Skip to main content

Full text of "Opera omnia : ex editione lugdunensi religiose castigata"

See other formats 


.■..■- . . ).' 


Digitized  by  the  Internet  Archive 

in  2011  with  funding  from 

University  of  Toronto 


http://www.archive.org/details/operaomniaexedit37albe 


D.  ALBERTI  MAGNI, 


RATISBONENSIS    EPISCOPI,    OHDINIS    PRJ-DICATORUM, 


OPEHA    OMNIA 


IN  HOC  yOLUMINE  TRICESIMO  SEPTIMO 


COXTINENTUR  : 


I.  —  MARIALE,  sive  CCXXX  quaestiones  super  Evangelium  Missus  ent. 
II.  —  Biblia  Mariana. 

III.  -  PARADISUS  ANIM-ffi,  sive  libellus  de  Virtutibus 

IV.  -  LIBER  DE  ADHJERENDO  DEO. 

V.  —     LIBELLUS  DE  ALCHIMIA 

VI.  SCRIPTUM  SUPER  ARBOREM  ARISTOTELIS 


B.  A1.BERTI  MAGNI, 

HATISBONENSIS  EPISCOn,  ORDINIS  PK/fiDICATORUM. 

OPERA  OMNIA, 

EX    EDITIONE    LUGDUNENSI    RELIGIOSE    CASTIGATA,    ET    PRO    AUCTORITATIBUS 

AD   FIDEM  VULGAT^   VERSIONIS   ACCURATIORUMQUE 

PATROLOGI.E   TEXTUUM    REVOCATA,  AUCTAQUE   B.  ALBERTI   VITA   AC   BIBLIOGRAPHIA   SUORUM 

OPERUM   A    PP.    QUETIF   ET   ECHARD   EXARATIS,    ETIAM   REVISA   ET   LOCUPLETATA 


CUKA    AC    LABORE 


AuGUSTi  ET  iEMiLii  BORGNET, 

Sacerdotiim  dimcesis  Remensis. 

ANNUEiNTE  FAYENTEQUE  PONT.  MAX.  LEONE  XIII, 


V  O  L  U  M  E  N       T  R  I  O  E  S  I  M:  U  M       SEPTIMUM 


PARISIIS 

APUD  LUDOVICUM  YIVES,  BIBLIOPOLAM  EDITOREM, 

13,    VIA    VULGO    DICTA    DELAMBUE,    13 

MDCGCXGVIII 


2  D.  ALB.  MAG.  ORD.  PR.^D. 

pimus,  et  in  ejusdem  misericordia  tamquam  in  firmissima  spei  nostra'  anclio- 

ra,  exspectantes  finem  consummationis  et  pra^mium  laboris,  qua)  est  motrix 

voluntatis,  et  causa  operationis,  et  inspectrix  intentionis.  Obsecro  ergo  in  pri- 

mis  misericordiam  Dei  et  omnipotentem   Patrem  misericordiarum,  qui  luccm 

inhahitat  inacccmhilem  ',   ut  elTugatis  lumine  su«  claritatis  erroris  fallacia, 

falsitatis  zizania.  vanitatis  gloria,  det  mihi  verum  intelligereet  verumdicerede 

matre  ipsius  misericordife  et  veritatis.  Obsecro  et  eos  qui  pra^sens  opusculura 

forsan  dignabuntur  inspicere,  ut  si  quid  in  ipso  ex  sui  forsitan,  ut  contingit, 

novitate  aures  ipsorum    tamquam  dubium   pulsaverit,   non    facile  adsoribant 

temeritati,  sed  parcant  potius  simplici  devotioni.  Non  eiiim  intendimus  glorio- 

sam  Yirginem  nostris  mendaciis  adornare,  vel  etiam  stylo  altiloquo  capaciori- 

bus  intelligentiis  aliquid  novi  aut  magni  cudere,  et  non  gloriosam  Virginem 

laudare,  et  nosmetipsos  ostentare,  sed   rudibus  et  simplicibus   mei  sirailibus 

devotionis  munus  per  verba  simplicia  rainistrare.  M»'cum  cnim  bene  ag:itur, 

si  quamvis  nihil  dignum  reputatione  de  benediclissima  Domina,  lamquara  in- 

dignus  vita  et  miniraus  scientia,   de  mei  pectoris  ore  prolulero,  occasionera 

tamen  de  ipsa  scribendi  et  loquendi  sapientibus  subrainistrera. 

praesuppo-      Ut  autcra  lector  in  hujusmodi  operis  niateria  minus  laboris  habeat.  et  con- 

siiioneg.    jjjjgj^^jgjj^    ipsius  plcnius  suraraatim    pri»'cognoscat,   qua^dani  quasi  principia 

prajraittam,  quic  lucem  sequentibus   ministrabunl :  et  tilulos  postponam,  per 

quos  materia  comprehendatur  divisa,  et  lectori  illud  quod  de  maleria  inspicere 

pro  terapore  voluerit,  expoditius  ileraonstrelur.  Quidquid  libi  occurril  in  ratione 

faciendum,    scias    fecisse    Deum  lamquam    bonorum    oranium    condilorem. 

Augustinus  in  libro  II  de  Ijhern  arhilrio:  «  (iiim  Deus  sumraura  ut  rainimum 

bonum  coraraunicavit,  communicavit  omne  commiinicabile  ajicui*.  »  Diony- 

sius:  «  Proprietates  inferiorum  habent  superiores  cum   oxcellenlin  '.  »  Idem, 

«  Lex  quidera   haic  est  divinitalis   sacralissima,  per  priraa  secunda  ad  sunm 

divinissimam  reducere  lucera,  elc.  »  Item,  u  Ad  omne  inconveniens  in  Deo  se- 

quilur    impossihilt'  :    el   :u\   omne  conveniens,  cui  major  ratio  non  repugnnt, 

sequilur   necessarium.  »  Augustinus  :    «  .\u<'lorilas    lidem   llagilal,  et  ralioiii 

pra^parat  horainem  :  ralio   ad   inlfllectum  cognilionem<iue    |)erdu<'it.  Uuam- 

quam  nec  aucturitatem  ralio  penilus  desernt,  cum  considerulur  cui  credendum 

sit  :  ot  certe  summa  esl  ij)sius  jam  (■Dgnila;  alque  perspii-uju  veritnlis  nu<'lori- 

tas'.  »   Item,  «  OuifM-endura  esl  rationi   <iuid   consenliat  verilali,  liat(iue   ipsn 

veritas  auctoritas,  sine  qja  nec  ost  nec  vnlet  auclorilns.  »   Dernnrdus  :   <•  Ihi 

unusquisque  in  sonsu  suo  securus  nhundat,  ui)i  nut  certa  rnlioni,  aul  non  con- 

teranendcL'  auctorilati,  quod   sentitur  non  ohviat',  >•  .Xuguslinus   in   lihro  XII 

Confessionni/i :  n  Dum  (luis^iuis  conntur  in  S<'ripturis  sncris  id  senlire,  quod  iii 

eis  sensit  ille  qui  scripsit,  quid  mnli  e.st  si  hoc  sential  quod  tu  liix  omnium  vcri- 

dicarum  menlium  (jstcndis  veriim  esse,  etiamsi  hoc  iion  sensit  illo  iiuem  iegil, 

*  I  ail  Timolli.  \i,  IC. 

*  S.  .\i!i.LSTi,Ms,  Lil).  11   ilu  i.iljeio  aihiUiu,  caji.  'J. 

*  S.  DiONYsius,  l.ib.  de  llierurcliia  eccle»iasl.  cap.  .». 

*  S.  AucusTiNus,  Lib.  de  Vera  reliRione,  cap.  24. 

*  S.  HKHNAnDr^,  Epist.  77   nd   Map.  Hugoncni,  cap.  18. 


QT  .ESTIONES  SLTKll  EVAXGELIIM.  3 

cum  et  ille  verum,  nec  tamen  hoc  senserit'?  »  Idem,  ibidem  :  «  Cum  aliusdixe- 
rit  quod  sensit,   quod    ogo  religiosius  me  arbitror  dicere,   cur  non  utrumqtie 
potius,  si  utrumque  vei'um  est?  et  si  quid  tertium,  et  si  quid  quartum,et  si  quid 
omnino  aliud  verum  quispiam  in  his  verbis  videat,  cur  non  illa  omnia  vidisse 
credatur,  per  quem  Deus  unus  saoras  litteras  vera  et  diversa  visuris  multorum 
sensibus  temperavit?  Ego  certe  intrepidus  de  corde  meo  pronuntio,  si  ad  cul- 
men  auctoritatis  aliquid  soriberem,  sic  mallem  scribere,  ut  quod  veri  quisque 
de  his  rebus  capere  posset,  mea  verba  resonarent,  quam  ut  unain  veram  sen- 
tentiam  ad   hoc  apertius    ponerem,   ut  excluderem  alias,  quarum  falsitas  me 
non  posset  offendere.  »  Augustinus,  ibidem. :  «  Sensit  Moyses  in  his  vorbis,  In 
principio\  etc,  atque  cogitavit  cum  ea  scriberet,  quidquid  hic  veri  potuimus 
invenire,  et  quidquid  nos  non  potuimus^  aut  nondum  possumus,  et  tamen    in 
eis  inveniri  potest.  »   Augustinus  in  libro  supe)'  Genesim,  dicit  quod  nec  in 
spiritualibus    nec    in    corporalibus    aliquid    est    vacuurn.    Beatissima    Virgo 
anulio  illustrium  vinoitur  in  aliquo.  Unde  in  libro  de  Naliira  et  gratia  :  «  Cum 
de  peccatis  agitur,  nulla  de  ea  fit  qua?stio\  »  Anselmus  in  Whvo  d.Q  Peccato  et 
conceptu  virginali:  «  Beatissima  Virgo  ea  puritate  nitebat,  qua  major  sub  Deo 
nequit  intelligi''.  »   Bernardus   in  epistola  ad  Canonicos  Lugdunenses:  «  Ego 
puto,  quod  et  copiosior  sanctificationis  benedictio  in   eam    descenderit,  quse 
ipsius  non  solum  sanctificaret  ortum,  sed  et  vitam  ab  omni  deinceps  pecoato 
custodiret  immunem,  quod   alteri   nemini  in  natis    mulierum  creditur  esse 
donatum.   Decuit  nimirum    reginam  virginum  singulari  privilegio  sanctitatis 
absque    omni  peccato    duoere  vitam,    quee  dum    peccati   mortisque    pareret 
redemptorem,  munus  vitse   et  justitice    omnibus  obtineret.  Ei  nullum  bonum 
defuit,  cujus  pura  creatura  in  statu  viee  capax  fuit"'.  » 


*  S.  AuGusTiNUs,  Lib.  XII  Confessionum,  cap.  31. 

^  Genes.  i,  1. 

^  S.  AuGUSTiNus,  Lib.  de  Natura  et  gratia,  cap.  38. 

^  S.  Anselmus,  Lib.  de  Peccato  et  conceptu  virginali,  cap.  18. 

^  S.  Bernardus,  Epist,  184. 


>-e«^ 


D.  ALBERTI  MAGNI, 


RATISBONENSIS    EPISCOPI,    OHDINIS   PRJIDICATORUM, 


Mariale,  sive  quaistiones  super  Evangelium, 

Missiis     est    Ang  elus     Gabriel     ('),     etc 


QUiESTIO  I. 


An  iieccsse  riicHt  Ai]&-eliiiii  («abrieleiii  iiiitti  ad  .^lariaiii  ? 


Primo  quaeritur,  An  necesse  fuerit  hanc 


missionem  esse  r 


Rt  mdetur,  quod  non. 

1.  Inlerqusecumquedistantia  est  nulla, 
nulla  necessaria  est  missio  :  sed  inter 
Deum  et  beatissimam  Virginem  nulla  est 
dislantia  ergo  nulla  debuit  inlervenire 
missio.  MiNOR  patet :  quia  Deus  fuit  cum 
beala  V^irgine  per  suam  essentiam,  po- 
tentiam,  et  prassentiam,  sicut  in  crealu- 
ris  est  generaliter,  et  per  inhabitantem 
gratiam,  sicut  in  sanctis  est  specialiter : 
ergo  cum  omnimoda  affuit  gratia,  nullo 
modo  defuit  gratia  :  ergo  nulla  missio 
possibilis  fuit. 

2.  Item,  Omnis  missio  est  per  medium  : 


sed  inter  ipsam  et  Deum  nullum  fuit 
medium  :  ergo  nulla  est  missio.  Minor 
patet :  quia  ipsa  fuit  dignissima  crealura- 
rum,  utputa  regina  Angelorum  ab  aeterno 
electa  et  confirmata,  juxta  illud  Eccle- 
siastici,  xxiv,  ii  :  Ab  initio  et  ante  see- 
cula,  etc. 

3.  Item,  Missio  est  propter  indigen- 
tiam  :  sed  hic  nulla  fuit  indigentia  missi- 
onis :  ergo  nulla  missio.  Minor  patet : 
Deus  enim  non  indiget  nuntio  qui  est 
ubique  totus  praesens.  Beatissima  Virgo 
eliam  non  indiguit  nuntio,  quia  imme- 
diate  poterat  accipere  a  Domino. 

4.  Item,  Nuntius  prius  accipit  nuntia- 
lum,  quam  iile  cui  mittitur :  ergo  si  fuit 
nuntiatio  hic,  prius  descendit  illuminatio 
ad  Angelum,  quam  ad  Virginem  :  ergo 
descendit  inordinate,  quod  est  contra 
bealum  Dionysium  dicentem  :  «  Lex  qui- 
dem  deitatis  sanctissima  haec,  per  prima 
secunda  ad  divinissimam  reducere  lucem 


»  l.uc.  1,  20. 


fi 


U.  ALB.  MAG.  OKl).  PUiED. 


suam'.  »  Vult  enim  per  utruuique  libe- 
rum  arbitrium  utriusque  hierarchice,quo(l 
quidquid  defluit  ad  inferiores,  influit  per 
superiores,  et  non  e  convcrso. 

o.  Item,  Beatius  est  dare,  quam  acci- 
pere  :  ergo  beatior  est  dans  in  quantum 
dans,  quam  recipiens  :  ergo  nuntius 
beatior  fuisset  beata  Virgine. 

0.  Item,  Sicut  se  habet  flnis  ad  finem, 
ita  id  quod  est  ad  finem,  ad  id  quod  est 
ad  finem  :  sl  ergo  nuntiatum  est  supra 
nuntialum  per  allius  improportional)ili- 
ter,  et  nuntius  supra  nuntium  impropor- 
tionabiliter  :  et  ill;e  nuntiationes  tiebant 
per  Angelos  :  ergo  ista  debebat  fieri  per 
superiorem  oniiiium  Angelorum  :  crgo 
Deus  debebat  istam  revelalionem  facere 
per  seipsum. 

7.  Item,  .Majus  est  dare  esse  matrem 
Dei,  quam  dare  lidem,  spem,  vil  chari- 
tatem,  quia  illud  inrludit  istud  in  se  :  si-d 
illud  operatur  Chrislus  sine  mysterio 
crcatura-,  per  se,  et  minus  «'>l :  ergo  «-t 
illud  quud  majus  est. 

8.  llem,  l*roph«'lia  priede>liualioai> 
implelur  sine  nostto  lihero  arbiliio,  ut 
dicil  (ilossa  su|)er  .MaMlueum  :  scd  liiec 
nuiilialio  de  i-onceptii)ne  l''ilii  l)<-i,  ot 
piDphelia  |)i-a'(iesliiiulioiiis :  ergo  illu  non 
depend»'t  a  libero  arhitriu :  ergo  nun- 
tiatio  iion  luit  necessaria  propter  con- 
sen.suiu  beatissima'  Vir^'inis. 

Kx  his  nrgo  vidctur,  i(uod  non  fuit  ne- 
cessuria  uiinuiilialio. 
Conira.  '•'<  •UTosiriiM  arguitur  : 

1.  -Mii  Saiuli  sunl  iiuuliali  :  ergu  tt 
llhristus  drbuit  iiuntiari. 

2.  Iteiii,  .Noii  i'sl  ali(|Uod  laudubilu 
nisi  ronslilulum  uliquo  mudo  iii  libero 
arbiliiu,  sed  li<'ri  iiiatrfin  Dei  est  luudu- 
bilissiinum  :  ergo  fuil  inTc.ssuria  niiMsio 
vtl  nunlialio  propler  conseiiHuiii  liberi 
ai  bitrii. 

3.  Item,  In  contructu  matiiinonii  re- 
quiritur  liberuiii  arbiliiuin  in  pirsoiia 
cupulund.i :  ergo  iii  istu  huiiiiiio  iiiulri- 
monio  debuil  (-oiiHensus  healissiina   Vir- 


ginis    requiri :    ergo    ad    hoc  nccessaria 
fuit  inissio  vel  annuntiatio. 

4.  Item,  Clandestinuni  minuit  jura  ct 
privilegia  matrimonii  :  sed  istud  matri- 
monium  in  nulio  debuit  esse  diininulum: 
eigo  non  debct  essc  clandestinum  :  eigo 
necessaria  fuit  nuntiatio. 


§   II. 


Co.NCEDiMLs,  (juod  cougrua  ct  necessa-  Re«pon 
ria  fuit  ista  nunlialio  propter  (|uatuor. 
l*ropler  Dei  houorationein,  angelicce  di- 
gnitatis  ostensionem,  beatissimie  Virgi- 
nis  commendationem,  et  ad  nostram  uti- 
litattiin. 

Deus  honorabatur  in  ista  annuntiatione 
tripliciter.  Ouantum  ud  [lotenliam  :  quia 
Angelos  habuit  in  ministros.  (Juantuin 
ad  sapienliam,  in  co  quod  inodus  libera- 
tiunis  noslra*  modo  perditionis  nostr^e 
ilireclt'  ohviavil,  scilicel  in  eo  quud  Vir- 
fiinem  docuil  per  Angt-lum,  sicul  ange- 
liis  virginem  decepit.  (Juantuiii  ad  boni- 
laleiii,  in  eo  (|Uod  de  conlingcnlibu.s  nihil 
oinisil  in  omni  eo  quud  u<l  honureni  inu- 
Iris  siui'  iiecesse  luil.  (^)nj;rua  ergo  fuit 
ad  Dci  iiunurationem. 

Ncccssuriu  ctiam  fuil  ud  ungolicie  di- 
guitulis  uslenHiuncin,  quu*  simililer  usleii- 
dilur  iii  trihus.  I*rimu,  (juiu  .\ngclus 
hai-  nuntiando  suuiii  ulliciuiu  c.vcrcuit. 
ScL-uiiilo,  quiu  suiiinii  secreti  cuiisciii!} 
fuit.  Icrtio,  i{uiu  suinmam  hcutitndinciii 
homini  nunliavil. 

Kuit  ctiaiii  ad  beutis^inui'  VirginiH 
( iiiuincndatioiicin  iicceHsariu,  i)iiu*  ctiuiii 
in  trihuH  runtiistit.  VirtuA  ciiiiii  Virginiii 
inunifcslulur,  iiieriluin  ejus  auginciitalur, 
iiilus  et  cxlra  illiiininatur,  ct  unuinquud- 
que  illuriiin  lri|)liculur.  .Munifcstutur  eiiiiii 
virluii  rjuM  hiiinililatiH  iii  turb.indu,  virtua 
discretiuitis  in  iiii|uirendo,  cl  viitur^  lldci 
iii  cunseiilicndu.  .Mcrituiii  ejus  «ugiiieii- 


S.    Dio.NYsic*,   I)c    Kccleaiatt.    hicrarchia,      ca|>.  .^. 


QU.liSTIONES  Sl  PER  EVANGELIUM,  QU^ST.  1. 


talur  iii    tribus  :  iii  credendo  nunliu,  in  quod   niissio   est   distantiuni,    dicendum 

consentiendo  nuntiato,  in  Jiuniiliando  se  quod  dislare  secunduni  quod  dicitur  per 

Deo.  Inlus  el  extratripliciter  illuminatur,  oppositionem  ad  inhabitandum  per  gra- 

in  potentiis  primis,  mediis,  et  ultimis  :  in  liam,    tunc  conlingit  simul  inesse   cum 

primis,  id  esl,  sensualitate  per  allocutio-  inhabilalore    rcspcctu  diversarum    gra- 

nem  et  rcsponsionem,  in  mediis  pcr  ima-  tiarum,  ita  quod  Deus  inhal)itat  per  hanc 

ginationem    et   cognilionem,    in  ultimis  graliam,  dislat  tamen  quantum  ad  aliam. 

per  internam  inspirationcm.  Et  sic  an-  Unde    licel    Deus  inhabitaret    Yirginem 

nuntiatio  fuit  utilis  ad  Virginis  commen-  per  j^ratiam,  distabat  tamen  per  corpora- 

dationcm.  lcm  praescntiam. 

Fuit  etiam  necessaria  ad  nostram  uti-  Ad  aliud  quod  objicit,   Missio  est  per 

litalcm :   ad  hanc  quoque  tripliciler,  ad  medium,    diccndum    quod    est   medium 

fidei     confirmationem,     ad     devotionis  dupliciter  accipere    in    operatione.    Uno 

accensionem,  ad  actuum  informalionem.  niodo  secundum  quod  medium  accipit  a 

Fides    nostra    confirmatur    in    eo    quod  primo,    et    influit    ultimo,  et  habet    ra- 

origo  et  exordium  processus  nostroe  red-  tionem  motivi  respectu  ultimi,  ut  dicitur 

emptionis  seriatim    et    ordinate   descri-  in  quinto  Physicorum,  quod  mediuni  est 

bitur,  et  sancti  Evangelii  testimonio  ro-  in  quod  primum  mutat  mutans  :    et  tale 

boratur.   Devotio  accenditur,    cum    toti  medium  nobilius   est  ultimo,  sicut  sunt 

liumano    generi,     mediante    bealissima  intelligentiae  apud  Philosophos,  aut  An- 

Virgine,    perfecla    pax    et    reconciliatio  geli  apud  Theologos.  Alio  modo  est  mc- 

nuntiatur,  et  humana  natura  Deo  abjecta  dium    per    quod    tamquam    per   instru- 

et   Angelis    inimica,    a    Deo    prior    per  mentum   est    operatio.    Et  hoc  medium 

Angelum  salutatur.  In  hac  annuntiatione  quandoque  est  agentis  ad  agendum,  et 

actus    nostri  informantur    per    id    quod  quandoque   recipientis   ad  recipiendum, 

bealissima  Virgo   gessit,  quando  ad  ip-  et  hoc  medium  non  est  dignius  ultimo, 

sam  Angelus  venit,  et  per  id  quod   re-  sicut  securis,  aut  nuntius.    Primo  mod(t 

spondit   Angelo,    et  per    id    quod    post  Angelus  fuit    medium   quoad  illumina- 

receptionem    plenitudinis    gratiae    fecit,  tionem  sensitivam  secundum  quam  An- 

elegantissime  instruimur  qualiter  audita  gelus  fuit  superior  beatissima  Virgine,  et 

debemus    conservare,   qualiter    nos    de-  nuntiato  Chrislo  homine,  sicut  intellecti- 

beamus  ad  recuperandam  gratiam  prie-  vum  et  sensitivum.  Secundo  modo  An- 

parare,    qualiter    recuperatam    gratiam  gelus  fuit  medium  quoad  illuminationem 


augmentare^  qualiter  augmenlalam  con- 
servare. 

Et  sic  patet  ad  quoe,  et  ad  quid  neces- 
saria  fuit  ista  nunliatio. 


Ad  1. 


Ilf. 


JXuNC  ergo  respondendum  est  ad  ob- 
jecla. 

Primo,  ad  id  quod  dicitur  objiciendo, 


intellectivam  in  quantum  movebat  et  irra- 
diabat  bcalissimam  Virginem  illumina- 
tione  sensitiva,  sed  ipsam  illuminationem 
intellectivam  Deus  per  se  infundit  me- 
diante  intelligentia. 

Ex  his  patet  solutio  usque  ad  ultimum 
argumentum,  quo  objicitur,  quod  pro- 
phetia  priedestinationis  sine  nostro  libero 
arbitrio  impletur,  quod  verum  est  sine 
nostro  libero  arbitrio  operante,  sed  non 
sine  libero  arbitrio  consentiente. 

Quod  objicitur  de  indigentia,  solutum 
est  in  distinctione. 


Ad  2  et 
alia. 


Ad  S. 


8  1).  ALB.  MAG.  ORD.  PR.ED. 


OUiESTlO    II. 


Per  (iiieiii  iiiintiiiiii  fonvoiiioba!  fiori  liaiio  anniintiationoiii  ? 


i*osT  noc  qua-ritiir,  Fer  (luem  iiuntiuni  '^.   Ilom,  Oflicium   liominum  cst  roci- 

convenicbat  lieri   lianc  annuiiliationem  ?      pere,  et  Anj^elorum  nuntiare  :    ergo,  eto. 

Kx  his  patet  quod   liomo  non    tlelmit 
esse  nuntius  '. 


^  II. 
Ivr  viitKH  n  ijuoil  per  liominem. 

1.  Tribiis  cnim  modis  notilicatur  incar- 

iiatit).  Primo,  per  prophetiam  verbalem,  Vihetih  autem,  quinl    Angelus  dcbuit 

vel  realem.    Secundo,    per    annuntiatio-  esse  nuntius. 

nem.  Tcrtio,  per  digili  dcmonstralionem.  I.   Ordinarie  enini  et  rejj;ulai  iter   illu- 

Kxtrema  liebant   per   homincm.   ['W^^o  el  minaliones  descendunt  a  su|)erinribus  ad 

inedia :  qiiia  media   participant  naluram  inferiora  :  sed  liumana  natura  est  consli- 

extremorum.  liila  siib  anj;clica  :  er«;o  Iuim-  debuit  illii- 

2.  Ilcm,  An^^elu»  non  ordiiKitiir  nicdius  minari  ab  illa. 

intcr    lioiiiincin   et    homincin,    cum    sil  2.  Itcm,  DionvMus    pliib)>npliu.s  duit, 

su[)cr  hi)iiiincm  :  ergo  si  extn-ma  licbaiit  quod  a  aniina  cst  substantia  intcllectualis 

pcr  homiiiriii  :  crgo  et  iiicdiu.  illuminatioiium    a    priiiia    causa   desc(>n- 

'■\.  Ilciii,    Lc\    ct    |)ri)plicta-    us(|uc  ad  licntiiim,    ulliina  relationc   perccptiva :  » 

.loanncm   duraruiit  ',    «|ui    riiit   Prophcta  er;;o  illuminatio  descendit  a  Deo  ad  An- 

projibctando,   ct  plus  i|iiam  1'roplieta  in  ^elos,  ab  .Vn^elis  ad  homines  :  er^:o  JMta 

demonstraiido  :   cr;.!;o  qiiidquid   est   citra  illuminalio  licbat  pcr  An;4^clum. 

demonstralioiicm,   cril  prophctatio  :   sed  3.  Itciii,  An;;cli  suiit  qiii  sin^'ulis  pra*- 

annuntialio  erat  citra  :  er{^'o  dcl)i*bat  licri  >uiit  lioininibusft  pnercruntur,  aut  verius 

per  Dro|)hclani  :  er^M>  pcr  hominem.  pradtciunt,    ct    sunt    imincdiulc    pradati 

(  ..;itra.         In  oiTosrn  M  hujus  arjiuilur  :  boiiiinum  :   .sed  denuntialioiies  el   illuini- 

1.  .Nullus  hoiiiiiiiiiii  fuit  bcalis.Him.i  natioiies  desccndiint  a  pradalis  in  subdi- 
Virf^ine  superior  :  s«(l  infcrioris  est  rei  i-  tos  :  er^o  vidctiir,  «juod  per  .Xn^clum 
pere  a  supcriori  :  erj,'o  ipsa  non  debuit  Vir^'ini  dcpulaliiiii  dcbuit  licri  isla  an- 
illuminationem  accipcif    ab    ali()iio    ho-  nunliutio. 

iniiie.  \    lliMii.  Kcclcsiastica  hicrarchia  iiiiiue- 

2.  Itcm,  l>ta  bcatitiido  (]ii.t  annuntia-  diate  ordinutur  ad  cadesteiii  Hupra  ne  : 
tur  iiiimcdiatc  beatissima'  Virj^'iiii.  iii  ».r^'o  suprcinum  in  Kcclesiaslira,  eril  nd 
ipsa  et  pcr  ipsaiii  annuntiatur  toti  ^eneri  inliinum  in  cielesti  oidiiiiituiii  iiiiiiiediule: 
humano:  er;:o  liomo  fiiil  locu  recipien>  8cd  bcatisHiiiia  Virgo  cht  KU|irciiiuin  iii 
tis  :  (Mj:o  iioii  dcbuit  e^He  lioiiio  nuntius.  Kcclesia^tica  :    ergt»   debuil    illiiiiiinatio- 

'  M.iiili.  XI,  i:t.  •l>iti«Mlulit>nc(>l)j«'<  toruiii  viJr>;i\VII<t\MII 


OU/KSTI(  ►NKS  Sl  PKK   KVA.NC.I.LH.M,  Ql.I^ST.   II 


\) 


nein  recipere  ab  inlinio  in  coelesti  hierar- 
chia. 

5.  Ilem,  Per  lolum  Evangelium  appcl- 
lalur  Angehis,  et  ila  videlur,  quod  fuit 
Angelus. 
Contra.        I^'  OPPOSiTLM  hujus  arguitur  : 

1.  Illuminatores  sunt  superiores  eis 
quos  illuminant,  sicut  vult  Dionj^sius 
per  totum  :  sed  Angeh  non  fuerunt  supe- 
riores  beatissima  Virgine  :  ergo  Angelus 
non  debuit  ipsam  illuminare. 

2.  Ttem,  Qtns  est  iste  qui  venit  de 
/u/om  * 'f  eic.  :  ubi  dicit  Ilieronymus, 
quod  hcBC  qutestio  est  in  persona  mino- 
rum  Angelorum  ignorantium  mysterium 
Incarnationis  :  sed  si  ignoraverunt,  ergo 
non  nuntiavorunl. 

3.  Item,  Ahlji,  Volavit  ad  me  unus  de 
Seraphim  '-.  Si  ergo  de  majoribus  fuit 
unus  qui  Prophetam  ad  proplictandam 
incarnalionem  purgabat,  nequaquam  de 
minoribus  esse  debuit,  qui  ipsam  incar- 
nalionem  nuntiahat. 


^   111. 


VinETUR  insuper,  quod  fuit  Archan- 
gelus :  quia 

1.  Nuntius  iile  fuit  Gabriel,  qui  fuit 
Archangelus,  ut  Ecclesia  supponit :  ergo 
nunlius  iste  non  fuit  Angelus,  sed  ad 
minus  Archanijrelus. 

2.  Item,  Joannes  nuntiatus  fuit  per 
Archangeium  '  :  ergo  et  Dominus  ad 
minus. 

3.  Item,  Archangeli  sunt  qui  majora 
nuntiant,  ut  dicit  Bernardus  :  sed  illud 
fuit  maximum  nuntiatum  :  ergo  debebat 
fieri  per  Archangelum. 

4.  Item,  Bernardus :  «  Putamus  his 
praeesse  Archangelos,  qui  sunt  conscii 
divinorum  mysteriorum,  qui  non  nisi  ob 

•  Isa.  L.KIU,   1. 

2  Isa.  VI,  0. 

3  Luc.  I,  11. 

*  S.    Bf.u.nardus,   Lib.  V    de    Considerationo, 


praecipuas  et  maximas  causas  mittuntur, 
ex  quibus  ille  Archangelus  magnus 
Gabriel  missus  legitur  ad  Mariam,  ob 
causam  qua  utique  major  esse  non  pot- 
est  '.  » 

5.  Item,  Cujuscumque  csl  oflicium  ali- 
quod  proprium,  illius  est  in  illo  officio 
primum,  medium  et  uhimum  :  sed  Ar- 
changelorum  oflicium  est  revelatio  se- 
cretorum  :  ergo  et  ista  revelalio  summo- 
rum  secretorum  pertinebat  ad  illorum 
officium. 


^  IV 


VmKTiR  autem,  quod  nuntius  dle  de- 
bebal  esse  de  Principatibus. 

1.  Dicit  cnim  Bernardus,  quod  Princi- 
patus  sunt,  quorum  moderamine  et  sa- 
pienlia  omnis  in  terra  principatus  consti- 
tuitur,  regitur,  limitatur,  transfertur, 
mutilatur.  Sed  hic  annutiabant  mutatio- 
nem  regni  et  sacerdotii,  et  ejectionem 
principis  tenebrarum.  Ergo  dcbuit  fieri 
pcr  [*rincipatus. 

2.  Ilem,  Secundum  Dionysium  Angeli 
sunt,  qui  singulis  hominibus  prgesunt  aut 
prseficiuntur  :  Archangeli,  qui  Gentibus  : 
Principatus,  qui  principalibus  :  ergo  cum 
beatissima  Yirgo  nobilissima  fuerit  prin- 
ceps,  ei  debuit  fieri  revelatio  per  Prin- 
cipatus. 

3.  Jtem,  Videtur  per  proprietates  Prin- 
cipaluuni,  quas  ponit  Dionysius  dicens  : 
«  ^lanifestat  autem  ipsa  cceleslium  Prin- 
cipatuum  Ulud  quidem  deiformiter  prin- 
cipale  eductivum  cum  ordine  sacro  ct 
principalibus  decenlissimis  virtutibus,  et 
ad  super  principale  principium  eas  uni- 
versaliter  converti,  et  alias  hierarchice 
ducere  ad  illud  ipsum,  quantum  possibile 
formari,  princificum  principium  '.  »  Sed 
in  hac  annunlialione  ducebatur  bcatissi- 

cap.  4. 

5  S.   DiONYsius,    Lib.   de   Ccelesti   hierarohia, 

cap.  9. 


10 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  PR^D. 


ma  Virgo  hierarcliice  ad  suporprincipale 
princincum  principium,  quantum  possi- 
bile  fuit.  Ergo  (lejjcbal  fieri  per  Princi- 
patus. 

§  V. 

YiDETUR  autem,  quod  adhuc  superior 
debeat  csse,  scilicet  de  Potestatibus. 

1,  «  Polestates  sunt,  ut  dicit  Hernar- 
dus,  quarum  virtuto  potestas  tenebrarum 
comprimitur  '.  »  ILec  autem  polestas 
principem  lenebrarum  maxime  cumpri- 
mebat  :  ergo  debebat  fieri  jx-r  l*olos- 
tates. 

2.  Item,  Glossa  dicit  super  Missus, 
quod  ideo  Gabriel  forliliido  Dei  dicitur, 
quia  illum  nuntiabat,  qui  addebellandum 
diabolum  veniebat.  Iloc  autem  est  Pote- 
statum.  Ergo  lieri  debuil  pcr  Potestales. 


55   VI. 


ViDinri»  etiam,  quod  dfbuit  esse  dt* 
\  iitutibus. 

1.  Dicit  cniiii  lifrnardus  :  «  Niitutes 
sunt,  quarum  nutii  vtl  Dpcn^  gigna  ot 
prodigia  iiunl  '.  »  jslud  aiilem  luit  oin- 
nium  miraiulurum  mir.iculosissimum. 
I^igo  dfbiiit  liiri  prr  Virtutes. 

2.  Itcm,  Ina  pnqiriclas  Virlutum  cst 
seciinduin  Dioiiysiiim  laigitas  ad  infc- 
riorcs.  Ilic  aiilcm  annunliabatur  iiiaxima 
lurgitas,  (|uia  |»lcniludu  gratije. 


§  VII. 

ViuETun  autem,  quoil  dchuil   licri  pcr 
Duminalioncs,    cl    hoc    pcr  proprictalc»< 


ipsis  assignatas  a  Dionysio  ^,  quie  sunt 
libcralis  severitas,  minuliva»  servitulis 
supcrioritas,  nuUius  subjectionis  egestas, 
dissimilitudinis  immunitas,  duminandi 
ordinata  polestas.  Omnia  ista  exerceban- 
tur  in  opere  Incarnationis,  ubi  nos  Deus 
suae  gratiiv  liberalitate,  et  suic  Passionis 
severitate,  ab  indigna  servitute  diaboli 
et  peccati  liberavit,  et  in  libertatem  lili- 
orum  Dei  adoptavit,  et  ub  omni  conta- 
gione  dissimilitudinis  cuIp<T  et  pueuie 
emundavit,  et  nos  sibi  in  regnum  et  sa- 
cerdolium  ordinavit.  Ergo  ista  annun- 
liatio  debebat  licri  jier  Domiuationes. 


??  VIII. 


NinKHH  etiam,  quod  pcr  Throuos  de- 
buit  lieri. 

Et  patet  per  proprietates  Thronorum 
u  l)ioi»vsio  positas\  (juu'  sunl  cclsiludo, 
rcgni  circumdutio,  stabilis  c(dIocali(.», 
regni  suscejilio,  regni  dclalio,  familiaris 
ajiertio.  l  nde  Dionysius  dicil  :  u  Ijisa 
allissimaruiii  et  comjiaclaruiii  !>cdium 
iiominatiu  docet  omni  diligenle  exaltari 
ab  ignominiu  subjectionis,  cl  ad  sum- 
miim  Mij)crmuiidanc  sursum  fenns,  el 
ab  omni  extremilatc  incirabilitcr  in  su- 
blimissimum  et  circa  vere  exoclsiim  tolis 
viribus  immulabililer  et  stubiliter  collo- 
(•uluiii,  ct  divini  sujicradvcnlus  in  omni 
imjiassibililute  et  immorlalilatc  ucccjili- 
viim  cldcifcruiii,  cl  familiarilcr  iu  dis  i- 
nus  susccjitiuncs  ujMTtum.  »  Hjfc  aulciii 
omnia  cuinjilctusunt  in  licalissimu  Virgi- 
iic,  (jiiandu  (-(dsiur  umnibits  crcaturi8 
ijisuiii  Dciim  uteri  Rui  greinio  circuiii- 
(lcdit,  jicr  (juud  hc  et  iiuk  iii  a*lerni  legiii 
xiliu  collocavil,  el  regciii  gluriii'  qucni 
iii  sc  susccjiit.  jicr  tutuiii  munduiii  ouiii- 
miinicavit,    ct    luiiiquam    fuiiiiliariiiHiiiiu 


*  S.  HER.-SAftui;^,    l.ib.   V   dn   (•.onsiiicnilione,  •  S.   DKi.Mtit*,  l.ib.  <\v  Ca<lc»li   lileiai- lia, 

cap.  i.  ,ap.  8. 

»  li.KM,  lliiiirin.  ♦  |,,E»i,  Ibibrni,  rni.    " 


QU^STIONES  SUPEU  EVANOELn'^l,  QUyEST.  II. 


11 


mediatrix  tolum  mundum  sibi  leconci- 
liavit,  et  per  quam  lamquam  per  conjun- 
clissimum  sibi  medium  omne  bonum 
effluxit,  et  omnc  genus  hominum  per  se 
tamquam  per  porlas  ccEli  ad  summam 
familiaritatem  Dei  Patris  inlroduxit,  et 
per  hoc  quod  ipsum  Deum  cum  homine 
familiarissime  in  unam  personam  con- 
junxit.  Haec  autem  omnia  annuntianlur 
in  ista  annuntiatione.  Ergo  propriissiine 
debuit  lieri  per  Thronos. 


§  IX. 


lieret,  non  [)oleral.  Ileductiva  etiam  fuil, 
quse  omnem  creaturam,  qnva  per  pecca- 
lum  cecidit,  in  pristinum  statum  ducit  et 
reducit.  Et  in  hoc  activatuit  :  quia  illum 
genuil,  qui  omnia  regeneravit  et  reduxit. 
Item,  activa  fuit,  quia  ex  ipsa  el  per 
ipsam  et  in  ipsa  quidquid  Deus  creavit, 
recreavit,  quoniam  omnium  bonorum 
est  mater.  Est  ct  exemplativa,  qute 
omnis  pulchriludinis  et  innocentioe  spe- 
culum  adprimam  pulchritudinem  dirigit, 
et  omnes  abcrrantes  ut  slclla  maris  ad 
portum  reducit.  lliec  autem  omnia  hic 
annunliabantur.  Ergo  videtur,  quod  ad 
Cherubim  pertinebat. 


ViDETUR  autem,  quod  debebat  fieri  per 
Cherubim,  ut  palet : 

1.  Per  proprietates  positas  a  beato 
Bernardo,  qui  dicit :  «  Putemus  Cheru- 
bim  ex  ipso  sapientise  fonte  ex  ore 
Altissimi  haurientes,  et  refundentes  fluen- 
ta  scientiae  universis  civibussuis^  »  Cum 
ergo  hic  annuntiatur  prima  repletio  fon- 
tis,  qui  crevit  in  fluvium  magnum  et 
maximum,  cujus  impetus  laetillcat  civi- 
tatem  Dei,  ulpote  plenus  gratia  et  veri- 
tatc,  de  cujus  plenitudine  nos  omnes 
accepitnus -,  imo  ipse  Filius  Dei,  qui  est 
virtus  et  sapientiaDei,  inquo  sunt  omnes 
thesauri  sapienliae  et  scientiae  Dei  recon- 
diti.  Manifestum  est  ergo  quod  haec 
annuntiatio  pertinetad  Cherubim. 

2.  Item,  Videtur  per  proprietates  a 
Beato  Dionysio  positas  \  qua?  sunt  in 
circuilu  esse  reductiva,  activa,  et  exem- 
plativa.  In  circuitu,  quia  ad  tolum  quod 
est  intrant  :  reductiva,  ut  ad  Dominum 
tendant :  activa,  ut  ad  eum  incedant : 
exemplativa,  ut  secunduni  suum  exem- 
plum  hoc  faciant.  In  hac  autem  annun- 
tiatione  Beatissima  Virgo  ita  in  circuitu 
fuit,  quod  magis  conjungi  Deo,  nisi  Deus 


X. 


ViDETUR  etiam,  quodper  Seraphim  : 

1.  Perproprietates  positas  a  beato  Ber- 
nardoquidicit  :  «  Putemus  Seraphim  spi- 
rilus  totos  divino  igne  succensos  succen- 
dere  universa^  »  Beata  autem  Virgo  igne 
Sancti  Spiritus  ita  totaliter  fuit  succensa, 
ut  llamma  ignis  omnem  etiam  fomitem 
libidinis  exstingueret,  etipsum  Solem  ju- 
stitiae  inlra  se  continens,  totum  mundum 
illuminaretetad  Dei  amorem  accenderet. 
Cum  ergo  ista  fuit  proprietas  Seraphim, 
videtur  quod  ista  annuntiatio  pertineat 
ad  Seraphin. 

2.  Item,  Hoc  videtur  per  proprletates 
assignatas  a  beato  Dionysio,  qui  dicit ; 
«  Prima  igitur  coelestium  hierarchiaruni 
ab  excellentissimis  essentiis  sanctificatur, 
ordinem  habens  omnibus  altiorem,  hoc 
est,  circa  Deum  immediate  collocatur  : 
et  primo  operantes  theophania3  et  per- 
fecliones  in  eam  tamquam  in  proximam 
principalius  deferuntur.  Et  ila  mobile 
eorum  semper  circa  divina,  et  incessa- 


'  S.   Bernardus,    lAh.   V  de    Consideralione,  cap.  7. 

cap.  4.                                   -  *  S.  Bernardus,    Lib.    V    de   Consideratione, 

*  Joan.  I,  14  et  16.  cap.  4. 
'   S.   DioNYsius,   Lib.  de  Coelesti   hierarchia, 


12  D.   AIJ5.  MAG.  ORD.  Pn.ED. 

bile,  et  caliduia,  el  acutum,  et  superfer-  redegerat   niors,    hunc    bonus  et  justus 

viduni,  intentiT  el  forsan  intiuiae  et  infle-  rursus   elTecit  victorem,  et  simile  simiii 

xibiiis  semper  motionis,  et  suppositorum  reparavit,   quod    opus   erat.    Sapientia  : 

reductive   ct  ac*ive   exemplativum  tani-  quia  rei  admodum  dubitie  ac  diflicilis  in- 

quam  recalilicans  illa  et   resuscilans  illa  venit  solutii)nem  quamdecentissimam -.  » 

in  similem  caliditatem  et  igneum  ciolitus,  Ergo  cum  hic  annuntietur,   in  quo  om- 

et   holocauste  purgativum.  et   incircum-  nium  istorum  Irium  ordiuum  demonstra- 

velatum,  et  inexstinguibile,  liabent('m(|ue  tur  proprietas,  videtur  quod  omnes  Ires 

se  sic  semper  lucilormem   et  illuminati-  ordines  debebanl  mitti. 
vam  proprietatem,  omnis  tenebrosa?  ob- 
scurationis   persecutricem   et   manifesta- 
tricem'.  »   Illa   autem  summa   perfectio 

charitatis  quae  liic  dcscriljitur,  ad  Dfum  ■=;  XII. 

ascendendo,  et  ad  proxiiiium  descenden- 
do,  complela  fuit    in   bealissima  Virgiue 

in  liac    annuntialione.   I^rgo  manifestum  Viuktlh    autem,    quod   omnes   Angeli 

i'sl,  quod  debuit  lifii  per  Scraj^him  di'l)ibant  mitti :  quia  sicut  se  habet  nun- 

tians   ad    nuntianlem.     ct     ivcipiens    ad 

recipienteiii,  «'t  iiegotium  ad  negoliatio- 

nriii,  ila  dehel  se  habere  nunlius  ad  nun- 

i;  Xl.  lium  :    sod    omnia    alia    hic    fuerunt    in 

>ummo  :   ergo  ct  ratio  iiuntii  d»buit  hic 
cssc  in  summu.    .Minkk  patcl :    iidu  enim 

Itk.m,    \  iililiir  quod  oiniies  lies  priiiii  major  potuit  esso  nuntians   Dro  nuiitian- 

ordines  debfhant  iiiitli.  li-,    luc    majur  recipiens  illa    rccipienU', 

Primiis  tiiim  ttrdo  iiDinen  liabel  a  ch.i-  qiia*  luil  supreina  in  Kcclesia  iiiilitanti', 

lilate,    s«'(iiiuliiN   n   i-()u'nitione,   tertiu^  a  i*l    in'^'olium   noii    potuil    csse    iiiajiis   cl 

polestalc  :  sed  hiec  omiiia  Iiic  iii  suiiiiiio  iiiagis  arduuin  iic(    utilitatc  nec  di^iiitate 

monstranlur:crg(idcbebat  lieri  pcr  omiics  ncc  iiovilatc  :  ergo  si  oiiinia  ulia  fuerunt 

tres.  .Mi.Non  patet  p.-r  Joannciii  Daiiiascc  hic  iii  suiiiino,  cl  ratiu  iiuntii  dcbuit  hic 

iiuiii,  ([ui  dicit  :   o  .MaiMnim  circa    ipsuiii  esse  in  suiiiiiio  :  ^cd  ratioiiein  nunlii  uug- 
palcfacit  clciiifiilia'  pcla^^iis.  Xaiii  cl  ij»s,>      inciit.it   jduralilas  :   »(dcmnius  ciiim   est 
ojiifcx,    coiidilur   ct    Duiniiius,    jiru   suo      mullus  iiiillcrc   ct    iiiagnus,  (jiiaiii  iiiium 
plasiiiale  jilasiiiatiunciii   siisccjiit,  ujutc      (jucmlibct  :    (juaiitu    crgu    j)lures   iiunlii 
pra'cej)lur  elTcclus  cst.  Kl  qiiiii  sjjc  diviiii-      suiil  mngiii  ct  sulcmiics,  tunto  plus  so- 
tulis,  iiiimicus  scduxciat  liumincin,  car-      lcmiii/.  ilur   annuiiliatio  :    ergo   si  tutiiiii 
nis  j)ia'tcxlu  dccijtilur.   Ilt  (lciiiunstralur      (bbcl    cs.sc    iii    suiiiiiiu,  ujiorlcbut   quod 
simiil  ct  buiiitas  cl  sajiicntia  ct  justilia  ct      uinncs  mittcrcnlur 
potciilia  Dci.  Kuiiit.o  qiiidcm  .  (juuniaiii 
nun  dcsj)c\it    jirujirii  j)l.isiiiatis  factura-- 
quc  prujiria'  iiiliriiiilalciu,  .s,.(|  misorulus 
(•adciitcm,  ci   maiium  j)orrc\it.  .lusliliu  : 
(juia     boiiiinc     viclo,    noii     alio     ijiiaiii 
boimiic,    fccil    viiici     lyraiiiiiim.     .Ncqiic  Vidkii»    aul.iii,   (juod  adhiic    sujicrior 

viulcnlia  a  mortc  dirijiuit  liomincm  ;  sid      iiiinlius  c»sc  dcbuil,  s(iliccl  Sjiiriliis  saii- 
quciii   ojiiii    |i,r    pcccaluin   iii  S('r\  itiilcin      ctus  incic.itus. 

'  S.   DinwMi  ,     1,1,    .1,.   i;„.|,.*ii    |ii,.rarchi.T,  =  >.    J..x>^^-    1»<w,-..»;nln    l.il'    Hl   'l^   K»'l^ 

'  ''!'•    ' '  ui  llio.lt>\.i,  '  .i|'     1 


55    Mll. 


1 


Qr.i:sTi(>\i:s  si  pi:r  i:vangeiji wi,  ui  yEsr.  n. 


1:3 


i.  llic  eniin  aniiuntialur  elleclus  suni- 
mse  honitatis :  bonitas  autem  appropri- 
atur  Spiritui  sancto  :  ergo  debuit  fieri 
pcr  Spiriuni  sanctuni. 

2.  Item,  Ista  conceptio  quae  hic  annun- 
tiatur,  atlribuitur  Spiritui  sancto  :  dicitur 
enim,  Conccptus  dc  Spirilii  sanclo,  licet 
tota  Trinitas  sit  operata  istani  concepti- 
onem  :  ergo  mitti  debuit  Spiritus  san- 
ctus. 

3.  Item,  Ad  repletionem  Aposlolorum 
mittebatur  Spiritus  sanctus :  ergo  multo 
dignius     ad    plenitudinem     beatissimae 


Virginis. 


§  XIV 


ViDEBATUR  etiam,  quod  debuit  mitti 
Filius. 

«  Fiiius  enim,  ut  dicit  Augustinus  ', 
qui  est  sapientia,  miltitur,  cum  cognitio 
de  spiritualibus  datur.  »  Hic  autem  ipsa 
sapientia  per  seipsam  totaliter  infunditur. 
Ergo  Filius   mitti  debebatur. 


§  XV. 


VmETUR  autem,  quod  Pater  debuit 
mitti. 

1.  Patri  enim  appropriatur  summa 
potentia,  quee  bic  manifestatur  in  sum- 
mo  :  ergo  Pater  mitti  debuit.  Minor 
patet.  Magis  enim  manifestat  potentiam 
recreatio  quam  creatio,  licet  utrumque  sit 
ex  nihilo,  quia  in  superiorem  et  in  per- 
fectiorem  statum  ordinatur  recreatio 
quam  creatio. 

2.  Item,  In  figura  Imjus  incarnationis 
legitur,  quod  dixit  Samson  patri  suo  : 
Vidi  mulierem  in  Thamnata  de  filiabus 
Pliilistinorum  :    quam    quseso    ut    mihi 


accipiatis  uxorcm-.  Et  infra,  y,  10:  />e- 
scendit  itaque  pater  cjus  ad  mulierem, 
et  fecit  filio  suo  Samson  convivium.  Si 
ergo  Pater  descendit  ad  accipiendum 
Filio  suo  uxorem,  videtur  quod  Pater  sit 
missus  cid  annuntiandum  Incarnationem. 


^   XVI. 


QuoD  autem  tota  Trinitas  milti  dcbuit, 
videtur, 

1.  Per  auctoritatem  Damasccni  supra 
positam,  quod  in  Incarnatione  monstra- 
batur  potentia,  sapientia,  et  bonitas  si- 
mul :  et  illa  appropriantur  tribus  perso- 
nis  :  ergo  tres  pcrsonse  simul  debebant 
mitti. 

2.  Item,  Videtur  per  ipsum  Evange- 
lium,  ubi  dicitur  :  Spiritus  sanctus  super- 
veniei  in  te,  et  virtus  Altissimi^,  etc.  In 
quibus  verbis  omnes  personae  tanguntur, 
per  virtutem  Filius,  per  Altissimum 
Pater,  Spirilus  sanctus  ponitur  in  litlera. 

3.  Item,  In  annuntiatione  Isaac,  quae 
fuit  figura  istius  annuntiationis,  dicitur 
quod  apparuerunt  tres  viri  %  id  est,  tres 
Angeli  in  specie  virorum,  per  quos  datur 
Trinitas  intelligi,  quia  dicitur,  quod  tres 
vidit  etunum  adoravit.  Et  ibi  commiscuit 
Sara  tria  sata,  id  est,  deitatem,  animam, 
et  corpus.  Ergo  Trinitas  fuit  missa  ad 
annuntiandum  Incarnationem. 


§   XVII. 


Ad  H.3iG  solventes    dicinms,    quod  in  Responsio. 
hac  annuntiatione  triplex  missio  fuit,  et 
etiam  triplicis  missionis  ratio,  una  Filii, 
secunda   Spiritus  sancti,    tertia  Angeli. 
Filii  est   duplex,  una  qua  mittebatur  in 


'  S.  Au<;l'sti.\ls,  Lib.  IV  de  Trinitate,  cap.  20. 
*  Jiulicum,  XIV,  2. 


^  Luc.  I,  ;3."i. 

*  (ienes.  xvin.  2  et  seq. 


14  D.  ALB.  MAG.  ORD.  PR^D. 

carnein,  et  illu  est  incarnatio.  Alia  est,  lius.  Nec  obslat,  quod  lex  et  Proplietae 

qua  mitlebalur  inmcnlem,  el  illa  est  inte-  usque  ad  Joannem  durarunt-.  Ista  eniin 

rior  menlis  illuminatio  beatissinite  Yiriii-  annunlialio  nonfuit  ad  demonstralionem 

nis  ad  intelligcndum ',  et  consentiendum  Joannis  ordinata  tamquam  aliquod  mo- 

verbis  angelicis.   Missio   Spiritus   sancti  dium.  Haec  enim  fuit  nobilior  illa  tam- 

fuit  ibi  plenitudinis  gratia;  infusio,  id  est,  quam  linis  et    complementum    omniuin 

summa  virlutum  gratuitarum,   prout  in  revelationum  el  apparitionum  prajceden- 

puracrealuraesse  potuit  in  via,  perfectio.  tium  propter  pra'sentialem  exhibilionem 

Missio  Angeli  fuit  ibi   intimationis,  quia  luminis,  quod  illuminat  omnem  hominem 

ipsa  debebat  esse  mater  Dei,  et  ideo  con-  venientem  in  liunc  mundum.  Kt  fuit  com- 

gruebat  ministerialis  el  exterior  ad  sen-  pletior  in  ratione  illuminandi :  quia  etiam  « 


sum  delatio.  Inde  Angelus  non  fuit  illu-  intus  et  extia  illuminavil  luce  siue  deila- 

minator,     sed     illuminationis    interioris  tis  mediunti',  qua  testam  noslra*  morta- 

exterior  delutor  et  revelator.  lllius  autem  litalis  acrendit,  el  omnes  tenebras  profu- 

inteliigcntiae  cujus  opus  est  in    visione,  gavil.  Joannis  aulem  demonstratio  lumen 

Deus  Trinilas    per    se    fuit  inspiratrix  et  non  accendit,  seil  semiorlis  et  lippienli- 

interpretatrix,  sicut   et    nunliati    inven-  bus   oculis   solem    digito    oslendit  :    nec 

trix.  jam  quasi  secretuin  revelavit,  sed  mani- 

fesluin    incredulis   inculcavit.    Plus  ergo 

quam  r*roph«'la  dicitur',  nou  pro|)ter  no- 

^  -WNI  bilitatem  revelationis,    sed  pnqilor  pra'- 

sentiam  lucis,  quam  ntm  hiturnm   pra'- 

dixit,  sed  pra-si-ntcm  demdiistravil. 

.Soluiioob-      His  iiAiuTis,  rcspondemus  ud  objecla,  Itfin,  Con.rfjimus.  nuod   mulli  .\nL'eli 

jectorum.                i      ,                  i     •.  •-             •..    i     .  ... 

concedenles   quod    hiiius  millfbatur  se-  non  lieb.baut  mitti,  quia  mulliludo  repu- 

cunduin    qu.id   di.  tum    est,    el    Spirilus  gnat    inystorii     airano.     Noii    enim    est 

sanclus   miUcbatur   sc.uiidum    quod  di-  aicauum,  qiiod  muilis  cst  cognitum  :  nec 

clum  esl.  |'atcr    aulem  iion    iiiitlel)atur  .st  familiuriler  el  amicabiliter  intimalum 

(juanlum   ad    Incarnationeiii,    licet  lieiie  «juod    prius    esl    mullitudiiii    revelalum. 

ali.juod  appiopriultiie  sil  Palri  in   lii.ar-  r,.)n>equeiiler  conrediinus,  .pi.id  iste  An- 

nationt'.  Iii  coiidilione  naiiique  ad   iiiis-  gelus   non   fuil    de    majorihu.s,    sed    fuit 

sioiiem  alicujus  peisoniK   tria  uxiguntiir.  .\rchuiigeius,  et  lioc  in  beutissima'  Virgi- 

I  riiiium  esl,  (juod  uliijuis  elferlus  sil  iii  iiis  honuralionein,  quia  si  quis  do  8upe- 

crealura  a  totu  rrinilate.  Secuiiduin  e>t,  riorihus   inilteretiir,    ah    i|»s.)    illumiiuiri 

quod  ille    elleclus   sit    ujqnopriubilis  illi  ciederetur.  De   iiiiimribus  ergo  miltiliir, 

j)ersona'.  Tertiiiiii  est,  ijuod  manife^telur  nt  ostendalur  •jiiod  .\ngelus  taiituin  est 

jtrocessio  illius  jtersonu'  ah  altera.  Kt  sic  ii.'g.)tii  iiiinislerialis  inlimulor  el  exterior 

jiatel,    (juod    Pater  iioii   millilur,    jtrout  .Ifiutor.   Deun   eiiim    per  »0   negolii   cni 

milti    .st   idem    seLundum    Augiislimim  invoiitor,  suliitalionis  dielator,  inlelligen- 

(juod  cognosei  uh  alio  esse  :  Pat.-r  auteiii  ti*  insjtiralor,  el  meiilis   ud  consonsuiii 

non  est  ab  alio.  ineiinutor.el  iiiudi  exseculioiiisoxpo^ilor. 

Kadeni  rutione  lolu  I  rinitus  niitti  iion  Ijiide    Angelus   iequisitu>   do    inodo,  ud 

d.buit :   (juia  .se(jiiilur,  .si    Trinila.s  milli-  Sj)iriiuiii    Kuneluiii    trunMinillil,    dicens : 

tur,  eigo  Paler  mittitur.  Spiriius  sumtus  supfneniet  in  te,  0I  vir- 

r.oncedimus  etiuiii  lalioii.',   .juu;    j.i...  tus',  elc.  .Num  hinitiiiHiiiiu  Virgo.  licel  in 

baiit,  quod  hoino  non  d.buil  .ss,.  „„„.  aliis  hnr  n.)ii  si|  imj.oNsihile.  nihil  tamrn 


'  Alias  uilendeuiliiin. 
'  Cf.  Luc.  XVI,  10. 


»  Cf.  :kimii).  XI,  J  ,  l.ut.  VII,  21. 
*  l.uc.  I,  «... 


QryESTlOXES  SIPEK  EVAXGELHM,  QU.t:ST.  111. 


15 


iiiliTioiis   illuiuiuationis  accepit   ab  An-  Arcliaiigelus,  per  tolum  Evauyeliuiu  uon 

j^elo  :    et    ut  hoc   liivangelista  signanlcr  Arcliaugelum,    setl    Anyclum    noiuiua- 

cxpriineret,  et  omnem   contra  hoc  opi-  vit'. 
nionem  removeret,  ijDsum  qui  revera  fuit 


QU^STIO  III. 


Iii  qiia  specie  Aiigeliis  apptiriiit? 


PosT  Hoc  qureritur,  In  qua  specie  An-      lieri  debuit  per  simplicitatem   cohimbi- 
gelus  apparuit  ?  nam. 


§ni. 


Et  videtur,  quod  in  specie  serpentina. 

Dicit  enim  Beda  : «  Quia  mors  intravit 
per  foeminam,  apte  rediil  et  vita  per 
freminam.  »  Si  ergo  congruebat  similitu- 
dinem  in  aliis  esse,  scilicet  ut  fcemina 
esset  principium  salvationis,  et  princi- 
pium  perditionis  :  Angelus  principium 
deceptionis,  et  principiuni  illuminalio- 
nis :  ergo  si  serpens  fuit  iustrumentum 
deceplionis,  debuit  esse  instrumentum 
illuminationis  :  ergo  Angelus  apparere 
debuit  in  specie  serpentina. 


ViDETUR  etiam,  quod  debuit  tieri  in 
specie  humana. 

1.  Aliae  enim  apparitiones  tiebant  in 
specie  humana :  ergo  et  ista,  cum  sit 
complementum  et  dignissima  omnium 
aharum. 

2.  Item,  Inter  animalia  Evangelica 
Matthgeus  habet  faciem  hominis,  et  plura 
scripsit  de  Incarnatione  Dei  hominis  : 
ergo  species  humana  convenit  ad  annun- 
tiationem  Incarnationis  Christi  hominis. 

QuoD  concedimus. 


Responsio. 


^   II. 


IV. 


ViDETUR  autem,  quod  apparere  debuit  Ad  objecta  autem  solventes,  dicimus  Solutio  ob- 

in  specie  columbina.  Nam  contraria  con-  quod  in  specie    serpentina   non    debuit  •'°'^''*^''""* 

trariis  curantur  :  ergo  si  deceptio  fiebat  esse  illuminatio  :  quia  cum  illa  non  ordi- 

per  calliditatem  serpentinam,  illuminatio  netur  ad  illuminationem,  sed  plus  ad  de- 


•  Cf.  Luc.  I,  11,  26,  etalibi. 


16 


D.  ALB.  MA(j.  OIU).  IHLiiU. 


ceplionein,  cuni  in  Jeceptione  species 
serpenlina  congruerit  et  persuasioni  con- 
gruissima  esset :  quia,  ut  dicit  Magister 
in  Seiilenliis^  venit  ad  lioininem  in  ser- 
pente,  qui  forle  si  porniitterelur,  in  co- 
lumba'  specie  venire  maluisset,  Et  infra  : 
«  iSon  ergo  nisi  per  serpentem  lentare 
permissus  fuit  diabolus,  ut  per  illud  quod 
loris  erat,  astutiam  tentantis  animadver- 
tere  foemina  quiret.  »  Inde  Augustinus  : 
«  Non  est  putandum,  quod  diabolus  s»'r- 
pentem  per  quem  tentaret  elegerit,  sed 
cum  (lecipere  cuperet,  non  potuit,  ni>i 
per  quod  animal  posse  permissus  cst  *.  » 
Tnde  accidil,  quod   serpens  fuit  inslru- 


menlum  deceptionis  :  non  ergo  esse  de- 
bnit  instiumentum  illuminationis. 

Item,  In  specie  columba?  venire  iiuu 
dcbuit.  Heatissima  enim  Yirgo  sensibili- 
ter  ab  Angelo  illuminari  debuil  :  illuini- 
natio  autem  sensiliva  ad  cognitioneiu  lit 
mediante  locutione  :  ergo  mediuin  illu- 
minationis  dcbuit  essc  locutivum  :  sed 
nuilum  sensitivum  est  locutivum  nisi 
solus  bomo  :  ergo  debuil  llcri  iu  specie 
liumana,  ut  sicut  nobili«;simum  intellecti- 
vum  erat  quod  illuminabat  eam  inteiius, 
utputa  Deus  :  sic  eliam  nobilissimum 
esset  sensitivum  quoil  illuminabat  eam 
exterius,  pula  lujmo. 


QU.ESTIO  IV. 


In  i|iio  s<>\ii    \ii<;(>liis  aippniMiorit  ? 


Lootia. 


l*08T  iioc  quaTilur,  In  quo  sexu? 

ViDKii  H,  quiid  in  f<i'miiu>o. 

Assumptio  riiim  forma-  bumana'  bic 
non  erat  nisi  |>rupter  eum  qua' illumiua- 
batur  :  erg<>  quit  umque  sexus  mugis  con- 
gruebat  ei  i|ua'  recepit  iiluniiiialiiMiem, 
per  illuiu  .sexum  debebat  lieri  :  liic  autem 
sexus  est  fiemiiieus,  naiii  coiigrueutius 
loquitur  fii>mina'  fiiMiiina,  virgo  virgiiii, 
et  sine  perturbatioiie  miiiori  audit  virgo 
vir^'ineiii  quaiii  virgo  viruiii  :  ergo  iii 
scxu  fiiMiiineo  debuit  ru-ri  uppellalii». 

Sei»  i;i)MH a  : 

I.  Super  illiid  :  (Jh.t  ruin  tnnltssrl, 
tuibala  ist^,  etr.,  dicil  iilossa:  «  Pro- 
j)rium  est  virginum  ad  viri  iiii/rex^us 
pavcre. 


»  Hrgo  fiiit  vir. 


2.  1'ralerea,  lu  omnibus  operationiiius 
aliis,  (}ua'  fueruiil  ligura'  islius  annun- 
tialioiiis,  Aiigeli  apparueruiit  in  fnima 
virilis  sexus  "  fTL'!»  i-t   liic. 

Qi on  cuNCKiii.MLs,  iliciiites  ad  nbjectu,  n„,,ouf 
quixl  sexus  firmiiieus  iioii  esl  illuiiiinu- 
tivus,  sed  iiiagiM  illuiniiiabiliH  hecundum 
.Vpostolum  qui  ilicit  :  Mulifres  in  vccle- 
siis  tacvant,  sed  iloini  viros  sitos  ittterro- 
i/vnt  ^  :  vapitt  vuiiu  >iiiilivris,  i'i> '.  rmlo 
cuiii  illuminuns  iii  quuiitum  talis  digiiior 
sit  illuiiiiiiati),  potius  illiimiiiatio  beatiM»i- 
liia>  \  irgiiiis  debuit  lii-ri  iii  sevu  digliiori. 


'  MA<;i-<rrit  I*.   l.iiMitARHU-*,  l.ib.    II   Scnlciiliu-          *  I.Uc.  i,  '29. 

luiii,  «liHt.  1.'.  ^  I  ud  Curiiitli.  xi\,  ■ii  el  .i:». 

•'  S.  .Vi.i.i  ".ri.>t-,   l.il'.  \l  Hupf>r  rtf-ii.Miii    nl          ■  IIimI.  w,  :i. 
Iitt«>ruiii,  r.ip.  :i. 


QlLiiSllO.XES  Sl  l»KR  KVA.\(;i:iJl  M,  Ul.KST.   V 


17 


QUiESTJO  V. 


Iii  ciijii»»  ;rlalis  spcfie  nppariiil  Aiit^oliis  ? 


PosT  Hoc  quteritur  de  aelale,  In  cujus 
tTtatis  specie  apparuit? 


i5  I. 


Et  viDETUR,  quod  in  aetate  puerili  : 
quia  de  eodeni  est  nuntiatio,  de  quo  pro- 
cessit  prophetatio  :  sed  prophetia  est  de 
puero  :  ergo  annunliatio  est  de  puero  : 
sed  proprietates  nunlii  debent  secundum 
proprietatcs  nuntiati  taxari,  ut  dictum 
est,  quod  Gabriel  ideo  appellatus  est 
forliiudo  Dei :  ergo  in  specie  pueriH 
apparere  debuit,  quia  puerum  nuntiavit. 

Sed  contra  : 

1.  Augustinus  dicit :  «  Nuntiare  venit 
id  quod  erat  supra  naturam,  et  quod  erat 
gratiaj,  et  non  natura?.  »  Sed  quod  fce- 
mina  concipit,  hoc  est  secundum  natu- 
ram  :  quod  autem  foemina  circumdat  vi- 
rum  inutero,  erat  supra  naturam.  Ergo 
Angelus  annuntiabat  virum  :  ergo  in  spe- 
ci6  virili  apparere  debuit. 

2.  Item,    Annuntiatio    Isaac    fiebat  in 
specie  virili :  ergo  et  ista. 


§n. 


1.  Senex  enim  in  quantum  hujusmodi 
dicit  defectum,  similiter  et  puer,  juvenis 
autem  dicit  novitatem  cum  perfectione  : 
hic  autcm  annuntiatur  illc  qui  fuit 
novus  secundum  humanitatem,  per- 
iectus  quoque  secundum  divinitatem  : 
ergo  in  specie  juvenili  debuit  annun- 
tiari. 

2.  Ilem,  Ad  idem  dicit  Dionysius,  quod 
juvenile  signiHcat  innovantis  et  semper 
vitalis  virtutis  perfeclionem  '.  Innovantis, 
ecce  novitas  humanitatis.  Semper  vitalis 
virtutis,  ecce  seternitas  deitatis.  Ergo  ju- 
vonile  novum  complectitur  humanitatis 
et  aeternum  divinitalis :  ergo  in  forma 
juvenili. 

QUOD  GONCEDIMUS. 

Ad  contrarium  autem  respondentes, 
dicimus  quod  forma  juvenilis  congruebat 
iiluminationi,  et  non  puerilis  vel  senilis. 
Pueri  enim  nondum  perfecte  utuntur 
discretione  virlutum  et  sensuum.  Senes 
deficiunt  secundum  sensum.  Neutra  au- 
tem  conveniebatilluminationi.  Ubi  autem 
necessaria  est  discretio  sensuum  et  vigor 
organorum,  ibi  oportet  esse  convenien- 
tem  aetatem.  Xcc  obstat  eum  puerum 
appellatum  fuisse  ab  Isaia,  cum  eum 
etiam  Palrem  appellat  fiduri  siecu- 
li\ 


Responsio. 


ViDETUR    autem,  quod  fieri  debuit  in 
^pecie  juvenili. 


'  S.  D[0NV5iL<,   IJb.    de   Coelesti  hierarchia,         -  Isu.  i\,  0. 
cap.  lo. 


XXXVII 


18 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  PR.ED. 


QU^:ST10  VI. 


Iii  (|iin  vesie   \iis:i'lii>*  apimriKMH  ? 


PnsT  iioc  quarilur,  lii  quu  vesto  appa- 
ruerit,  cum  alihi  An^M'li  .loscriltanlur 
vestiti  ? 


I. 


Et  viDETUR,  quod  in  veste  caiidida  : 
quia 

\.  Idem  concipilur  et  nunliatur,  qui  el 
postmodum  surrexit ;  orgo  in  con»iiniii 
vestc  et  liabitu  annunliari  debuil  :  sed  in 
resurreclione  appaiutrunt  An^ili  in  ve- 
stibuM  albis  :  ergo  ct  iiiodo. 

2.  Item,  Di«  it  (Ircgorius :  «  Candor 
vestis  siKiiut  jucundit.ilciu  fulurw  solciii- 
uilatis.  »  Sed  liie  fuit  maxiiiiuiii  fotum 
quando  divinitus  iiumunilali  in  unam 
personam  copulala  ftiit.  Krgo  iilud  feslum 
Angelus  iii  candoro  vei»ti«  nunliare  de- 
buit. 

:{.  Ilrm,  lii  transli;.'uralionc  veatiinentn 
ejus  /nctii  sunt  albn  sunt  nix  ',  quulia 
iion  potrst  fullo  fuceri'  suprr  tcrrum.  lil 
dicil  (jlos.sa,  quod  tunr  ustmdit  .•♦pfc  icm 
quultin  iiubiiil  per  nutiirain.  I'lrgi>  ulltum 
vestem  |)er  nuturam. 


ViDETiH  aulem.  quod  sordidam  ct  ni- 
gram  liabere  dcbuit  vcslem. 

i.  Zacliurius  enim  vidit  .Iksim  sucer- 
dotem  nsagnum  induhim  vcstibus  sordi- 
dis  - :  cl  cxponit  lioc  (ilossa  de  inductione 
quu!  factu  fuit  iii  Iiicarnatione  :  ergo  et 
Angcius  lioc  aiinunlians  dclmil  indutus 
appanrc  in  vcstibus  sordidis. 

2.  Ilcm.  Psai.  xxix,  12:  Cunscniisli 
succutn  nicuin,  elc.  Ergo  Dominus  in 
Incarnalionc  induit  saccum  nostru'  innr- 
talilalis,  in  quo  luiit  tlicsaurum  nostra! 
rt  d«'iiiplionis  :  crgo  Angcius  Iioc  unnun- 
tiuns  di'i)uit  iiidulus  esse  sacco. 

.3.  Ilcm,  Si  in  rcsurrcctione  upparu- 
trunl  Angcii  in  vestibus  albis',  quia 
annuiitiavcrunt  C.iiriNtum  a  pussione  ub- 
solulum  :  ergo  in  veste  nigru  unnunliare 
d«'liii«runt  in«-ariiutuin  pussurum. 


^   111. 


ViDKTun  uulem,  quod  in  veslc  bicolo- 
ratu  : 

1.  Ijide  in  Cunlioiit,  v,  10,  dicil :  Diir- 
itus  mcus  cnnitidHs  ct   rubicundus,  elc. 


>  Mallli.  \vn,  i. 
*  /acliar.  iii,  :i. 


*  C(.  Mallli.  xiviii,  .1 :  Mtre.  ivi.  5 ;  Uc.  iii\ . 
4;  Joan.  xx,  i'J. 


QUtESTIONES  SIPEK  EVAN(JELIl  iM,  QU^ST.  \  I. 


UJ 


Candor  signat  innocentiam,  rubedo  pa- 
tientiani.  Hoc  autem  proprie  est  Domi- 
nica  vestis,  ila  quod  nec  angelica,  nec 
humana.  Angeli  onim  innocentiam,  sed 
non  patientiam  habcnt :  homines  autem 
patientiam,  et  non  innocentiam,  omnes 
enim  peccaverunt :  ipse  autem  solus  inno- 
centiam  habuit  qui  peccatum  non  fecit, 
et  patientiam  qui  peccata  nostra  pertulit 
in  corpore  suo  super  lignum  :  ergo  ilk 
vestis  sibi  soli  est  propria :  ergo  Angelus 
hunc  annuntians,  debuit  esse  indutus 
veste  alba  et  rubicunda. 

2.  Item,  Homo  quem  vidit  Ezechiel, 
qui  figurabat  Christum  hominem,  erat 
quasi  species  clectri '  :  electrum  autem 
habet  argentum  quod  est  album,  et  au- 
rum  quod  estrubeum  :  ergo  Angelus  hoc 
nuntians  debuit  esse  indutus  veste  alba 
et  rubicunda. 

3.  Item,  Quaerentibus  Angelis :  Quis 
est  iste  qui  venit  de  Edom,  ti?ictis  vesti- 
bus  -  ?  Respondit  Dominus  :  Ego  qui  lo- 
fjuor  justitiam  ',  etc.  Quasi  diceret :  Ego 
sum  solus,  qui  habeo  innocentiam.  Et 
ipsi  replicabant :  Quare  ergo  rubrum  esl 
indumentum  tuum  *  ?  etc.  Quasi  mirantes 
super  decore  albi  et  rubei,  id  est,  inno- 
centiai  et  patienliae  :  ergo  illa  est  proprie 
vestis  Domini :  eroro  et  Angeli,  etc. 


§IV. 


ViDETUR  autem  adhuc,  quod  vestis  alba 
essc  debuit :  quia  legitur  in  Ezechiele  % 
quod  vidit  virum  indutum  lineis,  et  alios 
secum  sex.  Et  exponit  Gregorius,  quod 
unus  solus  indutus  fuit  lineis,  id  est^ 
quod  unus  solus  sine  peccato  conceptus 
fuit. 


§  V. 


Ad  solutionem  horum  etsimilium,  no-  nesponsio. 
tandum  quod  dicit  Dion^^sius  de  hac 
materia  loquens  :  «  Est  autem  quando  ct 
innosdivinorumjudiciorum  sintsymbola 
iila  quae  acta  sunl  a  sanctis  Angelis  orga- 
na.  Aliis  quidem  declarantibus  corrigen- 
lem  disciplinam,  aut  punientem  juslitiam. 
Aliis  vero  ab  angustia  liberantem,  aut 
disciplinae  llnem,  aut  prioris  beneficentiae 
praesumptionem,  aut  apparitionem  ali- 
orum  donorum  parvorum,  aut  magno- 
rum  sensibilium,  aut  invisibilium.  Et 
omnino  forsitan  non  dubitat  perspicax 
animus  pulchre  invisibilibus  adunare  vi- 
sibilia^  »  Ex  hoc  autem  colligitur,  quod 
omnia  quae  fiunt  circa  formae  assumptio- 
nem,  in  qua  fit  apparitio,  debent  visibi- 
liler  declarare  illudinvisibile  quod  primo 
et  principaliter  venit  Angelus  nuntiarc. 

Dico  ergo^  quod  Angelus  iste  venire 
debuit  in  veste  clara,  et  propfer  seipsum 
nuntiantem,  et  propter  recipientem,  et 
propter  nuntiatum.  Propter  se :  quia 
candor  vestis  innocentiam  designat  An- 
geli.  Et  propter  hoc  non  congruit  Angelo 
vestis  alba  et  rubea  :  quia  non  est  aptus 
natus  habere  innocenliam  cum  passione. 
Item,  quantum  ad  recipientem  congru- 
ebat  vestis  clara  :  quia  illa  quae  concepit, 
sine  peccalo  fuit,  et  sine  peccato  concepit 
eum  qui  peccare  non  potuit:  inde  totum 
album  et  nihil  ibi  de  nigro  fuit.  Item, 
sine  libidine  concepit,  et  sine  dolore 
peperit :  ergo  sine  rubeo  libidinosae  et 
dolorosae  passionis  ista  conceptio  et  nali^ 
vitas  consummata  fuit:  ergo  cum  Ange- 
lus  iste  primo  et  principaliter  et  per  se 
non  intenderet  nuntiare  nisi  Incarnatio- 
nem,  non  debuit  habere  vestem  rubrica- 


*  Ezecliiel.  i,  4. 

*  Isa.  Lxiii,  1. 
3  Ibid. 

-»  Ibid.,  y.  2. 


^  Ezecliiel.  ix  et  x  passim. 
*  S.   DioNvsus,  Mb.   de  Ccelesti  liierttrchia, 
cap.  do. 


20 


I).  ALH.  MA(..  (UII).   VWMl). 


tam  vcl  bicoloratam,  sed  taiilum  albam.  annunliatione,  congruebat  Anj^elum  ve- 

Ilem,  quantum  ad  nuntiatuin  :  hic  enim  niie  in  claia  vcste. 

annunti;ilur  ille  qui  pii  Miiias  massse  no-  Omnes  autem  rationes  et  auctoritates 

slriEaccepil  cuni  solutione  pcenoeetimmu-  quie  probant  Dominum  sacco  vestiri,  vel 


nitale  culpae  :  et  sic  in  prima  puritale  et 
claritate.  Ttem,  modus  sumendi  et  proce- 
dendi  in  hac  Incarnatione  fuit  sinc  cor- 
luptionc,  sine  diminutionc,  sine  com- 
mixlione,  sicut  lux  procedit  de  luce : 
crj^o  quoad   onjnia   qure   fucrunt   in  hac 


tunica  polimita,  vel  candido  vel  rubeo 
vel  vestimento  sordidato,  loquuntur  de 
corpore  Dominico  secundum  slatum  pas- 
sionis,  et  non  secui\(hin\  proj^rietatem 
Incarnationis. 


QUiESTlO  Vll, 


Oiiii   lioi-n   h'iii|>oi'i>>  iiiclii   riiil    Xiniiiiilialio  ? 


PosT  nttc  (ju;i'rilur,  <Jua  lioru  lemporis 
lactu  iuit  Annunlialiu  ? 


?5  M. 


?5  I, 


Ivr  \  11)1.11  i( 

1.  Primi),  quiid  in  oilu  dii*i.  Optis 
«■niiu  creationis  incepit  u  luce,  lieiieM,  i, 
A  :  /'////  ///./,  elc.  :  cVf^u  mulli)  forlius 
opus  rwcreutiunis,  (juod  est  inullo  iiobi- 
lius. 

2.  Iliiii,  lii  liirarnalioiic  iiurjtit  dieh 
grali;iJ ;  omiiis  uulein  dies  iiuepil  a  luce  : 
er^'o  recrcalio  inrcpit  u  luce. 

'■\.  Ilciii,  Ponilnr  in  .Senlenltn  ' ,  «jiiod 
sol  faclus  fiiil  cx  luce,  si\«'  iuibc«  iila  : 
sed  crcalio  solis  «!«•  nubcruht  chl  li;.'urii 
crc.ilioiiis  corj>oris  Domiiiici  dc  bcalis- 
hiinu  Virgiiie  :  ergu  illa  debuit  lieri  exi- 
Kteiitu  luce  :  orgo  iii  diu. 


IJlon  .VLTKM  iii  iiicriilic,  \idclur  jicr 
li^'urum  :  quia 

1.  Di«-ilur  in  (jcncsi,  «jiiod  .Vhiuluim 
sfilfbat  in  uslio  lahernnnili  sui  in  i/isu 
/nvure  iliei'-,  (juaiidt)  iiiinuiiliatus  fiiil 
isutic.  Hii'«-  uutcm  itiiiiuiili;iti«t  fuil  li^ura 
i>lius  unnuiitiiilionis :  er^o  islu  dcbtiil 
licri   iii  meridie. 

2.  It«'m,  Ividemdic  jius^us  (>st  et  iticar- 
iiutus  :  ergo  end«iii  rutioiie  et  eu«lem 
liora  :  sed  jiassus  fuit  iii  iiici  idie  :  ergu  et 
inciiniatus  :  scd  stitlim  ud  uiiiiuntiutiti- 
iicm  scijiicbiitiir  liicuriiutiu :  M'd  iiicai- 
iiatiu  crut  iii  iiicridie  :  er^o  ct  uiiiiuiitiilio 
fuctit  fiiit  iii  iiicridic. 

'\.  Item,  lii  iiicridi«' sul  eid  iii  alliHniiiU) 
Hcd  sol  iii  allis>iiiio  hi^Miut  cliurilutciii  iii 
sumiiiu  :  liiiuutciii  iiiuiistrubutur  cliaritao 
in  xiimiiio  :  orgu  iii  iiicri«lic. 


'  .Mauioo.ii,  l.ib.   II  *»-iil'-iiliiiruiii,   l>i»l.  tiii. 


*  li<<IU'lk.  X\||l,   1. 


Ql/ESTIONES  Sl  PER  EVANdELll  M,  Ql  yEST.   \  II. 


21 


4,  Itern,  Joaniies  fuit  annuntialus  in 
meridie,  qui  gessit  oflicium  luciferi :  ergo 
multo  fortius  Chrislus  qui  fuit  verus  sol. 

').  Item,  Maria  Magdalena  venit  ad 
monumenlum,  cum  adhuc  teiichvcv  cs- 
sent^.  Glossa  :  «  Dicitur  jMaria  venire  in 
tenebris,  quia  adliuc  in  iiilidelitate  fuil, 
cum  ad  Angelos  venit :  »  ergo  per  oppo- 
situm,  Angelus  ad  illani  venire  debuit  in 
luce,  quia  Maria  fide  et  dilectione  plena 
fuit. 


§111. 


ViDETUR  autem,  quod  in  vcspere  lieri 
debuit  ista  annuntiatio  :  quia  ubi  vcnit 
plenitudo  temporis,  misit  Deus  Filium 
suum  -,  eto.  :  ergo  ista  annuntiatio  fiebat 
in  vespere,  quando  est  plenitudo  diei. 


§1V 


CoNTRA  videtur,  quod 

1 .  In  media  nocte  :  quia  cum  quictum 
silentium  contineret  omnia,  et  nox  in  suo 
cursu  medium  iter  habercl,  omnipotens 
sermo  tuus  de  ccelo,  a  regalibus  sedibus 
venitK 

2.  Item,  Isa.  ix,  2  :  Populus  qui  ambu- 
lahat  in  tenebris,  etc.  :  ergo  nox  fuit 
quando  lux  ista  orta  fuit,  quia  in  die 
non  ambulabatur  in  tenebris. 


S  V. 


poDsio. 


Ad  hoc  dicimus  secundum  auctoritatem 
supra  positam  Dionysii,  quod    circum- 


st.intia'  annuntiantis  debent  exprimere 
proprietales  annuntiati.  Unde  cum  Ange- 
lus  iste  non  annuntiavit  tempus  incar- 
nandi,  nec  statum  vel  proprietales  eorum 
pro[)ter  (|UOS  fiebat.  sed  tanlum  ipsam 
incarnatiouem  cum  suis  proprietatibus, 
illa  autom  incarnatio  cuni  sit  orlus  veri 
solis  super  terram,  quod  est  initium  diei, 
sinc  superstitionis  •  supercilio  credimus, 
quod  hsec  annuntiatio  fuit  in  ortu  diei, 
et  non  in  vespere,  quia  non  annuntiabat 
tempus  incarnandi :  nec  in  nocte,  quia 
non  annuntiabat  statum  eorum  propter 
quos  fiebat  incarnatio  :  ergo  auctoritas 
illa  :  Cum  mediiim  silentium,  etc,  tangit 
statum  hominis  qui  fuit  in  Incarnatione 
Yerbi. 

Ad  hoc  autem  quod  objicit  de  Abra- 
ham,  quod  sedebat  in  ostio,  dicimus  quod 
per  Abraham  ct  fervorem  diei  signilica- 
tur  fervor  desiderii,  quem  habebant  sancti 
patres  ad  Incarnationem. 

Quod  autem  objicitur  de  hora  passio- 
nis,  plus  est  ad  propositum  :  quia  sicut 
sole  mundi  ad  occasum  vergente,  con- 
gruebat  verum  solera  relin^juere  mun- 
dum,  ita  decebalut  sole  materiali  orlente, 
oriretur  simul  et  Sol  justitiae. 

Ad  id  quod  objicitur,  quod  hic  charitas 
monstrabatur  in  summo,  et  ideo  decebat 
in  meridie  concipi,  dicimus,  quod  in 
opere  Redemptionis,  id  est,  in  passlone 
monstrabatur  charitas  in  summo  :  sed 
Incarnalio  sine  passione  non  fuit  opus 
Redemptionis.  Unde  licet  in  se  major 
esset  Incarnalio  quam  passio,  tamen 
summa  charitas  monstrabatur  in  passio- 
ne,  ipso  Domino  dicenle  :  Majorem  di- 
lectionem  nemo  habet\  etc.  Unde  iion 
fuit  summum  augmentum  quod  recipere 
potest  charitas  in  Incarnatione,  quia  au- 
gmentum,  ut  dicit  Philosophus,  est  proe- 
exislentis  magnitudinis  additamenlum. 
Unde  magnitudini  charitatis  (juaj  osten- 
ditur  in   Incarnatione,  facla   est    additio 


*  Joan.  XX,  1. 

-  Ad  Galaf.  iv,  '.. 

'  Sapient.  xviii,  1 1  ot  i;i. 


*  Alias  prspsumptionis. 
^  Joan.  XV,  13. 


22  D.  ALB.  MAG.  OHI).  PR.^ED. 

charitalis,  quae  est  in  passione,  per  quam  in  meridie.  Et  sic  patet,  quod  aliud  teni- 

charitas   est    ultima   in  suae  perfeclionis  pus    congruebat  passioni,    aliud   annun- 

oslensione  :    lioc  autem  congruebat  lieri  tiationi. 


QU^.STIO  VIll. 


Ilriiiii  iii  <*i\iialr  rarla  rnrril    Viiiiiiiilialio? 


PosT  Hoc  quseritur  de   loco.   Et   dicit      operatio,  quia  Dominica  Incarnatio.  Ergo 
Evaugelium,  quod  fiid  in  civitaie\  in  dignissimo  loco  tieri  debuit  :   ergo  in 

templo. 


«=5  I.  §  II- 


(iONTHA  Iioc  sic  objit  itur  :  An    \h)C    di»  imus    respondendo,    (juod  Redpoi 

1.  Duminusextracivitalem  passusest ',  Domiims  iii  omiiibus  factis  suis  priuci- 
natus,  el  sepultus,  et  resurrexit :  ergo  et  pabbus,  qiia-  iu  muudo  gessit,  quare  in 
coucipi  dtbuit.  muuduiii  veiieril,   osteudit  :    iuler  homi- 

2.  Iteiii,  Di^'uii)r  anuuutiatio  di-buit  ues  peccatores  uatus  fuit,  uute  bovem  tl 
lieri  in  loco  digniori,  m-I  ad  minus  iu  asiuuui  jacuit,  iuter  peccalores  couver- 
^equf  iliguo  :  sfd  auuiintiutio  Domiui  sutus  fiiit  »'l  i  um  ipsis  comedit,  iutt-r 
dignior  fuit  amiiinliutii)uc  .loauuis  :  illa  latroues  cru»ili\us  fuit,  pe»'cutrici  resur- 
autiMii  iii  tiiii|ili)  fuit  ' :  ergo  et  istu.  geus  primo  apparuil,  iu  omiiibiis  uperi- 

•i.  ItiMu,    liilir   DpiTatioues    locules  et  bus  suis  osleiideus,  quod  C/irishts  Jcsut 

loca  in  quibiis  liiint,  attiuilitur  propt)rtio,  rcnit  in  himv  inundttm  prrrtitores  snlvos 

sieut  quiu  oralii)  digiiior  r>t  quaiu  ur^'o-  fovvre*.  Noii  ergo  iii   mari  ijui  locus  esl 

tiatio,  sic  llt  etiam  iu  digiiiori  loeo,  quia  piscium,  iu-c  in  aere  qui  Idcus  est  uviuiu, 

orulio    iu    rlion),  uegotiatio    lit    iu    foro.  uec    iii   cumpi)   qui  est  locus  uuimalium 

rude  Au;,'ustiuus  et  beutus  Hcueilirtus  :  agrestium,  se»I   iu  civilute  quif  est  pro- 

«  lu   iirati)rii)   iifmi)  aliquid    agat,  etc.   *•  piius    locus    boiuiuum,    coucipi  di-buit, 

Orutorium    sic    dititur.    i|ui)il    iiemo    ibi  qui  proptt-r  uos   tt  nostruiii  saluleiu  tlo- 

aliquid  aliuil  trai  ti't,  i|uaiu  quod  Dei  est  :  Hcemlit  ib-  rieb) 
uude  Domiiius  in  Evaugelio  :  Ihnniis  mea 
ilomtis  ortitionis  vovabttur^  Sed  iii  islu 
auuuutiatinue   completH    fiiil    dit^iiissima 

•  l.uo.  I,  ::i)  ;    M,yu,%  r\l  iinyelu*  Guttnfl  «i  ltf„  '  (!f.  I.uc  i,  8  cl  n»q. 
in  cirttuteiu  ii,il,ljf.i-,,-U\  »  Mutlh.  xii.  Kl. 

•  Cf.  ad  llcbr.  XIII,  ij.  »1  H.l  Timolh.  i,  i». 


QU^STIONES  SnPER  EVANGELIIJM,  QUiEST.  VIII. 


23 


§  I'T. 


)lutioob-  QuoD  AUTEM  objicitur,  quod  extra  civi- 
lalem  natus  cst,  passus,  et  sepultus,  et 
rcsurrexit.  Dicimus,  quod  duplex  fuit 
Christi  nativitas,  in  utcro,  et  ex  utero. 
Prirna  in  secreto,  secunda  in  manifesto. 
Prima  congruit  in  mysterium,  secunda 
in  exemplum.  Incivitate  namque  concepi 
debuit  et  voluit,  ut  ostenderet  quod  pro 
omnibus  venit.  In  via  autem  natus  est, 
ut  ostenderet  quod  sua  vita  nobis  ad 
ccelorum  regnum  via  fuit.  Extra  portam 
passus  est,  ad  ostendendum  quod  per 
ipsius  passionem  non  liberatur,  nisi  qui 
per  conversionem  a  peccato  ad  ipsum 
extra  portam  fuerit  egressus. 

Quod  autem  objicitur  de  templo.  Dici- 
tur  quod  locus  non  sanctificat  hominem, 
sed  homo  locum  :  dignius  est  ergo  tem- 
plum  in  quo  dignior  est  operatio,  et  in 
quo  est  dignioris  habitatio,  Sed  in  orato- 
rio  beatissimse  Virginis  fuit  dignissima 
habitatio,  in  quo  dignissima  et  sanctis- 
sima  omnium  creaturarum  habitavit, 
quam  ipse  Deus  sanctiiicavit,  et  quam 
ipse  Sanclus  sanctorum  numquam  reli- 
quit,  quam  Angelorum  multitudo  fre- 
quentavit.  Exercebalur  autem  ibi  nobi- 
lissima  operatio,  videlicet  nobilissimse 
et  sanctissimse  orationis  et  contempla- 
tionis  devotissima  et  humillima  oblatio. 
Dignius  ergo  fuit  hoc  oratorium  illo 
templo  Judaico,  in  quo  liebat  taurorum 
et  vitulorum  mactatio,  thuris  materialis 
fumosa  accensio.  Fiebat  ergo  ista  annun- 
tiatio  in  loco  dignissimo,  Similiter  et 
Incarnatio  ficbat  in  templo  sanctissimo, 


quia,  sicut  dicit  bealus  Bernardus,  non 
fuit  in  terris  locus  dignior  beatissima! 
Virginis  utero,  qui,  ut  dicit  beatus  Au- 
gustinus,  fuit  thronus  Dei,  thalamus 
regis  cceii,  tabernaculum  Christi.  Taber- 
naculum  utique  iliud  quo  Christus  assi- 
stens  pontifex  futuroriim  honorum,  per 
amplius  et  perfectius  tabernaculum.... 
introivit  semel  insancta,  seterna  redcmp- 
tione  inventa '. 

Est  et  alia  ratio,  quod  Dominus  voluit 
in  civitate  concipi.  Dominus  enim  quando 
de  coelo  descendit,  non  sine  ccelis,  nec 
sine  ccelorum  regno  fuit,  sed  coelos  cce- 
lorum,  imo  et  regnum  ccelorum  secura 
tulit.  Hoc  enim  Lucifer  non  fecit,  quia 
sicut  fulgur  de  ccelo  cecidit^  :  nam 
descendit,  et  totum  coelum  ibi  reliquit, 
ignem  suum  tantummodo  secum  deferens 
quocumque  vadit.  Dominus  autem  id 
quod  fuit^  permansit,  et  ad  matrem  ve- 
niens,  de  paternis  bonis  expulsus  non 
fuit,  unde  numquam  coeiorum  regnum 
deseruit :  sedquando  in  utero  matris  fuit, 
ipsa  Virgo  sibi  ccelorum  regnum  fuit. 
De  hac  ergo  civitate  gloriosa  dicta  sunt : 
quia  omnia  qufle  ad  perfectionem  civita- 
tis  ordinantur,  in  beatissima  Virgine 
excellenter  inveniri  et  de  ea  praedicari 
possunt.  Fuit  enim  fundata  super  humi- 
litatem,  murata  per  castitatem,  turrita 
per  charitatem,  ditata  per  paupertatem, 
custodita  per  discretionem,  libera  immu- 
nitate  peccatorum,  paciticata  vicloria 
tentationum,  ornata  divino  munere  pere- 
legantium  morum,  sedificata  in  refugium 
peccatorum,  virtutum  universitate  popu- 
losa,  omnium  aquarum,  id  est,  gratia- 
rum  fluminibus  irrigua,  abundans  in 
multitudine  miserationum,  in  allo  sita 
per  excelientiam  privilegiorum. 


»  Ad  Uebr.  ix,  dl  et  12. 


2  Cf.  Luc.  X,  18. 


2i 


I).  ALH.  MAC.  OIU).   Vn.VA). 


QUiESTlO  IX. 


1  triiiii  iii  <iiailila'a   faicla  riioril   Aniiiiiilialio? 


PosT  iioi,  i|iKi'iitur  ilc  legione  iii  qu;i 
annuntialus  fuit.  I".l  ilicit  Kvanjroliurn, 
qiiod  in  (ialila^a '. 


I. 


Sr;i»  citMit  \  : 

I.  (Jiii^lus  .lu(la'is  pronjissus  fuil  «l 
fvliiliilus  :  vv'^(i  in  tfna  forun»  cuncipi 
(irliuit. 


§   II 


Dici.Mis,  quod  uiiiiiiiitiatio  i-l  (-uiire|itio  H,.iipoti8ic 
noiniiiioa    lieri    dcltuil    iji     (lii/iLra,    et 
[)i(»|)l('r   lactiiin    quod    liebal.   et   |»ro|»ter 
linein  rationc  eujus  lichat. 

I.  Doiniiius  ciiiin  iiKarnatus  fuit,  iit 
Judu^os  cl  (icntilcs  salvarct.  I"!l  proptcrca 
in  rcgionc  qua- ab  utrisquc  iiiliabitaliatur. 


2.  itiin,  lii  .luthea  nalus,  passus,  el  se-      eonceptio    ct    aniiuntiatio     licri    deliuit. 
|iultus  est :  er^o  el  in  .ludaa  nuntiari  dc-      (Juod  autcin   ul)   utiisque    inliabitabatur, 

patcl  |i('r  l'ro|)lietain  diccntcin :  Trans 
Jnrdinifin  iiuliite.f  (ientinm  '.  I!t  |»cr 
Mvani^^clistain  diicntcin  :  AscenJii  antem 
Jii.\t'p/i  u  (iiililita,  dr  riritatf  \azarftJi, 
in  Jndicam''.  Kl  sic  in  rc^ioiie  coininiini 
concipi  V(»luit,  i|ui  pro  oiniiibus  nasci 
voluil  :  iiun  ciiiin  Juda'oruiii  Dcus  est 
taiiluni,  sedctiain  (ieiilium  '. 

'1.  Itcin,  Uc;;io  illa  ^uo  iioiniiic  {iropri- 
ctatcin  incarnalioni!»  inanifestis^iiiie  e\- 
|)rcssil.  (iialihea  ciiini  intcrpretulur  rfvc 
latin,  hive  transmiijratw.  \\\  liac  autciii 
aiiiiuatiutioiie  liebal  suoruin  Hecretoriiiii 
revelulio,  (|uaiido  \  erbiiin  (|Uod  criil  iii 


buit. 

3.  Itein,  lj)se  dicil ;  Mon  snm  tnissus 
uisi  ad  nvrs  i/tnf  pfrifrnnl  domus  Israel*: 
si  er;;o  cis  t.iiitiiin  inissiis  fiiil,  iiilcr  cos 
concipi  dcbuil. 

l.  Iteiii,  Snlns  r.r  Jnil.fis  ',  ct  n(»ii  c\ 
(icntibus:  erjro  si  di'itur,  (|uoi|  i^roptcr 
boc  Doiniiiijs  iii  (ialibea  nalus  cst,  (|uia 
l*ro|»bctu  lioc  piiedixil :  /'opulns  i/ni  am- 
hnlahat  in  tfiifhris  ',  ctc.  :  boc  niliil  vi- 
detur  essc,  cuiii  iion  proptcr  lioc  iiiiplcta 
sil  propbctia,  qiioiiiain  sic  pra'di\il:  sed 
ideo  Proplicta  |)ia'di\it,  (|ii((niaiii  hic 
fuliiruiii  luit.  Iiidi"  ubicuinqucsic  dicitur: 


J/or  antrm  /artnm  rst  nt  im/jlrrflur  Srri-  |)rincipi()  apud  Dcuin,  ct  luceiii  iiiliabital 
fitnra,  schmis  csI  :  \'A  sii-  Sciiptura  iiii-  inaccc-sibilciii,  i|uain  iicino  uiiii|tiaiii  \i- 
]»lcta  cst.  dit,  Vcrbiiiii    boc,    in(|Uiiiii,  caro   lactuin 


l.iii'    1,  2(J  :  li,  riiiliiltin  (iiililirir. 
»  MuUli.  x\,  -Ji. 
'  Jo.lH.  IV,  25J. 
'  i-^a.  iN.  -J. 


•  Ibid.,  >.  i. 

'  l.uc.  II,  4. 

■  Cf.  a.l  11. .111. III.  III.  '."». 


nr  i:sii(>.m:s  si:pkr  KVA.\(ii:Lir.M,  (ji  .kst.  .\. 


cst,  ct  vidit  oninis  earo  salulare  Dei, 
quod  librum  Legis  et  Prophetaruni 
apuerit,  et  omnia  ejus  signacula  sol- 
vit,  et  onuiia  (|usecumque  a  l*atre  au- 
divif,  nobis  nola  fecit.  Siniili  modo 
liebat  liac  transmi^ralio  maxime  de 
ignoraulia  in  scienliam,  de  cuipa  in 
iiraliam,  de  umbra  in  veiitatem,  de 
servitute  in  libertatem,  de  timore  in 
amorem,  de  gravitate  in  levitatem,  de 
austeritate  in  benignitatem,  de  humani- 
tate  in  divinilatem,  quic  transmigratio 
maxima  fuit,  quia  in  ea  principium  ad 
ultimum  in  unam  personam  transmi- 
gravit. 


rum. 


S  ITl. 


Quou  AUTEM  objicitui',  quod  .)uda>is  soluiio 
solis  promissus  luit,  dicimus  quod  lioc  objecio- 
falsum  esl :  quoniam  et  Gcnlibus,  si''ul 
patet  per  omnes  prophetas  scribentes  de 
vocatione  Gentium.  Concedimus  tamen, 
quod  solis  Judfeis  promissum  fuerit, 
quod  Christus  de  eorum  semine  nascere- 
tur,  et  quod  eis  solis  solutum  sit.  Et  sic 
origiualiter  salus  ex  Juda>is  vcnit,  sed 
tamen  non  propter  eos  sohis  venit. 


QUiESTIO  X. 


Iii  qiia  eivitnte  Cliristiis  aniiiiiiliai'i  tlebiiit  ? 


PosT  Hoc    quaeritur,    In   qua    civitate 
Christus  annuntiari  debuit? 


§  I- 


Kt  vmETrR,  quod  non  debuit  esse 
Xazareth. 

I.  David  enim  dictum  est :  De  fructu 
ventria  tui  ponam  super  sedem  tuam  '. 
Ergo  videtur,  quod  potius  in  civitate 
David  concipi  debuit  quam  in  Nazareth. 

'?..  Item,  Hoc  videtur  per  Michseam, 
quidicit  .Et  tu,  BethiehemEphrata-,e[.c. 

3.  Item,  Yidetur  per  alium  :  0  Judsea 
et    Jerusalem,    etc.    Ergo   videlur,  quod 


ista  annuntiatio  debuit  lieri  in  Jerusalem. 

4.  Item,  Joannis,  i,  46:  A  Nazareth 
potest  aliquid  boni  esse?  Quasi  diceret : 
Bonum  quod  exspectamus,  non  venit  a 
Nazareth,   sed  de  Bethlehera  :  ergo,  etc. 

.").  Item,  Nulhi  prophetia  videtur  ha- 
bere,  quod  Dominus  concipiatur  in 
Nazareth. 

Si  coNCEDATUR.  Coutra : 

1 .  Egredietur  virga  de  radice  Jesse  % 
etc.  Ergo  videlur  prophetatum  esse,  quod 
Dominus  in  Xazareth  concipi  debuerit. 

2.  Item,  Postquam  dixerat  Nathanael : 
A  Nazareth  potest,  etc,  Dominus  quasi 
approbando  et  commendando  dictum 
suum,  ait :  Ecce  vere  Israelita.  Ergo  vi- 
delur  intellexisse,  quod  esset  prophetia 
de  Domino  incarnando  in  Nazaretli. 


'    Ps.ll.   CNXXl,    II. 

*.Micli.  V.  -2. 


'  Is.l.  XI,    1. 


26 


J).  ALB.  MAG.  ORD.  PR  ED. 


^  11. 

RespoDbio.  SuPER  itl  quod  dictum  est,  quare  in  Ga- 
lilsea  ct  quaro  in  civitate  IVazareth  <'oncipi 
voluerit,  dicimus  quod  etiam  lioc  noii cn, 
yazaret/i,  cong^ruebat,  et  quod  in  Galilaa 
esse  dcbebat.  Sicut  enim  divina  genera- 
tio,  ita  et  liumana,  irenerationi  lloris  de 
llore  assimilatur.  Flos  enim  pullulat  de 
uno  germine  in  decore  et  odore,  cum  spe 
utilitatis  in  fructu.  Similiter  Filius  se- 
cundum  divinam  generationem  procedit 
de  uno  qui  est  in  cfolis  sine  matre,  et 
secundum  laimanam  grnerationom  de 
una  in  terris  sine  palre.  liiiie  ergo  in 
Nazarelh  conceptus  fuit :  quia  sicut  llos 
de  llore  sine  virili  comniixtione  de  sua 
niatre  salvo  virginilalis  decore  el  malris 
utililale  processit.  Tnde  Rernardus  : 
«  Semina  divina-  generalionis«'Sse  viileu- 
tur  aIlo(  uliones  «'t  promi^.siuncs  facta'  ad 
l*atr«'s.  Floruit  ergo  iioc  semen  in  mira- 
bilibus  quip  sunt  ostensu  in  exilu  Isrutd 
de  /Eg\  plo.  <'.onceptio  autem  ista  liujus 
scminis  et  Iiorum  lloruni  Iructus  esl 
Jksis  incurnatus  :  in  .Na/.ar»'lh  ergti 
annunlialur  Ghristus  nuscilurus,  ipiia  in 
llore  speciuliter  spiratur  fruclus  procrs- 


surus'.  »  Nomen  ergo  civitatis  in  qua 
concipitur,  exprimit  et  statum  temporis 
et  linem  operis  ad  quem  venit.  Gum 
enim  Christus  in  rSazareth  concipitur, 
hiems  transiit,  tempus  innovationis  ad- 
venit,  fructus  appropinquavit,  omnibus 
semen  exhibuit,  medicinam  confecit,  sen- 
sum  refecit,  coronandus-  pauperibus  ve- 
nit.  llae  ergo  sunt  proprietates  ilorum, 
propter  quas  congruebal  Christus  in 
Nazareth  concipi. 


S 


II. 


(Jrui)  .viTE.M    objicilur  de  Rtthlehem,  .Solutio  o 
dicimus  quod  est  intelligendum  de  nati-  ^ 
vitate  Chrisli  ex  utero,  et  non   in    utero. 

Ouod  objicitur,  (juud  sedere  dfbiiit 
suj^er  sedem  David,  dicimus  quoil  illie 
au«  tjiritates  bxjuunlur  «le  modo  «dili- 
ni'iuli  regnum  D.iviil  s[iiiitual«'  secun«lum 
jus  el  actum,  et  utrumque  aclum  fuit  in 
.Juihea  et  Jerusalem  :  quia  ibi  passus  est 
Dominus.  \A  >i<  per  jus  red«'mpti«>nis 
rcgnum  obliiiuit  et  accepit  super  eos  pro 
«luibus  passus  est  pietatem,  ibidein  et 
rcsurrexit,  el  lunc  actuuliler  iii  tlirono 
gloriaB  scdit. 


QU/EST[()  XI 


I    illllll    llrlllHTil     l:\  1111^4'lislil    «li<'t*l'<*,     \<l     \  ll'UilK'111  ? 


PosT  Mo«:  (|ua'ritur  de  hoc  qu«id  dicit : 
Ad  Viryiiitin  '. 

!=i    I. 

Kt  vinKTCM,  (|u«mI  puliuH  dcbuil  iliccre 
ad  muli«'r«*m,  hai*  rulione  : 


I.  I'er  idcm  genus  debtiit  e<tHe  liboru- 
tio,  |i«'r  ()uii«l  intruvil  dumiiutio,  ul  Hicut 
per  huminem  niors,  iiu  per  hominein 
vita  :  cl  tiicut  per  fdininum  perditio,  %'\c 
per  f(i'iuinaiii  .nulxatio  :  ned  H«va  licet 
virgo  fuurit,  pcr  iotum  tuiiien  nppclluiur 
iiiulicr,  nbi  u;;itur  dc  perditionc  :  iioslni 


'  S.  HfiHNAnui''',  lliiinili.i   I    "«iiii.  i    .MiKftu»  •••! 
!  .\liaH  cuminniiii  'itnlu*. 


» i.u.    1.  2: 


QIVESTIOXES  SLTER  EVANGELirM,  QryEST.  X. 


27 


ergo  beatissima  Virgo  debuil  appellari 
nmlier,  ubi  agitur  de  noslra  liberatione. 
2.  Item,  Ubicumque  figuralur  ista  con- 
ceptio  mulicris,  et  non  virginis :  ergo 
cum  tigura  dcbeat  respondere  Jigurato, 
et  e  converso,  bic  ubi  annuntiatur  ista 
conceptio,  deberet  describi  sub  nomine 
mulieris.  Major  ct  Minor  patent  diversi- 
mode  in  multis  locis.  Froverbiorum, 
XXXI,  \  0  :  Mulierem  forlem  quis  inve- 
niet  ?  etc.  llla  fortis  mulier  est  beatissima 
Virgo,  quse  ultimos  linesscilicet  dcitatem 
et  humanitatem  in  unam  personam  con- 
junxit,  gignendo  sapientiam,  quse  attin- 
git  a  line  deitatis  usque  ad  finem  huma- 
nitatis  fortiter.  Item^  Lucce,  x,  38  :  Intra- 
vit  Jesus  in  quoddam  caslellum^  et 
mulier  qusedam,  etc.   Constat,   quod  illa 


ut  Zachariae :  vel  ad  rnulieres  et  viros, 
ut  in  Isaac  etin  Samsone  :  ergo  cum  lota 
rota  sic  in  medio  rotae^  id  est,  Novum 
Testamentum  in  Veteri  Testamento,  nuliu 
annunliatio  fieri  debuit  ad  Virginem. 


§  II. 

1.  Item,  Videtur  quod  annuntiatio  hsec 
iieri  debuit  ad  virum.  Undc  Apostolus, 
lad  Corinth.  xi,  3  :  Caput  mulieris,  vir. 
Unde  a  capite  descendit  sensus  et  illumi- 
natio  ad  corpus,  et  non  e  converso  :  crgo 
videtur,  quodaviro  qui  est  caput,  debeat 
descendere  revelatio  ad  mulierem. 

2.  Item,  Dicit  Apostolus,  I  ad  Corinth. 
XIV,  34  et  33  :  Mulieres  in  Ecclesiis  ta- 


quoe  suscepit  Dominum,  fuit  beatissima      ^^^,^^  ._      ^/^^^^-    ^^>05  suos   interrogent. 
Virgo.   Item,  Benedicta  tu  inter  muli-     Ergo  revelatio  debet  innotescere  muheri- 

bus  per  viros. 

3.  Item,  Post  nativitatem  Filii  Dei  sic 
factum  fuit,  quando  Angelus  apparuit 
Joseph  in  somnis,  dicens  :  Accipe  puerum 
et  matrem  ejus'^,  etc,  ubi  revelatio  fugae 
videlur  a  Josepli  ad  Dominam  pervenire. 
Si  hoc  post  nativitatem  Filii  Dei  quando 
ipsddignissima  fuit :  ergo  potius  ante. 

4.  Item  quseritur  :  cum  ista  sit  virgo  sin- 
gularis  inter  omnes,  et  mullis  privilegiis 
dotata,  quare  non  addatur  nola  singula- 
ritatis,  ut  dicatur  ad  virqinem  quamdam. 


eres^,  Jahel  dicitur  in  figura  Domince 
nostrae.  Item,  Esther :  Et  adamavit  eam 
rex  plus  quam  omnes  mulieres^.  Item, 
in  Evangeho :  Muiier  miscuit  tria  sata^ 
Illa  mulier  fuit  beatissima  Virgo  quse 
miscuit  tria  sata,  id  est,  deitatem,  ani- 
mam,  et  corpus,  et  fermentum  fuit  Vir- 
ginis  fides,  ut  dicit  beatus  Bernardus.  Et 
sic  manifestum  est  omnibus  tiguris  istius 
conceptionis,  quod  Domina  nostra  de- 
scribitur  sub  nomine  mulieris  :  ergo  et 
hic  mulier  debet  nominari. 

3.  Item,  Dominus  in  EvangeUo  fre- 
quenter  appellat  eam  mulierem  *  :  et 
omnis  sua  actio  nostra  est  instructio  : 
ergo  et  Evangelista  debet  eam  appellare 
mulierem. 

4.  Item,  In  hac  annuntiatione  impletur 
prophetia  de  Incarnatione  Filii  Dei :  sed 
illa  prophelalur  expressissime  per  Jere- 
miam.  Fcemina,  inquit,  circumdahit  dit  nos,  sed  in  quantum  conjuncta  fuit 
virumK  Si  ergo  ibi  prophetatur  sub  no-  viro  cum  quo  copulata  generavit :  quia, 
mine  fceminse,  ergo  et  hic  debuit  mulier  sicut  dicit  Augustinus,  peccatum  origi- 
nominari.  nale  in  quantum  tale,  nascitur  ex    con- 

5.  Item,  Omnes  alise  nativitatum  an-      cupiscentise   vulnere,    quse    connexa  est 
nuntiationes  fiebant  vel  ad  viros  tantum,      commixtioni  seminum  :  cui  vulneri  sub- 


§  TII. 


Ad  hoc  notandum,  quod  initium  pec-  Responsio 
cati  est  a  muliere  in   ratione  mulieris. 
Heva  enim  in  quantum  virgo  non  perdi- 


*  Judicum,  v,  24. 

*  Esther,  ii,  17. 

3  Matth.  7CI1I,  33. 


4  Cf.  Joau.  II,  4,  et  xix,  26. 
^Jerem.  xxxi,  22. 
«  Matth.  II,  13, 


I 


2«                                       I).  ALB.  MA(1.  (HU).  IMl^D. 

jacere  non  debuit,  quce  ut  vulnus  cura-  circiandabit  viruni'^.  Ads\gnand\im\\dc- 

ret,  venit.  licet,   quod  mater  l)ei  habituia  luoral  et 

Praetorea,     generatio    lomporalis    ost  viryinitatis  integritatem,  et  mulieris  fce- 

imago  generationis  seternae.    Tnde  sicut  cunditatom. 

feterna  est  de  uno  manonto  incorrupto  ot  Itom,  Quia  virgd  futura  fuit  qua>  mu- 

indiviso,  ita  g^enoratio  temporalis  dei)uil  lioris  peccatum  abolovit,  et  sic  quod  isla                | 

esse  de  una  incorrupta,  hoc  cst,  de  vir-  viruo  inter  omnes  virgines  sin-.iularis  fuit, 

gine.  Et  sic  patet,  quod  origini  porditio-  ulputa  nec  primam  habens  similem  nec 

nis  congruebat  ralio  mulieris,  et  origini  sequontom,  ideo   sub   nota  singularitatis 

salvationis  ratio  virginis.  (juandoquo    liguratur    ut    quoddam    ca- 

stollum,  olc,  ot  qusedam  mulier,  elc.  Sod 

(juia  ipsa  vere  sola  virginitatem  in  sumniu 

babuit,   ut  iiifra  patebil,  idoo   cirgo  sine 

vi   l\  .  additione  antonomastioe  nominalur.  Fuit 

enini    b;oc    Virgo    causa    et    piincipium 
omnium  aliorum  Sanctorum  summa  \  ii- 

oluiio  ol.-      Qroi)    aulem    (d»jicitur,    quod    omncs  ginitalis    puritalo,    poccati     immunitato, 

•■cionim.   |i„yp.p  nebant  sub  rationo  ol  n«jmiiic  mu-  pcctandi  imiiossibilitalo,  virginitalom  ha- 

lieris,  et  omnos   aniiuntialionos  ad  vir(»s  bons  cum  hecundilalo,  maler  sanclissimi 

et  muliores  factas,  et    iion    ad  vir}.;inem.  hominis,  mater  Crealoris,  mator   Doi    ot 

Dicondum  osl,  (juod  ligura-  ot  propholia'  corpoialis  hominis,  matoromnium  liomi- 

semiplonam    lu(  om    conliiionles    omiios  ihmii  spiiilualis,  malor  maibiiKo  muiidia- 

deliciunl  ab  ijisa  luce.  l  ndo  niilla  ligura  lis,  mator  aiigclica»  roslitiilioiiis. 

in   facto    plonc    p(»luil   cxprimore    islam  (Juod  aulein  objicitur,   (|uod   i^ta   .01- 

annunliationem  ad  Vir;^'inom  :  ([uia  iiulla  nuiiliatio   dobcbat    liori    mcdiaiilo    viro, 

alia    virgo  conceplura    iim({uain   fuil,  cl  rcs|(oiidcmus,  quod  ad  cumdcm  porliiiet 

iisqiic    ad    Virginem    haii)'    malcdictn  ct  aniiuiitiatio,  ad  (jiicin  ct  ^eiiorutio  :  uiide 

(»pprobriosa  virginilus  iuil.    Ilac    aiileiii  illi  (|uoruin  gciicralio    liiit    c\    coinmix- 

Viigo    (»jij)robriuiii    vir;;ini(ulis  iibsrulil,  li(»iu'  viri  et  miilicris,   ill(»ruiii  aiiniiiitia- 

ct  virginilalcm  coiisecravit  :    uiidc    ijisa  (io  liori  dcbuit  ad  viros  ct  ad   mulicres. 

initiuin  bcatiliidinis  virgiiiilatis    fiiil  :  ct  lllitis  aulcm  amiiiiiliatio   dcbuit   ossu  ad 

sic  osl    Vir^(»  virginiim,  (jiKe  sinc    jira-  solaiit   Viif^iiiem,   (jui  s(»lus   iiatus  esl  de 

ccplo  ct  .siiic  (•(»nsili((,  siiie  c\ciiij»l(»  glo-  soht  \  irgino.  .\cc  Josojdi  cajdil  fuil  l(ca- 

i-i((sum    miinus   virgiiiitalis   Dc(»  obtiilil,  lissiiiiie   Nirgiiiis,    iiKivimc    (ju.iiiltiiii    ad 

pro  iju(»  j)or  iiiiitali(jnciii  oiiines  virgiiics  istaiii  ('oncoj)ti(»iicm.    (jua-    iii»ii    ab    ijiso 

Dco  Virgo  genoravil :  or;^o  ({uid(juid  anlc  iii  ipsam,  scd  t(jta  a  Sjiiritii  suiicto   vciiit 

caiii  ulililalis  vol  di^iiilalis  fdMitiiiis  ultri-  iii  ijisuiii. 

biii  jioluil,    hoc   sub  raliom*    mulicri>  cl  (Jti(»(l  aulfiii  jiost  iKilivitutein  Kilii  Aii- 

iKiii  vir^iiiis  licii   dcbiiil.    ul    bciiodicliii  gcluK   Josoj)li    fti^aiit    iiuiiliavit,    iiivsle- 

vir<^inilalis  honedicli^sima*  \  irgiiii  taiii-  riuiii  osl,  ({uud  aiitc   nalivitalciii  et  coii- 

(juaiii    \  irgiiiilali^    iiialii     jiro    jiiivilegio  ccjilioiieiii  iiiliil   ud  Josojih   do  illo    Kiliii 

sibi  j»r(»jiri()  sorvarcltir.  l*roj)licti;('  uiitcm  jicrlincbut,   scd  jio.Nt    itutivilatom  houliM- 

(jua>  di^  i()su  (lorsona  lioalis>iiiia'  Virgiiiis  Hiiua;  Virgiiii  el  ()au(icri   l''ilio  Doi,  tiitiiiM 

bxjiiunttir,  iii   o\(-(dleiilissimis  jirojibcliis  saltem    servi    ojiora    ojitis   erat.    Mitlitiir 

ijisam    aj»j)cllaiit   iiiodo    virginciii,  iiiodo  cr;;!)  .\n;_'clus  Joscjili  iiijuiictiirtis  ci  iicr- 

mulicrciii.  Vii'^'iiicm  Isaias  :    AV-cc  tiryn  viliuin  ijuod  hiclurus  cral  :   ot  i(iiia  faci- 

(■(fHrifiiil  \  |-'ii-miiiaiii  Jcrcmias  :  Fifininn  lis  crat  lidci  ct  jiromjil.i-  obcdiciili.i',   lcvi 


■  Ihu.  VII,  t  V.  *  Jfifin.  ixxi,  2i. 


\ 


0l^i:ST10XKS  Sl  FKR  KVA.\(.KLIl  AI,  Ql  ^ST.  XII.  21) 

illuiuiiiatioiie  utpote  in  somiiis  iiidi}.;uit,  vel    operaiuli     uecessitaleni    pcrtiiiebat. 

quam  ab  Augelo  acccpit,  ut  sciret  quid  Nec  ad  lioc  aliquo  iiidigebat  iuteriiunlio 

laceret,    nou  ut    faciendum    beatissimae  vel  liomine  vel  Angelo  :  (juia  illum  ba- 

Virgini  intimarct,  quoe  prius  quam  ipse  bcbat  iu  grcmio,  qui  est  Doclor  et  iMa- 

sciebat   quidquid    ad  ejus   beatitudincm  gister  in  ccelo. 


QUiESTIO  Xll. 


Iii  «luo  iichi  bea(issima  \  irgo  rueril,  quaiulo  .\na;clus  ci  annuuliavil 


»> 


l*osT  Hoc  qucerilur,  In  quo  actu  bea-  utriusque  cssc  approximalionem  :  sed 
tissima  Virgo  fuerit,  quando  Augelus  ei  Dominus  appropinquavitbeatissimse  Yir- 
annuntiavit,  boc  est,  utrum  fuerit  in  actu  gini  descendendo  :  ergo  ipsa  obviare  de- 
coutcmplationis  vel  operationis?  buit  ascendendo  :  ergo  debebat  sic  levare 

se  supra  se  :   et  hoc  per  contemplatio- 
nem   :  ergo   debuit  esse  in  contcmpia- 
tionc. 
§  ].  4.    Item,  Pbilosophus  septimo  /V///.y/- 

conim  :  «  Anima  sedendo  et  quicscendo 

lit  prudcns.  »  Scd  beatissima  Virgo  dc- 

Et  viDETUR,  quod  iii  actu  contcnipla-      bcbat  hic  fieri  Virgo  prudeutissima,  ut- 

tionis.  pote  mater  ipsius  sapicntise.   Ergo  con- 

l.Dicit  enim  Isaias  :  In  silentio  et  spe     gruebat  ei  sedere  et  quiescerc,  ct  hoc  cst 

erit  fortitudo  vestra\  Scd  Domina  no-      csse  in  contemplatione. 

stra  maxime  indigebat  fidci  forlitudine.  -o.  Item,  Nobilissima  operatio  congrue- 

Ergo  debuit  esse  in  silenlio  ct  spe  :  et      bat  nobilissimo  stalui  :  sed  haec  fuit  no- 

hoc  est  esse   iii  conteinplationc   :    crgo      bilissima  operatio,  scilicet  conceptio  Filii 

fuit  in  contemplatione.  Dei   :   ergo   fieri  dcbuit    in  nobilissimo 

2.  Item,  Ducam  eam  in  solitudinem,      statu  :  ergo  in  contemplatione. 

et  loquar  ad  cor  ejus^.  Per  hoc  tangitur  G.  Item,   Si  substantia  super  substau- 

slatus  contemplationis.  Ergo  illi  ad  quos  tiam,  et  potentia  super  potcntiam,  et 
fit  locutio  Domini,  debent  essc  in  statu  actus  super  actum  :  sed  in  hac  annun- 
contcmplationis.  tiatione  beatissima  Virgo   in  substantia 

3.  Item,  Sedehit  soliiarius,  et  tacebit,  clevabatur  ad  summam  propinquitatem 
quia  levavit  super  se^ .  Ex  hoc  sic  argui-  cum  Deo  :  nisi  enim  Deus  lieret,  uou 
mus  :  movens  non  quocumque  modo  se  poterat  altius  elevari  quam  quod  esset 
habens  movet,  neque  mobilc  quocumque  mater  Dei  :  ergo  si  substantia  elevabatur 
modo  se  habens  movetur  :  quia  oporlet     ad  summum,  tunc  potentia  et  operatio 

'  Isa.  xx.v,  lo.  'TluTU.  111,  28.  d^ 

-  Osce,  II,  li. 


30 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  FWMD. 


debuerunt  elevari  iii  sunimum  :  ergo  ip- 
sa  debuil  esse  in  altissimo  statu  contem- 
platioiiis. 

7.  Item,  Daulis  et  recipientis  dcbet 
esse  ad  invicem  conversio  :  anima  au- 
tem  duas  facies  habet  secundum  ratio- 
nem  :  portionem  superiorcm,  et  inferio- 
rem  :  inferiorem  qute  temporalibus 
pertractandis  intendit,  superiorem  vero 
quee  seternis  consulendis  inhaereat  :  erj^o 
si  Dei  et  bcatissimae  Virginis  tamquam 
danlis  et  recipientis  debet  esse  ad  invi- 
cem  conversio,  necesse  est  ut  secundum 
illam  parlem  operetur  secundum  (|uam 
ad  Deum  convertitur  :  ergo  fuil  in  coii- 
templalione. 


i^   II. 

CoNTRA  : 

aedtoDlra.  1.  In  (uinticis  dicitur  :  Ifum  r.ssvi 
reu-  in  accubilu  suo,  nurdus  j/wa  (li-dit 
odorein  suum^.  .Nardus  lij.'urat  bumili- 
tatem  :  ergo  videlur  (|Uod  bumililas  fuc- 
rit  dispo.xitiu  |)ru*paraturiu  beatissima' 
V'ir^'ini  ud  Deuni  cuncipiendum.  lioc 
cliam  dicit  Au^ustinus,  (|uud  liuiiiililus 
nobis  Deum  ^eiiuil.  Iluinilitas  aitt''m 
semper  esl  iii  dcscendeiidu,  Hcniper  eniin 
recumbit  iii  nuvissimo  luiu  :  de»<-eii8us 
uutein  esl  in  ucliune,  et  asceiisuH  iii  cuii- 
tcmplatiune  :  urgu  beatiKsima  \  ir^'u  oshc 
debiiit  iii  actiunc. 

U.  Ilem,  (Jui  se  huiniliat,  ejallabi' 
tur-  :  ba-c  |irupurliu  csl  pcr  ho  :  eim'u  el 
({uaiidu  iiiuxima  csl  iii  actii  exaltalit», 
tunc  el  muxiiiia  dcbet  csHct  liuiiiiliatiu  iii 
actu  :  8ed  in  liai'  uniiiiiiliutiuni'  beulisKi- 
mu  Nirgu  iiiaxime  cxullulu  fuit  iii  uctu  : 
cr^'0  et  muxiiiic  Iuik  liuiniliuri  dcbuit 
uclu  :  huiiiiliulio  uutcm  in  dcsc«>iid(<nd)i 
cHt,  el  cuntcinplutiu  uscendeiKbi  :  er^'u 
nun  iuit  iii  ('Oiitciiipluliunc,  scd  iii  U(-tiunc. 


3.  Item,  Genes.  xviii,  27  :  Loqiiar  ad 
Doniinum  meum,  cum  sim  pu/ois  et  ci- 
nis.  Ergo  pulverizatio  et  incineralio  qua 
se  anniliilat  et  bumibat  liomo  Deo,  est 
pricparatio  ut  bomo  loquatur  cum  Deo 
et  Deus  cum  ipso  :  sed  hic  Deus  familia- 
rissime  loculus  luil  beatissimae  Virgini  : 
ergo  hic  maxime  delmit  incinerari  et  Im- 
miliari. 

4.  Item,  Abscondisti  hxc  a  prudenti- 
biis  et  sapientibus,  et  rcvelasti  ea  parvu- 
lis\  Ergo  qui  desiderat  revelationem, 
oportet  quod  se  parvulum  reputet  per 
bumiliationem. 

5.  Item,  Jlumilibus  dat  i/ratiam\  lioc 
est,  per  se  :  ergo  magis  buniiii  datur  ma- 
jor  gratia  :  crgo  suinma  gratia  actu  da- 
tur  summe  huinili  actu  :  sed  hic  dabalur 
bcatissimai  Virgini  summa  gratia  actu  : 
ergo  Rumme  fuit  bumilis  actu  :  liumiii- 
tus  autem  est  in  desccndendu,  sed  cun- 
tciiiplatio  in  ascendendo  :  ergo  nun  de- 
buit  esse  in  aclu  cuntempbitionis  qui  est 
in  sur^um,  scd  in  actn  biimiliationis  qui 
cst  dcursum. 

Si  cu.NCKUAiL  11.  (AUitra  :  \'idit  Jacob 
in  soninis  scalam^,  ctc.  (jiussu  liicit  : 
«  llli  diviiiu  cunspiciunt,  (|ui  ub  uppetitu 
tciiipurulium  ucuius  ciuudunt.  <>  Sed  bea- 
lissimu  Virgu  iiic  deifurmissimuin  adspc- 
etuiii  buliuit  ;  ergu  maxiinc  ociilos  u 
temporuliiius  ciuusit  :  ergo  conteinplu- 
tioni  et  iion  actiuni  vu(  aiiat. 


i^   III. 


Co.NCKiiiMi  s,  quud  licutissima  Virgo  iii  n„nooilo.| 
actii  coiitcmpiutioiiiH  fuit,  (|uandu  ei  istu 
unnuntiutio  vciiit 

(Juud  autciii  (|ua*ritur,  pcr(|Uoiii  uctiiiii 
Ui\  iHtuiii  ^'rutiuni  iiiaxiinc  praqiurubatur. 


*  Cuiilic.  I,  II. 
(    *  I.uc.  XIV,  II,  et  xMii,  I  i. 
^  .Maltli.  11,  2",  ft  I.U..  X,  2i. 


^  Juculii,  IV,  0  et  I  Pclri,  \,  5. 
^  i;niie«.  ixviii,  i'2. 


QILESTIONES  SlJPEIl  EVAXGELIUM,  Ql    EST.  XII. 


;u 


I 


Jolulio  ob 
jectorum. 


Dicimus,  quod  beata  Virgo  in  liac  annun-  ad  cognilionem  Dei,  Undc   in  libro  i\u- 

tialione  in  summo  purce  creaturae  eleva-  mororum  dicitur  :  Ilomo  cujus  obluru- 

])alur  causalitate  in  summam  potestatem,  tus  est  oculus,  qid  cadens,  scilicet   per 

quia  Deum  gcnuit  :    in  summam  digni-  humiliationem   sui,    apertos  habet  ocu- 

tatem,    pcr   hoc    quod   totius    creaturae  los\  per  Dei  cognitionem.  Et  in  Evan- 

per  recreationem  mater  effecla  fuit  :   in  gelio   :   lieveiasti  ea  parvulis'^,    id  est, 

summam  charitatem,  quia  Deo  per  hoc  humilibus  :  quia  ubi  est  humilitas,  ibi 

summe  omni  propinquitate  propinquis-  est  sapientia.  Et  Apostolus  :  Si  quis  vide- 

sima  fuit :  utpote  quse  ipsius  fdia,  mater,  tur  inter  vos  sapiens  esse  in  hoc  sxculo, 

et  sponsa  fuit.  Ad  potestatem  lides  ele-  stultus  fiat  ut  sit sapiens'.Yji\)ionys\VL&: 

vabat  eam,  juxta  illud  :   Omnia  possibi-  «  Tenebrae  occultantur  a  fumine,  et  ma- 

lia  sunt  credenti '.  Ad  dignitatem  eieva-  gis  a  mufto  fumine.  »  Et  sic  patet,  quod 

bat  humilitas,  juxta  illud  :  Omnis  qui  se  desccnsus  pcr  humiliationem  non  impe- 

humiliat,   cxaUabitur  - .   Ad   charitatem  dit  ascensum  pcr  contempfationem.  Un- 

efevabat  dileclio,  juxta  itlud  ;  Ego  dili-  dc  inter  virtutes    praeparantcs  bcatissi- 

gentes  me  diligo\   Item  efevabatur  ad  mam  Virginem  ad  istam  conceptionem, 

summam  famifiaritatem  :  et  iffani  facie-  fides  praeparabat  rationabifcmpotentiam, 

bat  castitas,  juxta  iffud  :  Incorruptio  fa-  humiiitas  irascitivam  sive  ardui  appetiti- 

cit  esse  proximum  Deo'\  vam,  charitas  afTectivam,  virginitas  au- 

tem  ex  parte  corporis  prfeparabat  virtu- 
tem  generativam  :  et  sic  tota  eievabatur, 
qucTB  tota  repfebatur  :  tota  gTatificabatur, 

§  IV.  et  tola  gforificabatur. 

Si  autem  quaeritur,  rtrum  istis  moti- 
bus  simuf  movebatur  ?  Dicimus,    quod 

Ad  objecta  respondemus,  quod  ascen-  non  :  sed  afiaj  virtutes  pra^parabant  suas 

sioni  per  contempfationem  non  contra-  potentias  efevando  habitualiter  :  sed  cha- 

riatur  descensus  per  humitiationem  :  de-  ritas  lamquam  forma  afiarum  et  vincu- 

scendere  enim  ad  opera  actionis  propter  lum    perfectionis,   cx    parte    beatissima^ 

Deum,    est    ascendere   per  humititatem  Virginis  fecit  conjunctionem  actualiler. 

ad  Deum.  El  hajc  mutuo  se  consequun-  Unde  sicut  charitas  fuit  compfementum 

tur,  quia  quanto  magis  anima  efevatur  in  ex  parte  suscipientis,sic  et  complementum 

cognilione  Dei,  tanto  magis  descendit  ad  uitimum  ex  parte  dantis  et  moventis,  ad 

humiliationem  sui.  Unde  frequenter  fe-  dandum  et  movendum  :  ipsa  enim,  ut 


gitur  in  Prophetis,  quod  quando  divina 
conspiciunt,  in  terram  cadunt,  et  e  con- 
verso  quanto  magis  quis  descendit  ad 
fmmiiiationem   sui,  tanto   pfus  ascendit 


dicit  Hugo  de  sancto  Victore,  Deum  cap- 

tivatum  et 

mundum. 


tivatum  et  tigatum  de  ccefo  duxit  in  hunc 


'  Marc.  IX,  22. 

^  Luc.  XIV,  il  et  xviii,  14. 

*  Proverb.  viii,  17. 

■»  SapienL.  vi,  20. 


^  iNunier.  xxiv,  1j  et  16. 
6  Mattb.  XI,  25  et  Luc.  x,  21, 
■^I  ad  Corintb.  iii,  18. 


32 


]).  AUi.  .MA(i.  (U;i).   inLKU. 


QUiESTlO  XlJl. 


Lfriiiii  Kvaii;;'4'liNlii  (Irbiiil  (ii<*or<'.  l>i's|MMisjihiiii  ? 


IN)ST  M(.»c  quierilur  dc  lioc  quoJ  dicit, 
Bespottsatam  '. 


i*   I. 


\  iDKriK  eiiiin,  quod 

1.  Beulissiiuu  Vir^o  nou  poluit  legili- 
n»e  des|K)n«iiri  :  ipsa  eniiii  liuhuit  ronli- 
nentiae  votuiii,  quod  ohlifiuhut  cuni  ud 
continenduiii  :  sponsuliu  uutein  ohligunt 
ad  ntutriiiioiiiutii  :  et  niutriiiioiiiuni  teiii- 
|»ore  debito  ud  solvenduin  d'diituiii  :  »r- 
};o  si  obli^'al)ut  se  ud  s[)oii8u|iu,  veiiit 
eontra  votuiii  suiiin  :  et  sif  obliL^atu  fui^- 
set  ud  opjiosilu. 

2.  Iteiii,  Aiit  *  onsensit  in  eurnulein 
copuluni,  uut  iion.  Si  sic  :  erj;o  priiiiuiii 
tidein  irrituin  fiTit  :  quiu  tulibus  iioii  tun- 
tuni  nubere,  sed  etiain  vellc,  rondeiniiu- 
bile  csl.  Si  iion  i  onseiisit  :  erj;o  inatri- 
inoniuin  nulluiii  iuit. 

:{.  Iteiii,  (londiiio  adjeclu  qua?  esl  con- 
tra  Kubstantiuiii  iiiutriiiionii,  itii[)edit  inu- 
triinoniutii.  Verbi  gruliu  :  (lontrulio  te- 
cuin  ul  |iro<iires  niibi  venenuni  sterili- 
tutis  :  lioc  non  es^et  iiiatriinoiiiuni  :  qtiiu 
[irocuruti*»  sterililutis  es(  rontru  sub>(un- 
tiain  inutriinonii,  quiu  interiinit  bontiin 
[irolis  :  ergo  est  contra  stibstaiitiatii  iiiu- 
triinonii  :  crf;o  iin|iedit  iiiatritiioniiiin.  A 
siniili,  si  dicain  :  ('.ontrubuin  (i<  iiin  tit 
iiM'  tniiln  iiiodo  rognoKcaH,  non   videtur 

'  l.uc.  1,  -27. 


esse  mutriinoniuin.  Ila  iicc  videtur  esse 
niatriinoniutn,  cui  conditio  conlinentiie 
est  adjectu.  \'Ay;o  videtur,  quod  istu  de- 
s[)on!:alio  nulla  fuit  :  quia  non  potuil  se- 
(jui  inatritnoniuiu. 

Si  c.oNCKit.viLii.  Coiilru  suut  jura  con-  ^iedcoui 
linentia'.  Kt  Au{4:ustinus,  qui  dicit,  quod 
inatriinoiiiuni  noii  facit  ciqiula,  sed  pa- 
ctio  conjuj^Mlis.  Kt  quod  sanctiora  siint 
conju^ia  [lari  volu  cuntinentiutn,  et  nuil- 
ta  siinilia. 


I  iiM,  \  idelur  qund 

I.  Si  eliain  esse  [)otuerit,  tioii  tutiieii 
con^'rueret  beatissiinutii  Virj^ineiii  de- 
s[)onsuri.  Spiriltis  saiwlus  tliscipliiu-f  cf- 
IniiHl  fi( liiin  ' :  ergo  in  istu  suinniu  san- 
cti  S|)iritus  o[ierutioiii'  tiullu  debuit  essc 
lictio  :  ergt»  beatu  Virgo  pro  nu[>ta  se 
{.'crere  iion  dibuit,  qun*  Virgo  iiiiiu|ita 
fiiit. 

1.  Itein,  .Mutriinoniiitii  instituUiiii  fuit 
[iriino  in  ofliiiiini  cuiisu  [irolis.  secun- 
do  iii  reinediiiin  catisu  fornicutionis  vi- 
tanihe,  ut  dicit  .\|)oslolu>,  1  m\  Corinth. 
VII,  2  :  Proptrr  furniratioiiein  uiiusifuis- 
ijiir  siiiiin  urorrin  habrat.  Sed  [iio]iter 
iieutruin  iKturuni  coiigruebal  cskc  in  hca- 
tu  Virgine.  l>go  vidiliir,  qiiod  inntiliH 
fiierit  illu  deK|ionHutio. 

■  Sa|»iviil.  I.  ••• 


QU/ESTIOXi:S  Sl  PEll  EVAAGblLll  M,  (Jl  /EST.  XIII. 


33 


spoasio. 


§    111. 


Ad  hoc  dicinius,  quod  ista  desponsa- 
tio  ulilis  fuit  et  possibilis.  Possibilis : 
quia  licct  bealissima  Yirgo  haberet  vo- 
tum  contincnliae  firmum,  tamen  poterat 
consenlirc  in  maritalcm  socictatem,  fa- 
cta  tamen  divinilus  inspiralione  utriquc 
de  altero,  quod  vellet  virgo  permanere  : 
et  sic  consensit  in  societatem  maritalem, 
et  non  in  copulam  carnalcm  absolutc. 


lulio  ob- 
ctorum. 


S  IV. 


QuoD  tamen  videtur  dicere  Augustinus, 
quod  consensit  in  carnalem  copulam, 
non  est  intelligendum  absolute,  sed  sic, 
si  Deus  vellet. 

Quod  aulem  objicitur,  quod  jura  di- 
cunt  de  conditione  adjecta  conlra  subslan- 
tiam  matrimonii,  inteUigcndum  est  de 
conditione  inutili,  illicita,  et  inbonesla. 
Conditio  autem  utilis,  licita,  et  honesta, 
non  impedit  matrimonium.  Unde  non  est 
simile  votum  continentiee,  et  procuratio 
slerilitatis,  et  similia  :  cum  etiam  con- 
juges  postcopulam  carnalem  possunt  vo- 
tum  continentiae  emittere  :  et  si  emise- 
rinl,  tenentur  observare.  Et  sic  ista  de- 
sponsatio  est  possibilis  et  utilis. 

Fuit  autem  utilis  ad  multa.  Primo,  ut 
matrimonium   bonum    esse    ostendatur. 


Secundo,  ut  Domina  omniuni  bonorum 
et  mater  nullo  bono  prlvarelur.  Tertio, 
ut  hostis  fallatur.  Quarlo,  ut  tcstis  casti- 
tatis  ejus  haberetur.  Quinto,  ul  origo  Do- 
minae  describatur :  quia  non  consuevit 
Scriplura  fceminas  genealogizare.  Sexlo, 
ut  al)  infamia  servctur  '.  Scptimo,  ut 
pcena  caveatur.  Octavo,  ut  persecutio  a 
Christo  tollatur.  Xono,  ut  Filius  procu- 
retur.  Decimo,  utDomincC  serviului-.  Un- 
decimo,  ut  spiriluale  matrimonium  si- 
gniticetur.  Duodecimo,  ut  parentes  spi- 
rituales  oslendantur.  Decimo  tertio,  ut 
Immilitas  virglnitati  conjungeretur.  De- 
cimo  quarto,  ut  occasio  incuriae  famae 
virginibus  tollatur.  Decimo  quinto,  ut 
Filii  sui  humilitas  et  charitas  ostendatur, 
qui  potius  voluit  fabri  filius  reputari, 
quam  matrem  infamari.  Decimo  sexto, 
ut  matris  dignitas  humiiitati  societur,  ut 
quanto  major  fit  in  omnibus,  tanto  liat 
humilior,  ut  sit  mater  Dei  et  uxor  fabri. 

Quod  autem  objicitur  de  simulalione, 
dicendum  quod  duplex  est  simulatio,  sci- 
licet  deceptionis,  ut  in  hypocritis  :  et  si- 
mulatio  humililatis  sive  humilialionis, 
qua  quis  non  solum  vult  mansuetus,  vel 
etiam  humilis  reputari,  sed  etiam  vilis 
prsedicari.  Primam  simulationem  effugit 
Spiritus  sanctus,  secundam  inhabitat. 
Undc  Isaias  :  Ad  quem  respiciam,  nisi  ad 
pauperculum  et  contritum  spiritu  -,  etc. 

Quod  etiam  objicitur,  quod  matrimo- 
nium  debet  esse  causa  prolis,  vel  causa 
vitanda?  fornicationis.  Dicimus,  quod  lioc 
intelligendum  est  de  matrimouio  per 
carnalem  copulam  consummato.  Istius 
autem  malrimonii  fuerunt  causae,  quae 
jam  dictce  sunt. 


Alias  careat. 


2  Isa.  Lxv[,  2. 


xxxvii 


34  D.  ALB.  MAG.  ORD.  PRJED. 


QU.ESTIO    XIV. 


1 


lii  qiia  iuhile  beali^t^iiiiia  \  ii':;-o  riieril.  qiiaiido  <'oiili'a\Il  eiiiii  «lofso|)li, 

et  (|iiaiitlo  eoiicepil  Doiiiiiiiiiii  ? 


PosT  iioc,  Ouaiilur   dc  a?lato  iu    qua  consonliie  potuit :  consentiio  autein  jio- 

fuit  quando   contiaxit    <um    Joseph,    et  tuit    cuiu    usuin    ralionis    liahuit  :    eij^o 

quando  concepit  Doininum.  statini  cum  usum  rationis  liabuit,   istam 

giatiam  suscepit. 

i.  Itcm,    Mjusdem  potentia-  et  laiseri- 

cordia'  est  gratiain  dare  ct  datam  conser- 

i^  I.  vare :    ergo    quanto    prius    datur,    tanto 

plus  datur,  juxta  illud  :  Oui  eito  dat,  bis 

dat :  sed  Deus  heatissim»  Virgini  tantum 

ViDRTiR  primo,  quod  dcdit,  quantuiii   |iui;e  creatura'  dare  po- 

1.  Ad   ininus    lutiit   duodecim    anno-  tuit  :  er^M»,  etc. 
rum  :  Ikhc  est  eniin  h-j^itima  aetas  ail  ma-  "».    Iltin,    Amhrosius  :    «    \escit   larda 
trimonium  contrahcitdum  :  omnia  autem  iiii)liminii  Spiritus  sancti  >;ratia  :  »    ergo 
facta  sunt  rite  circa  illud  matrtmonium  a  *'X  |iartc  danlis  nulla  fuit  mora   dundi : 
Spiritu  sancto  ordinatum  :    orgo  a;tas  le-  imo  vidotur  alTectare  d.itionein,  ([uia  (fj--          ^ 
gitima  ost  sorvata.  suitavil   iil  giijiis    iid   riirrem/am   viatn 

2.  lltin,  Mirahilia  sunt  quir   I)oo   im-  suam  '  :  orgo  Mtatim  doilit   i{uando  8U8ce* 
meiliuto  «qieranto  tiunt,  •'tquanto  aliquid  |)livum  capax  fuit. 
inirahiliuK,  taitto  lauilahiliu>i,    uliis  pari- 
hus  :  .sod  vila-  peifeclio  el   virtutiim  cun- 
Ruminatio  mirahilior  ost  iii  juvono  quam 

in  siiio  :  ot  (|uantt»  ntirahilior,  lanto  lau-  ?i    •'• 
duhilitir:   ergo    uhi    trat   laudahilisiiimu. 
ihi  orit  mirahilivsiina  .-    scd  porloctio  ost 

mirahilior  in  juvene,  quantti  porsonu  o»l  Co.niha  : 

junior;  orgu  heatissima  in  inlima  atutc  l.lioutisjjimaVirgoilluminahatuructua- 

quu  hujus  gruliii'  cupax  fuit,  houiii  .su«-  liter  sumina  illuminationc,  cujus  croaturu 

ccnit.  pura  sotundum  statum  vila*  cupax  fuil : 

;{.  Itoiii,  Ouaiito  minusf.st  dohitum  ali-  t^rK"  '""'  «l^-l^uil  •»«'••  quaitdo  illuminuhi- 

quid,  lanttt  plus  esl  gratiim  :   sod  ininu.s  ''"*  inaximo   soountlum   intolloctuin    fuit : 

dfhita    ost    porfoititi  in  juvoiie  (piiiiii    iii  htit- autom  osl  in  sonio  :  juvonos  onim  vi- 

hono  :  std  in  hoatissimu  Virgino  fuit  gra-  g''i»t  sonsu,  «onos  auti-m  intolloctu  :  orgo 

ti.ssima:    oigo  luil  in  iflato    miniiiia    (lua  hoatissiiiiu  Virgu  dthuit  illant   illitminn- 

esso     potuil :     scd     staliin     pDtiiit     t  iiiii  tidiieiit  rocipfro  in  «onot  lulc 

'  fsal.  xviii,  (i. 


QU.«ST10NES  SUPER  EVAXGELU  M,  QUiEST.  XIV. 


35 


2.  Item,  Figura  conoeptionis  liujus 
supernaturalis  in  Viri^nnc,  fuit  conceptus 
Sarse  sterilis  in  sencctulc,  quando  scili- 
cet  nonagcnaria  fuit :  ergo  si  figuratuni 
debet  respondcre  figurae,  ct  ista  conce- 
plio  dcbuit  fieri  in  senectute :  ergo  et 
desponsatio  qute  prsecessit  istam  conce- 
ptionem. 

3.  Ilom,  iXon  est  congruum  matrimo- 
nium  inter  senem  et  juvenculam,  sed 
inter  juvenem  et  juvenem,  senem  et  se- 
nem.  Et  Ovidius  : 

Sique  velis  apte  nubere,  uube  pari. 

Illud  autem  matrimonium  fuit  congruen- 
tissimum  :  et  Joseph  fuit  senex  :  ergo  et 
beata  Virgo. 

4.  Item,  Contra  gravitatem  bonorum 
morum  et  honestatem  est  acceleratio 
matrimoniorum :  hic  autem  nihil  fuit 
contra  honestatem  morum  :  ergo  exspe- 
ctatum  fuit  tempus  maturum. 

,"5.  Item,  A  corpore  beatissimse  Virgi- 
nis  formabatur  corpus  perfectissimum 
secundum  naturam  :  quia  ex  tali  tale,  et 
ex  magis  tali  magis  tale  :  corpus  autem 
perfectissimum  non  est  secundum  natu- 
ram  ante  statum  viginti  quinque  anno- 
rum :  ergo  corpus  beatissimse  Virginis 
debuit  ad  minus  esse  viginti  quinque 
annorum  quando  Christum  concepit. 

0.  Item,  Consilium  juris  est  si  dubite- 
turdequantitate  numeri,  cequafiter  et  jus 
et  judex  debent  medium  numerum  de- 
terminare.  Verbi  gratia  :  Si  dubitetur 
ulrum  aliquis  teneatur  alteri  viginti,  vel 
tantum  decem,  judex  solvi  faciet  quinde- 
cim  :  crgo  a  simili  in  proposito,  si  dubi- 
tatur  quando  facta  fuit  ista  conceptio,  et 
desponsatio,  determinandum  est  tempus 
medium  inter  primum  et  ullimum  tem- 
pus,  quo  talia  consueverunt  celebrari. 
Primum  autem  tempus  est  duodecim 
annorum,  ullimum  autem  ut  in  pluribus 
quinquaginta  annorum,  horum  autem 
medium  triginta  et  unum.  Sic  ergo  vi- 
deiur,  quod  circa  illam  eetatem  beatis- 
sima  Virgo  esse  debuit  quando  ista  in 
ea  fiebant. 


§  III. 


SuppoNENDO,  quodin  beatissima  Virgine  Respousio. 
fuit  omnis  congruentia,  tam  ex  parte  na- 
turre,  quam  ex  parte  grati.ie  ad  hoc  ut 
mater  I)ci  fieret,  crcdimus  concedendo, 
quod  Deum  concepit  tali  setate,  qua  per- 
fecta  fuit  statu  corporis  et  quantitate,  et 
quod  circa  eamdem  quantitatem  a^tatis 
desponsata  fuit  tantum  quantum  sponsa- 
lia  solent  matrimonium  praecedere,  vide- 
licet  circa  duos  menses. 


§  IV. 


QuoD  AUTEM  objicitur,  quod  laudabilior  Solutio  ob 
et  mirabilior  esset  in  juventute  ista  per-  J^<='orum. 
fectio  conceptionis.  Dicimus,  quod  cum 
nihil  sit  laudabile  nisi  aliquo  modo  depen- 
deat  ab  arbitrii  libertate,  non  statim  illud 
fieri  debuit,  cum  beatissima  Virgo  libero 
arbitrio  uti  potuit :  sed  intervenire  debuit 
temporis  protractio,  in  quo  proveniret 
meritorum  accumulatio,  et  emundationi 
quam  acceperat  in  utero,  succederet  ma- 
jor  depuratio  et  virtutum  exercitatio^ 
ut  in  omnium  virlutum  apicem  subli- 
mata,  de  congruo  et  singulari  suo  me- 
rito,  mundo  subveniret  perdito,  Salvato- 
rem  gignendo.  Et  sic  patet,  quod  non 
statim  Deus  hoc  donum  dedit,  cum  ejus 
beatissima  Virgo  capax  fuit.  Sed  quia 
non  tantum  dedit,  sed  etiam  congruen- 
tissimo  modo  dedit,  tunc  dedit  statim 
deinde  cum  susceptivum  congruentissimo 
modo  capax  fuit,  ut  non  esset  tantum 
datum  optimum  et  donum  perfeclum, 
sed  etiam  modo  perfectissimodatum.  Nec 
illa  velocitas  donum  duplicat,  quae  tem- 
poris  congruitatem  anlicipat,  sed  a  da- 
tore  modum  dandi  deformat,  et  a  reci- 
piente  gloriam  minuit,  et  dignitatem  re^ 
cipiendi  ab  ipso  excludit. 


36 


D.  ALH.   M.VG.  OHD.  PH.ED. 


QU/ESTIO  XV. 


I  (riiin  bentissinm  \'ii's;o  |>iilc*lii'i(ii(liiioiii  rorpornleiu    iialxieril  ? 


PosT  Hoc  qucerilur  de  pultluiUuliae 
beatissimte  Virginis,  Ulruni  pulcluiludi- 
nem  corporalem  liabueril  ? 


^  I. 


Et  viDETiR,  (|Uod  sic. 

1.  Fi;.,'uraeniin  sivesignuiudebclhabLMe 
similitudinem  cuin  si^nato  :  scd  omnes 
inulieres  bealissim.uu  \  irginem  si},'nili- 
canles,  leste  Scriplura,  pulcberrimae  fue- 
runl :  ergo  el  bratu  Virgo.  .Minoh  palet : 
quia  (juatuor  mulieres  inviMiiuntur  bca- 
tissimam  Vir;.'inriii  t'\pres>is>imf  li;«Miraiu 
tt'8,  K^llicr  C(jnju;;ata,  Judilli  vidua,  Hu- 
clicl  el  Hebe(  ra  virgines.  Dc  Ksllier  scri- 
bilur:  Juat  rniiti  \']s[\ivv /oniiosa  mlilffl 
incrrdibili  piilrhrilmlim',  oinniutn  ont- 
lis  yratio.su  rt  oinnbilis  vidrlxilur  ' . 
Similiter  dc  .hnblli  \v'^\\.m- :  Hrat  initnn 
elrijanti  uii-iprrtu  niinis  '.  Iteni,  (Jui  niin 
vidissrnt  rain,  stu/>rulrs  inirati  sunl  ni" 
mis  inilcltritudinrin  rjus  '.  Hem,  Son 
cst  talis  inulirr  siijirr  trrrain  in  adsprctu, 
in  /lulrliritudinr,  rt  iii  smsu  vrrhoruin  '. 
Siniili  iiiodu  di-  Hcbccca  legitur,  ({uod 
cral  purlla  drcora  niuiis,  viryoi/ur  pul- 
r/irrriina,  rt  iiuoijnila   viru  '\     Hcm,  dc 


Rachel,  quod  erat  decora  facie,  et  cenu- 
sto  adspcctu  '•.  VA  universaliter  Scriplura 
laudat  omnes  mulieres  de  pulchritudine 
beatam  Virginem  signilicantes.  Eigo  el 
beata  Virgo  pulchra  fuil. 

2.  Hem,  Corpus  oidinalur  ad  aiiimam, 
ut  supra  diclum  est,  «jiiod  iiobiliori  ani- 
mae  debetur  nobilius  corjius  :  erpi  pul- 
chiitudo  corporis  dcpcndel  a  pulchrilu- 
dine  aiiinue  :  ergo  ubi  perfectissima 
pulchritudo  aniiiue,  ihi  el  perfcclissimu 
curporis  dcbuil  essc  pulchiitudo. 

){.  Item,  In  l*'.cclesiustico  '  describilur 
summa  piibhriludo  sjiiritualis,  cl  hoc  per 
synib(da  ctujioralia  :  illa  autciii  Scriplura 
spccialitcr  et  antonoinastice  e\p(»tiitur  dc 
bcata  Nirginc  :  crgo  ilhi  qua>  ihi  dicuntur, 
specialiter  el  aul(Mionia>(ice  coiivcniunt 
bcatissima*  Virgini  :  ihi  aiilem  pcr  piilcliri< 
tudincm  cxteriorciii  ducitur  inlcllcctus  ad 
intcriurem  :  crgo  in  bcatissima  Vir^inc  de- 
buit  esse  piilchritudu  intcriur  ct  exterior. 

i.  Ilcm,  Duicliiiim  ct  bonuni  addilum 
pulchro  el  bonu  facil  magis  juilchium  et 
bunuiii  :  crgo  piilchriludu  el  bunilas  cx- 
teriur  uddila  pulchritiidini  ct  bunitati 
inlcriuii,  facil  magis  pulchriim  et  hu- 
iium  :  scd  bcatissima  Vir;;o  umnibus 
|)iiris  crcaluris  uplima  ct  puhherrimu 
fuil  :  crgu  liabuit  piilchiiliidmcm  e\le- 
riurem  ct  iuteriurem. 


Ii 


'  i:>iii(M,  II,  i;i. 

'  Judilli,  VIII,  7. 

*  Ibiii.,  X,  '.  Kl  iiifia,  ft.  14  :  lUcum  aitdi^M-nt 
riri  verha  rjii*,  rOHtliterahunt  fiim-m  rju%,el  ernt 
in  Oiulii  eortim  nliipur,   nuunuiin   iiuUhntuiltnirm 


ejut  miraianlur  niinl*. 

*  Ihi.l  ,  si,  10. 

'■  (iiMie».  x^iv,  lli. 

*  lliid.,  XXIX,  17. 

'  Cf.  |)rii>(-i|iiii>,  Kccli.  xxn.  3  rt  »«'.|. 


QU.EST10XES  SUPER  KVANGKIJLM,  QU.EST.   XV.  37 

o.  llein,  Ecclesia  cunit  in  prosa :  IMiilosoplius,  quoJ  nalura  non  abundul 
((  Castissima  corpore,  sanctissima  mori-  in  superfluis,  nec  delicit  in  necessariis  : 
bus,  omniumrjue  pulclierrima  Virgo  vir-  ergo  nalura  alicubi  habet  suum  sum- 
ginum.  »  mum.  Corpus  autem  naturale  quandoque 

().  Ilem,  Corpus  humanum  est  nobilius  formatur  a  corpore  naturali,  ipsa  natura 

omnibus  corporibus    brutorum   propter  operante  naturaliter  immodiate  et  per  se, 

unionem  ad   animam   rationalem :    ergo  aliquando    operante    Oeo    supernalura- 

nobiiitas  in  corporibus  intenditur  ad  no-  litcr  :  ergo    alicubi  summum  est  in  cor- 

bilitatem    aninice    ad    quani    ordinatur :  pore  humano,  Deo  operante  ;  et  alicubi 

forma  enim  et  materia  dcbcnt  esse  pro-  summum,  natura  opcrante.  Et  sicut  na- 

portionabilia  :  scd  anima  beatissimse  Vir-  tura  operans    est    immediate    sub    Deo 

giuis  fuit  nobilissima  post  animam   Filii  operante,  ita  summum  naturale  operan- 

Dei :  ergo  et  corpus  ejus   erit  nobdissi-  tis  est  immediate  sub  Deo  operante.  Sic- 

mum  et  pulcherrimum  post  corpus  Filii  ut  ergo   corpus  Christi,    quod  Deus  per 

Dei.  seipsum  formavit,  est  perfectissimum  ct 

7.  Item,  Corpus  unitum  divinitati,  pulcherrimum  in  natura  quod  Deus  po- 
perfectissimum  est  in  pulchritudine,  ita  tuit  facere  secundum  stalum  \ice  :  ita 
etiam,  quod  Angeli  desiderant  in  ipsum  corpus  bcatissimfe  Virginis  ad  hoc  im- 
prospicere  :  ergo  corpus  immediate  ordi-  mediate  ordinatum,  erit  pulcherrimum 
natum  ad  ipsum,  erit  secundo  loco  pul-  sccundum  statum  viae  quod  natura  facere 
cherrimum  :    hoc    autem     est     corpus  potest  se  operante. 

matris,     unde    formabatur     illud    quod  1 1.  Item,  Damascenus  dicit,  quod  ipsa 

divinitati  uniebatur :  ergo   erit  illud  se-  a  nullo    illustrium    superatur :   sed  aliae 

cundo  loco  pulcherrimum.  virgines  et   sancti  laudantur  de  pulchri- 

8.  Iteni,  Philosophus  diffmiens  natu-  tudine  corporali,  quando  est  conjuncta 
ram,  dicit  quod  est  vis  insita  rebus  ex  cum  spiriluali,  ut  est  illud :  Pulchra 
similibus  similia  procreans  :  nisi  ergo  facie,  sed  pulchrior  fide.  Et  similiter  in 
natura  impediatur  vel  erret,  filius  similis  prsedictis  mulieribus  Veteris  Tcstamenti. 
erit  patri  vel  matri :  ergo  qui  nascitur  de  Ergo  beatissima  Virgo  omni  laude  digna, 
matre  et  non  de  patre,  et  tali  operante  inio  dignissima,  debuit  de  utraque  pul- 
qui  non  potest  impediri  vel  errare,   ibi  chritudine  laudari. 

necesse  est  filium  similem  esse  matri,  et  12.   Item,  Castitas  est  laudabilior   in 

e  converso  :  sed  ipse  puldierrimus  :  ergo  pulchris,  sicut  e  converso  deformitas  et 

et  ipsa  pulcherrima.  incontinentia  viluperabilior  in  deformi- 

9.  Item,  Qui  viderunt  Veronicam,  di-  bus  :  sed  beatissimae  Virginis  castilas 
cunt  quod  gratiosissimam  et  pulcherri-  iuit  laudabilissima :  ergo  ipsa  pulcher- 
mam  faciem  repraesentat.  rima. 

10.  Item,    Ordo  inest  rebus   naturali- 
bus  :   et  in   corporibus  humanis  natura 

facit  aliquod  pulchrum,    et  aliquid  pul-  §  11« 

chrius  :    ergo   et  aliquod  pulcherrimum 

debet  esse  secundum   naturam  :  natura 

enim  aliquem  habet  terminum  ad  quem  Contra  : 

potest,  et  non  ultra  illum  :  ergo  aut  ali-  ^  •  In  Proverbiis  dicitur :  Fallax  gra- 

cubi    contingit,    aut  nusquam.    Si  nus-  iia,  et  canaest pulchritudo^ :  sedinheixia. 

quam  :     ergo     deficit   respectu    suarum  Virgine  minimum,  imo  nihil  fuit  de  va- 

operationum  :  hoc  est  falsum  :  quia  dicit  nitate  :  ergo  nec  pulchritudo. 

*  Proverb.  xxxi,  30. 


38  D.  ALli.  iMAG.  OHl).  PILEl). 

2.  Item,  Pulchiiludo  mulicris  occasio  est  causa  pereundi.  Alia  causa  est,  quod 
est  magni  mali.  Unde,  Eccli.  ix,  5  :  ]'ir-  Scriptur»  sufficit  hoc  sub  silentio  quasi 
yinem  ne  conspicias,  ne  forte  scandali-  per  locum  a  minori  inierre,  quod  quid- 
zeris  iu  dccore  illius.  Item,  ibidem,  quid  umquam  bonitatis  vel  pulchritu- 
>.  1)  :  Proptcr  speciem  mulicris  multi  dinis  in  aliquo  sanctorum  fuerit,  in  ipsa 
perierunt  '.  Tnde,  Job,  xxxi,  1  :  Pcpigi  credamus  minime  defuisse.  Unde  Scrip- 
fwdus  cum  oculis  meis,  ut  nec  cogitarem  tura  magis  laudat  eam,  hoc  tacite  sup- 
quidcm  de  virgine.  Sed  beatissima  ponendo,  quam  verbotenus  ex}»licando :  \ 
Virgo  omnibus  debuit  esse  causa  sal-  tacendo  enim  pro  reverentia  reguUim 
vandi,  et  uuUi  causa  pereundi.  Ergo  non  nobis  tradi(ht  infallibilem,  quod  quid- 
debuit  esse  pulciira  curporaliter.  quid  l»oni  vel  laudis  in  aliis  fuerit,  hoc 

3.  Item,  (Juanto  plures  sunt  causa*  de  ipsa  minime  oporteat  dubitari,  nec  in 
humiiitatis,  tanto  fortior  et  major  iiumi-  qua^stionem  venire  debeat  quod  nefas 
litas :  ergo   quse  summam  liabuit  humi-  est  duUtare. 

iitatcm,     omnes    causas    iiabere    debuit         Ilem,    Sicut    Angeli  supremi   a  donis 

humilitatis  :    sed    faslus    inest  pukiuis,  nubilioribus  laudantur  et  denominantur, 

etc.,  deformilas  aulem  est  causa  liumi-  et  nun  ai»  inferiuribus,    quae   tamen  iu 

iilatis :    <'rgo    beatissima    Virgo    debuil  ipsis  esse    nuilatenus   dubitalur :  ita   et 

esse  dcformis.  i)ealissima  Virg(»  donis  spiritualibus  ple- 

4.  Ilem,    Dominus     in     Incarnatiune  nissinja,  bonis  gratissimis  el    nubilissi-  j 
semetipsum  e.rinanirit  ^cl  sic  maximam  mis    ita    occupat   el  imjtlft   animas  iau-           I 
ostendit  immiliationem :   sed   mujur  hu-  dantium    Kvangelistarum,    (juud  ('(»rum           * 
miiitas   est  carnem  accipere  de   dcfurmi  admiratione   (juasi    nblivisraiiliir    hunu- 
quam  de  pulchra :  ergo  Duminus  nasci  rum  corp(»ralium. 

do  defuraii  debuit.  Item.    (!um    ruta  sit    in  medio  rola-, 

Evang(dium    magis    respirit    it    tractat 

spirilualia,    vetus    lex   curporalia  :    pro- 

prium  fst  ergt»  Kvaugelii  de  graluitis  et 

^^  III  spiriluaiilius  laudare,    pruprium   VeteriH 

Testamenti  carnaliu  sive  corpuralia  coin- 
mcndare.  Ideo  Domina  ii(»stru  iu  Veteri 

Ito^ponsio.       Hksi'om)i;m)((  dicimus,  quud  sicul  Du-  Tcslamciiti»   de    puhliritude  C(»mmcn(la- 

minus  n(»sler  Jesus  Clui^lus  Uiti  spciio-  tiir  ruipoiali  pcr  liguras,  in  .Nuvo  Tcslu 

sus  /orma  pr.f  /iliis  /tominum  \  ilu  bca-  mciitu  dc  spirituali   pcrfcctiunc  pcr  \n- 

ti.ssima     \  iig(»    |(uhlicrrima    et    spcrio-  gch»s,   Apustul(»s,  ct   Kvangelistus  :   raro 

sissiina   fuit    iiilcr   lilias     huiniiiuiii  :    cl  cniiii  vel  iiuiii(|uam  in  .Nuvo  Teslumciito 

qu(»d  i|»sa  hal.uit  siimmuiii   .1   pcrlcclis-  invcnilur,  qu(»(l  aliipiis  de  puhhrilu.lino 

sinuiin    gradum    in    piihluiludine,     ijui  curporali  c(»nuiicndatur. 
essc  putuit  in  iintrtali  curporc  sccundiim 
statiun  \  ia-,  (qicranlc  naturu. 

(ju(»d  autcm   Kvangclium  nihil    sciihil 
supcr  cu,    plurcs    pussunt   esse    causs>.  J;  I  \ 

I  iia,  cuiii  huiiiiiia  nnslra  posita  bit  in 
speciiium  et  (!Xcnij»lun»  salvos  licndi, 
nun  vult  cam  laudari  u  talibus  quuruiii  <Ji  dd   autciii    ubjicitiir   dc  iiuili    <>cca- n,,|„,„,  ^ 

appetitus  inordinatuH  vel  ubusus  inultiH      siuno.  ncsp(»iidcimis.    (piud    pub  luitudu  J'  '  f"" 

•  Eccii.  IX,  11  :   Spfriem  mulirrii  alien.r  miill,  »  \,\  Pliilip.  n,  7. 

admirati,  repiohi  farii  %u,it,  t  |i,u|_  jmv,  3. 


I 


QUyESTIONES  SUPER  EYAiXGEIJUM,  QUtEST.  XVI.  39 

corporalis  simpliciter  in  suo  generc  bona  bona  et  nobilis  fruclum  malum  et  igno- 

est.  Nihil  autem  adeo  bonum  est,  in  quo  bilem  facere, 

non  contingat    malos    scandalizari,    qui  Nec  esset  perfectior  humililas,  quse  ex 

non  tantum  in  Christo  homine  scandali-  phiribus    tamquam     causis    causaretur, 

zabanlur,  sicut  scriplum  cst :  EL  scanda-  quarum  ahquaj    naturales,   ahqua3  gra- 

lizahanlur  in    eo  '  :    sed    etiam  in    ipso  tuitaB,  quam  illa  quae  est  ex  sohs  gratui- 

Deo  scandahzabantur,    unde  super  illud,  tis  :  imo  sicut  gratia  est  nobihor  natura 

Quam  bonus  Israel   Deus  -,  etc.   Glossa  et  perfectior,  ita  humihtas  qute  est  sim- 

dicit:  «  Perversis  aulcm  perversus    esse  phciter  a  gratia,  nobihor  est,  quam  iha 

videtur.  »   Tahs  occasio  mah  sive  scan-  quse  est  partini  ex   gratia  et  partim  ex 

dah  passivi  non  est  vitium  bonam  natu-  natura. 

ram   habentis,    sed  culpa  est   patientis.  Nec  etiam  esset  major  humihtas,  quod 

Sicut  ipsi  d(Emones  in  Dei  justitia  scan-  Deus     incarnaretur    de    deformi   polius 

dalizabantur,  sicut  scriptum  est :  Super-  quam  de  pulchra  :  humihtas  enim  debet 

bia    corum     qui    te    oderunt,    ascendit  esse   cohativa    gratise    et    augmentaliva 

semper  ^.   Nec   propter   hoc  debet    non  et  numquam  diminutiva :  non  esset  au- 

esse  justitia  si   daemones,  vel  mah  scan-  tem    vere   humihatio   Fihi    major,   quae 

dahzentur   in  ipsa,   maxime    cum  boni  humihtatem  matris  in  sua  nobihtatc  di- 

eedificentur    inde,    unde    mah   scandah-  minueret,    et  laudem  castilatis  auferret. 

zantur,    Congrua  ergo  fuit    pulchritudo  Unde  neque  mirum  neque  laude  dignum 

beatissima?    Virginis,     et    ad    suiipsius  opinio  judicaret,  si  Virgo  deformis  hu- 

commendationem,   ut   naturam  perhce-  mihs  esset,  et  quasi  despecta  viris  Virgo 

ret,  et  gratiam  augmentaret :  quia  forma  permaneret  :  et  e  converso  quanto  Virgo 

pudicitise  rara,   sed  apta  comes.  Et  ad  beatissima    profundior     est    humilitate, 

nostram  aedificationem    et  devotionem :  et  quanto  ab   altiori  infra  seipsam  des- 

pulchra    enim   est  casta  generatio  cum  cendit,    tanto    major    est   Fihi    Dei  hu- 

claritate*.  Et  ad  corporis  Dominici  com-  mihatio,  qui  se  asummo  coelo  post  ipsam 

mendationem :  non    enim  potest    arbor  inchnavit. 


QUiESTTO   XVI. 


Utriiiii  beatissinia  \  irgo  liabiierit  clebitam  quantitatem? 


DicTO  de   pulcbritudine   in  communi,  positione  et  proportione,  in  colorum  ve- 

consequenter    est  inquirendum    de  pul-  nustate. 

chritudine  ejus  in  speciah,  quse  in  tribus  Primo   igitur  quaeritur   de  quantitate, 

consislit,     scihcet     in    debita     corporis  quae  convenientior  ei  sit. 
quantitate,  in  eleganti  membrorum  dis- 

1  Matth.  XIII,  57.  s  psal.  lxxui,  23. 

«  Psal.  Lxxii.  1.  4  Sapient.  iv,  1. 


40 


1).  ALH.  MAG.  OHI).  Pll.El). 


§1- 


Et  PROBAni  potcst  a  quantitat«i  corpo- 
ris  sui  Filii.  quoil  taniquam  pcricctissi- 
mum  in  omnihus  naturalil)us  (lcbilissi- 
mam  '  habuit  quantitatcm  :  corpus  enim 
lilii  lormatur  a  corporc  frenerantis,  ita 
quod  dc  tali  talc,  ct  dc  tanto  tantum, 
niNi  crror  aut  impotcntia  impcdiat,  aut 
pcr  viam  accidcntis,  aut  aliqu»j  modo 
aliter  liat  :  sed  naturaliter  et  regulariter 
magnus  magnum  {,'encrat,  et  parvus 
parvum,  et  tanlus  tantum  :  ergo  si  cor- 
pus  Domini  in  summo  habuit  quanti- 
tatem  dcbitam  viro  conj^iufntein,  crf.^) 
>>t  matcr  sua  habuit  in  summo  quantita- 
ti'm  f<i'ii»ina'  con|.,'rucnti'in. 


«:5  IT. 


QuoD  coNCEDi.MLS  ct  crcdiiuus  CSSC  VC-  Kespon 
rum,  idcm  de  qualitatc  diccutcs :  modi 
cnim  qualitatis  corporis  sunt  quinquc, 
crassitics  nimia,  carnosilas,  extcnuala 
macies,  synthcsis,  et  oequalitas.  Pingue- 
do  causatur  ex  frigiditate  ct  humi«litate, 
carnositas  ex  caliditalc  ct  humidilate, 
extenuata  niacies  ex  caliditate  el  sicci- 
tatc,  synthesis  cx  frigiditatc  et  siccitate, 
icqualitas  ex  oinnium  humorum  :cquali 
com[»lcxione,  cujus  aequalitatis  credi- 
mus  corpus  bcatissimEB  Viryiuis  «xsti- 
tisse. 


OUA^:STIO  XVII 


I  Iriiin   II     \  ii'i;o  lialMirril   «Irliihiiii   iiiriiiliroi-iiiii   <liN|iosilioii<'iii   «>| 

|M'0|»0l'li0ll4'lll  ? 


Posr  iioc,  Qua-rilui  df  mcmbroiuiii 
disptisitionc  i-t  proportione. 

\'A  illa  siinililfr  probutur  c\  parte  ge- 
ncruti  :  iii  foriiiatiun«'  cniin  «-orporis  u 
gcnerunle  sic  formutur  lotuiii  dc  toto, 
(]U)>d  a  (|ualibct  partc  «orporis  iil  «lcci- 
sio,  «-l  in  «{iiatiilil)«'t  parl«'iii  g«-ncruli 
l«)rmalio.  riulc  inlcr  j^Miur.inti-m  ct  ^'c- 
ncrutum  regularitcr  ct  naturalilcr  hin^'U- 
luruin  ineuibruruiii  u«l  iiiviceiu  v»i  itiiiii- 


laliu  in  furiiia  «t  iii  ii^uru,  iiisi  per  viam 
uccidenliti  imp«'diatur  :  crgu  cuiii  in  cor- 
purc  Doininicu  nullum  puterut  interci- 
(l*-re  iiiip«'«liiiicntuiii,  «-t  iiicinbru  illius 
curpuris  fucruiit  clcf,'untis.siiiiu'  disposi- 
tioiiis  et  congrucntissiiiia*  propurli«inis, 
«■adeiii  disj)usiliu  el  pr«)p«irlio  «'rit  in 
iiieiiibrih  mutris. 

(Juo«l  «'oMccdiiiius  esx' v«-riiiii. 


*  Alias  iltrentmimain. 


QII^STIONES  Sl  PEII  KVANGELIl  Al,  QLM^ST.  XVIII. 


41 


QU25i:ST[0  XYllI. 


Ltriiiii  IJ.  \  ii'i;o  halHioril  <1el>iliiiii  eolor<Mii  ciilis? 


PosT  Hoc,  Quffirilur  de  colore  cutis  et 
venuslate.  Triplex  est  diversilas  coloris 
in  corpore  liumano,  scilicet  in  cule,  in 
capillis,  et  in  oculis. 

Primo  ergo  de  colore  cutis  quoeritur. 

Et  viDETUR,  quod  debuit  esse  nigra  in 
cute. 

1.  Color  enim  est  proprium  objectum 
visus :  ergo  color  qui  est  magis  visui 
congruus,  ])lus  attestatur  complexionis 
bonitati  et  perfectioni :  nigredo  autem 
est  magis  congrua  visui :  est  enim  color 
congregativus  visus :  ergo  nigredo  est 
color  perfectissimus  ad  videndum  :  ergo 
debuit  esse  color  perfectissimi  corporis 
secundum  quod  videri  debet. 

2.  Item,  Simplex  est  nobilius  compo- 
sito  :  ergo  albedo  et  nigredo  qua?  sunt 
colores  simpiices,  sunt  nobiliores  quam 
alii  colores  qui  sunt  compositi  :  ergo 
alter  eorum  erit  in  corpore  perfeclissimo  : 
sed  non  albedo  :  ergo  nigredo.  Quod  non 
albedo,  patet :  quia  albedo  est  color  cor- 
poris  in  quo  est  abundantia  frigiditatis  : 
et  etiam  visui  discongruus,  quia  disgre- 
gativus  visus. 

3.  Item,  Color  est  immutativus  visus 
secundum  actum  lucidi  :  ergo  illi  colores 
qui  sunt  magis  motivi  secundum  actum 
lucidi,  in  ratione  coloris  sunt  magis  per- 
fecti  :  sed  dicit  Philosopbus,  quod  ex- 
trema  sunt  magis  sensitiva  et  motiva  : 
ergo  albedo  et  nigredo  quae  sunt  extremi 
colores,  magis  perfecti  sunt  in  ratione 
colorum  :  ergo  alter  eorum  erit  in  cor- 
pore  perfectissimo  :  sed  dicit  Philoso- 
pbus,  quod  in  corporibus  sunt  lux  et 
tenebra?_,  id  est  albedo  et  nigredo  :   sed 


perfectior  est  lux  lencbris  :  crgo  in  per- 
fccto  corpore  potius  erit  eflcctus  lucis 
quam  tenebrarum  :  hic  autem  est  albedo: 
ergo  corpus  perfectissimum  polius  erit 
album  quam  nigrum. 

