epulis  desertis,  ridtur  aterms  involet  in  viscera  tun.  Etsi  tanien  alii  omnes,  quos 
iila  supplicia  torquent,  particida  quantnlacunque  tui  sunt,  o  Rufine  ?  Quid  aut  Sal- 
moneiis  fubnine  superbiens  siniile  fecit  ?  Quid  simile,  aut  garrulitate  Tantalus  pec- 


Livin.  libet  Ues.  Put.  Tliuan.  Mazar.  Bonon.  Pat.  Oxon.  pr.  Leid.  pr.  ambo 
Moret.  tres  Petav.  Exc.  Gevatt.  jnvut  Lov.  Med.  pr. — 508  Emineat  Rott. 
Florent.  Med.  sec.  pendula  lapsu  Einineut  rupes  Pat.  lapsus  Pal.  Med.  pr.  ed. 
Vicet.  volucerque  retorqneat  ]NIed.  tei  t. — 509  hidant  Ambr.  tert. — 510  ora  Are- 
scant  siti  vel  ore  Arescat  sitis  Tiiuaii.  Accrescat  Rott.  Ambr.  sec.  decepta  vel 
tentata  Rea;.  temptata  Leid.  tcmptata  vel  decepta  Oxon.  pr.  in  quo  sequens 
glossa  erat.  Petronius:  '  Nec  bibit  inter  aquas,  nec  dependentia  carpit  Tan- 
talus  iufelix,  queni  sua  vota  preinunt.  Divitis  hEec  magni  tacies  erit,  omnia 
late  Qui  tenet,  et  sicco  concoquit  ore  famem.'  in  Tlioiosano  Fulgentio  hoc 
tribuitur,  ibique  pro  ntc  dependentia  leottur  nec  poma peteutia  carpit. — 512  aliter 
Vat.  pr.  a  m.  pr.  hic  Vat.  tert.— 513  sit  Tholos.  sunt  Vat.  ^  r.  Farn.  Put.  Ma- 
zar.  Reg.  a  m.  pr.  duo  Ambr.  inc.  Heins.  peraudnx  Exc.  Ljeti,  et  ed.  Paim. — 
514  Jiuminc  Petav,  sec.  Sisyphus  pro  Tantalus  Exc.  Laeti.  ager  pro  eg^it  Ambr. 
tert.  inc.  Heins.  Exc.  Gevart. 

NOTiE 

508  Torquea.l'\  Rota  te  torqueat,  ut      Caesar  formidabilior  erat,  quam  multi 
torquetlxionem.  Ovidius:  '  Volvitur      Optimatum  hostes. 

liion,  et  se  sequiturque  fugitque.'  514  Salmoneus]    Hic  Rex  Elidis  ia 

509  Fallant  latices]  Te  aqua  sitien-      Graecia  super  pontem  aeneum  currum 
tem  fallat,  ut  Tantalum.  agebat    '  lampada   quassans,  et  non 

511   Vultur~\  Rodat  tundatque  vul-  imitabile  fubnen ;'   sed  Jupiter  vero 

tur  tua  praecordla,  ut  tundit  jecur  ini-  liunc    fubnine    percubt.      Virgilius  : 

mortale  Tityi.    Horum  suppliciis  ple-  '  Prfficipitemque  immani  turbine  ade- 

ua  sunt  Poetarum  volumina,  git.' 

513  Pars  quotu  sunt]  Omnes  nocen-  Lingual    Tantalus     ex     Euripide, 

tes,qui  suppliciis^infernis  premuntur,  Deoium  mensae  adhibitus  aKoXaarov 

uon  accedunt  ad  improbitatem  Ru-  elxe  •yXooaaav,  improba  lingua  nsus  est, 

fini,  sed  sunt  ipsius  particula  exigua  :  ideoque   vel    ipsi  saxum   impendet ; 

quasi  in  boc  uno  multi  scelerati  con-  vel,  '  Quajrit  aquas  in  aqui«,  et  poma 

tineantur.     Sic  Sylla  uni  Cffisari  dice-  fugacia  captat  Tautalus,  hoc  illi  gar- 

bat  multos  iuesse   Marios,  hoc  est,  rula  Hugua  dedit.' 
multos  Optiraatum  hostes,  seu  uuus 


IN    RUFINTM    Ml{.    H. 


195 


Aut  inconccsso  Tityos  deliquit  amore  ?  515 

Cunctornni  si  iacki  simul  jun^anlur  in  unum, 

Pra^ccdes  numero.     Ciii  tanta  piacnla  (inis(juam 

Supplicio  conferre  valet?  quid  dcni(|uc  dignum 

Omnibus  inveniam,  vincunt  cum  singula  pdMias  ? 

ToUite  de  mediis  animarum  dcdecus  undjris.  520 

Aspexisse  sat  est.     Oculis  jam  parcite  nostris, 

Et  Ditis  pur<i:ate  donios.     Agitato  fla2,cllis 

Trans  Styga,  Irans  ]^rebum.     Vacuo  mandate  barathro 

Tntia  Titanum  tenebras,  iniraque  rccessus 

Tartarcos,  nostrumciue  Chaos,  qua  noctis  opaca;  5*35 

cavit,  autTili/us  vnluplnte  illicita?  Si  omniuin  scclcra  simul  accumulcntur  in 
ununi,  l\\  suficrahis  cos  mulliUutinr.  Cui  pmna;  ([uispiam  potcst  cnmparare  lanla 
crimina?  Qund  laniltm  rci>criam  siippHciiiin  dignum  cunclis,  cuni  singula  t.rsiipc- 
rent  qiitevis  supplicia?  Remoccle  iioc  animarum  opjirohrium  cx nmlio  umhrnrum  : 
saiis  est  ridisse.  Parcite  jam  oculis  voslris,  et  eluitc  rinnum  Plutoitis.  Ejicile 
illiini  verherilnis  ultra  Sttjffcm,  ultra  Erehum:  dcturhale  illiiin  m  Haratlirum 
inanc,  in/ra  lalehras  Titanum,  in/raque  erpastulu  in/erna,  et  Chaos  nostrum,  qua 


— 515  /HfonsH/<o  vet.  Gyr.  Exc.  Lucens.  sec.  non  concesso  1'etav.  ^c.  Ti/tios 
Vat.  pr.  Oisel.  Metl.  teit.  Piit.  Bonon.  diio  Petav.  Exc.  Liicens.  sec.  Ttjtius 
tres  \at.  Pal.  Farn.  l*ric.  Ttjtio  Ainbr.  pr.  Titios  Oxon.  sec.  Tycius  Vicet. 
delinijuit  Rot\. — .>1G  /uh»  Pric.  diio  Petav.  tres  Anibr.  inc.  Heins.  junguntur 
Vat.  qiiint.  Med.  tert.  jungamus  Exc.  Lucens.  sec. — 517  qiio  tanta  quatiior 
Vat.  Pal.  Farii.  Prir.  Hotl.  Olsi  1.  tota  Fiorent.  cui  vol  quo  Vat.  pr.  Piit. 
Keg.  0x011.  (iiio.  alios  pro  nutnero  incert.  Heius.  quisnam  Med.  tert. — 518 
potest  pro  valet  Pric.  'riiiian. — 5l\)  panis  Oisel.— 521  vestris  Florent.  inc. 
Heiiis.  Var.  LL.  cd.  Aiitv. — 522  Dites  Vat.  pr.  a  m.  pr.  piirfrare  lionon. — 
523  Hebrum  Jioiion.  Pat.  Var.  LL.  ed.  Antv.  sepukro  pro  huratliro  Med, 
sec.  ni.  pr. — 525  Tartareum  iSIed.  qnart.  merHumquc  Cliaos  IMoret.  .sec.  nos- 
trumque,  meritiuhque  vel  dirumque  Ilef;.  qua  diio  Ainbr.  Exc.  Liicens.  sec.  Gyr. 
qno  duo  Vat.  iioc^j*-  opaca-  vet.  Gyr.  Pat.  Med.  sec.  Ptit.  Exc.  Liic.  sec.  ditis 
opace  Rcg.   Dilis  opuci  vel  noctin  opacw  Florent.  ed,  Vic.    qua—o^aca  Var. 


NOTiE 


515  Titips']  Hic  gigas  mirae  inag- 
nitudinis,  cum  Latonie  stiipruni  in- 
lerre  tentasset,  a  Jove,  aut  ab  Apol- 
line,  confossus  est,  et  dcjectiis  aii 
Inferos,  ubi  vnltur  ejus  '  Immortale 
jecur  tundit,  faciindaque  pcenis  Vis- 
cera.'     Virgiliiis. 

521  PaTcHe\  Ne  otfendile  oculos 
nostros  aspectu  longiore  talis  mou- 
stri,  Riilini  scilicet :  qiiia  credebant 
oculos  inqiiinari  spurcis  rebiis  objrc- 
tis.     Ovidius  :  '  Cum  spectant  oculi 


Ijtsos,  l.rdiintiir  et  ipsi.' 

523  Erehum]  Erebiis,  Baratliruiii, 
Tartara,  siint  loca  Inferonim  profuii- 
diora,  obscnrioia. 

}iurallirum\  Locus  erat  Atlienis 
profundus,  in  qium  damnati  injicie- 
bantur,  et  ideo  poiiitiir  |)io  Inferis. 

524  Titanum]  Titanes  iR-IIa  Satiir- 
no  intulenint,  sed  a  .lovc  filio  fulini- 
ne  detrusi  suiit  ad  Inferos. 

525  Chaos]  Est  lociis  Inferoniiti 
valde  confusus,  ex  Ovidio:  '  Qiiem 


196  CL.   CLAUDIANI    V.    IN    RUFINUM    LIB.   II. 

Fundamenta  latent :  penitusque  immersus  anhelet, 
Dum  rotet  astra  pohis,  feriant  dum  littora  venti. 

parte  principia  nodis  ohscurissimo'  ahscondimttir :  ac  funditus  mersus  ingemiscat, 
dum  Calnmvolvct  sidera,dum  venti  percutient  Uttora. 


LL.  ed.  Autv.  Vitis  opaci  tres  Vat.  Pal.  Fani.  Pric. — 526  praceps  xibi  Flor. 
Exc.  La-ti.  praceps  ibi  ilno  Vat.  Oisel.  ?>lecl.  p<-.  Pat.  et  Vat.  Livin.  precceps- 
que  ibi  mersus  Exc.  Liicens.  sec.  penitusqite  ubi  Pal.  Med.  pr.  Lov.  iimis  Heins. 
ed.  Parni.  penilnsque  ibi  sedecim  aiii,  Exc.  Gevart.  ed.  Vicet.  penitus  ibi 
tres  Vat.  penitus  vel  prorsus  Yat.  tert.  penilus  vel  prceceps  Vat.  pr.  penitusque 
ibi  vel  prceceps  ibi  Put.  prcrceps  inmcrsus  Eott.  penitusque  inmersus  Med. 
quart.  Aiiibr.  pr.  Moret.  sec.  Leid.  pr.  umis  Heins.  Sched.  Cud.  Var.  LL. 
ed.  Antv. — 527  Diun  rotet  Pric.  m.  sec.  Floi  ent.  KapIieL  rotat  quinque  Vat. 
Pal.  Pric.  Eott.  Oisel.  duo  Oxon.  qiii  et  feriunt  habent.  feriant  Pat.  Pric. 
m.  sec.  Florent.  Rapliel.  rotet  et  feriant  legit  Heins.  Jiuctus  Vat.  sec.  venti 
vel  Jiuctus  Vat.  tert.  uUimus  hic  versus  deest  in  ^NIed.  quarto. 

In  Lucensi  sec.  post  libros  in  Rufinum  sequebantur  lijjri  in  Eutropium. 
lu  Vicetina  de  Bello  Gildonico,  nec  non  in  Excerptis  Li«ti;  et  in  La?ti  Exc. 
•cnmhac  inscriptione  Belli  Civilis  Lib.  tertil's,  praefixa  sinuil  Praefatione, 
quas  nunc  ante  Lib.  ii.  in  Rulinum  legitur.  In  Moret.  sec.  erat  explicit 
inagnum^  opus  Claudiani  nobilissimi  versijicatoris. 

N0TJ2 

dixere  chaos  :  rudis  indigestaque  mo-  que,  ut  semper  anhelitu  laboret,  nec 

les.'    '  Ubi  nulhis  ordo,  sed  sempi-  unquam  respirare  possit. 

ternns  horror  inhabitat.'    Job.  527  Dum  rotet  astra^    Id  est,  sem- 

526   Anhelet]   Ita  gemat  prematur-  per,  in  aiternum. 

DE  UXORE  ET  FILIA  RUFINI  OBSERVATIO., 

Mortuo  Rufino,  et  iu  frusta  discerpto,  uxor  ejus,  et  filia,  metu  poenae  ad 
Ecclesiam,  velut  ad  asylum,  confugerunt.  Inde  iiavigarnnt  Hierosolymam, 
ubi  reliquum  vitae  suze  tempus  exegerunt. 


VI 
CL.   CLAUDIANI 

DE   TERTIO    CONSULATU 

HONORII    AUGUSTI 

PANEGYRIS. 


PHiEFATIO. 


A  R  G  U  31  E  N  T  U  ]M. 


Ut  Aquila  probatos  ad  Solem  piillos  alit,  Jovis  fiilmen  gestuios,  ad  enm 
propius  accessuros,  aviuinciiie  Kcges  fulnros  ;  sic  Roma  probatum  in  ip?a 
procerum  lucc  Claudianum  ad  Aulam  promovet,  Imperatoris  laudes  dictu- 
rum,adejus  Majestatem  accessurum,  Poetarunniue  Regem  futurum. 


1  ARVos  non  aqiiilis  fas  est  educere  Ibetus 
Ante  fidcm  solis,  judiciumquepoli. 

NoH  licet  Aquilis  educare  pullos  tcneros,  ante  icstimoniujn  SoHs,  et  approhatioium 


Hic  liber  in  Vaticano  prinio  recentissima  niann  scriptus  est.  in  Moret.  pr. 
tertio  ordine  legitur  post  Consulatum  Olybrii  et  Probini.  in  Moret.  stc.  et 
Excerptis  Gevartii  post  Epitlialamiai  sequitnr.  in  Vaticano  I.ivineii  plane 
deest.  in  Vaticano  quarto  legitur.  Iticipit  libcr  Panacluricus  de  tcvtio  Consulatu 
Uonorii:  ante  Pra-fationem  vero,  Incipit  pra-scriptio  Cluudiani  super  libro  de 

NOT;E 

Panegijris]  Vide  supra  in  Con-  citatnm  cst  coram  ipso  Principe,  iii 
sulatu  Prob.  Hoc  carnien  in  tertinm  Palatio  Mediolancn^i,  anno  Dom. 
Honorii  Consulatum  a  Claudiano  re-     3'J6. 


198  CL.  CLAUDIANI    VI, 

Nam  pater,  excusso  saluit  cum  tegmine  proles, 

Ovaque  maternus  rupit  hiulca  tepor, 
Protinus  implunies  convertit  ad  a?theranidos,  3 

Et  recto  flammas  imperat  ore  pati. 
Consulit  ardentes  radios,  et  luce  magistra 

Natorum  vires  ingeniumque  proljat. 
Degeneres  refugo  torsit  qui  iuraine  visus, 

Unguibus  hunc  saevis  ira  paterna  ferit.  tO 

Ccrli.  Etenim  palcr,  cum  sobnles  exsiluit  riipto  pvtaminc,  et  calor  matris  fre^it 
ora  deliisccntin,  statim  vertit  ad  Ccelum  puHus  nondum  plumcscentes,  ac  jubet  hos 
sustinere  is^nem^oW^  ocidisfixis.  Consultat  nidios  igneos,  et  experitur  virtiitem 
rt  indolem  filiorum,  Sole  judicante.  Qui  piilliis  degcnerans  avertit  ocxdos,  acie 
■rcfvgicvte,  iracundia  pairis  verberat  hunc  unguibus  rigidis;  qui  vero  passus   esi 


tcrtio  Consulatic  Honorii.  in  Lucensi  sec.  erat  Panegyricus  de  tertio  Consulafu 
Honorii.  ejusdem  Prcpf.  Petavianns  pr.  simpliciter  exliibet  Tertius  Honorii 
Consulatvs.  dein  iuanu  recentiore  Cl.  Claiidiitui  Prafatio  in  tertium  Consulatum 
Honorii  Ang,     Lovan.  habet,  Incipit  Panegyricus  de  teitio  Cnn>:uliitu.  Prafatio. 

1  minc  Pal.  nitn  est  fas  aquilis  Florent.  Rejr.  Vat.  tert.  Rott.  Oxon.  pr.  7ion 
aqiiilis  estfas^Meti.  tevt.  cnnteinncre  Pr\c.  educere  Rott.  producere  Jiin.  pr. 
deducere  Oxan.  pr.  prvducere  vel  educere  Oxon.  sec, — 2  indicinmque  Vat.  tert. 
Pat. — 3  f.rc«sso  Jun.  pr.  diio  Oxon.  f.rc!/so  Raphel.  Deniiist.  ccusso  Var.  LL. 
ed.  Antv.  saluit  Mcd.  tert.  Exc.  Liicens.  sec.  saliit  Gesn.  et  Bip.  germine 
qiiiuqne  V^at.  Pal.  Farn.  Pric.  grnmine  ^led.  quart.  Rott.  incert.  Heins. 
tegmine  vet.  Gyr.  Oisel.  fragmine  vel  segmine  conjiciebat  Heinsius,  itetn 
mntnrus  pro  maturnus.  Heinsius  porro  ascripserat  lociiin  Liicani  I.  ix.  vs.902.. 
Autigon.  Histor.  Mirabil.  c.  52.  Tzetz.  Chiiivid.  p.  23S.  .Elian.  Histor.  Anim. 
Apostol.  Centnr.  par.  G2.  et  Julian.  Epi^t.  xvi. — 5  nidos  Reg.  ciim  Glossa 
i.  e.  pullos.  natos  Mazar.  Tliolos.  Exc.  Cod.  Rheni.  nidos  vel  pullos  Petav.  pr. 
Oxon.  pr. — 6  pari  pro  pati.  Et  rectofiammas,  ^-c.  Heinsius  ascripser.it  locuni 
Prisciani  in  Perieg.  395.  '  Liiminibusiiue  vident  rectis  (mirabile  !)  soleni.' — 
7  mngister inc.  Heins. — 8  Nutorum  viginti  Codd.  Exc.  Gevart.  Lucens.  pr. 
ed.  Parm.  et  Vicet.  natnram  marg.  Marcil. — 9  Degenercs  Lov.  Ald.  Exc. 
Gevart.  Df^enerem  Med.  quart.  Bonon.  Thuan.  Anibr.  pr.  Moret.  sec.  inc. 
Heins.  Petav.  duo,  Pric.  tres  Barih.  et  Var.  LL.  ed.  Antv.  Degcner.et  re- 
fugo  Isingr.  Pubn.  Gryph.  profugo  Pric.  qui  torsit  Florent.  Pai.  Med.  pr. 
torsit  si  inc.  Heins.  visum  Florent.  Med.  tert.  Exc.  Liicens.  sec.  degcnerem. 
visum  Vat.  pr.  Pric.    Degeneresque  fugit  qui  torsit  l.  visus  Jun.  pr. — 10  fcris 

NOTiE 

2  Antefidem  Solis']  Antequam  ex-  5  Nidos]  Pullos,  qifi  in  nido  con- 
plorent  fideni  pnllorum,  testiinonio  tineutitr  :  tumqiie  ponitnr  contiuens 
Solis  et  Cocli  ;  sive  antequam  exa-  pro  contento:  qtiod  est  Poetis  fami- 
minent  an  pnlli  futiiri  sint  fideles  in  liare.  Sic  Virgilius :  '  Nidisqne  lo- 
aspiciendo  Sole,  recta  acie  octiloruni.  qnacihus  escam.'  De  hiruDdinibus. 

3  Excusso  tegmine]    Fracto  ovi  pu-  10  Fcritl  Occidit. 
tamine,  in  qno  erat  gernieu. 


DE    III.    COiNS.   IIONOR.    PR.EFAT. 


IDD 


Exploratorcs  oculis  qiii  portulit  igucs, 

Su.stiiuiilque  acie  uobiliore  dieui  ; 
Nutritur,  volucrumque  potens,  et  fulniinis  hoeres, 

Gcsturns  suiuiuo  t<'lu  trisulca  Jovi. 
Me  quoque  Pieriis  teutatuui  sajpius  antris 

Audct  magna  suo  mitterc  Roma  Deo. 
Jam  dominas  aures,  jam  rcgiatccta  meremur, 

Et  clulys  Auguslo  judice  nostra  sonat. 


15 


oculis Jlamma.t  prohanfcK,  ct  intnilm  cst  lucem  visu  audaciore,  educaiurfuturus  Tiex 
avium,  et  successor  fulminis,  laturus  Joci  omnipoioiti  flumuias  tricuspides.  Sic 
etiam  Roma'  iniicntes  Proccres  audcnt  exhiljcrc  \uniini  suo  inc  probutum  frequen- 
tius  in  rcccssu  l'ierio.  Jam  ohtinenius  attcntioncm  Impcratoris,  jam  ingrediniur 
Palatium  liegale,  et  Lyra  noslra  resonat,  Imperatore  judicante. 


pro  stTfjs  Vat.  tert.  sfcus  Pal. — 11  )U')ti(/(<  inc.  Heins. — 12  «ctfs  Petav.  tert. 
Jidcm  Pric.  a  ni.  pr. — 13  parcns  it.  vulucrum  princeps  Cuja(;.  hares  vel  igne» 
Ainbr.  sec.  ignes  inc.  Heins. — 14  Tccturus  Var.  LL.  eil.  Antv. —  l.')  tentacit 
Pat.  armis  ^loret.  sec.  ni.  pr. — 10  Roma  suo  m.  magna  Deo  Moret.  sec.  Med. 
tert.  Jovi  Vat.  sec.  m.  pr. — 17  arces  marg.  Isingr.  liber  Bartli.  movemur 
Jun.  pr.  Oxon. — 18  Et  Chehjs  Oisel.  principe  Jun.  pr.  0.\on. 


NOT;E 


13  Pofens']  Hic  significat,  Rcgem, 
Priucipein.  Sic  Horatius, '  Diva  po- 
tens  Cypri,'  id  est,  Regina. 

1.5  Pieriis]  Pieria  est  regio  IMa- 
cedoniae  iu  Graecia,  eaque  INIusis 
sacra. 

Me  tentatum  antris]  Me  qni  tan- 
tiim  periculum  ftceram  mearum  vi- 
rium,  in  umbralili  INIusarum  recessu; 


Deo]  Iraperatoio,  qucm  adiilator 
Poeta  Deum  vocat.  Sic  et  Martialis 
saepe. 

17  Regia  tecta  mcremur]  Procerum 
benevolentia  freti  meremur  ingredi 
Regiam  Caesaris. 

Jam  dominas  aurcs,  ifc.  ct  chclijs  .1«- 
gustojudice^ifc.]  Jam  mercniur  habc- 
re   Imperatoiem,    et    anditoieni,   et 


me,  inquam,  Koma,  scu  Romas  proce-  judicem.      Octavins    Ca>jar    primus 

res  producnnt  ad  lucem  Aulae  Inipe-  dictus  est  Augustus,  et  ab  eo  dein- 

ratoriee.  ccps    ceteri    Imperatores    appcllati 

16  Magna  Roma]    Magnae  Romoi  suut  Augusti. 
Proceres. 


200  CL.   CLAUDIANI   VII. 

VII. 

CL.  CLAUDIANI  DE  TERTIO  CONSULATU 
HONORII  AUGUSTI  PANEGYRIS. 

ARGUMENTUM. 

Gratulatur  Claudianns  tertium  Consulatum  Honorio,  cujus  celebrat  na- 
tales  Regios,  infantiam,  pueritiara  armis  jam  tuni  gandentem,  adolescentiam 
crudam  ad  ferendos  labores  Martis.  Celebrat  illum  ut  avi  imitatorem  futu- 
rum,  ut  patri  bellicoso  liaerere  jam  ardentem,  ut  felicitate  sua  victorias  pro- 
perantem,  Ccelo  dilectum,  euntemque  ad  Patrem,  cum  Patre  triumphantem, 
populo  miiitibusque  plaudentibus.  Tum  Theodosius  morti  proximus  Stili- 
chonem  liberis  suis  tutorem  constituit,  scandit  Coelum,  mutatur  in  Astrum. 
At  Arcadio  et  Honorio  totum  Orbem  subacturis  parat  Vuicanus  arma,  equos- 
que  Neptunus. 


1 ERTIA  Romulei  sumant  exordia  fasces, 
Terque  suas  ducat  bellatrix  pompa  curules. 
Festior  annus  eat,  cinctusque  imitata  Gabinos 

Fasces  Romani  capiant  tertium  initium,  et  pompa  militaris  comitetitr  tertio 
$olium  tuum  CoDsulare.    Annus  solennior  incipiatur,  et  purpura  locuples  (smulata 


Panegyris]  Panegyricus  Rott.  incert.  Heins.— 1  sumunt  vel  ducunt  Oisel. — 
2  Atque  tuas  Petav.  tert.  Teque  Vat.  tert.  Rott.  Reg.  Mazar.  Petav.  sec. 
duas  Med.  tert.  suas  Florent.  m.  sec.  tua  Vat.  tert.  tuas  duo  Vat.  Rott. 
Oisei.  tuos  tres  Vat.  Pal.  Farn.  Pric.  Teque  tua  vel  Terque  tuas  Oxon.  pr. 
et  triplices  ducat  Oxon.  dicat  Oisel.  ponipa  Florent.  Med.  tert.  Lov.  Isingr. 
Cod.  Ald.  Exc.  Gevart.  Roma  Pal.  duo  Med.  Jun.  pr.  inc.  Heins.  Moret. 
sec.  Exc.  Lucens.  pr.  ed.  Parm.  et  Vicet.  cohortes  Pat.  m.  pr.  ciwuli  Reg. 
curuli  vel  curules  Oxon.  pr. — 3  cinctus  duo  Vat.  Pat.  Moret.  pr.   ritusque  Exc. 

NOt^ 

1  Romulei  fasces']    Fasces  duodeni  2  Bellatrix  pompa']    Cohortes  mili- 

a  lictoribus  ferebantur  ante  Consu-  tares    solenni    pompa     procedentes 

les,  velut  insignia  Consulatus  :  unde  comiteutur  PrincipemTogato  Magis- 

et  pro  ipso  Cousulatu  sumuutur,  sig-  tratu  conspicuum,  ipsique  honori  no- 

iium  pro  re  signata.  Dicuntur  fasces  vum  decus  conciliantem. 

Romulei,  id  est,  Romani,  quia  gesta-  Curules  suas']    Suas,  id  est,  Roma- 

bantur  in  urbe  in  qua  regnavit  Ro-  nas.    Curules,  id  est,  Sellas  eburneas, 

inulus,  et  a  solis  Romanis  usurpaban-  in  quibus  sedentes   Consules   curru 

tur.  vehebantur  in  Curiam. 

Sumani  exordia']    Annum  incipiant,  3  Festior  annus]    Jucundior  sanc- 

aperiant.  tiorque  sit  hic  annus,  cui  Princeps 


nE    III.   CONS.    IIONOR. 


201 


Dives  Hydaspeis  angescat  purpum  gemmis. 

Succedaut  armis  trabca'  :  teutoria  lictor  5 

Ambiat,  et  Latiae  redeant  ad  signa  secures. 

Tuque,  o,  qui  patrium  curis  a.npialibus  orbem 

Eoo  cum  iVatre  rc«^is,  procede  secundis 

Alitibus,  Phoebique  novos  ordire  meatiis, 

vestes  Gabinontm  amplificetur  lapilUs  Hydaspeis ;  ornnmenta  pacis  sequantur  bella ; 
lictor  circumdet  tabertutcitla,  cl  secures  liomttna  reverluntur  ttd  vexilla.  Et  tu,  o 
Honori,  qui  ^iihernas  mundum  palernum  cum  fratre  Eoo,  ciiris  similibus,  ingre- 
derefaustis  acibus,  et  incipe  cursus  nocos  Solis  ;  tu,(iui  es  spes  et  desiderium  Cali, 


Cod.  Rheni.  Sabinos  Farn.  Pat.  inc.  Heins. — 4  lucescat  INIoret.  sec.  augescat 
vel  lucescat  Reg.  TVIoret.  pr.  duo  Oxon.  lucescat  vel  fulgcscat  conjecerat  Hein- 
sius,  sed  postea  deleverat. — 5  ritus  pro  trabea  Oise^. — 6  lato'  vel  Laticc  Jun. 
sec.  clarice  \e\  LatiteOxon.  [>i:  lat (F  O\on.  jactceLcid.  ad  Jura  Moret.  sec. 
— 7  Tu  quoque 'MoTct.  pr.  Jnn.  pr.  Oxon.  patrum  duo  Med.  Latium  marg. 
Isingr. — 8  geris  Med.  tert. — 9  Auspiciis  Pal.  Med.  pr. — 10  Spiin  Tiiolos.  Jun. 
pr.  Spes  vel  Spem  Reg.  Oxon.  pr.  quam  Med.  tert.  primavo  Tliolos.  quem  primo 
vel  pjiffkTco  Reg.    /tmife  Vat,  pr.  duo  IMed.    lumine  Pat.  Jun.  pr.  primce   vcl 


NOT^ 


Consul  pra?erit. 

Cinctus  Gabinos]  Vestes  longiores, 
siniiles  iis,  quibus  ntebantur  Gabini 
popidi  Volscorum,  in  Italia :  qui  ab 
hoste  deprehensi,  quanquam  hoc  lia- 
bitu  cingerentur,  victoriam  tamen 
retulerunt ;  ct  ideo  in  rebns  urbauis 
sacrisque  hoc  cinctu  usi  sunt. 

4  Ilydaspeis  gemmis']  Hydaspes, 
«inde  Hydaspeus,  est  tluvius  Asiae  gem- 
mis  notissimus. 

Purpura]  Purpura  Reguni  olim  et 
Conjuhnn  solenne  indumentum. 

Divcs  augcscat  purpura  gemmis]  Id 
est,  purpura  augeatur,  ditetur,  atque 
exornetur  divitiis  gemmaruni. 

5  Trabece]  Trabea  vestis  olim  An- 
gurum,  Regum,  et  Consuhim  :  Iric 
sumitur  pro  Consulatu  :  signum  pro 
re  signata,  Metonymicajy.  Nam  siic- 
eedant  armis  trabew,  id  est,  post  bel- 
lica  facta  Honorii  snccedat  Consula- 
tus,  et  Rfspuhlica  ejus  armis  defen- 
sa,  ejusdeni  Consuiari  auctoritate  re- 
gatur. 

Tentoria  lictor  ambial]    Jjx    more 


veterum  Consnlum,  qui  vel  inter  ip- 
sas  expeditiones,  Consnlaria  insignia, 
fasces,  et  secures  a  lictore  gestari 
voiebant. 

6  Latiic  7-edeant  ad  signa  secures]  Ut 
olim  etiam,  securcs  Romanac,  seu 
Consulares,  ferantur  ad  signa,  seu 
castra,  in  quibus  dantursignapugnai. 
Ceterum  fasces,  trabeae,  curules,  se- 
cures,  sunt  insignia  Consulatus,  et 
sa>pe  ponunlur  pro  ipso  (^onsulatu, 
Metonymiccis'. 

7  Patrium  orhcm]  Orbem,  seu  Im- 
perium  terranmi,  a  patre  Theodosio 
relictum. 

8  Eoo]  'Hd)s,  vel  ecos,  Aurora,  inde 
Eous,  matutinus,  ad  Orientem  perti- 
nens :  Eoo  cuin  fratre,  id  est,  cum 
fratre  Arcadio,  qui  administrat  Im- 
perium  Orientis. 

Secundis  alitibus]  Faustis  avibus, 
feHciter. 

9  Phcebique  novos  ordire  meatus]  In. 
cipe  novum  cursum  Solis,  sive  novuir. 
annuni,  cui  nonicu  Coasules  dabant. 


202  CL.    CLAUDIANI    VII. 

Spes  votumque  poli,  quem  primo  a  limine  vitae  10 

Nutrix  aula  lovet :  strictis  quem  fulgida  telis 

Inter  laurigeros  aluerunt  castra  triumphos. 

Ardua  privatos  nescit  Fortuna  penates, 

Et  regnum  cum  luce  dedit.     Cognata  potestas 

Excepit  Tyrio  venerabile  pignus  in  ostro  :  15 

Lustravitque  tuos  Aquilis  victricibus  ortus 

Miles,  et  in  mediis  cunabula  prajbuit  hastis. 

quem  Regia  altrix  educavit  a  principio  vitce  primo,  quem  castra  micantia  armis 
nutriverunt  inier  victorias  laureatas.  Fortuna  tua  excelsa  non  cognovit  domum 
privatam  ;  ct  illa  concessif  tibi  imperium  cum  vita  :  potcntia  domestica 
vobis,  recepit  in  purpura  Tyria  te  ceu  depositum  sacruyn :  et  miles  cinxit 
locum    tuorum  natalium,  cum  signis  triumphalibus,     ut(]ue  dedit  tibi  cunas  inter 


prtr<p  legebat  Heiiisius. — 11  toicf  Exc.  Voss.  strictis  quoque  Med.  tert,  tedis 
Florent.  ni.  pr.  tadis  Jvw.  pr.  thedis  Rott. — 12  Intra  Lov.  lauriferos  Jun. 
pr.  daHsfra  Var.  LL.  ed.  Antv.  /afa  Rott.  Oxon.  pr.— 13  ^atura  Oxon.  pr. 
m.  sec.  huic  versui  asteriscum  apposuit  Heinsius. — 14  H<ec  regmnn  Anibr. 
tert.  Etcum  luce  dedtt  regmun  Jun.  pr.  dedit  vel  redit  Moret.  sec.  Vat.quint. 
regnum  Lov.  iMoret.  sec.  Exc.  Gevart.  Liicens.  sec.  Ald.  et  Var.  LL.  e  niarg. 
Parm.  iteui  Sclied.  Gud.  regimen  ed.  Parm.  Vicet.  Isingr.  Pulm.  Colin. 
Grypb.  quod  Heinsius  in  v.  cod.  invenit  et  probat  adducto  loco  Capitolin.  in 
Pertiuace,'  moxDaciae  regimen  accepit.'  et  mox,'  Integrese  usque  ad  Syriae 
regiuien  Pertinax  tenuit.'  p.  54.  Capitolin.  in  Opilio  Macrino  iwperiitutelam  a 
reg^iwJHe  distinguit.  1.  XXIII. — 14  pr/iafa  Jun.  pr.  post  \ocem  potcstas  TeXfiav 
(TTi7^V  babet  Petav.  pr.  et  ed.  Gesn.  qnam  Farn.  ct  duo  Vat.  oniittunt. — 15 
AccepitMoret.  sec.  pignus  veneral)ile\a.i.  tert.  Rott.  corpus  vel  pignus  Med. 
sec. — IG  alis  Oxon. — 17  vcnabula  phuimi  Codd.    venabula  vel  cunubula  Reg. 

NOTiE 

10    A    litnine]     Limen  est    aditus  15  Tyrio  in  ostro]     Purpura  Tyria, 

domus,  nnde  ponitur  pro  initio,  prin-  ab  urbe  Tyro  in  Phoenicia,  ubi  pur- 

cipio    vitje.     Gloriosnm    est    autem  pura  exquisitior    jactabatur.     Cete- 

Houorio    natum    esse  Imperatorem,  lum  mos  erat  excipere  infantes  re- 

quod  plerique  aliorum  vel  armis,  vel  cens  natos  in  purpura,  qua»  propria 

idoptioue,  vel    clectione,  vel   dolo,  erat    Regum,   Imperatorum,    magts- 

vel  pecunia  ad  solium  ascenderint.  tratuum. 

13  Ardua]  Excelsa  tua  fortuna  Venerabile  pignusl  Te  excepit  vel- 
non  provenit  ex  domo  privata,  o  ut  sacrum  dcpositum,  velut  pignus 
Honori,   sed  statim  atqiie  natus  es,  nostri  amoris  atquc  veneratiouis. 

ad   imperandum   natus   es.     Alioqui  16     Aquilis]     Aquilae    signa  erant 

:nulti    ex    privata  domo   ad   solium  Romanorum,  quibus  milites  in  orbem 

emerserunt.  circumductis    Honorio    recens    nato 

14  Cognata  potestas]     Potestas  do-  gratolabanlur,  ex  more  veterum,  qui 
niestica   parentum   seu    cognatorum  tilios  Heroum,   eorumque  nativitatis 
atorum  ;  quasi  diceret,  statim  atque  lociim,  exultantes  circumibant. 
uatus  es,  evectus  es  ad  potcstatem  et  17  In  mediis cunabula  prabuit  hastis] 
honores.  Intra  domum  Caesaream,  aut  in  Cas- 


DK    111.    CONS.    7I0N0R.  203 

Tc  nascente  fcrox  toto  Gcrmaniii  Rlicno 

Intreniuit :  movitquc  suas  rormidine  sylvas 

Caucasus  :  et  positis  numen  confessa  pharetris  20 

Ii::navas  Mcroc  traxit  dc  rrinc  sairiltas. 

Reptasti  pcr  scuta  pucr,  Rcgumquc  rccentes 

Exuvia3  tibi  ludus  crant:  priniusfiuc  solebas 

Aspcra  complccti  torvum  ])Ost  j^ra^lia  patrcm, 

Signa  triumphalo  quotics  llcxissct  ab  Ilistro  25 

Arctoa  dc  strage  calens,  et  poscere  partem 

ayma  vicdia.  Gcrmnuiti  IicUicom  cirra  nmuein  Ithcnim  Ircpiilavit,  te  exorienie, 
et  Caticasus  couciasit  nnnora  suii  prie  timore :  ac  Mernc  sai^ittis  ahjcctis  con- 
fessa  te  esse  mtmcn,  amlsit  ex  ca-sarie  jacula  inertia.  Rcpsisti  pucr  per  clypeos, 
et  nova  spolia  lie^um  tihi  crant  voluptas  :  ac  primus  consuererus  oscuhtri  Parentem 
bellicosum  post  bclla  icnihilia,  tjuotiescumque  /crvcns  clade  Septemtrionuli  rcvoca- 
vcrat  ve.riltu  cx  Danubio  supcrato  ;  tu  consiievertTS  petere  aliquid  ex  exuviis  ;  ieit 


diio  Moret.  Oxon.  sec.  ;)rtsa»<  Med.  qiiart.  as<ris  Jiin.  pr.  ftas<(S  duo  Anibr. 
mvsVat.  tcrt.  Rott.  Oisel.  Pric.  ni,  jir.  Amijr.  pr.  m.  [ir.  Var.  LL.  ed.  Aiitv. 
hastis  vei  escis  Floient.  IMed.  sec.  m.  pr.  ifeif.  diio  ]Morct.  inc.  Hciiis.  armis 
Ciijac.    priclnta  «/i<ris  coiijicicl)at  Hciiisins. — IS  rcgno  diio  Vat.  Petav.  pr. — 

19  Intrcmuit  vel  Intonuit  Rcjj.  Oxon.  pr.  pcnnas  pro  s(7ras  Var.  LL.ed.  Antv. — 

20  mtmcn  Exc.  La^ti  et  Lucens.  pr.  munustid.  Vicet.  et  Var.  LL.  ed.  Antv. 
sagillis  Jnn.  pr. — 21  dc  cordc  Vat.  tei  t.  Rott.  Fioreiit.  IMed.sec.  m.  pr.  Mazar. 
— 22  pcr  scuta  Lov.  IMorct.  sec.  F.xc.  Gevart.  Luccns.  sec.  Sclied.  Giid.  et 
Ald. /)cr  s;>na  dcccm  aiii,  Exc.  Liicens.  pr.  ed.  Parm.  Vicet.  Isiii<ir.  Junt. 
Grypli.  Colin.  signa  vel  scuta  Reg.  Med.  sec.  Rcpiatique  sccuta  Var.  LL. 
ed.  Antv.  regumque  vel  rcgnumque  Keg.  fcroces  Exc.  La*ti.  jactH/fs  ^at.  tcrt. 
Rott.  Oxon.  pr.  rfte/iits  quindeciin  alii,  Exc.  Gevart.  Lncens.  pr.  ed.  Parm. 
et  Vicet.  iteiu  .Sclieda;  Gud.  fcroces\e\  rccentcs  Med.  sec.  feroces\e\  jacentes, 
Fiorent.  jucentcs  vel  reccntes  Reg. — 2S  Eximicc  ^icct.  milii  pro  tihi  Oxon.  pr. 
— 25  torsisset  ab  /s<ro  Piit.  Pat.  ^Hsf ro  Pal.  IMed.  jir. — 20  cade  Oxon.  sec. 
parte  marg.  Marcil.jja^rem  Vat.  quinque.   Farn.  l*ric.  Oisel.  Juu.  scc.  fcrrum 

NOT/E 

trensi  Pra?torio  nasci,  niagnae  erat  et  guere. 

felicitatis,  et  fortitiidinis  fiitura?  pras-  Traxit  dc  crine  sagitlas']    Meroes  in- 

sagium.  colae  soleliant  implerc  crines  parvis 

18  Ferox  Gcrmania]  Germani  Rlie-  sagittis. 
ni  accolae  bellicosi,  et  jugi  doininatio-  22  Recentes  e.ruviu-']  Ciipde  ac  san- 

nisque    imj)atientes  :    contincns   pro  giiine  recens  niadeiitcs,  liorrentcs. 
contento,  Metonymicais.  24  7'«rri(m]  Spirantem  adhuc,  tor- 

20  Ca«c-as!/s]    iMons    gentiiim    ini-  vo  vultu,  bella,  niinas,  ca^des. 
manissimanim  hospes,  Scythiam  diri-         25  Ab  Ilistro]  Post  devictas  gen- 
mens  ab  India.  tes   immanissiinas,  Daniibium    acco- 

Posilis  pharctris]  Pharetra  est  tlic-      lentrs. 
ca,undejacula  dcpronniiitur.  2(i  Arctoa]  'ApKTos,    Ursa,    signuni 

21  Mcroc]  lusula  Nili,  vulgo,  Ghc-     coclestc  inScptemtiione,unde.4rc<owi 


204  CL.    CLAUDIANI    VII. 

De  spoliis,  Scythicosve  arcus,  aiit  rapta  Gelonis 

Cingula,  vel  jaculum  Daci,  ve!  fraena  Suevi. 

Ille  coruscanti  clypeo  te  saepe  volentem 

Sustulit  aiTidens,  et  pectore  pressit  anhelo  30 

Intrepidum  ferri,  galeae  nec  triste  timentem 

Fulgur,  et  ad  sumraas  tendentem  brachia  cristas. 

Tum  sic  laitns  ait:  Rex  o  stellantis  Olympi, 

Talis  perdomito  redeat  mihi  filius  hoste, 

Hyrcanas  populatus  opes,  aut  casde  superbus  85 

Assyria :  sic  ense  rubeus,  sic  flamine  crebro 


arcus  Scytharum,  seu  balteos  ereplos  Gtlonis,  seu  tela  Daci,  seu  kabenas  Suevi. 
Ille  patcr  blandiens  extulit  frequenter  sxnier  scutum  micans  te  lcetantem,  et  pres- 
aavit  in  sinu  ferventi  te  interritum  armis,  neque  metuentem  splendores  terribiles 
cassidis,  et  tollentem  manus  ad  jubas  altas.  Tunc  ita  gaudens  inquit;  o  Rector 
Coeli  siderei,  Jilius  nieiis  ad  me  revertatur  similis,  superato  hoste,  direpto  Im- 
perio   Hijrcanice,  aut  gloriatus  cnde  Assyriorum :    ita  rubescens  gladio,  ita  sub- 


Pal.  Med.  pr.  fratrcm  Rott. — 27  Scythicosque  Bonon.  Ambr.  pr.  Scythicos, 
sine  copiila,  quinque  Vat.  Pal.  Farn.  Pric.  Oisel.  Scythicos  raptusFetaiV.  sec. 
Scythicosve  legebat  Heinsius.  rupta  Gelonis  Med.  sec.  tn.  pr. — 28  Dacis... 
Suevis  Oxon.  pr.  in  Juniano  primo  v.  25.  et  26.  desiderantur. — 29  volantem 
Vat.  sec.  m.  pr. — 30  et  ridens  te  pectore  Med.  tert.  hanelo  Var.  LL.  ed. 
Antv. — 31  Nec  strepitum  Pat.  Intrepidum  vel  Nec  strepitum  incert.  Heins. 
Intrepidum  \e\In  strcpitum  Vat.  tert.  Petav.  sec.  trementem  Med.  tert.  Mazar. 
gementem  Jun.  pr.  minantem  Pric. — 32  ripas  Var.  LL.  ed.  Antv.  m,  pr. — 
33  Tum  sic  Ambr.  pr.  Exc.  Luc.  pr.  Tunc  quinque  Vat.  Pal.  Farn.  Rott. 
Oisel.  stillantis  Oxon.  sec. — 36  Jiamine  crebro  Lov.  ense  rubet  Moret.  sec. — 

NOT^ 

ponitur  pro  Scptemtrionali ;  ac  pro-  Olympi']  Hic   est  mons  Tbessaliae 

inde   Arctoa  strage,  id    est,   strage  altissimus,  qui  pro  Coilo  sumitur. 

edita    versus    Septemtrionem,   ultra  31  Talis^     Hoc  desumtum  ab  Ho- 

Danubium.  ineri  Hectore  :  ZeD,  &\Xoi  re  eeoJ,  SJre 

27  Scythicos]  Scythae,  Geloni,  Da-  5^  /coi  rJvSe  yeveadai  ITarS'  inov,  ws  koI 

ci,  Suevi,  gentes  bellicosae,  circaet  iyw  :   Jupiter,  et  alii  Dii,  date  Jilium 

ultra  Danubium.  mcum  fieri  talem,  qualis  ego  sum. 

30  Pectore  pressit  anhelo']   Pectore  35  Hyrcanas  opes]    Imperium  Hyr- 
?nbelanti  bella  et  fuuera.  caniee,  seu  Persarum  et  Partborum 

31  Galew  nec  triste  timcntem  fulgur]  vicinorum,  qui   semper  infensi  fuere 
Quod  certuni  est  fortitudiuis  iuitium,  Romauis. 

filgorem  armorum  sanguinolentorum  36  Assyria]    Assyrioruni,    qui   po- 

iion  expavescere.  pu!i  sunt  in  Asia. 

33  Stellantis]   Stellis  undique  mi-  Flamine  crebro  turbidus]  Facie  sub- 

?antis.  horrida  ac  deformata  ventorum  flatu, 


DK    III.    CONS.    HONOR.  205 

Turbidus,  ct  grato  respersus  pulvere  bclli : 
Armaque  <,^aviso  rcferat  captiva  paienti. 

Mox  ubi  tinuasti  recto  vestigia  gressu, 
Non  tibi  desidias  molles,  non  marcida  luxu  40 

Otia,  nec  somiios  genitor  permisit  inertes  : 
Sed  nova  pci-  duros  instruxit  mcmbra  laborcs, 
Et  cruda  teneras  exercuit  indolc  vircs  : 
Frigora  sa:va  pati,  gravibus  non  ccdere  nimbis, 
.-Estivum  tolerare  jubar,  tranare  sonoras  45 

Torrcntum  iurias,  ascensu  vincere  montes, 
Planitiem  cursu,  valles  et  concava  saltu. 
Nec  non  in  ch  peo  vigiles  perducere  noctes, 
In  galea  potare  uives  ;  nunc  spicula  cornu 

horridus  conlinuis  venlis ;  et  sordidus  pulvere  glorioso  ■pugnnrum,  et  reporlct  tela 
capta  patri  lcttunti.  Statim  postquam  signnsti  gressus  certo  pede,  Pater  non 
indnlsit  tibi  inerlinm  ejfaminatam,  non  i-cquiem  tuxu  difflitentcm,  neque  soporem 
pigrum:  at  corroboravit  tibi  corpus  tcnerum  per  exercitia  laboriosa,  atque  assue- 
tccit  vires  tiias  puerilcs  perferre  animo  valido  hyemes  asperas,  non  se  dimitlere 
tempestatibus  turbidis,  pati  ardores  cestatis,  trnjiccre  impctum  fremmtem  torren. 
tum,  superare  jnontcs  ascendcndo,  campos  currendo,  concara  vallium  saltando, 
ct  traducere  noctes  insomnes  siipposito  scuto,  hibere  nives  in  casside,  modo  tor- 


37  Turgidus  riic,  Pnt.  Med.  qnart.  Praditus  Med.  sec.  m.  pr.  graio  vel  cre- 
hro  Oxon.  pr.  Exc.  Voss,  turbine  Jiin.  pr. — 38  captivo  referat  gnvisa  Exc.  Voss. 
— :i9  certo  gressuViic.  reclo  cursu  Jnn.  pr.— 40  Ncc  libi  Moret.  pr.Jun.pr. 
delicias  Tholos.  non  murcida  Yat.  sec.  Pal.  Florent.  Ambr.  pr.  nec  Exc.  Voss. 
ita  Gesn.  et  Bip.  inertia  vel  marcida  Oxon.  sec.  intrcia  Med.  tert.  cursu  pro 
luxu  Pric.  m.  pr.— 41  permittit  Pric.  dimisit  Jiin.  pr.  qiii  t-t  inercia  habet. 
inertis  Bonon.  xVnibr.  tert.— 42  iMS(r«c<o  Vat.  qnart. /(iccr/os  Jun.  pr. — 43 
dura  teneras  Thuan.  Florent.  ni.  sec— 44  7iec  cedere  inc.  Heins.  credere  Put. 
Mazar.— 45  lianarc  septeni  Codd.  et  Exc.  Lncens.  pr.  marinas  vel  sonoras 
Oxon.  sec. — 10  accensu  Jun.  pr.  ascensum  montis  vct.  Gyr.  ino.  Heins.  Exc. 
LuccDS.  sec.  ascentu  monlis  Ambr.  sec. — 47  vaUtsque  Moret.  pr.  c"Hc«ra  c«r*w 
Vat.  pr.  m.  pr. — 48  Nec  tamcn  Petav.  sec.  et  clipeo  Tliiian.  perducere  noctes 
"\'at.  pr.  Farn.  Med.  quart.  duo  Ambr.  et  Heins.  Exc.  Lucens.  sec.  Vicet. 
Parm.  Ald.  Isingr.  Coiin.  Gryph.  producere  septemdecim  alii,  item  Var.  LL. 
c  niarg.  Parm.  Ita  Gesn.  et  Bip.— 49 /n  gnleas  Farn.  Reg.  Var.  LL.  ed. 
Antv.  gatcis  Oxon.  pr.  galeas  et  cmcnd.  galeisXdt.   pr. />or<are  Vatt.  omnes, 

NOTiE 

et  campestri  labore  pulvernlentus.  46  Torrentum  furias']    Torrens  cst 

39  Mox  ubi,  Sfc.]  Ab  infantia  Ho-  fluvins  temporarius,  uatus  ex  subitis 

norii  transit  ad  laudes  pueritiae   ip-  imbribus. 

jiu,,  47  Planitiem  cursu]  Laudata  in  He- 

43  Cruria  indo/cj    Viridi  et  laborum  roibus  celerita.s ;  sic    laudatur  Achil- 

patiente  ;    id    quod    decet    Heroum  les  ab  Hoinero  :  ir(<5as  wkvs  'Axi^A«i/j, 

filios.  pedibus  velox. 


206  CL.    CLAUniANI    VII. 

Tcndcrc,  minc  olandcs  Baleari  sparj^ere  fiinda.  50 

Quoquc  mat^is  nimium  pugnae  inflammaret  amorera, 

Facta  tui  numerabat  avi,  quem  littus  adustae 

Horrcscit  Libyte,  ratibusque  impcrvia  Thule. 

Ille  levcs  Mauros,  nec  falso  nomine  Pictos 

Edomuit,  Scotumque  vao;o  mucrone  secutus,  55 

Fregit  Hyperboreas  remis  audacibus  undas  : 

Et  gcmiuis  fulgens  utroque  sub  axe  tropa^s 

quere  nrcu  tcla,  modo  vibrare  ghtndes  fiinda  Balenri.  Et  ut  Theodosius  pater 
incenderct  in  te  ingentem  ardorem  pncliorum,  memorahat  facinora  aci  tui^  quem 
ora  Libyec  ardentis  e.rpnrescif,  et  Icclandia  inaccessa  navibus.  Ille  avus  de- 
vicit  3Iuuros  celeres,  et  t^ictos  bene  nomiiiatos,  ac  persecutus  Scotum  ferro  po- 
pulante,  rupit  aquas  SepteDiti-ionalcs  ratibus  geuerosis,ac  inicans  duobus  trium- 


Pal.  Pric.  Oisel.  Jun.  pr.  duo  Oxon.  in  Exc.  Gevart.  erat/.  potare,  qnod 
Mazar.  cxliibet.  «wnc  spicula  Bonon.  Tholos.  Pat.  tres  Anibr. — 50  tendere  nunc 
gladios  Lov.  m.  pr.  Baleures  Petav.  tert. — 51  Quoque  viagis  Exc.  Luceiis.  sec. 
Quodque  Put.  Mazar.  ed.  Vicet.  nimium  amorcm  Rott.  amores  Var.  LL.  ed. 
Antv.  nimio  amore  corrigebat  Heinsius. — 52  numerabit  Vat.  pr.  memorabat 
Put.  Tholos.  Pat.— 53  Thyle  Florent.  Tyh  Thuan.  Tile  Put.  Thile  novem  alii 
et  "Var.  LL.  e  marg.  Parm.  Thile  vel  Tile  Vat.  pr.-r-54  leves  Mauros 
Var.  LL.  e  marg.  Parni.  levis  Mavors  Vicet.  et  Parm. — 55  Edocuit  Pnt. 
Perdomuit  Ambr.  pr.  Exc.  Voss.  Scotumque  vagum  Reg.  vago  Jun.  duo,  Oxon. 
sec.  vago  vel  vagum  Oxon.  pr.  vagum  marg.  Isingr. — 57  E  geminis  Vat.  tert. 
Ac  geminis  Moret.  pr.  At  geminis  Vat.  qnm^.  fungens  \t\  fulgens  Oxon.  sec. — 

NOT/E 

50  Baleari  funda]  Tali  funda,  qua-  54  Leves  Mauros']  Mauri  et  Numi- 

lis  sit  eorum  qui  habitaut  Baleares  diE    populi   Africap,  celeres  in  pug- 

insulas  e  regione  Hispani:e  Ba^ticae  :  nando,  fugaces,  et  instabiles. 

quarum  insularum  incola;   a  teneris  Pictos']    Populos    Septemtrionales, 

ita   assuefaciunt   liberos     torquendis  qui  olim  Britanniam  insulam  subege- 

tehs,  ut  panem  habeant  nulluni,  nisi  runt:  et  qui  ad  terrorem,  faciem  pin- 

quem  funda  dejecerint ;  et  inde  fiunt  gebant,  aut  variis  animantiuni  figuris 

jaculandi  peritissiini.     Dicuntur  Ba-  deformabant. 

leares  a-n;h  Tov  fidWfiv,  a  jaculando.  55   Vago  mucrone']   Gladio   popula- 

61  Nimium]    Ingentein,    insignem,  tore,  quo  usus  Theodosius,  quaecum- 

annisque  majorem  audaciam.  que  loca  pererrarct,  ea  omuia  vasta- 

52  Avi]  'Jlieodosii  etiam  vocati.  bat,  populabatur. 

53  Libyce]  Libya  est  regio  Africa^,  .56  Ilyperboreas]  Aquas  Septemtrio- 
siticulosa,  ardens,  perpetuo  calore  nales,  et  quasi  supra  Boream  ventum, 
adusta.  qui  flat  a  Septemtrione  :  inrip,  super. 

Thule]  Hodie  Iceland,  ad  quam  us-  57  Ctroque  sub  axe]    Utroque  sub 

que  victis  Scotis  pervenisse  dicitur  niundicardine,  scilicet  Septemtriona- 
Theodosius  avus.  li  et  Meridiano,  victoriis  reportatis. 


DE    HI.    CONS.    HONOR. 


207 


Tethyos  altcrn;x3  ri^lliias  ralcavit  arcnas. 

Hos  tibi  virtiitum  stiniulos,  luoc  scmina  lauduni, 

Haec  exempla  dabat.     Non  ocyus  hausit  Achilles  00 

Semilcri  pra^ccpta  scnis,  scu  cuspidis  artcs, 

Sive  lyra?  cantus,  nicdicas  seu  disccret  hcrbas. 

Interea  turbata  fidcs,  civilia  rursus 
BcUa  tonant,  dubiunKpu^  (juatit  discordia  mundum. 
Pro  !  crimen  Superiuu  I  lon;j:i  pro  dcdccus  eevi !  03 

Barbarus  Ilcsperias  exul  possederat  urbes, 

phis  sub  cardine  duplici,  protrivit  arenas  cesluantes  maris  utriusque.  lUe  pr(u- 
hebat  tihi  hccc  exempla,  velut  incifamenta  fortitudinis,  ct  germina  ^loriir.  Achil' 
les  non  arriintit  promtius  documenfu  viferis  Cenfauri,  sive  edisceret  indusfriam 
hasta,  sivc  concentus  citharic,  sive  hcrhns  salufifertts.  Interim  fides  violuta  est, 
pugncE  civiles  murmuranf,  et  discordia  concutit  Orbem  nutantem.  O  scelus  Deo- 
rum .'  0  pudor  sceculi  diu  mansurus!  Exul   Argobastes  ferus  occupaverut  arces 


58  Tethyos  adrerscc  Jim.  pr.  calcahat  Pric.  if/unns  Vat.  pr.  Farn. — 59  virtutis 
Med.  quart.  Jun.  sec.  K\c.  Lucens.  sec.  Var,  LL.  eil.  Antv.  emina  Exc. 
LiKti.  prccmia  Vicet.  laudis  ALizar.— CO  exempht  dedit  Pat.  aptius  pro  ocius 
Anibr.  pr.  potius  Leid. — Gl  cuspidis  urtcs  sedecini  scripti,  Exc.  Lucens. 
pr.  ed.  Parni.  et  Vicet.  artis  Petav.  seo.  artem  Med.  quart.  Exc.  Gevart. 
et  Ald.  (jri;i/5  vcl  artts  Moret.  sec.  tirvis  vel  artes  Thuan.  arces  Exc.  Voss. 
• — G2  diccret  pro  disceret  Exc.  Gevart.  artes  pro  hcrhas  \"at.  sec.  Pal.  Med. 
duo,  Moret.  sec.  inc.  Heins.  heyhas  vel  arfes  Florent. — 63  turbata  dies 
Jnn.  sec.  ni.  pr.- — 64  Bella  timent  l'ut.  unde  Heinsiiis  conjiciebat  tument, 
quod  in  Patavino  extat. — 6.5  Pro  crimen  s.  pro  longi  ed.  Vicet.  Per  crimcn 
t.  per  Med.  tert.  proh  longi  ed.  Parni.     Snperum  crimen  Aiubr.  pr. — 66  exul  in 

NOT/E 

58  Tcthijos']  Tethys  est  niater  Nc-  Turbata  fidcs]    Fides  dcbita  Impe- 

reidum,  seu  Nympiiaruni  maris  :  hic  ratori  violata  est,  et  ingens  tunuiltuS 
accipitur  pro  niari.  Tethtjos  alterme ;  secutus  est,  qui  occasioneni  dedit 
utriusque  scilicct  niaris,  Scptemtrio-      Principi  ostendcnda^  virtutis. 


nalis  et  Meridiani,  arenas  aUerualini 
calcavil. 

59  Scmina  Uiudum]  Dabat  tii)i  cx- 
empla,  quoruni  observatio  excitaret 
velut  qua^dani  iiloriae  scmina. 

GO  Achilles]  Filius  Pelei  et  Tlieti- 
dis  Nynipha%  Heros  Gracia;. 

61  Scmiferi   senis]     Cliironis  Cen- 


G4  Dubium]  Nutantem  Orbem,  ac 
prope  cadentcm  discordiarum  agita- 
tionc. 

65  Pro  !  crimcn  Snperum]  Cum  quid- 
dam  iudiguum  accidebat,  Poiitte  exe- 
crabantur,  vocabantquc  crimen,  de- 
decus,  opproi)rium,  pudorem  Deo- 
rum,  sa^culi,  &c.  quasi  peccarent  Dii 


tauri,  partim  horainis,  et  partim  equi,  permittcntcs  tanta  niala,  quorum  eos 

et  ideo  dicti  Semiferi.  pudcret  ccrte,  si   quis  in  eosdem  ca- 

Ctispidis]  Edisccret  cuspidis  vibran-  deret  pudor. 

dsE    industriau).      Cetcrum    Achilles  Longi  pro  dedecus  ccvi]  Dcdccu^  sgu 

a  Chironc  didicit  artesbelli,  Musica-,  niacula  ad  longam  annorum   seriem 

et  Mcdiciiia\  duratura. 

63  Intereti]    Dum  Tlicodosiiis  hxc  66  Barburus]  Argobastes,  seii  Ar- 

Jlonorio  daret  documenta  virtutum.  bogastes,    Princeps    Galius,     quem 


208  OL.   CLAUIJIANI    VII. 

Sceptraque  dejecto  dederat  Romana  clienti. 
Jam  Pvinccps  molitur  iter,  gentesque  remotas 
Colligit  Auror^e,  turaidus  quascumque  pererrat 
Euphrates,  quas  lustrat  Halys,  quas  ditat  Orontes.  70 

Thuriieros  Arabes  saltus,  vada  Caspia  Medi, 
Arraenii  Phasin,  Parthi  liquere  Niphaten. 

Quae  tibi  tunc  Martis  rabies,  quantusque  sequendi 

Occideyitales,  et  tradidernt  Imperium  Romunum  clienti  vili.  Jam  Princeps  Theo- 
dosiiis  suscipit  viam,  et  con^regat  populns  longinquos  Orientis,  quos  peragrat  Eu' 
phrates  turgens,  quos  Halys  alluit,  quos  Orontes  locirplctut.  Arabes  deseruerunt 
sylvas  thuriferas,  Medi  mare  Caspium,  Armenii  Phasin,  Parthi  Niphalem  deseni- 
erunt.     Qualis  tibi  tum   erat  amor  helli,  o  Konori,  qualis  cupiditas  comitandi 


Lncens.  sec.  glossa  erat  exul.  i.  e.  Engenius  et  Arbogastus.  oras  Med.  qnart. 
Morct.  sec.  urbes  vel  horas  Oxon.  sec— 67  Fortunu  Pric. — 70  ditat  Halys,  q. 
lustrat  O.  Jun.  pr.  Alis  Vicet.— 71  Arahes  piurimi  Codd.  Exc.  Lucens.  pr. 
et  Var.  LL.  e  marg;.  P a.r m.  saltus  Arabes  Amhr.  pr.  Oxon.  sec.  ed.  Ciaver. 
Elzev.  Arabum  Vicet.  Parui.  Isingr.  Grypli.  al.  Caspida  Lov.— 72  Armeniis 
Pal.  Med.  pr.  Phasim  duo  Med.  Tliuan.  Mazar.  inc.  Heins.  Exc.  Lucens.  pr. 
ed.  Vicet.  Niphaten  duo  Vat.  Niphatem  aiii  magno  numero,  Exc.  Lucens. 
pr.  et  ed.  Vicet.— 73  mmc  Vat.  pr.  Farn.  Pric.  Thuan.  cum  Var.  LL.  ed.  Antv. 
tum  plurinii  alii.  tum  vel  nunc  Var.  LL.  e  marg.  Parm.  tantumque  Exc.  Voss. 

NOT^ 

barbarum  vocat,  ob  genus,  et  mores.  sopotamiam  ;  dicitur  hodie  Frat. 

Romani  Barbaros  olini  vocabant  om-  Halys]   Fluvius    ex    Tauro    monte 

nes   populos,   exceptis   Gra^cis.    Ce-  uascens :  irrigat    Cappadociam,    Sy- 

terum  Arbogastes  gratia  valuit  apiid  liam,  Paphlagoniam. 

Gratiannm,  et   Valentiniano  addictus  Orontes]  Fluvius  in  Syria  ex  Stra- 

fait,   sed    uon  diu.    Oderat    Fraucos  bone,    KaraSus    eh  rh    (leTa^ii    xa*^/*» 

gentiles  suos :  oderat  et  Sacerdotes.  'ATra^eias  Koi    'Avnoxeias,    t>    KaXovfft 

Est  et  hodie  locus  prope  Rlienum  et  XapujSStc,  ingrediens   in    hiatum    inter 

111  fluvios,  qui  dicitur  Arbegast.  Apameum  et  Antiochiani,  quem  hiatum 

G7  Dejecto  clienti]    Humiii,  ignavo,  vocant   Charyhdin.     Sic  et  Anas  His- 

ignobili,  Eugenio  Grammatico,  quem  paniae  se  condit  in  occultos  nieatus. 

Arbogastes  ad   Imperiuni  transtule-  71  Arabcs]    Populi     Asia^.     thuris 

rat,  ut  siib  cju»  uinbra  regnaret,  mox  proventii  divites. 

umbram  ipsam,  cuni  posset,  aut  siib-  Medi]  Populi  itidem   Asiae,  prope 

laturus,  aut  elusurus.     Porrononita  mare  Caspium,  vulgo,  Merde  BaccA«, 

despectus  fuit  Eugeuius,  ut  Claudia-  ou  de  Sala. 

nus  ait,  nam  Rhetorices  et  vitjp  clari-  72  Phasin]  Hic  fluvius  est  Colcho- 

tudine  ut   alier  Seneca  floruit.     Et  ruu),  oriuudiis  ex  Arinenia.     Ad  hu. 

ideo  huic  diaderiiate  cessit    Arbogas-  jus  fliivii  ripas  magiia  est  Phasiano- 

tes:    uisi    foite    propter    ancipitem  runi  copia. 

eveutuni  aleam  hanc  subire  timuerit.  Niphaten]  Niphates  fluvius  ortus  a 

De  hoc  supia.  inonte  cognomine,  alluit  Parthos. 

70  Euphrates]  Fluvius  nascens  ex  73  Quoi  Martis  rabics]    Quam  prae- 

Niphate  monte  Armeniae  :  alluit  Me-  cep.s  amor,  et  quasi  rabida  belli  cu- 


DE    III.    CONS.    IIONOR.  209 

Ardor  erat  ?  quanto  flaji^rabant  pectora  voto, 

Optatas  audire  tubas,  rampique  crueuta  75 

Tempestate  Irui,  truncisquc  immer<iere  plantas  ? 

Ut  Leo,  quem  fulvai  matris  spelunca  tegebat 

Uberibus  solitum  pasci,  cum  crescere  sensit 

Ungue  pedes,  ct  tcr<ia  jubis,  et  dentibus  ora ; 

Jam  negat  imbelles  epulas,  et  rupe  relicta  80 

Gaitulo  comcs  ire  patri,  stabuHsque  minari 

yEstuat,  et  celsi  tabo  sordere  juvenci. 

Ille  vetat,  renunquc  tibi  conmiendat  habenas, 

Et  sacro  merilos  ornat  diademate  crines. 

fatrcmr  quaU  Jisiderio  cor  innm  ardebat  audire  buccinas  expctitas,  ct  potiri  lur- 
ine  sanguinolcnto  ivXorwm  Murtis,  ct  pcdes  dcmcrgcre  in  corporibus  <nintfl(i«  ? 
Quemadmodum  Leo,  quem  antrum  matns  JiavcE  foccbat  consuetuni  nutriri  mammis 
ejus,  cum  animadvertit  pedes  suos  augeri  unguibus,  et  tcrgd  villis,  et  os  dcntibus, 
jam  recusat  cscas  incrtes,  et  deserto  saxo  fcrvet  inccdere  comes  parenti  Gatulo,  ac 
/urmidari  ab  armetitis,  ac  /ardari  cruore  tauri  ingeutis.  Ille  pater  prohibct,  ac 
tradit  tibi  gubcrnaculum  mundi,    atque  honorat  caput  tuuni  dignum  diademate 


— 76  truncis  inmergere  duo  Vat.  Petav.  pr,  item  IMoreti.  injungere  Vat.  pr.  Farn. 
inmingere  Pal.  unde  Heiusius  inlingere  conjiciebat,— 77  tegebat  sedecim 
scripti,  Exc.  Lucens.  sec.  ed.  Vicet.  tepcbat  Tliolos.— 78  solitus  Vat.  quint. 
Moret.  pr.  cutn  Put.  Reg.  Mazar.  tres  Petav.  tum  Oisel.  concrescere  Tliuan. 
sentit  Pric.  Rott.  Med.  sec.  Lov.  Jun.  pr.  Florent.  ni.  pr.— 80  fugit  pro  negcU 
tluo  Vat.  Moret.  pr.  item  Petav.— 82  celsi  tnbo  sordere  vet.  Gyr.  et  Exc. 
Lucens,  sec.  casi  terga  absorbere  quinque  Vat.  Pal.  Farn.  Pric.  Kott.  OiseL 
obsorbere  Reg.  m.  sec.  Var.  LL.  ed.  Antv.  celeris  terga  ahsorbere  Jun.  pr.  celsi 
Petav.  pr.  ccesi  vel  celsi  duo  Vat.  et  Oisel.  pro  Var.   Lect.— 83  negat  Med. 

NOTiE  , 

piditaserat  Honorio?  Hic  tura  novem  81  Tabo  sordere]  Ardet  parvus  Leo 

annos  natus  erat,  cum  Theodosius  in  niactare   tauruni    ingentem,   et   ejus 

Eugenium   arma  convertit,  ct  ipsum  sanguine  sordescere. 

Arbogasten  eo  desperationis  adegit,  83    Jlle]    Pater  Theodosius   vetat, 

ut  sibi  mortem  aflferret.  ne  filius  Honorius  se  sequatur  ad  beU 

76  Tempestate  frui]  Delectari  im-  la,  eumque  relinquit,  ut  absente  se 

mittenda  grandine  ac  tenipestate  te-  regat  Imperium. 

lorum,  in  canipo  :  dicitur  optimc  te-  Habenas]    Imperiuni,   quod    regat 

lorum  sfges,  grando,  tenipestas,  fer-  Honorius,  ut  eques,  equum.   Habena 

reus  horror,  6ic.  dicitur  de  equo,  de  navi,  de  imperio, 

80  Imbellcs  epulas]  Quas  bello  non  &c. 

meruerit.  84  Diadema]   "Airh  rov  SeTi',  lignre: 

81  Gatulo]  Gaetuliaregio  est  AtVi-     est  fascia  candida,  qua  Reges  fron- 
cae,  Leonibus   famosa :    qui   Leoues      tem  ornabant. 

fulvi  sxpius  dicuntur. 

Delph.  et  Var.  Clas.  Claud.  O 


210  CL.    CLAUDIANI    VII. 

Tantaque  se  rudibus  pietas  ostendit  in  annis,  85 

Sic  aetas  animo  cessit,  quererentur  ut  omnes 

Impenum  tibi  sero  datum.      Victoria  velox 

Auspiciisetfecta  tuis:  pugnastis  uterque; 

Tu  fatis,  a^enitorque  manu.     Te  propter  et  Alpes 

Invadi  faciles ;  cauto  nec  profuit  hosti  90 

Munitis  haesisse  locis.     Spes  irrita  valli 

Concidit,  et  scopulis  patuerunt  claustra  revulsis. 

sacrato.  Et  pietas  tua  talis pntefecit  se  in  atate  tenera:  ita  vero  piteritia  supt- 
rataest  ab  animo  tiio,  ut  cuncti  conquererentur  sceptrum  commissum  tibi  esse  tar- 
dius:  victoriu  promta,  fclicitate  tua,  facta  est:  ambo  decertustis ;  tu  fato  tuo,  et 
pater  dextcra  siia  :  ob  te  Alpes  etiam  fiienint  faciles  occupatu  :  nec  prifecit  hosti 
callido  mansisse  in  locis  vallatis ;  spes  vana  valli  corruit,  et  repagula  aperta  sunt 


tert. — 83  pietas  riidibus  Vat.  et  Farn,  ed.  Vicet.  et  al.  rudibus  pietas  reliqni 
niagno  nuniero,  Exc.  Lucens.  pr.  et  Gevart.  Var.  LL.  e  niarg.  Parm.  osientat 
Vat.  pr.  Farn.  Ald.  ed.  Vicet.  Parm.  Junt.  Isingr.  et  aL  ostentet  Sched.  Gud. 
osfendit  reliqui  fere  onines,  Exc.  Lncens.  pr.  et  Gevart. —  8G  cessit  vel  crescit 
duo  Vat.  et  Petav.  pr.  crescit  Leid.  ni.  pr.  quceruntur  ut  Jnn.  pr.  vererentur 
Var.  LL.  ed.  Antv. — 87  sibi  Med.  sec.  victoria  lata  Anibr.  pr. — 88  pugnatis 
Petav.  pr. — 90  invadi  faciles  plurimi  Codd.  Exc.  Lucens.  pr.  et  Gevart.  Ald. 
et  ed.  Vicet.  incadit  al.  nec  prafuit  Var.  LL.  e  marg.  Parm.  non  Oxon.  pr.  nec 
vel  non  Reg.— 91  voti  pro  valli  Put.  Thuan.  Bonon.  Pat. — 92  castra  Vat.  pr. 
PaL  Pric.  Med.  pr.  remissis  Ambr.  pr.  reclusis  inc,  Heins.  m.  pr. — 93  Aquilon 

NOT/E 

85  Rudibus  in  aiinis]  In  aetate  pne-  dem  ac  sanjiuinem  triumpiiare,  con- 

rili,  tenera,  rudi,  imperita  in  aliis,  sed  fugit  ad  auxilium  di\  inuiu  ;  et  ex  Ce- 

in  Honorio  jam  lebus  gerendis  iiabili,  dieuo,  pro  gaiea  iiiduens  epomidem, 

quia  virtus  praevenit  annos.  Ovidius:  pro  iiasta  virgam  in  speciem  crucis 

'  Ingenium  coeleste  tuis  velocius  au-  una  mauu  gestans,  et  altera  Evange- 

nis  Crescit,  et  ignav£e  fert  male  dam-  lium,    suos  palantes  ad  pra-Iium  et 

iia  morae.'  victoriam  revocavit.    Sic  Tlieodosius 

Pietas]   Intelligit   sub  noinine  pie-  in   Nummo   pictus  est,  ciijus  Numnii 

tatis,  virtutem  omnem  ;  vel  intelligit  imago  videtur  in  historia  Baronii, 

pietatem,  quod  rcrum   habeuas  egre-  Alpes']    Montes    Gallire    Italiaeque 

gie  moderaretur,  jiatris  imperio  obe-  communes,  quorum  aditus  obsederat 

diens  ;  id  quod  est  magna;  pietatis.  Arboirastes. 

89  Tu  fatis]  Exquisitiim  adiilatio-  90  Invadi]    Alpes  facile  invadi   et 

nis  genus,  nam  ctim  non  potuerit  puer  occupari  possunt.  Valerius  Maximus, 

per  aetatem  debellare  hostes,  poeta  '  Invademia?  Laceda?monis.' 

dicit  debellatos  esse,   felicitate   seu  91  3Junitis  hasisse  locis]  Si\  pTofuit 

fato   Honorii    propuguante  :    eodem-  adhaMescere  optimis  munimentis. 

que  fato  multa  esse  felicius  gesta.  92    Cluustra]    Ipsi   aditus   alicujus 

Genitorque  manu]   Theodosius  for-  provincia?,  sed  pra;sertim  aditus  sale- 

tissimus  Imperator,  cuin  videret  Ar-  brosi,    ac    difliciles.     Vulgo    vocant 

bogasteu  inter  suoruui  fugientium  cae-  clares,  K\6r5as. 


DE   III.    CONS.    IIONOR.  211 

Tc  propter  gelidis  Aquilo  de  monte  procellis 

Obniit  advcr.sas  acics,  rcvoliitaque  tcla 

Vertit  iii  auctorcs,  ct  turbinc  iLpulit  hastas.  95 

O  nimium  dilecte  Deo,  cui  tundit  ab  antris 

^olus  armatas  liycmcs  ;  cui  militat  sether, 

Et  conjurali  vcuiunt  ad  classica  vcnti ! 

Alpinae  rubuere  nives,  et  Frigidus  aranis 

Mutatis  tumavit  aquis,  turbaquc  cadcntum  100 

Staret,  ni  rapidus  juvissct  tiumina  sanguis. 

At  ferus  inventor  scelerum  trajecerat  altum 

Non  uno  mucrone  latus,  duplexquc  tcpcbat 

saxis  avulsis.  Ob  te  Boreas  oppressit  ejercilus  oppositos  frigidis  tempestalibui  ex 
alto  \c\wnU\m^,  et  convertit  jticula  repulsa  iii  jaculatores  ipsos,  ct  impetu  suo 
reiorsit  tcla.  O  Hoiiori,  nimis  care  Dco,  pro  quo  Molus  immittit  e.t  cavemis 
procellas  hellantes  pro  tc  :  pro  tjuo  Calum  pugnat,  et  venti  conspirautes  adsunt  ad 
tubcE  clansorcm.  Niccs  Alpium  tincia:  sunt  sangninc,  ei  Frifiidusjlucius  /uma- 
fi<  H>i</«,«rt'rs/s  in  sangiiinem,  et  consisteret  ob  tuultitudiuem  casorum,  nisi  crnor 
prceceps  impelleret  atjuas.     Sed  barbarus  artifex  crimimun  IransJi.rLrat  sibi  latus 


Reg.  Petav.  sec.  Bonon.  Tholos.  Ambr.  tcrt.  Voss,  pr.  Oxon.  scc.  Leid. — 
9-1  Terruit  vel  Obruit  Oxon.  sec— 95  Torsil  pro  Vertit  Morct.  scc.  actores 
diio  Vat.  Kott.  Oisel.  Jles.  Petav.  pr.  Bonon.  Lov.  Voss.  pr.  Iwstes  Voss.  pr. 
ni.  sec.  hastas  Mcd.  t]\v,\\X.  Exc.  Gevart.— 90  tibifundit—tibi  milital  Med.  sec. 
fudit  Mdzar.  m.  scc.  Lcid.  (/xoi  Vicet.  ab  antro  Mcd.  tcrt.  iu  <(H<m  Tholos. 
Ambr.  tert.  uustris  Pat.— 97  armalas  acies  Vat.  pr.  m.  pr.  Mcd.  tcrt.  ni.  pr. 
Jnn.  pr.  Moret.  sec.  Oxon.  sec.  Petav.  tert.  armalus  Vicet.— 100  casutiue 
Var.  LL.  cd.  Antv.  ni.  pr.— 101  Starent  Florent.  Tliiian.  Ni  s/«rt<  Mazar. 
juvasset  Put.  juvisset  quatnor  Vat.  Pal.  Farn.  Pric.  Oisel.  meruissct  Var.  LL. 
ed.  Antv.  mixisset  Rott.  vicisset  Vat.  diio,  Mcd.  tcrt.  juvisscnt  Lnceiis.  pr. 
pavisset  Jun.  pr.  Voss.  pr.  in.  sec.  et  Kxc.  Gevait.  vid.  vi.  Cons.  Honor.  116. 
—102    alter   pro   ultum  Ainbr.    pr.— 103    petcbat   lii).   Jiarlli.    Exc.   ^  oss.— 

NOT/E 

93  Aquilt)]  Seu  Borcas,  flat  a  Sep-  Armatas  hyemes]  Pngnautes,  velut 

temtrione.  arniis  iiistructaE  tbrcnt,  hycnies,  pro- 

Demonte]  Ex  alto  montc  Alpinm.  ccllas,  tempestatcs.     Hyems  dicitur, 

95    Turbine  rcpulit  hastas]    Revcra  uKh  tov  veiv,  pUiere.      Alii  dcduciint 

historiis  prodituni  est,  tam  veiicmcn-  a-rh  rov   xee'",  fundcre,  quod  fundat 

tem  fuissc  vcntum   a  partibus  Tlieo-  pluvias:    Unde  et  x«'Ma.  ^fl  potins 

dosii,  ut  ipsa  tcla  rctorqueret  in  cor-  xeiM^"'.  hijcms,  ut  ipsi  scribunt. 

pora  hostiuni,  ct  id  S.  Auguslinus,  se  99  rrigitlus]  Nomcn  proprium  flu- 

a  militibus,  qiii  adeiant,  audivisse  ait.  vii,  qui  a  OrkFcis  dlciliir  ^piyi5oj.  Est 

97  aLtdus]    Filius  Ilippoto',  Deus  autem  non  procul  Aquilcia. 

ventorum,  quos  in  antris  retinct, '  Et  101  Stuni]    Fliiviiis  consisterct  ob 

premere   ct  laxas  novit  dare  jussus  niirititndinciii    cadavcrnm,   iiisi   san- 

habenas.'     Idco  autem  crcditus  Dciis  jjnine  adjiivantc  tuincscens  averteret 

ventorum,  (piod  ex  funio  Strongyles  obices. 

iusulajveuto.sfuturosessepr3cdiccret.  102  Ferus  inrtntor  scelcruvi]  Arbo- 


212  CL.    CLAUDIANI    Vlf. 

Ensis,  et  iiltrices  in  se  converterat  iras 

Tandera  justa  maniis.     Jam  libertate  reducta,  105 

Quamvis  emeritum  peteret  Natura  reverti 

Numen,  et  auratas  astrorura  panderet  arces, 

Nutaretque  oneri  venturo  couscius  Atlas, 

Distulit  Augustus  cupido  se  reddere  coelo, 

Dum  tibi  pacatum  praesenti  traderet  orbem.  110 

Nec  mora ;  Bistoniis  alacer  consurgis  ab  oris, 

profujidnm,  noti  uno  etise,  et  ghidius  geminvs  calebat,  ac  tnndem  dextera  Arbogastis 
justa  rerternt  in  se  furorem  vindicem.  Jum  lihertate  reslituta,  licet  nntura  posccret 
Tbeodositun  seii  Numen  officio  functum  redire,  atque  aperiret  domos  aureas  Cceli, 
et  Atlas  cognoscens  quaterelur  opinione  ponderis  futuri,  Augustus  Theodosins 
procrastinaiit  refcrre  se  Polo  expetenti,  donec  prceberet  tibi  prasenti  terras  pacifi.- 
cas.     Continuo,  0  Honori,  latus  e.rsurgis  a  tractibus  Thraci<e,  audens  transmeare 


104  ultricis  Voss.  pr.  convertitur  aras  Tholos. — 103  cum  Ubertate  Vat.  tert. 
Rott.  Oisel.  Ambr.  sec.  Med.  sec.  m.  pr.  tutn  Petav.  tert.  jam  vel  cum  inc. 
Heins.  recepta  Pric. — 106  Quantumris  Exc.  Voss. — 107  artes  Var.  LL.  ed. 
Antv. — 108  Nuptaretque  Var.  LL.  ed.  Antv.  oneris  venturi  Exc.  Lncens.  sec. 
oneri  vel  coratti  Keg. — 109  Sustulit  Pal.  capto  Jun.  pr.  qui  et  cotidere.  reddere 
quatuor  Vat.  Pal.  Farn.  credere  decem  alii,  Exc.  Schott.  et  vet.  Cod.  Rhem. 
ita  Gesn.  et  Bip. — 110  sihi  Var.  LL.  ed.  Antv.  plncatum  Pal.  Tholos.  Ambr. 
pr.  prasentem  Vat.  tert.  prasertim  Rott.  redderet  pro  traderct  Moret.  sec. 
Tholos.  Petav.  tert. — 111  consurgit  diio  Vat.  Med.  tert.  Jun.  pr.  Pat.  Boiion. 
Ambr.  pr.  confugit  Med.  sec.  Put.  Lov.  Petav.  sec.  Leid.  a  m.  pr.  consurgit 

NOTiE 

gastes    Conies   Valentiniani    secundi  qui   defuncti  sunt,  et  velut  fatigati 

commotus   in   Principem  ob  missum  quibusdam  laboribus. 

sibi  libelliim  cxauctorantem,    omnia  Natura]  Ordo  ille  rernm  omnium 

permiscuit :  sed  in  ipso  aditu  Alpium  seriem   continens;    vel  potius  Deus 

60  desperationis  addnctus  est  aTheo-  ipse  auctor  naturffi. 

dosio,   ui   sibi   uiortem  consci!.ceret,  107  Auratas  nstroruin  panderet  arces] 

repetito  ensis  ictu.  Theodosioasceusuro :  credebantquip- 

105  Tandem  jusia  manus]  Tandem  pe,  ut  dixinnis,  ortas  ex  stellis  He- 
Arbogastts  iu  se   convertit  iras  ullri-  roum  auinias,  illuc  redire. 

ces,  et  se  justa  manuoccidit,  qua  Va-  108  Nutaret]  Fiitio  Poetarum,  qui 

lentinianum  Augustum  nefarie  strau-  dicebant  Heroas  aliis  hominibus  esse 

gulasse  dicebatur.  grsiviores. 

106  Ewm^u/n  Numtn]  Quasi  Theo-  109  ^ng «5(us]  Theodosius:  ab  An- 
dosius,  ut  Numen,  e  ccelo  deciderit,  giisto  Casare  ceteri  Iniptratoresdicti 
ut  orbem   plafaret,  tiimultusqiie  ex-  Aiigusti. 

tingueret,  et  lioc  ofliclo  det'un<iii>,  et  110  Prcesenti]  Theodosius  Constan- 

velut  eiiieritus   rediret  ad  cuiuni  pa-  tinopoli   aegrotans,   acceisivit  Hono- 

trium.      Enieritus  oliin  dicebatur,  qui  liuin,   quo   prae>eute    visiis   convales- 

per  certuiii   tempns  in  Circo  ptigna-  cere:  mox  tiliis  imperium  tradidit,  et 

verat,  et  ab  illa  pugna  deinceps  im-  vitam  reliquit. 

muniserat;    iude  trausfertur  ad  eos,  111  Bistottiis']  Bistoues  suQt  popiili 


DE    111.    CONS.    IIONOR. 


213 


inter  Barl)aricas  ausus  ti;ansire  cohortes. 

Impavido  vi)ltu  linquis  Rhodopeia  saxa, 

Orpheis  auinuita  inodis:  juga  deseris  (Etcs, 

Herculeo  danmata  roj:jo  :  post  Pelion  intras,  115 

Nereis  illustre  toris.     Te  pulcher  Enipeus 

Celsaque  Dodone  stupuit,  rursusque  locutae 

In  te  Chaoniae  moverunt  carmina  quercus. 

Illyrici  legitur  plaga  littoris :  arva  teruntur 

inter  catervns  Barharorum.  Deseris  vultu  intrejndo  rupes  Rhodopeias  commo- 
tas  canlibus  Orphd:  linquis  ctdmrna  CEtes,  condcmnata  pyrn  Uerciilis:  postea 
ingrederis  Pelion  celebratum  nuptiis  marince  Nymi)li;i',  nmcenus  Enipeus  ad- 
miratus  cst  te;  et  Dodune  nlta  admirata  est,  ac  (fuercus  Vhnoni<e  loquentes 
iterum  pronuntiarcrunt    versus  in   gratiam    tui.     Ora  littoris    Illyrici   raditur : 


vel  tim  fugit  Reg. — 113  Inpavido  vuUu  Med.  pr.  Intrepido  Oxon.  sec.  Impa- 
vidus  Yat.  tcrt.  Pric.  luctu  pro  rultu  Piit.  linquens  diio  Vat.  Moret.  pr.  Hic 
versiis  in  INledir.  sec.  desideratiir.  sacra  Pric.  signa  Med.  tert. — 114  (EtcB 
diio  Vat.  Jun.  pr.  Pat.  Rc£r.  Moret.  scc— 11.5  j//i,''o  Vat.  sec.  m.  pr.  Pric. 
Pat.  rugo  Vat.  tert.  Rott. — 116  clinris  qnin()ue  Vat.  Farn.  Rott.  Oisel.  modis 
Pal.  Med.  pr.  thoris  vet.  Gyr.  Jun.  sec.  Florent.  Anibr.  sec.  quod  Heinsio 
placet,  qui  ascripserat  choris.  1.  toris,  sic  et  pcccatum  apud  Val.  Flacc.  Lib. 
V.  240.  '  Fert  castos  Medea  toros.'  vulgo  choros.  Enifeus  Moret.  pr.  Enipheus 
Lov.— 117  Dido7ie  Var.  LL.  cd.  Antv.  Dodonis  Exc,  Voss.— 118  Inter  Chaonia 
Mazar.  Exc.  vet.  Cod.  Rheni.  Pro  <e  Ambr.  pr.  SalonicB  Colin.  Per  teconji- 
cit  Heinsius.  monuerunt  Var.  LL.  ed.  Antv.^120  Delmatite  Akl.  Stygii  Reg. 

NOT.E 

Thraciae,  a  Bistone  Martis  et  CalUr-  IIG    Enipeus]    Fluvius    Thcssaliap, 

ihocs  filio  :  hinc  Bistoniis  ab  oris,  id  qtii  alluit  pulcberrima  et  ama-nissima 

est  Thraciis,  seu  ab  urbe  Constanti-  loca. 

nopoli,  qux  est  in  Tbracia,  exsurgis  117    Dodone]   Civitas  Cbaoni»  re- 

ceu  sidus  aliquod ;  ycI  consnrgis,  ut  gionis  Epiri  in  Graecia  :  prope  banc 

Heros  animosus,  contra  hostes.  urbem  nemus  erat  totum  qnercnbus 

113  Rhodopein^  Rhodope  mons  est  consitum,  ct  Jovi  sacrum.     Hic  duae 
Thracia>,   ciijus   saxa    Orphens   olim  columbaj  fatidic»,   iinmo  et  quercus 
lyrae  dulcedine   trahere    et   animare  ipsae  vocales,  edebant  oracula. 
dicebatur.  118  Moverunt  carmina  in  te]  In  tui 

114  CEtes]  CEta,  CEtce,  et  CEte,  cs,  gratiam  post  longum  silcntium  ora- 
est  mons  TbessalioD,  in  quo  Hercules  cula  carmtnibus  ediderunt :  et  cx 
se  rogo  ardenti  injecit,  seseque  dam-  Tbeodoreto  nondum  obmutuerat  ora- 
navit  flammis  consumendum.  culum  Dodonajum. 

115  Pelion:]  Mons  itidem  Tbessa-  119 /«yrid]  Ora  Ulyria?.  cursu  prae- 
HsK,  in  quo  nuptiae  celebrativ  sunt  tervehitur :  Illyria  autem  regio  est 
Pelei  et  Thetidis,  quae  una  erat  ex  ad  litlus  maris  Adriatici  porrecta ; 
Nymphis  niarinis,  seu  Nereidibiis,  sicut  et  Dalmatia,  qua;  pars  cst  Illy- 
unde  et  dicitur  Nereus  torm,  id   cst,  ria;. 

niariuus,  scu  Nyniphae  marina'. 


214 


CL.    CLAUDIANl    VII. 


.Dalmatiee:  Phrygii  numerantur  stagna  Timavi.  120 

Gaudcnt  ItalicE  suhlirnibus  oppida  muris 
Adventu  saci  ata  luo :  submissus  adorat 
Eridanus,  blandosque  jubet  mitescere  fluctus  : 
Et  Phaelhonteas  solitae  deflere  ruinas 

Roscida  frondosas  revocant  electra  sorores.  125 

Quanti  tum  juvenes,  quantae  sprevere  pudorem 

agri  Dalmatics  calcantur:  recensentur  ahei  Timari  Trojani:  urbes  Italice  altis 
moenilms  evcctee,  consccrato'  accessu  tuo  Uitantur:  Patlns  humilis  veneratur 
te,  et  imperat  undas  knts  mansuesccre  :  ac  sorores  ramosce  Phaellumiis,  consueUe 
higere  exitium  ejus,  cohibent  electra  manantiu.   Quut  tunc  adolescentes,  quot  matres 


Med.  sec.  m.  pr.  Sti^iii  Rott.  Oisel.  Oxon.  pr.  claustra  Moret.  %ec.— 121  fulgen- 
tibus  Med.  tert.— 122  adoret  Vat.  pr.  Farn.  ni.  pr.  adornat  Leid.  pr.  a  m.  pr. 
— 123  Euridamis  Var.  LL.  cd.  Aiitv.  juvut  Jiin.  pr.  rapidosque  jubet  Med. 
tert.  m.  sec— 124  Phetonteas  Lov.  anibo  Moreti. — 125  Rosida  Exc.  Liicens. 
sec.  ed.  Vicet.  formosce  Jiui.  pr.  renorant  Petav.  pr.  m.  pr.  renovant  Leid.  m. 
sec. — 120  Quunti  tum  juvenes  Moret.  sec.  nunc  Vat.  quint.  tunc  duo  Vat. 
Med.  quart.  Juii.  pr.  Tliolos.  Mazar.  Petav.  pr.  Ambr.  sec.   ed.   Parm.  tunc 


NOTiE 

120  Phrygii]  Phrygius  dicitur  Ti-      tis,  fluviorum  Genios  sic  inducere  ve- 
wiatus,quia  huc  appulit  Antenor  Phry-     nerabundos.     Eridunus  seu  Padtts  flu- 

viiis  maximus  Italite:  Virg.  '  Fluvio- 
rum  rex  Eridaniis.' 

124  Phaethonteas  niinas']  Ruinas 
Phaethontis,  qui  cum  male  regeret 
currum  Solis,  a  Jovc,  Terrae  precibus 
evicto,  in  Padum  fulmiiiis  ictu  dejec- 
tus  est. 

125  Frondosce  sororesl  Sorores  Phae- 
thontis  ita  casum  ejus  defleverunt, 
ut  in  alnos  mutatne  sint,  aiit  in  arbo- 
res,  unde  stiilat  electruni,  seii  succi- 
num  ;  ijuod  appellant  lacrymas  Helia- 
dum,  nam  Heliades,  airb  r]\iov,  a  Sole, 
dicuntur  sorores  l'haelhontis  ;  Pkae- 
tkusa,  Lampetie,  et  Lampetusa, 

Reiwcanl]  Cohibent  electra  stillare 
parantia,  ut  facilius  mirentur  Hono- 
riuiii. 

Electra  roscida]  Manantia  et  sudan- 
tia  instar  roi  is. 

J26  Spmere pudorem]  Matres,  vel- 
ut  spreto  pudore,  turmatim  evolarunt 
mixtse  adoiescentibus,  studio  viden- 


gius,  sen  Trojanus. 

Stagna]  Vel  ob  novem  fontes  aut 
ostia  Timavi,  vel  ob  insulas  quarum 
objectu  stagnant  aquae. 

Timavi]  Est  fluvius  Venetias  prope 
Aquileiam,  vulgo  Brenla.  Oritur  ex 
sex  fontibus  :  fons  septimus  adjungi- 
tur  in  palude  ortus  :  duo  adhuc  alii 
fontes  ex  Virgilio  et  Pomponio  Mela 
adjiciuntur,sicque  sunt  novem  fontes. 
IUe  fluvius  per  cuniculos  quosdam  ab 
aestu  maris  recipit  incrementum,  et 
ubi  niare  intumuit,  ingenti  fiagoie 
saxei  montis,  ex  quo  fontes  oriuntur, 
per  complura  illa  ostia  proriimpit,  et 
exundans  '  pelago  premit  arva  so- 
nanti.' 

122  Adventu  sacrata  tuo]  Urbes  om- 
nes  sacrata?  adventu  Honorii,  velut 
cojusdam  Niiminis:  et  qiiasi  urbes 
fierent  totidem  teinpla,  in  quibus  ne- 
nio  non  Honorium  colat. 

Adorat  Eridanus]  Id  familiare  Poe- 


DE    III.    CONS.    IIONOR.  215 

Spectandi  str.cHo  inatres,  piicrisqiie  scveri 

Certavere  seiies,  cuin  tu  genitoris  amico 

Kxceptus  gremio  metliain  veherere  per  urbem, 

Velaretque  pios  cominuuis  laurea  cunus  !  1^0 

Quis  non  Luciferum  roseo  cum  Sole  videri 

Credidit,  aut  jnnctUMi  Bromio  radiare  Tonantem  ? 

Floret  cristatis  exercitus  undique  turmis, 

Quisque  sua  te  voce  canens.     Pra,\stringit  ahcna 

conlemscntnt  verccumUam  cupiditate  ridemli,  et  senes  rif^idi  contenderunt  cum 
pueris,  cum  tu  receptus  in  sinu  cnrn  patris  ferreris  per  civitatcin  malinm,  ac  lau- 
rus  communis  cingerel  currus  sacros  !  Kcquis  nnn  existimavit  cerni  Pliosphurum 
cum  Sole  purpureo,  aut  Juvem  inicare  conjunclum  liaccho.  Agmina  coinposita  ex 
cohortibus  galeatis  Jiorescunt  vnde<iua<iue :  unusquisque  pradicuns  ie  lingua  sua : 


vel  nuHC  Reg.  Quam  tutum  Varr.  LL.  ed.  Antv.— 127  Spectandi  puerum  Med. 
sec.  m.  pr.  pueri<]ue  Exc.  Lucens.  pr.— 128  patres  Vat.  quint.  Moret.  pr. 
patres  \e\  «eiie*  Vat.  quart.  Petav.  pr.  tuw  <k  Reg.  ni.  sec.  tumt  Vat.  pr.  m, 
pr.  CH/n  <e  Vat.  tert.  <«  ^kh»»  Florciit. — 129  Susceptus  Med.  pr.  Vat.  sec. — 
130  Veluvitque  Pat.  Velarique  Put.  crines  Pric.  cursi(.s  Tholos. — \^\  Lucifcro... 
vel  Sole  Pat.— 132  Jimctum  Exc.  Lucens.  pr.  Junclo  Anibr.  pr.  victum  Jun. 
pr.  rinc<«m  ed.  Vicet.  Leid.— 133  F/oref  Vat.  tert.  Rott.  Oiscl.  Mcd.  tert. 
Jun.  sec.  Tliuan.  Exc.  Lucens.  sec.  et  Sched.  Gud.  Haret  Oxon.  pr.  Ilaret 
vel  Ftoret  Med.  .sec.  Iret  Reg.  Fervet  quatuordecim  alii  et  ed.  Vicet.  Fleret 
Bonon.  Ambr.  pr.  Petav.  sec.  Flebat  Pat.  Flehat  at  emem\.  FerturV^t.— 
134  prwstringit  Exc.  L<eti.  praMrinxit  Moret.  sec.  Exc.  Luceus.  pr.  perstrin- 
git  tres  Vat.  Morct.  i>r.  Farn.  Rott.  Petav.  pr.  Junian.  Oxon.  proslringit  vel 
prastrin.xit  Reif.— 13.5  strictique  seges  Ambr.  tert.  sepesXnr.  LL.  ed.  Antv. 
vndique  pro  ).'ulique  Vat.  pr.  ferri  Med.  quart.  Exc.  Lucens.  pr.  belli  duo 
Vat.  Rott.  Oisel.  Florent.  dtio  Med.  Var.  LL.  ed.  Autv.  ed.  Parm.  et  Vicet. 

NOTiE 

dorum  Principum.  cum  Phospboro,   aut  Lucifero;    aut 

128  Certavere  senes]  Senes  etsi  se-  Jovem  ciim  Baccho  fiiio. 
veri  sunt  et  tetrici,  tamen  cnm  pueris  132  Tiromio]  Baccho,  qui  sicdicitur 

certaveruiit  alacritate  currendi,  pra;  aTo  tov  epeixuv,  fremere,  vmrmurure ; 

desiderio  cernendi  triumpbi.  quippe  natus  est  Baecbus  inter  fre- 

130  Communis  laurea]  Et  patri,  qui  mentia  tonitrua  ;  vel  dicitur  fremere 
vicerat,  et  tilio,  cujus  felicitatecitior  ab  effectis  vini. 

victoria  coiitigerat.  133  Floret  exercitus]  Ob  cristas  sci- 

Pioscurrus]  Patiis,  qui  pietate  mo-  licet  floris  instar  emicautes.     Virgi- 

tus  vicerat,  ut  pacatum  hberis  relin-  lius  :  '  Florentes  •acie  catervas.'     Alii 

queret    Imperium.      Notaudum    est  legunt,  i'mc<,  id  est,  ardet  honorare, 

currus  tiiumpbales  aureos  fuisse  et  et  preedicare  Principem. 

laureatos.  134    Voce  canens]    Diversi    popuh 

131  QuisnonLuciferum]  Qui  videt  diveisa  te  lingua  canunt  atqiie  com- 
triumphantem  Theodosium,  cum  filio  mendant.  Martialis:  '  Vox  diverja 
Honorio,  is  putet  videre  se  Solem  sonat,  populorwm  est  vox  tamcn  una, 


216  CL.   CLAUDIANI    VII. 

Lux  ocnlos,  nndique  seges  Mavortia  ferri  135 

Ingemiriat  splendore  diem.     Pars  nobilis  arcu, 

Pars  longe  jaculis,  pars  cominus  horrida  contis. 

Hi  vohu-ros  tollunt  Aquilas,  hi  picta  Draconum 

Colla  levant ;  mnltusque  tumet  per  nubila  serpens 

Iratus,  stimulante  Noto,  vivitque  receptis  140 

Flatibus,  et  vario  mentitur  sibila  tractu. 

Ut  ventum  ad  sedes,  cunctos  discedere  tectis 
Dux  jubet,  et  generum  compellat  talibus  ultro  : 
Bellipotens  Stilichon,  cujus  mlhi  robur  in  armis 

fulgor  cereus  hebetnt  ociilos,  et  muUituilo  bellica  gladinrum  nudatormn  duplicat  lu- 
cemfulgore  suo.  Alii  insigties  siint  arcuhus :  nlii  formidandi  telis  longe,  alii  hastis 
p?'Oj)e  ferientiUiis.  Hi  ferunt  Aquilas  celeres,  illi  attollunt  capita  Serpentum  de- 
picfa,  et  anguis  plurimiis  indignans,  vento  commovente,  turgescit  per  aerem,  atque 
nutritur  exceptis  flaminibus,  ac  fingit  sibila  flexu  dicerso.  Statim  atque  perven- 
tum  est  ad  palutium,  Ii.iperator  Theodosius  iruperat  omnes  recedere  domo,  ac  sponte 
iic  alloquitur  generum.     O  StUicho  magnanime,  ciijus  virtus  experta  est  mihi  in 


ferri  vel  beUi  Reg.  Oxon.  pr.  Med.  sec.  Vat.  quart.  Pric, — 136  Ingeminet  Vat. 
quart.  Leid. — 137  long is  Tholos.  undique  \)ro  hoirida  Med.  tert.  comptis  3un. 
pr.  cunctis  Pal,  Vat.  pr.  ni.  pr.  Med.  sec,  Exc.  Voss. — 138  aquilas  tollunt 
Jun.  pr.  leonum  Moret.  pr.— 139  tumet  Exc.  Lucens.  pr.  tumens  Pric.  ed. 
Vicet. — 140  stimulare  Rott.  receptvs  duo  Vat.  Lov.  Oxon,  pr,  iteni  Jun,  pr. 
— -lil  tanto  mentitur  Pat.  cinctu  Med,  sec.  tractu  vel  tinctu  Vat.  tert.  tinctu 
Jun.  sec.  m.  pr.  Rott.  Leid.  a  m,  pr, — 142  cunctis  Vat,  sec.  Pal.  Med,  pr. 
cu^ctis  vel  cunctos  Vat.  quart,  omnes  Exc.  Lucens.  pr.  tutos  Reg,  Tliuan.  Put. 
Rott.  Bonon.  Oxou.  pr.  Petav.  sec.  Anibr.  pr,  Sched.  Gud,  tulas  Mtd.  sec. 
Pat,  Oxon.  sec.  m.  sec.  tuto  Exc.  Schott.  tutos  vel  cunctos  Reg.  Mazar. 
discedere  Oxon.  sec.  m.  sec.  Exc.  Schott.  excedere  Jun,  pr.  desccndere  Vat. 
pr.  Petav,  sec.  castris  3 an.  pr,  Sched,  Gud,  Exc.  Schotti.  tectis  Oxon.  sec. — 
143  g^ewerjs  Vat.  pr.    compellit  Pric.   vocibus  Ambr.  tert, — 144  Stilico  Vat.  pr. 


aOTIE 

Qua  verus  patriae  diceris  esse  pater.'  servari  flatu  videtur,  et  imitari  dra- 

Ahena  luxl    Splendor  armorum,  ex  coneni  sibilantem,  cumexpanditur,  et 

zere  conflatorum.  celeri  motu,  quasi  levi  flexu  ostendi- 

137  Contis']    Contus   sumitur    pro  tur,  et  subtrahitur  oculis. 

pertica,  remo,  hasta.  142  Sedes]    Palatium,  seu  domum 

138  Aquilas]  Vexilla  Romanorum.  Caesaream. 

Picta  Dr<tconum  colla]    Veteres  in  Cunctos  discedere]  Magna  laus  Stili- 

vexillis   gestabant   Dracones    depic-  chonis  laudari  a  Theodosio,  qui  mo- 

tos.  riens,  remotis  omuibus  arbitris,  ipsi 

139  Tumct  pcr  nubila  serpens]  Ser-  magnum     quiddam     commendaturus 
pens  depictus  tumet,  cum  explicatur  est. 

per  aerem,  et  vento  permittitur,  143  Generum]  Stiliclionem  qui  dux- 

140  Vivitqtie]  Draco  nutriri  et  cou-  erat  tiliam  Honorii  senioris,  qui  frater 


I)E    III.    CONS.    H0N<1R.  217 

Pace  probata  fides  ;  (iiiid  tMiim  ])or  pritlia  gessi  145 

Te  sine  !  (lueni  nicrui  le  non  sudantc  Iriuniplium? 

Odrysium  pariter  Getico  foedavinius  Hebruni 

Sanguino  :  Sarniaticas  pariter  ])r()stravinuis  alas  ; 

Riphaeaquc  siniul  tcssosporrcxinius  artus 

In  glacie,  stantemque  rota  sulcavinms  Histrum.  150 

Ergo  a<ic,  (me  quoniam  coelestis  regia  j^oscit,) 

Tu  curis  succede  meis  :  tu  pignora  solus 

Nostra  fove  :  geminos  dextra  tu  protege  fratres. 

bellOyfidelitas  in  pace.  Nam  quid/eci  per  certamina  ahsfiue  te?  Qiiam  retuli  pal- 
mam  te  non  laborante  !  Tinximus  simul  cruore  Getarum  Ihlirum  l'ltraciuni ;  simul 
fudimus  cohortes  Sarmalarum ;  tt  una  exfeudimus  membra  fatifiata  in  uive  Khi- 
phaa,  it  curruscidimus  Dunubium  glaciatum.  As;e  igilur,  <iuia  Aula  calestis  re- 
petit  me,  tu  succede  curis  vuis,  tu  unus  lutare  filius  meos,  lu  defende  rirtute  tua. 


et  sec. — 145  g-CM!  Bonon.  Anihr.  pr.  tixi  Mcd.  scc.  m.  pr.  gestit  Pat. —  14G 
non  te  Pat.  (hio  Anibr.  \os.%.  pr.  Oxon.  scc.  Jiin.  sec.  Exc.  Gevart.  Lucens. 
pr.  eii.  Vicet.  suadente  Vat.  pr.  Piit.  Mazar.  Exc.  Lwti.  sudante  reliqui 
magno  nuniero,  Exc.  Liicens.  sec.  Gevart.  Sclied.  Gud.  et  ed.  Vicet.  tropteum 
Put.  Kcg.  Mazar.  trophaum  Vat.  tert.  duo  Med.  Kott.  Oisel.  niarg.  Isingr. 
trophceum  vel  triumphum  Florcnt.^ — 147  (Mlrijsium  Hoiion.  et  Tliolos.  Othry- 
sium  Lov.  Ald.  (Jthrisium  quatuor  Vat.  Pal.  Farn.  Pric.  Vicet.  Paini.  Otry- 
siumjun.  pr.  Oxon.  sec.  Otrisium  duo  Moret.  Var.  LL.  cd.  Autv.  Odrisium 
Florent.  duo  Petav.  tres  ^Med.  Exc.  Lucens.  pr.  Gctico  pariler  Moret.  pr. 
Leid.  Geticis  pariler  Vat.  quart.  Pric.  fudarimus  I\Ied.  sec.  ni.  pr.  sudavimus 
Vat.  tert.  Rott.  inc.  Heins.  Junian.  sudavimiis  ynlfadavimus  F\orp.nt.  Histrum 
pro  Hebrum  Pat.  Put. — 148  Sarmaticas  Med.  tert.  Jini.  sec.  Exc.  Lucens.  pr. 
Dalmaticas  viginti  alii  et  ed.  Vicet.  Dalmatias  Anibr.  pr.  et  ed.  Pai  m.  siida- 
riwfts  pro  ;)ro.«t<?at!m«s  Rott.  Bonon.  Tholos.  Pat.  tres  Ainbr.  /«■(/ariwnf.s  vel 
pr ostruximus  Jini.  pr. — 149  Riplueaque  Var.  LL.  ed.  Antv.  Tiiphcramfiue  glacitm 
Pat.  fessos  \e\  pariter  Vat.  quart.  simul  puritn  Vat.  tert.  m.  pr.  Med.  tert. 
proteximus  Mazar.  projecimus  conjiciebat  Heinsius.  arcus  Oiscl.  Med.  sec. 
Jun.  pr.  arctus  Oxon.  sec. — 150  Hcbrum  pro  Histrum  Ambr.  pr.  Ergo  age 
Exc.  Lucens.  pr.  Sic  age  Jun.  pr.  ed.  Vicet.  Var.  LL.  ed.  Antv.  calestis  patria 
Med.  sec. — 152  pueris  pro  curis  Pat.  Ald.    succurre  Moret.  sec— 153  prorige 


IfiOTJE 

erat  Theodosii,  sed  quam  filiani  ipse  149  i?ip/«<pa]  V^elK/ii/j/iffa,  aUiphacis 

Theodosius  adoptaverat.  montibus  Scythia».     V^ide  1.  i.  in  Ruf. 

146  Sudayite]  Tuis  sudoribus  belli-  v.  242. 

cis.  150  Histrum]  Danubium,maximuin 

147  Odrysitnn  Hebrum]  Hebrus  Hu-  Europa  fluvium,  stantem  glacie. 
viiis    diritiir    Odrysius,    ab    Odrysiis  151   Regia  poscit]    (^uoniam   mcrti 
populis  Thraciae,  in  qua  deleti  a  The-  sum  pioxiuius. 

odosio  Getae.  152  Fignora]  Filiosmcos  Arcadiim 

148  iSarma<icas]  Sarmatae,  seu  Sau-  et  Honorium,  qua;  raihi  sunt  carisi- 
romatae,  populi  circa  fluvium  Tauaim,  ma  pignora. 


218  CL.    CLAUDIANI    VII. 

Per  consangiiineos  thalamos,  noctemque  beatam, 

Per  ta^das,  quas  ipsa  tuo  Rcgiua  levavit  155 

Conjugio,  sociaque  nurum  produxit  ab  aula, 

Indue  mente  patrem  :  crescentes  dilige  foetus, 

Ut  ducis,  ut  soceri.     Jam  jam  securus  ad  astra, 

Te  custode,  ferar :  rupta  si  mole  Typhoeus 

Vinclis  prosiJiat,  Tityos  si  membra  resolvat,  160 

Si  furor  Enceladi  projecta  mugiat  JEtna, 

Opposito  Stilichone  cadant.     Nec  plura  locutus, 

Sicut  erat,  liquido  signavit  tramite  nubes, 

fratres  duos.  Per  uJfinUatem  matrimonii  tui,  et  lcctum  felicem,  per  faces  quas 
ipsa  Impcratrix  sustHlit  iii  nuptiis  tuis,  et  conduxit  nurum  ex  Re^ia  cognata,  ac- 
cipe  animum  paternum,  amajilios  surgcntes,  ut  est  Ductoris  et  Soceri.  Mox,  mox, 
te  relicto  tutore,  iho  tutus  ad  sidera.  Si  Typhoeus  fractii  obicibus  erumpat  ex 
catenis;  si  Tityus  expediut  corpus ;  si  rahies  Enceladi  fremat  eversaJEtna;  ba-c 
nionstra  ruant  Stilichone  obslante.     Neque  dicens  plura  verba,  qualis  erat,  nota- 


fratres  OiseL — 155  levahit  Piit.  Pat.  Petav.  sec.  Var.  LL.  ed.  Antv.  m.  pr. — ■ 
156  rirum  duo  Vat.  duo  Med.  ed.  Parni.  nurum  vel  virum  Oisel.  Reg.  Oxon. 
pr.  Exc.  Laeti.  nurum  triginta  Codd.  Exc.  Gevart.  etLucens.  pr.  iteni  Schotti. 
Sched.  Gud.  Var.  LL.  ed.  Antv.  et  ed.  Vicet. — 157  dirige  Anibr.  pr.  m.  pr, 
Var.  LL.  e  marg.  Parm.  marg.  Isiugr.  dilige  vel  dirige  inc.  Heins.— 158e<  soceri 
Moret.  sec. — 159  feror  Vat.  (|Hint.  OiseL — 100  FincZ/s  Exc.  Lucens.  sec.  Var. 
LL.  ed.  Antv.  marg.  Isingr.  Undis  tredecim  alii.  Undis  vel  Vinclis  Oxon.  pr. 
Pt osiliat  vinclis  Med.  tevt.  Tityos  Med.  tert.  Exc.  Lucens.  sec.  Tithiosheid. 
sec.  Tityus  quinqiie  Vat.  Pal.  Farn.  Pric.  Rott. — 161  provecta  Reg.  prarupta 
Moret.  sec.  mugiut  diio  Vat.  mugiet  Leid.  pr.  Enna  Pric. — 162  Stilicone 
quatuor  Vat.    cadet  Moret.  sec.    cadent  decem  alii.    cadant  Jnn.  pr.  Petav. 

NOT^ 

154  Noctemque    beatam']     Noctem  159  Typhaeus'\  Gigas  Jovis  fulmiue 
iiuptialem  ita  expetitam.  percussus,  et  Inarime,  Puteolani  sinus 

155  TcBdas~\  Faces  nuptiales  cx  alba  insula,  vel  /Etua  monte  oppressus. 
spina  ferri  solitas  :    5at-s,  tj;»/  SdtSa;  160  Tityosl   Tityus    gigas    itidem, 
hinc   deducunt  tcedam,  facem,  lampa-  Jovis  et   Elarae,  seu  Terrae,  filius,  ob 
dem:  nt  de(\\\c\\nt  hebdomadam  ab  ac-  tentatam   Latonae   pudicitiam,    aut   a 
cusativo  tV  e/35o;ud5a.  Jove  falminatiis,  aut  ab  ApoUine  con- 

156  Sociu  aula]  Coirnata,  affini,  seu  fixus,  et  ad  interos  detrusus. 

in  qua  sunt  cognati  et  affines.  161   Enceludi]   Hic  gigas  itidem  im- 

Nurum  ]iroduxit]    Serenam    filiam  manis,  sub  iEtna  superimposita  ge- 

adoptivani  Imperatrix   pronuba  pro-  mens. 

dnxit,  exmore  matruni  veterum,  quae  163  Sicut  erat]    Quasi  Theodosius 

filiabus  suis  ta?das  praeferebant,  eas-  vivus  ac  corporatus  Crelum  ascende- 

qne  ad  niaiiti  donium  deducebant.  rit. 

158  Ut  ducis,ut  soeeri]  Ut  est  pro-  Liquido  tramite]   Semita,  quam   il- 

p-ium  ducis  et  soceri  amantis,    Stili-  lustrabat  corpus  divino  splendore. 

cio  enim  erat  socer  Houorii. 


DE    III.    CONS,    IJONOR. 

Ingrcdilurque  j^Iobum  Lmia%  limenqnc  relinquit 
Arcado"^,  et  ^^eneris  clementes  a<l\ olat  anras. 
Iline  Ph(rbi  permensus  itcr,  flaiuniiuuquc  noccntem 
Gradivi,  placidumquc  Jovem,  stetit  arce  suprcma, 
Alsrenti  qna  zona  riuct  Saturnia  tractu. 
Machinu  hi\a(nr  Cd^W,  rutihe(pic  patescunt 
Sponte  fores :  Arctoa  parat  convexa  Bootcs  : 


219 
1G5 


170 


vit  aerein  semita  clara,  et  intral  orhein  Lunic,  ac  deserit  dnmicilium  Arcadis,  et 
adrcnit  ad  mile  sidus  Veneris.  Inde  tnmsgressvs  rinm  Sidis,  et  ignem  damno- 
ium  Afartis,  ac  Jocem  mitem,  consisHt  iii  <alo  ulto,  qua  parte  circulus  Saturni 
concrclus  est  iii  regione  friicida.  Moles  Cali  ainritur,  it  jamia:  viicnnles  pan- 
duulur   ultro.     Bootcs  jiraiiarat  coinexitatem   Septendrionulcm  :    Orion  armutus 


pr. — IG4  limenque  tre<lecira  Codd.  Exc.  Gevarl.  Liuens.  sec.  Var.  LL.  ed. 
Anlv.  ct  Parm.  itoni  .Ald.  lumenque  ()natiior  Vat.  Pal.  Farn.  Pric.  et  Vat. 
Livii>^  lumen  \ei  limcn  Oxoii.  sec.  retinquit  pliuinii  C^odd.  E\r.  La>ti,  Lucens. 
sec.  et  ed.  Vicet. —  1G5  Arcados  ^loret.  pr.  l'etav.  pr.  itcm  Leid.  E.\c.  Lureiis. 
pr.  Arcades  Med.  pr.  Arcadis  deceiii  alii.  jurcolat  (piatiior  Vat.  l'al.  Lov. 
ui.  pr.  udcolat  Oisei.  Med.  tert.  Floreiit.  Mazar.  Reg.  Oxon.  pr.  auras  tres 
Med.  inc.  Heins.  Exc.  Liicens.  pr.  ^at.  Livin.  Var.  LL.  e  iiiarg.  Parni.  aurcs 
Lov.  111.  pr.  Ald.  et  al.  edd.  alus  Var.  LL.  ed.  Antv.  alas  vel  auras  vel  uulas 
Florent.  clemeniem  auram  Pat. — 1(36  Ilinc  permensus  iter  l'ha-lji  iiic.  Heins. — 
167  (iradicum  \'at.  tert.  Kott.  Floreut.  Meil.  sec.  m.  pr.  plucidiqueY :ir.  LL. 
ed. -Aiitv.  *uyjitwH/H  Pal.  Med.  pr.  ah;)( rxa  vel  S!//)remu  Oxon.  sec.  —  lCS  qtio 
Med.  pr.  qua  J{ii\.  \)r.  Oxon.  pr.  iteni  Leid.  quo  vel  qua  Oxon.  sec.  nitet 
duo  Vat.  Petav.  pr.  Leid.  rubet  Med.  sec.  in.  pr.  rubet  vel  rigct  0\on.  sec. 
— 170  «na/irt  j/duf  Var.  LL.  ed.  Autv.  ni.  pr.   pacct  Med.   tert.    devcxa   Put. 


NOT.E 


104  Globum  Luna]  Quia  primiim 
Luiia;  CilIuiii  trajiciendiim  tst  iu  Coe- 
luni  ituro. 

Limcn  ArcadosJ  Doniiciliuni  .\rca- 
dis,  in  Septeintrione.  Hic  Arcas  erat 
filius  Calistiis,  ac  cum  eaiii  Ursaiu 
factain  jacnlo  petere  pararct,  iiiia 
ciim  matre  in  Caliim  raptiis  est  :  et 
il'a  in  Ursaiii  luajorem  seii  Helicen 
transfoniiata  est,  hic  in  minoreiri, 
seu  Cyi'0^uram  :  «Aikt;,  dicittir,  awh 
rov  fXiaatadai  ■ntpl  ^hv  •k6\ov,  quod  vot- 


tem  Planetis  circiimdatus. 

106  Ilummamqiie  nocentem  Grarfirj] 
Planetam  aidentem  Martis  ;  Planc- 
taiii  lilHndiini  Jovis. 

167  Arce]  Ca  li :  arx  enim  ponitur 
pro  apice  aut  fastigio. 

170  Arctoa]  "ApKTos,  Ursa,  signum 
Septemtriouale,  uiide  Arctous  pro  Scp- 
teniirioiiali  ponitiir. 

Bootis]  BocoTTis,  bubulcus,  a  fiovs,  bos, 
et  wdfcp,  trudo,  pello.  Sed  et  Bootcn 
dixerunt  Sidiis  ca'leste  proxiniiiin  Ur- 


vatur  circa  l^olum :  Cynosuia,  qnia  est  sae,  f|uaiii   aiiti()iii    ojua^ac  sive  P/«us- 

ad  caifiain  Laiiis,  seu   Urs*,  scilicet  <ru;// vocahant,  vellasijiK!  dua»  paiiles, 

majori5 :    kvuv,  kvvos,  cunis,  et  ovpa,  niaxime  locociinjinictas,  pi  o  hohus  ex 

cauda.  Hygino,  reliiiiias  (jiiiiHpie   pro  Plaus- 

165  Veneris]  AUudit  forte  ad  Ntmi-  tro  hahehant.     Sed   post(iuam  Astro- 

uium,  iu  quo  infaus  sculptus  eratsep-  logi  Plaustrum  stellis  auxerunt,  sic 


220  CL.   CLAUDIANM    VII. 

Australes  reserat  portas  succinctus  Orion  : 

Invitantque  novum  sidu.s,  pendentque  vicissim, 

Quas  partos  vclit  ille  sequi,  qnibus  esse  sodalis 

Dignetur  slellis,  aut  qua  regione  moveri. 

O  decus  celherium,  terrarum  ^loria  quondam,  175 

Te  tuus  Oceanus  natali  gur<^ite  lassum 

Excipit,  ei  notis  Hispania  proluit  undis. 

Fortunate  parcns,  primos  cum  detegis  ortus, 

Aspicis  Arcadium  :  cum  te  proclivior  urges, 

Occiduum  visus  remoratur  Honorius  ignem.  180 

aperit  jnnuas  Meridianas;  et  advocant  astruni  recens,  et  dubitant  inter  se  invi- 
cem,  quas  partes  eligat  ipse  amplecli,  quce  sidera  colionestet  siia  societate,  vel  qua  in 
parte  placeat  mantre.  O  Tiieodosi,/iony)-  Cwli,  olim  ornamentum  terrarum:  Oce- 
anus patrius  recipit  te  sinu  natalilio fessum,  et  Hispania  te  irrigat  aquis  familiarihus , 
O  pater  felix,  cum  primo  explicas  caput,  intueris  Arcadium  :  cnm  pronior  prtxcipi- 
<as  ad  Occasiini,  Honorius  aspectus  retardat  Jlammam  Occidentem.    Et  quacumque 


Bonon.  Ambr.  pr.  penates  pro  Bootes  Exc.  Voss. — 171  Australis  Put.  Leid. 
sec.  partes  Moret.  pr.  SicHeus  pro  succinceus  Med.  tert. — 172  immittantque 
marg.  Marcil.  pensantque  Pat.  pendetque  Pal.  quaruntque  ]Med.  tert. — 173 
ipse  Vat.  tert.  Rott.  Florent.  Mazar.  Oxon.  et  Ambr.  pr.  Reg.  m.  pr.  Leid. 
sec.  Ald.  et  Exc.  Gevart.  illa  vel  ipse  Med.  pr.  quis  Vat.  qnart.  ipse  sodalis 
Vat.  tert.  Kott.  Florent.  Reg.  Mazar.  ille  diio  Vat,  Tholos.  Moret.  pr.  Ambr. 
sec. — 174  a  qua  rcgione  Med.  tert.  vel  qua  Pat.  moceri  Vat.  tert.  Pric.  Rott. 
Oisel.  tenerijun.  pr.  moi'ari  ed.  Gesn.  \at.  qnatuor,  Pai.  duo  Med.  vet.  Gyr. 
et  Petav.  pr.  mnrari  vel  movcri  jNIazar,  Oxon,  sec. — 176  titiali  Pric,  lapsutn 
duo  Med.  Petav.  pr.  ni.  sec.  Ambr.  tert.  marg.  Isingr. — 177  pcrluit  Ahibi-.  sec. 
— 178  Fortumeque  parensILxc.  'Luceiis.  sec.  primits  ed.  Paim.  et  Vicet.  primo 
Jun.  pr.  artus  vel  ortus  duo  Vat. — 179  Respicis  Med.  tert. — 180  risu  Petav. 
pr.  Leid.    visum  Moret.  pr.  Vat.  quart.    memoratur  Jun.  pr.    ignis  Pat.  et  ed. 

NOT^ 

ut  non  amplins  tam  Plaustri,  quam  176  Te  tuus  Oceanus']  Oceanus  His- 

Ursae  baberet  effigiem  :  tum  et  pro  paniae   patrias    tu*  excipiet  te  cum 

Plaustro  &pKTos  sive  Ursa  dici  ccepit,  aliis  sideribus  fessum  tuo  cursu,    Po- 

et  fio^Tf)s  similittr  vocatns  apKrocpv-  eta?.  fingunt  sidera  post  diurnum  la- 

A.o|,  hoc  est,  Vrsa:  custos,  quod  stellas  borem  descendere  in  mare,  et  ibi  se 

UrsjB  regere  ac  custodire  videatur.  lavare,  inde  caput  exerere. 

171  Australes']  Meridianas,  ab  Aus-  177  ISotis  itndis]    Cognitis,  familia- 

tro  vento,  qui  flat  a  jNIeridie,  ribus,      Nam    Theodosius    oriundus 

Succitictus]    Armatus,    ad    piignam  erat  ex  Gallaecia  Hispanije  regione. 

expeditus ;  sic  enim  pingitiir  Orion.  179  Arcadium']    Imperatorem  Ori- 

Orion  Jovis,  Neptnni,   et   Mercurii  entis  :  vetiis  liber  scribit  Archadium 

filius ;  vel  Scorpionis,  cum  quo  pug-  cum    aspiratione,     quasi    deducatur 

nabat,  ictu,  vel  Dianae  telis  confixus,  oTrb  ttjs  apxns,  ab  imperio. 

ut  tentator  impudens  :  at  postea  in-  180  Honorius]  Imperator  Occiden- 

ter  signa  ccelestia  relatus.  tis. 


UB    III.    CONS.    HONOR.  221 

Et  quocumqiie  vasros  flectas  sub  cardine  cursus, 

Natorum  pcr  rcirna  venis,  qui  niente  serena, 

Maturoque  re<;unt  victas  moderainine  gentes  ; 

Sajcula  qui  rursus  formant  meliore  metallo. 

Lugct  avaritics  Stytiiis  inncxa  catcnis,  185 

Cumquc  suo  dcmcus  expcllitur  anibitus  auro. 

Non  dominantur  opes  :  non  corrumpcntia  sensus 

Dona  valciit.     Emitur  sola  virtutc  potestas. 

Unaniini  tVatrcs,  quoruui  mare  tcrraque  tatis 

Debeutur,  quodcumque  manus  evasit  avitas,  190 

Quod  supercst  patri.     Vobis  jam  Mulciber  arma 

Pra.'parat,  et  Sicula  Cyclops  incude  laborat.  ■► 

sub  reg^ione  vertasrias,  inccdis  per  impcria  fiUorum,  qui  guhcrnant  populos  edomitos 
unimo  placido,  el  iinpcrio  prudenti ;  qui  faciunt  iterum  atatem  vietallo  prctiosiore 
conspicuani.  Araritia  lifiata  vinculis  infernis  fiet,  et  Amldtio  in^iuna  exulat  cum 
opibussnis:  divitia  non  regnunt,  nil  munera  depravantia  animos  prosunt :  honores 
acquiruHtur  una  virtute.  Ofratres  concordes,  quorum  felicituti  terrce  et  maria 
destinantur,  et  id  omne  quod  effugit  foriitudinem  avorum  \c%nov\\m ,quod  restabat 
superaudiini  jJ«<rJTlieodosio.     Jam  Vulcanusfabricaturvobisarma,  ct  Cyclopes 


Vicet.  Parni.— 181  vagos  Lov.  vago  Moret.  sec.  flectis  Vat.  pr.  et  sec.  Pal. 
Farn.  Ambr.  sec.  Petav.  tert.  jiectas  reliqui  fere  omnes,  Exc.  Gevart.  et 
Lucens.  sec.  Var.  LL.  e  marg.  Parm.  item  ed.  Antv.  cnrrus  Vat.  pr.  Farn. 
Med.  quart.  Moret.  sec.  inc.Heins.  cursus  vel  currus  Uej;. — 182  severa  Leid. 
pr.  screna  vel  severa  Vat.  quart. — 183  viclas  Tliuan.  Leid.  pr.  Moret.  sec. 
Med.  quart.  tincfas  Var.  LL.  e  niarg,  Parni.  cHHthfs  Vat.  pr.  Jun.  pr.  Faru, 
Exc.  Lacti.  junctas  quatuor  Vat.  Pal.  Rott.  Oiscl.  gentes  moderamine  victas 
Pric— 184 /orwtHt  Florent.  /oDHtui^  qualuor  Vat.  Pal.  Farn.  Pric.  Oisel  — 
183  Stygiisque  Lov.  inmissa  vel  innexa  Oxon.  sec.  inmersa  vet.  Gyr.  inc. 
Heins.  Leid.  scc  Aml)r.  tert.Exc.  Gevarl.  Var.  LL.  ed.  Antv.  unde  Heinsius 
conjiciel)at  inmersu  cavirnis. — 187  Nec  dominantur  Rc<;;.  Kott.  O\on.  pr.Med. 
sec.  Ambr.  tcrt.  non  corr.  Vat.  sec.  nec  plurimi  alii  et  Exc  Lucens.  sec— 189 
Ciianimis  Honon.  Lnanimes  Oxon.  sec.  unanimos  Pric  faclis  Mt  (1.  qiiart.  Leid. 
sec  Exc.  Gevart.  Oxon.— 190  Dt7)t<«r  duo  Vat.  Jun.  pr.  Lov.  m.  sec.  qui- 
cumque  Lov.  et  ed.  Vicet.  Pann.— 191  nobis  Oisel.  Hetav.  tcrt.  Mukijer 
Pric.   Mazar,   Oxon,  pr.— 192  Proparat   Oxon.  pr,— 193  Frontes  Med.  tert. 

NOTiE 

183  Maturo   moderamine]    Imperio  Arcadiae  veneno  frigidissimo  ac  prae- 

justo,  trauquilio,   prudenti,  et  matu-  sentissimo   scatens  ;    unde    tribuitur 

ris  ac  sapientibus  Imperatoribus  dig-  Inferis.     Alexander  bac  aqua  subla- 

HO,  tus  dicitur, 

IS-k  Formant]     Renovant,    faciunt  191   .1/«^'6<t]  Vulcauus  vobis  arma 

ssculum  aureuuj.  fab.  icatur,  ut  antiquis  Seiiiuleis  :  Mul- 

185  Stygiis]    Infcrnis.  Styx  dicitur  ciber  dicitur,  quasi  niu/tt ns  tractans- 

airb  ToO  (rTiryeTi/,  odtSit,  quod  sit  fluvius  que/errwiH. 

odii    atque  horroris,    Styx  est  fons  192  Cyclops]  Cyclopes,  Neptuniet 


222  CL.    CLAUDIANI    VII. 

Brontes  inmimeris  exasperat  asgida  signis : 

Altiira  fulminea  crispare  in  casside  conum 

Festinat  Steropes  ;  nectit  tlioraca  Pyracmon  ;  195 

Ignifluisque  gemit  Lipyre  tumosa  cavernis. 

Vobis  lonia  virides  Neptunus  in  alga 

Nutrit  equos  :    qui  summa  fieti  per  coerula  possint 

Ferre  viam,  segetemque  levi  percurrere  motu  : 

Nesciat  ut  spumas,  nec  proterat  ungula  culmos.  200 

Jam  video  Babylona  rapi,  Parthumque  coactum 

sudant  in  incntle  Etncea.  Brontes  insculpit  in  clypeo  signu  infinita  ;  Steropcs  pro- 
perat  concinnare  in  nalea  fulminanti  apicein  snblimem  :  Pyracmon  colligat  loricam; 
et  Lipare  fumans  miigit  antri.i  Jiammiferis.  A'e/>/«n«<  alit  cohis  equos  cceruleos  in 
littore  lonio,  (jui  valeant  tendere  iter  per  terga  suprema  maris  glauci,  et  pererrare 
cristas  curru  ceUri  ;  adeo  ut  segesnon  sentiat  spumas  ;  et  pedes  equorvmnonpro- 
culcent  spicas.     Jam  cerno  Babylonem  vastari,  et  Parthos  subactos  metuere,  effugio 


exasperet  ed.  Parm.  et  Vicet. — 194  Artum  Pric.  crispans  Med.  tert.  cornu 
Vat.  tert.  Rott.  Med.  pr. — 19.5  Fes<j»i<?<  Rott.  Oisel.  Petav.  sec.  et  tert.  m. 
pr.  Bonon.  Anibr.  pr.  Pyragmon  Put.  Lov.  Leid.  sec.  Reg.  dno  Moret.  et 
Petav.  diio.  eild.  Vicet,  Parm.  Ald.  Isingr.  et  aliae. — 196  Jgnifluus  Var.  LL. 
ed.  Antv.  Igniferlsque  Reg.  Jun.  pr.  Oxon.  pr.  Med.  sec.  Lupare  Moret. 
sec.  Lipate\a^\\  LL.  ed.  Antv.  furiosa  Med.  sec. — 197  in  unda  vel  alga  Med. 
quart. — 198  eos  pro  equos  Vat.  tert.  eqms  Put.  per  nubila  Pric.  possunt 
Oxon. — 199  JHfcam  pro  wia/rt  Moret.  sec.  Heinsins  ascripserat  iv.  Cons.  Hon. 
548.  segetesque  Med.  sec. —  200  Nesciat  os  spumas  Meti.  tert.  s;}jcas  Moret. 
pr.  m.  sec.  ne  Vat.  pr.  Farn.  nnn  Mazar.  proterel  Vat.  pr.  Farn.  prote- 
gat  Ambr.  pr. — 201  Jamque  videt  Vat.  tert.  Rott.  JMed.  sec.  Florent.  m. 
pr.   marg.  Isingr.   Heinsius  corrigit  Jamque  liden'.  sic  aliquoties  apud  Vai. 

NOTiE 

Ampliitrites   filii,    Vulcani    miuistri,  caprae   Amaltheae  :    unde  dicitur  JE- 

sifc  dicnntur  a-n-b  rov  kvkXov,  a  circulo,  gis,  a-n-h  ttjs  alyhs,  a  capra. 

quod   dicantur  habere  tantum  unum  194  Crispare   conuml     Concinnare, 

oculum,  velut  iiigentem  circuluni  aut  attollere  apicem,  cristas. 

orbem.     Virg.  '  Argolici    clypei  aut  196  Lipare]   Una  ex  insulis  JEolUs, 

Phcebea;  lampadis  iustar.'  officina  Vulcani. 

Sieula  incude']    /Etnaea,    qua?  est   in  197  Neptunus  nutrit  equos]    Primus 

Sicilia.  equorum  creator  atque   domitor   vo- 

193  Brontes,    Steropes,    Pyracmon']  bis  alit   equos   generosissimos.     Cui 

Tres  Vulcani  ministri.     Brontes  dici-  Neptuno,    ex  VirgiUo,   '  prima    fre- 

tur  dirb  TTJs  BpyyTTJy,   a  tonitru :    Ste-  nientem  Fudit  equum  tellus  magno 

ropes,  oTTo    rris  'S.Tepoirrjs,  a  fulgure :  percussa  tridente.' 

Pyracmon,  quasi  TrCp,  fg-HM,   et  aKpLuv,  Alga]  Est  herba  marina. 

incus.  lonia]  Asia?  minoris  regio,  cceli  bo- 

Exasperat]   Asperum  reddit  clype-  nitate    et    situs    commoditate   celfe- 

um,  iiiscul|)tis  multis  signis.  brata, 

/Egida]     Clypeum  :    ^gis    autem  201  Ba/*(//yna]  Babylon,(vuigoJE?ag'- 

erat  Jovis  clypeus,  contestus  ex  pelle  dat,  quiE  urbs  niutato  loco  sic  dicitur ; 


DT    III.   CONS.   HONOR. 


223 


Non  ficta  trepidarc  iii^a  :  jam  Bactra  teneri 

Legibus,  et  fainulis  Gauiicn  palksccre  ripis, 

Gemmatosque  humilcm  dispcrgcic  Pcrsida  cultus. 

Ite  per  extremum  Tanain,  pigrosque  Trioues :  205 

Ite  per  ardcutcni  Lil)yiun  :  supcratc  vapores 

Solis,  et  arcanos  Nili  dcprcuditc  Ibntes. 

Herculeum  tiucm,  Bacchi  transcurrite  metas. 

Vcstri  juris  crit,  quicquid  complcctitur  axis. 

hiiud  simuliito  :  jam  ccrno  Badra  subjici  Impe.rio  vestro,  et  Gangem  pallere  litto' 
rihus  famuliiutibus,  uc  ['Lrsideiii  viclaiii  ejfundere  ornamiiita  neinmarum.  Vadite 
per  Tanaim  ultimum,  et  Septemtrionem  jrigiduin  :  vadile  per  Lilnjam  astuantem  : 
transite  calorcm  Solis,  et  delegite  capita  secreta  \ili.  Transite  terminos  Ilerculis, 
et  limitcs  Bacchi.     Quiciptid  mitndus  cunlinel,  eril  vcslrce  potestatis.  Mare  rubrum 


Flacc.  ut  Lib.  v.  548.  capi  Med.  tert.— 202  trrpida  pro  ficla  .Med.  tert. 
B/ac<(«  Moret.  pr.— 203  Gangen  Ambr.  sec.  Gangem  Florent.  qiiatiior  ]\Ied. 
Pat.  Reg.  Tluian.  Bonon.  Piit.  Tliolos.  Mazar.  Ainbr.  tcrt.  tres  J^itav.  Exc. 
Lucens.  pr.  et  ed.  Vicet.  Jlarescere  Med.  sec.  flavcscere  vel  pallescerc  Reg. 
niinbis  v.  ripis  Vat.  sec. — 204  Gcmmatosque  itcruin  O.xon.  sec.  dispergere  Med. 
tert.  disperdere  Reg.  Oisel.  Lov.  Bonon.  Moret.  sec.  duo  Oxon.  duo  Petav. 
et  Anibr.  Var.  LL.  ed.  Ant.— 20.>  Ire  et  dcprmdcre  Med.  sec.  Irc  et  superare 
id.  Mcd.  spc.  Taiiaim  Med.  qiiart. — 20G  urdentem  Zonaiii  Vat.  pr.  Farn.  in 
Med.  qiiart.  bic  versus  deest.  arcntcm  legit  lleinsius,  iit  urida  Ihirce.  Lucan. 
Lib.  I.  68G,  '  dubiae  snper  apquora  Syrtis  Arenteinque  feror  Libyani.'  calores 
Jun.  pr.— 207  dependite  Leid.  pr.— 208  Bacchi  Med.  quart.  Exc.  Lieti  et 
Lucens.  pr.  Bracti  Pat.  Bactri  Florent.  ni.  pr.  iNIazar.  iiicert.  Heins.  Lcid. 
pr.  m.  pr.  Var.  LL.  ed.  Antv.  et  Vicet.  Baclri  vel  liacchi  Lov.  percitrriie  Mcd. 


NOT/E 


est  cnim  ad  ripam  Tigris  fluvii,  cum 
vetus  Babylon  staiet  ad  ripam  Eu- 
pliratis,)  Assyriac,  sive  Babylonise, 
sive  Chalda'*  urbs  priiiiaria,  admi- 
randis  coctili  iatere  muris  latissimis 
a  Semirainide  conditis  cincta  :  at  per 
Babyloneni  intelligit  Persarum  ct 
Partlioruni  reuua  esse  diripienda  ab 
Arcadio  et  Honorio. 

202  Nonjicta]  Parthus  enim  fngam 
simulabat,  et  fngiendo  vincebat. 

Bactra]  Scyiliia-    Asiatic;p   provin- 
cia  :  est  ct  urbs  ejusdem  nomiuis. 

203  Gaiigen']     Flnvius   est  aurifer 
Indiae  :  hic  dcsigiiat  Indiani. 

204  Gemmaios  cultus]     Vcstes  gem- 
matas,  scn  gemniis  distinctas. 

205  Tanain]    Tanais  fluvius  in  Pa- 


ludeni  Maeotidem  se  exonerans,  ex- 
tremiis  Asiae  et  Europie  terminus, 
Dicitnr  hodie,  Don. 

Trione.<i]  Ursam,  sidns  cadeste,  cu- 
jns  stellas  Triones,  ct  Terriones,  id 
est,  Boves,  riistico  vocabulo  appel- 
laot  :  pigros  antcm,  quia  hae  stcUae 
cursum  snnni  absolvunt  lente :  hic 
significant  Septcmtrioiieni. 

206  Libtjam]  Ardcntcm  Africre  re- 
gionem,  areiiosaiii,  siticiilosam. 

207  NiUfontes]  Oliiii  ignoti  erant : 
hodie  scinuis  duos  csse  ISili  fontes, 
ultra  lacum  Dambea. 

208  llerculeum  fintm]  Columnas 
Hcrculis,  constitutas  ad  frclum  (jadi- 
tanum,  scii  Hcrciiknm. 

Bacchi  meius]  In  India,  nbi  a  Bac- 


224    CL.  CLAUDIANI  VII.  DE  III.  CONS.  HONOR, 

Vobis  rubra  dabunt  pretiosas  aequora  conchas,  210 

Indus  cbur,  ranios  Panchaia,  vellera  Seres. 

donahit  vobis  ^emmas  dites,  hidi  ebur  donabunt,  Panchaia  ramos  thuriferos,  Seres 
vcllera. 


sec. — 209  orhis  pro  axis  Anibr.  pr. — 210  ri/raVar.  LL.ed.  Antv.  litnra  Jun.  pr. 
quod  probat  Heinsius  ;  rubra  litora  ut  in  Epigr.  de  seue  Yeronensi :  '  Benacum- 
que  putat  litora  j  ubra  lacum.'  gemjnas  Med.  quart.  pompas  Vicet.  vesies 
inc.  Heins. 

NOTjE 

cho  lapides  crebris  intervallis  dispo-  Seres]  Scythiae  Asiaticae  populi,ex 

siti,  et  arbores   procerae,  truncis  he-  Plinio  :  '  Sylvaruin  lanificio  nobiles, 

dera  contextis.  profusain  aqiia  depectentes  frondiuin 

210  Dabunt']  Pro  vectigalibus.  canitienn.'     Alii   hoc   putant  fabulo- 

211  Indus  ebur'\  India  abundat  ele-  sum,   aiuutque   Sericura  omne  nasci 
phantis,  ac  proinde  ebore.  ex   vermibus,  sed  qui   nutriantur  in 

Panchaia']    Regio  Arabiae,   in   qua     illis  arboribus  Seruni,  ex  quibus  ideo 
arbores  thurifer<e.  Serica  depectuut. 


VllF. 
CL.   CLAUDIANI 

DE  QUARTO   CONSULATU 

HONORII   AUGUSTI 

PANEGYRIS. 


ARGUMENTUM. 
Imperatorem  Honoriiira  rursus  Consulem  comitantnr  niilites,  Dnces, 
liellona,  Mars.  Hnjus  Iniperatoris  celebratnr  et  origo  abUlpio  Trajano,  et 
a  patria  Hispauia :  nnde  natns  Avus  ejus  bellicosus,  Avoqne  major  patcr 
Theodosins,  qiii  barbaros  fudit,  Renip.  restituit,  Maximnm  ot  Engenium 
tyrannos,  horumque  Uiices  Andrajratliinm  et  Arbogasten,  aut  mactavit,  aut 
ad  desperationcm  mortemque  impnlit,  ipse  clemens,  miseiicors,  liberalis, 
carus  militibus.  Ex  lioc  uascitur  Honorius,  ciijus  patria  et  niater  pra^fcrnn- 
tur  patriae  et  matribiis  Deorum  :  de  hoc  fausta  prirsagia,  scu  nascatur,  seu 
Consul  et  Imperator  6at.  Comparatur  lulo,  Castori,  Polinci,  Jovi.  Theo- 
dosius  hunc  docet  non  nobilitate,  sed  virtute  confidcre  ;  docct  notitiam  sui 
habendam,frapnanddsque  cii[)iditates,  nt  bciic  impeiet,  ut  virtutes  Imperato- 
rum  consequatiir,  vitia  Tyrannoinm  fugiat  :  quid  faciendum  in  bello,  a  quo 
illum  tlagrantem  aicet ;  qiiid  faciendum  in  pace  :  pr^claia  ii)>i  Ducnm  exem- 
pla  proponit.  Mox  Honorius  lequat  patrem,  fretus  Stilichone  tot  victoriis 
illustri,  cujus  ductu,  nt  animosus  est  ad  bella,  ita  et  in  pace  sapiens,  justus, 
moderatiis,  liberaUs,  amabilis,  veuerabilis,  industrius,  in  arinis,in  equitando. 
Describitur  ejus  pompa,  inoessus,  coniitatus,  vestes,  libertas  data,  Consula- 
tus  felicitas,  et  denique  voto  clauditur  ha;c  Panegyris. 


AusPiciis  iterum  sese  rcgalibus  annus 

Amitis  rursum  ontat  se  sub  auspiciis  Imperatoriis,  ac  superbior politur  Regia  cogni- 


Hic  liber  deest  in  Vaticano  Livinei.  in  Codd.  Moieti  et  Excerplis  Gevartii 
seqnitur  post  superiorem  Panegyricum.  in  Vaticano  quarto  erat  Incipit  Pana' 

NOT.-E 

1  Auspiciis  regalibus  induit']    Indiiit      Imperatoriis ;   ut  enim  annus  desig- 
et   ornat  annus   suiiiu   noinen  tituHs      natnr    per  Consules,  ita  liic    annus 
DtlpU.  et  Var.  Clas.  Claud.  1* 


226  CL.   CLAUDIANI    VIII. 

Induit,  et  nota  fruitur  jactantior  aula. 

Liniina  nec  passi  circum  privata  morari 

Exultant  reduces,  Augusto  Consule,  fasces. 

Ceniis,  ut  armornm  proceres,  leguraque  potentes  5 

Patricios  sumunt  habitus,  et  more  Gabino 

Discolor  incedit  legio,  positisque  parnmper 

Beliorum  signis,  sequitur  vexilla  Quirini  ? 

ta,  etfasces  recmuntes  mnnere  circum  domos privatorum,  latanltir  redeutites,  Impera- 
tore  Consule.  Vides  qiwmodo  duces  legionum,  et  prcesides  tegum,  induunt  vcstes  Sena- 
torius,  e<pro  consuefudine  Gabina  legiones  differentes  veste  iirogrediuntur,  et  vexil- 
lis  belli  aliquamdiu  deposilis,  comitanlur  insignia  Romuli?   Aquila  gestantur  a 


giricus  de  iv.  Consulafu  Honorii.  Petav.  pr.  simpliciter  inscrlbit  QiwrtK.s  ffo- 
norii  Consukitus.  in  Leid.  pr.  itidein  priori  continuus  erat,  et  inscribitur 
Liber  de  quarto  Consulatu  Honorii. 

1  regcntibus  Vat.  pr.  Farn.— 2  vota  Ambr.  tert.  voto  Med.  tert. — 3  Lvmina 
Med.  pr.  inc.  Heins.  pussi  IMoret.  pr.  passi  vel  passim  Reg.  passim  sedecim 
alii,  Ald.  marg.  Isingr.  et  Var.  LL.  ed.  Antv.  niorari  duo  Arabr.  morari  vel 
vagari  Pat.  morati  Vat.  sec.  Moret.  sec.  Leid.  et  Oxon.  sec.  Exc.  Gevart. 
morati  vei  moruri  Reg.  in  Jun.  pr.  hic  tertius  versus  deest.— 4  Exsultcnt  Lov. 
Thoio*.  Vat.  sec.  Oxon.  sec.  Med.  tert.  Leid.  sec.  Exc.  Gevart.  fratres  ^ro 
fasces  Med.  sec.  m.  pr. — 5  regumque  Vicet.  longumque  Juu.  pr. — 6  sumant  Vat. 
pr.  Farn.  INIed.  quart.  Moret.  sec.  amore  Rott.  cn  more  legit  Heinsius. — 
7  iticedat  Anibr.  pr. — 8  Quiritum  Jim.  ^r. — 9  cedere  Var.  LL.  ed.  Antv.   cre- 

aoTm 

praeferre   gloriabatur  nomen   Impe-  nunc    ab  Honorio     pristino    honori 

ratoris  Consulis.    Auspicia  autem  hic  restituantur. 

meniorantur,  quia  olim    in  creandis  G  Patricios'^  Senatorios  :  n am  a  Pa- 

niagistratibus,    aves    inspiciebantur,  tre,  patriciiis  factns  est,  nt  a  Latere, 

seu   auspicia  captabantur,  ut  omnia  latericius:   Seuatores   antem  ob  aeta- 

fierent  auspicato,  sicque  Deorum  vo-  tem  et  prudentiam  vocabanturpatres. 

luntas  exploraretur.  More  Gabino^l    More    velustissimo, 

2  Induit]  Quasi  veteres  Consuhmi  cum  milites  Consulibus  parebant  : 
prfficedentium  exuvias  abjecerit :  in-  cinctus  Gabinus  autem,  est  vestis 
.star  serpentis,  qui  se  vere  renovat :  longa,  sen,  togasic  in  tergtmi  rejecta, 
vel  potius  Annus  sc  induit,  id  est,  in  ut  una  ejus  lacinia  hominem  cingat. 
lioc  anno  Imperator  induit  se  veste  Serv.  Et  inde  orta  ejusmodi  toga 
Consulari,  et  est  continens  pro  con-  arcta,  quod  cum  Gabii  in  Campania, 
tento,   Metonymicar.  sacris  hac  vcste  operantes,  iiostes  ex 

Fruitur']  Quasi  aunus  id  optaverit.  iniproviso    supervenientes    fuderint, 

Jactantior  tauto  titulo,  et  Aula  tam  ha;c  inde  ut  vestis  felix  nsurpata  est. 

inagnitica.  7  Discolor]  Non  eo  colore,  non  ea 

4  Reduces  fasces]    Hi  affigebantur  veste,  qua  ante  utebatur  :  nam   tum 

postibus  eorum,  qni  magistratum  ini-  erat  togatus  miles,  qui  antea  erat  sa- 

rent :    hi  epulantibus   pr*sto  erant,  gatus. 

&c.     Reduces,   autcm,   quasi    exules  8  Bellorum  signis']    Aquilis  et  Dra- 

antea  fuerint  per  privatas  domos,  et  conibus  ;  his  addebatur  Honorii  effi- 


DK    IV.    CONS.    IIONOR.  227 

Lictori  cediint  Aquila?,  ridetque  togatus 

Miles,  ct  in  nicMliis  ('n'ul'4;et  Curiii  castris?  10 

Ipsa  Palutino  circum\  allata  iSenatu 

Jani  trabeam  Bellona  gerit,  parraamque  removit, 

Etgaleani,  sacras  hunicris  vcctura  curules. 

Nec  te  laurigeras  pudcat,  Gradive,  secures 

Pacata  gestare  manu,  Latiaque  micantem  15 

Loricam  mutare  toga,  dum  ferreus  ha^rct 

Currus,  ct  Eridani  ludunt  pcr  prata  jugalcs, 

Haud  indigna  coli,  nec  nuper  cognita  Marti, 

XJIpia  progenies,  et,  qua3  diademata  mundo 

lictoribtis,  et  miles  togatu^i  i>audrt,  ct  Scnatus  micat  in  castris  meJiis  ?  Belhma  ipsa 
circumdata  Senatu  PaliUiiu),  gtstut  mtnc  truheam,  et  rcjecit  scutum,  et  cassidem, 
Uitura  liumeris  curules  sacratas.  Ne(iue  erulicscus,  o  Mars,  ferre  dexlra  pacifica 
secures  laureatas,  cl  cummutare  thoracem  ftdiientem  toga  liomana,  dum  eurrus  tiins 
ferreus  consislit,  et  cqui  tui  lasciviunt  per  pascua  Vadi.  Gens  Ulpiorum  non  in- 
digna  est  honorari,  nequc  nove   nota  est  Marli ;  et  non  iiidigna  lionorari  pairia 


d«H<  Wolf.  a  ni.  pr.  gaudeiiiue  inn.  \>x. — 11  Palestino  Ambr.  pr.  iumuUu  ed. 
Vicet. — 12  petit  Ainbr.  pr.  truhit  al.  pallamque  Piit.  Pat.  m.  pr.  palmamque 
Anibr.  pr.  parmamque  An)l)r.  sec. — 13  galeata  Rott.  sacris  Yat.  sec.  Pal. 
Med.  diio,  llejr.  Moret.  scc.  Anibr.  pr.  Oxoii.  sec.  Jiin.  pro  vectura  Heiiisius 
duciiuvj  conjicit.-  1-1  Nec  tibi  E\c.  Lnc.  pr,  et  ed.  Vicct.  ^jijftnf  Anibr.  sec. 
ceterum  deest  hic  versus  in  Uott.  Honon.  Tholos.  l*at.  Jiiit.  pr.  Oxon.  pr. 
Lov.  duob,  Leid.  et  Ainbr.  item  Var.  LL.  ed.  Antv.  scd  in  pr.  Anibr.  tribiis 
Vat.  item  in  Pal.  et  Oisel.  margini  ascriptus  crat. — 10  manu  pro  toga 
duo  Vat.— 17  Conus  vil  Currus  Oxon.  sec.  currunl  per  prataM(.'i\.  (nmrl. — 
18  condita  pro  cosnila  Med.  sec.  Pat.  m.  pr.  Put.  Petav.  tert.  mundo  pro 
Marti  Jun,  pr.— 1!)   Vulina  Lov, — 20  iuH^ts  Mcd,  quart.  Jiiii,  pr.  Morel.  sec. 

NOT;E 

gics,  ejus  sa>culo.  13  Ci(iu/(5]    Sellam   eburncain,   iu 

Ve.rilla  Quirini]  Insijrnia  tojiati  Sc-  qua  sedebat  Consiil  ciirru  vectus. 

natoriiqne  ordinis   institiiti  a  Uomu-  14  Gradire]  IMars,  qni  dicitur  Gra- 

lo,  qiii  in  CqMo  Quirinus  dicitur.  divus,    quod  per  gradns  catnr  in  bel- 

9  Cedunl]  Cedunt  arma  toga' :  lic-  luni,  et  ex   parva  scintiila  sape  mag- 

tores    nempe    cum    tascibus    Caesari  nnm  oriatiir  in<;endiiini  :   vel   dicitur, 

propiores  sunt,  (piam  Aquiliferi  ;   ac  aiThTovKpa5eueiu,\Q\KpaSalvtiv,vibrare. 

proinde    cum    locum   honoriticentio-  i^ecures  laurigeras]    Insignia  Consii- 

rem  occupent,  Aquilae  cedunt  lictori.  latus  secures,  (iira!  iii  prospcro  suc- 

Ridct]  Depositis   minis  ac  feritate  cessu  laureis  cingi  solebant. 

bellica,  17  Eridani]    Seii  Padi,  qui  fluviiis 

11  Palatino  Senatu]    Tota  Aula  Se-  Poetis   aiuatus  :    hiinc    pcr    campos 
natum   referentc,    et    Palatium   pe-  Elysios  iluerc  dicunt. 

tente.  10  Ulpia  propenies]    Pocta  ait  ori- 

12  Trabeani]  Vestem  Consularcm.       undum   cssc    Thcodosium   ab   Ulpio 


228  CL.    CLAUDIANI    VIII, 

Sparsit,  Hibera  domiis  :  nec  tantae  vilior  unda  20 

Promcruit  gcntis  scriera :  cimabula  fovit 

Oceanus :  terrtc  dominos  pelagique  f  uturos 

Immenso  decuit  rerum  de  principe  nasci. 

Hinc  processit  avus  :   cui  post  Arctoa  frementi 

Classica  Massylas  annexuit  Africa  lauros.  25 

Illc,  Caledoniis  posuit  qui  castra  pruinis, 

Ilixjiunia,  qucedistribuit  per  orbem  diademata.  Xei[HeJlui:ius  ahjedior  meritus  est 
incipere  ordinem  tautw  familiie,  Oceanus  ipse  cumpU.vus  est  cunus  hnjiis  :  deco- 
rum  fuil  principes  futuros  tcrrce  et  maris,  oriri  ex  injinito  patre  rerum.  Jnde 
Aviis  egressus  cst,  cui  post  pugnas  Septemtriouis  furenti,  AfricaaUigaiit  palmas 
Dlassylas.     Ille  est,  qui  castra  mctatus  in  glucie  Scotorum,  qui  passus  est  sub  ga- 


Exc.  Gevart.  iantam  quatuor  Vat.  Pal.  Fani.  Pric.  fanrfcm  Vat.  tert.  Rott. 
Oiscl.  riorent.  Med.  sec.  rtu/a  Var.  LL.  eii.  Antv.  marg.  Isingr.  U7ida  J\m. 
pr.  duo  Oxon.  diio  Leid.  et  Vicet. — 21  seriem  generis  qnatuor  Vat.  Pal.  Fani. 
Pric.  Oisel.  seriem  gentis  Leid.  gentis  seriem  Florent.  Med.  sec.  Jtin.  pr. 
Oxon.  pr.  Petav.  scc.  post  seriem  reAeia  (rriy/j.^]  erat  in  Moret.  pr.  speciem  vel 
seriem  Vat.  tcrt. — 22  dominos  terra  Petav.  tert. — 23  docuit  Ambr.  sec.  regum 
Vat.  pr.  m.  sec.  inmenso  n.  decuit  de pr,  rerum  Piit.  Pat. — 24  qui  post  Jiinian. 
^Mo  Vicet. — 2.5  7>ia.T?//«s  Var.  LL.  ed.  Antv.  i)7assi/«s  Ald.  et  al.  edd.  Maxi- 
lias  Vicet.  Massirius  Leid.  pr.  Massilicas  Petav.  tert.  3IassyUas  Oxon.  pr. 
Exc.  Cod.  Rhem.  Massilias  decem  alii,  Massilios  Jun.  pr.  Med.  sec.  et  Leid. 
Massilias  laurus  vel  Massilios  Mauros  Reg.  adrcxit  Pal.  Jun.  pr.  laurus  Exc. 
Lucens.  sec.  Mauros  Vat.  tert.  Jun.  pr.  Floreut,  et  31ed.  sec. — 26  Calidoniis 

mOTJE 

Trajano  Hispano,  summo  Imperatore,  aquis  irrigata,  natus  Theodosius  pater 

cui  etiam  habitu    corporis    similem  Theodosii,  avus  Honorii,  Dux  fortis- 

fiiisse  tiadunt.  simns,  domiiit  Barbaros  nniltis  in  lo- 

Diademula]  Intellige  Principes  Ro-  cis  ;  trans  Rhenum  ;  in  Britannia  ;  in 

manos,  signum  pro  re  signata.     Dia-  Afiica,    nnde  et    dictus,    Saxonicus, 

dema  aTrh  tov  Be7v,  ligarc,  est  fascia  Britannicus,  Alemamiicus,  ^c. 

candida,  qua  Reges  caput  pra?cinge-  Arctoa  classica]  Id  est,  pugnas  Sep- 

bant.  temfrionis  :   signum  pro  re  signata  ; 

20  Hibera  domus']  Patria  Hispania,  nam  ciassica  seu  tubie  sunt  signum 

unde  ortns  Theodo-^ius  :   Ibera  dici-  pugna^.    "ApKTos,  Ursa  major,  est  sig- 

tur  ab  Ibero  fluvio,  viilgo  Ebro.  iiuni  cceleste  in  Septemtrione,  unde 

Nec  rilior  unda]  Non  fluviusaliquis  'ApicTwos  Septemtrionalis. 

vilis  originem    dedit    huic   Aiigustae  2.5  Mts.«!?//as/a«ros]  VictoriamThco- 

Ulpioruin  genti,  iit  niultis  viris  illus-  dosius  senior  retulit  de  iNIassylis  Afri- 

tribus  ;   at  ipse  qui  alluit  Hispaniam,  c^e   populis,  qui,   Numidarum   instar, 

Oceanus,   pater    rerum,    adavaTwv   re  neque   fraMiis,  neqiie  epiiippiis  utun- 

6euv,  et  Deorum  immorlalium,  ex  Ho-  tiir,     Annexuit  lauros,  id  est,  adjuDxit 

mero  et  Virgiiio.  novas  victorias. 

24  Ilinc  processit]    Ex  hoc  Oceano,  26  Caledoniis]  Caledonia  olim  syl- 

seu  potius,  ex  hac  Hispauia,  Oceani  va  erat  Britanniap,  in  ea  parte  quae 


DK    IV.    CONS.    HONOR, 


229 


30 


Qui  medios  Libyse  sub  casside  pertulit  aestus, 
Terribilis  Mauro,  dcbpllatorcpie  Britanni 
Littoris,  ac  paritcr  Borca-  vastator  ct  Aiisfri. 
Quid  risror  aeternus  coeli,  quid  sidcra  ])rosuut, 
IgnotunKjuc  iVctum  ?  niaducrunt  Saxouc  fuso 
Orcades:  incaluit  Pictorum  sanguinc  Tiuilc  : 
Scotorum  cumulos  flevit  glacialis  lerne. 
Quid  caior  obsistit  forti  ?  pcr  vasta  cucurrit 


lea  ardores  viokntissimns  LHnjcv,  formidabilis  Mniiris,  domitorque  ora:  Brilnnnxc(e, 
et  populator  Septnnlrionis  simul  et  Mcridici.  Quid  frigus  perpetunm  ueris  juvat, 
quid  astra  et  mnre  iuco^^nilum  /  Orcades  tinct<e  sunt  stras^e  Suxonum:  Thule 
intepuit  cruore  Pictorum:  lerne  frigidu  dejierit  acervos  Scoturum.  Quid  testus 
resistit   Duci  gencrosu.'  ille  tolarit  per  deserta /Ethiopum,  et  obscdit  Atlantem 


Put.  Culydoniis  Vicct.  ruiuis  Vat.  pr.— 27  7nedio  Exc.  Lacti,  Junt.  Ald. 
Oiyph.  Colin.  medios  leliqni  omncs  fere,  Exc.  Luceus.  pi".  Scliolti  et  Gevart. 
Var.  LL.  ed.  Antv.  iteni  eii.  Parni.  et  Vicet.  Libijcw  Petav.  sec— 28  Tirribiles 
Jlauros  Vat.  pr.— 29  ac  pariter  Pric.  aut  Med.  sec.  et  Vat.  pr.  Pal.  Farn. 
Mcd.  pr.  Rejr.  Jun.  pr.  et  Oxon.  Burece  puriter  Jiin.  pr. — 30  culor  Pat.  m. 
scc.  rigor  aiirnus?  Vat.  pr.  et  sco.  rigor  aternus  cali .'  Kes.  Tluiaii.  Mazar. 
Pelav.  pr.  ^VIoret.  sec.  duo  Aiiii)r.  aternus,  Lov.  Vicct.  Parni.  Junt.  Ald. 
Isingr.  Grypli.  sidera  Vat.  pr.  Farn.  ed.  Parm.  littora  \dt.  tert.  Rott.  frigora 
quatuor  Med.  inc.  Htins.  ]\Iazar.  Lov.  Moret.  scc.  Exc.  Lucens.  pr.  Ald. 
E\c.  Gevart.  Sclied.  Gnd.  litora  \eAfrigora  Florent.  possunt  Put.  Bonon.  iuc. 
Heins.  Jun.  pr.  duo  Leid.  Exc.  (Jevart.  possunt  vel  jM-osuut  Rc!;.  Oxon.  pr. 
Ambr.  sec— 31  srt;(^'-i(iHf  Farn.  Anibr.  sec.  Oxon.  scc.  Sancone  Aiiibr.  pr.  san- 
guine  vel  Sa.rone  iMed.  sec  Ke<;.  l'etav.  tert. — 32  Cicladcs  Vat.  tpiint.  Arca- 
des  Vat.  tert.  Rott.  Jiin.  Oxon.  et  Ltid.  pr.  Archades  Var.  LL.  ed.  Antv. 
Pictonum  Ald.  1'ictorus  Pal.  Pictorum  duo  IMed.  Florent.  Put.  duo  Petav. 
Tijle  Put.  Tliuan.  tluo  Petav.  Thile  Var.  LL.  cd.  Antv.  Thile  diio  Vat.  Reg.. 
]Moret.  pr.  item  Petav.— 33  Scottorum  Med.  tert.  tumulos  Val.Mcd.  pr.  Tlio- 
los.  Oxon.  pr.  Leid.  sec.  Exc  Gevart.  tumidos  vel  cumulos  Res;.  fli.yil  Pric 
fremuit  Mcd.  sec  Hibcre  Ju».  pr.  Hiberne  omnes  Vat.  Pai.  Farn.  Pric  Rott. 
Olsel.  Lov.  Oxou.  pr.  diio  Lcid.  Hijherne  ed.  Parin.  Isinj^rr.  Grypii.  Hybernce 
.\ld.  Colin.  hiherncc  Vicet.  Hiherus  Oxon.  sec  Iverne  Vossian.— 34  Quis 
Isiujrr.  Quid  culor  di 
l'arui.  et  ed.  Antv. 


iuodecim  scri\)ti,  Exc  Liiccns.  sec  Var.  LL.  c  marg. 
obsistit  tjuatuor  Vat.  PaL  Pric.  Rott.    obstituit  Vat.  pr. 


NOT/E 


Scotia  esse  crcditur.  Tlieodosins  se- 
uiorBritanniain  armis  victricibus  per- 
agravit. 

27  Libya;']  Quae  est  ardens  Africae 
regio,sicut  et  Mauritauia,  ubi  Mauri. 

29  Borea  et  Austril  Per  Boream, 
Septemtrio,  per  Aiistrum,  Meridies 
dtsignatur ;  in  tpiibus  triumphavit 
Tbeodosius  senior. 

30  Rigor  cali]    Frigus,  Coeli  incle- 


mentia,  quae  est  in  Scotia,  et  aliis  re- 
gionibns. 

32  Orcades']  lusiilaK  in  mari  Bri- 
tannico,  in  quibus  Tlicodosius  seuior 
profligavit  Saxones,  qui  in  Angliam 
trajecerant. 

Pictorum]  Scu  Pehitorum,  strage  a 
Theodosio  seniorc  facta,  Tliule  seu 
Islandia  frigida  incaluit. 

33  Icrnc]    Seu  Hybernia,  in  qua 


230  CL.    CLAUDIANI    VIlI. 

iEthiopum,  cinxitque  novis  Atlanta  maniplis.  35 

Virgineum  Tritona  bibit,  sparsosque  venenis 

Gorgoncis  vidit  tlialamos,  et  vile  virentes 

Hesperidum  risit,  quos  ditat  fabula,  ramos. 

Arx  incensa  Juba? :  rabies  Maurusia  ferro 

Cessit :  et  antiqui  penetralia  diruta  Bocchi.  40 

Sed  laudes  genitor  longe  transgressus  avitas, 

Subdidit  Oceanum  sceptris,  et  margine  coeli 

novig  catervis:  potavit  Tritona  Virgintilem,  et  aspexit  cuhilia  ivfccta  veneno  Gor- 
i^oneo,  ct  irrisit  arbnres  Ilesperididn,  quas  fabula  locupletat,  babeiites  viriditatem 
rilem.  CasteUum  Jubce  combustum  est :  furor  l\Jaurusiorum  compressus  est  armiSy 
et  palatium  rcteris  Bocchi  eversum  est.  At  pater  muUum  superans  facta  avi,  s«&- 
jecit  Oceanum  ttitioni  suze,  et  terminavit  Imperium  finihus  Coeli :  quanfum  Gudes 


Farn.  Heinsius  obstiterit  vel  obslstat  conjicit. — 35  Achata  pro  Atlania  Var. 
LL.  ed.  Antv.  Jovis  pro  novis  Vat.  pr.  Farn. — 36  Virgineum  Tritona  Gronov. 
in  Exc.  Schotti  ascripserat.  vid.  Lucan.  \.  ix.  suhit  Leid.  sparsisque  Med. 
quart. — 37  Cjorgoneos  onines  Vat.  Pal.  Farn.  Pric.  Oisei.  Gorgoneis  inc. 
Hoins.  Anibr.  sec.  et  Moret.  iteni  Var.  LL.  e  niarj;.  Parm.  quod  probat 
lleinsins.  risit  Pal.  Med.  pr.  Heinsius  legit  visit.  xit  vile  INIed.  tert.  jure 
pro  rile  Anibr.  sec.  rite  Pat.  m.  sec. — SS  Hesperios  Moret.  pr.  Hesperidum 
vel  Hesperios  Ya.t.  quart.  ditat  ^led.  tert.  inc.  Heins.  Exc.  Lucens.  \ir.  dictat 
plurimi  alii,  Exc.  Gevart.  Var.  LL.  ed.  Antv.  m.  pr.  ditat  vel  dictat  ine. 
Heins.  ditat,  quns  risit  Exc.  Voss. — 39  Ars  Vat.  lert.  Rott.  Florent.  Petav. 
tert.  Var.  LL.  ed.  Antv.  intacta  Vat.  tert.  Fiorent.  Oxon.  pr.  n.  pr.  intenta 
inc.  Heins.  inmensa  Lov.  Lcid.  Oxon.  sec.  m.  pr.  intensa  Var.  LL.  ed.  Antv. 
intacta  vel  incensa  Mcd.  sec. — 40  BoschiXat.  sec.  Pal.  Bochi  Le\i\:  sec.  Bocci 
Oxon.  pr.  iJac/u  Jun.  pr. — Allonge  genitor  laudes  Pric.  genitoYar.hlu.  ed.Antv. 

NOT^ 

devicti  sunt  Scoti  ab  eodem.  37    Vile  virentes']    Non  aureos,  ut 

35   ^thiopum]  Hi  sunt  in  Africa,  jactant  fabulae,   sed  vili  tantum  viri- 

et    latissimuni    obtinent     Imperium.  ditate  insignes. 

Dicuntur    jEthiopes,     quod    aXdovcnv  38  Hcsperidum]  Hap  oriunda?  erant 

5ires,  ardeant,  et  nigri  sint  eorum  vul-  ex  Hespero,  Atlantis  fratre  :  ad  oras 

tus.  Africaj    habitabant ;     et     secundum 

Atlanta']      Atlas    mons    altissimus  poetas,  hortos  colebant,  poniis  aureis 

Mauritanifp,  iu  Africa.  pretiosos. 

30  Virgincum  Tritona]  Paludem  in  39     Juba;]     Regis    Mauritaniap   in 

qua  nata  est  Minerva  innupta,  sem-  Africa:  sed  per  Juham,   intelligitur 

perque  virgo.  Firnnis  latro,  Gildonis  frater. 

Sparsosque  venenis]    Vidit  Dorcadas  Maurusia]  Id   est,   rabies   Maurita- 

iusulas  in  mari  jEthiopico,  ubi  repo-  norum,  quos  Firnuis  latro  excitabat. 

nuBtnr  doniicilia  Gorgonum,   Medu-  40  Bocchi]  Qni  iMaurilaniae  et  Gae- 

sie,    Sthenus,    et   Euryales,   quaruni  tuliae  Rex  fiicrat. 

Medusa   pro   crinibus   habebat   ser-  41  Getdtor]  Theodosius,  pater  Ho- 

pentes  veneno  omnia  iuficientes.  norii. 


DE    IV.    CONS.    IIONOR, 


231 


Clausit  opes  :  quantum  distant  a  Tiji^ride  Gades, 

Intcr  se  Taiiais  (inandnn  \ilns(jur  relinquunt. 

Haec  tanion  inninneris  pcr  se  quavsita  tropajis,  45 

Non  generis  dono,  non  ambitione  potitus. 

Diffna  lesii  virtus :  ultro  se  purpura  supplex 

Obtulit,  et  solus  meruit  ret^nare  rogatus. 

Nam  cum  barbaries  penitus  commota  gcmentem 

Irrueret  Rliodopen,  et  mixto  turbine  gentis  50 

remotce  snnt  a  Tigride:  qnantum  tcrraiuni  Tunais  ct  Nilns  inter  se  contincnt. 
Attamen  Tlieodosiiis  possedit  liccc  jxirtu  a  sc  rictoriis  infinilis,  non  favore  gentis, 
non  ainbitione.  Virtus  ejiis  mcrcbalur  cligi.  Purpura  veliit  rogans  sponle  am- 
bivit  ipsiiiii  :  et  unus  ille  oratus,  mcritus  est  imperarc.  Etenim  cum  Bnrlmri 
longe  e.Tcitati  irrumperent  in  lihodopcn  suspirantem,  et  Ursa  derelicta,  (jiiasi  com- 


— \2regnis  pro  scejitrisVuc.  cfryit/sl^eid. — 43  distcnl  r>onon.  Ambr.  pr.  Tibride 
Pal. — 41  iptuiitum  Danuus  ?kilumtpic  Jan.  \>r.  relinquant  I?onon.  rcliiiuit  \'at.  tert. 
relinquit  Vat.  pr.  rarii.  Piic.  Rott.  Reir.  Tlioios.  Oxon.  pr.  Mnl.  sec—  45  Hac 
sunt  vet.  iiyy.  I lic  tuntumXat.  pr.  iumerilis  J\n\.  pr. — 40  pclitus  vi].  Vicet. 
polilus  Med.  tcrt.  Jnn.  pr.  Leid.  sco.  potilus\c\  polilnrlMv.  Oxoii.  pr.  potitur 
viginti  Codd.  Exc.  Gevart.  et  Lucens.  pr.  Var.  LL.  e  niartt.  Harm.  item  cd. 
Antv. — 48  togatus  Vat.  tcrt.  Pric.  Ambr.  pr.  ni.  pr.  Moret.  sec. — .50  Irruerat 


13  Tigridc]  Tigris  est  fliivius  INIe- 
sopotamia?. 

Gades]  Parva  insula  (bodie,  Cadis 
vel  Calis)  ad  fretum  Gaditanum,  scn 
Hcrculeum,  qiiam  dixerc,  cubilia Solis. 
Quantum,  id  cst  terminavit  iniperiiiin 
jier  tantum  spatium,  per  quantiiin 
Gades  distant  a  Tigride. 

44  Tanuis]  \'ulgo,  Don,  fluvius 
Asiani  ab  Europa  discriniinans. 

Nilus]  Fluvius  Africap  ingens,  al- 
luens  et  foeciindans  /Egyptiiin. 

45  Tropais]  Victoriis,  triumpbis: 
rpoiraiov,  dicitur,  oTrb  ttjs  rpoTrrji,  a 
fuga  hostiiim,  quod  tropaum  excita- 
retnr  ex  s])oliis  bostiiim  fiigicntiiim. 

46  Potilus]  Tbcodosius  non  ambi- 
tione,  non  generis  splendore,  scd  so- 
la  virtute  Imperium  adeplus  est,  seu 
potitus.  Nam  ct  potior  jungitur 
cum  accusativo,  apiid  Plautum  et 
Terentium,  quorum  hic  sic  ait,  '  Mi- 
seriam  omnem  capio,  bic  potitiir  gau- 
dia.'     IUe  vero,  '  fortiter  maluni  qui 


NOT.E 

patitnr,  idem  post  potitiir  bonum.' 

47  Digua  lcgi  virtus]  Tluodosius, 
patre  Tlieodosio  sibi  scel(;re  Valentis 
imperatoris  adcmto,  privatam  in 
Hispania  vitam  agcbat,  nec  sine  me- 
tu  patcrnorum  inimicorum  :  iinde  S. 
Ambrosius  :  '  Portavit  jugum  grave 
Thcodosiiis  a  juvcntiitc,  iiuando  ci 
insidiabantur,  qiii  patrem  cjus  triuni- 
))hatorem  occiderant.'  At  Gratianiis 
Aiisonii  illiistris  consiliis,  eum  evo- 
cavit,  suis  exercitibus  pra-fecit,  nt 
Barbaros  contiinderet  :  tandcinque 
ob  virtiitcm  Hcroicam,  et  Augustuni 
cum  fecit,  ct  imperii  consortem,  cum 
oblatuni  etiam  Imperiiim  depreca- 
retur.  Unde  Pacatus,  '  Orat  ecce 
tc  Dominus  adliuc  tuus,  {Gralianus) 
et  qui  posset  cogerc,  mavult  impe- 
trare.' 

49  Barlmrics]    Ita  effiisa  barbaro- 
rum  multitudo,  ut  ipsa  Barbaries  cf- 
fusa  esse  videretiir. 
60  Rhodopcn]  Monteni  Thraciae,  iu 


232  CL.    CLAUDIANI    Vlll. 

Jam  deserta  sims  in  nos  transfunderet  Arctos, 

Danubii  tota^  vomerent  cum  praelia  ripge, 

Cum  Geticis  ingens  premeretur  Mysia  plaustris, 

Flavaque  Bistonios  operirent  agmina  campos : 

Omnibus  afiiictis,  et  vel  labentibus  ictu,  55 

Vel  prope  casuris,  unus  tot  funera  contra 

inixta  tempestate,  populos  suos  Septemtrionales  immitteret  contra  nos,  cum  omnia 
littoralstri  effunderent  certamina,cum  Mijsia  magna  obrueretur  vekiculis  Getarum, 
et  exercitus  fiavi  tcgerent  agros  Tkracice :  cunctis  conflictatis,  et  vel  nientibus 
calamitate,  vel  moxfere  ruituris,  solus  Theodosius  opposuit  se  achersus  tot  clades, 


Pat.  gentes  qnatuor  Vat.  Pal.  Farn.  Pric.  gentis  undecim  alii,  et  Exc.  Lu- 
cens.  see. — 51  deserta  Exc.  Lucens.  sec.  referta  ed.  Vicet.  suos  Pric.  Oxon. 
pr.  suns  hunnns  Vat.  pr.  Farn.  transfunderat  Reg.  transfuderat  Jun.  pr.  Alpes 
Vat.  sec.  ni.  pr. — 52  vomerent  jam  Moret.  sec.  moveant  Florent.  Petav.  tert. 
morcaw^  Vat.  tert.  Rott.  gemerent  Viit.  fmneren^  Med.  sec.  m.  pr.  moverent 
vel  quaterent  Oisel.  tremuerunt  vel  vomerent  cum  Oxon.  pr. — 53  lugens  conj. 
Heins.  ingens,  hic  vetus  lectio  erasa  erat  in  Vat.  tert.  Misia  Vat.  pr.  Mesia 
Lov.  Massia  Vat.  tert.  Misia  vel  Nursia  Oxon.  sec. — 54  campis  Rott.  Bistonicos 
Thuan.  opmrenf  viginti  Codd.  Exc.  Gevart.  Schott.  etLucens.  pr.  Sched.Gud. 
item  ed.  Vicet.  Ald. — 55  afflatis  Jun.  pr.  veljam  Mazar.  etjam  vel  et  vel  Oxon. 
sec.  igni  pro  ictuMed.  tert. — 56  milia pro funera  Med.  quart.  Moret. sec.  Exc. 
Gevart.  Leid.  diio  a  m.  s.  Constitit  Pric.  illa  vero, '  Exstinxitque  faces  agris- 
que  colonos  Reddidit,'  desiderautur  in  Jun.  pr.  et  Petav.  tert.  Exstinguitquc 
Put.  Pharos  Vat.  tert.  Pkares  Med.  sec.  Pkares  \elfaces  Oxon.  pr.  faces  vel 

NOTiE 

qiio  deleti  a  Theodosio  Barbari.  legunt  lugens  Mysia,  id  est  afflicta, 

Miocto  turbine'\    Mixta  colluvie  va-  ut  snpr&,  gementem  Rkodopen. 

riarum  gentium,   quse  velut  turbine  Geticis']    Geta?.  populi  Scythiae  e- 

aliquo    quassabat  Imperium  Roma-  rant,  quos  Theodosius  superavit.  Ge- 

num.  ticis  plaustris,  quibus  scilicet   Getae 

51  Arctosl  Regio  Septemtrionalis.  abundabant. 

Nam,  "ApKTos,   Ursa,  signura  coeleste  54  Flava  agmina^  Gothi,  Getae,  et 

in  Septeratrione,  hic  ponitur  pro  re-  alii  hostes  versus  Septemtrioneni,  di- 

gionibus  Septemtrionis.  cuntur  fuisse  flava  coma. 

Transfunderet]    Gentes  immitteret,  Bistonios]  Thracios,  a  Bistone  Mar- 

ut  procellani  aliquam  a  Septemtrione  tis  filio,  unde  Thraces  dicti  sunt  Bis- 

ennnpentem.  fones,  etThracia  Bistonia. 

52  Vomerent  ■prcelid]  Cum  vip<e  ita  55  Affiictis']  Alii  legunt,  afflatis, 
essent  plenae,  ut  vomere  atque  effun-  quasi  ictu  falminis,  postquam  scili- 
dere  viderentur  populos  ita  ad  prze-  cet  Valens  Imperator  a  Gothis  cum 
lium  paratos,  nt  ex  Danubio  non  mi-  exercitu  deletus  est,  et  ipse  in  rus- 
lites,  sed  ipsa  praelia  effundi  putares.  tici  casa,  in  quam  fugerat,  vivus  com- 

53  Mysia]    Partem    Thraciae  et     bustus. 

Phrygiae  continebat,  et  ideo  ingens         56  Funera]  Tot  clades,  tot  funera 
dicitur.    Hujus  dux  erat  Theodosius,     edita,  et  edenda. 
et  iu  ea  rem  feliciter  gessit.    Alii 


DE   IV.   CONS.    HONOR.  233 

Restitit,  extinxitque  lUces,  agiisqiie  colonos 

Reddidit,  ct  leti  lapuit  dc  taucibus  urbes. 

Nulla  relicta  foret  Konuuu  nominis  umbra, 

Ni  pater  ille  tuus  jamjum  ruitura  subisset  60 

Pondera,  ti;rbatamque  ratem  ;  certaque  levasset 

Naulraijium  commune  manu.     Velut  ordine  rupto 

Cum  procul  insanae  traherent  Phaethonta  quadrigae, 

Saeviretque  dies,  terramque  ct  stagna  propinqui 

Ilaurirent  radii,  solito  cum  murmure  torvis  G5 

Sol  occurrit  equis :  qui  postquam  rursus  haeriles 

et  oppressit  t<edas,  et  resiiluit  campos  agricolis,  et  liberavit  oppida  ex  gurgite 
ipsius  mortis.  NuUa  species  Imperii  Romani  remansisset,  nisi  ille  tuus  pater 
Tlieodosins  sustinuisset  onus  Impeiii  mo.r  cnsxirunt,  et  navim  pcvturbatam;  et  re- 
movisstt  forti  dextcra  nau/ragium  universum.  Quemadmodum,  cursu  interrupto, 
cum  equi  prcecipites  raperent  longe  Pluiethontim,  ct  calor  furent,  et  flamma 
proxima  siccarent  terram  et  aquas,  Sol  pro  more  increpans,  obviam  venit  equis 

fares  ciim  glossa  i.  e.  populos  Oisel.  agriaque  colonos  plurimi  Codd.  Exc.  Ge- 
vart.  Lucens.  sec.  Var.  LL.  e  marg.  Parm.  agrosque  colonos  vel  ufirisque  colo- 
7iis  Oxon.  i-r.— 58  letis  Vat.  tert.  ni.  pr.  tccti  Var.  LL.  ed.  Antv.  ro.  pr. 
fascibus  profaucibus  Put.  Bonon,— 60  peritura  Aml)r.  pr.  Sched.  Gud.  subiret 
Vat.  quint.  subiret  vel  subisset  Moret.  pr. — 62  vult  ordine  Vat.  tert.— 63  Lum 
procw/ Tliuan.  ruereiit  Jun.  pr.  Phetonta  ambo  Moret. — 64  Servirctque  Ambr. 
tert.  terrasque  Reg.  ^Moret.  sec.  Ald.  Exc.  Voss.  Oxon.  ierras  Pric.  Tholos. 
Exc.  Gevart.  terras  et  Med.  quart.  Leid.  sec.  et  terram  Vat.  pr.  in  stagna 
Vat.  tert.  Rotl.  Med.  sec.  profundi  E\c.  Gevart.  Leid. — 65  subito  Pat.  m.  sec, 
solitoque  in  Med.  sec.  torvis  duo  Vat.  duo  ^iNIed.  Thuan.  Moret.  sec.  Exc.  Luceus. 
sec.     torvus  tres  Vat.  Farn.  Pric.  Rott.  Oisel.    torvus  vel  torvis  Oxon.  sec. — 

NOT.E 

57  Faces']  lucendio  et  vastationi  nem,  mox  naufragam  futuram,  seu 
paratas.  naufragium   passurani.      Sic   naiifra- 

58  Leti  de  faucibus]  Ex  ipso  interi-  gium  ponitur  pro  navi  naufraga,  ut 
tu,  et  ruina  prasentissima,  velut  ex  apud  Ciceronem  scelus  pro  scelerato, 
faucibus  inhiantis    bellua;,    liberavit  MetonymicdJs. 

Imperium.     Cicero  :  '  Urbem  ex  om-  Ordine  rupfo]  Elementornm  rerum- 

ni  impetu  hostium,  ac  totius  belli  ore  que  omnium  cursu  abrupto. 

ac  faucibus  ereptam  esse  atque  ser-  63  Phacthonta^    Phabi  et  Clyme- 

vatam.'  nes  tiliuni,  cui  efflagitanti  in  paterni 

61  Turbatamque  ratem^  Navim  Rei-  amorispignus,  Phoebus  dederat  equos 
pub.  fluitantem  in  alto,  tempestati-  regendos  ;  at  equi  maii  rcctoris  con- 
bus  bellorum,  quae  Barbari,  velut  scii,  euni  per  devia  rapucrunt,  et  or- 
Archipirarta;  contra  Romanos  excita-  bem  inccnderunt.  Phacthon  dicitur, 
bant.  aTrb  to5  (paiQfif,  lucere,  ardere. 

62  Naufragiuni]    Nisi  Theodosius  61  Stagna]  Aquas,  pars  pro  toto. 
sua  virtute  relevasset  uavini  comuiu- 


234  CL.    CLAUDIAN[    VIII. 

Agnovere  sonos ;  rediit  meliore  magistro 
Machina,  concentusque  poli,  currusque  recepit 
Imperium,  flamnictque  modum.     Sic  traditus  illi, 
Servatusque  Oriens  :  at  non  pars  altera  rerum  70 

Tradita,  bis  possessa  manu,  bis  parta  periclis. 
Per  varium  gemini  scelus  erupere  tyranni 
Tractibus  occiduis  :  hunc  saeva  Britannia  fudit, 
Hunc  sibi  Germanus  famulum  delegerat  exul ; 

savientibus :  qui  ubi  senserunt  iterum  voccm  domini  sui,  tnolcs  et  harmonia  Cceli 
restituta  est,  Rectore  pr<estantiore,  ac  currus  subiit  prtecepta,  f<  iijnts  passi  suut 
moderationem:  ita  Oriens  co7nmissus  est  illi  Theodosio,  atque  defensus  ;  sed  pars 
alia  mundi,  non  commissa  est,  bis  occitpata  est  dextera,  his  acqiiisita  vaviis  casibus. 
Duo  Tyranni  emerserunl  per  crimina  diversa  ex  regionibus  Occidentis  ;  Britan7iia 
crudelis  peperit  hunc  Maximum  ;  exul  Germanus  Arbognstes  elegerat  sibi  illum 


58 conte7itusqueMnzciY.  conceptusque  Med,  quart.  contemptusque  diio  Vat.  Med.  pr. 
et  sec.  m.  pr.  co7itemtusque  vel  conceptusque  Reg.  jiolis  inalebat  Bartliius,  ex  suo 
codice.  currusqueVric.Med.  quart.  et  sec.  i».  sec.  vet.  Gyr.  Thuan.  Exc.  Lucens. 
sec.  Isingr.  et  Raph.  cursusque  Oisel.Yav.  LL.  ed.  Antv.  rursumque  Pat.  rursuS' 
que  onines  Yat.  Pal.  Farn.  Rott.  Jun.  pr.  Leid.  sec.  duo  Oxon. — 69  modus  Jun. 
pr.  t)'aditus  vet.  Gyr.  Exc.  Luccns.  soc.  traditur  deccin  alii.  i7/is  octo  scripti, 
et  Var.  LL.  ed.  Antv.  iiaditus  illi  vel  iraditur  illis  Oxon.  sec.  traditus  i//is  Wolf. 
— 70  Servatusque  vct.  Gyr.  Vat.  pr.  Farn.  Oiscl.  Bonon.  duo  Petav.  Exc. 
Lucens.  sec.  Scrvatur  77iu7idus  vel  Servatusque  Oriens  Oxon.  sccJ  Serraturqueqna- 
tuor  Vat.  Pal.  Pric.  pars  ultima  Med.  sec.  Oxon.  pr.  a  in.  pr. — 72  in  sdiedis 
Gud.  est  scriptum.  ad  hunc  iYTS»m  7iomi.na  eorimi  Ty7'annoru7n  notaverat.  Maxe7i- 
tius  et  Eugenius.  paulo  post :  Arbogastus.  irrupere  pr.  IMed.  sec,  Vatic.  et  Pal. 
-^73  Tractibus  Exc.  Lucens.  pr.  Th)-acibus  ed.  Vicet.  Partibus  vel  Tractibus 
Oxon.  sec.    assiduis  Vat.  pr. — 74  Hunc  sibi  inc.  Heins.  famulus  Pal.  Med.  pr. 

NOTiE 

68  Machina,  concentusque  poli]  Ordo  nio,  oppressis,  bis  possedit  Imperium 
ille  coelestis  et  corporum  coelestinm,  Occidentis,  bis  sibi  sua  virtute  pe- 
statique  et  admirabiles  eorum  cursus      perit. 

in  harmonia  quadam  consistere  dice-  73  Brita^inia  fudif}  IMaximus   erat 

bantur  a  Pythagora.  genere  Hispanus,  doinus  Theodosia- 

Poli^  CceU;  pohis  dicitur,  a-rrh  rov  hee   veina  ;    dux    strenuus,  fortis,  et 

iroXeTc,   vei-tere,   volvere,  qiiod  Cceliim  laudandus,  si  non  eo  superbiHe  deve- 

Polis  velut  cardinibus  voivi  fingatur.  nisset,  nt  se  Tlieodosii  affinem  dice- 

69  Traditus  se^-vatusque]  Imperium  ret,  et  animo  subdolo  de  tyrannide 
Orientis  et  commissum  Theodosio  cogitaret :  dicitur  ortiis  ex  Britan- 
est,  et  statjjn  in  pristinam  salutcm,  nia,  quod  inde  legioues  eduxisset, 
pacemque  restitiitum.  nam  vere  fiiit  Hispanus. 

70  Pars  altera]  Occidens  scilicet,  74  Ger/na^ius  exul]  Arbogastes 
seu  Imperium  Occidentis.  Francus,  qui  Germanus  dicitur,  quia 

71  Eis  possessa  manu]    Theodosius  Franci  e  Germanis  oriuudi  sunt. 
duobus  Tyrannis,  Maximo  et  Euge-  Fa^nulum]  Clieutem  Eugenium  ele- 


DE    IV.    CONS.    HONOR.  236 

Ausus  utcrque  ncfas,  domini  rcspersus  uterque  75 

Insontis  ju^iilo.     Xovitas  aiulerc  priori 

Suadebat,  cautumqae  dabant  oxempla  sequentem. 

Hic  nova  moliri  prasceps  :  hic  quaerere  tuta 

Providus  :  hic  tusis,  colloctis  viribus  ille. 

Hic  vagus,  excurreus  :  hic  intni  claustra  reductus.  80 

serrum  Eii£;t'niiim.  Amlto  uusi  i^iwt  patrarc  scrhra ;  amho  fadali  snnt  critore 
Imperaliintiii  iiinncnitinm,  (iratiaiii  ct  Valentiniaiii.  Ifiiiohilitas  impclUhat 
primum  IMaximuni  ail  aiulemluin  ;  et  e.rempla /acichunl  aliuiu  scciirum  Engeniuui. 
Hic  Maxiams  temerarius  ad  nora  suscipunda:  ille  Eii^n-nius  aiH/HS  ad  tuta  ca- 


famulnm  vol  sociuin  Ami)r.  iir. — 75  scclus  \nonefas  Pric.  l'ut.  Pat.  Exc.  Vosg. 
— 7G  audire  Pal. — 77  Suadchant  Lov.  ni.  pr.  ot  Vicet.  tutuiiuiue  Moret.  sec. 
tanlumijiic  Voss.  a  m.  pr.  et  aiii.  cautnm<iuc  Pric.  duo  Mcd.  1  huan.  Petav.  pr. 
Ambr.  sec.  Exc.  Luccns.  pr.  quod  probat  Heinsins  ascripto  loco  ck  iir.  Cons. 
Hon.  vs.  90.  '  caiito  nec  protuit  lui-ti  Munitis  liacsisse  \oc\<.'  et  Lectorem 
remittit  ad  nctas  lib.  n.  de  R.  Pros.  vs.  11.  tutumquc  vel  tantumque  Vat. 
qnint.  tntuiiKjiu  vel  cautumquc  Vat.  sec.  dahnnt  Jnn.  ex  altero  codice,Eeid.  pr. 
Florent.  Ijonon.  duo  Petav.  scqiunti  Vat.  pr.  Pat.  scquenlcm  triginta  Codd. 
Exc.  Gevart.  Lncens.  sec.  ct  Scliotti,  Var.  EL.  ed.  Antv.  itein  e  niarg.  Parni. 
—78  princcps  Jnn.  Florent.  Oxon.  pr.  vita  Var.  LL.  ed.  Antv.  Wolf.  a  ni.  pr. 
tutum  T\w\os.—7'J  iste   Oxon.  s«c.- 80  (Hfcr  quattior  Vat.  Farn.  Pric.  Oiscl. 

NOT.E 

gerat  .Arbogastes,  ut  sub  ejus  unibra  gcniinata  \ictoria  teroccm,in  tertium 

iniperarct.     De  Eugenio  supra.  ccrtaiuen  dabant.' 