5.  Videtur  potius,  quod  debuit  fuisse 
rubeum  :  corpus  enim  eucraticum  est 
maxime  sanguineee  complexionis  :  san- 
guini  autem  atlcslatur  rubedo  :  ergo 
corpus  optime  complexionatum  debuit 
esse  rubeum. 

o.  Videtur  autem,  quod  debuit  esse 
mixtum  ex  albo  ct  rubeo  :  quia,  sicut 
Auctores  medicinse  dicunt,  color  in  cute 
ab  interioribus  accidit  duobus  modis  : 
aut  ex  abundantia,  aut  ex  jsqualitate  hu- 
morum.  llle  autem  est  ex  sequalitate, 
qui  est  rubeus  et  albus  mixtim,  cseteri 
omnes  ab  inaequalitale  procedunt  :  sed 
nobilior  est  color  qui  ab  aequalitate  pro- 
cedit  :  ergo  debet  esse  in  corpore  eucra- 
tico. 

0.  Videtur  autem,  quod  in  tali  corpore 
debet  esse  color  glaucus  :  ille  enim  color 
signat  frigiditatem  in  corpore  dominan- 
tem  :  sed  videtur,  quod  corpus  beatissi- 
mse  Virginis  debuit  esse  frigidee  comple- 
xionis  hac  ratione  :  quod  a  natura  est 
iale,  maxime  est  tale  :  ergo  quod  natura 
castum,  magis  castura  :  sed  natura  fri- 
giditatis  magis  est  ordinata  ad  castita- 
tem  :  ergo  corpus  castissimuai  debuit 
esse  frigidae  complexionis. 

7.  Item,  Omnis  inclinatio  quae  cau- 
satur  a  duobus,  cseteris  paribus,  fortior 
est  ea  quae  ab  uno  tantum  :  ergo  inclina- 
lio  ad  caslitatem  si  causatur  a  gralia  et 
a  natura,  fortior  ea  est  quse  a  gratia  tan- 


42 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  PR.ED. 


tum  :    ergo   corpus  castissimum    debuit      fectissima   :  ergo  fuit  calidGe  complexio- 
causari  a  gratia  ct  natura  :  ergo  debuit      uis. 
frigidoe  complexionis  esse. 

8.  Item,  Bonum  additum  bouo  naturae 
facit  magis  bonum  :  ergo  bonum  gratice 
additum  bono  naturae,  facit  i[tsum  magis 
l)onum  :  ergo  plena  secuudum  gitiliam, 
debuit  esse  perfectissima  secundum  na- 
turam  :  ergo  debuit  esse  frigidae  comple- 
xionis. 

9.  Rem,  Ma;;is  manifeslatur  potentia 
e  contrario  secundum  naturam  et  contra 
naluralem  inclinationem  eliccre  contra- 
rium,  quam  de  tali  lale  :  sed  perfectius  et 
nobilius  est,  in  (juo  niagis  manifestatur 
potentia  :  ergo  perfectior  et  nobitior  est 
castitas  in  calidum  quam  in  frigidum  : 
sed  caslitas  beatissimce  Nirginis  fuit  pir- 


10.  Rem,  IJbi  est  magis  de  contrarie- 
tate,  ibi  est  major  aclio  el  pugna  :  sed 
ubi  major  pugna,  ibi  difllcilior  vicloria  : 
ubi  autem  est  diflicilior  victoria,  major 
gloria  :  ergo  de  primo  ad  ultimum,  ubi 
major  pugna,  ibi  major  gloria  :  ergo  glo- 
riosior  est  castitas  in  calidum  quam  ia 
frigidum. 

11.  Rem,  lMiilosoi)bus  :  Incontinens 
est,  qui  patitur  et  deducitur  :  continens 
aulem,  qui  patitur  nec  deducilur  :  iusen- 
sibilis,  qui  nec  palilur  nec  deducitur  : 
sed  mediuin  virtutis  est  pati  nec  deduci  : 
ergo  virtuosior  est  caslitas,  ubi  major 
pa>;sio  a  contrario  :  lioc  autem  est  in  ca- 
lidis  :  ergo,  etc.  '. 


QUiESTIO  XIX. 


QiK'111  <*ulor4'iii  li)ilMi4'i'il   iii  «■aipillis  II     \  if^;o  ? 


PusT  iiut:  ({uu^ritur  iU^  rulore  capilln- 
ruiii,  (jui  seruiidum  .Nmtnres  mcdiruup 
Kiiiit  quatiior,  hcilicet  iiig^r,  riibciis, 
^laucus,  cuiiitii-s.  ('.uiii  igilur  glaucun  coii- 
slut  e\  liuiiiorc  iiiclaiuliolioo,  cunities 
auteiii  e\  niiniu  difn  lioiu'  caloris  iiatii- 
rulis  cl  <\  abuiidanlia  putridi  plih-^iiia- 
tis,  quod  pltiriiiium  cst  in  .seiiiltus,  {\v 
illiK  (luobus  non  tit  i|ua'stio,  sed  taiitiini 
(lu  nigro  el  rubt-o. 


§1. 


ViDKTLR,    quud    rapilli    cjus    dcbcbaiil 
csse  rubcj  : 


I.  Hiibcilo  enim  attt^stutiir  abuiulan- 
liuiii  cliolcroB  noit  uditstu;  :  nigrcdo  au- 
ti'iii  Itt  I  \  abunilantia  cliolerici  iucensi, 
vcl  aduslione  multu  sunguinis  :  (|uia,  ut 
(licit  ('■aletius,  rubcdo  ultotatur  suii- 
^'uitii,  tii;.'rc(lo  cliolcricje  vel  tiiclaticlio- 
lica-  I  (iiiiple\ioui.  C.uiu  igilur  iiobilior  sit 
coiiiplc\io  saiiguiiica.  ({uatii  <  liolericu, 
vt  I  iiiclaiiclittlica,  color  uttcstuns  san- 
i^iiitii  iiobilior  erit  quaiii  attcslnns  clio- 
lcra*  vcl  iiielancliolia'  :  crgu  iiobilior 
riibcdo  i|iiaiu  iiigredo  :  ergo  nibcdo  erit 
in  ( itrpor(!  nobiliori. 

'J.  Itctii.  (lulciius  quaiido  dcscrilut  cur- 
pus  i!UiTuticuiii  iii  Tn/mf,  dicit  :  «  (!otii- 
putciilis  cru.seu.s  indicia  bci  uiidiiiii  lotHiii 


'  \iile  inu.i   .■.olutioiioiii  ut>)«ituruiii,  OU'>'»t.       .\X,  ji  i  et  :i. 


iiri. 


QUyESTIONES  Sl  PER  EVANOEIJI  M,  Ql  iEST.  XIX.  43 

animalis  habiludincni  hcec    sunl,  scilicct  pilorum,  expulsio  fumosae  superlluitalis, 

color   cx   alho   ct   mbco    mixtus,  capilli  animahs  juvativa,  dcfensio  a  calore    et 

vero  flavi  mcdiocriter  et  crispi  in  pluri-  frigore     oxteriori,    et     ornatus     capilis. 

hus  ',  elc.  »  Ergo  in  corporc  cucralico  Quantum  ad    primam   ulilitatcm    magis 

icapilli  debent  esse  ruhei.  vidcnlur  convenire  cucralico  corpori  ni- 

ignaboniE      3.  Ilem,  In  eodcm  :  «  Nam  si  cucrati-  gri  capilli  :  si  enim  expulsio  supcrllui- 

''^"'''cere-  cwni  ccrebrum  existat  secundum  quatuor  talis    nocivae  cst   juvativa,    quaecumque 

qualitates,  omnia  quse  dicta  sunt   hahc-  supcrnuitas  magis  est  nociva,  illius  ex- 

hit    cum  medio,   et  supcrfluitates   qme-  pulsio  maxirne  est  juvativa  :  sed  chole- 

cumquc  per  palatum,  vel  aures,  vel  ocu-  ricum  incensum  et  sanguineum  adustum 

los  vel    narcs  purgantur,   ha?c    habehit  magis    est    nocivum    quam    sanguineus 

modcrate,  et  minime  Itedetur  ab  omni-  humor  non  adustus  :  crgo  magis  estju- 

hus  quae  cxtrinsecus  calfefaciunt,  vel  in-  vativa  expulsio   illius   quam  istius  ;  sed 

frigidant,  vel  siccant,  vcl  humectant.  »  ad  illius  expulsionem  scquitur  generatio 

Talitcr    igitur  capilli  capitis  cum  adhuc  nigrorum  capiUorum  et  non  ruheorum  : 

sunt  infantes,  subfulvi.   Ergo  in  oplimo  crgo  quantum  ad  iUud,  eucraticum  cor- 

sibi  complexionato  cerehro  capiUi  dcbcnt  pus   magis  dehct  hahcre  nigros  capiUos 

esse    ruhei  ;    hoc    est    autem    cerehrum  quam  ruheos.  SimiUter  quanlum  ad  de- 

nostrffi  Dominae  :  ergo^  etc.  fensionem  :  nigri  enim  capiUi   fortiores 

sunt  quam  rubei.  SimiUter  quantum  ad 

ornamentum  :  pulchrior  est  cnim  et  ap- 

tior    proportio    extremi    ad    oxtremum, 

§  JI.  quam    medii    ad   extremum   :    opposita 

enim  juxta  se  posita  magis  elucescunt  : 
ergo   supposito  colore  cutis  albo  et  ru- 

ViDETUR  autem,  quod  debeant  esse  ni-  beo,  magis  venustat  in  capiUis  nigredo 

gri  :  quam  albedo  vel  rubedo. 

1.  Constantinus  eniminPan/ecA«e  tres  Item,  Quantum   ad  sensum  visus   ni- 

causas  pilorum  ponit,  dicens  :   «   CapilU  gredo  est  convenientior  :  quia  congrega- 

caput    custodiunt,   honestant,    et  defen-  tivum  visus  :  rubedo  autem  vel  albedo 

dunt,    quibus   si    careat  homo,   maxime  disgregativum. 

est  inhonestus,  et  prsecipue  in  muUeri-  Item,  Quantum  ad  signatum.  Rubedo 

bus.   Et  juxta  hoc  natura  facit  corpori  enim  attestatur  mobilitati  et  infideUtati, 

juvamenta    atque    ornamenta.   Item   est  nigredo  autem  firmitati    et    stabiUtati    : 

causa  quare  mascuU  et  non  foemince  bar-  quia  respondet  elemento  quod  est  terra. 

hescunt :  quia  fumus  qui  estpilorum  cau-  2.    Item,    Constantinus    in    Pantech- 

sa,  cx  natura  magis  augmentatur,  quem  ne,  ubi  descrihit  corpus  cucraticum,  sic 

quia  natura  non  sufficit  expeUere  et  con-  dicit   :    «   In   superioribus  partibus  Ubri 

sumere,  expeUit  per  duoloca,  id  esl,  per  meminimus  nos   dixisse  de  intemperata 

caput  et  barham.  Unde  fit,  quod  caUdis-  complexione  corporis  quantum  ad  com- 

simaj    fceminae  harbescere  videantur.  Et  plexionem  sequaUs  :  oportet  igitur  nunc 

0  converso   in  mascuUs  frigidis  :   unde  dicere  de  aequaU  complexione  et  ejus  si- 

non  harbescunt  eunuchi  :  quia  perdide-  gnificatione.  Corpus  enim  aequale  neque 

runt  membra  caUdiora  :  piU  igitur  isti  muUum  macidum    est,   ncque    pingue  : 

facti  sunt  a  natura,  ut  essent  ornamenta  color  ejus  inter  rubeum  et  album   me- 

et  juvamenta.  »  dius  :  piU  ejus  in  infantia  rufi,  in  pueri- 

Ex  hoc  patet,  quod    tres    sunt   causae  tia  et  juventute  nigri.  »  Ergo  ad  eucra- 

'  Galenus,  De  arte  medic. 


44 


D.  ALH.  JNJAG.  UIU).   PR.EI). 


ticum  corpus  perlinot  nijjiiedo  in  ciipillis 
secunduni  Conslantinum.  Et  sic  etiam 
videtui"  controversia  inter  Conslantinum 
et  tialenum  :  cum  hic  nigrum  capillo- 
rum  colorem  ponat  in  apquali  corpore, 
ille  autem  rubeum. 

3.  Item,  Kadem  contrarietas  invenitur 
inter  illos  qui  loquuntur  de  corporis  pul- 
cliritudine,  quorum  unus  sic  dicit  :  «  Fce- 
mineum  plene  si  vis  formare  decorem, 
prsformel  capiti  naturoe  circinus  orbem, 
crinibus  irrutilet  nitur  et  aurum.  »  Ergo 
vult,  quod  capilli  debent  esse  aurei  co- 
loris.  Alter  aulem  dicil  sic  :  «  SptM-tan- 
duin  nigris  oculis,  etc.  » 

4.  Ilem  in  Caiiticis,  ubi  describilur 
pukhriludo  s])iritualis  per  exterit)rem 
pul(  luitudincm,  dicilur  sic  :  Cuime  ejus 
auiit  sicut  elatie  /uihntirum,  uifjne  t/uasi 
curvus  '.  Krgo  ^  idelur,  quud  ad  exlerio- 
rem  pulchriludinem  per  quain  inlerior 
describitur.  pt  rtineat  nigredo  in  capillis. 


(Juia,  ut  dicit  Magister  llichardus  de  san- 
cto  Viclore  super  illud  Genesis,  xux, 
21  :  Xep/it/uili  rervus  emissuSy  et  dans 
eloquiu  pule/iritudinis,  pulchre  homi- 
nem  inleriorem  eisdem  verbis  reficit,  et 
exteriorem,  dum  per  exteriora  visibilia 
ad  invisibilem  pulchritudinem  intelle- 
ctum  traducit.  Erj^o  ad  exteriorem  pul- 
chritudinem,  per  quam  hujusmodi  inlel- 
lectus  traducitur  ad  interiorem,  pertinet 
nigredo  in  capillis. 

5.  Item,  Secundum  complexionem  in- 
natam  sobules  solent  assimitari  pareii- 
tibus,  et  e  contra  :  sed  videmus,  quod 
genus  .ludfforum  iit  in  pluribus  habet 
nigros  capillos  :  ergo  et  Domina  noslra 
cum  fuit  de  progenie  Jucheorum. 

li.  Ilem,  Veronica  pr;etendit  nigram 
barbam  et  niyros  fuisse  crines  in  Domi- 
no  :  ergo  in  Domina  noslra,  cum  maxi- 
ina  luerit  similitudo  inter  ipsus  ^ 


Oiiriii  <*olor<'ni   II.    \  ir^o   linl>iM'ril   iii   oriiiis  ? 


IN)HT  iioc,   Huaritur  de  coh)re   oculo-      tiii  ni^Tum  culurein  iii  cupillis,  ita  quoti 


niiii    qiii   qiiadiii|dex  est,  scilicet  niger, 
suballndus,  variiis,  el  gluu<us. 


?;  I 


Ivr  viDKri  II    priiiio,   qiiod  debeut    eitso 
niger  :    ille  eiiiin  in  pluribu.s  cuiicuinitu- 


habenleH  iiigruK  capilloH  sunl  eliuiii   lia 
benles  nigros  uculus  :   i;l  etiaiii  videre- 
tiir  con;.'ruere  inaxiiiue  venuslati.  riid»'  : 
«  Spectandiiiii  iiigris  «)ciilis,  elc.  » 

In  roMiiAiiii  M  viditur,  quod  alius  de-  .>.«a>ou:i| 
scribfiis  piil*  liritudiiicia  qiioad  ocuiuii 
dieit  :  «  Kadiciil  ulrique  ^elllelli  iucc 
sinura^diiia,  vti  sideriM  iiiMtar  uielii.  • 
llii  uutfin  culureti  iiun  huiiI  iii^ri.  Kr^u, 
etc. 


'  CuiUic.  V.  II. 

*  Vidi'     iiifia     pro     «ulutiuiie     ulij<>i-lii|-uiii, 


Ouanl.  W,  it  i  et.l. 


QU^STIOXRS  SIPF^R  KVANGKLIIJM,  Qr/EST.  XX. 


43 


llem,  Nigredo  oculorum,  ut  dicit  Joaii-  xionem  ostendendam,  quaiii  pcr  corpus 

nicius,  provcnit  ex  dcfectu  spirilus  visi-  alicnum  ad  videndum. 

bilis,   vel   perturbalione    ipsius,    aut   cx  Ttcm,  Cum  visus  delecletur  in  [»ulcbro 

penuria     crystallini    bumoris,   aut    quia  el  in  luce  proporlionabili,  deleclabilior  et 

plurimum    rcccdit    inlerius    crj^stallinus  deliciosior  cst  ad  videndum  color  albus 

humor,   aut  ex  humore  abundanti    qui  mixtus  cum   rubeo,    quam    nigrcdo.   Et 

est  similis  albugini  ovi,  aut  est  ex  pcr-  non  est  contrarium,  quod  extremi  colo- 

turbatione  ipsius,  aut  ex  abundantiaqua-  res   magis  sunt  sensitivi  et   motivi.  lUa 

lilatis  uvci  bumoris.  Ergo  cum  iste  color  cnim  praeeminentia  sumilur  respectu  al- 

in   oculis  causetur   maximc   ex    defectu  terius  videntis   :   natura   cnim,  ut  dicit 

eorum  in  quibus  consistit  oculi  perfectio  Philosophus,    superintendit    sibi  simile, 

ad  videndum,  ut  est  spiritus  visibilis  et  nisi  sit  ebria.  Igitur  color  corporis  debet 

humor  crystallinus,  nuUo  modo  iste  color  determinari  potius  secundum  congruen- 

erit  eucratici  corporis.  tiam   sui  subjecli  quam  respectu  alieni. 

De  glauco   et  aliis   non   lit   qucestio  :  IXec  ctiani  obstat,  quod  simplex  nobilius 


cum    attestentur   minus   nobili   comple- 
xioni. 


S  II. 


Ad  hoc  respondendum   est,  quod  sex 
sunt  colores  cutis,  ex  albedine   et  rube- 


est  composito  :  hoc  verum  est  inter  res 
genere  differentes,  ut  anima  dignior 
est  corpore,  et  non  cst  in  his  qui- 
bus  cst  simplex  pars  composili  cadem 
cum  altera  secundum  speciem,  cum 
in  bis  sempcr  totum  dignius  sit  sua 
parte. 

Quod    autem   objicitur,   quod    dcbuit   l)e  com- 
esse  frigidse  complexionis  et  habere  co-  ^  ^^'°"^- 


j.  -1  •  •.  •  1  lorem  illi    attestantem.    Dicimus,   quod 

diue    compositus,   niger,  cilnnus,  glau-  .  .  .  ..'   ^     . 

cus,  albus,  et   rubeus.  Et  solus  illc  qui 


non 


cum     enim    gralia   nobilior    sit 


est  ex  rubore  et  albecUne  compositus, 
uldicit  Joannicius,  est  ab  sequalitate  pro- 
cedens  :  alii  vero  omncs  ab  insequalitate. 
Primus  est  nobilissimus  et  corpori  eu- 
cratico  determinatus,  et  sic  a  Galeno  in 
temperata  complexione  positus  est,  et  si- 
mili  modo  a  Constantino  in  Pantechne. 
Hunc  igitur  concedimus  in  corpore  bca- 
tissimae  Virginis  exstitisse. 


quam  natura,  caslitas   quae  est  totalitcr 
a    gratia,  nobilior    est    quam    ea    quse 
est    partim  a   gratia  et  partim  a    uatu- 
ra  :  et  tanto  est  major  gratia  et  majo- 
rem  potentiam  demonstrat,  quanto   for- 
tiorem  vincit  naturam,  quamvis  in  beata 
Virginc  nulla  fuit  pugna  :  quia  etiam  fo- 
mes  exstinctus  fuit  in  ea.  Unde  tanto  for- 
tior  fuit  et  tanto  nobilior  fuitejus  castitas, 
quanto  nec  hosti   fuit  tentandi  possibili- 
tas,  et  nihilominus  tanto  de  hoste  trium- 
phus  gloriosior,  quanto  etiam  ita  caput 
ejus  contrivit  sub  pedibus,  ut  nec  ad  pri- 
mum  motum  concupiscentine  cui  genera- 
liter  subjacent  omnes  viatores,  se  contra 
ipsam  ausus  fuit  erigere  :  non  enim  di- 
Ad  objecta   in    contrarium   responde-     minuit  rationem  victorise  non  posse  im- 
mus,  quod  licet  color  niger  sit  magis  vi-     pugnari,  sed  velle  impugnari  etnon  posse 
sui  congruus  ad  videndum^  non  tamen     resisterc.  llla  etiam  simul  gloriosissima 
est  corpoii  eucratico  delerminatus  ad  ha-     castitas  ct  laudabilissima  fuit,  quee  in  se 
bendum  :  color  enim  corporis  principa-     numquam  aliquem  saltcm  motum  concu- 
lis   ordinatur  ad    corpus    subjectum    et     piscentiae  sensit,  et  se  in  aliqua  subjecta 
proprium  venuslandum,  et  ejus  comple-      disseminans  exemplariter,    concupiscen- 


§  111. 


1 


46  D.  ALB.  MAG.  ORD,  PR^D. 

tiam  a   multis    oordiljus    et    corporibus  les,  et  qui  longo  post  nativitatem  tem- 

profugavit.  pore  nascuntur  tenues,  atque  inilio  male 

De  colorc       Ad  illud  quod  objicitur  do  colore  ca]»il-  nulriti,  et  facile  a  causis  frigidis  olTen- 

*^runl°'    loruni,    dicinms    quod   color   in   capillis  duntur,  alque  hoc  ipso  oflensionis  tem- 

immediatam  signat  dispositionem  cere-  pore  dislillationibus  et  gravedinibus  ca- 

bri.  Unde  oplinms   color  in  capillis,  de-  piunlur   :   neque   si   tetij,-eris   partes    ad 

bet  determinari  secundum  optimam  ce-  capul  atlinentes,   adinoduni  calidae  sen- 

rebri    complexionem     :    optima    autem  tiunlur  :  neque  si  inspexeris,  rubicundae 

cerebri   complexio    determinatur  secun-  a[>[)arent,  et  oculorum  veuie  omnino  vi- 

dum  du(»>>  modos.    Ino  modo  est    cere-  sum    elTugiunt,  et  somnolentiorcs   quo- 

brum  optime   complexionatum,   quando  dammodo  sunt.  In  calido  autem  cerebro 

est  o[ttime  ordinatum  ad  actionem  natu-  ( onlraria  sunl. 

ralis  virtulis,  ila  quod  operaliones  cerebri  Kl  sic  patet,  quod  ni»bilius  est  calidum 

maxime  ordinanlur  secundum  qualilales  rercbrum  quam  Irigidum. 

ad  operationes  cordis,  et  hepatis,  et  sto-  A  simili  modo  patet,  quod  siccum  no-  sjgna  • 

maclii,  et  aliorum  membrorum  principa-  bilius  est  quam  Immidum.  lialenus  enim    '^*'^^^' 

lium.  Et  secundum  hoc  cerebrum  debet  in  Techtie  dicit  :  «  Siccioris  cerebri  indi- 

esse  calidum  el  humidum.  VA  hoc  modo  cia  sunt   pauca?  supeilluitates  eflluentes, 

capilli    lalis  cerebri    in    infanlibus    sunt  et  sensuum  sinceritas.  Sunt  aulem  ad  vi- 

subiulvi,  in  pueris  vero  subllavi,  in  per-  gilias  prompti,  cl  capillos  habenl  robu- 

fectis  vero  llavi,   sicut  dicit  (jalenus   in  slos,  cl  (|ui  celerrime    eis    genitis  inna- 

Tcchne  aucloritate  supra  po>ila  :  a  Nam  scunlur.  (Irispi  aulem  polius  quam  recti,  A 

si  eucraticum,  elc.  »  Kt  secundum  hunc  cito  uutem  calvi  liunl.  Ilumidioris  vero  iiumi.ii 

modum  loqucbatur  qui  di\it :  «  (irinibus  cerebri    indicia,   ca[»illi  plani,  et  nequa- '*''7  ' 

irrulilet,  etc.  »  Kl  secundum  hanc  legem  quam  i  alvi    liunl.  Scnsus   aulem  lurbu- 

[trucetlunt  rationes  pro  illa  |)arte.  lenli,  et  e\crement<>run\  mullitudo,  som- 

Alio    modo    dicilur   eurrulicum   cere-  ni  nmlli   alquc  profuudi,   el  hie  quidem 

brum,  secuiuluni  i{Uod  est  optime  dispo-  simplices   hunl    intiiaperulurie.  »    Kt  sic  I 

silum  rt  ordinalum  ad   acliones  virlutis  patet,  quod  noliilius  esl  cerebrum  ((uan- 

animalis.    (ju;i»   pro|)rie   liunt   in  cerebro  tuiii  ad  virlutes  animales  si    luerit  culi- 

mediantc  s[tiritu  animali  (jui  nascitur  iii  dum  el  siccum,  (|uam  si  fuiril  calidum  ut 

cerebro.    Kt   secundum    ho(    culidum  et  humidum   :    nam,    ut    dicil    (iuleuus    ia 

siccum  debel  esse  cerebrum  :   (|uia   ilhe  Tvchne,  «  opliuiu  esl  cumplexiu  piii»uui  gj^„^£ 

dujK  nualitatcs  maxiaie  subscrviunl  cu-  c  ilida  el  sicca,  secundum  (iiiaai  et  super-  ^'  •'«• 

gnitioni  :  u  caliditule  eniia  «>st  velocilus  tluilatibus  careiit,  el  seiisibuH  vigeal,  et 

apprehendendi,  a   siccitate  firmitas   reti-  plurimum  vigiluiit,  et  cito  calvi  liuiit.  Kt 

nendi,  a  eabjre  est  iiiotus  et  laobililas,  a  prima  (jiiidem    (  a|)illorum   geiieraliu  ce- 

fri;;i>re  (juies  et  immobilitas.  Item,  u  sic-  lerrimu  esl,    uc    pluriiao    ubuiidaas    uli- 

citale    lirmitas  reci|iiendi  :  sicrilas  eaiiii  latMito.  Ciapillos   vero  habeiit   iiigros,    et 

cst   beae    tirminabilis  pr(>|irio    teriaiao,  rrispus,  e(  tuiig(>ii(ibus  culidi  seiitiiiatur, 

aiule  alieiio  :  humiditas  auteiii  la.ile  ter-  et  suiil  rul>i(  uadi  iis(|ue  ud  tetateiii  coii- 

minabilis  esl  teriaino   |)roprio,  heae  au  fistealiu'     vigoriA.    Si     vero     huiaiditas 

teia  alii>iio.  adjuagutiir    (  aliditati,    puruia    utrius(|ue 

Kt  sic  putel,  iiuod  laugis  congruit  per-  (ju.ilitatibiis  superaatihus  laediucrituleiii, 

b>cli()ni  cerehri  culiditus  quaia  frigiditas:  color  Ixuius.et  culidilas,  et  qiia'  ia  oculi" 

Si-nafri-  "^  •'»'•"  (lalenus  in  Terhne  oslciidit,  Iri-  suiit  vena?  laagna',  el  pluru  excreiaealu, 

gidi  lere-   gidioris    (juaia    o|)orteut    cerejiri  iadiciu  et  niediocriter  cuctu,  et  rupilli  recli,  sub- 
sunt,  plur.i  ia    |)ro|triis  meatibus   excre-      iluvi,  et  aoii  fucile  calvi  liuat.  Iiapleiilar 

laeala,  et    ra|)illi  recti,  el  hilvi,  et  stubi-  vero  at(|ue  ag^r.ivantiir  eoriiia  cnpitu  a 


QU^STIONES  StPER  EVAXGELIUM,  Ol  .EST.  XXI.  47 

calidis.  »  Et  infra  :  c<  Auster  vcro  sempcr  (Juod  auteni   objicilur,  quocl  nijircdo 

cis  adversatur,  atque  optime  in  Aquilone  oculoruni  causatur   cx  dcfectu   visibilis 

se  liabent  :  non  tamen  diu  vigilarc  pos-  spiritus,  et  pcnuria  crystallini  humoris, 

sunt,  et  cum  se  ad  somnum  convertcrint,  ct    eorum    in    quibus  maximc  consistit 

simul  gravi  somno  tentantur,  et  vigilant,  perfectio  oculorum.  Dicimus,  quod  hoc 

et  somnia  habent  imaginationibus  plena,  verum  est  :  scd  paucitas  spiritus  visibihs 

visus  eis  turbulenti,  neque  satis  sensibus  et  liumoris  cryslallini  causatur  a  calidi- 

vigcnt.  ))  Et  sic  patet   ex    conjunctione  tate  et  siccitate  cerebri  :   spiritus    enim 

inoequalitatum,  quod  optima  complexio  naturalis  proveniens  usque  ad  cerebrum 

cerebri  quantum  ad  virtutes  animales  est  si  ccrebrum  fuerit  caliduin,  majorem  ibi 

calidum  et  siccum.  Et  ccrebro  sic  se  ha-  recipit  dcpurationem  et  sui)tiliorem  sub- 

bcnti  debentur  capilU  nigri.  Et  hoc  est  stantiam  :  quanto  autem  substantia  subti- 

quod  dicit  Constantinus  in  Pantechne  in  lior,  tanto  plus  habet  de  forma  el  minus 

superioribus.  de  maleria  :  et  quanto   plus   substantia 

Cum  igitur  cerchrum  eucraticum  opli-  est  subtihs  et  formalis,  tanto  magis  est 

me  sit  ordinatum,  uno  modo  ad  actiones  activa  et  tortioris  operationis  :  et  sic  a 

virtutis   animalis,    alio    modo    respectu  tali  ccrebro  transmittitur  visibilis  spiri- 

operationum  virtutis  naturalis,  et  nobi-  tus  ad  oculum  paucior  et  sublilior  et  for- 

lior  sit  operatio  virtutis  animahs,  quam  tior.  Simili  modo  nutrimentum  paucius 

naturahs  virtutis,  nobiUus  erit  cerebrum  et  subtiUus   et  nobilius.  Paucitas   igitur 

quod  est  cucraticum  ad  operationes  ani-  spiritus    et  nutrimenti    quantum  sciUcet 

malcs    quam  ad  operationes  naturales  :  ad  materiam  causat  nigredinem,  ut  dicit 

ergo  perfectissimi  etnobilissimi  corporis  Auctor   :  sed  ipsa  subtUitas  et  paucilas 

cerebrum  debet  esse  caUdum  et  siccum.  materiae  causa  est  nobiUoris  et  fortioris 

Cum  igitur  corpus  Dominte  nostrse  fuerit  operationis  :  et  sic  tales  ocuU  erunt  nigri 

perfectissimum  secundum   omnia  mem-  propter  praedictorum    paucitatem  :    sed 

bra,    ipsa  habuit  cerebrum    calidum   et  chiriores    ad    videndum     et    nobiUores, 

siccum  et  capiUos  nigros.  Et  sic  proce-  propter  sensuum   subtiUlatem    et  nulri- 

dunt  rationes  et  auctoritates  ad  hoc  in-  menti   puritatem.  Et  sic  bcata  Virgo  in 

ductae.  colore  cutis  fuit  alba  ct  rubca  mixtim  : 

colore       ^d  ho^  quod  objicitur  de  colore  oculo-  in    capiUis    autem    et    in     ocuUs    nigra 

ilorum.  i-uni.  Dicimus,  quod  color  in  ocuUs  cura  temperate    fuit,    sicut    et    ejus    FiUum 

immediate  signilicet  complexionera  pro-  dilectuni     speciosissiraura     forma     prae 

prii  subjecti,  procul  dubio  cerebro  et  ca-  fiUis  hominum  crediraus   fuisse    colora- 

lido  et  sicco  deterrainato,  delerminabitur  tum. 
color  oculorura  ni"er. 


QUiESTIO  XXJ. 

LfiHiiii  Evrtngelista  debiieril  acldere  ipsain  desponsafain  viro  ? 


PosT  Hoc  quaeritur  de  hoc  quod  dicit  :  Quod    frustra    videtur   addi   :    oranis 

Viro  '.  enini  desponsatio  virginis  lit  viro. 

1  Luc.  I,  27. 


48 


D.  ALB.  MAG    ORI).  PR.ED. 


Quod  auteni  nihil  irustra  debuit  poni, 
videtur  :  quia  dicit  bcatus  Bernardus  : 
«  Si  euim  nec  folium  de  arbore  sine  cau- 
sa,  nec  unus  ex  passeribus  sine  Patre 
cadesti  cadit  ',  putem  ego  de  ore  sancti 
Evangelistaesuperfluum  diflluereverbum, 
praesertim  in  sacra  historia  Verbi?  iSon 
puto.  Plena  quippe  sunt  omnia  supernis 
mysteriis  ac  coelesli  singula  dulcedine  re- 
dundautia  :  si  tamen  dibgentem  habeant 
inspectorem,  qui  noverit  sugere  mei  dc 
petra,  oieumque  desaxodurissimo -.»  Igi- 
lur  sine  causa  non  debuit  liic  poni,  Viro. 

Quod  autem  iiic  additur,  ]'iro,  non  lit 


ad  denotandum  sexus  discretionem,  sed 
ad  tangendum  sponsi  beatissima?  Virgi- 
nis  commendalionGm,  et  sponsa?  in  spon- 
so  liouorilicationem.  \'iro  igitur  non  no- 
tat  hic  sexum,  vel  aetatem,  sed  virtutem. 
Igitur  fuit  iste  .losepli  cir  per  constan- 
tiam  lideiitatis  quantum  ad  justitiam  per- 
tinet,  per  virtutem  castitalis  quantum  ad 
temperantiam,  per  excellentiam  discre- 
tionis  quantum  ad  prudentiam,  per  stre- 
nuilatem  operationis  quantnm  ad  fortitu- 
diuem.  Et  sic  notatur  in  liro  excelientia 
quatuor  virtulum  cardinaiium. 


I 


QUyiilSTIO  XXII. 


I  Iriini  <l<'l)ii('i*il  aiildriM',  1  iii  iioiikmi  mil  tloso|>li  ? 


Posr  lior.  qua-rilur  de  lioc  quod  diril  : 
Cui  nonicn  crat  Jusepli  \ 

Viilrtur  eniiii,  (juod  ia  lioi*  nimis  dif- 
luse  ioqiialur  rt  .>>ti|MM'ilur  :  <'Uiii  p()!ui>- 
sel  brevius  cxprcssi.sse  dicfudo,  viro  .lo- 
scph,  vel  nominc  Jos^qili. 

Xatura  eiiim,  ut  dicil  Pliilostqilius,  ni- 
liil  faril  irustra. 

Ileiii,  .Nutura  iioii  dclicitin  iiecessarii», 
ncc  abiiiidat  iii  supcrlliiis. 

Iteiii,  Nuluia  iii  i|uanliim  potcst  pau- 
cioiibus  se  expcilil. 

Itcm,  Provcrb,  x,  V.i  :  fjiti  moilfralur 
labiii  sua  //rm/nitissijnus  est.  El,  ibidciii, 
XVII,  27  :  (Jui  innilrralur  smnonrs  siii>\ 
ilortus   tl    ftruilrns  rsl. 

Itcin,  .Mallli.  \ii,  :;i;  :  Ifntnr  rrrbuin 
oliosum  i/uoii  loruti  /uerint  hmninvs, 
reili/i-nt  rationcni  ilf  eo  in  tlie  judicii. 


Ex  his  umiiibus  viilctur,  (|iio(l  nihil  bic 
|)oiii  dcbct  supcrlluum. 

<Juod  coiicedimiis,  diccnlcs  (|iiod  di- 
ccndo  :  Citi  nuinen  rrat  Jnsr/ih,  iioii 
taiitum  voluil  iioiiicn  cxprimere,  quod 
fccissel  diccndo  Joseph,  scd  insuper, 
(|Uoil  essel  iiotabilc  ipsum  noiueii,  vu- 
luit  d«'sigaarr. 

rndc  et  supr.i  ubi  dixit  :  Cui  nomen 
Stizaretlt  •,  uiimcruH  causurum  esl  ko* 
cuiidiim  iiuiiicruiii  litler.iruin,  scilicet  ut 
iiiliil  poiii  friistra  sciutiir,  ut  |ilenius  ct 
ordiiiatius  descributur,  iit  |irobabiliuK 
(  redatur,  ut  totiiiii  |ir.i'clccluiii  moiisdu- 
liir,  locus,  ct  |(ci'Miiia,  ut  iiomiiic  lioiiu- 
rctur,  ut  doctriiia  iiinuutur  i*l  Kccle^ia 
cX(  itctiir,  ul  l°!vuii^cliNt.i  laiiiiliuris  ct 
lidclis  coin|irubclur,  ut  liiiiiiilitas  rtpunMc 
decluietur,   cuiu  ilu   nuiuiiialuiu    el   ex- 


* 


•  .\f.(llli.  X,  -y.  »  l.u,.    ,^  -27. 

•  .S.  ItKiOMiiti  >.  Iloiiiili.i     t    ^u|..i    Mi,,ii,  .-.1,  ♦  Ibiil.,  ).  26. 


I 


Ql7ESTI0Nh:S  Sl  IM-K  EVAXGKMl  M,  oryl<]ST.  \XIII, 


40 


presse    humilis  sponsus  describilur,    ut  lclligatur,    (jui  tcstis  beatissinia)  Virgini 

justus  apud  Deum  et  homines  monstre-  adhibetur  :  ut  nomen  ejus  digne  in  me- 

lur,  cujus  nomen  tamquam  in  hbro  vitae  moriam  hominum  veitalurqui  in  patrcm 

scriptum  in  EvangeUo  tam  signanter  ex-  Dei  putativum  assumilur. 
primitur  :  ut  notus  Dco  et  hominibus  in- 


QUiESTIO  XXIII. 


Ulriiiii  EvangelisCa  debiieril  dicere,  Josepli  ? 


PosT  Hoc  quaeritur  de  hoc  quod  dicit, 
Joseph  *, 

§1. 


YiDETUR  enim,  quod  sponsus  beatissi- 
mae  Virginis  non  debuisset  appellari 
Joseph. 

1 .  Si  enim  sicut  tota  rota  est  in  rota, 
ila  velus  lex  in  nova,  videtur  quod  illud 
conjugium  beatissimoe  Virginis  debuit  in 
lege  alicui  figurari  :  hoc  autem  interpre- 
tatur  Ecclesia  fuisse  factum  in  Esther  et 
Assuero.  Si  igitur  illud  conjugium  re- 
prsesentat  istud  figuraliter,  et  conjuges 
illi  conjuges  istos  :  ergo  nomina  debent 
respondere  nominibus  :  sed  conjux 
Esther  fuit  Assuerus  :  ergo  et  conjux 
Dominae  nostrse  debuit  vocari  Assuerus. 

2.  Item,  Sara  in  senectute,  et  sterilis 
iriffnens  filium  praeter  naturam  in  monte 
immolandum,  tenet  figuram  Dommfe 
nostrce,  quae  genuit  Filium  contra  natu- 
ram  in  cruce  immolandum.  Si  igitur  Sa- 
ra  signat  Dominam  nostram,  ergo  et 
sponsus  Sarae  sponsum  Dominai  nostrae  : 
ergo  debuit  appellari  Abraham. 

3.  Ttem,  Si  Domina  nostra  fuerit  figu- 

'  l,U(\  I,  27. 

XXXVII 


rata  por  Rebeccam  :  crgo   maritus  ejus 
debuit  appellari  Isaac. 

4.  Item,  Si  Dominus  figuralur  per 
Samsonem,  et  mater  ejus  per  matrem 
Samsonis,  ergo  sponsus  ejus  debuit  vo- 
cari  Manue. 

5.  Item,  Si  Joseph  appcUatur  nugmen- 
tum  :  in  isto  autem  conjugio  nullum 
fuit  augmentum  per  .Toseph  :  ergo  non 
bene  appellatur  Joseph. 

Quaeritur  igitur,  quis  fuit  figura  Jo- 
seph  in  Veteri  Testamento  ?  Non  enim 
videtur,  quod  illc  filius  Jacob  :  cum  ille 
gesserit  liguram  Domini  nostri,  utpote 
filius  Rachel  natus  in  senectute  patris,  et 
in  venditione,  et  fratrum  libcratione,  et 
terrae  salvatione,  et  in  multis  aliis,  ut 
patet  in  hbro  Genesis. 


§  n. 


Ad  hoc  dicimus,  quod  una  persona  in  Responsio. 
Veteri  Testamento   propter  plurcs  pro- 
prietates  plura  significavit.  Unde  Abra- 
ham  ubi  dicitur  :    Tolle  filmm  tuum-, 
figurat  Deum  Patrem,  qui  proprio  Filio 

-  (lenes.  xxii.  i. 


50 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  PR.ED. 


siio  noii  pepcrcit\  etc.  El  ubi  dicitur  ei  : 
Egredcre   dc    terra    tita-,    etc,    tigurat 
Chrislum  qui  egressus  de  terra  et  de  co- 
gnatione    sua,    scilicet    de   sinu    summi 
Patris  quando  venit  in  hunc  minulum. 
Cuni  autcm  dicitur  de  eo,  quod  sedit  in 
ostio  tabertiaculi  sui  in  ipso  fervore  diei^, 
tigurat   antiquos   patres   qui   sub  umbra 
legis  sederunt,    et    incarnationem    Verl)i 
cum  fervore  desiderii  exspectabant.  Si- 
mili  modo  dicimus,  quod  iste  Josepli  in 
venditione,  in  liberatione,  et   incarcera- 
tione,  et  i^Egypti  salvatione,  Deuiu  ligura- 
bat  :  sed  in  iidelitate,  et  castilate,  et  in 
mystcriorum  revelatione,et  procurationis 
commissione,  et  frugum  conservatione, 
et  terra*  pradatione,  istius  .losepli  llgura 
fuit,  l  ude  Hernardus  :  «  Xon  vir  malris, 
nec  lilii  paler  «'xstitil,  (juamvis  ca'tera  et 
necessaria    dispeii-«atione    utrumque    ad 
tempus  et  appellatus  sit  et  putatus.  Con- 
jice  lamen  ex  hac  appellatione,  quie  (li- 
cet  dispensatoria)  meruit  honorari  adeo, 
ut  pater   Dei   el  diclus  el  creditus  sit   : 
conjice  et  ex    [iroprio    vocabulo   (quod 
auymcntum     non    dubitas    inlerpretari) 
quis  et  (jualis  fuerit  iste  liomo   Jose[)ii. 
Simul   et  inemento   magni  illius  ijuon- 
dam  Patriartha'  venditi  in  yKjjypto  \  et 
scilo  ipsiiis  istum  non   solum  vocabulum 
fuiss»'  sorliluMi,  sed  el  eastimoiiiam  ade- 
ptum,    innocenliam    asseeutuni   et    gra- 
liam,   Si(juidem    ille   Joseph  fraterna  ex 
invidia  venditus  et  ducius  in  .^gypluin, 
Christi   vonditionem   prallguravit    :    iste 
Joseph    llrnxiianam    invidiam    fugiens, 
(^hristum    in     .E-iyptum    porlavit '.    Ille 


Domino  suo  fidem  servans,  Dominae  no- 
luit   commisceri*  :  iste  Doininam  suani 
Doinini  sui  matrem  Virginem  agnoscens, 
et  ipse  continens  fideliter  custodivit",  llli 
data  est  intellij^entia   in   mvsteriis  som- 
niorum  *"  :  isti  datum   est  conscium  iieri 
et  participem  ctelestium  sacramentorum, 
llle  frumenta  servavit  non  sibi,  sed  omni 
populo  :  iste  panem  vivum  e  ctrlo  ser- 
vantlum  accepit  tam  sibi  quam  toti  mun- 
do,  ISon  est  dubium,  quin  bonus  et  iide- 
lis  homo  fuerit  iste  Joseph,  cui  maler  est 
desponsata  Salvatoris.  Fidelis,  iiuiuam, 
servus  et  prudens,   quem  constituit  Do- 
minus  suje  matris  solatium,   suie  carnis 
nutritium  :  solum  denique  in  terris  mag- 
ni  consilii  coadjutorem    iidissimum",   » 
Kt  sic  patet  quam  congrue  praMiguratus 
est   iste    Joseph.    Nec    congruebat    enm 
ligurari  per  alitjuem  qui  maritus  per  car- 
nalem  copulam  exstiterit,  cum   ipse  sine 
carnali   copula   sanctius   conjugium   per 
pactionem  conjugalem  traxit,  et  conjux 
virgo  conjugem  virginem  cuslodivit,  el 
dehitum  ministerium  reddeiido  et  matri 
et    Kilio,   [)aterno  alTectu    inseparubiliter 
conjunctus    fuit.    IMtqtrietas    nominis    et 
signilicalio  ([uu-  incremrntum  st^nat,  ipsi 
nihilominus    t»(»tiine  congruit,    qui    per 
hauc  dis(»ensationem  quantum  ad  seip- 
sum,  et  quantum  ad  |»ri»\imnm,  et  tjuan- 
tum  ad  Deum,  i[uamplurimum  sublima- 
lus  luil,  virtulum  scilicet  augmentatione, 
iauuB  celebritato,  hominum  reverentia  cl 
dilectione.  uiatris   Dei   familiaritate,  di- 
viua,  ut  [lutahatui,  [laternitate. 


'  Ail  lloiuaii.  VIII    '1,' 

•  OncH,  XII,  1. 

•  Iliid  ,  wiii,  I . 

•  {'tcui"*..  ixxvii,  1  el  sctj, 
^  Matth    II,  13  et  «fii. 


*  «icnr».  mix.  7  et  nt-q. 
'  .Miiltli.  I,  11», 

*  r,«nes,  iL,  I  fl  %vi\. 

*  S.  liBNN.WDC»,    llulllillll  i  sUpirMukU»  •%\. 


QUyESTIOiXES  SITPER  EVANGEEirM,  QdiiST.  XXIV. 


51 


QUTl^STIO  XXIV. 


Utruiii  tlebuerit  dicerc  :  l>c  domo  David? 


§1. 


PosTEA  quairitur  de  domo. 
Non  enim  videtur,  quod  iste  fuerit  de 
domo  David. 

1.  Ibicumque  enim  in  Biblia  numera- 
lur  populus  resolvendo  a  multitudine  in 
unitatem,  primo  fit  divisio  in  tribus,  post 
hoc  tribus  in  cognationes,  cognatio  in 
familias,  familia  in  domos,  sicut  dicitur 
in  Josue',  ubi  per  inquisitionem  hujus- 
modi  furtum  invenitur  apud  Achan  :  sed 
hoc  modo  Joseph  non  fuit  de  domo  Da- 
vid. 

2.  Ttem,  Ut  patet  in  genealogia  scri- 
pta  in  Evangelio,  Liber  generationis  % 
Joseph  distabat  a  David  viginti  et  octo 
generationibus  :  ergo  non  erit  de  domo 
David. 

3.  Similiter  quseritur  de  hoc  quod  di- 
cilur,  David^.  Cum  enim  melior  et  no- 
bilior  cognitio  fit  per  causam  immedia- 
tam  et  propinquam,  quam  per  causam 
remotam,  melius  notificasset  Joseph  per 
patrem  immediatum,  quam  per  David. 
Si  autem  dicitur,  quod  hic  describitur 
David,  eo  quod  David  promissionem  ac- 
cepit  ejus  qui  hic  annuntiatur  incarnatus, 
secundum  hoc  deberet  dici  de  domo 
Abrahie,   qui  primo  accepit  promissio- 


nem,  quod  in  semine  ejus  benedicentur 
omnes  gentes^  Non  dico  in  seminibus, 
sed  semine  tuo  qui  est  Christus. 

4.  Juxta  hoc  quseritur,  quare  in  hac 
annuntiatione  in  qua  raundlssima  Fiiii 
Dei  conceptio  describitur,  David  qui 
quandoque  notorius  peccator  exstitit, 
quamvis  remotus  innuatur  ? 

3.  Item,  Cum  in  genealogia  Domini 
peccatores  et  peccatrices  recitentur^  qua- 
re  hic  unus  peccator,  et  nulla  tangitur 
peccatricum  ? 


§11. 

Ad  PRiMUjr  dicimus,  quod  dicitur  de  Respon? 
domo  David,  non  tantum  propter  gene- 
ris  successionem,  sed  principalius  pro- 
pter  virtutum  imitationem  :  et  tales  di- 
cuntur  esse  proprie  de  una  domo,juxta 
illud  :  Qui  inhabitare  facit  wiius  moris 
in  domo  *  :  ex  convictu  enim  formantur 
mores.  Unde  Bernardus  :  «  Huc  accedit 
quod  dicitur  fuisse  de  domo  David.  Vere 
enim  de  domo  David,  vere  de  regia  stir- 
pe  descendit  vir  iste  Joseph,  nobihs  ge- 
nere,  mente  nobilior.  Plane  filius  David, 
non  tantum  carne,  sed  fide,  sed  sancti- 
tate,  sed  devotione,  quem  tamquam  al- 
terum  David  Dominus  invenit  secundum 


?10. 


'  Cf.  Josue,  vii,  14  et  seq. 
*  Matth.  1,  1. 
'  Luc.  I,  27. 


■*  Genes.  xvii,  7  et 

S  Psal.  LXVII,  7. 


52 


D.  ALB.  MAG.  OHl).  PR^D. 


cor  suum,  cui  tuto  committeret  secretis- 

simum    alquc    sanctissinmm    sui    cordis 

arcanum  :  cui  tamquam  alteri  David  in- 

certa  et  occulta  sapientia?    suae   manife- 

stavit  :    et    dedit   illi  non   ijj^narum  esse 

mysterii,    quod   nemo   principum   liujus 

sseculi  cognovit  :  cui  denique  datum  est 

quod  cum  multi  reges  et  prophetae  eum 

vellent  videre,   non  viderunt,  audiro  et 

non  audierunt,  non  solum  videre  et  au- 

dire,  sed  etiam   porlare,   deducere,  am- 

plecti,  deosculari,  et  nutrire,  et  custodi- 

re  '.  »  Non  tantum  autem  Josepli,  sed  et 

Mariam    descendisse   credendum    est  de 

domo  David.    Alioquin  non  fuisset   de- 

sponsala  viro  de  domo  David,  si  non  ipsa 

esset  de  domo  David.  Ambo  igitur  erant 

de  domo  David  :  sed  in  altera  completa 

est  verilas  quam  juravit  Dominus  David, 

altero  tantum  conscio  et  teste  adimplela' 

promissionis.   Recte  ijjritur  dicitur  s|)on- 

sus   \  irginis  fuisse    de  domo   David,    ut 

scandalum  evitetur,  ut  eadem  tribus  esse 

proiietur,  ut  amor  lej^is  in  utro(jue  osten- 

datur,  ut  humililas  nohilitate  re^^is  e\al< 

tetur,  ut  paupcrtas   nobilitali  nori   n-pu- 

l^^nare     docealur,    ut    Davidis    bumililas 

evan;,'eli/etur,   ut  humilitatis  imitatio  in 

Joseph  insinurtur,  ut  viritalis  promissio 

adimpleatur,  ut  ;,'enealoH;iu  Domina*  de- 

scriberftur,  ut  paupertus  mirahilior  d»  - 

monstretur,  ut   nohilius  exemplum  jtau- 

perlatis  et  bumililatis  di'tur. 

Ouoil  i-liam  quaMitur,  quan'  David  bn 
ponatur,  cum  pectMtur  hnril?  Rcspun- 
detur,  quod  non  pnnilur  idro  quia  |(ic- 
cator  fui-rit,  sed  quod  Josi  pb  ab  ipso 
curnaliter  descendi-rit,  i  t  pir  iinitalio- 
nem  in  virtutibus  illi  .siinili.s  fuit.  .Nec  pro- 
pter  pi  rrali  marulam  quam  |)ii'nitentia 
delevit,  miiius  in  ^'enealugiu  Domini  no- 
ininari  dibuit,  sed  audartrr  pra^dicari  : 
liim  |iropti'r  bor  quia  [teccaloribus  con- 
lidriitium  j;eneret,  et  miscricordiam  Dii 
aii^Miiinlil,  (|ui  (ii.it  :  Si   impius   ci/nit 


paniitoitiam  ab  oinnibus  peccatis  suis, 
omniinn  iniquitalum  ejus,  quas  operatus 
est,  mm  recordabor-.  Quod  autem  hic 
nulla  peccatri.v  ponitur,  causa  esse  pot- 
est,  ut  omnis  peccati  imitatio  vel  suspicio 
a  heata  Virgine  excludatur  :  cum  sicul  a 
patre  in  filios,  sic  a  matribus  in  lilias  so- 
let  imitatio  derivari. 


.^  111. 


i 

« 

! 


OioD  autem  in  genealogia  Domina' 
noslrae,  ubi  plene  descrihitur,  et  honi  et 
m.ili  in  scrie  narrantur,  non  caret  ra- 
tione.  (Juod  autem  a  bonis  orta  fuit,  tri-  i 
plex  est  ratio.  Tna,  ul  aiiliquitas  iud)ili- 
talis  i|»sam  nohililatem  exlolleret.  Alia 
autem,  ut  sanctitas  ipsam  undique  cir- 
cumdarel.  'rcrlia,  ul  buiiiililas  laudahilior 
appareret. 

Quod     autcm    untiquitas     nobililatcm 
extollal,    palit   :  quia   non  polesl  arbor 
honn  nialos  fruclus  /acere \  Kt  iterum  : 
l  na(|ua'(ine  arbor  ex  fructu  cognoscilui . 
Kt  (|uod  natura  tale,  magis  tale  et  ma^is 
iid  \irlulrin  prilicitur  :  (|uia  ad  ipsam  ex 
nalura'  origine  inclinatur  :  virtutes  enim 
parlim  innala.'   sunt  nohis,  perfecta*  au- 
trm  jtcr  consuiludinem.  I  nde,Jub,  .\xxi, 
IH  :  Ab  iu/antia  ntca  crerit  niecuin  tni- 
seratio,  el  ile  uliro  inalris  nic;e  cijressa 
est  niecum.  Sicul  cnim  diuturnitus  non 
minuit    peccalum,   sed  uuget   :    et  tunlo 
igitur  mujora  sunt  peccatu,  quunto  diu- 
tius  infeliciorem  unimum  dctinenl  ulligu- 
tam.    Kt   sirul    ailulterina*    plantutioMi'» 
non  (lant   rudireK   allas  Kupientia'   :   itu  e 
cuMVersu,////«//i  pulchraesl  easta  t/enera- 
tio  eum   claritale  '  imuwrtalis  esl  enim 
ntemoria  illius,  quoniam  et  aputl  J)eum 
nuta  esl,  et  apuii  homines*.  Kt  sicul  e.r 
iniquis  somnis  /ilii  qui  ttascunlur,  testrs 


'  ."^.  ltKii\\HUC'<,  lloiiiili.i  J  -iiiiri    Mi«-»ii-   «■*' 

'  K/ri:liii<l.  XVIII,  "Jl  il  ii 


'ih    tii,  IH. 
i«'iit.   1«,  t. 


QU^STIONES  SLPEll  EVAiNGELILM,  QL/EST.  XXV. 


»3 


sunt  nequiliie  adversus  /jarenles  in  inler- 
rotjalione  sua '  :  ila  generatio  reclorum 
benedicelur.  Gloria  cl  dimtise  in  domo 
ejus,  et  justitia  ejus  manet  in  sseculum 
sxculi  -.  Et  sic  beatissima  Virgo  orta  est 
ex  bonis  et  magnis,  ut  antiquitas  nobili- 
talem  extolleret. 

Secunda  causa  fuit,  ut  sanclitas  eam 
unJique  circumdaret,  retro  per  nobilita- 
tem,  ante  per  utilitatem,  supra  per  digni- 
tatem,  infra  per  potcstatem,  a  dextrisper 
virlutum  summitatem ,  a  sinistris  pcr 
peccati  immunitatem. 

Tertia  causa  fuit,  ut  humilitas  laudabi- 
lior  appareret.  Quia,  ut  dicit  Bcrnardus, 
in  alto  positum  non  alta  sapere,  sed  hu- 
niilibus  consentire,  nihil  Deo  charius, 
sed  nihil  apud  homines  rarius  invenitur. 

His  igitur  tribus  de  causis  nata  est  de 
bonis. 

Triplici  etiam  ratione  orta  fuit  a  malis. 
Prima,  ut  comparatio  alterum  extremo- 
rum  extolleret,  juxta  illud  Canticorum, 
II,  2  :  Sicut  lilium  inter  spi?ias^  etc.  Et 
illud  : 

Sicut  spina  rosam,  genuit  Judt-ea  Alariam. 

Secunda  causa,  ut  sapientia  Dei  mise- 
ricordior    appareret.    Est     enim     exitus 


quod  dc  bono  bonum,  et  exitus  est 
quo  de  malo  malum.  De  primo:  Vi- 
dit  Deus  cuncta  qux  fecernt :  et  erant 
valde  hona  "■.  De  secundo :  Initium  om- 
7iis  peccati  est  superbia  '•,  elc.  Terlius 
exitus  est,  ut  de  bono  malum,  ut  de  mu- 
liere  initium  peccali.  Quartus  exitus  est, 
ut  de  malo  bonum,  et  hoc  solius  Dei  est 
proprium,  cujus  sapientia  vincit  mali- 
tiam,  attingens  a  fine  usque  in  finem. 

Tertia  causa,  ut  conlidentiam  pecca- 
toribus  augmentaret,  per  hoc  quod  me- 
diatrix  eorum  eadem  propinquilatc 
utramque  extremitatem  conjungeret,  ul 
sicut  mater  esset  et  filia  Dei,  sic  esset 
mater  et  soror  nostra,  et  sic  a  natura  in- 
clinaretur  ad  miserendurn  peccatori. 
Propter  hoc  signatur  pcr  arcum  positum 
in  nubibus  coeli  in  signum  fci^deris  inter 
ccelum  et  terram  :  non  poluit  Deus  cum 
peccatoribus  efficacius  stabilire  pacem, 
quam  quod  filiam  peccatorum  suo  Filio 
accepit  uxorem  sponsam  et  matrem,  nec 
aliquis  fidelius  inter  Deum  et  hominem 
pacem  fecit,  quam  qute  mater  utriusque 
fuit. 

Ex  praedictis  igitur  relinquitur,  quod 
Joseph  et  beatissima  Yirgo  Maria  de 
domo  David  intitulantur  "'  esse. 


QUiESTIO  XXV. 


Ltriiiii  inntreni  Dei  coii2,i*iiaC  nobileiii  esse  secimcluni  carneni? 


Ex  Hoc  quaeritur  de  nobilitale  Virgi- 
nis.  Qua?ritur,  utrum  matrem  Dei  con- 
gruat  nol)iIem  esse  secundum  car- 
nem  ? 


§1 

Et  viDETUR,  quod  non. 

1.   Per    illud  Apostoli,    I  ad  Corinth. 


'  Sapient.  iv,  0. 

*  Psal.  cxi,  2  et  3. 

*  Genes   i,  31. 


*  Eccli.  X,  13. 

=  Alias  intimantur. 


oi 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  PH.El). 


1,    20:    A^on  multi  sapie^iies   secundum  inyenuis.  Sed  servitia  beatissinice  Yirjii- 

carnem,  non  multi  potenles,  non  multi  nis    quae    erant   maximfe    servitutis,    ut 

nobiles,  etc.  Sed  beatissimam  Vir-rinem  census  solutio,  et  professio,   et  similia, 

maxime  elej^it  et  prajelegit.  Ergo  debuit  erant  Deo  gratissima :  ergo  erant  in  per- 

esse  ignobilis.  sona  nobilissima. 

2.  Item,  Glossa  super  illud  :  «  Venit  K.v  his  videlur,  quod  congruit,  quod 
enim  humilis  Deus  qua^ens  humiles,  beatissima  Virgo  fuerit  nobilissima. 
non  altos.  »  Quod  autem  sic  fuerit,  manifestum  esl : 

3.  Item,  Ibidem  ;  «  Non  elegit  reges,  iNobilitas  rei  consistit  et  consider;itur  in 
vel  senalores,  vel  oratores,  sed  plebeios,  tribus,  in  causa,  substantia,  et  eflicientia. 
pauperes,  indoclos,  piscatores.  »  Krgo  In  causa  si  a  nobili  origino  principium 
cuui  lieatissima  Virgo  pra*  omuibus  ducat,  in  substantia  si  nobilem  subslan- 
istis  sil  electa,  prae  omnibus  debuit  esse  tiam  et  proprietatem  in  se  possideat,  in 
ignobilis,  ct  paupercula,  rl  plebeia.  etlicientia  si  nobiles  effectus  de  se  produ- 

i.    Item,  Major  vidctur  liumiliatio  ex  cat.    IJeatissima  igitur   Virgo   fuit  nobi- 

parte  Dei  de  ignobili,  quam  de  nobili  in-  lis^ima,    ulpote    lilia    principis,    in   quo 

carnari.  ^  sibi  Deus  pojjulum  elegit  peculiarem  et 

Qlod  81  concedalur.  Gontra  :  distinxilab  aliis,  Abraham  scilicet,  u  quo 

1.  (Juonto    plus   est  alifjuid  ib'vatum  ipsa  quadragesima  et  una  descendit  go- 

sursum,    tanto    plus    polest   drptiuii    in  neratione.  In  substaulia  :  quia  et  naturie 

deorsum :    quanti»     enim     mons    allior,  perfectioncm    et  gratia'    pleniludinem  in 

tanto  vallis  prulundior  :  er^^o  quanto  ali-  .se   habuit.     In    rflicifutia  :    quia    ijisum 

quid  ma;:is  elcvatum  est  sursum  per  iio-  Deum  dc  sc  gencravil.  Krgo  beatissima 

bililatem  «t  di^Miitatem,  taulo  ma^is  pot-  Virgo    in    omnibus   in    quibus   nobilitas 

est    descendere    per    humililati-m  :    sed  ccinsidcralur,    in  summo  nobilis  inveui- 

bealissimu  Vir;:o  fuil  profundissima'  hu-  tur. 
mililulis:     ergo    drhuil     esse    «upreniie 
dij:nituti»  et  nobilitulis.    Indr    Au;:usli- 

nus:   tt    .Numquiim    fuisset  super  «imnes  Ji  II. 

choros  .\ngelorum  rxaltata,  nisi   fuisset 
supcr  omnes  homines  humiliata.    " 

■2.  Ilem,  Hrrnardus:  a  In  alto   poMlus         Ji  xta  hoc  quaMitur,   In  (|uo  consistal 

non  alla  sapere,  ul  supra.   -  Sed  beatis-  nobililas  secundum  carnem?  Quia  dici- 

sima  Virgo   fuit    Deo   eharissiina :    ideo  lur,    quod    nobilitas    nihil    aliud  sit  nisi 

debuit  esse  alla.  et  non  sapere  alta,  sed  invelurala*  diviti*:  ergo  videlur,  quod 
humilihus  consentire.  >'^  divilii»  :  secundum  liocuulem  heatissi- 

:{.  It»'m,  IJernardus:  «  (Juis  non  feret     ma  Vir-o  non  fuissel  nttbilis,  quiu  pau- 
l(derubiliu>  superbiam  in  divile  quam  in      peirula  fuil  a  pauperibus  generala. 
paupere?  »  Sed  humililus  esl  nohilior  in  Videlur  eliam.  quod  ista  nohilitas  noii 

divite  quam  iii  paupere  :  scd  humilitas  sit  a  rebus.  Similiter  uulem  neque  u  cor- 
in  beatissima  ViiKine  fuil  laudabilis.Hi-  piuo  iieque  a  nohilitate  coiiiplpxioniH 
ma:  ergo  si  humililas  est  nobilior  in  di-  corp^.ri»  est  :  inveniunlur  enim  rege»  et 
vile  quam  in  paupere  :  ergo  fuit  in  no-  prinripes  (|ui  n(d>iles  dicunlur.  el  sunl 
bili  et  divite.  socundum     ( ariiem     complexiono     exi- 

l.  Item,  llieronymus  dirit  quod  servi-     stent.s  melaiicholici  et  phle^;matiri  :  el  e 
lia  minus  sunt  -rata,  qiianto  magis  suiit     converx.  rusliei  hunguin.i  .1  .  Ii..leriei  : 


i 


I 


debita.  Sed  serviliu  iiiagis  sunt  debit.t  in 
servis  (|u.iiii  in  ingeiiuiH.  Kig<>  iiiinuH 
tiunl  giutu  in  illiM  quuin  in  JHtiH,  et  plus  iii 


ergi)  n..hililus  non  traliitur  u  eorporo. 

Iteiii,    Viiletur    ijiK.d   nec  ah    uniniu. 
.\iiima- enim  non  Hunt  ex  traduco:  ergo 


QU/ESTIONES  SUFER  EVANGELlUiM,  QU.EST.  XXV 


o5 


anima  filii  nihil  nobiiitatis  a  patre  habel      est  peccati  •.l\a.  e  conyevso  :  UbiSpirilus 


vel  ab  anima  patris. 

Item,  Seneca  dicit,  quod  non  facit  no- 
bilitatem  atrium  plenum  majorum  ma- 
ginibus:  quia  quod  ante  nos  est,  nostrum 
non  est,  non  enim  vixerunt  ad  nostram 
gloriam.  Et  vult  probare,  sicut  omnes  qui 
loquuntur  in  hac  materia,  quod  tantum 
nobilis  est  ille  quem  nobilitat  sua  virtus. 


Domini,  ibi  libertas  ^  Ipsa  igitur  beata 
Virgo  scmen  Abrahoe  est.  Peccato  non 
servivit  umquam,  implcns  illud  Apostoli- 
cum  :  Sic  incipite,  sic  loquimini  sic  facite 
tainquam  incipientcs  judicari  per  legem 
perfectcB  libertatis  ".  VA  sic  liberrima  fuit 
in  substantia,  quae  numquam  fecit  pecca- 
tum,et  gratiaplena.  Fuit  etiam  liberrima 


Nobilitas  sola  est  animum  quae  moribus      in  eificicntiapassivact  activa:servis  enim 


ornat.  Et  sic  videtur,  quod  nobilitas  se- 
cundum  carnem  nihil  est 


onsio 


§111. 


dicitur  :  Si  filius  vus  liberaverit,  veri  li- 
beri  crifis  *.  VA  secundum  Glossam  libe- 
ravit  ponitur  per  libertavit.  Si  igitur 
servus  qui  est  servus  filii,  libertatur, 
multo  fortius  mater  filii  liberrima  fuit. 
Item,  si  veritas  illos  hberat  quos  illumi- 
nat,  potius  illam  liberavit  quae  eum  ge- 
neravit.  Item,  in  efficientia  activa  liberri- 
ma  fuit.  Ipsa  est  enim  per  quani  omnis 
creatura  a  servitute  corruptionis  liberata 
est,  in  libertatem  gratia?  filiorum  Dei, 
ubi  cessat  omnis  praelalio,  ubi  servus  li- 
ber  est  a  domino  suo. 

Sicut  autem  orta  est  a  nobilissimis,  sic 
a  dignissimis  traducta  fuit.  Igitur  nobi- 


Ad  hoc  dicimus,  quod  beata  Virgo  se- 
cundum  omnem  dignitatis  et  perfectionis 
et  nobilitatis  moduni  esse  debuit  et  fuit 
nobilissima  et  dignissima  in  summo. 

Notandum  ergo,  quod  sicut  in  opposito 
tactum  est,   nobilitas  genealogiae    com- 

pleta  consistit  in  tribus,  in  conditionis      ^ 

libertate,    in     officii    dignitate,    in  vitae  lissima  fuit  in  causa,  substantia,  et  effi- 

sanctitate.  Libertas  condilionis  in  tribus  centia.  In    causa    triplex  est  dignitas   a 

consideratur,  scilicet  in  causa,  in  sub-  quibus  est  originata,regaIis,  sacerdotalis, 

stantia,  in  efficienlia.  Libertate  quae  est  prophetalis.  Prima,  corporalis  :  secunda, 

in  causa  sive  origine,  beatissima  Yirgo  spiritualis  :    tertia,  ccelestis,  quia  futura 

fuit  liberrima,  utpote  principis  filia,  cui  pr^edicere,  donum   est  Dei.  Orta  est  de 

dixit  Deus :   In  Isaac  vocabitur  tibi  se-  ^tirpe    regali,    ut    in    David    et    aliis. 

men  K  Isaac  autem  non  est  filius  ancil-  Patriarchali,  ut  in  Abraham  et  aliis.  Pro- 

lae,  sedliberae.  Item,  ad  patrem  :  Princeps  phetali,  ut  in  Nathan.  Et  sic  fuit  dignissi- 

Dei  es  apudnos  '.  Item,  ad  filiani :  Quam  ^^^^  \^  causa.  Similiter  etiam  in  substan- 

pulchri  sunt  gressus  tui  in  calceamentis,  ^\^  .   jpg^^   ^^\iyi   habuit   istam   triplicem 

/ilia  principis  ^  !    id  est,    opera  tua  in  dignitatem  in  substantia  sua  et  persona. 

sanctorum   exemplis,    quos    imitaris    et  j,-^-,^  gj^i^j  regina  quae  adstitit  a  dextris 

omncs  excellis,    et  sic  fuit  liberrima  in  ^j^g  \^  vestitu  deaurato  \  Fuit  et  sacer- 

causa.  In  substantia  quam  facit  liberam  ^^g  justitiae,  qui  proprio  Filio  non  pcper- 

immunitas  apeccato  et  gratiae  plenitudo,  ^\^^  gg^j  stabat  juxta  crucem  Jesu,  ut  di- 

fuit  eliam  liberrima.  Unde:  Ave,  gratia  pjj-     Ambrosius,    non    ut     scilicet    Filii 

plena  \  Qui  enim  facit  peccatum,  servus  fuortem  adspiceret,  non  ut  dolorem  Filii 


'  Genes.  xxi,  12. 
2  Ibid.  XXIII,  6, 
'  Cautic.  vii,  1. 
*  Luc.  I,  28. 
^  Joan.  VIII,  34. 


6  II  ad  Corinth.  ui,  17. 
1  Cf.  Jacobi,  I,  25. 
*  Joan.  VIII,  36. 
•>  Cf.  Psal.  xLiv,  10 


D.  ALB.  MA(i.  OHI).  V\{A\l). 


considerarel,  sed  ut  salutem  liumani  ge- 
neris  exspeclarct.  Kuit  etiam  prophetissa 
sapientice.    Acrcssi,    inquil     Isaias  ',    ad 
proplictissam,  elc.  Kt  sic  fuil  dignissima 
in  subsfantia.  Fuit  etiam   dignissima  in 
efficientia:  ipsa  enim  triplicem  dij^nita- 
tem    originaliter    transmisit    in    Kilium 
principaliler,  specialiter  in  nos,  post  hoc 
generaliter  Kiliuni  {jrenuit,  qui  rex  et  sa- 
cerdos   et   propheta  fuit.  l{ex   qui  habet 
in  vestiinctito  et  iit  fcmore  suo  scriptiim  : 
licjc  reyum,  et  Dominus   tlominantium  -. 
De  quo  solo  sapientes  reges  quaesierunt 
dicentes  :  ibi  est  qui  natus  est  rex  Ju- 
diTorum  '  ?    Sacerdos     qui    est   sacerdos 
justiliie  qui  »'St  setundum  ordinem  .Mel- 
chisedech,  cjui  per  proprittm  stinijuincm 
inlroivit  scmel  in  Sancta,  ietcrntt  rcdcin- 
ptione  invcnta    '.   Ipse  propheta    pottiis 
fuit    in  opere  et  sermone  '.    Islam  Iripli- 
cem    dignitalrm     heata     \  irgo     in    nos 
transmisit,  qua-  nos  Deo  fecit  regnum  »1 
sacerdotium,  imo  regale  sucrrtlotium  rt 
sacerdotah"  regnum,  di-  quo  dicilur,  Luc. 
I,  ''\'2  :   Itctjiiulnt  in  dtnno  Jacob,  etc.    Sic 
ergopati?l,  quod  nohilissinup  genealogiiX' 
heata  \  irgo  fuit. 


?5    IV 


QroD  autrm  ({uaMitur,  quid  fueril  ista 
nohilitas  Kecuiulum  carnem? 

H<;s[>oi)demus,  ({uod  nohilitas  serun- 
dum  (-ariicm  i*st  truductio  carnatis  ori- 
ginis  a  parcntihus  .sccundum  8a*culum, 
in  divitiis,  vcl  potentiu,  \v\  duiiiinio 
constitutis  :  ex  quihiis,  qiiantum<>\  partc 
natura*  cst,  cuusatur  in  tiliis  similitudo 
complcxionis,  ct  ronformilas  moruiii,  ct 
imitutio  (qierationis  :  hoiiio  cnim  puiipcr 
ct  ignohilis  si  in  divitiiM  incipit  allliicrc, 
incipit  deliciis  inugis  vacare,  cihis  dclicu- 


tiorihusse  nulrire,  et  sic  comj)lcxione  no- 
bilitata  exercitiis  honestioribus  se  occu- 
pare,  damna  parva  minus  curare  pravis 
lucris  minus  inhiare,  alienum  dominium 
minus    timere,  dona  minus   curare,    li- 
bertalein  nuigis  appetere,  majorum  con- 
sortia    contrahere,  cum   ipsis    matrimo- 
nium  jungere,  et  opera  eorum  et  mores 
imitari.  Et  sic   natura  primo  servilis   et 
ignobilis,    victa    per    consuetudinem   in 
contraiium  transmutatur  :  et  quanto  hoc 
a    remoliori    et    diuturniori    radice    ad 
ramos  trdnsmittitur,  tanto  nuigis  naturte 
inclinatio     induratur,     ct    inseparahiru)r 
eflicilur,    ut    in    liliis    quantum     esl   ex 
parte  naturfe  ad  consilia  parciitihus  in- 
veniatur  inclinatio  naturalis.   I"l  hoc  ap- 
ponitur  ludjilitati  carnis,  qua*   (|uantuin 
cst   dc   sui  natura,    sempcr   ad    luniesta 
et  deccntia  plus  quam  ad   vilia  inclina- 
tur.  VX  hoc  totuin  verum  est.nisi  lihcrtas 
aihilrii,   vel  consucludo,    vel   ulia   causa 
cxtrinseca    contraiium    (q)crctur.    VX  sic 
patct,  quod  nohilitus  non   cst  tantuin  ex 
({ualitale  coinplexionis,  cum  rc\  v(d  di- 
gna  persona  iiu  laiu  h(dic;p  complexionis, 
mugis  sil  uudax  vol  largus  rustico,  pro- 
pter  consucludincm  consanguinea«  com- 
plcxionis:    licct   cnitii  animu  non  sit  e\ 
traduce,  laincii  (xi^tcns  in  (  ariic  opcra- 
tiir  plus.  V(d  forliiis,  frc(|ucntius,  secun- 
diim   ({uod  a   carnc    um[)liu>   ad  ali({uid 
inclinalur. 


?i  V. 


Oi  iiit  iiiilciii  ^•da  nohilitas  iiKnti"  vi- 
dclur  laudaiidii. 

Hchpoiidcmus.quodsi  ({ualitas  uperuli- 
onis  contruriu  u^it  nohilitati  originiH.lun- 
to  vitiosior  et  delesliihilior  est  (lcforiiiilus 
o(ieratioiiis,  ({uaiilo  iiiugi»  est  coiilra  iia- 


'  ]<«.i.  Mii,  :i. 

"  A|MHnl    ii\,  l(i ;  I  ad  Timolli.  vi,  15. 

»  M.illh    II.  •>. 


*  .\d   lirlM.   I\,   li. 

*  a.  I.UC.  1U\,   IV. 


QUi1i:STI0M:S  SUPKH  KVA.NGKLII  M,  QUyKST.  x.w 

turalein  iiHlinalionem  originis:  etsic  ma- 
gis  est  culpabilis  vitiosus  nobilis  quam 


o7 


ignol)ilis,  Ubi  autem  nobiiilasoriginisper- 
fioitur  etornatur  nobilitalc  morumetope- 
rationis,  utraque  pr^estat  alteri  munimen- 
tum  laudis.  Deinde  virtus  originisostendi- 
tur  inoperatione,non  quasi  adventitiamet 
cito  mutabilem,  sed  quasi  propriam  ot 
innatam  et  debitam  nobilitatem  contraxe- 
runt  a  parente  :  et  dum  virlus  mentis  fun- 
damentum  et  radicem  liabet  nobilitatem 
carnis,  diflicilius  a  virtute  movetur  digni- 
talibus  non  mutabilibus,  sed  quasi  inna- 
tis  minus  elevatur,  et  bumiUationibus 
quasi  magis  indignis  altius  exaltatur  :  et 
dum  virtus  menlis  forsan  tepuerit,  ipsa 
carnis  nobilitas  ipsam  ad  nobilia  excitat. 
Indeest,quod  quando  liae  duoe  nobilitates 
conjunguntur,  ambae  merito  laudantur. 
Unde  fulgebat  duplex  decusin  venerando 
Gregorio  :  Senatoria  dignitas,  voluntaria 
paupertas,  etc.  Si  autem  separentur, 
nobilitas  carnis  non  laudatur,  sed  vitupe- 
ratur  :  nobililas  enim  mentis  sine  nobi- 
litate  carnis  tanto  ampbus  laudatur, 
quanlo  etiam  propriam  vincens  naturam 
laudabiliter  operalur.  Versus  : 

Malo  pater  tibi  sit  Tliersites,  dummodo  tu  sis 
.4ilacida3  similis,  Vulcaniaque  arma  capessas, 
Quam  te  Thersitae  similem  producat  Acliilles  '. 

Item,  alius  : 

Consultorprocerum  servos  contemne  bilingues. 
Quod  etiam  objicitur,  quod  non  multi 


potentes  sccundum  cantcni,ct  )ion  uiiilli 
snpicntes  *,  etc. 

Oicimus,  quod    intelligendum    e^t    de 
priTdicatoribus    per     quos     mundus    ad 
iidem  erat  convertendus,    quos  congrue- 
bat  plebeios  esse   et  indoctos,  ne  eorum 
potentiae  vel   sapientiae  vel  dignitati   ad- 
scriberetur  iliud   ([uod  Deus  per  graliam 
et    eorum    ministerium   operabatur    :  et 
sic  crux  Cliristi  evacuarelur  :  unde  con- 
gruebat,    quod  non   doctis   humanae  sa- 
pienlicne  verbis,  nec  in  potentia  dignilatis 
homines  ad  lidem  deciperentur  vel  coge- 
rentur,   sed  simplicibus  simplicium  ver- 
bis  exterius    cooperantibus,   divina  vir- 
tute  interius  operante,  humilis  ad  humi- 
lem  liumilitcr   vocaretur   :   et  sic   Deus 
humilis  cxaltaretur,  et   diabolus  qui  per 
superbiam  vicerat,  per  humilitatem  vin- 
ceretur.   Unde  Glossa  ibidcm  :  «  Si  non 
fideliter  praecederet  piscator,  non  humi- 
liter  sequeretur  orator.  »    Aliud   aulem 
reformabat  per  actum   in  matre,  quam 
decebat   modis    omnibus   quibus    poluit 
exaltare,  et  sibi  nostram  naturam  unien- 
dam  in   ipsa  de  qua  eam  assumpsit  per 
omnia  honorare.  Ut  sua  igitur  erga  nos 
gratia  tanto    major    appareret,     quanto 
nostram  naturam  sibi  inseparabilius  uni- 
ret,   et   quanto    medium    illius    unionis 
multiplicius  decoraret    :   ejusque    humi- 
litas   tanto    profundior    et  majoris  gra- 
tiae    capacior     fieret,    quanto     eam    et 
gratiae    plenitudo     et    nobihtas     eleva- 
ret. 


*  JuvENAUs,  Sat.  8. 


I  ad  Corintli.  i,  26. 


58  D.  ALB.  MAG.  ORD.  PRiED. 


QUiESTIO  XXVI. 


Qiiarc  It.  \  ii-j;-o  ciiin  de  ^eii02iloi;-ia  iiobilissiiiia  (loscciitliMset,  per  se 
non  sit.  sed  per  Joseph  g-eiieaio;;-i/.ata  ? 


Post  haec  quserimus,  cum  de  genealo-  .loseph  autem  ex  Davidica  descendit  slir- 

giu  iiobilissima  descendissel  Virgo  beuta,  pe  et  justus  erut  :  hoc  enim  de  ipso  divi^ 

quure  per  se  non  sit,  sed  per  Joseph  ge-  nuin    testutur    Evangeliuni.   Non    igilur 

neulogizutu?  pneter  legem,  inquit,  sanctum  Virginem 

Ad  quod  sic   responilit    Dumascenus  :  ad    (h'sponsutionem     duxisset,     nisi     «'X 

«  Oportet  scire,  quod  non  fuit  consuetu-  ojus    sceplro     descendisset.     Monstruns 

du  llebrieis  neque  divinie  Scriptura-  g»*-  i^itur  viri  Joseph  descensioncin,  conten- 

neahjgias  tcxere  mulicrum.   Num  iex  fuit  lus  est  '.   » 
non   desponsare   tribum    «x    liibu    uliu. 


QU/KSTK)  XXV 11 


OiiaiiM*  sarra  Sei'l|»liira  iioii  u:4Mi«Miloxi/et  iiiiillei*es.  <>t  iiiaviiiie  neataiii 

\  ii';iiiieiii  ? 


\\\  bi»c  uulem  (»rilur  (jua-slio,  cjuurc  (juum  mulieres  uim  debercnt  genealogi- 
sacra  Scripturu  n(»n  gcnfulogizct  mulic-  /uri  :  lioc  uutcm  patcl  esHe  rulsuni,  iit  in 
res,  et  muxime  beatam  Virgiuem?  (iuin  ct  Ksau. 

Si  uutcm  liic  tliccrrtur,  i|U(td  sit  pr(>- 

pter    generaiidi     priiK  ipulilulem    :    quiu 

masculus  gcncrat   in  ultcro,  ficmiiiu  ub 

^  I.  attcro  :    pcr    Ikx-   dictum    non   solvitui , 

i|uod  gcneuhi^i/.uiidi  u  muribiis  et  fieiiii- 

iiis  gencruntur. 

Ktenim  si  lioc  esset  proptcr  sexus  in-  Si  uutcm  diccrcliii ,  ({uod  lio(-  «it   pro- 

dignitutciii,  tiint    ciim  iiiujor  sit  indigiii-      p|,>r  pccciiti   priiu  ipium  i{uod  ftiil  a  mu- 

tas    culp.c   (juaiii    iialiiru',     potius    mali      lu.rc,  Hecundiiiii  lio(   viri  noii  dcbeiil  ge- 

'<    I     IKUAJCENI"»,   l.il».    I\    lifi    FiJe      'tl..,.       .i.u.i.  rai.    1«. 


I 


Qr.ESTIOXi:S  SUPEU  EYANGELIUM,  QUi^ST.  XXVII.  oO 

nealo|^izari  :  quia  per  viruni  transmis-  est  dc  principali  intentione  Scripturae  in 
sum  est  peecatum  originale  :  quia  in  quantum  hujusmodi  eos  genealogizare  : 
Adam  omnes  peccaverunt  ;  non  enim  sed  accidit,  quod  mali  non  in  quantum 
peccatum  .originale  contraxissemus,  si  mali  genorcntur  a  bonis,  et  boni  licet  ut 
Adam  non  peccasset  et  per  abam  gene-  bujusmodi  non  descendant  ab  ipsis. 
rasset.  Unde  cum  alicujus  boni  activa  generatio 

Item,  Si  dicitur  quod  hoc  est  propter  describitur,  et  quandoquc  mali,  et  quan- 
mysterium  :  quia  fllii  signant  opera  vir-  doque  boni  ponunlur  :  qui  omnes  in 
tutum,  filiifi  opera  infirmitatis  :  hoc  quantum  boni  bonitate  naturae  a  bono 
etiam  suflicere  non  videretur,  cum  mali  naturafiter  oriuntur.  Similiter  quando 
fifii  directius  et  expressius  opera  mafa  alicujus  boni  generatio  passiva  describi- 
signilicent,  quam  fifiae.  Et  sic  nuffa  vide-  tur,  et  boni  patres  et  mafi  numerantur  : 
tur  causa,  quod  mulieres  non  geneafo-  quia  bonus  a  bonis  et  a  mafis  propaga- 
gizentur  in  sacra  Scriptura.  tur. 

Item,  Constat  quod  hoc  ipsum  quod  Item,    Transgressio     peccati     muiieri 

non  geneafogizantur,  fit  in  atiquam  pce-      principafius  imputatur  :  quia  origo  pec- 
nam  mufierum  :  ergo    quidquid  fiet  de     cati    Adse    et   per    consequens  omnium 
afiis,  ifia  benedicta  inter  mufieres  exem-     praedictorum  ipsa  fuit. 
pla  est  ab  omni  peccato  mufiebri  :  quare  Item,  Fifise  signant  convenientius  ope- 

cessante  causa  maledicti,debuit  geneafo-  ra  mafa  quam  fifii  mafi  :  mafi  enim  non 
gizari.  sunt  in  quantum   mafi,   sed  in  quantum 

boni  :  et  sic  minus  congrue  signatur  exi- 

tus    mafi   a    bono.   Filiae  autcm  ratione 

§  II.  sexus  sunt  infirmiores  :  et  sic  opera  in- 

firmitatis  significant  congruentius. 

His  ergo  rationibus  mulieres  in  poe- 
Ad  hoc  respondemus,  quod  non  est  nam  earuni  non  geneafogizantur,  a  qua 
sacrse  Scripturae  mulieres  geneafogizare,  mafedictione  penitus  exempta  fuit  beala 
propter  causas  in  opposito  tactas  simuf  Virgo,  cujus  genealogia  expressissime 
junctas  :  quia  sexus  indignior,  natura  decfaratur,  et  patentissime  evangetizatur, 
posterior,  cufpa  prior,  ad  opera  infirml-  et  in  lioc  quoque  commendatur  ejus  pri- 
tatis  congruentior  signanda.  Unde  Apo-  vitegium  dignitatis,  quod  prse  omnibus 
stofus,  I  ad  Timoth.  ii,  11  et  seq.  :  Mu-  mulieribus  geneatogizatur,  quod  notat 
lier  1)1  sileiitio  discat  ciirn  omni  suhje-  exceftentiam  dignitatis. 
ctione.    Docere     autem    mulierem    non  Quod    autem   hoc  fit  per  virum    sibi 

permitto,  neque  dominari  in  virum,  sed  desponsatum,  decfarat  eminentiam  hu- 
esse  in  silentio.  Adam  enim  primo  for-  mifitatis  :  ul  manifestetur  mirabitis  put- 
matus  est,  deinde  Heva  :  et  Adam  non  chritudo  dignitatis  et  humifilatis,  cum  et 
est  sedcictus,  mulier  autem  seducta  in  dignitas  excetfit  humilitatem,  et  humili- 
prsevaricatione  fuit.  tas  super  omnia  praecipue  ornat  dignita- 

tem.  Unde,  Bernardus  :  «  Quae  est  virtu- 

tum   aeque  potens  daemonum    debeflare 

superbiam  ettyrannidem  hominum?  Cae- 

§  III.  terum  cum   omni  indifTerenter  personae 

haec  sit  quaedam  turris  fortitudinis  a    fa- 

cie  inimici,  tamen  nescio  quo  pacto  vis 

Soluiio  ob-      Quod    autem    primo   of)jicitur,     quod      ejus  major  est  in  majoribus,  et  in  cfario- 

jectorum.  niali    gcneatogizentur,  hoc    non    est  in      ribus  cfarior  comprobatur.  Nuffa  splen- 

quantum  mati  sunt,  vef  quia  mali.  Nec      didior  gemma  in  omni  praecipue  ornatu 


00 


1).  ALJ}.  y[A(}.  UUD.   Pll.El). 


sunimi  pontificis.  Quoe  enim  celsior  cce- 
teris,  (.'o  liuniilitate  apparet  illustrior  et 
seipso'.  ))  Sic  ergo  privilegiavit  Domi- 
nus  niatrem  suam  super  omncs  muliores 


in  eo  quod  genealogizatur  :  et  humilitate 
ornavit  secundum  quod  haec  genealogia 
ad  ipsani  p(M'  virum  desceiuiere  denun- 
tiatur. 


QUiESTlO  XXVlll. 


( iir  r.\nn^<>lisla  «livoril,  lil  iioiiien   \  ir^iiiis  iii  i;-4Miili\o  ? 


Post  hoc  quaeritur  de  lioc  quod  dicil  : 
/i7  novien  Vinjinis ',  in  genitivo  :  el  su- 
perius  do  joscpli,  Cui  tiomni  ',  per  da- 
tivum. 

.\(l  ([Uod  nspondrmus,  (juml  dativuui 
construitur  acquisitive,  gunitivus  vero 
pos.sessive.  Kt  nomen  Josep/i  adscribitur 
per  ditivum  :  quia  signatio  nominis  sui 
sonat  auguienlum,  quod  per  sponsalia  li 
de  heutissima  Virginc  cst  acluulitcr  ac- 
quisitum  :  lieala  autcm  Virgo  sanctilicu- 


lionein  sui  nominis  non  (|uasi  de  novo 
acquisivit,  sed  cti.im  in  iioc  nala  luit  : 
si-mper  enim  stclla  muris  fuit,  el  tam 
pra'ccdcntes  se  quam  sc(juentes  illumi- 
na\it  :  (juia  nisi  pcr  iidcm  Veihi  incar- 
nati  vcl  incarnandi  dc  Virgine  num(|uam 
aliti-r  salus  fuit.  Inde  i|>su  in  lidc  ho- 
miiium  ct  Dci  clcclione  ct  conlirmatione 
Domina  ct  rcginu  crcutururuin  supcr 
fuit. 


I 


QLM^:ST10  XXIX. 


OiioiimmIo  <*oiii:i'iiil   iiniliMMii   hri  a|»|>4'l|]i|]iiii  fiiissc    Mnrliiiii? 


l*ost  hoc  «|uaritur,  Ouomodo  congruil      in  liencsi  dicitur  :  AV  vociirit  Adtnn  no- 
luatrcm  Dci  appellatam    fuissc  Muritim  '.*      men    ujuris  sn<f,  lleiui,   vo    i^noil  matrr 

i-sset  omninm  virrntiiim  \  Si  ergo  illu  ent 
llevu  aiqicllata.  <|Uii'  crut  inuter  oiunium 
viventium  vilu  nutura*.  iiiullo  forliuH  illu 
hcutissimu  Virgo  dchuit  vocuri  llcvu, 
i|u:c  cst  iiiuter  omiiium  vivciitium  vita 
grutia*.   Ili-vu  )'iiim  intcrprclutur  f  <7<i. 


Vidi'lur,  i|Uod 

I.  Dotiiis  a|)p(dlari    drliiiil   llc\,i,    i|ui.i 

'  S.   IICHNAHbu-i,    l.ib.    II    df  CMiitiilfTulionn, 
cap.  «j. 
•  I.uc.  1,  «: 


*  Ihiil. 

♦  «.••ii«»».  III,  so. 


QIJESTIOXKS  SUPER  EVA\(iELIl  M,  QII^ST.   XXIX'.  01 

2.  Iteni,  Numquani  invenitur  in  Ve-  congruenter  aptalur.  Ipsa  naniquo  aplis- 
teri  Testamcnlo  per  aliquam  muliercm  sime  sideri  comparatur  :  quia  sicut  sine 
hujusmodi  nominis  signilicata  :  ergo  vi-  sui  corruptione  sidus  emillil  radium, 
detur,  quod  polius  debuil  vocari  Racliel,  sic  absquc  sui  laesione  Virgo  parturivit 
vel  Rebecca,  vel  Judith,  vel  Esther,  per  Filium.  Nec  sideri  radius  suam  minuit 
quas  fuit  beatissima  Virgo  figurata.  claritateni,  nec  Virgini  Filius  suam  inle- 

3.  Itcm^  Cum  ista  Virgo  fuit  singularis  gritatcm.  Ipsa  est  igitnr  nobilis  slella  ex 
inler  omnes,  quae  nec  primani  similem  Jacoborta',  cujus  radius  universum  or- 
visa  est  nec  habere  sequentem  in  re  :  bem  iiluminat,  cujus  splendor  et  praeful- 
ergo  nec  similem  habere  debuit  in  no-  get  in  supernis,  et  inferos  penetrat,  ter- 
mine  :  ergo  cum  multae  ante  et  post  fue-  ras  etiam  pcrlustrans,  et  calefaciens  ma- 
rint  Marise,  Domina  nostra  non  debuit  gis  mentes  quam  corpora,  fovet  virtutes, 
illud  nomen  habere.  excoquit   vitia.   Ipsa,    inquam,  ost  prae- 

i.  Item,    Sicut  se  habet  ros  ad  rem,      clara    ot  oximia  stella  super  hoc   mare 

ila  nonien  ad  nomen  :  sod  beata  Virgo      magnum  et  spatiosum  nocessario  suble- 

post  Filium  Dominum    nostrum  Jesum     vata,  micans  meritis,  illustransexomplis. 

Christum  ei  simillima  fuit  in  re  :  ergo  et     ()  quisquis  lo  intelligis  in    hujus   saeculi 

nomino  :  ergo  vidclur,  quod    a   Christo     profluvio,  magis  inter  procellas  el  tem- 

Christiana   debuit  vocari,   vel  a  rocrca-     peslalos  lluctuarc,  quam  per  terram  am- 

tiono   recreatrix  appellari,  vel   aliud  di-     bularo  :  ne  avertas  oculos  a  fulgore  hu- 

gnissimum  nomen  cogitari.  jus  sideris,  si  non  vis  obrui  procellis.    Si 

o.Item,  Cantat  Ecclesia  :  insurgant  venti  tentationum,  si   incurras 

scopulos  tribulationum  :  rospico  stellam, 

Sumens  illud  ave,  voca  Mariam.  Si  jactaris  suporbiae  undis, 

Mutans  Hevfc  nomen.  si  ambitionis,  si  detractionis,   si  aemula- 

tionis   :    respico    stellam,  voca  Mariam. 

Ergo  videtur,    quod  beatissima  Virgo      Si  iracundia,  aut  avarilia,  aut  carnis  il- 

deberet  Ave  appollari.  lecebra    naviculam   concusserit    menlis, 

respice  ad  Mariam.  Si  criminum   imma- 

nitate  turbatus,  conscientiae  faeditatc  con- 

fusus,  judicii  terrore    pertorritus,  bara- 

§  II.  thro  incipias  absorberi  tristitise,   et   de- 

sperationis  abysso  :  cogita    Mariam.  In 

periculis,   in  angustiis,    in  rebus  dubiis, 

„  Ad    hoc    rospondemus,   quod    nomen     Mariam  cogita.  Mariam  invoca.  Non  rc- 

Responsio.  ^  '    ^  j  i  a      » 

Maria  in  hoc   loco    boatissimse    Virgmi     cedat  ab  ore,  non  fecedat  a  corde  :  et  ut 

congruentissime  adaptatur,  etpropter  rei  impetres  ejus  orationis  suffragium,  non 

perfectionom  quae  in  nomine  denotalur,  diiTcras  conversationis  exemplum.  Ipsam 

et  ad  exprimendam  proprietatem  conce-  sequens  non  dovias  :  ipsam   rogans  non 

ptlonis  quae   hic  annuntiatur,  et  ad  sla-  desperas    :   ipsam  cogitans    non    erras. 

tum  designandum   modiationis   boatissi-  Ipsa  tonente  non  corruis,  ipsa  protegente 

mae  Virginis,  qua  mediante  genus  hu-  non  metuis,  ipsa  duco  non  fatigaris,  ipsa 

manum  por  mare  hujus  saeculi  adportum  propitia    pervonis   :  et  sic  in  temetipso 

coeli  exemplo,  suITragio,  ot  merito  rovo-  experiris  quam    merito    dictum   sit  :  Et 

catur.  Unde,   Bornardus  :    «    Loquamur  nomcn    Virginis  Maria-.  »  Maria    enim 

pauca  ct  supor  hoc  nomine  quod  inter-  intcrpretatur  Domina,  stella  maris,  illu- 

pretalur   maris  stella,   et  matri  Virgini  minata,     illuminatrix,    amarum     mare. 

'  Cf.  Numei-   xxiv,  17.  ^  3.  Bernardus,  Homilia  2  super  Missus  est. 


62 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  PRMD. 


Sulutio  ob 
jecturum. 


Ipsa  enim  omniuni  quorum  Deus  domi- 
nus  est,  domina  est.  In  quo  notatur  sin- 
gularis  excellentia  vcfi  solis,  sine  corru- 
ptione,  vel  diminulione,  vel  sui  degene- 
ratione  :  in  quo  expriinuntur  proprietates 
conceptionis.  Ipsa  cnim  est  divinarum 
illuminationum  immediate  susceptiva, 
ipsa  omnium  honitatum  universaliter 
distribuliva.  Inde  dicilur  stella  maris  : 
quia  omnibus  prtesentis  vitfe  gratiis  sem- 
per  plenissima.  Inde  dicitur  Maria  : 
quia  sicut  in  mari  est  congregatio  om- 
nium  aquarum,  ita  in  ipsa  est  aggregatio 
oninium  gratiarum.  IJnde,  Genes.  i,  10  : 
Conyrer/aliones  aquarum  vocavit  Muria. 
Locus  autein  gratiarum  omnium  vocatur 
Maria.  Ipsa  enim  in  suiipsius  conversa- 
tione  per  totum  ainara,  in  Filii  passione 
amarissima,  omnibus  de  amaritudine 
cxeuntibus,  ipsa  exfinplum  fuit  it  causa. 
llis  autem  rationibns  beatissima  Vii-^o 
Maria  liic  appellatur  Maria. 


§   III 


Non  autem  bic  Hfva  di-buit  appellari, 
co  ({iiod  sit  inatcr  otnniuiii  viventiiim  per 
gpneration*'m  spiritualem,  cuin  de  ilbi 
per  81'  lii)'  non  agatur,  srd  de  rarnali 
ejus  gem'ralion»',  qua  «'X  castissimis  rar- 
nibus  i>t  sanguinibiis  Lrriiuit  Kilium  Mri 
unigenitiim  et  oiiinitim  ifdcmptoiem. 
Ha»c  igitur  iii  l''ilii  conceplione  sinr  do- 
lore  antequniii  [»iirtiirir«'l,  peporit  mascii 
lum  Kiliiim  siium  priiiiogcnituni  .Iksi  m 
('.iiiiisTfM.  1'oslt'a  vero  lcmporr  passio- 
niH  parturivit  tirra  in  die  iina,  «'I  parlii 
ri«'batur  gcns  ^iiinil,  i|uia  parlurivil  et 
lilioH  SU04  peperit.  Htec  autcin  quin  non 
parit  nisi  hiliiini  snuiii  primoL'<'nitiim 
.sinc  dolorr,  siiif  corriiptionc,  siiif  dimi- 
nulione,  congruciitcr  desi^rnatiir  noniiiit> 
stfllif.  I''t  sicut  sidiis  rndiuiii  paril,  Vir- 
go  l''ilium  pariforiiia:  nfqiic  sidiiN  railio, 
ncquc  VirgoKilio  est  corrupla.  rcinporc 
vwro  passioni.s   iibi  iiialer  initiuricordia', 


Palri  misericordiarum  in  operatione  sum- 
mae  misericordiae  alfuit,  et  dolorem  pas- 
sionis  secum  sustinuit,  nam  ipsius  ani- 
mam  perlransivit  gladius,  et  consors 
passionis,  adjutrix  facta  est  redemptio- 
nis,  et  mater  regenerationis  :  unde  ibi 
propter  fcecunditatem  spiritualem  qua 
totius  generis  liumani  maler  spiiitualis 
eilecta  est,  non  sine  parturitione  doloris 
omnes  nos  in  vitam  leternam  in  Filio  et 
per  Kilium  vocavit  et  regeneravit,  tmt- 
lier  merito  dicta  fuit.  \omine  autem 
Ilevae  vocari  iiun  (lebuit,  cum  in  re  et 
elTectu  contraria  ei  fuit  per  omnia  :  illa 
eniin  damnavit,  ista  salvavit  :  unde  et 
ipsa  nuinen  Ilevie  mutavit  non  voce  qui- 
dem,  setl  re  :  illa  quidem  omnes  genera- 
vit  in  inundum,  ista  in  ccelos  :  illa  mater 
carnalis,  ista  mater  misericordiae :  illa 
prim  ipiuin  iiioitalitatis,  ista  princi|)ium 
icgcncratiunis  :  illa  ;;ratiam  pcrdidit, 
ista  gratiam  invenit :  illa  transivit  et 
nos  transirc  fccit  dc  gratia  iii  culpam, 
ista  surrcxit  ct  nos  surgere  fecit  se- 
cum  de  culpa  in  gratiam  :  illa  de  latere 
viri  dormientis  facta  cst,  ista  dc  cordc 
iJei  vigilanlis:  illa  viro  suo  occasio  per- 
dilioiiis,  Uivc  viro  adjutorium  redcmptio- 
nis  :  ilhi  ibsponsatur  iiiatcr  ct  origo 
i-oi riiptanim,  lia*c  dcspunsatiir  inansura 
iiiatcr  cl  Virgo  virginum  :  illa  priina  vir- 
Linitatcm  perdidit,  isla  prima  virLMnita- 
tcm  Dco  (-uiiM'cra\  it  :  illa  a  diabolo  dc- 
(cpta,  lia'c  ab  .\ngclo  rdocla  :  illam  dia- 
bolus  virit  pcr  superbiaiii,  isla  vicil  dia- 
boliim  pi>r  bumilitatcm. 

I!t  sic   patet  qiialiter    mutavit   iiomeii 

lliVff. 

(jiioil  autcm  idijiiitiir,  quod  pcr  luil 
liim  liominis  nomcn  liguratiir.  Diciinus, 
quoil  lioi-  con;:rua  dispensatione  ngitur, 
iit  duin  niilla  ipsaiii  ligurans  siiiiile  lia- 
bi  it  iioiiicn.  ipsa  signilicantium  omiiinm 
i|i'l)i-t  Iransccndcrc  rationoni.  ulpotc  qiia- 
iicr  primaiii  siiiiilciii  visa  cst  ncc  liabore 
siqiicntcm. 

(,Miod  aiilcm  liujiismodi  notninis  anle 
ct  post  ruMiiinii'  invcniuntur,  inlclligi  da 
tur  nobis,  (|uod    licet   nulla  foMninaniin 


QU.ESTIOXES  SUPRR  EVANr.EI.IUiM,  QUiEST.  XXX.  63 

ei    similetur    per    oequiparantiam,   nulla  enim   dignius  luce  vel    nohilius.    Cujus 

tamen  ab  ejus  participalione  excluditur.  ralio,  quia  primo  et  principaliler  divinas 

In  signum  igilur  quod  res  sui  nominis  naturse,  posterius  natura:)  angelicae,  ulli- 

omnibus  communicare  desiderat  per  cf-  mo  corporea?  nalurae  comparatur.  Et  ni- 

fectum,  et  niliil  sibi  retinere  cupiens  pri-  liil  est  nobilius  in  corporibus  luce  cor- 

vate  proprium,    communicat  aliis  etiam  porali,  in  spiritualibus  iucc  spirituali,  in 

suum  nomen.  summo  autem  nobilis  lux  divinae  naturae  : 

Item,  Non  debuit  ei   esse  aliquod  no-  Deus  enim  lux  est,  el  teuebne  in  eo  non 

mcn  a  creatore  vela  Christo  :  quia  in  ista  suntullse^   Unde  lux   ad    illam  lucem 

annuntialione  non  agitur  qualiter  ipsa  a  immediatissima,  secundo  loco  crat  nobi- 

Christo,  sed  qualiter  Christus  ab  ea  pro-  lissima :  hoec  autcm   erat    beata  Virgo, 

cedit :  Christiani  nomen  non  erat  ei  spe-  qua?  non  solum  ab  hac  luce  sicut  luna  a 

cialiter  imponendum  quod  erat  ad  omnes  sole  illuminata  fuit,  sed  sicut  aurora  de 

generaliter  derivandum.    Et  si    aliquod  se  solem  produxit,  quae  omnia  illumina- 

nomen  ei   aptari  potuerit  excellentioris  biiia  iiluminavit,  et  sic  per  naturam  lu- 

dignitatis,  tamen  nuilum  a  majori  nego-  cis  exprimitur  dignitatis  exceilenlia  bea- 

tii  de  quo  agitur  proprietate,  ut  patet  per  tissimae  Virginis. 
supra  dicla  verba  beati  Bernardi.  Per  hoc  quod  additur  dicendo,   stella 

Ex  quibus    coiiigitur,  quod  tribus    de  maris,   tangitur   utilitas   operationis,   in 

causis  per  hoc  nomcn  in  hoc  ioco  beatis-  hoc    quod  omnes   naufragos  deducit   ad 

sima  Virgo  congruentissime  nominatur,  portum  maris  saiutis  seternse.  Nihiiomi- 

sciiicet  propter  personae  suse  dignitatem,  nus  per  hoc    quod    dicitur  slella  rnaris, 

actionis    suse     utilitatem,     conceptionis  tangitur   proprietas    conceptionis :   quia 

divinse    proprietatem.    Dignitas    perso-  sicut  sidus  radium,  etc,    videiicet    sine 

nse  exprimitur  per  naturam   lucis,   quae  corruptione,  sine  diminutione,  sine  pol- 

inteiligitur    per     steiiam     maris.    Niiiii  lutione  concepit  Filium. 


QU/ESTIO  XXX. 


Cm*  Evangelista  dixerit  :  Iiigressus,  et  aii  janiiis  elaiisis,  vel  apertis 

sit  iiiaressus  ? 


CoNSEQUENTER  quserituT  de  hoc  quod  giorilicatis  sine  miracuio  :  ergo  et  Ange- 
dicit,  Ingressus  -,  utrum  januis  ciausis  ius  iiabuit  corpus  assumptum  non  giori- 
vei  aperlis  sit  ingressus?  ficalum  :  ergo  non  potuit  intrare  januis 

clausis. 

2.  Item,  Scriptura  hoc  non  dicit :  sed 
§  I.  si  factum  esset,  diceret,  sicut  de  Domino 

dixit,  quando  ad  discipulos  januis  clausis 
Et  vmETUR,  quod  januis  apertis  :  quia      intravit  '. 
I.  Beata  Virgo  vidit  eum   ocuiis  non  Contra  :  Augustinus  dicit,  quod  Angeli 

'  I  Joannis,  i,  o.  ^  Joan.  xx,  26. 

■^  Lue.  I,  28. 


bi 


D.  ALB.  MAG.  OHI)    i»R.ED. 


assumunt  sibi  corpora.  in  quibus  appa- 
rent,  de  purissimis  elementis.  Ergo  po- 
tuit  januis  clausis  intrarc. 

Item  quteiitur,  Quure  hie  dieat  re- 
petendo  hoc  nomine,  Anyelus  \  et  non 
riabriel,  cum  in  proprio  nomine  inlelli- 
iiatur  nomen  commune,  et  non  e  con- 
verso. 

Item  (Juicritur  de  hoc  quod  dicit,  Ad 
eam  -.  scilicet  qualiter  secundum  situm 
se  habuerit  sive  positionem  ?  Diversa  est 
enim  positio  corporis  in  vacantibus  ora- 
tioni,  sciUcet  prostratio,  genu  curvalio, 
sessio,  stutio,  inclinatio,  in  qua  istarum 
fuit,  quando  ei  .\ngelus  istam  pb-niludi- 
nem  nuntiavit  ? 

Videtur,  quod(h'buit  .«^edere  :  hoc  enim 
esl  propriuni  contenjplationis.  jtixta 
illud  :  Mdiia  sedens  srcus  pedes  Domi- 
ni\  etc.  Kt  etiam  Philosnphus  dicit : 
Anima  sedendo  et  quiescendo  lit  pru- 
dens. 

Quod  autem  prostrata  dt-hueril  e.sse, 
videtur:  (juia  iUa  inaxime  perlinet  ad 
liumihtatem.  Inde  in  Apocalypsi,  i,  1"  : 
Cecidi  ad pedes,  scilicel  .\iij,'eli. 

Item,  Quod  stan'  dehuiMil,  vidctur: 
quia  e.\ti'rior  honoris  slalu»  signuni  est 
status  inlerioris  :  sed  sucundum  hoinincm 
interiorem  ma\iiii«>  tunc  luit  en-cta  :  i'i>'»» 
secundum  i-xtfriorcm  bnminfiii  star»' 
dfhuit  crccta. 

lliMii.  Si  sedit,  iilruin  .\ii;;tiu  vriiiiMitr 
surr»'\it  ? 

Kt  vidctur,  qund  sic  :  quia  lioc  ad  lio- 
ncstatein  pcrtinehat ;  uiide  Haclifl  excu- 
savil  se,  quia  patri  a^surfjere  iimu  pD- 
tuit  *. 

itein,  In  ullari  Dominain  suscipiiiius 
stando :  ergo  illr  esl  reverendis^imuH 
inodiis  Dnminuiii  suscipiendi. 


S   II. 


Ad  pri.mu.m  respondemus  pcr  bealum  Uc*[.od 
Uernardum,  qui  dicit  :  «  Quo  ingressus 
ail  eam?  l*uto  in  secretarium  pudici  cu- 
biculi,  ubi  illa  fortassis  clauso  supcr  se 
ostio  nrahat  Patrem  in  abscondito.  Solent 
.\ngeli  adstare  oranlibus,  et  delectari  in 
his  quos  vident  levarc  puras  manus  in 
oratione  :  holocaustuiii  sancta'  devolio- 
nis  y:audent  se  nlTerre  Deo  in  odorcm 
suavitatis.  .Mariae  autem  orationes  quan- 
tum  placuerunt  in  conspeclu  Aliissimi, 
.\ngclus  indicavit,  qui  ingressus  ad  eam, 
lani  reverenter  salutavit.  Nec  fuit  difti- 
cile  Angclo  pcr   clausum    ostium  pene-  i 

trare     abdila    Virginis,    qiii     ulique    ex  f 

subtililate  suhstantiiP  suae  lioc  liahet  in 
natura,  ut  nec  seris   lerreis  cjus  arccatur 
iiigrc>^sus,  quocumque  suus  cum  impetus 
fcrat.  .\ngt'licis   ('iiim  spiritibus  parietcs 
nnn    nbsistunt,  sed  cuncla   illis  visibiliii 
ccdunt,  cuiicla  a-quccnrpora  (|uaiiluiiili- 
hcl  solida   vel   spissa,  pcnclrabilia    sunt 
eis   ac    pervla.    Snspicandiim  igitur  iion 
i'st,     (jund    upcrtum     iiivenerit    .\ngclus 
nstinlum  Virgiiiis,   cui  niiniruiii    iii  prn- 
pnsitn  erat  hniiiinum  fugerc  fieijuentias. 
vitarc  cnllnquia,    ne  vel   nranlis   pcrlur- 
barclur  silcntiuin,  vel  cnnlinenlia'  casti- 
tas    tenlarctur.    (llauseral  '  ilaque    eliam 
illa   linru   suum    super  sc     habitaculuin 
\  irgn    prudciitissiina,     sed     linminibus, 
nnli  .\ngelis.  Prniiidc  clsi  ad   caiii  pnluit 
intrarc  Angelu:):  sed  nulli  hnminuin  fa- 
cili>  pattlmt  acccRsuH  \   »   Kx    liis  colli- 
gfiidn  credimuH  Aiigclum   chiusis  junuis 
iiilras8c,  et  lioc  poluissc  prnplcr  natiir.e 
sua*    subtililalciii,    cl    asnuinpti    a-therei 
rnrpnris    qualitalc,    heutis»iiiiam   auleiii 
Virgincin  in  advciilu   ejus  inclinaliH  gr 
nihu»,  ct  clevutiH  pnris  maiiihuH,  erccli!» 


'  l.uc.  I,  ii. 

*  Ilu.l. 

"  l.u.  .  X.    \V. 


*  iMMies.  xxxi,  3-> 

^*  S.  HithSAniii'*,  liniiiiii.i   I  Mi|"  I   Mi 


QU^STIONES  SLTER  E\  AXGELIUM,  QU^ST.  XXXI. 


in  coBlum  oculis   ad  Patrem  misericor-  Angeli,  id  est,  sacerdolis  suscipiunt  cor- 

diarum  pro   incarnalione   Eilii  sui  devo-  pus  Dominicum  de  altari. 
tissimas  preces  cum  lacrymis  fudisse,  et         Quod  autem  hic  rcpetitur  nomen  com- 

Angelo  veniente  reverenter  assurrexisse,  mune  Angeli  cum  dicitur  :  Ingressus  An- 

et  percepta  ejus  annuntiatione  credendo  gelus\  per  hoc  quidem  datur  intelligi, 

in  eam  consensisse,  et  quanlo  citius  po-  quod    omnino   in   ratione   nuntii   venit, 

tuit  impleri,    flexis    genibus   rursus  in  scilicet  quotl   sua    auctorilate    non    ve- 


terram,  et  elevatis  in  coeluni  oculis  ac 
manibus,  ex  intimo  corde  erumpentibus 
prae  gaudio  lacrymis  devotissime  flagi- 
tasse,  et  sic  Deum  pariter  et  hominem 
concepisse.  Et  iste  quidem  modus  posi- 
lionis  et  situs  est  eorum  qui  de  nianu 


nit,  quod  istud  negotium  non  invenit, 
non  nisi  missus  intravit,  non  sua  ver- 
ba  sed  divina  prolulit,  salutationem 
non  dictavit,  sed  detulit,  quo  om- 
nium    novorum    novissimum  nuntiavit. 


QU^STIO  XXXI. 


Utriiin  Evangellca  salutatlo  cona,r«e  incipit  ab  Ave  ? 


§1- 


Jam  nunc  quajramus  de  salutatione, 
quai  non  congrue  videtur  incipi  ab  ave^. 

1.  Cum  in  salutationibus  soleant  pro- 
pria  nomina  et  dignitatum  preemitti,  et 
post  hoc  personse  recipienti  salus  optari, 
vel  gratia,  vel  servitium,  vel  dilectio  de- 
mandari :  quae  omnia  in  hac  salutatione 
non  videntur  observari. 

2.  Item,  Iste  modus  salutandi  per  se- 
cundam  personam,  est  modus  salutandi 
a  seipso  et  personaliter  et  non  ab  alio  : 
ergo  videtur,  quod  Angelus  salutavit 
eam  ab  ipso  et  non  a  Deo. 

3.  Item,  Ave  dicit  remotionem  poenae, 
5«/t'e  praesentiam  boni,  et  permanentiam 


salutis  :  ergo  major  perfectio  signilicatur 
per  salve  quam  per  ave :  ergo  ista  per- 
fectissima  salutatio  debuit  potius  incipeie 
a  salve  quam  ab  ave. 

4.  Item,  Ave  pertinet  ad  incipientes, 
et  salve  ad  proficientes,  gaude  ad  per- 
fectos  :  ergo  cum  bealissima  Virgo  fuerit 
perfectissima,  per  gaude  fuit  salulanda: 
quod  etiam  videtur  per  locum  a  minori: 
Angelus  enim  salutavit  Tobiam :  GaU' 
dium  tibi  sit  semper\ 

5.  Item,  Consuetudo  et  modus  salu- 
tandi  quem  ipse  Deus  tenuit  et  docuit, 
fuit :  Pax  vobis  \  Hunc  etiam  tenuit  di- 
cens  :  Paxhuic  domui'".  Ergo  iste  modus 
salutandi  est  nobilissimus :  igitur  debuit 
in  salutatione  nobilissima  observari. 

6.  Item,  Non  bene,  neque  vere  videtur 
ei  Angelus  dicere  ave,  Aut  enim  hoc  dixit 
optando,  aut  preedicendo  de  futuro,  aut 


•  Luc.  1,  28. 
»  Luc.  I,  28, 
3  Tob.  V,  11. 


*  Luc.  XXIV,  36  ;  Joan.  xx,  19  et21. 

» I  Regum,  XXV,  6  ;  Matth.  x,  12  ;  Luc.  x,  5. 


xxxvn 


66 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  PR.ED. 


narrando  de  pr^senti.  Si  narrando  de 
prsesenti,  falsum  dixit :  quia  adhuc  sine 
vae  non  fuit.  Si  optavit,  ergo  volunlatem 
suam  volunlati  divinte  non  conformavit : 
quia  eam  multa  pali  voluit.  Si  autem 
fatura  praedixit,  non  sulutavit,  sed  pro- 
phetavit,  quod  priemium  est  commune 
omnium  salvandorum,  quia  quandoque 
erunt  sine  vae. 


§  n 


In  coNTRAniLM  objicitUT  ct  probalur, 
quod  bealis>ima  Vir-o  fuit  sine  vx.  Se- 
neca  probat,  quod  sapiens  non  turbatur, 
hoc  modo  :  a  Validius  esl  quod  la'dit  eo 
quod  lA'ditur  :  fortior  non  est  virlute  nc- 
quilia,  sed  inlirmior:  sed  non  la^ditur 
quis  nisi  a  malis  :  ijiitur  non  la-ditur '  » 
Item  dicit :  o  Ouidquid  in  sapientcm  lit 
putulantcr.  prolci  vc,  hupcrbe,  fru>lra  tcn- 
tatur.  »  llem,  Id.-m  in  eodem  :  a  Diviiii- 
tati  non  nocetur  :  sed  omnis  sapiens  in 
parlicipationr  Dcus  cst :  i^'itur  sapiciiti 
non  nocetur.  »  llcm.  a  Omnis  injuria  o«t 
alitiijus  rci  qu;«  peidi  pole^l :  .sapiins 
nihil  pcrderc  potcst :  omnia  in  sc  rcpo- 
suit,  nihil  cndidit  fortuna-,  bona  sua  ha- 
buit  in  solido  :  nihil  cripit  forluiia,  nisi 
»|Uod  dedit:  virlutcm  aulom  non  ciii.it, 
quia  n.Mi  dcdil'.  »  Kx  istis  uulcm  conclu- 
dit,  quod  nulla  turbatio  cadil  in  sapicn- 
tem  :  scd  citra  Dcum  in  slatu  via'  beatis- 
.sima  Virj;o  fuit  omni  supicntr  sa(iientior  : 
eigo  d»'buit  cssc  sinc  omiii  va*. 

QroD  siconcludatur,  contrarium  tamcn 
videtur  esse  :  cum  adhuc  sil  sub  i-.r  sub- 
jectionis,  «juod  est  cx  peccato  Heculuin, 
juxtu  illud:  Suh  iiripolestatreris\  llem 
8ub  t?«  afflictionis,  juxta  ilbid  :  lU  tuuin 
ipsius  animdin  pi-rtransibit  ijlailins  '. 
Ilcm  Bub  rx  damni,  id  esl,  sub  malcdiclo 
le;is  :  quia  htenlis  adhuc  fuit. 


III. 


Ad  pr.i;dicta  respondemus,  quod  cum  Responi 
duplex  sit  modus  salutandi,scilicet  tam  per 
seipsum  quam  per  alium.    amicabilior   ct 
nobilior  est  illc  quipcr  seipsum,  quam  qui 
per  alium.  Ihec  igitur  salutatio  pcilcctis- 
sima  ct  anjicabilissima  uon  lil  tamquam 
pcr  ahscnlem  ct  pcr  alium,  scd  tam(|uam 
priescntis  ad  pra-scntcm  cl  pcr  scipsum. 
Ucctc  igitur  modo  pnesenti  taliter  .\nge- 
lus  salutationem  ab  ave  inchoavit  salula- 
tio  illa  in  q^^a  Dcus  rrinilas  priesens  prie- 
sentcm    Virginem    in    Angelo  salutavit. 
Verhum  ctiam  dcprccalivum,   cl  saluta- 
ivum,  et  nunlialivuin  fuit  :  quia  beatilu- 
dinem  quam  Angclus  bealissimie  Virgini 
niintiuvil,  illam    ei    exhiberi    ut  implcri 
aiih-ntis^imc  concu[»ivit,  et    dcvotissimo 
o|itavit.    Aliud  cliam    vcrhum    salutandi 
poiii  nou  dchuit,  iii  quo  ^alulis  status  vcl 
proffitus   vel    pcrfcclio    notarclur :   quia 
cum  islu  salulatio   sil   totius  saluti.s  in- 
choatio,  i|ua>  primo  rt  principalitcr  et  pt-r 
Sf  beulissinKc  Vir^ini  niinlialur,  el  in  c.i 
ct  pcr  eam  toti  gcnci  i  huniano  dcslinatui , 
rccle  incipit  ah  ave  :   inilium  ciiim  hoali- 
tuilinis  rcmotio  cst  misi'ria>. 

.Mii  autcm  bcutiludinom  pcrlicit-ntia 
txprimuiitur  pi-r  alia  vcrha  in  salulutionc 
soqurnlia.  ut  ))alchit. 

! 
$  IV. 


('.MNCKDi.Mi  II  etiam,  quod  hcatisHiniA 
Nirgo  fuil  diveriiimode  sine  diver^i»  »*•. 
Fuit  cnim  .sinc  ('«*  cummuiii  oiiiiiiluis 
hominibus,  »iiie  v/r  hpeciali  iiiulicrihuK, 
Kinc  ('.«*  |iro|irio  malributi.  Kx  purlo  cnim 
citrporitt  oinnis  hoiiio  jncurrit  lrij>lc\  vjt 


'  Sk>ec\,  ad  Seienuiu,  cui).  7. 
*  luLM,  ibiJ.,  cnp.  H. 


*  licn»»   III,  !*■■ 

♦  Luc    "    >  • 


QU.ESTIONES  SUPER  EVAXGEKUM,  QU/EST.  XXX[.  67 

per    peccalum,    scilicet    ipsius    corporis  v«  immunis  fuit  beatissima  Virgo  :  quia 

(liscrasiam    sive    distcmperationem,     ct  nec  in  discretione,  nec  in  electione,  nec 

naturalium   appetituum  inordinationem.  in  exsecutione  umquam  erravit,   utpote 

Item,  ipsius    ante    mortom    corporis  ud  quae  Virgo  prudentissima  fuit  :   propter 

animam  repugnantiam  secundum   quod  quod  etiatu  lil)ros  Sapientiae  de  ipsa  oxpo- 

caro  concupiscit  adversus  spiritum.  Item  nunt  Sancti,    quae  sine   consilio  Spiritus 

post   mortem    corporis    incineralionem.  sancti  nihil  fecit.  Et  sic  fuit  sine  r<«  erro- 

De  isto  triplici  vse  legitur,  (lenes.  iii,  17  ris.  Dolorem  quoque  suae  rationi  domi- 

et  seq.  :   Maledicta  terra  in   opcre  tuo  :  nantem,  ut  probant  auctoritales  Senecje, 

in  laboribus  comedes  ex  ea  cunctis  diebus  uumquam   liabuit,   quae   in  omnibus    et 

vit3e  tuse.  Spinas  et  tribiilos  germinabit  secundum  omnes  potenlias  ordinatissima 

tibi,  et  comedes  herbam  terr.r.  In  sudore  fuit,  in  qua  ratio  semper  superior  et  im- 

vultus  tui  vesceris  pane,  donec  revertaris  perans  fuit :  unde  quidquid  doloris  susti- 

in  terram  de  qua  sumptus  es :  quia  pul-  nuit,   ei  in  materiam    amoris    et  gaudii 

vis  es,  ei  in  pulverem  reverteris.  In  male-  semper  tolum   cessit,  et  sic  in  ea  dolor 

dictione  operum  notatur  inordinatio  ap-  gaudio  rationis  numquam  conlrarius  fuit. 

petituum  naturalium,  in  spinis  et  tribulis  Et  sic  fuit  sine  vx  doloris.  Item,   nihil 

concupiscentia  contra  spiriluin,  in  labore  turpitudinis  fecit   umquam,  nec  babuit, 

et    sudore    distemperatio    corporis,    per  nec  sustinuit.  Et  sic  ab  omni  vse  pudoris 

reversionem    in    pulverem    incineratio.  immunis  fuit. 

Sine  isto  triplici  vse  fuit  ista  beatissima  Item,  Ex  peccato  secutum  fuit  triplex 

Virgo  in  corpore,  quae  et  corpus  habuit  va.'  in  conjuncto,  va}  pcenae,  vae  ignoran- 

eucraticum,  cum  spiritu  per  oninia  paci-  tiae,  vae  culpse.  Item,  triplex  vae  culpoe, 

ficum,  et  numquam  in  cineres  resolven-  originalis,    actualis,    ac  venialis.    Culpa 

dum.  actualis  mortalis  triplex  habet  vae,  scilicet 

Similiter  ex  parle  anima?  omnis  homo  vae  avaritiae  in  opero,  vae  luxuriae  in  cor- 

incidil  triplex  tve  :  errorem,  pudorem,  et  pore,  et  vae  superbiae  in  corde.  De  isto 

dolorem.  Errorem   in  rationali,  dolorem  triplici  vae  dicitur  in  Apocalypsi,  vm,  13  : 

in  concupiscibili,    pudorem  in  irascibili.  Vse,  vse,  vse  habilantibus  in  terra.   Item, 

Error  triplex  est,  in  eligendo,  discernen-  vae  pcenae  triplex   est,   scilicet  vae  pcenae 

do,  et  exsequendo.  Dolortriplex,  in  prae-  gehennae,   vae  pcenae  purgatorii,    et  vae 

senti,  in    praelerito,   in  futuro,  hoc  est,  poenitentiae.  Item,   v®  ignorantiae  triplex 

moeror,  dolor,  timor.  Pudor  triplex,  pu-  fuit,  ignorantia  credendi,  ignorantia  ope- 

dor  de  essendo,  de  agendo,  de  patiendo^  randi,  ignorantia  salvandi,  hoc  est,  quod 

hoc  est,  quod  turpis  est,  quod  turpiafecit,  homo  in  statu  viae  ignorat  quid  creden- 

quod  turpia  sustinuit.  De  vx  erroris  dicit  dum,  utrum  amore  vel   odio  dignus  sit 

Augustinus  :    «  Error  non    est  hominis  ad  salvandum.  Sine  omni  triplici  i«  fuit 

instituti  a  natura,  sed  poena  damnati.  »  beatissima    Virgo  Maria,  sed  tripliciter, 

De  vse  doloris,  Genes.  ii,  17  :  In  quocum-  sine  vae  culpae  actualiter,  sine  vae  poenae 

que  die  comederis  ex  eo,  scilicet  peccave-  causaliter,  sine  vae  ignorantiae  habituali- 

ris,  morte  morieris.  De  vse  pudoris  ante  ter  :  ignorantiae  autem  dico  eorum  quae 

peccatum,   Genes.  ii,  25,  dicitur  :  Erat  pertinent  ad  salutem  vel  mysterii  incar- 

ulerque   nudus,  Adam    scilicet  et  uxor  nalionis  revelationem.  Dehis  enim  omni- 

ejus  :   et  non   erubescebant.  Post  pecca-  bus  plenarie  edocta  tuit  per  eum,  cujus 

tum  autem  dicilur,  Genes.  m,   11  ;  Quis  unclio  docet  de  omnibus. 

enim  indicavit  tibi  quod  nudus  esseSy  yiisi  Ilem,  Est  triplex  rce  mulieribus  spe- 

quod  ex  ligno  de  quo prseceperam  tibi  ne  cialitcr,   in  virginibus  vae    sterilitatis,  in 

coniedercs,  comedisti?  Et  sic  vas  pudoris  conjugatis  vne  subjectionis,  in  viduis  vae 

ex  peccalo  consecutum  est.  Ab  illo  triplici  desolationis,  quibus  ultimis  duobus  an- 


68 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  PILED. 


nexum  est  vae  corruptionis.  Ab  isto  tri- 
plici  vae  immunis  fuit  bealissima  Virgo. 
Fuit  enim  virgosine  steiilitate,conjugala 
sine  corruptione  el  subjectione,  vitlua 
cum  virginitate  et  sine  dosolatione,  ut  in- 
fra  manifestius  explicabitur  supra,  Bene- 
dicta  tii  iii  mulieribns. 

Item,   Tria  vin    sunt  in   matribus,  Vce 
(lamni,    vie   indigtMiliie,   et  vye   culpie  et 
pcenae  simul.    Kt   (luotllibel  istorum  vae 
triplex  fuit.    Omnis  enim  aiia    mater  in 
conceptu  perdidit  virginitatem,    et   post 
conceptum  corporis  veuustatem  vel  sa- 
nitatcm,  in  partu  bominum  societatcm. 
Ab  isto  triplici  i'<e  immunis  fuit  beatissi- 
ma  Virgo,  quoe  ex  conceptu  non  perdidit 
virginitatem,  sed  acquisivit  eam  qua  sub 
Deo  major  nequit  intelligi  puritatem  :  nec 
post  conceptum  perdidil  pulcbritudinem, 
imo   tanta    pulebritudine   radiavit,  quod 
eam  Josepb  inspicere  non  potuit.   l  lule 
super  illud,  /:'/  non  cognoscebat  eani  dn- 
nec  peperit  /iliuni  suunt  printoyenituni  ' , 
(jlossa  ditit  :  .Mariam   farie  Jusepb    non 
cognovit,    id    e>t,    videre    iu)n    pitteral, 
quam  Spirilus  sanclus  a  coiKeptione  pe- 
nilus  impleveral :  et  itleo  nuii  cognusc»'- 
bat  facie  ad  faciem  «juam  despunsaverat, 
donec  uterus  evacuaretur.  Kl  sic  constat, 
quud    po>t    conceptionein   nun    perdidit 
pulcbritudinein.    Itcm,  nec  in  partu  per- 


didit  bominum  societatem,  imo  tunc  me- 
diatrix  Dei  et  liominum  conslituitur,  in 
puerperio  a  pastoribus  et  regibus  visila- 
tur. 

Item,  Vae  indigenliae  triplex  esl.  .Matrcs 
enim  fulura'  in  conceplu  indigent  pari, 
post  conceptum  quiete,  iu  parlu  obste- 
tricatione.  llaec  autem  beatissima  Virg^o 
in  conceptu  non  babuit  parem  :  quia 
concepit  Spiritu  sancto  cooperanle.  Kt 
neque  post  conceptum  indiguil  quiete, 
imo  et  abiit  in  montana  Judaeo^  salularc 
Kiisabelb  et  ipsi  ministrare.  Item,  in 
partu  non  indiguit  ubslelricalione,  sed 
gaudebat  Dei  genilrix,  (juam  circumsta- 
bant  obstetricum  vice  concinenU's  Angeli 
gloriam  Deo. 

Ilem,  Va?  culpie  el  pten*  simul  in  ma- 
liibus  est  Iriplex.  Est  enim  in  eis  libido 
iii  concipiendo,  gravitas  in  portando, 
dulur  in  pariendo.  .\  <{uibus  omnibus 
immuiiis  fuit  beata  Nirgo,  qua'  cuncepit 
sine  libidiiie,  gravida  fuil  sine  gravamine, 
peperit  sine  dolore.  Lnde,  lsai;e,  lxvi,  7  : 
Antet/uain  (nirturiret,  peperit  :  ante(fuain 
veniret  partus  ejus,  pepcrit  fiitunt '. 

VA  sic  cuncedimus  universaliler,  quud 
beati.>-siniu  Virgo  fuil  sine  oinni  Vtf,  vel 
cau;«aliler,  vel  aclualiler,  vel  liabilu- 
aliter. 


QU.ESTK)  XXXII. 


Oiiiir<'    lirrloiii     iii    uriirrnii     «'oiisiirliHliiM'     ii|>|iomiiI     >liirlr.    Iii   siilii 

hiiHlo    (li«*«*ii<lo  :    \\('    >iiii-iii  ? 


§  I. 


1.  (luni  olim    iiibit  licebut    appuni  ad 

Kvangeliiim,    juxta     illiid     .\p(M'alyp.'<ifi, 

XMI,   IH  el    !!•  :    .N'i    ifuis  upposuerit  ad 

l*usi  iioc  quipriinus,  quare  Kcclesia  in      A.fc,  apponet  Ih-us    super  illuut  plaijas 

generali   consuotudine  upponat  .Mariu  iii      scriptas   in  libro  isto.    AV  si  quis  dimi' 

salutaiido,  tlirendo  :  Ave,  Maria.  uu*-rit   de  nrbis  ttbri  pmphetix  hujus. 


MiiUii    I,  .:. 


'   Nul.tli   liabvl  '/ilMlWnfrt 


QU^STIONES  SUPER  EVANGEUIIM,  QUiEST.    XXXII.  09 

auferet  Deiis  partem  ejiis  dc  libro  vilse.  Concedimus  igilur,  quod  Angclus  nou 

Et  simile  habelur  in  Deuteronomio  '.  erravit  non  apponendo  nomen  Maria,  nec 

2.  Tlem,  Damascenus  :  «  Omnia  quse  Ecclcsia  apponcndo  errat.  Angelus  enim 
tradita  sunt  pcr  legem,  Proplictas,  Apo-  salutandam  dignissime  novo  nomine 
stolos  et  Evangelistas,  suscipimus  et  ve-  dignilalis  salutavit,  ut  pcr  mulationem 
neramur  et  cognoscimiis,  nihil  ullra  hoc  nominis  pcrmutatio  status  signilicarctur, 
inquircntes.  »  Ergo  cum  Evangolista  non  ct  eminentia  dignitatis  :  unde  ei  pro 
apposuerit  Maria,  nos  non  dcbcmus  proprio  nomine,  scilicct  Maria,  nomcn 
apponere.  novum   imposuit,   scilicet  gralia  plena, 

3.  Item,  Angelus  dimisit  vel  propter  juxla  illud  :  Vocahitur  tibi  nomen  no» 
causam,  vel  sine  causa.  Si  sine  causa  :  vum,  quod  os  Domini  nominabit  '.  IIoc 
ergo  male  fecit  dimittendo.  Si  autem  ixnlem  qnod  i\ico  f/ratia  plcna,  c\rcum\o- 
propter  causam  omisit  :  ergo  nos  male  cutio  tantum  est  proprii  nominis  beatse 
facimus  apponendo.  Yidetur  autem,  quod  Virginis  et  personiB  ipsius.  Quod  nulli 
Angelus  male  omisit  :  quia  propria  no-  alii  proprie  convenit,  neque  Deo,  neque 
mina  in  salutationibus  apponcre  est  con-  creaturse,  secundum  quod  plcnitudo  gra- 
suetudo.  tiae  inlelligitur  susceptive   :   Deus  enim 

4.  Item,  In  collatione  magnarum  di-  nihil  habet  susceptivc  gratise.  NuIIa  alia 
gnitatum  solet  fieri  mutatio  nominum,  creatura  plena  est  gratiae  susceptive  prse- 
ut  patet  in  Papa.  Unde  Dominus  ad  Pe-  ter  beatam  Virginem,  quse  sola  tantum 
trum:  Tu  es  Simon,  filius  Joan  :  tu  voca-  accepit,  quod  pura  creatura  recipere  plus 
heris  Cephas  K  Videtur  igitur,  quod  in  non  potuit.  Unde  ei  hoc  ita  proprium 
ista  collatione  summae  dignitatis  collatai  fuit,  quod  ei  Angelus  illud  pro  proprio 
beatissimae  Virgini,  nomen  ejus  digne  nomine,  hoc  est,  gratia  plena,  impo- 
debuit  mutari.  suerit.  Ecclesia  vero  nomen  Marise  ap- 

posuit  in  salutione   ad  gratia  plena,  ut 

per  gratia  plena  recolat  bcatissimoe  Vir- 

ginis  dignitatem,  per  Maria  inclinet  eam 

§  11.  ad  nostram  necessitatcm  :  ipsa  enim  gra- 

tia  plena  per  influentiam  divinae  bonita- 
tis,  data  est  nobis  stella  maris  Maria,  ut 

Ad  hog  dicimus,  quod  ad  Evangelium  ejus  plenitudo  gratiae    suppleat  in  nobis 

apponere,  est  falsa  veris  componere  vel  defectum  culpse,  et  ipsa  stella  in  iirma- 

commiscere,    vel  contraria   his  quae   in  mento  gloriae  fixa,  nos  naufragos  de  statu 

Evangelio    sunt  prsedicare  :   unde  Apo-  miseriae  traducat  ad  poitum  salutis  oeter- 

stolus,  ad  Galat.  i,  8  :  Sed  licet  nos,  aut  nse. 

Angelus  de  coelo  evangelizet  vobis  prse-         Hsec  igitur  de  causa  in  salutalione  ista, 

terciuam    quod    evangelizavimus    vobis,  hoc  felix  nomen  Maria    ab    Ecclesia  est 

anaihema  sit.  Et  sic  intelliguntur  alise  appositum. 
auctoritates  consimiles. 


'  Cf.  Deuter.  xxxn,  46  et  47.  ^  isa.  liii,  2, 

» Joan.  I,  42. 


70 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  PRiED. 


QU^STIO   XXXIII. 


t 


Ltruin  U.  \'ii*i;o  eoii\eiiieiiler  liieatiir  ^ratin  pleiia? 


CoNSEQUEXTER  quaeiitur  de  gialioe  ple- 
nitudine  (HXiv  fuit  in  beala  Vir^ine. 

VA  prinio  quceritur  tle  ratione  nomi- 
nuni,  poslea  de  diversitate  et  siguilica- 
tione  reruni  signaturuni. 


§  I 


ViDETLR  igilur,  quod  iiiclius  gloria 
quain  gratia  pU-na  essc  dicatur,  cuin 

1.  (Jloria  sit  perfeclior  et  gratia  ct 
perfcctione  gralia:»,  sicunduin  quod  dicit 
Isaias,  XXXI,  '.)  :  Ihnninus  ciijits  itjnis  est 
in  Sioti,  rf  cnntiiius  ejus  in  Jrrusiileni. 
l'A  illud  :  <Jiii  minor  esl  in  rcynn  ctclo- 
runi,  infijitr  est  illo  ',  Rcilicet  Joannc 
Kaptista.  Igitur  in  ptTfectissiina  sulula- 
tione  debuil  poni  (|und  perfectionein  ina- 
xiinani  dcinonslraret. 

'1.  Itein.  (iralia  (-oinniune  est  ad  gra- 
tiain  gratuin  lacientcui  ct  gratiain  gratis 
dalani  :  et  neutruin  quantuin  cst  de  su 
deterniinat  :  sed  lioc  (juod  dico,  Spiritus 
sanclus,  seni[)cr  (li(-il  grali.un  gratuin  fa- 
cicntein,  el  illain  in  noliili^sinio  es.se, 
scilicet  quod  est  iii  Spirilu  sancto,  et  n 
Spiritu  sancto  :  ergo  (lolius  (bdieliat  di- 
cerc  :  Ave,  plcna  S^drilu  sancto,  quain 
yrntia  plena. 


^  II. 


> 


Ai>  noc  dicitur,  (piod  liic  annuntiatur  \\^ 
hcala*  Virgini  plcnitudo  gratije,  qua?  est 
origo  et  inediuni  oninis  gratiw,  el  etiam 
causa  in  liumanuin  genus  Iranslerendic, 
et  secundum  slatum  via»  ct  palriic.  rnde, 
Kccli.  xxiv,  24  et  seq.  :  lujo  matcr  pul- 
chr;e  tiilcrtionis,  ct  timoris,  <t  aynitionis, 
ct  sanctx  spei.  In  me  ijratia  omnis  via'  et 
rcrilatis  :  in  me  omnis  spcs  vita"  et  vir^ 
tutis.  Transite  ad  nic,  omncs  t/ui  cmi- 
cu/)isritis  mc,  clc.  Ilein,  (juoniam  oin- 
nium  lionorum  inater  est,  ctc.  Initium 
igitur  lieatitudinis  signilicatur  per  gra-  . 
liam,  consummalio  per  gloriam.  r.tiin 
igilur  annunliatur  iiiiliuin  heatitudi- 
nis,  polius  ponitur  gratia  quam  ^'lo- 
ria.  9| 

llcm,  Spirilus  saiictus  proprie  nomi- 
nat  graliain  spiritualem  :  gratia  cst(|uo(l- 
d.iin  commune  ad  gratiam  corpornlcm  et 
xpirilualem.  llnde  cuin  ista  plenitudo. 
sicut  paleliit  inlcriuH,  contincat  gratiu» 
sfiiriluales  ct  corporales,  plus  dicilur  jicr 
yratia  ftlrna,  (pi.im  p(-r  Spiritu  sanrto 
filcna. 


I  Matih.  11,  II. 


QUi^iSTlONES  SUPER  EVANGELIUM,  QU^ST.  XXXIV. 


71 


QUiESTIO  XXXIV. 


Per  qiiaiii  clifrerentiaiii  ad  Clifistiiiii  ^liiria  dicatur  gratia  pleiia  ? 


PosT  Hoc  quaeritur  de  diirerentia  ple-  Pater  diliglt  Filiinn,    et    omnia    cledit 

nitudinis  istius  ad   alias  plenitudines  in  in  manu  ejus.  Beatissimae  autem  Virgi- 

Scriptura  inventas,  ubi  ab  omnibus  istis  nis   est    gratia    mensurata,    cum  sit  cre- 

plenitudinibus  propriam   istani  plenitu-  ata  :  Deus  enim  omnia  creavit  in  men- 

dinem  separavit.  sura,  et  numero,  et  pondere  *. 


§1. 


§  II. 


Qu^RiTUR  igitur,  in  quo  dilTerat  a 
plenitudine  Christi,  de  quo  legitur,  Joan. 
I,  14  :  Plenum  graiix  el  veritatis.  Si 
enim  gratia  respicit  perfectionem  affe- 
ctus,  et  veritas  perfectionem  intellectus, 
istse  duffi  perfecliones  aequaliter  currunt 
in  statu  viae  et  in  statu  patriae  :  quanlo 
enim  plus  credit,  tanto  plus  diligit  in 
statu  viae,  et  e  contra  quantum  plus  cog- 
noscit,  tantum  plus  diligit  in  palria  : 
quia,  ut  dicitur  in  Apocalypsi,  latera  ci- 
vitatis  sunt  aequalia  '.  Igitur  quicumquc 
est  plenus  gratia  et  veritate,  etc.  Igitur 
cum  beatissima  Virgo  plena  sit  gratia, 
plena  erit  veritate  :  ergo  beatse  Virginis 
plenitudo  eadem  erit  cum  plenitudine 
Redemptoris. 

QuoD  si  concedatur.  Contra  hoc  :  quia 
Christus  accepit  Spiritum  sanctum  non 
ad  mensuram.  Joan.  iii,  34  et  35  :  A'0)i 
enim  ad  mensuram  dat  Deus  Spiritum. 


PosT  Hoc  quaeritur  de  pleiiitudine  de 
qua  legitur  in  Aclibus  Apostolorum  : 
Stephanus  plenus  gratia  et  fortitudine  K 
Item,  Repleti  sunt  omnes  Spiritu  san- 
cto  \ 

Objicitur  ergo  in  hunc  modum  :  Quid- 

quid  plenuin  est  duobus  sic  se  habenti- 

bus,  quod  quanlitas  unius  non   expeliit 

praesentiam  alterius,  perfectiori  et  nobi- 

liori   modo  est  plenum,   quam  id  quod 

est  plenum  allero  tanlum  illorum  bono- 

rum  :  sed  gratia  et  fortitudo   est  duplex 

bonum,  vel  duo  bona    sic    se   habentia, 

quod  praesenlia  unius  non   expellit  prse- 

sentiam    alterius,     et     quantitas    unius 

non     diminuit     quantitatem    alterius    : 

ergo   nobiliori    ct   porfecliori    modo  est 

plenum,  quod    est    gratia  et  fortiludine 

plenum,    quam     quod    est    gratia    ple- 

num    tantum   :  et  ita    videtur   nobilior 

sancti    Stephani    plenitudo,    quam    illa 


*  Cf.  Apocal.  XXI,  16. 

*  Sapient.  xi,  21, 


»  Act.  Ti,  8. 

*  Ibid.,  II,  4  et  iv,  31. 


72 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  PR^D. 


quaB  beatissimse    Yirgini     approprialur. 
CoNTRA  hoc  objicitr  in  hunc    modum  : 
Nihii  melius  vcl  nobilius  gralia  polerit 
excogitari  :  ergo  quidquid  a  yi-alia  diver- 
sum  est,  minus  nobile  est  quam  illa.  Aut 
erjJTO  fortitudo  vel  similia  adjecta  gratiie, 
dicit  aliquid  diversum  a  j^ratia,  vel  non. 
Si  non  :  ergo  superllue  adjicitur.  Si  sic  : 
seJ  omne  diversum  a  gratia,  non  est  yra- 
tia  :  el  omnis  non  gratia  minus  est  no- 
bilis  quam  {^aalia   :  ergo  onme    plenum 
gratia,    illud  esl  plenum    gratia    et  non 
gratia  :  sed  in  quanlum  est  pleimm  non 
gratia,  in  tantum    est    vacuum  gratia   : 
ergo  perfectius  esl  plenum  quod  est  ple- 
num  gralia,  quam  pK'num  gralia  et  non 
gratia.  Exemplum  iiujus  pattt    in    vase 
quod   meliori  ripJLlionc    plenum   est,  si 
est  auro  plenum,  quam  si  fuerit  auro  et 
argento  plenum.   Kl  sic  patet,  quud  no- 
bilior   esl   pleniludo  qua*   hic    signatur, 
cum  dicitur  :  Avc,   grutia  plfna,   quam 
illa   dc   qua   dicitur   :    Plcnns  gratia   ct 
fortitHiiine. 


^  III. 


RetpoQkiu. 


An  iioc  dicilur,  (juod  pUtiituil»  dicilur 
dupliriler.  Ilsl  enim  plcmtudo  gralia*  da- 
tivu  taulum  el  eflluxiva,  el  iion  recep- 
tiva.  Alia  esl  primo  recepliva,  el  post 
illud  efiluxivu.  I'rima  est  pb-uitudo 
a*lerna,  et  soli  l)«'o  ronvenit.  et  illa  sub 
ligura  describitur,  I'!slher,  xv,  H»  :  Vidi 
te,  domine^  t/uasi  Aitgtiutn  lh'i,  et  mn' 
turbatuin  est  vor  tneuin  pne  tiinure  gluri.r 
tux.  Valdf  euiin  tniraiilis  es,  dotniiu-, 
et  /acits  lua  plena  est  gratiaruin. 

Secunda  pb^niludu  convenit  erealuris, 
et  parti(  ipatur  ex  tem|iure.  iNistijuam 
venil  plenitudo  tcmporiH,  viMiil  el  lcm- 
pus  pbniluibniH,  1 1  tripbcem  nobi>  pk- 
intudincm  adduxit.  Quaruin  priina  pru« 
prie  esl  beali8<iimiL*  Virginis.  I.u(  a',  i,  liK  : 
Ave,gratia plfna.^vcwnilvif  CbriHti.  Juan. 


1,14:  Plemim  gratix  et  veritalis.  Et  hoc 
proprie  est  Christi  bominis.  Tertia,  com- 
munis  omnihus  sanctis  :  et  de  ea  b^gitur 
in  diversis  locis  in  Actibus  Apostolorum, 
Act.  VI,  8  :  Stcphanus  plenus  gratia  et 
fortituiline.  Item,    Act.  ix,  3G  :   Tabila, 
plena  bonis  operibus,  et  eleemosy^ns  quas 
faciebat.  Et  simiUa.  Prima  istarum  ple- 
nitudinum  est  plena  gratiae,  secunda  plena 
gratia  et  veritate,  tertia  fidei  plena  et  di- 
lectionis  operantis,   Prima  gralia  reph't 
ventrem  et  mcntem,  secunda  affectum  et 
intellectum,    tertia  replet  interius  men- 
tem,  et  eflluitex  teiius  per  operationem. 
Heatissima  Virgo  luit  plenij-sima  ventre 
ct  mente  :  quia  pbnitudinem  gratiu?  ha- 
Ijuit  in  menle  :  sed  ccite  ipsum  Dominum 
omnium  virtutum  in  venlre  babuit,  unde 
plena  fuit  gratia  quantuin  ad  aifectum  : 
sed  non  veritate  quantum  ad  intellectum, 
quia  in  via  non  liubuil  cognitionem  om- 
nium,    nec    plenain   divinitatis  cognilio- 
ncm  per  speciem.  CMiristus  aulem  plenus 
fuil  matia   et  verilate:    quia  ille    homo 
habuil    oinnia    per    graliam,    qua*    Deus 
babuit  per  naturuin  :  sod  prieterea  nulla 
gratia  in  ipso   fuit  diminuta,  vel  otiosa, 
vel  ali(|uid   liabuit  contrarium  :  sed  ha'c 
fuil  ^ratia  unionis.  Vcl  plenus  fuil  veri- 
taie  i|uantum  ad  cognitionem.  l  nde  I>i- 
dorus  :    «  1 1  iiiitas    sibi    soii   nota    est  et 
homini  a.ssumptu.  »   Plenus  ergo  gralia 
secundum  humaiiitatcm,  qua'  prius  niliil 
abbuit  merili  :  pbnus  veritate  secundum 
divinitateiii,    iii    ({ua   niliil   fuit  vani   vel 
fiilsi  :  in   ipso  i-rant  umnes  thesauri  sa- 
jiiniti.e  et  scientiie  absconditi '  :    el  luec 
«st  plenitudo    verilatis.   Kt   iu  illu  inha- 
bttabat  oinitis  plenitudo  diviitilatis  cor- 
poralitfr  '.  El  Iiirc  est  gratiie  plenitudo 
[inqiiia  C.hristi  hominis. 


^IV. 

l*i.K.MTUi>o  sanctorum  esl  liilei  ol  ope- 
ruin.  Sic  eniin  exponit  (ilossa  «uper  il- 


I  Ad  Colost.  II,  .1. 


•IbiJ.,  ♦.  9. 


QUiESTIONES  SUPER  EVANGELirM,  QU/EST.  XL[II.  73 

lud,  Stephamts  pleniis  gratia  et  fortitit-  pletos  Spiritu  sanclo,  scd  longe  dissimi- 

dine\  id  cst,  fido  et  operibus.  Alias  enim  liter  a  Maria.  Alioquin  nec  in  illo  plcni- 

mala  esset   copulalio  inter  fortitudinem  tudo  divinilatis  corporaliter,  qucmadmo- 

et  gratiam,  et  inler   bona  opera  et  elc-  dum  in  Maria  babitavit :  ecce  illi  conce- 

emosynam,  nisi  hoc   quod  est  operibus  perunt    de    Spiritu    sancto     quo    modo 

bonis,  supponeret  pro  omnibus  bonis  in-  Maria '.    »  Et  sic  plenitudo   beatissimae 

tcrioribuspercharitatem,eleemosynapro  Virginis    privat    vacuitatem,    plenitudo 

exterioribus  bonis  per  fidem  operantem  Christi  privat  particularitatem  :  non  enim 

per  dilectionem.  Sic  igitur  diflerunt  istae  ad  mcnsuram  dedit  Deus  Spiritum  san- 

plenitudines  substantialiter  et  originali-  ctum.  Glossa  :  «Nonparticulariter,  nequc 

ter.  Est  enim  prima  istarum  pleniludi-  per  subdivisiones,  sed  gencralitcr  et  uni- 

numquasifontisplenitudo,  secundaquasi  versaliter.  » 

plenitudo  fluminis,  tcrtia  quasi  plenitudo  Pleniludo  sanctorum  quge  est  commu- 

rivi  a  flumine  descendenlis.  De  prima,  nis,  importat  redundantiam  :  replet  enim 

Ether,  xi,    10  :    Fons  parvus  crevit    in  animam  interius  et  effluit  per  operalio- 

fliwium   maximum.    Beatissima    igitur  nem  exterius.  Et  haec    effluxio   est   du- 

Yirgo  Maria  dicitur  fons  propter  gratia-  plex.  Quidam  enim  de  minori  perfectione 

rum  abundantiam, /3a;T2«  propter  humi-  fluunt  ad    exteriorem  operationem,    ad 

litalis  excellentiam,  et  propter  hoc  c/'et77  suiipsius    salvationem,    et    aliorum    per 

in  fJuvium  maximum  quando  genuitDo-  exempla  sedificationem  :  el  haec  est  com- 

minum  nostrum  JesumChrislum,qui  dicit  munis  sanctis  omnibus  habentibus  tem- 

in   Ecclesiastico,  XXIV,  41:  Sicut  aquse-  pus  operandi:    et  haec  plenitudo    suffi- 

ductus  exivi  de  paradiso,    scilicet  Dei :  cientiae    appellatur,    ad   quam    tenentur 

Et  ab  isto  flumine  descendit  plenitudo  omnes.  Alii  aulem  effluunt  non  tantum 

sanctorum  quasi  quidam  rivus,  quia  de  per  bonam  operationem  in  sui  et  alio- 

plenitudine  ejus  nos  omnes  accepimus-.  runi  salvationem,  sed  etiam   in   doctri- 

Prima    istarum    plenitudinum    omnium  nam    salutarem    et    in   Ecclesise    totius 

privat  vacuitatem,  secunda  negat  parti-  eedificationem.  De  prima  istarum  effluxi- 

cularitatem,   tertia  importat  redundan-  onum  :    Tabita    plena    bonis    operibus 

tiam.  Plenitudo  beatissimae  Virginis  pri-  et  eleemosynis  fuil.  De  secunda  :  Repleti 

vat  vacuitatem  :  quamdiu  enim  vas  pot-  sunt  Apostoli    Spiritu    sancto.    Et    haec 

est  recipere  aliquid,  tamdiu  habet  aliquid  ultima  est  duplex.  Quidam  enim  effluunt 

de  vacuitate.  Unde  omnis  creatura  alia  per  bonam    operationem   et    instructio- 

habet  aliquid  vacuitatis  :  quia  majorem  nem,    quidam    super    hoc    et    sanguinis 

gratiam    potest    recipere.    Ipsa    autem  effusionem  per  animae  pro  fide  posilio- 

sola  gratia  plena,  quia  majorem  gratiam  nem.     Prima     communis    est    omnibus 

non  potuit  habere  :  nisi  enim  ipsa  divi-  Doctoribus,  secunda  Doctoribus  et  Mar- 

nitati  uniretur,  major  gratia  non  potuit  tvribus.  Et  ad  istam  duplicem  ex  officio 

jntelligi,  quam  quod  de  ipsa  acciperetur  tantum  Praelati  tenentur.  Et  potest  haec 

quod  uniretur :  hoc  enim   est,  nisi  ipsa  appellari  plenitudo    excellentiae,  in   qua 

est  Deus,  non  posset  major  gratia  intel-  praelati  suos  subditos  excellere  debent.  Et 

ligi,  quam  quod   ipsa  esset  Dei  mater.  de    ultima    istarum  dicitur  :   Stephanus 

Unde  Bernardus  :  «  Legimus  in  Actibus  plenus  gratia  et  fortitudine.  Plenus,  in- 

Apostolorum,  etStephanumpIenum  gra-  quam,   gratia  ad  peccatores  converten- 

tia  et  fortitudine,  et  Apostolos  fuisse  re-  dos,  fortitudine  ad  passiones    sustinen- 


»  Act.  VI,  8.  3  s.  Bernardos,  Homilia  3  super  Missus  est, 

«  Joan.  I,  16. 


74 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  PRiED. 


das.    De    omnibus    plenitudinibus    istis  flumina   omnia  per    gratiarum   effluxio- 

dicitur  in    Ecclesiaste,  i,  7  :    Ad  locum  nem,  et  redeunt  per  gratiarum  actionem, 

unde  exeunt  flumina  revertuntur  ut  ite-  ut  iterum  fluant  per  gratiarum  multipli- 

rum  fluant,  etc.  Locus  istarum  plenitu-  cationem. 
dinum  est   abyssus  deitalis,  unde  exeunt  Kx  his  patet  solutio  atl  objecla. 


QUiESTIO  XXXV. 


Oiiid  iiili'lli^:iliii'  i><'i'  |>li'iiilii<liiii'iii  ^ralin'  iii  \larin'.' 


•» 


PosT  Hocquieritur  spccialiler  de  gratia» 
plenituJine  qua*  fuit  in  bealissima  \'w- 
ginc,  quicl  intelligitur  per  lianc  plenitu- 
dinem.  .\ul  tuiiu  uriiversaliter  dicitur 
ijraliu  /ilena,  vel  quia  major  gratia  non 
fuit,  vel  i|uia  suiiitnam  gratiam  liabuit, 
vel  omnem.  (lonslat,  i|uud  iiec  suiiimaiii 
noc  omnein  gratiam  liabuit :  ipiia  gra« 
tiaiii  uiiionis  non  iiabuit,  qiiu'  iii  iiumfio 
gratiarum  summa  fuit.  IVoindi*  pat<t, 
quod  major  gratia  fuit 

Videtur  autem,  quod  plena  yralia  di- 
citur:  i}uia  majoris  gratiii;  eapux  noii 
fuit.  Sed  lioc  quoque  videlur  falsum  : 
(juia  in  sua  glorilicatione  mnjorein  gra- 
tiain  accepit. 


Qu.«riti;r  uuttiii,  riiiiiii  lioc  quod  esl 
gratia  plena,  taiitum  supponat  pro  oinni 
gratia  cujus  pura  creatura  (-a|)a\  fuit? 

VA  viilctur,  (]Uod  noii  :  quia  cum  tcr- 
iiiiims  indclinitc  sumitur,  v\  indelinita 
universalis  non  inlertur. 


Olod  si  concedatur. 
(lo.NTR.\  :  Eccli.  XXIV,  2d  :  In  me 
om)iis  (jralia  vue  et  veritatis.  IFoc  inler- 
terpretalur  luclesia  de  beata  Virgiiie. 
Krgo  fuit  umni  gratia  pleiia.  PraMerea, 
indelinila  est  in  arte  logica  universaliler 
inU>lligcnda.  Ilem,  benelieia  priinipiim 
largissiiiu'  sunt  interpretaiula.  Igiliir 
ruin  Dominus  iii  privilcgio  suo  per  An- 
gtlum  traii.Muissuiii  appellet  cam,  gratia 
plt-na,  nullain  gratiam  specilicando,  erit 
pro  oiiinibus  uiiiversalitfr  interprftan- 
(luiii. 

Pnelcrea^  Deus  iniluit  suain  boiiilutiMii 
uiiicuiqui;  secundum  suaiii  bunitatcm  et 
virlutem  et  rapuiilatciii,  ut  patet  in 
Kvangeliu  :  A7  tradidit  itlts  bona  sua  ', 
etc.  Igitur  quipcuinque  creuturu  est  ca- 
pax  omnis  gratiu',  lujus  pura  creatura 
<'st  capax,  illu  creaturu  e»l  plcna  omni 
gratiu,  cujus  cupax  est  pura  i  n^uluru  : 
talis  autem  ircatura  fuit  bcalu  Virgo  : 
ergo  ipsu  «rit  plcna  oinni  gratiu,  cujus 
particeps  potest  essc  pura  crealura. 


<  Matlh.  xxs  U. 


QU^STIONES  SUPER  EVANGELIUM,  QU.^ST.  \XXVr. 


75 


QUiESTIO  XXXVI. 


Utrum  hi  hac  pleiiitudine  contineautur  sacranienta? 


Qu^RAMUs  igitur  per  ordinem  de  uni- 
versitate  gratiarum  in  hac  plenitudine 
contentarum. 

Primo  igitur  quaeritur  de  gratiis  sa- 
cramentalibus,  Utrum  in  hac  plenitu- 
dine  continentur  sacramenta? 

Et  primo  de  prima,  scilicet  dc  gratia 
baptismali. 


§1- 


Primo  quaeritur,  Utrum  beata  Virgo 
fueril  baptizata? 

Et  videtur,  quod  sic. 

\.  Quidquid  habet  omne  conferens 
gratiam,  plenius  esl  gratia  quam  id 
quod  habet  aliquid  conferens  gratiam,  et 
aliquid  non  :  sed  beatissima  Virgo  fuit 
plena  gratia  :  ergo  habuit  omne  confe- 
rens  gratiam :   ergo  habuit  baptismum. 

2.  Item,  Prgeceptum  de  baptismo  post 
sui  promulgationem  obligat  omnes  ad 
sui  susceptionem  :  ergo  et  beatam  Virgi- 
nem. 

3.  Item,  Dominus  baptizatus  fuit, 
quamvis  non  indiguit  vel  indigeret :  ergo 
beata  Virgo  debuit  baptizari.  Joan.  ui, 
5  ;  Ame)i,  amen  dico  tibi,  nisi  quis  rena- 
tus  fuerit,  etc.  Sed  beata  Virgo  regnum 
intravit.  Ergo  baptizata  fuit. 

4.  Item,  Si  non  baptizaretur,  ignarum 
suae  sanctificationis  scandalizaret :  sed 
non  scandalizat :  ergo,  etc. 


5.  Item,  Legalia  servavit,  sicut  purifi- 
cationes  mulieris  t  ergo  et  Evangelica 
servavit. 

6.  Item,  Dominus  dixit  Joanni  :  Sic 
enim  decet  nos  implere  omnem  justi- 
tiam  '  :  Glossa,  id  est,  perfectam  humi- 
litatem.  Ergo  propter  eamdem  causam 
debuitbaptizari  beata  Virgo. 

7.  Item,  De  Apostolis  supponitur, 
quod  fuerunt  baptizati  pcr  illud  Joannis, 
xiir,  10  :  Qui  lotus  est,  non  indiget  nisi 
ut  pedes  lavet.  Ergo  multo  fortius  de- 
buit  illud  supponi  de  beata  Virgine,  qu« 
fuit  perfectissima  observatrix  consilio- 
rum  et  praeceptorum  Dei. 

8.  Item,  Si  non  esset  baplizata,  uon 
haberet  characterem  per  quem  dislin- 
gueretur  a  Juda?is  et  genlilibus. 

Juxta  hoc  quseritur,  Utrum  baptizata 
fuit  baptismo  Joannis? 

Et  videtur,  quod  sic.  Gum  enim  hu- 
millima  fuit,  nullum  gradum  humilitatis 
praetermisit. 


II. 


Si  coNCEDATUR,  objicitur  in  hunc  mo- 
dum  per  contrarium  : 

1.  Sapientis  est  nihil  frustra  facere: 
sed  frustra  accipit  medicinam,  qui  non 
indiget  :    sed  baptismus    est    medicina 


*  Matth.  m,  15. 


7() 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  VRMD. 


contra  originale  peccalum  instituta,  a 
quo  fuit  beatissima  Virgo  in  utero  san- 
ctificata  '  :  ergo  baplizari  non  indiguit : 
ergo  baptizari  non  debuit :  ergo  baptizata 
non  fuit. 

2.  Ilom,  Ficti  sunt,  ut  dicit  Augusti- 
nus  '\  qui  sacramcntum  et  non  rem  sa- 
cramenli  accipiunt  :  sed  si  beatissima 
Virgo  baptizaretur,  non  susciperet  rem 
sacramenti,  id  est,  gratiam  qua  prius 
esset  plena  :  ergo  esset  iicta  :  hoc  autem 
pst  falsum  :  Spirittts  enim  sonclus  disci- 
plinse  r/fiifjiet  fic/uni  '. 

3.  Itenj,  l)e  Domino  b'gilur,  quod 
luit  baptizatus  •  :  ergo  de  beata  Virgine, 
si  fuisset  baptizata,  legerelur, 

4.  Itcm,  Quia  fuit  purificalu,  agilur  fe- 
slum    purilicationis    ejus.     Simibter    si 


baptizala  fuisset,  ageretur  ejus  fostum 
baplismatis. 

5.  Itom,  Divina  operatio  non  procedit 
in  imporroclum  de  perfecto,  sed  e  con- 
tra  :  sed  major  est  porfectio  sanctificato- 
rum  ia  utero,  quam  baptizatorum  :  ergo 
sanclificati  in  utoro  non  dobont  bapli- 
zari. 

ti.  Item,  Si  nihil  accepit  de  baptismo 
Dominus,  contulit  tamen  vim  regenera- 
tivam  aquis  contactu  sua^  carnis :  sed 
boatissima  Virgo  si  nihil  reciperel  a 
baptismo,  noc  aliquid  conforret  baptis- 
mo,  fruslra  susciperot  baplismum. 

QuuM-itur  ergo,  si  fuerit  baptizata, 
quarc  non  fuit  scriplum,  oum  tam  so- 
lemne  factum  mullum  ordinarolur  ad 
iedificationom  fidolium  '? 


QU^:STIO  XXXVIl. 


1  ti'iiiu  11.  \  li';;o  rii4M'it  (•onliriniitii  ? 


PosT  Hoc  quopritur  i\o  CDiilirmationi', 
ulrum  fuorit  conlirmata? 

Vidotur  autfin,  quod  putius  dobuil 
confirmari  quam  buptizari :  quia 

1.  Sucramentum  conlirmationis  est 
niajori  reverentia  tcnondum.  Indo  .Mtl- 
chiades  :  «  Scitoto  ulrumquo  esso  ma- 
gnum  sucrumonlum,  scd  unum  mujuri 
venorutiono  toiiomlum,  ^icut  u  majori- 
bus  dulur  \  » 

2.  Ilem,  Houla  Virgo  fuit  pleno  (^hri- 
stiana:  sed  hoc  lit  per  sacramontum 
confirmationis  :  ergo,  etc.  Mkdia  pattt 
per     Irbanum       Pupani,      qui      dioit  : 


«  Omnrs  fidelos  por  manus  impositio- 
ui-iii  llpisooporum  po»t  huptismum  df- 
boiil  u(  (ipt-ro  Spiritum  sunclum,  ut  ploni 
Ohiistiani  iiivcniunlur.  » 

Sl  CONCF.nATlR.  (iONTR.V  : 

I.  Domiiius  non  logitur  coiifirinatuA  : 
ergo  l)oatu  Virgo  non  dobuit  conlirmari, 
cuni  iii  omnihus  luorit  illius  iiiiititrix. 

'.\.  Itoiii,  Domiiius  qui  solus  potuisset 
ei  logom  ilodisse,  non  invonitur  hoc.  su- 
crumonlum  instituisso  .  orgo  nec  tenf- 
batur  ipsa  hoc  saorainontum  acciporo. 

i.  Itom,  Huhanus :  «  A  sunimo  Mcer- 
dotc  pcr  manus  impositioinni  Puraclilui* 


^ 


'  Vul  inrlius  Iramaculalu  in  conceptioiie. 
'  S.  AuiiO<iTiNUM,   I.ib.   I  de  Rapti^mo  oontra 
|)uiiati<4tus,  i:ii|).  \'i. 
'  Sapifint.  I,  '.'>. 


•  cr.  Mattli.  III,  13  ;  Maie.  i,  9. 

•  Pro     Bolution*^    obj^^ftorum,     «iil«« 
(ju:rsl.  XI.III,  in  1  «'t  ii'i|. 

•  !).•  ,  ..ii-..-    Iliil.  V,  liip.  I>«'  lii»  \rto. 


infra 


QL.^STrONES  SCPER  EVANGELirM,  QILEST.  XXXVTIL  77 

tradilur  baplizato,  ut  roboretur  per  Spi-  tum  recepit,  nec  robore  Spirilusindiguit, 

ritum  sanctum  ad  praedicandum,  si  ne-  quia  plenitudincm  liabuit:  et  etiam  prse- 

cesse  fuerit,  aliis,  quod  ipse  est  conse-  dicare  non  debuit.  Ergo  confirmata  non 

culus  in  baptismo  '.  »  Sed  beata  Virgo  fuit  ^ 
ad  nullius  manus  impositionem  Paracli- 


• 


QU^]ST10  XXXVIll. 


Ltrum  B.  Vb^go  sub  sacramento  allaris  ilominicum  corpu^s  acceperit? 
Similiter  et  gratiam  quse  per  illud  sacramentum  confertur? 


SiMiLiTER  de  sacramento  altaris  quae-  cautelam  mortalium  peccatorum,    et  ut 

ritur,  Utrum  beata  Virgo  sub  sacramen-  signum  passionis  rememoretur :  sed  pro* 

to   illo    Dominicum    corpus   acceperit  ?  pter  istorum  nullum  communicare  debuit 

Similiter  et  gratiam  quae  per  iilud  con-  beata  Virgo  :  nam  augmento  charitatis 

fertur  sacramentum  ?  non  indiguit :   quia  charitate  plena  fuit. 

Et  videtur,  quod  sic  :  nam  Remissione    non  indiguit,  vel  cautela  : 

l.Dominus  in  Joanne,   vi,  54,  dicit :  quia  numquam  peccavit,  vel  peccarepo- 

Nisi  manducaveritis  camem  Filii  homi-  tuit.  Signo  sensibili   rememorativo  iion 

nis,  elc.  Ergo  omnes  fideles  in  Ecclesia,  indiguit,   quae    Christiformis    secundum 

tempore  determinato,  tenenlur  commu-  sensum,  et  Deiformis  secundum  intelle- 

nicare :    ergo  beatissima   Virgo   si   non  ctum  fuit. 

communicaret,    scandalizaret  :   sed    non  Item,  Dici  non  poterit,  quod  propter 

scandalizavit :  ergo  communicavit.  humiliationem  illud  sacramentum  susce- 

2.  Itein,  LIoc  est  sacramentum  ainoris.  perit,  cum  non  sit  humiliatio  Dominum 

Ergo  ipsum   maxime  debuit  suscipere,  in  cibum  recipere,  sed  magis  dignatio 

quae  fuit  summa  in  amore.  sua  immensa,   quod   ipse  dignatur  nos 

QuoD  si  concedalur.  Contra  :  seipso  cibare.  Et  ita  videtur,  quod  beala 

Hoc  sacramentum  propter  tria  est  in-  Virgo  neque  ratione  humilitatis  nec  uti- 

stitutum,  scilicet  propter  charitatis  aug-  litatis  debuil  accipere  eucharistiam  '. 

mentum  in  remissionem  venialium,  et  in 

*■  De  Conse.  Dist.  V,  cap.  rsovissime.  3  p,.^     soluUoiie     objectorum,     vicle    infra, 

"^  Pro     soiutione     objectorum,     vide    infra,  (ju^st.  XLIII,  §  1  el  seq. 
(Juocst.  xLiii,  §  1  et  seq. 


78 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  PR/ED. 


QUi1i:STlO  XXXIX. 


Ltruiii  B.  \  irgo  receperit  nllqunm  i^rntinm  per  sncrameutum 

Pceuiteutlie? 


Consequenler  quierilur  de  sucrdnienlu 
ptenitenti»,  Ulrum  per  illud  aliquani 
gratiam  rerepit  beata  Virgo? 

Et  videlur,  quod  non  :  quia 

1.  l*uMiitenlia  esl  secunda  lahula  jM)>t 
naufra^iuni :  quia  si  quis  vesteni  inno- 
cenliae  in  Itaplixuio  perceplani  corruin- 
peret,  per  poenilentiam  reparare  poterit : 
sed  beata  Vir;,'0  nuniquani  naufra^Mvit 
per  peccatum  acluab' :  erj:o  num(iuam 
fuil  coafessa,  aut  contrita  :  sed  sine  con- 
tritionc  non  est  gratia  (>er  sarramealum 
po-nitrntite :  ergo  beala  Virj:o  non  sus- 
cepit  gratian»  per  sacramentum  ponilen- 
liae. 

2.  Item,  (loidessio  est  licta  sine  lon- 
tritione  :  bic  autem  non  fuit  contritio : 
erf,'0  nec  confessio. 

3.  llem,  rtrum(|ue  est  de  peccato :  bic 
anlcm  nullum  peccatum  :  »Tgo  nec  con- 


fessio,  nec  contritio,  nec  ptenitentia  fuit 
Seu  comh.v  : 

1.  Confessio  fuit  in  leije  nova  et  ve- 
leri :  erj^o  omnes  tenenlur  conliteri. 

2.  Ilem,  Uiatissima  Virj:o  fecit  confes- 
sionem  opeiis  servando  puriiicalionem 
et  olTerendo  oblationem  slalutam  pro 
purilicandis :  (•rj.;o  debuit  confessi^tnem 
facere  oris. 

'\.  Itcm,  /*ip)iitfiiti(n/i  (if/itc  '.  (ilossa  : 
u  Prima  virlus  per  po-niUnliam  velerem 
bomimrn  perimere  ».  Ilem  alia  (llossa: 
«  INenilenlia  est  priina  virtus  ».  Sed 
bealissima  Virjro  habuit  oinnes  virlutes  : 
ergo  et  poMiitenliam. 

\.  Item,  Non  obslat,  i|uod  non  habuit 
petcatum  :  (juia  dicit  (iregorius:  «  Ho- 
nai  um  menliuin  est  culpas  agnoscere,  ubi 
culpa  non  est  :  »  ergo  poterat  conliteri  '. 


I 


QU.ESTIo  XL. 


yul?»  fult  eoun'«»sor  I».  \  Iry^lnl*.,  si  ru«-rU  roufe^HO? 


f 


Qnaeritur  i^itur,  si  fuerit  confessa,  quis  Kl  videlur,  quod  bealus  I*etru»  :  quia 

fuit  confessor  fjus?  oido  ebl    inler   conlilenlcs  conlehsoreti  : 


'  Miillh.  III,  J  .1  i^   i:  ;  .Vcl.  II,  38.  Oun»t    Xllll,  |!  I  fl  >eq. 

'  l*ro    tululione     ul<jocloruni,     vid*"     iiifra, 


QU.ESTIONES  SUPER  EVANGELIUM,  Ql/EST.  \LI.  70 

ergo  cum  suprema  confilens  fuerit  beata  tromittere   de  administratione    sui  infe- 

Virgo,  debuit  confiteri  supremo  confes-  rioris,  utpote  Metropolitanus  sui  suffra- 

sori  et  dignissimo  :  hic  autem  est  Papa:  ganei,  nisi  in  determinatis  casibus  :  erfo 

crgo    debuit  confiteri  bealo   Petro,    qui  cum  beata  Virgo  esset  specialiler  beato 

fuit  Papa.  Joanni  commissa,  ab  ipso  debuitrecipere 

Sedcontra:  sacramcnta  '. 

Superior   praelatus  non  debuit  se  in- 


QU^STIO  XLI. 


Ltriiiii  B.  Mrgiiiis  pleiiitudo  coiiipleat  illaiii  gratiani  quae   conrcrtiir 

sub  Ordiiiis  saeraiiieiito  ? 


Post  hoc  quseritur  de  sacramento  Or- 
dinum,  Utrum  ista  beatissima3  Virginis 
plenitudo  comprehendat  et  illam  gratiam 
quae  confertur  sub  ordinum  sacramento  ? 

Et  videtur,  quod  sic. 

1.  Ordo  enim  est  ad  multiplicatio- 
nem  fidelium  spiritualem  :  sed  mul- 
tiplicatio  spiritualis  pertinet  ad  matrem 
spiritualem  :  beata  autem  Virgo  est  spiri- 
tualis  mater  omnium  fidelium  :  ergo  ipsa 
debuit  habere  Ordinis  sacramentum. 

2.  Item,  Penes  Ordines  distinguuntur 
in  Ecclesia  dignilates,  ut  patet  in  Papa, 
Archiepiscopis,  etc:  sedbeatissima  Virgo 
in  Ecclesia  continet  summam  dignita- 
tem  :  ergo  et  supremum  habuit  ordi- 
nem. 

3.  Item,  Ecclesiastica  hierarchia  est 
ad  exemplar  coelestis  hierarchise  for- 
mata :  sed  in  coelesti  hierarchia,  ut  dicit 
Dyonisius,  omnes  superiores  liabL>ntpro- 
prietales  inferiorum  et  excellentius  :  ergo 
in  Ecclesiastica  hierarchia  sic  erit  :  sed 
beata  Vinro  in  Ecclesiaslica  hierarchia 
fuit  suprema  et  dignissima  persona:- 
ergo  habebit    dignitates    el   proprietatcs 


inferiorum  :    et  sic    habebit    omnes    or- 
dines. 

4.  Item,  Gharacter  ordinum  est  cha- 
racter  excellenliae  :  ergo  potissime  inerit 
ei  quae  omnes  crealuras  excellit  digni- 
tate. 

5.  Item,  Apostolus  :  Omnis  anima  po- 
testatibus  siiblimioribus  siibdita  sit-.  Sed 
beala  Virgo  nulli  potestati  humana;  sub- 
dita  tenebatur  esse.  Ergo  fuit  suprema 
ordine  et  dignitate. 

6.  Item,  Gui  inest  majus,  et  minus 
poterit  inesse  :  sed  magis  est  quod  per 
alicujus  consensum  et  verbum  de  carne 
propria  formetur  corpus  Dominicum, 
quam  quod  per  ejus  minislerium  panis 
transformetur  in  ipsum  corpus  :  primum 
enim  facit  esse  matrem  Dei,  secundum 
autem  ministerium  Ghristi.  Sed  primum 
in  bealissima  Virgine  factum  fuit.  Ergo 
et  secundum  fieri  poluit. 

7.  Item,  Si  mulieribus  pro  raaledicto 
impositum  fuit,  quod  non  sint  suscep- 
tivae  sacrorum  ordinum,  ab  hoc  male- 
dicto  immunis  debuit  esse,  quae  ab  aliis 
mulieribus    excepta  fuit:   co  quod  sola 


'  Pro  solulione  objectoruni,  vide  infra,quaest. 
XLIII,  §  1  et  seq. 


'  Ad  Roman.  xm,  i. 


80 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  PR.ED. 


inler  mulieres   benedicta    fuit :   ergo    si  neni  non  includit,  quae  non  de  numero 

mulieres  non  debent  ordinari,  quia  mu-  omnium  fuit  sed  super  omnes  fuit,  juxta 

lier  initium  peccati  fuit,  ergo  peropposi-  illud  Estlier,  xv,  12:  Qidd  habes,  Esther, 

lum  illa  ordinari  debuit,  qu»   omnibus  ego   sum  frater  tuus.  Et    infra,  i.    13  : 

principium  vita?  fuit.  A'o/i  enim  pro  te,  sed  pro   omnibus  hsec 

8.  Ilem,  Quacumque   causa    in    aliis  /ex  co/w/<7/</a  <?5/.  Quasi  diceret :  Tu  non 

mulieribus  generalis  tuit,  beatam  Virgi-  es  de  omnibus,  sed  super  omnes  •. 


QUiESTIO  XLII. 


OiiaiM'  iiiiiln>r('*>  ad  >a<*i'ON  ui'<liii('N  iioii  proiiioxoaiihir  ? 


Juxta  hoc  quieritur.  Quan'  mulieres 
ad  sacros  ordinos  nnn  pioinovt>an- 
lur? 

Si  dicitur,  quod  hoc  e>t  propter  origi- 
nem  culpie  por  llevain  Iransiuissif,  non 
vidftur,  quod  hoi-  stare  possit  :  «juia  pro 
illa  culpa  bcata  Virgo  salisftrit :  ergo 
non  consurget  duplex  tribulalio,  et  Deus 
bis  in  idipsuin  non  judicabit. 

Si  aulein  dicilur,  quod  hoc  lit  proptcr 
sexus  indignititein  ct  natur^ie,  huc  non 
potest  dici :  quia  niajor  esl  indignitus 
culpcf  (juain  nalurie:  et  tainen  peccatuiii 
inortale  non  impedil,  quin  pos>il  vir, 
iicet  non  debeat,  in  peccato  inortali  pn»- 
moveri.  Item,  .>i  hoc  essel  propler  sf\us 
interiorilatem,  propter  hoc  etiain  iion 
dfberent  mulities  coinmunicare,  cuin 
inajus  sil  hoc  sacrainentuin  perci[>ere 
iju.iin  dare  alii. 

itein  qua-rilur,  (^uin  Doiniiius  nus- 
quain  videatur  prohibert;  inulieres  a  su- 
crainento  ordinuin,  qualiter  hoc  Eccle^tiu 
per  »e  ausa  fuerit  invenire? 


*  Fro    «uiutiotie    objecloruiii,     \icl«    lulta, 
yuffst    XLIIl,  I  1  el  »eq. 


Quod  autein  beatissiina  Virgo  non 
debuil  aliqut>s  ordiaes  habere,  probatur 
lioc  inodtt  : 

I.  Quando  Doininus  in  ropna  tiiscipulis 
corpus  suuin  tradidit,  et  polestatein  con- 
ticicnili  cttiitulit,  non  exprimitur  quod 
alitjuibus  nisi  disci(»ulis  dederit ;  sed  in 
talibus  i{uod  uni  concessuin  invenitur, 
aliis  est  prohibiluin :  cr^o  tantuin  est 
cullata  potcstus  conliciendi  discipulis  et 
eoruin  successoribus. 

'1.  Iteiti,  Quaiido  Dttininus  dixit :  7'<A< 
dabo  clavfs  regni  cieloruin  ',  l'elrus  pio 
oiniiibus  res{>on<lit  :  et  Doininus  l*clro 
ies{)ondens,  (lotestatcin  ligundi  atquc 
M)lv(itili  coiilulit  :  crgo  ()otcstas  ordinis 
tantuiit  est  iit  .\()ONtolis  et  eorum  succes- 
sorilju>. 

'.\.  iteiti,  .Viitbrosius  dicit  :  «  Quod  inu- 
licres  uon  reci{)iunl  ordincs,  e»t  cx  impc- 
diiiii-nlo  scxus  ct  constitulioiicl^lcclc^ia'.» 

i.  Iteitt,  Healu  Virgo  inodo  e*t  super 
ontiies  ordincs  Anj;cloruiti  in  Ecclciiiu 
triumphunlc  :  ergo  liic  cral  supcr  ouinc* 
iit  Ecclcsiu  iiiilituutc. 


•Matth.  x>i,  19. 


QL.ESTIONES  SIPER  EVANGELIIM,  QU.liST.  XITII. 


81 


5.  llein,  Omnes  ordines  Ecclesiiie  sunt 
in  ministerium  :  unde  etiam  pastores  no- 
minanlur,  quibus  per  Propiielaui  dic-i- 
tur  :  Coiistilui  te  hodic  super  rjoites  el 
re(jna  '.  Heala  auleni  Viryo  non  est  as- 
sunipla  in  ministerium  a  Domino,  sed  in 
consorlium  et  adjutorium,    juxta  illud  : 


clesiae  Papa  est,  qui  cst  vicarius  Jesu 
Christi.  Heala  aulem  Virgo  non  est  vica- 
ria,  seiJ  coa  Ijutrix  et  socia,  patriceps  in 
rcgno  (lue  fuit  parliceps  pa^sionum  pio 
geucre  huuiano,  qu/m  lo  omuibus  miui- 
slris  fugienlihus  et  discipulis,  sola  sub 
cruce  perslitit,  et  vulncia  quoe  Christus 


Faciarnus  ei  adjutoriiwisimile  sibiK^&ct].  corpore,  ipsa  corde  suscepit:  uude  et 
si  hoc  est,  non  dcbuit  aliquem  habero  gladius  tunc  ipsius  animam  pertransi- 
ordinem  :   summus  enim  in  ordine  Ec-      vit  \ 


QUTILSTIO  XLIll. 


Ulruni  iii  hae  plenitudine  eontineaiur  gratia   extreniae  unetionis 

saeramenii? 


Ultimo  quaeritur  de  extrema  unctione, 
utrum  in  hac  plenitudine  contineatur 
ipsius  gratia? 

Et  videtur,  quod  sic  : 

1.  Jacobi,  II,  10  :  Quicumciue  totam  le- 
gem  servaverit,  ojjendat  autem  in  uno  fac- 
tus  est  omnium  reus.  Ergo  qui  tenetur  ad 
legem,  ad  totam  legem  tenetur:  sed  ex- 
trema  unclio  fuit  de  lege  a  Domino  in- 
stituta  et  ab  Ecclesia :  unde  in  Matlhaeo, 
XIX,  35  et  x,  1,  legitur,  quod  Apostoli 
circuibant  castella  oleo  curantes  infir- 
mos.  Ergo  beata  Virgo  tenebatur  ad  ex- 
tremam  unctionem. 

2.  Item,  Scandalizasset,  si  non  acce- 
pisset  Ecclesiae  sacramenta. 

3.  Ilem,  Si  aliqua  propter  humilitatem 
suscepit,  et  illud  suscipere  debuit. 

Sed  contra  : 

1.  Matth.  IX,  12  :  Non  est  opus  valenti- 
bus  medicus,  sed  male  habentibus.  Ergo 
medicina  curativa   perdilur,   quae    sanis 


*■  Jerem.  \,  10. 
»  (ienp«.  11,  18. 

XXXVil 


confertur :  ergo  et  Apostoli  animarum 
medici  si  medicinam  suam  Dominae  no- 
strae  contulerunt,  eam  perdiderunt. 

2.  Item,  Secundum  generalem  con- 
sueludinem  parvuli  non  inunguntur : 
ergo  multo  minus  beata  Virgo  quae  san- 
ctior  et  sanior  est  omni  puero. 

3.  Item,  Jacobi,  v,  14  :  Infirmatur 
quis  in  vobis,  etc.  Ergo  istud  sacramen- 
tum  non  confertur  nisi  infirmantibus  : 
sed  beatissima  Virgo  per  infirmitatem 
non  fuit  mortua :  ergo  non  fuit  inun- 
genda.  Quod  aulem  sine  dolore  mortua 
fuerit,  palet :  quia  legilur  de  Joanne 
Evangelista,  quod  descendit  in  fossam 
sepullurae  suae,  et  facta  oratione  positus 
est  ad  patres  suos,  tam  extraneus  a  do- 
lore  mortis,  quam  fuerat  a  corruptione 
carnis  alienus.  Si  hoccoUatum  est  Joanni 
ratione  virginitatis,  multo  fortius  bealis- 
simae  Virgini,  cum  ipsa,  ut  dicit  Dama- 
scenus,  a  nullo  illustrium  euperetur. 

^  Pro  solutione  objectorum,  vide  infia  post 
Quaest.  XLIII,  §  1  et  seq. 

(i 


82 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  PR.ED. 


4.  Ilem,  Beatissima  Virgo  peccasset, 
si  ore  cum  intentione  dixisset :  Peccavi  : 
quiu  falsum  dixisset,  sed  plus  est  dicer& 
opere  quam  ore  :  sed  si  extremam  unctio- 
nem  accepisset,  dixisset  opere  :  Peccavi : 
ergo  falsum  dixisset :  ergo  extremam 
unctionem  non  accepit  '. 


SOLITIO    AD    PK.tDlCTA 


A  QiuestioHP  \\\\  I  ml  \LIII. 


^  I. 

Solvere  quod  objicitur  de  ratione  plc- 
nitudinis,  donec  omnia  hanc  pleniludi- 
nem  inlrantia  perse(juamur,  dilferimus. 

Ad  aliud  (juod  (jhjectum  est  de  graliis 
sacrami-ntalihus,  respondemus,  (juod 
beati^^ima  Viryo  tunc  l^icclcsia'  omnia 
sacramenta  suscejjit,  (juae  tempore  suo 
omnihus  liominihus  fuerunt  generalilor 
instiluta  et  |)r(imulgata  omnilius  obser- 
vanda  :  el  lioc  multijiiici  de  causn.  l*rimo, 
ad  suiiji^ius  bumilialionem.  Secundo, 
jirojittT  standali  i-vitationem.  Tcrlio, 
pnijilcr  jir.ecejili  imjibtiunem.  Ouarlo, 
projiter  nieriloruin  cjus  sujicrero^atio- 
ncin.  Quinlo,  jirojitcr  bseresum  coiifii- 
talioncm,  illaiiim  srilicct  (juj>  ijisam 
non  boiiiincm  scd  .Xn-^clum  a^scrcbaiil. 
Scxto,  ad  jicrfcctorum  in>tructi(ineni, 
ut  qui  sanctus  est,  sanctilicctur  adbuc. 
Sejitimo,  ad  peccaturum  redurgutio- 
ncm. 

Possunt  ct  i>l;e  scjitcm  causa*  rediiri 
ad  trcs  causas,  jirojilcr  ijaas  sacrumcnti 
dicuntur  in  libro  IV  Sfti/entlurum  iiisti- 
tula,  vidcliccl  ad  biiiiiiliutionem,  ad 
ciuditionom,    ad  c.xercitulioncm. 


Quare  autem  de  isla  sacramentorum 
susceplione  a  beata  Virgine  nihil  inveni- 
tur  expressuin,  hoc  sine  causa  non  cre- 
dimus  esse  factum. 

Prinia  causa  potest  esse,  ut  per  hoc 
fidelium  devotio  excitelur,  ju.Kta  illud  : 
Qui  cdunt  me  adhuc  esurieut :...  e[  qiii 
elucidanl  nie  vitom  ceternam  habebunt  *. 

Secunda  causa,  ut  nostra  vana  operatio 
reprimatur,  nostra  bona  opera  pro  magno 
reputanilo,  cum  excellcntissimi  meriti 
opera  plura  a  beata  Virgine  facta,  imo  ab 
ipso  Domino  us(jue  ad  annum  tricesimum 
imjileta  credimus,  ijua»  Scriptura  quasi 
non  a'stimans  jiraterierit  subticeudo  : 
quasi  tacendo  dicat  nobis  Scriptura  : 
Cum  feceritis  omnia  quie  prxcepta  sunt 
vobis,  dicitc  :  Servi  inutiles  sumus'\  Et, 
Noli  tuba  cancre  ante  te  ♦,  quia  non 
poterit  ei  rcspondcre  unum  pro  millc^. 
Tcrtia  causa  est,  quia  Dominus  noster 
et  Dumiiia  suas  secrctas  habitudines  jier 
se  notas  noiueriinl  manifcslare,  ju\ta 
illud  Provcrbiuruiii,  xxmi,  1  :  Laudet  te 
alienus,  et  non  os  tuum  :  ejtraneus,  et  non 
lahia  tua.  l^nde  ijuib  in  jira*8eiitia  jiojiu- 
lorum  vcl  discijiulurum  fccerunt,  scrijita 
sunt  ad  iiustraiii  a-dilicatiunem,  ut  nt)>^ 
siiiiiliter  faciumus,  scilicct  iit  luceat  liix 
iiostra  coram  boininibus,  cl  vidcant  ojie- 
ru  noslru,  ct  glorilicemus  Patrcm  nostrum 
(jiii  in  cirlis  c»t " .  Ka  aulcm  quic  Ajiusto- 
lis  V(  I  aliis  ignurantibus  gcstu  sunt,  (a- 
cuciunt  :  ct  buc  ad  nostruin  doctrinam, 
ul  nesciut  sinistra  tua  quid  facial  dextera 
tua  :  (juiu,  ut  dicil  bealiis  (lejjTorius  : 
•  Studium  cudestis  dcsiderii  u  iiuili^iiis 
sjiiritibus  custudire  nuii  sullicit,  (jui  boc 
ab  biimuiiis  taudibus  iiuii  abscoiidi(. 
rndc  (b'jira'dari  dcsiderut,  ijiii  llicsnurum 
jiublii  ('  in  via  jiurtat  '.  »  Liidc  Itcriiar- 
diis  :  (•  liicrcjiat  C.liiisli  iin(!vi(us  se  luii- 
danlcs  et  sc  ostciitnre  ciijiiciilcs  *.  •  riidc. 
ibidcm  :  «  .Nucle   vuluil  (.liii^(us  nu^ci 


'  Vide  iiifra  pro  solntiono  ubjecloruro. 

*  f:i-.  li.  XXIV,  'jti  .1  :ii. 

'   I.U    .   XVII,   10. 

'  M  illh    \i,  2. 


•  Job.  II,  3. 

•Cf.   Mntlli.  V.  \(>. 

^  S.  (;t(t;(.i>HiLi  M.,  Ilniiiilia  ii  in  KvanM. 

'  5.  llcii.vAiiiii  •.  '^iTino  1  ii)  Nnlali  Ooiniiii. 


QU^STIONES  SLTEH  EVANGKMUM,  QU.EST.  XLIIf.  83 

ubi  sunt  qui  tam  inipudenler  oslenlare  de  ea  nolit  fieri  quaeslionem  :  et  ila  pro 

gestiunt  somctipsos  ?  Denique  tacet  Chri-  rcgula  et  pro  principio  pcr  se  noto  de  ipsa 

slus,  nunliat  cum  Angelus,  laudat  multi-  supponatur  in  bono  :  quidcjuid  boni  ali- 

ludo  ccelcstis  excrcitus.  Lauclet  te  alieniis,  qua  crcalura  pura  fecerit  vel  rccepcril,  de 

et  non  os  tiium.  »  hoc  cxpers  esse  non  liceat  dubilari  :  cum, 

Quarta  causa  potest  esse,  quod  Domi-  sicut  Damascenus  ait,  a  nullo  illustrium 

nus  certa  quaedam  nos  dubitare  permisit  superetur. 

in  via,  ut  mcntcs  nostras  alliciat  ad  con-  Sexta  causa  est,  quod  sicut  nihil  dimi- 

cupiscendam   perfeclam  cognitioncm    in  nutum,    ita   niliil    supernuum    in    sacra 

patria.  Unde,  Exod.  xii,  10  :  Nec  rema-  Scriptura  ponitur :  quia,  ut  dicit  PJiiloso- 

nehit  quidquam  ex  eo   usque  mane  \  si  phus,  qui  unum  dicit,  quodammodo  plura 

quid  residuum  fueril,  igne  comhuretis.  dicit.  Unde  dico  et  pro  constanti  tcneo, 

Glossa  Gregoiii :  «  Quod  c.k  agno  rema-  quod  si  Aposfoli  et  alii  sancti  receperunt 

nct,    igne    conburimus  :   quia  quod    de  gratias  sacramentales,   superfluum    erat 

myslerio  incarnationis  ejus  penetrare  vel  addere  hocidem  de  illa  qune  gralia  plena 

intelligere  non  possumus,  potestalisancti  fuit.  Unde  Bernardus:  «  Si  enim  nec  fo- 

Spiritus  humililer  reservamus  :  ut  non  lium  de  arbore  sine  causa,  ncc  unus  de 

superbe  quis  audeat  vel  contemnere  vel  passeribussinePatrc  coelesli  cadit,  putem 

denuntiare  quse  non  intelligit,   sed  igni  ego  de  ore  sancti  Evangelistae  supcrfluum 

tradat,  id  est,   Spiritui  sancto  relinquat,  difflucre  vcrbum,   prccserlim    in    sancta 

videlicet  donec  omnia  in  futuro  quolibet  historia  Verbi  ?  Non  pulo.  Plcna  quippe 

in  quo  cognitus  sit  et  cognoscat'.  »  Nec  sunt  omnia  supernis  mvstcriis,  et  ccelesti 

tamen  interim  noslra  devotio  sine  exer-  singula  dulcedinc  redundantia :  si  tamen 

citatione  torpescat,  secundum  illud  quod  diligentem  habeant  inspectorem,  qui  no- 

praecedit,  ibidem,  t.  9  et  10  :  Caput  cum  verit  sugere  mel  de  petra,  olcumque  de 

pedibus  et  intestinis  vorahitis.  Nec  rema-  saxo  durissimo '.  » 

)iebit  quidquam  exeo  usquemane.  Glossa  His  autem  rationibus  beatissima  Virgo 

Gregorii :  «  Caput  agni  vorare,  est  divi-  sacramentorum    humilem   susccptionem 

nitatem  illius  fide  percipere  :  pedes  vo-  et  in  se  habere  voluit  et  tacere,  ut  dum  se 

rare,  est  vestigia  humanitatis  ejus  aman-  magis  in  omnibus  humiliaret,  et  ipsam  sui 

do  et    imitando   sequi   vel   intelligere   :  humilitatem  quantum  in  se  erat  omnibus 

intestina,  id  est,  occulta  verborum  Chri-  modis  occultarct,  sicut  humilitale  perfe- 

sti  et  mystica  mandata  perquirere  :  quse  ctam,  ita  omni  gratia  plenam  cain  etiam 

voramus    cum    avide  sumimus.  In    quo  tacendo  tota  Scriptura  proclamaret. 
vorationis  verbo  pigritia  nostra  reprehen- 
ditur  :    quia   verba   ejus  atque    mysteria 
nec  per  nosipsos  requirimus,  et  dicta  ab 

aliis  inviti  audimus.  Non  remanehit  quid-  §  II. 
quam    ex    eo  uscjue    mane  :    quia    ejus 
dicta  magna  sunt  exculienda  sollicitudi- 

ne,  ut  antequam  veniat  dies  resurrectio-  Ad  objecta  etiam  de   singulis  sacra- 

nis,  in  nocte  praesentis  vitae  omnis  man-  mentis  per  ordinem  respondenlcs  conce- 

data  ejus  intelligendo  penetremus  ^.  »  dimus  eam  omnium  sacramentorum  gra- 

Quinta  causa  potest  esse,  sicut  bealus  tias  vel  in   seipsis    vel    in  tequipollenti 

Augustinus  de  beata  Virgine  unam  ponit  suscepisse  excellenter. 

regulam  :  Ubicumque  agitur  de  peccatis,  Suscepit    igitur    baptismum,    et    per 

*  S.  rinEr.oRius  M.,  Lib.  XX  Moral.,  cap.  9.  3  S.  Bernardus,  Honiil.  2  super  Missus  est. 
'  Idem,  Homil.  22  in  Evang. 


84 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  PR.ED. 


baptismum  cliaracteris  impressionem, 
virlulum  exercitationem,  meiilorum  au- 
ginentationem.  Quare  aulem  non  agalur 
festum  ejus  baptismi,  sioul  puriticaliunis, 
una  ratio  esse  potesl  :  quia  baptismus 
ejus  celebralus  fuit  in  secreto,  oblalio 
aulem  post  purificationem  in  manifesto. 
Alia  est  ratio  quare  baptismi  fe^tum  non 
celebratur  :  quia  baplismus  per  se  et 
principaliler  datus  est  in  medicinam  pec- 
caturum.  Nec  obstat,  quod  Kcclesia 
baptismum  Domini  solemnizet :  quia  sua 
baplizatio  nostri  baptismi  fuit  consecra- 
tio,  noslra  autem  ad  graliam  et  };loriam 
rrgeneralio  :  beali^sima  autem  Virjj;o  ad 
baplismum  acceibMjs  licta  non  iuil  :  quia 
eu  qui)d  baber '  debuil,  non  caruil,  sid 
abund  .vil  j^eccali  delfslalione  et  lidti 
perrecliuiie,  qua>  requirunlur  in  accc- 
denle.  Alii  de  baptisiiuo  objecta,  soluta 
sunt  per  (iriPdiita. 

Simililer  eudem  modo  diccndum  est 
de  sacramentu  coiilirmatii>nis,  in  «juo  re- 
cepit  allerius  cliaracleris  impressionem, 
ampliorem  merilurum  au-;menlatiunem, 
perfL-cliorem  virlulum  e\er<  ilaliunem  et 
declaratiunem. 

De  sacraujenlo  allaris  lecejjit  Domini- 
civ  passiuni>  reiuemoralionem,  «bnutiu- 
nis  ai  tualis  exercilaliunem,  runlra  corpo- 
ralem  1'ilii  absenliam  consolalionem. 

De  sacramentu  vero  pirnitenliiP  recepil 
f;raliam  in  excellenlia  a«|uipollenli.  Pro 
cunlriliunt)  innucenlia*  cunversatiunen), 
piu  ct)nlessione  j^ratiarum  aclionem,  pni 
s atisraclione  superero^alionem. 

Ilem,  Triplev  esl  cunfes^io,  srilicct 
uccusaliu  jxMraturum,  reeognilio  incttn- 
■  'ruitilis  vel  in;rraliludiiiis  bi-nelieiiirum, 
et  eonfessiu  insuflit  ienlia»  merilurum,  el 
ba'c  fuil  proprie  confessio  beali8sim;e 
\'irj;inis  qua  eonliti-balur  Deo,  quod 
t.inlain  graliam  suscepit,  quod  iiuiiiquaiu 
de  t-uiidi.'n  )  meruil,  vel  quaiii  uinnis 
crealura  mereri  puluit,  li'  el  ipsu  de  coii- 
gruo  meruent.    II. ic    el   siiiii.ia  coiilesi>a 


fuit  beata  Virgo   beato  Joanni  Evange- 
lislae  suo  proprio  confessori. 

Ilem,  In  exlrenia  uncliono  rocepit  com- 
pletoe  victorire  prielei itie  et  plenae  gloii-B 
futur*  signilicationem,  et  loco  remissio- 
nis  venialium,  totius  duloris  mortis  re- 
missionem,  pro  inlirmilalis  alleviatione, 
totius  corporis  glorilicalioneui.  1'lt  licet 
boc  sacramentum  potuisset  non  recipere 
beala  Virgo  exempla  per  privilegium, 
quod  confert  Dominus  his  quos  sine  in- 
firmilale  et  morlis  dolore  dignatus  fuerit 
evocare  :  qui,  ut  videtur,  non  tenentur 
atl  extremam  unclionem  cum  oleo  ad  iii- 
tirmos  iiitrolucto  [iru  inlirniilalibus  insli- 
lulam,  vi(le'ur  lamen  verisimile  esse, 
qiiud  bi'alis>iuia  \  irgu  isti  privilegio  pro 
se  inlroduclo  prupler  Iiumililalem  abre- 
nunliaveiit,  sicut  el  alia  sua  piivilej^ia 
dum  viverct  occullavit  :  et  «juod  sacra- 
nientum  illud  pru  [leccaluribus  inslilutum 
bumililer  suscepil,  ut  buiuililatem  (]uam 
per  lotain  ^  itain  lenueral,  egres^ura  con- 
summaiet  :  et  dum  in  exlremo  vitu; 
arliculu  ad  confurmilalem  |)eccalorum  Ml 
descenderet,  Duiiiinu  illain  exnllanle,  j 
cliuros  omnes  Iransi  enderet  .\ngelorum. 

In  sacramtnto  inaliimonii  triplex  b a- 
buil  bunuin  beala  Virgu.  linle  Au^usli- 
nus  :  «  Oiiine  iiuptitrum  bunum  iiiiple- 
tum  est  in  parenlibus  (!liri>li,  lides,  pro- 
li's,  sat  ramenlum  '.  »  l'ri)lem  cugnosci- 
inus,  ij)sum  Duminuiii  :  lidem,  (juia 
nullum  adulterium  :  .sacramentum,  quia 
iiullum  di\urtium.  ilabuit  uuluiii  exccl- 
leiilius  istam  ^raliam  i)ealissima  Vir^'o  : 
quia  conjugia  sunt  suiuiiorti  jiuri  voto 
coutineiilium  ^  rnde  .\u^'Uslinus  :  i<  liiiu 
vero  lanlu  saiiclius  cuiijuges  inunel)alis, 
quanlo  sanctiura  coucordiler  j)lacita  "«••r- 
Viibatis '.  » 

Suluiu  sacramenlum  Ordinis  beutissi- 
nia  Virgu  noii  recej)it  :  lioc  «ulciii  heriin- 
dum  exleiiorem  iiominum  rej)u(alioiioiii 
qu  tmtlam  j)rofert  d'giii(u(eiii,  iiileriui 
uuteiii  secuniium  vei  italein  iiuiiiileiii  per- 


I  S.  Ac<>L»riNi'«,  l.il>.  dn  Nupliit  et  conrupiH- 
rfiitia,  cap    <  I. 


'  Cf.  Opi..  H.  .\ll.riii,  17.  q.  t,  I  liiler  (juov 
'  S.  AicciTiM»,  Atl  Kntlitiam 


Or.ESTIOiNES  SUPER  EVA.NGRLIl  .M,  Ql  /EST.  XLIII.  8S 

tinet  ad  scrvilulem.  Unde  per  0[)posilum  dem  multa,  operarii   vcro  pauci.  Palcr- 

slalui   beitissiinoe  Virginis  oppuuebatur,  n;im  til)i  vindic.ito  iiaTcd.latcm.  Xau»  si 

qi]a3  iiiterius  sumniam  coram  Dl'o  lialiuit  (ilius,  ct    liUMes.    Ut    probcs    liaMCilem, 

dii;nit.itein,     c.xterius    suinmam     coram  evJj^d.i  ad  curam,   ct    non  otio  torpcas, 

bomiiiibus  babuil  buinililatem.  Et  ita  boc  ne  et  libi  dicatur  :   Quid   liic  slas  tota  die 

sacr.imentum    non    recepit  beata  Vir-;o.  oliosus "?  Mullo  minus  invcniri  oportct, 

Piimo,  ul  dicluin  csl,   projiter  stalus  sui  aut    dcliciis    resolulum,   aut    resupinum 

contrarielatem.   Secundo,  proptcr  bumi-  poinpis.  Niliil  horum  tibi  tabuUe  testato- 

iein    aliarum   muiieium   conlormitalcm,  ris  assigiiant.   Sed  quid?  Si  illarum  te- 

qu;e    ab    lioc    sacramento    e.Nciuduntur,  nore  coulenlus  sis,  curam  potius  Iiaeredi- 

vidolicL't    proptcr    sexus     indignilatem,  tibis  el  operam,   quam  gloriam  cl  divi- 

niajoiein  peccandi  fragilitatcin,  ct  pi0|ttcr  tias.    Blauditur   calbelra?    Specula  e^l. 

eam,    qu.ie    ex    his    scquitur,    reglminis  Inde  dcnique  superintendis,  sonans  tibi 

iucongruitatem.  Tcrto,  ad  significandum  Episcopi  nomine  non  dominium,  scd  of(i- 

status    sui    elevalioncm  :    oinnes    cnim  cium.  Quidni  loreris  in  eminenti,  unde 

Ecclesia3   dignitates   sunt  introductae   ad  prospectes  omnia,   qui  speculator  supcr 

servitiuni  in  salutem  fidclium  animarum  •  omnia  conslitueris?Enimvero  prospeclus 

undeDominus  in  Evangelio  :  Principes  isle  procinctum  parit,  non  olium.  Quan- 

gentiiim   dominanhir  corum...   Non  ita  do  libet    gloriari,   ubi   otiari  non  licct? 

erit  inter  vos  :  sed  qiiicumque  voluerit  Nec  locus  est  otio,  ubi  sedula  urgel  soUi- 

inter  vos  major  fieri\  etc.  IJnde  et  om-  citudo  omnium  Ecclesiarum.  Nam  quid 

nes  pastores  nominantur.  Unde  Bernar-  tibialiuddimisit  sanctus  Apostolus?  (^/'(^^^ 

dus  :  u  Non  est  quod  blandiatur  celsitudo,  habeo,  mquh,  hoc  tibi  do\  Quid  illud? 

ubi  sollicitudo  major  :  illa  discrimen  in-  Unum  scio,  non  est  aurum  neque  argen- 

tendit,  bcec  amicum  probat*.  »  Et  infra  :  tum,  cum   ipse  dicat :  Argentum  et  au- 

«  Ad  quid  omnimodis  attendendum  :  non  rum  non  est  mihi.  »  Et  infra  :  «  Neque 

enim  ad   dominandum   Oj)inor  :  nam  et  ille  libi  darc    quod    non  liabuit,  potuit. 

Propbetacum  similiterlevaretur,  audivit:  Quod   liabuit,  hoc  dedit,    sollicitudinem 

Ut  evellas  et  deslruas,  et  disperdas  et  super  Ecclesias.  Nunquid  dominationem? 

dissipes,   et   sedifices  et  plantesK    Quid  Audi  ipsum  :   l\on    dominanles,    ait,    in 

horum   fastum  sonat?    Rustlcani   magis  cleris,  sed  forma  facti  gregis''.  »  Ex  his 

sudoris  schemate  quodam  labor  spiritu-  et  similibus  patet,  quod  dignilates  Eccle- 

alis  e.xpressus  est.  Et  nos  igitur  ut  mul-  sise  introductse  sunt  in  servitium  et  mi- 

tum    sentiamus     de    nobis,     vel    nobis  nisterium.      Beatissima     autem     Virgo 

impositum  senserimus  ministerium,  non  assumpta  est  in    salufis  au-\ilium,  et  in 

dominium    datum  '*.    »    Infra  :    «  Disce  regni  consortium  :  ipsa  enim  sola  miui- 

e.xemplo  propbetico  praesidere  non   tam  stris  fugientibus  compassa  fuit.  Unde  et 

ad  imperitandum  quam   ad  factitandum  sola    regni    consortium    obtinuit,    quoe 

quod  tempus  requirit.  Disce  sarculo  tibi  laboris  adjutrix  fuit,  juxta  illud  :  Facia- 

opus  esse   non   sceptro,   ut  opus    facias  nius  ei  adjutorium  simile  sibi^.Lkei  a\i- 

Prophelae.  Et  quidem  ille  non  regnaturus  tem  beatissima  Virgo  sacramentum  ordi- 

ascendit,  sed  exstirpaturus.  Antecessores  nis  non  recepit,   quidquid  tamen  digni- 

tui  Apostoli  audierunt,  quia  messis  qui-  tatis  vel  gratiae  in  ipsis  confeitur,  de  hoc 


'  MalUi.  XX,  25  et  26.  cap.  6. 

"  S.  Bernardus,  Lib.    II    de  Consideratione,  ^  Cf.  Mattli.  xx,  6. 

cap.  o.  '  Act.  m,  6. 

»  Jereni.  i,  10.  M  Peiri,  v,  3. 

*  S.  Bkrnardus,  Lib.    II   de  Consideratione,         *  Genes.  u,  18. 


86  D.  ALB.  MAG.  ORD.  PR/ED. 

plena  fuit.  In  ipsis  aulem  conferlur  sep-         Habet  tiam  cum  acolythis  illuminatio- 

tiformis   gratia  :   ha^c   autem    omnifaria  nem.  Unde,  Cantic.  iii,  0  :   Qiue  esl  isto 

gralia  plcna  fuit.  qu,r  nscendil,  etc.  ?  Et  illad  Xumeroium, 

Item,  Sunt  in  sacramento  ordinis  potes-  xxiv,   17  :  Orielur  stellu  ea:  Jacob. 
tas  spiriluahs,  dignitas  ministeriahs,   et  Ilem,  Cum  lectoribus  omnium  l^ophe- 

administratio   exseculionis.    Ilaec  autem  larum  expositionem  ad  litteram  in  seipsa. 

Iria  beatissima  Virgo  liabuit  in  se  sequi-  Lnde,  Isa.  vii,  14  :  Ecce  Yirgo  concipiet, 

pollenteret  excelleutcr.  Ministri  Ecdesiae  et  pariet  filiinn.  Et  Angelus  ad  seipsam  : 

habent  dignilatem  benelicialem  per  cha-  Iicce   concipies  \   etc.   Doctrix  est  enim 

raclerem  excellenticp,  beatissima    autem  disciplinne  Dei. 

Yirgo  iiabuit  coronam  regni  Iriumphantis  Habel  cum  subdiaconis  doclrinye  Apo- 

et  militjntis   Ecclesia?    :    unde   sumaius  stolicce    ostensionem.    Unde   siirnilicalur 

ministrorum    Papa  iippellalur  et  est  ser-  per  arcam,  in  qua  fuit  manna   et   viiga 

vorum  Dti  strvus,   liiec    est    Uogina    et  .\aron%  id  est,  divina  sapiinlia. 
Domina  Angelorum:  illeservusservDrum  llabet  autem  cum  diaconis  Verbi  Do- 

Dei,  ista  Imperalrix  totius  mundi.  mini  conservationem,  aliis  ad  describen- 

Ilem,  In  ministris  est  poleslasspiritua-  dum    narralionem,  consiliorum  Dci  per- 

lis  el  temporalis  a  Deo,  vel  subdelegata,  feclam  implrtionem.   l'nde,   Luc.  ii,   !'.•: 

vel  vicaria  :  in  ipsa  esl  pitnitudo  polesta-  Mnria  conservabat  omnia  verba,  etc. 
tis  cadeslis  perpctua  ex  auctorilale  ordi-  llabtt  cum  sacerdolibus  Dominici  cor- 

naria.  poris  per  stipsam   formationi'm,  tracta- 

Item,  iii  ministris  esl  exseculio  ligandi  tionem,  communicalionem,  lioc  est,  quod 

ac  i-olveudi  pcr   usum  clavium  :  in  ipsa  corpus    Domini    medianle  ejus  verbo   et 

esl  lcgitima  dominandi  potestas  ad  ligan-  ejus   carniltus  rl   sauf^^uinilius   formalum 

dum  etsoheiidum  |:er  imjx-rium.  Kl  sic  fuil,  et  i|iMim  familiarissime,  el  diulissime 

qiii  Iquid  esl  digiiilatis  el  ;:rati;f  in  ordi-  Irartavit,  ct   iii    cibum    et    potum    nobis 

nibus,    cou>lal     bcata»    Virgini    ininime  communicavit.  ct  pcr  h(tc  nos  omnos  ad 

deruiss»-.  juguin   suum   suav»-   t-t   onus   suum  levi- 

Sfd  ne  vid.'atur  viitutos  sive  dignitatos  cliaritalo  ligavil,  »t  al>  omnibus  culpis  ol 

gciiorulos  tantum  habui>se  ol  s|)ocialihus  ptonis   non   solum   solulos  ostondit,   sed 

caruisso,  dicimus  ipsam  singulorum  oi-  otiam  absolvit,  juxta  illud  :  (Jiii  mttndu' 

dinum    dignilates    ol  gralias   |tor  u-qui-  cat  meam  carnem^,  o\c. 
pollontiam    et    cuin     oxcollonlia    posso-  Ilom,  ll.ihol  cum  Episcopis  cloricorum 

dissr.  ordiiiationem,    pra*bon»larum     collutio- 

llabuit  aulriii   i  luu  ixorrisli»   da-mo-  nom,  lomploriim  consocralionom,  sacra- 

niim  <\(iulsionom.  Indo,  (ioiu's.  m,  1,"»  :  lum  virgiiium  vrlationom.  nidinat  »'nim 

I/tsd  rtiiitrrrt  caput  tuiiiii.  \'A  Judith  llo-  lipisciqius  sa«oidotos  por  sacramonti  col- 

lolornom  intoifocit,  ot  l!stlu'r  vitit  .\man.  latuui.iii  :  boatissima   autom    Virgo   por 

Cuiu  ostiariis   liabuil    introduclionoin  ronlimntia'    obltgalioiiom,  juxta   illud  : 

mundoriim    tt    oxtlusionom    immundo-  .Munilainini,   i/ui   fertis   vasa    btnnini\ 

rum.  riido,  K/ochiol.  xi.iv,  2  ol  '.S  :  1'orla  Omforl  otiam  Kjiiscopus  pru'hoiidus  insli- 

luec  clausa  erit :  nonaperiftur.,.:  eriti/ue  luondo  :   hoatissima   autom    Virgo   pru-- 

cliiusa  printipi.  /'rince/ts  ipse  sedebit  in  hcndus  facioiulo.  Cunsocrul  otiuin  Kpioco- 

ea   (juasi  dicorot  :  I*ortu  ha'c  printipom  pus  tnnplu  corporaliu  dtdicumlu  :  bouli.»- 

ot  imitutoros  ojus  introducot,   ol  imlignis  himu    uutoiii    Virgo    tiinplu    spirituulia, 

orit  clausa.  custimoniuin    iiispirundo,    ot    illuin    sihi 

•h'»*'.  «.  31.  «  Jonn.  VI,  55. 

*  .\ui!;er.  xvii,  \0  ;  ad  Hebr.ix,  3.  ♦  liii.  lii,  11. 


QU/ESTIONRS  Sl  PKII  KVA\(iKLIl!>J,  (Jl  /EST.   XI.IV 


87 


specialitor  vindicando.  Gonsecrat  etiam 
Episcopus  virgines  exlerius  benedicen- 
do  :  consecrat  autem  beatis.sima  Virgo 
virgines  interius  virtulibus  adornando, 
et  eas  Filio  suo  desponsando,  et  non 
tantum  virgines,  sed  et  virginitatem  con- 
secrando,  et  opprobrium  sterilitalis  eis 
auferendo,  et  eas  sibi  specialiter  in  filias 
adoptando,  et  statum  dignissimum  exal- 
tando,  juxta  illud  :  Iiicorruptio  facit 
esse  proximiim  Deo\ 

Ilabet  convenientiam  cum  Papa  Leatis- 
sima  Virgo,  omnium  Ecclesiarum  solli- 
citudinem,  potestalis  spiritualis  plenitu- 
dincm,  privilegiatorum  actuum  univer- 
salitaiem.  Ecclesiarum  soUicitudinem  : 
quia  Papa  est  paler  patrum  :  ipsa  autem 
est  mater  omnium  Christianorum,  imo 
omnium  bonorum,  juxta  illud  :  Venerunt 
mihi  omnia  bona  parifer  cum  illa...  El 
ignorabam  quoniam  horum  omnium  ma- 
terest*.  Potestatis  plenitudinem  :  habet 


enim  Domiuus  Papa  potestatis  plenitudi- 
nem  in  vila  ista,  scd  non  in  ca-lo,  nec  in 
purgalorio,  nec  in  inferno  :  lolam  autem 
habet  bealissima  Virgo  poleslateni  in 
ccelo,  et  in  purgatorio,  ct  in  inlcrno. 

Habet  etiam  privilegialorum  actuum 
universalitatem,  ut  patebit  inferius,  cum 
de  privilegiis  ejus  inquiremus. 

Et  nola,  quod  cum  bcatissima  Virgo 
sacramenta  peccatoribus  institula  humi- 
liler  susceperit,  non  propter  hoc  se  men- 
tiens  peccatricem  opere,  falsum  dixit,  sed 
ultra  debitum  in  bonis  se  peccatoribus 
conformans,  se  vere  opere  esse  humilem 
demonstrans,  per  omnia  verum  dixit. 

Sic  manifestum  est,  quidquid  est  digni- 
tatis,  vel  gralice  in  sacramentis  Ecclesiae, 
plenitudini  gratiae  quce  fuit  in  beala  Vir- 
glnc,  omnino  nihil  deesse,  sed  eam  hoc 
totum,  vel  in  graliis  sacramenlalibus, 
vel  in  earum  eequipollentibus,  vel  excel- 
lentibus  plenariepossedisse. 


QUiESTIO  XLIV. 


Ltrum  B.  Virgo  habuerit  fideni? 


PosT  Hoc  quaeritur,  IJtrum  secunduni 
quod  gratia  est  in  virtutibus  contenta,  in 
plenitudine  beatae  Virginis  sit  compre- 
hensa? 

Et  quaeritur  primo  de  gratiis  fidei, 
Utrum  beatissima  Virgo   habuit  fidem  ? 

Et  videtur,  quod  non  : 

1.  Latera  enim  civitatis  sunt  aequalia  ^  : 
et  unusquisque  quantam  habet  fidem, 
tantam  habet  dilectionem,  et  e  contra  : 
et  hoc  semper  est  ubique.  Sed  beatissima 


Virgo  tantam  habult  dilectionem  in  via, 
quantam  umquam  aliqua  creatura.  Ergo 
et  tantam  cognitionem  habuit,  quantam 
umquam  habuit  aliqua  creatura  :  ergo 
cosnitio  beatae  Virjiinis  fuit  excellentior 
cognitione  raptus,  quae  est  creatur.T  exi- 
stentis  in  via  :  sed  cognitio  raptus  excedit 
fidem,  et  non  est  secundum  modum  fidei : 
ergo  non  habuit  fidem. 

2.  Item,   I  ad  Corinlh.    xu,  2  :   Scio 
hominem...    raptum    usque  ad   terlium 


'  Sapient.  vi,  20. 

*  Sapient.  vii,  ti  et  12. 


»  Cf.  Apocal.  xxi,  ((•>. 


88 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  PR.ED. 


coelum.  Super  hoc  dicit  Glossa,  quod 
Paulus  vidil  in  raplu  sicut  qui  sunt  in 
terlia  hierarchia.  Ergo  f-iniiliter  bealissi- 
ma  Virgo  viLlil  el  excellenlius  :  t-ed  illi 
de  terlia  hierarchia  non  viderunt  per 
fidem  :  ergo  nec  bealissima  Yirgo  habuit 
fidem. 

'S.  Ilem,  Mundilia  cordis  esl  ad  viden- 
duni  Deuin  di>positio,  juxla  illud  :  Deali 
mundo  ccnle^,  etc.  Ergo  ubi  m  ijur  mun- 
dilia,  ibi  major  visio  :  sed  nulla  umquum 
crealura  habuit  lanlam  munditiam,  quan- 
tam  illa  quie  ea  puritate  nitebat  qua  sub 
Deo  nulla  major  nequit  inlelli;:i  :  ergo 
numquam  aliqua  crcatura  habuil  tam 
altaiii  cognilionem  :  ergo  ejus  cognitio 
iuit  supra  raptum  :  ergo  supra  lidfm. 
Qijod  eiiim  supi  riiis  est  superiore,  supe- 
rii.s  e^^t  iiircriore. 

i.  llem,  Enlis  ad    non  eus  inlinila  esl 
(li«t.inlia  :  eigo  pi-ccalor  et  non  peccatrix 
habriit  di^laiili  itii  iii  inlinitum  :  sed  tan- 
tum   di\i  «'luiit  pccoala    noslra  inter  nds 
el  Deuiii  :  «'I-m   ubi    |dus   de  peccalo,  ibi 
major  divisio  :    et  ubi  minus  dc  peccato, 
ibi  iiiinor  divisio   't   majitr  conjuiuiio  : 
crgo  ubi  niliil  oinninu  de  pecculo.  proxi- 
Mia  I  s!  conjunciio  :  tl  ubi  aliqiiid  de  pcc- 
calo,  ibi  tioii  omnitnoda  cotijuiictio.  Sed 
niilla  pura  rrcalura  esl  vel  luil  siiie  piccalo 
in  vi.i,  juxla  illud  .inannis  :  .S<  ihxerimus 
quonium  fieccalinn   nuii  hahcmus*,  elc, 
exc»'pta  beala   Vir;_'iiu'.  de  qua  dicit  Au- 
gu^linus  :  «  Euin  de  peccatis  agitur,  nul- 
bim  volo  de  ipsa  licri  metitionem.  >  Ergo 
numqu.im  aliqiia  pura  creatura  itu  con- 
junct.i  fuil  l)eo  sicul  beatissimu  Viigo  : 
sed  illi   coiijiiiK-tio  est   jter  co^nitioiu>in 
el    dil*'(iioiu'm  :  ('r;;o    nuiiii|u.im  aliqua 
crculura  pura  liabuil  lam  allam  cognilio- 
nctn  et  dilectionem  :  crgo  supru  raptum  : 
ergu  siipra  lidcm. 

5.  Itcia.  Tres  sunl  uctus  hu-rarchia', 
scilii-el  purguri,  iltuminari,  perlici  secun- 
duin  DionysiuMt  :  et  hunl  illi  tre.-^  uclus 
ud  iti\ii-cin  otditiuli,  ilu  quod  ad   m.ijo- 


rem  purgationem  sequilur  major  illumi- 
nalio,  et  ad  majorcm  illuminationem 
sequilur  major  profectio  :  sed  beatissima 
Virgo  inter  puras  creaturas  purgata  fuit 
in  summo  :  ergo  ejus  cognilio  fuit  super 
omnem  cognilionem  otnnis  crealurae  in 
via. 

ti.  Item,  Per  cognitioncm  elevalur  ani- 
ma  ad  Deum  :  el  in  illo  molu  esl  nalura 
qua?  elevatur,  Deus  est  tuotor  qui  elevat, 
et  ubi  ad  quod  nalura  elcvalur  :  gratia 
autem  est  disposilio  media  per  quam  llt 
elevatio  :  natura  aulein  esl  in  omnibus 
iTqualiler  ad  lioc  quod  sit  Dei  capax  per 
cognitionem  et  dilcclionem  :  similiter 
Deus  in  se  eodem  modo  ^e  habel  te- 
speclu  omnium  :  cigo  si  aliquis  magis 
elevatur  ad  cognoscendum  quam  allcr, 
hoc  erit  per  medium  elcvans  quod  est 
gralia  :  sed  gtatia  lieala?  \  irginis  fuit 
major  omni  j^ralia  pune  creuliii;e  :  eigo 
allius  elevalur  ad  cognosceiulum  Deum 
quam  aliqua  creatura  :  ergo  cognilio  ejus 
fuit  su|>ra  raptum  et  su|tru  lidem. 

T.  luiii,  Gralia  et  ^loria  habent  se  ad 
inviccm  priqxirtionubiiiler,  ita  ({itod  lia- 
beiis  majorein  gratiam,  liabel  majorem 
gioriam.  juxla  iilud  /achariof :  Iix.rt/uabtl 
ijratiam  ijlorin'*  :  sed  inlcr  comprelien- 
sores  nutnquam  ali(|iia  piira  creuUira  lia- 
l)uit  lam  aliam  CDgnilionem  ipianlam  lia- 
biiil  bfiil.i  Vir;;o  in  patria  :  ergo  inter 
majorcs  niimquam  liabuit  aliqua  crealura 
puru  lam  allam  co^-nilioneiu  in  via  :  ergo 
supra  raptum  et  lidein  :  «rgo  cogiiilio 
ejus  fiiit  supra  tidem  et  rapluin. 

K.  Ilem,  (Juidquid  conliiiet  vacuum, 
hoc  sintpliciter  non  esl  jdiiium  :  (piia 
conlentum  conlenli  cst  conlintuin  conti- 
nenlis  :  ergo  bi  contentum  in  se  polc!>t 
plus  rccijiere  :  ergo  el  continens.  Exem- 
|dutti  in  diiiiio  plcnu  doliis  vucuii*.  Ergo 
si  beutissimu  Virgo  habuil  lidei  vucuila- 
tem,  liabuit  in  ulujuo  vucuilutem  rcHpe- 
ctu  ^'rutij'  :  ergo  non  ftiit  ^ruliu  pleiia, 
(juod  eut  fuUuiii. 


'  Mimi    V,  -^ 
'  I  J.i  iiiiiii,  t,  8. 


*  Viilgaia  liab'(,    /a<  liai 
yratiiim  grnlinr  tjui. 


hjanjuithii 


QlIiESTIONES  SIPER  EVANGELHM,  Ql.EST.  XLIV. 


89 


9.  Item,  Quod  beatissiina  Virj^o  fuit 
sapientior  omtii  crcatura,  signatur  per 
hoc  quod  liber  qui  inlitulatur  do  Sapien- 
tia,  de  bealissima  Virgine  spccialiter  e\- 
ponilur  :  et  quaj  de  sapientia  Domini  di- 
cuntur,  quasi  dc  ipsa  dicanlur,  Ecclesia 
interprelatur,  ut  patet  in  epislolis  quue  de 
ipsa  legunlur  :  in  sapientia  autem  nihil 
est  de  stullitia  vel  ignorantia  :  ergo  bea- 
tissinia  Virgo  plena  fuit  sapientia  :  sed  in 
fide  non  est  plena  sapientia,  sed  ex  parte, 
juxta  illud :  Ex  parle  cognoscimiis^  ex 
parte  prophetaunts  *  :  ergo  beatissima 
Virgo  non  habuit  lidem,  sed  plenam  co- 
gnilionem. 

10.  Item,  Gregorius  :  «  A  quibusdam 
in  hac  carne  corruptibili  viventibus,  sed 
tamon  inaeslimabili  virtute  crescentibus, 
quodam  contemplationis  acumine  potest 
jEterna  Dei  claritas  videri  :  si  tamen  huic 
vilse  funditus  fucrunt  mortui  ^  »  Sed 
nuUa  creatura  pura  huic  vitae  fuit  mor- 
tua  sicutbeata  Virgo.  Ergo  nulla  crealura 
in  hac  vita  tam  puram  vidit  claritatem 
Dei  sicut  beala  Virgo.  Ergo  ejus  cogni- 
tio  fuit  supra  fidem  et  raptum. 

11.  Item,  Quod  cognitio  beatissimcB 
Virginis  fuit  supra  fidem  et  excellentior 
cognitionibus  aliorum,  videlur  per  bea- 
tum  Bernardum  qui  dicit  :  «  Quis  enim, 
excepta  fortassis  illa  quae  hoc  sola  in  se 
felicissime  meruit  experiri,  intellectu  ca- 
pere,  ratione  discernere  possit,  qualiter 
splendor  ille  inaccessibilis  virgineis  sese 
visceribus  infuderit,  et  illa  inaccessibilem 
accedere  ad  se  ferre   potuisset,  de  por- 


tiuncuUi  ejusdem  corporis  cui  se  animate 
contL'm[)oravif,  rcbquffi  massa?  umhracu- 
him  iuerit?  VA  proptor  \\oc  maxiine   di- 
ctum   est  :    Obianbrahil  tibi  ',   quia  res 
nimirum  in  sacramenlo  erat,  et  quodsola 
per  se  Trinilas  in  sola  et  cum  sola  Virgi- 
ne  vohiil  operari,  soli  datum  est  nosse, 
cui  solum    datum   cst  experiri.    Dicatur 
ergo  :  Spiriliis  sanctus  siiperveniety  etc, 
qui  utiquc    sua  polentia  fcecundabit  te. 
Et  virtus  Altissinii  obumhrabit  tibi,  hoc 
est,  illum  modum  quo  de  Spiiitu  sancto 
concipies,   Dei  virtus  et  sapientia  Chri- 
stus,    sic    in    suo    sacratissimo    consilio 
obumbrando  conleget  et  occuHabit,  qua- 
tenus  sibi  tantum  notus  habealur  et  tibi. 
Ac  si  Angelus  respondeat  ad  Virginem  : 
Quid  a  me  requiiis  quod  in  te  mox  expe- 
rieris?  Sciens  scies  et  feliciter  scies,  sed 
illo  doctore,  quo   et  auctorc.  Ego  autem 
missus  sum  nunliare  virginalem  conce- 
ptum,  non  creare.  Nec  potest  doceri  nisi  a 
donante,  ncc  potest  addisci  nisi  a  susci- 
piente^  »  Ex  hac  auctoritate  colligitur, 
quod  beatissima  Virgo    de    incarnatione 
et  de  Dei  Filio  incarnato  habuerit  cogni- 
tionem  quae  fuerit  supra  fidem,  quod  tan- 
tum  notusesset  sibi  qui  notus  erat  Patri. 
Quod  non  potest  intelligi  de  cognilione 
fidei  secundum  quam  notus  erat  et  mul- 

tis. 

Ex  his  autem  concluditur,  quod  cogni- 
tio  beatse  Virginis  fuit  supra  fidem,  et 
supra  omnem  cognitionem  purae  creatura 
existenlis  in  via*. 


^  I  ad  Corinth.  xii,  9. 

*  S.    GnEGomus   M.,    Lib.    XVIII    MoraHum, 
cap.  38. 
»  Luc.  I,  35. 


*  S.  Bernardus,  Homil.  4  super   Missus  est. 
^  Pro  solutione  objectorum,   vide   infra  post 
Quaest.  LXI. 


m 


D.  ALH.   MAC.  OHD.   PR.El). 


QUiESTIO  XLV. 


L  truiii  B.  \  ii's;o  litibiiorit  spein? 


CoNSEQUENTER  quiTfilur  tle  spe,  Ltruni 
beata  Vir^o  habueril  spein? 

Et  potest  videri,  (juod  nou,  per  eadeni 
quae  de  lide  posita  sunt  arj^unieula. 

1.  l*riino  si  spes  est  certa  e.\speclatio 
fulurae  beatiludinis  ex  meritis  et  gratia 
proveniens,  sequitur  spes  ad  lidem,  ct 
cerlitudo  spei  ad  lidci  cof,'nitionem  :  ergo 
sicut  cognitio  ad  co|,'nitioui'm,  et  certilu- 
do  ad  cerlitudinem  :  ergo  si  cognitio 
beatie  Vir^'inis  fuit  supra  omuem  cogui- 
tionrm  viae  transcendcns  lidein,  ergo  cer- 
titudo  ejus  supra  omnem  via*  certitudi- 
nem  et  transniidnis  sptMU. 

2.  Item,  (ierliludo  spei  vel  est  fallil)i- 
lis,  vel  conditioualis  :  si  enim  certus  quis 
absolute  est  de  ieterna  beatitudiu*>,  falli 
potest,  qnia  cadere  potest  :  si  spcrat  sub 
couditionc,  scilicet  si  permauserit  in 
cbaritate,  tunc  sua  cerlitudo  esl  condi- 
tioualis  :  et  ita  omnis  certitudo  spei  est 


fallax,  vel  conditionalis.   Sed  beata'  Vir- 
iiinis  cerlitudo  de  a-terna  beatiludine  fuit 
al)soluta  et  infallibilis  :  ergo  major  omni 
certitudine  spei :  ergo  non  fuit  per  mo- 
dum  spei :  ergo  non  babuit  spem. 

3.  Item,  Cui  inesl  unum  oppositorum, 
altcrum  inesse  non  potest :  sed  timor  se- 
jiaraliouis  et  spes  oppununlur  :  et  bea- 
tissima  Virgo  babuit  timoreui  sepnra- 
tinnis  :  ergo  non  spem. 

i.  Item,  luter  gratiam  amissibilem  et 
gloriam  inamissibilcm  medium  estgratia 
inamissibilis  :  crgo  beata  Vir^^o  «|uaB  ba- 
bet  statum  medium  ct  ccrliludincm  inter 
statum  ^dori;e  et  statum  via»,  babuit  et 
ccrliludiucm  patriie  el  corlitudinem  viiP  : 
sed  certiludo  spei  pertinet  simpliciler  ad 
statum  viie  :  ergo  infcrior  fuit  illa  cerli- 
ludinc  qu;e  fuit  in  bcata  Virgine  :  et  itu 
bcalissima  Virgo  uou  babuit  spem,  «ed 
uuijorcm  certitudinem  :  ergo,  etc.  '. 


I 


I 


i 


QU^ESTIO  XLVl. 


f 

i 


1  triiiii  iii  It.   \  Ir^inr  riMM-lt  <'harilas? 


CoNBKgLEi^TER    (|Uieritur  de    <  baritate,  tcni    cbanlutem  omnis  pura«   crcutura*. 

rtrum  in  bcatissima  Vir},'inc  fuerit?  1.  Luc.    vii,    11   ut  »eq.,  legitur,  quod 

Kt     videtur,    (juod     babuit     excellcu-  prffMuissa  quiestione  dc  duobmt  (lebili»ri- 

'  l*ru  solutiune  oljectoruin,  vide  lufra  po»i  <Juu<-ii.  l.Xi. 


f 

1 


Ql.^STlOXES  SIPER  EVAXGELIIM,  QUyflST.  XLVI. 


91 


bus,  quorum  unus  debebat  denarios  quiu- 
genlos,  alius  quinquaginla,  el  non  ba- 
bentibus  unde  reddeient,  donavit  ulris- 
que.  Et  quoerenle  Domino,  quis  plus 
dilexeril?  respondetur:  ^Estimo  qida  is 
cui  pltis  donavit.  Ex  boc  coUigilur,  quod 
ille  tenetur  plus  diligere  cui  plus  dona- 
tur:  sed  bealissimae  Virgini  super  omnes 
creaturas  plus  est  donalum  :  ergo  super 
omnes  oreaturas  plus  diligere  tcnebatur 
et  quantum  tenebatur,  tanlum  dilexit  : 
ergo  ipsum  plusquam  aliqua  creatura  di- 
lexit :  et  ita  videlur,  quod  majoreni  cba- 
ritatem  babuit  Angelis. 

2.  Item,  Gratia  gratis  data  ordinalur 
ad  gratiam  gralum  facientem  :  sed  bea- 
lissima  Virgo  liabuit  gratiam  gratis  da- 
tam  super  omnem  crealuram  in  via  vel 
in  patria  existentem,  in  boc  quod  meruit 
esse  beatissima  mater  Dei :  ergo  et  gra- 
tiam  gratum  facientem  babuit,  gratiam 
omnis  creatura?  excellentem. 

3.  Item,  I  ad  Timotb.  i,  a  :  Finis  prx- 
cepii  est  charitas  de  corde  puro,  et  con- 
scientia  bona,  et  fide  non  ficta  :  ergo  ubi 
est  major  puritas,  ibi  major  cbarilas:  sed  ergo  maxima  capacitas  :  ergo  maximam 
beatissima  Virgo  babuit  puritalem  in  gratiam  recipere  potest :  sed  quanlum 
summo,  qua  sub  Deo  major  nequit  in-  recipere  potuit,  tantum  recepit  :  ergo 
telligi :  ergo  babebat  cbaritatem  in  sum-      gratiam  in  summo  creaturce  babuit. 

mo,  cui  in  creaturis  sequalis  nequit  in-  8.  Item,Expartedantis  venit  diversitas 

telligi.  doni :  quia  cum  dans  dat  secundum  ratio- 

4.  Item,  NuIIus  tantumteneturdiligere  nem,etratio  respiciatlinem,majusdonum 
slcut  pater  et  mater  :  sed  infer  creaturas  dat  quod  dat  ad  majorem  finem,  ut  im- 
sola  beata  Virgo  fuit  mater  Dei :  ergo  perator  magis  dat  cui  daret  donum  ad 
nulla  creatura  tantum  tenebatur  diligere  essendum  senatorem,  quam  cui  daret  ad 
Deum  :  sed  quantum  tenebatur  diligere,  essendumsimplicemservientem.Sedbea- 
tantum  dilexit :  ergo  beatissima  Yirgo  tissimas  Virgini  dabatur  donum  ad  essen- 
plusquam  aliqua  creatura  Deum  dilexit.      dum  matrem  Dei,  omnibus  aliis  dabatur 

5.  Item,  Proverb.  viii,  17  :  Ego  dili-  gratia  ad  essendum  servos  Dei.  Sicut 
gentes  me  diligo.  Ergo  plus  diligentes  igitur  improportionabiliter  majusestesse 
plus  diligo  :  ergo  quemcumque  Deus  matrem  Dei,  quam  servum  Dei  :  ita  im- 
maxime  diligit,  ille  Deum  maxime  dili-  proportionabiliter  est  majus  donum  quod 
git :  sed  Dominus  Deus  maxime  super  est  ad  essendum  matrem  Dei,  quam  quod 
omnem  creaturam  diligit  beatam  \'irgi-  est  adessendum  servum  Dei :  sed  donum 
nem  :  ergo  ipsa  ad  ipsum  majorem  super  in  quo  omnia  alia  donantur,  est  cbari- 
omnem  crealuram  babuit  dilectionem.  tas :  ergo  beatissimce  Virginis  cbaritas 
Hujus  aulem  signum,  quod  de  ipsa  Can-     est  improportionabiliter  major  charitate 


tica  Canlicorum  quae  amoris  continent 
perfeclionem,  specialiler  exponunlur  :  et 
ibi  amica  et  cbarissima  per  excellenliam 
nominalur. 

(i.  Ilem,  Gregorius  :  «  Exbibitio  operis 
cst  probatio  dilectionis  :  »  sed  Deus  num- 
quam  alicui  creaturoe  tantum  benelicium 
exbibuit  in  operc  :  ergo  ipsa  plus  Deum 
quam  aliqua  alia  croalura  dilexit. 

7.  Ilcm,  Deus  dat  omnibus  abundan- 
ter  et  illuminat  omnom  bominem  :  non 
tamen  omnes  recipiunt  .Tqualiter,  nec 
omnes  aequalitor  illuminantur  :  cujus  di- 
versitatis  causa  duplex  esse  videlur.  Tna 
ex  parle  rccipienlis  :  quia  unum  est  ma- 
gis  capax  ad  recipiendum  quam  alterum, 
et  propter  boc  magis  recipit  altero,  juxta 
illudEvangelii :  Tradidit  illis  bo)iasua,... 
unicuique  secundum  propriam  virtu- 
tem\  Glossa :  «  Capacitatem.  »  Hanc 
autem  capacitatem  operatur  humilitas, 
juxta  illud  :  Ilumilibus  dnt  gratiam  ■  : 
ergo  ubi  major  bumilitas,  major  esl  ca- 
pacitas  :  sed  in  beatissima  Virgine  inter 
omnes  creaturas  maxima  fuit  humilitas  : 


1  Matth.  XXV,  14. 


*  Jacobi,  IV,  5;  I  Petri.  v,  5. 


92  D.  ALB.  MAG.  ORD.  PRiEO. 

omniscreaturae.  Unde  Auguslinus:  «  Inde  in  patria,  habuit  majorem  omni  Angelo 

cnim  scimus,  quod  ei  plus  graliie  sit  col-  in  via. 

latum  ad  vincenduni  omni  ex  parte  pec-  11.  Item,  Sublato  a  bealissima  Virgi- 

catum,  quce  conciperc  et  parere  meruit  ne  omnino  lomite,  et  post  pocnalitale,  el 

eum  quem  con^tat  nullum  habuisse  pec-  tandem  corporis  aninialitate,  iiabuit  ma- 

catum '.  »  Et  iterum  :  «lllaautem  Viryo  jorem  charitatem  omni   Angehj  in  via  : 

singulari  gratia  praevenla  est  et  repleta,  sed  ista  ablatio  non   est   ali(jua  adjeclio 

ut    ipsum  haberet    ventris   sui   fructum,  charitatis  (luantum   ad  substantiam,   sed 

quem  e.\  initio  habuit  universitasDeum.  »  quantum  ad  actus  elevationem,    exten- 

9.  Item,  Eadem  numero  e>t  charitas  sionem,  et  expeditionem  :  ergo  cbarilas 
quam  habet  bealissima  Virgo  modo  in  ejus  fuit  major  in  subslantia  charitate 
putria,  et  quam  hal)uil  in  via  in  suhstan-  Angeli,  licet  minor  fuit  qiiantum  ad 
tia  :  sed  qua?cumque  sunt  eadem  numero  arlum,  et  hoc  propter  condiliomm  et 
secunihim  subslantiam,  eadem  >unt  per  slatuni  subjecti  in  quo  erat. 
subslantiam  :  ergo  si  nunc  habet  chari-  12.  Ilem,  Dicit  Augustinus  quod  hoc 
tatem  majorem  charitate  oninis  Angeli,  pra^ccplum  :  Diliyes  Dominum  Deum 
et  tuno  habuit.  /////m -,  etc,  non  polest  impKMi  in  via : 

10.  Item,  Arguitur  per  elTectum  :  (Jiii-  et  constat,   quod  hoc  est  propter  condi- 
cumque   elTeclus  se(juitur  iili(juam    for-  ti(jnes  vitP,  quae  sunt  unio  ad  corpus  cor-         ^ 
mam  secundum  subslantiam,  si  perma-  iuj)lihih',    p^enale,    et   aniinale.   et    visio 
net     idem     elTfclus,    non    augmenlatur  j)er  sj)eculum  in   aMiigmale :   el  constat, 
secundum  suhstantiam  :  ergo  et  charilas  (juod  his  omuibus  suljlatis  j)lene  adim- 
cadeni   erit   semper    secundum  substan-  j^hlur :  et  ila  vidctur,  (juod  |)erleclio  cha-         T 
ti  im  :  sed  facere  dignum  vila  a'ttrna  •'«•t  rilalis   via?   in   cliarit  ite  j)atri;e  non  liat 
elhctus   qui    srijiiitur  formam    ijua'  est  j)('r    ali(juam    adjeclionem    (juanlum    ad 
charilas  sccuiidum   >ul)-.t.iiiliam  :  et   ille  suhstanliam,    scd     j)er    e\lcnsionem    ct 
elT(  (tus  (jui  exslat  in  via  i'l  in  patria,  non  clevalioncm  quantum   ad  acluin,  eadem 
augmenlalur    sccundum     subslanliain   :  subslantia    j^ermancre :   ergo   beatissima 
orgo  ol  charitas  cadcm  est  in  via  et    pa-  Virgo  habuit  majorem  charitalein  (juan- 
tria  non  augmentata  secundum  suhstan-  luiii  ad  suhslantiam  oiiini   .\ngelo   nunc 
tiam  :    ergo  cuin   beatissima   Virgo    ha-  in  patria  :  ergo  etiam  liahuit  in  via'. 
buerit  charilatem  majorcm  omni  .\ngelo 


QU/ESTIO   XLVil 


I  triini  clinrihit  It    \  ir^iiiiN  ^lairia'  iii  \la  riirrtl  iii  slalii   i|imhI    |M>liirrit 

aiiuiiiciilari  ? 


Jixi.i  lioc   quspritur,    1'trum    rharitas  I.  nmnc  rnim   quod  ost  rirca    suin- 

heatissima'  Virginis  .Marite   in  via  lueril  inuiii.  mclioris  con(lili(»nis  ohI  xi   jjote^t 

in  stalu  tali,  quod  potuerit  augmcntari  ?  augiin  nlari  in  bono  (|uuin  !»i  iioii  potcsl  : 

l'',t  \  idctur,  (juod  sir  mmI    citiislat.    (jiiod    charitaM    hcatiHHinup 

'  S.,  AOGU«TiNi'ii,  Lib.    de    .Natuia  rt  Gratia,  30  ;  l.uc.  x.  27. 
rap.  3ft.  '   l'ro  liulutioiir  otijuclnl  Uiii,  viJa  iitlrA  |>u»t 

M)«'Ut'>i.    si,     .      .M.iitli.   iiii,   37;   Maro.  i.i,  ijuiv^t.  I.\l. 


I 


<(. 


I 


QUtESTIOXES  SrPF.R  EVANGEIJI\M,  QU/EST.  XI.VIII. 


93 


Virginis  fuit  citra  sunimuni,  ct  in  optimo 
stalu  :  ergo  potuit  augmentari. 

2.  Ilem,  Augustinus  ad  llieronymum  : 
«  Charitas  est  virlus  qua  illud  quod  dili- 
gendum  est,  diligilur.  Ilaec  in  aliis  ma- 
jor,  in  aliis  mlnor,  in  aliis  nulla  est,  ple- 
nissimavero  quae  jam  non  possit  augeri 
quamdiu  hic  homo  vivit,  invenitur  in 
nemine  '  :  »  quamdiu  ergo  hic  est  vivens, 
augeri  potest. 

QuoD  si  concedatur.  Contra  : 

1.  Churitas  beatissimae  Virginis  fuit 
perfectissima  secundum  statum  :  sedper- 
fectius  est  quod  in  termino,  quam  id 
quod  est  cilra  terminum  :  sed  quod  aug- 
menlabile  est,  citra  terminum  est :  sed 
chaiitas  beatse  Virginis  fuit  in  termino 
et  non  cilra  terminum :  ergo  churilas 
beaicE  Virginis  non  est  augmentabilis, 
sed  in  summo  complemento  secundum 
statum  vise. 

2.  Item,  Sicut  nec  in  corporalibus,  ita 
nec  in  spiritualibus  quidquam  estvacuum 
secundum  actum  :  sed  inter  charitateni 
inaugmentabilem  patri*,  et  charitatem 
augmentabilem  via?,  medium  est  chari- 
tas  via?  inaugmenlabilis  :  ergo  cum  ex- 


quae  fuit  in  slatu  viae  summa  et  propin- 
quissima  statui  patriae  :  ergo  hahebat 
charilalem  inaugmenlabilem  in  summo. 

3.  item,  Inter  charilatem  inaugmen- 
tabilem  quanlum  ad  substantiam  et  quan- 
tum  ad  actum,  et  charilatem  augmenta- 
bilemquantumadsubslanliametquanlum 
ad  actum,  est  media  charitas  inaugmen- 
tabilis  quantum  ad  actum,  et  inaugmen- 
tabilis  quantum  ad  substantiam  :  quarta 
enim  ditferenlia  est  impossibiiis,  scilicet 
quod  sit  augmentabilis  secundum  sub- 
stantiam,  et  non  sccundum  actum  :  sed 
medio  perfeclibili  debetur  mcdia  perfe- 
ctio  :  ergo  cum  bealissima  Virgo  liabuerit 
medium  statum  in  via  inter  perfectibilia, 
mediam  habebit  perfeclionem  :  ergo  ha- 
bebit  inaugmentabilem  charitalem  secun- 
dum  substanliam  et  aui>menlabilem  se- 
cundum  aclum. 

4.  Item,  Omne  crealum  certo  termino 
et  quantitate  est  mensuralum  :  Deus  enim 
onuiia  ht  mensura,  et  Numero,  et  poii- 
dere  disposuil-.  Ergo  nuUius  creati  po- 
tentia  est  infinita  in  via  :  ergo  augmen- 
talio  charitatis  non  est  infinita  in  via  : 
ergo  alicubi  erit  in  summo  suo  :  sed  sum- 

trema  exstent,  aut  medium  erit,  aut  ali-  mum  perfectibile  perfectioiiis  vine  fuit 
quod  vacuum  est :  illud  autem  medium  beatissima  Virgo  :  ergo  habuit  charita- 
non  congruit   nisi    beatissimce    Virgini,      tem   viae  in  summo '. 


QU.^STIO  XLVllI. 


ftriim  B.  \  ira;o  fruebalui*  in  vin  per  inoiluni  palrlie  ? 


JuxTAhocquaeritur,  UtrumbeataVirgo  1.  Augustinus  in    libro  1   dc  Doctrina 

frueretur  in  via  per  modum  patriae  ?  Christiana  :  «  Frui  est  amore  inhaerere 

Et  videtur,  quod  sic.  alicui  rei  propter  se  •  :  »  sed  beatissima 


'  S.  Algcstinus,  Epist.  29  ad  Hieronymum.      nis,  vide  infra  post  Quaest.  LXI. 

-  Sapient.  xi,  21.  ^*  S.   Augusti.xus,  Lib.    I    de   Doctrina,    ctiri- 

'  Pro   solulione  objectorum  liujus  quoestio-      stiana,  cap.  4. 


91 


D.  ALH.  MA(i.  ORD.  PH.ED. 


Vir^^o  inha?rebat  summo  amore  propter 
se  et  inseparabiliter  :  ergo  fruebatur. 

2.  Item,  Inter  tantum  comprehensorem 
et  tantum  vialorem  triplex  est  medium  : 
comprehensor  simpliciler  et  viator  sim- 
pliciler  simul,  sicut  Dominus  Jesus  :  et 
comprehensor  simpliciter  et  viator  secun- 
dum  quid,  sicut  Angeli  custodiis  et  mi- 
nisteriis  liominum  deputati.  secundum 
quid  sunt  viatorcs  usque  in  diem  judicii, 
Tcrtium  medium  est  viator  simpliciter  et 
comprehen<lens  et  fruenssecundum  quid. 
Ergo  cum  inveniatur  aliquis  comprehen- 
sor  tantum,  ut  homines  sancti  in  palria  : 
et  aliquis  viator  tantum,  ut  liomines  in 
via :  et  aliquis  comprehensor  et  viator 
simul,  ut  homo  Deus,  et  aliquis  secun- 
dum  quid  viator  et  sinipliciter  compre- 
liensor,  ut  Angeli  :  invenit-tur  quarta 
dilTerenlia,  vel  aliquid  erit  vacuuni :  et 
ita  erit  aliqua  pcrsnna  viatrix  simplicitcr, 
et  comprehendens  et  fruens  i^ecunduni 
quid,  et  erit  in  statu  vliB  sunima  et  pro- 
pinquissimu  slatui  putri;£  :  ha'C  autem  est 


beatissima  Virgo  :  ergo  ipsa  erit  viatrix 
simpliciter,  et  comprehendens  el  fruens 
secundum  quid.  Ex  his  autem  omnibus 
videtur^  quod  bealissima  Virgo  non  ha- 
buit  gratiam  virtulum  theologicarum  se- 
cundum  modum  viae,  sed  perfectiori 
modo  et  excellentiori  omni  modo  per- 
fectionis  purae  creatur». 

Ouod  si  concedatur.  C.ontra  : 

1.  Ouia  perfectio  addita  perfectioni, 
non  destruit  ipsam,  sed  auget. 

2.  Item,  Slatus  viae  inferior  esl  statui 
patriaj  :  ergo  summum  viae,  inferius  erit 
inlimo  [)atriie. 

'.\.  Item,  Dominus  iu  Mallhapo,  xi,  1  i  : 
(Jui  minor  est  iu  regno  caelorum,  major 
est  illo,  scilicet  Joanne  Baptista.  (ilossa 
dicit  :  «  (Mnnis  sanctus  qui  est  cum  Deo, 
major  est  eo  qui  »'>t  jam  in  mundo.  » 

i.  Item,  Super  iliud,  h\re  jnitto  An- 
(jc/itin  menin*,  ctc.,  ilicit  (ilossa  :  «  No- 
vissimus  .\ngelus  cudi,  major  cst  quovis 
liomine  '.  » 


t\ 


OU.KSTIo   .\I.IX. 


I  liMiiii    11.  \  ir:;o  lialMi«*i'il    rliniilah-iii  ad    proxiiiiiiiii    iii   miiiiiiio 

('IM'lltlll'11'  ? 


Post  hoc  qua'rilur  de  charitale  beatie 
VirginJH  qu.iiii  habuit  ad  proxiiiiiim, 
l'irum  illaiit   habiifril  iii  summo  crealu- 


ra-  ? 


Et  videtur,  quod  non  :  quia 
I    Majorrm  fiac  iliiectioiwm  ncino  ha- 
bct  *,   L-tc.    Sed  ipsu  unimam  suam  non 


posuit  pro  anilcis  suIa  :  ergo  non  habuit 
charitulem  iiiajorcin  aliis  qiii  aniinuiii 
suaiii  pro  auiicis  htiis  pusucruiil. 

(^oNTH.\  : 

I.  1'ropter  quod  unuiii(|uodque  tale  et 
illiid  inugiH,  ut  pro|>lcr  quud  niiiaiiius, 
i|»um  mugis  diligimus.   Ilu  dicit  IMiilo- 


•  .Mabcti.  III,  (  ;  Miirc.  i,  2  ;  l.ur.  vii.  27.  O»»'''»»    •M- 

•  Pro  koltitiotio  oltjrctoruin,   vidf   infra   |»o»i  J«>nn.  iv,  13. 


QIJyESTrONES  SUPEU  EVANGELIUM,  QlvEST.  l. 


05 


sophus.  Scd  proximum  amamus  propter  summam  charitalem  ad  Deum,  summam 

Dcum.  Ergo  qui  plus  amat  Deum,  plus  habet  et  ad  proximum  :  sed  beala  Virgo 

amat  proximum.  summam  charitalem   habet  ad   Deum    : 

2.  Item,  Eadem  charitas  est  qua  dili-  erjjo  ad  proximum'. 
gitur  Deus  et  proximus  :  ergo  qui  habet 


QUJilSTIO  L. 


In  qiio  stJitu  B.  \  irgo  habiierit  iiistitiain  respeclu  viaforuiii 


Consequenter  quaeritur  de  virtutibus 
cardinalibus. 

Et  primo  de  justitia,  In  quo  statu  eam 
habuerit  beata  Virgo  respectu  viatorum? 

1.  Justitia  enim  et  misericordia  oppo- 
nuntur  in  efTectibus  :  ergo  qui  liabet  de 
justitia  magis,  minus  habet  de  misericor- 
dia  :  et  e  converso  :  sed  beatissima  Vir- 
go,  ulpote  mater  misericordiae,  fuit  mi- 
sericordissima  :  ergo  minimum  habet  de 
justitia. 

2.  Item,  Isa.  xxxii,  17  :  Opus  juslitiai 
pax,  etc.  Item,  ibidem,  xxvi,  9  :  Cum 
feceris  jiidicia  tua  in  terra,  justiliam 
discent  habitatores  orbis.  Item,  in  Pro- 
verbiis,  xviii,  17  :  Justus  prior  est  accu- 
sator  sui.  Ex  his  omnibus  colligitur, 
quod  actus  justitiae  in  via  est  justificare 
mala,  et  punire,  et  vitia  castigare  :  quse 
omnia  non  fuerunt  in  beata  Virgine  : 
ergo  non  habuit  actum  justitiae  in  via  : 
ergo  nec  respectu  viatorum,  et  per  con- 
sequens  super  viatores. 

CoNTRA  :  Duse  sunt  partes  justitiae, 
scilicet  declinare  a  malo,  et  facere  bo- 
num  :  sed  utrumque  istorum  habuit  bea- 
ta  Virgo  super  omnes  puros  viatores   : 


ergo  justitiam  habuit  super  viatores. 
Quod  autem  beatissima  Virgo  declina- 
tionem  a  malo  habuit  excellentius  omni- 
bus  viatoribus,  palet  ex  hoc  quod  sola 
ipsa  viatrix  fuit,  quae  numquam  pecca- 
vit.  Unde  Augustinus  :  «  Excepta  hac 
Virgine,  de  qua  propter  honorem  Do- 
mini,  cum  de  peccatis  agitur,  nullam 
volo  habere  qusestionem  *.  »  Sed  si  om- 
nes  sancti  et  sanctae  convenirent  et  dice- 
rent,  quod  peccatum  non  habcmus,  quid 
responderemus  eis  nisi  quod  dicit  san- 
ctus  Joannes  :  Si  dixerimus  quoniam 
peccatum  non  habemus,  ipsi  nos  seduci- 
mus,  et  veritas  in  nobis  non  estK  Excel- 
lit  etiam  omnes  in  operatione  boni  :  in 
eo  enim  quod  Deum  genuit,  qui  omnia 
regeneravit,  tantum  etTectum  protulit 
boni  de  se,  quod  nullius  purae  creaturae 
eflectus  illi  in  dignitate  vei  in  utilitate 
poterit  coaequari. 

Item,  Opera  misericordiae  quae  fiunt 
ex  compassione  et  relevatione  miseriae, 
et  propter  hoc  dicuntur  misericordiie 
opera  :  sed  eadem  sunt  opera  justitiae, 
ad  quae  omnes  tenenlur,  ut  palet  in  dis- 
cussione  ultima  :  Esurivi,  et  non  dedistis 


*  Pro  solutione   objectorum,  vide  infra  post      cap.  36. 
Qua^st.  LXl.  *  I  Joaimis,  i,  8. 

'  S.  AuGUSTiNLS,  Lib.    de   Natura   et  (iratia, 


96 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  PR.ED. 


Tnihi\  etc,  ubi  fit  disceptatio  et  adjutli- 
catio  damnatorum  pro  liujusmodi  ope- 
rum  omissione.  lUa  eliam  opera  exer- 
cuit  beala  Virgo  in  summo  super  omnes 
viatores  :  operum  enim  misericordia?  al- 
terum  est  allero  magis  bonum,  vel  quod 
lit  ex  majori  cbaritate,  vel  quod  lit  ma- 
gis  indigenti,  vel  quod  maj^is  diyno  indi- 
genti,  vel  quod  iit  cum  majori  elb'ctu 
impenso,  vel  quod  lil  fx  magis  necessa- 
rio  et  minus  superfluo.  liiPC  omnia  fue- 
runt  in  bealissima  Virgine  in  sumnnt. 
Cbaritas  ex  qua  opera  misericordiie  fe- 
cit,  omnem  crealuram  excellit,  ul  infra 
]>ateLit.  Muxime  indigenti  tribuit  :  qiiia 
nemo  inter  \  iatores  paup»Miur  Jesu  (lliri- 
st(t  fuit.  Dignissimo  pauperi  tribuit  : 
quia  nem«i  dignior  mendicus  quam  men- 
dicus  Deus  fuit.  .Magnum  enim  essel  opus 
misericordiae  quod  lieri-t  pauperi  laict», 
majus  quod  lieret  pau|)eri  clerico,  ma- 
jus  quod  lieret  rtligioso,  adbuf  majn« 
quod  lieret  pauperi  Kpiscopo,  sed  suiu- 
mum  (juod  lier<t  mendico   l*apa"  :   ergo 


impropoitionabiliter  summum  opus  mi- 
sericordias  fuit  quod  iiebat  Deo  mendico 
et  pauperrimo.  Maxiiiium  etiam  elTe- 
ctum  niiseiicordiae  nubis  impendit  :  quia 
nobis  miseris  et  caplivis  el  mendicis 
Deum  Filium  suum  ipsum  dedit  caplivis 
in  prelium,  fameliois  in  vialicum,  labo- 
rantibus  in  prsemium,  inlirmis  in  medi- 
camontum,  et  cum  ipso  nobis  dedit  re- 
gnum  civlorum  et  omnt'  bonum  :  qui 
enim  proprio  Filio  suo  nun  perpercit, 
quomodo  cum  illo  nobis  omnia  non  do- 
navit  ? 

Item,  Beatissima  Virgo  de  nullo  sibi 
superlluo,  sed  umnino  necessario,  opus 
misericordia*  fecit  Filio  suo  paupcrrimo 
et  peregrino,  dc  propriis  ^uis  purissimis 
carnibus  et  sanguinibus  lunicam  polymi- 
tam  fecil,  in  utcri  sui  gremio  Iiospitavit, 
de   proprlo   cor|iore    cibavit   ct    lactavil. 

Sic  ergo  patet,  tjuod  beatissima  Virgo 
justitiam  quoad  parles  et  rlTectus  suos 
babuit  in  summu  *. 


I 


Or.KSTlO  1,1 


%o 


^iinlilcr   Inlrif).  «Iiiilii  «'I  olMMllcnlln  riioriiiil  lii  11.  Xirjfino? 


Posl  boc  videndum  est  de  «peciebus 
ju^tilio'  qu.T  sunt  latriu,  dulia,  obcdicn- 
tia,  (|u;ililcr  et  ba'  fucrunl  in  bealishima 
Virginc  ? 

Kl  priino  (b-  latriu.  Ksl  enim  lalriu 
soli  Deo  debilus  et  exltibilus  lionor.  Ft 
inlendilur  Iionor  i^le  per  (riu.  Primum 
•'>»l  dignitas  pcrsonap  exlnbenlis.  Sicun- 
dum    e>l    minus    dL-bituin    fxbibitioiiiH. 


Terliumest  i-xcullentiuimpenstTservituliH. 
Di;;iiilas  persona>  exliibenlis  respectu 
uiiiiiium  viutorum  in  suiniiio  fuit  in  beu- 
tisMinu  Virgine  :  ipsu  eniin  iiiuter  Dei. 
ulii  omiics  servi  :  el  iiiipriqiortiunubili- 
ter  iuugi<«  etit  esse  matreiii  Doi,  quain 
esho  8ervu^n  Dei  :  «Tgu  impr<qn»rtiuiiabi- 
IitiT  mujor  est  lulria  iiialns  Dn,  (|U.im 
serx  oruiii  Dei. 


'  Mallh.  «XV.  42.  '«""••''    '^' 

'  Pro   1011111011«  ul)j«cturuin,  vid><   iiifrit  |io»l 


QUiESTIONES  SLPER  EVANGEL[lIiM,  Ql.EST.  Ll. 


97 


Item,  Minus  debitum  exhibitionis  fuil  dicens  :    Vuinm  non  fiabenl\  etc.    Dicit 

in  boatissima  Virgine  respeclu  aliorum  magister  Huj^mi  de  sanclo  Victorc,  quod 

sanctorum  :  quanto  enim  quis  plus  est  nobiiissima  specios  orationis  est  insinua- 

inferior,  ianto  magis  tenetur  ex  debilo  tio,  exemplificans  in  eodem  verbo,  sci- 

necessitatis  ad  servitium  :  sed  bealissima  licet,   vinum   non  hahent.   Et  sic  latria 

Virgo  fuit  suprema  omnium  sanclorum  :  ejus  oris  fuit  in  summo  :  tum  quia  crat 

ergo  exhibitio  servitutis  ejus  fuit  ex  mi-  nobilissimus   modus  orandi   :  tum  quia 

nimo  debito  necessilatis,  et  ex  maximo  ejus  oralio  habebat  rationem  jussionis  et 

debito  charitalis  :  ergo  ilerum  quanlum  imperii  :  tum  quia  erat  impossibile  eam 

ad  hoc  fuil  ejus  latria  in  summo.  non   exaudiri,  juxta  illud  :   Pele,  maler 

Item,  Impensa  servilus   latriae   consi-  mea  :  neqiie  enim  fas  est  ut  averlam  fa- 

stit  in  tribus,  in  actu  cordis  qui  est  cogni-  ciem  tuam  \  Item,  Quid  vis,  Esther  re- 


gina  /  qiise  est  petitio  iua,  scilicet,  pro 
qua  re  postulas?  Etiamsi  dimidiam  par- 
tem  regni  meipetieris,  dabitur  tibi'\ 


lio  et  dilectio,  in  actu  oris  qui  est  laus  et 
oratio,  in  actu  operis,  ut  genuflectio, 
adoratio,  immolatio,  et  hujusmodi.  Om- 
nia  hsec  in   beatissima  Virgine  fuerunt 

in  summo  :  in  virlulibus  enim  interiori-  Item,  xUtus  latria?  in  opere  exteriori 

bus  omnem  creaturam  excellit,  ut  infra  principalis  est  in  oblatione,  et  excellen- 

patebit  :   habent  enim    Angeli   virtutes  tior  in  templorum  constructione  et  con- 

inamissibiles,  sed  non  meritorias  praemii  secralione  :    hoc  autem    tolum    fuit    in 

substantialis  :  habent  et  homines  virtutes  beatissima   Virgine  in  summo,  quae  de 

meritorias,  sed  amissibiles  :  habuit  au-  corde  et  corpore  templum  sancto  Spiri- 

tem  beata   Virgo  virtutes   inamissibiles  tui  construxit,  in  quo  Filius  Dei  corpo- 

ciim  Angelis,  et  meritorias  cum  homini-  raliter  habitavit,   in  quo   seipsam  et  in 

bus,  et  ita  utrisque  excellentius,  et  ita  seipsa  summam  castitatem  cordis  et  cor- 

habuit  excellentissimam  lalriam  in  aclu  poris  Deo  omni   sacrificio   acceptabilius 

cordis.  obtulit,  imo  ipsumfilium.suum  et  Filium 

Dei,  non  prout  panis  et  vinum  in  corpus 

Item,  Actus  latrige  ab  ore,  ut  est  laus  ipsius   transferebatur,  et  sibi  speciebus 

et  oratio,   excellentissime  fuit    in  beata  alienis     immolabatur,     sed     secundum 

Virgine  :  oratio  enim  aliorum  sanctorum  quod  in  ejus   propria  carne  et  sanguine 

non    innititur  alicui  juri  ex  parte  sui,  secundum  corpus  formabatur,  sub   ipsa 

sed  tantum  misericordiae  ex  parte  Dei  :  sua  specie  propria  in   qua  eum  genuit, 

oratio  autem  beatissimae  Virginis  innili-  spontaneo  ejus  consensu  in  ejus  passione 

tur  gratiae  Dei,  et  juri  naturali,  et  justi-  pro  nobis  omnibus  obtulit  :  per  quam 

tiae    Evangelii  vel  decalogi  :  quia  filius  sufficientissimam    et     gratissimam    ho- 

non  tenetur  tantum  exaudire,  sed  obe-  stiam  semel  oblatam,  Deum  toto  generi 

dire  matri,  juxta  illud  :  Honora  patrem  humano  reconciliavit  :  qui  nimirum  ex- 

tuum  et  matrem  tuam  '.  Et  Apostolus  :  cellentissimus  actus  latriae  in  opere  fuit. 

Fdii,  obedite  parentibus  vestris '.  Quod  et  Et  sic  patet,  quod  beata  Virgo  omnem 

ipsa  videtur  innuere  in  modo  orandi,  non  actum  latriae  secundum  omnem  modum 

utens  oratione  simplici,  sed  insinuatione,  habuit  in  summo  ^ 


*  Exod.  XI,  12. 

'  Ad  Ephes.  vi,  1. 

*  Joan.  n,  3. 

*  III  Reguni,  II,  20. 


5  Esther,  v,  3. 

•  Pro  solutione  objectorum,  vide  infra  post 
Quaest.  LXI. 


uxvii 


98  D.  ALB.  MAG.  ORD.  PR.ED. 


QUiESTIO    Lll. 


L'truni  B.  \  ir^u  habuerlt  dullani  7 


Conseqaenter  videndum  est  de  dulia.  nem,    purificationeni   pollulis    matribus 

Est  aulem  dulia  honor  creatura  dcbi-  conslilutam   absque  leyis  praecepto   ob-      / 

tus  et  exhibilus.  Et  haec  liabet  duas  par-  servavit,  el  Filiuni  cum  oblalionibus  of-      j, 

les    :    duliam    sim()liiiter    qua'    debetur  lt'rens,    sacerdolibus   legalibus  reveren-      | 

crealuris,    et  hyperduliam   quae  debutur  tiam  e.\hibuit,  per  quod  obedienliam  et 

excellentibus  crealuris,  ut  beatiTB  Virgini  humibtatem    consummavil,   sicut  scrip-       . 

et  8anct<£  cruci.  tum    est  :    Sine  viodo,    sic  cnim   decct 

1.  Ilabuit   autem  beata   Virgo  actum  ^ios  iinplcno  nincm  jnstitiam  '.  (llossa  : 
hvperdulia;  in  summo,   respt  ctu  aliarum  Perlectam     humilitalem.     l-lt     distinguil 
creaturarum  :  improporlionabiliter  enim  ibi      triplicetn      hnmilitatem      A      obe- 
majus  est  adorari  quam  adorare  :   ergo  diintiaui.    Prima    quie    exhibetur    infe-      t 
iinproportiouabiliter  njajus  est  hyperdu-  rioribus,     secunda      pari,      terlia     quae 

lia  adorari,    quam  adorart-  hypeidulia  :  sujteriori.  Et  prima  vocatur  owjmj^  ^*/5/<- 

8ed  omnes  alii  sancti  ador.inl  hyperdulia  tia,  i>l    e^l,   perfecta  justilia,  quam  lua- 

beatiim   Vir;.inem  :   ergo  ip>a  omnos  e.\-  ti-sima  Virgo  in  sununo  exhibuil,  quan- 

cellil  hyp''i dulia.  do  Deo propinquissima  fuit,  it  dignissiiua 

2.  Item,    Actus    duliae    habuit    super  inferioribus  et  sibi  jure  subditis,  ipsasu- 
omnes    excellenter  :    actus   enim    dulia'  per  legem  posita,   secundum  legem,  legi 
iutenditur  per  ea  per  qu»  et  aetus  lalri;e  et  mini«.tris    ejus   ohedivit    :    in  quo   83       ^ 
intendebatur,    per    dignitalem    vidHlieet  summe  imlinavit   et    humiliavit   :    sum-       ' 
personie  exhibentis,   pcr  minus  d»'bilum  nium  enim    citra    Deum    in   suisum    est 
exhibitionis,  •t  pi-r  humililat-^m  servilu-  MiuMua  ini  ori  upio,  juxla  illud  :  /ncor~       ' 
lis.    I*er   dignitatem  personx'  exhibcntis  ru/)t io  /acit essefn(ui)/ium  l)co*.  ^xiuwixc 
excellit  omnes  :  nulla  enim   tlignn   |»er-  uutem  di-tans  ab  incorruptione  deorsum, 
sona  vel  creatura  potuit  aliam  creaturam  est  corruptio  :  post  corruplionom  sequi- 

in  tanlum  iionorare  inquantum  digni>si-  tur  pnMia  posita  pro  corruplione.   ul  esl     ^ 

ina  creaturarum  miler  Dei.  mulierum  ciirruplnrum  purilic.itiu  :  sum- 

3.  Item,  Cum  esset  dignis>ima  et  hii-  m.i    igiur    iiiflinatio     humilitatis    fuit, 
prema  creaturarum  omnium,  quam  om-  quando  »e  excellenlissima  incorruptione 
nes  debenl  revereri  et  lionoraro,  mininie  Virgo    .siib    onus    corruplis    impo^itum 
debitum   fuil  ut  alias  creaturas  honora-  Rpontanee  se  inolinavil.                                     ^ 
P^jj  l!t   sic    palet   quomodo    iti    beati««ima 

4.  Item,  Servitus  humillima  et  imbbi-  Virt:inf .  el  diilia,  el  lutn.i.  et  ohedienlin, 
tissima  fuit,  qua  inferiorem  »o  lionora-  el  humililus,  fiicrunt   m  siimmo   . 

vil  :  quia  proxima  Deo  per  inrorruplio- 

»  MatUi.  iii.  15.  *  ^'■0  soluiiono  objeclorum,  »id*  infra  poit 

»  Sapient.  vi,  2ft.  Qu»>l.  I.Xl. 


QUiESTIONES  SUPER  EYANGETjrM,  QU.I^ST.  LIV. 


99 


QU71^]ST10  LIII 


Utrum  B.  Vlrgo  liabuerlt  pcenltentlani? 


EsT  ADHUG  virlutis  alia  species  quae  ad 
justitiain  potest  rcduci,  scilicet  pceniten- 
tia.  Quod  sit  virtus,  patet  per  Glossam 
super  illud  :  Poenitentiam  agite  *.  Prima 
virtus  est  per  poenitentiam  veterem  ho- 
minem  perimere,  elc.  Ilem,  Virtus  poe- 
nitentise  timore  concipitur.  Quod  autem 
poenitentia  sit  species  justiti.-E,  palet  : 
quia  omnes  tenentur  velerem  hominem 
perimere,  el  omnes  peccalores  pcenitere. 

Quod  autem  aclus  pcenitentia?  fuerit 
excellenlius  in  beatissima  Virgine  omni- 
bus  viatoribus,  palet  ex  hoc  quod 

1.  In  omnibus  aliis  actus  pcenitentiee  re- 
quiritpeccatum  in  esse  vel fuisse :  in  beatis- 


sima  autcm Virgine  fuerunt  aclus  pceniten- 
tise  sine  pra^sentia  vel  praecessione  culpoe. 
2.  Item,  Cum  nuUa  virtus  quantum 
ad  habitum  cesset  in  patria,  habitus  poe- 
nitentite  erit  in  patria  :  et  habitus  palriae 
perfecliores  habent  actus  quam  habilus 
vise  :  ergo  poenitentia  erit  in  patria,  et 
habcbit  porfectiorem  actum  quam  habeat 
in  via  :  ille  autem  est  detestatio  peccati 
sive  nolle  peccare  :  ergo  cum  beatissima 
Virgo  habeat  actum  poenitentioe,  non  se- 
cundum  actum  vise,  habebit  ipsum  se- 
cundum  actum  patriae  :  ergo  habuil  actum 
poenitentiiB  excellentius  aliis  creaturis 
vise  '. 


QUiESTlO  LIV. 


Utruni  prudentla  fuerit  In  B.  Mrgine  seeundum  quod  et  in  alils 

viatoribus  ? 


CoNSEQUENTER  quserituf  de  prudentia. 
Et  primo,  utrum  fuit  in  beatissima  Vir- 
gine  secundum  quod  in  aliis  vialoribus? 

Et  videtur,  quod  non. 

1.  Dicit  Augustinus  :  «  Prudenlia  est 
anior,  ea  quibus  adjuvatur,  ab  aliis 
quibus  impedilur,  sagaciter  eligens. 
Item,  Augustinus  :  «  Prudentia  est  in 
praecavendis    insidiis    :     sed   beatissima 


Virgo  non  impediebatur  ab  aliquo,  nec 
indigebat  aliqua  cautela  contra  insidias, 
quia  decipi  non  polerat  :  ergo  non  habuit 
actum  prudentiae,  hocque  modo  sicut 
eum  habent  communiter  viatores  :  ergo 
ipsa  non  habuit  actum  prudenliae  per 
modum  viae  :  ergo  per  modum  patriae. 

2.  Item,   Prudenlia  respicit  cognitio- 
nem  eorum  quae  pertinent  ad  actionem 


•  Malth.  111.  2. 

*  Pio  solutione  objectionum,  vide  infra  post 


Queest.  LXI. 


100                                    D.  ALB.  MAG.  ORD.  PR.ED. 

secundum   quod  est  virtus  cardinalis    :  cunda  ad  contemplationem  :  circa  utrani- 

agenda  autem  sunt  quaedam  exteriora  et  que  contingit  errorem  esse  in  viatoribus 

corporalia,  et  qua?dain  interiora  el  spi-  communiter  :  sed  in  beatissima  Virgino 

ritualia  :  el  coatingL-t  aliquem  esse  exer-  fuit    perfeclio    utriusque    sine  errore   et 

citalum   in  temporalibus   el  inexpertum  possibilitate  errandi  :  ergo  habuit  actum 

in  spirilualibus,  aliquem  e  converso.  Fri-  prudentiffi  excellentius  omni  viatore  *. 
ma  perfectio  pertinet  ad  actionem,  se- 


QU^:STIO  LV. 


Seciintliiiii  qiiein  slftliini  rortitiido  fiierll  in  B.  \  irjjlne? 


i 

I 


CoNSEQrENTER  qua^ritur  df  fortiludine,  scribilur  :  Kiducia  esl  cerla  spos  pordu- 

secundum  (juem  statum  fuerit  in  bratis-  cendi  ad  linem  rem  qua^  incepta  est  :  sod 

sima  Virgine?  Kl  per  ordinern  quienlur  cerliludt)   spei    beatissimx   Virginis  fuit 

de  speciebus  sive   de    partibus  ejus.  absidula  ct  infallibibs,  uinnium  aliorum 

Kt  primo  de  magnanimitate,  quae   sic  viatorum  liducia  conditionalis  est  el  fal- 

describitur  :  Magnanimitas  est  ratiunalis  iibilis  :  sed  infallibile  excellit  failibile  im- 

agressio  lerribilium.  Ouod  Iktc  in  summo  proportionabiiittT  in  quantum  tali*  :  ergo 

fuerit  in  beatissimu  Virgine,  sic  vidctur  :  liducia    beatie   Virginis  exocllit    liiluiiam 

TiMriliili-simum  enim  in  bac  vita  est  do-  omnium  viatorum. 

lor  mortis   :   el   >}uanlo   nalura  nobilior,  Onarla  est  securitas,  qu;e  sic  docnbi- 

lanto  mors  tlolorosior  el  terribilior  :   sed  tur    :    Securilas    est    babitus    secundum 

spiritus  improporlionubiliter  nobilior  est  (]uem      supervenienles     incommoditutes 

corpore  :  ergo  marlyrium  mentis  majus  non  formidantur,  qiiin  (}uod  inoeptum  es      f 

est    martyrio    corporis    :   sed    bealissima  ad  lineni  perducutur  :  sed  socuritus  beata) 

Virgo  marlyr  esl  marlyrio  spirilu  ili,  alii  \  irginis  fuit  oninino   sine    tiinore  se^ia-     ^ 

marlvres   marlyrio   corporali,    sicul    pa-  ralioiiiH  :  ergo  ejus  securitus  excellit  so- 

tebil  infra  de  inartyrio  ct  uureolis  :  er^'o  curitatem  omnis  viuturtH. 

agresHiu  terribiliuin  iiiipro])orlionabilitcr  (Jniiilu  est  jiutieiiliu,  (]ua>  sic  describi- 

major    fuit    in    bcati    Vir;:iiic    (|ii.tiii    iii  tur  .  I*atii-ntia  est  lionus  liuliitus  unima', 

aliis.  umnesudversilules  a*(]uuniiiiiler  jiortiins  : 

Secunda    est    iiia^fnilicenlia,    (jii  e    sir  s(!d  jiatienlia  bculissiiiia>  Virginis  fuil  in- 

describilur  :  .Mu^niliccnlia  esl  reruiii  beiie  vincibilis,  et  ab  omni  malo  culpa'  imjius- 

geslurum  fclix  cunsuinniutiu   :  cuiiHum-  sibilis.    oniniuin    uliorum    viulorum   ]>a- 

mutio  uulem    rerum   bene  geslarum  per  tienlia  fuil    vincibiliM    el    u   inalo   culpn» 

bealam    Virginem   excellit    iiiijiro]iorlio-  jiusNibilis  :  ergu  ijisius  jiulienlia  fuil  nlio- 

nabiliter  umnis  ])uru5  crealuru'  cunsuin-  ruiii    ]>aliciiliu  iiiujur  imjirujiurtiuiiubili- 

inutionem  :  ergu   in  actu  inugniticeiiliu)  ler 

excullit  umnem  vialurem.  .'^exla  est  cunittuntiu  qu»  sic  describi- 

Terliu  species  esl  tiducia,  quai  bic  de-  lur  :   Cunslanlia   est   aniini  Klululilat  in 

'  l'io  solationt*  ol>jtLUouuui,  viJe  infra  pohl  0"*"    '  ^' 


QU^STIOiNES  SUPER  EVANGEIJUM,  QUiEST.  LVII. 


101 


proposilo  non  vacillans  :  sed   stabililas      stantia  aliorum  constanlia  iniproporlio- 
beatissimaj  Virginis  fuit  inimobilis  :  et     nabililer  major  fuit '. 
omnium  aliorum  mobilis  :  ergo  ejus  con- 


QUiESTIO  LVI. 


Utrum  habuerit  B.  Vlrgo  perseverantlam? 


PosT  HOG   quseritur   de  perseverantia,  verandum  fuit  inflexibilis  :  voluntas  om- 

qu?e  dupliciter  dicitur  :  uno  modo  pro-  nium  aliorum  flexibilis  :  ergo  ejus  perse- 

positum  perseverandi  usque  in  iinem  :  verantia  aliorum  perseverantise  est  ira- 

alio  modo  actus  perseverandi.  proporlionabilis  *. 

Voluntas  beatissimae  Virginis  ad  perse- 


QUiESTIO  LVII. 


Utrum  habuerit  temperantiam? 


PosTEA  quaeritur  de  temperantia,  quse 
1.  Sic  describitur  secundum  Piloso- 
phos  :  Temperantia  est  contra  iflrcitos 
animi  impetus  firma  et  discreta  domi- 
natio.  Item,  Matth.  xv,  38  :  Erant  qui 
manducaverant  quasi  quatuor  millia  ho- 
minum.  Glossa  :  «  Temperantia  est  re- 
fraenatio  cupiditatis  ab  his  quse  tempora- 
liter  delectant.  »  Patetquodin  his  diffini- 
tionibus  diffinitur  temperantia  secundum 
actum  vise  et  non  patrise,  et  quod  secun- 
dum  actus  istos  non  fuit  temperantia  ia 


beatissima  Virgine  :  ergo  non  habuit 
temperantiam  per  modum  vise,  sed  pa- 
trise. 

2.  Item,  Augustinus  :  «  Temperantia 
est  amor  incorruptibilis  in  Deo  et  inte- 
ger  :  »  sed  tam  amor  quam  incorruptio 
et  integritas  fuit  improportionabiliter  ex- 
cellentius  in  beatissima  Virgine,  quam 
in  aliquo  vialore  :  ergo  habuit  tempe- 
ranliam  improporlionabiliter  super  om- 
nes  viatores^ 


*  Pro  solutione  objectionum,  vide  infra  post         *  Ibid. 
Qu»st.  LXI.  '  Ibid. 


102 


D.  ALB.  MAG.  ORl).  PR.ED. 


QUiESTIO  LVIJI 


l  triiin  liabiieHt  eustltateni  ? 


Sequitlr  de  speciebus  lempornntiae, 
quae  sunl  caslilas,  niodestia,  el  sobrielas. 

Kt  pii(no  de  castitale.  Quod  autem 
beatissima  Virgo  omnem  crealurani  ex- 
cellebat  in  castitate,  sic  probalur  : 

1.  In  omnibus  vialoribus  puris  bomi- 
nibus  caslilas  est  cum  pugna  contra  for- 
mitem,  et  cum  casu  ad  minus  in  primum 
motum  venialem,  et  cum  possibililale 
cadendi  etiam  in  morlalem,  exoeptis  in 
utero  sanctilicatis  el  Aposlolis  Spiritu 
sancto  repletis  :  in  beatissima  autem 
Virgine  fuit  castitas  sine  pugna  fomitis, 
sine  casu  mortali,  sine  possibililate  ca- 
dendi  eliam  casu  veniali  :  ergo  castilas 
ejusomni  bomini  fuit  impruporlionabilis. 


2.  llem,  ('astilas  beatissim*  Marioe 
Virginis  castitalem  Angelorum  quinque 
grad  bus  excellit.  Kst  enim  multiplicior, 
nobilior,  utilior,  gloriosior,  laudubilior. 
Mulliplicior  :  Angeli  enini  babent  tan- 
tum  caslitatem  in  spiritu,  ba^c  autem  in 
carne  et  spirilu.  Iti-m  cst  nobilior  :  quia 
illa  naturalis,  ista  gratuita.  Item,  utilior  : 
illa  enim  est  naturalis  et  non  meritoria, 
ista  mcritoria.  Item,  gloriosior  :  b;ec 
enim  sine  victoria,  illa  autem  cum  viclo- 
ria.  Ilem,  laudabilior  :  b;ec  inin»  est  ne- 
cessaria,  illa  vero  vnlunlaria. 

Pat»'t  igitur,  tjuod  bealissinui  Virgo 
ontnem  creaturam  excellit  in  castitate*. 


I 

F 


(JU/ESTlU  LIX 


t  triiiii  liahiierlt  4(»l>rletatein? 


SEQi'iTt'R  de  sobrietate,  qua'  dupliciter      bilitalc  cadcndi  in  pnmuin  motuin  gulw  : 
dicitur.   iM  t-nim  sobrictas  teinj)erantij'      sed  in  beali>sinta  \  irgine  fuit  sine  pugiui. 


sperifs.  Kst  etiam  sobriet  is,  qua*  »st  abs- 
tinentia,  et  pars  sali-^factioiiis  pdMittmtia' 
el  'ipet  ien  jusliti:e. 

Priiiiii  8  «brielus  e-t « uiii  pu;;im  iii  oiii- 
ni  viulore,  el  cum  erroro,  ct  cuin  possi- 


sim-  i-rrore,  siiie  possibilitate  cadeiidi 
etiam  in  priinum  miituni  guLe  :  ergo  cx- 
celliiilius  fuil  in  la  sobrielus  quam  in 
ulio  vialori*. 

Ilem,  Alia  ubstinentia  est,  quv  fil  tri- 


•  Pro  solutii>n«'  ohjecliunuin,  \idf  infrn  potl      (^utt>»t.  I.XI. 


I 


QUyESTTONRS  STl^ER  KVAXr.EM[TM,  QU.EST.  LXl 


103 


bus  de  causis  :  pro   debito  satisfaclionis,  pra?leiito,  sed  pro  merilo  supcrerogatio- 

pro  peccato  pra?terito,  pro  cautela  eva-  nis  :  nec  pro  caulela  provi^ionis,  f^ed  pro 

siouis   pro  peccato  futuro,  pro  delelione  exemplo  cedifn  ationis  :  nec  pro  deletione 

pcenoe  debitee  in  praesenti  :  scd  in  beatis-  poena?,  sed  pro  merito  gloriaj  :  ergo  ejus 

sima   Virgine    non  fuit  abslinenlia    pro  abslinenlia  fuil   nobilior  quam   alicujus 

debito    satisfactionis,    nec    pro    peccalo  viatoris'. 


QUiESTIO  LX. 


Utrum  liabuerlt  niodestlam  ? 


Sequitur  de  modestia,  quse  consistit 
in  duobus,  scilicet  in  dictis  et  factis. 
Utramque  habebat  Virgo  beata  in  sum- 
mo. 

1.  In  dictis  :  quia  lingiiam  nullus 
hominum  domare  poiest  ^.  Hoc  commu- 
niter  intelligitur  de  vialoribus.  Sed  bea- 
lissima  Virgo  linguam  in  summo  do- 
muit  :  quia  in  lingua  numquam  lapsa 
fuit  :  ergo    modestia   in  dictis   beatissi- 


ma3  V^irginis  omnem  creaturam  excellit. 
2.  Item,  Tn  factis  :  Non  est  homo  ju- 
stus  in  ierra  qui  faciat  bonum  et  no« 
peccet^.  Septies,  scili<et  in  die,  cadet 
justus''.  Hoc  inteliigilur  communiter  in 
viatoribus  et  de  casu  eliam  veniali.  Sed 
beaiissima  Virgo  numquam  peccavit,  et 
numquam  cecidit  :  ergo  in  modestia  fa- 
cti  omnem  creaturam  exceliit^. 


QUiESTIO  LXI. 


L'trum  habuerlt  modestiam  in  eultu  vestlum  ? 


Sequitur  de  modestia  incultu  vestium.      lud  :  Similiter  et  mnlieres  in  habitu  or- 

Quod  autem  modus  in  cultu  vestium      nato,  cum   verecimdia  et  sohrietate  or- 

perlineat  ad  modestiam,  probatur  per  il-     nantes  se,  et  non  in  tortis  crinibus,  aut 


*  Pro  solutione  objectionum,  vide  infra  post 
Quaest.  LXI. 

*  Jacobi,  iii,  8. 

*  Eccle.  VII,  21. 


■•  Proverb.  xxiv,  16. 

*  Pro  solutione   objectorum,  vide  infra  post 
Qusest.  LXI. 


m 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  VRJED. 


auro^  aid  margaritis,  vel  veste  pretiosa  : 
sed  quod  decet  mulieres^  promittentes 
pietatem  per  opera  bona  '. 

Item,  per  illud :  Quarum  non  sit  extrin- 
secus  capillatura,  aut  circumdatio  auri, 
aut  indumenti  vestimentorum  cultus  -. 
Glossa  :  Sicut  crispatus  habitus.  liiero- 
nvmus  :  «  Mulieres  serico  vel  purpura 
indutse,  Chri^tum  induerc  non  pos^unt : 
auro,  mar^arilis,  moiiilihus  adornatap, 
ornamenla  cordis  perdiderunt.  » 

Item,  Luc.  xvi,  19  :  Homo  quidam 
erat  diies,  etc.  Glossa:  Si  in  cultu  pre- 
tiosarum  veslium  culpa  non  esset,  sermo 
Domini  non  lam  vij^ilanter  exprimeret, 
quod  dives  purpura  et  bysso  indutus, 
apud  inferos  irremediabililer  torquere- 
tur. 

Quaprilur  igitur,    qualiter  ista   mode- 
stia   in   beatissima  Virgine    fuit,    utrum 
descendendo    ad    despeclissimum    Itahi- 
tum,  vel  considerando  mediocrilatem. 
Videtur,  quod  primo  niudo. 

1.  Hieronymus  :  «  Cinis  et  cilicium 
sunl  aruja  pa^nitenlium.  »  Item,  (bry- 
soslomus  de  lunica  inconsutili  opinalur, 
quod  dicitur  inconsutilii,  sirul  mulier 
dicitur  di/formis,  non  quod  sit  sine  for- 
ma,  sed  quod  bah»'at  malam  formam  : 
ila  inconsutilis,  non  quod  fuerit  siiie  su- 
tura,  8ed  quod  habuit  rudes  suturas,  ot 
desuper  contesta  fuil  pcr  totum  \  id  tst, 
tapetiata.  Si  ij^itur  vestilus  Domini  adro 
fuerit  (hspectus  et  vilis  el  asperriinus, 
oliani  in  malre  qu.e  ejus  imitalrix  est, 
debuit  esse  babitus  despeclissinius. 

2.  Item,  Serumluni  IMiilosophum.  il:- 
versum  esl  de  babitu  judicium  vul^'i  •  t 
sapientium.  Iulerro;.'alus  quis  de  vulf,'o, 
quis  sit  hahilus  congruus  ?  respond««t, 
decorus  :  quia  decor  atteslatur  bonislati. 
Si  interrof^iMMUs  unuiii  de  sapifiitissiiiiis 
el  de  boruin  famosissimis,  scilicet  Joan- 
nem  Haplislam,  respoiidehit,  de  pilis  ca- 
nieloruin.   Lrgo   si  seiundum  con.silium 


sapientium  eligilur  vilitas  in  cultu,  ergo 
cum  beatissima  Virgo  fuerit  prudentissi- 
ma,  ipsa  elegit  vililatem  in  vestitu. 
Quod  aulem    mediocritatem,   videtur 

1.  Per  beatum  Hieronymum,  qui  ail : 
«  Ornatus  vestium  et  sordes  pari  modo 
sunt  fugiend».  » 

2.  Item,  Nihil  tantum  Deo  placet  sicut 
zelus  animarum  :  ad  hunc  autem  ordina- 
tur  conformitas,  juxta  ilhid :  Omnibus 
omnia  factus  sum  ut  omnes  facerem  sal- 
vos  *.  Conformitas  autem  est  in  medio- 
critate.  Ergo  cum  beatissima  Virgo  fue- 
rit  maxima  zelatrix  animarum,  quae 
omnes  maxime  lucrifacere  voluit,  ipsa 
bominihus  oinnibus  maxime  se  confor- 
mavil  :  ergo  mediocritatem  habuit  in 
cultu. 

3.  Ilem,  Viitus  in  mediocrilate  consi- 
slit :  ergt)  cuin  beatissima  Virgo  omni- 
bus  exemplum  virtulis  exstiterit,  iu  me- 
diocritate  habitus  exemplum  dedit  *. 


J'ruinittenda   ad  solutionem  prxceden- 
tiiim    (Jujeslionum. 


§  I 

Ai)  iMi.CDiCToni  .M  omnium  evidenliam, 
et  ad  objeclorum  plenioiem  ^olutioneni, 
et  ad  ipsius  solulionis  inlelh'ctum  et  in- 
trlli;:eiitiam  faciliorem,  bic  (iiufdam  sunt 
pia-miltcnda. 

Sriihitur  enim  iii  Lvangelio  Marci, 
XVI,  1"»  :  Pnedicate  Kvanyelium  umui 
cretitur,e.  (ilossai  (ieneri  humano,  ({uod 
habet  aliijuod  commune  cum  oinni  crea- 
tiira,  esso  cum  entibus,  M>ntire  cuiii 
brulis,  inlelligere  cuin  Aiigeli.«».  Ha;c  au- 
tem  communitas  est  causa  et  aptitudo 
(]ua>dam  naturalis  in  viribus  aiqirclnn- 
sivis  aiiim»>    humaiuv    ail   apprebendeii- 


*  I  ail  Tiinoth.  ii,  V  et  10. 
M  relri,  ii,  2. 
'  Juaii.  iix,  t3. 


*  1  ad  Cunntti.  ii,  2.:. 

•  Cf.  iiifra  fcolulioneiu  aJ  pr«ced^nl*«  oltj«. 
ctiuhva. 


QTT^STTONES  SUPER  EVANGELTCM.  QU.EST    LXF. 


105 


(lum  universaliter  species  omnium  crea- 
turarum  cognoscibilium.  Et  simililer  est 
causa  ex  partc  rerum  cognoscibilium,  ut 
species  ipsarum  praesententur  ipsis  viri- 
bus  apprehensivis.  Et  sic  fit  naturalis  co- 
gnitio     cognoscibilium    a    cognoscente, 
cum    ad   species    objectas   convcrtuntur 
apprehensivffi  vires  per  similitudinem  et 
per  quoddam   desiderium,   quod  iterum 
est  nalurale.  Tpsa  autem  ratio  in  homine 
cum  sit  superior,   habet  aclionem  om- 
nium    inferiorum.    Unde    Philosophus : 
Quidquid  potest  virtus  inferior,  potest  et 
virtus  superior.  Cui  consonat  T)ionysius 
in  libro  de  Coelesti  hierarchia  :  ci  Ordines 
superiores  excellenter  habent  inferiorum 
dispositionum  virtutes,  et  non  e  conver- 
so.  »  Et  ideo  omnium  sensibilium  crea- 
turarum  et  intelligibilium  est  ratio  natu- 
raliter  cognoscitiva  ratione  communita- 
tis  naturalis  :  et  ipsa  cum  sit  collaliva, 
naturaliter  cognoscit  res  et  creaturas  esse 
signum  aliquod  vel  vestigium,  sicut  arti- 
ficium  artificis.  Ex  quo  etiam  ratio  natu- 
raliter  est  cognoscitiva   creatoris,  cujus 
creaturae  sunt  vestigia  et  signum.  Et  sic 
patet,  quod  ratio  humana  habet  in  sua 
natura,  quod  sit  cognoscitiva  sensibilium 
creaturarum  et  intelligibilium  et  creato- 
ris  earura,  et  quod  habet  desiderium  du- 
ctivum  ad  cognoscendum  heec.  Et  potest 
dici  ductus  naturalis  ralionis,  quo  ex  so- 
lis  bonis  naluralibus   ducitur   tamquam 
ex  primis   motibus   ex  parte  ipsius.    Si- 
militer  ex  parle  afTectus  sunt  queedam 
aptitudines    naturales   ad  bonum,    quas 
quidam  Philosopbi  appellant  seminaria 
virtuttwif   quibus  movetur  anima  ratio- 
nalis  ad  bonum  naturaliter. 

Tpsa  vero  anima  rationalis  sic  existens, 
est  receptiva  habitus  multiplicis,  scilicet 
artium  et  scientiarum  ex  parte  virtutis 
apprehensivae  :  sed  hujusmodi  habitus 
non  ducunt  rationem  extra  metas  vel 
terminos  ei  debitos  secundum  aptitudi- 
nem  naturalem,  sed  sunt  facultales  '  et 
directiones    quaedam   ad    cognoscendum 


ea  ad  qu»  naturalitcr  se  habenl  :  et  hi 
sunt  liabitus  acquisiti  per  ingenium,  sive 
dati,  sive  infusi.  Ex  parte  vero  virtulis 
motivae  est  recepliva  habitus  consuetu- 
dinalis,  quo  non  erigitur  aflectus  super 
duclum  naturae  vel  super  ea  quae  natura- 
liter  ducta  ratio  dictat.  Aireclum  vero  se« 
cundum  se  habentem  cognoverunt  qui- 
dam  l^hilosophi  non  sufficere  ad  bealitu- 
dinem.  Unde  Tullius  :  «  Saepe  dicimus, 
et  ScEpe  dicendum  esl :  Naturalitcr  avi- 
dissimi  sive  appctentissimi  sumus,  quia 
honesta  sunt  nobis  innata  virlutum  se- 
minaria,  ita  ut  si  pateremur,  et  anhelare 
liceret,  ad  beatitudinem  cum  divino  mu- 
nere  natura  nosmetipsos  perduceret :  sed 
igniculos  natura  nobis  inditos  saepe  re- 
tundimus.  » 

Est  igitur  praeter  hujusmodi  habilus 
naturalis  anima  suscepliva  ignis    fidei, 
quae  est  donum  fluens  a  Deo,  modo  no- 
biliori  et  uliliori  quam  sit  modus  secun- 
dum  quem  fluunt  naturae,  et  bona  natu- 
ralia.   TTujusmodi  autem   gratia  ducitur 
anima  rationalis  ad  cognitionem  tahum, 
ad  quaj  non  poterat  ralio  duci  duclu  suo 
nalurali,  adjuta  arle  vel  scientia  vel  ha- 
bitu  consuetudinali.  Cognita  autem  hu- 
jusmodi  sunt  Deus  Irinus  et  unus,  Ver- 
bum  caro  factum,  et  hujusmodi,  ad  quae 
non  sufficiunt  bona  naluralia  sine  fide : 
quia  ad  hoc  est  parva  nalura  et  pusilla 
slatura,  quse  significatur,  Luc.  xix,  2  et 
seq.,  in  Zachaeo,  qui  cum  non  posset  vi- 
dere  Jesum,  ascendit  in  arborem  sycomo- 
rum,  ubi  Glossa  :  Devotione  fidei  ad  vi- 
dendum  Salvatorem,  quod  natura  habet 
minus,  supplet   ascensu  arboris.  Et  sic 
patet,  quod  fides  sursum  Irahit  ultra  du- 
ctum  rationis.   Et  iste  duplex  ductus  si- 
gnatur,  Luc.  xv,  12,  de  filioprodigo,  qui 
dixit   patri  :    Da  mihi   portionem  sub- 
stanticB  qux  me  contingit.  Tste  voluit  id 
quod  seipso  contingere  potuit :  hoc  enim 
contingere  fuit  seipsum.   Unde,  Glossa  : 
Iste    vult    sua    potestate    uti,   ut   nuUo 
formante,  nuUo  regente  vivat.  Et  divi- 


*  Alias  faciliiates. 


1 


106                                    D.  ALB.  MAG.  ORD.  VJ{MY). 

sit  illis   substantiam,  id    est,  bona  sua.  habet  summiim  suum,  ut  scilicet  sit  tan- 

Glossa   :  Fidelihus    suae    gratiae    prote-  tum  meliorata    quantum    potest,   et    in 

ctionem   quam   desiderant   impertiendo,  tantum  quod  etiam  per  illum  hominem 

infidelibus  solum  naturalis  ingenii  quo  ducatur  ad    visionem   divinitatis.    Unde 

contenti    erant  beneficium   concedendo,  veritas  talis  apprehensa  a  virtute  cogni- 

Et  sic  patet  qualiter  anima  rationalis  tiva,  non  tantum  removet  ignorantiam, 

graliae  auxilio,  super  suum  naturale  pos-  sed  etiam  videt  et  senlit  ut  sit  meliorata, 

se  elevatur  in  cognitione  divinorum,  vi-  et  etiam   per  illum  qui  est  ejusdem  na- 

delicet  ad  primam  veritatem  et  ad  sum-  turae,    ducitur    ad   visionem    divinitatis. 

mam.  Et  hoc   est  quod  dicitur  ad  Corinthios: 

Et  nolandum,  quod  in  hujusmodi  ele-  Cum  Iradiderit  regnuin  Deo  Patri\  etc. 

vatione    anima    non    tantum   naturalcm  Glossa  :    Cum   perduxerit    credentes    ad 

terminum   supergreditur,    sed  super  se  contemplationem  l)ei  Patris,  ubi  est  linis 

eievatur,  et  sune  perfoctioni  appropinquat  omnium,  et  requies  sempiterna,  et  gau- 

meliorando,  ct  reuovatur,  el  iioc  secun-  dium. 

dum   potentias  ipsius  ratiunalis,.  ut  talis  Sic  ergo  patet,  quia   anima  rationalis 

est,  sive  sint  apprehensivaB,  sive  motivap,  secundum  illas  viros  gaudet   de  visione 

ut  rationalis,  vel  irascibilis,  et  concupi-  deitatis  tamquam  de  visione  summi  per- 

scibilis.  Iq  rationabilibus  »'iiim  t't  appre-  licifutis  ipsam,  et  de  visione  Dei  iiomi- 

hcnsivis  et  inotivis  ehl  imago  D»'i,  «  t  in  nis,  id  est,   Christi,  tamquam  de  visione 

his  est   renovatio  per   Jtsu.M    ('iiiuml.m.  (»plimi  et  j)crlectissinu  suie  naturae,  cu- 

Apprehensivae  enim  rationales  hub«-nt  di-  jus  inlluentia  sic  se  meliorari  vidct  et  no- 

lectionem    suam    iii    }n)mine.  ct   iii  Deo  bililuri,  ut   videut  Deum  :    et  visio   isla, 

homine,    scilictt    iii    Chrislo    secunduiu  a'terna  vita  est  ',  in  qua  summu  verita» 

utramque  nuturum.  >'l  summu  bonitus.  VA  sic  relicit  rutie>na- 

Sed  nota,   quod    v»'ritus  Sf  habet  per  lem  vim,  <nio«l  ex  tot«»  eam   ilecorabit  et 

specululionem,   sive  cogniti«)nem  a»!  in-  allicift,  ut  nihil  uliud  i|uaM-at  \idere  nisi 

lellectum  dupliciter.  Aut  scilicet   ut  >ui  i]»sam  aut  propter  ipsum  :  et  idoo  ibi  eril 

prcesentia  remuveut  ign«)rantium  :  et  hoc  continuatiu  visiuiiis. 

modo  se  habet  omnis  veritas  ad  intelle-  Dem,    Summum   delectubilu  concupi- 

ctum    speculativum   «luin    approhenditur  stibile   sic    sun    suuvitute    perfundet,  ut 

abillu.  et  tunc  deleclatur  rutiu  vel  intelle-  nihil  aliud  amet  aut  «{ua^rat  nisi  ipsum 

clu».  Sic  delectutiunflm  convenit  esse  iii  uut  pruplcr  ipsum  :  et  ideo  non  eril  fu- 

sciendu.    Aut    ut    ipsius    pra'scntiu    nun  stidium. 

tantum  renioveatur  ignorantia,  scd  etiam  Item,  Sumiiie  arduum  summa  Bua  im- 

nobilitolur   et  nu-liorotur  |»oti'ntiu  ip.sius  mobilitati'  irusi-ibih'  ruburubit  i't  Hccura- 

veritalis    priesentiu,    ut    claie   \iileat    )t  bit,  ut   nihil  tincro  uut  tractare  qua.'rut 

apcrtc   sine   {eni^matc,   i|uud  secuiKliim  ni.*>i   ipsum   uul  prupter  ipsum  :    et  ideo 

se  vel  in  sc  videri  non  posset.  llujusmu-  nuii  est  ibi  futigutiu.  Tnde  Auguslinus  in 

di  veritas  cst  divina  veritus,  cujus  pr;e-  lil»r«j  \\ll   de  Civitate  Dei  :   m  Kgu  eru           j 

sentia  sc  ratiu  scntit  pcrliii  ct  incliururi,  quucumquu  ab  huminibus  huneste  desi- 

ex  quo  hubct  dckilutioncm  talcm  ct  tan-  dcrantur.  d  l!t  infru  :  u  1|)hu  erit  linis  iio- 

tam,    (|ualcm    ct   quanlaiii    hab«'rc    iidii  struruin  «losideriorum  (|ui  sine  lino  vide- 

pussct  ex  pnesentia  el  iii  prasentin  alle-  bitur,   sino  fustidiu  amnbitur,    sinu  fati- 

riuH  veritutis.  Similitur  autein  in  (ihristu  gatiune  laudabitur  '. 

nalura  huinana    ex   unione  a<I   diviiiam  It  autein  ad  Uoc  pervemut  aiiiina  ra« 


>  1  aJ  Cuiinlh.  sv,  U.  ■  S,  Acrl'«tiM'<i,    l.ib.   XMI  lU  Cinlal#  U*i, 

'  Juan.  ivii,  3  :  llf  ett  rifa  aterufi,  c!<-.  rap.  ln. 


I 


QU^STIONES  SUPRR  EYANGELTUM,  QU^ST.  LXI.  107 

tionalis,  oportet  quod  habilibus  interme-  perfectioneni  non  co;^noverunt  Philoso- 

diis   elevetur  :    in    qua    elevationc    sunt  phi  ignorantes  hominem  fuisse  in  dupiici 

gradus  et  ordines  :  quos  ut  plene  cogno-  stutu  :  et  propter  lioc  miserias  veras  esse 

scas,  nota  quod  est  unum  verum   dele-  quoe  contract;ie  sunt :  nec  illa  veritate  sic 

ctabile  remotivum  imperfectionis  et  in-  lucente  hoc  cognoscunt.  Sed  si  viderent 

digentise,     et    hoc    secundum     ordinem  illam  ut  redarguentem,  tunc  cognosce- 

causae  ad  causatum.  Item,  in  causato  est  renl  illam  poenalitatem  esse  per  causas  a 

imperfectio,  et  hoc  respectu  suae  causae,  suo  creatorc.  Appareret  autem  eis  illa 

et   indigentia,   scilicet   regressibilitas  in  veritas  si  vellent  credere. 

nihilum,  nisi  continuetur  suum  esse  pcr  Ex  quo  patet,  quod  Gentilis  non  est 

suam  causam  :  et  hoc  omnino  polcst^og-  in  via  :  nititur  cnim  secundum  se,  et  ex 

nosci  :  et  Genlibus    potest  hoc  contin-  hoc  non    habct  spem  nequc  formatam 

gere  et  cogitare  in  aliqua  visione  primse  nequc  informem.  Si  auteni  spes  dicitur 

veritatis.   Dicit  ergo   Auguslinus    in  li-  quee    non    est    veritas,    sed    confidentia 

bro  IV  de   7/'m«7a/e:  « Nonnulli  sapien-  ex  consideratione    liberalitatis    divinae, 

tes  mundi  potuerunt  aciem  mentis  ultra  non  dico  misericordiae,  sic  potest  in  fide 

omnem  creaturam  transferre,    et  lucem  infidelis  habere  spem,  id  est,  confiden- 

incommutabilis  veritatis    quantumcum-  tiam.   Et  haec  confidenlia  facit  naturam 

que  ex  parte  contingere  '.  »  TIoc  autem  niti  quantum  potest  esse  secundum  se  : 

videntes  et  cognoscentes  possunt  habere  sed  hoc  totum  parum  prodest. 

dilectionem.  Et  sic  cstdeleclatio  in  scien-  De  fideli  autem  aliler. 
tia  :  quia  illa  veritas  illis  apparet  sicut 
lucens,  et  sic  eam  amant  :  et  non  appa- 
ret  eis  sicut  purgans.  Augustinus  in  li- 
bro  X  Confessionum  :  «  Cur  veritas  pa- 

rit  odium,  nisi  quia  sic   amatur  veritas,  o  ^'- 
ut  quicumque    aliud  amant,   hoc   quod 
amant  velint  esse  veritatem,  et  quiafal  il 

nollent,  nolunt  convinci  quod  falsi  sint  ?  Est   autem    slatus    naturalis  respectu 

Hi  amant  veritatem  lucentem,  oderunt  fidelium. 

eam   redarguentem  ^  »  Ecce    quod  illa  Et  sciendum,  quod  gratia  sacramen- 

veritas  multis  modis  potest  apparere :  et  talis  in  qua  sunt  omnes  virtutes  natura- 

cum  apparet   eis  sicut  lucens,    possunt  Hler,  cum  suscipitur,  ut  hujusmodi  est 

cogitare,  quod  per  eam  perficiuntur  im-  introducens  in  vitam,    et  heec   removet 

pertectiones  naturales  in  causato,  et  re-  impedimentum    proveniens    ex    deslitu- 

moventur   indigentise  :    et  amant  illam  tione  naturse,  et  juvat  ipsam  et  roborat 

primam    veritatem   qui    sic    cognoscunt  et  elevat  et  perducit.  Hoc  autem  sufficit 

eam  :   et   amor  est  naturaiis   inclinatio  ut  consecratus  hac   gratia  collocetur  in 

aflectus  ad  illam  vcritatem  sic  cognitam.  patria  si  decedat  ante  tempus  liberi  arbi- 

Sed  amare  non  plus  potest  homo  quam  trii  determinatum  ad  operandum,  et  hic 

se  extendit  naturalis  cognitio,  et  non  pot-  est  status  viae. 

est  operari  sic  ut  attingat  illam.  Cujus  In  adultis  vero  est  allter  :  gratia  enim 

duae  causae  sunt.  Una,  insufficientia  na-  sacramentalis  semper   stat    cum    gratia 

turae   instituts  :    alia,    imperfcctio    quae  virlutum,  vel  quae  est  virlus,  quae  est  ad 

provenit  ex  destitutione  naturae,  scilicet  operandum  propter  Deum  :  qua  gratia  si 

miseria  poenalis  ex  culpa  originali  quoad  non  operctur,  cum  debet  operari  homo, 

reatum.  Hunc  autem  defeclum  vel  im-  non  habet  nisi  signum  viae  et  memoriale 

I  S.  AuGUSTrNUt,  Lib.  IV  de  Trinitate,  cap.  17,  «  Idkm,  Lib.  X  Gonfessionum,  oap.  32. 


108  D.  ALB.  MAG.  ORD.  PR.ED. 

aliquod,    et  deformantur  virtutes  in  ea,  est  in  via  adhuc  plus  teneri  a  quibusdam 

et  habet  spem  et  fidem  informem:  quia  qui  jam   habent    aliquam   prffigustatio- 

si  non   operatur  cum    debet  operari,  et  nem  :  et  illi    non   habent    tanlummodo 

non  impeditur  aliunde  vel  simpliciter  vel  pignus,  sed  et  arrham,  secundum  quod 

ad  tempus,   tunc  peccat  morlaliter,  vel  arrha  est  pars  praemii.  Sed  illi  etsi  sint 

ex  omissione,  vel  ex  negUgentia,  vel  ex  in  via,  non  tamen  hoc  habent  secundum 

aliquo  aho  :  et  sic  est  extra  viam.  Quia  stalum  viae,   sed  ut  sunt  praeter  statum 

tamen  habet  signum  vel  memoriale  viae  via?.  Auyustinus  in  hbro  Xil  super  Ge- 

hujus,  adhuc   habet  aUquam  spem,  sed  tiesim  ad  litteram  :  u  In  illa  specie  qua 

per  illam   nullum   gaudium  habet,  quia  Deus   est,  nemo  eum  videt  vivens  vita 

est  valde  remota  a  termino :  quia  iUa  est  ista,  qua  mortaHter  vivitur  in  istis  sen- 

non  ad  obtinendum  ahquem  terminum  :  sibus  corporis  '.  »   Sed  nisi  ab  hac  vita 

sed  illa  spes  est  idem  quod  non  difliden-  quisque     quodauunodo     moriatur,    sive 

tia  de  Dei  misericordia.  Hoc  autem  non  omnino  exiens  de  oorpore,  sive  ita  aver- 

polesl  habere  GentiHs.  Vel,  illa  spes  est  sus  el  alienatus  a  carnalibus  sensibus,  ut 

respectu  misericordiie  ut  iterum  revoce-  merito  nesciat,  sicut  Apostolus  ait,  sice 

tur  :    quod    iteruin    non    potest    habere  in  corpore,  uescio,  sive  euira  corpus  sii^, 

Gentilis.  Si  autem  operatur  et  est  tamen  cum    iii   ilhmi   rapitur  et  subvehilur  vi- 

in   mortidi  peocato,  in   idem   redit  cum  sionem.    ilanc  enim  visionem  mens  ab 

hoc  qui  iion  operalur.  Sed  si  in  veniali,  omni    corpore,    et  ab  omni   labe    niun- 

non   tamen   hic  est  extra  viam  penitus,  data,  et  a  simililudine  corporis  alieiiata, 

sed  plus  moratur  in  via,  et  a  rtcla  cadit  et  abrepta  a  corpore,  habcre  potest. 
in  non  rectam  :  sicut  inter  duos  terminos 
et  cosdem  potest  esse  linea  recta  et  cur- 
va,  ut  (liameler  et  costa :  sed    diameter 

est    brevior :     unde      rectuiu    dillinitur,  ^j  ||| 

quod  est  int«T  terminos  spatium  hrevis- 
simum.  Si  autem  sine  peccato   est,  tunc  ■ 

habet   spem    forinatam,    ex    qua    oritur 

gaudium,     licet    iion    omiiino    ph-num,  Collkie   igilur   ex  prirdidis,  et  uota, 

quia  non  adhuc  nisi  in  spe  habetur  pr;e-  quod  tripliiil«r  possunt  di4ingui  gradua 

mium,  quaiitiun  est  de   ipsis  virtutibus,  quibus   ascfuditur  ad   vidrndum   D.um.     4 

spe,  lidi',  el  rharilate.  Si  autem  superad-  Primo,  secundum  t>rdiiiem  actuum  natu-    1 

dita   fueriiit  dona  ut   amplior  sit  gratia,  raU-m  in  se,    sicut  docel  Augustiuus  in 

jam  habftur  piKUUs  aliquod,  secuiwlum  Iihro   d.'    (Juantitat>-     unimx  \    ponens 

quod  dicit  Apostolus,    II  ad  Corinlh.  i,  giadum  primum  inter  actus  animu;   ve- 

22:   Dedit  pujnus  Spiritus   in   conlihus  gelationem,    qui     communis    est     cum 

nostris.   (ilossa,    id  esl,  dona  qua-  suiit  arbustis.    Secundo,  scnsum,  qui   est    m 

pignus    Spiiilus  .sancti.   quod  e»t  in  no-  nohis  communis   brutis.    Iii    t.Ttio,   me- 

bis.  Kl  talis  sic  se  habens  jam  plus  habet  nu>riam  intelligibihni,  qua-  esl  commu- 

rpiam  spem  :  quia  jam  hahot  quamdam  nih  doclin    et   indoctis,   bonis  el   malis. 

simililudiiuMn   «-jus   per  gratiam    faci.-n-  Ouarlus  graihn  est  elovare  se  supra  se, 

l.m  .leiforimiii.  Kt  de  tali  di.itur  in  .S>/i-  it  muii.Iare  oculum  ab  omni  t.TrenitaUv 

tnitiis,  quod  lalem  r.in  ali.piatenu»  non  Quiiitus  e.st   ipsam  .usl.^diro    atqm-  lii- 

soluiii  jam  spe,  se.I  eliam  iv  hah.l.  Pol-  mare   purilatcm.    Sextus  o»l  sercnum  el    . 

«  S.  .\uur.7i.«.LH.  I.il».  XII   Mip«'i  r..neMm  aJ         »  S.  Acuc^Tni».  I  .»•    •»•'  0«anlit*te  anim». 

litteram,  cap.  'i:,.  c«p.  ^3. 
*  II  ad  Coriulli.  iii,  t. 


i 


QU^STIONES  SUPER  EVANGELIUM,  QU.I^IST.  LXI. 


109 


rectum  adspeclum  in  id  quod  videndum 
est  dirigere.  Septimus  gradus  est  non 
jam  gradus,  sed  mansio  et  visio  ipsa 
veritatis.  Item  eosdem  gradus  aliter  no- 
minat  sic  dicens  :  «  Igitur  ascendentibus 


rationem,  et  hic  est  speculatio  fidei,  quee 
esl  substanlia  rerum  sperandarum, 
argumentum  non  apparenlium  \  Octa- 
vus  est  exstasis  sive  raptus,  in  qua  Ra- 
chel,  id  est,  aclio  moritur,  et  Benjamin, 


sursum  versus,  primus  actus  animae  do-     id  est,  perfectio  contemplalionis  genera- 
„.„,]         .„  ^..„« -„„..„    o  1...       ^^j.^    Omnes    hi     gradus    distinguunlur 


cendi  causa  dicatur  animatio.  Secundus, 
sensus.  Tertius,  ars.  Quartus,  virtus. 
Quintus,  tranquillitas.  Sextus,  ingresslo. 
Septimus,  contemplatio  '.  »  Possunt  et 
hoc  modo  appellari :  Primus,  de  corpore. 
Secundus,  per  corpus.  Tertius,  circa 
corpus.  Quartus,  ad  seipsam.  Quintus, 
in  seipsam.  Sextus,  ad  Deum.  Septi- 
mus,  apud  Deum.  Possunt  et  sic :  Pri- 
mus,  pulchre  de  alio.  Secundus,  pulchre 
per  aliud.  Tertius,  pulchre  circa  aliud. 
Quartus,  pulchre  ad  pulchrum.  Quintus, 
pulchre  in  pulchro.  Sextus,  pulchre  ad 
pulchritudinem.  Septimus,  pulchre  apud 
pulchritudinem.  Sed  ista  videre  ut  vi- 
denda  sunt,  vere  paucorum  est  :  neque 
ad  hoc  quisque  nisi  vera  religione  fit 
idoneus.  Est  enim  religio  vera,  qua  se 
uni  Deo  anima,  unde  se  peccato  velut 
abruperat,  reconciliatione  religat. 
Item,  Distinguuntur    isti    gradus    se- 


secundum     ordinem    potentiarum,     vel 
actuum  respectu  objectorum. 


§IV. 


Secundo  modo  sunt  gradus  in  hujus- 
modi  elevatione  animae  ad  Deum,  se- 
cundum  majorem  habiluum  gratuitorum 
perfectionem,  animam  super  posse  na- 
turae  magis  et  magis  elevantium,  et  Deo 
propinquius  conjungentium.  Inter  quos 
primo  gradu  elevant  gratiee  sacramen- 
tales,  impedimenta  culpae  et  poence  re- 
moventes,  et  fomilem  diminuentes,  qu£e 
animam  trahunt  deorsum.  Secundo  gra- 
du  sunt  virtutes  animam  in  esse  gratuito 
cundum  statum  potentiarum  respectu  Pe''^^i<^'entes  primo,  et  per  operationes  in 
objectorum,  ut  primus  gradus  sit  visio  ^"'.'^"  dmgentes.  Tert.o  gradu  sunt  dona 
in  sensu  secundum  imaginationem,  et  '"'""'"l  ^^  excelientiores  actus  gratui- 
hic  utitur  mundo  tamquam  speculo.  Se-     ^*"'  Perficientes,   et  magis    fini    conjun- 


cundus  gradus  est  in  imaginatione  se- 
cundum  imaginationem  :  hic  non  mun- 
do,  sedmundi  imagine  utitur  in  speculo. 
Tertius  gradus  est  visio  in  imagine  se- 
cundum  rationem,  quando  per  visibilium 
similitudines  ad  invisibilia  ratio  deduci- 


gentes.  In  quarlo  sunt  fructus  animam 
secundum  possibilitatem  vise  Deo  con- 
junctam  delectantes  et  reficientes.  Ex 
his  quatuor  gradibus  a  latere  currunt 
beatitudines  circa  subjectum,  in  quo 
sunt  praedicti  habitus,  statum  perfectio- 


tur.  Quintus,   in  ratione  secundum  ra-     ""''  secundum  modum  viae  complentes. 

tioneni,  quando  ex  quibusdam  cognitis 

ad  aliqua  cognita  ratio  ratiocinando  pro-  c  y 

greditur,     Sextus,    supra  rationem   non 

praeler  rationem,  quando  per  mentis  sub- 

levationem  cernit    quod  naturse    metas 

+  „„        At      i    •  I  •        •   I  1  Tertio  modo  est  ordo  in  ista  praedicta 

transcendit,  et  ei  quod  per  aciem  mlel-  ^ 

1-       r  i  I  •         elevatione  animae   ad   Deum  secundura 

ligentiae  cernitur,  natura  rerum  acquie- 

■  .    c     4-  *•  14         diversitatem  status  subiecti  quod  eleva- 

scit.  Septmius,  supra  rationem  et  contra  •*        ^ 


•  S.  AuGUSTiNus,  Lib.    de  Quantitate  animae, 
cap.  38. 


*  Cf.  ad  Hebr.  ii,  i  :  Est  autem  fides,  etc. 


110 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  FK.ED. 


lur,  et  diversitateni  medii  per  quod  ele- 
vatur.  Diversitas  status  subjecti  quadru- 
plex  est.  Eorum  enim  qui  elevantur  ad 
videndum  Deum,  aliisunt  stalu  vi«,  alii 
praeter  slatum  viae,  alii  supra  slalum  viae 
et  juxta  statum  patrice,  alii  in  statu  patriae. 
llli  qui  elevantur  per  modum  viae, 
vident  per  speculum  in  xnigmale  ',  et 
iaciunt  quinque  gradus.  Primus  gradus 
est  videre  per  vestigium  in  creaturis.  Se- 
cundus,  perimaginem  in  anima.  Terlius, 
lide  informi.  Ouarlus,  lide  formala. 
Quintus  est  gradus  contemplantium. 

lUi  qui  vident  praeter  statum  vi.e,  vi- 
dent  per  speculum  in  lumine,  et  faciunt 
quatuor  },'radus.  Primus  est  vi^io  1'rophe- 
larum.  Socundus,  Moysi,  de  quo  dicilur, 
quod   loqiwbalur    Uominui   ad  Moijsen 
facie  ad  faciem.non  sicut  iu  Proph«'tis,sed 
ore  ad  os,  sicut  solet  lot/ui  Itoino  ad  ami 
cum  suum  '.  Terlius  est  visio  Joannis  in 
pcetore,dequodicit.\ugustinus:  «  Trans- 
cendit     omncm    m-huhim,     qua    omiiis 
terra   tej^itur,    et  pervenit  ad  linipidum 
coplum,     scilicet      deitalis     clarilalem.  » 
Item,  Augusliims  :  a   Dtitulis  pt)ti'nliam 
limpidius  coiitfinplans  caeleris,  cum  Dn- 
inino  ad  <  udum  volans,  cudestis  sapifH- 
tia»  haustum  de   Dominici   pecloris  fonte 
lim[iidius  cieteris  potavit.  •  Qiiod  iiiti-l- 
ligitur  respcctu  llvungclisturum  aliorum. 
Quarlus  gradus   est  visio  aniuue  .\d;p  in 
statu    innocoiitiiT,    qu;e    fuit    intellcctus 
c.xistens  sinc  omni  a-iiigmale,  ct  sinc  iin- 
pedimcnto,   noii  taiitum  culpa*,  sed  pu'- 
nff,  et    pcr    potciitiam  aiiimai   existcntis 
in  cor[)oro  quodammodo  sine  omiii    fo- 
mite,  el  ita  natura'  noii  dcteriorata'  |)cr 
peccutuiu.    Kl  idco  est  ullima  iii  genure 
illo. 

Illi  qui  vidcnt  supra  modum  viiE,  vi- 
dcnt  >in''  s[)crulo  in  luinine,  el  jain  fu- 
ciunt  trcs  gradus.  iii  [)rimo  esl  ct)gnitio 
.\d;e  in  sopore,  dc  quo  iiitelligilur  illud 
(jcuesis,  II.  21  :  Immisit  Dominus  Dvus 
soporem  in  Adam.  Glossa  :   Kxstasis  illa 

'  1  ad  l.oniilh.  XIII.  13 
*  F.ii^d.  \xxiii.  1 1 . 


ad  hoc  immissa  est,  ut  mens  Adae  intrans 
in  sanctuarium  Dei,  novissima  intellige- 
ret  particeps  angelicae  curiae.   Secundus 
gradus  est  raptus,sicut  Paulus  etJoannes 
in  Apocalypsi  viderunt.  De  visione  Pauli 
dicitur  in  Glossa  super  epist.  II  ad  Go- 
rinlh.  xii,  1   et  seq.,  quod  Apostolus  vi- 
dit  Deumin  illa  vita  qua  videndus  est  in 
a^ternum.   El  item   quod  vidit  sicut  illi 
de   tertia   hierarchia  et   sine   medio.  De 
visione  Joannis  in   Prologo  super  Apo- 
calv[)siin  :    «     Intelkclualis     visio     est, 
quando  Spiritu  sancto  intimante,  aliquis 
concipit  aliquid  mysticum,  sicut  sanclus 
Joannes    in    ho^  lihro    lecit  :    nam  non 
rcaliter  ista  vidit,   scd  divino  llamine  in- 
spirantc   convenientia   signa    passionum 
et  designativa  intcllectui   suo  conligura- 
vit.    Et  ita   visionem  Joannis    et    Pauli 
ponimus   iii  eodeni  gradu.  Tertius  gra- 
diis   c^t  iii  via  cogiiilio   heatae  Virginis, 
qu;p  omiics  [jr.edictas  cognitiones  trihus 
gradihiis  su^icrj^reditur.    Primus  est  ele- 
vala  puritas,  i[Utt  cxcellit  omnciii  vialo- 
rciii.  Secundus  est  nicdii  impro[)ortioiia- 
hilis  ([uanlitas.   vidclicel    graliae  plenitu- 
do,  qua'  in   ca  taiita  fuit,  quod  iu  pura 
crcatura  jpqualis  esse  noii  [)otuit.  Terlius 
cst   eh'vantis   charitas,    scilicct  Dei,    qui 
e;iiii  su()cr  omiicin  crcaturam  dilexit,  et 
im|»ro[)ortioii;il)ili  charitate  eum  sihi  so- 
ciuvit  :  ct  ideo  hwc  visio  ejus  super  om- 
n«'m  vision«'in  n  i;v   fuit    [)ro|)inquiKsim.i 
visioiii    [)alri;e,  ct   t;iiiicn  cilra  quaiilum 
ad  actuiii. 

Illi  aiitcm  qui  clcvuntur  secundum 
statuiii  [)atri;i«,  vidciit  per  .speciem.  el 
furiuiit  trcs  madus.  Iil  [)iiiiio  grudu  cst 
visio  hoiiiinum  aniiiia  ct  cor[U)ri'  gl«)rili- 
cutorum,  dc  «[ua  .Xugustinun  :  »-  Miiiiiue 
diihit.iiidiim  csl  et  ra[)lam  li«)iiiinis  u 
cnrnis  sensihus  nientcn»,  «'l  [»«)sl  mor- 
tem  ipsu  carne  depositu  non  sic  vidcre» 
[loh^e  Dciim  sicut  vident  .\ngcli  '.  »  .\n- 
gcli  cnim  vidcnl  Deiim  nhsque  oinni  cor- 
porali   forma,   scd    a    corpore    sopnruti. 

•  S.  .\ioLtTiNl'»,  l.il'    Xll  »up«r  r.fn''nm  tA 
littaram,  <'«p  'J>^- 


111 


RESPONSIO    AD   PR/'ECEDENTES   QU.fSSTlONES   DE 
VIRTUTIBUS. 


QU^STIOXKS  SUPER  EVANGELIUM,  QIVEST.  61. 

Cognitio  autem  animae  glorillcatae  pro- 

pter  unionem  animae  ad  corpus  est  infe- 

rioris  gradus.  Et  hoc  intelligendum  est 

secundum  quod  ordinatur  natura  ad  na- 

turam  :  secundum  enim   esse  gratiae  ha- 

bentse  ut  excellentia  et  excessa  in  hujus- 

modi  elevalione.    Secundus  gradus    est  §  T. 

visio  Angelorum.  Tertius  gradus  visionis 

patriae  est  visio  gloriosae  Yirginis  matris     Responsio  ad  Qucestionem  XLIV  de  fide. 

Dei,  quae  super  omnes  creaturas  impro- 

portionabiliter  et    limpidissime   et  pro- 

pinquissime     contemplatur     majestatem         ^^^^  igitur  revertamur  ad   cognitio- 

Dei,  ulpote  super  omnes  choros  Angelo-     ^^^  beatissimae  Virginis,  propter  quam 

rum    exaltata,   et   ideo    tres  hierarchias     ^^^^  ^^^^  ^„^^^1^  inlroducta. 

supergressa,    in   quarta    a    dextris    cum  Concedimus   igitur,    quod    beatissima 

Filio  ejus,  id  est,   in  potioribus    bonis 


collocata. 

Super  omnes  visiones  has    est  visio 
Domini  nostri  Jesu  Christi,  in  qua  pos 


Virgo  omnem  modum  cognoscendi  el 
cognitionem  quam  ahqua  creatura  liabuit 
in  via,  tribus,  ut  dictum  est,  gradibus, 
supergressa  est.   Et  praeter  hoc  excellit 


sumus  tres  gradus  assignare.  Primus  est     gjjj^g  tripliciler  cognitiones  viatorum,  in 
rv        •    ■ i_!    T r-k^:^»;     ^„„.r.^  ...  ,.     .'•  •      i     i-i..- 


visio  Domini  nostri  Jesu  Christi,  quam 
habuit  per  comprehensoris  gratiam  qua 
inter  omnes  comprehensores  perfectis- 
sime  videt  Deum,  et  omnia  ad  suam  et 
suorum  beatiludinem  speclanlia.  Secun- 


cofrnitionis  perfectione,  in  habitus  pos- 
sessione,  in  raodo  cognoscendi  cum 
quiete  et  sine  abstractione,  qualis  est  in 
raptu.  Perfectio  enim  cognitionis  major 
debetur  ei  ralione  majoris  elevationis  per 


dus  gradus  est  per  gratiam  unionis,  qua  j^gijitus  nobiliores  et  excellentiores.  Ha- 

adhuc  cognoscit  excellentius  anima  Chri-  \^\[-^xs  possessionem  dico  :  quia  talis  ha- 

sti    naturam     divinam    sibi    unitam,    et  jj^^g  ^^^  aclus  qualem  habuit  Paulus  in 

omnia  ad  mysterium  unionis  et  incar-  raptu    ad   tempus,  et   post    statim   non 

nationis    spectantia.     Ultimus    est  visio  habuit,   sed  habitus  cum   actu  cessavit. 

Domini  nostri  Jesu  Christi,  qucC  debetur  j^iis^  inquam,  generis  habitum,  sed  per- 

ei    ratione    dis'initatis,    quae   est   eadem  fectiorem  beatissima  Yirgo    semper    et 

quae  est  visio  totius  Trinitatis,  respectu  continuo  habuit,  ab  6o  tempore  quo  pri- 

cujus  omnes  praediclse  cognitiones  et  vi-  ^yj^yy^   mater  Dei   facta  fuit,  usque  dum 


siones  sunt  imperfectae,  sicut  creatura 
respectu  creatricis  essentise.  Et  respectu 
hujusmodi  dicit  Gregorius,  quod  «  esscn- 
tia  Dei  a  nullo  videbatur  plene  ».  Et  Isi- 
dorus,  quod  «  Trinitas  sibi  soli  nola  est 
et  homini  assumpto  ». 


idem  habitus  in  gloriosam  cognitionem 
secundum  statum  patrise  perfectus  fuit  : 
et  ita  continuatio  possessionis  debebatur 
ei  ratione  perfectionis  majoris,  qua  huic 
vitee  super  omnes  viatores  funditus  mor- 
lua  fuit,  et  vita  peccati  exstincto  fomite 
irresuscitabiiiter    mortua    fuit :    propter 
quod  vita  ejus  cum  Chrislo  in  Deo  abs- 
condita  semper  fuit,  et  curiae  Angelicae 
prcesens,  intra  sanctuarium  Dei  habitavit. 
Modus  etiam  cognoscendi  non  fuit  per 
modum  abstractionis,   vel  stuporis,  vel 
exstasis,  vel  soporis.  Haec    autem  con- 
tino-unt  propter  excellentiam  et  impro- 
p  ortionabilitatem  luminis  ad  intellectum 


112 


D.  ALR.  MAG.  ORD.  PR.ED. 


illuminabilem,  ut  patet  per  simile  in  coi- 
porali  lumine  et  transfiguratione  Do- 
mini  ',  quando  ostendit  eis  claritatem  si- 
millimam  clarilati  gluriie.  Dicitur  enim, 
quod  Petrus  et  qui  cum  eo  erant,  gravati 
erant  somno,  ita  ut  videre  non  possent. 
Unde  Domino  Petrus  dixit :  Bomim  est 
nos  hic  esse,...  nesciens  qiiid  diceret. 
Stupor  enim  circumdederat  eum  -.  Simili 
modo  in  lumine  spirituali  est.  Unde 
Paulus  excellentiori  visione  stupelactus 
dicit :  Sive  in  corpore,  nescio,  sive  eutra 
corpus,  nescio,  Deus  scit\  Hunc  autem 
stuporeni  beatissima  Virgo  non  babuit, 
cujus  intellectus  deiformior  illi  luci  pro- 
portionabiUor  fuit.  Unde  sicut  eadem  lux 
quoe  est  aegris  oculis  odiosa,  sanis  oculis 
est  amabilis,  per  eamdem  eliam  lucem 
clari  oculi  perfectius  vident  et  sine  per- 
lurbatione,  a-gri  autem  minus  perfecte  »'t 
cum  perturbati(jne  :  ita  spii  itualis  lux 
quae  uculis  l*auli  fuit  impr(jj)urlionalMlis, 
tt  ideo  raplum  fccil  cum  sluport'.  Talis 
autem  lux  uculis  beatissinia'  Virginis  fuit 
prnportiunabilis  sine  >tuj»ore  cum  d»'le- 
ctaliune  :  et  hoc  debebalur  ei  ratioiie  jm- 
ritatis  et  nmndilice,  (jua  .sujter  Paulum  ct 
omnes  viutures  nilebat  et  improporlioua- 
hiliter  et  e.xcellenter. 

CuNCKOiMis  igitur,  (juod  iii  beati>sima 
Virgiilo  fuit  babilus  lidci.  |]t  jiossunt  duo 
habitus  esse  simul  :  uiius  ad  ininus  jicr- 
fectum  actum,  altcr  ad  ma^'is  |)erf('ctum  : 
sicut  et  actus  (jui  est  in  raj)tu,  j)otest  esse 
cum  liabilu  lidci,  scd  non  c  coiiverso 
tidci  uctus  cum  babitu  raj)tus.  Undu 
quaindiu  est  in  potentia  hubitus  lidci, 
tamdiu  est  ali(juid  de  obHcuritatc,  et  iiou 
ita  j)lcnc  dcj)urala  .sicut  in  stitu  com- 
j>liens()ruiii,  est  tamen  iili  depurutioni 
similliiiia  qu:i-  cst  in  jtatria  quuinb)  po- 
teiitia  omnino  crit  dcilormis. 

Kx  quo  jiutut  solutio  eoruin  qux  de 
de  ndu  bealissiiiiie  Vir^iuis  sunt  objcclu. 


Jiesponsto  ad  Qu^stiones  XL  V,  XL  VI, 
XLVII,  XLVIJI  et  XLIX  de  spe  et 
charitate. 


Ad  e.v  quae  de  ipsius  charitate  sunt  ob- 
jecta,  responsuri  prienotamus,  similiter 
et  ad  ea  quae  de  spe  sunt  objecta,  quod 
tria  exiguntur  ad  hoc  quod  charitas  via- 
tioris  perliciatur  ad  hoc  ut  transeat  iu 
charitatem  comprehensorum  in  subjecto 
charitatis.  Primum  est  depuratio,  secun- 
dum  est  in  se  collectio,  tertium  est  eleva- 
tio.  Primum  igitur  oportet,  (juod  fiat  se- 
jiaratio  a  contrariis  dispositionibus  in 
subjecto,  qua»  im|>cdiunt  per  contrarias 
iiulinatioucs  habitus  charitatis  j^erfeclio- 
ncm.  Stiiit  autem  tria  a  quibus  (q)ortet 
j)urgari  et  segregari,  videlicet  culpa, 
jMiMia,  et  corj>ulciitia.  l'er  omnia  ista  tria 
iiiijicdilur  j)erfccti()  eharilatis  in  viatori- 
biis  iii  statu  isto.  Pcr  sccuiuluin  statuin 
imjxdicbantur  patres  in  limbo.  Per  ler- 
tiuiii  taiiliiiii  .Vdaiii  iii  paradiso.  Kt  de  his 
tribus  diciliir  iii  libro  Suj^icntisB,  ix,  t.^  : 
Citrptis  ifuod  curruinpitur,  agijravat  ani- 
tnam  :  ct  corjius  corjuilentiain,  corrujitio 
culj>am,  aggravatio  jxniiam.  Ncc  obstat. 
quod  iii  Doiiiiiio  Jcsu  fuit  fruitio,  iilii 
tumen  (orjtulciitia  et  jxpiiu  luit :  ijuia 
uiiio  ad  (liviuam  naturani  vicit  ct  abslulit 
ha'c  iinj)C(liiucnta. 

Secundum  (juod  exigilur  ud  chnritutis 
perfectioncin,  csl  pubjccti  in  se  collectio, 
jicr  (jiiod  tria  etiam  jinnuntiir  imjicdi- 
iiicnta.  Aniina  eniin  Hecunduin  quod  na- 
tura  est  (juiedam  foriiiu  corj^ori»  natu- 
ralis  et  ligatur  ud  corj)oruliuiii  ima^inr» 
ct  Hpccic»,  obligatur  ad  diven»a»  corporiH 
uaHsiones.  ct  dividitur  in  diversan  opcra- 
tioncf».  De  ligutione  ad  corjioralium  ima- 


f 


•  Cf.   Mttttl».   x>ii,  1   ii  jcq. .   Marc.  ii,  i  '•i 
•eq.;  I.uc.  ii,  28  et  «eq. 


•  I.Ut  .    IX,  J.i  cl  \,  '.». 

•  11  aJ  Cyriulli.  xn   ?. 


QU.*:SiIONES  SUPKll  EVAXGELUM,  QU/EST.  L\I. 


\i:] 


gines,  Auguslinus  in  libro  X  de  Truiilale  : 
«  Tanla  vis  amoris  est  ut  ea  qua)  mcns 
cum  amore  diu  cogilaveril,  eisque  cuno 
glutino  inhifserit,  altraliit  secum  etiam 
cum  ad  se  cogitandam  quodammodo 
redit '.  »  Et  infra :  «  Errat  autem  mens 
cum  se  istis  imaginibus  tanto  amore  con- 
jungit,  ut  ctiam  se  csse  aliquid  hujus- 
modi  existimel  ^  »  Post  hoc  dicit,  quod 
fuerunt  ex  hoc  divcrsi  errores  Philoso- 
phorum  et  aliorum  ponenlium  eam 
ignem  esse,  alii  atomos,  et  sic  de  aliis  ^ 
Et  ibi  subjungitur  sic  :  «  Ilinc  ei  oboritur 
erroris  dedecus,  dum  rerum  sensibiliuni 
imagines  secernere  a  se  non  potest,  ut  se 
solam  videat.  Cohaeserunt  enim  mirabi- 
liter  glutino  amoris,  et  haec  est  ejus  im- 
munditia,  quoniam  dum  solam  se  niti- 
lur  cogitare,  hoc  se  pulat  csse  sine  quo 
se  non  potest  cogitare.  Gum  igitur  ci 
preecipitur,  ul  seipsam  cognoscat,  non  se 
tamquam  sibi  detracta  sit  quaerat,  sed  id 
quod  sibi  addidit  detrahat  '  ».  Hcec  est 
prima  coUectio,  scilicet  ab  imaginibus 
corporalibus  detraclio. 

De  obligatione  ad  corporis  passiones, 
Augustinus  in  libro  de  Spiriiu  et  anima'. 
«  Quibusdam  afTeclibus  et  quadam  ami- 
citia  anima  corpori  conjungitur,  secun- 
dum  quam  amicitiam  nemo  umquam 
carnem  suam  odio  habuit.  Sociata  nam- 
que  illi,  licet  ejus  socictate  praegravetur, 
inefTabiii  tamen  conditione  diligit  illud, 
amat  carcerem  suura,  et  ideo  libera  csse 
non  potest.  Doloribus  ejus  vehemcnter 
afficitur.  Formidat  intcritum,  quae  mori 
non  potest.  Timet  defcctum,  quae  per  na- 
turam  non  potest  deficere.  Oculorum  spe- 
culatione  depascitur,  sonorum  delectatur 
audilibus,  suavissimis  jucundatur  oJori- 
bus,larga  epulatione  reficitur.Et  licet  his 
rebus  nullatenus  ipsautatur,  gravi  tamen 
moerore  affligitur  si  subtrahantur  *  ». 

Tertium  impedimentum  esl  divisio  ad 


operationes,  de  qua  Augustinus  in  hbio 
de  Spirilu  cl  aniuia  :  «  Anima  secundum 
sui  opcris  officium  variis  nuncupatur  no- 
miuibus.  Dicitur  enim  anima,  dum  vo- 
gctat  :  spiritus,  dum  contemplatur  : 
sensus.  dum  senlit:  animus,  dum  sapit  : 
dum  intelligit,  mens  :  dum  discernil,  ra- 
tio  :  dum  recordatur,  mcmoria  :  dum  vult, 
voluntas  \  »  Ab  istis  ergo  tribus  coiligi- 
lur  anima  in  seipsam,  per  imaginationuni 
corporalium  abstractionem,  pcr  passio- 
num  corporis  cessationcm,  pcr  opcratio- 
num  unionem.  De  unionc  acluum  dicit 
Augustinus  :  «  Scnsus  vcrtitur  in  imagi- 
nationem,  imaginatio  in  rationcm,  ratio 
in  intellectum,  intellectus  in  intelligen- 
tiam,  inlelligentia  in  Dcum.  »  Dc  abstra- 
ctionc  a  passionibus,  Augustinus  in  libro 
Soliloquiorum  :  «  Dum  in  hoc  corpore  est 
anima,  etiamsi  plenissime  videat,  hocest, 
intelligat  Deum,  tamen  quia  ctiam  corpo- 
ris  sensus  utuntur  opcre  proprio,  si  nihil 
quidcm  valent  ad  fallendum,  non  tamen 
nihil  ad  ambigendum  \  »  Etpotest  adhuc 
dici  fides  ea  qua  iis  resistitur,  et  illud 
potius  verum  csse  creditur.  Item,  quia  in 
ista  vita  quamquam  Dco  intcllecto  anima 
jam  beata  sit,  tamen  quia  multas  mole- 
slias  corporis  suslinct,  sperandum  est  ei 
post  mortem  omnia  ista  incommoda  non 
futura.  Ergo  nec  spes  dum  in  hac  vita 
est,  animam  deserit.  Sed  cum  post  hanc 
vitam  totam  se  in  Deum  collcgerit,  cha- 
ritas  restat  qua  ibi  teneatur.  Item,  Au- 
gustinus  in  libro  de  Spiritu  et  anima  : 
«  Bonum  animae  cst  Deus,  cum  effluentia 
dulcedinis  suoe.  Bonum  carnis  est  mun- 
dus,  cum  animae  jucunditate.  Sed  mundus 
istc  est  exterior,  Deus  autem  interior. 
iXihil  cnim  est  Deo  interius,  nihileo  prae- 
sentius.  Interior  est  omni  rc,  quiainipso 
sunt  omnia  :  exterior  est  omni  re,  quia 
ipse  est  super  omnia.  Ab  hoc  ergo 
mundo  ad  Deum  revertentes,  et  quasi  ab 


'  S.  AuGU5TiiNUs,  Lib.  X  de  Trinitate,  cap.  b. 

*  Idem,  Ibidem,  cap.  6, 
'  Idem,  Ibideni,  cap.  7. 

*  Idem,  Ihidem,  cap.  8. 


5  luEM,  Lib.  de  Spirilu  et  anima,  cap.  14. 

*  Idem,  Ibid.,  cap.  13. 

'  Idem,  Lih.  1  Soliloquiorum,  cap.  7. 


X.XXVIl 


114  D.  ALB.  MAG.  Oin).  PK.ED. 

imo    sursum   ascendeules    per    nosmet-  sine  divinilalis    altraclione,    ideo  clamal 

ipsos  transire  debemus.  Ascendere  enim  sponsa :  Tralie  me  post  te  ',  etc.  Et  Do- 

ad  Deum,  esl  inlrare  ad  seipsum,  et  non  minus  in  Evangelio  :  Nemo  potest  venire 

solum  ad  se  intrare,  sed  inelTabili  quo-  ad  me,  nisi Pater,  cjui  misit  me,  traxerit 

dam  modo  introitus  in  inliuiis  seipsum  eum'',  etc.  Ad  conamen  ualurie   dis[to- 

transire.  Qui  enim  interius  inlrans  el  iu-  nunt    anlecedentes  miseriarum    praesen- 

trinsecus  pcnetrans  seipsum  transcendit,  tium  stimulationes,  propr.iP  defectibilila- 

ille  veraciter  adDeum  ascendil.  Ab  hujus  tis  cognitio,  et  summoB  perfectionis  natu- 

ergo  mundi  distractionibus  cor  nostrum  ralis    appetitio.    Ad    islam    elevationem 

colligamus,  et  ad  inleriora  gaudia  revo-  disponunt  autecedenles  inchoalive  gratiae 

cemus.  Et  si  cor  nostrum  tenere  non  pos-  saciamentales  et  virtutes  :  graticB  sanando 

sumus,  saltem  ab  illicitis  el  vanis  cogita-  a  malo  culpiE  et  pa>na',  virlutes  adjiciendo 

tionibus   rostringamus,   ut  aliquando  in  iu  bonum.  IVogressive  dona  et  fructus, 

divina-  contemplationis  lumine  nos  tlgere  Jona  ad  excellentiores  actus  adjuvando, 

vak'amus.    lla^c  esl  enini  requies  cordis  fiuctus  laborantes  reliciendo.  Completive 

nostri  cum  in  Dei  amore  per  desiderium  autem   secundum    statum    viae   beatitu- 

ligilur.  Ilac    est  vita  cordis  nostri,  cum  dines,  secundum  stalum  palriifi  dotes. 
Deum    suum  contemplatur,  et   ipsa  sua  De  attraclione  nota,  quod  tanto  in  na- 

coulemplatione     suaviter     relicilur.     l'A  luralibus  major  est  motus,  quanlo  major 

dulce  est  ilii  semptr  ad  considerauduui  ^ii   ajquopiiKiuatio   ad  linem    suum.    Et 

quod  ad  amandum  et  laudaudum  ^eniper  uou  e^l  sola  a|)(>r(q)iuquatio  causa  aug- 

est  suave.  Nihil  euim  ad  beatam  vilam  uituti,    >ed   ctiam   siiuililudo  et   eouvc- 

pra'stanlius  videlur,  quam  velut  clausis  uicutia    ad    vuuiu    ubi.    Verbi  gralia,  ut 

raiualibus  sensibus  extra  carnem  umn-  quaulo  magis    movelur  lapis    deoi-sum, 

dique   airLilum    queuipiam  iuter  seuiet-  t.iuto  magis  inteudilur   suus   molus,    el 

ipsum   couverti,  alieuumque   elTectum  a  simililer  ignis  sursum.  El  ila  in  naturali- 

morlalium  cupiditalibus  sibi  soli  el  Deo  bus  motus  ualuralis  sullicit  mulare  com- 

loqui    '.    )>    Dc    ista    Iriplici    colleclioue  parulionem  mobilis  ad  suuui   ubi,  el  per 

siiuul,  scilicet  actuuru  ct  alTectuum,  Au-  huc  soluiii  tit  propinquus.  Scd  in  voluu- 

''u^liuus  iu  libro  de  tjuuntittttc  animit:  tariis   nujtus   nou  suflicit    mutare   situm 

«  Purgatur  meus  u  peccati  colluvione,  ab  ipsius  virlulis  naturalisadsuuiu  ubi  quod 

erroruin  obleuebraliono,  a  reruiii   phaii-  f.>t  Dcus.   El  hoc   est,  quia  iu    uaturali-  i 

tastica  imagiuationc,  a  icrum  ualuraliuiii  bus  csl  tautuiii  ubi,  ila  quod  ubi  c.sl  motor 

fallaci  pnqiorlionc,  a  icniiii  lciuporalium  tautuiu  :  ^cd  in  \oluntariis  ipsuiii  ubi  e>l 

vaua  delcclaliouc.  a  iiiolor   cl    cooperator,    d    ita    per   id   ad 

Teitiuiu   (|uod    exigitur   ad    charitalis  quod  luotus  ej»t,  el  tjuod  inovel  per  ip- 

perfectionein   esl   elevalio,   qu;e   lit    pcr  huiu,  habcl  luotus  qu«»tl  lit  appr(q>iu(|u.i- 

tria  :  lit  euiin  natura  conanle.gralia  sub-  lio.  Est  aulein  ipsius  U|qMopiii(|uatioui8 

levante,    Deo    ullrahcnle.   De    conaiiiiuc  l.;riuinus  perfecta  confi»riuitas  voluntatis 

naturse  dictuiu  esl  supru  de  Zuchao,  qui  divina*   et  huiuana'  deiformis  effoclive. 
stalura  pusillus  erut :  el  de  suhlevulioue  Atl  haiu  altiactioncin  el  appropinqua- 

iu    Dcuiu,   quia    ascendil    in    arborciii  *.  lionciu  et  couf(»riuilalciu  tria   Kpecialiler 

Sed  quia  nou  suflicil  ud  conjunctioneiu,  di>.pouuut   cl   aiilcccdunt  in    via,   opcra 

quie    fisl    in    charilalis   [icrfecliouc,   iicc  lustrurlionih  vel  irdiliculioni.s,  opcra  pa- 

couatus   natura',    iie-    sublcvalK»    gralia'  li.'uti;i'  et   p;issii»irm,   o|icra  supcroroga- 

•  S.  AucetTi.M»,  l.ib.  At    Spirilu  et   iiniinu,         '  Canl.  i,  3. 
cup.  U.  *  ^'^'«n   w,  44. 

»  f.f.  I.uc.  IX,  :i  fl  ». 


QU/ESTIONES  SUPER  E\ANGI<:LIUM,  OUtEST.  LXI.  I|!] 

tionis.    De    oporibus  instructionis,    Au-  nantur  et  operantur  qualitates  elemenla- 

gustinus  :   «  Lex  ha3c  est  divina  provi-  lcs,  ct  sunt  activa)  et  formales,  et  secun- 

dentite,    ut    ncmo    niiji    a    supcrioriijus  dum  eas  rcgilur  et  admiui.stratur  corpus, 

adjuvelur    ad  cognoscendum  et  p.irlici-  proprietales  quintae  essentia;  sunt  sopilse 

pandum  gratiam.  »  Unde  ef  in  Joanne  quasi  sine  aclione.  Necesse  est  er"-o  cor- 

legitur  de  Caipha,  quod  cwn  esset  pon-  pus    subjacere    pcenalitati,    passibilitati, 

tifex  anni  illins,  proplietavil  '.    In  quo  corruptioni,  et  tandem  dissolvi,  propter 

Dominus  ostendit,  quod  etiam  malis  ra-  continuam  pugnam  contrariorum  ad  in- 

tione  praelationis  ad  utilitatom   aliorum  vicem   repugnantium  :   quorum   tandcm 

tribuit  dona.    Undc   de    Saule    legitur,  necesse  est  alterum  vinccre  super  alle- 

quod  post  unctionem,  insiluit  siiper  re-  rum,  et  sic  allerum  expelli,   el  harmo- 

gem  spiritiis  Domini,   ct  prophetavii  ^  niam  destrui,   et    animam  separari ,    et 

De  operibus  patientiae  et  passionis  dicit  corpus  dissolvi,  juxta  illud  Philosoplii  : 

Apostolus  :    Nam   virtus   in   infirmilate  «  Egredienle   anima  corpus  exspirat  et 

perficitur  K  Quod  etiam  figuratur  in  Job,  marcescit.  »  Cum  autem  natura  semper 

qui  post  perfectam  victoriam  per  patien-  intendal  sui  continualionem,  et  sui  esse 

tiam  suam  omnia  bona  recepit  duplicia*.  perpetuationem  ,   et   sublimalionem,    in 

De  operationibussupererogationis,  Marc.  quantum    potest,     inconveniens     esset, 

X,  29  et '60 :  Amendico  vobis,7temoest(/ui  quod   in  corpore    composito   ex   natura 

reliquerit,  etc,  qiii  non  accipiat  centies  incorporali,  ut  ex  natura  lucis,  et  natu- 

tantum,  eic.,et  in  sseculo  futuro  vitam  ralibus  corruptibilibus,  ut  sunt  elementa, 

c8?/er««m.Consistitigituristaperfectiocha-  semper  essent   lormales    et   activae  pro- 

ritatis  transeuntis  de  statu  viae  in  statum  prielates    naturam    minus    nobilium    et 

patriseinpIenadepuratione,et  omnimoda  corruptibilium,  et  numquam  regularetur 

coUectione,  et  perfectissima  elevatione.  et  administraretur  corpus  secundum  na- 

Patet  igitur,  quod  perfectio  charitalis  turam  incorruptibilem  et  meliorem.  Er- 

de  statu  viae  in  statum  patriae  transmu-  go  neccssario  erit  transitus  de  proprie- 

tandae  fit  sine   substantiali  additione  per  tatibusnaturarum  corruptibilium  ad  pro- 

perfectam  sui  insecoIlectionem,per  actus  prietalem   natura?    incorruptibilis    et  de 

extensionem,   per  actus   et  habitus  me-  actionibus  naturarum  corruptibilium  ad 

liorationem  et  nobilitatem,  et  per  sum-  actiouem  naturae  incorruptibilis.  Hoc  au- 

mani  cum  suramo  bono  conjunclionem.  tem  fit  cum  corruptibile  hoc  induerit  in- 

Unde  credimus,  quod   sicut  corpus  glo-  corruptionem.  In  quo  quidem  statu  re- 

rificatur  suo  modo,  ita  anima  glorificatur  manebunt  elementa  secundum  substan- 

suo  modo.  Manifestum  est  autem,  quod  lias  suas  sopitas  cessantes  ab  actionibus 

corpus  glorificatur  per  depurationem  et  materialibus  secundum  naturam  corporis 

elevationem  et  nobilitatem   sine  extrin-  quinti  dominio  existente  et  onmes  exer- 

seca  adjectione.  Corpus  enim  constitu-  cente  acliones.  Et  sic  naturee  prius  agen- 

tum  ex  quatuor  elementis  et  ex  quinta  tes,    modo   sopiuntur,    et    prius   sopila^, 

essentia,  secundum  duos  ordinalur  sla-  niodo  omnes  operationes  in  corpore  opc- 

tus,  statum   scilicet  corruptionis,  et  sta-  rantur. 

tum    incorruptionis  .     Cum    enim    qua-  Simili  modo  glorificatio  animae  videtur 

tuor  elementa  sunt  corporalia  secundum  ^^ri  per  hunc  modum.  Cum  enim  modo 

partes,   et  quinla  essentia  sit  incorpora-  anima  habeat  operationes  quasdam  se- 

bilis,  quamdiu  in  humano  corpore  domi-  cundum   proprietates  naturales  acquisi- 

*■  Joan.  XI,  bl.  3  II  ad  Corinth.  xii,  9. 

-  I  Regum,  X,  10.  -•  Job,  xlii,  12. 