7.5  ^HSH.s-  tiferque  nefas]     Eugcnins  Cautuin  dahant  scqucnlem]     Facie- 

arte  et  manu  Arbogastis  VaUntinia-  bant  alium   securum,  scilicet    Euge- 

num  Impcratorein  apud  Viennain  in  nium.     Alii  lcgnnt,  tnnlumque  dabant 

Gallia  strangulavit.     Quidam  diciint  c.rcmphi  srqucnti,  id    est,    cxemplum 

eum    ta?dio    vitvr,     laqueo    pcriisse.  INLiximi  fcliciter  agentis  dabat   tan- 

Maximiis    Andragatliii    inanu     usiis  tnm  aiidacia^   sequcnti,  seu  sccundo, 

jiigulavit    Gratianum    Imperatoreni,  scilicet  Eiigenio. 

quem  deceperat  lectica   adornata  in  E.rempla]  IVIaximi,  cui  res  felicitcr 

speciem  lectica^  iixoriap,  qnasi  Flavia  succcsserat. 

Maxima    Constantia    Aiignsta    euni,  7S  Hic  nova]  Laiidat    in    Eugenio 

Gratianuni  scilicet  conjugem,  invisc-  prudentiam,   in  INIaximo   andaciam ; 

i-et.  quas   duas   rcs    siipeiasse  gloriosiim 

70  Noritas]  Generis,  fortunas :  nam  erat  Theodosio. 

Maximus  fuerat  verna  Theodosiana;  80  Rednctiis]   Arbogastes  et  Enge- 


domns,  et  lixa  :  at  multas  victorias 
retulerat,  et  a  militibus  creatus  fue- 
rat  Imperator,  etsi  invitus,  ut  simii- 
labat. 

77  Cautttm  dahant]    Id   est,  eflicic- 
bant.     Sic  Titus  Liviiis  de   Horatio  : 


nius  ultro  admittcndum  Tlieodosiiim 
rensuere,  nt  loca  commodiora  in  Al- 
pibus  occiipantcs,  cjus  exercitiim  de- 
lerent:  et  forte  ita  contigisset  ;  nisi 
favore  divino  vcntis  vehementioribu.* 
cxortis,  et  tcla  in  Arbogastem  retor- 


'  alterum,  iutactum  ferro  corpns  et     queuUbui,  Thcodosius  vicisset. 


236  CL.    CLAUDIANI    VIH. 

Dissimilos  ;  sed  morte  pares :  evadere  neutri 

Dedecns,  ant  mixtis  liciiit  procumbere  telis. 

Araissa  specie,  raptis  insignibus,  ambo 

In  vultus  rediere  siios,  manibusque  revinctis 

Oblati  gladiis  subraittunt  colla  paratis  :  85 

Et  vitam  veniamque  rogant.     Pro  damna  pudoris  ! 

Qui  modo  tam  densas  nutu  movere  cohortes, 

In  quos  jam  dubius  sese  libraverat  orbis, 

Non  hostes  victore  cadunt,  sed  judice  sontes. 

pessendn  ;  hic  copHs  laxis;  ille  munimentis.  Dispares  ingenio,  sed  pares  interitu; 
neuiri  conccssiim  est  effugere  ignominiam,  aut  muri  coUatis  signis.  Ambo  figura 
splendida  sibi  erepta,  erepta  purpura,  resumserunt  formam  pristinam,  et  manibus 
ligatis  producti  suhjiciunt  cervicem  cidtris  expeditis  :  ac  poscunt  vitam  atque  indnl- 
gentiam.  O  ruinam  verecundia  !  qui  nuper  excituverunt  ad  arbitrium  caiervas 
tam  immensas,  in  quos  jam  inundus  anceps  pendebat,  non  occiduntur  a  victore  iit 


iutraXnt.  scc.  Pal.  Moret.  sec.  tresMed.  Oxon.  sec.  Exc.  Lucens.  sec.  vid. 
Gronov.  ad  Liv.  p.  .558.  reductas  Rott.  redactus  conjiciebat  Heins.— 82  haut 
mi.rtis  Pat.  haud  IMoret.  sec.  missis  conjiciebat  Barth.— 83  ^mis.sa  Var.  LL.  ed. 
Antv.  Admissa  Wolf.  Amissam  spcni  raptis  Jnn.  pr.  raptis  plnrimi  Codd.  Exc. 
Gevart.  et  Lucens.  pr. — 84  In  cultus  conj.  Heins. — 85  Oblita  Med.  tert. 
Oblaque  inc.  Heins.  Oblala  legit  Heinsius,  ultima  sc.  longa  vel  propter  caesu- 
rani  vel  geminas  consonantes  vocis  sequentis,  nani  ascripserat  '  sic  Statius 
s»pe.'  peractis  Tholof.. —87  Qhootoc/o  Leid.  sec.  Qui  mihi  Tholos.  tot  densas 
Mazar.— 88  In  quo  Med.  tert.    dutiis  Var.  LL.  ed.  Antv.    tam  Moret.  sec. 

NOT^ 

81  Morie  pares']  Ambo  carnificis  Eugeuio  nemo  dubitat :  de  Maximo 
luanu  periere,  quanquam  alii  aliter  niulti :  erat  enim  fortis  et  audax. 
sentiunt ;  et  Eugenium  obtruncatum  Immo  sunt,  qui  eum  a  militibus  oc- 
amilitibus  aiunt,  dumTheodosio  sup-  cisnm  dicant ;  nec  in  Tiieodosii  ve- 
plicat.  nisse  potestatem.     Alii  coutra  asse- 

82  Mixtis  telis']  In  acie,  in  conflic-  runt  eum  Aquileice  captum  a  Theo- 
tu  militari.  dosio,   et  cum  filio  Victore  capitali 

83  Amissa  specie^  Eugenius  etMax-  supjilicio  affectuni. 

inius  amissa  figuraquadam  splendida,  Pro  damna  pudoris]    O  ruinam  pu- 

quae  eornm  ignobilitatem  certa  spe-  doris  !  o  pudorem  aniissum !  vitamne 

cie  tegebat,  spoliati  pnrpura,  ct  aliis  rogare  non  erubescunt,   qui  de  vita 

iusignibus  imperii,  redierunt  in  vul-  sua  statuere  poterant,  et  fortiter  se 

tus  suos,  hoc  est,  in  formam  statum-  occidere  !    id   enim  fortitudinis  esse 

que    pristinum,    Eugenius   rediit   in  veteres  credebant. 

formam   Grammatici ;     Maximus    ia  88  Sese  libraverat]  Torrarum  orbis 

figuram  verna;,  lixa?,  armigeri.  nesciebat,  cujus  victoriafutura  esset, 

85  Submitiimt]  Non  ignari,  se  mor-  an  Theodosii,  an  aliorum  ;  et  sic  du- 
tc  essedignissimos.  bius  pendebat  cujns  potestati  sese 

86  Et  vitam  veniamque  rogant}    De  subjiceret. 


1)E    n'.    CONS.    HONOR. 


r^7 


Damnat  voce  reos,  petiit  qnos  Marte  tyrannos.  fK) 

Amboriim  periere  duces,     Hic  sponte  carina 
Decidit  in  Ihictus:   illum  suus  abslulit  ensis. 
Hunc  Alpes,  hunc  pontus  habet.     Solatia  caesis 
Fratribus  ha.'c  ultor  tribuit.     Necis  auctor  uterque 
Labitur:  Augustas  par  victima  mitigat  unibras.  0;> 

Has  dedit  inferias  tumulis,  juvenumque  duorum 
Purpureos  merito  placavit  sanguine  Mancs. 
Illi  justitiam  coufirmavere  triumphi  ; 

hostes,  sed  (laiiiiiaiitiir  ab  eo  judice,  iit  noccutes:  et  TlwoJosius  condemnat  siia 
scntentia,  iit  no.riits,  quos  aggressus  est  belio,  iit  ti/rannos.  Ductores  utriusi/ue 
Maximi  et  Kii<;enii  ceciderunt.  Hic  AiulraKatliius  uHro  ex  naii  jiriecipilavit 
se  in  ar/uas:  gladius  proprius  intcrfecit  illum  Arbojjasten.  Alpes  possident 
uniun  :  vtare  po.ssi(l<'t  allerum,  l'iiidex  'riicodosiiis  dedit  lianc  consolationein 
fratrihus  iH<t i/<'dis  Valeiitiiiiailo  et  (Jratiaiio  :  amho  parrici(Uc  percunt.  Hostin 
similis  placat  ihams  Imperatorios.  \"iiulox  immolavit  has  inferia^i  sepulchris  eonini, 
et  sedavit  cruore  digno  umbras  Augustas  duorum  Principuni  juvetium.     lllce  vic- 


se  jam  Rep.  Oxon.  pr.  Meil.  sec.  libravcrit  Vat.  j)r.  Leicl.  pr.  Farn.  Oxon. 
vibraverat  Val.  tert.  Rott.  Oxon.  pr.  Florent.  ni.  pr.  vihraverat  vel  libraverat 
Med.  sec.  hostis  pro  orbis  Pat. — 89  vindice  Ainbr.  tert. — 90  Damnant  Tholos. 
Oxon.  pr.  m.  pr.  pitiit  quos  decem  scripti  et  ed.  Vicet.  (/ui  Rapliel.  arte  maii^. 
Isinur. — 91  Amborum  Jun.  pr.  diio  Oxon.  diio  Leid.  Ambo  rei  roiij.  Scal.  et  sic 
edidit  Kai  liel.  male.  prices  pro(/(uf>  inc.  Heius. — 93  deest  liic  versus  in  Jnn. 
pr.  habeni'Y\\o\Qii.  quod  probat  Heins. — 94  hic  Vat.  pr.  Aic  vel  hac  \<c».  cultor 
Florent.  tribnit  ultor  Ambr.  sec.  inox  necisactor  Bartli.  Cod.  diio  Vat.  l'al.  liott. 
Med.  pr.  inc.  Heins.  ultor  IVIed.  tert. — 95  Augu.<<tas  Leid.  scc.  anguslas  vcl 
mtgustas  Oxon.  pr.— 96  cumulis  inc.  Heins.  thalamis  Jiin.  pr.  cumulns  Honon. 
tumulus  Oxon.  sec.  et  pr.  a  m.  pr.  Vat.  tert.  item  Petav.  dcoruni  Vat.  pr.— 
97  Purpureo  meritos  Reg.  Med.  sec.  Purpureus  merilos  Vat.  tert.  Rott.— 
— 98  victricium  Var.  LL.  ed.  Antv.  viclriciam  Wolf.  juslitia  confirmalrice  con- 


NOTiE 

91  Amborum  pcriere  duces'^    Andra-     illnm  Arbo?astes  snstulerat. 


gathius  et  Arbogastes,  qui  erant  vel- 
ut  duces  Maxiini  et  Eiigenii,  infcli- 
citer  perierunt. 

Hic']  Andragathiiis  accepta  clade 
Maxiiiii,  Giatianique  a  se  interemti, 
ultorem  tiincns,  co  desperationis  in- 
cidit,  ut  in  mare  lonium  se  pranipi- 
tem  egerit. 

92  Illum]  Biduo  post  Eugenii  cla- 
deni,  Arboa;astes  se  ipsnm  interfecit, 
in  ipsis  Alpinm  claustris. 

94  Fratribu^]  Valentiiiiano  ct  Gra- 
tiano,    quoruin  hunc  Andragathius, 


05  Auguslas  umbras']  Urabras  Im- 
peratorum  Valentiniani  et  Gratiani 
placat :  credebant  autem  veteres, 
Mancs  amiconim  posse  placari,  ad 
tumulum  ca-sis  ipsonim  hostibus. 

96  Juvenum]  Graiiaiins  natns  erat 
annos  circiter  25.  Valcutiiiianus  ad- 
huc  adolesreiis.  Hos  veliit  oculos 
sibi  etlossos  dolnit  S.  Anibrosiiis. 

97  Purimreos  Mancs]  Angustos  Ma- 
nes  Imperatonmi  |)iirpura  micantiiim. 

98  JustUiam]  .'Equitatera  causae, 
quam  defendebat  Theodoj-iiis. 


238  CL.    CLAUDIANI    VIII. 

Praesentes  docuere  Deos.     Hinc  sseciila  discant 
Indomituin  nihil  esse  pio,  tutumve  nocenti.  JOO 

Nuntius  ipse  sui  longas  incounitus  egit, 
Praevento  rumore,  vias:  inopinus  utrumque 
Perculit,  et  clausos  raontes,  ut  plana,  rcliquit. 

Exstruite  immanes  scopulos,  attoUite  turres, 
Cingite  vos  tiuviis,  vastas  opponite  sylvas  :  105 

Garganum  Alpinis,  Apenninumque  nivalem 
Pennixtis  sociate  jugis,  et  rupibus  Haemum 
Addite  Caucasiis,  involvite  Pelion  Ossa; : 

torice  stahiliveruni  aquitutem  causa^  Theodosii:  ostenderunt  Deos  esse  adjutores  : 
inde  posteritas  cognoscat  nihil  esse  imiclum  viro  pio  ;  nihil  securum  sonti.  Theo- 
dosius  ipse  nuntius  sui,  ]>e.ragravit  ignotus  longum  iter,  prcecurrens  famum  ;  et 
improvisus  irruit  in  ambos,  et  transgressus  est  montes  munitos,  quasi  planitiem 
peragraret.  Erigite  saxu  prodigiosa,  erigiie  arces,  circumvallate  vos  fluminihus, 
ohjicite  ncmora  ingcntia,  cumulate  Garganum  et  Apenninum  frigidum,  montihus 
Alpiiim  conjimctis ;  et  adjungile  Hcemum  saxis   Caucasi:   commiscete  Pelion  cura 


jecerat  Heinsius,  sed  postea  deleverat.  triumphis  et  cmend.  dumfirmavere 
etiani  conjecerat  Heinsius.  confirmatore  triumpho  Conj.  Barth.  triumphi  Oxon. 
sec.  triumphi  omnes  Mss.  Exc.  Gevart.  Lucens.  pr.  et  Cod.  Rhem.  Var.  LL. 
ed.  Antv.  Aid.  ed.  Parni.  et  Vicet.  triumpho  Ms.  Vicet.  et  Parisien. — 99  Prte- 
sentis  ed.  Parm.  hoc  scecula  Vat.  pr.  Farn. — 100  nil  pro  nihil  Vat.  sec.  Put. 
Thuan.  Pat.— 101  sui  Lov.  ]Moret.  sec.  Exc.  Gevart.  Vicet.  Ald.  et  Raphel. 
sibi  niarg.  Isinsjr.  «uisBas. — 102  Pravento  Bonon.  Pat.  tres  Anibr.  Prcevectas 
Var.  LL.  ed.  Antv.  uterque  Jun.  pr. — 103  percidti  vitiose  Colin.  Periulit  Vat. 
pr.  ut  clausos  .  ..uhi\?i\..  \>v.  clausit  Reg,.  ct  clausos  vel  ohstructos  Exe.  Ge- 
vart.  relinquit  Vat.  tert.  Rott.  Thuan. — 104  imtminis  Oisel.  turris  Bonon. — 
105  vastus  Kxc.  Lucens.  pr.  vastasque  Mazar.  Ambr.  sec.  ed.  Parm.  et  Vicef. 
componite  Vat.  pr.  Farn. — 106  Garganon  Med.  quart.  nivales  Oisel.  Apennino- 
que  Niphatcn  conj.  Barth.  Permisto  Exc.  Lucens.  sec.  Permixtos  Mazar. 
Lov.  Ambr.  sec.  inc.  Heins.  Pernices  IMed.  tert.  duo  Ambr.  Exc.  Schotti  et 
Lucens.  pr.  et  unus  Petav.  Permixtos  vel  Pernices  Reg.  cum  glossa  i.  e. 
celeres.  Pei-mixtos  vcl  Pijrenes  conj.  Heins.  et  Barth.  sociare  Vat.  quart. 
Permittes  sociare  Var.  LL.  ed.  Antv.  et  Cod.  Helmaestad.  pernicem  Schotti 
Codd.    pcrnici  Palat.— 108  Abdite  Moret.  pr.   Carrasiis  Pat.   advokite  Mazar. 

NOT.E 

99  Prcesentes  Beos']    Adjutorcs,  et  105  Sylvasl  ScxWiiiwr  silva?i  silendo, 
scelerum  ultores.                                         etsylva,  oTrb  rfjs  i/Atjs,  materia,  sylva. 

100  Indomitum  nihil  esse  pio~\    Nihil         lOG  Garganum]     Montem   Apuliae 
esse,  quod  non  domet  pietas  ;  nuUum      in  Italia. 

esse  tutuni  asylum  nocentibus,  Apennimun~\  Montem,   qui  mediam 

103  Clausos  montes']    Claustra  mon-     secat  Italiara. 

tium  eadeni  alacritate,  ac  planitiem  107  Ilccmuni]  Vel  JEmum,  montem 

superavit.  Thraciaj. 

104  Scopulos]   Munimenta  in  rupi-  108  Caucasiis]    Caucasus  est  mons 
bus  Aipium.  ScytUiam  ab  India  separans. 


I)E    IV.    CONS.    HONOR.  239 

Non  dabitis  imiium  scelcri :  qiii  vindicet,  ibit. 

Omnia  subsidcnt  nuliori  pervia  causa^  110 

Nec  tanien,  obbtus  civeui,  cedentibus  atrox 

Partibus  intVemuit.     Nou  insultare  jacenti 

Malebat :  niitis  precibiis,  pietatis  abundans, 

Pcena3  parcus  erat :  paci  non  intulit  iram  : 

Post  acies  odiis  idem,  qui  terrainus  armis.  115 

Profuit  hoc  vincente  capi :  multosqne  subactos 

Prospera  laturae  commendaverc  catenae. 

Ossa ;  non  pr^ehebitis  propugnaculum  criminihus ;  Dux  aliqiiis  procedet,  qtti 
ukiscatur  :  cuncta  cedtntia  auhmittentur  causa  justiori.  Tlwodosius  tamen  liaud 
immemor  sc  cssc  cirem,  non  iratus  est  crudeliter  iii  caterras  fugientes :  non  susti- 
nebat  exagitare  prostratos:  lenis  erut  in  precautcs,  pUnus  clemenlia,  moderatus  \n 
suppliciis:  nnn  miscuit  iracuiuliam  cnm  pace.  Post  pnrlia  idem  trnt  Jinis  odiis, 
et  telis.  Juvit  capi  ab  lioc  victore,  et  rincula  pruspcritatem  paritunt  conciliaveru7it 
\*nnc'\in  captivos  plurimos.     Tlieodosius  dator  eiat  ingentium  divitiunim,  dutor 


Ambr.sec.et^Iorct.  inc.  Heins.— 109  T^ond.  murum:  ed.  Parm.  IVccVat.quint. 
Moret.  pr.  vindicet  Vat.  pr.  Farn.  Exc.  Liicens.  sec.  vendicat  Exc.  Gevart.  vin- 
dicat  trcs  Vat.  Pric.  Rott.  Oisel.  Heinsiiis  vero  liic  aliquid  deesse  suspicatur. — 
110  subsidunt  I'at. Tholos.  Anibr.  pr.  Oxoii.  pr.  Leiil.  a  m.  pr.  et  sec.  Moret. 
scc.  Exc.Gevart.  meliurum  Var.  LL.  ed.  Antv.— 111  Nontamen  duo  Vat.  Pal. 
Farn.  Tbuan.  duo  Med.  Jun.  pr.  cives  Leid.  sec— 113  mixtis  precibns  Pal. 
et  Med.  pr.— 114  cnnlulit  Med.  quart.  iram  ;  Moret.  pr.— 115  post  acies.  h\c 
reKiiav  ijriyp.iiv  habent  Med.  pr.  Lov.  anibo  Moret.  et  Gesn.  aliter  distinguitur 
ap.  Hcins.  non  tcrminus  Med.  tcrt.  annis  Juii.  pr.  — IIG  kac  ti/i«'/i<t'  Rott. 
Heinsius  ascripscrat  locuni  Rutil.  in  Itin.  i.  04.  '  Protuit  invitis  te  dominante 
capi.'  nt  ibi  lescripsit,  cuin  vuljro  invictis  legeretur  :  monuit  tanicn  posse  ibi- 
dem  lcgi,  Projuit  ct  victis,  ^c-.— il7  1'rospera  Pric.  Thuan.  Med.  tert.  ed.  Vicet. 


NOTiE 


Pelionl  Pelion  et  Ossa  suut  mon- 
tes  Thessalifc  in  Graecia. 

110  Meliori  causcc^l  AUudit  ad  dic- 
tum  Theodosii,  qucin  dicere  aiebant, 
se  non  copiis,  non  armis,  non  aiiimis 
militnm,  sed  justitia  causae,  favore 
Dei,  et  pietate  Principum  confidcre. 

111  Oblitus  cireml  Theodosius  in 
civilibns  beliis  nunquam   oblitus  est 


ut  S.    Ambrosium   meruerit   suarum 
laiiduin  haberc  praeconcni. 

115  Odiis  idcm,  qui  terminus  armis] 
Post  arnia  deposita,  nullum  odium 
lemansit:  victus  non  oderat  victo- 
rem  ;  ueque  victor  victis  insullabat, 
id  quod  faciunt  Tyranni. 

116  Profuit  capi]  Mutato  in  nielio- 
rem   conditioncm   stalu.     Id    dicitur 


se  esse  civem  ;    neqiie  insectatns  est  de  Alexandro,    a  quo   Barbari  victi 

crudeliter  partes   cedentcs,  seu  ad-  gaudebant,  si.iuidem   ab  eo  ad  man- 

versas  factiones.  suetiorem    lioncstioremque     vivendi 

113  Pietatis]  Clementiae,  qua;  cuni  rationeiii  tiaducti  sunt. 

exercetur  a  pio  Priucipe,  dici  potcst  117    Commendavere    catena]     Ipsae 

pietas,  qu£e  ia  Theodosio  tanta  fuit,  catena,  quac  miscros  hoiuiucs  rcd- 


240 


CL.    CLAUDIANI    VIII. 


Magnarum  largitor  opum,  largitor  honorum  : 

Pronus,  et  in  nielius  gaudens  convertere  fata. 

Hinc  amor,  hinc  validum,  devoto  miiite,  robur.  120 

Hinc  natis  mansura  tides.     Hoc  nobilis  ortu 

Nasceris,  aequteva  cum  majestate  creatus, 

Nullaque  privatas  passus  contagia  sortis. 

Omnibus  acceptis,  ultro  te  Regia  solum 

Protuht :  et  patrio  fehx  adolescis  in  ostro  ;  125 

digHitafiim,  proclivis  latnnsque  muiare  cnhunitatem  \\om\nnm,  in  feliciorem  %Xh- 
tiim.  Inde  amor  oinniiim  iii  illum  ;  inde  vires  insiiperabiles  ^nilitum,  se  pro  illo 
devoventium.  ImJe  duraturu  fidelitas  subditoruni  in  filios  ejus.  Illustris  hoc 
patrCf  0  Honoii,  oriris,  7iidus  cum  majestate  cocpva,  et  nullam  ferens  niaculam 
conditionis  privnta:.  Aidn  te  produxit  unum,  rcceptis  cunctis  ornanientis,  cf /or- 
tunatus  ci^escis  in  purpura  parentis,  ac  corpus  tuum  nunquam  violatum  veste  pro- 


Aspera  novem  alii,  Exc.  Laeti  et  Lucens.  sec.  Prospera  vel  Aspera  Leid.  pr. 
catervcB  niarg.  Isiugr. — 118  Inrgitor  honorum  Pronus,  ita  distinguunt  Vicet. 
Barth.  Ald.  Isingr.  Gryph.  Colin.  et  alii. — 119  Pronus  vel  Comis  Oisel. 
avidus  convertere  Mazar.  facta  Med.  quart. — 120  odium  pro  vnlidum  ed. 
Vicet.  voti  tum  Var.  LL.  ed.  Antv. — 121  hinc  nobilis  Vat.  tert.  Jun.  pr.  sed 
nobilis  Var.  LL.  ed,  Antv.  hic  Farn.  Pric. — 122  tequa  Pal.  tunc  majestafe 
Moret.  sec— 123  pateris  pro  passus  Jun.  pr.  commercia  Ms.  Puhn.  sordis 
pro  sortis  coajiciebat  Heins.— 124  exceptis  diio  Vat.  Bled.  quart.  Thuan. 
Moret.  sec.  Ald.  exceptis  vel  acceptis  Petav.  pr.  Ami)r.  pr.  item  Moret. 
acceptis  Exc.  Scliotti,  ad  quaj  Gronov.  citaverat  Liban.  Basil.  p.  103.  '  cuni 
omnes  acceperit  regia,  te  dedit  ipsa.'  se  Var.  LL.  ed.  Antv. — 125  Pertulit 
Vat.  pr.  Farn.  Moret.   pr.    Pratulit   Vat.  sec.  IMoret.  sec.    adolescit.  Put. 

NOT.E 
diint,  reddidere  captivos  commenda-  ratore  natus  sit;  qui  hoiios  non  con- 
biles,  seii  conciliavernnt  Theodosio,  tigit  Arcadio:  quod  libtnter  dixit 
et  prosperitatem  ipsis  attulerunt :  Poeta  in  gratiam  Patroni  sui  Stili- 
etenira  si  eos  Theodosius  uon  vicis-  chonis,  qui  infensus  erat  Arcadianis 
set,  non  cognovisset,  non  afFecisset     partibiis. 


beneficiis ;    sicqne  ipsis  sua  profuit 
clades  et  captivitas. 

119  /n  melius  convertere  fatal  lu 
meliorem  statnm,  in  felicitatcm  gau- 
debat  Theodosius  mutare  fortunain 
miseram  liominum  :  quod  certe  divi- 
num  est,  homines  afflictos  facere  fe- 
lices. 

120  Hinc  amor']  Ob  liberalitatem 
Theodosii,  aliasqne  dotes  diviiias,  nii- 
lites  pro  illo  se  devovebant,  subditi 
fidein  inviolatam  servabant. 

122  JEquiBva  cum  majestate']  Laudat 
Honorium  quod  ex  patre  jam  Impe- 


123  Contngia]  Non  passus  est  Ho- 
norius  niaciilam  privatae  conditionis  ; 
sed  natus  est  e  domo  Imperatoiia, 
quie  sacra  est. 

124  Omnibus  acceptis']  Non  quae- 
sitis,  sed  acceptis  jure  nativitatis, 
atque  ha^reditatis. 

Solum]  Quia  Theodosio  nondiim 
imperante,  Arcadius  natns  est  in  do- 
nio  privata,  non  in  Kegia,  ut  Hono- 
rius. 

125  Patrio]  In  purpura  patris  jara 
Iinperatoris. 


UK    IV.    CONS.    HONOR. 


241 


Merabraquc,  vestitu  nunquam  temerata  pronmo, 

In  sacros  cecidcrc  sinus.     Hispania  patrem 

Auriferis  cduxit  aquis  :  tc  gaudet  alumno 

Bosporus.     Hcspeiio  dc  liminc  surgit  origo  : 

Sed  nutrix  Aurora  tibi.     Pro  pignore  tanto  130 

Certatur  :  geminus  te  civeni  vindicat  axis. 

Herculis  ct  Bromii  sustentat  gloria  Thcbas  : 

Ha?sit  Apollineo  Delos  Latouia  partu  : 

fana,  exceptum  ist  cullu  sacrato.  Hisjuiiiia  extulit  parentcm  tinim  c  Jluciis  auri- 
feris.  Bosporus  supcrlnt  te  alumm  :  ortus  tuiis  piimiis  proienit  e  traclu  Occiden- 
lali ;  sed  Oriens  tiutritor  est  tihi.  Catamen  est  pro  tali  lionore.  Utertfue  Orbis 
tribuit  sibi  te  ciccm.     Gloria  Herculis  et  Bacchi  cohoncstat  Tliebas ;  Delos  Lato- 


— 12GGronov.  ad  Exc.  Scliott.  asciipseiat  locuin  Liban.  Basil.  \\.\(iS.temei-ata 
dno  Med.  viohita  Jiiu.  Oxon.  maiE;.  lsin<;r.  Lovan.  a  m.  s.  et  alii.  teme- 
rante  et  enieiul.  riolata  Lov.  sinistro  Jun.  pr. — 128  deduxit  iSIcd.  tert. 
prodiurit  Mazar.  Ambr.  pr.  produxit  vel  cduxit  Oxon.  pr.  Resr.  equis  Var.  LL. 
ed.  Antv.  OUjmpo  Jun.  pr.— 129  surgit  de  limite  Pric.  et  Petav.  pr.  m.  sec. 
surgit  de  semine  Exc.  Voss.  litorc  Moret.  pr.  limine  Oisel.  htmine  novem  alii. 
/imif e  legit  Hcins.  ex  iNIs.  crcijt  Vat.  tert.  m.  pr.  imagoP»t. — 131  Cenatur 
Var.  LL.  ed.  Antv.  civemtc  Rott.  Leid.  Oisel.  tc  ciiem  vindicat  Mcd.  tert. 
vendicat  duo  Moret.  Exc.  Gcvart.  civem  sic  Aid.  uu<le  Heinsins  legit  ciiv/» 
siW.— 132  sustentunt  Amb.  scc.  Jnn.— 133    Apollinee  Leid.  pr.— 134  raptata 

NOT.E 
126  Temerata  profano]  Vestes  pri-  et  ex  Homero  l>o5o5dieTv\os,  roseos  ha- 
vatoriim  profanec  diciintnr,  qnia  op-  hens  digilos.  Id  autem  dicitur,  quod 
ponuntur  vestibiis  rcgiis,  quH>  sacraj  Honorins  cdiicatus  sit  Constantino- 
appellantur  :  ac  proinde  idem  est,  ac  poli,  qua'  sedes  estlniperii  Orientis. 
si  diceret,  Corpus  tuiim  exceptum  est         131    Geminus  axis]    Oriens  et  Occi 


in  purpura  resab,  (\yyx^  sacra  est,  non 
in  veste  privat()ruin,qiia?  cst  prot'ana. 

127  Cecidere]  Infans  stalim  atqne 
natus  erat,  terram  tani;ebat,  inde 
sublatus  excipiebatur  a  parcntibus, 
et  veslil)us  involvel)atiir. 

128  Auriferis  edtu-it  aquis]  Heroum 


dens :    hxis  cnim  liic   iisurpatur  pro 
partc  mundi. 

132  Herculis  ct  Bromii]  Hercules 
nuilti  fuere,  sed  omniuin  facta  tribii- 
untur  Hercnli  Jovis  et  Alcmena;  filio, 
qui  natus  cst  Tliebis  ;  sicut  ct  Bac- 
chus,    qui    dicitiir    Bromius   airh  rov 


ortus   fluminibns   ascripti  :  inde  Tlie-  Pp4p.eiv,fremere,  minari,  nam  ebin  frC' 

odosins    Hispanus,    dicitiir    natus   e  niuiit,  minantur,  baccbantur. 

Tago  aurifero  Hispaiii*  Huvio.  Thebas]   Bwoticas  scilicet,  in  Boeo- 

12'J  Busporits]     Thracius     scilicet,  tia  Gi<ccia>,  regione.  Pacatus  :    '  Ce- 

dictus  a   bovis    meabili  transitu,  ob  dat  his   terris  tcrra  Cretcnsis  parvi 

angustias  maris :  /3o0r,  bos,    et  nopos,  Jovis     <;loriata    cnnabulis,   Delosqne 

transilu.s,mealus.  Seniinis  roptata  Numiuibiis;   ot  The- 

Uespeiio]   Occidentali,  ab  Hespero  ba;  aliimno  Hcrculc  nobiks.' 

stella  Occidentis.  133  Hcesit   Dclos  Latonia]    Delos, 

130  Nutrix  Aiirora]    Quae  pulchra,  insulamaris  iEgffii^olim  flmtabat,sed 

Delph.  ct  Var.  Clas.                      Claud.  ^ 


242 


CL.    CLAUDIANl     VIII, 


Cretaque  se  jactat  tenero  reptata  Tonanti : 

Sed  melior  Delo,  Dictaeis  clarior  oris,  136 

Quae  dedit  Iioc  Numcn  regio.     Non  littora  nostro 

Sufficerent  angusta  Deo:  nec  inhospita  Cynthi 

Saxa  tuos  artus  duro  laesere  cubili. 

Acclinis  genetrix  auro,  circumfiua  gemmis, 

In  Tyrios  enixa  toros.     Ululata  verendis  140 

Aula  puerperiis.     Quae  tunc  documenta  futuri? 

Quai  voces  avium,  quanti  per  inane  volatus  ? 

nia  constitit  natititate  Apullinis  ;  et  Creta  in  qua  Jtipiter  infans  repsit,  gloriatur. 
At  terra,  qua  peperit  Honoriiini  divinum  prcestantior  est  Delo,  et  nubilior  insula 
Creta.  Parva  littora  non  satisfacerent  Numini  nostro,  neque  rupes  inaccessoi  Cynthi 
offenderunt  tuum  corpus  in  lectn  saxeo.  Mater  cubans  in  veste  aurea  circumdata 
lupillis  peperit  in  cubiii  purpureo :  Regia  personuit  ob  felicem  partum.  Quce  tum 
sj^«a  tuerunt  venturil  Qui  cantus  volucrum  erant  ?  qui  volatus per  aerem?  qui 


Voss.  a  m.  pr.  Tonante  mc.  Heins.  Cretais  Med.quart.  Leid.  sec.  m.  sec.  Exc. 
Gevart.— 135  annis  pro  oris  IMed.  sec.  ni.  pr.  unde  antris  conj.  Heins. — 137  au- 
gusta  Pal.  Leid.  sec.  Exc.  Gevart.  ungusta  vel  augusta  Reg.  Oxon.  pr. — 138  arcus 
Florent.  Med.  sec.  ortus  Vat.  quart.  actus  Var.  LL.  ed.  Antv.  lcesura  Vat. 
sec.  Pal.  Itrsere  vel  pressere  Florent.  serere  vel  fudere  \e\fodere  Oisel. — 139 
Acclinis  viginti  Codd.  et  Exc.  Lucens.  scc.  Acclicis  Vat.  pr,  Pric.  Reg.  Ambr. 
pr.  m.  pr.  Leid.  sec.  Med.  qnart.  Ald.  et  Vicet.  item  Var.  LL.  ed.  Antv.  m. 
pr.  Acclivi  Pulman.  Acclini  malit  Bartb. — 140  Tyriis  toris  ed.  Parm.  Vicet. 
Junt.  Col.  et  Parisienses,  Tyrios  toros  Var.  LL.  e  marg.  Parm. — 141  futuris 
Moret,  sec. — 142  quantus  Jun.  pr. — 143  Qui  Rott.  Thoios.  ed.  Vicet.  rfaursMs 


NOT^ 


postquam  Latona  hic  peperit  Apolli- 
nem  et  Dianam,  Apollo  eam  stare 
jussit,  e  Virg.  '  Immotamque  coli  de- 
dit,  et  contemnere  ventos.' 

Delos  Latojiia]  Id  est,  Latonas  par- 
tu  consecrata. 

134  Creta]  Insulanobilis  e  regione 
Graeciap,  in  qua  parvus  Jupiter  e.du- 
catus  est.  Virgilius  :  '  Creta  Jovis 
magni,'  &c. 

135  Dictceis  oris]  Cretaeis  :  Dicte 
est  mons  Cretae,  unde  Creta  dicitur 
terra  Didaa. 

137  Cyntlii]  Hic  cst  mons  Deli,  ad 
quem  L  itona  palmam  amplexa  pepe- 
rit  Apollinein. 

138  Lasere]  Ut  laesura  corpus  Apol- 
linis  editi  prope  arbores  et  saxa. 


139  Circunifluii]  Abundans  gemmis 
velut  undique  affluentibus. 

140  In  Tyrios  ewi.ra]  Emisit  foetus 
In  vestes  Tyrias,  hoc  est,  purpureas, 
ab  urbe  Tyro  iu  Phoenicia,  ubi  pur- 
pura  nobilis. 

Ululata  vcrendis  Aula  puerperiis] 
Aula  persouuit  vel  faustis  acclama- 
tionibus,  vel  votis  qu£e  tiebant  pro 
puerpera,  et  quibus  Lucinam  partu- 
rientium  Deam  propitiabant. 

142  Qua'  voces  acium]  Et  voces  seii 
garritus  avium,  et  volatus  observati, 
raira  de  Honorio  prouiittebant. 

Quanti  volatm]  Nam  si  volabat  ma- 
jor  avium  mullitudo,  felicius  erat 
auspicium  ;  et  ille  vincebat,  cui  id 
contigerat :  sic  Koraulus  visis  duode- 


DE    FV.   CONS.    HONOR. 


243 


Quis  vattim  discursus  erat?  Tibi  corniger  Hammon, 

Et  dndum  taciti  rupcre  silentia  Dclphi. 

Tc  Pcrsa^  cccincrc  Maiii ;  tc  .scnsit  Etruscns  145 

Augur,  et  inspcctis  Babylonius  liorruit  astris. 

Chalda^i  stupuere  senes,  Cumanaque  rursus 

Intonuit  rupcs  rabida^  delubra  Sibylla?. 

cursus  vatichiiiiitiinn  .'  Ammon  coniutus,  et  Dclphorum  OracyilAJampridcmrcti- 
centia  abruperuiil  sikntium  pro  le.  Sacerdotcs  Fersarum  pradixerunt  te :  Auf^ur 
Thuscus  co^norit  te,  et  Babijlonius  fimuit,  siileribus  obserratis,  Senes  Chaldcei 
admirati  sunt,  atque  sa.rum  Cumiinum,  qnod  est,  .taceUum  Sibylla-  furentis,  iterum 


Petav.  scc.  erant  Vat.  pr. — 111  dudum  Exc.  Litti.  dubium  ed.  Vicct.  Qui  pro 
Et  Vat.  <iuint.  }'cl  Vat.  pr.  rapiiere  Pat.  rupere  vel  rapuere  Florent. — 1-1.5  Te 
propter  \dt.  scc.  Pal.  diio  IVlcd.  Moret.  sec.  Persw  vel  pjY);j<«- inc.  Heins. 
sentit  Florent.  Sensus  Pat.— 14G  stupuit  liubijlonius  Med.  (iiiart.  et  Ald. — 
1-17  Ciimceaque  Pal.  Vat.  qnart.  — 14S  rabidic  ihio  Vat.  dno  Med.  Put.  Thnan. 
Mazar.  Pat.  Petav.   pr.   tres   Anibr.  E\c.  Luccns.    sec.  et  ed.  Vicet.    rapidie 


NOT/E 


cim  vulturibus,  vicitfratrem  Rcmuni, 
qui  sex  tantum  viderat. 

143  Vutuin  dismrsus]  Vatcs  nltro 
citroqiie  ctirsitabant,  nt  explicarent 
felices  dc  Honoi  io  |)ra:dictiones, 

Corniger  Hammon^l  Scu  Ammon : 
Jiipiter,  pictus  in  speciem  Arietis, 
quod  Baccho  sitieiiti  in  forina  Arie- 
tis  terram  pedil)us  concutientis  fon- 
tem  ostenderit.  Hic  porro  Oracula 
edebat  inter  arenas  Libyae  in  AtVica  ; 
unde  iiomcn,  naiii  i.p-fnos,  sew  \l/dfj.nos, 
arenain  significat.  Alii  deducunt  ab 
Ammone  pastorc,  qui  ibi  templuni  ex- 
striixit.  Alii  a  Chamone,  seii  Chumo, 
Nods  Patriarchae  filio,  qui  vrrain  re- 
ligionem  depravavit,  et  in  Africa  su- 
perstitiones  invenit. 

144  Dclphi]  Urbs  ad  radicem  Par- 
nassi,  in  qua  Apollo  edebat  oracuia; 
sed  post  natum  Christum  tacuit. 
(Nero  tameu,  e  Suetonio,  '  ConsuUo 
Delphis  Apoiline  septuagesimum  ac 
lertium  aniium  cavendiim  sibi  audi- 
vit.')  Unde  notabis  ha;c  omiiia  dici 
e  licentia  poetica. 

14.5  ^^Jagi]    Hi  erant  Persarum  sa- 


pientes,  quos  Gra?ci  Philosophos,  La- 
tini  Sapientes,  Galli  Drnidas,  iEg>'p- 
tii  Prophetas  seu  Sacerdotes  voca- 
bant.  Jactabant  se  habere  scientiani 
futurorum  :  ideoque  postea  haec  vox 
ad  eos  translata  est,  qui  priedicendis 
rcbus  futuris  se  applicuernnt. 

Cecinere]  Te  nasciturum,  te  fore 
felicem. 

145  Etruscus  Augur]  Huic  magis 
Komani  credebant ;  quod  ab  Etru- 
ria  Italiiu  regione  superstitiouum 
Itges  Cicrinioiiias(pie   accepissent. 

Uabyloniiis]  Pliilosophus  Gcnetlilia- 
ciis,siuqui  inspecla  nativitatis  hora 
futura  pnidicit:  Babyionius  dicitur 
ab  urbe  Bubylone,  qu.e  caput  erat 
ChaIda'oriim  ;  uiide  et  Chald^cus  eti- 
am  appellatur. 

147  Cumanaqne]  Cumae  sunt  urbs 
Campania;  in  Itaiia  :  iibi  Sibylla  ra- 
bida,  Deo,  vel  potius  Danione  plcna 
furebat  edens  oracula.  Sibylla  dici- 
tur  quasi,  2iov  ^ovKri,  Dci  con.silium. 

148  Delubra]  Antrum,  quod  ipsi 
f.rat  Tciut  templum. 


2U 


CL.    CLAUDIANI    VJII. 


Nec  te  prosenitum  Cybeleius  sere  sonoro 

Lustravit  Corybas.     Exercitus  unclique  fulgens  150 

Astitit:  ambitur  signis  augustior  infans  : 

Sentit  adorantes  galeas,  redditque  ferocem 

Vagitum  lituis.     Vitam  tibi  contulit  idem 

Imperiumque  dies  :  inter  cunabula  Consul 

Proveheris  :  signas,  posito  modo  nomine,  fastos  ;  155 

Donaturque  tibi,  qui  te  produxerat,  annus. 

Ipsa  Quirinali  parvum  te  cinxit  amictu 

personuit.  Neqiic  Coryhns  Cybeltius  le  natum  circumdedit  armis  sonantUms: 
legiones  undcquaquc  corusca7ites  affuerunt.  Infans  venerabilior  cinctus  rexillis, 
cer7iit  cassides  cult7'ices,  et  respondet  tubis  vugitu,  terribili.  Lux  eadem  dedit  tibi 
vitai/i  et  honores :  Consul  procedis  intcr  cunas,  et  designas  fastos  nomine  iinposito 
tibi  7iuper,  et  idem  fere  an/ius,  qui  ediderat  te,  aitribuitur  tibi.  Parens  ipsa  ves- 
titit  te  tenellutn  trabea  Co7isulari,  ct  inonstravit  tibi  obrepere  ad  curules  primas. 


Voss.  Jun.  Oxon.  Leid.Lovan.  et  alii.— 149  ISon  te  duo  Vat.  Farn.  Mazar.  Moret. 
sec.  Var.  LL.  e  niarg.  Parm.  et  ed.  Vicet.  ore  duodecim  scripti  Exc.  Gevart. 
Jun.  Oxon.  Leid.  ore  sereno\?it.  tert.  Rott.  ore  sereno  vel  cere  snno7-o  Florent. — 
151  ambitus  Oxon.  sec.  ambitur  decem  alii.  ambitus  et  emend.  amhitur  Var.  LL. 
e  marg.  Parm.  angustior  Vat.  (|uart.  Lov. — 152  seiitit  adorantes  Leid.  pr.  Exc. 
Lucens.  sec.  Seiisit  novem  alii.  odorantes  Var.  LL.  ed.  Antv. — 153  lituus  vet. 
Gyr.  puei'is  Med.  tert.— 155  Provcheris  Exc.  Lucens.  sec.  Perveheris  ed.  Vicet. 
Parm.  sigiias  duo  Vat.  Exc.  Lucens.  sec.  signans  septem  alii.  positos  Jun. 
pr.  pri)nos  duo  Moret.  posilo  tihi  Moret.  sec.  positos  de  noinine  ^Moret.  pr.  m. 
^r.fastus  Exc.  Lucens.  sec.  quod  probavit  Heius. — 156  prnduxerit  Jun.  pr. — 


NOTiE 


149  Cybeleius  Corybas^l  Coryljantes, 
Cybeles  magnae  Deorum  matris  Sa- 
cerdotes,  non  te  lustraru7it,  vel  in  cir- 
culum  ambierunt,  ut  Jovem  in  Creta 
insula  recens  natum,  crrc  sonoi'o,  cum 


tertio  dBtatis  anno  Consui  factus  est. 
155  Posito  7)iodo  noniine]  Poetice : 
nam  lustricus  dies  puellarum  octavus, 
puerorum  nonus  erat :  tumque  iis 
nomiua  imponebantur.    Sig)ias  fastos, 


cymbalis  sonantibus  ex    aere  factis,      denominas :    dictum  enim    est,    Ho- 
ne  pueri  vagitus  a  Saturno  patre  li- 
beros  masculos  devorantc  audiretur. 

150  Exeixitus]  Astitit  tibi  inter 
arma  nascenti. 

152  Adorantes  gnleas]  Non  galea? 
adorant,  sed  militesgaleati,  sese  ado- 
rantium  more  submittentes. 

Redditque  fernce^n]  Edit  ferocem 
tubis  clangeutibus  vagitum,  qui  jam 
audacem  aiguat  animara.     Id  tamen 


norio  et  Evodio  Consulibus :  sicque  an- 
nus  scu  fastl  designabantur  per  Ho- 
norium.  Sic  et  Poiitice  iutelligeu- 
d(!s  vcrsus  sequens  donaturque,  &,-c. 
Nam  Houorius  non  factus  est  Consul 
anno  quo  natus  est,  sed,  ut  dixinius, 
tertio  ajtatis  anno. 

156  Dnnatur]    Nomini   tuo   conse- 
cratur. 

157  Quirinuli]     Trabea  seu    veste 


de  Honorio  non  confirniavit  eventus.     Consulari,  qualis  fuit  Quirini  seu  Ro- 
154  l7iter  cunabula  Consul]  Houorius     muli  Regis. 


DE    IV.    CONS.    IIONOR. 


215 


Matcr,  ct  ad  primas  docuit  rcptare  curulcs. 
Uberibus  sanctis,  immortalique  Ucarum 
Crescis  adoratus  gremio  :  tibi  soepc  Diana 
Ma^nalios  arcus  vcnatriccsque  pharctras 
Suspcndit,  pucrile  dccus  :  tu  sajpe  Minervae 
Lusisti  clypeo,  fulvamque  impune  pererrans 
iEgida,  tractasti  blandos  intcrritus  angucs. 
Saspe  tuas  etiam,  jam  tum  gaudentc  marito, 
Velavit  Regina  comas,  lcstinaque  voti 
Praesumtum  diadema  dedit :  tum  lenibus  ulnis 


160 


165 


Tix  honoratns  sacris  mammis,  ef  o-tiTtw  siiiu  Dearum  adolcsiis.  Diana  frequeiitcr 
suspendit  e\  liiiineiis  tuis  arcus  iMicnalios,  et  phurctras  aptas  lenationi,  in  honorem 
pueri :  tufrequcnter  delectatus  es  scuto  Falladis,  et  percurrens  luto  clijpcum  cjiis 
tei'rihHcin,tetigistisecurusseipentes  ejus  blandicntcs.  Frequenter  quoquc  IinpC' 
ratrix  cin.rit  tuum  caput,jam  tum  lictante  conjugeTliQodo^lo  ;  et  desidcrio  promto 
tribuit  tibi  diudema  dotinatum  prius:  tunce.Ttulit  lebrachiisteneris,  et  udmovit  tc 


157  Jamque  Quirinali  Morct.  sec. —  loS  decuit  Vat.  pr. — 159  sacris  Mazar.  iimor- 
tnlisque  Exc.  Gevart.  Dcarum  Vat.  quart.  Med.  tert.  Petav.  pr.  Anibr.  tert. 
Exc.  Luccns.  sec.  Dioritm  scptem  alii.  Deorum  vel  Dearum  Vat.  pr.  Farn. 
duaruin  vel  Dearum  Vat.  quint,— IGO  Crescit  Vat.  tert.  llott.  Reg.  nt.  pr. 
Cum  sis  Med.  quart.  odoratus  Exc.  Lucens.  sec.  adornatus  oVim  legebat  Heins. 
— 163  Jussisti  Var.  LL.  ed.  Antv.  Jiavamque  Aud)r.  sec.  iuc.  Heins.^ — 101  hlan- 
dosque  Jun.  non  tcrritus  Put.  Pat.  pertcrritus  Vat.  tert.  Kott.  Oisel.  Bonon. 
Florent.  m.  pr.  duo  Petav.  anguisExc.  Lucens.  pr. — 105  jamtum  ambo  Moret. 
Exc.  Laeti  et  Lncens.  pr.  Jam  nunc  ^led.  quart.  lionon.  Pat.  Leid.  pr.  et  sec. 
m.  sec.  Lucens.  et  ed.  Vicet.  Jam  tum  vel  Jain  nunc  Exc.  Gevart.  Jam  tunc 
reliqui  omnes. — 107  deest  liic  versus  in  Jun.  pr.    Frceseiilum  Vat.  pr.  Farn. 


158  Primas  curulesl  Mater  docuit 
te  tum  primum  reperc  ad  dignitatem, 
qua  qui  consi)icuus  est,  veliitur  sella 
cburnca,  seu  curuli,  quee  in  ipsius  cur- 
ru  imponitur.  Sic  curulis  ponitur  pro 
Consulatu  ;  signuni  pro  re  signata. 

159  Uberibus  sanclis]  Cura  et  edu- 
catione  matris  Augusta>,  crcscis,  ado- 
ratus  in  gremio  Diana;  et  Palladis, 
qu;B  tibi  blaudiuntur.  Id  dicitur 
torsan,  quod  Honorius  venatione,  ar- 
mis,  et  literis  delectaretur. 

160  Diana']  Soror  Apollinis,  filia 
Latonae  et  Jovis,  Uea  vcnationis. 

161  Mccnulios  arcus]  Quibus  utitur 
iu  Maenalo,  monte  Arcadiie  in  Grae- 
cia. 


NOT.E 

162  Minervccl  Quze  et  Pallas,  filia 
Jovis,  Dea  armorum  et  doctrinarum. 

164  .T^gida}  CIy|)eum  sic  dictum, 
airb  TT7S  alyhi,  a  caprce  pclle,  qua  /Egis 
seu  Clypeus  Jovis  patris  tegebatur  : 
hinc  jEgis  sjepius  sumitur  pro  Deo- 
rum  ciypcis. 

Blandos  angues]  Serpcntes  Medu- 
saj,  qiiibus  liorrcbat  clypciis  Palladis, 
blandiebantur  Honorio,  non  sccus  ac 
ipsiPailadi:  magnum  Deae  in  illuni 
anioris  argumeutiim. 

166  Festinaquc  voti]  Ante  prapci- 
piens  pra^veuicnsque  suiim  de  Hono- 
rio  votum,  siium  desiderium,  qiio 
ipsnm  Imperatorem  esse  optabat. 

167  Frccsumtum]    Aute   lcgitimam 


246  CL.   CLAUDIANl    VJII. 

Sustulit,  et  magno  porrexit  ad  oscula  patri. 

Nec  dilatns  lionos.     Mutatus  Principe  Caesar 

Protiniis  aquaris  fratri :  nec  certius  unquam  170 

Hortati  Superi :  nullis  praesentior  aether 

Affuit  ominibus  :  tenebris  involverat  atra 

Lumen  hyems,  densosque  Notus  collegerat  imbres. 

patri  ingenli  ad  oscula  danda.  Neqtic  dignilas  tarduta  est.  Tii  Ctrsarfactns  princeps 
statim  adaquaris  fratri  Aicadio.  Neque  Dii  qiienquam  clarius  unquam excitaverunt : 
Coclum  nullis prasagiis  magis  favit  cuiquani.  Ttmpeslasnigra  obscuraverat  lucem 
caligine,  etAuster  congregaverat  pluvias  spissas.  At  statim  atque  milites  te  sustulerunt 


Heinsius  ascripserat  seqq.  Prccsumtmn}  de  vore  prersumptionis  vid.  Ca- 
saub.  ad  Hist.  Auj;.  p.  G.  et  Salnias.  p.  5.  Casaub.  p.  9.  et  Salmas.  p.  II.  idenj 
est  sponsii^.  sic  spomio  adoptionis  Lamprid.  ut  iocuni  recte  emendat  Salnias. 
pag,  eadeni.  ttinc  lenihus  dno  Med.  duo  Ambr.  Moret.  pr.  cum  Med.  sec. 
Jun.  pr.  et.  Leid.  pr.  lanibus  duo  Vat.  Pa!.  Pric.  Rott.  Oisel.  lenius  Ambr. 
ser.  inc.  Heins.  lenibus  Reg.  Mazar.  Moret.  pr.  duo  Leid.  duo  Petav, 
item  Med.  Exc.  Gevart.  lcevibus  Gcsn. — 168  put.rum  Jun.  pr.  parvum  Petav. 
pr.  Moret.  sec.  parvum  vel  magno  Vat.  quart.  Oxon.  sec.  porrexerat  oscula 
Exc.  Cod.  Rhem.  patris  Vat.  quint.  Moret.  sec^ — 169  Ne  Val.  tert.  Pal.  mu- 
tatus  Vat.  pr.  Pal.  Farn.  mutato  Moret.  scc.  Jun.  pr.  miratur  Tiiolos.  mvtatur 
Oxon.  Lovau.  dno  Leid.  Pubn.  Ald.  et  reliqni  fere  onines.  mutatur  vel  mutato 
Petav.  tert.  mutantur  Yar.  L.L.  ed.  Antv. — 170  cequaris  omnes  Vat.  Farn.  Pric. 
Rott.  Oisel.  ccquari  Med.  pr.  et  Palat.  aquatur  Pal.  nec  certius  Ambr.  pr. 
non  viginti  alii  et  Exc.  Lucens.  sec.  non  ocius  Moret.  pr.— 171  Hortari  octo 
Codd.  HortanturXar.  LL.  ed.  Antv.  nullusPat.  Reg.  Jun.  pr.  Leid.  pr.  Oxon. 
— 172  violaverat  inc.  Heins.  a^ris  duo  Vat.  Pal.  Farn.  Mazar.  astrisXat.  quint. 
nstri  Vat.  quart.  Reg.  Pat.  Jun.  pr.  Petav.  tert.  duo  Ambr.  astra  Vat.  tert. 
Rott.  Oisel.  Bonon.  Var.  LL.  ed.  Antv.  m.  pr.  Exc.  Gevart.  atra  duo  Med. 
inc.  Heins.  Leid.  pr.  Lov.  Tliuan.  vet.  Gyr.  Ambr.  sec.  Exc.  Lucens. 
sec.  atra  vel  astraYar.  LL.  e  marg.  Parm.  «<ris  vel  as/jaMed.  sec.  a?r?s  vel 
astri  Petav.  pr.  atra  vel  astri  Exc.  Scholt.  astra  et  emend.  atra  Leid.  sec.  Austri 
et  emend.  astri  Oxon.  sec.  atra,  vel  astri,  vel  atris  Oxou.   pr. — 173  rfafSos  pro 

NOTiE 

astatem,  sumi  atque  gestari  cceptum  ambos  in  Oriente  reliquit ;    ut  hi  su- 

est.  perstites  renianereut,  si  qua  calamitas 

Diadema]    Fasciani  candidani,  a.Trh  ingrueret. 

rov  S(7v,  ligare  ;   qua  fascia  cingebau-  171  Hortati  Superi']   Nunquam  Dii 

tur  Regum  capita.  pra?sagiis  frequentioribushortalisunt 

169  Mutatus  Principe  Ccrsar]    Hoc  quicquam  facere,  quani  voluerunt  te 
est,  Honorius  Caesar  factus   est  Im-  Principem  ficri. 

perator.    Principes  juventutis,  filii  Im-  AStlier]  'AttJ»  rov  cuBetv,  ardere  ;  est 

peratorura  primo  dicebantur,  deinde  enim  pars  superior  aeris,  subtilis  in- 

Augusti  fiebant,  seu  Imperatores.  star  ignis  :  hic  sumitur  pro  Ccelo. 

170  /Equaris fratri]    Honorius  fac-  173    Notus\    Sive   Auster,  ventus 
tus  est  Princeps,  sicut  et  Arcadius.  tlans  a  meri(Jie,  pluvias  creans. 
Theodusius  coutra  Eugenium  iturus, 


nr.  iv.  coNS.  honor.  047 

Sod  mox,  cum  solit;»  milcs  (c  vocc  lcvassct, 

ISubila  dissolvit  IMiabus  ;  paritcrquc  dabantur  175 

Sceptra  tibi,  mundoque  dies.     Calif^ine  liber 

Bosporus  advcrsam  j^atitur  Chalccdona  ccrni. 

Ncc  tantum  vicina  nitcnt :  scd  tota  rcpulsis 

Nubibus  exuitur  Tlirace.     Pangaea  rcnidcnt, 

Insuctosquc  palus  radios  Ma^otia  vibrat.  iMO 

Ncc  Borcas  nimbos,  aut  Sol  ardcntior  egit: 

Imperii  lux  illa  fuit.     Pra?sagus  obibat 

Cuncta  nitor :  risitque  tuo  Natura  sereno. 

cnm  plausu  consueto,  Sol  dissipavit  nubcs:  et  simul  sceptrum  tihi,et  lux  orhi  donaban- 
tur.  Jiospvrus  liberatus  tenehris,  sinit  Chalcedoyiu  opposituin  lidrri.  ]\'eque  solum 
trncUxsJinitimi  resplendent :  at  omnis  Thrueia,  ccpulsa  calii^ine,  i.rpurgulur.  Pun- 
gceus  nioiis  refulf;et,  et  palus  Maolis  emitlit  splendorem  insolitum.  Neque  AquiU) 
agitavit  nubes  ;  neque  Sol  calidior  has  excilavit.  Ver  illud  fuit  nascciitis  Im- 
perii.     Splendor  pruiumtius  felicitatis   luslrabat   omniu,  et   natura  delectata  est 


densiiS'iue  Farn.  — 174  cum  mo.r  A\i\..suhita  Anihr.  pr.  te  tniles  IMed. (luait.— 175 
deposuH  pro  dissoleit  Med.  sec.  Phcebi  iMed.  quart. — 17G  mundique  Vat.  pr.  rarn. 
— -178  Afc  iumen  Mcd.  fjiiart.  \on  tantnm  J»u.  pr. — IH)  E.rtrahitur  Moret.sec. 
terre  pro  Thrace  Vat.  iert.  IJiflace  Med.  tert.  relucent  Vat.  quart.  Pal.  Med. 
pr.  renident  vflrenitent  Moret.  jir.  retundunt  Vat.  pr.  Farn. —  \80  Maotia  Med. 
tcrt.  P2\c.  Lucens.  scc.  Mteolica  quatuor  \  at.  Pal.  Farn.  i)J(cotida  Pric.  Rott. 
Oiscl.  Reg.  Put.  Bonon.  Tliolos.  Lov.  Florcnt.  m.  pr.  duo  Pctav.  Moret.  sec. 
(hio  Oxon.  et  Leid.Var.  LL.  ed.  Antv.  et  ed.Vicet.  jSilotica  vel  Mwotida  Moret. 
j)r. — 181  Nec  B.  n.  aut  Pric.  Pal.  Farn.  Rott.  Oisel.  et  tres  Vat.  Non  B.  n. 
nun  Jun.  pr.  Leid.  sec.  Gesn.  et  ed.  Bipont.  Nec — ?iec  Vat.  quart.  et  quint.  nec 
sol  Put.  Petav.  pr.  item  Aml)r.  Sched.  Gud. — 182  lux  ista  Rott.  ti.r  tsiaVar. 
LL.  ed.  .Antv.  m.  pr.  adibat  Bonon. — 183  Certa  Var.  LL.  ed.  Antv.  arsitque 
Med.  quart.  E\c.  Gevart.  sko  Pat.  tuo  vel  suo  Vat.  tcrt.  tua:  Serena  Jun.  pr. 
in  duohus  Moret.  Lov.  Excerptis  Gevart.  et  ed.  Ald.  liic  ordo  servatur  ut 

NOTJE 

174  Levassel]     Cum  milites  faustis  Thracia    nehulosa    est :    ac    proiade 

accldmationihus  Honorinm  Impcrato-  mirum  sic  suhito  claram  evasisse. 

reni  salutassent,  et   in  soiium  extulis-  180  Palus  M<eutia]     Seu   Mwotica 

sent.     Mos  ille  antiquus  :  $ic  Clau-  supra  Pontum  Euxinum. 

dius,  '  militihus  vicissim  succollanti-  181    Boreas]     Scu    Aquilo,   vcntus 

hus,  in  castra  delatus  est.'    Suetonius  flans   a  Septemtrione,   non    turhavif 

in  Claudio.  serenitatem    diei.       Alioquin    fugat 

177  fios/(orus]  Thracius  scilicet,  uhi  nuhes  Aquilo.    Ovid.  '  Protinus  JEo- 

situm  crat  Byzantium  seu  Constanti-  liis  Aquilonem   claudit  iu  antris,  Et 

nopolis.     De  Bosporo  supra   I.  i.  in  quajcumque  fugaut  inductas  flamina 

Ruf.  V.  17.5.                        .  uuhes.' 

Chalcedona.]  Urbenn  Bithyniae,  e  re-  Aut  Sul  ardentior  egit]  Sol  calidior 

i^ione    Byzantii,  quae  ante  nou  vide-  non  excitavit  nubes. 

haluroh  tenehras  nuhesque.  183  Tuo  sereno]  Ea  serenitate,  qu« 

179  Pangaa]  Pangveus,  et  in  plu-  diei  Imperii  tui  praeluxit. 
rali    Pangaa,    mous   Thracia; :    qua; 


248  CL,   CLAUDIANI    VIII. 

Visa  etiam  medio,  populis  mirantibiis,  audux 

Stella  die,  dubitanda  nihil,  nec  crine  retuso  185 

Languida,  sed  quantus  numeratur  nocte  Bootes. 

Emicuitque  pla<iis  alieni  temporis  hospes 

Ignis,  et  agnosci  potuit,  cum  Luna  lateret. 

Sive  parens  Augusta  fuit,  seu  forte  reluxit 

Divi  sidus  avi,  seu  te  properantibus  astris  190 

tranquillitate  tua.  Astrum  quoque  ardens  conspectum  est,  in  media  luce,  gentibus 
obstupefactis,  non  dubitubile,  nec  dehile  conia  hebetata,  at  tantnni,  quantus  Arcto- 
phyla.r  censetur  nocte:  et  flamma  ejfulsit  hospita  in  regionibus  Creli,  alteri  tempori 
destinatis,  ac  potuit  animadverti  cum  Luna  delitesceret.  Seu  matcr  Imperatrix 
extitit,  sive/orsan  Astrum  Avi  tui  Divi  refulsit,  sive  Sol  facilis  concessit  Coelum 


Imperii  lux  illa  fuit  seqiienti  Cuncta  nitor  piaeponatur,  secus  ac  in  aliis. — 184 
Et  i'isa  est  Vat.  pr.  Farn.  mediis  Reg.  Med.  tert.  cu7ictis  mirantibus  Oxon. 
s£c. — ^185  rccuso  Oisel.  Oxon.  pr.  Leid.  pr.  et  Ms.  recusso  Exc.  Schott. 
reciso  Med.  sec.a  ni.  pr.  recissoPric.  Tliuan.  Exc.  Voss.  retento  Yat.  pr.  Farn. 
retruso  Leid.  sec.  Exc.Gevart.  Lugd.  et  Basil.»T/i(«oed.Vicet. 7efMso  vet.  Germ. 
Colin.  Exc.  Lucens.  sec.  ed.  Parui.  et  alii. — 186  quatitur  numeratusYat.  tert. 
Med.  sec.  m.  pr.  luce  Vat.  quart.  et  quint.  iteni  Jun.  pr.  Ince  vel  nocte  Petav. 
pr. — 187  expers  pro  hospes  Med.  tert. — 188  luceret  marg.  Isingr.  contra 
metum. — 189  poffns Tholos.  Auguste  Med.  qnart.  sponte  reluxitYat.pr.Fdrn. 
— 190  Diii  sidus  avi,  seu  te  vet.  Gyr.  Exc.  Lucens.  sec.  Dives  avus  Lov. 
Divus  avus  fausta  seu  te  Ambr.  tert.  Divus  avus  seu  te  claris  Pal.  Farn.  et  onines 
Vat.  Thuan.  et  AmJjr.  pr.  claris  seu  te  Med.  quart.  Moret.  sec.  Leid.  sec. 
Exc.  Gevart.  seu  te  clarus  vel  claris  Pric.  seu  te  ccelo  Leid.  pr.  Vat.  tert.  pro 
var.  Lect.  Med.  sec.  calo  seu  te  ed.  Vicet.  calo  vel  claris  Florent.  claris  in 
Oisel.  dcsideratur,  ut  et  in  Reg.  Tholos.  Petav.  sec.  et  duobus  Ambr.  seu  te 
jam  tum  IMed.  tert.  seu  te  cunctis  Rott.  seu  tc  puero  Put.  seu  te  natum  vel  seu  te 
jamjam  Oxon.  sec.  seu  te  dominum  Mazar.   manu  recenti.  Dives  aiusj  charis 

NOT/E 

18A  Andax  stella']   Quasi  stella  ansa  splendore  zeqnabat   numerosam  stel- 

.sit  prodire  meridie :   sed  notandum  larum    Bootee     multitudinem.       De 

est  hic  stellam  die   visam  poni   pvo  Boote    supra    diximus   iu   iii.  Cons. 

fortunato  praesagio  ;  etsi  alias  infelix  Hon.  v.  170. 

stell<iediuvn£e  aspectus  esse  credatur,  187  Hospes  ignis]  Flamma,  stella  : 

quod  scilicet  id  fiat  verso  naturai  or-  et  optime  hospes,  qu£e  in  eo  loco  esse 

dine.  non  solet  hoc  tempore. 

185  Duhitarida  nihit]  Tam  clare  vi-  189  Augusta]  Sive  stella  illa  fuerit 
del)atur  stella,  ut  de  ea  dnbitare  ne-  mater  tua  Piacilla  seu  Flaccilla, 
mo  posset.  sive  avus,  qui,  instar  Jidii  Caesaris, 

Crine]  Radii  inijus  stellap,  capillo-  probabiliter  conversi  sunt  in  astra. 
rum  speciem  habebant.  190  Divi]  Julius  Caesar,  Augustus, 

186  Languida]  Moriens :  veteres  et  alii  multi  deinceps  Imperatores, 
dicebant  ignem,  instar  animaUs,  spi-  post  mortem  consecrati  sunt,  et  ap- 
rare  et  exspirare,  languescere  et  ex-  pellati  Divi. 

citari.  Astris]  Gentilibns,  sive  e    familia 

Sed  quuntus]  Stella  sola  tanta  erat,  Honorii  desumtis,  matre    scilicet  et 

quantus  est   Bootes ;    hoc    est,   suo  avo. 


UE    IV.    CONS.    HONOR. 


249 


Ceinere  Sol  patieiis  coeliim  commune  remisit. 
Apparet,  quid  si^na  ferant.     Ventnra  potostas 
Claruit  Ascanio,  subita  cum  lucc  coinarum 
Innocuus  flap,raret  apex,  Phrypoque  volutus 
Vertice  latalis  redi)niret  tempora  candor. 
At  tua  C(Klestes  illustrant  omina  tlamma.*. 
Talis  ab  Idaeis  primaevus  Jupiter  antris 
Possessi  stetit  arce  poli,  tamulosque  recepit, 
Natura  tradcnte,  Deos.     Lanugine  nondum 
Vernabant  vultus,  nec  adhuc  per  coUa  fluebant 


195 


200 


cummune  sidtribus  Centilitiis  festinantibus  te  vidtre.  Jain  ridetur  quid  signa 
iila  portendant.  yota  fuit  lulo  magnitudo  futura,  cum  rcrtcx  ejus  capillorum 
iUcesus  arderet  fiamma  repentina,  et  candnr  feli.v  ilfusus  jicr  caput  Trujani  pncri, 
ambiret  ejus  te/npora.  Sed  if^nes  iTtherei  illuminanl  tua  prusagia.  Similis  Jupiter 
adolescens  a  caveruis  Idw  constilit  in  alto  Cwli  occupati,  ct  crcepit  Deos  ubedientes, 
Naturadante:  gena-  Jovisvestiebantur  prima  barba,  et  crines  concussuri  Cwlum 


dominani  properantibtis  astris  Cod.  Barth.  austris  E.vc.  Voss. — ^ini  reliquit 
Moiet.  sec.  rt/Hxif  Var.  LL.  ed.  Aiitv.  ni.  pr. — 192  Apparent  inn.  pr.  quod 
signa  ferunt  Bartii.  ed.  prini.— 19o  subito  ^led.  sec.  Pnt.  Tiiolos.  Morct. 
sec. — 19-1  jiagrarit  Med.  tert.  fluidoque  Vat.  pr.  Farn.  solutus  Med.  sec.  m. 
pr. — 19G  Lt  tua  Morct.  sec.  oynina  Vat.  sec.  et  tert.  vet.  Gyr.  Bonon.  Tliolos. 
duo  Anibr.  Lncens.  pr.  Ald.  Junt.  Pnlniann.  et  Colin.  omnia  dno  Vat.  Mcd.  tert. 
Petav.  tert.  Voss.  et  edd.Vicet.  Ald.  Isingr.  et  Grypli.  omnia  vel  omina  Mazar. 
— 199  tribuente  Vat.  pr.  Farn.  mundum  pro  nondum  inc.  Heins. — 200  nec  ad 


NOT.E 


191  Sol  remisif]  Inliibita  tantisper 
sua  luce,  ut  locus  darctur  Astris  illis 
gentilibus,  Houorinm  factnni  Inipe- 
vatorem  videre  gestieiUibns. 

193  Subitaluce]  Subita  lux,  snbitns 
ignis,  felix  privsasriuni  esse  credeba- 
tnr.  Sic  ignis  lambens  caput  Servii 
Tullii  pucri,  ipsi  causa  fuit  felicita, 
tis. 

194  Phrijgioque  volutus  rertice  can- 
dor]  Candor  seu  lux  candida,  purior, 
coelestior,  anibiens  caput  Phrygiuin, 
aut  caput  Ascanii  seu  luli,  pucri 
Phrygii,  Trojani.  In  candore  autcm 
alludit  ad  diadenia,  ()uod  erat  fascia 
candida,  candor  fatulis,  felix,  fatoquc 
promissus. 

196  At  lua  coeiestes'\    Ignis  purus, 


candidus,  ccelestis,  reddit  illustriora 
pracsagia  lua,  seu  de  futura  tua  mag- 
nitudinc. 

197  Talis']  Qualis  est  Honorius 
flamma  lucidiore  atcpie  candidiore 
illnstratus,  talis  fuit  Jupiter  primccvus, 
in  primo  icvo,  scu  prima  a>tatc. 

Jda'is]  Ida,  unde  Ida>us,  mons  est 
in  insula  Creta,  ubi  Jupitcr  educatus 
est. 

199  Natura  tradcufe]  Natura?  auc- 
toritas  Numinibus  iniperat :  et  quie 
porro  est  ista  NaturaDeorum  vestro- 
rum  dominatrix,  o  pagani,  nisi  verus 
Deus,  qui  est  super  umnes  Deos  / 

Lanugine  vernabant]  Vernabant, 
vestiebantur  prima  barba ;  ut  pratu 
prima  vernant  Lerba. 


:>5()  CL.    CLAUDIANI    VIII. 

Moturre  convexa  com8e.     Tum  scindere  nubes 
Discebat,  fulmcnque  rudi  torquere  lacerto. 
Lretior  augurio  genitor,  natisque  superbus 
Jam  paribus,  duplici  fultus  consorte  redibat, 
Splendebatque  pio  complexus  pignora  curru.  205 

Haud  aliter  summo  gemini  cum  patre  Lacones, 
Progenies  Ledsea,  sedent :  in  utroque  relucent 
Frater,  utroque  soror.     Simili  chlamys  efiluit  auro  : 
Stellati  pariter  crines.     Juvat  ipse  Tonantem 

non  adliitc  diffundebantur  per  ceriicem :  tunc  ediscebat  rumpere  nimbos,  et  vibrare 
fulmen  mami  inexpcrta.  Pnter  Theodosius  hilarior  hoc  prcesagio,  et  gloriuns 
Jiliisjam  a-quulibus,  fretus  gemino  socio  Imperii  retertebatur ,  ac  fulgebat  amplec- 
tens  filios  in  curru,  pius  ipse.  Sic  Lacones  gemelli,  Ledce  filii  considunt  cum  patre 
suprcmo  Jove.  In  amhobus,  species  fraterna  refulgtt,  in  ambobus  species  sororia. 
Chlamys  eorum  contexta  auro  pari  diffunditur :  capilli  sunt  similiter  aurei:  ei'ror 


hcec  Vat.  quart. — 201  Matura  Vat.  tert.  Rott.  Jubce  Put.  Pat.  cum  scindere 
Ainbr.  pr.  Jun.  et  Moret.  pr.  tunc  Oxon.  Leid.  et  alii. — 202  flumenque  Leid. 
pr. — 203  auguriis  Med.  tert.  augurio  vel  augusto  Petav.  tert. — 204  fultus 
diplici  Mazar./as/MS  Kott.  cum  snrte  Vat.  pr.  Med.  tert.  Thuan. — 205  suo  Put. 
Pat. — 29Q  gcmini  summoYat.  tert.  Rott.  Oisel.  Tholos. — 207  sedent:  in  utroque 
Moret.  anibo,  Ald.  et  Exc.  Gevart.  ad  Schotti  Exc.  Gronov.  ascripserat 
locuni  Martial.  lib.  ix.  Epigr.  103.  neutroque  Exr.  Cod.  Rheni.  lUerque 
Med.  quart.  sedentem  utroque  ed.  Puhnau.  unde  Bartiiius  pr.  ed.  sedentum. 
relucet  .quatuor  Vat.  PaL  Farn.  Pric.  relucent  septem  aiii.^ — 208  simili 
Med.  tert.  Reg.  Moret.  pr.  Leid.  pr.  diio  Oxon.  Exc.  Luceiis.  sec.  similis 
uoveni  alii.  similis  vel  simili  Mazar.  in  Petav.  pr.  erat  glossa.  Stat. '  siinili  coma 
fulgurat  astro.'  chlamys  Pric.  clamor  Vat.  pr.  affiuit  Exc.  Voss.  Pric.  Tluian. 
ed.  Vicet. — 209  crinem  legit  Heins. — 211   Eurota  Med.   pr.  proprio   alumno 

NOT^ 

201  Moturce  convexa  coma]  Ovidius :  in    liberos  :    sic  dicitur  pius  currus, 
'  Terribilem  capitis  concussit  terque  quia  pium  Principem  contiiiet. 
quaterque   Caesarieni,  cum   qua  ter-  206  Gemini  Laconcs']  Castor  et  Pol- 
ram,  niare,  sidera  niovit.'  lux,  quoruin   hic  Jovis    filius,   alter 

202  Discebat]    Dii  in  pueritia  dis-  Tyndari,  ainbo  Ledee,   ambo  e  Laco- 
cebant  qu<«  in  aliis   ajtatibus  essent  nia  Graeciie  regione  oriundi. 
facturi.  208  Frater]    In  utroque  satis  cog- 

203  Lcptior  augurio]     Theodosius  noscitur  eos  esse  fratres,   et  similes 
gaudens  se  vidisse,  et  steliam,  et  ig-  sorori  Helena;. 

nem  lambenteni,  qui  innocuus  illus-  Chlumys  effluit]    Chlamys  contexta 

trabat  caput  Honorii.  auro,  seu  filis  aureis,  effluit  ac  diffun- 

204  Paribus]  Hoiiore  Imperatoriae  ditur  ventis  agitantibiis. 
dignitatis.  209  Stellati  criiies]  Flavi,  aurei,  in- 

Fultus]    Filii  sunt  parentum  spes,  star  stellarum.     Alludit   ad  fabulam 

et  columen.  Argonautarum,  quibus  navigantibus 

205  Pio  curru]  Complecteus  curru  singuiae  stellae  in  capitibus  Castoris 
filios,  qua  iu  re  ostendebut  pietatem  et  Pollucis  eftulseruut. 


Di;  n.  coNs.  HoNOR.  251 

Error,  et  ambiguae  placet  igiiorantia  matri.  210 

Eiirotas  proprios  discerneic  nescit  alumnos. 
Ut  donuis  excepit  reduces,  ibi  tabu  tecuui 
Pro  rerura  sta])ili  feitur  ditione  locutus: 

Si  tibi  Parthoium  solium  Fortuiui  dedisset, 
Care  puer,  terrisque  procul  venerandus  Eois  215 

Barbarus  Arsacio  consurgeret  ore  tiaras  ; 
Sufficeret  sublime  grenus,  luxuque  fluentem 
Deside  nobilitas  posset  te  sola  tueri. 
Altera  llomana3  longe  rectoribus  aulae 
Conditio :   virtute  decet,  non  sanguine  niti.  220 

ipse  delectdt  Joicm,  et  inscitia  recreat  Matrem  duhiam.  F.nrotas  non  potest  discri- 
minare  uliimnos  auas.  Statim  atqm-  Aula  recepit  vos  rcdcuntes,  ibi  Tlieodosiiis  narrn- 
tur  dixissc  liac  verb;i  tecum,  o  Hoiiori,  pro  Principaiu  mundi  confirmando.  Sijatum 
concessissel  til/i  imperium  Parlhorum,  ofili  dilecte.  et  tiaras  liarliaricus  rerirendus 
lo)ige  in  regionibus  OriciUis  attollerctur  iii  capite  tuo  Arsacio ;  origo  cxcelsa  satis  esset 
Tibi,  alque  una  geneiis  claritas  valcnt  ie  sustinere  etiaiii  diffluentcm  luxu  molli. 
Longe  alia  sors  est  Moderatorum  Imperii  Komayii:  converut  sustentare  se  virtute,  non 


Petav.  tert.  populos  Var.  LL.  ed.  Antv.  Eurotasque  suos  nescit  disc.  Moret.  pr. 
ncscit  discernere  Pal.  Med.  pr.  crecit  Rott.  cernit  Codd.  Voss.  Leid.  Oxon.  Lo- 
van.  et  l^iilinan.  Exc.  Gevai  t.  Var.  LL.  ed.  Antv.  ni.  pr.  nescit  vel  cernit  lles;. 
dinoscere  Mazar. — 212  accepit  diio  Vat.  Petav.  pr.  Lov.  Jiin.  pr.  Moret.  sec. 
secum  Oisel.  Med.  sec.  Mazar.  marg.  Isingr.— 213  stationc  Pric.  Exc.  Voss. 
—214  Naturn  Piit.  Pat.  ni.  pr.  Ainbr.  pr.  Moret.  sec.  Sciied.  Giid.  Exc. 
Schotti,  iii  quibus  Gronovius  ascripsit,  vid.  infr.  vs.  380.  Fortuna  vel  Natura 
Oxon.  sec.  in  c|uibnsdam  Mss.  nutura,  sed  correctuin  fortuna.—  2l(y  .issyrio 
Vat.  pr.  Farn.  Heinsius  nolaverat  lociim  Prudent.  p.  257.  ubi  ex  vct.  Cod. 
Put.  legi t  .4ss!/ru  «iarff.  vulgo  ibi  .4ss»/n>  edebatur.  cum  surgcret  duo  Med. 
Put.  Mazar.  Var.  LL.  ed.  Antv.  orhe  duo  Vat.  ore  vel  orheFArn. — 2!7  fluentcs 
Pal.  Med.  pr.^ut/ite  duo  Vat.— 218  possit  Reg.  Oxon.  pr.— 220  Condilio  est 
Oxon.  sec.  sequentes  vero  versus  Vet.  Gyrald.  et  lib.  Lucens.  .sec.  lioc  ordine 
cxbibent:  '  Hanc  tamen  liaud  quisquam,  qui  non  agnoverit  ante  Senu-t,  et 
incertos  aninii  placaverit  sestus,  Inveuiet:  longis  illiic  ambagibus  ilur.   Major 

NOT;L 

Juvat  error]  Diim  alterum  pro  alte-  rectum,  et  vclut  consurgens  gestabant, 

ro  esse  censet,  sicque  errat,  fallitiir.  aliis  depressiim  gestantibus.     Et  tum 

Virg.  '  proles   Indiscreta  suis,  gra-  Parthorum  dominatio  late  perOrien- 

tusque  parentibiis  error.'  tem  patebat. 

211  Eurntas]    Fluvius  Laconiiv,  ad  Arsacio  consurgeret  ore]  Consurge- 

quem  educati  Castor  et  Pollux.  ret  siipra  os,  iii  capite  scilicct  Pi  inci- 

214  S(diu)n]  Imperium  Parthorum :  pis  Arsacii  vel  Arsacidce,  a  priuio  Rcge 

signum  pro  re  signata,  Metonymiciy.  Arsacc. 

216  liarbarus  tiaras]    Qualein  ha-  217   Luxuque  fluentem]    More  Re- 

bent  Barbari :   Tiaras  aiitem  est  Re-  gum    Orientis,  qui  diffluuut,  cousu- 

gium  capitis  insigne,  quod  soli  Reges  muuturque  deliciis. 


252  CL.    CLAUDIANI   VIH. 

Major  et  utilior  fato  conjuncta  potenti, 

Vile  latens  virtus.     Q:\n\  enim  submevsa  tenebris 

Proderit  obscuro  ?  veluti  sine  remige  puppis ; 

Vel  lyra,  quae  reticet ;  vel,  qui  non  tenditur,  arcus. 

Hanc  tamen  haud  quisquam,  qui  non  agnoverit  ante        225 

Semet,  et  incertos  anirai  pacaverit  sestus, 

Inveniet.     Longis  illuc  ambagibus  itur. 

stemmate.  Virtus  excelsior  it  fructuosior  juncla  magnis  fatis;  si  delitescat,  ahjecta 
est :  nam  illa  virtiis  sepulta  nhscuritate,  quid  proficiet  ignoto  ?  erit  sicut  navis  absque 
remis :  aut  sicut  Ii/ra,  quu'  silet :  uiit  siciit  arcus,  qui  non  contenditur.  Nemo  tamen 
reperiet  hanc  virtuteni,  qui  non  prius  cognoverit  se  ipsum,  atqitc  sedaverit  per- 
turbationes  affectuum  fluctuantes.     Itur  ad  hanc  virtutem  per  anfractus  longos. 


et  utilior  fato  conjuncta  potenti,  Vile  latens  Virtus.  quid  enim  submersa 
tenebris  Proderit,  obscuro  veluti  sine  remige  puppis,  Vel  lyra,  quae  reticet, 
vel  qui  non  tenditur  arcus  ?'  et  hoc  probat  Heins. — 221  utilior  Put.  Oxon. 
pr.  et  sec.  m.  sec.  duo  Leid.  vlterior  Petav.  tert.  uUerior  facto  Var.  LL.  ed. 
Antv.  facto  duo  Vat.  Rott.  Vicet.  Parm.  Ald.  Isingr.  fato  viginti  duo  Codd. 
Exc.  Gevart.  Var.  LL.  e  marg.  Parm.  facto  vel  fato  Floreut.  pntenli  Oxon. 
sec.  m.  pr. — 222  Virtus  vile  latens  Med.  quart.  mox  quid  si  Mcd.  tert.  submissa 
Med.  sec.  latcbris  Rott.  Florent.  Med.  sec.  Moret.  sec.  tencbris  Med.  quart. 
—  223  ProdereiX slX.  tert.  Proderit.  Moret.  pr.  Proderit?  Moret.  scc.  Exc.  Gevart. 
Proderit  obscuro  J  Put.  Reg.  Thuan.  Mazar.  Pat.  Petav.  pr.  Ambr.  sec.Var.  Lect. 
e  marg.  Parm.  Proderil  ?  obscuro  velutiWcet.  Aid.  Isingr.  et  al.  Proderit  obscuro: 
tres.Vat.  et  Farn.  in  Vat.  sec.  auteni  et  Rott.  colon  desideratur.  obscuris  Ambr. 
pr.  Leid.  pr.  m.  sec.  Sched.  Gud.  Heinsius  ascripserat  Lucan.  Paneg.  ad 
Pison.  p.  120.  ed.  Pithoti.  sine  remige  Med.  tert.  sub  mnig-e  duo  Vat.  Pal. 
Farn.  Florent.  un.  Heins. — 225  Haud  tamen  hanc  q.  Med.  sec.  haudquaquam 
Vat.  pr.  Farn.  aut  quisquam  Var.  LL.  ed.  Anv.  cognoverit  Vat.  sec.  Pai.  Pric. 
Pat.  agnoverat  Vat.  tert.  Florent. — 226  incertos  Pat.  Reg.  Thuan.  tres  Petav. 
ingratos  Moret.  sec.  incestos  decem  scripti,  Sched.  Gud.  Voss.  a  m.  pr.  niarg. 
Isingr.  animum  INIed.  tert.  placaveris  Vat.  quart.  m.  pr.  placaverit  decem  alii. 
paccaverit  Put.  pacaverit  Pat.  Heinsius  annotaverat  seqq.  incerti  animi 
(Fstus]  Valer.  Flacc.  Lib.  v.  303. '  Priecipue  /Esonidem  varios  incerta  per  aestus 
Mens  rapit.'  vid.  Salmas.   ad  Hist.  Aug.  p.  181. — 227  longisque  Florent.  illic 

NOTJE 

221  Fato  conjuncta  potejiti]  Virtus  fluctuantem  efficientes.  Et  jure  qui- 
Principum,  quas  solet  nancisci  fatura  dem  Theodosius  jubet  placari  animi 
magnum  et  potens.  motus ;  ad   iram  enim   erat  propen- 

222  Vile  lateiis]  Virtus  latens  est  sior,  et  hac  inflammatus  saevierat 
viie  negotium :  '  Dulce  sopor  fessis.'  atrociter  in  Tiiessalonicenses.  Vide 
Virgilius.  Lib.  ii,  in  Ruf.  v.  280. 

225  Ag)ioverit]  Scientia  est  oraculo  227  Longis  illuc]  Ad  virtutem, 
digna,  yvwvai  ffeavThv,  7iosse  seipsum,  longa,  ardua,  salebrisque  et  anfracti- 
et  quid  de  se  Deus,  patria,  parentes,  bus  plena  via  est.  Sed  ad  eam  con- 
amici  expectent.  sequendam  duo    requiruntur,   nosse 

226  Incertos  (cstus']  Animi  atfectus  seipsura,  et  placare  animi  cupidi- 
instabiies,  et  maris  instar,  honiinein  tates. 


DR    IV.    CONS.    HONOR. 


253 


Discc  oi])i,  qiiod  quisque  sibi.     Cum  conderet  artus 
Nostros,  .Ttheriis  miscens  tcrrenn,  Proniethcus, 
Sinceram  patrio  menteiu  iuratus  Olympo  230 

Continuit  claustris,  indignantemque  revinxit. 
Et  cum  non  alit<M-  possent  mortalia  lingi, 
Adjunxit  gcminas.     Illai  cum  corpore  lapsas 

Edisce  pro  orhc,  qiiod  privatus  ediscit  pro  se.  Ciim  Promethcus  effingerct  corpora 
vostra,  commiscciis  les  terrestres  cccleslibus,  rapicns  ex  Cwlo  niitali  animam  spiri- 
talem,  eani  cocrcuit  lioc  carccrc,  et  alligavit  rcpugnantem  :  cum<iuc  mortalia  nun 
possent  aliter  formari,  addit   djius  aiiinias,  scntienteni,  et  vegetanteni.     lllce 


Pat.  Moret,  sec.  Med.qnart. — 228  orbis  omncs  Vat.  l'al.  Farn.  Exc.  Gevart, 
orbi  jNIed.  tert.  Tholos.  Leid.  pr.  Anibr.  tert.  Florent.  (lui  Glossani  adjnn^it 
i.  e.  de  orbe.  orbis  ycXorbil^ric.  qtiod  (juosqiie  1-Morent.  Mazar.  quodcumquc  inc. 
Heins.  qiiod  quisquc  vel  quodcumqtic  L&v.  a  m.  s.  sibi  cst  Mcd.  tert.  orbis 
qtiodcumipte  Anibr.  sec.  sed  in  niar<rine  aiia  mann  orbi  qtwd  quisquc.  in  Ex- 
cerptis  Schotti  a  Gronovio  seq(|.  ascripta  erant,  Discordis  Uempster.  p.  400, 
Pliilostr.  de  vit.  Apoilon,  L.  viii.  c.  3.  p.  392.  Bartli.  Advers.  xv,  11. 
Dionys.  Long.  p,  UO.Isocrates  ad  Nicocl,  p.  34.  Veget.  prolog. — 230  patrio 
Raphel.  Isingr.  Pric,  a  ni.  pr.  et  sec.  Moret.  sec.  et  Wolf.  Cj  prian,  de  ,Mor- 
tal,  c.  13.  '  uara  quou  moriturus  audivit,  ad  hoc  audivit,  ut  diceret,  audivit 
non  sibi  ille  sed  nobis.'  dum  Jun.  pr.  Vat.  terl,  crederet  id,  Vat.  tert,  et  Wolf. 
palri  qiiatuordecim  alii,  itein  Var.  LL.  ed.  Antv, — 231  rccepit  IMed.  pr,  m.  pr. 
—232  frangi  Vat.  tert.  Rott.  ^Med.  sec.  m.  pr.  Jingi  \e\frangi  Pric,— 233  Ad- 
Jungit  inc,  Heins,   gemmas  vel  g^minos  Thuan,  ciim  e  corpore  Vat,  pr.  Farn, — 

NOT.E 

228  Disce  orbi,  Sfc.]  O  Honori,  lestibiis,  hoc  est  corpus  animaca-lesti. 
disce  pro  orbe  regendo,  quod  pri-  230  Sinceram  mentctn]  Aniniam  sin- 
vatus  quisque  discit,  ad  seipsum  re-      ceram,  et   puram  ab  onmi   corporea 


genduni,  suamque  familiam. 

229  Promctheus]  Filius  lapeti,  pri- 
mus  homincm  e  luto  fmxisse  dicitur, 
et  Mincrvae,  opus  ipsius  admirantis, 
ope  iu  Ccelum  fuisse  sublatus.  Hic 
ferulam  seu  virgulam  rota;  Solis  ad- 
movit,  eaque  accensa,  igneni  detuiit 


face:    animani   rationis    parlicipem, 
spiritalem,  immoi  talem, 

231  Claustris]  Animam  vehit  in 
carcere  corporeo,  repiiguantem  co- 
erciiit,  atcjuc  vinxit. 

232  Non  alitcr]  Et  cum  honio  mor- 
talis  non  posset  tiugi,  ac  fovmari  ali- 


in  terras,  quo  hiteuni  suum  hominem  ter,  quam  si  aniina  ejus  spiritalis,  ca;- 

animavit.  Dictus  est  Prometheus  aTrh  lestis,  immortalis  jungeretiir  corpori 

Ti\s  npofx-qdeias,  a  providcntia  Dei,  qui  mortali  ac  terreno,  pcr  vin<  ulum  ali- 

'  formavit  liominem  de  limo  terra.%  et  quod  ;  ideo  Pronietheus  addidit  gemi- 

inspiravit  in  faciem  cjus  spiraculuui  nas  animas,  unain  sentieiitem,  alte- 

vitie :'  hoc  est,  aniinam  rationis  par-  ram  vegetantem,  qua-    essent   velut 


ticipem,  spiritalem,  quae  velut  igiiis 
ccElestis  hominem  animat,  Has  fabu- 
las  ejL  sacris  historiis  detortas  esse 
nenio  nou  videt. 

.^lheriis]  JMiscens  lutum  rebus  coc- 


nexus  et  vincula  aniiuir  immortahs 
cum  corpore  mortali.  Sic  Virgilius 
dat  '  tres  animas'  Hei  ilo, 

233  lllce]  Animasentiens,etauiiua 
vegetans. 


254  CL.    CLAUDIANI    VIH. 

Intereunt :  ha?c  sola  manet,  bustoque  superstcs 

Evolat.     Ilanc  filla  capitis  fundavit  in  arce  235 

Mandatricem  operum,  prospecturamque  labori. 

Illas  inlcrius  collo,  praeceptaque  summas 

Passuras  dominae,  digna  statione  locavit. 

Quippe  opifex  veritus  confundere  sacra  profanis, 

Distribuit  partes  animas,  sedesque  removit.  240 

Iram  sanguinei  regio  sub  pectore  cordis 

Protegit  imbutam  flammis,  avidaraque  nocendi, 

perettntes  ciim  corpore  moriuntur :  hecc  renmnct  una,  et  vivens  post  rogum  exsilit, 
Promethciis  collocavit  hanc  in  celso  vertice  capitis,  imperaturnm  facienda,  ct  pro- 
risuram  operihus.  Posuit  illas,  sentientem  et  vegetantem,  itifra  cervicem,  per- 
laturas  in  loco  aplo  impcria  Regina:  suprema.  Etenim  Creator  timcns  miscere 
sacra  cuni  impuris,  separavit  sedes  animce  et  7nansiones  divisit  ab  invicem.  Regio 
qaEedam  sub  domicilio  cordis  sanguinem  facientis/oie(  iraciindiam  incensam  igne, 


234  Intereani  Vat.  pr.  Heinsius  sequentia  ascripserat :  '  Haec  et  sequentia 
omnia  ex  Timaeo  Platonis  haiisit.  Cic.  Lib.  i.  Tusc.  Quafst.  Ejiis  auctor  Pla- 
to  tripliceni  fingit  animam.  vid.  ibi  seqq.  Hanc  Platonis  sententiam  Galenus 
probat  ac  passim  sequitur,  etsi  Aristoteli  improbatam.  vid.  Jiil.  Firmicuni 
contra  gentes  p.  8.  ed.  Leid.  in  4.  Ouzel.  p.  74.  AVouvrer.  in  Minuc.  p.  21. 
Elmenhorst.  p.  37.' — 236  prospecturamque  laborum  Lov.  perspectricemque  la- 
borum  Petav.  pr.  praspecturamque  INIoret.  sec.  perspecturamque  Reg.  spectatri- 
cemque  kiborum  Vat.  quint.  prospeciricemque  Moret.  pr.  Jun.  Vat.  quart.  nnns 
Pet.  Ambr.  sec.  ni.  sec.  laborum  IMoret.  pr. — 237  Illis  Thuan. — 238  digne  Reg. 
— 239  conjungere  sancta  Moret.  sec.  committere  Pal.  Med.  pr.  sacra  Vat.  sec. 
sancla  sedecim  alii. — 240  remisit  Farn.  m.  pr. — 241  Iram,  vid.  Val.  Maxira.  ix. 
3.  Horat.  Carni.  i.  16. — 242  imbustam  Leid.  pr. — 243  rabies  Jun.  pr.  tumescit 

NOT^ 

234  J/<rc]     Anima   rationis  parti-      tius  diviua  providentia. 

ceps  sola  vivit,  sola  superstes,  cor-  Sacra  profanis}     Metuens   confun- 

pore  in  pyra  cremato,  evolat  in  Coe-  dere  animam  rationis  compotem,qn^ 

lum.  est  sacra  atque  '  divina^  particula  au- 

235  Hanc']  Animam  rationis  parti-  rae,'  cum  profanis,  hoc  est,  cum  im- 
cipem  collocavit  in  capite,  tanquam  puris  terrenisque  aniniabns  sentiente 
in  arce,  in  qna,  ut  Regina,  imperat  et  vegetante,  qiiae  e  niateria  coiiflatae 
facicnda,  providetque  rebus  omni-  sunt,  et  quae  secum  trahunt  pertur- 
bus.  bationes  animi,  ut  iram,  odiuni ;  se- 

236  Lubori]  Quo  vita  humana  con-  des  earum  omniuni  separavit,  atque 
stat:  quippe  vita  labor  est  perpe-  distinxit :  adeo  ut  ex  illis  una  pars 
tuus.  esset  superior  ;  altera  inferior. 

237  Hlas']  Sentientem  et  vegetan-  241  Pectore  cordis]  Sub  doraicilio 
tem  inferiiis  collocavit,  ut  ex  ipso  cordis,  sub  intinio  corde;  ubi  .•■edem 
loco  inferiore,  in  quo  constitntae  sunt,  irae  Platonici  reponuni,  simulque  fon- 
discant  parere  animae,  superiori  iu  tem  sanguinis ;  qiiod  iiltinium  astrnit 
sede  regnanti.  Aristoteles,  et  contia  Gaienum  alios- 

239  Opifex]   Pronietheus,  vel  po-     que  medicos  muiti  recentiores. 


Dli    IV.    CONS.    HONOR. 


•25.", 


Praecipitemque  .sui.     Rabie  .succeiLsa  tume.scit : 

Contrahitur  tcpeiUcta  nietu  :  ciim<{ue  oinnia  secum 

Duceret,  et  requiem  menibri.s  vesana  negaret ;  245 

Invenit  pulmonis  opem,  madidumque  turenti 

Praebiiit,  iit  tinnid;v  rucrent  in  mollia  tiljrcT. 

At  sibi  cuncta  petens,  nil  collatura  Cupido, 

In  jecur  et  tractus  imos  compulsa  recessit, 

Qiix,  velut  immanes  reserat  dum  bellua  rictus,  250 

ct  cupidam  noctiuli,  et  se  prcpcipitantem.  Ea  lesio  injlammata  furore  turgct,  ad- 
hiic  subcalidii,  angustatur  iimore  ;  et  cum  ira  raperct  curicta  sccum,  utque  insana 
non  darct  quiilem  corpori,  rcpcrit  uuxilium  pulmonLs,  ct  illiU!i  ohjccit  humidum  ar- 
dcnli,  ut  Jilme  tur^eiitrs  subsidcrenl  lcnitcr.  Sed  cupiditas  posccns  pro  se  omnia, 
et  niliil  datura,  pulsa  seccssit  injecur,ct  regiones  iujimas.     Qua  ciipiilitas,  suuf 


vcl  tremescitWAi.  quart. — 244  tepcfacla  tres  Vat.  Farn.  Pric.  Oisel.  Exc.  Liicens. 
pr.  stupifacta  manu  vel  metu  Lov.  stupefacta  Pal.  Mcil.  pr.  Ambr.  pr.  et  sec. 
m.  sec.  eil.  Pariii.  Vicet.  et  sic  edidit  Gesii.  iabefacta  vet.  Co<l.  imde  labe- 
facla  legit  Heinsiiis.  nt  Lib.  i.  in  Ruf.  init.  '  riirsiis  lahrfacta  cadoliat  Reli- 
j;io.'  tremefacta  Pric.  tumcfacta  IVIed.  tert.  tepefacta  vel  stupefacta  Vat.  pr. 
tabefacta  vel  stupefacta  Kes,.  Oxon.  fecit  pro  secuni  Med,  qiiart. — 245  Verteret 
Moret.  pr.  rabies  vc^ana  Piit.  levaret  Thuan. — 2XQ  furenti  vi«;inti  C!od(l.  Exc.  Ge- 
vart.  Lucens.  seo.  \'ar.  LL.  e  inarjj.  Parni.  Jiuenti  ed.  ^  icet.  furoris  1'iit. — 
247  tiinidte  pro  tumidm  Leid.  pr. — 248  At  sibi  cuncta  petcns.  Heinsiiis  ascrip- 
serat  lociim  \'al.  Max.  ix.  4.  m<a  Var.  LL.  ed.  Antv.  ncc collalura  ]Xv.%.  nil 
collatura^\c.\j?cX\.  con^i/ura  Exc.  Lucens.  pr.  secumlatura  \\^.  cum  lattira 
Med.  tert.  celatura  ed.  Vicet.  prtpstatura  Pric. — 249  compressa  Exc.  Voss. — 
250  iinmanis  Med.  tert.  Rea.  Pat.  Oxon.  pr.  Exc.  Liiccns.  pr.  et  Var.  LL.  e 
niarg.  Parm.  reserat  Med.  sec.  reseret  Jun.  Leid.  Lovan.  Var.  LL.  e  inarfir, 
Panu.  Ald.  et  alii,   dum  diio  Med.  Put.  Var.  LL.  e  marg.  Parm.  et  Ald.    duni 


NOT;E 


243  Prcrcipitemque  smi]  '  Fiiror  ira- 
que  nienteni  Prarcipitant,'  et  ad  te- 
inere  ageiiduin  impellunt. 

Rabie  succensa]  Illa  regio  per  iram 
effervescit  atqiie  ebiillit,  venis  toto 
corpore  incensis. 

244  Tepejacta]  Adhuc  subcalida, 
et  refrigescens  ex  illo  ardore  iraciin- 
dia?  contiahitiir,  detumescit.  Alii 
legunt  tremefacta  metu,  vel  stupefacta, 
iiec  niale. 

245  Duceret]  Cum  ira  secuin  om- 
nia  raperet,  cverteret,  et  suo  motii 
totum  corpus,  velut  torrens,  oppri- 
nieret  atqiie  pessiiindaret,  ptilmonem 
invenit,  cujus  luimido  ct  saliitari 
flatu,  fervorein  cordis  ardeutis  atque 


furentis  leniat  atque  eventilet. 

247  In  7nolUu]  Ut  fibriE  tumentes 
subsidant  leniter,  fiantipie  molliores. 

248  Cupido]  Ciipiditas  niater  om- 
nium  scelerum,  sed  pra^sertim  avari- 
tiae  et  amoruin,  in  regione  jecoris, 
quap  regio  inferior  est  qiiam  sedes 
cordis,  coUocata  est.  Hiiic  distichum 
illud:  '  Cor  sapit,  et  Piilino  loquitur, 
Fel  concitat  iras,  .Spleu  ridere  facit, 
cogit  aniare  Jeciir.' 

249  Tractus  imu.^i]  Qnos  piidor  abs- 
condit,  et  noininarc  vetat. 

Compulsa]  Cupiditas  et  lihido,  nisi 
coerceanlur,  emicant,  et  parteiu  su- 
periorem  invaduut,  inipudenterque 
turbant. 


256  CL.  CLAuniANT  viir. 

Expleri  pascique  neqnit :  nunc  verbere  curas 

Torquet  avaritia?,  stimulis  nunc  tiagrat  amorum  : 

Nunc  gaudet,  nunc  moesta  dolet :  satiataque  rursus 

Exoritur,  caesaque  redit  pollentius  Hydra. 

Hos  igitur  potuit  si  quis  sedare  tumultus,  255 

Inconcussa  dabit  puree  sacraria  menti : 

Tu  licet  extremos  late  dominere  per  Indos, 

Te  Medus,  te  mollis  Arabs,  te  Seres  adorent : 

Si  metuis,  si  prava  cupis,  si  duceris  ira, 

bestia  cum  aperit  guttiir  ingens,  non  potest  satiari  et  nutriri :  modojlagcllo  {mpeilit 
curas  avariiicE,  modo  lcetattir,  modo  tristis  affiigitur;  et  saturata  iterum  exsurgit :  ac 
renovatttr  valentius  Hydra  interfecta.  Si  aliquis  ergo  valuit  placarc  hos  molus  ani- 
mi,  prabebit  animce  sincera  templa  stabilia.  Tu  etiamsi  regnes  longius,  per  Indos 
vltimos ;  etiamsi  3Iedi  adoj-eid  te,  ct  Arabes  et  Seres:  si  times,  si  desideras  i^n- 


\el  cum  Yat.  tert.  Heinsius  conjicit  ceu. — 251  Cotnpleri  INIoret.  sec.  neqult 
Mazar.  Ambr.  pr.  Exc.  Lncens.  sec.  ed.  Yicet.  velit  triginta  alii,  Yar.  LL.  ed. 
Antv.  et  niarg.  Parni.  velit  vel  nequit  Pric.  nunc  verbere  vel  contraria  Lov. — 
252  rfujny/flg-raf  Exc.  Yoss.  amorisV&K.  pr.  Pat.  Moret.  item  Ambr.  pr. — 253 
Tunc  gaudet  Ambr.  sec.  gaudet  etiam  habet  Petav.  tert.  m.  pr.  mcesta  silct  marg. 
Isingr. — 254  valentius  Med.  tert.  paventius  Reg.  pollcntior  Moret.  sec. — 255  potuit 
si  quisYat.  pr.  et  tert. Farn.  Pric.  Rott.  Pal.  Oisel.  si  quis  potuit.Jaxi.in-.Vetav. 
pr.  Ambr.  sec.  Med.  tert.  diio  Moret.  inc.  Heins.  poterit  Yat.  duo.  Ambr.  sec. 
foedure  Yar.  LL.  ed.  Antv. — 256  sacrariu  mentis  Moret.  pr. — 257  longe  Moret. 
sec.  dominare  Yat.  tert.  Farn.  Rott.  Oisel.  Med.  sec.  Petav.  sec. — 258  adoret 
duo  Yat.  Pat.  adorat  Moret.  pr.  adorant  Med.  sec.  Oxon.  pr. — 259  prava  viginti 

NOTiE 

251  Expleri']  Ciipiditas  enini  e  sua  tium  inter  se  cupiditatum  bella,  ani- 
natura  est  insatiabilis,  ac  proinde  ma  ab  omni  motuum  perturbatione 
non  potest  expleri ;  inimo  ne  quidem  ac  contagione  pura  atque  tranquilla, 
satis  uuijuam  pasci.  Unde  cum  bel-  in  ipso  pra-sidebit  capite,  tanquam 
lua  non  immerito  comparatur.  quoddam  numen  in  templo  stabili  et 

252  ^iajvfia']  Cupiditas  modo  ava-  inconcusso  ;  et  in  hac  animae  tran- 
ritia,  quasi  verbere,  torquetur  et  agi-  quillitate  posita  esse  videtur  beatita- 
tatur  ultro  citroque  :  niodo  amore  iu-  tis  humanEe  ratio. 

cenditur,  &:c.  258  Medus']  INIedi,  Arabes,  Seres, 

253  Satiataque']    Ciipiditatem    cum  Indi,  sunt  Asiee  populi  celebres. 
putas    esse   satiatam   atque  conten-  MoUis  Arabs]    Arabes  moilitia   et 
tam,  sicque  edoniitam,  ea  tamen  ite-  luxu  diffluere  dicuntur. 

rum     exsurgit    tortius    ac  valentius  Scres]  Po()uli  sunt  in  extrema  Asia 

quam  Hydra  ;  cui,  cum  caput  abscis-  ultra  Tartariani,  vulgo  Sinenses  vo- 

sum  est,  duo  pullulant.     Ea  nempe  cant. 

cupiditatum   natura   est,  nt    iternni  Adorcnt]   Reges  adorare    familiare 

reviviscant,  cum  extinctas  putamus  :  erat  Persis,  Seribus,  et  aliis  populis 

ideo  improbo  labore  domand«  sunt.  Orientis. 

256  Purce  sacraria  menti]    Si   quis  259  Si  metuis]  Si   es  obnoxius  ti- 

possit    sedare   tumultuaria   pugiiau-  mori,  inalo  desiderio,  irae;eris  ser- 


DK    IV.    CONS.    HONOR.  207 

Servitii  patiere  jugum :  tolerabis  iniquas  260 

Iuteriu.s  leges.     Tiinc  onuiia  juro  tcnebis, 
Cum  potcris  rex  esse  tui.     Prodivior  usus 
In  pejora  datur:  suadetque  licentia  luxum, 
Illecel)risque  cllVaMia  lavet.     Tum  viv^ere  caste 
Asperius,  cum  promta  Venus  :  tum  durius  irae  205 

Consulitur,  cum  poena  patet.     Sed  comprimc  motus  : 
Nec  tibi  quid  liceat,  scd  quid  fecisse  decebit, 

proha,si  ubripcris  iracuHdia,  fercs  jugHin  servituiis:  feres  duras  leges  inferius. 
Tuin  imiicrabis  cunctis  incrito,  si  valebis  csse  iniperator  tui  ipsiiis.  Consuetudo  pro- 
nior  ruit  in  iiial.i  mujora,  it  libertas  persuadct  lu.vuricin,  alque  effranata  indulget 
voluptatihwt.  Tum  dijficilius  cst  vivere  pudicc,  cuinfacilis  cst  vobtptas:  tunc  iinpedi- 
tur  iracundia  opcrosuis,  cuinfacilis  est  vindicta.  At  cohibc  affcctus  piavos,  ct  co- 
gites,  non  quid  pcrmiitatur  iibi,  sed  quid  decorum  erit  agere:  et  contcmplatio  liones- 


qn.itiior  Co<i<l.  Exc.  Gevart.  Liicens.  sec.  Var.  LL.  e  maig.  Parin.  ot  Sclied. 
Giul.  p«ri(«  iNlcd.  quart.  Botion.  ct  ed.  Vicit.  capis  Jiin.  pr.  tt/w  Pric. — 
2G0  .S'i  vitii  Med.  quart.  putiure  Vat.  tert.  Pat.  Jiin.  pr.  Leiil.  pr.  nj.  pr.  tolc- 
rabit  Var.  LL.  ed.  Antv. — 2(31  Intcrius  Exc.  Lwti  et  Liicens.  pr.  UltcriusKiX. 
Vicct.  Interius  \iil  Imperii  Lov.  nioxj/drt  pro .;((»•<;  Jun.  pr.  timebis  Tliolos. — 
263  iM.THA- Vat.  quint.— 26-1  lllecebris  effrcna  Florent.  Med.  sec.  Lov.  et  Ald. 
;)rt(e<  Moret.  sec.  <Hnc  fUTre  Vat.  quart.  et  qnint.  quain  vivere  Vat.  pr.  tuia 
riiere  tredecinialii,  Exc.  Gevart.  et  Lucens.  sec.  juste  ]Med.  quart.  Put. — 
265  tum  prointa  Pal.  Med.  j^r.  piomta  manus  Exc.  Voss.  tunc  durius  Bcnon. 
Pat.  Tholos.  tres  Anibr.  Moret.  scc.  lixc.  Gevart.— 266  Consultum  Reg.  a  ni. 
sec.  Tliolos.  Consullus  Petav.  scc.  Consulimus  Vat.  pr.  Farn.  Oi-el.  Leid.  pr. 
Consulimur  Vat,  tei  t.  Pric.  E\c.  Voss.  Consulitur  decem  aiii,  Exc.  Luceiis. 
sec.  itein  Var.  LL.  e  niarg.  Parm.'  Consuluimus  Vicet.  Parm.  dum  pana  Piit. 
petct  \nv)  patct  Pal.  iSIed.  pr.  pana  pati  Jun.  pr.  pkna  patct  lcgchat  Heiiis. 
supprime  Pric.    comprimc  Exc.  Voss.— 267  Ne  tibi  Vat.  pr.  ^iMed.  sec.  Bonon. 

NOTyE 

VHS  cupiditatum  tnarum,  et  servitu-  mcmbris  tuis  repugnantem  legi  nicn- 

tis  jugo,    bovis    instar,   opprimeris.  tis  tuae.'  S.  Paulus. 

Ceterum  hos  versus  mnlti  viri  docti  262  Proclivior  usus']    Habitus  seii 

aureis  literis  ccnsent  inscribendos  in  consiietudo   prieceps  ruit  in  pejora 

institutione  Princi[)um.  magis  ac  magis.    S.  Angustiuus  :  '  E 

Si  duceris  »<(]  Jure  Theodosius  ait  voluiitate  pervcrsa  facta  est  libido, 

vitandam  esse  iram,  qua  ipse  inflam-  et  dum  .servitur    libidini,   facta   est 

inatus  ita  savierat  in  Tlics^alouicen-  consuctudo,  ct  chim  coiisuetudini  noa 

ses.    Vide  in   Ruf.    u.  280.    Seiieca  resistitur,  facta  cst  necessitas.' 

de  ira :  '  Si  clfectus  ejus  damnaque  263  Liccntia:]  Licentia  et  impuni- 

intueri   veiis,    nulla    pestis   humano  tas,  pessima  sunt  vitioriim  incentiva. 

generi   phiris  stetit.     Videbis  ca-des  Ciccro  :    '  Impiiuitatis  spes  maxinia 

ac  venena,  ct  reorum  mutiias  sordes,  est  illecebra  pcccandi.' 

et  iirbium  clades,  ct  totarum  exitia  266  l>a;na  patet]  Ditficilius  prospi- 

gcntium,'  .!v:c.  cil»>'  iia^  rctinenda<,  cum  ostenditur 

2G1  Inlcrius]    Iii    te   ipso   patieris  facilis  vindicla,  et  occasio  poenac  su- 

duras  leges,   et    senties   '  legem   iii  menda:. 

£>clph.  el  fur.  Clas.                        Cluud.  li 


258  CL.   CLAUDIANI    VIII. 

Occurrat:  mentemque  domet  respectus  honesti. 

Hoc  to  pragterea  crebro  sermone  monebo, 

Ut  te  totius  medio  telluris  in  ore  270 

Vivere  cognoscas,  cunctis  tua  gentibus  esse 

Facta  palam  ;  nec  posse  dari  regalibus  usquam 

Secretum  vitiis :  nam  lux  altissima  fati 

Occultum  nihil  esse  sinit,  latebrasque  per  omnes 

Intrat,  et  abstrusos  explorat  faraa  recessus.  275 

Sis  pius  inprimis  :  nam  cum  vincamur  in  omni 

iatis  superet  animiim  tiinm.  Insuper  hoc  admonebo  te  verbisfrequentibus,  ut  scias  te 
vivere  in  ipsoconspectutotius  Orbis,  et  luasactiones  esse  coram  omnibus  populvi,ne- 
que  ullum  arcanvm  locmii  posse  ijnari  peccatis  Regum.  Etcnim  splendor  celsissimus 
fati  regalis  nihil  permittit  manere  absconditum,  et  penetrat  per  cuncfa  latibula  ;  et 
fama  perscrutatur  angulos  occultiores.     Esto  pius  et  clemens  ante  omnia:  etenim 


Lov.  inc.  Heins.  Var.  LL.  e  marg,  Parm.  qiiod  liceat  Rott. — 268  Occiirret  Lov. 
dein  domat  Reg.  Jiin.  pr.  item  Oxon. — 2G9  Hfcc  ]Med.  quart.  Mazar.  manebo 
Tliuan.  docebo  Anibr.  pr.  m.  pr.— 270  Lt  tu  te  toliens  Vat,  quart.  m,  pr.  ore 
Oxon.  pr.  Ambr.  sec,  Reg.  m.  pr.  inc.  Heins.  Petav.  sec.  Exc.  Lucens,  sec. 
orbe  decem  al,  et  ita  edidit  Gesn,  ore  vel  orhe  Leid.  pr, — 272  Fata  Oxon.  pr. 
Med.  tert.  Jisquam  Med,  tert,  iinquam  Jun,  Var,  LL,  ed,  Antv,  et  al,— - 
273  lux  altissima  fati  Gronov,  in  Exc,  Sciiotti  ascripserat  locum  Dion,  Lib. 
Lii,  p,  559, — 274  nil  qiiatuordeciui  Codd.  Exc,  Lucens,  pr.  Var.  LL.  e  marg. 
Parm,  Lovan,  Lcid,  edd,  Vicet,  Ald,  Colin, — 275  ahstrusos  Med,  tert,  Livin,  Exc. 
Lucens,  sec.  obtrusos  Vat,  tert,  Farn,  Oxon.  pr.  obstructos  Jun.  pr.  obstrusos 
Oxon.  edd,  Vicet,  Parni.  Ald.  Isingr,  Coiin,  Exc,  Gevart.  Var.  LL.  e  marg. 
Parm.  obstrusos  ve\  obstructos  Oxon.  sec.  obscuros  marg.  Isingr.  ex  cod.  Barth. 
implorat  decem  Codd.  et  Exc.  Schotti  cnm  Glossa  S.  explorat.  explorat  decem  alii 
et  Exc,  Lucens.  sec. — 27G  Sis  Leid.  et  edd,  Vicet,  Ald,  Isingr.  Colin.  Grypb. 

NOT^ 

267  Quid  liceat]  Plinius  :  '  Leges  sunt  iu  oculis  omnium  gentium.  Etsi 
Principi  nemo  scripsii :  non  tamen  e  Seueca  :  '  Magna  pars  peccatorum 
ei  licet,  quod  libet,  ac  minimuni  de-  tollilur,  si  peccaturis  testis  assistat :' 
cet  licere,  cui  nimium  licet.'  Alexan-  quo  seni^u  esse  illi  debent,  qui  facto- 
dcr  inT^lntarcho:  TrdyTwv  oloufvos  5e7v  rum  suorura  ttoAAous  pLdprvpas  ex"^"''» 
■jrepteTyai,  toD  5i/coiou  Se  rp-raadai :  Pu-  t7tultos  iiabent  testes.  Pindariis. 

tans  omnia  sibi  circumoccupari  quidem,         273  Sccretuni]    Euripides  (Iph.  T. 

sedjustitice  submitti  se  oporlere.  070,)   to,  yap  tujj'  /SacrtAeW  ira077/xuTo 

268  Rcspectus  honesti]  Coutempla-  "laaci  TrdvTes  :  Regutn  vitia  otnnes  cog- 
tio  et  reverentia  honestatis,  noscunt. 

Honesti]  '  Et  incoctnm  generoso  Lux]  Altissimus  splendor  eorum 
pectus  honesto.'  Persius.  fati,  hoc  est,  niajestatis,  quas  ipsis 

269  Crebro  scrmone]    Repetita  sse-     fato  coutigit. 

j)ius  admonitione  inculcabo,  ne  id  ex  275  Ahstrusos  explorat  fama   reces- 

auimo  excidat.  O  digna  magno  Priu-  sus]  Et  quid  fugere  queat  raonstrum 

cipe  monita!  illud,  cui  quot  plumae,  tot  oculi,  tpt 

272    Facta  palam]    Facta  Regum  linguae,  tot  ora,  tot  aures  ? 


DF.    IV.    CONS.    IIONOR. 


259 


Muncre,  sola  Dcos  aequat  clementia  nobis. 
Neu  dubie  suspectus  ag^as :  neu  falsus  amicis, 
Rumoruinve  avidus.     Qui  talia  curat,  inancs 
Horrcitit  strcpitus,  nulla  non  anxius  hora. 
Non  sic  excubia;,  non  circumstantia  pila, 
Quam  tntatur  amor  :  non  cxtorqucbis  amari. 
lloc  altcrna  tidcs,  lioc  siraplex  gratia  donat. 
Nonne  vides,  operum  quo  se  pulcherrimus  ille 


280 


cum  supeyemur  a  Diis  iii  omni  virtutc,  una  dementia  nos  assimilat  Diis,  Neve 
ijuid  facius  animo  dubio  ct  su-;picaci :  necc  sis  simuhUor  amicitia-,  aut  cupidus 
rumusculorum,  Qui  sequitur  ista,  timebit  cana  inurmura,  inquictus  momentis 
omyiibus.  A'o?i  itu  custodiw,  nun  ita  arma  cingentia  detendunt  l'rincipcm,  quam 
amor  subditorum.  Non  coges  alios  ad  amorem  tui.  llunc  fidelitus  mutua 
parit,  hunc  sincerus  candor,   An  non  aspicis,  qua  concordia  mundus  ille  ornatissimua 


Sic  Farn.  et  inc.  Hcins.  infatis  Pric.  Exc.  Voss.  imprimis  Hcins.  Gesn.  et  ed. 
Bipont. — 278  yec  dubie  Pal.  Med.  pr.  Ne  Jun.  pr.  l.eid.  scc.  inc.  Heins.  ne 
falsns  Pric.  Lov.  Jun.  Lcid.  Yoss.  amicits  Pat. — 279  Rumnrisre  Vat.  pr.  currit 
ed.  Vicet. — 281  \ecsic  Vat.  sec.  Pal.  Med.  pr.  et  qnart.  non  circumstantia  sede- 
cim  scripti,  Var.  LL.  e  mara;.  Parni.  nec  duo  Vat.  Pal.  Farn.  piln  vel  tcla  Reg. 
— 282  tutetur  Put.  extorquebit  Med.  quart.— 283  Ihcc  allerna  Vat.  pr.  (eterna 
conjiciebat  Heins.  ««/(jjZcx  Moret.  sec.  g-/ona  Med.  sec. — 281  (/«o  .st  Thuan. 
Petav.  tert.  Med.  quart,  et  sic  legebat  Heins.  qui  se  Vat.  pr.  Farn.  Lov. 
Jun.  pr.  Oxon.  pr.  qnod  se  aiii  magno  nuniero,  Exc.  Gevart.  Lucens.  sec. 
Voss.  Ms.  Pulm.  Var.  LL.  e  marg.  Parm.  et  Sched.  Gud.  quod  non  Tholos. 
j)ulcherrimus  ille  Med.  quart.  Put.  Moret.  pr.   iste  Pat.    iitse  deceni  alii.— 


NOTiE 

Grcgorius  Thaumatur-     malc    est    cxtra    legem    viventibns ! 


276  Pius'] 
gus  :  ev(T4^iiap  fj.r)Tepa  (paffl  twv  apeTwv 
opdws  \4yovTes:  Fietatem  matrem  dicunt 
tirtutum,  qui  rcctc  dicunt. 

277  Clemcntia']  '  Pietate  et  Justi- 
tia  Principcs  Uii  fiunt.'  Seneca  pro 
persona  Auj.'usti.  '  Animum  vincere, 
iracundiam  cohibere,  &c.  H«c  qui 
faciat,  non  t-go  cuin  suinmis  viris  com- 
paro,  sed  simillimum  Deo  judico.' 
Ciccro. 

278  Dubic  suspcctus']  Ne  indulgeas 
suspicionibus  dubiis  ;  ne  credas  ca- 
lumniis,  &c.  Ipsam  maleiiicentiara 
sprevere  Ca?sar,  Augustus,  et  alii 
magni  Principes. 

Falsus  amicis]  Ne  simules  te  amarc, 
ne  decipias  aniicos. 
380  Anxivs]  '  Dii  DeaEque  !  quam 


(juod  semel  nieruerunt  semper  expec- 
taut.'    Petronius. 

282  Amor]  '  Amor  subditorum,  mu- 
rus  aheneus.'  Id  sa^pius  usurpabat 
Ludovicus  XII.  populi  pater. 

283  Alterna  fides]  Amor  mutuus  et 
fidelitas  reciproca.  '  Kgo  tibi  mon- 
strabo  amatoriuni,  sinc  medicameuto, 
sine  herba,  sine  ulliiis  veneficae  car- 
mine.     Si  vis  amari,  ama.'  Scneca. 

Simplex  gralia]  Simplicitas  et  can- 
dor,  qnie  couciliant  auiorem  et  gra- 
tiam  omnium. 

281  Nonncvidcs]  An  non  vides  quo- 
modo  niundus  ille  piiicherrimus  yar- 
tes  omnes  suas  contincat,  velut  qno- 
dam  amoris  et  concordiae  vinculo  iu« 
ter  so  conjunctas  f 


260  CL.    CL.\UDIANI    Vllli 

Mundus  amore  ligat,  nec  vi  counexa  per  cevum  285 

Conspirant  clcmcnta  sibi  ?  quod  limite  Phoebus 
Contentus  medio,  contenlus  iittore  pontus  ? 
Et  qui  perpctuo  terras  ambitque  vchitque, 
Nec  pvemat  incumbens,  oneri  nec  cesserit  aer  1 
Qui  terret,  plus  ipse  timet.     Sors  ista  tyrannis  290 

Convenit,     Invideant  claris,  fortesque  trucident : 
Muniti  vivant  gladiis,  septique  venenis : 

opcribus  vivciat  sesc,  et  elementa  consentiant  secum,  non  per  tempns  colUgata  inter 
se  impttu  aliquo  ?  an  non  aspicis,  qiiod  Sol  conlentus  via  media  sit,  quod  mare 
contentum  sit  littorilms  ;  et  acr  (jni  cingit  et  smtenlat  semper  terras,  neque  oppri- 
tnat  subsidens,  neque  opprimatur  ponderc?  Ille  qui  territut  ■dVwfi,  ipse  magis  me- 
tuit :  ea  propria  est  Tyrannorum  conditio,  ut  invideant  viiis  illustribus,  occidantque 
generosos ;  vivant  freti  ensibus,  et  cincli  venenis,  incolatit  lurres  dubias,  et  timidi 


285  ligat  duo  Vat.  Pal.  Rott.  edd.  Vicet.  Parm.  Junt.  Isingr.  Pulm.  Ald. 
Colin.  Gryph.  liget  viginti  duo  Codd.  Exc.  Gevart.  Var.  LL.  e  marg.  Parm. 
Scalig.  Heins.  et  Gesn.  nec  non  connexa  Pat.  convexa  quatuorVat.  Farn. 
Jun.  pr.  Ambr.  sec.  inc.  Heins.  connexa  Pal. — 286  Aspire7it  Tiiuan.  Conspi- 
rent  octodecirn  alii,  Exc.  Gevart.  Lucens.  sec.  Var.  LL.  e  niarg.  Parm.  et  ita 
Heins.etGesn.  qui  limite\ a.t.  pr.  Farn.Lov.  qui  Isingr,  guo  Juu.pr.  qwoci  viginti 
Codd.  Exc.  Gcv.  Luccns.  sec.  Sclied.  Gud.  et  Var.  LL.  e  marg.  Parm. — 287 
ContemptusMed.  tert.  portus  inc.  Heins.  pontos\a.t.  quart,  pontus  \elportusYat. 
tert. — 288  perpetuus  IMoret.  sec. — 289  7iec  pre77iat  i7icu77ibe7is.  cum  reAeia  ari-yiifi 
Petav.  tert.  07nen  pro  o7ie7-i  Tholos.  hoi7iinum  Vat.  quart.  et  quint.  ne  cessei-it 
Mazar. — 290'i;)sc  Exc.  La?ti.  fs(e  ed.  Vicet.  <K;nei  Pal.  Med.  pr.  sors  j^jsa  Med. 
quart. — 292  vivunt  gladiis  duo  Vat.Petav.  pr.  et  sec.  ni.  pr.  septique  venenis  Pe- 
tav.  pv.fretique  Vat.  tert.  Med.  sec.  m.  pr.  Veta.v.  sec.  fretiquc  vel  sepiique  Flo- 

NOT.E 

Mundus  pulcher7'imus']  Ornatissinjus  easque  undequaque  cingere,  sed   et 

pulcherrimis  operibus,  uude  a  Gne-  eas  ita  sustentare,  ut  terra  in  medio 

cis,/cda-|aos  dicitur,  id  est,  ornafus.  aere   velut  librata    remaneat.     Ovi- 

285  Nec  li]  Elementa  inter  se  con-  dius  :  '  Nec  circumtuso  pendebat  in 
juncta  sunt,  sed   naturaii  quodam  a-  aere  tellus,  Ponderibus  librata  suis.' 
moris  nexu,  nou  vi,  iion  inipetu.  289  O^ieri  nec  cesserit]  Aer  non  ce- 

286  Phoebus]  Quod  Sol  sese  conti-  dat,  non  oppriniatur  poudere  orbiiun 
neat  in  Zodiaco  seu  in  mediis  limiti-      ccelestium. 

l)us  Coeli,  ut  luceat  prositque  omni-  290  Qui  tciref]    Salhistius :  '  Fieri 

bus.  uon  potest  quenquam  a  multis  metui, 

287  PonfHs]  Quodmarecontineatur  quin  ad  eum  e  multis  formido  reci- 
littoribus,  ceu  terminis,  quos  consti-  dat.' 

tuit  divina  providentia,  quos  praeter-  292    Scpiique  vene7iis]    Quod  sepi- 

ire  non  poterit.  nientum  !    Tyranni  se  defendunt  mu- 

288  A}7ibitquc]  Multorum  ea  est  niuntque  giadiis,  at  sunt  septi  vene- 
opinio,  ut  existiment  aeris  molem  non  nis.  Hoc  est,  si  qua  vis  ingruat,  pa- 
tautuin  superimpositam  esse  terris,  rata  habent  veneua,  quibus  se  poenis 


DE    IV.    CONS.    HONOR.  261 

Ancipites  liabeant  arces,  trcpidique  minentnr : 

Tu  civcni  patremque  «icras.     Tn  consnle  cnnctis, 

Non  tibi :  nec  tna  te  nioveant,  sed  piibHca  vota.  295 

In  commune  jnbcs  si  quid,  censesve  tenendum, 

Primus  jnssa  subi :  tunc  obscrvantior  a^qni 

Fit  popnlus,  nec  lcrre  negat,  cum  viderit  ipsum 

Auctorem  parere  sibi.     Componitur  orbis 

Regis  ad  exempbnn :  nec  sic  inflectere  sensus  300 


minitentur.  Tu  vero  agas  civem  ct  parenicm.  Tti  proiide  omnilmn,  non  tibi.  Non 
desideria  tua  taniiunt  fe,  sed  dtsideria  populi.  Si  aliquid  imperas  pro  Rep.  aut 
aliquid  judicas  observandum,  tii  prior  e.vequere  impcria  tiia.  Tunc  populus  est 
retigiosior  ciistos  juslitiw,  neque  rccusat  obtemperare,  cum  animadccrterit  ipsuni 
legislalorem  ohedire  suis  legilnis.   Mundus  regitur  ad  imitationem  Principis;  neque 


rent.  fultique  \e\septique  INIorct.  pr.^ — 293  Ancifiitcs  arccs  probat  Hcinsiu3,ut 
lil).  1.  in  pr.  Cons.  Stilich.  1-12.  '  Ancipites  rcruni  ruituru  culniinc  la|)sns  ;' 
qui  etiani  Pracipites  conjecerat :  ut  Ovid.  Met.  i.  97.  '  Nondum  pnrcipites 
cingcbant  oppida  fossap.'  artcs  Med.  sec.  Jun.  pr.  m.  sec.  cd.  Vicet.  et  Var.  LL. 
e  niarc.  Parui.  arces  Exc.  Luccns.  sec.  aures  Moret.  scc.  Anibr.  pr.  m.  pr. — 
294  geras  Put.  feras  Pric.  et  Exc.  Voss. — 29.5  No7i  tibi  viginti  duo  scripti,  Exc. 
Lncens.  sec.  Ald.  et  Var.  LL.  e  marg.  Parm.  Nec  tibi  Reg.  niox  non  tua  te  Pric. 
Med.  quart.  Florent.  Put.  INIazar.  netua  Med.  tert.  publicafata  Pnt.  facta  Pric. 
nota  pro  vota  \'ar.  LL.  ed.  Antv. — 290  In  commune  jubes  Exc.  Scliott.  ubi  Gro- 
novius  ascripicrat,  vid.  Dio  lib.  Lii.  p.  559.  Justin.  iii.  2.  censes  si  quidque 
IMcd.  tcrt.  si  quid  ccnscsque  Vat.  tert.  Farn.  Kott.  Oiscl.  censesve  Ileg.  dno 
Med.  Petav.  pr.  ambo  Moret.  Leid.  pr.  duo  Oxon.  tucndum  Ambr.  tcrt.  Exc. 
Gevart.  iinde  Heins.  conj.  censesce  jubendum. — -297  Jussa  subi  primus  Put. 
si6j  Vat.  tert.  subi  \e]  sequi  Reg.  sic  observantiur  Pat.  Var.  LL.  ed.  Antv. 
cum  servantior  IVIed.  quart.  nnde  Heins.  lcgit  conservantiur. — 298  ncgat  duo 
Vat.  vet.Gyr.  Med.  tert.  Reg.  Tluian.  lionon.  Pat.  Ambr.  et  Petav.  pr.  Exc. 
J-.ucens.  sec.  Sched.  Gud.  vetat  qiiatuordecim  aiii.  tctat  vel  ncgat  Lov. 
Oxon.  sec. — 299  Autorem  Exc.  Lucens.  pr.  Actorem  Vat.  tert.  Pai.  Med.  pr. 
Petav.  sec.  Leid.  V^icet.  Ald.  Var.  LL.  e  marg.  Parm.  cum  punitur  Tliuan. 
Petav.  sec. — 300  ncc  tantum  Vat.   scc.    tantum  ncctere  Pal.    tantum  ficctere. 


NOTiE 

eripiant.     Sic  enses  paratos  habcnt  veni,  nt  patrcm.     Xenoplion  :  "Apx««"' 

in  hostes,  venena  in  semetipsos.  ayaQhs  ohViv   Sta^epei   naTphs  ayaOov  : 

293  Ancipites]  Id  est,  arces  ancipi-  Bonus  princeps  non  differt  a  bimo  patre. 
tes,  pra^ruptas,  altas,  in  qiias  descen-  Contra  scntiebat  Casar,  de  quo  Lu- 
dere  quis  non  facilc  qucat,  nisi  in  pe-  canus  :  '  Concessa  pudet  ire  via,  ci- 
riculum   haud   dubium   se    adduccre  vemque  fatcri.' 

velit.     Ovidius  :  '  Ab  ancipiti  delap-  Cuttsttte  cunctis]     Impcrator    enira 

jus  acumine  montis  :'  id  est,  excelso,  eligitur,  non  ut  sibi,  sed  ut  ccteris 

praerupto.  provideat,  iisque    pacem    pariat   et 

294  Tu  civcm]  Tu  te  geras,  ut  ci-  trauquillitatem. 


262  CL.   CLAUDIANI   VIII. 

Humanos  edicta  valent,  ut  vita  regentis. 

Mobile  mutatur  semper  cum  principe  vulgus. 

His  tamen  elTectis,  neu  fastidire  minores, 

Neu  pete  praescriptos  homini  transcendere  fmes  : 

Inquinat  egrcgios  adjuncta  superbia  mores.  305 

JVon  tibi  tradidimus  dociles  servire  Sabasos  ; 

Armeniae  dominum  non  te  praefecimus  orse  ; 

Non  damus  Assyriam,  tenuit  quam  foemina,  gentem. 

Romani,  qui  cuncta  diu  rexere,  regendi : 

Qui  nec  Tarquinii  fastus,  nec  jura  tulere  310 

Caesaris.     Annales  veterum  delicta  loquuntur. 

edicta  sic  possimt  regere  nnimos  hominum,  ut  vita  regentis  regit  eos.  Populus 
Tnutabilis  perpetun  mutatur  cum  Rege.  Nihilominus  his  per/edis  rebus,  ne  velis 
contemnere  inferiores,  nece  velis  transgirdi  terminos  prafixos  homini.  Arrogantia 
admixta  dedecorat  indolem  eximiam.  Non  dedimus  tihi  Snbceos  assuetos  obedire  ; 
non  constituimus  te  Rcgem  regionis  Armenice  ;  non  tradimus  tibi  populum  Assy- 
rium,  quem  foemina  rexit:  gubernandi  snnt  tibi  Romani,  <jui  gubernav^runt 
omnia  diu :  qui  nec  passi  sunt  superhiam  Tarquinii,  ncque  passi  sunt  leges  Ccesaris. 
Historicc  referunt  peccata  aritiquorum.     Dedecus  remanebit.     Ecquis  non  in  crter- 


Med.  pr.  no7i  pro  nec  Thuan. — 301  tit  vita  Petav.  pr.  Moret.  sec.  17110«  vita 
duo  Vat.  Pal.  r"arn.  Rott.  Oisel.  Jun.  pr.  duo  Oxou.  duo  Lcid.  Jura  Leid. 
pr.  Med.  quart.  vita  vel  jura  Vat.  tert.  dicla  ed.  Vicet.  vita  regentis  Exc. 
liffiti  et  Lucens.  sec.  ut  vita  regentis  vel  quamjura  tenentis\a.\.  pr.  jura  Jun. 
— 303  neu  dno  Vat.  Moret.  sec.  item  Oxon.  Exr.  I.ucens.  sec.  non  inc.  Heins. 
Moret.  pr.  Tliolos.  Anibr.  sec.  nec  tres  Vat.  Pal.  Farn.  Kott.  duo  Ambr.  Exc. 
Gevart.  Voss.  ne  Pric.  Leid.  pr. — 304  Ncc  duo  Vat.  Pal.  Faru.  diio  Med. 
Leid.  sec.  Put.  Mazar.  Nec  te  ed.  Parm.  Ne  pete  Thuan.  Pric.  hominis  Pat. 
hominum  Pal.  conscendere  Vat.  tert.  transcurrere  Pric.  7nores  velfines  Put. — 
305  Inquinct  Pric.  adi7iota  Florent.  adjecta  inc.  Heins. — 306  No7i  te  Oxon. 
duo  et  Leid.  duo.  Nec  tibi  Vat.  quint.  Thuan.  Uunc  tibi  Mazar.  dociles  ser- 
vare  Moret.  sec.  dein — 307  nec  tc  prcefecimus  quatuor  Vat.  Pal.  Farn.  te  non 
Put.  noti  te  reliqui  omnes  fere,  Exc.  Lucens.  sec.  Lov.  Ald. — 308  sic  Med. 
quart.  Put.  Mazar.  duo  Moret.  Nec  da^nus  quatuor  Vat.  Pal.  Farn.  Rott. 
Oisel. — 310  non  Florent.    tenere  pro  tulere  duo  Vat. —  311  edicta  PaL    loqueu' 

NOT/E 

301   Ut  viial  Pacatus :  '  Blandissi-  f»«,  quod  vim  omnem  et  violentiam 

uae  jubetur  exemplo.'  Ceterum  mag-  superet.      Et  gravior  est   servitute 

ni  Duces  si  quid  egregium  amilitibus  contemtus. 

perfici  volebant,  primi  manum  operi  306  S^attsos]  Populos  Arabiae,  thure 

admovebant.    Sic  Germanicus  apud  divites. 

Tacitum  primus  cespitem  posuit  in  308    Assyriarri]    Assyria   regio   est 

tumulo  Varianis  exstruendo.  Asiap,  quani  Semiramis  fcemiua  rexit. 

305  Supeibia}    Ea  enim  est  ruina  310  Tarquinii]  Superbi,  quem  cum 

virtutnm  omnium, et  qui  altius  se  tol-  filiis  cjeceinnt  Romanic 

lit,  eitius  ruit  graviore  casu.    Super-  311  Ccesaris']  Julii  Csesarij,  quem 

bia  dicitur,    quasi  vnip  fiiav,  supra  occiderunt  in  ipso  Senatu. 


DE    IV.   CONS.   IIONOR. 


2(}3 


ITaeicbunt  mariila\     Quis  uon  pcr  sa^cula  damnct 

Cacsarca^  portcnta  donius  ?  qucm  dira  Neronis 

Funcra,  quem  rupcs  Caprcarum  tetra  latebit, 

Incesto  possessa  seni  ?  victura  ierelur  315 

Gloria  Trajani ;  non  lam  quod  Tigride  victo 

Nostra  triumphati  fuerint  provincia  Parthi, 

nnm  condemnct  monstra /umllicc  Cicsarea  ?  Ecqiiis  non  cof^noscet  cades  critdclcs 
Ncronis  /  eetinis  non  cognoscet  saxa  prohrosa  Caprenrum  occiipata 'd  sene  impnris- 
simo/     Laus  Trajani  munsiira  celcbrabitur,  non  tam,  qnia  domito   Tigride,  1'urthi 


tur  Vat.  quint.  Pal.  inc.  Heins.  Pat.  Petav.  pr.  Ambr.  sec.  Leid.  loquuntur 
septem  alii. — 312  Horrehunt  Med.  tcrt.  Oxon.  Jnn.  I.eid.  pr.  m.  sec.  UicrC' 
bunt  vel  Horrebunt  Reg.  Oxon.  pr.  mox  damnet  Aat.  sec.  ^Meil.  pr.  Moret.  sec. 
Jun.  pr.  Oxon.  sec.  et  AM.  damnut  octo  alii. — 313  portenta  manus  iNIed.  tcrt. 
qnem  Exc.  Lzeli.  quam  Vicet. — 314  tnnnera  coiij.  Heins.  Vamparutn  Oxon. 
sec.  tecta  A'at.  pr.  Farn.  Aled.  sec.  m.  pr.  lattlmnt  vel  latehnut  Vavw.  late- 
brce  Var.  LL.  ed.  Antv. — 31.)  deest  \\h;  vcrsns  In  quatuor  Vat.  trilms  iNIed. 
itcni  Florent.  Piit.  Rcir.  Thiian.  ^NIazar.  ^oss.  Jnn.  pr.  diiohus  Pctav. 
totidein  Leid.  et  Oxon.  nec  nou  Boiion.  Tliolos.  Pat.  Sloret.  sec.  Lov.  et 
duoh.  Amhr.  sed  in  Pctav.  |)r.  et  'J'hoIos.  manii  recentiore  maririiii  ascriptus 
erat. — 31G  ntm  tam  qnod  T.  r.  Pal.  Farn.  Pric.  Oi>el.  Exc.  Luceiis.  pr.  tam  qid 
ed.  Parm.  Vicet.  et  Colin.  tandem  Vat.  tert.  tanquam  Rott.  Jun.  pr.  pro  Ti- 
gride  inc.  Heins.  nec  qui  cum  Var.  LL.  e  marg.  Parin.  numquum  Var.  LL. 
ed.  Antv.  victor  Jun.  pr. — 317  fiercnt  provincia  tres  Vat.  Pal.  fuerut  Vat. 
tert.  Exc.  LaHi,  Ald.  Isingr.  fuerant  Rott.  fnerit  Vat.  qiiint.  Med.  quart. 
Pat.  Mazar.  Exc.  Gevart.  V^ar.  LL.  ed.  Antv.  fuerint  quatuordecim  alii,  Exc. 


NOT.E 


Annales']  Historiae  loquuntnr  delic- 
ta  veterum  Imperatorum  ;  quibus, 
Cum  Imperiiini  male  rexeriiit,  sempi- 
terua  iuiiretur  intamiac  macula.  In 
hoc  diftcriint  Annales  et  Historia^, 
qiiod  Annalcs  rclerant  res  gestas  pln- 
riiim  annorum,  sei  vato  anni  ordine  : 
Historiie  vcro  referant  res  sine  hac 
distinctione. 

.  312  Harebunt]  Macnla-  turpitudi- 
nis  ffiterniP,  ob  male  gestuin  Impe- 
rium,  pravis  Iraperatorihus  ha?re- 
bimt. 

313  CcEsarecEl  Monstra  domiis  Caj- 
sareae  ;  quie  insignis  fiiit  variis  ftcdis- 
que  crinuiiibiis,  non  solum  ob  Tibe- 
lium,  Caligiilain,  Neronein,  sed  et  ob 
fceminas,  (]uales  fuere  infames  Juliai, 
filia,  neptisque  Augusti  Casaris. 

Dirafunera]  Parricidia  infinita  pa- 


trata  a  crudelissimo  Ncrone. 

3H  Caprcarum]  Capreac,  parva  in- 
sula  ad  oras  Campauia;  in  Italia,  nbi 
Tiherins  senex  sese  omni  turpitudi- 
num  gencri  totum  pcrmisit ;  iinde 
dicitiir  inccstiis  senex,  qiiia  niilla  li« 
bido  est,  nulla  impudicitia,  (pia  noii 
se  polluerit  spurcissimum  illiid  por- 
tentiim. 

31G  Trajani]  Priucipis  optimi  atqiic 
fortissimi ;  cujiis  liic  prasertim  nien- 
tio  facta  cst,  qiiod  nonniilli  diccrent 
ex  ejiis  familia  Thcodosiiim  origincin 
duxisse. 

Tigiide]  Tigris,  vulgo,  Tigil,  et  Eii- 
phrates,  viilgo,  Frat,  snnt  tluvii,  qui 
alhuint  Armcniani,  iNIesopotamiain, 
quae  hic  denotantur  ;  ut  familiare  est 
poetis,  per  fluvios  designare  provin- 
cias. 


264  CL.   CLAUDIANI    VIH. 

Alta  qiiod  invectus  fractis  Capitolia  Dacis  ; 

Qiiam  patria;  quoO  raitis  erat.     Ne  dcsine  tales, 

Nate,  sequi.     Si  bella  tonant,  prius  agmina  duris  320 

Exerce  studiis  ;  et  stevo  pra?strue  Marti. 

Xon  brnma'  requies,  non  hybemacula  segnes 

Enervent  torpoie  manus.     Ponenda  salubri 

Castra  loco :  praebenda  vigil  custodia  vallo. 

Discc,  ubi  denseri  cuncos,  ubi  cornua  tendi  325 

jEquius,  aut  iteruni  flecti ;  quae  montibus  aptae, 

Quse  campis  acies,  quae  fraudi  commoda  vallis ; 

etictifuerint  dilionis  nostrcv ;  noii  tam  quia  vectus  in  Capifulium  cxcelsum,  Ba- 
cis  subactis  ;  ijnam  quia  benignus  erat  in  patriam.  O  Jili,  ne  cessa  imitaritalts 
Principes.  Si  bella  imminent,  ussucfac  prius  catervas  disciplince  severa;  ctque 
prapara  oas  mihtiiE  asperw.  Non  otium  hyemis,  non  hyherna  einoltiunt  luxu 
vianus  inertts  :  castra  collocanda  sunt  iu  situ  stdutari :  cxcubice  vigilum  dcponenda; 
«iint  in  munitianibus.  Edisce,  ubi  melius  sit  conglobari  cuneos,  «6?  nieliiis  cor- 
nua  explicari,  vcl  rursus  sinuari :  qni  exercitus  sint  idonei  in  montibus,  qui  in 
planitie,  quce  vatles  aptce  strategemati,  quud  iter  sit  arduum?     Si  hostis  coujU 


Lncens.  pr.  Scheil.  Gnd.  et  ed.  Vicot,— 318  inrjf .'«« Med,  tert.  inventusV^v. 
LL.  ed.  Antv.  fraclus  Bonon.  fractis  maxinia  Codd.  pars,  Exc.  Gevart. 
Lncens.  pr.  Sihed.  Giid.  Var.  LL.  ed,  Autv.  ed,  Parm.  et  Viccf.  in  Mss. 
Heins.  invenit/rudMm.— 319  nec  desine  tres  Vat.  ne  desinc  q-.iatnordecini  a!ii, 
Exc.  Gevart.  et  Lncens.  sec— 320  tunant  Vat.  pr.  et  qnint,  Pal.  Farn.  Pric. 
Med.  pr.  Thnan.  M.izar.  Ald.  et  ed.  Vicet.  juvant  Jnn.  pr.  simant  Leid,  sec. 
canant  phirimi  Codd.  Exc.  Lncf^ns.  sec.  Sched.  Gnd.  et  Var.  LL.  ed.  Antv. 
canant  vel  tonunt  Vat.  qiiart,  Petav,  pr.  canunl  Hehna-st.  Jnn.  pust  ugmina 
Petav,  tert.  f/iris  Med.  sec.  divis  Oisel.— 321  aut  sccvo  Med.  tert,  perstrue 
Vat.  pr.  Farn. — 324  jugis  custudia  Ambr.  tert,  vigil  vel  jugis  Reg,  et.  Lov. 
gracis  vel  vigil  Oxon.  sec.  Concordia  inc.  Heins.  bclli  pro  vallo  Jun.  pr. — 32.5 
denseri  cuneos  Livln.  et  Exc.  Lncens.  sec.  et  sic  lei,'it  Heins,  (ini  lectorem  rc- 
mittit  ad  notas  in  Ovid.  iii.  Fast.  densariVat.  Pnt.  Gesn.  diversns  cuneus  Jim. 
pr.  densus  erit  cuneus  triginta  alii,  Exc.  Gevart.  Var.  LL.  ed.  Antv.  et  e 
marg.  Parm. — 327  In  campis  Jmi.  ^i:  quccfruudi  seihcim  Codd.  Exc.  Gevait. 
Lucens.  pr.  Var,  LL.  c  inarg,  Parm,  et  Ald,  accommoda  Exc.  Lucen.s^pr. 
ed.  Vicet.  Parin,  Isiugr,  Gryph,  Colin,  Raphcl,  commoda  reliqui  omncs,  Exc. 

NOT.E 

318  Dacis]  Hi  popnll  erant  Dann-  cidant. 

bio  tinitimi,  qnos  vicit  Trajanns,  325  Cuficos]    Cunei   snnt  catervae 

321  Exerce~\  Disciphna  militaris  e  militum,  in  cunei  formam  cougioba- 
Valerio  Maximo  :  '  Pnecipnum  decus  ta?, 

et  stabilimentnm  Romaui  Imperii,'  Cormia]  Sunt  catervag  militnra,  in- 

322  Non  bruma:]  INIilites  ne  qnideui  star  cornn   flexse  atqnc  sinnatae,  ut 
per  hyemem  et  hyberna  a  labore  ces-  hostem  facilius  circnmveniant, 
sent;  ue  emolliantur  et  enervcntur  327   VaUis']  Virgilins:    '  Est  cnrvo 
otio,  sicque  in  luxuni  ct  torporem  in-  anfractu  vallis  accommoda  fraudi.' 


DE    IV.    CONS.    IIONOR.  2C5 

Quae  via  diflicilis.     Fidit  si  moenibus  hostis, 

Tum  (ibi  murali  librctur  machina  pulsn, 

Saxa  rota :  prccccp.s  arics,  protcctaquc  portas  330 

Testudo  fcriat:  ruat  eraersura  juvcntus 

EfFossi  pcr  opcrta  soli.     Si  lonjia  morctur 

Obsidio ;  tum  vota  cave  secura  rcmittas, 

dit  mtnix,  ttinc  tibi  muchina  viln-abilur  tormento  murali ;  contorqiie  riipes: 
aries  impituosus,  et  testndo  operta  concutint  portus.  Juvenes  latentex  erumpant 
per  cuniculus  terrce  egestce.     Si  obsidium  longius  te  retardet ;  vide  iunc,  ne  iutus 


Cevart.  Var.  LL.  cil.  Anlv.  item  e  niarg.  Parni. — 328  Qua  ria  Vat.  pr.  Farn. 
l'ut.  Mazar.  Pat.  Anibr.  sec.  Petav.  tert.  lit  ijua;  vel  Qua  via  Lov.  sijidit  Pal. 
Me  1.  |)r.  /i(.'«f  M('(l.  spc.  fidis  a}.  Vicct. — 3:i<J  7'«;«  mihi  Meil.  sec.  Jun.  pr. 
Oxon.  sec.  Tunc  libi  Vat.  pr,  Karn.  Pric.  'l"iman.  Morct.  pr.  Tunc  tua  Moret. 
.sec.  murali  Ubrctur  dno  Vat.  /i/Tt/iir  ;Hi()(//i  Oisel.  Petuv.  pr.  TumtHjimuralis 
Uhralo  machina  pulsu  Sa.varutct  Cicsn. — 330  Sii.va  rola  octodeciui  liliri  scripti. 
rolat  R(  g.  Var.  LL.  ed.  Antv.  rotet  Pal.  tres  Mecl.  et  qnatuor  Vat.  profec- 
taqne  Petav.  tert.  inc.  Heins.  protectaque  viginti  Codd.  Exc.  Gevart.  Luccns. 
pr.  Var.  LL.  e  niarg.  Parm.  et  Ald.  pratectaque  Vat.  tert.  Rott.  Med.  scc, 
Jnn.  pr.  ed.  Parni.  et  Vicet.  pertectaque  Var.  LL.  ed.  Antv.  projectaque 
Honon.  prutectaque  ve!  projcctaque  Reg.  portentaqne  vcl  prtitcctaque  Plorent. 
nnde  ;)r<i//»H/</(/Me:  lcgit  Heinsius,  qui  ascrij^scrat  secjq.  protectaque  I.  pratenia- 
que.  apnd  jNIartial.  Spectac.  Ep.  ii.  siniiiiter  peccattim :  '  Splendida  jain  tecto 
cesscnl  vciia!)ula  ferro.'  lcjje  tcnto.  etsi  non  ignorem  Scaligerum  ct  Scri- 
verium  pro  vtdgata  stare,  qiiod  venatores  domum  reversi  fasciis  iiivolvant 
venabula. — 331  ferict  Pal.  reseret  Tholos,  mox  ruit  Rott,  emensuru  Vicct. — 
332  effusi  Rott.  aperta  soli  Vat.  pr,  Earn.  opaca  Var.  LL.  cd.  Autv, — 333  tunc 

NOT^ 

329  ^furali  pidsu]  '  Tormento  mu-  co  bifurco  ad  impctendos  niuros,  di- 
rali,' Virgilius,  sen  impulsu,  qui  mu-  ccbatur -liics;  quod  fcriret,  moxquc 
ros  subniat,  atqiie  evei  tat,  retroccdens,  Arietis  instar,  ad  ferien- 

330  Ariei']  Est  machiiia  bellica,  e  diini  majorc  impetu  concitaretur, 
ligno  ferro(iiic  compacta,  tain  porten-  Appellatnr  testuilo,  quod  cen  viva  tes- 
tosiE  raagiiitiidinis,  iit  aliqiiando  sex  tudo,  niodo  caput  exerat,  modo  ab- 
hominuin  millia  eam  iniptUerent,  Di-  scondat. 

citur  Aries,(]iiod  arietis  ins!ar,fronte  232    Effossi]       Juvcntus   erumpat 

feriat  et  labcfactet.  Alii  legunt,  sa.ra  per  cifossos   cuniculos,  qni  sic  dicti 

ferat  pneceps  aries.     In  nltima  obsi-  sunt   ab   animali  cuniculo,  qiii   ege- 

dioiie  Constantinopoiis  Maclionietcs  reudo  Iiiimum,  ct  sibi  speciis  fodien- 

Othomanus   vix    frahebat   mQnstriim  do,  videtur   docuisse  hominem  cffo- 

a;reum  cum  loO  bobiis.  dere    cuniculos,    ut   hostiiim    nuini- 

331  Tcstudo']  Est  quoqc.e  machina  tiouibus  iiiipiovi^us  adsit  ad  urbium 
bellica,  tabidatis,  et  crudo  corio,  ne  eversioncm.  jMartiaiis :  '  Gaudet  in 
comburatur,  contcxta ;  trabemingcn-  efFossis  habitare  cuniculus  antris, 
tem  funibr.s  suspensain  habens,  quiu  JMonstravit  tacitas  hostibus  illc  vias.' 
si  unco  tantuni  ferreo  muniretur,  ad  333  Vota  secura]  Cavc,  ne  pcr 
avelleiida  saxa,/t(/x  dicebatur ;  siun-  ignavam   securitatcm,   tua   viuceudi 


266  cL.  cLAUDiANi  vnr. 

Inclusumvo  putes.     Ptlultis  damnosa  fuere 

Gaudia :  dispci  si  pcrcunt,  somnove  soluti.  335 

Saipius  incauta)  nocuit  victoria  turba3. 

Neu  tihi  regificis  tentoria  larga  redundent 

Deliciis,  neve  iniljelles  ad  signa  raaniplos 

Luxurics  armata  trahat :  neu  fiantil>us  Austris 

Neu  pluviis  cedas ;  neu  defensura  calorem  340 

Aurea  submoveant  rapidos  umbracula  Soles. 

Inventis  utere  cibis  :  solabere  partes 

minuas  desideria  \\ncet\(Vi;  et  credas  cniidusum  hosfern.  Lcefitia  fiiit  pcriiiciosa 
wi(i<is  Piincipil)us,  Milites  diasipati,  et  nppressi  vino  occiduntitr.  Vicloria  fre- 
quentius  incommodavit  exercitibiis  itnprudeiiiibus.  Neve  iabernacula  Ina  copiosa 
hnpleantnr  tibi  iUecebris  regalibus,  neve  luxns  armatiis  diuat  catervas  inertes  ad 
hella :  neve  remitias  te  Notis  fureutibus,  neve  imbrihus  :  ncve  vela  aurata  (estum 
repulsura  arceant  calores  ferventissimos  Soiis.     Fruere  aliinentis  repertis :  leiiabis 


Ambr.  Jun.  pr.  anibo  Moret. — 334  Inclusive  Med.tert.  InclusumqueY at.  sec. 
Favn.  Med.  pr.  ed.  Vicet.  Inclimimne  Yat.  qiiart.  et  qnint.  p^ttas  Oxoii.  pr. — 
335  sorttno  perenntque  Moiet.  pr.  somnoque  jMed.  tert.  ed.  Vicet.  snmnt^que  vel 
snmnove  Oxon.  sec.  somnove  reliqni  niagno  iiunitro,  Exc.  Gevart.  Lucens.  sec. 
Var.  LL.  e  niarg.  Parm.  item  ed.  Antv.  et  Akl.— 337  Nec  iibi  Jun.  pr.  Var. 
LL.  ed.  Antv.  larga  Exc.  La>ti  et  Lucens.  sec.  longa  Vat.  pr.  ed.  Vicet. 
redundant  Jun.  pr.— 338  neve  Exc.  LfPtl,  cl  Var.  LL.  e  marg.  Parni.  non 
Moret.  pr.  ed.  Parm.  et  Vicet.  magistros  Med.  tirt.  ministros  decem  alii. 
maniplos  Moret.  pr.  inc.  Heins.  qui  ascripserat.  vid.  de  B.  Giid.  vs.  416. — 
339  <ra/i;f  Jun.  pr.  «fc  inc.  Heins.  ?(£  Moret.  sec.  Lov.  flxtnlilus  Austris  l,ov. 
Jlatilms  Austri  Pal.  Med.  pr.  Exc.  Luceus.  pr.— 340  Ne  pluviisne  Lov.Moret. 
sec.  Jun.  pr.  Leid.  sec.  Nec  pl.c.nec  decem  Codd.  Var.  LL.  eil.  Antv.  ed. 
Parm.  ne  septeni  alii,  Exc.  Gevart.  et  ed.  Vicet. — 341  rabidos\-Al.  qnint.  Med. 
sec.  Thuan.— 342  utere  plurimi  Codd.  Exc.  Liicens.  sec..  et  Vicet.  in  Thuan. 

NOT.E 

cupiditas,  vigorque  obsldcntinm  re-  non  dubitant,  eo  facilins  vincnntur. 

langueat:  cave  ne  ita  putesincUisum  339  Luxuries  armata']     Nimius  ap- 

liostem,    ut     non    possit    erumperc.  paratus  aulicns,  quales  snnt  Pistores, 

Nam  per  istam  stnltam  securitatcm,  (.'oqui,  Pinci  rn;v,  mensanim  asseclze, 

quae    initium  e>t  calamitatis,  niilites  qni  non  suiit  milites,  sed  potins  luxus 

iiispersi    vagantur,    laetitia?   vinoque  armatus,  qno  castra  miniine  farcieu- 

indulgent,   sicqne    facile   mactantur.  da  sunt. 

Nullus     enini     facilius     opprimitur,  Neujiantibiis  Austris,  neu  pluviis  ce- 

quam  qui  nihil  timet.  dasl  Id  est,  ne  cedas  pluviis  Austro- 

33G    Incauto!']     Saepe    nimia   exnl-  rum,  qui    nubili    sunt,  et  plnvii :  ne 

tatio,  ant  niinia    fiducia   de  victoria  cedas  tempestatibns,  quod  argumen- 

refereiida  nocuit   turbae  militum  im-  tum  est  aniini  generosi. 

prudenti ;  qnibus,  quo  magis   victo-  341   Vmbracida']  Vela.  tapetes  auro 

ria  certa  speratur,  eo  certior  clades  texti. 

imminet :  qui  quo  magis  de  victoria  342  Inventis  cibis]   Sic  Julium  CiE- 


DE    IV.    CONS.    IIONOR.  2G7 

<(3Equali  sudore  tuas.     Si  collis  iniquus, 

Priraus  ini :  sjlvam  si  ca^derc  provocat  usus-, 

Sunita  nc  pudeat  qnenum  stravisse  bipenni.  '345 

Calcatur  si  pigra  palus,  tuus  ante  proiundnm 

Praetcntet  sonipes  :  lliivios  tu  protere  ciirsu 

HGeientes  j;lacie;  liquidos  tu  scinde  natalu. 

Nuuc  eques  in  medias  equitum  te  consere  turmas : 

Nunc  pedcs  assistas  pcdifi :  tuin  promtius  ibunt  350 

Te  socio :  tum  conspicuus  gratusque  lcrctur 

Sub  te  teste  labor.     Dicturum  plura  pareutem 

tuos  milites  labore  simili.  Si  mons  est  arduns,  prior  ascende.  Si  qua  belli  utilitas 
postulat  exscinderc  sijlvam,  ne  eruhescas,  capta  securi,  prosternere  qucrcum.  Sipa- 
lus  tarda  transitur,  equus  tuu.s  prius  explnrcl  profunditatcm,  txi  proscinde  currendo 
fiumina  astricta  pclu,  tu  seca  naudo  liqufntiu.  Modo  tn  cqufS,  o  Wouori,  cunjice  te 
in  densas  catervas  equitum  ;  modo  tu  pedcs  ustes  ciim  peditibus.  Hli  tunc  progrc- 
dientur  alacrius,ie  comitante :  tunc  sub  tc  prccsente,  opusnobik  eljucundum  sustinc- 


wlossa  ascripta  i.  e.  uieris.  ulare  Leitl.  pr.  Med.  scc.  Vat.  tcrt.  Rott.  parfis 
Vat.  tert.  itcm  Petav.  /jfiKc/A  Jim.  pr.  Med.  scc.  m.  sec.  partliis\L-\  paucis 
Reg. — 343  fnos Vat.  tert.  Oiscl.  Mcd.  scc.  Fctav.  tert.  tuas  Kcg.  ruas  Oxon. 
sec. — 344  Primus  uli  Vat.  pr.  m.  pr.  provocat  cestus  Florent.  m.  pr.  Kott. 
Med.  sec.  Vat.  tert.— 34.5  ne  i^lurinn  Codd.  Exc.  Gevart.  Var.  LL.  e  marg. 
Parm.  et  ed.  Vicet.  nec  pudeat  Petav.  tert.  «jHcrciisMed.  quart.  rapuis^e  \mbr. 
pr.  Exc.  Schott.— 347  Pertcntet  Vat.  pr.  Mazar.  Farn.  Exc.  Lucens.  pr. 
Tentet  equus  sonipcs  Pric.  Exc.  Voss.  primus  pro  fluvios  ed.  Vicet.  tum  Med. 
sec.  Put.  inc.  Heins.  fi(mi  tres  Vat.  Pai.  Farn.  Pric.  Oi^^pl.  cursu  Ambr.  sec. 
ni.  pr.  Exc.  Lieti  et  Schotti.  Vat.  diio.  cursu  vel  chith  Med.  pr.- 348  H«- 
rentes  sedecim  scripti,  Exc.  Lucens.  pr.Var.  LL.  e  maig.  Parm.ed.  Vicet. 
Horrentes  Jun.  pr.  Med.  sec.  Mazar.  Hcerentcs  vel  Horrcntes  Kcg.  Horgentes 
Vat.  tert.  Rott.  unde  Torpentes  conjicicbat  Heius,  liquido  Oisei.  Vat.  tert. 
Uquidas  Vat.  pr.  tum  inc.  Heins.  succinde  Thuan.  robttu  Vat.  tcrt.  ineatu  vel 
naiatu  Lov.— 349  conlere  Put.— 3.50  txsistas  Vat.  quini.  cquiti  Vat.  pr.  Farn. 
assistas.  peditcs  tum  Juii.  pr.  tunc  duo  Vat.  Farn.  Rott.  Floient.  duo  Mid.  P«t. 
Thuan.  Petav.  sec.  protinus  Pric.  Med.  terl.  prorntins  \dt.  tert.  protinus  vel 
promtius  Med.  sec— 351  teconspicuus  Med.  tert.  cum  Oxon,  sec.  /unc  septcin 

ISOT.^ 

sarcni  circa  victum  adeo  indiftcrcn-  Virgilius. 

tem  fuisse    aiunt,    ut    quondam   ab  34.5    Ne  pudeat}    Sic  Cicsar  apud 

hospite,  condititium  oleum  pro  viridi  Lucanuin  :  '   raptam  priinus  vibrare 

appositum,  aspernantibus  ceteris,  so-  bipennem    Ausus,    ct  acriam    ferro 

lum   etiam    largins   dicat    appetisse  pracidere  qucrcuin.' 

Suetonius,  ne  hospiteni  nesiligentiie,  319  Eques]  Imperator  modoeque.s, 

aut  rnsticitatis  arguere  videretur.  modo  pedes   pugnei,  et   prinius   ag- 

343  jEquali]       Nunqiiain   promtior  grediatur   pcricula.     Ca^sar  in   peri- 

adarmamiles,  quam  ciim  Imperator  culis,  equum  suum  primus  dimitte- 

'  opera  inter  talia  primiis  Hortatur  bat.     Suetoniu». 
socios,  paribusiiue  accingitur  arniis.' 


268  cr-  cLAUDiANi  viir. 

Voce  subis :  Equidcm,  faveant  modo  Numina  coeptis, 

Haec  effecta  dabo :  nec  me  Iratrique  tibique 

Dissimilem  populi  commissaque  regna  videbunt.  355 

Sed  cur  non  potius,  verbis  quae  disscris,  usu 

Experior  ?  gelidas  certe  nunc  tendis  in  Alpes. 

Duc  tecum  comitem  :  figant  sine  nostra  tyrannum 

Spicula:  pallescat  nostro  sine  barbarus  arcu. 

Italiamne  feram  furiis  praidonis  acerbi  360 

Subjectam  ?  patiar  Romam  servire  clienti  ? 

Usque  adeone  puer  ?  nec  me  polluta  potestas, 

hitur.  Honorius  respondet  voce,  patvi  Theodosio  lociituro  phira:  F,go  certe^ 
modo  Dii  asjiireiit  coimtiis  nieis,  hcec  ostemlam  perfecta :  et  nationes  et  iniperiiun 
traditum  milii  non  asjiicient  me  dcgenerantem  a  te  et  fratre,  At  quare  non  7nagis 
re  ipsa  patefitcio  qiia^  tsi  dicis  sermone  tiio  ?  Yadis  qiiidem  nunc  in  Alpes  fiigidas, 
duc  nie  sociiim  tuum.  Permitte,  tela  nostra  coiifodiant  Tyrannum  :  permitte,  bar- 
baitis  pertimescat  arcuin  noslrum.  An  ego  Konorius  sinam  Italiam  subditam 
esse  fiirori  jjjwdonis  crudelis '/  An  sinatn  Roinain  famulari  clienti  suo  ? 
An  usque  udeo  sum  puer  ?    Neque  inajestas  violata  movebit  me,    neque  justa 


alii.  conspicuo  Jiin.  pr.  prospicuus  inc.  Heins.  perspicuus  Ambr.  sec.  clarusque 
Pnt.  Pat.  ftretur  Anibr.  tert.  Leid.  sec.  geretur  Vicet.  et  plurimi  Codd.  Var. 
LL.  e  niarg.  Parm. — 353  Hic  versus  manu  recenti  in  margine  ascriptus  erat  ia 
Pefav.  pr.  subis  tredecim  Codd.  Exc.  Gevart.  Lucens.  pr.  ed.  Parm.  et  Vicet. 
aubit  Jun.  pr.  Ambr,  sec.  Vat.  tert.  Rott.  Oisel.  subis  vel  subitl^ow.  faveant 
equidem\av.  LL.  ed.  Autv. — 3.54  fjfi/^i  Jnu.  pr.  iion  me  Med.  sec.  Oxon.  pr. 
patrique  vel  tibique  Oxon.  sec. — 355  demissaque  Pric.  sacra  videbunt  Ambr.  pr. 
m. — 356  verbis  potius  Pric.  dixeris  Med.  sec.  Anibros.  sec.  itera  Moret.  nec 
disseris  Var.  LL.  ed.  Antv. — 357  Experiar  Oxon.  pr.  Leid.  pr.  certe  gelidas 
Jun.  pr,  Crete  inc.  Heins.  mmc  certe  Pric.  mittendus  pro  nunc  tendis  Vat. 
pr.  Farn,  ad  Alpes  Med.  quart.  Moret.  pr,  Ald. — 358  comitem  tecuin  Pric. 
fugiant  Jun.  pr.  sine  nostro  Vat.  quiut.  en  nostra  Var,  LL.  ed.  Autv.  m. 
pr.  et  hac  nostra  m.  sec.  tyranni  inc.  Heins.- — 359  ictu  pro  arcu  Anibr. 
pr.  sclied,  Gud. — 3G0  Italiamve  Oxon.  pr.  furtis  Oisel.  fitrtis  vel  spoliis 
Moret,  pr.  iniqui  Pric.  iniqui  vel  acerbi  Oxon.  sec.  acerbi  vel  acervi  Oxon. 
pr.    Reg.— 3G1    dicati    pro    clicnti    Rott. — 362    iu    Jun.    pr.    ab    hoc   versu 

NOT.E 

352    Teste']     Quis    non    niiles  sub  360  PrcEdonis']      Arbogastis,  homi- 

oculis  Imperatoris  audacins  provocet  nis  Galli,  qui  Eugenium  armabat  in 

pcriculum?  Italiam  :  de  utroque  supra. 

358   Duc  tecum]    Sunt   qui   dicant  3G1     Clienti]      Eugenio    militi    et 

Theodosium     contra     Eugeniuui,     e  Granmiatico,     cui     Romam    servire 

Grammatico  Tyrannum  factum,  pro-  dedccebat. 

liciscenteni,  sibi  comitem  Honoriuni  382   Usque  adeone  puer]     Generosa 

assuuisisse  :  qui  Eugenius,  ut  siipra  pueri  indignatio.   Virgilius  :  *  Usque 

diximus,    Arbogaste  Gallo  confide-  adeone  mori  mi.-ierum  est  ?' 
bat. 


OE    IV.   CONS.   HONOR.  200 

Nec  pia  cognati  tanget  vindicta  cruoris  ? 

Per  strages  equitare  libet.     D;i  protinns  arma. 

Cur  aiinos  ohicis?  pii!rn;\?  cnr  ur^uor  impar?  3G5 

^qualis  mihi  Pyrrluis  erat,  cum  Perj^ama  solus 

Verteret,  et  patri  non  degeneraret  Achilli. 

.Deniqiic  si  Princeps  castris  haerere  ncquibo, 

Vel  miles  vcniam.     Delibafiaulcia  nati 

Oscuia,  miratusque  refert :  Laudanda  petisti :  370 

Sed  festinus  aiuor.     Veniet  robustior  a^tas  : 

Ne  propera.     Nccdum  decimas  emensus  aristas 

ultio  sanguinis  affiniuin  meoriiTn !  juvat  equitare  per  cadcs:  da  mihi  con- 
tinuo  tilii:  qunve  nbjicis  mihi  pueritiam?  ijuarc  rcprehcndnr  ut  nondum  ap- 
tus  certamini  /  l'iirrhus  crat  aquavus  mihi,  cuni  S(dus  dc-frucret  arcein  Trojce,  et 
non  degenerarct  Achilli  patri  swn,  Demuni  si  es;o  non  potcro  adharescere  castris 
tiiis  ut  i-'nHi-py).'!,  saltem  projiciscar  iit  miles.  T\\coi\os\i}s  dat  hlcuda  osculajilio 
Honorio,  et  admiransdicit:  poposcisti,  o  fili,  rein  laudahilem  ;  ast  amor  tiius  ni- 
Tins propcvHS :  juventus  fortior  adveniet.      Ne  festina,     Tii  nonduin  permensus 


rellqua  desunt  ad  vs.463.~3G3  tangif  Oxon.  Leid.  Lovan.  et  plurimi  Codd. 
tanget  Anibr.  sec.  tangat  conj.  Heins. — 3G1  eqnitare  Ucet\dX.  \ir.'Fa.\n. — 
365  Contra  annos  T\u)\os. — 3G7  .SVer^icrcf  Oisel.  dedignaret  Lov.  degcneravit 
Ambr.  sec. — 368  castris  princcps  Ambr.  pr. — 371  fcstivus  Med.  quart.  amor 
Exc.  Lucens.  pr.  honor  cd.  Vicet.  himos  "S^at.  pr.  Farn.  LL.  e  marg.  Parni. 
venit  et  tredecim  scripti,  Exc.  Schott.  Var,  LL.  e  marii.  Pann.  vcniet  modo  for- 
tior  Pric.  Heins.  conj.  venit  en. — 372  Neu  propera  O.xon.  sec.  Afc  Petav.  tert. 

NOTvE 

Potestasl    Majestas    Iniperatorum  noverca.    NoyerccE  tamen  aliqnando 

violata  a   barbaris  vilibusque  liomi-  niitiore   nomine  niatres  appcllantur. 

Tiibus,  qui  Imperatores  trucidariint.  K.v  Addend.] 

363  Cognaii]     Valentiniani    Impr-  366  /Equalis   Pyrrhus]     Cum    liaec 

ratoris,  qni  avuuculus  crat  Hoiiorii,  diccrct  Honorius,  annuin  agebat  de- 

qula  frater  Gallaj  t>jus  matris  :  quem  cimuni  e  Claudiano,  at  cx  aliis  deci- 

Valentinianiim    occidit    Arbogastes,  nuim  quartum. 

iit  Eugenium  ad   Iinpcratorium  cul-  370  Laudanda]     Rem   petiisti  lau- 

men  evebcret,  ipse  pro  hac  Impera-  dabilcm,  o  Honori,  cuin  nie  rngas,  ut 

toris  umljra,  mox,  ut  putabat,  rcgna-  te  diicam  ad  Alpes  coiitra  Eugenium 

turns.     [Primas  Karthii  ciiras  secuti  et  Arbogasten. 

diximus  Gallam  niatrem  fiiissc  Ho-  371  Festinus]    Sed  amor  ct  rernni 

norii,  quod   quideni    a    veiitate    ab-  pulcherrimariiin  desidcriiim,  quo  tla- 

horrere   postea  comperimus  :    siqui-  gras,  prieveiiit  annos  et  robur  :  ni- 

dem  Flaccilla  fiiit  mater  Arca<iii  et  inis  proporas. 

Houorii:    at   Galla,  Valentiniani  ii.  372    Ae  propera]     Ante   tempus  : 

soror,  post  Flaccillaj  mortcm  a  The-  (TTreSSe  fipao4us,  feslina  lcnle,   aiebat 

odosio  Imperatorc  in   matrimonium  Augustus  Ca,*sar. 
ducta,  uoa  mater  fuit   Houoiii,  sed 


270  CL.    CLAUDIANI    VIII. 

Aggrederis  metuenda  viris.     Vestigia  magnae 

Indolis  agnosco.     Fertur  Pellaeiis,  Eoum 

Qui  domuit  Porum,  cum  prospera  saepe  Philippi  37$ 

Audiret,  la^tos  intcr  Hevisse  sodales, 

Nil  sibi  vincendum  patris  virtute  relinqui. 

Hos  video  motus.     Fas  sit  promittere  patri : 

Tantus  eris :  nostro  ncc  debes  regiia  favori, 

Quae  tibi  jam  NMura  dedit.     Sic  mollibus  olim.  880 

Stridula  ducturum  pratis  examina.regem 

Nascentem  venerantur  apes,  et  publica  mellis 

Jura  petunt,  traduntque  favos,     Sic  pascua  parvus 

Vindicat,  et  necdum  firmatis  cornibus  audax 

decein  annos,  suscipi^.vesformiiJurKhts  viris  ipsis.  Animadrerto  in  te  signa  egre- 
gi(f  natnra:,  Pellceus  Alexander,  qui  subegit  Porum  Eomi,  cum  audirct.frequcn- 
tius  successu?,  secundos  patris  Pliilippi,  inter  socios  gaudcntes  dicilur  lacrymatus 
esse,qx\Oiifortitudineputrisnihilsibi  iinqueretur  superunduni.  Cernom  ie  affec- 
tus  similes.  Liceat  parenfi  poUiceri  sibi  id  de  te.  Tantus  eris,  qiiHntiis  Alex- 
aiider,  nequc  dehes  ni>stric  felicituti  imperium  quod  natura  jam  tribuit  libi :  ita 
uliquando  iii  pascuis  tcneris  upes  udorant  Regem  e.rorientem  recturum  examina 
resonanfia ;  ac  poscunt  ab  i'0  commmiem  mellis  coWigendi  pntestatem,  ct  commit' 
tuni  ipsi  fuvos:  ita  parvvs  taurus  tribuit  sibi  pruta,  et  nondum  fretus  cornibu^ 


Leid.  pr.  w.mi/j/j»  Put.  ?iedHm  iMed.  scc. —  375  PorMw  Exc.  Lapti.  Ptjrrhum  e6. 
Vicet.  Porlium  Ald.  pnpulvm  Vat.  qnint.  portum  Petav.  tert.  Var,  LL.  ed. 
Antv. — 37G  iterumjlccisseMed.  tert. — 377  patria  virtute  \eg\l  Heina.  relinquit 
Vat.  tert. —  378  Hoc  Mazav.  fus  est  Anibr.  tert,  Moret.  pr.  fussi  legit  Heins. 
Sat  sit  Ald.  permittere  Vat.  pr.- — 379  Tantus  eas  Lov.  m.  pr.  regna  foveri 
Leid.  pr.  iii.  pr.  Var.  LL,  ed.  Antv.  m.  pr.  favori  vel  foveri  Reg.  Oxon,  pr. 
— 380  nwlibus  Reg. — 381  Stimula  jMed.  qnart.  victurum  Anibr.  pr.  partis 
Reg. — 382  Pascentem  \nc.  Meins.  I\\iscentes  Moiet.  pr.  m.  pr.  Pascentes\a.t. 
quint,  viessis  pro  mellis  Vat.  quint. — 383  traditque  Vat.  qnint.  tradique  con- 
jiciebat  Hcins.  niox  parcus  Var,  LL.  ed,  Antv, — 384  Vindicat  Reg.  Petav. 
sec.  Vendicat  duo  Moret.  Exc.  Gevart.  ncdum  Reg^.  nondum  Ambr,  pr.  Exc, 

NOTiE 

Aristas]     Decem  annos,  qui  desig-  indoli  tnoe  preestantissimac,  qua;illn4 

nantur  per  ajstales  et  aristas,  tibi  dedisset,  si  et  fortnna  et  meus 

374  Pellceus']     Alexandcr,    qui    in  lavor    abfuisset.       Quasi     Honorius 
urbe  Pella  natiis  est :  Pella  esi  nrbs  divinitus  natus  sit  ad  Imperandum. 
Macedonia».  3S1  Siridula]     Examina  apum  stri- 

375  Poruml      Alexander    devicit  dentia,  et  bombos  suos  tdentia, 
Porum  Eoum,  id  est,  in  India,  qua;  382  Apes']    Kecte  boniis  Pnnceps, 
est  in  Oriente.    "Ecdj,  Aurora,    unde  et  divinitas  natus    ad  iinjieiajidum, 
'Eifos,  qui  perlinet  ad  Orientem.  conipiualur  cuni  Rege  apum  :  hujtis 

379    Fuvori]       Non   debes   Impe-      eniin  imperium  est  prorsus  admira- 
jium,  0  Houori,  nostrae  felicitati,  sed     bile.  > 


DF,    IV.   CONS.    HONOR.  271 

Jam  rcgit  armentura  vitulus.     Scd  praelia  difTcr  385 

In  jiivcnem,  paticiisquc  meum  cum  Iritre  tucre, 

Me  bcllantc,  locuin.     V^os  inipacatu>  Aiaxcs, 

Vos  cclcr  Euplnatcs  tinicat :  sit  Niliis  ubicpie 

Vestcr,  et  cmisso  quiccpiid  Sol  imbuit  ortn. 

Si  patcant  Alpes,  Iiabcat  si  causa  sccundos  300 

Justior  eventus,  aderis,  partesque  reccptas 

Suscipies :  animosa  tuas  ut  Gallia  leges 

Audiat,  et  nostros  oequus  moderciis  Hiberos. 

Vixlulis,  jitm  f^tibernat  arinaitum.  At  differ  certamina  in  Juventutem  tiiam, 
ac  cerne  libens  cum  fraire  7\.rc;nlio  purtes  meas,  me  pugnunfe.  Vos  Araxcs 
indomitus  formidet,  vos  Eupliratcs  rapidus,  Nilus  sit  vester  ulnque,  ct 
quodcumque  Hol  spurgit  prima  luce.  Si  Alpes  aperiantur ;  si  causu  a-quior 
nanciscatur  exitum  prospcriGrem,  tii  adccnies,  et  capesses  imperium  tibi  tradi' 
tiim :   ut  Gailia  ferox  obediat  legibus  tuis,  et  benignus  rcgas  Hispanos  nostros. 


Voss.  Tholos.  Tluian.  Mcd.  tert. — 3S5  rcgit  V.at.  qiiart.  Exc.  Lucens.  pr.  et 
sec.  TliiiHn.  Vetav.  pr.  'Iholos.  ISIecl.  tcrt.  Anibr.  tert.  V;ir.  LL.  e  m;u  jr.  P.uni. 
tegit  ed.  \icet.  regut  Petav.  sec.  rcdit  V;ir.  LL.  ed.  Autv,  in.  pr.  diffcrs  Aid, 
differt  oc\o  nVn.  differ  \(.l  (/i^tit  Reg.  INIoret.  pr.  Pct;iv.  tert. — 'i6G  fnjuvc- 
nem  Amhr.  tert.  Vat.  quart.  diio  INted.  Reg.  Thuan.  Petav.  pr.  Exc.  Gevart. 
Sclied.  Giid.  In  Venercm  vel  juvencm  Florcut.  Mazar,  Moret.  pr.  O^on.  sec. 
Petav.  tert.  In  tcmpns  vcl  In  rerem  0.\on.  sec— 387  Te  bellanle  duo  \at.  Rott. 
Oisel.  Lov.  Bonon.  Tholos,  Ambr.  pr.  Petav.  scc.  Me  Exc.  Lati. — 3S8  sic 
Nilus  Lov.  Piilinan.  Jit  Silus  Bonon.  pro  ubique  IL  ius.  conj.  utriinque  vel 
Iberque,  ut  et  versu  se(j.  '  eteiiierso  quicquid  Sol  amhit  ah  ortu.'  ct  ascrip- 
seiat  locum  11.  in  Stilich.  vs.  00. — 39:i  Suscipicns  Rott.  Mcd.  sec.  Vat.  tert. 
Suscipias  Leid.  pr.  m.  pr.  Suscipies  Var.  LL.  ed.  Antv.  annosa  Vat.  quint.  animose 
Leid.  pr.  m,  sec,  et  (Jallia  Med.  scc. — 3y3  vestros  Med.  quart.  ilibernus  Var,  LL. 


NOT.E 


386  Cum  fratre  tuere]  Cerne,  cx- 
pccta  cnni  fratrc  locum,  quein  teneo 
piignans  iii  bcHis :  seu,  locum  tuere,  id 
est,  sustine  fortiter  personam,  quam 
sustineo  in  i)ellis. 

387  Aruxes]  Fhivius,  qiii  alluit 
Parthos,  qui  nun(.|uain  bene  domiti 
sunt,  et  ideo  dicitur  impacatiis,  pro 
populis  ipsis  impacatis. 

388  Euphratef]  Euphratis  accolae 
vos  timeant :  ]Miphr;itcs  alliiit  Sy- 
riura,  Mesojiotainiam,  aliasque  re- 
giones. 

Nilus]  Vcster  *it  ubique  Nilus  ;  id 
cst,  regioues  omues  ciuaa  Nilus  alluit 


in  Africa,  veslrcp  ditioni  subjiciantur. 

389  Imbuit]  Quicqnid  Sol  Oriens 
prima  luce  s|iar!;it,  atqiic  calcfacit. 

390  Si  pateunt  Alpes]  Si  Aipes, 
quas  obsederc  Eugeiiius  et  Arbo- 
gastes,  milii  patcant,  ita  ut  possini 
do  illis  hosubiis  rcportare  victoriani  ; 
sicquc  Dii  faveant  icquitati  meaj 
causae. 

391  rurtcsque  receptas]  Imperiuio 
Occidentis  suscipics. 

392  Animosa]  Ferox,  iiidoiiiita 
Gailia. 

393  Hibcros]  Hispanos  nostros  o 
qiiibus  duxi  origiucin. 


272 


CL.    CLAUDIAXI    VIII. 


Tunc  ego  securus  fati,  lastusque  laborum 

Disccdam,  vobis  utriimrjue  resentibus  axem.  395 

Inteiea  Musis,  aniraus  dum  niollior,  instes : 

Et  qu*  inox  imitere,  le<i;as  ;  ncc  desinat  iinquam 

Tecum  Graia  loqui,  tecum  Romana  vetustas. 

Antiquos  evolve  duces :  assuesce  futuras 

Militiai :  Latium  retro  te  confer  in  cevum.  400 

liibertas  quaesita  placet?  mirabere  Brutum. 

Perfidiam  damnas  ?     Meti  satiabcre  poenis. 

Tttnc  ego  non  curans  fatum,  et  gaudens  operibits  ineis  ahiho,  vohis  gubernantibtts 
orbem  geminuni.  Interim  studeas  iMusis,  dum  animus  est  tenerior,  et  legas  facta 
quce  mox  po^sis  cpmulaii :  et  antiquitas  Graca  nnn  cesset  colloqui  tecum,  nec  cesset 
Romana.  Perlege  ditctorcs  priscns :  assuesce  bellis  futuris.  Repete  sttperius  s<xcU' 
la  Latia.  An  libertas  parta  jucttnda  est  tibi?  Admiraberis  Brutuin.  A71  coji- 
demnas  proditio7iem?     Sattiraberis  supplicio  Metii  SitHcfn.     Nimia  severitasest 


cd.  Antv. — 394  lenisque  Ambr.  pr.  Sched.  Giid. — 395  oc6«n  Med.  sec. — 396  «f 
moUior  \ at.  quiiit.  instat  Piic.  Med.  qnart.  Pat.  Aid.  instet  Kapliel.  etal.  inslet 
et  Eniend.  instutheid.  \)r.insta\iit.  sec.  insta  \e\  instet  Med.  %ec. — 397  imi- 
tanda  Vat.  pr.  r  arn.  legas  Vat.  sec.  diio  ?.Ied.  Aiiibr.  pr.  legat  viginti  alii,  nt 
et  Exc.  Gevart.  Liicens.  sec.  Var.  LL.  e  niarg.  Parni.  iteni  ed.  Antv.  legas 
vel  legat  Meii.  quart,  non  desinat  Pat. — 400  Latitin  Vat.  pr.  vero  inc.  Heins. — 
401  decet  Med.  qiiart.  mirabile  Oisel. — 402  damnes  Med.  qnart.  Tholos.  Oxon. 
pr.  Lov.  111.  sf  c.  Var.  LL.  ed.  Antv.  dainnans  Mazar.  Mtttii  Med.  sec.  Mitti 
Moret.  sec.  3Ietii  Mazar.  viitis  Reg.  Menti  Med.  quart.  Metlii  Pnt.  Tiiuan. 

NOTtE 

394  Securus']  Non  curans  anipliiis 
fata  reruni  liumanarnm. 

Lcetusque  laborum]  Virgilius  :  '  Nec 
veterum  memiiii  iaetorve  malorum.' 

395  Disccdam']  Abibo,  et  ad  Co&luni 
ascendam. 

Utrumque  n.rf/n]  Utrumque  Iin- 
perium,  Orientis  scilicet  et  Occi- 
dentis. 

397  Legasl  Facta  Heroum  monn- 
raentis  INIusarnm  consecrata  evolvas, 
et  ea  tibi  proponas  ad  imitaiidum. 
Legas  libros  in  quibiis  te  velut  in 
speculo  inspicias,  &c. 

398  Tecum  Gruiu]  Antiquitas  Gr»- 
corum  et  Romanorum  tecum  collo- 
quatur  assiilne  ;  lioc  est,  legas  per- 
petuo  Historias  veteres  Graeco- 
sum  et  Romanorum.  Inde  enim 
bonoram  virtutes,  improborum  vi- 
tia  cosnosces  :  et  vitas  humauaj  va- 


rias  mntationes,  rerumque  in  ea  con- 
versiones.  Talis  Carolns  Magnus  erat, 
de  quo  Saxo  :  '  Coenanti  lector  reci- 
tans  non  deftiit  unqiiam,  perque  vices 
aliqiiod  audlvit  acroama.  Res  anti- 
quorum  gcstas,  Regumque  prioruiu, 
ipse  legi  sibimet  fecerat  assidue.' 

399  Duccs]  Facta  Ducum  antiquo- 
rnm  lege. 

400  Retro]  Confer  te  retrocedens 
in  superiora  sa^cula  Latii,  sen  Italia?. 

401  Brutum]  Lurius  Junius  Bru- 
tus,  a  stiiltitia,  qiiam  Tarquinii  metu 
simulabat,  sic  dictus  ;  expulsis  ob  vi- 
olatam  Lucretiam  Tarquiniis,  liber- 
tatem  populo  Romano  peperit:  Iiunc 
fato  fuiictuin  matres,  ut  pudicitiae 
nuiliebris  ultorein,  per  annum  inte- 
grinii  deflevcrunt. 

402  Meti]  Vjdc  v.  254.  infra  de 
bdlo  Giklouico. 


DF,    IV.    CONS.   IIONOR.  273 

Triste  rip:or  nimius  ?     Tcrquati  despuc  morcs. 

Mors  impcnsa  bonura?     Dccios  vcncrare  rucntcs. 

Vcl  solus  quiil  fortis  a2,at,  tc  pontc  solnto  405 

Oppositus  Cocles,  Muci  te  Uamma  cloccbit. 

Quid  mora  pcrfriugat,  Fabius :  quid  rcbus  in  artis 

qiiul  fijsft? 7  Condcmna  asfierUatem  Torquati.  Mors  donnta  patriac  cst  quid 
pidchnim  I  Colc  Dccios  se  dcvoventes.  Horatius  Coclcs  ahnipto  ponte  ostendet 
iibi  qnid  vir  generosus  faciat  etiam  solus,  ignis  Blucii  ostcnelet  tibi  ideni.    Fabius 


nec  tu  Leid.  pr.  Mct/.  Florent.  Med.  sec.  dno  Petav.  inc.  Heiiis.  Bonon. 
Leid.  sec.  3Ieti  et  cnicnd.  victi  Lov.  3Ieti  vel  ncc  tu  Vat.  tert.  Mellti  vel 
merdi  0\on.  scc. — 403  ri^'or  vivus  Ambr.  tert.  ni.  pr.  despue  l*al.  Pric.  Tlman. 
iVIed.  tert.  m.  pr.  respiceXi\t.  qnint.  despice  deceni  alii.  dcspice\e\  despueVnt. 
quart.  dr.o  Oxon.  dlspice  niars.  Oxon.  scnsus  pro  mores  inc.  Hcins. — 404  bo- 
wis  Pal.— 405  C7  soZms  iMed.  quart.  FJr  ao?«5  q«i  niarg.  Isingr.  quifortis  Rott. 
Exc.  Voss.  ugas  Var.  LL.  ed.  Antv. — 408  juvenum  pro  Muci  Med.  tert. — 
407  pcrf.ciat  Exc.  L-JRli.  projiciat  Vat.  tert.  Florent.  JNIed.  sec.  perfrin}>:at  un- 
decini  scripti,  Ms.  Isingr.  Ald.  et  Exc.  Gevart.  ;);v:/VJH,i,'-f(<  duo  Petav.  inc. 
Heins.  perstrinsit  V'at.  pr.  perstringat  Pal.  Farn.  Pat.  duo  Bled.  Anibr.  pr, 
Sched.  Gu<l.  ^'ar.  LL.  ed.  Antv.  prostringat  Tiioios.  perfringat  vel  profidat 
Pric.  perstiingat   vel  perfringat  Tiiuan.— 408  agat  Vat.  faec.  ostc7idit  Moret. 


NOT/E 

403  Triste  rigor]  Virgilius  :  '  Triste  rideretur,  qnod  claudicaret :  '  Per 
lupus  stabulis.'  Id  est,  negotiuni  est  omnes,'  inqiiit, '  gradus  admoneor  tri- 
triste.            .  uniplii  niei.' 

Torqua/i]  Titus  INIanliusTorquatus  3Iuci]     Mncius  in  castra  ejusdeni 

filium,  (tsi  ab  hoste  provocatuni,  etsi  Porsenna;  solus   intravit,  ut  Regem 

eo  occi-o  victorcm,  tamen  quia  con-  occidcret:  sed   eluso  circa  purpura- 

tra  edietum  pugnaverat,  virgis  ca3-  tum  ictu,  injccta  in  loculum  dextera 

suni  securi  percuti  jussit.  sponte  eani  exnssit,  quasi  |>a>nam  a 

404  Decios]  Et  patrem  et  filium,  manu  exigerct,  quod  purpiiratum 
et  uepotcm,  qui  se  pro  salnte  patria^.  pro  Tarquinio  occidisset.  Quo  pro- 
devoverunt,  in  bellis  Latino,  Hetrus-  digio  territus  Porscnna,  et  eum  et 
co,  etTareutino.  Kumanos  libtros  esse  jussit.     Hinc 

406  Coc/es]    Horatius  Cocles,  cum  Mucius  dictus  iS'crcro/a,  quod  pro  dex- 

Porsenna  Kex  Hetruscorum  Tarqui-  tera  uteretur  (XKata,  hoc  est,  sinistra 

nios  restituerc  tentaret,  solus,  cete-  manu. 

ris  fugientibus,   totam  exercitus  He-  407  rubius]   Fabius  Maximus  Dic- 

trusci  molenisustinuitjdumpoussub-  tator,   cuni   vidcret   eos    onnies    qui 

licius,   q\iem   defeudebat,  abrumpe-  contra  Aunibaleni   pugnarent,  supe- 

retur  :  quo  abrupto,  ipse  iu  Tiberim,  ratos  esse,  novam  invenit  rationcni 

ut  erat  aruiatus,   iusiliit,  et  feuiore  vincendi,  non  pngnando;  sicque  sem- 

vulnerato,  amissoque  oculo,   ad  suos  per,  '  Cunctando  restituit   rem '  Ro- 

tamen  tranavit :    iude    ob   amissum  uianam ;     copiis    scilicet    hostilibus, 

oculum  CocUtis  nomeu  gloriosum  nia-  mole  sua  ruentil)us.      Inde    Fabius 

navit.     Cumque  a  nonnullis  post  ir-  Cunctator  appellatus  est. 

Delph.  et  Var.  Clas.                     Claud.  S 


Ji74  CL.    CLAUDIANI    VIII. 