116  D.  ALB.  MAG.  ORD.  PR.CT. 

tas,   et  quasdam  seoundum  proprielates      quantum  adactum,  et  omnls  allerius  vir- 
eratuitas,  et   operationes  qu^e  fiunt  se-     tutis  habitus    erit   sopitus    quantum   ad 
cundum   qualitates    naturales,    fortes  et      actum,et  anima  cum  suo  esse  tota  nobilis- 
evidentes  sunt  et  frequentes,  operationes     simo  habitu  implebitur,  et  nihil  nisi  cha- 
gratuilte  debiles  et  rarae  et  exiles  et  im-     rilas  in  anima  ad  actum  egrodietur,  cum 
manifestae   :     inconveniens     autem    cst,      omnia  praetereunt  praeter  amare  Douni. 
quod  substantia    rationalis  habens  ope-     Tunc  fiet  quod  scriptum  ost  :  Sive  pro- 
rationes  magis  et  minus  nobilos,  semper     phetise  evacuahunttir,  sivce  lingme  cessa- 
exerceat  minus  ntjbiles  cum  evidentia  et      binit ,  sive  scieniia  destrtietur^ .  Ipsa  enim 
excellentia   et   frequentia,    et   numquam      scientia  materia  est  alTectionis,  et  via  in 
exerceat  majjis  nobiles  cum  evidentia  et      delectationem.   Inde  aclus  scientise  se- 
excellenlia :   ergo    necessario    eril  allor     cundum  (juod  esl   motus  ad  alToctionem, 
hlatus  animce,  (juo  operaliones  nobilio-     distruotur,   sola    charitate   totum   occu- 
res  erunt  excfllentcs  et  evidenlos  et  ani-      punto.  Kt  hfec  est  glorilicalio  charitalis 
mam    porlicienles,    pro[)rietates    autem      qiue    gloriticatam   generat    la'tiliam,   de 
naturah's  sopitae  et  maleriales  et  sine  acli-      qua  dicit  Petrus  :  Credenies  autem  exsul- 
oae  :  hoc  autem  erit  quando  neque  esu-      tnbitis  Lrtitia  inenarrnbiliet  ylorificata  : 
rient  neque  sitient  amplius,  quantum  ad      reportantes  finein  fitlei  vestne,  salutem 
nutriti\am  :  quando  neque  nubent  neque      animaruni  *.  E 

nubeulur,  quantum  ad  generalivam  :  et  \]\  pr^edictis  igitur  collige,  qund  sic- 

sensus    verlelur    in    imau^inationem,    el      ul   ghirilicalio  corporis    lit    sine   oxtrin-   ■ 
imaginatiu   in    ralionem,    ul   dictum    est     .^ca  adjedione,  ila  glorilicatio  cliaritatis 
supra,   quantum   ad   opera  seusiliva :  et      (i(    sine   extrinsocn   adjecliGne,    et  quod 
sic  iu  blalu  illo  tantum  erit  anima  secun-      eailem  substantia  charitas  vi;v  et  chari- 
dum  potenlias  operativas  in   Deuui  con-      i.,s  patriie. 

versivas  per  actiunes  qualilatibus  ;.'ratui-  Sicul   igitur  charilas    boalissim;r  \  ir- 

tis    infurmalas:    el   ha'c   esl   glorilicatiu      gini**    modo    in    statu    patriie   major   ost 
auimai  secundum  »e.  (^um  autem  et  ips.T      charitate  omnis  pura-  «TeaturfP.  et  quan- 
propritlalesgraluitu^  sivo  qualitales  qii;e-     lun»    ad   subslanliam,    et    quautun\    ad 
dam  sunt  imperfecl;t*,  quadam  tum  im-      actum  :  it;i  el  eadem  chirilas  instatuviie 
perlectis  conjuncla*  :  nec  possel  esgc  ple-      nuijor  fuit  omni  charilate  pura«  creaturio 
ue  perfeclum  quod  in  .se  esl  imperfei  lum      socundum  suhstanliam,    sed   nou  quan- 
vel  iniperfecliuni  conjunclum,  cum  pro-      tiim  ad  aclum.    huit  enim  charitas  bea- 
prietates  istie   lianl  sumnia  aiiima^   per-      tis>iiiia'  Virgiuis  iuajor  omnium   Ange- 
fectio,  necesse  esl  imperfecluui  evacuuri.      lorum    charilnte    qu;iiitum    ad    subslan- 
el  perfectum  ah  ipso  se|)arari :  sula  aulem      liam,  sed  non  quaiitnm  ad  actum:  miiior 
charitas  perfectu  isl,  qua*  est  vinculuin      uul>iii   fuil  qu;iiilum  ad  actum  clinrilale 
I  erfeclionis  '  :   ergo   necesse  esl  omnes      ininimi   Angeli.    nuod   aulem   iiiajor    in 
alias  virlules  evacuari  vel  sopiri  nb  acti-      substautia,   miiior  esl    iii  arlu,  liuc  fn»  il 
onibus,  Holain  autein   churitatein  domi-      Hubjecli    conditio,    coiitrarii   conjunctio, 
nari,  el  «xercere  oinnes  operaliones.    Kl      inin«tr  inoloris  nltrnclio,  qiiip  tainoii  nt- 
lunc  implebilur  pleiie  (jiiod    prieceptum      Iruclio  seinper   in  uctu  esset,   si  ex  pnrle 
cst  :   Diiifjes    Dominum   iJennt  tuum    ex      ullrahibilis  vei  gratiu  Kui  vel  udjumti  noii 
toto  corde   tuo  >.    Ouud  tunc   iiiiplebiliir      hiurel.   Iloc  autein  intelli^inius,   quod  si 
quando  oiiinis   habitus  naturalis  cessabil      Deun  Aiif^eluiii  de  novo  cieur»'l,  cl  w  il- 

'  Ad  Colo»8.  III.  14.  •  I  ad  ConnHi.  xiii.  8. 

»  Ileuler.  VI,  .S  ;    llalth.    ilii,   37;   Jlarc     tii,  *  1  l*«lii,  i,  <*  et  9- 

30;  l.ii.-.  X,  27. 


qu^sti()m:s  si  per  evancjKlium,  ou/ESt.  lxi.  r,7 

laqi  charilaleni  quam  bealissiina  Virgo 

\n  via  Iiabuil,    infunderel,   ille   Angelus 

lanturn  Deum  diligeret,  quanlum  bcalis-  §  IH. 

sima  Virgo  modo  in  palria  diligit. 

Nola   eliam,  quod  licet  charilas   bea-  Responsio  ad  Quxstiones  L,  LI,  etc,  de 

lissimiE  Virginis  minor  fuit  charilale  ali-  virtutibns  cardinalibus. 
cujus  Angeli  quanlum  ad  actum,  major 
tamen  fuit  quantum  ad  substantiam  vcl 

ellectum  :  charitas  enim  Angeli  non  est  De    virtltibus    cardinahhus   dicimus, 

in  statu  merendi  quantum  ad  praemium  quod  habuit  eas  per  modum    palriaj  et 

subtantiale  :   quilibet  autem  actus  chari-  secundum  stalum  via?  :  sed  per  modum 

tatis  in  beatissima  Virgine  fuit  merito-  patriiEquanlum  ad  acluum  perfectioncm, 

rius  vitBB  seternjE,  et  beatitudinis  beatilu-  per  modum    viae  quantum   ad   merendi 

dinem  Angelorum  transcendenlis.  conditionem,   et  ila    habuit   eas  medio 

Etiam  liabuit   beatissima  Virgo  chari-  modo  inter  comprehcnsores  et  vialorcs, 

tatem  ad  proximum   sicut  ad  Deum,   ut  mcdio  modo  per  parlicipationem,  talem, 

])atuit  in  opponendo,  et  hoc  non  tantum  inquam,    participationem,  quod    accepit 

quantum  ad  actum  inleriorem,  sed  quan-  meliorem  partem   ab   utroque  extrcmo- 

tum  ad   operis  exhibitionem,    ita  quod  rum.   Comprehensores    habent    virtutes 

maxima  fuit  in  effectu.  Nec  obstat  quod  has  secundum  actuum  perfectionem,  sed 

dicitur,  quod  animam  suam  pro  proximo  preeter  merendi    conditionem  :    viatorcs 

non  posuit :  nam  imo  animam  Fiiii  sui  autem  cum  merendi  conditione,  sed  cum 

et  ipsum  Filium  suum  pro  proximo  po-  actuum  imperfectione  :  ipsaautem  habuit 

suit,  quem  plus  quam  propriam  animam  has  cum  acluum  perfectione  sicut  com- 

dilexit :  et  propriam  animam,  si  necesse  prehensores,  et  cum  merendi  conditione 

fuisset,   obtulisset  passioni  propria  vo-  sicut  viatores  :  unde  habuit  has  excellen- 

luntate,  et  eam  in  passione  Filii  crucifi-  tius   viatoribus    quantum  ad  actum,   et 

xit  cum  Fdio,  et  sic  duas  animas  obtulit,  comprehensoribus  quantum  ad  effectum. 

sicque  effectum  dilectionis  duplicavit.  Et  Unde  concedimus   omnes   objectiones 

hoc  est  quod  dicilur :  Tuam  ipsius  ani-  ad  hoc  inductas. 
mam  periransibit  gladius  '. 

Credimus  etiam   sine  praejudicio   me- 
lioris  sentenlise  beatam  Virginem  in  con- 

ceptione   Filii  Dei,   charitatem  Filii  ta-  §  IV. 
lem  et  tantam  accepisse,  qualis  et  quanta 

percipi  poterat  a  pura  creatura  in  statu  Responsio  ad  Qusestiones  LX  et  LXI,  de 

viae,  et  nobilioris  conditionis  quam  cha-  modestia. 
ritas  quaj   in   summo  augmento  secun- 
dum  slatum  viee  augmentabilis  et  possi- 

bihs  ad  illam.  Ad  hoc  quod  ultimo  objectum  est  de 

Concedimus   etiam,    quod  beatissima  modestia  animi  et  vcstium  cultu,  distin- 

Virgo  habuit  statum  medium  inter  sta-  guentes  respondendo  dicimus,  quod  ha- 

lum   simplicis    comprehensoris,    scilicet  bitus  secundum  qualitatem  tripliciter  dis- 

statum  secundum  quem  fuitsimplex  via-  tinguitur.  Est  enim  habitus  triplex,  ha- 

trix  et  simplex  comprehendens.  bitus  vanitatis,  habitus  mediocritatis,  et 

habitus  humilitalis.  De  primo  loquuntur 
primse    auctoritales.    Sccundus    habitus 

'  Luc.  u,  3i>. 


118 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  PR.ED. 


perlinet  ad  modestiam  temperanlijE  se- 
cundum  communem  statum,  ad  quam 
tenentur  omnes  boni  et  imperfecti :  om- 
nes  enim  tenciitur  liubere  habitum  me- 
diocrem.  Tertius  est  humililalis  habitus 
et  est  perfectorum,  qui  dicitur  hiimitita- 
tis  habitus,  et  liabet  similiter  sua  exlrema 
et  suum  mcdium  :  polest  enim  esse  pa- 
rum  humilis,  vtl  nimis  Iiumilis,  vel  me- 
diocriter  humilis.  Dicimus  aulem,  quod 
habitus  bealissiniie  Vir-jMnis  fuit  habilus 
bumilitatis,  sed  in  medictate,  id  est,  me- 
diocriter  humilis  :  et  in  sensu  illo  loqui- 
tur  beatus  llicronyn)us  cum  dicit,  quod 
«<  ornatus  veslium,  etc.  »  Idem  etiam  cre- 
dimus  de  veslilu  Donnni  el  alioruin  san- 
ctorum. 


Sed  quseritur,  qualiter  bealissima  Vir- 
go  alios  viatores  ista  mediocritale  excel- 
lere  potuerit,  cum  de  quocumque  panno 
vesles  habuerlt,  alii  de  eodem  vestiri  po- 
tuerunt? 

Ad  hoc  dicendum  secundum  Philoso- 
pbum,  quod  circa  parlicularia  in  hujus- 
modi  ars  medium  determinare  nescit. 
Descendontem  enim  ad  individua  jubet 
IMato  quiescere  :  singularia  enini  sunt 
inlinila,  nec  eorum  oportet  posse  fieri 
disciplinam  :  in  hujusmodi  enim  gratia 
potentior  esl  arte.  Dicimus  igitur,  quod 
beatissima  Virgo  alios  in  hoc  excollit  in 
cuUu,  (|uod  super  artem  per  unctionein 
Spiritus  sancti  scivit  priBcise  inediocri- 
tatem  in  habitu  hiimilitatis  observare. 


QUylilSTK)  LXII. 


niiiilihM-  «tcpliloiiiiiN   plciiiliMlo    :;nilia*    |M-r    s('|>liroi*iiiiii  duiin    ilUlrl' 
hiila  iii  Isla  i>l4'iiil(Mliii4'  sit  4*4>iil4'iila  ? 


PosT  iioc  quaTilur  do  donis,  qualiter 
septiforiiiis  pbniludo  uMalia  prr  scplifor- 
niiiitn  donoriim  di^lribula  in  ista  pleni- 
linlinc  sil  contfiita  ? 

Kt  vi(b'tur,  i|uod  .^iniiliter  secundiim 
excellentiam,  siciil  dictum  CHt  de  virtuli- 
bus,  et  hoc  hac  ralione  : 

1.  Sicul  »e  Imbct  virlu.s  ad  virtutein, 
ita  se  habel  donuin  ad  doiiuni  :  scd  vir- 
tu8  in  beulissinia  Vir^inc  excellit  omiu's 
virtutes  viuloris  :  ergo  et  dona. 

2.  Item,  Quidijnid  Miperius  cst  sii- 
periorc,  ^upciius  esl  ot  infcriorc  :  scd 
viitntcs  b('alis>.iin;i-  Virginis  cxccllunt 
oiiiiKs  viitutcs  viatoruiii,  et  doiui  cxccl- 
luiit  viitulcs  in  Muis  uiiibus  :  cr^'o  bca- 
tissimcB  VirginiK  dona  excellunt  omno» 
viatorct. 


3.  Ilcm,   lii  liicrarcliia   ctrlesti  supre*] 
inus  ordo  cst  Scrapbini,    ct  qui   cxcellilj 
(•barilulc  qua>    ost   cxcellcnlissimum   do-l 
nuin,   exccllit   in  omnibus   aliis   donis  : 
orgo  in  occleslastica  liicrarchia  orit  sic  : 
sed    beatisKima    Virgo    excellit    0111110111, 
creaturaiii  in  charilulo  :  or^o  in  uliis  do' 
iiis. 

4.  Ilciii,  Dicit  bcutUH  (Irogorius,  qii(»d 
sapiontiu  (q>poiiitur  (itullilio'  sivo  iiisi- 
picnli:o,  Kcicntia' luxuria,  inlolloctui  puln, 
tiiiiori  supcrbiu,  lortitudiiii  ucoiliii,  pio* 
tuli  uvuritia.  Itciii,  .Mallli.  xii.  7j  :  AssH' 
init  si-ptem  alias  sftiritns  sfcum  tifffuio- 
/•rv  sc.  Supcr  quo  dicilur,  quotl  inlcllcclui 
oppoiiitur  liebctudo,  coii»ilio  tcinorita<«, 
pr.ocipitiuiii  forlitudiiii,  roiiiiMiio  tiinnri, 
Hcionti^r  igiiurantitt. 


OU.^STIONRS  SITPRR  EVANi.ELTUM,  OU/EST.  LXIII 


110 


Ex  his  palet,  quocl  don.i  iii  viatoribus  Virgine  nou  sunl  pa^^siljilia  cum  pugna 
communiter  sunt  in  permixlione  ad  con-  ad  contraria  :  crgo  sunt  in  ea  secnndum 
traria,  et  ideo  cum  pugna  :  in  boatissima     modum  qui  est  supra  statum  viatorum  '. 


QU.ESTIO  LXIII. 


Utriim  fiierlt  sapienlia  iii  R.  Virgine? 


PosT  Hoc  qu£eritur  de  sapientia  in  spe- 
ciali. 

1.  Proverb.  xi,  2  :  Ubi  est  Jiumilitas, 
ibi  et  sapientia.  Haec  propositio  est  per  se 
in  iheologia  :  ergo  ubi  major  humilitas, 
ibi  mnjor  est  sapienlia  :  ubi  summa,  ibi 
summa.  Sed  in  bealissima  Virgine  im- 
proportionabilis  fuit  humilitas  :  ergo  im- 
proportionabilis  sapientia.  Minor  patet 
in  Evangelio,  ubi  dicitur  :  Qid  se  hii- 
miliat,  exaltabiiur^,  Quae  similiter  est 
per  se  :  ergo  qui  improportionabiliter 
aliis  exaltalur,  etiam  aliis  impropor- 
tionabililer  demonstratur  humilis  :  sed 
beatissima  Virgo  super  omnes  choros 
Angelorum  in  quartam  hierarchiam  se- 
cundum  Hieronymum  exaltata,  impro- 
portionabiliter  aliis  ascendit  :  ergo  om- 
nium  hominum  et  Angelorum  humillima 
fuit  :  ergo  et  omnes  in  sapientia  trans- 
cendit. 

2.  Ttem,  Sapientia  est  quidam  gustus 
spiritualis  primse  veritatis  per  modum 
summae  bonitatis.  In  gustu  autem  tria 
sunt  consideranda,  ut  dicit  Philosophus. 
Primum,  qiiod  gustus  est  quidam  tactus. 
Item,  in  gustu  est  discretio  gustabilium. 
Item,  ibi  delectatio  quaedam  ex  conjun- 
ctione  gustabilis  cum  gustante.  Et  sic 
tria  sunt   in  gustu,  immediata  conjun- 


ctio,  discretio,  et  delectatio.  Sed  in  his 
omnibus  excellit  beatissima  Virgo  gra- 
tia  doni  omnes  viatores  :  ergo  in  sapien- 
tia  excellit  omnes  viatores.  Quod  autem 
in  tactu  sive  immediata  conjunctione  ex- 
cellit  omnes  viatores,  patet  :  quia  illa 
conjunclio  est  per  charitatem  :  ergo  ubi 
major  et  inseparabilior  dilectio,  ibi  pro- 
pinquior  et  indissolubilior  et  immedia- 
tior  est  conjunclio.  Item,  hicorruplio 
jacit  esse  proximum  Deo  ^  :  ergo  ubi 
summa  incorruptio,  ibi  summa  conjun- 
ctio  et  proxima.  Haec  autem  omnia  fue- 
runt  in  beatissima  Virgine  super  omnes 
viatores.  T']rgo  in  tactu  et  immediata 
conjunctione  excellit  omnes  viatores. 
Item,  quod  in  discretione  excellat,  patet. 
Discretio  gustantium  fallitur  duobus  mo- 
dis.  Uno  modo  ex  parte  gustabiUs  pro- 
pter  saporem,  vel  gustabilium  commix- 
tionem,  vel  similationem.  Alio  modo 
propter  gustativi  organi  discursivam  in- 
fectionem.  Et  haec  deceptio  non  tantum 
contingit  in  corporali,  sed  etiam  in  spi- 
rituali  ex  parte  gustabilis,  ut  quando 
transfigurat  se  Angclus  satanoe  in  Ange- 
lum  lucis,  et  quando  affectio  naturalis 
videtur  esse  spirilualis,  vel  e  converso, 
tunc  saporum  est  commixtio  sive  confu- 
sio,  et  generat  deceptionem  in  gustante. 


'  Pro   solulione  objectorum,  vide   infra  post 
Quaest.  LXIX. 


*  Iaic.  XIV,  H  et  xviir,  14. 
3  Sapient.  vi,  20. 


120 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  PR.ED. 


Ex    parle    autem    gustativi,   ut  quando  tuale  a  corruptione  fomitis  sanum  el  pu- 

gustus   spiritualis   est   infectus  contraria  riim  fuit  ct  spirituali  dulcedino  plonum  : 

delectatione,   vol  ad  minus  fomitis  cor-  nihil  enim  nisi  Deum  et  propter  Deum 

ruptiono,    quie   sensum  spiritualis   delo-  gustavit  :    et   sic   gustus  ejus   spiritualis 

ctationis  impediunt  et  saporom  diminu-  falli  non  potuit  :  ergo  in  discretione  gu- 

unt  et  discrolionem  perverluut,  ut  ilicat  stus   spiritualis  omnes  viatoros   excellit. 

maliim  bomim,    et   hoiium   malum,  po-  llem,  quod    in   deleclalione  quae   est    in 

ni.ns  tenehraft  lucem,  et  lucem  tenebras  \  gustu  spirituali,  omnos   excellat,    patet. 

Ilic   est  enim   animalis   homo,   qui  non  Dicit  enim  beatus  Gregorius  super  Job. 

percipit  eaquse  simt  spiritus  Dci^,  cujus  quod  «  sapienlia  esl  donum  reliciens  spe 

Deus  ventor  est,  et  csse  sub  sensibus  de-  et  certitudine  »  :    sed  spes  et  corliludo 

licias  compulat,  manna  tastidiens  quod  beataB  Virginis  est  omnibus   viatoribus 

venit  de  cado,  murmurat  pro  panibus  et  improporlionabiUs  :   ergo    ojus    refectio 

alliis   et   cepe    in   iiigypto,    ut   palot   de  ost  improjjorlionabilis,  et  in;equalis. 
populo  Israel  \  Haec  autem  deceptio  vel  '-\.   \Wn\,   Inlor  esurire  et  esse  satura- 

decipiendi  potestas   licot  socundum  ma-  tum  moiUum   est  ceimodero  :   sed   unum 

gis  et  minus  est  in  omni  viatore,  fomilis  e\tromorum,  scilicel  osuriro  et  sitire  ju- 

corruptiono  abquo  modo  romanento  :  sod  stitiam,  proprium  esl  viatorum  :  salura- 

ha*c  tamen  deceptio  sive  dfcijiiendi  p(»s-  tum  esse  proprium  est  comprehensorum  : 

sibilitas    nullo   modo  fuit   in   beatissima  ergo  comedere  proprie  pertinet   ad  sta- 

Virgine,  quae  per  omnia  astutias  diaboli  tum  mocbum  :   sod  illum   lonet  beatissi- 

non  ignoravit,  ot  sempor  ut   Virgo  pru-  ma  Virgo  :  ergo  vidi'lur,  ijuod  ejus  pra»- 

(bntissima  rcprobavit    malum,    ct  elegit  gustatio  sit  per  inodum  comestionis  inter 

bonum  sine  erroro,  cujus  palatum  spiri-  famem  el  saturitatem  *. 


QUi!^:STIO  LXIV. 


Oiiiililrr  «loiiiini   iiit«'lk't*tUN  fiioril  iii  It    \  ii'4;iii4>  ? 


PosT    ii.€<:    (jua-rilur   de  dono    intolle-      cognosctTe  lumon  incroatum  increato  lu- 
ctiiH,  (jualitor  fuil  in  Virgine  boatissirna  ?      inino   sinc  imagine,  nicdium  hit  cogiio- 


VA  videtur,  (jiiod  similitcr  iiicdio  iiiodo 
liiter  viatorcs  et  comi»rcliciisorcs  : 

I.  (!um  cniin  donuiii  inlcllcctuH  hii  co- 
gnosccre  Dcuiii  cxpreHSc  in  sua  iinagine, 
ot  inter  cognoscere  Dcuiii  |»cr  iiiiagiiicm 
et  jiino  luinine  cuin  lidei  ubscuritute,  cl 


sccrc  in  luiiiine  creato  sinc  im{iginc,hiciit 
unum  cxtrciiioruin  conxcnit  jiiiris  vialo- 
ribiis  ct  altcrum  coiiijtrclicnsoribuii  coii- 
vcnit,  itu  iiiodiuin  ad  stutuin  niejiiiin 
pcrtiiicbit. 

2.  Ilciii,  hiter  cognuKcero  creatiiiii  pcr 


I 

I 


'  Iia.  V,  to. 

*  I  aci  Coniitli.  II,  14. 

•  Cf.  Nomer.  ii,  4  et  »eq. 


*  Pru  Kolutioiit^  olijpfti.Miiii,   4mI»»  iiifra  pi>*l 
Qavtt.  l.XIX. 


QILESTIONES  SUPER  RVANGELTUM,  QU.-EST.  EXV. 


121 


crealum,  et  cognoscere  increatuin  per 
incrcaluni,  vel  e  converso  ;  sed  tria  i?to- 
rum  dividenlium  i  eperiuntur,  et  nihil  csl 
vacuum  :  ergo  reperielur  ct  quartum. 
Puri  viatores  vident  Deum  increatum 
per  creatum,  id  est,  per  fidem  :  unde 
Isa.  VI,  1  :  Ea  qux  sub  ipso  eranl  reple- 
bant  templum,  etc.  Glossa  Grejiorii  : 
«  Cum  mens  in  contemplatione  proficit, 
non  id  quod  ipse  est,  sed  quod  sub  ipso 
est,  conspicit  :  Deicm  enim  )ie)no  vidit 
wnquam  '.  Hcec  est  cognitio  vialoris.  » 
Comprehensores  autem  vidcnt  Deum  in- 
creatum  per  seipsum  :  vidcnt  etiam  crea- 
tum  per  increatum,  creaturas  scilicet  in 
Deo  et  per  Deum,  juxta  illud  :  Tunc  co- 
gnoscam,  sicut  et  cognitus  sum  '^,  id  est, 
Deum,  et  omnia  counoscam  in  se  sicut 


ipse  me  cognoscit  in  se.  Ergo  cum  ununi 
mediorum  reperiatur  inter  haec  extrema, 
reperietur  et  reliquum,  videlicet  vidcre 
increalum  per  lumon  creatum.  Sed  co- 
gnitio  media  pertinet  ad  statum  mediuin  : 
status  autem  mcdius  perlinet  ad  beatissi- 
mam  Virginem  :  ergo  cognitio  beatissi- 
mae  Yirginis  erit  talis,  quod  cognoscet 
iumen  increatum,  non  quidem  per  spe- 
ciem  et  imaginem,  sed  per  lumen.crea- 
tum.  Et  sic  cognoscit  increatumper  crea- 
tum,  et  ilhul  lumen  non  erit  medium 
sicut  speculum  et  vestigium  vel  imago, 
vel  sicut  signum  est  medium  inter  appre- 
hensivum  et  signatum,  sed  sicut  lumen 
solis  est  medium  conjungens  visibile  ad 
visum  ^ 


QUiESTIO  LXV. 


Qiialiter  (loniiiii  coii«»ilii  fiieril  iii  ipsa? 


PoST  H.?:c  quceritur  de  dono  consilii, 
quaUter  et  ipsum  fuerit  in  beata  Virgine? 
quod  et  similiter  excellentius  videtur  per 
hunc  modum  : 

1.  Joan,  II,  20  :  Vos  tinctionem  habe- 
tis  a  Sancto,  et  nostis  omnia  :  sed  beata 
Virgo  omnibus  aliis  improportionabiliter 
plus  habuit  unclionis  :  ergo  impropor- 
tionabiliter  plus  instructionis  interioris  : 
ergo  donum  consilii  habuit  aliis  impro- 
portionabiliter,  etc. 

2.  Item,  Joan.  xvi,  13  :  Cum  venerit 
Spiritus  verilatis,  docebit  vos  omnem  ve- 
ritatem  :  sed  beatissimae  Virgini  Spiritus 
sanctus  venit  improportionabiliter  et  om- 


nem  veritatem  docuit,  juxta  id,  Spiritus 
sanctus  supervoiiet  in  te,  et  virtus  Altis- 
simi  *,  etc.  Ergo  improportionabiliter 
prffi  aliis  docuit  eam  omnem  veritatem. 

3.  Item,  Dominus  in  EvangeHo  :  Jam 
non  dicam  vos  servos...  Vos  autem  dixi 
amicos  \  etc.  Ergo  revelatio  secretorum 
elTectus  est  dilectionis  :  sed  in  bealissima 
Virgine  improporlionabilis  fuit  dileclio 
respectu  oninium  :  ergo  improportiona- 
bilis  revelatio  secretorum  respectu  cun- 
ctorum  fuit  :  eriro,  etc. 

i.  Item,  Si  omnium  secretissimum, 
incarnationis  scilicet  mysteiiuni,  ipsi  soli 
revelavit    ad    plenum  :    ergo  et   nullum 


»  Joan.  i,  18.  Quaest.  LXIX. 

»  I  ad  Corintli.  xiii,  12.  ••  Luc.  u,  35. 

'  Pro  solutione   objectorum,  vide  infra  post  *  Joan.  xv,  i'6. 


122 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  PR^ED. 


aliorum    inlnus     secretoruni     ignoravit. 

5.  Item,  IJt  dicit  Pliilosoplius,  ad  illum 
pertinet  motus  cui  sit  nuntialio  :  cujus 
enim  est  operari,  ejus  est  et  cognoscere  : 
ergo  cujus  prae  omnibus  et  super  omnes 
est  operari,  ejus  pra?  omnibus  ct  super 
omnes  est  operanda  cognoscere  :  sed 
beatissima  Virgo  fuit  perfectissima  con- 
siliorum  observatrix  super  omnes  via- 
tores :  ergo  et  cognitionem  consiliorum 
suorum  super  omnes  habuit  .•  hoc  autem 
est  donum  consilii  :  ergo  donum  con- 
silii  habuit  super  omnes. 

(l.  Item,  Kxod.  \ii.  10:  \on  remanehit 

quidqttarn  ex  fo  iisqtie  tnane  :  siquiii  le- 

siduuin  /tieiit,  igne  comburetis.  Glossa  : 

0  (Juod   ex  agno  remanct,  igne  comburi- 

mus,   quando    hoc  quod  de  niyslerio  ia- 

carnationis   ejus  intelligere  et  penetrare 

non  possumus,  putestali  Spirilus  sancti 

reservamus.  »  Kx  ista  auctoritate  videtur, 

quod   mysteria   divina  in   slatu  vije  non 

possumus  ad  plenuni  rimari  »-1  penetrare  : 

sed  debent    Spirilui  sancto  quipdam  re- 

servari.  Kx  alia  parle  videtur,  quod  niliil 

de   veritate    mysterioruin    inaneal  indis- 

cussum,  ct  quod  tmlluni  verbuin  Doinini 

revertatur  ad  ij)>um  varuuin  quoda  nullo 

Init  intclld  tum,  juxta  illud  Isaia»,  i.v,  lU 


et  II  :  Quomodo  descendit  imber  et  nix 
de  ccelo,  ei  illuc  ultra  non  revertitur,  sed 
inebriat  terram,  et  infundit  eam,  et  facit 
germinare  eam,  et  dal  semen  serenti,  et 
panem  comedenti :  sic  erit  verbum  meum 
qtiod  egredietur  de  ore  meo  :  no7i  rever- 
teltir    ad  me   vacuum,    sed  faciet  qtne- 
cumque  volui,  et prosperabitur  in  his  ad 
quie  misi  illud.  Ex  hoc  videfur,  quod  su- 
per  communem  statum  viatorum  sit  per- 
fecta    cognitio    mysteriorum  omnium  et 
divinorum  eloquiorum.  Kt  cum  reperia- 
lur   in   aliquo    revelalio   omnium  secre- 
torum.  liipc  autem   debetur   maxime  fa- 
miliari   et  maxime  amico  el  maxime  sa- 
pieiili,  hoc    autem   totum  est  heatissima 
Virgo,    (|uaB   est    lamiliaiissima,    utpote 
Dei  Filio  amicissima  et  prudentissima,  de 
qua  iiber  amoris,  qui  est  Cantica  (^.anti- 
coruin,  et  liber    Sapientia'  exponuntur, 
ita  ut  ea  qua;  de  ipsa  sapientia  dicunlur, 
de  ipsa  intelliguntur  :  in  sajiientia  autem 
perfecta     nulla    ignorantia    secretorum : 
ergo  videtur,  quud  beatissima  Virgo  per- 
feetam  cognitionem  omnium  secretoium 
habuit    univer>aliter,    utpute   universalis 
consilialrix  :    alii    autem  viatores  omnes 
particularem,    utpole    nunlii    diversi    ad 
diversa  nuntia  destinati  '. 


Or.ESTIO  LXVl 


1  Iriiiii   (luiiiiiii    rorliliKlinl^   riHTll   iii   Ipsn  ? 


PoflT  ii.«c  qua>rit  ur  do  dono  forlituili-  luil  fortior  tribus  fortioribu»  nmni  via- 

nis.  Quod  autem  fuerit  in  beatissiiuA  Vir>  lorc  :   orgo   ipsa   fuit   forlior  oinni   via- 

gine  in  suriimo,  |>robatur  hoc  inodo :  tore.   Tre!*   rurtiores  oinni    viatore   suiil 

1.    Quidquid   est   fortius    iurtiurc,  est  Deus,  iiiurti,  diuboluH.  lluinilitUH  bcatit- 

fortius    inliriniure    :    bt'ati>^iinu     Virgo  hiinu*  VirginiH  Deuin  HUperavit  quodain- 

'  Pio  •olutiiine  ubjccluruia,  viJf  iiifra  po-»l  Uui»'    I.XIX. 


\ 


QUiESTIONES  SUPER  EVANGELTUM,  QU/EST.  LXVH. 


123 


modo,  quando   eum  de  cu^lis   ad  lerras  iiilravit   per  fffiminam,  quae    vitain   de- 

humilitate   deducens,   charitate  vincula-  slruxit,  sic  el  vita  rediit  per  beatam  Vir- 

tum  pariter  el  humiliatum  ct  vulneratum  ginem,    quae  mortem   destruxit.   Et   ita 

in  sua  virginitate  incarceravit.  Unde  in  bcatissima  Virgo  fuit  destructio  mortis, 

Canticis,  i,  il  :  Dum  esset  rex  in  accubilu  et  ita  fortior  fuit  morte.   Terlius    fortis 

suo,   nardus  mea  dedit  odorem  suum.  est  diabolus,  de  quo  dicit  Job  :  Non  est 

Et   in  Proverbiis,  xxxi,    10  :    Mulierem  super  terram  potestas  qnx  comparatur 

fortemquis  inveniet?  procul  et  de  ulti-  ei  *.    Reatissima  Virgo  fuit   illo  fortior, 

mis  finibus  pretium  ejus.  Ultimi  fines  juxta  illud  :  Ipsa  conteret  caput  tuum  % 

sunt  divinitas  et  humanitas  maxime  a  se  etc. 

distantes.    Unde  forlissima   mulier  haec  2.  Ttem,  Aclus  fortitudinis  essentialis 

fuit  quge  liaec  conjunxit.  Sic  igitur  forti-  est  inseparabiliter  adhaerere  Deo.  13eatis- 

tudo  beatissim(E  Virginis  rigorem  forti-  sima  Virgo   adhaerebat  Deo  inseparabi- 

tudinis  divinae   severitatis  superavit,  de  liter,  omnes  alii   separabiliter.  Ergo  fuit 

quo,  Numer.  xxui,  22  et  xxiv,  8  :  Cujus  aliis  fortior  improportionabiliter. 

fortitudo  similis  est  rhinocerotis,  cujus  3.  Item,  Actus  fortitudinis  est  terrenas 

fortitudo  in  gremio  virginis  mansuescit.  cupiditates  non  tantum  opprimere,   sed 

Et  sic  patet  per  quem  modum  beatissima  penitus   oblivisci  :  hoc  autem  non   con- 

Virgo  Dei  fortitudinem  superavit.  Item,  tingit  in  aliquo   viatore   in  via  interim 


secundus  forlis  est  mors,  cui  nemo  mor- 
talium  resistere  potest.  Omnes  enim  mo- 
rimiir,  et  quasi  aquse  dilabimur  in  ter- 
ram  '.  Hac  fortior  erat  beatissima  Virgo, 
quae  mortem  destruxit  :  sicut  enim  mors 


quod  fomes  aliquo  modo  viget,  sed  so- 
lum  in  ipsa  minime  potuit  in  qua  fomes 
exstinclus  fuit  :  ergo  habuit  actum  forti- 
tudinis  per  modum  patriae  et  super 
omnem  viatorem  sine  proporlione  *. 


QUiESTIO  LXVII. 


Qualilei*  cloniiiii  seieiitisc  fuerit  iii  B.  Virg^iiie 


PosT  n.^c  quaeritur  de  dono  scientiae, 
qualiter  fuerit  in  beatissima  Virgine? 

Et  videtur,  quod  excellentissime  hac 
ralione  :  Augustinus  in  libro  XTV  de 
Trinitate  dicit  :  «  Huic  scientiae  altri- 
buitur  illudtantummodo,  quo  fidessalu- 
berrima,  quae  ad  veram  beatitudinem  du- 
cit,  generatur,  nutritur,  defenditur,  ro- 


boratur.  Et  ita  scire  quemadmodum  et 
hoc  ipsum  et  piis  opituletur  et  contra 
impios  defendatur  '.  »  Et  ipsius  scientiae 
iste  est  actus  unus  scientiae.  Alius  actus 
scientiae  est  abstinere  a  malo.  Tertius 
est  in  medio  pravae  et  perversae  nationis 
conversari.  Isti  tres  actus  excellentius 
fuerunt  in  beata  Virgine  omni  viatore. 


*  II  Regum,  XIV,  14. 

*  Job,  XLi,  2i, 

'  Genes.  iii,  15. 


*  Pro  solulione  objectorum,   vide   infra  post 
Qu:esi.  LXIX. 
»  S.  AuGUSTiNUS,  Lib.  XIV  de  Trinitate,  cap.  \. 


124 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  PR.^D. 


Quod  primum  habuit  excellenlius,  scili- 
cet  fidei  defensionem,  patel  per  testimo- 
nium  ipsius  dicenlis  Ecclesiae,  imo  can- 
tanlis  :  «  Cunctas  haeieses  sola  inlere- 
misti.  »  Quod  secundum  actum  abstinendi 
a  maio  excellentius  habet,  palel  :  quia 
ad  minus  pulvis  venialis  peccati  omnium 
aliorum  adhasit  pedibus  ;  ipsa  autem  sola 
a  peccatis  immunis  luit,  juxla  illud  : 
Tota  pulchru  es  ',  etc.  Simihter  praesu- 
mitur  de    aclu  lerlio  :  sola    tuim  super 


omnes  in  medio  prava?  et  perversce  na- 
tionis  conversari  scivit,  quie  nihil  facien- 
dorum  aut  iiendorum  omisit,  et  nihil 
omittendorum  fecit,  nulli  in  malo  suo 
communicavit,  nulli  bonum  suum  non 
communicavit. 

Item,  Actus  liujusmodi  doni  sunt  in 
patria,  soire  Deum  in  patria  colere,  et 
proximi  gloria;  congaudere  :  hiec  autem 
omnia  fuerunl  in  beutissima  Virgiue  ex- 
cellenlius  omni  viatore  ■. 


UUiESTlO  LXVJII. 


l  Iriiiii  (luiiuiii  pietatN  fiittrlt  lii  Ip^ta  ? 


PosT  H.cc  qua?ritur  de  dono  jiielatis, 
cujus  quidem  actu*^  sunt  trts  :  unus  est 
movere  ad  opera  misericordia'  :  aliusest 
Scriptune  n«»n  conlradicero,  sive  intrl- 
lecla?,  sive  non  inl«llect«  :  terlius  e.sl 
sancta  honorare  :  quia,  .Mallh.  v,  i. 
super  illud  :  /tcati  mitfs,  (jlossa  :  «  Qui 
pie  quaTUiit  «*!  hniiorant  sancta.  » 

Omn«'s  isli  lies  arlu>  fuerunt  evcei- 
bntius  in  beata  Virgiiif  tMiini  viatorc. 

i)e  priino  arlu,  qui  c^t  iiiovfre  ad 
opera  misericurdia',  pattt.  l'ieta»  ••niin 
seiiindum  quod  doiium  est,  inovft  ad 
Opor.i  ini^erirordia*  impnideiida  pro\i- 
ino  :  quia  iiiiago  iKi.  Pitlas  v«ro  qua- 
movehat  bfatain  Vir^'in»'m  ad  imprndfii- 
dum  opcra  miseri<'tii'dia>,  miivcbat  ip.saiii 
ad  coiiipatieiitium  et  ad  impeiiilcndum 
proximo,  non  quia  ima^'o  Dei,  fted  quani 
DcuH.  Sed  coiistat,  t|uod  iiiipiop«>rlio- 
nabiiiH  cst  pictaH,  qua*  dcbctur  i)eu  re- 
t^pectu  illius  qua'  dcbclur  iiiia^ini  ojun. 
Kr{;o  pietas  bcatisHima'  Virj,'iiiis  iiiipro- 
portionabiliti  est   pictnti   omnis    viatoris. 

•  Ounlic.  i\ , 

*  Pro  «tolutiDiii-  uiijfiiuraiii,   viiic  iniij  |iu^i 
UUu)at.  I..\IX. 


Item,  l*alct  de  secundo  attii,  qui  est 
Scripturte  non  contradicere,  quod  est 
fltlei  defensio  :  illa  enim  omnibus  impro- 
portionabiliter  lidein  defcndit,  qua*  sola 
iuler  omnes  in  universo  mundo  luereses 
vicit. 

Itcin,  l*atct  dv  actu  tertio,  qui  est  ho- 
nt>rare  sancta.  Ipsa  eniin  improportitina- 
biliter  sancta  honoravil,  pcr  quani 
oiiiiies  sancli  c(i'lcsti  ;^'|oria  suiit  hoiiorati 
el  t  oronati.  rndc,  .\poral.  mi,  1  :  Si- 
ynitin  indynuin  (iftparuit  iii  cirlo  :  mu- 
/irr  tnnicta  sole,  rt  luna  sub  peilibus 
rjn.s,  fl  in  rnpitr  rjus  rorona  strllarum 
iluotleciin.  Ipsa  eiiim  omncs  sanctoH  oo- 
ronavil,  quae  cauKa  coronandi  omiiibus 
fiiit.  Inde  ct  alibi,  .srilicel,  .\pocal.  iv, 
".>,  Icj^ilur,  quod  viginti  quatuor  seniures, 
el  i|ualuor  animalia  curonus  Huan  init- 
tuiit  atl  pedes  Kcdcntis  in  llirono  :  quiu 
pcr  (ihristi  huinaiiitutem  «|uam  de  iitalru 
coiitraxit,  sc  roiitrarios  rctd^'noHi-uiit. 

Kt  sit-  habuit  oinncH  uctus  pictutis  ex- 
rillriitiiis  omni  vialore  V 

*  l'i-o   soluiiuiH*    ohjfi-loruiii,  vidr  inrrii  |H>lt 
i|iiii-<>lioii<Mii  i»>-i|iiPiiieiu. 


I 


QU.ESTIONKS  SrPEU  EVANGELIUM,  QU/EST.  lAIX 


12S 


QU^]STIO  LXIX. 


Utriiin  tiiiior  servilis  fuerit  iii  B.  Vlrgine  ? 


Ultimo  quaerltur  de  timore.  Et  primo 
de  timore  servili,  utrum  ille  fuit  in  bea- 
tissima  Virgine  ? 

Et  videtur,  quod  sic  : 

Nullum  enim  bonum  defuit  ei  quae 
gratia  plena  fuit  :  dicit  autem  Augu- 
stinus,  quod  timor  servilis  bonus  est 
et  utilis.  Item,  Glossa  :  Timores  duos  le- 
gimus,  scilicet  servilem  et  castum  :  et 
uterque  est  initium  sapientise  :  ergo  vi- 
detur,  quod  timor  servilis  fuerit  in  bea- 
tissima  Virgine. 

Sed  contra  : 

Timor  servilis  est  cum  peccato,  de 
quo  in  beatissima  Virgine  nullam  licet 
fieri  qucTstionem. 

Post  hoc  quaeritur  de  timorc  initiali, 
utrum  fuil  in  beatissima  Virgine? 

Et  videtur,  quod  sic  :  quia  ille  simpli- 
citer  bonus  est  et  donum  Spiritus  j^ancti : 
ergo  ille  fuit  in  beatissima  Virgine. 

Sed  contra  : 

Perfecta  charitas  foras  mittit  timo' 
rem  \  Hoc  intelligitur  de  timorc  ini- 
tiali  :  quia  etiam  reinima  charilas  foras 
mittit  timorem  servilem  :  sed  beatissima 
Virgo  perfectissimam  habuit  charitatem  : 
ergo  nec  habuit  timorem  servilem,  simi- 
liter  nec  initialem. 

Post    hsBc  quaeritur  de  timore  caslo, 
utrum  fuit  in  beatissima  Viririne?  . 
Et  videtur,  quod  sic  :.  quia 
1.  Ille  est  timor  sanctus  permanens  in 


saeculum  saeculi,  qui  etiam  fuit  in  Do- 
mino  Jesu  Christo. 

2.  Item,  Ille  timor  crescit  charilate 
crescente  :  ergo  debet  in  summo  esse 
eum  summa  charitate. 

3.  Item,  Timor  nascitur  ex  amore  : 
ergo  si  amor  est  improportionabilis, 
etiam  et  timor  :  sed  amor  beatissimae 
Virginis  fuit  improportionabilis  omni 
viatore  :  ergo  et  timor. 

Contra  : 

Timor  castus  timet  separari  :  sed  bea- 
tissima  Virgo  non  timet  separari  :  ergo 
non  habuit  timorem  castum  *. 


Responsio   ad  Quxstiones  LXII,  LXIH, 
etc.f  de  donis. 


CoNCEDiMus,  sicut  dc  virtutibus  dictum 
est  supra,  quod  beatissima  Virgo  habuit 
aclus  illorum  donorum,  quorum  aclus 
consislunt  in  cognitione  et  atfectione,  ut 
sapientiae,  intellectus,  consilii,  et  scien- 
tiae,  excellentius  omni  viatore,  et  medio 
modo  inler  statum  viae  et  statum  patriae, 
Ita  quod  circa  statum  patriae  quantum  ad 
actum  patriae  sive  ad  actuum  perfectio- 
nem,  et  super  statum  patriae  quantum 
ad  elTectum  actuum  sive  merendi  condi- 
tionem.  super  statum  viae  quantum  ad 
habituum  et  actuum  perfectionem  et 
meriti   supergressionem.    Dona   vero   in 


'  I  Joannis,  iv,  18. 


Pro  solutione  objectorum,  vide  infra. 


126 


D.  ALB.  AIAG.  ORD.  PILED. 


actione  consislenlia  habuit  per  modum 
patriae  quanlum  adacluum  perfcclionem, 
sed  secundum  statum  via3  quanlum  ad 
merendi  cundilionem,  et  ita  qiiantum  ad 
actum  super  statum  via\  et  super  stalum 
patriae  quantum  ad  effectum. 

De  timore  servili  respondendo  dici- 
mus,  quod  in  timore  servili  duo  sunt, 
scilicet  timor,  el  servilitas.  Timor  in 
beatissima  Virjjjiae  fuit  ;  servilitas  aulem 
non  fuit.  Simililer  de  timore  initiali  se- 
cundum  quod  dicilur  respectu  au|,Mnenti, 
in  beata  Virj^ine  non  fuit  :  nec  tamen 
propter  hoc  aliquod  ei  bonum  deiuit,  sed 
perfecte  ei  alluit,  et  imperi(.ctionem  ex- 
clusit.  Timor  caslus  habet  actus  duos. 
Unum  secundum  statum  viop,  (\m  est  timc- 
re  separuri  :  et  iste  noafuit  iu  bealissima 
Virgine.  Alium  artum  secundum  statum 
patriie,  qui  esl  revereri  :  et  ille  fuil  in 
beatissima  Virjrine.  Est  aulem  reveren- 
ria  mixta   cum  dileitiune  subjectio.  Ila- 


buit  autem  actum  istius  timoris  excel- 
lentius  omni  viatore  :  unde  si  alicui  via- 
tori  revelaretur  quod  deberet  salvari, 
et  sic  non  timeret  scparari,  sicut  videtur 
de  beato  Paulo,  qui  dicit :  Certus  sum 
quia  neque  mors,  neque  vita  ',  etc  :  non 
tamen  in  hac  certitudine  coiequaretur 
beatoe  Virgini  :  illa  enim  certitudo  esset 
per  scienliam  et  per  effectum  et  per  po- 
sterius  :  certitudo  autem  beatissima?  Vir- 
ginis  qua  se  scivit  non  separari,  fuit  per 
modum  causae  :  scivit  enim  se  in  utero 
sanclilicatam,  et  scivit  se  matrem  Dei 
esse  ellectam,  et  scivil  se  uon  peccasse, 
et  de  cietero  non  posse  peccare,  et  sic 
scivit  se  separari  non  posse  per  modum 
«ausie. 

Sic  igitur  manifestum  est,  quahler 
beatissima  Virgo  septiformem  gratiam 
Spiritus  saueti  in  septem  donis  divisam, 
hai)uit  excelh'nlius  omni  vialore,  et  quo- 
dammodo  omni  creatura. 


j 


QUi1':STI()    LXX. 


Oiialil<'r  l>onlltinlln<><)  rn<'rnnl  in   It    %  Ir^in** 


PosT  ii.tc  quaerilur  do  beulitudinibus, 
quaiiter  fuerunt  in  bcatissima   Virgine  ? 

El  videtur,  quod  exceUentius  omni 
viatore. 

1 .  Sicul  >e  hubet  bealiludo  patriie  ad 
Ijealitudinem  palriie,  ita  iRaliludo  viit  ad 
beatitudinem  viie  :  sed  beuta  Virgu  iii 
beatitudinr  palriii?  cxcellit  omnes  com- 
prehensores  :  ergu  el  in  beatitudinibus 
visB  excellil  omnes  viulures. 

2.  Ilem,  (hnnis  arbor  ex  fructu  >\XQ 
cognoscitur  :  ergo  i>i  fruclus  frurtum 
excellit    improporliunabililer,    et    arbor 


arborein  excellil  :  sed  fru«  tns  qnem  cst 
adepta  beata  Virgo  e\  beatitndint^  vije, 
exeellil  omnein  fruelum  patriie  purae  crea- 
lui.e  :  ei>;o  el  bealitudo  viie  excellit 
oinnein  beatiludinem  via?pura'  creulurai. 

3.  Ilem.Onuiis  perfectiu  «piritualis  gra- 
tiiita  esl  a  charitale  :  ergo  eum  beutisRi- 
ma  Virgu  excellat  uinnes  |mra8  crcalurHS 
charitate,  ilu  omnes  excellet  qualibet 
spiritnali  perfectiune 

l  ilem,  Serajihim  esl  ^uprrmu»  ordu 
quem  excellil  charitale  :  ergo  et  exrellit 
omnibus  alii«  doni». 


*  Ail  ttoman.  rut,  :)k. 


QLVESnONES  SUPER  EVANGELIIJ.VI,  QU.45ST.  LXKI. 


127 


3.  Ilcm,  Sicut  se  habet  subslanlia  ad 
substantiam,  et  potentia  ad  polentiam, 
et  habitus  ad  habitum,  ita  et  proprielas 
ad  proprictatem  :  ergo  si  subslantia  su- 
perat  substantiain,  et  proprietas  supe- 
rat  proprietatem,  et  potentia  superat  po- 


tcntiam  ;  sed  substantia  sive  persona 
bealissimie  Virginis  post  Deum  altissima 
est  et  dignissima  exceUcns  omnem  crea- 
turam  :  crgo  et  cjus  potentiaj  babitus  et 
proprietates  erunt  cxcellenlcs  omnem 
creaturam '. 


QU^STIO  LXXI. 


QualUer  paupertas  Tuerlt  in  B.  \lrg:ine? 


PosT  HiEC  quaeritur  debeatitudine  pau- 
pertatis,  qualiter  fuit  in  beata  Virgine  ? 
Et  videtur,  quod  in  summo. 

1.  Maith.  V,  3  ;  Deati  pauperes  spirilu. 
Glossa  :  Pauper  est  humilis  corde  ;  sed 
heata  Virgo  habuit  improportionabilem 
humilitatem  omni  viatore,  ut  probalum 
est  supra  :  ergo  paupertalem  et  humili- 
talem  habuit. 

2.  Item,  Glossa  ibidem  dicit  ;  Beali 
pauperes  spiritu,  etc,  quia  non  necessi- 
tas,  sed  fides  et  devotio  paupertatis  facit 
beatos,  ut  contemptis  omnibus,  Deo  vi- 
vant  ;  haec  autem  omnia,  fides,  devotio, 
mundum  conlemnere,  Deo  viverc,  fue- 
runt  in  beata  Virgine  excellentius  omni 
viatore  ;  ergo  paupertas  fuit  in  ca  excel- 
lentius  omni  viatore. 

3.  Item,  In  Glossa  ibidcm  subjungi- 
tur  ;  Hsec  habet  duas  parlcs,  abdicatio- 
nem  rerum,  et  contritionem  spiritus  ; 
sed  heec  duo  fuerunt  in  beatissima  Vir- 
gine  in  supimo  ;  ergo  et  paupertas.  Quod 
contritio  spiritus  sive  humilitas  fuerit  in 
summo  in  beatissima  Virgine  IMaria, 
jam  ostensum  est.  Quod  autem  rerum 
abdicatio   fuerit  in   beatissima   Virgine, 


sic  probatur  ;  Abdicatio  fit  duobus  mo- 
dis,  scilicet  per  rerum  subjectionem,  vel 
per    rerum    omnimodam    abjectionem  : 
sed  magna  est  paupertas  per  rerum  sub- 
jectioneni,  sed  major  per  rerum  abdica- 
tionem,    maxima   quae   est    ex    utroque 
composita,  de  qua  dicit  Paulus  ;   l^^ihil 
hahentes,   et    omnia  possidentes^   :  hoc 
aulem  non  est  possibile  esse  nisi  in  bea- 
tissima  Virgine  omnino  proprie  et  per- 
fecte  :  omnes  alii  si  res  abjecerunt,  non 
retinuerunt  :  et  si  retinuerunt,  non  abje- 
cerunt,  quia  tantum    procuratores    sive 
fructuarii  et  non  domini  fuerunt.  Beatis- 
sima  autem  Virgo  existens  mater  Dei  et 
regina,  jus  et  dominium  et  usufructus  et 
possessiones  habuit  in  rebus  Filii  sui  ; 
undc  ipsa  tantum  potuit  rehnquere  om- 
nia  et  omnia  possidere,  rehnquere  quan- 
tum  ad  usum  et  fructum,  possidcre  quan- 
tum  ad  jus   proprietatis  et  dominii  :  et 
sic  beatissima  Virgo  potuit  habere  per- 
fectissimam  paupertatem  in  rerum  abdi- 
catione. 

Item,  In  rerum  abjectione  ordo  est  et 
gradus.  Quidam  enim  dant  superflua  na- 
turae  et  non  personse.  Llnde  Augustinus 


*  Pro  solutione  objeclorum,   vide  infra  post 
QufBst.  LXXXI. 


*  II  ad  Corinth.  vi,  10. 


128                                     l).  ALB.  MAG.  ORD.  PR^D. 

in   libro  de  Verbls  Domlni  :  «  Ulere  su-  xiiiiis  dare.  Iii  isto  gradu  fuit  beallssinia 

perfluis,  da  pauperibus  necessaria  :  utere  Virgo,    qute    dc   purissimis    carnibus  et 

pretiosis,  da   pauperibus  vilia.   »  Isle  est  sanguinibus  suis  viaticum  nobis  fecit  et 

prinius  gradus  pauperlalis.  Alii  dantsu-  confocit,   panem  scilicet  vivum,  qui  de 

perflua  natura?  et  personge.  Luc.  xi,  ii  :  cado  descendit,  qui  est  vere  vita,  quem 

Quod  superest,  datc    elceinosi/^tam,  sci-  qui   gustaverit,    non  sentiet  morfem   in 

licet  pauperibus.   Cllossa   :    De   eo  quod  a^lernum.  llunc  autem  toti  mundo  men- 

super  necessaria  praeter  victuni  ot  vesti-  dico  dedit  beatissima  mulier,  de  qua  di- 

tum,    dandum    est    pauperibus.    Teilius  citur   in  Evangelio   :    Mulicr  abscoiuiit 

gradus  non  tanluiu  superllua    dare,  sed  fermentuin  in  fariiue  satis  tribwi,  doncc 

etiam  necessaria.  Unde  Glossa  :  i\on  so-  fermentoretur    totiim  '.    Tria    sata    ^unt 

luni   exteriora,    sed    eliam  inleriora    et  deitas,  corpus,  et  anima.  Kermenlum,  ut 

valde   necessaria   cum  proxin)is  divida-  dicit  Hernardus,  est  fides  Virginis,  t|u;e 

mus.  Quartus   gradus  esl  onjuia  super-  Deum  bumance  nalur;e  conjunxit,  et  lio- 

llua  et  uecessaria  simul  dare,  sed  adbuc  mini   refectionem  fecit.   Idem  fere    dicit 

semetipsum  retinere  :  quod  eliam  allqui  Augu-tinus  in  librodc  Spiritu  ct  aiiiina: 

IMiilosopliorum  ficcrunt,   licfl  lum  [)ru-  «  Sivc  ingrediatur,  sivc  egredialur,  pas- 

pter  Deum.  Unde  supor  illud  :   Eccc  nos  cua  inveniit  :  inlus  in  divinitate  creato- 

reliquimus  omnia\   Tilossa  :  Non  dicit  ris,    foris  in  carne  salvaloris.    »   Nonus 

tantum   :    Qui   re/it/uistis   umnia   :   boc  gradus  esl  umnia  proximo  dare  cl  corpus 

enim    et  Socralcs   1'bilosoplius   fecit,    et  et  aniinam    pnqtriain   tt  divinitatem  bis 

multi  alii,   qui    divilias  contempserunl  :  unilain  in  cibum  anima",  sub  specie  ta- 

sed  qui  secutis  estis  mc  :  quod  j)rt)|irii'  mcn  alicna.   VA  lioc  fuit  miscricurdia'  et 

est  Apostolorum  et  credcntium.  Quintiis  summnm  paiipcrlatis  Dumini  nostri  .iKsir 

gradus  cst  oinnia  dare  ct  scip«»um  supcr-  Ciirisii   iii  vii.    Dcriinns  gradus    esl  sc- 

adderc.   l'ndc  Doiiiinus    in    Kvangidi»)  :  ipsuin  tlarc  totum,  corpns  et  ftniinam  ct 

Si  vis  pcrfectus  csse,  rade,   vmdc   om-  divinitatcm  sub  spccic  propria,  in  cibum 

nia  (pt:i'  liabcs  ct  da  paiiperibus,  ct  habf~  corporis   ct    aniiiia'    siimil    ct  .««cmpcr  in 

bis  thesaurum  in  cwio  :  et  vtni,  scijucrr  a'tcina    bcalilutjinc,    dc  quo,    Lnc.   xin  . 

vie^.    Sextus    gradus   esl  omiiia  dure  ct  111  :    Uaitus  i/ui  mnnducabit  fiancm    in 

semctipsum    reliinjucrc,  el  pralereu  lu-  reyno  l)ei. 

borare  inanibus,   ut  bubeat  unde  tiibuat  I'a  liis   putcl,  quod   hcutissima   Virgo 

necessitutem   patienti,  reluvuns  cjus  mi-  spiiitu>   [>aiipcrlatcm  qnaiitum  ad  rcniiti 

serias  corporalcs.  lu  bunc  stutum  uttigil  abjcclioncm    babuil     c.xccllcntins    oinni 

beutus  Panlus,  «jui  oinniu  rcliqucrat,  ct  boininc,  pra'lor  Doiiiinum  Uliristum. 

tamen  tempore  ct  luco  luborubut  mani-  i.    Itcm,    Iii    curcntiu    ncceHsariornin 

bus,   ut   sibi  ct  suis  subvenirel  \   Scpli-  non  cst  virlus  vil  bcutitudo  :  undu  (jIos- 

nnis  gradus  est  uinnia  et  seipsum  dare,  Ru  ^upcr  illnd  .Matlbai,  v,  A  :  /{cuti  /nui' 

ut  pascat  |)ro\iiiium   panc  8|iirituali  :  et  pcrcs  s/iiritu,  ditit,  ijuod  non  ncccssitas, 

isle   grudus,    ut  dicil   (ircgitrius,    iiiajor  scd   lidcs  ct   dcvolio    j)anj)crlali>  beutos 

esl    pra'dii  to    :    quiu   majus   cst    nutnrc  faril.  Pcnes  i^ilur  intcnsioiicm  caicntia» 

animuni   scmjnT    vittur.im,   «juam    vcii-  vcl    miijoris    iifccssilutiH    derectum   iion 

trcm  aliquandu  morituruin.  Ocluvusgra-  ronlin^il     jtunore     iinprupurli«)nubililer 

du.s  est  oinniu  et  scij)>«um  relinqucrc,  ct  exccllcntiurcm  :  ergo  nttii  attcnililur  j»er- 

de  substantiu  sui  corjiuris  partcin    acci-  fcclio    jtuujtcrtutis     ju>ncs    j)ri)j)inijuntio« 

pere,  et  ad  refuctionem  niiimarniii  pro-  nem  ud  Hummuin    dcfcctum,  bcd  peiics 

;  Maiili.  x>x,  27.  '  II  ad  Cuiiiith.  iv,  II 

»  M.ilili.  XI»,  -21.  »  M.ittli.  XIII,  33  rl  l.uc.  Xll,  2(. 


I 


QU^STIONES  SIPER  EVANGKLILM,  QUiEST.  UXXII. 


120 


voluntatem    et  devotionem    et  personae  dendo  quanto  quis  dignior  si  sit  in  eo- 

dignitatem  :   si  enim  oeque  parum  habet  dem    defectu,     tanto     erit    inferiorihus 

miles   et   rusticus,    pauperior  est    miles  pauperior  :    crgo  cum  l)eatissima  Virgo 

quam   rusticus  :  nam  quod  rustico  divi-  excellat  omncs  in  dignitate,  el  ivqualem 

tise,  militi  paupertas  :  et  quod  militi  di-  liabuit  aliis  paupertatem,  excellit  omnes 

vitiae,  principi  paupertas  :  et  sic  ascen-  in  paupertate  improportionabiliter '. 


QUiESTIO  LXXII. 


Qualiter  inititas  et  iiiansuetiulo  ruerint  in  Ipsa? 


CoNSEQUENTER  quaeritur  de  mititate  et 
mansuetudine. 

Quod  autem  excellentior  fuit  in  beata 
Virgine,  videtur 

1 .  Per  cantum  Ecclesiae  : 

Virgo  singularis, 
Inter  omnes  mitis,  etc. 

2.  Item,  Mallh.  v,  4  :  Benti  miies^  etc. 
Glossa  :  «  Mites  sunt  qui  malis  moribus 
dominantur.  »  Sed  hoc  dominium  fuit  in 
beata  Virgine  perfectissime  :  quia  ejus 
dominium  fuit  sine  pugna,  el  aliorum 
cum  pugna.  Ergo  habuit  mitilatem  cum 
excellentia. 

3.  Item,  Alia  Glossa,  ibidem  :  «  Man- 
suetus  nec  irritat,  nec  irritatur,  nec  no- 
cet,  nec  nocere  cogitat.  »  Hsec  autem 
omnia  fuerunt  in  beatissima  Virgine 
cum  improportionabili  excellentia  :  quia 
nullum  irritare,  et  omnia  placare,  di- 
stant  improportionabili  distantia.  Simili- 
ter  nulli  nocere,  et  omnibus  prodesse  in 
summo.  Hgec  autem  omnia  in  summo 
fuerunt  in  beata  Virgine.  Ergo  habuit 
mititatem  super  omnes  alios  sine  propor- 
tione. 


4.  Item,  Alia  Glossa,  ibidem  :  c<  Milis 
est,  quem  non  rancor  vel  ira  afficit,  sed 
omnia  sequanimiter  sustinet.  »  IIujus- 
modi  virtutis  se  fecit  magislrum  Domi- 
nus  :  quod  non  fecisset,  nisi  via  summae 
perfectionis  ista  virtus  essct.  Sed  beatis- 
sima  Virgo  a  rancore  vel  ira  omnibus 
aliis  fuit  improportionabiliter  immunior, 
et  magisterii  divini  capacior  et  obedien- 
tior,  et  in  via  perfectionis  altior.  Ergo 
omnibus  aliis  fuit  mansuetior  impropor- 
tionabiliter. 

3.  Item,  Sicut  praemium  ad  praemium 
ita  meritum  ad  meritum  :  sed  possessio- 
nem  terrae  viventium,  quod  est  prae- 
mium  mansuetudinis,  habuit  beata  Vir- 
go  omnibus  excellentius  :  et  beatitudinem 
mansuetudinis  habuit  aliis  excellen- 
tius. 

6.  Item,  Hymnus  : 


Nos  cuipis  solutos 
Mites  fac  et  castos. 


Sed  beatissima  Virgo  omni  viatore 
magis  soluta  fuit  a  culpis.  Ergo  magis 
mitis  fuit. 


'  Pro   solulione  objectorum,  vide  infra  post      Queest.  LXXXI. 
xxxvn 


130 


D.  ALB.  MAG.  UHU.  PR.ED. 


CoNTRARiiM    autem    videtur    probare      qid  morahantur  in  terra\  Ergo  mitior 
quod  legitur  de  -Moyse  :  Erat  enim  Moy-      quam  beatissima  Virgo  '. 
ses  vir  )7iitissimus  super  omnes  homines 


QUiESTlO  LXXllI. 


Qiialll«M*  bonfiliulo  liirtiis  riiorif  in  ipsn  ? 


PosT  H.KC.  f|uapritur  de  l)ealiluiiiuf  lu- 
clus. 

Et  probatur  similiter,  (juod  fuit  excel- 
lentius  in  beata  Nirgine  :  quia 

1.  Cujus  causa  nobilior,  et  elTectus. 
Sed  omnes  alios  vialores  instigabat  pec- 
catum  ad  ib-ndum  :  beatissimam  autem 
Vir;:inem  sola  charitas  :  et  si  molivum 
fuit  improjiortionabiliter  super  mntivum, 
et  motu^i  super  motum. 

2.  Item,  Hifronymus  :  f  ^ervitia 
rjuanto  minus  didiita,  tanto  magis  gra- 
ta.  »  S«'d  luctus  bealissima*  Virginis 
nullo  modn  fuil  drbitus  drbito  necessila- 
tis,  sed  tantummodo  cbaritutis  :  sed  om- 
nium  aliorum  lugentium  luctus  fuit  dr- 
bitus  dtd)it»j  necessitatis  :  ergo  luclus 
ejus  fuit  magis  gralus  :  ergo  ejus  luclus 
improportionabilis  rfspcctu  luctuum  otn- 
nium  viHtorum. 

•'{.  Item,  i.Jus  consolatio  cst  aliis  im- 
proportinnabilis  :    ergo   et   luctus   ««jus  : 


fjuia  sicut  priTmium   ad  pr.Tmium.   ctc. 

Jl'.\t.\  hoc  qua»rilur,  utrum  beatissima 
Virgo  luxerit  pro  incolatu  miserin'  et 
pro  dilationc  patri.e? 

VA  videtur,  «juod  sic  :  tjuia  hoc  videtur 
ad  tharitatis  perlectionem  jiertinere, 
cuj)crc  dissolvi  et  esse  cum  ('.hristo. 
I  ndf  uuus  perfectorum :  InfeHx  ego 
humo  !  i/uis  jne  liberahit  <lf  rorpore 
morlis  hujus  '  ? 

Sei)  c.o.NTa.\  :  Anima  in  statu  innocen- 
tiie  nollct  .sej)ar.iri  a  corporc,  juxta  illuil  : 
.\nltinius  ejspoiifiri,  sfd  supt-rvestiri  ■. 
Iti-m  in  statu  gloriu*  noilct  anima  sejia- 
rari  a  corpore.  Ergo  viditur  anim.im 
nolb'  scparari  a  corpore.  Et  si  sic,  hoc  lit 
idco,  quod  sjiiritus  concu|iiscit  adversus 
carnem,  it  e  converso :.  ergo  cum  in 
beatissima  Virginc  non  fuit  hujusmodi 
jiugna  vcl  inobcdicntia,  videtur  quod 
non  luxerit  jiro  incolatu  miseria*  '. 


i 


•  .Num^T.  XII,  3.  '  II  a'l  Curiulli.  v,  4. 

*  Pro  solutione  objecloruin,  nde  infra  posl  '  fro  solulion^  obj^ctorum,  vid^   infr«  po»t 
Cm.i-^l.  I.XWI.                                                             gua>»t.  I.XWI. 

'  .\il  Ui)iM,iri     \ii,  'J» 


QU^STIOIVES  Sl  PER  EVANGiaiUM,  QU^.ST.  LXXV. 


\:\\ 


QUiESTIO  LXXIV. 


Illniin  bcantiiclo  esiiriei  et  sllis  jiislilite  riieril  \n  ipsa? 


CoNSEQUENTER  quseritur  de  bealitudine 
esuriei  et  siti  justitiae. 

Etvidetur,  quod  similiter  fuerit  in  ea 
excellentius. 

1.  Esurireetsitire  proprium  est  viato- 
rum,saturatumessepropriumestcompre- 
hensorum  :  sed  inter  esurire  etsaluratum 
esse  medium  est  comedere :  sed  cum 
nihil  sit  vacuum,  cum  exstant  extrema, 
exstat  et  medium  :  sed  medium  pertinet 


ad  statum  medium  :  ille  autem  stalus  est 
beatissimae  Virginis  :  ergo  habebit  istam 
beatitudinem  citra  comprehensores,  et 
supra  viatores. 

2.  Item,  Ejus  consolatio  cst  aliis  im- 
proportionabilis  :  ergo,  etc. 

3.  Item,  Justitia  in  beala  Virgine  fuit 
improportionabilis  aliis :  ergo  et  ejus 
esuries  '. 


QUI^:STIO  LXXV. 


Lltriim  iiiisericorclia  fiierit  in  l^jsa  ? 


PosT  H^c  quseritur  de  beatitudine  mi- 
sericordise  ? 

Et  videtur,  quod  similiter,  ut  prsedi- 
ctum  est,  fuit  beatissima  Virgine,  hac  ra- 
tione : 

1.  Beata  Virgo  secundum  universalem 
usum  Ecclesise  appellatur  et  est  mater 
misericordise  :  quod  non  convenit  pro- 
prie  alicui  alteri  creaturae.  Dicuntur  au- 
tem  et  aliquando  viri  misericordise,  id  est, 
viri  humiles  misericordia,  et  sic  habent 
omnes  alii  comparationem  ad  misericor- 
diam   per    modum    principalem    et   per 


modum  accidentalem,  ipsa  vero  habet 
comparationem  ad  misericordiam  per 
modum  originis  essentialis,  quia  per 
modum  malrls  :  convenientia  autem  es- 
sentialis  improportionabiliter  excellit 
modum  inhgerentiiT  et  modum  acciden- 
talem  :  ergo  beatissima  Virgo  impropor- 
tionabiliter  excedit  in  misericordia  uni- 
versos. 

2.  Item,  Dicitur  etiam  regina  miseri- 
codise  secundum  usum  Ecclesiae  :  et  con- 
slat,  quod  non  secundum  eamdem  ratio- 
tionem  qua  dicitur  mater  misericordise, 


*  Pro    solutione  objectorum,  vide  infra   post      Quasst.  LXXXI. 


132 


1).  ALI5.  xMAG.  OUl).  PILIiD. 


alia  est  enim  ratio  matris  et  alia  reginae  :  non  solum  in  eleemosynis  consistil,  sed 

ergo  propter  aliam  rationem  dicetur  re-  in   peccato  omni  corripiendo  :  »  hoc  in 

gina  misericordia  quam  illam  qua  dici-  summo    fuil   in   beata  Virgine   respectu 

tur  mater  misericordiie.  Et  videlur,  quod  omuis  creaturoe  :  ergo  habuit  simpliciler 

rcgina   misericordiae   dicatur  ideo,   quia  super  omnes  beatitudinem  miscricordi;u. 

ab  ipsa  fuit  regni  misericordiie  origo,  et  0.   Item,    Misericordia   reddita  ei   im- 

ab  ipsa  potestas  est  prima   misericordiie  proporlionabihter    se   habet  ad   omnem 

et  gratiae.  Cum  enim  sit  regnum  gloriie  misericordiam  quce  est  praemium  :  ergo 

quod  est  regnum  justitiae,  in  quo   unus-  et  beatiludo  misericordia'  ei  erit  impro- 

quisque  recipit  prout  hic  gessit  in  cor-  portionabiliter  ad  omnem  misericordiam 

pore,  cujus    prima    potestas  est  a   rege  qme  esl  meritum. 

gloriae  et  a  rege  justitiie,  id  est,  a  sancta  7.  Item,  Quidquid  est  causa  causae,  esl 

Trinitate  ;  et  esl  regnum  gloriae  sive  mi-  causa  causati:  beatissima  Virgo  est  causa 

sericordiie,  ubi  nondum  recipilur  secun-  Filii  :  Fiiius  est  causa  totius  boni  et  om- 

dum  merita,  sed  adhuc  regnat  misericor-  nismisericordiie  :  ergo  et  matereril  causa 

diu  peccata  dimittemb),  p(enas  diluendo,  tutius  misericordiae  :  lioc  autem  non  cun- 

buna    multiplicando,    mala    dillercndo :  venit  alii  croaturae. 

jiujus  autt-m  regni   cl   origo   ct    putestas  8.  Item,   lllud  quud   ieque  proprie   et 

prima  est  a  beatu  Nirgine,  per  quam  sus-  priucipaliter  habet   duas   naturas  incon- 

cepimus   misericordiam  tuam,  Deus,   in  fusas,    aque  pruprie   liabet   pruprietates 

mediu   templi   lui,   Jesu.m  Christi.m,  per  duarum  naturarum  :  Jesis  (^iimsrLs  aecjue 

queiu   misericurdia  el  veritas  iacta   esl,  duas  naturas  habet  :  ergo  a-que  j)roprie 

rjui  j)roj)rie  modu  regnat  super  eos  quos  habet   proprietates  duarum    iiaturarum  : 

proj)rio  sanguiuc  redemit,  et  j)assiune  et  uiide    i>ta'    sunt     a^qui'    j)ruj»rie,    CJiri- 

morte  regeneravit,  ol   sibi  conliguravit,  8tus  est  Deus,    Chrislus  est  humu  :  ergo 

(lonec  in  line  umnibus  coinj)letis  Iradide-  et   ba»,  Christus  natus   est  a    Deo,  Ciiri- 

rit  regnum  Deu  l'atri.  l*ate>  igitur,  quud  stus    nalus   esl  al)  iiomine  :   ergu  eliam 

oinnes  alii  .-ervi  misericurdiu;  hunt,  bea-  el  hu',  Cluistus  est  a  Deo,   Ciiirislus   esl 

tissimu  \  irgo  regina   miserict)rdia*.  Sid  al)  liumine.  Sed  Christus   umnes  upera- 

inij)ruj)urliunai)ililer   majus  est  esse  re-  tiunes  atlribuil  Palri  a  «juu  ij)se  est.  Krgo 

ginum  misericordia*,  quam    servuin  ini-  et  inalri  a  qua  ij)se  est,  atlribuenlur  upe- 

sericurdiae  :   ergo    i)eatissimu  Virgu    im-  ratiunes  ejus,  (jua*  cunveniunl  ei  ratiune 

pruj)urliunai)iiiter   e.vcellenlius   se  habet  humuna;  nalura',  sicul  et  Patri  uj)eratiu- 

ud  misericordiam,  (juam  alii.  nes  quse  cunveniunt   raliune   divina'  na- 

'.i.  Iteni,  Matlh.  v,  7  :  iJeati  tnisericur-  turse.  Sed  Clirislus  in  naluia  iiumuna  (».\- 

ilrs.  (iiussu:    u  Misericurdiu  esl  daro  et  hibuit  nol)is  elTecluin  suinnui'  inisericor- 

diinittere  :  «    scd    beatissima    Nirgu  im-  diic.  (Juud  eliuni  j)atel  in  mudo  loquendi 

j)roj)orti()nai)iliter   pius  dedit    et  dimisit  Kcclesia' :  n  llodie  murtem  ({uam  f(i'mina 

uinnii)us  viaturii)us  suj)er  umne.s  creutu-  intuiit,    hnniiiu   fuguvit.    •    llem,    (Juia 

ras  :  ergu  iiaiiuit  i)ealitudinein  iiii^ericor-  niurs  j)er    beininam  intravit,    ajite    redit 

diffi  super  oniiies.  ,.l  yita  jxr  ioininam.    Ft    iiiud  :    .Miiiier 

>i.    Item,    .\inl)rusius :    a    .^lisericurdia  qua>  dumnuvit,  ij)sa  saixuvit.  (Jnidqiiid  in 

est  nullnin  relimjuere  in  miseriu,  et  nul-  noiiis   inisericordiu'    Fiiius   exiiihuit,  (u- 

Itiiii   inisernm  facere  :   »   lioc  in   Huinniu  tuin  lioc    nol)iH  inuter  cunlulil,  i)ua'   Fi« 

fuit  in    beulissimu    Virgine  :    ergu  huhel  |ium  genuit,  in  (juu  iiubiH  umnia  dunavit. 

bealiludiiirm  in  suinino  iui.sericordia>.  \\x  Win  jtutet.iiuod  beutiiisiiiiu  Virgu  in 

5.    Item,    iternarduH:    «    Miscricurdia  luiHericordiu  excellit  omnein  creaturuni '. 


t 

11 


'  I'jo  fculuiioiu;  ul)jectuiuni,  vije  infia  pu»l      (Juii-it   LXXXI. 


QUiESTIONES  SUPER  EVANGELIUM,  QU/EST.  LXWIf. 


m 


QUiESTIO  LXXVI. 


L^lrum  niiinditia  cordis  fiierit  in  ipsa? 


PosT  H.^c  quferitur  de  munditia  cor- 
dis. 

Et  probatur,  quod  hcec  fuerit  in  bca- 
tissima  Yirgine  simili  modo  sicut  de  prae- 
dictis : 

1.  Per  illud  quod  dicit  Anselmus  quod 
ea  claritate  et  puritate  nitebat,  qua  sub 
Deo  major  nequitintelligi '. 

2.  Item,  Finis  prsecepti  est  charitas  de 
corde  puro,  et  conscientia  bona,  et  fide 
non  ficta  ■ :  sed  in  beatissima  Virgine 
fuit  charitas  summa  :  ergo  summa  puri- 
tas. 

3.  Itcm,  Actus  fidei  est  purificans  cor- 
da  :  sed  beatissima  Yirgo  habuit  fidem 
perfectissimam  :    ergo  cordis  puritatem. 

i.  Item,  Secundum  Dionysium  tres 
sunt  hierarchice  actus,   scilicet  purgare, 


iliuminarc,  et  perficere,  et  sunt  ad  se  or- 
dinati,  ita  quod  magis  purgatus  est  ma- 
gis  illuminatus  et  magis  pcrfectus  :  sed 
bealissima  Yirgo  fuit  in  sumiuo  purgala: 
ergo  in  summo  perfecta  et  illuminata. 

5.  Item,  Visio  Dei  quee  est  praemium 
hujus  munditiae,  improportionabililer 
major  est  visionibus  omnium  aliorum  : 
ergo  munditia  ejus  major  est  munditia 
omnium  aliorum. 

6.  Item,  Deati  mundo  corde  %  etc. 
Glossa :  «  Mundi  corde  sunt,  quos  con- 
scientia  non  arguit  peccatorum.  »  Item, 
Mundum  cor  habet^  qui  nihil  sibi  con- 
scius  est:  haec  autem  in  beatissima  Yir- 
gine  fuerunt  in  summo :  ergo  habuit 
munditiam  cordis  in  summo  '\ 


QUiESTIO  LXXVII. 


Ufrum  pax  fuerit  in  ipsa  ? 


PosT  H.HG  quaeritur  de  pace,  et  quod  i.  Beati  pacifici  °.  Glossa  :  «  Pacifici 

ipsa  similiter  fuerit  in  beatissima  Yirgi-      sunt  qui  omnes  motus  animirationi  sub- 
ne,  probatur  hoc  modo  :  jiciunt :  »  quia  his  nihil  repugnat :  qui  si- 


*  S.  Anselmus,  Lib.  de  Peccato  et  conceptione  *  Pro  solulione  objectorum,  vide  infra  post 

virginali,  cap.  18  Qua^st.  LXXXI. 

2  I  ad  Timolli.  i,  o.  °  Matth.  v,  9. 
»  Matth.  V,  8. 


134 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  PR.ED. 


miles  Patri  suo  sunt,  qui  est  summa 
quies:  lioc  autem  totum  in  summo  fuil  iu 
bealissima  Virgine  :  ergo  est  pacilica  in 
sunimo. 

2.  Item,  Alia  Glossa,  ibidem  :  «  Dum 
lex  carnis  repugnat  kgi  menlis,  non 
mudo  alleri,  sed  nec  nobispossumus  esse 
pacilici  :  »  ergo  super  omnes  impropor- 
tionabiliter  paiilica  existit,  in  qua  caro 
adversus  spiritum  non  rebellavit. 

3.  Item,  Sicut  est  praemium  ad  pra?- 
mium,  ita  meritum  ad  merilum,  etc.  £t 
si  aliis  paeilicis  datum  est  pr^mium, 
quod  filii  Dei  sint  per  adoptionem,  bea- 
tae  Virgini  datum  est,  quod  ^it  mater  Dei 


per  naturam  :  hoc  autem  improporlio- 
nabililer  plus  est  quam  csse  filium  Dei 
per  adoptionem  :  ergo  pnvmium  beatis- 
simse  Yirginis  improporlionabiliter  esl 
super  pr.emium  aliorum  :  ergo  merituni 
super  meritum  :  hoc  autem  est  pacifi- 
calio  :  ergo  beata  Virgo  in  hac  bealitu- 
dine  exceUit  omnes. 

4.  Item,  Reata  Viryo  fuit  medium  uni- 
versale  et  eausa  pacii» :  universalis  enim 
fuit  mediatrix  et  reconcilialrix  .•  omnes 
enim  per  ipsani  fuerunt  reconciiiandi : 
ergo  excefiil  in  pacilicatione  omnes  via- 
tures  '. 


i 


OU.ESTIO  LXXVIU. 


I  Iriini    iii   II.    \  irj^iiK*   l'ii«*i-il   aiir<>i>ia   iiiarl,'^  i*iiiii  ? 


PosT  H.Kt:  quaiitur  de  jterstcutione, 
qualittT  ha'C  beatiludo  fucrit  in  beatissi- 
ina  Viigine?  lA  iion  agitur  dc  ({uatum- 
quf  pfrserutione,  sed  de  illu  quie  marly- 
riuiii  «'.st,  cui  drjjitur  uurcola.  Oua'rilur 
igitur,  utruin  in  bcatis^ima  \  irgint>  fuc- 
rit  aurtola  iiiarl\rum? 

Kt  vidctur^  ({uod  iion  :  (juii 

1.  (lessaiite  cuusu  cessut  elTeclus  :  cum 
igitur  bcatissima  Virgo  nuii  sustinucrit 
inortein,  (pui*  pcr  murtvriiim  inrciltir, 
ncc  lialteliit  aiircolum  iiiartyrum. 

2.  Ilein,  Aureola  iion  dcliclur  voliin- 
tali,  ticd  actui :  in  liuc  uutcin  iion  fuit 
ui  tus  iimrtyrii  :  crgo  iiec  uurcolu.  Si  au- 
lcin  dicitur,  qiiod  |>er  d(dori*iii  Hpiritua- 
lciii  incruit  uurcoluiii  spiritualeiii,  sid 
(lolor  ulioruiii  iiiurlyruin  incruit  uureo- 
laiii  tam  spirilualcm  ((iiaiii   corporulciii. 


set  undum  lioc  esset  inferior  ejus  uiireola 
uurcola  inartyruni,  i|ui  liuliucrunt  spiri- 
tualciii  ct  corporalcin.  Si  autcm  (licalui, 
(|(io(l  lucruit  aurcoliim  |>er  compassionem 
I'ilii,  lioc  iiiiii  vidcliir  posse  sture  :  .iii- 
rcolaeniin  niarlvrum  dctcrminatur  pcnes 
summuin  cl  pcrfcctissiinum  lorlitudinis  : 
lioc  uutcin  est  susliiiciilia  propriw  nior- 
tis :  plu»  ciiini  compatilur  aniinu  ror- 
pori  sibi  juiuto  (luam  iion  juiuto  :  ei>;o 
iion  cst  dillicillimuin  fortiludinis  in  coin< 
passionc  alicna*  p.issioniK  :  ergo  noii  de- 
bcltir  auieolu  raliune  roinpaKsiunis. 

\\\  liis  videlur,  (|uod  noii  liabuit  uu- 
reolam  inartyruin. 

Oo.MIIA  : 

I  Siipcriores  ordinen  hubcnt  proprie- 
tule»  iiifcrioruin  cuin  exccllcnliu :  i»cd 
beutissiinu  Virgo   (Uiinium  ordinuin   fuit 


\ 


•i 

t 


rn>  •uiulioiif  ulijeituiunt,   \ide  infra  |io*t      Oua*il   I.XXM. 


QU/ESTIONES  SUPER  EVANGELIliM,  QUitiST.  LXXMII.  i3o 

suprema  :  ergo  liabebit  aureolam  marly-  iiitum   peilecliorem   aureolam  quam  ali- 

luin  quam  habent  inferiores.  quis  sanctorum. 

2.  Item,  Damascenus  :   «  Ilaec  a  nullo  5.  Item,  Alii  martyres  tanlum  declerunt 

illuslrium  vincitur :  »   sed  vinceretur  ab  animam    et   corpus  :    beatissima    autem 

aliquo  si   non  haberet  aureolam  marty-  Virgo    obtulit    ad    crucein     animam    et 

rum  :  ergo  habet  aureolam  martyrum.  corpus  et  divinitalem  :  ergo  et  proportio- 

'.].  Ilem,  Damasccnus  :  «  Sed  ipsa  bea-  nabiliter  plusdedit  in  merito:  ergo  iinpro- 

ta  Virgo  et  super  naturam  donorum  di-  portionabiliter  plus   accepit  in   prajinio. 

gna  effecta,  dolores  partus,  quos  ciTugit  ♦).  Item,  Aliqui  debitores  mortis  cxi- 

pariens,  illos  tempore  passionis  sustinuit.  stentes,  non  dederunt  vitam  gratuite,sci- 

Ex  materna  compassione  viscerum,  la-  licet  quasi   donum,   sed  reddiderunt  ex 

cerum     reparturiens :    et    quem    Deum  debito  quasi  censum  :  beatissima  aulem 

per  nativitatem   agnovit,  illum  ut  male-  Virgo  censum  illum  dedit,  qui  solus  inter 

ficum,  interiectum  videns,  tamquam  gla-  mortuos   h'ber  fuit,  et  non    necessitate, 

dio  cogitationibus   decerpitur  \  »  Et  hoc  sed  charitate  sola  mortem  sustinuit. 

est :    Tuam  ipsius   animam  pertransibit  7.  Ilem,    Omnis  dolor  ex  amore  est : 

gladius  -.  Ex  hac  auctoritate  palet  mul-  quod  enim  cum  amore  possidetur,  cum 

tipliciter,  quod  beatissima  Virgo  gratiam  dolore    ainittitur  :    ergo   ubi    impropor- 

habuit    martyrii,    et    aureolam    marty-  tionabilis    amor,    ibi    improportionabilis 

rum.  dolor  :  sed  dolor  in  quo  dolebant  sancti 

4.  Item,   Dationi  animse   debelur  au-  in  passione,  causabatur  et  a  natura  et 

reola   martyrum  :    sed  beata  Virgo  de-  amore  naturali :  dolor  autem  quo  doiebat 

dit  pretiosissimam  et  dilectissimam  ani-  beata  Virgo,  causabatur  a  dilectione  gra- 

mam :  ergo  habebit  pretiosissimam  au-  tuita :    sed   gratia    improportionabiliter 

reolam.  Quod  enim  beata  Virgo   dederit  major  est  natura  :   ergo  improportiona- 

dilectissimam  animam,  manifestum  est :  biliter  major  est    amor  gratuitus  quam 

quia  ipsa  in  infinitum   plus  dilexit  ani-  naturalis  :  ergo  dolor  causatus  a   gratia, 

mam,  id  est,  vitam  Filii  sui  quam  beatus  improportionabiliter    major     est    quam 

Petrus  vitam  et  animam  sui  ipsius.  Item,  causatus  a  natura :  dolor  sanctorum  cau- 

quod  pretiosissimam  animam  dedit,  pa-  sabatur  a  natura,   dolor    autem  beatis- 

tet :  quia  datio  hujus  animse  pretium  to-  simae    Virginis    causabatur    a  natura  et 

tius  mundi  et  redimibilis  naturoe  fuit :  et  gratia,  sed  magis  a  gratia  :  ergo  in  infi- 

sic   beata  Virgo  dedit  in  infmilum  plus  nitum   major  erat  doior  beatae  Virginis 

dileclam    et   pretiosam    animam    quam  quam  dolor  aliorum  :  ergo  et  ejus  major 

aliquis  sanctorum  :  ergo  habebit  in  infi-  erat  aureofa  aliorum  aureolis  *. 


*   S.   JoAN.NEs  DamasgExNUS,    Lib.   IV   de    Fide  *  Pro   soUitione   omnium    objectorum,    vide 

ortliodoxa,  cap.  lo.  infra  post  Quaest.  LXXXI. 

-  Luc.  u,  31). 


136 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  PKJED. 


qu;estio  lxxix. 


Ltriiiii  iuireola  priedieatoriiiii  riierit  in  ipsa  ? 


JuxTA  praedicta  quteritur  de  aureola 
praedicatorum,  utrum  erat  in  beatissima 
Vir^'ine  ? 

Kt  videtur,  quod  non  :  cessanle  causa 
cessal  et  ellectus  :  bealissima  Virf.'o  iiun 
habuit  slalum  j)ra?dicatorum  vel  docto- 
ruin  :  er^'o  non  liabuit  aureolani  pra^di- 
catoium.  Mldia  patet  per  Apostolum,  1 
ad  (^orintb.  xiv,  -W  :  MiiHeres  iu  eccle- 
siis  laceant. 
Si;i)  CK.NTUA  : 

1 .  IMus  e>t  pra-ditare  laito  (juam  virbt) : 
alii  autem  samti  jjia-dicaverunt  veibo, 
beatissima  autem  Vir^'o  |>rinci|>aliter 
|>ra'dicavit  facto  :  improportionibilitcr 
autem  perfectius  est  faclum  quum  ver- 
buiii  :  er^o  improporlionabiliter  perfe- 
ctius  pra-dicabat  beataVir|^o  qiiam  alii  : 
er^'o  perfectittrem  babuit  aureolam.  I'!t  si 
dicatur,  quod  alii  piadicaverunt  facto, 
boc  per  accidens  fuit  :  accidit  eiiim  facto, 
quod  sit  signum  vel  r.\em|)lum  :  biata 
autem  Virjjjo  per  se  faclis  ulebatur  pro 
verbis  in  sua  pru*di(  alione,  in  desponsu- 
tione,  iii  sucramentorum  susceplione,  et 
cousimilium  ipiibus  uti-batiir  non  ad  pcr- 
fectioneui  8ui,  sihI  ad  noslram  iiistructio- 
nem  el  ulililalcm. 

2.  Itein,  /i/  inater  ejus,  hcilicet  Muria, 
consercabat  oituiia  verha  /i.rc  iit  corde 
sao  '.  Sancti  dicunt,  quod  ideo  lia*c  con- 
servabut  quod  opportunis  temporibuH  ud 
sciibeiidum    Kvanjj^elisti»    reveluret    :  er- 


go  beatissima  Virgo  nobis  per  Evange- 
listas  priedicabat. 

3.  Item,  Doclriua  prudentium  facilis 
est  *  ;  sed  beatissima  Virgo  brevissime  et 
lucidissimeoinnia  pra'dicabilia  unoverbo 
pra>dicavit,  ({uando  dixit  iu  nupliis  ad 
ministros,  per  tjuos  liguranlur  pra'dica- 
tores  :  Quodcunn/ue  cobis  diaerit,  faci- 
te^  :  qui  enim  lecerit  qua'cum«]ue  Kilius 
Dei  dixerit,  omnia  piiedicabilia  im|)levit. 
Kt  ita  beatissima  Virgo  uno  verbo  pra' 
dicavil   omnia  pru-dicabilia   in  tali  diclo. 

i.  Item,  (Juacumque  dicuntur  de  sa- 
pientia,  iiitelliguntur  specialiter  de  bea- 
tissima  Virgine  :  dc  illa  (iiim  dicilur, 
quod  est  doctrij-  disciplin.r  JJci  '  :  ergo 
beatissima  Virgo  est  doctrix  :  ergo  ei  dc- 
betur  aureola  pra'dicatoriim. 

.').  Iltiii,  Propbela»  sunt  doctores  :  ergo 
propbctissa'  doclriccs  :  sed  beulis.sima 
\'irf;o  fiiit  propbetissa  :  ergo  et  «loclrix. 
.Mt.Noii  patcl  in  Isaia,  viii,  3  :  Accessi  ad 
jnophetissain.  (ilossu:  \  irginein  .Mariam. 
(Juod  autein  mulieres  possmil  esse  pro- 
pbclissa',  patel,  Acluum,  xxi,  U  :  lluic 
autem  erant  i/uatuor  filio'  viryines  /nu- 
/dtetantes. 

(i.  Ilem,  (Jmnes  alii  pra^dicatores  pra«- 
dicabunt  per  verbum  creutuin  :  beutitiHi- 
mu  aulcm  Virgo  |>er  increatum  :  ergo 
priedicavit  excellcntiuM  omni  viutore  : 
ergo  liubuit  uureuluiu  pra*dicatorum  \ 


'i 


•  Luc.  II,    ,{. 

•  Pro\cib.  XIV,  0. 
'  Joaii.  II,  5. 


*  Sa|i|»iit.  VIII,  4. 

*  l*ru  »oluliunc  ul>jrcturum,  \iile  iiifra  pott 
(JaajBl.  LX.XXI. 


QU.^STIONES  SUPER  EVANGELIUM,  QUiEST.  LXXX. 


137 


QUiESTIO  LXXX. 


Ltritui  aui*eola  virginuui  Tuerit  iu  ipsa? 


CoNSEQUEiNTER  quseritur  de  aureola  vir- 

rinum. 

Et  videtur,  quod  non  iiabuit  aureo- 
lam  virginum,  hac  ratione  : 

1.  Aureola  debetur  secundum  excellen- 
tissimum,  perfectissimum  et  difricillimuni 
continentise  :  in  beata  autem  Virgine  non 
fuit  difticillimum  conlinentiye  :  ergo  nec 
pugna,  nec  victoria. 

2.1tem,  Apostolus :  Qui  ceriat  in  ago- 
ne  non  coronatur  nisi  legitime  certave- 
rit '  :  beata  Virgo  non  certavit  cerlamine 
ergo  non  habebit   aureolam 


virgmum 
virginum. 


3.  Item,  Dicit  Philosophus,  quod  con- 
tinens  est,  qui  patitur  et  non  deducitur  : 
insensibilis  qui  nec  deducitur,  nec  pati- 
tur  :  beata  autem  Virgo  non  patiebatur  : 
ergo  non  fuit  continens  :  ergo  non  habet 
aureolam  continentise  seu  virginitatis. 

CONTRA  : 

1.  Beatissima  Virgo  dicitur  Virgo  virgi- 
num  :  et  hujusmodi  modo  loquendi  dici- 
lur  vel  nominatur  excellentia,  ut  rosa 
flos  florum,  id  est,  dignissimus  inter 
flores  :  vel  oriyo  excellentiae,ut  Maria  Ja- 
,cobi',  id  est,  mater  Jacobi.  Siigitur  dici- 
[tur  Maria  Virgo  virginum,  id  est  excel- 
lentissima  inter  virgines,  ergo  quidquid 


debetur  aliis  virginibus,  debetur  ei  excel- 
lentius.  Si  autem  dicatur  Virgo  virgi- 
num  per  originem,  ut  sit  scnsus,  Virgo 
mater  virginum,  tunc  ipsa  est  mater  vir- 
ginum  virginitate,  et  sic  erit  mater  vir- 
ginilalis  :  aliae  autem  sunt  nutrices  virgi- 
nitatis  :  ergo  beatissima  Virgo  impropor- 
tionabiliter  essentialius  se  habet  ad  vir- 
ginitatem  quam  alise  virgines  :  ergo 
improportionabiliter  perfectius  habebit 
aureolam  super  alias  virgines. 

2.  Item,  Beatissima  Virgo  regina  est 
virginum,  et  hoc  sibi  soli  convenit  :  ipsa 
enim  sola  a  maledictione  legis  quasi  a 
servitute  carceris  et  captivitatis  virgini- 
tatem  liberavit,  et  eamdem  liberam  et 
gloriosam  reddidit,  et  sic  omnes  virgines 
in  quantum  virgines  a  servitute  legis  li- 
beravit,  ct  suae  servituli  mancipavit,  et 
sic  eff"ecta  est  regina  virginum  :  omnes 
alise  ancillse  sunt  et  pedissequa'.  Sed  im- 
proportionabilis  est  corona  ancillai  et  re- 
ginse.  Ergo  improportionabilem  et  per- 
fectiorem  habet  aureolam  super  aureo- 
lam  virginum. 

3.  Item,  Beatissima  Virgo  habet  virgi- 
nitalem  in  summo,  ut  patebit  infra  :  ergo 
habebit  aureolam  virginitatis  in  sum- 
mo  ^ 


i  II  ad  Timolh.  ii,  o. 

^Cf.  Matth.  XXVII,  56,  et  alibi. 


3  Pro  solutione  objecforum,  vide   iiifra  post 
Qu£Est.  LXX.\I. 


138 


D.  ALH.  MAG.  ORf).  PILED. 


QU.^:STIO  LXXXI. 


Oiioiiiodo  ruorinl  ri'ii<*liiN  iii  It.  \ii'4;iiie? 


PosT  n.KC  quaM-ilur,  quouioilo  lueiunt 
fiuctus  in  h«*alissiiua  Nirginr,  qui  qui- 
deni  (Jislinguuntur  secumluuj  ^taluni 
continentiu',  trigesimus,  se.\agesimus, 
centesimus. 

El  videtur,  quod  illos  non  potuit  ha- 
bere  excellentius  :  quia  trigesinius  non 
excellit  trigesimum,  nec  sexagesimus 
sexagesiinum,  upc  centesimus  c«'nt»*si- 
mum  '. 


/tespunsio   iid  Qu^stioiies  /,AA,    AAA/, 
elc,  df  hpntitiidiitihiis. 


\u  w.vx.  solventrs  diciinus,  (|uod  istie 
heatitudines  dcterininantur  sei-unduin 
a(  Iu8  perfectionis  viap,  et  secunduin  sta- 
tuin  viai  :  el  proplj-r  hoc  cvacuahunlur 
in  patria,  ulii  noii  esl  pauperta»,  nec  lu- 
( tus,  n«'C  esurics,  etc. 

Itt-m,  (ItiiKcdimus,  quod  hi>atissiina 
\  irgti  hahuil  tiinn<*s  istas  sicut  itrohatuiu 
fsl,  sfd  cxci^llentius  omiii  viatore,  coii- 
(i*d(*nti'S  omniu  (|ua'  opposita  sunl  di* 
p  lUpertatc  ct  similitcr  dc  mititatc 

(Juod  auti*m  ohjiritur  dc  .Moysc,  diceii- 
duiii  (|iiod  i-rat  iiiitissimu.s  iii  g(*ncrationc 
sua,  vel  r('sp(*clii  prii'ciil(*ntiuiii,  vil  rc- 
kpcctu  cont^-iiiporaiicorum  suorum,  vi  I 
({uod  hcalissima  \  irgo  nou  cadit  iii  iiii- 
iiiirum  ruiii  alii>  :  (piia  non  cst  iina  dc 
omnihus,  scd  cst  una  super  (>iiiiii*r«. 


( .t)nit'dimus    ctiain,    quud     hcalis>iuui 
Virgo   liahuit  omncs  aureolas  et  omuia 
dona   gratuila   omnium  aliorum  sancto- 
rum.  De  aureola  martyruiu,  Hcrnardus  : 
«  Longe  eam  plusquam  marlyrem  cense- 
luus,  in  (lua  passionis  sensum  compassio- 
nis  supcravit  alTectus.  »   Itcm,  De  omni- 
hus   aureolis    simul,    lii*rnarilus      super 
illud  :  ln  jihiiitudine  samiorttin  detentio 
mea  *   :    «   Cui   ncc    puritas  Angeloruin, 
n(*c  litles  Patriarcharum  d(*fuit,  nec  spcs 
l*ro[)hctaruiu,    nec    .\postolorum    zelus, 
nec   coiistanlia  martyrum,   ncc  snhrictas 
confcssoruiii,  nec  castitas  virginum,  nec 
conjugatorum  f(ccunditas.  »  Kx   hac  au- 
f  loritate  patet,  quod  hcatissima  Virgo  prt>- 
priclales  gratuitas  alioruiii   supcravit   ct 
eas  exccllcnlius  hahuit.  Hationcs  in  cun- 
tiarium   posilas,    per  coiitrarias   ralioncs 
crcdiiiius  ^uHiciciilcr  solutas. 

.\d  aliutl  quod  ullimo  ohjuilur  dc 
fructihus,  diiimus  t|uod  illos  hahuit  cx- 
ccllcnlius  omiiihus  viatorihus,  du|>lici  de 
I  ausa.  Vna,  quia  hahuitco>  simul,  utpo- 
tc  vir^o,  vidua,  conjugata.  Altera,  quia 
uiiuiiiqufmqiu*  c\i-cllciitiu>  hai>uil  :  in 
trigisiiiio  «*uiiii  fruclu  qiii  dchclur  conju- 
galis,  pcr  dcnariiiiii  ^loria-  tftcrnif  pcr- 
feclio  dcsignalur.  Pt*r  trinarium  Iria  Ixuia 
lonjugii,  scilicct  iides,  proles,  «acrumcn- 
lum,  pir  (juu*  conjugati  lciidunt  ud  vitaiii 
;elcrnaiii  :  illa  aulciii  triu  huhuit  exccl- 
lciilius  hcata  Virgo,  ut  prohaluiii  e»l  su- 
pra  :  crgu  hahiiil  fruclum  (rigcsiiiiuiu 
omiiihus  cMclhntius.   Iltiii,  lii  sc\ugc»i- 


*  l'r<>  ^ululioliu  uiijfC^iuUUIli,  vidc  iiifia. 


'    fc,.cll.    JMV,    Iti. 


QLVESTIOXCS  SUPKU  EVANGKLIIM,  Ol.EST.  LXWIl. 


130 


mo  per  denatium  signatur  perfeclio  glo-  in  lerris  sijiiniricat,  per  quam  tenditur  ad 

riae  seternae,  in  senario  sex  opera  miseri-  societatem  Angelurum  in  ccelis  :    vitam 

cordiae,  per  quae  tendunt  viduse  ad  vitam  vero  angclicam  habuit  beatissima  Yirgo 

aeternam  :  illa  autem  opera  misericordia'  exccUentius  universis. 
fuerunt  excellentius  in  bealissinia  Virgi-  Et  sic  palet  qualiler  beatissima  Virgo 

ne  onmi  viatore  :  ergo  liabuit  fructum  omnes  bealitudines  et  omnes  aureolas  et 

sexagesimum  excellentius  universis.  Cen-  hujusmodi    fruclus    in    summo    habuil: 

lesimus  fruclus  seu  numerus  qui  constat  ergo,  etc. 
ex  denario  in  se  ducto,  vitam  angelicam 


QUyiiSTIO  LXXXIT. 


Qiialilei'  (Viicdis  qiios  poiiit  Apostoliis  iii  episl.ad  (jahitas, \%dti  et  28, 

fiieriiit  iii  ipsa  ? 


PosT  HJiC  quteritur  de  fructibus,  quos 
ponit  Apostolus  in  epist.  ad  Galatas,  v, 
22  et  23  :  Fructus  autem  spiritus  est 
gaudium,  charitas,  etc,  qualiter  fuerunt 
in  beatissima  Virgine  ? 
,  Et  videtur,  quod  excellentius  omni 
viatore,  hacralione: 

1.  Gratia  et  peccatuni  opponuntur: 
conjunctio  et  divisio  simililer  opponun- 
tur  :  a  peccato  est  divisio  :  ergo  a  gratia 
est  conjunctio  :  sed  in  beatissima  Virgine 
improportionabilis  gratia  fuit :  ergo  im- 
proportionabilis  conjunctio  :  sed  ad  con- 
junctionem  cum  Deo  sequitur  refectio 
sive  fruclus,  ut  patet  in  fruitione  patriae 
quae  sequitur  ad  summam  conjunctio- 
nem :  sed  in  beatissima  Virgine  fuit 
summa  et  improportionabilis  conjunclio 
viae :  ergo  improporlionabilis  refectio  : 
ergo  habuit  omnes  fructus  in  summo. 

2.  Item,  Isa.  lu,  10  :  Dicite  justo  quo- 
niam  hene,  quoniam  fructum  adinven- 
tionum  suarum  comedet.  Et  in  Psalmo 
cxxvii,  2  :  Labores  manuum  tuarujn,  etc. 


Ergo  in  operibus  bonis  est  refectio  :  in 
beatissima  V"irgine  fuerunt  opera  impro- 
portionabiliter  bonaaliis:  ergo  et  refe- 
clio  improportionabilis  aliis. 

3.  Ilem,  Psal.  xvm,  12  :  /n  custodien- 
dis  illis  retributio  multa  :  sed  beatissima 
Virgo  improporlionabiliter  aliis  custo- 
divit :  ergo  in  ipsis  improporlionabiliter 
retributionem  habuit. 

4.  Item,  Proverb.  xv,  lo :  Secura 
mens  quasi  juge  convivium  :  sed  beatis- 
sima  Virgo  aliis  improportionabiliter 
secura  fuit :  ergo  aliis  improportionabi- 
liter  convivavit. 

5.  Item,  Isa.  lviii,  13  etl4:  Si  aver- 
teris  a  sabbato  pedem  tuum,  facere  vo- 
luntaton  tuam  in  dic  sancto  meo :  et  vo- 
caveris  sabbatum  delicatum,  et  sanctum 
Domini  gloriosum,  etc.  usque,  sustollam 
te  super  altitudines  terrse,  et  cibabo  te 
hsereditate  Jacob,  patris  tui.  Omnia  quae 
huic  praemittuntur  cibationi,  fucrunl  in 
beatissima  Virgine  summe  :  ergo  cibalio 
in  summo  ^ 


Pro  solullone  objectorum,   vide  infra  post      Quaest.  XCn'. 


140 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  PR.ED. 


QUiESTIO  LXXXIII. 


Ufriim  rruotii*»  qiii  esl  cliarilas  speeialittM*,  fiierll  iii  ipsa  ? 


\i 


PosTEA  quieritur  de  fructu  qui  est  cha- 
rilas  specialiter. 

El  prubalur,  quod  iii  bealissinia  Nir- 
gine  fuerit  in  sunimo,  hoc  modo : 

1.  Glossa  superillud,Charitasest  quae  a 
terra  ad  Deum  evocat.  Kt  sic  ibi  duu 
innuuiitur,  (|uu'  perlinent  ad  hunc  Iru- 
ctum,  a  terrenis  separalio,  ad  cudum  ele- 
vatio  :  utrumque  istorum  luit  in  heatis- 
sima  Vir^Mue  in  summo  :  ergo  et  fructum 
charitatis  habuit  in  summo.  Ouod  im- 
proportiunabiliter  aliis  a  tcrrcnis  luit 
separata,  pat»'t  per  hoc  quud  neque 
pulvis  venialis  pi-ccati  pedibus  ejus  ad- 
Umsil :  (|uud  umnibus  aliis  viaturibus 
inevitabih'  fuil.  Ouod  ad  cielum  inaxime 
elevala  fuit,  sic  prubatur  :  ll.ibt  lur, 
.Mullh.  VI,  21 :  Cbiest  t/iesanru.s  titus,i'ic.: 
ergo  thrsaurus  trahit  ad  se  fructiim  :  sed 
bealissima  Vir;:u  habuit  impruportiuna- 
bileni  thesuurum  in  rrgno  cirlurum : 
ergo  iujprupurtionabiliter  flfvubaliir  ud 
cceluiu. 

2.  Ilem,  Klevativum  elevans  est  ^'ratia: 
st'd  iii  hcutissima  \  irginc  fuil  impru- 
portiunubilitcr  gralia  :  «t^^o,  elc. 

'A.  Ilcm,  In  Psalmis  liunt  trcs  quu- 
stiones  :  liia,  (Juiy  asceiulet  in  inuntnn 
Doinini*  ?  .Mlera.  (>//iv  stalnt  in  toro 
sancto  ejus  '  ?  Tertia,  Jfoinine,  ijuis  hn- 
bitdhit  ',  etc?  <.hiiu  diflicile  et  pcrffctum 
etkt  ascendere,  diflicilius  et  perfectiuti  etit 
slare,  diflicillimum  ct  pfrieclissimum  e»l 


habitare  et  quiescere.  Sed  ad  statum 
Apostolorum  qui  majores  ab  Ecclesia 
dicuntur,  pertinel  ascendere,  sed  non 
habilare,  imo  descendere.  Unde  Angeli 
ascendfbant  et  descfndehant  '.  Unde 
.\postolus  rapiebatur  usijue  utl  tertitim 
ftelum  \  et  mox  descendit  ad  dispo- 
nendum  cubilia  iiilirmurum  :  unde  dicil. 
II  atl  ('.orinlh.  v,  13:  Sive  inente  ejceili- 
inus,  Deu  :  vjt'*'  sobrii  sumus,  vobis,  eto. 
Ergo  ad  perfectiorem  statum  quam  Apo- 
stolorum  fuit,  perlinet  ascendf  re  el  ([ui- 
escere  :  scd  super  statum  .\[»ustolurum 
non  fuit  status  ('mincnliur  (juam  status 
bfatu'  Virginis:  frgo  ad  statum  bfatiB 
Nirginis  pertinet  ascendere  et  quiescere 
ft  hubitare. 

4.  Ilfiii,  lii  P>ulmu  i.xwm,  3  :  Cun- 
cupisrit,  et  deficit  tiniiiui  meti.  Intei  atritt 
Dumini  tenere,  et  iiitcr  .itria  Domini 
concupiscero  et  delicere,  medium  est 
atriu  Dumini  cuncu|iiscerf  et  nun  dcli- 
cere  :  Hecundum  |ierlin)'t  ad  stalum  via- 
turuin,  [irinium  est  ad  statum  cuiu|M'e- 
hiiisurum  :  ergo  mcdium  ad  statum 
iiifdiuiii  :  hic  autfin  cst  ^tatus  bfulissi- 
mu-  Virginis:  ergo  utriu  Domini  con- 
( ii[>ivil  el  noii  defecit  :  ergo  rf(|uievil 
ibi. 

5.  Itfm.  Isu.  \i,  2  :  Hetfuiescet  super 
eum  spiritus  Ihnnini,  elc.  Ucrnurduii : 
«  .Nimirum  ft  sujier  fuin  :  •  f rgo  super 
eam    rf(|uievit     s[iirilus   >upienlia*.    Scd 


i 

! 


'  l»»ul.  xxiii.  3. 

»  Ihid. 

*  l*8al.  xtv,  1. 


*  (ioiift.  xxvii,  18. 
'  II  iiil  Coriiitti.  XII,  i. 


QL.ESTIOXES  SIJPEK  EVANGELIl  M,  QlI/f:ST.  LXXXIV. 


lil 


requics  est  privatio  motus  :  sed  augmcn-     ergo  improportionabilis  proximitas  Dlm 


tum  et  diminutio  non  sunt  sine  motu  : 
ergo  si  habuit  spiritum  requicscentem, 
fuit  sinc    molu  :  crgo    sine   augmcnto : 


ergo  m  summo 
habuit  in  summo. 


ergo  fructum  charitatis 


7.  llem,  Luc.  xviii,  Li  :  Qui  se  exal- 
tat^  liiimiliabiliir,  ctc.  Sed  bealissima 
Virgo  fuit  in  suinmo  humiliata  :  ergo  in 
summo  est  exaltata.  Cum  igitur  charila- 
tis  fructus  sit  elevatio  ad  ccelum,  mani- 


0.  Item,  Incorruplio  facit  esse  proxi-     festum  est    ex    his,    quod   bcata  Virgo 
mum     Deo  •  :    sed    in    beata     Virginc     habuit  churitatis  fructum  in  summo  -. 
fuit     improporlionabilis     incorruptio    : 


QUiESTIO  LXXXIV. 


Utriiiii  Iriictiis  qiii  esl  ^aucliuiii,  riicrit  in  ipsa  ? 


PosT  HiEC  queeritur  de  secundo  fiuctu, 
qui  cst  gaudium,  de  quo 

1.  Glossa  ibidcm,  quod  gaudium  est 
conscientiae  puritas,  et  elevatio  animi  in 
his  quae  digna  sunt  se  exaltantis  :  sed 
heec  tria,  conscientise  puritas,  ut  patuit 
supra,  et  elevatio  animi,  ut  probatum  est 
supra  in  proximo,  et  dignitatcs  donorum 
spiritualium,  fuerunt  in  beatissima  Vir- 
gine  in  summo  :  ergo  habuit  fructum 
gaudii  in  summo. 

2.  Item,  Psal.  xcvii,  3  :  Viderunt omnes 
termini  terrse  salulare,  etc.  Glossa  dicit, 
quod  visio  salvationis  est  causa  jubila- 
tionis  :  sed  visione  ista  beata  Virgo  in 
summo  vidit :  ergo  in  summo  jubilavit. 

3.  Item,  Luc.  ii,  1()  et  11  :  Evangelizo 
vobis  gaudium  magnum,...  quia  naius 
est  vobis  hodie  Salvator.  Improportiona- 
biliter  magis  est  nasci  Salvatorem  de  se 
quam  nasci  sibi  :  ergo  beatissima  Virgo 
improportionabiliter  omnibus  causain 
gaudii  habuit  :  ergo  improportionabi- 
liter  gavisa  fuit. 


4.  Item,  Improportionabiliter  magis 
est  nasci  sibi  salvatorem  Filium,  quam 
sibi  nasci  Dominum  :  si  enim  beata  gens 
cujus  est  Dominus  Deus  ejus  '\  impro- 
portionabiliter  est  beatior  cujus  est  Do- 
minus  Filius  ejus  :  sed  beatissimae  Vir- 
gini  nascebatur  fihus,  aliis  omnibus 
Dominus  :  ergo  improportionabilem  cau- 


sam    aliis     gaudendi    habuit 


ergo    in 


summo  gavisa  fuit. 

5.  Item,  Joan.  xiv,  28  :  Si  diligeretis 
me,  gauderetis  utique.  Haec  est  imme- 
diata  et  per  se  :  dilectio  enim  immediata 
causa  gaudii.  Sed  beata  Virgo  habuit 
dilectionem  in  summo.  Ergo  et  gaudium 
in  summo. 

C.  Item,  Luc.  x,  20  :  Gaudete  quod 
nomina  vestra  scripta  sunt  in  ccelis. 
Hoc  est  gaudium  de  praedestinatione 
seterna  et  de  praesenti  justitia  :  sed  beata 
Virgo  habuit  praesentem  justitiam  in 
summo  :  ergo  et  gaudium  in  summo. 

7.  Item,  Aliquis  praedestinatur,  ut  sit 
servus    Dei  et    filius    per   adoptionem : 


'  Sapient.  vi,  20.  Quisst.  XCIV, 

*  Pro  solutioue  objectorum,  vi<ie  infra  post  ^  Psal.  xxxii,  \i. 


'1-2 


D.  ALB.  MAO.  OnD.  PR.^D. 


aliquis,  ut  Filius  Dei  sit  per  Deuni,  ut 
Christus  homo  :  aliquis,  ut  sit  mater  Dei 
per  naturani  :  sed  improportionahiliter 
majus  est  in  aliquo  esse  matrem  Dei 
per  naturam,  quam  esse  filiuni  per  ado- 
ptionem  :  ergo  beatissima  Virgo  causam 
gaudii  habuit  in  summo. 

8.  Item,  Aposlolus  :  Gaudrlt'  in  Uo- 
mino  :  Dominiis  enim  prope  est '  :  ergo 
proximitas  est  causa  gaudii :  sed  beatis- 
simae  Yirgini  in  summo  proximus  fuit : 
er;j:o  summum  :,Mudium  hahuit. 

'.).  Item,  Ajtostolus  :  Suprr  omnin  h{ec 
chnritatem  hnbele,  qnod  est  vinculnm 
perfectio)iis,  et  pns  Christi  exsuUet  in 
cordibus  vestris  '.  (llossa:  Charitas  qufe 
est  causa  exsultationis  :  sed  beatissima 
Virgo  hahuit  charitatem  in  summo : 
ergo  exsultavit  in  summo. 

II).  Itfm,  Luc.  XVII,  21  :  Ecce  reynum 
Dei  intrn  vos  est.  Iloc  regnum  est  pax, 
et  justitia,  el  gaudium  in  Spiritu  sanrto. 
Bealissima  Vir-ro  iniproportionabilitir 
aliis  plus  hahuit  in  corde  de  regnu  Dci  : 
crgo  improportionahilitfr  |du>;  de  ;.'au- 
dio  iii  Sjtiritu  sanclo. 

II.  iliin,  Psal.  i.xwviii,  l.i  cl  Dl  : 
^tiscricordia  et  veritns  privceilent  fnciem 
tunm.  Itcntus  populus  qui  scit  juhiln- 
tionem.  I*ra'r«'ssio  misrricordi*  est  causu 
jubilatioiiis  :  sed  iii  hrutissima  Vir;.'ine 
praTi-ssit     inisericordia      in      summo 


ergo     scivit    jubilationem    in    summo. 

12.  Item,  Tob.  v,  12  :  Quale  gaudium 
mihi  erit,  qui  in  tenebris  sedeo,  et  lumen 
cadi  non  video  ?  Ergo  altractio  sensus  et 
in  luce  esse  et  lumen  cieli  videre,  est 
causa  laetitiiP :  hoc  autem  in  beatissima 
Virgine  fuit  in  summo  :  ergo  hahuit 
Lraudium  in  summo. 

\'').  Item,  Beatissima  Virgo  fuit  om- 
nihus  comprehensoribus  et  viatorihus 
causa  gaudii  et  Isetitia' :  ergo  plus  om- 
nibus  gaudii  hahuit  et  hetitia^.  Unde 
Sara  in  tigura  ejus  dicit,  (lenes.  xxi,  (i  : 
Itisum  fecil  \nihi  Deus  :  quicumque 
nudierit  corridehit  mihi.  (Juasi  diceret  : 
(laudium  principaliter  j^ertinel  ad  me, 
aliis  autem  ex  consei|U»'nti  et  per  me. 
rnde,  Judith,  XV,  1(1:  Tu  (jloria  Jcrusn- 
lem,  tu  lcVtitin  /srnel,  tu  honorificentia 
populi  nostri. 

\\.  Itein,  Isa.  ix,  '\  :  L,rtnbuntur  co- 
ram  te,  sicut  qui  Letnntur  in  mcsse,  sicut 
crsultnnt,  ctc.  Hic  tanguntur  dua>  causoe 
;;audii.  .Messorum  dc  fructu,  et  victoi  um 
de  spoliis  :  scd  hcatissima  Virgo  hahuit 
frut  lum  iii  summo  :  cr;:o  ct  f^audium  in 
suinmo.  Itcm,  Heatissima  Virgo  liahuil 
vi(  toriam  ct  spolia  in  summo,  qua»  cx 
famibus  Lcviathan  totum  inundum  qua- 
si  spolium  cripuil :  «Tgo  gaudii  fruclum 
in  summo  posscdit    . 


^ 


i 


i 


QUiK.STIi)  I.XXXV. 


I  triiiii  rriirhis  qui  «'«tl  |ia\.  i  iirril   iii  i|isa  ? 


pMsi    II  n    qiiiPritur  ib-  fiu<tii  qui    csi  I.I.ut.  n,\  \  .  (Hnrni  m  nttis^imi.s  Ihu, 

i,a\.  rt  in  tcrra  pnx  omnibus,  oto. :  hcaliK<iima 

(Juod  fmrit   in   sumiiio  in   hcatis^imu  Nirgo  omnibus  impnqiorlionahilitcr  bo- 

Virginc,  prtjh.itiir  hoc  modo  :  nain  voluntalem   li. 111101     cri:o  ct  parcm. 


•  .Vii  IMiilip.  IV.  4  «>IS. 

*  \<l  Colu»».  III,  \\  rt  i:i. 


'  I»rt>  •tolutiom^    itbjrcloram,   tidr   iiifra  po»l 
yuirtt.  XCIV. 


QU/ESTIONRS  SL'Pi:U  EVANGELIl M,  QliEST.   LWXVL 


l't3 


2.  Item,  Joan.  xiv,  27  :  Pacem  relin-      buit  justitiam  in  summo  :    ergo    liabuil 
quo   vobis,  pacem  meam  do  vobis.  Ilaec      pacem  in  summo. 

est  duplex  pax,  scilicet  pax  aeternitatis  et  4.  Item,  In  Psalmo  lxxv,  3  :  Factus  esf 

pax  pectoris.  Pax  pectoris   est  quies  a      in  pacc  locus  ejus:  sed  impropoitiuna- 

biliter  fuit  locus  Deo  ^ratus  in  b(^alissi- 
ma  Virgine  :  ergo  improporlionabililcr 
pax. 

5.  Item,    Mundus  paceni  ejus  turbaro 
non     potuit  :    quia    pauperrima    spirilu 


peccatis.  Illam  habuit  boatissima  Yirgo 
in  summo :  in  aliis  enim  quies  a  peccatis 
est  cessatio  peccandi  :  beatissima  autom 
Virgo  numquam  cessavit,  quia  num- 
quam  peccavit  :  ergo   beatissima    Virgo 


habuit  pacem   pectoris  in  re,  et  pacem  fuit.  Item,  diabolus  pacem   ejus  turbare 

seternitatis     improportionabili      certitu-  non  poluit :  quia  humilis  in  summo  fuit. 

dine  :  ergo  habuit  fructum  pacis  impro-  Sed  nec  caro  eam  lurbare  potuit  :  quia 

portionabilius  omni  viatore.  fomes  in  ea  exstinctus  fuit. 

3.  Itcm,  Tsa,  xxxii,   17  :  El  erit  opus  Et  sic  patot  quomodo  boatissima  \  irgo 

justiliie pax\  sed  beatissima  Virgo  ha-  fructum  pacis  in  summo  habuit '. 


QUiESTlO  LXXXVI. 


Ltriim  patien(ia  fiierit  in  ipsa 


in  ♦> 


PosT  H.«c  quaeritur  de  patientia. 

1.  PsaL  xciii,  19  :  Secundum  multi- 
tudinem  dolorum  meorum  in  corde  meo, 
consolationes  tuse  Isetificaverunt  animam 
meam  :  sed  bealissima  Virgo  hahuit  do- 
lorem  passionis  post  Filium  in  summo  : 
ergo  fructum  patientise  in  summo. 

2.  Ttem,  Sicut  se  habet  passio  ad  pas- 
sionem,  ita  consolatio  ad  consolatio- 
nem  :  Christus  autem  in  passione  sum- 
mum  dolorem  habuit  et  summam  con- 
solationem :  sed  passio  beatae  Virginis 
simillima  fuit  ilU  passioni  :  ergo  conso- 
latio  consolationi. 


3.  Item,  Proverb.  xxxi,  (j  :  Date  sice- 
ram  moereritibus,  et  vinum  his  qui  amaro 
sunt  animo  :  sed  heatissima  Virgo  habuit 
amaritudinem  passionis  in  summo  : 
ergo  et  siceram  et  vinum  consolationis 
in  summo. 

4.  Item,  Isa.  lxi,  3 :  Dabit  eis  Domi- 
nus  coronam  pro  cinere,  oleum  gaudii 
pro  luctu,  pallium  laudis  pro  spiritu 
moeroris  :  sed  beata  Virgo  habuit  lu- 
ctum  et  moerorem  in  summo  :  ergo  et 
ofaudium  et  consolationem  in  sum- 
mo  -. 


*  Pro   solutione  objectorum,  vide  infra  post 
Qufest.  XCIV. 


*  Ibidem. 


14i 


D.  ALB.  i>JAG.  ORl).  PR/ED. 


QUiESTlO  LXXXVII. 


L  triiiii  loiii;-aiiiiiiitns  1'iici'it  iii  ipsa  ? 


PosT  H.EC  quaeritur   de  longanimitalo. 
Glossa  :  «  Longaniniitas  est  in  exspe- 
ctatione  boni.  »  Inde  sic  : 

1 .  Honuni  exspectatum  reficit :  sed 
beatissima  Virgo  improportionabile  gau- 
dium  aliis  exspectavit  :  ergo  fructum 
loiiganimilatis  improportionabiliter  lia- 
buit. 

2.  Ilem,  Honum  exspectatum  non  re- 
ficit  nisi  aliquo  modo  certum  sit  Iiaberi  : 
ergo  ubi  major  cerlitudo  de  habendo, 
ibi  major  refeclio  in  exspeclando  :  sed 
beatissima  Virgo    liubuit  exspectationem 


omnibus  aliis  im[)roportionabiIiler  cer- 
tiorem  :  ergo  omnibus  aliis  impropor- 
tionabilem  fructum  bal)uit  longauimi- 
tatis. 

3.  Item,  Omnis  alterius  vialoris  ex- 
spectatio  est  per  modum  esurientis  : 
exspectalio  autem  Mariai  Virginis  fuit 
per  modum  comedonlis  :  sed  impropor- 
tionabiliter  magis  delectat  exspectatio  iu 
comedendo  quam  in  esuriendo. 

Patft  igitur,  (|Uod  beatissima  Virgo 
fruclum  longaniuiitatis  babuit  im|)ro- 
portionabiliter  viatoribus  universis  '. 


OU.ESTIO  LXXXVIII 


I  Irniii  lioiiilii*»   riM'1'il  iii   i|»sa  ? 


k 


PosT  ii.KC  qua-rilur  de  bonitatr. 

(jjossa :  u  lionitas  esl  dulcedn  ani- 
mi  :  »  sed 

1,  Serundum  Pbilo.Hopbum  dulce  est, 
quitd  amaro  rst  i(M[nrmi\tum  :  dubius, 
<|uod  iiuiaro  im[)irmi.\tiu^ :  duii-i.s>imum, 
qiiod  amaro  im|>irmixli^siiiiurii :  sed 
animus  bi-alissima*  Virgiiii»  hoIuh  luil 
omni  amaritudiue  (ulpa-  im|)(rmi\tiw- 
bimus  :  ergo  ejus  solius  uuimus  fuil  dul- 
cissimus. 


■J.  Item,  llac  diilcedo  esl  de  bonis 
cogiiitiN  cl  liabitis :  sed  beatissiina  Virgu 
bona  iiobilissima  in  se  cognovit  ct  lia- 
buil  :  er;:o  diiliissimi  animi  fuil. 

.'L  llciii,  Psal.  \\\,  liU  ;  (^lnam  imnjini 
multttmlu  tlulcfdmis  tuif,  Oumiuf, 
ijuam  nbscondisti  timnitifius  te  !  sed 
bcaiis^iiiia  N  irgo  nobiliHHimuiii  tiiiiorcm, 
Mcilicet  r«vercnliaiii  liabuil  iii  .huiiuiio 
ergo  liubuit  dulcedinciii  in  humiiio. 

l    llcin,  Jiidicum,  vi,   'M\  el  seq.,  logi- 


'  l'ro  soluiioiif   Dbjeclorum,  vlde  infra    |>'i«i      Umi«i»l    .\<.IV. 


QUi*:STlUNES  Sl  PEK  EVANGELll  M,  QlIiEST.  LXXXIX. 


lio 


tur,    quod    vellus    dulci    rorc   rcpletum,  dulccdinom    supcr  omnem   dulccdinorn. 

post  hoc    tolam     aream    implcvit.    Pcr  7.  Itom,    Quanto    arbor  allior,    tanto 

vellus  significatur  beatissima  Virgo,  quae  tVuclus  cjus  dulcior :  scd  fruclus  beatis- 

totum  mundum  dulcedine  replcvit :  plus  simae  Virginis  fuit  altissimus  :  ergo  luit 

ip;itur  dulcedincm  liabuit.  dulcissimus  :  quia  ipse  solus  dulcissimus. 

5.  Item,  ad  Hcbr.  ix,  i:  In  arca  fuit  Sed  si  fructus  fuit  dulcissimus  :  crgo  ct 
urna  aurea  Jiabens  manna.  Per  arcam  rami,  juxta  illud  Jacobi,  iii,  II:  Nnm- 
beata  Virgo,  per  manna  dulcedo  summa  quid  fons  de  eodem  foramine  emanat 
signatur  :  ergo  et  ipsa  in  summo  habuit  dulcem  et  amaram  aqiiam  ?  Quasi  dice- 
dulccdinem.  ret :    Qualis   intra,   talis  et  cxlra  :  ergo 

6.  Item,  Eccli.  xxiv,  27  :  Spiritiis  meus  cum  ex  beatissima  Yirgine  summa  dul- 
super  mel  ducis  :  sed  pcr  mel  communi-  cedo  exivit,  patet  quod  dulcissima  fuit. 
ter  intelligitur  quid  dulcissimum,  juxta  Patet  igitur,  quod  dulcissima  Virgo 
illud  Judicum,  xiv,  18  :  Quid  dulcius  bonitatem  et  dulcedinem  animi  habuit 
melle  ?  ergo  beata  Virgo  habuitmajorem  in  summo  super  omnes  viatores '. 


QU.ESTIO  LXXXIX. 


Ltriiiii  niaiisiietiulo  fiierit  iii  ipsa? 


PosT  H.EC  quaerltur  de  mansueludine. 
Est  autem  mansuetudo  secundum  Glos- 
sam  tractabilitas : 

1.  Tractabilis  autem  est,  qul  habet 
bonos  raores  :  boni  aufcm  morcs  sunt 
per  virtutes  :  beatissima  autcm  Virgo  ha- 
buit  virtutes  in  summo  :  ergo  traclabilis 
fuit  in  summo. 

2.  Item,  Jacob.  i,  21  :  Inmansueiudine 
suscipile  insilum  verbum.  Glossa :  Cum 
mansuetudine  conlra  iram.  Qui  minus 
habet  dc  ira,  magis  habet  de  mansuelu- 
dine  :  beatissima  autem  Virgo  minus  ha- 
buit  de  ira,  imo  omnino  caruit  ira  :  ergo 
habuit  mansuetudinem  in  summo. 

3.  Item,  Proverb.  xiu,  10  :  Inter  super' 
hos  sempe.r  jurgia  sunt.  Ergo  superbia  per 
se  est  causa  jurgiorum  :  ergo  ubi  plus  est 


de  superbia,  plus  de  jurgiis  :  et  ubi  pius 
de  jurgiis,  minus  est  de  mansuetudine  : 
ergo  pcr  oppositum,  ubi  minus  est  de 
superbia,  minus  est  de  jurgiis  et  plus  de 
mansuctudine  :  sed  in  beala  Virgine  fuit 
humilitas  in  summo  :  ergo  et  mansue- 
tudo. 

4.  Item,  Tractabilis  dicitur,  qui  est 
omnibus  conformis  et  conformabilis . 
Tractabilis  igitur  est,  qui  est  ouinibus 
omnia.  Istud  aulein  potest  esse  duobus 
modis,  vel  secundum  genera  singulorum, 
sicut  Paulus  qui  ctTeclus  est  Judxis  tam- 
quam  judasus  -,  etc.  :  vel  secundum 
singula  generum,  et  ille  est  simpliciter 
omnia  omnibus  :  et  hoc  fuit  beatissima 
Virgo  :  ergo  beatissima  Virgo  fuit  Ira- 
clabilis    in    summo.   Unde,    Bernardus : 


'  Pro  solutione  objectorum,  vide  infra  post 

QU£ESf.  XCIV. 


xx.\vii 


2  I  ad  Corinlli.  ix.  20. 


iO 


Ii6 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  Vn.EY). 


«  Quid  ad  Mariam  accedere  Irepidet  hu- 
mana  iragilitas?  JNihil  austerum  in  ea, 
nihil  terribile,  tota  suavis  est'.  »  Et  iu- 
fra  :  «  Onmibus  omnia  facla  est :  sapien- 
tibus  et  insipientibus  copiosissima  cha- 
ritate  debitricem  se  fecit,  omnibus  mise- 
ricordite  sinum  aperuit,  ut  de  plenitudine 
ejus  accipiunt  universi,  caplivus  redem- 
ptionem,  aeger  curalionem,  trislis  conso- 
lationcm,  peccator  veniam,  juslus  gra- 
tiam,  An<.a'lus  laetiliam,  denique  lola 
Trinitas  gloriam,  Filii  persona  ImmanaB 
carnis  substantiam.  » 

Ilem,  Argui  potest  ex  eo  quod  Kccle- 
sia  intf  rpretatur  eam  diversis  statibus  et 
proprielalibus  assimilando,  diccns  :  /if/o 
f/uasi  cilis  /ructi/icavi  suavitafein  odu- 
ris*,  elc.  Ilem,  Iii  vie  yiatiaomtiis  iix\ 
etc.  Item,  Quasi  cedrus  exultata  suin  iit 
Libaiio  ^" ,  c[c.  \ix  quibus  omnibus  arj^ui 
poltst ;    (juod  ipsa  esl   omnibus  confur- 


mabilis :  et  ideo  omnibus  in  summo  Ira- 
ctabilis. 

Item,  Paulus  fuit  omnia  in  omnibus 
secundum  assimihitionem  ^  :  beatissima 
autem  Virgo  secundum  veritatem.  Item, 
Paulus  diversis  hominibus  et  stalibus 
se  pro  tempore  et  ku-o  conForma- 
vit  secundum  similitudinem  et  con- 
suetudinem  et  condescensionem ' :  bea- 
tissima  autem  Virgo  simul  et  semel 
diversis  temporibus  et  etiam  opposilis  se 
coniormavit  seeundum  rem  et  veritatem 
rti  sinml :  etenim  secundum  rem  et  ma- 
Iribus  et  virginibus  se  conformavit  et 
viduis  el  liominibus  el  Angelis  :  et  ideo 
iuil  improporlionabililer  tractabilior  aliis 
viatoribus. 

Sic  igitur  patet,  quod  beatissima  Virgo 
liabuil   fruclum   mansuuludiuis  in   sum 
n»o  \ 


I 


OU/ESTIO  XC. 


l  liiiiii  lieiiiuiiila^»   riioiil   iii  Ipsu? 


PosT  ii.Kc  qu.irilur  ib'  beuiguitalf  qua' 
csl,  ul  di«it  (ih)ssu,  largitas  rrrum. 

(Juod  aulem  illa  furril  iu  bralissima 
Virj,'ine  in  summo,  [irubulur  hoc  iiiDtlo: 

1.  Lar^'ilas  reruiii  consislii  iii  daiuio  : 
srd  beatissima  Virgo  improporlioiubili- 
t«'r  omnibus  di'd  l :  ergo  improporlioii  iln- 
litrr  plu!>  omiiibu>  larga  fuil.  .Mi.nou  p  iti-l 
lioc  inodo  :    D»'  Deo  Palre  dicil  .\j»msIo- 


liis  :  Qui  projirio  Filio  suo  non  pepercit, 
scd  /iro  nobis  oinnibus  tradidit  illuin, 
(juoinodo  non  etiain  cuin  illo  vinnia  no- 
bis  dunacit*'f  '^vd  Ufus  AcWi  nobis  Ki- 
liiiin  gfiurando  ipsuiu  secuiidum  «livi- 
naiii  naturaiM.  ct  «'jiiH  inrarnalioinin 
o|U'ruiido :  trgo  tt  beatu  Virgo  d«'dil 
nobi-^  liliuiii  ipsuin  j;t'iit'raiido  MTUndum 
uaturam  huinanuiii,  ud  ipsiu«4  imarnalio- 


•  S.    Hbmnahdls,    Seiiuo    >le    .V-^sumi.lioin!  : 
Siijntun  mitynum,  elc. 

'  Hi-tll.   »MV,  i'S. 

»  Ibid  ,  >.  23. 

♦  Ibid..  h  • ". 


■  Cr.  I  utl  CuiiiiUi.  u,  10  el  >.'.|. 
•C.f    II>|J 

1  l'r<»  ftolulioiie  ol)ji'cloruiii,   viJe  iufia  |»o»l 
yun«..l.  ,\«;iv. 

■  .\J  lloiuaii.  ui,  3'i. 


QlI^STIOiNES  SrPER  EVANGELirM,  QII/EST.  XCF. 


147 


nem    carnem    virgineam    minislrando  :  jor,   benignilas    major  :   sed    bealissima 

ergo  et  ipsa  Filium  suum  nobis  dedit,  et  Virgo  in  summo  habuit  charilatcm  :  ergo 

in  eo  nobis  omnia  contulit.  et  benignitalem. 

Itcni,    Bealissima   Virgo    dedit  omne  i.  Item,  Matth.  v,  io  :Ut  silis  ftlii  Pa- 

dabile :  ergo  fuit  magis  larga  omni  via-  /ris  vestri  qui    in   cceUs  est,  qui  sulem 

tore.  Media  palet.  Omne  enim  dabile  cst  suuin  oriri  facit  super  bonos  el  malos, 

Deus  velcrcatura  :  ipsa  autemdedit  Deum  et  pluit  super  justos  et  injustos.  Glossa  : 

mundo,  et  mundum  et  omnia   Dco.  De  Benignus,    quia     dedit    eis    potestatem 

primo  dicilur  in  libro  Sapicntiae,  vii,  12:  flios   Dei  fieri,  Jiis  qui  credunt  in  no~ 


Quoniam   bonorum  omniian  mater  est. 
De  sccundo,  ibidcm  ,  t.   H  :    Venerunt 
mihi  omnia  bona  pariter  cum  illa. 
2.  Item,   Psal.    l,  20:    Benigne  fac. 


mine  ejus ',  etc.  Scd  post  Deum  beatis- 
sima  Yirgo  in  summo  suo  modo  dcdit 
nobis  (ilios  Dei  llcri,  pcr  graliam  nos  re- 
generando :    ergo   post  Deum  nobis  in 


Glossa  :   «  Filium  mittendo,  et  peccala  summo  benigna  fuit.  Medi.v  patet  :  Deus 

dimittcndo.  »  Sed  inter  omnes  crealuras  enim   dedit  nobis  potestatem  filios  Dei 

beatissima  Virgo  ad  Filii  missionem  et  fieri,  per  gratiam  rcgcnerando :  bcatis- 

peccali  dimissioncm  sola  officium  et  mi-  sima  autem  Virgo  dedit  nobis  potcstatcm 

nistcrium  exhibet :  ergo  improportiona-  (ilios  Dei  fieri,   regcncratorem   nostrum 

bihtcr  plus   omnibus   dedit  et  dimisit  :  gcncrando  :  unde,  Luc.  ii,  7  :  Maria  pe~ 

ergo  improporlionabililer  plus  omnibus  perit  filium  suum  primogenitum.  Unum 

benigna  fuit.  ,,  filium  sccundum  carnem  gcnuit,  in  quo 

3.  Item,  I  ad  Corinth.  xiii,  4:   Chari-  nos  omnes  secundum  spiritum  in  filios 

tas  patiensest,  benigna  est.  Hae  sunt  pro-  Dei  regeneravit^ 
positiones  per  se  :  ergo  ubi  charitas  ma- 


QUiESTIO  XGI. 


Lli'uiii  fides  fiierit  iii  ipsa*? 


PosT  H.Ec  quceritur  de  fide. 

Dicitur  autem  fidessccundumGlossam, 
invisibilium  cerlitudo.  Intenditur  autem 
delectatio   ex    ccrlitudine   tribus  modis  : 

Primus  modus  cst  per  scibilium  plura- 
litatem,  ut  si  est  delectutio  in  sciendo, 
quanto  plura  sciuntur,  tanto  major  est 
delectalio  :  sed  beatissima  Virgo  plus 
aliis  omnibus    scivit  :  ergo  plus  omni- 


bus  hunc  modum  delectationis  habuit. 
Secundus  modus  est  pcr  nobililatem 
et  melioritalem  scitorum,  ut  si  est  dcle- 
ctatio  in  sciendo  talia,  major  delectatio 
erlt  in  scicndo  nobiiiora  et  mcliora :  scd 
beata  Virgo  scivit  improportionabiliter 
nobiliora  et  meliora  ad  scicndum  aliis, 
scilicet  Deum  ct  Trinilatem  ct  suam  bea- 
titudinem  propriam  :  ergo  ejus  deleclatio 


'  Joan.  1,  12. 

*  Pro  sohitione  objeotorum,  vide  infra  post 


Quicst.  XCIV. 


148 


D.  ALB.  MAG.  ORl).  PR.ED. 


quaui  habuit  iu  sciendo,  omiiiuni  alio- 
runi  delectalionibus  fuit  impioportiona- 
bilis  :  nihil  enim  deleclabilius  scire  ani- 
mae  quam  scire  Dominum  Deum,  et  se 
ab  ipso  scire  numquam  separandam. 

Tertius  modus  est  per  modum  sciendi 
perfectiorem,  ut  si  delectat  aiiquid  sci- 
tum  taliler  scitum,  plus  delectat  quod 
scitur  perfectius :  sed  beatissima  Yirgo 
improportionabiliter  plus  scivit  perfe- 
ctum  :  ergo  improportionabiliter  perfe- 
ctiorem  babuit  deleclalionem  in  sciendo. 


Itein,  Alundilia  prtecedit  visionem,  vi- 
siocertiludinom,  certitudodelectalionem: 
sed  beata  Yirgo  babuit  iniproporlionahi- 
lem  nmnditiam  :  ergo  visionem  :  ergo 
ceilitudinem  :  ergo  delectationem. 

Sic  igitur  patet  qualiter  bealissinia 
Virgo  et  plura  scivit,  et  delectabiliora 
ad  sciendum,  et  perfecliori  modo  sciendi 
omnibus  aliis  :  el  sic  certiludinem  invi- 
sibilium  habuit  excellentius  omnibus 
aliis  :  ergo  fructum  iidei  in  summo  ha- 
buit'. 


QUiESTIO  XCII. 


(  truiii  iiiodestia  rueril  iii  ip^a? 


l*osT  H.KC  quaTitur  de  niodeslia  quiP, 
ut  dicit  (jilossa,  consi.stit  in  dictis,  vl  in 
factis,  et  in  sermone  :  sed  ha*c  fuerunt 
in  summo  in  bealissima  Virgine,  ut  pio- 
batum  est  supra :  ergo  debebalur  ci  re- 
feclio  in  sumino.  pHonvTt»  : 

l.Sicut  tnim  se  habet  cihusaii  cihum, 
ita  deloct;iti(>  ad  dehTtationem. 

1!.  Item,  Sicut  se  hahtt  virlus  ail  vir- 
tutem,  ita  actio  ad  actionem,  el  mtidus 
actionis  ail  niotlum  :  sed  healissinia  Virgo 
virlutfs  hahuit  in  summo  :  ergo  ct  acli- 
ones  et  modum  :  sed  prnes  modilitutiu- 
ntMii  consistil  modeslia  :  ergo  eam  hu- 
buit  in  siimmtj:  ergo  i-t  fiuilum  mo- 
deslia^ 

•i.  Ilfiii,  1 11  virtiitihus  pulilicis  viitus 
e.^l  iiictliftas  duoium  e.\trenioruiii  :  undo 
et  in  liis  modus  consislit  circa  medium. 
Jn  virtutihus  autem  tlieulogicis  tantu 
perfectius  est  virtutis  esse,  quuntu  ma- 
jor  est  elevaliu  et  e.xtensiu  ad  coiisecu- 


tionem  linis  :  unde  iiiudus  ihi  altenditurl 
sit  uiitlum  majorein  elevationem  virlutis  : 
tiiles  eiiiiii  tanto  magis  esl  virlus,  (|uanto| 
magis  elcvat  poleiitiam  ad    credenduin. 
I.l  siiiiili  inodu  spes  lanlu  perfeclius  ha* 
bet    esse  virtulis,    (]uantu   iiuigis  elevit 
putenliain   ad    s|)eraiidum.    Siiiiiliter  in 
aiiiure  inodus  csl  permuiluiii  iii  slalu  vic 
ilfvart'    potiMitiain     ad    pfrh'ctissiiiiuin 
aitum  (|iii  pulest  esse  in  sldtu  via' :  liiijus<> 
niudi  autfiii  elevatiu  fiiil  taiilum  in  heft- 
tissiiiia  Virgiiie  :   ergu  ipsu  liahuil  mo- 
diim    laiiliiiii     iii     suiiiinu  :    ergu     ipM 
liahuit  iiioilfsliaiii  laiiliim  iii  suiiiino. 

i.  Ilfiii,  .\d  Komaii.  XII,  1  :   Ittitiunt^ 
fiile  sit  ()b.sf(/iiiufn  vestruin.  (jlostia  :  n$\ 
(|uid  iiiiiius  vel  iiiiiiiH:  liue  uutein  soluiBj 
roiivenil  heuta'    Virgiiii    pra'ci»u  :    ergo 
hf.ita  Virgo  Holu  liuhuit  fructuin  inotlo- 
stia*  iii  suniinu. 

'>.  Ilfin,  lii  aliis  viulurihuo   niudesUa 
isi     ii.|Ml>ili<>     i|    ri->-li  icliu    appflililUOl 


•  Pro  «i(,Iiii  i.ti.'  olijfcloiiiin,  >iJt'   iiifia  |>o»t      Uuif^il    XCIV. 


QU/ESTIONRS  SUPER  i:VANGl<  LIl^\r,  OUyEST.   XCTir. 


liO 


inordinatorum  a  concupiscentia  surgen-  vel  restrictionc   motuum  inordinatorum 

tium,  et  fruclus  modestioB  est  refectio  vel  qui  in  ca  non  sunt,  sed  in  ea   est  dele- 

delectatio  de  hujusmodi  cohibitione  vcl  ctatio    supcr  eo  quod  liujusmodi  motus 

restrictionemotuuminordinatorum,  unde  ei  non  insunt  nec  inesse  possunt.  Et  sic 

est  quasi  delcctatio  pugnatorum  post  vi-  sua  refectio  est  per  modum  innocenliae  : 

ctoriam,  et  sic  est  delcctatio  per  modum  refectio  autem  aliorum  fuit  per  modum 

pcenitentise.  Modcstia  autem  beatissimae  pcenitentise  :  sed  status  innocentiae  excel- 

Virginis  non  est  de  reslriclione  appeti-  lit  improportionabiliter  statum  pceniten- 

tuum  inordinatorum  qui  in  ea  esse  non  tiaein  dignitate  :  ergo  refcctio  pcr  modum 

possunt,  ?cd  esl  subjectio  carnis  perfecta  innocentiae  refectioncm  pcr  modum  pcE- 

ct  sensualitatis  ad  spirltum,  secundum  nitentiffi,  quia  pcena  potest  demi,  culpa 

tale  ct  tam  plcnum   rationis  dominium,  perennis  erit. 

quod  non  est  possibile  irascibilem   vel  Sic  igiturpatet,  quod  beatissima  Yirgo 

concupiscibilem    A^el    etiam    rationalem  fructum   modestioe   imporportionabiliter 

excedere  suum  modum  :  et  fructus  mo-  excellentius  omni  viatore  habuit'. 
destiae  in  ipsa  non  est  super  cohibitione 


QUiESTIO  XGIII. 


Utruni  contineiina  fuerit  in  ipsa  ? 


PosT  BJEC  quaeritur  de  continentia  quae, 
ut  dicit  Glossa,  est  a  licitis  abstinere:  et 
intelligitur  de  licitis  et  placitis  :  quia  est 
virtus  placitis  abstinuisse  bonis  :  et  in- 
teUigitur  hoc  de  placilis  secundum  sen- 
suni :  quia  non  est  virtus  abstinuisse  a 
bonis  placitis  secundum  intellectum  :  illa 
enim  sunt  simpliciter  bona  et  secundum 
virlutem  appetenda :  a  bonis  autem  de- 
lectabilibus  secundum  sensum  abstinen- 
dum  :  summe  vero  delectabile  secundum 
sensum  est  aclus  generationis  :  ergo  ab 
hoc  abstinere  estmaximum  virtutis. 

1.  lloc  autem  est  tribus  modis  secun- 
cundum  abstinentiam  perfectam,  vel  per- 
fectiorem,  vel  secundum  perfectissimam  : 
perfectani  in  conjugatis,  perfectiorem  in 
viduis,   perfectissimam  autem  ut  in  vir- 


ginibus,  et  ibi  perfectior  secundum  quod 
virginitas  perfectior  :  ergo  simpliciter  in 
summo,  ubi  est  virginitas  in  summo  : 
sed  hoec  in  beatissima  Virgine  fuit  in 
sumnio  :  ergo  habuit  fructum  continen- 
tiae  in  summo. 

2.  Ilem,  Virtus  est  circa  arduum  et 
difticile  :  sed  continentia  secundum  abs- 
tinentiam  actus  generationis  maxime  est 
ardua  et  difficilis  naturae  corruptibili, 
praecipue  circa  parlem  quae  est  corrupta 
et  infecta :  ergo  ubi  est  illa  abstinentia 
insumino,  ibierit  continentia  insumino  : 
liaec  aulem  fuit  in  beita  Virgiue  :  ergo 
ipsa  habuit  continenliam  in  suuimo. 

3.  Item,  Licitum  est  quod  nulla  lege 
prohibetur :  sed  beatissimae  Virgini  non 
est  lex  imposita  :  justis  enim  non  est  lex 


'  Pro  solutione  objectorum,  vide  infra  post      Quscst.  XCIV. 


150 


D.  ALB.  MAC.    ORO.  PR-ED. 


posila  >.  Vmh,  ad  Galat.  v,  23,  enumera-  creaturis  :  ergo  sua  conlinentia  fuit  im- 

tis  {ruclibus  subjungitur :  Adversiis hiijus-  proporlionabilis  'omnibus  aliis  crcaluris 

modi  non   est  lex.  Ergo  ei  omniu  lice-  o.  Ilem,  Ubi  augmenlat  virtulem  con- 

banl:     omnibus    autem    aliis    eiat     U'x  linenlia}  abslincrc  a  magno  et  cliiiuo  sib 

posita :  ergo  omnia  erant  ei  improporlio-  debito  et  licilo  in  summo,  ibi  erit  conti- 

nabiliter  magis  Ucita  :  ergo  improportio-  nentia  in  summo:  sed  bonor  et  reveren- 

nabililer  aliis    continentiffi    ejus   fructus  tia  quae    debebalur   ei  in  quantum   era 

erat  major.  mater  I)oi,  excellit  omnem  reverenlian 

4.   Item,   Augmentat  virlutem   conti-  et  omnem  bonorem  debilum  creaturje 

nentiae  abslinore  a  rebus  non  tantum  li-  ergo  ipsa  babuit  fructum  conlinentiiP  ii 

citis  et  placitis,  sed  ab  ali(iuibus  etiam  summo. 

debitis;erit  ergo  virtus  conlinentiie  per-  Sic    igitur    palt-t    qualiler    beatissim; 

fecta  abslinere  a  licitis,  placilis,  et  debi-  Virgo  abstinuit  a  summe  licitis,  asunnm 

lis  :  ergo  a  magis  debilis  abslinere  erit  iilacilis,  a  summe  arduis,  a  summe  debi 

major  virtus  :  sed  beala  Virgo  impropor-  lis,  a  summe  dignis  :  et  sic  fructum  con 

tionabililer    abstinuit    ab    bonoribus    et  tiuenliie     excellenlius     liabuit     omnibu 

rebus    sibi    dt- bitis    plus    omnibus    aliis  creaturis  ^ 


QU.IilSTIO  XCIV. 


I  li-iiiii   raislilas  riM>ril    iii  ipsa  ? 


PosT  II. KC  qu;i'rilur  df  caslititlo  qua', 
ut  difit  (ilossa,  est  recle  uli  liriliN. 

Quod  autcm  lucril  iii  beati^sima  Vii- 
gine  in  summo,  probatur  boc  iniidit : 

I.  friplex  esl  stalus,  scilicet  aiito  gra- 
tiam  vel  [)ru;tergratiam,in  gruliu,('tiii  glo- 
ria.  Iii  priiiio  slatu  lit  operaliu  secundum 
iialuram,  in  ultimu  lil  opeiatio  srruiidiim 
gloriam  :  sed  iiiti-r  ba'c  diio  exlmiia,  sri- 
licet  omnia  opnari  sfciindiim  iiatiiram, 
et  omnia  operati  sccuiiduiii  ;.'lori.iiii  suiit 
duo  inrdia,  srilin-t  ojifrari  quaiidoque 
secundum  naturam,  quandoquc  .srcuii- 
dum  gratiam,  ct  opcrari  oiiiiiia  supcr 
naluram  scmpcr  ct  ^eiiiper  sccundum  gra- 
tiaiii :  omnia  operuri  secundum  glorium 


convcnit  cumprclicnsoribus,  secunduii 
n.ituram  corruplum  vcl  iiicorrupt.im  cuii 
vcnil  liominibus  sive  pcL-cuUtribus  siv 
noii  peccutoribus :  opcrari  vero  quun 
doqui'  sccuiidum  naluraiii,  quaiiilo(|u 
Hecuudiiiii  ;:rali.tm  coiiimuniter  coiivc 
iiit  vi.ilonbus  :  ergo  opcruri  uiiiniu  supc 
iiatuiuiii  vol  8i'iiiper  socuiidiiiii  gra 
tiaiii  vcl  iiuinqiiaiii  >inc  grutiu  cunvi 
iiit  ^tutui  iiicdio  iiiter  comprcli('nsore8  ( 
vialorcM  :  illc  autciii  esl  .^tatus  beati<»ii 
iiiu'  Virginis  :  urgu  id  opcruri  (-oiivciu 
bcutissiiiuL'  Virgiiii  luntuiu  :  el  illud  u|>c 
ruii  est  iiuiiniie  n>ctc  uti  licitis :  crgo  • 
soli  cunvciiil  rcctc  uli  licito  :  ergo  oi  con 
vcnit  custilus  in  miiiiiiio. 


'  I  .kI  Timolli    I,  1».  yiiiisi    \('IV. 

»  l'i()  solulioiic  olij^^iloruiu,   vi<lf  infra  |>o»i 


QU/ESTI0NJ:S  SUPEU  EVANGELILM,  QLTEST.  XCIV.  151 

2.  Itcm,  Omnes  actioncs  humantesunt  Patet  igitur,  quod  ipsa  habuit  omnes 

referibiles  sccundum  actum  vifB  :  ergo  fructus  Spiritus  in  summo. 
summe  perfectus  secundum  slatum  viflB 
omnes   actiones  refert :   haec  autem  fuit 
beatissima  Virgo  :  ergo  ipsa  retulit  om- 

nes  actiones  suas.  Item,  Apostolus,  I  ad  Plenior  solutio  prxcedenlium   qusestio- 

Corinth.  x,   31:   Sive  manducatis,  sive  num  de  gratiis  gratum  facientibus. 
bibitis,  omnia  in  gloriam  Dei  facite  :  hoc 
auteni  est  refcrre  omnia  ad  gloriam  Dei : 

et  hujusmodi  referre  est  uti:  ergo  con-  §   I. 
tinijit  omnibus  recle    uti.    Sed  cum  uti 

consistat  in  referendo,  est  enim  sccun-  H.^c  autem  concedimus  omnia,  et  cre- 

dum  Augustinum  '  uti,  id  quod  in  usum  dimus  esse  vera,  sicut  ex  veris  et  proba- 

venerit,  referre  ad  obtinendum  illud  quo  bilibus  per  ordinem  sunt  probata. 

fruendum  est,  vel  quod  amatur,  si  tamcn  Ad  expressiorem  tamen  prsedictorum 

amandum    est,    sicut    contingit    refcrre  intelligentiam,  et  ad  videndum  graluito- 

dilTerenter,  ita  contingit  dilfercnler  uti :  rum  pcrfectionis  differentiam,  quam  in 

sed  viatores  contingit  omnia  referre  ha-  plenitudine   gratise   beatissimte   Virginis 

bitualiter  :  solam  Yirginemcontingit  om-  omnifariam  disputamus  esse  comprehen- 

nia  referre  etiam  actualiter  :  ergo  conve-  sam,  nota  quod  gratuita  perfectio    pot- 

nit  ei  uti  omnibus  improportionabiliter.  est  comparari  ad  duo,  ad    illud  in  quo 

Quod    aulem   nulli  viatori  conveniat  est  ut  in  subjecto,  vel  ad  illud  ad  quod" 

posse  referre  actualiter,  sic  patet:  Om-  est  vel  ad  quod  ordinat  ut  ad    actum, 

nem  alium  necesse  est  peccare  venialiter  objectum,  vel  fmcm.  Secundum  compa- 

aliquando  :  sed  quicumque  peccat  venia-  ralionem  quam  habet  ad  illud  in  quo  est, 

liter,  non  refert  illum  actum  actualiter :  sumuntur  fruclus  :  perfcclio   enim   gra- 

ergo  quemcumque  necesse  est  aliquando  tuila   delectat    proprium    subjectum    ct 

venialiter  peccare,  illum  impossibile  est  reficit  ipsum,  et  secundum  hoc  appella- 

omnia  referre  actualiter  :  sed  omnem  via-  tur  fructus.  Comparatio  autem  ad  id  ad 

torem,   excepta    beata   Virgine,  necesse  quod  est  vcl  ad  quod  ordinat,  potest  esse 

est   aliquando  peccare   venialiter :  ergo  duobus    modis :    potest    enim    esse   illa 

ipsa  sola  potuit  omnia  referre  actualiter.  comparatio   vel    secundum    statum,   vel 

Item,   Inter  habitum  et  statum    me-  secundum  actum.  Si  secundum  statum, 

dius  est  actus  :  ergo  inter  statum  fruendi  sic   sunt  beatitudines,  quae  determinant 

et  habitum  referendi  medius  est  actus  re-  statum  perfcctum    secundum  perfectio- 

ferendi :  ergo  inter  frui  Deo  et  omnibus  nem  gratuitam  per  modum  vise,  et  est 

in  Deo  actualiter,  et  inter  omnia  referre  determinatio  status  per  effectus  comple- 

ad  Deumhabitualiter,  mediumestreferre  tissimos  et  excellentissimos  viae,  ut  est 

aclualiler  omnia  ad  Deum  :  priraum  per-  omnia  rclinquere,  sua  et  aliorum  pecca- 

tinet  ad  statum   comprehensoris,  secun-  ta  deflere,  et  animam  pro  proximo  po- 

dum  ad  slatum  viatoris  :  ergo  medium  nere,ethorum  similia.  Si  autem  illa  fuit 

ad  statum  mediura  :  hic  autem  est  stalus  secundum  actum,  hoc  potest  esse  dupli- 

beatissimae  Virginis  :   ergo  omnia  opera  citer :  potest  enim  perfectio  esse  gratuita 

suain  Deura  retulit  actualiter  :  et  hoc  est  quantum  ad  actus  primos  primo  in  agere 

recte  uti  licitis  in  summo  :  ergo  ipsa  sola  gratuito  perficicntes,  vel  quoad  actus  se- 

habuit  in  summo  fructum  castitatis  -.  cundos  secundo  quoadconsequentesactus 

'  S.  AuGUSTiNus,  Lib.  I  de  Doctrina  christiana,  2  pro  solulione  objectorum,  vide  infra  imrae- 

cap.  4.  diate. 


lo2 


D.  ALB.  MAG.  OHD.  PR.^D. 


et  excellenles  perlicientes.  Si  secundo  mo- 
do,  sic  sunt  dona.  Si  piimo  modo,  hoc 
polet  es<e  dupliciler  :  quia  primo  ista 
perfectio  iu  esse  gratuilo  potest  esse  li- 
berando  a  malo  el  sanando,  vel  ad  bonum 
ordinando.  Primo  modo  sunt  gratiie  sa- 
cramentales,  secundo  modo  virtutes. 


lectabiie  Irium  virium  molivarum,  fidcs 
respectu  veritatis,  spes  respeclu  ardui- 
tatis,  charitas  respeclu  bonitatis.  Mediata' 
vero  sunt  secundum  tres  actus  trium  vi. 
rium.scilicet  rationalis,irascihilis,  el  con- 
cupi>cibilis,  qui  sunt  discernere,  aii^redi, 
concupiscere.  IVnes  discernero  prudentia, 
penes  concupiscere  temperantia,  |)enes 
aggredi  iortitudo.Quarla,  scilicet  justitia, 
sumitur  secundum  ordinem  ad  alterum. 


§". 


SuFKiciENTi.\autcm  horum  omniumluec 
est :  Kt  primo,  sacramentorum.  (^um  enim 
sacramentum  sit  inedicina  contra  lcesio- 
nem  a  malo,  aut  est  contra  inditientiam 
membrorum  secundum  se  si{,'illatim,  vcl 
in  lorpore  Kcclesia'.Si  si-cundum  (}ut)d  iii 
corpore,  sic  dividitur  duohus  modis.  .\ut 
enim  ad  nmlliplicationcm  lididium  car- 
nalem,  et  sic  est  matrimonium  :  vel  spi- 
rilualcm,  et  sic  est  ordo.  Si  autem  cst 
contra  indi;.r(ntiam  mcmbrorum  secun- 
dum  Sf,  ista  quailruj)i('\  eiil.  Priina  rst 
defoclus  originalis  justitia-  per  ori^Mua- 
leni  cul|)am.  Sccundo,  e.\  illo  scijuilur 
pronitas  ad  jieccatum,  ad  (juam  tcrlio 
sequilur  actuale  jieccatum,  posl  quud 
quarto  scquitur  inlirmitas  ad  rcridivum. 
(lonlra  jiriiuum  (lcfcctum  ordinatur  ha- 
ptisnms,  coiitra  sccundum  conlirmalio, 
contra  tertium  jxciiitciitia,  contra  (juar- 
tum  sacramcntiim  llucharislid'.  Posl  htrc 
est  qua'(lam  jxctialilas  ijua*  non  tollitur 
omniiKi,  iit  (ju.cdam  iiilirmitas  c\  jiarto 
orjioris,  ct  iiilirmita-^  vcnialis  pccculi  cx 
parle  aniina>.  Contra  hanc  ordinatur  Kx- 
Irema  unctio. 


I^  IV. 


Dk  sl:fficie.nti.\  donorum.  Donorum 
multiplicatio  sic  sil:  l*rimus  eniin  doni 
actus  est  aversio  a  malo  p(ena\  aul  a 
malo  culpae,  aut  ejus  actus  est  in  bonum. 
Si  primo  modo,  erit  donum  timoris.  Si 
autem  fuerit  in  honum,  aul  est  ad  bo- 
num  quod  est  ad  linem,  aut  est  ad  ho- 
num  consilii,  vcl  pr.ecepli.  Si  esl  ad 
bonum  jiraH-cjiti,  aul  eril  ut  dirigens,  aut 
ut  exseijuens.  Si  ul  ilirigcns,  esl  donum 
scicntiu'.  Si  ut  cxscquciis,  sic  est  donum 
jiictalis.  Item,  si  ad  honuin  consilii,  aul 
erit  nl  dirij,'cns,  aut  ut  exsequens.  Si  ut 
diri''eiis,  sic  est  donum  consilii.  Si  iit 
cxsc(juens,  sic  cst  donum  hirtitudinis.  Si 
auti-m  csl  ad  honum  ul  cst  linis,  aul  erit 
ut  diriyens,  aut  ut  exsc^iucns,  Si  ut  di- 
ri^'ens,  sic  erit  thmum  intellectus.  Si  ut 
exsequeus,  sic  eril  douum  sajiientiu'. 


?^  V 


A«:ti's  heatitudinum  hoc  modo  sumun- 
§  111.  lur:  Adus  hcaliludiuum  vi.e,  uul  ej»t  in 

bonum,    aiit    est    in  inaluin    paMiw.  vel 

culjia'.    Malum  aulein  ji(i'nu«,  aut  c»l  ox 

S(  KKiciKNTi.\  vii  tutuin  sumitur  hor  mo-      comjiusjiione  rei  ileicetahiliH,  oul  ex  coni- 

do:  Virtututn  (jiia-dam  iinmcdiate  8unl  in      jias.sione    lei   liistubilis,    'rristubile   voro 

Deum,  (ju.edam  mcdiale.  Immcdiata-  au-      aiit   est  ex  coinjiassione  iii  pra-hcnli  ln- 

lem  viiliil.»,  di«<lini(miulur  sc(  niidiim  de-      llicla,  aut  cx  juena  ori^'inali  coiilructa.  Si 


QU.ESTIOXES  SLTER  EVANGELlliM,  Qr/EST.  XCV. 


133 


auteni  fucrit  ex  compassione  rei  delecta- 
bilis,  abdicatio  ejus  est  beatitudo  pauper- 
tatis.  Si  ex  compassione  inllicta  in  prae- 
senti,  sic  est  mitilas.  Si  ex  compassione 
oriiritiali  contracta,  sicestluctus.  Si  autem 
fuerit  in  bonum,  aut  in  bonum  increatum, 
aut  in  bonum  creatum.  Si  autcm  fuerit 
in  bonum  increatum,  aut  in  bonum  con- 
silii,  aut  in  bonum  prcecepti.  Si  prsce- 
pti.  sic  est  esuries  justitiae.  Si  consi- 
lii,  sic  est  misericordia.  Si  autem  fuerit 
in  bonum  creatum,  aut  quantum  ad  in- 
tellectum,  aut  quantum  ad  afTectum.  Si 
quantum  ad  intellectum,  sic  est  mundi- 
tia  cordis.  Si  quantum  ad  aflectum,  sic 
est  paciticatio.  Et  sic  patet  suidcienlia 
beatitudinum. 


\I. 


Perfectio  in  virtutibus,  aut  est  quan- 
tum  ad  actus  interiores,  aut  quantum 
ad  actus  exteriores.  Si  ad  exteriores,  vel 
quantum    ad    gustum,    vel    tactum,   vel 


quantum  ad  alios  sensus.  Si  quanturn  ad 
gustuni,  vel  taclum,  sic  erit  abslinere  a 
licitis,  et  baec  est  continentia  ;  vel  rccte 
uti  licitis,  et  haec  est  castitas.  Si  aulem 
quantum  ad  alios  sensus,  sic  est  mode- 
stia.  Si  autem  quantum  ad  actus  interio- 
res,  aut  ille  erit  irascibilis,  aut  concupi- 
scibilis,  aut  rationalis.  Si  irascibilis,  aut 
respectu  illorum  quoe  sunt  contra  finem, 
et  sic  est  paticnlia  :  vci  respcclu  finis,  et 
sic  est  longanimitas.  Si  autem  est  actus 
rationalis,  vel  est  quoad  Deum,  vel  quoad 
seipsum,  vel  quoad  proximum.  Si  ad 
Deum,  sic  est  fides  :  si  ad  seipsum,  sic 
est  bonitas  quae  est  dulcedo  animi.  Si 
autem  est  ad  proximum,  tunc  vel  est  in 
bonum  regendo  motus  concupiscenliae, 
et  sic  est  benignitas  :  vel  in  bonum 
regendo  motus  irascibilis,  et  sic  est  man- 
suetudo.  Si  autem  sit  actus  concupiscen- 
tiae,  aut  erit  ad  Deum,  et  sic  est  chari- 
las  :  aut  ad  seipsum,  et  sic  est  gaudium  : 
aut  ad  proximum,  et  sic  est  pax. 

Concedimus  ergo,  quod  istae  perfe- 
ctiones  secundum  omnes  status  et  diver- 
sitates  excellentissimc  fuerunt  in  beata 
Virgine. 


QUiESTIO  XGV. 


Qiialifer  gratiae  gratis  dat^e  fiierimt  in  B.  Airgine 


Viso  de  graliis  gratum  facientibus  qua- 
liter  fuerunt  in  beatissima  Yirgine,  vi- 
dendum  est  de  gratiis  gratis  datis. 

Et  primo  de  his  quas  ponit  Apostolus, 
I  ad  Corinth.  xii,  8  et  seq.  :  Alii  quidem 
per  Spiritum  datur  sermo  sapientise,  etc. 

Primo  igitur  quaerilur  de  sapientia 
quam  habuit  beatissima  Virgo  in  contem- 
platione  asternorum  :  et  quoeritur  primo. 


§1. 

Utrum   viderit    Angelos   et    spiritualia 
par  species  proprias  ? 


Et  viDETUR,  quod  sic  : 

1.  Ipsa  cnim  viderepotuit  etvidit  spiri- 


an  viderit  Angelos  ct  spiritualia  per  spe-     tum  increatum    per  spccicm   propriam  : 
cies  proprias  ?  ergo  et  quemlibet  aliuni 


15 i                                    D.  ALH.  MAG.  OnO.  PR.ED. 

2.   Iteni,  Gregorius  :  «  Quid  est  quod  apud  sc.  Et  cum  vult  Deuni  cognosccre, 

non   videant,    qui  videntem  omnia   vi-  clevat  se  super  se  mentis  acie  '.  » 

dent   '  ?  »    Sed     ipsa    vidct     videntem  5.  Item,  Philosophus  dicil  ',  quod  non 

omnia  :  ergo  vidit  omnia.  omnino  et  penitus  difticillimorum  est  co- 

3  Item,  Philosophus  dicit,  quod  intel-  gnosccre,  et  aliiiuam  lidcm  accipcrc  de 
lectus  cognoscit  omnia  proptcr  scipsum  anima.  Kt  inteliigitur  sccundum  suam 
co'^noscendum  :  quidquid  autcm  cst  sc-  suhstantiam  :  opcrationes  cnim  et  polen- 
cundum  naturam  cognoscitivum  aUcujus,  tias  ipsius  et  accidcntia  cognosccre  non 
co'Tnoscit  illud  nisi  impediatur  :  iUa  au-  est  diilicilllimorum.  Sic  igitur  cognoscere 
tem  impedimenta  secundum  (|uod  in  su-  animam  in  sc  pcr  suam  speciem  est  de 
periorihus  dictum  est,  secundum  Aui;u-  numcro  difticillimorum  :  ergo  est  de  nu- 
stinum,  sunt  phantasmata  corporalium,  mero  cognoscihilium  :  crgo  secundum 
animfe  per  amorem  conglutinata\quihus  lMiiloso[)hum,  qui  non  hahuit  respeclum 
abstractis  ipsa  scipsam  videt  :  sed  ab  his  ad  gratiam,  possihile  esl  animam  cogno- 
anima  beatissimoe  Virginis  poluit  seipsam  scere  per  spccicm  propriam,  licet  difli- 
abslrahere  :  ergo  poluit  scipsam  vidcrc  culter  :  sed  illa  ditlicultas  removetur 
per  spcciem  propriam.  pcr  ahstractioncm  a  phantasmatihus  cor- 

4  Itcm,  Augustinus  iii  lihro  dc  Spiritu  poralihus.  Scd  illa  ahstraclio  fuit  com- 
et  Atiima  :  «  Anima  concupiscibilitatcm,  ph-lissima  in  contcmplatione  bcata»  Vir- 
rationabilitatcm.  cl  irascibilitatem  hahct  ginis  :  ergo  vidit  Angelos  et  spiritus  ct 
antcquam  corj)ori  infundalur -.  »  Kt  inlel-  animas  in  sui  contcmplatione,  el  sub- 
ligitur,  quod   non  eam  iiabet  a  corpore,  stuntias  incorporaliun». 

sed  a  sua  natura  in  se  :  ergo  anima  in  se  0  llcm,  IMiilosophus  in  ll(  dc   Animn 

naturaliter  estcognoscitiva.  Kt  posito  pcr  ponil  inlclleclum  agenlem.  Kt  cjuod  illo 

impossihilc,  quod  non   inlundcrelur  cor-  non  sil  pars  anima',  sic  probutur  :  Sicul 

pori,    adhuc    esset  cognosciliva,   si  nnn  in  omni  natura  cuusa  formalis  qu;e  est  fa- 

esset  coarctata  per  alium  naturam  :    ergo  ciens  umniu,  penitus  uliu  esl  in  os.senliu 

apla    nata  est    cognoscere   omnia  :    .sed  a  causa  matcriali  in  (jua  liiinl  omniu,  el 

inordinatiim  essel,  (jut)d  ali(juidessel  co-  cx    his   duobus    num(|uam     coiiijxjiiilur 

''noscilivum    omnium  aliorum,    et    non  unuiii  :   ita  !>c   hahcl   iiilclhctus  univer- 

suiipsius  :  ergo  naturalitir  animu  cogno-  sulilcr  agens  et    inlelleclus  possihilis  in 

scitiva  est  suiipsius  elomnium  aliorum  :  aiiimu  :  ergo  nctjue  sunt  idem  in  essen- 

ergo  cognoscet  oinnia  el    seijisam,    ni>i  lia,    ncque     sunt     purles     compoiu-nlos 

ini()cdiulur :  lioc  auteinesl  impcdimeiiluiii  uiium  loluni  :  erg(j  inlellectus  ugens  non 

quod  dictum  est  supra   :  scd    iii    aniiiia  est  pars  anima',  nec  polenliu. 

beutie  Virginis  hoc  fuit  sublulum  :   crgo  llcm,  Nullu  urs  ncquc  mcchunicu,  no- 

viditseipsam  ct  omncs  .\ngelos  ct  oiiinia  quc  liberalis,  eadciu  esl  in  esseiiliu  cuin 

creala.  IJnde  Augustinus  in  lihro  de  .S/yi-  aniina  in   qua   est,  nequo  est   oudem    in 

riiu  el  Aiiinia  :  «  Animus  corporis  domi.  essenliu  cum  muteriaquie  suslinel  operu- 

nator,  fi-ctor,  el  hahitalor  videl  scipsum  tiones  venieiites  ub  ijisu  :  m'J  inlelloclu!» 

per  scmctipsum.   .Non    quaril    uuxilium  ugcns   so   liahct    ilu  ud   possibilcm   sicut 

corporaliuiii  oculorum,  imovero  ab  oin-  ars  ad  mnlciiaiii  :  ergo  non  suiit  cudem 

nihus  cori^oreis  sensihus  taiiiquam  iiiipe-  in   cs^cnliu,    nc(|ue   consliluuiit     ali^iuid 

dientibus  et  pcrstrepcntibus   abslruhit  se  toluiii  ul  partcs  unima'. 

ad  se,  ut  vidcat  se   in  sc,    cl    novciit    s(!  llcm,  iNuIlu    polenliu    e»l   liul»ilu»  :  el 

•  S.  <;uEoohiL>  .M.,   I.ili.  IV  Dialoj,'.  cap.  3:i,  lI  cap.  l. 

II  M(.ial.  cap.  3.  *  |„BM.  Il.id.,  cap.  2. 

*  S.  At(iU9Ti.>Ui',   I,il>.  dv  Spiiiiu  el  .Viiiiua,  ♦  .\m»rorEu»,  1  de  Auiiua,  toi.  i. 


QU^STIONKS  SlJPEn  EVAXGELK  M,  Or/EST.  XCV. 


1M  »• 
00 


intcllectus  possibilis  dicit  potcntiam  per 
se,  intellectas  vero  a|^ens  ut  liabitus  : 
ergo  non  sunt  idem  in  essentia. 

Ilem,  Numquam  lumen  quod  facit  po- 
tentia  colores  aclu  esse  colores,  est  idem 
in  esscntia  cum  coloribus  qui  (iunt  actu, 
neque  in  sensitivo visus  susccptivo  coloiis, 
neque  constituunt  aliquid  unum  cssen- 
tialiter  cum  altero  illorum  :  sed  intel- 
lectus  universaliter  agens  se  habet  ad 
specics  intelligibiles  sicut  lumen  ad 
cobDres,  et  se  habet  ad  intellectum  possi- 
bilem  ut  lumen  ad  sensitivum  visus  : 
ergo  non  est  essentia  eadem  intellectus 
possibilis  et  agentis,  neque  constituunt 
unum  ut  partes  animae. 

Ex  his  rationibus  et  ex  dictis  Philoso- 


tasiaminime  ?  Dici  oporlet,  quod  minime 
indigeat  hujusmodi  lumine  ad  cogno- 
scendum  species  inlelligibiles,  quK  prius 
sunt  pliantasmata,  quia  sic  cst  minoris 
ct  debilioris  potentiae  quam  sensus  et 
phanlasmata,  sed  indiget  luminc  hujus- 
modi  ad  cognosccndum  talia  qua?  sunt 
occulta  naturoe,  quae  non  possunt  appre- 
hendi  sensu  vel  phantasia,  cujusmodi 
sunt  substantiae  quue  in  rebus  sunt  natu- 
rahbus  phantasmata  facientibus,  ipsje 
vero  minime  phantasmata  faccre  possunt, 
et  substantiae  hujusmodi  sunt  scparatse,- 
ut  Angcli,  et  separabiles,  ut  animae,  in 
quarum  cognitione  indiget  intellectus 
tali  lumine  a  primo  principio  infuso,  et 
ad  cognitionem   ipsius    primi   principii. 


phi  inductis  patet,  quod  intellectus  agens  Et  de  hoc  verum   est  quod  dictum  est 

non  sit  pars  animse.  quantum    ad    cognitionem    talium    spe- 

Item,  Omnia  quae  intus  sunt  in  anima,  cierum  :  quia  sicut  facit  lumen  potcntia 

proportionabUia  sunt  eis  quae  sunt  extra,  colores,   actu   colores,  ita  hujusmodi  lu- 

et  anima    quodammodo  est  omnia,  quia  nien  impressum  intellectui  a  primo  prin- 

omnia    cognoscit  :   ergo    sicut   est    una  cipio  facil  hujusmodi  species  occultas  po- 

omnia  tamen    faciens,    sic  species  ipsius  tentia    intelligibiles,    actu    intelligibilcs. 

accepta  in  anima  et  intellectu  omnia  erit  J^x  his  etiam  patet,  quod  physicc  pro- 

faciens  in  intellectu.  Major  patet  in  capi-  cedendo,  possibile  estanimam  existentem 

tulo    de   remimscentia.  Minor  in  tractatu  in  corpore  spirilus  et  spiritualia  et  sub- 

de    intellectu   agente.    Intellectus     enim  stantias  corporis  videre  etiam  sine  proe- 

per    cognitionem     creatorum    venit     in  sentia  gratiae  :    ergo  multo  fortius  anima 

cognitionem  primi    principii    secundum  beatissimae  Virginis  elevata  et  abstracta 

quod  est  causa  omnium,  et  suscipit  in  se  gratise  plenitudine. 

speciem  intelligibilem  ab  ipso,  et  intelle-  Item,  Secundum  philosophiam  oportet 

ctus  iste  acquisitus  in  anima  omnia  facit  dici,  quod  intellectus  habet  duplicem  po- 

in    anima,    eo    quod    dicitur  intellectus  tentiam,    phantasticam   dum  in   corpore 

agens  universaliter  facere.  est,  et  non  phantasticam  dum  est  separa- 

Etsi  quaeritur,utrumcontingataIiquem  tus  a  corpore.  Et  sic  ejus  potentia  phan- 

habere   inlellectum    agentem,    qui    non  tastica  est  corruptibilis  mediante  phan- 

novit  primam  causam,  neque  habel  spe-  tasia,   et  in  quantum  talis,  corruptibilis 

ciem   acceptam  ad    cognitionem  primae  est,  potentia  vero   sua  per  naturam  sim- 

causae?Dicinms  quodhominesnonhabent  pliciter  inest  ei  per  naturam  suae    sub- 

completeintellectumagentemhujusmodi,  stantiae   et  non    alio   mediante,    unde  et 


sed  habent  dispositionem  quamdam  fluen- 
tem  a  prima  causa  quae  dicitur  lumen 
illuminans  intellectum  possibilem. 

Et  si  quaeratur,  cum  intellectus  sit  no- 
bilissima  pars  animae  perfectissime  co- 
gnoscens,  minus  indigens  exteriori  admi- 
miculo  quam  aliae  partes,  quare  indigeat 
hujusmodi  lumine,  sensus  autem  et  phan- 


ista  potentia  incorruptibilis  est  sicut  sua 
substantia.  Inde  sic  :  Omne  princlpium 
quod  habet  potenliam  unam  pcr  se  et 
secundum  suam  naturam,  aliam  vero 
mediante  alio  et  per  accidens,  essentia- 
lius  uti  debet  potentia  quam  habet  per 
se,  quam  illa  quam  habet  mediante 
alio    et    per    accidens    :    sed    intelle- 


*. 


156  T).  ALB.  MAG.  ORD.  PRyED. 

ctus  hujusmodi  potentiam  habet   dupli-  dentia  :  haec    autem    potentia    simul  est 

cem  :  er"-o   utilius,  nobilius  et  melius  uti  creata  cum  intellectu,  etest  perpetua  sic- 

debet  potentia  quam  habet  per  se,  quam  ut  intellectus  perpetuus.  Alterata  autem 

illa  quam  habet  per  accidens.  haec  est  potentia  ex  conjunctione  ipsius 

Item,    Omnis    intellectus     qui     liabet  cum  corpore  :  ex  conjunctione  enim  cum 

unam   potentiara  per  se,  aliam  per  acci-  corpore    cognoscit     accidentia    et    sub- 

dens,  melius    et  verius  uti  debet  et  co-  stantias   eo  modo  quo  extra  corpus  co- 

gnoscere   per  illam   quam  habet  per  se,  gnoscere    non   potost  :    quia    cognoscit 

quam  per  illani    quam   habet    per  acci-  accidentia  non  solum  in  illa  habitudine 

dens :   ergo  si  est    per  accidens  in  cor-  in  qua  se  habent  ad  substantias  in  quibus 

pore,  nihil    aufertur    ei,  sed   magis  con-  sunt,  sed  etiam  in  illa  comparatione  qua 

fertur    :    quia    diritui'    de    anima     exi-  sunt  principia  permutalionum,  secundimi 

stente  in  corpore,  quod  omnia  cognoscit  quod  generant  suas  species  in  aliis  sub- 

ct    quodammodo    dicitur    omnia  :  ergo  stantiis  corporeis  et  incorporcis  :  secun- 

melius  et  verius  cognoscet  per  potentiam  dum    enim   hanc   iiabitudinem  generant 

non  phantasticam,  quam  per  polentiam  suas  species   in  sensibus,  ex   quibus  ge- 

phanlasticam  :    ergo    melius    cognoscet  ncratis    in   sensibus    liunt    phantasmata 

spiritualia  quam  phanta^^tica.  in  phantasia,  et  postea  accipiuntur  in  in- 

tellectu,  el  per  hujusmodi   phantasmata 

cognoscunlur  substantia',  (|uce  piiautas- 

mata  iacere  non  possunt.  Kt  sic  ex  con- 

§  i'-  junclione   ipsiu.s    cum    corpore   polenlia 

ipsius  creata  non  phantastica  incipilesse 

Solutioues  phantastica,  id  est,  phantasmatum  et  per 

phantasmatu  aliorum  cognitiva. 

Kt  sic   patet,    quod  per  conjungi  cum 

ADH.Kcdicimus,  quod  inconvenienspst  corporo    alleralur  polentia   non  phanta- 

ponere    substanliam    sine    potentia,    et  slicain  phantaslicam:  et  sicul  ulii  majores 

ponere  suhstautiam    perpetuam    et    |>()-  „iutus  in   uninui  quibus  intendit  anima. 

tentiam    ij.sius  non  esse  perpctuum.    Si-  jmpediunt  minores  pcrcipi  ab  animu,  ita 

mililcr  inconvenienscst  poncre  potentiam  ,lurn  est  in  corpore  manife^tiorcs  motus 

intclligcndi  ciuum  huhet  intellectus  in  cor-  et  mujores  rcruni  furicnlium  phuntasmutu 

pore,  csse  perpetuam.  circu  unimum,  impediunt  pcrcipi  uh  uni-  1 

IJnde  nota,  quod    (pMlitutes   nulurales  niu    munifcsto   ea   qu.e    phunlusmuta  fa-  ^ 

sensibus   propriis  proportionuhiles  suut,  cerc    noii   possunt.  Tnde  ali^iuando  cum  \ 

et  a|q)ropriuntur,  quuntitutos  vero  sensui  inlellcctuscontruhil  se  in  seipsum  abstra- 

communi,    substantia?  vero    intidleclui  :  hendo    speculutionem     suum    u     sensu,  " 

hic    enim    est    onh)     cognitionis     ipsius  multu  j)ercipil  occullu,  qu*  per  speculu- 

anima;   duin   est    in  corpore.   Intellectus  tioncin    ipsius    conjunotam    speculationi 

autem  separutus   a  corpore,  aut   hahebit  sensuuin  percipero  iioii  potest. 
eumdcm   ordinem  intclligcndi  (jucni  hu-  Kl  sic  ilcrum  jiatel  jihysice,  quodanima 

buit  in  corporc,  uut  contruriurn.  Si  cuin-  in   corj)ore  cliuin   citra  uu\iliuiii   grutiaj 

dem  :  ergo  erit  idem  inodus  intclligcndi  gruliim    fucicnlis,    in     conlcmj^lulioneiu 

in  corpore  et  extru  cor|)Us,  quod  cst  iiii-  »j)iriluum  cl  spiriluulium  adsjiicere  pol- 

possibile.  Scd  si  j)roj)rium  esl  ei  cogno-  est    ct    a(Nj)c(tuiu  dirlgere    el   vidcn^  : 

sccrc  substantiam,  ct  hoc  estei  principale  ergo  mullo  fortius  beatissiina  Virgo  auxi- 

sccundum  se,  tunc  e.xtia  corjius  iithchit  lio  gratiu'  j^otuit  lioc   facere    in   sun  con- 

princi|)ulitcr   putcnliaiu  inlelligendi  .sub-  tcmjdulione. 
stantiam,   ct    secundum    jiosterius  acci-  jli-m,  1'aulu»  Mcribilur  in  rajilu  vidisse 


QU^SriONES  SUPEK  EVAXGELIIM,  QU/EST.  XCVI. 


157 


(lispositionem  ccclestis  hierarchijB  et  bea-  Ex  his  autem  concluditui',  quod  bea- 

to  Dionysio  revelasse  :  ergo  multo  fortius  tissima  Virgo     in    sua    contemphitione 

bealissima  Virgo  vidit  statum    Angelo-  poterat    videre  Deum,  Angelos,  et  d(E- 

rum    ct   triumphantis    EcclesiGe.    Item,  mones,  et  animam    propriam,    et   sub- 

Marlinus  vidit  doemones.  Item,  Jacob  vi-  stantias     rerum    corporalium   per  seip- 

dit  Angelos  quando   dixit  :    Caslra  Dei  sas  -. 
sunt  hsec  '. 


QUiESTlO  XCVI. 


Utruiii  B.  \'irg'0  sciverit  oiiiiies  artes  iiieclianicas? 


PosT  H-EC  quseritur  de  scientia  quae  per- 
tinet  ad  actionem.  Et  primo  de  mecha- 
nicis,  et  post  hoc  de  liberalibus. 

Quaeritur  igilur,  utrum  beatissima 
Virgo  sciverit  omnes  artes  mechanicas? 

Et  videtur,  quod  sic  : 

1.  Omnis  scicntia  de  numero  bonorum 
est :  sed  et  nullum  bonum  defuit :  ergo 
omnes  scientias  habuit. 

2.  Item,  Bonum  additum  bono^  facit 
ipsum  magis  bonum  :  ergo  aut  defuit  ei 
aliquod  bonum,  scdicet  scientia,  vel  non. 
Si  non,  habeo  propositum.  Si  sic,  illa 
addila  magis  bonum  fieret. 

3.  Item,  Natura  non  deficit  in  necessa- 
riis,  nec  abundat  in  superfluis  :  ergo 
multo  fortius  gralia :  sed  quaedam  me- 


chanicae  artes  fuerunt  beatae  Virgini  ne- 
cessariae,  sicut  muliebres  :  quaedam  su- 
perfluae,  sicut  viriles  :  ergo  illas  habuit, 
et  non  alias. 

4.  Item,  Bernardus  :  <  Quidam  volunt 
scire  ut  sciant,  et  est  curiositas  :  quidam 
volunt  scire  ut  sciantur,  et  est  vanitas  : 
quidam  ut  aedificentur,  et  est  sapientia : 
quidam  ut  aedificent,  et  est  charitas  ^  » 
El  hi  tantum  duo  ultimi  modi  non  sunt 
in  abusione  scienliae.  Ergo  omnis  scientia 
non  abusiva  debet  esse  ad  aedificationem 
sui  et  aliorum  :  sed  scire  mechanicas 
scientias  viriles  a  beatissima  Virgine  non 
est  ordinatum  ad  sui  vel  aliorum  aedifi- 
cationem  :  ergo  ipsas  nescivit  '. 


*  Genes.  xxxii,  2.  ^  S.  Ber.n'ardus,  Sertii.  36  super  Canlica. 

2  Pro  solutioneobjectorum,  videetiam  infra  "*  l*''o  solutione  objectorum,  vide  iiifia  post 

post  Quaest.  CXI.  Quaest.  CXI. 


158  D.  ALB.  MAG.  ORD.  PRiED. 


QUiESTlO  XGYII. 


Ijfriim  sfiveril  iiuM*liaiii<*as  imilichres  siiblilioros  el  nohiiiores,  sieiil 
eas  qiue  liiiiil  aiirirrij;iis,  el  serieis  operalioiiibiis,  el  sublilibiis 
suliiris  et  lexliiris,  et  iiiijusmodi  ? 


PosT  h.t:c  quaeiilur,  ulrum  sciverit  me-  debuit   liiiliere  ojiera  aclioiiis  qua?  con- 

chanicas  muliebres  subtiliores  el  nobi-  lcmpluliuni    minime    ropu-^Miarent  :   JiiPc 

liores,  sicut  eas  quae  liunt  aurifrigiis,  et  autem   sunt   o[»era    manualia    gros^sa   et 

sericis  operationibus,  el  sublilibus  sutu-  communia   quie   non    re(|uirunt  niultam 

ris  ct  texluris,  et  liujusmodi?  altentionem   cojj^itationis  :   eryo  videlur, 

lU  vidctur,  quod  sic:  qiiod  circa   bnjiismodi   debil  esset  opus 

1.  Ipsa  enim,  ut  dicit  Damascenus,  a  beatissinue  Vir|^Miiis. 
nulb)  illustrium  viiuilur:  lue  aulem  sunt 

scientioe  et  o[»era  illuslrium  fuininaruui :  (JuaMitur  autrm,   si  .scientiam  meolia- 

crgo,  ctc.  nicarum  iiabuil  im|iro()orlionabiliter  aliis 

2.  Item,  I[)sa  sua  operatio  fuit  nobilis-  el  e.\celb'iiter  ? 

sima  :  ergo  Jiumillima :  sed  major  bumi-  l!t  videlur,   (juod   sic.    Sicul  se   habet 

litas   ap[)aret  scire  nobilia  el  subtilia  et  ilTcctus  ad  eirecluin,   ila   causa  ad  cau- 

0[)erari   vilia  el  communia,    (|uam   tan-  sam  :  scd  clTectus  causatus  ab  arte  me- 

lum  scire  vilia  et  («[lorari  lalia  :  ergo  vi-  cliaiiica  beata*    Virginis   im[)r()[K)rli()na- 

delur,    quod     i»calissima     \  iigi»    (lcl)uit  i)ililcr    e\(cllil    clTcctum    causaliim    ab 

scire  nol)iiia  ct  o[)erari  vilia.  arlil)us  meclianicis  in  aliis  :  ergo  sciciitia 

3.  Itcni,  Ista  subtilia  iiiagis  ordinantur  mcciianica  in  beatissiiiiu  Virgino  cxcellit 
ad  vanitatciii  quam  ad  ulilitalcm  :  o|)eia-  scicnliam  mcciiunicani  iii  )|Uocuiii(|ue. 
lio  aulcm  \  ii;.Miiis  gloiiosx*  tantum  ad  .Mindk  |)atct  c\  iioc  ([uia  dignisiiimuiii  ad 
nccessitalcm  fuil  :  crgo  iiuii  crat  circa  ([Uud  ordiiiaiilur  iiiecliaiiica',  esl  vesti- 
lalia.  mcntuiii  :    [^riiiio    cst    aniina,    sccundo 

i.  Ilcm,  Rcalissima  Virgo  perfccta  fuit  ( ()r()us,  tcrlio  vcstiiiieiilum  :  scd  dignis- 

secundum  aclioncm  et  conteiii()bitioiicm:  simutii     omniiiiii     vcsliiiiciitorum      luit 

uiidc,  l.uc.  X,  12  :  Ofitinutin  partctn  ele-  tiiiiit  a  iiicoiisutilis  i[iiaiii  lccil  beatissiiiiu 

tjlt.    Hoiia    c>l    [)ars    aclivorum,  mclior  \  irgo  :  crgo  cjus  urs  iiicciiaiiicucuusabat 

coiitcm[)lativoiuiii,  scd  ()|)tiiiia  cjus  ([ikc  iioi)iiissiinuiii     ( iTccluiii   :    crgo      iiai)uil 

[)crfecta  iii  actionc  etcoiitem()Ialionc  fiiil,  sciculiam  arlis  mcclianica?  iii  sumiiio  '. 
bicul    fiiit   iicalissima  Virgo  :    crgo   i()sa 

'  l'io  solulione  oljjfclorum,  viJc   iiifra  posl  Ouest.  CXI. 


QU^STIONES  SUPER  EVAXGELIl  M,  QU/EST.  XCIX. 


159 


QU^:STIO  XCVllI. 


Lltriim  B.  Virffo  ai*les  liberalcs  seiveril  iii  siiiiiiiio? 


PosT  UJEC  quserllur  de  arlibus  liberali- 
bus,  ulrum  et  illas  scivit  in  summo  bea- 
lissima  Virgo  ? 

Et  videlur,  quod  sic  : 

1.  Proverb.  ix,  1  :  Sapieiitia  sedifi' 
cavit  sibi  domum,  excidit  columnas  sep- 
tem  :  illa  domus  est  beata  Virgo,  sep- 
tem  columnae  suntseptemliberales  scien- 
liae  :  ergo  beata  Virgo  habuit  septem 
liberalium  arlium  scientiam. 

2.  Item,  Exod.  xi,  2  :  MuUer  petat  a 
vicina  sua  vasa  argentea  et  aurea.  Hoc 
exponunt  GlossiB  et  sancti  de  scicntiis 
saecularibus :  ergo  debent  secum  scientias 
sseculares  de  mundo  portare  sancti :  ergo 
et  beatissima  Virgo. 


3.  Item,  Cantic.  iv,  4  :  Alille  clijpei 
pendent  ex  ea,  omnis  armatura  fortium. 
Turris  David  est  sacra  Scriptura,  clypci 
scienti»  physicye:  ergo  scienlioe  liberales 
pertinent  ad  munitionem  Scripturae  sa- 
crae  :  ergo  sanctoruni  est  illas  scire  :  ergo 
et  beatissiniae  Virginis. 

4.  Item,  Quidam  sancti  laudantur  a 
talibus  scientiis,  sicut  beatus  Dominicus 
documentis  artium  eruditus  salis,  trans- 
ivit  ad  studium  summae  veritatis.  Item, 
de  beato  Gregorio,  studiis  liberalibus 
nulli  secundus.  Ergo,  etc.  Item,  de  bea- 
to  Vincentio  et  de  sancta  Catharina  et 
multis  aliis  :  ergo  beatae  Virgini  non  de- 
bet  deessc  isla  materia  laudis  '. 


QUiESTIO  XGIX. 


tllrain  sciverit  Graniiiiaticaiii  ? 


PosT  UMC  quaeritur  de  istis  scientiis 
specialiter,  et  primo  de  grammatica, 
ulrum  illam  sciverit  beata  Virgo  ? 

Et  videtur,  quod  sic  : 

1.  Luc.  II,  51  :  Maria  conservabat  om- 
nia  verbahxc.  Glossa  :  «  Indiversispro- 
phetis  :  »  ergo  scivit  legere.  Et  constat. 


quod  intellexit :  quia  legere  et  non  in- 
telligere,  negligere  est:  ergo  scivit  gram- 
maticam. 

2.  Item,  Damascenus  dicit,  quod  in 
templo  fuit  enutritata,  ubi  virgines  in- 
struebantur. 

3.  Item,   De  Susanna  legitur,     quod 


»Pro  solutione  objectorum,  vide  infra  post       Qussst.  GXI. 


160 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  PR^D. 


erudienmt  filiam  suam  secundum  legem      go     scivit     grammaticam     in     summo. 
Moysis^  :  piincipium    autem     eruditio-  4.    Item,    Numquam   peccavit   in    lo- 

nis  est   grammalica   :    ergo    beata  Yir-      quendo  :  ergo  grammaticam  scivit  *. 


QUi!i:STIO  G. 


Ltriiiii  scivcrit  ItliefoHeaiii  ? 


PosT  u.i:c  quaeritur  de  rhetorica.  colores  rhetorici  :  sed  sacram    Scriptu- 

Augustinus  dicil  de  ductrina  C.liristia-      ram  perfecle  scivit  beata  Virgo  :  ergo  et 
na,  quod  in  sacra  Scriptura  sunt  diversi      rhetoricam  '. 


QUiESTIO  CI. 


I  Iriiiii  srt\ei'il  lii  siiniiiio  {111*11  <*i\ilia.  iev^es  cl  <ieei'<'la  ? 


I  iFM,  Ouod  jura  civilia  h'ges  et  decre- 
ta  scivit  in  smnmf),  patel  lioc  nindo  : 

1.  Sapicntia  advocali  manifi-stutnr  in 
trihus.  rnum,  qiiod  ohtineat  (imnia  cun- 
tra  judicein  juslum  et  sapicntcm.  Secun- 
do,  (|uod  contra  udversurium  astuluin  et 
sag.icem.  Tcrtio,  (juod  iu  cuusu  despc- 
rata.  Scd  hcalissiina  Nirgo  coiitru  judi- 
ccm  supicntissiinnin  Dotiiiniiiii,  contra 
udvcrsariuni  caiiidissimiiiii  (huhohitii,  iii 
ruusu  no^tra  dcspcratu  scntcntiaiii  iq>tu- 
tuni  ohtiiiuit :  crgu  supicntissiinu  udvo- 
cuta  fuit. 

2.  Item,  Siijiicntis  f>l  chgcre  udvoca- 


t II III  sapicnlciii  :  sed  i^tuni  udvooatam 
S|iintiis  sunctus  eh-git  indiis,  (|ui  oniiiia 
cognovil  :  crgo  ipsa  sapieiilissima  fuit. 

\\.  Itciii,  .\hi|ui  advocati  possuiil  iiijii' 
Htuin  juslum  c^se  prohurc  sophisticc  et 
iion  facere  :  sed  hcata  Virgo  hoc  de  no- 
slr.i  injuhtitiu  fecit  :  crgu  improporliotia- 
hihtcr  oiiinihuH  uptiinc  ullcgurc  sciN  it. 

'1.  Iliiii,  Ips.i  iiiipcrulrix  fuit  :  crgo 
lcgcs  cundcrc  puluil,  ct  lcgis  intcrjirclu- 
tiu  pcncs  ipsam  luit,  ct  oiiiniu  jura  in 
urca  sui  cordis  cluusu  liuhuit  :  crgu  et 
hcutiiisinia  Virgo  jura  oinniu  ct  rhcturt- 
catii  iii  siimmo  scivit  '. 


'  liauicl.  XIII,  'I. 

*  l'ii)   solulioac  objecloruiii,  \iJe  mrru  posl 
yuifsl.  C.\I. 


'  liiidciu. 
'  IbidfOl. 


QUiESTIONES  SUPER  EVANGELIUM,  QU/EST.  CIII. 


161 


QUiESTIO  CII. 


Ulriini  scivcrit  Loiricaiii  ? 


PosT  UJEC  quceritur  de  logica,  quam 
quod  sciverit,  probatur  hoc  modo  : 

1.  Iloec  enim  pcrutilissima  est  adscien- 
tiam  sacroe  Scripturse,  et  ad  hoeresum 
destructionem,  et  fidei  confirmalionem, 
et  ralionis  redditionem  de  ea  quae  est  in 
nobis  fide  :  ergo  ista  scientia  maxime 
necessaria  est  sanclis:  ergo  et  beatissimce 
Virgini. 

2.  Ilem,  Ilieronymus  dicit,  quod  liber 
Job  continel  propositiones,  assumptio- 
nes,  conclusiones.  Et  idem  palet  de  aliis 
hbris  sacrae  Scripturae,  in  quibus  sunt 
vise  diffinitionum,  divisionum,  argumen- 
tationum  :  htec  igitur  omnia  necessaria 
sunt  ad  sacram  Scripturam  :  ergo  et  lo- 
gica  in  qua  docentur  ista  :  sed  beatissi- 
ma  Virgo  perfecte  scivit  sacram  Scriptu- 
ram  :  ergo  et  logicam. 

3.  Iteni,  Patet  percurrendo  logicae  par- 
tes,  quse  sunt  tentaliva,  sophistico,  de- 
monslrativa,  dialectica.  Tentalivam  enim 
in  summo  scivit  :  quia  numquam  in  ten- 
tatione  succubuit.  Sophisticam  in  sum- 
mo  habuit  :  quia  omnes  astutias  diaboli 
cognovit,  et  omnia  sophismata  sua  pa- 


tefecit.  Dialecticam  in  summo  habuit  : 
quia  nullius  proprie  ignorantiam  habuit, 
et  problemata  solvere  scivit.  Demonstra- 
tivam  Iiabuit  in  summo  ;  quia  nobilissi- 
mam  propriam  passionem  de  nobilis- 
simo  proprio  subjecto  per  semelipsam 
conclusit.  Summe  nobile  subjectum  est 
prima  et  summa  bonitas  :  nobilissima 
propria  passio  est  misericordia  sive  mi- 
seratio  :  hanc  igitur  propriam  passio- 
nem  de  hoc  suhjecto  beatissima  Virgo 
conclusit,  quando  per  eam  tamquam  per 
medium  summe  bonus  Deus_,  in  opere 
nostrse  redemptionis  summam  misericor- 
diam  in  se  demonstravit.  Quasi  tali  ute- 
retur  demonstratione  :  Quicumque  au- 
fert  omne  malum  auferibile,  et  confert 
omne  bonum  conferibile,  ipse  est  summc 
misericors  :  Deus  homo  in  nostra  red- 
emptione  abstulit  omne  malum  auferi- 
bile,  et  contulit  omne  bonum  conferibile: 
ergo  est  summe  misericors  Deus. 

Sic  igitur  patet,  quod  beatissima  Vir- 
go  habuit  omnes  partes  logicse  in  sum- 
mo  K 


QU^STIO  CIII. 


Utruin  sciverit  Physicam  et  .\Iediciuani  ? 


PosT  H.^iiG  quaeritur  de  physica  et  medi-         1.   Philosophus   dicit,   quod  cognitio 
^^^^'  animse    ad    omnina   valet,    maxime    ad 


*  Pro  solulione  objectorum,  vide  infra  post      Quaest.  CXl. 
xxxvn 


11 


162 


D.  ALH.  MAG.   OUD.  VRMD. 


scientiam  naturalem  :  sed  beatissima 
Virgo  perlectissimam  cognitionem  ani- 
mse  habuit :  perfectissime  enim  cognovit 

se. 

2.  Itcm,  Per  diversas  proprietates  la- 
pidum,  specierum  lignorum,  et  anima- 
lium,  et  caeterorum  naturalium,  diversa 
figurantur  mvsteria  in  sacra  Scriptura  : 
ergo  sine  nolitia  rerum,  non  est  perfecta 
notitia  Scripturarum  sacrarum  :  sed  bea- 
tissima  Virgo  perfecte  sacram  Scriptu- 
ram  scivit :  ergo  scivit  naturas  rerum.         cinam 


3.  Item,  Nullus  morbus  eucratici  adeo 
incurabilis  quin  sciret  et  posset  eum  cu- 
rare  :  ergo  habuit  in  summo  scientiam 
medicinae. 

•i.  Itcm,  Ipsascivit  curare  solo  verbo  : 
ergo  scivit  medicinam  in  summo. 

o.  Item,  Ipsa  scivit  curarc  corpus  et 
animam  :  ergo  scivit  perlecte  medici- 
nam. 

0.  Item,  Ipsa  scivit  sanare  ad  immor- 
talitatem  :  ergo  in  summo  habuit  medi- 


QU/ESTIO  CIV. 


l  Iriiin  srienlhe  (iiiatlri\iali'>>  Ciicrint  in  It    Xir^^ine? 


PosT  H.T.c  qua'rilur  de  scienliis  quadri- 
vialiltus,  utrum  fuerunt  iii  beatis.sima 
Virgine? 

Et  vidrtur,  quod  non  : 

1.  Ouidi|iiiil  )-niiii  cst  plrnum  gratia, 
niliil  liai)i-t  impcrtiuciis  ad  gr.itiam  :  bt-u- 
lissima  Viigo  fiiil  plena  gratia,  et  scien- 
tiii'  (juadriviah^s  suiit  iiiipcrtiniMiles  ad 
gratiam :  crgo  bcatissima  Virgo  iioii 
habuit  scicutiaiii  ({iiadrivialeiii. 

2.  llcm,  Nullus  sanctorum  luudatur 
de  hujusmodi  scienliis. 

3.  Itcm,  llicruiiyiuus  cuin  Kluduisscl 
in  Cicerone,  el  iii  ra[)lu  cujus  condilionis 
essel  requircreUir,  re.sponiht :  «  (lliristia- 
nus :  »  et  diclum  esl  ei  :  c  Nou  es  Chris- 
lianus,  scd  Ciccronianus.  » 

i.  Itciii,  Saiuli  liujusmodi  sncnlias 
apjicllant  ciiriusas. 

.').  llciii,  1'hilosoplius  dicit,  (]uud  iu 
malliciiiatici.s  iiuii  csl  huiium  :  quia  iK'(|ue 
niolus,  ne(|U(!  opcralio. 


(t.  Item,  ll)i  iiiliil  ot  utilitatis,  neque 
(lclcclatio  :  quia  de  talihus  cogilalio  est 
meutis  perfccta»  ud  creuluras  indinatio, 
et  conse^juciitcr  deleclationis  quaj  est  in 
Deo  iiitcrruptio  ct  diiiiiiiutio. 

K.\  liis  igitur  vidclur,  quod  bcatissima 
Virgo  iion  scivit  iiiatliciiiaticas  scien- 
tias. 

Skii  co.MiiA  : 

1.  Ipsu  luil  perfeclissiiiia  sccundum 
alTcilum  :  crgo  et  secuiidum  inlel- 
lectuin  :  Bcd  dilexil  oiiiiiia  diligihi- 
liu  :  orgo  cognovit  umuia  cognoscibi- 
lia. 

2.  Ilcm,  Hoiium  addilum  hono,  lacit 
ijisuiii  iiiagi^  boiiuin,  ul  supru. 

3.  Itciii,  Dicitur  dc  Abraliam,  ({Uod 
scivcrit  bujiismudi  scicnlius,  ct  pcr  va» 
ditatus  cht  ;  crgo  bcutissimu  Virgo  ea» 
Hcirc  dcbtiit,  cui  Ixiiiuiii  iioii  ihluit  (|uo(l 
iii  aliis  fuit '. 


*  i'ro  solulionc  olijeclorum,  vid#i  inria  posl 
Ounst.  C.\l. 


*  IbitJtlil. 


QUiESlIONES  SUPER  EVANGEUUM,  QU.^.ST.  CYI. 


163 


QUiESTIO  GV. 


Utriim  sciverit  Musicani  ? 


PosT  H^c  quaeritur  speciallter  de  mu- 
sica. 

Et  videtur,  quod  in  beatissima  Yirgine 
fuerit  ejus  cognitio. 

1.  Nam  tam  in  veteri  lege  quam  in 
nova  fuerunt  cantores  et  usus  can- 
tus  ad  cultum  Dei  :  cantus  autem 
recte  scitur  per  musicam  :  ergo  ad 
cullum     Dei    perlinet    scientia     musi- 


cae  :  ergo  fuit  in  beatissima  Virgine. 
2.  Item,  Quidquid  perfectissimo  audi- 
tui  fuit  delectabilius  ad  audiendum,  illud 
maxime  harmonicum  fuit  :  sed  auditus 
Fiiii  Dei  nobilissimus  audilus  fuit,  vox 
matris  sibi  ad  audiendum  delectabilissi- 
ma  :  ergo  summe  harmonica :  ergo  bea- 
tissima  Yirgo  efTeclum  musicee  habuit 
in  summo  *. 


QUiESTlO  GVI. 


Utruiii  sciverit  Astronomiam  ? 


PosT  H^c  quaeritur  de  astronomia. 

Cum  enim  legitur,  Genes.  i,  1  :  In 
priiicipio  creavit  Deus  coslum  ei  terram, 
etc,  exponunt  ibi  sancti  expositores  plu- 
res  coelos. 

Item,  ibidem,  jt.  16:  Fecit  Deus  duo 
luminaria  magna. 

Item,  ibidem,  "^  14  :  Utsint  in  signa  et 
tempora. 


Item,  ibidem,  t-  7  :  Divisit  aquas  quse 
erant  sub  firmamento,  etc. 

Ex  his  omnibus  patet,  quod  in  sacra 
Scriptura  agitur  de  sideribus  et  stellis, 
de  quibus  sunt  scientiae  astronomise  : 
ergo  astronomia  est  necessaria  ad  theo- 

scivit 


logiam 
eam  * . 


ergo    beatissima    Yirgo 


'  Pro  solutione  objectorurn,  vide  infra  post 
Quajst.  CXI. 


'  Ibidem. 


1G4 


D.  ALli.  MAG.  ORD.  PR/ED. 


QUiESTJO  GVII. 


I  triiin  sclverlt  .Vrlllniielieaiii? 


PosT  HJEC  qucneritur  de  arithinelica  qa» 
est  de  numeris. 

l.Numeri  in  sacra  Scripturasunt  my- 
slici,  et  secundum  diversitatem  numero- 
rum  diversa  per  eos  sij^Miantur,  ut  jKitet 
in  teruario,  senario,  et  deuario,  ei  liu- 
jusmodi,  ut  patet  in  mullis  Scripturis  et 
Glossis.  Erj^^o  co^^nilio  numerorum  ne- 
cessaria   est    in    sacra    Scriplura  :    ergo 

arithmetica. 

2.  Item,  Compututiones  annorum  liunt 
saepe  in  sacris   Scripturis,  ut  de  Jacob, 


de  Isaac,  el  sic  de  aliis  :  ergo  scientia  al- 
gorismi  necessaria  est  ad  sacram  Scrip- 
turam. 

3.  Item,  Festa  diversa  aguntur  et  in 
Scriptura  agi  descrihunlur,  ad  quie  ne- 
cessaria  est  scientia  Gomputi  :  ergo  el 
illa  necessaria  est  ad  sacramScripturam. 

Ex  his  igitur  manifestum  est,  quod 
scienlia  arilhmetica'  ulilis  et  necessaria 
est    th('oh>giie  :    ergo  lult   in  heala  Vir- 


rine 


,  I 


QU/ESTIO  CVlll 


ririiiii  >cl\erlt  (.eonM^li-lniii  ? 


Posr  ii.KC  quiBritur  d»-  geomelria. 

Iii  sacra  Scriplura  sunl  divcrsa'  inen- 
sura-  et  mensuruliunoti.  .Mensura;  ephi, 
hati,  cori,  modii,  el  consimiles  inensu- 
lationes,    ut  paltt  in  t.ibcrnacuh),   cl  in 


tem|)lo  '.  !)»•  Iiujusmodi  autem  esl  scien- 
tia  g.  omctri:e  et  consimilos:  erg»)  hujua» 
inoili  scieiiliuj  necessaria'  suiil  thclo- 
gicB». 


*  Pro  xniuiMii'-   ulijecturuin,  riJi-  inli.i   j>'-.l  »  pn,  «n.luliou''  ol>jucioiuiu,  Mti»'    mfri»  potl 

*  Cf.  tlzecUiel,  xlv,  10  el  s»*»!. 


QU^STIONES  SITPER  EVANGELIIM,  Ql.EST.  CIX. 


m 


QUiESTIO  GIX. 


Utriini  sciverit  perfecte  Theologiain  ? 


PosT  H^c  quseritur  de  metaphysica  et 
primo  de  theologia. 

Quod  autem  perfectescivitbeata  Virgo 
Lhcologiam,  videtur : 

1.  Psal.  cxviii,  104:  A  mandatis  tuis 
intellexi  :  ergo  impletio  mandati  iutelle- 
ctum  auget  operanti  :  sed  beatissima 
Virgo  mandatum  in  summo  implevit  : 
ergo  theologiam  in  summo  intcllexit. 

2.  Item,  Psal.  cxvin,  iO.^  :  Lucerna 
pedibus  meis  verbum  tuum  :  sed  beata 
Virgo  sola  numquam  pede  affectus  offen- 
dit :  ergo  lucerna  verbi  perfectissime  eam 
illuminavit. 

3.  Item,  Tn  Ezechiele,  i,  19  :  Cum  am- 
hularent  animalia,  ambulabant  pariter 
et  rotse  juxta  ea.  Quse  exponens  beatus 
Gregorius  dicit,  quod  cum  elevantur  do- 
ctores  in  vita,  honoratur  et  exaltatur  in 
eis  scientia  :  sed  beatissima  Virgo  habuit 
clevatissimam  vitam  :  ergo  talem  habuit 
scientiam  theologise. 

4.  Item,  Apostolisciverunttheologiam, 
cum  non  didicissent :  ergo  multo  fortius 
beata  Virgo. 

5.  Item,  Ipsa  habet  aureolam  preedi- 
catorum  :  ergo  scivit  scientiam  theolo- 
gise. 

6.  Item,  De  Caecilia  legitur  :  «  Virgo 
gloriosa  semper  Evangelium  Christi  in 
pectore  portabat  :  »  ergo  multo  fortius 
beatissima  Virgo. 

7.  Item,  I  Joan.  ii,  27  :  Unctio  ejus  do- 
cet  vos  de  omtiibiis.  Glossa  :  «  Ad  salutem 


pertinentibiis :  »  sed  beata  Virgo  impro- 
portionabiliter  fuit  uncta :  ergo  omnia 
improportionabiliter  scivit  ad  salutem 
pertinentia  :  haec  autem  est  theologia  : 
ergo  scivit  theologiam. 

8.  Ilem,  Deuteronomius  est  in  arca  :  ar- 
cafigurabatbeatam  Virginem,Deuterono- 
mius  legem  :  ergo  beatissima  Virgo  scivit 
totam  legem.  Item,  Exod.  xii,  10,    legi- 
tur :   Residuum  igne   comburetis :   ergo 
non  omnia  Scripturse  mysteria  agnoscere 
possumus.  Sed,  ibidem  :  Non  remanebit 
cx  eo  quidquam  usque  mane.  Glossa,  id 
est,   indiscussum    usque    mane  resurre- 
ctionis.  Ex  his  duabus  auctoritatibus  vi- 
detur,  quod  scivit  super  communem  sta- 
tum  sanctorum  omnes  Scripturas  intel- 
ligere.  Et  cum  inconveniens  sit  ponere, 
quod  aliquid  a  Spiritu  sancto  sit  dictum, 
quod  a  nullo  sit  intellectum,  juxta  illud 
Isaise,  lv,  10  et  11   :  Quomodo   imber  et 
nixdescendit  de  coelo,  et  illuc  ultra  non 
revertitur,  sed  inebriat  terram...  : sicerit 
verbum    meum  quod  egredietur    de  ore 
meo    :    non  revertetur  ad  me  vacuum. 
Ex  hoc  autem  concluditur,  quod  perfecta 
cognitio  omnium    Scripturarum  secun- 
dum    intellectum   ipsius   Spiritus  sancti 
loquentis  per  Scripturas,  pertinet  ad  sta- 
tum   qui  cst    super    communem  statum 
viatoris  ;  hic  autem  est  statusbeatissimse 
Virginis  :  et  sic  theologiam  scivit  impro- 
portionabiliter  universis '. 


'  Pro  solutione  objectorum,  vide  infra  post      Quaest.  CXI. 


166 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  PR.ED. 


QUiESTIO  GX. 


Ltruiii  sciverit  innteriaiu  libri  Seiitcntiaruin  ? 


n 


PosT  HJEC  quseiitur  de  nialeiia  libri 
Sentenliarum. 

Materia  cnim  primi  libri  ad  duo  redu- 
citur,  ad  mati-riam  de  Trinitate,  et  ad 
materiam  de  priede.stinalione  et  [lolentia 
Dei  et  voluntate  :  sed  de  liae  materia 
plurimum  scivit,  qua>  poteuliam  Dei  et 
bonitalcm  in  summo  experla  fuit  in  se. 

Secundus  liber  cst  de  Anurlis  et  de 
opcribus  sex  dierum  et  de  statu  hominis  : 
sed  liaec  omnia  scivit  pcrfectissime  beata 
Virj^o:  ergo  secundum  librum  Scntentia- 
rum  scivit  in  summo. 

In  terlio  a;.(itur  de  Incarnatione  Vcrbi 
ct  viitutibus:  sed  in  summo  illam  scivit, 
quiX'  Incarnationcm  per  cxpericntiamcog- 
novit,  ct  virlulcs  in  summo  in  se  novit. 


In  quarlo  lejiitur  de  sacramentalibus 
gratiis  et  resurrectione  :  gratias  sacra- 
nientales  in  summo  babuit,  ut  patuit  in 
supcrioribus :  corpus  etiam  habuit  posl 
corpus  Dei  simillimum  corporibus  resur- 
rectionis  quoB  .sunt  immunia  a  culpa  et  t 
pcena,  corpora  aliorum  sanclorum  in  vit 
sunt  obnoxia  culp;e  et  j)icn;c  :  et  inter  h»c 
fuit  corpus  beatissimie  Virginis  inedium, 
cxistens  in  pfcna  ct  a  cuIjki  immunc  :  el 
ita  bahuit  ciupus  simillimum  corporihus 
resurrcctionis,  et  ita  inaxime  coj:novit 
naturam  corporum  resurrcctionis. 

Kx  his  igilur  palct,   (]Uod    beatissimM 
\  ir^'u  Hibliam  el    Scnlcntias  in   summo 
habuit*.  ) 


QU/ESTIO  CXI 


1  Iriiiii  srl\  rrll  uiiiiiiu  ? 


Ultimo  qua-ritur,   ulrum  scivcrit  (iiu-  dicitur,  quod  non  intelligulur  dc  uiuni 

^ia?  vcritutc  Hiinpliciler  cl   universulilrr,  ho<( 

Kt  videlur,  quod  sic:  non   potcsl   di<  i  :    quiu   quod    Scriplural 

Joan.  XVI,  \S:  Cum  venent  illc  Sftiii-  promiltit,  iinivrrsalitcr  promitlil :  qutnf 

tits  veritatis,  ilutcbit  vus  omnem  verila-  gloHsurctur  purliciilariler,  cum  heiicnrifl 

/em:crgo  crcatmn  et  iurrcatum,   St-d  si  priiicipum  suiit  largis^ime  inlcrprclandaq 


•  IMo  solutiuir-  flijcctoruin,  vidc  inlm  |iosi      Quh*»!.  L.\i. 


QU^STIONES  SUPER  EVANGEIJUM,  QU.EST.  CXI.  167 

Item,    Intellectus  est  pure  naturaliter  omnia  per  modum  viae  :  sed  Chrislus  sci- 

cognoscitivus    omnium  :    ergo    habebit  vit  omniaper  modumpatriae:  ergo  beatis- 

proprie    cognoscibile    oppositum  :     sed  sima  Virgo  scivit  omniaper  modum  viae. 

conslat,  quod  non  est  restrictus   ad  co-  Item,  Anima  Christi  scivit  omnia  qua 

gnosccndum  aliqua,  ita  quod  aliqua  et  Deus,  nec  tamen  aequalis  est  ei  in  scien- 

non  alia  :  ergo  naturaliter  omnia  cogno-  tia  per  modum  sciendi :  sed  sicut  anima 

scit:  et  videtur,  quod  sit  Deus  ejus  oppo-  Christi  immediate  se  habet  ad  Deum,  ita 

situm  :  ergo  anima  beatissimae  Virginis  anima  beatissimae   Virginis    ad  animam 

potuit  scire  omnia  divina.  Christi  :  ergo  anima  beatissimaj  Virginis 

Item,   Omnia    laudant  Deum  et  sunt  scivit    omnia    quae   anima   Christi,    sed 

homini  materia  laudis  divinoe  :  ergo  ho-  imperfectiori  modo. 

mo  tenctur  in  omnibus  et  de  omnibus  Sed  contra  : 

Deum  laudare  :   ergo  orania  tenetur  ani-  l.  Sancti  in  patria  nihil  sciunt  nisi  ad 

ma  cognoscere.  beatitudinem  pertinentia  :  ergo  sancti  in 

Item,  Omnia  facta  sunt  propter  homi-  via  tantum  pertinentia  ad  beatitudinem 

nem  :    ergo  homo  tenetur  de  omnibus  viae  sciunt. 

gratias  agere  :  ergo  omnia  cognoscit.  2.  Ilem,  Scire  omnia  per  modum  viae 

Item,    Scire   omnia  est  quoddam  bo-  aut  esset  scientia  tantum   secundum  ha- 

num.  Aut  igitur  anima  beatissimae  Vir-  bitum,  quae  non  exit  in  actum,  et  sic  est 

ginis  fuit  capax  illius  boni,  aut  non.  Si  frustra  :  aut  secundum  actum,  et  sic  esset 

sic  :  ergo  summe  bonus  hoc  ei  commu-  scientia  distracliva  viatoris  circa  hujus- 

nicavit.    Si  non,   quaeritur  quod    sit  id  modi  particulares  creaturas,  et  esset  ele- 

quod  beatissima  Virgo  non  potuit  scire,  vationis  etconjunctionis  mentis  cum  Deo 

et  cujus  non  fuerit   capax   per  modum  impeditiva  :   ergo  nociva.   Sed     contba 

viae,  nec  erit  assignare.  illud  videtur  esse,   quod  in  Angelis    est 

Item,  Inter  scire  quaedam  ex  parte,  et  duplex  scientia,  scilicet  vespertina  et  ma- 

scire  omnia  perfecte,  est  medium,  scire  tutina^  et  una  non    est  impeditiva  alte- 

omnia  per  modum  viae.  Primum  perti-  rius.  Sed  hoc  non  est  simile  ad  proposi- 

net  ad  communem  statum  in  via,  secun"  tum :  quia  comprehensores  vident  omnia 

dum  pertinet  ad  comprehensores  in  pa-  uno  intuitu,  sed  non  viatores. 

tria :  ergo  medium  pertinebit  ad  statum  3.  Item,  In  patria  evacuabitur  omne 

medium  :  hic  est  status  beatissimae  Vir-  impertinens  ad  gloriam  :  ergo  in  beatitu- 

ginis  :  ergo  beatissima  Virgo  scivit  om-  dine  viae  evacuabitur  omne  impertinens 

nia  per  modum  viae.  ad  gratiam. 

Item,   Christus  scivit  omnia  per  mo-  4.   Item  quaeritur,   Utrum  beatissima 

dum  patriae,  Apostoli  per  modum  viae :  Virgo    habuit  cognitionem  vespertinam 

ergo  beatissima  Virgo   quae  fuit  media,  et  matutinam '  ? 
scivit  omnia  per  modum  viae. 

Item,  Sicut  persona  ad  personam,  ita 
scientia  ad  scientiam,  et  gratia  ad  gra- 

tiam :  sed  post  personam  Filii  Dei  non  Responsio   ad  Qusestiones  XCV^  XCVI, 

potest  esse  persona  dignior  et  similior  efc,  de  scientia. 
ei  quam  persona  matris  Dei  :  ergo  sicut 
persona  immediate  se  habet  ad  perso- 

nam,  ita  gratia  ad   gratiam,  et  scientia  Ad  soh:tionem  liorum  notandum  est, 

ad  scientiam  :  sed   ad  scire   omnia  per  quod  beatissima  Virgo  in  cognitione  sua 

modum    patriae    immediatum    est   scire  plura  habuit  privilegia. 

'  Pro  solulione  objectorura,  vide  infra  imme-  diate. 


168                                    D.  ALB.  MAG.  ORD.  PR.ED. 

Primum  est  pcrfeclacognitio  Trinitatis  et   matutinam    cognitionem,  matutinam 

Dei  sine  mcdio,  quam  liabuit  in  via  per  per  graliam,    vespertinam    per  naturani 

specialissimam  gratiam.  et  per  gratiam. 

Sccundum  est   perfecta  cognitio   my-  Decimum   est   conclusio   ex  prsedictis 

sterii  Incarnationis  :  et  hanc  habuit  per  omnibus,    quod    nuUius    proprie    habuit 

gratiam  et  singularem  experienliam.  ignorantiam. 

Tertium  est  cognitio  suae  praedestina-  Tnde    ad    objecta  solventes    dicimus, 

tionis,  quam  habuit  per  revehitionem  et  quod  beata    Virgo    suflicienter   perfecta 

causam.  fuit  per  habitum  natura)  et  gratise  in  ope- 

Quartum  est  animse  suae  et  spirituum  rationes  exire,  et  finem  consequi  cujusli- 

per  proprias  species  cognitio,  quam  ha-  bot   scientia?  :   et  hiec  scientia  exivit  in 

buit  dispositive  per  naturam,  completive  actum  et  operationem,  quando,  ubi,  qua- 

per  gratiam,  et  per  hanc  vidit  Angelos  ot  liter,  et  quantum  ordinabalur  sibi  in  bea- 

animas  et  daemone.s.  titudinom    et  aliis    in    salutem.    llabuit 

Quintum  esl  perfecta  cognitio  omnium  etiam   perfectam    cognilionem    omnium 

ad  statum  viie  pertincntium,    quam  lia-  ad  suam  bealitudinem  sccundum  slatum 

buit  per  gratiae    infusionem   et    inspira-  vioe  pertinentium,  it  nulh)rum  inutibum 

tioncm  :  et  htec  comprehendit  perfectam  et    ad   gratiam    impeitinentium  :    unde 

cognitionem     Scripturarum,    operandu-  i[)sius  anima  beatissima  nulla  liabuit  in 

rum,  et  conlom[»hindorum.  se  inulilia  vol  imperlinontia,  sed  por  to- 

Sextum  est  cognilio  omnium  circa  se  tum  giati;e  fuit  |)lena  :  unde  omnia  qure 

futurorum^(|uam  habuit  [M'r  rovelalionoin  fufrunl  in    i[)sius   anima,  vol   nuturalia, 

et  in  s[)eculo  loclionum.  vol  ao(|ui>ita,    sic  orant  gratia  iuformata 

Se[)timum  ost  omnium  ad  statum  [)a-  vol  oum  gralia  conjuncla,  ut  oinnia  essent 

triae  pcrtinent<um  oognitio,  (juam  habuit  graluita  :  undo  omnis  sciontia  ejus  gra- 

per  conleiu[ilali()nis  rovdationom.  tuita,  omnis  diloolio  graluila,  oiiinis  o[)('- 

Octavum     est     omniutn    croaturarum  ralio  ^ratuila,  iit   siut.'  omni  rostriclione 

cognitio,    qiiam    habuit   [itr  naluram    ol  laigi.»«sima    ct    vorissima   intor[)rotuliono 

gratiam  et  contom[)lationem.  essct  umnirariu  gratia  [ilona. 

rs'onum  est,   ([uud  habuit  vespertinam  Kx  liis  patot  sulutio  ad  objocta. 


QU/ESTK)  CXll. 


ririiin   I»    \  lr;;o  lial»ii<ril   iidiiii,  «|iKr  vst  ^inlln  tcrtilis  «iiila  ? 


Skql'itur     in    epistohi    I    ad    r.orinlh.  intcnTpia  :  aliuium  ounslaiitia  fiiit  doli- 

XII,  1)  :   Allcri  fides.  (llossa  :  «  <'.oiis|«ii-  {•iciis  ct  inlon  ('|>(a  :  orgu  ipsa  vioil  uniiio» 

lia  lidci  vcl  sermu  lidoi.  »  in    |i<|ci  ruii.Hlanliu.    riulc  illud  .sulot  o\- 

Quud  autem  boatissimu  Virgo  jilu»  ha-  |)uiii  do  ca,  Kcclo.  i,    \  :   (Jennatiu  ftr^' 

buil  de  fide  sic  sum[)la,sic  |)r()balur:(|uia  tt-rit.  rt  yrnrrtitio   ai/vrnit  :  ttrro  tiutrm 

1.  Kjus  lidos  numquam  dofocit  uec  fuit  m  .rtrruum  itat. 


QUJi:STIONES  SUPI:R  EVANGEUrM,  QU^ST.  CXIII. 


100 


2.  Item,  Aliorum  lides  amissibilis  fuit :  fides  habuit  maximum  eirectum  :  ergo 
ipsius  inamissibilis  :  ergo  ejus  fidei  coii-  major  fuitaliorum. 

stantia  fuit    aliorum  improportionabilis.  6.  Item,  Abrabam  ponitur   in   exem- 

3.  Item,  Latera  ciAntatis  simt  ssqualia,  plum  maximae  fidei :  qid  contra  spem  in 
sicul  dicitur  in  Apocalypsi,  xxi,  16  :  sed  5/)<?m  cre(/«V/«7%  scilicet  quod  credidit  seni 
charitas  omnino  improportionabibs  fuit  de  vetula  filiiim  nasciturum.  Sed  beata 
aborum  charitati  :  ergo  et  fides  fidei.  Virgo  credidit  de  se  Virgine  nasciturum 

4.  Item,  1  ad  Corinth.  XIII,  7  :  C/iffre7a5  Deum  :    ergo   ipsa  improportionabifiter 
omnia  credit.  Item,  Marc.  ix,  22  :  Omnia  superaA^it  Abi-aham  in  fide  :  ergo  et  om- 
possibilia  sunt  credenti.  Sed  ex  ejus  fide  nes  alios  ;    quidquid   enim   superius  est 
secutus    est    effectus    improportionabilis  superiore,  superius  est  et  inferiore. 
fidei  aliorum.  7.  Item,  Gregorius  :  '<  Fides  non  habet 

5.  Item,  Matth,  xvii,  19  :  Si  habueritis  meritum,  cui  humana  ratio  prcebet  expe- 
fidem  sicut  granwn  sinapis,  dicetis  mon-  rimentum  :  »  sed  illud  creditum  maxime 
ti  huic  :  Transi  hinc  illuc,  et  transibit  :  fuit  super  rationem  et  experimentum  : 
et  nihil  impossibile  erit  vobis  '  ;  sed  ad  ergo  habuit  maximum  meritum  et  maxi- 
ipsius  dictum  quando  dixit,  Luc.  i,  38  :  mum  fidei  habitum  et  aclum. 

Fiat    mihi    secimdum     verbimi    timm,  Ex  his  omnibus  manifestum  est,  quod 

summus  montium  tulit  se  et  misit  se  in  beata  Virgo  imperatrix  omnium  in  con- 

inare  amarum,  id  est,  Mariam  :  ergo  ejus  stantia  fidei  superat  omnes  viatores^ 


QUiESTIO  GXIII. 


Utriim  Iiabiierit  gratiam  sanitatum? 


Sequitur  :  Alii  gratia  sanitatiim  *, 
Glossa  :  «  Curandi  infirmos.  » 

Quod  autem  haec  maxime  fuerit  in 
beata  Virgine,  patet: 

1.  Ipsa  enim  totum  hominem  sanum 
fecit  in  anima  et  corpore.  Altissimus 
creavit  medicameuta  de  terra^.  Ilia,  in- 
quam,  medicamenta  de  quibus  dicitur, 
Eccli.  XLiii,  24  :  Medicina  omnium  in 
festinatione  nebulse,  id  est,  caro  Christi, 
de  terra  quidem  nata,  sed  nuUo  pondere 
praegravata,  ultra  puritatem  Angelorum 


exaltata,  subito  Spiritu  sancto  operante 
formata  et  lineamentata. 

2.  Item,  Eccli.  xxiv,  41  :  Ego  quasi 
fluvii  dioryx,  quod  est  medicamentum 
generationis,  exivi  de  pnradiso,  id  est, 
de  beata  Virgine,  quae  fuit  paradisus  vo- 
luptalis  a  principio,  in  quo  posuit  Deus 
hominem,  id  est,  Christum  quem  for- 
maverat. 

3.  Item,  Nullus  morbus  fuit  ei  incura- 
bilis  :  ergo  vicit  omnes  in  gratia  sani- 
tatis. 


1  Cf.  Marc.  xi,  23.  Quaest.  CXXII. 

2  Ad  Roman.  iv,  18.  *  I  acl  Corinth.  xii,  9. 
'  Pro  solutione  objectorum,  vide  infra  post         ^  Eccli.  xxxviii,  4. 


170 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  PYXJED. 


4.  Item,  Etiam  post  mortcm  curat  mor-  sanitatis.  Sic  igitur  patet  qualiter  bcalis- 
bos  et  mortcm  fugat.  sima   Yirgo    habct  gratiam    sanitatis  in 

5.  Item,  Quos  curat,  sanat  ad  immor-  summo'. 
talitatem  :  crgo  supcravit  omnes  in  gratia 


QU71i:STI0  GXIV. 


l  triiiii  IiabiierU  operaUonciii  virtiiliini? 


Sequitub  :  Alii  operatio  virtutum '. 
Glossa  :  «  Operatio  miraculorum  contra 
naturam.  » 

Quod  autcm  habuerit  in  summo  banc 
beata  Virgo,  patet 

1.  Ex  eo  quod  onmium  miracuU)riim 
miraculosissimum  ct  uuvissimum  »st 
illud  quod  ejus  lidc  mcdia  cunslat  cs<o 
factum,  scilicct  quod  Deus  homo,  matcr 
virgo.  l'nde,  Isa.  lxvi,  8  :  Quis  audivit 
um(/uam  talc  ?  Jcrcin.  xx.xi,  22  :  Creavit 
Dominus  itovum  super  terram  :  Fuemina 


circumdahit  virum.  Ergo  ipsa  habuit 
gratiam  miracula  faciendi  in  sumino  : 

2.  llem,  Miraculum  esl  arduum  et  in- 
solitum  super  facullatom  «-onsistcns  ad- 
inirantis  :  hoc  autcin  totum  fuit  hic  iu 
summo. 

'i.  Itein,  Alii  feccrunt  miracula  piwler 
naluram,  vcl  contra  naturam,  scd  ipsius 
lido  factuin  cst  miraculum  supcr  nalu- 
ram  :  ergo  patct  qualitcr  cxcullit  oinnos 
in  opere  virtutum'. 


QU/ESTIO  CXV. 


I  Iriiiii  liaiMHTil   proplMllain  ? 


SEyunrn  :    Alii  propftctia  ''.  (jlossa  :  i.  IVophetiu    cst    divina    iiispiratiu  : 

«  Priediccrc  futura.  »  or^o    ubi    iuqiriqKirliunabilitor    Spiiitu* 

Quod    aiitem    haiir    habiiit    iu  suiuino  saiuti  pra-Kcntiu  o.st  ct  grutiu  et  iiiliabita- 

Virgo  bcata,  vidctur  quod  sic  :  quia  lio,  ibi  iiiiproportiunabilitcr  iiispiratio  ct 


•  rro  ?nliili(jnf   otijoctoruiii,   vi.l.    infra  posl         ,'  l'ro   «oUilionr   olijectoruin,  vide  iiifra  poit 
Outist.  C.WII,  giiiwst.  CX.MI. 

*  1  ad  Curinlh.  xn,  10.  *  1  ad  Culiutli.  in,  10. 


QU.ESTIONES  SUPER  EVAXGEUUM,  QU.EST.  CXVI. 


171 


prophetia  :  hcec  autem  fuit  in  beatissima  fortius  hcata  Virgo  propter  generationeni 

Virgine,  juxta  iilud  Luca?,  i,  33  :  Spirilus  prophetissa  dicetur. 

sanctus  superveniet  in   te,   etc.  :  ergo  in  4.  Item,  Isa.  vni,  3  :  Accessi  ad  pro- 

summo  ipsa  hahuit  spiritum  prophetiae.  p/ie/w^am.  Glossa  :  «  Virginem  Mariam  :» 

2.  Item,  Spiritus  sanctus  in  animas  dicitur  enim  ipsa  propter  excellontiain 
sanctas  se  transfert,  et  aniicos  Dei  et  prophetissa  :  ergo  ipsa  excellit  in  pro- 
prophetas  constituit,    sicut  dicitur,   Sa-  phetia. 

pient.  VII,  27.   Ubi  igitur  improportiona-  5.  Item,  Si  Caiphas  eo  quod  esset  Pon- 

biliter  transhatio,    ibi   improportionabilis  ///(?J7  an«i  j7/<?^6' prophetizavit,  ut  dicitur, 

prophelia  et  amicitia  :  hoc  autem  totum  Joan.  xi,   49  :  ergo  improportionabiliter 

fuit  in  sanctissima  anima  Dominae  om-  beata  Virgo    omnium  regina  imperatrix 

nium  creaturarum  :  ergo  habuit  prophe-  in  ceternum,  super  omnes  gratiam  pro- 

tiam  in  summo.  phetiae  debet  habere. 

3.  Item,  Matth.  xi,  13  :  Prophetai  et  6.  Ilem,  Quod  hanc  gratiam  habuerit, 
lex  usquc  ad  Joannem.  Et  ille  fuit  pro-  per.effectum  demonstravit,  quando  con- 
pheta  et  plusquam  propheta  :  quia  solem  scia  secretorum  et  prsescia  futurorum  mi- 
digito  demonstravit  :  sed  improportiona-  nistris  nuptiarum  dixit  :  Quodcumque 
biliter  plus  est  solem  generare  et  nobis  dixerit  vobis  facite  ',  ut  prsevidens  spi- 
dare,  quam  demonstrare  :  ergo  si  pro-  ritu  prophetiae,  quod  Filius  ejus  aquam 
pter  demonstrationem  Joannes  dictus  est  in  vinum  voluit  convertere '. 
prophela  et  plusquam  propheta,   multo 


QU^STIO  GXVl. 


Ulriiui  Iiabuerit  cliscretioneui  spirituuui? 


Sequitur  :  Alii  discretio  spirituumK 
Glossa  :  «  Ut  discernant  quo  spiritu 
fiant.  » 

Quod  autem  hanc  habuerit  in  summo 
beatissima  Virgo,  probatur  hoc  modo  : 

1.  I  ad  Corinth.  ii,  13  :  Spiritualis 
homo  judicat  omnia  :  sed  ipsa  impropor- 
tionabiliter  ahis  spiritualis  fuit :  ergo  ipsa 
improportionabiliter  aliis  omnia  judica- 
vit  :  ergo  super  omnes  discretionem 
spirituum  habuit. 


2.  Item,  Paulus  non  ignoravit  astu- 
tiam  sapientium,  sicut  dicitur,  I  ad  Co- 
riiith.  111,  19.  Et  ecce  plusquam  Pau- 
lus. 

3.  Item,  In  Vitis  patrum  :  Quis  evita- 
bit  hos  laqueos?  Responsum  est  :  Sola 
humilitas  :  sed  ipsa  improportionaliter 
omnibus  fuit  humilis  :  ergo  impropor- 
tionabiliter  luit  indeceptibilis  univer- 
sis. 

4.  Item,  Numquam  fuit  decepta. 


1  Joan.  II,  o.  QUcBst.  CXXII. 

*  Pro  solutione  objectorum,  Tide  infra  post         '  I  ad  Gorinth.  xii,  10. 


172 


D.  ALR.  MAG.  ORD.  PR.^D. 


5.  Itcm,  Proprlum  esl  spiritus  nequam  maxime  fuit  invincibilis.  Sic  patet,  quod 
tentare  de  superbia :  ipsa  autem  summe  discretio  spirituum  in  summo  fuerit  in 
fuit  humilis   :    ergo   a   spirilu   superbioe     beatissima  Virgine '. 


QU/ESTIO  CXVII. 


l  Iriiiii  liabiiorH  i;-eiiera  liii^iiariiiii? 


Sequitur  :  Alii  gcnera  lingunritm  *. 
Quod  aulem  hanc  gratiam  non  habucrit 
in  summo,   videri  potest  : 

Linguie  enim  in  signum  sunt  non  fide- 
libus,  sed  infidelibus^.  Sed  ipsa  lide- 
lissima  fuit  :  erjio  donum  Iin|^'Uie  non 
debuit  hahere. 

2.  Item,  Ipsa  nuii  dibuil  priedicare  : 
ergo  non  debuit  tbjuum  linyua'  liabi-re. 
llem,  (ilossa,  ibidem  :  «  Ut  eunles  pt-r 
inundum  inlidlij^ant  lin;.,'uas  buniinum.  » 
Scd  ipsa  non  dcbuit  sic  ire  per  nuin- 
dum  :  er;.;o  non  debuil  babere  donum 
iin^^uaruin. 


Sed  contra  : 

1 .  Ipsa  est  advocata  omnium  :  ergo 
debft  scire  linjj;uas  sinj^ulorum. 

2.  llera,  Act.  u,  3  :  Sedil(/ue  supra  sin- 
gulus  eorum  Spirilus  sanclus  :  sed  ipsa 
fuit  cum  i'is  quando  apparuerunt  disjjer- 
til;e  Imguie  tamquani  ignis  :  erj,'o  acce- 
pil  donum  lin<^'ua>  cum  ipsis. 

3.  Item,  Cum  diversis  hominibus  con- 
versabatur  :   erj^o  imlif^uit  dono  linj,'Uie. 

\.  Itiiii,  A  nullo  illustriuin  vincilur  in 
aliquo  :  er^o  habuit  donum  islud  omni- 
bus  aliis  excellentius  \ 


I 
I 

t 


QU/KSTIO  CXVUl. 


I  Iriiiii   liiilHirril   inlrr|»roftifloii4>iii   srriiioniiiii  ? 


SEQuni  1«   :    Alii    intirpretatio  srrmo-      Virgo,  piitet  ex  <b*t)-rniin  itis,  ubi  proba- 

//«m  *.  (ilossa  :  a  Kxponere  Serij>turas.  »      tiiin  est  quod  onines  Scnptura^  inlcllexit. 

Sed  quod  hanc  insuinmo  hdbiiil  beata  2.  Itrm,  .N«»n  esl  vi'ibumquod  Doiiii- 


*  Pro  solulione  olijectonini,  vide   iufia  posl         *  iMo  sulutione  objeclorum,  vidc   inlra  |»o»l 
Quast.  r.XXIF.  Qua.»l.  CWII 

'  t  "il  1  "liiill,.  XII.  10.  •  I  j,j  Coiinlh.  XII,  10. 

^  I  ud  Corinlh.  xiv,  22. 


QUyESTlOi\i:S  SIIPKR  EVANGFJ.irM,  Or/EST.  CXIX. 


173 


nus  non  revelavit  servis  suis,  sicut  tcsta-  beata    Virgo   omnium   gratiarum    gralis 

turAraos,  ni,  7  *.  Ergo  multo  plusmatri.  datarum  pcrfectioncm  in  summo  posse- 

Csetcra  ut  supra.  dit,  etiam  hunc  gratiarum  novenarium  -. 

est ,     quod 


Sic     igitur     manifcstum 


QUiESTlO  GXIX. 


Utrum  convciiiat  15.  \'irg-iiii  quod  sit  Apostoia  ? 


CoNSEQUENTER  qurBritur  dc  illis  gratiis 
qiia?  ponuntur  in  epist.  ad  Fphes.  iv,  1  i  : 
Et  ipse  dedit  quosdam  qiiidem  Apo- 
stolos. 

Et  videtur  primo,  quod  non  conveniat 
bealissimae  Virgini,  quod  sit  Aposto- 
la  : 

1.  IIoc  enim  opus  est  ministeriale  : 
unde  ibidem  subjungitur,  t-  12  :  In  opus 
minislerii  :  sed  ministerium  non  cadit  ia 
operationcs  omnium  :  ergo  nec  aposto- 
latus. 

2.  Item,  Super  illud  Dionysii :  «  Ilie- 
rarchia  est  ordo  divinus,  scientia,  et 
actio  ^  »  dicit  Commentalor,  quod  ofti- 
cium  sine  actione  negligentia  est  :  sed 
bealissima  Virgo  non  exercuit  actum 
preedicationis  :  ergo  ncc  debuit  habere 
ofticium. 

3.  Item,  Luc.  vi,  13  :  Elegit  duodecim 
ex  ipsis,  scilicet  discipulis,  quos  et  Apo- 
stolos  nominavit  :  ergo  beatissimte  Vir- 
gini  non  convenit  donum  apostola- 
tus. 

CoNTRA  : 

1.  Joannes  de  se  dixit,  Joan.  i,  23: 
Ego  vox  clamantis ,  etc.  Quasi  diceret  : 
Non  prsedico  tantum  voce  oris,  sed  ego 
ipse  totus  sum  vox,  ita  quod  omnia  mea, 
vila,    victus,    vestitus,    locus    praedicant 


poenitentiam  :  scd  sicut  omnia  Joannis 
praedicant  poenitentiam,  ita  omnia  bealse 
Marise  Virginis  praedicant  innocentiam. 
Si  igilur  Joannes  habct  graliam  et  do- 
num  prsedicationis,  qui  est  vox  clamantis 
in  dcserto  :  ergo  inullo  fortius  beata 
Virgo  habet  donum  apostoiatus  :  ergo  est 
vox  clamanlis  in  ccelo. 

2.  Item,  Proprietas  Apostolorum  est, 
quod  sunt  lux  mundi  :  sed  beatissima 
Virgo  in  summo  illuminavit  mundum  : 
ergo  praedicationis  in  summo  exercuit 
oflicium. 

3.  Itein,  Oflicium  Apostolorum  vel 
prsedicaforum  est  reconciliare  peccatores: 
sed  hoc  convenit  beatse  Virgini  in  sum- 
mo  :  ergo  habuit  in  summo  apostoia- 
tum. 

4.  Item,  Dominus  dicit,  Joan.  vii,  16  : 
Mea  doctrina  non  est  mea,  illi  attribuens 
a  quo  habuit  essentiam  :  sed  sicut  habuit 
naturam  divinam  a  Patre,  ita  habuit  hu- 
manam  naturam  a  matre  :  ergo  sicut 
sua  doctrina  in  quantum  Deus  fuit  a 
Patre,  ita  doctrina  sua  in  quantum  fuit 
homo,  fuit  a  matre  :  ergo  mater  om- 
nia  quae  Filius  docuit,  prsedicavit  no- 
bis. 

5.  Item,  Joan.  xvi,  13  :  Non  enim  lo- 
quetur  a   semetipso,   dicit   Dominus  de 


*  Amos,  111,  7  :  Non  facit  Dominiis  Deus  ver-  Quoest.  CXXII. 

bn7n,  nisi  revclaverit   secreiwn  smim  ad  servos  '  S.   Dionysius,  Lib.   de  Coelesti   hierarchia, 

suos  prophctas.  cap.  3. 

*  Pro  solutione  objectorum,  vide  infra  post 


174 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  PR^D. 


Spiritu  sancto  :  ergo  sicut  Spiritus  loqui-         Cfetera  ut  supra  in  aureola  proedicato- 
tur  ab  illo  a  quo  est,  ita  Filius  loquetur     rum  *. 
a  malre  in  quantum  homo  est. 


QUiESTIO  GXX. 


Lfriim  ooiivcnial  ei  quod  sH  ProplioCissa 


Sequitur  :  Alios  Prophetas  -.  Cilossa  : 
a  Scripturae  expianatores :  »  sed 

1.  Ipsa  iMaria  est  totius  legis  explana- 
trix  :  ergo  in  sumuio  esl  prophela  vel 
proplietissu. 

2.  Ilem,  Joannes  dicitur  j^ropheta  et 
plus(|uam  pro()hela',  quia  Deum  digilo 
demonslravit :  i])sa  aulem  eum  «^enuit,  et 
sic  seipsam  matrem  el  vir^iinem  demun- 
stravit  corpore,  et  sic  i])sum  l"ilium  vir- 


ginis  in  projjhelis  el  scrij)luris  promlssum 
corpore  et  opere  demonslravil,  et  sic 
summa  pro()helissa  fuil. 

'■\.  llem.  (Juod  sexus  non  ri()ugnat, 
j)alet  :  quia  in  Novo  et  in  Veteri  Testa- 
meulo  prophelissae  fuerunt.  Tnch',  Luc. 
II,  :{li,  Anna  j)ru|)helissa  comntemoralur. 
\n  Actihus  Apostolorum,  xxi,  1>,  IMiilip- 
jtus  qui  niiashahuit  qua-  jirophetahant. 

(^jelera  vero  ul  sujira  de  prtq)hetiu*. 


0UA^:ST10  GXXl. 


I  liMiiii  <*oii\  4'iii]i(  (>i  (|iioii  sit   I  \iiii;;olislii  ? 


SiQunuH  :  Alios  vero  Evangrlistas^.  lionis  adveniret,  suinricnler  omnia  proul 

Lucae,  ii,  .'il  :   Et  inater  fjus,   scilicel  essent  ^'esla,  jiossel  «•xjtlicare. 

Maria,  ronservahtit,  etc.   Lt  cum  leiiijtus  Oa-tera  ul  suj)ra  de  aureola  |)riedicalo- 

priedicandu;    vel    dcscriheuda!    iiiraiiia-  rum". 


*  Pro  soluliouo  ol>j<>.  lurum,  vide  infra  po»t  Qus»l.  CXMI. 
Qun-st.  CXXll.  ft  A.I  Kplir».  iv,  11. 

*  .\i\  Kidifs.  IV,  H.  •   |»|,,  Holulionr  oiijetlorum.  vnlo  iiilra  po^l 
'  Millli.  XI,  y  Pl  j.uc.  VII,  26.  QuiDsl    CX.MI. 

*  l'ro  bolulioue  objecloruin,  vide  infra  posl 


QU.ESTIONES  S[  PER  EVAXGELllM,  QlJyEST.  GXXIII. 


175 


QUiESTIO  GXXII. 


Utriim  liabuerit  donuiu  pasf  oris  ? 


Sequitur  :  Alios  autem  pasiores  *. 

Qualiter  hoc  donum  liabuit  beatissima 
V^irgo,  quaerc  in  tractatu  de  sacramenio 
ordinis,  et  qualiter  nos  pavit,  in  tractatu 
le  beaiitudinibus  in  gradibus  pauper- 
lalis.  Sic  igitur  habuit  etiam  beatis- 
sima  Virgo  hunc  quaternarium  gratia- 
rum. 


Responsio  ad  quxstiones  de  gratiis  gra- 
tuitis  et  gratis  datis. 


Ex  His  manifestum  est,  quod  beatis- 
sima  Domina  habuerit  universitatem 
gratiarum  gratuitarum  et  gratis  data- 
rum  :  quod  omnifarie  credimus  esse  ve- 
runi. 


Solutio  ohjectorum 


Ad  solutioxem  objcctorum  in  contra- 
rium,  dicimus  taliter  distinguendo,  quod 
donorum  gratis  datorum  et  non  gratum 
facientium,  quaedam  in  ministerium  dan- 
tur  et  non  in  proprium  profectum,  ut 
prophetia  Balaam  et  Gaiphse  :  qusedam 
in  proprium  profectum  sui  et  non  alio- 
rum,  ut  dona  inslructionis  beatissimae 
Dominse.  Et  talium  qusedam  dantur  ad 
perficiendam  indigentiam,  quoedam  ad 
decorandam  potentiam,  et  quaedam  ad 
nobilitandam  creaturam  et  honorandam 
personam.  Et  sic  habuitbeatissima  Virgo 
hujusmodi  dona  non  ad  ministerium,  sed 
ad  decorationis  cumulum,  ad  perfectionis 
et  delectationis  augmentum,  in  materiam 
laudis  et  honoris  incrcmentum  ct  omnium 
bonorum  spiritualium  complementum. 


QUiESTIO  GXXIII. 


Qualiter  B.  \'ii*go  fiierit  niultifarie  praeOgurata? 


DicTO  qualiter  beatissima  Virgo  habuit  sanctis  est  repcrire.  TaUum  autem  quae- 
omnes  gratias  communes,  sequitur  videre  dam  sunt  quae  pertinent  ad  generationem 
quaUter  habuerit  speciales,  quas  in  aliis     sive  vitee  ingressum,,  qucedam  ad  conver- 


•  Ad  Ephes.  \v,\{. 


176  D.  ALB.  MAG.  ORD.  PR.ED. 

sationem,  quaedam    autem    ad   mortem.  beata  Virgo  mater  et    materia  corporis 

Girca  generationem  inveniuntur  quin-  Salvaloris? 
que  quse  sunt  praefiguratio,  prophetizatio,  In  secundo  die  positum  cst  firmamen- 

annuntiatio,     miracuiosa    conceptio,    in  tiim  in  medio  aqiiarum,  (\\\oA\\Ahiii^\\i{% 

utero  sanctificatio.  stellas  insuiornamentum,e/fl?/i'iWt7rtc/i<a^ 

Primo  igilur,  quod  qualiter  beatissima  ah  aquis.  Et  quid  est  nisi  beatissima  Virgo 

Virgo  multifarie  praefigurala   fuerit,  sic  qute  habet  stellas  duodecim,  id  est,  coro- 

erit  manifestum  :  nam  duodecim  stellarum,  id  est,  omnium 

1.  Numer.  xvii,  8  :  Invenil,  scilicet  sanctorum  in  capite  suo  posilam  in 
Moyses,  (jerminasse  virgam  Aaron.  medio  aquarum,  id  est,  saiictorum  viae 
Glossa  :  «  ]\rariam  qu»  sine  virili  semine  et  sanctorum  patriae,  divisa  prius  ab 
genuit  Verbum.  »  Eccc  qualilor  in  lextu  utris(|ue  oxistens  supra  communem  sta- 
cum  Glossa  sequitur,  quod  ilia  virga  lum  viie  et  infra  statum  patri^B,  com- 
fuerit  figura  Virginis  gloriosae.  muuicans  cum  utrisque,  habens  cum  su- 

2.  Item,  Exod.  iii,  2  :  Li  videbat,  sci-  perioribus  virtulum  perfectionem,  cuni 
licet  Moyses,  quod  rubus  arderet,  et  non  inferioribus  merendi  conditionom.  Ttom, 
combureretur.  Quod  hoc  fuorit  figura  Gum  su()orioril)us  socurilalom  contra  ca- 
beatissimne  Virginis,  probat  Ecciosia  sum,  iu  infoiioribus  possibililatom  ad 
non  disputando,  sod  cantando  et  dc-  meritum.  llom,  (lum  superioribus  cxsul- 
tiTminanilo  :  «  Hubum  quom  vidorat  tationom,  cuni  iiifcrioiihus  cordis  ooni- 
Moy.-os  incoinljuslum,  »  i-lc.  piissiunom. 

3.  Itom,  Luc.  I,  ;I  ;  /:7  nomm  rjus  Tortiio  liiti  dpus  fst  congiogatio  aijua- 
/i/Mv/Z/r///.  (ilussa  :  0  Klisabolh,  \)r[  inci  rum  i/< /<yr///;< //////m,  id  osl,  in  virgiualoui 
saturitas,  ot  .Mariam  sigiiilicat,  qu;o  Dco  utorum  congrogativum  omnium  gialia- 
plona  fuit.  »  lum,  scd    in    lioc    osl    dilh>rontia,   qiiod 

i.  Itom,    Si    aununtialio   ot  concoplio  congrogutio    gratiarum    vocalur    .M.iria, 

Isaac  signat  concoplionom  Christi  :  ergo  media  corrojita,    congregalio  gratiaruin 

cl  Sara  sigiiat  Mariaiii.  apprUatur  Maria,    modia    pruducta.    Illu 

lv\   liis    palol,    quod  boalissima  Virgo  congrogalio  ai|uarum  brevis  est  ot  transi- 

fuit  i)ra.'ligurata.  turiu,  juxta    illud   Aporalypsis,    x\i.  I  : 

A7  m/ircjum  non  est.  lUocuutom  est  ptT- 

Qualitor  auloin  ot  quibus  figuris,  iiiul-  p«'lua,   juxta    illud    Luc;o,  x,    12  :  Muria 

tilariam  iiiullisijuo  modis  jiulot,  vidoliict  "jttimam  inirtem  rlri/it,  qu;t  non  aufrre- 

in  creatis,  in  faclis,  in  visis,  ot  cunjugu-  ////'  ab  ra. 
ti«.  Huurlu   dic    focil  Deus  duu   lumiiiarit 

In  creutis,  (jcnos.i,  1  ol  seq.  :  ///  jirim  i-  iiiagnu,  majus  ut  prieossot  diei,  miiiu»  ut 

jjio  creavit  Iteus  cmlum  el  terram.  id  obt,  i»raM'»sot  nocli,  solem  scilicol    cl    lunain. 

beataiii    \  irginom,  qii;e   cudum   ot  torra  (Juid  uutein  por  lunam  iiisi  Virgo  boull»- 

fuil,  id  «'st,  nidosloin  el  terroslrom  siiiiul  sima  luci  cunfurmissu  ct  divinu  claritule 

duxit  vitaiii,  id  est,  ungolicum  ot  huma-  plciiu  ligurutur?  I.uiiu,  ul  logitur  in  libro 

nam  habuil  (•onvcrsuliunciii.   Itcm,  Cav-  Sententiarum,  fuctu  est  proptor    dioi   et 

liiin  ct  tcrra  fuit  :  (juiu  siinul  d  allissiiiia  nuclis  vici»»itudiiiom,  pnqitor  nocli!*  de- 

dignitulo  ot  iiifima  liumililiitc.  Itoin,  Gti!-  claruliuiiom,  prupter  op«'rantiiim  in  iiocle 

lum  et  torra  fuit :  (juia  |)uriHsima  virgini-  coiisolaliunoin,  ol  (juiu  (jUiodam  unimalii 

tale   et    faTuudissima  matcriiilatc  \  irgo  suiit  (juu>  lucoin  dici  forro  noii  poKsunl. 

el  mnter  siinul  fuil :  ergu,  clc.  Iloiii,  lluc  ||;it   uutoiu  uiiiiiiu  upoiulur  Virgo  luci- 

priiua    «ii.;    factu  o»l  nubecula,    do    (juu  dis>iiiiu.    Ksl    oiiim    (|uioj»   laboraiitiuiu, 

postea   fuctus   osl   skI.    (Juid    uutoin   OKt  ijuios  cl  decu»  inorlulium,  hcdalium  ope- 

nubeculu  inateria  corpori»   holuris,  uisi  raaliuni,  umbraculum  iulirmoruiu,  refri- 


QUiESTIONES  SLPER  EVANGELILM,  QUtEST.  CXXIV. 


177 


>-erans  misericordiae  umbra  quos  rever-  liatorio,  iii  templo,  in  Ihrono  Salomonis, 

jerat  sol  radiis  justitiaj.  in  oslio,  in  domo  Salomonis,  et  in  mul- 

Quintse  diei  opus  estformatio  avium  et  tis  aliis, 

}iscium.  Et  quid  sunt  aves  et  pisces,  nisi  Similiter  in  visis  et  imaginatis  inveni- 

jeata  Virgo,  quai    ut  piscis   natabat    in  tur  figurata,  ut  est  rubus  Moysis '.  Scdes 

nari   tribulationum,   et  ut    avis  volavit  sapphirina  super  firmamentum-.  Mons  de 

luper  pennas  ventorum  in  ccelo  contem-  quo    preliosus    lapis  est   abscissus   sine 

ilationis?  manibus'.  Figurata  est  etiam  in  arbore 

Sextae  diei  opus  est  formatio  hominis,  tangente  coelum  •  :  in  porta  clausa"'  :  in 

;t  posilio  in   paradiso    voluptatis.    Quid  vellere  Gedeonis'':    in    fonte   parvo   qui 

lutem  est  paradisus  voluptatis,  nisi  be-  crevit   in  fiuvium  maximum '  :  in  porta 

itissima  Virgo,  in  qua  Deus  Pater  posuit  templi    speciosa  ^   :    in    muliere    amicta 

lominem,  id  est,  Christum  in  die  con-  sole  \ 

eptionis?  Similiter  et  in  conjugalis  Rebecca  et 

Sic  igilur  beatissima  Virgo  in  omnibus  Rachele,  in   Judith  vidua,  et  in   Esther 

)pcribus   sex  dierum  est  expressissime  conjugata,  in  Sara  sterili,  et  in  Elisabeth 

io-urata.  matre  Joannis  Baptistae. 

Non  tantum  in  creatis,  sed  eliam  in  Ex  his  omnibus  sufficienter    manife- 

'actis  est  praifigurata,  ut    patet  in  arca  stum  est,quod  beatissima  Yirgo  increatis, 

S'Ge,  in  iride,   in  tabernaculo  Moysi,  in  et  factis,  visis,  et  conjugalis  est  multipli- 

irca  testamenti,  in  candelabro,  in  propi-  citer  figurala. 


QUiESTIO  GXXIY. 


LitiHiiii  fiierit  proplietata  ? 


PosT  H.EC  videlur,  quod  fuerit  pro- 
)hetata. 

Isa.  XI,  1  :  Egredielur  virga  de  radice 
Jesse.  Glossa  ;  «  Virgo  Maria.  »  Vel  alia 
rilossa  :  ('  Yirgam  et  florem  Judaii  Chri- 
itum  suum  interpretantur  :  quia  in  virga 
regnantis  potentia,  in  flore  pulchritudo. 
Vos  vero  per  virgam  Mariam  intelli- 
2:imus,  cui  nullus  frutex  peccati  adha?sit.  » 
Vel  alia  Glossa  :  Egrcdieliir  virga. 
Ljlossa  :  «  Prophetia  de  nativitate,  uttota 


Ecclesia  cantat,  Yirgo  Dei  genetrix  virga 
est,  flos  Fiiius  ejus.  » 

Item,  Numer.  xxiv,  17  :  Orietur  stella 
ex  Jacoh. 

Item,  Tsa.  iv,  2  :  Frucfus  terrx  suhli- 
mis.  Glossa  :  «  Virginis  Marise.  » 

Item,  Isa.  viu,  3  :  Accessi  ad  prophe- 
tissam.  Glossa  :    «  Virginem  Mariam  ». 

Ex  his  patet,  quod  nativitas  beatte  Vir- 
ginis  est  multipliciter  prophetata. 


'  Exod.  III,  2. 
'  Ezechiel.  i,  26. 
^  Daniel.  ii,  34. 
*  Ibid.,  IV,  17. 
'  Ezechiel.  xliv,  2. 

XXXVII 


*  Judicuin,  VI,  36  et  seq. 
"  Eslher,  x,  6. 
8  Act.  III,  10. 
5  Apocal.  XII,  1. 


12 


178 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  PILED. 


QUiESTlO  GXXV. 


Ltruiii  Fuerit  anuuutiata? 


iHl 


PosTH.€C  probalur,quo(l  fuerit  aDnun- 
tiata,  hoc  modo  : 

1.  Joannes  fuit  annuntiatus  et  alii 
sancti  minorcs,  ut  I-i.iac  ct  Samson  : 
ergo  et  beatissima  Virgo  debuit  annun- 
tiari. 

2.  Ilem,  Appropinquanle  lucifero  an- 
nunliatur  auiora  :  sod  .li)»nnes  fuit  lu- 
cifer  et  fuit  annuntiatus:  bealissima  au- 
tem  Virjjfo  auroia  :  erjjo  potiu^  ilcbuit 
annuntiari. 

3.  Itcm,  Laborantibus  maxime  dtbuit 
annuntiari  ortus  aururae,  juxla  illud 
Cienesis,  xxxn,  26;  Uiniittf  me,j(wi  cnim 


ascendit    aurora. 


Ergo 


nobis    debuit 


maxime  annuntiari  ortus  consurgontis 
aurora;,  quae  quando  surrexit,  nos  secum 
surgere  fecit,  et  ad  surgenduin  excilavil, 
i.  Ilem,  Damascenus  :  «  Joacbim  ergo 
vcnerandam  et  dignum  laude  Aiinam  in 
matrimonium  duxit.  Scd  quemadmoiiuin 
vetus  Anna  sterilis  facta  per  votum  et  re- 
pr(miission«'m  babuil  Samuelein,  ita  el 
bac  [»er  supplicalionem  et  repromissi- 
oncm  a  Dfn  D('i|iaram  profcrt,  ut  et  ia 
boc  a  nullo  illustrium  vinoutur*.  »  Kcce 
expresse  patet,  quod  beala  Virgofuit  an- 
nunliata. 


QUilHSTlO  CXXVI. 


I  tiMini  riMM-it  inlfiKMiloHi'  <*onco|>lii  ? 


IV>ST  n.Ec  prubalur,  quud  crat  miracu- 
loso  concepla  :  quia 

1.  Si  a  nullo  illuHlriiiiii  viricitur,  cl  iiii- 
nus  illuslrcs  suiit  miraruluse  conccpti  : 
ergo  ct  ip-.i. 

2.  Ili-iii,  Dicit    Daiiia-icciius,  quud   per 
8iipplicatu»nciii    ct    rcjiroiuis^iuueia    fuil      ceplio 
nala  :  ergo  Mupeiiialur.ililcr. 


'.\.  Item,  Signntum  pcrfeclius  est  «igno  : 
scd  iiguiiP  bcatiMiimu'  Virgiiiis  licbuut 
divina  vuluiitalc  per  «e  opcruiilc  el  noo 
buiiianu  :  ergo  beata  Virgu  exiit  iii  e<*86, 
ii.tturu  siipcriuri  agciile  coiilrH  iiifcriu- 
rciii :  ergo  supcruaturuli»  fuit  ejuH  con- 


'  J.  V.  Damascencs,  Lib.  IV  do  (IJe  oillioJoxa,      cap.  15. 


QUyESTJONES  SUPER  EVAiNGELlUM,  QUiEST.  CXXVJI. 


179 


QUiESTIO  GXXVII. 


Utriiiii  fiierit  iii  iitero  saiictificala  ? 


PosT  HJEC  probatur,  quod  fuerit  in  utero 
sanctificata,  Jioc  modo  : 

1.  Jicclesia  celebrando  festival  ejus  na- 
tivitatem  :  ergo  fuit  sancta  quando  fuit 
nata  :  ergo  fuit  sanctilicata  in  utero. 

2.  Item,  Joanncs  fuit  sanctificatus  in 
utero  :  ergo  et  beata  Virgo.  Prima  patet, 
Luc.  1,  13  :  Et  Spiritii  sancto  replebitur 
adhuc  ex  utero  malris  suse. 

Item,  Jeremias  fuit  sanctificatus  in 
utero.  Ergo  et  beatissima  Yirgo.  Prima 
patet,  Jerem.  i,  3  :  Priusquam  te  for- 
marem  in  utero^  novi  te  :  et  antequam 
exires  de  vulva,  sanctificavi  te. 

3.  Item,  Omnis  sanctificatus  in  utero, 
ordinatur  ad  sanctum  in  utero  :  ergo  quod 
immediatiorem  et  propinquiorem  rela- 
tionem  habet  ad  sanctum  in  utero,  iilud 
potissimum  debet  sanctificari  in  utero  : 
sed  non  potuit  immediatior  esse  reve- 
latio  ejus  quod  uniebatur  verbo  ad  ali- 
quid  aliud  quamad  illud  unde  sumebalur 
illud  sanctum  quod  uniebatur  :  hoc  pa- 
tissimum  fuit  beata  Virgo :  ergo  potis- 
simumfuit  etdebuit  in  utero  sanctificari. 

4.  Item,  Jeremias  dicitur  in  utero  san- 
ctificatuspropterexpressioremprophetiam 
desancto  inutero.  Item,  Joannes  inutero 
sanctificatus  propter  digiti  demonstratio- 
nem.  Ergo  multofortius  beatissima  Virgo 
propter  ipsius  conceptionem  et  genera- 
tionem. 

3.  Item,  Dicit  Ansclmus  :  «Ea  puritate 
beala  Virgo  nitebat,  qua  major  sub  ccelo 
nequit  intelligi  '.  »  Sed  puritas  Dei  ho- 


minis  est  peccatum  originale  nec  habere 
nec  umquam  habuisse  :  major  quidem 
post  illam  est  originaie  habuisse,  sed 
statim  et  ab  illo  omnino  mundatum  esse  : 
ergo  beata  Virgo  debuit  quidem  in  ori- 
ginali  concipi,  sed  statim  ab  ilio  mun- 
dari  :  ergo  debuit  in  utero  sanctifi- 
cari. 

6,  Item,  Bernardus  ad  Canonicos  Lug- 
dunenses  :  «  Ego  puto,  quodet  copiosior 
sanctificationis  benedictio  in  ipsam  descen- 
derit,  quee  non  solum  ipsius  sanctificarct 
ortum,  sed  etiam  vitam  ab  omni  deinceps 
peccato  custodiret  immunem,  quod  alteri 
nemini  in  natis  mulierum  creditur  esse 
donalum,  etc,  ut  supra.  »  Ex  ultima 
auctoritate  manifestum  est,  quod  beatis- 
sima  Virgo  in  utero  sanctificata  fuit. 

Quod  autem  ejus  sanctificatio  omnes 
excellit,  in  hoc  notatur,  quod  alii  post 
talem  sanctilicationem  ad  minus  venia- 
liter  peccaverunt  :  unde  dicitur  de 
Joanne: 

Antra  deserti  teneris  sub  annis, 
Civium  turmas  fugiens,  petisli, 
Ne  levi  posses  maculare  vitam 
Crimine  linguae. 

Ipsa  autem  ita  sanctificata  fuit,  quod 
peccare  non  potuit,  ut  infra  inter  privi- 
legia  patebit. 

Sic  igiturmanifestum  est  qualiter  bea- 
tissinia  Virgo  fuit  praefigurata,  etprophe- 
tata,  et  annuntiata,   et  miraculose  con- 


'  S.  Anselmus,  Lib.  de  Conceptu  virginall,      cap.  18. 


180 


D.  AT>n.  MAG.  OHD.  PR.ED. 


cepta,   et   ia  utero    sanclificala  :  et    sic     buisse,  quas  contiugit  ortum  sanctoruni 
constat  eam  omnes  speciales  gratiaslia-      decorare. 


QU^ESTIO  CXXVIII. 


Utruni  B.  \'lr;i:o  habiierit  speeiules  !>:rnfins  qnve  elreiiinstniit  eonver- 

satloiKMn  ? 


PosT  H.BC  vidonduni  est  de  specialibus 
gratiisquae  circumstant  conversationem  : 
quae  specialitas  giatiiTB  intiuilur  quotirs 
aliciuis  sanctorum  specialiter  a  Dt.-o  dili- 
gilur  vel  amicus  Dei  appellalur.  Verbi 
gratia,  in  veteri  'restaiUL-uto  dicilur  Du- 
minus  specialiter  amare.Vbrali.un,  et  lioc 
proj)ter  lidcm,  juxta  illuti  (lenfsis,  xv, 
(i  :  Ciedidit  Afjia/tatn  I)io,  rl  /•cjiiifa- 
tinn  csl  illi  ail  justitiam  :  et  aiiiicus 
Dei  ap[»t'llatus  est '.  Sicenim  Dcus  loque- 
balur  ciiiii  eo. 

Ilem,  .Moyses  propter  iiiansueludiiiiMii, 
quia  mitissimus  fuit  lioininuin  qui  fue- 
runt  in  lerra,  ainicus  D«-i  appt  Ilatiis  est, 
cum  quo  loquebalur  facie  ail  faiiem  sicut 
solet  liomo  loqui  amico  suo  *. 

Item,  David  proptur  liumilitatum  : 
invenit  enim  virum  secundum  cor  suum 
Duminus  ". 

Itcm,  lii  .\(jvo  Teslamenlo  Joaiines 
Evangelisla  pnqiler  virginilatem,  quem 
Kcilicet  specialis  praTo^^Mtiva  ea>«litatis 
speciaii  dilectioiie  fecerut  digiiuiii,  el  tral 
discipuliis  quem  dili^ebal  Jesus  *. 

Item,  Logilur.  Joan.  xi,  5,  «juod 
dili^'ebat  Jcsiis  Martham,  ct  sorurcm  cjus 
Mariam,  ct  Lazaruin  :  et  conslat,  quod 
iioc  luitpropter  bospitalilalem  per  qu.im 
ipsi  cl  alii  quidam  pl.iriiirunt  Deo. 


Item,  Nicolaus  propter  misericordiam 
appellatus  est  amicus  Dci. 

Sed  bii'c  dona  excellentissime  fuerunl 
in  beata  Virt,'iiie.  Si  enimdilexit  Dominus 
Abrabam  propter  litlem  (jua  credidit  de 
vetulaet  velulolilium  nasciturum,  vel  qua 
credidil  lilium  moriturum  et  resurrectu-  - 
rum,  iiiulto  forlius  diligebat  beatam  Vir- 
ginem  [uuqiter  lideiu  qua  eredidit  se  Vir- 
ginem  Deuiu[)arituram  el  Virginem  per- 
mansuram. 

Item,  Si  ddexil  .Moysen  pro|)ler  man- 
suftudineiii,  et  Iiiiic  dilexit,  (|uia  est 
\  ir^Mi  siii;,'ularis  inter  omnos  milis. 

Ilem,  Si  dilevit  David  [iro[)ter  buiiiili- 
tateiii,  liaiii-  etiaiii  ddexit,  (|uia,  ut  dicit 
.Vu^^ustiiius,  iiumquam  exaltata  su[ier 
( lioros  .\ngeloruiit  fuisset,  nisi  fui.sset 
bumilliiiia  omniuiii  bominuiii. 
•  lleiii,  Si  dilexil  Joaiiiiem  [ii'o[)ter 
vir^Miiilateiii  :  et  ecce  |>luei  Joaiiiie  :  bipc 
enim  Virgo  vir^iniiiu  :  lioc  uuteiii  Joaiineg 
iioii  fuit 

ItiMii.  Si  .Mari.im.  .Marlbaiii  vt  l.iizaruni 
[iro|itvr  lios|iitalitalem  dilexit,  hiec  i|)Miin 
in  utero  suo  lios[)iluvit,  eariie  vpidivit, 
lurte  cibavit  :  quod  .Marllia  non  lecit. 

ll(Mii.  Si  .Nicolaiim  |)ro[tter  luisericor- 
diam  dilexil  :  el  liaiic.  (|uia  regiiia  iiiise- 
ri<  ordi.e. 


*-  Cf  Juililli,  VIII,  22. 
•  Cf.  Exod.  xxxm,  11. 


'  I  H^KU">>  lui,  ik. 
*  Joan.  XII,  iO. 


QLvESTIONES  SLTER  EVANGELIL.M,  QU.I^.ST.  CXXLK. 


i8l 


Ex  his  omnibus  manifeslum  est,  quod     perire,    in  nostra  gratiosissima   Virgine 
omnes  speciales  gratiae  quas  circa  con-     superant  et  eminent  manifcste. 
versationem  aliorum  sanclorum  est  re- 


QUiESTlO  CXXIX. 


Lfriiiii  morteiii  propsciveril  ? 


PosT  H.'EC  quseriturdegraliis  specialibus 
circa  mortem^  quae  videntur  etiam  esse 
quinque,  scilicet  mortem  prsescire,  mori- 
turam  invitare,  mori  sine  dolore,  statim 
evolare,   in  anima  et  corpore  statim  re- 


surgere. 


Ad  primum,  scilicet  quod  mortem  suam 
praesciverit,  videtur  a  minori: 

i  .De  sancto  Martinolegituret  cantatur: 
«  Beatus  Martinus  longe  ante  obitum 
suum  praescivit.  »  Item,  Beatus  Petrus 
scivit,  quod  velox  esset  dispositio  taber- 
naculi  sui  '.  Item,  Joannes  scivit  super- 
venisse  diem  mortis  suee.  Cum  igitur 
omnes  isti  proesciverunt  diem  mortis  suae, 
ergo  et  beata  Virgo  omnium  aliorum 
Domina  praescivit. 

2.  Item,  Proverb.  xui,  12  :  Spes  quae 
differtur,  affligit  animan.  Si  igitur  tem- 
pus  praescitum  et  determinatum,  et  prae- 
scientia  pcenae  auferendae  laetificat^  et  in- 
certitudo  anxietatem  generat,  ergo  ad 
Dealitudinem  viae  pertinet  praescire 
morleni  determinate.  Sic  igitur  pa- 
tet,  quod  beatissima  Virgo  habuit  pri- 


mam  gratiam  quce  circumstat  mortem. 

3.  Item,  Ad  hoc  idem  :  Omnis  homo 
mortem  suam  vellet  praescire  libenter  : 
ergo  et  ipsa  :  sed  quidquid  voluit  scire, 
fuit  ei  revelatum  nisi  aliqua  ratio  hoc 
impediret  :sed  illudnuUa  ratio  impedivit : 
ergo  ei  revelavit. 

4.  Item,  Quae  estratio  quare  aliquibus 
revelatur,  aliquibus  non  ?  Si  dignitas,  et 
ipsa  dignissima.  Si  charitas,  et  ipsa  cha- 
rissima.  Si  desiderium,  juxtaillud  Danie- 
lis,  IX,  23,  qui  fuit  vir  desideriorum,  et 
ipsa  cupiebat  summe  dissolvi  et  esse  cum 
Christo.  Quaecumque  igitur  causa  assi- 
gnari  potest,  inbeatissima  Virgine  excel- 
lentiorfuit  quam  in  aliis  :  ergo  sibipotius 
debuit  revelari  quam  aliis. 

5.  item,  Inter  praescire  transitum  et 
operari,  et  inter  nec  praescire  nec  operari, 
medium  est  praescire  et  non  operari :  pri- 
mum  convenit  Christo,  secundum  aliis 
viatoribus:  ergo  medium  convenit  bea- 
tissimae  Yirgini  quae  habet  statum  me- 
dium^. 


*  II  Petri,  I,  li.  Quaest.  CXXXII. 

*  Pro  solutione  objectorum,  vide  iufra  post 


182 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  PR.ED. 


QU.ESTIO  CXXX. 


Lfriiiii  Domiiiiis  nintreiii  siiniii  in\Hnlani  clediixeril? 


PoST  H.i:c  quaeritur  de  invitatione  et 
deductione. 

Quod  autem  Dominus  matroni  suani 
invitatam  deduxerit,  videtur  [>er  looum 
a  niinori :  quia 

1 .  Duniinus  apparuit  charo  suo  Joanni, 
et  di.xit :  Dilecle  mi,  veni,  etc.  Si  hoc 
fecit  Christus  Joanni,  ergo  potius  niatri. 
Item,  si  Jounni  quia  charus,  ergo  potius 
malri  (|uu'  iii  inlinitum  charior  fuit. 

2.  Ilem,  Dicitur,  I  Paralip.  xv,  3,  quud 
David  deduxit    arcam  in  suam  domum, 


etc.  Item,  ihidem,  i\  29,  qualiter  luserit 
ante  arcam,  elc.  :  ergo  Cliristus  matrem 
suam  specialiter  deduxit. 

3.  Item,  Opus  misericordi;e  est  sepe- 
lire  mortuos :  ergo  ct  l'ater  misericordia- 
rum  polissime  dehuit  exsequiis  malris 
interesse,  et  eam  sepullur*  commendare: 
sed  ipsius  sepeliri,  fuit  in  ca;lo  super 
omnes  choros  Angilorum  assumi  :  ergo 
dthuil  hoc  Kilius  in  persona  propria  et 
corporali  pra?senlia  facere '.  ^j 


QU.ESTIO  CXXXI. 


f: 


Llruni  l(.  \  ir;;o  ni<>i'lein  sinr  (lol<n'<'  siibl<'ril  ? 


PosT  n.VAZ  «|uaMilur  dt'  ipsius  morl»',  si 
fuerit  sine  dolure  ? 

Kl  vidi-tiir  primu,  quud  non  : 

1.  ita  enim  si-  hahct  murs  ad  murlcm, 
sicul  vita  ad  vitam  :  sed  vita  Dumiiut 
nostra-  inter  onines  vilas  simillinia  fuit 
vita-  huiiiini  nustri  Jesi;  Ciiiu.sri  :  t'r;:u 
mors  murli :  scd  ista  duhirissiiiia  fuil  : 
ergu  et  ilia. 

2.  Itcm,  Kalio  assignatur  qiiari'  rnurs 
Dumini  luit  dolurissima  sive  asperrimu  ; 


dicitur  eiiini,  ut  upurtet,  (]uia  uhi  est 
nidiilior  iiaturarum  conjuncljo,  ihi  major 
vsi  delcctatiu  :  sed  iu  (jiiorum  conjuii- 
rliune  mujor  est  deh^ctaliu,  in  illurum  so« 
paralioiii>  inujur  eitt  dulor  :  unde  rum 
uiiima  Christi  iiuhiliHsima  fucrit  cunjun* 
cta  iiuhilissiiiio  cor|iuri,  ct  iii  illurum  cuu- 
juiictiunc  maviiiia  fuit  dclectaliu,  cl  io 
scparaliunc  muximuH  luit  dolur.  I  iide, 
riiren.  i,  12:  i)  ros  om/w.t  i/ui  trnnsiti» 
per  viam,  elc.   Sed   «adem  cuUHa  fuit  io 


•  l'r.>  solulioiio  objfclorum,  vidu  iiifru  posl      Qu»»!.  C.X.Wil. 


QliESTlONES  SUPER  EVANGKLICM,  QUiliiST.  CXXXI.  183 

beatissima  Virgine  secundo  loco  in  sum-  nem   spirilus  secundum  actum  a  viribus 

mo.  Ergo  in  ipsius  morte  maximus  fuit  inferioribus  non  sensit  defcctum  sitis   et 

dolor  post  dolorem  Clirisli.  famis  quadraginta  diebus  et  noctibus  \ 

3.  Item,  Inler  quaicumque  major  est  Similiter  et   Elias  *.   Ergo    si  delectatio 

pax,  illorum  delectabilior  est  comman-  spiritus  talis  et  tanla  taiiter  et  tantum 

sio  :  sed  in  corpore  beatissimse  Virginis  abstraxit  bic  sensum  passionis,  et  tan- 

et  in  anima  sua  maxima  pax  fuit  ad  invi-  tum  et  tamdiu  inlcrrupit :  ergo  major  ma- 

cem,  quia  spirilus  adversus  carnem  non  gis  abstrabit  et  magis  interrumpit,  et  im- 

concupivit,  nec  e  converso  :  ergo  et  de-  proporlionabiliter  major  improportiona- 

lectabilior  commansio:  ergo  et  maximus  biliter   magis  abstrabit  ct   interrumpit : 

in  separatione  dolor.  sed  improporlionabiliter  abstrabi  a  corpo- 

In  coNTRARiUM  cst  quod  FC  supcr  illud  abstrabi  quod  est  secun- 

1.  Legitur  in  prologo  super  Joannem  dum  aclum,  est  istud  abstrabi  quod  est 
de  Joanne,  quod  facta  oratione  positus  secundum  substantiam,  et  improportio- 
est  ad  patres  suos,  tam  extraneus  a  do-  nabiliter  interrumpi  quod  est  sempcr,  est 
lorc  mortis,  quam  a  corruptione  carnis  :  super  illud  interrumpi  quod  est  ad  tem- 
scd  improportionabiliter  beata  Virgo  pus :  ergo  improportionabiliter  delecta- 
aliena  fuit  a  corruptione  carnis  :  ergo  im-  tio  major  potest  abstrahere  animam  a 
proportionabiiiter  plus  debuit  esse  aliena  corpore  secundum  substantiam  et  exclu- 
a  dolore  mortis.  dere  omnem  poenam  :   ergo    beatissima 

2.  Item,  Damascenus  '  :  «  Sed  ipsa  Virgo  mortua  fuit  prae  amore  sine  do- 
beata  et  super  naturam  donorum  digna  lore. 

efTccta  dolores  quos  eflugit  pariens,  illos  6.  Item,  Paulus  nescivit  in  raptuutrum 

tempore  passionis  sustinuit,  ex  materna  in  corpore  vel  extra  corpus' :  ergo  inten- 

compassione  viscerum,  lacerum  repartu-  sior  raptus  animam  secundum  substan- 

riens  :  et   quem   Deum  per   nativitatem  tiam  abstrahere  potest. 

agnovit,  illum  ut  maleficum  interfectum  7.    Item,    Majores    motus    impediunt 

videns,   tamquam  gladio    cogitationibus  minores,  et  natura  inclinat  ad  carnem  et 

decerpitur.  Et  boc  est :  Tuam  ipshis  ani-  ad  corpus  :  sed  charitas  inclinat  a  cor- 

viam  pertransibit  giadiiis-.y)  Exbacau-  pore  ad  Christum,  juxta  illud  Apostoli, 

ctoritate  infertur,  quod  si  dicimus,  quia  ad  Philip.  i,  23  :  Desiderium  Jiabens  dis- 

Dominus  non  judicabit  bis  in  idipsum,  solvi.,  et  esse  cum  Christo :  ergo  tantum 

et  ille  dolor  reputatur  ei  gladius.  Ergo  polest  intendi    inclinatio   sursum,   quod 

sicut  post  gladium  non  est  dolor,  ita  nec  separatur  et  abstrahitur  ab  inclinalione 

post  istum  gladium  debuit  sustinere  do-  deorsum  :   ergo  charitas  tantum  potest 

lorem  mortis.  sursum  trahere,  quod  anima  separetur  a 

3.  Item,  Ille  gladius  reputatur  ei  per  corpore,  et  sic  morietur  pr£e  amore. 
aequipollentiam  pro  martyrio  :   sed  post  8.  Ilem,  Duorum  dolorum  major  est 
martyrium  non  est  dolor  mortis :   ergo  medicina  minoris  :  sed  anima  secundum 
neque  post  hunc  gladium  qui  aequipollet  charitatem  dolet  essc  separata  a  Deo,  se- 
ei.  cundum  naluram  vero  dolet  dividi  a  cor- 

4.  Item,  Ratione  hujus  dolorls  debetur  pore  :  ergo  ille  tantum  potest  intendi, 
ei  aureola  martyrum  :  ergo  post  hunc  quod  istum  non  contingit  sentiri  :  ergo 
non  est  dolor  mortis.  potest  mori  sine  dolore. 

5.  Item,    Moyses  propter  abstractio-  9.  Item,  Quidquid  aptum  natum  est 

'  S.  J.  Damascenus,  Lib.  IV  de  fide  ortliodoxa,  '  Exod.  xxxiv,  18. 

cap.  1'6.  *  Cf.  III,  Regum,  xix,  8. 

*  Luc.  II,  33.  "  II  ad  Corinth.  xu,  2. 


184 


D.  ALH.  MAG.  ORD.  PR.ED. 


inducere  languorem  si  continuetur  et  in-  Ex   his  patet,  quod  beatissima  Virgo 

tendatur,   potest  inducere  mortem  :   sed  prse     amore     et    sine      dolore     mortua 

amor  potest  inducere  languorem  :  ergo  fuit  *. 

et  niortem.    ^Iinor  patet,  Cantic.  ii,  5: 

Quia    omore    laiKjiteo.    Glossa  :    «  Prae  An  autem  statim  evolaverit,  disputa- 

amoris   magnitudine    omnia    temporalia  bile  non  est  :  quia  nihil  purgabile  ha- 

fastidio.  »  buit. 


QU*:STIO  CXXXII. 


Ltruin  «laliiii  iii  corporc  el  aniiiin  a>sninpta  rnorll  ? 


PosTEA  quceritur,   si  statim  iii  anima 
el  corpore  assumpta  fuerit? 
Et  videtur,  quod  nun. 

1.  Primo  per  sernionem  Iliejonymi  : 
«  Cogitis  me,  o  I*aula,  »  etc.  ubi  dicit : 
tt  Muili  nostrorum  dubitunt.  > 

2.  Item,  Augustinus  :  «  Vera  di*  fjus 
assum[)tione  sententia  luec  esse  proba- 
tur,  ut  secundum  .Vpostuiuin  sive  iu  cor- 
pore,  sive  extra  corpus,  igiiurarites,  as- 
sumptam  super  .\ngtdos  eam  esse  creda- 
mus '.  »  It«;m,  llirronyinus  :  «  lluinaiium 
judicium  non  apponal  mauifr.^tiim,  quod 
Deus  voluit  essi*  occultum. 

'<S.  Itcm,  Oiiidquid  nun  s«q)ar.itur  a 
culp.i,  nec  a  puMia  :  mmI  omnes  iii  Adam 
[)i'ccaverunt  :  ergo  uinncs  in  suu  |)i'L-calo 
vel  [)ro  suo  [)eccato  [luniri  ilcbfMl  :  h«'d 
ci  iiuponitur  [xfiia,  (■«'iies.  iii,  l'J:  Pul- 
vis  es,  t't  in  puivcrfin  reverteris,  etc.  : 
ergo  omnes  in  [)eccato  nati  cor[)t*raliler 
debent  inciiierari. 

Co.\  ru.\  : 

l.Grcgorius  in  ('ttllecta'.  v  .Nrc  tainm 
iiiortis  nexibus  dcprimi  [lutuit,  qua*  Do- 
minum  nostrum  .Ikslm  Ciihism  .m  du  su 
genuit  incarnatum.  d   .Modo  ({uu'ru,  (|uid 


appellatur //ex//5  mor/iA?  vel  estbonum, 
vel  est  maluin.  Non  bonum  :  quia  omnis 
boni  ca[)ax  fuit.  Iteni,  bonuin  non  dej^ri- 
init.  sed  elevat.  |-^rgo  nexus  non  nominat 
ibi  ali([uid  boni.  Si  autcm  est  malum, 
aut  est  malum  (-ul[)as  aut  malum  [)a>nu;. 
Non  culpa':  ([uia  murs  non  est  nexus  ad  "^ 
cul[)ain  :  (|uia  post  inortem  non  est  staluii 
cul[)U',  sed  [)(i-iKe.  Item,  nibil  dictum 
esset,  t[uod  [)ost  mortem  non  [losset 
peccare,  ([uiaesMt  mattr  Dti,  cum  [)()sl 
iiiorlem  iiullus  [icccet.  Si  autein  cst  ma- 
lum  [)0'na!,  quitro  ([uaiii  [Krnaiii  iin[)or- 
tat?  .Nun  g(di('nnie  :  quia  ad  illam  nun 
nectit  inurs  :  (|uia  mulli  iiiuriuiilur,  qiii 
non  vaduiit  ad  gidM-iinam.  Iladem  latioiie 
nct'  ad  |>urgatorium  :  i[uia  iiiulti  iiiuriuii- 
tur,  ([ui  non  vadunt  ad  [)urgatoriuin. 
.Nuc  etiaiii  [lotest  dicere  [)ti-naiii  teiiqio- 
raliiii :  ([uia  iu\  illam  noii  uectit  iiiors, 
scd  abM)lvit  ab  illa.  Itcin,  non  [lutest  (li> 
ccre  [xrnam  iiiortiM  :  ([uia  bealissiina  Vir- 
go  vere  iiit^rtua  fuil.  Ergu  relini|uitiir, 
(|uotl  noii[)otc>t  siguiticare  iii»i  iiicineia* 
tionem :  crgu  erit  tienHUtt :  Nun  [)uluit 
iicxibus  iiiorlis  dc[)riiui,  id  est,  iioii  |)o« 
tuit  incinerari.  El  nisi  htatiui  resurrexiii- 


•  Pro  holiiliuiic  ••liji'itorum,  \itle  infra  |»o»l 
Ou.i'sl.  CXXXII. 


^  S.  .\i-tii'«Ti!<u«t  Sfrro.  2  de  A»»uiii|>tioii«> 


QlJiESTIONES  SIPER  EVANGELILM,  QlwEST.  CXXXII.  18." 

set,   fuisset  incinerata  ut  alia   corpora.  el  quod    Deum  susccperat.   Aderat  au- 

Ergo  vere  surrexit.  tem  et  frater  Domini  Jacobus  ot  Pctrus 

2.  Ilem,  Quod  non  fuerit  incinorata,  summa  et  provectissima  Theologorum 
inlelligilur  manifeste  in  figura  de  arca  summitas  ^  »  Super  hunc  locum  Glossa 
foedcris  Domini,  pcr  quam  significabatur  Maximi  vult,  quod  in  dormitione  nostrae 
Maria,  quse  quidem  arca  constructa  fuit  Dominae  fuerunt  Apostoli  cl  bealus  Dio- 
de  lignis  setim,  quorum  natura  talis  est,  nysius  et  magister  suus  lerotheus,  et 
quod  numquam  a  vermibus  roduntur  nec  post  assumptionom  corporis  fecerunt  col- 
perforantur,  nec  in  aquis  submersa  um-  lationem,  et  Terotheus  raptus  fuit.  Et  sic 
quam  putrescunt,  sicut  solenl  alia  ligna  videtur  approbare  iste  textus  Dionysii 
facere  :  ergo  sine  omni  pulrefactione  sur-  cum  suis  Glossis  illud  quod  invenitur  de 
rexit.  assumptione  beatae  Marise  Virginis  cor- 

3.  Hoc  idem  etiara  et  clara  luce  prse-  porali. 

videns  Psalmista,  clamat  cum  audacia,  6.  Item,  Bernardus  :  «  Non  decuit  ut 

PsaL   cxxxi,  8  :  Surge,   Domine,    in  re-  carnem  matris  sine  honore  in  terra  relin- 

quiem  tuam.  Et  statim  subinfert :    Tu  et  queret,  qui  honorem  parentum  sub  prae- 

arca  sanctificationis  tuas.  Quae  manife-  cepti  districtione  posuit.  »  Item,  Rernar- 

ste  dicta  creduntur  et  in  figura  de  Ma-  dus :   «  Si  anima    parvuli   nondum  nati 

ria,  cujus  corpus  fuit  arca  corporis  Chri-  liquefacta    est   ut  Maria  locuta  est,  quid 

sti :  sed  coelum  nulla  figura,  sed  solum  pulas  quaenam  illa  fuerit  exsultatio  coele- 

rei  veritas  possidet.  stium  civium,  qui  vocem  audire  et  faciem 

4.  Item,  Augustinus  :  «  Maria  qua-  videre  et  beata  ejus  praesentia  frui  nieru- 
dam  speciali  prserogativa  honoratur  a  erunt  ?  »  Item,  Bernardus  :  «  Nec  in 
Filio,  possidens  in  Christo  corpus  suum  terris  locus  dignior  virginali  templo 
quod  genuit:  quare  non  et  corpus  per  in  quo  Filium  Dei  Maria  suscepit,  nec 
quod  genuit?  Nisi  obviaverit  auctoritas  in  coelis  regali  solio  in  quo  Mariam 
nondum  perspecta,  vere  credo  quod  et  Mariae  Filius  sublimavit  ^.  »  Item,  Ber- 
per  quod  genuit  *.  »  Item,  Idem  in  eo-  nardus  :  «  Tempus  loquendi  est  omni 
dem  :  «  Thronum  Dei,  thalamum  Domi-  carni  cum  assumitur  incarnati  Verbi  ma- 
ni,  domum  atque  tabernaculum  Christi  ter  in  coelum  :  nec  cessare  debet  a  laudi- 
dignum  est  ibi  esse  ubi  ipse  est.  Tam  bus  humana  mortalitas,  cum  hominis  so- 
pretiosum  enim  thesaurum  dignius  est  la  natura  super  immortales  spiritus  exal- 
coelura  servare  quara  terra.  »   Itera,  Au-  tatur  in  Virgine  Maria  '\  » 

gustinus    in   eodera  :    «    Videtur   Isetari  7.  Item,  Augustinus  :   «  Tantara  inte- 

Maria  laetitia  inenarrabili,  aniraa  et  cor-  gritatem    merito    incorruptibilitas,    non 

pore  -.  »  Et  infra :  «    Sit  integraliter  vi-  aliqua  resolutio  putredinis  sequitur  ^  » 

vens,  quae  omnium  integram  perfectam-  Item,   Augustinus  :  «   Qui  in  vita   prae 

que  genuit  vitara.  »  caeteris  illam  gratia  sui  conceptus  hono- 

o.  Item,  Dionysius  in  libro  de  Divinis  ravit,  pium  est  credere  singulari  salva- 

nominibus  :    «   Quoniam  et  apud  ipsos  tione  eam  in  morte  et  speciali  gratia  ho- 

Deo  acceptos  nostros  hierarchas,  quando  norasse.   Item,  «   Si  merito   vivens  prse 

et  nos,   ut  nosti,  et   ipse    et  multi  san-  omnibus  dotata  est   gralia,  cur  raortua 

ctorum  nostrorum  fratrum  convenimus  non    erit   honoranda?  »   Item,   Idem  in 

ad    visionem    corporis,    vitae   nrincipis,  eodem  :  «  Quid  aestimandum  est  de  malre 

'  S.  AuGusTiNus,  Lib.  de  Assumptione,  cap.  6.  *  S.  Bernardus,  Serni.  \  de  Assumptione. 

2  Idem,  Ibidem,  cap.  8,  *  Idem,  Serm.  4  de  Assumptione. 

'  S.  Dyonisius,  Lib.  de  Divinis  nominibus,  ^  S.  Augustinus,  Lib.  de  Assumptione,  cap.  6. 
cap.  5. 


m 


I).  ALB.  MAG.  ORD.  PR/ED. 


ubi  digna  sit  haberi,  nisi  in  prsesentia 
Filii?» 

Item^  Qucpcumque  sunt  ejusdem  natu- 
rae,  eumdem  locum  occupant.  Si  igitur 
mater  et  Filius  sunt  ejusdem  naturae, 
necesse  est  ut  sit  cum  Filio  niater. 

Item,  Si  quis  diceret,  quod  bene  possot 
esse  opinio  et  non  manifesta  veritas. 
Contra:  Dicit,  Bernardus :  «  Sane  ibi 
unusquisque  in  suo  sensu  abundat,  ubi 
vel  certsB  rationi,  aut  non  contemnendaB 
auctoritati  quod  sentitur  non  obviat  '.  » 
Item,  Augustinus  ad  idem  :  «  (Juceren- 
dum  est  ratione  quod  conveniat  verilali: 
fiatque  ipsa  voritas  auctoritas,  sine  qua 
nec  est,  nec  vab't  auctoritas.  Si  ergo  vo- 
luit  servare  integrum  .Mariae  virginitatis 
pudorem,  cur  non  velil  incorruptam  a 
putrecbnisservarebrlore?  «  Itom,  Augu- 
stinus  :  «  Si  vera  sunt  qu;i'  scripsi.  tibi 
gratias  airo,  (Ibriste,  quia  de  sancta  Vir- 
gine  matre  tua,  nisi  quod  pium  est  ac 
dignum  visum,  seutire  non  potui  '.  » 

Ecce  testimonio  ipsius  Papa'  (Iregorii 
et  duorum  K(iiscoporum,  Augustitii  tt 
Dionysii,  et  unius  abbatis  Hernardi,  iuju 
ipsorum  Apostolorum  Petri  et  Jacobi, 
proi)atum  ost  beatam  Virginem  in  cor- 
p(jrt'  t't  anima  gbjriosissitne  esse  assum- 
ptam. 

8.  Quod  el  rationibus  perspicuum  esl. 
In  peccalo  enim  duo  sunt,  scibcet  uver- 
sio  a  bono  itict)mmutabili,  et  conversio 
ad  bonum  comtnutabile.  Istis  respondent 
duo  in  ptina  :  quia  anitiia  uverlil  sc  u  suu 
vita,  incidit  in  necessitatcm  uversionis  u 
corpore  cujus  unimu  esl  vilu:  ex  conver- 
sione  ad  nibilum,  inridit  in  neifssitatem 
retlfuiitli  iu  quasi  nilnluin,  id  est,  in  pul- 
verem.  Si-d  beatissimu  Virgo  uversu  fuil 
per  originalf.  unde  debuil  niori  :  svd 
nurmjuaiu  fuit  conversuactuuliter  ad  uli- 
quod  niliilum  :  eigo  non  dt-buit  incine- 
rari. 

■'.  Iti'111,  Anstliuus:  «  Ad  omne  conve- 


niens  Deo  cui  major  ralio  non  repugnat, 
sequitur  necessarium  :  istud  est  tale : 
ergo  istud  necessarium.  » 

10.  Item,  A  nullo  illustiium  vincitur: 
sed  dicit  Evangelium,  Matth.  xwii,  52: 
Miiifa  corpora  sanclorum  qui  doi-mie- 
rant  surrexerunt,  scilicet  cum  Jesu,  etc. 
Krgo  et  ipsa  hoc  accepit. 

11.  item,  Dionysius  tlicit  :  «  Omnes 
proprietates  inferiorum  habent  superiores 
cum  excellentia  :  »  ergo  cum  illud  datum 
est  sanctis  inferioribus,  ut  dicit  Evange- 
lium,  ergo  et  suprema'  omnium  in 
palria. 

12.  Item.  Ecclesiiv  argumentum  est 
illiiil  :  Jonnes  sanctificatus  esl  in  utero  : 
ergo  et  beata  Virgo  :  sed  Ecclesia  con- 
clusionem  concedit  et  celebrat  ejus  na- 
tivitalem  :  ergo  hoc  modo  arguo  a  simili : 
multa  corpora  sanctorum  surrexerunt  : 
ergo  et  beatissimae  Virginis  corpus  sur- 
rexit  '. 

Ilis  rationibus  et  auctoritatibus  et 
multis  uliis  manifestum  est,  quod  beutis- 
sima  Dei  mater  in  CDrpore  et  anitua 
super  choros  Angelorum  est  U8sum[»ta. 
Et  hoc  modis  omnibus  creditnus  esse 
veruni. 

Satis  ergo  patet  qualiler  beutissima 
Virgt>  habuit  omnes  gratias  speciules 
mortem  circumstantes. 


Solutio  objrclorum. 


Ad  illcd  autem  quod  objiclum  esl  do 
ejus  morte,  credimus  quod  mortua  esl 
pr.e  amore  sine  dolore.  Et  ni»n  csl  eliam 
catlem  ralio  de  m<>it<>  Domini  :  i|uia  cum 
illa  d<'buit  esMe  hiili^^fucluriu  in  summo, 
ronveniebat  el  opurlebut,  ijuod  esset 
pdmalis  in  sumnto,  et  ctiam  voluntaria 
in  Miimmo  :  unde  ila  luit  spiritu  permit- 


'    ^.    nKR.NAhnts,    F!pi?>t,    77    ail    niapislnjm  '  Pin  s..luiione  olijettoium,  Mile   imiiieilwt» 

HuRoii.-m  df  S.  Viclore.  mii,, 

»  S.  AicusTiNUi,  Lib.  de  A»sumptione,  cap.  ». 


QU^STTONES  SrPER  EVAXGRLHLM,  QU/EST.  CXXXIII.  187 

tenle  carni    impropria,   ut  ibi  simul   in  Scriptura,  nec  per  ralionem  necessariani 

summo  fuerit  motus  naturalis  et   ratio-  potest  probari,  nec  etiam  patel  ex    evi- 

nalis:  unde  summum  gaudium  cl  sum-  dentiasui,  sed  ex  consequentiis  Scriplu- 

mus  dolor  :  et  unum    fuit  materia  alte-  rarum  et  apparcntiis  rationum  potest  et 

rius :   quia  summe  gaudcbat,  quod  per  ipsum    et    suuni     oppositum    .-Bqualiter 

summum  dolorem  humanum  genus  red-  videri     ct    persuadcri,    ct     lioc    proprie 

imebat  :    hic    autem,    scilicet  in  Maria,  potest  vocari  opinabile,  ut  sunt  quaedam 

motus      rationalis      gratia      informatus  opinioncs  sanctorum,  ut  est  illa,  ulruni 

motum  naturalem  sopiebat  et  vincebat,  onmia  simul  sunt  creata  ?  et  illa,  utrum 

ita  ut  cum  essct  charitate  vulnerata    in  Angoli  sunt  in  gratuitis  creati?et  similia. 

summo,  et  in  sursum  trahebatur,  et  vin-  Quarlum  genus  et  sccundum  medium 

culum  impediens,  scilicet  alliganliam  cor-  est,    quod  quidem    in   Scriptura  IJibliae 

poris,  dissolvebat.  non  est  expresse  determinatuni,  nec  ex 

Ad  auctoritates  quae  oppositaj  sunt  ad  evidentia  sui  manifcstum,  tamen  ex  con- 

carnalem  assumptionem  Virginis  Marise,  sequcntia    Scripturse    et    apparentia  ru- 

respondemus  quod  quatuor  sunt  genera  tionum    ita  est    probabile,    quod  nulla 

supponibilium.  Scriptura  et  nulla  ratio  habet  aliud  op- 

Primum  est  quod  ex  sacra   Scriptura  ponere  in    contrarium,    et  illud  est  pie 

ita  expresse  est  determinatum,  quod  nec  credendum. 

dubitatio  nec  opinio  potest  circa  contra-  Unde   primum   est  expresse   detcrmi- 

rium.  De  hoc  dicit  Damascenus  :  «  Om-  natum,    secundum   est  pie    credendum, 

nia  quae    tradita   sunt  per    legem,    per  tertium    opinatum,     quartum     apocry- 

Prophetas,   per   Apostolos,    et  Evange-  phum.  Hieronymus  igitur  qui  fuit  inter- 

listas,    suscipimus   et  veneramur  et  co-  pres  Biblise,  loquitur  ut  interpres,  nihil 

gnoscimus,  nihil  ultra  requirentes.  »  volens  interserere  nisi  quod  per  Bibliam 

Alterum  genus  per  oppositum  ad  hoc  est     expressum.    Augustinus   autem    ut 

est,  quodestomnino  incertum  et  quantum  expositor  et  investigator,    non    tantum 

ad  sententiam  et  auctoritatem,  et  hoc  est  ponit  vel  supponit  ea  quse  sunt  principia 

simpliciter  apocryphum  :   vel  est  incer-  scientiae,  sed  ea  quse  necessario  conse- 

tum  quantum  ad   auctoritatem,  sed  non  quuntur,   nulla    ratione    vel    auctoritate 

quantum  ad  sententiam,  et  hoc  est  apo-  repugnante. 

cryphum  secundum  quid,  et  illud  ponitur  Et  sic  manifestum  est  qualiter  beatis- 

dubium.  Inter  hsec  duo  sunt  duo  media.  sima  Virgo  habuit  gratias  omniura  com- 

Tertium  igitur  et  primum  medium  est,  munes  et  speciales. 
quando  aliquid  non  est  determinatum  ex 


QUiESTIO  GXXXIII. 


Utruai  B.  Virgo  fuerlt  a  peccato  iminunis? 


PosT  Hsec  quseritur  de  suis  privilegia-  Primo   igitur    quseritur  de  hoc  privi- 

tis  gratiis,  quas  ipsa  sola  et  nulla   alia     legio  quod  est  peccati  immunitas,  utrum 
creatura  possidet,  hoc  fuerit  privilegium  imperatricis? 


i88 


D.  Ain.  iMAG.  ORI).  PR.ED. 


Et  videtur,  quod  non  : 

1  .Joan.  I,  8 :  Si  dixenmiis qitoniam pec- 
cahim  non  habemiis,  ipsi  nos  seducimus. 
Item,  Jol),  XXV,  4  :  Numquid  potest  appa- 
rere  mundus  natus  de  muliere?  Item, 
Job,  XV,  15  :  Cwli  non  sunt  mimdi  in 
conspectu  ejus.  Rem,  xXpostolus,  ad  Ro- 
manos,  iii,  23  :  Omnes  peccaverunt. 

2.  Item,  Luc,  vii,  42:  Quis  ergo  eum 
plus  diligit  ?  Et  respondetur,  y.  43 : 
yEstimo  quia  is  ciii  plus  donavit.  Sed 
beatissima  Yirgo  plus  onmibus  dilexit : 
ergo  ipsi  plus  donavit :  ergo  et  ipsa 
pcccavit. 

3.  Item,  Ad  Roman.  viii,  28  :  Scimus 
quia  diligentibus  Deum  omnia  cooperan- 
tur  in  bonum,  iis  qui  secundum  propo- 
situm  vorati  sunt  sancti.  (llossa  :  «  Etiaiii 
peccata.  »  Sed  oinnia  qme  cooperantur 
in  bonum,  liabuil  btala  Virgo  :  ergti 
peccata  babuit.  It<'iii,  (iU)ssa  ibidcin  : 
«  Sine  quibus  nun  vivilur.  »  llein, 
Glossa  :  «  Iinpossibilo  est  ({uemcuinquc 
sanctum  ali({uandu  non  cadere.  » 

4.  Item,  I  Joannis,  i,  7  :  Samjuis  hiHi 
ejus  emundat  nos  ab  omtii  peccato. 
Glossa  :  «  Tainen  nos  non  dehemus 
putare,  quaindiu  vivimus,  omniiio  pusse 
a  {)ercato  inundari.  » 

6.  Ilein,  Joun.  ii,  4  :  (Juid  tnihi  vt  tibi 
est,  mulitr?  Sujicr  boc  dirit  (!bry>o- 
sloinus,  quod  ubquid  buinani  {)assa  fuil, 
quusi  {)ropt(r  vanitatem  volucrit  (liri- 
stuiii  miraculum  facere. 

().  Ilem,  Proverb.  \x,  '.» ;  Quis  potest 
dicere :  A/undum  est  cor  mrutn?  Itcin, 
Eccle.  VII.  21  :  .\on  est  homo  juslus  in 
terra  qui  fariat  bonum  el  non  pecrrt. 
Itein,  ProNcrb.  wiv,  \\\ :  Scptirs,  scilicet 
in  dic,  radrt  justus. 

IrKKi  M,  (Juod  iion  .sit  i{)sius  {^rivile- 
f;inni  vidctur,  ){uod 

1.  .Noii  (■onvcnil  ei  ^oli ;  quia  iniilli 
Anyelorum  nuinquam  {leccaverunt. 

2.  Ilein,    Aliquis    infans     ba{)lizalu3 


^ 


f- 


statim  evolat  si  moritur :  ergo  ille  num- 
quam  peccavit  actualitcr. 

Item,  Job,  xxvii,  G  :  ISeque  enim  re- 
prehendit  me  cor  meum  in  omni  vita 
mea. 

CONTRA  : 

1.  Augustinus  dicit :  «  De  qua  propter 
bonorem  Filii  cum  de  peccatis  agitur, 
nullain  volo  tieri  mentionem  '.  » 

2.  Item,  Bernardus  :  «  Egoputo,  quod 
copiosior,  etc.  -.  » 

3.  Item,  rt  supra  de  sanctiticatione  in 
utero.  ^ 

4.  Ilcm,  Peccatum  veniale  non  liabuit: 
ergo,  elc.  :  qiiia  ubi  aliquid  de  peccalo 
vcniali,  ibi  ali({uid  vacuum  de  gratia : 
sed  ipsa  plena  gralia  fuit :  ergo  nihil  de 
pcccato  luil  in  ipsa. 

.").  Itein,  Augustinus :  «  Inde  sciinus, 
quod  {)lus  ei  gratiie  collatum  sit  ad  vin- 
cenduin  omni  ex  parte  peccatum  :  ({uo- 
niain  concipcre  et  parere  meruit,  queni 
con^tat  iiultum  babuisse  peccalum.  » 

(V  Itcin.  .Nccessitas  {>eccaiuli  relin({ui-     /. 
tiir    in    exercitium    coruin     ({ui    cadere 
{)ussunl  :    scd   ipsa   cailcrc    nun    {xtluit : 
ergo  illud  exercilinin  liabere  nun  dcbuit. 

7.    Itcin,     .\nsclinus  :    «    Ka    {turilHle 
beula  Virgu  nitebut,  qua  sub  Deo  majur     T 
ne({iiit  iiitelligi  '.  »  Sed  majur  {)otesl  in 
tclligi  si  {)cccavit.  Krgo  non  {icicavit. 

(j(oi)  {)er  omnia  vciuin  cs.^c  cicdimus.  8oh 
Et  ad  auctorilutes  in  contrurium  ad- 
ductus,  res{)()n(Iemu8  quud  umues  illae»  de 
{(cccuturum  juslc  lo({uanlur  viuturum 
liomiiium.  Ilhid  uutein  bcutissimo?  Vir- 
ginis  est  {irupriuiu  et  s()cciule  (irivilegiuin 
rcspectu  umnium  viuturum,  et  specialu 
d)  rogut  generuli.  C}uud  autcin  (lliryso- 
Htumus  dirit,  quod  ali({uid  liumuiii  {)as.sa 
fuit,  liuc  est  veruin  ;  quia  ut  buinu  lioini- 
nibus  compahsu  fuit.  Sed  ({uod  uli({uid 
vani  {)a.ss.i  fuit,  {)cr  uiiinia  falsuin  eAt,  et 
cuntru  Augu^tiiuim. 


*  S.  Au.."  -T,v. .,    i,i|,.   ,|„   .N.,|„,„   ,  ,   j.ratitt,       .Iiii..i,^.h. 
*^"P--/'*^-  '  .S    .\>Hr.LMUH.  I.ib.   .Ic   C..ii.<«|.lii  >l(i;iii.li  rl 

»  S.  Hkiinahdl',  t|»i»l.  \%\  ad  taiiKUiiOB  l.u^!-      pecculo  oiigiuali,  cap.  IH 


QU^STIONES  SUPEU  EVANGELIUM,  QU/EST.  CXXXIV.  189 


QU*:ST10  CXXXIV. 


Ltruiii  B.  Vlrgo  potiicril  peccare  ? 


PosT  H.^G  quaeritur  de  privilegio  quod 
estpeccandi  impossibilitas,  Utrum  scilicet 
beatissima  Virgo  putuerit  peccare? 

Et  videtur,  quod  sic  :  quia 

1.  Ipsa  potuit  mori :  ergo  potuit  pec- 
care. 

2.  llem,  Augustinus  dicit,  quod  Adam 
mori  potuit,  quia  peccare  poluit :  et 
quod  non  potuit  reduci  in  actum  potentia 
moriendi,  nisi  prius  reduceretur  in  actum 
potenlia  peccandi :  sed  beatissima  Virgo 
potuit  mori :  ergo  potuit  peccaie. 

3.  Item,  Augustinus  quaerit,  quare 
Deus  non  fecerit  homines  qui  peccaie 
non  possent?  Et  respondet,  quod  iliud 
gloriosius  fuit  omnibus  creaturis  :  ergo 
illud  debuit  convenire  omnibus  et  beatis- 
simae  Virgini,  quae  gloriosior  omnibus 
creaturis  fuit. 

4.  Ilem,  In  laudem  aliorum  sanctorum 
cantatur :  Qui  potuit  traAsgredi,  et  non 
est  Iransgressus  '.  Ergo  et  illud  convenit 
illi  quse  est  omni  laude  dignissima. 

5.  Item,  Si  peccare  non  potuit,  boc 
non  lantum  fuit  propter  fomitis  ex- 
stinclionem  :  quia  Angeli  numquam  fo- 
mitem  habuerunt,  et  tamen  peccaverunt. 
Item,  Hoc  non  propter  excellentiam 
potuit  esse  :  quia  Angeli  f  uerunt  in  gralia, 
et  tamen  peccaverunt. 

6.  Item,  Damascenus  :  «  Omne  crea- 
bile  est  vertibile  secundum  esse,  et  se- 
cundum  electionem.  »  Secundum  esse  ut 


corporalia.  Secundum  electionem  ut  ra- 
tionalia.  Sed  beatissima  Virgo  fuit  cx 
utroque  composita.  Ergo  fuit  vertibilis 
utroque  modo. 

7.  Item,  Gloriosius  habetur  quodhabe- 
tur  cum  victoria,  quam  quod  liabetur 
sine  victoria :  sed  in  beatissima  Virgine 
maxima  fuit  gloria :  summa  ergo  et  vi- 
ctoria  et  pugna  :  ergo  et  potuit  peccare. 

8.  Item,  Excellentior  fuit  slatus  inno- 
centiie  quam  iste  :  et  tamen  Adam  et 
Ueva  potuerunt  peccare. 

9.  llem,  II  Sententiarum,  distinct.  xxv 
dicitur,  quod  quatuor  sunt  status  liberi 
aibitrii.  Primus  estposse  peccare,  et  posse 
non  peccare  :  hic  status  innocentia;  est. 
Secundus  est  posse  peccare  et  non  posse 
non  peccare  damnabiliter :  hic  anle  tem- 
pus  gratiae.  Tertius  est  posse  peccare  et 
posse  non  peccare  damnabililer  saltem  : 
hic  in  tempore  graliae.  Quartus  est  non 
possepeccare,  et  hic  in  tempore  glorise  ^ 

CoNTKA  : 

1.  Quod  nobiliori  similatur,  hoc  est 
melius  nobilius  et  lionorabilius  :  sed  hoc 
est  non  posse  peccare :  ergo  hoc  est 
mehus,  nobilius,  et  honorabilius :  sed 
beata  Virgo  secundum  locum  habuit  post 
Deum  :  ergo  non  potuit  peccare. 

2.  Item,  Augustinus  :  «  Concedimus 
quidem  naturam  omnino  meliorem, 
quam  omnino  peccare  nollet :  concedant 
et  ipsi  talem  non  esse  malam,  quse  talis 


^  Eccli.  xxxi,  10.  de  S.  Viclove,  Lib.  III  Sententiarum,  cap.  iV«- 

*  Cf.  Opp.   B.  Alberti  Magni,  Tom.  XXVII  in      terea   sciendinn. 
edit.  nostra,  pag.  431,  litt.  G.  Cf.  etiam  Hugo. 


190 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  PR.ED. 


facta  est  ut  posset   non  peccare  si  vel- 
let.  » 

3.  Item,  Frustra  esset  potentia  quee 
numquam  reduceretur  aJ  actum :  sed 
ipsa  numquam  fuit  peccatrix  :  ergo  fru- 
slra  fuisset  in  ea  potentia  peccandi. 

4.  Item,  Philosophus  in  IXMetaphijsic. 
dicit,  quod  polcntia  est  principium  trans- 
mutandi  alterum  :  sed  beatissima  Virgo 
nullum  habuit  principium  transmutandi 
in  peccatum :  ergo  nullam  potentiam 
pcccandi. 

5.  Item,  Loquendo  ex  parte  rei,  poteu- 
tia  seiundum  quod  cst  in  prcedicamento 
qualilalis,  est  quulitas  disponens  ad  acti- 
oncm  vel  ad  passionem  :  sed  nulUi  talis 
quuhtas  luit  in  beatiasima  Virgmc  ad 
peccandum  :  ergo  non  fuit  in  ipsa  poten- 
tia  peccandi. 

6.  Ilem,  (luicumque  inconveniens  est 
inesse  actum,  eidem  inconveniens  est 
inesse  potentiam  :  sed  beatissinue  Virgini 
inconvcniens  est  inesse  actum  peccan»li : 
ergo  el  polenliam. 

7.  Ilem,  Inter  nun  j)osse  peccare  el 
non  posse  niereri,  et  inler  posse  pe»'care 
el  po;>se  mereri,  medium  esl  nnn  po-se 
peccare  et  jiosse  mereri :  sed  jMiniuin 
p<  rlinet  ad  statum  eomj>r)-hensorum 
sinijjliciler,  secundum  ii<l  statum  viatu- 
rum  siiiiphciter :  orgo  mediuiii  ju-rlinet 
ad  ^latum  iiKiniiiii  :  se<j  ilh-  est  beatis- 
sinia'  Virginis,  qua'  simjiU)  iler  viatrix  et 
secuiuluiii  <jui<l  <-oiiijir<-li<-n<l<>ns :  ergo 
ijisa  non  habuit  jiotentiain  peeeandi. 

Soluiio.  Qi  01)  dieimus  csse  veruin,  dislin- 
;^uent!u  taiiien,  <juod  nun  j»osse  jie^caro 
<juatuor  iiiodis  dicitur.  Prinio  mixlo  iion 
j)<)sj>e  peccare  per  ne  scquitur  nuturain 
immulabiiem  :  el  liue  mudu  dicitur  Deus 


Trinitas  non  posse  peccare.  Secundo 
modo  dicitur  non  posse  peccare,  quod 
habet  conjunctionem  vel  conversionem 
ad  naturam  invertibilem,  per  medium 
quod  est  de  sui  natura  inseparabile,  ut 
habitus  gloriae  :  et  hoc  modo  dicuntur 
sancti  et  Angeli  non  posse  peccare.  Ter- 
tio  modo  dicitur  non  posse  peccare, 
quod  habet  conjunctionem  ad  naturani 
invertibilem,  per  medium  quod  per  sui 
naturam  et  in  se  quidem  est  separabile, 
sed  non  est  separatum,  defendendo  se 
semper  a  contrario  resistente  vel  impu- 
gnante  vid  impedienle :  et  licet  nou 
suinme  et  projiter  hoc  et  quoad  quid  ali- 
quando  separabile,  tamen  in  his  sine 
quibus  ad  vitam  non  pervenitur,  semjier 
inseparabile,  ut  dicit  Gregorius  super 
Job.  Et  hoc  modo  sancti  palres  non  j>o- 
tuerunt  peccare.  Quarto  modo  dicilur 
non  pos.<e  j)eccare,  ijuod  hahet  conjun- 
ctionem  a<l  naturam  invertihilem,  jier 
meilium  quod  secundum  naturam  sui  et 
in  s»'  <jui<lem  est  sejiarabile,  ut  dictuni 
est,  sed  omnino  non  est  separatuin  ab 
aliijuo  eonlrario  repugnanle,  vel  resi- 
stenti',  vel  iinjiediente.  et  pr.elerea  in 
suiiimo  in  tali  subjecto  est  insejiarahile, 
ut  esl  j)leiiiludo  gratiu'  in  beatissiina 
\'ir;^'ine  :  et  hoc  mudo  dicilur  beatissinm 
Virgu  non  jiosse  j)eccare. 

iMnnes  igilur  aueturitates  et  rationes 
iju;»-  \  iiieiitur  jirobare,  (juod  jieccure  j>o- 
tuerit,  luijiiiintur  de  jiotentia  s(>cunduin 
quud  oppunitur  ad  non  j)0ss(>  jiriinu 
moilo,  vel  Hecundo  iiioilo,  vil  terlio  mo- 
ilo  stimjitum. 

Palil  igitur,  ijuu»!  lal»'  nun  jiusse  pec- 
car»'  e»)iijun(  tum  eum  jiosse  n»ereri,  e«l 
jirojirium  jirivilegium  heutie  Virginis. 


I 


QU^STIONES  SUPER  EVANGELIUM,  QU/EST.  CXXXV. 


l'Jl 


QUiESTIO  GXXXV. 


Utruin  B.  Vifgo  habiierit  pro  prif iicgio,  qiiod  qiioliliet  inolii 

ineferetui*? 


PosT  H.^G  quaeritar,  utruni  habuerit 
pro  privilegio,  quod  quolibet  molu  me- 
rebatur  ? 

Et  videtur,  quod  non  : 

1 .  Giatia  enim  est  principium  merendi, 
non  natura  :  sed  constat,  quod  aliquando 
movebatur  motu  naturali  :  ergo  non 
quolibet  motu  merebatur.  Si  diceretur, 
quod  simul  moveretur  gratia  et  natura, 
hoc  videtur  non  posse  esse  :  quia  si  sic 
esset,  unus  motus  esset  meritorius  et 
non  meritorius.  Si  autem  duo  sunt.  non 
esset  uterque  meritorius  :  ergo  altero 
eorum  non  mereretur. 

2.  Ilem,  Cognitiva  ordinata  estad  ope- 
rativam,  et  scientia  ad  operationem  :  sed 
cognitiva  non  fuit  perfecta  respectu  om- 
nium  ut  sciret  omnia  :  ergo  nec  opera- 
tiva  erit  perfecta  respectu  omnium,  ut 
quolibet  motu  mereretur. 

3.  Item,  Secundum  hoc  Dominus  Je- 
sus  Christus  non  excelleret  ipsam  ia 
operando,  si  ipsa  quolibet  motu  mere- 
retur  sicul  ipse  :  ergo  non  quolibet  motu 
merebatur. 

CoxTRA  : 

1.  Ad  Coloss.  in,  17  :  Omne  quodcnm- 
que  facitis  in  verb  o  aut  in  opere,  omnia 
in  nomine  Domini  nostri  Jesu  Christi. 
Itera,  I  ad  Corinth.  x,  31  :  Sive  mandu^ 
catis,  sive  bibitis,  sive  aliud  quid  /acitis, 
oninia  in  (jloriam  Dei  facite.  Aut  ergo 
aliquis  implet,  aut  nullus.  Si  nullus  : 
ergo  frustra  praecipltur,  vel  consulitur, 
vel  monetur.  Si  aliquis  :  ergo  beatissi- 
ma  Virgo  :  ergo  in  omni  eo  quod  fecit, 
merebalur. 


2.  Item,  Omnia  sunt  in  se  referibilia  : 
ergo  si  non  referuntur,  hoc  est  propter 
defectum  subjecti.  Si  igitur  subjeclum 
non  refert,  hoc  est,  vel  quia  non  vult, 
vel  quia  non  polest.  Si  non  vull  :  ergo 
peccat,  vel  ad  minus  est  imperfectum  in 
bonitate  quam  posset  habere,  Si  non  pot- 
est,  hoc  non  est  nisi  quia  habet  contra- 
rium  in  se,  quod  necessario  aliquando 
inclinat  ad  contrarium,  ut  fomes  ad  .ve- 
niale.  Sed  illud  non  fuit  in  beatissima 
Virgine  :  ergo  potuit  omnia  referre. 

3.  Item,  Sapiens  non  facit  aliquid  sine 
causa  :  ergo  prudentissima  Virgo  fecit 
omnia  propter  priniam  causam. 

4.  Ilem,  Quolibet  motu  mereri  est 
quoddam  bonum  :  aut  ergo  est  commu- 
nicabile  alteri  creaturse,  aut  non.  Si  est 
communicabile  :  ergo  summa  bonitas, 
scilicet  Deus  communicat  alicui  :  ergo 
beatissimse  Virgini.  Si  autem  non  est 
communicabile,  hoc  non  videtur,  quia 
idem  de  quolibet  opere   contingeret  di- 

cere. 

5.  Item,  Per  hoc  est  mereri,  ubi  nulla 
est  necessitas  peccandi  venialiter  :  hoc 
autem  fuit  in  beatissima  Virgine  :  ergo 
ipsa  potuit  quolibet  motu  mereri. 

6.  Item,  Ubicumque  non  potest  in  dis- 
cernendo  ratlo  errare,  et  voluntas  non 
potest  eligere  malum,  ibi  semper  eligi- 
tur  optimum  et  ultlmum  :  sed  utrumque 
horum  fuit  in  beatissima  Virgine  :  ergo 
omnia  fecit  propter  optimum  :  ergo  in 
quolibet  opere  merebatur. 

7.  Item,  Sicut  se  habet  anima  ad  cor- 
pus,  ita  ad  animam  charitas  :  ergo  sicut 


Sulutio 


192                                    D.  ALB.  MAG.  ORD.  PR.ED. 

elicit  animaomncs  operationcsacorpore,  phantasiis  et  deducitur  ab  illis  :  sed  in- 

ita  charitas  ubi  plene  liabet  esse  formae,  tellectus  beatissimae  Virginis  numquam 

ibi  elicit  omnes  operationes  ab  anima  :  se   immiscuit  phantasiis  ut  deduceretur 

et  sic  quolibet  motu  merebatur  ;  hoc  au-  ab  illis  :  ergo  semper  rectus  fuit :  sed  re- 

tem  in  beatissima  Virgine  :  ergo  quoli-  ctuni  est,  cujus  medium  non  exit  ab  ex- 

bet  molu  merebatur.  tremis  :  ergo  semper  fuit  erectus  in  sum- 

8.  Item,  Philosophus :  Intelleclussem-  mum  bonum  :  ergo  semper  raerebatur  •. 
per  rectus  est,  nisi  quando  se  immiscet 


QUiESTIO  GXXXVI. 


Lltruni  qiialibfl  passiuiM'  iiioi-obaliir  ? 


PosT    H.iic    qua^ritur,    utrum   qualibet  sed  rationalibus  gratia  informatis  :  undo 

passione  merebatur?  motibus  gratuilis  hberi  arbitrii  raereba- 

Kt  videtur,  quud  non.  tur,  ubi  rtiam  liberum  arbitriuin  et  gra- 

Philosophus    dicit,    quod   passlonibus  lia  operabaulur.  S»'d  liberum  arbilrium 

nou  meremur.  est  utjumenlum,  gratia  ut  sessor  secun- 

Item,  Nullum  necessariumnon  volun-  ,|iiiii    Aiist-lmum.  Tnde  ApoNtolus,  I   ad 

larium  est  meritorium  :  ergo   passiuiii-  Curinlh.  \v,  10:  \on  eynaulem,  sed yra' 

bus   iioii    in.ieinur.  da  /)ri  mtcum.  Kt  .sic  merehatur  .secnm, 

Iteiii,  A  [)artulibus  «unlraximus    p.i>^-  et  sic   meiehatur   in  iiuulihet  mulu  quu 

siones    :    ergo  nou  sunl  merituri.i'.  ronliiigil  iiu-reri.  Noii  lamen  in  hor  Do- 

l.u.NTHA  :  miiiu   nuslru  Jesu  (lliiistu  atjuabatur  iii 

Passio  latruiiis  fuit   nerfssaria,  .1   la-  upiraliunr,  qui  opcrahatur   iiaturalia  ct 

iiHii   mciiltMia.   Itt-iu,   II   ad  Tiiiioth.  ii,  >uprriialurali.i  et   siiie  sui   iiuligeiitia,  el 

ll' :  Si  sustDicbinius,  et  cunreyiiahiinus,  liue  iiiipru|iortioiiahili  charilate.  Passio* 

ct  ciel»'ra  plurima.  iiibus  auteiu   iii  quantuiii  ah  exlrinseci» 

inri-ruiilur,  vel  iiecesKurio  cuntruhiiiilur, 

Ai)    iioc    ditiiiius,   qu(»d    beata    Virgo  noii  iiier.iiiur  :  hed  iii  quantuiu  vuluiitus 

quulihct  motu  lilHii  arhitrii  ad  a-eiiduiii  laUoiuilis   infuriiiatu     gruliu    ad   illarum 

vel  |iuli(iidiiiii  iiierebatur:uiide  iioii  iiio-  bulhniiliaiii  lihcrlute  |inq.riu  iiiclnialur. 
Iil)usiiatiiralibii>iii(jiiantiiiiiiiatuialibus,  Kx    his    patciil  solutiones   ud  ohjtcla. 

'  I'io    boluliuno  ol.jecloiuin,  viJe    iufra  aJ  (lua^Bt.  »e»iueiiUiH. 


QU7ESTI0i\I<:S  SUPER  EVANGELIUiM,  QUyEST.  CXXW  II.  193 


QU^]STIO  CXXXVII. 


Utruni  piifilas  iii  suiiiiiio  debeat  assigiiari  B.  Vii*gini  pro  prix  ilcgio  ? 


PosT  H^c  quaeritur   de  lioc   quod  est  puritatem  Christi.  Si  sic  dicatur,  contra 

puritas  in  summo,   utrum   debeat  assi-  est   quod  dicit  Anselmus  :    «  Xon  post 

gnari  beatissirase  Yirgini  pro  privilegio?  Ciiristum,  sed  post  Deum.  »  Itcm,  se- 

Et  videtur,  quod  non:  quia  cundum  hoc  Angeli  majori  puritate  lu- 

1.  Si  intensio  puritatis  est  recessus  a  cerent :  quia  peccatum  originale  num- 
contrario,  sicut  albius  quod  nigro  est  quam  habuerunt  :  vcl  secundum  lioc 
impermixlius,  et  purius  quod  est  impuro  etiam  bruta  et  inanimata  majori  puritale 
impcrmixtius,  tunc  quaeritur,  quid  sit  lucerent :  quia  peccatum  originale  nec 
illud  impurum  per  cujus  impermixtio^  habent  nec  habere  possunt.  Itcm  si  dica- 
nem  sit  puritas  haec  in  summo?  Et  vide-  tur,  quod  intelligitur  de  hominibus,  hoc 
tur,  quod  non  posset  dici  proprie  aliud  adhuc  non  potest  stare  :  quia  Adam  in 
impurum  nisi  in  corporalibus  opacum  statu  innocentise  secundum  hoc  majori 
vel  opaco  mixtum,  in  spirituahbus  pocna  nitebat  puritate  :  quia  tunc  nuUo  modo 
vel  culpa.  Si  primo  modo,  tunc  sol  fuit  habuit  nec  habuerat  originale. 

purior  beata  Virgine.  Si  secundo  modo,  3.  Ilem,   Si  puritas  dicitur  per  reces- 

tunc  in  statu  innocentise,  et  omnes  ani-  sum    ab  impuro,   secundum   hoc  magis 

mae  beatie    a    corporibus    separatse,    et  recedit    quod    reccdit    et    quantum    ad 

etiam    Angeli    qui    fuerunt    sine  pcena,  actum  et  quantum  ad  dispositionem,  et 

eamdem  puritatem  habuerunt.  Si  igitur  adhuc    plus    quod    recedit   quantum  ad 

tertio  modo,  tunc   omnes  sancti  patriee  actum  et  quantum  ad  potentiam  et  dis- 

etiam  eamdem  puritatem  habuerunt,  et  positionem     omnem.    Illud    igitur    pu- 

eliam   ilii  qui   sunt    in  purgatorio,  qui  rissimum   est  inter  alia.    Sed    tale  pu- 

omnes  sunt  sine  culpa.  rum  est  sol,  qui    recedit  ab  impuro   et 

2.  Item,  Si  dicatur,  quod  haec  puritas  quantum  ad  actum  et  dispositionem  et 
sit  major  post  Deum  a  recessu  origina-  potentiam,  et  quocumque  modo  dicatur 
lis  :  quia  Christus  habuit  recessum  et  pu-  impurum,  sive  dicatur  ubi  est  mixtio  na- 
ritatcm  ab  origine  talem  quod  numquam  turarum  contrariarum,  opacoe  scilicet  et 
et  nuUo  modo  habuit  originale,  alii  om-  luminosae,  sive  ubi  est  mixtio  naturai  et 
nes  baptizati  habent  puritatem  ab  ori-  poenae,  sive  etiam  naturoe  et  culpae,  sive 
ginali,  ita  quod  peccatum  originale  ha-  etiam  scientige  et  ignorantiae  vel  nescien- 
buerunt,  et  adhuc  aliquo  modo  habent  ticC,  nulla  islarum  impuritatum  in  sole 
quantum  ad  pcenam  fomitis.  Sed  inter  est,  qui  nec  in  se  mixtus,  nec  alteri  mi- 
nullo  modo  habcre  nec  habuisse,  et  in-  scibilis  est,  et  non  habet  poenam,  nec 
ter  habere  et  habuisse,  quodammodo  culpam,  nec  ignorantiam  :  et  sic  purior 
medium  est,  scilicet  quodammodo  ha-  esset  beatissima  Virgine,  si  puritas  hsec 
buisse,  et  non  habere :  et  haec  fuit  puri-  esset  recessus  ab  impuritate. 

tas  beatissimae  Virginis  immediata  post  4.  Item,  Si  forte  diceretur,  quod  haec 

xxxvu  13 


194 


D.  ALB.  y\XG.  ORD.  PR.ED. 


puritas   dicilur  per  recessum  ab  impuro,  Doo  non  potest   aliqua  impuritas  esse. 
ubi    aptum    natum  esset    inesse   impu-  Ex  his  igitur  patet,  quod  puritas  non 

rum,  secundum  hoc  in  Christo  vel  etiam  dioitur  per  recessum  ab  impuro  tantum, 

Deo  non  est  major  puritas  quam  in  quo-  sed  etiam  per  approximationem  et  acces- 

vis  homine :  quia  vel  in   Christo  vel  in  sum  ad  summum  purum  :  ergo,  etc.  '. 


QUiESTIO  CXXXVIII, 


f 

4 


Utriiin   iilterct    sceiiiidiiin  i^lntiiin  illiiin  en   piiritnte,  seillcet  qiia  siib 

l>eo  ueqiiit  inajur  iiilelli;j;l  ? 


Seclndum  hoc  quneritur,  utruin  hea- 
tissi(na  Virgo  niteret  secundum  stilum 
iilum  ea  puritale,  scilicct  qua  suh  D«o 
niajor  nequit  intoUigi? 

Et  videtur,  quod  noii :  (juia 

1,  Eliam  ipsa  po>l  in  slatu  gloria*  iii- 
tobat  maJMii  purilato,  et  tamen  sub  Di-o. 

2.  Itein,  Oiijiies  sanrli  patriip  in  sua 
piiritate  plus  videntur  appr(>piii(|uarc  pu- 
rituti  palrix  ijuam  quaHMim({uo  puritas 
vine  :  illa  eniin  suflicit  ad  huc  ut  possiut 
I>riiiiam  liifoin  pcr  spocirm  vidcrc  :  lia'c 
aulein  non  ita  :  orgo  Virgo  boali^sima 
non  nitobat  suiiiiiia  sub  Dod  purilule. 

'i.  Ilom,  Si  dicitur,  ({ikmI  iiilflligitur 
secundum  slatum  via*,  adhuc  iion  vido- 
tur,  ({U(k1  (lossit  staro  :  (juiu  aniiua 
Christi  ({iia;  crcaUira  fuil,  in  t»latu  via? 
majori  nilfbat  purilati'  ({iiam  bcalissima 
Virgo. 

CoNTUA  pr.Tdicla  ohjicitiir  In  Imni  iiuj- 
diim  : 

1.  1'uritas,  ut  vidctur,  8c({uitur  nulii- 
ram  luminis  vol  luminosi,  ul  i{uod  (iIuh 
parlicipal  do  naluru  lucis,  (ilus  liabuit 
(luril  it  s,  ut  siimiiia  liix  vcl  sumiiic  lu- 
miiiosuin,  siimmc  sit  luciduiu  el  (•uruiii. 


et  ubi  magis  proprie  el  vore  esl  propri- 
otas  lucis,  ibi  magis  proprie  el  vore  est 
natura  ()uritatis  cl  proprietas  :  unde  cuin 
lux  Sit  cor()orulis  et  lu.\  spirituulis,  ot  ul 
dicit  Augustinus  sujier  Gcuesim  ad  litlf' 
lain,  magis  proprio  diculur  lu.\  s{)irilUii- 
lis  ({uam  lux  cor(>oralis,  oiil  eli  iiii  (lU- 
rilas  cor(>oralis  el  s{)irilualis  :  sod  inajor 
{lurilas  corjiuralis  esl  sccundum  majoroin 
cunvonicntiam  ad  suiiimam  cor^ioralem 
luccm,  et  secundiim  lioc  ii({ua  (lurior  esl 
terra,  uer  a({ua,  ignis  aero,  lirmamoiituin 
quam  igiiis,  nclum  a({ucum  quam  lir- 
iiiamoiitum,  ciclum  cm(ivroum  ({uain 
a({iicum.  Kl  ilhid  patcl  ud  sonsum.  Si- 
iiiililcr  crit  major  (luritas  spiritualis  se- 
(  unduin  iiiujoroiii  cuiivciiicnliam  ud  Huin- 
mam  liiccm  s()iritualciii.  qua^  Doui»  e8t, 
({III  lu\  c>l  in  lcuobris,  in  ({uo  toiiobra 
iion  sunt  ulla'  '.  Socundum  liuc  igitur 
|)urior  c>t  aiiima  siMisibilis  quum  vogota- 
tivu,  rutiuiiuli.H  qiium  scnHibilis,  rulioiia- 
lis  ungclica  quaiii  rutionalis  liuinaiia  se' 
cundum  iiuluruin.  Secuiidum  gralium  uu- 
lciii,  i{ua>  o.sl  qiiusi  lumoii  creuluiii  (iro- 
(-cdiMiM  u  luce  incroulii,  nbi  majur  cst 
|)artici(iutio,  ibi  iiiujur  ud  {ininuin  lucem 


'  rro  8oliiii,.ae  objectorum,  viJe   infra  po»t  »  I  Joaniii»,  i,  5  :   lUu*  lux  nt,  e(  ten<brm  in 

QUJBSI.  CX.WI.X.  tu  «u»i  tunt  uH». 


QU^STIONKS  SUPER  EVy\iNGELIUM,  QUyt:ST.  CXXXVIII.  I9.n 

propinquatio  :  ergo  ubi  gratia  iii  sum-  7.  Item,  Virginilas  esl  puritas  cordis, 

0,    ibi    appropinqualio    in    summo   et  fidcs  est  virginitas  mentis  :  sed  bealissi- 

iritas    in    summo.    Sed    in   beatissima  ma  Virgo  virginilatem  habuit  in  summo 

irgine  respeclu   omnium  aliarum  cre-  et  eliam  fidem  :  ergo  et  puritatem  babult 

urarum     non    unitarum   fuit  gratia  in  in  summo. 

mmo  :  ergo  appropinqualio  in  summo  8.  Item,   Puritas  est  pars  pulchritudi- 

[  primam  lucem ;  ergo  puritas  in  sum-  nis  :  et  pars  proportionabilis   non  debet 

0.  esse  minor  suo  toto  :  ergo  ubi  pulchri- 

2.  Item,  I  ad  Timoth.  i,  o  :  Charitas  ludo  in  summo,  ibi  puritas  in  summo  : 
!  de  corde  puro.  Ergo  ubi  charitas  in  sed  bcalissima  Virgo  fuit  in  summo  pul- 
mmo,  ibi  puritas  in  summo  :  sed  in  chra  :  crgo  et  pura  in  summo.  Minor 
atissirna  Virgine,  ut  ostensum  est  su-  patet  per  figuras  ipsius.  De  Rebecca, 
a,  fuit  churitas  in  summo  :  crgo  puri-  quge  figurabat  ipsam,  dicitur,  quod  fuit 
5  in  summo.  puella  decora  nimis,  virgo  pulcherrima. 

3.  Item,  Eflectus  hierarchicae  actionis  Item,  Esther,  ii,  13  :  Eral  formosa 
nt  purgare,  illuminarc,  et  perficere  :  valde,  et  incredibili  pidchritudine,  om- 
d  beatissima  Virgo  fuit  summe  illumi-  nium  oculis  graliosa  et  amahilis  videba- 
,ta  et  perfecta  :  ergo  in  summo  pur-  tur.  Ilcm,  Idem  patct  per  Judilh  et  Ra- 
ita  :  ergo  in  summo  pura.  chel. 

4.  Item,  Ad  dationem  doni  supremi  9.  Item,  Puritati  sive  munditiee  cordis 
quitur  coliatio  omnium  inferiorum,  attribuitur  viderc  Dcum,  juxta  illud 
xtaillud  Apostoli  adRomanos,  viii,  32  :  Mattlisei,  v,  8  :  Beatimundo  corde^  quo- 
ui  proprio  Filio  suo  non  pepercit,  etc,  niain  ipsi  Deum  videbunt.  Et  illud  :  «  Da 
lomodo  non  etiam  cum  illo  omnia  no-  purae  mentis  oculos  in  te  dcfigere.  »  Sed 
s  donavit?  sed  Dcus  beatissimse  Vir-  beatissima  Virgoin  summo  viditDeum  : 
ni  summum  donum  donavit,  cujus  crgo  in  summo  habuit  puram  oculum. 
ira  creatura  capax  fuit,  scilicet  Dei  10.  Item,  Ponamus  sccundum  statum 
aternitatem  :  ergo  et  summam  purita-  viae,  quod  anima  beatissimai  Virginis 
m.  sine  omni  additione  gratiae  vel  gloriae 
0.  Item,  Dionysius  dicit,  quod  supc-  separelur  a  corpore,  constat  quod  tunc 
ores  habent  proprietates  inferiorum  deiformissima  cssct  in  puritate  :  scd 
[iTi  excellentia  '  :  unde  Seraphim  qui  eamdcm  habuit  in  corpore  :  ergo  et  tunc 
:celUt  cliaritate,  excellit  omnibus  donis  super  omnes  creaturas  nitebat  puritate. 
leriores  omiies  :  ergo  et  beatissima  11.  Item,  Quod  non  obstat,  quod  sua 
irgo  cum  excellit  Seraphim  in  chari-  puritas  non  plene  apprehendat  per  spe- 
te,  excellit  etiam  puritate.  ciem  lucem  increatam,  hoc  videtur  per 
6.  Item,  Cantatur  in  prosa  Penteco-  simile.  Videmus  enim,  quod  quandoque 
es  :  «  Tu  purificator  omnium  flagitio-  major  lux  minus  illuminat,  ct  minor  lux 
im  Spirilus.  »  Ergo  cffectus  Spirilus  magis  illuminat,  propter  conjunctionem 
lucti  est  purificatio,  finis  et  cflectus  pu-  cum  aerc  obscuro  vel  claro  :  unde  quan- 
ficationis  est  puritas  :  sed  beatissima  doque  illumiiiat  magis  luna  in  nocte, 
irgo  super  omnem  crealuram  habuit  aerc  puro,  quam  sol  in  dic  cum  aere 
piritum  sanclum,  juxta  illud  Lucae,  i,  obscuro  :  et  tamen  improportionabiliter 
5  :  Spirilus  sanctus  superveniet  in  te.  est  major  lux  solis  quam  lunae.  A  simili 
flossa  :  «  Quod  numquam  in  aliquem  ergo  non  videtur  inconveniens,  si  major 
enit,  veniet  in  le.  »  Ergo  in  summo  fuit  lux  gratiae  in  subjecto  passibili  conjuncto 
ura.  corpori  passibili  et  grosso,  minus  immu- 

'  S.  DioKYsius,   Lib.  de   Ccelesti  liierarctiia,  cap.  2. 


196  D.  ALB.  MAG.  ORD.  PR.^D. 

tat  et  movet  actualiter,  quam  minor  lux  quoJ  beatissima  omnium  Domina,  etian 

gloriie  in  subjeclo  impassibili  etglorioso.  in  stalu  viae,supcr  omnem  creaturam  e; 

Ex  liis  igitur  omnibus  videtur  et  pro-  puritate  nilebat,  qua  sub  Deo  mujor  ne- 

balur  etiam,  quod  simpliciter  vcrum  sit,  quit  intcUigi  '. 


'h 


QVMSTIO  GXXXIX. 


LKriiiii  sliiuil  vol  siu*co«slvo  nooeporll  islain  piirilahMii.  (|iiaiii  \n 

Kiiiiiiiio  lialMiil? 


\ 


.TrxTA  lioc  qureritur,    quando    aocopit  ergo   iuipbta   tunc   fuit   bfpc   purilas   u 

istaui  puritatiMu  in  summo,  utium  siiiiul,  siimmo. 

vel  successivo  ?  .*>.    Itom,     lltijusmodi    purilatis   oausi 

I .  r.oMstal  cnim,  quod   in  uttro  fuorit  osl,  iit  tbiil   AiimIiuus,  quod  dobuit  esi» 

sanctiliiata    tt    jmrgata  :    sod    status    in  matir  Dti  :  sod  olToctus  non  ost  prius  il 

utero  in  quantum  bujusmodi  niin  ost  sta-  ro  quam   in  sua  :  ergo  non  ibdiuit  prini 

tus  ad  operanihim  :   er^Mi    illa  purilioalio  pura   csso  puritato  qiia  major  sub    l)e( 

iion    liiit    [)vv   virtiitom    liujusiuixli,  sod  iiuijor  no<|iiil   intidbgi,  quaiii  tunc  CUV 

pcr  gratiam  opoiantom  simul  ad  ^Tatiam  ibbuit  ot   inoopit  esse  malor   Doi*. 
sacramcntaloin. 

li.  Iti-m,  (lonslat,    quod  postea  cliam  Vi 
oporabatur  sooundiim    virtulcs  :    ol    illa 

opcratit)  est    ipsius    aninuL'    purilicatii»  :  Hisftonsio   ad   (/luvsfiones    rA.VAI'//, 

untlo,  At  t.  w,  !•  :  l-iih-  pmificans  conia  (  .\\\\  /f/,  C.WXIX,  i/r purilate. 

ronnn.  i 

'.i.  Itfiii,   (!i)nslal,  qiiod  iii  pi'rfoitii»ni- 

biis  ^Matuitis  ail  ()|M'raiidiiiii  gradus  .suiit  :  .\ii  ii.i:i:   dioiiiius  solvondo,   sicut  dici 

eo  quud  tb)na  suiit   virlutibus  supiriDra,  .Vnsoliiiu.H' :  «  .Ncinpo  docons  orat  ut  01 

ct   bcatitutlinos   donis  :    crgo   soountliiiii  puritato  quu    iiiajur  sub   Dcu   no(|tiit  ia 

lioo     gradus    ptdiiil    babon'    purilicatio,  tolligi,  Virj^^o  ilbi  nitcrct,  cui  Doiis  Pale: 

qua'  bis  pcrfottiuiiibiis  t'?,t  olTccta.  uiiirum  l'"iliiiin  miiiiii  (|Uoin  dc  ou  rd»»  UIM 

i.    Ili-iii,    Si    piiiilioatiu   cst    onlinalit)  a>i|uab'ii)  sibi  gciiituiii,  taiiKpiaiii  scipsun 

ad  ilhuiiinatiunciii  ol  porloctiunciu  :  orgo  diligobal,  ila  tl.irc  dis|iunob.it,    ul  nalu 

(juaiitiu    fueruiit    illu'    in    cumjdoiiiontu,  ruliler  ossol    unuH    idoiinjuo    coiiiiiiunit 

tunc  olium  jmritas  oral   in   suinmu  :  ^ed  Doi  Pulris  cl   Virgiiiis  Kilius,    ot    qu«il 

hoc    fuil    iii  cunccptionc    lucis    iclcrna' :  ijiso  l''ilius  subhluiilialitor  fuccrc  sibi  IH« 


'  l'ro  snluliono  olijpcloriini,    \h\i'  infra  post      infra. 
(jiKo^t.  8t>i|iii>iiiiiii.  *  S.  A.si>eLMi'A,  l.ib.  de  Cuncepto  virt(ti)aU  f 

*  l'ro  sululione  olijccloiuin,   vide  iiuniodule      peciMilo  originali,  cap.  18. 


QU^STIONES  SUPER  EVANGELIUM,  QU^.ST.  GXXXIX.  197 


rcm  eligebat,  et  de  qua  Spiritus  sanctus 
'olebat,  et  opcraturus  erat,  ut  concipc- 
etur  et  nasccrelur  iile  de  quo  procedc- 
lat.  »  Dicimus  igitur,  quod  puritas  hwc 
st  ab  orij,anali  non  dico  distantia,  sed 


7  :  Erat  enim  Esther  formosa  valde,  etc. 
Formosa  in  opere  per  charilatem  quaj 
est  forma  omnium  virtutum,  et  incredi- 
bilis  pulchritiidinis  in  corpore  pcr  insoli- 
tam   virginilalis  castitalcm,  juxta   iilud 


cgregatio,  et  ad  primam  lucem,  quan-  Sapientia,  iv,  1  :  Quampulchra  esl  casta 
um  possibile  est  puroe  creaturae,  deifor-  generatio  cum  claritate  !  Oninium  oculis 
ais  approximatio.  Unde  sccundum  rem     gratiosa  et  amabilis  propter  cordis  humi- 

litatem,  juxta  illud  Lucaj,  i,  48  :  llespe- 
xit  humilitatem  ancillse  suae.  Item,  de 
eodem,  Judith,  xi,  1!)  :  Non  est  taiis  mu' 
licr  super  teiram  in  adspectu,  inpulchri- 
tudine,  et  in  sensu.  In  adspectu  convcr- 
salionis  in  opcre,  in  pulchriludine  casti- 
tatis  in  corpore,  in  sensu  verborum,  id 
est,  in  exterioribus  verbis,  et  in  puritate 
cogitationis  in  corde. 

De  tertio  gradu  dicitur  in  Psalmo  xlv, 
5  :  Sanctificavit  tahernaculum  suum  Al- 
tissimus.  Item,  ibidem,  t-  6  :  Deus  in 
medio  ejus,noncommovebitur. llem,huc. 
I,  35  :  Spiritus  sanctus  sicperve?iiet  iti  te. 
Item,  Isa.  x[,  2  :  Requiescet  super  eum 
spiritus   Domini,   spiritus   sapientise    et 


iliil  est  hsec  puritas  aliud,  nisi  pcccati 
riginalisdeletio,  fomitis  cxstinctio,  gra- 
jitarum  perfectionum  ultimatio. 

Ex  his  patct,  quod  nihil  est  ad  propo- 
ilum  quod  objicitur  de  aliis  sanctis,  vel 
e  inanimatis,  vel  Christo,  vel  Angelis, 
el  Deo. 

Et  concedimus  etiam,  quod  in  beatis- 
ima  Virgine  secundum  statum  vise  fuit 
ralia  deiformior  quam  in  Angclis  :  et 
oc  dico  quantum  ad  substantiam,  sed 
on  quantum  ad  actum  qui  est  ope- 
ilio,  ut  supra  plene  dictum  est  in  ma- 
iria  de  charitate. 

Dicimus  etiam,  quod  ad  hanc  purita- 
im  in  summo  quatuor  gradibus  ascen- 


it  beata  Virgo.   Primo  enim  puriticata     intellectus.  Haud  dubium  est  quin  etiam 
lit  per   sanctiQcationem  in  utero.   Se-      super  eam. 

jndo,  in  virtutum  exercitatione.  Tertio,  De  quarto  dicitur,  Ezcchiel.  xlui,  4 : 

i  Spiritus  sancti  superventione.  Quarto,      Majestas  Domini  ingressa  est  templum 
i  Fdii  conceptione.  In  primo  gradu  est     perviam  portae  quse  respiciebat  ad  Orien- 

tem.  Et  post,  j'.  5,  sequitur :  Et  ecce  re- 
pleta  erat  gloria  domus  Domini.  Item, 
Jerem.  xiv,  21  :  Ne  facias  nobis  contu- 
meliam,  soliiglorias  tuse  recordare.  Item, 
Isa.  Lx,  7  :  Domiun  majestatis  mese  glo- 
rificabo.  Et_,  in  eodem,  xvi,  5  :  Prsepa- 
rahitur  in  misericordiasolium,etsedebit. 


ertectio  graduum  vcl  sacramentalium 
ratiarum.  In  secundo,  perfectio  dono- 
im  et  virtutum.  In  tertio,  perfcctio  fru- 
uum.  In  quarto,  perfectio  beatitudinum. 
De  primo  dicitur  in  Canticis,  iv,  7  : 
ota  pulchra  es,  amica  mea,  et  macula 
911  est  in  te.  Tota  pulclira  es  ab  origi- 


aU,  tota  pulchra  es  a  mortali,  et  ma-     i^^^^^  Apostolus,  ad  Hebr.  iv,  16  :  Adea- 
ila,  id  est,  veniale  peccatum  non  est  in     „^^^^   ^^^„^   ^^^.^j^  ^^  thronum  gratice, 

etc. 

Item,  Anselmus  dicit,  quod  «  ea  puri- 
tate  nitebat,  qua  sub  Deo  major  nequit 


De  secundo,  ibidem,  t-  1  '>  Quam  pul- 
ira  es,  amica  mea,  quam  pulchraes  !... 
hsque  eo  quod  intrinsecus  latet.  Quasi 
iceret ;  Quam  pulchra  es  corpore  per 
istitatem,  quam  pulchra  in  opere  per 
laritatem,  quam  pulchra  in  corde  per 
umilitatem!  Item,  de  eodem,  Esther,  r. 


intelligi.  » 


Ex  his  manifestum  est,  quse  et  qualis 
et  quanta  est  puritas  in  summo  quam 
habet  gloriosa  Virgo  pro  privilegio. 


i98 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  PR.^D. 


QUyESTlO  CXL. 


Ltruiii  iiiajor  gralin  possil  inlolli^i  parliciparl  piirse  frealiirne,  qiiani 

esse  malrem  Dei? 


1 


Deinde  quaBritur  de  privilegio  quod 
est  matreni  Dei  esse,  ratione  cujus  etiam 
dicilur  principaliter  (jratia  jile/ta  bea- 
tissima  Virgo.  De  qua  quaM-ilur,  utruni 
major  ^ratia  possit  inlelligi  parli«  ipuri 
purie  creaturte,  quam  esse  matnm  Dti  ? 