Diix  gerat,  ostendat  Gallorura  strage  Camillus. 

Discitur  hinc  nullos  meritis  obsistere  casus: 

Prorogat  asternam  feritas  tibi  Punica  famam,  410 

Regule  :  successus  superant  adversa  Catonis. 

Discitur  hinc,  quantum  paupertas  sobria  possit : 

Pauper  crat  Curins,  Reges  cnm  vinceret  armis  : 

Paupev  Fabricius,  Pyrrhi  cum  sperneret  aurura. 

Sordida  Serranus  flexit  Dictator  aratra  :  415 

Lustratae  lictorc  casae,  fascesque  salignis 

patefaciat  quid  cmictatio  pervumpaf,  et  Camillus  clade  Gallorum,  quid  Dux  faciat 
infortuna  adrersa.  Hinc  coo-nostitur  nullam  Fortunam  resistere  virtuti.  O  Re- 
gule,  crudelilas  Cartliaginiensis  perpetuat  tibi  gloriam  sempitemam.  lufelicitas 
Catonis  vincit  felicitntem  omneni.  Ilinc  cognoscitur  quantum  paupertas  moderata 
valeat:  Curius  erat  pauper,  cum  superaret  Reges  vi  armorum.  Fab ricius  er?it 
■pauper,  cum  contemneret  aurum  Pyrrhi.  Serranus  Dictator  rexit  aratrum  vile. 
Tugurium  hiijus  cohonestatim  est  lictoribus,  etfasces  alligati  suut/ori6KS  ligneis. 


sec.  ostendet  quatuor  alii.  osteniat  Moret.  pr.  ceede  pro  sfrageTlman. — 409  hinc 
Med.  tert.  huic  Rott.  hic  ^NIazar.  mentis  pro  meritis  Reg. — 410  hic  et  dno  se- 
<]uentes  versii?  desunt  in  Med.  quart.  Porrigat  Med.  tert.  ceternum  jMoret. 
sec. — 411  superant  Reir.  suptrant  vel  superans  Oxon,  pr. — 412  hinc  Leid.  pr. 
Moret.  sec.  duo  Oxon.  Var.  LL.  ed.  Antv.  hic  Pat.  et  Ald.  in  octodecim  alii, 
Exc.  Lucens.  pr.  ed.  Parm.  et  Vicet.  vid.  Castal.  in  Rutil.  p.  53.  54.  [Lib.  i. 
46.]  poscit  Vat.  tert.  Rott.  Florent.  INIazar.  possit  septenj  alii.  prosit  conj. 
Heius. — 413  cum  reges  vinperet  Med.  quart.  Exc.  Voss.  Ald.  reges  vicerat  Var. 
LL.  ed.  Antv.  regem  Moret.  pr. — 414  Hic  verstis  in  Moret.  pr.  margini  est 
ascriptus.- — 41.5  Dictutor  Serranus  Jiexit  Vat.  quint.  Dictator  Jiexit  Serranus 
Med.  tertvOxoD.  pr.  Leid.  sec.  Exc.  Lucens.  pr.  vertit  Diclalor  Ambr.  pr. — 
41G  facts  pro  cascc  Morct.  pr.  m.  pr.  silignis  Moret.  sec. — 417  affixit  vet.  Gyr. 

NOT/E 

408  CamiHus]  Hic  Bictator  Gallos,  guUis  arte  Xantippi  Lacedaemonii 
Romadirepta,  Capitolium  obsidentes,  captus,  nioxque  de  pernuilandis  cap- 
et  e  pacto,  pendendo  auro  intentos,  tivis  Romam  missus,conditionemdis- 
uil  taIeopiuantes,oppressisse  dicitur.  suasit,  rejectisque  a  se  conjiige  et  li- 
Unde  dictus  est  alter  Romulus,  al-  beris,  Cartliaginem,  ut  promiserat, 
terque  urbis  conditor.  Negat  a  Gal-  rediit,  ubi  in  arcam  ligneam  con- 
lisaurum  extortum  esse,  et  docte  pro-  jectus  clavis  introrsum  adactis,  vigi- 
bat  Gosselinus  noster,  in  Historia  ve-  liis  ac  dolore  extinctus  est.  '  Regu- 
teruni  Gallorum.  Cap.  40.  lus  toto  corpore  cruces  patitur.'  Ter- 

409  Discitur  hi)ic]   E   rebus  gestis  tullianus. 

veterum    Heroum   cognoscitur  niliil  Adversa  Catonis]     Catonis  adversi- 

esse    quod   virtuti    possit    resistere.  tates   Heroica    constantia   toleratae, 

'  Invia  virtuti  nullaest  via.'  pra?ferendae   sunt  prosperis  aliorum 

410  Punica]  Feritas  Carthaginien-  successibus. 

sium,  qui  dicti  sunt  Poini,  a  Phoeui-  413  Curins,  Fabricius,  Serranus]  De 

cia  regione  Asia?,  unde  orti  sunt ;  et  his  omnibus  Ub.  i.  in  Ruf.  v.  200.  et 

hiuc  Funicus.  seqq. 

411  Regule]   Marcus   Attilius  Re- 


DF,    IV.    CONS.    IIONOR. 


275 


Postibus  affixi :  collectae  Consule  raesses, 
Et  sulcata  diu  traheato  rura  colono. 

Haec  gcnitor  pra^ccpta  dabat:  vcbit  ille  carinaj 
Longa?vu.s  nctor,  variis  quem  sa^pc  proccllis  420 

Exploravit  hycms,  ponto  jam  fessus  et  annis 
iEquoreas  alni  nato  conuncndat  habenas, 
Et  casus  artcsque  docet,  quo  dextra  regatur 
Sidere,  quo  Huctns  possint  moderamine  falli : 
Quae  nota  nimborum:  qua?  fraus  infida  sereni :  425 


Frtiges  dccerptic  sunt  a  Cojisule,  ct  as^ri  urdti  siint  diu  ab  agricola  traheato.  Pa' 
ter  Theodosius  (/<j/)«^  Iicpc  dncumenta  Honoiio  :  sicut  senex  ille  navis  gnhernator, 
quem  tempcstas  cxercuit  frcqiienter  turhinihus  dircrsi^,  fatigatnsjam  7nari  et  cctate, 
tradit  fHiu  swo  •j;uhernnculum  marinum  nnvis,  ct  mnnstral  ipsi  artem  et  eventus ; 
(fuibus  astris  fclix  puppis  dirigatur,  quo  regiminc  undce  qucant  cludi  :  quw  sint 
signa  tempestutum  imminentium :  quam  incerta  sit  species  serenitatis  :  quid  Sul 


afflixi  Bonon.  collccti  Var.  LL.  ed.  Antv. — 119  velut  ante  Oisel. — 420  doctor 
Med.  tert.  sava  vel  scrpe  Oxon.  sec. — 421  ciim /tssas  duo  Vat.  Tholos.  j<j»i 
vel  cum  Rez.  Petav.  pr.  confessus  Yoss.  forte  pro  confectm.  annis  Exc. 
Laeti.  anno  3Ied.  fert.  Austro  Med.  sec.  armis  vd.  Vicet.  jh  finn/s  Thuan. 
— 422  olim  pvo  alni  Vat.  tert.  Rott.  Oisel.  Ambr.  pr.  Med.  scc.  Flo- 
rent.  ni.  pr.  .Sched.  Gud.  harenas  Vat.  tert. — 423  caussas  conj.  Heinsius 
artemque  JNled.  quart.  Ueva  regatur  Rott. — 424  possint  Jluclus  duo  Vat.  Petav. 
pr.  Lov.  Jluctus  possint  Vat.  tjnart.  Exc.  Laeti.  possit  codd.  tres  et  viginti, 
iteni  Exc.  Voss.  Exc.  Lucens.  pr.  Oxon.  duo.  Leid.  ed.  Parm.  et  Vicet. — 
-125  tnemhrorim  \^t.  tctt.  serenis  c<l.  l^dim.  et  Vicel,— 427  Discolor\a.t.  pr. 


NOT^ 


418  Trabeato}  Veste  Consnlari  in- 
duto. 

419  Hle]  Usurpatur  a  Poijtis  cm- 
phaticws  ad  ornatum.  Virgilius : 
'  Pocnoruni  qnalis  in  arvisSaucius  ille 
Lco,'  <Slo.  (eterum  navis  et  resp. 
5a'pius  siniul  comparantur. 

420  Procellis]  Procella  est  vis  ven- 
ti  cum  pluvia,  et  in  niari  potius  quam 
in  terra.  Sic  dicitnr  quod  omDia 
procellat,  agitet,  concutiat.  Tem- 
pestas  vero  e.st  Coeli  quivis  status  tnr- 
bidus,  sed  utrnmque  saepius  coufun- 
diUir. 

421  Hijems]  Tenipestas,  ajrh  rov 
vtiv,  plueie.  Virgilius  :  *  Emissamque 
hyememsentil  Neptnnus,'  &c.  id  est, 
tenipestatcm.    Vide  hb.  de  iii.  Cons. 


Hon.  vs.  9". 

422  Alni]  Navis  ex  arbore  ahio 
facta  :  ponitur  cansa,  scihcet  mate- 
ria,  pro  etfectu. 

423  Arte.i']  Scientiam  regendae 
navis. 

Dcxtra]  Dexter,  dextcra,  vel  dex- 
tra,  usurpantur  pro  eo  quod  est  fe- 
lix,  et  quod  successns  habet  prospe- 
ros. 

424  Falli]  Qua  rationo,  qua  provi- 
dae  nientis  sagacitate  fluctus  ehidi 
possint,ne  supervenientes  nautas  na- 
venique  opprimant  :  iioc  enim  a  gu- 
beriiatoribus  providendum  est. 

425  Qua-fraus]  Quani  serenitas  oTj- 
noxia  sit  nuitationi  dolosae  ac  fraudu- 
lentae. 


276  CL.    CLAUDIANI    VIII. 

Quid  Sol  occiduus  prodat :  qiio  sar.cia  vento 

Decolor  iratos  attollat  Cynthia  vultus. 

Aspice  nunc,  quacumque  raicas,  seu  circr.lus  Austri, 

Maane  parens,  seu  te  gelidi  meruere  Triones ; 

Aspice  :  completur  votum.     Jam  natus  adaequat  430 

Te  meritis,  et,  quod  magis  est  optabile,  viucit, 

Subnixus  Stiliclione  tuo;  quem  iVatribus  ipse 

Discedens  clypeum  deTensoremque  dedisti. 

Occidens  des>gnet :  quo  ofTensa  venfo  Lunn  sulrubens  crigat  faciein  avdentem: 
O  Tlieodosi.  pflfe»' «'/(g^cns  Honorii,  vide  nunc,  uliicumque  ejfulgeas,  sea  circulus 
Noti  teneat  te,  sen  Triones  frigidi  meriti  sunt  te  liabere :  vide,  desiderium  tuiiin 
impletur.  Jamjilius  tiius  cequiparat  te  virtute  siia,  et,  quod  tnagis  e.rpetendum 
est,  superat  v^fretus  Siilichone  tuo,  quem  tu  ipse  moriens  commisisti  duobiis  fra- 


Farn.  Mazav.  Anihr.  pr.  Lov.  'm.  sec.  Heinsius  ascripserat,  Discolor']  i.  e. 
rubens.  aurat os  An^hr.  tert.  injiatos  coiijecerat  Heins.  attolUt  Tboios. — 42S  Ad- 
spice  vel  Auspice  ^Moret.  pr.  quocumque  Vat.  pr.  Pal.  duo  Meil.  quodcumque 
Vat.  tert.  Rott.  ceu  circulus  Med.  tert. — -129  seu  te  gelidi  Vat.  pr.  Pal.  Med. 
pr.  geminiMed.  qiiart.  Austri  Magne  parens  gelidi  seu  te  meruercTriones  A\(\. 
et  Colin. — 430  Complelnm  IMed.quart.  nam  Petav.  tert.  Tholos. — 432  Deest 
hic  vcrsus  in  onmibus  Vaticanis,  quatuor  Med.  tribus  Petav.  totidem  Anibr. 
nec  non  in  Pal.  Farn.  Pric.  Rott.  Oisel.  Floreiit.  Put.  Reg.  Thnan.  IMazar. 
Bonon.  Tholos.  Pat.  Lov.  Oxon.  pr.  Moret.  sec.  duob.  Leid.  inc.  Heins.  Exc. 
Gevart.  et  Lucens.  pr.   Ald.  ed.  Parni.  et  Vicet.  iteni  Var.  LL.  ed.  Autv. — 

NOT^ 

426  Quid  Sol  occiduus]  Nam  e  Sole  429  Gelidi    Trio7ies']    Supra  in  iii. 
Occidente  signa,  vel  serenitatis,  vel      Cons.  Hon.  vs.  170. 
tempestatum  colliguntur.                             431   Vincit']   Pergrata  est  parenti- 

Saucia]  Olfensa  Luna,  rubens,  san-  bus  victoria  filiorura,  etianisi  ab  iis 

giiinoienta,  qiiasi  vuhierata  fuisset.  virtute  vincantiir.     Sed  a  Theodosio, 

427  Dtcolor]   Luna  nihil  habens  so-  qnicquid  Claudianus  dicat,  degenera- 
liti  coloris.  vitHonoriiis. 

Iratos]    Faciem   ardentem,   accen-  432  Tuo]    Stilichone   tuo,    id  est, 

sain,  et  irato  similem.  tibi  caro,   tibi  probato,  quem  solnm 

Cynthia]  Luna,  sic  dicta  a  Cyntho,  tutorem    dedisti     duobus    fratribas. 

monte  Deli,  ubi  eain  Latona  peperit.  Unde   Stilicho    arripuit    occasionem 

428  3Iicas]    Instar  sideris  aliciijus,  opprimendi  Riifini,  qui    se   Arcadii 
in  quod  inutatus  sis,  instar  Julii  Cae-  tntorem  relictnm  esse  jactabat. 
saris.  433  Clypeum]  Firinum  columen  ac 

Seu  circidus   Austri,   Sfc.]     Sen   in  praesidium. 

tractu  Aiistrali  vel  Meridiano  ;  seu  Dtfemorem]     Tiitorem :    '  Nam,'  e 

iu  tractu  Septemtrionali  sedem  con-  Servio  Sulpitio,  'tutela  est  potestas  in 

stitueris.  capite  libero  ad  tuendum  eum,   qui 

Austri]  Seu   Noti,  qni  ventns  est  per  setatem  se  defendere  nequit.' 
flans  a  Meridie. 


DE    IV,    CONS.    HONOR.  277 

Pro  nobi.s  nihil  illc  initi,  nulliunque  recusat 

Discrinion  tcntaro  sui :  non  dura  viarum,  435 

Non  inccrta  maris.     Libya^  squalcntis  arcnas 

Audebit  superare  pedes,  madidaque  cadeute 

Plciade  Ga^ulas  intrat)it  navita  Syrtcs, 

Hunc  tanicn  inprimis  populos  levitate  feroces, 

Et  Rhenum  pacare  jubes,     Volat  ille  citatis  440 

Vectus  eqiiis,  nuUaquc  latns  stipante  caterva, 

Aspera  nnbiieras  qua  RhaHia  porriiiit  Alpes, 

Pergit,  ethostilcs  (tanta  est  fiducia)  ripas 

Incomitatus  adit :  totnm  propgrare  per  amnem 

tribus,  iit  piwesidiiim  ac  tiitorcm.  Ille  Stiliclio  niliil  rcnuit  per/erre  pro  nobis,  et 
jiuUum  experiri  pcriculum  capitis  s/u;  non  rcmiit  c\\i(i\'n\  (isperitntcm  itinerum, 
non  inconstantium  muris.  Illc  pedes  andcbit  trajictre  arenas  Libya-  desertce,  ct 
VHuia  ingredietw  Si/rlcs  Gtctiilas  Pleiadc  liumida  Occidcntc.  Imperus  tamen  prius 
illum  sedare  gentcs/eras,  ct  placarc  Ultenum.  Ille  invcctus  eijuis  r.locissimis  erotal, 
et  nullo  e.rcrcitu  tegente  latiis,  it,  (]ua  ttlmtia  saxosa  e.rtendit  Alpcs  a'i:rius,et  intrut 
incomitatus  littora  hostilia,  ianta  cst  confidcnfia  !    Cernercs  Reges  trepidos  dcmisso 


434  vnliis  Moiet.  sec.  nil  IVIccl.  sec.  ipse  Vat.  qiiavt.  et  f|iii»t.  Petav.  pr.  Mo- 
let.  pr.  et  Tiiolos. — 43G  incerta  magis.  Mccl.  tert.  Libyesque  cuhntis  IMcd.  cpiart, 
i/7)i/t'S  n/vn^-.v  Vav.  LL.  ed.  Aiitv. — 437  Audcbis  P.il.  iMeil.  pr.  serrare  Meci, 
tert.  cudentem  Tliiian. — 438  Syrtibus  undus  omnes  Vat.  Pal.  Farn.  Pric-.  Rott. 
Oiscl.  Lcid.  sec.  et  Gcsn.  nnrita  Syrtes  Pctav.  scc.  et  pr.  ni.  sec.  ]\Ie<l.  tert, 
Raphel.  Yar.  LL.  ed.  Aiitv.  navita  Syrtes  vel  Syrtibus  undus  Reg.  Oxoii.  sec, 
— 439  AVc-  tumtn  inc.  Heins.  Hunc  igifur  primum  vcl  Ilunc  tamen  in  primis 
Oxon.  sec.  /f»ii7V /VrotTS  quatnor  Valt.  Farn.  Pric.  Rott.  lcritatc/eroces  Leu]. 
pr.  pacare /crocesMed.  \)r. — 4!0  rcgnum  pacarc  Mcd.  tcrt.  Rcij.  a  ni.  pr.  Ox- 
on.  pr.  etLcid.  pr.  Reihnum  Tliolos.  placare  diio  Vatt.  Petav.  pr.  Moret.  pr. 
Anibr.  sec.  Leid.  sec.  Exc.  Gcvart.  pacarc  Vat.  sec.  Pal.  peccare  Var.  LL.  ed, 
Antv. — 141  Vectus  aquis  Xat.  tert.  Rott.  Med.  sec.  corona  INIed.  tert. — 
444  amncni  vel  annum  Florent.  amnem  vcl  agmen  Oxon.  scc.  IMed.  qnart.  ad 
tirnianduni  rii  amnem  Heins.  ascripserat  locnni  ex  Lib.  i.  Cons.  Stilicli.  206, 
ubi  siniiliter  de  Regibns  ait,  '  truusvecti   lintribus  ainneni.' — 44j  humili  lU- 

NOIVE 

435  Dura  viaruni}  Dnras  et  aspe-  vigare,  qnod  ortn  siio  tempns  naviga- 
ras  vias.  Hellenisnuis.  Sic  est,  in-  tionis  iudicent :  diciintur  et  IVrg-i/i**, 
certamaris,  id  est,  iiicertum  dubiuni-     c|iiod  vcre  oriautnr. 

qiie  mare,  scu  dubios  ct  incertos  at-  Gatulas]    GaUulia   regio    est    Li- 

que  inconstantes  maris  casus.  bytK  :    liic    ponitur    pro    Liiiya,    ad 

436  Squalcntis]    Libya,   ob   niiuios  ad  qiiain  suut  illa?  Syrtes  nantis  for- 
Solis  calores,  partini  sterilis,  areuosa,  luidandie.     Dc  his  siipra. 
sqnalida,deserta.  -I-IO  Rhenum  pacare]    Placare  Ger- 

438  Pleiadc]   Pleiades  sunt  septem  maniic  j^opulos  Rheni  accolas,  pace 

stellee  in  signo  Taiiri  coclestis,  quaj  composita. 

occasn  suo  pluvias  et  tempestates  im-  442  Rhatia]  Regio  est  Alpibns  vi- 

portant.    Picuntur  oiri»  roi;  irAe?»',  na-  ciua,  Rhaetis  subjetta,a«jr  Grisons. 


278  CL.    CLAUDIANI    VIII. 

Attonitos  hiimili  Rcges  ccrvice  videres.  443 

Ante  ducem  nostrum  flavam  sparsere  Sygambri 
Caesariem,  pavidoque  orantcs  murmure  Franci 
Procubuere  solo.     Juratur  Honorius  absens, 
Iraploratque  tuum  supplex  Alamannia  noraen. 
Bastarnae  venere  truces ;  venit  accola  sylvee  450 

Bructerus  Hercyniae  :  latisque  paludibus  exit 
Cymbrus,  et  ingentes  Albin  liquere  Cherusci. 

mpUe  accelerare  pcr  omnem  fluvium.  Sycambri  effmlerunt  crines  flarentes  coram 
.  Ductore  nostro,  ct  Gnlli  suppUcantes  sitsurro  timiilo,  prostrati  sunt  liumi.  Juratur 
in  nomen  Honorii  absentis,et  Alamannia  kumilis  inrocat  nomcntuum.  Bastarnie 
immitesadvcnerunt  :  Bructeri  accolce  sylra  Hercynice  advenerunt,  et  Cimbri  egre- 
diuntur  e  paludibus  immensis,  ac  Cherusci  proceri  deseruire  Albin.     Ille  Stilicho 


ges  Exc.  Voss.  Tluian.  Reges  liumili  noveni  alii. — 446  restrum  Var.  LL.  ed- 
Antv.  Jlavi  Pric.  fudere  Ambr.  pr.  iuc.  Heins.  Sclied.  Gnd.  Sygambri  Vat- 
qiiart.  Exc.  Lncens.  sec.  Sicambr i  ScUe.d.  Gud. — 447  pavidamque  Vctfiy.  sec. 
puvidoque  vel  tumidoque  numine  inc.  Heins.  errantes  Pric.  Franci  velfracti 
Petav.  pr.  fracti  Leid.  a  m.  s. — 448  miratur  niarg.  Isingr. — 449  suum  Vat.  pr. 
et  quart.  Farn.  Petav.  pr.  simplex  Pat.  Pat.  Alamania  Vat.  pr.  Pai.  Med. 
tert.  Exc.  Lucens.  sec.  Alemannia  quatnor  Vat.  Fain.  Rott.  Oisel.  pro  no- 
men  Heins.  conj.  numen. — 450  BalterncB  Vat.  sec.  Basturni  INIed.  tert.  Bus- 
terncB  Lov.  Basiurna:  Keg.  Oxon.  pr.  Leid.  pr.  Basternce  trts  Vat.  Pal.  Rott. 
Pric.  Brtsfarn*  Vat.  pr.  F'arn.  ]Med.  quart.  Bonon.  Tholos.  Moret.  sec.  inc. 
Heins.  duo  Petav.  tres  Ainbr.  Exc.  Gevart.  Lucens.  sec.  et  ed.  Parm.  mo- 
vere  Med.  tert.  duces  Petav.  tert.  ed.  Parm.  et  Vicet.  item  Var.  LL.  ed. 
Antv.  truces  vel  duces  Vat.  sec.  uccola  Exc.  Laeti.  incola  Vat.  pr.  Farn. — 
451  Buterus  Florent.  Bruteus  Med.  quart.  Brutenus  Vat.  pr.  Fam,  Brutlie- 
ms  Petav.  pr.  Moret.  pr.  Leid.  stc.  Busterus  ed.  Vicet.  Brusterus  ed.  Parni. 
Bructurus  junt.  Brutterus  E\c.  Lucens.  pr.  Bruterus  vigiuti  alii,  Lovan.  et 
Exc.  Gevart.  Bustcrus  \e\  Bnrferus  jNIazar.  Hercynice Eyic.  Laet.  Erteni<B\at. 
sec.  Arceni<e  Vat.   tert.    latusque   Tliolos. — 452  Cimbrus  omnes  Vatt.  Pah 

NOT.E 

445  Attonitosl   Trepidos,  obstnpe-  rori  sunt  orbi  terrarnm  universo. 
factos,  faraa,  celeritate,  audacia  tanti         448  Juratur]    Jurare  in  nomen,  in 

Ducis.  verba,  in  salutem  Principis,  solitum 

^16  Sygambri]Ve\  Sycambri.Vopw-  erat     Romanis.     Jurare    etiam,    est 

li  ad  Rhenum  :  sparsere  Ctesariem,  id  praestare  atqiie  obstringere  fidem  sa- 

est,    sparsis    crinibus    supplicavere,  cramento. 

vel  sparsis  crinibus,    qnos  pro  more  450  Bastarnce]  Vel  Bastemce.  Popu- 

gentis,  nodo  constringere  solent,  tes-  li  versus  Scythiam,  iiqiie  fortissimi- 
tati  sunt   se,  deposito  more  patriie,         451  Bructerus]   Bructeri  populi  fe- 

servire  velle  Romanis  moribiis.  rocissimi  juxta    sylvam   Hercyniam, 

447  Pavido  murmure]  Siisurro  timi-  versus  eani  regionem   qu«  nunc  dici- 

do,  et  verba  premente  atque  impe-  tur  Boiohaemia. 
diente.  432  Cymbrus]    Cimbri  erant    Dani 

Franci]    Si   tales  extitere   Franci,  hodierni,  ei  Holsatii  populi :  nonnuUi 

quod  niinime  reor,  longealii  sunt  siib  et  hoc  nomine  Zelaudos  continebant, 

Ludovico  Magno,  cujusauspiciis  ter-  ubi  tot  paludcs. 


l)K    IV.    CONS.    HONOR. 


:>79 


Accipit  illc  preces  varias,  tardcque  roEfatus 

Annuit ;  et  magno  pacem  pro  munere  donat. 

Nobilitant  ^etercs  Germanica  foedera  Drusos,  455 

Marte  sed  ancipiti,  sed  multis  cladibus  emta. 

Quis  victum  meniinit  sola  lormidine  Rhenum  ? 

Quod  longis  alii  bellis  potuere  mercri, 

Hoc  tibi  dat  Stilichonis  iter.     Post  otia  Galli 

Limitis,  hortaris  Graias  iulcire  ruinas :  4G0 


recipit  supplicationes  divcrsas,  ct  exoratus  sero  concedit  pctita,  datque  paccm  vclut 
donum  ingcns.  I'ax  Germanica  celebrat  Drusos  antitiuos,  scd  quccsitn  hcllo  duhw, 
et  stragibus  multis.  Quis  vero  rccordatur  lilunuin  subactum  cs.^e  timorc  solo  f 
Pro/ectio  Stilichonis  dat  tibi,  o  Honori,  quod  Uiires  ceteri  valuerunt  parare  prci- 
Uis  longis.     Post  pacem    redilitam    iii  Jinibus    Giilliw,   exhorturis  Sliliclioiicm 


Piic.  Rott.  Oispl.  Cimber  Reg.  ni.  pr.  Oxoii.  pr.  Exc.  T.ucens.  sec.  Aljm  Vat. 
pr.  Farn.  Albi  \iU.  tert.  Albin  octo  ulii,  itein  Var.  LL.  e  nuirj;.  Parm.  C't- 
rochi  Vat.  pr.  Karn.  Chcruhi  l'ric.  Cherunti  Rolt.  1'lorent.  i'h(ruchi  PaJ. 
tres  Vatt.  totiilem  JNIed.  Moret.  pr.  Cheruci  od.  1'aiin.  Ceruchi  (leccm  alii, 
Exc.  Lucens.  pr.  ed.  Vicet.  Cheiunti  Vat.  tert.  Chcrusci  llxc.  Lati.  Ccruschi 
vel  Cheruchi  tres  Ambr.  Tliolos. — 4o3  tardeipie  Exc.  L;i'li.  tardrnue  vel  iandcm- 
que  Keg.  LeiJ.  pr. — 456  su/' «)ic//)i<t  Sched.  Guil.  scr/ «Hc/y)i<(  quattiordccim 
alii,  Exc.  Lucens.  pr.  ed.  Parm.  et  \'icet.  sub  vel  sed  ancipiti  Keg.  Amhr. 
sec.  7nuttis  sed  cladibus  Moret.  pr.  casibus  Med.  (piarl.  cusibus  vel  cladibus 
Reg. — 457  Quid  Lcid.  pr.  vinctum  Floient.  Med.  (iiiart.  Rhetum  Exc.  Lati. 
Rhetnum  Rott.  rf^n«w  Petav.  tcrt. — 458  Qho(  Vat.  (|uint.— 459  Hnc  quocpie 
inc.  Heins.  Quce  et  Ilcec  tibi  Put.  Stiliconis  Vat.  pr.  Gidlis  diio  Pctav. — 
460  31ilitis  niarg.  Isingr.  surcire  ruinas  Rott.  Mazar.— 401  regitur  velis  Petav. 


NOT^ 


Cherusci]  Germaniae  popuU  Traus- 
rhenani. 

453  Tarde]  MajestatisRoinana;  esse 
putant  noii  prointe,  sed  tarde  con- 
cedere  petita ;  id  (juod  ct  Itali  ct 
Hispani  liodierni  observant. 

455  ?iobilitant]  Gcrmania  pacata  a 
Drusis,  ipsos  nobiliores  ac  celebri- 
ores  facit:  sed  tanien  id  perfcctuin 
nou  est  nisi  beilo  et  multa  strage. 
Secus  de  Stilichonc,  qui  solo  nominis 
sui  terrore,  sine  bello,  sine  cade, 
Germaniam  sedavit.  Sic  priscis  He- 
roibus  pra?t'ertur  Stilicho. 

Drusos]  Drusus  pater  et  Drusus 
tilius,  qui  ob  res  pncclaras  contra 
Germanos,  Germanicus  est  cognomi- 
natus. 

456  Marte  ancipiti]  Bello,  cujus  sie- 


pe  anceps  est  ac  diibius  cventus. 

457  Rhenuin]  Populos  Rhenuni  ac- 
coltntes  solo  Stilichonis  timore  sub- 
actos.  Mirum  certe  ita  Rlienum 
esse  domituin :  scd  quae  posteritas 
non  mirabitur  eundein  Rheniini,  re- 
luclante  iiostiun»  exercitii,  a  Ludovi- 
co  ISlagno  ti  ibiis  horis  esse  ti  ajectiim  f 

459  Iler]  Sola  Stilichonis  via  et 
celeritas  placans  Germaniam,  tibi  dat, 
o  Honori,  quod  alii  lacere  nou  pos- 
sent  longis  bellis. 

Posl  otiii]  Post  redditam  Gallis  pa- 
cem,  deleto  iu  Alpibus  Galliic  tinibus 
Eugenio  Tyranuo,  hortaris  Stilicho- 
nem,  ut  resarciat  dainna  Gnciae, 
qua;  ab  Alarico  Vandalorum  et  Ala- 
noruni  Rege  vastata  tuerat. 

460  Uorturi^]    Hortaris  tantum,  o 


280  CL.    CLAUDIANI    VIII. 

lonium  tegitur  velis,  ventique  laborant 

Tot  curvare  sinns  :  servaturasque  Corinthum 

Prosequitur  facili  Neptunus  gurgite  classes. 

Et  puer  Isthraiaci  jam  pridem  littoris  exul 

Secura  repetit  portus  cum  matre  Pala^mon.  465 

Plaustra  cruore  natant :  metitur  pellita  juventus. 

Pars  morbo,  pars  ense  perit.     Non  lustra  Lycaei, 

sarcire  damna  Grcedce.  Mare  lonium  statim  operitttr  navihus,  et  venti  vix  pos- 
stint  inflectcre  tot  vela :  ac  ?icptunus  deducit  mari  secundo  classes  defensuras  Corin- 
thum.  Et  ptter  Palcemon  expulsus  jamdudum  ab  ora  Isthmiaca,  redit  in  porttim 
cum  Malre  tuta.  Currus  exundant  sanguine :  jtiventus  pellita  occiditur  :  pars 
perimilur  morbo,  par.i  giadio :  non  sylvtE  Lyccei,  non  abundantia  nemoris  Erytnan- 


tert.  ventisqiie  Med.  qnart. — 4G2  servare  sinus  Med.  sec.  servaturusque  vel 
.servaturasque  Reg.  Oxon.  pr.  servatasque  vel  servutosque  Var.  LL.  ed.  Antv. — 
463  celeri  Aeptutius  Moret.  pr.  facibus  Neptutti  Jun.  pr. — 464  Isniaici  Tholos. 
/HSJffjacJ  Vav.  LL.  ed.  Antv.  H ir tnaici  OKon.  Hismaici\\cet.~~Ati-5  SecuraqUe 
petit  Vat.  pr.  Farn.  Securus  Tliolos.  portas  Var.  LL.  ed.  Autv.  cum  patre 
Tholos.— 466  CaMra  omnes  Vatt.  Pal.  Farn.  Pric.  Rott.  Oisel.  Plaustra  vet. 
Gyrald.  Exc.  Leeti.  moritur  pellita  Ya.t.  quint.  Pric.  Thuan.  Jun.  pr.  Oxon. 
pr.  Leid.  sec.  ed.  Parm.  mettiit  Med.  quart.  Moret.  sec.  »ie<j7!/r  tres  jNIed. 
totidem  Ambr.  et  Petav.  'Rcs;.  Put.  Pat.  Bonon.  Tholo«.  Mazar.  Exc.  Lucens. 
sec.  Ald.  et  Var.  LL.  e  niarg.  Parm.  metitttr  vel  tnotitur  Vat.  quart.  Oisel. 
mentitttr  pelta  vel  tnetuit  pellita  Var.  LL.  ed.  Antv.  metitur  \e\moriturvel 
metuit  Lov.  polluta  pro  pellita  Ambr.  sec. — 467  Jam  morbo  Wolf.   Pars  morbo 

NOT^ 

Honori,  et  statim  Stilicho   obedit  :  suos  portus  adventu  Stilichonis.     A- 

nam  naves  ducit  in  Grcpciam.  thamas  Rex  Thebarum,  pnlsa  uxore 

461  lonititn']  Mare  quod  est  inter  Nephele,  liberisque  ejus,  Phnxo  et 
Italiam,  Epirum,  et  usque  ad  Cretam  Helle,  Ino  Cadnii  filiam  superinduxe- 
protenditur.  Sic  dicitur  ab  lo,  Ina-  ratnovercam:  iinde  in  furorem  ver- 
chi  filia,  quae  in  bovem  transformata  sus,  dum  putat  Ino  esse  leasnam,  et 
et  oestro  Junonio  percita,  ilhid  mare  filios  suos  Learchum  et  Melicertam 
tranavit,  et  in  ^gyptum  transiit.  ejus  catulos,  Learchum  saxis  iliidit  ; 

Laboranf]  Tanta  est  naviura  niulti-  quod  Ino  videns  cum  ]MeIicerta  se  e 

tudo,   ut  venti  veiut  fatigeutur    ac  rupe  Leucotliea  inmarepraecipitavit. 

laborent  tot  impeliere  vela.  Ast  anibo  Deorum    coraniiseratione 

462  Corinthuin]  Heec  tamen,  teste  in  Deos  conversi  suut :  Ino  in  Matu- 
Zosimo,  jara  spoliata  erat,  antequam  tam,  et  Leucotheam  :  Melicerta  in 
Stilicho  in  auxilium  veniret.  Corin-  Paiaemonem,  quiet  Portunus  dicitur, 
tlius  est  urbs  Achaias  in  Grascia,  in  quod  in  portubus  coleretur  :  anibo 
Isthnio  Corinthiaco.  nautis  favent. 

463  Neptuntts']  Fictio  Poetis  fami-  466  Platistra']  Currus,  vehicula, 
liaris,  Deos  inducere  suis  Heroibus  fa-  quibus  utuntur  Geta?. 

ventes.  Pellita]  Pellibus  vestita,  niore  Bar- 

464  Puer]    Palaemon  puer  et  Leu-      barorum. 

cotliea  ejus  mater,  numina  niarina,  467  Noii  lustra]  Sylvje  Lycaei  et 
fugati  aietu  Barbarorura,  rcdiere  ad     Erymanthi  non   sufficiunt    ad  rogos 


UE    IV.    CONS.    IIONOR. 


281 


Non  Erj^mantheae  jam  copia  suflicit  unibra% 
Inniuueris  cxu.sta  roi^is  :  nudataquc  icrro 
Sic  llagrasse  suas  la^tantur  Mauiala  sylvas. 
Excutiat  cineres  Ephyre  ;  Spartanus  et  Arcas 
Tutior  exsan«,nies  pedibus  proculcct  acervos  ; 
Fcssaque  pensatis  respiret  Grii^cia  ponis. 
Gens,  qua  non  Scytliicos  diflusior  ulla  Triones 
Incoluit,  cui  parvus  Athos,  angustaquc  Tlirace, 


470 


475 


tliei  absttmtd  pijris  iiifiititis  satis  est,  et  Maitala,  spoliala  securi,  gatafent  italucos 
suos  arsisst.  Ephyre  dissipet  cineres  :  LacctUnnonii  el  Arcades  sictiriores  cakent 
pedibus  cumttlos  mortuorttm  :  et  Gracia  defatigala  qutcscat  damnis  coinpcnsatis. 
yatio,  qua  nuUa  latius  habitacit  TrionesScijthicus,  cui  Athos  e.riguus  erai,  et  Thra- 


Var.  LL.  ed.  Antv,  periit  Pctav.  teit.  cadit  Pal.  >If '1.  pr.  nuin  Iti.^tra  Vat. 
sec.  castra  V;it.  tert.  Hott.  Florent.  ni.  pr.— i09  exhausta  Tholos.  Ambr.  sec. 
inc.  Hcins.  Var.  LL.  e  niarg.  Parni.  cxiita  Exc.  Voss.  Jun.  liartli.  Cod.  et 
ed.  Vicct.  rogi  Exc.  Luceus.  pr.  jtigis  vel  rogisXat.  sec.  :Med.  pr.  nudataqtte 
Exc.  Liiceus.  pr.  exutaque  cd.  Vicet.  niarg.  Isingr.  et  Parm.— 470  latatitr 
Farn.  Med.  qnart.— 171  Ephijre  cineres  hov.  Nephere  Jnn.  \n-.  Parthanus  ed. 
Vicet.  Athlas  pro  Arcas  Anibr.  pr.— 472  conculcet  Put.  Pat.  Bouon.  Ambr.  pr. 
anibo  INIoret.— 473  Celsaque  Thuan.  Bonon.  pensatis  vel  pulsntis  Oxon.  sec. 
pennis  pro  /w/ii,s  Jun.  pr.— 474  Gensqttic  Rolt.— 47.5  Athas  pro  .If/tos  Var.  LL. 
ed.  Antv.  inclusaque^Med.  quart.  aut  grataqnc  Juu.  pr.  terra;  pro  Thrace  Vat. 


NOT.Ti 


ministiandos.  Tanta  est  niortuorum 
Getarnm  multitudo ! 

Lycei]  Lycajns  nions  est  Arcadia?, 
arboribus  consitus  variis  in  locis. 

4G8  Erijmanthece]  Eryniantliui  iti- 
dem  est  mons  Arcadise  sylvosns,  ubi 
stabuiabat  aper  Erymautbeus,  qui 
dicitur  a  Ciceroue,  '  Aper  Eryman- 
thins.' 

UmbrcE]  Copia  scu  niultitudo  arbo- 
rum  umbrani  latam  porrigeutium,sic- 
que  umbra  pouitur  pro  arboribusj 
effectus  scilicet  pro  causa  ;  ut  apud 
Virgilium,  '  Falce  seces  unibras,'  id 
est,  frondes,  quae  faciunt  unibras. 

470  Mc^nala]  Mffiualus,  et  in  plu- 
rali,  Mzenala,  mons  itidem  Arcadia:  : 
gaudet  suas  sylvas  ardere  atque  im- 
pendi  ad  cremandos  Barbaros,  qui 
Provinciam  illam  vastaverant. 

471  Ephyre]  Urbsin  Isthmo  Corin- 


tliiaco,  quae  ct  Corinthus  dicitur:  lio- 
dic  Coranto. 

Spartanus']  Sparta  aut  Lacedaenion, 
urbs  nobili^sima  Peloponuesi,  cujus 
cives  dicuntnr  Spartani,  aut  Lace- 
dieinonii. 

Arcas]  Populi  Arcadia^,  sic  dicti 
ab  Arcade  Jovis  et  Calistus  filio. 

473  liespiret]  Greecia  quiescere  ac 
liberius  respirare  incipiat,  damnis  et 
suppliciis,  (lu*  a  Barbaris  passa  est, 
conipensatis  morte  ipsorum  Barba- 
rorum. 

474  Triones]  Gctariini  gcns,  quae 
vastas  occupavit  Scythiai  regiones, 
versus  Septemtrioncm.  Triones  su- 
pra  vs.  170.  in  iii.  Cous.  Hon. 

47.5  Athos]  ^lons  est  'l'inaci;r,  no- 
tus  ob  Xerxem  :  etsi  maximus,  parvus 
tamen  erat  prahostiuni  niiiltitudine  ; 
et  ipsa  Thracia  hos  uon  capiebat. 


^82  CL.    CLAUDIANI    VIII, 

Cum  transiret,  erat :  per  te,  \  iresque  tuorum 

Fracta  ducuin:  lugetque  sibi  jam  rara  superstes. 

Et,  quorum  turbae  spatium  vix  praebuit  orbis, 

Uno  colle  latent :  sitiens,  inclusaque  vallo 

Ereptas  quaesivit  aquas,  quas  hostibus  ante  480 

Irriguas  alio  Stilichon  deflexerat  actu, 

Mirantcmque  novas  ignota  per  avia  valles 

Jusserat  averso  fluvium  migrave  meatu. 

Obvia  quid  mirum  vinci,  cum  barbarus  ultro 

cia  arctior,  cum  transgrederetur  :  deleta  esl  per  te,  et  per  virtutcm  Ductorum  tuo- 
rum  :  acjam  illa  pauca  velut  post  se  superstes  remanensjict.  Atque  bostes  sepeliun- 
tur  in  coUe  unico ;  hostes  quorum  multitudini  vix mundus  suppeditarit  spatium :  gens 
sitibunda  et  circumsepta  as^^ere  requisicit aquas ude}ntas,quas  Stilicho  averterat  ductu 
diverso, priusjlueittes  pio  hostibus,  et  imperaverat  fluvium  admirantem  valles  insue- 
ttis,  pcr  vias  incognitas,  fluere  cursu  conirario.    Quid  admirabile  est  superari  a  te 


pr.  Exc.  Voss. — 470  transiret  aquasTholos.  ti-an snar et  Jun.  pr. — 477  htgentque 
Ambr.  pr.  lucetque  Put.  licetque  Tholos.  jam  rara  vel  gens  rara  Oisel. — 
478  turbis  Peta\.  SGC.  spatium  turbce  \at.  pr.  suflicit  yioYet.  pr.  contulitXat. 
quart.  Petav.  pr.  INIoret.  sec.  invenit  \'el  contulit  Med. — i79  jacens  Vat.  pr. 
Farn.  inclusaque  colle  Jun.  pr. — 480  Erectas  Vat.  tert.  Rott.  Leid. — 481  Con- 
tinuas  Pat.  Contiguas  decera  alii.  Irriguas  Moret.  pr.  alto  Rott.  Stilichon 
Exc.  Lfeti.  Stilico  Vat.  pr.  et  quint.  deduxerat  Vat.  quart.  Petav.  pr.  de- 
flexerat  vel  deduxerat  Oxon.  sec.  arcu  onines  Vatt.  Pal.  Farn.  Rott.  Oisel. 
actu  Med.  tert.  Rejr.  Thuan.  Petav.  pr.  Bonon.  Tholos.  Ainbr.  tert.  Lov.  vet. 
Gyr.  Oxon.  pr.  Leid.  sec.  Exc.  Lucens.  sec.  Exc.  Gevart.  et  Var.  LL.  ed. 
Antv.  Heinsius  conjiciebat  as<«,  cui  rh  arcu  minus  probahatur,  quia  arcus  tan- 
tnm  locum  habet  in  Aqua>ductibus  laqneatis  vel  fornicatis,  de  (|uibus  hic  non 
agitnr  :  et  iioc  probatum  ibat  loco  Stat.  Lib.  i.  Sylv.  28.  '  praecelsis  qnarum 
vaga  molibus  unda  Crescit,  et  innuniero  pendens  transmitlitur  arcu.'  quo 
allusit  Rntil.  Lib.  i.  Itin.  97.  nhi  agit  de  Roma,  '  Quid  loqnor  aerio  pendentes 
fornice  rivos,  Qua  vix  imbriferas  lolleret  Iris  aquas  ?'  Iiactenns  Heins. — 
482  per  invia  Florent.  m.  pr. — 483  arerso  jNIed.  tert.  Reg.  m.  sec.  Var.  LL. 
ed.  Antv.  adverso  Exc.  Voss.  Oxon.  Leid.  Lovan.  Wolf.  Exc.  Gevart.  Lu- 

NOT.E 

477  Sibi   superstes']     Quasi    vivens  avertere,  ct  sibi  accommodare,  heroi- 

post    niortem  snani,  id  est,  vivens,  cum  est. 

ademta  sibi  gloria,  qua;  fortium  vita  Actu]  Agendo  et  impellendo  aquas 

est.     Vel  rara  superstes,  id  est,  pauci  alio  ductn.     Alii  legunt  arcu,  id  est, 

ex  Getis  remanentes,  vivunt  sibi  su-  fossacnrvata  flunien  deflectere. 

perstites,  idest, snperstitessuaRgenti,  483  Jusserat]  Quasi  nunienaliqnod. 

quae  deleta  fuerat  maximam  partem.  Averso  meatu]    Cursu,   qui  aversns 

479  Inclusa]    Notaut   Scriptores  a  sit  et  contrarius  cursui  naturali. 

Stilichone  inclusos  esse  hostes,  et  ab  484  Obvia]    Quid  mirum  est  a  te 

eodeni  dimissos,   sicque  ab  eo  pecca-  vinci  obvia,  id  est,  contraria,  adversa, 

tum  esse  contra  Remp.  Orosins.  hostilia  agmina,    quacu;uque  occuv- 

481  Defiexerat]  Fluvios  ab  hostibus  runt. 


I)E    IV,   OONS.    IIONOR. 


:283 


Jarii  cupiat  scrvirc  tibi  ?  Tua  Siirmata  discors  485 

Sacranienta  petit :  projecta  pelle  tJelonus 

Militat :  in  Latios  ritus  trausistis  Alani. 

Ut  fortes  in  Marte  viros,  aninnsqiie  paratos, 

Sic  justos  in  pace  lcgis,  lonijuin^iue  tiieris 

Electos  :  crcbris  nec  succedentibiis  urges.  490 

Judicibus  notis  regimur,  tVuimiirque  quietis 

Milititeque  bonis  ;  ceu  bellatore  Quiriuo, 

contraria,  aini  Barbari  spontejam  e.rpetant  ubcdire  tihi  ?  Sarinaicr  disscndentcs  ro- 
gant  tuam  militium.  Geloni  abjecta  pclle  pti^inant  pro  te  :  vos,  o  Alani,  Iransmii^ras- 
tis  in  mores  Italicr.  Sicut  tii,  o  Hoiioii,  deli^is  viros i;;encrosos  in  bello,  ct  ]nomtusani- 
mo,  jfadeligis  aquos  in  pacc,  et  diu  rctincs  eos  delectos  ;  neque  c.ri>ellis  eos  succes- 
soribus  continuis.  Gubernamur  a.  i\fagistralibus  connilis  ;  ct  polimur  omamentis 
pacis  ct  bclli,  quemadmodum  potiil)amur  liomulo  pui;minte,    qucmadmodum  lcni 


cens.  pr.  Sched.  Giid.  et  cdd.  Vicot.  Ald.  Parm.  Colin.  t ransire  pro  migrare 
Anibr.  pr.  Exc.  Schotti.— 48C  pelunt  Viic.  l"xc.  Vo>s.  Ilic  vcio  vcrsus  deest 
Uoiion.  projccta  pellc  vet.  Cyr.  ll\c.  Liicciis.  scc.  tiliinue  Piit.  Pat.  Ambr. 
sec.  Pelav.  tert.  Exc.  Cod.  RIkmii.  prujccta  fraude  qiiatuor  Vatt.  Pal.  Earn. 
Pric.  Jiiii.  pr.  duo  Oxoii.  totideni  Leid.  Kaplicl.  Isiiigr.  tibiqne  \e\j'raude 
Florent.  Mazar.  projectnquc  ulba  \'ar.  LL.  ed.  Aiitv. — 4Hb/ortes  in  arma  Med. 
tert.  animi>:que  paratis  ideiii  Mcd.  tert.  animisque  probutos  Pat.  ni.  sec. 
Heins.  coiij.  armisque  paratos,  ct  asciipserat  iocuni  Ovid.  iii.  Fast.  21.j. 
'  acies  ferro  jNIartique  paiatas.' — IsO  in  pace  regis  Oxon.  pr. — 490  ae- 
bris  non  Pal.  !Med,  pr.  Moret.  sec.  sHadcntibus  pro  succedentibus  Farn. 
urgucs.  cuni  t€A€i'o  aTiyfii)  Put.  Reg.  diio  Pctav.  Moret.  jir. — 41)1  Indicibus 
Pal.  regimur  nolis  Vat.  pr.  Farn.  Kci;.  iiic.  llciiis.  Var.  LL.  e  inarg. 
Parni.  gcrimur  Jiin,  pr.  vutis  Oxon.  sec.  Petav.  tert.  fruimur  regimurqne 
Lov.  Moret.  pr.  Pctav.  sec.  Ambr.  tert.  Oxon.  etLeid.  sec.  Exc.  Gevart. — 
492    seu  vel  ceu  Oxon.  sec.     cum  belUilore  ^lazar. — 493    t'um  placido   legit 


NOT.E 


485  Servire]  Tibi  veliit  agnito 
proprio  Principi.  Baihari  porro  hls 
teniporibus  in  stipendia  Romaiia 
ascripti  suiit.  Imnio  et  eoiiini  Duccs 
Tlieodosius  Impcratoria^  niensa:  adhi- 
bebat. 

Sarmata]  SarmatvE  vel  Sauroinatai 
populi  sunt,  qni  Sarinatiam  vastissi- 
main  regionem  incolebant  :  duplex 
erat  Sarmatia,  Europaia  et  Asiatica  : 
utraque  Huvio  Taiiai  dividebalur. 

Discors]  SarmatvE  perpetuo  inter 
se  tniuultu  agitaii  solebant. 

486  Sacramenta]  Petit,  vel  Sacra- 
niento  vel  Jurcjurando  sese  tibi 
astringat,  tuisque  sub  auspiciis  luili- 
tet. 


Gclonus]  Gcloni  popiili  sunt  Scy- 
tliia»,  qui  te  Diicc  niilitare  gestiunt, 
et  patria-i  pellcs,  niorcinquc  percgri- 
iiiim  abjiccrc. 

4S7  Abini]  Popiili  craiit  Scythiae 
versus  (luviiiin  ranaiin. 

488  Ut  fortcs,  ifc.]  Jani  describit 
Principem  jiistuni  ct  nioderatuiu  in 
pace. 

489  Longumque  tucris]  Crtbriores 
Magistratuum  inutationes  pcruicio- 
s»  siint. 

492  Bvllatore]  Laudat  Ilonorium, 
quod  iisdcni  artibiis  pra?ditus  sit, 
quibus  Quirinus  scu  Komiilns,  Rex  rei 
inilitari  addictissimus  ;  et  Nuina  Poni- 
pilius,    secundu»    Roiuauorum    Kex, 


284  CL.   CLAUDIANI    VIII. 

Ceu  placido  moderante  Nuraa.     Non  imminet  ensis  : 

Nullce  nobiliv.m  coedes  :  non  crimina  vulgo 

Texuntur  :  patria  raoestus  non  truditur  exul,  496 

Impia  coiitinui  cessant  augmenta  tributi : 

Non  inleiices  tabula^,  non  liasta  reiixas 

Vendit  opes :  avida  sector  ncm  voce  citatur  : 

Nec  tua  privatis  crescunt  a^raria  damnis. 

Aima  regnante.  Non  gladius  minntur :  nulhe  snnt  cades  nobilium ;  non  scelera 
excogitantur  passim.  Exul  tristis  non  expellitur  e  patria.  Incrementa  nefaria 
rectigaiium  assidiwrum  desinunt.  Non  suiit  proscriidioiies  infaustce :  non  dicitice 
'Dommis  e.vtoria'  publicantur  siib  hasta:  creditornon  uppellaiur  clamore  cupido  ; 
neque  Jiscus  tuus  augetur  jacturis  privatomm.    Tu  liberalis  das  aurum  copiosum, 


Hcinsius.  miserante  "Vat.  quint.  numerante  Bonon.  veniet  pro  hmninet  Var.  LL. 
ed,  Autv.— 494  nec  crimina  Lov.  funera  Var.  LL.  ed.  Antv.  crimina  vulgi 
Vat.  sec.  vulgi  vel  vulgo  Med.  pr. — 495  traditur  Moret.  sec.  Hic  versus  to- 
tus  ad  margineni  scriptus  erat  in  Var.  LL.  ed.  Antv.— 496  contigui  Med. 
tert.  ni.  pr.  ad  voceni  vero  aug-/nen<a  notaverat  Heinsius  sequentia:  '  Aug- 
mentum  tribntum  vocabant  et  incrementum  posterioris  sevi  scriptores,  vid, 
Casaub.  ad  Hist.  Aug.  p.  IG.  tributorum  auctionem  dixit  Tacitus  in  vita  Agri- 
colae  apud  Casaub.  in  Hist.  Aug.  p.  215.'— 497  cumfelices  Var.  LL.  ed.  Antv. 
rejixa  Vat.  sec.  Pal.  Med.  sec.  Anibr.  pr.  Jun.  pr,  Lov.  m.  sec.  Var.  LL.  ed. 
Antv.  refixa  vel  refixas  Florent.  Med.  pr.— 498  avidis  emtor  quatuor  Vat. 
Farn.  Pric.  Rott.  Petav.  jir.  Lov.  m.  pr.  Tholos.  ambo  Moret.  Oxon.  sec. 
Leid.  sec.  Ambr.  tert.  Var.  LL.  e  marg.  Parni.  Aid.  et  Exc.  Gevart.  avidas 
septem  alii.  aridus  Med.  quart.  acidas  vel  avidis  Florent.  Med.  pr.  Mazar. 
non  emtor  Moret.  pr.  avida  sector  vet.  Gyr.  Exc.  Lucens.  sec.  Heinsius  ad  vo- 
cem  sector  nolaverat  locum  Cicer.  Philipp.  ii.  p.  186.  ed.  Faern.— 449  Non  tua 
Med.  quart.  Tholos.  Notaadum  vero,  versum  499,  et  500.  iuversoordiue  posi- 

NOT^ 

pacis  tuenda»  peritissimus.  Rejixas]    Doniinis  ereptas,  extor- 

493  Ensisl  Semper  cjedi  paratus,  tas. 

495  Tcxuiitur]  Delatores  uon  fin-  49S  Sector]  Hic  est  vel  creditor, 
gunt,  non  machinanlur,  uon  dolose  qui  jure  antiquo  debitorum,  qui  sol- 
texmit  nova  crimina.  vendo  non  essent,  corpora  in  partes 

496  Impia]  Augmenta  tributorum  secare  poterat :  vel  sector  est  qui 
collecta  per  impietateniTyrannorum,  bona  proscriptorum  emit,  et  quasi  iu 
uon  locuni  habent,  Honorio  impe-  partes  secat :  vcl  sector  denique  est 
rante.  delator  qui  per  fas  et  nefas   accusat 

497  Tabulce]  Vel  proscriptionum,  aliquem,  tit  partem  ejus  bonorum  aut 
vel  mulctaruni,  qure  tisco  addiceban-  mu!ct£e  auferat. 

tur,  Avida  voce}    Praeconis  scilicet,  qui 

Non  hasta]   Sub  hasta  vendebantur  lucri  avidus  sectores  citat,  ut  solvant, 

bona    proscriptorum  :     hasta  antem  quas  licitati  sunt. 
praefigebatur  publicis  venditionibus. 


DK    IV.    GONS.    IIONOH. 


285 


Miinificus  largi,  sed  non  et  prodigus,  auii.  r^OO 

Pcrdiirat  non  cmta  lides  :  ncc  pcctora  merccs 

Alligat.     Ipsa  suo  pro  pignorc  castra  laborant. 

Te  miles  nutritor  araat.     Qua;  deniqiie  Romae 

Cura  tibi  ?  quam  fixa  manct  revcrentia  Patrum  ? 

Firmatur  senium  juris,  priscamque  rcsumuut  505 

Canitiem  lcges,  emendanturque  vetusta% 

Acceduntque  novae.     Talem  scnscre  Soloneni 

Res  Pandionia) :  sic  armipotens  Laccda;moa 

Despexit  muros  rigido  raunita  Lycurgo. 

sed  tamen  non  es  pro/usus.  Fidcs  uon  cinta  roiKviet,  neque  lucrnin  constringit 
cnrdii.  Ipxce  cohvrles  solicilec  sitnt  prit  suo  itmore.  .MiHlts  altores  diligtint  te,  o 
Honoii.  Qucd  demuni  est  studium  Romitnorum  jiro  tt  r  Quam  infi.vu  animo  est 
reneratio  Senutoruin  in  te?  Sic  untiijuitus  consuetudiuum  stabiiitur,  it  legcs  reci- 
piunt  rtvcrentiani  antiiiuitm,  ac  vctcrcs  corriguntur^  novccque  adduntur.  Imperium 
Athenicnsium  criiertum  est  Solonem  tulcm:    ita  ."^'jiurta  bnlicosa  frcta  legiljus  L'j- 


tosesse  in  Var.  LL.  ecL  Antv. — 500  ?<( rg^i  Petav.  pr.  m.  sec.  Oxon.  pr.  largis 
Med.  tert.  Kaphel.  Isinjir.  Tliiian.  Var.  LL.  ed.  Antv.  laudis  oinncs  Vatt.  Pal. 
Farn.  Pric.  Rott.  Oisel.  Jun.  pr.  Oxon.  sec.  duo  Leid.  B.ir;h.  largi  vcl  laudi'i 
Reg.  lauti  conjecerat  Heins.  non  es  Vat.  quiiit.  hon  ct  \ia:i:!ti  sex  alii,  Exc. 
Lucens.  pr.  Sclied.  Gud.  Ald.  et  Var.  LL.  e  niarL'.  Parni.— oOl  non  pcctnre 
Anibr.  tert.— .504  qiice  Ji.va  Heg.  Jiin.  pr.  scnicntia  Oxon.  a  ni.  pr.  sciitcntia 
vel  revereniia  Oxon.  sec. — 505  Finnavit  Jnn.  pr. — 500  vttustns  Jiin. — 507  Ac- 
cenduntque  Vat.  qiiint.  Sidonem  Vat.  tcrt.  Ois'jl.  Med.  tcrt.  Mazar.  Moret.  pr. 
— 509  Hic  versns  deest  Vatt.  oninii)ns,  quatuor  Mtd.  tribus  Petav.  et  Aiiibr. 
nec  nou  Pal.  Farn.  Rott.  Oisel.  FlorfMit.  inc.  Heins.  Put.  Re?.  Tlman.  Mazar. 
Pat.  Bonon.  Tliolos.  Lov.  Jun.  pr.  duoi>us  Lcid.  et  Oxon.  aiubobiis  Moret. 
Exc.  Lucens.  pr.  iicni  Ald.  ed.  Parin.  et  Vicet.  et  Var.  LL.  ed.  Antv.     Jie- 


XOT.E 


501  Fides]  Fidcs  militum  erga  te 
perdurat,  stabilis  est,  sed  uon  est 
mercenaria,  ct  lucro  qua?sita,  sed  per 
virtiites  tuas  tibi  conciliata. 

]\Ierces]  Non  liicruin  tibi  conciliat 
ligatque  animos,  sed  virtiis  tua.  Ipsi 
milites,  qiii  te  intcr  signa  aluerunt, 
te  spectant ;  laborunt,  soliciti  sunt 
pro  te,  ut  pro  vcri  sui  ainoris  venera- 
bili  pignore. 

501  Reverentia  Patruni]  INIarcus 
Imperalor,  vel  in  rebus  arctis.simis, 
non  capiebat,  sed  petebat  pecuniam 
aSenatu,adeo  eum  venerabatur  ! 

506  Canitiem]    Vt  canities  in  ho- 


mine,  sic  antiquitas  in  legibus  vcn«- 
rabilis. 

507  Solonem]  Atheniensium  lcgis- 
latorein  sapicntissiiuum. 

508  l'andiimi(e]  Imperium  .Atheui- 
ense  a  Pandione  Rege. 

50'J  Lycurgo]  Spartanorum  legis- 
latoic  admirabili  ;  cniiis  leges  Spar- 
ta;  pro  luuris  trant.  Sparla  sine  mu- 
ris  rcj^nabat,  verani  tortiludinein,non 
iii  murorum,  sed  iu  aiiinioruui  robore 
sitain  esse  dictitans.  Et  inerito  :  sic 
enim  diu  (loruit :  at  cum  muris  solis 
ccepit  fiderc,  cito  periit. 


280  CL.    CLAUDIANI    VIII. 

Quae  sub  te  vel  causa  brevis,  vel  juclicis  error  510 

Negligitur  ?  dubiis  quis  litibus  addere  finem 

Justior,  et  mersura  iatebris  educere  verum  ? 

Quae  pietas,  quantusque  rigor,  tranquillaque  magni 

Vis  animi,  nulloque  levis  terrore  moveri ; 

Nec  nova  mirari  facilis  !  qnani  docta  facultas  515 

Ingenii,  lingua^que  modus !  responsa  vcrentur 

Legati,  gravibusque  latet  sub  moribus  aetas. 

Quantus  in  ore  pater  !  radiat  quam  torva  voluptas 

eurgi  severi  contemsit  muros.  Qikb  causa  vel  brevis,  vel  culpa  3Iagistraius  sub  te 
spernitur  ?  Ecquis  aquior  imponere  metam  litigationibus  ambiguis,  et  eniere  veri- 
tatem  sepultam  in  tenebris?  Qualis  pietas,  et  qualis  gravitas,  et  vis  ptacida  animi 
ingentis,  non  facilis  concuti  ullo  metu  ;  neqtie  promta  admirari  novitates  !  Quam 
erudita  copia  ingenii,  et  lepos  sermonis  est  tibi !  Oratores  venerantur  oracula  tiia, 
etjuvcntus  tua  occuUatur  sub  moribiis  plenis  gravitate.     Quanta  species  patris  tui 


speiit  Pric. — 510  caussa  gravis  tres  Vatt.  Pal.  IMed.  pr.  et  quart.  Exc.  Laeti. 
brevis  viginti  diio  alii,  Exc.  Lucens.  pr.  ed.  Vicet.  Var.  LL.  ed.  Antv.  gravis 
vel  brevis  Reg.  Pptav.  pr.  Var.  LL.  e  marg.  Parm.  Heinsius  hic  sequentia 
iiotaverat.  brevis  caussa^  compendii  caussam  dixit  Capitolin.  p.  27.  ).  34.  p.  32. 
1.  30.  '  praetore m  repveliendit,  qui  cito  reorum  caiissas  audierat.'  sic  horti  bre- 
vissimi  pro  parvis.  Spartian.  iu  Sever.  p.  65.  1.  28.  p.  127.  1.  20.  p.  187.  l.  16. 
vid.  Casaub.  p.  16S.  d.  qui  errat,  dum  putat,  sic  recentioves  tantum  loqui. 
Ovid.  iu  Fast.  rus  fcreie  dixit.  Haec  Heinsius. — 511  ]S egligitur  Reg.  Oxon. 
pr.  Leid.  pr.  m.  pr.  et  cum  nota  interrogaudi  Livin.  Exc.  Schott.  Non  legitur 
Vat.  tert.  Pal.  Pric.  Oisel.  Florent.  duo  Med.  Mazar.  Tholos.  Jun.  pr;  Leid. 
pr.  m.  sec.  Nunc  legitur  Rott.  Nec  legitur  quatuor  Vatt.  duo  Med.  quis  Exc. 
Lucens.  pr.  qui  Med.  tevt.  Petav.  tert.  dno  Moret.  Var.  LL.  e  marg.  Parm. 
et  ed.  Vicet.  legibus  pio  litibus  Vat.  sec.  m.  pr.  Mazar. — 512  Certior  Med. 
quart.  Moret.  pr.  tmersum  Vat.  pr.  m.  pv.  deducerc  inn.  pr. — 513  Quod  pietas 
Vat.  pr.  quantusque  Ambr.  sec.  quuntusve  duo  Vatt.  Pal.  Med.  sec.  et  quart. 
•  duo  Pctav.  Bonon.  Tholos.  Moret.  sec.  Ambr.  tert.  Lov.  ri.»or  Vat.  pr.  Reg. 
Thuan.  Petav.  sec.  Movet.  sec.  vigor  duodecim  alii,  Exc.  Gevart.  Vicet.  rigor 
vel  vigor  Ambr.  pr.  Leid.  pr. — 515  mutari  Pal.  Med.  pr.  quam  docta  Reg. 
Thuan.  duo  Petav.  Oxon.  pr.  Lcid.  pr.  Moret.  sec.  Ambr.  tert.  Exc.  Lucens.  sec. 
Isingr.  quccdocta  novem  alii. — 517  timel  Jun.  pr. — 518  Q.  in  o.pater!  Petav.  tert. 
Parm.  Isingv.  Colin.  Gryph.  puter?  ciim  signo  intevrogationis  ed.  Vicet.  radias 
Vat.  quint.  radiat !  cum  signo  exclamationis  Lov.  duo  Movet.  AKI.  Exc.  Ge- 
vart.  et  ita  edidit  Gesu.  parva  vohtptas  Vat.  tert.  Rott.  Oisel.  Med.  sec.  m.  pr. 
marg.  Isingr.    volunfas  Petav.  tert.    parva  vel  torva  Florent.    torva  Gesn. — 

NOT^E 

510  Error']    Si  quis  judex  vel  tan-  crederet  juvenem  esse,  qui  tam  sa- 

tillum  erraverit,  id  sub  te  non  negli-  pienter  ta.-nque  graviter  loquatur. 

gitiir.  518  Radiat]  Qiiasi  in  Honorii  vultu 

516  Slodus]  Vel  lepos,  vel  modera-  diviua  qu^edam  Theodosii  magni  inia- 
tio,  vel  gravitas  quaedam  sermonis.  go  radiare  videatur. 

517  Latet]  Adeo  ut  quis  non  facile  Voluptas']   Ipsa  species  frontis  tujc, 


Dli    IV.   CONS.    IIOXOR. 


287 


Frontis,  et  augusti  nmjcstas  «^iata  pudoris! 

Jain  patrias  iniples  jj^alcas  :  jam  cornus  avita  ;V20 

Tentatur  vibranda  tihi  :  proniittitur  injiens 

Dextra  rudinuntis,  Ronianaque  vota  nioratur. 

Quis  decor,  inccdis  cpiotics  clypcatus,  et  auio 

Squameus,  ct  rutilus  cristis,  ct  casside  major  ! 

Sic  cum  Thn  icia  prinium  sudarct  in  hasta,  025 

Fhmiina  hivernnt  pucrum  Khodopcia  jMartem. 

Quae  vires  jaculis  !  vel  cum  Gort\  nia  tendis 

Spicuhi,  quam  felix  arcus,  ccrtiquc  pctitor 

Vulneris,  ct  jussum  mentiri  nescius  ictum  ! 

micitt  iii  vuUh  Uio  \  Quanttr  ilhcehire  ruUiis  tiu  beUicosi  !  Et  qn.im  juc-uj»/«  cst 
viajcstas  tiia  pltnn  verecundia  renerahUi !  Jam  tii,  ctsi  |iupr,  rcples  cassidem  l'a- 
tris  tui  :  jam  liasta  avi  explmatur  iihi  torquenda:  inagna  /urtitudo  espectatur  e 
primis  tiiis  exercUiis,  et  occupat  desidcria  Jiomana.  Quie  prastantia  tua  est, 
quotiexaimque  radis  scutatus,  et  liabens  ioricam  e  squamis  aureis,  tt  juhas  mican- 
tes,ct  procerior  oi)  e-a/cnw  i|)sam.  Ita  flurii  Rli(idi<peii  irrigaverunt  Martem  pue- 
rum,  cuni  lahoraret  primuiu  in  cw^pide  Tltracia.  Qui  impctus  est  in  telistuis! 
Aut  cum  vihras  jacula  Gortynia,  quani  arcus  tuus  cst  fortunalus,  ct  infligens  certo 


519  dfcoris  Put.  Pat.— 520  implens  Med.  tert.  conus  Leid.  pr.  acuta  Med.  sec. 
avitas  Put.  Petav.  sec. — 521  vihranda  tibi.  cum  TfXda  ariyfx^  Lov.  IMoret.  pr. 
Ald.  Exc.  Gevart.  vihranda  tihi,Y.-i<c.  Lat.  et  Lucens.  pr.  ti7)ra/aVat.  pr. 
Pal.  Farn.  Pric.  Med.  pr.  Mazar.  Exc.  Schotti,  Exc.  Voss.  Bartliii  cod.  et 
ed.  Vicet.— 522  moraris  Pat.  et  Ald.  moratus  Vat.  j-ec.  Pal.  INled.  tert.  inc. 
Heins.  Moret.  pr.  Leid.  sec.  duo  Petav.  Bonon.  Ambr.  sec.  Var.  LL.  e  marj;. 
Parm.  moratur  vel  moratus  Florcnt.  et  Exc.  Liiccns.  pr.— 524  rutUis  Thoios. 
— 525  Thraicht  Pric— 526  purum  Vicet. — 527  rd  qu<e  P.onon.  et  quum  Mcd. 
tert.  cumtu  ^NIoret.  scc.  Coi/ynia  omnes  Vatt.  Pal.  1'iit.Thuiin.  :Ma/ar.  Petav. 
pr.  iMoret.  pr.  Vai.  LL.  e  niarj^.  Parm.  Gorthinia  vel  Corinthia  Lov.  trndis 
Lov.  diio  Moret.  totidem  Oxcn.  ct  Ltid.  Jun.  pr,  Ald.— -529  .Suiii; KJnw  Med. 
quart.  jussum  tres  Vat.    rJsuw  viginti  septem  alii,  Exc.  Scholt.  Gcvart.  item 


NOTiE 


niasculiT,  bellicosae,  et  vehit  ad  lio- 
ncstam  quandam  ferociam  et  torvita- 
teni  accedentis,  voluptatcm  nescio 
quani  habet. 

519  3Iajestas  pudorisl  Id  cst,  plena 
pudore  augusto  et  venerando. 

520  Cornus]  Hasta  e  corno  arbore 
facta.  Jam  tentas  torqncre  eandein 
hastam,  quani  oliiii  avus  tuus  torqiic- 
bat. 

522  Moratur]  Promitlitur.  injiens 
fortitudo  e  priuiis  tiiis  exercitationi- 
bus  militawbus  ;    et  dctinet,  occupat 


vota  nostra,  qua  tota  snnt  in  ca  cx- 
petenda. 

523  Casside  major]  Major,  altior, 
procerior  vidcris,  ob  allam  cassidcm. 

520  lihodopeia]  Thra(  ia,  a  nionte 
Rhodope.  Mar<  natiis  dicitnr  apud 
Thraces,  quod  pnpuii  sint  bellicosi. 

527  Cyilnn,  Gortynia  spicula]  Id 
est,  praestantissima,  a  Gortyne  ct 
Cydone  oj^pidis  Creta^  ubi  popuU 
eraut  peritissimi  ad  sagiltas  \ibran- 
das. 

529  Mentiri]    Arciis  ita  fciix,  ut  si 


288  CL.   CLAUDIANI    VIII. 

Scis  quo  more  Cydon,  qua  dirigat  arte  sagittas  530 

Armenius  ;  refago  qua;  sit  fidiicia  Partho. 

Sic  Amphioniss  puicher  sudore  palECstrge 

Alcides  jiharetras  Dircseaque  tela  solebat 

Pra?tentarc  feris,  olim  domitu.ra  Gigantas, 

Et  paccm  latura  polo  :  semperque  crueiitns  535 

Ibat,  et  Alcmense  prsedam  referebat  ovanti. 

Coeruleus  tali  prostratus  Apolline  Python 

Implicuit  fractis  moritura  voiuniina  sylvis. 

Cum  vectaris  equo,  simulacraque  Martia  ludis, 

plagam,  et  qui  iiescit  abcrrare  a  scopo  proposUo  ! ^  Nosti  qna  ind:(stria  Cydon,  quu 
dextcritate  Armcnius  torqueat  spiculn,  et  qu(B  sit" confidintia  Partho  fugienti.  Ila 
Hercules  dccorus  lahore  palaslrw  Thebancc  consuererat  priits  exptriri  sagittas,  et 
jacula  Dircaa  in  feris  occideiidis,  jacula  occisura  aliquaiulo  gigantes,  it  datura 
paccm  Ccelo ;  et  semper  satiguinole^itus  incedebat,  ac  reportabat  pradam  Alcmena 
gaudenii.  Python  Uiidus  domitus  a  Phaebo  simili  impedint  gyros  suos  morientcs 
in  sylvi<:  ruptis.     Cum  vekeris  equo,  et  agis  exercitia  armorum,  qtiis  vegctior  cur- 


Sched.  Gnd.  visu  Mazar.  invisum  Jnn.  pr.  visum  Var.  LL.  ed.  Antv. — 530  Si- 
don  duo  Vat.  Med.  qnart.  Citon  Oxon.  sec.  Cython  INIazar.  dirigit  Vat.  pr. — 
631  sii  qua-fiduciaVat. — 332  satus  Amphione  Farn.  i^o/i//meMoret.  pr.  pul- 
chrum  sudare  Var.  LL.  cd.  Aiitv. — 533  Dicteeaque  Vat.  quart.  et  quint.  Farn. 
Reg.  Petav.  pr.  Moret.  pr.  O.von.  pr.  et  Leid.  ni.  sec.  Med.  tert.  Dircccaqne 
vel  Diciceaque  Moret.  sec.  Dircceaque  \v\  directaque  Oxon.  scc.  regna  pro  tela 
Rott. — 53 1  feros  Vat.  pr.  Med.  sec.  Var.  LL.  ed.  Antv.  fuga  Tliolos.  Gigan- 
tes  omnes  Vatt.  Pal.  Farn.  Pric.  Rott.  Oi.sel.  Gigantas  Bonon.  Petav,  sec. — • 
535  Ut  pacetn  Vat.  tert.  Rott.  creatus  Put. — 536  Armeno  Jun.  pr. — 537  Plii- 
ton  duo  Moret.— 538  Implevit  Vat.  tert.  Rott.  Med.  sec.  Mazar.  Petav.  tert. 
Exc.  Cod.  Rheui.  Explicuit  Petav.  pr.  m.  sec.  Implicuit  vcl  Implevit  Vat. 
quart.    Florent.    factis  Var.    LL.    ed.  Antv.    moribunda  malit  Heins. — 53{> 

mOTJE 

jusseris  hunc  vel  illum  scopum  pe-  fontem   Dircen   prope  Thebas   com- 

tere,  petat  fideliter,  nec  unquam  fal-  mutata.    Alii  legunt,  Dictcea,  et  bene, 

lat  mendaci  vanoquelctu.  id  est,  optima,  a  Dicte,  monte  Cretoe, 

531  Armenius']    Parthos  Ainienios-  in  qua  spicula  exquisita. 

que  intellige  telorum  torquendorum  536  Alcmena  oranti]    Filii  sui  Her- 

itideni  peritissimos.  culis  virtute  gaudenti,  triumphanti. 

532  Amphionia]    Thebanae,  ab  Am-  537  Cceruleus]    Niger,  lividus,  hor- 
pliioue  qui  condidit  Thebas  Herculis  ridus. 

patriam  futuram.  Python]    De  Pythone,  in  Prsef.  lib. 

533  Dircaa']    Id  est,  Thebana  seu     i.  in  Ruf 

patria  tela,  a  Dirce  Lyci  Thebarum         538  Fractis']    In  sylvis,  quas  ipse 

Regis  uxore,  quae  a  Zetho  et  Amphi-  spiris  et  cauda  rumpebat,  dum  ex- 

one  ob  vexatani  matrem  suam  Autio-  tremosimpelus  torquet  in  arbores. 
pam,  equis  indomitis  alligata  et  trac-  539  Simulacraque  Martia  ludis]  Agis 

ta  est,  ac  Deorum  commiseratione  in  per  ludum  incruenta  armorum  exer- 


DK  IV.  coNS.  noNoR.  289 

Qui.s  mollcs  sinuare  ruiras,  quis  tcndrre  eoutuni  540 

Aciior,  a»it  subitos  melior  llexi:ise  reeursus  ? 

\on  te  Massatrola^  non  gcns  excrcita  campo 

Thcssala,  non  ipsi  potcrunt  a?(piare  Uimembrcs. 

Vix  coniites  alap,  vix  te  suspensa  sequnutur 

A<^mina  :   ferventcsque  tument  post  terjira  dracones.         545 

Utquc  tuis  primum  sonipes  calcaribus  arsit, 

Igncscunt  patula;  narcs  :  non  sentit  arcnas 

Uugula,  discussjequc  juba}  sparguntur  in  armos. 

Turbantur  plialerae  :  spumosis  morsibus  aurura 

Fumat :  anhelantes  exuudant  sanguine  gemmce.  ryA) 

vare  gyros  lcnes  fugiendo,  quis  vihrnre  hnstnm,  rel  qiiis  doctior  detorqucre  circuitus 
repentiiws  J  Non  Massngeta-'  rnlchunt  iinitnri  te,  nun  iintio  Thessalia;  excrcitnta 
cursu,  non  Centauri  ipsi:  vix  turintr  sociw,  rix  cxercitns  currentts  stquuntur  tc,  >'t 
serpcntes  ardenlcs  turgescunt  post  ttrna  tiia.  El  stntim  ntque  cquus  incnluil  sti- 
mulis  tuis,  narcs  ejiis  npertfc  inccnJuntur :  pes  non  tnnfiit  pulcerein,  et  juhw  ex' 
cussie  diffumluntur  in  humcros :  phakric  agitantur :  tr;vmim  nureum  Juinat  e 
spuina  dentiuin:    /<ijj///t  liabenanim  eqiii  un/u/«H<is  replentur  cruore.      Ipse  lahor 


Martia  vcl  inollia  Reg.— 540  moUis  Vat.  tort.  Rott.  Oiscl.  simulare  marg. 
Isingr.  comptuin  Moret.  pr.  cuHcht/n  Tliolos.  cum  tu  Jim.  j)r.  contuin  \c\coiara 
Petav.  pr.— 541  .4y;/ior  Put.  Pat.  Acrior  vel  Ai>tiorl.ov.  Acrior  vel  Doctior  Te- 
tav.  pr.  Doctior  Voss.  subito  Med.  sec.  itcruin  pro  incHor  Put.  Pat.  fnxisie 
Pric.  Oisel.  Mcd.  scc.  Mazar.  fxisse  Ambr.  pr.  Sclicd.  Gud.— 542  campos  Vat. 
quiiit.— 513  poterJH^  conj.  Heins.  /«j/ormes  Vat.  pr.  Farn.— 544  feruniur  \no 
sequuntur  Petav.  sec.  sequentur  inc.  Heins.  Put.— 545  post  bclla  Pric.  inc. 
Heins.  Exc.  Voss.  timcnt  Vat.  tert.  Rott.  Mcd.  (piart.  Jim.  pr.  Piif.  Sclied. 
Gud.  Var.  LL.  cd.  Antv.— 546  tuus  Pal.  Pat.  dtio  Mcd.  tuus  primus  Jun.  pr. 
sonipes  priinum  Pat.  h(csit\e\  arsit  Ma/.ar.  ad  illa  vcro,  Isncscunt  pntuUr  nnrts, 
Heins.  ascripscrat  not.  Oiizcl.  ad  Minuc.  pa£;.  42.— 517  /wi//t7ias  Schcd.  Oud. 
—549  Ti/r/w7i/i/r  Ald.— 550  Spumnt  3 nn.  pr.  Lci«l.  scc.  ExC.  Gevart.  cxudunt 
Lov.  e.vudut  Oiscl.  Exsudant  Mcd.  diio,  .Vmhr.  pr.  Kvc.  Schott.  exundnnt  Fio- 
rent.  Med.  pr.  et  quart.  Put.  Rcg.  Tiiuan.  Maxar.  trcs  Pctav.  Bonon.  Tliolos. 
Pat.  Ambr.  tert.  Exc.  Lucens.   pr.  Var.  LL.  e  inarg.  Pann.  ct  ed.  ^  icet.— 

NOT.E 

citia,  quze  sunt  veiut  quaedam  pra^lio-  sali,  optiini  cqnitcs  habiti  snnt. 

r»m  cruentonim  pneliidia.  544  Suspcnsn^     Ita  ciirrcntia,  iit  in 

540  Sinuare  fu^ns]    Equiim  levi  fu-  altnm  siiblata  vix  tcrrain  tan«ant. 

ga,  hoc  est,  levi  cursu,  in  varios  orbcs  545  Dracones]     Depicti  in   vcxillis 

flectere.  turgcnt  ob  cursum  celeriorem  ;    tunc 

542  Massageta]     Populi    Scythiae  enim  magis  vento  distenduntur. 
Asiatica;  ultra  marc  Caspiuin,  equis  550  Anhelunles  gcinmcc']  Gemmie  iii 
doinandis  nobilcs.     Equorum  sangui-  fraMiis  Hononi:  ««/iWuh/w  autcm,uou 
iiem  cum  lacte  bihere  dicuntiir.  quod  anhelcnt,  sed  quod    sangninco 

543  Bimembrcs]  Ccntauri  inembris      cqui  halitu  cruentats  videantur. 
humanis  eqniniscpie  conflati,  et  Thcs- 

Delph.  d  Var.  Clas.  Claud.  T 


200  CL.   CLAUDIANI    VIII. 

Ipse  labor  pulvisque  decent,  confusaque  motu 

Caesaries  :  vestis  radiato  raurice  Solem 

Combibit :  ingesto  crispatur  purpura  vento. 

Si  doniinus  legeretur  equis,  tua  posceret  ultro 

Verbera,  Nereidum  stabulis  nutritus,  Arion  :  555 

Serviretque  tuis,  conterato  Castore,  fraenis 

Cyllarus,  et  flavum  Xanthus  sprevisset  Achillem. 

Ipse  tibi  faraulas  praeberet  Pegasus  alas, 

Portaretque  libens :  melioraque  pondera  passus 

Bellerophonteas  indignaretur  habenas.  .560 

Quin  etiam  velox  Aurorae  nuntius  ^thon, 

Qui  fugat  hinnitu  stellas,  roseoque  doraatur 

et  pulvis,  et  crines  tui  turbati  cursu  decent  te.  Vestimeyitum  tnnm  pwpnrami- 
canti  attrahit  Solem :  ostrum  tiuim  ventilatur  vcnto  impulso.  Si  dominus  eligere- 
tur  ab  e^juis,  Arion  pastus  in  prcBsepibus  Nereidum  peteret  sponte  imperium  tuum; 
et  Cyllarus  Custore  spreto  famularetur  habenis  tuis,  et  Xanthus  neglexisset  Achil- 
lem  Jiaventem.  Ipse  Pegasus  offerret  tibi  pennas  servientes,  et  volens  ferret  te, 
gerensque  onus  prwstantius  respueret  lora  Bellerophontis.  Prceterea  JEthon  nun- 
tius  celer  Aurorcc,  qui  ^tlion  expellit  sidera  hinnitu,  et  domitatur  a  Lucifero  pul- 


551  decent  duo  Vatt.  Var.  LL.  ed.  Antv.  concussaque  Oxon.  sec.  Med.  tert. 
t>M/<u  Med.  quait.  7nundoJi\n.pr. — 552  radiantimurice  Mazar.  tnoderato  An^hr. 
tert.— 553  Conbibit  Put.  Cum  bibit  Var.  LL.  ed.  Antv.  invecto  vel  ingesio  Mo- 
ret.  sec. — 554  dominilegerentur  Moret.  sec. — 555  Orion  Vat.  duo  Farn.  Tholos. 
Ambr.  pr.  Exc.  Voss.  Leid.  sec.  Exc.  Gevart. — 556  contento  inc.  Heins. — 
557  clarum  AchiUem  Pric.  et  Exc.  Voss.  fulvum  Exc.  Lucens.  sec.  fiavum  vel 
rigidum  Oxon.  sec. — 558  famulans  Reg.  famulus  Exc.  Voss. — 559  pro  passus 
Heins.  conj./assus. — 560  harenas  pro  habenas  Jun.  pr. — 561  ^ifto?j  Vat.  tert, 
Pal.  Rott.  Oisel.  Med.  tert.  inc.  Heins.  Put.  Thuan.  Jun.  pr.  Leid.  pr.  duo 
Moret.  et  Ambr.  tres  Petav.  Exc.  Lucens.  sec.  Athos  Med.  sec.  Aton  Oxon. 
pr.  m.  pr.  Ethon  vel  Alhon  Reg.  Athon  vel  Alchon  Lov. — 563  equidem  pro 

NOT^ 

551  Pulvis']    Horatius  :    *  Duees,     equi  Achillis.  Politianus :  '  Quos  Ze- 
Non  indecoro  pulvere  sordidos.'  phyro  peperit  geminos  Harpyia  Po- 

552  Solem  combibit^     Adeo  ut  ex      darge.' 

aspectu  Solis,  purpura  videatur  esse  558  Pegasvs']  Equus  alatus,  Nep- 

aidentior,  plenior,  et  speciosior.  tuni  et  Medusae  filius,  quo  Bellero- 

555  Arion]     Adrasti  equus  a  Nep-  phon  usus  est  contra  Cliiman-am. 

tuno  datus,  nutritHS  aNereidibus,  vo-  560     Bellerophonteas']     Propertius, 

calis  esse  dicebatur.  '    Bellerophontei    qua    fluit    humor 

557  Cyltarus]  Equus  Castoris.  equi.' 

Flavum}  Heroiis  non  raro  flavi  di-  561  ^Ethon]  Id  est,  ardens,  airh  rov 

cuntur.  Oiiditi',  ardere.   yEthon  quoque  fuit  e- 

Xanthvs']  Balius  et  Xanthus  eraut  quus  Solis,  et  Paliantis  Virgiliaui. 


DE    IV.    CONS.    HONOR.  291 

Lucifero,  quoties  equitem  te  ccmit  al)  astris, 
Invidct,  inque  tiiis  mavult  spumarc  lupatis. 

Nunc  quoque  quos  hal)itus,  quanhc  iniracula  pompai  5C5 
Vidimus,  Ausonio  cum  jara  succinctus  amictu 
Pcr  Ligurum  populos  solito  corispcctior  ircs, 
Atque  inter  nivcas  alte  vehercrc  cohortes : 
Obnixisque  simul  pubes  electa  lacertis 
Sidereum  gestaret  onus  !  sic  numina  Memphis  .O/O 

In  vulgus  proterre  solet.     Penetralibus  exit 
Effigies ;  brevis  iHa  quidem :  sed  phirimus  infra 
Liniger  et  posita  suspirat  veste  saccrdos, 

chro,  qtiotiesaimque  videt  e  Cwlo  te  equitantem,  a^mulatur  ct  malit  spumescere  sub 
habeuis  tui.i.  Jam  etiam  quas  aspcximus  vcstcs^  quauti  prodigia  apparatus,  cutn 
tu,  0  Hoiiori,  dccoratus  tos^a  Homana,  spcctaliiliitr  moio  consucto,  incederes  pcr 
gentes  Ligurum,  it  portareris  excclsc  intcr  catcrvas  candidas,  et  juvcntus  delecta 
ferret  te  veliit  onus  coeleste  manibus  una  laborantihusf  lla  Mgyptus  consucvit  pro- 
ducere  Deos  suos  in  populum.  Imago  eoruni  egrcditur  ex  adtjtis,  illa  certe  parva: 
ast  infra  multus  Saccrdos  cum  veste  linca,  anlielut,  baculo  supposito,  signijicans 


equitem  Vat.  tert.  Florent.  anstris  Rcjj.  Oxon.  pr. — 561  mallet  duo  Ambr. 
Exc.  Voss. — 505  Tunc  quoque  duo  Vat.  Fani.  Moret.  pr.  Nuiic  vel  Tunc  Vat. 
quart.  miracula  formce  Moret.  sec.  Oxon.  sec.  quanti  jwnti  Vat.  pr.  Farn. 
pompcB  vel  formte  Keg.  Oxon.  pr. — 567  solito  spcctantior  ires  Exc.  Cod.  Rhem. 
iret  Petav.  sec. — 56S  varias  alte  Moret.  pr.— 570  gcstarat  Reg.  vcl  numina 
Exc.  Voss.  nimphis  Kott.  Var.  LL.  ed.  Antv.  ISijmphis  Vicet.  Parm.  Isingr. 
Colin. — 571  In  vulgus  gestare  ^NIed.  tcrt.  Ambr.  pr.  Sclied.  Gud.  solenl  Mazar. 
penetrubilis  Coiin.  vitiose. — 572  pluribus  Put.  Bonon,  Petav.  tert.  infra  Oisei. 
intra  Pric.  Exc.  Voss. — 573  Linigcr  Vat.  sec.  Pal.  Med.  pr.  et  quart.  Put. 
Tliuan.  Mazar.  Ambr.  pr.  duo  Petav.  Exc.  Lieti.  Laniger  viginti   alii,  Exc. 

NOT^E 

506    Ausonio    amictu']    Trabea    seu  nitur   pro  tota   iEgypto,  ubi  diebus 

veste  Consulari,  Ausoniis  seu  Roma-  solcnnii)us  effigies  Deorum  ia  publi- 

nis  propria.  cum   delerebantur.     [Sic  ego  scntie- 

567  Per  Ligurum  populos']  Ligures  bam  secutus  Carolum  Stepbauum, 
latius  accipit,  pro  tota  Gallia  Cisal-  Calepinnni,et  alios  ;  sed  monitus  sum 
pina.  Nam  Honorius  sumsit  bunc  a  doctissimo  Huetio,  Mempbin  tuisse 
Consulatum  INIediolani,  quod  est  in  ad  Occidentalem  Nili  ripam,  Cairum 
eadem  Gallia  Cisalpina.  vero  esse  ad   Eoam  ripam ;  ideoque 

568  Veherere]  Manibus  railitum  te  Cairum  esse  potius  Babyloniam,  id 
gestantium.  quod  tradit  etiam  Munsterus  ;  quan- 

Niveas  cohortes]  Candida  veste  in-  quam   tamen,   ut    ait  idem   Huetius, 

dutas;  id  quod  fiebat  in  testificatio-  Babylon  erat   ad   rij^am   Nili,  a  quo 

nem  gaudii.  tantisper  distat   Alcairum.      Ex  Ad- 

570  Memphis]   Urbs  /Egypti  cele-  dend.] 

berrima,  vulgo,  Le  grand  Caire :  po-  573   Liniger]  Mgyptn  Saceidate» 


292  CL.   CLAUDIANI    VIII, 

Testatus  sudore  Deum.     Nilotica  sistris 

Ripa  sonat,  Phariosque  modos  ^Egyptia  ducit  575 

Tibia  :  submissis  admugit  cornibus  Apis. 

Omnis  nobilitas,  omnis  tua  sacra  frequentant 

Thybridis  et  Latii  soboles  :     convenit  in  unum 

hoc  lahore  esse  Denm.  Littora  Niliaca  resotiant  sistris,  et  fistula  JEgyptia  cantat 
vielos  patrium:  Apis  admugit  cornibus  demissis.  Nobiles  omnes,  omnes  populi 
Roma  et  Italite  celebrant  ccerimonias  tuas,     Quicquid  primorum  extitit  in  mundo, 


Gevart.  et  Lucens.  pr.  et  ed.  Vicet.  et  posita  Lov.  inc.  Heins.  Oxon.  sec. 
Leid.  sec.  duo  Med.  anibo  iNIoiet.  Exc.  Gevart.  et  ed.  Vicet.  et  posito  Tholos. 
Anibr.  tert.  imposita  vocc  Pric.  Anibr.  pr.  imposita  suspirans  resfe  tres  Vatt. 
Exc.  La^ti.  Laniger  et  posita  suspirans  veste  duo  Vatt.  Pal.  Farn.  Rott.  suspirat 
Pric.  Florent.  tres  INIed.  inc.  Heins.  Put.  Thuan.  Mazar.  Reg.  m.  pr.  duo 
Petav.  Bonon.  Pat.  Jun.  pr.  Oxon.  pr.  duo  Anibr.  duo  Leid.  Exc.  Gevart. 
suspirat  voce  Sclied.  Gud.  svspijans  Ambr.  tert.  suspirant  Var.  LL.  ed.  Antv, 
imposito  vecte  Med.  tert.  Thuan.  Reg.  m.  pr.  Oxon.  pr.  Leid.  pr.  m.  pr. 
Bonon.  Petav.  sec.  et  ed.  Gesn.  vecte  etiain  emendaverat  Gronov.  ad 
Exc.  Schott.  Heinsius  ascripserat:  imposito  vecte]  qiiserendum  qui  sint 
fj.(\avT](p6po{,  in  veteri  Inscriptione  nondum  edita.  sic  dendrophori,  cistophori, 
thyrsophori. — 574  Tcstatus  Med.  tert.  Thuan.  jNIazar.  Oxon.  pr.  Leid.  pr. 
Testatur  Vatt.  onines  Pal.  Oisel.  Exc.  Laeti.  stridore  Med.  quart.  Heinsius  hic 
uotaverat,  non  opus  esse  lcgi  Deam.  vid.  Fabri  Semestria.  nam  intelligendum 
esse  de  Anubi.  vid.  Spartian.  p,  76.  1.  28.  et  ad  iUum  locum  Salmas.  p.  151.  vid, 
Casaub.  p.  23,  96,  97.  134.  Lamprid.  in  Commodo  p.  49. 1.  23,  '  sacra  Isidis 
coluit,  ut  et  caput  raderet  et  Annbin  portaret.'  Spartian.  Caracall.  p.  89. 
'  cum  Antoninus  Commodns  ita  ea  (sacra  Isidis)  celebraverit,  ut  et  Anubin 
portaret  et  pausas  ederet.'  Salmas.  p.  166.  Niliaca  Med.  qnart.  sistris  Farn. 
ripis  ed.  Vicet.  Sirtis  Vat.  tert.  Rott. — 575  Ripa  sojiat  vel  Turbn  Oxon.  sec. 
fractosque  Jun.  pr.  Phariosque  viginti  dno  alii,  Exc.  Gevart.  Ald.  Var.  LL.  e 
marg.  Parm.  et  Sched.  Gnd. — 576  Submissisque  Moret.  pr.  adjungit  Petav. 
tert.  Var.  LL.  ed.  Antv. — 577  tuaque  omnia  sacra  Vat.  pr.  Farn.  frequentat 
tres  Vat.  Pal.  Rott,  Oisel.  frequentant  novem  alii. — 578  Tigridis  Vat.  quint. 
Tybridis  vel  Tigridis  Florent,  Moret,  pr, — 579  ubique  pro  in  orbe  Moret,  pr. 

NOTiE 

linea  veste  utebantur;  unde  Juvenali  575  Pharios  modns']  Concentnm  pa- 

et  Martiali,  Linj^m  dicuntnr,  trium  sen  yEgyptiucum,  a  Pharo  in- 

574    Testatus  sudore  Deum']    Tanto  sula  ad  ostia  Nili. 

et  labore  et    sudore  testantnr   esse  576  Apis]   Seu   Osiris,  Argivorum 

Deum,  quem  gestant,  ob  majns  scili.  Rex,  Jovis  filius  et  Niobes,  trajecit 

cet  hujusce  pondus.     Deos  enim  esse  in  j^igyptum,  ubi  populos  ad  mitio- 

graviores,  aut  pntabant  aut  simula-  rem  vivendi   rationem  traduxit :   do- 

bant,  ad   augeudam  popnli  supersti-  cnit  eos  segetum  sationem,  et  post 

tionem,  obitnm  adoratus  est  sub  vivi    bovis 

Sistris]    Sistrum  est  crepitaculum  specie, 

aeneum,  qno  iEgyptii  Sacerdotes  nte-  577  Tua  sacra]  Velut  nnmiuis  ali- 

bantur  in  sacris  Isidis,  Dicitur,  anb  cujns,  cairiuiouias  Cousulatus  tui  ce« 

rov  cTfkii',  quatere,  quod  quatiatur  et  lebraut. 
souum  edat. 


DF.    IV.    CONS.    IIONOR.  203 

Qiiicquid  in  orbe  fuit  proccruni  :  quibus  auctor  honoris 

Vel  tu,  vel  «renitor.     Xinneroso  Consule  Consul  T^SO 

Cins^eris,  et  socios  p^auiles  iidinitttre  Patres. 

Illustri  te  prole  Tafjus,  tc  Gallia  doctis 

Civibus,  et  toto  stipavit  Ronia  Senatu. 

Portatur  juvenuni  cervicibus  aurea  sedes, 

Ornatuque  novo  gravior  Deus.     Asperat  Indus  5R5 

Velanienta  lapis,  pretiosaque  fila  smara<^dis 

Ducta  virent.     Amethystus  inest ;  et  fulgor  IJibenis 

Temperat  arcanis  hyacinthi  cajrula  llammis. 

Nec  rudis  in  tali  sullecit  gratia  textu  : 

congregutum  e$t  in  unum  locum,  quihus  Proceribus  vel  tu  dedisti  ^f(u:ii>tr(itus,  rel 
jJaffr  tmis  Theodosius.  Tii  Cuusul  stijmris  a  mulli.s  Consulihus,  et  hrtaris  ad- 
sciscere  Senutores  socin^.  Hispunia  circumdedit  te  (tcculis  suis  elarissimis,  ('.(dlia  te 
inc(dis  erudilis,  ei  Kuma  circiniidedit  tc  Senatii  univer.so.  Sella  ciiriilis  aurata 
fertur  humeris  jurenum,  et  yumen  venerabilius  urnamentis  novis.  Ve.-itis  rig-eseit 
gemmis  Indicis,  et  fila  ditia  rirescunt  deducta  e  Smaragdis.  Amethystu.<t  inseritur, 
ft  splendor  Ilispanus  mudtratur  hiiacinthum  subnignun  ignihus  secretls.  Neque 
renustas  impolitu  salis  fuit  in  hoc  opeie  contcxto:  acus  a((jungit  jiretium,  et  lahor 


in  ore  Exc.  Voss.  nclor  honoris  Pal.  Oisel.  Med.  pr.  inc.  Heins.  Bonon.  Amhr. 
pr.  dtio  l*etav.  ed.  Vicet. — .584  JKceHJs  Put. — .580  Vestimenta  vcl  Velamenta 
0.\on.  sec.  signa  ytro  fihi  inc.  Heins.  smaragdo  Pric.  ni.  pr.  smarngdus  Vat.  sec. 
m.  sec.  Farn. — .587  Busta  Leid.  pr.  m.  pr.  Ducta  vel  Structa  Oiscl.  Ducta  vei 
Mixta  Oxon.  sec.  nitent  Exc.  Voss.  fulgor  hibernus\ar.  LL.  ed.  Antv. — .588 
Hyacinthus  Vat.  fiuiiit.  hyacinthia  conj.   Heias. — 589  Greecia  Piit.  Voss. — 590 


NOT.« 


581  Socios]  In  Consnlatu  eodem, 
et  simnl  in  incessii  comites. 

582  Gallia]  Cisalpina  scilicet,  in 
qna  Mediolamiin,  qua  urhe  delecta- 
hatur  Honorius,  et  ante  ipsnm  Tlieo- 
dosius,  puto  oh  prapsentiam  sanctis- 
simi  Preesulis  Ambrosii. 

584  Aurea  sedes]  Sella  curulis  ex 
ebore,  sed  auro  variis  in  locis  mixto. 
In  hac  conspicuus  Imperator  niore 
niajoruni  sedehat. 

•585  Deus]  Honorius  instar  Numi- 
nis  gestabatnr. 

Asperat]  Ipsa  Trahea  seu  vestis 
cousularis,  gemmis  contexta,  aspera 
est,  rigescit. 

587  Amethystus]  Gemma  est  diluto 


viola;  colore,  et  colore  etiam  purpu- 
riv  non  prorsus  igneo,  sed  in  vini  co- 
lorem  desincnte.  Grapce  afifOv(TTns 
ab  o  privante,  et  ixfdvffKu,  inebrio, 
quod  ehrietati  crcdatur  resistere. 

1'ulgnr  Hiherus]  Innuitur  fuigor 
Carchedoniorum,  seu  carhunculonim, 
qui  sic  (iicti  suiit  a  Carthagine  niagna 
Hispaniarum  domitrice  :  et  eos  vocat 
Hispanos  in  gratiam  sui  Principis  cx 
Hispania  oriundi.  Vel  Fulgor  Hibe- 
rus,  i;i  est,  fulgor  aiiri  e  Tago,  ct  ex 
Hispania  allati. 

588  Ilyacinlhi]  Gemina  colorcm 
habens  ametiiysto  non  absimilcm,  sed 
tamen  dilutiorem. 

589  Rudis]  Naturalis;  impoiita. 


294  CL.   CLAUDIANl    VIII. 

Auget  acus  meritum,  picturaturaque  metallis  590 

Vivit  opiis,  multaque  ornantur  laspide  cultus, 

Et  variis  spirat  Nereia  bacca  figuris. 

Quae  tantura  potuit  digitis  mollire  rigorem 

Ambitiosa  colus  ?  vel  cujiis  pectinis  arte 

Traxerunt  solidae  gemmarum  stamina  telae  ?  595 

Invia  quis  calidi  scrutatus  stagna  profundi 

Tethyos  invasit  gremium  ?  quis  divitis  algae 

Germina  fiagrantes  inter  quaesivit  arenas  ? 

Quis  junxit  lapides  ostro  ?  quis  miscuit  ignes 

Sidoniirubrique  maris?  tribuere  colorem  600 

Phoenices,  Seres  subtemina,  pondus  Hydaspes. 


pichis  e  metallis  spirat,  et  vestes  decorantur  laspide  plurima,  et  concha  marina  quasi 
animatur  fortnis  diversis.  Qucc  colus  superba  eraluit  emoUire  digitis  asperitatem 
tnntam?  Vel  atjus  industria  pectinis  duxit  fila  e  Marguritis,  ad  telas  solidas  faci- 
endas?  Ecquis  rimatus  loca  inaccessa  maris  ccstuantis,  ocatpavit  sinum  Tethyos? 
Ecquis  indagavit  foetus  musci  marini  pretiosi  inter  arenas  tepentes?  Ecquis  con- 
junxit  lapillos  cum  purpura?  Ecquis  conjunxit  flammas  maris  Phanicii  et  rubril 
Phaniccs  dedcrunt  colorem,  Seres  fila,  et  liydaspes  pondus  gemmaruni,     Si  tu,  o 


picturarumque  Farn.  metallus  Oxon.  pr. — 591  multoque  Petav.  tert.  hortatur  Va.t. 
pr.  ortatur  Farn.  oneratur  Oisel.  honeratur  Mazar.  ornatur  Pal.  Pric.  Tlrolos. 
Ambr.  pr.  Moret.  ^wvariantur  Med.  tert.  remorantur  Exc.  Lucens.  pr.  cultus 
Med.  qiiart.  Moret.  pr.  Oxon.  Var.  LL.  ed.  Antv.  vultus  noveiu  alii.  vultus 
vei  cultus  Oxon.  pr. — 592  Nercida  Put.  variasfiguras  conj.  Heins. — 593  potuit 
tantum  Oxou.  sec. — 594  Ingeniosa  vel  Ambitiosa  Reg.  manus  Put.  Pat.  manus 
vel  colus  Moret.  pr.  artem  Vat.  pr. — 595  Texerunt  Vat.  quint.  Pric.  Anibr.  pr. 
Moret.  pr.  Exc.  Voss.  Texentnt  vel  Traxerunt  Lov.  Heins.  conjiciebat  Texue- 
runt,  ut  et  gemmantia.  flamina  Med.  sec.  Lov.  Pat.  Ambr.  tert.  flamine  Rott. 
stamina  velflamina  Pric.  Heins.  conjiciebaty?«»iina. ^awuna  ttEdce  Exc.  Voss. — 
590  /nrirfa  Exc.  Voss.  scru<a<uj- Leid.  sec.  regna  Amhr.  pr.— 597  inrisce  3 ao. 
pr.  digitum  inc.  Heins. — 598  Gramina  Vat.  quint.  inc.  Heins.  Floreut.  Jun. 
pr. /raganfes  Pric.  flagrantes  vel  flaventes  Med.  quart. — 599  vinxit  Exc.  Ge- 
vart.  aut  quis  mvscuit  Jun.  pr.  tin.vit  conj.  Burm. — GOl  subtegmina  Vat.  sec. 
ambo  Moret.  Var.  LL.  ed.  Antv.  pondera  Vat.  pr.  pontus  Reg.  Oxon.  pr. 

NOTvE 

590  Auget  acus]  Opus  superat  ma-  599  Ignes]  Gemraas,  ignis  instar, 

leriam.  niicantes. 

592  Nereia  bacca]  GemmaR  e  mari,  601  Pondus]  Gemmarum,  quae  quo 

seu  Nereidum  regno  advectae.  graviorcs  sunt,  eo  pretiosiores.    Sue- 

597  Tethyos]    Quasi  tot  gemmae  e  tonius  ait  Caesarem,  '  Britanniam  pe- 

Tetliyos  ornatu  avulsee  sint.  tiisse  spe  Margaritarum,  quarum  am- 

Algw  germina]  Coralia  nempe,  et  plitudinem     conferentem,    interdum 

alii  ffEtus  maris.  sua  uianu  exegisse  pondus.* 


nr,  IV.   coNS.  fionor.  20."> 

Hoc  si  McToiiias  ciiutii  irradorcre  por  url)o.«!, 

In  to  panipincos  translorrot  Lydia  lliyrsos, 

In  te  Nysa  choros.     Dnbitarent  orsria  Bacchi, 

Cui  turoront  :  iront  l^laiula'  snb  vinonla  tiiircs.  (H).'» 

Talis  Erythraus  intextus  ncbrida  gcmniis 
Liber  agit  currus,  et  Caspia  flectit  cburnis 
Colhi  juuis :  Satyri  circuni,  crincmquc  solutaj 
Mainades  astringuiit  hcdcris  victricibus  Indos  : 

Hoiioii,  inceJercs hac  vesteper  urbes  Liidia;  Li/dia  eadem  darei  tiln  hastas  pam[>i. 
tieas,  Nysa  daret  tihi  choros  Baccliantiiin.  Orfiia  Bacchi  amhigerent  pro  quo  bao- 
charenlur:  tigres  blandientes  venircnt  sub  habenas  tuas.  Sic  JJacchus  liubens  vesti- 
mentum  conte.rtum  e  nuirgariti^  maiis  rubri,ducit  currum,  et  e  scde  eburnea  domat 
colla  tigriiim  Hyrcanarum :    Salyri  circum  eunt,  et  Jiacchantes  habentes  capiUos 


nudus  Jiin.  pr. — 602  Muoyiidas  Vat.  tert.  Kott.  Oisel.  Petav.  tcrt.  cinclu 
Tliuan.  Mazar.  ed.  Parm.  cum  tu  Med.  scc.  m.  pr.  Oisel.  cultu  dno  Vatt.  Farn. 
l'ut.  Fat.  inc.  Heins.  Aid.  Var.  LL.  c  niarg.  Parin.  v^illu  viginti  cniatuor  alii, 
Evc.  Liicens.  scc.  Var.  LL.  ed.  Antv.  vultn  vel  cinctu  Vat.  rultu  vel  cultu  Vat. 
quart.  Med.  pr.  Pctav.  tcrt.  Exc.  Schotti.  gradcrere  vel  vehcrere  Vat.  quint. 
—603  tran.s/eiret  Pric.  Florcnt.  Reg.  Tliiian.  vet.  Gyr.  Jnn.  pr.  Leid.  pr. 
Med.  vct.  Kxc.  Liicens.  sec.  Isingr. /iro/trrft  novem  alii.  pnc/errct  ed.  Panii. 
/uscos  pro  </ii/rso.s  Vat.  pr. — 604  ?^' isa  Lov.  visa  Vicet.  choors  Lov.  choros  vel 
choors  Vat.  tert.  cohors  vel  choros  Moret.  pr.  dubitarent  quatuor  Vat.  Pai.  Farn. 
Pric.  dubitassent  viginti  aiii,  Exc.  Gevart.  Liicens.  sec.  ed.  Pann.  Sched.  Giid. 
Var.  LL.  cd.  Antv. — 60.5  Cum  /urerent  Put.  Petav.  sec.  Quoi  Med.  tert. 
hhmdos  Petav.  sec. — 606  £ri/</kris  Put.  Reg.  Tliuan.  Mazar.  Pctav.  pr.  Erittis 
Oxoii.  pr.  Leid.  scc.  Eritheis  Vat.  tert.  cum  vitreis  Vat.  pr.  Farn.  Erktieis 
Ainbr.  scc.  Tholos.  Leid.  pr.  Erycteis\ a.Y.  LL.  ed.  Antv.  7,nt</im  Vat.  sec. 
Moret.  pr.  Erilhreis  Moret.  sec.  Aristceis  Exc.  Voss.  intcxtis  Pal.  Med.  pr. — 
607  Caspidu  howjlexit  Tholoi.  nectit  veljiectil  Oxon.  sec.  ahenis  Vat.  quiut.— 

NOTyE 

604  Sysa]  Urbs  vel  Arabia^  vel  607  Caspia]  Colla  Tigrium  Cas|)ia- 
India?,  a  Baccho  condita,qui  inde  di-  rum,  scii  Hyrcanarum,  ad  mare  Cas- 
citur  Dionyiius,  quasi  Dcus  Nysce.  pium. 

Org^tn]  CDerimonia;  Bacchi,  velBac-  608  Jugis]  Jngum  est  ctiam  sedes 

chantes,  quac  eas  celebrant,  onr^  t^s  in  qua  sedet  qui  currum  ducit. 

opy^s,  a/urore,  quo  incitabantiir.  5a<i/ri]Monstraiibidinosissima,viil- 

605  Tigres]  Qua'  traliiint  curruni  tu  humano,  capite  cornuto,  simis  na- 
Bacchi.  Id  qiiod  finxerunt  ob  crude-  ribus,  pedibus  caprinis,  qua;  ut  Nu- 
litatem  ebrioruin.  mina  rustica  coluit  autiquitas.     Di- 

606  Erythr^eis]  Mare  (pvdpaiov,  id  cuntiir  et  Fauni,  Vanes,  Sylvani,  .^- 
est,  mare  rubrum,  ab  Erythra  Rege,  gipanes.  De  Faunis  et  Satyris  S. 
quemEdom,id  est,  rufunijEsaufuisse  Hieronymus  in  vita  S.  Pauli  Eremi- 
qiiidam  pntant.  tee. 

Nebrida]    NejSpis   est  vestis  Bacclii  609  ^lcrnadcs]  Bacchantes,  avb  rov 

e  pellibus  contexta.  fialviaQai,  /urcre. 


296  CL.    CLAUDIANI    VIII. 

Ebrius  hostili  velatur  palmite  Ganges.  GIO 

Auspice  niox  laitum  sonuit  clamore  tribunal, 

Te  fastos  ineunte  quater :  solennia  ludit 

Omina  libertas  :  deductum  Vindice  morem 

Lex  cclebrat,  famulusque  jugo  laxatus  herili 

Ducitur,  ct  grato  remeat  securior  ictu.  615 

Tristis  conditio  pulsata  fronte  recedit. 

sparsos,  conslringunt  Inilos  hederis  triumphaUbtis.  Ganges  inehriatus  cingitur 
raniis  vinea;  inimica;.  Solium  Consulare  gratum  resonuit  statim  acclamationibus 
auspicatis,  tc  intrante  quartum  fastos.  Libertas  exhibet  ccerimonias  solennes.  Lex 
frequenlat  consueludinem  dcrivatum  a  Vindice,  et  servus  solutus  e  potestate  domini 
sui  adducituT,  et  redit  tutior,  ob  alapam jucundam.  Conditio  mcestissima  extinguitur, 


608  Jutis  Moret.  pr.  tigris  Ainbr.  sec— 610  hastili  pro  hostili  Med.  tert.— 611 
Auspice  Tholos.  Ambr.  pr.  Exc.  Lucens.  sec.  atque  ita  in  Exc.  Schotti  emen- 
daverat  Gronovlus.  Asjnce  omnes  Vatt.  Pal,  Farn.  Pric.  Rott.  Oisel.  clangore 
Med.  quart.— 612  Tefasces  Exc.  Cod.  Rhem.  ludos  Pat.  ludit  Exc.  Schotti,  in 
quibus  Gronovius  ascripserat  locum  Amm.  Marcell.  1.  xxii.  p.  226.  et  Claud.  in 
Eutrop.  I.  310.  ludit  vel  dedit  Vat.  quint.— 613  Omnia  tres  Vatt.  Oisel.  Ominu 
tredecini  scripti,  Exc.  Lucens,  sec.  Ald.  ed.  Parm.  Exc.  Schott.  et  Gevart. 
item  Sched.  Gud.  Judice  pro  Findicc  Vat.  sec.  Med.  tert.  pollice  Ambr.  pr.  m. 
pr. — 614  serrusqne  Exc.  Voss.  famulumque  Ambr.  tert.  lapsatus  Lov.  Exc. 
Gevart.  laxalur  duo  Vatt,  Farn.  Rotf.  Med.  quart.  lassatus  Reg.  m.  sec. 
Bonou.  Moret.  sec.  Oxon.  sec.  diio  Petav.  duo  Ambr.  Var.  LL.  e  marg. 
Parm.  et  ed.  Antv,  harili  Var.  LL.  ed.  Antv.— 616  resedit  Vat.  pr.  recedit. 
cum  T€\€ia  (TTiyfifi  Put.  Thi-an.  duo  Petav.  ambo  Moreti,— 617  In  civem.  hic 

NOTyE 

610  Gaugesl  Ganges  ipse  ebrius  Finrfice] '  Vindex  servus  Aquileio- 
cingitur  palmite  ab  hostibus,  et  tra-  runi,  qui  cum  patefecisset  conjurati- 
hitur  in  triumphum,  Adeo  nihil  re-  onem  contra  populum  Romanum,  a 
sistit  Bacchi,  seu  vini,  potentiae  !  Regum  fautoribus  initam,  primus  vin- 

611  Auspicel  Clamore  seu  accla-  dicta  publice  manumissus  est.  Vin- 
matione  fausta,  bene  omnia  auspi-  dicta  autem  manumittere,est  virgula 
cante,  incipiente,  quadam  amice  percutere,  in  signum 

612  Te  fastos  ineu7ite  quater]  Te  in-  datae  libertatis;  quod  tum  servus  ul- 
euntequartum  Consulatum,  etnomine  timo  sic  percutiatur,  postea  liber  fu- 
tuo  in  Fastis  quartum  inscripto.  turus,  et  a  verbere  immunis.     Id  au- 

Ludit]  Libertas  exhibet  vehit  ludo  tem  e  Servio  fiebat  in  templo  Fero- 

quodam  caerimonias ;    vel  c£erimoniae  nia;,  libertorum  Deae. 

celebrantur  in  dandalibertate,  in  qua  Blorem]  Qui  a  Vindice  ad  posteros 

manumissus  tangitur  alapa,  virgula,  manavit. 

quae  omnia  ludus  quidam  gratissimus  615  Grato  ictu]    Alapa  gratissima, 

videri  possint.  qua  percutiebatur  is  qui  manumitte- 

613  Omina  solennia]  Felicitatem  batur :  ut  scilicet,  exuta  serviliimpu- 
Rolennem.  Alii  legunt,  omnia  solennia,  dentia,  disceret  indueretque  rubo- 
id  est,  solennes  omues  caerimonias.  reni  ingenuum. 


()-20 


I)E    IV.   CONS.    HONOR.  297 

In  civem  iiibiicrc  genaj  :  tergoque  removit 
Vorbera  permissi  t'(  li\  injiiria  voti. 
Prospera  Konuileis  sjMMantur  tempora  rebus, 
In  nomcn  ventura  tuum  :  permissa  futuris 
Dant  exempla  tidcm.     Qiio(ies  te  cursibus  a3vi 
Pra^fecit,  tolies  accessit  laurea  patri. 
Ausi  Danubinm  quondam  tranare  Grutlumgi 

trenis  vercussis.  Vultus  ejns  erubiiit  iiistar  civii,  et  ignominia  fortunata  post  li- 
bertatcni  e  desiiferio  concessam  repulit  flagra  ex  ejus  dorso.  Anni  cusuii  m  nn- 
men  tuum  expectantur  fore  /elices  Imperio  Ilomano.  Exempla  pru:terita  cxciiant 
ad  h\  credendum.  Qui>tiescum<iue  |)ater  tiius  Tlieodosiiis  pra-pusuit  teanniscur- 
rentibus,  toties  cictoria  ipsi  patri  contigit.     Olim  Grutkungi  audcntes  trajicere 


interpiin-^ittir  in  qiiatuor  Vatt.  tribucre  pro  ruhuere  Anibr.  tcrt.-  GIS  pcrmi.Hsi 
Rott  .■Med  nuai  t.  Kti;.  l'ut.  'liiuan.  lionon.  Pat.  Moret.  .sec.  inc.  Heius.  duo 
Petav".  t..ti.lein  Oxoi..  et  Leid.  tre>  Anibr.  Ald.  F.xc.  Gevart.  et  Lncens.  sec. 
item  Var.  LL.  e  niarg.  Parni.  promissi  noveni  alii.  promissise\  pernmsi  1  etav. 
pr  Verbera.  vermissi  Lov.— G19  Aspera  Pnt.  Jun.  pr.  inc.  Heins.  secula  Ani br. 
pr.— 620  promissa  futuris  Put.  Anibr.  pr.  prumissa  ed.  Gesn.— 621  casihus 
Var  LL.  ed  \ntv.  tiuotiesque  rccursihus  Mid.  sec.  ni.  pr.  Moret.  pr.  ni. 
pr  _C'i-J  Profecit  Vat.  quint.  Dcfccit  iuc.  Heins.  succcssit  laitrea  Exc.  \  oss. 
concessitXat.  sec.  V.x\.  Med.  pr.  gloria  inc.  Heins -62;i  <r«n.^^»re  Vit.  sec. 
Med.  pr.  Pal.  transnare  Florent.  Med.  sec.  inc.  Hcnis.  Vicct.  Ald.  Isinfjr. 
Colin.Grvph.  tranare  Keg.  Petav.  pr.  Ambr.  sec.  Go</t.<»;u  Exc.  La^ti.  (.r«- 
thongi  Bonon.  Petav.  sec.  Grithiingi  Thuan.  Grotunm  \  at.  duo,  1  al.  !•  arn. 
Put.  Grotonun  Vat.  qiiart.  et  quint.  Petav.  pr.  Groiunni  Pric.  Med.  pr.  1  at. 
Moret  pr  ed  Parm.  Gruihunni  Florent.  Gru^/ning-i  Vat.  tert.Rott.  Grolungi 
Exc.  Gevart.  Grotungui  Ke<r.  Grutonni  Oxon.  sec.  Grutongi  duo  Med  Lov. 
Leid  sec  Petav.  tert.  Gnit/wng^i  Tiiolos.  duo  Ambr.  Moret.  sec.  ^  ar.  LL.  ed. 
Antv.  Gruthungi  Oisel.Vet.  Gyr.  Leid.  pr.  Gr«</i»»Hi  IMed  sec.  Mazar.  .\ld; 
Grutungui  Exc.  Lucens.  pr.  Grutungi  Oxon.  pr.  Sched.  Gud.  Lxc.  (  od.  Kl.c- 
nieus.  Grutunni  Jun.  pr.  Ambr.  sec.  Vicet.    Grutunni  vel  Gruthongi  \  ar.  LL. 

NOT^ 

618  Fe/a-l  Injuria  est  alapam  pati,  q-  vellet.   Accipiebat  et  pr«>nomen 

sed  pati  ad  iiiitatem  accipiendam  Patroni  sui,  muie  Persms:      mon.en- 

felixea  est.     Felix:  vnti,  id   est,teli-  to  tu,b.n.s  ex.t  Ma.cus  Dama,  .vc. 

citer   conseq,.ens   votum,  se»   libe.-  620     In   nomen^     Ann.    casur.    .n 

tatem  e  voto  sen  desiderio    contin-  Consulat..u.    tuum,    et    tuo    no.n.ne 

designandi. 

^TXm]     Quiaservuspostmanu-  621     Cursilnis]      Q..o.ies    Theodo- 

missfonem    civis    est,     id  oqne    non  sius  dedit   tib.   Consulatum,  et  pru.- 

amTuns  "  rbe^a  timeVe  debet.    Nan.  fecit  te  curricu.o  ann.  regend.,  tot.e.s 

'  scelus  est  verberare  civem  Ko.na-  n.essuit  novas  lauros. 

bceius   csi.  Yc  u                  .     ■      ,       ,  M-i  GrutlMnL^i}  He»  Gothunni,  iitiis 

num '    Cicero.     Haec  omn.a  in  danda  OiJ  orui/iu"s'j  -^                     >^ 

num.     ^.iceio.     iia^^  K„ir,pnsa  c   Goth  s   ct   Hiiuu.s   cou- 

libertate   peragebantnr,    sed  et   q..i  bellicosa  c   uou 

nianumittebatur,  circumagebatur,  ..t  Hata. 
disceret  sibi  esse  potestateiu  euudi, 


298  CL.    CLAUDIANI    Vlll. 

In  lintres  fregere  nemus.     Ter  mille  ruebant. 

Per  fluvium  plenae  cuneis  immanibus  alni.  626 

Dux  Odothaius  erat:  tantae  conamina  classis 

Incipiens  aetas  et  primus  contudit  annus. 

Submersae  sedere  rates:  fluitantia  nunquam 

Largius  Arctoos  pavere  cadavera  pisces. 

Corporibus  premitur  Peuce  :  per  quinque  recurrens        030 

Ostia  barbaricos  vix  egerat  unda  cruores. 

Confessusque  parens  Odotha^i  regis  opima 

Retulit  exuviasque  tibi.     Civile  secundis 

Conficis  auspiciis  bellum  :  tibi  debeat  orbis 

Jstrum,  everterunt  sylvam  ad  naves  aedificandas  :  rates  ex  alno,  ter  mille  repletcr 
catenis  ingentibus  irrumpehnnt  per  jiumen.  His  Ductor  erat  Odothaus:  cetas 
incipiens  et  prior  anmis  subruit  conatus  classis  tanta.  Naves  merscB,  depressw 
sttnt :  nunquam  cadaverafluctuantia  nntriverunt  liberalius  pisces  Septemtrionales. 
Peuce  obruitur  corporibus  mortiiis.  Fluvius  exonerans  se  per  ora  quinque,  vix  eje- 
cit  sanguinem  Rarharorum.  Et  pater  tuus  Theodosius  fassus  est  se  reportavissc 
tua  felicitate  opima  spolia  de  Rege  Odothceo,  et  prcedas.  Tn  vero  perficis  secundo 


e  marg.  Parm. — 624  manus  Vat.  quint.  naves  Vat.  pr.  m.  pr.  Farn.  rates  ideni 
m.  s.  tum  mille  Vat.  quint.  cum  mille  Arabr.  pr.  Sched.  Gnd.  tibi  mille  Vat. 
pr.  Farn.  Oisel.  Mazar.  ter  mille  vigiuti  octo  aiii,  Exc,  Lucens.  sec.  Ald.  Var. 
LL.  e  marg.  Parm.— 625  pena;  Jun.  pr.  Petav.  sec.  navalibus  Pal.  Med.  pr. 
immanibus  vel  navalibus  Vat.  sec.  alvi  Vat.  pr.— 626  Othodeus  Petav.  sec. 
Moret.  sec.  Edotheus  Pric.  Pal.  Vat.  quart.  Med.  pr.  Moret.  pr.  sequente 
hac  glossa:  '  In  anno  primo  Consulatus  hujus  victus  est  a  patre  suo  Edo- 
theus  Rex  Grotunnorum,  et  exercitus  ejus  submersus.'  Ethntheus  Mazar. 
Edocheus  Petav.  pr.  Othodovus  Lov.  turbcB  pro  classis  Vat.  sec.  fraudis  vel 
classis  Oxon.  sec— 627  cestas  Med.  tert.  contudit  quatuor  Vatt.  Pal.  Farn. 
Florent.  tres  Med.  Put.  Mazar.  Tholos.  Ambr.  sec.  Moret,  sec.  Lov.  Exc. 
Lucens.  pr,  Ald.  ed.  Vicet.  item  Var.  LL.  e  marg.  Parm.  condidit  Med. 
quart.  contulit  quatuordecim  aUi,  Exc.  Gevart,  Sched.  Gud.  Var.  LL,  ed, 
Antv.  contudit  vel  contulit  Petav.  pr,— 628  Subtractce  Jun,  pr,  Succensce 
Puhn,  scdere  Med,  quart,  cecidere  duo  Vatt.  Pal.  Pric.  Oisel.  tres  Med.  Flo- 
rent.  m.  pr.  Put.  m.  sec.  Mazar.  Moret,  pr,  Jun.pr.  et  Leid.  Exc,  Cod,  Rhem. 
sedere  \el  cecirfere  Vat,  quart, — 629  LongiusYnt.  quart,  Leid.  a  m.  pr.  iar- 
gius  vel  Longius  Petav.  pr.  Aretheos  Rott.— 630  Peuce  premitur  Vat.  quint. 
recursus  Jun.  pr. — 632  pares  Parni.  Othodcei  Moret.  sec.  Edothei  Vat.  quart. 
Pal.  Pric.  Moret.  pr.  Edochei  Petav.  pr.  Odethei  Med.  sec.  Othotheti  Mazar. 
— 634    Conspids  Put,  Bonon.  Pat.  Petav,  sec.  Moret.  sec.  debuit  Petav.  tert. 

NOTiE 

G27  Incipiens']     ^tas  tua  incipiens  incolae  dicuntur  Peuceni. 

vicit  hostes,  hoc  est,  hostes  tni  feli-  631    Vix  egerat]    Re  vera  Promo- 

citer  victi  siint  prima  aetate,  tus  unus  e  Ducibus  Theodosii  Odo- 

629  Arctoos']     Pisces  Danubii,  qui  thajum    navigiis    aggressus,    tantam 
fluvius  est  versus  Septemtrionem,  stragem   edidit,    nt  flumen  cadave- 

630  Peuce]    Insula  Dauubii,  cujus  ribus  lepleretur. 


DE    IV.    CONS.    HONOR.  209 

Fata  Griithuntioruni,  dobellatuniquc  tyrannum.  Vhio 

Ister  sanguineos  ejj^it,  tc  Consulc,  Uuctus. 

Sed  patriis  olim  fucras  successiljus  auctor, 

Nunc  eris  ipse  tuis.     Scmper  vencre  triuniphi 

Cum  trabeis,  seciuiturquc  tuos  Mctoriu  iasccs. 

Sis  precor  assiduus  Consul,  Mariiquc  relinquas  (>40 

Et  senis  Augusti  numcrum  :  qua*  jjaudia  raundo, 

Per  tua  lanugo  cum  serperc  coeperit  ora, 


tuo  Consulatu  civile  prtrlium.  Mundus  debet  tibi  funera  Cirulhun^orum,  et  Tyran- 
ntim  proftif(utum.  Daniibius,  Consule  te,  volcit  acervos  niortiioiiim  cruentos.  At 
quondam  auctor  extiteras  fclicitatis  paternce,  tiunc  eris  ipse  aiictor  tute.  Tropica 
temper  contigerunt  cum  Consulalu  tiio,  et  victoria  comitatur  fasces  tuos.  Utinam 
sis  Consul  perpetuus,  et  expleas  numerum  Coiisulatiiiiii)  Marii  tt  Augusti  scnis. 
Veruui  quw latitia  eiit  Orbi,  cum  piinia  barba  inceperit  vestire gcnas  tua-t,  cum 


Lov.  in.  sec.  quod  deheat  Farn.  deliberat  Vat.  pr. — 035  Facta  Med.  quart. 
Gothunnorum  Exc.  La>ti.  Grolonnorum  Vat.  pr.  F^arn.  Grotongorum  diio  \'at. 
Petav.  pr.  Grothontorum  Lov.  Grothutigornm  Florent.  Grothumpnorum  Reg. 
Grothundorum  IMazar.  Grothunnorum  Vat.  tert.  Rott.  Grotuntwrum  Vat.  sec. 
Pal.  pr.  Med.  pr.  Piil.Moret.  pr.  Gruthutmorum  Med.  sec.  Ald.  Gruthungorum 
Tliuaii.  Oxon.  pr.  Leid.  pr.  INIed.  quart.  Exc.  Lucens.  sec.  Grututifiorum  Exc. 
Cod.  Rliem.  Sched.  Gud.  Grututinorutn  Jun.  pr.  Ambr.  scc.  Pat.  iiic.  Heins. 
cd.  Parin.  et  Vicet.  Grutotmorutn  INIoret.  sec.  Gru<<wi°rt(i/»n  duo  Ainhr.  Med. 
quart.  Petav.  tert.  Exc.  Gevart.  Gruthongorum  Oisel.  Tholos.  Petav.  sec. 
Leid.  sec.  Var.  LL.  ed.  Antv. — 630  sanguineos  e.xegit  consule  Med.  sec.  montes 
quatuor  Medd.  tres  Petav.  totidem  Anibr.  duo  Oxon.  et  Leid.  Florent.  Thuan. 
Mazar.  Ronon.  Tholos.  Pat.  Jun.  pr.  Lov.  anibo  Moret.  Reg.  Put.  iuc.  Heins. 
Exc.  Liicens.  sec.  ed.  Parm.  et  Vicet.  Jster  satiguincose.t.  c.fluctus :  Alpinps 
getiitor  rupit  te  consnle  montes.  Gesn.  et  al.  recentiorcs. — 037  actor  onines 
Vatt.  Pal.  Rott.  Oisel.  duo  Med.  Petav.  sec.  Ambr.  ser.  inc.  Heins. — 638 
.Von  erit  ed.  ^Mcet.  erit  Oxon.  et  diiodeciin  scripti.  eris  vel  erit  Florcnt. 
tuns  Vat.  quait.  Oisel.  Var.  LL.  ed.  Antv.  erit  ille  tuis  Mazar.  Exc. Cod.  Rliem. 
tuus  vel  tuis  Reg.  Oxon.  pr. —  640  assidue  ed.  Vicet.  assiduus  viginti  duo 
Codd.  Exc.  Gevart.  et  Lucens.  sec.  item  Ald.  Heinsius  rescribit  asxiduum. 
nt  II.  Cons.  Stilicli.  vs.  212.  '  Adsis  perpetuuMi  Latio.'  matris^iue  0\tm.  d  m. 
pr.  matrisque  vel  Mariiquc  Oxon.  sec.  relitiqucs  inc.  Heius.  relinquctis  Oisel. 
Lcid.  pr. — 641  mundi  tres  Vatt.  Pric.  Rott.  Oisel.  mundo  Vat.  pr.  et  sec. 
PaL  Med.   pr.  Exc.   Lucens.   sec. — 642   crescere  cceperat  Jun.  pr. — 643  tua 

NOT.E 

035  Tyrannum']     Odothaeum,  quem  mimoruni    Marii,     qui    septics   fuit 

Tlieodosius  vicit  sua  virtute,  sed   e  Consul ;  et  Augusti,  qui  ter  decies. 
Claudiano,  felicitate  Honorii.  Gi2    Latiugo  cum    serpere   ctrperit] 

636  Sanguineos  fluctus]     Alii  moti.  Ouam  la-tabitur  Orbis,  cum  te  virnm 

tes,  acervos  mortuorum  crueutos  et  videbit  !    Lanngiuem   ponere  magno 

sublatos  instar  moutium.  cuni  gaudio,  magna  cum  caerimonia 

641    Numerum]      Utinam  expleas  soiebant  apud  antiquos. 


300  OL.    CLAUDIANI    VIII. 

Cum  tibi  prodiderit  festas  nox  pronuba  taedas ! 

Quas  tali  devota  toro,  quae  murice  fulgens 

Ibit  in  araplexus  tanti  Re^na  mariti  ?  645 

Qua^nam  tot  Divis  veniet  nurus,  omnibus  arvis 

Et  toto  dotanda  mari  ?  quantusque  feretur 

Idem  pcr  Zephyri  metas  Hymenacus  et  Euri ! 

O  mihi  si  liceat  thalamis  intendere  carmen 

Connubiale  tuis,  si  te  jam  dicere  patrem !  G50 

Tempus  erit,  cum  tu  trans  Rheni  cornua  victor, 

Arcadius  capta?  spoliis  Babylonos  onustus 

vox  nuptialis  protulerit  tibi  faces  soleiines !  Quce  Tmperatrix  dcstinatn  efit  tali 
viro,  quce  mican.s  purpura  veniet  in  conjugium  sponsi  tanti  ?  Quee  mtrus  reniet 
tot  Divis,  locupletamla  terris  omnibus,  et  mari  universo  ?  Et  quantus  hymenmis 
idem  celebrabitur  per  fines  Orientis  et  Occidentis?  O  si  permiltahtr  milii  canere 
rersus  conjugales  in  nuptias  tuas,  o  si  permittatur  laudare  te  patrem  !  Tempus 
adveniet,  cum  tu  triumphator  trans  brachia  Rheni,  cum  Arcadius  oneratus  exuviis 
Babylonis  captiva,  nominabitis  annum  communem  cum  Majestute  grandiori,  et 


Med.  sec.  Moret.  pr.  pertulerit  Leid.  pr.  protulerit  Med.  quart.  Tliuan.  0x0«. 
pr.  Exc.  Lucens.  pr.  Isingr.  Gyrald.  yrodiderit  Florent.  duo  Med.  fetas  Pat. 
vox  Jun.  pr.  pernuba  Put.  improba  Pric. — 644  devota  viginti  scripti,  Exc.  Ge- 
vart.  Lucens.  sec.  Sched.  Gud.  viro  Vat.  tert.  munere  Jun.  pr. — 646  Quidnam 
Tholos.  ejus  pro  arvis  jNIed.  tcrt.— 647  fanto  Farn,  dotanda  Ambr.  tert.  dotata 
Vat.  pr.  Farn.  Leid.  sec.  Exc.  Gevart.  donanda  octodecim  alii,  Exc.  Lucens. 
sec.  Exc.  Voss.  donanda  vel  dotanda  Anibr.  pr. — 649  O  modo  Rott.  modo  vel 
mihi  Vat.  tert.  impendere  carmen  legit  Heins.  qui  sequeutia  ascripserat. 
impendere  carmen]  sic  impendere  operam  alicui  rei.  Similiter  apud  Spar- 
tian.  peccatum.  vid.  Salmas.  p.  1-J.  noster  alibi  [Cons.  Mall.  66.]  '  Aut 
curam  impendit  populis  aut  otia  Musis.'  ut  in  vet.  Cod.  Gallico  legitur.  et 
[Bell.  Gild.  vs.  89]  e  Mss.  '  impensaque  scecula  bello.'  Capitolin.  in  Anto- 
nin.  '  tantumque  operis  ac  laboris  studiis  impendit,  ut  corpus  afficeret.' 
Valer.  Flacc.  iv.  581.  '  Ne  vanas  impende  preces.' — 650  Jam  te  Ambr.  tert. 
patrem.  cum  TeXeia  anyn^,  et  glossa,  i.  e.  si  liceat.  Exc.  Gevart. — 651  Hic 
TfXiiav  <TTiyfj.Tiv  habent  Reg.  et  Put. — 652  spoliis  captw  Mazar.  Babylonos  Pric. 

NOT.E 

643  Nox  pronuba']     Nox   nuptialis,  Zephyrus. 

gerens    officium   pronubae,   qua   de-  649  Intendere  carmen]     Lyra  tensa 

dncere  solet  novam  nuptam.  cauere  carnien  nuptiale,  seu  Epilha- 

644  Miirice]     Purpura    Imperato-  lamium,  de  quo  mox. 

ria.     Purpura  quippe  e  Murice  pisce  651   Trans  Rheni  cornua']     Suhacta 

manare  credita.  Gerniania  ultima,  ubi  Rhenus  in  duo 

646    Tot  Divis]     Tot  Imperatori-  cornua  immania  funditur :  unum  di- 

bus,   qui    in  Deoruni    numerum   as-  citur  Vahalis,et  aherumlsala. 

cripti  sunt.  652    Babylonos]     Intellige   Persas 

648     Zephyri   et    Euri]      Per  lios  et  Parthos,  populos  invictos.     Hi  eo 

ventos  intelligit  Orientem  a  quo  flat  anno  quo  uatus  est  Honorius  pacem 

Eurus,  et    Occideutem    a   quo  flat  a  TliPQdosio  pev  legatos  petieruot. 


nE    IV.    CONS.    irONOR. 


301 


Communeni  majorc  tofia  siu;nabitis  annum, 

Crinilusque  tuo  sudabit  tascc  Sucvus  : 

Ultinia  iVatcrnas  liorrcbunt  Bactra  sccurcs.  (>•'}'> 

Suni  aipilluti  labornhuut  iii  Jascibus  tuis  gcstuiulis,   seil   Oriens  ultimus  timeliil 
secures  fiatris  tui  Arcudii. 


Rott.  Oisel,  Florent.  Tlinan.  Pat.  Bonon.  Lov.  iti.  sec.  diio  Leid.  ni.  pr.  toli- 
dem  Petav.  E\c.  Grv.  [Martial.  p.  lOS.  ex  vet.  Cod.  Piit.]  liubiiliinisoiwws 
Vatt.  Pal.  Farii.  Babyloiws  vd  Bubijlonis  Oxoii.  pr. — (iSIi  meliure  E\v.  Voss. 
niarfi.  Isiiigr.  signuveris  Petav.  tert. — C')!  suilubis  Pal.  signubit  Put.  Pat. 
sudabit  vel  sifpiabit  Heg.  Ltjteus  tres  Vat.  Farn.  Rott.  Jiin.  pr.  inc.  Heins.  et 
edd.  Vicet.  Parin.  Ald.  Isinijr.  Ciypli.  Colin.  LiVeHS  Vat.  sec.  ni.  scc.  Lyubus 
Florent.  quatiior  Med.  Hoiion.  Tliolos.  .\ni!)r.  sec.  LttfcHS  Oisel.  Pal.  Pric. 
Thiiaii.  iNIazar.  IMoret.  pr.  Petav.  scc.  dno  Oxon.  totidein  Leid.  Var.  LL.  C(i. 
Antv.  Libieus  l'eta.\.  pr.  iMoret.  sec.  Libeus  \os-i.  \'at.  (|iiart.  et  (piint.  Lice- 
bus  Lov.  Liabus  vel  Libaus  Refi;.  Suerus  vel.  Gyr.  Ainbr.  tert.  1'xc.  Gcvart. 
et  Liicens.  sec.  iii  (juo  pnvfixo  -j-  sisno  notabatnr,  vetereni  lectioneni  ibi  cra- 
sain  aut  interpolatain  esse.  UUru  vel  Ultinux  Lov.  honebant  Oxon.  sec. 
Rructea  pro  Bactra  Moret.  pr. 


NOT;E 

653  Communem  (innum]  Id  est,  si- 
niul  gpietis  Consulatuin  :  majore  toga, 
ciim  majestate  grandiore,  statuque 
Orbis  clariore. 

654  Tuo  /((St-e]  In  tua  miiitia,  in 
tnis  stipendiis. 

Suevus]    Sucvi   populi    ad    Danu- 


bium,  denotant  Iinpcriiim  Occidcn- 
tis.  Criniti  autein  diciintiir,  (juod 
comam  alerent,  id  (|uod  et  barbari 
pierique  faciebant. 

655  Bactrul  Urbs  et  regio,  in 
Scythia  Asiatica,  designant  Impe- 
rium  Orientis. 


IX. 
CL.  CLAUDIANI 

EPITHALAMII  IN    NUPTIAS 

HONORII    AUGUSTI 

ET 

MARI^ 

P  R  iE  F  A  T  I  O. 


A  R  G  U  M  E  N  T  U  M. 

Ut  nuptiis  Thetidis  et  Pelei  Dii  adsiuit,  Apolio  Muszeque  cannnt,  sic  et  in 
uuptiis  Honorii  et  Mariae. 


SuRGERET  in  thalamiim  ducto  cum  Pelion  arcU, 
Nec  caperet  tantos  hospita  terra  Deos  ; 

Cum    Pelion    mons    fornkatis     aiitris     attoUeretur    in    formam    thaldmi, 
neque  tellus  hospita  contineret  tanta  Numina;    cuni   socer  marinus    et  ingens 


Tn  Vaticano  quarto  et  Petaviano  piimo  inscribitur  Cl.  Claudiani  Liber  de 
Nuptiis  Honorii  et  Maria.  in  Petav.  tert.  Moret.  sec,  et  Var.  LL.  e  marg. 
Parm.  Epithalamium  de  Nuptiis  Honorii  et  Marice.  in  Exc.  Lucens.  sec.  erat 
Incipit  Epithalamium  de  Nuptiis  Honorii  Aug.  Prcef.  Vat.  pr.  exhibet,  ProC' 
mium  in  Nuptias  Honorii  et  Marice.  et  dein  post  praefationem  Incipit  Epithd- 
lamium  metro  Heroico,  in  Petav.  pr.  Piaefatio  manu  recenti  asrripta  erat. 
— 1  Surgerat  Med.  tert.  cum  ducto  Oxon.  pr. — 2  Non  caperet  Med.  tert.  terra 

NOT^ 

Epithalamii]      Hymnus     in     nup-      Diicis  fortissimi,  de  quo  multa  jam 
tiis    cani    solitns.     Dicitur    ab    iirl,     diximus. 
super,  et  ed\aiJ.os,  cubiculum  conjugale.         1     Surgeret]    Attolleret    fornices, 

Marice']    Hjec  erat  filia  Stilichouis     ut  Peleo  et  Thetidi  thalamum  prae- 


DE   "NUPT.    HONOR.    ET    MAR.    PR.IFAT. 


:30n 


Cum  soccr  Eeqiioreus  uumcrosaque  turba  sororum 

Certiireut  cpulis  contiuuarc  dies  ; 
PraBbcrctque  Jovi  coiumunia  pocula  CUiron, 

Molliter  obliqua  parte  refusus  equi ; 
Peneus  s^clidos  mutaiet  ucctare  foutes, 

QiltaMS  flucrent  spumca  vina  jugis; 
Tcrpsichore  facilem  lascivo  pollice  movit 

Barbiton,  et  molles  duxit  iu  antra  choros. 


10 


muUitudo  Nympliaium  sororuin  conarevtur  perpetuare  dies  in  cnnviviis ; 
ac  Chiron  leniter  iiiclinatus  parte  infte.va  equi,  ministraret  rinum  idcm  Jori,  it 
hominibns  ;  vnm  l'cneus  transformurd  aquas  fri^idas  in  nectar,  et  rina  copiosa 
effiuerent  ex  monte  (Ettco;  Terpsiclwre  tetigit  citkaram  moUem  digitis  lu.rurianti- 


dies  Oisel.— 3  Dcorum  Thuan.  Med.  pr.  Ambr.  sec.  m.  pr.  F.xo.  Pat.  rec. 
suontm  Exc.  Laeti.  sororum  vel  Deonim  Reg.  Vat.  sec.  Ursini  CoiJ. — 
4  thulamis  Lov.  ni.  pr.  diem  Thuan.  dapes  Pal.  dapes  vel  dies  Med. 
pr.  diem  vel  dapes  Vat.  qiiint.  diem  vel  dies  iNIoret.  sec— 5  prahi- 
heretque  Bartli.  ed.  pr.  pabula  Med.  sec.  Ckiro  Pric— 6  reflexus  equi  Tlio- 
los.  pro  oWJ7ii<i  Heins.  obliqui  k'sit.— 7  Penusque  pro  Peneus\ar.  LL.  ed. 
Antv.  mutarat  Lov.  m.  pr.  misceret  Vat.  tert.  Med.  pr.  Pal.  Thuan.  niarR. 
Isingr.  mutaret  vel  miscerel  Florent.  Put.  nectaris  amncs  Pat.  ncctaris  amnes  vcl 
nectare  fontcs  Put.— 8  (Eteis  vel  Otreis  Moret.  sec.  punica  Jun.  a  m.  pr.— 9 
gracilem  marg;  Isingr.— 10    moUis  Lov.  et  edd.   ^icet.  Parni.  Ald.   ducit 

NOTiE 

beret :  hoc  est,  ctim  Pelion  mons  partim  equi  figuram  habens.  Possi- 
Thessalia  magniticentius  exornare-  debat  regionem  Thessalicam,  circa 
tur,  ac  velut  majori  pompa  allius  montem  Peliuni :  erat  optimus,  et 
assnrgeret,  exleutis  sinuatisque,  in  Mcdicus,  et  Astrononuis,  Achillisqno 
arcus  speciem,  antri  sni  tbrnicibiLs,  futurus  praeceptor. 
ad    celebrandas     Pelei    Thetidisque  6  MoUiter  refusus']    Chiron  in  latus 

nuptias,  ad  quas  Dii  ipsi  convenirent. 

3  Socerl  Nereus  pater  Thclidis, 
quiE  nupsit  Peleo,  cujus  Pelei 
proinde  erat  socer. 

Snroruni]  Ncreidum,  maris  Nym- 
pharum,  quae  filive  sunt  Nerci  et  Do- 
ridis,  ideoque  Tlietidis  sorores. 


leniter  reclinatus,  ea  parte  qua  equus 
erat. 

7  Peneusl     Fluvius  Thessaliae  iu 
Graecia. 

8  (Etccis']  (Eta  mons  est  Thessalise  ; 
unde  Qitzeus  dicitur. 

9  Terpsichore]     Tip^^its,     dekclatio, 
5  Communia  pocula]     Cura   Chiron     xop^^»  chorus,  saUatio,  iiinc  dicta  est 

vinum  idem  Jovi,  Diisque  aliis,at(iue  Terpsichore  ima  cx  Musis,  quasi  de- 
hominit»ns  ministraret,  ipse  commu-  lectatio,  vohipiasquc  chori  seu  salta- 
nis  omnium  pincerna  :  tuin  eniin  Dii      tionis. 

dignati  sunt  communibiis  epulis  uti,  10  Barbiton]    Barbitos  est   instru- 

cum  mortahbus  nientum  musicum,   niuitis  intentum 

Chiron]  Ccntaurus,  partim  bominis      chordis. 


304  CL.    CLAUDIANI    IX. 

Carmina  nec  Superis,  nec  displicucre  Tonanti, 

Cum  teneris  nossent  congrua  vota  modis. 
Centauri  Faunique  negant.     Quae  flectere  Rheeton, 

Quae  rigidum  poterant  plcctra  movere  Pholum? 
Septima  lux  aderat  coelo,  totiesque  renato  15 

Viderat  exactos  Hesperus  igne  choros. 

bus,  et  traxit  in  cavernum  choros  lascivientes.  Cantilena  Terpsichores  neqve  Jovi 
injucunditfuerunt,  neque  Diis  aUis,  cuin  agnoscerent  nuptias  esse  convenientes 
cantibus  tenellis.  Centuuri  et  fuuni  infciantur  canUis  esse  jncimdos.  Sed  qucB 
carmina  valebant  tangere  Rhcetum,  qua  valtl)ant  tangere  Pholum  agrestem? 
Septima  dies  advenerat  Coclo,  et  vesper  toties  resurgens  aspcxerat  sua  luce  saltutio- 


Pnc.  Ambr.  pr.  Med.  tert.— 11  hi  sex  seqq.  versns  desiderantur  in  Pal. 
— 12  nossent  teneris  Moret.  pr.  possent  Petav.  tert.  essent  Jun.  pr.  m.  sec. 
cognita  ed.  Vicet.— 13  Faunique  negant  Jun.  pr.  Oxon.  pr.  edd.  Vicet! 
Parm.  Ald.  et  al.  notant  Var.  LL.  ed.  Antv.  Craton  Oisel.  Lov.  inc.  Heius. 
Vicet.  Ald.  Parm.  Junt.  Isingr.  Colin.  Gryph.  Crathon  quatuor  Vatt.  Rott. 
Petav.  tert.  Chaon  Exc.  Gevart.  Var.  LL.*ed.  Antv.  Craion  Leid.  pr.  Trachon 
Mazar.  Traihon  Reg.  Chraton  Petav.  sec.  Var.  LL.  e  marg.  Parm.  Caron 
Tholos.  Cruton  Moret.  sec.  Rechon  Moret.  pr.  Rhceliim  Med.  quart.  Rhceton 
Farn.  Med.  tert.  vet.  Gyr.  Exc.  Luceus.  sec.  Rheton  Oxon.  pr.  Rhetum  Med 
pr.  et  sec.  et  Thiian.  Craton  vel  Charon  Pat.  Chaonxel  Craton  Vat.  tert.  Cra- 
thon  vel  Chaon  Put.  Chaon  vel  Cheton  Floreut.  Cruthon  vel  Rhetum  Petav.  pr. 
Craton  vel  Raton  Ambr.  sec.  Crathon  vel  Herchon  Exc.  Voss.— 14  Etrigidum 
mc.Uems.  poterat  edd.  Ald.  Isingr.  Gryph.  Colin.  Pulm.  poterant  Lov.  Rholum 
Ald.  Fotum  Exc.  Gevart.— 15    rejiato  viginti  Codd.  Exc.  Cod.  Rhem.  et  Lu- 

NOT^ 

12  Vota]    Nupti»,   qu»  sunt  vota  ticis  cantibus  assuetos  ? 
et  desideria  parentum  atque   virgi-  15    Septima   lux  aderatl    Numerus 

"'""•  septenarius  apud  antiquos  celebralus, 

Congrua  vota   modis]    Id   est  modi  et  praesertim  in  nuptiis.     Donatus  in 

cantusqiie   congrui    et   convenientes  Phonnione  Terentii ;     '   In   nuptiis 

yotis  seu  nuptiis;  vel  carmina  digna  septimns  dies  instaurationem  voti  ha- 

festivitate  nuptiarum.  bet,  ut  iu  funere  nonus  dies,  quo  pa- 

U    Fauni]     Suut     rustica    Numi-  rentalia  coucluduntur.'     Macrobius : 

"*•  '  Hic  numerus  cst,  qiii  hominem  con- 

Neganf^  Centauri  et  Fauni  negant  cipi,  formari,  edi,  vivere,  ali,  ac  per 

molles  Terpsichores  cantus  placere.  omnes  jetatum  gradus  tradi  senectze, 

Claudianus  perCentauros  Faunosque  atque  omniuo  constare  facit.'     Exhis 

creditur  carpere    quosdam    ineptos  Donat.  Macrobiique  locis  satis    pa- 

aitatis   sua:   censores,   quibus  versus  tet  numerum   Septenarium  nuptiali- 

suos  non  placuisse  cognoverat.  bus    Gentilium    festivitatibus  fuisse 

Qtue  flectere  Rhaton]    Quie  porro  destinatum.     Id  moiis    ab    Hebraeis 

plectra  seu  carniina  niovere  possent  hausisse  Pagani  videntur.    Unde  La- 

Khatum,  Pholum,  et  alios  Centauros  ban  [Gen.  c.  29.]  '  Imple,'  ait,  '  Heb- 

agrestes,  duros,  intractabiles,  et  rus-  domadam    dierum    hujua    copula  :' 


DR    NUPT.    IIONOR.    ET    MAR.    TR/EFAT.  305 

Tum  Phoebus,  quo  saxa  doniat,  quo  pcrtrahit  ornoSj 

Pectinc  tcntavit  nohiliore  lyrani. 
Venturuniquc  sacris  tidibus  jam  spondct  Achillem  : 

Jam  l'hryi,nas  caedes,  jam  Simotinta  canit.  20 

Frondoso  strcpuit  Iblix  llymcnanis  Olyinpo  : 

Reginam  rcsonant  Othrys  et  Ossa  Thctin. 

ncs  perfectas.  Tiinc  Apollo  impuUt  citharam  phctro  diviniore,  quo  mollit  rupes, 
quo  trahit  arhores ;  etjam,  Lijra  sacrata,  prumittit  Achillem  nasciturum  esse,jam 
pradicit  clades  Trojanas,  jum  Simoeyitem.  IJymen  fortunatus  personuit  pcr  Olijm- 
pumfrondentem:  Oihrijs  et  Ossa  repetunt  noineii  Regina:  Tlwtidis. 


rcns.  pr.  Var.  LL.  ed.  Antv.  rcnatus  edd.  Vicet.  Gesn.  Bipont.  renatos  duo 
Vatt.  Med.  teit.  Tbolos.  Mazar.  iteni  tres  Petav.  remotos  IJonon.  ni.  pr.  re- 
ducto  Anibr.  pr.  rcnato  vel  rcnatus  vel  rcnntos  Keg.  ()\on.  pr.— IG  cxhaustos 
Florent.  Var.  LL.  e  niarir.  Paini.  et  cd.  Antv.  torus  Exc.  Oevart. — 17  Tunc 
pyia/xw  Vat.  quint.  Pric.  liott.  Florent.  Tliolos.  Petav.  pr.  duo  Moret.  tres 
Med.  Cum  I^hcebus  Aiubr.  pr.  Exc.  Gevart.  Saxa  moict  Med.  tert.  protrahit 
Vat.  sec.  Farn.  Florent.  Jnn.  pr.  Anibr.  pr.  et  Moret.  Cod.  Ursini,  item  Exc. 
Lnceus.  sec.  apposito  +  signo,  ut  significetur,  erasam  vel  interpolatam  esse 
veterem  lcclionem.  alnos  Ainbr.  pr.  alnos  vcl  ornos  Med.  sec. — 18  mobiliore 
Mazar.— 19  pandit  Pat.— 20  scdes  Put.  Med.  quart.  Exc.  Voss.  sedes  vel  ccf- 
des  Med.  pr.  Simoonta  Reg.  duo  Petav.  ambo  Moret.  Exc.  Gevart.  Voss.  Cod. 
Siineonta  Var.  LL.  ed.  Antv.— 21  tepuit  Oisel.  l'ur.  Pat.  Florent.  Lov.  Petav. 
sec.  m.  sec.  Var.  LL.  ed.  Antv.  strepuit  vel  crepuit  Anibros.  tcrt.  item  Cod. 
Epigr.  Ambr.  Exc.  Gevart.  strcpuit  vel  crepuit  Exc.  Pat.  in  antro  pro  Olympo 
Put.  Pat.— 22  rcsonut  Med.  tert.  resonans  Ambr.  tcrt.  resones  Rcg.  Thetin 
Oi«el.  Cod.  Ursini,  Ald.  Vutim  Vatt  quatuor,  Pal.  Farn.  Pric.  Thctin  vel 
Thetim  Moret.  sec. 

NOTiE 

quanqnam  tamen  hebdomada  hic  an-  hausfum   cruditionis  et    humanitatis 

nornm   est  non  dierum,  ut  et  apud  fontcm,  confugere  solco. 

Ansoninm  :    '  Clandius  hebdomaden  lu //<,-.s;jcn/sJ  Seu  Vesper,est  stelU 

dupiicem  traliit.'     Unde   non  miruni  serotina,  quie  matutinis  horis  dicilur 

est  hunc  diem  usurpari,  et  pracipue  Lucirercl  Pliosphorus. 

cum  agatur  de  Peleo  et  Thetidc,  nn-  17  Ornos]  Quaslibet  arbores :  spe- 

de  nasciturus  Achilies  patre  major.  cies  pro  genere. 

Forte  et  conjngium  per  sex   dies  ce-  18  Nobiliore]  Apollo  canit  nobilius 

lebratuni,  et  die  septimo  consumma-  diviniusque  quam  Tcrpsichore. 

tum.     Id  quod  conjicitur   ex  verbis  19  Spondet  Achillcm]    Apollo  fati- 

sequentibus,    '   Frondoso    strepuit,'  dicns  pra-cinit  nasciturum  esse  Achil- 

&c.     Ha?c  perbenigne  niilii  suppedi-  lem,  ex  hoc  Pelei  et  Thetidis  conju- 

tavit     nobilissimus      doctissimusque  gio  :  ipsumque  editurum  esse  Tioja- 

Huetius;  ad  quem,  si  quis  in  Claudi-  norum  caedes  ad  fluviuni  Simoeutem 

ano  uostro  locus  est  difficilis,  aut  in-  in  Troadc. 

terpretibus  intactus,  velut  ad  inex-  21     Frondoso   Ohjmpo]      Olympus 

Delph.  et  Var.  Clas.                      Claud.  ^ 


306  CL.    CLAUDIANI    X. 


NOT^ 

mons  est  aUissimus  Thessalia?,  sylvis  loco. 

frondentibns  variis  in  locis  consitns.  22  Othrys  et  Ossa]    Sunt  Tliessaliaa 

Virgilius:  '  Frondosum  Olympuni.'  niontes,  qui  saepius  in  liac  nuptiarum 

HymencEUS^     Vel    Hymen,     Deus  celebritate,  resonant  nomiue  Regina» 

Nuptiarum,   vel  Hymnus,  qui   cani-  Thetidis,  quae  nupserat  Peleo  Thes- 

tur  in  laudem  nuptiarum,  ut  in  hoc  salioe  Regi. 


X. 


CL.  CLAUDTANl    EPITHALAMIUM 
HONORII  ET  MARIiE. 

A  R  G  U  M  E  N  T  U  M. 

HoNORirs  amat,  suspirat,  poscit  Mariam  sibi  promissam,  conqueritur  de 
mora.  Subridet  Cupido,  volat  ad  montem  Cyprium,  matri  Veneri  denuntiat 
suum  Triumphum.  Venus  gaudet,  festinat,  et  Diis  maris  plaudentibus  Tri- 
tone  invecta,  Amoribusque  comitata,  Mediolanum  petit:  ejus  adventu  rece- 
dunt  nubes,  arma;  succedunt  serenitas,  lyrze,  flores  ;  paratur  Thalamus. 
Hinc  Mariam  vestit,  ornat,  eamque  ducit  venienti  obviam  Honorio.  Post  ex- 
ercitus  gratulatur  Theodosiique  Manibus,  et  Stilichoni,  cujus  laudes  cele- 
brantur  :  votumque  additur  in  gratiam  nepotum. 


Hauserat  insolitos  promissae  virginis  ignes 
Augustus,  pronoqiie  rudis  flagraverat  ccstu. 

Honorius  Imperator  conceperat  amorem  insttetum  Puella  sibi  desponsatce,  et  iu- 


1  Progressce  Lov.  m.  pr. — 2  pronoque  Cod.  Ursini  et  plurimi  alii,  Exc.  Schott. 

NOT^ 
1    Hauseraf]     Honorius    hauserat     hoc  est,  ex   puella  omnium  maxime 
amorem    ex   Maria  Stilichonis  filia,     amabili. 
velut  ex  fonte  amorum  plenissimo»         2  Prono  cestu^   Amore  promto  et 


DE    NUPT.    IIONOR.    ET    iMAR.  307 

Nec  noviis  unde  calor,  nec  quid  suspiria  vellent, 

Noverat  incipiens,  ct  adhuc  ij^narns  amandi. 

Non  illi  venator  equus,  non  spicula  curai :  fl 

Non  jaculum  torqucre  libet.     Mens  omnis  aberrat 

In  vultus,  quos  fin\it  Amor.     Quam  sa^pc  mcdullis 

Erupit  gemitus  !  quotics  incanduit  orc 

c.rpertus,  incemus  fuerat  ardore  promto ;  et  amens,  et  adhuc  imperitus  amoris  TKm 
cognoscebat  unde flamma  illa  recens  nasccretur,  nec  <iuid  tremitus  signiflcarent.  Nvn 
iUe  curat  cquum  venatorem,  non  tela:  nonjuvat  illuin  rihrare  sag^ittas.  Totus  ani- 
mus  occupatur  in  iclu,  t/uem  (Jupido  fecit.  Quam  crebro  suspiria  exienmt  ex  pec- 
/ore  intimo !  quotits  rubor  prodens  arcana  anlnu  exarsit  in  im/(h  ojus  !  et  i\»o- 


Lncens,  sec.  et  Gcvart.  cd.  Pann.  et  Vicct.  item  Var,  LL.  e  marjr.  Parm. 
primoque  Vat,  tert,  Pal.  Pric.  rimnii.  primoque  vel  pronoque  Vat,  pr.  Put,  Fio- 
rent,  Oisel.  Heinsius  ad  firinandani  icctioneiu  />/(mo(/«e,  ascripserat  locum  ex 
Fescen.  vs.  41.  '  Primisque  sese  junf^ct  amorihus.' — 3  Exc.  Voss.  ita  hos 
versus  exhibent :  Scd  7iovus  unde  calor,  sed  adliuc  securus  amandi  Noverai 
incipiens,  nec  quid  suspiria  possent. —  4  Itisipicns  Heins.  et  al. — 5  nec  spicula 
duo  Vatt. — 6  aberrat  Florent,  duo  I\Ied,  Put,  Rci;;.  Thuan,  Mazar.  Bonon. 
Tliolos,  duo  Ambr.  tres  Petav.  Cod,  Epig.  Ambr,  Exc.  Lucens.  pr,  edd,  Vi- 
cet.  Gesn.  Bipont.  obetTat  Vat.  scc.  Farn.  duo  INIed.  Ambr.  pr.  m.  sec.  Lov. 
m.  sec.  Leid.  pr.  Moret.  sec.  Cod,  Ursini,  Ald.  et  Exc.  Gevart.  aderrat  in- 
cert,  Heins.  qui  remittebat  ad  Gronov,  Gust,  in  Stat.  p.  403. — 7  pinxit  Put. 
INIoret.  sec.  Val.  Livin.  Var,  LL.  e  marg.  Parm.  Sched,  Gtid.  rulnus  quod  fixit 
Vat.  quint.  Reg.  iuc.  Heins.  Oxon.  pr.  Leid.  pr,  Exc.  Pat.  et  ed.  (jcsu.  et 
Bipont,  vultus  quos  fixit  vet.  Gyr,  culnus  quod  punfj;it  Pat.  vulnus  quod  finxit 
Florent.  Med,  sec.  Ambr.  sec.  vulnus  quod  punxit  Tliuan.  Jlazar.  Petav.  sec. 
vulnus  quod  pinxit  Twn.  <\no  Med,  duo  Petav,  Cod.  Epigr.  Ambr.  Tholos. 
Ambr.  tert.  Exc.  Gevart.  ct  Lucens.  pr.  ed.  Vicet.  finxit  Exc.  Laeti,  Pai.  ed. 
Parm.  pinxit  Ursini  Cod.  et  decem  alii.  punxit  \e\fixit  Oxon.  pr.  vulnus  quod 
fixit  vel  vultus  quos  pinxit  Petav.  pr.  Lov.  vulnus  quo  punxit  vel  vultus  quos  pinxit 
Vat.  quart. — 8  Eripuit  Farn,  Erumpit  Vat.  scc,  Coil.  Ursin.  Eruinpunt  ^lazar. 

NOT.E 

proclivi,  quod   iVIariae   forma   videri  '  Aninia  est  magis,  ubi  amat,  qtiam 

nonposset,  qiiin  amor  concipcrotur,  itbi  animat.'     Itaqiie   Houorii    totus 

Alii  legunt  primo  cestu,  id  cst,  primo  animtis  videtur  esseextra  illum,aber- 

amore  :   priini  amores  sunt  vchcincn-  rat,  exulat,  et  nihil  spcctat,  nisi  vul- 

tiores.  nus,quod  amor  fecit ;  hoc,  est  semper 

Rudis]    Rndis  et  imperitiis  in  arte  se  pascit  amore  Marivu, 

amandi.  7  Tn  vultus,  quos  finxit  .iwor]    i,  e. 

3  Nec  novus  unde  calor]  Negligit  Aninius  ejiis  tottis  est  in  vtiltii  Maiia?, 
venationem,  et  alias  exercitationes  :  quein  Amor  ipsi  rcpr.csenfavit  for- 
ardet,  suspirat,  nec  taiiien  cognoscit  niavit(iitc.  Alii  legitnt  vulnus.  Vul- 
adhuc  ea  omnia  cx  amore  provenire.  nus,  igues,   llainmaiu  dc   amore  dici 

4  Incipiens]     Sc.    amarc,     Alii   le-  notissinium.    Virgilitis  :  '  Vulnus  alit 
giint  inaipiens,   i.  e.  amens,  et  velut  venis,  et  cicco  carpitur  igni.' 
extrase  positus.  iVedullis]     Ex    intinio   cordis    re- 

6  Aberrat]     Notum    Proverbium,     cessu. 


308  CL.  CLAUDIANI    X. 

Confessus  secreta  rubor,  nonicuque  bcatuni 

Injussae  scripsere  manus  !  Jam  munera  nuptas  10 

Praeparat,  et  pulchros,  Mariae  sed  luce  minores, 

Eligit  ornatus  ;  quicquid  venerabilis  olim 

Livia,  Divorumque  nurus  gesscre  superbae. 

Incusat  spes  ajgra  moras,  longique  videntur 

Stare  dies,  segnemque  rotam  non  flectere  Phoebe.  15 

Scyria  sic  tenerum  virgo  flammabat  Achillem, 

ties  wjrtnj/s  ejns  vlfro  si^naverunt  felix  nomen  Mariae  !  Jam  deligit  donapro 
sponsn,  et  restes  magnijicas,  sed  iiiferiores  tnmen  pulchritudine  ^larice ;  deligit 
scilicet,  quicquid  Livia  veneranda  tiilit  quondam,  et  quicquid  nurus  gloriosce  De- 
orumtuterunt.  Spes  Honorii  inquieta  damnat  moras  ;  et  dies  longiores  videntur 
consistere,  et  Luna  videtnr  non  rolvere  currum  inertem.  Jta  Ueidamia  puella 
Scyri,  ignara  adliuc  doli,  infiammubat  Achillem  juvenem ;  et  instruebat  manus  bel- 


— 9  beatcE  Moret.  pr, — 10  Inmste  Florent.  Moret.  sec.  Var.  LL.  ed,  Antv.— 
11  populos  vel  pulchros  Jun.  pr.  dignos  MaricE  Pat.  Murice  pulchros  sed  Moret. 
sec,  swfc  iuce  vel  seM /«ce  Vat,  pr.  jure  pro  luce  Jun.  a  m.  pr.— 14  spes  longa 
Med.  tert. — 15  moram  vel  rotam  Vat.  pr.  rotnm  vel  currum  Rott.  fiectere  tri- 
gintafere  Codd.  Exr.  Gevart.  et  Liicens.  sec.  Silied.  Gud.  Var.  LL.  e  marg. 
Parm.  et  ed.  Autv.  item  Ald.  Heinsius  ascripserat  locim  Ovid.  Lib.  x.  Met. 
vs.  11.  '  Flexerat  obliquo  plaustrum  tenioiie  Bootes.'  jam  vohere  Pat.  nec  vol- 
rereThuan.  roZiece  quoqne  babet  ed.  Parm.  et  \  icet.  volvere  rotam  Silinm 
Lib.  VI.  et  alios  quoqiie  dixisse  notaverat  Heiiis.  Phabe  Exc.  Pat.  rec. 
Pluebi  Vat.  quint,  Phwbus  vel  Phoebe  Vat.  tert,  Reg. — 16  fiammavit  Pal.  Med. 

NOTiE 

9  Rubor"]  Rnbor  snbitus  frontis  apgra,  sed  quod  cnris  continuis  red- 
inter  amoris  iiulicia  reponitur.  Ovi-  dat  soiicitum  et  aegrum  amantem., 
dius: '  Et  rubor  in  vultii  pignoramen-  Vir<.'ilins :  '  jEgram  vana  spe  insit 
tis  habet.'  amantem.' 

10  Injusso'']   Manus  scripserunt  no-  Moras]    Sallustius  :  '  Animo    cupi- 
men  beatum  Mariae,  sed  sponte,  sed  enti  nihil  satis  festinatur.' 
injussae,quasi  non  ipse  Honorins  sen-  15    Stare]     Dies   non  fluere,    sed 
tlret.     Id    quod  accidit   amantibus,  stare     videntur ;     adeo   longi   appa- 
suaque  natura  cogitatione  aliqna  de-  rent, 

fixis,  qui  etiam   canunt,  nec  canere  16  Scyria]  Apud  Lycomedem  Scy- 

se  sentiunt,  ri  JEgsei  niaris  insnlae   regem   Achil- 

11  Luce]  Pulchritudine  micante  les  aniatre  Thetide  belliim  Trojanum 
lucis  instar,  filio  fimestum  timente,  habitu  mnlie- 

12  Ve7ierabilis  Livia]  Angusti  con-  bri  occultatus  fuerat,  Tum  Deida- 
jux,  quae  intcr  Deos  relata  est,  ideo-  niia  Regis  filia,  ab  Achille  compres- 
que  veneratione  digna.  sa  peperit  Pyrrhum,  Neoptolemum 

13  Nurus  gessere]  Adulatio  Poetica,      dictum. 

quasi  liaec  ornamenta  jure  haMcdita-  Flanmabat]  Amore  vehementerin- 

tis  ad  Honorium  veuirent.  flammabat. 

14  Spes  agra]    Non  quod  spes  sit 


DE    NIPT.    IIONOR.    ET    MAR.  30f) 

Fraudis  adhuc  expors  :  bellatricesque  docebat 

Duccre  fila  manus,  ot,  niox.  (juos  horruit  Ide, 

Thessalicos  roseo  pcctebat  pollic  c  crines. 

Haec  etiam  queritur  secum  :  Quonam  usque  verendus      'Ji) 

Cunctatur  nioa  vota  sucor  ?  quid  Jungore  differt, 

Quani  popigit,  castas(pio  preces  implore  rccusat  ? 

Non  ego,  hixurieni  Reguni  moremque  secutus, 

Qua^sivi  vuhum  tabulis  :  ut  iiuntia  formae 

licosns  .Vchillis  ail  fila  ncnila  ;  ct  pnlUce  purpureo  pcctcbat  capillos  Tliessalicos,  quos 
mox  Trojafurmidarit.  Honoritis  sic  (/uoque  conqueritur  secum:  Quoiisque  soccr 
renerandus  Stilicho  iliffcrt  mca  desidcria?  Quarc  procrastinat  conjunfcere mWn  vir- 
g\i\cm,  quam promisit,  ct  rc/u^itcumulare  prcces  meas ptulicas?  Haud  ego  imitatiu 
pompam  ct  cunsuctudinem  rcgum,  cxquisivi pulchritudinem  per  simulacra  aliqiu,  ut 


pr.  injiammabat  Morrt.  pr. — 18  /Jc  plnrinii  Codd.  Exc.  Gevart.  Luccii.s.  scc.  et 
Cod.  Rheni.  Sched.  Giid.  itcin  Aid.  Ida  Med.quart.  Exc.  Schott.  Idcm  Parni. 
idemvel  /dcReg. — 19  Tliessnlicos roseoVaru.  inc.  Hcins.  Ursin.  Cod.  Mazar.  Mo- 
ret.  sec.  Vat.  Livin.  cdd.  Gesn.  et  Bipont.  Thcssalico  roseos  tres  Vat.  Val.  Pric. 
Kott.  Thessalicos  roseo  vel  Thcssalico  roscos  \at.  pr.  et  scc.  m.  pr.  Thessalicos 
roseo  nectebat  pollice  1'at.  Cod.  Epijjr.  Ambr.  Exc.  Lucens.  sec.  pectebat  pollice 
Florent.  Put.  vet.  Gyr.  Exc.  Scliott.  nectebat  Vat.  pr.  et  sec.  in.  sec.  Pric. 
Oisel.  pcctebat  Re£t.  Tluian.  Mazar.  Petav.  pr.  Amhr.  et  Jun.  pr.  Lov.  ambo 
Moreti.  H('c<t'/;a< /u'c<in<' Vat.  tcrt.  cod.  Ursin.  Med.  scc.  Tholos.  duo  Petav. 
pectebat  pcctine  duo  Vatt.  Pal.  Farn.  Rott.  Med.  tert.  inc.  Heins.  pcctebat  et 
emcndatum  wec<eiat  Med.  pr.  pectebat  vel  nectebat  Reg.  Oxon.  pr.  Ambr.  sec. 
Jieclcbat,  \e]  nectebat,  \e\  pectebat  Oxon.sec. — 20  Hoc  Vat.  scc.  Med.  quart. 
iiic.  Heins.  Petav.  sec.  duo  Oxon.  Exc.  Lucens.  pr.  Var.  LL.  e  rnarg.  Parni. 
Sic  Kott. — 21  senex  Pat.  senex  vel  socer  Put.  quid  jungere  Vat.  Livin.  qui  jun- 
gere  Ald. — 22  Quod  pepigit  Moret.  pr.  pcpigi  legit  Heins. — 23  iii  diio  vei- 
sus  manu  recenti  ascripti  sunt  in  Vat.  pr.  luxuriam  duo  Vat.  Pric.  Kxc.  Pat. 
rec.  Lucens.  sec.  Cod.  epigr.  Ambr.  ed.  Vicet.  luxuriem  viginti  tresalii,  edd. 
Parm.  Heins.  Gesn.  et  Bipont.  item  Var.  LL.  e  marg.  ejusdeni.  bixuria  Vat. 
qiiart.  moresque  duo  Vatt.  Petav.  pr.  moremve  Jiin.  pr.  moremque  Vat.  pr.  et 
tert.  Pal.  Pric.  Rott.  Oisel.  moremque  vel  patrumque  Med.  sec  — 21  Queesie- 
rim  Med.  sec.  muUum  vel  lultum  Petav.  scc.  tabulis  Var.  LL.  ed.  Antv.  tha- 
lamis  omnes  Vatt.  Pal.  Farn.  Pric.  Rott.  Oisel.  Jun.  pr.  Leid.  pr.  diio  Oxoii. 
tabulis  \el  thalamis  Moret.   pr.  ut  mulua  Med.  tert.   noxia  Aiubr.  pr.  Scbed. 

NOT^ 

17  Fraudis  adhuc]    Nondum  gnara  nes    Achillis     Thessali :    liunc    enim 
fraudis,  qua  Achilles    veste  puellari  Phthia  urbs  ThessaliaE  genuerat. 
indutus  seipsain  decepit.  20  Queritur]  Ob  ainoris  impaticn- 

18  Horruit  Idc]    Ida  mons  'froja',  tiam. 

seu  potius  ipsa  Troja  tremiiit,  adveu-  23  Non  ego]    Non  petivi,  iit   pul- 

tu  Acliillis  pulchre  capillaii.     Lucia-  clierrimarum     Principum    imagjnes 

nus  :     '   Quam     speciosa    ceesaries!  pictae  ad   me    niittercntur;  id    quod 

quam  terribilisin  bellatoribus!  quam  faciunt  Reges  ad  pompam   et  ostcu- 

decora  in  adolescentibus  !'  &c.  tationem. 

19  ThesMlicoa  erines]  Pectebat  cri- 


310 


CL.    CLAUDIANI    X. 


Lena  per  innumeros  iret  pictura  penates  : 
Nec  va'iis  dubium  thalamis  lecturus  amorem 
Ardua  commisi  falsae  conmibia  cerae. 
Non  rapio  praeceps  alienae  foedera  taedae, 
Sed  qnae  sponsa  mihi  pridem,  patriisque  relicta 
Mandatis,  uiio  materni  sanguinis  ortu 
Communem  partitur  avum.     Fastigia  supplex 


'^D 


30 


imago  illa  adidatrix  nuntia  pukhrittidinis  circumferrctur  per  domos  innumerahilei, 
Neque  ego  electurus  amorem  ambiguum  factiinini  tlioros  diversos,  crcdidi  speciei 
fallaei  conjugia  difficilia.  Non  eo;o  temerarius  aufero  pactum  ulieni  matrimoniis, 
sed  eam,  guce  desponsata  est  7nihi,  et  data  imperiu  patris  mci,  vindicat  sibi  atum 
communem  una  origine  generis  materni.  Ego  precaturus  abjeci  majestatem  impera- 


Giid. — 25  £ena  viginti  Codd.  Exc.  Gevart.  Sched.  Gnd.  Var.  LL.  e  marg. 
Parm.  Plena  octo  alii,  Exc.  Liicens.  sec.  Lava  Rolt.  Med,  tert.  Thuan. 
Ambr.  tert.  Cod.  Epigr.  Ambr.  et  ed.  Vicet.  Lena  vel  Plena  Vat.  pr. 
—26  Non  variis  Tliuan.  thalamis  varium  dubiis  Jun.  pr.  tabulis  Exc.  Schott. 
lalurus  Vtic.  Oisel.lecturapudoreiniac.  Heins. — 27  co7iubiaE.\c.  Gevart./or- 
mce  Thuan. — 28  Nec  rapio  Moret.  pr.  princeps  pro  prceceps,  et  mensce  pro  tadce 
Jun.  pr.  et  Oxon.— 29  patriisque  Vat.  pr.  Farn.  ambo  Moret.  Lov.  patrisque 
Vatt.  quatuor.  Pal.  Pric. — 30  Mandantis  Thuan.  uno  vel  immo  Oisel. — 31  par- 


\OT/E 


23  Lenal  Ut  imago  adulatrix,  leno- 
cinans,  et  amoris  conciliatrix  circum- 
ferretur  per  domos.  Lena  autcm  di- 
citur,  quasi  fungatur  officio  lenee, 
dum  puellas  minusderoras,  adulaiite 
penicillo  depictas  ostentat  principi- 
bus,  quos  sic  ad  amorem  et  raatrinio- 
niura  accendit,  de  eo  nunquam  cogi- 
taturos,  nisitalibus  lenociniisdecepti 
fuissent.  Ovidius  :  '  raaxima  lena 
mora  est,'  id  est,  maximaamoriscon- 
ciliatricula.  Alii  hoc  verbum  lena 
aversati  legunt  lceva,  id  est  favorabi- 
lis,  ut  apud  Virgilium,  'Numinalaeva 
ainunt.' 

Pictura']  Mos  ille  antiquus  mittendi 
puellarum  principum  imagines,  etiam 
a  nostris  observatus.  Missa  enini  est 
Henrico  INIagno  Mariae  Medicceae 
efRgies.  Ceterum,  Claudianus  ar- 
gnit  tacite  factum  Eutropii,  qui  Fla- 
vii  Promoti  filiam,  vel  Neptim,egre- 
gie  depictam  Arcadio  ostentaus,  illum 


vel  sola  pictura  pellexit  ad  nuptias. 

2G  Nec  variis,  <^c.]  Non  elegi  amo- 
rem  dubimn,  Iioc  cst  instabilem,  et 
toties  miitandiini,  variisqne  thalamis 
occasionem  daturum,  quoties  nova 
virginurn  aliarum  iniago  mjhi  propo- 
neretur. 

27  Ardua  commisi]  Non  ego  expo- 
sui,  credidi  imagini  cereae  saepe  fal- 
laci,  conjugium  meuni,  cum  arduura 
ac  difficile  sit  optime  eligere,  ac  prae- 
sertim  cum  videntur  tantum  imagi- 
nes. 

28  Non  rapio  fcedera']  Non  rapio 
nuptas,  aut  foedere  pactoque  aliqiio 
aliis  desponsatas.  Sic  Augiistus  ab- 
duxit  Liviam  etiam  praegnantem. 

29  Patriisque  relicta  mandatis']  Pro- 
babile  est  Theodosium,  antequain 
moreretur,  mandavisse,  ut  Honorius 
Mariam  Stilichonis  filiarn  duceret  in 
uxorem. 

31  Partitur  avum^  Tbeodosium  se- 


DE   NIPT.   IIONOR.    ET    1\IAR.  311 

Deposui,  gessique  procum  :  dc  limiuc  sacro 

Oratuiu  uiisi  proccrcs,  «pii  proxima  nobis 

Jura  teneut.     Fatcor,  Stilichou,  nou  i^arva  poposci : 

Sed  certe  mereor  Princcps,  hoc  Principe  natus,  35 

Qui  sibi  tc  iicncrum  fratcrna  prole  rcvinxit, 

Cui  jNlariam  dcbos.     Fanus  milu  solvc  paternum. 

Redde  suos  aulae.     Mater  fortasse  yo^axi 

MoUior.     O  patrui  gcrmcn,  cui  nominis  haires 

toriam, ct  eni inc  procum.  Priinores,  ijiti occitpitnt  locum propinquum  iinbis, missi  siint 
ex  aula  sucriita  rof;aturi.  Confiieor,  o  Stilicho,  nnn  petiri  rein  exigiium,  at  nuidem 
liac  dignus  sum  vgo  Iinperalor  oriundus  tuli  1  inperatore  'lheoi\os\o,ipti  dcvinxit  sibi 
te gennum  per  Jiliamfratris,  cui  debes  tMariain.  Repende  inihi  usurain  paternam  : 
restitue  suospaliitio.  Sereiia  materMiiriaJorsanfaciliorcsi  exorari.  O  soboles  pa- 
trui  inei  Hoiiorii :  cui  ego  Honorius  successi  hares  nominis  ejusdcni.o  Serena 


timur  Thuan.  fastidia  Vat.  pr.  siinplcT  Farn. — 32  cessique  procul  Med.  qnart. 
procum  vol  procul  Med.  sec— 33  Ortatum  Farn.  misi  qnatnor  Vatt.  Pal.  Pric. 
Kott.  missi  Vat.  tcrt.  Med.  scc.  Piit.  Petav.  tert.  Ambr.  tcrt.  misi  vel  missi 
Mcd.  pr.  jNIorct.  pr.  Stilicho  Vat.  pr.  Stilico  Vat.  sec.  fateor  Stilico  Iriginta 
fere  Codd.  Exc.  Lncens.  pr.  Var.  LL.  e  niarg.  Parin.  ct  edd.  Vicet.  Parm. 
Isingr.  Giyph.  Colin.  parva  vel  prava  Put.  poposci  vel  reposci  Oxon.  sec. — 3.5 
hic  j>finci>e  Cod.  Epigr.  Ambr.  Si  principe  Meii.tcrt.  et  prJHcJ/)e Vat.  quint. 
ac  principe  Vat.  quart.  hocprincipe  viginti  alii,  Exc.  Schott.  et  Lucens.  pr.  Var. 
LL.  c  ;niargine  Parm.  d£  principe  vet.  Gyr.  Var.  LL.  cd.  Antv.  sed  prin- 
<:i>e  Jun.  pr.— 30  mole  Oiscl.— 37  diJTers?  Akl.  t/etis  viginti  duo  Codd.  Exc. 
Lucens.  pr.  Var.  LL.  e  marg.  Parm.  ed.  Vicet.  fenus  Bonon.  fadus  quatuor 
Vatt.  Pal.  Rott.  fcenus  Oisel.  Petav.  sec.  fcenus  vel  fcedus  Vat.  pr.  Petav.  pr. 
etPric.  Heiusinsascripseratloca  Propert.  Lib.  i.  EI.7.  et  Lib.  iii.  Eleg.  1.— 
38  tuos  Farn.— 39  ob  CoU.  Ursini.  patrium  Jun.  pr.  Heinsius  legit pa^rwum.  cui 

NOT.E 

niorem,  qui  filios  habuit  Theodosium  dans    uxorem    Serenam    fratris    sui 

Magnuin,    et    Honorium    seniorein:  Honorii  tiliam,  et  a  se  adoptatam,  te 

hujus  Honorii  filiam  Serenain  Stili-  tecit  suum  generum. 

cho  nxorem  duxerat :  ex  Serena  ct  37  Cui  debes]  Cui  Theodosio  debes 

Stilichone  uata  est  Maria,  qiiic  niibit  Mariain  :  hanc  eniin  accepisti  a  con- 

Honorio  jiiniori:    hinc   et   Hoiiorius  juge  Serena,  quam  ipse  tibi  dedit. 

junior  et  INIaria  agnosciint  coiinnn-  roenus solrel  Da  mihi  MariHin,  quaj 

nem,   ha?c   proavum   maternuni,  ilLe  milii  erit  velut  fccnus  et  merces  am- 

avum  paternnm,  Thcodosium  scilicet  pla   eorum,    qnae    debcs    patri    meo 

seniorem.  Theodosio. 

Fastigia]  Ego,  qui   Impcratoris  ti-  38  Aulce']    Redde   saas    Principes 

tulo   imperare   poteram,  me   suppli-  auhe  Ca^sareae. 

cem  exhibui.  39  O  patrui  gertnen]  O  Serena  filia 

33  Misi  proceres]    Haec  dicta  sunt  patrui   mei  Honorii   senioris,    cujus 

ad  Stilichonisiaiidem.  nomen    cgo    Ilonorius    velut   hxres 

36  Qui  sibi   te   gena-um]     Mereor  gero. 
Maiiam  ego  natus  Theodosio, qui  tibi 


312  CL.    CLAUDIANI    X. 

Successi,  sublime  decus  torrentis  Hiberi,  40 

Stirpe  soror,  pietate  parens,  tibi  creditus  infans, 
Inque  tuo  crevi  gremio,  partuque  remoto 
Tu  potius  Flaccilla  mihi.     Quid  dividis  ergo 
Pignora?  quid  juveni  natam  non  tradis  alumno? 
Optatusne  dies  aderit?  dabiturne  jugalis  45 

Nox  unquam  ?  tali  solatur  vulnera  questu. 

Risit  Amor,  placidaeque  volat  trans  eequora  Matri 
Nuntius,  et  totas  jactantior  explicat  alas. 
Mons  latus  lonium  Cypri  praeruptus  obumbrat, 

altushonor  Iberi  rapidi,'soror  gente,  sed  mater  affectu,  ego  infans  com^nissus  suin 
tibi,  et  cretiin  slnu  tiio,  et  partu  excepto,  tupotius  es  milii  Flaccilla.  Cur  igitur  se- 
parasflios  tiios  ?  Cur  non  das  alumno  ti\o  juveni  Jiliam  tiiam  ?  An  non  dies  exoptatus 
veniei  ?  an  non  nox  nuptialis  concedeturunquam  ?  Honoriiis  tmdcet  vidnus  siium  hac 
querela.  Cupido  subrisit,  et  statini  crolat  tdtra  tnuria,  nuntius  futiirus  matri  blanda, 
utque  superbior  porrigit  pcnnas  omnes.   31ons  altus  tegit  latus  lonium  Cypri,  mons 


germen  Farn.  tibi  nominis  Oxon.  pr. — 41  Stirpe  sata  Thuan.  Stirpe  parens 
pietate  soror  Moret.  pr.  pietate  potens  Jun.  pr.  m.  sec.  carens  Tliuan.  mihi  cre- 
ditur  Var.  LL.  ed.  Antv.  creditus  Ambr.  pr.  creditur  Oxon.  et  alii.  creditur 
vel  creditus  Put. — 42  cretit  Oxon.  f<ec.  thalamo  \e\  gremioVax.  quint.  partum- 
que  Oxon.  pr.— 43  potior  Exc.  .Srhotti.  Placcilla  Ambi .  ttrt.  Placcella  Tholos. 
Pladlla  Rott.  FacillaMed.  tert.  Petav.  tert.Mazar.  Fascilla  Oxon.  sec.  Flacilla 
Florent.  duo  Med.Exc.  Lucens.  pr.  ed.  Vicet.  et  ^Rrm.'  Flascella  Med.pr.  Floc- 
ciHa Moret.  sec.  Facilla  vel  PlacellaYteg.  Placellavel  Facella  Oxon.  pr.— 44  na- 
tamjuvcni  inc.  Heins.  Anibr.  sec.  reddis  duo  Vatt.  Pal.  Florent.Med.  pr.  Leid. 
pr.  Thuan.  Mazar.  tradis  Med.  sec.  credis  inc.  Heins.  Exc.  Schotti ;  Heinsio 
improbatur  hffic  lectio,  quia  jam  prwcessit  creditus. — 45  dabiturque  Farn.  Pric. 
'Lox.dabiturue  Pat. — 47  placidoque  Vat.  f\\\a.Yi.  placidusque  \e\  placidfcque  Oxon. 
sec— 48  Jioras  Petav.  tert.  Lov.  Var.  LL.  ed.  Antv.  horas  vel  alas  Petav.  sec. 
— 49  Jonium  viginti  Codd.  Exc.  Gevart.  Lucens.  pr.  Var.  LL.  e  marg. 
Parm.  item  ed.  Antv.  et  Vicet.  in  Moret.  sec.  ascriptum  erat,  Descriptio 
Palatii  Veneris.  Eoum  Vat.  pr.  Pal.  Pric.  Oisel.  et  ed.  Gesu.  et  Bipont. 
Eoum  vel  Jonium  Vat.  tert.  Florent.  Lov.  Cypri  praruptus  Bonon.  Pat.  Exc. 
Schott.  Vat.  Isingr.   Pulm.  Delr.  Cyprecs  rupis  tredecim  alii.    ruppis  \aT. 

NOTiE 

40  Torrentis  Hiberi']  Fluvii  Hispa-  minus  dicenda  est  niater,quae  afFectu 
niae,  scd  ponitur  pro  ipsa  Hispania.  materno  educavit,  quam  quaB  genuit. 

41  Stirpe  soror~\  Naui  Sereua  adop-  44  Pigtwra']  Quid  separas  Mariani 
tata  fuerat  a  Theodosio  patre  Ho-  et  Honorium,  quos  aut  spectas,  aut 
norii.  spectare  debes,  ut  pioprios  Hberos. 

42  Partuque  remoto']  Si  partum  de-  49  Latus  lonium  Cypri]  Cyprus  in- 
raas,  tu  potius  mihi  niater  es,  quam  sula  inaris  Mediterranei  credita  est 
Flaccilla.  Hzec  obiit,  Honorio  puero  V^eneri  sacra  sedes,  ob  amoenitatem  ; 
adraodum   relicto.     Ea    porro    non  et  quia  ad  eam  nata  est ;  lonium  latus. 


DR    NUPT.    HONOR.    ET    MAR.  313 

Invius  humano  gressu,  Phariumque  cubile  50 

Proteos,  et  septem  despectat  cornua  Nili. 

Hunc  neque  canentes  audcnt  vestiie  pruinae  ; 

Hunc  venti  pulsare  timent,  himc  la^dere  nimbi. 

Luxuria?  Venerique  vacat.     J*ars  acrior  anni 

Exulat :  a^terni  patet  induljientia  veris.  5o 

In  campum  se  fundit  apex :  hunc  aurea  sepes 

Circuit,  et  fulvo  defendit  prata  metallo. 

Mulciber,  ut  perhibent,  his  oscula  conjugis  emit 

Moenibus,  ettales  uxorius  obtuHt  arces. 

inaccessus  pedibus  hominum,  despicit  lectum  JEgyptium  Protei,  et  septem  ostia  \ili, 
Glacies  albcr  non  nudenl  te^ere  hunc  montein  ;  venti  metuunt  hunc  percutere.  Nubes 
metmml  ujfendere  hunc:  hiv  senit  vuluptnti  et  Veneri.  l'ars  violentiur  anniex- 
pellilur.  Clementia  veris  perpetui  aperilur.  Vertex  montis  extendit  se  in  pla- 
nitiem.  Aurata  sepes  cingit  hunc,  et  tuetur  prata  metallo  fulvo.  Vulcanus,  ut 
aiiint,  emit   basia  iLXoris  suze  his  muris,  et  ipse  uxorius  dedit  tales  turres.     i/i- 


LL.  ed.  Antv.  abundat  vel  obumbrat  Oxon.  sec. — 50  gressu  vel  gressui  Reg. 
generiXat.  Liv.  gressxi  ve\  generi  Vat.  pr.  Phariique  Pric. — .51  despectans  Med. 
quart.  despeclant  Vat.  quart.  Farn.  Koit.  dcspectat  Florent.  diio  Med.  Alazar. 
Vat.  Livin.  Jun.  pr.  Leid.  pr.  Exc.  Lucens.  sec.  cornua  vel  hostia  Anibr.  sec. 
— 52  Hunc  ncfjue  canentes  Exc.  Laeti.  Vat.  pr.  m.  pr.  1'ric.  Oisel.  cadentes 
Vat.  quint.  candentes  et  eniend.  canentes  Lov.  ccedentes  Exc.  Lucens.  sec.  appo- 
sito  -j-  signo,  ut  notetur,  veterem  lectioneni  esse  vel  erasam  vel  interpola- 
tam.  spectare  vel  sperare  pro  vesiire  Jun.  pr. — 53  nimbus  Moret.  pr. — 51  Vene- 
rique  Exc.  Laeti.  ventrique  inc.  Heins.  Petav.  pr.  An»l)r.  tert.  Oxon.  sec.  Cod. 
Epigr.  Ambr.  Exc.  Gevart.  e(J.  Vicet.  ventrique  vel  Veneriqiie  Rcg.  Oxon.  pr. 
Moret.  sec.  duo  Petav. — 56  fundit  Exc.  Laii.  fudit  Farn.  Pctav.  sec.  Anibr. 
tert.  Lov.  Exc.  Gevart.  ed.  Vicet.  dcsidit  vel  se  fundit  Ambr.  sec.  huc  aurea 
Med.  tert.— 57  Jiavo  pUirima  pars  Codd.  Exc.  Schott.  Gevart.  et  Lucens.  pr. 
Sched.  Gud.  Var.  LL.  ed.  Antv.  item  Oxon.  Leid.  Lovan.  et  ed.  Vicet.  rura 
Med.  sec. — 58  Mulcifer  Mazar.  Oxon.  pr.  ni.  sec. — 59  artes  pro  arces  Pal.  aurts 

NOT^ 

id  est,  qiia  Cjprus  respicit  marc  lo-  neris    niillam    hyemeni,    ver  perpe- 

niuni,  quod  ad  .ligyptum  usque  ex-  tuum    tribiiit.    Hai-c    enim    l)ea  est 

tenditur.  serenitatis,  risiiumque  et  voluptatis. 

50  Phariumque]  Id  est,  .Egyptium,  55  Patet]  Aperitur,  porrigitiir: 
a  Pharo  parva  olim  Nili  insiila,  ad  omnia  quippe  veruo  tempore  expli- 
quam   Proteus  illc  formarum    muta-  cantur,  a|)eriiintur. 

tione  insignis  stabiilabat.  58  Mulcibcr]    ^iilcanus  omnia  ope- 

51  Septem  cornua]  Septeni  ostia  ra  insignia,  et  duratiira,  facere  tin- 
Nili,    qui    inde    dicitur   a    Virgilio,      gitur. 