Et  videtur,  quod  sic: 

1.  tiralia  cnim  immediata  est  post 
Filium  Dei  per  naluram,  et  ita  videlur, 
quod  [)Ius  sit  esse  Kilium  Dei  per  grutiam 
adoplionis,  quam  os^c  matrt-m  Dei  per 
naluram  creatam. 

2.  Item,  Videtur  quod  plus  sit  dari 
alicui  esse  Angelum,  quam  es^e  malrem 
Dei :  quia  nalura  angelica  est  supra  lui- 
manam. 

3.  Ilem,  IMus  est  elevari  in  substan> 
tiam  quam  in  acridens  :  iieri  autem  An- 
gelum  est  elevari  in  snbst.intiam  supr- 
riorem,  fieri  autem  matrem  esl  elevari 
secundum  actidi-ns  tantum  :  ergu  inujor 
gratia  conferretur  bi-.itissimu'  Virgini  si 
lierel  Angtdus,  i|uaiii  quoil  esset  mater 
Dei. 

i.  Ilem,  (lum  Spiritus  sanclus  .niI  ter- 
tiu  persona  in   rrinitale  sccundum  ordi- 


nem  naturce,  et  Filius  secunda  secundum 
illum  modum :  ergo  sub  illa  gratia  qua 
alitjuis  fuit  Filius  Dei  Patris  innnediate, 
videtur  esse  illa  t|ua  aliquis  lieret  Spi- 
ritus  sanctus  :  et  sic  posl  esse  Filium  Dei 
potest  gratia  major  inlelligi,  quam  esse 
malrem  Dei,  scilicel  esse  Spiritum  san- 
ctum  :  el  ita  videtur  non  immediata  gra- 
tia  bealissim;e  Virginis  esse  post  gratiann 
Filii  Dei  Domini  nostri  Jesu  Cbrisli. 

.").  Ilem,  (iUUi  post  proprielales  perso» 
narum  sint  cuju>Iibet  persouie  proprie- 
lates  upproprialie,  vitletur  quotl  post 
conjunclionem  personarum  propri«'tatura, 
inimediatus  sit  proprietalum  uii[)ropria- 
tarum  loujunctio  quamesse  matrem  Dol. 
Ft  ^ic  pust  lieri  Deum  Pulrem  vul  Deum 
Filiuin  vel  Deum  Spirilum  sanctum, 
essel  lieri  omnipt^lentem,  summe  sapien- 
tem,  summe  bonum. 

G.  Ilem,  Si  bfutissimu  Virgo  udhuc 
pu>t  t^bristum  lilium  [)urum  buininem 
gfiuiissel,  ille  osel  lilius  Virginis  et  fra- 
ttr  Dei,  et  illiiiHgralia  mujor  «^sHel  gratia 
bealiM«im!i*  VirgiiiiH  quu*  fail  iiialer  Dei, 
sed  nuii  tiliu  virginiK  '. 


\Pro  solutioue  objectorum,  vule  infra  |)o»l      yun"il.  CXI.I. 


QU/ESTIONES  SUPER  E\  ANGELIUiM,  QUJ^ST.  CXLI 


199 


QU;ii:STIO  GXLI. 


Ltriini  si  aliqua  creatura  essel  pater  Dei  sccunduni  liuninnifateni» 
utrum  lioc  plus  esset  liomlneni  esse  patreni  Dei  quani  esse 
niatrem  ? 


Item,  Juxta  hoc  quaeritur,  si  aliqua  pura 
creatura  esset  pater  Dei  secundum  hu- 
manitatem,  utrum  hoc  esset  plus,  scilicet 
hominem  esse  patrem  Dei,  quem  esse 
matrem  Dei? 

Et  videtur,  quod  sic  :  quia  majus  et 
dignius  est  esse  patrem  quam  esse  ma- 
trem  :  ergo  eodem  addito  eadem  maneret 
beatitudo  ;  ergo  majus  est  esse  patrem 
Dei  quam  matrem  Dei. 

Item,  Si  diceretur,  quod  impossibile 
est  hominem  esse  patrem  Dei,  responde- 
tur  quod  ita  impossibile  fuit  V^irginem 
esse  matrem  Dei  secundum  naturam  : 
sed  sicut  nec  illud  fuit  Deo  impossibile, 
ita  nec  istud.  Isa.  lxvi,  9  :  Ego  qui  gene- 
rationemcseteris  tribuo,  numquid  sterilis 
ero  ?  Ex  quo  consuevit  tradi,  quod  gene- 
rationis  ifilernee,  ubi  unus  de  uno,  ex- 
pressissimum  exemplum  est  generatio 
teniporalis  ubi  una  persona  de  una  sola  : 
sed  in  divinis  non  est  maternitas,  sed 
tantum  palernitas  :  ergo  expressius  illam 
generationem  repraesentaret  homo  pater 
Dei,  quani  homo  mater  Dei  :  ergo  esset 
nobilius  et  dignius  esse  patrem  Dei,  quam 
malrem  Dei  :  ergo  haec  non  est  major 
gratia  queeparticipari  potest  a  pura  crea- 
tura '.. 


Responsio  ad  qusestiones  CXL  et  CXL/. 


CoNTRA  praedicta  objicitur  in  hunc  mo- 
dum  : 

1 .  Inter  matrem  et  filium  est  conjunctio 
substantialis  :  inter  patrem  et  filium  ado- 
ptivum  est  participatio  accidentalis  :  ergo 
majus  est  esse  matrem  Dei  per  naturam, 
quam  esse  filium  Dei  per  adoptionem. 

2.  Item,  Illud  ad  quod  sequitur  majus 
bonum,  est  eiigendum  :  sed  ad  esse  ma- 
trem  Dei  sequitur  majus  bonum  quam 
ad  esse  Angelum  :  ergo  hoc  melius  est 
et  magis  eligendum.  Minor  palet  :  quia 
ad  esse  matrem  Dei  sequilur  esse  domi- 
nam  omnium  Angelorum. 

3.  Item,  Inler  esse  Filium  Dei  per  na- 
turam  et  esse  Deum,  et  esse  filium  Dei 
per  adoptionem  et  non  esse  Deum,  me- 
dium  est  esse  Dei  matrem  per  naturam, 
et  non  esse  Deum  :  ergo  immediate  post 
esse  Deum,  est  esse  matrem  Dei. 

4.  Item,  Quidquid  claudit  alterum  in 
se,  plus  est  eligendum  quam  illud  quod 
non  claudit  alterum  in  se  :  sed  esse  ma- 
trem  Dei  per  naturam,  necessario  claudit 
in  se  esse  filium  Dei  adoplivum. 

5.  Item,  Causa  in  quantum  causa,  di- 
gnior  est  suo  effectu  in  quantum  eflectus  : 
ergo  dignius  est  esse  causam  boni  quam 


Pro  solutione  objectorum,  vide  immediate      infra  ad  10. 


200 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  FR.ED. 


causalum  a  bono  :  sed  mater  Dei  est  cau- 
sa  Dei  et  origo  Dei  secundum  illud  quod 
nalum  est  :  frater  aulcm  Dei  non  est 
causa  vel  origo  Dei,  sed  causatus  ab  ea- 
dem  origine  :  crgo  plus  est  esse  malrem 
Dei  (]uam  fralrem  Dei. 

G.  Item,  Maler  Dci  respeclu  fdii  Dei 
dicit  relationem  superpositionis,  Irater 
cequiparanliae. 

7.  Ilcm,  Dicitur,  Deuler.  v,  10  :  Ilono- 
ra  patrem  tuion  et  tnatrem.  Non  aulem 
priEceplum  esl  de  honorandis  fratribus. 
IManifeslum  igitur  est,  quod  dignius  est 
esse  matrem  Dei,  quam  fratrem  Dei. 

8.  Item,  Si  beatissima  Virgo  lieret 
Spiritus  sanctus,  tunc  ipsa  esset  et  ipse, 
et  tunc  fieret  confusio  sexus. 

'.),  Item,  Si  duo  essent  lilii  in  Trinitale, 
alter  major  esset  qui  esset  filius  Dei,  al- 
ter  minor  qui  esset  filius  Yirginis  beatis- 
simae  matris. 

10.  Ilem,  Quod  non  posset  homo  esse 
pater  Dei,  sic  ])robatur  :  Dicit  Philoso- 
phus,  quod  masculus  est,  qui  generat  in 
alio  :    ergo   ille  qui  esset  paler  Dei.  aut 


generaret  in  alio,  aut  in  seipso.  Si  in 
alio  :  ergo  duo,  unus  generans  in  alio, 
et  unus  vel  una  ab  altero  generans  ;  ergo 
esset  ibi  masculus  et  fremina.  Si  auleni 
ille  pater  generaret  in  se  :  ergo  non  esset 
masculus  :  ergo  non  esset  pater. 

11.  Item,  Quce  est  ratio  quare  plus  di- 
cerelur  pater  quam  mater  ? 

12.  Item,  Cum  non  sit  in  viro  locus 
conceptioniset  formationis  et  nutritionis, 
si  fieret  subita  formatio,  non  esset  gene- 
ratus. 

13.  Item,  Cum  non  sit  ibi  organuni 
parlus,  indilferensesset  ratio  virginitatis: 
et  sic  non  esset  virginis  filius. 

1  i.  Item,  Ksset  nec  |)aler  nec  mater. 

1").  Item,  Si  e.xclusus  essel  sexus  fce- 
niineus  ab  incainatione,  tunc  incarnatus 
non  esset  bemiiia,  nec  de  fipmina  inear- 
nalus. 

Kx  his  manifeslum  est,  quod  non  [)ot- 
est  intidligi  pura»  crealur;e  major  parti- 
cipari  gratia,  quam  esse  matrem  Dei  : 
unde  hoc  est  privilegium  beatissimae  \'ir- 
''inis  Domina'  nostrae. 


QU.ESTIO  CXLIl 


Qiiiililri' illiid  piixilruiiini  (|iioil  4s|  inalei*  rl   \  iruo.  |M>naliir  inhr  |irl- 
\ih'^la   ^raliii'.   «•iiin   noii   xliiraliir  «Nsr  maliiilinn  ? 


SEgliTLii  viderc  de  illo  privilegiu  i{iiiid 
esl  mater  el  viigo,  de  «juo  quai  itur  pii- 
luu,  qualiter  j)uiiatur  iiiter  privib-gia  gra- 
tia»,  cum  nun  videalur  esse  graluiluii»? 

Quud  .>,ic  jirijbatur  : 

1.  rtiujiique  pute.sl  esse  cuiii  j)eccalu, 
scilicel  esse  virgiiiem  el  «'hse  inalrem  : 
ergu  neulrum  |)utest  csse  gratuitum. 

2.  Item,  Quu.'libet  pars»  cuinj)alitur  sc- 
cunduin  se  j^ec  lalum  niurlale  :  ergo  el 
lotuiii. 


;t.  Ilriii,  \]\  (luubuR  indiltereiitibus  nun 
lit  unuiii  gratuiluiii.  I!\  his  vidftur,  quod 
illa  j)arli<-ula  iiun  debeut  j)uni  j)i'u  j)i-ivi- 
legio. 

l.  Item,  (Juud  nuii  ruiiveiiial  ip.»i  holi, 
videtur  :  ijuia  iMiiluM)]>liUH  dicit,  quod 
sexus  e>t  iii  jdanliH,  el  vsi  j)laiitu  iiinscula 
et  [)lantii  riiMuiiia  :  el  uii.i  jdaiita  ^ilierdl 
aliam  jilaiilam  .sine  <  (>rruj)tioiio.  ^iue 
cuminixliunr  ;  ergo  ibi  ^iiiiul  cttl  iiiuter  el 
virgo. 


QUiESTIONb^S  SUPEU  KVANGELIUiM,  QU/EST.  flXLII.  201 

5.  Item,  Ecclesia  est  siinul  mater  ct  4.  Item,  Quidtjuid  osl  iii  arte  excmplari 
virgo  :  ergo  non  solum  beata  Virgo.  Si  divina,  lolum  debct  esse  excmplatum  ct 
dicatur,  quod  Ecclcsia  dicitur  matcr  ct  declaratum  in  exemplo  creato  :  ergo  gc- 
viro-o  spiritualiter,  ct  bcata  Yirgo  corpo-  neratio  divina  dcbet  aliquod  habere  cx- 
raliter.  Inde  sic  :  Nobilior  ct  verior  et  emplum  in  natura  :  scd  ibi  unus  cst  de 
pcrfectior  est  maternitas  et  virginitas  uno  sine  corruplionc,  divisione,  vcl  mix- 
spirilualis  quam  corporalis  :  crgo  Eccle-  tione  ;  ergo  et  bic  unusde  una  sinc  cor- 
sia  verius  et  nobilius  ct  perfectius  dicitur  ruptione  :  ergo  crit  matcr  virgo. 

mater  virgo  quam  beata  Virgo.  5.  Item,  Prima  dignitas  in  divinis  qua; 

6.  Itcm,  Virgo  nubcns  in  cbaritate,  est  communicabilis  creaturis,  csl  a  quo 
nullam  perdit  virtutem  :  ergo  si  prius  alius  per  gcnerationcm  :  ergo  et  ha'c 
habuit  virtuosam  virginitatcm,  adbuc  prima  et  summa  dignitas  naturalis  :  crgo 
habet  :  et  lit  mater  :  ergo  babet  et  mater-  et  in  lioc  potest  csse  dignitas  et  privile- 
nitalem  et  virginilatem  simul  :  ergo  est  gium  gloriosse  Virginis  super  omnia. 
matervirgo.  G.  Item,    Ilomo   est   minor  mundus  : 

7.  Item,  Quidquid  est  in  inferioribus  creare  autem  mundum  majorem  cst  pri- 
pcrtinens  ad  dignitatem,  est  in  superiori-  vilegium  Uei  :  ergo  generarc  mun(bim 
bus  :  sed  Angelus  non  generat  Angelum:  minorem  privilegium  potest  cssc  bo- 
ergo   boc  non  pertinet  ad  dignitatem  :  minis. 

ergo  etiam  hoc  non  debuit  esse  privi-  7.  Item,  Deus  mclior  mundo  est  :  crgo 

lcgium.  plus  est  Deum  gcnerarc,    quam    creare 

CoNTRA  :  mundum. 

1.  Homo  est  dignissima  creaturarum  :  8.  Item,  Virginitas  prout  fuit  in  beatis- 
ergo  generatio  hominis  est  nobilissimus  sima  Virgine,  fuit  recessus  ab  omni  makK 
elTectus  naturalis  :  ergo  generatio  nobi-  maternitas  fuit  ei  collatio  omnis  boni  : 
lissimi  cujusdam  hominis  est  etfectus  ergo  omne  eligendum  et  appctcndum 
nobiUssimus  :  sed   elfectus  nobilissimus  intcUigitur  in  hoc  privilcgio. 

non    est   nisi    nobilissimae    substantiae,  9.  Item,  Quod  hoc  soli  convcniat  bea- 

juxta  illud  Lucee,   vi,   44  :    Unaquseque  tissimae    Virgini,    probatur   hoc   modo  : 

arbor  de  fructu   suo    cognoscilur  :  evgo  Isa,.  lwi,  1  :  Atitequam  parturiret,pepe- 

generatio  nobilissimi  hominis  erit  nobi-  rit :  antequam  veniret  partus  ejus,  pepe- 

Ussimus    cffectus    generantis    hominis  :  rit  masculum.  Et  infra,  t.  8  :  Quis  audi- 

sed  unus  solus  est  horao  nobilissimus  :  tu7  wm^^tmm^a/e  l-^elc.  Itcm,Ecclesia  can- 

ergo  uni  soli  convenit  essematrem  iliius  :  tat  :  «  Nec  primam  similem  habere  visa 

ergo    ejus    maternitas    est    privilegium  est,nechaberesequentem. » Item,Diony- 

unius  solius.  sius  dicit,  quod  hoc  erat  omnium  novo- 

2.  Item,  EfTectus  hujusmodi  generatio-  rum  novissimum. 
nis  fuit  perfectus  in  summo  :  sed  perfe- 

ctior  generatio  est  ubi  unus  deuno,  quam  Ad  hoc  dicimus,  quod  privilegium  bea-    soluiio. 

ubi  unus  de  duobus  :  ergo  in  ista  gene-  tissimoe  Virginis  est,  quod  sit  mater  \  ir- 

ratione  debuit   esse  unus  de  una  :  ergo  go,  et  quod  nec  sua  virginitas  ncc  sua 

iha  fuit  mater  virgo.  maternitas  fuit  indifferens,  sed  utrumque 

3.  Item,  Ad  perfectam  generationem  meritorium.  Ejusenim  virginitasfuit  per- 
scquitur  secundum  naturam  perfectissi-  fectissima  corporis  integritas  el  cordis, 
ma  maternitas  :  sed  perfectior  et  nobilior  ex  radice  summae  charitatis.  Ejus  quoque 
est  maternitas  cum  incorruptione  quam  maternitas  sibi  fuit  in  meritum  :  quia 
cum  corruptione  :  sed  ista  fuit  perfectis-  ipsa  cum  congruo  merito  fidci,  spei,  et 
sima  :  ergo  debuit  esse  cum  virginitate  :  charitatis  et  suae  excellentissimae  humili- 
ergo  debuit  esse  mater  virgo.  tatis  meruit  fieri  mater  Dei. 


202                        -            D.  ALB.  MAG.  ORD.  PR.¥.Y). 

Item,  £x  his  patet  solutio  ad  objecta  tani  singularitatem.  Sednec  etiam  planta 

de  Ecclesia  et   de  planta.   F.cclesia  enim  suo  modo  habet  virginitatem  et  foecundi- 

non  habetin  omnibus  membris  integrita-  tatem.  Et  quidem  suo  modo  virginitas  et 

tem  carnis  et  mentis,  et  in  nullo  habet  maternitas  dici  posset,  si  simul  virorem 

integritatem  cordis  et  carnis  cuni  summa  lloiitioniscumpartu  fruclilicationis  reser- 

foBciinditate  spirilus  et  corporis,  excepta  varet,  ut  dicere  posset :  Flores  mei  fru- 

perfectissima  virginitate   beatae  Virginis  ctushonoris  et  honestatisK '^'\c\\\.?im\'^t\A- 

et  foecunditate.   Sed  el  illam  spirituulem  lus  illa  quae  virginis  niatris  fuit  figura,  et 

virginitalem  et  fcecunditatem  quam  habet  eam  quodammodu  sub  umbra  et  aenigma- 

Ecclesia  in   aliis  membris,  habet  beata  te  quudam  futurae  oslensionis  conaniine 

Virgo    in    se    excellentissime  cum    aliis  repriTsentavit. 
communem,  et  insuper  istam  privilegia- 


t 


QUiESTlO  CXLllI. 

l  Iriini  ^laria  sit  vlrgo  \lrj;liuiiu?                                        ^ 

I 

NuNC  restat  videre    de   isto   privilegio  nium  virginum,  secun<lum  hoc  Ileva  de- 

quud  est  esse  Viryo  virgintim.  bel  dici   virgo  virginum  :   quia  est  origo 

Contra  quud  ^ic  objicilur  :  tt    mater    virginum  et    omniuni    viven- 

1.  \\\  liujusniodi  h)culionibu.s   nutatur  tiiim. 

exceUontia,  ut  llos   flurum.  Quasi  dicut  :  2.  IttMU,  Quod  nun  excellat,  vidotur  : 

ex<ellens  umnes  alios  flurfs.  Siuiililer  et  (|uia  dicit  IMiilosophus.  quod  inconlinens 

Itej  reguin,  el  Dnininus  (Itnninuntium  '.  esl  qui  patitur  et   deducitur,  iustMisibilis 

Cum  ergo    nihil   oxcellal   scipsum,  niliil  est  qui  mn*  patitur  nec  deducitur,  conti- 

est   Virgu    vir^iimm.    .Si   dicatur,    quud  nens  autem  qui  patitur  el  non  deducitur : 

Leatissinia  Virgo  dicilur  Virgu  virginum  :  sed  Virgo  beatis«iima  ab   opposito  virgi- 

quia  excillit  unincs   virgiufs  alias  a  se.  nitalis  nec  puliebalur,  nec  deducebntur  : 

CoNTRA :  Ergo  exccllit  Chrislum  in  virgi-  ergo   fuit  insensibilis  :   st-d  insen-ibililas 

nituto,  quud  e>t  falNUiu.  Itciu  secuudo,  si  non    e>t    virlus  :  ulia'  uuleni  runlinenles 

dicitur  virt/o  rirgiiium,  nun  quiu  excfllit  pulirbanlur  et  nun  ubducebanlur,   quod 

8eip-.um,  v»'l  (^lirislum,  8ed  inferiores  he  :  esl    virtus    cu>titalis  :    ergu    biali^siina 

ergu  et  bt-ulu  virgo  Calliurina  pusset  dici  Virgo  non  i-xcfllil  aliati  virgine*  iu  casli- 

virgu  virginuiii  :  (piiu  excellit  onine.s  in-  tale  el  contincntia. 

fcriores  :   et  (jua-libfl   virgo  sic  esl  virgo  Cu.ntra  : 

virginum.    Qiiaro    igitur    ihi    assignatur  1 .  (lenitus  a  gonerari  diciturquabia  pri- 

hujusii.udi    hubiludu?  Si  dicutur,    quud  ma  sui  noinims  rutione,  a  (]ua  ttiaiit  nu- 

hubitudo  uriginis,   ut  sil  seosus,    Virgo  nicn  uccepit,  et  numiuul  habitudinom  gi- 

virginnin,   id  est,  inater  vel   origo   om-  gnonlin  ad  gcnitum,  vel  c  converso  :  »i'd 

♦  Eccli.  XXIV,  23.  I  1  ad  Timotli    »i,  1%  ct  .\poctl.  xii,  1». 


QU.ESTIOXES  SLPEIl  EVANGELllIM,  QF.^ST.  CXLTV 


203 


bcatissima  Virgo  est  mater  omnium  vir-  quam  in  aliqua  virgine    pura  iioniine. 

ginitale,    quia    sine    praecepto,  consilio,  4.  llem,   Quod   in  virginitate   excellit 

exemplo,  et  sola  prima  omnium  glorio-  Angelos,   sic  viJelur  :   ([uia    Angelorum 

sum  munus  virginitatis  Deo  obtulit,  per  castitas  est  analura  :  hsec  aulom  a  gralia: 

quod  et  omnes  virgines  per  imitationcm  unde  liaic  nobilior  quam  ilia.  Itcm,  An- 

in  virginitate  genuit  :  ergo  ei  soli  conve-  gelorum  castitas  necessaria  :  lia,»c  auteni 

nit  quod  sit  Virgo  virginum,  id  est,  ma-  voluntaria  :  unde  haec  gratior  illa.  Item, 


ter  omnium  virgmum. 


Angclorum  castitas  non  meritoria :  htec 


2.  Item,  Si  notetur  ibi  exceilentia,  ex-  autem  meriloria :  unde  haec  ulilior  illa. 
cellit  omnes  virgines  in  fomitis  exstin-  Ilem,  Angelorum  castitas  est  in  natura 
ctione  et  in  summa  puritate  :  ergo  simi-  impassibili  :  h*c  aulem  fuit  in  carne 
liter  convenit  ipsi  soli  omnes  citra  Deum  fragili  :  unde  haec  est  mirabilior  quam 
excellere  virginitate.  illa.  Item,  Angelorum  castitas  est  cum 

3.  Item,  Victoria  est  delectatio  poten-  arbitrio  libero  inflexibili:  hseccum  libero 
tiae  super  adversarium  :  sed  magis  decla-  arbitrio  flexibili  :  ergo  laudabilior  hsec 
ratur  potentia,  quando  tanta  est  potestas  quam  illa.  Et  sic  est  nobilior,  laudabilior 
in  adversarium,  quod  non  potest  movere  et  integralior  :  quia  heec  esl  in  anima  et 
bellum,  nec  inire  conflictum,  quam  tunc  corpore:  ista  autem  in  spiritu  :  ergo 
cum  post  ictus  et  vulnera  vincit  inimi-  patet  qualiter  bealissima  Virgo  excellit 
cum.  Ex  hoc  patet,  quod  major  fuit  omnes  virgines  in  virginitate  citra  illum 
virtus    castitatis  in    beatissima   Virgine  qui  est  Deus  *. 


QUiESTIO  CXLIV. 


Ufrum  posset  dici  matep  matriim,  sicut  virgo  virginum? 


JuxTA  hoc  queeritur,  utrum  beatissima 
Virgo  possit  dici  mater  matnwi,  sicut 
Virgo  virginum  ?  Et  si  potest,  qualiter  ? 

Quod  possit,  videtur  : 

1.  Sicut  enim  excellit  omnes  virgines 
in  virginitate,  ita  excellit  omnes  matres 
in  maternitate. 

2.  Item,  A  digniori  debet  fieri  deno- 
minatio :  sed  dignius  est  esse  matrem 
Dei  quam  virginem  :  ergo  dignior  est  ex- 
cellentia  maternitatis  in  beata  Virgine 
quam  excellenlia  virginitatis  :  ergo   po- 


tius   debuit    dici   mater  matrum,   quam 
Virgo  virffinum. 

3.  Item,  Prsecipua  dignitas  communi- 
cabilis  est  generatio  :  et  huic  ista  est  si- 
millima  :  ergo  beata  Virgo  deberet  ab 
illa  potius  denominari. 

4.  Item,  Omniumbonorum  mater  est*. 
Ergo  et  mater  matrum. 

CONTRA  : 

1.  Quae  secmidum  prius  et  posterius  et 
non  univoce  dicuntur,  non  sunt  compa- 
rabilia  :  sed  maternitas  primo  et  princi- 


*  Pro  solutione  objectorura,  vide  infra  in  fine 
Quaestionis  sequentis. 


*  Sapient.  vii,  U. 


204 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  PR/ED. 


Solulio. 


paliter  dicitur  de  bealissima  Yirgiiie,  de 
aliis  per  poslerius:  ergo  alia?  non  sunt  ei 
comparabiles  in  maternilate  :  sed  res  su- 
perlativi  gradus  comparanlur  rebus  po- 
sitivi  gradus  per  genitivum :  ergo  nec 
proprie  nec  vere  dicitur  mater  malrum. 

2.  Ilem,  In  vir^^initate  beatissimae 
Virginis  fuil  quod  est  in  virginitatibus 
aliarum,  scilicet  inlegritas  mentis  et  cor- 
poris,  sed  in  ea  perfectius  et  plus :  sed 
maternitas  non  fuit  in  aliis  ut  fuit  in 
ipsa :  quia  alite  generaverunt  al)  aiio  ho- 
mine,  sed  hsc  non  :  et  sic  palet,  qaod 
comparabiliter  dicitur  virginitas  de  beata 
Virgine  et  de  aliis,  et  non  malernitas: 
ergo  polest  dici  Virgu  virginum,  el  nun 
niater  malrum. 

3.  Item,  Ipsa  non  fuit  prima  mattr 
matrum  vel  origo  in  maternitate  :  ergo 
bealissima  Virgo  non  dicilur  mater 
matrum,  sed  Virgo  virginum. 

Quoi)  coNCEDiMUS,  diccntes  quod  i)i'a- 
tissima  ^'irgo  non  dicitur  matcr  matrum, 
sed  Virgo  virgiiium.  I!t  notutur  pcr  gcui- 
tivum  duplex  habitudo,  giiifralis  ct  spc- 
cialis.  Hatiune  hahitudiiiis  quain  impur- 
tat  geiieralitcr,  nolal  originciii.  Ratione 
hahitudinis   .specialis   impurlat  cxceilen- 


tiiT  signilicationeni.  Ratione  priini  non 
convenit  C.liristo,  ut  dicatur  virgo  vir- 
gimim  :  quia  ipse  non  fuit  primus 
virgo  :  quia  non  generavit  omnes 
alias  per  imitutionem,  sed  ipsius  maler 
quse  primo  per  votum  virginitatis  oppro- 
briuin  virginitatis  abstulit,  et  eam  conse- 
cravit  in  se.  Propter  secundum,  scilicet 
excellentiam  nuUa  alia  potest  dici  virgo 
virginum  :  quia  ipsa  sola  excellit  omnes 
aUas  virgines.  Kxcellit  autem  in  tribus, 
castitate,  causalitate,  ficcunditate,  qua' 
tria  non  est  in  ali(|ua  alia  virginc  inve- 
nire. 

(loncedimus  etiam,  quod  in  lanlum 
bealissima  Virgo  cxccUit  umnes  matres 
in  malernitatc,  (jnud  etiam  n(»n  vidctur 
secundum  eamdem  raliunem  posse  ci  el 
aliis  maternitas  convenire,  nun  quod 
ali(juid  ci  (lclicial  (juod  exigitur  ad  per- 
fcctiunem  matcrnitatis,  scd  ({uia  ipsu  sola 
ila  j)riiuipaliler  [)0ssidcl  ratiunem  ma- 
tcriiilalis,  quud  oinnes  alia'  inalres  di- 
cuiitur  matrcs  secunduiii  diniinutam 
riitioncm  ii  rationc  ipsius  nialcinitatis, 
ut  mclius  patcbit  inrra  in  bcncdictionibii^ 
mulicrum. 

Aliuruni  sulutio  patct  pcr  ca  (juu'  in 
contruriuin  sunl  ubjccta. 


f 


(jU-KSTIO  CXl.V. 


I  liMiMi  ci  <*oii\<>iilal   <>ss('  nitifiMMii  oiiiiilniii  ? 


\uNC  restul  videre  Av  illo  privih*;,'io, 
secundum  quud  beatis.sima  Virgo  dicitur 
vuiler  (Ji/iiiiian.  Oua-ritur,  ulrumjllud  ci 
convcniat  ? 

l'U  vi(ktur,  quod  non  : 

i.iiliicnim  teinporc  non  piieccdnnt 
matrem  :  sed  mulli  lcmpurc  j^ru-cedebanl 


Virgincin   .Mariam :  ergo  nun  cst  mater 
oiiiniuiii. 

2.    Ileiii,  (iUm  generuliu  hil   iii;.icsMi> 
iii   cs>c,  et  cum  taiituin   triplex  m(    • 
s(  ilicet  natiiru',  gratia*,  et   gloriip,  b<  .n.i 
Virgu  non  est  iiiatcr  omniuiii  heciiiiduin 
esse  nuluru- :  quia  pluriini  pra-cohMTUiit 


QU^STIOXES  SUPER  EVAlNGEIJUM,  QU^ST.  CXI.V. 


205 


eam  secundum  esse  nalurae.  Item,  Nec 
secundum  esse  gratiae  :  quia  multi  ha- 
buerunt  graliam  antequam  ipsa.  Item, 
Eadcm  ratione  nec  secundum  esse  glo- 
riae  :  quia  multi  Angeri  ct  homines  ha- 
buerunt  esse  glorioe  antequam  ipsa.  Item, 
Si  ipsa   est   mater  per  fidem :   scd  sunt 


3.  Item,Isa.  lxvi,8  :  Numquid partiiri- 
et  terra  in  die  una,  aut  parielur  gens 
simul'}  Constat  autem  quod  non  qua^rit 
de  terra  secundum  litleram  :  (juia  stulta 
cssct  qaaestio  :  ergo  inlclligitur  de  terra 
secundam  liguram  :  sed  tcrra  secundum 
figuram  est  bealissima  Virgo  :  crgo   ipsa 


multi   qui  numquam  habuerunt  vel  ha-  parict  simul  omncm  gcntem  :  ergo  ipsa 

bebunt  lidcm  :  ergo  non  mater  omnium  est  matcr  omniuni  hominum. 

hominum.  Item,  Videtur  quod  non  sit  i.\[Q,m^}\ixvQA, -sa,  ^d  :  Et  qui  prseihant 

mater  corporalium  :  quia  corporaHa  non  et  qui  sequebantur  clamabant,  dicentes  : 

habent  cssc  gratice  :  ergo  non  potest  esse  Hosanjia,  scilicct  iilio  David.  Dicit  Au- 

mater  illorum  in  csse  gratiae.  Et  sic  con-  gustinus,  quod  omncs  sive  praecederent, 

stat,  quod  nec  in  esse  gratia',  gloriae,vel  sive  sequerentur  incarnationem,   salva- 

naturoe.  Item,  Animatum  non  proprie  ge-  bantur  per  lidem  mediatoris  Dci  et  liomi- 

nerat  inanimatum.  Item,  Corporalia  non  num  ' :   scd  ad   illam   fidem   necessario 

habent  fidem  :  ergo  non  est  mater  om-  exigitur   cxplicitc  vel    implicite   crcdere 

nium  istorum.  Deum  incarnatum  de  Virgine  :  ergo  per 

3.  Ilcm,  Videtur  quod  nec  mater  om-  hoc  regeneratio    universalis  :  ergo  fides 

nium  Angelorum :  illi  enim  semper  fue-  incarnati  de  Virgine  cst,  pcr  quod  est  re- 

runt  in  gloria:  ergo  nihil  receperunt  ab  gneratio  facta  in  esse    gloriae    omnium 

ipsa.   Item,    Angcli    non    sunt  recreati :  hominum. 

ipsa  aulem  est  matcr  per  recreationem  :  5.  Ilem,  Quod  ipsa  sit  mater  corpora- 

crgo  non  est  maler  corum.  Item,  Ipsa  est  lium,  sic  probatur  :  Ipsa  est  mater  inno- 

mater  per  fidem  :  scd  in  Angelis  non  cst  vationis    corporalium  juxta  illud  Apo- 

fides  :    ergo  non  est  mater  Angelorum.  stoli,ad  Roman.  viu,  22  :  O/n??/?  ora/i^ra 

Item,   Quorumcumque    ipsa  cst    mater^  ingemiscit  et  parturit  usqice  adhuc,  ([ma 

illorum  Chrislus  est  frater  :  scd  Angelo-  revelationem  filiorum   Dei  exspectat  -  : 

rum  Christus  non  est  frater :  ergo  ipsa  ergo  ipsa  est  mater  in  esse  innovationis 

non  est  Angelorum  mater.  omnium  corporalium  :    quoniam    omnis 

In  coxTRARiuM  objicitur:  creatura  renovabitur  per  ipsam,  et  libe- 

1.  Quod    sit    maler  omnium :    nam,  rabitur  a  servitute  corruptionis  in  liber- 
Luc.  it,  7  :  Peperit  filium  suum  primo-  tatem  filiorum. 

genitum.  Ergo  habuit  secundo  genitum  :  0.  Item,  Quod  sit  mater  omnium,  vi- 

et  constat,  quod  non  corporaliter  :  ergo  dctur  :  quoniam  omnium  bonorum  maler 

spiritualiter :    sed    generatio     spiritualis  est  '. 

una  est  omnium  :    crgo    ipsa  cst    mater  7.  Ilem,  Ipsa    est  mater    graetite  :  sed 

omnium  spiritualiter.  per  gratiam  datur  esse  gratuitum  et  glo- 

2.  Item,  AdHebr.  ii,  11 :  Filius  ejus  non  riosum  :  ergo  ipsa  est  matcr  omnium  bo- 
confunditur  fratres  eos  vocare ,s\c\i.i  dici-  norum  bonitatc  grati(B  et  gloriae. 
lur,ad  Roman.viii,29:  67  5i7  «yt?5eprimo-  8.  Item,  De  ipsa  appropriate  legitur  : 


genitus  in multis  fratrihus.  Gcnes. xxxvii, 
27  :  Frater  enim  et  caro  nostra  est.  Sed 
ipsa  est  mater  omnium  suoruni  fratrum. 
Ergo    ipsa  est  mater  omnium  hominum. 


Cum  eo  eram  cuncla  componens  '\  Et 
tunc  Dominus  possedit  me  in  initio  via- 
rum  suarum  \  Item,  Eccli.  xxiv,  5  :  Pri~ 
mogenita  ante  omnem  creaturam.  Ex  his 


'  S.  AuGusTiNus,  Lib.  de  Correptione  et  Gra- 
lia,  cap.  7. 
*  Ad  Roman.  viii,  19. 


*  Sapient.  vii,  11. 
•*  Proverb.  viii,  30. 
5  Ibid.  h  22. 


206 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  PR.ED. 


videtur,  quod  ipsa  est  matcr  omnium,  et 
prior  omnibus,  et  origo  omnium. 

9.  Item,  Bernardus  :  «  Merito,  o  Do- 
mina,  in  te  respiciunt  oculi  universae 
creaturae,  in  qua  et  ex  qua  benignissima 
manus  Dei  quidqnid  creaverat,  recrea- 
vit.  » 

10.  Ttem,  Ipsa  est  mater  omnium.  et 
Deus  Pater  est  origo  omnium  :  quidquid 
autem  per  se  origo  el  causa  causae  est, 
per  se  est  origo  et  causa  causati :  sed 
ipsa  est  mater  ejus  qui  est  causa  et  origo 
omnium  :  ergo  ipsa  per  se  est  mater  om- 
nium. 

11.  Item,  Angoli  accipiunt  a  Domino 
Jesu  illuminationem,  perfectionem,  bea- 
titudinem  :  ipseenim  est  in  qnnn  ilesule- 
rant  prospicere  ',  et  per  (|u»'m  omnia  re- 
staurantur  iii  ctrlo  et  in  terra  '.  Ergo  et 
Angcli  recipiunl  quoddam  esse  gloriae  a 
b6atissima  Virginr :  ergo  ipsorum  est 
mater  in  esse  gloriap. 

12.  Item,  Ipsa  est  gratiae  mater :  sed 
gratia  gcncrat  gloriam  :  ergo  ipsa  est 
mater  gloria» :  crgo  ipsa  est  mater  oin- 
nium  qua?  sunt  in  codo  gocundurn  tsso 
glori.p  :  orgo  ipsa  est  mator  .\ngoloruin. 


Soluiio.  ^"  "  ^ '^-  ^licimus  rospondondo,  quod 
bealissima  Virgo  omnium  bonorum 
mator  est.  Sod  mator  rospectu  lilii  (jua- 
tuor  li.ibot  pro[»riolalo8,  qua»  sunl  goni- 
tura,  cura,  prioritas,  dignilas.  BcNpoctu 
alicujus  tiabcl  omnos  istas  prtqniotutos, 
ot  rosp(;clu  alioujus  uli(|uas  i>t  non  omncs, 
et  Mecundum  magis  ct  minus  dicitur  pro- 
prie    rinininiii    bominnm     matcr.    Itom, 


Mator  est  secundum  omnes  propriet.ites 
maternitatis.  Genitura  :  quia  unum  bomi- 
nem  genuit,  in  quo  omnes  regenoravit : 
et  hoc  est  quod  peperit  fiHum  suumpri- 
mogenitum.  ltem,Mater  nostra  est  cura: 
quia  in  uno  nobis  genuit  quidquid  ad 
hanc  vitam  vcl  futuram  necessarium 
nobis  fuit :  undo  dicit  .•  A  generationibus 
meis  implemini  '  .  Item,  Ouae  proprio 
Filio  suo  no)i  pepercit,  sed  pro  nobis  om- 
nibus  trudidil  illum,  quomodo  non  etiom 
cum  illo  omnia  nobis  donavit  *  ?  Item 
Ipsa  est  mater  nostra  prioritate  :  quia 
ipsa  ost  primogenita  atitc  omnem  creatU' 
ram  •.  Ipsa  est  mater  dignitate  praede- 
stinationis :  ipsa  enim  ante  s.tcula  pr.T- 
dostinata  est,  ut  osset  principium  ex  quo 
recreandum  fuit  omne  croalum.  Kt  se- 
cundum  lioc  lcxjuuntur  isttT  auctoritates. 
Proverb.  vni.  l.l  :  Dominus  possedit 
me,  etc,  secnndum  quod  de  ipsa  expo- 
nuntur. 

Angolorum  (|uo(juo  mator  dici  potest 
gonitnra  :  quia  gcncravit  patrom  .\ngolo- 
rum  ot  roslauratorem  eoruin.  Similitcr 
ct  cor|ioralium  mutor  gonitura :  (]uia 
gonuit  ipsorum  innovator(>in.  Kst  oliain 
prior  ipsis  prioritatc  pra>(lcstinutionis  ut 
dignilato  pradalionis.  It(>m.  univorsali- 
tcr  :  ({uia  mater  ost  croatoris  oinnium  : 
ergo  inatcr  oinnium  crcaturarum  est.  Kt 
imo  ctiam,  nt  patct  ciMisidcranli,  mator 
cst  oinninm  dignitute. 

Kt  sic  putct  (]ualit(>r  proprium  privile- 
gium  est  boatissiiiia>  \  irginis,  ({uoniain 
oiiiiiium  b(^noriini  m.itcr  cst. 


1 


^ 


'   I  l'elii  1,  12, 

*  ( f .  ad   K|ili»'>.    I,    10  :    liattiurare  omnia  in 
Christi),   i/n.e   in  rn-H$,   et  rfux  in   terrn  sunt,  im 

ip»o. 


•  E.-.li.  x»iv,  26. 

•  .\d  Huiiinii.  viii,  3*2. 

•  Kccli.  iiiv,  :>. 


Qa^STIONES  SUPER  EVANGELTLM,  QU.EST.  CXLVL  207 


QUiESTIO  CXLVI. 


Ltriiiu  Maria  appellelur  ^tella  uiarls  proprie,  vel  trauslative? 


NuNC  restat  videre   de   illo  privilegio  potius  dicetur  beatissima  Virgo  lucifer, 

secundum  quod  beatissima  Virgo  dicitur  quam  stella  maris.  Item,   Si  dicatur  pro- 

stella  maris.    De   quo    primo   quaeritur,  pter  situm,  hoc  non  videtur  ;  quia  illa  est 

utrum  hujusmodi  appellatio  dicatur  pro-  ultima  in  cauda  Ursae  :  beatissima  autem 

prie  vel  translative  ?  Virgo  non  est  ultima   ncque  in   cauda. 

Et  videtur,  quod  proprie  :  quia  verba  Item,  non  propter  motum  :  quia  move- 

sumenda  suntsecundum  propriam  signi-  tur  cum  firmamento  sicut  aliae  stellae.  Et 

ficationem.  Item,  Ubi  magis  proprie  est  sic  non  videtur,  quod  sit  aliqua  proprie- 

nalura  totius,  ibi  magis  proprie  uatura  tas  hujus  stellae  super  alias  cum  bealis- 

partis  :  sed  in  spiritualibus  magisproprie  sima  Virgine,  propter  quam  debeat  dici 

est  natura  totius  lucis  :  ergo  et  ibi  magis  stella  maris  plusquam  nomine  stellse  al- 

proprie  est  natura  stellas  :  ergo  beatissima  terius. 

Virgo  proprie  dicitur  stclla  maris.  Item,   Si  dicatur,    quod  propter  etfe- 

CoNTRA  :  Si  sumitur  proprie,  ut  dicitur  ctum  ;  quia  dirigit  navigantes,  lioc  ite- 

de  beala  Virgine,   et  proprie  ut  dicitur  rum  commune  est  omnibus  aliis  stellis, 

stella  :  ergo  inter  illa  non  attenditur  si-  et  lunae,  et  aliis  planetis. 

militudo.  Item,  Secundum  hoc  beatissi-  Item,  Si  dicatur,  quod  sicut  stella  diri- 

ma  Virgo    potius   diceretur  stella  coeli,  git  nautas  claritate   suae  lucis,  ita  bea- 

quam  stella  maris.  tissima  Virgo  totum  mundum  luce  suae 

conversationis,  etsicdicaturstella  ratione 

Post  hoc   quaeritur,  si  haec  appellatio  exemplaritatis,  tunc  quaeritur,  utrum  sibi 

conveniat  beatissimae  Virgini  transsum-  goli  hoc  conveniat,    ut  hoc  habeat   pro 

plive  ?  privilegio?  Et  videtur,   quod  non  :   quia 

Et  necesse  est,  ut  dicit  Philosophus,  dictum  fuit  Mo3'si  :    Lispice,  et  fac  se- 

transferentesaliquasimililudineuti.  Quae  cundum  exemplar   quod  tibi  in  monte 

est  autem  similitudo  istius  stellae  super  monslratum  est  ^ .  Quod  quasi  exponens 

aUas  stellas   cum  beatissima  Virgine  et  beatus  Dionvsius  dicit,  quod  hierarchia 

gloriosa?  Non  enim  videtur,  per  natu-  humana  per  exemplaritatem  descendit  a 

ram  substantem  :  quia  illa  eadem  natura  ccelesti.  Et  ideo  in  Apocalypsi,  xxi,  2  : 

est  etiam  in  aliis  stellis.  Item,  figura  hu-  Vidi  sanctam   civitatem  Jerusalem  no- 

jus  steliae  non  convenit  beatissimae  Vir-  vam,  descendentem  de  coelo.  Ergo  vide- 

gini  plusquam  figura  aliarum  stellarum.  tur,  quod  ratio  exemplaritatis  universa- 

Si  enim   propter  majorem  lucem,    tunc  lis  sit  in  Ecclesia  triumphante  respectu 

aliae  quaedam  stellae  sunt  magis  stellae  lu-  militantis  :   et  sic  ab  illa   exemplaritate 

minosae  quam  illa,  sicut  est  lucifer:  ergo  nondicetur  beatissimaVirgoslella  maris. 

•  Exod.  XXV,  40. 


k 


208                                     D.  ALB.  MAG.  ORD.  PR.ED. 

Rem,  Psal.  xxxix,  8  :  In  capite  libri  ticipat  nomen  illius.  Item,  Ut  dicit  Dia- 

scriptum  est  de  me.  Glossa  :  «  Ego  sum  stenes  de  Ursa  minore,  quod  in  principio 

liherhumani  generis.»  Rem,Omnis  Chri-  Librae  caudce  slella  est  infima  una  quoe 

sti  actio,  nostra  cst  inslruclio.  Rem,  Ipse  poliis  appellatur,  per  quem  locum  mun- 

Chrislus  dicit,  Joan.  viii,   12  :  Ego  stim  dus  iste  existimatur  versari :  nulli  aulcm 

/wxmw«(/<.  ErjiO  potius  ipse  diceturstella  purae  creaturae  videtur  potius  convenire 

n^aris.  mundum  circa  ipsam  versari  quam  glo- 

Rem,Sacra  Scripturasuflicienterosten-  riosse  reginae  cceli  et  muudi :  ergo  ipsa  est 

dit    omnia    pericula   vilanda    et    omnia  steHa  maris. 

compendia  navigandi  ad  portum  patriae  :  Rem,  Ista  slella   impkH  numerum  se- 

unde  dicitur,  PsaL  cxviii,  10.">:  lAicerna  ptenarium,  qui  cst  numerus  virgineus  : 

pedibus  meis  verbum  tuum,  et  lumen  se-  (|uia,  ut  dicit  ^lacrobius,  omnes  numeri 

jyiitis  meis.  Ergo  proprietas  a  qua  bea-  infra  decadem,  vel  generant,  vel  gene- 

lissima  Virgo  dicitur  stella  maris,  etiam  ranlur,  pru'ler  septenarium  :  et  cuimagis 

convenit  sacrse  Scripturae.  hoc  proprium  quam  ilH  qu;e  iiec  secun- 

Itcm,  Cum  Virgo  beatissima  sit  dala  dum  naturam  genuit,  vel  genita  fuit  ? 

nobis   in   exemplum    innocrnliap,   Maria  Rcm,  Isla  stella  est  summa  et  ultima 

aulem   MagdaU-na  in  po-nitentia^  exem-  in  cauda  Ursie  :  et  quid  est  hoc  nisi  ilia 

plum  illis  qui  suut  in  naufragio  consti-  (juae  suprema  dignitate  et  humililate  ul- 

luti,   vidi.'lur  potius,  (jUdd   bealu   Maria  tima? 

^Ligdalcna  dicatur  stcUa  maris.  Rem,  ll^ec   siella    ferrum   altrahit  :   et 

Rem,  Daniel,  xii,  '-i :  Qui  ad  justitium  beatissima  Virgo  pcr  iuliuilam  suam  mi- 

crudiuiit  mitltos,  fulyebunt  quasi  stilhe  sericordiam  peccatores  duros  ad  modum 

///  perpetuas  wternitates.    Ergo  vidclur,  f,rri  ad  c»elum  traliit.  Rem,  nautas  diri- 

quod  proprielas  haec  convenial  omuibus  .^\[  ;  el  bealissima  Virgo  onmes  naufra- 

Doctoribus.  gantes  ad  portum  salutis  remillit. 

Rcm,   Sila  est  conlra  Aquiloncm  :  et 

Rem,  Qua-ritur  juxta  Iiar,  utruin  bac  liealiNsiiua  Virgo    semper    versa    e>t  ad 

pr(q)ri('tas  convt-niat  beatissimie   \  irj^iiii  pcccatorem. 

secundum  slatumvi;»'?  I''x  bis  palcl,  (|Ui»d  mulla'  sunt  stdho 

Vidclur,  (juod  iiou  :  (juia  in  illo  slalu  illius  propriclatcs   soli  Niigini  appropri- 

fuit  ab^condita  vel  occulla.  Si  auteiii  se-  a))ilcs,    proptcr  (|uas  secundum  inoiluiu 

cunduiu  slatuiu  patria',   lunc    potius  di-  transsumptionis  bcalistiima  Virgo  dicitur 

cetur  slclla  c(i>li.  Rem,  Cuin  non  laiitiim  stflla  maris.    Sunt    igitur    jilurc.H    illius 

viain    ostcndat,    si d    eliam    Iransvchat,  stcll.i'  proprictutes,    (  l  (|ua'(lam    illaruin 

potius  deberet   dici    iiavis   niaris,    (|iiaiii  illi  soli   convcniunt,    (|uibus   respoiKh  nt 

stclla  maris.  alia-    illis  iinpriqtorlionabilcs    iii   bralis- 

hiniu  Virgine  :  propter  (|uaiii  coiivenien- 

Itcni,  Quierttur,  (|uare  ub  hac  proprie-  tiain  ipsa  solu  dicilur  stella  maris. 

late  noineii  accepcrit,  cum  Iiabucrit  iio-  Si  autem  (|ua'rilur,  (|ua'  ilhi'  proprie- 

biliorcs    resjicilu    Dci,  cl    rcspcctu    no-  tates  sint,  in  (|uibus  esl  siinililudo?  Di- 

slri?  cimus,  (|uo(I  in  illa  slclla  cst  (dnsidcrare 

hubstantiuiii,  (|ualitatciii,  situiii,  statuiii, 

Ol'»>i>  autcin  bcalissima  \'ir^'0  pr^quic  elTcctus.   Substantiu   est  cndcstis,    iiicor- 

dicatur  stella  maris,  bic  probalur:  Unu  ru|)tibilis,  origo  luci» :  ol  bcalu  Virgo  ofl 

Cst  pio|irieta8  illius  slelhe,  (ju(nl  est  .situ  ((elcsliH    coiiversutioiu',   incorriipla  cor- 

in    sumino    poli    rcspeclu   oinniuiii  :   et  pore,  origo  lucis  in  generaliuno.  QiialU 

beatissima    Virgo  e^l  suprcmu  oinnium  talc  est  superior,  clarior,  el   utilior:  ol 

sanclorum  :  ergo  ipsu  convenienter  par-  sic  bculissiinu  Virgo  rst  uinnibu»  »upe- 


QU^STIONES  SUPER  EVANGELTUM,  QU/EST.  CXLVr. 


209 


cum  ipsa  causam  linalem  recreationis. 
Iteni,  causa  formalis  cst  ipsa  recrcatio- 
nis  :  quia  omnibus  iuce  sua3  deiformissi- 
ma;  conversationis  est  speculum,  et  exem- 
plar  reversionis  a  tenebris,  et  directionis 
et  conversionis  ad  contuitum  prima»  lucis. 


ris. 


rior  dignitate,  clarior  virginitatc,  utilior 

foecunditate.     Situ    est   suprema,    et  in 

cauda  ultima :  ct  beatissima  est  suprema 

situ  poli  in   dilectionc  Dei,  et  in  cauda 

nostra)    turpitudinis    protectione,  ct  ul- 

tima  liumilitate.     Statu    hflec   stclla    est 

quasi  sine  motu,   sine  occasu,   et  quasi     Et  propter  hoc  ratione  universaiitatis  per 

sine  errore  :    et   beatissima  Virgo    fuit      modum  exempli  directionis  ct  reductio- 

sine  motu  inconstantise,    sine  casu  cul-      nis  dicilur   Virgo   clarissima  slella  ma- 

pae,    sine    errore    ignorantise.    Effectus 

stellae  est  triplcx,  ferrum  attrahit,  lucem 

tribuit,   nautas    dirigit.    Sic    beatissima 

Virgo  attrahit  pcccatores,  illuminat  poe- 

nilentes,  dirigit  innocentes.  Item,  attra- 

hit  a  culpa,  illuminat  in  justitia,  dirigit 

ad  gloriam.  Vel  sic,  attrahit  insipientes, 

illuminat  proUcientes,  diligit  perfectos  et 
perteverantes. 

Et  nota,  quod  Dominus  beatissimse 
Virginis  opus  recreationis  secundum  qua- 
tuor  genera  causarum  communicavit. 
Causa  efticiens  nostrse  recenerationis 
post  Deum,  sub  Deo,  et  cum  Deo  ipsa 
fuit :  quia  illa  illum  nobis  genuit,  qui  nos 
omnes  regeneravit,  etipsum  gignere  suis 
virtulibus  de  congruo  promeruit.  Ilem, 
causa  materialis :  quia  Spiritus  sanclus 
de  purissimis  carnibus  ejus  et  sanguini- 
bus,  ipsius  consensu  mediante,  carnem 
sumpsit  .•  quam  in  corpus  transformavit, 
per  quod  redemptio  nostra  facta  fuit. 
Ilem,  causa  finalis  fuit :  quia  per  totum 
opus  redemptionis  post  Deum  in  ipsius 
gloriam  et  honorem  ordinatum  fuit. 
Unde,  Apocal.  iv,  10,  seniores  et  omnes 
sancti  mittunt  coronas  suas  antc  pedes 
Agni,  recognoscentes  se  esse  coronatos 
illa  humilitate  et  humanitate  quani  acce- 
pit  de  Virgine.  Etipsa  est  ilLa  muUer  quse 
habet  coronam  duodecim  stellarum  *,  id 
est  omnium  sanctorum  :  quia  omnes  per 
ipsam  sunt  coronati.  Et  sic  Filius  dividit 


Convenit  ergo  illud  privilegium  bea- 
tissimae  Virgini  in  statu  patrise,  sed  ra- 
tione  eoruni  qui  sunt  in  statu  vise  :  quia 
sicut  stella  in  ccelo,  sic  dirigit  navigantes 
in  mundi  pelago.  Unde  non  dicitur  navis 
maris  ratione  illius  proprietatis  :  navis 
enim  fluctibus  conquassatur,  et  non  di- 
rigit,  sed  dirigitur.  Scripturae  quoque 
non  competit  ista  appellatio  :  Scriptura 
enim  dirigit  per  verba,  stella  vero,  id 
est,  beatissima  Virgo  dirigit  per  exem- 
pla. 

Item,  Christus  vel  Deus  non  dicitur 
stella  maris  :  quia  est  fons  totius  lucis. 
Nec  Magdalena  dicitur.s/e//a  maris:  quia 
non  dirigit  omnes,  sed  tantum  poeniten- 
tes,  et  taUter  ipsa  dirigit,  quod  etiam 
ipsa  dirigitur.  Sed  stella  navem  dirigit, 
et  a  navi  non  dirigitur.  Magdalena  illu- 
minat  per  opera  poenitentis  ad  poeniten- 
tiam,  et  non  ad  opera  innocentise,  et 
etiam  per  opera  non  dico  poenitentis, 
sed  poenitentise  :  fuit  enim  innocens,  sed 
non  minus  fecit  opera  pcenitenti».  Item, 
alii  tantum  illuminabant  viduis,  alii  tan- 
tum  conjugatis,  alii  tantum  virginibus  : 
sed  beatissima  Virgo  illuminabat  omni- 
bus  simul,  viduis,  conjugatis,  et  virgini- 
bus. 

Ex  his  patet,  qnod  privilegium  est 
beatissimse  Virginis  Maria»,  quod  vocata 
est  stella  maris. 


*  Apocal.  XII,  1. 


XXXVII 


14 


210 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  PR/ED. 


QUiESTlO  CXLVll. 


l  trum  beiie  clleatiii*  porta  ea^II? 


Restat  nunc  videre  de  privilegio  illo 
secunduni  quod  dicitur  porta  c(i'li. 
Conlra  qiiod  >ic  objioilur  : 

1.  yEdilicium  non  est  perftcluiii  sine 
porta  :  scd  antequam  bealissiina  Virgo 
fierel,  caduni  habuil  portani :  ergo  ipsa 
non  cst  porta  cceli. 

2.  Rem,  Porta  non  intrat :  sed  perpor- 
tam  omnes  alii  intrant :  sed  bealissima 
Virgo  ccelos  penetravit  :  ergo  non  est 
porta  cteli. 

3.  Rem,  Quaeritur  qualiter  nos  secum 
importet?  Si  per  eMinphim  vel  sulTra- 
giuni,  sic  quihbet  sanctus  est  porta  cudi. 
Si  per  mcrilum,  tuiic  C.hrisli  crux  est 
porta  ctili  :  (juia  passio  Christi  apcruit 
nobis  cudum. 

4.  Item,  Joan.  x,  7  :  /ifjo  snm  ostintn  : 
ergo  noii  beata  Virgo.  Ilem,  K/echiel  in 
descriplione  novi  temph  vidit  pluics  por- 
tas ' ,  et  .loanncs  du(Hh'iim  iii  ci\  itate 
nova,  id  est,  in  cudo*.  Krgo  heata  \  irgu 
noii  est  tanlum  purta. 

3,  Item,  PuMiilentia  esl  porla  iii  culo  : 
crgo  non  i|isa  laiitum  porta  cipji.  Ilnn, 
Jacoh,  (lencs.  wviii,  17  :  \(jii  csl  hic 
aHuil iiisi doinus  J)ci,  ct jxtiUi  citli  :  ergo 
Kccle»ia  e>t  porla  cu-M. 

0.  Item,  .Matlh  M.\,  17  :  .Si  vis  nd  li- 
tinn  inyredi.  serva  inundatu  :  er^o  oh- 
servantiu  mandatorum  cst  portacudi. 

CONTRA  : 

1.  Pioprielas  portx   e»l  imjtorlare   el 


exporlare  :  sed  nec  mandata  nec  pceni- 
tcnlia  cxportant,  sed  tanlum  importaiit : 
sed  bealissiina  Virgo  et  egreiUenles  ex- 
portavit,  el  ingressores  importat :  ergo 
ipsa  esl  proprie  porta. 

2.  Itcin,  Christus  importal,  sed  non 
exportat.  f 

3.  Itcm,  Porla  potest  esse  in  ostio. 
i.  Itcm,  In  lemplo  fuerunt  duo  ostia 

qua^  simul  aperiebant  et  cUunhdtantur  : 
ergo  et  in  ccelo  Dominus  et  bcata  Virgo. 

•".  Ilcm,  Augustinus  :  a  Ilhi  lidcs  sana 
e4,  ipia  credimus  nullum  homincm  sive 
majtuis  sivc  minoris  atatis  liberari  a 
conlagionc  mortis,  et  obUgalione  peccali 
(juod  jnima  nalivitale  conlraxit,  nisi  jier 
uiium  Dciim  mcihatorem  Dci  ct  homi> 
num  Jp.srM  Ciiristum'.  »  Ilcm,  Idcm  :  j| 
«  I'ladcm  lidcs  mediatoris  (jua>  nossalvut, 
mullos  salvos  justos  fucieliat  untiquos*.  > 
Item,  Circgorius  siij)er  Czcchielem  diiit, 
(juod  (/ui  /iri'tifniiit  et  i/ui  seifuelKintur, 
clauiiifniiit,  diientes  :  llosanna  *  I  (juia 
omnes  clecti  (jui  in  Juiheu  jiotcrunt  esse, 
vel  iiuiic  siint  in  Ccclcsia,  iii  mcdialorcm 
Dci  el  hominum  crcdiderunt  ct  crcduiit*. 

I'!x  liis  jiatct,  quoil  tidcs  medialori.H 
ot  ijiue  inlroducil  crcdcnles  :  et  in  illuiu 
mcdiulorciii  iiiijtlicitc  vcl  exjtlicile  ujtor- 
lehut  ijisum  credi  ense  natum  dv  Vir^iiie: 
et  ille  c8t  jirimus  urliculus  de  hujusinodi 
mcdiutorv  :  el  sic  (ides  incurnuti  de  Vir- 
gine  in  (juaiitum  dc  Virginv  utiineK  j>>tr- 


'  Cf.  Kzecliiel.  xl,  6  et  teq. 

*  Ajmcal.  XXI.  \\\. 

'  S.  Accu^Ti.-viutt.  Epist.  157  ad  0|ilalura. 

*  luKu,  Lil).  dc  Conc|)liouc  el  (itulia,  cdp.  7. 


»  Marc.  XI,  ». 

*  .S.   (•NKooiias  M.,  lluiuiliB  .\M1  BUpor  K>«- 
ctiiel. 


QU^STIONES  SUPEU  EVANGELU  M,  QU.^ST.  CXLVUl.  211 

lat  in  ccelos  :  ergo  ipsa  est  proprie  porta  Unde  ipsa  est  porta  ternpli  speciosa,  quae 

ca?li.  Filio  exeunli  peripsam  fuit  clausa.  Unde, 

JuxTA  haec   quaeiilur,  qualiter  dilTerat  Ezechiol.    xliv,   2  :    Porla  hsec    claiisa 

cceli  porta  et  fenestra   coeli,  et  qualiter  erit,...  quoniam  Dominus  Deus  Israel  in- 

beata  Virgo  dicalur  utrumquc  ?  gressus  est  per  eam. 

Haec  porla  omnibus  intrare  volentibus 

Ad  h^ec  dicimus,  quod  beata  Virgo  pro-  est  pervia.  Unde  ipsa  est  duodecim  portae: 

prie  dicitur  porta   coeli  :  quia  per  ipsam  quia  ipsa  ex  omni  partc  mundi  tria  ho- 

exivit  quidquid  gratiae  umquam  creatum  minum    genera,   viduas,   conjugatas,   et 

vel  increatum  in  hunc  mundum  venit  vel  virgines  apportat  et  importat. 

venturum  fuit  :  omnium  enim  bonorum  Est  autem  non  solum  porta  imporlan- 

mater  est  et  mater  gratiae,  et  mater  mise-  do  homines,  sed  et  fenestra  per  quam  lux 

ricordiae  :  et  etiam   ipsa  gratia  iucreata  venit  iu  hunc  mundum  :   et  lux  quae  de 

tamquam  aquaeductus  exivil   ab  ipsa  et  terra  orla  est,  de  ipsa  procedens  pene- 

venit  in  mundum.  Item,  Per  ipsam  intra-  travit  coelum,  lux  illuminans  calum  et 

vit  quidquid   umquam    boni   de  coelis  in  mundum. 

terram  descendit,  et   e  converso  :  unde  Ex  quo  patet  qualiter  gratiosa  Virgo 

dicit  Filius  ejus,  Sapient.  vii,  11  :  Vene-  est  porta  et  fenestra  coeli. 
runt  mihi  omnia  bona  pariter  cum  illa. 


QU.ESTIO  GXLVIII. 


LtriiiTi  conimunicaverit  passioni  Filii? 


PosT  H.^c  quseritur  de  privilegio  quod 
est  communicatio  passionis, 

Et  videtur  secundum  quod  exponitur 
primo,  quod 

1.  Non  fuerit  ei  passio  communicata 
per  illud  Isaiae,  lxiii,  3  :  Torcular  calcavi 
solus,  et  de  gentibus  non  est  vir  mecum. 
(jlossa  :  «  Tormenta  suslinui.  »  Ilem, 
Glossa  :  «  Solus  Samson  praecisis  crini- 
bus  fuit',  etc.  »  Nec  Angelus,  nec  Ar- 
changelus,  nec  quilibet  coelestis  spiritus_, 
denique  humani  generis  nullus,vel  Genti- 
lis,  vel  Judaeus,  sed  solus  Deus  pugnat  et 
superat :  ergo  nulli  est  passio  communi- 
cata. 


2.  Item,  Omnes  alii  sunt  in  statu  sal- 
vandorum  et  redimendorum  :  ipse  solus 
redemptor  et  salvatur  :  sedad  redemptio- 
nem  passio  pertinet  :  ergo  ipse  solus  fuit 
passus. 

3.  Ilem,  In  immolatione  Isaac  et  omni- 
bus  aliis  figuris  passionis_,  numquam  tigu- 
ratur  sub  participatione  plurium  :  ergo 
et  in  figurato  tantum  debet  esse  passus 
unus  pro  omnibus. 

4.  Item,  Psal.  cxl,  10  :  Singuiariter 
sum  ego,  donec  transeam.  Et  sic  videtur, 
quod  comniunicatio  passionis  non  est 
privilegiumbeatissimae  Virginis:eo  quod 
non  fuit  communicata  alicui  creaturae. 


*  Cf.  Judicum,  xvi,  17  et  seq. 


212  l).  ALB.  MAG.  ORD.  PR.ED. 

E  coxvERSO  videtur,   quod  non  possit  est,  quod  tam  cito  ceciderit  a  flde.  Item, 

esse  privilegium  beatissimae  Virginis  :  Latro  in  cruce  per  veram  pcrnitentiam 

1.  Eo  quod  pluribus  et  non  ipsi  soli  \>\Acn\[  Deo  :  sed  sine /ide  impossibile  est 
fuerit  communicatum  :  quod  probatur  placere  Deo  '  :  ergo  habuit  lidem  et  com- 
per  illud  Job,  xix,  20  :  Pelli  meae,  con-  passioncm  :  ergo  hoc  non  est  privilegium 
sumptis  carnibus,  adluesit  os  meum.  Domin»  noslra\  quod  potest  etiam  la- 
Glossa  (jregorii  :  «  In  osse  forlitudo,  in  troni  convenire.  Itcm,  Elias  et  Ilenoch 
carne  corporis  inlirmilas  designalur  :  pcr  qui  loculi  luerunt  cum  Domino  in  Iransli- 
os  Christus,  per  carnem  discipuli  de>i-  guratione,  habucrunt  cliam  hdcm  incar- 
"•nanlur,  qui  tenipore  passionis  inlirmi  nationis  ct  passionis.  Ilcm,  Joannes 
fucruut  :  per  pclliin  qucc  cxtcrior  cst,  Uaplisla  in  liinbo  hahuit  lidcm.  Item, 
fcemiufe  sanctae  dcsignantur,  quae  cxtcrio-  Mulli  absentes  quibus  Dominus  non  pra- 
ribus  Deo  minisleriis  servirunt.  Quare  dicaverat,  ul  ille  de  quodixit,  Mallli.  vni, 
i"itur  consumplis  carniiius  os  Domini  U)  :  \on  inveni  tantam  fidem  in  hrael. 
adluesit  pelli  su;e  ?  quia  fortitudo  ejus  Et  mulli  alii.  llcu»,  Glossa  super  illud 
fugiciitibus  se  discipuhs  invcnit  juxta  se  Marci,xiv,72  :  A7c6P/>////f/T:  a  Egrcditur 
mulicres  :  »  ergo  non  soli  .Maria' tempore  loras  ut  ab  impiis  secrclus,  ncgalionis 
passioniscommunicataeslpassiovellides  culpam  liberius  abluat  llelibus.  »  ilcm, 
passionis.  Gornclius   rulcm  habuit  ct   praesens  non 

2.  Itera,  Joan.  xix,  2."»  :  Sfabant  juxta  fuit. 
crucem  Jesu  mater  cjus,  clc.  :  crgo  ipsa  Et  vidctur  cx  iiis  quod  mulli  lcmporo 
non  sola  consors  passionis.  pa>^sionis  liabui-ruul  lidem,  el  pcr  con<e- 

3.  Item.  Ihidem,  yy.  2(i  et  27  :  In  crucc  qucns  passioncm.  El  sic  nou  polest  poni 
dixil  Jesis  malri  sua' :  Mulier,  tcce  filius  privilcgium  lides  passioais  vel  communi- 
tuus.  Deindi'  dicit  discipulo  :  /Ccce  niater  calio  passionis. 
tua.  Ilic  nota  qualilcr  bralus  Joannes  Ski»  i:o.ntr.\  :  ^ 
ho!U)ratur  lanlo  privilrgio,  ul  lilius  Vir-  I.  Si  dc  co  quod  magis  vidclur  inesse 
giuis  diccrelur,  ct  ul  sibi  malcr  Dci  coin-  el  iion  inr.sl,  ncc  de  eo  quod  miuus.  Sed 
niiltcrclur  :  nec  huc  factum  fuis.-«'l,  t.i  inaximc  vidcbatiir  tlc  mulicribus,  quod 
non  fuis>cl  lidclis  scrvus  el  prudcns,  cui  habucrunl  lidciii  passioiiis,  ut  patel  supra 
commillcrct  Doiiiiuus  malrciii  suam.  Si  jirr  (liossaiii  (ircgorii.  I''.l  iiilcr  iiiulicrcs 
autcin  iidclis,  crgo  liabuil  iidrin  *-t  pas-  iiiaximc  vidcbalur  dc  .Maria  .Magdah-iia  : 
sioiicm.  scd  iMa  iiitu  liahuil  lidcm  tuiic  :  crgo  iioc 

4.  Itcjii,  .Marc.  xiv,  .»1  d  .'12  :  Adu-  aliquis  iicc  alitjua  caruiii.  .MiNtui  palcl, 
iescrns  t/uidam  sci/urbatur  rum,  amirlus  Joaii.w.i  :  Maria  MaijdaUne  venit  mane^ 
sindune  supcr  nudu  :  ct  tniuerunt  eum.  rumadhuc  tencbrx  essent,  ad  monumen' 
At  ilir,  rcjecta  sindone,  nudus  profmjit  tum.  Gln ysostoiiius  :  ««  (Juia  udhiic  fuil 
ab  cis.  Glos>ia  :  «  .\b  eis,  quoruiii  ct  pr.c-  in  lciicliris  iii!id(dilalis.  »  llcni,  Joan.  \X, 
scnliam  ilclcslabatur  el  facta,  nttii  a  D«'o,  \'.\  :  .Muiier,  i/uidjiioras  ?  (ilossa  :  «  .Non 
cujiis  amorcm  ctiaiii  ahsciis  corporo  li-  lacryiiias  nudas,  sed  lidciii  <|uu>re  :  lionas 
xum  scrvavit  iii  iiicntc.  »  Scd  charitas  lacryiiia>,  »1  Jksi}.\i  ugnuMcaH.  »  El  iiifra, 
non  esl  siiic  liilc.  Erg«»  Joannes  hahiiit  Y.  17  :  Soii  me  tani/ere,  nondum  rtnm 
iidcin  c(»inpassioiiis.  ascrndi  ad  l'atrem  meum.  (ilossa  :  a  .Nun 

').  Itcin,  La/arus  fuil  iiujtcr  RUHcit.itiiH  i|Uod  nollct    langi  iiisi    cuin  usceniliiiKPt 

in  auima  ct  citrpore,   et    iiiullu  <lc  picnis  iii  ciiduiii,   cuiii    et    niulicri-H    el    ulii   in 

infci  iialibus  iiarravit,  ul  dicil  Glirysosto-  lcrra  «'um  leti{;iHsr    lcguntur  et  noii  ko- 

iniis.    Dc    illo    igilur    ijualilcr   opinubilu  dentum  iu  ciido.  »  N  ull  igitur  sic  se  spe- 

'  .\d  lltbr.  XI,  6. 


QU.ESTIONES  SUPER  EVAiNGELILM,  QUi*:ST.    CXLVlll.  213 

cialiler  tangi,  id  est,  sic  se   credi,  ut  sit  rum,   dum   festinant  ad    annuntiandum 

aequalis  Patri  :  et  quia  ista  adhuc  in  cum  mane  misericordiam  Domini  *.  »   Ex  liis 

carnaiiler  credebat,  quem  sicut  hominem  palot,  quod  mulieres  iu  passione  Domini 

flebat,  audit  :    Noli  ?ne  langere,  id  est,  discrediderunt. 

sic  in  me  credere  :  quia  nondum  in  corde  3.  Item,  Quod  beatissima    Virgo   sola 

tuo   ascendi  ad  Patrem   meum,  id  est,  tempore    passionis    permanserit  in  lide, 

nondum  credis  me  esse  aequalem  Patri  :  videtur  posse  subtiliter   inveniri   secun- 

tunc  tanges  cum  me  in  Patre  Deum  cre-  dum  Isaiam,  xliii,  3,  cum  dicit :  Torcular 

des.  Item,  Quem  morluum  credis  viven-  calcavi  solus,  et  de  gentibus  non  est  vir 

tem  tangere  non  mereris.  mecum.  Si  enim  omnes  homines  voluisset 

Ex  his  palet,   quod  Magdalena  de  qua  excludere,  suflecisset  dicere  :  Calcavi  SO' 

minime  videbatur,  in  passione   Domini  lus  :  et  sic  superfluum  esset  dicere  :  De 

discredidit   et    cecidit  :    ergo   et    omnes  gentibus  non  est  vir  mecum.   Item,   sic 

alii.  dixisset  potius  :  De  gentibus  nulius  est 

2.  Item,  Matth.  xxvi,  31  :  Omnes  vos  mecum.    Quando  igitur   viros    exclusit, 

scandalum  patiemini  in  me  in  ista  nocte.  constat  quod  aliquam  foeminam  reliquit, 

Glossa  :  «  Praedicit  quid  passuri  sunt,  ut  quam  non  exclusit,  quai  torcular  passio- 

post  eventum  non  desperent,  sed  poeni-  nis  secum  sustinuit  et  calcavit. 

tentia  liberentur.  »  Item,  Infra,  t-  56  :  Item,   Magis   videbatur  de  mulieribus 

Discipuli    omnes,   relicto    eo,  fugerunt.  quam  de  viris,  quod  secum  calcaverant  : 

Item,    Petrus    qui    expressissime  fidem  quia  illse  stabant  circa  crucem  :  ergo  si 

fuit  protestatus,  ter  negavit  :  ergo  multo  voluisset  omnes  excludere,  potius  debuit 

fortius  alii.  Item,Marci,  xiv,  5  :  Quidam  eas  expressisse  de  quibus  videbatur  ma- 

adolescens    amictus    sindone.    Glossse  :  gis  inesse. 

«  Possumus  hunc  Joannem  fuisse  intelli-  Item,  Addit  Ambrosius  :  «  Stabat  juxta 

gere.  »  Ergo  Joannes  fugit.  Item,  Joan.  crucem,  non  ut  dolorem  Filii  considera- 

XX,  4  :  Currebant  duo  simul.   Et  infra,  ret,  sed  ut  salutem  Immani  generis  exspe- 

t.  8  :  Tunc  ergo  introivit  et  ille  discipu-  ctaret.  »  Ergo  ipsa  sola  stabat,  et  omnes 

lus,  qui  venerat  prius  ad  monumentum :  alii  et  alice  fugerunt  corde  vel  corpore  : 

et  vidit,  et  credidit.   Et  sic  patet,  quod  ergo  ipsa  sola  Domino  communicavit  in 

Joannes    non   prius    credidit.    Item,   De  passione  fide  et  compassione. 

mulieribus,  Bernardus  :  «  Sicvos,  obonee  4.  Item,  Yidetur  quod  communicatio 

mulieres,  cuinam,  quaeso,  excubias  exlii-  passionis  non  debeat  poni  pro  privilegio. 

betis  ?  cui    aroinata  comparatis,  paratis  Omne  enim    privilegium   aliquod   debet 

unguenla?  Si  sciretis  quantus  is  sit,  quam  importare  commodum  illi  cujus  est  privi- 

sit  inter  mortuos  liber  ',    mortuus  iste  legium  :  istud  autem  non  videtur  impor- 

quein  vos  ungere   pergitis,   vos  forsitan  lare  commodum,  sed  tormentum. 

pelissetis  ab  eo    ungi.    Nonne  iste  est,  Item,   Liberalio    a  poena    est  signum 

quem  unxit  Deus  oleo  Iselitise  prse  con-  et  elfectus  dileclionis  :  ergo  infligere  poe- 

sortibus  suis  -  ?  Beatse  eritis  vos,  si  glo-  nam    non  est  signum    dilectionis  :  ergo 

riari    potueritis   revertentes,    et    dicere,  non  est  privilegium. 

quod  de  plenitudine  ejus  accepimus  nos  Contra  : 

omnes  ^.  Enimvero  factum  est  ita.  Nam  1.  Joan.  xviu,  11  :  Calicem  quem  dedit 

revera  unctae  remeant,  quee  uncturse  ve-  mihi   Pater,    non  bibam  illum  ?  Item, 

nerant.   Missae  ab  Angelo  opus  faciunt  Ibidem,  xvii,  1  :  Pater,  clarifica  Filium 

Evangelistae,  factse  Apostolae  Apostolo-  tuum,  etc.  Item,  Ad  Philip.i,  29  :  Vobis 

*  Psal.  Lxxxvii,  16.  '  Joan.  i,  Iti. 

*  Psal.  xLiv,  8.  *  S.  Bern.\rdus,  Serm.  75  super  Cantica. 


214 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  PRvED. 


donatnm  est  pro  Christo,  non  soliim  iit 
in  eum  credatis,  sed  ut  etiam  pro  illo  pa- 
tiamini.  Item,  Ad  Hebr.  xii,  G  :  Fla- 
gellat  Deus  omnem  filium  quem  recepit. 
Item,  Jacob.  i,  2  :  Omne  gaudium  existi- 
mate,  fratres  mei,  cum  in  tentationes  va- 
rias  incideritis.  Item,  Act.  v,  il  :  Iba)it 
Apostoli  gaudentes  a  conspectu  consiiii, 
quoniam  digni,  elc.  Ex  his  igitur  patet 
et  manifeslum  est,  quod  coininunica- 
tio  passionis  est  privilej,Mum, 

2.  Item,  Quod  in  passione  Domini  susti- 
nuerit  beatissima  N  irgo,  patel  per  Da- 
mascenum  ',  qui  dicit,  quod  dulores  quos 
elTugit  pariens,  in  Christi  passione  susti- 
nuit.  Luc.  M,  3j  :  Tuam  ipsius  animam 
pertransihit  gladius.  Item,  Isa.  lxvi,  7  : 
Antequam  parturiret ,  peperit :  antequam 
veniret  partus  ejus,  peperit  masculum. 
Ex  hoc  sequitur,  quod  aHquando  pcperit 
sine  parturitione  ct  sine  dolore.  Kt  post- 


modum,  >"-.  8,  sequitur  :  Numquid  par~ 
turiet  terra  in  die  una,  aut  parietur 
gens  siinul,  quia  parturivit  et  peperit 
Sion  filios  suos  ?  Ergo  aliquando  pepe- 
rit  gentem  simul,  et  cum  parturitione 
et  dolore  :  ergo  peperit  rilium  suuni 
primogenitum  sine  dolore  in  sua  nati- 
vitate,  postea  peperit  totam  gentem  si- 
mul  in  Filii  passione,  ubi  facta  fuit  ei 
in  adjutorium  simile  sibi,  ubi  ipsa  mater 
miseriiordiie  l\itiem  misericordiarum  in 
summo  opere  misericordiie  adjuvil,  ct 
una  secum  omnes  liomines  regeneravit. 
Kt  hipc  regeneratio  cum  summo  dolore 
utriusque  fuit.  Unde  (llossa  ibi  posita  : 
«  Multo  laboie  in  lide  genuit.  »  '. 

Ex  his  patet,  quod  l*ater  misericordia- 
rum  soli  matri  misericordiie  opus  summae 
misejicordiiP,  id  est,  passioncm  commu- 
nicavil  -. 


» 


QU.iLSTIO  CXLIX. 


\' 


An   kIciiI    l>oiiiiiiiis    tii    passiono    siniui    iialiiiil    ^aiKliiiiii    siiiiiiiiiiiii    vi 
siiiiiiiiiiiii   (loloriMii,  ila   It.  \  ii-;;o   siiiinl  iilriiiii(|iM'  lialiiicril  ? 


Of  Fnni  II  juxta  hoc,  an  sicut  DomiiuiH 
in  pas^ione  simul  habuit  gaudiiiiii  miiii- 
mum  (>t  summiim  dolurem,  itu  bealissiiiia 
Virgo  simul  habuerit  utruiiiqiir? 

Ei  vid(!tur,  qiiod  Mic  : 

1.  In  i|)so  iMiim  fiiit  utriim({ur  :  m  vv^o 
commiinirassfl  matri  allcrum  iMtriiiii  tan- 
tum,  non  fiiissel  U'quum  consorliuiii. 

Itcm,  Dolor  non  cst  meritorius  «>iin» 
dilfclioni'.  Apostolus,  I  ad  rorinlh.  xiii, 
3  :  Si  tradidrro  corpus  tiieum  ita  ui  ar- 


deam,  rharitatem  autem  non  hahuero, 
ui/iii  mihi  prodesi.  Sed  iinpussibile  e»l 
dilci-iioiKMU  esse  sinr  drlectuliune.  Ergo 
simul  liabuit  dolorcm  d  didectutioncin  : 
ergu  ei  Mumiiium  dolorcm  liabere  |ioluit 
cum  sumiiia  dclcctationo. 

Itciii,   (Juod  ibi  fiicrit  summu>>  ihdor, 
pnib.ttur  :  Omiiis  didor   e>t    c\    uinoro, 
.\moruulem  cst  iriplcx,  iialur.iliH,  ucqui*   • 
sitiis,  (>t   gruluiliis.   .Naturalis   in   MumiiiO 
fuil   ibi  :    quia   quuuto    iiaturu   nubilior, 


•  S.  J.  DAMASCt.Nfs,    l.ih.  IV  ilf    FiJe    orllio-  »  Pro  »oluln.'Uf    ot»jpctoruiu,   \ide  lufia  roil 

doxa,  cap.  15.  Quir»t.  CL. 


QU.ESTIONES  SUPER  EVANGELllM,  QU.EST.  CXLIX.  215 

tanto  nobiliores  habet  afTectiones  et  ope-  habuit  gaudium  et  dolorem    in    summo. 

raliones  :  sed  ipsa  summe  habuit  natu-  2.  Item,  Ex  dilectione  est  compassio  : 

ram  nohilem  :  ergo  summe  nobilcm  amo-  ergo  ubi   improportionabilis  est  dilectio, 

rcm  naturalem.  ibi    improportionabilis    est    compassio  : 

Itom,   Acquisitus  fuit   ibi   in  summo  :  ergo  ubi  videtur  dilectio  in  summo,  ibi 

omnes  enim  causse  accidentales  quae  in-  et  compassio  in  summo. 

ducunt    matrem    ad    diligendum    filium  3.  Item,  Majus  est   gaudium  Angclo- 

suum,  hic  fuerunt  in  summo  :  numquam  rum    quod  habent    de  unius  peccatoris 

enim  Filius  matremsuam  tantum  dilexit,  conversione,    quam     aliquod     gaudium 

vel  tantum  honoravit,  vel  tantum  dedit,  hujus  vitae  :  ergo  ex  sequali  charilate  vel 

vel  pro  ipsa  sustinuit,  et  sic  de  singulis  majori  improportionabiliter,    erit   magis 

accidentalibus    causis    dilectionis  :    ergo  gaudium. 

amor  acquisitus  ibi  in  summo  fuit.  4.  Item,    Angeli   de    passione  Domini 

Item,    Gratuitus    ibi   in  summo  fuit :  habuerunt  delectationem  et  non  compas- 

quia  numquam  alia  mater  vel  alia  crea-  sionem,    aliqui   mali    compassionem    et 

tura  tantam  charitatem  habuit,  ut  supra  non    delectationem :    ergo    ipsa    debuit 

patuit.  Et  sic  beatissima  Yirgo  ad  Filium  habere  utrumque. 

suum  in  summo  habuit  amorem  natura-  5.  Item,  Beatissima  Yirgo  communi- 

lem,  acquisitum,  et  gratuitum  :  ergo  si  cavit  recreationi  :    sed  recreatio  est  per 

iste  triplex  habitus  amoris  simul  eliciat  passionem  :  ergo  ct  passio  fuit  ei  com- 

unum  motum  amoris  in  summo,  illa  erit  municata. 

dilectio   intcnsissima,    et  dolor   illi    re-  G.    Item,    Bernardus :     «   Longe   eam 

spondens  erit  dolor  in  summo  :  sed  tam  plusquam  martyrem  non  immerito  pra?- 

naturalis  quam  acquisita  quam  gratuita  dicemus  '.  » 

dilectio    respectu  nullius  ita  est  intensa  Contra  hoc  objicitur  in  hunc  modum  : 

sicut  est  respectu  vitse  dilecti :  ergo  na-  1.    Summus  dolor   et  summum  gau- 

turalis,  acquisilus,  infusus  sive  gratuitus  dium  opponuntur :  ergo  non  sunt  simul 

amor  in  summo  diligit  vitam  in  dilecto  :  in  eodem.    Si    dicatur,   quod    dolor  de 

ergo   de  morte   dilecti  dolet  in  summo  :  morte  Filii  et  gaudium  de  salute  gencris 

ergo  cuin  beata  Yirgo   respectu  Filii  sui  humani  non    opponuntur,    tunc    adhuc 

habuerit     omnifariam      dileclionem     in  objicitur,  quod  motus  majores  impediunt 

summo,  constat  quod  de    morte   ipsius  minores:  ergo  videtur  impossibile.  quod 

hauuit  omnifariam  dolorem  in  summo.  anima  tota    quando   absorbetur    dolore, 

Item,    Quod   ibi  fuerit  gaudium    sive  quod  tunc  in  surnmo  Iripudiet  et  exsultet 

delectatio  in  summo,  probatur  :  Dilectus  in  amore  et  delectatione. 

gaudet  de  bono  dilecti,  et  magis  gaudet  2.  Item,   In  dolore  anima  convertitur 

de  majori  bono  :  ergo  de  summo  bono  super    malum   in   quantum    malum,    in 

dilecli   in  summo  gaudet  :  sed  charitas  gaudio  s-uper  bonum  in  quantum  bonum  : 

est  dilectio  Dei  et  proximi,  et  in  summo  sed  impossibile  est   simul  animam  con- 

charilas  perfecta  gaudet  in  summo  :  sed  verti  super  diversa  tamquam  terminos  : 

summus  honor  Dei,  et  proximi  summa  ergo  impossibile  est  animam  simul  gau- 

utilitas  fuit  in  passione   et  per  passio-  dere  et  dolere. 

nem    in    summo  :  et    beatissima  Yirgo  3.  Item,  Impossibile  est  animam  simul 

habuit  lunc  charitatem  in  summo  :  ergo  moveri  diversis  motibus  :  ergo  impossi- 

tunc  gaudebat   in  summo  :  ergo    simul  bile  est  eam  simul  gaudere  et  dolere  ^ 

'  S.  Bernardus,  Serra.  de  Beata  Maria,  S/g^nw?»  '  Pro  solutione  objectorura,  vide  infra  post 

magnum.  Qusest.  CL. 


216 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  PR.ED. 


QUyl^:STIO  CL. 


Ltriiiu  Iiabiicrit  siiiiiiiuim  j>-niidiiiiii  iii  pii.ssioiie  tilii? 


I 


PosTQiAM  probatum  est,  quoJ  bcatis- 
sima  Virfjo  summum  ;_'au(lium  liahuit  iii 
passiunt'  Filii,  (|uaerilur  de  comj)aratione 
hujusmodi  gaudii  quod  habuit  in  pas- 
sione,  ad  alia  gaudia,  (juat.do  scilicet 
habuerit  maximum  |j:audium? 

Kt  vidclur,  (|U()d  in  1'ilii  sui  concej»- 
tione,  hac  ratione  : 

1.  Ex  bono  eslgaudium.  Jub,  ni,  21  : 
Quasi  e/fodicnles  tfie.saurutn,  yaudettt- 
que  veheineitter  vum  invenerint  sepul- 
crum.  Kr^'()  cum  summo  dcjno  gaudium 
summuin.  Sed  in  cuncej^tiune  acccjtit 
sumiiium  dunuin  :  cum  eiiiin  Dcus  Patcr 
Filiuin  .suuin  dedit,  (juuinudo  non  etiam 
cum  illo  ei  oiiiniu  buna  dunavit?ergo 
tunc  summum  guudium  liabuit. 

2.  Item,  lunc  tantuin  lef:itur  cantasse 
canticuin  exsullatiunis,  l.uc.  i,  iti :  Ma- 
gnifirat  aitima  iiua  Ihnninum  :  erj^o 
tunc  maxime  vidtlur  gavisu  luisse. 

3.  Itcin,  .Vblaliu  va*  e.st  cuusa  lu>titia' : 
sed  tuiic,  ut  dicluin  est  supru,  hblatum 
est  ei  et  lugit  omiie  vae  :  ergo  tunc  suiir 
mam  babuit  causam  lu'titiu;. 

i.  lltin,  .Nuvilas  est  cuusu  betitia*, 
juxta  illutl  Luca',  XV,  31  et  seij.  ;  /•V/i,  tu 
semper  meeum  es,  elc.  J:puiari  autem  et 
gaudere  uporttbat,  t'[L\  Krgo  videlur  u  si- 
iiiili,  (juud  beutissima  Virgo  in  iiovilatc 
concej)tiunis  muxiinuin  elh-ctuin  guudii 
hubuerit. 

").  Itein,  runc  cum  buininu  cunrcribiti 
dono  ucccpit  cuusuin  el  incritum  ad 
omnia  aliu  donu  nccehsurio  cuiiscquen- 
du  :  crgu  lunc   suminam  babuit  cuusain 


gaudii :  ergo  summuin  efTectum   gaudii. 

K  coNVERSo  autcm  videtur,  quod  in 
nalivitate  Filii  summum  gaudiuni  ba- 
liuerit,  ex  bac  ratione  : 

1.  Si  nativitas  vel  generatiu  fuerit  per- 
fectior,  erit  causa  j)erfectioris  ct  j^lenioris 
gaudii  :  sed  perlectior  et  jilenior  est  ge- 
neratio  ex  utero  quam  iii  utcro  :  ergo 
j)erfectins  et  {)lenius  et  majus  fuit  gau- 
diuin  in  nativitatc  (juain  in  concej^tione. 

'J.  Ilcin,  lllu  die  dixit  Angelus,  Luc.  ii, 
lU  ct  II:  h\ee  erangelizo  vobis  yau- 
dium  maynum,  t/uod  erit  omni  popitlo: 
t/uiti  natus  est  vuhis  Itodie  Salvator.  Si 
igilur  nativitas  Duinini  esVcausa  gaudii : 
ergu  ille  qui  liubct  iiuj)ruj)urtiunabiliter 
pr<q)in(jiiiurcin  cumj>uratiunem  ad  Salva- 
turem  (juaiii  uinnes  alii,  liabebit  iinjiro- 
jiurtiuiiabditcr  majurein  causam  gaudil : 
lui'C  uulein  esl  muter  Sulvutoris :  ergo 
illu  dic  liubuit  suinmuni  gaudium. 

3.  Item,  Juan.  \vi,  21  :  Mulier  cum 
jiarit,  tristitiam  habet,  t/uia  vtnit  hora 
ejus :  rum  ttutem  /leptrit  /luerum,  jam 
inm  meminit  prfssune  /iro/der  tjauiltuin, 
etc.  Krgo,  ftc. 

i.  Itciu,  I.uc.  I,  i  i :  /vV  multi  m  nati- 
vitate  ejits  gaudfbuitt,  elc.  Krgo  niajus 
gaudium  \  idctiir  jiertiiiero  ad  nativita- 
teiu  quuiii  ud  cuncej)lioneiii. 

o.  Itein,  lii  conceptionc  ipsain  dele- 
clationein  tantuin  liabuil  visu  intelle- 
cluali  :  in  nutivitute  vero  intellectuali  ft 
seiihuuli  :  ergo  tunc  tuiituin  reliciebatur 
intcllectns,  nunc  autein  intcllectus  el 
seiiNUs  :  ergo  lunc  tantiim  gaudiuni  fuit, 


QUtESTTONES  Sl  PER  EVANGELIUM,  Ql /EST.  CL. 


217 


nunc  autem  exsultatio  et  l.-Etitia  :   crgo 
majus  gaudium. 

6.  Ilem,  Similius  fuit  gaudio  patrise, 
ubi  oculus  corporis  reficietur  Domini  hu- 
manitate,  et  oculus  cordis  in  ejus  divini- 
tate :  sed  meliori  et  honorabiliori  simi- 
Hus,  esl  melius  et  honorabilius :  ergo 
nobihus  fuit  gaudium  nativitatis  quam 
conceptionis. 

7.  llem,  Bonum  additum  bono,  magis 


diantc  passione  acquisivit,  pcr  quam 
onmia  ad  se  traxit.  Sic  igilur  quodlibet 
genus  boni  dilecti  in  passionc  fuit  in 
sunmio  :  crgo  ct  in  diligcntc  tunc  fuit 
delectatio  in  summo. 

3.  Itcm,  Motivum  affcctus  et  generati- 
vum  delcctationis  non  est  nisi  bonum. 
Bonum  autem  aliud  creatum,  aliud  in- 
creatum  :  crgo  si  utrumque  in  summo 
movebat     afTcctum     rcctc     dispositum, 


facit  ipsum  esse  bonum  :    ergo  magis  di-      utrumque    causabat     delcclationcm     in 


lectura  majorem  dilectionem  :  sed  con- 
ceptio  est  bonum,  partus  est  bonum  : 
ergo  bonum  duplicatum  duplicat  delecta- 
tionem  :  ergo  gaudium  quod  fuit  in  con- 
ceptione,,  duplicatum  fuit  in  nativitatc. 

8.  Item,   Prius  gaudebat  se  virginem 
concepisse,  nunc  vero  virginem  peperisse 


summo.  Bonum  autem  increatum  scmpcr 
in  summo  est  in  se,  sed  non  semper  in 
summo  in  ostensione  et  cxhibitione,  ipso 
testante  qui  ait,  Joan.  xv,  13  :  Majurcm 
hac  dilectionem  nemo  habel,  ut  ani- 
mam,  etc. 

4.  Item,  Sumnius  eflectus  boniestred- 


et  virginem  Lactare  :  ergo  modo  habuit  emptio  generis  humani  :  ergo  summum 

maximum  gaudium.  increatum  ct  summum  creatum  bonum  iii 

CoNTRA  videtur,  quod  passionesimul  movebant  affectumbeatis- 

1.  Majus  habuit  gaudium  in  Filii  pas-  simae  Virginis  optime  dispositum  :  ergo 
sione  :  quia,  ut  dictum  est  supra,  ipsa  tunc  summum  habuit  gaudium. 
numquam  gavisa  fuit  tantum  de  aliquo,  o.  Ilem,  In  conceptione  fuit  mater 
quantum  de  honore  Dei  et  salute  pro-  Dei  et  hominis  in  utero,  in  nativitatc  fuit 
ximi :  sed  utrumque  fuit  in  passione  in  mater  Dei  et  hominis  ex  utero,  in  pas- 
summo  :  ergo  tunc  habuit  gaudium  in  sione  autem  est  mater  Dei  et  hominis 
summo.  redemptoris  :  unde  quse  prius  fuit  mater 

2.  Item,  Charitas  gaudet  de  bono  crealoris,  modo  est  mater  redemptoris 
dilecti.  Triplex  autem  est  bonum^  ho-  sive  recreatoris :  crgo  duphcatum  est 
nestum,  utile,  et  delectabile.  Quodlibet  donum  et  bonum:  ergo  gaudium. 
istorum  in  bealissima  Virgine  inpassione  6.  Item,  In  conceptione  et  nativitate 
respectu  Filii  sui  fuit  in  summo.  Unde  fuit  effecta  mater  tantum  unius  Dei  ct 
ipse  appellat  passionem  suam  claritatem.  hominis,  in  passione  vero  fuitfacta  mater 
Joan.  XVII,  0  :  Clarifica  me  tu,  Pater :  omnium  hominum  :  crgo  tunc  multipli- 
propter  honorem  scilicet  quem  summum  calum  et  majus  gaudium  habuit. 
habuit    per  passionem,    propter    quam  7,  Item,  Finis   mcHor  est  et    nobilior 


Dcus  cxaltavit  illum,  et  donavit  illi 
nomen  quod  est  super  omne  nomen  ',  ctc. 
Appellat  etiam  eam  cibum  et  potum 
propter  delectationem    quam  in  summo 


his  quee  sunt  ad  tinem  :  ergo  quod  lini 
propinquius  est,  melius  est  et  nobilius : 
sedconceptio  estproptcr  nativitatem,  na- 
tivitas    propter    passionem,  passio   pro- 


etfectu  tunc  habuit.  Numquam  enim  in  pter  redemptionem  :   ergo    passio    (ini 

ahquo    creato    tantuni    delectatus    fuit,  propinquior  :   ergo  meUor  :    ergo   ma- 

quantum  in  redemptione  generis  humani  jus    delectamentum  :  ergo   majus   gau- 

per    passionem.     Appellat    etiam    eam  dium. 

donum  dicens  :  Calicem  quem  dedit  mihi 

Pater  \  propter  suum  lucrum  quod  me-         Quod    autem    in  resurrectione    Filii 


Ad  Philip.  11,  9. 


'  Joan.  xviu,  11. 


218 


D.  ALB.  iMAG.  ORD.  PR.ED. 


maxJmum    gaudium    habuit,    videtur  : 
quoniam 

1 .  ElTeclus  dilectionis  est  flere  cum 
flentibus,  gaudere  cum  gaudentibus, 
juxla  illud  Joannis,  xiv,  28  :  Si  diligc- 
relis  me,  gauderetis,  etc.  Scd  Dominus 
summum  gaudium  habuit  in  resurre- 
ctione  :  quoniam  gaudebat  anima  et  cum 
corpore  et  divinitate  :  ergo  Domina  no- 
stra  in  summo  debuit  tunc  gaudere. 

2.  Item,  Dicit  Apostolus  ',  quod  tradi- 
tus  est  propler  delicta  nostra,  et  resur- 
rexit  propter  justificationem  nostram. 
Ergo  etiam  ex  parti*  nostri  resurreclio 
proj)inquior  fuit  lini :  ergo  major  causa 
gaudii. 

3.  Item,  Ecclesia  tunc  specialiter  uti- 
tui'  hac  exsultatione :  w  llaec  est  dies 
quani  fecit  Doiuinus.  » 

4.  Item,  In  illo  festo  plus  cantatur 
Allcluia  quain  in  alio  festo:  ergo  videtur, 
quod  cantus  illius  festi  sit  maxiine  causa 
gaudii. 

"i.  Ilem,  Resurrectio  Cliristi  cst  causa 
ct  cxcinplar  illius  vitie  in  «jua  est  sumiiia 
exsultatio  :  ergo  illud  festuin  j)roj»inquis- 
.'■imuni  est  sumiiio  gauilio  :  ergo  tunc  de- 
bot  esse  summuiu   iii   hac  vita  gaiidiiim. 

<».  Item,  I{)Mti>>ima  Nirgo  j)lus  dibxit 
Eilium  (juum  totum  mundum  :  ergo  i>lus 
gavisa  luit  dt;  boiio  Eilii,  ijuam  de  bono 
iotius  muiidi  :  sed  bonum  muiidi  et  jxiMia 
(lliristi  fuil  in  j)assione,  bonum  autein 
Chri.sti,  scilicel  liberatio  ab  omni  jxeua, 
fuit  iii  resurrectione :  ergo  j)lus  guvisa 
fuit  de  resurrectione  qu  im  de  j^assione. 

ViDEHH  autem,  ijuud  muximum  in 
Chri^li  ascensiDiie  haburnt  guudium. 
Tunr  enim  1'iliu.s  j^riiiio  diritur  hubuisse 
gaudium  ct  fistum  jji-rfcctum.  Tunc  cnim 
primo  in  icjjorlatione  ovis  in  huiiieris 
convorut  amicos  suos.  dicens  :  Conyra- 
tulamini  mi/ti,  omnes  amui  mei  V 

Itein,  Tunc  primo  jmler  Filio  suo  pro- 


digo  fecit  festum  cum  amicis  suis  *.  Ttem, 
Tunc  primo  rediit  de  exsilio  in  palatium. 
Item,  Tunc  primo  janua  cceli  aperta  est, 
et  homo  introduclus.  Item,  Tunc  primo 
redemplio  completa  est,  et  ruiua  jam  in 
parte  restaurata.  Item,  Tunc  primo  ma- 
ximus  honor  Eilio  et  matri  exhibitus  est, 
quando  caro  sua  super  choros  Angelo- 
rum  exaltata  est.  Item  ,  Tunc  primo 
quantum  ad  manifestationem  datum  est 
ei  nomen  quod  est  super  omne  noinen  *. 
Cum  igitur  in  ascensione  fuerit  comple- 
tissimus  efTectus  boni  et  |)ropinquissimus 
fini,  vidclur  quod  tunc  maximum  habue- 
rit  gaudium  beatissima  Viigo  Maria. 

Adiiuc  aulem  vidctur  majus  his  omni- 
bus  hoc  (juod 

I .  Ilabuit  gaudium  in  ipsius  assuinj)tio- 
ne.  Tunc  eniin  perfecte  habuit  gaudiuin 
fruitionis,  ante  autem  non. 

2.1tem,  Illudgaudium  nullainsecum  j)a- 
titurtristitiam  velpcenamsicutomnia])r;p- 
dii  ta  :  ergo  videlur  inajus  omnibus  illis. 

3.  Item,  Illudsecundum  statuin  j)alriap, 
alia  secunduin  statum  viie.  Isa.  xxxi,  'J  : 
/gnis  rjus  in  Sion,  et  vamintts  ejus  in 
Jerwialrm. 

\.  Itcni,  .Majus  est  esse  beatam  quain 
m^c  malrem  Dei,  si  alterum  sej)aratctur 
ab  allero  :  ergo  beali-sima  \  irgo  iiiajus 
uccej)it  in  suu  ussuiujitione  gaudiiim, 
quam  in  l-'ilii  nalivitute  :  crgo  mujus  tunc 
habuit  guudium  quuin  unte. 

CoNTRA  \\ttc  oinnia  : 

Et  j)riino  tle  gaudio  conceplioni*  obji- 
(itur  in  hunc  inodiim  :  (juo  dato  dalur 
reli(|uum,  el  noii  conveititur,  iiiajus  est 
illo  :  sed  duto.  quod  hit  inuter  Dei,  dutur 
bcatiludo  ii  iiitioniH,  ct  iioii  e  cunlru  :  crgo 
guudium  coiic(q)tioniH  iiiujus  est  guudio 
fiuilionis  :  crg(j  iiiujus  oinnibus  aliin  : 
quiu  quidquid  inajus  iiiujore,  etiain  ma- 
jus  est  luinore  '. 


'  Ail  Romaii.  iv,  2*». 

•  Luc.  XV,  f). 

•  Ibid.  t.  2». 


*  .\d  IMiilip   11,  9. 

•  I*ro   (tolutionr    oinniuro    objectorura,  ▼!<!• 
iiumediate  iuJia. 


QU.ESTIONES  SUPER  EVANGELIU^f,  QU/EST.  CL.  219 

nutura   simul    et   in    idtione  ul    nalura, 

congralulationc  auteni  in  ratione  ut  ra- 

tione.  Et  intclliganlur  hjEC  verba  sicut  in 

Responsio     ad     quxstiones     CXLVIII^  materia  Dominicoe  pa^-sionis.  Vel  dicatur, 

CXLIX  et   CL.  quod  summum  tristabile  in  tali  gcnere 

est  dupliciter   accipere.    Uno    modo    ut 
summe  contrarium  apj)etitui,  et  sic  sum- 

Ad  h^c  solvendo  dicimus,   qnod  hoc  mum  infert  dolorem.   Alio  modo  prout 

privilegium  quod  dicitur   communicatio  est  via  et  medium  ad  summum  delecta- 

passionis,  duo  importat,  fidcm  crucifixi  bile,  et  sic  infort  summum  gaudium.  Et 

Dei  et  hominis,  et  pcr  se  passionem  ex  sic  anima  bealissima  Virginis  apprchcn- 

compassione  patientis.  Et  fuit  quadruplex  dit  mortem  Filii  sui  ul  summe  contrariam 

diversitas   respectu  passionis  Dominicae.  appetitui,  et  sic  summum  intulil  ci  dolo- 

Quidam   nec  habebant  fidem,  nec  com-  rem  :    et  ut  medium  in   redemptionem 

passionem,  sicut  infideles   Deo  insultan-  humani    generis,    et   sic  causavit  in  ea 

tes,  blasphemantes,  et  illudentes,  et  dae-  summam  delcclationem.  Et  possunt  haec 

mones.  Quidam  compassionem,  sed  non  simul  esse  :  quia  unum  materia  est  ad 

fidem,ut  Apostoli  et  mulieres  illaequibus  alterum  :  vel   secunduni  alium   modum 

diclum     est   :    Filise   Jerusalem,    nolite  via  ad  alterum  est  medium  in  ipsum. 
flere  super  me,  sed  super  vos  ipsas  flete '. 

Quidam  fidei  cognitionem,  sed  non  com-         Quod  autem  objicitur  de  comparatione 

passionem,  ut  Angeli  et  alii  extra  statum  gaudiorum,  sic    respondemus,    quod    si 

viae  positi,  et  latro  qui  fidem  habuit,  sed  flat  comparatio  secundum  quod  posterius 

non    compassionem  per  se,   et  hoc   quia  includit  in  se  prius,  sic  nulla  est  queestio, 

circumdatusfuitpropria  mortis  passione.  ut  si  quaeralur,  an  unum  est  plura  quam 

Sola  beatissima  Virgo  tunc  fidem  habuit,  duo,  et  duo  quam  tria,   et  sic  de  aliis. 

etcompassionem  crucifixiDei  et  hominis,  Nativitas  enim  includit  in  se  conccplio- 

et  per  se  passionem  ex  compassione  pa-  nem,  passio   nativitalem,  et  sic  de  aliis  : 

tientis.  Et  sic  sola  fuit,  cui  datum  est  hoc  et  sic  ordinantur  adse  invicem  secundum 

privilegium,  scilicet  communicatio  pas-  supcradditionem.    Et   sic    magnum    fuit 

sionis,  cui   Filius    ut   dare  posset    pra?-  gaudium  conceptionis,  majus  nativitatis, 

mium,    voluit    communicare    passionis  et  adhuc  majus  passionis,  et  sic  ulterius. 

meritum,  et  ut  ipsam  participem  facerct  Si   autem    fiat   comparatio   pcr    opposi- 

beneficii  redemptionis,   participem    csse  tionem  et  separationem,  ita  quod  poste- 

voluit  et  poenae  passionis  :  quatenus  sicut  rius  accipiatur  per  se  sine  intellectu  prio- 

fuit  adjutrix  redemptionis  per  compas-  ris,  et  si  sic  comparentur,  sic  dico,  quod 

sionem,  ita  mater  fieret  omnium  pcr  re-  gaudium    quod    habuit    in    conceplione, 

creationem  :  et  sicut  totus  mundus  obli-  majus  fuit  omnibus  gaudiis  vitae  et  viae  : 

gatur    Deo    per  suam  passionem,  ita  et  quia  tunc  accepit  majus  bonum  et  certitu- 

Domina3  omnium  per  compassionem.  dinem    omnium    aliorum    suo    tempore 

CoNTRA    haec    objecta  per    objecta    in  conferendorum.   Et  differunt  gaudia  viae 

contrarium  suntsoluta.  Concedimusenim  et  vitae  hoc  modo.    Gaudium  cnim  nihil 

quod  sicut  Dominus  omnium  simul  ha-  aliud  est  quam  delcctatio  in  bono,  vel  de 

buit  summum  gaudium  et  summum  do-  bono.   Est  autem  bonum  sui  et  bonum 

lorem,  sic  Domina  nostra  simul   habuit  pro.umi  in  conceptione  et  nativitate  et  in 

summam  compassionem  et  summam  con-  passione  Domini,  in  resurrectione  autem 

gratulationem,  compassione  existente  in  bonumDei  etinascensione.  Et  sic  posset 

*  Luc.  xxni,  28. 


220 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  PlLf^D. 


poni  gaudiuni  passionis  summum  quod 
habuit  pro  bono  proximi.  Similiter  au- 
tem  gaudium  conccptionis  summum  fuit, 
quod  alia  omnia  causaliter  tlausit  in  sc. 
Gaudium  autem  in  conceptioue  et  gau- 
dium  in  assumptione  se  habent  ut  exce- 
dentia  et  excessa  :  gaudium  conceptionis 
majus  fuit  causaliter,  gaudium  assum- 
ptionis  actualiler.  In  conceptione  major 
fuit  bonilatis  ostensio,  majoris  doni  col- 
latio,  major  delectationis  exhibitio  :  et 
haec  omnia  causuliter.  lu  assumpliune 
major  doni  collalio,  major  (.'Ifeclus  exal- 
tatio  et  deilicalio,  major  tainen  dileclio 
ct  conjunctio  :  et  haec  actualiter.  Kt  pos- 
set  poni  similc  de  istorum  gaudiorum 
comparatione,  ut  si  aliquis  haberet  pignus 
pro  centum  marcis  impignoratum  et  obli- 
galum,    ct   aliquis    daret    ei    nonaginta 


marcas  ad  ipsius  pignoris  solulionem, 
faciens  ipsi  pignoranti  caulionem,  quod 
tcmpoiibus  determinatis  dabit  sibi  alias 
decem  marcas,  ita  quod  quolibet  tempore 
duas  :  tunc  secunda  datio  propiuquius  el 
plus  di^ponebat  ad  pignoris  solutionem 
quam  prima,  et  terlia  plus  quam  secun- 
da,  et  sic  usque  ad  quinlam  quae  pignus 
sulvit  :  et  tami'n  prima  datio  plus  aliis 
contulit,  et  liuc  dupliciter,  quia  majus 
donum  dedit,  et  «juia  de  illis  daudis  se- 
curum  fecit.  Simililer  in  proposito  quan- 
du  Duminus  bealissimae  Virgiiii  ut  mater 
Dei  lieret  in  ulero  tribuil,  tunc  quod  de 
i[>sa  Virgine  nasceretur,  et  passione  sua 
humanuin  genus  redimeiet,  et  lerlia  die 
resurgeret,  in  ccelum  ascemleret,  ipsam 
in  summam  fruitionem  curpore  et  aniina 
assumeret,  securavit. 


OU.KSTIO  CLI 


l'li*iini   It.   \  ii';fo    riicrit    «'xjilliiln    sii|H'r  oiiiiinii  rrcailiiraiii  iii    (|iiiirlii    ^ 

liirriirrliia  ? 


rLTiMO  quapritur  de  iliu  privilcgiu, 
quud  e^t  supcr  uiiiiicm  crealuriiiii  iii 
([uarta  hierarchia  exaltata. 

\A  videtur,  (piud  beatissimu  Virgu  ul- 
tra  tertiam  iiiirart  hiaiii  in  i|uartaiii  iinu 
sit  exultata. 

1.  l*rimu  :  quia  iii  parabula  iibi  It-^-itiir 
de  rej)aratiuiie  ^MMieris  liuiiiani',  dicitur, 
quud  draclima  deciiiia  est  inveiita,  qu.u 
fuerut  perditu  :  ergo  vidrlur.  quud  lan- 
tum  iii  illiid  fuerit  restilutio,  ex  (luufucla 
fuit  perditiu  :  sed  taiitum  cx  hicrarchiis 
Iribus  fiiit  cusus  et  penhlio  :  ergo  taiiluiii 
iii  iilis  fuitrcd(hla  restuuruliu. 

i  Luc.  XV,  8  el  seq. 
»  JuJilh,  xiii,  25. 


2.  Ilein,  Dicitur  Judith  in  ligura  Dumi- 
ii;e  iiuhtro)  :  Sufnniisli  ruinx  ante  lun- 
spertiitn  Itfi  uostri*  :  sed  ruina  fuil  so- 
lum  iii  illis  tribus  hierarchiis  :  ergo  re^ti- 
tutiu  erit  tuntuin  in  illis  tribus. 

i{.  Ileiii,  Aliu  parubulu  :  (Jui  habet  cen- 
tum  ovrs  ',  clc.  (ihj.ssu  :  Deus  est  pastor, 
cujus  nu»  (  eiitcsiiiiu  ovi»  :  sed  cenlcsiinu 
e»t  de  nuiiieru  uliuruiii  nunagiiitu  nuvciu 
et  coiisorliu  :  ergo  homo  perlinut  ud  ali* 
(luciii  urdiiieiii  .\iiguluruin. 

i.  Itciii,  llicrurcliia  liuinuna  est  (iub 
aiigclica  :  crgo  (tU[ireiiiUH  cliorus  dc  hu- 
iiianu   cHt  sub  iiilimo  dr   ungclira  :  crgo  . 


QU^STIONES  SUPER  EVAXGELIUM,  QU/EST.  CIJ.  221 

nullus  homo  est  supcr  choros  Angelo-  12.  Item,  Dionysius  dicit,  quod  in  qua- 

rum.  lihet  hierarchia  sunt  prima,  media,  et  in- 

D.  Ad  idem    facit  quod  ipse    Dcus  in  fima  :  ergo  ipsa  non  erit  in  una  hierar- 

passione  permisit,  ut  Lucas,  xxii,  43,  di-  chia. 

cit,  quod  apparuit  illi  Angelus  de  ccpIo,  13.  riem,  Ipsa  est  medium  iuter  alias 

confortans  eum,  per  quod,  ut  dicit  Dio-  creaturas  et  Deum  :  sed  medium  non  ha- 

nysius,  constat  naturam   humanam  na-  het  medium  et  ultimum  :  ergo  non  facit 

turiB  angelicae  naluraliler  csse  sulijcctam  :  hierarchiam  per  se. 

sed  sicut  simpliciter  ad  simpliciter,    ita  Contra  : 

summum  ad  summum  :  ergo  si  Angelus  1.  Ilieronymus  et  omnes  sancli  et  ipsa 

super  hominem,  etsupremussuper  supre-  universalis    Ecclesia   canlal    solemniter, 

nium  hominem  :  ergo  nulius  liomo  super  quod  ipsa  est  exaltata  super  choros  An- 

omnes  Angeios.  gelorum.  lude  sic  :  Omnes  cliori  Ange- 

6.  Item,  Genes.  11,  2  :  7?e^Wi>ui7  Z)omt-  lorum  sunt  de  aliqua  hierarchia  :  sed 
niis  die  septimo  ab  universo  opere  quod  ipsa  exaitata  est  supcr  choros  Aiigelo- 
patrarat  :  sed  tunc  non  fuit  quarta  hie-  rum  :  ergo  ipsa  est  supcr  omnes  hierar- 
rarchia  :  ergo  nec  modo.  chias  Angelorum.  Yel  direcle  :  Quidquid 

7.  Item,  Cantat  Ecclesia  :  «  Gaudent  est  in  aliqua  hierarchia,  cst  in  aliquo 
chori  Angelorum  consortes  et  concives  choro  :  ergo  quodnoneslinaliquo  choro, 
nostri.  »  Si  concives  et  consortes  :  ergo  non  est  in  aliqua  hierarchia  :  ergo  quid- 
in  eadem  hierarchia.  quid  est  super  omnes  choros,  non  est  in 

8.  Ilem,  In  prima  hierarchia  supremus  aliqua  hierarchia. 

ordo  est  sacer  principatus  :  sed  princeps  2.  Item,  Plus  distat  beatissima  Virgo  a 

in  eadem  civitate  et  regno  cum  subditis  Seraphim  in  dignitate  et  gloria,  quam 

est  :  ergo  regina  Angelorum  in   eadem  Seraphim  super  Cherubim  :  sed  propter 

mansione  cum  Angelis  est.  excellentiam  dignitatis  ordinantur  Sera- 

9.  Item,  Augustinus  :  «  Minime  dubi-  phim  super  Cherubim  uno  ordine  :  ergo 
tandum  est  et  raptam  hominis  a  carnis  beatissima  Virgo  erit  super  Seraphim  ad 
sensibus  mentem,  et  post  mortem  ipsa  minus  uno  ordine  :  ergo  super  hierar- 
carne  deposita,  non  sic  Deum  videre  pos-  chiam  Angelorum. 

se  sicut  vident  Angeli '.  »  Et  vult,  quod  3.    Item,    Improportionabiliter    dilTert 

inferioris   gradus    est    cognitio    hominis  magis  Doraina    a    servo,  quam  servus  a 

quam  Angeli.  Sed  penes  illam  cognitio-  servo  :    sed  Seraphim  sic    se  habet    ad 

nem  est  ordo  :  ergo  homo  est  inferioris  Cherubim  ut  servus  ad  servum,  Domina 

ordinis   quam   Angelus  :  ergo  supremus  autem  ad  Seraphim  ut  regina  sua  et  om- 

est  sub  supremo  Angelo,  nium  Angelorum  :  ergo  improportiona- 

10.  Item,  Hierarchia  angelica  descen-  biliter  plusest  ipsasuper  Seraphim  quam 
dit  pcr  exemplaritatem  a  divina  :  sed  in  Seraphim  super  Cherubim  ;  crgo  in  alio 
divina  tantum  tres  hierarchiae  :  ergo  non  ordine  super  ipsum  :  sed  Seraphim  est 
erit  quarta.  supremus   ordo  Angelorum  :    ergo   ipsa 

H.  Item,  Filius  est  in  divina  hierar-  est  super  omnes  hierarchias  Angelorum. 

chia  :  ergo  si  beatissima  Virgo  non  est  4.  Item,  Rex  et  regina  ab  eadem  deno- 

n  angelica  hierarchia,  sola  erit  in  una  :  minantur  dignitate  et  regno  et  principa- 

sed  ubi  tantum  unum  veluna,  ibi  non  est  tu  :  ab   eodem  enim  regno  dicitur  rex 

ordo  :  et  ubi  non  est  ordo,  ibi  non  est  Francine  et  regina  Franciae  :  ergo  ab  eo- 

hierarchia  :  ergo  non  potest  sola  habere  dem  regno  dicitur  Rex  coelorum  et  Re- 

hierarchiam  unam.  gina  ccelorum  :  sed  sua  dignitas  regalis 

'  S.  AuGOSTiNUS,  Lib.  XII  super  Genesim  ad  Utteram,  Ccap.  3j. 


222 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  PRJED. 


esl  super  omnes  dignitates  Angelorum 
el  principaliis  :  ergo  ilignitas  reginae 
cttlorum  est  super  omnes  choros  et  hie- 
rarchias  Angelorum. 

.j.  Item,  111  Regum,  ii,  19  :  Posihta 
est  thronus  matrl  reyis,  qux  sedit  ad 
dexteram  ejiis,  scilicet  regis  :  seJ  constat, 
quoJ  thronus  regis  iiuproportionabiliter 
est  super  omnes  thronos  Angelorum  : 
ergo  thronus  matris  regis. 

G.  Item,  Tpsa  habct  regnum  per  Filium, 
et  dicitur  regina  a  reguo  Filii  :  sed  iiluJ 
est  increatum  et  a-tcrnum  :  ergo  ipsa  est 
regina  a  regno  ieterno. 

7.  Item,  Alii  homines  possunl  venire 
aJ  Seraphim  :  nullus  autem  ad  Jignita- 
lem  et  statum  beatissinue  Virginis  :  est 
igitur  super  Serajihim. 

8.  Itera,  Status  gloria?  est  elevalus  su- 
per  statum  iimocenti;e  in  corporibus  : 
ergo  et  in  animabus  :  seJ  sL  homo  sle- 
tisset,  aHquis  assuniptus  luisset  ail  Sera- 
phim  :  ergo  aliquis  modo  debet  elevari 
buper  ipsos. 

1).  Ad  idt-m  suiit  aucturilates  saaclo- 
rum.  .\ugustinus  :  a  Sed  dc  te,  o  Virgo 
Maria,  quid  dicam  pau[)«T  ingcniu,  cum 
(juidquid  dixero,  minor  laus  est,  (|uam 
dignitas  tua  uieretur?  Si  cdJum  app«*l- 
lcm,  tu  allior  es.  Si  matrcm  geittium  di- 
cam,  j)ru'cedis.  Si  furmaiu  Dti  aj»[)ill«'m, 
digna  exislis.  Si  Duminam  .\ngtlurum 
vocitem,  su[)er  umnia  te  csse  j)rul)arih  '.  » 
Si  igitur  Dumina  .\iig«'lurum,  ergu  e.sl 
KU|)t'r  ()mnt'«.  .XiigclDs, 

III.  llciii,  llii.itMiymus :  «  llu^c  cst 
Ji«'S  j)ru;clara,  in  qua  meruit  e.\altari  su- 
pcr  chorus  .\ngel«)ruiii  «t  jicrvenire  ullra 
(juam  nu>tra;  liiimanilatis  est  natura,  ubi 
non  Nub.staiilia  tullilur,  sed  glurio;  ma- 
^nitudo  nionstratur,  ubi  (llirislus  j)ru  liu'- 
bis  iiitruivit  i*untir«'X  raclus  iii  aMeriium 
ad  c«i'li  jialatium  *:  >-  ergo  exullatu  ultra 
(juuiii  humaiia'  natiiru;  sit  licitum,  scili- 
tet  ubi  (diriHtus  intruivit :  orgo  suj)cr 
omnes  bician  hias  .Vngcloruiii. 


11,  Item,  Hieronymus:  «  Hsec  est,  in- 
quam,  dies  in  qua  usque  ad  throni  celsi- 
tudinem  intemerata  virgo  et  mater  pro- 
cessit^  atque  in  regni  solium  sublimata, 
post  Christum  gloriosa  resedit.  Sic  ita- 
que  illi  sancta  Ecclesia  canit,  quod  de 
nuUo  alio  sanctorum  fas  est  credere,  ut 
ultra  Angelorum  el  Archangelorum  Ji- 
gnitatein  merito  IranscenJerit :  quia  etsi 
similituJo  sanctis  [)romiltitur,  veritas  ta- 
mtn  negalur.  »  VA  iiifra:  c<  Non  temere 
supcr  choros  Angelorum  exallata  Jevo- 
tissiiue  hoJie  prieJicatur:  quia  piiecessit 
eam  Doininus  et  salvator  noster  aJ  ccele- 
stia.  ut  priepararet  ei  in  a^thereis  man- 
sionibus  locum.  »  Ex  his  jiatet  cjualiter 
beatissima  Virgo  super  orJines  et  hie- 
rarchias.Xngelorum,  in  quartam  et  novain 
hierarchiam  cum  Filio  specialiter  est 
exaltata. 

12.  Item,  HieronymusaJ  iJem:  <t  Cre- 
Jitur  eniin,  (juoJ  Salvator  omnium  ipse, 
quantum  Jatur  intelligi,  per  se  totus  le- 
stivus  occurrit.et  cum  gauJioeam  secum 
in  Ihrono  gloria;  coUocavit.  Alias  aulein 
«juuinoJo  implevisse  creJitur,  quuJ  ia 
h'gei[)se  piwcepit :  Uonora  patrem  tiiuin 
et  matrem  tuam.  »  Ex  hoc  ctium  patct, 
(jiiuJ  ij>sam  ctiam  in  thruno  suo  secuiu 
cullucaverit.  InJe  Augustinus :  «  libi 
thrunus  regius  ab  Angelis  cullucatur  iii 
aula  a'lerni  regis,  tccjue  ipse  rex  reguiu 
ut  iiiatreiii  veraiii  ut  Jecoram  sj)onsaiu 
j^ra*  omiiibus  diligens  umuris  umjilcxus  ibi 
ussuciuvit.  »  Ex  liac  uut  toritute  «juatuor 
scqunntur  c«jnclusiuncs.  Piiiiia,  «juud  si 
|io>ilu>  «'sl  «'i  rcgis  thrunu.s  :  ergu  idem 
Ihrunus  suu.s  et  regis  dit  ilur  :  ergo  sujier 
omnes  thrunus:  ergo  sujicr  oiniies  tliro- 
iius.  Secuiida  si  iiiuler  regi» :  ergo  juxta 
regem.  Terlia,  si  sj)oii^u  regi»  :  ergo  juxl* 
ri'g«'in.  Quarlu.si  ijisain  iiii[)ruj)urtiunal)i- 
lili-r  j)Ius  oiiinibus  uliin  creuluri»  diligil: 
ergu  iiiij)roj>ortioiiul)ili((*r  j^Iuh  \tra!  oiiini 
bus  colb)cuvit. 

i:i.   Itciii,  Sicut  in  c«)rj)oralibus  nihil 


'  "^.   Acr.c-iTiNcs,    Seiiii.    2    .1.'    .\s<iunnj»lione  »  S    HiitMijoiiUH,  Srim.    il«    A*>uni|»liune  B. 

B.  .Marif»  Viininj».  Maria)  ad  Paulttin  cl  Bu»to«-liium. 


QU^STIONES  SUPER  EVANGELIUM,  QU^ST.  CLII. 


223 


est  vacuum,  ita  et  in  spirilualibus  nihil  est 
vacuum :  sed  inter  creaturam  et  Deum, 
medium  est  esse  creaturam  Deo  unitam  : 
similiter  inter  esse  puram  creaturam  et 
esse  creaturam  Deo  unitam,  medium  est 
essc  creaturam  dc  qua  sumitur  vel  nasci- 
tur  illud  quod  unitur  :  et  hoc  est  bcata 
Virgo  :  crgo  ipsa  est  mcdium  inler  crca- 
turas  et  Filium  :  ergo  ei  debetur  medius 
slatus.  ^ 

14.  Item,  Una  est  majestas  regni  coe- 
lorum  a  quo  Deus  trinitas  est  rex  et  ipsa 
regiua  vocatur  :  ergo  sua  dignitas  est  su- 
per  oninem  creaturam.  Item,  PsaL  xviii, 
7  :  A  summo  caelo  egressio  ejus.  Glossa, 
id  esl,  a  ccelo  trinitatis.  Et  infertur :  Et 


occursus  ejus  usque  ad  summum  ejus, 
lioc  est,  ad  idem  coelum  :  sed  ipsa  est  a 
dextris  Filii :  ergo  in  ccelo  trinitalis  :  ergo 
super  coelum  Angelorum. 

io.  Item,  Marc.  xvi,  19:  El  Domi- 
nus  quidem  Jesus,  postquam  locutus  est 
eis,  assumptus  est  ad  coelum,  el  sedel  ad 
dextris  Dei.  Ibi  dicit  Glossa:  «  In  potio- 
vibus  bonis  Patris.  »  Sed  regina  stat  a 
dextris  Filii.  Glossemus  similiter :  ergo 
ipsa  est  in  potioribus  bonorum  potiorum 
bonis:  ergo  ipsa  est  in  potissimis  bonis 
regni  coelorum  :  ergo  ipsa  cum  Filio  cst 
super  omnes  qui  sunt  in  regno  coelorum, 
vel  umquam  sunt  futuri. 


QUiESTIO  GLII. 


Utiaini  cuni  dicat  Dionjslus  quod  proprietates  inferioruni  habent 
superiores  cuni  exceltenlia,  et  B.  Vlrgo  sit  super  onines  ordines 
Angeloruni,  utruni  liabeat  proprietates  oiuniuni  Angeloruin  ? 


JuxTA  hsec  qureritur,  Cum  dicat  Dio- 
nysius,  quod  proprietales  inferiorum  ha- 
bent  superiores  cum  excellentia,  et  bea- 
tissima  Virgo  sit  super  omnes  ordines 
Angelorum,ulrum  habeat  omnes  proprie» 
tates  omnium  Angelorum  ?  Ad  quod  re- 
spondemus  breviter,  quod  sic. 

Et  primo  de  proprietatibus  communi- 
bus  quse  omnibus  conveniunt  Angelis, 
post  de  proprietatibus  quae  singulis  or- 
dinibus  insunt  propriae. 

l.Prima  igitur  comniunisproprietasest 
nuntiatio  quae  convenit  omnibus,  aqua  et 
omnes  Angeli  dicuntur.  Quod  hcec  beatis- 
simae  Virgini  et  cum  excellentia  conveniat, 
patet  :  quia  omnes  Angeli  nuntiant  per 
verbacreata:  ipsaautem  per  verbum  in- 
creatum.  Hanc  autem  proprietatem  ponit 


Apostolus  cum  dicit :  Omnes  sunt  admi- 
nislratorii  spiritus  missi  in  ministerium '. 

2.  Aliam  ponit  Dionysius  in  libro  de  Cce- 
lesti hierarchia dicens :  «Intria  dividuntur 
secundumsesupermundanarationeomnes 
divini  intellectus,  in  essentiam,  et  virtu- 
tem,  et  operationem-.»  Beatissima  autem 
Virgo  immediate  se  habet  ad  primum 
esse  :  ergo  summum  habet  esse.  Simili- 
ter  ad  superius  esse  sequitur  superior 
virtus  et  operatio :  ergo  ipsa  inter  crea- 
turas  habet  hrec  omnia  tria  in  summo. 

3.  Item  Dionysiuslibro  de  Coelesti  hie- 
rarchia :  «  Juxta  enim  saepe  anobis  rectam 
redditam  rationem,  ipsse  quidem  super- 
firmatae  dispositiones  abundanter  habent 
et  minorum  sacras  proprietates.  Ultimae 
vero  majorum  superpositas  universitates 


«  Ad  Hebr.  i,  14.  cap.  II, 

*  S.  DiONYsius,   Lib.   de   Coelesti   hierarcliia, 


224  D.  ALB.  MAG.  ORD.  PR.ED. 

non  habent,  parliculaiiter  in  eas  piimo  gine,  quis  digne  eloquatur?  0  quani  ma- 

apparentibus   illuminationibus,  per  pri-  gna  multitudo  dulcedinis  Dei  iuit  in  bea- 

mas  proportionabiliter  eis  distributas'.»  tissima  V'irgine  Maria,  quando  Spiritus 

Krgo  cuni  beatissima  Virgo  superior  sit  sanclus  in  eam  supervenit,  et  virtus  Al- 

omnibus  ccelestibus  dispositionibus,  ipsa  tissimi  obumbravit  ei,  et  de  eodem  spi- 

habet  proprielates  onmium  abundanler.  ritu  concepit.  Quid  cst  quod  de  ea  non 

4.  Item,  Una  est  proprietas  communis  sapiebat,  in  qua  Dei  sapientia  latobat,  et 

omnibus  ilhi   quam  ponit   Dionysius-   in  in    cujus    utero    sibi    corpus    adaptahat 

pluribus  locis,  scilicet  purgatio,  illumi-  Christus.  In  .Maria  ergo  omnes  sunt  the- 

natio,  perfectio.  Sed  has  beatissima  Vir-  sauri  sapientiae  et  scientiae  Doi  abscon- 

go  in  summo  Iiabet,  ut  patel :  ipsa  enim  diti.  Maria  haec  non  tantum  ad  pedos,  sed 

ea  puritate   nitobat,  qua  sub  Deo  major  otiam  ad  caput  Douiini  sedens,  audiobat 

nequit  inteliigi.  Sod  ad  majorom  purga-  vorbum  iliius,  luecconservabat  omnia  ver- 

lionem  scquitur  major  iiluminatio,  ot  ad  i)a,  scilicel  pustorum,  Angeloruin,  .Mago- 

majorcm  iliuminationcm  seiiuitur  major  rum,  necnon  et  ipsius  Fiiii,  coniorens  in 

perfectio  :  ergo  in   ea  hiEC  tria  orant  in  cordesuo.Nomo  umquam  sicul  haec  boata 

summo.  Virgo  gustavit  quam  suavis  est  Dominus. 

5.  Iloin,  Daniel.  mi,  10:  Millia  inil-  Inobriabatur  ab  ubortate  domus  suaB,  et 

liion  ininistrubdnt  ti,  et   dvcies  inillies  torrente  voluplatis   sua*   potabatur.    Mec 

ccntena  millia  assistehant  ci.  Quod  hie  mirum  :  quoniam  apud  eam  imo  inlra  eam 

dua*    proprietatos    oi    similitor  cum  ex-  orat  fons  vitae,  do  quo  manabat  lanla  jtor- 

cellentia  inluorint,  sic  palot :  Augustinus  foctio  ulriusque  vilOB.  »>  Ex  hispatet,  quod 

in  homiiia  super  illud  Kvangelii :  Intravit  heatissima  Virgo  propriotatom  nnnislran- 

Jvsus  in  (fuoddain  caslei/uni  ',  sic  dicil :  di  in  summo  hahuil,  ot  etiani  pnqiriola- 

«  Sioul  nuitcr  Dci    ost   singularis,  ila  tt  tem  assislondi. 

islarum    vitarum    oiroclus   quarum    ist;p  (J.  Itom  DionN>ius  in  libro  do  Ca^lesti 

sorores  tyi)um  tonont,  in  oa  oxslilit  sin-  hivrarvhia  :  «  lOsl  «(uidom  hiorarchia  se- 

gularis  :  nunujuam  oiiim  in  aliquam  por-  ciiiidum  mo  ordo  divinus,  ot  scionlia,  et 

sonam  Marllia  sic  operata  ost,  iiuiiujuam  o|)oratio  '.  o  Kt  viilt,  quod  liaH*  tria  siini- 

sic  .Maria  conlomplationi   vaoabat.    »   Kt  litor  siiit   in  oninibus   Angojis,   ordo,    id 

infra:  «  It  hrovitor  sex  illa  opora  mise-  esl,  polcslas,  scientia,  ot  oporalio.  (Juod 

ricordiu'    porcurranius,    ha-c    Virgo    Dei  igilur  ha'c  Iria  hahuil  hoala  Virgo,  palot 

lilium  iii  ultruiii  siiiiiii  iii  lii)-<jiitt'm  sus-  lioc  iiiodo  :  potostas  impcrialis  iinpropor- 

topit,  nudum  carno  ol  paiino  voslivit  ot  tioiiabililor  iiiajor  ost  supor  omnein  po- 

opi-ruil,  osurionlom  pavit,  infantom  latto  to.statfiii  minislrriahMU :  sod  in  hoata  Vir- 

potavit,  inliriiium  por  infantiani  A  jaocii-  gino    cst    potostas     im|ioi  ialiii     rospoclu 

tom  noii  soliiiii  visilavil,   sod  ftiam  hal-  oiiinium  .\iigob)ruiii  :  »-rgo  oju>  polcxlas 

neaiido  ot  fovondo  lro(|uontavil,  ut  morito  osl  supor  omnoiii  polo>latoiii  .\ngoloruiii: 

de  i[)sa  dicatur :  Martha  sataijv/jat  virva  sod  in  porfocto  ordinatiM  ad  iiiajoroiii  po- 

/rvtjuvns  tninisterium.    »    \\\  liis   patit.  tostaloin   8i'quitur   iiiajor  scionlia,  ot  aJ 

quod  iiiinistiabat  iii  sumiiio.  iiiajorom  scionliaiii  fiot|uilur  major  ope- 

(Juod   oliam    adstitit   por    contompla-  ratit) :  orgo  ul  ha-c  iii  boatissiina  Virgine 

tionem  in  sumiiio,  |)atol  por  illud  cjuod  fiiorunt  iii  sumino. 

ibidom  suhjiiiigit  Augu.stiiius  ;  u  Pt.rrotl»'  7.  Itoin,  Ina  i^rtq^riotaKCoiiiniuiii!*  om- 

parto  Maria;  quas  oplimapi.oilicatur,  qua.'  nihus  Angolis  o»l :  Angoli  vidont  .«ioiujier 

et  quanla  ittjualisfueritiii  healissinia  Vir-  fatifiu   Patris.  Ilac  autfin  vihio  e»l  lol« 

*.S.I»iosYsiLs.l.il..duCu'l('»liliierurcliia,cap.H.  *  S.  l)io.\»-.ii»,    l.il..    Jt*  Cii'lfBli  hitranliit, 

»  Luc.  X,  38.  cup.  J. 


QU/ESTIONES  SUPER  EVANGELIUM,  QU/EST.  CLIV.  225 

merces  ipsoruni.  Sed  merces  beatissimai  rior      visionibus    omnium    Anyeloruni. 

Virginis    est    improportionabiliter     su-  Ex  liis   putet  qualiter    habuit    omnes 

perior    mercedibus     omnium     Angelo-  communes  proprietales  Angelorum. 
runi    :   ergo    et     visio    ejus    est    supe- 


QU.ESTIO  GLIII. 


Qiialiter  B.  Virgo  habuerit  ciiiii   e\cellentia  proprietates  slngiiloriini 
Ang^eloruni,  et  sing^uloruni  ordinuni  prinise  lilerarchise  ? 


Delnde  de  proprietalibus   singulorum  cellenliam  :  Angeli  enim  noti  sunt  nobis 

Angelorum  et  singulorum  ordinum  pri-  per  intelligentiam   tantum,  et  nos  ipsis 

nicC  hierarchiae,  qualiter  beatissima  Virgo  tanlum  per  inlelligenliam  :  sed  beatissi- 

omnes  habuit,  et  in  ea  fuerunt  cum  im-  ma  Virgo  nota  est  nobis  per  experien- 

proportionabili  excellentia  ?  tiam,  quia  ex  nobis  agnoscimus  ea  quae 

Primus  est    ordo    Angelorum,    cujus  sunt  proximae  nostrae.  Similiter  ipsa  no- 

tres  inveniuntur  proprietates.  Una,  quod  scit   humanam  naluram   et  inlirmitatem 

ordo  ille  immediate  ordinalur  ad  huma-  per  experientiam  :  non    enim    habemus 

nam  hierarchiam.  Secunda,  quodmaxime  Dominam  quse  non  possit  compati  infir- 

nobis  noti  per  intelligentiam  sunt  illi  qui  mitatibus  nostris. 

sunt  de  ordine  Angelorum.  Tertia,  quod  Tertiam  etiam  proprietatem  habet  cum 

singuli  singulos  homines  custodiunt.  excellentia.  Angeli  enim  custodiunt  sin- 

Prima  harum  convenit  beatissimse  Vir-  guli  singulos  homines  :  ipsa  vero  custodit 

gini  cum  excellentia :  ipsa  enim  est  super  universaliter  singulos  homines,  et  singu- 

nos,    immediatior   tamen    nobis,    quam  lariter  universos.  Singuli  enim  servorum 

Angeli,  quia  ipsa  convenit  nobiscum  in  praesunt  sibi  commissis :  Dominae  autem 

natura.  Unde  Angeli  sunt  nobis  praelati,  et  Domini  est  custodiaet  providentia  uni- 

sed  non  fratres  vel  filii :  ipsa  autem   est  versalis. 

nobis  praelata,  mater,  et  soror,  etfilia.  Sic  patet  qualiter  ipsa  habet  cum  ex- 

Secunda  etiam   convenit    ei    per   ex-  cellentia  omnes  proprietates  Angelorum. 


QUiESTIO   CLIV. 

Ltruni  habuerit  cuni  excellentia  proprletates  Archangeloruni  ? 


Secundls  ordo  est  Archangelorum,  qui  Primaest  asuperioribuscommunicare. 

similiter  secunduni  beatum    Dionysium  Secunda,  superinferiores  esse.  Tertia,  in- 

tres  videntur  habere  proprielates.  feriores  ?J  superiores  reducere. 

XXXVII  ^*^ 


226                                     D.  ALB.  MAG.  ORD.  PR/ED. 

Primam  harum  habuit  cum   excellen-  enim  mater  regis  est  reglna,  et  regina 

tia :  ipsa   enim  a  superioribus   maxime  justitia  ct  gratia  est  suner   omnes  qui  in 

communicavit,  juxta  illud  Luca?,  i,  33:  suo  regno  sunt. 

Spiritus  sancti(s.mperveniet,  etc,  iJ  est,  Tertiam  quoque  habuit  cum  excellea- 

plusquam  in  aliquem   sanctorum  veniet  tia  :  ipsa  enim  sola  omnes  inforiores  re- 

in  te.  Alii  sancti  acceperunt  a  superiori-  duxittamquam  mediatrix  reconciliationis, 

hus  gratiam  creatam  particulariter  :  ipsa  adjutrix  redemptionis,  et  Angelorum  nu- 

autemcreatam  universaliter,  et  increalam  morum  restauravit,  suhvenil  ruin»  ante 

sin'Tulariter.  conspeclum    Domini,  sicut  dicitur,   Ju- 

Secundam  etiam  hahuit  cum  excellen-  dith,  xiii,  2."),  et  hominem  lapsum  repa- 

tia:  alii  enim    sancti  super  aliquos,   et  ravit  et  revocavit. 

nullus  super  omnes :    ipsa  autem  super  Sic    igilur    hahuit    heatissima    Virgo 

omnes.  Item,  An^eli   et  ahi  sancti  3unt  omnes  proprietates  secundi   ordinis  cum 

super  alios  tantum  ex  gratia  :  ipsa  autem  excellentia  in  summo. 
ex  gratia,  justitia,  et  natura  :   naturaliler 


QU.ESTIO  GLV. 


l  triiiii  liabiuTil   iiropiiclatcN  l'riiici|uituiiiii  ? 


Tehtius    est    orih)    Primipaluuiii,    qui  orcuptit  (/iii  sc  concupiscunt  * :  e{  ilignos 

simililer  tres  huhent  proprir-lales.  se   ipsa   circuit    t/n.vrcns,    etc.   '.    Kccli. 

Prima  est  |)riini  [iriiicipii    iiiiitativuin.  xxiv,    2<> :    Transilf  ad   mc,   onmcs  qm 

Secunda  est  priniipalium  virlutum  ordi-  cuiicupiscitis    ine  ,     et   a    yeneratiunibus 

nativum.  Tfrtia  est  iaferiorum  ad  ipsum  incis  iinplcmini.     VM   igitur  primi  prin- 

priiK-iliciiiii  priiK-ipium  reductivuiii.  ripii  iiiimututiva  iii  summo. 

Piiiiiaiii    lial)uil   heatissiiiia    Vir^o    iii  SL-iundain  vero  propriftutem  «lUU'  fuit 

summo  :  iiiiitatur  (>niiii   piiiiiuni   prinri-  pniiripaliuiii  viituluiii  oniatus,  lialiuil  IB 

piuin  in  trihus,  in  mali  imiiiunil  iti'.  juxla  .suiiiiuu  :  qiiiu  hihuil  deiforiiiissiuMS  vir» 

illuil  Sapieiiliie,  vi,20:  Inmnnptiii  /arit  lule»,  juxlu  illud  Kcflesiaslici,  xxiv,  7: 

esse  jtrujuimum  /)eo.  \n   hoiiorum  nnn-  /-'i/o  in  altissimis  liahitavi. 

municutionu  :  iiiutiT  eiiiin  hoiiorum  om-  rtrliam  vrro   propriflHteiii    Primipa- 

niuin  esl :   ccnerunt  antcm    milii  umnia  tuum,  quu*  fuil  inferioruiii  utl  priiiciliium 

buna /niriter  cum  itla,  rt    innumcrabitis  printipium      nMluctivuin  ,      luihuit       lu 

hunestas  per  manus  illius,  ^icul  dicilur,  sumnio  :   ipsa  ••niin  dt'   ulliino  fecit    pn- 

Sapi»'nl.  VII,    II.   Iii  ( oiiimiinirundu   ho-  muiii,  et    de   priino   fecil   ulliiiuim,  irao 

noriiiii     operuin   comiiiunic  ilinne   :    e>t  oiniiia.   id   e»t.  omnes   creulurus   iii  lio- 

enim  oiiva  speciusa  in  campis  ' :   et  /me-  miiic  rcduxit  ad  illum   u   quo    cxieiuiit, 

«  Eccli.  ixiv,  19.  •  IbiJ.,  t  n. 

•  Sapiciit.  VI,  14.  1 


QL.ESTIOiNES  SUPER  EVANGELIUM,  QLVEST.  CLVIL  227 

i  personaliler  uniendo  :    unde  est    illa  Et  sic  patet,  qualiter  bealissinia  Virgo 

jlier  forlis,  de   qua  dicitur,    Proverb.  omncs  Angelos  primai  bierarchia3  transiit 

xi,  10,  cxiius  pretium  de  ullimis  fini-  transcendendo,   et  singulorum   ordinum 

'.s,  iJ  est,  de  divinitate    et    bunianitate  singulas  proprietates  in   summo   po.ssi- 

njunctis  hominem  perditum  redemil.  dendo. 


QUiESTlO  GLVI. 


Ltriiiii  habuerit  proprietates  Potestatum? 


Jam    igitur     de    secunda     hierarcbia  et  ordinatrix,    el   Angelorum    ordinum 

deamus,  in  qua  primus  ordo  est  Pote-  reparatrix  et  restauratrix. 

itum,  cujus  tres  sunt  proprietates.  Tertiam   babuit    in    summo,   et    fuit 

Prima  est  sui  ordinis   et  dignitatis  cu-  activa  in  summo  :  quia  habuit  actus  vir- 

)ditivum.  Secunda   est   aborum    ordi-  tutum   secundum    modum  patriae   quan- 

tivum.   Terlia     aclivum    et     reducti-  tum  ad  perfeclionem,  et  secundum  sta- 

m.  turn  viae  quantum  ad  meriti  conditionem. 

Primam  in  summo  habuit  :  quia  Vir-  Fuit  etiani   universaliter  reductivum  per 

I  fuit   post    et     ante   in    sua  dignitate  exemplum   :   unde    et    dicta    est    slella 

ins.  maris,  et  sic  habuit  proprielates  Potes- 

Secundam  etiam  babuit  cum  excellen-  tatum  in  summo. 
i :  quia  fuit  ordinis  virginum  inventrix 


QUiESTIO  GLYll. 


Ltruni  Iiabuerit  proprietates  \irlutum? 


Slcundus  ordo  secundse  bierarchise  est  stentia  contrarii,  in  aggressione  ardui,  ift 

ido  Virtutum,  quarum  tres  sunt  pro-  tolerantia  niali.   Haec   omnia  fuerunt  in 

rietates.  beatissima  Virgine  in  summo.  Resisten- 

Prima  est  incommunicabilis  virilitas.  tia  contrarii :   ita    enim   omnem  contra- 

ecunda  estnulliusimbecillitatistarditas.  rium  nocivum,  id  est,  peccatum   vicit, 

ertia  est  ad  inferiores  largitas.  quod  aliquid  ab    ipso    numquam  passa 

Virilitas  consistit   in  tribus,   in    resi-  fuit :   Angeli  enim  numquam  vicerunt  : 


228                                    D.  ALB.  iMAG.  ORD.  PRiED. 

quia  numquam  pugnaverunt.  In  aggres-  cum  sarcina  carnis  illos  sine  sarcina  car- 

sione  ariJui,  id  est,  in  altissima    pauper-  nis  ad  majus  bravium  antecurrit. 

tale    rerum,   maxima    carnis   asperilate,  Tertia    proprietas    fuit    ad     inferiores 

summa   corJis  humililate.  In  tolerantia  largitas.    Ilanc     etiam    cum   excellentia 

mali  in  asperrima  Filii  passione,  quando  liabuit :  illi  enim  dant   dona   Dei  :   ipsa 

ipsius   animam  perlransivit    gladius.   In  dedit   ipsum  Deum.  Item,  ipsi  dant  tan- 

his   omnibus   beatissima    Virgo  invinci-  tum   inferioiibus  :  ipsa  autem  superiori- 

hilem  virilitalem  in  summo  possedit.  bus  summum  donum  tribuit  :  dedit  eaina 

Secunda  proprietas  virtutum  fuit  nul-  mundo  Deum  etDeo  mundum,  etcuilibel 

lius  imbecilitatis  tarditas.  Hanc  ipsa  cum  hoinini  n-gnum  ccelorum. 

exceilentia  hahuit  :  quia  eamdem  vitam  llabuit    igilur  bealissima  Virgo  etiam 

angelicatn  quam  Angcli  >ine  onere   car-  piopriclales  Virlutum  in  summo. 
nis,   cum   carne  ipsa    in   carne    duxit,  el 


QU/ESTIO  CLVIll 


i 


l  Iriiiii  liabiierit  iH-oprioliile^  Duiiiiiialioiiiiiii  ? 


Tertils  in  secunda  hitraiciiia  e.st  ordo  tiripatiuue,  secundum  quod  possibileesl 

Dominationuin  ,    ({uurum      |>it)piii'talt'S  ip.si,  factam  '.  »  \]\  hao  uuctorilale  primo 

ponit  beatus  Dionysius  in  lihro  df  C(ele.sti  possunl  c.vtrahi  decem   |)riq)rietates  Do» 

hierarchia    in  luec    virha  :   «  Sauctaiuiii  luiiiatioiiuiii.   Priiiia  est  u  sersitute  libe^ 

Dominationum  iiiauife.stativam   iioiiiiua*  tas.  Secunda  cst  ah    liDsto  inviiioiliiiitafl« 

tioiiein      U'stiiiio      detlarure     uhstdutaiii  r<rtia,  lihcralis  scveritus.  (Juartu  ost  mi- 

quamdam    et  ah    oiiini  {ledestri   miiiora-  iiiitivi  servitii  supiTioiitus.  (Juiiita,  nul'- 

tioiif  liberaiii  ana^'o^«ii,  nullatjuc  tvran-  lius  subjftiioiiis  fgislas.  Sexta,  dissiini* 

nicaruiii  dissiiiiilitutliiiiim  ullo  iiit)dt>  fuiu  litudiiiis  immunitas.  .Sfptiinu,  dtiiuiiiandi 

univfisalitfr    incliiialam,    libfralilfr   sf-  onliiiata  voluiita>.  (Ktuvu,  sui  ft  suoruiu 

veram    dtjminationfiii,    ttiiini    iiiinulivu'  uil    Dt  uiii   conforinitus.   Nuiiu,    nulla  In 

servituti  supfrpt»ituiii,  supiiiorfiii  suh-  doiiiiiiaiido  vuiiituH.  Deciiua,  diviuo.'  do« 

jecliouf  oiiini,  f t  rfiiiotuui  ah  univfrsuli  iiiiii.itioniH  particepH  conr«>riuila9. 

dissimilitudiiie ,    ft    doiiiiiiatioiiis    iiiceM-  Kt   exi  luiluiilur   iii   his   proprictatibus 

santfr    a|ipftfntfiii,    it   ail    illiuH    ipsius  dfcciu  iiiipfdiiiifuta  doiiiiiiutionuiii  lerre* 

naluralilfr  suhsistfulis  virlutis  siiuilitu-  uariim.  Piiiiiuiii  chI  Hffvitiuui  HU|ifriuria. 

dineiii,   (juaiituiii    possibile,    el  aeipsuiu  Secuiiduiii,  iiiipftuH    lio.sliuiu.    rfrliuni, 

ft  (piu'  post  fum  siinl,  optiiiif  ct  s|ifcioHu  doiiiiiiiiiiu.  fjuuiluiu,  grutuitas  sfrvilio- 

cuiirortiiaiitfiii,  ad  iiulla  vaiie  vid"iitiuiii,  ruiii.    Quiiituiu  ,     provisio    suhditoruni. 

sed  ad  proprie  '  '  uuivfrsalf   couveiNaiii,  Sf  \.tuiii,    solliciludo    ufCfHHurioruiu    cJi- 

el  duiiiinica'  .sfiiipfr  (h  ifnrmil.itis  iii  par-  trin.sucoruiu.  Sfpliiiiuiii,  aiiihili<>  hMnnris. 

»  S.   Dio.NYsius,   l.ib.   tlc  Cu)lB»li    hierardiia,  cui>.  8. 


Qr.ESTIOXES  SUPER  EVANGELIUM,  QU.EST.  CLVIH.  220 

^lavum,  contrarietas  divitiarum  et  do-  in  summo  :    ipsa  enini  numquam  in  se 

iniorum.  Nonum  est  excaecatio  vanita-  aliqiiam   admisit  injustitiam,  numquam 

m.  Dccimum  est  clongatio  iniitatioDis  aliquam   miscricordiam  omisit,   et   Kilio 

s'inarum  actionum.  omnem  injuslitiam  corrigibilem  correxit, 

Quod  autem  hae  proprietates  in  summo  omnem  misericordiam  receptibilem  por- 

erunt  in  beatissima   Virgine,    sic  est  rexit.    Sic  igitur  patet  quomodo  beatis- 

anifestum  :  sima  Virgo  habuit  prodigalitatis   et  ava- 

Quod  libertatem  a  servilute  habuit  in  ritiae  medium  in    summo.  Itcm,  quidam 

mnio,    patct   per    ea    quae   dicta  sunt  sunt   domini    nimis   liberales  voluptatis 

pra  de  ipsius  nobilitate.  liberlate  :  quidam  nimis  severi  asperitate 

Quod   autem  secundam    habuit,   quae  passionis  :    inter    haec    quoque    medium 

t  ab  hostibus  invincibilitas,  patet :  ipsa  potest  esse  liberalis  severitas,  Hoc  quo- 

im  non  solum  in  seipsa  caput  hostis  que  medium  habuit  beata  Virgo  prae  I)o- 

atrivit,  sed  praedam  totius  generis  hu-  minationibus  :  quiahabuitsummam  aspe- 

ini  ab  ipso  abstuUt,  et  in  natura  cor-  ritatem    in   corpore,    et  summam  liber- 

rea  spiritum  natura  angelicum  supera-  tatem  spiritus  in  mente. 

,  in   carne   super    carnem   vixit,    et  Quarta  proprietas  est  minutivae  servi- 

aerbiam  victrlcem  diaboli  vicit,  et  tam  tutis  vel  servitii   superioritas  :    per  quod 

diabolo   quam     de   mundo,   lam    de  potest    intelligi  ,    quod    nulli    serviunt  , 

psa  quam  de  Angelis  omnibus  super-  cujus   servitium    ipsos    a    sua  dignitate 

idiens  triumphavit,  et  quod  omnibus  diminuat.  Hanc  proprietatem  beatissima 

is  allius  est,  contra  ipsum  Deum  fortis  Virgo  in  summo  habuit :  quia  ei  omnis 

t,  quia  Deum  de  ccelis  ad  terram  vin-  creatura  servit :  ipsa   autem   nulli   purae 

!is  carnis  ligatum,  et  charilate  vulne-  creaturae,  sed  soli  Deo  subjecta  servit:  et 

um  in  gremio   uteri  sui,  scilicet  bea-  ita  sicut  servire  servo,  et  servire  soli  Deo 

simae  virginitatis    carcere    captivavit.  unum  alterum  excellit.  Item,  Beatissima 

tet  igitur    qualiter  haec  mulier  fortis  Virgo  in  hac  proprietale  Dominaliones 

t  in   hostium  vincibilitate,  et  omnes  excellit :  omnes  enim  alii  domini  vel  do- 

minationes  praecellit.  minationes  quibus  servitur  a   creatura, 

Pertia   proprietas    fuit    liberalis  seve-  sic    servitur,    quod    ipsi   serviunt    crea- 

is:per  quod    potest  intelligi   vel  me-  turcP  :    soli   autem  nostrae    Dominae    sic 

ni  inter  prodigalitatem   et  avaritiam,  serviunt  omnes  creaturae,  quod  ipsa  non 

medium   inter  excessum  justitiae,  id  tenetur  nisi    soli   Deo    servire.     Servire 

,  rigiditatem,    vel  excessum   miseri-  autem  Deo   regnare   est,  et    non    dimi- 

'diae,  hoc  est,    remissionem  ;    quidam  nui. 

m  sunt  nimis  liberales,  hoc  est,  pro-  Quinta    proprietas     fuit     subjectionis 

:i:  quidam  nimis  severi,  id  est,  avari  :  nulliusegestas  :  per  quod  potest  intelligi, 

dium  inter  haec  est  liberalis  severitas.  quod  non  est  in  ccfilestibus  Dominatio- 

m,  quidam  sunt  nimis  justi  per  rigo-  nibus  sicut  est  in  terrenis,  quae  tantum 

n  :    quidam    nimis    misericordes    per  suo  modo  indigent  servis  sicut  servi  do- 

uissionem  ;    iDtor     haec    medium    est  minis  suis  indigent,  in  ccelestibus  autera 

^ralis  severitas.  Primum  mediuui  ha-  nulla  est  indigentia  servitutis.  Hanc  pro- 

it  beatissima   Virgo   cum    excellentia  prielatom  habuit  beatissima  Virgo  super 

)er  omnes   Dominationes :  ipsa  enim  Dominationes,  quae  etsi  uon  habeant  in- 

mquam   dedit  cui  non  esset  dandum,  digentiam  respectu  inferiorum  et  subdi- 

aumquam  nondedit  cui  esset  dandum,  torum,  habent  tamen  respectu  superio- 

praeterea  dedit  omne  dandum,  scilicet  rum  et  beatissimae  Virginis  :  ipsa  autem 

0  mundum,  mundo  Deum,  hominibus  nullius   superioris  vel   inferioris  :    quia 

lum.  Secundum  medium  etiam  habuit  cum  nulla  creatura  ipsa  sit  superior,  in- 


230 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  PR.ED. 


digentiara  non  habet  creaturae,  sed  solius 
crealricis  personae. 

Sexta  proprietas  est  dissimilitudin.s 
imniunitas :  per  quod  intelligitur  remo- 
veri  dissimilitudo  operationis,  et  attri- 
buitur  Dominationibus,  eo  quod  non 
leguntur  missi  ad  exteriora,  sed  semper 
tamen  inferioribus  et  interioribus  attenti 
simul.  ilanc  autem  proprietatem  habuit 
in  summo;  quia  simiilima  Deo  fuit  corde 
ct  corpore.  Corde  enim  fuit  Virgo  singu- 
laris,  inter  omnes  milis,  et  humilis  corde. 
Corpore  :  quia  incorruptio  in  summo 
eam  proximam  fecit  esse  Deo.  In  opere 
etiam  ipsa  simiHima  fuit :  Adie  enim 
coelesti  non  invfniebatur  adjutor  similis 
ejus.  Simillima  enim  fuit  Deo  secun- 
dum  divinitatem  suam,  et  Deus  ip>i  se- 
cundum  liumanitalem  suam.  L'nde  Au- 
guslinus,  supra  :  «  Si  furmam  Dei 
appeUfni,  digna  exislis.  I[)sa  enim  vitjivr 
est  virtutis  iJei,  et  emanalio  (pt.rdain  est 
claritatis  ovuiipatentis  Dei  sincera  :  et 
ideu  nihil  inf/uinatuni  in  eam  incurrit : 
canilor  enim  est  lucis  ieternee,  et  specu- 
lum  sine  macula  Dei  niajrstatis .  »t 
imago  bonitatis  itlius  '.  Krgo  habuil  dis- 
similitudinis  immunitalem  iii  sumino 
beala  \  irgo. 

Septima  proprietas  est  doiuinamii  or- 
dinalu  voluntas,  quain  ct  ip>a  hubuit  in 
summo:  (|uiu  iinpro|)(irtionabililir  ordi- 
natius  est  dominum  vtd  (h)miiiam  (h)ini- 
nari  super  servuin,  i]uaiii  strvum  suprr 
dominum  vd  const'r\um:  por  u<  riihns 
enim  e.st  si  servus  di)iiiiii.ilur  :  hii-r 
uutem  csl  per  so  domina,  el  (loiiiiiiutur  : 
ergu  iiiiprDporlionabihter  plus  urdinutu 
esl  vuluntas  dominundi  (}uu  domina  vull 
dominuri  super  servuin,  quuin  qua  ser- 
vus    vult    dominari    super  conservum   ; 


accidit  enim  servura  dominari,  esscntiale 
vero  Domince  dominari. 

Octava  proprietas  fuit  sui  et  suorum 
ad  Deum  conformitas  :  quod  sic  intelli- 
gitur,  quod  domini  illi  qui  ita  sunt  do- 
mini,  quod  et  serviliter  debent  suis  domi- 
nari  subditis,  ut  studeaut  se  et  suos  sub- 
dilos  ad  suorum  dominorum  imitationem 
informare.  Ilanc  etiam  proprietatem  bc- 
atissima  Virgo  liabuit  in  summo  :  quia 
omnes  servos  fugitivos  ad  Dominum  re- 
duxit,  et  de  servis  dominos  fecit,  reges, 
et  principes,  imo  deos  fecit :  unde  coro- 
nam  stellarum  duodecim  liabuit  in  ca- 
pite^,  quam  constat  omnes  sanctos  sibi 
subjectos  ffterna  gloria  coronasse. 

Nona  proprietas  est  in  dominando 
nulla  vanilas.  Ilanc  hubuit  Virgo  bealis- 
sinui  in  summo:  qiiia  quanto  niajor  fuil, 
tanto  plu.s  humiliavit  se  in  omnibus. 
l  ndi'  cum  constet  eam  maximam  crea- 
turarum  fuisse,  necesse  est  ipsum  oiuni* 
bus  bunullimam  exslitisse  :  hft'c  est  enim 
por  si' :  (/ui  se  humiliat^  ejullabitur* : 
ergo  omiiium  exaltalissima,  omiiinm  hu- 
millima  fuit  :  ergo  quie  omnibus  iiiipru* 
porlional)iliter  plus  tKibuil  iuimilitutis, 
niiiius  iiii|)iopurtionubiliter  oinnibus  ht- 
buit  vanilutis. 

!)('( iiiiu  proprictas  fuit  diviiue  domina* 
tioiiis  conforiiiilus.  Ilanc  etiuiii  heuti.ssima 
\  irgo  liubiiil  iii  suiiimo  :  qiiiu  vere  8ola 
Doiiiiiiicu' pussionis  facta  luit  |)articepii: 
(juii  ub  codein  duininiu  el  regnu  u  quo 
liliiis  iioincn  ucctqiit  regis  ct  ipsa  regi- 
na* :  dumiiiu  ciiiiii,  ut  dicil  Duinuscenuii 
veri'  fuctu  e»t  uianium  Cundiluris  iiiiiler 
existeii8. 

Sic  igilur  iiiunirestum  est  (|ualiter  pro« 
prietutcs  Dominatiuniim  liubuil  heatui> 
sim.i  \  irgo. 


'  Sapieiit.  VII,  2.S  el  26. 
'  Apocal.  XII,  I. 


*  l.ur.  iiv,  ii  «t  iviii,  14. 


QUiESTIONES  SUPER  EVANGELILM,  QU.EST.  CLIX.  231 


QU^STIO  CLIX. 


Utruni  habuerit  proprletates  Thronoruin? 


Restat  nunc  videre  de  suprema  hie-         Quarta  proprietas  est  regis  susceplio. 

rarchia,  in  qua  primus  ascendendo  est  Hanc  autem  in  summo  habuit  beatissima 

ordo  est  Thronorum,  quorum  sex  sunt  Virgo.  Throni  enim  ipsum  in  se  susce- 

proprietales.  perunt  per  inhabitantem  gratiam  :   ipsa 

Prima    est  celsiludo.    Secunda,   regis  autem  sanctissima  Virgo  sic  etiam  ipsum 

circumdatio.   Terlia,   stabilis   collocatio.  suscepit,  et  plenius,  quia  per  gratioB  ple- 

Quarta,   regni  susceptio.    Quinta,   regis  nitudinem  et  praesentiam  corporalem. 
delalio.  Sexta,  familiaris  apertio.  Quinta    proprietas    est  regis    delatio. 

Proprielas  prima  convenit  beatissimai  Hanc  eliam  in  summo  habuit  beatissima 

Virgini  in  summo  :  ipsa  enim  in  altissi-  Virgo  :  quia  ipsum  regemgloriai  mundum 

mis  habilat,  et  thronus  ejus  in  columna  detulit  de  coelo.  Unde  ipsa  est  verum  fer- 

nubis'.  Ipsa  etiam  est  illa  sedes  sapphi-  culum  quod  fecit  sibi  verus  Salomon^ 

rina,  quam  vidit  Ezechiel  super  firma-  quod    ipsum    in    mundum   tulit,    et    in 

mentum',  id  est,  super  altitudinem  oni-  mundo  circumtulit,  quando  ascendit  su- 

nium  sanclorum  ingloriaconfirmatorum,  per  nubem  levem   el  ingressus  fugit  in 

ut  puta  quae  exallata  est  super  omnium  ./Egyplum. 

Angelorum   choros.   Item,  Auguslinus  :  Sexta  proprietas  est  familiaris  aperlio. 

«  Si  ccelum  vocem,  altior  es.  »  Hanc  habuit  expresse  beatissima  Virgo 

Secunda  proprietas  est  regis  circum-  in  summo  :  quia,    ut  dicit  Bernardus  : 

dalio,   quam  lucide   habuit  in  summo  :  «  Qualiter  splendor  ille  inaccessibihs  vir- 

quia  quem  non  solum  Angeli,  imo  coeli  gineis  se  infuderit  visceribus,  soli  datum 

capere  non  poterant,  luo  gremio  contu-  est  scire,  cui  soli  datum  experiri.  »  Item, 

lisli.  Item,  In    tua  se  clausit  viscera  fa-  Proverbiorum,  xxx,  18  et  19  :  Tria  sunt 

ctus   homo.  Hoc  est   enim    novum  imo  difficillia    mihi  ,    et    quartum    penitus 

omnium   novorum    novissimum ,    quod  ignoro  :...    viam   viri    in    adoiescentia, 

haec  mulier  circumdedit  virum   gremio  scilicet  sua.  Unde  Joannes  propheta  et 

uteri  sui,  sicut  dicitur,  Jerem.  xxxi,  22.  plus  quam  propheta,  nescit  solvere  cor- 

Tertia  proprietasfuit  stabilis  collocatio.  rigiam  calceamenti  ejus\  Et  ipse  nun- 

Hanc  eliam  in  summo  habuit  beatissima  lius   Gabriel   qusesiti    modi  queestionem 

Virgo  :  quia  rex  cceli  non   solum  ipsam  non    solvit,   sed    ad    Spiiitum    sanctum 

in  solium  glorioe  seternaliter  elegit,    sed  transmittit  instruendam. 
in  ipsa  requiescens,  de  ipsa  sua  sede  cor-  Sic   igitur    manlfeslum  ex  his,    quod 

pus  sibi  fecit,  quod  sibi  in  unitatem  per-  beatissima  Virgo    proprietates  omnium 

sonee  assumpsit  et  numquam  deposuit.  Thronorum  etiam  habuit  in  summo. 

*  Cf.  Eccli.  XXIV,  7.  3  cf.  Cantic.  iii,  9. 

»  Ci.  Ezechiel.  i,  26.  *  Luc.  iii,  16. 


232 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  PR.ED. 


QUiESTIO  GLX. 


LtiMim  liabiierif  proprietntes  (lieriibiiii? 


SECiNDrs  uUimoe  hierarchioe  ordo  est 
Cherubim,  cujus,  sccundum  beatum  Dio- 
nysium  quatuor  sunt  proprielates. 

Prima  est  esse  in  circuilu.  Secunda  est 
reductivum.  Tertia,  acti\um,  Quarta, 
exemplativum. 

Prima  ergo  quae  esl  in  circuilu  esse, 
per  quam  secundum  Commentalorem  in- 
telligitur,  quod  in  circuitu  sunt,  quia  ad 
totum  quod  t  st  inlranl.  Ilanc  i^^itur  bca- 
tissima  Vir^'0  babuit  in  summo  :  quia 
ipsum  totum  circuuidcdit,  ct  praterea 
inlima  viscera  misericordi.e  Palris  inlra- 
vit,  et  ei  Filium  unij;enitum  et  unicum 
de  corde  extraxit 

Secunda  est  reductivum,  prr  qu(jd  se- 
cundum  Commentatorcm  intelli^'itur  , 
quod  ad  Deum  ti-nduiit.  llaiK-  clijiii 
beatissima  Vir^'o  h.ibuit  in  summu  :  quiu 
omnia  reducibilia  ad  Dcuin  reiiuxit :  ipna 
eniin  est  ninlirr,  (|iue  tria  sata,  id  e.st, 
corpus,  aniinain,  et  divinitutcin  conjun- 
xit '  :  pcr  (|Uod  naturam  iii  primuin,  iino 
S'J|)er  jiriinnni  statuin  in^tiluliunis  r(*(lu- 


xit.  Itein,  Ipsa  csl  mulier  qua)  luccrnam 
acccndit,  pcr  quam  draclima  deciina  in- 
venta  fuit  *. 

Tcrlia  [iroprietas  est  aclivum,  quod  ut 
dicil  (^ommen'ator,  est  ul  sccundum 
Deum  incedant.  Ilanc  aulem  beatissima 
Virgo  habuit  in  summo  :  quoniam  ma- 
ximc  secundum  Deum  ascendit  et  inces- 
sit,  et  etiain  deilormissimos  actushabuit, 
et  in  suinmo  aclu  ipsum  sin^^ulariter 
iinilata  luit,  quando  ipsum  quem  Deus 
ante  Deuin  ^'cnuit,  ipsnin  cliain  Dcum 
ct  boinincm  j^eneravil. 

(Juarla  pruprietas  e>t  cxeinplativum, 
quod  est  secundum  Commentaturcin,  ul 
secunduin  >uuin  cxcinpluin  lioc  faciunt.  "| 
llaiic  etiam  |denissiinc  habuit :  quiaomni- 
bus  recreandis  sp(>culum  el  stella  niaris  et  - 
e.xeinplar  ex.stilil,  el  doctrix  tlisciplin» 
Dei  oinnia  illustravit. 

Patet  i^'ilur  qualilcr  bculu  N  irj^o  oin- 
iics  proprietates  Cberubim  in  suinnio  ha- 
buit. 


i 


QU;KSTIO  CLXI. 


I  liMiin   balMioril    iiroprlrlalrs   S(>rapbiMl 


Slprkmis  omniuin  urdo  c»t  Serupbiin,      >unl  pr^quietule»,  ({uaruin  priuia  f»t  ino- 
cujuB  secundum  bealuin  Dionysiuni  oclo      bilo.  Secundu  e*lince»ftubilc.  Terlia,  cali- 


'  Gl.  .Mattli.  XIII,  :t3. 


•  Ci.  Luc.  IV,  8  cl  »*'.i. 


QlL^.STrONES  SITPER  EVANGEMUM,  QU^ST.  CLXI.  233 

dum.   Quarta,    aculum.   Quinta,   super-  in  tumultu  et  strepitu,  quam  quae  facit 

fervidum,    Sexta,   intenta.  Seplima,  in-  sopitum  in  silentio  et  quiete  :  ergo  cum 

tima.  Octava,  inflexibilis.  beatissima  Virgo  sopita  fuerit  et  omnino 

Quas  proprietates  exponit  Commenta-  tranqnilla  in  tumullu  et  strcpitu  tribula- 

top  sic  :  Prima  igitur  proprietas  est  di-  t.ionum,   tentationum  et   persecutionum 

lectionis  quod  est  vita.  Hanc  habuit  bc-  hujus    mundi,    magis  fuit  sopita   quam 

ata  Virgo  in  summo  :  ipsa  enim  sua  cha-  Seraphim  extra  hujusmodi  strepitum  et 

ritate  meruit  de  congruo  sibi  vivere  vita  tumultum  constituti :  sicut  major  est  vio- 

summe  gloriosa,  et  quod  ipsa  fuerit  prin-  lentia  somni  quae  cogit  hominem  in  stre- 

cipium  vitae  increatae  et  omnihus  nobis  pitu  dormire,  qaam  quse  in  quiete. 

causa  vitae  «ternse.  Item,  Si  vita  est  ef-  Quarta  proprietas  est  acutum.  Et  dicit 

fectus  dileclionis  :  ergo  cum  in  ipsa  im-  Commentator  :  Acutum  quod  est  sapien- 

proportionabiliter  sit  dilectio,  in  ea  im-  tiae.  In  hac  excellit  beatissima  Virgo  Se- 

proportionabilis  erit  vita.  raphim,  ut  patet  supra  in  pluribus  locis 

Secunda  proprietas  est  incessabile,  et  de  ipsius  sapientia.  Praeterea  dicit   Au- 

est  incessabile  charitas,  quia  est  perpe-  gustinus  :  «  Christus  est  in  Maria  :  ergo 

tuum.   Incessabilitatem  charitatis  habuit  omnes  thesauri  sapientiae  et  scientiae  Dei 

in    summo    super   Seraphim   beatissima  in  Maria  sunt.  »  Item,  Unctio  Seraphim 

Virgo  :  magis  est  enim  incessabile  quod  docet  de  omnibusnecessariis  ad  salutem  : 

non   cessat  nec  potest  cessare  nec  um-  unctio  Dominae  nostrae  dat  omnia  neces- 

quam   potuit    cessare,    quam  quod   non  saria  ad  salutem.   Item,  Participant  sa- 

cessat  et  n.on  potestcessaremodo,  sedta-  pientiam  creatam  accidentaliter  :  ipsa  est 

men  aliquando  potuit  cessare  :  ?ed  chari-  mater  sapientiae  increatae  essentialiter. 

tas  Angelorum  Seraphim  potuit  aliquan-  Quinta  proprietas  est    superfervidum, 

do  cessare,   summus  enim  de  illo  ordine  quod  est,    ut    dicit  Commentator,   dum 

cessavit  quando  cecidit,  et  similiter  alii  per  vim  amoris  extollitur  super  se  et  per 

potuerunt  tunc  sicut   ille  :   sed  charitas  vim  amoris  expellitur  a  se.  Hanc  etiani 

beatissimse  Virginis  numquam  potuit  ces-  beatissima  Virgo  habuit  in  summo  :  vidi 

sare  :  ergo  magis  fuit  incessabile  :  ergo  enim  speciosani  sicut  columbam  ascen- 

excellit  Seraphim  in  incessabili  charitate.  dentem    per    contemplationem    desuper 

MiNOR  patet  per  hoc    quod  non  potest  rivos  aquarum,  id  est,  super  omnes  cho- 

cessare  nisi  per  peccatum    mortale  :  sed  ros  Angelorum.  Et  nardus  ejus  charitatis 

ipsa    numquam   mortaliter   peccare  po-  ac  humilitatis  introivit  in  cubiculum  re- 

tuit:  in  utero  enim  nullus  potest  peccare  gis  et  deduxit  regis  fiiium  de  domo  pa- 

mortaliter,  ipsa    autem  adhuc  in  utero  tris.  Item,  Spiritus  elevat  sursum :  sed 

matris  sanctificata  fuit  et  contra  peccata  improportionabiliter  aliis  habuit   Spiri- 

confirmata,  et  sic  numquam  potuit  cha-  tum  sanctum  :  ergo  improportionabiliter 

ritatem  amittere  :  Seraphim  autem  amit-  aliis  habuit  cor  sursum.  Item,   Ubi  est 

tere  potuerunt :  ergo  excellit  illos  in  hoc  thesaurus  tuus,  ibi  est  et  cor  tuum  '  :  sed 

quod  est  incessabile.  ipsa  prae  omnibus  maximum  thesaurum 

Terlia  proprietas  calidum  est,   et  ca-  habuit  sursum  :  ergo  maxime  luit  ipsius 

lidum  est  dilectio  quasi  sopita  :  sed  hanc  cor   sursum  .   Item  ,    Tpsa    fuit  maxime 

habuitbeatissima  Virgo  super  Seraphim  :  expulsa  a  se  :  quia  totaliter  se  Deo  de- 

aliis  enim  paribus  fortior  est  virtus  quae  derat,  corpore  et  anima  Deo  plena  erat, 

tantumdem  operatur  cum  resistentia  con-  ita  quod  nec  corpus  nec  anima  plus  gra- 

trarii,    quam   illa  quae  sine  resistentia  :  tiae  secundum  statum  pro  tempore  reci- 

unde  major  est  virtus  quae  sopitum  facit  pere  poterant :   quid  enim  homo  habet 

*  Matth.  VI,  21. 


234 


D.  ALB.  iMAG.  ORD.  PR.ED. 


gratise  quod  de  ea  noii  accepit  ?  ergo 
quaiilo  plus  habet  graliae,  tanto  minus 
habet  de  se  ;  ergo  quae  plena  gratise  fuil, 
tota  de  se  expulsa  fuit. 

Sexta  proprielas  esl  intenta,  quod  est 
secundum  (".ommentatorem  ire  in  ipsam. 
Hanc  eliam  beatissima  Virgo  habuit  in 
summo  :  quia  inlima  cordis  ejus  pene- 
travit,  et  de  visceribus  misericordia?  sune 
inliinis  Filium  de  inlimo  corde  Patris 
extraxit,  et  in  summam  itnmensitatem 
misericordiae  ipsius  inlime  et  profundis- 
sime  intimavil,  et  omnes  divilias  ejus 
misericordia'  etludil,  et  in  sanituariis 
Dei  liabitans  sapientiain  a  sivculis  abscon- 
ditam  carne  indutum  patefecit. 

Septinia  proprietas  est  intima,  quod 
est,  ul  dicil  (lommentator,  (|Uod  ad  exte- 
riores  nuii  eriluat.  (^uod  etiain  eam  in 
summo  ipsa  habuit  super  Seiaphim,  |ia- 
tet  :  illi  enim  non  ellluxerunt  descen- 
dendo,  sed  non  ascenderunt :  ista  autem 
deorsum  non  lluxit,  imo  conlra  naturam 
sursum  iluxit :  et  omnes  qui  delluxtMuat, 
sursum  traxit. 

Octava  proprietas  cst  inUexibiie,  quod 
est,  ut  dicit  (Aiinnu-ntator,  ut  ad  alia  iil- 
gotia  exlra  i|isum  iiun  (livertat.  Ilanc 
quoque  hatiuil  su|)er  Sera|diiin  :  illi  eiiim 
tantum  ab  illo  tenijiore  qiio  hoc  accepe- 
rant,  iion  diverteruiit :  ipsa  uuleni  niim- 
quam  diverlil  ab  i[)so,  sed  omniu  vertit 
ad  ipsum,  el  totum  iiiundum  in  i|(>um 
convertit.  Item,  Alii  accipiuiit  aliquid  ab 
aliis  umh^  se  ad  Deiim  coiivi-rtunl  : 
ipsa     autein     sola    liabuit    in    solo     Ki- 


lio    unde     numquam    divertit  ab    ipso. 
Ex     his     patet     quomodo  beatissima 
Virgo  omnes  proprietates  omnium  An- 
gelorum  habuit  in  summo. 