'  Septemgeminus.'  59  Uxorius]     Qui    uxori     placere 

S3  Venti  pulsare  timcnt]  Monti  Ve-     gestit. 


314 


CL.    CLAUDIANI    X. 


Intus  rura  inicant,  manibus  quas  subdita  nullis 
Perpetuum  tlorent,  Zephyro  contenta  colono  : 
Umbrosumquc  nemus,  quo  non  admittitur  ales, 
Ni  probet  ante  suos  Diva  sub  judice  cantus. 
Quaj  placuit,  fruitur  ramis  :  quae  victa,  recedit. 
Vivunt  in  Venerem  frondes,  omnisque  vicissim 
Felix  arbor  amat.     Nutant  ad  mutua  palmae 
Foedera  :  populeo  snspirat  populus  ictu  ; 
Et  platani  platanis,  alnoque  assibilat  alnus. 
Labuntur  gemini  fontes :  hic  dulcis,  amavus 
Alter,  et  infusis  corrumpit  mella  venenis, 
Unde  Cupidineas  armavit  Fama  sagittas. 


60 


65 


70 


tiis  agri  splendent,  qiii  nuUis  sulincfi  jnnnibtis,  et  contenti  Favonio  cultore,  fio' 
rent  continun:  et  iiitns  sylva  esi  frondij^a,'\n  qua  avis  nnn  recipitur,  nisi  prius 
sub  Dea  judicanle  probet  concentus  suos.  Qute  avis  probata  est,  potitur  sylva; 
qucB  superata  est,  abit.  Folia  vivunt  pro  Vcnere,  ct  arbor  oninis  fortunata  amat 
mutuo.  Palince  unnuunt  ad  amicitiam  reciprocam:  populus  gemit  impulsu  po- 
puleo  ;  et  platani  admurmurunt  platunis,  et  abius  ulno.  Fontes  duo  hic  fiuunt. 
Unus  dulcis  est,  aller  est  amarus,  et  inficiunt   mella  venenis  immixtis,  quibus 


Vat.  quart. — 60  rura  micant  Pat.  Mazar.  Vat.  Liviii.  ed.  Parm.  prata  diio  Vatt. 
Farn.  Rott.  Pric.  Med.  sec.  Reg.  Thiian.  duo  Petav.  Lov.  Moret.  sec.  Ald. 
Exc.  Gevart.  rura  vel  prata  Vat.  pr.  Med.  pr.  Florcnt.  Jun.  pr.  vircnt  Vat.  sec. 
m.  pr.  Florent.  ni.  pr.  maribus  Oxon.  pr.  morbis  Oxon.  alt.  a  m.  pr.— Gl  Perpe- 
tuo  Vat.  pr.  Thuan.  Jun.  et  Moret.  pr. —  63  sub  Diva  judice  Vat.  sec.  Cod.  Ur- 
sin. — 66  nutanlque  Jun.  pr.  mitant  Vicet. — 68  platani  vel  plalanus  Oxon.  pr.  p/a- 
tanis  platani  Florent.  nnus  Heins.  platuni  platanis  Med.  tert.  Petav.  tert.  Vat. 
Livin.  inc.  Heins.  Exc.  Lucens.  pr  Vicet.  platano  platanus  tres  Vatt.  Med. 
sec.  Put.  INIazar.  Petav.  pr.  Tholos.  Moret.  pr.  Jun.  pr.  Ald.  platanus  pla- 
tano  Vat.  tert.  Farn.  platani  platanus  Rott.  Petav.  sec.  platanus  phttanis  PaL 
Pric.  Oisel.  Florent.  duo  Med.  Exc.  Gevart.  platani  platanis  vel  platanis  pla- 
tnni  Reg.  alnusque  assibilat  alno  Jun.  pr. — 70  corrumpit  tres  Vatt.  corrumpunt  vi- 
ginti  quinque  alii,  Exc.  Gevart.  Lncens.  pr.  Ald.  ed.  Parm.  et  Vicet.  Var.  LL. 
ed.  Antv.  corrumpit  vel  corrumpunt  Put. — 71  armavi  Leid.  pr.  armari  duo  Vatt. 
PaL  OiseL  Florent.  quatunr   Med.   Put.  Thuan.   Mazar.    Petav.   sec.  inc. 


NOTiE 


61  Zephyro']  Carus  Veueri  ventus, 
cnjus  uxor  Flora,  seu  Zephyritis, 
Veneri  itidem  cara. 

66  Felix  arbor]  Frugifera,foeciinda. 
Arbores  autem  a  Poetis  amare  lin- 
guntur,  cum  levi  Zepbyro  pulsae  sese 
osculantur. 

Nutaiit  pahme]  In  palmis  duplex 
sexus   agnoscitur:    si  hiuc  iude  ad 


ripas  exsurgant  nias  et  ftpraina,  incli- 
nare  et  admovere  sese  videntur  velut 
ad  oscula. 

69  Dukis,  amarus]  Fontium  montis 
Venerei,  alter  dnlcis  est  et  nielle 
pleniis,  cnni  felix  anior ;  alter  auia- 
rus,  et  felle  infectus,  cum  infelix 
amor  est. 

71  Unde^   lu  utroque  fonte   amor 


DE    NUPT.    IIONOR.   ET    MAR.  315 

Mille  pharetrati  ludunl  in  margine  fratres, 

Ore  pares,  similes  hal)itii,  gens  mollis  Amorum. 

Hos  Nymphfc  pariunt  :  illum  Vcnus  aurea  sohnu 

Edidit.     Ille  Deos  coehimque  et  sidera  cornu  75 

Tempcrat,  ct  snmmos  dii^^natur  fiirere  resres  : 

Hi  plebem  icriunt.     Nec  cetera  numina  desunt. 

Hic  habitat  nullo  constricta  Licentia  nodo, 

Et  fiecti  faciles  Irt^,  vinoquc  madentcs 

Excubiae,  Lacryma?que  rudes,  ct  gratus  amantum  80 

Pallor,  et  in  primis  titubans  Audacia  lurtis, 

Jucundiquc  Metus,  ct  non  secura  ^'ohq>tas  ; 

Et  hisciva  volant  levibus  Perjuria  pcnnis. 

fama  armnvit  iela  Cuindinit}.  MiUe  fvntres  iiltnvdvuti,  qui  siiiit  a^.tih?  blnn- 
duin  Atnovum,  coUudunt  in  »('/)«,  simiUs  vuUu,  simiU's  reste.  Niimphce  pvo- 
ducunt  lios:  pulchva  Venus  peperU  iUum  soUim  Cupuliiicni.  lUe  modevatur 
arcu  sno  Deos,  Coelum,  et  Astra ;  et  difinatuv  fevive  veges  supvemos:  /ij  Anio- 
res  percuttunt  rulgus.  Seque  numina  alia  hic  absunt.  Hic  Licentia  nuUis  com- 
pressa  catenis  manet,  et  Ivce  pvomter  e.vcUari,  ac  VigtUce  ebritt  rino,  et  FUtusjure- 
7iUes,ct  l^aHorjucundus  ainantum,  et  Audacia  treinens  in  furtis  prioribus,  ct  3Ietus 
dulces,  £t  Voluptas  non  tuia,  cl   l'erjttvia  iinpudica  voUtant  veittis  velocibus.  Inter 


Heins.  Bonon.  Pat.  m.  pr.  diio  Ambr.  Exc.  Lncens.  sec.  Var.  LL.  ed.  Antv. 
armatit  trcdecim  alii,  Ald.  et  ed.  Vicet.  armarit  Sched.  Gud.  armavit  vel 
urmari  Vat.  fiuart.  Pric.  Lov.— 72  phareirata  INled.  (juart.— 73  Mente  pares 
Rott.  Ore  pares  duo  Vatt.  Pal.  habitu  similes  Pric.  \  at.  Livin.  similes  habitu 
Vat.  pr.  Oisel.  Florent.  Med.  pr.  Tiiiian.  Mazar.  Jun.  pr.  Heinsius  ascrip- 
serat  locum  Cons.  Hon.  vi.  178.  '  Hoc  Deus  etfulgens  liabitu,'  &c.  avo 
similes  tres  Vatt.  duo  INIed.  Pal.  Farn.  <rvo  vel  habitu  Put.— 75  Deum  Vat. 
quint. — 77  netjue  Leid.  pr.  iHU/ieca  Oxon.  sec.  m.  pr. — 78  habittU  E\c.  hxti. 
habitant  Vat.  qiiint,  m.  pr.  dislricia  Farn.  vet.  Gyr.— 79  plectifaciles  Med.  tert. 
—80  grattts  amoruin  Pric— 81  tiitibant  Vat.  tert.  factis  Tiiuan.  tactts  vel 
furtis  ISIfd.  pr.— S-i  Jocuiidiqite  Vat.  pr.  et  sec— H:i  pennis  Florent.  ventis 
triginta  todd.  Exc.  Luccns.  pr.  Gevart.  et  Cod.   Kiiem.  Ald.  Parni.  Vicet. 

NOTiE 

sagittas  tingit  :  est  enim  et  melle  et  amorem  :  tales  sunt  Licentia,Irffi,&c. 

felle  fcecundus.  79  Irec]     Terentius  :    '  Amantium 

75  Deos   Ccrlumque]    Omnia  vincit  iia?,  amoris  ledintegratio  est.' 
amor,    supcros    quoque.     Muretus  :  Vino    madentes]    Item    Terentius : 
Pottae  tamcn  '  in  Minervam  et  in  stu-  'Sine  Cerere  et  Liijcro  friget  Veniis.' 
diorum  prasides  Musas  nibil  Veneri,  80  E.rcubicE]    Solitae  agi  ad    fores 
nihil  Cupidini,  juris  esse  voluerunt.'  Amasiarum. 

76  Dignatur]  Keges  tantuin  dignos  Laenjime  rudes]  Effusa' a  juvonibus 
pntat  quos  suis  figat  telis.  rudibus,  et   primos   tum  amores  ex- 

77  Numina]  Alia  suut  Numina,  vel  pertis. 

potius   aliJe  pesles,  qu?e  comitantur         83  Perjuria]  Ovidius  :  '  Jupiter  ex 


316  CL.    CLAUDIANI    X. 

Quos  inter  petulaus  alta  cervice  Juventas 

Excludit  Seniura  luco.     Procul  atria  Divae  85 

Permutant  radios,  sylvaque  obstante  virescunt. 

Lemnius  haec  etiam  gemmis  exstruxit  et  auro, 

Admiscens  artem  pretio,  trabibusque  smaragdis 

Supposuit  caesas  hyacinthi  rupe  columnas. 

Beryllo  paries,  et  iaspide  lubrica  surgunt 

quos  Deos  Jurentus  impudens  ceUo  capite  expellit  ex  sylva  Senectutem.  Palatium 
Deas  longe  mittat  splendorem,  et  florescit  nemore  invito.  Vulcanus  construxit  hoc 
etiam  ex  gemmis  et  ex  auro,  cvnjungens  industriam,  et  subjecit  trabibus  smaragdis 
columnas  recisas  ex  lapide  Hyacinthi.  Murus  ex  Beryllo,  et  limina  levia  ex  iaspide 


90 


et  Colin.  ventis  vel  pennis  Med.  pr.  et  sec.  Leid.  pr.  inc.  Hcins. — 84  Quos 
inter  duo  Vatt.  Pal.  Pric.  Oisel.  Florent.  Med.  pr.  Thuan.  Mazar.  Vat.  Livin. 
lasciva  alta  cervice  Pal.  juvenca  inc.  Heins.  jnventa  Vat.  sec.  Med.  quart.  Lov. 
duo  Oxon.  ed.  Vicet.  juventus  duo  Vatt.  Oisel.  Fiorent.  vet.  Gyr.  Med.  tert. 
Petav.  sec.  Ambr.  tert.  m.  pr.  Bonon.  Tholos.  Vat.  Livin.  Exc.  Schott.  Lu- 
cens.  sec.  ed.  Parm.  juventus  quatuordecim  aiii.  juventus  vel  juventas  Vat. 
quart.  Pat.  Ambr.  pr.— 8.5  ludo  Put.  Reg.  Petav.  tert.  lutu  Reg.  ui.  pr.  luco 
procul.  cum  rfXeia  aTiytifj  Moret.  sec. — 86  permutant  Exc.  Lucens.  pr.  per- 
mittant  Vat.  quint.  ed.  Vicet. — 87  huc  Var.  LL.  ed.  Antv.  hoc  vel  hac  Med.  pr- 
instnixit  Med.  tert.  astrinxit  tres  Vatt.  extrusit  Voss.  construxit  Pal.  Pric. 
Med.  pr.  Keg.  Thuan.  Moret.  sec. — 88  Conjuiigens  Moret.  pr.  gravibusque  tres 
Vatt.  Farn.  Rott.  &nfli«gdi  Med.  pr.  Vat.  quint.  Pal.  Oiscl.  trabibusque\a.X. 
pr.  Pal.  Pric.  Oisel.  Med.  pr.  Mazar.  Ambr.  sec.  Var.  LL.  ed.  Antv.  trabi- 
busque  Smaragdis  cum  glossa  /.  e.  Smaragdinis  Leid.  pr.  gravibusque  Smaragdis 
vel  trabibusque  mnragdis  pro  maragdinis  Petav.  pr.  et  sec.  Heiusius  ascripse- 
rat  seqq.  '  Similes  appositiones  niultaa  in  Historia  Augiista.  sic  Spartian. 
vit.  Hadriau.  pag.  2.  lin.  27.  adamantem  gemmam  pro  adamantina.  ,  Statuce 
CollosscE  pro  Colosseis.  pio  quo  male  Casaub.  [).  164.  Colosseas  reponit.  vid. 
Salnias.  ad  Hist.  Aug.  p.  63.  et  196.  homo  pi'ostibulus  idem  Salmas.  p.  170. 
miles  podager  pro  podugricus  p.  194.  i-atio  fabrica  pag.  209.  sic  Bajee  aquce  pro 
Bajanis  Propert.  lib.  i.  Eleg.  xi.  Ah  pereant  Baja;  crimen  anioris  aquae  !' 
<!i:c.  h<ec  Heinsius  ad  edit.  Lugd.  A.  1551.  Zmaragdis  \a.t.  pr. — 89  Supposuit 
celsas  Ambr.  tert.  cotumbas  Pal.  Med.  pr.  Heinsius  notaverat  Supponere  esse 
verbnm  Mechanicum,  et  citaverat  Casaub.  ad  Hist.  Aug.  p.  133.  non  antem 
superponere,  miraturque  id  Salmasio  non  visuni  p.  165. — 90    lubrica  Jaspide 

NOTJE 

alto  perjuriaridetamantum,  Etjubet  87  Lenmius']  Vulcanus,  qui  habitat 

^olios  irrita  ferre   Notos.'     At  con-  modo  Leinnon  insulam,  in  mari   .^E- 

tra  Propertius :  '  Non  semper  placi-  gaeo,  modo  yEtnam. 

dus  perjuros  ridet  amanles  Jiipiter.'  88  Trabibusque   smaragdisl     Trabi- 

86  Permutanfl     Palatia    aiirea    ob  bus,  qua>  sunt  smaragdi.     Sic  Statius 

variuni  lucis  rt-percussum  radiosiden-  dixit  turmas  hostes:    Persius   Heroas 

tidem  permiitare  videntur.  sensus.     Smaragdus  autem  est  gemnia 

Virescunt]  Etiam  invita  et  obstante  coloris  viridis. 

sylvarum     opacitate.     Vel    Palatia  89  Hyacitithi,  Ifc.']  Vide  vs.  587.  et 

binc   auro,   iude    smaragdis  nitentia,  588.  iv.  Cons.  Hon. 

modo   radios    flavos,    modo    virides  90  Beryllo]   Gemma  subviridis  in 

emittuut,  atque  permutant.  India  frequens. 


DE   NUPT.    HONOR.    ET    MAR. 


317 


Limina,  dcspcctusqiie  solo  calcatur  achates. 
In  medio  glebis  rcdolcntibus  arca  divcs 
Pra2bet  odoratas  messcs.     Hic  mitis  amomi, 
Hic  casiio  matura  seges,  Panchaniquc  turgent 
Cinnama,  ncc  sicca  frondescunt  vimina  costo, 
Tardaque  sudanti  prorepunt  balsama  ligno. 


95 


attoUuntur,  et  ex  Achate  sprcto  pailmentum  .ilratum  est.  In  meJio  planitics  locuples 
/undit  messes  /rufirantcsjruslis  bene  olentibus.  Uic  cst  copia  e.T(iuisitissima  amomi 
suavis,  et  via  steiuitur  casia.  Cinnama  Arabica  abundant ;  neque  rami  sylccscunt, 
costo  arenle,  neque  balsamnsera  stiUant  ex  caudice  lacrymanti.  Quo  posteaquam  Cu- 


Med.  qiiart. — 91  Lumina  Auiijr.  jec.  Var.  LL.  ed.  Aiitv.  despectoque  Florent. 
— 92  glebis  rrdeuntibus  Farn.  rndiantibus  Pric. — 93  udoratas  Bouoii.  I'at.  Tho- 
los.  m.  seo.  tres  Anijjr.  hinc  mitis  amomi,  Ilinc  casite  IMoret.  pr. — 94  natica  vel 
mtttura  Oxon.  sec.  I^anchaiu  Pal.  riorent.  Med.  pr.  Tliiian.  vet.  Cyr.  Punchaa- 
9««.' Vat.  pr.  l'ric.  Oisel.  l'anfitiuquc  Lov.  ]'an<^u'uque  vel  /'«hc/k/ o(/(«' qiiatiior 
\  att.  turgent  viginti  (|uatiior  Codd.  E\c.  Oevart.  Lucens.  sec.  et  Pat.  rec. 
\ar.  LL.  e  inarg.  Parm.  suriiunt  vel  tur^mt  Florent.  Moret.  sec. — 95  no» 
Florent.  Moret.  pr.  suto  omnes  Vatt,  Fal.  P^arn.  Pric.  .«icca  Oisel.  Reg.  Ambr. 
tert.  Moret.  pr.  jun.  pr.  Oxon.  pr.  Petav.  sec.  m.  pr.  qui  tainen  et  casto  ex- 
liibet.  cum  sicco  vvA  nec  casto  Oxon.  sec.  casto  Honon.  gramina  IMed.  sec.  Petav. 
tert. ^ramina  Jim.  pr.m.  pr.  ri(/«t'rrt  idem,in.scc.irra;«/«a  velri/n/na  Vat.  tert.HU- 
miJia  vel  limina  Florent.  succu  \  at.  sec.  Pal.  Kott.  Uisin.  Cod.  conto  vel  succo 
Aat.  quart.  Med.  pr.  vid.  Laciant.  de  PlKcnicc.  acantho  vet.  Gyr.  Lxc.  Liicens. 
sec.  Heinsius  ascripserat  :  '  acantlms  Sidonius'  Stat.  Lib.  iif.  Silv.  Hercule 
Surrent.  vs.  37.  Salmas.  ad  Solin. — 90  prorcpunt  qnatuor  ^att.  Oisel.  duo 
Med.  Oxon.  pr.  Leid.  pr.  Exc.  Lurens.  pr.  Ald.  ed.  Vicet.  prorcptaut  Exc. 
Cod.  Hliem.  pr<erepunt  Anibr.  pr.  pruruntpunt  Rott.  Moret.  sec.  Petav.  tert. 
Var.  LL.  ed.  Antv.  prasumant  Florent.  m.  pr.  pr^rsudant  Vat.  tert.  l'al.  Med. 
pr.  Thnan.  Jun.  pr.  ni.  pr.  prorepunt  vel  prorumpunt  Keg.  Petav.  pr.  Oxon. 


NOTE 


Lubrica'^  Limina  levia,  facta  ex  jas- 
pide  levi,  politissima.  Jaspis  cst 
gemma  e\  genere  viridium,  sed  ta- 
men  varii  sunt  hiijus  colores  et  spe- 
cies. 

91  Calcatur'\  Quasisolum  sternatur 
Achate,  ex  quo  stratum  sit  pavimen- 
tnm.  Achales  cst  gemina  versicolo- 
ribus  venis  ita  distincta,  ut  nemorum, 
iluviorum,  inontiuiu,  nonuunquam  et 
curruum  speciem  reterat.  Laudatur 
a  Plinio  Pyrrlii  achates,  in  quo  uo- 
vem  Musa;  et  Apolio  spectabantur. 

92  Glebisl  Hasc  suut  fru>ta  aut 
thuris  aut  myrrhaE. 

94  Matura  seges'^    Coilecta  in  ipsa 


raaturitatc,  et  ideo  exquisitior. 

Panchau]  Pancha^i  populi  habitant 
desertaSabap,ubi  thus  optimuin.  Alii 
legunt  Panchaia  ob  Panchaiain  re- 
gionera  Arabiie  thure  et  aromatis  di- 
vitem. 

9.5  Ftwina]  Suut  rami  lenti,  qui 
facile  flectuntiir. 

Costo'^  Costiim  est  Persidis  arbor, 
quae  unguentiini  prctiosissiiiium  fun- 
dit,  in  monte  Veneris,  non  sicco  cau- 
dice, sed  abundante. 

96  Prorepunt]  Non  balsama  lcnta 
guttatim  prorepuut,stillant,  sed  uber- 
tim  effluunt. 


318  CL.    CLAUDIANI    X. 

Quo  postqiiam  dilapsiis  Amor,  lougasque  peregit 

Penna  vias  ;  alacer,  passuque  superbior  intrat. 

Caisariem  timc  forte  Venus  subnixa  corusco 

Fingcbat  solio.     Dextra  laevaque  sorores  100 

Stabant  Idaliae.     Largos  ha3c  nectaris  imbres 

Irrigat :  baec  morsu  numerosi  dentis  eburno 

Multifidum  discrimen  arat :  sed  tertia  retro 

Dat  varios  nexus,  et  justo  dividit  orbes 

Ordine,  neglectam  partem  studiosa  relinquens.  105 

Plus  error  decuit.     Speculi  nec  vultus  egebat 

pido  descendU,et  ala  ejns  absolvit  iter  longum,  ingreditnr  lcrtus,  et  gJ.oriosior  in^ 
cessu,  Tumforte  Venus  innixa  solio  micanti  comehat  capillos.  Sorores  Idalice  Clia- 
rites  astahant  ad  dextram  et  sinistram.  Hcec  aspergit  comae  ipsius  copiatn  ingen- 
temambrosicc :  hcec  separat  differentium  multi  plicem  crinium,  cum  pectine  eburneo 
habente  multos  dentes:  at  tertia  retro  nectit  cincinnos  diversos,  et  discriminat 
rotuUis  serie  cequali,  omittens  consulto  partem  comarum  velut  contemtam. 
Negligentia   mugis  convenit.     Neque  facies  indigebat  upprobatione  speculi,     .Si- 


sec.  prorepunt  vel  prasudant  Florent.  Cinnama  Aml)r.  sec.  sncco  tres  Vatt. 
Farn.  Med.  sec.  Petav.  scc.  Put.  inc.  Heins.  ligno  Med.  quart.  Jun.  pr.  rivo 
octodecim  alii,  Exc.  Lucens.  sec.  rivo  vel  ligtto  Lov.  Exc.  Schotti.  Heinsius 
ascripserat  seqq.  de  Balsamo.  Piinius  Lib.  xii.  cap.  25.  corrupto  loco,  cnjus 
initium  '  Suavitatis  eximiae.'  Justin.  Lib.  xxxvi.  Rhodius  ad  Composit.  33. 
Scribon.  Largi. — 97  dilapsus  Jun.  pr.  m.  sec.  Oxon.  sec.  Var.  LL.  ed.  Antv.  rfe- 
lapsus  Raphel.  Ms.  Pulni.  Exc.  Lucens.  sec.  etal.  Heinsius  conjiciebat  delatus. 
peremit  Vat.  quart. — 98  Pinna  Exc.  Lucens.  pr. — 99  tumforte  Ambr.  pr.  Jun. 
pr.  Moret.  sec.  Cod.  Epigr.  Ambr. — 100  Figehat  Farn.  Cingebat  Vat.  quint. 
Pectebat  vel  Fingebat  Oxon.  sec.  Fingebat  vel  Pingibat  Pctav.  pr. — lOl  Idali- 
des  Farn.  latos  Pric— 102  hoc  Med.  quart.— 103  Multifidum  Exc.  Laeti  et  Lu- 
cens.sec.  3IuItimodum  decem  alii,  Exc.  Scliotti  et  Gevart.  Sched.  Gud.  Oxon. 
Lovan.  ed.  Parm.  et  Vicet.  Var.  LL.  ed.  Antv.  MuHifidum  vel  Multimndum 
Petav.  pr. — 101  nexus  varios  Aml)r.  sec.  orhem  Jun.  pr.  orbis  duo  Vatt. — 105 
relinquens  Med.  sec.  reliquil  Vat.  pr.  Pal.  Florent.  ^led.  pr.  relinquit  octo  alii, 
Var.  LL.  e  niarg.  Parm.  Heinsius  relinqui  conjiciebat. — 106  speculi.  cum  ri\ila 

NOT.E 

97  Qi/o]  Quem  locum,  quod  Veue-  104  Orbes']  Rotulas,  spiras,  coma- 
ris  palatium  postquam  Amor  attigit.  rum,  seu  capillos  in  orbem  replicatos, 

98  Superbior^l    Gloriosior,    et  ipso  et  ut  ait  Ovidius,  '  in  statione   posi- 
incessu  jactantior,  quod  fixerit  Hono-  tos.' 

riuni.  106  Error  deciiif]    Non  est  error, 

100  Sororesl    Ciiarites  seu  Gratiie  sed  negligentia  qua?dam,  quae  videri 

administrffi  Veneris.     Charites  porro  posset  error,  et  quae  magis  decora 

sunt  tres  Aglaia  seuPasithea,  Tlialia,  est,  quam  si   coma  composita  esset 

et  Euphrosyne.  diligeutia  accuratissima. 

103     Multifidum     discrimen      arat~\  Speculi]    Non    indigebat    speculo, 

Crines  ita  pectit,  ut  arare  videatur,  quia  tota  domus  crystallina  et  geai- 

eosque  discriminaro  fissos  in  multas  mata  spcculum  erat, 
partes. 


DE    NUPT.    IIONOR.    KT    MAR.  319 

Judicio.     Similis  tecto  monstratur  in  omni, 

Et  rapitur,  quocumque  videt.     J)um  sinijula  ccrnit, 

Scque  probat,  nati  venieulis  conspieit  umbram  ; 

Ambrosioque  sinu  puerum  complexa  terocem,  110 

Quid  tautum  gavisus,  ait?  quae  praMia  sudas, 

Improbe  ?  quis  jacuit  telis?  iterumne  Tonantem 

Inter  Sidonias  cogis  niugire  juvencas  ? 

An  Titana  domas  ?  an  pastoralia  Lunam 

Rursus  in  antra  vocas?  durum  mairnumquc  videris  115 

Debcllassc  Deum.     Suspensus  in  oscula  matris 

Ille  refert :  La^tare,  parens  :  immane  tropaeum 

milis  Vciuis  apparet  in  tota  domo,  et  trahitur  quemcumque  aspicint  lo- 
cum.  Dum  ridet  omnia,  et  approbat  .'it',  spectal  umhram  filii  adreiiientis. 
Ac  Vemis  amplexata  gremio  suo  immoriali  natum  superbum;  Cur,  inquit, 
adeo  lataris?  ob  quw  sudas  certamiiia  inaligiic !  Quis  prostratus  est  jacuiia 
tuisl  an  cogis  rursus  Jorem  mugire  inter  buves  Pliopnicite  ?  an  vincis  Solem?  an 
evocas  iterum  Lunam  in  cavernas  pnstorales?  Videris  milii  superasve  Deum  ali- 
quem  ferocem  et  in^tntem.     llle  C-iipido  inclinans  se  ad  matrem  osculandum. 


crriynfj,  Med.  tert.  noti  vuUus  Pal.  Moret.  sec.  vulg^is  Rott. — 107  Indicio  Amhr, 
sec.  Judicio  vel  fndicio  Vat.  tert.  monstratus  Vat.  qiiint. — 108  quocumque  sede- 
cim  scripti  et  Ald.  quircumque  Oisel.  quodcumque  vet.  Gyr.  tres  Vatt.  quodcum- 
que  vel  quocumque  ().\oii.  pr.  Petav.  sec.  quodcumque  vel  quacumque  Oxoii.  sec. 
quicumque  vel  quodcumque  vel  qnocumque  Reg. — 109  umbras  pro  umbrum  inc. 
Heins. — 110  Ambrosiceque  Vat.  tert.  Put.  Oisel.  m.  sec.  umbrosoque  Petav. 
tert. — 111  gavisus,  ait,  tantum  Pal.  Florent.  Thuan.  prcelia  sudas.  Heinsius 
ascripserat  locum  Prudent.  Catiiem.  p.  68.  '  Sudavit  impar  pradium.' — 112 
iterumne  Put.  Thuau.  ipsumne  vel  iterumne  Vat.  tert.  iterumve  Var.  LL.  ed. 
Antv. — 114  Titana  vel  Tilona  Lov.  Iiic  pastoria  Wolf.  tu  pustoria  Var.  LL.  ed. 
Antv, — 115  ad  antra  vocas  Ambr,  pr.  (/irum  Tholos,  c/tiru»/i  Bonon.  «(((^'■««mre 
Vat.  tert,  Pal,  Florent,  Med.  sec, — 117  triumphum,  Med.  sec.  m.  pr,   inc. 

NOT.E 

108  Et  rapitur]  Quocumque  vertat  Phceniciiv,  ut  Europam  aliquam  ra- 
oculos,  ea  ra{)itur,  hoc  est  tota  effi-  piat  r 

gics  trahitur  atque  exhibetur  in  muris  113  Sidonins]  Sidon  est  urbs  Plice- 

crystallinis,  aureis,  Kemniatis.  niciae ;  unde  Sidonius  et  Phrenix  pro- 

109  Seque  probal]    Dnm   se  appro-  niiscue  usurpantur :   pars  pro  toto. 
bat,   et  con*iderat,  esploratque,  an  llt   Titana]  An  vincis  Solem,  seii 
sua  pulchritudo  ex  ipsa  ciystalli  in-  Phrebum;    qui  aiuavit  Daphnen,  et 
spectione  sit  probatissiina.  alias.'' 

1 10  Ambrosio]  Bporhs  mortalis :  &n-  Lunam]  An  evocas  Luiiani  in  antra, 
$f)OTosimmortalis:  hinc  ambrosius,  id  ut  Endymioni  pastori  placeat?  En- 
est  fragrans  spiransque  suavitatcm  dyniio  pcr  annos  30.  observavit  Lunas 
immorlalitatis.  cuisum  ;  iiuie  habitus  est  Lunae  ama- 

112  Tonantem  mugire]    An   iterum  sius. 

cogis  amoris  vi  Joveni  se  in  tauruin  115  Durum]  Nullis  vacantem  deli- 

trausformare,  ct  niugire  iuter  boves  ciis. 


320  CL.   CLAUDIANI   X. 

Rcluiimns.     Nostium  jam  sentit  Honorius  arcum. 

Scis  Mariam,  patremquc  ducem,  qui  cuspide  Gallos 

Italiamquc  fovet ;  nec  te  praeclara  Serenae  120 

Fama  latct.     Propera.     Regalibus  annue  votis. 

Junge  toros.     Greraio  natum  Cytherea  removit: 

Et  crines  festina  ligat,  peplumque  fiuentem 

Allevat,  et  blando  spirantem  nnmine  ceston 

Cingitur,  impulsos  pluviis  quo  mitigat  amnes,  125 

Quo  mare,  quo  ventos,  irataque  fulmina  solvit, 

respondet :  Gaude,  o  mater.  Reportavi  vidoriam  maximam.  Honorius  nunc 
sentit  tela  nostra.  Nosti  Muriam  et  patrem  ejiis  ductorem  Stiliclioiiem,  qxii  regit 
hasta  sua  Italiam  ct  Galltis:  neque  fama  illustris  Serencc  incognita  est.  Festina, 
/ave  nuptiis  Imperatuiiis.  Conjunge  lioruni  thulumos.  Ve7ius  repulit  filium  ex 
sinu  .siio,  et  protnta  riiigat  comam,  et  attoUit  vestem  laxiorem,  utque  circutndat 
sibi  cingulum  respersum  odore  Diva.'  amubilis,  quo  ringiilo  temperat  fluvius  tumen- 
tes  imbribus,  quo  placat  mare,  qiio  tentos,  etfuiminafurentia.    Postquam  \ enus 


Heins. — 118  Deiulimvs  Leid.  pr.  Detulimus  vel  Retulimus  Reg.  Oxon.  pr. 
sentit  Vat.  sec.  Pal.  Med.  pr.  Tliiian.  Jun.  et  Oxon.  pr.  sumpsii  Moret.  sec. 
sensit  Leid.  edd.  Viret.  Parni.  Junt.  Ald.  Colin.  Isingr.  Grypli.— 119  Cis  3Ia- 
riam  Var.  LL.  ed.  Antv.  patrimque  Exc.  Lucens.  pr.  frutremque  ed.  Vicet. — 
120  liaiiamquefovet,  rrgalibus,  iiiteruiediis  illis,  nec  te...propera,  oniissis.  Moret. 
pr. — 121  Fornm  conj.  iJurni. — 122  Junge  iliorum  Vat.  Livin.  Pric.  thoro  Mo- 
ret.  pr.  clwros  Rolt.  Reg.  Thiian.  diio  Anibr.  Oxon.  pr.  Lov.  cod.  Epigr. 
Anibr.  E\c.  Gevart.  Var.  LL.  e  niarg.  Parni.  ed.  Vicel.  ihorum  vel  choros  Vat. 
pr.  choros  vel  thoros  Pat.  'l"iiiiaii.  Piit.  Petav.  sec.  gremio  natum  Florent.  dno 
Med.  Reg.  Tliuaii.  Jnn.  pr.  Oxon.  pr.  ^'at.  Livin.  Exc.  Liicens.  pr.  natum  gre- 
inio  Rott.  Enc.  Liieti.  retnovit  iresXatt.  Med.  quart.  Vat.refovit  triginta  Codd. 
Exc.  Scliott.  Gtvart.  Lucens.  pr.  Sclicd.  Gud.  ed.  Parin.  et  Vicet.  rcmovit  vel 
refovit  Vat.  sec.  Florent.  Med.  sec.  Heinsius  ascripserat.  refovere  pro  fovert 
Spartian.  p.  5.  1.  8.  '  Equites  Romanos,  ac  libertinos  visitavit,  solatiis  refovit, 
consiliis  sublevavit.'^ — 123  festiva  Ambr.  pr.  plerumque  Med.  sec.  m.  ^v.fluenti 
Vat.  sec.  ni.  pr. — 124  Ablevat  Petav.  sec.  Adlebat  Exc.  Lucens.  sec.  Allevat 
vel  Colligit  Reg.  Oxon.  pr.  Allevat  vel  Allidut  Petav.  pr.  nivere  pro  numine  inc. 
Heins.  cestem  Oisel. — 125  pluviis  Med.  qiiart.  inc.  Heins.  Exc.  Lucens.  pr. 
ed.  Vicet.  ^«dis  tredecim  .scripti.  pluviis  vel  fluviis  Jun.  pr.  Lov. — 126 /wi- 

NOTiE 

119  Cuspide']  Hasta,  potentia  ;  non     vulgo  Cerigo,  insula  maris  Mediter- 
enim  Stilicho  est  Imperator,  sed  Im-     ranei,  in  qna  colebatur. 

peratoris  vices  obit.  123  Peplum]  Peplus  est  vestis  fce- 

Gallos,  Ituliam'\   Stilicho  praefectiis  minea,  laxior. 

eratOccidenti,  sedltaliampra>sertim  121  Ceston]  Cestus,  KfcTThs  airh  toZ 

Galliamque  noininat,  quia  dulcius  id  Kcvrelv  putigere,  est  cingulum  acu  pic- 

Stiliclioni,  qui  eos  a  Barbaris  libera-  tum  quo  utebatur  Venus,  et  qno  pla- 

verat.  care  dicebatur  fluvios,  mare,  <&c. 

120  Serence]  Haec  uxorStilichonis,  125  Impulsos  pluviis  amnesl  Id  est 
Mariaeque  mater.  torrentes. 

122  Cytherea]    Venus   a   Cytheris, 


DE    NUPT.    IIONOR,    F.T    MAR.  321 

Ut  stetit  ad  littiis,  parvos  aflatur  alumiios : 

Kcquis  erit,  puori,  vilrcas  qui  lapsus  iu  undas 

Huc  rapidum  Tritona  vocet,  quo  vocta  per  aUum 

Deferar  ?  haud  unquam  tanto  mihi  venerit  usu.  130 

Sacri,  quos  pctiuuis,  thalarai.     Pcniicius  omnes 

Qua.^rite,  scu  concha  Libycum  circuuUonat  fcquor, 

^gaeas  seu  frangit  aquas.     Quicumque  repertiun 

Duxerit,  aurata  donabitur  ille  pharetra. 

Dixerat ;  et  sparsa  diversi  plebe  ferunlur  135 

Exploratores.     Pelagi  sub  fluctibus  ibat 

constilii  ad  Uttus,  sic  alloquitur  nmoics  alumnos  teneros :  Quis  erit,  o  pueri,  qui 
currens  ad  aquas  nitentcs,  huc  adducat  Tritoiicm  vcloccm,  quo  ejio  invecta  rapiar 
per  marc?  I\'un(piam  'l^riton  vetiit  ad  mc,  iii  ((iii(«  opcrc.  Conjuzia,  qutc  nos  adi- 
mus,  sacrata  siint.  E.vploratc  omncs  citius  Tiitoiieni,  scu  ])crs(mat  mure  Libijcum 
liuccina,  seujindit  aquas  maris  Mgai :  quicunxpic  addu.vcrit  invcntum,  ille  ornabi- 
tur  pharctra  aurea.     Veuus  sic  locuta  crut,  ct  statiui  indagatores  varii  ex  vaga- 


mina  Med.  qnart.  Bonon.  limina  Ohel.  Jlumina  qnatnor  Vatt.  Pal.  Farn.  Pric. 
Kott.^«mi«((  vel/H/»i!«aYat.pr.  sohit  Exc.Lffiti.  solvit  vel  .<!«<?<  Vat.ser.  Reg. 
Ursin.  cod.— 127  Ft  stctit  dno  Amhr.  Pat.  cod.  Kpigr.  Anibr.  parvis  Ohal. 
pttrvishcrc\dt.  pr,  Vat.  Livin.  et  ed.  Gesn.  et  Bipont.  parvosque  Pat. — 128  ec(]uis 
Vat.  qnint.  vot.  (lyr.  dno  Ambr.  Pat.  cod.  Epigr.  Anibr.  Raphel.  Exc.  Lncens. 
pr.  od.  Vicct.  En  quis  :\Icd.  scc.  ni.  pr.  Et  qitis  Leid.  pr.  Oxon.  sec.  Med.  tert. 
dno  Petav.  Exc,  (ievart.  Hei  quis  Pal.  IJcu  quisVnc.  Oisel.  Med.  qnart.Put. 
Var.  LL.  ed.  Antv.  Heus  quis  dno  Vatt.  Farn.  Rott.  Jun.  pr.  Hcc  quis  Med, 
pr.  Heu  vei  En  quis  Yat.  pr.  Hcus  vel  Hec  quis  Vat.  tcrt.  Petav.  pr.  Hcu  (yius 
vel  Et  quis  Oxon.  pr.  Ecqiiis  vcl  Et  quis  Exc.  Schott.  primum  pro  pucri  Pat. 
— 129  Qui  rapidum  Mazar.  Huiic  rapidum  Farn.— 131  Sacris—thulamis  Oisel. 
Sacros—thiilamos  Med.  tert.— 132  circiimtonat  Vat.  sec.  Pal.  Floreuf.  Med.  qua- 
tuor,  Pnt.  Petav.  tert.  Pat.  duo  Anibros.  Lov.  cod.  Ursiu.  Leid.  pr.  f)xon.  sec. 
Exc.  Luceus.  pr.  Var.  LL.  ed.  Antv.cd.  Virct.  circum.sonut  diiodecim  alii.  circum- 
tonat  vel  circumsimat  Reg.— 133  Ogijgias  duodcciin  scri()ti,  Exc.  (Jevart. 
Schott.  Lncens.  pr.  edd.  Vicet.  Bipont.  el  Gesu.  Ogigias  Leid.  pr.  duo  Oxon. 
Var.  LL.  cd.  Antv.  jEgceas  diio  Vatt.  Pal.  Farn.  Pric.  Rott.  Oisei.  Ogijgias  \cl 
^^--ei/sVat.quart.  Petav.sec.Tholos./rf/)i.5^(«<Florcnt.!Moret.sec.— 134</«na//»<ur 
vel  dominahitur  Reg.  Oxon.  pr.— 135  sparsadiversi  plebc  3i\n.  pr.  m.  pr.  Vat.  Lj- 
vin.  spargi  Bonon.  Ui.rerat ;  atsparsi  legit  Heinsiiis,  .sparsidiversa  plebe  ti  e.>  Vatt. 
Pal.  Pric.  Rott.  spar.si  diversa  parie  decem  alii,  Var.  LL.  <-  marg.  Parin.  item 
cd.  Antv.  pars  adversi  de  plebe  vel  Spar.si  diversa  partc  Vat.  pr.  divcrsa  plcbe 
Kott.  Oisel.  Petav.  pr.  Jiin.  pr.  Leid.  pr.  diio  Oxon.  divisa  vel  divcrsa  Reg. 
Oxon.  pr.— 136  Exploratorcs.  ciim  reAeia  (T-ri-yixji  Vat.  sec.  Rott.  Floieut.  Bo- 
nou.  Tholos.  Cod.  Ursin.  duo  Ambr.  cod.  Epigr.  Ambr.  Var.  LL.  e  marg. 
Parni,  ed,  Vicet.  Exploratores  pelagi.  sic  interpiingitur  iu  Val.  pr.  et  qnart. — 

NOT^ 

129  Triinna]  Tritones  snnt  Veneris      salacitatem. 
vectores,  ideoque  Veneri  sacri,  nt  Pa-  130  Tanio  u.su]  Nunquam  mihi  Tri- 

lumbi,  quod  fingnnt  Poiitai  ob  corum      ton  fuerit  utilior. 

Dclph.  et  Var.  Clas.  Claud,  X 


322  CL.    CLAUDIANl    X. 

Carpathii  Triton,  obliictantemqne  petel)at 

Cymolhocn.     Timet  iila  rerinn,  seseqne  sequenti 

Snrripit,  et  duris  elabitur  nda  lacertis. 

Heus  !  inqnit  speculatus  Amor  :  non  vestra  sub  imis      140 

Fnrta  tegi  potuere  vadis :  accingere  nostram 

Vecturus  dominam.     Pretium  non  vile  laboris 

Cymothoen  facilera,  quae  nunc  detrectat,  habebis. 

Hac  mercede  veni.     Prornpit  «rurgite  torvus 

Semifer :  undosi  verrebant  brachia  crines :  145 

Hispida  tendebat  bifido  vestigia  cornu, 

bundii  Amoriim  muUitudine  eunt.  Triton  nahat  suh  nndis  maris  Carpathii,  et  per- 
sequehatur  Cymothoen  reluctantem.  Illn  metuit  hestiam,  et  suhtrahit  sese  illi  pre- 
menti,  et  ipsa  luhiica  ejfugit  ex  brachiis  ejus  crudis,  Heus,  nnus  Amorum  intuitus 
illum,  ait :  num  amores  vestri  potuerunt  occultari  suh  aquis  profundis  ]  prcepara 
te,  portaturus  Reginam  nostram  Venerera  :  consequeris  mercedem  non  partum  operis 
tui,  scilicet  Cymothoen  docilem,  qua:  nunc  renuit.  Adveni  ob  hoc  prwmium.  Se- 
mifer  terrihilis  festinavit  per  mare,  cupilli  madentes  verrebant  lacertos  ejus.     Qiia 


137  CarputhiiT.Ydt.  sec.  Ambr.  sec.  Put.  inc.  Heins.  cotl.  Ursin.  Var.  LL.  e 
marfi;.  Parm.  Triton  Carphatii  duo  Vatt.  Carpathiis  tres  Vatt.  Farn.Pric.  Rott, 
Petav.  pr.  et  Vat.  sec.  ni.  sec.  Carpathius  Pal.  Med.  pr.  Thuan.  Exc.  cod. 
Rhem.  pntehat  Leg.  tenehat  Pric. — 138  Cymothoen  Florent.  duo  Med.  Put. 
Thuan.  Petav.  tert.  Tymothoen  Var.  LL.  ed.  Antv.  feram  Med.  quart.  Oxon. 
pr.  petenti  Med.  tert.  Ambr.  pr.  Sclied.  Gud. — 139  suhtrahit  Pat.  unda  lucertis 
duo  Vatt.  Rott.  Oisel.  inc.  Heins.  Put.  Reg.  m.  pr.  cod.  Ursin.  Var.  LL.  ed. 
Antv. — 140  inquam  Med.  sec.  m.  pr.  spoliatus  amor  Rott.  non  vestra  qiiatuor 
Vatt.  Pa).  Farn.  num  Exc.  Luceus.  sec.  item  edd.  Gesn.  et  Bipont.'  quap,  post 
rh  vadis  signum  interrogationis  exhibent.  num  vel  non  Vat.  pr.  furta  suh  imis 
Vestra  tegi,  i^-c.  Mazar. — 141  vadis.  tniyjx^  reXela  Vat.  sec.  Piic.  Rott.  vestram 
Pal.  ?,Ied.  pr.—li2  Ductiirus  Pric.  Lahuus  Thuan. — 143  Cymothoem¥\orent. 
Med.  sec.  Pnt.  Thuan.  Mazar.  Petav.  sec.  se  dclrectnt  Florent. — 144  prorupit 
Vat.pr.  Florent.  Exc.Lteti  et  Lucens.  sec.;jro?-u*n/>i<octoalil. — 145  Semifer  vel 
Semivir  Vat.  pr.  humosi  Pal.  Florent.  Med.  pr.  verrehant  vet.  Gyr.  Exc.  Lucens. 
sec.  velahant  omnes  Vatt.  Pal.  Farn.  Pric.  Rott.  Oisel. — 146  Hispida  Florent. 
duo  Med.  Thuan.  Mazar.  Aspcra  viginti  quinque  Codd.  Exc.  Gevart.  Schott.  et 
Lucens.  sec.  ed.  Vicet.  et  Var.  LL.  ed.  Antv.  Aspera  vel  Hispida  Vat.  qaart. 
Put.  tentahant  Rott.  Med.  tert.  tentahat  Exc.  Scliott.  certahant  Vat.  sec.  Ursin, 
cod.  Var.  LL.  e  marg.  Parni.  tendehat  Vat.  quart.  Med.  quart.  Ambr.  sec. 
Exc.  Lucens,  pr.   iendehant  quatiiordecim  alii,  ed.  Panu.  et  Vicet.  terrebat 

mOTJE 

137  Carpathii]   Mare    Carpathium  destinl. 

dicitur  ab  insula  Carpatlio  ad  oras  143  Detreciafi  Coucubitum. 

Asiae    minoris,    inter    ^gyptum    et  146  Bifido  cornu]   Triton  cum  de- 

Rhoduni  :   3Ier  de  Scurpanto.  sinat  in  pisccm,   non  habet  pedes  bi- 

138  Ci/woi/toen]  Est  Triton  fcemina,  sulcos,  sed  brancliias  quasdam  bisul- 
sic  dicta  quoil  per  fluctus  currat :  cas  sub  ventre,  crurura  siuiilitudinem 
Kvp.a  jluctus,  et  Qiu  curro.  habentes. 

141  Fuii,a]  Amores  furtivi  et  clan- 


DE    NUPT.    HONOR.    liT    MAR.  323 

Qaa  pristis  coramissa  viro.    Ter  pectora  movit. 

Jam  qnarlo  Paphias  tractu  sulcahat  areiias. 

Unibralura  Deaui  rt-tro  sinuatur  in  arcuni 

Belhia  :  luin  vivo  squalentia  murice  terga  150 

Purpurcis  nioHita  rosis.     lloc  naviiiat  ostro 

Fulta  \'cnus  :  nivea?  dehbant  aequora  plantae. 

Proseqnitur  vohicrumlate  comitatus  Amorum  : 

Tranquillumque  choris  quatitur  mare.    Serta  per  omncm 

parte  piscLs  coujunclus  cst  homiiii,  ferchnt  pedcs  hirsutos  cnrnu  hisulco  :  ter  aij^itavit 
metnhra.  VXjain  quarto  inotu  findcbat  inare  l\tphiuin.  Tritvii  pone  curralur  in  or- 
bcm,  ohumhraturus  Dcuin.  Tunc  dorsum  ejns  rigens  ostro  rivo  teinperatuin  est  rosis 
purpurcis.  Venus  inni.ra  hac  purpura  imcif:^at :  pedes  candidi  perstrins^unt  mare. 
Turha  Amorum  alatorum  comitatur  liaiic  undiipte ;  et  mare  placidum   vcrheratur 


Rrg.  tendehant  vel  tendebat  Vat.  pr.  tcndchat  vcl  terrehat  Oxon.  pr. — 147  pis- 
tris  Vat.  tert.  l'al.  Florciit.  riiio  Med.  Piit.  Tlmaii.  IMazar.  Jiin.  pr.  pistrix 
quatiior  Vatt.  Tarn.  Pric.  Rott.  Leid.  pr.  Vicet.  Parin.  AKl.  diio  Oxon.  coin- 
jiiixta  Pm.  coinmissa  vel  cominixta  Rc<j.  pcr  peclora  \  at.  pr.  lu.  pr.  Parin.  tuin 
peclora  Mcd.  (piart. — 148  Fharias  Aiiibr.  pr.  tiactu  quarlo  I^aphias  Piic.  Piit. 
Ambr.  tert. — 149  Vihratura  Oxon.  sec.  Linhratura  vel  Vihratura  Ueg.  Oxon. 
pr.  Deum  Mcd.  tert.  curvatur  Oxon.  sec.  sinuatur  vel  sinuantur  Piit.  arcu 
Florent. — l-iO  liellua  tum  vel  Vela  tainen  Put.  tunc  tivo  Vat.  pr.  Pric.  Petav. 
sec.  inc.  Heiiis.  Med.  quart.  Tliolos.  Mazar. — 151  comis  Pat.  toris  Med. 
tert.  Reir.  diio  Petav.  Exc.  Lucens.  pr.  ed.  Vicet.  thoris\At.  sec.  Jun.  pr. 
Leid.  pr.  diio  Oxon.  rosis  tres  Vatt.  Pal.  Florent.  duo  Med.  Tliuan.  Mazar. 
Vat.  Livin.  coinis  vel  rosis  Put.  hiec  inc.  Heins.  antro  quatuor  Vatt.  Pal. 
Farn.  Pric.  Rott.  Leid.  pr.  diio  Oxon.  antro  vel  ostro  Florent.  antro  vel  arcu. 
Moret.  pr.  Mazar.  antro  vel  alte  Oisel.  ostro  vel  arcu  Med.  sec.  ostro  Vat. 
qiiint.  Jnn.  pr. — 1.>2  Pulchra  Vat.  tert.  Pal.  Oisel.  Tluian.  ^lazar.  duo 
Med.  Falta  Pat.  Fulta  vel  1'ulchra  Vat.  pr.  Put. — 153  late  volucer  Mazar. 
Pat.  volucrum  Vat.  quiut.  Pric.  Med.  quart.  Juu.  pr.  Moret.  sec.  Exc. 
Gevart.  Ald.  ed.  Parni.  et  Vicet.  volucer  septeiu  alii.  voHjs  Med.  tert. 
cod.  Ursiii.  inc.  Heius.  Ltid.  pr.  Ambr.  sec.  dno  Oxon.  totideni  Petav. 
cod.  Epigr.  Ainbr.  Exc.  Schott.  Lucens.  pr.  Var.  LL.  ed.  Antv.  votis  vel 
tolucer  Lov.  Petav.  pr.  Vat.  et  Med.  sec. — 154  Tranquillisque  choris  Lov. 
per  orbein  Vvic.  o/H/jew  domi/MJ  \  at.  diio  Rott.  Pal.  Oisel.  Florent.  Med.  pr. 
Thuan.  Mazar.  Vat.  Livin.  Juu.  pr.    domus  Med.  tert.  omnes  domos  tres  Vatt. 

NOT.^E 

147  1'ristis]  Geuus  piscis  longissiiui,  tonis  squaiens  rigensque  squamniis 
sedhic  pouitur  pro  ea  parte  Tritonis,  rubris  aiit  violaceis,  ideoque  miirici 
qua  viro  couimittitur.  aut  purpnra;  siniilibns,  mitigatur  ro- 

148  1'uphias]  Paphos  est  urbs  Cy-  sis  Vciiiri  sacris. 

priVeneri  .>acra.  151  R<isis]  Vestibus,  aiit  contexta 

149  Umbrutuia]  Triton,  qua  parte  ex  rosis  siragula  purpurea,  seu  Tri- 
bellua  est,  iucurvat  caudam  iinmcn-  tone  taiiquam  navi  vehitur.  Flores 
sam,  ut  bac,  quasi  fornice  aut  arcu  spargcre  adveiitn  Heroum  sokbant : 
triumphali  nbiimbret  Veiiereiii,  eam-  id  accidit  Alexaiidro,  cui  totas  vias 
que  a  Solis  ardoribiis  «leteudat.  populi  floribus  vtcrnebant. 

150  Squalentia  muiice]  Dorsum  Tri-         152  Nivea]  Candidae  instar  nivi». 


324  CL.    CLAUDIANI    X. 

Neptuni  dispersa  domum.     Cadmeia  ludit  155 

Leucothoe,  fraenatque  rosis  delphina  Palaemon. 

Alteinas  violis  Nereus  interserit  algas. 

Canitiem  Glaucus  ligat  immortalibus  herbis. 

Nec  non  et  variis  vectae  Neieides  ibant, 

Audito  rumore,  feris.     Hanc  pisce  volutam  160 

Sublevat,  Oceani  monstmra  Tartessia  tigris  : 

Hanc  timor  ^gaei,  rupturus  fronte  carinas, 

Trux  Aries.     Ha3c  coerulcce  suspensa  leajnge 

Innatat :  hasc  viridem  trahitur  complexa  juvencum. 

ab  Ins  ccetihus:  flores  sparsi  simt  per  totiim  palatium  Ncptnni.  Leucothoe  Cad- 
tneia  lascirit,  ct  Pahemoti  infrccnat  rosis  Dclphinum.  JSereus  adjungit  violis  algas 
vicissim.  Glaucus  alligat  canos graminibus  aternis,  et  Nereides  accepto  murmure, 
invcctfc  bestiisdirersiSfferebaJitur.  Tigris  Tartessia,  portentum  maris,  tollit  hanc 
ixctam  pisce.  Aries  crudelis,  terror  radiYii>  JEga'i,fracturus  fronte  naves  portat 
iUam,     Una  sublimis  in  lewna  marina  mttat.     Altera   rapitur  ampkxata   bovem 


Fain.  Moret.  sec.  tranquilla  donium  Tliuan. — 155  ludis  Pat. — 156  frenatque 
rosis  E\c.  Schotti,  in  (juibus  Gronovius  ascripserat  locum  Sidonii  carm.  xi. — 
157  violis  fere  triginta  Codd.  Exc.  Gevart.  Schott.  et  Lucens.  pr.  Ald.  ed. 
Parm.  et  Vicet.  Var.  LL.  ed.  Antv,  Nereus  violis  V^at.  sec.  Pric.  Thuan. 
violis  Neretis  Farn.  Rott.  ijttraserit  Med.  tert.  interserit  Ursin,  cod.  et  duo 
Med.  intexerat  Leid.  pr.  violas  inlerserit  algis  Moret.  sec. — 158  immortalibus  un- 
dis  Ambr.  sec. — 159  in  i-ariis  Farn.  nexce  Tluian.  Tiiolos. — IGO  rumore  Jun.  pr. 
Leid.  pr.  duo  Oxon.  ambo  Moret.  Lov.  Bonon.  Pnt.  Exc.  Laeti,  Scliott.  cod. 
Rhem.  item  Lucens.  pr.  et  Gevart.  Var.  LL.  e  marg.  Parm.  et  ed.  Antv. 
audilo  Tritone  ed.  Vicet.  et  Parm.  pisce  vohdam  Vatt.  duo,  Ambr.  pr.  et  Ald. 
volulo  septem  alii.  vohiio  vel  vohitam  Vat.  pr.  Petav.  sec.  volentem  Exc. 
Scliott. — ICI  SuUcvat  Med.  pr.  Lov.  Tartesia  Ambr.  tert.  Exc.  e  marg.  Parm. 
Tarcheia  Med.  sec.  Tarchesia  Med.  tert.  Lov.  Exc.  Gevart.  Var.  LL.  ed. 
Antv.  Tracesia  Oxon.  pr.  Cnrcheia  Vat.  tert.  Caithesia  Rott.  Carchesia  vi- 
ginti  duo  alii,  et  ed.  Vicet.  Cartiesia  Exc.  Lucens.  pr. — 162  rupturtts  sedecini 
scripti,  Exc.  Lsti.  Lncens.  sec.  Var.  LL.  ed.  Antv.  rapturtts  Vat.  sec.  frac- 
turus  Med.  pr.  Thuan.  fracitirus  vel  rapturtis  Vat.  tert.  Pal.  Put.  rapturus  vel 
rupturus  Anibr.  pr.  ambo  Moret.  fonte  Tholos.  Pric.  fronte  Ambr.  pr. — 163 
ctsruleiE  le(ence\'a.t.  pr.  et  sec.  Farn.  Oisel.inc.  Heins.  Mazar.  Vat.  Livin.  Exc. 
Lffiti  et  Var.  LL.  e  marg.  Parm.  ccerttha  leana  viginti  duo,  Exc.  Lucens.  pr. 

NOT/E 

154  Quatitur']    Chori  Amortim  V^e-  maris,   quod    visitur  frequens   cltra 
ueri  faniulantes  remis  quatinnt  mare.  lartessum  nrbem  Hispanise  in  extre- 

155  Cudmeia  Leucothoe]  Ino  Cadmi  ma  Andaluzia  :  liabet   similitudinem 
filia.    Vid.  IV.  Cons.  Honor.  vs.  464.  aliquam  cum  tigride,  unde  ipsi  no- 

156  Frcenat   rosis']     Fra^nis   roseis  men  inditum  est. 

vel  ex  rosa  nesis  relinet  Delphinum.  163    Aries,  lecena,  jueetuus]    Sunt 

Apuleius  :  '   Auriga    parvulus    Dcl-  totidem  monstra  niariua,  ab  auima- 

phini  Palaemon.'  lium  terrestrium  similitndine  sic  ap- 

161     Tartessia    tigris}     Sloustruni  pellata. 


DE    NUPT.    HONOR.    ET    MAR.  325 

Certatimque  novis  onciant  coiniul)ia  donis.  165 

Cingnla  Cjmothoc,  larum  Galatcamonilc, 

Et  gravibus  Spatale  baccis  diadcma  lcrcbat 

Tntextum,  rubro  quas  leijerat  ipsa  profundo. 

Mergit  se  subito,  vellitque  coralia  Doto. 

Vimen  erat,  dum  stagna  subit :  processerat  undis  :         170 

Gemma  fuit.     Nuda  Venerem  cinxere  caterva  : 

Plaudentesque  simul  tali  cum  voce  sequuntur  : 

Hos  Mariiij  cultus,  hajc  munera  nostra,  precamur, 
Reginaj  Regina  feras.     Dic  talia  nunquam 
Promeruissc  Thetin,  nec  cum  soror  Amphitrite  175 

riridem.  Et  cumulnnt  certatim  malrimonium  muncribus  rccentibus.  Cymotlwe 
'ifftTebat  zonam  ;  Galatea  turtjuem  pretiosum,  et  Siiatule  diadema  insignituni  gein- 
viis  pukherrimis,  (juas  ipsa  collegcrut  in  mari  rubro.  Doto  mergit  se  repente,  et 
arellit  coraliuin  ;  qiiod  frutex  erat,  cuin  iiitrut  aquas,  ciiin  exivit  aquis,  margarita 
fuit.  Catus  nudi  circumdederunt  V'cnerem,  ct  una  applaudcntcs  prosequuntur  eani 
hoc  sermonc  :  Rogamus  tc,  o  re/i«s  Regina,  ut  ojferas  Mariw  Rcgiiuc  hac  orna- 
menta,  el  hccc  doiui  nostra.     Dic   ipsi  Thctidem   nunquain   consecutam  esse  hos 


Id.  ed.  Parni.  et  Vicet. — 1C4  hccc  riridcm  velaquoreum  Vat.  tert. — 1C.5  honerant 
onines  Vatt.  Pal.  Farn.  Kott.  ornant  'riuian.  Pat.  Moret.  sec.  Exc.  La-.ti.  ornant 
vel  onerant  Florent.  connbia  Exc.  Gevart. — IGG  Cyinothec  Fani.  Cymodoce 
Vat.  sec.  C(/»ie(/oe  Var.  LL.  ed.  Antv.  carum  Petav.  tert. — 1G7  /^«<(j/e  Vat. 
sec.  Mazar.  Racale  Aled.  quart.  Spalale  Jiui.  pr.  l'atale  Reg.  Oxon.  pr. 
Spectale  ed.  Vicet.  Pigmea  vacis  OiseL  Piginea  bucis  Vat.  pr.  m.  pr.  dacis 
diadema  Exc.  Gevart.— 1G8  Intextum.  cuiii  nXeia.  (TTiyfxrj  Tlnian.  illa  Vat. 
quint.  Rott.  Ambr.  pr. — 169  Mcrsit  Mazar.  vellitve  Pai.  corallia  Vat.  pr. 
Farn.  Rott.  Ret;.  Do<o  Petav.  sec.  Med.  tert.  cod.  Epis^r.  Aiiibr.  Exc.  Lu- 
cens.  sec.  Var.  LL.  c  marg.  Parm.  Coto  Ambr.  pr.  Dotho  Exc.  Schott.  ct 
Pat.  Dote  duo  Vatt.  Pal.  Oisel.  Med.  pr.  et  sec.  ni.  i)r.  Put,  duo  Petav.  Leid. 
pr.  Var.  LL.  cd.  Antv.  Dothe  Vat.  quint.  Pric.  Florent.  INIed.  quart.  Exc. 
Laetl.  Lotho  Ald.  C7o<o  Vat.  quart.  Moret.  pr.  Clotho  Keg.  Thiian.  duoPetav. 
C7oe  Vat.  sec.  cod.  LVsin.  Clote  Rott.  inc.  Heins.  Ainbr.  sec.  Mazar.  Exc. 
Gevart.  Clothe  ed.  \  icet.  Doto  et  emcnd.  Clote  Lov.  Dote  vel  Cote  Jun.  pr. 
Doto  vel  Clyto  Moret.  sec. — 171  texere  pro  cinxcre  Var.  LL.  ed.  Antv.  niidcc 
cateri-ts  quatuor  Vatt.  Pal.  Pric.  Oisel.  Anibr.  sec.  Exc.  La;ti.  »11«/«  caterva 
decem  alii,  Exc.  Luccns.  pr.  cd.  Parm.  et  Vicet.  nuda  coroiia  Bonon.  Pat. 
nuda  caterva  vel  corona  Oxon.  sec.  Ambr.  pr.  nuda  caterra  vel  nuda:  caterva 
Med.  sec.  Reg.  Lov.  Oxon.  pr.  nuda'  cutervcc  vel  nuda  corona  Vat.  pr.  Piit. 
Petav.  tert. — 173  prctmia  Pat.  precuntur  vel  precamur  Med.  pr. — 17.5  Thctim 
tres  Vatt.    Thtlin  Florcnt.  inc.  Heins.    Ainphitrite  Bonon.  Ainphitrites  Farn. 

NOTiE 

165  Onerant  connubia']    Cymothoe,  et  ideo  pulchrioribus.  Vide  iv.  Cons. 

Galatea,   Spatale,     Doto,    Nymphce  Hon.  vs.  601. 

marinje,    onerant  Venerem    gemmis  170     Vimen  erat]     Ovidius :    '  Sic 

suis,  quibus  Venus  ornet  connubia,  quoque  coralium,  quo  primuni  surgit 

oneretque  novos  conjuges.  in    auras    Tempore  durescit,  molhs 

107    Gravibua']    Gemmis  gravibus  fuit  herba  sub  uudis.' 


326  CL.    CLAUDIANI    X. 

Nostro  nupta  Jovi :  devotum  sentiat  aequor, 
Agnoscat  lamulum  virjio  Stilichonia  pontum. 
Victricis  nos  spem  patriae,  classemque  paternam 
Veximus,  ad  tristes  cum  tenderet  ultor  Achivos, 

Jam  Ligurum  terris  spumantia  pectora  Triton  180 

Appuk  rat,  lassosque  fretis  extenderat  orbes. 
Continuo  sublime  volans  ad  moenia  Gallis 


honores,  neque  Amphitriteii  sororem  nostram,  cum  ea  ducta  est  a  Jove  nostro  Nep- 
tniio.  Puella  Stiliclwnia  experiatur  mare  sibi  esse  addictum,  cognoscat  aquas 
famnlanies.  Nos  frequenter  tulimus  nuves  Iriumphales,  et  classem  patris  ipsius, 
cum  rindex  rcdiret,  G/wcis  projligatis.  Jam  Triton  admoverat  finibus  Ligurwn 
pectus  spumosum,  et  purrexerat  arats  fessos  in  aqiiis.  Et  statim  illa  rolilans  in 
altum  advenit  ad  urbem  ccdificatam  a  Gallis,  ostendentem  pellem  suis  media  parte 


AmphitriadcB  Vat.  pr. — VlQNoslrumnuptasibiX&t.  pr.m.  pr. — 177  TritoniaVe,- 
tav.  tert.  Stiliconia  Vat.  soc. — 178  victricis nosspem patriceMed.  tert.  Ambr.  tert. 
cod.  Epigr.Ambr.  Exc.  Leeti^ed.Vicet.  VictricesnossaperatesEsc. hncens.  sec. 
ct  ita  edidit  Gesn.  Virtutes  wos  sccpe  patris  Petav.  tert.  Victrices  nos  esse  Var. 
LL.  ed.  Aiitv.  Victricis  nos  sape  patriip,  et  emem\.  ratem  Leid.  pr.  Viclrices 
nos  scepe  rates  vel  Victricis  nos  vela  patris  Reg.  Oxon.  pr.  Victricis  spem  patrice 
vel  victrices  rates  Lov.  Oxon.  sec.  pro  sccpe  Heinsius  nempe  legebat.  classesqjie 
j)fl<erHas  Rott.— 179  ad  tristes  Achivos  tiea^ntt.  Va\.  Farn.  Rott.  Med.  tert. 
ad  tristis  Achiris  Petav.  sec.  m.  pr.  a  victis  Achiris  Vat.  tert.  attritis  Achivis 
Vat.  pr.  Oisel.  vet.  Gyr.  Vat.  Livin.  Bonon.  Pat.  ni.  pr.  Exc.  Liicens.  sec.  et 
Heins.  ad  hanc  lectionem  contirmandam  Heinsius  ascripserat  seqq. '  attrilis'] 
Aurel.  Victor  apud  Casaub.  ad  Hist.  Aug,  p.  79.  attritis  jam  barbaris  ne 
permitteret  vires  recipere.  Capitolin.  in  Clodio  Albiuo  :  Ad  eas  civitates 
instauraudas,  quas  Niger  attriverat,  pecuniam  niisit.  Trebell.  PoUio  in 
Claudio.  Hos  igitur  Clandius  ingenita  virtute  superavit,  lios  brevi  tempore 
attrivit :  et  paulo  post,  Trecenta  viginti  millia  armatorum  delevit,  oppres- 
sit,  attrivit.  Vopiscus  in  Aureliano  Ernmpentes  tjarmatas  in  Ulyrico 
cum  trecentis  prissidiariis  solus  attrivit.'  ajfiictis  Achivis  Pric.  Florent.  ad 
fictos  Achivos  vel  attritis  Achivis  Put,  ajfiictis  Achivis  vei  ad  victos  vel  ad  tristes 
Achivos  Med.  sec.  nfflictis  Achivis  Heinsio  quoque  non  displicuisse  videtur, 
qui  ascripserat  loca  Vopisc.  in  Aureliano  p.  211.  '  Gallos  irruentes  per  totam 
Galliam  afflixit.'  et  p.  219.  '  IUic  Carpornm  copias  atflixit.'  contenderet  Pe- 
tav.  tert. — 180  <en«s  vel  fems  Med,  pr.  campis  \e\terris\At.  tert.  Heinsius 
ascripserat  locum  Fescenn,  vs.  47.  '  Ligures  favete  campi.'  litora  Jun.  pr, 
Vat,  sec.  Cod.  Ursin. — 181  Impiderat  Jun,  pr,  lapsosque  Pric.  laxosque  Med. 
sec.  Pat.  /rtssosqi(e  Vat.  sec.  st'(/i(e«s  Pric.  /re(/itens  Pal.  Med.  pr.  Vat.  Livin. 
/re^uens  vel/?'dis  Vat.  pr.  et  tert.  Oxon.  pr,  Oisel. — 182    sullime   Med.  pr. 

NOT.E 

175  Thetiii]    Thetis,  etsi  mater  fu-  tone  dicitur. 

tura  esset  Achillis,  haec  tanien   non  181  Lassos  orbes]    Triton  fatigalus 

e*t  consecuta.  extendebat  in   aquis  caudam  orbicu- 

17G    Jovi]    Jupiter  aequoreus  pro  latam,  qua  obumbrabat  Venerem. 
^eptuuo,  Jupiter  Stygius  pro  Plu- 


niC    NUTT.    nONOR.    f:T    MAR.  307 

Coiulita,  laniffrri  siiis  ostcntantia  pcllcni, 

IVi  venit.     Advcntu  \  cnciis  spissata  rcccdiint 

Nubila  :  clarescunt  puris  Aquilonibus  Alpcs.  185 

Lactitia"  causas  iynorat  dicerc  milcs  ; 

La^taturquc  lanicn.     Mavortia  signa  rubcscunt 

Floribus,  et  subitis  animantur  froudibus  hastse. 

Illa  suum  dictis  aflatur  talibus  airmcn  : 

Gradivum,  nostra';  comitcs,  arcetc  parumpcr;  190 

Ut  soli  vacet  aula  mihi.     Procul  igneus  horror 

Tlioracum,  gladiosque  tcgat  vagina  minaces. 

8tent  bcUatriccs  aquilae,  sajviquc  dracones. 

lanati.  Niihes  expulstc  diffugiunt,  udinitu  Vciieris ;  ^ilpes  vilescunt,  /liiuilonilms 
xiccis:  inilcs  ncscit  Hjfcrre  rutiunes  gaudii,  rt  tainen  f^audtt :  vexitla  Martis  ver- 
nant  floribus  rubciitilius,  ct  Cuspidcs  truduiit  folia  repcntina.  Jlla  >'emis  allmiuitur 
his  vcrbis  clwros  suos :  O  comilcs  nostri,  remvvclc  tantispcr  Martcin,  ut  aula  sit 
Diilii  soli.  Horribilis  splcndor  loricarum  longc  sit,  et  vagina  occultet  cnses  mini' 
tantes.     Aquilce  bellicie  Jigantur,  ct  drucones  crudclcs.     Decet  iiodie  castra  cedcre 


roiant  Jun.  pr. — 183  lanigeri  suis  Vat.  Livin.  lunigercc  suis  Florent.  m.  pr. 
Kapliel.  lanigeris  ovis  quatuorfiecim  alii,  Exc.  Gevart.  Ald.  et  Var.  LL.  ed. 
Antv.  lanigeri  suis  Juu.  \)r.  m.pr.  ct  lanigeris  ovis  m.  s.  ostendenlia  Jun.  pr. 
ostentantia  Vat.  pr.  E\c.  Laui.  obtestuntia  Rott.  IMed.  tert.— 184  spissata 
duo  Vatt.  tresMed.  Anibr.  tert.  Tbolos.  Cod.  Epii.'r.  Amljr.  ed.  Vicet.  pidsata 
Exc.  Lucens.  sec.  Isingr.  Vat.  pr.  ed.  Gesn.  et  al.  pulsata  vel  sjussr/fa  Vat. 
tert.  Kott.  Reg.  Petav.  pr.  I»ut.  Oxon.  pr.— 185  Agmina  Pat.  m.  pr.  Nubila 
vel  ^g/HiHa  Put.  rarfscHH<  viginti  duo  Codd.  Exc.  Lucens.  pr.  Var.  LL.  ed. 
Antv.  rarescunt  vel  clarescunt  \ai.  quart.  Put.  pulsis  Med.  tert.  nudis  Pric. 
Heinsius  SMtiisconjiciebat.  Alpes  Exc.  Lucens.  pr.  iinbres  Vat.  sec.  Kott. 
Lov.  Moret.  sec.  Tliolos.  Ambr.  tert.  Cod.  Lrsin.  Cod.  Epigr.  Ainbr.  Exc. 
Gevart.  Var.  LL.  e  marg.  Parni.  ed.  Vicet.  Alpcs  vel  imbrcs  Loid.  pr.  duo 
Oxon.  Alpes  probat  Heinsius,  qui  ascripserat  locuni  iv.  C^ons.  Hon.  179. 
'  tota  rc|)nlsis  Nubibus  exnitur  'Jhrace,  Panga-a  rcnident,'  A-c. — 18«  ducere 
Med.  sec.  ni.  pr.  discere  Reg.  Oxon.  pr. — 187  Mavortis  signa  Thnan. — 188 
animanturjioril>us\3it.  tert.— 189  JaiiKiue  suuin  Mazar.  ferum  Med.  tert.  verhis 
Leid.  pr. — 190  nostrce  Vat.  sec.  Ursin.  Cod.  nostri  Gesn.  Heius.  et  ed.  Bi- 
poiit.— 191   Et  soli  Moret.  sec— 192  regat  Oxon.  sec.    terat  Moret.  pr.  Var. 

NOT/E 

183  Lanigeri  suis']    Mediolanuni  a  scilicet,  sine  nube. 

Gallis  Insubribns  condituni,  ubi  tunc  180  Ignorat  diccre]    Dicit  se  igno- 

degebat  Honorius,  sic  dictum   a  siie  rare. 

niedia    parte  lanato  in   fundanientis  188     Animantur]     Hastap.   trudunt 

reperto.    '  Urbs  qufe  lanigero  de  sue  froiides,  quasi  animatae  essent  ab  ipsa 

nomen  liabet.'     Sidonius  Apoliinaris,  parente  tcrra. 

185  Puris  Aquilonibus]    Id  cst,  pu-  1    3  Dracones']    Signis  insculpli. 
r>un  aerem  reddenlibus,  sine  pluvia 


328  CL.   CLAUDIANI    X. 

Fas  sit  castra  raeis  hodie  succumbere  signis. 

Tibia  pro  lituis,  et  pro  clangore  tubarum  11)5 

Mollc  lyrse  festumque  canant :  epulentur  ad  ipsas 

Excubias  :  mediis  spirent  crateres  in  armis. 

Laxet  terribiles  majestas  regia  fastus, 

Et  sociam  plcbem  non  indignata  potestas 

Confundat  turbae  proceres.     Solvantur  habenis  200 

Gaudia  :  nec  leges  pudeat  ridere  severas. 

Tu  festas,  Hymenaee,  faces  ;  tu,  Gratia,  flores 

Elige;  tu  geminas,  Concordia,  necte  coronas. 

Vos,  pennata  cohors,  qiiocumque  vocaverit  usus, 

vexillis  meis.  Tibia  sonet  pro  Utuis ;  et  pro  slrepitii  hucdnarum,  lyrce  per.wnent 
leniter  et  feliciter.  RHlites  genio  inihilgeant  inipsis  stationihus:  paterce  spument 
in  medio  armorum,  Majestas  imperatoria  remittat  superbiam  vercndam ;  et  potes- 
tas  imperatoris  non  repudians  societatem  populi  misceat  primores  multitudini. 
Frcena  laxentur  Uetitice:  neque  leges  rigida'  erubescant  riderc.  O  Hymencee,  tu 
delige  twdas  sulennes,  tujiores  o  Gratia  ;  tu  o  Concordia  para  coronus  duas.  Vos, 
o  ccetus  alatuSffestinate,  turba  vestra  separata,  quocumque  utilHas  impellit ;  et  ne 


LL.  ed.  Antv.  minores  Vat.  quint.  m.  pr.— 194  cuncta  Ambr.  pr.  procumbere 
Tliolos. — 195  clumore  tuharum  Vat.  quint.  plangorc  Med.  tert. — \96festH7nque 
tres  Vatt.  Pal.  Fani.  Pric.  Rott.  Oisel.  fastumque  Med.  tert.  Put.  m.  pr. 
Pat.  vet.  Gyr.  Exc.  Gevart.  faustumque  quatuordecim  alii,  Exc.  Scliott.  Lu- 
ceus.  scc.  Gyrald.  Sclied.  Gud.  Var.  LL.  ed.  Antv.  faustumque  vel  festumque 
Lov.  Reg.  Florent.  Oxon.  duo.  canent  Pric.  canant  vel  sonent  Vat.  sec.  Cod. 
Ursin.  eputemur  vel  epulcntur  Reg.  Oxon.  pr.  ad  omnes  Tholos. — 197  spirant 
Oxon.  pr.  spirent  Reg.  et  Florent,  cum  glossa.  i.  e.  redoleant.  spirent,  forte 
spument  est  in  Lov.  spircnt  vel  spumcnt  Vat.  quint.  m.  sec. — 198  Ignet  Petav. 
pr.  m.  pr.  Voss.  a  m.  pr.  Lasset  Ambr.  sec.  terribilis  Exc.  Lucens.  pr.  ed. 
Vicet. — 200  Confundat  octodecini  scripti,  Exc.  Scliott.  Var.  LL.  e  marg. 
Parm.  Conftindunl  Exc.  Luc.  pr.  ed.  Vicet. — 201  pudeat  leges  Med.  quart.- — 
203  Collige  Morct.  pr.  sclige,  ex  conjectura,  Lov. — 204  pinnata  coliors  Vat. 
tert.  m.  sec.  Oisei.  Reg.  diio  Petav.  Oxon.  sec.  Exc.  Gevart.  et  Lucens.  sec. 

NOT^ 

197  Spirenf]  Crateres  reddant  op-  neris,    seu    adolescens   Atheniensis, 

tlmum  odorem,  spument  et  implcan-  qui  post  liberatas  a  Piratis  virgincs 

tur  vini  copia,   qu£e  spirare  facit,  seu  iutactas,  data  optione,  unam    ex  iis 

quaB  spiritibus  vivis  et  igncis  homi-  duxit,  cum   ea  feliciter  vixit ;  ideo- 

nes  implet  et  inflammat.  que  est  in  nuptiis  invocatus. 

200  Confundat  turhcc  procercs']    Li-  Faces]     Nuptiales :   has  pingeban- 
centia  nuptiali.  tur  in  manu  Hymena-i ;  Hymenaeus 

201  Leges  ridere]     Non   leges  ri-      cum  face  et  corona  pingi  solitus. 
dent,  sed  Legislatores  et  Judices  se-  203  Concurdia]     Ea  in  nuptiis  in- 
veri :  causa  pro  effectu.                             vocari  solita,  et  merito. 

202  Hymencee]    Est  hic  filius  Vc- 


DJi    NUPT,    IIONOK.    KT    MAR.  329 

Divisa  propemte  manu  :  ncu  niarcoat  ulla  205 

Sej^nitics.     Alii  tunalibus  ordine  ductis 

Plurima  vcnturag  susp(;ndite  lumina  nocti. 

II i  nostra  nitidos  postes  obduccrc  niyrto 

Contendant,  pars  nectarcis  asperi;ite  tecta 

Fontibus,  et  t^anima  lucos  adolete  Sabaeos.  210 

Pars  infecta  croco  velaniina  lutea  Serum 

Pandite,  Sidoniasque  solo  prosternite  vestes. 

Ast  alii  thalamum  docto  componite  textu. 

Stamine  geniraato,  picturatisque  columnis 

uUa  pigritia  Jangueat.  Alii  catulelahris  ordine  rite  dispositis,  svspcndite  face.f 
muttas  nocti  imminenti.  Hi  coucntitr  ornare  jannas  micantes  mijrto  nostra  :  pars 
yestram  irriffate  domum  ai]uis  amhrosiis,  et  incendite  i.^ne  sijlms  Sahaas:  parx 
e.rplicate  restes  fulras  Seritm  tinctas  croco,  et  sternite  solum  slrairuHs  purimrcis. 
Sed  alii  concinnate  cuhite  te.xtu  erudilo.     Veitex  lecli  extoUulur  Jitis  gemmeis  et 


pinnata  vel  pennata  Petav.  tcrt.  qiiosciimque  Bonon.  qito  quemque  lcgit  Hein- 
siiis,  qiii  asciipserat  locuni  Epitli.  Pallatl.  vs.  10.  '  Pennati  passiim  pueri, 
quo  quenuiue  vocavit  Umbia,jaccnt.'— 20.5  Diversa  Mcd.  quart.  ne  marceat 
INIoret.  sec.  non  mnrceat  Pal.  Med.  pr.  Tiuian.  aula  Med.  quart.— 206  fuga- 
cihus  Var.  LL.  ed.  Antv.— 207  Sacratce  suspendite  nuhila  Oxon.  felici  Voss.  a 
m.  pr.— 20S  Hi  Med.  quart.  Hac  Hott.  Lcid.  pr.  Hic  dccem  alii,  Exc. 
Schott.  Lucens.  pr.  et  Gcvart.  Var.  LL.  ed.  Antv.  positis  pro  postes  Petav. 
tert.  ohducite  vel  ohdiicere  Moret.  pr.— 209  Vontendut  Kott.  tres  Med.  Cod. 
Ursin.  inc.  Heins.  Rc^.  Tholos.  duo  Petav.  Leid.  pr.  Moret.  sec.  duo  Oxon. 
Cod.  Epigr.  Ambr.  Exc.  Gevart.  Lucens.  sec.  Contemlat  vel  Contendant  Mo- 
ret.  pr.  conspergere  Exc.  Schott.  adspergere  Gesn. — 210  fvntihus  Exc.  LKti 
et  Lucens.  pr.  Jluctihus  Pric.  frundihus  Pat.  Var.  LL.  ed.  Antv.  frontihus 
Vat.  quint.  m.  pr.  floribus  Farn.  Morct.  pr.  ed.  Vicet.  Heinsiiis  roribus  le^it.. 
flammis  Pat.  adolere  duo  Vatt.  diio  Med.  et  ed.  Gesn.  aholere  Vat.  sec.  iidolete 
quatuordecim  alii.  uholere  vel  adolere  Ursin.  Cod.  Sahinos\v\  .^WosMed.  pr. 
—211  /;?!<£«  .SVn(m  Faru.  Ambr.  tert.  iteni  Cod.  Kpigr.  Ambr.— 212  proster- 
nito  Leid.  pr.  duo  Oxou.  prastemite  Raphel.— 213  (/«du  Florcnt.  m.  pr.  docte 
iextum  Pal.  Ambr.  pr.  Med.  pr.  m.  pr.  ilocte  vel  tloctum  Thuan.  Petav.  tcrt. 
docto  vel  ducto  Vat.  quint.  docto  textu  vel  docte  textum  Oisel.— 214  gemmarum 
Med.  sec.  m.  pr.    tergemino  Leid.  pr.    gemmato  vel  tergemino  Reg.  Petav.  pr. 

NGTiE 

208  Nosira  myrto]     Myrtus  est  ar-  tur. 

bor  sacra  Veiieri.  211  .S'crH)H]     Hi  sunt  populi  extre- 

210  Lucns  Sahccos']     Incendite  tan-  nii  Orieutis,  ultra  Sinenses,  unde  Se- 

tam  thuris  copiam,  ut  sylvae  ipsae  in-  rica  advehiintur. 

cendi  videautur.     Copiam  thuris  ma-  212  Sidonias]  Purpureas,  a  Sidoue 

jorem  tibi,  o  Leonida,  mittimus,  aie-  urbe  Phcenici.»     purpuris    connnen- 

bat  Alexander,  ne  sis  parcus  inDeos.  data. 

SabcBi  autem  sunt  populi  Arabia  thu-  213  Thalamum]    Vetcres  genialem 

re  divites,  dicti  cnro  rov  aifiicreai,  ve-  torum    impeusius    oruare   cousueve- 

ntnirt,  colere,  quod  Dii  thure  colau-  raut. 


330  CL.    CLAUDIANI    X. 

^dificetur  apex  :  qualcm  non  Lydia  dives  215 

Erexit  Pclopi :  nec  quem  struxere  Lyaeo 

Indorum  spoliis  et  opaco  palmite  Bacchse. 

Illic  exuvias  oranes  cumulate  parentum: 

Quicquid  avus  senior  Mauro  vel  Saxone  victis, 

Quicquid  ab  innumeris,  socio  Stilichone  treraendus,        220 

Qufesivit  genitor  bellis  :  quodcuraque  Gelonus 

Armeniusve  dedit :  quantum  crinita  sagittis 

Attulit  extrerao  Meroe  circumflua  Nilo : 

Misit  AchEemenio  quicquid  de  Tigride  Medus, 

Cura  supplex  emeret  Romanam  Parthia  pacera.  225 

Nobilibus  gazis  opibusque  cubilia  surgant 

Barbaricis :  omnes  thalamo  conferte  triuraphos. 

columnis  picturatis;  qunlem  7ion  Lydia  opulenta  exstruxit  Pelopi ;  qvalemnon 
Bacchantes  condiderunt  Biiccho  ex  prceda  Indnrum,  et  ex  umhracuUs  vitis.  IUic 
congerite  spolia  omnia parentum  ;  quicquid  avus  Theodosius  senior  comparavit  dele- 
tis  Mauris  vel  Saxonibus:  quicquid  metuendus pater  Theodo&ni^, Stilichonecomitante, 
collegit  a  hcllis  innumerabilibus,  quodcumque  Gelnni,  vel  Armenii  dederunt ;  quantum 
Meroe  capillata  telis,  circumdata  Nilo  idtimo  apportavit ;  quicquid  Medimiserunt  de 
Tigridc  Achamenio,  cum  Parthia  humilis  emeret  pacem  Romanurum:  lectus  attol- 
latur  gazis  Regalibus,  et  divitiis  barbarorum,  aggerite  omnes  victorias  in  lecto. 


Voss.  a  m.  s.  Leid.  et  Oxon.  pr. — 218  cumidare  Farn. — 219  Santone  victo 
Amhr.  tert. — 220  in  i7inumcris  vel  ab  innumeris  Jmi.  pv.  a  ni.  s.  socero  Med. 
quart.  Stilicone  Vat.  sec.  tremendis  Reg.  Mazar.  Petav.  sec.  duo  Anihr.— 
221  Hic  versus  margini  asrriptus  est  in  Petav.  pr.  et  in  Bonon.  desi- 
deratur.  quodcumque  viginti  Codd.  Exc.  Gevart.  Var.  e  marg.  Parm. 
qucecumque  Vicet.  Ald.  et  alii  olim  editi.— 222  Armcniusqtie  Oxon.  pr. 
dabit  vel  dedit  Petav.  tert.  quidquid  vel  quantum  Reg.  Oxon.  pr.  cri- 
nata  Lov.  sagittas  Moret.  pr.— 224  Misii  Med.  sec.  3Iittit  Vat.  tert. 
Pal.  Pric.  Oisel.  Florent.  Med.  pr.  Achwmenio  Exc.  Lucens.  pr.  Achimenio 
Leid.  pr.  duo  Vatt.  Pnt.  Reg,  Thuan.  Moret.  pr.  Petav.  pr. — 227  thalami 
Arahr.      sec.      thalamis     V'at.    sec.    Cod.    Ursiu.     Voss.      conferre    Pal. — 

NOT;E 

21.5    Lydia    dives]    Regio   minoris  222  Armenius}    Armenia  regio  est 

Asiae,  Crceso  et  aurifero  Pactolo  in-  Asiae. 

signis.  223    3Ieroe]     Insula  facta   a  Nilo, 

216  Pelopi]    Tantali  filio.  vulgo  Gufg-ueres,  cujus  populisagittas 

Lyceo]   Bacciio  ;    airh  toD  Xwiu,  sol-  suis  crinihus  indebant. 

vere,  quod  solvat  curis  animos.  224  Achcemenio]     Persico  :    Achae- 

219     3Iauro]    Mauri   sunt   Africae  nienia  enim  est  pars  Persidis,  a  Rege 

populi :  Saxones  Germaniap.  AchaEmene. 

221   Gelonus]    Geloni  sunt  populi  227  Omnes  triumphos]    Omnes  cn- 

Scythiae.  mulate  fnictus  omnium  triumphorum. 


DE    -NUPT.    UONOR.    KT    1\IAR.  331 

Sic  ait  ;  et  Sponsiv  pc  tit  impiovisti  peiuitcs. 

lUa  autem,  seciira  \o\\,  ta  dasque  parari 

Nescia,  divinai  fruitur  scmione  parentis,  230 

Maternosque  bibit  mores  :  cxemplaque  discit 

Prisca  pudicitia\     Latios  nec  voivere  libros 

Desiuit  aut  Graios,  ipsa  genitrice  raagistra  ; 

Meeonius  qua?cum(pie  senex,  aut  Thracius  Orpheus, 

Aut  Mitylenivo  modulatur  pectine  Saj^pho.  235 

Sic  Triviam  Latona  monet :  sic  mitis  in  antro 

Mnemosyne  docili  tradit  pra^cepta  Thaliae. 

Cum  procul  augeri  nitor,  et  jucundior  aer 

Attonitam  lustrarc  domum,  fundique  coraarum 

Gratus  odor.     Mox  vera  fides,  nuraenque  refulsit.  240 

Venns  j7rt  Inquitur,  ct  inexpedala  vndit  domuin  spmuia'  Maria-.  lUaautcm  Maria 
non  sulicita  de  malrimonio,  et  if^nara  nuptias  prtiparari  ^ilii,  potitur  colloquiis 
matris  divina  SeTcmv,  ct  imhibit  animo  virtutes  maternas,atque  ediscit  exempla 
antiqua:  caslitatis,  neque  cessat  lei^ere  libros  Latinos  rcl  Gracos,  mutre  ipsa  pra- 
ceptrice.  Leait  quiecumque  senex  Maonius  canit,  aut  Orpheus  Thracius,  aut 
Sappho  canit  phctro  MUylenao.  Latona  itu  admonct  Dianam:  ita  Mnemosyne 
lenisdai  in  rccessu  suo  documenla  Thaliie  ingenua:  His  Maiia  vacat,  cum  splen- 
dor  longe  coepit  crescere,  etaer  purior  illustrare  domum  admirantem,  ac  suavis  odor 


2-28  sponte  Leid.  pr.  Var.  LL.  ed.  Antv.  et  ed.  Gesn.— 229  chori  Vicet.— 
230  divino  ]Moret.  pr.  divina  vel  divino  Vat.  pr,— 2;J1  exempUique  dicit  Rott. 
—232  priscos  pro  LatiosV^\.  Med.  pr.— 234  quodcumque  Med.  tcrt.  Tliiian. 
quoscumque  Anibr.  tert.— 235  moderatur  Mazar.  pectine  veltw/n/Ht' Vat.  tcrt. 
—230  Hwitf  Rott.  Ambr.  sec.  Juii.  pr.  Leid.  pr.  m.  pr.— 237  Hemo.iyneMo- 
ret.  pr.  Heumonie  Lcid.  pr.  ^eumusie  Oxon.  pr.  ?semasuiie  Rcs:.  Isicmosme 
Vicet.  Nesimone  Var.  LL.  e  marg.  Parm.  tradit  docili  Hvii.  Mattr  casta 
piiEtradit  Oxon.  scc— 238  Tuitc  procul  Pat.  Tholos.  fwcundior  VAX.jocximhor 
Lov.  omnes  Vatt.  Pal.  Farn.  Pric.  Oisel.  Pnt.  Petav.  pr.  Ald.— 240  lumenque 

NOT/E 

228  Improvisa]    Ipsa  inexpectata,  235   Mitylenao]    Mitylene  est  urbs 

et  ex  improviso  adveniens.  in  Lcsbo,  maris  j^gaei  insula,  ubi  nata 

230  ^escia]  Felicem  virginem,  cui  Sapplio  poLnria  exccllcntissima. 

Numina  student  impensius,  dum  va-  230  Tnria/n]  Dianam  in  triviis  coli 

cat  ipsa,  et  tVuitur  iniiocentia  irtatis.  soUtam. 

Divincpfruitur  sermone  parentis]  Se-  237  Mnemosyne']   Haec,  ex  Jove  in 

rena?,  qua;  docta  erat,  ct  doctorum  serpentem  verso,  novem  Musas  pe- 

patrona,  ut  Proba  matcr  Probini  et  pcrit. 

Oljbrii,  et  Cornelia  mater  Graccho-  Thalia:]  Una  est  Musarum,  sic  dic- 

j.^m,  ta  oTrb  ToD  edWeiv,  Jiorere,  quod  Poe- 

234  Maonius  senex}    Homerus,  na-  tarum  laudes  iu  dies  magis  ac  magis 

tus,  secundum  aliquos,  ad  Maeoncm,  efflorescaut. 
Buvium  Asiae  minoris. 


332  CL.    CLAUDIANI    X. 

Cunctatur  stupefacta  Vcnus.     Nunc  ora  puellas, 

Nunc  llavam  nivco  miratur  vertice  matrem. 

Haec  modo  crescenti,  plenae  par  altera  Lunae. 

Assurgit  ceu  forte  minor  sub  matre  virenti 

Laurus,  et  ingentes  ramos,  olimque  futuras  245 

Promittit  jam  parva  comas  :  vel  flore  sub  uno 

Ceu  gemimc  Paestana  rosae  per  jugera  regnant. 

Haec  largo  matura  die,  saturataque  vernis 

Roribus  indulget  spatio  :  latet  altera  nodo, 

Nec  teneris  audet  foliis  admittere  soles.  250 

Astitit,  et  blande  Mariam  Cytherea  salutat. 

Salve,  sidereee  proles  augusta  Serenae, 
Magnorum  soboles  Regum,  parituraque  Reges. 

capillorum  dispergi.  Statim  vcritas  patuit,  et  Dea  effuhit.  Venus  attonita  rema- 
net:  modo  obstupescit  pulchritudinem  igneam  filice,  modo  matrem  micantem  capiie 
cano  :  una  similis  est  Luna;  crescenti,  altera  plence  Lunce :  quemadmodum  laurus 
forte  inferior  attollitur  sub  matre  virescente,  et  parva  jam  pollicetur  ramos  magnos, 
et  verticemfuturum  ali(]uando:  vel  quemadmodum  duce  rosce  triumphant  sub  uno 
ramido  per  agros  Pastanos:  hcec  matura  ob  multum  fempus,  et  satiata  roribus  Ve- 
ris,  porrigitur  in  loco  ;  altera  delitescit  sub  nodo,  neque  uudet  recipere  calores  frondi- 
Ims  delicutis.  Venus  stetit  prope,  et  alhquitur  officiose  Mnriam.  Ave,  o  filia  au- 
gusta  Serenw  dirince^progenita  ab  Imperutorihus  ingentibiis,  et  progcnitura  Lnpc- 


decem  Codd.  lumenque  vel  numenque  Vat.  pr. — 242  crinem  Jiin.  pr.— 243  hi 
quinque  versus  nianu  recenti  ascripli  erant  in  Vat.  pr.  modo  crescenti  Vat. 
sec.  Oisel.  tres  Med.  Reg.  Moret.  sec.  Petav.  tert.  Ald.  et  ed.  Vicet.  nota 
Leid.  pr.  cum  duodecini  aliis,  Exc.  Laeti.  Lucens.  sec.  et  Colin.  nova  vel  modo 
Vat.  tert.  Petav.  Lov.  pars  altera  Oisel.— 244  Assurgit.  cuni  reAeia  cmyfj.-^  Vat. 
sec.  et  tert.  seu  forte  I^ov.  duo  Petav.— 246  Permutat  jam  parrrtjun.  pf.  sub 
imo  Thuan.  Mazar.  Tholos.— 247  seu  Reg.  Pcessana  Var.  LL.  ed.  Antv.  inju- 
gera  Vat.  pr.  nova  per  juga  Pric. — 248  securaque  Pric.  veris  Moret.  pr. — 
249  Floribus  Med.  tert.  Cod,  Epigr.  Anibr.  Imbribus  Moret.  sec.  Solibus 
Med.  sec.  Roribus  vel  Florihus  Oxon.  sec.  Rorihus  vel  Solibus  Vat.  tert.  jacet 
altera  Jun.  pr. — 250  committere  Pat.  committere  vel  admittere  Reg.  solem 
Pric.  Oisel.— 2.51  Constitit  Med.  sec.  Mariam  blande  Pric.  jnatrem  vel  Ma- 

aoTm 

241  Cunctatur]    Venus    stat   velnt  246  Comas]    Ostendit  spem  comae 

dubia  et  suspensa,  quam  magis  admi-  cujusdam  eximire. 

retur,  an  matrem  Serenam,  an  filiam  Flore  sub  tino]  Sub   uno  ramulo  flo- 

Mariam;  quarum   hffic,    forma  ignis  rido. 

instar  micante  ;  illa,  venerabili  cani-  247  Pastana]    Urbs  Paestum  est  in 

tie,  conspicua  est.  Calabria,  Italiae   regione,  in  qua  bis 

244  Submatre]  Arborenimestma-  per  annum  nascuntur  rosa?.     Virgi- 

ter  alterius.     Horatius,  '  Sylvae  filia  lius  :  '  biferique  rosaria  Pasti.' 

""^^'''^•'  248  Matura]  Quasi  matura  sit,  quod 


DR    NUPT.    HONOR.    ET    M  AR.  3:33 

Tc  proptcr  Paphias  sedcs  Cypruinque  reliqui, 

Te  proptcr  libuit  tantos  explerc  labores,  25.*) 

Et  tantum  tranasse  niaris  :  nc  vilior  ultra 

Privatos  patererc  larcs :  neu  tempore  longo 

Dilatos  juvcnis  nutrirct  llonorius  ijijncs. 

Accipe  fortunam  gcncris  :   diadema  rcsume, 

Quod  tribuas  natis,  et  in  hfec  penctralia  rursus  '2ii0 

Unde  parcns  proi^rcssa,  redi :  lac  nuUa  subesse 

Vincula  cognatas  :  quamvis  alicna  fuisscs 

Principibus,  rcgnum  potcras  hoc  ore  mercri. 

Quas  propior  sceptris  facies  ?    quis  dignior  aula 

ratores :  tui  causa  deserui  palatium  Paphi  et  Cyprum  :  tui  causa  juvit  perficere 
tantum  laborem,  et  irajicere  tuntum  maris :  m:  tudiutius,  minus  honorala  (piain  j)ar 
est,  remancres  in  domo  pricata,  neve  llonorius  juvenis  aleret  pcr  temjius  loniiius 
amorem  dilatum.  Fruere  /elicitate  gentis  tuw,  et  recipe  diadema,  qnod  desfiliis 
tiiis  :  ac  revertere  itcrum  in  hanc  Rei;iam,  unde  muter  tua  orta  cst.  Esto  nulla 
supersint  jura  cognationis :  etsi  non /ores  cognata  Imperutoribiis,  poteras  tamen 
promereri  Imperium  ob  hanc  pulchritudinem.     Qu(C  /orma   dignior   eiat  sccptro  } 


riam  Petav.  soc. — 232  suholes  Augusta  Exc.  Liicens.  sec. — 25-1  Phasias  Var. 
LL.  ed.  Antv.  tcdes  dno  Vatt.  Farn.  Med.  teit.  Cod.  Epia;!'.  Ambr.  Exc.  Lu- 
cens.  pr.  ed.  Vicet.  sedes  Lov.  ex  conjectura,  cuin  octodecini  aliis.  ades  vel 
scdes  Oxon.  j^r.  Cij]tronque  Oisel.  relinqui  Rott.  Lcid.  pr. — 2.55  tantos  libuit 
Jnn.  pr.  Rcff.  Tliolos,  licuit  Oxon.  pr.  magnos  Florent.  tantos  Oxon.  pr. 
implere  Ambr.  pr.  tantum  complere  laboris  3Ied.  qnart. — 256  tranasse  diio  ]\Ied. 
Rcff.  Put.  Petav.  pr.  Ambr.  tert.  Exc.  Lucens.  pr.  Var.  LL.  e  marg.  Parin. 
franare  tres  Vatt.  Pric.  Pal.  Thuan.  Mazar.  transnare  duo  Vatt.  Jun.  pr, 
Oisel.  Florent.  Med.  pr.  Cod.  Ursin,  neu  vilior  Jiin.  pr.  et  Moret.  Exc. 
Schott.  et  Gevart.  Var.  LL.  ed.  Antv.  nec  vilior  octo  alii.— 257  putercre 
Florent.  tres  Med.  Jnn.  pr.  Moret.  pr.  Thuaii.  Pnt.  Vat.  Livin.  Mazar. 
pat iar e  duo  \Rtt.  Rotr.  Med.  quart.  inc.  Heins.  Exc.  Lucens.  pr.  ed.  Vicet. 
paliere  Vat.  sec.  m.  pr.  Pat.  diio  Ambr.  putiare  vel  patcrere  Petav.  scc.  nec 
tempore  Put.  Cod.  Epigr.  Anibr.  ne  tempore  Med.  quart.  Reg.  Pat.  .\mbr. 
sec. — 258  Duratos  Ambr.  pr.  Schcd.  Gud.  Dilato  Bonon.  Juveni  Ambr.  sec. 
inc.  Heins.  dijfcrret  Res;.  nutriret  vel  dififerret  Oxon.  sec. — 259  gnieris:  hic 
TiXdav  (xriytx^v  habent  Florent.  Med.  pr,  Pnt.  Mazar.  duo  Petav,  aiiil)0  Moret. 
— 2G0  Quid  tribuas  Oisel.  ad  hac  Vat,  sec.  Ursin.  Cod. — 261  egressa  Pat. 
Moret.  pr.  vcni  vel  redi  Oxon.  sec.  subesse  ve\  subisse  Vat.  quart.  Florent. 
— 203    Principibus    regum    Florcut.— 264  proprior  vcl  propior  Oxon.  pr.  qui 

NOT.E 

largani  etcopiosam  multornmdiernm  tibi  cominune  cum  Honorio,  et  prop- 

lucem  hauserit.  ter  pulchritudineni  luani. 

257  Paterere]    Nc  snstineres  lc  rc-  Diadema  resume]  Quod  jure  cogna- 

iiianere  diutius  in  privata  doino,  qua;  tiouis  cum  Theodosio  habere  debebas. 

te  indigna  erat.  261  Parens  progressa]   Tua  quippe 

259  Fortunam]  Fruerefelicitate  ge-  niater  agnoscit  avum  Theodosinm  se- 

neris   tui,  hoc  est,  angusta  dignitate  uiorem,  ciijus  ueposest  Honorius. 
qute   libi  debetur,  ct  propter  geuus 


334  CL.    CLAUDIANI    X. 

Vultus  erat  ?  non  labra  rosae,  non  colla  pruinee,  266 

Non  crines  a^quant  violae,  non  lumina  flammae. 

Quam  juncto  leviter  sese  discrimine  confert 

Umbra  supercilii !  miscet  quam  justa  ruborem 

Temperies  !   niraio  nec  sanguine  candor  abundat. 

Aurorae  vincis  digitos,  humerosque  Dianae.  270 

Ipsam  jam  superas  matrem.     Si  Bacchus  amator 

Dotali  potuit  coelum  signare  Corona, 

Cur  nullis  virgo  redimitur  pulchrior  astris  ? 

Jam  tibi  molitur  stellantia  serta  Bootes, 

Inque  decus  Mariae  jam  sidera  parturit  aether.  275 

qu(E  facies  dignior  Regia?  rosw  7ion  adaquant  labra,  non  nives  cnllum,  non  vioke 
capillos,  nnn  ipiis  oculos.  Umbra  snpercilii  quam  leniter  producit  sese  differentia 
conjuncla  !  quam  cpqualis  temperies  affundit  ruborem  !  neque  candor  affluit  sanguine 
nimio!  superas  digitos  AurorcE,  cermcem  Diance.  Jam  rincis  matrem  ipsam.  Si 
Bacckus  amans  potuit  caelum  insignire  corona  conjugali,  quare  puella  furmosior 
Ariadne  nullis  ornatur  sideribus  ?  jam  Bootes  prceparat  tibi  serta  siderea,et  ccehtm 


dignior  Exc.  Lucens.  sec. — 265  erit  Gesn.  ed.  Bipont.  et  al.  erat  Pal.  IMed. 
pr.  Thnan.  Heins. — 266  ccquent  malit  Heins. — 267  leviter  vincto  Put.  leriter 
vel  pari<e»- Reg.  Oxon.  pr,  jitnc^o  Leid.  pr.  et  duodecini  alii,  et  Exc.  Scliott. 
juncti  septeni  alii,  Var.  LL.  e  marg.  Parm.  vincto  Exc.  Laeti.  Vicet.  Parni. 
Ald.  victo  Med.  quart.  inc.  Heins.  vincti  Cod.  L^rsin.  Exc.  Lucens.  pr.  et 
ed.  Vicet.  juncti  vel  vincti  Oxon.  pr.  junclo  veXjuncti  Oisel.  jugi  Moret.  sec. 
differt  Pat. — 268  ruborem  Jun.  pr.  Ald.  pudorem  vel  ruborem  Vat.  pr.  et 
qiiart.  rutorem  e.r  pudore  interpretatur  Vat.  quart. — 269  abundans  luc,  Heins. 
Petav.  sec. — 270  digitos  vincis  Pric. — 271  Jam  superas  ipsam  matrem  Mazar. 
sed  Bacchus  Cod.  Epigr.  Anibr.  si  vel  sic  Vat.  pr.  Bacchus  amorque  Oxon. 
sec.  m.  pr. — 272  donare  Med.  sec.  Petav.  tert.  ]\Ioret.  pr.  ditare  Med. 
tert.  Ursin.  Cod.  Reg.  Tholos.  duo  Oxon.  Moret.  sec.  Anibr.  tert. 
Cod.  Epigr.  Ambr.  Exc.  Gevart.  Var.  LL.  e  marg.  Parni.  ed.  Vicet. 
signare  inc.  Heins.  Exc.  Laeti.  et  Lucens.  pr.  donare  vel  signare  Vat.  tert.  sig- 
iiare  vel  redimire  Va.t.  quart.  dignare  vel  signare  Petav.  sec.  rfjfare  vel  signare 
Lov.  signare  vel  signireViiX.  \iY.  wndeinsignire  con].  Heins. — 273  Cummdlis 
Mazar.  Petav.  tert.  Var.  LL.  ed.  Antv.  rutilis  Oxon.  sec.  ni.  pr.  Cur  vel 
Cum   Vat.  pr. — 274  signa  Vat.  quint. — 275  Jamque  decus  Ambr.  pr.  et  Cod. 

NOTiE 

266  Violcp']  Non  aequant  criues  sub-  habcns. 

nigros,  et  violis  similes.  Humeros  Diancr']  Cervicem  lacteam. 

268  Supercilii']  Snpcrciliasese  pro-  271  Superas  matrem]    Pulchrior  es, 
ducunt,  sese  conferunt,  separata  a  se  quanifuit  tua  tnater. 

invicem  quodam  discrimine,  qiiod  tani  272  Corona]  Ariadnem  Minois  fili- 

leve  est  ut  juncta  esse  vidt^antnr.  am  amavit  Bacchus,  ejusque  coronain 

269  Candor]    Ita    tenipeiatiis    est,      inter  astra  retulit. 

huic  ut  iiimiiis  sanguis  non  oHiciat.  27-1  Bootes']    Supra    in   ili.    Cons. 

270  Digitos]    Koseos  :    Aurora  di-      Hon.  vs.  170. 
citur  po5o5dKTv\os,  ijl  est,  digitos  roseos 


DE    >iUPT.   HONOR.    ET    MAR.  3^5 

I  digno  nectenda  \iro,  tantique  per  orbem 

Consors  impevii!  jani  to  veiuriihitur  Ilister. 

Nomon  adorabunt  popuii.     .lam  Hlieuus  et  Albis 

Serviet :  in  medios  ibis  Rej^ina  Syi>ambros. 

Quid  numerem  irentes,  Atlanteosquo  recessus  280 

Oceani  ?  toto  pariter  dotaberc  nnmdo. 

Dixit;  et  ornatus,  dederant  quos  nuper  ovantes 

Nereides,  collo  membrisque  micantibus  aptat. 

Ipsa  caput  distinguit  acu,  substriuiiit  amictus : 

Flammea  virgineis  accommodat  ipsa  capillis.  285 

Ante  fores  jam  pompa  sonat,  pilentaque  sacram 

Praeradiant  ductura  nurum.     Calet  obvius  ire 

jam  parit  astra  in  honorem  Maria-.  1  ^laiia  aminngenda  riro  merifo,  et  socia 
futura  imperii  taiiti  per  orbem.  Jam  Danubius  cnlet  te.  G entcs  on\nc9,  cnlent 
nomen  tuiiiii,  Jam  Rhenus  et  Alhis  nbedient  tibi :  inccdes  tu  Imprratrix  in  Si- 
cambros  medios.  Quare  commemorem  pnpulos,  et  fines  Atlanlens  (iceanii  Dota- 
beris  a'(jualiter  orbe  universo.  Veniis  sic  Incuta  est ;  et  uccommmlat  cerrici,  et 
corpori  Miwhv  splendcnti,  ea  ormnnenta,  qua-  modo  yertides  gaudentes  trihuerant 
ipsi.  Ipsa  Veniis  discriminat  acu  c  apillos  capitis,  constriugit  vestcs  ejus  :  ipsa 
adaptat  velum  nuptiale  comis  piiellaribus.    Jam  comitattis  resonat  ante  pnrtam,  et 

Ep.  Anibr.  athra  Aiiibr.  pr.— 27G  /  dif^no  vet.  Oyr.Exc.  Lucens.  sec.  atfine  ita 
correxerat  Heinsius.  O  (/;>ho  onines  Vatt.  Pal.  Farn.  Pric.  Rott.  Oiscl.  Jam 
digno  Petav.  tert.  C'o)!f/(>>io  Pat.  In  digno  Med.  lert.  /h(/ja'«o  Var.  LL.  cd. 
Antv.  /  digno  vel  O  digno  Petav.  sec— 278  Rhenus  et  Alpis  Farn.  Pctav.  tert. 
—279  Sigamhros  Oisel.  Sicamhras  Yat.  tert.  Sijcamhros  Gesn.—2S0  Atlantei- 
quelegit  Heins.— 281  do(a6cTe  (luatuor  Vatt.  Put.  Thuan.  Mazar.  duo  Pctav. 
donab^re  Vat.  pr.  Leid.  pr.  Pal.  Pric.  Vat.  Livin.  dnminabere  MecL  quart. 
Tholos.  ditahere  Moret.  ^ec.  m.  pr.  ditahcre  vel  dominahere  Oxoii.  sec.  dona- 
bere  vel  dntuherc  Med.  pr.  Anibr.  sec.  donabcre  vel  dnminabcre  Exc.  Schott. 
Gronovius  asciipserat  locuin  iv.  Cons.  Honor.  C48.  '  Et  toto  dotanda  niari.' 
dotabere  vel  dunahcre  vel  dominabcre  Oxon.  pr.  ditahere  vel  donahere  v.l  domina- 
bere  Reg.  ca^lo  pro  mundo  ^NIed.  sec— 282  dedit  aut  Piit.— 281  conslrinxit  acu 
Leid.  pr.  constringit  Vat.  sec  Kott.  dno  Med.  Trsin.  Cod.  diui  Oxon.  Reg. 
Pat.  Tholos.  duo  Petav.  totideni  Anibr.  F.xc  Liicens.  sec  confringit  \ar. 
LL.  ed.  Antv.  dislin^uit  vel  constringit  inc  Heins.  succingit  amictus  Med. 
(piart.  amictumXnt.  pr.  INIed.  pr.  l*al.  Vat.  Livin.— 28G  pilenta  sonant  Moret, 
pr.  Heinsius  lectorem  abUgavirat  ad  not.  Casanb.  ad  Hist.  Auj;.  p.  145.  sa- 
crani  Oisel.  Ainbr.  scc  sacra  onines  tere  Codd.  Exc  Lucens.  pi.  Var.  LL.  e 
iuarg.  Parm.  iu  (juibus  et  sacram  ex  conjectura,  Ald.  edd.  Parni.  Vicet.  et  Colin. 

NOTyE 

279  Sijgumbros]  Hi  sunt  bellicosis-  lum  nupiiale,  sic  dictum  a  colore  fla- 
simi  Germania- popnli.  vo  flamma^  imitante. 

280  Atlauteosque  recessus]  Loca  re-  28G  PomjHi]  Comitatus  egrcgms, 
mota  Africv,  tjuffi  alluit  Oceanus  quo  pompa  nuptianim  cclebrior  eflli- 
Atlantfcus.  citnr. 

284  Substringit]    Ut  Maria  tennior  Pilenta]    Si^ecies  currus,  (pio    vir- 

graciliorque  appareat.  gines  sacrai^,  seu  sacrorum  anlistitas, 

2S!i  Flummea]    Flammeum  esl  ve-  vehi  solcbant.    Sed  postea  hicmos  ad 


336  CL.    CLAUDIANI    X. 

Jam  Princeps,  tardumquc  cnpit  discedere  solem. 
Nobilis  haud  aliter  sonipes,  quem  primus  amoris 
Solicitavit  odor,  tumidus  quatiensque  decoras  290 

Turbata  cervice  jubas,  Pharsalia  rura 
Pervoiat,  et  notos  hinnitu  flagitat  anmes, 
Naribus  accensis :  mulcet  foecunda  magistros 
Spes  gregis,  et  pulchro  gaudent  armentamarito. 

Candidus  interea  positis  exercitus  armis  295 

Exultat  socerura  circa  ;  nec  signifer  ullus, 
Nec  miles  phiviae  flores  dispergere  ritu 
Cessat,  purpureoque  ducem  perfundere  nimbo. 

currus  portaturus  nurum  sacratam  prafnlget.  Imperator  Honorius  ardet  proce- 
dere  obviam,  et  expetit  Solem  longiorem  ubire.  Ita  imignis  equus,  quem  odor 
primus  amoris  impulit,  pratrepiduns  et  concutiens  jubas  pulchrus,  collo  undante, 
atrsitat  per  agros  Thessalos,  ac  petit  hinnitu  suo  fluvios  cogniios,  naribus 
infiammatis  ;  liic  equus  spes  ahundans  gregis  recreat  rectorem  ejus,  et 
armenta  lcEtantur  marito  prastanti.  Intcrim  exercitus  togatus,  armis  deposi- 
tis,  gaudet  prope  socerum  Stiliclionem,  neque  ullus  vexiUifer,  neque  nl- 
lus    miles  desinit    spargere  flores   instar   imbrium,  et  aspergere  ductorem   Sti- 


— 288  tantumque  Oxon.  sec.  m.  pr. — 289  priscus  amorisYat.  pr.  et  tert.  m.  pr. 
Pric.  Oisel.  Florent.  primus  vel  priscus  IMed.  sec.  inc.  Heins. — 291  Turbata 
cervice  Exc.  Lucens.  sec.  apposito  -f"  signo,  ut  ilji  erasa  vel  interpolata  fuerit 
vetus  lectio.  Curvata  onines  Vatt.  Pal.  Pric.  Rott.  Oi.«el.  Curvafas  Farn. 
Cri7iata  Tholos.  Pharsalica  duo  Vatt.  Petav.  pr.  Exc.  Laeti. — 292  totos  Pal. 
atque  novos  Mazar.  totos  vel  notos  Med.  pr.  Pervolat  hinnitu  conceptos  Exc. 
Cod.  Rhem.  efflagitat  Exc.  Lirti.  amnes  Exc.  Lucens.  pr.  omnis  ed.  Vicet. 
annis  Med.  tert.  ignes  Leid.  pr.  m.  sec.  et  decem  alii,  Exc.  Schott.  Var,  LL. 
e  marg.  Parm.  cd.  Gesn.  et  Bipont.  amnes  vel  ignes  Vat.  quart. — 293  accensos 
Petav.  tert.  accensis  Exc.  Lucens.  pr.  accensus  viginti  Codd.  Exc.  Schott.  et 
Gevart.  ed,  Vicet.  et  Parm.  accensis  vel  accensus  Med.  tert.  Reg.  Mazar. 
Oxon.  pr.  mulget  Vat.  pr.  m.  pr.  magistrum  inc.  Heins.  Ambr.  sec.  ed.  Gesn. 
et  Bipont.  magistros  omnes  Vatt.  Pal.  Farn.  Pric.  Kott.  Oisel. — 294  magisiro 
pro  marito  Med.  sec.  m.  pr. — 296  socerumjuxta-ed.  Vicet.  circa  triginta  alii, 
Exc.  Gevart.  Schott,  et  Lucens.  pr.  Schott.  et  Lucens.  pr.  Sched.  Gnd.  Ald. 
Var.  LL.  e  marg.  Parm.  item  ed.  Antv.  signifer  ullra  Exc.  Gevart. — 297  ritu. 
dispergere  ftores  Vat.  sec.  Pric.  Ursin.  Cod,  Tholos.  Pat.  Exc.  Ge- 
vart.  ritu  pluvia;  duo  Vatt.  Petav.  pi-.  diffundere  Jun.  pr.  flores  vel 
rores   Reg,  Oxon,  pr, — 298    diem    perfundere   Pal.   Med.   pr.    Put.   Thuan. 

NOT^ 

virgines  principes,  quae  quodammodo  291  Pharsalia']  Thessalica  :  Thessa- 

sacrae  dici  possunt,  transiit.  liae  autem  eqni  optimi. 

289  Haud  aliter  sonipes~\  Vel  ex  hac  295  Candidus']    Vel   togatus  placi- 

comparatione  disces  paganorum  tur-  dusque,  armis  depositis  :  vel  revera 

pitudinem.     Hauc  tamen  compaiati-  alba  veste  indutus  ad  liilaritatem. 
onem  laudat  Scaliger  Pater. 


DE    MJPT.    nONOn.    ET    MAR.  o37 

Haec  quoquc  velati  laiiro  myrtoque  canebani : 

Dive  parens,  seu  te  compleciifTir  axis  Olympi,  300 

Seu  colis  Elysias,  animarum  pviVur.a,  valles, 

En  promissa  tibi  Stilichon  jam  voia  peregit. 

Jam  •:^ratai  rediere  vices.     Cunabula  pensat: 

Acceptum  reddit  thalamum:  natoque  reponit, 

Quod  dederas  genitor.     Nunquam  te,  sancte,  pigebit     305 

Judicii :  nec  te  pietas  suprema  fefellit. 

Dignus,  quem  iegeres :  dignus,  cui  pignora  tanti 

Principis,  et  rerum  commendarentur  habenae, 

llclionem  nnheflnrea,  Milites  eliam  cnronati  laurn  et  myrto  cantahant  hac:  O  Dicc 
jtater,  Theodosi,  seu  sedes  caeli  possidet  te,  seu  hnlntas  valles  Elysias,  quae 
sunt  merces  animanim  fortiiini,  ccce  Stilicho  coinj^lerit  vota  prnmissa  tibi. 
Jam  vicissitiulo  jucunda  rcrersa  cst.  Compcnsat  te  ob  cunas  suas :  rcstituit  thula- 
7num  acceptum  a  te  :  rcdditque  ftlio  tuo,  f/uod  tii  puter  concesseras.  Nunquam 
fccnitebit  tc,  Dive  Theodosi,  dcleclus  lui.  Neque  voluntas  extrema  decepit  te. 
Dignus  eiat  Stilicho,  qucm  dcligeres ;  dignus  crat,  cui  Imperator,  qiii  est  tanturn 


Bonon.  Pat.  m.  pr.  diem  vel  ducem  Vat.  pr.  et  tert.  profundere  Farn. 
— 299  Hoc  quoque  Reg.  myrraque  Med.  tert. — 300  Dure  parens  Jun.  pr. 
— 301  premis  Vat.  Pr.  Pai.  Piic.  Oisel.  Med.  pr.  Tliuan.  Mazar.  colis 
vel  premis  Jun.  pr.  Vat.  tert.  Florent.  sedes  Pat.  colles  Vat,  sec.  Cod. 
TJrsin.  sedes  vel  valles  Piit. — 302  pramissa  Jun.  pr.  Stilico  Vat.  sec. — 
303  hic  versiis  deerat  in  Pal.  En  gratcc  duo  Vat.  Oisel.  Jun.  pr.  Florent. 
Med.  quart.  Ald.  gratcs  Vat.  sec.  jam  ctce  pro  grata;  Var.  LL.  ed.  Antv.  cu/ia- 
hula  vet.  Gyr.  Leid.  pr.  Ambr.  sec.  Pat.  m,  pr.  Moret.  sec.  Med.  tert.  duo 
Oxon.  Cod.  Epigr.  Ainbr.  conuhia  omnes  Vatt.  Pal.  Farn.  Oisel.  connubia  vel 
cunabula  inc.  Heins.  Mazar.  Exc.  Lucens.  pr.  pensant  Vat.  tert.  Put.  duo 
Petav.  ed,  Parni. — 304  votumque  reponit  Pric.  rependit  Farn.  Med.  quart.  re- 
ponit  Exc.  Scliotti,  in  quibus  Gronoviiis  ascripserat  lociim  ex  i.  land.  Stilic. 
vs.  70.  rependit  vel  reponit  Lov.  Florent.  Med.  pr. — 305  Qucs  dederat  Moret. 
pr.  dederas  Petav.  pr.  et  Jnn.  m.  sec.  Ursin.  Cod.  IMazar.  Bartli.  dederat  duo 
Vatt.  Pal.  Pric.  Rott.  Oisel.  genitor  dederas  Tliolos.  Ambr.  dederat  vel  dederas 
Moret.  pigcscit  Var.  LL.  ed.  Antv. — 306  extrema  fefellit  Farn. — 307  quem 
legcres  duo  Vatt.  Pal.  tres  Med.  Put.  Thuan.  duo  Pelav.  Leid.  pr.  Oxon.  pr. 
m.  pr.  Lov.  Bonon.  Vat.  Livin.  Exc.  Laeti  et  Lucens.  cui  leges  duo  Vat.  Pric. 
Kott.  Reg.  Mazar.  quem  leges,  vel,  cui  lcges  Petav.  sec.  cui  leges  vel  quem  legerei 
Vat.  tert.  Jnn.  pr.  Farn.  Med.  sec.  pignora  tanta  Ambr.  pr. — 308  regni  Jun.  pr. 
tantce  Vat.  pr.  et  tert.  Pal.  Pric.  Oisel.  Med.  pr.  Put.  m.  sec,  Thuan,  Mazar. 
rerum  Med.  sec.  tantce  vel  rerum  Florent. — 309  dicere  nuncpossem  Vat.  sec.  Med. 

NOTX 

303  Rediere  vices']  Grata  redit  vi-  Cunabula  pensat"]  Te  compensat  ob 

cissitudo,  qua,  nt  tu,  Theodosi,  dede-  cunas  et  educationem  suam,    Stilicbo 

ras  filiam  adoptivam  Serenam  conju-  quippe  edncatus  fuerat  a  Theodosio. 

gem  Stilichoni ;  hic  vicissim  dat  Ma-  306  Pietas]  Supremus  piac  volunta- 

riam   filiam   Honorio,  sicque    reddit  tis  actus,  quo  Theodosins  Stilichonera 

thalamuni,  scn  matrimonium  alteruin,  dedit  Honorio  tutorem. 
seualternatim,  vicissim. 

Del}.h,  tt  Var.  Clat,                   Ckud,  Y 


338  CL.   CLAUDIANI    X. 

Dicere  nunc  possem,  quas  praelia  gesta  sub  Haemo, 
Quaeque  cruentarint  fumantem  Strymona  pugna? :  310 

Quam  notus  clypeo,  quanta  vi  fulminet  hostera, 
Ni  prohiberet  Hymen.     Quce  tempestiva  relatu 
Nunc  canimus.     Quis  consilio,  quis  juris  et  a?qui 
Nosse  modum  raelior  ?  quod  seraper  dissidet,  in  te 
Convenit:  ingenio  robur,  prudentia  forti.  315 

Fronte  quis  aequali  ?  quem  sic  Romana  decerent 
Culmina  ?  sufficerent  tantis  quae  pectora  curis  ? 

pignus,  et  habena  Imperii  committerentur.  Nunc  possem  referre  bella,  qua;  gesla 
siint  a  Stilichone  sub  M.mo,  et  certamina,  quce  infccerint  Strymonem  calentem. 
Possem  referre,  quam  insignis  est  armis,  quatitafortitudinedejiciat  ho!ftem,nisi 
miptia- liouorii  impedirent :  nunc  catitamtis,  quce  sunt  idonea  dictu.  Quis  pree- 
stantior  est  Stilichoae protidentia?  quis  praestantior  cognoscere  rationem  justitice 
et  ecquitatis?  Quod  tibique  disjungitur  in  aliis,  conjungitur  in  te,  scilicet  fortitudo 
cum  ingenio,  et  sapientia  cwm  fortitndine.  Quis  est  simili  dignitate  oris?  Quem 
ita  fastigium  Romanumdeceret?  Quis  animus  par  esset  tantis  laboribus?  Etiarnsi 


tert.  Cod.  LTrsin.  vet.  Gyr.  Moret.  sec.  Leid.  pr.  Ambr,  tert.  Lov.  Exc. 
Gevart.  et  Lucens.  Discere  Petav.  pr.  Mazar.  Exc.  Gevart.  possemus  trede- 
cini  alii.  possent  Petav.  tert.  Cod.  Epigr.  Ambr.  possent  vel  possemus  Oxon. 
sec.  possem  vel  jjossohhs  Petav.  sec.  proelia  justa  Farn. — 310  cruentarint  Exc. 
Lucens.  pr.  cruentarunt  iuc.  Heins.  Med.  sec.  Jun.  pr.  Var.  LL.  e  marg.  Parra. 
cruentarent  octo  alii  et  ed.  Vicet. — 311  fulminat  Rott.  Med.  tert.  hostes  Vat. 
sec.  Cod.  LTrsin.  hastam  Reg.  m.  sec— 312  quem  tempcstivu  Med.  tert.  Cui 
tempestiva  leg.  Heins. — 313  Non  canimus  Pat.  qui  consilio  Jun.  pr.  Consilii  Vat. 
tert.  conscilio  Farn. — 314  dissidet  Tlinan.  Petav.  Mazar.  Ald.  et  ed.  Parm. 
dissilit  tredecim  alii,  Exc.  Lncens.  pr.  Var.  LL.  ed.  Antv.  m.  pr.  et  ed.  Vicet. 
dissilit  vel  dissidet  Oisel.  Reg.  duo  Oxon.  Lov.  Exc.  Gevart. — 315  in  gremio 
Vat.  tert.  m.  sec.  ingenio  vel  invicto  Florent.  prudentia  vel  patientia  Jun. 
pr. — 316  cequalis  Pric.  Kott.  Florent.  Ambr.  pr.  Moret.  sec.  Med.  qnart.  Lov. 
Exc.  Gevart.  Jun.  a  m.  pr.  cequalis  vel  cequali  Vat.  pr.  quam  sic  Exc.  Lucens. 
sec.  apposito  +  signo.  decorent  Vat.  pr. — 317  sufficient  Jun.  pr.  tantis  quce  qua» 
tuor  Vatt.  quce  tantis  Vat.  pr.  Pal.  Med.  pr,  et  Moret.  Thuan.  Mazar,  Vat. 
Liviu.  culmina  Reg,  terris  pro  curis  Exc,  Gevart, — 318  Stet  Aiubr,  tert.    Sis 

NOTiE 

309  Hcemo]  Monte  ThraciaB,  ubi  terpretatio.  Ut  si  quis  transilierit 
Tlieodosius,  comitante  Stilichone,  muros  ad  tuendam  urbem:  si  sutu- 
Thracas  Scythasque  vicerat,  muni  jus  spectes,  necandus  ;   si  aequi- 

310  Fumanfem]  Strymonem,fluvium  tatem,  reniunerandus.  jEquitas  dici- 
Thraciae,  calido  hostium  sanguine  fu-      tur  fnmKita. 

niautem.  316  Quem  sic  Romana  decerent  cul- 

311  Notus  cli/peo'\  Exercitatus  in-  mina^  Quem  sic  deceret  regere  Im- 
signisque  armorum  tractatione.  Vir-  peritim  Romanum,  et  in  solio  sedere? 
gilius  ;  '  Quantus  in  clypeum  assur-  Miror  tamen,  cur  ista  Claudianus 
gat,*  id  est,  quam  fortis  sit.  dicat,  auget  quippe  suspiciouem,  quze 

313  Juris  et  cequi]  Jus  est  summus  in  multorum  animis  insederat,  Stili- 
rigov:  aequitas,  est  bcnigna  legis  in-     chonem  de  imperio  cogitare. 


DE    NUPT.   HONOR.    ET   MAR.  331) 

Stcs  licct  in  populo  ;  clamat,  qnicnmqne  videbit, 

llic  est,  liic  Slilichon.     Sic  sc  testatur  ct  oftert 

Celsa  potestatis  species ;  non  voce  feroci,  -320 

Non  alto  simulata  «jradn,  non  improba  gestu. 

Aftectant  alii  quicquid,  ling;ique  laborant, 

IIoc  donat  Natura  tibi.     Pudor  emicat  una, 

Formosusquc  rigor  :  vultusque  auctura  verendos 

Canities  lcstina  venit.     Consorte  remota,  325 

stes  intcr  ruls^us;  quicnmque  aspiciet,  exclamabit,  Ilic  est  hic  Slilicho.  Ita  alla 
miyestas  pi/tcstatis  (istcndit  et  cxhibet  sese,  nonuffectata  sertmme  superbo,  non  urro- 
^anti  pas»u,  7ion  lasciva  gestu.  Quicquiit  alii  exquirunt,  ct  teulant  formari,  natura 
tribuit  hoc  tibi.  l'udor  ct  pulchra  graritas  simul  nitent  iii  te  ;  et  caiii  citius  adve- 
niunt,  aucturi  vcneralionem  oris  tui.     Kxpulsce  fato  pro  aliis  suut  tibi  ct  gracitus 


Jun.  pr.  Sis  vel  Stes  Vat.  quart.  ct  quint.  Petav.  pr.  populis  Tholos.  chimat 
tres  Vatt.  Pal.  Fain.  Piic.  Uott.  Oisel.  clament  et  videbunt  Moret.  sec.  chunct 
ed.  Bipont.  et  Cesn.  atqiie  ita  leg.  Heins.— 319  Hicest,  hic  Stilico  chiodecini 
scripti  et  Sclied.  CUui,  Ilic  vel  Hoc  Petav.  pr.  Ilic  ille  est  tres  Vatt.  Rott.  Hic 
€st  hic  Slilico  sese  Vat.  Livin.  qui  sic  Med.  tert.  sic  se  Farn.  atque  ita  leg.  Heins. 
sese  Leid.  pr.  et  tiedecim  alii,  iteni  Sched.  Gud.  Sic  te  vel  sic  se  Vat.  pr.  Rott. 
Med.  sec.  effnrt  t)xou.  sec.  Heinsius  ascripserat  locuin  vi.  Cons.  Hoiior.  vs.  11. 
'  quem  mons  Evaiidrius  eftert.'  ut  ibi  in  Cod.  Oxon.coinpaiet.-S20  potestati 
iiic.  Heins.  nec  voce  Rott.  Rejr.  Ambr.  pr.  Bonon.  Tiiolos. — H21  stimulata  diio 
Vatt.  Petav.  sec.  m.  pr.  Var.  LL.  ed.  Antv.— 32S  Hoc  donat  triginta  Codd.  et 
Var.  LL.  e  marg.  Parm.  Ilcccdunat  Cod.  Epigr.  Anibr. — 321  Formosusque  rubor 
Thuan.  vultus  aucturaJun.  pr.  Vat.  sec.  Med.  quart.  Keg.  Mazar.  Cod.  Ursin. 
auctore  Pelav.  tert.  vultuque  actura  vercndo  Var.  LL.  ed.  Antv.  vulluque  auctura 
rerendo  Med.  pr.  aciore  vcrendo  Cod.  Epigr.  Anibr.  actore  verendo  vel  auctura 
rerendos  Petav.  sec.  veremlos  Fetav.  sec. — 325  festiva  Exc.  Gevart.  festina  vel 
festiva  Petav.  sec.  festiva  vcnit  vel  canit  Vat.  quint.  Heinsiiis  ascripscrat 
/ocum  Plin.  in  Panegyrico.  nbi  '  testinatai  senectutis  insignia'  vocat  Cani- 
tiem,  quain  in  Trajano  commendat,  quac  Claudianus  videtur  respexisse  :  vide 
locum  apud  Casaub.  ad  Hist.  Aug.  p.  239.  cum  sorle  Leid.  pr.  et  duodecim 
alii,  itcni  Exc.  Lucens.  sec.  non  sorte  Pric.  cum  sorte  remota:  ed.  Gesn.  et 
Bipont.  consorte  remoto  duo  Vat.  Jun.  pr.  duo  Oxon.  Cod.  Ursin.  item  Ald.  et 
sic  leg.  Gevart.  Rutinum  intelligens,  iu  Epist.  ad  Heinsium.  remota  vel  remoto 

NOTjE 

319  Hic  est]   Pcrsius  :    '  At  pul-  gravi,  sine  ulla  affectatione. 
chrum  est  digito  monstrari,  ct  dicier         321  Improba]  Effoeminata,  lasciva, 
Hic  est.'  turpis,  ob  gestum  indecoruni. 

320  Cclsa  potestatis]  Status  erectus  322  Fingique  laborant]  Quicquid 
et  exceisus  cum  quadam  majestate  alii  essc  cupiunt,  quascumque  tormas 
conjunctus,  seu  aninius  illc  victor,  induere  conantur,  eas  omnes  Natura 
Regiinique  tutor,  sese  prodit  eximia  tibi  libcraliter  impertita  est. 
quadain  ipsius  corporis  specie,  et  ser-  325  Caniticsfestina]  Sic  Plinius  de 
mone,    incessu,     gestuque    quodani  Trajano,  '  Nec  siue  quodam  munere 


310  CL.   CLAUDIANI    X. 

Contingunt  gravitasque  seni,  viresque  juventae. 

Utraque  te  cingit  propriis  insignibus  aetas. 

Omatur  Fortuna  viro.     Non  ulla  nocendi 

Tela,  nec  intecti  jugulis  civilibus  enses. 

Non  odium  terrore  moves,  nec  fraena  resolvit  330 

Gratia :  diiigiraus  pariter,  pariterque  timemus. 

Ipse  metus  te  noster  amat:  justissime  legura 

Arbiter,  egregiae  custos  fidissime  pacis, 

Optime  ductorum,  fortunatissime  patrum, 

srnectulis,  et  rigor  jiwentutis.  JEtas  utraque  ornat  ie  ornamentis  propriii.  For- 
fnnacomniendatur  te  tali  viro  ;  nulla  sunt  urma  ad  nocendnm ,  neqxie  gladii  polluti 
sanguine  cicinm:  non  excitas  odium  terrore,  ncque  gratia  relaxut  habenas:  amamus 
te  simul,  et  simul  timemus:  ipse  nnster  timor  colit  te,  moderator  ccquissime  legum, 
conservator  religiosissime  pacis  eximi{B,Jidelissime  ducum,  felicissime  patrum  ;  plus 


Pnt.  Petav.  pr. — 326  Contingunt  octodecim  scripti,  Exc.  Gevart.  et  Lncens. 
pr.  Var.  LL.  e  marg.  Parni.  ed.  Vicet.  Contingat  Vat.  tert.  Pric.  Med.  sec. 
Contingani  Med.  lert.  Contingit  Vat.  Livin.  Aid.  Contingunt  vel  Contingat\at. 
pr.  Continguitt  vel  Contingant  Exc.  Sehott.  gravitas  senio  Vat.  sec.  Farn. 
Pnt.  Anibr.  tcrt.  Exc.  Laeti  et  Gevart.  senio  gravitas  Vat.  pr.  et  tert.  Pal, 
Pric.  Oisel.  Florent,  duo  Med.  Cod.  Ursin.  Thnan.  Mazar.  Moret.  pr.  Vat. 
Livin.  Exc.  Lncens.  pr.gravitus  senii  decem  alii,  Exc.  Lucens.  sec.  ed.  Parm. 
et  Vicet.  nec  non  Var.  LL.  e  marg.  Parm.  gravilasque  seni  pro  senii  dno  Med. 
inc.  Heins,  Moret.  sec.  duo  Petav.  Leid.  pr.  Ald.  item  Var.  LL.  cd.  Antv. 
gravitasque  seni  vel  gravitas  setiii  Oxon.  pr.  gravitasque  seni,  vel  graviias  scnii, 
vel  senio  gravitas  Exc.  Schott.  tiresque  regendi  Pal.  Thiian.  Med.  pr. — 328  non 
ima  Mazar.  nocenti  leg.  Heins.— 329  infesti  Exr.  Scliott.  infensi  vel  infefti 
Reg.  infecti  vel  infesti  Vat.  qnart.  Oxon.  pr. — 330  movct  Jnn.  pr.  non  frena 
Florent.  Mazar.  removit  pro  resolvit  Petav.  sec. — 333  custosJidissimcB  pacis  6no 
Vatt.  Petav.  pr.  justissime  Jnn.  pr.  pacis  fidissime  custos  tres  Vatt.  Pal.  Farn. 
Pric.  Rott.  Oisel.  pacisfidelissime  cusfos  Vicet.  et  Parm.  vitiose. — 334  doctorum 
Vat.  pr.  m,  pr.  Ambr.  sec.  ra.  pr.  Bonon.  Pat.  doctorum  et  emend.  tutorum  Put, 

NOT.E 

Deum  festinatis  senectntis  insignibus  munem. 

ad  augendam  majestatem  ornata  cae-  327  Insignibus]  Insignia  senectutis 

saries.'  suntcanities;  insigniajuventutissunt 

Consorte  remota']  Id  est,  aegritudine,  robur.  Utrumque  habet  Stilicho. 

(lolore,   languore,   qui    cousortes    et  328  Ornatur  Fortunn  i-iro]  Sic  for- 

socii    sunt    canitiei    seu   senectutis.  fiina  ornabatnr  Alexandro.    Plular- 

Nam  ex  Horatio;  '  Multa  senem  cir-  chus. 

cumveninnt  incommoda.'    Alii  legunt  330  Frcno]  Non  gratia  qiiicqnam 

cum  sorte  remotce  :  id  est,  tibi  et  gra-  remittit  cx  justa  sua  severitate. 

vitas  senii  seii  senectutis,  et  vires  ju-  332  Metus']   Qiialis  .scihcet  est   fi- 

ventutis,  sorte,  seu  ipsa  natiira  remo-  liorum  in  paientes,  quos  metuunt  of- 

tae  pro  aliis  senibus,  tibi  contingunt  fendcre. 
praeter  sortem  conditionemve  com- 


d 


DE   NUPT.    IIONOR.    F,T    M AR. 


011 


Plus  jara,  plus  domino  cuncti  deberc  fatemur,  335 

Quod  gcner  est,  invicte,  tuus.     Vincire  corona: 

Insere  te  nostris,  contemto  jure,  choreis. 

Sic  puer  Euclierius  superct  virtute  parentem: 

Aurea  sic  videat  similes  Thermantia  taidas : 

Sic  uterus  crescat  Maria^:  sic  uatus  in  ostro  340 

Parvus  Honoriades  genibus  considat  avitis. 

jam,  plus  omnes  confitemur,  o  insiipcrabilii  Stiliclio,  nos  dehere  impcratori,  quod 
est  gener  tuus:  circumda  tibi  coronum  ;  miscc  te  clioris  nostris,  magislrutu  sepusito. 
Hoc  annuas,  et  sic  Eucheriusfilius  tims  vincat  te  patrem  virtute;  sic  Thcrmanlia 
formosa  filia  tua  aspiciat  nuptias  talcs:  sic  vcnter  Mariof  turgeat :  sic  tencltus 
Honoriades  natus  in  purpura,  sedeat  in  genibus  uci  Stilichonis. 


doctontm  vel  ductorum  Moret.  sec. — 335  Plus  tibiplus  Vat.  sec.  Ursin.  Cotl.  Plus 
tibi  quam  Reg.  Oxou.  scc.  Morct.  sec.  Plus  libi  phis  vel  Plus  tibi  quam  Oxon.  pr. 
plus  til/i  jam  iiiar>?.  Isingr.  functi  Oisel.  cunctis  Ami)r.  [\r.  fatcntur  vel  futcinur 
Med.  pr. —  33G  Et  gener  est  Moret.  pr.  tuum  genus  Mec).  qnarf.  tuis  Vat.  qiiarf . 
tui  Ambr.  pr.  Med.  sec.  ni.  pr.  Sclied.  Gud.  innccte  coronas  Moret.  sec.  innectc 
vel  vincire  Reg.  coronam  idem.  Reg.  Exc.  Lajti.  Vicet.  Parni.— 337  Insercrc 
Pal.  iinde  Heinsiiis /?!St'rere  Oiegit.  contento  jureVetav.  tert.  iropa:is  Oxon. 
sec.  ni.  pr.— 338  parentum  Vicet.  Parm. — 339  jubeus  similcs  Pric.  m.  pr.  simi- 
les  videat  Med.  quart.  similis  Exc.  Lucens.  pr.  Tcrimantia  Oxon.  pr. — 340 
proles  crescat  Reg.  uterus  vel  proles  Oxon.  pr. — 341  Honorides  Vat.  sec.  considct 
Lov.  Tholos.  Moret.  sec.  Exc.  Geyart.  ed.  Parm.  et  Vicet.  in  calce  Vat.  pr. 
ascriptnm    erat,    Epithalamium  HoNORii  Explicit.   Incipit   de   Bello 

GlLDOKICO  LlB.  I. 

NOTiE 

337    Confemto  jure]   Seposita  illa     silica 


dignitatis  tuae  gravitate,  quae  debet 
renioveri  a  turba  hominum,  ob  laeti- 
tiam  nuptialem. 

338  Eucherius]  Stilichonis  filius. 

339  Thermantia]  Stilichonis  filia, 
qua;  simiiiter  nupsit  Honorio ;  sed 
paulo  post  exlincta  fato  praecoce. 
Zosimus  addil  Serenam,  regnandi  cu- 
piditate  incensam,ope  veneficae  effe- 
eisse,  ne  Honorius  susciperet  liberos. 

340  Marice]  Claudiani  vota  ventus 
rapuit;  nam  haec  nympha  delicatula 
non  suscepit  liberos,  quia  immatura 
morte  abrepta  est,  et  sepulta  in  Bu- 


S.  Petri.  Ejus  sepulcbruni 
haud  ita  pridem  patuit  RomsB;  ubi 
ejus  peplum,  pila  lusoria,  et  alia  cre- 
pundia,  quibus  viva  delectabatur,  in- 
venta  sunt,  cum  hac  inscriptione, 
Maria  fiorentissima. 

341  Honoriades  considat]  Parvus 
Honorii  filius,  natus  in  purpura,  im- 
ponatur  genibus  avi  Stilichonis,  seu 
statim  excipiatur  ab  avo.  Veteres 
recens  natos  liberos  tollebant,  subla- 
tos  genibus  imponebant.  '  Ingrcdere 
ad  illam,  ut  pariatsuper  geuua  uiea,' 
aiebat  Raclicl,  Geu.  t.  30. 


XT. 
CL.  CLAUDIANI 

IN  NUPTIAS^ 

HONOPtll    AUGUSTI 

ET 

FESCENNINA.^ 

ALCAICUM.*^ 


ARGUMENTUM. 


Laudatur  Honoriiis  a  foima,  a  dexteritate  in  jaculando  et  eqnitando : 
praefertur  Heroibus  Diisqne  :  ejus  pulchritudo  digna  est,  quiB  nioveat  Deas, 
quae  flectat  Scythas,  Aniazonas  ;  unde  beatior  est,  quae  tam  pulchro  nubet 
Principi. 


Princepr  comsco  sidere  pulchrior, 
Parthis  sagittas  tendere  certior, 

O  Itnperator  formosior  astro  micanti,  peritior  Parlhis  vibrare  tela,  eques  auda- 


Hi\?c  Fescennina  in  Mss.  omnibns  Epithalamio  prEefiguntur.  In  Moret. 
sec.  hoc  carnien  sequitnr  post  libros  in  Entropium.  In  Morct,  pr.  et  Exc. 
Gevart.  nulla  est  inscriptio,  et  seqnuntur  haec  post  iv.  Cons.  Honor.  In  Vat. 
quarto  crat,  Incijnt  proamium  Honorii  et  Marice  Epitlialamium.  et  in  margine, 
Incipit  Epithalamiuni  ctirmni  vet  Fcscenninum.  In  Petav.  pr.  legebatur,  Inci- 
pit  Fesccntiina  de  Nuptiis  Honorii  Aug.  1.  ii.    Tholosamns  habet,  Incipit  Fecen- 

NOTjE 

^  Nuptias']  Dehisnnptiis  cogitavit  lata  snnt. 

Stilicho,  ut  rudi  Principe  in  gpnerum  '^  Alcaicum]    Hoc  carminum  genus 

ascito  securius  imperinm  regeret.  sic  appellatum  est  ab  Alcaeo  Lesbio 

^  Fescennina]   Sunt  species  carmi-  inventore. 

luim,  quae  majori  cum  licentia  com-  2  Parthis']  Asiee  popnlis,  qui  in  sa- 

posita  sunt :  sic  dicta  ab  Urbe  Fes-  gittis  vibrandis  soiertiores  erant ;  ad- 

vennia  in  Hetruria,  nnde  prinium  al-  eo  ut  vel  fugiendo  vincerent. 


FESCENNINA.  343 

Eqiies  Gelonis  iniperiosior, 

Quai  di<;na  mentis  huis  crit  arducTe  ? 

Qua?  difrna  forma^  laus  erit  igneae?  5 

Te  Lcda  mallct,  quam  darc  Castorem  : 

Pra?fert  Achilli  te  proprio  Thctis  : 

Victum  fatctur  Dclos  Apollinem  : 

Credit  minorcm  Lydia  Liberum. 

Tu  cum  pcr  altas  impiger  ilices  '  10 

Prajdo  citalum  cornipcdem  regis, 

Luduntque  ventis  instabiles  comas, 

cior  Gdonis,  quud  meritum  erit  elogium  animi  tui  excelsi  ?  qttod  meritum 
erit  clogium  pulchritudinis  tiiae  radiantis  ?  Leda  malltt  pq}ei'isse  te,  quam  Cas- 
torem:  Tlictis  anteponent  te  AchilU  suo  filio.  Delos  confitealur  Phwbum  supe- 
ratum  a  tc.     Lijdia  putat  Bacchum  inferiorem.     Tu  cum   venulor  diligens   im- 


vinade  Nuptiis  Honoiui  Aug.  Fescenna  est  in  Bonon.  Lucens.  pr.  exliibet  Inci. 
pit  Fescennina  de  Nuptiis  Ilonorii  Augusti.  Aickis  Epitkalamium  inscribit.  In 
Var.  LL.  c  inarg.  Parm.  simiiiter  legitur  Epilhalnmium  super  Nuptias  Honorii. 
Fescennina.  in  Lov.  Exc.  Schott.  et  Sched.  Gud.  Fesceninn  vocatur.  Heinsius 
ascripserat  loca  Senec.  Med.  p.  223.  Casaub.  de  Satj  r.  Poesi  p.  235.  Horat. 
Epist.  ad  Aug.  et  Sciioi.  p.  694. 

1  clarior  Vat.  tert.  m.  pr.  Var.  LL.  e  niarg.  Parm.  clarior  vel  pulchrior 
:Mazar.— 2  sugittis  vel  sagitlas  Vat.  tert.  mitlere  Pal.  Med.  pr.  tendere  est  in 
vulgatis.  Heinsius  ascripserat  se^iq.  <  Videndum  an  tendere  sagittus  sit  L,a.t\- 
num.  Tcndere  arcum  ilicitwr.  intendere  spicula  Epithal.  Pallad.  20. :  Mollialas- 
civis  intendunt  spicula  Faunis.  quomodo  ct  Bell.  Gild.  et  intentos  capiti  cir- 
rnnispicitenses.'  doctior  Vat.  pr.  Exc.  Put.  Var.  LL.  e  marg.  Parm.— 3  Equis 
Tliolos.  Eques  vel  Eqnis  Vat.  tert.  Heins.  ascripserat  Auson.  Ep.  xxi.  init. 
—6  Lede  Vat.  pr.  malet  Mazar.— 7  Profert  Oxon.  pr.  propior  Thetis  Exc.  Cod, 
Rhem.— 9  Credii  vel  Condit  Rott.— 10  TM//ii«m  Florent.  tresMed.  Anibr.  pr. 
Tholos.  Exc.  Lucens.  pr.  Tum  quum  edd.  Vicet.  Parm.  Isingr.  Colin.  Gryph. 
Tunc  qtium  Med.  quart.  Ursin.  Cod.  Cum  tu  inc.  Heins.  /  nunc  Lov. — 11  Prado 
Vat.  pr.  vet.  Gyr.  Farn.  et  Exc.  Luceiis.  sec.  apposito  +  signo.  Prada  Koe- 
nig.  Gesn.  et  ed.  Bipont.  Rheda  vel  Freno  conjecerat  Heinsius,  sed  Rheda  de- 
leverat.  regis  Vat.  quint.  Rott.  Petav.  sec.  reges  quatuor  Vatt.  Pal.  Farn. 
Pric.  Oisel.  Vicet.  Parm.  Ald.  Kaphel.  Isingr.  regas  Leid.  pr.  Oxon.  pr.  Lu- 
cens.  vet.  Gyr.  Reg.  m.  pr.  .Med.  tert.  Heins.— 12  Luduntque  Rott.  Reg.  Oxon. 
pr.  Ludantque  octo  alii,  item  Gyr.  Exc.  Liicens.  sec.  et  Heins.   Ludentque  om- 

NOTiE 

Ceriior]    Adeo,  ut  nullns    ictus  a  lestis,  divina?. 

scopo  aberrarct.  C  Leda]  UxorTyndari  (Ebaliae  Rc- 

3  Gelonis']  Hi  sunt  Scytliiae  populi,  gis,  mater  PoUucis  et  Castoris. 

equitandi  peritissimi.  10  Per  altas  ilices]    Per  sylvas  aliis 

Imperiosior]  Adeo  ut  equum  vertat  invias. 

quocumque  voluerit.  11    Prado]    PraKdator  venatorqiie 

i  Mentis  arduw]  Rebus  excelsis  oc-  ferarum.     AWi  lesuat,  prada  citatum, 

cupata;,  vel  animi  sublimis.  quasi  ipse  equus  inflammatus  pracda 

5  FornuT;  ignece]     Excellentis,  coe-  volet. 


344  CL.   CLAUDIANI   XI. 

Tclis  jacebunt  sponte  tuis  ferae, 

Gaudensque  sacris  vulneribus  leo 

Admittet  hastam,  morte  superbior.  15 

Venus  reversum  spernat  Adonidera, 

.Damnet  reductum  Cynthia  Virbium. 

Cura  post  labores,  sub  platani  voles 

Virentis  umbra,  vel  gelido  specu, 

Torrentiorem  fallere  Sirium,  20 

Et  membra  somno  fessa  resolveris  : 

O  quantus  uret  tum  Dryadas  calor  ? 

pellas  eqinm  stimulatum  per  sylvas  excehas,  et  crines  tici  mobiles  dijfundantnr 
vejitis,  fercB  ultro  cadent  jaculis  tuis,  et  leo  lcttatus  plagis  sacratis,  gloriosior 
sua  mortc  recipiet  cvspidem.  Venus  contemnat  Adonidem  redeuntem:  Diana 
condemnet  Hippolytum  resuscHatum.  Sed  cum  post  venationem  voles  eludere  Si- 
rmm  ardcntiorem  sub  tegmine  platani  viridantis,  vcl  sub  antro  frigido,  et  cum  re- 
laxaveris  sopore  corpiisfatigatum:   o  quantus  amor  itiflammabit  Dryndes?    Quot 


iies  Vatt.  Pal.  Farn.  Ald.  Raphel.  Isingr.  Gesn.  et  ed.  Bipont.  Laudantque 
Bon.  Pat.  Ludentque  Leid.  a  m.  s.  Ludentque  vel  Plaudentque  Petav.  pr. — 
13  harebunt  Exc.  Lucens.  sec. — 15  Admittit  Florent.  studium  pro  hastam 
Oxon.  Jun.  pr.  superbior  Var.  LL.  e  marg.  Parm.  superior  Petav.  tert.  ed. 
Vicet.  et  Parm.  Var.  LL.  ed.  Autv. — 16  adversum  vel  adductum  Jun.  pr.  Exc. 
Voss.  spernet  Vat.  tert.  m.  sec.  spernit  octo  alii.  spernat  Vat.  pr.  m.  sec. 
Thuan.  Moret.  lib.  unus  Ambr.  atque  ita  corrigit  Heinsius. — 17  Damnet  Vat. 
m.  sec.  Thuan.  Moret.  pr.  Damnat  decem  alii.  reductum  vel  revinctum  Reg. 
Dclium  pro  Virbium  Thuan. — 18  voles  Med.  quart.  inc.  Heins.  duo  Ambr.  Pat. 
Cod.  Epigr.  Ambr.  ed.  Parm.  et  Vicet.  cubes  Leid.  sec.  cura  duodecim  aliis, 
item  Sched.  Gud.  viles  Exc.  Voss.  Var.  LL.  ed.  Antv.  Cibi  Pal.  vires  Vat.  pr. 
Farn.  Oisel.  Pat.  m.  pr.  jaces  Rled.  tert.  Oxon.  pr.  jaces  et  emend.  voles  Leid. 
pr.  petes  Exc.  Lucens.  sec.  jaces  vel  cubes  Reg.  jaces  vel  voles  Vat.  pr.  et  quiut. 
Farn.  vires  \e\jaces  Petav.  sec.  cubes  vel  voles  Pric.  Moret.  pr.  et  Lov.  cum 
glossa  sc.  fallere.  jaces  vel  vires  vel  voles  Tholos.  vires  vel  soles  vel  cubes  Flo- 
rcnt.  Heinsius  corrigebat  lubet. — 19  gelida  Vat.  pr.  et  tert.  Pal.  Farn.  Med. 
pr. — 22  uret  tunc  Thuan.  Jun.  pr.  Ambr.  sec.  item  Moret.  uret  tum  duo  Med. 
Exc.  Lucens.  pr.  ed.  Vicet.  tum  deest  Moret.  sec.  uret  tam  Oxou.  pr.  uret  in 
Dryadus  septem  alii  et  Var.  LL.  ed.  Antv.  uret  tum  vel  iret  in  Put.  iret  in 
Diyadas  Vat.  tert.  Pal.  Oisel.  duo  Med.  Mazar.  Petav.  tert.  Var.  LL.  ed. 

NOTiE 

11   Sacris  vulneribusl    A  principe  20  Sirium^  Stella  in  ore  Caniculac, 

sacro  jllatis.  ex  Servio.     Ponitur  et  pro  toto  si- 

16  Reversuml  Ex  fato,  alternis  se-  dere  Caniciilae.  Graece  etipios,  diro 
mestribus,  postquam  ab  apro  occisus  arelpfiv,  exsiccare,  ex  Vossio  :  quod  illa 
est.  Hunc  dicunt  fuisse  Solem,  qui  stella  ardeutissima  crederetur  a  vete- 
per  sex  nienses  hyemis  hirsuta  facie  ribus, 

a  nobis  longius  recedit.  22  Dryades]    Dicuntur  airh  dpvhs,  a 

17  Virbium]  De  bello  Getico,  vs.     qucrcu.    Suot  Nymphae  sylrarum. 
440. 


FESCEi<NlNA.  345 

Quot  aestuantcs  ancipiti  gradu 

Furtiva  carpcnt  oscula  Naides? 

Quis  vero  acerbis  horridior  Scythis,  25 

Quis  belluarum  corde  furentior, 

Qui,  cum  micantcm  tc  prope  viderit, 

Non  optet  ultro  servitiimi  pati  ? 

Quis  uon  cateuas  arripiat  libens, 

Colloqne  poscat  vincula  libero  ?  30 

Tu  si  nivalis  pcr  juga  Caucasi 

Ssevas  petisses  pulcher  Amazonas, 

Peltata  pugnas  desereret  cohors, 

Sexu  reccpto  :  patris  et  iuunemor 

Inter  frementes  llippolyte  tubas  35 

Xaides  fluctuantes  pede  suspensn  ddibabunt  basia  occidta?  Ecquis  aulem  inhuma- 
iiijr  Scytkis  diris,  ecquis  crudelior  yiatura  ferarum,  (;ih  cuin  aspexcrit  proptus  te 
fulgentem,  non  sponte  expetat  ferre  jugum  tuum  ?  Ecquis  non  rapiat  vokns  catenas, 
t^t  poscat  tincula  cervice  libera/  Si  pcr  culmina  Caucasi  nivosi  tu  formosus  laces- 
iisses  Amazonas  crudeles,  cclerva  peltata  desisteret  praliu,  re.sumto  ingtnio  nmlie- 
bii,fi  Hippolyte  oblita  patris,  abjiceret  mollila  bipennem  dislrictam  inter  buccinas 


Antv.  m.  pr.  Barth,  cod.  ibit  vcl  iret  in  Vat.  pr.  iret  vel  uret  in  Florent.  Dry- 
(idas  Med.  tert.  Reg.  duo  Anibr.  Vet.  Gyr.  Oxod.  pr.  Leid.  pr.  Exc.  Lucens. 
sec.  Dryades  sex  alii.  Dryadas  vel  Dryudes  tres  Vatt.— 23  Quo  te  Oxon.  pr. 
Petav.  sec.  Med,  tert.  Bonon.  duo  Ambr.  Cod.  Epii;r.  Amhr.  Quut  te  Vat. 
sec.  iMoret.  sec.  Reg.  Cod.  Ursin.  Exc.  Lacti,  ed.  Parni.  Quod  te  ed.  Vicet. 
Quantum  Vat.  tert.  Leid.  pr.  Quantce  Pric.  Quot  te  vil  Quam  <e  Kott.  Qua  te 
E\c.  Voss.— 24  capcrent  Mazar.  Naiades  oiunes  Vatt.  dno  Leid.  l'al.  Farn. 
Oisel.  Natdes  Lov.  m.  sec.  Exc.  Lncens.  sec— 25  hoiiidis  pro  acerbis  Vat.  pr. 
acrior  pro  horridior  Mazar.  Getis  pro  Scyihis  Pric.  Scrtis  vel  Gttis  Exc.  Voss. 
—26  bestiarum  Jun.  pr.  ferocior  Leid,  sec.  m.  sec.  Med.  «piart.  Exc.  Gevart. 
—27  Quis  Vat.  tert.  Med.  qiiart.  Cod.  Ursin.  Raphcl.  Quis  vel  Qui  Vat.  pr. 
Qui  septem  alii.— 29  accipiat  tres  Vatt.  Jun.  pr.  Kott.  Petav.  pr.  Cod.  Ursin. 
Exc.  Pat.  rec.  ambiai  Med.  tert.  Pal,  qui  ot  ambierit  ex  conjectuia  exhibet. 
accipiat  vel  arripiat  Put.— 32  scera  Leid.  pr.  Petav.  sec.  peiisses  vei  peiisti  Rcg, 
Amaznnts  Vat,  pr.  Farn.  Pric.  Florent.  Med,  tert.  m.  pr.  Reg.Thuan,  Mazar. 
duo  Morct,— 33  Peltataque  pugnas  deseret  Mazar.  desererent  Boiion,— 31  pntris 
vel  Martis  Pctav.  pr.  Voss,— 35  In  te  frementes  Mazar.    frequentes  Exc.  Pat. 

NOTiE 

24  Naides]   ^dw,  nato,fluo,  sunt  hae  licet  mammam   dextram   exnrerent, 

Nymph»  aqnaruni.  qiio  essent  ad  jaculandum  peritiorcj. 

31  Caucasi]    Mons  hic  Scythiae.  Vel  dicuutur  quasi  apa  ^wff at,  simul 

S2  Amazonas}     Mnlieres  bellicosae,  viventes,  ab  omni  virornm  consortio 

habitantes    in    Scythia    ad    fluvium  separatae. 

Thermodoontem  :  '  sic    dictae    ab    a  34  Pa/ris]  Hippolyte  Regina  Ama- 

privante,  et  na^os,  mamma,  quod  sci-  ronura  oblita  patris  Martis. 


346  CL.    CLAUDIANI    XII. 

Strictam  securim  languida  poncret ; 

Et  seminudo  pectore  cingulum 

Forti  negatum  solveret  Herculi, 

Eellumque  solus  conficeret  decor. 

lieata,  quse  te  mox  laciet  virum,  40 

Primisque  sese  junget  araoribus. 

clangentes,  et  mamma  exerta  exuerel  Baltenm  recusatum  llerculi  generoso :  atque 
una  pulchritudu  absolveret  pugnam.  Fclix  illa,  qua  reddet  mox  te  marilum,  et 
conjunget  sese  tibi  primis  amoribus. 


rec. — 37  seminidum  Jnn,  pr,  m.  sec.  E  seminudo  Cod.  Epigr.  Ambr. — 38  tra- 
deret  marg.  Isingr. — 40  nox  te  Farn.  Mazar.  te  nox  Vet.  Gyr.  Ambr.  sec. 
Exc.  Liicens.  sec.  Cod.  Rliein.  Var.  LL.  e  niarg.  Parm.  mox  te  Tliiian.  mi>x 
onines  Vatt.  Pal.  Pric.  Rott.  Oisel.  faciat  Leid.  sec. — 41  Primisque  Lov. 
Nocisque  Mazar.  Jungi  Pal. 

NOT^ 

38  Negatum']    Hercules,  secmidum     trahere  non    potuit,  priiisquam   ex- 
quosdam,  dum  contra  Amazonas  bcl-     tincta  foret. 
lom  gerit,  balteum  Hippolytae    dc- 


XIT. 

ARGUMENTUM. 

In  nuptiis  Honorii  laetentiir  omnia,  terra,  nemora,  fluvii,  campi,  montes. 
Astrepat  Athesis,  Mincius,  Padus,  Tiberis,  Roma  :  gaudeat  natalis  Hispa- 
uia,  ejusque  fluvii,  et  Oriens  et  Occidens  :  taceant  onines  venti,  unus  regnet 
Zephyrus.  ■• 

Age  cuncta  nuptiali 
Redimita  vere  tellus, 

i^ia  o  terra  universa  coronatafloribus  genialibus,honora  matrimonium  domini  tui 


Hic  in  vulgatis  Ode  secunda  scribitur.  in  Moret.  pr.  et  Exc.  Gevart.  hasc 
inscriptio  deest,  duo  nltimi  versus  hujus  odes  in  unum  committuntur  in  tribus 
Vatt.  dnobus  Med.  et  Petav.  Reg.  Pal,  Moret.  sec.  et  Exe,  Gevart.  A!d.  ed. 
Parm.  et  Vicet. — 1  Auge  Reg.  m.  pr.  Oxon.  pr.  Lege  Tholos.  cuncta  tkoro  nup- 

NOTjE 

Sunt  hi  Versus  Trochaici  lambici,     Trochseus  et  lambus. 
in  quibus  scilicet  dominantur  pedes         1  Cunclu'}    Nuptiis  Rcgum  ct  Im- 


FESCENNrNA,  047 

Celebra  toros  heriles. 

Omne  nemus  cum  lluviis, 

Omne  canat  protuudum.  5 

Ligures  favete  campi : 
Veneti  favctc  montcs : 
Subitisquc  sc  rosetis 
Vestiat  Alpinus  apex  : 
Et  rubeant  pruina?.  10 

Athcsis  strepat  chorcis  ; 
Calamis  flexuosus 
Leve  Mincius  susurret, 
Et  Padus  elcctriferis 
Admoduletur  alnis.  15 

Honorii.  Omwis  sylra  cuin  Jiuininibus,  omne  mnre  resonet ;  plaudite  0  agri  LigU' 
rnin,  plnudiic  o  iiwntes  f  cnctoruin,  ct  cacumen  Alpium  ornct  se  rosiiriis  repentir.is, 
tic  niresjlorc.icdnt.  Alhcsis  rcsonet  cltoris,  ct  Mincius  sinuosus  athnurmurct  lenitcr 
cmii  iirundinibus  suis;  ct  Eridanus  accinat  alnis  eleclri/cris.     Ac  Tibris  personet, 


tinli  Petav.  sec. — 2  Delius  pro  telbis  Pal. — 3  Celebret  Jun.  pr.  m.  sec.  Petav.  pr. 
Vatt.  dito  cehbra  vel  celebret  Floient.  choros  tredcrim  CodfK  Exc.  Cod.  Rliem. 
torns\elchonis  Rcg.  eriUs  Leid.  pr.  herilis  Yat.  pr.  Vicet.  viriles  Med.  scc.  Put. 
Mazar.  Am!)r.  sec.  Exc.  Cod.  Kiiem.  heriles  vel  tirilcs  Petav.  tcrt.— 4  foliis 
Oson.  pr.  Mfd.  sec.  m.  sec.  Pat.  Anibr.  sec.  duo  Pulman.  item  Morct.  Jluviis 
ve  1 /o/iis  Vat.  quint.  Rott.  Rcg.  Put.  Petav.  pr.— .5  cin^a  Med.  scc.  m.  pr. 
canct  Lov.— 0  fncttc  inc.  Heins.  campis  cd.  Parm.— 7  Venere  favete  Pal.  ^Med. 
pr.  Mazar.  Venetici  ]Med.  tcrt.  Vcneri  vel  Veneli  Put.— 8  jam  rosctis  Ambr. 
sec.  se  rosis  Mcd.  sec.  m.  pr.  Mazar.  se  deest  Tliuan.  et  Moret.  pr. — 10  Et 
rubeaiit  pndiue  rcsis  Thuan.  nibescant  inc.  Hcins.  inndo  pruincc  Morct.  scc. — 
11  Athos  Med.  quart.—  12  Ctdamisijue  vel  Claniusquejluv.  Oisel.  Jlexnosus  Flo- 
rcnt.  Med.  tert.  Jlexuosis  Lov.  Voss.  Bavth.  lib.  ct  alii. — 13  Leve  quatuorde- 
cim  Cod.l.  et  ed.  Vicet.  Lene  duo  Vatt.  Pal.  F^arn.  Jun.  pr.  Oxon.  Ambr.  pr. 
Parni.  Ald.     nuncius  pro  I\]incius  Vat.  pr.  qni  et  micius  exhibct.     viitius  Var. 

NOT-E 

peratoruni  Izptentur  omne.',   coronas  terra  prodcuntibus. 

euniant,  chorcas  ducant.  10  Uubeant  pruinee]    Vertantur  in 

Nuptiali  rere]    Vere  nubant  omnia,  rosas  rubentes. 
FloracumZephyro,avescum  avibus,         11    Alhcsis]    Athcsis,   Mincius,  ct 

5^-c,  Padus,  totidem  fiuvii  in  Gallia  Cisal- 

3    Toros  heriles]     Oninium   rerum  pina. 
dominum  fucit  Houorium.  14  Electriferis]    Ad  Padi  ripas  so- 

6   Ligures]     Mediolani    celebrataB  rores  Phacthontis  versas  esse  in  ar- 

sunt  nnptize,  non  longe  ab  Alpibus,  bores  electrum  ferentcs  Poetas  fabu- 

Liguribus,  <^c.  lautur. 

S    Subitis]    Repente  natis,  sponte 


348  CL.    CLAUDIANI    XTI. 

Epulisqiie  jam  lepleto 
Resonet  Quirite  Tybris : 
Dominique  loeta  votis 
Aurea  septemgeminas 
Roma  coronet  arces.  20 

Prociil  audiant  Iberi ; 
Fluit  unde  semen  aulse  : 
Ubi  plena  laurearum, 
Imperio  foeta  domus, 
Vix  numerat  triumphos.  25 

Habet  hinc  patrem  marltus, 
Habet  hinc  puella  matrem, 
Geminaque  parte  ductum 
Caesareum  flumineo 

Romanis  jam  plenis  dapum,  et  Roma  pidchra  giiudens  nupiiis  Imperatoris  sui,  co- 
ronct  colks  septemplices.  Audiant  Hispani  longe,  ex  quibus  sunguis  Imperatorum 
dcducitur:  ubi  domus  est  repleta  lauris,  et  fcecunda  imperiis  vix  recenset  tictorias. 
Sponsus  traiiit  inde  putrem  Tbeodosium ;  sponsa  trahit  inde  mairem  Seienam  :  et 
Sobilitas  CcEsarea  deducta  ex  parte  duplici  redit  \ e\ut  origine  fluminea.     l/iri- 


LL.  ed.  Antv.  HlinciusqueV-dt.  sec.  Med.  sec. — 15  altisVat.  pr. — 17  Resones 
Pat.  Quirine  Ald.  Quirite  viginti  qnatuor  scripti,  Exc.  Gevart.  Scliott.  et 
Lucens.  sec.  ed.  Vicet.  et  Parm.  T/g^m  Tholcs. — 18  Dominique  Exc.  Lucens. 
pr.  Deumque  Med.  sec.  m.  pr.  Mazar.  Denique  Vat.  quint.  Donumque  Vat. 
pr.  Deitiumque  Rott.Tholos.  Amhr.  sec.  Moiet.  sec.  Cod.  Epigr.  Ambr.  ed. 
Vicet.  Demumque  vel  Dominique  Keg.  Dominique  vel  Omniquetl^c.  Laeti.  jocis 
pro  votis  Ambr.  sec. — 20  coronat  Vat.  quint.  Tliolos.  arces  \t]fores  Mazar. — 
22  Fluit  viginti  ccto  Codd.  Exc.  Schott.  et  Lucens.  scc.  Sched.  Gud.  Var. 
LL.  ed.  Antv.  item  e  marg.  Parm.  et  Ald.  unde  omnes  Vatt.  Farn.  Lov.  inde 
Ambr.  pr.  Vat.  lert.  m.  sec.  Put.  Effluit  pro  Fhdt  unde  Med.  pr.  unde  vel 
inde  Exc.  Schoit.— 24  fata  duo  Ambr.  Med.  quart.  Cod.  Epigr.  Ambr.  Exc. 
Luceus.  pr.  ed.  Vicet.  f(ta  Vat.  quart.  ferta  inc.  Heins.  frcta  Liid.  sec.  et 
vigiuti  septem  alii,  Exc.  Gevart.  Sched.  Gud.  fceia  \e\freta  Petav.  pr.  Mo- 
ret.  sec. — 25  tiumeret  Vat.  tcrt.  post  hunc  versum  Tholos.  tres  alios  inserit  : 
Theodosium  fnventibus  Cunctis  apud  Sirmium  Purpuram  itiduit.— 27  matrem 
puella  Pal.  Med.  pr.— 28  ductus  lioH.—29  Jlamineo  Kott.  tres  Vatl.  Pal. 
Farn.  Ambr.  sec,  Med.  quart.  Mazar.  Exc.  Laeti.    flammeo  vet.  Gyr.  Oxon. 

NOT.E 

IG   Rfplcto']    Daplbus  ab  Impera-  ob  tenipla  aurata, 

tore  datis  ;  in  magnis  euim  celebrita-  20    Coronet']     Postes  aedium  novis 

libus  publicum  dabatur  epulum,  nuptis  destiuatarum  sertis  coronaban» 

18  Votis]    Nuptiis,  quae  ita  optatae  tur, 

sunt :  Lctta  votis,  id  est,  gaudens  vo-  22  Semen']  Theodosioruit),  qni  nati 
tis  satiatis.  sunt  ia  Hispania. 

19  Aurea]    Pulchra  vel  splendida, 


FESCENNINA.  349 

Steinma  recnnit  ortu.  30 

Dccovent  vircta  Beetin ; 
Tagus  intumescat  auro  ; 
Generisque  procreator 
8ub  vitreis  Oceanus 
Luxurietur  antris.  So 

Oriensque,  regna  fratruni, 
Simul  Occidensque  plaudant. 
Placidae  jocentur  urbes, 
Quaequc  novo,  quaeque  nitcnt 

(hirin  nrnent  lirtin ;  Ta^un  exundit  auro,  et  Ocennus  auctor  gentis  lasciviat  ^nh 
citrernis  crystallinis,  el  Oriens  Imperium  fratris  Arrndn,  et  una  Occidens  applau- 
dujit.     Urbes  IriinijuHlte  ridcant,  et  quie  splendent  Sole  Oriente,  et  qua:  Occidente. 


pr.  Leid.  sec.  Morot.  sec.  trcs  Med.  Piit.  Pat.  Tliolos.  Lov.  cod.  Epigr.  Anibr. 
Kxc.  Lncens.  pr.  Vicet.  ed.  fliiraine  Vaf.  quart.  Oisel.  Pclav.  tert.  flameo 
Vat.  tert.  n».  pr.  Pric.  flnmij^ero  Ambr.  sec.  flnmineo  \c\  flammeo  Vat.  pr.— 
30  Stegma  ]Med.  pr.  Scema  Vat.  quint.  Rott.  cucurrit  Pat.  recurrat  Oiscl. 
Anibr.  sec. — 31  tineta  Jun.  pr.  Var.  LL.  ed.  Antv.  qnoil  prohat  Schottus. 
virecta  Oxon.  pr.  Leid.  scc.  I^ut.  E\c.  Gevart.  liietin  Florent.  Bcctini  Jnn. 
pr.  Bathim  Farn.  Betim  Exc.  Lucens.  pr.  Batken  Vat.  tert.  Pal.  Rott.  Oi- 
sel.  tres  Med.  Bethem  qulnque  alii  et  cd.  Vicet.  Bethem  Boni)n.  Pat.  cod. 
Epigr.  Anibr.  Bethen  Put.  Tliuan.  Mazar.  Ambr.  pr.  Beten  Lcid.  pr.  Reg. 
Oxon.  pr.  Betem  duo  Petav.  Leid.  sec.  Lov.  Bcethem  vel  Ba-lhim  Vat.  pr. — 
33  Generis,  sine  copula,  Mazar.  Re<r.  Oxon.  pr.  procunitor  Vat.  tert. — 
35  Insidietur  Petav.  tert.  undis  duo  Vatt.  ed.  Vioet.  aiitris  Codd,  plurimi, 
Exc.  Lucens.  sec.  Ald.  ed.  Parm.  item  Var.  LL.  ed.  Antv. — 3G  Oriensfjue 
Pric.  Exc.  Luccns.  scc.  Oriens,  sine  copula,  trcs  V'att.  PjI.  Med.  pr,  s'gna 
Ambr.  sec.  Cod.  Epigr.  Ambr.  regna  Petav.  Ambr.  sec. — 37  Similisque  Rott. 
plaudiint  Vat.  pr.  Faru.  plaudas  Pal.  Med.  pr.  Thuan.  pluudens  Vat.  quint. 
laudet  Vat.  sec.  Cod.  Ursin.  pangat  Pat.  pangat  vel  plaudat  Put.  Gesn.  Krc- 
nig.  et  ed.Bipont.  Occidens,  sinc  copula,  Moret.  scc.  Hic  vcro  versns  deest 
in  Med.  quart.  et  Oxon.  pr.  Jun.  pr.  vero  duos  itlos  versiis  sic  transponit 
simul  Occidensgue  plaudant  Oriensque  regna  /laf. —  3B  jocenlur  Pric.  Mcd.  tert. 
Reg.  Mazar.  duo  Petav.  Anibr.  pr.  Moret.  pr.  E\c.  Gevart.  Lucens.  sec. 
\  ar.  LL.  ed.  Antv.  loccntur  octodecim  alii,  Cod.  Bartii.  ed.  Vicet.  et  Parni. 
locanlur  Lov.  cum  glossa  i.  e.  lcetentur.  loqueniur  Var.  LL.  e  niarg.  Parin. 
Itetentur  duo  Med.  Tluian.  Ambr.  sec.  Ald.  latentur  vel  locentur  duo  Vatt. 
Pal.  jocentur  vel  tocentur  Oxon.  pr. — 39  quccquc  tepent  Ambr.  pr.  Sched,  Gud, 

NOTiE 

29  Flumineo  recurrit  ortu']  Nobilitas  mineo   recurrit,    ob    Mariam    sciiicet 

conjugum  ex  latere  patcrno  et  ma-  nuptam  Honorio, 

terno  recwrit  ortu  flumineo,  id  est,  se-  31  Batin]  Bxtis  et  Tagus  sunt  flu- 

rie  non  interrupta,  ()uasi  fluxu  perpe-  vii  Hispania;,  vnigo  Tcyo  ct  (iuidal- 

tuo  ex  eadem  Hispania  nascens  re-  qHivir. 

ciirrit,  redit,  conjiingitur  in  Honorio  33    Gencris   procreator]      Quia    ad 

et  Maria,     Claverius  legit,  Ortu  fee-  Oceanum  Theodosius  natus  cst. 


350  CL.    CLAUDIANl    XIII. 

Deficiente  Phoebo.  40 

Aquiloniae  procellce, 
Rabidi  tacete  Cori : 
Taceat  sonorus  Auster : 
Solus  ovantem  Zephyrus 
Perdominetur  annum.  45 

Sileto  tempestates  BorecB  ;   Silete  o  Cauri  furentes ;   sileat  Nott(s  turhulentus, 
nnus  Favonius  muderctur  annum  florentem. 


— 41  Aquilone  Esc.  Gevart.- — 42  Rabidi  dno  Leid.  cum  viginti  quatuor  aliis, 
Exc.  Gevart.  Lapti,  et  Lncens.  pr.  eii.  Vicet.  Rapidi  Vat.  quint.  Pa!.  Fain. 
Reij.  Rapidi  vel  Rabuli  Tholos.  Cliuri  pro  Cori  Var.  LL.  ed.  Antv. — 43  Te- 
neai  Tholos.— 45  domiuetur  annum  Vat.  pr.  per  annum  dominetur  Rott.  Pro- 
dominetur  Ambr.  sec. 

NOTyE 

39  Novo]    Nonuulli  ex  Philosophis     denuo  in  diem  accendi. 
«'icebant,   Solem  nocte  extingui,  et 


XIII. 


ARGUMENTUM. 


Stilicho  coronetur,  tiibas  expellat  taeda  nuptialis  t  sanguis  ab  auia  tract-s 
recurrit  in  aulam  :  Stilicho  et  gener  est  et  socer  Imperatoris. 

SoLiTAS  galea  fulgere  comas, 
Stilichon,  molli  necte  corona. 
Cessent  litui,  saevumque  procul 

O  Stillcho  cinge  corona  jiorea  crines  consuetos  micare  casside.     Tubce  taceant, 


Hoccarmenbis  legitur  in  nonnullis  libris,  hic  et  posteriori  loco  in  fine  libri  de 
Bello  GHdonicn.  Put.  Liher  Gyrald.  insciibit  Ad  Stiliconem.  in  Petav.  pr. 
vocatur  Epinitium  Epigr. — 1  Solis  Petav.  tert.  solitas  galea  Lov.— 2  Stl- 
lico  tres  Vatt.  Stilicho  Vat.  qnart.— 3  racuumquc  procul  Put.  Lov,  Pe- 
tav.    pr.   Barth.   lib.  Voss.  Wolf!    Oxon.   sec.  Heins.    conj.  tiduumriiie. — 

NOTiE 

Vcrsus  Anapfestici,  in  quibus  pes         2  Molli]  Florea,  miptiali. 
Auapacstus  dominatur. 


PESCENNINA.  351. 

Martem  felix  tcTda  relc»;:ct. 

Tractus  ab  aula  lursus  in  aulam  .'> 

Redeat  sanguis  palris  oHiciis. 

Jungc  potcnti  pignora  doxtra. 

Gencr  Au'4usti  pridem  fucras, 

Nunc  rursus  cris  soccr  Auj^usti. 

Quae  jara  rabies  livoris  erit  ?  10 

Vcl  quis  dabitur  color  invidiae  ? 

Stiliclion  socer  est :  patcr  cst  Stilichon. 

et  faces  i\u[)t\!in\in  forlunattc  e.rpcUant  longe  !\Iartem  lerrihUeni.  Sii^isnisjiiien.t 
ex  palatio  recurrat  iterum  ad  paUitium,  ojficiis  patris  .Stilichoiiis.  Coiijiiiigc,  o 
Stiiicho,  lilieros  tiio*  firmo  fadcre.  Jumdudum  fueras  gencr  Impcraloris  'I  heo- 
dosii,  nunc  itcruiii  erissocer  Iiuperutoris  Honorii.  Quis  jain  furor  eril  iinidice? 
Quam  zelotypia  speciem  suinet  /  Stiliclw  socer  est,  Stiliclio  pater  est. 


4  relesrat  Vat.  qnint. — 5  Gratus  pro  Tractus  Vat.  pr.  ad  aulam  Pric— 
0  matris  vei  patrisVat.  qnart. — 7  fedcra  Petav.  pr.  m.  sec.  Srhed.  Ciul. 
Cod.  Ciijac.  fcrdera  vel  pignora  Florent. — S  pi-imum  Florcnt.  jirius  Vat. 
pr.  fueras  \'c.\  fucrat  Jnn.  pr.  fuisti  Moret.  sec. — 9  eris  vel  erit  .hin.  pr. 
— 10  Quce  jam  rabies  in  heid.  sec.  hic  erat  hiatus  aliqnot  foliorum. — 11  kc- 
^uis  dabitnr  iMed.  sec.  cloor  Pal.  calor  Ambr.  scc.  color  ve!  locus  Oi^cl.  quid 
dahitur  co/o»i  Pat.  Stilico  socer  (st !  Stilico  pater  est.  Oxon.  sec.  SiiUco 
pater  est,socer  est  Slilico  Florent.  Pal.  Med.  pr.  Put.  Moret.  pr.  Lov.  Jun.  pr. 
Oxon.  pr.  Petav.  pr.  Ambr.  tert.  Scaliger  voiebat  Stilico  socer  est,  gtner  tst 
Stilico. 

NOT.a: 

7  Pigjioral  O  Stilicho  junge  filios  ligitur  per  dextram,  quam  jnngebant 

Honorium   et    Mariam  ;    non     quod  convcnientes  in  inatrimoninm. 

Honorius  sit  filius,  sed  quia  a  StiJi-  8  Gener   Auguiti]    Ob   Sercnam  a 

chone  tutore  educatus  est  ut  filius.  Theodosio   adoptatara,    q.iam  iii  ux- 

De.vtra]  Firmo  fcedere,  quod  iutel-  orem  duxerat. 


052  CL.    CLAUDIAM    XIV. 


XIV, 

ARGUMENTUM. 

CxADDiANVa  proscquitur  Honorium  euntera  ad  thalamum  nuptialetn,  hor- 
taturque  omiies  ad  cantus  et  jocos. 

Attollens  thalamis  Idalium  jubar 

Dilectus  Vencri  nascitur  Hesperus. 

Jara  nuptae  trepidat  solicitiis  pudor  ; 

Jam  produnt  lacrymas  flammea  simplices. 

Xe  cessa,  juvenis,  cominus  aggredi,  5 

Impacata  licet  saeviat  unguibus. 

Non  quisquam  fruitur  veris  odoribus, 

Ilyblaeos  latebris  ncc  spoliat  favos, 

Si  fronti  caveat,  si  timeat  rubos. 

Armat  spina  rosas :  mella  tegunt  apes  :  10 

Crescunt  difficili  gaudia  jurgio : 

Accenditque  magis,  quae  refugit,  Venus. 

Heipcrus  charus  Veneri  cxorilur,  effcrens  radios  IdaUos  pro  nuptiis.  *  *  Neyno 
conseijuitur  odoraminta  suaiissima,  neque  refert  mella  Hybleea  ex  altearibus,  si 
parcttt  vultui  suo,  si  metuat  senliceta.     Vepres  de/endunt  rosas,  apes  defendunt 


1  Sidereum  Vat.  tert. — 2  Dilectus  Ventri  Petav.  pr.  cnm  liac  Glossa.  Virgil. 
^n.  VIII.  589. '  Liicifer  uiida,  Quem  Venus  ante  alios  astrorum  diligit  ignes,' 
Kc. — 3  pudor  Exc.  Lucens.  pr.  timor  Pa!.  Med.  pr.  Thuan.  cd.  Vicet. — 4  lacrimcp 
Thuan. — 5  AVc  cessa  Vat.  pr.  et  quart.  Pric.  Rott.  inc.  Heins.  Bloret.  pr, 
Ald.  Oxon.  Voss.  Nec  cessat  Amb.  tert.  Var.  LL.  e  marg.  Parm.  propius  Pric. 
—  6  Inpacata  octodecim  scripti,  Exc.  Lucens.  sec.  Var.  LL.  e  niarg.  Parm. 
Jam  pncata  inc.  Heins.  ed.  Parm.  et  Vicet.  Nam  pacata  Ambr.  tert.  serviat 
Var.  LL.  ed.  Antv. — 7  N ec  quisquamV at.  tort.  Oxon.  pr.  Non,  fruitur  quis- 
(juam  Lov.  coloribus  vel  odoribus  Oxon.  pr.—  8  tenebris  Mazar.  Hyblaum  fa- 
\um  Pric.  spoliet  Oxon.  pr.  m.  pr.  non  siiuliat  duo  Med.  Ald.— 9  Si  fronti 
timeat,  si  careat  rubos  Vat.  sec.  Cod.  Ursin.  timeat  tubas  Jnn.  pr.  m.  pr. — 
10  tegent  Voss.  a  m.  pr.  tuentur  id.  a  m.  s. — 12  Acceditque1'\\\\2LX\.  Pal.  Petav. 
tert.  Barth.  lib.  xiii.     Hic  versus  deest  in  Vat.  pr.   tulerim  Med.  pr.  oscul^ 

NOTiE 

1  Idalium   jubar'^    Seu  radios  Ida-  tur  in  thalamo  sponsi,  et  ideo  dilec- 
lios,  id  est,  Veneri  sacios  ;  ab  Idalo  t«s  Veneri  et  amantibus  Hespeius. 
Cypri  monte.  8  Hyblcros]    Ab  Hybla  nioute  Sici- 

2  Dilectus']    Orieiite  Hespero,  scn  lia',  ubi  apcs  optimae. 
stella  vespertina,  sponsa  collocaba- 


FESCKNNINA.  353 

Qnod  flonti  tnloris,  plns  siipit,  oscnknn. 

Dices  o  qnotics,  lloc  milii  dnlcins, 

Qnam  flavos  doci«*s  vincoio  Saimatas  !  15 

Aspirate  novam  pectoribus  lidom, 

Mansnranupio  lacem  tradite  sonsibns. 

Tam  jnnctis  manibns  nectite  vincnla, 

Qnam  frondons  hcdera  strin<jitur  a?sculus, 

Qnam  lonto  promitur  pabnile  popidus.  20 

Et  murmnr,  queruhi  blandins  alito, 

Linguis  assidui  reddite  mntnis. 

Et  labris  animam  conciliantibus, 

Alternum  rapiat  somnus  anholitum. 

Amplexu  caleat  purpura  roirio,  25 

Et  vestes  Tyrio  sangnine  {'ulgidas 

Alter  virgineus  nobilitet  cruor. 

Tum  victor  madido  prosilias  toro, 

Noctumi  relbrens  vulnera  praelii. 

Ducant  pervigiles  carmina  tibia%  30 

mella.  *  *  O  quoties  diccs !  lioc  est  gmtiiis  milii,  quam  superare  dccies  Sar- 
rnatas  ^flavos.  Infundite  vestris  cordibus  novam  fidelitatem,  et  figite  inii!>  scnsilnis 
flammam  duruturam.  *  *  Quam  asculus  frondescens  constrinsitur  ab  Itedera, 
quam  populus  compriinitur  ramis  lentis.  *  *     Tibice  vigiles  resonent   canlibus,  et 

Med.  tert.— 14  Iwc  quotiesXat.  pr.  Put.— IG  Aspirare  Bonon.  facem  Pal.— 
17  Mansuram<jue  fidcm  Pai.  Tliol.  diio  Med.  Cod.  IJartli.  mensihus  Moret.  sec. 
gentibus  Ji\n.  pr.  ni.  pr. — 18  vinctis  diio  Mcd.  rit<<,s-  l'al.  Med.  j^r.  ct  qiiart. 
traditc  tres  Vatt.  Florent.  Med.  sec.  Cod.  Irsin.  Jnii.  pr.  Moret.  pr.  Lov'. 
tres  Petav.  Var.  LL.  e  niarg.  Pami.  traditc  vel  neclitc  diio  Vatt.  Kott. — 
20  lato  Jnn.  pr.  plamite  Var.  LL.  ed.  Antv.— 22  assidui  Farii.  atf|ue  ita 
Heinsius  lejKit.  assiduo  octodecini  scripti,  F.xc.  J>ucens.  pr.  ed.  Parin.  et 
Vicet.  assiduis  'Jhuan.  Oisel.  Med.  scc.  Mazar.  Pctav,  tert.  Exc.  Schott.  et 
Cod.  liheni.  assidue  Var.  LL.  e  niaiir.  Parni.  assiduo  et  a  m.  sec.  assiduis  Juu. 
pr.  assidui  vel  assiduis  J'ut.  nuncii  Oisel  nunciis  diio  >!ed.  Mazar.  Petav.  tert. 
Kxc.  Cod.  l^lieni.  Var.  JJj.  ed.  Antv.  mvtuo  Thiiaii.  niutui  Jiiii.  pr.  mutuis\el 
nuncu  Vat.  pr./HH<insvel  7)i/nt/w  Vat.  tert.  Piit.  nunciis  \cl  laliiis  Pal.— 23  ani- 
nm»!omnes  Vatt.  Pal.  Pric.  Kott.  Oisel.rt/uwaw  Ew.  Schotti.— 21  capint  Vat.  pr. 
Farn. /irt«c/(<i(m  Var.  LI>.  ed.  Antv.— 25  calcat  lieg.  Moret.  pr.  ni.  sec.  Vat. 
tert.  Exc.  Schott.  rubeat  I>at.  Ald.  careat  visinti  quinqiie  Codd.  txc.  Lucens. 
pr.  Lov.  Jun.  Oxon.  Leid.  Exc.  Voss.  ed.  I>arin.  ei  Vicet.  caleat  vel  careai 
Leid.  pr.  Oxon.  pr.  — 2(i  Tyrias  Vat.  pr.  alio  sanguine  Moiet.  scc— 27  nohi- 
litet  virgineus  Mcd.  tert.  nohtlitat  Tholos.^2S  Tunc  (|iiiiideciin  scripli.  Dtim. 
Ambr.  pr.  /»rosJ/ia<  Pal.  Tiuiau.— 29  referas  Keg.  Ambr.  pr.— 31  Promissisque 

NOTiE 

30  Tibia:  pervigiles']  Per  totam  noc-      nes  canant. 
tem  tibicines   pervigilcs  seu  iusom- 

Ddpk.  et  Far.  Clas.  Claud.  Z 


354  CL.    CLAUDIANl    XIV.    FKSCENNINA. 

Permissisque  jocis  turba  licentior 
Exultet  tetricis  libera  legibus. 
Passini  cum  ducibus  ludite  milites, 
Passim  cum  pueris  ludite  vlrgines. 
Haec  vox  aetheriis  insonet  axibus  : 
Haec  vox  per  populos,  per  mare  transeat: 
Formosus  Mariam  ducit  Honorius. 


35 


risu  concesso,  caterva  Uberior,  soluta  severis  legibus,  saltet.  O  tnilites,  colluclite 
promiscue  cum  ductoribus :  o  virgines  coHudite  promiscue  cum  adolescentibus.  Hac 
vox  resonet  per  Polos  ccelestes ;  hcec  vox  pervolet  per  terras,  per  mare :  Pulcher 
Honorius  ducit  Mariam  conjugem. 


Pal.  Oisel.  Med.  pr.  permissis  Auson.  Epigr.  2.  '  Ludat  permissis  sobria  Mtisa 
jocis.'  uti  est  iii  vet.  Cod.  Ms.  locis  duo  Vatt.  Pric.  Bonon.  Med.  sec.  loris  vel 
jocis  Pnt.  licentius  Petav.  pr.  ni.  sec. — 34  Deest  hic  versus  in  Med.  sec. — 
35  intonet  Med.  qiiart.  insonet  omnes  Vatt.  consonet  Florent.  axibus  Med. 
tert.  aurihus  quatuordecim  Codd.  et  Exc.  Gevart. — 36  sc(^ulos  vel  populos 
Vat.  pr. — 37  famosus  Ambr.  pr.  Formosum  Lov.  Moret.  pr.  m.  pr.  Mariem 
0\&e\.duxit  Jun.  Leid.  pr.  et  sedecim  alii.  in  Vat.  quart.  et  quint.  Ducit 
Honorius  novum  constituit  versum. 

NOTiE 

36  Populos'\  Per  terras,  quje  continet  populos :  Metonymia. 


XV. 


CL.  CLAUDIANI 


DE 


BELLO    GILDONICO 

LIBER. 


A  R  G  U  M  E  N  T  U  M. 


PoETA  exultatob  lestitutam  a  Stilichone  Libyam,  Res  nariatur.  Roma 
macilenta  queritur  apud  Jovcm,  quod  olim  rerum  domina,  ob  ademtani  sibi 
a  Gildone  Libyam,  pane  indigeat.  Diique  Deaeque  moventur.  Adest  et 
AtVica  querula  et  praeferens  serpentes  suos  Gildoni  tyrauno,  latroni,  inipuro 
et  venefico.  Jupiter  motus  promittit  Gildonem  ab  Honorio  victum  iri. 
Hinc  duo  Theodosii  Avus  et  Pater  petunt,  hic  Constantinopolim,  ille  Italiam  : 
ambo  detestantur  inimicitias  fraternas,  perfidiamquc  Gildonis  ;  et  hortantur 
fratres  Arcadium  et  Honorium  ad  concordiam.  Post  Honoritis  ardet  vin- 
cere,  sed  ab  boc  bcllo,  ut  indigno,  hunc  deterret  Stilicho,  qui  eo  auspicc 
armat,  et  stat-.iit  petere  Africam,  Gildonemque  vincere. 


Hunc  librum  nonnulli  Codd.  inscribunt  tertium  in  Rtifinum.  recenti  manu 
scriptus  erat  in  Petav.  pr.  In  Moret.  pi'.  legitur  post  Panegyricum  Theo- 
doro  diclum.  In  Moret.  sec.  et  Exc.  Gevart.  secundo  loco  legitur.  FIo- 
rentinus  Codex  inscribit,  '  De  Victoria  Stiliconis  et  Honorii  contra  Gildo- 
uem.'     Valicanus  quartus  simpliciter,  De  Gildone  sive  Bello  ejus.  Vat.  sec. 

NOTyE 

De    Bello     Gildonico']     Hoc    bel-  aut  Africas   magnam  partem   invase- 

Inm    susceptum     est    contra  GiUio-  rat.     IUe  autem  Gildo,  auspiciis  Ho- 

nem,  qui    niortuo   Theodo>io,    mini-  norii,  a  Stilichone  devictus  est,  sic- 

mam  speni    iu   parvulis  Arcadio    et  quc  Imperlo    Romano  restituta   est 

Honorio    fore    arbitratus,    Africam,  Africa. 


356 


CL.   CLAUDIANI    XV. 


K.EDDITUS  imperiis  Auster,  subjectaque  rursum 
Alterius  convexa  poli.     Rectore  sub  uno 
Conspirat  geminus  fraenis  communibus  orbis. 
Junximus  Europen  Libyae.     Concordia  Fratrum 
Plena  redit.     Patriis  quod  solum  defuit  armis. 


5 


Pars  Meridiana  restituta  est  ditioni  Ronianae,  et  convexitas  pnli  alterius  est 
iterum  subdita :  uterque  Mundus  conjurut  sub  unn  moderatore  le^ibus  iisdem. 
Co7ijunximus  Eurnpam  cuiii  Africa.     Concnrdia  fratrum  perfecta  i-evertitur.     Ty- 


Rott.  pr.  Exc.  Schott.  Scbed.  Giid.  inscribiint,  De  Bello  Gildonico.  Exc. 
Laeti  prajtigtint  PraRtationem,  qiiae  ante  lib.  ii.  in  Rufin.  legitnr,  cum  in- 
scriptione  Belli  Civilis  Liber  Tertius.  Tn  Anibr.  sec.  et  Leid.  pr.  erat, 
Incipit  liber  de  Gildone.  Petav.  pr.  habet  dictam  Pra?fationeni,  ut  et 
Leid.  pr.  in  quo  erat,  Incipit  Propositio  Libri  de  Gildone.  In  Vat.  tert.  vet. 
Gyr.  iteni  Vat.  Livin.  Pra^fatio  desideratur,  In  Gyraldi  Cod.  ascriptura 
erat, '  De  Gildone  vid.  Oros.  in  vii.  et  Diaconns  xviii.'  Hic  vero  liber  cura 
Mss.  Luceusibus  coUatus  non  erat. 

1  Redditur  Put.  Pat.  Redditus\'e\  Subditus  Oise\.  rursu^  tres  Vatt.  Oisel.  rur- 
su>n Put. — 2Allerius  decem  scripti.  AlterniMoret.pT.poli.ciimTf\fla(Triyij.ijtves 
Med.  Thuan.  Put.  INIazar.  Lov.  duo  Petav.  totidem  Ambr. — 3  Conspirat  gemini 
orbis  Vat.  pr.  Oisel.  Vat.  Livin.  Conspirant gemini  orbes  quatuor  Vatt.  Pal.  Farn. 
Pric.  Rott.  Ijov. — 4  F.uropam  Farn.  Pric.  Rott.  Europem  tres  Vatt.  Pat.  Florent. 
]\Iazar.  Petav.  pr.  Eurnpen  Vat.  pr.  Pal.  Oisel.Med.  ytr.factum  pro  fratum  ed. 
Vicet. — 5  Lata  redit  Vat.  quint.  Exc.  Pat.  rec.  Leta  Petav.  pr.  patriissolumquod 
duo  Vatt.  et  totidem  Med.  Oisel.  Vat.  Liviii.  patriisque  solum  quod  Pal.  Pat. 
Med.   pr.    arnm  Exc.  Leeti.     arvis  ed.  Paim.  et   Vicet.    annis  iuc.   Heins. 


NOTiE 


1  Austerl  Ventus  est  Meridianns: 
ponitnr  pro  Africa,  qufe  terrae  pars 
est  Meridiana,  comparatione  Roma- 
norum.  Id  est,  altera  pars  Orbis, 
Africa  nempe,  sen  pars  Meridiana  : 
in  quo  Orbe  Iniperatores  Arcadius 
et  Honorius  regnant, 

2  Alierius  convexa  poli]  Duo  Inipe- 
latores  rcijnant  in  orbe  terrarum,  ve- 
lut  duo  Nuniinaiu  suo  polo  seu  Crelo. 
Polus  autem  duplex;  Arcticus  seu 
Septenitrionalis,  quem  Romani  con- 
servabant :  et  polus  Antarcticus,  seu 
Meridianns,  quem  Gildon  invaserat. 
At  duce  Slilichone  bic  polus,  seu 
convexitas  hujus  poli,  seu  potius  re- 
gio  vergens  ad  hunc  pobim,  scilicet 
Africa,  reddita  est  Impeiio  Romano. 

Rectore  subutw]  Stiliclione,  qiii,  Ru- 
fino  sublato,  rector  erat  Arcadii  et 


Houorii,  ac  proinde  totius  Orbis. 

3  Geminus  orbis^  Orieus  et  Occi- 
dens,  vel  potius  Septemtrio  et  Me- 
ridies. 

FriPiiis  communibus]  Legibus,  ini- 
periis,  quibus  tanquam  habenis  lio- 
mines  regantur.  Mens  antem  ea  fu- 
erat  Tlieodosii,  ut  Arcadius  et  Hono- 
rins  simul  orbem  possiderent :  at 
Rufinus  invasit  Illyricum,  Eutropius 
partem  Africae  ;  paitem  aliam  Gil- 
don  ante  occupaverat:  tres  illi  ty- 
raiini  a  Stilichoiie  sublati  sunt :  quo- 
rum  tertius  est  Gildon. 

4  Liby(E'\  Africa? :  pars  ponitur  pro 
toto  ;  vel  Libyap,  quia  Gildo  magnani 
Libyae  interions  partem  expilarat. 

5  Plena']  Absoluta,  perfecta  fra- 
trum  Arcadii  et  Honorii  renovatur 
coucoidia,  quae  artibus  Rutiui  turbari 


DE    BELLO   GILDONICO. 


357 


Tcrtius  occubuit  nati  viitute  tyrannus. 

Horrct  adhuc  animus,  nianil"cs(;u[uc  «iaudia  differt, 

Dum  stupct,  ct  tanto  cunctatur  crcdcrc  voto. 

Necdum  Cinyphias  exercitus  attigit  oras, 

Jam  domitus  (Jildon.     NuUis  victoria  nodis 

lla^sit,  non  tcrra;  spatio,  non  objicc  ponti. 

Congressuni,  profugum^  captum  vox  nuntiat  una. 


10 


rannus  terthts  i>vostnitus  est  Jortitudiiie  Jilii  Hoiioiii,  iil  ijiiod  uiiuni  dtfiiit  triuin- 
pltis  patris  Tlieoilosii.  Aniinus  iiieiis  lidrrescit  udliuc,  ct  differt  taiii  aperlam 
lcititiaiii,  duin  obstupescit,  ac  luorutur  crcdere  tiiutis  oplalis.  Exercitus  nou  adliuc 
pervenit  ad  tractus  Africanos,  et  (iHdon  juin  supcrutus  est.  Triumplius  iiun  iin- 
peditus  cst  uUis  dijicultutibus,  non  longitudine  riaruin,  non  obstaculix  inaiis.  Vox 
eadein  rejlrt  euin  Uikloneiii  certasse,  fugisse,  et  captuin  esse,  et  rictoria  prcever- 


annisvel  arris  Exc.  Pat.  rec. — 7  tempora  differt  iiic.  Heins.  gaudia  desunt  Pal. 
Med.  pr.  lilj.  P.arlli.— 9  Sonduin  trcs  Vat.  Uci;.  yonduin  Cinyfeas  Leid. 
Cimiiihias  vel  Ccjiluas  Med.  sec.  alas  pro  oras  Vat.  sec.  m.  pr. — 10  Gildo  do- 
mitiis  Moiet.  sec.  Gildon  Vat.  tert.  Fric.  Florcnt.  diio  Med.  totideni  Petav. 
Bonon.  Tliolos.  Lov.  Anibr.  et  Oxon.  sec.  ed.  Parni.  et  Vicet.  (iildo  scptein 
alii.  Oxon.  pr.  scc|ucntein  de  Gildoiie  Giossani  exhibet.  '  Mortuo  Tlieodosio 
Jiiniore  Gildo  Coines  Africae,  arbitratus  parvain  in  parvulis  spein  forc  sc. 
Arcadioet  Honorio,  Africani  viribiis  propriis  C(cpit  usurpare.  Hujus  trater 
Mazelzer  geniiani  pertidiam  perborrcsccns  in  Italiam  rediit.  Gildo  diios  ejus 
filios,  qiios  pater  rcliqucrat,  circumventos  occidit.  Mazelzer  sciens  a  Tiieo- 
dosio  quantuni  oninino  honiines  in  rebiis  desperatis  per  tidem  iinpetravennt, 
Scapanain  insulam  adiit,  inde  seciim  sanctos  viros  abducens,  cuin  quibus  dies 
aliqnot  jejiiniiim  continuavit  ante  triduum  quani  hosti  contigiiiis  tierct. 
Cernit  nocte  bcatuni  Ambiosiuin  panllo  ante  dcfunctum,  (juo  victoriain  ca- 
peret,  diem  sibi  indicantem  ac  locuin.  Ac  tertio  die  hostes  suos  et  Gildo- 
nis  anxiliares  sine  bello  dci  nutii  in  deditioiiem  acccpit.  Gildo  ipse  tugam 
arripiens  adscensa  navi  .Africam  rediit,  ct  ibi  post  aliquot  dics  strangidatus 
interiit.' — 11  nec  spatio  Moret.  sec.    ter 


Res.  anibo  Morct.  Lov.  Tholos.  Petav.  p 

aOTIE 


rtB  spatio  Vat.  quart.  Pal.  duo  Mcd 
pr.  Ambr,  tert.  spatioterric  trcs  Vatt 


atque  imniinui  videbatur. 

Defuit]  Theodosiiis  non  vicit  Gil- 
donem,  ac  proinde  hicc  victoria  cjiis 
felicitati  dctiiit. 

6  Nati  virtule]  Honorius  non  in- 
terfuit  liiiic  bello,  sed  belliim  liujus 
auspiciis  aStilichoue  gestnm  est. 

8  Cunctatur  credere]  Etsi  victoria 
de  Gildone  clara  est,  tamen  tam  ad- 
inirabilis  est,  tam  snbita,  at(]iie  in- 
sperata,  iit  dubitem  huic  credere. 

Tanio  votu]  Taiitis  victoriis  ex  voto 
seu  ex  dcsiderio  contingentibus,  vel 
ita  desideratis. 

y  Cinijphias]     Africanas,    a    tluvio 


Cimjphe.  Ciiiyphis,  vel  Cinyphos,  inter 
duas  Syrtcs  in  colle  gratiarum  nasci- 
tiir,  teste  Herodoto,  et  grandes  hir- 
cos  alit,  dictos  inde  Ciniphios,  vel 
Cinyphios. 

11  Ha-sit]  Virgilius:  '  Hectoris 
yEnea?que  nianu  victoria  Graium  Hae- 
sit,'  &c. 

Spatio  terra]  Poterat  enim  Gildo 
in  immensa  Africa-  spatia  recedere, 
sicqnebellum  producere  :  idnefieret 
Stilicho  mira  prudcntia  providit : 
vel  potius  spatio  terrae,  id  est  loco- 
rum  distantia. 

12  Congressum]   Mira  victoriu;  ce- 


358  CL.    CLAUDIANI    XV. 

Rumoremque  sui  praevenit  laurea  belli. 
Quo,  precor,  ha?c  eflecta  Deo  ?   robusta  vetusque 
Tempore  tam  parvo  potuit  dcmentia  vinci  ?  15 

Quem  veniens  indixit  hyems,  ver  perculit,  hostem. 

Exitii  jam  Roma  timeus,  et  fessa  negatis 
Frugibus,  ad  rapidi  Hmen  tendebat  Olympi, 
Non  solito  vultu,  non  qualis  jura  Britannis 
Dividit,  aut  trepidos  submittit  fascibus  Indos.  20 

Vox  tenuis,  tardique  gradus,  oculique  latentes 

tit  famam  hdli  sui.  Quo,  quaso,  Deo  anspice  hcec  res  perftcta  e&t?  Aa  insania 
riotenta  et  inveterata  superari  potuit  tam  brevi  tempore?  quem  hyems  adyeniens 
dcclaravit  hostem,  ver  pro/iigavit  emicleni.  Roma  jam  metuens  perniciem,  ac 
fatiguta  frugibus  sibi  ademtis,  ibat  ad  portam  Cceli  voluhilis,  non  vidfu  consueto, 
7iec  qualis  dat  leges  Britannis,  aut  subjicit  imperiis  suis  Indos  timentes.  Vox  ipsi 
crat  infirma,  et  gressus  lenti,  et  oculi  languentes :  gence  ceciderunt  interius :  macies 


Oisel.— 13  suum  vel  sui  Put.  toti  Reg.  mundi  Rott.  Med.  tert.  Tholos.  Lov.  et 
Leici.  m.  pr.  helli  vel  mundi  Oisel.  mundi  vel  voti  Oxon.  pr.  belli  vel  voii  Oxon, 
sec.—\4  effata  Put.m.  pr.  effata  Mazar.  effetaVeit.  pr.  ni.  pr.  et  qnart.  Oisel. 
Bonon.  Pat.  effata  vel  effecta  Reg.  Florent.  Anibr.  sec.  loco  pro  Deo  Pal.  Med. 
pr.— 16  induxit  tres  Vatt.  Pric.  Oisel.  indixit  octodecim  alii,  Exc.  Gevart.  et 
Pat.  rec.  ed.  Vicet.  indixit,  vel  indnxit  duo  Oxon.  et  Vat.  tert.  perdidit 
hostem  Pat.  pertuKt  Farn.  Exc.  Gevart.  proterit  Lov.  vet.  Gyr.  percuUt 
vel  vendidit  Vat.  pr.  perculit  vel  pertulit  Oxon.  pr.— 17  E.xitium  Mazar. 
Exicium  quatuor  Vatt.  Farn.  Pric.  Oisel.  E.ritii  duo  Vatt.  Rott.  duo.  Med. 
totidem  Heins.  et  Petav.  Reg.  Timan.  Bonon.  Tiiolos.  Lov.  Ambr.  tert.  duo 
Oxon.  Exc.  Pat.  rec.  Exicii  vel  Exicium  Petav.  sec. — 18  rabidi  Farn.— 
19  vuUu  Vat.  tert.  Pal.  Farn.  Pric.  Oisel.  ed.  Parm.  nisu  Oxon.  sec.  visu 
septemdecim  alii,  Exc.  Pat.  rec.  Var.  LL.  ed.  Antv.  luxu  Vat.  sec.  vultu  vel 
visu  Vat.  pr.  Put.  non  qualis  Vat.  sec.  Pal.  Pric.  tres  Med.  Reg.  Mazar. 
Moret.  pr.  rura  marg.  Isingr. — 20  tepidos  Ambr.  tert.  submittat  Petav.  sec. 
legibus  duo  Vatt.  Reg.  Petav.  pr.  Tholos.  Leid.  Moret.  sec.  Exc.  Pat.  rec. 
fiuctibus  Med.  sec.  ra.  pr,  fascibus  vel  legibus  Oxon.  pr. — 21  tardusque  Oxon. 

NOT.E 

leritas,  et  Caesarianae  sirailis,    Veni,  jacent:'     Cicero.     '  Mortis    timens,' 

vidi,  vici.  Lucretius. 

Profugum]    Gildo  tentabat  fiigere,  Negatis  frugibus]   Gildo  frumenta- 

et  ideo  profugus  dicitur,  et  raox  cap-  rias  Romae  naves  ita  in  Africa  reti- 

tus  est.  nuerat,  ut  jam  Proceres  timerent  ne 

13  Prcevenit]  Victoria   paene    ante  plebs  ob  annonae  caritatem  efFerata 

beihim  nuntiata  est.  inseditionem  erumperet. 

IG  Quem  venien^]    Hyeme   bellum  18  Olympi  rapidi]    Cceli,  quod  ra- 

indictum    est,  vere  hostis  velut  ful-  pido  motu  voivitur. 

mine  aliquo  perculsus  est.  20  Fascibus]    Fasces  sumuntnr  pro 

17  ExitiijamRomatimens]    Utho-  Imperio,  cujus  signa  sunt :    siguum 

minibus,  sic  et  nrbibus  sunt  sua  fata.  pro  re  signata,  Metonymicws. 
'  Tot  oppidorum  cadavera  projecta 


DF;    FRI-!iO    GILDONICO.  059 

Intcrins  :  fuijrrc  jrcnre  :  jcjuna  lacertos 

Excdit  macies:  humcris  vix  sustinct  aegris 

Squalcntem  clypcum  :  laxata  casside  prodit 

Caniticm,  plenanuiue  traliit  rubiginis  hastam.  '-iS 

Attig:it  ut  tandem  ca^hmi,  genibusque  Tonantis 

Procubuit,  tales  orditur  moesta  querelas  : 

Si  mca  mansuris  meruerunt  moeuia  nasci, 
Jupitcr,  au^uriis  ;  si  stant  immota  Sibylloe 
Carmina,  Tarpeias  si  necdum  rcspuis  arces ;  30 

orta.  e\jcjimio  uttenuavit  bruchia  :  ccgrc  sustentat  huincris  infirmis  scutumtriste : 
^alea  soltita  ostendit  canos,  tt  trahit  cxispidem  oppktam  rubigine.  Postquum  tan- 
demcontigit  Calum,  et  accidit  ad  gctmi  Joris  ;  mKrevs  incipit  hns  questus.  Si 
muri  mei  meriti  suiit  surgere,  auspiciis  cetirnis,  o  Jupiter ;  si  pradictiones  Sibyllte 
remanent  constantes ;  si  non  adhuc  contemiiis  turres  Tarp€ias,venio  ad  te  rogans, 


soc.  hitentcs  Pctav.  pr.  Moiet.  pr.  Exc.  Riiben.  ed.  \icct.  jacentesE\c.  La>ti. 
jacentes  vel  latentes  Exc.  Pat.  rec— 22  Interius.  ciim  reAeia  (mynri  diio  Vatt. 
Petav.  pr.  Vat.  Livin.  Gesn.  Koeiiii,'.  et  ed.  Hipont.  jaccntcs:  Interius  fugere 
Heins.  sedere  Thuan.  ed.  Vicet.  Gesn.  Kcenig.  ed.  Bipont.  Rnben.  in  Exc. 
suis  notat  ita  lej-i  in  aliis,  et  Lipsium  hoc  maluisse.  /vgcre  vel  sedere  Exc. 
Pat.  rec— 23  Excdit  iiniis  Heins.  Excedit  Petav.  sec.  cd.  Vicet.  E.vtendit 
Tliiian.— 24  lassala  Vat.  quint.  Pal.  Florent.  duo  Med.  r.nus  Hcins.  Bonon. 
Tholos.  Lov.  Oxon.  sec.  Ambr.  tert.  niarg.  Isingr.  dno  Pulm.  et 
Barth.  tres  libri.  la.vata  vel  forata  Pric  cuspide  Mazar.  in.  pr.  Ambr. 
pr.  Petav.  sec  Sched.  Gud.  cuspide  vel  casside  Med.  sec  Reg.— 25  Ca- 
nicicm  vel  Canicies  Vat.  pr.— 2G  genibusque  gravatis  Pric— 27  talesque  cd. 
Parm.  et  \'icet.  tales  duo  Moret.  Lov.  Ald.  Raphel.  Exc.  Gevart.  voce 
querelas  Med.  quart.  Exc  Pat.  rcc  loquelas  Ambr.  pr.— 28  meruisset  oc- 
todecim  scripti,  Var.  LL.  ed.  Antv.  meruissent  Oxon.  duo,  Voss.  duo, 
Lov.  mcruerunt  Exc.  Pat.  rec.  m.  sec  meruisset  vel  mcTuerunt  Vat.  qiiart. 
Pal.  Leid.  pr.  Moret.  sec  mania  Exc  Laeti.  nomina  ed.  Vicet.— 30  nccdum 
Mazar.  nondum  Leid.  pr.  et  quatuordecim  alii,  Ald.  Var.  LL.  ed.  yVntv. 
Tespicis  ^at.  sec  despicis  dno  Vatt.  Pal.  Farn.  Rott.  respuis  Vat.  tert.  Pric. 
vet.  Gyr.  Florent.  Pat.  Mazar.    respicis  vel  rcspuis  Vat.  pr.  despicis  vel  respuis 

NOTiE 

22  Fugere  gencc]     Gena;   olim  ru-  niittentibus. 

bentes,  etsucco  optimo  plenac,  mar-  29  Sibylke    carmina]    Quae   ilidem 

cent,  fugiunt,  cadunt,  fluunt.  populo  Romano  imperiuni  Romanum 

2:i  Canitiem]    Velut  senectus  argu-  sempiternuni    promiserunt :     Sibjila 

mentum  esset  fati  imminentis.  dicitur,   quasi   2toD  $ov\h,   consilium 

Trahit]    Qiiasi  onus  molestum,  cui  Dei. 

ferendo  viros  tenues  non  snfficiant.  30  Tarpeias  arccs]    Capitoliiim,  sic 

28  Mansuris  auguriis]  Pra>sagiis  ex  dictum     a   Tarpeia    vestali,  Tarpeii 

avium    inspectione     observatis,     ct  custodis  filia,  a  Sabinis,  quibus  arccm 

aiternitatem  Imperio   Romano   pro-  prodiderat,oppressa. 


360  CL,    CLAIIDIANI    XV. 

Advenio  supplex,  non  ut  proculcet  Araxen 

Consul  ovans,  nostrajve  premant  phraretrata  secures 

Susa,  nec  ut  rubris  Aquilas  figamus  arenis. 

Hciec  nobis,  haec  ante  dabas.     Nunc  pabula  tantum 

Roma  precor.     Miserere  tuae,  pater  optime,  gentis.  35 

Extremam  defende  famem.     Satiavimus  iram, 

Si  qua  fuit.     Lugenda  Getis,  et  flenda  Suevis 

Hausimus :  ipsa  meos  exhorret  Parthia  casus. 

Quid  referam  morbive  luem,  tumulosve  repletos 

Stragibus,  et  crebras  corrupto  sidere  raortes  ?  40 

non  vt  consul  triumphans  proterat  Araxen,  et  potestas  nostra  contundat  Susa  Pha- 
retras  ferentia,  neque  ut  figamiis  signa  ad  rubrum  mare.  Hac  nobis,  heec  prius 
indtilgebas.  Ego  Ro7na  nunc  solum  rogo  alimenta :  o  pater  optime,  miserere  populi 
tui.  Rcniove  faniem  ultimam.  Explevimus  iracundiam  tuam,  si  qua  fuit.  Pertu- 
limus  niala  dcflenda  Getis,et  dolcnda  Suevis :  Parthia  ipsa  horret  calumitates  meas. 
Quorstim  narrem  contagia  morbi,  et  ingentes  strues  cadaverum,  ac  funera  assidua 


Put.— 31  Oaxen  Vat.  pr.  Oaxem  deceni  alii.  Exc.  Ruben.  Oraxem  Leid. 
pr.  Oxon.  pr.  Lov.  Vat.  quart.  Rott.  Reg.  Mazar.  Pat.  Tholos.  Araxem 
duo  Med.  Tluian.  Anibr.  sec.  Moret.  sec.  Vat.  qnart.  pro  varia  lectione,  vet. 
Gyr.  Exc.  Gevart.  Ouxem  vel  Oraxem  Moret.  pr.  Med.  pr. — 32  nostrceve 
duo  Med.  inc.  Heins.  Put.  Reg.  Tluian.  duo  Moret.  et  Anabr.  totidein 
Oxon.  tres  Petav.  Var.  LL.  ed.  Antv.  noslraque  duo  Vatt.  Pal.  Pric. 
Oisel.  Ald.  nostrane  ed.  Vicet.  prement  Oisel. — 33  in  rubris  viginti  octo 
Codd.  ed.  Parm.  et  Vicet.  Exc.  Gevart.  rubeis  Med.  quart.  fugiamus 
Pat. — 34  vobis  ed.  Parm. — 35  Roma  tamen  vel  Roma  petit  Med.  sec. 
dux  optime  Med.  quart. — 36  Hcins.  conj.  satiarimus. — 37  Si  qua  fuit  vel 
forent  Moret.  sec. — 38  e.xhorret  vet.  Gyr.  horrescit  Moret.  pr.  horreret  om- 
nes  Vatt.  Pal.  Pric.  horrebat  Farn.  ed.  Vicet.  Exc.  Pat.  rec.  m.  sec.  horret 
jam  Vat.  pr.  m.  sec.  Kott.  Med.  sec.  Bonon.  Put.  Vat.  Livin.  en  horret  corri- 
gebat  Heinsius.— 39  mundive  Aml)r.  pr.  morhique  Farn.  Med.  sec.  tumulosve 
Vat.  quart.  Pal.  Pric.  Rott.  Oxon.  pr.  Leid.  pr.  tumulosque  alii.  cumulosve 
Med.  pr.  m.  pr.  Vicet.  Ald.  Isingr.  Raphel.  et  Gesn.  et  ed.  Bipont.  cumu- 
losque  vel  tumidosve   quatuor    Vatt.    Farn.    Oisel.— 40  crebris  Vat.   quint. — 

NOTiE 

31  Araxen']  Fluvium  Armeniae,  sed  immanissinii,   qui    Romauos    sa;pius 

accipitur  pro  Asia :  pars  pro  toto.  infestarunt. 

33  Susa']  Regia  est  Persarum  peri-  38  Parthia]  Parthorum  Persarnm- 

tissimorum  usu  sagittarum.  que  regio  tangitur  casibus  meis;  sic- 

Aquilas]  Non  ut  signa  Romanorum  que  swmvel  hosti  miseranda:  adagium. 

figamus  ad  rubrum  niare.  39  Luem]  Ex  fame  pestis,  ex  peste 

35  Tua  gentis]   Ex  te  ort^ ;    nam  mors  iate  grassabatur. 

Roninhis  Martis    fihus;    Mars   filius  40  Corrupto sidere]  Non  quod  sidus 

eratJovis;    sicque  Romani  originem  corruptum   sit,   sed    quod    astrorum 

ducunt  ab  ipso  iove.  maiignitate  aijr  corrumpatur. 

37  iietis}    GetiE,  et  Suevi,  populi 


DE    IJLLLO    GILDONICO, 


361 


Aut  fliivlum  per  tecta  vaguin,  sunimisque  minantem 
Collibus  ?  ingentes  vexi  subniersa  carinas, 
RemorunKiue  sonos,  et  Pyrrhaj  sa^cula  scnsi. 
llei  mihi,  quo  Latiae  vires,  Urbisque  potestas 
Decidit?  in  qualem  pauhitim  lluximus  umbram  ? 
Armato  quoiuhim  populo,  Patrumquc  viiicbam 
Consiliis  :  domui  terras,  urbesquc  revinxi 
Legibus  :  ad  Solcm  victrix  ntrumquc  cucurri. 
Post(piam  jura  fcrox  in  se  communia  Ca^sar 


45 


f.r  astro  maligno?  Vel  flumen  errans,  per  dumos,  cl  prope  assurgens  ad  vcrticcm 
jnontium?  E.ao  mersa  tuli  magnas  nares  ;  uc  passa  sum  murmur  remorvm,  at^jue 
niala  atatis  Pyrrlui'.  O  me  infflicom  !  quo  impcrium  Itidicum  et  potcntia  url)is 
Romaj  ahiit  ?  lu  (juam  dcrcnimus  scnsim  umbram  ?  Olim  ejifo  ridclinm  armis 
populi  niei,  ct  prudcntia  Scnatorum:  suhegi  Orbem,  et  astrinxi  iino  impaio 
homines:  ejro  triumphans  volavi  ad  Orientem  et  Occidentem.  l'ost(juam 
Ceesar  fortissimus  tra'ismisit    in  se  pvtestatem   communein,    et   viores   corrupti 


41  Aut  qnatuor  Metl.  nnus  Heins.  Kcg.  Lov.  Moret.  pr.  dno  Amhr.  Exc. 
Gevart.  \'am  Pric.  An  Oisel.  Au  Ambr.  sec.  An  vel  Auf  Vat.  pr.  minacem 
(Jxon.  pr.  tnimttum  vel  minantcm  Vat.  pr. — 44  lle  milii  Vat.  pr.  Ei  milii 
Florent.  .Med.  tert.  Petav.  sec.  Lov.  lleu  diio  Vatt.  Reg.  Pric.  Tiiuan.  Petav. 
pr.  Med.  qiiart.  ed.  Vicet.  Latia  gcntcs  Med.  pr.  nnus  Heins.  gcntis  Pal. 
urbisque  vet.  (iyr.  Vat.  Livin.  Exc.  Lani.  orbisque  duodecim  alii,  ed.  Parm. 
et  Vicet.  Ald.  Exc.  Pat.  rec.  item  Gevart.  urbisque  vel  orbis^iue  Oisel. — 
4.5  Recidit  Pal.  Heins.  Gesn.  et  ed.  Bipont.  1'rocidit  ^Moret.  sec.  (luales  um- 
bras  Kott.  ^led.  sec.  talem  Reg.  talem  vcl  (imdem  Oxon.  pr.  fleximus  Vat. 
quint.  Tliolos.  fiximus  Petav.  sec. — 1«  Armato  populo  vet.  Gyr.  Armatis populis 
quatuor  Vatt.  Pal.  Farn.  Pric.  Rott.  Oisel.  Armatis  vel  Armentis\:it.  \n: 
patrumque  omnes  Vatt.  Pal.  Farn.  Rolt.  Oisel.  pfttriisque  Leid.  pr.  Amjjr.  pr. 
Mazar.  Exc.  Cod.  Rliem.   Heins.  Gesn.  et  ed.  liipont.— 47  Conciliis  \'at.  pr. 

NOT/E 

41   Fluvium]  Tiberim  exundantem  tres  dicti  sunt,  quod  consilio,  aucto- 

perdomos:    niira  enim   et   prodigio  ritate,  et   fide   patria  Rempublicam 

similis  estTiberis  exundatio.  regerent. 

43   ryrrhce  scicula]  Diliivium,  qiiale  47   Vrbcsque  rerinxi']    Alii   legunt, 

tempore  Deucalionis  et  Pyrrha!  con-  homincsquc  revinxi.  i.  e.  Ego  qnasi  om- 

tigit  in  Grspcia.  nium  hominum  parensatque  Inipera- 

45   Umbram]    In  vanani  lcvemque  trix  eos    unis  legibus,   nno  imperio, 

speciem  atiiue  inanem  effigiem  dcvc-  vclut  communi  vinculo,  retinui,  atque 


nimus  ;  nos,  (|u<e  caputeramns  totiiis 
Orbis,  ac  solido  imperio  omnia  re- 
gebamns. 

46  Armato]  Populo  Martio,  et  ar- 
ma  victricia  gestanti. 

Vigcbani]  Valebam,  florebam  sa- 
pientia  Senatovum  meorum,  qui  Pa- 


parere  assueteci. 

48  Solem  utrunuiuc]  Id  est,  iitrain- 
que  Solis  oram,  Orientem  et  Occi- 
dentem. 

49  Ferox  Casar]  Julius  Casar,  ar- 
niis  acerriuius. 


362  CL.    CLAUDIANl    XV. 

Transtulit,  et  lapsi  mores,  desuetaqiie  priscis  50 

Artibus  in  oremium  pacis  servile  rccessi, 

Tot  mihi  pro  meritis  Libyam  Nilumque  dedere, 

Ut  dominam  plebem,  bellatoremque  Senatum 

Classibus  aestivis  alerent,  geminoque  vicissim 

Littore  diversi  complerent  horrea  venti.  55 

Stabat  certa  salus  :  Memphis  si  forte  negasset, 

snnt,  atqite  oblita  antiqua  disciplincp  abii  in  sinum  turpis  pacis,  Inipe- 
ratoies  pro  tantis  meis  beneficiis  donaverunt  mihi  Libtjam  et  JEgyptum,  ut 
nidrirent  navibus  a-state  missis  populum,  I'rincipem,et  Senutum  bellorum  arbitrum, 
et  ex  duobus  liltoribus  venti  altcrnatim  replerent  granaria  publica  urbis,  Tuni 
victus  certus  manebat :  si  forsan  Mgyptus  recusabat  frumentum,  rependebam  pro- 


urhesque  Reg.  Oxon.  pr.  Leid.  pr.  m.  sec.  omnesque  Vat.  pr.  orbemque  Moret. 
sec.  Ald.  urbesque  Tholos.  Heinsins  ascripserat  m.  Paneg.  Stilic.  284.  ho- 
miuesque  tres  Vatt.  Farn.  Pric.  Rott.  Oisel.  hominetnque  Va.\.Med. yr.  unus 
Heins.  urbesque  vel  hominesque  Petav.  pr. — 49  rura  Oisel. — 50  elapsi  Vat.  pr. 
et  tert.  Pric.  Oisel.  Ambr.  tert.  Exc.  Laeti.  et  lapsi  Leid.  pr.  et  octodecim 
alii,  ed.  Vicet.  Exc.  Gevart.  item  Var.  LL.  ed.  Antv.  et  lapsi  vel  clapsi  Vat. 
quart. — 51  Arcibus  Med.  pr.  Ambr.  sec.  nnus  Heins.  senile  ed.  Vicet.  servire 
coujiciebat  Heins.— 52  Nilum  Libyamque  Moret.  pr.  Vat.  sec.  Libyam  ISIilum- 
que  Exc.  Schott.  Gronovius  ascripserat  locum  Tacit.  ii.  Ann.  c.  59.  dederunt 
Pric. — 54  alerem  Pric.  inc.  Heius.  ad  illa  Classibus  astivis  ascripserat  Heiii- 
sius  locum  Spartiani  in  Commodo.  '  classem  Africanam  constituit,  quae  sub- 
sidio  esset,  si  forte  Alexandrina  frumenta  cessassent.'  de  his  classibus  vide 
Lipsii  Electa  et  Contarenum  de  re  frumentaria. — 55  divisi  Leid.  pr.  et  Vicef. 
complerant  Pric. — 56  Nimphis  Kott. — 57  parilem  Vat.  pr.  Oisel.  Florent.  m. 

NOT^ 

50  Priscis  artibus']    Antiqnae  oblita  late  regem  ;  Senatum  bellatorem,  cu- 
disciplinae,  quae  fovebat  frugalitatem,  jus  nutu  bella  gererentur. 
removebat  luxnm,  qui  paci  successit.  54  Gemino   littore^     Ex  littore  et 
'  Quippe    reraoto    Carthaginis   metu  Libyae  et  vEgypti. 

snblataqne  imperii  aeniula,  non  gradu,  55  Complerent^   Non  venti  quidem 

sed  prapcipiti  cursu  a  virtute  disci-  ipsi    afflantes    ex   variis    regionibus, 

tum,  ad  vitia  transcursum.'   Velleius.  Libya  scilicet   et  iEgypto,  replerent 

Idque    futurum    preedixerat    Scipio  horrea,  sed  impellerent  classes  onus- 

Nasica,  dum  contra  Catonem  proba-  tas  frnmento,  quod  repleret  horrea, 

bat  Carthaginem  non  esse  delendam.  quae  iu  urbe  numerata  sunt  plusquain 

51  Servile]    Servili  niodo,  turpiter  trecenta. 

elanguescere  coepi  in  sinu  pacis  tutas  56  Stabat]  Firraa  erat,  et  fixa  re- 

ac  profundae.  manebat  salus,  seu  certus  victus,  cer- 

52  Libyam]  Aucto  populo  Romano,  tum   alimentum,  quo  vita  seu  salus 
fruges  Italae  Sicuiaeque  non  sufficie-  fovetur. 

bant:  additae  classcs,  quee  ex  Africa,  Memphis]  Urbs  ^Egypti,  vulgo  Le 

et  iEgypto,  ubi  est  Nilus,  frumentum  gratid  Caire,  ponitur  pro  tota  jEgypto, 

asportarent.  pars  pro  toto.  Vide  iv.  Cons.  Honor. 

i'i  Dominam  plebem]  Populum  alias  570. 


i 


Dli    CRLLO    GILDONICO.  300 

Pensabam  Phariuiii  G.Tetuli.s  messibus  annum. 

Frnjjiteras  ccrtarc  ratcs,  latccpic  vi(lcl)am 

Punica  Niiiacis  coiicurrcrc  carba.sa  vclis. 

Cum  subiit  par  Roma  mihi,  divisaque  sumsit  00 

^quales  Anrora  toiras :  yl'iryptia  rura 

In  partem  cessere  novam.     Spes  unica  nobis 

Restabat  Libye,  quae  yix  aegreque  fovebat 

ventum  Mgyptium  frugihus  LihycB.  Cernebam  undiqne  naves  frumentarias  con- 
tendcre,  et  naves  Carthazinievses  accderare  cum  navihus  .Enyptiis.  Cum  Rotna 
ultera  wqualis  milii  exorta  esl,  et  Oricns  separutus  cvpit  togas  similvs:  agri  /Egyptii 
fecerunt  partem  novam.     Lihya  spes  una  supererat   nubis,  quce  nos  alehat  magna 


pr.  Mazar.  maig;.  IsinKr.  Pharium  vel  parilem  Put.  Vat.  Livin.  Pharium  annum 
vel  Phariam  alnum  Fotav.  pr.  Pkarum  eri.  Vicet.  mevsihus  Florent.  Pal.  Petav. 
sec. — 5S  Frugiferasquc  rates  lale  ccrtare  l*ut.  certasse  l''arn.  Moret.  sec.  ed. 
Parni.  et  Vicet.  cices  vel  rates  Lov. — 5!)  occurrere  AIaz;»r.  JMoret.  sec.  ventis  Piit. 
— (iO  Quum  subiit  Moret.  sec.  Var.  LL.  ed.  Antv.  subit  Farn.  subito  diiodecim 
alii.  Tum  subilo  Pat.  divisaque  Aid.  diversaque  Vat.  sec.  Pal.  INIed.  scc.  Tliiian. 
unus  Heins.  Moret.  sec. — 61  tura  Pal.  jura  Med.  pr.  Ambr.  sec.  iinus  Heins. 
qiii  lioc  probat,  et  ascripserat  vs.  4.j4.  intVa  '  jns  Latiiim,'Otc.  item  Vopisc.  iii 
Probo  p.  239.  '  Copton  et  Ptolemaidem  Romano  jiiri  addidit.' — (Vi  nova;  tres 
Vatt.  diio  Oson.  totidem  Med.  et  Petav.  Leid.  pr.  Reg.  Tliiiaii.  Hoiion.  Pat. 
Mazar.  inc.  Heins.  Moret.  pr.  et  sec.  cum  ciossa  i.  e.  Romcc.  Exc.  Cevart.  item 
Cod.  Rliem.  novam  duo  Vatt.  Pal.  I*ric.  Petav.  sec.  m.  scc.  ed.  Parm.  novcc  vel 
novam  Put.  Notki  Farn.  unica  tnundi  Med.  tert.—  63  Libycc  Vat.  sec.  Libye  vi- 
ginti  Codd.  item  AM.fovebat  Exc.  Laeti.  favehat  Lov.  ferebat  Med.  quart.  ed. 

NOT/E 

57  Pharium  annuml    Annonam  an-  rium  Orientis,  divisuni  ac  separatum 

nuanijubertatemque  .^gyptiam.  Pha-  ab  Imperio  Romano,  qiiod  est  in  Oc- 

ros  olim    insuln  ^gypti,   a  Nilo  de-  cidente,  sumsit  '  evqnales    togas,'  id 

structa  ;  inde  iEgyplus  dicitur  Terra  est,  aeqiialia  Imperii  et  s;cntis  insig- 

Piiaria.     Ovid.   '    Fluctib\is   ambitaB  nia.     Porro  cac^aw  Pi/nica  dicta  siint 

fuerant  Antissa,  Pharosqiie,  EtPlioe-  a  Phcenicia,  qiiae  pars  est  Asiac,  quo<l 

iiissaTyros,  quarum  nnnc  insula  nuUa  populi    Liby<»     et    Carthaginis     ex 

est.'  Phcenicia  advenerant.    Nec  omitteu- 

GcElulis^  Gaetulia  pars  est  Libya?  :  diim  est,  translatum  in  iirbeni   Cou- 

ponitur    pro    ipsa   Libya,    pars   pro  stantinopolim  Imperiuin,  omen  mni- 

toto.  tis  visum  esse  Iinpcrii  Romani  labau- 

■59  Punica  carbasa]  Id  est,  vela  scu  tis  atque  morientis. 

naves  Carthaginienses,   seu  Libycas,  62  Cessere  novam]  jEgyptns  a  novo 

cum   velis,  seu  navibus  vEgyptiis,  ad  domino  occupata  est,  scilicet  ab  Ar- 

afferendum  milii  frumentiim  certatim  cadio  Iniperatorc  Oiientis. 

contendire  atque   concurrere    vide-  63  Libye]     Vel   Libya.    Haec   sola 

bam,  cum  exorta  est  Constantinopo-  nobis  restabat,    spesqiie   erat   unica 

lis,  qua;   est  altera   Roina,   mihiqnc  frumcnti  advehendi,  si  Auster  sccun- 

siinilis ;  et  cuai  Aurora,  seu  Iinpe-  dus  afflarct. 


364  CL.    CLAUDIANT    XV. 

Solo  ducta  Noto  :  nunquam  secura  futuri, 

Semper  inop.s^  ventique  lidem  poscebat  et  anni.  65 

Hanc  quoque  nunc  Giklon  rapuit  sub  fiue  cadentis 

Autumni.     Pavido  metiraur  coerula  voto, 

Puppis  si  qua  venit,  si  quid  fortasse  potenti 

Vel  pudor  extorsit  domino,  vel  pra^do  reliquit. 

Pascimur  arbitrio  Mauri :  nec  debita  reddi,  70 

Sed  sua  concedi  jactat,  gaudetque  diurnos, 

difficuUate  impulsa  iino  Austvo,  nunquam  tuta  profuturo,  usque  pav.per,  et  rogabat 
favorem  venti,  et  anni.  Gildon  ademit  nobis  eliam  hanc  Libyain,  sub  exitum  Autumni 
ftnientis.  Prospectumus  mariu,  desiderio  timido,  si  aliqua  nuris  adrenit,siforsan  aut 
verecundia  expressit  aliquid  u  tijrunno  formidando,  vel  si  pra'do  omisit  aliquid.  Nu- 
trimur  ad  nutum  Muuri,  et  iste  gloriatur  non  rependi  debita  tVumenta,  sed  sua  dari, 


Vicet. — 65  et  anni  vel  in  ajinum  Reg. — 66  duin  pio  n?t>icPetav.  sec.  Gildon  Exc, 
Laeti.  Gildo  oniiies  Vatt.  Pal.  Farn,  tenuit  Pal.  Med.  pr.  inc.  Heins.  lib. 
Barth.  tacentis  Anihr.  sec.  cudenles  vel  potcntis  Lov. — 67  metitur  Oisel.  Pat. 
Put.  m.  pr.  Leid.  pr.  Oxon.  sec.  Puhnan.  Anibr.  tert.  Exc.  Gevart.  ponto 
Mazar. — 68  Siqua  venit  Oxon.  pr.  quod  Oxon.  sec.  parato  Pric. — G9  prado  Pal. 
Med.  pr.  unus  Heins.  Reg,.  Thuan.  Lov.  Tholos.  Oxon.  pr.  Ald.  prceda  noveni 
alii.  prado  vel  praeda  Med.  pr.  Exc.  Pat.  rec,  Heinsins  ascripserat  locum 
Spartian.  in  Severo  pag.  71.  '  postea  invadentibus  niultis  Rpmpublicam, 
res  Romaua  praidonibus  direptui  fuit.' — 70  non  debita  Thuan.  Ald.  nec  Vat, 
Livin,  reddi  Vat.  sec.  reddit  octo  alii,  Var,  LL.  ed.  Antv. — 71  gaudet jactatque 

NOTiE 

64  Solo  ducta  Noto]    Non  quod  Li-  tumque  expectantes,  sed  timido  voto, 

bya  ad    nos   Austro  adducatur,    sed  seu  desiderio :  ssepius  enim  despera- 

frumentum     in     Libya     contentum,  mus,  seu  metimur,  id  est,  spectamus 

Auster   sive   Notus,  ventus  pluvius,  quam  longo  mari  interjecto  distet  a 

sed  in   AtVica  serenus,  favet  nautis  nobis  frumeutum, 

ex  Africa  in  Itaham  venientibus,  Ccerulal  Maria  sic  dicta   a  colore 

Nunquam  secura  futuri]  Libyca  an-  coeruleo, 

nona  nunquani  satis  tuta  ac  certa  erat  69  Vel  puJor]  Si  pudor  aliquid  fru- 

nobis,  pro  futuro  tempore,  ob  incer-  menti   extorsit     a  Gildone    tyranno 

tani    anni  Libyapque  sitientis  spem,  potente, 

incertamque     navigationeni  :    sicque  Vel  prcedo^    Si  Gildo,  qui  Africam 

ut  adveheretur,  optabamus  ut  annus,  przedatus  est,  aliquam  terras  partem 

seu    proventus    Libyae    anninis   esset  reliquit,  quam  non  sit  depopulatus. 

fidus,  et  bene  responderet  votis  agri-  70  3Iauri']  Gildonis,  qui  interiorem 

colae  ;  optabamus   etiani,   ut    venlus  Africapi  partem,  ubi  Mauri  sunt,  diri- 

Auster  faveret  fideliter :    nam   alio-  puit. 

quin   Romam  advehi   non  posset  an-  N'ec  debita']  Gloriatur  se  non  red- 

nuus  iile  proventus.  dere  frnuienta,  quae  deberet  Roma; 

67  3Ietimur]  Prospectamus  maria  rerum  doraina^,   sed  dare  ut  famula;, 

oculis,  ut  solent  frumentum  alimeu-  qute  sua  sunt. 


DE    HKI.LO    GILDONICO.  8015 

Ut  faraulae,  prcTbere  cibos :  vitamque  famemque 

Librat  barbarico  fastu,  vuliriciuc  supcrbit 

Flctibus,  ct  tauta?  suspcudit  fata  ruiu;\3, 

Romulcas  veudit  segetes,  et  possidct  arva  75 

Vulucribus  qua^sita  mcis.     Idcouc  tot  anuos 

Flcbilc  cuui  tumida  bcUum  Carthaginc  gessi  ? 

Idcirco  voluit  contcmta  luce  reverti 

Rcgulus  ?  li;\?c  damnis,  gcnitor,  Canncnsibus  emi  ? 

Incassum  toties  lituis  navalibus  arsit  80 

et  latalur  ministrarL'  alimenta  qmtidiaua  mihi  Roina^  sicut  ancilhc ;  et  ambitione 
barbara  irutinatur  vitam  it/amem  me.iin,  uc  tur^escil  lacrijmis  populi,atijue  dijfert 
fata  tauli  exitii.  Vcndit  frumenta  Romana,  atque  occupat  afrros  partus  ;)7(|ow 
meis.  An  idcircu  pcr  tot  annos  feci  bellum  lacrymabile  cum  Carthaf(iue  superba? 
An  ideo  Regulus  optarit  redire,  rita  spreta!  Jloc  actptisiri,  o  Pater  3u\nH'r,  clade 
Canncnsi/     An  mare  Siculum  ct  Hispanum  tutics  frustra  inccnsa  sunt  tuhis  nara- 


Tholos.  INIcd.  sec— 72  prare  pio  prabere  Pat. — 73  Vibrat  Meil.  tert. — 76 
ideoque  Mazar.  annos  quatuor  Vatt.  Pal.  Pric.  Rott.  Oisel.  annis  Vat.  sec. 
Farn.  Oxon.  pr.  Moret.  seo.  Amhr.  tert.  Lov.  ni.  pr.  annus  vel  annis  Reg. 
— 77  timida  Vat.  pr.  Rej?.  Petav.  sec.  gessi  Carthagine  bellum  IMoret.  sec. 
— 78  contcmla  Vet.  Gyr.  Vat.  Livin.  Pnt.  Reg.  Thiian.  Mazar.  Lov.  ^Moret. 
sec.  tres  Ambr.  Exc.  Gevart.  (.OH^p/i/a  Vicct.  Aid.  Parin.  et  edd.  pluvini» 
contempta  Pat.  Tholos.  Sched.  Gud.— 79  huc  Put.  Reg.  Thuan.  Mazar. 
qnatuor  Med.  duo  Hcins.  Lov.  Pat.  Moret.  pr.  tres  Ambr.  Var.  LL.  ed. 
Antv. /icrc  Vicet.  Parra.  Junt.  et  al.  genitor  damnis  Med.  tert.  (/rtmni  Pal. 
Med.  pr. /iffc  rfawHW  Petav.  pr.  e;nJ  Vat.  pr.  et  tert.  Pric.  Oisel.  Pat.  Piit. 
m.  sec.  Florent.  Med.  sec.  inc.  Heins.  Ald.  emit  Med.  pr.  Tluian.  egit  lib. 
Barth.  cgi  tres  Vatt.  Farn.  duo  Med.  totidem  Oxon.  tres  Petav.  duo  Ambr. 
Reg.  Put.  m.  pr.  Bonon.  Tholos.  Lov.  Leid.  pr.  Moret.  scc.  ed.  Parm.  et 
Vicet.  Exc.  Gevart.  Var.  LL.  ed.  Antv.  egi  vel  emi  Rott.  Ambr.  sec— 80 
tacuis  Med.   tert.   Latiis  Vat.  pr.  m.  sec.   terris  Pal.    transtris  conjiciebat 

NOTiE 

73  Librat]  Pendit,  at(|ue  librat,  probavit  non  esse  permutandos,  cau- 
uon  vitani,  non  fameni,  sed  vel  ampli-  satus  eos  capi  non  potuisse,  si  gene- 
orem  annonam,  vel  pauciora  grana,  rose  mori  voluissent  :  mox^iue  rediit 
qna;  aut  vitam  fovent,  aut  famem  Carthaginem,  dissuadentibus  aiuicis, 
pariunt  :  quasi  diceret :  Do  friiges  non  ignarus  '  quid  sibi  barbarus  tor- 
amplas,  vivant :  do  exiguas,  patian-  tor  pararet.' 

tur  esuriant.  Damnis  Cannensibus]  Vicus  Apuliae 

74  Suspendit]  Vel  ditiert  riiinam  in  Italia  prope  fluviiim  Aiitidum, 
Romffi,  quasi  esset  iu  sua  potes-  vulgo  Lofanto,  ubi  qiiadraginta  Ro- 
tate.  manorum  miHia  fusa  suiit. 

79  Regulus]  Atilius  Regulus,  qui  a  SO  Lituis  navalibus\  Tuljis  seu  prffi- 

Carthagiuiensibus  missus  Romain,  ut      liis   uavalibus  :    signiim   pro   rc  sig- 
ageret  de  permutatioue  captivorum,     uata. 


3(J6  CL.    CLAUDIANI  XV. 

Hispanum  Siculumque  fretum  ?  vastataque  tellus, 

Totque  duces  caesi,  ruptaque  emissus  ab  Alpe 

Poenus,  et  attonitas  jam  proximus  Hannibal  Urbi  ? 

Scilicet,  ut  domitis  frueretur  barbarus  Afris, 

Muro  sustinui  Martem,  noctesque  cruentas  85 

Collina  pro  turre  tuli  ?  Gildonis  ad  usum 

Carthago  ter  victa  ruit  ?  hoc  mille  gementis 

Italiaj  clades,  impensaque  saecula  bello ; 

lihus?  An  ideo  agri  mei  dcpopulati  simt,  totque  dudores  interfecti,  et  erupit  ab 
Alpihus  effractis  Annibal  Carthaginiensis,  et  jam  propin(juus  urbi  obstupefacta;  ? 
Nempe,  ut  Gildo  barharus  potiretur  Afris  superatis,  sustentavi  hellum  muris  meis, 
atque  passa  sum  noctes  sanguinolentas  ante  turrim  Collinam  ?  Carthago  ter  subacta 
cecidit  pro  emolumento  Gildonis?  Mille  struges  ItaliiE  conjiictatcB,  et  sacula  insumta 


Heitisius.— 82  raptaque  Put.  m.  pr.  ed.  Vicet.  einissus  Vat.  pr.  inmissus  Vat. 
Livin.  aula  pro  Alpe  Moret.  sec.  m.  pr. — 83  hosti  Put.— 84  Solis  pro  Scilicet 
Var.  LL.  ed.  Antv.  in  domitis  vel  ut  domitis  Med.  pr.  hostis  pro  Ji/risTliuan. 
—85  Muro  Exc.  Leeti.  Mauro  Vat.  tert.  Farn.  Med.  sec.  ra.  pr.  Put.  Reg. 
Ambr.  sec.  Moret.  sec.  duo  Oxon.  Vat.  Livin.  ed.  Vicet.  et  Colin.  Muro 
vel  Mauro  Lov.  Med.  pr.  mortesque  Med.  tert.  noctemque  cnientam  Pric. — 86 
Collinam  Vat.  pr.  sub  turre  duo  Vatt.  Petav.  pr.  Voss.  Exc.  Pat.  rec.  turre  vel 
parte  Put. — 87  ter  victa  fere  Lov.  victa  ruit  Vat.  pr.  et  tert.  Florent.  inc. 
Heins.  Mazar.  Pat.  Anibr.  sec.  Exc.  Pat.  rec.  ed.  Parm.  etVlcet.fuit  viginti 
quatuor  alii,  Exc.  Gevart.  fuit  vel  ruit  Ambr.  pr.  hoc  mille  Leid.  pr.  duo 
Oxon.  arabo  Moret.  Lov.  Ald,  Wolf.  /trt-c  duo  Vatt.  Petav.  pr.  Thuan.  edd. 
Parni.  Vicet.  Jiint.  Gryph./itE  Isingr.  Raphel.  elapsa  litera.— 88  iinpressaque 
Leid.  pr.  Pat.  inc.  Hcins.  Ald.  impensaque  Fiorent.  quatuorMed.  tres  Petav. 
totidem  Ambr.  unus  Heius.  Put.  Reg.  Timan.  Mazar.  Bonou.  Tliolos.  ed. 
Vicet.  Hcinsius  ascripserat  loca  Spartian.  in  Hadriano.  '  Socrui  suas  praeci- 
puos  honores  impendit  ludis  gladiatoriis  casterisque  officiis.'  pag.  5.  1.  20. 

NOTiE 

82  Alpe']  Hannibal  siiperavit  Al-  mara  explorabat:  Fulvius  Flaccus 
pes,  ruptis  aceto  ignique  cautibus.  non  tidit,  sed  armata  manu  illum  in 

83  Proximus~\  Hannibai  tertio  ab  castra  sua  recedere  coegit.  Die  pos- 
Urbe  lapide  castra  metatus  est  :  unde  tera,  et  adhuc  sequente,  ambo  exer- 
Proverbium,  '  Hannibal  ad  portas,'  citus  alacriter  piignare  apparabant, 
ad  indicandum  maximum  Roraano-  sed  exorta  subita  tenipestate,  semel 
rum  terrorem.  Sed  ille  imbriura,  atque  iterum  perculsi,  a  pugna  de- 
ventorumque  violentia,  velut  divini-  stiterunt.  Ceterum  quam  Livius  Coi- 
tus,  ab  urbis  moenibus  summotns  est.  linuni  vocat,Vaierius  Maximus  appel- 

85  Muro']  Sustinui  meis  murisMar-  lAt  portam  Capenam,  qua  scilicet  itur 

tem,    hoc   est   Hannibaiem,   circuin  Capuam.     Sic  enim  ille :  '  Capenam 

mea    moenia    cum   duobus    equitum  portam  arrais  Annibale  pulsante.' 

millibus  obequitantem.  88  Stccula']    Tribus  belli.s  Pnnicis, 

Noctesque  cruentus  Collina  pro  turre]  vel  Carthaginiensibus,  Roma  diutis- 

Hannibal  a  porta  Collina  usque  ad  sime  fatigata  est. 
templum  Herculis  obequitans,   Ro- 


DE    BELLO   GILDOTS[ICO. 


367 


Hoc  Fabius,  fortisque  niilii  Marccllus  agebant, 

Ut  Giklon  cnmularct  opcs  ?  lianrirc  vcncna  90 

Compulimus  dirum  S\  i)liuccm,  iVactumquc  Mctcllo 

Traximus  immanem  Marii  sub  vincla  Jugurtham? 

Et  Numidji3  Gildonis  crunt  ?  pro  fiincra  tanta! 

Pro  labor  !  in  Bocchi  rcgnum  sudavit  utcrquc 

Scipio?  llomano  vicistis  sanguine  Mauri?  95 

ad  belluin,  lioc  facithttnt ;  Fdhiiis  ct  Marctihis  hellicosus  hnc  faciel)ant  mihi,  ut 
fjildoucciiimiliiret  iliritius?  coef^imus  Sypluicem  cruilelem  hihere  virus,  et  rupuimus 
in  calams  Mnrii  .higurtluim  efferum,y,im  eilomitum  a  Metello!  Et  \\xc  pertiiuiiunty 
ad  Giklouem  \itmidam?  O  mortes  taiita!  o  lahor !  amho  Scipiones  sudareruvt,  ut 
Bocchus  regnaret?  o  Dlnuri  superastis  cruore  Romano?  Ille  populus  tamdiu  belln- 


PtTrebell.  Pollio.  in  Odenato,  p.  192. '  impenderc  sudoieni.*  iv.  Cons.  Honor. 
M9.  '  O  niilii  si  liceat  thalaniis  inipendeie  carnien  !'  nl)i  vide,  quac  in  liis 
Var.  LL.  notuta  snnt.  et  in  Lnnd.  Serena^  vs.  112.  '  non  ante  suis  inipcndit 
amoreni  Pignoribus.'  ct  Eidyll.  ii.  vs.  31.  '  Nec  ni>i  servanda?  jactiis  inipen- 
dere  vitiv.'  infVa  vs.  4.)0.  '  Qiias  visrilat  Veneri,  castris  inipendere  noctcs.' 
hellis  Vat.  sec.  hello  Vat.  pr.  et  tert.  Pal.  Pric.  Oisel.  Mazar.  Vat.  Ijvin.— 
89  Hunc  Vat.  (piint.  simul  tres  Vatt.  Pal.  Farn.  Rott.  milii  Vat.  pr.  et  tert. 
vet.  Gyr.  Pric.  Oisel.  rioient.  inc.  Heins.  Mazar.  I'at.  Lcid.  pr.  Anihr.  pr. 
Vat.  Livin.  E\c.  Cod.  Rhem.  Sclied.  Gud.  mihi  vel  siinul  Piit.  agehat  trcdc- 
cim  Codd.  et  E\c.  Gevart. — 91  Siphacem  ho\.  Sijphacem  diruin  Mvi\.  (|uart. 
rfi/rum  Vat.  quiiit.  Lov.  Leid.  j)r.  Oxon.  pr.  metallnm  Vat.  quart.— 9:i  profunera 
Vat.  pr.  ni.  pr.  Pni.  r/urt?i<u  Vat.  quint.  lanta  vel  qiiunta  \m\n- .  sec. — 91  (/o/orVat. 
qnart.  Farn.  Pric.  duo  Ambr.  lahor  Oisel.  Florent.  ni.  pr.  duo  Med.  l'ut.  Tbuan. 
Petav.  sec.  Bonoii.  Pat.  Tholos.  Ambr.  tert.  Lov.  Vat.  Livin.  Exc.  Gcvart.  dolor 
vel  labor  IMed.  pr,  Oxon.  pr.  et  sec.  Bochi  Vat.  pr.  Boci  Var.  LL.  ed.  Antv. 
regnum  Bochi  tres  Vatt.  Moret.  pr.  sudahit  Vat.  pr.  sudaret  Petav.  tert.  m. 
pr.  unde  sudarit  corrigit  Heins.  \iterque  vel  uiroque  Tbolos. — 95  vicisti  Oxon, 


NOT7E 


91  Sijphacem]  Hiq  Rex  NumidiaR 
Scipioni  per  La;liuni  conciliatus,  vio- 
lata  fide,  Hannibali  adba-sit,  sed  vic- 
tus  a  INIasinissa,  et  a  Scipione,  in 
triuinpbo  dnctiis  est.  In  carcere  in- 
edia  periit :  non  tanicn  venenum 
bausit,  sed  Hannibal.  Unde  non- 
niilli  legunt,  Compulimus  dirum  Han- 
nibalem.  Ovidins  Syphacein  producit 
in  secunda  syllaba:  '  Snperat  Masi- 
nissa  Syphacein.' 

92  Jugurtham]  Micipsa  Rex  Numi- 
diae  Jngnrtham  fratris  sni  Manasta- 
balis  fiiium,  cuni  duobus  filiis  siiis, 
hjcredem  relinquit  :  at  Jni;urtha  fra- 
tres  patrueles  inipuberes  occidit,  nt 
solus  rCKnet.     Romani  criiueii  ulluri 


buic  bellum  indicunt:  variis  cladibus 
ille  a  Metello  affligitnr  at(jiie  fran- 
gitur;  sed  tandcm  captns,  atque  a 
Mario  in  triumpho  dnctus,  post  in 
carcerc,  doiore  contabiiit. 

93  Et  Numidce  Gildonis  erunt]  Et 
ha!C  ernnt  in  potestate  Gildonis?  qui 
modo  Manrus  modo  Numida  dicitur, 
quia  bis  popnlis  iinpcrabat. 

94  In  Bocchi  ref;num]  Ut  Boccbi 
posteritas  Africa  potiretur?  Boccbus 
autein  fuit  Rex  Manritania;  ct  Ga;- 

tulicE. 

95  Mauri]  Popiili  Africa;  :  vicis- 
tisne  effuso  sanguine  Romanorum .' 
An  ideo  effusus  esteorum  sanguis,  ut 
vinceretis  ? 


368  CL.    CLAHDIANI    XV. 

lllc  diu  miles  populus,  qui  praefuit  orbi, 

Qui  trabeas  et  sceptra  dabat,  quem  semper  in  armis 

Honibilem  gentes,  placidum  sensere  subactae. 

Nunc  inhononis,  egens,  perfcrt  miserabile  pacis 

Supplicium,  nulloque  palam  circumdatus  hoste,  100 

Obessi  discrimen  habet.     Per  singula  letum 

Impendet  momenta  mihi,  dubitandaque  pauci 

Prasscribunt  alimenta  dies.     Heu  prospera  fata ! 

Quid  mihi  septenos  montes,  turbamque  dedisti, 

Qu8s  parvo  non  posset  ali?  felicior  essem  105 

Angustis  opibus  :  mallem  tolerare  Sabinos, 

^07',  qui  impernvit  Orbi,  qui  donahat  consulatum  et  regna,  quem  nalimien  e.rperta 
sunt  formidahilem  in  bello,  domita  lenem  in  pace  :  ille  populus,  nunc  inglurius  et 
paiipcr,  patitur  panus  dcplorandas  otii,  et  a  nullo  cinctus  hoste  aperie  siiffert 
pericula  obsidionis.  Mors  imminet  mihi  per  momenta  quefque,  et  annona  dubia 
prafinit  mihi  dies  exiguos.  O  sortem  secundam  !  qunre,  o  Jnpiter,  tribuisti  milii 
colles  septem,  et  multitudinem,  quce  non  posset  nutriri  parfo  conimealii  ? /omn 


pr.  Mauri?  Florent.  Mauros  Petav.  tert.  Mauri. cnm  TeXeia  o-Ti^jup  Gesn.  ed. 
Bipont.  et  Kcenig. — 96  populis Tliuan.  Moiet.  pr.  Yoss.pro/ia'<  Vat.  quint.  Urhi 
Vat.  qnart.  urbi  vel  orbi  Med.  pr. — 97  sceptra  dedit  Ald.^ — Qi placidum gentes\ aii. 
sec.  Moret.  pr.  coactce  ]Med.  tert.  solutcc  vet.  Gyr.  coacta;  vel  suhactce  Put. — 99 
inops\>xo  egens  Petav.  pr.  prcefert  Pai.  Pric.  Rott.  INIed.  pr.  Lov.  ni.  pr.  Oxon. 
pr.  Put.  Pat.  Petav.  sec.  Tliolos.  Amljr.  pr.  ambo  Moreti,ed.  Parm.Exc.  Ge- 
vart.  ]JCT/er^  Var.  LL.  e  marg.  Parm.  pacis  vel  paucis  Florent.  Ambr.  pr. — 100 
nuUo  palam  Farn.  miseroque  palam  Leid.  pr.  tn.  sec.  circumdatur  Ambr.  pr. — 101 
adit  conj.  Heins. — 102  Impendif  Tliuan.  Leid.  pr.  Moret.  pr.  Petav.  sec. 
m.  sec.  monimenta  Var.  LL.  ed.  Antv.  dubitataque  vel  duhitandaque  Reg. — 
103  /je«.s pro,s;;era  Vat.  quart.  ^NIazar.  perfida  Med.  tert.  prospera  fati  ex  con- 
jectura  Lov. — 104  trabeamque  Reg.  dedisli  Leid.  pr.  cum  viginti  aliis,  ed. 
Parm.  et  Vicet.  dedistis  Yat.  tert.  Pric.  Rott.  m.  sec.  Oisel.  Florent.  duo 
Med.  inc.  Heins.  Mazar. — 105  puero  Yat.  quint.  Pal.  m.  pr.  Med.  pr.  possit 
Farn. — lOG  Anguslis  Put.  Reg.  Tluian.Mazar.  tres  Petav.  tolerasse  Oisel.  Med. 

NOT^ 

97  Trabeas']  Consulatum,  qni  desig-  dubia  atque  incerta  est,  mihi  praefi- 

natur  per  trabeas,  qua;    sunt  vestes  nire  ac  praescribere  videtur  paucos 

consulares.  ad  vivendum  dies. 

99  Pacis  supplicium]    Patior   niala,  lOi  Heu  prospera  fata]  Quasi  dicat, 

quai   longa  pax  peperit.     Juvenalis  :  Heu  !    nimis    prospera  nobis   fiierunt 

'  Nunc  patimur  longa;  pacis  mala.'  lata,  quae   tantam  milii   dederunt  ci- 

101  Obsessi    discriinen']      Populus,  viura    multitudinem,    quee     ali    nunc 
etsi  non  cinctus  ab  hoste,  tamen  ob  non  posset. 

famem  in  pericuhmi  vitae  incidit,qua-  106  Sabiiws   et   Veios]  Primos  Ro- 

si  obsideatur.  manorum  bostes. 

102  Dubitandaque']    Annona,  quas 


Di:    H1'LL0    GILDONICO. 


0(i!) 


Et  Veios :  brevior  diixi  securius  aevum. 

Ipsa  noret  molcs.     Utinam  remeare  licerct 

Ad  vetercs  lines,  et  maMiiu  paupcris  Anci ! 

Sufficerent  Etrusca  mihi  Campanaque  culta,  110 

Et  Qiiinti  Ciiriitpieseges,  patria^que  ])cfcn(i 

Rusticus  inicrret  proprias  Dictator  arislas. 

Nunc  quid  agam?  Libyam  Gildon  tenet,  altera  Xilura. 

Ast  ego,  qua3  terras  humeris  pontumque  suljegi, 

heatior  divitiif  exignis ;  salitis  esset  ])ali  Suhinos  et  Veios.  E£;o  miiior  traduxi 
vitam  tutius.  Ipsa  mafinitiulo  iiicommuilnt  iiiihi.  Ctimtm  permitteretur  milii  re- 
dire  ud  priscos  liiiiites,  et  muros  Aiiei  pauptris!  agri  Iletruri(B  et  Campanicc,  et 
fruiies  Qniiiti  ac  Curii  satis  es^nnt  wilii,ac  Dictatnr  anrestis  afferret  sjiicas  suas 
patriie  roganti.  JSunc  quid  fuciam?  (iildo  possidet  Libijam,  uliera  Auiora  occu- 
pat  Mgyplum:  ast  ego,  qucn  domui  terras  et  mare  dextra  niea,  dcrclinquor,   Mcr- 


quart.  Exc.  Coi!.  Rliem. — 107  liejos  Vat.  j)r.  ]\7i(o.«  Vat.  quart.  Pal.  Leid. 
|>r.  Exc.  La>ti.  du.vit  Oiscl. —  IQO  Jiiies  vtieres  Pat.  cives  l'arn.— 110  Sufficicnt 
3Ied.  (juart.  culta  vel  rura  Mcd.  pr. — 111  L't  Quiiiii  Leid.  pr.  Quincli  Flo- 
ront.  petenti  Vat.  tert.  Med.  sec.  I*at.  Anibr,  tert.  Exc.  Licti.  et  Ruben. 
potenti  visiinti  scpteii)  Codd.  Oxou.  Leid.  Lo\an.  tres  Pulnian.  cd.  Vicet.  et 
Exc.  Cevart.  poteiiti  vel  pitenli  Med.  pr. — 112  iiiferret  proprias  Floient.  Put. 
Reg.  lliuan.  ^Mazar.  Bonon.  Pat.  Lov.  Tliolos.  ^at.  Liviu.  duo  Hein».  tres 
Petav.  totidetn  Andjr.  qualnor  iVIed.  ed.  Parni.  Exr.  Gevart.  Sciied.  Gnd.  ct 
proprias  Jerret  ed.  Vicet.  harenas  pro  aristas  \at.  tcit.  ni.  pr.  Pric. — IIS  Nuik 
Vat.  Livin.  ]2xc.  La>ti.  Num  Vat.  pr.  ni.  pr.  IJeu  Ainbr.  pr.  Ald.  Sclicd.  Gud. 
Nam  octodecini  alii,  lCxc.  Clevart.  ed.  Vicet.  Heu  vel  yam  Var.  LL.  c  niarg. 
Parin.  altcra  Silum  Florent.  cuni  (Jio.-sa,  i.  e.  Constantinopolis.  vid.  vs.  (51. — 
111  Atque  ego  \e\  Ast  ego  Vnt.  ^ki  Pctav.  s-ec.  humerisquc  subegi  Movet.  sec. 
armis  Vat.  jjivin.  Exc.  La^ti.  et  Kuben.  (pii  numeris  les;el)at.  ad  qu.p  sequeu- 
tia  in  niar<rine  notavit  Heinsius.  humeris]  '  ita  lefienduni  censiiit  IMiilippus 
Kiiljeniii.s  in  l"lcctis  suis,  ciii  non  accedd.  probo  nia<^is  rh  armis.  vel  etiam  rt» 
m  .MEHiSjUt  (Jionovius  explicat  in  Slaliiiin.'  peregi  Leid.  pr.  Heinsius  ad  vul- 
i^atam /iM/Hcr/s  .sii/if^g-i  tirmandani  ascripsiiat  loca  Claudian,  de  15.  Get.  571. 
'  molemque  laliantis  Inipeni  t'ulcite  linnieri'.'  ct  Vopisc.  in  Probo  p.  23(). 
'  Scieudum  tibi  est  tuis  uunc  liumeris  incubuissc  reinpublicaiu.'  ct  Ovid.  1.  ii. 

NOT.E 

107  Brevior]    Minor,  et  breviores  Regcni    Epirotaruni    victiim    Italia 

liabens  Iniperii  limites.  expnlit,  Samnitnin    munera  contem- 

109  -iHiiJ  .Vucus  Martius  fuit  quar-  sit,   sedens  iu   scamno,  rapasque   in 

tus  Rex  Roinanoruin,  pauper  quidem,  foco  torrens. 

si  cum  inimensis  Iinperatorum  divi-  112    Dictator]      Lucius     Quintius 

liis  censns  eju.s  coniparetur.  Cincinnatus,  de  quo  supra  modo  dixi- 

111  Quiriti]   Liicins  Quintius   Cin-  nuis. 
cinuatus  ab  agro  evocatus,  ut  Dicta-  113  Altera]  Aurora,  Impcrium  Oii- 

tor  fierct,  sua  nianu  senieu  spargeus  entis,  Constantinopolis,  in  qua  iinpc» 

invcutnscst.  rabat  Arcadiiis. 

Curii]   Curiiis  Romanus   civis  for-  114  Ilumcris]  Tolis  viribus,   onini 

tissiinus  et    frugalissimns,  Pyrrhnni  conatu. 

Velpli.  d  Var.  Clas.  Cland.  ii  A 


370  CL.   CLAUDIANI    XV. 

Deseror.     Emeritae  jara  praemia  nulla  senectcE.  115 

Di,  qnibus  iratis  crevi,  succurrite  tandem : 

Exorate  patrem ;  tuque  o,  quae  vecta  per  altum, 

Sponte  Palatinis  mutasti  collibus  Idam, 

Praelatoque  lavas  Plirygios  Almone  leones, 

Matcrnis  precibus  natum  jam  flecte,  Cybebe.  120 

Sin  prohibent  Parcae,  falsisque  elusa  vetustas 

ces  nnlla  est  senectutis  mex  defessw.  O  superi,  qmhus  indignantibus  aucta  mm, 
gubvcnite  inilii  tandcm  :  rognte  Jovem  parentem  ;  et  lu,  o  Cybele,  fiUiC  advecla  per 
mare  ultr»  permutasti  Idain  montem,  cwm  collibus  Romanis,  et  ubluis  Leones  Tro- 
janos  in  Almune  anteposito,  nunc  move  Jilium  Jovem  precibus  maternis.     Sinfata 


Trist.  ad  Aiigiistuni.  221.  '  Non  ea  te  moles  Romani  nominis  nrpiiet,  Inqiie 
tiiis  hunieris  tani  leve  fertur  onus.' — 115  et  meritce  Moret.  sec.  tam  Rott. — 
116  »j /enis  Piit.  sxccwnere  Thuaii, — 117  £.rora<a  vel  £.TpZ(»ro<a  Med.  pr.  et 
si  Moret.  sec.  O  7;«^  sponte  Oisel.  Pat.  Med.  sec.  E\c.  Cod.  Khem.  si  vel 
fju{t  Pric.  sic  vel  tjuce  Florent.  qu(E  vecta  per  altum  Sponte,  8fc.  Vat.  pr.  et  tert, 
si  sponte  per  altum  Vecta  Gesn.  ed.  Bipont.  et  Kcenig.  altum  si  sponte  per  0  qu<£ 
Vat.  Livin,  ultam  Leid,  pr,  Med,  tert.— 118  Palestims  Ambr,  pr.  mutastis 
Oxon.pr.  mutatis  Pat.  Petav,  sec.  Med,  tert.— 119  levas  Vat,  sec,  m.  pr. 
Pric.  Stigio  Sulmone  Vat.  tert.  Armone  Var.  LL.  ed.  Antv.— 120  natum  preci- 
hus  Mazar.  precibus  natum  omnes  Vatt.  Pal.  Farn.  Kott.  Oisel.  Cybele  duode- 
cim  scripti  et  ed.  Parm.    Cybelle  Gesn.  et  ed.  Bipout.— 121  Sin  Moret.  sec. 

NOT.E 

115    Emeritce]    Beliicis    laboribus  ma»,  dictus   primo  Palantium,  deinde 

defessae    senectutis,  quae   mitius  ex-  Palatium:  inde  Palatinus, 

cipi  deberet,  instar  emeritoruin,  qui  Idam]    Montem   Phiygiajj   in  quo 

post  multos  labores  vacationem  a  lu-  Cybele  colebatur, 

dis  obtinuerunt,  119  Almone']    Fhivius    Romae  vici- 

IIG  Quibus  iratis']  Ego  Roma,  Diis  nus,    in     quo    Cybeles     simulacrum 

iratis,  crevisse  videor,  si  tantam  inihi  saxeum   ablutum    est  a  sacrificulis  : 

coucessere    magnitiidiiiem,  ut    fame  qui  mos   quotannis   renovabatur  die 

pressa  miserabiliter  perirein.  12.  Aprilis,  tuinqne  Dea  mitigari  cre- 

117  Exorate]  Precibns  vestris  evin-  dita,  et  cum  sordibus  deponcre  quic- 
cite,  expugnate,  reddite  propitium,  quid  malevolentiae   contra  Romanos 

Vecta  per  altum]    Tuquc,  o  Cybele  concipere  potuisset.  At  simulacrum 

Deorum   mater,   quje    advecta   mari  ablutum  iu  urbem  referebatur.     Sed 

inutasli  Idain  montem  cum  coUibns  et   Cybeles    Sacerdotes    fanatici   et 

Rouianis.     Cybele  autem,  seu  Cybe-  turpes. 

les  siinulacrnm  arlvectum  est  ductu  Leones]  Hi  finguntur  trahere  cur- 

Ciaudiye  virginis  Vestalis,  qiiaj  navim  rnm  Cybelts  :  quia  Cybele,  seu  Vesta, 

in   qiia    illiid   siuuitacrum    erat,   ad-  seu  Terra,  mater  communis  omnium 

verso  Tiberi,  Zona  sua  traxit,  '  prc-  animalium. 

cata  propalain,  ut  ita  dcninui  seque-  121   ParccB]     Seu   fata,  quae  sunt 

retur  si  sibi  piidicitia  constaret.'  Siie-  etiam  snpra  Jovem.     Sed  fatuin  illud 

louius,  uihil  est  aliud  quam  verus  Deus,  qui 

118  Palatinis]  Mous  Palatiuus  Ro-  est  supra  omues  Deos. 


DL    HELLO    GILDONICO. 


'.m 


Auspiciis  :  alio  saltem  prosternite  casu, 

Kt  poeiiiT;  nmtate  genus.     Porsoinia  rediicat 

Tarquinios  ;  rcuovet  leralcs  AUia  piignas. 

IVFe  potius  sa3vi  nianibus  permittite  Pyrrhi :  12') 

Mc  Scnoiunn  iuriis,  Brcnni  nic  rcdditc  nanimis. 

Cuncta  tanie  lcviora  nulii.     Sic  tata,  rciiisis 

Obticuit  lacrymis.     Mater  Cytherea,  parcnsque 

Flet  Mavors,  sanctaeque  memor  Tritonia  Vestae. 

vetant,  el  antiqttiliii  dccepta  est  auf^uriis  faUncUnui,  siiltcmpcrcellite  nie  aiia  ruina, 
ct  cominutiite  ^enus  suijplicii.  l^orsenna  revucet  'raniuinios :  Allia  rediiitiifret 
fiinesta  prcelia:  tradile  me  potius potestali  Vijrrhi  crudclis;  tradite  me  furori  Seno- 
num,  tradite  ine  i^nibut  lircnni.  Oinnia  simt  leciora  inihifame.  Ita  Roina /o- 
cuta,  siluitjietibu^  ubortis.     lenus  maier  jict,  et  Murs  patcr,  et  Pallas  rccordatn 


Si  duo  Vatt.  Rott.  Morct.  sec.  Med.  quart.  falsis  eiusa  Farn.  Moret.  pr. — 
122  Auguriis^lfi.  Piilman.  alins s<dtem\iir.  LL.  ed.  Antv. — 124  remnvet  l^fciiL 
pr.  revocet  Vat.  tert.  Rott.  fcralis  Fut.  Alca  Tliolos.  Allia  Florcnt.  duo  .Med. 
tres  Petav.  Gallia  Vat.  sec.  Pal.  Put.  Rci:.  Tluian.  Oxon.  \)\-.  Anibr.  tert. 
Gallia  ve\  AUia  Mcd.  pr.  .Moret.  sec.  Lov.  Mazar.  })((g^«(is  Vat.  pr.  Florent. 
Oisel.  vet.  G\  r.  Mazar.  Vat.  Livin.  Exc.  Cod.  Rheni.  tedas  Tliuan.  cccdcs  frcs 
Vatt.  Pal.  Farii.  Rott.  pugnas  vel  ccedes  Vat.  tcrt.  Put. — 12.5  munibus  sccci 
Lov.  Med.  quart.  pmsternite  Pal.  et  quatuor  Vatt.  committite  Pat.  permittite 
Vat.  pr.  Pric.  Oisel.  Florent.  Mazar.  Vat.  Livin.  Heiiisiiis  ascripserat  lociim 
Spartian.  in  Didio  Juliano:  '  Vespera  in  Senatiiin  vciiit,  tofunKiiie  se  seuatui 
permisit.'  puni  pro  fyrrlii  Mazar. — 127  meliora  Vat.  quinf.  Pat.  Med.  sec. 

NOTvE 

122  Auspiciis]  Diiodccini  vultu-  128  Mater  Cythcren]  Veuus  sic  dic- 
rum,  quos  vidit  Koniulus  antequam  ta  a  Cytliera,  insiila  contra  Cretaui, 
Romam  coiidcrct.                                        Vencri  dicata  :  vocatur  auteni  mater, 

123  Porscnna]  Rcx  Hetruriic  re-  quia  Roma  ex  iEnea,  /Eneas  ex  Ve- 
ducat  Tarquinium  superbum,  et  ejus      nerc  ducebat  origincni. 


filios  libidinosos,  quos  mei  cives  eje- 
cerunt. 

121  Allia]  Fliivius,  qiii  influit  in 
Tiberim,  insignis  cladc  Rouianorum, 
qui  ibi  a  Brenno  Galiorum  duce  pro- 
fligati  sunt.  Unde  Lucaniis  :  '  Et 
danmata  diu  Romanis  Allia  fastis.' 

12-7  Pyrrlii]  Regis  Epirotarum  in- 
ter  infcnsissimos  Komauorum  hostcs 
rcponendi. 

12G  Me  Senonuin]  Senones,  Brenno 
duce,  Romam  incciideriint. 

127  Cunctafamc]  Oninia  mala  po- 
tins  feram,  quam  famcm.  Homerus, 
A(;uy  5'  otKTiaTov  daviuv,  fame  perire 
tniscrritnum. 


Parcns  Macors]  INLirs  pater  erat 
Romuli,  ac  proinde  Romanie  gcn- 
tis.  Multi  fcrre  noii  possunt  Dcos 
flentes  :  sed  talcs  erant  Dii  Honie- 
rici. 

12*)  Tritonia]  Pallas  sic  dictaaflu- 
vio  Tritone  in  Africa,  quod  primum 
virginali  habitu  ad  hunc  vcl  niiviiim 
vcl  lacum  apparuerit :  qui  Hiivius  vel 
laciis  crumpit  ex  Paludc  Tritonide: 
hinc  Pallas  dicta  Tritonia,  et  Tritonis, 
idis. 

\'estce  memor]  Palladium,  seu  Pal- 
ladis  simulacrum  ciistodiebatur  apud 
Virgines  Vestalcs;  ideo  Tritonia  seu 
Pallas  recordatur  Vestae. 


372  CL.    CLAUDIANI    XV. 

Nec  Cybele,  sicco  nec  stabat  lumine  Juno.  130 

Moerent  Indigetes,  et  si  quos  Roma  iccepit, 

Aut  dedit  ipsa  Deos.     Genitor  jam  corda  remitti 

Coeperat,  et  sacrum  dextra  sedare  tumultum : 

Cum  procul  insanis  quatiens  ululatibus  axem, 

Et  contusa  genas,  mediis  apparet  in  astris  135 

Africa.     Rescissae  vestes,  et  spicea  passim 

8crta  jacent:  lacero  crinales  vertice  dentes, 

Effractum  pendebat  ebiir,  talique  superbas 

Vesta  sandiF :  neque  Cijbele  manehat  siccis  nculis,  ncqne  Juno.  Indigetes  lugent, 
i-t  ii,  si  qiins  Deos  Ruma  uccepit,  rel  ipsa  dedit.  Patcr  Jiipiter  jrtw  incipiebat  mol- 
lirc  pecliis,  ct  placare  manu  inurmur  sucrum,  cuin  longe  Africa  concutiens  Caluni 
lameiitis  liorrendis,  et  laniata  per  ginas,  ostendit  se  in  medio  athere :  vestimenta 
ejiis  discerpta,  ct  serta  aristarum  jacent,  peclen  scissus,  et  rttptum  ebur  suspcndeba- 


Ambr.  trrt.  modo  pro  mihi  Tholos. — 130  Ciihcle  sicco  Vat.  Farn.  Florent.  Reg. 
'flman.  IMazar.  duo  Petav.  quatiior  Jled.  inc.  Heins.  ed.  Parni.  et  Viret. 
sicco  Cybcle  Bonon.  Tholos,  Pat.  Lov.  INlorct.  sec.  et  Petav.  sec.  Anibr.  tert. 
iinus  Heins.  duo  Oxo«.  Var.  LL.  e  niarg.  Parm.  Exc.  Gevart.  item  Gesn.  ed. 
Bipont.  et  Ranig. — 132  corda  duo  Vatt.  et  JMed.  Keg.  Put.  Bonon.  Lov. 
Leid.  pr.  duo  Oxon.  totidem  Ambr.  tres  Petav.  Exc.  Gev.  Var.  LL.  ed.  Antv. 
corde  sex  alii.  conla  vel  corde  Oisel.  ISIed.  sec.  remittit  ed.  Vicet. — 133  sacrum 
Flor.  ra.  sec.  sacra  Med.  quart. — 135  contiisa  Vat.  pr.  et  sec.  Oisel.  Petav.  sec. 
con/usa  Fain.  concussa  viginti  alii,  iteni  Exc.  Gevart.  contusa  vel  concussa  Reg. 
INled.  pr.  genis  Florent.  m.  pr. — 136  discissw  Morct.  pr.  decisce  Moret.  sec. 
jctisir  PaL  Put.  Petav.  sec.  Exc.  Gevart.  (/fSc/.ssa' Vat.  sec.  Farn,  recscisscc 
vcl  descissce  Reg.  sparsim  octodeci-m  scripti,  cd.  \'icet.  Exc.  Gevart. — ^^138  Et 
slratum  Exc.  Laeti  et  Rul>en.    Et  fraclum  decem  Codd.  ed.  Vicet.  Var.  LL. 

NOT.E 

130  Cybcle]  Mater  Deorum  :  non-  tamen  apnd  eos  omnium  superstitio- 
nuUi  eaui  ciim  Vesta  confundunt,  num  colluvies  coiiflnxerat. 

131  Indigetes]  Homines  praestan-  132  Aut  dcdit]  Roma  dedit  Romii- 
tissimi,  qui  in  Deorum  numerum  lum  et  Cwsares,  qui  inter  Deos  re- 
ascripti  sunt :  ut  Ronudus,  &c,  ferebantur. 

Roina  recepit]  Roiua,  ut  CcEkim  ali-  133  Sacrum   tumultum]    Excitatiim 

quod,  recepit  gf-ntium  oniuiura  de-  a  Diis  Roniae  calamitatem  indignan- 

victaruin  Deos,  nequis  scilicet  rema-  tibus. 

neret  in  urbil)us  aiit   provinciis  suum  Dextra  scdare]  Mos  eorum,  qui  e- 

lionorem  ulturiis.    Lepidam  certe  su-  rant  locuturi.  Lucanus  :  '  Dextraque 

perstitionem !     Roma    taiiien    sobim  silentia  jussit,' 

Hebracorum  Denm   non  consecravit,  137  Dcntes,  et  ebur]   Id  est,  dentes 

quia  is  juhebat  se  coli  soluni,  ceteris  eburnei,  seu    pecten   eburneus,  quo 

exterminat.» ;  et  Deum  aliquem  co-  Africa  utitur  ad    pectendos   crines. 

lere   alio,  quo   ipse  jussisset    modo,  Huic  autein  datur  pecten  eburneus 

iiefas.    At  Romani  phues  Deos  vole-  propter  Elephantos  quos  alit. 
bant,  ut  forte  nullum  haberent :  sic 


DE    BRLLO    GILDONICO. 


373 


Trrupit  claniore  forcs :  Quid  magne  moraris 

Jupiter,  avulso  nexn.  pelairique  solutis  140 

Lcgibus,  iratum  populis  immittere  iVatrem  ? 

Mergi  prima  peto.     Veniant  pr^Krupta  Pachyno 

/Equora  :  laxatis  subsidanl  Syrtibus  urbes. 

Si  mihi  Gildonem  nequeuut  abducere  tUta, 

Me  rape  Gildoui.     Felicior  illa  perustas  145 

Pars  Lil)ya»,  nimio  quas  sc  munita  calore 

Detendit,  tautique  vacat  secura  tyranni. 

Crescat  zona  rubens  :  medius  flagrantis  Olympi 

tur  e\  cnpile  laccmln:  illa  iniiU  iii  Creli  liminn,  hac  voci/erans:  Quare  cuncta- 
ris,  o  ma^ne  Jiipiter,  liuriire  Jrntreiii  Neptmiiiin  iiidi;r,iantein  iii  terras  ruptis  vin- 
culis,  et  diisolutis  legibus  miiris  !  l'usco  primu  submerfri :  erumpnnt  maria  prcccipi- 
tantia  cx  Pachinio :  oppitla  obruuntitr  Sijrtibus  apertis.  Sijata  non  possunt  eri- 
pcremihi  GiliUmem,  eripe  mc  Gilitoni.  llla  regio  LibijtE  ardentis /ortunatior  est, 
ijtue  dej\nsa  ardore  immodico  tutatur  se,  tjuiescitiiue  tula  a  tijruuiio  lauto.     Zona 


e.l.  Antv.  Eff^radum  viginti  alii.  superbas  omiies  Vatt.  Pal.  F.ini.  Pric.  Rott. 
Oisel.  Florcnt.  cuin  jilossa,  i.  c.  nohiles.  supernas  Med.  scc.  ni.  sec.  itcm  Gesu. 
cd.  Bipont.  Ktvnii;.  qiiod  probaro  visus  Heiiisiiis,  qui  asciipseiat  seqq.  sic 
VI.  Cons.  Hoiior.  9.5.  '  seniore  supornas  Jam  repctente  plagas.'  nbi  similis 
varietas.  et  in  carmine  de  piis  Fratribus  2S.  '  docinnenta  snperna' Justitiaj.' 
id  est  calestis.  ct  1.  ii.  de  Raptu  239.  '  quaj  tc  fortiina  supcrnis  Abstiilitr'  et 
1.  III.  Rapt.  107.  '  Inqiie  siiperna  ret*er.'— 130  Inruiiipit  Vat.  scc.  IMoret.  pr. 
vias  pro /ores  Pric— 1  il  Legibus  vel  Sexihus  Oiscl.  popuUs  E\c.  LaUi.  terris 
ed.  Vicet.  Colin.  ttrris  vcl  populis  Exc.  Pat.  rec.  /renum  ytvo/ratremVric. 
/reni  Var.  LL.  ed.  Antv.  m.  pr.— 142  cunclapeto  Ambr.  pr.  prarepta  JNIed.  pr. 
Cod.  Barth.  Pachynno  Vat.  pr.  et  sec.  l'uchijnon  Colin.— 143  laxutis  E\c. 
Lffiti.  lassatis  0\Qn.  sec.  IMed.  tert.  edd.  Vicct.  et  Parm.  subsistant  Med. 
qiiart,— 144  nequcant  Ambr.  pr.  obdiuere  Pat.  ahrumpere  Exc.  L.cti. — 
14.)  pneusttc  Leid.  pr.  Oisel.— 140  nimio  Exc.  Pat.  rec.  medio  Pat.  ed.  Mcet. 
—147  D^cndut  ed.  Vicet.  (pia  Vat.  pr.  tuntiiiue  vel  tandemiiue  Med.  pr. — 
148  Crescit  Petav.  sec.  Ambr.  tert.  E.\C.  Gevart.  Med.  tert.  Crescit  vel  Cres- 
cal  Rcjj.  Oisel.  melius  Thiian.  Mazar.  Tholos.  Vat.  sic.  Med.  tert.  Pctav.  scc. 
ambo  Moret.  tres  .Vmbr.  Exc.  Gevart.  Var.  LL.  ed.  Antv.    mcdius  vcl  melius 

x\OT-E 

140  Avulso  ne.xii,  ^c]  Avulsis  illis 
limitibns,  qiii  quasi  vincula  inarc  re- 
tinent:  etdissolutis  illis  lcgibuj,quae 
niarc  vetant  transgredi  terminos. 

141  Iratum  /ratreui]  Neptnnnin, 
qui  pouitiir  pro  niari. 

142  Pachyno]  Pacliynus  nnus  cst 
ex  promontoriis  Siciliic,  respicit  AtVi- 
cam  :  hodie  Capo  Passaro, 

143  Laxatis  Syrtibus']  Ita  Syrtes 
Afrirac  laxentur,  et  aperiautur,  ut 
paleat  via  facilior  undis  erumpcnti- 


bus,  et  obrutae  nrbes  snbsidant.  Syr- 
tes  diciintnr,  anh  tov  crvpeiv,  trahere, 
qnod  naves  trahere  videaiitiir.  Avie- 
nus  : '  Late  trahit  aHpiora  Syrtis.' 

14.5  Pcrustci:]  LibyiE  interioris,  qua? 
perpctuis  Zona;  torridic  fervoribns 
aduritiir. 

148  Crcscat]  Zona  torrida,  ct  totiis 
illc  circnlns,  qno  illa  continetnr,  cres- 
cat,  et  me  (juoquc  comburat,  ut  fiam 
stcrilis.  Imprecatio  cst. 


374  CL.    CLAUDIANI    XV. 

Me  quoque  limes  agat.     3Ielius  deserta  jacebo 

Vomeris  impatiens.     Pulsis  dominentur  aratris  150 

Dipsades,  et  sitiens  attollat  glcba  cerastas. 

Quid  me  temperies  juvit?  quid  mitior  eether  ? 

Gildoni  fwcunda  fui.     Jam  Solis  liabenae 

JBis  senas  torquent  hyemes,  cervicibus  ex  quo 

Haeret  triste  jugum :  nostris  jam  luctibus  ille  155 

Consenuit,  regnumque  sibi  tot  vindicat  annos. 

Atque  utinam  regnum !  privato  jure  tenetur, 

Exigui  specie  fundi,  quod  Nilus  et  Atlas 

forrida  avgeatur :  semitamedia  Cceli  ardentis  rapiat  me  quoque.  relicius  jaceho 
sterilis,  non  fcreus  aratrum.  Dipsades  regnent,  spicis  remvtis,  terra  siticulosa 
pro/erat  cerastas.  Quid  salubritas  profuit  milii?  Quid  aer  Unior?  Fertilis  fui 
pro  Gildone.  Jam  Sol  cum  loris  volvit  duodecim  hycmes,  ex  quo  tenipore 
ferale  jugum  adliarcscit  collo  mco :  ille  jam  senivr  fuctus  est  inltr  calamita- 
tes  nostras,  ct  per  tot  annos  sumit  sibi  imperivm.  Et  utinnm  imperium ! 
quicquid  est  inlev  Nilum  et  Atlantem,  occupatur  lege  privata,  quasi  campus  par- 


Reg.  Petav.  pr.  inc.  Heins. — 149  Me  ^wo  Bonon.  agit  Heg.  meliiis  heid.  pr. 
Oxon.  pr.  melior  vel  melius  Vat.  pr.  jacerem  Med.  tert. — 150  dominetur  Vat. 
pr.  aratris  Vat.  pr.  et  tert.  Oisel.  Med.  qnart.  Pat.  jNIazar.  Exc.  Pat.  rec.  ed. 
Vicet.  aristis  octodeciin  alii,  Exc.  Gevart.  Var.  LL.  e  marg.  P^grm.  Sched. 
Gud.  ai-atris  \elarisiis  Oxon.  sec.  Petav.  tert.  Florent. — 151  Dipsas  Vat.  pr. 
et  tert.  m.  pr.  Florent.  marg.  Isingr.  Das]ies  Mcd.  qnart.  Aspides  Tlinan. 
Cerastes  Med.  quart.  Moret.  sec. — 152  vivit  Lcld.  pr.  inivit  Med.  sec.  mitior 
aer  Pric.  Mazar. — 153  fecunda  fui?  cum  not»  interrogationis,  Mazar. — 
155  Hasit  Vat.  sec.  m.  pr.  Harct  vel  Hasit  Rcg. — 156  Conscnuit  vel  Consue- 
vit  Vat.  pr.  regnumque  sui  Moret.  pr.  regnum  quod  tot  sibi  Vat.  pr,  vendicut 
Moret.  pr.  Exc.  Gevart.  antios  Vat.  pr.  Oisel.  m.  pv.  Vat.  Livin.  annis  octo 
alii. — 157  pnvuti  Tiuian.  privati  vel  prirato  Oxon.  sec.  rure  terremit  OiseL 
jure  tcnetur  Vat.  pr.  et  tert.  Pat.  Petav.  sec.  m.  sec.  Vat.  Livin.  ienemvr 
tres  Vatt.  Pal.  Farn.  Rott.  tencrem  Moret.  sec— 158  Exilis  vel  Exigui 
Put.  Florent.  specie  rcgni  Vat.  pr.  m.  pr.  fundi  specie  Put.  Lov.  Pe- 
tav.  sec.      speciem  Moret.  sec.     fundi   vel    rcgni  Vat.  tert.     qva    Ambr. 

NOT^ 

151  Dipsades]  Sunt  serpentes  dicti  ret,  et  huic  parerem  libentins  ;  sed 

airb  ToD  hi^S.v,sitire,  (\\\\^  ab  his  per-  quis  non   doleat  se  servire  praedoni 

cnlsi,  quo  plus   potant,  phis  sitiunt,  inimani^simo  ? 

sitique  pereunt.  158  Exigui  fvndi"]  Quasi  Gildo  vi- 

Cerastas']  Cerastae  sunt  etiam  ser-  lem  vel  parvani  Africaj  possessionem 

pentes,  sic  dicti,  quod  cornua  exe-  rcputet. 

lant,  Kepas  cornu.  Quod  Nilus  et  Atlas']    Immcnsa  illa 

156  Consenuit]  Alii  legunt,  consue-  vastitas  terrae,  per  quam  Nilus  et 
vit,  nec  male :  consuevit  luctibus,  ac  Atlas,  Barce  et  Gades,  Ganges  et 
proinde  non  movetur.  ^gyptus  disjuiiguntur,  seivit   prte- 

157  Atque  utinutn  regnum]   Si  enira  doni  Gildoni. 
Rex  esset  Gildo,  me  blandius  excipe- 


DK    BELLO    GILDONICO.  OT^ 

Dissidot :  occidnis  quod  Gadibus  arida  Barce, 

Quodquc  Pava^tonio  seccdit  littorc  Gaugcs,  ItiO 

Hoc  sibi  transcripsit  proprium.     Pars  tcrtia  mundi, 

Unius  pra?donis  ager.     Distantibus  idcm 

Inter  sc  vitiis  cinctiis  :  quodcumquc  prolunda 

Traxit  avaritia,  luxu  pejore  refundit. 

Instat  terribilis  vivis,  morientibus  bccres,  l(j5 

Virtjinilms  raptor,  thalamis  obscoenus  adulter. 

Nulla  (juies  :  oritur  pr^eda  cessante  libido  : 

Divitibusque  dics,  et  nox  metuenda  maritis. 

Quisquis  vel  locuples,  pulchra  vel  conjuge  notus, 

Crimiue  pulsatur  falso.     Si  criraina  desunt,  170 

vu$.  Sccimdwm  (iiiod  Barce  sitiens  recedit  a  Gadihits  occidentalibus,et  sf'cun(him 
quod  GangeS  rcctdit  ab  ora  /Epyptiaca,  hiijiis  sibi  Gildo  tribnit  proprintatem. 
Pars  tertia  Orhis  est  campus  lalronis  uniits,  ipse  stipalus  vifiis  7nultuin  dijlacnti- 
bus :  quicquid  rapuit  iinmensa  araritia,  dissipat  lu.vu  deteriore.  Formidahilis  est 
viventibus,  hares  morientihus,  raptor  puellis,  adnlter  infamis  connuhiis.  i\'uUa  cst 
illi  requies;  deficiente  pra'da,nascitur  impudicitia:  ct  diestimendus  cst  locuidctibus, 
et  nox  conjugihus.  Quicumque  est  aut  dives,  aul  co{::nitusfortnosa  u.rore,  accusnlur 
falso  scekre.     Si  non  sunt  scelera,  invitatus  in  convivium  vcciditur.     Aultum  mortis 


tert.  quo  Lov.  Var.  LL.  e  marg.  Parm. — 15".)  Possidet  pro  Dissidet 
Leid.  pr.  (hio  Petav.  occiduis  ambo  31orct.  Ahl.  occidiius  Exc.  La^ti. 
quodque  Gadibus  Florent.  quo  Var.  LL.  e  marg.  1'arm.  qua  Ambr.  tert. 
Burce  Vat.  pr.  dno  Med.  Exc.  Lvcti.  Parce  Lov.  liouoii.  Pat.  tres  Ambr. 
Parthc  viginti  Codd.  Oxon.  dno.  Voss.  diio.  od.  Vicet.  Var.  LL.  ed.  Antv. — 
IGO  Quaque  Paratonio  l'hnan.  Ambr.  tert.  I'harctonio  cd.  Vicet.  gurgitc  Exc. 
Cod.  Kliem.  pinguis  pro  Ganges  Vat.  pr.  m.  pr.— IGl  Hic  sibi  Uott.  traiisscripsit 
vct.  C>r.  transcrihit  omnes  Vatt.  Pal.  Farn.  Pric.  Kott— 1G2  agcr  vel  crit 
Oiscl.  Pctav.  tcrt. —  1G3  quaxiimquc  Pnt.  Mazar.  quocumque  vcl  quodcumque 
Oxon.  pr.— IGl  Ti)i.rit  Med.  (piart.  profundit  Pat.— IG.)  risus  pro  riiw  Morct. 
pr.  Med.  tcrl.  unus  cd.  Vicct.— IGG  ruptu  Vicet.— 1(19  pulchra  vcl  conjuge  qiia- 
tiior  Valt.  Pal.  Farn.  Kott.  Oisel.  vel  pulchra  conjngc  Vat.  scc.  Mcd.  sec.  Piit. 
IMazar.  Moret.  pr.  Ambr.  sec— 170  desunt  trcs  Vatl.  i'al.  Farn.  Rott.  desint  di\o 
Vatt.  Med.  tert.  Keg.  Tbolos.  Petav.  pr.  m.  pr.  duo  Oxon.  Var.  LL.  e  marg. 

159  Barce]  Oppidnm  Pentapolcos  contrariis  vitiis  fortior;  qnasi  vitia 

in  Africa.  sint  ejus  comites  ct  satellitcs. 

IGO  Para^tonio]    ^gyptiaco :    nam  1G5    Moricntibus]    Persc()nitur  vi- 

Parietoniumoppidumest  Alexandriie  ventes,  quibus  eripit  bona  :    perse- 

vicinum.  quitur  morientes,  ut  scipsum  faciant 

Gan^e«]  De  hoc  sippius  alibi.  hKredera  :    rapit   puelhis,  conjuges, 

162  Dislantibus  vitiis}   Avaritia  et  &c. 

luxnquasiobsessiiscst,velcinctuscst  170    Pulsatur]    Accusatur,    everti- 

atque  septus  ;  vehU  suis  ipse,  iisque  lur. 


37G  CI..    CLAUDIANI    XV. 

Accitus  conviva  perit.     Mors  nulla  refugit 

Artiticem  :  varios  succos  spumasque  requirit 

Serpentum  virides,  et  adhuc  ignota  novercis 

Gramina.     Si  quisquam  vultu  praesentia  damnet, 

Liberiusve  gemat,  dapibus  crudelis  in  ipsis  175 

Emicat  ad  nutum  stricto  mucrone  minister. 

Fixus  quisque  toro  tacita  formidine  libat 

Carnifices  epulas,  incertaque  pocula  pallens 

Haurit,  et  intentos  capiti  circumspicit  enses. 

Splendet  Tartareo  furialis  mensa  paratu,  180 

geniis  latet  inventorem  sceleris  Gildonem  :  vestigat  liquores  diversos,  et  spumas 
lividas  draconum,  et  lierbas  incognitas  adlinc  novercis.  Si  aliquis  vultu  arguat 
statuni  prcescntem,  et  ingemiscat  liberius,  satelles  scbvus  inter  ipsa  convivia  exsilit 
nudo  gladio  ad  arbitrium  Gildonis.  Quisque  affixus  lecto  cum  tacito  tnetu  gustat 
cibos  mortiferos,  ct  expallescens  vacuat  scyplios  dubios,  atque  circumspectat  gladios 
invniiientes  capiti.  Slcnsa  futiesta  rcfulget  pompa  inferna,  exundans  strage,  criidelis 


Parm. — 171  Acscitus  Pric.  Ascilus  Boiion.  Arcitus  Var.  LL.  ed.  Antv.  Adsci- 
tus  legebat  Heinsiiis,  et  inter  alia  ascripserat  locinn  Ovidii  iv.  Pont.  Ep.  ix. 
'  Tu  certe  scis  lioc  Superis  adscite  videsque  Caesar.' — 172  fucos  Med.  quart. 
spumamque  Mazar.  reliquit  Tliolos.  Moret.  pr. — 173  Serpentes  Pal.  Med.  pr. 
adhcEc  Put. — 174  damnat  Pric.  Med.  tert. — 175  Libertusve  Tluian.  gemit  Vat. 
tert.  m.  pr.  in  ipsis  vel  eisdem  Oxon.  pr.  in  ipsis  vel  herilem  Reg.  Oxon.  sec. — 
177  tacita  y/e\  tacilusThna.n. — 178  Carnijicis  Vat.  quart. — \79  instantes  capiti 
Moret.  sec.  lateri  Vat.  tert.  Pric.  Oisel.  Pat.  Mazar.  unus  Heinsii.  lateri  vel 
capiti  Vat.  pr.  Florent.  Med.  pr.  Put.  iuc.  Heins. — 180  feralis  Pric.  Lqv.  et 

NOT^ 

171  Accitus  cnjiviva^  Invitatur  in  rerum  statum  vel  vultu  arguere.  Sic 
convivium,  iibL  vel  gladio  vel  veneno,  tyrannus  flentes  et  gementes  occidit; 
seu  boletis  pestiferis  perit.  L^nde  sic  Caligula,  Nero,  et  aliiinter  pocula 
Distichum  :    '  Defiingi  fungis  homi-  occiderunt  convivas. 

nem,  Macrine,  putabas :   Boleti  leti  177  Fixus']    Quisque  in  lecto  seu 

caiisa  fuere  tiii.'    Martiali  tribuit  hoc  triclinio  fixus,  ac  veliit  altonitus  ob 

Distichum  Cujacius.  timorem  gustat  epulas,  quce  ssepius 

172  Artijicein]  Gildo  sacvus  mortis  necantcomedentes,  ideoquedicuntur 
artifex  scit  omnes  artes,  quibus  quis  carnijices  cpulce. 

occidi  possit ;  et  nemo  tam  callidus  178  Incertaquc pocula']  Dubiaetan- 

est,  ut  effugere  valeat  ejus  dolos.  cipitia  :  postquam  enim  ea  quis  haii- 

174  Graw?«rt]  Herbas,  venena,  qua-  sit,  dubitare  potest,  an  non  raortem 

lia  nondiim  norunt  novercae,  id  est,  simul  hauserit. 

teterrima.  NotiE  novercarum  insidiae.  179  Intentos  capiti]  Videt,  metuit- 

Ovidius:  '  Lurida  terribiles  miscent  que  enses  capiti  imminentes,  instar 

acooita  novercje.'  Damoclis  Horatiani, '  Districtus  ensis 

176  Emicat]  Satelles  ad  arbitrium  cui  super  impia  Cervice  pendet,'  &c. 

GJIdonis  emicat,  ut  occidat  eum,  qui  180  Tartareo]  Apparatu,  qiii  con- 

liberius  ausit  gemere,  et  praesentem  vivas  saepius  sub  tartara  mittat. 


DR    r.ELLO    GILDONICO,  377 

Caede  madens,  atrox  gladio,  siispecta  veneno. 

Ut  vino  calef\icta  Aonus,  tiiin  sasvior  ardet 

Luxnries  :  inixtis  rrdolent  unguciita  eoionis. 

Crinitos  inter  famulos,  pul)emque  canoram, 

Orbatas  jubet  ire  nuriis,  nupcr(iue  peremtis  185 

Arridere  viris.     Phalariu  tormenlacpie  tlamma? 

Profuit,  et  Siculi  mugitus  ferre  juvenci, 

Quam  tales  audire  choros.     Nec  damna  pudoris 

ol)  enses,  timcnda  ob  virus.  1'ostqunm  amor  incensus  cst  vino,  tunc  lihido  atrocior 
infiiimmatur :  coroncf  frngrant  un^uentis  permixtis.  Gildo  cogit  incedere  uxorcs 
riduatas  inter  servns  comnlos  et  pucrvs  sijmphoniacos,  et  urriderc  sibi  post  conjuges 
modo  iiiterfccios.  Prastahat  pati  Vhalarin,  ct  supplicia  ignium,  et  pnferre  bonlus 
tauri  Siculi,  (luum  adesse  his  saltationibus.     \cque  iiifamis  jactura  hunoris,  satis 


sic  conjiilcbat  Heinsins. — 181  spcctata  Pric.  m.  pr. — 1S2  vitro  Mftret.  sec- 
calefacta  manus  Tliolos.  tiinc  savior  Vat.  tcrt.  Farn.  Pric.  Florent.  Thiian.  Pat. 
diio  Anibr.  urguet  Pric.  Oi->el.  Mazar.  Pat.  Med.  qnart.  ardet  vel  urget  Flo- 
rent.  Pnt.— 183  rcdolet  Lov.— Ibt  Crinilus  Oistl.  LrinitosExc.  hxll.  famulos 
inter  Vat.  qnint.  plcbemque  Pat.  Exc.  Gevart.  ptebemque  vcl  pubcmque  Pnt. 
coronam  Fain.  Thnan.  canoram  tres  Med.  dccoram  Vat.  tert.  Pric.  Oisel.  'Sled. 
scc.  Vat.  Livin.  Mazar.  Moret.  sec.  Exc.  Cod.  Uheni.  et  Rnbcn.  cd.  Vicet. 
decoram  vcl  canoram  Vat.  pr.  Florent.  Pnt.  Pat.  itcm  Exc.  Pat.  rec.  Heinsins 
ad  confirmandani  lectionem  decoram  ascripserat  lociini  Capitol.  in  Vero,  ubi 
comissationes  cjns  describit  p.  36.  I.  75.  '  donatos  antem  pueros  dccoros,  qui 
ministrarent,  singnlis.'  sc.  convivis.  ntitnr  et  voce  decori  passini.  sic  p.  39. 
1.  22.  sic  '  pneri  decori'  Spartiano  in  Helioi^abalo  p.  103.  1.  42.  notaverat 
tamen  canoram  rectnm  esse.  vid.  Casanb.  ad  Hist.  Ans;.  p.  160.  Sabiias.  j). 
215.— 185  ornatas  Pat. — 1S6  Phalarim  omnes  Vatt.  Kott.  Oisel.  1'halaris 
Thuan. — 187  Profuit  Exc.  Lati.  Prafuit  Vat.  sec.  Farn.  Rott.  Med.  qnart. 
ed,  Vicet.  Profuit  vel  Prastitit  Ambr.  sec.  in  niargine  item  Vat.  pr.  manii 
Viri  docti  correctum  Praestilit.  scirc  juienci  Thnan.  Siculi  Tyran«i  Schcd.  Gud. 
Var.  LL.  ed.  Anlv.  m.  pr. — 188  ambire  choros  Mazar.  sonos  Put.  pudori  Anibr. 

NOT.E 

182  Vino  calcfacla  Vemis]  Qnaesine  tcria,  ad  cautus  scnsmimque  volup- 
Cerere  et  Libern  frigere  solct,  tatem, 

183  Coronis]  Coroua;  redoIent,sua-  185  AiirMs]  Fccminas,  uxores  mari- 
vissimumquc  afflant  odorem,  quia  tis  orbatas  ;  vel  nurus  proprie  :  quasi 
niistiESuntnngucntis,sensuffimentis:  Gildo  eas  jul)eat  ire  in  conspectuni 
in  conviviis  autem  veteres  coronaii  socerorum,  id  quod  est  crudelius  : 
floribus  solebant,  et  ad  voliiptatem,  casqucjubeat  sibi  Gildoni  arridere, 
et  ad  retundendos  vini  vapores.  qnarum  maritos  modo  occiderit:  id 

184  Crinitos]    Servos  illos  crinitos  qnod  est  crudclissiniiim. 

atque  calamistralos    antiqui    niagno  186  Phalarin]  Tyrannum  Agrigcn- 

pretio  parabant,  et  epulis  ministros  tinornmin  Siciira,quihoniincs  in  tauro 

praeficiebant.  aenco  inclusos  flainniis  suppositis  omni 

Pubemque  cnnorani]  Nec  minore  de-  immanitate  torrebat. 

lectu  conquirebant    pueros  symplio-  188  Qiiam]    Phaiarin  feirc  profuit, 

niacos,  psaitriasque,  et  lasciva  minis-  quam  choros,   iiitellige  pro/nit  polius. 


378  CL.    CLAUDIANI    XV. 

Turpia  snfficiunt.     Mauris  clarissima  quaeque 

Fastidita  datur  :  media  Carthagine  ductae  190 

Barbara  Sidonias  subeunt  connubia  matres. 

^thiopem  nobis  generum,  Nasamona  maritum 

Ingerit :  exterret  cunabula  discolor  infans. 

His  fretus  sociis,  ipso  jam  Principe  major 

Incedit.     Peditura  praecurrunt  agmina  longe.  195 

Circumdant  equitum  tnrma?,  Regesque  clientes, 

Quos  nostris  ditat  spoliis.     Proturbat  avita 

Quemque  domo  :  veteres  detrudit  rure  colonos. 

Exiliis  dispersa  feror.     Nunquamne  reverti 

est :  illustrissima  quaque  fwmina  contemtn  traditm  Mauris.  Matrcs  Carthagini- 
enses  maritatcB  in  luce  medice  Carthaginis  tolerant  matrimonia  barbara.  Gildo 
obtrudit  nobis  JEthiopem  pro  gcnero,  yamasonem  pro  conjuge :  infans  degenerans 
territat  ipsas  cunas.  GMo  stipatusfccdcrntis  his  nionstris,  et  jam  potentior  est 
ipso  Imperatore.  Cnterva:  peditum  procul  antevolant:  catervce  equitum  cingunt 
cum,  et  Regesciientcs,  quos  locupletat  exuviis  nostris :  ejicit  umimquemque  ex  arita 
domo :  cxpellit  agricolas  antiquos  suis  pradiis.     Errabunda  agitor  exiliis :  annon 


tert. — 190  ducta  Rott. — 191  connubia  Exc.  Gevart.  convivia\e\  connubiaYat. 
pr.  et  tert.  Oisel.  Florent.  Put. — 192  generum  nobis  Med.  quart.  Nasona  Put. 
— 193  exterret  Exc.  Lasti.  et  terret  ed.  Vicet.  discolor  tres  Vatt.  Pal.  Farn. 
Pric.  Rott.  decolor  Xmhr.  pr.  degenerV-at.  pr.  ettert.  Oisel.  Mazar.  Vat.  Livin. 
Gesn.  et  ed.  Bipont.  degener  vel  discolor  Florent.  Med.  sec.  Put.  inc.  Heins. 
et  Vat.  pr.  pro  diversa  lectione. — 194  Hic  Moret.  pr.  Hic  vel  His  Oxon.  sec. 
populis  pro  sociis  Exc.  Pat.  rcc. — 195  pecudum  Pat.  procurrunt  Tliolosi  prcEce- 
dunt  Mazar.  Moret.  pr. — 196  Circumstanl  Moret.  sec. — 197  proturbat  Vat.  pr. 
Pric.  Florent.  duo  Med.  Put.  duo  Petav.  Bonon.  Tliolos.  Anibr.  sec.  Lov. 

NOT^ 

Livius   dixit    '  orationem    precibus,  sint. 

quam  jurgio  simileni.'     Tacitus,  '  pa-  Nasamona]  Nasamones  sunt  populi 

ceni,  quam  belluni  optabant.'  Africae. 

Choros']  Cantus  saltationesque  im-  193  Ingerit]    ObtruJit    invitis    ac 

purissimas.  repugnantibus. 

189  Sufficiunf]   Nec  satis  est  vio-  Discolor]   Alii  lepunt  Dcgener,  i.  e. 

lasse  pudorem  feminarum  nobilium  ;  Infans  discolor,  seu  degcnerans  a  co- 

cum  Gildonis  satiata  est  libido,  fasii-  lore   et  virtute   parentum,     qui  eos 

diuntur,  Maurisque  exponuntur.  terret,  immo  et  ipsa  cunabula  non  as- 

191  Barbara]  Matres  Carthaginen-  sueta  his  monstris  tcrrilare  videtur. 
ses  coguntur  nubere  barbaris  :  Sido-  194  Sociis]     jEtliiopibus  et  Nasa- 
ui?e  autem   dicnntur  ab  Urbe  Sidone  monibus  superbiens,  Regum  ipsorura 
iu  Phoenicia,  unde  primi  Carthaginis  potentiam  superare  se  putat. 
iucolae  adverti  sunt.  196  Regcs  clientes]  Quos  iu  fidem 

192  jEthiopem]    iEthiops    dicitur      et  clientelam  recepit :  quod  invidio- 
dirb  ToC  atdeiv^ardere,  et  JiJ/,o7rbs,  vultus,      sum  est,  tantum  potuisse  Gildouem. 
quod  lii  vultu  nigro,  et  velut  ndusto         199  Exiliis}  Ego  Africa  sum  dis- 


Di;  iu:llo  gildonico.  370 

Fas  crit,  errantosque  solo  jam  rcddere  cives  ?  200 

Iret  adliuc  in  v(Ml)a  dolor,  ni  .liipift^r  allo 

Coppissct  solio  :  voces  adaniaiUc  nolabat 

Atropos,  et  Lacliesis  jimgjebat  stamina  dictis  : 

Nec  te,  Roma,  diu,  ncc  ic  palionnir  inidtam, 

Africa.     Communem  prosternet  IJunorius  hostcm.  205 

Pcrgite  secura".     Vestrum  vis  nulla  tenorem 

Separat :  et  soli  famulabitur  Africa  Roma3. 


Uceiit  unquam  redirc,  ac  restiluere  terris  nostiis  cives  vagunles?  Maror  ulterius 
pro^cdiietur  in  sermonem,  nisi  Jujiiter  ex  solio  excelsu  incei>isset  lotjui :  Atropos 
imprimelnit  cerba  Jovis  iii  adamunte,  et  Ijuchesis  inserebut  fila  verbis  jungendis: 
Neque  feremus  diu  te,  ait  Jiipiter,  sine  vindicta,  o  lioma.  neifue  te  o  A/rica. 
Honorius  projli^abit  liostem  utriu's«iue.  Ite  sine  eura  ;  nulla  violenlia  sejungct 
vesfram   conjunctioncni ;    et  Africa  obediet    uni  lioma.      Locutus   est,  et   inspi- 


Vat.  Livin.  E\r.  La:ti  et  Govart.  perlurbut  (iuodeciin  alii. — 200  Faserit? 
Errantesque  solo  natali  redd.  cives  Aniljr.  tcrt.  atque  solo  nutuli  Vat.  sec.  Moret. 
pr.  Tiioios.  erraniesque  solo  jam  tres  \'att.  me  reddcre  Heg.  ."Moret.  sec.  mihi 
reddere  Rott.  ISIed.  sec.  Exc.  Gevart.  atqiie  ita  conjecerat  Heinsiiis. — 201 
Isset  Exc.  La  ti,  ct  Hiil)cn.  in  multa  dnlor  '1  hiian.  ni  Jupiler  qiiatiior  Vatt.  dtio 
Petav.  et  Heins.  tres  ^led.  Pric.  Oisel.  Florent.  He^.  l'dt.  Ainbr.  sec.  Mazar. 
Vat.  Livin.  non  Jupiiir  Pal.  n"  Jupiter  Tiiuan.  Petav.  tert. — 202  nolabat  Lov. 
Leid.  pr.  Vat.  tert.  anibo  Moret.  diio  Oxon.  Ald.  Exc.  Gevart.  notavit  Vat. 
jir.  Oisel.  Pat.  notabat  vel  notavit  Elorent.  Med.  pr. — 20:?  uigebat  Med. 
(]uart.  jungebat  Exc.  L*ti.  jungebat  vei  urgebnt  Exc.  Pat.  lec. — 204  Son 
te  Rorna — «««  te  Ambr.  pr.  inultam  vcl  imiltas  Val.  pr. — 205  disperdet  V\o- 
rent. — 20G  nostrum  Pal.    ienorem  vel  a-uorem  0.\on.  sec. — 207  Separet  ]Mo- 


NOTiE 


persa;  id  est,  iDcolse  mei  variis  cxiliis 
a  Glldone  di-;persi  sunt. 

Nunquamvc  reverti']  An  non  licebit 
civibus  meis  redire  in  Africam  nata- 
lem  ?  An  non  licebit  eos  exuies  resti- 
tuere  solo  natali,  seu  patria;  ? 

201  Iret  adhuc]  Africa  adliuc  mce- 
rens  pcrgeret  loqui,  nisi  Jupiter  ipse 
vetaret  ac  loqueretur. 

203  Atropos]  Una  cx  Parcis,  sic 
dicta  ab  a  sine,  et  rpiirftv  vcrtere,  (juod 
haec  non  possit  verti  aut  mutari.  Par- 
cae  autem  sunt  Jovis  amanuenses  ;  et 
ejus  vcrba  cxcerpunt,  exscribuntque, 
et  quo  tirmiora  sint,  in  adaniante  uo- 
tant  atqiie  incidiint. 

Lachesis]  Altera  ex  Parcis,  dicta 
oiri  700  Aayxa^ftv  sortiri,  quod  sortia- 


tiir  seu  sorte  trahat  fiia,  siniulquc  iio- 
ininiim  vitam.  Ha-c  vero  jungebat 
nectehatqiie  fila  seu  staniina,ad  dicta 
Jovis  siinul  ronjungenda,  nielius  ut 
pO!-sent  ciistodiri,  qiia^  dicta  Jovis  sunt 
fata  irrevocabilia.  Stalius:  '  Grave, 
et  immiitabile  sanctis  Pondiis  adcst 
verbis,  et  voceiu  fata  scqiiiintur.'  Alii 
fata  siipra  Jovem  constitiiiint,  scd  hoc 
liberuin  Poetis  iu  varictatc  fabula- 
riiin. 

20G  Vergite  securcc]  Pergitc  essc 
securaj,  et  niliil  de  Gildonis  tyranuide 
tiiiicte. 

Tcnorem]  Vestram  conJunctioDeni, 
vestrain  illain  Homas  in  iinperando, 
Afric2e  in  obediendo  coiistauiiaiu  im- 
niutabilem,  vis  nulla  separabit. 


880  CL.    CLAUDIANI    XV. 

Dixit,  et  afflavit  Romam  meliore  juventa. 

Continuo  redit  ille  vigor,  seniique  colorem 

Mutavere  coma;.     Solidatam  crista  resurgens  210 

Erexit  galeam,  clypeique  recanduit  orbis, 

Et  lcvis  excussa  micuit  rubigine  cornus. 

Humentis  jam  Noctis  equos,  Lethaeaque  Somnus 
Frasna  regens,  tacito  volvebat  sidera  curru. 
Jam  duo  Divorum  proceres,  seniorque  minorque  215 

ravit  llomcB  juventutem  vegeiiorem.  Statiiii  vis  illa  renovntur,  et  crines 
vertcnait  cotorem  seiiectutis :  crista  clata  siimil  extulerunt  cassidem  firmum, 
et  rotunilitas  scuti  i-efulsit,  ac  celer  hasta  enituit,  rubigine  detcrsa.  Jam 
Somnus  ducens  ecpios  humidos  noctis,  et  habenas  Lethaas,  torquebat  astra  cur- 
ru  silenle.     Jam   Theodosii  bini,  primores  Divorum,  et  senior    et  junior  incede- 


ret.  pr.  m.  sec. — 209  Continue  Thnan.  rigor  Ambr.  scc.  rigorem  pro  colorem 
Moret.  pr.  Vat.  sec.  Ambr.  tert. — 210  soHdatum  Lov.  m.  pr.— 212  conus 
tres  Vatt.  Farn.  Rott.  Oisel.  cnrnus  Vat.  pr.  et  tert.  Pal.  Pric.  m.  sec.  Flo- 
rent.  ni.  pr.  Pat.  Lov.  m.  sec.  Vat.  Livin.  conus,  cro7ius  vel  cornus  Med.  pr. — 
213  Hiimenles  Heidis.  Gesn.  ed.  Bipont.  Koenig.  Humenlis  Vat.  qnint.  Petav. 
pr. — 214  ferins  Pric.  gerens  Vat.  pr.  Oisel.  Florent.  marg.  Isingr.  Put.  l'at. 
gerens  vel  regens  Vat.  pr.  volabat  Med.  pr.  uniis  Heins.  tapsu  Ambr.  sec.  curru 
Vet.  Gyr.  Vat.  Livin.  Pric.  Oisel.  Vat.  pr.  Fiorent.  ni.  pr.  cursu  qnatiior 
Vatt.  Pal.  Rott.  cursu  vel  fi(nM  Put.— 21-5  Et jatn  0'ise\.  Jam  duo  \e\  Et  jam 
Vat.  pr.  seniorqiie  Vat.  pr.  Oisel.  Pric.  Florent.  Mazar.  Pat.  Exc.  Cod.  Rhein. 
mnjorque  Gesn.  et  ed.  Bipont.   mnjorque  vel  seniorque  Vat.  tert.  Med.  pr. — 

NOTiE 

208  Afflavil]  Deoruni  afflatu  om-  scnlptis  imaginibus,  et  praeclaris  in 
nia  reflorescunt.  bello  gestis  :    vel  o7rb  rov  KaXiirreiv, 

209  Vigor']  Vis  illa  antiqua  Romae  tegere,  ita  ut  dicatur  chjpeus  per  syn- 
renovatnr,  adeo  ut  crines  qui  modo  copen,  qnasi  calujieus. 

erant  cani,  mntaverint  colorem  illum  212  Corrius]    Arbor   ex    qua   fiunt 

senectutis,  et  colorem  jnventutis  in-  hasti^,  lanceip,  tela  :  hic  ponitur  pro 

duerint.  hasta  aut  lancea  :  causa  pro  cflTecta, 

210  Crista']    Crista,   quae    dejecta  materia  scilicet  pro  materiato. 

erat  a  Roma  seniore,  quae  langiiida,  213  Humentis']    Equos   noctis  rore 

ac  debilis  videri  poterat,  resurgit,  et  madentis. 

simul  galcam  ostendit  erectiorem  at-  Somnus]  Deus  liabitus  ab  antiquis  ; 

que  firmiorem  :  sic  Poetae  dant  sen-  isqiie  placidissimus ;  fingitur  spargere 

sum  rebus  inanimis.  '  molles    suasura   papavera   soinnos,' 

211  Clijpeique  recanduif]  Orbis  cly-  regere  habenas  Letlizeas,  hoc  est,  in- 
pei  refulsit,  atque  novo  candore  emi-  ducentes  oblivionem  ;  nam  per  soni- 
cnit.  Ti)'icttar  cliji)eus,ve\  cHpeus:  hic  nnm  videas  '  corda  oblita  laborum.' 
airh  rov  KKiimiv,  tegere,  furari,  quod  Somnus  noctis  frater.  Tfces  cibeXcphv 
tegat  et  quasi  furf  tur  oculis  la^vani  toD  davaTov  rhv  virvov  ovofid^ovcriv,  qui- 
hominis  partem  :  ille  dicitur  oTrb  tov  dam  fratrem  mortis  sommnn  vocant : 
y\v(piiv,  sculpcre,    quod   coeletur   in-  Athenagoras. 


UE    BKLLO    GILUONICO. 


:38l 


Thciidosii  paccra  latiiri  gcntibus  ibant : 
Qui  Jovis  arcanos  monitus,  mandataqnc  icrrcnt 
Fratribus,  ct  gcminis  sancircnt  Idcdcra  rcgnis. 
Sic  cum  praecipites  artera  vicere  procellce, 
Assiduoqnc  ijemcns  nndarum  vcrbcrc  nutat 
Desccnsura  ratis,  cana  snb  noctc  vocati 
NautVaga  Lcdaei  sustentant  vela  Lacones. 
Circulus  nt  patuil  Luna3,  secuere  mcatus 
Diversos.     Italas  senior  tendcbat  in  oras  : 


2-20 


hmt,  datiiri  pacem  popitlis:  qiii  Tlicoiiosii  ri'pnitnirnt  diKibufi  fratriljux  secr(ta« 
adimmiliones,  ctjussa  Joiis,  ac  stuhilirent  /(rdera  in  iluohus  Iinperiis.  Ita  cuin 
turbulentw  teinpestates  superuvcrunt  inilustriain  ;;iilji'n)aloris,  et  naeis  perculsu 
agitalione  conlinua  flacluuin  vacillat  mox  suhineriicnda ;  Lacones  Leilai  invocati 
iiiter  caliginein  ohscuram,  sustiitcnt  naviin  niox  fcicturani  nwifraf^ium.  Vbiglobus 
Lunw  apcrtus  lsI,  'J"lieodo>ii  feccrunt  sibi  vias  varias:  scnior  uvus  ihat  in  tractus 


21G  Theudosius  Vat.  sec.  Tluodosii  0\oii.  diio,  Lcid.  Lovan.  Vlret.  Parm. 
7/ie(/«.siJ  Lciil.  pr.  (liio  Oxon.  Alil.  Jiiiit.  (Jrypli.  Coliii.— -il"  arcaniKpte  Leiil. 
pr.  Oxon. — 218  saciarent  Anibr.  pr.  sociareni  Vat.  (]uiiit.  ati|ue  ita  conjeccrat 
Heinsius.  regni  Okoii.  pr. — 210  artem  (jiiatuor  iNJed.  duo  Hciiis.  Kc<;.  Pat. 
Thuan.  Mazar.  trcs  l*etav.  E\c.  LcPti,  ct  Var.  LL.  c  niai«;.  Pdrm.  arcem  Pal. 
Oisel.  Florent.  Put.  Ismgr.  Vicet.  Panii.  Ald.  .luiit.  Colin.  (irypli.  arcem  vel 
artem  Lov.— 221  Dectssura  (iiio  Moict.  Lov.  Ald.  K.\c.  (ievart.  et  Kuben. 
Descensma  Exc.  La?ti.  Defensura  Kolt.  Dcscessura  Vat.  quart.  Desessura  \c- 
«jebat  Hcinsius.  (juaUs  suh  nocle  Morct.  pr.  jrttdii  Vicet.  Parni. — 222  osten- 
duiit  bella  dracimLS  luar^'.  Isin<;r. — 22S  ut  Lunw  patuit  Vat.  sec. — 224  ad  oras 
Pal.  Farn.  Kott.  in  oras  \  ct.  (Jyr.  3Ioret.  pr.  Anibr.  sec.  Pat.  3Iazar.  ad  urces 


NOT.E 


21G  Theudosii]  'llieodosiiis  niajor, 
sci  senior  avus  ;  et  Tiieodosins  niinor, 
seu  junior,  pater  Arcadii  et  Honorii : 
neque  Uii  tautuni  dicimiiir,  sed  pro- 
ceres  eiiiinentes  inier  Deo.^ :  iiiinc 
fastum  invexit  Poetarum  Etlinico- 
rum  vcl  anibitio  vei  adulatio.  Thco- 
dosius  avus,  vir  bello  strenmis  : 
sed  malevolorum  invidia,  et  ^'a- 
Icntis  Imperatoris  superstiliosa  sus- 
picioiic  op|)ressus  est.  Etenim  hic 
princtps  aiidicns  ab  aruspiclbiis  sibi 
funestas  fore  literas,  0.  E.  O.  A.  mul- 
tos  occidit,  (iiiorum  noniina  ab  iis  li- 
teris  incipici)aiit,  et  inter  cos  'Uico- 
dosium  seniorcni,  cnjus  caput  Carllia- 
gine  amputatum  est. 


218  Fratribus]  Arcadlo  ct  Hono- 
rio. 

Geminis  rrgnis']  Duobus  Imperiis, 
Oricntis  et  Occidcntis,  stabiiircnt 
paccm,  quit!  velut  quodam  f(cdere 
inimutabili  rata  et  sancita  floreret. 

219  Sic  cuin]  Hxc  comparatio 
'  haiid  satis  niagna'  visa  est  Scaligero 
patii. 

222  Ledtri  Lacnes}  Ut  Castor  et 
Polbi\  ex  Jove  et  Leda  gcniti  in  La- 
conia  Gra;ciae  regione  naiitis  sunt 
propitii,  et  pulsa  tenipt-state  navtm 
sustcntant,  sic  duo  Tlieodosii,  avus 
ct  patcr,  Rcipublica^  navim  fluctnan- 
tem  servaverunt. 

223  Circulus]  Potits;  finxeriiut  cir- 


382  CL.    CLAUDIANI    XV. 

At  patcr,  intrantem  Pontuin  qua  Bosporos  arctat,  225 

Arcadii  thalamis,  urbique  illapsus  Eoa3. 

Quem  simul  ut  vidit  natus  (nam  clara  nitebat 

Cynthia)  permixto  tremuerunt  gaudia  fletu, 

Complexuquc  fovens,  quos  non  speraverat,  artus, 

O  mihi  post  Alpes  nunc  primum  reddite,  dixit,  230 

Unde  tuis  optatus  ades?  da  tangere  dextram, 

Qua  gentes  cecidere  ferae.     Quis  tale  removit 

Praesidium  terris  ?  ut  te  mortalia  pridem 

Implorant,  lugentque  pium,  fortemque  requirunt ! 

ItalicB :  sed  pater,  qua  parte  Bosporus  Thraciiis  angustat  mare  ingrediens  descen- 
dit  in  culnculum  Arcadii,  it  iii  iirbem  Orientis.  Quem  statim  atque  Jilius  aspexU 
(etenim  luna  nitida  micabat)  lcetitia  ejus  horruil  mislis  lacrymis,  ct  constringens 
amplexu  corpus,  quod  nnn  cxpectaverat,  ait,  O  rediens  ad  me  nunc  primiim  post 
Alpes,  unde  venis  expetitiis  a  tuis  filiis  ?  permitte  contingere  manum,  qua  barbarce 
nationes  oppressce  sunt.  Quis  avertit  te  tantum  columen  a  terris  ?  Quomodo  te 
homines  mortales  invocant  jamdudiim,  et  defient  ut  clementem,  et  desiderant  ut  ge- 


dno  Vatt.  Moret.  sec. — 225  intravit  partem  Thnan.  intratum  Leid.  pr.  m.  sec. 
pontum  Vat.  Livin.  portum  Leid.  pr.  cuni  viginti  qninque  aliis,  iteni  Ald.  Lov. 
et  Oxon.  duo.  pontum  vel  portum  Petav.  pr,  Florent.  Mazar.  Bosporos  Vat.  pr. 
Exc.  Laeti.  Bosporus  Gesn.  et  ed.  Bipont.  hastat  Med.  sec.  m.  pr. — 226  illap' 
sus  Vat.  Livin.  tnlapsus  Vat.  pr.  e/apsus  octodecini  scripti,  Ald.  et  ed.  Vicet. 
vrbi  delapsus  Med.  sec. — 227  simut  ut  Vat.  quint.  Pal.  Farn.  Rott.  ed.  Parm. 
suusut  Exc.  Cod.  Rhem.  sic  iit  Vat.  pr.  et  tert.  Pric.  Oisel.  Mazar.  Pat.  simul 
ac  Med.  quart.  Vet.  Gyr.  Lov.  m.  sec.  Put.  Leid.  pr.  Oxon.  pr.  Var.  LL.  e 
marg.  Parm.  Gesn.et  ed.  IMpont.  jam  clara  Var.  LL.  ed.  Antv. — 228  tenue- 
runt  Med.  quart. — 229  Conspccluque  conjecerat  Heinsius. — 230  tunc  primum 
Vat.  tert.  nec  primum  ed.  \\cet.  primum  vel  pridem  Put. — 251  jungere  Vat. 
tert.  Pal.  'Jhuan. — 232  remotus  Fiorent.  m.  pr. — 234  implorent  Pat.    longeque 

NOTiE 

culum  lunae  esse  superis  ad  nos  ve-  Deli  insnla,  ubi  Diana  nata  est ;  quae 

nientibus  ostiura  nUimum  :  sub  quo  Diana  eadem  est  ac  Luna. 

circulo  positasuntea  oninia,  quae  sunt  Tremuerunt  gaHdia~\    Arcadius  ipse 

morti  obnoxia.  gaudens  tremuit  ob  visum  ex  impro- 

225  Pater]  Theodosius  pater  Arca-  viso  patrem,  quein   non  sperabat  se 

dii  et  Honorii.  visurum. 

Bosporos]  Thracius  ;    ad  quem  est  229  Arius]  Non  artus,  quos  mortui 

nrbs  Conslantinopolis,  nbi  scdes  Im-  non  habent,  sed  nescio  quam  paterni 

perii  Eoi;  id  est,  Orientis,  seii  Aiiro-  corporis  iniagineni, 

ra;.  "Ews  et  'Hws,  Aurora.     Bosporus  230    l'ost   Alpes]    Ubi   Theodosius 

dicitur  quasi  ^oos  Tr6pos,  transitus  bo-  tanta  dederat  virtutis  documenta,  ut 

vis ;  quia  inare  ibi  tam  angustum  est,  supra  dixinuis. 

ut  bos  hac  traiisire  queat.  234    Fortcmque  reqitirunt]    Ob   tu- 

228  Cyntkia}  Luna  a  Cyntho  monte  muUus  secutos,  quos  tamen  feliciter 


DK    HKLLO    GILDONICO. 


88:3 


Ciii  pater  in  tales  rupit  suspiria  voccs: 
lloc  erat  ?  in  thitrcs  mcdiu  discordia  Mauro 
Nascitur :  el  niundus  germanaquc  dissidet  aula  ? 
Gildonisque  salus  tanti  sit  palnia  luroris  ? 
Scilicet  cgregius  moruni,  magnoquc  tucndus, 
Et  cujus  meritis  pictas  a  fratro  recedat. 


'^oo 


240 


nerosumf  A<\  qucm  Arcadium  pater  abrupit  suspiria  in  hac  verba:  IJoc  erut  ! 
ccrtamen  oritur  inter  fralrcs,  Mauro  interposilo,  atqiie  Orhis  ct  Aiila  fralrum  dis- 
scntit  ?  An  incolumitas  Gildonis  erit  pra-mium  tantorum  odiorum  !  V.hinempe 
ille  excellens  virtutilms,  ct  conservandus  ingentl  pretio,  ac  digaus  cujus  cirtute 


Oisel.  lugentque  Vat.  pr.  m.  pr.  Pric. — 235  Tunc  jmter  Farn.  Tum  ed.  Vicet. 
CuwiTlmuii.  Cui  Kxc.  Lajti.  re;>(<  Moret.  pr.  rumpit  Thwdn.  reddit  velrupit 
Put. — 236  Hoc  erat  infatis.  ciim  reXeia  <niyfj.fi  vcl  signo  interrogandi  ?  Ambr. 
pr.  Bonon.  diio  Med.  Kxc.  Lieti  et  Gevart.  item  Riibcn.  infratres?  diio  Vatt. 
Piit.  Petav.  .sec.  fratres  veifatis  Reg. — 237  gtrmana  ().\on.  \}Y.  Thuan.  Mazar. 
gcrman".iue  Grypli.  et  Exc.  Schott.— 238  GHdunisve  Fain.  Florent.  Gildonisne 
Gesn.  ecl.  Bipont.  K<Enig.  sit  tanti  Vat.  sec.  tanti  sit  Florent.  qiiatuor  Med. 
Tholos.  Amhr.  tert.  uims  Heins.  ainbo  Moret.  E.\c.  Kubcn.  fit  pnlma  Leid.  pr. 
Exc.  Cod.  Khcm.  fit  vel  sit  Put.  palma  Piic.  Oisei.  Oxon.  sec.  m.  pr.  Mazar, 
Petav.  sec.  vet.  (iyr.  Pat.  duo  Ambr.  Exc.  Lieti,  Sched.  Gud.  Var.  LL.  ed. 
Antv.  caussa  qualuor  Vatt.  Pa!.  Farn.  Rott.  Ambr.  tert.  cau^sa  vel  palma 
Vat.  tert.  Med.  pr.  Florent.  Put.— 239  Si  licet  Farn.  timcndus  cd.  Parm.  et 
Vicet.  Exc.  L*ti.  tuendus  vel  timendus  Florcnt.—  210  /•:<  quovis  ed.  Vicet.  a 
fratre  Pric.  infratre  Vat.  pr.  Oisel.  Med.  sec.  INIazar.  inc.  Heins.  Petav.  pr. 
Ambr.  etMoret.  sec.  E.\c.  L'.Eti,  Gevart.  et  ed.  Parm.  infracta  qualuor  Vatt. 


Stilicbo  compescuit. 

23.'5  Rupit  suspiria']  Pater  Thcodo- 
sius  abruj^it  silentia  imo  pectore  sus- 
pirans,  et  allo(|uens  tilium  .\rcadium. 

230  Hoc  erat]  Ironica  indignatio  : 
quasi  diceret :  Hscc  ergo  erat  causa, 
cur  vobis  tVatribus  tantum  Imperiiim 
relinquerem,  ut  intur  vos  dissensio 
excitaretur?  '  Hoc  erat  aima  parens 
quod  me  per  tela,  per  ignes  eripis,' 
&c.     Virgilius. 

Medio  Mauro]  Giidone  interposito, 
quem  aggrediebatur  Houorius,  sed 
Arcadius  eum  tutabatur,  et  ideo  inter 
fratres  nascebatur  discordia. 

237  Germaud  aula]  Aiila  Orientis 
in  urbe  Constaiuinopoii,  et  Auia  Oc- 
cidentis  lu  urbe  Roma,  qua-  tVatnim 
Aiila  una  esse  deberet,  et  uno  animo 
administrari. 


NOT;E 

238  Salus']  An  sahis  Gildonis  esse 
debet  pra-mium,  merccsque  tantoruui 
inter  frafres  odiorum,  tantarumqii« 
cladium,  Hoiiorio  illtim  lacessente,  et 
defendente  Arcadio,  ut  scilicct  ab 
hoc  contra  iiluni  ejus  vita  conserve- 
tur  ? 

239  iVorum]  Virtutum,  nani  mores 
sunt  omne  genus  virtutis.  *  Maxima 
enim  moruin  semper  paticnlia  vir- 
tus ;'  Cato.  '  Egregiusque  animi/ 
Virgilius :  reticetur,  viriute. 

Magno]  Pretio.  Viigilms:  '  Cum 
magno  optaveiit  emtum  lutactum 
Pallanta.' 

240  l'ietas]  C.ildo  dignus  est,  qui 
efliciat,  nl  fiater  a  fratre  rccedat,  ut 
frater  fratiem  o.lerit?  Pietas  dicitur 
de  Deo,  de  patria,  de  parentibus,  de 
fratribus,  inc. 


384  CL.    CLAUDIANM    XV. 

lu  primo  gcnitore,  vide,  civile  calebat 

Dissidium.     Dubio  stabant  Romana  sub  ictu. 

Quis  procul  Armenius,  vel  quis  Maeotide  ripa 

Rex  ignotus  agit,  qui  me  non  juvit  euntem  ? 

Auxilio  fovere  Getse,  venere  Geloni.  245 

Solus  at  hic,  non  puppe  data,  non  milite  misso, 

Subsedit,  fluitante  fide.     Si  signa  petisset 

Obvia,  detecto  submissius  hoste  dolerem. 

«mor  fratris  mertatur  afratre.  Considera  prbnum  hi  me  palre  tuo  merita  Gil- 
donis.  Bellum  civile  ardebat :  res  Romance  stabanl  suh  ictu  ancipiti.  Quis  longe 
Armenius  Rex,  aut  quis  Kex  incognitus  in  littore  Mceotico  vicit,  qui  non  adjuverit 
me  proficiscentem  ad  bellum  ?  Gette  sustentarunt  nos  suis  viribus,  Geloni  adve- 
nerunt:  sed  iste  unus  GiUlo  amhigua  fide  remansit,  navi  non  ministrata,  non  missis 
militibus.     Si  ruisset  in  vexilla  milii  contraria,  minus  irasccrer,  ipso  hoste  aperto. 


Pal.  Favn.  Rott.  infratre  et  emeiul.  a  frafre  Leid.  pr.  Exc.  Ruben.  infratre 
vel  infracta  Fiorent.  Tliuan.  infracta,  infratre  vel  afratre  Vat.  tert.  fraterna 
kg.  Heins.  recedit  Vat.  (|uint.  Pat.— 241  rides  Med.  quart.  videt  Pric.  vide 
vel  vides  Petav.  pr.  colebat  Med.  sec.  m.  s.— 242  Discidium  triginta  Codd. 
Exc.  Gevart.  male.  vid.  vs.  237.-243  </»(«  tH  Vat.  sec.  Pric— 244  agit  ye\ 
erat  Put.  non  mejuvit  Leid.  pr.  et  viginti  alii,  ed.  Parm.  et  Vicet.  me  non  ad- 
juvit  Pal.  Med.  pr.  non  me  quis  Oxon.  sec.  uicif  Petav.  sec.  wori^  pro  JMivi 
Florent.  egentem  Amhr.  pr. — 24.5  auxiUo  cum  o-ti7^^,  Petav.  sec.  Hein- 
sius  ascripserat,  'jnvet]  recte  hffic  leguntur  ;  nil  muta.  sic  etjuvare  absolute. 
Vulcat.  Gallican.  in  Avidio  Cassio  :  sed  et  aliis  civitatibus,  qua^  ilium  juve- 
lant,  ignovit.  ^al.  Flacc.  1.  iv.  618.  Iiosteuique  juvabis  Auxilio.'  focere 
Leid.  pr.  m.  pr.  Pric.  Oisel.  Ald.  Exc.  La?ti.  favere  viginti  duo  alii,  ed,  Parm. 
et  Vicet./<irc/c  vel/orerc  Vat.  pr.  Put. /orpre  Geloni  Exc.  Riiben. — 24G  Solus  at 
/(ic  marg.Parm.  et  Var.  LL.  ed.  Antv.  m.  pr.  .S'o/i<s  arf/ua- Vat.  pr.  Pric.  Oisel. 
Exc.  Ruben.  ed.  Parm.  et  Vicet.  pube  Thuan.  Mazar.  puppe  vel  ptibe  Oxon. 
sec— 247  tulissft  Pal.  jNIed.  pr.  nnus  Heins.  petissent  Med.  sec  ni.  pr. — 248 
dejecto  Tholos.  defccto  Vat.  pr.  Oisel.  Florent.  m.  pr.  detecto  Leid.  pr.  duo 
Oson.  detecto  vel  dejecto  Ambr.  sec.  Heinsius  ascripserat  locura  Lamprid.  in 
Alexandro  Severo.  p.  120.  '  ne  aliquando  detectus  capitali  suppiicio  subde- 
retur.'  et  p.  129.  '  siatim  in  furto  detectus  est.'  dolorem  pro  dolerem  ed.  Parm. 

NOTiE 

241  Videl    In  me    patre  tuo  vide      tabat  ictum  subitum,  qui  dubiam  effi- 
merita  Gildonis,  qui  me  solus  non  ad-      ceret  ejns  sahitem. 

juvit,  cum  reges  onmes  me  adjuva-  243  Armenius]    Arnienia  est  regio 

rent.  Asis. 

Civile'\  Cnm  Maximo  et  Victore,  qui  Mccotide]  Palus  Msotis  est  supra 

a  Theodosii   virtute   oppressi    sunt.  Pontum  Euxinum,cujus  ripam  Ma?o- 

De  iTiaximo  .supra  ;   rit<or  autem  erat  tidem  incolunt  varii  populi. 

hujusce  tilius:  utrumque  Theodosius  245  Geto',  Geloni]  Sunt  populi  vcr- 

in  urbe  Aquileia  morte  multavit.  sus  Septemtiionem. 

242  .Su/>u(u]  Imperium  Romanum,  2-18  Dctccto]    Hoste    aperto.     Alii 
quasi  victima,  stabat,  et  velut  expec-  leguut  defecto,  i.  c.  Ipso  Gildoue  de- 


DE    BELLO   GILDOMCO.  385 

Rcstitit  in  spcculis  fati,  tiirl)aque  reductiis 

Libravit  gennuas,  cvcntu  judice,  vires,  250 

Ad  reruni  uiomeuta  dieus,  sescque  daturus 

Victori :  fortuua  simul  cum  IVIarte  pependit. 

Et  si  non  cupidis  essem  prnereptus  ab  astris, 

Exempluui  seqncror  Tulli,  lauiaudaque  dumis 

Impia  diversis  raptarem  membra  quadrigis.  255 

Germani  nunc  usque  tui  responsa  colebat : 

En  iterum  calcat.     Tali  tc  credere  monstro 

At  mansit  m  consideranda  sorte  fulimi,  ct  se}u7utus  a  catervis  pepcndit  vircs  utras- 
que  exitujudicaturo,  cliens  pro  varietate  reruin,  ct  susceplurus  partes  victoris:  /or- 
tuna  ejiis  suspensa  cst  nna  cum  belln.  l.t  si  ego  Tlicodosius  non  /uissein  raptus  a 
Ccelo  desidcrantc  iiie,  imitarer  e.veniplum  Tulli  Hostilii,  et  trahcrem  per  quadrigas 
oppositas  corpus  impii  Giklonis  laccranduin  senlihus.  lile  ad  hoc  usque  tcmpus 
renerabatur  imperia/ratristui :  ecce  rursus  proculcut  ea.     Ajiparas  coiijidcre  tali 


— 249  Hic  versiis  deest  in  Pat.  turbamque  Var.  LL.  ed.  Antv.  m.  pr. — 252 
cum  Martesimul  Fortiinu  pepcndit  Med.  pr,  Pal.  Piit.  ed.  Vicet.  /ortuna  prior 
Mazar.  una  pro  simul  Tlman.  mcnte  Farn.  Pric.  Oisel.  Florent.  IMazar.  Pat. 
vet.  Gyr.  E\c.  Kuben.  Marte.  Lov.  Moret.  sec.  Exc.  Gevart.  morte  ed.  Vicet. 
Marte  vel  nwntc  diio  Vatt.  Med.  scc.  Put.— 2.53  O  si  Vat.  tert.  Pai.  Farn. 
Pric.  Rott.  Oisel.  Florent.  Tiuian.  Mazar.  Exc.  La?li.  17  si  Vat.  f|nart.  Et  si 
Leid.  pr.  cum  duodccini  aliis,  cd.  Parm.  et  Vicet.  Scd  si  Lov.  vet.  Gyr.  Moret. 
sec.  Ac  si  vel  O  si  Var.  LL.  e  marg.  Parm.  praceptus  Farn.  et  nnus  Heins. 
praraptus  Tliuan.  ^icet.  Parm.  praruptus  Florent.  m.  pr. — 251  laniandaque 
Vat.  tert.  Pat.  laniataque  viginti  quatnor  Codd.  Exc.  La;ti,  Var.  LL.  e  niarg. 
Parm.  ed.  Antv.  et  ed.  Vicet. — 255  uptarem  decem  scripti.  Raptarem  Exc. 
Ruben.  ed.  Vicet.— 25C  calcbat  Med.  sec.  m.  pr.— 257  En  Vat.  tert.  Pric. 
vet.  Gyr.  Vat.  Livin.  Amtjc  iteruin  Leid.  pr.  cum  viginti  tribus  aliis,  Exc. 
Gev.  Var.  LL.  e  marg.  Parni.  et  Ald.  Nunc  vel  En  Put.  A h»i  Ald.  vitiose. 

NOT/E 

ficiente,    factoquc    ho«te    manifesto,  hsereret,  et  co  penderet,  quo  res  mc- 

minusdolerem  ;  sed  ferrc  non  possum  lius  verterentur. 

hominis  perfidiam.  252  Fortuna^  Giido  fortunam  suam 

249  In  speculis /ati~\  Remansit,  qna-  suspensam  teniiit,  ncc  ciiiciiiani  favit, 

si  speculalurus  quod  fatiim,  qua;  sors  donec  sors  belli  remausit  dubia  atque 

futura  esset  belli,  et  pepeudit  utrius-  suspensa. 

qne  exerritus  vircs  ex  cvcntu  judica-         253    FrcEreptus']    Si    uon    fuissem 

turus,  et  fortioris  partes  susceptnrus.  morte  prajreptus,et  iu  Coeium  ascrip- 

Cicero :   '  Kex    seniper   in   speculis  tus. 
fuit.'  254  TxdW]  Albani  '  Fideuate  bello 

251  Cliens']    Gildo  scilicet  imitans  missi  in  auxilium  Rouianorum  cx  foe- 

libraa  ancipitis  motiim,  clieutcm   se  dere,  medii  inter  duos   expectavere 

profitebatur  pro  moinentis,  seu  motu,  fortunam.'     At  Tullus  Hostilius  ter- 

seu  varietatc  rerum  atquetemporum,  tius  Roma;   Rcx  '  hoste  victo  rupto- 

adeo  ut  cui  fortuna,  eidem  ipse  ad-  rcm  foederis  Metiura  Suffetium,'  seu 
Dclph.  et  Vur.  Clas.                       Claud.  2  B 


386  CL.   CLAUDIANI    XV* 

Post  patrem  fratremque  paras  ?  sed  magna  rependit, 

Inque  tuam  sortem  mimerosas  transtulit  urbes. 

Erj^o  fas  pretio  cedet?  mercede  placebit  260 

Seditio  ?  taceo,  laesi  quod  transfuga  fratris, 

Quod  levis  ingenio.     Quamvis  discrimine  summo 

Proditor  apportet  suspensa  morte  salutem, 

Nusquam  gratus  erit.     Damnamus  luce  reperta 

jjorlento  post  patrem  et  fratrem  ?  At  vero  Gildo  reddit  magna,  et  trunsmisit 
7nulla  oppida  in  tiiatn  partetn.  JEquitas  igitur  vincetur  mercede?  Perfidia  pla- 
cebit  oh  munera?  Sileo,  quod  iste  sit  desertor  fratris  tui  offens',  quod  sit  incon- 
stanti  indole.  Etiamsi  tanien  pcrfidus  iste  ingcnti  cum  periculo  ajferat  litatn 
quoB fluctuabat  in  morte,  nunquam  eritjucundus:  lita  restituta  condemnamus  prodi- 


calcat  Farn.  calcat  vel  temptat  Pric.  reddere  Leid.  pr.  tali  sub  judice  Pat. — 258 
fratrem  patrcmque  diio  Med.  mairemque  vel  fratremque  Moret.  pr.  rependis 
Med.  tert. — 259  tuas  sortes  duo  Vatt.  Reg.  Petav.  pr.  addicit  pro  transtulit 
Vat.  quart. — 260  7/if7is  pro/rts  Med.  quart. — 2G1  Seditio  dao  Vatt.  Keg.  inc. 
Heins.  Var.  LL.  e  niarg.  Parm.  Proditio  Heins.  Gesn.  et  ed.  Bipont.  Proditio 
vel  SeditioVat.  pr.  Petav.  pr.  patris  Leid.  pr.  Petav.  sec.  Med.  tert.  Oxon. 
pr.  Ami)r.  tert.  Reg.  Tliuan.  Tholos.  tres  Vatt.  fratris  vel  patris  Vat.  pr. 
Farn.  Pric.  Med.  pr.  Petav.  pr.  Lov.  iteni  Moret.  pr. — 263  apparet  Vat.  pr. 
ni.  pr.  Pric.  suspensa  cum  glossa,  i.  e.  dilata  Florent.  cum  decem  aliis.  suspen- 
sam  Ambr.  sec.  qui  et  Marte  pro  morte  exliibet.  luce  vel  jnorte  Thuan.  suspen- 
sam  probat  Heins. — 261  Nusquam  Leid.  pr.  Nutnquam  decem  alii.  Nunquam 
Gesn.  ed.  Bipont.  Kcenig.  justus  pro  gratus  Var.  LL.  ed.  Antv.  reperta  Oxon. 
pr.    recepta  vet.  Gyr.  Med.  tert.  Put.  Petav.  tert.    reperta  vel  retenla  Pric, 

NOTvE 

Fufetium,  '  religatum  inter  duos  cur-  263  Salutem']    Etsi   de  honore,  de 

rus,  pernicibus  equis  distraxit :    Al-  Imperio,  de  vila  periclitemur,  tanien 

bamque  ipsani,    quamvis    parentem,  non  placet  salus,  quam  attulerit  pro- 

aemulam  tanien,  diruit.'  Florus.  '  Rap-  ditor. 

tabatque  viri  mendacis  viscera  Tul-  Suspensam  salutem']   Salus  quae  suS" 

lus   Per  sylvani,  et   sparsi  rorabant  pensa   sit   et    incerta,    quae   vacillat 

sanguine  vepres,'    Virgilius.  modo  casura  morle  impendente,  non 

25S  Post  patrem  fratremque']    Quos  placet,  si  proditor  eam  afFerat. 

Gildo  fefellit,  elusit.  264  Damnamus]  Nos  certiores  facti 

Sed  magna]    Objicitur,   sed    Gildo  salutis,  de  qua  desperaverimus,  dam- 

reddit  Arcadiomagnas  urbes,  et  Afri-  liannis  tamen  eum,  qui  nos   perfidia 

cam  ipsam  Honorio  ereptam   parat  aliqua   a  periculo   liberavit :    placet 

ipsi  tradere.     Quasi  vero  id  proditor  enim  aliquando  perfidia,  semper  dis- 

faceret.  plicet  perfidus.     Augustiis  apud  Pln- 

260  Ergofas]  Responsio :  ergo  fas  tarchum,  «701  irpoSotriav  (pt\a>,  irpoSoTas 
seu  cequitas  vincetur  niercede  '(  Et  ovk  iiratvw  :  ego  proditionem  amo,  prodi- 
placebit  perfidia  ob  talia  munera  ?  tores  non  laudo.    Philippus  prodituros 

261  Frairis]      Deseruit    fratrem     amabat,  non  proditores. 
tuum,  cujus  erat  cliens. 


DE    BKLLO    GILDONIOO.  387 

Porfidinm  :  nec  nos  patimur  committcrc  tali  265 

Hoc  genus  cmtori.     Cives  cum  m^rnibus  oirert? 

IIoc  vendit  patriam.     Plcriquc  iu  tcmpus  abusi 

Mox  odcre  tamen.     Tcnuit  sic  Graia  Philippus 

Oppida.     Pclla^o  libcrtas  concidit  auro. 

Romani  scclerum  scmpcr  sprcvcre  ministros.  270 

Noxia  poUicitum  domino  miscere  vcncna 

Fabricius  Ilesji  nudata  traudc  rcmisit, 

Infesto  qucm  Martc  petit,  bcllumquc  ncgavit 

Per  famuli  patrare  nefas  :  ductosquc  Camillus 

tionem ;  neque  nos  sinimits  credere  hanc  gentem  nostram  cjusmodi  emtori :  iste 
proponit  cit^es  venales  cum  xtrbihus?  istevendit  patriam.  Multi  ahusi  ad  tcmpus, 
statim  tamen  odentnt :  ita  Pliilippus  ocrupavit  urhes  Gra^cas,  lihcrtas  cvcrsa  cst 
pccunia  PclUca.  Romani  scmpcr  cuntcmserunt  (tdministros  criminum.  Fahricius, 
detecto  dolo,  rcmisit  Pyrrlio  niccliciiin  promittentcm  darc  virus  mortijerum  dnmimi 
suo;  quem  Pyrrhiun  i^abriciiis  laccssivit  pugna  infcnsa,  ct  notuit  conjiccre  hcllum 


Oxon.  sec.  Claver.  Bartli. — 2G5  vos  Lov.  ^lazar.  Anibr.  sec.  Vat.  tcrt.  concur- 
rcre  \c\committere  Med.  pr. — 2CG  Iloc  gcnus  ciiniT€A.6ia  a-Tiynfi  Vat.  jir.  ojfert 
Thiian.Pctav.  tert.  ejfcrt  Oif^cl. assnnt  Lov.in.  pr.  aii/crtLckl.  pr.  Oxon.  pr.  Mo- 
ret.  sec.Vat.  tert.  Rci;.  Petav.  pr.«/ft')f  deccni  a.Vn.itJfert  vel  ojfcrt  "Vled.  pr.  Oxon. 
sec— 267  Hic  vcndit  Vat.  qnint.  Exc.  Laeti.  Et  vcndit  Med.  (piart.  IJac  Vat. 
tert.  Petav.  scc.  Med.  tert.  //oc  Leid.pr.  cnm  octodecini  aliis,  iteni  ed.  Vicct. 
populifiue  Pal.  duo  Med.  Moret.  pr.  ni.  sec.  populnjue  vel  plcrique  Med.  pr. — 
2G8  renuit  Oisel.  gruta  pro  Graia  Pal.  ^NIed.  pr. — 2GU  anno  pro  aitro  Tliuan. 
■ — 270  sempcr  scclcrum  duo  Vatt.  Pric.  Keg.  Petav.  pr.  Moret.  sec.  prodidere 
raarg.  Isingr.- — 271  1'ijrrho  pro  domino  marg.  Isingr.^ — 272  mandata  ^Moret. 
sec.  fronte  vel  fraude  INIoret.  pr.  remittit  Mazar. — 273  infcstum  Tholos.  in- 
fausto  Reg.  Oxou.   pr.  Var.  LL.  ed.  Autv. — 274  ductosque  vei  duclusijue  jNIo- 

NOT/E 

2GG  Emtori]  Nec  unquam  nos  pa-  pcriit,  cversa  est  auro  Piiilippi  Pel- 

tiemur  hoc  gcnus  nostrnm  Imperato-  la-i,    sic   dicti   ab    urbe   Macedoniae 

rium,  liosce  nostrosfilios,  credere  em-  Pella,  Piiiiippi  et  Alexandri  natalibus 

tori  perfido,  qui  veiidet  cives  iirbes-  inclyta. 

que  :  non  feremiis  hanc  eis  iniiri  ina-  272    Fahricius]    Cum  vicina  castra 

culam,  ut  alter  alteriiis  Impeiiiiin  mi-  ipse  Fabricius,  et  Rex  liaberent,  Ti- 

nuatartibiis  ciijiisciiinqiie  prodiloris.  niochares  medicns  l'yrrhi,  vel  Nicias 

267  Ahiisi]  jMuIti  ad  tempus  abiisi  aiiiicus,  nocte  ad  eum  venit,  promit- 
proditoribiis,  mox  tamen  eos  ode-  tens  se  Pyrriinm  veneiio  occisurum, 
runt.  si  sibi  quicquam  pollicitaretur  :  quem 

268  PhilippHs]  Rex  Macedonum,  Fabricius  vinctiim  rediici  jussit  acl 
pater  Alexaniirijdictitabat  nullani  ar-  domiiiuin,  Pyrrboquc  dici,  qiise  con- 
cem  esse  inexpugnabilem,  iu  quam  tra  capiit  «jus  spopondisset.  Hoc 
introduci  posset  aselhis  aiiro  onus-  factum  Curio  tribuit  Flonis. 

tus.  274   Patrarc]    Conficere,  et   ad  fi- 

2G9  Libertas]    Libertas  Graecoruui     ncm  perducere.     Ciccro  : '  promissa 


388  CL.    CLAUDIANI    XV. 

Trans  muriim  pueros  obsessae  reddidit  urbi.  275 

Traduntiir  pceuis  alii,  cum  praelia  solvant; 

Hic  manet,  ut  moveat.     Qiiod  respuit  alter  in  hostem, 

Suscipis  in  fratrem.     Longi  pro  dedecus  asvi  ! 

Cui  placet,  australes  Gildon  condonat  habenas, 

Tantaque  mutatos  sequitur  provincia  mores.  280 

Quashbet  ad  partes  animus  nutaverit  anccps: 

Transfundit  secum  Libyam,  refluumque  malignus 

per  criinen  scrii:  atque  Camillus  restituit  civibus  oJtsessis  pueros  adductos  ad  se 
trans  inurum.  Ceteri  expommtur  suppliciis,  cum  diriinunt  pugnas :  liic  GWdo  re- 
manct,  ut  excilet  belliiin.  Id  aggredcris  contra  fratrem,  quod  alius  renuit  contra 
hostem:  O  opprnbrium  non  visum  Jonga  atate  !  Gildo  dat  Iinperium  meridiaiium 
cui  lubit,  ct  provincia  tanta  ohtemperat  levitati  inconstanli,  quamcuinque  iupartcm 
mens  dubia  propendeat,  transfert  sccum  Libijain,  et  iinprobus  ille  prccbet  regmim 


let.  pr. — 275  Pos^  »n/)'Hm  Put.  credidit  Pal. — 276  jjr^rfia  Med.  sec.  preEinia 
Fani.  Auibr.  pr.  solvnnt  Pric.  solvant  vel  toUant  Vat.  pr.-— 277  Hcec  Yar.  LL. 
ed.  Antv.  maneat  Yicet.  Parni.  moneat  vel  moveat  Put.  quod  respuit  decem 
("odd.  quem  Lov.  Gesn.  ed.  Bipout.  Ka?nig.  in  hode  Thuau.  Tholos. — • 
2T8  Suscipit  Rcg,  SuspicisMed,  sec.  ?»j /ro/res  Thuan.  infratrem  cum  TeKeia 
rrriyp.rj  Med.  pr.  Put.  Lov.  Ald.  Exc.  Gevart.  cuni  signo  interroff.  Gesn.  ed, 
Rinont.  Kanig.  pro  dedecus  Yat.  pr.  post  dedecus  Put.— 279  Qiii  placet 
Oiscl.  cuni  donat  Pat.  Morct.  pr.  condonat  Vy\c.  Oisel.  Pat.  m.  sec.  ciiin 
prodit  inc.  Heins.  cum  tradit  viginti  duo  Codd.  Yar.  LL.  ed.  Antv.  cum 
tradat  I''arn.  Reg.  Moret.  sec.  cwm /)-ade<  Yat.  quint.  cumturbat  et  eniend. 
tradat  Leid.  pr.  contradit  Sched.  Gud.  contradat  Med.  quart.  Exc.  Gevart, 
cum  donnt  vel  cnin  tradit  Put,  eondonat  vel  cum  Iradit  Yat.  pr.  condonat 
vel  cuin  tradat  Florent.  cnm  donat  vel  condonat  Yat.  tert.  Heinsius  conji- 
ciebat  ?iHm /?-adif.  habenas!  cuin  signo  interrogationis,  Petav.  pr.  uti  et  vs. 
seq.  viores? — 281  QHascH»i(/He  Moret.  sec.  Exc.  Gevart.  animus  mutaveritX dt. 
quart.  et  quint.  animum  inutavcrit  Leid,  pr,  Yat.  tert,  Pal,  Farn.  Pric.  Rott, 
Oiscl.  Florent.  Oxon.  pr.  Ald.  animus  vel  animinn  Petav.  pr,  aninuim  Rcg, 
Pat.  ed.  Parui.  mdaverit  Yat.  sec.  Rled.  quart,  tres  Petav.  ed.  Parm.  muta- 
verit  deceni  alii.  uniimts  nutaverit  vel  aniinum  mufarcrit  Yat.  pr,  Med.  sec, 
aniinis  nutaverit  Lov.  Heinsius  legit  animi  nutaverit  anceps. — 282  Transfudit 
Pric.  Exc.  Lzeti.    Transtundit  Yar.  LL.  ed.  Antv.    Libyam  seciim  viginli  octo 

NOT.^ 

patravit,'  id  est,  perfecit.  magister    Faliscoruni    rapiuntur    ad 

275  Pueros~\  Primorura  urbis  Fa-  pcenas,  quod  dolo  et  scelere  tentent 
liscornm  fiUos,  quos  ludimagister  solvere  et  finire  pra?lia. 
sermonibus  variis  pertraheiido  usque  278  Longi  ccvi^  O  dedecus  tale, 
ad  castra  CamiUi  perduxerat,  ipsiqiie  quale  nec  visum  nec  videudum  est 
Camillo  prodiderat :  sed  hic  vinctum  per  longa  sa-cula. 
ludimagistrum  urbis  proditorem  uU  280  Jiu/a<os]  Sequitur  mutationem, 
tra  remisit,  sicque  Faliscos  beiieficio  et  inconstantiam  niorum,  levitatein- 
niagis,  qnam  armis   superatos  portas  que  Punicam  Gildonis, 

»ibi  pandere  officiose  coegit,  282     Rcjluumque']     Gildo    Maurus 

276  Solvantl  Medicus  Pyrrhi,  ludi-     quocumque  inclinct,  transfert  seciini 


VV.    HF.LLO   CILDONICO. 


389 


Coramoclat  imperium.     INIauri  fuit  Africa  mumis. 

Tollite  Massylas  fraudes  :  rcmovete  bilingucs 

Insitlias,  ct  vcrba  soli  spirantia  virus.  285 

Nc  consanguineis  certetur  cominus  armis, 

Ne,  precor:  lia?c  trucibus  Tiiebis,  ha>c  digua  Myceuis  ; 

In  Mauros  Iioc  crimen  eat.     Quid  noster  iniquum 

Molitur  Stilichon  ?  quando  non  ille  jubenti 

Paruit?  an  quisquam  nobis  devotior  extat?  290 

mobile.  Africa  fuit  donnm  Mauri.  Rejicite  astutium  HIus>iijlum,  rcjiciie  dolos 
ambiguos,  et  sermones  rcdoleptes  vencnum  loci.  Ne  puf!;nctur  prope  tclis  fraternis, 
ne  qutpso,  piiguettir.  Ihec  prvcWn  dignuTliebis  crudclibns  ct  Mijccnis:  Uoc  scelus 
rertutur  contra  Muuros.  Quid  nosler  Stiliclio  macliinalur  injustnm/  Quando  non 
ille  obeditit  impcranti .'     An  aliquis  est  addictior  nobis  /     Lt  taceani  facta  diversa, 


Codd.  refugumque  Tliolos.  vialignis  Exc.  Lati  et  Iluben. — 283  7nundus  pio 
viunus  Moret.  pr.  m.  pr.  Maurique  jit  Africa  mnnus  lcfjit  Hoinsius.  In  Vatic. 
quarto  rerKjua  desuut  usque  ad  lib.  i.  in  Eiitrop.  sul)  tiucni. — 281  Massilias 
duo  Oxon.  Massaliiis  Pat.  Lov.  Massi/lias  tredecini  scripti  et  Exc.  Cod. 
Rliem. — 285  doli  l'ric.  soli  Lcid.  pr.  cuui  vijiiiuti  aliis,  Exc.  Gcvart.  Ald.  ed. 
Parni.  et  Vicet.  Var.  LL.  ed.Antv.  sperantia  Vdvu.  solispiraiitiafraudcsVvLt. — 
28G  Nec  qnatuordccini  (^odd.  Exc.  Gevart.  cd.  Parni.  ct  Vicet.  Var.  LL.  ed, 
Antv. — 2ri7  Ne  prccor  octodccini  scrijJti,  Ylse.  Rubcn.  Livti  ct  Pat.  rec.  ni. 
sec.  cd.  Parm.  Nec  prccor  Xai.  svc.  Jlac  prccor  Vat.  scc.  IMcd.  quart.  Ke:^. 
Anibr.  pr.  Morct.  j^r.  duo  Petav.  et  Oxon.  ed.  Vicet.  Dcprecor  Farn.  Med. 
tert.  Te  precor^lcA.  scc.  Morct.  scc.  Ne  precur  ct  ni.  scc.  cniend.  tlac  precor 
Lov.  Ne  precor  vel  Dcprecor  Vat.  pr.  Pric.  Tliebis  irucibus  Pric.  vei  dignu 
Pric. — 2S8  instaiiras  Var.  LL.  ed.  Antv.  erit  Put. — 289  Stilico  Vat,  sec.  Sti- 
liclion  Exc.  Lwti.    minunli  Var.  LL.  ed.  Antv. — 290  aul  quisquam  Morct.  pr. 


NOT.E 


Libyam,  et  simul  Imperium,  instar 
niaris  reflui,  cofiimodat,  pro  luitu  id 
ut  arcnam  traliens  at(iue  retrahens, 
et  ex  Africa  donuin  lacicns ;  quod  nii- 
rum,  AtVicam  essc  latronis  iiiunus. 

284  Massijlas]  Massyli  suiit  populi 
AfricK,  quos  omnes  arguunt  ut  per- 
fidum,  ut  perniciosuni,  et  fugienduni 
lioinlnum  genus  ;  qiiorum  verba  ve- 
nenata  sunt,  quia  niira  proiuittunt, 
moxque  falliint,  ideoqiie  biliugiies 
tlicuntnr.  Virgilius  :  '  Quippe  do- 
mum  timet  ambigiiam,  Tyriosque  bi- 
lingues.' 

28G  Ne  consanguineis]  Ne  frater  in 
fratreni  pro  Gildone  arma  capiat. 
Hoc  cuiin  tentabaut  vel   Gildo  vel 


Juitropius,  nt  fratribus  iiilcr  se  com- 
missis  seciiri  forent. 

287  lliebis]  Pradia  fraterua  digna 
suut  Thebis,  ubi  Etheocles,  ct  Poly- 
nices  fratres  iiitcr  scsc  criidelissinie 
piignarunt,  et  scse  invicem  occide- 
runt. 

Mycenis]  Hac  pra;lia  digua  suut 
ctiam  Mycenis,  ubi  fratrcs  itideni 
Atreus  et  Tliyestes  sese  iuviccin  odio 
nefario  persccjucbaiitur.  'Jliebae  et 
Mycena;  sunt  in  Gnecia,  liac  iu  Pe- 
lopouncso,  illa  iii  lUeotia,  uude  The- 
bai  IJaotiiv  dicta;  sunt. 

288  In  Maiiros  hoc  crimcn  cat]  Sole- 
bant  omnia  mala  precari  hostibus. 


390  CL.   CLAUDIANI   XV. 

Ut  sileam  varios,  mecum  quos  gesserit,  actus  ; 

Qua3  vidi  post  fata,  loquar.     Cum  Divus  abirem, 

Res  incompositas,  fateor,  tumidasque  reliqui. 

Stringebat  vetitos  etiamnum  exercitus  enses 

Alpinis  odiis,  alternaque  jurgia  victi  295 

Victoresque  dabant.     Vix  haec  amentia  nostris 

Excubiis,  nedum  puero  rectore,  quiesset. 

Heu  quantum  timui  vobis,  quid  libera  tanti 

Militis  auderet  moles,  cum  caeca  remoto 


qua:  edidit  mecum,  dicam  ea,  qucB  aspexi  post  mortem.  Cum  ego  Divus  fierem, 
deserui,  confiteor,  res  itwrdinatas  et  inquietas.  Ttnic  etiam  exercitus  ob  seditiones 
Alpinas  nudabat  gladios  illicitos,  et  victi  et  victores  ricissim  prabebant  occasiones 
Tixarum:  hcec  insania  cegre  sedata  fuisset  nostris  curis,  et  minus  adhuc  a  puero 
gubermitore.  Ah  !  quantum  ego  solicitus  fui  pro  vobis,  ne  multitudo  tot  militum, 
liberata  nietu  Principis,  tentaret  aliquid,  cum  jam  amens  et  gaudens  effervesceret 


haud  qtdsquam  legit  Heinsiiis.  vobis  Tiiolos.  nodis  Exc.  Ruben.  ed.  Parra. 
vobis  \el  nvdis  Exc.  Laeti.  clementior  Moret.  pr.  devinctior  omnes  Vatt.  Pal. 
Farn.  Rott.  devotior  Pat.  et  Ald.  atque  ita  conjecerat  Heinsius. — 291  taceam 
Ambr.  pr.  mecum  quos  Vat.  pr.  et  quint.  Oisel.  Mazar.  Pat.  Petav.  pr.  Vat. 
Livin.  gesserat  Lov.  jnsserit  Anibr.  tert.  gesserit  vel  gesserat  Florent. — 292  lo' 
quar  Voss.  sequar  vel  loquar  Reg. — 293  timidasque  ed.  Vicet.  Numidasqu£ 
Moret.  pr.  ni.  pr.  rclinqui  Vat.  tert. — 294  Stringebant  etiam  vetitos  Ambr.  pr. 
Var.  LL.  ed.  Antv.  etiamnum  Pric.  Exc.  Lasti.  jam  tunc  Med.  diio,  Pat. 
jam  nunc  Pal.  IMed.  pr.  unus  Heins.  Exc.  Gevart.  etiam  nunc  duo  Vatt.  Farn. 
Oisel.  Med.  tert.  ed.  Vicet.  ctiam  tunc  Petav.  sec.  Lov.  Leid.  pr.  Ald.  etiam 
tunc  Oxon.  sec.  Moret.  sec.  jam  non  Florent. — 295  victis  Med.  tert. — 296  de- 
mentia  Moret.  sec. — 297  necdum  sex  Mss.  ed.  Vicet.  Var.  LL.  ed.  Antv. 
fictore  Vat.  quint.  Tliuan.  Oxon.  quiescit  Leid.  pr.  ni.  pr.  Oxon.  pr.  Moret. 
sec.  Reg.  duo  Vatt.  quiescet  Vat.  tert.  Pal.  Farn.  Rott.  Oisel.  Vicet.  quiesset 
Pric.  Med.  sec.  m.  pr.  Mazar.  Ambr.  tert.  Vat.  Livin.  Lov,  ex  emendatione, 
Exc.  Lajti,  ac  Ruben.  Var.  LL.  e  marg.  Parm.  quiesset  vel  quievit  Vat.  pr. — 
21)8  tiinui  nobis  Thuan.  timui  liber  Vat.  quint.  qui  Reg.  quod  duo  Vatt.  PaL 
quid  Leid.  pr.  et  duodecim  alii.  quod  vel  quid  Put.  per  Tholos.  ne  Pat.  Ambr. 
sec.  ed.  Vicet.  prcelia  vel  libera  Put.  tanti  Exc.  Laeti.  tantum  Pal.  Med.  pr. 
— 299  carcere  moto  Vat.  tert.  Pric.  Oisel.  Florent.  m.  pr.  INIed.  sec.  Ambr. 
pr.  Varr.  LL.  e  marg.  Parm.   carcere  moto,  vel  terra  remoto,  vel  cceca  remoto 

isOTM 

292  Cum  Divus  abirem'\  Cum  ex  vita  297  Nedum  puero']    Hos  motus  ego 
abiiem  iutcr  Divos  referendus.  non  potui  sedare  meis  curis,  meis  ex- 

293  Tumidns~\    Res  male  quiescen-  cubiis ;  a  fortiori  puer  rector  Imperii 
tes,  et  adhuc  agitationera  ostenden-  sedare  non  potuisset. 

tes  instar  tumidi  maris.  298  Libera']  Neqnid  moverent  mi- 

295  Alpinis  odiis~\  Remanebant  ad-  lites  liberati  metu  Principis,  qui  eos 

buc  semina  odii  Alpini ;  hoc  est,  quod  sua  auctoritate  compescere  poterat. 

Eugenius    et   Arbogastes    excitave-  299  Moles}     Multitudo,  roburque 

rant  ad  Alpes  coutra  Imperiura.  militunj. 


DE    BBLLO    GILDONJCO.  301 

Fervcret  jam  la^ta  mctu.     Disscnsus  accrbus,  30O 

Sed  gravior  conscnsus  crat.     Tunc  ipsc  palcrna 

Successit  pictatc  mihi,  tcncrumquc  rudcuKiue 

Fovit,  et  in  vcros  cduvit  Principis  annos  : 

Rufinumque  tibi,  qucm  tu  trcmuissc  latcris, 

Depulit.     Ilunc  soluin  memorcm,  solumquc  fidelem        306 

Experior.     Volui  si  quid,  dum  vita  mancrct, 

Aut  visus  voluisse,  gerit :  vencrabilis  illi, 

Ceu  numen  pricsensque,  vocor.     Si  tanta  rccusas, 

pulso  timore:  discordia  atrox  inter  cos  orat,  sed  concordia  atrocior  cotilrn  Prin- 
cipein.  Tum  ipse  Stiliclio  successil  mihi  amore  patrio,  ct  fovit  te  tenellum  et 
ignnrum,  et  educaiit  te  ad  Ui^itimam  atatem  Imperatoris  ;  et  amoiit  Rufinum, 
quem  tu  tmpiter  tibi  timori  fuisse  confiteris.  Aguosco  hunc  Stilichonem  solum 
gratam,  et  si)tum  fidum:  siquid  volui,  aut  siquid  visus  sum  voluisse,  dum  vita 
su peresset  milii,  iUv  facit.     Jlle  mc  invocat,  ut  Divum  vcreyidum,  ac  prccsentem : 


Vat.  pr. — 300  jam  lata  Ambr.  sec.  Meil.  qiiart.  Vat.  Livin.  Var.  LL,  e  marg. 
Parm.  tam  Iwta  viginti  Codd.  Ald.  et  ed.  Parm.  tum  lata  Exc.  Gevart.  tam 
vel  ja/«  Med.  pr.  /tcfa 'riiiian.  sHis  pro  wf<«  l*ric.  mt<M  vel  TnonK  Piit.  novis 
dissensus  acervis  Oisel.  disccssus  Tliiian.  ucerbis  Pric.  novis  dissensus  acervis 
vel  metu.  dissensus  acerbus  Vat.  pr. — 301  Scd  Med.  qnart.  Exc.  Gevart.  Et 
gravior  omnes  Vatt.  Pal.  Farn.  Pric.  Hott.  Oisel.  At  gruvior  Ambr.  sec.  inc. 
Heins.  confcssus  Farn.  7iunc  Med.  sec.  nonne  leg.  Heins.  iste  Vat.  pr. — 
302  miserumque  rudcmque  ed.  \'icet. — 303  m  certos  Rott.  veros  i.  e.  legitimos 
ascripserat  Heinsius.  produxit  Tliiian.  reduxit  Med.  qiiart. — 30t  quem  te 
Med.  qiiart.  renuisse  Oxon.  sec.  m.  pr.  metuisse  Thuan.  fremuisse  Rott.  ti- 
muisse  Florent.  Petav.  pr. — 305  Reppulit  Moret.  sec— 30G  volui  dum  si  quid 
Oxon.  pr.  fata  manerent  Pat.— 307  videor  voluisse  Vat.  soc.  visus  voluisse  Med. 
quart.  Adjussus  pro  Aut  visus  Thuan.  vcnerabilis  uUi  Med.  tert. — 308  numen 
yrasensque  octodeciin  scripti.  Exc.  Lacti.    prcesens  yiumenque  tres  Vatt.  Pric. 

NOT/E 

300  Dissensus]  Inter  militcs  tumul-  modo  sprevit,  sed  etiam  in  cum  dira 

tuantes    gravis    erat  dissensio,   aliis  statuit.      Qua  de   re  cum  cogitaret 

alia  volentibus  ;  sed  gravior  et  magis  Arsenius,  hanc  vocem  audivisse  dici- 

timenda  consensio,  simulquc  pericu-  tur,  '  fuge,  sede,  tace.'     Hinc  deser- 

luin,    ne     spreta    stiipe    Theodosii,  tum  petiit,  sicque  /ug^i7,  set/it,  tacuit, 

novuni    Imperatorem  ingererent,  ut  et   ob  suam  virtutem   inter  Sanctos 

sippe  ante  a  militibus  factitatuni.  est  ascriptus. 

302  Tenerumquel    Arcadius   tamen  303    In  veros  cduxif]    Formavit  an- 

moriente    Thcodosio   annum  agebat  nos    tuos   talcs,  quales  esse   debent 

vigesiinuni,  sed  quie  in  tali  setate  re-  anni  Principis  veri,  Principis  optimi, 

rum  experientia .'     Huic    erat  nigra  301    Tremuisse]    Erat  certe,   quod 

caesaries,  et   prava   statura,   sed   in  Arcadius  tinieret  Riifiniim ;  nisi  enim 

pingendo  vel   scribendo  magna  dcx-  obstitisset  Stilicho,  Rufinus  aut  inva- 

teritas  :  hunc  docuerat  ilhistris  sanc-  sisset  aut  oppressisset  Imperiura. 

tusque  Senator  Arsenius,  queni  non  308  Prasens^  Numina  antiqui  pu- 


392  CL.    CLAUDIANI    XV. 

At  soceri  rcvererc  foces,  at  respicc  fratris 

Connubium,  pi^nusque  meae  regale  Serenae.  310 

Debucras  etiam  Iratcrnis  obvius  ire 

Hostibus,  ille  tuis.     Quae  gens,  quis  Rhenus  et  Hister 

Vos  opibus  janctos,  conspirantesque  tulisset? 

Sed  tantum  permitte  cadat :  nil  poscimus  ultra. 

Illc  licet  sese  prsetentis  Syrtibus  armet,  315 

Oppositoque  Atlante  tegat,  licet  arva  referta 

si  renuis  laUa ;  honnra  sallem  affinilatem  soceri :  cnnsidera  sallem  malrimonitim 
fratris  iiii,  ct  nuptias  i-egias  ScrencB  mecr.  Immo  debuisses  progredi  oppositus 
hostilmsfratris  ttii,  ille  tnis  :  qiia;  nalio,  </«(s  Rhenus  et  Danuhius  sustinuissent  vos 
conjunctos  copiis,  et  consenlientes?  At  patere  sohim  iit  Gildo  opprimatur :  nihil 
•petimus  amplius.     Iste  ctiamsi  muniat  se  oppositis  Sijrtibus,  ac  prolegat  se  Atlanle 


Oisel.  numenque  vocor  prascns  Gesn.  et  ed.  Bipont.  vocet  Med.  quart.  sijussa 
Oxon.  pr.  recuses  Thimn.  Mazar.— 309  Aut  soceri  Pal.  Pric.  duo  Med.  Exc. 
Leeti.  At  Leid.  pr.  Put.  Mazar.  Bonon.  Tliolos.  Lov.  Vat.  Livin.  diio 
Petav.  totidem  Ambr.  Exc.  Gevart.  ed.  Parm.  At  vel  Aut  Arabr.  sec.  atit 
respice  tres  Vatt.  Farnes.  Pric.  diio  Med.  at  respice  Vat.  Livin.  Mazar.  Flo- 
rent.  inc.  Heins.  ut  vel  «m^  Vat.  pr.  duo  Med.  Put.  Ambr.  sec.  unus  Heins. 
ed.  Vicet.— 310  Connubium  Rott.  Conjugium  Pric.  Oisel.  Fiorent.  Pat.  Con- 
jugium  vel  Coymubium  Vat.  tert.  Put.  Meil.  pr.  pigmtsqne  metim  Med.  sec. 
m.  pr.  legale  Put.  m.  pr.— 311  hostibus  ire  Obvius  IVled.  sec— 312  qtiis  gens 
Pal.  Med.  pr.  qnis  Rhenus  Leid.  pr.  et  sedecim  alii,  item  Exc.  Gevart.  qui 
edd.  pleraRque  praeter  VLcet.  Parm.  Colin.  fi/u^Hs  Var.  LL.  e  mary;.  Parm. 
— 313  junctos  Vat.  pr.  Exc.  La;ti.  opibusjunctis  Oisel.  victos  ed.  Vicet.  junctos 
opibtis  Moret.  pr.  Vos  conspirantes  opibus  junctosque  viginti  quatuor  Codd. 
Exc.  Gev.  Var.  LL.  e  marg.  Parm.  AUl.  ed.  Vicet.  nec  non  Var.  LL.  ed. 
Antv.  conspiratis  vel  conspirantes  Leid.  pr.  iulisset  tres  Vatt.  Rott.  tulissent 
Leid.  pr.  duo  Vatt.  Pric.  Gesn.  ed.  Bipont.  Kcenig.— 314  promitte  Lov. 
Ambr.  pr.  dimitte  Pat.  cadat  Vat.  pr.  ed.  Vicet.  cadct  plurima  pars  Codd. 
Ald.  Exc.   Gevart.    poscitnus  vel  possumus  Lov.— 316  adamattte   tegat  Pric. 

NOTvE 

tabant  ubique  praesentia,  et  nihil  nou  fratri  tuo  Honorio,  cujus  est  socer. 
videntia.  310  Sereitie]  Reverere  nuptias  re- 

Recusas]    Si   non  te  niovent  talia  gales  Serenae,  tVatrismei  tiliae,  soro- 

monita,  si  nou  virtus  Stilichonis,  at  risque  tua^   patruelis,  et   filiae    meae 

saltem  moveat  te  observantia  ei  de-  adoptiva',  quae  nupsit  Stiiichoni ;  et 

bita,  qui  socer  est  fratris  tul  Honorii,  quae  tibi  velut   certum  pignus  esse 

quique   te,   ut  pater,  fovet ;    sicque  deberet  et  mei  et  tui  in  Honorium 

avertaris   a  fovendo   Gildone    hoste  Stilichonemque  amoris. 
publico.  311  Debueras]  Debuisses,  o  Arca- 

309  Soceri]     Vocat  Socerum,   qui  di,    proiicisci    contra   hostes   fratris 

erat  socer,  non  Arcadii,  sed  Honorii,  Honorii,  et  ille  contra  tuos. 

Faces]  Reverere  affinitatem   Stili-  315  Sijrtibus]  De  his  supra  alibi. 

chonis,  qui  per  faces,  hoc  est,  conju-         316  Atlante]  Hic  mons  est  Mauri- 

gium,  dedit  filiam  Mariam  conjugem  taniae  in  Africa. 


ni'     III.LLO    GILDONICO. 


tm 


Anguibus,  et  Solis  meclios  objrcerit  ocstus  : 
Novi  consilium,  no\  i  Stiliclionis  in  oinncs 
iEqualeni  casus  aninunn  :  i)cnt'tr<i!)it  arci:as  : 
Inveniet  virtute  viani.     Sic  Diviis  :  ct  indc 
Sic  natus  :  Jussis,  <2,cn!tor,  parcbitur  ultro. 
Amplcctor  pricccpta  lubcns  :  nec  carior  alter 
Cognato  Stiliclione  uiilii.     Commissa  profanus 
Ille  luat :  redcat  jam  (uiior  Atrica  tVatri. 

Talia  duni  longo  secum  scMinone  retcxunt, 
Hesperiam  pervenit  avus,  castumque  cubile 
Ingreditur,  Tyrio  qua  fcsus  Honorius  ostro 


320 


•325 


ohjecto:  etiamsi  iste  opposuerit  as;ros  plaios  serpet^tihiit,  et  calores  nrdcnlissimns 
Solis:  cognvsco  prudenliain  Stiliclionis,  coi^twsco  Jorliliulinein  c}»s  piireiu  casibus 
cunctis:  pcrvadet  urenas,  reperiet  ittr  virtute  siia.  Itu  'llieoilosius  Dicus  locutus 
est,  et  ita  deinde  filius  ejiis  Arcadius  <lixit  :  Sponte  obedictur  impcriis  tuis,  o  pa- 
ter :  recipio  vohns  nutnduta  tiia:  luijue  alius  at  m\h\  dilcctior  Sliliclwne  u(lini: 
iste  iinpius  Giido  puniatur  ob  dclictn:  Afiica  jnin  sccurior  rcslitualur  fratri  iikm) 
Honorio.  Dum  liac  Tlieoilosiiis  pater  et  Arc;idiiis  rcvoliunt  inter  sc  vcrlyin 
muUis,  Tbeodosius  uvus  altigit  Ituliam,  it  intrat  cubindum  pvdicum  iii  quo  Ho- 


Arabr.  pr.  Mert.  sec.  Atlante  vel  adamante  Morct.  sec.  Exc.  Pat.  rec.  regut 
pro  tcgat  ed.  Vicet.  arina  Rott.  I\led.  sic.  ni.  pr.  Pttav.  sec.  Exc.  Gevart. 
nrma  vel  arva  Lov. — .317  mcdiis  ohjecerit  Rott.  Wed.  sec.  ni.  pr.  ohjeccrut 
Vatic.  pr.  ni.  pr.  ictus  pro  (cstus  Lov.  in.  pr. — 318  Sliliconis  Vatic.  pr. 
ct  sec. — 3'Jl  Sic  gnatiis  Vatic.  priin.  ct  f)ise!.  parehitur  Vatii-.  prini.  ct 
tert.  Flcrent.  Vat.  Livin.  ed.  Parni.  parcbiinus  dao  Vatt.  totideni  Oxon. 
Pal.  Farn.  Rott.  Moret.  sec.  Lov.  Ald.  A'icet.  Grypli.  Var.  LL.  e  niarg. 
Parm.  itein  cd.  Aiitv.  parehiiuiis  vel  parebitur  Pnt. — 322  non  carior  Med. 
qiiart. — 323  Voi^natus  Moret.  sec.  Siilicone  Vat.  sec.  promissa  vel  commissu 
Reg.  luat  illc  profauus  Commissuin  JMed.  sec— 324  mitior  Pat.  Ald.  Affrica 
tres  Vatt. — 32")  secum  longo  Vat.  qniiit.  iMed.  tert.  Put.  retexuut  Florci;t. 
Oisel.  Pat.  Vat.  Livin.  volutat  ed.  Vicet.  volutant  tres  Vatt.  Pal.  Farn.  Pric. 
Rott.  ]Moret.  scc.  vidutant  vel  retexunt  Vat.  pr.  et  tert. — 32G  convcnit  Vat.  pr. 
ni.  pr. — 327  Tyrio  quaXat.  pr.  fusus  Fiorent.  IMed.  (luari.  Mazar.  inc.  Heius. 


NOT.E 


317  Anguihusl  Africa  scatet  omni 
serpentiim  gcnere  ;  cpiorum  pulclira 
descriptio  apnd  Lncanum  l.  i.\. 

Medios']  Licet  se  ahscondat  in  re- 
gionibiis  Zona'  inediic,  seii  torridae 
subjectis,  ac  perinde  in  locis  qnec 
ardentissimo  Solis  calore  torrentur. 