Item,  Bernardus  quasdam  quibusdam 
aliis  assignat  proprietates,  dicens  quod 
Virtutum  est  miracula  facere,  Polesta- 
tum  contiarias  potestates  dremonum  co- 
ercere,  Principatuuni  regna  mutare  et 
ministrare.  ll;ec  oinnia  in  beatissima 
Virgine  fuerunt  insummo  :  quiaomnium 
miiaculorum  miiaculosissimum  fecit , 
cum  Deuiii  et  hominem  genuit.  Pole- 
states  coercuit,  cum  regnum  diaboli  de- 
slruxit,  et  eum  inferno  ligavit.  Regna  mu- 
tavil  cum  omnes  in  regnum  cceloruin 
transduxit. 

Esl  igitur  beatissima  Virgo  Angelus  in 
giatiie  inventione,  Archaiigelus  in  Dei 
generatione,  Princeps  inprincipum  sub- 
jectione,  iVilestas  in  supeinatuialium 
ojieratione,  Nirtus  in  di-ih)rmis>iiuoruin 
ai  luuiii  perfectioiie,  Doiiiinalio  iii  crea- 
tura*  >upperpositione,  Tbronus  iii  Dei 
corporali  receplione,  (Iherubim  in  oiu- 
nium  secrelorum  sucrelissiinacogiiitione, 
Seiapliiin  in  suiiima  supru  oinnes  di!e- 
ctione. 

Palel  igitur  (jualiter  bcatissima  Virgo 
onines  projirietates  omniuin  Angeloruin 
habeiis,  .super  hierarchias  omnes  est 
exaltata,  ila  ({uod  singiilorum  omniuin 
oinnes  proprielates  el  donu  i|)sa  univer- 
saliter  et  singiilariter  in  suiiimo  possedit 
universa. 


QU.KSTIO  CLXII. 


Ltriiin    iiomoii   r('u;iiin>   iiiisrrk*or(lln'    proprio    roiiKMiiiit   I).   ^irginl? 


Uui.Mo   ([iiariliir     de     illo    privilepio      ei  pr.ipri»*  in  |»r.Tdirlaiii  dignilatem  exal- 
quod   est    rttjinn    iniseriiordia',    de  qiio      lata  .' 
quurilur,  ulruin  illud  uomeu  coiiveniat  Et  vidt^tur,  (juud  non. 


QU^SilONES  SITER  RVANGELK  M,  QU/I-IST.  C.IXW. 


233 


nes :    sed  dignissimum  est  gloria:  ergo 
ipsa  est  regina  gloriae. 

4.  Item,  Quod  nobiliori  et  digniori  est 
similius,  hoc  est  dignius  et  nobilius  :  sed 


1.  Alajori  enim  dignitati  convenit  di-  ip«a    deboret    rcgina    charitalis    nuncu- 
gnius  nomen  :  ergo  summae  dignitati  con-  pnri. 

venit  dignissimum  nomen  :  sed  dignilas  '1.  Item,  Filius  Deus  pacis  dicilur  et 

in  quam  exaltata  est,  est  summa  dignitas  :  dilectionis  :  ergo  ipsa  rogina   pacis  ct  di- 

ergo  secundum  illam  convenit  ei  dignis-  lectionis. 

simum  nomen  :  dignissimum  autem  no-  12.    Ilem,    Serapliim  denoininanlur  a 

men  crealuraj  est  mater  Dei :   ergo  se-  cliarilate  :   sed   ipsa  est   superior    Sera- 

cundum  illum  statum  debet   mater  Dei  phim :  ergo  ipsa  debet  a  superiori  dono- 

appellari.  minari ;  scd  nihil  est  superius  charitate, 

2.  Item,  Ipsa  est  exaltata  ad  summum  nisi  Deus  :  ergo  ipsa  deberet  a  Deo  de- 
stalum  glorise :  ergo  potius  diceretur  re-  nominari  :  ergo  ipsa  deberet  a  Deo  dici 
gina  gloriee.  dea  misericordiae. 

3.  Item,  A  digniori  fiunt  denominatio-  13.  Item,     Filius  dicitur  fiex  regum^ 

et  Dominus  dominaulium  *  :  ergo  ipsa 
dicetur  regina  reginarum,  et  domina  do- 
minarum. 

14.  Item,  Filius  dicilur  Deus  deorum  ; 

nonien  nobilissimum  et  dignissimum  est  ergo  ipsa  dicotur  dea  dearum. 

rex  gloriae  :  ergo  ipsa   similiter  deberet  IS-    Item,  Dionysius  in   libro   de  Di- 

dici  regina  gloriae,  vinis    nominibus  :     «    Invenies    autem, 

3.  Ilem,  Ab  eodem  regno  a  quo  Filius  quod  et  deos  eloquia  vocant  non  tantum 

suus  dicitur  rex,  ipsa  dicitur  regina,  sic-  siipercoelestes   essentias,    sed    apud  nos 

ut  a  Francia  dicilur  rex  Franciaj  et  Re-  amicissimos  Dei    et  mirabiles  viros  \  » 

gina  Franciae  :  sed  Filius  dicitur  Rex  glo-  Et  infra  ;  «  Et  universaliter  quaecumque 

riae :  ergo  ipsa  regina  gloriae.  virlus  universaliter  convertitur  et  in  di- 

6.  Item,  Ubicumque  non  est  miseria,  vinas  illuminaliones  incessanter  extendi- 
non  est  misericordia :  unde  Glossae  ali-  tur  secundum  virlutem,  divina  imilatio- 
quando  dicunt,  quod  in  ccelo  non  est  ne  et  divina  invocatione  digna  efTecta 
misericordia  :  sed  ipsa  est  regina  coe-  est.  »  Gum  igitur  beata  Yirgo  sit  Dei 
lorum :  ergo  ipsa  non  est  regina  miseri-  amicissima,  et  ad  divinas  illuminationes 
cordiae.  omnibus  aliis  creaturis  improportionabi- 

7.  Item,  Secundum  stalum  illum  ipsa  liter  plus  extensa,  ipsa  potissime  voca- 
est  super  omnes  hierarchias  :  ergo  vide-  bilur  dea  deorum. 

lur,  quod  debeat  dici  regina  coelorum.  Contra   hoc   opponilur  in    hunc  mo- 

8.  Item,    Gloria  tantum  est  in  coelo,  dum  : 

misericordia  tantum  proprie  in  mundo,  1.  Gloria  etgratia  et  justitiaper  setan- 


gralia  autem  communiter  est  in  ccelo  et 
in  terra,  juxta  illud  :  Gratiam  pro  gra- 
tia  ' :  erffo  debet  dici  regina  uratiae. 


tum  dicunt  collationem  boni :  misericor- 
dia  autem  et  collationem  boni  et  ablatio- 
tionem  mali  per  se  :  ergo  plus  compre- 


9.  Item,  Imperator  est  super  reges,  et  hendit  et  in  amplius  se  extendit  regnum 

imperalrix   super  reginas :   ergo  deberet  misericordiae  quam  regnum  gloriae,  gra- 

imperatrix  misericordiae  nominari.  tiae,   vel  justitiae  :   sed  ab   ampliori  po- 

10  Item,  In  ordinibus  Angelorum  su-  tentia  et  majori   est  dignitas    major  et 

periores  denominantur  a  superioribus  et  denominatio  :  ergo  beatissima  Virgo  de- 

dignioribus  donis  :  sed  summum  ac  no-  bet  dici  regina  misericordiae  a  summa  di- 

bilissimum    donum    est  charitas :    ergo  gnitate. 


*  Joan.  I,  16. 

*  I  ad  Timoth.  vi,  lo,  et  Apocal.  xix,  16. 


*  S.  DioNYSius,  Lib.  de  Divinis  nominibus, 
cap.  12. 


236 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  PR.ED. 


2.  Item,  Gloria  tanfum  proprie  est  in 
cceIo,  et  non  in  terra,  nec  in  purgatorio, 
nec  in  inferno  :  misericordia  aulem  est 
in  ccelo  et  in  terra  et  in  purgatorio  et  in 
inferno  :  ergo  maximum  est  regnum  mi- 
sericordiae  :  ergo  maxima  regina  debet 
dici  rcgina  misericordia\ 

3.  Item,  Quidquid  est  superius  supe- 
riore,  est  superius  inferiore  :  sed  miseri- 
cordia  est  super  omnia  opera  Dei.  et 
regina  misericordiae  super  miseriior- 
diam  :  ergo  regina  misericordioe  deter- 
minat  positionem  super  omnia  :  sed  illa 
proprie  convenil  bealissimae  Virgini : 
ergo  proprie  el  vere  esl  regina  niiseri- 
cordije. 

4.  Item,  Ipsa  est  super  patrimonium 
el  proprietatemsui  Filii :  sed  ha^c  est  nii- 
sericordia,  proprium  est  enim  Doi  mise- 
reri  :  ergo  proj)rie  e^^t  rogina  miserifDr- 
dia?. 

.').  Item,  Isa.  xviu,  i  :  Quiesctnn,  el  con- 
siderabn  in  loco  meo,  srilicet  glorioso, 
qui  locus  est  misericordia,  ut  dicit  (llos- 
sa  :  sed  proprius  locus  regis  esl  rogiiuui  : 
ergo  misericordia  est  regnuni  rrgis  >•[ 
regincp  :  sed  projirie  diritur  rex  vl  rcgina 
misericordije,  cujus  est  regnum  niisori- 
cordiifi,  sicul  rex  vel  regina  Kruncia'  dici- 
tur,  cujiis  est  regnuin  Franciae  :  ergo  bea- 
tissima  Virgo  proprie  dicrtur  regina  nii- 
sericordiic,  cujus  esl  regnum  inisericor- 
dia;. 

fi.  Ileui,  Oiimi>  ({ui  est  iu  regiio  Dti, 
est  in  niisericordia  :  sed  non  oinnis  qui 
est  in  reguo,  est  in  gloria,  vel  in  gratia, 
vel  in  juslilia  :  ergo  sola  niisericordia 
coiiiprelnudil  lolum  regnuiii :  ergo  re- 
gina  supei  totuin  n-guuin  poti.ssiine  di- 
cetur  regina  inisericordif . 

7.  Ilem,  Riguuin  gloriiE  cht  regtium 
miseriLordiu' :  sed  non  convertitur :  er- 
go  ngnuiu  mi^erieonii-i- i-otiiiiiune  est : 
coui|>le(litur  eiiitn  utruiiiqu<;  :  etgu  uni- 
versulis  n-gina  potissiine  dieiiur  regina 
misericordiip. 


8.  Item,  IUa  proprie  diccrelur  regina 
Franciae,  quae  domina  vere  et  juro  esset 
omnium  quae  sunt  in  Francia  :  sed  bea- 
tissima  Yirgo  vere  et  jure  et  proprie  est 
doniina  omnium  quae  sunt  in  misericor- 
dia  Dei :  ergo  proprie  est  regina  niiseri- 
cordiae. 

\K  Item,  Si  obliquus  qui  osl  misericor- 
ditT,  construeretur  transitive.  vere  et 
proprie  diceretur  rogina  misoricordiae : 
ipsa  enim  est  causa  totius  misericordiae, 
conlinens  lolam  misericordiam,  et  rele- 
vans  omnem  nostrani  inisoriam.  ^ 

ln.  Itetn,  Si  construitur  intiansitive,         * 
sensus  erit :  ipsa  est  regina  inisoricordiae, 
id  est,  ipsa  misericordia  ;  sed  adhuc  di- 
citur    vore     rogina     misericordiae  :   ipsa 
eniiii  est   regina   quae  est  misericordiae  : 
unde  et  Fsther  quie   est  in    tigura  bea- 
ta*    Virginis,   alio   nomine  Fdissa    voca- 
tur,    quod    ost   inlorpretatum  tnisericor- 
flia  '.  Ilein,  Isa.xvi,  .">  :  /il  pr,r/tarnbilnr 
in  misericort/ia  soliinn  ;  sed  soliuni  pro- 
prie  ost  in  jiroprio  loco  regni :  ergo  ini- 
sericordia  esl  proprius  locus  regni  :  sed 
iu  utoro  beata»    Virginis  vere  ot  pnqirio 
roquievit  et  cullocata   fuil  tola   divinitas 
el  humanitas  ipsi  per  Spirilum  sanctuin 
praqiarato  ;  ergo  ipsa  proprius  locus  fuit 
rogni  ;  ergo   ipsa    fuit   misericordiu,    «;t 
cum  hoc  non  immerito  rogina  misericor- 
diae  :  quia  ip>a  seipsam  porfocto  possidon- 
do  seiiipor  bene  rexit,  nain  al>  ipsa  nuni- 
(|uaiii  aliquid  iiKHroctum  procossit. 

1 1.  Ileiii,  Diouysius  in  libro  de  Divinis 
nominibus'.  u  Itegnutn  est  umnis  linis  et 
ornatus  et  legis  el  ordinis  dislribuliu  '.  > 
Sed  Iiac  ointiiu  proprie  convoiiiunl  ini- 
sericurditP.  Frgu  ei  proj»rie  cunveniet  ra- 
lio  regni.  Finis  distributiu  »uper  ju.sti- 
tiain  secunduiii  luisericurdiuni  est  ;  quia 
eXHules  fucil  reges.  Omalus  :  quiu  deifor- 
inisHiiiios  peccttlures  tucil  .\ngelu8  pul- 
cherriiiios.  Legi»  :  quia  dut  charitatt m, 
et  pro  illu  legiiuin.  Ordiui!»  ;  (]uii  liiuu.s 
supcr  Angelus,  terru  super  ccrluin.  Ilabct 


'  Esllier,  II,  7.  rap.  12 

*  S.  Dio.NViic»,  Lib.  d«  Iiiunit  uominibu», 


QU.ESTIOMlS  SUPEU  EVA.NGELUM,  QUiEST.  CLXIIl, 


231 


itaque  misericordia  proprietales  regni 
proprie.  Ergo  ipsa  esl  proprie  regnum 
regis  :  ergo  et  bealissima  Virgo  dicetur 


majoris  et  minoris  :  sed  misericordiauni- 
versalcm  polestatem  respectu  majorum  et 
minorum.  Si  enim  diceretur  dea  dearum, 
non  videretur  esse  dea  vel  regina  pecca- 
torum  vel  d.nemonum. 

Item,  Nec  dicitur  proprie  regina  pacis 


reguia  misericordige, 

Has     rationes    concedimus    dicentes, 

quod  propriissimum  nomen  quod  beatis-  et  dileclionis  :  quia  nec  hoc  e&t   omnibus 

simae  Virgini  secundum  suam  dignilatcm  sui  regni  universale. 

summarn  debetur,  est  regina  misericor-  Item,  Alelius  dicitur  regina  misericor- 

diae  et  plus  proprie   quam  imperatrix:  c?<>  quam  regina  potentia?  vel  sapientiae. 

hoc  enim  nomen   magis  est  nomen  ti-  In  sapienlia  enim  intelligilur  potentia,  et 

moris  et  rigoris  :  regina  autem  plus  est  non  e  converso.  In  misericordia  sapientia 

nomen  providenliae   et  eequitalis  :  unde  et  potentia,  et  non  e  converso  :  unde  mi- 

etiam  credo   nusquam   Deum    in  Biblia  sericordia  illa  omnia  tria  claudit  in  se  : 

expresse  nominari  imperatorem,  sed  re-  unde  regina  misericordiae  est  regina  po- 

gem :  hoc  enim  est   nomen  majestatis.  tentiae  et  sapientiae,  et  non  e  converso. 

Item,  Magis  proprie  dicitur  regina  mise-  Quod  autem  potius  dicatur  regina  mi' 

ricordix,  quam  domina  dominarum,  vel  sericordise  quam  regina  justitiae  vel  gra- 

regina  dominarum,  vel  regina  domina-  lioe  vel  glorige,  patet  per  contraria  obje- 

rum,  veldea  dearum.Haec  omnia  impor-  cta. 
tant  dignitatem  et  excellentiam  respectu 


Quyi^:sTio  cLXiii. 


Utpuin  B,  \'irgo  habiierit  privilegioruiii  surficientiaui  ? 


§1- 


PosT  H.EC  quaerltur  de  privilegiorum 
sufficientia  :  quia  videtur,  quod  possint 
esse  plura  quamdicta  sunt. 

Primum  enim  inler  dicta  fuit,  quod 
numquam  peccavit :  quare  igitur  simili- 
ter  non  habuit  unum  respectu  ignoran- 
tiae,  vel  pcenae  sicut  unum  habuit  respe- 
ctu  culpae,  maxime  cum  utrumque  illo- 
rum  non    fuerit   in    statu  innocentite,  et 


videanlur  utriusque  opposita  ad  innocen- 
tiam  a  culpa  pertinere. 

Secundum  privilegium  fuit,  quod  non 
potuit  peccare.  Quaeritur  igitur,  quare 
similiter  non  habuerit  unum  privilegium 
respectu  pcenae,  ut  quae  non  posset  pec- 
care,  non  posset  puniri,  cum  tamen 
omnis  poena  sit  pro  culpa  :  ergo 
ubi  nulia  culpa,  nulla  posset  esse 
poena. 

Tertium  prlvilegium  fuit,  quod  quoli- 
bet  motu  merebatur.  Quaeritur  igitur, 
quare  non  habuerit  privilegium,  ut  simi- 
liter  frueretur  sicut  ipse  Dominus  Jesus 


238  D.  ALB.  MAG.  ORD.  PR^ED. 

Christus,  qui  similiter  unilus  fuit   carui  polentiae,  vel  sapientiae,  qux  misericor- 

j„Q,.(j^li?  dia  sunt  priora  ? 

Quarlum   privilegium    fuit  puritas  in  Item,  Unum  aliuJ  privilegium  fuit  ab 

pummo.  Gum  igitur  triplex  sit  actus  hie-  aliis   omnibus   quod  erat  mater  et   lilia, 

xarcbitT,  purgare,  illuminare,  et  perlice-  quod  non  est  delerminatum   inter  alia. 

re,  et  beatissima  Virgo   babuit  privile-  Item,  Unum  videtiir,  quod  babuit  virtu- 

gium  respectu  purgationis  :  ergo  debuit  tes  per  modum  patri;e.  Iteni,  Unum  pri- 

babere  aHa  duo,  unum   respectu  illumi-  vilegium  videtur,  quod  potuit  mereri  et 

nationis,  aliud  respectu  perfectionis.  non  demereri.  Item,   Fomilis  exstinclio. 

Quintum  privilegium  fuit  Virgo  virgi-  Ileni,  Quod  concepit  sine  libidine.  Ilem, 

num.  Gum   autem   beatissima  fuerit,  et  Quod    portavit    sine    gravedine.     Item, 

vir"-o,  et  mater,  et  conjugala,  el  viduata,  Quod    pt-perit    sine    dolore.    Haec    sunt 

et  babueril   unum  privilegium  respeclu  multa  privilegia  :  ergo  babuit  plura  quam 

vir-nnum,  videtur  quod  debuit    alia  tria  praedicta.  Item,  Superius  demonslratum 

liabere  respectu   conjugatarum,  matrum  est,    i[uod   nullius   babuit  ignorantiam  : 

et  viduarum.  quod  est  etiam  unum  privilegium  beatis- 

Sextum   privilegium    fuil   mater  Dei.  simae  Virgiuis. 
Et  constat,  quod  similiter  fuit    filia  Dei, 
et  sponsa  Dei,  et  multa  ccmsimilia  ;  ergo 
r(  spectu  eorum  drbuit  habere    privilegia 

multa.  §   II- 

Septimum  privilegium  fuit  mati'r  orn- 
tiium.  Quare  similiter  non  habuit  privi- 

lcgium  unum,  quod  esset  soror  tl   lilia  Sukficientia  privilegiorum  sumitur  iu 

omnium,  vel  sallem,  (juod  fsset  ih)mina  huiK- moilum.  Privilegiuin  vel  esl  contra 

omnium  ?  maluiii,  vil  ad  bunum.  Sicoitlra  maluin, 

Oclavum  privilcgium  fuil  stella  iiiaris.  vel  coiitra  malum  rulpa'    vel   pieiKP.  Si 

lllud    habuit   bcati^sima   Virgo    respeclu  jxi-iuf,  vel  paMia  esl  pru-sens  vel  fulura. 

maris  pro   privilegio  :   ergo  el  uiiud  de-  Auferre  autem    [Kiiiam   pnesentein    ikjii 

buit     habere    res[)ectu    ignis,    et    unum  cst  iiiivilegium,  .sed  nocuiiieiitum  :   ([uia 

respectii      aeris  ,     ct       uiiuiii      n  spc(  lu  i||a  e.st  mcriloria.   Itein,  fuluram  aufcrre 

tcrrcp.  iiun  cst  [uivilcgium  :  quia  hoc  est  coiii- 

Nonum  |)iivile<;iuiii  fuit  |)iiil.i  cieli.  Si  munc  [)lurium,    ul   omiiium    inarlyrum, 

res[)ectu  [)ort;e  habuit  unuiii  [)rivilegium,  ct  oiiinium  |)urvuloruui.  ct  alioruin  luul- 

ergo  eadcin  ralioiie  res[)cctu   fuiidaiiiciili  toruiii    |ierfectorum ,    t.iiu    iunocciitiuiu, 

vel   [>arieluiu  dcbcrct  haberc  uiium  [iri-  quaiu  [loiiilciitium,  i|ui  oiiiiiespost  islain 

vilcgiuiii,   iil  ilicatiir  lu[)is  angularis  vel  vituin    non    suslinent    aliquuin    [)ii'iiaiii. 

alii|uitl  hujusiiindi  Si  igitur  eiit  contru  maluiii  cul|iiv,  vel  e8t 

hecimuiii    [invilegiuiu    fuil    [las.siuiiiH  cul|»u  uctuulis,  vel  originulis.  Si  uclualiH, 

coiiiiiiunicatio.   r.uiii    igitur    privilcgiuiii  sic  est  [leccutum  quautuiii  ud   aclum,  ct 

habucrit  res[)ectu  pussiunis,  etiaiii   habe-  sic    cai,    quod    iiuiiiquuiii  |)eccuvit,    iiec 

bit  aliud  rcs|iectu  aclioiiis,  cuiii  actio  sit  [>otuit  [leccure.    .Si  uutciii  cst  origiiiaiiti, 

nobilior   [lassione.  >ic  esl  [uirilas  iii  suiiiiiio. 

l  nde(  iiiiuiii  [>rivilc;:iuui  fuit  cxalt  itio.  Si  auleiii  chI   [ii  ivilegiuiii    .id  biiiiiiiu, 

Kt  si  uiiuiii   iiabuit   rcsjicctu  urdui  :   er^'i)  v«d  est  ud  boiium  meriti,  vel  ud  liuuuiii 

alia  (luo  iiabcbit  resjxrlu  veri  et  res|)ectu  ()rii'niii.    Si    nierili,   vol  eht  liuhituft,  vel 

boiii.  uctun,  vel  |)aH.sio.  Si  liubitus.  vel  fsl  cor- 

Duodcciinum   (irivile^iuiii    fuit   rcuiiiu  jxirin,  vel  uiiiiiiie.  Si  oor(>orii«,  vd  in  «e, 

luisericordia'.  Quure  non  unuin  leupectu  vei  ad   Deum,  vcl    ud  (noxiiiiuiii.   Iii  »e, 


QUiESTIONES  SIIPER  EVANGEUIM,  QU.EST.  CLXIir. 


239 


sic  est  virgo  mater.  Ad  Deum,  sic  estma- 
ter  Dei.  Si  ad  proximum,  sic  cst  Virgo 
virginum.  Si  aulem  est  habitus  animae, 
vel  est  intellectus,  vel  aflectus.  Si  intel- 
lectus,  sic  est  nullius  ignorantia.  Si  af- 
fectus,  vcl  ad  Deum,  vul  ad  proximum. 
Si  ad  Deum,  sic  est  puritas  in  summo. 
Si  ad  proximum,  sic  esl  mater  omnium. 
Si  autem  privilegium  est  actus,  vel  est 
in  se,  vel  ad  proximum.  Si  in  sc,  sic 
quolibet  motu  merebatur.  Si  ad  proxi- 
mum,  vel  est  exemplum,  et  sic  est  stella 
maris  :  vel  ad  auxilium,  sic  est  porta 
coeli.  Si  autem  privilegium  est  passio,  sic 
est  passionis  communicalio.  Si  autem 
pertinet  ad  praemium,  vel  hoc  quantum 
ad  rem,  et  sic  est  super  omnes  creaturas 
exaltatio  :  vel  quantum  ad  nomen,  et  sic 
est  regina  misericordiae. 

Et  sic  in  universo  sunt  quatuordecim 
privilegia  beatissimse  Virginis.  Primum 
est,  quod  numquam  peccavit.  Secundum 
est,  quod  peccare  non  potuit.  Tertium, 
quod  fuit  maler  et  virgo.  Quartum,  quod 
est  mater  Dei.  Quintum,  quod  est  Virgo 
virginum.  Scxtum,  quod  nullius  igno- 
rantiae.  Septimum,  quod  est  puritas  in 
sunimo.  Octavum,  quod  est  mater  om- 
nium.  Nonum,  quod  est  quolibet  motu 
mereri.  Decimum,  quod  est  stella  maris. 
Undecimum,  quod  est  porta  coeli.  Duo- 
decimum,  passionis  comunicatio.  Deci- 
nmm  tertium,  super  omnes  crealuras 
exaltalio.  Decimum  quartum,  quod  est 
regina  misericordiae. 

Si  igitur  sunt  qualuordecim  privilegia 
beatissimae  Virginis,  quid  estigitur,  quod 
Joannes  vult,  cum  dicit  in  Apocalypsi, 
xii,  1,  quod  vidit  mulierem  amictam  so- 
le,  et  in  capite  ejus  coronam  duodecim 
slellarum  :  quod  quasi  omnes  exponunt 
etpraedicant  de  duodecim  privilegiis  bea- 
lis^imae  Virginis. 

Ad  hoc  respondemus,  quod  sicut  arti- 
culi  uno  modo  sunt  duodecim,  alio  modo 


sunl  qualuordocim,  sic  est  in  proposito, 
possunt  enim  reduci  qualuordecim  ad 
duodecim  :  ad  summam  enim  purilatem 
quae  sub  Deo  potcst  intelligi,  reducitur 
immunitas  poccali,  ct  impossibilitas  pec- 
candi,  quod  est  summa  propinquatio  ad 
puritatem  Dei  :  ot  ideo  ad  purilatem  in 
summo  reducuntur  duo  prima  :  et  sic 
qualuordecim  privilegia  fiunt  duodecim 
visa  in  corona  mulieris,  de  qua  loquitur 
.Joannes  in  Apocalypsi,  xii,  1. 


§  m. 


His  visis,  respondemus  ad  objecta. 
Quod  igitur  objicitur  de  fomitis  exstin- 
ctione,  dicimus  quod  illud  claudit  in  se 
puritas  in  summo  :  sed  quasritur  illud, 
quare  et  unde  fuerit,  quod  non  fuit  sine 
originali  labc  concepta  ?  Dicimus  quod 
fuit  impossibile,  nisi  conciperetur  de  vir- 
gine  :  et  sic  mater  sua  fieret  virgo  mater, 
et  non  essel  suum  privilegium,  scilicet 
quod  esset  mater  virgo,  cum  hoc  matri 
prius  fuisset  communicatum  '. 

Item,Frui  in  via  non  potuit  ei  dari  pri- 
vilegium  :  quia  illud  creatura  divinitati 
non  unita  non  compatitur  secum  cum 
corpore  corruptibili  et  cum  poena. 

Item,  Respectu  matrum  habuit  privile- 
gium,  quod  fuit  mator  virgo,  et  hoc  est 
quod  fuit  maler  Dei. 

Item,  Quod  poterat  merori  et  non  de- 
mereri,  non  est  per  se  privilegium,  sed 
est  conclusio  duorum  privilegiorum. 
Nam  ex  puritale  iii  summo  sequitur, 
quod  non  poterat  demereri :  ex  eo  autem 
quod  quolibet  actu  merebatur,  sequitur 
quod  poterat  mereri. 

llem,  Nutrix  Dei  non  est  per  se  privi- 
logium,  sed  privilegii  pars  quod  est  ma- 
ter  Dei :  ad  intogritatem  enim  materni- 


*  Omnes  norunt  ex  delinitione  S.  P.  Pii  IX  na  hsoc  jam  erat  vulgata  et  fere  ab  omnibus 
Beatam  Virjjinem  Mariam  sine  labe  originali  admissa,  sed  quia  non  diffiuita,  disputabant 
fuisse  conceptam.  B.  Alberti  temporibus  doctri-       theologi. 


240                                   D.  ALB.  MAG.  ORD.  PR^D. 

tatis  exigitur  non  tantum  prinia  maleria  proprie   exprimit  periculum  hujus  vitae, 

corporis  generandi,  sed  etiam  nutrimen-  propter  quod    indigemus   sulTragio,   vel 

tum  nutriendi,  quod  tamen  aptum  natum  navigio  dirigente  nos  vel  educente. 

est  ab  alio  homine  accipi.  Unde  quoniam  Item,  Quod  non  dicitur  fundamentura 

alia  est  nulrix,  alia  mater,  ideo   nutrix  vel  lapis  angularis  privilegium,  inde  esl, 

est  quasi  dimidia  mater,  a  qua  puer  ali-  (|uia  fundamenlum  proprie  respicit  lidem, 

quando  etiam  contrahit   muUum  a  com-  quoe  a  solo  Deo  est  :  hipis  anguhiris  unio- 

plexione    inlluente  :  ergo  ad  perfectissi-  nt-m  divinae  et  human*  naturaj. 

mam  materuitatem  exigitur  etiam   ratio  llem,  Quare   non   habuit  privilegium 

nutricis  :    unde   cum  beata  Virgo  fuerit  respectu  actionissicut  respectu  passionis, 

pertectissima  mater,  fuit  et  nutrix.  Unde,  dicimus,  quod  habuit  id   quod   quolibet 

Luc.  XI,  27  :   lieatus  venter  (/ui  te  purta-  aclu   meruil,  quod   sine  Deo  tumen  non 

vit,  et  ubt-ra  qux  sudisti.  El  ila  sub  ma-  potuit  facere  :   quia  ipse  dicit:   Sine  ine 

tre  Dei  intelligitur  nutrix  Dei.  nihil  potestis  /acere  '.  Sed  adjulores  Dei 

Ilem,  KiHa  Dei  vel  sponsa  Dei  non  est  sumus  in  merendo,  sed  non  in  patiendo. 

priviiegium  :    quia  esse   liliam    Dei   vei  Item,   Quod   non    iiabuit    privilegium 

sponsam  Dfi,   niliil  addit  quod  sit   spe-  respeclu  l»oni  vid  veri  sicut  respeclu  ar- 

ciale  ei.  dui,  dicimus  quod  habet :  quia  illa  sua 

Iteni,  Domina  umnium  non  est  privi-  txaltatio  non  lanlum  est  in  arduuui,   std 

hgium   per  se,  sed  includitur  in  regina  in  verum  el  bonum  arduum. 

misericordia' ;  omnis  enim  regina  est  do-  Iten»,    Quare   non    respectu  sapienli;e 

niina,  et  nun  e  contra  :  unde  cum  beata  vil  polentiaB  sicul  respeclu  misericordiaB 

Virgo  sit  regina  misericurdi»',  et  miseri-  habuit  privilegium,  dicimus,  quud  mise- 

cordia  sit  domina  onjnium,  beata  Virgu  ricordia  includit  in  se  utrumque  ;   unde 

cum  sil  regina  misericurdiae,  erit  domina  legina  misericurdiae  esl  regina  polenliie 

omnium.  el  Papirnliu'. 

itrm,    Quod    nun    dalur    privilegium  \]\  his  patet,  quud  [iriviiegiH  beati^si- 

respectu  terra*.  ueris,  vel  ignis,  sed  lan-  ma-  \  ir^iuis  sunt  duudecim,  et  nun  plu- 

lum  respectu  maris,  indu  est,  (|uia  mure  ra,  vel  pauciuru. 


QUiESTlO  CIAIV, 


Oiihl   iiolii^  r\  |»UmiHihIIii<>   i;rnlliiriiiii   \iiirlro   iciicrH? 


J A.M   igilur    ustensum    est    sufficienter  grutius  hubuil  a  (juibu.s  uinniH  creutur* 

(|ualitL'r   btMli^^sima    Virgo  yrutia  plnia  vacua  luit.    rertio,  ({uiu  suu  gruliu  tunta 

fuerit.  Primu,  quia  uinncs  ^rulius  gene-  luit,  (|uiid  puru  cruutuia  majuri.<«  gratiai 

rales  et  speciulfs   omiiium    (rcuturaium  cupu\    iiun   fuil.    Quurtu,    quud  gruli.iin 

iu  summu   hubuil.    SLCundu,    quiu   ilias  iiureuluin  l(»lam  in  ne  conlinuit.    et  ^ic 

'  Joau.  XV,  5. 


QU^STIOXKS  SLIPKR  KVAN(ii:LIU.M,  QH  ^IST.  CLXIV.  241 

per    omnem   modum   gralia  pleiia  fuit.  sine    conjuuclione    coutinerct.    Et    vas 

Fuit   etiam   ista    plenitudo    secundum  islud  fuil  beatissima  Virgo,  quae  deilatis 

oninem  plenitudinis  rationem  plonitudo  vinum  et  aquam  humanitatis  simul  con- 

pcrfectissima.    Est  onim    plenitudo   alia  linuit  sine  mixtionis  confusione  natura- 

dativa  et  non  recoptiva  qu?e  soli  Deo  con-  rum  vel  proprietatum  :  non  cnim  com- 

venit,  ut  dictum  est  supra.  Alia  est  re-  mixtionem  passus  ost  neque  divisionom. 

ceptiva,  et  haec  est  triplex  :  Itom,  Vas  osset    admlrabile,   quod  ma- 

Quaedam  enim  est  receptiva  et  dativa  nens   clausum,   omnia    in    so    rcciporet, 

et  non   retentiva,  et  haec  est  plenitudo  clausum  iterum  effunderet :  illud  autom 

canalis.    Et  sic   beatissima   Virgo  plena  sanclissimum  vas  est  beatissima  Virgo, 

est  gratia  omniura  quantum   ad  nume-  quae   Dominum  concepit,  virgo   peporit, 

rum  gratiarum,  quse  omnes  ad  numerum  et  post  partum  virgo   permansit  :   unde 

transeunt  pcr  ipsius  manum.  Unde,  Ec-  fuit  horttis  conchmis,   fons  signatns  \ 

cli.   XXIV,   41  :    Ego   quasi  aquseductus  Fuit  etiam /jor/a  c/a^wa*,  per  quam  rex 

cdivi  de  paradiso  Dei,  hoc  est,  de  deli-  solum  ingrediobatur  et  egrediebatur. 
ciis    misericordiarum    Dei.    Item,    Ber-         Et  est  plenitudo   receptiva   dativa  et 

nardus  :  «  Diu  fluonta  graliae  defuerunt :  retentiva,   et  haec  est  plcnitudo   fontis, 

quia  nondum  venerat  aquaeduclus  '.  »  Et  qui  ost  plenus,  et  tamen  eltluit.  Hac  ple- 

ille  aquaeduclus  est  mirabilis  :   quia  per  nitudine  plena  fuit  eliam  beata  Virgo,  a 

ipsum   defluunt  omnes  aquaj  gratiarum  qua  continue  eftluit  gratia,  eltamenipsa 

deorsum,  et  iterum  per  eumdem  defluunt  semper  est  plena  gratia  :  unde  ipsa  est 

sursum  :   unde,   Sapient,  vii,  II:   Vene-  parvus  fons,  qui  crevit  in  fluvium   ma- 

runt  mihi  omnia  bona  pariter  cum  illa,  ximum,  et  in  aquas  plurimas  redunda- 

et    innumerabilis    honestas  per   manus  vit  \  Ex  fonte  enim  hujus  plenae  pleni- 

illius.   Et  sic,   Ad  locum    unde  exeunt  tudinis  profluit  omnis  plenitudo  humani 

flumina,  reveriuntur  -.  generis. 

Est  autem  secunda  plenitudo  receptiva         Ex  hac  enim  venit  iiobis  pretium  red- 

et  retentiva  etnon  dativa,  et  haec  est  ple-  emptionis,  aqua  ablutionis,  panis  refe- 

nitudo  vasis.  Et  secundum  hanc  plenitu-  ctionis,  medicina  curationis,  arma  expu- 

dinem  plena  fuit  omnibus  giatiis  creatis  gnationis,  pr*inium  remunoralionis. 
socundum  speciem,  quas  omnes  in  specie         Pretium  redemptionis,  secundum  hoc 

in  summo  liabuit  et  numquam  amisit,  et  cst  ipsa  sacculus  pecunise,  de  quo,  Pro- 

praelerea  gratia  increata  quam  totam  si-  vorb.  vii,  20.    In  quo,   sacculo,   scilicet 

mul   accepit  et   novem   mensibus   in   se  i\\xv'\^\.Q  iQ?,w,  sunt  omnes  ihesauri  scien- 

dausit.  Fuit  igilur  iion  solum  vas,  sed  tiss  et  sapientia^  Dei  absconditi  ^,   quem 

etiam   erat  illud    vas  admirabile,    opus  secum  tulit  beatus  vir  qui  non   abiit  in 

Excelsi,   ut  dicitur,    Eccli.   xlii,    2.  Mi-  consilio  impiorum'  :  tulit,  d\co,\n\i^^\\is 

rabile  enim  erat  vas,  quod  majus  seipso  Virginis  assumptone,  et    reversurus    in 

contineret:,et  Iioc  ipsa  beatissima  Virgo,  die  plense   lunse,  id  est,   in  consumma- 

de  qua  canit  Ecclesia:  a  Yirgo  Dei  geni-  tione  Ecclosiae.    De    hoc    pretio   dicitur, 

Irix,  quem  tolus  non  capit  orbis,  in  tua  Proverb.    xxxi,    10  :   AJulicrem   forlem 

se  clausit  viscera  factus    homo.  »   Itein,  qids  inveniet  ?  Procul  et  de  ultimis  fini- 

Vas    est    admirabile  ,    quod    vinum    et  bus  preiium  ejus.  Dicit  Glossa  :  «  De  ul- 

aquam  simul  sine  interstitio,   et  tamen  timis,  id  cst,  de  extrema  humilitate  bea- 


'  S.  Rernardus,  Serm.  in  Nativitate  B.  Marisc  *  Ezecliie^l.  xliv.  2. 

Virg.  »  Esllicr,  x,  G  et  xi,  10. 

2'Eccle.  I,  7.  •  e  Ad  Coloss.  u,  3. 

*  Cantic.  iv,  12.  ^  Psal.  i,  1. 

XXXYU  .  Iti 


212  1).  ALB.  MA(J.  ORD.  PR^D. 

tissima?  Nirginis  :  vel,  de  iillimis,  id  est,  liujus  est  Christus,  qui  est  fons  vitie  sa- 

de  conjunclione  Dei  et  liominis,  qui  sunt  lieus   in  vitam  celernam  -.  Ilanc   aquani 

duo  ultimi  liiics.  »  A/(iiigil  enim   a  finc  multuni  desideravit  David,  id  esl,  popu- 

usf/ne  ad  finem  forliler,  et  disponit  om-  lusJudaicus  :  unde  clamat  Isaias,  xu,  17  : 

nia  siiaviterK   Illud  pretium  fuit    in  die  Eijeni  et  pauperes  quivnint  aquas,  el  no)i 

aununtiationis  cidlectum,  in  die  passio-  sinit.  Job,  xxx,  30  :  Ossa  mea  aruerunt 

nis  persolutum.   Sed  miseri  .ludoei  pre-  pr;e  caumate.  Kt,  Psal.  cxui,  G  :  Animn 

tium    nostrum    cogitiverunt    re[iellere,  mea  sicut  terra  sine  aqua  tibi.  VA  \)on\\- 

quamvis  enim  esset  aurum  terr;e  illius,  nus  tunc  dedit  Aloysi  consilium,  Numer. 

idest.  beatissimaB  VirjjMnis  optimum,  ta-  xx,  8  :  Loquimini,  inquit,  ad petrnm,  id 

men    ipsi    non  cognoverunt  :   (juia   ipsi  est,  ad  beatam  Yirjiinem,  duram  conlra 

non  crediderunt  ipsum  Deum  esse  :   el  tribulationem,  gravem  contra  instaldlita- 

qui   fuit  aurum  mundissimum,   credide-  tem,   frigidam  contra  libidinem  :  et  Hhi 

runl  esse  cuprum.  ct  mel  suspioati  sunt  dabit  vobis  aquas,    Kt    tunc   aperuit  t-is 

esse  ft  1  :  unde  ct  omni  modo  quo  probalur  thesaurum  suum,  fontem  aquie  viva'  ilf 

aiiijua  pecunia,  probavcrunt  ipsuin.  I'^xa-  cisterna   in    Relhhem.    Kl   hanc   atiuam 

minaverunt  eum  per  ij^nem.  Psal.  xvi,  M:  tulerunt  tivs  fortes,  lides,  charilas  et  bu- 

/fjne  nif  e.raminasti.  Sed  nec  sic  invene-  militas  \'ir»rinis.  I'ides   pcr  quain    sancli 

runt  aliquid  de  scoria  :   unde,  Et  nun  est  vicerunt  rej;na.  tju;e   fortis,  quia  monles 

invcnta  in  me  iniquitas.   Pra-terea  ctiam  transfert '.  Charitas  forlis  :  unde,  Eortis 

numeraverunt.   I*sal.  xxi,  IS:    Jtinuinc-  cst  ut  mors  dilectio\    llumilitas  forlis  : 

raverunt    omnia  ossa   meii.    Insu|ter   iii  (|uia  solo  odore  rej;em  di'  accuoilu  suo,» 

statera  crucis  lil)raverunt  :    untlc   canla-  id  est,  tlc  palatii»   1'atiis  tra.vil  ad  uhcra 

tiii  :   «  Stateia   facta   corporis.  »    Kl  sic  matris. 

cllluxit  juelium  rcdempliouis.  Scil  quid  hcit   David,  id  esl,   |to|iulus 

Sic  ctiam  eflhixit  iittbis  ai|ua  ablulioni<«:  Jutlaicus  ilc  aipia  i»ta?  I*t>stquani  venil, 

ipsa  cst  cniin  fttiis    patcns,   «lc   «juo,  /a-  non  bibit,  qiiia  non  crcilidit,  sed  libavit  l 

cliar.  .\iii.  t  :  /n  dic  Hle  crit  fims  pnlens  in  cruce.  Sed  cerl«'  illa  libalio  iiitslra  fuil  i 

dmnui  /)ai  id  ct  habilttntibus  Jerustiiem,  ablutio  :  ipse  «'niiii  dilcj  it  nos,  ct  laiit  nos  * 

///  ablutinnrm  pecctttoris  cl  tnen.struat.r.  tt  prccttlis  nii.''tris  in  sant/uinc  sun  \   Iste  ' 

\\[  erit  foiis  liDrtorum,   j)utcus  aijiiariim  etiam  jiutctis  li;;uratur  jicr  illud  iW  tjiiu  „ 

vivcntium.  Kt  foiis  istc  jir.cligiiratu^  hiit,  ranlaiit  iilii  Urucl,  .Numcr.   \xi,  17  :  .l.v- 

II  lle;;um,  .v.xiii,  l.'i,  ijuaiitln  Daviddixit:  ccndttt  /mtcus,  l-!t  dicitur  ibi,  «jutiil  illum 

(t  si  quis  inihi  duret  potiim  aquic  dc  t  i-  juitcum  fodciiint  vcl  hM-crant  jiriiu  ijics  ol. 

stcrnttqu.c  cst  in /{cthlrriitjnxtii portttm  !  iluccs  iii  dccrcto  Ic{;is  cl  iii  baciilis  suio. '• 

Rc  itissima    Vir^o  est  fnns    ijiiantiiiii  ad  Vcruin  est,  qiitiil  jirincipes,  iil  cst,  Palri- 

ciimmiinia  bcncliria  qii.p  cxliibiiit  iuiini-  urcha*    et    duces,   id   cst,  Prtijdielip  cum  " 

bus,  jiutcus  ijuaiituiii  ail  hjicrialcin  ilcvii-  ijiso  le^'i-latorc  Mnysc  multuiii  iliu  ftidc- 

tioiicm  ijuam  dal  suis  Hj)«>cialil)UH,  cistcr-  runt  isliim  jiutcum,  ilcsiderautlo,  oraiidn, 

na  vcro  in  qnantum  ab  ijtsa  lliiit  rcfeclio  |)ra-liv'uraiitlii,    jinijilietaiidu  :    sed  .Mat- 

j)cccatoribiis,  (jna»  cistfriia  esl  juxla  jmr-  lliieu.s   .Nt)vi  restameiiti  fossor  f«)«Iere  8ci« 

tam,  (jiii  i  vult  umnes  satiare  :  umlc  ibi-  vit.     /jticr,     in(juit,     ifcneratioiiis      f-   •• 

mat,  Kccli.    xxiv,    2<i  :    Trunstte  ad  mc,  fhristi*,    ctc.  Kl  iiifra  :    ]'irum    .1/...., 

innnes  qtii  roncupisciti.s  mc,  ct  u  ijciirrii-  i/e  qttii  iiatus  cst  Jcsus,  qui  vocatur  Chri- 

/ionibus  mds  implemiiii.   Aquu  cisti-rniF  stus'.  Kcco  veiia  viluj.  Islc  lcliyit  n-ctaiu 

'  Sapitiit.  vin,  i,  •  Aptnrtl.  i,  :». 

'  Jtiaii.  IV,  11,  '  M  iMli.  1,  I. 

.^  .Mullli.  XVII,  |'l.  II. ,1..  ♦.  10. 

*  Cfiiilic.  viii,  C. 


QU.*:STIONES  SUPER  EVAXGELILM,  QLVEST.  CLXIV.  243 

venam  :  quia,  ut  dicilur  in  Job,  xxviii,  1:  5  :  Comedite  panem  mewii,  et  hibite  vi- 

Ildbel  argeutum  venariim  snarum  prin-  num  quod  miscui  vobis.    Dcus   trinitas 

tipla.    Ml    istud    jirinclpium    tetigit  hic  aquam    scilicet    hunianitatis    cum    vino 

Multhieus  :  ipsa  enim  protulit  nobis  fon-  deilatis  miscuit :  hoc  cnim  fecit  cum  hu- 

tem  vitie,  sicut  oplimo  iiguratur  in  Genc-  manam  naturam  tUvinre  univit :  sed  bea- 

si,  II,  10,  ubi  legilur,  quod  /luvius  egre-  tissima  Virgo  miscuit  quan(k)  credidit  et 

dicbatur  de  paradiso  voluptatis,  et  divi-  conscnsit.  Panem  quoque  istum  ipsacon- 

dcbatur    in    quatuor  flumina  :  quia  de  fecit  nobis  :    ipsa  est  enim    mulier    illa 

boata    Virgine    egrcssus    cst    Dominus,  Evangelica  %  quae  tria  sala,  id  est,  corpus 

qui   cflluit  in  nos   illa  quatuor  maxima  Chrisli  ct  animam  ct  divinilatem  conjun- 

bcneficia,  a  quibus  derivantur  omnia  alia  xit.  Fermcnlum  autcm  in  hac  confeclione 

benelicia,  scilicet  gencrationis,  recrcatio-  fuit  fidcs  Virginis  vera  :  quia  quem  cceli 

nis,  justilicationis,  et  glorilicationis.   Et  capere  nort  potcrant,   etc.  Istum  panem 

bene  dicunlur  flumina   haec    bcnelicia  :  petierunt  parvuli,  ct  non  erat  qui  fran- 

quia  contulerunt  nobis  quatuor  quse  so-  geret  eis''.  Quam  fractionem  petebat,  Isa. 

lent  fiumina    magna  portarc  civitatibus  lviu,  7  :  Frange  esurienti  panem  timm. 

per  quas  fluunt  :  flumcn  enim  nccessaria  IJnde  fuit  vcrum  quod  panis  iste  pistus 

apporlat,     superfiua     deportat,      sordes  fuit  in  incarnatione,  sed  fractus  in  pas- 

abluit,  sitim  exstinguit.  Bencticium  igi-  sione  quando  misit  crgstallum  suam  si- 

tur  creationis  omnia  nccessaria  a])porta-  cut    buccellas  ".   Alia   translatio    habet : 

vit,  recrcationis  omnia  detulit  superflua,  sicut  fructwn  panis.  Misit  igitur  crystal- 

tunc  enim  hircus  emissarius  peccata  po-  lum  suam,   id  cst,   clarissimam  animam 

puli    detulit    in  desertum,  sicut  dicitur,  suam  ad  limbum,  sicut  frustum  panis  di- 

Levit.   XVI,    10.   Nihil  enim   supcrfluum  visum  a  pane,  id  est,  corpore  quod  latuit 

nisi  pcccatum.  Beneficium  justificationis  in   sepulcro,   cum  quo  unita  fuit.  Homo 

omnia  immunda  abluit  :  quia  Dominus  autem  integer  panis  vivus  qui  de  ccelo 

abluit  sordes  filiarum  Sion  in  spiritu  ju~  descendit. 

dicii.etspiritu  ardoris  K  Beneficium  au-  Effluxit  etiain  ab  hac  plenitudinc  mc- 

tem  glorificationis  omnem  silim  exstin-  dicina  curationis.  Eccli.  xxxviii,  4  :  Altis- 

,guit.  Sitit  enim  omnis  anima  ad  Deum  simus  creavit  dc  terra  medicamenta.  Et 

lontem  vivum.Ethsecsitisnumquam  hic  ibidem,  xliii,  2i  :  Medicina  omniwnin 

(i\^\:\n^^m{\xv  :  (\yna.\\\c  non  saturatur  ocu-  festinatione  nebulie,   hoc   est,  in  Christi 

lus  visu,  nec  auris  auditu,  sicut  dicitur,  carnc  purissima  festinata  et  subito  decisa 

Eccle.  i,  8  :   sed  satiabimur  cum  appa-  et  in  corpus  formata  :   ct  hsec  nobis  ex 

rueritgloria  ejus,  quando  de  torrentc  vo-  ''sta  effluxit  plenitudine.  Unde  ipsa  dicit, 

luptatis  ejus  potabimus  \  Ha-c  sunt  igitur  Eccli.  xxiv,  41  :  Ego  quasi  fluvii  diorgx 

quatuor  flumina  quce  nobis  profluunt  ex  exivi   de   paradiso,  scilicet  Dei.  Dioryx 

plenitudinc  ista  semper  plena.  qui    interprctatur  medicamentwn  genc' 

Profluit  nobis  nihilominus  cx  ipsa  pa-  rationis,  Christus  est  qui  sanat  omnes  m- 

nis  refectionis  :  ipsa  enim  est  quasi  navis  firmitates  nostras  et  omnis  gcncrationis. 

inslitoris,  de  longeportanspanemsuum  \  Accepimus  quoque  ab  hac  pleniludine 

De  longe  dicit :  quia  est  panis  vivus,  qui  arma  expugnationis.  Scd  qu9P  convenien- 

de    coelo    descendit  \   ad   quem  invitat-  tia  armis  cum  mcdicina?  Quia  ab  eadem 

nos   beata   Virgo    dicens,   Proverb.   ix,  accepimus  arma  et  medicinam.  Hoc  op- 

»  Isa.  IV,  4.  -  Cf.  Matth.  xm,  33  et  Uc.  xiu,  21. 

»Cf.  Psal.  XVI,  i;i.  6  Tliren.  iv,  i. 

'  Proverb.  xxx,  14.  '  Psal.  cxlvii,  17. 

•  Joan.  X,  .il. 


244 


D.  ALB.  iMAG.  ORI).  PILED. 


time  figuratum  est,  111  Heyum,  vn,  2,  iu 
domc  saitus  Libani  quamaediticavit  Salo- 
mon,  ut  explanat  Magister  in  Uistoria. 
Domus  illa  in  daas  partes  iuit  distributa. 
Supei-ior  fuit  pigmentaria,  in  qua  fuerunt 
pigmenta  et  aromata  ad  usum  templi. 
Altera  fuit  armaria  ad  tuitionem  regis  et 
decorem  domus.  Libanus  candida  est 
beata  Virgo,  qu.x'  tota  candida,  tota  pul- 
chra  inlus  et  extra,  quam  domum  fecil 
sibi  Salomon  :  quia  sapientia  sedificavit 
sibi  doviwn  ',  in  qua  fuit  medicina  contra 
vulnera  pcccalorum,  arma  conlra  niun- 
dum  et  diabolum. 

In  bac  aulfm  domo  dicitur  spj-cialiter 
de  scutis  aureis  qua>  fecit  Salumon.  Kt 
quid  signant  illa  scula,  nisi  illud  scutum 
quod  pelit  Psalmista,  Psal.  x.xxiv,  2*: 
Appre/ifnde  ainia  et  siulum,  et  exsurye 
in  adjutoriuni  niilii.  VA  Doniinus  ita  ffcit. 
Introibo,  inqiiit,  in  adinirabile  laberna- 
culunt  :  (jiiia  qucm  cudi  captMT  non  pote- 
rant,  liio  ;;ri'mio  contulisli.  l>lu«I  labrr- 
naculiim  intiavil,  «'t  s«'  armavit,  rt  ibi 
scutuin  indiiit  bonii'  volunlatis,  dc  quo 
Psalinista,  l*.>al.  v,  |:{  :  Scuto  bon.r  i'U' 
luntatis  tu^,  elr.  Sriitum  bona- \  (duntatis 
suse  i|)Sf  nuin(|iiaiii  iii  aliqiio  t.intuiii 
ustcndit  i|uantuiii  iii  nobis,  in  lioc  (|iitMl 
assumpsit  sciiliiin  istud,  cl  factus  cst 
lucifer  iiusler.  Ciidi'  notabilitcr  dicit  : 
Curnnasti  eus.  Wivc  enim  siiiuma  curuna 
boininis  .id  alias  curouuK,  quud  vidit 
Dcuiii  fercnt>iii  sculiim  suuiii.  l  iidi^ 
qiiod  bic  vocalur  A/M///;//,  in  libru  r.niiti- 
curum  diadema  appcllatur,  r.antji-.  iii,  1 1 : 
/•Jyrrdiinini  /•/  i  idrtr,  /iii.r  Sinn.  retjriii 
Salmnonrm  m  diadeinnte  i/uo  roiomi- 
cit    illuin  iniilrr  siin.  Jilo^Hi  \  iif.'(i 

.Maria.  n  llriii,  .Vlia  (iluss:i  siipi-r  illiid  : 
In  dir  drsponsaliunis,  dicit  :  «<  ri>iii|iore 
anniintialiuiiis.  n  Sculiim  iii  pii^^Mia  pas- 
siuiiis  in  ((uinqiic  bx  is  fuit  pcrfoialuiii. 
Iliijusmoili  sciili  iiisi<^iiia  fcrcb.it  illc 
(jiii  diccbat  :  Stii/inata  JJontini  Jesii  in 
curpure   niru   purtu  '.    Ksl    cnim    iiia;.'iia 


dignitas  militis  portare  insignia  regis. 
L  nde,  Eslher,  vi,  7  et  seq  :  Ilonio  queni 
res  honorare  cupit,  debet  indui  vestibus 
ref/iis,  et  imponi  super  equum,  qui  de 
sella  regis  est,  et  accipere  reyium  diade- 
masuper  caputsuum  :  et  primus  de  reyiis 
principibus  ac  tyrannis  teneat  equuin 
ejus,  et  per  plaleam  civitatis  incedens 
clamrt,  et  dicat  :  Sic  honorabitur  quein- 
rumque  voluerit  rej-  honorare.  Dominus 
igitur  quando  homincm  honorare  voluit, 
vcstcs  rcgalcs  ci  iiuluit,  quando  divinas 
proprielatcs  ci  coiniiiunicavit  :  et  e  con- 
vcrsu  vcstem  servi  intluit,  quandu  saccum 
nostra'  morlalitatis  sibi  induit.  Lndc,  l 
Hcgum,  wiii,  i  ;  hxspoliavit  se  Jonathas 
tunica  qua  erat  indutus,  et  dedit  eain 
Ihividy  et  reliqua  vestimenta  sua  usquc 
ad  yladium  et  arcuin  suam,  rt  usqur  ab 
baltriiin.  Itcm,  Su|»cr  equum  qui  est  (\v 
sclla  rcgis  pusuit  hominem,  (juando  cur- 
pus  humilitatis  nustra*  corpori  claritatis 
suw  ctmliguravil.  llcm,  Diadcina  rcgis 
in  capitc  bttminis  pusuil,  t|uaiitlt)  nos  rc- 
gcs  cicloriim  conslitiiil.  rinlc,  .\[iocal. 
XIX,  12,  illc  qui  scdcbat  in  cijiio,  liabuil 
iii  capite  suo  diadcmata  inulla.  .Miilla 
|irocul  ilubio  tliadcinata  liabuit,  ({iii  cui- 
libct  bominuni  uniiiii  dcdil  :  ct  ips(>  ta- 
tiicii  diailcmata  iiustra  iii  capitc  suu 
habiiil  :  t|uia  niiniruiii  in  corunam  ;:lo- 
ria>  sua'  cun\crlilur,  i|n(i(l  dc  palrimuniu 
suu  tol  regos  ct  rcgiiias  fecil.  rndc  iii 
.Apucalvpsi,  IV,  10,  viginli  (|uatuur  se- 
niorcs  millunt  curonas  suas  aiite  scdeii- 
lcm  in  ibroiiu  :  i|uia  uiniics  sancti  pcr 
hiimililalciu  (^brisli  iii  huiiiaiiitalc  rccu- 
giiosciiiit  sc  esse  curuiialus.  Inde  cl  inu- 
lier  iiiiiicta  huIm,  r(n'oiiam  stcllaruni  tluu- 
dct  iiii  iii  ca|iite  suu  liabuit  '  :  (|uia  bcatis- 
siiiia  \  ir;:o  uiiiiics  ««aiictus  curunuvil. 
1'riiu-ipes  auteiii  i  iini  eijuo  pcr  platea^ 
I  ivitalis  iios  diicunt,  (|uaiido  ciiin  corpo- 
ribiis  c|  animabus  iiox  ad  tuelcsliu  regiiu 
pcnlucuiit.  Si  igilur  luiilut  ettt  lioiiur 
iiiililis    fcrrc    in<«i;.'nia    rcgin,   (|uantai  cst 


'    PlOVlll».    I\,    t. 

»  A.i  (..il.il    M    r 


'     ^x.,     ,1.    Jll,     1 


QUiESTio^M:s  sri>i:i{  i^vangelium,  qu^:st.  clxiv.  245 

digiiitalls  rogeni   ferre   insignia  militis?  tas  Dei  I  \'A  infra,  y.  7  :  Sicut  l.etantium 

quantae  autem  charitatis  regem  sibi  repu-  omnium  habitatio  cst   in  te,  sancla  Hei 

tare  pro  corona  regni,   quod  fert  sculuni  genitrix.  Dicilur  auttnn  beatissima  V^^irgo 

seryi?  In  diadc)natc,'in([mi,  (/uo  corona-  plena  hominibus  l.Ttantibus  :  ipsa  enim 

vil  eum  mater  sua'yyivgo  Maria.  Unde  continet,  salvat,  et  ambit  inlra  se  esse 

ha»c  singularis  mater  singulariler  fibum  lcetiliaB,  et  omnium   hominum  airectum 

coronavit,  cum  eum   alia   mater  sic  non  traliit  ad  se,  et  omniuni  desiderium  quie- 

coronavit,  sed  inhonoravit,  et  lilium  irui  tat  in  se.  Unde  ipsa  est  ketanlium  quod- 

sibi  generavit.  Sed  et  ipse  Filius  e  con-  dam  speciale  regnum  ccelorum.  Est  au- 

trario  solus  matrem  suam  nascendo  coro-  tem  etiam  beatissima  Virgo  plena,  sicut 

navit,  cumei  foecunditatem  matris  contu-  locus  dicitur  plenus  fructibus  et  floribus. 

lit,  et  ejus  virginitatcm  non  abstulit,  et  Unde  plena  est  sicut  odor  agripleni,  cui 

esse  matrem  Dei  et  reginam  misericordiae  bencdixil  Dominus  K  Quam  plenitudinem 

mox  nascendo  concessit.  florum,  herbarum,   et  fructuum,  signifi- 

Patet  igitur  quee  sunt  arma  et  scutum  cantem  perfectionem  morum,  virlutum, 

quo  nos  Deus  coronasit,  et  quae  arma  de  et    operationum    diversarum,   explanare 

isla  pleniludine  accepimus.  concupiscit  et  deficit  ille  qui  in  persona 

Accepimus  autem    et  de  eadem  prae-  sua  dicit :  Sicut  cinnamomum  et  balsa- 

mium  remunerationis.  Unde.Psal.  cxxvi,  mumaromatizans^,  etc.  Et  alibi  :  Quasi 

3  :  Eccc  lisereditas  Domini,  filii,  mcrces  cedrus  exaltata  sum  in  Libano  *,  elc. 

fructus  ventris.   Genes.  xv,   1  :  Ego  ero  Est  etiam  alia  ratio  plenitudinis  quam 

merces  tua   magna  nimis.  Et  sic  patet  in  se  continet  plenitudo  beatissimae  Vir- 

qualiter   ista  plenitudo   Virginis  effluxit  ginis,   secundum   quam    aliquis    dicitur 

perfectam  et  omnimodam  beatitudinem  plenus  Spiritu  sancto.  Hanc  igitur  habuit 

humano  generi.  beatissima  Virgo  in  summo,   quae   Spi- 

Praedictis  adjiciendaest  aliaratiopleni-  ritu  sancto  cum  Patre  et  Filio  plena  fuit 

tudinis,  quam  etiam  continet  in  se  pleni-  etiam  corporaliter,  utpote  in  qua  pleni- 

tudo  beatissimse  Virginis,  et  haec  est  ple-  tudo    divinilatis   habitavit    corporaliter. 

nitudo  loci  secundum  quod  aliquis  locus  Unde  vidimus  eam  plenam  charitate  et 

dicitur  plenus  ;  et  hoc  dupliciter.  Dicilur  dilectione  :   Deus  autem  charitas  est  ■  : 

enim  aliquando  locus  hominibus  plenus,  ideo  Deo  plena  fuit,  quae  charitate  plena 

vel  animalibus  :  aliquando  plenus  herbis,  fuit. 

vel  fructibus.  Per  primum  modum  bea-  Ex  his  igitur  manifestum  est  qualiter 

tissima  Virgo  dicitur /;/e>i«,  sicut  domus  beatissima  Virgo  omni  gratia,  omni  ple- 

vel   civitas    dicitur  plena.   Unde,    Psal.  nitudine,   omni   ratione   plenitudinis,  et 

Lxxxvi,  3  :  Gloriosa  dicta  sunt  de  te,  civi-  omnibus  modis  gratia  plena  fuit. 


*  Cantic.  iii,  i].  *  Ibid.,  y.  17. 

■^  Genes.  xxvii,  27.  ^  I  Joaii.  iv,  8. 

•''  Eccli.  XXIV,  20. 


24(5  1).  AlJi.   MA(i.   OKI).   IMl.EI). 


QU^:ST10  GLXV. 


I  Ifiiiii  Ihmii'  poiialiir  iii  Miliilalioiio    \imoli<*a  :  Doiiiiiiiis  leiMiiii  ? 


SEt,»riT(R  :  Dominus  ti-cmn.  e\y:o  dchuit  tlio»Mi> :   Spiritus  sanclus  to- 

Videlur  autem  quod  non  ben»'  ponatur  cuni. 
in  lioc  loco  :  quia  7.   Itfui,    M<»dus   salutandi    Dci    luil  : 

1.  It  dicit  IMiilosophus,  serniones  in-  /W  cubis  •:  erj,'0  cum  iste  salutarel  i\ 
quiieudi  sunt  secunduiu  inateriaui :  ergo  parte  Douiini,  dchuit  dicere  :  l*ax  vohis, 
in    uiateria  salutationis    nou   dfhft   poui  vel,  pax  tecuui. 

nouieu  tiinoris  :  sed  Douiinus  cst  nouu'n  8.  Jt- in,  Aui^uslinus  iu  lihro  ro///'(f'A-.v4V>- 

tiuioris,  juxta   illud  Malachia',   i,   ti :  Si  nuni  :  «  Mecum  eras,  et  ogo  tecum  nou 

/Joininus  eyo  suin,  ubi  esl  tiinor  uteus'f  eram  :   »  ergo  Dominus   rst  cum  malis, 

Kr|j;o  cum  iiic  aj^atur  omnino  de  auu>ro  et  mali  uon  sunl  cum  Di>mino,  scd  lau- 

<'t  materia   amoris,     nonu'U  timuris  hii-  lum   h(»ui  :  erf;o   cum   l»»'atissima    Virj^^o 

non  (lthi't  p(»ni,  scd  am(»ris  :  et  ita  n»»n  .siimuu'  sit  dc  numcro   houoruiii,   (hhuit 

ilehuit  diccre,  iJouiinus  tecum  :  sod,  l*a-  dicerc  :    Tu  cum  Di»mino, 
tor  tecuu).  '•.  Il< m,  (.um  Domiuus  hic  nunlielur 

2.  Ilem,  (!um  tota  rriuilas  sit  miltcns  vonluius  in  eam  per  corporalcm  prirsen- 
haiic  salutati(»ucm,  vidctur  (jU(»d  dchuil  tiam,  fuit  adlcm  p»'r  C(»rp»»ialem  pra'sen- 
dicere  :  rriiiitas  tccum.  tiam  iu  ca,    el  iht»^   «'st    proprius   mo»lus 

il.  Itcm,  llle  qui  auuuntialur,   N»»catur  csscndi  i|uo  cum   hoatissima  N  irgiu»'   luit 

Emmanucl,  (|uo<l  est  iutcr|irelatum    no'  ct  cum  uulh»  alio  :  crgo  cum  illum  pro- 

biscuui  /A'U.v '  :  et  illa  alloculio  facta  fuit  |»iium    motlum   osscndi    thhcrct    hic  ox- 

in  ista  annuntiationc  :  crj,'o  p(»tissimc  dc-  primcro,  dehuissel  dixissc  :  Dominus   iii 

huit  diccrc  :   Deuslcciim,  vcl,   Dciis  no-  lc. 
hisciim.  10.    Ilcm,    Jcrcuiias    m  rihiiis    dc    i>ta 

\.  Ilcm,  l'cr  liain    annuu(iali(»iiiiii  fa-  asM(»ciatioiu'  dc  4|ua  a^'ilur  liic,  dicit,  Jo- 

ctus  cst  D(»miiius  nohiscum  :  ori.'o  diccrc  roiu.  xxxi,  '11:  hitniina  circuuuiabit  vi- 

dchuit :  D(»minus  nohiscuiii.  rum.  Scd  quod  circumdalur  ah  alio,  illud 

5.  Item.  Dicitur  Dominus  cs«,c  uohis-  cst  iu  illo  :  crgo  dchuit  diccro  :   D(»miiius 

cum  vcl  cuiu  alio  spccialitcr  per  iiihahi-  iii  tc. 

tautcm    ^raliam:   sod    illu    appropriatur  II.  Item.  In  diviuis  uhi  cst    identitaH 

Spiritui  sancl(» :  ergo  dehuit  dioorc  :  Spi-  nalura*,  iliiilur  uua  pcrsuna  chsc  in  alia, 

ritu»  sanclus  t»'(um  ,«1  e  converso,  ut  ihi :   Kyo  in   I*alre,  et 

(i.  Item,  .\uuuntialio  «l  i^tu  runccj)tio  Pulcr  in  uie  esl  •   » (im  hic  notctur 

appr(tpriatc  fai  ta  fiiil  dc  Spiritu  saiicto  :  ussocjatio   secun>uim    cuiiidciii    naluram 

Mi,  I »  .  Mdiih.  I,  23.  •  4y.,i».  XIV,  lu  «i  II. 

I.iio.  xxn  ,  '!(",  :  J,,.m     n     10  .1  ?l 


jIO 


QIT/ESTIONES  Si:Pf:K  EVy\\Gi:MI  Al,  Ql/EST.  CLXV.  2i7 

in  specie,  dcbuit  diccre  :  Dominus  iu  le.  quia  ad  consenlicndum  in  mirahilia  nia- 

12.  Ilcui,  Dominus  absolute  dictum  ximc  dis[)onit  fides,  ct  maxime  fidcs  de 
poni  solet  pio  Patre,  ut  ibi,  Verbo  Do-  omnipolcntia  :  quia  qui  credit  et  advertit 
mini  ccsli  firmali  su)d  '  :  ergo  cum  Jiic  Deum  omnia  possc  facere,  acquiescit 
notetur  praesentia  corporalis  quse  non  ipsum  posse  naturas  mutarc,  ct  naturis 
convenitPatri,  non  debuitdicere  :  Domi-  imperarc.  Unde  cum  liic  omnium  novo- 
nus  lecum.  rum    novissimum    nunlictur  beatissimsB 

13.  Item,  Quffiritur,  quare  non  dicit:  Virgini  ad  crcdendum,  congrucntissime 
Dominus  omnipotens,  vel  Dominus  exer-  ponilur  liic  hoc  nomen,  Dominus,  quod 
cituum,  vel  bujusmodi?  absoiute  positum  est  omnipotentiic  Dei 

14.  Item,  Quare  nuUum  ponitur  ver-  demonslrativum.  Quia  vero  libcrum  ar- 
bum?  bitrium  boatissimae  Yirginis  facilc   erat 

1.').  Item,  Dominus  dicitur  quasi  dans  ad    credendum    paratum,    non    indiguit 

minas :  hic  autem  nulla  fit  comminatio  expressiva     insinuatione     omnipotenliai 

sed  magna  promissio  :  ergo  malehic  po-  cum  terrore,  ut  diceretur :  Dominus  om- 

nitur  nomen  Dominus.  nipotcns,  vel  Dominus  exercituum  ;  sed 

K).  rtem,  Cum  Dominus  importct  re-  sufficit  quasi  levis  annuntiatio,  ct  quasi 

spectum  ad  servum,  quare  non  delermi-  obscura  potenliae   expressio,   quaUs  pcr 

natur  ille  respectus  hic,  ut  diccretur,  cu-  hoc  nomen,  Dominus,  importatur.  Dici- 

jus  esset  Dominus  ?  tur  igitur  ei :  Dominus  tecum.  Quasi  ei 

17.  Item,  Gum  omnis  associatio  sit  in  apte  dicatur,  niliil  tibi  credas  impossi- 

aliquo,  quneritur,  in  quo  sit  ista  associa-  bile  :  nihil  enim  credit  sibi  impossibile, 

lio?  Si  in  esse  ut  sit  sensus,  Dominus  qui  scit  se  Dominum  in  socium  haberc  : 

est  tecum  :  illa  associatio  convcnit  omni-  sed  dic  confidenter  :    Omnia  possum  in 

bus,  convenit  enim   esse  omnibus  cnli-  eo  qui  cst  mecum.  Si   enim  aliqui  duo 

bus  :    ergo    in  hoc    nihil    dicitur    quod  unum  officium  debent  operari,  quid  im- 

approprietur  beatissimae  Virgini.  pedit  si  unus  sit  debilis,  si  altcr  sit  ideo 

fortis  ut  per  se  officium  ad  effectus  possit 

Ad  h^g  dicimus,  quod  in  ista  saluta-  perducere,  isto  etiam  non  juvante. 

lione  per  hoc  quod    dicitur  :    Dominus  Ex  his  patcL  solutio  ad  omnia  objecta 

tecum,  duo  intcnduntur.  Tnum,  ut  'per-  usque  ad  ultimum  quod  quaesitum  erat 

sona  mittentis  proprie  exprimatur:  alte-  de  associationc. 

rum,  ut   liberum    arbitrium   bcatissimae  Ad    lioc    autem    dicimus,   quod    haec     ^*^  '^- 

Virginisad  credendum  et  consentiendum  associatio  notatur  in  omnibus  in  genere, 

inclinetur.  Ista  autem  duo  perfeclissime  in    quibus  associatio    potest    esse.    Est 

et  appropriatissime  exprimit  boc  nomen,  aulem     triplex     associatio.     Est    ^cnini 

Dominus,  quod  a  potentia  imponitur,  et  associatio  in  cssendo,  associatio   in  pa- 

quando  absolute  dicitur,  soli  Deo  appro-  tiendo,  associatio  in  agendo.  Associatio 

priatur.  AUi  vero  domini  et  servi  sunt  in  essendo  duplex    dicitur,  absolutc,  vcl 

respeclive :  ipsje  autcm  absolute  est  Do-  respeclive.   Si  absolute,  vel  in  substan- 

niinus,  quoniam  Dominus  est  omnium,  tiali,  vel  in  quali,  vcl  in  quanto.  Associa- 

quod  soiius  Dei  Trinitatis  est  proprium,  tio  in  substantiali  est  identitas,  in  quali 

qui  est  persona    mittens  in  hac  saluta-  similitudo,    in   quanto   aequalitas.    Inter 

tione  :  et  sic  persona  mittens  proprie  no-  Deum  et  beatissimam  Virginem  fuit  asso- 

minatur.  ciatio  in  substantiali,    scilicet   humani- 

Per  idcm  autem  proprie  Hberum  arbi-  tate,    qua  fuit  verus  homo  de   homine 

trium  gloriosissimae  Virginis  inclinatur :  vero.  Fuit  etiam  in  quali,  scilicet  simili- 

'  Psal.  xxxii,  0. 


248                                     D-  AUi.  MAG.  OHn.  Vn.VA). 

tudo  volunlatis   unius   in  utroque.   Fuit  talu.  Ipse  auteni  in  omnibus  his  fuit  se- 

etiam  in  quanto,  scilicet  fpqualis  poten-  cumsimul,  indomo  ut  niater  cum  sorore, 

tia  in  "enere  :  ipsa  enim  tjusdem  regni  in  mensa  ul    lilius  cum  matre,   in  lecto 

re-ina  est,  cujus  ipse  est  rex.  llem,  Inter  ut  sponsus  cum  sponsa,  in  comitutu  ut 

ipsos   potest  nolari    identitas  in    natura,  Bominus   cum   ancilla.    De    primo   dicit 

similitudo  in  forma   nalurali,    iequalitas  Psalmista,  Psal.  (xxxii,  1  :    Ecce   quam 

in  virtute  naturali  sive  in  potenlia.  bonuin  et  (juam  jacwulum  liahilare  fra- 

Si   autem    est   communio    in  essendo  //•e.vt/<  ?o<;/m  I  De  secundo,  Matlli.  xv,  2(»: 

respective,  lioc  est  duorum   ad  invicem,  }\on  esl  bunum  sumere  panem  /i/iorutn, 

vcl  duorum  ad  unum.    Si  primo  modo,  etc.  De  terliu  dicilur  in   (lenesi,  u.  2i: 

illa  communio  fuit  hic   in  summo  :  quia  Qaamobrem  relin(/urt /lutnapatrem  suum 

ipsa  est  maler  sua,  el  ipse  lilius  ejus.  Si  et  matrem.  De  quarto  dicitur,  Joan.  mi, 

secundo    modo,    tunc   est   vel    ad   unum  '2i\:  Si  f/uis    mi/ti   minislral,    me  se</ua- 

tempus,    vel    ad     unum    locum,    vel   ad  ////•.    Fuit  etiam    communio  cuni    eo   se- 

unum  silum,  vel  ad  unum  hahitum.  Se-  cundum  silum  onmi    moilo  :   ipse    enim 

cundum  tempus  fuit  ihi  communio  :  <|uia  novem   mensihus    cum  jacente  jacehat, 

simul  ipsa  raaler  Dei,  et  ipse  simul  lilius  cuiu  sedenle  sedehal,  cum  surgenle  sur- 

hominis,  et  e  converso.  Secundum  locum  };ehat,  el  sic  de  reliquis  fuit.  Kst  ihi  etiam 

luit  communio  :    ipsa  enim    eum   secum  communio  suhslantialis  secundum  hahi- 

porlavit    ile  loco    ad  locum   quocumque  tum  :  ipsa  enim  heala  Vir^o  indiiit  ipsum 

infra  novem  menses  ivit.  Possumus  au-  Dtum  eadem  carne,  qua  ipsa  fuil  induta. 

tem  et   istas   commuuiones    Innporis   el  rndc  Aposlolus  :   Jn    simtlitudinem  /tu- 

loci  suhdividere.    Ksl  enim    tem|»us    atl-  minum  /a<  ta^,  rf  liuhitu  inrnttas  ut  hu- 

versitalis,  tt    lempus  prosperitalis.    Ad-  mu  . 

vorsit  ilis  autem  esl  duph-x.  vel  a  seipso,  luit  •liam  ihi  communio  in  paliendo. 

Vfl  ahalio,  el  sic  Iriplex  eril  tempus,  sci-  Ksl  autt-m  Iriplex  conipassi»»:  aecidenta- 

licet  te(n|ius  propria*  humiliationis,  li-m-  lis^  ul  sorvus  domino  :   naturali*^,  ul  mu- 

j.u^    alienie     perseculionis,     et    tenipus  i.r  lilio :   es<enliahs,   ut    mi-mhrum  rum 

constjlationis.    Kt     in    his    oinnihus   fuil  nuinhro.  Ipsa  if^ilur  compassa  fuit  ei  ul 

Doininus   cum   eu.    In  tempore   prupii.e  uiuilla  lidtlissimu  doinino  8uo,  ut  iiiattr 

humiliationis    iii    purilitatiune.    i|uantlu  lidt'li>sima  lilio   >uo,   u(  iin  iiilirum  dile> 

tthtulil     ipsuin  ad   tciiqduiii  '  .     Iii  alii*-  cli^simti  iiifmhro. 

iia  |)ersecutit)iie,  sicut  in  paNMtnu',  <|iiaii-  Item,    In  a^'entltt  fuit   iiiter  eos  ttinni- 

ihi   ^tahat   suh  tiuci''.    In  NUprfiiia  lon-  iiitnla  loinmunio.  I  ria  siinl  t;i'nera  lioiiii- 

solatione,  ^iiut    in    resurrt-ctioni'.    Id-m,  nuin  qua'    nectssario   coinmunirant  sihi 

Locorum   alius    pii-nalis,     ulius    naluru-  m  a^^ciido  .  eoiilrulirntes,  generuntes,  ad- 

lis,    ulius  dignilatis.    .Naturalis   e>l     ve-  juvunte^.  Kt  i|»>u  heuta  N  ir^o  commuiii- 

ru8,  piinulis   iit  exsiliuiii,    di^Miitutis    ii(  ravit  lum  Doinino  De j  in  cuiitruclu  mu- 

sitliuiii.   Iii  hi>  oiniiihus  fuil  Doiinnus  se-  iiiinonii  littiniiiis  it   Dfi,   in  ^eiieratioiie 

ruiii,    et    ipsu   cum    Doiiiino.    Dt>iiiinus  lilii,  in  atljutorio  ^'eiieri.s  liumani  :  vK*\c 

enim  secuiii  fiiit  iii  utero,  secuiii  in  exsi-  coiiimuiiicu\  it  ei  in  uiiiiii  in  qiio  coiitin- 

liu,  Hecuiii  in  sttlio.   Iti-iii,  ilivcrsi   in  di-  ^it  ulicui  communicure.  DominuH  uutriii 

vernis  locis  solenl  essi"  siinul,  frulre»  »i-  oiiinium  ^eiieruliter  per  creulioiieiii,  lio- 

miil   in    ilomo,    patfr   ft    tilius   >imul    in  miiium  pfr  reileiiiptiuiiem,  tuuH  per  im- 

iiifii^a,  viri-t  miilier  siiilul  in  lectu,  du-  iiifdiutam  hUHci-ptiitiif iii,  (Iliri^ti  huiniiiis 

iiiimi>  .  f  <  r\  ii>  siiiinl  in  \  ia  Vfl  iii  ruiiii-  i.fr   iiiiioiifin,    el  lecuiii    |  er   e»»cutiiii>. 

*  Luc.  11,  ;;.;  ui  %*(\.  >  Ail  philip.  n.  7. 
'  Juuii.  XIX,  25. 


QU.f:ST[ONES  SUPKR  RVAMiKLiriM,  QU.*:ST.  CLXVf. 


2in 


prcesentiani  ,  potentiam,  inliabitanteiu 
^ratiam,  corporalem  praesenliam.  Unde 
Bernardus  :  «  Sed  cnm  ita  sit  cum  om- 
nihus  sanclis,  specialiter  tamen  cum  Ma- 
ria,  cum  qua  ilaque  lanla  ei  consensio 
fuit,  ut  illius  non  soluni  volunlatem,  sed 
etiam  carnem  sibi  conjungeret,  ac  si  de 
sua  Virginisque  substanlia  unum  Cbri- 
stum  efficeret,  vel  potius  unus  Cbrislus 
fieret :  qui  etsi  nec  tolus  de  Deo,  nec  to- 
tus  de  Virgine,  totus  tamen  Dei,  et  totus 
Virginis  esset,  nec  duo  filii,  sed  ulrius- 
que  filius.  Ait  itaque  :  Ave,  g7'atia  plena, 
Dominus  tecum.  Nec  tantum  Doniinus 
Filius  tecum  quem  carne  tua  induis,  sed 


et  Dominus  Spiritus  sanclus  de  quo  con- 
cipies,  el  Dominus  qui  genuit  quem  con- 
cipies:  l*ater,  in(}uam,  tecum  qui  Kiliuni 
suum  facit  et  tuum.  Kilius  tecum,  (|ui  ad 
condendum  in  tc  mirabile  sacramenlum 
miromodoet  reservalsibi  genitale  secre- 
tum,  et  tibi  servat  virginale  signaculum. 
Spiritus  sanclus  tecum,  qui  cum  Patre  et 
Kilio  tuum  sanctificat  uterum  '.  »  ftem,  de 
eodem  Maximus  Episcopus  :  «  Dominus 
tecwn,  in  mente  tecum,  in  ventretecum, 
in  utero  tecum,  in  auxilio  tecum.  » 

Ex  his  patet  qualiter  Dominus  fuerit 
cum  beata  Virgine  omni  modo  quo  con- 
tingit  aliquid  esse  cum  alio. 


QUiESTIO  GLXVI. 


L'tiMiin  bene  ponatui*  :  Heneclicta  tii  in  nnilieribus? 


Benedicta  iu  in  mulieribus.  De  hac 
clausula  quseritur,  an  addalaliquid  super 
plenitudinem  gralise,  aut  nihil? 

1.  Si  nihil  addit  :  ergo  superfluit.  Si 
aliquid  addit  :  ergo  illa  plena  gratia 
non  fuit  :  ergo  Angelus  falsum  dixit, 
quando  ipsam  prius  plenam  gratia  nun- 
tiavit. 

2.  Item,  Natura  sua  eadem  est  cum 
natura  mulierum  :  ergo  si  excellit,  hoc 
estin  gratia  :  sed  omnis  gratia  includitur, 
cum  dicitur  gratiu  plena  :  ergo  fruslra 
addit  postea  :  Benedicla  tu  in  mulieri- 
hus. 

3.  Item,  Si  ista  benedictio  addat  ali- 
quid  gratice,  et  in  gratia  excellit  viros  et 
mulieres,  tunc  debuisset  dixisse  :  Bene- 
dicta  tu  in  hominibus,  et  etiam,  Bene- 
dicta  tu  in  omnibus  creaturis  :  cum  in 
gratia  sit  excellentior  universis. 


4.  Item,  Benedicta  tu  in  mulierihus . 
Glossa  :  ((  Quse  sine  exemplo  muliebris 
conditionis  virgo  et  mater  Deum  et  ho- 
minem  genuit :  »  sed  illud  totum  in  ple- 
nitudine  gratise  est  comprehensum  :  ergo 
frustra  hoc  repetit. 

5.  Item,  Cum  virgines  omnes  cxcel- 
lentiam  habeant  dignitatis,  ista  benedi- 
ctio  omnibus  virginibus  convenire  vide- 
tur  :  omnes  enim  virgines  in  quantum 
virgines  benediclse  sunt  in  mulieribus  : 
et  sic  potius  debuisset  dixisse  :  Benedicta 
tu  in  virginibus. 

6.  Ilem,  Si  propter  fcecunditatem  vir- 
ginalem  benedicta  est  in  mulieribus,  tunc 
multo  polius  dixisset  :  IJenedicta  tu  in 
matribus. 

7.  I  em,  Plus  est  factum  quam  dictum  : 
benedicta  aulem  dicitur,  quia  bene  aucla  : 
sed  pbjs  est  beata  :  ergo  potius  dixisset  : 


*  S.  Rernardl;;,  Homil.  3  super  Missus  est. 


2.j0 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  PR^D. 


S.tliilio. 


Beata  tu  in  inulionbus,  quara  benedicta 
tu  in  miilieribiis. 

8.  [tem,  Cuin  benedictio  qu.-edam  sit 
glori;e,  quffidam  gratiie  :  omnis  autem 
heiiedictio  gloriae  includit  iu  .se  bene- 
dictionem  gratite  :  ergo  pius  dixisset  di- 
cendo  :  Gloriosa  lu  in  inulieribus. 

9.  Ittiii,  JJenedirla  lu  in  niuHerihus. 
Glossa  :  id  est,  prie  muUeribus.  Et  alibi 
in  figura  dicitur  :  lienedivta  cs  tu  /)r,r 
omnibus  niulieribus  '.  Jlem,  Kstber,  ii, 
17:.  [ssuerus  adamavit  tJsther  plus  (/uum 
omnes  mulicres.  Ouseritur  crgt»,  utrum 
sit  dillerenlia  inter  benedicta  tu  in  mu- 
/icribus,  et  prse  muiieribus,  et  inter  mu- 
licrcs,  et  plus  t/uam  omncs  mulicrcs'^ 

Itl.  Itein,  (Juierilur  utruin  pronomen 
deinonslralivum  secundie  pers«»Qfe  nolel 
ibi  excellentiam  vtl  discretionem?  Et 
videlur,  qutjd  non  discrelionein  :  quiu 
sunt  iiiulUe  ali;i'  muliirts  benediclie  in 
inulieribus.  Si  autem  excellenliam,  cum 
excellenliam  non  linliim  babeat  respectu 
mulierum,  sed  respeclu  omnium  creatu- 
rarum,  dixisse  dcbueral  :  Rfnedict;i  tu 
in  omnibus  rreatuii<. 

Il.ltem,  Ou;eiitur  ulrum  i>l.i  benc- 
diclio  beatissjmii'  Vir^'iiiis  coiiiprebendut 
omiiium  «iliuiiiiii  bi-iiediclitjitrm  in  8e? 
Kt\iilitur,  quod  sic,  iiuo  nuc  ilubilabilu 
vidi-tur  :  quiil  (nim  mu;;iii  vel  iiiiri  si 
))al)uerit  bcnedictiunem  oiniiium  gen- 
tium,  ipi.e  bfiiedictiones  umniuiii  .\iige- 
luriim  «>t  ^Tuti;!»  Iiubuit,  rt  u  iiullit  illu- 
striuiii  vincitur? 

Ai»  II. Ki:  t>«»lventlu  dtciiuus,  quud  <|uu- 
druplcx  est  r;itiii  beiiedictioiiis.  Dicilur 
eiiiin  biiiiilittiii  iiialcilicti  evuciiutio. 
Ili-Iii.  di<ilui-  bi-iii.-dirtiu  ItecuiiditutiH 
uiiipliuliu  :  uiidu  beiicilixil  via,  dicciis  : 
Crescitc,  et  mu/tiptiruinini ',  elc.  Dici- 
tur  etium  bmeilictiu  Hiiiguluris  grutiu) 
culbitio.  I'iidc,  Geneii.  .\iv,  10  :  //encdijit 
ci,  vt  di.rit  :  l/tmdictus  Abralnim.  IIimii, 
dicitur  bcneilictiu  cungrutuluntium  cul- 
luudatio  :    uude,    Mutlli.    xxi,    ".»  ;  //<•««•- 


dicius  qui  venit  in  nomine  Domini.  Se- 
cundum  omnem  istum  inodum  et  ratio- 
nem  fuit  beatissima  Vir-o  in  mulieribus 
benedicla. 

Item,    Henedictio    qua    cst    maledicli 
evacuatio,    triplex   fuit   secundum   quod 
est  maledictio  natuiie,  maledictio  culpie, 
malediclio     pcvnce.     M;iledictio     naturae 
opprobrium  sterilitatis,  maledictio  culpie 
fteditas  libidinis,   maledictio  pieuie  intli- 
ctio  p(en;ililatis.  Kl  quieiibet  istarum  est 
triplex.   In   opprobrio   sterilitatis   triplex 
fuit   maledictio  :  virgo  eniin   slerilis  luit 
oiiinibus    conlempla,     solatio    desliluta, 
prulis   successione    privata.    Contra  biec 
babuit  beatissim;i  Nirgo  tres  benedictio- 
nes  :  ipsu  eniin  fuit  Angelis  et  bominibus 
revercndissima,    Kilio  dit;ita,  oinnium  li- 
iltlium  successione  glorilicata.   Item,  in 
fiBdilate  libiiliiiis    fuit   Iriplex  maledictio, 
scilicel  libido  impiivgnantis,  betlitas  (on- 
cipientis,  peccatum  concepti  sive  nusceii- 
tis.  Conlni  li;ec  btMtissiina  Virgo  babuit 
lies   benedicliones.   In  ejus   conceptioni' 
eniin  impragnans  tuit   Spirilus  sanctus, 
(oncipieiis  N  irgo,  cunceptus  Deus.  Item, 
iii   inllirtioiif    p(i>na>    triplcx    fiiit    m;ili'- 
diiliu,     ibuiini     virginit;item     perdendo, 
luboris  iii  jiortaiiili»,  doloris  in  purieiidu. 
Cuiitru  luec  itcrum  iii  beutissimu  Virgiin» 
triplex  fuit  benedit  tiu  :  qiiiu  iu  cuncipien- 
do  virginitas  ei  auctu  fuit  el  cunsecrutu, 
siut)  luboru  portuvil,  sine  duluie  peperit. 
Kt  »\f  putct,   quud  nuveiii   iiiuledictiuiii!» 
iiuvcni   bcnediiliuiiibu^  cvucuavit.  Kt  »ic 
piilet,  (|uud  |ier   iiiuledicti  uvucuutioneiii 
bciicdicla  fuit  iii  iiiulicributi. 

Ileiii,  Kst  beiiciliiliu  f(i>cundituli>  mi- 
porcxultatio,  (-1  liu-c  ((uuquc  pulesl  cshu 
triplex.  liiu  est  ex  puite  ugeiitis,  ultiTU 
ost  ex  purle  gcui^ruti,  tcrtiu  ex  purlv 
^i^neiiti».  Kl  (|uu-libet  isturuiii  triplex  fuit. 
A^t^iti  eiiim  in  ititu  conceptionu  fuit  Dcun 
l*ut«*r,  DeUH  Kiliub,  Dcuh  SpintUMiuiictuii. 
Kxultutu  uuteiii  csM'{  .supcr  uiiiiiciii  gciiiu 
ruti«tnuni,  illu  ^enuruti«i  in  «piu  u^eiiii 
uBsei  nuluii  l'aler,  («ed    plui»  exultutu  ubi 


i 


\ 


*  Jiidith,  xtii,  y  I. 


*  ('leuet.  I,  i*. 


QUyESTlONKS  SIJPEK  RVANGKLILAl,  QLLIiiST.  CL.W  L 


2:ii 


Pater  et  Inlius,  sed  plurimum  ubi  Pater  rum  siinilitcr   liahuit  in  summo,  utpula 

et  FiLms  et  Spiritus  sanclus  :  quod  totum  in  summa  conlemplatione,  praicipua  pie- 

in  ista  conceptionc  fuit.   Itcm,  ex  parte  tatc,  cxccUentissima  castitate.  Oiiidquid 

generali    est    exallala     gencratio    super  ev^o  fuit  boni  in  mulieribus,  haic  omnia 

omneni  generationom  uhi  concipitur  vir  cxcellenlissimc  hahuit,  quia  virgo  vir^i- 

perfectus  in  naluralibus,  sedplus  cxaltafa  num  fuit,  ct  mater  J)ei  fuil,  at(juc  matcr 

fuit  ubi  conceptus  fuit  vir  sanctus  gratia  virgo  fuit. 

ot  virtutihus,   sed   superexaltata  ubi  vir  Secunda    spccialis    gratia    fuit,    quod 

perfeclissimus,     homo     sanctissimus    ct  matcr  omnium  est  :  et  hoc  quoquc  tripli- 

summus  Deus.  Item,  ex  parte  gignentis  citer  :  fuit  enim  mater  unius  hominis  per 

exaltata  fuit,  quia  virgo  conccpit  :   plus  generationem,    omnium    hominum    pcr 

oxaltata,  quia  virgo  peperit :    exaltatissi-  regcnerationem,  et  virginum  mater  pcr 

ma,  quia   mater  et   virgo  lactavit.  imitationcm. 

Est  etiam  henedictio  singularis  gratiie  Tertia  gratia  specialis  fuit,   quod  fuit 

collatio,  quae  similiter  in  beatissiraa  Yir-  Domina  omnium  :  ct  hoc  triplici  rationo  : 

gine  triplex  fuit.    Primo  quia  secundum  tripliciter  enim  elficitur  quis  justc  domi- 

dignitatcm  est  caput  omnium  firminarum  nus.    Uno    modo    per    operationem,    ut 

ct  principium.  Secundo,  quod  est  mater  dominus  est  qui  ejus  rei  quam  operalus 

omnium.  Terlio,  quod  est  Domina  om-  est  et    conduxit  in  esse.   Sccundo  modo 

nium.  Prima  istarum  adhuc  triplex  est  :  per  emptionem.  Tertio  modo  per  electio- 

dicitur  enim  principium  fcEminarum  pro-  nem,  ut  praelati.  Ista  triplici  ratione  bea- 

plcr  tria.   Unum  est  quod  habuit  quid-  tissima  Virgo  fuit  Domina  omnium  crea- 

quid  boni   in  fceminis   fuit.   Aliud  quod  turarum,  utputa  mater  creatoris,  adjutrix 

quodlibet  illorum  in  summo  habuit.  Ter-  redemptoris,  regina  creationis  et  regene- 

tium,  quod  illud  habuit  quod  numquani  rationis. 

aliqua  fcemina  habuit  vel  habere  potuit.  Quarto,    Dicitur  ])enedictio  congratu- 

Primuni    triplex.    Triplex  enim    bonum  lantium  collaudatio  :  et  haec  quoquc  tri- 

fuit  in  fceminis.   Bonum  virginum,  bo-  plcx.  CoIIaudatur  enim    ab  Angelis,  ab 

num  conjugatarum,    honum    viduarum.  hominibus,    et   a   corporalibus  :    genuit 

Tn   virginitate   adhuc    triplex  benedictio  enim  Angelorum  restauratorem,   homi- 

est.  Una  est  carnisincorruptio.  Secunda,  num  redemptorem,  corporalium  innova- 

nullius   viri    subjcctio.    Tertia,    angelica  torem.  Laudant  autem  eam  Angeli  pro- 

conversatio.   In    conjugatis    est    triplex  pter  tria  :  restauravit  cnim  reddendo  por 

bonum,  fides,   proles,   et   sacramentum.  aequipollentiam  deperditum,  multiplican- 

Tn  viduis  quoque  triplex  est  benedictio,  do  numerum,  augmentando  per  superad- 

scilicet  libertas  contemplationis,  exerci-  ditum,  quartam  scilicet  hierarchiam. 

tium  in  operibus  pietalis,  castigatio  car-  Homines  quoque  laudant  eam  propter 

nis.   Omnia  ista  bona  simul  fuerunt  in  tria   :    genuit    enim    eis    redemptorem, 

heata  Virgine  :  habuit  etiam  ista  omnia  justificatorem,  glorificatorem. 

in   summo.  Praecellit   enim    virgines   in  Corporalia  quoque  laudant  eampropter 

trihus  benedictionibus  vireinum  :  causa-  tria  :  immutavit  enim  corpora  innovando, 

litute,    quia  virgo  virginum  :    puritate,  nobilitando,  et  omnia  in  corporc  Christi 

quia  in  summo  pura  :  foecunditale,   quia  divinitati  uniendo. 

mater  et  virgo.   Conjuges  etiam  excellit  Sic  quoque  patet  qualiter  beatissima 

in  tribus  :  habuit  enim  foecunditatem  sine  Virgo  omnium  Domina,  secundum  om- 

corruptione,  prolem  sine  patre,  foecun-  nem  rationem  benidictionis  omnifariam 

ditatem  respectu  altissimee  naturae,  scili-  est  superbenedica. 
cet  quod  esset  mater  Dei.  Bonum  vidua- 


2o2 


1).  ALB.  MAG.  ORD.  PRiED. 


QUiESTlO  CLXVII. 


QiialilcM*  isfa   hoii<Mii<*li<>  :   ItciKMlicta   lii  iii  iniirKMMlMiN.  <'<>in|>i'olieiitlal 

iii  so  oiniios  alias  lHMi(Mli<*tioiics  ? 


QuALiTEH  autem  ot  ista  hennlictid, 
Benedicla  tu  iu  niulieribus,  comprelun- 
(lat  inse  omnes  beneilictiones  alius,  facile 
est  viilere  sinj^ula  percurrenti. 

Prima  hi-nedictio  est  illa,  in  (Hia  bene- 
di.xil  Deiis  dici  septim.T,  in  qua  rt(|ui('vit 
ab  omni  opere  quod  patrarat'.  Kst  autem 
ista  bencilictio  operis  consummalio,  a 
pcccalis  vacalio,  ieternu'  rc(juici  prieli- 
guralio.  In  bcala  Virginc  fuit  pcrfeclc 
operum  cunsummatio,  (|uan(lo  oinnia 
creuta  iii  uno  bominc  uiiiuntur  uni  crcu- 
tori,  ct  priinum  fuit  ultimum,  cl  ulli- 
iiium  primum  :  noii  csl  cnim  |)crfecrKt 
iiKttus  vel  o|ieris  iiisi  in  circulo.  Ilcin, 
ibi  similitcr  cst  vcra  a  peccalis  cessalio  : 
in  ejus  ciiim  volunlate  pcccalum  niillum 


fuil,  cl  praeterea  inesse  non  potuit.  Ihec 
eliam  rcquies  non  fuit  solum  fuluiie  rc- 
quiei  sij^num,  sed  et  causa.  Si  i-j^itur  dio 
septinui  est  bencdicla  propter  sabbatum 
dici  creationis,  cuin  excellenlius  sit  sab- 
batum  dici  recrealionis  quam  creationis, 
crj.M)cl  major  benediclio  fuil :  in  omnibus 
cnim  rcquiciii  (jUicsivil,  et  in  ipsa  sola 
invciiit,  in  (|ua  invcnit  omniu  (|u;ecum- 
que  qua'sivit  :  undc  ct  in  tahernaculo  ejus 
riujuierit  -.  Ila'c  csl  cnim  vera  Sion, 
quaiii  eleuit  Dominus  in  babitationcm 
sibi.  Ibi  rc(juics  sua  in  sjbcuIuiu  s;vculi  : 
ibi  babilabit  ({uoniam  clegit  eain. 

Sic  i;:ilur  beatu   Vir^ro   babuit  septimi 
•  liei  bcnedictioncm. 


r)iLi^:sTio  CLXViii. 


Onod    iHlii    lM'ii<><li<*lio   <'<Hii|ii-<'li<'ii<lal    iii    sr  Nrrnndani   lM'n<'«li<'ll<Mi<*iii 

«|nii    iM'ii<'ili\il    iM'ns    Vda*   «'I    IIcxm*? 


Skci  sua  chI  bcncdiclio,  (|uu  bciicdixil 
Deiis  Adu*  «'t  llevji'.  (iciic«*.  i,  2M  :  Crr- 
sriff,  el  muitipiicaniiniy  el  re/tlele  terrani, 
el  .suhjin/f  fnni,  rt  ihnnininnini  pisritnis 


innris,  et  rolntilihus  cnli,  el  universis 
annnnntihu.s  iiu.r  nmvenlur  super  ter" 
rain. 

Iliec  bciicdiclio  Iria  compb-ctilur  lu  t«r, 


'  Ceii«»s.  M,  2. 


•  KccH.  iiiv,  12. 


QU^STI0M:S  SUPER  EVANGKLMLM,  OL/EST.  clxix. 


2:i3 


nalurae    fcEcunditatem,   terrte    subjectio-  Uabuit    etiam    bcala    Virgo    oumium 

nem,  animalium  (lominalionem.  Fdpcun-  animalium  subjectionem    ct  dominatio- 

ditas  duplex  est,  carnalis,  ot  spiritualis.  nom  :  dominalur    enim    per    polentiam 

Ltramfjuo    babuit  beatissima    Virgo    in  piscibus    maris,    id    est,    dsemonibus    in 

summo.  Fcecunditatom    carnalem   super  amaritudinc  inlerni  constitutis  :  domina- 

fa'cunditatem   naturalem,  et  spiritualem  tur  etiam  per  sapiontiaui  vobiliiibus  c(rli, 

univorsalem,  quoniam  omnium  bonorum  id  ost,  Angelis  cndi  elevatis  et  volantibus 

mater  est.  ad  alliludinom  contemplalionis  Uei  :  do- 

liabuit   etiam    lerrae   subjecliouem    ia  minatur  eliam  per  misoriconJiam  onmi- 

summo  :  lerram  enim  corporissui  ita  prae  bus   animantibus    qu;o    movoutur  super 

omnibus    sibi    habuit    subjectam,    quod  lerram,    id  est,    uuivorsis  hominibus  iii 

etiam   numquam    primum    motum    re-  mobili  vita  conslilutis. 

bellionis  habuit  contra  spirilum.  Terram  Et  sic  beatissima   Virgo  habuil  bonc- 

etiamspiritualium  sibi  habuit  subjectam,  dictionem  primoruui  parontum,   scilicet 

cum  sit  Domina  omniuni  Angelorum.  Adae  el  Hevae. 


QUiESTlO  CLXIX. 


Qualitei*    isla    beiiedictio    comprelieiiclat   iii    se    beneclictionem    (|iia 

Isaac  beiiedixlt  ♦lacob? 


LrEM,  Isaac  benedixit  Jacob.  Genes. 
xxvu,  28  et  20  ;  Det  tibi  Deus  de  rore 
caeli,  et  de  pinguedine  terrae.,  ahundan- 
tiam  frunienti  et  vini  :  et  serviant  tibi 
populi,  el  adorent  te  tribus :  esto  dominus 
fratrum  tuorum,  et  incurventur  ante  te 
filii  matris  tuae  :  qui  maledixerit  tibi,  sit 
ille  maledictus  :  et  qui  benedixerit  tibi, 
boiedictionibus  repleatur. 

Haec  quoque  benediclio  in  tribus  con- 
sislit,  in  abundantia  necessariorum,  ut 
ibi,  Det  tibi  Deus.  In  dignitate  honorum, 
ibi,  Esto  dominus  fratrum  tuorum.  In 
amotione  incommodorum,  ibi,  Qui  ma- 
dixerit  libi.  Item,  Det  tibi  Deus  de  rore 
cceli,  id  est,  gratia  conlemplationis.  Pin- 
guedo,  id  est,  gratia  actionis.  Et  ex  his 
tit  frumentum  fidei,  vinum  spei.  Ad 
Roman.  xii,  12  :  Spe gaudentes.  Et  oleum 
charitalis.  His  adduntur  necessaria  cor- 


poris  :  et  sic  intelligitur  in  his  omne  ne- 
cessarium.  Sed  constat,  quod  beatissima 
Virgo  hiec  omnia  habuit  in  summo,  con- 
templationom,  actionom,  spem,  fidem, 
et  charitatem.  Ergo  primum  illius  bene- 
diclionis  Jacob  habuit  in  summo. 

Secundum  quod  fuit  in  hac  benetlictio- 
ne,  est  dignitas  honoris,  quae  intelligitur 
per  hoc,  Serviant  tibi  populi,  et  adorent 
te  tribus  :  esto  dominus  fratrum  tuorum. 
Populi  sunt  Genliles  ad  fidem  conversi, 
tribus  Judaei,  fratres  Chrisliani,  filii  ma- 
tris  sunt  Angeli.  Omnes  isti,  o  benedictis- 
sima,  serviunt  libi  in  Ecclesia  militante, 
adorant  te  hyperdulia  in  Ecclesia  trium- 
phanlo,  et  incurvanlur  ante  te  utrobique, 
et  omnibus  dominaris  congermana  tibi 
pielate. 

Tertium  quod  fuit  in  benedictione  hac^ 
fuit  incommodorum    aniolio    et   laudum 


234                                    D.  x\LB.  MAG.  ORD.  PR.ED. 

communicalio,  quoJ  intelligilur  per  lioc  moduni,  quia  omnis  passio  sibi  merilum 

quod    dixit,    Qui  maledixeril  tibi,   elc.  luit.  Qui  autem  ipsam  ore,  corde,  et  opere 

Quasi  dicat  :  Qui  ma/etlixerit  tibi  corde,  maledixerit,  leternam  maledictionem  lue- 

orc,  et   opere,  maledictionibus  repleatur  reditabil  :  qui   autem   ipsam  corde,  ore, 

praesentis  et  futurie  vitse  :  et  qui  betiedi-  et  opere  benedixerit,  benedictionem  gra- 

j7tTj7 //Z//,  benedictionibus  replebitur  gra-  lia^   ct   glorise   possidebit.    Omnes  igitur 

tiffi  priesontis    et    gIoria>    futura?.    Istam  cantemus  laudantes,  et  dicamus  :  liene- 

benedictionem    etiam    liabuit    benedicta  diclu  lu  iii  mulieribus. 

Virgo  :   quia  numquam  aliijuod  incom-  Et  sic   patet   qualiler   benedicta  virgo 

modum  liabuil  quocaruisse  voluerit,  imo  lial)uit  benedictionem  Jacob  in  summo. 
omne  suum  incommodum  sil)i  luit  com- 


QU/ESTIO  CLXX. 


^iialilci-  islii  liriKMlirlio  <*oiii|>i*4'li4'iHlal  iii  sc  iiiins  iMMiftiitMloiics 
<|iiilMis  •lacol)  liliis  snis  sin;;nlis  lM'iM'(ii<*lioiiil>iis  |>i*o|>i*iis  lM'ii<Mli\it  ? 
111  prinio  <i<'  lM'ii<>(ii<>lioiM'  •liida'. 


f 


Su.NT  et    aliu'    fam»»sie    benedicli(»nes,  au/rn/ur   srrptrum  <lr  Judu,  rt  duudc   V 

inler  quas  sunl  et  illu*  quibus  beiudixit  femure  ejus,  douec  vrniut  t/ui  miltrndus    ' 

.la(  ob  lilits  suis  singulis  benedictionibus  est :  rt  ipse  erit  euspecttitio  ijenlium.  Li' 

propriis ',  Std  quamvis   uiiines  dicantnr  ynns  ad  rineum  /iu//um  suu>n,  rt  ad  rt-    , 

benedirliones,    i|uu>dam    laincn    illaruni  tem,  o /ili  mi,  asinam  sftam.  iMrabil  in 

sunl  inagis  proplieliu'  vcl  iiiab'dicliuiiot»,  vino  stolam  suatn,  et  in  sanyuine  ur.r 

quibus  oinissis,  illas  quu' sunt  vrru'  brne-  fiallium    suum.   Pulr/iriores   sunt    oruli 

dictioiu-s,  qualilrr   t-MmpreJiendaiitur  sub  rjns  rino,   rl  dmlrs  cjits  liutr  ranilidio' 

benediclione     i)ent'di(-lis8imfiB,     dfclare-  rrs. 
1'uis.  1'riina  igilui    pittpiitl.is  i  luuitatis  tst, 

ruin  aulfiii  lilii   alii  Jaitd)  alias  ^igni-  iiutid   t  barilas  c^l   digius^inia    virluluni, 

lictnt  virlutcs,  Jutlas  signut  cliarilatoiii  :  jiixta  illud   .\po»loli,    I   ail  ('orinlli.  \iii, 

ideo  in  btneilicliont'  Jiitlu' dct  tin  •l  sep-  i:i:   Mtijor   horum  rharitas.   Kt  lioc   iii- 

Ifiii     ponuntur     propriutates    cliaritalis.  lclligilur  pcr  lioc  quod  dicitur  ;  Juda,  te 

Dicilur    igilur,    (iuncs.    \i,i\,    8  cl  »eq  :  laudabnnt /ratres  lui. 
Judir,  Ir  lintdabunt  /ralrrs  tui  :  manus  Sccuinla  propriclaH  v>>\,  (|ii()(l  \\mi  0»l 

lua   in   rrrvicibus  inimirorum    tuorum  :  e\pugimlrix     peccaloruni,     ju\ta     illud 

adorabunt   tr    filii  patris    tni.    (\itulus  r\)'is{.  \  Win,  i\,  H  :  thariias  oitrrit  mul- 

honis  Jiida.  Ad iintdam,  /ili  mi,  asrrn-  litudinrm /irrcatorum.  Kl  lioc  inlclligilur 

disli.   /tr,/uiescens    acrubuisti   ul  leu,  rt  per  lioc  quod  dicilur  :  Manus  lua  in  rrr- 

>/hnJ   h;ena,  i/uis  snsritabil  ntni  '.'  .\on  riribus  inimirorum  tuorum. 


(11.   fiMlt-s.    \i\\.    I    i'l 


* 


QU.^STIOXF.S  SrPER  EVAXOKUrM,  OU^ST.  CLXX.  2.T3 

Terlia  proprielas  cst,  quod  (lat  virluti-  nos    sanguinc    suo    Ittvarc,  juxla    ilUid 

bus  ossc,  id  cst,  essenliaui  virtutum.  Et  Apocalvpsis,  i,  5  :   Qiii   dilexit  iios,  et 

hoc  inlcUigitur    per   hoc   quoil    dicitur  :  lacit  nos  a  peccalis  noslris  in  santjiiine 

Adorahunt  te  jilii  patris  tui.  suo.  Et  hoc  est  quod  dicit  :  Lavahit  in 

Quarta  est,  quod  cst  amatrix  arduo-  vino  stolam  suani,  et  in  sanguinc  uvx 

runi'.  Et    hoc    intclligitur  per  hoc  quod  palliwn  suum. 

dicitur  :  Catulus  leonis  Juda.  Dccima  sexta  est,  quod  facit  eum  pcr 

Quinta  est,  quod  cst  exspolialrix  dae-  doctrinam  nos  vocare,  juxta  illud  Jo;in- 

monum.  Quod  intelligitur  pcr  hoc  quod  nis,  xxi,  10  :  Si   diligis  me,   pasce  oves 

dicitur  :  Ad  prsedarn,  fili  mi,  ascendisti.  meas.  Et  hoc  est  quod  dicit  :  Pulchriores 

Scxta  cst,  quod  ost  viclrix  passionum.  sunt  oculi  ejus  vino. 

Quod  intelligitur  per  hoc  quod  dicitur  :  Dccima  septima  cst,  quod  facit  Chri- 

liequiescens .  slum  nos   sibi  pcr  sacranicnta   incorpo- 

Scptima     cst,     quod    est    superatrix  rare.     Et    hoc    est    quod  dicit  :  Dentes 

tentationuin.  Quod  intelligitur  per  hoc  ejus  lacte  candidiores. 

quod  dicilur  :  Accuhuisti  iit  leo.  Et  sic  in  universo  sunt  decem  et  sep- 

Octava  est,  quod  facit  pro  dilecto  ani-  tem    proprietates    charitatis,    quse    sunt 

mam  ponere.   Quod   intelligitur  per  hoc  dignissima  virtutum,  expugnatrix  vitio- 

quod  dicitur  :  A7  quasi  lesena.  rum,    dans    virtutibus     esse    virtutum, 

Nona  est,  quod  nihil  potest  eam  a  di-  amatrix  arduorum,  spoliatrix  dgemonum, 

lecto    separare.   Unde,   ad  Roman,  viii,  victrix  i-)assionum,   triumphatrix   tcnta- 

3o  :  Quis  nos  separahit  a  charitate  Chri-  tiohum,  animam    pro  proximo   ponerc, 

sti  ?   Et  hoc  intelligitur   per   hoc   quod  nihil  separare,  in  seternum  regnare,  filios 

dicitur  :  Quis  suscitahit  eum  ?  Deo  generare,  Christum  de  cado   dedu- 

Decima   est,  quod    facit    in    seternum  cere,    unire    membra     Ecclesise,     unirc 

regnarc.  1  ad  Corinth.  xiu,  8  :  Charilas  mombra    capiti,    sanguine   lavare,     per 

immquam  excidit.  Et  hoc  est  quod  dicit :  doctrinam  vocare,  per  sacramenta  incor- 

Xon  auferetur  sceptrum  de  Juda.  porare,  quod    intelligitur  per  hoc  quod 

Undecima  est,   quod    facit    iilios   Dco  dicitur  :  Dentes  ejus  lacte  candidiorcs  : 

generarc.Quodintelligiturper  illud  quod  per    kc    enim    intelligitur    mansuetudo 

dicitur:  Et  dux  de  femore  ejus.  sacramentorum  de  carne  Christi  et  pas- 

Duodecima  est,    quod  facit   Ghristum  sione  lluentium. 

descendere  de    ccelo.    Et  hoc   est    quod  Istse  ergo  sunt  proprietates  charitatis, 

dicitur:  Donec  veniat  qui  mittendus  est.  in  quibus  consislit  benedictio  .Tudse.  Sed 

Decima   terticT  est,  quod  unit  membra  ad    nobiliorem    substantiam    sequuntur 

EcciesicB  in  se,  ex  qua  totum  corpus  est  nobiliorcs  proprietates  :  ergo  quicumque 

connoxumetcompactum.  Ethocest  quod  habet  charitatem  in  summo,  liabet  has 

dicit  :  Ligans  ad  vineam  pullum  suum.  proprietatcs    in    summo,    et  per  conse- 

Decima  quarta  cst,  quod  unit  et   ligat  quens  bencdictiones   Judse    iu  summo  : 

membra  capiti.    Et    hoc   est  quod  dicit :  sed  beatissima  omnium  dominarum  Do- 

Ad  vitem,  o  fili  mi,  asinam  suam.  mina  habuit  charitatem  in  summo  :  ergo 

Decima  quinta  est,  quod  facit  Christum  et  has  proprietates  habuit  in  summo. 


256 


D.  ALB.  AIAG.  ORl).  PH/ED. 


QUiESTIO  GLXXl. 


OiialiltT  ooinpiM^lioiKliil   iii  nc  lMMi<Mli<*llon<Mii  diilnin  /.iil)iil<»ii  ? 


SEyuiTLR  bcnediclio  Zabulon.  Genes. 
XLix,  13  :  Znbiilon  in  liltore  niaris  habi- 
tabil,  et  iii  statioue  iiavium  jiertiui/ens 
ns(jue  ad  Sidonein. 

l*fi- Zubulon  secunduni  .Muj.MNiruni  Hi- 
chanluin    de    sanclo    Victore    intflli^'ilur 
zelus  aniniaruni,  de  i|uo  sic  dicit  :  <«  Pust 
Issachar    Zabuhjn,    id    <sl,    hubituculuni 
furliludinis  {^ijinilur  :    tiuia   per   inlerna' 
dulcedinis  degustationcni,   udiuin    vilio- 
iiiMi  ^'eneralur  ct  VLMie  furtitudinis  lubur 
acquiritur.    Iste    est    Zabulun,    <|iii    iiu- 
scendu  iruin   Dti   plucare   consurvit.  i|iii 
pie  sa^viendo   duni   huininuni  vitia  pcr- 
cutit,  eis  qnasi  nun  |)urct'ndu  ni<  liu>i  pur- 
cit.    Absqiic  dubi<»   nihil   >u-   |du(t't   Dru, 
niliil    sic  platut    Dfuiii,    quuinudu    /.idus 
uniiiiurtiin  '.       I'!t  iiifru  :   «  Ouuiii  inultus 
hudif  vidtinus  >|>iritu  |»au|)»'rfs,  spr  gau- 
dfiites,  charituti'  fcrvrntcs,  niultuiii  ubsti- 
ncntcs,    udinuduiii    patienlfs,    ud    /.rluni 
tanicii  aniiiiuriiiii  niinis  trpidus,  niiilluiti- 
qiD-    torpcntes.   .Mii  qiiasi  ad    tuxtudiaiu 
hiiinilitutis  <hdiiit|ui*nt('s,    iiicrcpare    ntiii 
pnnesniiiunt.  .Mii  m*  <-baritatt.'iii  fratcrnuin 
pcrlurbire  videuntur,   p(*(cantc»  arguero 
incliiunt.  Sic  et   alii   uliis  ct  aliis    atlliuc 
inuilis,  i|uud  pru  DuiiiiiK»  /i-Iuk*  iiulunt, 
virtulis    huc    c.>sc    liii;;uiil,     vcl    virlutis 
cssc  crcduiit.  Kcuntra  iiiiilti  qu<»tl  absquu 
dubi(»  a^'unt  in  spiritii    furoris,  agcre  s(> 
urbitrantur    /clu    rt*clitiiitinis  :     <'l    t|ua* 
veraciter  8e(|uunlur  udio  huiiiinuin,  <*\<r- 


cere   se  putant   vel   siinuhinl  odio  vitio- 
ruin  -.  »  Kt  inira  :  '•  llli  potius  pietate  quum 
crudclitutc    delinqiK-ntcs     persequi     cre- 
<lendi    sunt,  qui    iiilerna    illa   yaudia   ad 
qu;e  cos  tot  doluiibus  invitant,  pcr  expc- 
ricntiain  noverunt.  »    Kl   inriu  :  <«  Dcbet 
etiain   Zubulon   non   soluiii  di  linquenles 
corri[»er<*,  sed  eos  etiain  teniporc  ti  ilmla- 
liunis    coiilru      pcrscqucntcs     dcfendere. 
Debet  etiani  esse  Zubiilun  pruiiiptiur,  iino 
seinper  paruliur  ud   inala  ferenda,  <|uuni 
ad  inalu  infcrt*nda.  Kt  <|uia  liubet  necessc 
pru    culpa    (piandoque    subjcctis    irasci, 
umplius    iitit|uc    dolet,    cuin  cu<.;itur  eus 
pru  culpu   pcr<-utere,  t|uuni  ciiin  cugitur 
pru  curuin    dcfcnsiunc    piiniri.    I.ibciiter 
(*rgo  sc  uccurrciilibus  pcriculis  ubjicit,  el 
cuntra  su*vientiuiii  tcnipestatuin  prucclius 
se    spuntc    uppunit.    .Mio(|uin   friistru  in 
litturc  iiiaiis  habitat  :  frustru  iii  .<-!  itiune 
naviuiii    liubitaliun(*iii    purat.    Si   ooiitru 
iiiurin.i    niuiidunu'    |»rcssui-u>    diM-iiinina 
Ircpidat,  iii^i  lciiip(*>lalibiis  diu  defutiga- 
tos  ct   tandcin    litturibuH    ejccluH    id.inde 
cxcipint,  cl  bciii^Mie  fuveat '.  »  l''t  inriu  : 
«  Ijiquo  ad  Sitlunein  sciinuH  ticri  liujus- 
inuiii  vcnutiuiicin   uniniaruin,  alitjuandu 
pi-r   ui-<-iillaiii    su^'^'esliunciii  da*iii<iiiuiii, 
uliquuii<lu  pi*r  apcitani  pcrsuasiunciii  iiu- 
niinuni.    N  (*ruiiitani(*n     iiuvit    utranujuc 
Zui»ult»n  tautc  dt^prciiciidcrc.  ct  incMuliM 
dctegerc.  li^it  cr^'u  iurlitutlinis  huii*  Iiu- 
bilui  uliiiii    c    regioiie  iiiurih    in    conlinio 


'  l\iciiAhbc«  bt  S.  VicTuHi!,  I.ili.  Uir  l'ru'|iaru- 
liojif  .iiiiiiii  a<l  rontcmplnlioiiciii,  jihro  tlii-io, 
Hfiijannii  intttur,  i';i|i.  i(l. 


'  Ibiiieiii,  tu|>.  41. 
'  lliitl  ,  rap.  4t. 


Qr/ESTiONi:s  siu'i:u  i:van(;i:lii m,  uu/est.  clxxii. 


257 


Sidoiiis,  ut  hinc  vigilet  contra  saeviliam 
persequenliuni,  illinc  conlra  fraudulen- 
liam  insidianlium  '.  »  Et  infra  - :  «  IVcscio 
si  potest  homo  aliquid  a  Deo  in  viia 
niajus  accipere  :  ignoro  an  possit  hac 
grafia  interim  nuijorem  aliquam  Deus 
homini  conferre,  quam  ut  ejus  minisle- 
rio  perversi  humines  in  melius  Uiutenlur, 
ut  de  liliis  diaboli  filii  Dei  efficiantur.  An 
forle  cuiquam  magis  videbilur  esse  mor- 
tuos  suscitare  ?  Ergone  majus  erit  susci- 
tare  carnem  iterum  morituram,  quam 
animam  in  aeternum  victuram?  Ergone 
majus  erit  carnem  revocare  ad  gaudia 
mundi,  quam  animfe  restituere  gaudia 
coeli  ?  0  quolis  dos,  quanta  dignilas.  ta- 
lem  graliam  a  Deo  accipere  !  Non  debuit 
Dei  sponsa  a  sponso  suo  dotem  aliam 
accipere,  non  clecuit  ccelestem  sponsum 
sponscB  sucC  dotem  aliam  donare,  quam 
ut  per  adoptionis  gratiam  possit  nmltos 
Dco  filios  gignere,  et  de  filiis  irse  filiisque 
gehennae,  regni  ccelcslis  haeredes  ad^cri- 
bere.:Meiito  ergo  Zabulon  nato  exclsmat 
mater  ejus  Lia  :  Ditavit  me  Deiis  dote 
bona  ■ .  » 

Ex  his  intelligilur,  quod  per  Zabulon 
zelus  animarum  describitur,  cujus  decem 
sunt  proprietates.   Prima    est,  quod  odit 


peccatum.  Secunda,  quod  maxime  placat 
Deum.  Terlia,  quod  lion  parcendo  plus 
parcit.  Quarla,  quod  nihil  plus  placet 
Deo.  Quinta,  quod  promplior  est  ad  mala 
ferenda  quam  infereuda,  Sexta,  quod 
blande  recipit  pcenilentem.  Scptima, 
quod  vigilat  contra  perseculorcs  et  ma- 
nifeslat  insidias.  Octava,  quod  homo  non 
potest  majus  donum  accipere.  Nona,  quod 
est  dos  quam  cccleslis  sponsus  dat  sponsse 
suse.  Decima,  quod  (ilios  Dei  generat. 

Istae  igitur  proprietates  sunt  zeli,  in 
quibus  benedictio  Zabulon  consistit.  Sed 
ad  nobiliorem  substantiam  sequuntur 
nobiliores  elfectus  :  ergo  quicumque 
habel  zelum  animarum  in  summo,  [ler 
consequens  habebit  bcnodicliouem  Zabu- 
lon  in  summo  :  sed  beata  Virgo  habuit 
zelimi  animarum  insummo  :  ergo  habuit 
benedictionem  Zabulon  insummo.  Minor 
patet  per  illud  quod  in  principio  ponilur, 
scilicet  quod  zelus  animarum  ex  internae 
dulcedinis  degustatione  generatur  :  sed 
illam  degustationem  habuit  in  sunimo  : 
ergo  el  zelus  animarum  cum  suis  proprie- 
tatibus  fuit  in  summo  in  beata  Yirgine  : 
ergo  habuit  henedictionem  Zabulon  in 
summo. 


QU.EST10  GLXXII. 


Qiialifer  compreliendat  in  se  benedictionem  clatani  Issaehar? 


Sequitur  benedictio  Issachar,  de  qua  quod  esset  optima  :  et  snpposuit  hame- 

dicitur,  Gcnes.  xlix,  14  et  15  :  Issachar  rum  suum  ad  portandum,  factusque  est 

asinus  fortis  accubans  inler   terminos  :  tributis  serviens. 

vidit  requiem  quod  esset  bona,  et  terram  Glossa  :  «  Recte  post  nativitatem  Gad 


'  RicHARDus  DK  S.  ViCTORE,  Lib.  de  Pra?para- 
lione  animi  ud  contemplationem,  libro  dicto 
fioijamiii  iiiinor,  cap.  io. 


xxKvn 


-  Ibid.,  cap.  4i. 
sGenes.  xxx,  -20. 


17 


258  D.  AI.H.  MAG.  OUD.  PR.ED. 

et  Aser    J.ia  talem   Hlium  gemiit  :  quia  roboratus  fortitudinis  suse   humerum  ad 

nisi  por  abstincntiam  et  patientiam  mens  omncm  laborem  libenter  inclinavit,  et  iii 

humana  ad  verum  gaudium   non  perlin-  aci|uirenda   divina  gK)ria  non  sua,  vero 

git.   Oporlel  ergo  non  solurn  falsam  de-  regi    tribulum    jtersolvit.     Tnde,    Psal. 

leclationem,   sed  et  vanam  perturhatio-  lxxu,  23  :  Ctjiimoitinn  facliis  suin  upitd 

nem  excludere,  qui  vnlt  de  veritale  gau-  te.  Ilem,  Propter    te  niovtificaniur  lota 

dere.  Et  iste  tilius  Issachar,  id  est,  merces  die'.  (Jiiiti  hujus  vilie  hona  ad  necessita- 

dicitur   :    ijuia     illud     gaudium     verum  tem  non  respuebat,  hanc  terram  penitus 

tauiquam    mercedem    umnium   laborum  non  deserehat  :    quia   futurie   vitae    non 

exspectamus '.    »    VA    infra   :    «  Scimus,  nisi  novissima  quiedam    capere  |>oterat. 

quod   i»icut  mare  semper   llucluat,    terra  illam    omnino   non    apprehendehat  :    el 

aulem  in  aeternum  stat,  sic  el  cielera  ele-  idco    inler     terminos    habitabat.     Istam 

menla  semjier  in  motu  sunl,  et  S(da  terra  tidcral^at  ad  necessilatem,   illam   concu 

slanlc,  sliire  Cietcra  nesciunt.   Onia  sci-  picrat  ad  jucunditatcm.   Satagebat  peni- 

mns,  qund  mons  quaj  per  varia  dcsideria  Ins  islam  descrere,   nec  poterat  :  ambit- 

flu(  tual,   qiiaui  adhuc  sieculaiium  cura-  hat    in  illam    tolus  inlrare,  nec  vahhat. 

rum  proodla  cxagilal.  ad  illud  int.-iuum  Ktcil  iuitur  (|uod  poluit,  inter  terininos 

gaudiiim  iion  admittitur,  ct  illo  torrente  habitavit.   (Juotidie    ad    illam  nitebalui , 

voliiptatis    ntjii   potatur  :  quanlo    miniis  (juotidic  ad  i>tam  relahehatur,  et  in  liuiic 

inebriatur  '.  »  Kt  inlra  '  :   <«  litec  est  illa  modum  inter  terminus  morahatur.  » 
vert'    heala    terra,    mfiitis     tranquillilas  l"x  his    colligitur,    (juod    jicr  Issacliar 

videlicet,    (jiiando    mens   in   seijisa    lota  ^audium  a>ternum  interjirclalur,  cujus  in 

colligitur,  fl  in  uno  leternitalis  dfsiderio  liis  vcrbis  decem  j>r(q)rielates  exjirimun- 

iminobilitor   liuMtur.    Mn'c   i'st    illu   teira  tur.  IMima  cst,  (juod  falsam  delectationein 

(juam  \  erilas  jiroinitttdtat  diccn-^  :    /teati  cxi  ludit,  Secuiida,  tjuod  jicr  vanam  jicr- 

tni/rs,    tfunniatn     ipsi    possitlfbnnt    ter~  tiii  b.itionem  clidit.    Tcilia  c>l,   tjuod   csl 

rain  '.  ..    Kt   infru  :    ««  Issachar   jiro   hac  merccs   lahoris.   (Juarla.   (juod    mcnlcin 

tcrra  asinus  factus  et  forlis  libenter  suji-  Mtabilitat.  Ouinta,  ijiiotl  lituninem  huini- 

j)osuit  humcrum  suuin  atl  jiortandum,  ct  liat.  Sexlu,  tjimtl  aiiimam  roborat.  Scji- 

faclus  esl  tributis  serviens.  Multiim  sibi  tiiiia,  quod  aniiiiam  in  susjiciitlium  elcval. 

Huhito    vilucrat,    (jui    se  asinum    aiiimal  Octavu,    ijuod    lcrraiii    jtrosjiicit.    IStina, 

vidclicct  juena'  jira*  caMcris  vilius  rcjiu-  ijuod  requicin  sciitil.  Dccima.  (juod   heo 

tahat.  Miiltuiii    <  (iiniijHvil    terram  ijiiam  •;loriani  adscribit  ct  rcddil. 
vidit,  jiro  (ju.i  ad  omnciii   lalioruiii  Ituli-^  Islu'    igilur   sunt    jiropriclates    iiilt  riii 

jicrdiiravit.    \  iderat  suiic    tjiiod    ad    jnil  i^.iudii  iinjuilius  i-onsistit  bcnedictio  Issa- 

cliritiidincm  l.-rra'  illiiis,  tiiinics  jusliti;c  cliar.  Scd  hcata  Virgo  habuit  iiitcrniiin 

iiosliiH    ul    jMiiiius     craiil     iiiciistriiut.i'.  gaudium  in  siimiiio  :  crgo  cl  jirojirictatcg 

\  idt-r.il    uihiloiiiinuH,     ijuod     iKin    sunt  cjus   in   suiiiiuo.    .Mi.noii    jiatct   suj)ra    dti 

con  lign.i»    jiasoioiics    liujus   tciiijioris   ad  bcaliludinihus    siijnr     illam     (jua'     csl  : 

fuluiam  gloriam  quie  revel  ihilur  in  no-  Heali  tjui  esuriunl  \  Kl   in  Iruclnlu  do 

his.  In  uno  ergo  sibi  vilis,  in  allero  for-  /riutibus  sujira  jiosilo. 
tis  elleclUH  :  de  uno  liumiliatiis,  dc  allero 


'  HiciiAHUl»  bl  S.    VicioiK,  l.ib.  d«-  l'lM,|Mii  .VlaUli,  \,  \. 

lumi»  aiiitni  ail  i-oiitrii.plnlioin-iii,  raji.  3r>.  *  l'»al.  ii.iii,  t2  :  aii  Ituiiiaii.  \iii,  36. 

'  ll)i.l,,«np.  3H.  '  Mallli    »,  •'». 
'Il.i.l.,  .,i|.    3'). 


QLVESllONES  SUPER  EVAi\(iEMrM,  01.EST.  CLXXIV.  259 


QU/^:ST10  CLXXIll 


Qualiter  coinprelieiidat  in  se  benecliclionein  (iafani  I>aii  ? 


Sequitur  benedictio  Dau.  Genes.  xux,  strictio   cogitationum   inlelligitur  :    ergo 

[i\  :  Dan  judicabit  populum  suiim  sicnl  hic   qualuor    proprietatcs    innunntur,  in 

el  alia  tribus  in  Isroel.  quibussua  benedictio  considcralur.  Pri- 

Glossa  :  «  Per  ofliciuni  Dan  illocebro-  ma    est    cogitationes    nialas    roprehen- 

sas  cogitaliones  dcprehendinius,    argui-  dere.  Secunda,  arguere.  Tertia,  damuare. 

mus,  damnamus,  castigamus.  Recle  enini  Quarta,  castigare. 

Dan,  id  est,  judicium  vocatus  est'.  »  Et  Istam   aulem   cogitationum  restrictio- 

infra  :  «  Si  Dan  districte  populum  suum  nem  habuit  beatissima  Virgo  in  summo, 

custodiat,   si  judiciuni    suum    diligenter  qu(£  taliter  omnes  cogltaliones  ordinalas 

exerceat,  fiet  ut  in  caeteris  tribubus  raro  liabuit,     quod   nuUus    in     ea    vel    pri- 

inveniatur     quod    jure    damnari    del)e-  mus    motus    iUicitus    exsurgere    potuit  : 

at".  »  et    sic    benedictionem    Dan    in    summo 

Ex  his  inteliigitur,  quod  per  Dan  re-  possedit. 


QU.^STIO  GLXXIV. 


Qnaliter  coniprelienclat  iii  se  benedictionem  datani  Oad 


Sequitur  de  benedictione  Gad.  Genes.  nem^  »  Et  infra  :  «  Quamvis  Dan  assi- 

\L\x,l9:  Gad  acci7ictnsproeliabitiir  ante  due    in  throno  judicii    sedeat,    quamvis 

eum  :  ct  ipse  accingetnr  reirorsum.  rixas  altcrcantium  cogitationum  indesi- 

Glossa  :  «  Quia  ad  Dan  pertinet  disci-  nenter  componat,  frustra  utique  in  com- 

plina  cogitationum,  ad  Gad  autem  disci-  ponenda  civiuni   discordia   laborat,   nisi 

plina  sensuum,  unius  est  sedare  civilem  eodem  studio  Gad  civitateni  nostram  per 

discordiam,  alteriusest  repellerehostilem  sensuum  disciplinam  muniat,  et  hostilia 

pugnam  :  hic  vigilat  contra  civium  pro-  vitiorum  agmina  abstinentiae  prcelio  acri- 

ditionem,  ille  contra   hoslium  incursio-  ter  feriat.  Unde  etiam  scriplum  est  :  Gad 

*  RiCHARDUs  DE  S.  VicTORE,  Lib.  dc  Pr.Tpaia-  '  lluil.,  cap.  21. 

lione  animi  ad  conlemplationem,  rap.  "20.  •'  lliiii.,  rap.  !l. 


260 


D.  ALli.  MAG.   ORD.  PR.^D. 


accinctus  proeliahatur  onte  eum.  Gad 
procul  dubio  luric  se  accinyit,  quando 
sensuum  dissolulionem  per  disciplinam 
reslringit.  Tunc  iorli  proelio  diniicat, 
quando  desideria  cariialia  per  morlifica- 
lionem  carnis  trucidat,  » 

Ex  his  colligitur,  quod  per  Gad  disci- 
plina  sensuum  intelligitur,  cujus  tres  sunt 
proprietates.   Prima    est,  quod  civitatem 


mentiscustodiat.  Secunda,  quodhostilem 
pugnam  repellat.  Terlia,  quod  conlra 
hostem  per  abstiiientiam  dimicet. 

llas  proprietates  habuit  beatissima 
Virgo  in  summo,  quae  civitatem  cordis 
taliter  custodivit,  quod  numquam  aliquis 
hostium  in  ipsam  vel  primo  impugnare 
motu  altentavil :  ergo  benedictionem  Gad 
habuit  in  summo. 


QUiLSTIO   GLXXV. 


% 


Oiialit<*r  (•oiii|>iM'li«'ii4hil    iii    sr   IxMHMliclionriii    «lalaiii    \«'|>liliili  ? 


f 


SEQumn  de  beuedictione  .Nephtbali. 
(ienes.  xmx,  21  :  .\eji/i/h'i/i  errrns  eini<i- 
sKs,  duns  rloi/nia  pulr/iritntUnis. 

(jlussa  :  «  Sicut  ad  oflirium  Dan  per- 
tinel  per  repra'Stiitalioriem  pti'n;i'  repri- 
mere  exsurgtiitia  vilia,  sic  ad  .Neplilliali 
pertiriet  per  con^ideratioiiem  pnemioi  um 
inllammure  l)()na  desideria '.  »  Kt  inrru  : 
«  (Juia  ••rgo  qMii|(|uid  ><  liplum  nprrit, 
ad  ^pirituab-m  iiitelligfitliam  (itnvertit, 
recle  conversionis  noimii  acccpit'.  »  l'',l 
infra  '  :  «<  Notanduin  Kane,  quod  non  uvi 
volunli,  sed  cervo  currenti  romparatiir. 
iSum  uvis  ({uidein  volundo  longe  u  lerra 
suspendilur,  cerviis  uulein  ud  daiidos 
saltus  lernK  innililur,  scd  ncc  iii  ipsis 
suis  Kallibus  lon^'ins  a  terra  .«epuruliir. 
Sic  iiimirum  .Nc|)blbali  duin  pcr  rcrum 
visibiliuin  rormum,  rerum  invisibiliiim 
naluram  (|ua'iit,  ({iiosdum  saltiis  durc, 
iion  uutcm  ud  pleiium  ( i»nvub!sceie  con- 
Rucvit  :  (jiiia  in  eo  ({uod  S(!  ud  sumin.i 
erigit,  rerum  coriiorcuruni  secum  iim- 
br<im  traliens,  iinu  oinnino  non  deMcrit. 


Sic  iiuvit  .Ncpblhali  carnalia  cum  s|(iri- 
lualibus  {icrmisccre,  cl  |»ei  corjtoralia 
incorjiorca  describere,  ul  ulra({ue  liomi- 
iiis  natura  in  ejus  diclis  iuveniut  uiide 
se  mirabililcr  reliciat,  ({ui  ex  corjiorea 
et  iiK orjtoreu  naturu  constat.  Illud  au- 
tcm  iii  cjiis  dictis  est  valdc  mirabile, 
({uod  tuiic  fcre  semper  delectabilius  blaii- 
(liuiiliir,  ({uand(t  jiixtu  lilteru'  seiisuni 
iiiliil  sunare  vi(b'ntur,  ({uale  est  illiid  : 
('nj)i//i  tiii  sinit  ijrnjfs  rnpraruin  '.  ii^. 
illiid  :  .\asus  tuiis  siviit  liirris  l.ihani  *, 
VX  consimiliu.  (Juiu  forlc  in  hujiisinodi, 
diclis  lioc  csl  quod  tam  libeiitcr  am|tlc(li- 
iiiiir,  ({iKtd  c\  Jiicuiida  ({U.idam  lillcra'(ut 
iladic.im)  fatuilale,  ud  s|tirilualem  iiilclli- 
;:ciiliuiii  coiifugere  coarclumiir.  »» 

\\\  liis  colligilur,  ({U(»d  |icr  Nc{tlitbali 
iiilelliKitur  cuntciiiplaliit  invisibiliiim  |)er 
(loolriiium  visibliiim.  C.ujus  gruli*  bic 
|»ro{»ri('latcs  ({uiu({iic  (licunlur,  qua*  be- 
ncdicliuiiem  .Ne|ililliuli  com|)leclunlur. 
1*1  imu  esl  ()ru'niioriiin  cont*iderutio.  Se« 
cuiidu,  dcHidtiriorum  inllummalio.  Tertiu, 


'  IticiiAiiDL'!!  bP.  S.  VicruiiK,    l.il>    itc  l'r(i-|tarii-  '  Ibitl.,  cap.  <4. 

liuiio  {iiiimi  11(1  ci)ii(<>iii|il  ili<)ii«-tn  i-ap.  'J2.  '  Cniilii*.  iv,  I. 

'  Hiiil  ,  .  .11.    ."1  •  IJiiili.     «II    '» 


QLyESTIONblS  SIPI^K  I^VAiNGKIJIM,  ni  /EST.  CLWVl 


261 


Scripturaruni  ad  spiritualem  iutelligen- 
tiaui  conversio.  Quarta,  nec  visibiliuin 
nec  invi^il)ilium  derelictio,  sed  inler 
utrumque  saltalio.  Quinta,  per  absurdi- 
t  iteni  litterte  ad  spirituaiein  inlelligenliain 
coarclatio. 

Huec  habuit  beatissima  Yirgo  in  sum- 


lectam  habuil  in  via  conleinplationem, 
sola  oinnes  Scripluras  per  omn^im  sensnm 
intellexit,  et  Verbo  increato  Velus  et  No- 
vum  Testamenlum  (iidicit  el  expre  se 
docuit,  cujus  et  ipsa  ore  et  opere  di^ci- 
p'inae  Dei  doctrix  in  summo  gioriosa 
fu.t.  Et  sic  quoque  sua  benedictio  bene- 


mo  :  quia  sola  inter  omnes  viatores  per-      diclionem  Nephlhali  includebat. 


QUiESTlO  GLXXVI. 


Qiialiler  eoinpreheuciat  iii  se  benedictioneni  datani  Aser  ? 


Sequitur  de  benedictione  Aser.  Genes. 
XLix,  20  :  Ase?'y  pinguis  panis  ejus,  et 
prsehebit  delicias  regibus. 

Glossa  :  «  Aser  quamvis  multum  esu- 
riat  panemjuslitiae,  dedignatureumconi- 
edere,  nisi  sit  conspersus  oleo  miseri- 
cordiae.  Ex  multa  enim  divitiarum  affluen- 
tia  quae  sibi  superabundant  ex  spoliis 
hostium  pro  frequenti  victoria,  multum 
est  delicatus  effectus  :  nec  ei  jam  sapit 
panis  ullus  quantumlibet  nitidus,  nisi 
sit  oleo  conspersus,  in  tantum  ut  de  eo 
Scriptura  nuntiet  manifeste  dicens,  quia 
Aser^  piuguis  panis  ejus\y>  Et  infra  : 
«  Si  enim  gaudium  est  in  coelo  super  uno 
peccalore  poenitentiam  agente,  quanta 
tunc  solemnitas  erit  super  quolibet  justo 
pro  justitia  libenter  moriente.  Vere  Aser 
pinguis  panis  ejus,  et  prsebebit  delicias 
7'egibus.  0  qualis  panis,  panis  ejus  ! 
0  quales  delici»,  deliciae  quae  tantum  sa- 
piunt  regibus,  regibus  talibus  !  Cerle  re- 
ges  isti  jam  ad  nuptias  Agni  introierunt, 
jam   ad  illud    seternum  convivium  sede- 


runt,  jam  illo  xVngelorum  pane  deliciis- 
que  aeternis  nascuntur,  jam  torrente  vo- 
luptalis  inebriantur,  et  adhuc  hujus  Aser 
delicias  insaliabiliter  esuriunt.  Sed  unde 
ei  tanta  divitiarum  abundantia,  nisi  (ut 
dictum  est)  de  horum  spoliis  in  tam  fre- 
quenti  victoria  ?  Constat  namque  quia 
quanto  amplius  alteruntur  hostes  juslitise, 
tanto  uberius  cumulantur  gaudia  con- 
scientiae.  Gloria  et  divitise  in  domo  ejus, 
ail  Psalmista-.  Et  Apostolus  de  hujus- 
rnodi  gloria  et  divitiis,  quasi  exponendo 
loquilur  ita  :  Gloria  nostra  hsec  est,  testi- 
moniwn  conscientise  nostrseK  »  Et  infra  : 
«  Hoslibus  itaque  fugatis,  civibusque 
pacificatis,  nil  jam  obstat  (ut  arbitror) 
quin  illa  nostra  civitas  experiatur,  quae 
sit  illa  l)ei  pax  quie  exsuperat  omnem 
sensum,  et  quam  sit  magna  mullitudo 
dulcedinis  quam  abscondit  Deus  diligen- 
tibus  se.  Quid  ergo  mirum  si  eam  quili- 
bet  mundi  amator  nescit,  quam  Deus 
diligentibus  se  abscoudit  ?  Qui  enim  in 
bonis  falsis  et  deceptoriis   spem   figunt. 


•  Hif.HARnLs  i)E  S.  ViCTORK,  IJI).  de  Piaepai-a- 
tioue  animi  ad  contemplationem,  cap.  34,  Sii 
et  36. 


*  Psal.  cxi,  3. 

3  II  ad  Corinlli.  i,  12. 


262 


0.  ALH.  MAG.  OnO.  PR.^O. 


quse  sinl  vera  bona  invenire  non  possunt  : 
unde  est  quod  dicunt  :  Qids  ostendit  no- 
bis  bona  '  ?  Est  enim  manna  abscondi- 
tum  et  nisi  gustantibus  omnino  incogni- 
tum.  Mens  enim  quae  in  laudo  hominum 
delectatur,  quid  sit  internum  gaudium 
experiri  non  meretur.  » 

Ex  his  intelligitur,  quod  per  Aser  ex- 
primitur  morum  justilioatii»,  cujus  hic 
novem  proprietates  poimntur,  quu'  bcne- 
diclionem  Aser  complectuntur,  l'rimaest 
esuries  pro  justilia.  Secunda  esl  delecta- 
tio  in  misericordia.  Tertia  est  divitiarum 
abundantia.  Quarta  esl  deliciai  um  aftluen- 
tia.  Quinta,  ho^tium  frcquens  victoria. 
Sexta,  coelestium  conviviorum  praqiara- 
tio.  Septima  est  conscientiae  exsultatio. 
Oclava,  superniL'  pacis  experiontiu.  No- 
iia,  abscondita'  dulccdinis  pricgustalio. 
Ilarum  autcm  duie  oiiiMium  aliarum 
8uut  causa*.  scilicet  csurics  justiliie, 
et    frequeiitia    victori*,   quibus    inlciisis 


intenduniur  omnes  aliae  proprietates. 
Constat  autem,  quod  in  beatissima 
Yirgine  in  summo  fuit  esuries  justitia?,  et 
frcquentia  victoriit,  sicut  et  divitiarum 
et  deliciarum  spiritualium  et  convivio- 
rum  cddestium  et  pacis  et  delectationis 
eminentia,  utpote  quae  nos  justiticavit, 
misericordia'  mater  exstitit,  scrpentem 
prie  omiiibus  contrivit,  omnes  tilias  su- 
[)crgressa  divitiis  abundavit,  deliciis  af- 
ilucns,  innixa  suj^er  dileclum  cados 
asccndit,  pancm  Angelorum  ct  vinuin 
omiiibus  mixlum  dcdit,  prae  omnibus 
consortibus  sivc  participibus  oleo  exsul- 
tationis  uncta  fuit,  per  quam  pax  vera 
descendil  de  ccpIo,  et  vcrum  manna  no- 
vcm  mcn&ibus  in  se  absconibluiii  habuit, 
et  tunc  omnibus  hominibus  manifeslavil 
in  cibum  cl  donavil.  Et  sic  itcrum  benc- 
dictio  >ua  bciicdictioneiii  Ascr  iin  lude- 
bat. 


QU.^^.STIO  CLXXVII. 


^iiaililci'  i*oiii|>i*i'li('iMliil    iii   >«('    lM'ii4'«ii<*li4>iH'iii  iliilniii  •losrpii  ? 


A 


Skoiitir  dc  bcncilictiimc  Joscph.  <ic- 
nes.  xi.ix,  22  ct  seq.  :  Filiiis  acnescnts 
Jnseph,  /iliiis  nccrescens  rt  decurus  ad- 
sjtectii  :  /i!i;e  discurrentut  super  miirum. 
Sed  exasperavenint  ruin,  et  jurijati  siint, 
inriderunti/ue  pi  h/iheutes  jaciila.  Sedit 
in  f(n'li  tircns  fjus,  ft  dissoiiita  siint  rin- 
ciila  brachiorum  et  manitum  illins  prr 
tnanus  poteiitis  Jacub  :  inde  pastor 
egrrssus  cst  lapis  Israel.  Dcus  patris  tui 
crit  adjnlor  tiius,  it  Omnipotens  heue- 
dicet   tibi   beiiedictiouibus  vwli   desuper, 


bnicdictimiibus  abi/ssi  jacentis  deorsum, 
bniedictionibiis  iibn-ttm  rt  culcr.  Iteue' 
dictiones  patris  tui  nnifortatie  suut  beue' 
dictiiniibus  /nttrum  ejus,  donec  rcuiret 
dcsiderium  collium  ittcrnorum.  Fiant  iu 
ciipite  Joseph,  ct  in  ccrvice  Sazar:ei  in- 
trr  jratres  sitos. 

\\:vc  cst  b)-iicdiclit)  Joscph.  qu.i*  sccuii 
dum    inlcllcctum    lillL>raIciii  dividilur  iii 
(bM-cm  ct  Mcptcm  p.irlcH  bencdictioncin  Jo- 
Hcpli  itilc^niiitcN,    1'rimu  c»t  Dci  lilialio. 
Secundtt,  divinu  iiiiitatio.  Et  litec  intclli- 


'  P^al.  IV,  ft, 


QIVESTIOXES  Sl  l'KI{   KVA.NiiK Lll  .M,  nr.KST.  CKX.WTI.  2«3 

guntur    pcr  filium  bis  positutn.  Terlia,  ipsum,  vel  ad  Dcum,  vel  ad  pro.ximuin. 

augmcntum  sapientiae.  Quarta,  augmen-  Ad   Deum  dupliciter,   vel  in    accipiendo 

tuni  gratise.  Et  haec  inlelliguntur  per  ac-  esse,  et  sic  est  filius  per  creationem  :  vel 

crescens  bis  posituni.  Quinla,  bona  fama  in  accipiendo  opfralionem,  etsicest  filius 

quantum  ad  soipsum  :    et    lioc  est  quod  por  imitationem.  Ad  sc  dupliciter,  vel  ad 

dicilur  :  Decorus   adspeclu.  Sexta,  sedi-  intelleotum,  et  ost  augmentum  sapienti.-e  : 

ficatio  per  exemplum,  et  heec  intelligitur  vel  quantum  ad  alTectum,  ot  sic  est  au- 

per  hoc  quod  dicitur  :  Filise  discurrerwit  gmentum  gratiae.  Ad  proximum  duplici- 

super  murum.   Septima  ost  patientia  ab  ter,  vel  quantum  ad    bonum   proprium, 

opere,  et  hoc  est  quod  dicitur  :   Sed  exa-  et  sic   est    bona  fama  :  vel  quantum  ad 

speraverunt  eum.  Octava  est  patientia  ab  bonum  proximi,  et  sic  est  exemplum.  Si 

ore,  et  hoc  est  quod  dicitur  :  Et  jurgati  autem  in  patientia  est,  vel  est  passio  a 

sunt.  i\ona  est  patientia  a  cordis  injuria,  malo  illato,  vel  innato.   Si  ab  illalo,  sic 

et  hoc  est  quod  dicitur  :  J/widerunf  ei  vel  ab  opere,  vel  ab  ore,  vel  a  corde,  et 

habentes  jacula.    Decima  est  liberatio  a  sic  contra  hoc  triplex  patientia,  quee  est 

malo  culpse,   ot    lioc   est    quod  dicitur  :  arcus    in    forlitudine   divina.  Si  a  malo 

Sedil  in  forti   arcus  ejics,  et  dissoluta  innalo,  sic  est  liberatio  a  culpa.  Si  autem 

sunt  vincula  brachiorum.  Undecima  est  in  agendo,  vel  est  aclio  naturalis,  et  sic 

temporalis  origo,  et  hoc  est  quod  dicit  :  est  origo  Christi  per  propagationem  tem- 

Inde  egressus  est  pastor.  Duodecima  est  poralem  :  vel  est  actio  voluntaria,  et  sic 

malae  tentationis  superatio,    et    hoc    est  est  vel  contra  malum,  et  sic   est  tenta- 

quod  dicit  :  Deus  patris  tui  erit  adjutor  tionis  superalio  :  vel  est  ad  bonum,  et 

tuus.  Decima  lertia  est  boni  gloriae  coUa-  hoc  est  tripliciter,  vel  in  se,  vel  in  causa, 

tio,  et  hoc  est  quod  dicitur  :  Benedictio-  vel  in  efficientia.  Si  in  se,  vel  est  gratiae, 

nibus  coeli   desuper.  Decima   quarta  est  vel  gloriae,  vel  naturse.   Si  in  causa,  sic 

boni    gratiae    collatio,    et    hoc    est  quod  est  boni  in  alios  haereditatio.  Ex  his  igi- 

dicitur  :  Benedictionibus  abgssi  jacentis  tur  integratur  benedictio  Joseph. 
deorsum.  Decima  quinta  est  coUatio  boni  Sed  constat,  quod  haec  omnia  fuerunt 

naturae,  et  hoc  est  quod  dicitur :  Benedi-  in   beatissima  Virgine    in   summo,  quae 

ctionibus  uberum  et  vul vx.Decma.  sexta  fuit  summa  filia  Dei  in  es?e  gratiae,  glo- 

est  boni  haeredilatio  et  possessio,  et  hoc  riae,  ot  naturae,  et  in  perfectissima  imita- 

est  quod  dicit  :  Benedictiones  patris  tui  tione,  liabens  plenitudinem  gratiae,  famae, 

confortatx  sunt  benedictionibus  patrum  sapientiae,   exempli,  patientiae,  imitatio- 

ejus,  donec  veniret   desiderium  collium  nis,  immunitatis  culpae,  temporalis  origo 

seternorum.  Decima  septima  est  bonita-  Cliristi.  Plena    est    etiam    bono    gloriae, 

tis  in    alio   haereditatio,  et  hoc  est  quod  gratiae,  et  naturae,  quae  omnium  proge- 

dicit :  Fiant  in  capile  Joseph,  et  in  cervice  nitorum  virtutes  cum  excellentia  habuit, 

Nazarxi  inter  fratres  suos.  et    suam    gratiae   plenitudinem    ad  alios 

Harum  omnium  benediclionum  suffi-  transmisit.   Et  sic  palet  qualiter   bene- 

cientia  datur  in  hunc  modum.  Benedictio  dictio  Joseph  in  benedictione  beatae  Yir- 

per  se,  vel  est  in  essendo,  vel  in  patien-  ginis  inclusafuit. 
do,  vel  in  aaendo.  In  essendo  vel  ad  se- 


26  i 


D.  ALB.  MA(1.   ORl).   PH.EI). 


QUiESTlO  GLXXVUI. 


(Jiinliler  coiiipfoheiidal  iii  se  beiiedielioiieiii  (liilain  neiijaniiii? 


SEguiTUR  de  beneilictione  Benjamin. 
Oenes.  xlix,  27  :  lietijnniin  lupus  raptu-, 
mnnp  fonipdet  priedam,  et  vesperedivitlet 
spolia. 

Ilfec  benedictio  in  tribus  consislit. 
Primuiu,  jM-rcbtur uiii  oiiiiiiuin  u  cui|ia 
eivplio.  Secuniiuui,  dt'  eivptioue  ^ratuli- 
liu  in  graliu.  'rerliuin,  in  futuru  oiiiiiiuiii 
et  sin^uloruiii  j^^lorilirutio  iii  gloriu. 

El  h.Tc  iii  beutissima  Virgine  fueruiit 
in  suniino  :  quiu  ^uminain  iii  cn-jilione 
habuit  vicloriain,  suiiinium  de  ereptis  in 
picesenti  hetitiam,   et  summam  iii  fuliiro 


(le   omnibus   et   singulis  yloriain.  Et  sio 
sua    benedictio     benediclionem    ([uoque! 
Beujamin  iucludit. 

Si  uutein  secundum  tropologiam  peri 
Josepli  iiilclligilur  gratiu  di.-^cretionis  in 
u-tioni',  pt-r  Benjumin  gratiu  cognilionis 
in  conlemplutione,  conslul  quoijue,  (juod 
h;ec  in  suinino  hubuit  beutissimu  Virgo. 

Kt  sie  bcncdictiones  iiliorum  .iucob 
(unnes  quie  veriB  sunt  lienedictiones,  iii 
ixnedictione  Domiuie  noslru'  cuin  ex- 
cellentiu  inclusa'  sunt. 


gU/)^STlO  CLXXIX. 


^^iiiililer    It     \  li-^o    roiiiprrliciKlat    iii    sr    lien<'ilirlloiies    illiis    «inilMis 
henedixil    italuaiii   israrii.  «iiiod   itriiiiaiii   heiMMlirlionein  ? 


Sk^jiiti  H  vidrrf  quulilcr  ijcncdiclioiics 
ilia-  (|uibus  i)fiicdi\it  Baluam  Isrufl,  \\\ 
Ixiicdiilionc  Doiiiiii;!'  iiostr.c  iiiciiiiit  iii- 
ciusu». 

Diviiiuntur  uutem  iiii*  bcncdictioiics  in 
diias  parlcs.  In  priiiiu  poiiil  iicncdiclio- 
iics  quantiim  ud  siilihtaiitiam.  Sccundo, 
(|uaiituiii  ad  ( uusuiii  efliciciiteiii  euruiii, 
ul)i  dixit  :    Vnlebn  enm,  srd  mm   mndu  \ 


l*riiiia  parscontincl  trcs  bcncdicliiuicH. 
I'iiiiia  csl  iM-ncdictio  piqiiili  (|uaiiluiii  ad 
stulum  pru-sciit)  III.  Sfcunda  (piantiiiii  ad 
slaliiiii  pra-tcritiiiii  iii  quo  rucruiit,  ibi 
tilii  dicit  :  \on  est  tdolum  in  Jacoh,  net 
ridetur  simu/acrum  in  Israel ',  eic.  Tcr- 
tia  ({uantuiii  ud  sl.itum  fuluruiii  iii  quu 
postca  «'ruiil,  uiii  dicil  :  ijuam  pulchra 
lahernacula  ',  elr. 


'  Nunier.  xxw,  I7. 
«  Niinii^i     xxiii,  ■21, 


•  Nuiiifr.  xxw,  .*». 


QlIyESTIO.NKS  SIPER   KVANi.EIJrM,  OT  EST.   OE.WLX 


2r.o 


Prima  bcnedictio  est  hoec,  Numer.  xxiii, 
•)  el  10  :  Dc  summis  siHcibus  vidcho  eum, 
et  decollihus  considcraho  illum  :  populus 
solus  habitabit,  el  inter  gentes  noa  repu- 
tabitur.  Qtiis  dinumerure possit  putverem 
Jacob,  et  nossc  numerum  stirpis  Isracl  ? 
Moriatur  anirna  mea    moric  Justorum, 
et  fiant  novissima   mea  horum  similia. 
H.TC    benediclio    benedictioucs    quinque 
parliculares  habet.  Prima,  conversationis 
altitudo,  et  hoc  dupliciter,  vel  imitatione 
Angelorum,  et  hoc    est    quod  dicit  :  De 
summis  silicibus  videho  :   vel  imitalione 
sanctorum  et  perfectorum   hominum,  et 
hoc  est  quod  dicit  :  De  collibus  conside- 
rabo    illum.    Secunda    benediclio    est  a 
maiis  separatio,  et  hoc  dupliciter,  vel  a 
communione  doemonum,  et  hoc  est  quod 
dicit  :    Populus  solus  hahitabit :  vel    a 
consortio  malorum  liominum,  et  hoc  est 
quod  dicit :  Inter  gcntes  non  reputabitur. 
Tertia  benedictio   est  in   se  perfeclio,  et 
hoc  dupliciter  :  vel  in  actione,  et  hoc  in- 
telligitur  per  hoc  quod  dicitur  :   Jacob  : 
vel  in  contemplatione,  et  hoc  inlelligitur 
per  Israel.  Quarta  est  seminis  multipli- 
catio,  et  hoc  dupliciter  :  vel   est  multi- 
plicatio  spirilus,  et  hoc  est  quod  dicit  : 
Numerum  stirpis  Israel  :  vel   secundum 
carnem,  et  hoc  est  quod  dicit  :  Pulverem 
Jacob.  Quinta  benediclio  est   tinis  beati- 
tudo  et  hoec  duplex,  scilicet  bona  mors, 
ct  hoc  est  quod   dicit  :  Moriatur  anima 
mca  mortc  justorum  :  et  beatificatio  post 
mortem,  et  hoc    est   quod  dicit  :   Fiant 
novissima  mea  horum  similia. 

Et  sic  benedictio  prima  cum  suis  divi- 
sionibus  decem  habuit  benedicliones, 
quaruiu  primam  Nirgo  beata  habuit  in 
summo,  cujus  conversalio  suaime  ange- 
hca  fuit  in  virtutum  deiformitale,  et  pec- 
cati  immunitate,  et  virginitatis  dignitate  : 
in  carne  enim  oiunino  praeter  carnem  vi- 
veie  non  est  huinana  vita,  sed  angelica. 
Secundam  habuit  similiter  in  summo  : 
quia  omnes  pios  patrum  mores  ostendit 
in  se,   sed  excellit    eosdeni  :  unde  et  in 


aUissimis  habilat  hominum  et  Angelo- 
rum.  Tertiam  habuil  in  summo  :  summa 
enim  humilitas  quae  in  ipsa  fuit,  cuni  su- 
perl)ia  diaboli  nihil  commune  habuit. 
Item,  ab  orrore  et  peccatis  (jentilium 
iinmunissima  fuit  :  quia  fide  plenissima 
et  sanclissima  fuit,  el  sic  quartam  bene- 
diclionem  habuit.  Quintam  etiam  bene- 
dictionem  in  summo  habuit  :  quia  sola 
perfectam  contemplationem  in  summo 
habuit  in  via.  Sextam  quoque  habuit  in 
summo  :  quia  qualibet  actione  iiberi  ar- 
bilrii  meruit.  Septimam  habuit,  quia  fce- 
cunditatem  carnis  simul  cum  integrilate 
possidens  Deum  et  hominem  simul  ge- 
nult.  Octavam  habuit,  quia  unum  lilium 
carnalem  genuit,  iii  quo  omnes  tilios 
spiritualiter  regeneravit.  Nonani  habuit, 
quia  morte  gloriosa  et  sine  dolore  et  cum 
more  morlua  fuit.  Decimam  habuit, 
quia  gloriosissime,  scilicet  in  corpore  et 
in  anima  statim  surrexit. 

Ex  his  patet  qualiter  benedictiones 
Balaam  primo  data;  omnes  cum  excellen- 
tia  in  benedictione  Virginis  benedictissi- 
maj  sunt  inclusae. 

Sufficientia  autem  benedictionum  su- 
mitur  sic  :  Benedictio  vel  est  ad  alium, 
vel  ad  seipsum.  Si  ad  alios,  vel  ad  extra- 
neos,  vel  ad  posteros.  Si  ad  extraneos, 
vel  ad  bonos,  vel  ad  malos.  Si  ad  extra- 
neos  bonos,  vel  ad  Angelos,  et  sic  est 
prima  benediclio  :  vel  ad  homines,  et  sic 
est  secunda.  Si  ad  extraneos  malos,  vel 
daemones,  et  sic  e»t  tertia  :  vel  homines, 
et  sic  esl  quarta.  Si  ad  posteros,  vel  se- 
cundum  carnem,  et  sic  est  materialis 
seminis  inultiplicatio  :  vel  secundum 
spirilum,  et  sic  est  spiritualis  multiplica- 
tio.  Si  autem  est  benedictio  in  se,  vel  in 
praesenli,  vel  in  futuro.  In  praesenti,  vel 
quantuin  adoporationem,  etsic  est  actio  : 
vel  est  quantum  ad  cognitionem,  et  sic 
est  contemplatio.  Si  in  fuluro,  vel  ter- 
minus  hujus  vitae  intra,  et  sic  est  mors  : 
vel  terminus  hujus  vitae  exlra,  et  sic  est 
bealiludo. 


200  D.  ALH.   MAG.  ORI).   PILEI). 


QU/ESTIO  GLXXX. 


Oiialiloi'  <M>iii|)i'clioiulal  iii  so  sociindaiii  lM^iio<li4*lioiioiii  Itaianni? 


f 


Seclnda  l)(>npclictio  Haiaam  princi|iuli«i  /><'«?.  nctava  est  in    lid»'  conscientia,  pt 

h»c  »'st,  .Nunier.  xxiii,  21   et  seq.  :  \on  hoc  est  quod  dicit  :  Kcce pojitdus  ul  Ie<r- 

esl  idolum  in  Jncoh,  nec  vuletur  siinulu-  nn  consur(/et.  \ona  e>t  exsultalio  in  spe, 

cruni  in  Isrufl.  Doniinus  Deus  ejus  cuni  el  lioc  est  quod  dicit  :  (Junsi  leo  eriyetur. 

eo  est,  el   clnnyor  cictoriie  reyis   in   illo.  Deciina  est  refectio  in  cliaiitate,  et    lioc 

Deus  eduxit   illuni   ilc   .Iiyyiito,   cujus  est  quod  dicit  ;   Son  nccubahit  leo  ilonec 

fortiludo  siniilis  est  rliinocerotis.  Non  est  devoret  fjr.ednni. 

nuyurium    in    Jmoh,    nec    dirinntin    in  Siint   igilur    lit-nedictiones    cuin    suis 

Isrncl.  Temporihus  suis  dicetur  Jncob  et  ^uhdivisionihus  duodeciiu,  ([uaruin  snfli- 

Jsrncli  (juid  oprrnlus  sit  Deus.  Kcce  po^  cientiu  suinitur  sic  :  Ista  henodictio  datur 

pulus   ut    lceenn   mnsuryct,  et  i/unsi  lco  jn  cotnparationt'  ad  statuin   pra'terituin,      C 

eriyelur  :  non   nccuhnhit    donec  ilfvort-t  qni  cst  educti»»  de  >Ej;vpto,  «'t  in  lioc  tria      ^ 

pr.rdnin,  et  orcisoiuin  snnyuinem  hihnt.  «.unt.    IMiinnin  est    educendi    dispositio. 

Iher  aul«'in    henediclii)    d«M«'in    hahit  S«'cuniiuin,    i[)sa    eduitio.     riTtiuin    «'sl 

partiiuiar«'s.  I*riina  est  iininunitas  pfcca-  ipsa  cduclitruiii  conversutio.  In  disposi- 

toruin  rorpiiraliuin,  i't  lior  CHlijUod  «licit  :  tiune  tripiex  e>t  henedictio  :  vel  eniin  cst 

l\on  est  idolum  in  Jnrub.    Setunda  est  ««x  purte  «'ducendi,  ct  sic  esl  peccutDruiu 

iininunitas   peccatitruin    >piritualiuin,    rt  iininunitas  :  ct  iioc  cst  vci  corp«)raliiiin,       J: 

hoc  esl  quod  dicil :  yon  vidctur  simuln-  \A  >piritiialiuni,  «'t  vic  sunt  dua*    piiintu      ^ 

crum  iii  Isrnrl.   IVrtia  «'sl  divinuin  uu\i-  lifnediclioiieN  ;  vei  «'»t  disposilio  ex  paite 

liuin,    et    lioc  est  quoii    «iicil  :   Pominus  oduceiitis,  ct  sic  et^t  «iivinuin  unxilinin: 

Dru.s  ejus  cum  cn.  Oiiartu  «'st  udiiinnilii)  vel  est  ex  partc  udjuvantis,  ol  sic  est  ud- 

pr.'jedicatoruin,  ct  lioc  est  (jnod  dicit  :  L't  inonilio    pra'dic4itoruin  :    disponit    enini 

clnnyor  victori.e  reyis  in  illn.  Ouintu  est  ud  «'«iuct-ndnin    p«'ccutMr    a  pccc.ilis    re 

de  iiiundo  cductio,  <'l  lioc  est  (|Uod  «iicit :  cedendo,   hnininus  ^rutiuin  inrundcnd^),     • 

Dcus  rduuit  iiliim  dr  .t!yypto.  St'x\a  i'nl  pra'dical«)r  p«enilt'ntiain  pra'dManii«).   In 

liuinanie    sipicnlia>   evaiualio  :    ct    Itoc  ipsu  uut«'ni  cdui  tiunu  du«i  sunt.   I  niiin, 

(iu|)liciter,     vd    «luanluin   ud    uiiiniulcin  rec(*ssus  u   inuii*,    ct   lioc  est  de   inuiido 

intcllccluin,  cl    lioc   est  :    Son  est  nuyu-  «-ductio.  .\ltud  est  ud  r«'gnuin  udjuvutio. 

riuin    iii  Jncob  :  vcl  quuntuin  ud  curnu-  l'Mucti)ruin  conversatio  consistit  in  duo- 

lcin  alh'ctuin,  ct  iioc  est  :  Sci/ur  divinn-  hus.  riiuin  est  iinp)«iiin«'ntuiii  uurt>icn«lo 

liu  iii  Isrncl.  Sfptiinu  «>st  diviine  supicn  aliu<l  ist  iifcessariuin    triluicndu.   Iiiipo- 

tia-    rcplctio,   i't  lioc   <'>t   <iupiicit(>i ,    vcl  (liiniiiluni  <lupl<'\  :  iii  inlciicctn  aniinulis 

<iuuntiiin  ad  l<'inporuliu,  <'l  inx- »>st  i{u<)<l  Mcnsus.  in   alh-itu    curnuiiH    ulh'clus:    et 

difil  :  Trmpnnhiis    \uis    dicetur   Jacoh  ;  |iu'<'  duo  coinprclnntiit  liiiinnna'  supi«'ii 

vt'l    <|nantnhi    a«l   spiritualiu,  «-t    li«i<'  est  ti.c    i'vucuuti«).    It<*in.    nccessariuin    tn 

qnoJ  'li.  ii       /'/   L.nrH  ,11,1.1  nprrnlU''  yl'  hii«'ii«l(>    i'«t  diiplux  ;    «)Uoud   iiitcllri  luin, 


QlIyESTlONES  Sl  PER  EVA.XCKMHM,  01  /KST.  CIAWI 


2r.7 


ct  sic  est  (liviiia^  sapienti.ne  repletio  :  quoad  sum  omnino  evacuavit.  Oclavum  haljuit, 

airectum,  et  sic  est  in  rationali  rides,  in  quia  uullum  carnalem   alTectuui  habuit, 

irascihili  spes,  in  concupiscibili  refeclio  in  qua  otiam  peccati  fomes  omnino  ex- 

in  charitafe,  ot  sacramenlorum   percep-  stinctus  fuit.  Nonum  habuit,  quia  divina 

tione.  sapiuntia  fuil  plena,   scilicet  quia  ipsaui 

Primum  etsecundumheatissima  Virgo  sapienliam  generavif.  Decimum,  undeci- 

hahuit:  quia  nec  venialiter  umquam  pec  mum,  duodociumm  et  decimum  tertium 


cavit.  Tertium  eliam  hahuit  in  eo  quod 
gralia  plena  fuit.  Quartum  hahuif,  quia 
omnium  periectissime  docfrix  fuit  opeie. 
Quintum  hahuit,  quia  de  mundo  segre 


hahuit :  quia  lide,  sj)e,  et  charilafe  omnes 
antecellit. 

Rt  sic  patet  qiialiler  secunda  henedi- 
clio    Ralaan  super  Israel  enumerata,  in 


gatissima  fuit.    Se.xtum  hahuit,  quia  in  bcnedictione  benedictissimae  universali- 

regni  solio  juxta  regem    glorioe   ipsa  in  tor  ot  in  omni  excellentia   fuit  compre- 

reginam    inisericordiai    sublimala    fuit.  hensa. 
Septimum  iiahuit,  quia    animalem  sen- 


QUiESTlO  GLXXXl. 


Qiialiter  coiii|)relicii(la(  iii  se  beiiedictioiieiii  teriiani  Balaaiii? 


Terti.\  hencdiction  Baiaam  principalis 
est  hsec,  Numer.  xxiv,  5  et  seq  :  Qnain 
pulchra  tabernacula  tua,  Jacoh  !  et  ten- 
toria  tua,  Israel!  Ut  valles  ncmorosse,  ut 
horti  juxla  fluvios  irrigui,  ut  taberna- 
cula  quse  fixit  Dominus,  quasi  cedri 
prope  aquas.  Fluet  aqua  de  situla  ejus, 
ef  semen  illius  erit  in  aquas  multas. 
Tolletur  proptcr  Agai/,  rex  ejus,  et  au- 
fcretur  regnuni  illius.  Deus  eduxit  illum 
de  .Eggpto,  cujus  fortitudo  similis  est 
rhinocerotis.  Devorabunt  gcntes  hostes 
illius,  ossaque  eorum  confringent,  et 
perforabunt  sagittis.  Accubans  dormivit 
ut  leo,  et  quasi  lesena,  quam  suscitare 
nullus  audebit.  Qui  benedixerit  tibi,  erit 
et  ipse  benedictus  :  qui  maledixerit,  in 
mnledictione  reputabitur. 

In  hac  benediclione  novem  benedi- 
ctiones  sunt  comprehensae.  Prima  ett 
multiplicatio  ecclesiasticarum  actionum, 


et  hoc  intelligitur  per  iioc  quod  dicit ; 
Quam  pulchra  tabernacula.  Secunda  est 
puichritudo  rcligionis,  et  lioc  est :  Et 
tentoria  tna,  Israel.  Tertia  est  ordo  et 
institutio  prsedicatorum,  et  lioc  est  quod 
dicitur  :  Fluet  aqua  de  situla  ejus. 
Quarfa  est  Judaici  regni  destructio,  et 
iioc  est:  Propter  eurn  tolletur  Agag,  rex 
ejus.  Quinfa  est  regni  gentium  Ecciesiae 
subjectio,  et  hoc  est,  quod  devorabunt 
gentp.s  hostes  illius.  Sexta  est  dsemonum 
confractio,  et  hoc  est:  Ossaque  illurum 
confringent.  Septima  est  Anli-Chrisfi 
interfectio,  et  lioc  est :  Perforabunt  sa- 
gittis.  Octava  est  a  somno  mortis  resur- 
reclio,  et  hoc  est:  Accubans  dormivit  ul 
leo.  Nona  est  maiorum  et  bonorum  re- 
muneratio,  et  iioc  intelligitur,  ibi,  Qui 
benedixerit  tibi,  etc. 

Sumatur  istarum  benedictionem  suffi- 
cientia  in  hunc  modum.  Ecclesiee  bene- 


2()S 


I).  ALIi.  MA(i.   OKI).   PR.El). 


dictio,  vpl  in  praesenti  vita,  vel  in  futuia. 

Si  in  hac  vita,  est  collatio  boni,   vel  est 

multiplicatio  actionuin  vel  contemplalio- 

num,  vel  utrorumque  donorum  :  et  se- 

cundum    hoc    sunt    Ires    prinue,   scilicet 

muUiplicatio  ecch-siaslicarum  aclionum, 

pulcliriludo     religiosorum  ,     abumiantia 

praedicatoruni.  Si  autem  est  niali  ahlalio, 

vel  est  cum  mutatione,  et  sic   est  rcj;ni 

Judaici  translalio :  vel  est  destruclio,  et 

hoc   vel   d.Tmonum,   vel    hominum.    vel 

Anti-Christi  qui  est  liomo  plenus  da  inn- 

niis:   et   secundum   hoc    sunt   tres,    ilht* 

scilicet,  regni  i^ifntium  subjectio,  diemo- 

num  <()nfraclio,  Anti-Christi  interfectio. 

Si    post    hanc    vilain    est,   vcl   umnium 

communis  resurrectio,   v<d  bonorum   it.' 

muncralio,    rt     milorum    damnalio   :   i;l 


sic  sunt  duic  ullima^  benedictiones. 
Oualiter  autem  istae  bencdicliones  con- 
veniunt  benedictissiinie  Virgini  Mariae, 
facile  est  declarare.  Summa  enim  fuit, 
ut  saepius  dictum  est,  in  actione,  iu  con- 
teinplatione,  et  in  doctrina.  Ipsa  quoque 
in  suo  partu  tran>lulit  regnuin  .ludaeo- 
ruin,  quia  regem  genuil  Chrislianorum,  •'• 
et  per  consequens  regnum  deslruxit 
(jentium  et  damionum  el  Anti-Christi, 
quem  Filii  sui  ore  iiilerliciet  :  ct  omnes 
bonos  et  malos  rcmunerabit,  quia  remu- 
neratorem  omnium  generavit,  et  ipsura' 
bonis  in  j)rivmium  donavit. 

Et  sic   patet    qualiter  novem    benedi- 
ctiones  istae  in  benedictione  superbenedi-( 
•  ti^sima'  Virginis  suiit  inclus;e. 


QU^:STIO   CLXXXII 


OiiiilihT  4*oiii|»i*4'h<'iiiial   iii   n«'   (|iiiirliiiii   lH>ii4'<ii<*Moii4>iii   Itiiiiiiiin? 


ncAitr.v  benedictio  Malaain,  (|ua'  noii 
taiitum  beiiedictiu  sed  aliarum  bein-di- 
ctionum  «'stcausu,  est  ha?c,  .Numer.  xxiv, 
17  el  seq.  :  Orirtxtr  slfltti  r.r  Jnroh,  r/ 
roitsurtjrl  virtfti  dr  Isnirl :  rl  prrculirl 
ilurrs  Mnnb,  riisttihili/ur  mniirs  /iiii)S 
Srt/i.  I\t  mt  Itliini.rii  possrssin  ejus: 
lirrrdiliis  Srir  rrdrl  iniiniris  siiis 
Isrtirt  rrro  fortitrr  uijrt.  hr  Juroh  rrit 
fjui  iloniiiirfiir.  rf  /trrtttif  rrtitfuiii.i  riri- 
ttilis. 

Wivc  beiK-dictio  dividitiii  iii  >(>ptetii 
partfS.  IVima  esl  beiiedictis^ima'  N  irgi* 
iiis  ^'tijcrHtio.  Secuiid.i  esl  Kilii  l)ei  e\ 
ipsa  iin  iirnatio.  lerlia,  dcsli  uciio  vilio- 
ruin.  (JuaiU,  hoiiiinuin  liberatio.  Oiiiiitii, 
boiiorum  conlirmutiu.  Sexlii,  buiit)ruiii 
(luiitiiiatit).    ''^fptiiiiii,    iitaltiriim   ilaiiiiia^ 


t 


tiu.  rriiiia  iiitflligitur  per  lioi-  quud  di- 
(  itur  :  tfrirtiir  stettii  rx  Jiicoh.  Secundt 
pti  lioc  (|uod  dii  il :  ht  cunsurijrt  virga 
itr  Isriifl.  ierlia  per  id,  h't  prrcutirl  dii- 
rrs  .\toiih.  IJuartu  per  id,  1:1  rrit  litiiinira 
possrssio  fjus.  nuiiila  por  id,  Israrl  rero 
/ortitrr  uyrt.  Sexlu  per  id.  lir  Jiiroh  rrit 
t/ui  diiuiiiirtiir.  Sepliiiiu  per  id,  h't  per- 
dtit  rrtii/uiiis  ririttitis. 