S19  Xijuulcm]  Novi  fortitndineni 
et  prndentiain  Stilichonis  niliil  uoa 
posse  aggredi,  sustiuerc,  vincere. 


PciKtrahit'^  Permeabit  destrta  are- 
nosa  Afi  icic,  et  uihil  tain  arduum  est, 
quo  uoii  penetret  ejus  virtus.  '  Invia 
virtnti  nulla  est  via.'  Ovidius. 

323  Profanus']  Iinpius,  qui  violat 
sacram  luiperatoris  sui  majcsta- 
teni. 

327  Ostro']  Vestes  purpurcie  an- 
tiquis  pro  stragulis  erant  in  lectis 
sterneudis.     Purpura  Tyria  in  pretio 


394  CL.    CLAUDIANI    XV. 

Carpebat  teneros  Maria  cum  conjuge  somnos. 

Assistit  capiti :  tunc  sic  per  somnia  fatur  : 

Tantane  devictis  tumuit  tiducia  Mauris,  330 

Care  nepos  ?  iterum  post  me  conjurat  in  arma 

Progenies  vesana  Juba3,  bellumque  resumit 

Victoris  cum  stirpe  sui  ?     Firmumne  jacentem 

Obliti,  Libyam  nostro  sudore  receptam 

Rursus  habent  ?  ausus  Latio  contendere  Gildon  ?  335 

Germani  nec  fata  timet?     Nunc  ire  profecto 

Nunc  vellem,  notosque  senex  ostendere  vultus. 

norius  cubans  in  purpura  Tijria  fruebatur  sopore  dulci  cum  uxore  Maria.  Astat 
prope  c«;5M<  cjns  :  tum  ita  alloquitur  eum  iu  somnis :  A}i  confidentia  tanta  cepit 
Mauros  subactos,  O  nepos  dilecte  ?  Post  piaelia  mea  gcnus  insunum  Jubce  rursum 
conspirat  in  certamina,  et  instaurat  pugnas  cum  prole  dotnitoris  sui?  An  obliti 
sunt  Firmum  tyianniim  deletum ?  possident  ilerum  Libyam  restitutam  nostris 
laboribus?  Ciildo  audet pugnure  contra  Italiam?  ncque  metuit  calamitatem  fratris 
sui  ?  Nunc  certe,  nunc  ego  senex  arderem  projicisci,  et  ostentare  illi  ora  cugnita. 


Exc.  Laeti,ed.  Paim.  fortis  octodecini  alii,  Exc.  Rnben.  Var.  LL.  ed.  Antr. 
ed.  Vicet.  fultus  Moret.  sec.  foi-tis  vel  fusus  Pnt. — 329  Adstitit  et  capiti  Reg. 
tum  Med.  quart. — 330  derictis  tenuitf.  Mauris  vet.  Gyr.  devictis  tumuitf.  M.  duo- 
decim  scripti,  Exc.  Laeti,  Var.  LL.  e  niarg.  Parm.  item  ed.  Autv.  devictos  tu- 
tnuit  f.  Mauros  ed.  Vicet.  detectos  Piit.  ti/nMJf  Med.  tert.  Oxon.  sec.  timuitxeX 
tenuit  Med.  pr.  devictis  tumuit  dementia  M.  Reg.  devictos  te7iuit  f.  M.  Heins. 
Gesn.  ed.  Bipont. — 331  conjaref  Tliiiaii. — 332  rf su/Hftf  Thuan.  resuwwii  Tho- 
los. — 333  Victori  Moret.  pr.  Firmum  jacentem  Med.  quart.  fratremne 
Florent.  m.  \)r.  Petav.  pr.  Thuan.  cum  glossa  i.  e.  Firmum. — 335  Rvrsus  habent 
Exc.  Schott.  in  quibus  Gronovius  ascripserat  legendum  forte  <«•«?}(<;  an  sub 
Latio  pro  au^us  Latio  Leid.  pr.  Gildon  Exc.  Leeti.  Gildo  vel  bello  Oxon.  pr. 
— 336  nec  Vat.  Livin.  non  Moret.  sec.  Aid.  nunc  inc.  Heins.  qui  inde  num 
corrii;ebat.  facta  Pal.  Fain.  Pric.  Petav.  tert.  Lov.  m.  pr.  Oxon.  marg.  Isingr. 
fata  ed.  Vicet.  et  Parm.  fata  vel  facta  Med.  pr.  Oxon.  sec.  non  ire  ed.  Vicet. 
scire  Med.   tert.   ipse  Pat.  ire  vel  ipse  Vat.  tert. — 337  seyies  Reg.  Petav.  sec. 

NOTyE 

fiiit :  dicitur  ab  Urbe  Tyro  in  Phoe-  trem  peremerat,  et  ne,  ut  contumax, 

Jiicia.  damnatus   perimeretur,    a    Romanis 

■i^O  Tantane]     Alludit  ad  ilhid  Vir-  desciverat ;  hinc   pressus  a  Theodo- 

gilii :  '  Tantane   vos    generis   tenuit  sio  seniore  homo  crapulae  deditus,  ia 

tiducia  vestri !'  mortem  niit  vohintariam. 

331  Cojijural]     Quasi  non  tam  bel-  336  Germani]     Neqne  Gildo  timet 
liim  sit,  quam  conjuratio.     Sic  tamen  fatalem  casnm   Firmi  fratris  sui,  qui 
Virgilius  :    '  motu  ConjiMat  trepido  a  Theodosio  seniore  debellatus  est. 
Latium.'  337    Notosque]     Qiiasi    solo    viiltu 

332  Juba]     Hic  Rex   erat  Mauri-  posset   profligare   Gildonem :    et    re 
taniae  in  Africa.  quidem  ipsa  aiunt  in  Theodosio  avo 

333  Firmu7nne]      Firmus   Gildonis  fuisse  Maitiam  vultus  torvitatem. 
frater  insolens  Tyrannus  Zamam  fra- 


DE    BKLLO    GILDONICO.  305 

Nonne  mcam  fugiet  Maurns,  cinn  vidcrit,  umbram  ? 

Qnid  dnbitas  ?  exsnrgc  toris  :  invadc  rebcllcm. 

Captivnm  miiii  rcddc  menm  :  dcsistc  morari.  340 

Hoc  };cneri  latale  tuo  ;  dnm  santjnis  in  orbe   _ 

Noster  erit,  scniper  pallcl)it  llcgia  Bocchi. 

Jungantnr  spoliis  Firnii  Cildonis  opima. 

Exornet  ficminos  Manrusia  laurca  cnrrns. 

Una  domns  toties  una  de  gente  trinniphct.  315 

Di  bcne;  qnod  tantis  intcrlabcntibns  annis 

Servati  Firmusqnc  mihi,  fraterquc  ncpoti. 

Dixit,  et  afflatus  vicino  sole  rcfngit. 

An  non  Gildo  Maurus  ejfugiet  cnm  aspe.-erit  vel  speciem  meam  ?  Quiil  cuncfaris, 
O  Honori  f  surge  ex  tltaUimo,  tiggredcre  ribcllcm  Oikloiicm.  Heslitue  milii  cap- 
ticum  meu7n  :  noli  cuncturi.  Huc  wwmis  fsl  fatalc  giutis  tucc  :  dum  genus  nos- 
trum  rcgnut)it  in  miindo,  piilutiu  Bocchi  pcrpctuo  e.rtiinescent.  Opiina  spolia 
(iitdonis  conjnngantur  ciim  exuciis  Firmi,  Luurus  Muuritunu  decoret  currus  duos  : 
una  domus  triumphct  tolics  de  stirpe  ima.  ()  Superi,  bcne  tccis-tis  !  qund  spatio  tot 
anniirum  interjiuentium  reservuti  siint,  et  Firmm  tnihi,  et  Gildo  Firmi  frater  ne- 
poti  iiieo  Honorio.     Sic  Tlieodosius  avus  loculus  est,  et  mox  tactus  radiis  Solis 


inc.  Helns.  senes  vcl  senex  Oxon.  pr. — 3:58  Numne  Petav.  tert.  fugict  Morct. 
sec.  fugerct  Timan.  iinde  Heinsiiis  lcgebat  fugiut.  cum  viderit  Pul. — 339  </i//»i- 
tusexire  Mazar.  invudere  bellum  Vat.  pr.  et  tert.  Oisel.  Mazar.  inrade  rebelliS 
Leid.  pr.  et  viginti  octo  alii.  Oxon.  uterque.  Lov.  Ald.  Parni.  Vicet.  Junt. 
Colin.  Var.  LL.  ed.  Antv.  inradere  belliuH  vel  invude  rebcllem  Put.  Florent. 
— 340  C'«/)<Mn/m  Farn. — 3Jl  in  itrbe  Keg.  orie  vel  i(r//e  Oxon.  sec— 312  jm- 
rcbit  Vat.  sec.  Ainhr.  tert.  Voss.  pr.  ot  alter  a  m.  s.  pullcbit  vel  parcbit  Petav. 
pr.  liochi  Vat.  [^r.  l>ov.  diio  Med.  Docci  Vicet.  lioci  Parm.  Bucchi  Var.  LL. 
ed.  Antv.— 344  K.vorcnt  Put.— 34.5  friumphut  Farn.— 346  armis  Lov.— 347 
Servulus  Thuan.  \  ar.  LL.   ed.  Antv. — 34S   uffatus  vicino  Tbolos.  Vat.  Livin. 

NOTiE 

341    Fatnle']      Hoc  munus  a   fatis  lauro  ornabantnr. 

concessum  est  generi  Tlicodosiorum,  34r>  Dii  bcne^     Gloriae  nostrac  con- 

ut  vincant  Manros,  Firmum,  Gildo-  suluerunt,    quod  milii    avo    Firmum 

neni,   aliosque,    qui    Docclii    Mauri-  Tyrannum      vincendum      dederunt; 

taniae    Regis  Palntium   occupant.  quodqiie  triginta  circiter  annis  elap- 

S42  rallebit]     Non  Regia  pallebit,  sis,  tibi  nepoti  Gildoncm  Firmi  iVa- 

sed  ii    Reges  qui  sunt  in   Regia  ex-  treni  superandum  reservarunt. 

timescent  pallescentque.     Sic  poni-  348  Afflutus]     Impulsus  radiis  So- 

tur  contineus  pro  contento,  et  etfec-  lis    appropinquantis  ;    tamdiu    enini 

tu8  pro  causa,  quia  pallor  est  timoris  umbr£e  versari  poterant  ciiin  morta- 

effectus.  libus,  (luamdiu  Sol  non  oriretur ;  tum 

843  Opima]    Opima  spolia  sunt  ea  enim  evanescebant.     Virgilius  :    '  Et 

quffi  dux  duci  eripit.  nie  saevus  cquis  oricns  afflavit  auL<;- 

344  Lawea]     CurruR   triunipliales  lis.' 


896  CL.    CLAUDIANI    XV. 

At  juvenem  stimulis  immanibus  aemula  virtus 
Exacuit:  jam  pnppe  vehi,  jam  stagna  secare  350 

Fervet,  et  absentes  iuvadere  cuspide  Mauros. 
Tum  jubet  acciri  socerum,  dextramque  vocato 
Conserit,  et  quse  sit  potior  sententici,  qugerit. 
Pcr  somnos  mihi,  sanctc  pater,  jam  saepe  futura 
Panduntur,  multgeque  caimnt  pra^sagia  noctes.  355 

Namque  procul  Libyco  venatu  cingere  saltus, 
Et  juga  rimari  canibus  Gtetula  videbar. 
Mcerebat  regio  sa^vi  vastata  Leonis 
Incursu  :  pecudum  strages,  passimque  juvenci 

appropinquantis  evanuit.  Sed  fortitudo  indtatrix  excitat  juvenem  Honoriuni 
stimulis  ingentibus :  jam  ille  urdet  ferri  yiacibus,  jam  findere  aquas,  et  aggredi 
gladio  Mauros  remotos.  Tum  imperat  advocari  socerum  Stilichoneni,  et  jungit 
dextram  cum  eo  accito,  ac  pclit  quod  consilium  sit  melius.  Res  venturajam 
aperiuntur  mihi  per  somnia,  o  Socer  venerande,  et  noctes  plures  cantunt  mihi  certn 
frcesagia.  Etenim  mihi  videbar  circumdare  in  venalione  sykas  Libycas  longe,  et 
vestigare  cam  canibus  ynor.tes  Gtetulio::  iractus  ille  squalebat  depopulatus  excur- 
sionibus  leonis  crudeUs:  cecdes  pecorum  cernebantur  et  tauri  semianimes  undique, 


divino  Vat.  sec.  recessit  Med.  quart.  Pat.— 330  quippe  Lov.  ni.  pr.— 351  Ardet 
Pat.— 352  Tunc  Vat.  quint.  Tum  Leid.  pr.  et  septem  alii,  iteni  Exc.  Ruben. 
videt  Florent.  ni.  pr.  ac  sciri  Pric— 253  melior  Pal.  Med.  pr  Petav.  tert. 
ambo  Moret.  unus  Heins.— 354  care  pater  Pal.  Med.  pr.  unus  Heins.  parens 
Ambr.  sec.  inc.  Heins.  qui  ascripserat  seqq.  modvs  loquendi  usitatus :  Vopisc. 
sub  finem  Taciti  pag.  233.  '  Claiidius  Capellianus  Cercio  Mctiano  S.  Obti- 
nuinnis^,  pater  sancte,  quod  seniper  optavimus.'  et  iljidem  :  '  Anlronio,  justo 
patri,  Autroniiis  Tiberianus  S.  Nunc  te,  pater  sancte,  inieresse  decuit  senatui 
amplissimo.'  sic  Socer  Sancti«simls,  vetus  luscriptio  apud  Castalion. 
p.  79.  in  Rutilium.  tam  scepe  Var.  LL.  ed.  Antv.  perscepe  Moiet.  sec. — 355  mul- 
tasque  Vat.  pr.  ni.  pr.  Pric.  ra.  sec. — 356  Jamque  procul  duo  Vatt.  Ms.  Pulman. 
et  Barth.  videor  mi  Petav.  sec.  Thuan.  qui  tamen  et  veuatu  exliibet.  visus  dis- 
tringere  INIazar.  Exc.  Cod.  Rhem.  Isingr.  venatu  ciugere  vel  visus  dislringere 
Vat.  pr.  Pric.  Oisel.  Florent.  ni.  pr.  Put.— 358  Marcbat  vel  Mccrebar  Exc. 
Laeti.— 359  Jncursu  et  pecudum  Thuau.  sparsimque  idem  Thuan.   pro  juvenci 

NOTiE 

349   Slimulis  immnnibus]     Ingeuti-  vcrtat  mucronem,  aut  jam  se  conver- 

bus,  SKvis,  ad  ciedeni  et  sanguineni  tere  putet.    '  Savit  in  absentes'  Vir- 

impellentibus.  gilius  de  lupo  furente  in  aguos  in- 

^mula]  Virtus,  seu  fortitudo  a?nui-  ciusos,  et  muro  remotos. 

la,  atque  imitatrix  virtutis  Theodosii,  354    Sancte]      Sanctus    est    vene- 

intiammat  Honorium.  randus,     qiiem    qui    violat    capitali 

351     Abscntes']       Honorius     tanto  supplicio  puniri  debet.     Justiniamis 

Martis  oestro  percitus  est,  ut  inMau-  de  rerum  divis.  §.  10. 
ros,  licet  abseutes  ac  lemotos,  coii- 


DE    HELl-0    GII.DONICO. 


^07 


Semincccs,  et  adhiic  infecta  mapalia  tabo,  360 

Sparsaquo  .san^jtiincis  pastonmi  fiincra  campis. 
Aggredior  latebras  monstri,  niirumqnc  relatu 
Conspicio.     Dilapsiiis  honos  :  cervice  minaces 
Dcfluxcre  juba? :  fractos  insjlorius  armos 
Supposuit,  servilc  gemens,  ingcstaquc  vincla  3G5 

Unguibus,  et  subitai  collo  sonuere  catena?. 
Nunc  ctiam  paribus  sccum  cerJare  tropteis 
Hortator  me  cogit  avus.     Quonam  usque  morati 

et  tiiguiia  (idliuc  cvmindculuta  sanif,  it  ciuluvcru  pwitorum  (liyectn  in  iigris  cruen- 
tatis.  Invddo  lutiliulu  portcnti,  et  vidco  ran  udmirubilciii  dictu  :  dccus  ijns  crit- 
nuit :  villi/(irinidabilcsdeinissi  sitnt  iii  cnllo.  Ipsc  inhonorus  subjccit  huincros  sub- 
actosingeinisccns  scrriliter :  et  compcdes  iiijcctie  unguibus  f^jnfi,  ac  cutciui' rcpcn- 
tincB  rrsiinuerunt  supcr  cervicem.  \unc  etiam  nvus  Tlicovlosiiis  suusor  iinpcllit 
me  pugniirc  sccuiu  pro  victoriis  similihus:  (juo  liuc  nos  scmpcr  Unti  harcinus  / 


rivcnti  Vicot.  vitiose.— 3G0  sed  udhuc  Leid.  pr.  in/csta  mapalia  Piit.  Loid.  pr. — 
361  corpnra  Fric— 363  Aspicio  Ambr.  pr.  Conspicio  vcl  Concipio  Petav.  pr. 
delapsus  Reg.  Tliiian.  Oxon.  scc.  Pftav.  tcrt.  Mazar.  /io?j<)r  Farn.  Pric.  Ronon. 
Amt»r.  pr.  bxon.  sec.  Med.  tert.— 364  strictos  Mefl.  quart.  /ractosque  Florent, 
Pat.  Lov.  m.  pr.  edii.  Parm.  Junt.  Ald.  Colin.— SG5  injectaque  quatuor  Vatf. 
Pal.  Farn.  Pric.  Rolt.  Oiscl.  ni^ev/dr/Kc  Med.  tert.  Pttav.  ?ec.  m.  jir.  Honon. 
Morct.  pr.  ni.  scc.  duo  Oxon.  inccnsa>iue  V.ar.  LL.  ed.  Antv.— 36G  fo//i(m 
Ambr.  pr.  «ojjKtcf  qnatuor  Mcd.  Mazar.  unns  Heius.  Exc.  L;rli  et  ed,  Vicet. 
subicre  duo  ()\on.  duo  Leid.  Lovan.  ct  alii,  itcm  Var.  LL.  ed.  Antv,  sonucre 
vel  subierc  Vat.  pr.  Put. — 367  triumphis  Farn.— 36S  Hortator  Florcnt.  Mazar. 
Vat,  Livin.  ed.  Pann.  Hortatur  Vat.  tert.  Pric.  Put.  Horlutu  Lcid.  i)r.  ct 
triginta  a!ii,  E\c.  Cod.  Rhem.  Var.  LL.  e  mar?.  Parui.  Ald.  cl  ed.  Vicet. 
Hortator  vel  Hortalu  Mcd.  scc.  Horlatiir  vcl  Hurlatu  Vat.  pr.  taiigit  acus. 
Leid.  pr.  Anibr.  sec.  inc,  Hcins,  cogis  ed.  Vicet.  murari  Vat.  pr.  Exc.  Lxti. 
remoti  omncs  Vatt.  Pal.  Farn.   Pric.    Oisel.  rcmote    Petav,   scc.  remoti  vel 

NOT.i: 

360    MapaUa]      Sunt   casae   pasto-     bcstias,  fluxa  cst,  ac  marccsccre  vi- 
rura   Lil)ycorum,  seu  ca^^ai  Punicae.      detnr. 


Virgilins  :  '  Et  raris  habilata  Mapa- 
lia  tectis.' 

361  Funera]  Vcv  sparsa/unera,  in- 
tellige  disjccta  cadavera.  Virgilius : 

*  Aut  funus  lacerum   tellus  habet  ?' 

•  Funus  lacerura  :'  id  est,  cadavcr  la- 
veratum.  Cicero  de  Clodio  :  '  Neqne 
ullo  in  loco  polius  mortem  ejus  lace- 
rari,  quam  in  quo  vitae>>sptdamnata.' 
Per  '  mortem'  intelii^e  cadaver. 

363  Dilapsus  honos]  Ea  forma,  ea 
species,  quse  Leoni  regi  animantium 
couciliat    honorem    ac  decus    inter 


364  Defliurcre  jubcc']  Qua;  alioqui 
stant  ita  crcctte,  ut  niinari  putes. 

365  Scrvile']  Serviliter  :  quod  ar- 
gumenturacst  Gildonem  Regem,  mox 
instar  Leonis  popiilaris  esse  vincen- 
dum,  ac  serviii  jugo  prcmendum. 

367  I'aribus]  Avus  meus  Tiieodo- 
sius  hortatur  n;e  eertare,  hoc  est  cer- 
tatim,et  ad  sui  iniitationem  pugnare, 
iit  vincam  Cildoncra,  sicut  vicit  Fir- 
nium  Gildouis  fVatrem,  ct  talia  de 
lioc  tropaea  crigam,  quaiia  de  Firmo 
ipse  erexit. 


396  CL.   CLAUDIAN!    XV. 

Ciinctamur  ?  decuit  pridem  complere  biremes, 

Et  pclagi  superare  minas.     Transmittere  primus  370 

Ipse  paro.     Quaecumque  meo  p^ens  barbara  nutu 

Stringitur,  adveniat.     Germania  cuncta  feratur 

Navibus,  et  socia  comitentur  classe  Sygambri. 

Pallida  translatum  jam  sentiat  Africa  Rhenum. 

An  patiar  tot  probra  sedens :  juvenisque  relinquam,       375 

Quaj  tenui  rexique  puer  ?  bis  noster  ad  Alpes 

Alterius  geuitor  defensum  regna  cucurrit. 

Jamdudum  oporluit  replere  naves,  e.t  vincere  iras  maris.  Ego  ipse  prior  apparo 
trajicere  ilhid  iiiare.  Nationes  barbane,  quacumque  cohibentur  imperio  mto,  ac- 
currant :  Germania  tota  portetur  navibus,  et  Sicambri  stipentur  nie  classibus 
auxiliaribus.  Jam  Africa  timens  e.rperiatur  Rhenum  esse  transmissum.  contra 
se.  An  ego  otiosus  tolerabo  tot  opprobia?  An  juvenis  deseram  ea,  f/!/a?  ego  puer 
jiossedi  et  gubernavi  ?  noster  parens  bis  properavit  ad  Alpes  tutaturus  Imperium 


mnrati  Moret.  pr.  remissi  conjiciebat  Heins. — 369  Conamur  vel  Cunctamur 
Pric.  quondam  complere  Pat. — 370  moras  Vat.  pr.  Farn.  Oisel.  minas  Leid.  pr. 
cum  qiiatuordecim  aliis,  iteni  Var.  LL.  ed.  Antv.  wjinds  vel  »norasVat.  tert. 
Florcnt.  Piit.  duo  Oxon.  transmittere  poritnm  Exc.  La?ii.  iransmittcre  pinus 
Ambr.  pr.  Med.  sec.  Voss.  primus  vel  pinns  Florent.  Petav.  pr.  Heinsius 
primo  conjiciebat  pinu,  sed  postea  rh  primus  pro  vera  lectione  agnovit, 
ascripto  loco  Tertulliani  p.  172.  Not.  Rigalt.  iibi  ex  veteri  Cod.  legendum 
'  nauta  transmittit,'  quK  illic  ex  «^jus  sententia  vcra  est  leclio.  primus  vel 
Divus  Vat.  tert. — 371  quacu)nque  Exc.  Lapti.  Ald.  quocumque  ed.  Vicet.  et 
Parni.  quacumque  vel  qucecumque  Lov.  ?-t(/^M  Farn. — 372  adveniet  Exc.  Laeti. 
adveniens  Lov.  ni.  pr.  Gcrmania  cuncta  Oisel.  Pat.  Med.  quart.  tota  septeiu 
alii.  cuncta  vel  tota  Vat.  pr.  Florcnt.  Vat.  Livin.  vet.  Gyr. — 373  socii  Reg, 
Tholos.  comitantur  Reg.  Var.  LL.  ed.  Antv.  nave  vel  classe  Put.  Sychambri 
V'at.  pr.  Sycambri  Reg.  Sicambri  Gesn.  et  ed.  Bipont. — 374  remum  Lov.  m. 
pr.  Rhenum  vel  remum  Vat.  tert. — 373  patior  Farn.  dno  Med.  Put.  Bonen. 
Lov.  Moret.  sec.  Petav.  tert.  inc.  Heins.  ed.  Vicet.  tam  probra  Rott.  Med. 
sec.  sencx  pro  sedens  Pat.  m.  pr. — 376  Quod  tenui  Reg.  rexique  Vat.  Livin. 
texique  Bonon.  vet.  Gyr.  vexique  Ald.  nani  vel  his  Put. —  377  Alterius  Vat. 
pr.  Pric.  Ambr.  tert.  Isingr.  Ulterius  Leid.  pr.  et  octodeciui  alii,  Ald.  ed. 
Parm.  Exc.  Cod.  Rhem.  item  Var.  LL.  ed.  Antv.   Ulterius  vel  Alterius  Petav. 

SOTJE 

372  Stringitur']  Xationes  qna?  nieo  376  Alpes]     Contra   Eugenium,  et 

imperio  ad  nutum  meiim  coustringun-  Arbogasten  ;    contraqne    Maximum, 

tur,  retinentur.  de  quibus  omnibus  supra. 

iJ^  Sygambri]\e\  Sycambri,Yiopuli  577  Alterius']     Valentiniani   Impe- 

Rheni  accolie,  de  his  supra.  ratoris  ;  cujus,  post  Gratiani  cacdem, 

374  Rhemim]     Africa  sentiat  Rhe-  iniperium  ut  proprii   filii  tutatus  est 

num,  id  est   universas   gentes,  quai  grato  animo  Dux  couspicuus  Thcodo- 

Kheuum  accolunt,  qusque  mihi  sub-  sius. 
ditte  suat. 


DK    l$KLLO    GILDONICO.  399 

Nos  praedai  fuciles  insultandique  jaceraus? 

Finierat.     Stiliclion  conlra  ciii  (alia  rcddit: 

Advcrsinc  tiil>ani,  Princc[)s,  di<;iuil)crc  Maurit  380 

An  feret  ignavus  clari  solatia  fati, 

Te  Ijcllantc  niori  ?  dccernct  Honorius  inde, 

Hinc  Gildon  ?  prius  astra  Chaos  niiscchit  Avcnio. 

Vindictara  raaudassc  satest.     Plus  nominis  horror, 

Quam  tuus  ensis  aget.     Minuit  praesentia  fanuuu.  08.^ 

alterius.  Nos  exjiositi  \^o\m\n{\on\  facili  et  opprimenili  torpescimus?  Honorius 
ahsolverat  serinonem  siium,  cui  Sliliclio  respondet  huc  cmitra:  An  piit;il)is  hiilu/n 
Mauri  oppositi  te  ili^ttum,  o  Imperalor  ?  An  istr  iners  referet  consulntioncin 
tnortis  illiistris,  caJere  scilicet  te  diinicaiite  ?  Honoriu^i  indc  puffnabit,  hinc  Giklo  / 
Chaos  ante  confitndet  sidera  cuiu  Inferis:  siijfficit  imptrare  uttionem:  teiTor  noini- 
nis  tai  plusfaciet,  quam  gladius  tuus :  prcescnlia  iinminuit  fainam,  Vrince[)s :  ijui 


pr.  Vat.  tert.  defendere  Rott.  defensaque  Morct.  pr. — 378  Non  pradic  inc. 
Hcins.  pra-do  ed.  I*arm.  prccdiV  Sar.  LL.  c  marijf.  Parm.  ivsultandaiiuc  l*ai. 
insultantiqueXdil.  qniiit.  Kott.  duo  Med.  Leid.  pr.  Moret.  pr.  Lov.  duu  Oxcni. 
Ald.  Vicct.  Parm.  Juiit.  Colin.  uiAu/ffi/K/fV/Ht' uovem  alii  et  Exc.  l*at.  rcc.  ?;i- 
■sultoTidique  vei  insiiltantique  Med.  pr.— 371)  ['inis  crat  ^at.  tert.  m.  sec.  Stilico 
Vat.  scc.  Med.  quait.  Stilichon  Exc.  Lwti.  contra  quein  Mazar.  cui  contra  duo 
Vatt.  Tlman.  ed.  Parm.  et  Vicet.  contra  sic  Pat.  fatur  pro  reddit  Fiorent. 
Tholos.Mcd.  tert.  m.  pr. — 380  .Imsi/ic  Med.  tcrt.  Adrersumne 'Ihnnu.  tuham 
Vat.  pr.  tubas  Oxon.  pr.  beHi  pro  Princeps  Vat.  pr.— 381  Anferet  VaX.  Lov.  Ac 
fcret  Scalis.  Exc.  Schotti,  in  quibus  Gronovius  notaverat  in  Grypii.  ed.  lcgi 
Affcrat.  Affert  Honon.  Auferet  Raphel.  Isingr.  Vat.  pr.  Pric.  Oisel.  llorcnt. 
m.  pr.  Vat.  Livin.  Put.  Var.  LL.  ed.  Antv.  Afferet  viginti  quatuor  Codd. 
iteni  duo  Leid.  ed.  Parm.  et  Vicet.  Atferel  Barth.  ed.  pr.  tanti  solutiu  Vat. 
qnint.  lcti  qnatuor  Vatt.  PaL  Farn.  Pric.  fati  vel  lethi  Moret.  pr.— 3S2  decer- 
tet  Med.  sec.  m.  sec.  dccurret  edd.  Vicct.  Parni.  Ald.  Junt.  Isinsr.  I'ulin.  et 
al.  decernet  viginti  qnatuor  alii,  Exc.  La.'ti,  Gevart.  et  Kuhen.  nec  non  Var. 
LL.  e  marg.  Parm.  deccrnct  vel  decertct  Moret.  pr. — 3S3  Gildon  Exc.  Laiti. 
post  pro  prius  marg.  Isingr.  miwebis  Pal.  Mcd,  pr.— 384  Vindictis  vel  Vin- 
divtam  Reg.    -mandare  Thuan.    nominis  eiror  Put.— 385  ugit  \'at.  pr.  TholoB. 

NOTjE 

37S  Nos  prad<E  facilcs]     Nos  jace-  nio  quod  sis  jugulatns  AchiHc.' 

mus,    torpesciinus,    tanquam  ii,   qui  382  i/onoriusj     Inde  pugnabit  Ho- 

facile  expilari  possunt,  et  quibus  fa-  novius    Augustus     Imperator,     iiinc 

cile  est  insultare.  Gildo  pr*do  Africa-  ! 

380  Tubain  dignahere]     Anjudica-  383   Clmos]     Cliaos   Poetis    est  re- 
bis  conflictum  bellicum   sonante  tu-  rum  omniuni  horrenda  conlusio,  quac 
ba  cum  Mauro  cemmissum,  diq^nura  crat  antc  orbeui  conditnin. 
essete,  tanto  Imperatorer    Tuha  [no  Acerno]     Avurnus  Jacus  Italia?,  de 
bello  ponitur,  signnm  pro  re  signata,  lioc  alibi. 

MetonymicoJs.  381    Noininis    horror]       Alcxandcr 

381  Solatia]     yVb  Augusto  victore  plus  terrore  uominis  sui  quain  armis 
superari     gloriosum     est.     Ovidius :  superavit. 

*  solamea  habeto  Mortis,  ab  ^ijno- 


400  CL.   CLAUDIANI    XT. 

Qui  stetit,  acquatur  campo,  collataque  nescit 

Majestatem  acies  :  sed  quod  magis  utile  facto, 

Atque  hosii  gravius,  sensus  adverte,  docebo. 

Est  illi  patribus,  sed  non  et  moribus,  isdem 

Mascezel ;  fugiens  qiii  dira  piacula  fratris,  390 

stclit  in  airtm,  f.t  aquiiUs ;  d  cxcrciiiis  histruclus  non  respicit  Mnjestatem.  At 
quod  magis  accommoildtiim  est  oncri,  atque  acerbius  hosti  ostendnm  tibi,  adhibe 
mciitcm.  Est  illi  Gihioni  frater  Muscezcl  cudcm  genere,  sed  non  eodein 
ingenio,    qui    cvitans    crimina  cmdeUa  fratris   sui,    crcdidit,   et  spes  suas,  et 


inc.  Heins.  ugat  Vat.  sec.  Ambr.  tett.  uget  Exc.  La--ti.  Anict  Pric.  minuit 
Leid.  pr.  IJei;.  ni.  stc.  diio  0.\un.  totidcm  Petav.  Vat.  Livin.  Pat.  Moret.  sec. 
Ai)ii)r.  tert.  vet.  GjT.  »«»n(f?if  Florent.  m/nw?;?i<  tres  Vatt.  Rott.  Oisel.  minuit 
vel  minitunt  duo  Med.  minuet  vel  minuimt  Put. — 386  Qui  stctit  Med.  sec. 
Heins.hic  notavit  st<ire\ivo  pugnure  quandoqne  inveniri,  et  ascripserat  locum 
Spartiaiu  in  Caracalla  p.  87.  '  contsa  ieonem  etiam  stetit.' — ^S7  qua  magis 
Rott.  si  quod  magis  Florent.  m.  pr.  sed  quid  magis  legebat  Heinsins,  facfum 
Mazar.  Oisel.  Moret.  sec.  facto  dno  Vatt.  Pal.  Pric.  Rott.  Tliuan.  Moret.  pr. 
Petav.  scc.  Oxon.  sec.  duo  Leid.  Ald.  et  Exc.  Gcvart.  factu  Reg.  Pat.  Vet. 
Cyr.  Bonon.  Med.  quart.  duo  Petav.  Vicet.  facto  vel  factu  Lov.  Oxon.  pr. 
factum  vel  fncfo  vel  futu  Pnt.  facto  Sched.  Schott.  in  quibus  a  Gronovio 
notatum  erat  in  aliis  cerno  legi.  Heinsius  ascripserat  locum  Spartian.  in 
Didio  Juliano.  '  Convocato  Senatu,  qua^sitisque  sententiis,  quid  facto  opus 
esset.'  et  Victor  in  Severo.  '  qnac  factu  ardua.'  animos  adverte  Vat.  tert.  avcr- 
te  Farn. — 389  patribus  duo  Leid.  et  viginli  alii,  Ald.  ed.  Parm.  et  Vicet.  Exc. 
Cod.  Rhem.  et  Ruben.  patruus  septeni  alii.  pafnais  vel  patribus  Vat.  pr.  Oxon. 
sec.  frater  nonviro  sed  non  et  ^led.  i\na.vt.  non  cst  moribus  Farn.  idcm  Pric. 
Oisel.  Reg.  Thuan.  Moret.  pr.  idem  vel  isdem  Vat.  pr. — 390  Mascczel  Xdt, 
pr.  Med.  pr.  Ambr.  tert.  ver.  Gyr.  Exc.  La>ti  et  Ruben.  M«scf:«- Rott.  !\Ia- 
zar.  Marcesiel  Thuan.  Mascczes  Leid.  pr.  Petav.  sec.  Ambr.  sec.  Thoios.  Exc. 
Gevart.  Mascetes  Vat.  sec.  Put.  Ambr.  pr.  Sched.  Gud.  Masceses  Oisel.  Mas- 
celzes  Vat.  tert.  Mascerzes  inc.  Heins.  Massdes  Bonon.  Blasceres  Pal.  Mus- 
celzer  Pric.  Florent.  Marcczer  Med.  sec.  Moret.  pr.  Macczer  ed.  Vicet. 
Malcelvor  Petav.  pr.  Malcetcr  Var.  LL.  ed.  Antv.  Mazelcer  Oxon. 
pr.  Massautcs  Farn.  3Jussagetes  Vat.  quiat.  Bled.  tert.  Lat.  Massegetes 
Moret.  sec.  Massegetes  vel  Macczer  Rlid.  qnart.  Mascezcs  vel  Mas- 
sagetes  Leid.  sec.  Mascelzcs  vel  Massacales  Lov.  Murcclzer  vel  Massezir 
Petav.  pr.  Massetes  vel  3Iascezcs  Oxon.  scc.  effugicns  Exc.  Rubcn.  durit 
Vat.  quint.  Florent.  Bonon,  Pat.  Ambr.  pr.  Oxon.  sec.  Petav.  tert.  dura 
vel    dirjReg.    pcricula  V&vu.  Put.  Pat.    Anibr.   sec.   patris   Pal.  IMed.  pr. 

NOT.^ 

386    Qui  stciit]     Princeps   qui  se  est :  studia  fratnim  siint  saepe  diver- 

commisit,  qui  stetit  in  acie,  fit  quo-  sa,  et  inter  se  pugnantia.  Ovidius  : 

dammodo  aequalis  in  campo,  etexer-  '  Fratrnm  quoque  gratia  rara  est.' 

citus   inter  tubas   non    respicit  am-  390  Mascezel]    Magna  certe  saga- 

plius  Majestatem  Principis  Romani.  citas    Stilichonis,    qui   cum    noniine 

Unde  Principes  in  bello  cum  inferio-  Honorii  non    posset   bcllum    inferre 

ribus   pugnare  non  debent :    nam   si  Gildoni  sine  offensa  Arcadii,  INIasce- 

vincant,  gloria   exigua  est ;    si  vin-  zelcm  privata  injuria  accensum  snm- 

cantur,  grande  dedecus.  misit  in  fratrem  Gildonem,  qni  mox 

389  At  non  ct  inoribiisl   Ncc  mirum  vcrsus  iu  desperationera  seipsum  oc- 


DE    HEI.LO    GII.DOxNlCO.  401 

Spesquc  suas  vitamqiie  tuo  commisit  asylo. 

Ilunc  ubi  tcntutis  frusfia  niactaio  iiequivit 

Insidiis,  patrias  iu  pignora  contulit  iras  ; 

Et  quos  ipse  siuu  parvos  gestaverat,  luui 

Obtruiuat  javcucs  :  inluuuataquo  curpora  vulgo  395 

Dispulit,  ct  tuniulo  coguatas  arcuit  uuihras  : 

Naturamque  simul,  tVatremque,  hominemque  cruentus 

Exuit,  ct  tenucui  ca^sis  invidit  arenam. 

Hoc  facinus  rcfugo  damiuivit  Solc  Myccnas, 

vitam  suain  prcesidio  tuo.  Postquum  Oildo  mni  pntuit  immolarc  /tunt-  Mas- 
cezelem,  dolis  exftatis  inutiliter,  coiucrtit  odiuin  luUris  in  filios  ipsiiis,  et  quos 
ipse  tulerat  tenellos  iii  gremio,  trucidat  siiiiutjucenes,  ac  disjccit  passim  cadacera 
eorutn  inscpulta,  atque  rcmocit  umljras  consanguineas  a  scpulcro,  et  crude- 
Us  expulit  scnsiis  naturcB  siinul,  et  fratris,  et  homiiiis  ;  atque  pricacit  intcrfectoa 
jntlvere  exiguo.     Talc  crimen  injamavit  Mycenas,  Solc  fugientc,  cl  ainorit  luccm  : 


— 891  Speimiue  tuam  .\U\.  Spesque  suas  Vat.  Livin.  sno  F*al.  Med.  pr.— 392  ut 
tentatis  Pai.  Med.  sec.  jacfuiixTiiolos.  mactare\clmutareViH.  sec.  (fn<«)c()isel. 
uude  Heinsius  coiijiciebat  ««nfiv/rc— 394  Et  quosipsc  sinu  Vat.  pr.  l'ric.  Oisel. 
Florent.  Pat.  Leid.  pr.  Vat.  Livin.  vet.  Gyr.  /•.'<  qitos  ipse  munu  pnrvos  Anibr. 
.sec.  iuc.  Heius.  Var.  LL.  c  marg.  Parni.  Quosquc  inunu  pucros  parcos  tres  Vatt. 
Pal.  Qiiosquc  sinu  pueros  parvos  lioXt.  Ambv.  \n-.  Qiiosque  manu  pueros  parvos 
vel  Et  quos  ipse  sinu  parvos  Piit.  sinu  vcl  manu  Lcid.  pr.  Med.  pr.— 39.j  Ob- 
truncat  Vat.  pr.  Pric.  Oisel.  Floreut.  INLizar.  Pat.  vct.  (Jyr.  Vat.  Livin.  Occt- 
dit  tres  Vatt.  Pal.  Farn.— 396  DistuUt  Put.  Tliolos.  Depulit  Pric.  Moret.  sec. 
cumulo  Med.  quart.    arsitit  Vat.  pr.  Lov.  Ambr.  pr.  Petav.  sec— 399  Mijcema 

NOTiE 

cidit.    Et  victor  Mascezel  post,  signo  couceperat,   in   filios  ipsius.     Patriaa 

u  Stilichone  dato,   in  poiite  quodam  i;a.'i  active,  ut  vocant,  sumi  potest,  et 

ambulans   in  aquam  detrusus  atque  passive.     Nam   vel  est  ira  qua  pater 

dejectus  est.     Hanc  Mascezelis,  Fir-  filios  suos  insectatur  ;  vel  est  ira  qua 

mi,  et  Gildonis    tratrum,  et    Cyriai  pater  ipse  ab   aliquo    vcxatiir.     Ita 

sororis   opibiis   abundantis    familiam  Symmacliiis  '  injiiria  Agaiiiemiionis,' 

landat    S.    Hieronymus  ob  fidem  in  quam  fecit,  vel  qiiain  excepit.     Vir- 

Africa  susccpiam,    nbi   aniplum  pa-  f^iiio,  '  vnliius'  dicuur,  quod  ([uis  fe- 

trimonium  habiierunt.  cit,  vel  (piod  (piis  excepit. 

Piacu/a]  Crimina,  quae  expiari  me-  39.j  Jiuents]    Occidit  filiosMasce- 

reantur.  zelis  fratns  jiiiiioris. 

391  Asylo^     Ad   te    confiigit,    tan-  39S   lncidit\    Invidere   *epiiltiuara 

quam    ad  asyluin.     Asylum  enin  est  mortiiis,   lisque  fratribus,  aiit  fralris 

locus  tutissiiiiiis,acsanctissinius:(ruA7j  sui  fiiiis,  lioc  sapit  patmi  tiMerrimani 

et  avXov   spolium;    &a-uKos  inspottatus,  iiiimaiiitatmi.     Cicero,  '  ^poliaais  il- 

^U  qui  non  ilcbet  spoliuri  ;  aaoKov  locus  litis    diei    siiprcuii   celeuritdi.  ,  quam 

in  quo  nejas  quenquam  spoliare.  coucederc  cti.iiii  iiiimici  solent. 

393  Patrias  tras]     Convertit    iras,  399  Uoc  Jacinus  damnacil  .Mycenas'] 

quas  in   patrein  eorum  Mascezeleai  Hoc   cst  Myccnji  damuat.c  suut,  et 

Delph.  et  Var.  Clas.                      Claud,  2  C 


m 


CL.   CLAUDIANI   XV. 


Avertitque  diem :  sceleri  sed  reddidit  Atreus  400 

Crimen,  et  infandas  excusat  conjuge  raensas. 

Hic  odium,  non  poena  fuit.     Te  prodita  jura, 

Te  pater  ultorem,  te  nudi  pulvere  Manes, 

Te  pietas  polluta  rogat.     Si  fientibus  aram, 

Et  proprium  miseris  numen  statuistis,  Athenae  :  405 


ast  Atreus  rependil  scelus  pro  scelere,  et  purgat  mensas  crudeles  ob  uxorem  violatam. 
Hic  ftiror  fuit,  non  sHpplicium.  Leges  derelictcB  invocant  te,  o  Honori,  pater 
Mascezel  orat  te  punitorem,  te  umhrcB  privntce  cinere,  te  pietas  violata  orat.  Si 
decrevistis,  o  Athence,  altaria  lugentibus,  et  Deos  proprios  pro  afflictis:  si  Inachides 


Oisel. — 400  Advertitque  Med.  fert.  Petav.  sec.  inc.  Heins.  sceims  Pal.  Rott. 
duo  Med.  dno  Heins.  totidem  Oxon.  et  Leid.  Bonon.  Tholos.  Ainbr.  sec.  Var. 
LL.  ed.  Antv.  diem  sceltri.  cuni  TeXeia  aTiyfifj,  Farn.  Pric.  Fiorent.  Petav.  pr. 
Var.  LL.  e  niarj;.  Parni.  Lov.  Woiff.  Vicet.  Parm.  Aid.  Junt.  Isingr.  Colin. 
Grypli.  Raptiel.  Barth.  et  al.  diem.  sceleris  scd  Put.  Keg.  Tliolos.  duo  Petav. 
Lov.  Exc.  Gevart.  diem.  sceleri  sed  Morel.  aec.  diem.  sceleris  sic  Moret.  pr. 
Mazar. — 401  immanes  vel  infuuslas  Keg. — 402  Uinc  odium  Leid.  pr.  duo  Vatt. 
Pric.  Oisel.  Florent.  duo  Med.  Exc.  Laeti.  Hoc  Vat.  sec.  Pal.  Farn.  Rott. 
Med.  pr.  Keg.  Petav.  pr.  ra.  pr.  Lov.  Moret.  sec.  unus  Heins.  Huic  Vat. 
quint.  duo  Ambr.  Ald.  Barth.  Hic  Put.  Thuan.  Boii.  Pat.  Tliolos.  Oxon. 
sec.  Leid.  sec.  Med.  tert.  ed.  Parm.  et  Vicet.  Exc.  Gevart.  sed  prodita  Pric. 
Moret.  sec.  atqne  ita  Heinsius  legit.  per  proditu  qiiatuor  Vatt.  Pal.  Oisel. 
viia  Var.  LL.  ed.  Antv.  jura  vel  vita  Ambr.  sec. — 404  Te  polluta  rogat  pietas 
Moret.  sec.  fietibus  Vat.  pr.  m.  sec.  Med.  tert. — 405  Si  proprium  Keg.  Pe- 
tav.  pr.  Vat.  qnint.  Si  vel  Et  pi-opritim  Oxon.  i^ec.  statuistis  nomen  Moret. 
sec.    numen  viginti  sex  Codd.  itcm  duo  Leidd.  ed.  Parm.  et  Vicet.  Exc.  Ge- 


NOTiE 

jnfamata?  ob  tale  facinns,  sive  ob 
ca^dera  puerorum,  qiios  Atreus  ex 
uxore  /Erope  a  Thyeste  fratie  adiilte- 
rata  siisceptos  eidem  Ihyestae  dedit 
epulandos.  Quod  facinus  ita  Sol  ex- 
horruisse  dicitur,  ut  revocato  ad  au- 
roram  cursu  diem  averterit.  Ovidi- 
us  :  'Si  non  .Eropen  frater  sceleratus 
amasset,  Aversos  Solis  uou  legere- 
mus  equos.' 

Mycenas]  Mycena,  vel  Mycenee, 
urbs  Peloponnesi,  ubi  regnavit  A- 
treus. 

401  Conjuge'}  Atreus  reddidit  sce- 
lus  pro  sceiere,  et  ideo  fdctura  excu- 
sat,  quod  uxor  suii  a  Thyeste  fratre 
constupiata  fuerit. 

402  Hic]  Aireoodiuiii  fuit  Thyes- 
tes,  non  poena  :  hoc  est  pro  scelere 
reddidit  scelus,    quod   est    impetus 


animi  eifervescentis  ;  non  vero  puni- 
vit  Thyestcn,  ut  fuit  justitiae  et  a»qni- 
tatis  ;  hoc  est,  odio  persecutus  est 
Thyesten  ;  non  eum  prena  mortis  affe- 
cit ;  sed  in  odiiim  ejus,  mactavit  pue- 
ros  ex  ^rope  natos. 

Prodita]  Jura  namra»,  humanitatis, 
sanguinis,  quac  ab  omnibus  fideliter 
servari  debent,  a  Gildone  prodita,  ne- 
glecta,  proculcata  sunt. 

403  Pater]  Mascezel  pater  libero- 
rum  a  Gildone  interfectorum  rogat  te 
futiirum  ultoreiii  impiae  caedis. 

Nmli  pulvere]  Manes  horum  jnve 
uum,  qiii  niidati  sunf ,  exiguo  pulvere, 
vehii  iiidumento  necessario  exuti, 
destituti  snnt  a  Gildoue,  qiiod  sum- 
mae  est  inipietatis. 

404  Flentibus]  Ara  MisericorcKae 
et  Ciementiae  in  foro  Atheniensium 


DE    BELLO   GILDONICO.  403 

Si  Pandionias  planctu  traxere  phalangcs 

rnachides,  belloque  rojros  merucre  maritis  : 

Si  moestc^e  squalore  coma',  lacryniisqne  Senatum 

In  Numidas  pulsus  solio  cominovil  Adherbal: 

Hunc  (pioqne  nunc  Gildon,  tanto  quem  fnnere  mersit,     410 

Hunc  doleat  venissc  ducem,  scseque  minorera 

Supplicibus  sciat  esse  tuis.     Quem  sede  fugavit, 

Hunc  praeceps  fugiat :  fregit  quem  clade,  tremiscat ; 

rapucrunt  fletu  catervas  Athenienses,  et  promerita  sunt  pugna  siia  pyras  pro  conjU' 
gibus  siiis  :  si  Adherhal  dctrusus  ex  solio  siio  incendit  surdibus  capillorum  trislium 
et  fletihus  Senatum  contra  \umidas  :  Gildo  pariter  mcerehit  ol)  hunc  Mascezelem 
quem  ujflixit  tuntis  wortibus,  iiKBrebit  iiunc  adesse  hunc  ductorem,  tt  cognoscet 
iu/eriorem  se  esse  clientibus  tuis.     Ille  CJildo  effw^iat  celer  euw,  ipiem  expulit  ex 


vart.  Var.  LL.  ed.  Antv.— 40«  Et  Pandionias  Vat.  qnint.  Tliolos.  Inachiw 
Vat.  sec.  /mitAi(/<r  Tholos.  Mcd.  tert.  duo  Oxon.  Var.  LL.  ed.  Antv.  mariti 
Moret.  pr.  Oxoii.  sec  in.  sec.  maritos  legit  Heins, — -108  moesto  sijwtUore  duo 
Leidd.  et  viginti  scptem  alii,  Exc.  Laeti,  Gevart.  Ald.  et  Var.  LL.  e  marg. 
Parm.  m/cps^/^s^.  c»»»kc  Exc.  Cod.  Rliem.  m«sta:  squalore  comcp  E\c.  Rnhtn. 
sparsa  comat  Pnt.  iinde  Heinsins  passa:  legit.  mcestas  comus  ed.  Vicet.  coma 
ciiio  Lcidd.  lotideni  Oxon.  et  Heins.  ambo  Moret.  tres  Anibr.  «piatuor  Med. 
Florent.  Bonon.  Pat.  Tliolos.  Lov.  Vat.  Livin.  Ald.  et  Exc.  Gevart. — 
409  solio  pulsus  Petav.  sec.  socios  Leid.  pr.  m.  pr.  Oisel.  Florent.  ni.  pr.  snlio 
vel  socjr*',  Put.  commissii  Pal.  Mcil.  pr.  .4</AtTW  Vat.  quint,  AlherbalVlo- 
rent.  Adherbas  l'ric.  tres  Mcd.  Anibr.  pr.  ,4J/icr/)rts  vel  //iar^i/s  Petav.  scc. 
— 410  lluc  quoiiue  Mazar.  Nunc  quoque  duo  Va't.  Farn.  Oisel.  Lcid.  pr. 
Oxon.  sec.  Moret.  sec.  Exc.  La-ti,  Gevart.  ed.  Vicet.  Iltmc  octoderim  alii, 
Ald.  Var.  LL.  e  marg.  Parin.  et  ed.  Antv.  nil  Gildo  Kott.  Gildon  F,\c. 
Laeti.  i/ue»J<un<rt  Vat.  qnint.  Med.  qiiart.  Reg.  Petav.  pr.  Tholos. — 411  Hunc 
doleut  duo  Leidd.  cuni  fedeciin  aliis,  Exc.  La^ii,  Gevart.  Aid.  \'ar.  LL. 
e  inarg.  Parm.  et  Var.  LL.  ed.  Antv.  Hut:  Bonon.  Nunc  Pat.  Tholos.  tres 
Ambr.  ed,  Vicet.  venisse  vei  creiisse  Med.  sec.  sj7<i  pro  dHccm  Thuan. — 
412  Svpplicibus  Exc.  Laeti.  stippliciis  Med.  sec.  m.  pr.  Pat.Moret.  sec.  Vicet. 
tttis  inc.  Heins.  ca-dc  Med.  sec— 41»  llunc  plurinii  Codd.  Exc.  Gevart. 
L«ti  et  Kuben.   Ald.  item  Var.  LL.    ed.  Antv.    princeps  Vat.  qiiint.  Farn. 

NOTiE 

coDstituta,   miseris  et  afflictis  fiitu-  Atiienienses,  ut  bellum  gerercnt  con- 

rum  perfugiura.  tra    Crcontcm  :    quo    implicato    hac 

406  Pandionias]  Athenienses  a  Pan-  pugua,  iliap  meruerunt  liac  arte,  ut 
dione  Rege.  sibi  maritos  suos  sepoliie  liceret. 

407  Inachides]  Argivie  muiieres,  409  Adhirbal]  Atiicanus  victus,  ct 
dictae  ab  Inacho  tiuvio  Argos  allu-  pulsus  a  Jugurtha,  siippiire  liabitu 
ente.  connnovit     Koinanos    in    Jugiirtham 

Belloque  rogos']    Creon   Thebarum  Numidia'  Ke«eiii. 

Rex  Argivos  occisos  vetabat  sepeliri,  410  Mcrsii]  Veiut  in  malorum  gur- 

volebatque  essc  praedain  canuin,  avi-  gite.     Virgilius  :  '  His   mcrsere   ma- 

nmque :   at    mulieres    Inachides,   seu  lis.' 

Argiva?,  suis  fletibus  eo  impulerunt  413  Ciade']  Filioram  suorum. 


404  CL.    CLAUDIANl    XV. 

Agnoscatquc  suura,  trahitur  dum  victima,  fratrem. 

Haec  ubi  sederuut  genero,  notissima  Marti  415 

Ilobora,  praicipuos  electa  pube  maniplos 
Disponit,  portuque  rates  instaurat  Etrusco. 
Herculeam  suus  Alcides,  Joviamque  cohortem 
Rex  ducit  Superum  :  premitur  nec  signifer  uUo 
Pondere :  festinant  adeo  \  exilla  moveri.  420 

Nervius  insequitur,  meritusque  vocabula  Feiix, 
Dictaque  ab  Augusto  legio,  nomenque  probantes 

Solio  :  tiincat  cum,  quetn  dejecit  strage  filionim  :  et  cognoscat  eum  fratrem  esse 
stium,  etiaii)  dumrapitur.xU  hostia.  Fostquam  hcec  statutasunt  a  genero  Honorio, 
Stilicho  praparat  cuttrvas  eximias  e  selectujucirdute,  corda  probatissima  bello,et 
rejicit  naves  in  pnrtu  Hetruria.  Hercules  favms  ducit  turbam  Herculeam,  et 
Rector  Deorum  Joviam :  veqiie  signifer  fatigatur  ullo  onere :  adeo  signa  ipsa 
propcrant  proinoveri  !  Nervius  scquitur,   et  felix  promeritus  hoc  nomen,  etlcgio 


Reg.  Petav.  pr.  m.  pr.  Tholos.  Moret.  sec.  prceceps  vel  princeps  Oxon.  sec. 
tremiscut  Vat.  Livin.  tremescat  Oisel.  tumescat  Aid. — 414  cum  victima  Leid. 
pr.  Vat.  pr.  Oisel.  Pat.  Floreut.  victima  Martia  Vat.  pr.  m.  pr. — 415  natissi- 
ma  Pric.  novissima  Piit.  m.  pr.  Hlartis  Karn. — 416  pkbe  Farn.  Med.  sec, 
Reg.  Petav.  pr.  m.  pr.  Tholos.  Lov.  ni,  pr.  puppe  IMed.  tert.  pube  vel  plebe 
Florent.  ministros  Thwdn.  tnai-itus  \e\maniplos  \dt.  pv. — 417  Disposuit  Vtic. 
Med.  qiiart.  Reg,  Leid.  sec.  mox  disponit  pro  instaurat  Pal.  Med.  pr. — 
418  Herculeam  Lov.  Moiet.  sec.  liuo  Oxun.  et  Leidd.  Ald.  Exc.  Gevart.  et 
Ruben.  Herculiam  vet.  Cod.  Heracleam  Isingr.  Pulni.  Colin,  Gryph, 
Jovimmque  Oxon,  pr,    Joniamque   Farn,   Moret.  sec,   Exc,  Gevart.  Ald.  Vi- 

NOT^ 

414  Du)n  victima^  Dum  trahetur  tem  a  Diocletiano  Jovio,  qui  eas  iu- 
orans,  obsecrans,  et   immolandus  ut     stituerunt. 

victima,  De    Morle  Gildonis,  histo-  Alcidcs]    Hercides  sic   dictus,  airJ) 

rici  non  satis  consentiunt :  Zosimus  ttjj  a\Kris,  a  robore. 

eum  sua  mami,  Orosius  ab  aliis  ait  419  Premitur~\    Nec  signiferi  labo- 

esse  strangulatuni,  rant  in  avellendis  signis,  quod  bo- 

415  Sederunf]  Postquam  talia  se-  num  erat  onien  victoriae  referendae : 
derunt,  id  est,  rata  ac  fixa  fuerunt  in  contra,  si  eegre  signa  avellerentur 
animo  Honorii,  qui  gener  erat  Stili-  pro  infelici  portento  habebautur,  Id 
chonis,  Dicitur  optime,  '  Haec  ani-  quod  et  Flaniinio,  quem  delevit  An- 
mo  sententia  sedit,'  vel, '  Quae  aniaio  nibal,  el  Crasso,  quem  Parthi  profli- 
sententia  siirgal  P'  garunt,  evenit. 

417  E<j«scoJ  Vel  Hetrusco,  inurbe         421   Nervius']  Unus  e  Ductoribus, 
Pisis,   quiE   urbs  est  Hetruriae   cum  Feli.r'}    Unus  quoque  e  Ductoribus, 
portu  commodo.  cui  res  prospere  ct  felicitergestae  no- 

418  Herculeam']  Herciiles  suus,  id  men  Felicis  pepererunt. 

est,  favens  ducit  legionem  a  siio  no-  422  Dictaque']      Legio     Honoriana 

mine  dictam,  Legio  Herculea  dicta  dicta  ab  Honorio  Imperatore  Au- 
est  a  Maximiano  Herculio  ;  Jovia  au-     gusto. 


DE    HKLLO    CII.nONlCO, 


405 


Invicti,  clypeoque  animosi  (esle  Leones. 

Dictis  anle  tiimen  Princeps  ronliinuil  ituros 

Agg:ere  conspicuus.     8tat  circumlusa  juvcntus  425 

Nixa  hastis,  pronasque  terox  accommodat  aures  : 

Gildonem  domitura  maniis,  promissa  minasqne 

Tcmpus  ai^i :  si  quid  pro  me  doluislis  in  armis, 

Ostentate  mihi.     Justo  majiciioque  triumpho 

Civiles  abolete  notas.     Sciat  orbis  Eous,  430 


appellata  ab  Aufcusto  ;  et  conjirmantes  vocem  Invicti,  ac  Leones  itnlnmiti  sciito  tcs- 
tante,  Priits  tamen  Imperator  spcctaliilis  iii  cispite  excelso  excitat  rcrbis  suis 
milites  pro/ecturos.  JuveHtu.i  circum  ejfiisa  astat  fulta  lanccis,  vt  animosa  adhibtt 
aures  attentas :  o  exercitus  superature  Gildonem^ydm  tempiis  est  impleri  promissa  tt 
eomminationes.  Si  ijuid  imli^Hati  estis  pro  me  in  bello,  ostendite  mihi,  eluile  ma- 
eulas  civiles  Triumpho  pleno  ct  ingenti.      Imperium  Oricutis cognoscat,  ct  sit  notum 


cet.  1'arm.  Isingr.  Colin.  Piilin.  Joviamquc  Lov. — 423  Invicto  Vicet.  l'ann, 
— 424  injormat  ()xon.  pr.ilurus  Oisel. — 42.5  stat  circumfusa  riorent.TluKin.  iliio 
Petav.  qiiatuor  Med.  diio  Heins.  Tut.  Keg.  ed.  Parin.  et  Vicel.-  420  ,V(.r« 
Exc.  L*ti.  .V((<u  ed.  Vicet.  iras  pro  ««les  Tliuan. — J28  o^j  Pric.  Rott.  Oisel. 
Ms.  Moret.  Sched.  Gud.  agit  onnies  Vatt,  Pal.  Farn.  Lov.  Moret.  sec.  E,\c. 
Schotti  etGevart.  age  ed.  Vicet.  ag-iMel  «^'i  Moret.  jir.  meruistis  in  armis 
Put.  Petav.  pr.  vet.  Gyr,  ed.  Parni.  et  Vicet.  doluistis  diio  Leidd,  et  vigiiiti 
quatuor  alii,  Exc.  La;ti,  Kuben.  et  Gevart.  Sclied.  Giid.  Var.  LL.  e  inarg. 
Pariu.  iteni  ed.  Antv.  doluistis,  in  armis  o.  ita  distinf^uiint  Gc>n.  ed.  Bipont. 
Ka-nig.— 429  uihil  pro  w»i7ii  Exc.  L-*ti  et  Rul)en.— 430  Imbelles  Exc.  Ruben. 
ed.  Vicet.  Civiles  vel  Imbelles  Exc.  Pat.  rec.  n<?ces  Med.  sec.  m,  pr.  uiarg. 
Isingr.    notas  vel  neces  Vat.  tert.  Pric.  Put.    omnis  pro  orbis  Leid.  sec.  Rott. 

NOTiE 

423  Invicti]   Legio  /»a-it<«  nomina-  incenditque  milites  eloquentia  sua,nt 

ta,  ciijus  milites   probant  sua  virtute  tiim  nioris  erat. 

uon  immerito  legionem  suam  appel-  42.5  Aggere]  Spectabilis  in  aggere, 

lari  Invictam.  id  est,  in  Tribunali  castrensi,  quod  ces- 

Clijpeo  teste]    Quia  praecldra  facta  pite  congesto  exstructum  inmedio  al- 

sua  in  scutis  depingcbant;  unde  Vir-  tollebatiir, 

gilius,  '  picti  sciita  viri,'  ideoque  lor-  420  Ferox]  Vel  in  ipso  silentio  mi- 

tes,  qnod  facta  edant  diKna,  (ina-  de-  lites  prirferunt  ferociam  Martis. 

pinKantiir    iii   scuto.     Contra    parnia  427  Minasijue]    Quas    toties  intcn- 

pura  et  alba  de  iis  dicitnr,  qni  niliil  tastis  in  barbarnm  Gildonem. 

adliuc    niemoral)ile    feccrunt,    ideni  428  .S';  r/i/i(/ rfo/i«is<M]  Si  qiio  dolore, 


Virgilius,  '  Parmaqne  inglorins  alba 

Leones]  Legio  Leontim  dicta,  (|iiod 
bujus  inilites  leonum  gestarent  insig- 
nia,  Leones  autem  animosi,  id  est,  nii- 
lites  Legionis  Leonum,  animosi  et  indo- 


si  qiia  indii,'nationc  nccf  nsi  t-stis  con- 
tra  Gildoiieiii  in  nici  gratiam. 

42!)  Justii]  Trnimplio  pleno,  et  nu- 
meris  omnibiis  absoluto. 

430  Civiles  notas]    Eluite  maculas, 


— ^ ,  —    -                   ^        ^               .  ... 

jni<i  instar  Leouum,  quorum  gerebant  seu  deileciis  siisccptuni  in  bcilo  civili, 

insignia.  in  quo  pro  Eugcuio,  et  Maximo,Ty. 

124  Princcps]    Honorius    bortatur  rannis,  arma  tulistis  contra  Romam. 


406  CL.   CLAUDIANI    XV. 

Sitque  palam,  Gallos  causa,  non  robore,  vinci. 

Nec  vos,  barbariem  quamvis  collegerit  omnem, 

Terreat.     An  Mauri  fremitum,  raucosque  repulsus 

Umbonum,  et  vestros  passuri  cominus  enses  ? 

Non  contra  clypeis  tectos,  galeisve  micantes  435 

Ibitis.     In  solis  longe  tiducia  telis. 

Exarmatus  erit,  cum  missile  torserit,  hostis. 

Dextra  movet  jaculum ;  praetentat  pallia  laeva  ; 

publice,  Gallos  miperttri  eB(fidtate  causa,  non  vi.  Neqve  Gildo  terrilet  vos,  etiamsi 
congregnverit  totam  Barbariam.  An  Mauri  sufitinehunt  prope  impdunt  vestrum, 
et  repercussus  stridentes  scutorum,  et  gladios  vestros  ?  Xon  irructis  contra  homines 
munitos  scutis,  et  rtjulgentes  casside.  Confidentia  eoriim  est  injucuUs  sotis  ex  lon- 
ginquo  :  hostis  inermis  remanebit,  cum  vibruveril  telum.     Dextera  eorum  impellit 


Exc.  Gevart.  orbis  Exc.  LvEti. — 432  barbariam  Petav.  pr.  Vat.  quint.  bar- 
baries  Rott. — 433  luiud  Mauri  Vat.  Livin.  aut  Mauri  Vat.  qiiiut.  Rott.  Ambr. 
pr.  Oxon.  sec.  Med.  tert.  vet.  Gyr.  edd.  Vicet.  Parm.  Junt.  Isingr.  Ald. 
Pulm.  et  al.  en  Mauri  Mazar.  Var.  LL.  ed.  Antv.  an  Mauri  Florent.  Piit. 
Reg.  Bonon.  Pat.  Tholos.  Lov.  dno  Heins.  tres  Med.  totidem  Petav.  et 
Ambr.  Var.  LL.  e  marg.  Parm.  Exc.  Gevart,  fremitum  Vat.  pr.  Pric.  rauco- 
que  Exc.  Schott.  in  qnibus  Gronovius  notaverat  in  Gryphianaed.  sicquoque 
legi.  tantosque  \air.  LL.  ed.  Antv. — 434  Umbonem  Pnt.  t*»i6one  Exc.  Ru- 
ben.  ed.  Vicet.  Umbrorum  Oxon.  pr.  m.  pr.  nostros  duo  Vatt.  Pal.  vestros 
Leid.  sec.  Vat.  Gyr.  cnm  multis  aliis,  item  Exc.  Gevart.  enses  Exc.  Gevart. 
— 435  Nec  contra  dno  Med.  Amhr.  tert.  Non  etiam  Var.  LL.  ed.  Antv. 
clypeo  Med.  tert.  gladiisque  Vat.  pr.  Moret.  sec.  galeisque  Vat.  tert.  galeaque 
Pal.  duo  Med.  iinus  Heins.  radiisque  Oisel.  galeisve  Reg.  Med.  qnart.  ga- 
leisque  vel  gladiisque  Put. — 13G  solis  Med.  pr.  solitis  Oisel.  solis  vel  solitis 
Pric.  inc.  Heins.  Ambr.  sec. — 437  miserit  Thuan.  Pat. — 438  prcttcndat  Bonou. 

NOT.E 

In  exercitu  Honorii  multi  erant  mi-  dovici  Magni  in  praeliis  omnibus  tri- 

lites,  qui  Eugeniuni,  Maximumque,  et  umphant. 

bellum  civile  secuti  fuerant.  432  Barbariem']  Gildo  non  terrebit 

431  Causa']  Galli  erant  in  exercitu  vos,   licet  coUigat  omnes  gentes  bar- 

Honorii,  aitque  eos  nunquam  posse  baras,imrao  licet  armet  ipsam  barba- 

superari   nisi  causa  legitima  destitu-  riem. 

antur.     Id  quod  contigit,  cum  Euge-  433  Fremitum]   Milites  ruentes,  et 

nium  et  Maximum  sequerentur.     Et  arma  quatientes  cum  tVemitu,  et  cia- 

vero  cum  sequantur  nunc  Honorium  more. 

Principem    legitimum,  rogat  eos,  ut  43T  Exarmatus]  Cum  Mauri  vibra- 

probent  se  ante   victos    esse   causae  verunt  tela,  in  quibiissolis  confidunt, 

aequitate,  non  vero  robore,  et  vi  ar-  remanent  exarmati. 

morum.     Gallorum   fortitudinis  infi-  iliissi/e]  Telum  omne,  quod  jacitur, 

nita  sunt  propemodum  cxempla  :  hos  quod  iiiittitur. 

Julianus  Impeiator   Romanis  prapfe-  438  Pallia]     Quod  designat  tnmnl- 

rebat.  Sed  ciim  semperfortesfuerint,  tuariara    Maurorum,    et    impcditam 

nunquam  tamen  fortiores,  quam  bis  quandam  pugnandi  rationem  ;  contra 

tomporibus,  quibus  snb  auspiciis  Lu-  Romani  erant  sine  pallio  expeditiores. 


Ui:    HHLLO    GILUONICO.  107 

Cetera  niulus  eques.     Sonipes  ignarus  habcna^ : 

Virrra  rcijit.     Non  iilla  iides,  uon  anininis  ortli).  tlO 

Arma  oneri,  liig^a  praisidio.     Coniiubia  milie  : 

Non  uUi  si^eneris  nexus,  non  pignora  curae  ; 

^ed  nnnieio  lan'j;uet  pietas.     H;\,'C  copia  vulgi. 

Umbratus  dux  ipse  rosis,  et  marcidus  ibit 

Unguentis,  crudusque  cibo,  titubansquc  Lyaio,  44.0 

Confectns  seuio,  morbis  stupris(|ue  solutus. 

Excitet  incestos  turmalis  buccina  sonmos; 

Imploret  citharas,  cantatricesque  choreas, 

spiculum  ;  at  sinistra  opponit  pallia  :  quoad  cetera  cques  est  detecln.i.  Fquus  est 
imperitus  hri  :  virna  ilucit  himc.  I'ides  nulla  est  inter  illos,  nuUus  ordo  cxercitus. 
Arma  \\a  i^unt  o7ieri,effugiuin  c^t  auxilio:  viilk  cutijugia  sniU  illi«  :  iiulla  snnt 
rincula  consang^iinitatis :  liberi  nun  snnt  WscurcE,  sed  pietas  eorum  minuitur  mul- 
titudine:  hac  facuUus  e>t  plebis.  Ipsc  ductor  coopertus  roais,  et  emollitus  aiuma- 
tis,  et  onustus  dapibus  crudis  incedct :  et  vacillans  viuo,  opprcssus  senectutc,  murbis, 
et  enervatus  libidim.     Tuba  bcUica  cxcutiat  soporem  impudicum  ;  invocct  hjras,  et 


pratentant  Put.  m.  pr.  lceta  vel  laxam  Tliuan.— 439  ^iirtrus  Pric— 440  perit 
Oisel.— 441  hominum  Med.  tert.  conubia  Exc.  Gevait.— 442  \on  illi  Farn. 
iMwqnatuor  Vatt.  Pal.  Rott.  nUi  iSIazar.  Pat.  Oxon.  pr.  Ainbr.  sec.  ullig 
Petav.  pr.  m.  pr.  iUis  vel  ulli  Pric.  Med.  pr.  Put.  np.ri/«  gencris  Ambr.  sec. 
sexus  Bonon.  Oxon.  sec.  Med.  tf rt.  Petav.  tcrt.— 443  languit  numcro  Med. 
nuart.— 444  rcx  Vat.  sec.  m.  pr.  Rott.  Med.  sec.  Oxon,  pr.  Moret.  sec.  ibat 
Ambr.  pr.— 445  Unguento  Put.  vudusque  ed.  Vicet.— 416  Confructus  Moret. 
scc.  sluproque  ideni.— 447  Excitat  :Med.  tert.  Exc.  LcCti  et  Var.  LL.  cd. 
Antv.  ing-estos  Vat.  pr.  Oisel.  inf e.stos  Vail.  inccstos  veMnfestos  O\on.  sec. — 
448  Implorat  Vat.  tcrt.  puellas  Pal.  Med.  pr.  unus  Heins.  sorores  Oxon.  sec. 
m.  pr.    catervas  Moret.  sec.  joculatricemque  cohortem  vel  cantatriccsquc  clutreas 

NOTjE 

441  Arma]    Arma  eis  onerosa  et     corona,  quae  umbraE  instar  illiim  opc- 
molesta   sunt :  fuga  salutaris  praefer-     riat. 

^„r.  445     Lyceo]     Baccho,    (|ui  dicitur 

Connubia^     Habent    niultas  conju-  iirb  tov  \vtiv,  solrere,  quod  solvat  cu- 

ges  :  nuraerus  cerlus  pro  incerto  po-  ras.     Hic  Lyteus  suinitiir  pro  vino. 

nj(„r  447    Incestos]     Soinuos  non   soluni 

442  Non  pignora  cura^  Nulla  ha-  impndicos  sed  etiam  in.csios,  quod 
bent  inter  se  generis  et  consanguini-  forte  Gildo,  barbaroiiiii)  more,  cum 
tatis  vinrula;  non  curant  liberos ;  fceminis  consangnincis  et  affinibus 
qnorum  ob  multitudinem,  multum  dormire  non  perhorresceret. 
minuitur,  immo  evanescit  fere  amor  448  Imploret]  Ironicws:  ipse  nimi- 
patiius.  Ovidius  :  '  Alteiins  vircs  rum  Gildo  pie>sns  Romanoriiiu  telis, 
subtrahit  alter  amor.'  immo  l.Pfii^  solo   tubuF  clHiigore   im- 

443  Copia]     Hzec  est  copia,  haec      ploret,  invocei,  in  auxiliuin  citliaras, 
est  facultas  populi :  tale  est  vulgus.        chorosque  mulierum  ar  pu.  lornra  in> 

444  Umbratwt]    Tectus   grandiori     ter  cocnam  saltantium  ct  canentium. 


408  CL.    CLAUDIANI    XV. 

Offensus  stridore  tubas  :  discatque  coactus, 

Quas  vigilat  Veneri,  castris  impendere  noctes.  450 

Nonnc  niori  satius,  vitae  quam  lerre  pudorem  ? 

Nam  quae  jani  regio  restat,  si,  dedita  Mauris 

Regibus,  Illyricis  accesserit  Africa  damnis  ? 

Jus  Latium,  quod  tunc  Meroe,  rubroque  solebat 

Oceano  cingi,  Tyrrhena  clauditur  unda?  455 

Et  cui  non  Nilus,  non  intulit  India  metas, 

Romani  jam  finis  erit  Trinacria  regni? 

Ite  recepturi,  pra^do  quem  sustulit,  axem, 

Ereptumque  Notum.     Caput  insuperabile  rerum 

Aut  ruet,  in  vestris  aut  stabit  Roma  lacertis.  4G0 

Tot  mihi  debetis  populos,  tot  rura,  tot  urbes 

Amissas.     Uno  Libyam  defendite  bello. 

Vestros  imperium  remos,  et  vestra  sequatur 

saltationes  cnnentium,  ipse  lcesus  clangore  tiiha,  et  invitus  discat  insumere  in  castris 
twctes,  quas  insumit  in  voluptatibus.  An  non  prastaret  emori,  quam  pati  lioc  d-e- 
decus  vitee  ?  Etenim  quce  jam  ora  superest  uobis,  si  Africa,  subucta  a.  regibus 
Hlauris,  addatur  jactui-(E  Illyric(E?  Imperium  Italice,  quod  consueverat  tunc  ter- 
minari  Meroe,  et  mari  rubro,  terminatur  aquis  Hetrurice  ?  Et  Sicilia  jam  erit 
limes  Impcrii  Romani,cui  non  Nilus  dedit  limites,  non  India.  Propei'ate  imVites 
restituturi  regionem,  et  tractum  Australem  ablatum,  quem  Gildo  prcedo  eripuit 
«obis.  Roma  caput  indomitum  Mundi,  uut  cadet  in  brachiis  veslris,  aut  stabit. 
JJebetis  niihi  tot  gentes,  tot  agros,  tot  oppida  erepta:  tutamini  Libyam  uno  prcelio. 
Imperium  comitetur  vcstras  naves,   et  vela  vestra.     Reducite  trans  maria  lcges 


Med.  quart. — 449  Offensas  Oxon.  sec.  Ostensus  Exc.  Laeti. — 450  vigikt  Put. 
jugulat  Vicet.  vitiose.  castrisque  ed.  A'icet. — 451  quamvitcs  quatuor  Vatt.  Pal. 
Fior.  Med.  sec.  Leid.  sec.  Tluian.  Pat.  Ambr.  tert.  vitce  quam  Rott.  Oisel. — 
452  qucenam  Mazar.  quce  jam  vel  quccnam  Exc.  Laeti.  icstut  regio  Moret.  sec. 
debita  Florent.  Put.  Oxon.  pr.  Moret.  pr.  duo  Med. — 453  illicitis  Vat.  pr. 
ni.  pr.  Farn. — 454  Latio  Vat.  tert.  latum  Exc.  Gevart.  nunc  Pric.  tunc  Leid. 
pr.  Petav.  pr.  Put. — 455  jungi  Sclied,  Gud. — 456  jam  Nilus  Oxon.  pr. — 
459  Erectumqne  Oxon.  sec. — 460  Vel  rvet  et  vel  stabit  Moret.  sec.  ruat  in 
»ios/jis  Pal.  Florent.  Med.  pr.  unus  Heins.  Tholos.  dno  Ambr.  Cod.  Bartli. — 
461  dilectos  Pal.  Med.  pr.  unus  Heins.  jura  Vat.  sec.  Pal.  Rott.  Thuan. 
Mazar,  duo  Petav.   rura  duodecim  alii.   rura  vel  jura  Vat.  pr. — 463    vestra 

NOTiE 

453  Illyricis']    Illyria  capta  fuerat  457  Trinacria]  Sicilia  a.Trh  rwv  rpiwv 
ac  vastata  ab  Alarico.  aKpwv,  a  tribus  promontoriis,  ut  su- 

454  Bleroe']     Hodie,  Gueguere,  in-  pra  dictum  est. 

sula  quam  Nilus  efficit.  459  Notum]  Tractum  seii  Africam 

455  Tyrrhend]     Hetrusca,  seu  ma-  Australeni,  vel  Meridiauam. 

ri  infero,  quod  et  Tyrrhcnum  appel-  463  Imperium]  Quocumque  remos, 

latur.  navesque  agads,  vincatis,  et  sic  vos 


Dli    BRLLO    (MLDONICO.  409 

Carbasa.     Dcspectas  trans  a^qiiora  ducitc  lcges. 

Tcrtia  jain  solito  ccrvix  imirroiic  n>(ctur,  4().'3 

Taiidcm  luncrcis  linem  posidira  tyranuis. 

Omina  conveniunt  dicto,  fulvusquc  Tonantis 

Armitjcr  ad  li^iuidiun,  cunctis  spcc(antil)us,  a^thram 

Corrcptum  pcdibus  curvis  inncxuit  hydium. 

Dumque  reluctantera  morsu  partitur  obunco,  470 

Ha3sit  in  uni^ic  caput :  (runcatus  dccidit  anguis. 

Ilicet  auguriis  alacres  pcr  saxa  citati, 

conteintas.  Jam  caind  tertium'tyrannornm  demefatur  cnse  coiisuetn,  allaliirum 
tandein  fiiwm  tyraniiis  funislis.  i'iwsn!^iu  cunsentiiint  liis  rerhis  lioiinrii,  et 
aqiiila,  /ulra  armiii^era  Joris,  omnihus  ridentibus,  unplicuit  unf^nihus  uduiicis  ser- 
pentem  raptum  in  aere  sereno,  et  duin  dilaniut  Wlnnt  resistentem  rostro  recurro, 
caput  ejiis  adliu:sit  iiiter  un^ues,  cor|)iis  draconis  multlatum  corruit.  .Statiiii 
militcs  hilarcs  e.vcituti  liis  auspiciis  currunt  per  rupes,  et  flurios,  non   mons  rcmo- 


sequeturMeil.  (\nart.  Leid.  sec.  m.  sec.  Exc.  Gevait.^ — 46.5  solito  cerrix  Pat. 
Mazar.  Moret.  sec.  Vat.  Livin.  cerri.r  solito  diio  Vatt.  Pal.  Farii.  Rott.  suhito 
vel  solito  iMed.  sec.  Oxon.  sec.  notelur  ed.  Vinet. — KiG  Tertia  /uncreis  Fal. 
Med.  pr.  iiniis  Heins.  ciiramus  nro  tijrannis  Var.  LL.  ed.  Antv.  ruinis  Moret. 
sec.  ruinis  Vfl  tiirannis  Kej;. — 407  Oinnia  l'al.  Farn.  Oisel.  Leid.  sec.  Petav. 
tert.  ni.  sec.  Aid.  Omina  vet.  Oyr.  ciiin  decem  aliis.  dictis  Vat.  tert.  Florent. 
diictos  Vat.  pr.  m.  pr.  dicto  vel  dictis  Put.  /ulcistiue  Var.  LL.  ed.  Antv. — 
468  ad  liquidum  Ami)r.  pr.  ad  liiiuidain  (luatiior  Vatt.  Pric.  Oisel.  ohliquida 
cethra  Rott.  ah  li^juida  alhra  Leid.  sec  Ambr.  tert.  duo  Oxon.  E\c.  Gevart. 
et  Riiben.  a  liquida  cethia  Mpteiu  alii  er  Exc.  Lieli.  ohliqua  cethra  vel  ad  iujui- 
dam  athram  Florent.  Med.  sec.~4li9  Vorrepluin  Vat.  pr.  et  lert.  Florent. 
Mazar.  Pat.  Ambr.  sec.  m.  pr.  inc.  Heins  et  ed.  Vicet.  Collectuin  Leid.  sec. 
Cinn  viginti  «piatuor  aliis  et  Exc.  Gevart.  Arrcctum  Vat.  (|uint.  Arrectam 
Ambr.  pr.  Arreptam  Sched.  Gud.  cunis  pedibus  Pal.  Med.  sec.  in.  pr.  saris 
octo  alii,  Exc.  C;od.  Rhem.  Heiiisiiis  ascripscrnt  locum  Pr'<rf.  iii.  Cons. 
Hon.  vs.  10.  '  Unjiuibiis  liunc  s.wis  ira  p.nerna  ftrii.'  saris  vel  cnrvisVdt.  pr. 
intexuit  E\c.  L.t  ti  et  Rubtii.  Ihjdram  Sclicd.  (hkI.  annucm  Pric.  Hic  Exc. 
Rnbenii  desinunt  et  finis  de-ideratnr,  qiiia  Ms.  Itulien.  Iiic  deficiebat. — 
470  oiuHco  Oisel.  Med.  pr.  ahunco  Kott.  Moret.  pr.  Sclied.  Giid.  ed.  Vicct. 
acerbo  Mazai.  Exc.  Cod.  Kliem.  aditnco  qiiindecim  scripti,  Oxon.  et  Lov. 
obujuo  ve\  adunco  Pat. — 171  decidil  uiiffuis  Vat.   sec. — 472  citatiin  Pat.    rotati 

aOTJE 

Imperium  sequatnr.  466  Fttnereis]     Qni  perpetuo  gaii- 

464  Leges]     Romanas   leges  redu-  dent  civde,  sangiiine,  fiincre. 

cite  trans  maria,  in  Africam  scilicet,  468  Anniirer]  Hxv  compHiatio  poe- 

ubi  a  Gildonc  impie  contemlie  siint.  tis  familiaris,  Homero,  Virgilio,  \:c. 

iG5  Tertia  cerrix]    Cervix  Gildonis  471   Triinculus]     Id  qiiod  indicabat 

tyranni  rotetiir,  id  est,  gladio  rotato  Gildoni   caput  esse  ampntandum,  e- 

amputetiir.ei  addatur  cervicibus  am-  jusque  corpus  truncum  rcuiansurum 

putatis  Eugenii  et  Maximi  tyranno-  esse, 

rum,  de  qiiibus  supra  dictum  est. 


410  CL.    ULAUDIANl    XV. 

Torrentesque  ruunt :  non  morts,  non  sylva  retardat. 

Pendnla  cen  parvis  nioturae  bella  colonis 

Ingenti  clangore  griies  a^stiva  relinquunt  475 

Thracia,  ciim  tepido  permutant  Strymona  Nilo. 

Ordinibus  variis  per  nubila  texitur  ales 

Litera,  pennarumque  notis  inscribitur  aer. 

Ut  fluctus  tetigere  maris,  tunc  acrior  arsit 

Impetus,  arripiunt  naves,  ipsique  rudentes  480 

Expediunt,  et  vela  ligant,  et  cornia  summis 

Associant  malis,     Quatitur  Tyrrhena  tumultu 

ratur  illos,  non  sylrce.  Quemadmodtim  grues  indicturce  pugnas  in  aere  siispensas 
incoUs  exiguis  desenmt  magno  strejntii  ustimThracice,  cum  mutant  Strymonem 
cuni  Nilo  lepenti:  i:olatus  celer  impticutur  per  aerem  serie  dicersa,  et  der  notatur 
signis  alarum.  Postquum  m'iV\te%  uttigerunt  iindas  maris,  tunc  vis  vehementior 
incaluit :  occupant  7Mves,  et  ipsi  explicant  funes,  atque  constringunt  veki,  et  con- 
jungunt  malis   altis  aiitejwas.    Littus   Hetruscum  concutitur  hoc  motu,  et  Pisce 


Rott. — 473  Torquentesque  Petav.  tert.  nec  mons  aut  silva  Vat.  pr.  et  tert. 
Oisel.  Mazar.  Pat.  aut  silva  Vat.  Livin.  retardat  Florent.  retardat.  cum 
TeAeia  <myfxfj,  duo  Vatt.  Farn.  Oisel.— 474  Pendula  sic  vet.  Gyr.  Pendula. 
cum  VeAeia  (TTiyp.-^,  Fiorent.  Med.  tert.  Mazar.  Moret.  sec. — 475  clangore 
Vat.  Livin.  clamore  viginti  octo  alii  et  ed.  Vicct.  clamore  vel  clangore  Put. 
Hic  versus  non  exiat  in  Med.  quart. — 476  tunc  Pal.  Med.  pr.  uiius  Heins. 
pro  Florent.  pertnvtut  Pat. — 477  alis  tres  Vatt.  Pal.  Farn.  Pric.  Rott.  alcs 
Vat.  pr.  ni.  pr  Lov.  ex  correctione,  attiue  ita  legit  Heins.  qni  ascripserat, 
ita  '  ales  arundo' apud  Prudent.  p.  37. —  478  notas  Petav.  sec.  conscribitur 
Vat.  pr.  Oisel.  Pat.  Vat.  Livin.  inscribitnr  vel  consciibitur  Put.— 479  manus 
Tliolos.  ardet  Pal.  ardet  vel  arsit  Med.  pr. — 480  ipsceque  Mazar. — 481  Expe- 
diunt  vel  Exsolrunt  Lov.  ligant  l.ov.  Pat.  Petav,  pr.  Moret.  sec.  Med.  qiiart. 
Vat.  quint.  legunt  Ambr.  sec.  m.  sec.  Heinsius  ascrip!.erat  Lucan.  iii.  44. 
*  legere  rudintes'  Valer.  Flacc.  I.  ii.  initio,  '  Vela  legunt,  reniis  insurgitur.' 
legunt  vel  ligant  Vat.  pr,  et  tert.  Pric.  Florent,  Med.  sec.  Put. — 482  Queritur 

NOTiE 

474  Parvis  colonis']  Pygniaeis  po-  Nilo]  Fluvio  .Sgypti  notissimo ; 
piilis  Thraciae,  cum  quibus  bella  ge-  tepidus  dicitur,  est  enim  sub  ardenti 
rere   grues    dicuntur   ab  Aristotele.      coelo. 

Pygmzei    pugnaturi   insident    arieti-  477    Ales   litera]    Volatus    grunm 

bus,  armati  lanceis  scirpeis.  Pygmzei  celer  ac   velox,  imitaturque  literaiu 

appellantur   ctTrb  ttjs    irvyfi^i,    pngno  Graecam  A.  De   gruibus   tempestate 

aut  cubito,  ciijus  mensurani  magnitu-  sparsis  Lucanus  :  '  Et  lurbata   perit 

dine  non  excednnt.  dispeisiM  litera  pennis.' 

475  jEstira]  Lora  Tliracise,  in  482  Tyrrhena  ora]  Hetrnria,  quae 
quibus  a>stalem  traducebant.  dicitur  'lyrrhenia  a  Tyrrheno  Atyos 

476  Strymuna]  Strymon  est  fluvius  filio,  qui  ex  Lydia  in  hanc  regionem 
Thraciae,  ob  grues  satis  notus.    Hinc  colonos  deduxtt. 

dicuutur  Stryraoniae. 


Db;    BKLLO    GILDONILO.  411 

Ora,  ncc  Alphea?  c.ipiunt  navalia  Pisae. 

Sic  Ajjanieinnoiiiain  vindex  cum  Grapcia  classem 

Solverot,  innumcris  li  rvobat  vocihiis  Aulis.  485 

Non  illos  strepitus,  iinpcn(len(is(|iu'  [^rocellae 

Signa,  nec  adventus  dubii  deterruit  Austri. 

Vellite,  proclamanl,  socii,  jam  vcUite  funem. 

Per  vada  (jildoncm  (piamvis  adveisa  petamus. 

Ad  belluin  nos  trudat  hyems.     Per  devia  ponti  400 

Quassatis  cupio  tellurem  fiirerc  rostris. 

Heu  nimiuin  segnes,  caula  qui  mentc  notatis, 

Alphece  non  comprchenduiit  tot  naves.  liu  ciim  (Jraxia  ultrix  emilterel  navrr 
Agamemnonias,  Aulia  incoidehatur  clainoribus  infinilis.  Aon  murmur,  et  indicia 
tempestatis  imtninentis  averlif  j7/'m  iuilites,  neijue  acccssus  ynti  incerti:  e.icla- 
mant,  Kapite,  o  cominilitones,  rapile  jamfunem:  uggrediamur  Gildonem  perfnta, 
etsiin/esta:  tempestas  impeliat  nos  ad  prwlia :  cxopto  penetrare  tcrrain  rostris 
navimii    concussis    pcr   antractus    maris.     Ileu !    vos    niinis   incrtes,  <iui  animo 


Florent.— 483  neque  Pal.  Med.  pr.  uiiiis  Heins. — 484  classim  Tliolos.— 485 
Solverit  Tholos.  Solveret  Leid.  sec.  Soherat  Pal.  Med.  pr.  Lov.  ni.  pr.  Rar 
|)liel.  uniis  Heins.  /remebat  Tliuan.— 486  trcpidus  Var.  LL.  cd.  Antv.— 487 
nequeVn\.  Med.  pr.  diio  Heius.— 488  Vellite  Vat.  pr.  et  tcrt.  Oisel.  Itumpite 
vet.  Cod.  teste  Heinsio,  qui  ascripserat  lociiui  Lncan.  v.  422.  *  Runipite 
quae  retinent  fclices  vincula  proras.'  Solvile  jain  clamant  socii,  jam  vellite 
Mazar.  Solritc  jnin  socii  chtmunt  aiit  ruinpitc  duo  Vat.  l'al.  K.un.  Rott. 
VeUite  proclumant  sociijam  rellite /.  Vat.  Liviii.  Pat.  Oisel.  Vellite  proclamavt 
socii,dissolvite/.Vv'\c.  jam  ruinpile/uneinTUiy:i\\.  Amhr.  sec.  inc.  Heins.  qui 
ascripserat  solvere  /unein  freqnens  esse  apiui  Anctores,  citans  Passurat.  ad 
Propert.  p.  179.  abrumpite funem  Vat.  Livin.  ni.  sec— 490  irudat  Vat.pr.  et  tert. 
Oisel.  Mazar.  tradat  Vat.  qiiint.  trudit  dno  Leidd.  totidem  Oxon.  cutn 
vlginti  aliis,  Var.  LL.  ed.  Antv.  ed.  Vicet.  deriu  ponti  Oi>el.  ta?ri(/«  Pat. 
j)er<;u£  am  Vatt.  duo.— 491   cupidi  tellurem  figiteV'dvn.—A92    caula  diio  Mcd. 

NOT.E 

483    AlphecE  Pisce^     Pisa   nrbs  est  lius :    '  Eniissamque   liyemem    sensit 

Hetruriap.,  condita  a  Pisanis,  qni  Ar-  Nepiiinus,'  &c. 

cades   erant,  et  qnos    allnit   fluvius  l>er  devia]     Etiamsi  ego  miles  Ho- 

Alpheusin  Klide  regione  Gra^cia-.  norii  cursum   teneain    p»-r  ipsos  an- 

485  Aulis]  Pnrtus  est  Bocotiae  in  fractus  niaris,  hac  tanien  via  volo  fi- 
GiJEcia,  uhi  sub  Agamemnone  con-  geie,  ac  velnt  supcrare  terramAfri- 
gregatae  Gra-corum  naves  contra  cam  rostris  naviniu  concussis  aiquc 
Trojanos  itnr»',  et  raptam  a  Paride  vibrali^. 

Helenam  ultura>.  491   lugere]     Superare,  confoderc 

486  lllos]  Milites  Honorianos  dic-  non  terrani,  scd  rebelles  qni  sunt  in 
tosaStilichone.  terra  Africa  :    poiiiinr  contincns  pro 

490    Hyeins]     Ipsa    teinpestas  nos     contenlo,  Meton>mic(is. 
impellat     ad      bellum    Gildonicuin :  492  Cuuta]   Vos  eslis  nimiunn  pni- 

Hyemem  pro  tempestate  ponit  Virgi-     dentes,  immo  inertes,  si  obserTatis 


412 


CL.    CLAUDIANl    XV. 


Si  revolant  mergi,  graditur  si  littore  cornix. 

Ora  licet  maculis  asperserit  occidiius  Sol, 

Lunaque  conceptis  livescat  turbida  Coris,  495 

Et  contusa  vagos  jaculentnr  sidera  crines, 

Irabribus  humescant  Ha?di,  nimbosaque  Taurura 

Ducat  Hyas,  totusque  fretis  descendat  Orion  ; 

protulo  (inimadceititis,  sj  mergi  redcitnt,  si  cnrnix  sputiatnr  iii  arena.  Eti- 
amsi  Sol  occidens  inficiat  os  simni  viaculis,  et  Luna  turbuknta  suhruhescat  ventis 
fortnatis,  et  astra  confusa  emittant  comas  erranles:  et  si  Hcedi  madefiant  pluviis, 
et  Hyas  aquosaregat  Taurum,  et  Orion  iotus  delabatur  in  mare,  indicia  Cali  certa 


Reg.  Tlnian.  Put.  Maziir.  Tliolos.  Bonon.  tres  Petav.  totidem  Ambr.  inc. 
Heins.  Var.  LL.  e  marg.  Parm.  Sched.  Gud.  ed.  Vicet.  tanta  Moret.  sec. 
capta  Pal.  Fiorent.  Pat.  nniis  Heins.  captos  Yar.  LL.  ed.  Antv.  tanta  vel 
ca»<<tt  Med.  sec.  (,«/>/«  vel  cai/fa  Med.  pr.  Oxon.  sec.  gu/d  Ambr.  pr.  locetis 
Pal.  vocatis  Mcil.  pr.  Yar.  LL.  ed.  Antv. — 493  volitant  Leid.  sec.  m.  sec. 
retolent  Thuan.  litora  Rott.  Thiian.  per  litora  Farn. — 494  consperserit  Ainbr. 
sec.  inc.  Heins.  conspexerit  Leid.  pr.  aspexeril  Leid.  sec.  et  decem  alii, 
Var.  LL.  ed.  Antv.  et  ed.  Yiret.  assiduus  sol  Med.  pr.  iinns  Heins. — 495  com- 
ceptis  vel  contemptis  ISIed.  pr.  lucescat  Yat.  quint.  turhida  Florent.  m.  sec. 
dno  Heins.  turgida  trigintn  alii,  Yar.  LL.  e  inarg.  Pani).  et  Exc.  Gevart. 
Cauris  Yat.  pr.  item  Yiit.  Livin.  clwris  Lov.  Var.  LL.  ed.  Antv.— 496  confusa 
Farn.  ed.Vicet.  contusa  Leid.  pr.  Vat.  quint.  Florent.  Med.  tert.  Reg. 
Bonon.  Tliolos.  Lov.  vet.  Gyr.  Movet.  sec.  dno  Oxon.  duo  Ambr.  tres  Petav. 
A'ar.  LL.  e  marg.  Parm.  concessa  Pat.  concussa  Leid.  sec.  cum  quatiiordecim 
aliis  et  Sched.  Gud.    conc^issa   vel  confusa   Med.   sec.  jaculantur  3Ioret.  sec. 


NOT^ 


alia  signa,  qnam  qnae  dat  Honorius. 

493  Si  revolant  mergi^  Mergi  sunt 
aves,  quas  continuo  mergnntiir,  ideo- 
que  si  immergi  desinant,  attpie  revo- 
lent,  hoc  contra  naturam  esse  credi- 
tur,  et  idcirco  auspiciuin  navigaturis 
inauspicatum,  quasi  iinmineat  tem- 
pestas  aliqua  turbulentior. 

CornJa"]  Et  ilhid  quoqne  est  au- 
spicium  intaustum  ex  ^  irg.  '  Si  cor- 
i)ix  plena  pluviam  vocat  iniproba 
voce,  Et  sola  in  sicca  seciim  spatiatiir 
arena.' 

494  Maculis]  Sol  habet  suas  ma- 
culas  :  nemo  dubitat :  sed  hic  nubes 
intellige. 

495  Conceptis  Coris]  Coil  vcl  Cauri 
sunt  venti  flantes  ab  occasu  solstitia- 
li,  hoc  est,  ab  iis  regionibus  in  quibus 
Sol  occidere  videtur  tempore  bruma- 


li :  hic  ponuntur  pro  veutis  violentis, 
et  ex  Yirgilio, '  Semper  frigora  spi- 
rantibus.' 

496  Crines]  Etsi  astra  contusa,  seu 
obtusa,  vel  cojifusa,  ac  tnrbida  osten- 
dunt,  ac  vibrant  crines  terribiles,  ibi- 
mus  in  hosteni.  Cometas  intelligit, 
quos  antiqui  timebant,  vehit  certa 
calamitatum  imminentiiim   priesagia. 

497  Htedi]  Uuo  sunt  signa  coeles- 
tia  Septemtrionalia  in  manu  sinistra 
Auriga-  seu  heniochi  qua3  creant 
pluvias:  undc  Yirgilio  dicuntur, 
'  Pliiviales  haedi.' 

498  Hijas]  Hyas  seu  Hyades  sunt 
septem  steilap  in  capite  raiiri  signi 
coelestis,  qiia?  ortii  sno  creant  plu- 
vias:  hinc  dicuntur  Hijades,  airh  tov 
viiv  pluere:  Latinis  dicuntur  sues  et 
subucida',  quod  sues  imbribus,  et  luto 


im    UKLLO    (JlLDONICO, 


U:J 


Certa  fides  coeli;  scd  major  llonorius  auctor. 

lllius  auspiciis  iniin(M»sa  por  icipKua  milos,  500 

Non  Plaustris  Arctovo  rciror.     Contoiuno  Booten, 

Navita  :  turbinibus  niodiis  pcrinitto  carinas. 

Si  mihi  t(  lupostas  Libyani  vouti(pio  uoiral)unt, 

Augusti  rortuua  dabit.     Jani  classis  in  altuui 

Provchitur.     Dextra  Lijjures,  Etruria  la?va  505 

Linquitur,  ct  ca-cis  vitatur  Corsica  saxis. 

lluniuuix.'  in  spcciem  plantu)  sc  magna  lijrurat, 

sunt,  sed  Hnnorius  est  auctor  cerlior.  Ego  miles  siib  ansinciis  ipsius  Honorii  ;  per 
maria  infnita  non  diicor  Phiustris  aut  trsa :  o  naiitn,  ilcspice  sijjiinm  lioottr  : 
trade  naves  piucillis  ipsis,  si  lcmpistus  ct  venti  non  dent  mihi  Libijain,  /eticitas 
Imperatiiris  dnbit  •■;nn  inilii.  Jmn  ctnssis  proi^rcditiir  in  niurc  priifuiHlum.  Ligu- 
riartliuquitur  a  dextrn,  Ihtruria  a  sinistia,  el  Corsirn  cvitutiir  dh  nipis  liitciiics. 
Insulu  iugcns  formal  sc  in  Jiguram  pcdis  hitmaiii  {auli<iui  incoUc  appcllarunt  eani 


jactentur  >Jeil.  pr.— 498  /n/rws  Meil.  |)r.  ni.  pr.  totisiiue  Hci;.— 199  actor  Rott. 
Petav.  pr.  Med.  ^cc.  actor  v.l  aiictor  Moret.  pr.  Var.  LL.  cd.  Aiitv.  .>()0  in- 
mcrsa  Oxon.  pr.  ni.  pr.— .>01  Arctoqiie  duo  Valt.  Farn.  Prir.  Oisel.  Arctove 
duo  Leidd.  «iini  vii;iiiti  alii^,  \  ar.  LL.  e  inaif;.  Pann.  item  ed.  Antv.  ed. 
Vicet.  regor  Vat.  pr.  ni.  sec.  regar  Vat.  qiiiiit.  itim  Vat.  Livin.  contrmno 
Med.  pr.  /ioo<am  Vat.  qninl.  yioc/cHi  Lov.  Ifoo<t'm  viyinti  alii  et  ed.  Vicet. 
Booten  Amt>r.  tert.  Ald.— .502  inmiite  iinus  llcins.  cnrinain  Mcd.  (iiiart. — 
503  negnbant  Vat.  pr.  m.  pr.— .>01  l'ortuna  vel  formido  Vat.  tcrt.  in  Aiistrum 
inc.  Heiiis.— 50.5  Etruria  diio  Vait.— 50(i  casis  Florciit.  m.  pr.  inc.  Heins. 
cesis  vel  cecis  Put.  cessis  vel  cacis  l'etav.  pr.  Ueinsius  celsis  conjiciel)at.  ver- 
satur  Var.  LL.  ed.  Antv.— 507  Humanji  speciem  tn  plantce  Farn.  Kott.  ed.  Vi- 


NOT^ 


gaudeant :  '  et  amica  luto  sus.'     Ho- 
ratins. 

Orim]  Signuni  itideni  cadeste  est, 
inter  sif>na  nieridiana  reposituni : 
diciturqne  vel  ctTr'  oCpov,  ab  Lrina, 
quod  gcHitiis  sit  e.\  Urina  triiiin  Deo- 
rum,  Jovis,  Neiituni,  Mercurii,  aiit 
Apollinis  ;  vel  ciTrb  too  opivfiv,  cxcitnre, 
quod  e\.citet  teniptstates  per  niare 
et  tcrras  ;  unde  et  aquosus  el  nimbosus 
Orion  passiin  dicitur. 

499  Certa  fdcs]  Ctclo  signisque 
coelestibus  certa  fides  habcnda  est, 
sed  major  habenda  est  Honorio,  qui 
anctor  est,  qiii  jnbet:  satis  enim  est 
eiim  imperasse ;  fieiit  eniin,  quac- 
cunique  imperavit.  Sic  Poctae  adu- 
lautnr. 

500  lllius  auspiciis]     aiilcs  INlartio 


furore  abreptus  pro  ineptiis  liabet 
sigiia  cotlestia,  qimc  nautvc  ob.servant 
ad  viain  in  inari  regeiidam. 

501  Aon  l'laustiis  Arctove,  Sfc.] 
Sunt  sigiia  Septcmtrionalia.  De  Lis 
supra  111.  Cons.  Hon.  vs.  170. 

504  Fortuna]  Julius  in  Suctonio  : 
'  (inid  timcs,  iiaiita  P  Ca^sarcm  vchis 
et  ('icsaris  fortuiiiim.' 

505  Ligurcs]  Lisuria,  Cotc  de  Gc- 
ncs,  in  ijiso  liminc  Itaiia?. 

Eiruriii]  Ilalia'  rcgio,  dicta  quasi 
eTfpopia,  a<p'  kripov  Spov,  ab  altcro  Jine, 
tcrmino,  qiiod  ad  altcrain  Tiberis  ri- 
paiii  cMendcrctiir,  <|ui  tcrminus  cst 
inter  Latiuni  et  Etruriain. 

50G  Corsica]  Corsc,  oii  Corscguc,  in- 
sula  ad  oras  Etrurize. 


414  CL.   CLAUDIANI   XV. 

Insula  (Sardoam  veteres  dixere  coloni) 

Dlves  n^ieA-  fiugum.     Poenos  Italosve  petenti 

Opportuna  situ.     Quae  pars  vicinior  Afris,  510 

Plana  solo,  ratibus  cleniens  :  quae  respicit  Arcton, 

Tmmitis,  scopulosa,  procax,  subitisque  sonora 

Flatib  s.     Insanos  infamat  navita  montes. 

Hinc  liominum  pecudumque  lues,  hinc  pestifer  aer 

Saevit,  et  exclusis  regnant  Aquilonibus  Austri.  515 

Quos  ubi  luctatis  procul  eflugere  cariuis ; 

Sardiniam )  tcrra  est  f<ecuvda  messihus  :  commoda  ob  sitiim  natitae  eunti  ad  Car' 
thaginienses  aut  ad  Italos:  ea  pars,  qiiae  propior  e&X  Africce  habet  ylanitiem, 
camporum,  et  est  benigna  navibns:  quce  pars  spectaf  Septemtrionem  est  aspera, 
lapidosa,  molesta,  et  stridens  Jiuminibus  rcpentinis.  Nauta  ntaledicit  niontibus  in- 
sanis  hiijiis  insulae  ;  hiric  pestis  hominum  et  hestiarum,  hinc  aer  insalubris  furit  el 
Noti  dominantur  pulsis  Aquilonibus.     Quos  Nolos  postquam  milites  procul  evita' 


cet.  in  speciem  Pric.  Thuan.  Pat.  Hnmance  specie  duo  Leidd.  cuni  triginta 
aliis,  Exc.  G^evart.  Var.  LL.  e  marg.  Parm. — 508  Sandaliam  Exc.  Laeti.  Sur- 
daniam  Pr.t.  Durdaniam  Petav.  sec.  m.  pr.  Sardiniam  octo  alii.  Sardoniam 
Pal.  Med.  pr.  Mazar.  unus  Heinsii,  qui  Sardoam  legit. — 509  ager  Med.  quart. 
ed.  Vicet.  agerque  Med.  tert.  Italosque  Pat.  Italosve  ambo  Moret.  Lov.  duo 
Oxon.  duo  Leidd.  Ald. — 510  quo  Tholos.  Austris  vet.  Gyr.  Farn.  Tliuan. 
Afris  ve\  Austris  Med.  sec. — 511  1'hna  Leid.  pr.  Vat.  quint. — 512  Inmunis 
Var.  LL.  td.  Antv. — 513  Ftuctibus  Esc.  La?ti.  Gesn.  et  ed.  Bipont.  Flatibus 
diio  Leidd.  et  triginta  ahi,  Exc.  Gevart,  Sched.  Gud.  ed.  Pann.  et  Vicet. 
Fluctibiis  vel  Flatibus  Vat.  pr.  Floient.  Med.  stc. — 514  Uic  hominum  et  hic 
pestifer  Reg.  Pat.  si  pcstifer  Oxon.  pr.  pestis  et  aer  Var.  LL.  ed.  Antv. — 
515  excussis  Med.  tert.    excussis  vcl  exchisis  Mazar. — 516  Quos  ut  Med.  sec. 

NOT.E 

508    Sardoam']    Sardinia  dicitnr  a  Infamaf]    Nanta?,   qni   saepius  hic 

Sardo  Herciilis  lilio  ;  nam  antea  dice-  nanfragiiim  patiuntur,  reddiint  sco- 

batur  Snndidia  et  Sandaliotis,  airb  rou  pulos  illos  infames,  et  conviciis  cre- 

ffav5a\lov,  solea  vel  calceo,  cnjus  figu-  bris   detestandos,   dirisque   ab   irato 

ram  imitatur.      Sallustius,  '  Sardinia  nautarum  genere  devovendos, 

facie  vestigii  hnmani.'  514    Hinc]     Ex  hoc   insalubri,  ac 

511  Arcton~\  "ApitTov,  Ursam,  signura  pestilenti  situ  insulap,  in  quam  ideo 
Septemtrionale :  hic  poniturpro  Sep-  exules  nonnunquam  mittebantur. 
temtrioiie.  Martialis  :    '  Nulio   fata  loco   possis 

512  yVoca.r]  Obnoxia  Austris  pro-  exchidere;  cum  niors  Venerit  in  me- 
cacibus,  et  nautas  crudeliter  impe-  dio  Tybure  Sardinia  est.' 
tentibu.s.  5ld  Austri]  Morborum,  pestis,mor< 

513  Insanos]     Nihil  enim  gentiura  tisque  parentes. 

feritas,  atqne  insanorum  niontium  516  Luctatis  carinis]  Hoc  est,  navi- 
(nam  ita  vocantur)  *  immanitas  pro-  bus  hictando  seu  magno  conatu  et 
fuere.'  Florue,  discrimine  ax^ersis  ac  detortis. 


DR   BELLO  GILDONICO.  415 

Per  diversa  ruunt  simiosas  littora  terroe. 

Pars  adit  antiqua  ductos  Carlhn«j:ine  Sulcos  : 

Partem  littoreo  coniplcctitur  01l)i;i  muro. 

Urbs  Libyam  contra  Tyrio  fundata  potenti  520 

Tenditnr  in  loniium  Caralis,  tenucmquc  per  undas 

Obvia  diniittit  iVacturum  tlamina  collcm. 

Efficitur  portus  medium  mare  :  tutaque  ventis 

Omnibus  ingcnti  mansuescunt  staaiTia  recessu. 

Hanc  orani  peticre  manu,  prorisque  reductis  525 

runt  detortis  navUtus,  eunt  per  varia  littora  terrce  curvuta.  Pars  niilitiim  intrat 
ShIcos  condilos  a  ('nrtha^ne:  Olhia  recepit  partein  mllitiini  in  mcenibus  littoreis. 
Urbs  Calaris  e  reg^ione  Libyce  exstructa  a  Carthaginiensil/us  potentibus  porri^ilur  in 
longum,  et  opposita  protendit  per  aquas  montem  exiicuum  rupturum  ventos:  mare 
intermediutn  fit  portus:  et  stagna  mnTis  difen-iu  a  ventis  omnihus  sedantur  cum 
secessu  magno:    milites  eunt  iii  hanc  iirbein  cum  omni  impelu,  et  proris  navium 


jactatis  vet.  Gyr.  simul  Anibr.  pr.  Sched.  Gud. — 517  sinuosa;  vel/umostEPric. 
— 51S  Sukos  ^  at.  pr.  et  tert.  Oisel.  Mazar.  vet.  Gyr.  Var.  LL.  ed.  Antv.  Mau- 
ros  Vat.  quiiit.  muros  Vat.  scc.  Pal.  Farn.  Pric.  Kott.  diio  (Jxon.  diio  Leidd. 
muros  vel  suUos  Piit. — 519  Olbia  Ambr.  tert.  Olcia  vet.  Gyr.  Ovia  Pat.  Ob- 
bia  Vat.  pr.  Ohvia  tres  Vatt.  Pal.  Farn.  Pric.  Uott.  Oisel.  Vicet.  Ald.  Isingr. 
—520  coiitra  Lihyam  Tliiian. — 521  Caralis  diio  INIed.  Piit.  Bonon.  P.it.  Tliolos. 
Anibr.  pr.  ed.  VKet.  Karalis  Vat.  tert.  Med.  pr.  iiniis  Heins.  Ccralis  Petav. 
pr.  Carahis  Oisel.  CaUiris  Pric.  Florent.  iuc.  Heins.  Var.  LL.  e  marg.  Parm, 
Curalis  Med.  s»c.  tenuesiine  Put.  urbes  Lov.  m.  pr.  umbras  Vat.  tert.  undam 
^led.  tert.  Ald.  undas  viginti  octo  Codd.  ed.  Vicpt. — 522  Ovia  Pat.  demittit 
Med.  sec.  Vat.  tert.  facturum  Oisel.  Leid.  sec.  Jlunuyia  Farn.  Med.  pr.  Tliiiau. 
Mazar.  Anibr.  pr.  Petav.  sec.  Pat.  Tliolos.  vet.  Gyr.  Jiamina  ve\Jlumina  Pric. 
— 523  ruptaque  Moret.  pr. — 524  urguenti  Tliuan.  Petav.  tert.  saxa  Ambr. 
sec.  recursu  vel  reccssu  Oxon.  sec. — 525  niari  pro  manu  Pat.  reducti  Med.  sec. 

NOTiE 

b\7  SinuoscE  terra]  Circnmeuntjru-  Sardiniap,  optimo  portu  insignis,  quo 

untque  per  diversa  liitora  terra»,  va-  naves    Honorii    convenisse    testatur 

rjis  anfractibus  plenap.  Claudianus.     Floro     Calaris    dicitur 

518  Sulcos\  Urbein  Sardinias  a  Car-  '  urbs  iiri)ium.' 

thaginiensibus  conditain.    Aliidicunt  522    Dimittit']     Protendit    collem 

Sulchos,  et   Plinius  hiijus  urbis  inco-  veliit  promontorium.contra  impetum 

las,  Sulchiranos.  ventorum. 

519  Olbia]  Vel  Ulbia,  Urbs  itidem  523  Medium  mare]  Sed  qiiod  inter 
SardiniiP,  recipit  militcs  in  suis  mce-  urbem,  et  collem  illiim  prominentem, 
nibus  ad  iittus  exstriictis,  ideoque  dic-  portum  facii  commodum. 

tis  littoreis.  525    Hanc]     Calarini  oiiini  conatu 

520  Tyrio]    Urbs  condita  a  Cartha-      peterc  cnntendiint. 

giniensibiis,  qiii  ex  Phoenicia  oriundi  Rcductis]    Proris  retroversis  versus 

sunt,  ubi  urbs  Tyrus.  mare,  adeo  ut  puppes  in  tcrra  tigan- 

521  Cttra/M]VelCaiaTO,metropolis     tur. 


416        CL.    CLAUDIANI    XV.    DE    BELLO    GILDONICO. 

Suspensa  Zephyros  expectant  classe  faventes. 

retro  versis  opperiuntur  ventos  secundos,  classe  retenta. 


m.  pr.  in  Excerptis  Lasti  erat  *  Deest  sequens  Liber  de  Gildone  et  desideratur 
finis  teniponim  injuria.'  Vat.  pr.  liabet  Explicit  de  Bello  Gildonis  :  incipit 
lALS  Stiliconis  libri  NiMERo  III.  in  Aid.  erat,  '  desiderantur  reliqua.' 

NOT^ 

526  Suspensa']  Classe  funibus  re-  Zephyros']  Ventos  prosperos  :  po- 
tenta  et  coercita,  sicque  ventos  fa-  nitnr  species  pro  genere,  Syuecdo- 
ciles  expectante.  chicais. 


OBSERVATIO. 

Mnltis  deesse  videtur  Liber  secundus  :  alii  negaut  phira  dicenda  fuisse, 
propter  simultates,  quae  erant  iuter  Arcadium  et  Honorium  Imperatores. 

Ceterum  omittendum  non  est,  in  hujus  operis  gratiam  Claudiano  nostro 
statuam  aheneam  erectam  essc.  Sed  hac  de  re  infra  in  Piaefatione  de  Bello 
Getico. 


XVI. 
CL.  CLAUDIANI 

DE  CONSULATU 

FL-  MALLII  THEODORI 

V.  c. 
PANEGYRIS. 


PROLOGUS. 


ARGUMENTUM. 


PoKTA  increpat  Mus?e  susc  andaciani,  quod  sese  exponat  judicio  Senafus ;. 
qui  tantus  est,  ut  queniadujodum  Jupiter  Aqnilarum  ope  orbem  cognoscere 
potuit,  sic  et  Honorius  Senatorum  concilio  possit  orbcm  metiri. 


AuDEBiSNE,  precor,  doctaB  subjecta  cater\-a3 
Inter  tot  proceres,  nostra  Thalia,  loqui  ? 

O  Thalia  Musa  nostrn,  an  nudcbis,  quaso,  loqui  exposita  ca:tui  erudito,  inier  tot 


Recitavit  hunc  PaneRyricum  Claudianus,  ut  patct  ex  Praefatione  vss.  19. 
et  20.  Mallius  autem  vocandus  hic  Consul.  vid.  Onnphr.  in  Fast.  p.  302.  cd. 
Commelin.     De  consuiatu  Mallii  Theodori  meminit  Augustin.  de  Civ.  D. 

NOTyE 

Fl.]    Flavius   Mallius  Theodorus,     gam  habuit  in  Oriente  Eutropium : 
vir    clarissiraus    atque    doctissimus,     nam  alter  Consul  erat  in  Impcrio  Ar- 
Consul  fuit  anno  Domini  399.    Colle-     cadii,  altcr  in  Iniperio  Honorii,   at 
Dclph.  et  Var.  Clas.  Claud.  2  D 


418  CL.   CLAUDIANI   XVI. 

Nec  te  faraa  vetat,  vero  qiiam  celsius  actam 

Vel  servasse  labor,  vel  minuisse  pudor  1 
An  tibi  continuis  crevit  fiducia  castris  ?  5 

Totaque  jam  vatis  pectora  miles  habet  ? 
Culmina  Romani  majestatemque  Senatus, 

Et,  quibus  exultat  Gallia,  cerne  viros. 

primorea?  Neque  fama  prohibet  te,  quam  famam  difficile  est,  uut  conservare  elatam 
jam  altius  merito  tuo,  aut  pudendum  est  imminuere?  An  confidentia  aucta  est  tibi, 
o  INIusa,  bellis  assiduis,  et  audacia  militis  possidet  jam  totum  animum  poetee.  As- 
pice  magniludinem  et  majestatem  Curite  RomancP,  et  viros,  qu.ibus  Gallia  trium- 


lib.  xvni.  cap.  ult.  Ejnsdem  tamquam  Christiani  meminit  in  libro  Retracta- 
tionum,  ubi  citat  libruin  Theodori  de  Vita  beata.  Gyrald.  Theodori  Prsef. 
Praet.  mentio  est  in  Cod.  Tlieodos.  p.  488.  et  489.  In  Moret.  pr.  sequitnr 
hic  Panegyricus  post  Epitliaiamium  Honorii ;  in  Moret.  sec.  post  Quartum 
Cons.  Honorii.  Rotteud.  habet,  Panegyricus  dictus  Tiieodoro  Consuli.  Vat. 
pr.  Incipit  de  Consulatu  Manlii  Theodori.  in  Vat.  tert.  erat,  Liber  Cl.  Claudiani 
de  secundo  Mallii  Theodori  Consulatu.  Prafatio.  Leid.  pr.  quoque  exhibet,  Li- 
her  de  secundo  Consuhiiu  Theodori.  in  Petav.  pr.  a  m.  pr.  erat,  Liber  de  secundo 
Consulatu  Theodori.  Prohgus  ad  lihrum  sequentem  de  secundo  Consulatu  Theodori. 
dein  manu  recenti,  Cl.  Claudiani  Prologus  in  Panegyrim  Manlii  Theodori  Cons. 
Petav.  sec.  habet,  Incipit  Panegyricus  dictus  Theodoro  Consuli.  Prafatio.  Porro 
in  Schedis  Gudianis,  item  Excerptis  Scliotti,  Vossii,  et  Codicis  Rliemensis 
nulla  erat  Pra-fatio. 

1  prior  pro  precor  Jun.  pr.  tantce  Vat.  pr.  subjecte  Tholos. — 3  Nec  vero  tefama 
vetat  Oxon.  sec.  negat  Petav.  sec.  vetat  vel  negat  Reg.  quam  vero  celsius  duo 
Vatt.  Pal.  Med.  quart.  7io n  umquam  celsius  Mazar.  f alsius  Pat.  actam  Mazav. 
auctam  Leid.  pr.  et  duodecim  alii,  item  Exc.  Laeti.  auctor  Reg.  m.  pr.  altam  et 
m.  sec.  emend.  auctam  Var.  LL.  ed.  Antv.  actam  vel  (wc^aw  Thuan. — 4  ser- 
vare  Mazar.  meminisse  jMed.  sec.  Tholos.  duo  Leidd.  meruisse  Vat.  sec.  ni. 
pr.  Lov.  minuisse  vel  meminisse  Oxon.  pr.  wiininssf  vel  meruisse  Reg. — 5  At 
tibi  Med.  sec.  m.  s.  Oxon.  sec.  Aut  tibi  Jun.  pr.  Non  tibi  Oxon.  pr.  Num  tibi 
Reg.  Num\e\  NamtibiPat.  Heinsius  iVi/m  legit.  rebus  \'e\  castrisTliolos. — 
7  Culmina  omnes  Codd.  Heinsius  correxerat  Lumina  ex  Cod.  Vet.  et  ascrip- 
serat  locum  Cic.  Philipp.  ii.  '  IUos  ego  tot  przEStantissimos  viros,  Lumina 

NOT^ 

Eutropius  hic  damnatus  est,  ipsinsque  cant. 

nonien  ex  fastis  erasum.  3   Fero  celsius']  Elatam  altius  merito 

Prologus']     Praefatio  :   Trph,  ante,  et  nieo,  vel  elatius  quam  quisquam  vere 

A(J7os,  smno;  quasi  esset  id  quod  di-  dicere  queat.     Jam  statua  Claudiano 

citur  ante  sermonem  aliquem   longio=  erecta  fuerat,  quem  honorem  vix  cre- 

rem.  dibilem,  et  supra  veritatem  esse  poe- 

1  Subjecta]     Exposita  judicio  viro-  ta  innuit. 

rum  doctissimorum.  6  Miles]  Tuni  Claudianus  arma  ge- 

2  Thalia]  Musa :  aTth  tov  edWfiv,  rebat :  niilitaverunt  ante  illum  Eu- 
Jlorere ;  quod   Poetarum    gloria,  vel     nius,  Ovidius,  Horatius. 

quod  laudes  versibus  Poetaruni  com-  7  Ctdmina]  Senatores,  qui  snnt  co- 
prehensae    magis   ac  magis  efflores-     lumina  Senatus  :   alii  legunt  Ixmina, 


DK    MALLII    TIIEOD.    CONS.    PROLOG.  410 

Oranibiis  audimur  tonis,  mundiquc  pcr  aures 

Ibimus,  ah  nimius  ('oiisulis  un^ct  auior.  ]0 

Jupitcr,  ut  pcrhibenl,  spatiuni  cum  disccrc  vcllet 

Naturae,  regni  nescius  ipsc  sui ; 
Armigcros  utrimquc  duos  aniualibus  alis 

Misit  ab  Eois  Occiduisquc  platjis. 
Parnasus  geminos  fcrtur  junxisse  volatus  ;  1.5 

Contulit  alternas  Pythius  axis  aves. 

pkat.  Terra  universa  audiet  nos,  et  dicta  nostra  volabunt  ad  aures  tolius  Orhis. 
Tene  te,  0  Miisa.  Sed  «/».'  nimius  amor  ii)  consuleni  'lheo(\oiHm  impellit  me. 
Jupiter.iU  aiunt,  cum  vellet  cognoscere  vastilalem  Drliis,  non  cognoscens  ipse  impe- 
rium  suum ;  emisit  hinc  inde  a  finibus  Orientis  et  Occidentis  duas  afjuilus  pentiis 
similibus.     Parnassus  dicitur  cotyunxisse  volatum  ulriusque.     Ora  ApoUinis  Pythii 


Reip.  vivere  volebani ;  tot  consulares,  tot  piiEtorios,  tot  lionestissinios  Sena- 
tores.'  Ideni  eadeni  Orat.  p.  21.  b.  ed.  Faiirn.  et  p.  22.  a.  scd  culmina  tanien 
ferri  posse  notavcrat,  qucmadmodinn  apices  dixit  Ammianus  I.  xxix.  '  Hor- 
ret  animus  reminisci,  quo  justitio  humiliati  tot  rerum  apices  visebantur,  et 
przecijme  Consulares.' — D  auditus  Med.  tert.  auditi  leg.  Heins.  tnuris  Flo- 
rent.  ni.  pr. — 10  Ivimus  Oxon.  sec.  ac  tiimius  consule  surgit  Vat.  pr,  ni.  pr.  a 
nimius  Petav.  pr.  ac  Vat.  tert.  ha  duo  Leidd.  duo  Oxon.  Jnn.  i)r,  Kot(. 
Thuan.  Mazar.  Put.  ambo  Moret.  duo  Petav.  ttimiuin  Jun.  pr,  Med.  quart. 
urgel  vel  urit  Reg,  Oxon.  pr. — 11  vid.  Lncian.  p.  511,  dum  Pric— 12  conscius 
Rott.  Oisel.  iNIed.  sec.  m.  pr. — 13  Crinigeros  \el  Armigeros  llos^.  utrumque 
Var,  LL.  cd.  Antv.  «Ko.f  Tholos.  an?ji5  vel  rt/ts  Vat,  quint,  /jori.s  Med,  scc. — 
15    Parnasus  Reg.  Put.  Tiiuau.  Mazar,    anibo  Moret.  tres  Petav.   Ald, — 

NOTiE 

nec  male  :    de  quibus  Regi  Pyrrho  est,  ut  quicquid  in  ea  dictuni  fnerit 

interroganti  legatos  suos,  quid  dehos-  putare  quis  debeat  dictum  orbi  iini- 

tium  sede  sentirent,  ii  responderunt,  verso,     Unde  nLijor  est  difficultas  : 

'  urbem  temphim    sibi  visum,  Sena-  nnde,o  Musa,  te  teneredcbes ;  .sed  ni- 

tum  Reguni  esse  consessum.'  Florus.  mius  amorTlicodori  impellit  te,quam 

8  Gallia^l    Mediolanum  urbs  a  Gal-  ut  silere  possis. 

lis  condita,  et  in  Gallia  Cisaipina  re-  13  jiLqualibus']  Id  est,  Aquilze  eraut 

posita  :    ibi  tnm  degebat   Impcrator  aequales  letate  et  robore. 

Honorius.     Hanc  urbem  nonnulli  Im-  14  Eois]"£us  \e\  riws,  Aurora:  int\e 

peratores  Roniie  pra:tulenint.     Atti-  Eous,  ad  Orientcm  .Vuroramve  per- 

la,  Suida  teste,  videns  Mediolani  Im-  tinens. 

peratores   in    aureis    soliis   sedentes,  15  Parnasus]     Hic  mons  dictus  est 

Scythas  vero  ad  eoruni  pedes  depic-  terra;  niubilicus,  qiiasi  in  medio  ter- 

tos  ;    se  iii  solio  sedentein,   Komanos  rarnm  existeret. 

vero  Imperatorcs  saccos  huineris  fe-  10  Contulit]  Siiniil  recepit,  et  com- 

rentes,  et  ante  pedes  suos  aurum  cf-  paravit  voiatiini  utriusquc. 

fundentes,  piiigi  voluit.  Pijthius]  Vidc  Praef.  lib.  I.  iu  Kuf. 

9  Audiinur]  Haec  urbs  tam  celebris 


420  CL.   CLAUDIANI    XVII. 

Princeps  non  aquilis  tenam  cognoscere  curat : 

Certius  in  nobis  aestimat  imperium. 
Hoc  ego  concilio  collectum  metior  orbem  : 

Hoc  video  coetu,  quicquid  ubique  micat.  20 

recepit  simul  ambas  volucres.  Imperator  non  laborat  noscere  Orbem  ope  aquila- 
rum :  noscit  imperium  certixis  per  nos.  Ego  definio  in  hoc  conventu  mundum  con- 
gregatum :  aspicio  quicquid  splendet  ubique  terrarum  in  hoc  consessu. 


17  mundum  Piit.  terras  Moret.  pr.  Exc.  Lncens.  sec. — 18  vobisVat.  pr.  m.  pr. 
Exc.  Lucens.  sec. — 19  concilio  Oisel.  consilio  Leid.  sec.  cum  duodecim  aliis. 
annum  Med.  tert.— 20  Et  video  Jun.  pr.  certus  pro  catu  Med.  quart.  tecum 
pro  costu  Var.  LL.  ed.  Antv.  m.  pr.  ccctti  vel  catum  Reg.  in  orbe  quatuor  Vatt. 
Pal.  Farn.  Reg.  duo  Med.  totidem  Petav.  Pat.  Oxon.  pr.  Ambr.  tert.  ubique 
vel  in  orbe  Vat.  pr.  meat  Pal.  Rott.  micat  vel  manet  Oxon.  sec.  in  orbefuit 
vel  ubique  micat  Put. 

NOT^ 

18  Ih  nobis  ccstimat']    Satis  noscit  Claudianus. 

Imperium  per  nos  ;  satis  judicat  ex  19  Metior'\   Reputo,  ex  tanto  tali- 

nostro  consessn,  qnantum  sit  Impe-  que  Senatorum  coetu,quantus  sit  Or- 

rium.    In  nobis.  *  Se  quoque  principi-  bis  :  cogito  hic  esse  quicquid  est  in 

bus  permixtum  agnovit'  Senatoribus  Orbe  prsestantius. 


XVII. 

CL.  CLAUDIANI  DE  CONS.  FL.  MALLII 
THEODORI  V.  C.  PANEGYRIS. 

ARGUMENTUM. 

HoNORES  ambiunt  virtutem  in  Theodoro,  qui  in  adolescentia  sapiens  fuit 
et  eloquens  :  rexit  Libyam  et  Macedones.  Hinc  factus  Quaestor  rexit  Pro- 
vincias  Occidentis,  postea  incumbit  studiis,  excutit  varios  Philosophos  de 
Physica,  Morali,  Mathematica.  His  eum  vacantem  adit  Justitia,  hortatur 
Curiam  rej>etere,  vivere  cum  Stilichone  virtutum  fautore.  Cunctatur  ille, 
▼itam  rusticam  causalus,  sed  tamen  obedit :  tit  Rector  Italiae,  Libyee,  Illy- 
riae,  Sardiniae,  semper  constans,  jiistus,  incorruptus,  moderatus,  iras  iuimicus, 
nunquam  superbus ;  omnibus  admirandus  ob  probitateni  et  eloquentiam. 
Fit  Consul  ab  Honorio  unis  virtutibus  favente.  Laetatur  Helicon,  et  potissi* 
mum  Urania,  quas  bortatur  Musas  ad  gaudia  et  ludos  £quorumj  Pugilum, 


DE   MALLII   THEOD.   CONS.  421 

Venationum  :  Jiortatur  ad  Risus,  Facetias,  Coinoediam,  Tragocdiam,  ct  omoia 
cantuum  laetitiaeque  genera.  Sic  colitur  doctus  Tlieodorus,  cui  similc»  op- 
tantur  nepotes. 


IpsA  quidem  virtus  pretium  sibi,  solaque  late 

Fortunae  secura  nitet :  nec  fascibus  ullis 

Erigitur,  plausuve  petit  clarescere  vulgi : 

Nil  opis  externac  cupiens,  nil  indiga  laudis, 

Divitiis  animosa  suis,  immotaque  cunctis  5 

Casibus,  ex  alta  mortalia  despicit  arce. 

Attamen  invitam  blande  vestigat,  et  ultro 

Ambit  Honos.     Docuifc  toties  a  rure  profectus 

Virtus  certe  ipsa  tnerces  cst  sibi,  et  una  micat  passim,  non  curans  /ortunam  : 
neque  attollitur  ullis  lionoribus,  aut  poscit  celebrari  acclamntione  populuri:  non 
avida  ornamentorum  alienorum,  gloriosa  ornamentis  propriis,  et  inconcussa  eventi- 
6iiS  omnibus,  despectat  res  caducas  ex  turre  excelsa.  Honos  tamen  qucerit  leniter 
hanc  refugientem,  et  sponte  huic  blandilur :   lictor  toties  veniens  ex  agris  id  proba- 


1  De  variis  Philosophorum  opinionibus  vid.  Minncinm  Fclicem,  ibiquc 
Commentatorcs,  et  imprimis  Elmeuborstium. — 2  viret  Florent.  fastibus  duo 
Leidd.  cuni  viginti  aliis.  Exc.  Gevart.  Scbott.  et  Cod.Rheni.Sched.  Gud.  iteni 
Gesn.  et  ed.  Bipont.  fascUms  tres  Vatt.  Pal.  duo  Petav.  Tholos.  Moret.  pr. 
fastibus  vel  fascibus  Florent.— 3  plausuve  Farn.  plausuque  Vat.  pr.  Reg.  Vat. 
Livin.  tumet  Pric.  tugi  pro  culgi  Pal.  lib.  Barth.— 4  hcsterna:  duo  Vatt.  Leid. 
exile  Var.  LL.  ed.  Aiitv.  nihil  Med.  tert.  non  Pric. — 5  inmutaque  semper  Mo- 
ret.  sec.  inmntaquc  mundi  Anibr.  pr. — 6  Cassibus  Pat.  Casibus  vel  Cassibus 
Med.  tert. — 7  Hanc  tamen  Faro.  Exc.  Lucens.  pr.  ed.  Vicet.  Var.  LL.  ed. 
Antv.  Et  tamen  \at.  pr.  At  tamen\at.  sec.  Jun.  pr.  duo  Lcidd.  totidem 
Oxon.  Hanc  tamen  vcl  At  tamen  Pric.  Petav.  tert.  Vat.  quart.  in  vitam  divisis 
vocibus  Junt.  Ald.  invitam  vel  itiventam  Anibr.  pr. —  8  ho7ws  Mazar.  honor 
decera  alii.  docuit  ed.  Parm.  sed  in  ea  dccuit  emendatum  erat  manu  diversa 
ab  illa,  qua  cetera?  Variae  Lectiones  notata:  erant.  Ut  incertum  sit,  an  haec 
ex  Vet.  Cod.  sit  deprorata  lectio.  hxc  Heinsius  ad  Lugd.  ed.  1551,  qui  vul- 
gatam  tamen  non  mutabat.    quoties  Med.  tert.    a  rure  Bonon.  Tholos.  Ambr. 

NOT^ 

1  rir<«s]  '  Virtutum  oranium  pre-  spectat  peritura.  Ipsa  sibi  arx  est, 
tinm  in  ipsis  est.'  Seneca.  ipsa  sibi  turris  inexpugnabilis  :    ve- 

2  Fascibus]  Nullis  extollitnr  hono-  teres  Sapientiae  arcem  constitnerunr, 
ribus,  quoruni  insignia  sunt  fasces.  quae  nihil  aliud  cst,  quara  securitas 

5  Animosa]  Freta,  audax,  gloriosa.  et  constantia,  quibus  munitum  pec- 
Sic  vir  constans,  '  sua  se  virtnte  in-  tus  omnia  despicit,  taaquam  mous 
volvit.'  Cicero.  Olympus. 

6  Ex  arce]  Virtus  supra  res  mor-  8  Ambit  honos]  Honor  et  gloria  se- 
tales   constituta,  velut  ex  arce  de-  quuntur  fugientes. 


422  CL.    CLAUDIANI   XVIT. 

Lictor,  et  in  raediis  Consul  quaesitus  aratris. 

Te  quoque  Naturae  sacris  mundique  vacantem,  10 

Emeritum  pridem,  desudatisque  remotum 

Judiciis,  eadem  rursus  complexa  potestas 

Evehil,  et  reducem  notis  imponit  habenis. 

Accedunt  trabeai.     Nil  jam,  Tlieodore,  relictum, 

Quo  virtus  animo  crescat,  vel  splendor  lionore.  15 

Culmen  utrumque  tenes.     Talem  te  protinus  anni 

Formavere  rudes,  et  dignum  vita  curuli 

vit,  et  Consul  accersitus  ab  aratro  ipso:  purpiira  eadem  iterum  cingens  te  extollit 
ctiam,  et  tradit  te  redeuntem  cognito  regimini  ;  te  occupatum  in  arcanis  naturce  et 
Mundi,  defunctum  officiis  jamdudum,  et  recedentem  a  Curia,  in  qna  sudasti:  vesiis 
Consularis  adjicitur  tibi.  Nihil  jam,  o  Theodore,  deest,  quo  virtus  augeatur  in 
nnimo  tuo,  aut  gloria  tua  magistratibus.  O  Theodore,  attigisti  fastigium  utriusque, 
virtutis  et  gloriae  :    cetas  tenera  tulit  te  statim  talem;    et  vit a  tua.  institit  via 


pr.  ajure  Moret.  sec.  ru/)e  Var.  LL.  ed.  Antv.  qucesitus  ConsuZ  Vat.  pr.  Med. 
tert.  Reg.  Thuan.  Leid.  pr.  Oxon.  pr.  Vat.  Livin.  inc.  Heins.  Exc.  Lncens. 
sec.  Consul  qucesitus  quatuor  Vatt.  Pal.  Farn.  Pric.  Rott.  Oisel.  arenis  Exc. 
Voss. — 10  sacris  vel  certis  Vat.  quart.— 11  hic  versus  in  Petav.  pr.  niargini 
aseriptus  erat.  primis  pro  pridem  Vat.  quint.  dissudatisque  Var.  LL.  ed.  Autv. 
dcsudatisque  vel  deheUatisque  Oxon.  sec.  removit  Rott.— 12  Judiciis  Vat.  Livin. 
Indiciis  Rott.  Ald.  Colin.  Exc.  Cod.  Rheni.  mrsus  omnes  Vatt.  Pal.  Pnc. 
Rott.  rursum  Leid.  pr.  et  uudecim  alii,  Exc.  Lucens.  sec. — 13  Evehat  Exc. 
Voss.  ac  reducem  Vat.  quint.  votis  Oisel.  impellit  Var.  LL.  ed.  Antv.  harenis 
Tholos.— 15  Quod  Ambr.  pr.  7«  quo  animo  Virtus  duo  Vatt.  in  ore  pro  honore 
Pric— 16  proximusanni  Leid.  pr.— 17  Formavere  vel   Firmavere  Reg.  Oxon. 

NOTyE 

9  Consul]  Quintius  Cincinnatus  ab         12  Potestas']    Idera  Magistratus  te 
aratro  ad  Dictaturam  accersitus  est.      sua  purpura  complectitur. 

Ideni  de  Serrano  :    quidam  eum  cum  13  lieducem']    Redeuntem   ex  alio 

Cincinnato  confundunt.  vitee  instituto ;    ex  recessu  ad  Sena- 

10  Vacaiitem]   Theodorus  erat  ver-      tum. 

satus  in  Philosophia,  Geometria,  As-  Habenis]  Potestas  tibi  habenas  tra- 

trologia  ;   sed  in  rebus  gerendis  mi-  dit,  hoc  est,  rtgimen  seu  administra- 

nus  forte  fuit  felix  :  unde  Claudianus  tionem  reipublica;. 

pauio  post  in  eum  scripsit  Epigram-  16  Talem']    Talis  eras  vel  a  prima 

ma,  et  S.  Augustinus  dolet  se  ad  ip-  pueritia,  hoc  est  plenus  virtute,  et 

sum,  librum  scripsisse,  et    quamvis  dignus  gloria. 

docto  ac  Christiano  viro,  phis  tribu-  Anni  rudes]    Adolescentia,  quae  iu 

isse,  quam  debuisset.  aliis  est  aetas  rudis  et  imperita. 

11  Emeritum]     Defunctum  officiis  IT  CuruU]     Sella  eburnea,  qna  Se- 
militiffi,  et  armatae,  et  togatae.  natores    vehebantur.      Hic    ponitur 

Desudatis]    Remotum  a  foro,  et  a     pro  Senatoria  vel   Consulari   digni- 
judiciis  ferendis,  in  quibus   multum     tate. 
•desudasti. 


PK    MALLII    TIIEOD.    CONS.  423 

Traxit  itcr,  primaeque  scnes  cessere  juventfe. 

Jam  tum  cunities  animi,  jani  dulcc  loquendi 

Pondus,  ct  attonitas  serm»)  qui  iluccrct  aures.  20 

Mox  undare  Ibro  victrix  opulcntia  lin^ua?, 

Tutarique  reos  :  ipsa  ha^c  amplissima  sedes 

Orantem  stupuit,  bis  laudatura  rc^cntcm. 

Hinc  tc  pars  Libya'  modcrantcm  jura  proljavit, 

Quae  nunc  tota  probat:  \on^j^\  scd  pi^rnus  amoris  25 

Exigua)  pcperere  morae  :  populumquc  clientem 

Publica  mansuris  testantur  vocibus  ajra. 

Inde  tibi  Macetum  tellus,  et  credita  Pellae 

digna  Consulatu,  ac  senes  cesserunt  ndo!cscenti(F  tme  prim(e.  Jam  titm  maturihis 
judicii  erat  tibi,  j«m  gracitas  grata  sernwnis,  el  oratio,  qua:  traheret  auditorcs  ad- 
mirantes.  Continuo  post  ubertas  triumpliaus  oris  tiii  capit  profluere  in  Cnria,et 
defendcrc  reos.  Ipsc  liic  Senatus  Augustissimus  admiratus  cst  te  dicenlem,  bis  prcc- 
dicaturus  te  moderatorem  Keipui>.  Postea  pars  Libijcc  approbavil  te  dantem  leges, 
quce  Libya  nnnc  universa  approbut  te  :  al  brcvc  tempus  dedit  tibi  monumentum 
nmoris  aterni,  et  statuce  publicte  ostendunt  inscriptionibus  duraturis  gentem  illam 
clienlem.     Inde  terra  Macedonum,  ct  urbs  Pella  com,missa  est  tibi,  quam  Pellani 


pr.  vitta  Pat.  curulis  Oisel.  Med.  tert,  Put.— 18  <raa:it  Exc.  Cod.  Rliem.  Hein- 
.sius  conjiciebat  Stravit. — 19  Jam  tum  Vat.  pr.  Lcid.  pr.  Rcg.  Vat.  Liv.  E\c. 
Liicens.  sic.  Jam  nunc  Tliolos.  Cesn.  et  ed.  Bipont.  iteni  Heins.  in  ed.  pr. 
tunc  quatuor  Vatt.  Pal.  Pric.  Fain.  Rott.— 20  attonitos  Petav,  sec.  quod  duce- 
ret  Put.  redderet  Reg. — 21  orare  Mazar.  undantc  Vat.  tert.  Rott,  Florent,  ni. 
pr.  ?n(<»/.r  Jun.  pr.  genitrix  Rott. — 22  Deos  Rott.  ipsamque  Vat. — 23  Orante 
instupuit  idem. — 24  Jam  te  Pric. — 25  tenet  Ambr.  tert.  nota  probat  ed,  Vicet. 
— 26  et  reperc  Tholos. — 27  mansuetis  Leid,  stc,  Lov.  niarg.  Isingr.  et  al. 
mansuris  Petav.  pr.  Bonon.  mens  fucrut  et  emcnd.  mansuetis  Var.  LL.  ed. 
Antv.  mansuris  vel  munsuetis  tres  Vatt.  Florent.  Keir.  Morct.  pr.  0\on.  pr. 
testatur  Med.  tert.  ccre  Vat.  pr.  m.  pr.  ora  Pal.  Farn.  Thiian.  Tholos,  icra  vel 
nm  Vat.  pr.  et  tert.  Florent.  Moret,  pr.  Petav.  tcrt, — 28  Macclum  Kott.  Med. 
pr.  Put.  Bonon.  Mazar,  Anibr.  sec.  Vat.  Livin,  Lov.  inc.  Heius.  duo  Petav. 
Exc.  Gevart.  et  Luc.  sec.  Macedum  duo  Vatt.  Farn.  Pric.  Petav.  pr.  Oxon, 

NOT.E 

19  Canities]  Maturitas  quaedam  ju-  que  regentem  statum  Reip. 

dicii,  quas  vlros  graves  canitie  spec-  24  Moderantem  jura]  Libya  te  pro- 

tabiies  deceat.  bavit  Proconsulem,  seu  moderatoreni 

21  Undare'\    Eloquentia  tua,  sicut  suum. 

torrens,  co-pit  exundare.  26   Exigua;  morcp]   Breve  spatium 

Opulentin]     Fusa  abundansque  di-  tempor4s,  quo  tu  Libyam  rexisti,  pc- 

cendi  copia.  perit    tibi    pignus   ct  monumentuni 

22  Tutarique  reos]  Principum  Ro-  amoris  Libycorum.  Id  videtur  in 
manorum  Liberi  illustri  aliqua  aut  tabulis  irreis,  qnibus  inscriptaj  res 
accusatione  aut  defensione  famam  tuae  ostendunt  te  fuisse  patronum 
quirrebant.  Ini.ius  populi. 

23  Regentem]  Bis  Consulem,  idco-  28  7I/afc^i/»i]  Macedonum,  nam  ct 


424  CL.   CLAUDIAT^I   XVII. 

Moenia,  quae  famulus  quondam  ditavit  Hydaspes. 

Tantaque  coramissae  revocasti  gaudia  genti  30 

Mitibus  arbitriis,  quantum  bellante  Philippo 

Floruit,  aut  nigri  cecidit  cura  regia  Pori. 

Sed  non  ulterius  te  praebuit  urbibus  aula : 

Maluit  esse  suum.     Terris  edicta  daturus, 

Supplicibus  responsa,  venis.     Oracula  Regis  35 

Eloquio  crevere  tuo :  nec  dignius  miquam 

Majestas  merainit  sese  Romana  locutam. 

Hinc  sacrae  mandantur  opes,  orbisque  tributa 

Possessi ;  quicquid  fluviis  evolvitur  auri : 

Quicquid  luce  procul  venas  rimata  sequaces  40 

Hydaspes  subactus  locupletavit.  Et  leni  imperio  renovasti  tantam  latitiam  populo 
cr edito  tihi,  quantum  viguit  Philippo  belUgerante,  aut  cuni  Palutium  Pori  nigri 
eversum  est.  Sed  Regia  Imperatoiis  non  commodavit  te  diutius  urbibus  externis. 
Maluit  te  esse  suum.  Advenis  pronuntiaturus  edicta  orbi,  et  responsa  rogantibus. 
Rescripta  Imperatoris  aucta  sunt  eloquentia  tua:  neque  majestas  Imperatoria  re- 
cordatur  se  unquam  elocutam  esse  splendidius.  Hinc  gaza  sacrata  committitur  tibi, 
et  vectigalia  mundi  possessi :   quicquid  auri  affertur  ex  fluviis,  quicquid  industria 


pr.  condita  Farn.  Med.  tert.  credita  duo  Leidd.  vet.  Gyr.  et  viginti  quinque 
alii,  iteni  Exc.  Lucens,  sec.  condita  vel  credita  Reg. — 29  dictavit  Pric.  Rott. 
Florent.  Med.  sec.  Leid.  sec.  Put.  Reg.  Pat.  duo  Petav.  ditavit  Reg.  a  m.  sec. 
Hic  versus  deerat  in  Mazar.— 30  commissce  Pal.  conversce  vel  commissce  Vat. 
quint.  revocasti  vel  renovasti  Vat.  pr.  et  quart.  gentis  Med.  quart.  Moret.  sec. 
Lov. — 32  gloria  Pori  Petav.  tert.  Bonon.  Ambr.  pr.  Moret.  sec.  Oxon.  sec. — 
34  daturum  Faru. — 35  Simplicibus  "Bonon.  riris  Pal.  Farn.  venis  vel  viris  Med. 
pr.  Heins.  rm  conj. /niracu/a  Bonon.  regis  vel  regnis  Oxon.  sec.  regum  Pal. 
Med.  pr. — 36  Colloquio  duo  Vatt.  Med.  pr. — 37  majora  Jun.  pr.  locutum  duo 
Med. — 38  moderantur  Oxon.  sec.  mandantur  vel  moderantur  Reg.  Oxon.  pr. 
Heinsius  ascripserat  seqq.  '  Praetectum'  vel '  Procuratorem  sanctioris  aerarii' 
notat.  vid.  Salmas.  ad  Hist.  Aug.  p.  175.  176.  '  sanctas  opes'  vocat  Statius. 
Posteriori  aevo  hic  '  comes  sacrarum  Largitionum'  dictus.  vid.  Zitzmann.  in 
Rutil.  p.  111.  112.— 39  possessi.  cum  reAe/a  o-tj^/u^,  Florent.  Med.  pr.  Petav. 
pr.  Reg.  Thuan.  Heins.  aliter  distinguit,  ut  Lucan.  Panegyrico  vs.  108. 
'  Ipsaque  possesso  mens  est  opulentior  auro.'  fluviis  quidquid  Vat.  tert. — 40 
rimas  pro  venas  Vat.  quart.  sequacis  Reg.  secaces  vel  sequaces  Vat.  quart. — 41  Ab- 

NOTjE 

KoKfrta  Macedonia  est.  35  Oracula']  Rescripta  Imperatoris, 

Pellce']   Haec  est  nrbs  Macedoniae  quae  hic  appellantur  oracula. 

Alexandri  natalibus  insignis,  et  ejus  36  Crevere']  Ampliora  et  illustriora 

Tictoriis  ad  Hydaspen  Indise  fluvium  facta  sunt  eloquentia  tua. 

relatis  ditata.  38  Sacrce  opes']  Mallius  fuit  Quaes- 

32  Pori]  Regis  Indiae,  qui  ab  Alex-  tor,  quia  ei  gaza  servanda  committi- 

andro  victus  est.     Regia  pro  regno  tur,  et  ore  ipsius  loquitur  Imperator. 

dicitur. 


DE    MALI.II    THKOD.    CONS.  425 

Abdila  pallentis  fodit  solertia  Bessi. 

Ac  velut  exertus  lentandis  navita  tonsis 
Praificitiir  lateri  ciistos  ;  liinc  ardua  proraj 
Tempcrat,  et  fluctus  tempcstatesque  futuras 
Edocet:  assiduo  cum  Dorida  vicerit  usu,  45 

Jam  clavum  totamque  subit  torquerc  carinam  : 
Sic  cum  clara  diu  rernm  documenta  dedisses, 
Non  te  parte  sui,  sed  in  omni  corporc,  sumsit 
Imperium,  cunctaque  dedit  tellure  regendos 

occultala  Bessi  pallidi  effodlt  scrutans  venas  se^iucndas  lon^e  a  lumine.  F.l  quem- 
admodum  nauta  protmtiis  rcmis  a^itandis  constittiitur  custos  lateris,  cx  huc  loco 
re^it  altam  proram,  et  ostendit  undas,  ac  procellas  imminentes,  cum  superaverit 
mare  continua  experientia:  ctjam  incipit  moderari  gubernaculum,  et  totam  yiatim  : 
ita  tu,  cutn  prabuisses  jamdudum  itisigncm  scientiam  rerum,  Uonianuni  Imperium 
adhibuit  te,  non  in  parte  sui  regenda,  scd  in  tota  mole,  et  commisit  tibi  guberna- 


rfiYa  Florent.  qnatnor  Mcd.  ed.  Vicet.  lExc.  Lncens.  sec, /ai/atJs /o</j<  Pric. 
fovit  Moret.  pr.fudit  Rott.  Mazar. — 42  excitus  ed.  Vicet.  Var,  LL.  e  marg. 
Parni.  et  ed.  Antv.  Ald.  Exc.  Schott.  et  Ruben.  crectus  Jun.  pr.  exertus  iiuo 
Leidd.  cum  viginti  diiobus  aliis  et  Exc.  Lucens,  sec.  in  Ambr.  scc.  etiam 
exertus  est  cuin  glossa  i.  e.  paratus.  exei-tus  vel  ereptus  vel  erectus  \dt.  pr. 
letaridis  Reg.  Med.  quart.  tonsis  Vat.  pr.  remis  vel  tunsis  Vat.  (jiiart. — 
43  Frojicit ur  J\\n.  pr.  Perficitur  Med.  quart.  /«(ens  Vat.  pr.  m.  pr.  Fiorent. 
prora  vel  prolem  Reg.  Oxon.  pr. — 44  sonoras  Vat.  tert.  Florcnt.  duo  ]Med. 
Mazar./u<Mras  vel  sonoras  Oisel,  Vat.  pr.  Med.  trrt. — 45  Prcedocet  conj.  Heins, 
concordia  pro  cum  Dorida  Jun.  pr.  cestu  Moret.  sec. — 46  tortumque  Jnn.  pr. 
cnrine  Vat.  pr.  ni.  pr.  carina  Jun.  pr. — 47  Sed  Mazar.  mentis  documenta  Vat. 
pr.  itcm  Vat.  Livin.  Exc.  Lucens.  scc.  mentis  vel  rcrum  Med.  tert.  tccum  vel 
rerum  Med.  tinart.  dedisset  decem  scripti.— 48  sui  Vat.  sec.  Pal.  Ambr.  pr. 
sua  duo  Leidd.  cum  viginti  quatnor  aliis,  Exc.  Gevart.  Lucens.  pr.  Var.  LL. 
ed.  Antv.  tempore  Jiin.  pr.  Ambr.  sec.  Var.  LL.  cd.  Antv.  ni.  pr.  lemp«re\el 
corpore  Med.  tert.  sensit  Oxon.  pr.  Mazar.  Ambr.  pr.  Moret.  sec.  sumpsit  Exc. 
L.dcli.fudit  Oisel.  ed.  Vicet.  Exc.  Kuben.  sumpsit  \c\fudit  Florent.  scnsit  vel 
sumpsit  Med.  quart.  Non  sensit  te  parte  sua  sed  corpore  in  omni  Reg. — 50  Duc- 

NOT^ 

41  Abdita']  Solertia  abdita  Bessi,  id  exerta,'  id  est,  promta,  experta. 

est,  Bessi  in  terra  abditi  et  occultati.  Lentandis']  Id  est,  remis  lente  ob- 

Pallentis]       Perpetuus    ille    color  luctaHdo   agitandis :    vel  lentare  re- 

est  ejusmodi  operarum.    Silius   Itali-  mos  dicimus,  quia  remi  ex  lenta  ar- 

cus  :  *  Et  redit  infelix  effosso  concolor  bore  facti  curvantur.  Virgilius : '  Ante 

auro,'  et  Trinacria  Icntandus  remus  in  unda.' 

Bessi]  Bessi  suntThraciae  populi,  Tonsis]  Remi  qui  dicuntur  tonsae  a 

quos    Pacatus     appellat    Qucesitores,  tondendis  decutiendisque  tluctibus. 

quod  anrum  in   terriE  visceribus  ex-  4.^  Latcri  custos]  Inspcctor  Nauti- 

qnirant.  carum   operarum,  ideoquc   iu   navis 

42  Exertus]  Probatns,  paratus,  ex-  latere  constituitur. 

peditus.   Sic  a  Statio  dicitnr, '  Diana  45  Dorida]   Doris  est  Dea  marina, 


426  CL.    CLAUDIANI    XVll. 

Rectores.     Hispana  tibi  Germanaque  Tethys  50 

Paruit,  et  nostro  diducta  Britannia  mundo  : 

Diversoque  tuas  coluerunt  gurgite  voces 

Lentus  Arar,  Rhodanusque  ferox,  et  dives  Hiberus. 

O  quoties  dohiit  Rhenus,  qua  barbarus  ibat, 

Quod  te  non  geminis  frueretur  judice  ripis  !  55 

Unius  fit  cura  viri,  quodcumque  rubescit 

Occasu,  quodcuraque  dies  devexior  ambit. 

Tam  celer  assiduos  explevit  cursus  honores. 

Una  potestatum  spatiis  interfuit  aetas, 

toi-es  gubernandos  per  terram  universam.  Mare  Hispanutn  et  Germanum  tibi  obe- 
diverunt,  ct  Anglia  separata  ab  orbe  nostro  :  et  Arar  tardus,  et  violentus  Rhodanus, 
et  opulcntus  Iberus  venerati  sunt  tua  dicta  in  alveis  variis.  O  quoties  Rhenus  in- 
gemuit,  qua  parte  alluebut  bat-baros,  quod  non  te  potiretur  moderatoread  utrumque 
suum  littus  !  Quodcumque  rubet  Sole  occidente,  quodcumque  cingitur  luce  procli- 
viore,fit  cura  uniusviri:  tam  promtus  cui^sus  absolvit  prcefecturas  non  interruptas! 

tores  Med.  tert. — 51  deducta  Vat.  sec.  m.  pr.  et  tert.  ni.  sec.  Leid.  pr.  Reg. 
Oxon.  pr.  m.  pr.  inc.  Heins. — 52  voluerunt  Tholos.  tollunt  in  gurgite  duo  Vatt. 
Petav.  pr.  Voss.— 53  Arabs  Pric.  Oisel.  celer  quatuor  Vatt.  Pal.  Pric.  Rott. 
Oisel.  Put.  ferox  Leid.  pr.  Vat.  Livin.  Petav.  pr.  Med.  tert.  Exc.  Lucens. 
sec./ero.r  vel  celer  Vat.  pr.  Oxon,  pr.  Reg.  Med.  tert.  Iberos  Vat.  pr.  m.  pr. 
— 54  Rlietus  Var.  LL,  e  marg.  Parm.  quod  inc.  Heins.  quo  Moret.  sec.  quam 
Jun.  pr.  Ald. — 55  non  te  duo  Anibr.  vindice  Tholos. — 56  sit  duo  Vatt.  Pal. 
Rott.  Med,  pr.  Moret,  sec.  Var.  LL.  e  marg.  Parin.  caussa  Anibr.  pr.  Pric. 
Var.  LL.  ed.  Antv.  Ducis  Vat.  sec.  tibi  Oxon.  sec.  ra.  pr.  quicumque  Farn. 
Lov.  quocumque  Med.  duo,Moret.  sec.  ed.  Vicet. — 57  Occasu  Vat.  pr.  Oisel.  m. 
sec.  Med.  tert.  Exc.  Laeti.  Isingr.  Junt.^Raphel.  Occasum  Exc.  Lucens.  sec. 
Occasus  Leid.  sec.  cum  viginti  quinque  aliis,  Exc.  Gevart.  Ald.  ed.  Parm.  et 
Vicet.  item  Var.  LL.  ed.  Antv.  Oceanus  tres  Vatt.  Med.  pr,  quicumque  Lov. 
quacumque  Vat,  quart. — 58  Nam  Ambr.  sec.  Jam  Moret.  sec,  exiguos  Var. 
LL,  ed,  Antv,  adversos  Thuan.  currus  Leid,  pr,  Vat.  tert, — 59  studiisVa.t,  sec. 
m.  sec.  interfluit  Juu,  pr.  interfuit  vel  inteixenit  Vat.  pr.  astas  vet.  Gyr. — 

NOTiE 

Nereidum  mater.     Hic  sumitur  pro  54  Rhenusl  Hic  fluvius  erat  limes 

mari,  Imperii  Romani,  ac  proinde  pars  tan- 

50  Tethysl  Tethys  est  itidem  Dea  tum  Germaniee  subdita  erat  Roma- 
marina  quae  sumitur  pro  mari.  nis. 

51  Britannial  Domita  a  Julio  Cae-  57  Dies  devexior'\   Sol  ad  occasum 
sare,  veliit  in  alio  orbe  collocata  dice-  pronior,  procHvior, 

batur,  Virgilius:  '  Etpenitus  toto  di-  58  Cursus]  Tam  celeri  vehit  cnrsu 

visos  Orbe  Britannos,'  Tlieodorus  ivit  per  omnes  gradus  Ho- 

53  Rhodanus  ferox,  et  dives  Hiberus']  norum,   non    interruptorum,   sibiqne 

Id  est,  Galli  feroces,  divites  Hispani,  invicem  velut  adhaerentium, 

Theodorus  autem  praefectus  Gallia-  59  Una  a;tas']  Una  juventus  inter- 

rum,  sub  quibus  Germaniae  et  Hispa-  fuit,  suftecit   tot   variis   temporibus 

niae  partes  continebantur.  Honorum  gerendorum. 


DE    MALLII    THEOD.    CONS.  4(27 

Totque  gjadus  fati  juvcnilibus  iiitwlil  annis.  60 

Postquam  parta  quios,  ct  suninuim  nacta  cacumcn, 
Jam  sccura  pctit  privalum  «jloria  portum  ; 
Ingcnii  rcdcunt  rruc(ns,  aliiquc  lal)orcs, 
Et  vita3  pars  nnlla  pcrit.     Quodcumque  rcccdit 
Litibus,  incumbit  stndiis,  anlmustiuc  vicissim  65 

Aut  curam  imponit  populis,  aut  otia  Musis. 
Omnia  Cecropia^  rclcgis  sccrcta  scnccta^, 
Discuticns  quod  quisquc  novum  mandavcrit  aevo, 
Quantaquc  diversae  producant  agmina  secta?. 
Namque  aliis  princeps  rerum  disponitur  aer :  70 

Una  atas,ju\ei\tui,  stiffecil  sAvWstemporibus  Honorum,  et  dcdit  alaiijuicnili  tot 
gradusfelicitatis,  Posteaquam  requies  acquisita  est  tihi,  et  gloi-ia  tiia  uttigit  itr- 
ticem  altum,jam  ea  tutaintrat  secessum  privutum.  Fructus  mentis  revertuutur,  et 
laborcs  atii,  et  pars  7iuUa  vitcc  amittitur.  Qiiodcumque  eripitur  negotiis  foitnsibus, 
additur  studiis,  et  mens  tua  alternatim,  aut  impendit  labores  populis,  aut  quietem 
Musis.  Recolis  arcana  omnia  antiquitatis  Graca,  examinans  quid  novi  unusquis- 
que  prodiderit  litcris,  et  quantos  vuria  secta  puriant  catus.     Ut  enim  aer  constitui- 


fiO  fati  vel  fatum  Reg.  juvemdibus  Exc.  Lucens.  sec.  induit  Moret.  sec— 
fil  Post  quod  Ambr.  tert.  vasta  Rott.— 62  tenet  Var.  LL.  ed.  Aiitv.— 63  redi- 
tnit  Ambr.  [tr.Jiuctus  Leid.  pr.  et  decem  aiii./nu<UA'  vel  ftuclus  Vat.  pr.  Rc^. 
Floreut.  studiique  Pat.  aliique  vel  anitniquc  Reg.  Moret.  sec— 64  quocumque 
Farn.  Lov.— 65  Hlitibus  Med.  lert.— 66  impendit  legit  Heins.  vid.  supra  iv. 
Cons.  Hon.  sub  finem.  apponit  Gesn.  et  ed.  Bipont.  sludiis  Pat.  gladiis  Anibr. 
pr.  m.  pr.  Missis  pro  Musis  Jun.  pr.— 67  Cicropice  Ambr.  sec  CijcropicB 
Moret.  pr.  pracepta  Exc  Rnben.  si  ccrta  Med.  tert.— 68  quid  Vat.  pr,  Farn. 
tres  Med.  quod  Reg.  Petav.  sec  Tiiolos.  Oxou.  pr.  Var.  LL.  e  niarg.  Panu. 
(juod  quisciue  vel  quocumque  Vat.  pr.  quodcumque  duo  Vatt.  Pctav.  pr.  m.  pr. 
1WV0  Jun.  pr.  Vat.  tert.  novi  legebat  Heinsius.  wj«n(iafm<  Moret.  pr.  mandave- 
rat  Pal.  diio  Med.  Jun.  pr.  Lov.— 69  percurrens  Moret.  pr.  producunt  Med, 
quart.  producant  Moret.  sec  Exc  Lucens.  pr.  perducant  ed.  Vicct.— 70  vid. 
Column.  in  Enuium  p.  275.  et  seqq.  Firmic  p.  6.  Varias    Pliilosopborum 

NOT/E 

60  Eati']  Honorum  fato  conccsso-  penditur. 

rum,  contingentium.  Qzwdcumque]  Secundum  quanicum- 

62  Privatum  portum]  Ex  longa  diu-  que  partem  recedit  a  litibus.     Heiu- 
turnorum  laborum  agitatione  Thco-  sius  legit  recidit,  id  esf,  quodcumque 
dorus  se  in  vitam  privatam,  tanquam  demit  a  litibus,  dat  studiis. 
iuportumplacidissimum,recipit,Mu-  67    Cecropia  senectce]    Antiquitatis 
sis  operam  daturus.  Graecje.    Graeci  dicuntur  Cecropid<e 

63  Fructus]    Doctrinae,  quac  velut  a  Cecrope  Athenarum  Rege. 
fructus  suavissimus    animum    pascit.  69  ^a^  «"antis  agminibus,  quan- 
Virtus   enim  et  scientia  anims  sunt  ta  velut  familia  stipati  sint  var.arum 
nutrimenta.  sectarum  auctores. 

64  Perit]  NuUa  vita>  pars  male  im-  70  Aer]    Anaximenes  ponit  aerem 


428 


CL.   CLAUDIANI    XVII. 


Hic  confidit  aquis :  hic  procreat  orania  flaramis. 

Alter,  in  ^tnasas  casurus  sponte  favillas,      . 

Dispergit  revocatque  Deum,  rursumque  receptis 

Nectit  amicitiis,  quicqiiid  discordia  solvit. 

Corporis  hic  damnat  sensus,  verumque  videri  75 

Pernegat.     Hic  semper  lapsurae  pondera  terrae 

Conatur  rapido  coeli  fulcire  rotatu, 

tur  ah  aliis,  ut  princijnum  rerutn:  alter  constituit  aquam:  hic  producit  omnia  ex 
igne.  Ille  lapsjuus ultro  injlammas  JEtncB  diffundit,  et  retrahit  animam  Mundi,  et 
conjungit  iterum  renovato  fcedere  quicquid  contrarietas  dissolrit.  Hic  condemnat 
sensus  corporis,  et  inficialur  veritalem  posse  cognosci.  Ille  tentat  sustinere  vertigine 
volubili  Cceli,  onus  terrce  semper  cusurcB,  et  injiammat  Solem  vortice  lapidis  immensi. 


opiniones  hisce  similes  vide  apud  Minuc.  Felic.  p.  19.  atque  illic  interpretes. 
— 71  confundit  Vat.  sec.  ed.  Vicet.  Ruben.  confidit  Moret.  pr.  Exc.  Lucens. 
pr.  vid.  Exc.  Jul.  Firniic.  initio  Operis.  et  procreat  Med.  sec.  Petav.  sec. — 
72  CEtheas  Mcd.  sec.  ni.  pr.  Enchenias  Jun.  pr.  cethereas  Farn.  Auson.  Ludo 
VII.  Sapient.  Solone.  i'uinas  Farn. — 73  Jjm  Vat.  tert.  Pric.  Rott.  Oisel.  Med. 
sec.  Reg.  m,  sec.  Tholos.  Jun.  pr.  Oxon.  sec.  m.  sec.  Moret.  sec.  Petav.  sec. 
dein  Thuan.  Voss.  a  m.  pr.  Var.  LL.  ed.  Antv.  deum  vel  diem  Vat.  pr.  Put. 
cursumque  Pat.  rursusque  Pric.  Med.  tert.  Reg.  rursumque  Leid.  pr.  et  octode- 
cini  alii.  receptum  Moret.  pr. — 74  Nutrit  Vat.  sec.  Nectit  vel  Nectus  Reg. 
— 75  damnat  sensus  Exc.  Lucens.  sec.  clamat  ed.  Vicet.  sexus  Petav.  sec. — 77 
Conatu  Oxon.  sec.  Exc.  Voss.  Var.  LL.  ed.  Antv.  coeli  rapido  duo  Vatt. 
Petav.    pr.    coelum    Mazar.    meatu   vel   rotatu  Moret.  sec. — 78  turbinis  axe 


NOT^ 


pro  rerum  principio:  Thales  Milesius, 
aquam ;  hinc  Virgilius :  '  Oceanum- 
que  patrem  rerum.'  Heraclitus  ig- 
nem  pro  principio  statuit.  Hippo- 
crates  aereni,  aquani,  et  ignem.  Ce- 
terum  hic  Claudianus  attingit  rerum 
principia. 

71  Procreafl  Procreata  putat. 

72  Alter}  Empedocles  '  totum  se 
Catanensium  yEtnaeis  donavit  incen- 
diis.'  TertuUianus.  Ille  statuebat  qua- 
tuor  elementa,'aquam,  ignem,terram, 
et  aerem,  et  (quod  et  dixit  Anaxago- 
ras)  mentem  sacram  per  omnia  diffu- 
sam  movere  omnia,  et  eam  in  singula 
rerum  creatarum  corpora  recurrere 
dicebat.  Unde  et  Virgiiius  :  '  totam- 
que  infusa  per  artus  Mens  agitat  mo- 
lem,  et  magno  se  corpore  miscet.' 

73  Deum]  Animam  Mundi  per  om- 
uia  diffusam,quam  esse  Deum  crede- 
bant  Empedocles  et  Anaxagoras,  dis- 


pergebant  ad  res  generandas,  revo- 
cabant  ad  res  destruendas. 

74  Discordia']  Elementorum,  quo- 
rum  amicitia  et  inimicitia  omnia  aut 
facit,  aut  destruit :  haec  dissolvit,  illa 
connectit. 

75  Verum]  Pyrrhon  sectae  Pyrrho- 
niorum  auctor,  negat  veritatem  posse 
videri,  ideoque  de  omnibus  dubita- 
bat.  Pyrrhonei  dicti  sunt  (TKenrtKol, 
id  est,  contemplatores.  Nihil  enim  sta- 
tuunt,  sed  in  quaerendo  et  contem- 
plando  toti  sunt:  dicti  snut  etiam 
aTrop7]TiKol,  id  est,  dubitantes,  quod  nihil 
affirmando  de  omnibus  dubitent.  Et 
immerito  sane,  unum  enim  saltera 
scire  deberent,  se  dubitare. 

76  Semper  lapsurcB]  Casum  seraper 
minitantis. 

77  Rotatu']  Quasi  volnbilis  Coeli 
rapiditas  suo  impetu  sustineat  uiolem 
terrze ;    seu  quasi  terra  quiescat  iu 


DR    M.VLLII    THKOD.    CONS. 


429 


Acccnditque  dicm  pra?rupti  turbine  saxi. 
Ille  fcrox,  unoque  teg:i  non  passus  Olympo, 
Immeiisum  pcr  inane  volat,  linenuiue  pcrosus 
Parturit  innumeros  angusto  pectorc  mundos. 
Hi  va^a  coUidunt  ca^cis  primordia  plagis. 
Numina  constituunt  alii,  casusque  relcgaut. 
Graiorum  obscuras  Romanis  floribus  artes 
Irradias,  vicibus  gratis  formare  loquentes 


80 


85 


lUe  violentux,  et  non  ferens  se  operiri  nno  Ca-lo,  voUtat  pcr  aerem  infinilum,  et 
abhorrens  ve^finitas,  procreat  in  animo  arcto  mundos  innumerabiles.  lli  commit- 
tunt  principia  veTwm  errantia  hamulis  occultis.  Illi  statuunt  providentiain  Dei, 
et  expeUunt  casum.  Tii  o  Tlieodore  illustras  doctrinam  obscuram  Grcecorum 
elegantia  Latina,  solitus  instruere  dicentes  dialogisfestivis,  et  concinnare  alternatim 


Vat.  pr.  ni.  pr.  ISIed.  sec.  turbinis  axem  Pat. — 79  imoque  Vat.  tert.  Rott. 
Exc.  Gevart.  regi  Farn.  Pat. — 80  ruit  Med.  sec.  perosos  Vat.  pr.  m. 
pr. — 81  Paruit  Put.  Concipit  diio  Vatt.  Petav.  pr.  augusto  0.\on.  duo  Leidd. 
et  al.  pectore  velprincipe  Moret.  sec.  ccelos  Pat.  Heinsius  notaverat  seqq. 
Paiiurit  innumeros]  ex  Democriti  sententia.  vide  Lindenbrog.  in  Amniian.  p. 
30.  VaL  Max.  Lib.  viii.  E.  xiv.  n.  2.  Extern.  angusto  pectore.  Minuc.  Feli.x 
Octav.  p.  18.  de  Deo,  '  nobis  tero  ad  intellectum  pectus  an{ni>tum  cst.' 
—82  vada  Rott.  Put.  Var.  LL.  ed.  Antv.  conchulunt  Leid.  pr.  conlidunt  Vat. 
pr.  caca  legis  vel  ccecis  plagis  Med.  tert.  caussis  duo  Vatt.  plagis  vel  caussis 
Petav.  pr.— 84  arces  Vat.  tert.  Pric.    artis  Rott.— 85  iiradiat  Put.  Jun.  pr. 


NOTiE 


suo  centro  ob  cursum  Cceli  rapidissi- 
mum.  Aristoteles,  (priarly  ^Efj.Trf5oK\Tjs 
TT/f  yfj;'  virh  rTJs  Slvrjs  r)pefxiiv,  ait  Em- 
pedocles  terram  quiescere  ob  rapiditatem 
Cceli. 

78Saxi]  Anaxagoras,  Solemsaxnm, 
et  glebam  auream  esse  dicebat.  De 
hoc  Pliuius, '  Celebrant  Graeci  Anax- 
agoram  Clazoraenium  Olynipiadis  78. 
anno  secundo  praedixisse  coelestiura 
literarura  scientia,qnibus  diebus  sax- 
um  casuruni  esset  a  Sole.  Idque  fac- 
tuni  interdiu  in  Tliraciee  parte  ad  JE- 
gos  flumeu,'  6cc. 

79  Ferox]  Violentus,  furiosus. 

81  Parturit]  Quasi  hi  niuodi  sint 
tantum  ejus  stultje  imaginationis  fce- 
tas. 

Innumeros  mmdos]  NonnuUi  tot 
raundos  esse  volebant,  quot  sunt  stel- 
1e.    Democritus,  Epicurus,  et  Me- 


trodorus  admittebant  infmitos.  Et 
Anaxarchus  ille,  qui  lacrjmas  excus- 
sit  Alexandro  :  'A\«|ov5pos  'Ava^dpxov 
Trepl  k6(Tijmv  anetpias  aKOvuiv,  fSaKpve  : 
Ale.vander  Anaxarchum  de  Mundorum 
infinitate  audiens,  lacrijmatwi  est. 

82  Vaga  primordia]  Dcinocritus  et 
Epicurus  diccbant  Muudiim  ex  tur- 
bulenta  et  temeraria  quadam  atomo- 
rum  incursione  esse  conflatum  :  ato- 
mos  antem  illas,  seu  lag-a  primordia, 
sibi  invicem  ha?rere  per  plagas  seu 
hamulos  quosdam. 

83  Numina  constiluunt]  Platonici 
contra  Epicurum. 

85  Irradias]  Illiistras  nitida  orati- 
ouis  luce  et  anin>nitate  Philosophos 
Graecos,  qui  de  Etliica  egerunt. 

Vicibus gratis]  Dialoyis,  quos  '  Prin- 
ceps  Philosophorum'  Socrates  invc- 
nisse  dicitur,  et  '  Pbilosopbiam  mo- 


430  CL.   CLAUDIANI    XVII. 

Suetus,  et  alterno  verum  contexere  nodo. 

Quicquid  Socratico  manavit  ab  ordine,  quicquid 

Docta  Cleanthea?  sonuerunt  atria  turbae, 

Inventum  quodcumque  tuo,  Chrysippe,  recessu, 

Quicquid  Democritus  risit,  dixitque  tacendo  90 

Pythagoras,  uno  se  pectore  cuncta  vetustas 

Condidit,  et  major  collectis  viribus  exit. 

Ornantur  veteres,  et  nobiliore  magistro 

veritatem  sertis  flonim.  Scilicet  quicquid  fluxit  ab  inslitutis  Socratis,  qtticquid 
schola  erudita  ccetus  Cleanthei  emisit :  quicquid  excogitatum  est,  o  Chrysippe,  in 
secessu  tuo:  quicquid  Democrittis  ridendo  dixit,  et  Pythagoras  edocuit  silendo  : 
tota  antiquitas  inclusit  se  in  una  menle  Theodori,  et  inde  copiosior  prodit  riribus 
conjunctis.    Antiqui   auctores  illustrantur,  et  sub  doctore   illustriore  Academia 


Leid.  pr.  gratis  vicibus  Anibr.  pr.  servare  ed.  Vicet. — 86  Connectere  Exc.  Voss. 
—87  Sacra  tuo  Jun.  pr. — 88  Cloanthea  tres  Vatt.  Pal.  Farn.  Florent.  Put. 
Petav.  pr.  Tholos.  Med.  sec.  duo  Ambr.  ambo  Moret.  agmina  Mazar.  Ambr. 
sec.  Exc.  Cod.  Rhemens.  atria  vel  agmina  Vat.  quart.  inc.  Heins. — 89  recursu 
Cod.  Barth. — 90  didicit  risitque  Jun.  pr.  dixit  vel  didicitque  Vat.  pr.  Fam. — 
91  j<no  vel  jmo  Med.  tert.  ^rt/i<a  Jun.  pr. — 92  collatis  legit  Heins.  qui  ascrip- 
serat  lib.  i.  Stilichon  35.  '  et  quaa  divisa  beatos  Efficiunt,  collata  tenes.'  ut 
ibi  Codd.  pro,  coUecta.    arsit  Vat.  tert.   exit  vel  arsit  Rott.   exul  Tholos. — 

NOT^ 

ralem  e  Crelo  evocasse.'  Cicero.  intentus  tanta   voluptate  perfrueba- 

86  Alierno   iwdo    verum    contexere^i  tur,  ut  eum,  tanquam  extra   se  posi- 

Id  est,  per  dialogos  elegantes  concin-  tum,  cibi  potionisque  caperet  oblivio.' 

nare   et    explicare  veritatem,  quasi  M.  A.  Muretus. 

contexeres  rosasin  sertanodis  jucun-  90  Democritus]  Summnm  bonum  in 

dissimis.  tranquillitate  aninias  pouebat,  cetera 

88  Cleanthea;']  Cleanthes  vir  labo-  oninia  ridebat ;  uiide  dictus  est  ■yiXa.- 
riosus,  et  ideo  Hercules  dictus,  Ze-  alvos  risor,  quod  semper  rideret :  con- 
noni  aiihaEsit,  et  a  Cicerone  dicitur  tra  Heraclitus  perpetuo  flebat. 

'  Stoicorum     pater.'     Tradunt    enm  91  Pythagoras]      Samins    Philoso- 

fuisse  pauperrimum,  et  noctu  aquam  phus,  docuit  apud  Crotoniatas  in  Ita- 

hausisse,  unde  se  per  diem  in  studiis  lia.     Ejus  discipuli  quiuqnennii  taci- 

alere  posset,  eunique  praeterea,  quze  turnitate   initiabantur   ipsius   sacris, 

a  Zenone  audierat,  ossibus  boum  et  utad  Ccelestiacapiendaessent  idonei. 

testis  fictilibus  perscribere  solitum.  92  Major]   Copiosior,  tauquara  flu- 

89  Chrysippe]  Chrysippus  Tarso  vius,  qui  cum  tantisper  retinetur, 
oriundus  Philosophus  Stoicns,  Dia-  postea  exit  major  et  abuudaniior. 
lectica  excellens  ;  cum  Asinum  ficus  93  Ornantur]  lllustrantur  a  Theo- 
comedentem  videret,  effusus  in  gau-  doro, scriptiselegantibu.Xjet  snbTheo- 
dium  risumque  obiisse  dicitur.  In  doro,  Nobiliore  Magistro  quani  Plato 
recessu  autem,  quia  Chrysippus  se-  fuit.  Academia,  hoc  est  Philosophia, 
cessu  delectabatur,  et  '  saepe  studio  omnisque  doctrioa,transit  ia  Italiam. 


DE    MALLII    THEOD.    CONS.  431. 

In  Latiura  spretis  Academia  niifjrat  Athcnis, 

Ut  tandcra  propius  discat,  quo  linc  bcatura  !)5 

Dirigitur ;  (jua.'  nornia  boni,  (juis  linus  lioncsti  ; 

Quaenam  raembra  sui  virtus  divisa  donumdis 

Objcctet  vitiis  ;  qua^  pars  injusta  rccidat, 

Qua3  vincat  ratioue  mctus,  qnx  IraMict  araores. 

Aut  quoties  elementa  doces,  semperquc  tluentis  100 

Materia3  causas  :  qnae  vis  aniraavcrit  astra, 

Impulerit(iue  clioros  :  quo  vivat  raacliina  motu  ; 

transit  in  Latium,  Athcnis  contcmtis,  ut  landem  ediscnt  certius,  qnu  in  re  summnm 
bonum  consistat,  nme  re^ula  honi,  quis  terminus  honcstatis,  quasnam  sui  partcs  fir- 
tus  seiiurata  opponat  ritiis  superandis ;  quw  pars  amputct  res  iniquas ;  quic  pars 
superet  timorem  ratione ;  quit  pars  comprimat  amorcs  ;  vel  iyHo<ifs,  o 'riicoilore, 
monstras  clementa  it  causas  materia  perpctuo  motii',  vcl  doces,  quw  virtus  ani- 
mam  dedcrit  sideribus,  ct  cxciturit   Ilarmoniam ;   quo  spiritu    7noks    agititur ; 


93  Orantur  Oxon.  sec— 94  Tn  Latiis  Jiin.  i)r.  sumtis  Lov.  ni.  pr.  transit  Piit. 
Pat.^ — 9.5  discas  Vat.  tert.  Pric.  riorent.  discunt  Tiiolos. — 9G  quis  limcs  omnes 
Vatt.  Pai.  l'arn.  Kott.  qui  limcs  Leiil.  pr.  Oisel.  Piit.  Tlman.  l'elav.  sec. 
Bonon.  Oxon.  sec.  Mcd.  ()uart.  iti-ni  (iesn.  et  cil.  Bipont. — 97  suis  Keji.  inc. 
Heins.  diversu  Mazar.  domandum  \c\domandis  Reg. — 89  Objcctut  Leid.  pr.  cnni 
octodecini  aliis.  iniicta  Vixt.Low  invcctu  Jun.  pr.  rccidut  duo  Vatt.  Lo\.  rccidit 
Med.  sec.  ni.  pr.  recedat  Vat.  pr.  et  sec.  Mazar.  Leid.  pr.  ni.  pr.  Anii)r.  pr.  iMo- 
let.  sec. — 99  Qua  Med.  quart.  Pat.  Qua  vel  Qu<c  IMed.  pr.  Moret.  pr.  vincat 
amores  Jun.  pr.  Med.  quart.  Vat.  quint.  freimt  ReK.  Oxon.  \)T.servat  \e\J'renat 
Med.  tert.  amorc  Reg.— 100  Aut  \ar.  LL.  e  niarg.  Parni.  .-If  quatuor  Vatt. 
Pal.  Farn.Pric.  Rott.  Jnn.  pr.  duo  Lc-idd.  totideni  Oxon.  Vicet.  l'arni.  Jiint. 
Ald.  Colin.  Cryph.  Isingr.  Pulni.  Ah  Vat.  Livin.  Ila  Florent.  At  ^el  Ah  Vat. 
pr.fluentesVr\c.  Oxon.  pr. — 101  Materie  Farn.  quamvis  Jun.  pr.  animuverat 
Put.  armaverit  vel  animaverit  Vat.  qiiiut.  Heinsius  ascripserat  locuni  Minuc. 
Felic.  p.  5.  '  Sidera  licet  ignis  accondcrit,  et  culuin  licet  sua  niatoria  suspeii- 
derit.'— 102  Impleritque  Moret.pr.  Parm.  Junt.  Isingr.  Colin.  Grypli.  Impkrent- 

NOT/E 

94  Academia']  Locns  prope  Athenas  sit,  cnr  matcria,  instar  (luininis,  pcr- 

datus    ab  Academo  ;    in  Imnc  Plato  petuo  lliiat,  et  una  re  corrupta  gcne- 

Platoniciqiie  contlueljant.  retnr  altera. 

96  Boni]    Qua;  sit  regula  justitiiv,  101   .lH(m«rOTf]  Veteres  astra  ani- 

a?quitatis.  mata  esse  putabant,   iisrjue   Genios 

99  Hletus,  amores]    Duoe  turisF,  aut  niotores  ascribebant. 

duce  tranqnillitatis  hiimana.'   pcstes,  102  Impukritque  choros]  Id  est,  ex- 

qiia  parte,  seu  qua  virtute  frafnanii.c  citarit  illud  agmen,  iilaiii  harmoniam 

gint_  Astrorum,  qiue    ita  siios   cursus  ab- 

Franet]    Velut  cquum  indomituin.  solvnnt,  ut  qiiasi  in  cliorea  ad  niime- 

100  Ekmenta]    Hic  tractantur  ele-  rum   in   coroiiam   orbeniqiie  cocant. 
nienta,  astra,  meteora.  Alii  legunt,  Impkrilque  choros,  id  cst, 

Fluentis  materitE]  Doces  quae  causa     absolverit,  perfecerit  numeros,    scu 


432  CL.    CLAUDIANI    XVll. 

Sidera  cur  septem  retro  nitantur  in  ortus 

Obluctata  polo  :  variisne  meatibus  idem 

Arbiter,  an  gerainae  convertant  aethera  raentes  :  105 

Sitne  color  proprius  rerura,  lucisne  repulsu 

Eludant  aciem :  tumidos  quae  Luna  recursus 

Nutriat  Oceani :  quo  fracta  tonitrua  vento. 

quare  sepiem  Planetee  obsistentes  Coelo  conentur  ire  retro ;  an  idern  moderaior 
rapiat  Ccelutn  cursibus  diversis,  an  duce  Intelligenticc  ;  an  color  propnus  hareat 
in  rebus,  an  res  fallant  oculos  repercussu  lucis ;  qui  Luna  alat  cestus  reciprocos 
tumefacti  maris ;  quo  vento  fulmina  placentur ;   quid  attrahat  nimbos  pluvios,  qua 


queed,  Vicet.  Impuleritque  duo  Leidd.  et  vigiuti  diio  alii,  Exc.  Gevart.Schott. 
et  Lucens.  pr.  Var.  LL.  e  niarg.  Parm.  Ald.  Impuleritque  polos  Ambr.  tert. 
Impuleritque  choris  Jun.  pr.  choros  duo  Leidd.  totldem  Oxon.  Reg.  Mazar. 
duo  Vatt.  duo  Petav.  chaos  Med.  quart.  Put.  Thuan.  Bonon.  Pat.  Oxon.  sec. 
Leid.  sec.  m,  sec.  Petav.  tert.  Var.  LL.  e  marg.  Parm.  Ald.  chaos\c\  choros 
Vat.  pr.  Lov.  Exc.  Gevart.  vincat  Pal.  Florent.  Med.  pr.  Jun.  pr.  Tholos. — 
103  cum  Mazar.  mittantur  Vat.  quint.  ortum  Pric.  Reg. — 104  tariisne  Reg. 
Thuan,  Mazar.  Petav.  pr.  Bonon.  Ambr.  pr.  Moret.  sec.  Jun,  pr.  Oxon.  pn 
Med.  tert.  Vat.  Livin.  Exc.  Lucens.  sec.  variisqxie  Awo  Vatt.  Pal.  Rott.  Oisel, 
variisve  Vat.  pr,  et  quart,  Sched.  Gud, — 105  Ambitus  Pric,  m,  pr,  cum  rergant 
Jun.  pr.  sidera  Med.  quart.  Var.  LL.  e  marg,  Parm,  Exr.  Rnben.  Ald.  et  ed. 
Vicet.  eethera  Vat.  Livin.  Exc.  Laeti  et  Lucens.  pr. — 106  Sitve  Mazar.  Pat. 
rerum  proprius  Pric.  stellisque  Petav,  tert.  m.  pr.  lucisve  Pat.  Tholos.  lucisns 
tres  Vatt.  Farn.  Pric.  Med.  tert.  Reg.  Thuan.  Mazar.  m.  pr.  Leid.  pr,  duo 
Oxon,  Exc,  Lucens.  sec.  lucisne  vel  lucisque  Petav,  sec,  repulsoe  Moret.  sec. 
repulsus  Leid.  sec,  m.  sec.  Pric.  Florent,  Mcd,  sec.  Pat.  Vat.  quint.  Exc. 
Gevart. — 107  Elidant  Vat.  Livin.  Put.  m.  sec.  Ambr.  sec.  timidos  Var.  LL. 
ed.  Antv.  recursiis  Pric.  Med.  sec.  recursus  vel  recessus  Med.  tert.  lumina 
cursus  Jun.  pr. — 108  facta  tres  Vatt.  Leid.  sec.  m.  sec.  Exc.  Gevart.  facta 

NOTiE 

numerosam  illam  Harmoniam,  Intelligentiee,    aut  duo  Geuii,   unns 

Quo  vivaf}     Quo   spiritu   machina  Ccehim,  alter  Pianetas  torqueat. 

Coelestis  ita  agatur,  ut  videatur  vi-  106  Color]    Dispntant    Philosophi 

vere.  an  color  revera  haereat  in  rebus,  an 

103  Retro  nitantur]  Ex  priscis  Phi-  tantum  vario  hicis  repercussu  varia- 

losophis  Coelum  incredibili  rapiditate  tus,  hidat  ac  velut  fallat  oculos,  qni 

niovetur  ab  Orieute  in  Occidentem,  putant  veruni  esse  colorem,  et  jn  re- 

septem  Planetae   eodem  motu  rapi-  bus  ipsis  haerentem,  Virgilius  :  '  Re- 

untur,  sed   alio    motu    sibi   proprio  bus  nox  abstulit  atra  colorem.' 

quasi    retrocedant,   nitantur    ire  ab  107  Lu7ia]    Certum  enim  est  Ln- 

Occidente  in  Orientem,  sicque  ob-  nam  domiuari  aestibus  Oceani.  Idqne 

luctantur  Coeli  motui.    Sic  Sol  motu  nonniilli  tribuunt  aeri  a  Luna  presso, 

Cceli  raptus  facit  dies  ;  niotu  proprio  qui  preniat  agitetque  maria.     Quic- 

facit   annum  :     sive  unus  raoderator  quid  sit, '  Mirabiles  elationes  maris.' 

sic  vertat  Ccelum  et  Plauetas  moti-  108  Vento]   Qua  vi  fulmina  fractis 

bus  contrariis ;  sive  duae  Mentes  aut  et  elisis  inter  se  nubibus  erumpant. 


DE    MALLir    TIIEOD.    C0N8.  433 

Qiiid  tiahat  imbiiferas  nubes  :  quo  saxa  creeiitur 
Graiulinis  :  uiule  rigor  ni\  ibiis  :  (\u;v:  nannna  per  auras  110 
Excutiat  rutilos  tractns  :  aut  iuhnina  velox. 
Torqueat,  aut  tristem  tigat  crinita  cometen. 

Jani  tibi  coni[)ositam  tinulaverat  anrhora  puppim  : 
Telluris  jam  certus  eras  :  luecunda  phicebant 

anSB.  grando  saxea  prodncufur  ;  niide  frigus  s\t  nicilms ;  fiui  i;^nis  per  acrcm  vihret 
fulffura  micantia,  aut  rapidusjaculetur  tonHrua,aut  crinilus  nffigat  Calo  ina-stum  Co- 
metam,  JamanchorastabiUeratlibi,  o  Tlieodore,  navem placidam :  jam altingebastuto 


veXfractn  Florent.  7notu  Vat.  tcrt.  m.  pr. — 109  Quid  Vat.  qnint.  Florcnt. 
Quis  qiiatnor  Vatt.  Farii.  Piic.  Lov.  Quas  Hott.  trahit  Lov.  Ainhr.  tert. 
ignifiras  Pric.  umbrifcras  Piit.  Jiin.  pr.  Moret.  .<ec.  uinbrifcras  imhres  \a.T. 
LL.  ed.  Aiitv.  quo  vel  (ptid  saxa  ()\oii.  pr.  creentur  Vat.  pr.  Ronoii.  Exc. 
Lucens.  j^r.  creantur  Leid.  pr.  et  decein  alii,  Var.  LL.  e  niarfj.  Parin.  ed. 
Vicet.  rotantur  Exc.  Cod.  Rliem.  teruntur  Med.  tert.  feruntur  Petav.  pr.  m. 
pr.  ftrantur  Leid.  sec.  Vat.  sec.  Pal.  duo  Aled.  Ainbr.  tert.  Exc.  Gevart. 
Ald.  eted.  Parm.  ruantur  Vat.  tert.  liott.  Petav.  sec.fcrantur  \c\creentur  Reir. 
Morct.  sec.  Petav.  tert.  rotantur  vel  creentur  Mazar.  Ambr.  sec.  ruantur  vel 
rotantur  Florent.  ruantur  vpI  ferantur  Oisel.  creentur  vel  fcruntur  duo  Vatt. 
rotentur  Iej;it  Heinsiiis,  qui  citat  Ovid.  Met.  lib.  ix.  p.  2-29.  nbi  de  nive  simi. 
liter,  '  Inde  nives  fieri  :  uivibns  qiioqne  molle  rotatis  Astringi  et  spissa 
glomerari  i;randine  coi  piis.'  fiabra  duo  Leidd.  cnm  viirinti  duobiis  aliis,  Exc. 
Gevart.  Luceus.  pr.  Sched.  Gud.  Var.  LL.  ed.  Autv.  et  e  marg.  Parni.  item 
ed.  Vicet.  ftagra  ve\ftabra  Lov.  per  aures  Pat.  ftabra  vel  aurcc  vel  ftabra  per 
flnras  Vat.  pr. — 111  ExcutiuntXnr.  I.L.  ed.  Antv.  £.rcu<WHf  duo  Lcidd.  to- 
tidem  Oxou.  Excruciant  Petav.  sec.  ignes  Vat.  quiut.  Med.  pr.  vel  ftumina 
Vat.  pr.  yfiim/Hrt  etiam  Ambr.  pr.  Petav.  sec.  Pat.  inc.  Heius.  Var.  LL.  ed. 
Antv.  m.  pr. /n/wina  velyfu/HiHrt  Florent. — 112  stcllata  Rott.  Leid.  sec.  Vat. 
tert.  Aml)r.  tert.  Exc.  Gevarr.  stellata  vel  crinita  Fiorent.  Reg.  Heinsius 
crinita  probat  ascripto  loco  Capitolin.  in  Autouino  Pio  :  '  Appariiit  et  stella 
crinita.' et  in  Commodo  Li.  34.  tomf/uH  duo  Med.  co»Hcfen  ed.  Vicet.  cometen 
vel  cometcs  Med.  tert.  coinetem  Leid.  pr.  et  duodeoim  alii.  De  Iiis  Pliiloso- 
phoniiu  opiuionibus  vide  Probum  et  Scrvium  in  Virgil.  Eclog.  vi. — 113  fun- 
darant  ccquora  puppem  Put.  puppem  Ambr.  sec.  Moret.  sec. — 114  erat  Bonon. 

NOT.E 

109  Imbriferas']  Poeta^,  secuti  vul-  tium  calaniitatumque  nnutiuin  :    Lu- 

gus,pluvias  tribiiunt  Joviper  cribrum  canus  :    '  Et  nunquam  terris  specta. 

meienti.     Sed  pluviarnm  causa  Aus-  tum  impune  Cometen,' 

tro  tribuitur.    Ovidius  :    '  Pluvioquc  Figat]    Credebaut  quippe  non  suo, 

madescit  ab  Austro.'  sed  astheris  motu  ferri  Cometam. 

iSa.Ta  grandinis]    Xon  raro  grando  113  Compositam  puppim]  .Ancliora, 

durescit  ut  lapis.     Hnjuscc  rei    ex-  &yKvpa,  seu   quics  amica,  stabilierat 

einpla  passim  leguutur,  videntur.  puppim  tiiam  placidam,  quiescentcm; 

111  Excutiat]  Vel  fulgura,  vel  hoc  cst,  vitam  tuam  subtractam  tu- 
quandam  potius  stellarum  cadentiiim  multibus  humanis.qui  vitani  nostram, 
speciem.  Ovidius  :  '  Qua?  si  non  cc-  cea  navcm  Huitantem  in  alto,  instar 
cidit,  potuit  cecidisse  videri.'  tempestatis  agitant. 

112  Tristem  cometen]    Rerum  tris-  111  Ccrtus]    Ccrto  scicbas   te  ad 
Delph.  ct  Var.  Clas.                     Claud.  2  E 


434  CL.   CLAUDIANI    XVII. 

Otia :  nascentcs  ibant  in  soecula  libri :  115 

Cura  subito  liquida  cessantem  vidit  ab  aethra 

Justitia,  et  tanto  viduatas  judice  lcges. 

Continuo  frontem  nimbo  velata  pudicam 

Deseiit  Auturani  portas,  qua  vergit  in  Austrum 

Signifer,  et  noctis  reparant  dispendia  Chelas.  120 

Pax  avibus,  quacumque  volat :  rabiemque  frementes 

terram :  quies  ubundans  libris  j«i-aftn^  te  :  libri  edili  a  te  tendebant  ad  {pternitatem  : 
cum  statimJusiitia  aspexit  a  Cwluclaro  te  otiantem,  tt  citriam  jiricttlam  tantojudice. 
Illa  liabens  viiUum  castiim  tectuni  fasciti  longti  relimiiiit  limen  Autumni,  qua  parte 
Zodiacus  inclinat  so.in  meridiem,  et  brachia  Scorpioiils  resarciunt  damnum  noctis. 
Quacumque  Justitia  volat  pax  cst  volucribus:    et  ferce  crudeles  abjeceritnt  furorem. 


Petav.  tert.  /acuHcZa  cjnatiior  Vatt.  Rott.  Oisel.  fecunda  Vat.  sec.  Pal.  dno 
Med.  Jun.  pr.  Oxon.  sec.  Lov.  m.  pr.  Tliolos.  Pat.  Moret.  sec.  inc.  Heins. 
Anibr.  sec.  fecunda  vel  facunda  Reg.  Oxon.  pr.  Med.  tert.  fecunda  probat 
Heinsius  ascripto  loco  Claudian.  Epist.  ad  Olybrinm  vs.  21.  '  Crebraque 
fecundo  festinet  litera  cursu.'  placebmt  Lov.  jacebant  Vat.  pr. — 117  Justitiam 
Juu.  pr.  Put.  Oxon.  sec.  tanttis  Vat.  scc.  ra.  pr.— 118  Continuam  Put.  nimbo 
Ambr.  tert.  Exc.  Cod.  Rhem.  limbo,  vide  omnino  Herald.  in  Amm.  p.  102. — 
119  Dffegit  Exc.  Lucens.  sec.  Arctoumportum  Vric.  autunmi  partesYoss,  am. 
s.  Var.  LL.  ed.  Antv.  vertit  inc.  Heins.  mergit  Jun.  pr. — 120  thelts  Var. 
LL.  ed.  Antv.  chela:  vel  thile  Vat.  tert. — 121  quecumque  Vat.  pr.  qucccumque 
Oxon.  sec.  volat  tres  Med.  inc.  Heins.  Put.  Reg.  Tbuan.  Bouon.  Pat.  Tholos. 
duo  Petav.  Var.  LL.  e  marg.  Parni.  volant  cluo  Vatt.  Med.  tert.  Jun.  pr. 
Mazar.  Exc.  Ruben.  Lucens.  pr.  et  ed.  Vicet.  furentesJim.  pr.ferentes  Oisel. 
frementes  duo  Leidd.  Oxon.  sec.  Vat.  quart.  ni.   pr.  Exc.  Lieti.  frementes  vel 

NOT^ 

terram  et  quietem,  tanquam  ad  por-  tia  :   -Kapdevos  tTKvdpuTTT]  ypdcperai,   Kot 

tum,  raox  perventurum.  crwicrTTjKos    l'xou(ra    tc»    -Kpoau-nov   koI 

115   Otia fcecundtt]  Qu2e  producunt  evTovov,Kal5fdopKus0\^irovffa,&aTeTo7s 

praeclaros  ingeniifcBtus,  libros  doctos  fj.lv  aSlKois  tpofiov  iix-rroielv  :    Virgoseve' 

scilicet.     Otia  auteni  vocantur  teni-  ra  tlescribitur,  et  habens  vultum  constan- 

pus,  quod  docti    studiis  consecrant.  tem  ac  vchementem,  et  acres  oculos,  ut 

Virgilius  :    '  Ilio  Virgiliura  me  tem-  improbis  terrorem  incutiat. 

pore  dulcis  alebat  Parthenope  studiis  119  Autumni  portasl    Justitia   seu 

llorentem  ignobilis  oti.'  Virgo  sedem  fixit  prope  Libram,  quae 

118  Isimbo]  ^' imbus,  \el  limbus,  est  primum  est  Autumni  signum. 

fasciola  trausversa,  ex  auro,assuta  in  120  Signifer'\    Zodiacus,  qui  gerit 

linteo,  quod  est  in  fronte  foerainarnui,  signa    duodecira.     De  hoc   supra   in 

et  quod  ut  ninibus  Soli,  sic  vultui  ob-  Cons.  Prob.  vs.  241. 

tenditur.     Virgines  autera  non   pro-  Cheltc]     Brachia    Scorpii,   quae   a 

cedebant  olim  in  publicuni,  nisi  vela-  nonnullis  pro  Libra  accipiuntur;  et 

ta  fronte.      Est    et  alia  causa,  cur  reparant   damna  uoctis,    quam   post 

Justitia  veletur,  quod  scilicet  aequita-  a'quinoctiura  Autnnini  efficiuut  die- 

tis  tantum,  non  personarum  rationem  bus  longiorcm. 

Uabeat.    Ex  Chrysippo  tamen  Justi-  121  Pax  acibus]  Justitia  regnante, 


Dli    MALLII    TIILOD.    CONS. 


4dG 


Deposuere  feiae.     Ljetatur  tcna  rcvcrso 

Numinc,  quod  prisci  post  tempora  perdidit  auri. 

Illa  per  occnltum  Lisrnrnm  se  nucnibus  inlert, 

Et  castos  lcvibns  planlis  iniiressa  Penates  125 

Invcnit  a^therios  signantem  pulvcre  cnrsus  ; 

Qnos  pia  solicito  deprendit  pollicc  Memphis. 

QucC  movcant  momenta  pohnn,  quani  certus  in  astris 

Error :  quis  tenebras  Soli,  causisquc  meantem 

Detectum  indicat  nnmerus:  quai  linca  Phoeben  1:30 

Terru  ^audct  Dea  rcdeuytti',  qinim  iimiicrat  /)ov<  scrculum  atitujuum  aurece  d^ta- 
ti».  Ula  Ju^titia  tacita  iufircilitur  urbcm  Lii^uruin  Midiolaiumi,  ct  intraus 
pcde  celtri  domum  sanctam  Tlii-odori,  rciicril  euin  dclincantcm  luolus  ca'ltsteihi 
puhere,  (juos  motus  Memitliis  rcligiosa  e.vcou;itav!t  upera  curioS't.  Dt^i<,'nat 
iienipe,  quie  veliit  pondcra  uidtait  Cwlum,  iiuam  staliilis  sit  circuitus  lu 
riniutis,  nuis  calcutus  dcnolct  cuiiginein  Solif,  tt  eclipsin  udicuiciitcm  cerlis  de 


/urentes^MeA.  feit.— 122  Deposuere  suum  Oxon.  sec.  ni.  pr.— 123  dicidit  Med. 
tert.  ni.pr.  ««/liidcm. — 121  iinidein  occulte  Moret.  pr.  vastis  se  inanibus  \-dt. 
pr.  et  Vat.  Li\  in.  offcrt  Vat.  ^ec.  et  tert.  m.  pr.  Pal.  Meil.  scc.  infert  vel 
ujftrt  Oxon.  sec.  Med.  tcrt.— l:i j  pcnnis  Moret.  sec.  planlist\c>  .MeJ.  inc.  Heins. 
Ptit.  Tliiian.  Pat.  Boiion.  Vat.  Livin.  duo  Anibr.  et  Fetav.  Exc.  Liicens.  sec. 
Sched.  Gud.  plauslris  Farn.  Rott.  Florent.  Mazar.  Vat.  sec.  Leid.  sec.  Anibr. 
tert.  plautris  vel  pcnnis  Lov.  plauslris  vci  phitUis  lleg.  O\on.  sec.  Med.  tert.  iteni 
Petav.  teit. — 12G  sj^^mix^s  Petav.  stc.  puhere  duo  Leidd.  cuin  viijinli  trihus 
aliis,  Exc.  Cevart.  Lucens.  pr,  Var.  LL.  td.  Antv.  currus  Put. —  l'Jl7  Quctn  vel 
Qhos  Reg.  pollicitn  l  holof. depcudit  Oxon.  sec. — liS/ovtant  conj.  Kcins.  in  Aus- 
tris  Rott.— 129  Soli  Pal.  INIed.  pr.  Mazar.  Var.  LL.  e  niarir.  Parm.  Exc.  Cod. 
Rliem.  Ald.  ed.  Vicet.  iS'o/is  oiniies  Valt.  Rott.  Oisel.  Kes;.  F--xc.  Lucens.pr.caws- 
susque  Exc.  Sdiott.  in  (luibiis  Gionov.  conjecerat  quunlusque.  casitsque  vel  caus- 
sisque  Oxoii.  sec.  Heinsius  caussansque  conjiciebat. — 130  sig:utt  nuincrus  vet. 
Uyr.  vidcut  Rt  <r.  Var.  LL.  e  niar§r.  Parni.  indicitXnK  pr.  indicut  diio  Leidd.  riiiu 
vigiuti  duobus  aliis,  Exc.  Gevart.  Lucens.  pr.  et  Cod.  Rbciiiens.   itutucut  \i\t. 


NOr.E 


oinnia  pacata  :  etiam  aves  et  terjj 
luilliiin  sibi  beliiim  interunt ;  hoc 
enim  injustitiiB  est. 

122  Reverso  nutninc]  Olim  in  sapcu- 
lo  aureo  Justitia  scu  Astraea  coninio- 
rabatnr  cnm  hominibiis,  sed  polliitos 
furtis,  sceleribus,  et,ex  Ovidio,  'Ca*- 
de  madentes  Ultinia  Cwlcstuin  tcrras 
Astra^a  rtliquit.' 

126  Pulvcre]  Quo  utebantur  ad 
fignras  signandas.  Cicero,  '  Eruditus 
pulvis  Matiienialicoriiin.' 

127  Mcniphis]  Urbs  yEpypti,  poni- 
tur  pro  ipsa  jEgypto,  quas  niater  et 


nutrix  Mathcmaticariim  discipiiiia- 
riim.  Pia  dicitiir,  (juod  siiperstilioiii- 
bus  indulgeret.  Porro  (|uis  nescit 
doctrinas  apiid  yEgyplios  tloruisse? 
Iinmo  etmiiltarum  artiiiin.Egyplii  di- 
ciintiir  fuisse  inveutores. 

12S  Moincnta]  Qu<e  vcliit  pondera 
moveant  Calum,  iit  movetiir  Horolo- 
giuni. 

130  Linca]  Liina  cclipsin  patitnr, 
cuin  est  in  linea  ediptica,  ipiod  non 
accidit,  nisi  plena  luna.  Ecliptica  li- 
nea  dicitur  oTro  tou  iKXiinui',  deficere. 


436  CL.  CLAUDIANI    XVII. 

Damnet,  et  excluso  pallentem  fratre  relinquat. 

Ut  procul  aspexit  fiilgentia  virginis  ora, 

Cognovitque  Deam,  vultus  vcneratus  amicos 

Occurrit,  scripta?que  notas  confundit  arense. 

Cum  sic  Diva  prior :  Malli,  sincera  bonorum  135 

Congeries,  in  qiio  veteris  vestigia  recti, 

Et  ductos  video  mores  meliore  metallo  ; 

Jam  satis  indultum  studiis ;  Musaeque  tot  annos 

Eripuere  mihi :  pridem  te  jura  rcposcunt. 

causis:  qii<vlinea  noceat  Lurne,  et  deserat  \\\am  nbscurutum,  ihtercluso  fratre  Ipsinn 
Sole.  Statitn  atque  'l'lieodonis  vidit  tonge  vnltuin  micantem  rirginis  Jiistitise,  et 
sensit  Diva>n,  cnlensjuciem  cnvam  sil)i,  it  obviam,  et  turbat  signa  pulverisjigurati. 
7'um  Dea  prior  loqtutur  ita :  O  I\Ialli,'\n  quo  cumulus  est  sincerus  virtutum 
omnium,  in  quo  aspicio  indicia  ccquitatis,  et  mores  factos  ex  metallo  excellentiore, 
jam  satis  datum  est  literis ;  et  jam  satis  Musce  subtraxerunt  te  mihi.     Leges 


quart.  Thuan.  Reg.  m.  sec.  Pat.  Tiiolos.  Moret.  sec.  duo  Oxon.  m.  sec.  Exc. 
Scliott.  Rulien.  Sched.  Gud.  ed.  Vicet.  item  Var.  LL.  ed.  Antv.  dicat  et 
eniend.  discat  Florent.  indicut  vel  inducat  Vat.  sec.  7iumerum  INIed.  quart. 
numerus  Exc.  Liicens.  sec.  7uimeris  Put.  Pat.  Iholos.  Exc.  Ruben.  ed.  Parm. 
et  Vicet.  Fliabum  Rott.  Phoebem  duo  Vatt.  Leid.  sec.  Florent.  Mazar.  Lov. 
tres  Med.totidem  Petav. — 131  rcliquit  Vat.  (\\\\xii.—\o2  fu1gent'ia\^\  pallcn- 
tia  dno  Vatt. — 133  Agnovitque  Vat.  (luint.  in  Lov.  hic  versus  deest.  veneratus 
Vat.  pr.  Farn.  Bonon.  Vat.  Livin.  Moret.  pr.  Petav.  tert.  Exc.  Lucens.  sec. 
vcneratur  Leid.  sec.  et  duodecim  alii.  venerantur  Pal.  Petav.  sec. — 13-1  Occur- 
rit  vel  Accunit  jNIazar.  Occurrunt  Oxon.  sec.  s.:riptoque  Var.  LL.  ed.  Antv. 
sprctcvque  Moret.  pv.  confudit  Reg.  Leid.  sec.  Ambr.  tert.  Exc.  Gevart. — 
135  C!<w  Pal.  jMed.  pr.  Rloret.  scc.  Tum  duo  Leidd.  Oxon.  pr.  duo  Vatt. 
Pric.  Reg.  Thuan.  Petav.  tert.  Vat.  Livin.  Exc.  Gevart.  Lucens.  sec.  Var. 
LL.  e  marg.  Parni.  Tunc  Gesn.  ed.  Bipont.  Malli  Farn.  Manni  Moret.  sec. 
vialim  Med.  tert.  Manli  duo  Leidd.  et  quatnordecim  scripti,  Exc.  Lapti  et 
Gevart.  Ald.  Var.  LL.  ed.  Antv. — 136  quetn  Mazar.  veterum  Vat.  quart.  vete- 
ris  vtlvcterumVetav.  pr. — 138  satis  inductum  Vat.  tert.  Farn.  Rott.  Oisel. 
Petav.  sec.  iyidictum  vel  indultum  Vat.  qnint.  Stigiis  Rott.  annis  Reg.  m.  pr. 
annis  \elannos  Med.  tert. — 139  Eripuere  mihi  pridcin.  cunrreAeia  ffrijix-^,  Med. 

NOT.E 

131  Excluso  frutrc]  Sole  excluso  a  habent  omnes  boni. 

terrsE  giobo,  qui  inipcdit,  quominus  Recti^  Vestigia  priscae  simplicita- 

Luna,  ut  solet,   iumen  a  Sole  fratre  tis,  acquitatis,  et  mores  aureos,  hoc 

uiutuetnr.  est,  dignos   s*cnlo   aureo,   quod,  ex 

134  Arena']  Pulveris  INIathematici  Ovidio,  '  Sponte  sua  sine  lege  fidcm 

notas  confundit  pric  gaudio,  quo  per-  rectumque  colebat.' 

fundebatur,  q-.od  Justitiaui  videret.  137  Duclos  meliove  jnetallo^  Mores 

136  Covgcries]  In  qao  est  congeries,  aureos,  et  meliore  metallo  ductos  at. 

seu  cumulus  bonorum,  seu  virtutum ;  que  contlatos.     ISIetaphora  sumta  ah 

vel  in  quo  omnes  boni  videntur  iu-  auro,  quod  couflatur.     Alludit  autem 

ess«  :  quasi  Mallius  habcrct  tantam  Potita  ad  mores  sjecuU  aurei. 
virtulem  in  se  congestam,  quantam 


I)E    MALLIl    TIIKOD.    CONS.  437 

A^grcderc,  ct  nostro  rursiun  te  roddc  lal)ori.  140 

Nec  til)i  sutiiciat  transuiissiv  i^loria  vila\ 

Humauuui  curare  geuus,  quis  tcruiiuus  unquam 

Praescripsit  ?  nullas  rccipit  prudcntia  nictas. 

Addo,  quod  luTC  niulfis  potuit  contini:;oro  sodcs : 

Scd  mcriti  tautum  rodeunt,  actusquc  priorcs  145 

Commendat  repetitus  honos:  virtusquc  rcducit, 

Quos  Fortuna  legit.     Mclius  niaguoque  petendum 

Credis,  in  abstrusa  rerum  ratione  morari  ? 

Scilicet  illa  tui  patriam  praecepta  Platonis 

repetunt  te  jamdudum.  Age,  et  restitue  te  iterum  operi  nostro:  ncque  Iwnos  vitce 
prceterit(t  satis  sit  tibi:  quisfinis  utuiuam  vetuit  regere  gcntem  humanamj  pru- 
dentianullos  ugnoscit  limites.  AiOice  quod  hic  honos  potnit  evcnire  wuliis.  At 
hoiiores  rercrluntur  solum,  s-i  meriti  siint,  et  dignitas  rcnovata  prudicat  aclioncs 
prtecedintis,  et  virtus  revocat,  quosfortuna  eligit.  Aii  putus  justius,  ct  iil  paran- 
dum  magno  pretio,  remancrc  sciiicet  in  causis  rcrum  perscrutandis.'  yimirum  illa 
docununta  Flutonis  lui  cxtuUrunl   magis  patriam,  quum  Tlieniistoclcs,  qui  obc- 


tert.  poposcunt  Pric.  Petav.  sec.  Yar.  LL.  ed.  Antv.— 1 10  Egredere  \'e\  Aggi-e- 
dcre  Oxon.  sec.  rursum  no^tro  Vat.  scc.  Pal.  'Mcd.  pr.  rursus  tres  Vatt.  Rott. 
Florcnt.  Petav.  pr.— 141  Ihic  libi  Pal.  ripce  Vat.  pr.  ripce  vcl  vitcr  Vat.  quart. 
Ilumamim  curare  getius.  ciim  reXeia  oTiyfxri,  \a\..  pr.  Moret.  pr.  Tiiuaii. 
142  Quhi  Leid.  pr.— 143  1'rascripti  Pat.  ni.  pr.  Prascriplis  conjiciolwt  Hcin- 
sius.— 1 14  hic  Put.  multis  potuit  Lcid.  pr.  Oxon.  pr.  Re^.  Vat.  Livin.  l\led. 
tert.  Exc.  Lucens.  scc.  potuit  muUis  (niatuor  Vatt.  Pal.  Farn.  Pric.  Oisel.— 
14.5  meritis  quatuor  Vatt.  Pal.  Farn.  Pric.  Rott.  Oisel.  meriti  Vat.  pr.  itcm 
Vat.  Livin.  atque  ita  leg.  Heins.  cuni  Gevart.  et  sic  Florent.  m.  pr.  habmssc 
videtur.  rcdiit  vel  redeunt  Moret.  sec.  morcsque  Pric. — 14G  honor  l*al.  Prio. 
honos  duo  Leidd.  cum  viirinti  tribus  aliis,  Exc.  Luccns.  sec.  rcccdit  Pat.— 
147  /c^/f  E\c.  Cod.  Rliem.  (/a/it  Mcd.  tert.  Icgit  KoxMm.  rcir/f  onines  \  att. 
Pal.  Farn.  Pric.  gcrit  vcl  rcgit  Oxon.  scc.  Heinsius  legit  proliat,  et  lianc 
emcndationcm  ante  annum  (icvartio  se  Jam  indicasse  notJivcrat.— 148  o6- 
s/niM  Jun.  pr.  Oxon.  pr.  Vat.  quint.  Petav.  pr.  Andir.  pr.  angusta  inc.  Heins. 
ab  intrusa  Vat.  lert.  Rott.  an  ahstrusu  Vicet.  Parm.  abstrvsa  vcl  ohstrusa  Med. 
tert.  milius  ratione  Vat.  tcrt.  mernfi  Vat.  pr.  et  sec.  m.  pr.  vocari  Pric.  m.  pr. 
—149  secreta  quidam  Codd.  teste  Heinsio,  qui  decrda  liinc  conjicit.  prwccpta 
Exc.  Schott.  in  quibus  Gronovius  annotavcrat  locum  desumtum  esse  ex  Cic. 

NOT/E 

143  Prascripsitl  Qnis  nnquam  ter-  144  5«/«]  Honoris  ctdi-nilalis. 

minumsibifinemquepra>scripsit,cum  14G  Commendat]  Di^mitas  repelita 

cura  babcnda   e.t   liumani  generis  r  reddit  commcndabilcm  priorem  dig- 

tum  enim   prudentis  est,  nullas  sibi  nitatem,    ad    (p.am   nuUi  ilerum  ite- 

poneremetas.  rurnquc  rtJtHH*,  "isi  mcn/i  sint. 

yullas  recipit  prudenlia  metas']  Immo  Viriusque  reducit]  Virtiis  revocat  ad 

metas  ipsa  priescribit  aliis  virtutibws,  seciindam  dignitatem  eos,  qui  casu  ad 

et  sine  ipsa  uulla  virtus  est.  primam  electi  fuisse  viden  possiut. 


438  Cfc.    CLAUDIANI    XVII. 

Erexere  magis,  quaiii  qui  responsa  secutus  150 

Obruit  Eoas  rlasscs,  urbcmque  carinis 

Vexit,  ct  arsuras  Medo  subduxit  Athenas? 

.Spartanis  potuit  robur  prssstare  Lycurgus 

Matribus,  et  sexum  leges  vicere  severae  : 

Civibus  et  vetitis  ij^navo  credere  miiro  15*5 

Tutins  objecit  nudam  Laced^emona  bellis. 

At  non  Pythao;orae  monitus,  annique  silentes, 

Famosum  CEbalii  luxum  pressere  Tarenti : 

dioix  ornciilo  opprcssit  naves  Orietifis,  et  porttndt  urhem  Atlienas  in  navihus,  et  eri- 
pnit  Athnias  iiiccmlendas  Persisl  Lycurgus  potuit  inspirare  vircs  matrUius  Lace- 
(tfemomis,  et  leges  ejus  rigidte  superaverunt  sexum  muliebrem  ;  uc  proliibitis  civi- 
lius  fidere  mcenibus  inerlibus,  exposuit  securius  prceliis  Spartam  midatam  mmis. 
6Vrf  admnnitiones,  et  anni  taciti  Pythagorce,  non  represserunt  luxuriam  infamem 


de  Offic.  lih.  T.  Catonis  Med.  tert.  ine.  Heins.^ — 150  qnam  (juis  Pnt.  quamvis 
l*at. — 1,51  Ohruis  Petav.  sc.r.  aratas  classes  Pric.  urbesque  Farn.  ed.  Vicet. 
wr/;t»)(7i/e  Florent.  qnatiior  Med.  inc.  Heins.  Moret.  sec.  Reg.  Put.  INIazar. 
Bonon.  Pat.  Tliolos.  tres  Pe.tav.  totidem  Anibr.  Lov.  Ald.  Exc.  Gevart.  et 
Lucens.  pr. — 152  arsnros  medio  Var.  LL.  ed.  Antv.  3Jedis  Reg.  Medio  Jun. 
j>r.  Oxon.  pr.  m.  Med.  sec.  m.  pr.  Moret.  sec.  Exc.  Voss. — 153  reparare 
Anibr.  pr.  m.  pr.  rires  reparare '!\lore.t.  sec.  Ligurgus  duo  IMoret.  Lygurgits 
Lov.  Exc.  Gevart. — 154  Matribus  ct  sexum  vel  Meniibus  et  matrum  Pat.  sexus 
Pric.  matrum  \>vo  sexum  Tliolos.  mutres  \n-o  leges  inc.  Heins. — 155  Cursibus 
Leid.  pr.  Curtibus  vel  CivibusMed.  teit.  vetitos  Var.  LL.  ed.  Antv.  ignaro 
Leid.  sec.  Exc.  Voss. — 157  An  tot  Var.  LL.  e  marg.  Parm.  At  nunc  Rott. 
iinnique  Exc.  Laeti.  animique  Jnn.  pr.  Moret.  sec.  Med.  quart.  inc.  Heins. 
Vjic.  Ruben.  Var.  LL.  e  marg.  Parm.  ed.  Vicet.  Samiique  conj.  Heins.  anni- 
ijue  vel  animique  Med.  tert. — 158  Formosum  Jun.  pr.  Med.  sec.    Famosum  vel 

NOT^ 

150  Responsa']  Oracula  qua',  Xerxe     pngnarent. 

in   Grasciani  irrunipente,    nionebant  154  Sexum  viccre]  Foeminei   sexus 

salutem  quaercndam  esse  in  domibus  solitam  imbeciilitatem  superavernnt. 

ligueis.     TJnus  Tlicmistocles  id  feli-  15G  Tutius']  Lycurgns  credidit  lu- 

cnter  explicuit  de  navibus,  fclicius-  tius  esse  et  forlins  Spartam  confidere 

()ue  patriam   liberavit,  quam   omnes  virtuti,  quam  muris,  sine  quibus  re- 

Platonici  fecissent.  niansit  nsque  ad  Cassandri  tempora, 

151  Eoasl  Acies  ab  Oriente  in  post  morteni  Alexandri  Graeciara  vas- 
Gra^ciam  irruontes.  tantis. 

152  Mcdo]  l^ersaruni  Regi  Xerxi,  157  Anniqne  silcntes']  Nam  Pytba- 
Medis  imperanti.  goraei  ■KevTo.eTiav  fiauxa-to^i  l^ovov  rhv 

153  Lycurgus]  Lacedapmoniornm  Xoyov  KaTaKovovTts,  pcr  quinquennium 
bic  Legisbator  jussit  exercitia  mulie-  sikbant,  solum  ijus  sermoncm  audientes. 
ribus  et  viris  esse  communia,  ut  foe-      Laertius. 

minae  snsciperent  liberos  valentiores,  158  CEbalii  Tarenti]  Id  est,  ab  (E- 

et  pro  patria,  si  ita  res  postularet,     baliis  sen  Spartauis  v.el  conditi  vel 


DE    MALMl    TIIEOD.    CONS,  430 

Quis  voio  insiirnom  tanto  sub  Principe  curam 

llespuat  ?  aut(iuanilo  moritis  mujora  patobunt  IGO 

Pra?mia  ?  quis  domcns  adoo,  {[ui  juii^oro  sonsus 

Cuni  Stiliclione  ne<j;et?  similcm  qua^  protnlit  ajtas 

Consilio  vol  Marte  virum?  nunc  IJrutus  amarct 

Vivorc  sub  ro<iiu) :  tali  succumberct  aulaj 

Fabricius  :  cuporont  ipsi  scrvire  Catones.  166 

Nonne  vides,  ut  nostra  soror,  Clomentia,  tristes 

Obtundat  jiladios,  fratresque  amplexa  sereuos 

Assursrat  Pietas  ?  Iractis  ut  lugoat  armis 

Periidia,  ot  laceris  morientes  crinibus  hydri 

Tiirenti  CEbalii.  Ecquis  autem  recuset  laborem  sub  tanto  Impcratore  Honorio  ? 
vel  quando  merces  ampUor  dabitur  lirluti  ?  Ecquis  ita  amens  est,  ut  renuat  con- 
jung:ere  consiliu  siia  cum  Slitichnnc/  Qua:  s<rcula  tuterunt  parem  prudentia  tel 
/ortitudine  .'  JSunc  Brutus  rettct  vicerc  sub  re^no.  Fabricius  sulijiceret  sc  tati  Imr 
perio.  Catones  ipsi  gcstiratt /amulari.  An  nnn  aspicis,  ut  Clemenlia  snror  nostra 
liabetet  enses  immites,  et  Pictas  complexa  /rutres  placidos,  attoUatur.'  An  non 
vides,  ut  Perfdiajieat  armis  ruptis,  it  colulni  pereuntes  capitlis  laniatis  tingant 


Formosum  ISIcil.  tert.  frcgerc  ^Mazar.  pra/crre  Lov.  m.  pr.  Tarenti  INIecl.  tert. 
Talenli  Leid.  sec.  euni  viffinti  sex  aliis,  Exe.  Voss.  ot  Gevart.  et  Var.  LL. 
ed.  Antv.  cnni  Giossa  i.e.  Atexamlri.  Tarcnti  vel  Talcnti  Vat.  pr.  et  tcrt.— 
159  Qui  inc.  Heins. — 100  quomlam  O.xon.  sec.  majora  duhuntur  Pal.  Metl.  pr. 
€od.  Barth.  pduntur  1'ric.— IGl  quis  Bonon.— 1G2  Cum  Stilichone  Vat.  sec. 
A  Stiliconc  Jun.  pr.  simitem  qu<c\at.  \n:  et  tert.  gKcw  Leid.  pr.  ct  sctlecim 
alii,  Exc.  Gevart.  et  Lucens.  sec.  pertuUt  Pric.  Pal.  prututit  dno  Leiil.  cum 
octoderim  aliis,  Exc.  Lieti,  Scliott.  Gevart.  Kuben.  ct  Lucens.  sec.  Ald.  ct 
Var.  LL.  e  marg.  Parni.— 1G3  Conscitio  Farn.  3Iarte  tuo  Var.  LL.  ed.  Antv. 
nunc  Brutus  Vat.  Livin.  tunc  Ald.  vcl  Brutus  vel  nunc  Brulus  Med.  tcrt. — 
IGl  sub  rcgno.  trcs  Vatt.  Florcnt.  Reg.  Thuan.  duo  Petav.  tres  Amhr.  Honon. 
Pat.  Moret.  pr.  Lov.  regno  tali.  Vat.  sec.  Pal.  Farn.  Pric.  procumbcret  Honon. 
duo  Vatt.  trcs  Ambr.  succumberct  vel  procumbcrct  Petav.  pr.— 1G5  regnare 
Med.  sec— IGG  tristis  Kott.  Oisel.  Thuan.  Pat.  'I'holos.  duo  Petav.  Ambr. 
tert.— 1G7  Obtundit  ed.  Vicct.  Occumbat  Put.  /rutrcs  quatuor  Vatt.  Pal. 
Farn.  Pric.  Kott.  Oisel.  fratresque  Vat.  pr.  Leid.  pr.  Oxon.  pr.  INIed.  quart. 
Reg.  Vat.  Livin.  Exc.  Lucens.  pr.— 108  Assurgit  Lov.    luccat  Rott.— 170  tn 

SOTJE 

aucti:  cnius  urbiscives  deliciis  dif-  norii,  tutore  Stilichonc. 

fluentes  summuni  bouum  in  voluptate  165  Fabricius]  Civ.s  notae  frugali- 

ponebant.     Ha-c  urbs  est  in  sinu  Ta-  tatis,  et  Reip.  amans,  Regum  itidem 

rentino  in  extrema  Italia.  osor,  sicut  ct  Catones. 

103  Consitio]  Qu^  eetas  tulit  simi-  ICG  Tristes  gtadtos-]  Tr.stU.a;  effec- 

lem  Stilichoni,   vel  consilio  in  pace,  torcs.                            ,     .        ,■ 

velfortitudine  in  bello.^  107  Fralres  sercnos]    Arcad.um   et 

Brutus]    Etsi   Regura   osor  ct  cx-  Honorium,  serenos,  plac.dos,  et  1.q:Io 

pulsor,  amaret  vivere  sub  Kcgi.o  Ho-  aut  numinibus  trauquillis  s.miles. 


440  CL.    CLAUDIANI    XVII. 

Lambant  invalido  Furiarum  vincla  veneno  ?  170 

Exultat  cum  Pace  Fides  :  jam  sidera  cunctae 

Liquimus,  et  placidas  inter  discurrimus  urbes. 

Nobiscum,  Theodore,  redi.     Subit  ille  loquentem 

Talibus :  Agrestem  dudum  me,  Diva,  reverti 

Cogis,  et  infectum  longi  rubigine  ruris  175 

Ad  tua  signa  vocas  ?  nam  quae  mihi  cura  tot  annos 

Altera,  quam  duras  sulcis  mollire  novales  ? 

Nosse  soli  vires,  nemori  quee  commoda  rupes, 

Quis  felix  oleae  tractus,  quag  gleba  faveret 

Frugibus,  aut  quales  tegeret  vindemia  colles  ?  180 

Terribiles  rursum  lituos  veteranus  adibo, 

catenas  Fitriarum  veneno  debili?  Fides  triumpliat  citm  Pace:  jam  nos  omnes  dese- 
ruimus  Calum,  et  cursifamus  pcr  Urbes  pacatas.  Revertere  nobiscum,  o  Theodore. 
Ille  Theodonis  respondet  his  verbis  locuta-  Jnstitia'.  O  Dea  cogis  redire  mejam- 
fvidem  factuni  riisti.cum,  et  revocas  ad  vexilla  tiia  nie  marcentem  situ  longo  agro- 
rum  ?  Etenim  quis  labor  alius  milii  per  tot  annos,  quam  subigere  agros  duros  vo- 
mere,  quam  cognoscere  naturam  terra  ?  cognoscere  quce  loca  saxosa  idonea  sint 
sylvtB,  quis  campus  fcecundus  oleis,  quce  arva  utilia  sint  segeti,  vel  quos  vitis  vestiret 
ciivos  !  Ego  veteranus  iterum  repetam  tubas  metuendas^  et  ego  ut  nauta  senex  ex' 

medio  Petav.  sec.  vincla  Vat.  pr.  colla  Vat.  sec.  Med.  pr.  Pal. — 171  ExsuUet 
Vat.  quint.  cumsidera  inc.  Heins.  comia  pvojam  sidera  Jun.  pr.  sidere  Vicet. 
cuncta  Exc.  Ruben.  ciinctce  vel  cincfce  Med.  tert. — 172  Liquimus  Vat.  pr.  Kott. 
Oisel.  Leid.  sec.  Med.  tert.  Ald.  Exc.  Voss.  Gevart.  et  Lucens.  pr.  Linquimus 
viginti  alii,  ed.  Parni.  et  Vicet.  Isingr.  Gryph.  Colin.  Raphel.  et  al.  ades  vel 
urbes  Florent. — 173  redis  Vat.  pr.  veni  vet.  Gjr.  Exc.  Lucens.  sec. — 174  Roma 
Put. — 175  longa  Vat.  pr.  jitris  Moret.  sec. — 176  sigua  Rott.  Oisel.  castra 
Anibr.  tert.  sed  quce  Reg.  nam  qtice  Vat.  pr.  vet.  Gyr.  Leid.  pr.  Vat.  Livin. 
Exc.  Lucens.  sec.  mtmquam  quatuor  Vatt.  Pal.  Farn.  Pric.  Rott.  Oisel.  nam 
gua  Exc.  Voss.  <i6i  Oxon.  sec.  m.  pr.  caum  Thoios.  annos  Anibr.  sec.  annis 
quatuor  Vatt.  Farn.  Pric. — 177  diras  Put.  ditris  Florent.  m.  pr. — 178  Solis 
vosse  vias  Exc.  Laeti.  Solis  tres  Vatt.  Farn.  Rott.  Oisel.  qttce  et  commoda  ed. 
Vicet.  accomoda  nialebat  Heins. — 179  olei  Pric.  Ambr.  sec.  inc.  Heins.  Quce 
fclix  olece  rcgio  Med.  quart. — 180  Fructibits  Moret.  sec.  aut  qiiales  Exc.  Laeti. 
et  quales  Vat.  pr.  qualis  Leid.  pr.  Oxon.  pr.  INIcd.  tert.  inc.  Heins.  Mazar.  Pat. 
Tholos.  Bonon.  Moret.  pr.  Petav.  tert.  duo  Ambr.  ed.  Vicet.  Exc.  Gevart. 
eollis  Petav.  sec.  colles!  vet.  Gyr. — 181  cursim  Med.  sec.  ni.  pr.  rursus  Jun. 
pr.  Moret.  pr.  Vat.  sec.  Pal.  Pric.  in  Leid.  sec.  hic  denno  lacuna  erat  aliquot 

NOT/E 

170    Fttriarum']    Ubi   Justitia  reg-  174  Agrestem']  Me  factum    agres- 

nat,  regnant  et  ceterae  virtutes,  exu-  tem  longa  mea  in  agris  mansione,  et 

lant  et  scelera,  scelerumque  auctores  quasi  infectum  situ  ac  rubigine,  hoc 

jTyf  jjg^  cst,  otio  ct  diuturno  secessu. 

172    Inter  discurrimus]     Permistae  181  Lituos]  Pugnas,  praelia,  per  li- 

populo,  ut  olim  aetate  aurea,  discur-  tuos  designata. 
rimus. 


DE    MALLII    THF.OD.    CONS.  441 

Et  desueta  vetiis  tentabo  coerula  vcctor  ? 

Collectamque  diu,  et  certis  utcumque  locatam 

Sedibus,  in  dubiiun  patiar  deponcre  iianam  ? 

Nec  rae,  quid  valeat  Xatura  lortior  usus,  185 

Pra;terit,  aut  quantum  ncdccta?  dclhmt  arti. 

Desidis  aurigtX  non  audit  verbera  currus  : 

Nec  mauus  agnoscit,  quem  nou  exercuit,  arcum. 

Esse  scd  injustum  fatoor,  quodcumquc  nc<iatur 

Justitia).     Tu  prima  homiacm  sylvcstribus  antris  100 

Elicis,  et  foedo  detergis  sa^cula  victu. 

Te  propter  colimus  leges,  animosque  ferarum 

periar  mariu  desuetu  ?  Et  sustiiubo  exponere  foi  tiinse  dubicc  gloriitm  mcam  partnin 
/ong-o  tenipoic,  «-<  stahilituin  quudamiiwilo  in  Ivcis  sccuris /  Ncjuc  lutd  iiie,  quid 
cOiisnetudo  pntiiitior  natuni  valcal,  vcl  quantuiii  dcpcrdalnr  c\  iiulustria  contiinta. 
Equi  uun  obediunt  flagcUo  rcctoris  if.niavi:  ncqueinahuscognusciljaculum^quod 
non  experla  est.  At  conjilci.r  iniquuin  esse,  quud  ricusalur  Justili^e.  Tu  prima 
eduxisti  hominem  ex  cacernis  sijlvarum,  ct  puruas  orbcm  a  i(t'a  turpi.    Ob  te  nnc- 


folioruni.— 182  deserta  vel  dcsucta  Moret.  pr.  ridor  Vat.  tei  t.  Prie.  Kott. 
Vicet.  ed.  vector  vel  rector  Moict.  pr.— 183  rdiquis  utcumque  Pric.  (liu  ccrtis 
Vat.  quart.  Anibr.  sec.  Med.  tcrt.  ubicumiiue  diio  Mcdd.  utrumque  Vat.  tert. 
:Mazar.  ulrimquc  Oxon.  sec.  IJonon.  Tliolos.  retav.  tcrt.  utcumquc  vcl  utrim- 
que  Mcd.  tcrt.— 181  in  dubiain  Vi\c.  Piit.  l?onoii.  Pctav.  lert.  d  dnbiuin  Tlio- 
los.  ut  dubiam  Med.  tert.  forinam  Mcd.  scc.  ni.  pr.  Jlamain  Tiiolos.— 18')  Son 
Vat.  sec.  Pal.  iVe  Lov.  AdfiMw  Vat.  pr.  Piit.  Pat.  Tholos.— 18G  etquaiitum 
Petav.  tert.  dcfuit  veldefluat  .Aled.qnart.  cirlis  Petav.  pr.— 187  augcrt  pro 
aarigcE  Vat.  tert.  cursus  Vat.  pr.  Oxoii.  sec— 1S8  agnocit  vel  aiinoscU  Oxon. 
sec,  qua  Vat.  qnart.— 1S9  qmecumijuc  negantur  Vat.  qitart.  A  ar.  LL.  cd, 
Antir.— 190  Justitia  Mcd.  pr.  <iH»is  Voss.  a  ni.  pr.— 191  drhr^fs  Lcid.pi-. 
Oxon.  pr.  Hcf;.  Ald.  Exc.  l.wccn-^.  scc.  ddcrgts  \(i\  ddcrgis  Med.  tert— 
192  se  Var.  LL.  ed.  Antv.    proplcr  te  Pric.     lcgimus  xci  colimus  Med.  tert.— 

SOTIE 

182  Desueta]  An  maria,  qnas  non  progredi,  rcgredi  est.'  Ex  ea  enim 
suctns  Mim  amplius  percrrare,  pcrer-  paulatiin  ip«a  incnria  et  dcsuetudine 
rabodeinccps?  hoc  est,  an  illas  bclii  aliquod  dcfluit,  evanescit,  depcrdi- 
forique  tcmpestates  vis  nie  dcinccps  tur. 

experiri '  187  Currns']  Eqni  qui  sunt  in  citr- 

Vector]  Is  est,  et  qui  vcliit,  et  qui  ru.  Virgilius  :  '  Neqne  audit  currus 

vehitur.  Hic  sumitnr  active.  babcnas.' 

183  Certis  sedibus]  Faniam  ita  sta-  188  Rrercuit]  Maniis  non  cognos- 
biUtam,iit  inomniiini  animis  quasi  in  cit  arcnm,  nisi  sc  in  arcu  vibrando 
certo  qiiodam  poi  tii,  in  certis  scdibus  excrcucrit. 

infixa  vidcatur.  191  Fado  vidu]   Rcvocasti  primos 

185  Lsus]  '  Consnetudo  natura  po-  homines  belluarum  morc  viventes  a 
tentior,'    Curtins,  fcetlo  et  inlmmauo  vietu. 

186  Dejiuat]    '  In  virtutis  via  uon 


442  CL.    CLAUDIANI    XVII. 

Exuimus.     Nitidis  quisquis  te  seusibus  hausit, 

Irruet  intrepitius  flamuias,  hyberna  sccabit 

/Equora :  contertos  hostes  superabit  iuermis.  195 

Ille  vel  ^Ethiopum  pluviis  solabitur  aestus  : 

lUum  trans  Scytliiam  vernus  comitabitur  aer. 

Sic  fatus,  tradente  Dea,  suscepit  habenas 
Quatuor,  ingenti  Juris  temone  refusas.  ' 

Prima  Padum  Tyberimque  ligat,  crebrisque  micantem    200 
Urbibus  Italiara:  Libyas  Poenosque  secunda 
Temperat :  Illyrico  se  tertia  porrigit  orbi : 
Ultima  Sardiniam,  Cyrnon,  trifidamque  retentat 

ramnr  leges,  et  reUnqnimus  ivttnramferarum.  Quicnnique  imhibit  te  puro  pectnre, 
irrumpet  audax  in  ignes,  finitct  maria  hyberna:  inermis  vincct  hnstes  densos:  ille 
refrigerabit  vel  ardorem  JElhiopum  imbribus:  ccelum  serenum  sequetur  illum  irans 
Scijthiam.  Ita  locutus,  Tlieodorns,  diva  dante,  recepit  qnatuor  frcena  religuta 
raagno  nexu  Justitice.  Prima  liabena  nectit  Eridanum  et  Tiljrim,  et  Italiam  ful- 
gentem  tirbibus  inultis:  secunda  regit  Libyam  et  Carthaginienses :  iertia  extendit 
se  tractui  Illyrico:  idlima  moderatur  Sardiniam,  Corsicam,  et  Siciliam  triangula- 


193  sensibus  vel  mentibus  Reg.  Oxon.  sec. — 194  irruit  Vat.  pr.  m.  sec.  Moret. 

sec.     irruct  in  Jiammas   Woiet.    pr.^ — 195  confectos  Pric.     confertos  Leid.   pr. 

Oxon.  sec.  diio  Med.  totidem  Petav.  Piit.  Re<;;.  Tlman.  Pat.  Ani))r.  sec.  Lov. 

Vat.  Livin.  inc.  Heins.  Exc.  Scliott.  Gevart.  et  Liicens.  pr.  iteni  Var.  LL.  ed. 

Antv.     c«n«erf 0.S  octo  alii.    /(««</«  Vat.  tert.  Rott.  Bonon.   njfjvnes  Rott.  Petav. 

sec.    inermis  Leid.  pr.  Jiui.  pr.  Put.  Petav.  jir.  Lov.  Sixtin.  duo  Oxon.  ambo 

Moret.  Exc.  Schott.  Gevart.  Ald.  et  Var.  LL.  ed.  Antv. — 196  per  JEthiopum 
Bonon.  Ambr.  pr.  ]Moret.  sec.  Oxon.  scc.  fiuciis  Florent.  r>Ied.  quart. — 
197  Thanaim  l'al.  Tanaim  jNIed.  pr.  Syriam  vel  Schythiam  Med.  tert. — 
191)  vires  Oxon.  pr.  revulsas  Pric. — 200  Tibrimque  Farn.  Tyberinque  Florent. 
TrMamque  Blondellus  legit.  meantem  Oisel.  INIazar.  Oxon.  pr.  duo  Petav. 
"Piolos.  ilxc.  Cod.  Rhem.  mcantem  vei  manentem  Lov.^ — 201  Lidos  pro  Libyas 
leid.  pr.  duo  Oxon.  Ludos  Jun.  pr.  Lydos  omnes  Vatt.  Pal.  Farn.  Pric.  Kott. 
'Jisel.  Piit. — 202  lllyrica — orbi  Oxon.  scc.  Illyricce  urbi  Jun.  pr.  Illyricas — pro- 
egit  urbes  Vat.  pr. — 203  Cyrnum  Exc.  Lucens.  sec.  Vat.  pr.  m.  pr.  Cyrnen  Pe- 

NOT^ 

193  Tehausit']  Quisquis  tua  docu-  '  Justum  et  tenacem/ <SlC.    Horatius. 

n;enta  imbibit,  impressit  animo  puro,  198  Habenas  quatuor]   Moderamen 

spernct  omnia  pericula,  tlammas,  fri-  quatuorProviuciarum,Italiae,  Libya;, 

gora,  maria,  hostes.  lllyria;,  et  Insularnm.     His  pra?erat 

196  .Elhiopum,  Ifc,]    Vir  justitia  et  piapfectiis  Pra^torii  Occidentis. 

onuii  tranquillitate  fretus,  vel  in  ar-  203  Cyrnon]  Kvpvos  vwh  rwv'Pufj.altiiv 

dentissimis  iEthiopum  terris  se  sua  KaXurai  KopatKa :    Cyrnus  a   Romanis 

virtutc,  tanquam  pluvia  solabitur,  in  vocatur  Corsica.     Sirabo. 

gelida  Scythia  se  eadein  virtute,  ve-  Trifidam]    In   tria  promontoria  fis- 

lut  verno  flore  recreabit.     Vir  justus  sam  ac  distiuctam  Siciiiam. 
uUique   beatus   est,    ubique    victor  : 


DK  MAi-Mi  'rm.oi).  coNS.  443 

Sicaniain,  ct  qiiicqiiid  Tyrrhcna  tunditiir  unda, 

Vel  gjcmit  lonia-     \cc  te  tot  liiuina  rcruni,  205 

Aut  tantum  turl)avit  onus:  sed  ut  altus  Olympi 

Vcrtex,  qni  spatio  ventos  hyemcsquc  rclincpiit, 

Perpetuum  nulla  temeratus  nubc  scrcnum, 

Cclsior  cxsur^it  phiviis,  auditque  ruentcs 

Sub  pcdii)us  nimbos,  ct  rauca  tonitrua  calcat:  210 

Sic  patiens  animus,  per  tanta  negotia  libcr 

yrvi,  nc  qiticqnkl  rcrhcratitr  fiictihus  Ihtruscis,  vel  soTiut  lotiiis  aqiiis.  Neque 
susccpiio  tot  ncsrotiorum,  aut  pnndus  tuntuin  pniurbarit  te.  Al  quemadmodnm 
culmm  c.rcclsuni  Olijmpi,  qund  ihsrrit  infra  se  rentos  tt  tempcstutcs  interrallo 
mairno,  nulla  iiabens  infcctant  cidi;:ine  Sfrcnitutcm  atcrnani,  attollituc  suhlimius 
imbrihiis,  et  audit  siib  pedilms  nuhes  hacchuntes,  tt  protcrit  fulmina  mug^icntia  ;  itn 
Tiieodorus  constanti  mente  exit  lihir  in  rebiis  tantis,  et  semper  par  sibi ;  mquti 


tav.  sec.  Sirmum  Oisel.  Pnt.  Reir.  ^Mazar.  Lrici.  ?ec.  tres  Petav.  Smirniim  Pal. 
Tliolos.  Oxon.  nr.  Smirmum  ^Moret.  sec.  Smiiriim  duo  Vatt.  Pric.  Rott.  Pat. 
dtio  Amljr.  E\c.  Gevart.  Sijrlim  Farn.  Siiriniim  Lov.  Sijriam  Moret.  jir. 
.Sirjrtmdiio  Vatf.  Smirnnm  cd.  Vicet.  Smijrnam  Thnan.  Vat.  pr.  ni.  sec.  .S7/ii;- 
7nnm  Jnn.  pr.  Siirmum  m.  pr.  ct  Sijriam  ni.  sec.  Var.  LL.  eii.  Antv.  rclinquit 
Piit.  Pat.  rccepit  .Tiin.  pr. — -201  fijrriicnc  Pctav.  sec.  tcrrena  Pal.  Rott.  fin- 
dititr  Med.  qiiai  t.  fuiiditur  Jun.  pr."  duo  Oxon.  qiiatiior  Vatt.  Farn.  ]\Icd.  sec. 
rctundititr  Rolt.  Oisel.  tundiliir  Ambr.  spc.  Var.  LL.  e  mar;;.  Parni.  Lnv.  ex 
conjectnra,  et  sic  Gronovins  lecit  in  Exc.  Schott.  clauditur  Vat.  scc.  Pal. 
Med.  pr.  rcfiinditiir  Pric.  Rcs.  Timan.  Mcd.  tert.  m.  pr.  Exc.  Scbott.  et 
Gcvart. /««(/(/«r  vel  rcfunditur  inc.  Heins.  duo  IVtav.  urmi  Pal.  Tliolos.  E\c. 
Cod.  Rbeni.  ulna  Petav.  sec.  unda  vel  urna  .Moret.  pr.  Med.  sec.  Heinsiiis 
variisconjecturis  tentavit  liuiic  lociwn,  et  legebat  vcl  plauilitur  vel  affundititr 
ve!  tunditur,  fpiod  povlremum  tamlcm  amplecti  visiis  :  ad  firmandiim  rh  urnitm 
ascripserat  locum  Alcim.  Avit.  Lii).  iv.  vs.  02.— 205  ?:cnuit  Roma  Var.  LL. 
ed.  Antv.  lumina  Jiin.  pr.  Lrid.  pr.  m.  pr.  Oi-el.  Floreut.  duo  Med.  Put. 
Mazar.  Petav.  spc.  Ronon.  l*at.  diio  Ambr.  Exc.  Luccns.  pr.  ct  Cod.  Ulicm. 
lumina  vel  luinina  Vat.  Pr.  molimina  Ambr.  sec.  tvt  Umina  vel  molimina  Petav. 
tert.  me  UminaTho^o^.  culmina  lcgit  Heiusius  vt-l  te  molimina.  sic  j'astii:ia  re- 
rum  S2Ppe  vocat.--20G  turlmbit  Vat.  pr.  tantus  honos  Morct.  pr.  honor  ?iIoret. 
sec.  m.  pr.  opus  Vat.  quart.  nltcr  Olijmpi  Vat.  sec.  Rott.  Oisel.  inc.  Hcins. 
Oxon.  scc.  Tlioios.  Ambr.  tert.  diio  Pc:av.  tiltus  vcl  u//tr  Vat.  quart.  Med.  pr. 
—207  rcliquit  Pal.  Faru.  Me<i.  pr.  l»ul.  duo  Petav.  Bonon.  Pat.  Ambr.  sec. 
Moret.  sec.  item  Oxon.  ed.  Vicct.  et  Parm.— 208  riolatus  Med.  quart.  Ald. 
temeratus  Flon  nt.  Put.  Rcji.  Tlman.  INLazar.  15onon.  Pat.  Tholos.  tres  Mcd. 
totidem  Auibr.  et  l>ctav.  Vat.  Livin.  ed.  Parm.  et  Vicct.  Exc.  Luccns.  pr.— 
209  Ccrtior  Put.  Bonoii.  Pat.  Pctav.  tert.    rucnlis  Vat.  pr.— 211  animi  \\o- 

NOTiE 

204  Tyrrhcna']     Mare  Tyrrheniim,  tum  et  Cretam. 
seuThuscum,dicitur  niare  infcrum.  200  Olympi]  Hic  mons  est  Thessa- 

205  lonia]  loniuni  mare  dictiim  ab  lia^  altior   niibibiis.     Lucanus  :  '  Nu- 
lo  Inaclii  tilia  :  porrigitur  ab  extrciua  bes  dcspcctat  Olympus.' 

parte  Siciliai  et  Epiri  usque  in  ^gyp-         21 1  Libcr]   In  tautis  ncgotiis  liber 


414  CL.   CLAUDIANI    XVII. 

Emeigit,  similisquc  sui :  justiqiie  teiiorem 

Flectere  non  odiiim  cogit,  uon  gratia  suadct. 

Nara  spretas  quis  opes,  intactaque  pectora  lucro 

Coiumemoret?  fucrint  aliis  ha3C  forte  decori :  215 

Nulla  potest  laus  esse  tibi,  quae  crimina  purget. 

Servat  inoirensam  divina  modestia  vocem. 

Temperiem  servant  oculi,  nec  lumina  fervor 

Asperat,  aut  rabidas  sufFundit  sanguine  vcnas, 

Nullaque  mutati  tempestas  proditur  oris.  220 

Quin  etiam  sontes  expulsa  corrigis  ira, 

Et  placidus  delicta  domas  :  nec  dentibus  unquam 

hiimicitiu  cogit  luinc  detorquere  seriem  (cquitatis,  neqne  favor  persumlet.  Etenim 
Ciir  referamuiiitias  contcmtas,  et  auiinum  tnum  intemeratum  auro?  hcec  forsan 
tideantur  aliis  pukhra,  mdla  ghria  potest  astimari  a  ie,  qucc  eluat  scchra.  Mo- 
destia  tiia  dir.tna  con^^ervat  sermoncm  placidum ;  oculi  tuiconserrant  moderationem: 
neque  ardor  injicit  eos,  aut  replet  corpus  acccnsum  bile,  et  nuUa  imbes  vultus  tiii 
}Mutati  ostenditur.     Prccterea  emendas  nocentes  ira  rcmota,  et  lenis  punis  crimina, 


fent.  111.  pr.  Reg.  m.  sec.  Heins.  Gesn.  ed.  Bipont.  Koenis;.  animo  Jiin.  pr. 
Oisel.  Rejr.  Pnt.  Bonon.  Pal.  Tholos.  Ainbr.  pr.  Lov.  duo  Petav.  inc.  Heins. 
animos  Rott.  animo  vel  animus  Oxon.  sec.  mille  negotia  Med.  teit.  tonitrua 
duo  Vat.  Petav.  pr.  tonitrua  vel  ncgotia  Yat.  quint.— -212  timorem  Jnn.  pr. — 
214  Non  Tholos.  A'()?(  vei  Nam  Med.  tert.  suntptas  Lov.  pignora  Petav.  sec. 
— 2L5  Commemorat  Rott.  Lov.  fuerunt  Reg.  ni.  pr.  ^fiunt  velfuerint  Oxon.  pr. 
decori  Val.  (>r.  ni.  pr.  Bonon.  Anibr.  pr.  Petav.  tert.— 217  pol entia  Jwn.  pv. 
Vat.  qnint.  mentem  Jun.  pr. — 218  scrvcnt  Vat.  qiiint.  servat  oculis  Florent. — 
219  rabidas  duo  Vatt.  Florent.  INied.  sec.  Put.  tres  Petav.  Pat.  rapidas  Vat. 
pr.  Pal.  FaVM.  Pric.  dno  Oxon.  tres  Med.  inc.  Hein<.  Reg.  Mazar.  Bonon. 
Anibr.  sec.  Lov.  Moret.  sec.  Exc.  Schott.  et  Gevart.  rrt/,'/£'s  Tliolos.  diffundit 
Exc.  Laeti.  suffumlit  Leid.  pr.  el  viginti  oclo  alii,  E\c.  Schott.  Lncens.  pr. 
Var.  LL.  e  niarg.  Pami.  ed.  Vicet.  Sched.  Gnd.  Var.  LL.  ed.  Antv.— 221  ex- 
cussa  ino.  Heins.  corrigit  Petav.  sec. — 222  placidas  Pal.  Med.  pr.   7ion  dentibus 

NOT.E 

et  constans  Theodorns  servat  semper  sine    cnjusquam  offensione    pronun- 

enndein  auinuini,  euudenijustitia^  ri-  ticutur. 

goreni,  et  veliit  strictani  lineam  ;  ne-         219  Asperatl   Neqne   fiiror    reddit 

que   defiictit    vel    transversuni    on-  oculos  tuos  asperos,et  terribiles  scin- 

guein,  vel  adductus  odio,  vel  gratia  tillis  eruinpentibus. 

potentionim.  Venas]  Hoinini  irato  tuineut  venje, 

216  Nnlla  potest  laus']  Nequidem  sanguis  effervescit,  vuitus,  ut  Ccelum 
vis  laudrtii,  quod  nnindum  purges  cri-  teiupestate  furente,  mutatnr,  turba- 
niinibus.  tur,  raodo  ruhet,  niodo  pallet. 

217  Inoffensam]  Tua  modestia  efR-  222  Et  placidus]  Placide  punisson. 
cit,  ut  sermones  tui  sint  semper  iu-  tes,  quasi  iuvitus :  legibus  poenas  tum 
offensi,  hoc  est  placidi,  tranquilli,  et     exigeutibus  parere  videaiis. 


DK    MALLII    TIir.OD'.    CONS.  415 

Insfrepis  horrcnduni,  fremitn  ncc  verbera  poscis. 

Qui  fruitnr  poena,  ferus  est,  Icc^umque  videtur 

Vindictani  prccstare  siui :  cum  visccra  fcllc  2*25 

Canduerint  ;  ardct  stimulis,  ferturque  nocendi 

Prodigus,  ij^narus  causae.     Diis  proximus  ille  est, 

Qucm  ratio,  non  ira,  movct:  qui,  facta  rcpcndcns, 

Consilio  puuire  potest.     Mucronc  crucnto 

Se  jactcnt  alii,  studcant  feritate  timevi,  230 

Addictoque  hominum  cumulent  ajraria  censu. 

neqiie  frerules  nnqunm  (lenlUius  honihiliter,  neque  petis  flageUa  vociftrando.  Qui 
delectatur  cruciatu,  crudtlis  csl,  ac  vidctur  prabere  sihi  uUinuem  h^um.  Vum  jireC' 
cordia  cjiis  incensa  fuerint  furore,  inflammatur  desidcrio  iiialo,  el  ra/'tur  ad  no- 
cendum  Uirgius  inscius  causa-.  Ille  similis  est  Diis,  quem  ratio  flectit,  non  iracun- 
dia  :  qui  considerans  actiones,  potest  casligare  sna /JcaJoif  j»/,  non  oilio.  Alii  iflo- 
rie7itur  securihus  nudalis,  velint  formidari  ferucitate,  et  repleant  flscuni  ailjudicatis 


Reg. — 223  Impetis  horroreni  Pric.  horrende  inc.  Heins.  horrendo  Vat.  pr.  ni. 
pr.  horrendis  Anil)r.  pr.  Moret.  sec.  fremitus  Pat.  fremitum  Petav.  tert.  stre- 
pitu  Jnii.  pr.  fremitu  vel  strepitu  JMed.  tert.  O.xoii.  sec.  membra  repnscis 
inc.  Heins.  ui.  pr.  verba  reposcis  Leiil.  pr.  duo  Oxon.  Vat.  sec.  Pal.  Pric.  Rott. 
Oisel.  Med.  qnart.  Tliuan.  ?.Iuzar.  duo  Petav.  Reg.  ni.  pr.  Bonon.  dno  .\nibr. 
Lov.  Exc.  Scliott.  Gevart.  Lucens.  pr.  ed.  Vicet.  Var.  LL.  ed.  Aiitv.  verhera 
poscis  vel  verha  reposcis  Ttlovci.  pr.  Petav.  tcrt.  duo  Vatt. — 221  pacnis  Vat. 
qnint.  legumque  videtnr,  \'e\  nec  lege  triovcturMoret.  \tr.— 225  patrare  vel  pra- 
stare  Vat.  quint.  ciii  tiscera  vet.  Gyr.  stelle  Var.  LL.  ed.  Antv. — 22G  nrdcnt 
Pat.  ferroque  iuc.  Heins. — 227  curce  Lov.  ille  Vat.  sec.  Pal.  Med.  |ir.  inc. 
Heins.  Ambr.  sec.  tlle  est  tres  Vatt.  Farn.  Pric.  Rott.  Oisel. — 228  movenl 
inc.  Heiiis.  reprendens  Mazar.  Exc.  Gevart.  reponens  vel  rependcns  Keff. — 
229  munire  Vat.  pr.  m.  pr. — 230  jactant  Jun.  pr.  Moret.  sec.  Pnt.  Vat.  qiiint.. 
aliis  Vat.  pr.  m.  pr.  Tyranni  vel  timeri  Petav.  pr.  duo  Vatt. — 231  Adductuquc 
Oxon.  pr.  ni.sec.  Addictoque  Fhneni.  quatuor  Med.  Put.  Kcs;.  Thtian.  Mazar. 
tres  Petav.  Bonon.  Pat.  Tliolos.  Moret.  sec.  Lov.  tres  Aniljr.  Exc.  Geyart. 
Lncens.  pr.  Ald.  ed.  Paim.  et  Vicet.  Addictumque — ccnsum  Vat.  qiiintn.  nimum 
Tholos.    omni  Pric.    animum  vel  hominum  Keg.  Oxon.  sec.    simutent  Juu.  pr. 

NOT/E 

224  Quifruitur]    Ferina  rabies  est         230  Sejactenf]   Barbarum  est  jac- 

sanguine  et  vulneribus  gaudere.  '  Ip-  tantiac  genu.i,  gloriari  sua  crudelitate, 

se  Nero  subtiaxit  oculos,  jiissitqne  quac  ita  displicuit  veteribus,   ut  ne- 

scelcra,  non  spectavit.'    Tacitiis.  quidem  cum  cocis  et  venatoribus  ani- 

Legumque]  Videtur  vindictam  exe-  maliuiu  saiiguine   gaudentibiis   habi- 

qui,  non  ut  pareat  legibus,  sed  ut  pa-  tare  snstiuerent.    In  sacra  Scriplura, 

reatsuisaffectibus,  sua^,  ciudelitaii.  '  Robustus  viuator   coram   Doniina' 

227  Prodigus']    Nimis  larga   raanu  argiiit  inipium  et  crudelem. 
pcrnasintligit.  231  Jf/i/iV^o  cc/is«]  Cuniulcnt  arcas 

/gnarus  causa^]  Iracuudia  et  cupidi-  suas  bonis  alienis,  duin  proscribunt 

tas  non  sinunt  enm  perpendere,  an  et  fisco  addictmt  alionmi  tbrtuuas. 
causa  sit  pa?ua;  iufligendae. 


446  CL.    CLAUDIANl    XVII. 

Lene  fluit  Niliis,  sed  cunctis  amnibus  extat 

Utilior,  nullo  confessus  murmnre  vires. 

Acrior  iic  rapidus  tacitas  praetermeat  ingens 

Danubius  ripas,  eadem  clementia  sani  235 

Gnrgitis  immensum  deducit  in  ostia  Gangen. 

dhitiis  liominum,  T^ilusfliiit  lenitcr,  sed  est  fructuosior  omnihus flumimbus,  osten- 
dens  tirtutem  nullu  fremitu.  Ister  magnus  violentiur  et  prceceps  praterfluit  tanun 
tacite  littus  siuim.     Lenitas  similis  ulcei  ptacidi  defert   Gangcn  vastum  in  ora 


fructu  })io  ccr.su  Vat.  sec.  m.  pr. — 232  Lene  fluit  Nilus  Lucan.  lil).  x.  315. 
Amniian.  iiU.  xxii.  copiose.  p.  247.  ed.  Lindenbrog.  cunctis  sed  (tmuntibus 
Vat.  pr.  exifMdmr.  Jiin.  pr. — 233  nullo  Vat.  pr.  Ald.  nullo  vel  nullas  Med. 
quart.  confectus  Var.  LL.  ed.  Antv.  robore  Anibr.  pr.  Exc.  Schott,  7nurmure 
vel  robore  iNIoret.  sec.  ripas  Vat.  quart.  voces  Vat.  tert.  ni.  sec.  voces  vel  vires 
Moret.  pr.— 234  ac  Vat.  pr.  Med.  tert.  Put.  Petav.  pr.  Lov.  Pat.  Tholos. 
Moret.  pr.  Amhr.  tert.  Vat.  Livin.  Var.  LL.  e  marg.  Purm.  at  tres  Vatt. 
Farn.  Kott.  et  Vat.  sec.  Jun.  pr.  Leid.  pr.  item  Oxon.  Pal.  Reg.  Mazar.  ut 
Amhr.  pr.  aut  Moret.  sec.  at  vel  ac  inc.  Heins.  aut  vel  et  Fiorent.  flrf  rapidas 
Exc.  Lucens.  sec.  tantas  Med.  tert.  tacitas  Vat.  pr.  Farn.  Bonon.  Vat.  Livin. 
iaclas  Leid.  pr.  m.  sec.  Flortnt.  Med.  sec.  inc.  Hein-;.  Thc.an.  Mazar.  duo 
Petav.  Lov.  duo  Ambr.  Var.  LL.  ed.  Antv.  fractas  Vat.  scc.  raptas  et  emend. 
tactas  Moret.  sec.  tractas  Tholo-.  Ald.  tactos  Vat.  tert.  Rott.  OiseL  tacitus 
Put.  ReiT.  Petav.  pr.  rupidas  tacitus  Jun.  [u:  tactas  \elfractas  Reg.  m.  sec. 
/radus  vel /rtcifas  Oxon.  sec.  et  rapidus  fractas  vd  tactas  Med.  pr.  ac  ve\  at, 
rapidus  fractas  vel  tactas  Pric. — 23.5  clementia  Lov.  demenlia  Leid.  pr.  et  tre- 
decini  aiii,  item  Exc.  Gevart.  sari  tres  Vatt.  Med.  sec.  ed.  Vicet.  Saii  Flo- 
rent.  et  sic  Heinsius  conjecerat.  SaJii  Leid.  pr.  cum  viginti  scriptis,  Exc. 
Lieti,  Gevart.  Schott.  Ruhen.  Cod.  Rhen).  Lucens.  sec.  Ald.  iteni  Var.  LL. 
ed.  Antv.  savi  vel  sani  Vat.  quint.  Petav.  pr.  vani,  vel  savi  vel  Alani  Pric. — 
23G  ingentem  aioret.  sec.  emensum  Ald.  dcducit  triginta  Codd.  Exc.  Gevart. 
Lucens.  pr.  Ald.  ed.  Parm.  et  Vicet.  Var.  LL.  ed.  Antv.  diducit  Rapliel. 
Barth.  Heius.  Gesn.  Ka>nig.  et  ed.  Bipont.  deduxit  Isingr.  Colin.  Giyph. 
Gangen  Thuan.    Gungem  duo  Vatt.  quatuor  Med.  Put.  Reg.  Mazar.  Bonon. 

NOT.E 

232  Lenefluit  Nilus]  Quasidiceret,  legunt,  Acrior  at  Rhodanus:  hunc  ut 
Tyranuifremantetomniapessumdeut,  Nilo  opponat  lene  fluenti. 
torrentum  instar  :  Reges  optimi  mo-  235  Danubius']  Lenitas  Dannbii  ef- 
derati  sunt, et  prosunt  omnibus,  sicut  fecit,  ut  hic  diceretur  a  Gerinanis 
i^ne^^uit  A'i/«s,tyc.  Rapidus  tanieu  est  omnium  fluviorniii  n\nr,  ut  Rheuus 
et  violentus  ad  cataractas.  est  maritus  ob  streniiitateu). 

233  Utilior]  /Ejiyptum,  mulieres,  Saiii]  Placidi  et  sapientum  more 
pecudesque  fcecundat.  TibuUus  ad  euntis  ;  contra  torrentes  dicuntur  in- 
Nilum  :  '  Te  propter  nullos  tellus  tua  sani,  quod  ruant  prvecipites  instar  in- 
postulat  imbres,  Arida  nec  pluvio  sup-  sanientium. 

plicat  heiba  Jovi.'  2ZQ  Gungen']    Danul)ius  et  Ganges 

•IZi  Acrior  ac  rapidus]    Magis  acer  primo  sunt  rapidi  ;  sed  postquani  uia- 

qiuun  rapidus;  velaciiorac  rapidus  jores  facti  suut,  fiunt  leniores. 
primo,  at  cimi  crescit  leuior  est.   Alii 


I 


DE    MALLIl    TIILOU.   CONS.  447 

Torrcntes  imraane  Iremant,  lassisqne  minentur 

Pontibus  :  involvant  spuraoso  vortice  sylvas. 

Tax  niajora  decet.     Peragit  tranquilJa  potestas, 

Quod  violenta  nequit :  niandataciue  lorlius  urget  240 

Iraperiosa  quies.     Idem  praedurus  inicnuis 

Accepisse  preces  :  rursus,  quEe  digna  pelitn, 

Largiri  facilis  :  nec,  qua?  comitatur  honores, 

Ausa  tuam  levitcr  tcntare  supcrbia  mentem, 

Frous  privata  manet :  non  se  mcruissc  latetur,  2 15 

Qui  crevisse  putat :  rigidi  sed  plena  pudoris 

Elucct  gravitas,  fastu  jucunda  modcsto. 

maris.  Torrenfes  mugiant  cnideliter,  ct  minitcntur  pontihus  fali;:<itis,  rapiant 
vortice  spumuuti  ntjhus.  Quics  decd  Jiuvios  majnres.  Impirium  mite  cfficit,  id 
quod  vis  non  potest  facere,  et  munsuetudo  reguutrix  impellit  iwhutius  ud  jussa 
perageiida.  Idem  'I  heoilonis  ine.rorabilis  est  recipere  preos  iujuntas,  ot  contra 
beni^nus  vii  eouccdtie  fa,  quce  mermtur  posci.  Neque  urro^^uutia,  qute  seipiitur 
dignitates,  ausa  €st  nggredi  \el  levitei-  uiiimum  luum:  viiltus  rcmuuet  piiiatus, 
qui  credit  se  auctum  esse,  non  ostcndit  se  meritum  esse,  sed  gravitus  vmiciit  in  te 
plena  verecundiie  severtB,  et  grata  elatione  juvdirafu.     Qui  tumuUus  uon  iiiucatus 


Tholos.  tres  Petav.  Exo.  Liicens.  pr.  ed.  Vicet.— 237 /rfH/nn/  Moret.  ^rcc. 
lojcisque  Anibr.  tert.  lupsisnue  Vat.  sec.  Pal.  Farn.  Anibr.  sec.  lassiisque  Exr. 
Luceiis.  sec.  la.viiiue  Jun.  pr.  lussisque  Florcnt.  duo  >Ied.  Puf.  'riiuiiii.  Lnid. 
pr.  Oxon.  sec.  tres  Petav.  Bonon.  J  holos.  Pat.  Ainbr.  pr.  Morel.  sec.  Lov. 
Vat.  Liviu.  Exc.  Sciiolt.  lassisque  vel  lupsisque  Med.  pr.  lassisque  vt  1  laxisijiic 
Vat.  pr.  Reg.  Oxon.  pr.  minantur  Moret.  sec. — 238  funlihus  duo  Vait.  ii.vvl- 
vunt  ^loret.  sec.  verlice  omnes  Vatt.  Pal.  Farn.  Pric.  Rott.  Oi.se!. — 239  decct 
Exc.  Lucens.  pr.  docet  Pctav.  .«iec.  ed.  \'icct.  peragi  Piit.— 240  Quie  viuUuta 
Moret.  pr.  l\r  violenfa  Put.  violala  Reg.  O.\on.  pr.  Mcd.  scc. — 241  faines 
Vat.  tert.  Rotf.  faincs  \^e\  fules  Vat.  sec. — 242  qiioque  uigjm  Jun.  pr.  Med.  ,sec. 
pctiti  Pat. — 243  Largiri.'i  Re£r.  ni.  sec.  Largiri  Lov.  ni.  sec.  duo  Med.  E\c. 
Gevart.  jL«c^i<or  duo  Vatt.  Pric.  Rott.  Oisel.  Floreiit.  i\uo  Med.  Largitur 
Petav.  pr.  ni.  pr.  Auibr.  pr.  Moret.  sec.  Vat.  qiiiiit.  Largior  etfacilis  Vat.  pr. 
m.  pr.  Farn.  Exc.  Lucens.  sec.  Largitor  vel  Largiiitr  Oxoii.  sec.  Largiri  vel 
Largior  et  Vat.  sec. — 244  dextram  pro  mcntem  Rotf. — 245  Frons  Exc.  Lucens. 
pr.  Mens  Leid.  pr.  O\on.  pr.  ed.  Vicet.  .ye/is  vel  Frons  Reg.  Med.  tert.  vonse 
quatuor  Vatt.  nec  sc  Pal.  Bonon.  Anibr.  pr.  Vat.  sec.  Gesn.  et  ed.  Bipont. 
nec  te  Jun.  pr.  Oxon.  scc.  Var.  LL.  ed.  Antv. — 246  Qiicm  Var.  LL.  ed.  Antv. 
Qui  vel  Quas  Rcir.  Qui,  Qua-  vel  Quoii  Oxon.  pr.  pufet  ed.  Vicet.  rigida  Vat. 
pr.  iij.  pr.    tiuwris  Aar.  LL.  ed.  Antv. — 247  modesto  trcs  Vatt.  Put.  Mazar. 

SOTJE 

237  Lassis  pontibus^   Quasi  poutcs  honoribus,  ostendit  senenesse  virtute 

fatigati  sint  ferendis  torrentibus.  meritum  hos  honores.     Ex  Stoicis  sa- 

245    Fruns  privata~\     Oualis   dccet  piens  non  tantuin  tribiiit  turtuna;,  nt 

privalum  homineni  sine  dignitate  vi-  lionoribus  crevisse  existimetur :  uuo 

venteni.  tenore  \itaiu  obeundani  esse  putat. 

240  Crevissc']  Qui  putat  se  crevisse         247  Fastu  modesto^  lu  Loc  cst  gra- 


4^ 


CL.    CLAUDIANI    XVfl. 


Quae  non  seditio,  quae  non  insania  vulgi 

Te  viso  lenifa  cadal  ?  quae  dissona  ritu 

Barbarics,  medii  quam  non  reverentia  frangat?  250 

Vel  quis  non  sitiens  sermonis  mella  politi 

Deserat  Orpheos  blanda  testudine  cantus  ? 

Qualem  tc  legimus  teneri  primordia  mundi 

Scribentem,  aut  partes  animae  :  per  singula  talem 

Cernimus,  et  similes  agnoscit  pagina  mores.  255 

]S~ec  dilata  tuis,  Augusto  judice,  merces 

Oificiis  :  illumque  habitum,  quo  jungitur  aulae 

comprimatur,  te  conspectol  Quis  furor  multitttdinis  non  compiimatur  ?  Qu(B 
barbaries  rani  discors  est  mnrihus,  quam  non  veneratio  fni  interpositi  rincat?  Aut 
quis  cupiens  dutcedinem  oratinnis  mellete,  non  reliwinut  concentus  Orpheos  editos 
lyra  suavi  /  Qualem  ecolcimus  te  describentem  cunabula  muJidi  7iuscentis,  vel  partes 
spirilus  mundi  euntis  per  omnia  corpora,  videmus  talem  te,  et  libri  tui  indicant 
viores  cBquales.  Neque  preemium  relurdatum  est  iuis  laboribus,  Imperatore  cesti- 
matore:  et  Imperator,  anno  absoluta,  dedit  tibi  vestem  illam  Consularem,  qua 


Pat.  Jmi.  pr.  diio  Petav.  Ald.  Exc.  Schott.  Sched.  Gnd.  remoto  Vat.  pr.  et 
sec.  vet.  Gyr.  Pal.  Fiorent.  m.  sec.  Med.  pr.  Thiian.  Bonon.  Ambr.  sec.  ]Mo- 
ret.  sec.  m.  sec.  Vat.  Livin.  Perav.  tert.  inc.  Heins.  E\c.  Lati  et  Lucens.  sec. 
Var.  LL.  e  marg.  Parm.  remoto  vel  mode^to  Reg.  Amhr.  pr.  Lov.  Oxon.  sec. 
Med.  tert.— -248  vesania  Pric— 249  cadit  Vat.  sec.  Pal.  Med.  pr.  Jun.  pr. 
cadet  Put.  rictu  Reg.  ritu  vel  rictu  Oxon.  pr. — 250  media  Jun.  pr.  duo  Oxon. 
omnes  Vatt.  Vd\.  Farn.  Rott.  Oise!.  Jledia  barbaries  Vat.  Liviu.  mediam  Pe- 
tav.  pr.  media  \t\mediani  V\\c.  j/ifd»  Ambr.  tert.  atque  ita  Gronoviusleglt 
in  Exc.  Schott.  quem  Pal.  frangit  Med.  pr.  Vat.  sec. — 2.51  qui  Med.  sec. 
Mazar.  verba  politi  ;\Ied.  tert.  m.  pr. — 252  blandi  Thuan.  formidine  Vat.  pr.  m. 
pr.  didcedine  Amhr.  pr.  m.  pr. — 254  per  singula.  cum  Te\eia  ffTiyp.^,  Aid.  animcB 
|)e/- sin^ijZa,  ita  distingijunt  Heins.  Gesn.  Kcenig.  et  ed.  Bipont.  adeptcc  pro 
talem  Vat.  pr.  ni.  pr. — 255  Cernimus  vel  Credimus  Reg.  Oxon.  sec.  agnos^ 
ctit  Reg.  Oxon.  pr.  m.  pr. — 256  Non  dilatadno  Vatt.  Florent.  Petav.  pr.  Tho- 
los.  delata  Vat.  pr.  m.  pr.  meta  est  pro  merces  Ambr.  tert. — 257  habitumque 
illum  Med.  tert.  jungimur  Var.  LL.  ed.  Antv.   auJa  Curis  duo  Vatt.  Leid.  pr. 


NOT.i: 


vitas  alta  qnadam  et  generosa  modes- 
tia  temperata. 

249  Te  viso']  Augustus  CaKsar  solo 
aspectu  s(  diriones  compressit. 

250  Medii]  NuUi  suut  barbari  tam 
di^cordantts.  taii  efteri,  qui  si  in  sese 
invicem  ferociter  irrumpere  pararcnt, 
iion  retiuerentur  ac  frariiierentur  re- 
verentia  Theodori  medii,  tioc  est,  se 
interponentis,  eosque  reconciliantis. 
Metaphora  sumta  ab  iis,  qui  sese  iu- 


terponunt  furentibus.  Sic  Lucanus  : 
'  Crassus  erat  belii  medius  nr^ra,'  id 
est,  bello  obstahat  inter  Pompeium 
et  Ca;sarem  erupturo. 

251  Sitiens]  Tpocpat  yap  twv  ^vxiev 
oi  KaXol  \6yoi:  Pabula  animorum  sunt 
pulchrcB  orationes.  Athenaeus. 

254  Partes  ajiimcc]  Supra  versu  72. 
'  Dispergit  revocatque  Deum.' 

Talem]  Ut  tu  beue  scribis,  ita  et 
beae  vivis. 


DR    MALLII    TIIEOD.    CONS.  440 

Curia,  qni  socio  proceres  cimi  l^rim  ip(>  ncctit, 
Qnem  qnatcr  ipse  gerit,  perfecto  detulit  auno, 
Deposnit(|nc  suas  te  succedentc  curnlos.  200 

Crcscito,  virlutcs,  tiecuudaqiu'  llorcat  a:tas; 
Ingeniis  patuit  campus,  certusquc  mercnti 
Stat  favor:  oruatur  propriis  industria  donis. 
Surj^itc,  sopitic,  quas  olu  iiit  ambitus,  artcs. 
Nil  licct  invidiaj,  Stilichon  dum  prospicit  orbi,  205 

Sidcrcusquc  ucncr.     Xon  hic  violata  curulis, 
Tnrpia  iiou  Latios  iuccstaut  uouiina  lastos. 

Senatus  coiyungitur  Itegice,  qua  a)njini;::it  primures  cum  Impenitore  coUcga,  i[Uitm 
ipse  tulit  quater,  et  reliquit  scllum  suam  ebiirncain,  te  succexsure.  O  rirtute$ 
augeamini,  et  hoc  sccculum  ubundans  nieiitis  iie:eat.  Curriculum  gloriiv  uptrilur 
ingmiis,  et  favur  staliilis  manet  prumeritos.  Industria  cumulutur  prainiis  dcliilia 
sihi.  O  artes  sepuUw,  quas  ambilio  oppressit,  e.rcitate  vos  :  niUil  pcrmiltitiir 
livori,  dum  Stilicho  providet  mundo,  et  diim  gener  ejiis  divinus  Honoiius  imperat. 
Non  hic   Consulatus  polluitur,  nomina  famosa  non   contaminant  fustos   ItalicE : 


m.  pr.  Rott.  Oisel.  Piic.  m.  pr.  Fiorent.  iuc.  Heiiis.  Thiian.  ^NIazar.  Tliolos. 
Petav.  sec.  Morct.  pr.  diio  Amhr.  Exc.  Gevarf.  Var.  LL.  ed.  Aiitv.  curaa 
Reg.  aula  Curis  vel  auUc  Curiu  Oxon.  sec.  Med.  tert. — 2.58  quam  .liin.  pr. 
socio  Leid.  pr.  Vat.  tpiint.  Thuan.  Oxon.  pr.  (piod  socius  Petav.  sec. — •iJO  qm- 
ter  Exc.  Lucens.  pr.  puter  Bonon.  inc.  Heins.  ed.  Parm.  et  Vicet.  illc  Ainljr. 
sec. — 260  tuus  Vat.  tert.  Kott.  Reg.  Oxon.  pr.  Petav.  sec.  iuas  vcl  suuin  Pe- 
tav.  tert. — 261  Crescunt  Vat.  pr.  Jiuruit  Oisel.  reftoruit  Amhr.  tcrt.  Cesn.  et 
ed.  Bipont.  reftoreut  vel  refloruit  Ambr.  sec.  inc.  Heiiis.  Var.  LL.  e  iiiarg, 
Parm.  cetas.  cum  aTLyfifi,  Rott.  duo  Vatt. — 262  Ingeniis  pntuil  diio  ^  att.  Rott. 
Leid.  pr.  Jiin.  pr.  Lov.  Moret.  pr.  E\c.  Gevart.  ct  Cod.  Rluni.  Ald.  Var.  LL. 
ed.  Antv.  Ingenii  Florent.  lugenuis  Bonon.  Petav.  terl.  Ingcniis  \el  Ingenuis 
Oxon.  sec.  pateat  Farn.  diio  Vatt.  Ainbr.  jir.  Petav.  pr.  iiic.  Heins.  putuit  vel 
pateat  Amhr.  sec.  Oxon.  sec.  cuinpos  Vat.  pr.  m.  pr. — 203  Dat  Morct.  pr. 
Stat  Lov.  Jun.  pr.  Leid.  pr.  duo  Oxon.  Ald.  E\c.  ("od.  Uiiem.  Var.  LL.  ed. 
Antv.  Stit  diio  Vatt.  Petav.  pr.  Aiiibr.  i>r.  l<il>or  vel  fucur  \'at.  \>r.  ornctur 
Moret.  sec— 264  (ims  Vat.  tert.  Rotr.  Pric.  Put.  Bonon.  Pat.  diio  Ambr. — 
265  Nil  licet  vel  licitum  ^led.  tert.  Stiliclio  Vat,  sec.  cum  pruspicit  Jiin.  pr. 
proftcit  Piit,  Pat.  urbi  Pat.  Juii.  pr.  Ambr.  «ec. — 266  vinUntu  Juu.  pr.  curules 
Put.  Pat.— 267  Tam  pia  Leid.  pr.  iiifestant  Vat.  pr.  ni.  pr.  Pal.  Mid.  pr.  inc&s- 

NOTiE 

2.58  Socio  cum  Principel  Consularis  2M  Sopiltr]  Artcs  ingeniiiP  sopita, 

dignitas   efiicit  proccres  collcfras  so-  et  (iiia>i  const  piiltie,  propter  aiiihiti- 

ciosque    Imperatoris,    et    a-quat    cos  oiiein. 

quodammodo  in  hoc  magistralu.  266  Son  hic]    Purpnra  Consiilaris 

260  Curidcs']    .Sellas  ehurneas,  qiia.'  noii  Koma^  polluitur,  iit  Coiistautino- 

repositae  siint   inter   Coiisiiluiii  insii;-  poli  ;    nam    ciim     Thcodonis    Consid 

iiia.  factus  esset  iii  Occidente,  siinul  fac- 

263  Slatfuror]  Favor  Principis  cx-  tus  est  in  Oriente  Cousul  Eiitropius 

pectat,  manet  mereiites.  effcEiuinatus. 

Delph,  et  Var.  CUls.                     CUiud.  2  F 


450  CL.   CLAUDIANI    XVII. 

Fortibus  haec  concessa  viris,  solisque  gerenda 
Patribus,  et  Romfie  nunquam  latura  pudorem. 

Nuntia  votonim,  celeri  jam  Fama  volatu  270 

Moverat  Aonios,  audito  Consule,  lucos. 
Concinuit  felix  Helicon,  fluxitque  Aganippe 
Largior,  et  docti  riserunt  floribus  amnes. 
Uranie  redimita  comas,  qua  sajpe  magistra 
Mallius  igniferos  radio  descripserat  axes,  275 

Sic  alias  hortata  Deas  :  Patimurne,  sorores, 
Optato  procul  esse  die  ?  nec  limina  nostri 
Consuhs,  et  semper  dilectas  visimus  sedes? 

fuEC  dignitas  datur  tantum  viris  generosis,  et  ferenda  e«t  a  solis  Senatoribns,  et 
nunquam  paritura  est  i^nominiam  Romtje.  Fama  nuntia  successuum  bonorum, 
pennis  velocibus  excitavernt  sijlvas  Pierins,  acceplo  Consulatu  Tlieodori.  Helicon 
/ortunatus  consonuit,  et  Aganippe  fluxit  copiosius,  nc  ftuvii  Phcebei  luxuriaverunt 
fioribus.  Uranie,  qua  docente  MalUus  designaverat  virs;ula  frequeuter  Cwlum  stel- 
Uferum,  Uranie  habens  crines  coronatos,  ita  exhortata  est  Deas  reliquas:  An  si- 
nimus,  o  sorores  Miisae,  longe  esse  die  tam  jucundo  ?  neque  vnisimuf  atria  Consu- 
lis  nostri,  domum  semper  amicam?     Domus  haec  celebrior  est  ipso  Helicone :  juvat 


tant  vel  infestant  Vat.  quint.  nomine  diio  Vatt.  Rott.  Oisel.  Thnan.  Petav. 
sec.  nomina\At.  pr.  m.  pr. — 268  contussa  Jnn.  pr.  regenda  vel  gerendaYat. 
qnint. — 270  ventorum  Jun.  pr.  votorum  vel  nntorum  Petav.  tert.  votorum  vel 
fatorum  Reg.  dno  Oxon.  Roma  pro  Fama  Moret.  sec. — 271  Noverat  Pric. 
Achivos  pro  Aonios  Oisel. — 272  Et  cecinit  Jun.  pr.  Concinuit  vel  Et  ce- 
einit  Med.  tert.  flexitque  Leid.  pr. — 273  rubuerunt  Vat.  pr.  iteni  Vat. 
Livin. — 274  Vimineas  pro  Uranie  Pric. — 275  Moliius  Jun.  pr.  Mallius 
Fara.  Moret.  pr.  Manlius  oranes  Vatt.  Pal.  Oisel.  Leid.  pr.  Oxon.  pr. 
Moret.  sec.  Lov.  Ald.  ignifero  Oxon.  pr.  radios  Rott.  Med.  pr.  Ambr.  pr. 
Oxon.  sec.  Exc.  Gevart.  prcescripserat  Moret.  pr.  orlus  Vat.  pr.  m.  pr.  axis 
Rott.  Med.  pr.  Ambr.  pr.  Oxon.  pr.  Exc.  Gevart.  axis  vel  arcus  Oxon.  sec. 
radios  axis  vel  radio  axes  Lov. — 277  Optatce  Dea  Farn.  Optata  Exc.  Gevart. 
DetB  Pat.  tumina  Rott.  Florent.  m.  sec.  Med.  sec.  m.  pr.  Put.  Bonon.  Pat. 
Lov.  Jun.  pr.  duo  Petav.  7iosti  Vat.  sec. — 27S  arces  Bonon.  Ambr.  pr,  Sched. 
Gud.  arces  vel  «ydes  Oxon.  sec- -279  StilichoneV^t.   pr.  Notior  hac   Helicone 

NOTjE 

271  Moverat  Aonios]  Excitaverat,  273  Risentnt']  Luxuriavernnt,  ver- 
repleverat    sylvas     Aonias.      Aonia  narunt.     Sic  '  rident  prata.' 

pars  est  montana  Bceotize,  Musis  sa-  Docti  amnes]    Qui  doctos  faciunt 

cra.  ipsorum  potores. 

272  Aganippe]  Seu  Hippocrene,  274  Uranie']  Quae  praesidet  Coelo 
fons  Pegaseus,  Musis  itidem  sacer  ;  et  Astrologiae  :  Ovpavhs,  Ccelum.  Mal- 
sicut  et  mous  Helicon  :  'Imros,  equus,  lius  autem  Astrologiam  callebat. 

et  Kp^vn,fons,  &yav,valde,  7nmis ;  fons  277  Limina]  Alludit  ad  officia  Ro- 

sciiicet,  qui  creditur  factus  ungula  manorum,  qui   amicos  producebant, 

equi  Pegasi,  quasi  diceretur,/ons  f^!»  comitabanturque  in  petcudis  honori- 

ci/piosus.  bus. 


DE    AIALLII    THi:uD.    CONS.  451 

Notior  est  Helicone  donuis.     Gestare  curiiles, 

Et  fasces  subiisse  libet,     Miracula  plebi  280 

Colligite,  et  clarisnomcn  celebrute  theatris. 

Tu  Jovis  a^quorci  submersani  lluctil)us  aulam 

Oratum  volucres,  Erato,  jam  perge,  quadrigas, 

A  quibus  Iiaud  unquam  palmam  rapturus  Arion. 

Illustrct  Circum  sonipes,  quicumque  superbo  285 

Perstrepit  hinnitu  Baetin,  qui  splendida  potat 

/crre  selhis  chnrncAs,  etfcrre  fasces.  Cofiquirite  prodigia  ad  populum  rocrean* 
iiiun,  et  pradiciitc  nomeiiThcodori  \n  theatris  insignibus.  Tu,  o  Erato,  jam pcte 
aidam  Joris  marini  exundanlem  aquis,  nygatura  equos  citatog,  quibus  .irion  equus 
nunqiium  ablaturus  Git  victoriam.     Equus  ornet   Circum,  quicumque  personat  Bii> 


domus  cnni  Gevartio  liic  lejienduni  nionnit  Hcinsins.  Dosideratnr  liic  versus 
in  qnatnorVatt.  Pal.  Farn.  Pric.  Kott.  Oisei.  seii  in  Lo\ .  erat  niarL'ini  ascrip- 
tus.  curulc  Leid.  pr. — 280  En  fasces  Lxc.  Lucens.  pr.  El  vcl  En  Vat.  qnint. 
licet  Med.  sec.  Thoios.  Exc.  Gevart.  libet  Var.  LL.  e  niarf^.  Parm.  novos  Exc. 
Rubcn.  ed.  l*arni.  noros  vel  libet  Vat.  qnint.  Med.  pr.  ptebi  vet.  Gyr.  Moret. 
pr.  Exc.  Lati.  Phoebi  Vat.  pr.  m.  sec.  Pal.  dno  Med.  inc.  Heins.  Jnn.  pr. 
Leid.  pr.  ni.  pr.  Oxon.  scc.  Lov.  ni.  sec.  Mazar.  Petav.  tert.  Ald.  Var.  LL.  e 
niarg.  Parni.  l'hebi  Bonon.  Tliolos.  ^loret.  sec.  tres  Anibr.  Fhocbi  vel  plebi 
Vat.  quart.  Res.  Oxon.  pr. — 281  Colligit  Leid.  pr.  tijaris  Jnn.  pr.  choreis  inc. 
Heins. — 282  Et  Joris  Anil)r.  sec.  inc.  Heins.  aquoreis  diio  Vatt.  Petav.  pr. 
in.  sec.  aquoream  Farn.   alcum  Var.  LL.  ed.  Antv. — 283  Oratum   ct  volucres 

Farn.  sparge  Farn.  Oisel.   Leid.    pr.   vte  quudrigas  Pat. — 284  O  quibus  Exc. 

Lucens.  sec.  Aut  quibusOxoii.  sec.  aut  numquam  Med.  quart. /)a/win.s  Tliolos. 
Arion  Mazar.  Orio7i  Med.  sec.  m.  pr.  Tliolos.  Pelav.  sec.  Quus  trahit  haud  um- 
quam  palnmm  amissurus  Arion  Ambr.  tert. — 285  ///«.s<ra(  Moret.  sec.  Jllustra 
Jiin.  pr.  sonipes  circum  Mazar.  qucccumque  Med.  tert. — 286  Persirepct  Florent. 
Petav.  pr.  Praslrepit  Moret.  sec.  Instrepit  Jnn.  pr.  Butim  Pal.  Bcthin  Lov. 
Bcotin  oranes  Vatt.  Oisel.  tres  Med.  totidem  Petav.  Put.  Keg.  Tlinan.  Bo- 
non.  Pat.  Tholos.  Ambr.  pr.  inc.  Heins.  Ald.  potat  Exc.  Lajti.  portat  Leid. 
pr.  in.  pr.  Jun.  pr.  Oxon.  sec.  Oisel.  Florcnt.  Bonon.  Ainbr.  pr.  Vat.  quart. 

NOT.E 

280  Miracula']  Bestias  portentosas  valde  utiles  sint  in  amoribns  ;  vel 
ad  ludos  edendos.  potius  quod  Mailius  amatoria  scrip- 

281  Theatris]  Qiarpov,  anb  tov  Ofd-  serit. 

tffOai,  spcctare;  est  enira  spectandi  lo-  284  Arion]    Equus  in  fabulis  notis- 

cus.     Ideo  autera  Uranie  loquitur  de  simus. 

theatris,  quod  haec  musicisinstrumen-  285  Circum  sonipes]    Circiis  Maxi- 

tis  personarent.  mns  dedicatus   Neptuno,  qui  primus 

282  Jotis  a-quorci]  Neptuni :  sic  e  terra  tridentis  ictu  percnssa  equum 
Jupiter  infernus  Plnto  dicitur.  fudisse  dicitur. 

283  Erato]  'A-rh  rod  ipau,  amare.  286  Bcetin,  Tagi]  Hi  sunt  flnvii 
Praesidet  araoribns ;  sed  cur  ha-c  ro-  Hispaniae,  vulgo,  Taio  et  Guadalqui- 
gat  Neptnnnm  eqnos  ?  nisi  quod  lir,  ad  quoruin  ripas  aluntur  equi 
equos  Neptunus  prodnxerit,  et  equi  optimi. 


452  CL.    CLAUDIANI    XVII. 

Stagna  Tagi,  raadidoque  jubas  aspergitur  auro. 

Calliope  iiquidas  Alciden  posce  pala^stras. 

Cuncta  Palaemoniis  manus  explorata  coronis 

Adsit,  et  Eleo  pubes  laudata  Tonanti.  290 

Tu  ju^a  Taygeti,  frondosaque  Majnala,  Clio, 

I  Triviae  supplex.     Non  aspernata  rogantem 

Amphitheatrali  faveat  Latonia  pompae. 

Audaces  legat  ipsa  viros,  qui  colla  ferarum 

Arte  ligent,  certoque  premant  venabula  nisu.  295 

tinhinnitiiarroganti,  quicumque  bibit  aquas  micantes  Tagi,  et  irrigatur  per  jubaa 
auro  humenti.  O  Calliope,  pete  jib  Hercule  palastras  nitidas:  omnis  caterva  pro- 
bata  in  ludis  Palccmoniis  adveniat,  et  juventus  probata  Jori  Olympico.  Tu  vero,  o 
Clio,  ito  humilis  ad  Dianam  ad  cuhnina  Taygeti,  et  Manala  sylvosa  ;  et  fac  ut 
hdsc  Latoncs  filia,  non  contemncns  supplicantem,  adjuvet  apparatum  amphitheatra- 
lem,     Ipsa  eligat  viros  animosos,  qui  constringant  industria  sua  cervicem  bcllua- 


— 287  madidasque  Ambr.  pr.  Moret.  sec.  aspergit  in  auro  Vat.  pr. — 288  d^lec' 
*as  Leid.  pr.  J/c/riis  Mazar.  Ainbr.  pr.  Alcid(s  duo  Med.  Alcidem  tres  Vatt. 
Pal.  Florent.  duo  Med.  inc.  Heins.  Put.  Bonon.  Pat.  tres  Petav.  Exc.  Lu- 
cens.  pr.  ed.  Parni.  et  Vicet.  Alciden  duo  Vatt.  Farn.  Reg.  Tliolos.  Ald.  posse 
Var.  LL.  ed.  Antv.  pharetras  Tholos.— 289  Lncta  conj.  Heins.  coronis  Pric. 
colotiis  Farn.  Vat.  quint.  ni.  pr.  Mazar.  Exc.  Cod.  Rhem.  theatris  vel  coronis 
Oxon.  sec. — 290  Assit  Moret.  pr.  Exc.  Gevart.  Heleo  Var.  LL.  ed.  Antv.  m. 
pr.  Eleo  vel  athereo  Med.  tert. — 292  Et  Trivia-  Moret.  sec.  Intinme  Var.  LL. 
ed.  Antv.  I  vel  Et  Trivia:  Oxon.  pr.— 294  Audaces  Leid.  sec.  vid.  de  hoc  ioco 
Salmas.  ad  Hist.  Aug.  p.  258.  illa  Reg.  Mazar.  Tholos.  Oxon.  pr.  ipse  Farn. 
co//a  Exc.  L*ti  et  Lucens.  pr.  cocria  Exc.  Ruben.  ed.   Parm.  et  Vicet. — 295 

NOT/E 

287  Madido   aurol      Aqnis  aureis  lebrabantur  in  honorem  Jovis,  Palae- 
Tagi.  monis,  c^c. 

288  CuUiope]  Ka\os,  pulcher,  ei  oip,  Corojas]  In  ccetibus,  et  ludis,  certa- 
dirhs,vox;  «piasipulchra  voce  prapdita:  minibns,  victoriis. 

praesidet  Heroicis   versibus,  et  idco  290  Eleo  Tonanti]    Jovi  Olyrapico, 

petit  ab  Heroe  Hercnle   pahvstritas,  cujus  Indi  celebrabantur  in  Elide  re- 

inquibus  debetesse  robur  Hcroicuni :  gioiie  Peloponnesi. 

vel  quod  ha^c  amica  sit  Mallii   vatis  291    Trtj/g^t<<,  3/«JiaZo]  Hisunt  mon- 

Heroici.  tes,  Mauiahis  Arcadiap,  Taygetus  La- 

Alcideti]  Hercnlem,dirt)  rrjs  aXicris,  a  coniae  :  in  his  venatur  Diana. 

Tobore.     Ideo  aiitem  rogatur  Hercu-  C/Jo]  KAtos,  ^/oria.  Hsec  Musa  prae- 

les,  quia  luctatoriim  fortissiuius.  sidet   historiis.      Sed  cnr  hic   Clio  ? 

PalcEstras^  UaAaia-rpa,  vel  lucto'  lo-  nisi   quod   ainica  sit   Mallii   historia- 

cus,  vel  luctatorum  certamen:  iraA.aia),  riim  scriptoris  optinii. 

luctor ;  iraA.7),  lucta ;  TraXaKrrpirris,  luc-  292   Trivia\    Diaiiap,  quap.   LatODS 

tator.  est  tilia,    \euaioruiu   Dea,   in  triviis 

Liquidas  paUestras]    Nitidas   et   li-  adorata. 

quentes  ab  olei  unctione.  29.5  Prcinant'\  Prementes  manu  ve- 

289  Palamoniis]    Ludi  in  Elide  ce-  nabula,  certo  ictu  bestias  percutiant. 


I)K    MALLII    TIlKOn.    CONS. 


45.1 


Ipsa  IrQccs  foitiis,  captivaqae  durat  al)  anlris 

Prodiiiia,  ot  tivdis  siticiitrin  diHcral  arcuni. 

Conveniant  iirsi,  niai;na  quos  niolo  rndenles 

Torva  Lycaoniis  Helice  miretur  al>  astris  : 

Perfossic|ue  ruant,  populo  pallente,  leones,  300 

Quales  JNlygdonio  curru  IrnMiare  Cybcbe 

Optct,  ct  Herculei  niaUcnt  fregisse  lacerti. 

Obvia  fulminei  i)ro])eren(  ad  vulnera  paidi 

Seuiine  pcrmixto  iicnili,  cum  forte  lcaMiiio 

rutn,  ct  compriinant  vcnalinla  conalu  ccrlo.  //(Sd  ailducat  e  cavcrnis  snis  bvstius 
immites,  ct  monslra  li^uta,  ct  rclardet  juculum  aridnm  crnoris.  Ursi  concurrant, 
quos  fremcntcs  raslo  corporc  /Irctns  zelotypu  ohstnpcscat  cx  sideribus  Li/caoniis ; 
et  Leones  confi.xi  cadant,  fmpnlo  timcntc,  qualcs  Cybcle  crpetat  junffcre  iii  cnrru 
Myfidonio,  tt  manns  Hcrculis  malhi  projligasse.  l^ardi  lcrribiles  /cslinent  ad  tela 
opposita,  paidi  riali  ex   scmine  misto,  cuni  fortc  maculosus  adultcr   ritiavit  vc7i- 


premnnt  Rott.  tti.ru  Ald.  visu  Vat.  sec.  Oiscl. — 29G  fretus  Med.  sec. — 
297  «'(/t'  \  at.  pr.  m.  pr.  fa-cw  Jiin.  desinat  3 nn.  pr.  def crat  \-dt.  tert.  Kott. 
Oisol.  Var.  LL.  c  mai}:.  Paiin.  dct<f;ut  IVIazar.  dijfcrat  tres  Vatt.  l*ric.  Farn. 
«Ino  Meti.  Ijo\  .  Vat.  Livin.  Lciil.  \)i.  E\c.  Hiil>i  ii.  Liuciis.  pr.  e<L  Parm.  ct 
Vicet.  dijfcrnt  vel  defcrat  Prir.  "Moret.  pr. — 298  rucntcs  tres  Vatt.  Pal.  Parn. 
Rott.  Vat.  Livin.  rudcntes  Leid.  pr.  dno  Vatt.  Pric.  Oisel.  inc.  Hcins.  Pnl. 
Mazar.  diio  Pctav.  Bonon.  Pat.  Tliolos.  Lov.  tres  Ambr.  Var.  LL.  e  niarg. 
Pdiiii.  Kxc.  Gcvart.  .\ltl.  Var.  LL.  etl.  Antv.  rucnlcs  vel  rudentes  Petav.  pr. 
Oxon.  sec.  sic  vet.  Codtl.  rudenles.  aputl  Spartian.  in  Antonino  («cta  p.  92. 
««tire  nrA/ tlicnntur.  vid.  Gloss.  Ms.  ct  Ovid.  tle  Pliiloiuela.  vitl.  Salnias.  p. 
168. — 299  miratnr  Piic.  inc.  Heins.  Lov.  diio  Ainbr.  Moret.  scc.  cd.  Vicet. 
antris  Oisel.  l>cg.  Tholos.  lustris  vel  ((;i/r(s  Oxon.  scc. — 300  ['rofessique  Kcg. 
petfusique  niarg.  Marcil.  populo  mirante  Med.  {\\\A\t.  pascente  Vii\. — 301  Qunlis 
Med.  qnart.  Ke}?.  Tlinaii.  frcnata  Vat.  tert.  Pric.  Kott.  Oisel.  Med.  scc.  diiO 
Petav.  Tliolos.  Lov.  Jnn.  pr.  Exc.  Gevart.  Cijbele  tres  Vatt.  Reg.  Cybetle  Lov. 
—302  Optet  Leid.  pr.  cnm  vifjinti  t|uatuor  aliis,  Var.  LL.  eniarR.  Parm.  Exc. 
Gevart.  et  Liicens.  pr.  Ald.  et  od.  Vicet.  malcntXixt.  tcrt.  malknt  tics  Vatt. 
Pal.  Farn.  Oisel.  ;nu/in<  Vat.  tpiart.  Med,  scc.  itom  edd.  Gesn.  IVipont.  et 
Koenig. — 303  properant  Lov.    ad  Jiumina  inc.  Heins. — 304  genito  inc.  Heins. 


NOT/E 


Venabula]  ©ijpio^cixoi,  id  cst,  qui  con- 
ira  feras  pugnabant,  ant  agilitate  cor- 
poris  in  bestias  irrucbaut,  et  colla 
arte  constringebant,  ant  eariini  pec- 
tora  venabnlo  confodicbant. 

298  Kudentes]  Rudere  dicitnr  de 
Asinis,  Leonibns,  Ursis.  Alii  legunt 
ruentes,  nec  inale. 

299  Lycaoniis]  Ex  Astris,  in  tjnsc 
ipsa  Calisto  Lycaoiiis  filia,  et  Aicas 
iilius  Culistns  mutati  snnt. 

Ilalice]    Ursa  major,   quas    dicitur 


Helice:  Ixiico,  vertigo,  circumvolntio, 
qua  vertitur  illnd  sidns  septemlri- 
onale. 

301  Cybehc]  Deornin  inater,  ado- 
rata  in  MygdoniaPhrygia!  regione,  et 
leonibus  vchi  j-.olita  :  hinc  dicitnr, 
'  Currns  Mygdonius  Cybebes.' 

302  Hcrcuki]  Adducaiit<ir  Loones 
quos  malit  Hcrcules  vicisse,  (inam 
Leoncm  sylvai  Neinea?ae. 

303  Fulminei]  Ob  velocitatem  et 
impctum  sic  appcUautur  pardi. 


454  CL.    CLAUDIANl    XVII, 

Nobiliorcm  iiterum  viridis  cornipit  adulter  ;  305 

Hi  maculis  patres  referunt,  et  robore  matres. 

Quicquid  monstriferis  nutrit  Gaetulia  campis, 

Alpina  quicquid  tcgitur  nive,  Gallica  quicquid 

Sylva  timet,  jaceat.     Largo  ditescat  arena 

Sanguine,  consumant  totos  spectacula  montes.  310 

Nec  molles  egeant  nota  dulcedine  kuli. 

Qui  laetis  risum  salibus  movis.se  facetus, 

Qui  nutu  manibusque  loquax ;  cui  tibia  flatu, 

Cui  plectro  pulsanda  chelys  ;  qui  pulpita  socco 

Personat,  aut  alte  graditur  majore  cothurno  ;  315 

trem  lecence  gencrosioris :  hi  pardi  reddunt  patres  notis,  ef  matres  fortitudine. 
Quicqiiid  Gatulid  alit  in  a,2;ris  monstriferis,  quicquid  hitet  sub  niribus  Alpium, 
qtdcquid  GaUica  sylrn  metuit,  occidatur.  Circus  abundet  cruore  copioso,  Ludi  ab- 
stimant  bestias  montium  omnium.  Neque  vero  ludi  jucundi  pricentur  suaviiate  so- 
lita.  Adsit,  qui  urbanus  est  e.rcitare  risum  dictis  jocosis,  qui  loquax  est  nutu  et 
diqitis;  cui  tibia  animanda  est  spiritu,  cui  tangenda  est  cithara  pectine,  qui  reso- 
nut    per  theatra,  gerens  soccum,  aut  incedit  excelse  cothurno  altiore,  vel  qiii  impeU 


cumfnrte  Put.  leonis  Pat.— 305  corrumpit  dtio  Vatt.  Piic.  Med.  sec.  Piit.  Bo- 
non.  Ambr.  pr.  Oxon.  sec. — 306  maculis  patres  Petav.  pr.  patres  maculis  tres 
Vatt.  referunt  patres  Moret.  sec.  fralres  Bonon.  reftrant  Vat.  pr.  Med.  qnart. 
Vat.  Livin.  Qui — referant  conjiciebat  Heins. — 307  monstrifcris  Var.  LL.  ed. 
Antv.  »nrtnf?/em  Med.  tert.  ni.  sec.  mittit  \el  nutrit  Oxon.  sec— 308  tegiiur 
quidquid  Pric.  Lov.  si  quid  tegitur  Jtm.  pr.  Med.  sec.  regitur  Pefav.  sec.  GaU 
lica  si  quid  Leid.  pr.  Jnn.  pr.  onines  Vatt.  diio  Oxon.  Pal.  Kott.  Oisel.  Vat. 
Livin.— 309  timet  Vat.  Livin.  tenet  dno  Vatt.  Farn.  Med.  quart.  Rcg.  m.  pr. 
Ambr.  pr.  Moret.  sec.  Ald.  Exc.  Gevart.  Lucens.  sec.  tenet  vel  timet  Tbuan. 
Petav.  pr.  longa  durescat  Var.  LL.  ed.  Antv.  discedat  Jnn.  pr.  distentet  Oxon. 
sec.  m.sec.  artnds  Jun.  pr.  arenflm  Vat.  quint. — 310  consument  ed.  Vicet.coM- 
sumant  Fiorent.  quatiior  Med.  tres  Petav.  totidein  Anibr.  Put.  Reg.  Thuan. 
Bonon.  Pat.  Tliolos.  Lov.  ambo  Moret.  Vat.  Livin.  inc.  Heins.  Exc.  Scbott. 
et  Gevart.— 311  Ne  tnolles  Pnt.  Mazar.  nota  dulcedine  leg.  Heins.— 312  Itetus 
'V Sit.  pr.  fatetur  pro  facetiis  dno  Vatt.  Pric.  m.  sec.  Med.  qnart. — 313  Qua: 
Rott.  nictu\sit.  Livin.  mnnibus  nutuque  Moret.  sec.  manibusque  loquux  Med. 
tert.  Heinsius  ascripserat  locum  Petronii  in  Fragmentis,  '  Manu  puer  lo- 
quaci  Tinctus  colore  qoctis.'  sagax  inc.  Heins. — 314  plectris  et  niox 
succo  Var.  LL.  ed.  Antv.  qui  vel  cui  Med.  tert.— 315  Personet  Vat.  pr.  m.  sec. 

NOT.^ 

305     Viridis']     In  pardis   videntur  latione  animi  sensa  expromentes,  ri- 

qtiaedam  maculze,  velut  viriditate  no-  sum  moveant. 

tabiles.  314  Socco]    Calceamentum  est  Co- 

^07  GiBtulia^l  Regio  Africae  leoni-  micorum,   sicut  cothiirnus    Tragico- 

bus  famosa.  rum.  Sed  soccus  ponitur  pro  <3onioe- 

312  Qui  saUbus'\    Mimi  dictis  scur-  dia,  et  cothurnns  pro  Tragoedia:  sig- 

rilibus  utentes,  aut  manuum  gesticu-  num  pro  re  signata. 


DK    MALLII    TIIF.Ol).   CONS.  455 

Et  qui  m;\i;nalevi  dotrudons  nuirmura  tactu, 

lonumeras  voccs  seji^ctis  modciatus  ahcmv, 

Intonct  eiTanti  diu,ilo,  penitusciuc  tiabali 

Vecte  laborantcs  in  carmina  concitct  undas. 

Vel  qui  morc  avium  sese  jaculcntur  in  auras,  320 

Corporaquc  a  diticcnt,  cclcri  crcsccntia  ncxn, 

Quorum  compositam  puer  amcntatus  in  arceui 

Emicet,  et,  vinctus  plantse  vel  cruribus  haerens, 

Inis  sonos  iiisi^enfrs  tactii  e.ri^no,  et  regens  voces  innumcrabilcs  tuborum  cpreoruin, 
dispusituruni  instar  spicariini,  pcrsonet  digitis  excurrcntibus,  et  intus  vccte  in- 
genti  inipellat  ad  cautiun  acjuus  geinentis.  Vel  ddsint,  qui  instar  volucruin  einH- 
tant  sese  in  aercm,  et  attollunt  corpora  evehentia  sese  gyro  veloci,  quorum  puerulm 
ligatus  vinculo  exsiliut  iu  turrcm  consuito  factam,  et  constrictus  adharens  pedu 


gradilur  alte  Aled.  quart.  late  Rott.— 31G  tractu\a.t.  quint.  Pal.  Farn.  Pric. 
ui.  sec.  dno  Med.  Jun.  pr.  Tholos.  tactu  vcl  tractu  IVIed.  tert.  Mazar. — 317  In- 
numeras  voces  tegctis,  id  cst,  tegminis,  legcbat  Heinsius,  postea  tanien  scgetis 
aniplexus  est,  ut  seges  armata  pro  liastiiibus  apud  Synipos.  JEnb^m.  29.  segctes 
Yat.  pr.  m.  pr.  morftTatur  Vat.  quint.  Oisel.  Tliuan.  Jun.  pr.  Leid.  pr.  duo 
Oxon.  moderatus  duo  Valt.  Rcg.  Petav.  pr.  et  sec.  m.  pr.  Lov.  Exc.  Lucens. 
pr.  ed.  Vicet.  nwdulatur  Vat.  pr.  et  sec.  Med.  pr.  Vat.  Livin.  ahcncc  Lov. 
avcnce  Vat.  pr.  ni.  pr.  niarg.  Isingr. — 318  Intonal  quatuor  Vatt.  Pal.  Farn. 
Pric.  Rott.  Oisel.  Intonet  Vat.  pr.  Jun.  pr.  Vat.  Livin.  Qui  tonat  Kxc.  Ge- 
vart.  Intonat  vel  Intonet  Med.  tert. — 319  carmine  Jun.  pr.  Med.  quart.  qui 
et  concitus  liabet.  concitet  Vat.  pr.  Oisel.  dno  Med.  Bonon.  Pat.  Ambr.  pr. 
Put.  Tlman.  Mazar.  Petav.  sec.  Jnn.  pr.  Oxon.  scc.  Lov.  Vat.  Livin.  Var. 
LL.  e  mars;.  Parm.  Ald.  Exc.  Lucens.  scc.  concital  deccni  alii. — 3'20  Vix  Pat. 
jacidenlur  Vat.  pr.  Lcid.  pr.  Reg.  Thnan.  Oxon.  pr.  Med.  tert.  Exc.  Lucens.  sec. 
jacH/«<«r  Vat.qnint.  jrtCM/rtM<«r  tres  Vatt.Pal.  Pric.Rott.  Oisel.  inaltum  Pric. — 

321  cedificent  Vat.  pr.    tfrf(^c«H<  (|uatnor  Vatt.  Pal.  Farn.  Pric.  Rott.  Oisel. — 

322  amentatus  Vat.  pr.  Ambr.  tert.  agmcntalusO\fic\.  Petav.  tcrt.  Lov.  augmenta- 
iwstres  Vatt.  Pric.  Vat.  pr.  m.  sec.  ngmcntalus  \e\auginentatur  Put.  in  artem  duo 
Vatt.  Rott.  arcem  Leid.  pr.  Jun.  pr.  Put.  Reg.  Mazar.  Tholos.  Bonon.  Pat. 
ambo  Moret.  duo  Oxon.  Lov.  Pctav.  scc.  tres  Ambr.  quatuor  Med.  Exc.  Ge- 
vart.  et  Cod.  Rhcm. — 323  Eminct  Leid.  pr.  Oxon.  pr.  Emicat  Vat.  sec.  Pal. 
duo  Mcd.  Reg.  m.  pr.  Emicet  Vat.  pr.  Farn.  Pric.  et  junctus  Vat.  Livin.  vet. 
Gyr.  Mazar.  Exc.  Gevart.  vinctus  Lov.  evinctus  Petav.  pr.  curribus  \at.   pr, 

NOT.^E 

310  Delrudeivi  murinurn]    Intelligit  atornm,  qnia  antc  sublati   fuerant   a 

instrumentum,  quod  vocant  organum  Constantino. 
musicum.  321  Corpora  cresccntial  Id  cst,  fun- 

318  Penitus]  Alii  iegunt  pedibus,  ambnli,  qui  cx  fune  in  fimcni  tran.s- 
iiec  malc  ;  musici  enim  utuntur  pedi-  eunt,  et  gyro  multiplici  corpora  siia 
bus  ad  tangendaorgana  majora.  attollunt. 

319  Laborantes  uiidas]  Alii  legimt  322  Arcem]  Ex  miilti»  hominibus 
relabentes.  Intelligit  organa  hydraii-  velut  qu»dam  arx  ellicitiir,  in  cu- 
lica,  hoc  est,  aquis  resonantia.  Ho-  jns  arcis  vcrtice  puer  mirificos  saltus 
rum  inventor  fuit  Clesibius.     Nota-  edit. 

bis  Buliam  esse  Uic  mcutionem  gladi- 


406  CL.    CLAUDIANI    XVII. 

Pendula  librato  fioat  vestigia  saltu. 

Mobile  pondcribus  descendal  pegma  rcductis,  3^ 

Inque  chori  speciem  spargentes  ardua  flammas 

Scena  rotet :  varios  effingat  Mulciber  orbes 

Per  tabulas  impune  vagus,  pictaeque  citato 

Ludant  igne  trabes,  et  non  permissa  morari 

Fida  per  innocuas  errent  incendia  turres.  330 

Lascivas  subito  confligant  aequore  lembi, 

Stagnaque  remigibus  spument  immissa  canoris. 

bus  vt^l  criirihus,  ponat  pedes  susperisos  sallatione  libratu.  Machina  lignea  mohilis 
delubatur  poruUribus  retio  adductis,et  instar  chori  theatrum  elafutn  vibret  ignesin- 
nocuos.  Vulca7ius  efformet  gyros  diveisos,  errans  sine  damno  per  tabidata,  et 
trabes  puJchrcE  liixurient  flummis  celeribus,  et  ignes  von  permissi  cunctari,  excur- 
rant  henigni  per  arces  illasus.  Naces  lascivientes  pugnent  in  muri  repenlino, 
et  aquce  introducta:  agilentur  u  nautis  resonantihus.    Theodonis  Consul,  et  idem 


ni.  pr.  Florent.  Leid.  pv.  inc.  Heins.  ed.  Vicet.  cruribus  Lov.  Put.  Thuan. 
Mazar.  Keg.  ni.  sec.  Bonon.  Pat.  Tholos.  tres  Ambr.  tres  Petav.  quatuor 
Med.  Sdied.  Giul.  cum  curribus  aut  vel  curribus  Moret.  sec— 324  vibrato  tres 
Vatt.  Florent.  Med.  sec.  Thuan.  Jun.  pr.  libato  Med.  tert.— 32.5  peugma 
Leid.  pr. — 326  tholi  Med.  sec.  ni.  pr.  et  sic  conjecerat  Heins.  pergentis  in  ar- 
dua  Vat.  pr.  ni.  pr.  pergentis  in  ardua  vel  spargentes  urdua  Oxon.  sec.  Heinsius. 
T<fi  spargentes  obeli  notam  apposuerat.— 327  effigat  Tholos.  Oxon.  sec.  Var. 
LL.  ed.  Antv.  infigat  Med.  tert.  effinget  Pat.  et  fingat  Vat.  pr.  Vat.  Livin. 
effingant  Vat.  quart.  Mulcifcr  Mazar.  ignes  Vat.  sec.  m.  pr.  orbes  vel  ignes 
Pric— 328  vagas  Moret.  pr. — 329  Laudant  Rott.  niarg.  Marcil. — 330  in- 
nocuos  Moret.  pr.  hcerent  Ambr.  pr.  cernunt  Farn. — 331  LascivcB  tres  Vatt. 
Pal.  Farn.  Med.  pr.  Lascive  Petav.  pr.  Vat.  Livin.  Ambr.  sec  Lascivi  duo  Vatt. 
Pric  Rott.  Oisel.  Vat.  pr.  m.  pr.  configunt  Var.  LL.  ed.  Antv.  concurrant  Vat. 
tert.  et  quart.  Petav.  pr.  percurrant  Vat.  quint.  confligant  vel  concurrant  Pric. — 
332  inversa_  Florcnt.  inmersa  Mazar,  Petav.  pr.  Jun.  pr.  itein  Moret.  ed. 
Parm.  inmesa  duo  Vat.  Faru.  Oisel.  immensa  Vat.  quart.  Petav.  tert.  Med. 
quart.  Var.  LL.  e  inarg,  Parni.  inmissa  Lcid.  pr.  duo  Oxon,  Flo- 
rent.  inc.  Heins.  Put.  Reg.  Timan.  Petav.  tert.  Bonon.  Tholos.  Pat.  tres 
Ambr,  Lov.  vet,  Gyr.  Vat,  Livin,  Moret,  sec,  Exc,  Gevart,  Lucens.  sec. 

NOT.E 

325  Pegma]   Uiiyvvp.i,  irriyvvw,  cedi-  ant  ad  nuraerum,  et  per  quaedam  in- 

fico,  hoc  est  machina  lignca  in   sub-  tervalia  numerata,  more  saltantiuni. 
lime  surgens,   ad  sustentandas  statu-         329  Ludant]    Trabes  ligneae,  qua- 

as  ;  qute  machina  in  sccnam,  pueris  si  colludant  cum  igne  lido  et  non  no- 

insidentibus,  aut  alio  ludicro  ornatu,  cente. 

deducebatur,  et  sic  quodammodo  de-  331    Suhito   cnquore:]   Unda   subito 

scendebat  in  Circum,  ponderibus  ul-  emissa   in  arenam,  naumachia  exhi- 

tro  adductis,  ne  caderet  deorsum.  beatur. 

327   Scena]    2Kr)vn,  tentorium,  quia  332  Remigibus  canoris]  Ad  hoc  ad- 

tentoriis  et  umbraculis  theatra  tege-  hibitis  remigibus,  et  simul  instrumen- 

bantur.     Scena  vibret  ignes,  tanquara  tis  musicis. 
dioros ;  quasi  ignes  prodeant  et  saii- 


DE    MALI.II    TIIEOD.    CONS. 


457 


Consiil  pcr  populos,  idouupie  tfravissimus  auctor 

Eloquii,  duplici  vita  subnixiis  in  fpvuni 

Procedat,  libris  pariter  fastisque  lc<;endus.  .3;15 

Accipiat  patris  excmplum,  tribuatcpie  ncpoti 

Filius,  et  co^ptis  ne  desit  lascibus  ha?res. 

Decurrat  trabeata  donuis,  tradatque  secures 

Mutua  posteritas,  ser\  atoque  ordine  fati 

Mallia  c  ontinuo  numeretur  Consule  proles.  340 


Orator  spictatissimus  eloquentia  sua,  ct  frctus  faiiia  f^emina,  eat  per  populos  legen- 
dus  ceiimHter  iii  Libris  siiis  et  iii  Fastis.  rHius  cius  sequatur  exeiniilum  patris, 
et  det  nepotihus,  et  hures  non  deficiut  Consulatui  incepto.  Doinus  cjus  vestita 
purpiira  C!on>iilaii  pnuedat,  et  posteri  (•jii.s  (/,;,<  sihi  invicein  secures  ;  et  serie 
tatorum  conservata,  {(cm  Mnllia  ccnsealur  Cousulil/us  perpetuis. 


Sclied.  Guil.  Var.  LL.  ed.  Antv.  inmissa  vel  immensa  Mcd.  tert.  in  altcro 
Cod.  Gyrald.  erat  inmersn.  niale.  unde  emersa  coii)iciebat  Hcin>iiis.  ca- 
rinis  Fiorent.  ni.  pr.  canoris  Lov. — 323  ptr  proprios  Vat.  pr.  ni.  pr.  aucior 
Vat.  Livin.  actor  Bonon.  Anibr.  pr.  Oxoii.  scc.  Ald.  E\c.  Govart. — 334  vitta 
Med.  sec.  Tholos  din)  And)r.  (  od.  .Sixtin.  K^c.  Sclioit.  Luccns.  pr.  Sched. 
Cud.  Hij7r<j  Vat.  scc.  Pal.  Petav._pr.  Moret.  pr.  iinde  meritu  conjiciebat 
Heins.  vitio  Var.  LL.  ed.  Antv.  iiUa  Juii.  pr.  niitrn  vd  ritta  Med.  pr.  rita 
vei /a»«(i  Vat.  quiiit.  subnixus  0\on.  sec.  ?t7«/i(,s  Vat.  sec.  Pal.  Moret.  pr. 
— -SS.}  lihris  pariter 'Mdziir.  pariter  /iim  oiniies  Vatt.  Pal.  Fani.  Pric.  Rott. 
Oisel.  facti^iue  Leid.  pr.  Lov.  Mazar.  Oisel.  et  sic  Heinsins  lejjit.  fastisque 
vel/fltf<V/Mt' Med.  quart.  le^endis  Bonon.  Pat. — 330  Fxcipiet  Vat.  Livin. — 
337  fastibus  Vat.  scc.  Pric.  Florcnt.  m.  pr.  t-.i-  coeplis  Vat.  Livin.  inceptis  nec 
Med.  qiiart.  non  desit  Farn.  Mazar. — 338  inanus  Vat.  qiiart.   tradetque  Petav. 

sec. — 339  pneteritas  inc.   H«-ins.   deest   hic  versiis   in  Var.  LL.  ed.    Antv. 

340  Manlea  Petav.  pr.  Maidin  Moret.  pr.  Munlia  oinnes  Vatt.  Pal.  Farn. 
Rott.  Oisel.  Lov.  Leid.  pr.  duo  Oxon.  Exc.  Gevart.  in  O.xou.  pr.  hic  in  calce 
leguntur  versus  quidain  alio  loco  iiiserendi. 


NOTyE 


334  Duplici  vita']  Seu  duplici  faina 
aut  nierito,  ductriiise  scilicet  et  Con- 
siilatiis,  eat  in  Kviiin,  hoc  est,  conse- 
cretur  aetcrnitati  omnium  swculorum. 
Alii  legunt  duplici  vitta,  cpiasi  Theo- 
donis  sit  Sacerdos  quidani  gloriie  et 
aeternitatis,  qiiam  consequatur  el 
doctrina  et  Consiilatu,  qaibus  con- 
junctis  promittebatur  iinmortalitas. 
Consulum  enim  nomiua  semper  in 
Fastis  legebantur,  et  doctorum  nomi- 
na  semper  loquuntiir  historiaf. 


335  Legemlus]  In  Libris  ob  doctri- 
uam,  iu  Fastis  ob  Consulatiim. 

338  Trabeata]  Perpetiia  Consula- 
tus  purpura  venerabilis. 

331)  .Sei-viitoque  ordine  fati]  Ne  fi- 
lius  nioriatiir  ante  patrem  :  quod  cum 
accidit,  tieii  dicitur  '  turbato  ordine 
niortalitatis.' 

340  yumeretur]  Posteritas  Mallii 
niimerttur  per  Consules,  adeo  iit 
omnes  Mallii  uepotes  sint  oliiu  Cun- 
sulcs. 


XVIII. 
CL.  CLAUDIANI 

IN    EUTROPIUM 

LIBER   I. 


ARGUMENTUM. 


Insectatur  Consulis  Eunuchi  creationem  portentosam,  servitutem,  ven- 
ditionem,  verbera,  infamiam,  deforraitatem,  vilitatem,  insolentiam,  crude- 
litatem,  superbiam,  avaritiam,  orbitatem :  insectatur  eum  in  judiciis,  in 
armis  ;  cui  judici,  con&tili,  duci  nulluni  est  par  monstrum,  quod  a  se  suisque 
Roma  deprecatur. 


Semjferos  paitus,  metuendaqiie  pignora  matri, 
Moenibus  in  mediis  auditum  nocte  luporum 

Mundus  cesset  obstupcscere  fcctus  biformes,  etjHios  timendos  matri,  et  ululatum 


In  ambobus  Moret.  Lov.  et  Exc.  Gevart.  hi  duo  libri  sequebvantur  post 
Bellum  Gildonicum.  in  Exc.  Laeti  insciibitur  Belli  Civius  Liber  in 
EuTROPiuM.  Thuan.  exhibet,  Claudiani  in  F.utropium  Eunuchum.  in 
Vat.  pr.  el  Petav.  pr.  erat,  Incipit  in  EuTRepiuM  Liber  I.  Leidensis  pr. 
item  simpliciter  habet,  Incipit  Liber  de  Eutropio.  Ceterum  in  Lucensi 
sec.  huic  Libro  pia  fiiritur  Eiegi(lir)n,  quod  ante  lib.  ii.  in  Rnfinum  legitur. 

1  patri  vel  matri  Mazar. — 2  et  mediis  duo  Leidd.  et  triginta  duo  alii,  Exc. 

NOT.E 

Eutropiuml  Hic  erat  a'muius  Stili-      Consul  factus. 
chonis,  gratia  valens  apud  Arcadium  1  Scmi/eros']  Biformes,  et  humaoa 

Orientis  Imperatorera,  et  ab  eo  bis     ferinaque  natura  commixtos,  Diisque 


CL.    CLAUDIANI    XVIII.    IN    EUTROP.    LIH.    I. 


4.50 


Miirmur,  et  attoiiito  pccudes  pastore  locutas, 
Et  lapidum  diras  hycmes,  nimboqnc  minacem 
Sanguinco  rubuisse  Jovem,  putco.sque  cruore 
Mutatos,  visasquc  polo  concurrere  Lunas, 
Et  ireniiuos  Soles  mirari  desinat  orbis. 
Omnia  cesserunt,  Eunuciio  Consule,  monstra. 
Heu  terras  coelique  pudor !  trabeata  per  urbes 
Ostentatur  anus,  tituluraque  efFoeminat  anni. 


10 


hipnrum  anditum  noctu  in  medio  urbium,  et  bnvcs  Inculu.s,  pnstore  obsfupefacto,  et 
tempestates  saxens  srandiniim,  et  aercm  iratum  infcctum  riube  crucnta,  et  puteos 
conversos  in  sanguinem,  et  Lunas  obscrmtas  puf^narc  in  Calo,  et  Soles  duplices. 
Prodigia  omnia  nulla  sunt,  Eunucho  Coiisule.  O  dedecus  terrce  et  cceli  !  Vetula 
vestita  purpura  consulaii  monstratur  per  oppida,  et  enirvat  nomen  anni.    O  Pon- 


Gevart.  \  ar.  LL.  e  niarg.  Parm.  et  ed.  Antv.  in  mediis  Farn.  Pat.— 4  duras 
qiiatuor  Vatt.  Pal.  Farn.  Pric.  Rott.  Oisel.  diras  vel  duras  Med.  sec.  minan- 
tem  Pric.  Thuan.  micantem  Farn.— 5  cruorem  Med.  (luart.  duo  Leidd.  Var. 
LL.  cd.  Antv.— G  visasque  E\c.  Laeti  et  Lucens.  scc.  binasque  Vat.  sec.  Pal. 
Farn.  duo  Medd.  unus  Heins.  Thuan.  He{r.  Mazar.  Var.  LL.  e  niarg. 
Parni.  Ald.  et  ed.  Vicet.  visasiiue  vel  binusque  Lov.  ambo  Moret.  Exc. 
Pat.  rec— 8  Kunucho  judice  Pat.— 0  ttrne  ccelique  quatuor  Vatt.  Pal. 
Farn.  Pric.  Rott.  Oisel.  Put.  coeli  terruque  Reg.  Pat.  Tliolos.  Oxon.  pr. 
duo  Ambr.  Med.  tert.  Gesn.  et  ed.  Eipout.    per  urbem  Ambr.  scc.  atque 


NOT.E 


indignantibus  editos,  ad  prapnuntian- 
das  hominibus  quasdam  calamitates. 

Metuendaque  matri]  Lucanu« :  '  Ma- 
tremque  suus  conterruit  inlans,'  quia 
monstrosns. 

2  Luporum]  Lnpus  in  urbe  visus 
inter  prodigia  Labebatur.  Virgilius : 
*  Per  noctem  resonare  lupis  ululan- 
tibus  urbeni.' 

3  Locutas]  '  Bello  Piinico  secundo 
constitit  Cneo  Domitio  bovcin  dixisse, 
Cave  tibi,  Roma.'  Valer.  Maxiinus. 
Inimo  et  S.  August.  tradit  armeuta 
olim  esse  locuta. 

4  Lapidum]  Imber  lapiilum,  plu- 
\ia,  foutesque  crucnti  refcrebantur 
inter  prodigia,  sicut  et  plures  luna-, 
geminique  soles:  cjiisniodi  exemplis 
plenus  est  Titns  Livius.  Quoruni 
prodigiorum  causam  uatiiralcm  in- 
vestigant    Pbilosophi  ;     at     niagniis 


inde  populo  timor,  qui  haec  oinnia 
expiare  tentabat  et  averruncare. 

8  Cesserunt]  Omnia  monstra  mino- 
ra  suiit  Ennucbo  consiile. 

FAtnucho]  Euriuchiis  dicitiir,  airh  rov 
fX^^"  fv^^V",  '''^  habcndo  sernimloipie  hc- 
to,  cui  rei  impendebaiUur  :  vel  dici- 
tur,  qiiasi  eZ  vovv  «x<*"'j  habens  bonam 
tnenlem, 

10  Anus]  Eiitropius  imberbis,  et 
vetul.e  riigis  obsi»a>  similis. 

Etfwminat]  Facit,  ut  aunus  nomi- 
nctiir  ab  cftaminato  Euuiicho  ;  sic- 
quc  effaMiiiiiat,  dedecorat  tituliim 
aniii  solis  viris  tribtiendiim.  Anni 
a  Coiisiilibiis  nominabaiitur.  Verbi 
giatia,  (liccbatiir  lioc  aiino,  '  Thco- 
dnro  ct  Eiitiopio  CouMilibus.'  Sic 
Eiitropius  eftocmiiiatus  facit  ut  an- 
nus  qnodainmodo  videatur  effoerai- 
natus. 


460  CL.    CLAUDIANl    XVIII.  ^ 

Paiidite,  Pontifices,  Ciimanse  carraina  vatis, 

Fulmineos  solers  Etiuria  consiilat  ignes, 

Immersumque  uefas  fibris  exploret  haruspex. 

Quce  nova  portendunt  Superi !  Nilusne  meatu 

Devius,  et  nostri  tentat  jam  transtuga  mundi  15 

Se  rubro  miscere  mari  ?  ruptone  Niphate, 

Rursum  barbaricis  Oriens  vastabitur  armis  ? 

An  morbi  ventura  lues?  an  nulla  colono 

lificis  aperite  rersiis  SihyUa  Cummue,  Thuscia  saiiux  consuhit  flammns  fuhnineas, 
et  haruspex  scrutetur  scelus  lntens  in  risceribus.  Qiue  Dii  prcesagiunt  poi  tenta 
insueta?  An  Nilus  aberrans  ab  alveo,  et  jam  perfuga  orbis  nostri  conatur  confun- 
ilere  se  cutn  mari  Erythra-o']  An  Niphate  fracto,  Oriens  iterum  diripietur  pree- 
liis  burburorum  ?    An  contagia  pestis  accitlent  ?    An  messes  nihil  reddent  agricolis  ? 


ita  ronjecerat  Heinsius.— 11  Cumalce  Var.  LL.  ed.  Antv,  Ciimette  Exc. 
Wolf.  foisan  pro  Ctimcpce. — 12   Etruria  vel   EtrusciaXsit.  pr.    ignis  Bonon. — 

13  Immersumqve  Metl.  pr.  Piit.  Leid.  sec. Inmensumque  qnatnor  Vatt.  Pal. 

Farn,  Oisel.  Tlman.  Inmissumque  Rott.  Inmsumque  Pric.  Florent.  INIed,  pr. 
Moret.  pr.  spiris  iiic.  Heins.  explorat  Velhw  sec.  imploret  Pat.  Ambr.  lert. 
implorel  vel  e.rploret  Florent.— 14  Quanam  Put.  ni.  pr.  portendant  qnatnor 
Vatt.  Pal.  Farn.  Pric.  Rott.  Oisei.  Pat.  Anibr.  tert.  Vicet.  Parni.  Junt.  Ald. 
Isingr.  Colin.  Rapli.  portendunt  leg.  Heins.  Nilusvc  Piit.  Oxon.  pr. — 13  nostri 
mu7idi  NB.  qnia  Clandianiis  jFgyptiiis.  jam  teutat  Vat.  quint.  tentet  jNIoret. 
sec.  m.  pr.  tendatjam  Pric.  tempiat  vel  tendat  Oxon.  spc. — 16  rubeo  Med.  sec, 
ni.  pr.  rupiore  Reg.  Oxon.  pr.  ruptoque  Farn.  Put.  'Jliuan.  Pat,  Anibr.  pr. 
Moret.  pr.  ed.  Parni.  et  Vicet.  Var.  LL.  ed.  Antv.  ruptone  Moret.  sec.  Exc. 
Lucens.  sec. — 17  Kursnm  Ano  Vatt.  Oisel,  Exc.  Lucens.  sec.  Rursvs  Vat.  pr. 
et  sec,  Pal.  Farn.  Rott.  duo  Med.  et  Heins.  Put.  Thuan.  Pat.  Moret.  sec. 
duo  Anibr.  Ald,   ed.  Paini,   et  Vicet. — 18  mcliora  yto  vtntura  Var,  LL.   ed. 

NOTiE 

11  Pontifices']  O  Poiititices  aperite  liara  seu  victima  inspicienda,  Ha- 
scrinia,  in  quibiis  continentur  versns  ruspex  autem  scrutetur  scelus  latens 
Sibyllini,  ut  cognoscatur,  quid  mali  in  tibris,  boc  est,  scriifetur  ex  fibris 
portendatnr  ?  Libri  Sibylliiii  consu-  latentibus,  quod  scelus,  quod  infor- 
lebantur,  quoties  Keip.  grave  aliquod  tiinium  immineat. 

periculum  imminebat.  15  Nostri  mundi]   Alludit  forte  ad 

Cumance]  Ab  urbe  Cumis  in  Cam-  Africam,  ex  qua  erat  oriundus  Clau- 

pania.      Hic    habilabat   Ciimapa  Si-  dianiis  ;  erat  eiiim  Alcxandrinus. 

bylla,  Transfuga]  Quasi  Nilus,  Africa  re- 

12  Etrurial  Etrusci  sive  Hetrusci  licta,  transiens  ad  alium  orbem,  sci- 
scientissime  interpretabantiir,  quid  licet  Asiam,  velit  transfugere  et  se 
fulgurum  fuliiiiniimque  portentis  os-  miscere  cum  mari  riibro. 
tenderetur.  Cicero:  '  Hetruria  scien-  16  Niphate']  Hic  est  vel  mons,  vel 
tissinie  interpretatiir,  quid  quibusqiie  fliivius  Armenia»,  vel  uterqiie, 
ostendatur  portentis?'  Supra  de  bel-  18  Nulla  colono  responsura^  Becep- 
lo  Gild.  vs.  505,  tura  spem  agricola; ;  sicque  erit  ubi- 

13  Haruspex}    Sic   dictus   est  ab  (lue/undus  tnendax,€t  ingratus. 


IN    EUTROPIUM    LIJ5.    l. 


46i 


Responsura  scges  ?  quae  tantas  expiet  iras 
Victima?  qiio  diras  ju^ulo  placabiinus  aras? 
Consule  lustraiuH  fasces,  ipsoque  litanduni 
Prodigio  :  quodcumque  parant  hoc  omine  fata, 
Eutropius  corvice  luat.     Sic  omnia  volvis? 
Hoc  roi^ni  Fortiuia  tenes  ?  quaiuam  ista  jocandi 
Saevitia  ?  humanis  (piantum  bacchabere  rebus  ? 
Si  tibi  servili  placuit  Ibedare  curules 


20 


25 


Qu(E  hnstia  purf^et  tantum  ftironm  Dcorum?  Qno  san^iume  seJuhimus  altaria 
crudelia.^  Fnsces  expiundi  siint  cr\ioie  ipsius  ConsuUs,  et  sacrificundum  est 
mo7istrum  ipsum.  Qnotlcumque  Dii  prcenuntiunt  hoc  prasagio  tristi  Eulropiwi 
persolmt  capite  siio.  O  /twtuna,  siccine  verstts  omnia!  Siccine  ttintum  possides 
imperii/  Qna-ntim  est  ista  crudeUlas  irridendi  nos?  Qtiantum  furis  in  rcbus 
mortalibus?    67.  tu  voluisti  conlaminare  Ctmsulatum  probro  servili,  Consul  prodetU 


Antv.— 10  expiat  Ainl)r.  teit.  aras  Leid.  sec.  Voss.— 20  diram  irum  Exr. 
Lapti.  duras  Mazai.  pticahimns  Exc.  Hat.  ree.  iras  Petav.  pr.  Tiiiian.  Moict. 
pr.  artis  vel  iras  l'arn.  Lov.  Leid.  sec.  Exc.  Gevart.— 21  lustrtintlcc  l»at.— 
22  quacumiiue  Oxon.  pr.  (juodcumqne  (|natiior  Med.  dno  Heins.  Piit.  Reg. 
Thnan.  Moiet.  sec.  diio  Petav.  tres  Ainbr.  Lov.  E\c.  Cevart.  Lncens.  sec. 
Ald.  Var,  LL.  e  niur-;.  Fanu.  cunant  lil).  Isingr.  cawiut  vel  parant  Vat.  tert. 
■ — 23  si  tjua  omiua  \iH.  Livin.  omina  nobis  0\s^\.  Mud.  ciiiait.  Tlinan.  Ald. 
Exc.  Licti  et  Florent.  ciim  Glossa,  Si  permittis.  omnia  ?io/;i,s  (|iiatiior  Vatt. 
Pai.  Farn.  Pric.  Kott.  duo  Oxon.  diio  Ltidd.  nohis  vd  nostra?  Petav.  pr.— 
24  iftfc  Vat.  tert.  m.  pr.  ed.  Vicet.  Uoc  Reg.  Piit.  Tlinan.  Mazar.  Bonon. 
Pat.  Tliolos.  Lov.  Moret.  sec.  duo  Heins.  tres  Petav.  totidem  Amlir.  quatuor 
Med.  Exc.  Lucens.  sec.  Ald.  Var.  LL.  e  niarg.  Parni.  regnum  Keg.  m.  sec. 
licet  vel  tenes  Florent.    vocimdi  Tliolos.— 25  quonum  haccliabere  conj.   Heins. 


NOT.E 


21  Lustrundi]  Petit  Claudianiis, 
qui  expiaiidiim  sit  lioc  portcntiim  ; 
inox  sibi  respondet,  dicitriiie  i[)suni 
imniolaiidiim. 

Litandum]  Placandi  Dii  iinmolato 
ipso  prodigio,  scilicct  Eiitiopio.  Sic 
olim  Androgyni  deportaljantur  in 
raare:  aves  timcstJH  captap-  exiire- 
bantur  ;  sicque,  ipsiscivsis,  litaliatur. 
'  Litare  est  per  iinmolationem  lios- 
tiarum  impetraie  qiiod  postulas.' 

Ipsoque  litundum  prodigio]  Quasi 
Poeta  diceret,  IMicstat  immolare  pro- 
digium  ipsiim,  (|iiani  alii  pereant.  S. 
Angust. '  Meliiis  est,  ut  peieat  unus, 
quam  uiiilas.'  Xirgilius:  '  l'iiuui  pio 
uiultis    dabitur    caput.'      Et    aiibi : 


'  AnimaqiK;  litaudtim  Arifolica.' 

22  Hocomine]  Hoc  tristi  pnvsagio, 
aiigiirio. 

23  rolvis]  O  tiirtuna,  au  volvis  ver- 
sasque  oiiinia  tanta  inconstantia  ? 

24  Hoc  re^^ni]  Tantiim  liHbes  iiu- 
perii  ?  Virgilius  :  '  Tii  mihi  quod- 
cumque  lioc  regni,'  Ac. 

Jocandi]  Cuin  lortuna  evehebat  in- 
dignos,  ilignos  premebat,  eam  ludere 
etjocari  dicebant.  Horatiiis  :  '  Lu- 
dum  inNoiintem  liidere  pertiiiax.' 

25  Hacchaheie]  Veliit  ebria,  furcus, 
et  inscia  quo  pes  ferat,  ebrioriim  et 
tiiieiitiuni  uiore. 

20  Servili]  Si  servum  aliqucm  vo- 
luibti  tacere  Coiisulem,  etsic  Curules., 


462  CL.   CLAUDIANI    XVIII. 

Crimine,  procedat  laxata  compede  Consul : 

Riipta  Quirinales  sumant  ergastula  cinctus. 

Da  saltem  quemcumque  virum.     Discrimina  quaedam 

Sunt  famulis,  splendorque  suus ;  maculamque  minorem     30 

Conditionis  habet,  domino  qui  vixcrit  uni. 

Si  pelagi  fluctus,  Libya^  si  discis  arenas, 

Eutropii  numerabis  hcros.     Quot  jura,  quot  ille 

Mutavit  tabulas,  vel  quanta  vocabula  vertit ! 

Nudatus  quoties,  medicum  dum  consulit  emtor,  35 

Ne  qua  per  occultum,  lateat  jactura  dolorem  ! 


rinculis  sohitis.  Carcer  fractus  excipiat  purpuram  Consularem.  Sattem  prasta 
rirum  aliquem.  Differentia  idiqua  ist  servis,  et  laus  sua;  et  ille  qui  servierit 
tantiim  uni  clomino  suscipit  leciorem  infamiam  conditionis  snap.  Si  recenseas  undas 
maris,  et  arenas  Lihijcn,  poteri>i  recensere  dominos  Entropii.  Quot  ille  permutarit 
dominia,  quot  talmlai,  quot  nomina?  F.utropius  quoties  expositus  est  nudus,  dum 
emtor  consulit  medicum,  ne  quod  damnum  delitescat  per  morbum  tectum  ;  poenituit 


— 26curuZJsBonon. — 27  laxato  O\on.  pr.  /a.ssa<«  Med.  teit.— 28  Ruptaque  rica- 
les  Moret.  pr.— 29  Da  saltcm  Vat.  pr.  et  tert.  Reg.  Thuan.  Mazar.  Vat.  Livin. 
Das  Rtitl.  Alil.  Des  diio  Vatt.  Pal.  Farn.  Pric.  Vicet.  Parm.  Isingr.  Colin. 
Gryph.  Raphel.  Var.  LL.  ed.  Antv.  Des  ulium  niarja:.  Jungr.— 31  mu  Pric. 
Oisei.  Rcg.  Pat.  uno  tres  Vatt.  Pal.  Farn.  Kolt.  Oisel.  Gesn.  ed.  Bipont. 
Rwnig.  uni  vel  u7io  Florent.  Vat.  tert.  Med.  sec.  Put.  Oson.  sec.  Heinsius 
ascripserat  locum  Auson.  Epigr.  91.  '  Jnrisconsultus,  cni  vivit  adultera  con- 
jnx.'— 34  Mutahit  Vat.  pr.  Mutabat  Reg.  Oxon.  pr.  tiibulas  Med.  pr.— 35  3iu- 
tapus  Pric.  duo  Med.  Thuan.  Petav.  sec.  Moret.  sec.  Tiiolos.  tres  Ambr,  Ald. 
Exc.  Gevart.  Sched.  Gud.  Var.  LL.  e  marg.  Parm.  Nudalus  vel  Mutatus  Lov. 
Moret.  pr.  Leid.  sec.  Med.  sec.  duo  Petav.  tuties  Pric.  Moret.  scc— 36  jaceat 

NOTtE 

seu  sellas  eburneas  dedecorare,  pro-  31   Fi.rmf  MniJ  Procul  dubio  hones- 

deat  Consul  aiiquis  ex  metallis,   qui  tior  et  mclior  cen.setur  ille  servus,  qui 

saltem  sit  vir,  non  Eunuchus.     Servi  addlctus  fuerit  uni  domino.     Quippe 

compedibus   vincti    retinebantur   in  servi  nequamsaepevendebantur,s3epe 

fodinis.  niutabant  doniinos. 

28  Quirinales]  Vestes,  seu  purpn-  33  Jura']  Quotics  mutavit  dominia, 

ram  consularem,  a  Quirino  seu  Ro-  quoties  in  his,  in  illis  scriptus  est  ta- 

mulo  institutam.  bulis,  dum  huic,  vel  illi  venderetur; 

Sumant  ergastula]   Non  carcer,  sed  quoties  mutavit  noniina,  dum  hujus 

servns    aliquis   in   carcere   inclusus:  vel  alterius  servus  esse  diceretur. 

continens   pro   contento.      Ergastu-  35  Nudatus]    Servis   venaiibus  de- 

hini  porro  est  locus,  in  quo  ad  opus  tracta  vestiracnfa,  ut  corpus  non  tan- 

faciendum  servi  viuciuntur:  anh  tov  tnm  ab  emtore,  sed  et  medico  inspi- 

ipyd^eueat,  opernri.     Forte  alhidit  ad  ceretur  tractaretmqne.     Rem   paga- 

Spartacumgladiatorem  iusignem,qui  norum  olim,  et  hodie  Turcaruni  in- 

etfracto  Lentuli  ludo  fasces  Prjetoris  famia  dignam  ! 

occupavit.     De  hoc  alibi.  36  Latcat  jactura]    Lateat  vitiura, 


;n   EUTROPIUM    LIB.    I. 


463 


Omnes  poenituit  pretii,  venumque  redibat, 

Dum  vcndi  potuit :  postquum  defonue  cadaver 

Mansit,  et  in  rugas  totiis  defluxit  aniles ; 

Jara  specie  doni  certatim  limine  pellunt,  40 

Et  foedum  ig;iuiris  properant  obtrudcre  munus. 

Tot  transiata  jugis  submisit  colla  vctustum 

Servitium,  semperque  novum :  nec  destitit  unquam ; 

Saepe  tamen  coepit.     Cunabula  prima  cruentis 

Debita  suppliciis;  rapitur  castrandus  ab  ipso  45 


omnes  solvere  prilium  pro  isto,  et  rccertebntur  rcndlin,  duin  potucrat  vendi-, 
1'ostcaquiiin  turpe  corpui  rcmansit,  et  abiit  totus  in  rugas  seniles,jani  cjiciunt  illutn 
cerlutiin,  loco  inuneris,  et /cstinani  ingercre  insciis  lioc  donuin  infainc.  Vctus  lioc 
inancipiuin  suhjecit  cervicem  transmissuin  tot  jugis,  et  tanien  semper  est  novum. 
Non  unqnain  ccssarit  esse  serrus,  vt  laincn  frequenter  incepit.  Cuncc  hiijus  pci/nfl? 
e.vposilu:  siiiit  tormentis  crudclibus.  *  »  *  *  » 


Med.  tert.  tactura  pro  jactura  Vat.  sec. — 37  Owhm  Ambr.  sec.  IMed.tert.  Exc. 
Liioens.  sec.  Omncs  vel  Oinnis  iVled.  sec. — 39  doclus  i*ric.  totuin  Tholos.  anilis 
Bonoii. — 10  sub  specie  Tliiiaii.  /n  speciein  Med.  c|iuirt.  Var.  LL.  e  iiiarg.  Parm. 
ex  conjectiira.  dono  Exc.  Liicens.  scc.  limina  Tholos. — 41  cupiunt  dctrudere 
Pric.  Moret.  sec.  rcmis  pro  munus  Pal. — 12  locis  Oisel.  Med.  sec.  m.  pr. 
Mazar.  O.\on.  pr.  locis  \t\jugis  Vat.  pr.  Put.  Petav.  tert.  ininisit  inc.  Heiiis. 
— 43  nec  deslitit  Keij.  Var.  LL.  ed.  Aiitv.  non  'l'iiiicin.  ncc  v«-l  non  Mazar. — 44 
Ccepit  s<rpc  taincn  diio  Vatt.  Pal.  Fani.  Pric.  Oisel.  S<epe  tamrn  cwpit  Vat.  pr. 
et  tert.  Pric.  Florent.  Leid.  pr.  Oxon.  pr.  Aiiibr.  sec.  .Med.  tert.  inc.  Heins. 
Reg.  Petav.  pr.  iNIazar.  Exc.  Lucens.  sec.  Ruhenius  in  Epi^tola  ad  Heinsiuin 
data  viu.  Kal.  Maj.  mdcxi.v.  liunc  lucuni  ita  interpuiigit,  7iec  distitit  umquam, 
Coepit  scepc,  tamen,Sfc.  i.e.  non  destitit  unquani,  sed  capit  sa;pe  servire  do- 
niinos  mutans,  quanivis  castratus  esset.— 45  Debet  Mazar.  Oisel.  Debita  Vat.. 


NOT/E 


quod  Mangoni  jacluram  ali^iuam,  aut 
damnum  impoitet. 

37  Poenituit^  Tam  vilis  erat  servus, 
ut  ne  quidem  venderetur,  diim  vendi 
posset,  hoc  est  in  foro  venalis  expo- 
neretur ;  sicque  redibat  alia  occa- 
sione  vendendus. 

38  Cadacer]  Corpus  glabrum,  et 
ita  rugis  obsitum,  ut  cadaveri  simile 
videri  posset. 

40  Specie  doni]    Non  inittunt,  sed 


nibus  inscientibus    esse   tam   turpe 
mancipium. 

41  Jgnaris]  Non  cogitantibus :  ete- 
niin  non  ins|)icitur  propius,  quod  do- 
natur.  Alioqni  (tifficile  est  non  nosse 
servum,  cum  titulum  gerat.  Proper- 
tius:  '  Aut  quorum  titulus  per  bar- 
bara  coUa  pependit.'  Ulpianus  I.  i. 
§.  1.  D.  de  a-dilitio  edicto :  '  Qui 
mancipia  vendiint  certiores  faciant 
emtorcs,  quid   niorbi  vitiique  cuique 


pellunt   tanquam    incommodum   ali-  sit,  quis  fugitivus,  errove  sit,' &c. 

quod;  non  dant,  ut  donuin,  sed  spe-  42  Jugis]  Tanquam  junientum  aut 

ciein  aliquam  doni ;  seu  gaiident  spe-  bos. 

ciedoiii  turpem  illum  servum  ejicere,  Fetus<«m]  Mancipium  atate   con- 

araandare;  obtrudere,  ingererc  homi-  fectum;  et  vetus,  quia  scmpet  ser- 


4614  CL.    CLAUDIANl    XVIIP. 

Ubere :  suscipiunt,  matris  post  viscera,  poenae. 

Advolat  Armenius  certo  mucrone  recisos 

Edoctus  mollire  mares,  damnoque  nefandum 

Aucturus  pretium,  foecundum  corporis  ignem 

Sedibus  exhaurit  geminis  :  unoque  sub  ictu  50 

Eripit  officiumque  patris  nomenque  mariti. 

Ambiguus  vitae  jacuit,  penitusque  supremura 

fn  cerebrum  secti  traxerunt  frigora  nervi. 

Laudemusne  manum,  qua;  vires  abstulit  hosti  ? 

An  potius  fato  causam  tribuisse  queramur?  55 

Profuerat  mansisse  virum  :  felicior  extat 

Opprobrio  :  serviret  adhuc,  si  fortior  esset. 

Inde  per  Assyriae  trahitur  commercia  ripae ; 
Hinc  fora  venalis  Galata  ductore  frequentat, 

Ayi  commendemus  manum,  qua:  vigorem  eripuit  ho.sti?  An  magis  conqucramw 
ascripsisse  cansam  fato.  Prcestitisset  enm  virum  remanere.  Fortunatior  estob 
siiam  infamiam :  serviret  guuque,  si  robustior  foret.     Inde  rapitur  per  nundinas 


sec.  Pal.  Tliolos.  Exc.  Laeti.  Dedita  duo  Leidd.  cum  octodecim  aliis,  Exc. 
Gevart.  Lucens.  sec.  ed.  Parm.  et  Vicet.Var.  LL.  ed.  Antv.  Heins.  Gesn.  et 
ed.  Bipont.  Del)et  vel  DeditaVHt.  pr.  m.  pr.— 46  post  matris  riscera  Vat. 
quint.  Pric.  Petav.  pr.  Moret.  sec.  Med.  quart.  verbera  Moret.  pr.  viscera 
vel  ubera  Med.  sec.  Vat.  tert.— 47  certe  Petav.  sec.  certo  vel  creta  Exc. 
Lieti.  reciso  Petav.  sec. — 48  viros  Ambr.  sec— 49  Acturus  Tliolos.  Anibr.  pr. 
Put.  Med.  sec.  Oxon.  sec.  duo  Petav.  Var.  LL.  ed.  Antv.  inguen  Tliolos.  ignem 
Put.  Re^.  Thuan.  Mazar.  Bonon.  Pat.  inc.  Heins.  tres  Med.  totidem  Petav. 
et  Ambr^  Exc.  Luceni».  pr.  ed.  Pann.  et  Vicet.  inguen  vei  ignem  Farn.  Pric. 
Kott.  Florent.— 50  exhausit  Reg.  Farn.— 51  officium  Vat.  quint.  Pal.  Farn. 
Kott.  officiumque  tres  Vatt.  Pric.  Oisel.  Reg.  Florent.  inc.  Heins.  Exc.  Lapti, 
Ald.  et  ed.  Parm.— 54  Ai(dtmusne  Pal.  Gaudemiisne  Vat.  sec.  malum  Ambr, 
tert.  munumqua  \tl  ?nagis  quia  £\c.  Lwcens.  hostis  inc.  Heins.— 55  caussam 
fato  Pal.  Med.  pr.  Put.  caussas  Vat.  pr.  et  tert.  Oisel.  Florent.  Mazar.  facto 
Pat. /oiissc  Med.  quart./trawMr  Tlnian.— 56  mcfExc.  Lteti.— 57  sevirel  Farn. 
serviius  3Ied.  quait. /orfjor  Pal.  grandior  Oisel.  m.  pr.  niarg.  Isingr. — 59  Hic 

NOT.E 

viit ;    et  novum,  quia  sarpe  mutavit  facientis,   causam  dedisse   fato,   vel 

dominos.  causam  extitisse   fati,    seu   turpitu- 

45  Suppliciis]  Statim  atque  natus  dinis  fatalis. 

est,  patitur  poenam.  57  Si  fortior']  Ejus  effoeminata  ira- 

54  Manum"\    Qiieb    Eutropiuin    fa-  becillitas  facit  ne  serviat,  sicque  eum 
ciens  Eunuehuiii,  ipsi  eripuit  vigorem  sua  ignoiniuia  felicem  reddidit. 
virilem.  58  Assyria]  Trahitur  in  urbem  Ba- 

55  Anfato]  An  conqueremur  ina-  bylonem,  quae  est  nobilissimum  em- 
uuiit  Mangouis  Eutropium  Eunucbura  porium  in  Assyria. 


IN    EUTROPIUM    LIU.    l.  465 

Pcrmutatque  domos  varias.     Quis  nomina  possit  00 

Tanta  scqui  ?  milcs  stabulis  Ptolcmaius  in  illis 

Notior.     llic  longo  lassatus  pcllicis  usu 

Donat  Arinthaeo :  neque  enim  jam  dignus  haberi 

Nec  maturus  cmi.     Cum  fastiditus  al)irct, 

Quamgcmuit!  quanto  planxit  divortia  kictu  !  65 

Iltec  erat,  haec,  Ptolema^e,  fides  ?  hoc  profuit  3cta.s 

In  grcmio  consumta  tuo,  lcctusque  jugalis, 

Et  ducti  totics  intcr  praescpia  somni  ? 

littoris  Assyrii :  hinc  vendendus  duce  Galata  visitat  emporia,  ac  mutat  domidHa 
diversa,     Ecquis  valeat  persequi  tot  tiumina  emtoriim  .•■  *  * 


/ora  Vat.  pr.  Heinsius  ascripserat  Lncian.  p.  893.-00  poss(t  Pric.  Petav.  pr. 

Tliolos.  Anibr.  pr.  Moret.  sec.  duo  Puluian. — Gl  thuhunis  Pat.  vid.  infr.  vs.  \:',6. 

tabulis  \mhr.  pr.  .Sched.  Gud.  a/((6ii/ia  duoVatt.  Kott.  Oi^^cl.  stabuli  Med.  (juarf. 

et  sec.  ni.  sec.  Petav.  scc.  Exc.  Lucens.  sec.  Med.  scc.  habet  giossam,  stabulis 

i.  e.  prostibulis  Sodotniticis  vel  tabulis:  vel  miles  slabuli,  id  est  ()uidani  arniiger. 

dabulis  vel  stabuli  Vat.  pr.  Pric.  ni.  sec.  tabulis  vel  stabulisXat.  tert.  Pric.  m. 

pr.  Med.  pr.  Mazar.  Lov.  tauulis  \(.'\stabuH  Farn.  atque  ita  Kubcuius  in  liteiis 

ad  Heinsium  datis,  ct  Vales.    ad   Annuianum.  Kubenins  quidem  (abulis  conji- 

ciebat,  ut  »upra  vs.  34.  vel  miles  stabuli ;  ut  milites  stabuli  sint  Hippocomi,  (pii 

militabant  sub  pra^fecto  aut  Comitc   stabuli,  quod  probare  videbatur  vcrsus 

68.   et    l.j.j.    PtoUmaus  Pal.    Tolomints  ambo   Moret.    Tulemaus    Petav.    pr. 

Thuan.  Tlwlemaus  Put.  Res.   duo   Petav.  Thohmcus  tres   Vait.   Farn.   Lov. 

Oxon.  pr.  duo  Leidd.  Exc.  Cod.  Rhem.— (52  tm/a^o  Tliolos.— G3  Arintluo  Keg. 

Med.  sec.  Ambr.  sec.  Vat.  Li\in.  Aristeo   Kott.  Ariatheo  Florcnt.   Arithco 

Oxon.  pr.  Vatt.  qnint.  Exc.  LiPti,  Ald.  Colin.  et  ed.  Parm.  Arenao  duo  Vatt. 

Pal.  Farn.  Pric.  Arentino  ^Moret.  pr.  Erentheo  Leid.  jir.  Artntheo  Bonon.  Tho- 

los.  Lov.  Leid.  sec.  Oxon.  sec.  duo  Med.  totidem  Ami)r.  tres  Petav.  Exc. 

Gevart.  et  Luccns.  sec.  Arentheo  vel  Aristwo^SloxcK.  sec.  Mcd.  quait.  nec tnim 

Med.  sec.  Pnt,  Thuan.  Bonon.   Pat.  duo  Ambr.— ()4   ^on  Pric.  trat  Exc. 

Lati.  emi  Vat.  sec.  Pal.— O-j  Qui  gemuit  Exc.  Gevart.  Qua  geiiui .'  cd.  Parm. 

Quam^cmuJt  Vat.  quint.Pric.  vet.  Gyr.  Keg.   I^v.  ambo  Moret.  duo  Pctav. 

Med.  quart.  Exr.  La?ti,  Schcd.  V,iu\.'Qua:  trcs  Valt.  Pal.  Farn.  Kott.  Oistl. 

Put.  Thuan.  Mazar.   Petav.  scc.  Quam  Anibr.  pr.  Leid.  sec.  duo  Oxon.  Exc. 

Pat.  rec.  gcmuit  Bonon.  Pat.  Tholos.  tres  Ambr.  genuit  Med.  pr.  Ambr.  pr. 

ni.  sec.  ed.  Vicet.  genuit  vel  gemuit  Florent.  inc.  Heins.  Med.  scc.  Kiiben.  iii 

eadera  ad  Heinsium  Epistola  lei;it  qua  gemuit  !  quanto,  ifc.  planxit  quunto  Vat. 

pcc.  Pdl.  quanto  planxit  Ano  Med.  planctu  quanto  Med.  pr.— 60  hac  1'tolemae 

Vat.    pr.   et    teit.  Oisel.    /icit  Gesn.  et  ed.  Bipout. /«?«  vel  O  Kcs.  T/io/fmae 

Pnt.  Mazar.   duo  Petav.  et  Leidd.  Tholomae  Oxou.  pr.  h<ic  pro/uit  Leid.  pr. 

Pat.  Moret.  pr.  Ambr.  pr.  Reg.  Vat.  quint.  Petav.    pr.  inc.  Hcm*.   quid  pro- 

/uit  Tiiolos.— 67  thulamo  Moret.  pr.— 68  ductus—somiius  Keg.  Oxon.  pr.  Med. 

NOTiE 

59  Galata]  Galatae  populi  Asiae  mi-         60  Nomina]  Emtorum,  ciiii  cmcrunt 
noris  niercatura  mancipioruni  insig-      Eutropium. 
nes,  sicnt  et  Babj  lonii. 

Delph.  ct  Var.  Clas.  Claud,  2  G 


466  CL.   CLAUDIANI    XVIII. 

Libertas  promissa  perit  ?  viduumne  relinquis 

Eutropium  ?  tantasque  premunt  oblivia  noctes,  70 

Crudelis  ?  pro  sors  generis  durlssima  nostri ! 

Foemina  cum  senuit,  retinet  connubia  partu, 

Uxorisque  decus  matris  reverentia  pensat. 

Nos  Lucina  fugit;  nec  pignore  nitimur  ullo. 

Cum  forma  dilapsus  amor :  defloruit  oris  75 

Gratia.     Qua  miseri  scapulas  tutabimur  arte  ? 

Qua  placeam  ratione  senex?  sic  fatus  acutum 

Aggreditur  leuonis  opus :  nec  segnis  ad  artem 

Mens  erat,  officiique  capax,  omnesque  pudoris 

Hauserat  insidias.     Custodia  nulla  tuendo  80 

Fida  toro,  nulli  poterant  excludere  vectes. 

llle  vel  aerata  Danaen  in  turre  latentem 

Eliceret :  fletus  domini  fingebat  amantis  : 

Indomitasque  mora,  pretio  lenibat  avaras, 

Lascivasque  jocis  ;  non  blaudior  ullus  euntis  85 

Aucillge  tetigisse  latus,  leviterque  reductis 

Vestibus  occulto  crimen  maudasse  susurro ; 


sec. — 69  viduumque  Pal.  ]Med.  pr.  Mazar.  Tholos.  ^loret.  sec. — 71  Crucleles 
Reg.  pro  Vat.  ])r.  proh  Vat.  quint.  Pric.  Tliiian.  Petav.  pr.  Tholos.  vet. 
Gyr.  Oxon.  pr.  ^NIoret.  sec.  I>Ieil.  quart.  tenuisyiima  Reg.  iiostris  Vat.  pr.  inatri 
Var.  LL.  ecl.  Autv.  m.  pr. — 72  consoiuit  ed.  Parni.  et  Vicet.  reticet  Ambr.  pr. 
conubia  Exc.  Gevart. — 74  llos  Mazav.  nititur  tres  V^att.  Pal.  Farn.  Rott.  Oisel. 
Put.  Thuan.  iNIazar.  Petav.  sv.r.  nilimur  Reg.  Oxon.  pr.  Moret.  sec.  Leid.  pr. 
Pat.  Vat.  quiut.  inc.  Pleins.  dno  Petav.  et  Ainbr.  Sched,  Gud.  utimur  Med. 
quart.  nititur  vel  nitimur  ^"at.  pr.  ]Med.  sec.  0\on.  sec.  Heinsius  ascripserat 
locum  Laniprid.  in  Diadiuneno:  '  Fuit  quidem  tain  amabile  illis  temporibus 
nomen  Antoninorum,  nt  qui  eo  non  niteretur,  mereri  ron  videretur  impe- 
rium.'  ubi  pro  niterctur  le^^cndnm  monmi  uteretur. — 75  t/j/a(«s  Pat.  delapsus 
Pric.  Bonon.  Moret.  sec.  honor  inc.  Heins.  Moret.  pr.  m.  pr. — 76  miseras 
Thuan.  miseris  Var.  LL.  ed.  Antv.  scopulos  ^lazar.  scapulas  cum  obeli  signo 
Heins. — 77  sic  futus.  cum  reAeia  ffriy/xfj,  Med.  tert. — 78  Aggredimur  Farn. 
1»  artem  Farn. — 79  fuit  Ambr.  sec.  inc.  Heins.  omnisque  viginti  Codd.  Exc. 
Gevart.  Var.  LL.  ed.  Autv.  omrdsque  vel  omnesque  Floreiit.  pudon  conjiciebat 
Heinsius. — 80  tuenda  vel  timenda  Vat.  sec. — 81  Fixa  Xnt.  sec.  Pal.  Med.  pr. 
vectes  \e\  vestes  O\on.  pr. — 82  IHe  pharetrata  Moret.  pr.  sul>  turre  ed.  Parm. 
e  turre  Vat.  pr.  Vat.  Liviii.  in  turre  diio  Leidd.  et  viginti  quatuor  alii,  F2xc. 
Lseti,  Gevart.  Lucen«.  sec.  Sched.  Giid.  Var.  LL.  ed.  Antv.  intrare  PaL 
Moret.  pr. — 83  cingebat  Put. — 84  mero  Oxon.  sec.  m.  sec. — 85  noii  blandior 
Oxon.  pr.  qiiatiior  Med.  Piit.  Reg.  Maz.ir.  Boiion.  Pat.  Tholos.  tres  Ambr. 
inc.  Heins.  Exc.  Lucens.  sec.  blandior  alter  Vat.  sec.  Pal.  Med.  pr.  Moret. 
sec.  Vat.  Livin. — 86  reductce  conjiciebat  Heinsius,  i.  e.  scductcc. — 87  mandasse 


IN    EUTROPIUM    LIH.    1.  467 

Nec  furtis  quaesisse  locum,  nec  fraude  leperta 
Cautior  clusi  fremitus  vitarc  mariti. 

Hand  alitcr  juvcnuni  (lammis  Lphyrcia  Lais  90 

E  gemino  dotata  nmri,  cum  serta  reiundit 
Canitics,  jam  turba  procax,  noctisriuc  rcccdit 
Amljitus,  ct  raro  pulsatur  janua  tactu  ; 
Sequc  rcformidat  spcculo  daumare  senectus. 
Stat  tamen,  alquc  alias  siiccingit  lcna  ministras,  95 

Dilectiunque  scmcl,  quamvis  long.xva,  lupanar 
Circuit:  et  retinent  mores,  quod  pcrdidit  aitas. 
Hinc  honor  Eutropio,  cumque  omnibus  unica  virtus 


Vat.  pr.  et  teit.  Oisel.  Ambr.  sec.  mandare  quatuor  Vatt.  ambo  Moret.  tres 
Petav.  Lov.  Lekl.  scc.  Oxon.  scc.  Pat.  TIiolos.  Ronon.  Piit.  ilno  Anibr.  E\c. 
Lucens.  sec.  ed.  Parni.  et  Vicet.— 88  -Vy/i  Pric. — b9  /niudis  pro  /icmitus 
Moret.  pr.  vilasse  Pric.  Tlnian.  Moret.  sec. — 90  JiaiiuuisJHvcniun  Tiinan.  F.phy- 
reia  vel  Corinthia  lle^.  Lais  tres  Vatt.  Tais  Moret.  pr.  in  marg.  Exc.  LiPti. 
Lais  vel  Nais  vcl  Thais  Vat.  pr.  cle  Laide  vitl.  oniiiino  Vinet.  in  Auson.  Epigr. 
Mv. — 9i  De  gemino  Vat.  sec.  Et  gemino  diio  Med.  inc.  Heins.  Put.  Reg. 
Tliiian.  diio  Petav.  Bonon.  Pat.  Tbolos.  tres  Ainbr.  ambo  Moret.  Lov.  Vat. 
Livin.  diio  Oxon.  Exc.  Luccns.  sec.  Sclied.  Gud.  Var.  LL.  cd.  Antv.  edd. 
Gesn.  liipont.  etKcrniir.  In  f^emino  Exc.  La-ti.  E  gemino  l*al.  Farn.  Rott.  Oise!. 
Mazdr.  Est  geniino\a.l.  (|uint.  dilata  quatuor  Vatt.  Pal.  Farn.  Pric.  Oisol. 
'^ched.  Gud.  dala  Pctav.  pr.  m.  pr.  nnde  dotata  Iv^.  Heins.  Ciiin  seita  Oxon. 
j)r.  cum  serta  vel  conserta  Pctav.  tert.  re/udit  Vat.  pr.  et  tert.  Pric.  Vat.  Liviii. 
rt/undit  viginti  diio  Coild.  Exc.  Luceus.  sco.  Ald.  od.  Parin.  et  Vicet.  r,/ugit 
Vat.  Liviu.  pro  varia  lectione.  re/utut  vet.  Cod.  teste  Hcinsio.  qui  re/utat. 
probabat,  et  eodem  --ensu  liic  poni  notaverat,  ut  apiid  Spartian.  in  i^isccnnio. 
vid.  Salnias.  p.  110.  et  oninino  sic  locutus  Ldinpridius  in  Hcliogabalo  p.  lO.j. 
'  posteaquam  senes  vidit  erubesccre,  vel  quia  zetas  vel  quia  di^nitas  tulia 
refutabat,'  id  est,  non  aiiniittcbat.  sic  rcfulare  honores  pro  recusare.  .Sparti  in. 
in  vit.  Antonini  Pii  p.  18.  ).  42.  et  recusare  Vopiscus  in  Aureliano  p.  212. 
'  levia  bac  sunt,  sed  curiositas  nihil  recusat.'  Casaub.  p.  10.  Salmas.  p.  09. 
postea  tamen  ha-c  deU;verat.  re/undit  vel  re/utal  Leid.  sec.  Exc.  Gevart. — 
93  tactu  vet.  Gyr.  tractu  Med.  quart.  ductu  Ambr.  pr.  Sched.  Gud.— -91  /<(ci//o 
Exc.  Cod.  Kbem.  damnate  Florent.  damnarc  Kott.  Mcd.  sec.  inc.  Heins.  .Mazar. 
duo  Petav.  diio  Ambr.  Tliolos.  Oxon.  scc.  duo  Leidd.  Exc.  La^ti.  damnante 
tres  Vatt.  Pal.  Farn.  Pric.  duo  Med.  Put.  Tbuan.  Petav.  j)r.  E\c.  Gevart.  ed. 
Vicet.  damnanle  vel  dumnare  Vat.  pr.  Med.  sec.  Keg.  Lov.  Oxon.  pr.  Moret. 
sec.  m.  pr.  de  speculo  Laidis  y'n\.  Auson.  Ei».  i.vui.— 9.')  Heinsius  ascripserat 
locum  Vopi-ci  in  Tacito.  p.  229.  '  ^leritoria  intra  uibcnistaie  vetiiit ;'  pro 
prostare.  ante  alias  Rott.  utque  Vicet.  Basil.  aliis  l'at.  succindit  Lov.  lula  Anibr. 
pr.  tena  Lov.  leva  Pal.— 90  semel  Oisel.  Florent.  Alazar.  Vat.  Livin.  diu  vcl 
smc/ Vat.  pr.  et  tert.— 97  retinet  Pal.  Rott.  Med.  tert.  Thuan.  Ambr.  pr. 
relinent  Leid.  sec.  cum  vii;inti  quatuor  aliis,  Exc.  Gevart.  et  Lucens.  scc. 
retinent  qua;  Mazar.  retinct  vel  retinent  Med.  scc.  quos  Rott.  Vat.  tert.  Thuan. 
Petav.  sec.  Ambr.  pr.  qnod  Vat.  pr.  et  scc.  Farn.  Put.  Keg.  Honon.  Pat. 
Tholos.  Vat.  Livin.  vct.  (Jj  r.  Lov.  ambo  IMoret.  duo  Ambr.  tres  Med.  Petav. 
tert.  inc.  Heins.  Exc.  Gevart.  et  Lucens.  scc.  quos  vel  quod  Petav.  pr.  Med. 


4G8  CL.    CLAUDIANI    XVllI. 

Esset  in  eunuchis,  thalamos  servare  pudicos, 

Solus  adulteriis  crevit :  nec  verbera  tergo  100 

Cessavere  tamen,  quoties  decepta  libido 

Irati  caluisset  heri :  frustraque  rogantem, 

Jactantemque  suos  tot  jam  per  lustra  labores, 

Dotalem  genero  nutritorique  puellae 

Tradidit.     Eous  rector  Consulque  futurus  105 

Pectebat  dominae  crines,  et  sajpe  lavanti 

Nudus  in  argento  lympham  gestabat  alumnae. 

Et  cum  se  rapido  fessam  projecerat  aestu, 

Patricius  roseis  pavonura  ventilat  alis. 

Jamque  £evo  laxata  cutis,  sulcisque  genarum  110 

Corruerat  passa  facies  rugosior  uva. 
Flava  miuus  presso  finduutur  vomere  rura : 
Nec  vento  sic  vela  tremunt.     Miserabile  turpes 
Exedere  caput  tinecc  ;  deserta  patebant 

Et  jam  cntis  soluta  sencctiUe,  et  ruttus  asperior  uva  siccata  conciderat  ob  rugas 
genarutn.    Agri  Jiacentes  videntur  tninus  sulcati  aratro  impresso,  tieque  carbaaa 


sec. — 98  Hinc  Exc.  Lucens.  sec.  Hic  Pal.  Med.  pr.  ed.  Vicet. — 99  HtBC  sit 
vel  Extet  in  Eunuchis  legit  Heinsius.  pudoris  Pal.  Oxon.  pr.  pudicos  vel  pudoris 
Med.  pr. — 102  ntgantem  Anibr.  pr.  Moret.  pr. — lOi  jam  tot  Med.  quart. — 
104  puero  Ambr.  pr.  nutritoremque  Exc.  Lucens.  sec.  nutritoremte  Ald.  ed. 
Vicet. — 105  Eois  Bonon.  Petav.  sec. — 106  persape  Florent. — 107  portabat 
Farn.  Put.  de  ministratione  hac  aquae  vid.  Casaub.  ad  Hist.  Aug.  p.  92.  et 
Salmas.  p.  ,'515. — 108  rabido  Exc.  Laeti  m.  pr.  ed.  Parm.  dejecerat  inc.  Heins. 
projecerit  Moret.  sec.  projiceret  Farn. — 109  pavonis  Put.  paconem  Pric.  Med. 
tert.  Petav.  sec.  Tholos.  Ambr.  tert.  pavonem  vel  paronum  Lov.  ventilat  vel 
vestit  et\a.\..  pr. — 110  laxata  Florent.  Med.  quart.  inc.  Heins.  Put.  Reg. 
Thuan.  Mazar.  Lov.  Tholos.  Bonon.  Pat.  Vat.  Livin.  Mort-t.  sec.  duo  Ambr. 
tres  Petav.  Exc.  Gevart.  Var.  LL.  e  mara;.  Parm.  lassata  Vat.  sec.  Pal.  Pric. 
Rott.  tres  Med.  Exc.  La?ti.  lapsata  Ambr.  pr.  Heinsius  ascripserat  Martial. 
Lib.  XIV.  Ep.  67. — 111  facies  passa  Med.  sec.  passa  vel  pressa  Moret.  sec.  re- 
spexit  locum  ex  Priapeis,  *  Uvis  aridior  puelia  passis.'  ul)i  vide  Scaiigerum. 
Capitolin.  in  Clodio  Albino  Jicus  passurias  pro  passis  dixit  p.  83.  I.  21.  Luci- 
lius  apud  Noniuni,  '  Rugosi  passi^iue  senes  eadem  omnia  quaerunt.'  pulsa 
Ambr.  pr. — 112  munus  Farn.  finduntur  Pal.  Rott.  Oisel.  Put.  frauduntur  Pric. 
— 113  Non  rento  Vat.  quint.  Pric.  Petav.  pr.  trtment  Rott.  tument  Thnsia. 
turpes  vel  tristes  Oxon.  sec. — 114  dcfecta  Vat.  Liviu.  detecta  Exc.  Schott. 

NOT.E 

111  Rugosior'\  Virgilius:  '  Etfron-     non  tot  sulcos  rugasque  trahunt,  quot 
tem  obsccenani  rugis  arat.'  vultus  Eutropii. 

113  Vela  tremunf^  Vela  trcmentia, 


IN    EUTROPIUM    LIB.    I.  4G9 

Iiitcrvalla  coma? :  qualis  sitientibiis  arvis  115 

Arida  jtjunai  sej^es  interhicet  arista?  ; 

Vel  qualis  g:elidis  pluma  lal)ente  pruinis 

Arboris  inimoritur  trunco  brumalis  hirundo. 

Scilicet  ut  trabeis  injuria  cresceret  olim, 

Has  in  tVonte  notas,  hoc  dedecus  addidit  oris  120 

Luxuriae  Fortuna  suae  :  cum  palUda  nudis 

Ossibus  horrorem  dominis  j^raiberet  imago, 

Dccolor  ct  macics  occursu  laederet  omnes. 


ita  agitantur  rento :  tinea  deformcs  perederunt  caput  niisellum :  sputia  crinium 
apparcnt  destitula  pilis.  Sicut  in  campis  arentil>u/<,  messis  sicca  spicarum  sterilium 
inlermical ;  rel  sicut  hirnndo  hyberna  obit  in  stipite  arbori^,  pluma  cadente,  tent- 
poribusfrigidis.  Mmirum,  ut  dedecusforet  mujns  consulatui,  fortuna  petulantia 
sua  adjunxil  has  ru^as  in  rultu  Juitropii,  et  hauc  deformitatem  /aciei.  Cum 
apeclrum  palkns  osiibus  nudatis  canic  incuteret  terrorem  dominis  ejii»;,  et  riim 
macies  deformis  offenderct  omncs  aspectu,  aut  datura  timorem  pueris,  aut  Jastidia 


deserta  Florent.  quattior  Med.  inc.  HeinK.  Piit.  Reg.  Tliiian.  Mazar.  Bonon. 
Pat.  Vat.  Livin.  Lov.  tres  Ambr.  tres  Petav.  Exc.  Gevart.  Lucens. 
pr.  ed.  Parni.  et  Wcet.  petebarit  Vat.  pr.  m.  pr.— 115  comis  Pat.  Heinsius 
tectorem  ahlcfiaverat  ad  J.  P.  Lotich.  (^omni.  in  Petron.  Lib.  il.  cap.  4. 
p.  171.  172.  not.  Brassican.  p.  50.  aAwTrri^  Callimacho.  vid.  not.  Frisch- 
lini  p.  25.— 117  pluria  Jun.  pr.  Oxon.  sec.  Florent.  m.  sec.  Leid.  a  m. 
pr.  Exc.  La-ti,  Gevart.  Aar.  LL.  ed.  Antv.  pluma  vcl  pluria  Pric.  Leid. 
6CC.  labante  Vat.  quint.— 118  arundo  Jun.  pr.  O,xon.  sec.  et  pr.  ni.  sec. 
ed.  Vicet.  harundo  Floient.  ni.  pr.  Oisel.  Put.  m.  \)r.  Petav.  sec.  Bonon. 
Tholos.  Morct.  pr.  Exc.  Gevart.  hirundo  vel  harundo  Pric.  Reg.  Oxon, 
pr.  m.  pr.— 119  Cresceret  vel  Conderct  Oxon.  sec— 120  abdidit  Farn. — 
121  tumpnllida  Med.  tert.  pallia  Jiin.  pr.— 122  dojnino  Thuan.  domini  Ainbr. 
tert.— 123  Discolor  Jun.  pr.  Morct.  sec.  Exc.  Lacti  m.  sec,  decursu^  Med. 
quart.  Petav.  tert.  Bonon.  Tholos.  Anibr.  pr.  Lov.  Lcid.  scc.  E\c.  Gcvart. 
Var.  LL.  cd.  Antv.   occursu  vel  decursu  Put.  Oxon.  sec.  Vat.  quint.    omnts 

NOT/E 

116  Jcjuncc]  Arista  jcjuna  est,  quac  si  non  habuit  Eutropius,  habere  roe. 

non  tuinet,  qua;  est  sterilis.  ritiis  est. 

118  Brumulis  hirundo]  Plinius  tra-  122  Ilorrorem]  Vetercs  ejiciebant 
dithirundines  quasdam  hybernis  men-  tam  deformes  homulos,  velut  spectra 
sibus  seqiii  inontiiiin  rccessus,  ita  ut  intausta. 

inveniantur  jani  i.ud.v  ac  deplumes.  123  Occursu...procedentiLus  omen]  An- 

119  Trabeis]  Veste  seu  dignitate  tiqui  occursiim  ;Ethiopum,  hoinulo- 
Consnlari,  quam  adepturus  erat  vilis  rum  turpium  nionstrorumve,  pro  ma- 
iste  servus.  lo  omine  acceptum,  velut  mali  iiiinii. 

120  Notas]  Inscriptionem,stigma-  nentis  iudicem,  fugiebant. 
ta  in  fronte  servoruin  inuri  solita,  quee 


470  CL.    CLAUDIANI    XVIII. 

Aut  puerls  latura  metus,  aut  taedia  mensis, 

Aut  crimen  famulis,  aut  procedentibus  omen  ;  125 

Et  niliil  exhausto  caperent  in  stipite  lucri : 

(Sternere  quippe  toros,  vel  caedere  ligna  culinee, 

Membra  negant :  aurum,  vestes,  arcana  tueri 

Mens  infida  vetat.     Quis  enim  committere  vellet 

Lenoni  thalamum  ?)  tandem  ceu  funus  acerbum,  130 

Infaustamque  suis  trusere  penatibus  umbrara. 

Contemtu  jam  liber  erat.     Sic  pastor  obesum 

Lacte  canem  ferroque  ligat,  pascitque  revinctum, 

convivis,  aut  scelus  servis,  aiit  augurium  triste  occurrentibus ;  et  cum  domiiu 
vullam  tralierent  utilitatem  ex  trunco  isto  rcsiccuto:  nam  corpus  ejus  debile  recu- 
sat  aptare  thalamos,  vel  scindere  Ugna  cuUncv:  nnimus  ejns  pfrfidus  proliibet  ser- 
vare  pecunium,  veslimenta,  secreta.  Etenim  ecquis  vellet  credere  lcctum  conjugalem 
lenonil  demum  cxpulerunt  illum  sua  domo,  velut  cadaver  tnolestum,  et  lurvain 
infelicem.  Jamliber  remanebat  oh  fastidium.  Ita  pastor  alligat  newi  ferreo,  et 
nutrit  alligatum  canem  pinguem  lacte,  dum  fortis  est  ad  gregem  defendendum,  et 


Med,  teit.  Bonon.  Pat.  Tliolos.  tres  Ambr.— 125  prcecedeniibus  Me(\.  (\n!irt. 
Heiijsius  ascripserat  locum  Lucian.  p.  536.  et  C23.  et  893.  sic  de  ,'Etliiope 
apud  Spartian.  Severo.  p.  75.  Apostolius  p.  213. — 126  Cum  nihil  Vat.  quint. 
Pat.  Ut  niliil  Med.  tert.  Thuan.  Ambr.  tert.  Qui  nihil  Jun.  pr.  Quod  nihil 
Med.  sec.  ni.  sec.  Et  \e\  Cum  nihil  Viic.  E\c.  Ljti.  cupiens  Viic.  e  slipile 
conj.  Heins.  cespite  Leid.  sec.  Pric.  Thuan.  l'ut.  ni.  pr.  duo  Petav.  Bonon. 
Pat.  Tholos.  duo  Ambr.  Lov,  Oxon.  sec.  Exc.  Gevart.  Sched.  Gud.  ed. 
Vicet,  Var.  LL,  ed,  Antv,  stipite  Leid,  pr,  3Ioret,  sec,  Ambr,  sec.  Exc. 
Lzeti  et  Lucens.  sec.  cespite  \el  stipiteVetav,  pr.  Z«cri  veH»cji.s  Med.  quart. 
— 127  nempe  inc.  Heins.  aut  ccedere  Pal.  Faru.  Vat.  sec.  jMed.  pr,  Moret,  pr, 
et  Vat.  quint,  ^h  Jun,  pr,  unde  Heinsius  bene  conjiciebat,  quod  in  Florent, 
extat.  cubili  pro  culina:  inn.  pr,— 129  negat  Vat.  tert.  Rott.  Put.  m.  pr.  Keg. 
Thuan,  Mazar,  Leid,  pr.  Petav.  tert,— 131  Infaustumque  IsleA.  pr,  Jam  fau- 
stumque  Jun,  pr,  tnisere  Lcid.  sec.  Vat.  sec.  Pal.  Pric.  Med.  pr,  Oxon,  sec. 
Put.  Bonon,  Tholos.  Moret,  sec.  duo  Ambr,  tres  Petav,  Exc,  Gevart,  Sched. 
Gud,  Var,  LL,  ed,  Antv,  truscre  vel  misere  Reg,  Oxou,  pr, — 132  Contemtus 
Ald, — 133    Vecte  conj.  Hcius.    libat  ed.  Parm.  vitiose. — 134  validum  Var. 

NOTtE 

124  Tcpdia  mensis']    Cujus  monstri     quam  succi  ex  trunco  exsucco  et  ex- 
turpis  et  foetidi  aspectu  taedebat  om-     hausto. 

nes  diutius  in  mensa  commorari.  131   Umbrnm']  Larvani,  cacodaemo- 

125  Crimen   famulis']    Tanta    erat     nem,  malum  genium. 

monstri  turpitudo,  ut  servi   si   cum  132  Libcr]    Liber  erat  ob  contcm- 

iiio  habitarent,  se  crimine  et  oppro-  tum,  quia  nemo  sibi  illum  vindicabat 

hrio  polliii  crederent,  tanquam  si  ca-  ob  turpitudinem. 
daver  tetigissent.  133  Lacte]    Canes  teneros  pane  et 

126  Stipite]    Cura  domini  non  plus  lacte   bubulo   nutriri  praecepit  Con- 
utilitalis     trahereut    ex    Eutropio,  stantinus.    Egregium  praEceptum ! 


IN    EUTROPIUM    MR.    I.  '171 

Diim  validns  scivaic  gicgcm,  vigilique  rapaces 

Latratii  tcrrcre  liipos  ;  cum  tardior  idcm  135 

Jam  scabic  laccras  dcjecit  sordidus  aurc;s, 

Solvit,  et  exuto  lucratur  vincula  collo. 

Est,  ul)i  dcspcctus  nimius  juvat.     Undiquc  pulso 
Per  cunctas  licuit  Iraudes  impunc  vagari, 
Et  fatis  aperirc  viam.     Pro  !  quisquis  Olympi  140 

Summa  tcncs,  tautone  libct  mortalia  risu 
Vertere  ?  qui  servi  non  cst  admissus  in  usum, 
Suscipitur  regnis :  et  quem  privata  ministrum 
Dedignata  domus,  moderantem  sustinet  auia. 

Ut  primum  vetulam  traxcre  palatia  vulpera,  145 

ad  lupos  raptores  territandos  lalratu  impigro ;  ut  cum  idem  canis  lcntior  jatn 
dimisit  turpis  aures  de/ormutas  scubic,  exsolvit  illimi,  et  cercice  spoliuta  lucrifacit 
catenam,  Occasio  cst,  in  qua  comtemtus  immodicus  prodest.  Fas  fuit  Eutrojiio 
cjecto  undequaque  errare  libere  per  dolos  omnes,  et  pandere  adilum  fatis.  Pro,  qui- 
cumque  occupas  Ccelum  altum,  anjuvat  te  ecertere  res  humanas  tunto  ludibrio  .'  Iste, 
qui  non  est  receplus,  ut  serrirct,  recipitnr  in  imperio  regentlo,  ct  quem  domus  pri- 
vaiorum  recusuvit  administrum,  Regia  patitur  esse  rectorem.  Stalim  alque  Regia 
accivit  vulpcm  senioran,  ecquis  non  commotus  est  1    Ecquis  non  indignalus,  cadavtr 


LL.  ed.  Antv.  rapacis  Ambr.  pr.  Petav.  scc.Bonon.  Tholo?. — 136  dcmisil 
eil.  Vicet.  Exc.  Liseti.  dejecit  Leid.  sec.  cum  triginta  aliis,  Exc.  Gevart.  Lu- 
cens.  sec.  l'at.  rec.  Sched.  Gud.  Var.  LL.  c  marg.  Parm.  itcm  Var.  LL.  ed. 
Autv.  sordibus  duo  Vatt.  Pal.  Farn.  Florent.  tres  Med.  Lov.  Thuan.  Mazar. 
duo  Petav.  inc.  Hcius.  Exc.  Lucens.  pr.  ed.  Vicet.  sordidtts  Med.  quart.  Put. 
Keg.  Petav.  tert.  Oxon.  sec.  duo  Moret.  Ald.  Exc.  Gevart.  Var.  LL.  e  marg. 
Parm.— 137  e.vusto  Med.  quart.  luctatur  Farn.  m.  pr.  Exc.  Lceti. — 138  Est  ut 
Juu.  pr.  Ast  ubi  Petav.  sec.  Med.  tert.  >7(in«s];^pro /ifm/us  Med.  quart.  juvet 
conj.Heins. — 139  liceat  vel  licuit  Moret.  sec.  cunctasquc  licet  Thuan.  m.  pr. 
Leid.  ni.  pr.— 140 /osti.s  Vat.  pr.  et  tert.  fatis  \t'\  fftstis  Pric.  itas  Thuan. 
jiro  quisquis  \sit.  pr.  E\c..  Lati.  Olympo  Vat.  quint. — 1-11  tantone  licet  Thuau. 
tnnto  licuit  Keg.  Oxon.  pr.  Hcet  Kott.  ianto  libuit  Vat.  pr.  et  tert.  Oisel. 
Florent.  Mazar.  Exc.  Cod.  Khem.  «isit  duo  Vatt.— 1 12  Fo/tcre  Tholos.  ad 
vsum  Jun.  pr.  Oxon.  sec.  Vat.  quint.  Pric.  duo  Med.  Put.  Petav.  pr.  iionon. 
Ambr.  pr.  Moret.  sec.  in  vel  nd  usum  Oxon.  pr.  E\v.  Lvcti. — 143  sccptrvs 
Aat.  sec.  m.  pr.  minisirisXdi.  pr.  m.  pr.— 1 14  mvderaiamsnsiinet  aulamJnv. 
pr.  sustulit  Lov.  m.  pr.   aulam  Vat.  pr.  Ambr.  pr.— 1  lo  traxere  Vat.  sec.  Pal. 

iSOTiE 

137  Lucratur]  In  lucro  putat  cate-  144  Moderantem]     Eutropius     fult 

nam,    alterius    coilo     applicandam.  praifectus    Prartorio,    quiu   dignitas 

Quasi    catena    melior    sit    morboso  dlcia  at  ^aaiKda,  regiium ;    nihilque 

cane  :    nihil  ad  iusectandum  Eutro-  ei  dcfuit,  prtEter  purpuram  iuipera- 

pium  mordacius.  toriam. 

140  Fatis  aperire']    Eutropio  licuit  145   Vulpem]  Eutropium,  qni  instar 

dare  aditum  fatis  se  ad  honores  evcc-  vulpis  veteris  caute  ac  perfide  sese 

turis.  gerebat. 


472  CL.    CLAUDIANI    XVIII. 

Qiiis  non  int^emuit?  quis  non  irrepere  sacris 

Obsequiis  doluit  toties  venale  cadaver  ? 

Ipsi  quin  etiam  tali  consortc  fremebant 

Regales  famuli,  quibus  est  illustrior  ordo 

Servitii,  sociumque  sibi  sprevere  superbi.  150 

Cernite,  quem  Latiis  poscant  annectere  fasti^ : 
Cujus  et  eunuchos  puduit.     Sed  vilior  ante 
Obscuraj  latuitpars  ignotissima  turbae, 
Donec  Abundanti  furiis  (qui  rebus  Eois 
Exitium,  primoque  sibi  produxit)  ab  imis  355 

lioc  toties  venditum  insinmre  se  viandatis  sacratis  Imperatoris?  Praterea  ipsi 
servi  imperatorii,  quitnis  gradus  ministerii  est  honoratior,  tali  socio  commurmura- 
hant,  et  contemserunt  arroganlius  eiim  sodalem.  Videte,  quem  petant  adjungere 
fastis  Romanis,  et  quem  ipsi  Eunucld  erubescunt.  At  prius  iste  abjectior  delituit, 
ceii  pars  maxime  incognita  caterta  ignobilis,  donec  a  cubilibus  injimis  grassatus 
est  ad  dignilates  supremas,  elatus  insania  Abundantii,  qui  peperit  perniciem  im^ 
perio  Orientis,  et  prius  sibi  ipsi.     Quam  sapienter  constitutum  est  in  Mundo,  vi 


Florent.  Med.  qnart.  Mazar.  Jnn.  pr.  Moret.  pr.  Exc.  Lucens.  sec.  Var.  LL. 
e  marg.  Parm.  ed.  Vicet.  de  trahendi  verbo  vid.  Passerat.  ad  Propert.  p.  148. 
texere  tres  Vatt.  texere  vel  traxere  Vat.  pr.  Moret.  sec.  Lov.  Exc.  Pat.  rec. 
—146  Q«os  Juu.pr,  irrepere  Vat.  pr.  Exc.  Laeti  et  Lucens.  sec.  obrepere 
Vat.  sec.  Pal.  ed.  Vicet.  irrumpere  Farn.  Moret.  pr.  irrcpere  vel  irrumpere 
Keg.  irrepere  vel  ohrepere 'Exc.  Pat.  rec. — 148  tremebant  Farn. — 150  Senitiis 
Med.  pr.  Serviciis  Vat.  sec.  Pal.  Servitiis  vel  Servilii  Oxon.  pr.  Servitii  vel 
Serritium  Reg.  sibi  duo  Vatt.  Pal.  Farn.  Med.  pr.  Thuan.  Vav.  LL.  e  marg. 
Pann.  ed.  Vicet.  diu  Vat.  quint.  Pric.  Rott.  Oisel.  Exc.  Laeti  et  Lucens. 
sec.  sibi  vel  diu  Vat.  pr.  et  tert.  Florent. — 151  poscant  Latiis  Florent. 
Latii  Med.  sec.  certant  Vat.  tert.  certant  vel  poscant  Moret.  pr.  fata  vel 
fastis  Pric. — 153  Obscurus  Med.  tert,  Obscure  Thuan.  turbis  Thuan. — 
154  Abundantii  inc.  Heins,  Abundati  Pal.  Med.  pr,  Put.  Lov.  Moret.  pf. 
Abudati  Var.  LL,  e  marg.  Parm,  Abundatii  Florent.  duo  Med.  Ambr.  pr. 
^bundacii  Leid.  pr.  Vat.  quint.  Rott.  Oisel.  Vat,  tert.  m.  sec.  Thuan.  MazaUi 
Ambr.  sec,  Habundantt  Vat.  sec.  Farn.  Pric.  Habundacii  Pefav.  sec.  Habutt- 
datii  Petav,  pr.  Leid.  sec.  anhclanti  vet.  Gyr, — 155  primumque  Vat,  tert. 
Oisel.  Oxon.  pr.  Ambr.  sec.  Mazar,  Ald.  Isingr.  Pulm.  Exc.  Laeti.  primoque 

NOTiE 

146  Iirepere]    Se?e  leniter  insinu-  Aulam. 

are  ad  sacra  Imperatoris    mandata  154  Ahundanii]    Abundantius  Dux 

exeqnenda,  more  vulpis,  quae  astuta  fuit    clarissimus ;    Consul    fuit  cum 

est,     Persius  :  '  Astutam  vapido  ser-  Theodosio,  promovit  Eutropium,  cu- 

vas  sub  pectore  vulpem.'  jus  suasu  postea  ab  Arcadio  dignit». 

151  Cernite,quem]  Quem  hominem,  tibus  spoliatus,  Aula  ejectus,  obiit 
quod  hominis  monstrum,  proceres  Sidone  in  Phoenicia.  Sicque  et  se 
petant  inscribere  in  fastis  consulum  perdidit,  et  res  Orientis  ;  dum  effe. 
Uomanorum,  cit,  ut  omnia    committerentur    isti 

152  Aute]   Antequam  irreperet  in  monstro. 


IN    KUTROPIUM    I.IH.    I.  473 

Evectus  thalamis  sunimos  invasithonores. 

Quam  benc  disposituni  (erris,  nt  diiinus  iniqui 

Fructus  cousilii  primis  auctoribus  inslct! 

Sic  multos  lluvio  vates  arente  per  annos, 

Hospite  qui  c.tso  monuit  placare  Tonantem,  IGO 

Invcntas  primus  Busiridis  imbuit  aras, 

Et  cecidit  sa?vi,  quod  dixerat,  hostia  sacri. 

Sic  opifcx  tauri,  tormcntorumque  rcpertor, 

Qui  funcsta  novo  labricaverat  xn\  dolori, 

Primus  inexpertum,  Siculo  cogente  tyranno,  165 

Sensit  opus,  docuitque  suum  mugire  juvcncum. 


merces  merita  consilii  mali  cadat  primum  \n  consuUores  ipsos.  Ita  flumine  Si\o 
sicco  per  annos  complures,  vatcs,  qui  admonuit  jiccicre  Jorem,  hospitc  immolato, 
prior  tinxil  altaria  excogitata  a  Busiride,  et  fuit  rictima  sacrificii  crudilis,  quod 
indicarerat.  Ita  macliinator  bovis  aerei,  et  artifex  cruciatuum,  qui  conjlarerat  <rs 
fatale  ad  nora  supplicia,  prior,  Turanno  SicHia;  I'lialaride  jubente,  expertus  est 
opus  intentatum,  ac  docuit  bovem  suum  reboure,     Eutropius  occupavil  divitias  ne- 


Vat.  =cc.  Rott.  qnatnor  ^led.  inc.  Heins.  Pnt.  Tlinan.  trcs  Petav.  Bonon. 
Pat.  Tliolos.  dno  .4mbr.  Lov.  IMoret.  scc.  Exc.  Gevart.  Lncens.  pr.  ed.  Vicet. 
et  Parm.  primumquc  vel  primoque  Vat.  pr.  primoque  etiam  est  iii  Lov.  iu  qno 
ascriptnm  :  sic  de  Bcil.  Gild.  241.  intVa  15S.  et  161.  produxit  Exc.  Lucens. 
sec.  perduxit  Pnt.  E\c.  La?ti.  edd.  Vicct.  et  Parm.— 156  Evectum  Pat. 
Ejfctus  Mazar.  cd.  Parm.  Excivit  Jnn.  pi-.  stabulis  Vat.  sec.  Mazar.  Ambros. 
Pal.  ed.  Parm.  stabidis  vcl  ihalamis  jNIed.  pr.  tabulis  conjiciebat  Heinsius. — 
157  dispositum  est  Jnn.  pr.  Lntioque  potenti  ]>to  ut  di^us  iniqui  Petav.  sec. 
iniquis  Vat.  tert.  Rott.  Oisel.  Pnt.  Petav.  tert.  Bonon.  Leid.  sec.  Exc.  Gevart. 
— 158  Aujiilii  fructus  Ambr.  tert.  Consilium  Tholos.  actoribus  Vat.  tcrt.  PaL 
Med.  pr.  Moret.  pr.  instat  Ambr.  pr.  instet  vel  obsit  Vat.  tcrt.  Petav.  pr. 
obstet  Leid. — 159  fluvio  tnullos  .Vmbr.  .«iec.  vatesjluvio  mulios  Med.  sec.  errat.te 
Moret.  pr.  qni  et  sub  annos  liabet. — 160  movit  Jnn.  pr.  meruit  vel  wionui<  Pirt. 
parentem  Vat.  tert.  Oisel.  m.  pr. — 161  Inventus  primas  Med.  qnarr.  primum 
Vat.  pr.  Exc.  Larti.  primo  Lov.  primus  dno  Leidd.  cum  viginti  duobus  aliis, 
Exc.  Gevart.  Lucens.  sec.  ed.  Vicef.  Var.  LL.  cd.  Antv.— 162  sccvi  ceculit 
Vat.  qnint.  Pric.  Petav.  pr.  et  tert.  Moret.  pr.  ed.  Parm.  quod  dixerat  dno 
Leidd.  ct  triginta  alii,  Exc.  Gevart.  Lucens.  sec.  ScJied.  Gud.  ed.  Vicet. 
91«  Pric.  Med.  sec.  m.  scc.  a  Lov.  quo  vel  qui  Exc.  Lseti.   quod  vel  qui  Oxon. 

NOTiE 

156  Thalamis']    Alii  legunt  Stabulis.  tiorum  tyranni. 

158  Primis  auctoribus]  Hcsiodus,  163  Opifcx  tauri'\  Perillus  Atheni- 
iii  KOKTi  $ov\T]Tf  $ov\evaainiKaKicrTr].  ensis,  qni  a  Plialaride  conjectns  cst 
Consultum  male,  consuUori  pemiciosum.  in  taurum  aenenin,  quem  ip^e  invene- 

159  Vates^  Tlirasius  Cypro  oriun-  rat,  et  flammis  .subjectis  voces  mise- 
dug.  rabiles  iustar  niugitus  moriendo  edi- 

101  Busiridis]  Crudeli.tsimi  iEgyp-     dit. 


474  CL.    OLAUDIANI    XVIII. 

Nulliiis  Eutropius,  quam  qui  se  pvotnlit,  ante 

Ereptas  possedit  opes,  iinllumque  priorem 

Perculit  exilio :  solumque  hoc  rite  peregit, 

Auctorem  damnare  suum.     Postquam  obsitus  sevo  170 

Semivir  excelsam  rerum  sublatus  in  arcem, 

Quod  nec  vota  pati,  nec  tingere  somnia  possent, 

Vidit  sub  pedibus  leges,  subjectaque  coUa 

Nobilium,  tantumque  sibi  permittere  fata, 

Qui  nihil  optasset  plus  libertate  mereri,  175 

Jam  jam  dissimulat  dominos,  alteque  tumescunt 

Serviles  animi :  procerum  squalore  repletur 

Carcer,  et  exulibus  Meroe  campique  gemiscunt 

^thiopum;  pcenis  hominum  plaga  personat  ardens: 

minisprius  populatas,  quam  Abundantii,  gui  evexerat  sese,  et  neminem  prius  condem- 
navit  exilio  :  et  hoc  tantum  rectefecit,  quod  condemnnverit  patronum  suum.  Postea- 
quam  effceminatus  iste  confectus  a-tale,  evectus  est  adfastigium  altum  imperu,  (quod 
neque  desideria  ejus  sustinere  pntuissent,  neque  somnia excogitare)  spectavit  leges  sub 
pedibus  suis,  et  capita  Frocerum  supposita  sibi,  etfata  indulgere  tantum  sibi,  qm  nihil 
expetivisset  ampUus,  quam  acquirere  libertatem  :  jam  fingit  se  non  noise  dominos 
suos  ;  et  animi serviles  toHunturaltius :  carcer  pleyius  est  sordibus  Primorum,et  Me- 
roe  et  agri  /Ethiopum  ingemiscunt  exulibus :  zona  torrida  resonat  suppUciis  iiominum : 


sec.  quo  Va.rm.  Junt.  Ald.  Isingr.  Colin.  Gryph.  hostia  vel  obviaJwn.  pv  — 
167  quasXat.  pr.  m.  pr.  sibi  protulit  Sched.  Gud.  prcetulit  Exc.  Lucens.  sec. 
contuUt  Pric.  m.  pr.  prodidit  Moret.  sec.  m.  pr.  pertuUt  Leid.  pr.— 168  Erep- 
tas  Oxon.  pr.  inc.  Heius.  Directas  Farn.  Deceplus  Tholos.  Direptas  Heins, 
Gesn.  ed.  Bipont.  Dereptas  Kcenig.— 169  PertuUt  Farn.  Pric.  Bonon.  Tholos. 
exitio  Exc.  La;ti,  m.  sec.  exilio  qiiatuor  Vatt.  Pal.  ha;c  rite  Petav.  scc.  jure 
Pal.  rite  vel  jure  Med,  pr.— 170  Actorcm  Vat.  sec.  Pal.  Rott.  Ambr.  pr.  Leid, 
sec.  duo  Med.  obUtus  Florent,— 171  suUatus  Vat.  sec— 172  nonfiugere  Petav, 
tert.  Med.  quart.  somnia  fingere  Florent.  Jun.  pr.  possunt  tres  Vatt.  Pal. 
Farn.  Rott,  Oisel.  Exc,  Laeti.  possint  vel  possent  legebat  Heinsins.— 173  legis 
Kott. — 174  promiitere  Jun.  pr.  Lov.  Pat.  Moret.  pr. — 175  nil  Med.  quart.  ap- 
tusset  Vat.  tert.  m.  pr.  tueri  vel  mereri  Med.  sec. — 176  aUoque  Exc.  Laeti  m.  sec. 
timescunt  Tholos. — 177  animos  Farn.  animce  Exc.  LcEti  m.  pr.  repletus  duo  Vatt. 
repletur  duo  Leidd.  cum  viginti  quatuor  aliis,  Exc,  Lasti,  Gevart.  et  Vat.  Li- 
vin. — 179  plagis  hominum  Med.  sec.  resonat  Farn.  arens  conjiciebat  Heinsius. — 

NOT^ 

172  Votd]     Sunt   haec  proverbia':  US^Mei-oe]  Insula  Nili,  hodie  Gue- 

'  Id  tantum   est,  ut  nec  optare  ausus  guere. 

esseni,    nec  niihi   tingere :    Dignitas  179  Panis]      Cruciatibus,   gemiti- 

quae  contingitsupra  vota,  supra  som-  bus  exulum  ab  Eutropio  ejectorum 

iiia  ipsa,  vel  magnificentissinia.'  resonant  campi  jEtliiopum,  et  ronae 

177  Procerum]    Quos  in  carcerem  torridae  solitudines. 
coujici  jubebat  Eutropius. 


IN    EUTROPIUM    IJI5.    I.  475 

Marmaricus  claris  violatnr  cajdibus  Ilammon.  180 

AspcTins  niliil  ost  hnniili,  cuin  sin;;it  in  altuni : 
Cuncta  lcrit,  dinn  cnnc(a  limct:  desjovit  in  omnes, 
Ut  se  posse  putcnt:  ncc  bcUua  letrior  ulla 
Quam  scrvi  rahics  in  libcra  tcriia  rtirrntis. 
Agfuoscit  ijemitus,  cl  pcrnfv  parccrc  ncscit,  185 

Quam  subiit,  dominique  raemor,  quera  verberal,  odit. 
Addc,  quod  cunucluis  nulla  pietatc  movclur, 
Nec  gcneri  natisve  cavet.     Clementia  cunctis 

Ammon  Marmariais  pnlluitur  strugc  nohilium.  ^ihil  est  cruilclius  homine 
abjeclo,  qui  extoUitur  ad  di<jtnitates  altus.  1'ercutit  omiiiu,  dum  metuit  oinnia  : 
furit  conlra  omne^,  ut  iii  c.ristiment  ipsum  polentcm  :  neqne  feru  ullu  est  immanior, 
quum scrvus  rabidus  stiviens  c<mtru  corpnru  iiomimim  inf^enuorum.  lS,'nscit  dolorcm, 
et  non  potesl  moderari  supplicium,  (piod  ipse  pussus  est,  ac  recordutusdomini,  aver- 
satur  iliiim  quem  pleclit.  Adjice,  (juod  eunuchtLS  nullo  Jlectitur  sensii  pictatis, 
neque  providcf  genti  snae  autJHiis.     Munsuetudo  cst  omnibus  erga  (cquuhs  siios,  ct 


180  Marmoricus  Farn.  Jmi.  pr.  Var.  LL.  ed.  Antv.  cludis  Viic. — 181  Aspe- 
rior  Petav.  teit.  surgat  Lxc.  Liicens.  sec.  et  LiPti  ni.  scc.  dum  surgit  Tliolos. 
dum  tendit  Jiin.  pr.  consnrgit  Rott.  Pefav.  tert.  cnnsurgere  inc.  Heins. — 
182  dum  sarit  Farn. — 183  Dum  se  posse  pulat  E\c.  Gevait.  putefPdt.  putet 
vel  putc}tt  Florent.  diio  ^Med.  non  tctrior  ii\c.  Heius.  Stfriorjim.  pr.  tristivr 
Pctav.  pr.  Vat.  qiiint.  tctrior  vcl  saiior  Moret.  sec.  ullu  Lcid.  pr.  ct  octodc- 
cim  alii,  Exc.  Gevart.  Lncens.  pr.  ulla  est  Vat.  sec.  Pal.  Farn.  Amijr.  tert. 
Exc.  Lati. — 184  colla  Pal.  Pric.  Florent.  Med.  pr.  Parm.  ed.  tcrga  diio 
Leidd.  cum  vigiuli  qnintjiic  aliis,  Isingr.  Exc.  Gevart.  Var.  LL.  c  marg.  Parin. 
et  ed.  Antv.  colla  vel  tcrga  Vat.  sec.  Exc.  Laeti. — 185  scd  pacnce  Oxon.  pr. — 
186  Qtiam  subiit  E\c.  Liic<!is.  pr.  QuemeA.  Vicet.  quos  verberat  Reg.  Jun.  et 
Oxou.  pr.  (luem  vei  quos  .Morct.  sec.  vcrbcra  totis  Vat.  pr.  m.  pr. — 188  ISon 
generi  Florent.  Leid.  pr.  Amlir.  sec.  Med.  lert.  inc.  Heiiis.  gcncris  Vat.  pr.  et 
quint.    natisve  Exc.  Lucens.  pr.    natisque  Vat.  tert.   Farn.  Rott.   Lov.   Put. 

NOT.E 

180  ?Iurmarictts'\    Jupiter  Ammon  183  Se posse  ptUentl  Quicontravo- 

in  Marmarica  AtVicae  regione,  in  de-  tum  facti  sunt  potenles,  non  credunt 

sertis  Libyae :   liodie  dicitur,  Le  pais  se  liaberi  pro   potentibus,  nisi  deut 

de  Barcha.  indicia  immoderata?  violcntajque  po- 

Claris  violatur  cadibus]  Qiiod  in  his  testalis  ac  tyrannidis. 

desertis  viri  illustres  aut  occidantiir,  183  Gemilus]    Qualcs  ipsi  verbera- 

ant  detcnti  pereant.    Notal)ile  quod  tus  cmisit. 

dicit  Strabo  ex  Eratosthene,  rdxa  Si>  180  Odit]    Vir  geneiosus  non  odit, 

ico)  T^  ToD  "Anixuvos  Uphv  TTpoTfpov  ini  sed  miscratur,  qiicni  punit,  non  sibi, 

T?iseaKdTrriSov:fortassi.«etiumAmmonis  sed  lcgibus.     At  Eutropiiis  odit,  sic- 

templttm  aliqttundo  in  mari  j(tcui.^se,  ifc.  quc  atrocius   puiiit   illiim  ipiem   ver- 

182  Desaivit]     Valde   vchementer-  berat,  qua>i  iu  illo  viiidicaret  accep- 

que  saevit:    alias  descBvit,  id  est,  pla-  t^s  o'""  a  •-"''^  dominis  plagas. 

calur.     Virg.  '  Dum  pelago  desjevit  18'    i'ietute]  iNullo  sensu  amoris  iu 

hyems.'  ^l  ios  aut  cogalos. 


^6  CL.    CLAUDIANl    XYIII. 

In  similes,  animosque  ligant  consortia  damni. 

Iste  nec  euniichis  placidus  :  sed  pejus  in  aurum  190 

^Estuat.     IIoc  uno  fruitur  succisa  libido. 

Quid  nervos  secuisse  juvat  ?  vis  nulla  cmentam 
Castrat  avaritiam.     Parvis  exercita  furtis, 
Quae  vastare  penum,  neglectaque  sueverat  arcae 
Claustra  remoliri,  nunc  uberiore  rapina  195 

Peccat  in  orbe  manus.     Quicquid  se  Tigris  ab  Hsemo 
Dividit,  hoc  certa  proponit  merce  locandum 

similitudo  malorum  eonciliat  nientes.  Iste  neque  milis  est  eunuchis,  sed  ardet 
deterius  desiderio  pecunice:  cupiditas  resecta  potitur  hae  sola  peciinia.  Quid 
prodest  amputasse  nervos?  Nullum  ferrum  resecat  avaritiam  crudelem.  Manus 
Euti  opii  expei'ta  mfurtis  exiguis,  quts  mauus  solita  erut  populari  cellam,  ct  expug- 
nare  ceram  arcte  sepositam,  nunc  pradatur  furto  copiosiore,  in  mundo.  Secundum 
id  omne,  quo  Tigris  separatur  ab  Mmo,  Eutropius  venditor  regni  et  venditor 


Mazar.  Med.  quart.  Exc.  Laeti  et  ed.  Vicet.  natis  generive  Moret.  sec.  timet 
Med.  sec.  dementia  Vat.  pr.  m.  pr. — 189  legant  Vat.  pr.  m.  pr.  cnmmercia  Jim. 
pr.  regni  Bonon.  damni  vel  regni  Put. — 190  iste  duo  Leidd.  et  plurimi  alii,  Exc. 
Gevart.  Luceus.  pr.  Ald.  et  ed.  Vicet.  Ille  vel  Iste  Exc.  Laeti.  EunuchusFa.rn. 
A^at.  tert.  m.  pr.  pro  /wyasHeins.  conjecerat  pronus. — 191  su4:censa  Anibr.  pr.  inc. 
Heins. — 192  nercos  Exc.  Lucens.  sec.  numeros  Put.  Med.quart.  ed.  Vicet.  vis 
ulla  Bonon. — \9'i  amicitiam  Bonon.  exterritnPa.t. — 194  neglecta  suerei-at  ed.Yi- 
cel.  arcce  Vat.  pr.  vet.  Gyr.  Exc.  Laeti  et  Scliott.  archce  Exc.  Lucens.  pr.  arce 
Med.  pr.  ed.  Parin.  arte  Pal.  Rott.  Oisel.  tres  Med.  inc.  Heins.  Leid.  pr. 
Moret.  sec.  Thuan.  Mazar.  tres  Petav.  Exc.  Gevart.  Sclied.  Gud.  Var.  LL. 
ed.  Antv.  et  ed.  Vicet.  ante  Vat.  sec.  arte  vel  arce  Farn.  arcce  vel  arte  Florent. 
Mazar.  m.  sec.  arche,  vel  arce,  vel  ante  Reg.  Oxon.  pr. — 195  non  uberiore 
Exc.  LaBti  m.  pr.  item  Ald.  et  Isingr.  qui  in  margine  nunc  vel  num.  nec 
ed.  Vicet.  nunc  duo  Leidd.  cum  viginti  quatuor  scriptis,  Exc.  Gevart.  Sclied. 
Gud.  Var.  LL.  e  marg.  Parm.  et  ed.  Antv.  liberiore  Med.  quart. — 196  Peccet 
in  orbe  tnanus?  Exc.  Laeti.  Portut  ed.  Vicet.  Peccat  duo  Leidd.  et  plurimi 
Codd.  Exc.  Gcvart.  Lucens,  pr.  ed.  Farm.  et  Vicet.  Peccat  vel  Parcat 
Florent,  manus  Moret.  pr.  Exc.  Gevart.  Htrmo  vel  imo  vel  Hermo  Oxon. 
sec. — 197  hic  Vat.   quint.   Med.   quart.    mercede  Tholos. — 198  Institor  vel 

NOT^ 

189  Consortia    damni]     Similitudo  men  nervos  alterius  libidinis  et  cupi- 

maloruni,  quae  quis  pati  potest,  vel  ditatis  in  aurum. 

in  se,  vel  in  iiberis,  coiiciliat  animos.  196  Quicquid  se  dividif]  Est  phrasis 

Virgilius  de  Didoue  :    '  Non  iguara  Gr»ca:  hocest, /caro,  secundum  quic» 

mali  miseris  succurrere  disco  :'  quid  dividitur. 

191  Libido]    Est  vel  amoiis  in  fot;-  Tigris]   Fluvius  Armeniam,  Assy- 

minas,  vel  in  aurum.  Sic  succisa  libido,  riani,  aliasque  provincias  alluens. 

id  est,  Eutropius  succisos  habens  ner-  Ilcemo]  Vel  Mmo,     Hic  QSt  mons 

vos  libidinis  in  fcemiuas,  retiuet  ta-  Thracice. 


IN    EUTROnUM    LIB.    I,.  477 

Iiiijtitor  imperii,  caupo  fiimosus  hononnn. 

Hic  Asiam  viila  pactus  rej^it ;  illc  rcdemit 

Conju«^is  ornalu  Syiiam  ;  dolet  ille  palerna  200 

Bitliynos  mutassc  domo.     Suflixa  patenti 

Vestibulo  pretiis  distinq^uit  rcgula  «jcntes, 

Tot  Galata\,  tot  Pontus  cat,  tot  Lydia  lunnmis. 

Si  Lyciam  tcnuissc  vclis,  tot  millia  ponas  : 

Si  Phrygas,  adde  ;  parum.     Propria:  solatia  sorti  205 

imiffnin  tnagislrntuum  hnc  c.r/)0H/<  vendendum  ccrto  pretio.  Ilic  minleratur  Asiam 
emtaiii  pradio :  ille  einit  Syriam  gemmis  ud-oris  sua? :  ille  gemit  pennutasfe 
Jiithyniain  ciiin  hareditate  paterna.  Inscriptii)  praji.ra  in  restiljulo  uperlo 
discriminat  merccde  certa  pijefectiiras  populorum.  Galalw  rendantur  tanto 
jireiio,  tanto  l^onlus,  tanlo  Lydia.  Si  vis  regere  Lyciam,  opoitet  ut  sohas  tot 
millia:  si  l^hrygium,  adjice  tantillum.     Slatuit  signa  \i;nd\l'wnis  essc  pubiica  acl 


Venditor  Vat.  pr.  imperiis  \'ar.  LL.  e  niarg.  Parni.  campo  Oxon.  scc.  caupo 
vel  campo  Farn.  iii.  pr.  Kxc.  LiPti.  formosus  Vat.  qnint.— 199  villain  \'iit.  jir. 
Farn.  Asia  villam  Lov.  partus  vel  pactus  Farn. — 200  Conjugis  Lmulii  Anihr. 
pr.  Syriam  vet.  Gyr.  Vat.  Livin.  Thiriam  Lov.  Tiriain  Honcn.  Pat.  Tijriam 
Vat.  lert.  ni.  pr.  Leid.  pr.  Oxon.  sec.  Pnt.  Rej;.  dno  I'i:tav.  Moret.  sec. 
iSIeH.  sec.  et  cpiart.  Ald.  Exc.  Gevart.  De  Proviuciis  venditis  Laniprid.  iii 
Commodo.  p.  .51.  I.  1.5.  in  Hiliogabalo  p.  103.  palernum  BilUinis  m.  domuin 
Pric.  paternas  domos  Vat.  (|uint.  Aloret.  scc.  paternnin  doinum  Jiin.  pr. — 201 
Bithinios  Leid.  sec.  Bilhynios  Vat.  sec.  Moret.  sec.  Bilhyniis  'riiuan.  BitUijnas 
domos  Petav.  pr.  ni.  pr.  domo  Exc.  Lucons.  scc.  domi  eil.  Vicet.  domu  Leid. 
pr.  Oxon.  sec.  Lov.  Petav.  sec.  in.  pr.  Bonon.  Tliolos.  iNIed.  tert.  duo 
Ambr.  petenli  Anibr.  tert.  potenti  Lcid.  pr.  et  viginti  Codd.  Exc.  Gevai  t. 
Luccns.  pr.  ed.  1'arm.  et  Vicet.  pafenti  vel  potenti  Leid.  sec. — 202  cedula 
Pat.  uiide  schedula  conjiciebat  Heinsius.  Rubeniiis  in  Kpistola  ad  Hcinsiiiin 
tegula  conjiciebat,  ut  alludat  anctor  ad  luterculum  honorum,  de  qno  C^edreniis, 
'H  irap'  "EWr^aiv  ottttj  nXivdos,  \aT(pKov\ov  iTapb.  'Vuip.alois  \ey(Taf  ijv  Se 
•tt\ivQos  Brjnoaia,  i(p'  ov  Tare  twv  ^ov\(vraiv  koL  Ta.  twv  (TTpaTfVfiaTiiiv  dv6fjiaTa 
aTrtypdipeTo-  nihil  tamcn  mutanduni  censuit.  Regula  eniin  liic  ipsi  erat 
Catalogus,  Kaviiv. — 203  erat  Put.  erit  Med.  tert.  inc.  Heins.  antt  Farn.  eant 
legit  Heinsiiis.  Libya  Lov. — 201  Si  Lituam  Jiin.  pr.  ni.  .scc.  Siliciam  Leid. 
pr.  Ciliciaui  ed.  Vicet.  Si  Lihyam  Vat.  sec.  Siciliam  Pric.  Farn.  Pat.  'l'hoIos. 
Ambr.  pr.  Leid.  sec.  Jun.  pr.  in.  pr.  Exc.  Gcvart.  Si  Lyciam  vcl  Siciliain 
Moret.  pr.  Vat.  tcrt.  domuisse  ine.  Heins.  m.  pr.  pones  duo  Vntt.  Pal.  ]Mcd. 
pr.  pendas  Pat.  ponas  vel  pendas  Farn.— 203  1'hrygiam  Tliiian.  Pliryges  Mazaf. 
Stygas  VdLT.  LL.  ed.  Antv.  abde  Rott.  adde.  pnruin  est.  Vat.  pr.  propriw  Exc. 
Lucens.  sec.  duro!  Farn.  Exc.  Pat.  rec.  ed.  Vicet.  mortis  .Mcd.  sec.  m.  pr. 
*or<M  tres  Vatt.   Pal.   Farn.  Pric.  Rott.  Oisel.  Vat.   Livin.   Exc.  LaDti.  /or/i 

NOT;E 

198  Institor']  Est  qui  a  mercatore  denotat  pretiiim   prxfectnrarum,  ut 

negotiationi  alicui  prippositiis  est.  inscriptio  cauponum  denotat  prctium 

201  Bithynos]    Bilhynia   est   regio  vini. 

niinoris   Asi*,  sicut   Syria,   Galatia,  203  Eal]  In  possessioncm  mcrcan- 

Lycia,  Phrygia,  Lydia.  tis. 

Suffixa.  regu.la']   Inscriptio  est,  quiu 


478  CL,    CLAUDIANI    XVIII. 

Communes  vnlt  esse  notas,  et  ^enditus  ipse 
Vendere  cuncta  cupit.     Certantum  sajpe  duoium 
Diversum  suspendit  onus  :  cum  pondere  judex 
Vergit,  et  in  gerainas  nutat  provincia  lances. 

Non  pudet,  heu  Superi,  populos  vaenire  sub  hasta?    210 
Vendentis  certe  pudeat.     Quid  jure  sepultum 
I\Iancipium  tot  regna  tenet,  tot  distrahit  urbes  ? 
Pollentem  solio  Croesimi  victoria  Cyri 
Fregit,  ut  eunucho  fluerent  Pactolus  et  Hermus  ? 

consolationevi  sua;  coiiditionis,  et  ipse  tenditus,  expetit  vendere  omnia :  frequenter 
pcndit  prelium  varium  duoruni  cvmulornm,  et  mox  ipse  judex  inclinat  cum  onere 
graviore,  et  provincia  regenda  pendet  in  Hbram  alterutram.  Pro  Dii!  non 
pudet  vos,  gentes  rendi  sub  liasta?  Venditor  quidem  ipse  erubescat,  Quid? 
Servus  mortuus  civili  jure  possidet  tot  imperia,  vendit  tot  oppida?  Triumphus 
Cijri  dejecit   imperio  Crcesum   potentem,   ut   Pactolus  et  Hermus  fluerent   pro 


Boiion.  sorti  diio  Leidd.  et  sedecim  alii,  Exc.  Gevart.  Lucens.  sec.  Var.  LL. 
t  marg.  Parni.  Ald. — 207  jubct  Ambr.  tert.  petit  Florent.  parat  jNIoret.  sec. 
certat  tum  Put. — 208  suspendit  vel  supponit  Exc.  Lseti.  ponderis  index  Scalig. 
— 209  Pendit  vei  Vergit  Put.  nutat  provincia  Exc.  Lsti  et  Lucens.  sec.  vertit 
ed.  Vicet.  setia  [i.  e.  sententia^  Jun.  pr.  provincia  vel  sententia  Reg.  duo 
Oxon.  vid.  Herald.  not.  in  Minucium  p.  7.  ed.  Leid.  Elmenhorst.  et  Agapet. 
admonit.41. — 210  Nonpudet  quatuorVatt.Pal.  Farn.  Pric.  Exc.Laeti.  Necpudet 
Leid.  sec.  A^ion  put/ff  Mazar.  Non  pudor  O\on.  pr.  Xum /jut/or  volebat  Heins. 
venire  Floreut.  inc.  Heins.  Leid.  pr.  Med.  tert.  Exc.  Lucens.  sec.  item  Var. 
LL.  e  marg.  Parra.  Gesn.  ed.  Bipont.  et  Krenig.  vcenisse  Vat.  Livin.  veyiiisse 
duo  Vatt.  Pal.  Farn.  Kott.  venire  \e\  venisseYcit.  pr.  sub  hasta?  cum  nota 
interrogatiouis,  Mazar.  suh  hastam  Pat. — 211  Vendentes  Med.  quart.  Vendenlis 
duo  Vatt.  Exc.  Lseti.  Rubenius  ita  distinguit,  Vc7identis  c.  pudeaf,  qui 
jure,  ^c.  quod  jure  tres  Vatt.  Pal.  Farn.  Pric.  Oisel.  quid  IMazar.  qui  vel 
quo  jure  Vat.  pr.  m.  pr.  Exc.  La^ti.  quid  vel  quo  legebat  Heinsius.  deest  hic 
versus  Flor. — 211  potcntum  \e\  scpidtum  O\on.  sec. — 212  jhtu  Vat.  sec.  Pal. 
Med.  pr.  rura  leg.  Heius.  distrahat  Put.  possidet  inc.  Heins.  distrahit  vel 
destruit  Vat.  pr.  detrahil  vel  destruit  Moret.  sec. — 213  Pallentem  Jun.  et 
Oxon.  pr.  Drusum  pro  Cra-sum  Val.  pr.  ni.  pr.  curis  pro  Cyrijun.  pr. — 214 
in  Eunucho  Tholos.  fluent  Vat.  pr.  Jun.   ct  Oxon.  pr. — 216  proscripto  Pat. 

NOT/E 

206  Communes]  Vult  quasdam  csse  211    SepuUuml    Servus  jnre   civili 

notas  publicas,  (|uibus  posset  vendere  niortuus,  ut  qui  est  in  domini  potes- 

omnia  ;  sicque  solatur  se,  qui  toties  tate. 

alias  venditus  p>t.  213  SoUo]     Imperio  :    signum  pro 

210  Non  pudct]  Antiqui  rcs  niale  re  signata. 

Euccedentes  Diis  cxprobrabant.  214  Pactolus  et  IJermus]  Fluvii  au- 

Sub  hasta]    Ex  more  hasta  prretixa,  riferi    Asiae   niinoris,  Lydiam  Croeso 

res,  servi  vendebantur.  legnatam  alluentes. 


IN    FATTROIMUM    I>1H.    I.  479 

Attalns  ha^rcdcm  voluit  tc,  lloma,  rclinqui ;  215 

Roslitit  Antioduis  pia^scripto  maij^inc  Tauri  ; 

Tndomitos  curru  Scrvilius  cgit  Isauros  ; 

Et  Pharos  Augusto  jacuit,  vel  Creta  Mctello, 

Nc  non  Eutropio  qua^stus  numcrosior  cssct  ? 

In  mcrccm  vcniunt  Ciliccs,  Juda\),  Sophcnc,  220 

Romanusque  labor,  Pompcianique  Iriumphi. 

Quo  struis  hos  auri  cumulos  ?  qua?  pi^nora  tantis 
Suoccdcnt  opibus  ?  nubas  ducasvc  liccbit ; 
Nunquam  raater  cris,  nunquara  pater.     Hoc  tibi  ferrum, 
IIoc  natura  negat.     Te  grandibus  India  gemrais,  225 

Eumcho?  Attahis  voluit  constilul  te  hcctrcdem,  o  noma:  vesnum  Antidchi 
tcrminatum  est  limitihus  pvtrfixis  Tauri  niontis ;  Servilius  duxit  in  curru 
triiimpiiali  Igaurus  iniictus,  et  jlLgyptxts  suhacta  est  ab  Auguslo,  vel  Creta  a 
Mctello,  ne  non  lucrum  copiosius  foret  Eutropio  ?  Cilices,  Judaa,  Sophene, 
et  triictus  laboris  [iomanorum,  et  vicloriarum  Ponipcii  coniputantur  pro 
prctio.  Quo  fine  aggcris  hos  acervos  auri  ?  Qui  filii  adibunt  tantas  divitias, 
0  Eutropi?  •  *  Indiu    lotupietet    te    unionibus    magnis, 


prcescriptos  Tholos.  pr^rscripti  conjicicbat  Hoinsius.  3Iauri  inc.  Heins. — 
217  Indomitus  Oisci.  cursu  Pat.  'lliolos.  Servihs  Var.  LL.  ed.  Antv.  Isauras 
Exc.  L;rti  ni.  scc.  Ilisauros  Vat.  sec. — 218  his  Creta  Exc.  Pat.  rec. — 219 
.Vif  no/i  Meil.  pr.  ct  icc.  ni.  pr.  cii.  Vicct.  Venit  pro  Ne  non  ^loret.  sec. 
quffstor  Jmi.  pr. — 220  In  mcrces  Exc.  Lirti  ni.  pr.  In  lapidem  Oxon.  pr.  /« 
mercem  Exc.  Scliott.  in  qnibus  ascriptum,  Etna  p.  50.  mercem  vei  lapidem 
Petav.  sec.  Sophonc  Leid.  scc.  m.  sec.  Jiin.  pr.  INIoret.  scc.  Pal.  Farn. 
Florent.  Piit.  Pctav.  sec.  trts  ^ait.  totiden!  Mcd.  inc.  Hrins.  ICxc.  Luceiis.. 
pr.  ed.  Vicet. — 221  Romanosfpie  \'at.  pr.  Pompij'inusque  Iriumphiis  Pat.  iro- 
ph<n  Moret.  sec.  ni.  pr. — 223  Succcdcnt  Lrid.  sec.  ct  setlecim  alii  Codd.  Exc. 
Gcvart.  Lncens.  pr.  cd.  Vicct.  ct  Var.  LL.  etl.  Antv.  Succcdunt  Pric.  diio 
Mcdd.  Succcdant  Kcir.  ducasve  Exc.  Lucciis.  pr.  ducasne  ed.  Vicet.  diicasipie 
inc.  Hcins.  E.xc.  La;ti.  in.  pr.   dncas  nubasve  Tliolos.  Anibr.  pr. — 22(i  pholiis 

SOTJE 

21^  Altalus]     Ditissimiis  Perjjami  218  P/iaros]  Parva  olim  Nili  insula; 

Kcx,    Pojiiihim   Romanum    instituit  ponitur  pro  .Eicrypto,  seu  Aloxandriai 

b«rc(!cm.     Luxus    Attalicus,    id  cst,  rcgno,  quod  Augastus,  victis  Antonio 

niriximiis.  ct  Clcopatra,  occiipavit. 

21G  Tuiai]    Montis   Cilicia?,  cujus  Creta]  Cretam  insiilamdomuit  Me- 

finibus  terniin-itum  est   rejrnnm  An-  tellus,  et  hinc  Crcticus  dictiis  est. 

tiochi,  qui  maicnam  Asia^  partcm  te-  220   In   mercem    vtniunt]     Compu- 

ncliat.  tantur  pro  pietio,  venduntur. 

217  Isauros]  Populos  Cilicia^,  qiio-  SopUene]  Regio  Asikc,  sicut  ct  Ju- 

Tuni  ar.x  Isaurns  dicta,  latrociniis   fa-  da^a. 

niosa:    hanc  subegit  Scrvilius,  inde  225   Grandibui  gcmmis]    Pretiosio- 

dictus  isauricus.  ribus  ;  uani  gcmiud;  quo  niajorcs  eo 


480  CL.    CLAUDIANI    XVIII. 

Te  foliis  Arabes  ditent,  te  vellere  Seres  : 
Nullus  inops  adeo,  nullum  sic  urget  egestas, 
Ut  velit  Eutropii  fortunam  et  membra  pacisci. 
Jamque  oblita  sui,  nec  sobria  divitiis  mens  ; 
In  miseras  leges  hominumque  negotia  ludit.  230 

Judicat  eunuchus.     Quid  jam  de  Consule  miror? 
Prodigium,  quodcumque  gerit.     Quae  pagina  lites 
Foemineas  meminit  ?  quibus  unquam  sajcula  terris 

Arahes  locupletent  te  aromatis,  te  Seres  velleribus:  nemo  est  tani  paiiper,men- 
dicitas  ita  vexat  neminem,  vt  velit  liabere  opcs  Eutropii  cum  corpore  ejns.  Et 
jam  animus  immemor  sui,  et  ebrivs  opibus,  ludibrio  liabet  kgts  afflictas,  et  res 
mortalium.  Eunuchusjudex  tst.  Quid  Jam  admiror  de  Consulc  ?  Quicquid  facit, 
7nonstnm  est.     Quce  historict  testantur  litigationes  muliebres^  quibus  in  regionibus 


Tliolos,  spoliis  marjT.  Isingr.  Arabes.  ciini  reXda  (xriyfjirj,  Moret.  pr.  ditent.  cum 
crriyfifj,  Pat.  te  dilent  Vat.  tert.  e  rellere  Oxon.  pr.  et  vellere  Vat.  pr. — 
227  adeo  e>,t  Jnn.  pr.  urget  \-dt.  pr.  Oisel.  Med.  tert.  Reg.  INIazar.  Ambr. 
sec.  Exc.  Laeti  et  Lucens.  f^ec.  coget  Vat.  sec.  Pal.  Farn.  i\Ied.  pr.  Moret. 
pr.  duo  Petav.  Bon.  Pat.  Anibr.  pr.  Oxon.  sec.  Var.  LL.  e  marg.  Parm, 
ed.  V'icet.  cogit  diiodecim  alii,  et  ed.  Parm.  coget  vel  urget  Put. — 22Sformam 
Pal.  Florent.  Med.  pr.  Eunuchi  fortunam  Ald. — 229  non  sobria  inc.  Heins. 
Var.  LL.  e  marg.Parm.de  vitiisOson.  sec. — 230  En  miseras  conjecerat  priranm 
Heinsius,  sed  postea  improbavit,  ascripto  vs.  190.  '  pronus  in  auram  jEstuat.' 
mentes  Med.  qnart.  ludit  Exc.  Lncens.  scc.  renit  ed.  Vicet.  venit  vel  ludit 
Mazar.  Exc.  Pat.  rec. — 231  quidnam  Exc.  Lieti.  quid  tam  Rott.  iantutn 
Consule  mirum  Thuan.  mirer  ?  leg.  Heins. — 232  Prodigium  Vat.  qiiint.  Farn. 
Oxon.  pr.  Prodigium  est  tres  Vatt.  Pal.  Pric.  Rott.  Oisel.  Exc.  Laeti. 
quocumque  Fani. — 233  Sic  actas  pro  fcemineas  Vat.  Livin.  marg.  Isingr.  et 
lib.  Barth.   Philetaeros  rex  Eunuchus.   Lucian.  p.  911.  Sic  atas  et  emeud. 

NOT^ 

pretiosiores.     Sic  Julius  Cjesar  pon-  231  Judicaf]  Ita  divitiis  est  ebrius, 

dus  gemmarum  exigebat  in  Britan-  ita  obcwcatns,  ut  judicet  per  ludum, 

nia.  et  res  humanas  ludibrio  habere  vide- 

226  Foliis']     Odoralis,    ex    quibus  atur. 

fiebant     aroinata,     sen     unguentum  232    Lites  fcemineas]    Fceminas   ia 

foliatum.  Senatum  venire  nefas  erat ;  et  inferis 

Seres]  Populi  Asiae,  qui  ex  arbori-  ejus  caput  devovebatur,  qui  miilieri 

bus  depectunt  lanngineni   quandam  aiictor    erat    hnjus    violandaj    legis. 

admirabilem.  Supra  de  iii.Cons.  Hon.  Valerius  Maximus.     Dido  tamen  ex 

vs.  210.  Virgilio,    Jove     pennittente,    '  Jura 

228  Fortunam   ct    memhra    pacisci]  dabat,  legesque   viris.'  Huic  Jupiter, 

Tamen,  florente  Eutropio,  multi  se  '  Justiiiaque   dedit    gcntes    fra>nare 

euniichos  fecerunt,  ut  eunuchi  eiinu-  superbas.'     Et  Justiiiianus   Theodo- 

cho  fierent  juciindiores,   sicqne    ad  ram  uxorein  ad  Reipub.  consilia  adhi- 

honores  pervenirent.    Quid  non  mor-  buit,  &c. 
talia  pectora  cogis,  Ambitio  ! 


IN    EUTROPIUM    LIB.    I.  481 

Eiiniichi  videre  forum  ?  Scd  nc  qua  vacaret 

Pars  i^nonunia,  ncu  quid  rcstaret  inausum,  235 

Arma  etiam  violare  parat,  portentaquc  monstris 

Aff^erat,  et  secum  pctulans  amcntia  certat. 

Erubuit  ^Mavors,  avcrsa^iuc  risit  Enyo 

Dcdecus  Eoum  ;  quotics  intenta  sagittis 

Et  pharetra  iuli^cns  anus  exercetur  Amazon ;  240 

Arbiter  aut  quotics  belli  pacisquc  rerurrit, 

Alioquitur  Getas.     Gaudct,  cum  viderit,  hostis. 


Senalus  Euiiuchi  speclatus  est  unquam  per  wtates  oiniies  ?  At  ne  qun  pars  care^ 
Tct  in/amin,  neve  quid  remaneret  intentatum,  apparat  quoque  poUuere  arma, 
ct  vaania  inipudens  Eiitropii  accumulat  prodigia  prodi!iiis,ct  pugnat  secum.  Pu- 
duit  Marlem;  et  Eiujo  faslidicns  irrisit  ii^nomiuiam  Oricniis;  qiwtics  illc 
Eutropiiis  Amazon  vctula  indulgciis  teli<i,  ct  micans  pharctra  exercelur ; 
vel  quoties  redit  nwderator  belli  et  pacis,  et  affatur  Getas.     Hoslis,  cuni  aspexerit 


Sic  actas  Vat.  pr.  novit  Moret.  sec.  fcedera  Mcd.  tcrt. — 235  ignominia  Rott. 
duo  Med.  iiic.  Heins.  iij^nominio'  Leid.  pr.  ouin  octodccim  scriptis,  Exc. 
Luceiis.  scc.  iteni  Cod.  Rhein.  ignominia  vcl  igiioniinia'  Vat.  pr.  Mcd.  pr. 
nec  quid  Pric.  ne  plurinii  Codtl.  Exc.  La-ti,  cil.  1'arni.  Var.  LL.  td.  Aiitv. 
inusuni  Petav.  sec.  Med.  tert.  inuusum  vel  inusuin  Oxon.  sec. — 236  monstruin 
Vat.  pr.  monstri  Farn. — 237  Augeiat  Juii.  pr.  Aggregat  Bonon.  E\c.  La>li, 
et  ed.  Vicet.  Aggerat  Leid.  pr.  et  trif^inta  fere  alii,  Exc.  Lnccns.  sec. 
et  ed.  Parm. — 238  aversnque  Vat.  pr.  Pric.  Elorent.  Med.  tert.  Petav.  pr.  Rei;. 
Oxon.  pr.  vet.  Gyr.  Vat.  Livin.  dno  Ainbr.  inc.  Heins.  E\c.  Gcvart.  et 
Lucens.  sec.  adversaque  tres  Vatt.  Pai.  Earn.  Oisei.  in  Uamo  pro  Enijo  Rott. 
— 239  Eoum;  Lov.  Eoum.  cnm  T€\eia  ffnyfxf],  Morct.  pr.  Piit.  diio  Pctav. — 
240  pharetris  Ainbr.  pr.  Pat.  surgens  Farn.  excrceret  ed.  Vicet.  e.rercctur  vel 
exerccbat  E\c.  La;li. — 241  cucurrit  Med.  tert.  requirit  Petav.  sec.  recurrit 
vel  cucurrit  Exc.  L«ti. — 242  Allwpdturve  Pric.  Oisel.  Vat.  Livin.  Anibr. 
pr.  Petav.  tert.  Med.   quart.  Put.  Pat.  f.Vtis  Vat.   tert.  xa.  pr.   kostes  Jun. 

NOTjE 

234  iVe  qun  pars]  Reriim  luiniaiia-  arma   gerat :  utrumf]ue  in   Euuucho 

rum,  fiuariiin  pars  est  bcilum,  arma.  ait  iiisaniim  esse. 

230  Violnre]    Qiiasi  Eunuchus  pro-  238  Enyo]    r.ellona  soror  Martis, 

fauaret  Marti   virisque  sacra :    haMt  vel  ancilla. 

tamen   gloriose  gessit  Narses  Eunu-  240  Ainazon]  Sic  dicitiir  ab  a,  sine, 

chus,Gothis  expulsis,  et  Totila  inter-  et   p.a.^os,    mamina,    ipiod     Ainazoncs 

fecto,  lesuiii   viiidex,   Romic   repara-  sibi  manimam    exuiercnt,  fjuo  iorent 

tor,  ChrisliaUiP   lidei    custos    aocrri-  vibraudis  sagitti>  liabiliores. 

luus;  scd  hicfuit  post  Claudiaui  tem-  242  (Jetas]    Geta;   et  Gothi  ununi 

pora.  et  idem  siiiit  ;  sed  lictcc   nomen,  (juia 

237  Amentin  certat]  An  jiidicet,  an  lenius,  Roiuani  usurpare  inalunt. 

Dclph.  ct  Var.  Vlns.                     Claud.  2  H 


482  CL.    CLAUDIANI   XVIII. 

Et  sentit  jam  deesse  viros.     Incenclia  fumant : 

Muris  nulla  fides  :  squalent  populatibus  agri, 

Et  medio  spes  sola  mari.     Trans  Phasin  aguntur  245 

Capj)adocum  matres,  stabulisque  abducta  paternis 

Caucasias  captiva  bibunt  armenta  pruinas, 

Et  Scythicis  mutant  Argei  pabula  sylvis. 

Extra  Cimmerias,  Taurorum  claustra,  paludes 

Flos  Syriae  servit :  spoliis  nec  sufficit  atrox  250 

Barbarus :  in  caedem  vertunt  fastidia  prajdae. 

eiim,  lcetatur  et  cognoscit  jain  non  esse  viros.  Incendia  fumant :  nulla  fiducia 
in  niuris,campi  desolanlur  direiitionibus,  et  spes  una  e&l  in  muri  medio.  Matres 
Cappadocum  captap  ab  lioste  ducuntur  trans  Phasin,  et  armenta  captu,  abducta 
ex  stabuHs  avitis  potant  nives  Caucasias,  ac  permutant  pascua  Argai  cum  nemori- 
bus  ScythicB,  Ultra  paludes  Cimmerius,  (jiiee  simt  munimenta  Taurortu7i,juven- 
tus  Si/rice  serva  est :  neque  crudeks  barbari  sufficiunt   exuviis  refercndis  :  con" 


pr. — 243  Cum  sentit  Petav.  pr.  sensit  Mazar. — 244  Mauris  Med.  tert. 
Euris  Florent.  Mures  Vat.  pr.  populantibus  Oisel.  Reg,  duo  Oxon.  ed. 
Vicet.  Parn).  Var.  LL.  ed.  Antv. — 245  In  niedio  spes  sola  Med.  quart. 
Anibr.  pr.  In  mcdio  spesnulla  Sched.  Gud.^ — 246  vatcsjun.  pr.  adducta  Moret. 
pr.  Put.  stabulis,  sine  copula,  Farn.  Thuan.  Oxon.  pr.  Pat.  Ambr.  pr.  inc. 
Heius.  tabtUis  Anibr.  sec.  assueta  Tliuan. — 247  armcnta  b.  captiva  Reg. — 248 
Aggai  Tholos.  Algci  tres  Vatt.  Rott.  Argeis  Jun.  pr.  Argem  pabula  legebat 
Heinsius.— 249  Ultra  Vat.  sec.  Med.  quart.  Extra  vel  Ultra  Lov.  INIed.  tert. 
Cinifias  pro  Cimmerias  Pat.  Caurorum  Jun.  pr.  palnstres  Lov.- — 250  Flos 
Syriw  servit  Exc.  Lati.  tres  Med.  totidem  Petav.  Lov.  Tlinan.  Exc.  Lucens. 
sec.  ed.  Paim.  Hos  Syria  savit  Sched.  Gud.  Assyriis  fervet  Put.  Petav. 
pr,  Mazar.  Tholos,  Assyriis  fervent  Rcg.  Pat.  m.  >iec.  Assyriis  servit  Vatt. 
duo  item  Vat.  Livin.  Assyriis  servit  vel  Flos  Asia  servit  Vat.  pr.  Oisel.  Florent. 
Flos  SyricB  si-rvit  vel  Assyriis  fervent  Oxon.  sec.  servit  Bon.  duo  Ambr.  Moret. 
Bec.  sevit  duo  Ambr.  non  sufficit  jMed.  quart.  Tholos. — 251  incedit  pro  in  ccedem 
Jun,  pr.  vertitXres,  Vatt,  Pai,  Farn.  Pric.  Rott.  Oisel,  vertunt  Keg.  Oxon.  pr. 

NOTiE 

243  Deesse  viros']  Siquidem  niilitat     omnium  altissimo. 

Eunuchus.  249  Cimmerias]     Cimmerii    populi 

244  Populafibus]  Gothi  omnia  po-  trans  Pontum  Euxinum,  ita  inter 
pulantur,  pugnante  rontra  Eutropio.  montes   abscondontur,  ut    apud  eos 

245  Pliasin]  Hic  est  fluvius  Colchi-  densissiniffi  sint  tenebrae  ;  usque  eos 
dis.     Ue  hoc  supra.  Homerus,  teste  Strabone,  apud  Infe- 

247  Caucasias]  Armenta  pelluntur  ros  collocavit.  Inde  proverbium, 
longe   versus    Caucasum,   ob    metum      *  Cimmeria-  tenebrap,' 

arniorum  Entropii.  Taurorum]     Tauri    snnt    Sarmatice 

248  Argui]  Hic  mons,  pascuis  no-  Europ<Ece  populi  ad  Bosporum  Cim- 
bilitatus,  e.st  Cappadociae  in  miuore  merium  ;  apud  quos  estTaurica  Cher- 
Asia.     Stiabo,    virh    r^    'Apyaiw  6pei  sonesus. 

irdi/Twv   ^r]\oTiiTcfy  sub  Argao   monte 


iN  rrTRopiUM  r.iB.  i.  483 

Ille  tamen  (quid  enim  servum,  inollomque  pudcbit? 

Aut  quid  in  hoc  vultu  poterit  ilairraie  rnboris?) 

Pro  victore  redit.     Peditum  vcxillM  s(Mimintur, 

Et  turmae  similes,  ennnc  honnuciue  manipli,  255 

Hellespontiacis  le«?io  dip^nissima  siirnis. 

Obvius  ire  cliens,  dctensoremqne  rovcrsum 

Complecti.     Placct  ipse  sibi,  laxas(|ue  lai>orat 

Distendisse  genas,  tictuniquc  inflatus  anhelat, 

Pulvcre  respersns  tineas,  et  solibus  ora  260 

Pallidior,  verbisquc  sonat  plorabilc  quiddam 

Ultra  ncquitiam  fractis,  et  prcelia  narrat : 

vertunt  in  stragem  contemtiun  spnliorum.  Et  tamen  iste  Eiitropiiis  fnnm  (/uid 
servus  tt  cJTwminittus  cnihcscct,  et  quis  rubor  poterit  ardere  in  facic  hujwsl ) 
retertitur  quasi  triumjihator.  Signa  peditum  comitantur  liiiiu-,  ct  calcrae  aquales, 
scilicct  multitudo  llunuchorum,  cxcrcitus  dif^nissimus  vc.rillis  Ucllcsiiontiacis, 
Clicns  ca-pit  irc  obriam,  et  ampkxdri  propugnatorcm  rcdcuntcm  :  ipsc  plaudit 
sibi,  et  conatur  tume/acere  acnas  pcndulas,  ct  tumidus  simulal  anhclitum  :  liabcns 
capiit  tineosum  spursum  pulvcre,  et  vultum  paUidiorem  calore,  ft  dictis  mollioribus 
ipsa  mollitie  pronuntiat  uliquid  lacnjmabile,  et  recenset  certamina  ;  ac  rocc  tremente 


Vat.  Livin.  E.vc.  Liicens.  sec.  rertunt  vcl  vertit  Vat.  pr.— 2.53  vultu  poteritX^t. 
qiiint.  Pric.  Floreiit.  Tliolos.  potuit  vultu  Piit.  cultu  Mvd.  skc.  poferit  lUio  Amhv. 
potuit  pliirimi  Cod<l.  Exc.  Lapti  cl  Liicens.  sec.  cil.  Parni.  et  Vicet.  s-upcrare 
Exc.  Gevart.  pudoris  tres  Vatt.  Bonou.  Pat.  Anibr.  pr.  Morct.  sec.  Pctav. 
tert.  Lov.  Exc.  (levart.  Var.  LL.  eil.  Antv.  ruboris  vcl  pudoris  Petav.  pr. 
Put.  Aut  quid  in  hoc  rili  p.  vultu  Jia^rare  pudoris  Jiui.  pr.— 2.54  peditum  Anibr. 
pr.  Vat.  Livin.  tum  cum  Piit.  Ite<;.  dno  Petav.  inc.  Heins.  tunc  cum  Pric. 
Med.  tert.  Bonon.  Pat.  Tliolos.  Oxon.  sec.  dno  Anibr.  Exc.  LaUi.  Ald,. 
Tt  Jiin.  pr.  tunccum  vel  peditum  Vat.  pr.  truncum  conjiciebat  Heinsiiis,  .piia 
trnncatus.  unum  vet.  Gyr.  Exc.  Lncens.  scc— 2.56  Hic  versns  deest  in  Tiiolos. 
— 258  illeMeii.  qi\ni t. '  laxansquc  Rott.  lapsasquc  Petav.  tert.- 2.5'.)  Kxtcn- 
disse  Lov.  Oxon.  pr.  Vontendisse  \  at.  quiiit.  Oi.-el.  Reir.  et  Vat.  pr.  ni.  pr. 
fractumque  Anibr.  pr.  rictumifue  conjicicbat  Heiiis.  rtH/i(/«K  Jiin.  i^r.  hanclat 
Var.  LL.  ed.  Antv. — 200  dispersus  inc.  Hcins.  tutiicas  Exc.  Gtvart.  timcag 
Jun.  pr.  solibus  vel  sordibus  Med.  sec.  sordibus  nras  Squullidior  legebat 
Heiusius.— 2G1  scna  Farn.— 202  UUra  Exc.  Ljrti.  Cltm  Med.  tert.  lltra  vcl 
Citra  Pric.  fraclis  Exc.    Lucens.   sec.    fractas  Jun.   pr.   factis  Med.   tcrt. 

NOTiE 

252  Quid  servum  pudebit]  .Scrvilcs  pontnm. 

animaj    pndoris     nescize.       Seneca :  25'J  1'ictum  anhclat]     Non    rcvera 

'  Optininm    in    adolescente    signuni  anlieiat,  scd  lictiim,   seu  ficto  modo. 

verecundia.'  Quasi  miiltum  laboris  exliaiiserit. 

255  Eunuchorum]  Militnm    inertis-  202  \cquiliam]    H;uc  est  amatoria 
6iinornni   duce  Eutropio  militantium.  niollities. 

256  Jlellespontiacis]  Eutropii  digna  Fructis]    Verbis  mollibus  addit  lle- 
legio,    <]ux    militaret    sub    auspiciis  tum  ;  verbis  plusquam  effa-uiiiiatis. 
Priapi  iufamis,  qui  natus  ad  Hellcs- 


484  CL.    CLAUniANI    XVIII. 

Pcrque  suam  tremula  testatur  voce  sororem 

Defecisse  Vc\»as  ad  publica  coramoda  vires. 

Cedere  livori,  nec  susteutare  procellas  ^(jo 

Invidiae,  meri^ique  fretis  spumantibus  orat. 

Exoretque  utinara  !  Dum  talia  fatur,  ineptas 

Detergit  lacrymas,  atqae  inter  singula  dicta 

Flebile  suspirat :  qualis  venit  arida  socrus 

Lono;inquam  visura  nurum  :  vix  lassa  resedit,  270 

Et  jam  vina  petit.     Quid  te,  turpissima,  bellis 

Inseris,  aut  sajvi  pertentas  Pallada  campi  ? 

Tu  potes  alterius  studiis  ha^rere  Alinervae  ; 

Tu  telas,  non  tela,  pati :  tu  stamina  nosse, 

teslijicatur  per  sororem  shmu  vires  defecisse  ad  iitilitatem  patrice,  se  cedere  invidice, 
jiequeimsaeperferretempestutesiemulorum,  et  cupit  submergi  aquis  frementibus. 
Et  utinam  exorasset  !  Dum  dicit  liwc,  abstergit  lacrymas  stuttas,  atque  iuter  verba 
mnnia,  suspiratjiebiliter.  Sicut  socrus  siticulosa  udcenit  invisura  nurum  longin- 
quam:  cegre  sedit  fatigata,  et  jam  postulat  vinum.  Quare  misces  te  armis  defoi-- 
missima,  vel  experiris  Pallademin  arena  terribili?  Tu  potes  applicare  te  artibus 
ulterius  Palludis ;  tu  polesferre  tdas,  non  tela;  tu  ducere  fila;  tu  sagax  instare 


Jictis  vet.  Gyr.  ed.  Vicet.— 2G3  suum  dolorem  Jmi.  pr.— 264  commoda  publica 
Anibr.  pr.— 266  jungique  Ambr.  pr.  spirantibus  Pat.— 267  ineptus  Vat.  pr. 
— 268  De<e7'gi<  Vat.  quiiit.  Pal.  Farn.  Deterget  Leid.  pr.  cuni  septenulecim 
aliia,  et  Exc.  Luceus.  sec.  Detergerct  Vat.  pr. — 269  horrida  Vat.  quint. — 
270  Lo?ij»<Kram  Vat.  quint.  Zoaa  Lov.  Var.  LL.  ed.  Antv.  recedit  TY\\\an.  duo 
Petav.— 271  ^M/Tjissiwc  tres  Vatt.  Rott.  iurpissima  Pal.  Farn.  Med.  pr.  Mo- 
ret.  pr.  turpissime  vel  turpissima  Florent. — 272  s<Etis  INIazar.  et  scevis  Jun. 
pr.  diio  Petav.  Seiis  et  einend.  Medis  Vat.  tert.  sceiis  campis  Vat.  pr.  Pal. 
Farn.  Rott.  Tholos.  Vat.  Livin.  Exc.  L^eti.  sceri  campi  Florent.  Jiin.  pr.  duo 
Oxon.  Put.  Reg.  Tlitian.  i\Ied.  tert.  tres  Petav.  tres  Ambr.  Bonon.  Pat.  Lov. 
iuc.  Heins.  Ald.  Sclied.  Gud.  prwlia  pro  Pallada  Vat.  tert.  Reg.  Tiiuan. 
Petav.  tert.  duo  Oxon. — 273  anterius  Ambr.  tert.  alterius  vel  alternis  Reg. 
— 274  Et  ttlas  Leid.  pr.  et  viginti  qiiatuor  alii,  Exc.  Lucens.  sec.  Var.  LL.  e 
marg.  Parm.  siqui  Pal.  Med.  pr.  7wsti  Leid.  pr.  nosce  Anibr.  tert.  nosse 
quatuor  Vatt.  Pal.  Farn.  Pric.  Rott.  Oisel.  Exc.  Lseti.    nesse  Heins.  Gesu.  et 

NOTvE 

263  Sororeni]    Per    uxorem   suam,  tropium,  qui  similisest  vetulaj  turpis- 

quacum  vivebat  ut  cum  sorore.  simae. 

266  IMergiquc]  Optat  mergi,  et  de-  272  Suti  pertentas  Pallada  campi] 
vovet  caput  suum  ad  tidem  dictis  fa-  Hypallage  :  id  est,  experiris  .sajvum 
ciendam.  campum  Palladis  armorum  pra-.sidis; 

267  Exorttque  utinam]  Eutropius  vel  experiris  Palladem,  saevi  campi 
orat  se  submergi ;  et  utinam  exoret,  seu  belli  pra?sidem. 

boc   esf,    obtineat   qnod  petit.      Sic  273  Alterius  Minerva]  Qua;  praeest 

enim  infelicitas  publica  in  caput  tjus  telis  ai(iue  laniticiis. 

ccuverti  piitabitur.  274  Tu  tthts,  non  tela,  pati]  Sic  So- 

271  Turpissima]  Sic  compellat  Eu-  phia  Justiniaui  Imperatoris    conjux 


IN    F.UTROPIUM    LIB.    I.  485 

Tii  scgncs  openim  solcrs  iirtrcTc  pucllas,  275 

Et  niveam  domina'  ])Ciisis  involvcrc  lanam. 

Vel,  si  sacra  placcnt,  habcas  pro  Martc  Cybcbcn : 

Rauca  CdaMuvos  ail  tympana  discc  fnrorcs. 

Cymbala  fcrrc  licct,  pcctusquc  illiderc  pimi, 

Injruinis  ct  relicpuim  Phrviriis  abscindcrc  cultris.  280 

Arma  rclinquc  viris:  ireminam  quid  dividis  aulam, 

Conarisquc  pios  odiis  committere  tVatres? 

Te  magis,  ah  demens,  veterem  si  respicis  artem, 

Conciliare  decct.     Gcstis  pro  talibus  annum 

virginibus  pigris  ad  lahorem  ;  tu  potes  implicare  pro  domina  lanam  albam  aH  opua 
facien(inni.  Aut  si  saa-a  ^rnta  simt  til»i,  elii^as  Cybelcn  pro  Murte.  F.disce 
resaniam  l'lirygiam  <«/  tympannstriditln :  permiititur  tibi  grstnrc  ('ijmlmla,  ct  (pia- 
tere  sinum  pinu.  *  *  Reliiiqiie  bella  riris.  Quart  turhas  Rtgium  ilujiliccm,  ct  lcntas 
armare  fratres  pio-i  \n  odia  mntiiii  ^  conrenit  tibi  potius,  lieu  insane,  conciliare,  si 
spectas  artcm  tuamantiquam.     Rrofactis  similibus,  Eutropius  postukl  consulatum, 


ed.  Bipout.  nesse  vel  Seiiim  Vat.  quint. — 27G  tictam  pro  niveam  Metl.  tert. 
Put.  m.  pr.  tinclam  Pric.  Amijr.  sec.  inc.  Heins.  junctam  ^led.  pr.  Anibr. 
pr.  vinctain  Leid.  pr.  cuiu  tredccini  aliis,  Sclied.  Cud.  Var.  LL.  ed.  Antv. 
vinctam  vcl  tinctam  Oxon.  sec.  niveam  vel  vinctam  Vat.  pr.  evolvere  \'at.  sec. 
inf'ng'e  Jun.  pr.  lanam  vel  lanam  Oxon.  pr.  Rea;.  cum  Glossa.  \  irgii. 
'  Tyrioque  ardentcm  niurice  lEenain.' — 277  At  si  Med.  qiiart.  sacra  vcl  tela 
Vat.  pr.  adeas  conj.  Heins.  IMatre  Vat.  pr.  Ci/tc/ie/j  Vat.  sec.  lu.  pr.  item  edd. 
Heins.  Gesn.  et  iiipont.  Cyhelen  Ald.  Exc.  Lepti.  Cybelem  tres  Vatt.  Pal. 
Oisel. — 278  Cclcnccos  Exc.  Laeti.  Cileneos  Oxoii.  pr.  Cihelcns  Jun.  pr.  Cihe- 
Ueos  vel  Celuncos  Petav.  tert. — 279  disce  Vat.  pr.  pecfvs  sine  copida,  Vat. 
quint.  Pric.  Exc.  Laeti.  «///^^^6'  vet.  Gyr.  nam  et  pectiis  pinu  illidebant  IskWs 
sacerdotes.  Lainprid.  in  Comujodo.  vid.  Casaub.  p.  90.  et  Saluias.  de  13en- 
droplioris  in  Indice. — 280  abscindere  Petav.  pr.  occidere  Pat.  abscidere  Oiseh 
Med.  tert.  Pui.  Tluian.  Bonon.  Ainbr.  pr.  Petav.  tert.  ed.  \icct. —  2S1  riro 
Rott. — 282  Conarisve  Vat.  sec.  odio  Tliuan. — 283  O  demens  Jun.  pr.  Tliolo^ 
Petav.  pr.  \'at.  quint.  a  demens  Vat.  pr.  Exc.  L*li.  hadtmens  Leid.  pr.  \'arr 
sec.  l'al.  Rott.  Florcnt.  duo  Oxon.  tres  Med.  Put.  Reg.  Thuan.  Mazar.  diio 
Petav.  totidcm  Moret.  inc.  Heins.  conspicis  Reg.  «ra/n  Tliolos.— 281  Hcin- 
sius  ascripserat  locuin  Ovid.  i.  .Amor.  Eleg.  xiii.  42.  '  Nuni  me  nupMsti  con- 

NOTyE 

Narsen  eunnchum  ad  fusum  et  telas  ade   KtKaivas  Kwp.i]v,   Celtcnas  pagum, 

contumeliose  vocabat :  at  ille  Longo-  In   Plirygia,   Cybeles   celebrabantur 

bardis   in  Italiain  accitis  telam  orsus  sacra  furiosa,  in   quibus  Galli  furen- 

est,  quani  ueino  potiiit  dissolvere.  tes   sibi   Riniim  pinu   quaticbant,   et 

275   Vrgcre  piielias]   Quod  oHicium  omnes   corporis  partes  gladiis  defor- 

eiinuclioruni   est    in    Gyiiarceis,  sive  mabant. 

atriis  mulieruni.  282  Piosfraires]    Arcadiiim  et  Ho- 

277  Cybehcii]  Cujus  sacris  desti-  noriuiu,  inter  (pios  ista  vnlpcs  .-Vlecto 
nati  semiviri.  pcjor  semiiia  discordia"  jaciebat. 

278  Cc'/a'»tfos]  Phrygios :  '  Cela?-  -ISX  Conciliare]  Fuiuinas  viris,  le- 
nsB  urbs,  capiit  qiiondani  Phrygia;  nonis  cst,  cujus  alias  Euiropius  arleni 
fuit.'  Livius.  Strabo  agiioscit  ia  Tro-  exercebat. 


48(5  CL.   CLAUDIANI    XVIII. 

Flagitet  Eutropius,  ne  quid  non  polluat  nnus  ;  285 

Dux  acies,  judex  praitoria,  tempora  Consul. 

Nil  adeo  foedum  est,  quod  nou  exacta  vetustas 

Ediderit,  lougique  labor  commiserit  aevi. 

Q^dipodcs  matrcm,  natam  duxisse  Thyestes 

Cantantur  :  peperit  fratres  Jocasta  marito,  290 

Et  Pelopea  sibi.     Thebas  ac  funera  Trojae 

Tristis  Erechthei  deploret  scena  theatri. 

nequid  non  sohis  contaminet,  Ductor  e.rercittis,  Judex  Senatum  polhiat,  Consul 
annum.  Nihil  tam  turpe  est,  quod  antiquitas  prceterita  non  produxerit,  et  qiiod 
nou  series  longce  atatis  admiserit.  QLdipus  memoratur  duxisse  matrem,  Thyestes 
filiam  ;  Jocasta  genuit  fratres  conjugi  sno  (E<V\po,  ct  Pelopea  sibi.  Scena  miseru- 
bilis  theatri  Alheniensis  luget  Tliebas,  et  fata  TrojcE,     Tereus  transformutus  est  in 


ciliante  senir'  vid.  Salmas.  ad  Hist.  Aug.  p.  486. — 285  FlagitatYAt.  pr.  m. 
sec.  Pric.  Exc.  Lwti.  Flagitet  Leid.  pr.  Jiin.  pr.  dno  Oxnn.  Moret.  pr.  et 
sec.  ni.  sec.  Re?.  Thiian.  Mazar.  tres  Petav.  Piit.  quatuor  IMed.  Exc.  Lncens. 
sec.  niimquid  Med.  tert.  ne  vel  non  Exc.  Laeti.— 287  fadum  Ambr.  tert. 
fcedum  est  qnatnor  Yatt.  Pal.  Farn.  Rott.  Oisel.  Exc.  Laeti.  exhausta  duo 
Med.  volujitas  Med.  tert.— 288  Ediderat  Tholos.  wif wor  pro /a/w  Vat.  quint. 
Med.  sec.  m.  pr.  anni  Tlinan.  Oxon.  pr.— 280  CEdopodas  Farn.— 290  Canta- 
tur  quatnor  Vatt.  Pal.  P^arn.  Pric.  Rott.  Exc.  Lvvti.  Cantantur  Oisel.  Bonon. 
Tholos.  Leid.  sec.  Oxon.  sec.  duo  Ambr.  tres  Petav.  Exc.  Lucens.  sec. — 
291  Thebas  INIazar.  inc.  Heins.  fratres  pro  Thebas  Pat.  labes  dno  Leidd.  cuin 
viginti  quatnor  aliis,  Exc.  Laeti,  Gevart.  Lncens.  sec.  Sched.  Gud.  ed.  Parra. 
et  Vicet.  Var.  LL.  ed.  Antv.  Troja;  vel  Thebas  Petav.  tert.  Thebas  vel  labes 
Vat.  pr.  Med.  sec.  Put.  Thebas  vel  ia>das  Florent.  Thebes  conj.  Heins.  ac 
funera  Vat.  tert.  Exc.  Laeti.    e( /une/a  Rott.  Mazar.  Oxon.  pr. — 292   Erictai 

^OTJE 

Anmim...tempora']   Flagitat  annum,  des  tnmebant.  Ab  aliopastore  suscipi- 

id  est,  munus  consnlis,  qui  dominus  tnr,  et  delatus  ad  Polybii  Corinthio- 

est    anni  ;  sed  hnnc  pollnit   Eutro-  rnm  Kegis  uxorem,  alitnr:   hic  gran- 

pius,  simnlque    tenipora,     qua»    de-  dior  factus   patreni   perqnirit,  et  in 

decet  ab  eunucho  gubernari.  qnodam  Phocen^inm  tumnltu  patrem 

287  Exacta~\  Hactenus  acta,  prae-  Laium  incognitnm  occidit:  raox  in- 
terita  vetustas.  terfecta  Sphinge  Thebas  intrat,  ma- 

288  Commiserit]  Velnt  crimen  ali-  tremque  Jocastam  insciens  uxorem 
quod  :  monstrum  enim,  naturaj  Deo-  dncit. 

rumque  criraen  et  dedecus,  appella-  Thyestes']    Frater    Atrei    Mycena- 

bant.  rnm  Regis  in  Peloponneso. 

289  CEdipodes']  Laius  Rex  Theba-  291  Pelopea]  Filia  Thyestis  ex  suo 
rura  discit  ex  Oracnlo  se  occidendum  patre  peperit  sibi  fratrera  /Egisthum. 
esse  a  filio  :  hoc  ut  vitet,  filium  natum,  Thebas]  Thebarum  casns  et  calarai- 
pastori  dat  occidenduni.     Pastor  mi-  tates. 

sericors,perforatis  pedibus,  enm  sus-  292  Erechthei]    Atlienieusis,  ab  E- 

pendit  ex  arbore  :  hinc  nomen,  olSdco,     rechtheo  alias  Rege. 
tumeo  ;  ttoIs,  irohhs,  pes ;  inde  enim  pe- 


IN    EUTKOIMU.M    LI H,    F. 


487 


In  volucrem  Tereus,  Cadnius  se  vcilit  iii  iiiiiiuoni. 

Scylla  novos  niiruta  cancs.     llunc  arhoic  liiiil, 

Elevat  hunc  pluma,  sciuaniis  Inuic  faliula  vcstil,  i295 

Hunc  solvit  Ihivio.     Xu.squani  spaih»  ('(tnstil  in  urhc, 

Xec  jndcx  ductorvc,  luit.     Quo(lcunu|uc  Niroruni 

Est  dccus,  cunuchi  scchis  cst.     J]\einj)Ui  crcantur, 

Quas  socci  superent  risus,  luctusquc  cothurni. 

Quam  pulchrc  conspcctus  erat,  cnni  tcnderet  artus  ^300 


ufcm,  Ciiilmusin  scrpculcvi:  SciiUdohstupuit  cancs  novos  o\  sc  natos  : /(tbuhi  hunc 
factiim  nrborcm  plantat,  c.vtollit  illum  pennis,  hunc  operit  stptamis,  illum  li(]ucfa- 
cil  hijluvium.  Nusquam  euntichus  e.rtitit  Consul  in  inundo,  neiiue  JuJc.r,  nei/ue 
JJu.v  :  (juiapiitl  honestum  est  viris,  erimen  est  (unuchi) ;  e.rempla  produeuntur,  (jme 
tincunt Jucitiits  comaditv,  et  trislitiam  trugadiw.     Qitum  belle  Kutiopius  ((*;;(cic'« 


dao  Vatt.  Pal.  Eritrei  INIoret.  pr.  £»•(//(((  i\Iorct.  scc.  Aristci  Piic.  Aric- 
tci  Jun.  1)1-.  Eristei  C)\on.  sec.  ccena  Kotl.  Oiscl.  Lcid.  sec.  Med.  tert.  Piit. 
duo  Pctav.  ino.  Hoins.  E\c.  I^ucens.  pr.  ed.  Vicet.  Var.  LL.  ed.  Antv.  cena 
Moret.  scc.  Hi  duo  vero  versiis  in  'riiuan,  desideraiitur, — 2<.)l  mutata  Oisel, 
O\on.  pr.  mutaiu  vcl  miraiu  vel  imilaiu  Vat.  |)r.  hiinc  riorciit.  /ihhc  Vat, 
Livin.  hanc  \cl  hiinc  Ald.  signut  Vat.  (iniiil.  Jinf^il  Lov.  Uonon.  Pat.  Piit, 
Tliuan.  Leid.  scc.  in.  pr.  Med.  scc.  ni.  pr.  diio  ()\on.  et  Petav.  E\c.  (jcvart, 
Jin.vit  Pric.  Jigit  vel  Jigunt  Vat.  tert. — 29.3  Elebut  pro  Elevat  Vat.  pr.  iii,  pr. 
Revehit  Aled.  (|uart,  Evehit  E\c.  Gevart.  hanc  Vat.  tert.  Florent.  hunc  tres 
Vatt.  Pal.  Earn.  Oi>cl.  plumis  IMazar.  pUima  diio  Leidd.  et  ()\on.  Jiin.  pr. 
Put.  Kcsr.  ainl)o  Moret.  Lov.  tres  Petav.  Ald  ed.  Plantiii.  iteni  Var.  LL.  cd. 
Antv.  Iianc  Jubula  (|iiatiior  Vatt.  Pal,  Farn.  Oiscl.  rcrlil  Mazar. —  2',)G  Hiinc 
quatiior  ^att.  i'al.  I'arn.  Pric.  Rott.  Oiscl.  ciiin  glossa,  i.  e.  Marsijum  Tlio- 
los,  tres  Aiubr.  IC\c.  Laeti.  Iiunc  Ms.  Delr.  /iHnt- iibiipic  liabcnt  e(Jd.  Vicet. 
Parm.  Denist.  Ca:sii,  Elzev.  Karlli,  ter  hunc  ct  (jiiarto  loco  hunc  Ald.  Jiint. 
Colin.  contra  tcr  hunc  et  qiiarlo  loco  hanc  I^ing.  (Jiypii.  (lavcr.  primo  vero 
loco  hunc,  deindc  tcr  hanc  cd.  prini.  Heinsii.  nunKpium  i|iiatiini'  \'att.  Pal. 
Farn.  Oisel.  nusi/uam  Keu.  ()\()ii.  pr.  in  urbe  l'"ain.  in.  pr.  -  "ii)?  duetonpie 
Pal.  Med.  pr.  Tliolos.  ductorve  E\c.  Luiti.  (luodcumque  E\c.  Liiccns.  sec. 
quicumque  cd.  Aicet. — 298  Eunuchi  ires  \'att.  Farn.  EunuchisXdl.  sec.  Morct. 
sec.  \'ar.  LL.  e  niarg.  Parni.— 299  socii  usus  pvo  socci  rMHAjiin.  pr.  supcrant 
Leid.  pr.   Anibr.  sec.  Med.  tert.  Pat.  inc.  llciiis.    luxusquc  Pat. — 300  pulchre 


NOTiE 


293  /«  volucrcm^  In  Upiipani  Te- 
reus  mutatns  est,  ob  l*liiloinclani 
iixoris  suae  Prognes  sororem  constii- 
pratam. 

294  Scyllu]  Se  lavans  in  fonte,  a 
Circe  zelotypa  infecto,  vidit  inferio- 
res  corporis  paitcs  in  rictus  caninos 
transformatas,  sc(|ue  in  marc  praeci- 
pitans,  versa  est  in  giirgitem  cogno- 
mineni,  Fuit  et  alia  Scylla  Nisi  filia 
in  alaudam  niutata. 


Arbore  fg^it]  l  t  I)aj)liuen,  Myr- 
rhani. 

29.3  Pluma]  Ut  (Acniini,  (|ui  rcx 
erat  Ligiirum,  (|!ii  inorte  Pliaelliontis 
contabuit,  et  versus  est  in  avein  cog- 
nominem  ;  ut  eliam  Picas,  (juaicraut 
Pieri  tilia-,  et  (|ihp  ob  garriilitatem  iil 
picas  conver^a   siint. 

SiptitmLs]  Ul  Glaiiciim. 

290  Solritjiuriu]  l  t  Protciiin  illuni, 
(luieK  Virgilio  :  '  Omnia  trausformat 


488  CL.    CLAUDIANl    XVIII. 

Exsangiies  onerare  toga  ;  cinctuque  gravatus, 

Indutoque  senex  obscoenior  iret  in  auro ! 

Humani  qualis  simulator  simius  oris, 

Quem  puer  arridens  pretioso  stamine  Serum 

Velavit,  nudasque  nates  ac  terga  reliquit,  305 

Ludibrium  mensis.     Erecto  pectore  dives 

Ambulat,  et  claro  sese  deformat  amictu. 

Candida  pollutos  comitatur  Curia  fasces, 

Forsitan  et  Dorainus :  praebet  miracula  lictor 

hatur,  cum  comiretur  operire  vcste  consnlari  membra  exsuccn,  et  oppressiis  vcsti- 
mento,  ac  vctulus  turpior  incederet  in  ve.stibiis  nureis  indutis.  Sicut  simius  imita- 
torvultushominis,  quem  puer  illudens  texit  ornatu  dirite  Serum,  uc  deseruit  clunes 
vudatos  et  terga  ludihrium  finnvmn  convivis:  siniins  locuples  ingreditur  sinu  sub- 
Mo,  et  deturpat  se  veste  insigni.  Senalus  nlbatu.i  sequitur  fasces  contaminatos  ab 
Eiinnclio  :  et  forte  dominus  sequitur.    Lictor  clarior  conside  monstrat  prodigia : 


Vat.  ]n:  duo  Leidd.  et  Oxon.  piilcher  duo  Vatt.  Farn.  Pric.  Petav.  pr.  Mo- 
ret.  sec.  Ambr.  tert.  Tlioios.  duo  Med.  ornntus  Med.  qiiart.  tonderet  Jun.  pr. 
nrcus  Tbolos.  Anibr.  sec— 301  onera7ite  Florent.  iii.  pr.  Pat.  Exc.  Lucens.  pr. 
orvante  Ambr.  sec.  Med.  tert.  ornare  diio  Leidd.  et  octodecini  alii,  Exc. 
Gevart.  Var.  LL.  ed.  Antv.  ornare  vel  onerare  Put.  Ambr.  pr.  Oxon.  sec. 
Lxc.  L»ti.  otierare  vel  onerante  Vat.  pr.  cinctusque  Petav.  tert.  m.  pr.  cinc- 
tuque  quatiior  Vatt.  Pal.  Farn.  Pric.  Rott.  Oisel.  Exc.  La?ti.  ed.  KfPiiig.  cinc- 
tumque  Jnn.  pr.  cinctuque  \e\  cinctusque  Reg.  g^»m-«<ur  Vat.  tert.  gravatus 
tres  \att.  Pal.  Farn.  Pric.  Rott.  Oisel.  Exc.  Lati.  gracatur  \el  gravatus 
Oxon.  pr.  cinctumque  gravatos  Gesn.  cinctuque  gravntos  ed.  Bipont.— 302  /n- 
diictoque  Vat.  sec.  et  tert.  m.  pr.  Pal.  Farn.  Pric.  Rott.  Oisel.  Induioque  duo 
Med.  Petav.  pr.  Thoios.  Ambr.  sec.  Moret.  sec.  Vat.  Livin.  inc.  Hein«  iret 
obscenior  Rott.— 303  similator  Tholos.  imitalor  Jun.  pr.— 304  ndridcns  Vat. 
qumt.  ah  ridcns  Rott.  irridens  legit  Heinsius.  ubridcns  Mei\.  sec.  flumine 
Exc.  Laeti  m.  pr.  rectum  pro  iSerum  Med.  tert.— 305  nudasque  gcnasVnv^^. 
m.  pr.  atterga  Rott.  relinquit  Oisel.  Leid.  pr.— 307  m  nctu\n\  amictu  Jiin.  pr. 
—308  Candidave\  Callida  Moret.  pr.— 309  dominus  duo  Vatt.  Pal.  Rott.  Oisel. 

NOTiE 

sese  in  miracula   rerum,    Ignemque  tinnt. 

Lorribilenique  ferain,    fluviumque  li-  304  Serum]    Hi  sunt  populi  extre- 

quentem.'  jnae  Asiie,  inira    arbonim    lanugine 

301  Gr«fa<i(s]  Qiiasi  itamacilentus  celebres,  vel  potius  vermium  in  kis 
atqueinfirmus  toret,utnequidemto-  arboribus  stabiilantium  exnviis  pre- 
gam  ferre  posset.  tiosis  divites. 

302  O<»sca?n!or]0/;.scoiusdiciturqua-  307  Sese  de/ormat]  Optiine,  quo 
si  abs  scenu,  quod  in  scena  et  in  thea-  enim  veste  lautior  est  simius,  eo  tur- 
tro   dici   non  debet,  quia  turpe :  vel  pior. 

obscoenus  deducilur   ab  oh  et  caenum  ;  308  Candida]     Albata,    scu    novis 

velab  oi<et  coKo,  hoc  est,  contracano,  vestibus  induta   in  bonorem  Consit- 

quodsit  verbummali  auspicii.     Ihide  lis. 

%  irgilius  dixit,  '  Ol)scocnas  volucres,  309  Dominus]  Aliquis  ex  vcteribus 

obscoenamque  famcni.'     Alii  alia  sen-  servi  Eutropii  dominis. 


IN    EUTROPIllM    LIH.    f.  ]80 

Consnlc  nobilior,  liboitatcnKiur  datiims,  310 

Quum  nondum  memit,  scaiulit  sul>limc  tribunal  ; 

Atquo  intor  proprias  laudcs  J^iivptia  jactat 

Sonmia,  prostratoscjue  canit  se  vate  tyrannos. 

Scilicet  in  dubio  vindcx  IJoHona  pcpendit, 

Dum  spado  Tiresias,  enervatusquc  Mclampus  315 

Rcptat,  ab  cxtrcmo  rctcrc!is  oracula  Xilo. 

Obstrepuere  avium  voces  :  exhorruit  annus 

it  Eiitropiiis  largiturus  libcrtatcm,  qitam  nomUtm  promerilus  csl,  consccndit 
tribunal  altum,  ct  inlcr  chgiu  sua,  rcntitat  ileliria  JEgyplia,  ct  cantat  Tii- 
rannos  dcbellatos,  sc  retVrente  valicinia.  Nimirum  Bcllona  ultri.r  hasit  dubi- 
tans,  dum  Tircsias  cunuchus,  et  Mclampus  cviratus  arrcpit,  reportans  nracula 
u    Nilo  tdtimo.     Garritus  volucrum  occinueruni,  annus  horruit    nomcn,  ct  Janus 


Exc.  Lseti.  doviinis^Mei].  qiiait.  vet.  Gyr.  dns  Florent.  diio  Med.  iiic.  Heins. 
Lov.  Tiiolos.  Piit.  Mazar.  diio  Petav.  tres  Ainbr.  (ini.s  diio  Vatt.  Pric.  ^led. 
sec.  Tliiian.  Petav.  tert.  Jnn.  pr.  marg.  Parm.  dns  vel  dnis  ()\on.  pr. — 
311  Quod  vel  Quam  Exc.  La^ti.  nondum  duo  Vatt.  Farn.  Pric.  r.\c.  La?ti. 
nccdum  Leid.  pr.  ct  quindecini  aiii,  I'\c.  Lnceiis.  sec.  Var.  LL.  ed.  Antv. 
itein  ed.  Bipoiit.  nutuit  Ge>n.— a!2  laudes  prvprias  Vat.  scc. — 311  vclox 
Ambr.  pr. — 31.5  Malamjnis  Jun.  pr. — 316  Htctat  Jiin.  pr.  Rcplat  qnatnor 
Vatt.  Pal.  Farn.  Rott.  Oisel.  Moret.  sec.  E\c.  Gevart.  Raptct  Med.  quart. 
Raptat  Piic.  ;Med.  sec.  m.  sec.  Bonon.  l'at.  Ambr.  pr.  Lcid.  scc.  Oxon.  see. 
Lov.  duo  Petav.  Reptat  vel  Raptus  Ke;:.  Reptel  vel  Rapins  Oxon.  pr.  Exc. 
La'ti.  ctLrno  .Xmbr.  pr.  oblivia  \el  oracnla  \<iX.  <piint. — 317  Ohstupucrc  Pnt. 
Tlnian.  Rct^.  m.  pi.  Pat.  Moret.  sec.  Oxon.  pr.  ed.  Vicet.  Obshcpucrc  vcl  Ob- 
stupucre  Vat.  pr.  de  strepitn  hoe  avimn  vid.  Pas^erat.  ad  Piopcrt.  Lib.  i. 
p.  221.    acium  Exc.  La^ti.    animi    Piic.    unimo  Med.    tert.    Arnus   Exc.   Pat. 


NOT;E 


310  LibcrtutenKjue daturus]  Moreno- 
vorum  consnlum,  (iiioruin  priinus  ac- 
tus  erat  datio  libertatis. 

312  JEgyptia  somnia]  Tiicodosiiis 
contra  Eiigeninm  pugnatnnis,  misit 
Eutropiiim  iii  jLgyptiim  ad  (|iieiidain 
virnin  piuin  Jounnem  appcllatiim,  (pii 
cladem  Maxinii  tyrauni  pra^dixerat. 
Ille  vero  privdi.xit  (|uoqiie  Thcodosi- 
uni  victoriam  reiaturnni  esse,  se(i  non 
incruentam  ;  ct  pauio  post  in  Italia 
obitunini.  Ona;  cuin  ita  contigerint, 
nihil  est  quod  somuia  vocentiir  :  siint 
enim  ea  ccrte  Oracuia. 

313  Canit  se  vate}  Falsiim  igiliir 
est  ablativos,  quosabsoliitos  vocant, 
poni  nou  posse,  nisi  rebiis  et  pcrsonis 


ditierentibns.  Ovidiiis,  '  Me  diice 
ad  hiinc  voti  fincin,  mc  inilite  veni.' 
Ciccro  :  '  Quje  ornanicnta  ctiain  iii 
sexto  Clodio,  te  Consule,  esse  volii- 
isti,'  cS:c. 

315  Tircsias]  Sic  vocatiir  Eutro- 
pius,  (|iiod  Tiresias  vates  tuerit  apiid 
Thebanos,  ct  utrum(|ue  sexuin  exper- 
tus  tiicrit. 

Milampus]  Nonicn  aiigiiris  apiid 
Hoinfcnim. 

310  Replui]  Quia  inajjna  cst  tardi- 
tas  corporis  cncrvati. 

317  Obslrcpuirc]  .Vvcs  testatic  siint 
siio  strepitii  aversari  (  onsiilein  eu- 
iiiiciiiiin,  veliit  rcm  portcntosam. 

Annua]    Auni  noininabantur  a  Cou> 


490  CL.    CLAUDIANI    XVIII. 

Nomen,  et  insanum  gemino  proclamat  ab  ore, 

Eunuchumque  vetat  lastis  accedere  Janus. 

Sumeret  illicitos  etenim  si  foemina  fasces,  320 

Esset  turpe  minus.     Medis  levibusque  Sabseis 

Impcrat  hic  sexus,  reuinarumque  sub  armis 

Barbaria?-  pars  magna  jacet.     Gcns  nuUa  probafur, 

Eunuchi  qua?  sceptra  ferat.     Tritonia,  Phoebe, 

Vesta,  Ceres,  Cybele,  Juno,  Latona  coluntur  :  325 

Eunuchi  quae  templa  Dei,  quas  vidimus  aras? 

Inde  sacerdotes :  ha^c  intrat  pectora  Phoebus  : 

Inde  canunt  Delphi.     Trojanam  sola  Minervam 

Virginitas  Vestalis  adit,  flammasque  tuetur. 

roci/erahir  ore  duplici  horrendum  esse,  «c  proliibct  eutnichum  admovere  se  fastis. 
Nam  si  mulier  usurparet  /asces  vetitos,  mimis  pudemlum  /oret.  Hic  sexus  domitm- 
tur  31edis  et  Sahais  celeribus,  et  pars  mag-na  Barbaritc  subjecta  est  armis  Regitia- 
rum,  Nullus  populus  metnoratur,  qui  paiiatur  itnperiutn  eunuchi.  Pallas,  Luna, 
Vesta,  Ceres,  Ctjbele,  Latona  adorantur.  Qiuc  delubra  sutit  Dei  eunuchi  ?  Quce 
conspe.rimns  altaria?  Inde  sacerdotes:  Apollo  ingreditur  hcec  corda  :  itide  Delphi 
vaticinantur.     Una  virgitiitas  Vestalis  accedit  ad  Minercam  Trojanam,  et  custodit 


rec— 318  Nottien  vel  Otnen  Exc.  Leeti.  ut  insatium  Mcd.  tert.  insatio  geminum 
Exc.  Cod.  Rhem.  orbe  Vat.  pr.  Oisel.  Floient.  orbe  vel  ore  Vat.  tcrt.  Keg. 
Oxon.  pr. — 319 /afisMed.  tert.  tristis  Varn.  /astis  accedere /astis  Leid.  sec. 
Janus  accedere /astis  Xat.  Livin.  A\d.  tantis  acc./astis  Heg.  tantis  pro  Janns 
Pric.  Med.  tert.  Bonon.  Tliolos.  Oxon.  sec.  Jatius  vel  tantis  Leid.  pr.  Oxon.  pr. 
— 320  ///iricos  Jun.  pr.  /astus  Amhv.  sec. — 321  Esset  turpe  mitius  Moret.  pr. 
Exc.  Gevart.  inediis  Ald.  leribusque  Tholos. — 323  probatur  duo  Moret. — 
324  rc^na  Thuan.  g^fraf  Anibr.  sec. — 325  Fesfa  Med.  pr.  inc.  Heins.  Mazar. 
diio  Petav.  Exc.  Lucens.  pr.  ed.  Vicet.  Terra  duo  Leid.  et  viginti  alii,  item 
Exc.  Gevart.  Terra  vei  Vestn  Vat.  pr.  Oisel.  Lov.  Tellus  pro  Jutio  Lov.  ni. 
pr. — 326  Jii/)««c/usg.  <.  Deis  Vat.  quint.— 327  intrat  hcec  Vavn.  intret  Petav. 
tert.    ititratque  Iubc   Exc.  Gevart.    hac  inter  Oxon.  sec. — 329  habet  Ald. — 

NOTyE 

suiibns  ;  sed  hic  annus  horruit  nonii-  Tritotiia^     Pailas  a  palude  Trito- 

nari  ab   Eiitropio  ;  et  Janus  bifrons  nide  in  Africa,  ubi  nata  dicitur. 

ore  duplici   clamavit  rem  esse  insa-  327    Inde  sacerdotes^     Ex  foeminis 

nam,  insuetani,  horrcndani,  si  eunu-  eliguntnr  sacerdotes,  quarum  pectora 

chiis  fastos  intraret,  hoc  est,  Coiisul  Phoebus   afflat,   et  quae  vaticinantur 

esset :  id  quod  liebat  Calendis  Janu-  Delpiiis  ad  radicem  Parnassi. 

ariis.  328  Trojatiatn  3Iincrram]     Vel  po- 

321   Medis,  Sabceis]     Asia?  populis.  tius    Palladium,      seu      simulacrum 

324     Sceptra]     Aristoteies     tamen  Trojaua;    Minervae,    qiiod    Vestales 

apud  Lucianiini  Regem  eunuchum  ita  sola;  magna  cura  asservabaut  ;    ut  in 

miratus  est,  ut  illi  periude  ac  Diis  quo  Ronia?  fatum  poiiebatur. 

gacra  faceret.  329  Flammasque]    Vestales  ignem 


IN    KUTROPIUM    Lin.    I.  ^Ol 

Hi  nulliis  mcriti  vitlas,  serapoKiuo  proiani.  '330 

Nascitur  ad  tVuctuni  nnilicr,  pndcuuiuc  luturam  : 

Hoc  «icnus  invcutuni  cst,  ut  scrvial.     llcrculis  arcu 

Conciilit  Jlippolytc:  Danai  fugere  bipenncm, 

Penthcsilca,  tuam  :  claras  Carthaijiuis  arccs 

Crcditur,  et  centum  portis  Bab\lona  supcrbam  335 

Foemincus  struxissc  hibor.     Quid  nobile  «^cssit 

Eunuchus  ?  qua?  l)ella  tulit  ?  quas  condidit  urbes  ? 

Illas  prajterea  rerum  natura  creavit : 

Hos  fecere  manus.     Scu  prima  Semiramis  astu 

Ass)  riis  meutita  virum,  ne  vocis  acuta^  340 

Mollitics,  levesve  gcn;«  se  prodere  posscnt, 

ignem  safniin.  Hi  cumiclii  nullas  promcriti  smit  vittas,  et  profani  scmpcr  rcma- 
nent.  Fccmina  pruducitur  (ul  fatuin,  ct  lihcro.i  suscipiendos.  Ihcc  natio  cmni- 
clionnn  rcpcrta  cst,  ut  famuhiur.  llippolijtc  victa  est  sa^ittis  Ilerculis:  (irttci, 
o  PenthcsHea,  effugerunt  sccurim  tuain:  labor  mulieris  putatur  cundidissc  turres 
illuslris  Curtlia^inis,  et  Balnjlunem  tumentem  portis  centum.  Quid  clarum  cunu- 
chits  fecit  I  Qucc  gessit  pralia  .'  Quas  e.rstru.rit  arccs  ?  Insuptr  natura  prndu.rit 
illas  Vwminas:  industria  fecit  hos  eumiclios.  Seu  Simiramis  priitia  simuluns 
dolose  se  es^e  virum  ai)ud  Assyrios,  ne  mollitudo  vocis  entrvata:,  ct  gcncc  imbcrbes 


330  OTm<isMazar.— 331  arf/cNjm  wuiuT  Hcinsius  prinunn  legerat,  sed  niox 
improWavit  ascripto  loco  l.  ii.  in  Eutrop.  vs.  .51.-332  arcu  vel  arcuin  Ambr. 
sec— 333  Occidit  Farn.  Condidit  Oisel.  Concidit  vel  Condidit  Ainbr.  scc. 
pavere  Ambr.  tert.  bipennim  Florent. — 334  claram  Carthaginis  arcem  Vat. 
qnint.— 337  condidit  urbcs  Vat.  pr.  et  tert.  cnndidit  w(i\cuntudit  IVIed.  scc.^arces 
dno  Vatt.  Pal.  Farii.  1'ric.  Rott.  Exc.  Lieti.  urlws  Fiorcnt.  diio  M<d.  iiic. 
Heins.  Mazar.  Vat.  Livin.  Leid.  pr.  Jun.  pr.  vet.  Gyr.  Exc.  Liiccns.  sec. 
arces  vel  urhes  Put.  Reg.  Leid.  pr.  m.  sec— 339  Has  ii.c.  Heins.  Hunc  OiscL 
Hoc  Vat.  pr.  Tholos.  Gyrald.— 340  nai  vocis  Exc.  Laeti,  Ald.  cd.  Vicet.  nec 
Oisel.  Vat.  Livin.  liicis  Jun.  pr.— 341  lencsve  Vat.  quint.  Pal.  Piit.  Ucrcsve 
duo  Med.  Leid.  pr.  Lov.  Jun.  pr.  duo  Oxon.  anibo  Moret.  Anibr.  pr.  lionon. 

NOT/E 

sacrum  custodiebant :  si  qiia  neglex-  quae  fortiter  militavit  in  bcllo  Troja- 

isset,  fia£?ris  casdebatur ;  ignisque  ex-  no.  Virgil. '  Mcdiis  in  millibus  ardet 

tinctus,  ope  speculi,  ignc  Solis  exci-  Pcnthesilea  fiircns,' <Vc. 

tabatur.  330  1'acmineus  lahor]   Didonis,  qiiae 

330     Profani]      Nullas     merentur  CarUiaj^niiein  ;  Semiramidis,  qiw  Ha- 

vittas   sacerdotum,    niillis    mysteriis  bylonem  inter  mundi   miraciila  rcla- 

admittuntur,  a  sacris  vasisqiie   puris  tani  coiididit.    Nam  ex  Ovidio,  '  Ui- 

arcentur.     Galli  tanien  evirati  erant  citur  olini  Coctilibus  iniiris  cinxi.sse 

sacerdotcs  Cvbeles.  Semiramis  urbem.' 

333  Hippolyte]   Regina  Amazonum  339    Manus]     Homines   manu  sua 
victa  ab  Heicule.  et  cultro  teceniiit  eunuclios.     Chris- 

334  Penthesilea]     Alteia  Amazon,     tus  apud  S.  ]\Iatth.  c.  19.  «  Siinl  eu- 


492  CL.   CI.AIIDIANI    XVIIT. 

Hos  sibi  coiijunxit  similes  :  seu  Parthica  ferro 

Luxiiries  vetuit  nasci  lanuginis  lunbram, 

Scrvatoque  diu  puerili  llore  cocgit 

Arte  retardatam  Vdneri  servire  juventam.  345 

Fama  prius  falso  similis,  vanoque  videri 
Ficta  joco.     Levior  volitare  pcv  oppida  rumor, 
Riderique  nefas  :  veluti  nigrantibus  alis 
Audiretur  olor,  corvo  certante  lic^ustris. 
Atque  aliquis  gravior  morum,  Si  talibus,  inquit,  350 

Creditur,  et  nimiis  turgent  mendacia  monstris  ; 
Jam  testudo  volat,  profertjam  cornua  vultur : 
Prona  petunt  retro  tluvii  juga :  Gadibus  ortum 


posscni  indicare  se,  adjimxit  hos  eunuclios  similes  siln:  seu  luxus  Parthicus  prohi- 
buit  cultro  oriri  umbram  barba,  etjiore  pueriti  conservaio  long^im,  coegit  juxentutem 
fractam  industria  vacare  voluptati.  Primo  fama  Cdepit  apparere  par  falsitati,  et 
excogitata  per  ludum  inancm  :  murmur  levius  ccepit  currere  per  urbes,  et  crimen 
irrideri :  quasi  corvo  candidiore  ligustris,  Cycnus  pennis  nigris  audiretur.  Tuni 
quidam  gravior  moribus  ait,  Sijides  adhibetur  hisce  rebus,  et  mendacia  tument  pro- 
digiis  immodicis :  jam  testudo  volat,  jam  vultur  ostendit  cornua,  Jtiimina  retro 
euntia  ascendunt   culmina  montiiHTi.     Carmani  Indiit  populi  videnint  solem 


Par.  Tliuan.  Mazar.  tres  Petav.  inc.  Heins.  Exc.  Lucens.  pr.  ed.  Vicet. 
levesque  Exc.  La?ti  m.  pr.  lavesne  Leid.  sec.  ievesque  vel  ienesque  Med.  pr. 
procedere  Vat.  tert.  possunt  Med.  ser. — 342  Hos  tibi  Vicet.  Has  legebat 
Heinsius.  contruxit  Thuan.  connexit  Med.  quart.  Purthica  E\c.  Lucens.  pr. 
Parihia  Vat.  tcrt.  Reg.  Mazar.  Jun.  pr.  0.\on.  pr.  percita  ed.  Vicet.  pertica 
Leid.  pr. — 343  orbam  Med.  tert. — 344  coegit  vel  peregit  Petav.  tert. — 345 
Arle  vel  Ante  Reg.  O.von.  pr.  retardandum  Lov.  ni.  pr.  servare  E\c.  Leeti 
ni.  pr.  servire  vel  servare  0\on.  sec. — 346  falsce  leg.  Heins. — 347  facta  O.xon. 
sec. — 348  veluti  Vat.  pr.  Floient.  Reg.  Mazar.  Exc.  Lucens.  pr.  sicut  duo 
Leidd.  et  viginti  (juatuor  alii,  Exc.  Gevart.  Var.  LL.  ed.  Antv.  et  ed.  Vicet. 
sicut  vel  vcluti  Exc.  Ljeti. — 349  lustrante  Vat.  quint.  luctante  Med.  (jnart. — 
350  C7<</Me  E\c.  Lajti  ni.  pr.  ed.  Parm.  morum  gravior  ihiian.— 3.j1  miracula 
inc.  Heins.  qiii  ejusinodi  notam/.  apposiierat.  miniis  Pric. — 352  profert  jam 
Lov.  mitvus  iMed.  tert. — 353  petent  Petav.  tert.  fluvii  rctro  Pric.  Petav.  pr. 
vada  tres  Vat.  Pal.  Farn.  F^lorent.  duo  Med.  Put.  Tliuan.  Petav.  pr.  vada 
tres  Vatt.  Pal.  Farn.  Florent.  duo  Medic.  Put.  Thuan.  Petav.  sec.  Exc. 
Lasti  m.  pr.  juga  vet.  Gyr.  Vat.  Livin.  Lov.  Oxon.  sec.  duo  Med.  totidem 
Petav.  et  Ambr.  Bonon.  TIjoIos.    Exc.  Litti,    Lucens.  sec.  Gevart.  Sclied. 


NOT^ 

nuclii,  qui  facti  sunt  ab  liominibus.'         tropium    esse    consulem  ;  quod  sine 
346    Fama]     dim  celebravit  Eu-     crimine  fieri  non  poterat. 


IN    EUTROIMHM     LM5.    I.  493 

Carmani  texere  diem:  jain  truiiilms  aptinn 

yEquor,  ct  advoctiini  sylvis  dclphina  vidclx)  :  :35"> 

Jam  cochlcis  homincs  junctos,  cl  (jnicquid  inanc 

Nutrit,  Judaicis  quaj  pingitur  India  velis. 

Snbjicit  ct  mixtis  salijjus  lascivior  alter  : 
Miraris?  nihil  est,  quod  non  in  pectorc  maj^num 
Concipit  Eutropius:  semper  nova,  ^randia  sempcr  OiJO 

Dili«rit,  ct  cclcri  dcg:ustat  singula  scnsu. 
Nil  timet  a  tergo  :  vigilantibus  undique  curis 
Nocte  dieque  patet :  lenis  facilisque  movcri 
Supplicihus,  mediaque  tamcn  mollissinuis  ira. 
Nil  ncgat,  ct  scsc  vd  non  poscentibus  ollcrt.  3()0 

Quidlibet  ingenio  subigit,  traditque  fruendura. 

orientem  iii  Gudihus,  et  ipsi  occultant  occidentem,  Jnm  mare  idoneum  est  se^eti, 
et  conspiciaiti  Delphinum  allatum  ex  sijlcis :  jam  conspiciain  homines  conjunclos 
conchis  liniacuni,  et  quodcumque  India  alit  vanum,  India  quce  dcpingitur  tupelibus 
Judaicis.         ***•••••* 


Gnd.  juga  vel  vada  Vat.  pr.  Petav.  pr.  inc.  Heins. — 3.)-l  Germani  Exc.  Lu- 
cens.  sec.  cuni  ^^igno  -\-,  ipio  indicatiir  loctionein  vetcrein  eiasam  aiit  inier- 
polatam  esse.  Quarmenii  Pric.  Sarmenii  Var.  LL.  ed.  Antv.  Carmcnii  J^etav. 
sec.  3Ied.  tt  rt.  Arminii  Rott.  Armcniis  Vat.  pr.  Armenii  tres  Vatt.  Pal.  Oi:,el. 
Exc.  La*li.  <ra.rfrt' Farn.  Jun.  pr.  Tluian.  Mazar.  IVIed.  quart.  inc.  Hein». — 
355  adductum  Reg.  aductiim  Leid.  pr.  avcctum  Vat.  <iuiiit.  advectiim  Leid. 
sec.  et  vigiuti  quatuor  alii,  E\c.  Cevart.  Lucen>.  pr.  Sched.  Guii.  ed. 
Vicet.  Var.  LL.  ed.  Antv.  adventum  Pric.  assuettiin  Vat.  pi.  et  tert. 
Oisel.  Florciit.  Mazar.  Med.  tert.  advectnm  vel  assuetum  inc.  Heins. 
Exc.  Lajti.  adjunctum  vel  assuetiuit  Moret.  pr.  silvis  vel  Jluviis  Vat.  pr. 
— 356  Jamque  Deis  inc.  Heins.  qui  et  vinctvs  [trojuiatos  cxliiljet. — 3.J7  Indai- 
cis  Vat.  qiiint.  Imliacis  VslI.  iu  Vat.  pr.  ante  Juduicis  lilera  videtiir  erasa, 
spatio  aliqno  relicto  :  prinunn  qiioqiie  i  \idetiir  a  fuisse. — 3.JH  sulibus  mistis 
Vat.  qnint.  salibus  \e\  sabiis  ViW.—i^t^J  uj  ;)idora 'l'liiian.— 3(i()  giiindta  Med. 
tert.  ^nudiu  Oisel.  Jun.  pr.  Florent.  iii.  pr.  Mazar.  Pat.  Exc.  Loi\.  Ulieni. 
i^audia  \el  i:randia  Vat.  pr.  Exc.  La;ti.— 3(il  Diligat  inc.  Heins.  Dirigil  Vat. 
quint.  Rott.  Tholos.  Leid.  sec.  m.  pr.  Moret.  sec.  Amhr.  tert.  duo  Petav. 
Oxou.  pr.  Exc.  Gevart.  DUigit  vel  Dirigit  Vat.  pr.  def;ustan.s  iNloiet.  pr.— 
3G3  lutus  Put.  m.  pr.  Jun.  pr.  Leid.  a  ni.  pr.  lcntus  Pat.  alque  ita  conjece- 
rat  Heinsins.  l<enis  vel  tatus  Rcfj.  Lcctus  vel  levis  Oxon.  pr.  levis  Leid.  a 
ni.  s.— 3G5  enseseO\se\.    prcesentibus  Pvtav.  stc.—i(i6    Quidlibet  Rott.  Lov. 

NOT/E 

354  Carmani]  *H  5e  Kapnavia  rfXfv-  giint   in   Attalicis,   id    est,   siiperiiis  : 

Tota  n4v  iari.  rrjs  a.Trh  tov'IvZov  (k^o-  alii    iSiliacu,    id     est,    /Egyptiis,  seu 

Kris,  Carmania  ab  Indi  ostio  ultima  cst.  Alexandrinis,    apud    qiios    in  aiila>is 

Strabo.  niiranda,»  species  pingc  liantiir.    Uude 

357  Judaicisl     India  et  res  Indica;  Plaut.  vocat  '  Alexaiidrina  belluata, 

portentosie  depingebantur  in  tapeti-  Concliyliata  tapetia.' 
bus,  seu  aulaiis  Judeeorum.     Alii  le- 


494  CL.    CLAUDIANI    XVIII. 

Qiiicquid  amas,  dabit  illa  manus  :  comrauniter  omni 
Fungitur  officio,  gaudetque  potentia  flecti. 
Hoc  quoque  conciliis  peperit  meritoque  laborum  : 
Accipit  et  trabeas,  argutae  praemia  dextrae.  370 

Postquara  vera  fides  facinus  vulgavit  Eoum 
Gentibus,  et  Roma?  jam  certius  impulit  aures  : 
Eutropiumne  etiam  nostra  dignabimur  ira  ? 
Hic  quoque  Romani  meruit  pars  esse  doloris  ? 
Sic  eliata,  rapit  coeli  per  inania  cursum  375 

Diva  potens,  unoque  Padum  translapsa  volatu 
Castra  sui  rectoris  adit.     Tum  forte  decorus 


Posteaquam  sermo  verus  dissemindrit  apnd  populos  crimen  orientis,  et  feriit  jam 
veriKS  aures  Romo! :  An  reputahimus  quoque  Eutropium  digmim  furore  nostro? 
Au  hic  eiiam  promei-itus  est  esse  pars  luctus  Romanorum  '!  Hac  locuta  Diva  po- 
tens  Roma,  arripit  viam  per  spatia  Coeli,  et  trajiciens  Eridunum  nno  ctnsu,  petit 
castra  gubernatoris  sui.     Tum  forte  gener  pidcher  Honorius  cum  Slilichone  socero 


Blorct.  sec.  Petav.  pr.  Thiian,  Mazar.  IMecl.  qnart.  Quodlibet  Vat.  tert.  Pal. 
Pnc.  Oisel.  Vat.  pr.  m.  pr.  Exc.  Lati.  Quilibet  vel  Quodlibet  Med.  pr.  Qua. 
libet  vel  Qmmlibet  Var.  LL.  e  marg.  Parni.  ingenio  vel  ingenuo  Vat.  pr.  Exc. 
Lncens.  pr.  subicit  Vat.  pr.  et  tert.  Florent.  Oisel.  Jun.  pr.  Vat.  Livin.  Leid. 
pr.Oxon.pr.  truditque  K\c. 'Lxti.  truditque  nefandum  ed.  Vlcet.  traditque 
vel  truditque  Florent.  nocendum  Lov,  m.  pr.  Leid.  sec.  ni.  pr.  Tliolos.  Mazar. 
Med.  tert.  diio  Petav.  Exc.  Gevart.  nocendum  vel  ncfandum  Exc.  Pat  rec. 
nocendnm  vel  fruendum  Re^.  Petav.  pr.— 367  ille  Groiiovius  in  Exc.  Schotti, 
qui  asciipserat  locum  Ovid.  de  Art.  iii.  657.  *  Sed  semel  est  cnstos  longnm 
rcdimendiis  in  annum,  Saepe  dabit,  dederit  quas  semel,  ille  inanus.'— 368 
vicruit  Ambr.  pr.  meritumque  laborum  conj.  Heins.— 370  Accepit  trabeas  IMed. 
quart.  augustcE  vel  argutce  Lov.— 371  vulgarat  Jnn.  pr.  Eois  Med.  tert.— 
372  ccrtior  Moret.  sec.  conscius  Reg.  Oxon.  sec.  m.  pr.— 373  Euiropiine  Pe- 
tav,  sec.  dignabinmrY-dt.U\\n.  dampnabimur  Ji\n.  \)r.  dignabitur  Leid.  pr. 
in  pr.  \  ar.  LL.  e  marg.  Parm.  Ald.  Colin.  et  Exc,  Laeti,  dignahitur  vel  dig- 
nabimur  Oxon.  sec-  374  Hoc  quoque  Romani  Oxon.  pr.  Romanis  Vat.  quint. 
iaboris  Ambr,  pr.  Med.  tert.  doloris  Put,  doloris  vel  laboris  Lov,— 375 
petit  IMed,  sec.  m.  pr.  celerem  Med.  tert.  cceli,  celerem,  vel  cekri  Vat.  pr. 
cursu  Petav.  sec,  cursus  Farn.— 376  translata  Thnan.  dno  Ambr.  inc.  Heins. 
translaxa  Jiin.  pr.  transgressa  Vat.  tert.  duo  Mcd,  Reir.  Oxon,  pr.— 377  victo- 
rts  Med.  sec.    Cum  forie  Ambr.  sec,  inc,  Heins.    Ut  Med,  tert,    tunc  Farn. 

NOT.E 

371    Facinus  Eoutn]     Crimen  Ori-  tem,  Andragathinm,  Riifinnm,  Scc. 

entis,   qui  Eutropinm  fecerat  Cousn-  376  Padum]     Vt  Ravennam  pete- 

'^"'-  >et,  iu  qua  uibe  tum  Houorius  sedein 

373  Etiani]     Post  tot  inoustra  do-  fixerat. 
mita,  Maxinuim,  Eugeniuni,  Aigobas- 


IN    EUTR()1ML'.M    LIH.    I.  495 

Cum  Stiliclioiie  gener  p;u cin  implorantibus  ultro 

fiermanis  responsa  dal)at,  leucsipie  Caiieis 

Arduus,  et  ilavis  sisjnabat  jura  Siie\is.  380 

His  tribuit  Rc<;es,  his  obside  ta^dera  sancit 

Indicto  :  bellonini  alios  transcriliil  in  usns, 

AJilitet  ut  nostris  detonsa  Sygamljria  signis. 

Lseta  subit  Romam  pietas,  et  gaudia  pa.Mie 

Moverunt  lacrymas,  tanto(|iie  exultat  alumno.  386 

Sic  armenta  suo  jam  defensante  juvenco, 

Celsius  assurgunt  erectae  cornua  matri. 

Sic  jam  terribilcin  stabnlis,  domiiium^pie  ferarum, 

Crescere  miratiir  genitrix  Mass\la  leonem. 

Dimovit  nebulam,  juvenique  apparuit  ingens.  390 

reddebiit  spontn  uracula  Gerinatiis  pcteniihus  [laccm,  et  suhlimis  iii  solio  iiiipoiiehat 
lesces  Caucis,  iic  (lesifcnnhat  jnra  Sueris  Jiaventihus.  Dat  his  lle^es,  cnustituit  liis 
fwdera,  nbsidilius  imperulis:  destinat  alius  in  suhsidium  bellurum,  ut  Sijcumhriu 
rasa  bellig;eret  siib  re.rillis  nustris.  Sensii<i  pii.tiifis  jucundw  muvct  Unmnm,  et 
latiiia  e.rciiavit  ferc  Jiitus,  ac  Iriumpliut  aluiitnu  lantu  Hoiioiio.  Ila  iauru  siio 
jain  tutaute  armcnta,  curnua  attulluntur  hitic  mutri  e|ii^  altius.  Ita  iniiter 
Massijla  ohstupcscil  leunem  adulcsccre  Jam  mclueiulum  stiihulis,  lic^cmijuc  tii- 
tunini  bestiarum.     Roma  reiiwvit   nubeiii,   et  magnn  visa  est  juveni   lioiiorio. 


Mazar.  Pctav.  sec.  fronte  Anibr.  pr.  forte  vel  fronte  Florent. — S7S  Stilicone 
Vat.  sec.  Vl\c.  La?li. — 379  les:emijue  Petav.  pr.  Caijcis  Med.  sec.  Caicis  Vat. 
quint.  Faiii.  Kott.  Piit.  Kei;.  Maz^ir.  Petav.  sec.  ^Nloret.  pr.  inc.  Heins.  Caucis 
vet.  Gyr.  Kxc.  Liicens.  sec.  Caijchis  Florent.  Cahicis  Vat.  tcrt.  Cltaicis  \al. 
sec.  Pal.  Med.  pr.  Tliiian.  Petav.  sec.  Chaycis  lixc.  La-ti.  Chaucis  Vat.  pr. 
Oisel.  Cahucis  Med.  tert.  Caichis  Jiin.  pr.  Caceis  Leid.  pr.  Caijcis  vcl  Cuuccis 
Lov. — 380  si^narit  Moret.  pr.  Suaris  Oisel.— 381  Reges  Floreiit.  (iiio  Med.  Tiit. 
Kci,'.  ni.  pr.  Petav.  sec.  Bonon.  Pat.  Tiiolos.  Lov.  Ainbr.  sec.  iMoret.  sec.  diio 
Lcidd.  in.  i>r.  F.xc.  Gevart.  Liicens.  sec.  /f/r*"*"  Jnn- pr.  Farn.  M<d.  sec.  diio 
Vatt.  diio  Leidd.  ni.  sec.  sedcs  Mcd.  qiiart.  .sancit  Vat.  pr.  Oisel.  sun.rit  Pric. 
lieg.  Pat.  Tliolos.  Jiin.  pr.  0\on.  |ir.  Lov.  Moret.  sec.  san.rit  vel  suncH  Morct, 
pr. — 382  Inducto  Lov.  ni.  sec.  Indictoque  Moret.  pr.  tninsmitiit  MimI.  -i'C. — 
383  innustris  Leid.  pr.  Sicamhria  Piic.  Exc.  Laui  iii.  pr.  Sii;amliriit  \  at.  pr. 
— 384  pietas  Romam  Moret.  sec— 38.")  Moreliir  Mtd.  quart.  tutunui.  Pctav. 
tert.  iimtUat  Med.  tert.  e.rsullat  Re^.— 380  armata  Vat.  sec.  Var.  LL.  ed. 
Antv.  defeiidtute  Vat.  quint.  Farn.  de/cnsante  Fxc.  Lnceiis.  pr.  de.icendcnte 
Exc.  L?eti,  ed.  Vicet.  et  Parni.  decessante  et  enieud.  defendcnte  Lov.  dcfcn- 
dente  vel  def ensante  \ar.  LL.  e  inarg.  Parm.  defcndente  \f\  difnsuta  lUiirfi. 
Isingr.  et  Piilm.— 387  armatoc  Vat.  sec.  ni.  pr. — 389  Massijla  vcl  (iatula  Pat. 
Malea  vcl  Massijlu  IMoret.  sec— 390  nehulas  Exc  Laeti.    Juvenisque  Aiubr.  pr. 

NOT.E 

379    Caiicis,  Sucris]     Hi  siint  Ger-  erant. 

inaniaj    popnli,   sicut   et   Syganibri  :  389  Massijla]     Massyla  rcgio  Afri- 

de  liis  siipra.  ca-,  fanio.-a  leonibus. 

383    Detonsa]     Insigniim    victoria^  390  \ihulam]     Dii    Ucaqiie   «oliti 

Koiuana; :  alioquiu,  Sygainbri  couiati  tegi  uubibus. 


496  CL.    CLAUDIANI    XVllI. 

Tnm  sic  orsa  loqui :  Quantum  te  Principe  possim, 

Non  lonoinqua  docent :  domito  quod  Saxone  Tcthys 

Mitior,  aut  fracto  secura  Britannia  Picto. 

Ante  pedes  humili  Franco  tristique  Suevo 

Perfrnor  :  et  nostrum  video,  Germanice,  Rhenum,  3i>5 

Sed  quid  agam  ?  discors  Oriens  felicibus  actis 

Invidet,  atque  alio  Phoebi  de  cardine  surgunt 

Crimiua,  ne  toto  conspiret  corpore  regnum. 

Gildonis  taceo  magna  cum  laude  repertam 

Tunc  Roma  ita  incepit  loqui :  Qumtum  laleam,  te  imperatore,  o  Honori,  Jion 
facta  remota  testaiitur ;  quod,  Saxone  prujiigato,  mare  est  tutiiis,  aiit  qund  An- 
glia  tuta  est  Pictis  debellatis.  Fruor  Francis  summissis,  et  Suevis  asperis  jaceii- 
tibus  ad  pedes  meos,  et  intueor  Rhenum  in  nostra  potestate,  o  Honori  Germa- 
nice.  At  quidfaciam?  Imperium  Orientis  cemulatur  facta  nostra  fortunata,  et 
scelera  oriuntur  ex  alia  via  Solis,  ne  Imperium  consciitiat  in  partibus  univeTsis. 


Sclied.  Gnd. — 391  Tum  Leid.  pr,  Vat.  Livin.  Med.  quart.  inc.  Heins.  Exc. 
Lucens.  sec.  Tunc  duo  Vatt.  Pric.  Farn.  Rott.  Oisel.  Exc.  Laeti.  possuin  Vat. 
quint.  Farn.  Rott.  Med.  tert.  Reg.  Petav.  pr.  Leid.  pv.  item  Oxon.  Exc. 
Lasti,  Ald.  Jnnt.  Parm.  Vicet.  possem  Vat.  pr.  Oisel.  Florent.  Jun.  pr. — 
392  Nos  longinqua  vet.  Gyr,  ISum  conjiciebat  Heins.  domino  Exc.  Lafti  ra.  pr. 
jam  Saxone  Med,  quart.    quo  Pal.  q  Jnn.  pr.    quod  vel  quo  Med.  sec,    quod  vel 

jam  Leid.  sec.  Santone  Ambr.  tert,  Rhenus  pro  Telhijs  Farn.  et  Ambr.  tert. 
—393  strato  Am!>r.  pr.  Sclied.  Gnd.  Picto  Exc.  Lurens.  pr.  Brito  ed.  Vicet. 
— 394  fracto  pro  Franco  Jun.  pr.  Leid.  sec.  Oxon.  sec.  duo  Petav.  Pat,  tres 
Ambr,  inc,  Heins.  Var.  LL.  e  marg.  Parm.  et  ed.  Antv.  Franco  vel  frncto 
Vat.  pr.  Lov.  tristive  Jiin.  pr. — 395  vestrum  Vat.  Livin.  rerum  pro  RJienum 
Tholos,  Retum  inde  conjiciebat  Heins. — 396  actis  vel  armis  Oxon.  sec. — 
397  carmine  Jun.  pr.  sumunt  Lov,  m,  pr, — 398  Carmina  Pric,  Oisel,  Ma- 
zar.     nec  toto  Med.    tert.     ordine  Jnn,     regum  Jun,   pr. — 399    taceam  Pat. 

NOT^ 

Ingens']   Major  erat  Romee  species,  cipe  virtutes  omnes  heroicaj  absque 

392    ISon    loiiginqua   doce7il]     Non  ulla  vitii  niacula  elucebant, 

opus  est  factis  longinquis  ac  remotis,  398  Crimina]    Eutropius,  qui  uovo 

ut   ostendatur,    quantum   possim,   te  crimine  ad  consulatum  evehitnr, 

Imperatore.  Conspiret]     Ne  Imperium  non  per- 

iSfixoMe]     Saxones,    Picti,    Franci,  fecta  concordia  fruatiir  in  toto  cor- 

Suevi,  Gerniani,  dliique  populi  a  Sti-  pore,  in   partibus  omnibus  ;    ne   non 

lichone  aut  victi  aut  compositi  sunt  uno  et  eodem  spiritii  animoijue  rcga- 

sub  auspiciis  Honorii.  tur ;  ne  non  sit  fortunatuin,  surgunt 

395     Germanice]     Roma    bianditnr  crimina   in    Oriente,  Eutropio  facto 

Honorio,   <hmi    vocat  eum   Germani-  Consule. 

cum,  alhidens  ad  Germaniciim  illum,  399  Repcrtam]    Ahi   legunt  recep- 

urbis  orbisque  delicias,  iu  quo  Prin-  tam.  Taceo  perfidiam  Gildouis  male 


IN    EUTROPIUM    LIB.    I.  497 

Perfidiam,  et  fretos  Eoo  roborc  Mauros.  400 

Quara  snspecta  fames,  quantum  discrinunis  Urbi ! 
Ni  tua  vel  soceri  nunqiiam  non  ])rovida  virtus 
Australcm  Arctois  pensassct  frujril)us  annum. 
Invectae  Rhodani  Tyberina  per  ostia  classes, 
Cinyphiisque  ferax  Araris  succcssit  aristis.  405 

Teutonicus  vomer,  Pyrenaiiquc  juvenci 
Sudavere  mihi :  segetes  mirantur  Hiberas 
Horrea  :  nec  Libyae  senserunt  damna  rebellis 

Sileo  injidelitatem  Gildonissubactam  cum  gloria  ii)<renti,  et  Mauros  snbactos,  etsi 
nunitos  ririlms  Oricntis.  Quaiii  faims  fiiit  timcinla  !  Qiiantum  periculi  impcrt- 
dit  urti  Roma'!  Nisi  /ortiludo  tua  tcl  soceri  Stilichonis  stmper  prospicietis  com- 
pensasset  annonain  meridianam  messibus  SeptemtrionaHhns.  2<ares  advecto'  sunt 
Jihodano  pei-  ora  Tyberis,  et  Araris  fcecundus  successit  spicis  Africanis.  Aralrum 
Teulonicum,  et  boves  Pyretuei  laboraverunt  pro  me :   granaria  nostra  admirantur 


taagna  tacco  cum  laude  Petav.  sec.  cum  magna  laude  inc.  Hein».  inagna 
cum  fraude  conj.  Heins.  clade  Pal.  Med.  pr.  repertam  Oxon.  pr.  forte 
bene,  pro  detectam.  Lib.  u.  in  Kutrop.  vs.  88.  receptam  Ge«n.  cd.  Bi- 
pont.  et  al. — 400  muros  Mazar, — 401  Qiiam  snspecta  duo  Vatt.  Pric.  Med. 
qnart.  Rcg.  Tholos.  duo  Petav.  Jun.  pr.  Oxon.  pr.  Moret.  scc.  Esc.  Pat.  rcc. 
QueE  suspecta  \ at.  sec.  Pal.  Farn.  Uott.  Oisel.  Lov.  tres  ]Mpd.  inc.  Heins. 
Qua  suscepta  Exc.  Laeti.  sustenta  Petav.  ni.  pr.  suspecta  vet.  Gyr.  duo  Leidd. 
tres  Ambr.  Exc.  Gevart.  suscepta  vel  suspecta  Vat.  pr.  Florent.  Tluian.  vrbis 
Pric.  Rott.  Thnan.  duo  Petav.  Tholos.  Jun.  pr.  duo  Oxon.— 40S  Eois  Vat. 
quint.  pensaret  ^led.  quart.  pensassent  Jun.  pr.  atque  ita  legebat  Heins.— 
404  Heinsins  legisse  videtur  Subtectcp,  nani  ascripserat  locum  Tarit.  Lib. 
XV.  Ann.  '  Naves,  qnae  frumentum  Tiberi  subvect*  essent.'  ita  enira  con- 
stanter  libri  scripti,  non  subvcctassent.  conjiciebat  tamcn,  subvcctura  cssent. 
vid.  Salmas.  ad  Hist.  Aug.  p.  119.  Rhodaiii  tres  Vatt.  Pal.  Rott.  Reg.  Exc. 
Cod.  RLem.  et  Lucens.  pr.  Rhodan  Oxon.  sec.  m.  sec.  Rhodanum  Pric. 
J?/wdanos  Jun.  pr.  RJiodano  \ ixU  pr.  Farn.  Med.  quart.  Florent.  m.  pr.  Put. 
Mazar.  Petav.  pr.  Ambr.  et  IMoret.  pr.  Lov.  Vat.  Livin.  Exc.  Lati  et  ed. 
Yicet.— 405  Ciniferisque  Jun.  pr.  fcrox  Rott.  Tliuan.  succedit  Put.— 40G  Ttc- 
tonicis  Vat.  tert.  Teutonicusque  Moret.  pr.  Pyiinceique  Vat.  pr.  Phiretcitiue 
Var.  LL.  ed.  Antv.  Pyrenmque  vel  Phylereique  Exc,  Laeti.— 40»  rebcUes  \  at, 

NOTiE 

receptam,     subactans,      vindicatam,  tentiorem  esse  ratus. 

dum   iste   Maurns   Libyam   tentabat  403  Arctois  frugibus^  Frngibns  ad- 

Imperio    Romano    avellere.       Quod  vectis  ex  Gallia,  qua-  est  versus  sep- 

cum   moliretur,  annonae   penuria  ur-  temtrionem  liabita  ratione  Koma?. 

bem  Romanam  infestasset,  nisi  Stili-  405  Cinyphiis]   Africanis,  ex  Libya 

cho  providisset.  sciiicet  venientibus.    Supra  de  bello 

400  Eoo  robore]    Viribus   Orientis.  Gildonico  v.  7. 

Eutropius  quippe  tentabat  annectere  406  Tevtonicus]   Cimbri  ct  Tcuto- 

Libyam  Iraperio  Orientis,  ut  bellum  nes,  eam  quam  DanJ,  partem  terra- 

inter  fratres  aleret,  in  bello  se  po-  rum  teucbant, 

Delph.  et  Var.  Clas.                     Ckud.  2  I 


498  CL.    CLAUDIANI    XVIII. 

Jam  Transalpina  contenti  messe  Quirites. 

Ille  quidem  solvit  meritas  (scit  Tabraca)  poenas,  410 

Ut  pereat,  quicumque  tuis  conflixerit  armis  ! 

Ecce  repens  isdem  clades  a  partibus  exit, 

Terrorisque  minus,  sed  plns  habitura  pudoris, 

Eutropius  Consul.     Pridem  tolerare  latemur 

Hoc  genus,  Arsacio  postquam  se  regia  fastu  415 

Sustnlit,  ct  nostros  corrupit  Parthia  mores. 

Prasfecti  sed  adhuc  gemmis,  vestique  dabantur 

Custodes,  sacroque  adhibere  silentia  somno. 

Mihtia  eunuchi  nunquam  transgressa  cubile, 

Non  vita  spondente  fidem,  sed  inertia  tutum  420 

fruges  Hispania ;  et  cives  Romani  jani  saturati  frugibus  Transalpinis  non  cogita' 
rerunt  de  dctrimento  Libya  rebellantis.  Iste  Gildo  certe  luit  supplicium  dignum, 
(Tabraca  testatur)  ut  quisquis  pugnarerit  coatra.urma  tua,  ddeatur.  EnEutropius 
Consul,  causa  exitii  suhiti,  erumpit  ex  iisdem  regionihus,  parituia  niitius  timoris, 
sed  plus  dcdecoris.  Confitcmur  iios  pati  jamduduni  huuc  nationem  eiuTiirhonim, 
posteaquam  Aula  c.vtulit  sese  superhia  Arsacia,  et  Parthia  infecit  morcs  nost7'os, 
Verum  eunuchi  fiehant  adhuc  tantum  pra-positi  lapillis  servandis,  et  custodes  vesti- 
mentis,  et  ad  curanda  silentia  somni  sacrati.     Bclla   eunuchi  nunquam  praterie- 


pr.  Piit.  m.  sec.  rebeUis  \e\  libclUs  Moret.  ]^r. — 410  solrit  meritas  dno  Leidd. 
cum  viginti  duobiis  aliis,  Exc.  Lucens.  pr.  ed.  Parm.  et  Vicet.  merifas  solvit 
Isingr.  Grypli.  Kapiiel.  sii  Vat.  pr.  m.  pr.  Ta^')u-a  Tholos.  Leid.  sec.  Voss. 
Exc.  Cod.  Rliem.  Tabrica  \e\  Tabraca  Lov. — 411  Ut  pereant  Med.  tert.  prout 
pereant  Lov.  Et  pereat  conj.  Heins.  in  Tluian.  deest  hic  versns.  conjluxerit  Vat. 
pr.  m.  pr.  iteni  quint.  Rott.  Jun.  pr.  effiixerit  Ambr.  pr. — 412  repens  Vat.  pr. 
vet.  Gyr.  Vat.  Livin,  Exc.  Lucens.  sec.  clades  ab  eisdem  partibus  Med,  quart. 
isdem  cladesXat.  pr.  idemPetav.  tert.  de  partibus  Fhirent.  Tholos. — 414  tole- 
rasse  Vat.  pr.  m.  sec.  Ambr.  pr.  Lov.  tolerare  quatuor  Vatt.  Pal.  Farn.  Pric. 
Rott.  Oisel.  Exc.  hveti.  fatctur  Jwn.  pr. — 416  ad  nostros  corrupit  Rott.  cor- 
rumpit  Vat.  quint. — 417  Perfccti  IMoret.  pr.  adhcec  Put.  vestisque  Thuan. — 
418  solatia  Med.  qnart. — 419  trunsgressa  Vat.  sec.  Pal.  Med.  pr.  progrcssa 
tres  Vatt.  Farn.  Rott.  Oisel.  Oxon.  sec.  duo  Leidd.  Exc.  Laeti.  progressa  cu- 
bili  Oxon.  pr. — 420  Nec  Lov.  Oxon.  sec.  m.  sec,  Med.  quart.  vitas  Petav. 
sec.  spondente  Exc.  Lucens.  sec.  spondere  Exc.  Lscti,  ed.  Vicet.  spondere  vel 
spondente  Exc.   Pat.   rec.   splendtnte  Jides  Barth.  tutum  Vat.  pr.  Pric.  Vat. 

NOTiE 

410  Tabracn']      seu    Tv^adpa,    urbs  417    Dabantur     adhibere'\     Phrasis 

Libyre,  ad  quani  victns  est  Gildo,  Grasca,  id  est  dabantur,  ut  curarent 

412  Clades^    Eutiopius   causa    tot  silentia  sacri  somni   Principum  An- 

cladiinn,  tanti  exitii,  exiit  ex  Africa.  gustorum  :  quoruni    somnus    dicitur 

415  Arsacio]    Superbia    simili    su-  sacer,  quia  Pcrsona;  sunt  sacrae.     In- 

perbiae  Aj-sacidarum,  qui  Partborum  nuit  Eutropium   fuisse    praepositum 

erant  Reges.  sacri  cubiculi. 


IN    EUTROPIUM    LHJ.    I.  41K) 

Mentis  pignus  erat.    Secrcta  monilia  scrvent, 

Ornatus  curcnt  Tyrios  :  a  iVontc  rcccMlant 

Impcrii.     Tcncro  tractari  pectorc  ncscil 

Publica  majcstas :  nunquam  vcl  in  a-cpiorc  pnppim 

Vidimns  cunuclii  chu  o  parcrc  ina<::istri.  1'2:') 

Nos  adco  spcrni  iacilcs  ?  orbisquc  carina 

Vilior  ?  Auroram  sane,  qua3  talia  lcrre 

Gaudot,  ct  assuctas  sceptris  mulicbribns  nrbcs 

Possideant.     Quid  belliicrani  communibus  urunt 

Italiam  raaculis,  nocituraque  probra  severis  430 

Admisccnt  populis?    Pcrcgrina  piacula  forti 

Pellantur  longe  Latio,  nec  transeat  Alpes 

rvnt  hctutn,  vila  eorum  r.on  prnmittcnte  fidditalem,  at  ignaiia  eral  wonumcnluin 
accurum  animi.  Cuxtodiani  i.i;itiir  gemmas  sepositas,  inrigilent  reslilius  Tijriis  : 
sed  removeantur  a  guhcrnacnlo  Ucgni.  Aucloritas  lleipublicie  non  potcst  f;cri  al» 
hoc  effccminato.  Nunquani  vcl  in  mari  uspc.rimus  nariin  obcdire  gubtrnacuto  eu- 
nuchi  recioris.  A'os  tam  facile  contemnamur!  An  naris  mu7idi  iilijectior  est  navi 
niaris  i  Ha>c  monstra  habeant  certe  Oricntcm,  (pn  latalur  pali  tulia.  ct  cirilatcs 
us.<iuefactus  potestati  fceminca'.  Qiuire  injiciunt  communi  dcdccorc  Itulium  hellico- 
sam,  et  miscent  dedecora  no.ria  cuni  gcntibus  tenacilus  virlutis  r  criiiiina  extcrna 
e.rpellantur    •rocul  ex  Itaiia,  neque  liEce  infamia  trajiciut  Alpis:  adlicerescat  in 


Livin.  raruiti-  .'  a*.  rec.  tantum  Vat.  scc.  Pal.  Fran.  Rott.  Oisel.  E\c. 
Lceti.  <7i  duo  Vatt.  tiUum  vel  tantum  Florent.— 421  serrel  Vicct.  Parni.— 
422  a  sorie  Var.  LL.  e  niarc  Parm.  a  fronte  Esc.  Livti.  /rvnle  vrl  sorle  Lxc. 
Pat  rec  — 4-'3  publica  nescit  l'cctore  Vat.  qiiint.— lii  I  puppim  Tliolos.  pitppem 
Leicl.  pr.  cum  triginta  aliis.  puppcm  vcl  clas-.cm  Oxon.  scc.-4-.'5  wagi.ilro  \  at. 
pr.  eunucho  pcndere  lijranno  inn.  i>r.-427  saltem  Pat  Aurora  cirtccst  Moret. 
ur  Exc  Livti,  ed.  Vuet.  Aiirora  s«He  duo  Petav.  .\ld.  Aurora  cst  A  at.  sec. 
Pal.  Fain.  Med.  pr.  .lHn;n/<H  Vat.  pr.  Florent.  trcs  Med.  Hcii.Tlit.an.  ^lazar. 
Petav  ur  Pnt.  IJonon.  riiolos.  tres  Amiir.  Lov.  vet.  Gyr.  i^loiel. -ec.  Vat. 
Livin.h.c.  Heins.  Exc.  Gevart.  Cod.  Rl.em.  et  Lnce..s  set-  cnm  appos.to  -f- 
signo,  ed.  Parm.  sane  duo  L.idd.  cttiiuinta  Codd.  Lxc.  Li.cens.  sec.  Cod. 
Rhe.n.Va.-.  LL.cd.  Antv.  ed.  Pa.m.  item  Kxc  Gevart.  snne  sc^\  sallem  \^X. 
pr.  Put.-428  Gaudeal  Juu.  pr.-42y  Possideat  Med  pr.  (/«.<  yei  ,pu  1  elav. 
pr.  qui  Vicet.  et  Parm.  bcUa  geram  Med.  quart.  Tl.uan.-UO  nocturnaquc 
L.-.  Isinc.r.  probavit  n..rli..  in  pr.  cd.-43l  ,,,  nc»/«  ^  at  <,u.nt.  Pmc. 
Pu  .  heu.  Mazar.  Pat.  TUolos.  Aml.r.  pr.  m.  scc.  Lnc.  Cod  K h.n,.  piacuU 
ZpM  Vat.  pr.  Petav.pr.  Oxon.  sec.-432  /^"^"' '"''£^  ''""'nliurExc" 
tuoi  Vatt.  Pal.  Farn.  Rott.  OiseL  ncc  Le.d.  pr.  diio  Med.  inc.  Hems.  Lxc. 

NOT/E 

422  Fronte]     A   guhernaculo,    seu  brosis. 
capite  imperii.  130  Sereri^    Popul.s  v.rtntnm  r.- 

428  Sciptris  muliebribus]  Ut  Scmi-  gidis    cnstodihus,    et    lucc    monsl.a 

ramidis,  Zenohir,  Amazonu..,.  severe  expellcuUhus. 

42y  Uriinl]    Vtlut   stig.uatis    pro- 


500  CL.   CLAUDIANI    XVIIJ. 

Dedecus.     In  solis,  quibus  extitit,  haereat  arvis. 

Scribat  Halys,  scribat  famae  contemtor  Orontes. 

Per  te,  perque  tuos  obtestor,  Roma,  triumphos,  435 

Xesciat  hoc  Thybris,  nunquara  poscentibus  olim 

Qui  dare  Dentatis  annos  Fabiisque  solebat. 

Martius  eunuchi  repetet  sufiragia  campus  ? 

^mihos  inter,  servatoresque  Camillos 

Eutropius?  jam  Chrysogonis  tua,  Brute,  potestas,  440 

vnis  agyis,  in  qiiibusest.  Halys  inscribnt  lu.c  ,  Orovtes  seciirus  fawxE  suje  imcribat 
hoc  monstriim.  Scd  ego  [iomaoroXe  per  te  ft  per  victurias  tuas,  ut  Tybris  von 
videat  hoc ;  TvWris.  qui  coiisuecerat  distribuere  consv.Jrttus  quondam  Dentatis  et  Fa- 
biis  nunqunin  ambientibus.  Camptis  HJaitius  recitet  sitjfr:ts:ia  eumuhi?  Eutropius 
sit   inter  /Emilios,  et  Camillos  custudes  ?    O  Brute,  jam  ^■^tentia  tua  conceditur 


Lticens.  sec.  Alpis  Petav.  sec. — 433  exiit  malebat  olim  Heins.  horreat 
Oxon.  sec.  oris  Med.  sec.  arris  vel  oris  Petav.  tert — 434  JZis  Vat.sec.  Pal. 
Yar.  LL  ed  Aniv.  /ama  scribat  Med.  pr.  Thnan.  Leid.  pr.  Oxon.  sec.  Lov. 
Moret.  sec.  Binon  1  holos.  Ambr.  tert.  tres  Petav.  scribat  fama  Vat.  pr.  et 
tert.  foriiLie  i.eifi.  pi.  m.  pr.  niarg.  Isingr. — 435  liic  veisns  deerat  in  Mazar. 
et  Exc.  Cofi.  fthem.  Roma  vel/ama  Oxon.  pr.— 436  Nesciat  vel  Nescict  Reg. 
Oxon.  (>r.  numqiiid  Lov.  m.  pr,  numqunm  vel  numquid  Reg.  pascentibus  Jun. 
pr. — 437  Quid  Exc.  Lucens.  sec.  Dentatos  annj.s  Vat.  tert.  m.  pr.  de  tantis 
Mazar.  Exc.  Cod.  Hhtni.  Dentatis  vel  de  tayitis  Fiorent.  Med.  pr.  animos  pro 
annos  Petav.  teii  Var.  LL.  ed.  Antv.— 438  repitat  Florent.  tres  Mcd. 
Pnt.  m.  pr.  Thiian.  Mazar.  Bonon.  Pat.  Anibr.  sec.  Moret.  pr.  inc.  Heins. 
Var.  LL.  c  mavg.  Parm.  Ald.  et  Exc.  Gevart.  repetit  quatnordecini  a!ii, 
Exc.  Lucens.  pr.  ed.  Vicet.  repetat  et  emendatmn  repetit  Oxon.  sec. 
repetet  \dX.  sec.  Mfd.  pr.  repetet  vel  repetat  Vat.  pr.  constil  vel  campo 
Moiet.  pr. — 439  bellatoresque  Lov.  ex  conjectnra  :  et  sic  etiam  conj.  Heins. 
— 440  Grisogonis  tres  Vatt.  Pal.   Rott.  tres  Med.  inc,  Heins.  Mazar.  Pat. 

]<iOTJE 

434  Scribaf]  Halys  et  Orontes  in-  437  Denlatis,  Fabiis]    Hae  veteruni 

scribant   in    fastis   nomen  nionstrosi  erant  Ronianorum  famiiiae,  magna  et 

Consnli>-.  Strabo  :    ' Clv6p,acrTai.  5'  a-nh  frngalitate  et  fortitndine  spectabiles. 

TSivaXSivtLS -napa^^it-  exfi  5e  ras  Trr^yb.s  43S  Marlius]    Quasi    per  indigna- 

iv  r^  p.fyaKri  KaTr-KaloKia.  Halys  womi-  tionem  diceret,  fierine  potest  nt  in 

nalur    a    salihus,    quos    prcetcrlabitur.  campo  Martio  creandis  magistratibus 

Fonfes    hubet    in    magna    Cappadocia,  destiuato    repefantur     videanturqiic 

Alluit  Galaias  et  Paphlagonas.  suffragia  eunucho  data  P  Fierine  po- 

Famn'  c>.ntemtor    Orontcs]    Fluvins  tcst  ut  Eutropius  videatur  inter  no- 

Syrioruiir,  (|ui  niolles  sunt  et  famam  mina /Emiliorum  et  Camillorum,  tani 

contemhiint.     De  hoc   Strabo  :  Tb  5'  illustiium  Romae  Ducuni  r 

vvop.aairbTov-yicpvpMcravTos  avThy'Op6y-  439    Servatores']     Camiilns     urbem 

Tov  ^eTe'Ao/3€,  Ka\ovnfvos  irp^Tfpov  Tu-  servavit,   Gallis   expuisis ;     nnde   ct 

^iiiv    Nomen  ab    Oronte  qui     in  ipso  dictus,  '  alter  Romee  conditor.' 

pontem  fecit,  accepit,   dictus  antea   Ty-  440   Chrysogonis  ..„  Narcissis]     Hi 

erant  liberti ;   bic  Claudii  Ceesaris, 


IN    EUTROPIUM    Lin.    I.  501 

Narcissisque  datur  ?  natos  hoc  dedcrc  poenaj 

Profuir,  et  misero  civem  pra^ponerc  patri  ? 

Hoc  mihi  Jamculo  pusiti.s  Ktruriu  «.aslris 

Quaesiit,  et  tantum  tluvio  Porsenna  rcmotus  ? 

Hoc  mcruit  vel  ponte  Cocles,  vel  Mucius  ignc  ?  445 

Visceribus  frustra  castum  Lucretia  fcrrinn 

Mersit,  et  attonitum  tranavit  Cioelia  Tybriui  ? 

Eutropio  fasces  asservabantur  ademti 

Chrysogonis  et  Narcissis  ?  An  ideo  juvil  tradere  supplicio  filios,  el  pripfcrrc  cintn 
parenti  afflicto  ?  An  Thuscia  peperit  hi>c  mihi,  castris  mctatis  iit  Juniculo,  ct 
Porsenna  exclusus  sotum  Jiiiminc !  Horatiiis  Coclcs  huc  mcritus  est  pontc  (Ictenso, 
vel  Mutius  Sccevola  fiamma  spieta  r  Lucrctia  condidit  inutiliter  pui^ioncni  pudicuni 
'm  pracordiis,   et  Clalia  tn{}ecit  Tybrim   obstupe/actum?  An  /asccs  ercpli  Tar- 


Moret.  pr.  qui  etiam  Chrysi^onis  exhibet.— 441  natos  hic  Moret.  sec.  Alil. 
quidnatos  Moret.  pr.  natis  panas  Pal.  INIcd.  pr.  Tlnian.  Pelav.  sec.  uatis 
has  d.  pcenas  Meil.  qiiart.  natis  Farn.  Rott.  Oisel.  Vat.  tert.  in.  pr. 
Anibr.  pr.  nufos  tretlecim  scripti,  Kxc.  Luccns.  sec.  ed.  Parin.  et  Vicet.  natos 
vel  natis  Rez-  Petav.  pr.  Oxon.  pr.  natos  vel  natis  Iwn  d.  punas  Florent.  hic 
dedere  Farn.  /i«c  Piit.  an  Ainbr.  tert.  hic  vel  hoc  Oxon.  pr.  hic  vel  h<ec  vel 
hoc  Reg.— 442  proponere  inc.  Heins.  patri  Exc.  Lncens.  pr.  /ratri  cd.  Vicct. 
—443  Non  mihi  Vat.  quint.  Num  Reg.  jam  pro  mihi  Piit.  ni.  sec.  hi  duo 
versus  non  comparent  in  Med.  sec.  alter  desideratur  in  Lov.  et  Fxc.  Cevart. 
—444  tanto  Tholos.— 445  sponte  Leid.  pr.— 447  Mcrscrit  Jun.  pr.  transnaiit 
Thnan.  Mazar.  duo  Petav.  Coclya  Jun.  pr.  CUelia  Exc.  Lucens.  pr.  Colchia 
Med.  tert.  Coclea  Vat.  tert.  Farn.  Florent.  Cwlia  Vat.  sec.  Pal.  Pric.  Rott. 
tres  Med  Put  Res;.  Thuan.  ambo  Moret.  tres  Petav.  Lov.  inc.  Heins.  Exc. 
Gevart  Var.  LL.  '^ed.  Antv.  ed.  Vicet.  Tibrin  Fiorent.  Oisel.— 418  ohserva- 
buntur  jun.  pr.  conservabantur  Petav.  tert.  conscrvahuntur  Vat.  qiiint.  Pctav. 
pr.  adsercahuntur  Pric.  Tholos.  Oxon.  sec.  ni.  sec.  adsercabantur  Vat.  pr.  ct 
sec.  duo  Med.  Vat.  Liviu.  vet.  Gvr.  Tliuan.  duo  Anibr.  inc.  Heins.  Exc.  L-.cti 
et  Lucens.  sec.  obsercabantur  Farii.  Florent.  Med.  qiiart.  Put.  Rej;.  Mazar. 
Leid  pr  Oxon.  pr.  Bonon.  Pat.  Moret.  pr.  Ald.  ed.  Parm.  et  Vicet.  \  ar. 
LL.  ed.  Antv.  an  sercabanlur  Vat.  tert.  Med.  sec.  adservabanlur  vcl  obscrva- 

NOTiE 

ille  Syllsd.  *°'  restituere  tentabaf. 

441  Dedere  poena^   An  ideo  Post-  446  Lucrctia^  Casta  iixor  Collatini, 

humius     Tubcrtus  et   Manlius    Tof-  violata  ab  Arunte  Tar.,uinii  Supcrbi 

quatns  filios    proprios    exposneriint  filio,  «e  occidit,   cognatos    prnis    ct 

supplicio,  et  sic  pra.|ulerunt  animos  amicos  ad  pHdicitiat  .us  ullionem  ex- 

civis,  animo    et   amori  paterno  i'  An  hortata 


ita  se  ge-erunt  in  honorem  Rom«,  Castum  /crrum]  <Juo  terut  castum 

ut  Roma  serviret  Eutropio  ?  pectus. 

443  JanJcuio]    In    laniculo,  uno  ex  447   a<r/.al  Nobilis  Virgo  Romana, 

septc.n  Rom<p  collibus,  Porsenna  Rex  data  cum  al.is  V.rmmbus  obses  Por- 

Thuscorum   consederat ;    ubi,  exclu-  senn*,  Tybnm  vei  nataudo   vel  equi- 

8iK  solo  fluvio  Ty bri,  Tarquinios  cjec-  tando  trauavit,  patnamque  rcpetut. 


502  CL.    CLAUDIANI    XVni. 

Tarquiniis  ?  quemcuraqiie  meae  vexere  curules, 

Laxato  veniat  socium  aversatus  Avemo.  450 

Impensi  sacris  Decii  prorumpite  bustis, 

Torquatique  truces,  animosaque  pauperis  umbra 

Fabricii :  tuque  o,  si  forte  infeina  piorum 

Jugera,  et  Elysias  scindis,  Serrane,  novales. 

Poeno  Scipiade,  Poeno  praeclare  Lutati,  455 

Sicania,  Marcelle,  ferox :  gens  Claudia  surgat, 

Et  Curii  series  ;  et  qui  sub  jure  negasti 

Vivere  Caesareo,  parvo  procede  sepulcro, 

Eutropiura  passure,  Cato.     Remeate  tenebris, 

Agmina  Bnitorura,  Corvinorumque  caterv^e.  460 

qmniis  cnnscrvabantur  Eutropiol  llle,  quemcumqne  mecc  sella;  fthwTxxeT^  gesta- 
verunt,  inferis  solufis  adveniat,  persccuturus  liitnc  coUegam.  O  Dccii  devoti 
\mUim,  emergile  ex  tumulis  sacratis,  et  vos  o  Torquati  sevcri,  et  manes  gene- 
rosi  Fahncii  pauperis,  et  tu,  o  Serrane,  si  fursan  proscindis  agros  infcros  piimim, 
et  cidta  Eli/sioriim  caniponim.  O  Scipio  et  Luiuti  illuslres  Cartliaginiensibus 
victiSjO  Marcclle  superbe  Sicilia  siibact-a,  genus  Claudiorum  exsurgat,  tt 
progenies  Curii :  tt  tu,  o  Catn,  qui  rccusasti  vivere  sub  potestule  Casaris,  egrc- 
dere   tumulo  exiguo,   toleraturus  Eutropium.      O  turma-  Brutorum,  et  cohortes 


hantur  Lov.— 449  Tarquinii  Med.  qiiart.  quemcumque  Vat.  Livin.  vet.  Gyr. 
quecumque  \dt.  pr.  quicttmqiie  AU].  ei  ed.  Vicet.  quocumque  Jmi.  pr.  quacum- 
tnte  Petav.  terf.  quodcumque  Tlinan.  tuce  Exc.  Cod.  Rhem.  mcis  Vat.  pr.  m. 
pr.  invexere  Thiian. — 450  Lassato  Florent.  socium  aversatus  Vat.  Livin.  socii 
speciator  tres  Vatt.  Pal.  Farn.  Pric.  Oisel.  ni.  sec.  sociiim  aversatus  vel  socii 
spectator  Vat.  pr.  speculator  INiazar.— 451  sic  Exc.  Luceiis.  pr.  Infensi 
Var.  LL.  e  niarg.  Parni.  ed.  Vicct.  pcrrumpite  Pa!.— 452  ducis  Jnn.  pr.— 
453  tu  qui  Med.  qnart.  infanda  Rott.  nefandn  Med.  sec.  priorum  Var.  LL. 
«■d.  Antv.— 454  Elysios  Ambr.  pr.  Eiisios  Oxon.  sec.  ni.  sec.  Jindis  Rott! 
Sarane  Moret.  sec— 455  Fcenos  Scipiada,  Pccnos  prcedate  Med.  tert.  Sci- 
piadcB  Vat.  pr.  Scipiade  tres  Vat.  Pal.  Farn.  Pric.  Reg.  Thuan.  Mazar. 
tres  Petav.  Sapiade  vel  Scipiada  Put.  pradare  Put.  pradatc  Moret.  pr. 
Litati  Petav.  sec— 456  Sicaniam  ISled.  tert.  mercede  ferox  ]Med.  sec  m.  pr. 
gens  Ludin  ^led.  tert.  stirgit  ftlazar.— 457  Cwrji  veteres  Vat.  pr.  et  tert. 
Kott.  Oisel.  aiazar.  series  Leid.  pr.  Vat.  sec  Oxon.  sec.  vet.  Gyr.  Lnv.  Jun. 
pr.  Moret.  sec  Piit.  m.  pr.  Bon.  Pat.  Tholos.  Tiuian.  inc  Heins.  tres  Petav. 
totidem  Ainbr.  quatuor  Med.  Exc  Gevart.  Lucens.  pr.  Sciied.  Gud.  ed. 
Vicet.  Var.  LL.  ed.  Antv.  negari  Tholos.  neganti  Rott.  negusti  Exc.  Lati. 
negusti  vel   neganti  Oxon.  pr.  Petav.   tert.— 459  visure  Tholos.— 4G1  nustro& 

NOT.E 

452  Torquati]  Supra  V.  441.  &c  nus,  '  Marmoreo  funiulo  Liciuusja- 

455  Lutaii]  Lutatius  Catulus  civis  cet  :  at  Cato  parvo,  Pompeius  nuUo,' 

Romanuscuni  SOOnavibus,  Poenorum  &c. 

naves  600  vicit  apud  ^gates,  inter  460  Corvinorumque']     M.     Valerius 

Siciliam  et  Africam.  Corvinus,  duce   Camillo,  in  Gallum 

458  Parvo  sepidcro]    Varro    Ataci-  provocatorem  solus   processit :  cor« 


IN    EUTROPIUM    Lin.    I. 


503 


Eunuchi  vestros  habitus,  iusignia  sumuut 

Ambigui  Ronmnii  mares.     Rapucrr  tremeudi\s 

HanuU)ali  Pyrvhoque  togas.     Fhibclla  perosi 

Aspiraut  traheis.     Jaui  uou  umbracula  gestant 

Virginibus,  Latias  ausi  vibrare  sccures.  -^^^ 

Liuquitc  {'opmiueas,  iuielix  turba,  latebras, 

AUer  quos  pepulit  sexus,  nec  suscipit  alter; 

Exsecti  Veneris  stimulos,  et  vulnere  casti ; 

Mixta  duplex  £etas  ;    inter  pucrumque  scuemque 

Ts^il  medium ;  lalsi  completc  sedilia  Patres.  470 

Itc  novi  proceres,  infoecundoque  Senatu 

Eutropium  stipate  ducem.     Celebrate  tribunal 

Coninovum,  cxUc  inf.ris.  Eumuhi  gmmt  resfcs  «s^r«,s  ,«am  d.^ii  perunt 
vwnumcntavcstra:  praripucvunt  vcstimenta  timcncla  ohm  Anmbub  c  1  yv,ho 
exZi  vcntilubra,  affcctait  vestcs  consulares.  Jam  non/crunt  umbclas  puelhs 
audnt  tor,ucrcseLcs  Italic.  Exite  e  scccssibus  muhcrum,  o  c.|fcrr,,  «/or- 
tunata  c«.  nri.onnn,  quos  sexus  altcr  v.r.l.s  cxpuht,  nciue  aller  »  1'^bm 
recipil;  hahentes  a.piditatcm  Wndinis  amputatam,  '^  /'"'^'" /^^ J^ '»  " -• 
nuibuscst  atasgemina;  uihil  mcdium  cst  inter  pmrum  ct  scnem  ;  patnsjalsi, 
SplcteM^  novi  primorcs,  ct  cingite  Eulropium  ductorcm  vcstrum 

ral.  inc.  Heins.-4G2  et  flahra  Ambr.  tert.-464  trabc,  Med.  tert.  Aspiciunt 

trabeasselAspirant  trabeishoy.  g^'^^^!..^^^^'-^' ^'l^.l^pl:^^^^  Jel 

m  sec    toUunt  Leid.  scc.  c.m  viginti  ah.s,   Var.  LL.  e  nwrg.  1  ann.  l.xc.  oe 
vart    nec  .  on  Var.  LL.   ed.  Antv.    gestant  vel  tollunt  P«t.  Petav    pr.  Exc. 
Lae  ;.^46.    «.,si  Latias  Pal.   dno  Med.    secur,s   ^^^■.^^'-'^'J"^^^^ 
mTin     Tl.olos.   „e<,«.  Med.  sec.  quo  Jun.  p.-.    susp^cit  Lei^.  pr.   suspi.cttEKC. . 
f"evat-468  ExLpti  Put.   Exccpti  Far...    E.vcsii  Jun.  pr.    Ejcclycl  Ex^ 
tctTxM.  pr    £  JSel  E.rsccti  Va(.  tert.  Vcneristimuhs  Uott.  stn»uk.s  Vennis 

NOTjE 

vus,  ab  ortu  Solis,  Valerii  saleam  in-  cet  ambitionis. 

sed  e,etitao.a  ocnlosque  Galli  ver-  466  Latebras]   Seccss..s,    cub.cula, 

beraJit,  ut  vinceretur  l  Valerio,  q«i  in  quibuseunuch.  astant  fem.n.s  ope- 

inde  dictus  est  Corvinus.  '•am  praest.tun. 

462  imbigui  mares]  De  quibus  du-  469    Intcr  pucrumque  scnemque  nil 
bitatur,  an  si..t  mares,  an  fceminj«.  mcdium]  Inter  puerum  et  senem  est 

463  Flahella]  Exosi  et  lelinquen-  vir,  sed  eunuchue  v.r  non  est,  ac  pro- 
tes  ventilahra,  quihus  a  >i.ginibus  inde  nil  midium  inter  utru.nque.  Lu- 
nobilibus  aidore.n  nimiu.n  remove-  nuchus  uec  vir  est,  nec  fc.nina. 
bant;  aspirant,  alfectantq..c  consn-  470  Falsi  Patres]  Cum  ven  esse 
latum.  Aspirant,  alludit  ad  alium  spi-  non  possitis.  Alludit  ad  Patres  Con- 
ritum,  ad  aliam  auram,  auram  scili*  seriptos. 


504 


CL.   CLAUDIANI   XVIII. 


Pro  thalamis.     Verso  jam  discite  more  curules, 

Non  matrum  pilenta  sequi.     Neu  prisca  revolvara, 

Neu  numerem,  quantis  injuria  mille  per  annos  47.5 

Sit  retro  ducibus :  quanti  foedabitur  £evi 

Canities  !  unam  subeant  quot  saecula  culpam ! 

Inter  Arinthaei  fastus  et  nomen  herile 

Servus  erit,  dominoque  suos  aequalis  honores 

Inseret.     Heu,  semper  Ptolemaei  noxia  mundo  480 

7nZf£'''%  f r.9M.«fafe  tribunal  pro  lectis.  Jam  consuetudine  muialti,  discite 
comttan  seUas  eburneas,  non  currus  matronarum.  Neve  referam  antioua  neve 
recenseam,  quantis  dedecus  sit  ductoribus  per  annos  miUe  prateritos.  Quanti  tem 
porisantiquitascontaminabitur?  Quot  scecula  patientur  unam  ignominiamf  Inter 
magnitudmem  Armthai,  et  nomen  Domini,  servus  E.itropius  invenietur,  et  similis 
miscebit  magtstratum  suum  cum  domino.     Pro/  servos  Ptolemai  semper  funestos 


Exc.  LtEti  deest  hic  versus  in  Bonon.  Tholos.  et  Oxon.  sec.-474  neu  prisca 
Med.  sec.  Thuan.  duo  Leid.  inc.  Heins.  Exc.  Gevart.  ne  Vat.  pr.  et  tert. 
Kott.  Oisel.  Ambr.  pr.  non  Med.  quart.  Jun.  pr.  Moret.  sec.  nec  septemdecim 
alu.  nec  velneu  Petav  pr.-475  A'.«  numerem  Ambr.  sec.  Exc.  Lucens.  sec. 
Heu  Florent.  Non  Med.  quart.  Nec  duoVatt.  Pal.  Farn.Pric.  duo  Med.  Put. 
Keg.  Thuan.  tres  Petav.  Bonon.  Pat.  Tholos.  duo  Au.br.  Moret.  sec.  duo 
Uxon  et  ed.  V.cet.  Ne  Jun.  p.-.-476  Sic  retro  Rotl.  Fit  Heinsius  conjicie- 
bat  ducibusxe\divitibusF\oxent.  Leid.  pr.  Put.  sedabitur  Put.  Mazar.  Petav. 
Th:^'"  ."  ^^'^i  y"""-  \^-  ^^-  Antv.— 477  subeunt  duo  Vatt.  Pal.  Farn.  Keff. 
Tholos.  tres  Med.  tot  Jun.  pr.  quod  Exc.  Gevart.  et  Lucens.  sec.-478  ArintCi 
Vat.  L.v.n  Med.  quart.  Reg.  Exc.  L.iceus.  sec.  Aritha^i  Med.  sec.  Exc.  Lsti. 
Arenth^i  Ambr.  tert.  Arestei  Jun.  pr.  Arist<ei  duo  Leidd.  cum  octodecim 
al..s  et  Scl.ed.  Gi.d  Ansteru  Lov.  EristeiMoxeU  sec.  Arith<Ei^e\  Aristei  vet 
Gyr.  Arenthei  vel  Aristai  Med.  pr.  fastus  vet.  Gyr.  Med.sec.  Exc.  Pat  rec 
ed.  Parm.  et  Vicet.  fastos  duo  Leidd.  et  plurima  pars  Codd.  Exc.  Gevart' 
Lucens.  sec.  Cod.  Rhem.  Sched.  Gud.  Ald.  item  Var.  LL.  e  marg.  Parm  -- 
4-9  cequabit  Vat.  sec.  Rott.  Med.  quart.  Mazar.  Amb.-.  pr.  Moret.  sec.  marg. 
Is.ngr.  Var.  LL.  e  marg.  Parm.  Sched.  Gud.— 480  Et  seret  Med.  quait.  /n- 
fethov.  InferetUeii  te.t.  Thuan.  Ambr.  pr.  Var.  LL.  e  marg.  Parm. 
.Sched.  Gud.  Jnsent  Pulm.  Ptolemceus  Ambr.  pr.  Ptolomanis  Put.  Tholemami 
Keg.  Thuan.  Mazar.  duo  Petav.  ThoUtmceus  Var.  LL.  e  marg.  Parm.  Tholomcei 
Lov.  ainbo  Moret.  Ptolemm  vel  Ptolemwus  Vat.  sec.  regia  Moret.  sec  regia 
semper  Vat.  sec.  m.  pr.    noxia  vel  Itegia  Lov.   mundo  vel  semper  Oxon.  sec:— 

NOT^ 

476  Sit  retro  ducibus-]  Vident  omnes,  fastis  iisdem  legatur  nomen  Arinthjei 
quanta  injur.a  facta  sit  tot  d.icibus  consulis,  et  nomen  consulis  Eutropii, 
retro  praete.-.ti  temporis,  cum  factus  qui  fuit  Arinthffii  servus  ?  Ariothsus 
est  consul  indignus,  qui  inter  eos  nu-  autem  ft.it  vir  illustris,  togata  et  ar- 
meratur.    Id  dedecus   omnia  ferent  mata  militia  clarissimns. 

Bsecula.                         ,  480  ptolemai]  Regis   /Egypti,  c«- 

477  Canities']  Antiquitas  veneran-  jus  servus  Pothinus  ad  dignitates  sub- 
da,  ut  canities  in  sene.  latus  occidi  jussit  Pompcium  Mag- 

478  Arinlhcei]  Fierine  potest  ut  in  num. 


IN    EUTROPIUM    LI15.    I.  5P0 

Mancipia !  en  alio  laedor  graviore  Pothino. 

En  patior  majus  Phivrio  scehis.     Ulc  cruoreni 

Consulis  unius  Pellajis  ensibus  hausit: 

Inquinat  hic  omues.     Si  nil  privata  movebunt, 

At  tu  principibus,  nostra^  tu  prospicc  causa?,  485 

Regalesque  averte  notas.     Hunc  aspicit  ununi 

Aula  magistratum  :  vobis  Patribusque  recurrit 

Hic  alternus  honos.     In  crimen  euntibus  annis 

orbi!  Ecce  offendor  Pofhino  altero  pemidosiore.  Ecce  fero  criinen  acerhius  ^Tlgyp- 
tio  criiiiine.  Hle  PoUiinus  exsorbuit  siinf(uinem  xinius  consulis  Pompeii  gladiis 
Alexandrinis :  hic  Entiopiiis  inficlt  omnes.  Si  ics  priratcc  nihil  te  commovebuut, 
at  tu,  o  StilicUo,  consule  1'rincipibus,  tt  causce  nostrcc,  et  remove  macuUis  [mpera- 
torias.  Regia  intuctur  hunc  mum  magistraluw.  Hic  honos  coiisulatiis  redit  vobis 
tt  Senatoribus  aiteinatim.  O  StiliGlio,  (juarlum  cvnsul,  succurre  annis  labentibus  in 


481  heu  aho  Med.  tert.  lcrdi  Jun.  pr.  Pothino  Exc.  Lucens.  sec— 482  En  pn- 
tinr  Vat.  scc.  Pal.  Med.  pr.  Thiian.  Lov.  Moret.  sec.  Anibr.  tert.  Phario  ma- 
jus  Vat.  tert.  Pric— 483  Lagceis  Exc.  L<e«i.  menibus  pro  ensibus  Moret.  pr. 
— 484  movebunt  Exc  Liiceiis.  sec  monebunt  Farn.  manebant  cd.  Vicet. — 
485  At  nunc  Vat.  quiut.  Petav.  pr.  nostrcetu  Mazar.  Ainhr.  sec  tu  nostrwxnc, 
Heins.  restra  Exc  Luceiis.  sec  ed.  Gesn.  et  ed.  Bipont.  hos/iw  Jiin.  pr. 
Moret.  sec  nobis  Oxon.  pr.  nostriv  circumspice  Mazar.  Anibr.  tert.  nostra  vel 
conspice  Oxon.  sec  conspice  diio  Vatt.  Pal.  Earn.  Pric  Rott.  tres  Med.  et 
Petav.  Bonon.  Tholos.  Exc  Gevart.  Var.  LL.  ed.  Antv.  compice  vel  consule 
Moret.  pr.  Cvrtspice  vel  prospice  ut  et  cnussce  vel  certe  Lov.  in  quo  ascriptum 
erat,  cerce.  '  forte  recte.  nam  Notarius  fiiit.'  respice  vel  prospice  Vat.  lert.  con- 
suic  legebat  Heins. — 486  [iegales  udverte  Med.  sec  Regalesque  nolus  udv.  Bo- 
iion.  Oxon.  sec.  advertenntas  tres  Vatt.  Pal.  Pric.  Farn.  Rott.  Med.  pr.  Reg. 
Petav.  sec.  averte  Jun.  pr.  Florent.  duo  Med.  inc  Heins.  Thuai».  Mazar.  Pe- 
tav.  pr.  Put.  ni.  sec  tres  Anibr.  item  Vat.  Livin.  hinc\i\X.  tert.  Rott. Florent. 
Keg.  Piit.  hunc  vel  hinc  Oxon.  pr.  Med.  sec  accipit  tres  Vatt.  Pal.  Farn.  Pric. 
Vicet.  Paini.  Ald.  Isingr.  aspicit  Med.  sec.  Oxon.  sec  Put.  Pat.  Tiuian.  duo 
Ambr.  Var.  LL.  ed.  Antv. — 487  nobis  Vat.  tert.  parihusque  Anilir.  pr. — 
488  yU  alternus  inc  Heins.  Hinc  vel  liic  Med.  sec  honor  diio  Vatt.  Pal. 
Pric  Rott.  Florent.  duo  Med.  Put.  Mazar.  tres  Petav.  Bonon.  Pat.  Lov. 

NOT/E 

481  Mancipia]  Non  quod  Eutropius  480  Regales  notas]  Averte  dedecus 
fiierit  servus  Ptolemaei,  sed  quod  na-  Imperatoris  Arcadii,  ciijus  Aula  lioc 
tus  fuerit  ex  Africa,  in  qua  regnavit  nionstro  inficitur. 

Ptolemseus,  487  Recurril']  Recurrit  consulatus, 

482  Majus]  Majus  scclus  quam  et  vos  post  Eutropium  illuin  gercre 
Pharinm,  seu  quod  patratum  est  in  sustinebitis  ? 

.aEgypto,  qua  Pharia  dicJtnr  a  Pbaro  488  /«  ci  imen   enntibus]    Anni  qui 

insulaNili.  noininantiir  a  consulibiis,  dedecora- 

483  Pellcris]  Alexandrinis.  Alex-  biintnr  tam  turpi  coiisule,  e'  nemo 
andriaenimurbs  yEgypticonditafuit  deinceps  nisi  turpis,  volet  •  ^se  con- 
ab  Alcxandro  Pellse  nato.  sul.     Nempe  majores  dignita  es  de- 

48.5  NostrcE  causce]  Quk  dedecora-  decorantur  ab  hoininibiis  abjectis:  et 

tur  a  tam  turpi  Consule.  dignilatcs  vcl  miniraa:  nobilitantuT  a 


3^06  CL.    CLAUDIANI    XVIII. 

Parce,  qiiater  Consul :  contagia  fascibTis  oro 

Delendas  ignava  tujs  :  neu  tradita  libris  490 

Nomina,  ve^^titusque  meos,  quibiis  onme,  qnod  ambit 

Oceanus,  domui,  tanta  caligine  raergi 

Calcarique  sinas.     Nam  quae  jam  beila  geramus 

Mollibus  auspiciis?  quae  jam  connubia  prolem, 

Vel  frugem  latura  seges  ?  quid  fertile  terris,  495 

Quid  plenum  sterili  possit  sub  Consule  nasci  ? 

Eunuchi  si  jura  dabunt,  legesque  tenebunt, 

Ducant  pensa  viri,  mutatoque  ordine  rerum 

Vivat  Amazonio  confusa  licentia  ritu. 

scelus:  rogo  te,  ut  arccas  a.fascibus  tuis  contagionem  hiertem:  7Kve  pcrmittas  7iomi- 
7ia  tot  consiiliini  proditafastis,  et  vcstes  meas,  quibiis  supcravi  id  om7ie,  qtiod  Ocea- 
7iusci7igit,  sepeliri  tantis  te7icbris,  et  proteri.  Eteniin  qu(s  ju7n  faciamus  prulia, 
ducibus  effwminatis  ?  Qua  ja/n  mntrimonia  paritnra  sunt  sobolem,  qu<c  scgcs  ])ari- 
ttira  7iiessem  ?  Quidfcecundui/i  in  orbe,  quid  maturuin  queat  produci  sub  Consule  in- 
fcecundo  ?  Eunuclii  si  ferent  jura,  et  si  moderabuntur  bges,  viri  traha7it  pe7ua,  et 
scrie  reruia  conversa,  libertas  effrceuata  agat  more  Amazo7iu/n.     Qiutre  i/wror  a??i- 


IMovet.  pr.  Oxon.  sec.  Exc.  Gevart.  ed.  Viret.  honos  Exc.  Liicens.  sec.  amor 
vel  ho7ior  Reg.  Oxon.  pr. — 489  pater  Co/isul  Metl.  sec.  in.  pr.  ed.  Vicet.  Var. 
LL.  ed.  Antv.  pater  vel  quater  Oxon.  sec.  fuslibus  Tliolos. — 490  ne  tradita 
duo  Med. — 491  ISomina  Ambr.  tert.  Pat.  lu.  sec.  qnod  piobat  Reinsins,  qiii 
notat  No/nina  etfasios  conjtiiigere  Spartiau.  in  JEl.  Vero  p.  16.  1.  4.  Tcgi/ii/ia 
Exc.  Laili.  O/ni/ia  PaL  Farn.  Pric.  Esc.  Gevart.  et  Lncens.  sec.  Ald.  Ho- 
inina  Med.  tert.  Lov.  O/imia  tres  Vatt.  Rott.  Florent.  Med.  sec.  Oxon.  sec. 
Petav.  tert.  Mazar.  Bonon.  ed.  Vicet.  Car/nina  vel  Cidmina  Med.  qiiart. 
O/ni/ia  vel  Nomi/ia  Petav.  pr.  Leid.  pr.  Nu/nina  vel  Onmia  Vat.  tert.  Pric. 
restitusque  Lov.  conventusque  ?.Ied._sec.  m.  pr.  vc.ititusque  vel  ccnventusque  Vat. 
tert.  tuos  Med.  qiiart. — -VJ2  ta/ita  dui  pro  do/nui  tanta  Jnn,  pr. — 493  nefas  Pat. 
7ion  quadam  V^at.  scc.  ferumus  Vat.  teri.  Rott.  Reg.  Mazar.  ed.  Vicet.  gei-cinus 
Petav.  tert.  iuc.  Heius.  gcra/nus  duo  Leidd.  ciun  viginti  aliis,  Exc.  Gevart. 
Lucens.  sec.  Var.  LL.  e  inarg.  Paim. — 494  aut  quce  connubia  Farn.  quarjai/i 
INIed.  pr.  Mazar.  Moret.  sec.  Vat.  Livin.  co/iubia  Moret.  pr. — 495  Aut  Farn. 
ed,  Vicet.  Vcl  duo  Leidd  ct  septemdecini  alii,  Exc.  Gevart.  Lucens.  sec.  Aki. 
item  Var.  LL.  e  niarg.  Parm.  fruge/n  Vat.  tert.  ed.  Vicet.  fruges  Farn.  latu- 
riwager  quatuor  Vatt.  Pal.  Piic,  marg.  Isingr.  latui^a  sfgesMazar.  Vat.  Livin. 
Udura  scgcs  vel  luturus  ager  Vat.  pr.  Farn. — 490  pulchru/n  Pulm.  et  Ms.  Delrii. 
poterit  Oxoii.  sec.  m,  sec,  possit  sterili  Med.  qiiart,  principeVn^.  Med.  pr. — 
4^7  teneba/it  Petav.  sec, — 498  /nuta/idoque  Put,  Petav,  sec. — 499  .sistro  pro 

NOT/E 

viris  magnis.    Sic  Epaniinondas,  cnm  aiispicia,  seu  consulebantur  aves,  an- 

viarum  stcrnendaruin   ciira  ipsi  cou-  tequam  bella  gererentiir. 

tumeliose  demaiidata  fuit,  '  abjectis-  498  Fe/isa]  Viri  tralient  pensa,  ne- 

siranni  negotitiiu  pro  aniplissiino  or-  buiit  instar  miilierum,  si  eifoeminati 

namento  expeleuduui   Thebis  reddi-  negotia  virilia  obire  velint. 

dit.'  Val.  Maxuinis.  499  Amazonio  ritu]  Muliercs  viris 

494   Auspiciis]    Olim  cai^tabantur  doininabuutur  :  alii  legunt  sisfro;  uec 


IN    EUTROPIUM    Lin.    I. 


507 


Qiiid  frahor  iiltevius  ?  Stilicho,  quid  vincere  difTcrs,        500 

Dum  ccrtare  pr.dct?  nescis,  quod  lurpior  hostis 

Lcntitia  majorc  cadit?  Piratica  Maiiiuun 

Erigit :  ilhistrat  servilis  laurea  Crassum. 

Annuis.     Apnoscd  frcinitum,  quo  palluit  Eurus, 

Quo  INIanvi  CJikloquc  ruit.     Quid  Martia  signa  505 

Solicitas  ?  non  est  jaculis  hastisve  petendus  : 

Conscia  succambent,  audito  vcrbere,  terga, 

Ut  Scyilia  post  muKos  rcdicns  cxercitus  annos, 

pUus?  O  StHicho,quare  prncntsthiiis  siijwrare,  diiin  erubescis  dimicare?  An  igno- 
vds,  quod  ho^tis  de/ininior  rincitur  cmn  t^aiidio  niujore ?  1'iiatica  victoria  cjrtollit 
.Vagnuni  l-ompciiim.  Luurus  serrilis  nobilitul  (Jrussmn.  Concedis  pclita.  Cvf^- 
vosco  tnurniur,  quod  tirruit  Orienlem,  quo  Munri  it  CHldo  victi  sunt.  Quid  requiris 
vexilla  HJiirtis?  A'«;i  liostis  iiggredicndiis  est  arcuhus  it  cuspidihns:  terga  lioniinis 
lonscii  dijicientur  jlagro  audito,  sicut  exfrcitus  Scytharuni  reverlens post  multos 


ritu  vet.  Gyr.  Exc.  Lncens.  sec. — 500  Quid  trahor?  uUerius  Bonon.  Stilicq  Vat. 
tert.  Mcd.  rjnait.  dijfert  Fain.  Piit.  Tliiinn.  dno  Pctaw  differs  duo  LeiJd.  et 
sciiecini  alii,  K\c.  CJevart.  Lncens.  .sec.  Sclieil.  Guil.  et  \  ar.  LL.  eil.  Antv. — 
.'iOl  Quid  ecrlare  Metl.  teit.  Dum  vel  Ninn  eertare  pudet  Vat.  pr.  ccrlare/ugis 
Oisel.  Vat.  Livin.  /ugas  Kott.  pudet  \'e\/ugis  Mazar.  ct  Vat.  pr.  ncscit  Pnt. 
Petav.  tert.  quam  vd  quod  Mecl.  sec.  vUior  inc.  Heins. — 502  cadit  Exc.  Lxti 
etLncens.  pr.  eadct  Leitl.  sec.  ct  vijrinti  alii,  iten»  Exc.  Gevait.  et  etl.  Vicet. 
— 503  Egerit  Jiiii.  i)r.— 501  Annuis  Exc.  Liiccns.  sec.  Ua  nimis  Mcd.  qnart. 
Animus  cd.  \'icet,  At  vix  agnoscit  inar.<;.  Isingr.  /remitn  An)i>r.  aec.  Leid.  sec. 
Exc.  Gevart.  quem  puHuit  eonyicicbai  Heinsius  ascripto  Silii  loco  lib.  i.  101. 
'  Non  ille  enantis  MassyliC  pniliiit  iras.'  sed  postca  nintavit  sententiinn,  nt 
patet :  nani  ascripserat  locmn  iv.  Cons.  Hon.  359.  '  pallescat  nostro  sine 
jjarhariis  arcii.'  palleat  liehrus  Oxon.  sec.  m.  scc.  Elmis  Prlc.  E6'"  Jun.  pr. 
Ilcmus  et  einendatmn  Ilehrus  Oxon.  pr.  Eimts  et  ni.  scc.  Hehrus  Ucf^.  ciiin 
{;lo>sa  seq.  Ilchrusjlitvius  'Ihraciic,  uhi  Stilico  Getas  devicit,  vnde  ait  1'o'ela,  I.  i. 
in  Riifin.  332.  '  Qiios  tamcn  inipavidiis  contra  snmnantis  ad  Heljii  Tendis 
aquas.' — 505  gelidoijue  pcril  Leid.  pr.  G/Woh</!«.' E.\c.  La>ti.  pcrit  ^Med.  tert. 
hustisjaculisque  'Iholos.  jacuiis  hastisque  Fiun.  Anibr.  tert. — 500  hastisjaculisve 
tres  Vatt.  Pctav.  pr.  Vat.  Livin.  jacuUsve  hastisce  Oisel.  hostisve  Tluian. — 
507  succumbunt  Med.  sec.  audito  noiuine  Med.  tert. — 508  per  multos  Anibr.  pr. 


NOTiE 

male:  ffe7a-Tpov,a.Trh  tov  (reietv,  quatere,      coini)aravernnt. 

est  crepitactilmn  apieuni,  qno  Aina- 

rones   in    bello  ntebantur,  et   Isidis 

Sacerdotcs  in  saciis,  et  TEL^yjitii  etiam 

in  bello :    nndc   Virgiliiis    de    Cleo- 

patra :    *  patrio    vocat    agmina   sis- 

trc' 

502  Pirutica']  Ponipeius  vicit  pira- 
tas,  Crassiis  Spartacum  aliosqiie  ser- 
vos,  ct  aiubo  multaui  hinc  laudein  sibi 


507  Conscia  tcrga]  Honiinis  scrvum 
se  esse  conscii. 

508  Ut  Sciithit]  Scytliapi  ex  Justino, 
tcrtia  e\pcdiliinic  Asiana,  octo  anuis 
absunt  a  conjugilms :  liae  servis  nu- 
bunt,  qiii  armati  dominos  rcdcnntes 
vcliit  advcnas  finibus  prohibcnt.  Scy- 
tha;  post  varia  pralia,  inopinantibus 
verbera  intentant :  adeotiue  Ulos  per- 


508 


CL.    CLAUDIANI    XVIII.    IN    EUTROP.    LIB.    I. 


Cum  sibi  servilis  pro  finibiis  obvia  pubes 

Iret,  et  arceret  dominos  tellure  reversos,  510 

Armatam  ostensis  aciem  fudere  tiagellis. 

Notus  ab  inceptis  ignobile  repulit  horror 

Vulgus,  et  adductus  sub  verbere  torpuit  ensis. 

amos,cumjuvenlus  servilis  vcniret  sihi  ohviam  ad  conjinia  renionh,  et  repelleret 
dominosredeu7ites  iii  terram  \)a\ii?im,flugrisnionstnitis  vicerunt  turbam  armutam: 
timor  erpertns  dettrruit  a  captis  tnultiiudinem  sei  voium  obscuram,  et  gladius  sub- 
latus  ad  plagatn  subflagro  elanguit. 


— 509  Cum  sibi  Put.  Petav.  sec.  ed.  Parni.  prafinibus  conjiciebat  Heins. 
fimibus  marg.  Marcill.— 510  revulsus  Ambr.  pr. — 511  offensis  Leid.  pr.  Rott. 
Oiscl.  Pnt.  Petav.  tert.  ostensis  vel  offtnsis  Vat.  tert.  fudere  vel  Irudere  Ma- 
zar. — 512  inceptis  Exc.  La?ti.  incertis  Moret.  sec.  incestis  vel  inceptis  Vat. 
tert.  ignnbile  Exc.  Lucens.  sec.  inmobile  Mdzar.  ed.  Vicet. — 513  adductus  Jun. 
pr.  duo  Vatt.  Med.  quart.  Floreiit.  m.  sec.  Reg.  Mazar.  Pctav.  pr.  Ambr. 
tert.  abductns  Pal.  Vat.  sec.  Med.  pr.  et  sec.  Var.  LL.  e  marg.  Parm.  obductus 
Ald.  abductis  Rott.  addiclus  Med.  quart.  inc.  Heins.  Florent.  m.  sec.  Pat. 
Tholos.  Put.  Moret.  scc.  Petav.  tert.  Exc.  Lucens.  sec.  ed.  Parni.  et  Vicet. 
item  Exc.  Schotti,  in  quibus  Gronovius  notaverat  seqc!.  addictus  i.  e.  servilis. 
male  mutat  Bartliius.  atdictus  lionon.  abjectus  Vric.  «ddu/us  et  emendatnm  at- 
dictus  Lo\.  adstrictus  Thuan.  Leid.  sec.  Exc.  Gevart.  quod  Hein.sio  placere 
visuni  est.  addictus  vel  astrictus  Ambr.  sec.  addictis  vel  adductus  Aat.  pr.  ab- 
ductus  vel  addictus  Vat.  tert.  sub  puhere  Rott.  Reg.  m.  pr.  Oxon.  pr.  terbere 
qnatuor  Vatt.  Pal.  Farn.  Pric.  sub  verbera  vet.  Gyr.  et  vet.  Cod.  Petav.  teste 
Heinsio,  qui  ascripserat,  i-ecte.  i.  e.  imminentibus  verberibus.  sic  sub  cantum  tibice 
Horat.  Od.  vij.  lib.  iii.  siib  pectora  quoque  apiid  Valer.  Flacc.  Yi.C03.ex 
Msto  Carrionis,  et  Stat.  ii.  Theb.  145.  siniiliter  ex  Mss.  verbere  vel  pulvere 
Vat.  tert.  P«l.  corruit  Med.  tert. 


NOTiE 


cellunt,  nt  qnos  ferro  non  poterant, 
metu  verberum  vincerent :  alii  oc- 
cisi,  alii  capti  et  cruci  affixi.  Sic  ex 
Pacato  :  '  tanta  vis  conscientiae  fiiit, 
nt  ab  inermibus  verterentur  armati : 
et  qui  obtulerant  mortibus  ptctora, 
darent  terga  verberlbus.' 


513  Adductus']  Sublatus  in  plagam 
ferendam  ;  vel  addiclus,  id  est,  servilis 
gladiiis,  nam  oliin  quidain  nexi  in 
servitutem  creditoribus  addiceban- 
tur :  i<lque  pctitum  est  ex  ipsis  Juris 
fontibus. 


C^ 


SE^T    JlJN2  2t9?^ 


PA  Claudianuc,    Clau.dus 

6372  Opera  oinnia 

A2 

1821 

v.l 


PLEASE  DO  NOT  REMOVE 
CARDS  OR  SLIPS  FROM  THIS  POCKET 

UNIVERSITY  OF  TORONTO  LIBRARY 


r 


H 


t