Kl  sumitur  haniiii  beiiedictiuiiuin  Mifli* 
cieiiliu  iii  huiic  iiiuduiii :  Caiisuiii  benf)- 
(licliuiiiH,  vel  ehl  Htiiiifri*  iii  h«»,  vel  in 
eireiiu.  Iil  se,  vel  i'sl  liieiliulu,  <»l  h\c  vA 
geiiciuliu  Duiiiiiia'  :  vul  iiiiiiiediuta.  ct 
sic  (^hl  iiicMriiuliu  Kilii.  Si  uuleiii  in  ei- 
feclu,  vcl  C.-.1  111  pi.i'*.ciiti,  vtd  ia  futuru. 
Si  iii  pni'^«iili,  vel  re»p<»ctu  buiiurum. 
vel  iii.ilotiim    Si  inaluniiii,  ncI  \iliurum, 


QlW.ST[ONES  SIPER  EVAN^.ELU  M,  Q['/EST.  CEXXX[[[.  20«) 

et  sic  est  tertia  :  vcl  honnnum,  et  sic  est  quidquiJ  enim  est  causa  causoe,  est  causa 

quarla.    Si    rospoctu    bonurum,    sic  est  omniutn  sequenlium  causatorum  :  unde 

quinla.  Ilem,  si   est    in   futuro,   vel   est  cum  hcatissim  i  Virgo  medianle  ilhi  ho- 

respectu  honorum,  et  sic  est  dominatio  :  nedictionc   qua   ahundal    in  muUeribus, 

vel  mabrum,  et  sic  damnatio.  sil  causa  corporahs  generationis  de  ipsa, 

Palet  igitur  quaHter  hae  partes  proce-  et  illa   sit   causa  consequentium,    patet 

dunt  et  dependent  a   benedictione  bea-  (juod  in  ipsa  el  sua  henedictione  istie  he- 

tissimee  Virginis,  qua?  in  hac  prima  est  nedictiones  causahler  sunt  inclus£E. 
radix  omnium  et  causa  consequenlium : 


QUiESTIO  GLXXXIll. 


Oii:ili(er  K.   Xirjto  coinprolieiiclal  In  *»e  l>eiie<lielioiies   qnilnis  ^loyses 

benedixlt  Israel  prjeeepla  servanti  ? 


Sequitur    videre    de    henedictionihus  torum  tuorum,  fructu  lerrse  luse  quam 

quibus  benedixit  Moyses  Israel  praecepta  juravit  Dominus  patribus  tuis  ut  daret 

l)oa)iniservanli,dicens,  Deuteron.  XXVIII,  tibi.  Aperiet  Dominus  thesaurum  suum 

3  et  seq.  :   Benedictus  tu  in  civitate,  et  optimum,   coilum,    ut  tribuat   pluviam 

benedictus  in   agro.  Benedictus  fructus  terrx  tux,  in  tempore  suo  :  benedicelquc 

ventris  tui,  et  fructus  terrx   tuae,  fru-  cunctis    operibus  manuum  tuarum.  Et 

clusque  jumentorum  tuorum,  greges  ar-  foenerabis  gentibus  multis,  et  ipse  a  nullo 

mentorum  tuorum,  et  caulse  ovium  tua-  foenus   accipies.  Constituet   te  Dominus 

rum.  Benedicta  horrea  tua,  et  benedictse  Deus  tuus  in  caput,  et  non  in  caudam  : 

reliquice  tuce.  Bencdictus  eris  tu  ingre-  et  eris  semper  supra,  et  non  subter. 

diens  et  egrediens.  Dabit  Dominus  ini-  Et  ponuntur  hic  decem  et  novem  he- 

micos  tuos,  qui  consurgunt  adversum  te,  nedictiones.  Prima  est  gratia  contempla- 

corruentes  in   conspectu   iuo  :  per  unam  tionis,  et  hoc  est :  Benedictus  tu  in  civi- 

viam    venient    contra   te,   et  per  septem  tate.  Secunda  est  gratia  actionis,  et  hoc 

fugient  a  facie  tua.   Emittet  Dominus  est :  Benedictus  in  agro.   Unde  Glossa: 

benedictionem  super  cellaria  tua,  et  su-  «  Benedictionem  contemplativoe  et  acti- 

per  omnia  opera  manuum  tuarum  :  be-  vae.  »  Tertia  est  puritas  contemplationis, 

nedicetque  tibi  in  lerra,  quam  accepcris.  et  hoc  est :    Benedictus   fructus   ventris 

Suscitabit  te  Dominus  sibi  in  populum  tui.    Quarla   est  utilis   operatio,  et  hoc 

sanctum,  sicut  juravit  tibi :  si  custodie-  est :   Fructus  teme   tuse.   Quinta  est  in 

ris  mandata  Domini  Dei  tui,  et  ambu-  aliis  fructiflcalio,   el  haec  est  triplex,  in 

laveris  in  viis  ejus.    Videbuntque  omnes  laicis,  in  clericis,  et  religiosis.  Prima  per 

terrarum  populi,   quod  nomen  Domini  jumenta.    Secunda   per  armenta.  Tertia 

invocatum  sit  super  te,   et  tinebunt  te.  pcr  caulas   ovium.    Sexta  est   virtutum 

Abundare   te    faciet  Dominus  omnibus  frugalitas,  ct  hoc  dupliciter,  vel  quantum 

bonis,  fructu  uteri  tui,  et  fructu  jumen-  ad  aclum.  et  hoc  est :  Brnedicta  horrea 


270  0.  ALB.  MAG.  ORD.   PR.^D. 

iua.  (ilossa  :  «  Virtuium  custodia.  »  Vel,  ot  hoc  est ;  Tu  fwnerabis  geutibus  mul- 

quautum  ad  habitum,  et  lioc  est  :   liene-  tis :  in  dominando  et   min   servicndo,  et 

(llict^  icH(/uiie  luse  :  unde  Glossa  :  «  Hona  hoc  est :  Constituet  te  in  caput,  et  non  in 

voluntas    quae    remauet    post   ojiera.    »  caudam :  in  regendo  et  non  subessendo, 

Septima  est  felix   consummatio,  et  hivc  ei  hoc  e»[ :  Supru,  et  /lonsubtcr. 

est   duj»!ex,     quantum    ad    operationem  Hujus  benedictionis  suflicientia  sumi- 

honi,  et  hoc  est  :  Benedictus  ingrediens  :  tur  in  hunc  modum  :  Henedictio  Ecdesiae 

vel  quautum  ad  evasionem  mali,  et  hoc  est,   vel  quantum    ad   contemj)h\lionem, 

est :  licnedictus  egrediens.  Glossa  :  «  In-  vel  quantum    ad   actionem.   Si  ad  actio- 

grediens   in   perceptione  pra-mii,    egre-  nem,  vel  est  ordiuata  iu  bonum,  vel  con- 

diens  ab  liac  vita  ad  ieternam.  »  Octava  tra    malum.    Si    in   bonum,  vel    est   in 

est  victoria  tentationum,  et  hoc  est :  l)a-  bonum  meriti,  vel  in  bonum  pnemii.  Si 

bit   Dominiis   inimicos  tuos.    Nona    est  in  bonum  meriti,  lioc  est  vel  in  opeiibus, 

cum  tentatione   proventus,    et  hoc  est  :  vel  in  viitutibus.   Si   in   operibus,  vel  ia 

Per  unam  viam  cenient  ad  te.   Decima  genere,  vel  in  specie.  Si  in  genere,  vel 

est  spiritualis  refectio,  et  hoc  esl :  Emit~  est  contemplatio,  et  hoc  est  :  Denedictus 

tel  Dominus  benedictionem  super  <ella-  tu  in  civitate  :  vel  est  actio,  et  hoc  esl  : 

ria.  Et  haec  est  duplex,  de  grutia  contri-  Benedictus  in  agro.  Si  in  specie,  vel  est 

tionis,  et  hapc  est :  Itencdictio  super  celln-  \\\  se,  vel  in  subditis.  Si  in  se,  vel  est  in- 

ria  :  et   de  labore    satisfacticmis,  et  hoc  terius,  vel  est   exterius.  Si   interius,    sic 

esl :  Suprr  iipera  manuinn  litarum.  \\\-  est  :   Ufnedirtus  fructus  veutris  tui.    Si 

deciuja  est  cteiestium  domtrum  multipli-  exterius,  sic  esl :  Fruct us  terrx.^^y  awWvw 

catio,  et  hoc  est :    Jiencdicctf/ue    tibi    in  est  opus  in  subihtis,  vel  est  in  laicis,  et 

terra    tjuam     acceperis,     unde    Glossa  :  sir   sunt  junjeiita  :  vel  in  clericis,  et  sic 

«  Gfplestium   multiplicatio    dunorum.  »  suut  armenta  :   vel  in    religiosis,   et   sic 

Duodecima  esl  sanctorun»  associatio,  et  sunt   eauiiie  oviuni.  Si  auteni  est  bnnum 

hoc  est  :  Suscitabit  tc   Dominus  sibi  in  ineriti  in  virtutihus,   vel    in  actu,  et  hoc 

populum    sanctiim.    Drcima     tertia   est  est  :  Horreu  :  vel   in    habilu,  tt  hie  sunt 

liostilis  timoris  incussio,  el  hoc  esl :    17-  relii/uiir.  Si  autem  est  buuum  praMiiii,  vpI 

drbunt  omnes  terrarum  /lopuli,  i/uod no-  est  iii  boiio,  vel  in  inah».  Sl  iii  boii<»,  Iimc 

inen  liomini   invocalum    sil  .su/>er    te,  et  est  ingredinis  :  si  in  malo,    sic  est  egre- 

timebunt   tf.  Dcrima  quurta  esl  teiiipi».  difns  :  undf  Glossa  :  «  De  pnesmti  vita 

raliuiii  et  spiritualiuiii  suc<'essio,  el   h(»<  ad  a>ternuiii.  »  Si  aut<'in  est  uclivu  contra 

est :  Abundare  te  facit-t  Dominus  oiiini-  iMaliiin,  sic  est   cmii  teiitatioiie  proven- 

bus  bonis.  Decima  quinta  est  iii  subditiK  tus,  et  hoc  est  :  Dabit  Domiiius  iiiimiros 

pr(»sperali«»,  »t  h;ec  trij»lex,    conteiii|)la-  tuos.  Si  uutem  est  beiiediclio  |ierliiiens 

tivi,  »!t  lio<-  est ;  Itcniilictus  fruclus  iin-  ud  (•(»iileiiii»luti(»iU'iii,  vtd  li(»c   est  (|uaii- 

//•ij ////.' sj»irituales  niii  rlerici,  ct  li(»c  c.st :  lumudvitam,  \el  (juuiituiii  ad  doctrinuiu. 

Fructus  juminlorum:  laici,   et  lioc  cst :  Si  quaiiliim  ad  vilum,  vel  in  se,  vel    re- 

Fructus  terr.r.  Dcciina  s»'.\ta  est  abiiii-  sjieclu  uli(»rum.  Si  in  so,  vel  est  delecta- 

duntia  SMi»iciifi.e  diviiia',  et  hoc  est :  A/if-  bile  ut  spirituale  gaudium,  et  hoc  oxt,  vel 

riet  Dominus  thesiiiirum  siium  o/itimum.  in   liabendo,    vel    in    rccij»iciido,  rt    hoc 

Decima  sejilima  cst  (hictrina*  jiriTcinincii-  est  :  Ceilaria  tua  :  vel  in  ugeiulo,  el  hoc 

tia,  et  hoc  est :  Cipium  et  pluviam  lerr.e,  cst  :  /ii  operibus  maiiuum  tuaruin.    Vel, 

clc.    De<-iina    (»ctava   b(»n()ium    (»j»cruni  est  utilc  ut  iiiultijilicAlio  l»()ii(»rum,  el  lioc 

frequcnlia,  et  lioc  e^t :  /A'///-////////!/^  r///i-  esl  :   Hrnedtcta    terra    tua.  Vel,  rHl  ho- 

clis  oprribus  maniiiim   tnaruiii.   DeciiiiA  nestum  ut  ct.nHortium    bonorum,  ct  hoc 

iU)na  est  di;:nilalis  excellentia,  hff>r  et  est  cnt  :  Suinlat/it  If  Domiiius  iii  populutn 

tii|d<\.  (t  in    (liiido    -1    iiMii   accipicndt»,  Minrlum.  Si  aulciii  < '»  i  .•^pc.lii  .il "«' 


I 


QLVESTIOXh:S  SUPKK  EVAN(.KI.H  M,  or/EST.  CL\X.\II[.  271 


hoc    est    vel    respectu   inimicorum,    vel 
amicorum.  Si  respcclu  inimicorum,  tuiic 
est  quod    dicit  :    Videbwittjiie  oiiines.  Si 
respcctu  amicorum,  vel  in  se,  vel  in  sub- 
ditis.  Si  in  se,  hoc  est  :  Abundare  te  fa^ 
ciet  Dominus.  Si  in  subditis,  vel  hoc  est 
in  religiosis,  et  hoc  est  :  Fructus  ventris 
tui  ;  vel  in  dericis,  et  hoc  est  :  Fructus 
jumentoruni   tuorwn  :  vel    in   laicis,   et 
hoc  est  :  Fructus    terrie.    Si    aulem  est 
pertiiiens  ad  doctrinam,  vel  est    iu   co- 
gnoscendo,  et  sic  est  :  Aperiet  Doniuius 
thesaurum  suum  :  vel  est  in  docendo,  et 
hoc  est  :  Pluviam  tribuat  tibi.  Vel  est  in 
agendo,  et  hoc   est  tripliciler,   in  se,  ot 
hoc  est   :    Benedicet   operibus    manuum 
tuarurn  :  vel  respectu  aliorum,  et  tuuc 
est,  vel  respectu  dominorum,  vel  docto- 
rum,  vel  prielatorum.  De  primo  :  Fosne- 
rabis  yentibus  multis  :  de  secundo  :  In 
caput^  et  non   in   caudam  :  de    tertio  : 
Supra,  et  7ion  subter.  Quasidiceret  :  Erit 
magister  et  non  discipulus,  dominus   et 
non  servus,  prielalus  et  non  subtlitus. 

Qualiter  autem  istse  benedicliones  con- 
veniant    beatissimse    Virgini,    facih^    est 
videre.    Gratiam    enim    contemplationis 
habuit   in  summo,  quae  perfecte  divini- 
tatis  et  humanitatis  sacramenta  cognovit 
in  via.    In    actione    perfecta  fuit  :   quia 
omnibus   operibus    mei'uit.    Benedictum 
fiuctum    ventris  habuit  :    quia   pura  in 
summo  mater  corporaliter  et  spiritualiter 
fuit.  Fructificationem  in  aliis  prge  omni- 
bus  aliis  habuit  :    quia  mater  virginum 
omnium  et  omnium  clericorum  et  oiii- 
nium  religiosorum  per  continentiam  ex- 
stitit,  imo  quia  omnium  bonorum  mater 
fuit.  Item,  frugalitatem  virlutum  in  sum- 
mo  habuit  :  quia  omnes  virtutes  viae  per 
modum  patriae   habuit.   Item,  benedicta 
fuil  ingrediens  et  egrediens  :  quia  de  hac 
vita  sine  dolore  mortis  migravit,  et  sta- 
tini  corpore  et  anima    coelum  introivit. 
llem,  tentationum  victoriam  in  summo 
habuit  :  quia  numquam  in  aliqua  tenta- 


tione  vel  semel  venialitor  cecidit,  ubi  ta- 
men  justus  non  solum  semel  in  die,  sed 
septies  cadit'.  Item,  tentationum  liabuit 
proventum,  non  quod  humilior  vel  cau- 
tior    surrexerit,    sed    (juia  adco    fortiter 
stetit,    quod     nec     alicui    lentationi     in 
puuclo  mininTO    cossit.    Itoui,    summam 
refeclionem  habuit  spiritualem,  ut  supra 
in  nialeria  de  beatitudinibus  et  fructibus 
manifestum  fuit.  Item,  coelestium  dono- 
rum  multiplicationem  in  summo  habuit : 
([uia  gratia  plena   fuit  :   unde  Angelus  : 
AvCy  gratia  plena.  Ilem,  sanctorum  so- 
cielatem  in  summo   habuil  :    quia  virgi- 
nibus,   viduis,    conjugatis,   activis,  con- 
templativis,  conformis  fuit,  et  simul  etiam 
omnium  illorum  proprietates  in  summo 
liabuil,  qucB  angolicam  ot  humanam  vi- 
tam  in  summo  habuit  :  unde,  In  plenitu- 
dine  sanctorum  detentio  mea-.  Item,  in 
hoslibus  incussio  in  ipsa  in  summo  fuit  ; 
quia  terribilis  ut  caslrorum  acies  ordinata 
fuit  omnibus  :  nimirum  quia  caput  anti- 
qui  serpontis  contrivit,  et  nos  de  maxilla 
ejus  extraxit.  Item,  temporalium  ot  spi- 
ritualium   successio   in   ipsa    in    sunmio 
fuit,  quae  confidenter  de  se  dicit  :  //*  me 
gratia  omnis  vise  et  veritatis  :  in  me  om- 
nis  spes  vitse   et  virtutis  ^.  Item,  in  filiis 
prosperatio  in  ipsa  in  summo  fuit  :  quia 
Deum  genuit  et  hominem,  et  omnem  ra- 
tionalem  vel  recreabilem  creaturam  re- 
creavit.   Item,   abundantiam   divinse  sa- 
pientiaj  in    summo  habuit  :    quia  nihil 
ignoravit.  Item,  doctrinse  praeeminentiam 
in  summo  habuit :  quia  summae  doctrinse 
doctrix  fuit,    scilicet  disciplinae   Dei,   et 
omnianobis  per  Verbum  increatum  pra^- 
dicavit.  Item,  bonorum  operum  frequen- 
tiam  habuit  :  quia  quolibet  operc  meruit. 
Item,  dignitatis  excellentiam  habuit   in 
summo  :  quia  mater  Dei,  regina  coeli,  et 
regina  misericordiae  exstitit. 

Et  sic  patot  qualiter  omnes  istae  bene- 
dictionos  in  bcnedictione  beatissimae  ^  ir- 
ginis  sunt  comprehensae. 


'  Proverb.  xxiv,  16. 
-  Eccli.  XXIV,  16. 


3  Ecili.  wiv,  2"1. 


272 


1).  ALB.  MAG.  ORD.  PR/ED. 


QU7li:STI0  GLXXXIV. 


Qiinlilor    ooiiiprolnMnlat    iii    so    luMUMlicnoiH»*»     «Inlas    filiis    Isincl    a 
>lo>se?  i;i   priiiio.  ilo  biMiiMlielioiM'  ItiibtMi. 


PosT  H.T-:c  vidondum  esl  de  benedi- 
clionibus  datis  tiliis  Israel  a  .Moyse,  .sicut 
in  Deuteronomio,  xxxiii.  <i  et  seq..  sunt 
comprehensae. 

Ait  i^Mtur  ad  Huben  :  \  im/  liuh»n.  >■( 
iKni  fuoridtur,  rf  sit  fiarvus  iii  intinmi. 
rbi  quatuor  dicunturdf  Huhfii.  Priiiiuiu 
est,  quod  vival  per  }j:ratiaiu,  et  boc  est 
(juod  dicitiir :  Vivut  //////f//.  Seruii(biiu, 
quod  non  moriatur  per  [leccatuin.  et  bnc 
esl  :  i\on  tnoriutur.  Tertiuin  est,  (|uod 
purvus  sit  in  uumi-ro.  Ouarlum  aildit 
Glossa.  (|uud  iuaxiiiius  sit  lide. 

VX  suflicientia  biijus  brncdiclionis  sir 
siiiiiitur  :  Henedictio  vel  •"»!  ;ib<c>lulr',  vel 


respective.  Si  absolute,  vel  esl  in  malo, 
vel  in  bono.  Si  in  bono,  sic  est  :  Vival 
gralia.  Si  in  malo,  sic  est  :  Et  non  mo- 
riatur  per  peccatum.  Si  re>pective,  vel 
boc  est  quia  siinilem  in  bono  non  baiieat, 
et  boc  esl.  (|Ut)d  sit  |iarvus  iii  iiunuro  : 
vcl  (|ihmI  alios  exccllat,  tt  sic  est  :  .Maxi 
iiius  iii  lidc. 

Ilicc  omnia  cxpre.^sisxime  luerunt  in 
bcati>sinia  Vir;.'ine,  in  qua  omnis  >;ralia 
vitii'  fuil.  Ilein,  quia  nuni(]uam  peccuvit. 
Item,  nec  priinam  siiiiileiu  visu  est  nec 
b.iberc  se(|U(-iileiii.  Ik-ni,  (|uia  iide  et 
«iiiiiiibus  virtutiliu>  (Hiines  cxccliit. 


UU.KSTK)  CLXXXV 


Oiiiilil«M-  (M>iii|>i-<'lM>ii(hi  I  iii   ho  li«>ii«Mli(*ll(>ii<'iii  •liida' ? 


Sei^imtiii  benediclio  .luda'. 

Hapc  fst  Jud.T  hfiinlirtio  :  .iut/t,  lh>- 
tnhie,  vocrui  Juiln\  rt  ud populuin  suuin 
infroilur  rum  :  muiiWi  rjus  puijnuhuiit 
pro  eo,  ft  udjutor  illius  routru  ailversa- 
rios  rjus  rrit ' . 

Iii  qua  etiam  (|uuluor  ponuntui.   Pri- 


iiiuin  ent  precum  exaudilio,  et  boc  Mt  : 
Auili^  houunr,  vornn  Jud.r.  Secuii(luiii 
cst  ad  piqiulum  iiitrdduclio,  ct  boc  eitt  : 
.{//  i»>i>ulum  suinn  inlrodur  ruui.  Ter- 
tiiiiii  c>t  >.uiq>>ius  dcfciixiu,  el  hoc  e»t  : 
Muiius  ejus  puijnahunt  piu  eo.  Quartum 
I  st  ulioruin  protectio,  et  hoc  est  :  Adju- 


'  Df^iilfion.  xxjdii,  'i. 


QLTyESTIONES  SLPER  EV  ANGELIIM,  Ql  .^ST.  CLXXXVf.  273 


tor  ilUus  conlrci   adversarios  ejiis    erit.  niliil  negans  lionoral.  Item,  ad  populuni 

VA  liujusinodi  benediclionuni  sulTicien-  inlioductio  ci  convonit  in  suninio  :  ipsa 

tia  sumitur  sic:  Henediclio  vel  est  ad  bo-  eniiu  ut  columna  nubis  populos  in  tcr- 

num  vel  ad  malum.  Si  ad  bonnm,  vel  cst  ram  promissionis  inlroducit,  et  ut  stella 

ad  linem,   et   sic   est  prccum  exauditio  :  niaris  dirigit,  iino  ut  pnrta  cceli  introdu- 

vel  cst  ipsc  (inis,    et  sic  est  ad  populum  cii.  llem,    suiipsius    dercnsio    in  ipsa  iu 

introductio.  Si  autem  est  contia  malum,  summo    fuit  ;  quia  ab    hosle    nuiiquam 

vel  sui,  et  sic  est  suiipsius  defcnsio  :  vel  l;psa  fuit.  Item,  adhuc  suiipsius  dcfensio 

aliorum,  et  sic  esl  aliorum  protectio.  in  ipsa  in  summo    fuit  :   quia  alios   sic 

Haec  autem  omnia  fuerunt  in  boatissi-  defendit,  quod  in  ipsa  nec  pugnam   ad- 

nia  Virgine  in  summo,  in  qua  fuit  prccuni  vcrsarius  sumpsit,    utpoti;    in   qua    ipse 

exanditio  iii  summo.  Nam,  III  nogum,  ii,  hostis  omnino  exstinclus  fuit.  Item,  alio- 

20,  legitur  ipsi  dictum  in  persona  Heth-  rum  proteclio  in  ipsa  in   summo   fuit  : 

sabee  :  Pete,  mater  mea  :  neque  enim  fas  quia  nos  ab  hoste  protegit  auxilio,  ab  ira 


est  iit  avertam  faciem  liiam,  etc.  Et  in 
persona  Esther  dicitur  ei,  Eslher,  v,  ()  : 
Etiamsi  dimidiam  partem  rpgni  mei  pe- 
tieris,   impetrabis.  Nam    et   illam  Filius 


Filii  suffragio  ct  exeniplo. 

Sic    igitur    palet    quahtir    btatissima 
Yirgo  habuit  benediclioncm  .ludae. 


QUiESTIO  CLXXXVL 


(jiialilei*  coiiiprelieiitlal  iii  se  beuedietionein  Levi? 


Sequitur,  Deuteron.  xxxiii,  8  et  seq.  : 
Levi  quoque  ait  :  Perfectio  tua,  et  doc- 
trina  tua  viro  sancto  tuo,  quem  prohasti 
in  tentatione,  etjudicasti  ad  Aquas  con- 
tradictionis.  Qui  dixit  patri  suo  et  matri 
SU3S  :  Nescio  vos  :  et  fratribus  suis  : 
Ignoro  vos  :  et  nescierunt  filios  suos.  Hi 
custodierunt  eloquium  tuum,  et  pactum 
iuum  servaverunt,  judicia  tua,  o  Jacob, 
et  legem  tuam,  o  Israel :  ponent  thymia- 
ma  in  furore  tuo,  et  holocaustum  super 
altare  tuum.  Benedic,  Domine,  fortitu- 
dini  ejus,  et  opera  mamaun  illius  sus- 
cipe.  Percute  dorsa  inimicorum  ejus  :  et 
qui  oderunt  eum,  non  consurgant. 

In  bcnedictione  ista  novem  ponuntur. 
Primum  est  perfectio  vitse,  ibi,  Perfectio 
tua.  Secundum  est  altitudo  doclrina',  ibi, 


XXX  vn 


Et  doclrina  tua.  Tertium  est  Christi 
eductio,  et  hoc  est  :  Viro  sancto  tuo. 
Quartum  est  onmium  abnegalio,  et  hoc 
est :  Qui  dixerit  patri  suo,  etc.  Quinlum, 
Prseceplorum  et  consiliorum  impletio,  et 
hoc  est :  Hi  custodierunt  eloquia  tua,  etc. 
Sextum  est  pro  aliis  intercossio,  el  hoc 
est  :  Ponent  thgmiama,  etc.  Septimum 
est  de  passione  gloriticatio,  et  hoc  est : 
Benedic,  Domine,  fortitudini  ejus.  Octa- 
vum  est  de  operibus  remuneratio,  et  hoc 
est  :  Opera  manuum  illius  suscipe.  No- 
num  est  hostium  destructio,  et  hoc  est  : 
Percute  dorsum  inimicorum  ejus. 

Hujusmodi  sufiicientia  sumitur  sic-: 
Bonediclio  vel  est  pertinens  ad  meritum, 
vel  ad  praemium.  Si  ad  meritum,  vel  est 
in  cssendo,  vel  in  operatione.  Si  in  cs- 

18 


274                                     D.  ALH.  MAC.  ORD.  PRiED. 

scndo,  vel  est  in  substantia,  vol  in  clli-  Chrisluni  quoquc  dc   suo   utcro   cduxit, 

cientia.  Si  in  substantia,  vel  cst  in  se,  cl  qui  ibi  quadra^inta  scptinianis  scx  dicbus 

sic  est  vitae  perfcclio  :  vel  rcspcclu  alio-  niinus  quicvit.  Iteni,  onniia  abncgavit  ct 

rum,  et  sic   est  altitudo  doctrinae.  Si  in  perfectissinuun  paupcrtatem   in    sunimo 

eflicientia,  sic  est  Cbristi  eductio.  Si  au-  babuit.  ut   supra  patuit.  Item,   prtTcepta 

tcm  est  mcriluni  in  opcrando,  vel  est  in  et  consilia  in  summo  et  cx  cbaritale  in 

sc,  vel  in  aliis.  Si   in  sc,  vel  est  a  malo,  summo  iniplcvit.   Itcm,   pro   aliis  inter- 

et  sic  est  omnium  abnegalio  :  vcl  est  bo-  cessio  in   ipsa  in   summu    fuit,  quie  pro 

num,  et  sic  est  consiliorum  ct  pricccpto-  omnibus    Dominum    phicavit,   ct    adliuc 

rum  implctio  qu;e  sunt  in  utroque  Tesla-  pro    nobis    ipsi    pectus   oHcrt    ct    ubcra 

mcnto,  Si  auti'm  est  in  ojicrando  in  aliis,  o^tendit.  Itcm,  ijuia  post  Kilium  summam 

sic  est    pro   aiiis  interccssio.    Si    autcm  j»assioncm  iiabuit,  ct  summam  dc  jiassio- 

pertini't  ad   praemium,  vci    est  absoiute,  nc    iiabuit   giorilicalioncm.    llcm,    quia 

vel    rcspcclivc.    Si    absolutc.  sic   cst    dc  summas  ct  noljiiis>imas  actiones  liabuit, 

passionc  j^iorilicalio  cl  de  aclione  rcmu-  ct     summam     iuiiiuit    rcmunerationcm. 

neratio.  Si   respcctivc,    sic   est    iiostiuin  Itcm,  quia  silii  cl  omnibus  nobis  liostcm 

destruclio.  vicit  a  quo  nuuHjiuim  victa  fuit,  suj»rc- 

Ouaiilcr  aulcni  iucc  omnia  fucrunt  in  nuim  dc  iu»stc  triumjdium  rcj)orlavil. 

beatissima  N'ir^'inc,  faciic  cst  viderc  :  ij>sa  Et  sic  palcl  (jnaiitcr  bcatissima  Virgo 

cnini  iuit  pcrfcctissinja  in  vila,  ailissinui  iuiliuit  bcncdiclionrm  Levi. 
In    dodrina,    qua     totam    Icj^cm    scivit. 


UU.KSTIO  CLXXXVII. 


Oniililri'  <*oiii|ii-<>Ii4>imIiiI    iii   •><■    l)<-ii<'<li<*li<iii<'iii    lt<>iijniiiiii  ? 


SKi,iiiiin,    Drntcron.    \\\iii,    11!  :    /,/  llujn.s  lirnedi»  lionis  liu-c   »>t  suflicicn- 

/tfujtinnn   iiit  :    Antantissimu.s    /tumini  lia.  V»l  cniiu  cst  iii  sc,  vcl  rcsjiectu  di- 

hiibittihit   iijii/idrntrr   in   tv  :    i/uusi  in  le«li.    Si   iii  »0.   vcl  in  bono,    cl    sic  esl 

t/niltimn  tota  i/ir  iiiorafntur,  rt  intrr /lu-  pr.i-  omniliu*!   iIib>clio  :  vcl  chl   a  iiiubi, 

tnrrox  iliins  reifuincet.  cl    sic    chI   sc<-ur.i     inliubitalio.    Si    rc- 

In  iiac  bcncdicliunc  qualuor  pMiiunlur.  sjicctu  dilccli,  v<'l  c»t   quantum  ab  siuii- 

1'rimuin  cst  jira' omnilius  ddfclio,  cl  hoc  «tantiuiii,  cl  sic  csl  diviiiu   inlmhitulio  : 

esl ;    /{rujiimin   amantissimus.  Socuiida  vci  (juantum  ad  a»  tuin,  cl  hic  csl  in  o|)e- 

esl  secura  haliitatio,  ct  hoc  csl :  l/abi  rihu>  dclcclutio. 

ttibit  roii/ii/riittr.    Tcrlium,  divina  inlia-  lla'c  oiniiiu  iuihuil  hcaliNMina   \  ii>;o, 

h\[ii[\i),  r[  \i\n- vA  .  (Juusi  III  t/ia/amo  tota  qua>   sujur    oiiintni    jiulchritudincin  di- 

dif'  mortibitur.  (Juartuui  cst  in  njicrihus  lcila  «sl  u  noiiiiiio,  qu;L'  sccuri^simu  lia- 

liiius  di  icctatio.  cl  hoc  cst  :  /u/r,  /,nnn-.  JMtal    in  rc^-.di  Milid.  in  <ju;i  hahilavit  lii- 

ros  itiius  rrtfiiirsrrt.  vinilas    ciirjiui.ilitcr,    nmi    t.iiilum     luta 


QU^STIONES  SUPEK  EVAXGELIIM,  QlVl^ST.  CLXXXVIII. 


27:3 


die,   scil   novom    luensibus,   qu;e  mulier  Et    sic    palet    qualiler    beneJictioneiu 

j)iudenlissima  in  omnibus  (Jelectabat  vi-      Henjamin  in  summo  babuit  heata  Virj^o. 
rum,  id  est,  lilium  suuin. 


QU^:ST10  GLXXXVllI. 


Qiialilei'  coiiipreliciiclat  lii  se  btMicdicnoiiciii  rJoisepli? 


Sequiiuk,  Deuteron.  xxxiii,  Kietseq.  : 
Joscph  quoquc  ail :  Dc  benediclione  Do- 
inini  terra  ejus,  de  pomis  coeli,  ct  rorc, 
alquc  abysso  subjacente  :  dc  pomis  fru- 
cluum  solisct  lunas:  de  vertice  antiquorum 
viontium,  dc  pomis  collium  setcrnorum  : 
et  de  frugibus  tcrrse,  et  de  plenitudine 
cjus.  Bcnediclio  illius  qui  apparuit  in 
rubo,  vcnial  super  caput  Joscph,  et  supcr 
verticem  Nazarxi  intcr  fratrcs  suos. 

Benedictio  Joseph  in  oclo  consistit. 
Primum  est  dulcedinis  diviuce  priegu- 
>latio,  et  hoc  est :  De  pomis  coeli,  et  rore. 
Ros  in  quantum  illuminat  intellectum, 
pomum  inquantum  reficit  airectum.  Se- 
cundum  est  in  humanitatc  Christi  dele- 
clatio,  et  hoc  est :  Atquc  abysso  subja- 
centc.  Tertium  in  operibus  Chrisli  refe- 
ctio,  et  hoc  est  :  De  pomis  fructuum 
solis.  Quartum  est  de  gratiis  Ecclesiae 
jucundatio,  et  liocesl :  Et  lunx.  Quintum 
est  de  gratiis  et  virtutibus  antiquorum 
patrum  exsultatio,  ct  hoc  est :  Dc  vertice 
a)itiquorum  montium.  Sexlum  est  mo- 
dernorum  perfectorum  congratulatio,  et 
hoc  est :  De  pomis  collium  setcrnorum. 
Septimum  cst  de  gloria  Ecclesioe  trium- 
phantis  exsuUatio,  et  hoc  est :  De  frugi- 
bus  terrse,  et  de  plenitudine  cjus.  Octa- 
vum  est  de  gloria  hominis  Christi  parti- 
cipalio,  et  hoc  est  :  Benedictio  illius  qui 
apparuit  in  rubo,  etc. 


Hujusmodi  benediclionis  suflicientia 
sumitui'  in  hunc  modum  :  Vel  est  perli- 
nens  ad  statum  patrise,  vei  ad  statuni  vige, 
vcl  est  purgatio,  vel  est  delectatio  illo- 
rum  quorum  esl  purgatio.  Si  primo 
modo,  vel  est  de  capite,  vel  de  membris. 
Si  de  capile,  vel  quantum  ad  substan- 
tiam,  et  sic  est  de  humanitate  Chrisli 
refectio.  Si  autem  de  membris,  vel  est 
in  genere,  et  sic  esl  de  gratiis  Ecclesiie 
jucundatio  :  vet  specialiler,  et  tunc  vet 
sunt  anliqui,  sic  est  de  virtutibus  mon- 
tium  antiquorum  exsultalio  :  vel  sunt 
moderni,  et  tunc  est  perfectorum  moder- 
norum  congratulatio.  Si  autem  perlinet 
ad  statum  patriiB,  vel  est  quantum  ad 
membrum,  et  sic  est  de  gloria  trium- 
phantis  Ecclesise  exsultatio  :  vel  quan- 
tum  ad  caput,  et  sic  est  glorise  Christi 
communicatio. 

Hsec  autem  in  summo  habuit  bealis- 
sima  Yirgo  :  quia  summam  habet  divin« 
dulcedinis  non  tantum  praegustationem, 
sed  eliam  comestionem,  qu»  totum  in  se 
manna  habuit  et  summam  in  Christi  hu- 
manitate  delectationem  :  quia  summam 
ad  ipsum  habuit  dilectionem.  hioperibus 
illius  habuit  refoctionem  :  quia  ludebat 
coram  illo  in  orbe  terrarum  pcr  singulos 
dices'.  Item,  de  profectu  Ecclesise  sum- 
mam  babuit  congratulationem  :  quiasum- 
mam  ad  ipsam  habuit  charitatem.  Itcm, 


'  l>roverb.  viii,30  et  :U. 


276  r).  ALB.  MAG.  ORD.  PRiEI). 

summam  de  patrum  sanclitate  exsulta-  et  regiua.  l)e  iiloria  auteui  houiiuis  Cliri- 

tionem,  a  quibus  du.xit  originem  et  pos-  sli  uou  partem,  sed  totum  habebat,  cuui 

sederat  pertectionem.   Item,   dc  proteclu  t]uo  una  iu  natura,   simillima  in  gralia, 

modernorum  summam  habuit  congratu-  in  gloria,  ipsum  et  suam  gluriam   plus- 

lationem,    quibus   omnibus   perfectionis  quam  se  et  suam  dilexit. 
ipsa  fuit  magistra  et  dux  et  exemplum.  Sic  igitur  constat   mauifeste  beatissi- 

Item,  de   Ecclesia?   Iriumphantis    gloria  mam  Virgiuem  omnes  benedictiones  .lo- 

summegaudebat,  utpotc  iilius  imperatri\  s^ph  in  summo  habuisse.  * 


^ 


OU^IilSTlO  GLXXXIX. 


Oiiiililci-  (*oiii|»i-4>lH>ii(lnl   iii  so   l»4>ii<><li4-li«>iM>iii  <iii(l  ? 


StyLiTLH,  iKuteron.  \x\iii,  20  fl  21   :  rl  sic  »'st  sui  principalus  cognilio.  Si  au- 

Lt    (ioil  axt:    liein-tlictiis  in     latitinliiif  t»'m  a«l  Deum,   sic  cst  duct(Mi>  apud  so 

(iad :  t/iiasi  len  rei/iiirrit,  ce/iitt/ue  hra-  rcpo-ilio. 

cliiuin,  et  certicem.  h't  ciilit //rinci/utliim  llu-i-  qiuiquc  oninia  iu  sumum  JKibuit 

siium,  i/iiuil  in  /tarte  sua  dcctur  esset  re-  bcalu  \  irgo.  Ilfgni  dilatalituu-m  :  quia  u 

positus:   i/ui   /uit   cuin   /irinci/jibus  pu-  solis  urlu  el  octasu  bfalam  eam  tlituul 

/luli,  et  fecit  jiistitias  iJoinini,  et  judi-  (Miines  gcneraliones,  qua*  est  regiiia  cti»li 

citiin  suum  cuin  hrael.  v[  mundi  cl  .\ngebirum  t'l  liomiiiuui.   la 

Hcnediclio  (jad  si'\  ( omprcliciidit.  I*ri-  gc  re(|uii'tit>iiem  habiiit   iii  summo  :  (|uiu 

mum  ('>t  rcgni  dilulalio,  ibi,   Itrnedictus  iii  ip!>a  fuil   fuiuitis   exstiiicliu.    Ilo^liuu) 

in  latitudine  (jiid.  Sccunduiii  csl  pcr  for-  cliam  subjfclionciii  liabuit  iii  suiiimo.  ul 

tiliidiinni  requies,  ibi,   (Jiiasi  leu  rei/uie-  jaiii  pliiries  supra  p.ituil.  Ilfiii,  huiiimaiu 

vit.   rerlium  fst  hostium  subjci  tio,   ibi,  iiupfrii   ailfpliiuifiu  liabuit  :   (juia  super 

Cepiti/ue  hracliiuin.   nuarlum  est  iiiipii  omiifs  cliurus  Augeluruiu  regiua  .\iigf- 

adfplio.    ibi,    /:7    certicem.   Ouiiilum  ("•t  loriim  f  t  impf  ralrix  niisc  ricortliii' f  xaltita 

prim  ipaliis   siii    cognitio,    ibi,     l!t  rnlit  fuil.  Ilfiii,    siii    priiit  ipalus   (dguiliuiif m 

/irinci/nitiim  siiuin.   Sf\tuiu  t-st  ilucluris  iu    suiiimu    liabuit  :    i|uia    su|>fr   uiuiics 

apud   fUiii  repusititi,  ibi,  (Jiind  in  /lartr  clioros    AiigidiM'Uiii    cl    piiras    crealuraii 

sua  ductur  esset  re/tositus.  fxullala,  tliviiiaiii    opfratiuneiii    iii   »e  el 

lliec  aiilf m  cst  hujusmodi  bfuedictio-  ^loiiani  plfiiius  rugiiuscil.    1  iidf  cuiili- 

nis    suflicif  iilia  :    lif  iifdictiu    vc  I    csl    atl  (butfr  dicit :  /;<  me  i/nitia  umnis  vix  et 

pruximum,  Vfl  ad  sfipsiiin,  Vfl  ad  Df  uiii.  centatis'.  Ilfui,  duclori»  rfpusiliu  upud 

Si  ad  pruxiiiium,  sic  esl  regui  dilatalio.  ipsam  fiiit    iii   sumiiio   :   qiiiu  illc   iiiugi- 

Si  adsfi|)sum,  vd  a  iiialo,  vel  ud  boiium.  stroiiim  oplimus   iiovfiii  lufusibus  apiid 

Si  a  iiialu,  vel  in  He,  el  8ie  est  rfquiftiu  :  •am    rf(|uif\it    pusilus     m     ulcrt»    fju.«». 

Vfl   fxlru,   et   hic  est  liusliuin    subjfcliu.  I'^t   sic   palet,    quud  bfulissimu    Virgo 

Si  ad  boiium,  vcl  est  in  liubfiido,  el  hic  liabiiit  !>•■  iifdii  tioiif.s  (lad  iii  suiiiino. 
fst  iiiipfiii  .idfpliu  :  \t|  iti  co;.'iioscfiido, 

'  K<cli.  .\xi\,  'J.'». 


QUvESTIONKS  SIPER  RVANGFXIUM,  OU/EST.  CXCf. 


277 


QU^STIO  GXC. 


<^iialiter  eoinpreliciidal  iii  se  beiiedictioneiii  l>an? 


Sequitur,  Deuteron.  xxxiii,  22  :  Dan 
qiioque  ait :  Dan  calulus  leonis  :  fluet 
largiler  de  Basan. 

Benedictlo  Dan  tria  complectilur.  Pri- 
mum  est  liumilitas,  ibi,  Catulus.  Se- 
cuntlum  est  fortitudo,  ibi,  Leonis.  Ter- 
lium  est  larj^^itas,  ibi,  Fiuet  largiter, 
etc. 

Rt  hoc  modo  eorum  sufficientia  sumi- 
tur  :  Benedictio  vel  esl  cordis,  veloperis. 
Si  cordis,  sic  est  humililas  cordis.  Si  au- 
tem  est  operis,  haec  est  duplex,  vel  in  se, 


et  sic  est  fortitudo  operis  :  vel  in  aliis,  et 
sic  est  largitas  muneris. 

Haec  autem  in  summo  habuit  beatis- 
sima  Virgo  :  quia  ultra  omnem  creatu- 
ram  humillima  super  omnos  exaltala  est. 
Ttem,  mulier  forlissima  est :  quia  vicit 
mundum,  Deuni,  et  diabolum.  Item,  hir- 
gissima  fuit :  quia  Deo  dedit  mundum, 
et  homini  in  mundo  regnum  crelorum, 
et  ipsum  Deum. 

Et  sic  patet,  quod  beata  Virgo  in 
summo  habuit  benediclionem  Dan. 


QUiESTIO  GXGI. 


Qiialitei»  conipreliendat  iii  se  benedictionein  \ephtliali  ? 


Sequitur,  Deuteron.  xxxiii,  23 :  Et 
Nephthali  dixit :  Nephthali  abtmdantia 
perfruetur,  et  plenus  erit  benedictionibus 
Domiiii  :  mare  et  meridiem  possidebit . 

Bcnedictio  Nephthali  quatuor  comprc- 
hendit.  Primum  est  abundanliadonorum 
spiritualium,  ibi,  Abimd antia per / ruetur . 
Secundum  est  plenitudo  coeleslium  do- 
norum,  ibi,  Plenus  erit  benedictionibus 
Domini.  Terlium  est  peccatorum  conver- 
sio,  et  hoc  esl,  Mare.  Quarlum  est  ju- 
storum  conservatio,  et  hoc  est,  Meridiem 
possidebit. 


Sufficientia  horum  est :  Benedictio  vel 
est  in  se,  vel  in  aliis.  Si  in  se,  vel  est 
benedictio  quanlum  ad  statum  gloriae, 
et  sic  est  phmiludo  cdolcslium  bonorum  : 
vel  est  benediclio  quantum  ad  slalum 
ffraliae,  et  sic  est  abundanlia  donorum 
spiritualium.  Si  autem  est  benedictio  re- 
spectu  aliorum  illi  aut  sunt  mali,  aut 
boni.  Si  mali,  sic  est  peccatorum  con- 
versio.  Si  boni,  sic  est  juslorum  conser- 
valio. 

Haec  autem  bealissima  Virgo  ha- 
buit    in    summo  :  quia  et     gratia    fuit 


278 


D.  AlJi.   MAC.  Olll).  PR.ED. 


plenu ,     et      su|)oi'       omnes  ^    gloriosa .      salvatrix      el     justoruni     conservatrix . 
Item,  peccatoram    reconcilialrix   el  me-  Sic  quoque  habuit  benedictionem  Ne- 

diatrix  .      Item  ,      omuium     peccatorum      plithali. 


QUyESTFO  CXCII. 


Oiialilci'  foiiiprelieiidal  iii  so  heiiediclioiieiii  .Vser  ? 


Seqiiti»,  Deuleron.  xxxiii,  2i  el  25: 
Ascr  (jitiKitic  iiil  :  Jit/icdir/as  in /iiiis  A>er, 
sit  ijIucos  frii/ii/jus  siiis,  ct  linijdt  in 
olcii  pcilein  sunin.  Fcrruin  ct  ics  cuirca- 
mcntuin  cjns.  Sirul  ilics  juvciitutis  tii.c, 
ilfi  ct  senectus  tuii. 

liencdictio  Ascisex  coniprohendil.  i'ri- 
mumest  lilioriim  mullipliciitio,ot  hoc  esl : 
Jtcncilictiis  in  /liiis  Ascr.  Secundum  est 
IValriim  diicetio,  ibi,  Sit piacens /rntri/ius 
siiis.  rtitium  est  misericordi;e  abuii- 
dantia,  et  hoc  est  :  Timjiit  in  oien  pcdein 
siiiiin.  niiurlum  est  in<drru|»libilis  palien- 
lia,  ul  hor  esl  :  Fcrruin.  (Juiiitum  ehl  so- 
iiora  doftrina,  «'l  hoc  est  :  Ft  #.v  cniccu' 
incntuin  cjiis.  Sextuut  v,A  in  buuo  ronti- 
nualio  perseveranlia',  et  Imc  es»!:  Sicut 
ilies  jiirvntutis  tii.r.  ita  ct  srnectus  lua. 

Suflieiriilia  iioi  iiiii  h;ec  e>t  :  Vel   bene- 
dictio  est  ies|M'(lii  ;ilioi-tim,   vcl  iii  se.  Si 


ie-<pettu   aliorum,    vel    resjiectu    inlerio- 
riim,  ct  sic  esl  tiliorum  muiti|dicatio  :  vel. 
ad  pares,  et  sic  est  fratrum  ililectio  :  vel' 
;id  superiorem,    Deum  scilicet,  el  sicest' 
;»bnntlanti;i    misericordi;i'    pcr   (piod    est 
imitatio   Dei,   juxta  illud   l.uc:e,   vi,    'M\: 
F.ftute  inisericorJes,  sicut  ct  l*atcr  vester 
iniscricors  est.  Si  in  se,  vel  est   u   malo, 
ct  sic  est  piitientia  :  vel  est  ad  bonum,  et 
boc  vtd  est    rcsjieclivum,   et  sic   est  doc- 
lriua;vclesl   absttliilum,    ct  sic   est  per-^ 
severantia. 

Ilifc  autem   umnia  matiifestissime  lia-< 
huil    bcul;i    \  irgo  :   (|ui;i  omnium    boiioi 
I  iim  muter  esl :  (|uiu  est  plcna  <  harilate 
;iil    Dciim    ct    (lilcctione   ad    proximuni.  X^ 
llc^inu  mi-ericordiie  est.  Summain  «juo- 
i|ue  piitienliuin  et  doctrinuin  et  persevo-  ' 
r.tntiuiii  h;ibuit,  ul  su|ierius  manifestuin    . 
cst  in  m;itcn;i  ilc  rirtuti/tus.  j 


gU/ESTlU    CXCIII 


i 


Olialilei'    4*OIII|>|-«'ll4*IHlal     ill     S4'    4HIIII4's     lM'll4'4li4*li<HH*s     NillHll*.' 


l'osr  n.Kc  set|uilur  de  oinnibus  hene-  iiator  tuux.  .Mmjnificpntia  rjus  liiscur- 
diilinnibus  simul  :  Mon  c.%t  Heus  aiius  runl  nii/tcs,  ha/ntacuiiiin  ejus  sursum, 
iil  />ruK  recHssiini:  nseen.ior  ca-ii  uuxi~      et   su/tter    /nuc/iia    seinfiiternu      Fjict*' 


QUtESTIONRS  SrPFJl  EVANGIJJI.M,  or/EST.  CXCTH.  279 

a   facie   tiia  inhnicum,   dicelqne  :  Con-  /?/t.  Olossa:  «  Iripraescntl  vila.  »  Alia  sub- 

iei'ere.    llabilabil  Israel  con/identer,   et  jectio  cst  :   quia  de   coruin  pccna  in  fu- 

solus.    Oculus  Jacob   in  terra  frumenti  turo  nobis  cril  exsultalio,  et  hoc  cst  :  Tu 

et  vini,  ccelique  caligabunt  rore.  Bealus  colla  eorum  calcabis. 

es  tu,  Israel'1  Quis  similis  iuis,  popule,  Suflicientia    hujus    benedictionis    cst 

qui  salvaris  in  Domino  ?  Scutum  auxilii  hoec  :  Bcncdiclio  vel  est  perlincns  ad  sta- 

iiii,  ei  (jladius  glorise  tuse.  Negabunt  te  tum  vioe,  in  quo  duo  tantuin  sunt  neccs- 

inimici  tui,  et  lu  colla  eorum  calcabis'.  saiia    auxilia.    rnum  est  verum    Deum 

Ista  bonedictio  novem  comprchondit.  agnoscere,  et  hoc  est  primum.  Secundum 

l*rimum  est  vcri  Dci   cognitio  in  via,  et  estauxilium  per  quod  possumus  ad  ipsum 

lioc  ibi,  iVon  est  alius  Deus  ut   Deus  re-  ad  Leternam  bcaliludincm  asccndcre,  et 

cdssimi.  Secundum  cst  auxihatio  invia,  lioc  est  sccundum.  Si  autem  pertinet  ad 

\ii\\oc.\h\,  Ascensor  coeli  auxilialor  tuus.  statum  palriai,  V(d    hoc  est  quanlum  ad 

Et  liccc  auxiliatio  est  quadruplcx.  Apo-  substanliale    proemium,  vel  accidcntale. 

stolisSpiritum  sanctumin  terra  mittcndo,  Si  subslantiale,  vcl  in  sc,  et  hoc  est  vel 

et  hoc   est  :  Magnificentia   ejus  discur-  a  malo,  ct  sic  est  mali  timoris  ablatio  ; 

rwit  nubes.  Item,  ipse  pro  nobis  in  coelis  vel  in  bono,  et  hoc,  vel  in  se,   vcl  rc- 

inlerpellando  Patrem,  et  hoc  est  :  Ilabi-  spcctive.  Si  in  se,  vel  quantum  ad  prffi- 

taculum   ejus   sursum,    Lnde    Glossa  :  mium   coucupiscibilis,  et  sic  est  saturi- 

«  Corpus  a  mortuis  suscitavit,  et  in  dex-  talis  possessio  :    vel    quantum  ad  prae- 

tera  Patris  collocavit.  »    Item,  gratiam  mium  rationaUs,  et  sic  est  perfecta  Dei 

praevenientem     et    cooperantem    porri-  cognitio  :  vel  ad  praemium  irascibihs,  et 

gendo,  et  hoc  est  :  Subter  brachia  sem-  sic  est  beatitudinis  comprehensio.  Si  au- 

p//e;"»«.Item,hostem  impedientem  repel-  tem   cst    ad  bonum   respective,    sic  est 

lendo,  et  hoc  est  :  Ejiciei  a  facie  tuaini-  creaturae  prselatio.  Si  autem  sit  in  com- 

micum,   diceique  :    Conterere.    Hoc    est  paratione  ad  causam  efficientem,  sic  est 

ert!0  quadruplex  auxihum.   Tertium   est  divina  auxiliatio.   Si    autem  pertinet  ad 

timoris  mali  ablatio,  ethocest : //«6<7a6i7  praemium   accidentale,    sic  est   hostium 

Israel  confidenter.  Quartum  est  cum  se-  subjeclio,  in  qua  duplex  habemus  gau- 

curitate     boni    possessio,    et    hoc    est  :  dium,  de  nostra  in  praesenti  passione,  et 

Oculus  Jacob  in  terra  frumenti  et  vini.  de  illorum  in  futuro  condemnalione. 

Quintum   est   perfecta  Dei  cognitio  per  Haec    autem   omnia  beatissima  Virgo 

speciem  :   et  hoc    est  :   Caeli  caligabunt  possedit    in   summo  :   ipsa   enim    super 

rore  :  unde  Glossa  :  «  Subtili  et  levissima  omnem  creaturam  Deum  cognoscit.  Item, 

Dei  cognitione.  »    Sextum    est    summa3  ipsa  nobilissimo  auxilio,  ulpotc  deliciis 

beatitudinis  comprehensio,  et  lioc  est  :  affluens,  innixa  super  dilectum,  ad  ccelos 

Beatus  es  tu,  Israel.  Septimum  est  om-  corpore    et  anima  ascendit.   Item,    ipsa 

nis  creaturae  praelatio,  ct  hoc  est  :   Quis  immunissima  timoris  mali  sub  umbra  di- 

similis  tui  ?  Octavum  est   divina  auxi-  lecti  requiescit.  Item,  ipsa  a  torrente  vo- 

lialio,  et  hoc  esl  :  Scuium   auxilii  iui.  luptatis  super  omnes  inebriata  fuit.  Item, 

Et  haec  auxiliatio  est  duplex,  contra  ma-  perfectissimam  divinitatis  et  humanilatis 

\\in\,  e[  s\c  eslscutU7n  auxilii  tui:  \e\sid  Christi  cognitionem   in   suinmo  habuit. 

bonum    operandum,  et    sic    est  gladius  Ilem,  supremam   post  Deum  benedictio- 

glorice  iuse.  Nonum  esthostium  subjectio,  nem  apprehendit.  Itcm,  super  omnes  pu- 

et   haec  est  duplex.  Tna,  quod  nos  pu-  rarum  creaturarum  ordines,  utputa   su- 

niendo   modo,  nobis  faciunt   coronas  in  perior  cxallata  fuii.   Item,  divinum  au- 

futuro,  et  hoc  est  :  Negabunt  te  inimici  xilium   super  omnes  habuit,    cum    quo 

'  Deuleron.  xxxiii,  26  et  seq. 


280 


D.  ALli.  M AG.  ORD.  PR.ED. 


maxima  et  excellentia  opera  fecit.  Item, 
inimicum  non  tantuni  in  C(i'lo,  sed  eliam 
in  terra  conculcavit. 

Sic  igitur  palet  qualiter  benedicta  Virgo 


benedictiones  singulorum  singulariter,  et 
univorsorum  universaliter,  singulas  et 
unlversas  possedit  in  summo. 


QUiESTIO  GXCIV. 


I 


An   <*on:;rii<'  aiidila   >iiiil    IiaM»  vei-l>a   :  l.t    b^iiodiclns   rriioliis  \<MilriK 

liii? 


Skquitlh  de  eo  quod  addil  Klisabetli  : 
7:7  beiifdictus  fnatus  renlris  tui\ 

1.  De  quo  primo  quiprilur,  quurt'  intor 
boc  et  priectdens  intercidat  copulalio, 
cum  tamen  in  priedictis  iiulla  >>it  pioita 
copulatio  ? 

2.  Itcm,  C.um  isla  salutitio  >il  iii  l<'\tu 
Kvangt  lii,  «'t  Kvangelio  nibil  sit  licilum 
demi  vel  ap[i<)ni,  ut  prDbibctur  siib  aiia- 
tbemati'  in  lin»'  Apncalypsis  ct  Dcute- 
ronomii  ',  «juare  «'tiaiu  Kccle^ia  lioc  ap- 
poiiit  ? 

:{.  Il('m,.\ul  fuit  apponcndiim.aul  non. 
Si  luil.ergo  An;,'elus  om.sit  mab'  i|ni  ntm 
a|)|iosuit.  Si  aiitem  iioii  a|ipiinritdiim 
fiicrit  :  ergo  Kcrlesia  inale  appo^uit. 

i.  Itcm,  Klisabctb  lirct  illiid  appostiei  il. 


non  tanicn  illi  conjunxit  :  quare  tunc 
Kcclesia  conjungit  ? 

.">.  itcm.tjuare  Klisabetb  mulavilverba 
Kvangclii,  diccndo  ;  luter  mulicifs,  cuni 
tamen    .Vngclus    dixit  :    lii    muHeribus  ? 

t).  llcm,('.um  Deus  Irinitas  sit  liic  init- 
lciis  cl  salutans,  ct  bcnedictissima  Virgo 
sit  salutata,  boc  quod  est,  hciicdittui 
/ructus  vciitris  tui,  non  videtur  perlincre 
ad  salutationem,  nec  ad  personam  salu- 
tatam,  ncc  ad  saliitanteiii  :  crgo  poiiitur 
ibi  supcrlluc. 

7.  Ilcm,  Rcrnardus  :  u  Non  idco  bcne- 
tli  lii>  i|iii.i  lii  bcncdiclu.  »  Kr^o  cuin 
cau>a  iialiirablcr  pra  ccdal  circclum,  tlc- 
buissct  .sit-  «udinassc  :  Rcncdii  tus  fructus 
vciilriN  tui,  ct  bi-ncdicla  tu  in  mulicribus  '. 


gU/KSTK)  cxcv. 


Oiii<i    iiiiporlal   lioi*  :    Itriifilirhis    ri-iirliis    \<'iilris    liii,  <'l    iii    <|iiii    <IIfr«*< 

rnl    iiii   iiliiN   in    >mIiiIiiI  ioiir    |>r:i-iiiissiN  ? 


I*i>>r  ii.ii:  tpia-ntiir,  qiiitl  imptirtat  ki-      frurtus    inilns  tin,  \{    ni  i|ut»  dilb'ral  ab 
inilicandt)     bor     quotl    cst  :     llnirdictus      aliis   iii   salutalit)iic  pr.riiiissis  ? 


'  l.ii<    I,  >:!.  '  l'iu  siiliitiuin-  ••tiji-tliiruiu,  viili    iiilia.  |>o«l 

•     \|..m;iI    wii     IS  ,  I    I'»   ;  Driil.  .     x«Mi,ilicl>:  IJUUtoI.   C.XCX  II. 


OUiESTIOXES  SITER  EVANGEUUM,  QUyEST.  CXCVI.  281 

1.  Videlur  enim  includi  in  eo  quod  alterius:  orgo  oportet,  quod  sit  secundiim 
esifjratia  plena,  sicut  consequens  inclu-  univocationem. 

dilur    in    antecedenle  :    si   cnim  gratia  Sed  contra  hoc  est,  quod 

plena  fuit  :  ergo  fructus  ventris  tui  bene-  J.     Bencdictio    illa  de     qua   dicilur  : 

dictus  fuit.  lienedicla  lu  in  mulieribus,  dicilur  bene- 

2.  Item,  Videtur  includi  in  eo  quod  est :  dictio  per  cxclusionem  malediclionis :  ista 
Benedicta  tu  in  mulierihus  :  causa  enim  autem  benediclio  :  Benedictus  fructus 
iatelligitur  in  suo  effectu  :  sed  est  bene-  ventris  tui,  numquam  fuit  maledicibilis  : 
dicta  in  mulieribus,  quia  benedictum  ergo  non  potest  dici  benedictus  per 
fructum  ventris  produxit.  exclusionem  maledictionis:  ergo  oportet, 

:3.  Item,    Videtur   male   apponi  :  quia  quod  secunduin  aliam  rationem. 
quando  Angelussalutationemdixit,adhuc  2.  Item,  IJenedictissima  dicitur  bene- 

fructus  ejus  non  fuit  benedictus  :  quare  dictainmulieribus  propter  fo^cunditatem  : 

igilur  Ecclesia  hoc  annectit  ?  sed  huctus  ventris  benedictus  non  habuit 

4.  Item,  Cum  major  sit  laus  specialis  hecunditatem  :  ergo  non  unius,  sed  alte- 
quam  generalis,  et  magis  sit  speciale  rius  modi  habuit  benedictionem  :  ergo 
Filius  quam  fruclus,  omnis  enim  lilius  nonsumitur  utrobique  secundumeamdem 
fructus,et  nonecontra,  debuisset  dixissc:  rationem. 

Filius  venlris  tui,  non  fructus.  3  Item,  Bonedictissima    dicilur    bene- 

5.  Item,  Cum  non  tantum  de  ventre,  dicta,  et  detorminatur  respectu  cujus, 
sed  de  toto  corpore  substanlia  Filii  for-  scilicet  in  mulieribus  :  quare  igitur  non 
mata  fuil,  debuisset  dixisse  :  Filius  cor  similiter  dicitur  :  Benedictus  fructus 
poris  lui.  ventris  tui  cum  determinatione  respectu 

6.  Item,   Cum   Filius  non   sit  tantum  cujus  sit  benediclus  ? 

fdius  corporis,  vel  etiam  tantum  animae,  4.  Itcm,Si  dicatur,  quod  absolute  dici- 

sed  conjuncti,   dobuisset  dixisso  :  Filius  tur  S^-ner/ic/w.^  :  quia  est  benedictus  supor 

tuus,  tangendo  conjunctum  sine  partium  omnia   et  in    omnibus,    secundum   hoc 

doclaratione.  quoquo  beatissima  non   deborot  tantum 

7.  Item,  Quseritur,  utrum  bonedictio  dici  benedicta  tu  in  mulieribus,  cum  sua 
\iidi.(\yx.\\dac\\VLX'.Benediclusfructusventris  benedictio  ad  plus  sc  extendat  :  et  sic  de- 
tui,  sit  ejusdem  rationis  cum  illa  de  qua  beret  dici  :  Bonedicta  tu  in  creaturis 
dictumest  :  Benedicta  tu  in  mulieribus  ?  omnibus,  et  non  tanluni  in  mulieribus  '. 
Et  videtur,  quod  sic  :  quia  una  est  causa 


QU^STIO  GXGVl. 

An  bcMiecliclio  rriictiis  conliiieat  in  se  benedictiones  onininni.  et 
niaxime  si  liabeat  l>eneclictiones  oniniiini  qnte  snnt  in  beneclictio- 
nibns  niatris  snse  conipreliensae!  ? 

PosT   ujEC     quseritur,    An     benodictio      oninium    qua^    sunt    in   benedictionibus 
fructus  contineat  in  so  benedictiones  om-      matris  suse  comprehensoe  ? 
nium,  et  maximesi  haboat  benodictiones  Et  videtur,  quod  non  : 

'  Pro  soiutione  objectorum,   vide  iiifra  post      Qusest.  CXGVII. 


282 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  PR.ED. 


i.  Domiiius  eiiim  non  ha])uit  beneJi- 
ctionem  conjug-aloium.quibusdictumest : 
Crescite^etnndtipUcamini  ',etc.  Dominus 
eiiiin  hujusmodi  multiplicationem  cor- 
poralem  non  habuit,  nec  generatione 
torram  implevit. 

2.  Ilem,  Luc.  i,  li  :  I\t  erit gainlium  tibi 
et  exsultatio.  (llossa  :  «  .Monenlur  pa- 
rentes  non  minus  j^ratias  agero  pro  ortu 
sanctorum  liliorum,  f(uam  pro  merilis  » 
Non  enim  parvum  munus  Dei  est  daro 
liberos  propa^Mtores  generis.successionis 
liaeredes.  .lacob  in  f.MMK'ratione  duodecim 
liliorum  j^audi't,  .\hrah;e  liliusdatur,  Zu- 
charias  exaudilur.  Divinum  i^'itur  munus 
est  fa'cunditas  parenlis.  Af»ant  i^itur 
palres  f;ratia<,  ijiiia  jjenufrunt  :  lilii,  (juia 
generati  :  matres,  quia  honuranlur  pii»»- 
miis  conjuirii.  Slip»'iidia  mililift*  sua»  tilii 
sunt.  Domiiius  autrm  illud  muiius,  illud 
pneinium,  illu<l  >tip<>ndium  nnii  habuit  : 
(juia  corpoialil<'r  noii  ;.'«'nuit :  ertro  noii 
omue  bonum,  vel  omniiim  b<'ne<li<-ti<)nem 
benftliclii"^  fiuctus  iii  si'  possiilebal. 

''\.  Iti'm,  ni'n<'di<lus  frutlus  N»'ntii«.  be- 
n*'<li<-tuiii  fructuiu  veiitris  iion  bubuil  : 
<|uia  nullum  friK  tuin  veulris  liabuil :  er^i) 
ali<|iia  b<'n«'<li('ti<)ne  earuil. 

i.  Ilfiii,  l.iif.  \.  \1  .Miuiii  oplimnm 
pnrtrm  flfijil.  jtona  e.nt  pars  cunjuga- 
toriini,  itnlior  vidiiaruin,  t)|)tiina  vir^M- 
nuin  :  se<l  DominuH  ntni  liabuil  buiiiiin 
(•onju;;at<»rum.  nec  viduaruiii  :  itj;»)  iiec 
bcncdiclioiK^H  oinniuiii. 

."».  Ileiii,  .Vii-^Mislinus  dicit,  quod  ctrli- 
batus  .loannis  nou  pra-b^rlur  coiiju^mo 
Abrabie  '.  Lri-o  uliuiii<|ue  bontim  :  vr^u 
uinbosimul  niclius  boniiiu  ;  h<'<|  llominus 
Jhsi;s  babuit  tantuni  allcrum  :  <r_M(  nnn 
liabuit  oiiine  boniiin  ereatuiii 

<).  Item,  In  beiiilna  esl  ^ratia,  ijuod  chI 
vir^'o  cl  malcr  :  er^o  iii  viro  d»'buil  eHse 
j,'ratia,  <|uod  cssi-l  vir^o  el  palcr,  scd  lioc 
iioti  habiiit 

T.Jlciii,  Itoniim  c.<.t  cHse  virgiii)  ni,  bo- 


num  est  esse  matrem  :  crgo  utrunique  si- 
nml  melius  est. 

8.  Item,  Domina  mater  est  carnalis  et 
spiiitualis  :  et  tllius  est  tantum  pater  spi- 
ritualis,  et  non  carnalis  :  ergo  ipsa  plus 
habet. 

'.1.  Itein.  Bonum  estesse  patreni  carna- 
lein,  bonum  est  esse  palrem  spirilua- 
lem  :  ergo  iitriimque  simul  esse  est  me- 
lius. 

10.  Iteiu,  Ipse  noii  est  jialer  Dei.  nec 
Patiis,  nec  Filii,  nec  Spiritus  sancti  :  sed 
Domina  est  mater  Dei  :  eriio  ipse  non 
habet   totum   b»)num   quod  babet  maler. 

Ilcin,  (jua'iilur  d»'  singulis  privilegiis 
suis,  tjualiler  a  Kilio  excellatur  iii    illi.s  ? 

CuMH.K  |)riT»Iicta  objicilur  iii  huin  ino- 
duin  : 

I.  (juitl<|iiitl  b<»niest  in  creaturis,  est  in 
lioinine  :  se<l  <juid(juiil  boui  fuit  in  lio- 
ininc,  fuit  in  hotiiiiio  nostro  Jesi  (aiiiisro  : 
ci>:<)  <(ui(I(jui(l  boiii  fiiit  in  crcaturis,  fuit 
iii  C.liristo. 

J.  Itciii,  Sujieriores  liabent  jifojuictales 
inferiorum  cuiii  excellentia. 

:t.  Ileiii,  Psal.  \l.iv.  K  :  t  n.ril  //■  Ih-us, 
lh'UK  tuu%,  nleit  lntitiip,  pne  ruusmtibus 
tuis,  Itcin,  ibidctii,  y.  :i  :  Specinsus 
fnrmn  pr/e  filiis  hnmiuuin. 

4.  Il»>m,  hattiaxcenuN  :  «  .\cce(>it  [>ri- 
mitia<<  nostrii*  naturii>\  » 

.'»  Ilciii.  Joan.  III,  ilt  :  Son  ml  mensu- 
ram  dcdit  ci  Itrus  spiritum.  Ilciu,  Juuii. 
I,  Ib  :  Ue  plruituiline  rjus  nn.s  niitnrs 
arvfpimus. 

•  ».  Itcin,  .\tl  Koiiiati.  \i,  ;{(»  :  /w  ij)so, 
rt  pi-r  ipsiim.  rl  iii  ipso  sunt  om- 
nia. 

7.  Itciti,  Aii^iIiiuiH  :  «<  DeUN  0!tt,  qiio 
niliil  iueliu<«  exco^itari  {lutetit*.* 

8.  Itciii,  hatiias<  ('iius  :  «  Sive  »eciiu- 
duiii  N  irlulciii,  ^ive  Hecundiiiii  ha(>i<'iiliuin, 
itive  lciii|>U(t,  Kivv   lociiiii  deliciut  u  per- 


I 


23 


'  <i«M»e».  I,  28;  viii,  17  ..l  ix,  |.  «  S.  J.  IUma^ci.'^»;»,  I.ib.  IV  J.- Ful.-  orlh.nloia, 

»  S.  AiujuHTiNU^  l.il).  d.'  Ituiio  luKjUKali,  cap.      cap.  1*. 

'  *    \*   M.Mi  ..,  Iii  prologio,  V..J.    .. 


QU^.STioxRS  srpRii  h:vAN(;p:LirM,  ou/Est.  cvcvn. 


283 


fettioue,  Ueus  iion  esl'.  »  Ergoquiilquid  inalrcni   virj^iuUni.    Sexluni    luil,    quod 

boni  est  in  creaturis,  c.st  in  ipso  quod  est  eral  rnaler  virgo  per  generalioneni  :  ipse 

Deus.  auleni   palcr  virgo   per   crealioneni  :  et 

V).   Item,   .lacobi,  i,  17  :   Omnc  daftun  nobilior  est  creatio  quain  generalio,  et 

optimwn    ef.    o)n))e    donwn   perfeclwn,  aclus    creatoris    quani    aclus    creaturae. 

etc.  Seplimum    luit,    quod    ipsa    fuil    inater 

10.  Item,  Quod  in  onmibus  privilegiis  omniuin  :  ipse  auteni  est  pater  omniuin  : 

ipsam  matrem  antecedat,  patet.  Primum  et  inajus  est  esse  patrem  quam  raalrem. 

fuit,  quod  ipsa  numquam  peccavit  :  ii)sc  Item,  ipsegenuitverbo,  illa  autem  facto  : 

aulem   nec    iu   peccatis    conceptus    fuil.  et  plus  est  et  primae  gencrationi  similius 

Secundum  fuil,   quod   ipsa  peccare  non  generare  verbo  quam  facto.  Oclavum  fuit, 

potuit  :  et  si  ipsa  creatura  pura  peccare  quod   ipsa  nullius  babuit   ignorantiam  : 

non  potuit,  quanto  minuscreator.  Augus-  ipse  autem    omnium   babuit    scientiam. 

tinus  in  libroXVde  yV«>/<7a/^  :  «  iMagna  Nonum  est,  quod  ipsa  est  stella  maris  : 

est  potentia  Dei  nec  peccare  nec  menliri  ipse  autem  est  lux  mundi.  Decimum  est, 

posse.  »  Terlium  fuil,  quod  ipsa  in  omni  quod  ipsa  est  porta  creli  :  ipse  aulem  est 

actu  liberi  arbitrii  merebatur  :  ipse  autem  ostium    in    quo    esl  porla.   Undecimum 

omni    bono   in  ipsa    conceptione  dignus  est,  quod  ipsa  communicalionem  passio- 

fuit,  et  postca  quolibet  actu    nobis  me-  nis  babuit  per  compassionem  :  ipse  au- 

ruit.  Quartum  fuit  puritas  in  summo  :  sed  tem   ipsam  passionem  babuil.  Duodecl- 

ipsa  babuit  puritatem   rcceptivam,    ipse  mum  est,   quod    ipsa   cst    super  choros 

autem    dativam    babuit  :   ipsa    in   sum-  Angelorum  exaltala  :  ipse  autem  nomcn 

mo   pura    fuit    ad    modum    aeris,    ipse  Iiaijet  quod  est  super  omne  nomen.  Ter- 

autem    ad   modum  soirs.  Quintum    fuit,  tium  decimum  est,  quod  ipsa  est  mater 

quod  ipsa  fuit  Yirgo  virginum  :  ipse  au-  miscricordi.e  :  ipse  auteni  est  pater  mise- 

tem  virgo  virginis  lilius  :  et  plus  est  esse  ricordiarum  et  rex  glorise-, 
virginem  virginis  fdium,  quam  virginem 


QU/RSTIO  GXGVIl 


Qiiare  «»aliitatio  aiis;elica  laiiluiii  liabiieril   deeciii  diclioiies,  el   iioii 

pliires,  vel  pauciores? 


Ad  PLEXAaiAM  inteliigentiam  praedicto-  num,  quare  tantum  babuerit  decem  di- 

rum,  quajritur   de  sufficientia   horum  et  ctiones.  et  non  plures  vel  pauciores  ? 

dilferenlia,  quae  ponuntur  in  salulatione  Item,  Quaeritur  quare  tantum  quatuor 

ista.  sententiK  ponantur  in  ipsa? 

Et  quaeritur  primo  de  numero  dictio-  Item,   Quaie  senlentice  sibi  ita  succe- 


'  S.  .1.  Damascf.nc?,  Mb.  I  de  Fide  ortliodoxa, 
cap.  o. 


*  Pro  solutione  objectorum,  vide  infra  post 
Quffist.  GXCVII. 


281 


D.  ALB.  jMAG.  ORD.  PR.ED. 


Solutio. 


dant  progressivo,  ita  quoil  prima  habeat 
unani  clictioneni,  secunda  duas,  terlia 
tres,  quarta  quatuor. 

Iteni,  Secundumadditionem  Klisabeth, 
quinque  sunt  dictiones,  ct  una  est  sen- 
tentia. 

Item,  Quid  sijrnificat,  quod  hic  ponitur 
denarius,  qui  est  numerus  triangularis 
ex  omni  parte,  et  quaternarius  ((ui  ist 
trian"uhiris  a  hase  in  communi. 

Item,  Simihtersunt  ch-cem  A  quiii(jui\ 
sed  tunc  o[»ortet  (|uinqui'  p(»ni  pid  bits»'. 

Ad  objecta  prima   solventes   dicimus, 

quod    suflicientia  sahitalionum    sumitur 

hoc  modo  :  In  illa  salutaliune  annuntia- 

tur  beatissimae  Virj^ini  pfrfectissima  ha- 

bitudo,  et  per  ipsam    et  in  ipsa  toti  hu- 

mano  generi.  Prrfc  tio  autem  beali>sima' 

^  irginis,    vel  esl   quantum   ad   sub>lan- 

tiam,  vt'l  quantum  ad  causam.  vcl  (luan- 

tum  ad  cllicientiam.  Si  (juantum  ad  .«>ub- 

.slantiam,  vcl  esl  a  maio,  cl  sic  c>t :  Aif  : 

vel  est  ad  Ixjnum,  ct  sic  cst :  (iraliu  jilf- 

)ia.    Si    «piantum    ad    causam,    sir  est  : 

honiinas   irram.   Si  autem   (|uantum  ad 

cflicicntiam,  vel  cst  immcdiala,  cl  sic  esl : 

llrariHcta  lu  iii  iniilirribus  :  vcl  nicdiala, 

ct    sic    est :    Hnirilirtns    /rartns    rrntris 

lai. 

.\il  iiliiiil  ilii  imus,  (|uoil  per  dcrem 
verba  si^^mlicalur  dccaloi^i  implclio.  in 
(jualuor  sinlentiis  si^nilicatur  in  l'!van< 
^'cliis  consiliiirum  supcraddilid.  1^1  per 
hai-  duu  lit  nobis  pcrfcrta'  salutis  aniiun- 
tiatio.  Ilcm,  dcccm  vcrba  iii  ({uatuor 
sciitentiis,  cst  iex  in  qiiatuor  Kvan^^elii-^. 
Ilcui,  ;;railualis  proccssio  si>:iiiticat,  quiid 
in  via  iioii  cst  pcrlccta  Ic^ms  iiiipictio,  Hcd 
tantuiii  iiiitialio.  Itciii,  dcnarius  trian^ii- 
iaiis  si^^nat  le^ns  noliililatciii,  (juatcrna« 
rius  l''.\  aii<;clii  a'lcrnilalciii  :  ct  ulcr(|uc 
est  iiuincriis  imperfcctus  :  scd  dciiarius 
in  diioliiis,  i|uatuor  iiulciii  iii  uiio.  Sjr  ct 
l'!vaii;^i'lium  liabcl  pcrfcclioiicm  via*,  m'\\ 
iioii  palri.c  :  cl  il;i  uiiiiiii  sibi  (lcot.  Dc- 
narius     •iii<'mi    ic^is  dclicit    m    (ln(d»us  : 


quia  nec  habet  quidem  perfectionem  viae, 
nec  patrite.  Item,  quatuor  cuni  omnibus 
suis  parlibus  facit  denarium  :  el  lex  ina- 
terialiter  tola  est  in  Evangelio.  Itein,  de- 
narius  est  numerus  triangularis  ex  omni 
parte,  et  quatuor  in  communi :  (|uia  per 
lirmitatem  legiset  Kvangelii  recte  impleti 
pervenitur  ad  unum,  de  quo  dicitur  : 
lnam  petii  a  iJomino  '.  llem,  secundiun 
adilitioncm  Klisabetb  denariiis  dictionuin 
siguilicat  decalog^um,  quaternarius  sen- 
tcnliarum  signiticat  K\angclium,  addilio 
Klisabeth  doctiinam  Apostolorum. 

Kl  luccomnia  ligurantur  in  salutatione 
bcatissima'  \  irginis  divinitus  inissa  :  in 
ipsa  eiiim  fuitlegis  et  Kvangelii  im[>lctio, 
ct  in  ipsa  fuit  utriusque  e.xpositio,  per 
i[)sam  unius  cum  altcro  conjunctio.  Itcni, 
uiiius  in  altcrum  rediiclio.  Item,  [ler  ip- 
sain  virlutum  consummatio.  Itcm,  [ler 
i[)saiii  sanctitatis  progrcssio.  itciii,  [ler 
ijtsaiii  ad  Dcuni  ascensio.  Nobis  autcin 
pcr  legem  vctcieiii  et  novain  et  ipsaiii, 
jitcriue  salulationis  nuntiatio  et  salutis 
i|isa  |)roductio. 


.\olanila  ad  soiutionetn  (Ju.rst.  <..\(.IN, 

(:xcv,(:\<  vi  .1  ( acvii 


llis  viHis,  vitlcndum  esl  ad  »'H  qua  de 
Irin  tiis  licncdictionc  suiit  obiccta. 

.Nolaiidiim  i^ilur,  ([uod  dc  bciiedictio- 
nc  illa  [lossunius  loi|ui  secundun»  tro« 
vias.  Primo,  ([uantuni  ad  si^Miilicatio- 
nciii.  Secuiido.  ([uantuiii  ad  su[)[>ositio- 
nciii.  IVrlio,  «[uaiituin  ad  Mibstaiiliani. 
(juaiiliiiii  ad  si};iiilicationeiii,  iitruin  Hci- 
iitet  beiicdiclio  uiiam  iialiuil  hi^iiili»alit>- 
iiciii.  vcl  [.lures?  Kl  »i  [.lurc».  sccunduin 
(|uaiii  iiir  Huiiiatur?  Vcl.  si  oinnis  ralio 
|Miic(ii(lioniH  sai\clur  in  istn  bcncJiclio- 
iic  ?  (.Iiiaiilum  ud  su|»[)o">ili«'nciii,  iil  *i 
sciiicPl  bcii.'di»liosil«"n»muiiiH  ad  [»lurrt, 
pro  (jua  suiiiiiur  bir.  d   ulrum  pn»  om- 


'    Ps.ll.    \XVI,   \. 


QL.EST10.\ES  SLIPER  EVA.NGELILM,  QU.f:ST.  CXCVir.  285 

nibus  suis  suppositis?  Quantum  ad  suam  giorirt;.  Et  quolibct    istoium    tiiplicitcr. 

substnntiam,  ex  quibus  et  quantis  inte-  Hcnedictio     naturu'    triplicilcr  :    babuit 

•^ratur  isla  beneiliclio  ?  enim  corpus  bcnedictum,  animam  bcne- 

Quantum  igitur  ad  sii-nilicationem  be-  diclam,    deitatem    benedictain.    Corpus 

nedictio  quatuor  babet  in  se  significala,  biit  bcnediclum   liipliciter  :    iii  materia, 

quorum  omnium    ratio    salvatur    iii  isla  iii    lorma,    in    barmonia.     Iii    niatcria  : 

l)enedictione.  Est  enim  bcnediclio  niale-  quia  purum    iii    iorma  :   quia    pulcbrum 

dicti  cvacuatio,  ct  est  bencdictio   omnis  in    barmonia  :    ((uia    eucraticum.    Pul- 

boni  possessio,  ct  est  benedictio  fcecun-  chrum    etiam    fuit    triplicitcr  :    in  con- 

dilatis  exaltatio,   et  est  benedictio   con-  gruentia  quantitatis,  in  clcgantia  dispo- 

gratulantium    coUaudatio.    Et    (juailibet  sitionis,  in  vcnustatc  coloruni  :  ct  sic  cst 

istatum  tri])lex.  Est  enim  bcnediclio  tri-  in  statura,  figura,  et  colore.  Itcm,  anima 

[)licis  maledicti  evacuatio  :  incidcrat  enim  fuit  benedicta  in  se,  et  in  comparationc. 

Iiomo  per  peccatum  triplex  maledictum.  In  se  dupliciter:  a  malo,  et  in  bono.  A 

Primum  est  punclio  fomitis.  Secundum  malo  tripliciter :  a  peccato,  a  fomite,  ab 

est  labor  invenicndce  verilatis.    Tertium  ignorantia.    Item,    in    bono    tripliciter  : 

est  necessitas  incincrationis.  Primum  in-  omnium  naturarum  naturali  conditione, 

telligitur  per  hoc  :   Ciim  operalus  fiieris  [)oliticaruni  virtutum  pcrfectione,  supro- 

terram  ',  ctc.  Sccundum  per  id  quod  di-  ma  naturali  Dei  dilectione.  In  compara- 

cilur  :  In  sudore  vultus  iui,  etc.  Tertium  tione  benedicta  fuit  dupliciter :  ad  Deum, 

per  id,  Pulvis  es,  et  in  pulverem  rever-  et  ad  corpus.  Ad  Deum  summa  imagine 

/eyw -.  Islius  triplicis  maledicti  evacuatio  et  similitudinc,  ad    corpus  sinc  contra- 

fuit  in  isto   fructu  bencdicto.  Primum  :  rietate.  Item,  benedictam  tripliciter  lia- 

quia  puncturam  fomitis  non  babuit.  Se-  buit    deitatem  :    benedictam    in    seipsa, 

cundum  :    quia  omnia  scivit.   Tertium  :  benedictam  in  operibus  suis,  bcnedictam 

quia   corruptionem    non   vidit.  Sccunda  in  donis  suis.  Item,  habuit  benedictionem 

bencdictio  fuit   omnis  boni  possessio,  et  gratise,  ct  hanc  quoque  triplicem,  increa- 

ha^c  triplex  fuit.  Ilabuit  enim  bonitatem  tam    cum    Patre,   crcatam    cum    matre, 

humana?  natura^  in  summo.  Item,  boni-  conjunctam     proptcr     ulrumque.     Cum 

tatem  divinae    naturee  in  summo.    Item,  Patre  triplicem  gratiam  habuit   a  patre, 

bonitatem  quse  est  ex  conjunctione  utrius-  quod  est  Deus,  quod  cst  Dei  Filius,  quod 

que  habuit  :  et  sic  omne  bonum  possedit  est  spirator  Spiritus  sancti.   Cum  malre 

in  summu.  Tertia  benedictio  fuit  fiDecun-  quoque  triplicem  babuit  graiiam.  Lnam: 

ditatis  superexaltatio,  et  haec  quoque  tri-  quia  omnem  gratiam  habuit.  Secundam : 

plex  fuit.  Fuit  enim  paterpcr  crcationem  quia  omnem  dcdit  gratiam.  Tertiam,quod 

iii  esse  naturcC,  pcr  recreationem  in  esse  dcdit  ultra  id  quod  habuib.   Dedit  enim 

gratiffi,  per  glorificationeminesse  giorite.  gratiam,  virtutem,  remissionem  peccato- 

Quarta  benedictio  fuit   congratulantium  rum  quam  non  habuit.  Unde  spiritus  in 

coUaudatio,  ct  haec  triplex,  scilicet  Angc-  Eliseo  duplex  fuit.  Item,  ex  conjunctione 

lorum,  hominum,  et    corporum.  Omnes  propter  utrumquc  triplicem  habuit  gra- 

hi  benedicunt  ipsam  :  quia  genuit  Ange-  tiam.  Unam,  quod  Filius  plurium  fuit. 

lorum  restauratorem,  redemptorem  ho-  Secundam,    quod  redemptor    hominum 

niinum,  corporalium  renovatorem.  fuit.  Tertiam,  quod  beatitudo   hominum 

Quantum  ad  suppositionem  tria  habet  est.  Et  quodlibet  istorum  tripliciter  est  : 

appellata,  el  pro  omnibus  illis  reddetur  quia    enim   Filius   plurium  fuit,  ex   hoc 

locutio  vera  :  est  enim  fructus  benedictio  sequitur  trinlcx  gratia.  Mater  enim  sua 

naturae,    benedictio     gratite,    benedictio  habuit  patrem  et  matrem,  sed  non  Deum. 

'  Geufjs.  IV,  12.  *  Genes.  ui,  19. 


■2S(i  D.  ALI5.  MAG.  Olll).   IMLEl). 

Pater  suus  ncc  hal)uil  pulrera  nec  ma-  pori  speciei  valorem  :  valet  enim  in  mc- 

trem  noc  Deum  nec  homincni :  ipse  au-  dicanicntuiu    cuntra    omnc    maluni,    in 

tem  hahuil  palrem  et  nuitrem,  et  Deum  cihum  luihenlcm  omne  (lehjctanuMituni, 

et  liominem.  Quia  rcdemptur   honiinum  in    prctium    comparans    omnc    hunum. 

fuil,  ex  hoc  hahuit  tria,  ([uia  s[)ousus  ani-  Item,  quantum  ad  cllicicntiam  duph'X  cst 

marum,  sacerdos   tidchum,   judcx  vivo-  l)enedicliu,    acliva   sciliccl,    el    passiva. 

rum     ct     murluor^m.     Ouud    heatiludo  Activa  triphcitcr  :    quia  hcnodixit  nos  in 

hominum  fuit,  ex  hoc  etiam  liahuit  tria,  essc    uaturic,    j^luria',  et   f;ratiae.    llnde, 

quia   est    heatitudo   Augclorum,    homi-  Vndl.  i.wi,  1  :  lifnedicat  nus  Deus^  iJeus 

num,  ct  corporalium.    Item,  l)cncdictio-  nosler,  henedicut  nos  l)eus\  Item,  heno- 

nem   gloriie   simililer   hahuit   tri[)liccm  :  dixit    nos   hcnedictione    cor[)orali,  spiri- 

luihuit    cnim    gloriam    comprchcnsoris,  tuali,  et  ctelesti.  Passiva  tri|)liciter  :  ([uia 

gloriam  creatoris,  gloriam  rcdcm[)turis.  nos  hcnedicimus  eum  cordc  :  uiuie,  Psal. 

Et  quadihcl  istarum  tri[)lox.  (loniprehou-  cu,  1  :  lienedic,  anhnu  meu,  Jhnnino,  el 

soris    Iriplex  :    suuimam    aurcolam     in  omniu  ijuw  intru  nie  sunt,  ctc.  licneilici- 

summo  :  supcr  omncs  aurculas  in  sum-  mus  eum   orc  ;  undo,    l*std.   xxxiii,  li  : 

mo  :  accidcntalia    [^rainia    in    summo.  Hinedivuni  iJoniinum  in  tnnni  iempore, 

llem,    ()rimo    est    homo    vialor    et   non  semper  luus  ejus  in  ore  meo.\\c\\i}^}i\^\\\\n^ 

coinprchcnsor,    postca    com|)rehcnsor  ct  eum  o[)ero  :  undc,  1'sal.  i.xii,  .'i :  Henedi- 

non  viator,  ipse   aut^Mu   non    ali^iuando  cum  Dominum  in  vitu  meu. 
viiitor  :    ali({uandu    ( ()mi)r(diensur,    hod 
simul  viiilor  ct  c()m[)r«dicns(jr.  Itcm,  viu- 
lurum  doclor,  cumprohcnsoruni  coronu- 

tor,  viatorum  ol  coiu|)rchon»orum  adu-  Sulutio  pneduturum  i/u^eslionum. 

mitor.  Ilcm,    gloriu   rcdomptoris  lri|)lc.x 
fuit,  i|uia  hoiniuum  liherutur,  daMiionuni 

hU[)(  ratur,  natura-  cxallulor.  It(Mn,  ^^luria  lli^  \i»is,  reb[)()nd(MiiUh  ad  uhjccta  : 

crouliunis    tri[)lo\  fuil  :  misiMicurdia    in  <juod  igitur  ([uaMilur  dc   cu[)ulationo, 

sunclis,  justiliu  in  damnulis,  gloriotiUH  in  dicondum    (|uod   hic    |)unitnr    co|)uI.itiu, 

s(i[)su.   Itom,   hahuil   ;,'loriain   iniitnri-;,  (|ua^  cunlincl    altcriu.s  liiuMii  ot  allorius 

justili(  aturis,  gloriiicatoris.  iiicoptiuiKMii  mi  angolicam  sulutatioiioin 

Si  auloin  conDidorotur  honodictio   islu  et  ud    porMonuin  Tilii   portiiKMiliMu    :    ct 

quunlum  .kI   [iiirlo)i  int(^;;ral«>ti,    tuM(    ohI  olium  ut  notol  int(M'  Kilii  h(MiodiclioiKMii 

boncdiclio    vel    (|uantniii  ad    css(Mitiaiii,  ol  iiiatris  diloclium  iii  »li([uam  :  ({iiaiiiviii 

vol  (|iiaiitum  ad  |iriiici[)iuiii.  Islo  fructus  Iuiikmi  socundum  ulloguriam  ad  aliaiii  {)cr< 

bonodictuM   li«<|)Iicoiii    liahnit    originom  :  linoaiil  ratioiuMii  :  i(>suoiiimoHt  boiiodictu 

liuhuil  b(Mic(Ii(-l<-im    rriiiilalciii   [)cr  crou-  per  iKMicdictiuiKMii  rrucluH  :  uiido  siiu  bo- 

tionoiii,  h(Mio(lK-tum    matr^Mii  |ior   iialivi-  nodiclio  dcHc^iidit  a  iKiK^dictiuiio  Kilii. 
tutoiii,   bonedictum  [iuloiii   ({iiaiitniii   ad  Itoiu,   .Viigolus   nuii  addidil   :  J/enedi- 

goiioralioiKMU.    <juaiituiii    ad    ('H»iMitiaiu  clus    /ruclus  venlris   tui  :  i(uiu   iiuiidiiiii 

bciicdictu.s  fuil  tii()lii  ilor  hocunduiii  licr-  fiiKtus    cjiiit     liiit    fiuctus    vcntriH,    Kcd 

uurduin  :    oduro,    ha|)oro,   K|)ccio.   Odoro  i[i»utii    ({uani    (truiiiikHUiii    iii    lioc    qiiod 

iiii(>lonH   ((tgnoH^  itivuiii  iii  ({uuiiluiii    vo-  «iicil  :    llenediclu  lu  itt    mulieribua^   fru 

niin,  Ha(K)re  roli(MoiiH  ulToclivaiii  iii  qii m-  cluiii  (-on)()roboiKlil :  K("lo»ia  aiiliMii  ((uia 

tum    l)(Miuin,  H(>ocio  b«'ulilii-uiiH  eoiii(>rtf-  nibi  oxliibiluit  oi  lioaliMiiiin*  Yiigini  cuiii- 

lKMi-<ivuiii    in   ({uanluin    Huiniiiuin   liiii  ct  iiiciidalUH,  a(i()(i»uil    Ordu   (lalol  ox  »uf- 

arduuiii.   Adduinu*    ol  uon  odori   ui  »a*  iiciontKi. 

'  (ipiifs.  in,  l'J. 


I 


QLVEST10NI':S  SIJPEK  EVAi\(iELIlJM,  Ol  .EST.  CXCVIII. 


287 


Itcm,  Quare  non  dixerit  :  Eilius  ven- 
Iris  :  quia  (ilius  communis  esl  ad  spii-i- 
tualem  ct  carnalem  generationem,  frn- 
ctus  aulcm  plus  determinat  carnalem 
generationem,  et  maxime  cum  hac  de- 
terminalione,  ventris^  qui  est  locus  ge- 
nerationis  carnaiis,  Propter  quod  etiam 
non  dicit,  corporis,  sed  vcnlris,  ut  vcritas 
generationis  plus  exprimerettir,  etfalsitas 
hieretica  plus  sopiretur. 

Iteni,  Quarenon  determinavit  respeclu 
cujus  esset  henedictus.  Dicimus,  quod 
secundum  omnem  significationcm,  et  se- 
cundum  omnem  supposilioncm,  ct  se- 
cundum  omnem  parlem,  et  omni  modo  ct 
in  omnihus  henedictus  fuit,  et  ejus  hcne- 
diclio  per  nihil  specificum  coarctari  po- 
tuit.  lienedictio  quoque  heatissimae  Vir- 
ginis  pcr  hoc  quoddicitur,  in  rnulieribiis, 
non  restringitur  :  sed  causa  et  origo 
omnis  henedictionis  monstratur. 

Concedimus  etiam,  quod  Dominusno- 
sterJesusChristi]shahuitomnesdignitates 
matris  sua^,  vel  in  se,  vel  in  cequipollenti 
excellentissimo  congruenti.  Hahuit  igitur 
bcnediclionem  conjugalem  :  quia  sponsus 


fuit  univcrsahs  Ecclesia».  Item,  virgo  iull 
ct  [taler  :  quia  verbo  voritalis  generavit, 
et  e\  aqua  et  spiritu  ex  matre  Ecclesia 
omnes  regeneravit.  Item,  sicut  ipsa  mater 
Dei,  ita  et  ipsc  fuit  Filius  Dei  :  et  plus 
est  esse  Filium  Dci,  quam  matrem  Dei, 
Item,  plus  est  esse  Filiuni  \  irginis, 
quam  esse  Virginem  virginum  :  quia 
si  ipse  Christus  essct  Virgo  virginum, 
sequerelur  quod  ipsa  maler  sua  non 
esset  virgo.  Item,  j)lus  est  csse  bene- 
diclum  fruclum  vcnlris,  quam  habere 
fruclum  ventris. 

Concedimus  etiam,  quod  a  F^ilio  suo  in 
omnibus  privilegiis  suis  antcceihtur  :  nec 
in  hoc  laus  matris  suse  (Hminuitur,  sed 
exaltatur  in  eo  quod  non  tantum  genuit 
sibi  filium  cosequalem,  sed  inlinitum  mc- 
lioiem.  Quod  etiam  ex  hac  parte  (juo- 
dammodo  infinitat  honitalem  matris  : 
omnis  enim  arl)or  ex  fructu  cognoscitur 
proprio  :  unde  si  honitas  fructus  boni- 
ficat  arborem,  infinita  bonitas  in  fructu 
adhuc  ostendit  infinitam  in  arbore  boni- 
tatcm. 


QUiESTlO  CXGVJIJ. 


Qnarc  iiirlmla  riierii  H.  \'ii*:?o? 


Sequitlr  :  Qusp  cum  audisset,  turbata 
est  \ 

Quaeritur  igitur,  quare  turhata  fuerit 
beatissima  Virgo  ? 

Et  videtur  primo,  quod 

1.  De  angelica  visione  :  et  hoc  proha- 
tur  a  simili.  Luc.  i,  11  et  12,  de  Zacharia  : 
Apparuit  illi  Angelus  Domini,  stans  a 


dextris  altaris  incensi.  Kt  Zacliarias  tur- 
batus  est  videns,  et  tiriior  irruit  super 
eum.  Ergo  ex  visione  angelica  est  turha- 
tio  et  timor. 

2.  Item,  Gregorius  :  «  (►  in  quantam 
miseriam  cccidimus,  quia  eliam  bonos 
Angelos  tormidamus  !  » 

3.  Ttcm;,    Super  jam    dictum  textum 


'  Luc.  I,  29. 


288                                     D.  ALB.  MAG.  ORD.  PIL^D. 

Lucae,  Glossa  :  «  Sicul  humani  defeclus  contiarium  :  ergo  do  isto  scrmone  non 

est  lcrreri,  ita   angelicte  benij^nilalis  est  turbatur. 

paventem    de   suo   adspectu    blandiondo  2.   Item,  Nec   nunliatio  est  aliqua  ad 

consolari.  »  Ergo  pavor  est  de  Angelo-  ipsam  contrarietas  :  ergo  noc   por  illum, 

rum  adspeclu.  noc  por  nunlium  turbatur. 

4.  Item,  Luc.  ii,  U  :  Angelus  Domini  'A.  Itom,  Comminatio  est  causa  turba- 
sletit  juj-ta  illos,  et  claritas  Doniini  cir-  tionis  :  ergo  consolalio  est  causa  exsulta- 
cumfulsit  illos.  Et  sequitur  :  Timucrunt  tionis. 

timore  mayno. 

5.  Item,  .Mattb.  xxviii,  3,  dicilur,  quod  Irii.M ,  Ex  prudentia  novie  salutationis 
adspeclus  Angoli  erat  sicut  fultjur.  iormam  miratur  :  vidolur  iyilur,  qiiod 
Et  dicitur  post  :  Pne  timore  autem  cjus  i>la  turbalio  fueril  ex  admiratione.  Oute- 
exterrili  suut  cuslodes.  Ergo  ex  visione  ritur  igitur,  si  fuerit  turbatio  admira- 
Angeli  est  timor  et  turbatio.  tionis? 

r».  Item,   Judii  um,    xiii,    tl    :    Vir    Dci  Et  vi(K'lur,     (|uod    non.     Le^ilur    de 

venit  ad  me  /tabens   citltum   anijelicum  sanclo  Auj^u^tino,  (juia  non  satiabatui  al- 

tfrriltilem  itimis.  Erj^o  ex  visione  vultus  titudinom  divini  consilii  consi(b'raro  [>rae 

Angeli  est  terror.  diiltO(bne    mirabili   super  salule  geiieris 

GoNTKA  objieitur  :  iiumani  :  ergo  illa  admiralio  est  bona  : 

1.  Luc.  I,  2'.l  :  tju;e  cum  audisset,  ergo  non  est  [irobibenda.  Sed  istain  lur- 
turhtita  est  in  sermone  ejus,  id  est,  balionem  removet  Angelus  Domini  di- 
Angeli  :  ergo  non  in  visione.  cens    :    \e   timeas,   Maria  '    :  ergo    ista 

2.  Itom.  .1///  tlalur  discretiti  spiri-  lurbalio  non  fuit  admiralionis.  Vel  di- 
tuitm  ',  ut  dictum  est  supra.  Ergo  lur-  cilur,  quod  fueril  dubitulionis.  tiONTRA 
batur  noii  ox  visione.  boc  dicit    .Vmbrosiiis   :   «    Gonlurbalur  : 

JL   Item,    Ipsa    An;:elos   cognovil    pti  ,juia  nesciebal  si  jira-toritiim  aii  futuriiin 

specieiu.  esset   (juod    .Vngelus  dixil.  »   llem,  llor- 

l.    Item.    Aut   rognovil,    el    noii    fuil  n.irdus  dicit  :  «  Ihibiam  conlirmat.  " 

turbala  :  aiil  iion  cof.'iiovil,  et  sic  fuissel  Si:ii    >i    propter  lioc  dicatur  esse    liir- 

dubia,  <juod  est  ridiciilosiim  dicere.  batio     dubitalitniis.     GoMu.v     iioc     dicit 

5.     Item,    .\bralium,    Lot,    Josiie,    i-t  iilossa  in   liunc   iiioduiii  :  «  Eiim   Sart 

alii    jialres   Veleris    reslaiiienli  viderunl  risil    in  jiroinissioiie  lilii,   et   iii    [troiiii»- 

Angtdos  :  nec  fui-ruiit   lurbuli  :  ergo  nec  KJoiie    l)ei    .Maria    dixil  :    (Juomotlo  fiet 

ijisa  :  quia  a  iiiillo  illiislriuiii  \iii(ilur.  istiid,   i  iir    iioii    luit   iitr.Kjiie   iii  tlu  facta 

Ski»  si  jiiHqilii    iioc  dicitur,    ijiiod  fuit  sicut /acliarias  ?  Ouiu  Sura  el  Maria  noo 

tiirbata  in  seriiioiie.  roNrii.v  :  dubitant    fucieiidiiiii    qiiod    jiroiiiillitur, 

I  .  I  iirliatio  est  a  iiialo  et  a  coiitrario  :  sed  quariiiit    iiioduiii.   »   Ert;o    liic  milla 

sed  in  isto  serilione    niliil   ciMt    iiiali,  vi-l  biit  lurbatio  dubitalioliis  '. 


'  I  ud  Curiiilli.  111,  lu.  '  iMu  •...liilioni'  otijccliMHUin,  mJi'  infi.»  |>o»t 

'  Luc,  I,  :io.  ijuu'»i.  «.i:iN. 


QLI.EST10NES  SUFEH  EVANGELll  M,  QI.EST.  CC. 


280 


QUiESTlO  GXCIX. 


Lfruni  conveiiienler  (lieahii*  :  tl  eo^ihihat  ? 


PosT  H.KC  quaeritur  de  hoc  quod  dicit  : 
El  cogitahat  '. 
Et  objicitur  in  liuuc  moduni  : 

1.  Cogitatio  est  decursus  rationis  de 
uno  oppositorum  super  reliquum  :  unde 
dicilur  cogilatio  quasicoagitatio  :  sed  ubi 
lluctuatio  est  de  uno  oppositorum  super 
reliquum,  ibi  est  dubitatio  :  ergo  videtur, 
quod  liic  fuerit  dubitalio. 

2.  Item^  Fiernardus  :  «  Sciebat  prudens 
virgo,  quod  saepe  Angelus  satanse  trans- 
iiguratsein  Angelura  lucis  ;  et  quia  ninii- 
rum  Immilis  et  simplex  erat,  nihil  tale 
penitus  a  sancto  Angelo  sperabat,  ct 
ideo  cogitabat  qualis  esset  ista  salutatio. 
Tunc  Angelus  intuitus  Virgineni,  et 
varias  eum  secum  volvere  cogitationes 
faciilime  deprehendens,  pavidam  conso- 
latur,   conQrmat  dubiam  ^    »   Ergo    vi- 


detur,  quod  haec  cogitatio  fuit  per  mo- 
dum  dubitationis. 

3.  Item,  Ibidem,  Bernardus  :  «  Solcnt 
virgines  quoe  vere  virgines  sunt,  semper 
pavidae  et  numquam  esse  securae,  et  ut 
caveant  timenda,  etiam  tula  pertime- 
scere,  scientes  se  in  vasis  rictilibus  the-" 
saurum  portare  pretiosum,  et  nimis  ar- 
duum  esse  vivereangelice  inter  homines, 
et  in  terris  more  ccclestium  conversari, 
et  in  carnc  coelibem  agere  vitam.  Ac 
proinde  quidquid  novum,  quidquid  su- 
bitum  fuerit  ortum,  suspectas  habent  in- 
sidias,  totum  contra  se  existimant  machi- 
natum.  Idcirco  et  3Iaria  turbata  est.  » 
Ex  hac  auctoritate  igitur  iterum  videtur, 
quod  turbatio  et  cogitatio  fuit  causa  ti- 
moris  et  dubitationis  \ 


QUiESTlO  CG. 


Cum  hie  dieitur  :  ^e  tiineas,  cur  hujusniodi  tiiiior  hic  reinoveatur 


Deinde  sequitur  :  Ne  timeas  \  Et  videtur,  quod  nullus  hic  vere  possit 

Et  quaeritur,  Cur  hujusmodi  timor  hic      removeri  :  quia 
removeatur?  1.  Ut  Damascenus  dicit  %  timor  divi- 


1  Lue.  1,  29.  °  Luc.  i,  30. 

»  S.  Bek.nardus,  Homilia  i  super  Missus  est.  *  S.  J.  Damascencs,  Lib.  II  de  Fide  oi-thodoxa, 

*  Pro  solutioiie   objectionum,  vide  infra  post  c^P-  l^- 
Quaest.  CCIV. 


XXXVII 


19 


290 


D.  ALB.  MAG.  ORI).  PRiED. 


ditur  in  sex,  in  cunctationom,  verecun- 
diani,  erubescentiam,  in  stuporem,  ter- 
rorem  et  agoniam.  Cunctatio  est  timor 
futurffi  operationis.  llle  non  fuit  hic  : 
quia  ei  nihil  nuntiatur  operandum.  Ve- 
recundia  est  timor  ex  exspectatione  con- 
vicii.  Et  ille  quoque  non  est  hic.  Erube- 
scentia  est  timor  ex  re  turpi  perpetrala. 
Et  de  hoc  nihil  hic.  Stupor  est  timor  ex 
magna  imaginatione.  C.ontra  illam  non 
est  nccessaria  consolatio,  ut  dictum  est. 
Terror  est  timor  ex  imatrinatione  incon- 
sueti  mali.  Hic  autem  nihil  de  imajjina- 
tionibus  af^ebalur.  Agonia  autem  est 
timor  casus  el  inlortunii  :  timentes  enim 
in  operatione  inlortunari,  a;j:onizamur. 
llic  quoque  d«>  inforlunio  \A  ca>u  nihil. 
Errro  non  fuit  a^^onia  :  et  sir  nullus  timor  : 
rt  sic  irusta  removetur  timi>r,  ubi  nullus 
est  timor. 


2.  Item,  Si  stuporis  timor,  ille  non 
prohihetur. 

;i.  Item,  IVon  est  timor  nisi  contra 
malum  :  quia  nihil  timetur  timore  remo- 
vibili  nisl  culpa  vel  pcrna. 

i.  Item,  Perfectis  nuila  tin)enda  est 
pcpna  :  ergo  frustra  :  unde,  Act.  v,  tl  : 
Ibant  A/>osloli  gaiidentes,  etc. 

^i.  Item,  Laus  plus  excitat  ad  amo- 
rem  quam  ad  timorem  :  ergo  cum  ni- 
hil  ])riecessit  nisi  quod  fuit  de  lau- 
de,  nullus  debuit  timor  ei  remo- 
veri. 

Sed  cosTR.\.  (ilossa  :  «  Ex  verecundia 
pavet.  »  IttMU,  alia  (ilossa  :  «  Trepidaro 
viru'inum  ost,  el  ad  omnes  viri  in^Mos- 
sus  pavero,  omnes  viri  alToctus  vorori  : 
orgo  vidotur,  quod  ex  vorecundia  ti- 
muit  '.  u 


QUiESTK)  c:CI 


ririiin    It.  \  iruu  lialMMMil    \  «'irriiiHilain  ? 


Pnsi  II  y.r.  qiKoriliir  do  veriTtindia, 
llrum  hoatissima  Virgu  habuit  vorocun- 
diam  ? 

Et  viihtur,  quud  sic. 

1.  (ilossa  :  •  lv\  voiocundia  pavot  » 
Itonij  alia  Ciht^sa  :  «  Elisuheth  r\  oul|>a 
orubuit,  Maria  do  vereoundia  :  in  iiiuliere 
ouiiii  niiidus  adhihulur,  iii  viigiiii*  graliu 
piiiloris  au^rtur.  » 

2.  Itoiii,  Eocli.  xxvi,  !"•  ;  (iratiu 
.su/iff  ijratiain  nittlier  sancta  et  /imtti- 
ratu. 


.\.  lli'in,  l*udoro  bimu  r»idtlii>  Dfi  fa- 
mulus  stiipri  ni*fas  pruhibuit. 

L  Itom,  Joroin.  iii,  :  Fruns  niulieris 
inerelriri.s  factn  est  tilii,  nnlnisti  eruhe- 
scere.  El  Iioc  «'sl  iiialuin.  Eri:u  voriin- 
cundiu  ost  hunuiii. 

."».  ili-m,  Eooli.  \xm.  (>  :  Aninur  irre" 
rerenti  et  in/runito'  ne  trailas  ine. 

li.  Iliiii.  Eroli.  IV,  2.'l  :  Kst  con/usio 
ailtinccns  ijinriam. 

7.  Iltiii.  Damusoonus  tlo  vorooundia 
dioit  :  «*  npiiiiiuist  iiioo  paiitiiu  *.  »  Ihin. 


•  S.  ,\jiBi»o5io«,  Lil).  II  siip^T  l.utnm,  cap.  2.         '  S.  J.  I)ama»c«!iu»,  Lil>.  ll.drFul»*  orllioJoia, 
Pro  Bolulioiie  objeclioniiiii   huju»  )|U(fiitioiil!>,      cap.  ir*. 
vi.lc  iiifiH  pnvl  (Jmrst.  CCIV. 


QU.^STIONES  SUPEH  EVANGEMUAI,  QU^ST.  CCII[. 


291 


I)e  erubescentia  dicit,  quia  uon  est  sine 
spe  salutis.  Ilem,  Erubescentia  res  salu- 
lifera  est.  Ex  his  omnibus  patet,  quod 
erubescentia  est  l)onuni  et  verecundia. 
Ergo  ipsani  bubuit  beata  Virgo,  cui 
nulluni  deiuit  bonuni  cujus  pura  crea- 
tura  capax  fuit. 

Sed  contra  : 

I.  Damascenus  dicit  :  «  Erubescentia 
est  timor  cx  re  luipi  perpetrata.  »  Sed 
nihil  fdit  lurpe  in  beatissima  Yirj:^ine. 
Ergo  nec  erubescentia. 


2.  Item,  Adam  non  habuit  verecun- 
diam  anto  pcccatum  :  sod  posl  viderunt, 
quia  nudi  orant,  ct  iecerunt  sibi  perizo- 
mala. 

3.  Item,  Qui  non  quiTrit  sibi  j^-^luriam, 
non  senlit  contumeliam,  ut  dicit  Hiero- 
nymus  :  sed  humillima  Virgo  nullaui 
quaesivit  gloriam  :  ergo  non  sensit  con- 
tumoliani  :  ergo  non  babuit  verecun- 
diam  :  sed  summc  fuit  humilis 
voluit  vilis  reputari  '. 


ei-go 


QU^:STIO  CGII. 


LJtruiii  Deiis  ipse  habiierit  vereeuiitliaiii? 


JuxTA  hoc  quseritur  de  Deo,  Utrum 
iuse  habuit  verecundiam  ? 

Et  videtur,  quod  non  :  quia 

i.  Dicit  Damascenus  -,  quod  ca  as- 
sumpsit  quae  in  natura  nostra  plantavit  : 
sed  verecundiam  non  plantavit  :  ergo 
non  habuit  verocundiam. 

2.  Item,  VerecunJia  est  sequela  pec- 
cati  :  ergo  nonhabuit  eam. 

Sed  contra  : 

I.  Passio  haec  est  meriloria  :  ergo  est 
bona  :  ergo  habuit  eam. 


2.  Item,  Ipsa  est  naturalis  :  ergo,  elc. 

3.  Item,  Omnia  assumpsit  praeter  pec- 
catum  et  ignoranliam  :  sed  verecundia 
neutrum  horum  est  :  ergo  habuit  vere- 
cundiam. 

i.  Item,  Psal.  xmi,  16:  Verecimdia 
mea  conirame  est.  Item,  Psal.  lxvui,  8: 
Quoniam  propter  te  susliniii  opprobrium. 
Item,  Psal.  lxviii,  20  :  Tu  scis  irnprope- 
rium  meum,  et  confusionem  mcam^  etc. 
Has  auctoritates  exponit  Glossa  de  Deo  : 
ergo  habuit  verecundiain  ^ 


QU.ESTIO  GGin. 


Cum  dicitur  :  Invenisti  ^ratiam,  quid  sit  gratiam  invenire? 


PosT  H.^c  quaeritur  de  hoc  quod  dici-  £t   quaeritur,   Quid  sit    gratiam   inve- 

tur  :  Invenisti  enim  gratiam''.  nire  ?  Si  hoc  est  gratiam  recuperare  :  boc 


'  Pro  solutione  objectionum,  vide  infra  post  ^  Pro  solutione  objectionura,  vide  infra  post 

Quffst.  CCIV.  Quaest.  CCIV. 

*  S.  J.  Dama^cenus,  Lib.  III  de  Fide  orthodoxa,  *  Luc.  i,  30. 
cap.  20. 


292 


1».  ALI}.  MAf..  Oni).   VW.VA). 


aulem  est  inultis  commune.  lleni,  si  hoc 
esl  pcrditam  [>iimo  rccuperare,  tunc  beata 
Vir^-o  Kiatiam  non  invenit  :  sed  Adam 
et  lleva  eam  primo  recuperaverunt.  llem, 
si  invenire  est  prius  iu  ratione  invenire, 
secundum  hoc  primus  homo  jrratiam  in- 

venit. 

Qusritur  i,i;ilur,  l'truni  beatissima 
Virgo  meruit  lieri  mater  Dei  ? 

Et  vidctur,  quod  sic  :  (juia 

\.  Dicit  Au;_'u.-tinus  :  «  Tuo  sinjiulari 
merito  mundo  succurristi  perdito.  » 

2.  Item,  1'ropter  virtutes  gratuitus  csl 
pro[irie  merituni  :  sed  dicit  Augu^tiiius, 
quia  s(da  humilitas  grnuit  Deum  Uijhis. 

;j.  Item,  Hernardus  dicit,  quod  cor(»us 
(ihristi  et  anima  et  divinitas  tria  sunt 
sata,  (|uu-'  miscuil  mulicr  Kvun^'elica  ', 
et  quod  ftrmcntum  cst  lides  Virj,Mnis  : 
ergo  mediantc  lide  lacta  est  maler  Dei  : 
sed  a  lide  est  meritum  :  er;;o  meruit 
lieri  muter  Dci. 

4.  Itciii,  l-^hsabelh  ad  ipsam,  Luc. 
I,  45  :  lletila  ijUie  ncdiilisti,  i/uoniain 
perficientiir  in  te,  rtc. 

T).  Item,  l*r()|»ter  credcrc  cst  beal.i  : 
ergo  mcrilo  lidei  est  beutilicatu. 


0.  Item,  .Majus  est  habere  gloriam 
wternam,  quam  esse  matrem  Dei  :  sed 
illud  polest  homo  mereri  :  ergo  et  istud. 
Si  dicatur,  quod  de  congruo,  sed  non  dc 
condigno,  hoc  niiiil  dictum  cst  :  quia  vi- 
tam  atcrnam  non  raeretur  quis  de  con- 
dijrno  :  «juia  non  siint  condigns?  pas- 
siones  hiijus  teniporis-,c\c  :  nullum  euim 
tcmporale  digne  valet  a-ternum. 

7.  Item,  Auj:uslinus  :  «  In  Isaac  iacta 
cst  rc[)romissio,  et  precibus  sanclorum 
juvanda  est  Dei  pradinitio.  »  Kri^o  si  prc- 
cibus  potest  oblineri  ;j:ralia  j^ratum  fa- 
ciens,  nmlto  lurlius  j^ralia  gratis  data. 

S.  Item,  Aujiustinus  dicit,  quod  l)ca- 
tior  cst  concipicns  lide  quam  carne  \ 
Krj:o  si  pcr  virlutcs  gratuitas  est  alicui 
mereri  ^Matiam  lidei,  etiam  pcr  virtutes 
|)olest  Hjcrcri  lieri  mater  Dci. 

U.  Ilem,  Luc.  1,  l;(  :  \e  tinieas,  XacJta' 
ria,  i/uoniatn  ciaudita  est  deprecatio 
tua.  Krgo  oralione  meruit,  quod  Klisu- 
l)cth  luit  mater.  Scd  »licit  (ilossa,  i|uod 
l*^lisabcth  (|u;e  csl  Dei  mei  saturitas,  sig- 
nat  Mariam,  (jUie  plena  fuit.  Ublcntuin 
iu'itur  et  si;.'nili('atum  j)otuit  merito  ob- 
tiiicri  >  fl  jiiilfst  incrito  ubtimTi  '. 


QU^:STiO  CCIV 


I  Iriiiii  briic  iKldiiiihir  li:i'c  \  «Tlm  :    \|hhI  IMmimi  ? 


Dli.m.k   quaTitur   de  hoc  quod   dicit  :  r/u/ «/ii<^/ />f»/"i.  Ouandoquc  sitm  irqut- 

Apud  Itiuni   \    Sobt    cniiii    pru^positio  lilalen»,    secundum  quod    opponilur    nd 

apud  in  Irihus  si-niliculioiiibus  rcjicriri  :  Miprn  vcl  infrii :  unde  dii  ilur,  III  HcLrum, 

quandoque     enim     sijjnut     iP(|Uulilatcm  ii.  1'.'  :  l'ositus  rst  thronus  matri  / 

csscntias  ul  illud  Joaiinis,  i,   I  :    Vcrhuui  i/u.r  scdtt  ad  dej tfrant  ejus.  Juxlu  hunc 


'  Cf.  .M.ilili.  »m.  .1S,  el  l.uc.  xiii,  21. 
*  Ad  iluiiian.  VIII,  18, 

'  S.  AcuusTi.NU»,  l.ib.   ile  ?aiii.U   Mijjiinlul»', 
cap.  rj. 


*  1'ro  »i)luiiune  ultjrclioiiuiii,  vijr  iiifra  po»l 
(juir»l.  CCIV. 

•  I.uc    I,  JO. 


QUyESTIOXES  SUPER  EVANr.ELIUM,  QU^ST.  CCIV. 


2'.)3 


niodum  dicitur  maler  Jesus  ct  discipulus 
ijuem  diligcbat  Jesus  slare  juxta  cru- 
cem  ^  Quandoque  apud  vel  juxta  dioi- 
tur  respective,  secundum  quem  modum 
dicuntur  aliae  mulieres  stare  juxla  cru- 
ccm,  non  juxta  crucem  absolulc,  sed  re- 
spectu  turbcie  quae  longius  stabat  :  undc 
el  dicuntur  a  lo)ige  stare  respectu  matris 
et  discipuli,  qui  propc  stabant  sivcjuxta. 
Medium  enim  in  comparatione  est  inter 
duo  cxtrema. 

Quicritur  igitur.  quo  istorum  modorum 
hic  sumatur  ? 

El  vidctur,  ([uod  ultimo  :  ipsa  enim 
invenit  gratiam  propinquiorem  quam  ali" 
qua  alia  creatura,  non  tamcn  simplicitcr 
aequalis  situs  potuit  csse  cum  Deo  :  ini- 
possibile  enim  est  in  situ  vel  in  aliquo 
creaturam  aequari  Deo  :  oporlct  ergo  si 
dicitur  quoad  aliquid  esse  apud  Dcum, 
quod  lioc  sit  rcspcctu  aliarum  creatura- 
rum. 

Quod  autem  secundo  modo  sumatur, 
videtur  :  quia  proprium  est  reginae  apud 
regem  csse,juxta  illudPsalmi  xliv,  10  : 
Adstilit  regina  a  dextris  tiiis.  Unde 
etiam  mulier  facta  fuit  dc  latcre  viri  '. 
Similiter  etiam  matris  proprium  est  esse 
apud  fdium,  juxfa  illud,  Positus  est 
thronus  mairi  regis,  quse  sedit  ad  dexte- 
ram  ejus  ^. 

Item,  Quod  etiam  primo  modo  hoc 
sumi  possit,  videtur.  Una  esl  majestas 
regia  a  qua  rex  est  rex  el  regina  regina  : 
ergo  coaequantur  illa  :  ergo  apud  potest 
dicere  cequalitatem  in  illa.  Vel,  sicut  di- 
cilur  fdius  esse  apud  patrem  propter 
identitatem  naturae,  sic  etiam  dici  potest 
esse  apud  filium  propter  identitatem  na- 
turae  in  qua  unum  est  cum  matre,  sicut 
et  alia  naturaunum  est  cum  patre.  Etsic 
potest  ibi  sumi  primo  modo  apud. 

Item,  Quaeritur  qus  sit  dirterentia  inter 
apud  ei  coram,  secundum  quod  in  aliis 
reperitur,  quod  iuvenerunt  gratiam  co- 
ram  Domino,  vel  in  oculis   ejus  ^   :   et, 


I  trum  gralinm  liabcre  apud  Deum  pro- 
prium  possit  esse  Virginis  gloriosie  ? 


Responsio  ad  Quxstiones  CC,  CC/,  etc. 


An  ru.TiDicTA  solvendo  dicimus,  quod 
beafa  Nirgo  commemorans  praetcrifam 
liumilitatcm,  ct  admirans  praescntis  salu- 
tationis  sublimitatcm,  speransquc  (uturse 
impletionis  veritatem,  quae  cum  audisset 
humiliter,  diligenter,  prudcnter,  reveren- 
ter,  ketanter,  credcndo,  sperando,  lurba- 
tur,  admirans  Dei  potentiam,  sapientiam, 
misericordiam,  cliaritatem,  veritatem, 
humilitatcm,  nuntii  dignitatcm,  saluta- 
tionis  novitalcm,  rerum  immensitatem, 
sui  parvitatcm,  propter  cautelae  timorem, 
propter  verecundiam  virginalem,  cogita- 
bat  lecta  dictis  comparando,  Ilevae 
deceptionem  recordando,  locutionis  prae- 
cipilium  fugiendo,  consucludinem  me- 
ditationis  exbibendo,  usum  prudentiae 
cxcrcendo,  modum  responsionis  ordi- 
nando,  se  fallibilem  recognoscendo,  nos 
ad  prudentiam  invitando.  Cogitabat,  in- 
quam,  qualis,  quam  admirabilis,  quam 
vcnerabilis,  quam  salubris,  quam  subli- 
mis,  quam  subtilis,  quam  familiaris, 
(juam  generalis,  quam  specialis  esset  ista 
salutalio.  Ista  dico,  a  Deo  Patre  dictata, 
a  Filio  scripta,  a  Spiritu  sancto  nuntiata, 
ab  Angelo  portata.  Ista,  inquam,  saluta- 
tio,  quae  fuit  salulis  operatio,  inchoatio, 
portatio,  pcrfeclio,  augmcnlatio,  conlir- 
matio,  pcrpetuatio.  Cui  Angelus  :  Ne 
timeas  rcgis  magnitudincm,  tui  parvita- 
tem,  sermonis  falsitatem,  rerum  incom- 
prehcnsibilitatem,  scntentiae  ambiguita- 
tem,  promissi  protractionem,  salutis 
amissionem,  retenti  diminutionem.  Ne 
timeas,  inquam  :  quia  invenisti,  non 
creasti  ut  Deus,  non  scmpcr  habuisli  ut 
Filius  tuus,  non  rapuistiut  primus  Ange- 


*  Joan.  XIX,  25. 

*  Genes.  n,  21  et  seq. 


3  III  Rejjum,  u,  19. 

•»  Cf.  Genes.  vi,  8  ;  Eroli.  iii,  20  et  alib' 


294 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  PR.ED 


lus,  non  perdidisliut  primus  parens,non 
emisti  ut  Simon  magus  :  sed  invenisti, 
quia  quffisivisti  ubi  fuit  ut  virgo  prudcnlis- 
sima,  non  abscondisti  ut  doclrix  fidelis- 
sima,  sed  reddidisti  ut  matermundissima. 
Invenisti  enim,  inquam,  Doi  miseranlis 
charilate,  promittentis  veritate,  hominis 
necessitale,  tui  ad  hoc  idoneitate.  Inve- 
nisti,  inquam,  gratiam  increatam,  et  in 
iUa  et  cum  illa  omnem  creatam.  Vene- 
runt  enim  tibi  omnia  bona  pariter  cum 
illa'.  Crcatam  autem  spiritualem  et  corpo- 
ralem  :  spirituahMH  generalem,  specia- 
lem,  singuhirem  :  generalem  summitatem 
omnium  qua^  singulariter  fueruut  iu  aliis, 
specialem  sununitatcm  charitatis,  singu- 
hirem  summilatem  qua?  comprehensa  esi 
duodecim  privilegiis.  Corporalem  >imili- 
tergeneraleni,  speciak'm,8inguhircm :  ge- 
neralcm  corporis  rcsurreclionem,  specia- 
lem  virgiiiitatis  intcgritatcm,  singularem 
virginalis  ult-ri  brcundilatcm,  Ihcc  au- 
tem  omiiia  inNcni^li  apud  Dcum.  A/>iti/ 
dico  propiiiquissima  simililudine,  digni- 
tate,  himiliarilati-,  iialura'  unilate  :  ct 
hoc  apud  Druin  cnatorein,  rccrealorein, 
justilicatorem ,  gh)rilicatorcm. 

Ilis  visis  cl  intellectis,  patcl  solutio  nd 
ol)jecta. 

Conccdimus  enim,  quod    hcala   Virgo 
in  sermonc  salutatorio,    laudahilis.simn. 


consolatorio,  instructorio,  credibili,  de- 
lectabili,  utili,  honorabili,  admirabili  : 
sermone,  inquam,  quem  veritas  misil, 
qui  a  veritate  numquam  recessit,  qui  falli 
nonpotuit,nec  fallere  voluit  :  in  isto,  in- 
quam,  sermone  fuit  beala  Virgo  omnifa- 
riam  mirata,  in  sen>^u  per  verecundiam 
virginalem  de  Angelica  visione  in  specie 
viri,  in  rationc  per  timorcm  cautche  de 
deceptione.in  intcllcctu  per  laudes  annun- 
tiationis  de  promissorum  et  nuntiatoriiin 
magnitudine  in  scrmonc. 

Patct  etiam,  quod  non  esl  turbatio  tan- 
tum  de  malo,  sed  etiam  demagno.  Ilein, 
non  cst  timor  tantum  mali,  sed  ctiam 
magni.  rnde,  Damascenus  :  «  Stupor  est 
timore.x  magna  imaginationc  :  terror  ve- 
ro,  liinor  cx  imaginatione  inconsueti 
maii,  » 

Patcl  igitur  qualis  fucrit  lurbalio,  <|ua« 
lis  cogitalio,  (lualis  timor,  qualis  saluta- 
tio,  (]ualis  ft  qu:c  gralia  (luam  invcnit. 
Iiivfuit  autcm  :  i|uia  humano  gcncri  pcr- 
ditam  primo  rci'U|M'i'avit.  Iloc  .\biaha(n 
noii  iccit  iicc  .\dam.  Idco  pcr  ipsam  omnes 
gratiam  rchabucrunl,  ut  j)atct  iii  privi* 
Icgio,  nidler  tnnimtin,  cl  privilcgio, 
/ntrtti  vitii. 

Conccdimus  cliaiu.^iuod  tifiuil  \h\  pol- 
cst  sumi  <|uoIibet  illorum  trium  modo- 
ruui,  sicut  (lictum  csl  in  opponcndo. 


QU/ESTIU  CCV. 


<  iini  «liciliir  :  I  <•(•<'  ritiiiipirN.  «Ir  (|iio  rnrlii   sil  roiiccpliH  liiin<|iiiiiii  <i<> 
<*aiisii  <*riici<'iil<*   |K'r  ii|»|»ro|>riiili«nMiii  ** 


Sfqiitlii  :  /".'cee  conri/tifs  *. 

Dc   coiKoptiono    priiiio    (juaTitur,    <b' 


i|iio  fai  tu*til  i-ouccptio  tamquuiu  dc  cauM 
cfliciiiitc  pcr  appropriatioiicin  ? 


'  Sapieiil.  VII,  H. 


*  l.uc.  I,  31, 


QU^STIOiNKS  SITPI:R  EYANGEIJIM,  QU^ST.  CCVI, 


2!):; 


El  vidclur,  quotl  de  Palre  : 

1.  Coucoptio  euim  fuit  de  gencraute: 
Patris  autem  solius  proprium  cst  ge- 
nerare  :  ergo  si  alicui  debet  appro- 
priari,  debet  appropriari  persouae  Pa- 
tris. 

2.  Item,  Generatio  lemporalis  imago 
est  geuerationis  seternse  :  sed  illa  est  de 
Palre  :  crgo  et  ista. 

3.  Item,  Idem  est  nobis  filium  dare 
quod  generatio  temporalis  :  sed  ista  da- 
tio  est  a  Patrc  :  ergo  et  conceptio. 

Quod  autcm  Filio  debet  appropi'iari, 
sic  probatur  : 

1 .  Triplex  est  opus,  creatio,  recreatio,  et 
glorificatio  :  sed  creatio  appropriatur  Pa- 


fuit  in  conoeptione  :  ergo  conceptio  fuit 
ab  ipso. 

Quod  autem  de  Spiritu  sancto  debeat 
fieri  ista  conceptio,  patet 

1.  Per  Evangelium  ubi  sic  dicitur  :  In- 
venta  esl  in  iilcro  habens  de  Spiritu 
sanclo^. 

2.  Ttem,  Ista  conceplio  est  summee 
benignitatis  :  ergo  dcbet  appropriari  Spi- 
rilui  sancto. 

3.  Item,  In  iM^angelio  Nazarffiorum 
dicitur,  quod  descendit  super  eum  fons 
omnis  spiritus,  ct  dixit :  Hic  est  filius 
meiis  dilectus  '. 

JuxTA  hoc  quaeritur,    Utrum  Spiritus 


tri,  glorificatio  Spiritui  sancto  :  ergo  et     sanctus  sit  pater  illius  concepti  ? 


recreatio  Filio. 

2.  Itera,  Ab  illo  dicitur  fieri  conceptio 
qui  agit  et  remanet  in  generato  :  scd  hoc 
fuit  tantum  in  persona  Filii  :  ergo  eitan- 
tum  convcnit  conceptio. 


Et  videlur,  quod  sic :  quidquid  cnim 
est  ab  aho  operante  ut  causa  efficiente, 
illud  cst  matcr,  et  illud  est  pater  :  sed 
beata  Virgo  est  matcr  Dei,  et  concepit 
filium   de  Spiritu  sancto  :  ergo  sicut  ipsa 


3.  Item,  Exinanivit  seipsum  :  sed  hoc      est  mater,  ita  Spiritus  sanctus  est  pater 


QUyESTIO  GGVI. 


De  quo  famqiiam  de  maleria  facla  sit  isla  coiiceptio  ? 


PosT  H^c  quaeritur,  de  quo  tamquam 
de  materia  facta  sit  ista  conceptio  ? 
Et  videtur,  quod  de  carne  :  quia 

1.  Dicit  Augustinus,  quod  de  carue 
bealissimae  Virginis  carnem  sibi  assump- 
sit, 

2.  Item,  In  momento  facta  est  ista  for- 
matio  et  unio  corporis  cum  anima  :  ergo 
cum  vicinior  sit  caro  ad  corpus  quam  sit 


sanguis,  videtur  quod  de  carne  concep- 
tus  sit. 

3.  Item,  De  illo  assumpsit  cOrpus  quod 
descendit  de  Adam  :  sed  sanguis  non 
descendit  de  Adam  :  ergo  non  assumpsit 
de  sanguine.  Probatio  medi^.  Dicit  Phi- 
losophus  :  «  Sanguis  est  ultimum  nulri- 
mcntum  in  habentibus  sanguinem :  » 
crgo  sanguis  est  de  cibo  :  ergo  non  de- 


'  Matth.  I,  18. 

*  Matth.  III,  17  ;  II  Petri,  i,  17  ;  Luc.  ix,  35. 


5  Pro   solutione  objectorum,  vide  infra  post 
Qirast.  CCXIII. 


296 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  PR.^.D. 


scendit  de  Adam  :  ergo  nonassumpsit  de 


sanguine. 


COX  TRA : 

1 .  Damascenus  :  «  Ex  castis  semper 
Virginis  sanguinibus  carnom  animatam 
anima  ralionali  et  intellectuali  sustenta- 
vit  '.  » 

2.  llem,  Sanguis  potentia  est  tolum 
corpus  :  caro  autem  non  est  potenliu  to- 
tum  corpus  :  crgo  non  potuit  accipere  tle 
carne.  Ita  etiam  esl  in  aliis  liominibus, 
quod  corpus  oorum  coagulalur  dc  san- 
guine  malris  et  non  carno. 

Istis  rationibus  consenliunt  quidum  et 
dicunt,  quod  tantum  de  sanguinibus  con- 
ceptus  sit,  et  ubi  auctoritates  dicunt  ij)- 
sum  conceptum  do  carne,  ilicunt  ibi  sumi 
carnom  pro  sanguiiie  :  et  dicunt,  quod 
quamvis  de  cibo  sit  sanguis  ot  maloria- 
li(<'r  non  desconderil  ab  Adam,  in  ipso 
tamen  fuil  virlus  gonoraliva  et  nutritiva, 
quae  non  sccundum  es^^e,  sed  socundum 
originem  iuil  in  Adam. 

(luMR.\  bos  objiciliir  iii  liuin'  modum: 
Secundum  pbilosopliiam  iialuralfiii,  ad 
conservalionriii  imlividui  et  salvalionom 
spociei  ponuntur  (|uatuor  digrstioiu-s. 
Prima  digeslio  o.^l  in  oif,  quam  probant 
ox  eo  quoil  aliijuam  oj)t'ratioiifm  ct  i-lTt'- 
ctuiii  jdiis  babt'1  ros  masticatu  «juam  iioii 
niaslicata.  Secunda  lit  iii  stoiiiai  lio,  ubi 
8egn'gatur  sublilf  a  grosso  :  ot  coiiHtut, 
quod  atlliuf  iu'utrum  osl  j)ars  corjjoris. 
Torlia  lit  iii  lifjiatt',  ubi  lil  ultcrior  sc- 
grc^Mlio  j)iiii  ab  imjiuro  :  ct  toiistat, 
quod  atlbuc  iiciitiiim  ol  iiiitiuiii  corjioris, 
vcl  j)ars  corj)oris.  Oiiarla  lil  iii  lucmbris, 
ubi  Iransmiititiir  totuiii  jiiirum  magi?. 
jirojirium  :  d  illud  ail  mcinbra  truiismis- 
suiii,  triu  lacit.  Primum  ost,  quod  iiiitrit 
ot  salvat  substuiitium  suscijiicntis,  ro- 
staurando  dcpcnlitum  tonlinuio  dcfcrtio- 
nis,  ijua'  ost  ex  rulore  naturali  ngonto  in 
8UUII1  iuuloriam.  Secuiiilum  cst,  tjiioil 
eamdciii  sub^taiiliaiii  cliuiii  uiigmciitut 
et  dodut  It  usijiic  ud  dcbilum  (jiiaiititulciu 
si  cstcitru.  Tcrtiiim  cst,  ijiiod  illud  (juod 


bis  duabus  actionibus  superfluum  est, 
transmillit  ad  viam  generationis,  et  fit 
semon,  quod  est  superlluitas  quartoe  di- 
geslionis. 

Modo  qurero  de  illo  superlluo  :  tjuia 
aut  tantuni  de  illo  iit  decisio,  vel  non 
tanlum  do  illo.  Si  tantum  de  illo  :  sed 
illud  numquam  fuit  corpus  generantis, 
nec  pars  corporis  :  quia  in  fme  quartop 
digestionis  primo  converlitur  in  corpus 
si  est  u'  cessarium,  vel  transmitlilur  in 
generationem  si  est  superlluum  :  orgo 
si  tantum  de  illo  ost  propagalio,  non  ost 
essontialis  propagatio  :  quia  nec  anima 
do  unima,  nec  corpus  de  corpore.  Ilom, 
superlluiim  numquam  fuil  unitum  mas- 
sae  corruptae,  ex  cujus  conjunctione  con- 
trabilur  originalc  :  ergo  ille  generator 
jirius  iioii  liabuit  originalo.  Item,  sucun- 
dum  boc  niliil  ossot  in  Cbristo  quod  sc- 
cuiitlum  osso  fuit  in  Adain  :  er^o  non 
tlcscondil  ab  .Vdam  socuiulum  corjmlon- 
tum  subslaiitiam ,  (juod  c\j>rcssc  cst 
contru  Auguslinum.  Ilcm,  si  dicutur  ab 
ijiso  dcsoeiuli^se,  noii  qutxl  uliijuiil  sui 
fuorit  iii  ijiso  socuiulum  osse,  scd  tan- 
tum  sctuiulum  uriginem  aninwo  voge- 
tabilis  ct  niitritiva'  quu'  ost  iii  jxitciilia 
iii  scminc  :  ergo  potiiis  doberot  dici  de- 
S(-i-iidisso  a  jiriina  j)lanta,vol  u  jiriiiio  uni- 
muli,  in  (juo  j)rimaiii  Iiabuit  origiiiom 
anima  nutritivu  vel  vogctabilis.  Iti  ni, 
ouiii  uniiiiu  vogotal)ili4  ot  sonsitivu  uni 
substuiitia  ^iiit  cum  rutionuli  in  liomino, 
ct  iltu  iiullum  liabuil  origiiicm  ub  .\dam: 
or;;o  iicf  scfuiulum  aiiimam  vcgclali- 
Num  ot  nulritivuiii  illo  iiiotlo  diccliir  ht)- 
iniiius  desfondisse  ud  .\duin.  Si  dioore- 
tur,  quotl  in  Hcminc  est  viitus  unliiup 
vcgotabijih,  cl  iioii  iii  aiiiiiiu  :  lioc  iiiliil 
est :  virtus  oiiiin  non  ost  sino  substuntia 
fujus  osl  \irtus.  Itcin,  jmnumuM  (juod 
liomo  tuntuiii  coinodut  liominciii,  tl  inde 
liat  jirojxigutio.  nuuTilur,  iii  tjuo  roi«ur« 
got  curo  comesti,  »ive  in  gonorunte,  Kive 
in  j)roj>uguto,  sivo  in  romcsto  ?  Si  ia 
jiriqiuguto  :   orgo   niliil   liabcl  cumostut 


'   .'^.  J.  l)\)iA*CE,iii,  l.il..  lli  J.!  Kidf  orlho-      doxi»,  rap.  f. 


QUvESTIOiNKS  SUPER  EVANGKLIUiM,  QUiEST.  CCVIIT. 


207 


in  quo   resurgat.   Si  aulem  resurgat   in  ctio.  Ilem,  quod  nominus  non  descende- 

comesto  :  ergo  nihil  propagatus  hahel  in  rit  secundum   corpulcntam   suhslanliam 

quo  resurgat,  cum  non  acceperit  corpus  ah  Adam.    Ilcm,  quod  non  sit  omnium 

nisi  de  comcsto  :    ergo    de    necessitate  rerum  necessaria  resurreclio.  Ilem,  l)a- 

oporteret,  quod   non  resurgat  nisi  unus  mascenus  :    «  Ex  Patris   heneplacito  et 

homo,  vcl   quod   propagatio   non  fieret  cooperatione  Spirilus  sancti  trihuit  crea- 

de  nutrimento  :  ergo  non  tanlum  de  se-  tori  creari,  et  plasmatori  plasmari,  et  Fi- 

mine  quod  est  ultimum  quart»  digeslio-  lio  Dei  et  Deo  incarnari  et  humanari  ex 


nis.  Et  ideo  ex  hac  posilione  sequi  vide- 
tur,  quod  non  sit  essenlialis  propagatio. 
Si  autem  in  generante  :  ergo  nihil  hahet 
comestus  in  quo  resurgat.  Item,  sequitur, 
quod  non   sit  peccati  originalis   contra- 


castis  et  non  coinquinatis  ejus  carnihus 
et  sanguinihus,  primae  matris  explens 
dehitum  '.  »  Ecce  expresse  dicit,   quod 


ex  carnihus  et  sanguinihus 


non  igilur 


tantum  ex  sanguine  heatse  Virginis  \ 


QU^STIO  GGVII. 


Qiiis  iiiocliis  coiicipieiKli  ? 


PosTH.^xquaeriturdemodoconcipiendi. 
Et  videtur,  quod  fuerit  creatio. 

1.  Dominus  non  est  seminans,  sed  per 
Spiritum  sanctum  creans  :  ergo  fuitcrea- 

lio. 

2.  Item,  Cum  duplex  slt  principium, 

movens  scilicet  et  mutans,  et  mutatio  et 
creatio  sit  opus  solius  primi,  et  illud 
quod  immediate  exit  a  primo  principio, 
est   creatio  :  sed   conceptio    ista    imme- 


diate    fuit    a    Deo  :    ergo    fuit   crealio. 

3.  Ilem,  Quidquid  fit  suhito,  non  est 
motus,  sed  creatio,  vel  mutatio  :  sed  ista 
conceptio  facta  fuit  suhito:  ergo  fuitcrea- 
tio. 

4.  Item,  Jerem.  xxxi,  22:  Creavit  Do- 
miniis  novum  super  terram :  Fcp.mina 
circumdabit  virum :  sed  ilKa  conceptio 
fuit  circumdatio :  ergo  conceptio  fuit 
creatio  :  ergo,  etc.  ^ 


QUiESTIO  GGYIII. 


Ltriiiu  haec  coiiceptio  fuerit  iiiiiiiecliale  a  virtute  creata,vel  incrcata  ? 


JuxTA  hoc  quaeritur,  Utrum  hsec  con-         Et  videtur,  quod  a  creata  :  quia,  dicit 

ceptio  fuerit  immediate  a  virtute  creata  Damascenus,  quod  Spiritus  sanctus  de- 

vel  increata  ?  scendit  in  ipsam,dans  ei  virtulem  suscep- 

«   S.  JoANSEs   Damascencs,  Lib.  IV  de  Fide  Qua?st.  GGXIII 


orlliodoxa,  cap.  13. 


Pro  solutione  objectoruni,  vide  infra  post 


«  Pro  solutione  objectorum,  vide  infra  post      Qusest.  CCXIII. 


208  D.  ALB.  MAG.  ORD.  PR.ED. 

tivam  simul  et  generativam  '  :  sed  gene-  tutem  generativam.  Tlem,  si   data  lacrit 

rativa  esl  quae  active  generat :  ergo  vi-  ei  virtus  generativa  :   ergo  actu^  non  est 

delur,    quod  immediate  sit  generatus    a  miraculosus  :  si  enim  cxco  danlur  ocnli, 

virlute  beatissimoe  Virginis.  non  est  miraculum  si  postea  videat. 

Pra^terea  quaeritur,  Quid  sit  dare  vir-  Co.ntr.v  hoc  objicitur:   Conjungere  ea 

tulem   generativam   ad  actum   in   ipsa?  quae  sunt  inllnitae  distantiae,  est  virlulis 

Aut  enim  hoc  est  quia  ipsa  sola  habueril  et  potenlijt  infinitit :  ejusdom  aulem  vir- 

ad  hoc  virtutem  generativam  :  et  sic  se-  tulis  est  operari  conceptionem  et  unio- 

quitur,  quod  prius  sit  genitus  a  virlule  nem   quiP  simul   liunt    in   uno  :   sed   iu 

creata   simpliciter.    .\ut    hoc    ex  virtute  unione   Dei  et  hominis   substantige  inli- 

Spiritus  sancti  et  viilut«'  generaliva  bea-  nitie  dislantiae  sunt  conjunctae  :  ergo  hoc 

tae  Virginis  simul  conccptum  efliceie  :  et  fuit  a  virtute  inlinila  :  ergo  non  fuit  vir- 

sic    videlur    esse   commixtio    virlulum,  tus  creala  :  nuUa  cnim  crealura   iulinila 

quod  est  hseresis  :  ergo  non  dedit  ei  vir-  est  \ 


QU.KSTIO  CCIX. 

i 


Oiiaiilo  loniporo  ih>iiiiiiiis  riHTil  iii  iil4M*u  ? 


I 


Deindk  qu.iritur,  (Juanto  tcmpore  Do-  '.i.  Hrm,  lllrunnjue  potuil  ricri  opera- 

minus  fueril  in  ulero  ?  liont'  Spiritus  sancli,  il  (|uod  statim  esset 

I.  Kt  dicit  Au-ruslinus  in  librn  l\    Ai-  pcrfiMlum,  et  quod  quadraginta  ot   sex 

Trinitdtc  '■ ,  quod  nnvriii  meiisibiis  et  si'\  dicbus  :  iTgo  cum  ipse  nostram  naturam 

di<d)us,  siMMindum  quod   dicilur  in  Joan-  assumpserit,    etiam    iiiodiim    assuinciiili 

nc,  II,  20  :  Quai/iiii/intti  et  scx  imnis  ifili-  naluralfiii  ct  coiniiuintMii  obsi-rvare  tie- 

ficatiiin  rst  tnii/iliiin  liiic.  H»»c  e.^l  contru  buil. 

.leremium,  .lertiii.  x.x.xi,  '1'1  :  Vnuivit  /><--  i.  Ilcm,  Chrislus  csl  secundus  .\dam, 

tniniis    nijvum   supcr    tcrram  :   /'irminn  iil  dicit  ApiistoluH,  I  ad  Corinlh.  xv,  45: 

rirruini/a/iil  i  iruin.  Krgo  slutim  in  con-  ergo  debuit  in  «'udem  perfeclione  i-Hse  in 

ceptione  fuit  vir  :  ergo  quadra^'intu  dies  qua  priiuus  homo    .\duiii  fuil  in   perfe- 

et  ijtsi  gfx  dies  futrunt  superlliii,  i|ui  aliis  rtione  corporis  :  ille  uultiii  |)<'rtecliont'ni 

sunt  necessurii  :  ergo  prius  nusci  debuit  corporis  nun  accejut  j»er  iiicremeiila. 

et  minu.s  esse  in  utt  ro  tjuam  ulii.  3.  Ilem,  Deuteiuii.   xxxii,  4:  bei  per- 

'1.  Pia'tereu,  Qua'  neces»ilu«.  fiiil,  ijiiotl  fccta  siint  npcra  :  sed  illu  conciqitio  fuil 

corjms  in  concejitione  stutim  uniliim  el  immetliatu  ojiutt  Dei :  ergu  debuit  iii  jier- 

ft>rmatum  fuit,  cum  non   sic  sit    in  alii»,  jii  Uim  curjius  termiiiari  '. 
tliam  si  non  essel  jniiatum? 

'  S.  J.  n\M.\«i:rM'4,|.ih  II|,le  Fiite  oilhoduxa,  M  Trai  l.    H>  «.uper  JoaniHin,   tl  l.ih.  I WXHI 

*^T-  -•  OiXD^^ti**"'""'  yu»»t-  •••' 

'  iMii  si.jiiiion»?  otijpclorum,  vide   irifia  [lont  *  l'io  .«iilutioiif»  olijpclioiiuiii,  vide  iiifiB  po»l 

QuiBst.  a;\iii.  y„^,.,l  ccxiii. 

»  S.  Auocsri.M^,  I.ih.  IV  do  Tiiniluli',  ca|i.  j. 


QlvESTIONRS  SUPER  F.VANGKLTIJM.  QU/EST.  CC.VI. 


299 


QUiESTIO  GGX. 


Qiialitci*  riiH   egressus   ex  ulero? 


PosT  H,^c  quaeritur  de  partu,  qualiler 
fuil  egressus  ex  utero,  cum  corpus  non 
transeat  per  corpus  grossum  nisi  divi- 
dendo? 

1.  Ad  hoc  quidam  dixerunt,  quod  Do- 
minus  divisim  et  successive  assumpsit 
quatuor  dotes  corporis,  scilicet  subtilita- 
lcm  in  egressione  de  utero,  agilitatem 
ambulando  super  aquas,  claritatem  in 
transfiguratione,  impassibilitatem  in  coe- 
na.  Sed  contra  :  De  veritate  naturae  ipse 
habuit  corpus  grossum  et  materiale  sicut 
competit  naturae  nostrae  nascenti :  ergo 
si  nascendo  aliud  assumpsit,  hoc  fuit  fal- 
sitatis  et  fictionis. 


2.  Item,  Secundum  hoc  egressio  de 
utero  non  fuit  miraculosa,  sicut  post  re- 
surrectionem  non  fuit  miraculosum, 
quod  intravit  januis  clausis,  quando  ha- 
buit  subtilitatem  corporis  gloriosi. 

3.  Itcm,  Dionysius  in  libro  de  Dimnis 
nominibus  :  «  Ignoramus  quomodo  ex 
virgineis  sanguinibus  altera  praeter  natu- 
ram  lege  compositus  est,  et  quomodo  sic- 
cis  pedibus  corporale  pondus  habentibus 
et  materiae  gravitatem  ambulavit  humida 
et  instabili  substantia  '.  »  Manifestum 
est  igitur,  quod  omnia  fiebant  per  mira- 
culum  *. 


QUiESTIO  GGXI. 


Llrum  B.  \'ii*go   in  conceplioue  liabueril  doloreni,  vel  aliquani 

clelectationeni  ? 


JuxTA  hoc  qua?ritur,  Utrum  beatissima 
Virgo  in  conceptione  habuitdolorem,  vel 
ahquam  delectationem  ? 

Quod  dolorem  habuit,  videtur  :  quia 
ibi  fuit  divisio  et  dissolutio  continui  : 
Brgo  dolor. 


CoNTnA  : 

I.  Quod  ibi  fuerit  delectatio,  videtur  : 
quia  producere  de  se  simile  est  naturale  : 
ergo  est  delectabile. 

3.  Item,  In  statu  innocentise  in  concep- 
tione  fuisset  delcctatio. 


»  S.  DioNYsas,   Lib.  de  Divinis  nominibus,  -  Pro  solutione  objectorum,  vide  infra  post 

cap.  2.  Quaest.  CCXIII. 


300 


D.  ALB.  AJAG.  ORD.  PR.ED. 


2.  Ilem,  Delectatio  illa  est  naluralis,  et  bel  operationes  et  etiam  delectaliones  : 
non  est  majorala  perpeccalum,  sed  mi-  sed  natura  non  corrupta  est  nobiliorquam 
norata  :  ergo  major  fuit  in  statu  inno-  corrupta  :  ergo  etiam  nobilior  est  ejus 
centiae  quam  illa  qune  est  modo  cum  li-  dolectatio  :  ergo  ef  illius  etiam  quoe  illi 
bidine  :  sed  illa  conceptio  esl  siuiilis  illi 
cum  immunitate  peccati  et  iibidinis  : 
ergo  major  debet  esse  delectalio  sine  libi- 
dine  quam  illa  qua?  ost  cum  libidino. 

4.  Itcm.  Xatura  nobilior  nobiliores  bu- 


magis  similis. 


.">.  Item,    neatissima  Virgo  maxima 


m 


babuit  dok'ctutionem  iu    essendo    malor 
Doi  :  ergo  in  fiendo  '. 


QUiESTIO  GGXII. 


I  Iriiin  ali(|ii]iiii  4;-i'ji\  ilMloni   Inilnirril   It    \  ir^o  iii  porlniiilo? 


«Jl.krendum  eliamdignum  osse  vicbdur. 
l  trum  uliijuamgravitalrm  babuorit  biata 
Virgo  in  portando  ? 

Kt  vidolur,  quod  sic  ; 

1.  (irossum  ot  gravo  adibtiim  i-oipori 
grosso  ol  gravi,  nocossario  tr.ibil  ipsum 
socuiidum  suam  incUnatioiiom  doorsum, 
ot  sic  gruvat  nocessario  abqiiaiitiiluiii. 

2.  Itom,  llor  nou  vidolui  npu;;nan' 
boatiliidiiii  boata*  Virginis,  st-d  iiiagis  csl 
ad  ineritiim,  ciiiii  gravari  sit  pu-naio  : 
undo,  II  M.irbab.  vii,  27,  inator qmoibim 
ud  inomoriam  rovocal  tilio  kuu,  qiia^  ct 
quanta  sustiiiu«'ril  pro  ipso  iii  iiloin.  \  i- 


detur   igitur,    quod    biala    \  irgo  debuit 
gravari  in  portando. 
Skd  comii a  : 

1.  !n  slatu  anlo  peocatum  non  fuissel 
liujusmoili  giavilas  in  portationo  :  ergo 
noc  iii  ista  porlationo  cujiis  conci'|»tio 
fuil  sine  poccato. 

2.  Item,  lloc  fsl  puro  natiirale  :  orgo 
iion  fiiit  pionalc 

'.\.  Ilom,  lliiboro  in  se  ot  apud  so  dile- 
clum  iionosl  p«i'nule,soddeleclabile  :  ergo 
boata  Virgo  iioii  liabuit  gravilatoiii  in 
portaiido  '. 


(jUyi^STlO  GGXIII 


I  li' Iinlniciil   floloi'4'in,  \rl  «Irlrrliilitnicni   in    iniririulo  ? 


l*osr   H  va:  quiorilur,    rtrum    biibuoril  Kt    vid«lur,  quod   dob»roin    :   quiii  ei 

doluroiii  \il  dobcluti«tnein  in  purioiido  ?     ouiijunctioiie    «|Uir    luclu    fuit     iii    coo» 


•    '    l'ru   SuhltlUllr   ul>ifi'(o|ll|||,     \i,li-     ilifia    |,,,,(  •   ll.nlrlll. 

QuiDsl.  CCXIII. 


QUvESTrONES  SITER  EVANGEUrM,  QUiEST.  CCXIII.  :uil 

ceptione,    iuil  delcclalio  :    eriio  in  di\  i-  Unde  auleni   malenaliter  facta  sit  ista 

sione  qnaj  facla  est  in  parlu,  esl  dolor.  conceptio,     dicimus     cum     Damasceno, 

CoNTUA  :  quod  non  tanlum  de  sanyuine,  sed  et  de 

1.  Peperit  sine  dolore.  sanguinibus  et  carnil)us  bcatissiniee  \  ir- 

2  Iteni,  Isa.  lxvi,  7  :  Aiiteqnam  par-  ginis.  Et  dicimus,  quod  duplex  est  Im- 

turivet,  peperit.  miditas  sive  sanguis  in  corpore.  I  iia  nu- 

3Item,  Ante  parlum  tantum   reticie-  trimentalis,  quie    venit  a  cibo  :  el  lia>c 

batur  sccundum   intellectum  et  taclum,  non  est  corpus  vel  corporis  pars,  sed  pot- 

nunc   autem    secundum    intelleclum    et  est  bene  uniri  ct  pars  lieri,  vel    trans- 

omnem  sensum  :    ergo   modo   niajorala  milti  ad  generationem  corporis  alterius. 

est  sua  delectatio '.  Prseter  hanc  est  ibi   Immiditas  substan- 

tialis,quae  est  actualiter  in  omnibus  mera- 

bris,  ct  est  pars  essentialis  corporis,  vel 

essentialibus  partibus  generanlibus  con- 

Responsio   ad  Qnsesliones  CCV,  juncta,  vel   per  nulrimentum  in  corpus 

CCVl,  etc.  conversa,  et  illi  unita.  Et  ex  bis  utrisque 

fit  decisio  vel    propagatio.   Et    hoc   est 
quodsublilitor  tangitPhilosophus  inlibro 

Ad   pR.EDicTA   secundum  ordinem  sol-  de  Anima,    dicens   quod  humiditas  est 

vendo  dicimus,  quod  hcPC  conceptio  est  generationis  factivum.    Et  hoc    duobus 

opusTrinitatis,  appropriabile  tantumSpi-  modis.  Uno  modo  :  quia  ex  superfluitate 

ritui  sancto  rationibus   assignatis.  Palri  ipsius  in  ultima  digestione  fit  pars  senii- 

autem    congruit    generatio    qucC   est    in  nis  et  rei  generatse.  Alio  modo  :  quia  per 

identitate  substantite  :  omnis  enim  pater  alimentum  membrasuscipiuntcompletam 

generat  in  identitate  naturae  suee,  ut  Deus  quantitatem  et  substantiam,  ut  possint  ex 

Deum   homo  hominem.  ip^is  descindere  essentialiorem  et  verio- 

Item,  Generatio   temporalis    quamvis  »-em   parlem    seminis   et  rci  generalie  : 

habeat  cum  a;terna  convenientiam  remo-  alias  si  nutrimentum  tantum  esset  mate- 

tam,    non  tamen  propinquam  :   in  ista  ria  seminis  et  non  factivum,non  bene  di- 

enim   temporali  est   difTerentia  ejusdem  ceret  Philosophus  factivum,  quod  dicit 

naturae    et  essenti*   sccundum   speciem  potentiam  activam.  Nunc  autem  est  nu- 

inter  matrem  et  filium  :  in  aeterna  autem  trimentum  et  materia  seminis  quantum 

non  est  dilTerentia    ejusdem  naturie    et  ad  majorem  partem  ipsius  seminis,  et  est 

essentiee   inler  patrem   et  filium  :  unde  causa  efliciens  et  conferens  membris  com- 

hocnon  appropriatur  Patri,  sed  Spiritui  plementum  ad  descindendum  de  se  par- 

sancto   cujus    est    donorum    distributio.  tem  seminis  essentialiorem  et  veriorem. 

Item,    Non    est  idem  Filium  dare    et  Hem,  Idem  tangit  Damascenus,  dicen- 

incarnationem    facere  :    quia  posset  Fi-  do  in  uno  loco  ex  sanguinibus,  et  nonex 

lium  dare   non  existentem   in  carne,  ut  sanguine  :  in  alio  dicit  expresse  ex  puris- 

dicit  Augustinus  in  libro  quarto  de  Trini-  simis  carnibus  et  sanguinibus.  Idem  tan- 

tate.   Item,  cum  recreatio  et  glorificatio  git  Joannes,  i,  13,  qui  dicit  :  Qid  non  ex 

habeant  se   ad    invicem   sicut  causa  ad  sanguinihus,  neque  ex  vohmlate  carnis, 

causatum,  sicut  unum  appropriatur  Spi-  neque  ex  voluntate  viri,  dicendo  sangui- 

ritui  sancto,  ita  et  reliquum.  Ilem,  gene-  nibus  pluraliter,  et  voluntate  singulariter. 

ratum  efficere  est  dupliciter,  per  modum  Undc  Philosophus  etiam  et  non  Catholi- 

efficientis,  et  per  modum  materialis.  Pri-  cus  diceret,  quod  omnes  homines  nalu- 

mum  istorum  habet  rationem  patris.  raliter  fuissent  in  Adam,  et  corpus  ejus 

'  Pro  solutione  objectorum,  vide  immediate  infra. 


302 


D.  ALB.  MAG.  OHD.  PH.ED. 


continuum  fuisset  divisibile  in  semper 
divisil)ilia,et  numquam  fuisset  status  divi- 
sionis  ex  parle  rei  divisee  :  el  sic  homo 
comestus  habet  pro  veritate  humaute 
naturae  illud  quod  contraxit  in  sua  con- 
ceptione  a  parentibus  :  reliquum  autem 
quod  postmodum  sibi  per  nutrimentum 
et  ante  animationem  vel  post  estuuilum, 
cedel  terlio  :  et  sic  quilibet  habet  suam 
propriam  humanae  nalura?  veritatom. 

Ad  aliud  dicendum,  quod  ista  concep- 
tio  fuil  per  modum  i^enerationis  el  non 
creatjouis.  Xec  Damascenus  dicit  hic 
creans,  «luamvis.  .Ma-ister  hoc  dicat  in 
Setitentiis  '  :  sed  dicit  non  spcrmalice, 
non  scminalitcr,  sed  cunditive  per  S|>iri- 
tum  sanctum.  Kl  alia  translatio  habct 
crealiler,  quasi  diceict,  quamvis  nun  sit 
pure  creatio,  est  tamt-n  illa  proprietas  et 
similitudu  crealionis  :  t|uia  farla  luil  su- 
bito  et  ininiedialc  a  Dm  qui  non  in«lij:»'l 
materia. 

(lonccdimus  ctiam,  quod  Doniinusluc- 
rit  in  utcro  ducenlis  scptuaginta  quinque 
diebus,  hoc  est,  trif,'inla  novem  .srpti- 
manis,  ct  duobus  dicbus.  Kl  coii;.'rucntis- 
.siinum  et  pfrfeclissiiaum  tcinpus  c>,t, 
«pio  secundum  ordincin  natuni*  iton 
crranlis  nec  delicicnlis,  partum  con;.'ruit 
esse    in  ut«ro    post    anima-    infusioiicm. 


Nec  debetDominus  concipi  perfectione 
corporali,  quod  esset  conlra  modum 
humanie  nativitatis,  sed  perfectione  spi- 
rituali.  Sed  primo  .Vdae  de  terra  nato 
congruebat  perfectio  corporalis^  secundo 
ctplesti  Adx  congruebat  perfectio  spi- 
ritualis  :  et  hoc  intelligitur  per  virum  cum 
dicitur  :  Fu-mina  vircumdabit  virum  \ 
Item,sine  dutis  assumptione  exivit  clauso 
utero  supernaturaliter  nascendo. 

Concepit  eliam  Virgo  beatissima  sine 
dolore,cum  sumina  spiritusdcleclatione, 
et  eliam  ciim  delectatione  summa  natu- 
rali  :  sed  natuialis  fuil  ibi  materialis,  spi- 
ritualis  vcro  formalis,  sicut  ipsa  conceptio 
fuil  Spiritu  sancto  tantum  operante,  el 
natura  opcrationem  suscipiente.  Nec  dis- 
sulutio  cuntiiiui  est  dtjlor,  nisi  liat  a  prin- 
cipio  cvtra  aj^^cnte  per  violentiain  :  ct 
hoc  nuii  tuit  hic. 

Ideiii  ili(  imus  de  pai  tu  ]ier  omnia. 

Dc  portatione  dicimus,  quod  fuil  sine 
gravedine  secundiim  pruprictatein  stulug 
innucciitiie  :  sicut  corjnis  pruprinm  pro» 
pric  nou  ^ravat,  sic  iialurHlitcr  curpus 
iiialiis  et  l-ilii  untc  partum  fuit  (juusi 
uituiii  curpus  :  unde  secunduin  naturam 
non  est  uiiuin  u|itum  natum  ultcrum  f^ra- 
vaic. 


QUiESTlO  GGXIV. 


I  Iriiiii    <*oii\  riiiriilri*  iliriihir  :  lii   iil<>i*o? 


I 


Posr  II. K.:  tpiuriturde  hor  qufxl  didicit,  An  iiot:  diciinus,  quod  hoo  esl  privile* 

Itiutrro''f  gium   ij»tiuH   soliu»  conceptionis  :  tuniieB 

Kt    vidctur    supcrlluuin   cshc  :    onini.s  cniiii  uliu'  concipiniit  iii  ntcruni,  istu  t«olt 

cniin  concipiens  concipit  iii  utcm.  coiiccpit  in  utero  :  quia  conccpil  virgo. 


■  II  Sctileiiliaium,  Diat.  3. 
*  Jeieiii.  xxi\,  22. 


•  l.ii. .  I.  tl 


QlIyflSTIONES  SUPKR  EVANGEUUM,  QII^ST.  CCXVl.  303 


QUiESTIO   GCXV. 


Lltriiiii  Verbiiin  ineariiafiiiii  habeat  iiniiin  soliiin  noinen  ? 


PosT  H.i<:c  qugeritur  de  nomine  de  quo 
subjangitur  :  FJt  vocabis  nomen  ejus 
Jesum  '. 

l.  Quaeritur  igitur,  Utrum  Verbum  in- 
carnatum  habeat  unum  solum  nomen  ? 

Et  videtur,  quod  sic  : 

1.  Unius  enim  individui  debet  esse 
uiium  nomen. 

2.  Item,  Unum  sufficit  ipsum  indivi- 
duum  determinare  ab  aliis. 

3.  Item,  Unum  est  signilicatum. 

CoXTRA  : 

1.  Inferius  dicitur  :  Filius  Altissimi 
vocahitur  -. 

2.  Item,  tsa.  vii,  14:  Vocabitur  nomen 
ejits  Emmanuel . 

4.  Item,  Cum  hic  annuntietur  divinse 
et  humaniB  naturae  unio,  et  hoc  intelli- 
gitur  per  Emmanuel,  hic  potius  deberet 
poni  illud  nomen. 


4.  Item,  Ue  eodem  est  annuutiatio,  de 
quo  fuit  prophetizatio  :  sed  illa  fuit  sub 
hoc  nominc,  Emmamiel  :  ergo  et  hic  de- 
beret  poni. 

5.  Item,  Isa.  ix,  (i  :  Vocabitur  nomen 
ejus,  Admirabilis,  Consiliarius,  Deus 
fortis,  etc.  Ergo  habuit  multa  nomina. 

G.  Item,  Isa.  viii,  3  :  Voca  nomenejus  : 
Accelera  spolia  detrahere,  festina  pras- 
dari. 

7.  Item,  Omnia  nomina  conveniunt 
tribus  personis  :  ergo  non  sunt  propria 
Yerbi  incarnati. 

8.  Item,  Nullum  commune  est  pro- 
prium  :  sed  fortis,  admirabilis,et  hujus- 
modi,  non  sunt  propria,  sed  communia. 

9.  Item,  Messias  fuit  promissus  :  hic 
autem  est  Christus  :  ergo  hic  debuit  vo- 
cari  Christus  K 


QU71i:STI0  CCXVI. 


Quis  iinposuerit  iilud  nonien  Jesu? 


PosT    iiMC  quceritur,   quis    imposueri  Et  videtur,  quod  Joseph. 

illud  nomen?  ^-  Matth.    i,  20  :  Joseph,  fili  David, 


*  Luc.  1,  31. 
Mbid.,  %  32. 


3  Pro  solutione   objectorura,  vide  infra  post 
Qusest.  CCXVIII. 


304 


D.  ALB.  MAG.  OHI).  FR.EI). 


noli  timere  accipcre  Mariam  coiijugem 
tuam.  Et  infra,  y.  21  :  Et  vocabis  )w- 
men  ejiis  Jesum.  Ergo  Joseph  imposuit. 

2.  Item,  Luc.  ii,  2!  :  Vocatum  est  nu- 
men  ejus  Jesus,  quocl  vocatum  est  ab 
Angelo,  priusquam  in  utero  concipe- 
relur:  ergo  .Vngelus  imposuit. 

3.  Itera,  Hic  dicitur,  quuJ  beatissinia 
Virgo  Filio  suo  nomen  imposuit. 


i.  Item,  Ad  ipsam  pertinebat :  quia 
ipsa  sola  inter  homines  jus  ad  eum  ha- 
bebat. 

5.  Item,  Ipsa  plene  sola  ipsum  tunc 
cognovit,  el  optime  proprietates  ejus 
scivit. 

(1.  Item,  Signiticatio  est  per  institu- 
tionem  :  sed  est  una  significatio  :  ergo 
una  debet  esse  institutio  '. 


OU.ESTIO  CCXVJl. 


Oiiaii(l«)  iiisliliiliiiii  fiirril  iiliul  noiiicii  ? 


PosT  iiJii:  quaritur,  Ouandu  instilu- 
tum  fueril  iihid  nomeu? 

Kt  videtur,  (juud  ab  ;rterno. 

1.  Luc.  II,  21  :  J'rius'/uaiit  in  utnv 
concipcretur. 

2.  Ilem,  .Mallii.  i,  21  :  Vorabis  nunicn 
ejus  Jesum.  (ilussa  :  «<  .Nuii  imponens 
quud  ab  ieteriiu  iiiipusitum  est.  »  Item, 
(ilossa :  u  .Nun  decuil  tam  gioriusuiii 
iiumeii  prius  ai)  iiominii>us  ap|)ellari, 
sed  cxceiientiuri  natura,  n«'  liuiiio  videa- 
tur  maciiinatur  liujus   nuiuinis.  »   Itcm, 


alia  <ilussu  :  «  Sicut  u  (liiristo  C^iirisliaui, 
sic  el  iu  utraque  nustra  circumcisione  a 
•lesu,  id  esl,  a  salvutore  salvali  \oca« 
mur.  (Juud  numen  nun  sultim  ante(|uani 
cuiifipiamur  in  ulero  Kcciesiit'  per  lidein, 
sed  etiam  ante  temporu  sa-culuriu  u  Deu 
nol)is  vucatum  esl.  » 

r.oNTH.v  :  •  ^l 

1.  Lu«  .  u,  22:  J'osti/uam  im/tleti  suntii 
iJies,  etc.  j[ 

2.  Itciii,      Domina     iiiiposuil    vcl    .lo- 
seph  :  ergo  in  tempore  '.  p- 


QUyESTIO  CCXVIU 


4  iii   «*omriiiMl    illiKl   iionwn? 


l*osT    M.Kc    (pueritur,     (!ui    conveniul 
illud  nomen? 


Kt  vidctur,  quod  trii)U>  perHuuiH. 

I.    iVitcr  enim    ct    KiliUfi   el    Spirilus 


'  Pio   solulioiic  o|.j«»ctonim,  vidi»  iiifra  po!*l 
Ouapst.  CC.XMII. 


>  lliid. 


QUyESTlOXES  SLIPER  EVANGELILM,  Ql  .EST.  CCXIX. 


305 


sanclus  salvant  a  peccalis  :  ergo  salva- 
lor :  ergo  Jesus. 

2.  Item,  Opera  Trinitatls  sunt  indi- 
visa. 

3.  Ilem,  Est  (Bternum,  et  non  est  per- 
sonale  :  ergo  convenit  tribus. 

4.  Item,  Connotat  elTectum  :  ergo 
convenit  tribus. 

CoNTRA :  Illud  est  proprium  nomen 
Verbi  incarnali :  ergo  non  convenit  Tri- 
nilati  '. 


Responsio  ad  Quxstiones  CCXV, 
CCXVI,  etc. 


Ad  h.eg  solvendo  dicimus,  quod 
quamvis  unum  proprium  nomen  non 
est  plurium,  tamen  unius  possunt  esse 
plura  propria,  ut  risibile  et  susceplibile 
disciplinae  liominis  :  unde  cum  Verbum 
incarnatam  habeat  plures  proprietales 
sibi  soli  convenientes,  et  nulli  alteri  vel 
alii  personae,  polest  a  qualibet  istarum 
demominari :  unde  omnia  proedicta  no- 
mina  conveniunt  ei  ralione  diversarum 
proprietatum.  Cum  autem  ab  ullimo  et 
ab  oplimo  unumquodque  habet  denomi- 
nari :  finis  autem  est  ultimum  in  uno- 
quoque  :  ergo  debet  unumquodque  pro- 
priissime  denominari  a  fine.  Cum  igitur 


finis  incarnationis  sit  salvatio  liumuui 
generis,  Verbum  Dei  incarnalum,  vcl 
Filius  Dei  incarnatus  recte  vocatus  cst 
Jesus.  Sic  igilur  quamvis  salvatio  a 
culpa  sit  communis  tribus  per?onis,  la- 
men  redemptio  per  passionem  propria 
est  Filii  incarnati :  secundum  hoc  Filius 
solus  sanguine  suo  salvum  fecit  popu- 
lum  suum  a  peccatis  :  unde  ipse  solus 
Jesus  dicilur  quasi  salvator. 

Item,  Quamvis  et  mirabilitas  et  for- 
titudo  in  se  communia  sint,  tamcn  mi- 
rabilitas  nativitatis  dc  Virgine,  ct  forli- 
tudo  in  morte,  non  sunt  communia 
tribus  personis,  sed  propria  Filii  incar- 
nati. 

Item,  Nomen  illud  imposuit  Deus, 
Angelus,  et  Domina  omnium,  et  Jo- 
seph :  Deus  rem  nominis  praestando, 
Angelus  pra^-dicando,  Domina  impe- 
rando,  Joseph  exsequendo. 

Ex  hoc  patet  quando  imposilum  fuit, 
scilicet  a  Deo  aeternaliter,  ab  Angelo  in 
annunliatione,  a  Domina  et  Joseph  in 
circumcisione. 

Ex  his  igitur  patet  cui  conveniat  hoc 
nomen  Jesus. 

Si  autem  quteritur  de  conjunctione 
istorum  nominum,  Jesus  Christus.  Dici- 
mus,  quod  nominat  unam  personam  a 
duabus  naturis,  scilicet  secundum  hu- 
manitatem  junctam  divinitati,  secundum 
divinitatem  conjunctam  humanitati. 


QUifiSTlO  CGXIX. 


Ltriiui  Domiuiis  ^ev  iiicarnatloneui  siiani  racliis  si(  parviis,  vel 

magniis  ? 


PosT  H.i-:c    quaeritur  de    eo   quod    liic  incarnationem   suam    faclus    sll  parvuS, 

subjungilur  :  Ilic  erii  niagnus  -.  vel  magnus? 

QuaM-itur  igitur,  Utrum  Dominus  pcr  Et  videtur,  qucdparvus: 

*  Pro  solutione  objectorum,  vide  imniediafe  -  Luo.  i,  32. 
iiifra. 


xxxvu 


20 


306 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  PR.ED. 


1.  Unde,  Psal.  viii,  G  :  JJinidsti  eiwi 
paiilo  7niniis  ab  Angelis.  Sed  prius 
multo  major  fuit  Angelis. 

2.  Item,  Apostolus,  ad  Ilebr.  ii,  9  : 
Eiim  aitlcm,  qiii  modico  quam  Anyeli 
minoratus  esl,  vidcmus  Jesum  propter 
passionem  mortis,  gloria  et  honore  co- 
ronatum. 

3.  Item,  Ad  Pliilip.  ii,  7  :  Ejcinanivit 
semetipsum,  formam  servi  accipiens. 

4.  Item,  Isa.  ix,  () :  Parvulus  nutus 
esi  nobis. 

5.  Itom,  Bernardus:  «  Quare  erit  et 
non  polius  est  magnus,  <[ui  soniper 
aequaliter  magnus,  non  liabet  quo  cre- 
scal,  nec  major  post  conceptum  fulurus 
sit  quam  ante,  vel  sit,  vel  fueril  '  ?  » 

0.  Item,  Duplex  est  magnitudo:  molis, 
et  virlutis.  De  magnitudiiie  molis  nihil 
ad  proposituni,  quia  illa  est  indillerens  : 
juxta  quod,  I  Reguni,  xvi,7,  dicilur  :  Son 
rvspicias  vultum  rjus,  nec  altituilinein 
stalur.r  rjus,  quoniam  abjeci  cum.  Ma- 
gniludouulcm  virtutis  nulla  accessil  Deo 
por  incarnalionem  :  quitlquid  cnim  ho- 
ino  potest.  Deus  polest  et  plus :  ergo 
quidijuid  potuit  modo,  potuit  et  prius: 
ergo  non  est  magnus  fuclus. 

CoNTItA  : 

1.  Luc.  I,  4G  :  Maijnificat  anima  viea 
Dominum.  Krgo  ipsa  magnilicavil  eum  : 
ergo  ipse  est  magnilicalus.  Ind»'  in  li- 
gura,  III  R.-^^iim,  x,  23  et  24:  Mayni- 
ficatus  cst  rcj-  S<ilomon  super  umncs 
rcfjcs  terr.e  Jivitiis  rt  sapimtia.  Et  uni- 
versa  tcrra  desiderabat  vultum  Salumo- 
fiis,  vU'. 

2.  Rem,  Beraanlus  :  «  Erit  maijnus: 
quia  magnilicabit  euiu  Dcus  in  con- 
8pectu  regum,  adco  uladureiit  eum  omnes 
reges,  cl  omnes  genles  serviant  ei.  » 

3.  Itciu,  Augmenlum  est  pra-existentis 
quantitatis  additameiituiii  :  ipsc  autein 
inanens  quud  erat,  ussunipsit  quod  non 
crat  :  ergu  magnilicatus. 

4.  Iltiii,  Tulu  uddituin  tali  facit  magis 
tale  :  xd  dlvinitas  est  IxMium,  el  liuma- 


nilas  est  bonum :    ergo  addilum    alteri 
erit  magis  bonum. 


Ad  h.tc  solvendo  diciinus,  quod  Do- 
minus  Jesus  Christus  in  inoarnatione 
iaclus  cst  magnus  et  parvus :  quia  factus 
est  Deus  et  homo  :  magnus  in  quanlura 
Deus,  parvus  in  quantum  homo  respectu 
divinitatis  :  ergo  una  et  eadein  persona 
magnilicata  et  parvilicata  est :  magnili- 
centia  hiec  a  deitate,  parvitas  aulein  sive 
exinanitio  ab  humanitate.  Quod  autein 
persona  polest  magnilieari,  hoc  habel 
ab  Jiumanitate  :  quia  divina  natura  non 
habet  quo  crescat.  Quod  autem  persona 
dicitur  esinaniri,  hoc  habet  ratione  di- 
vinilatis.  Est  autem  parvilicatio  sive 
exinanitio  non  naturae  diininutio  in  ali- 
quo,  sed  cuin  inferiori  unio  :  sic  et  ina- 
gnilicatio  non  esl  naturie  exlra  metaiu 
|)ri)priam  elcvatio,  sed  cuin  suinina  na« 
tura  personalis  conjunctio. 

Lrit  itaque  niagnus  nobililate,  dij^ni- 
tale,  virtute,  putt>tale,  famosilate,  ulili- 
tale,  novilate.  De  magnitudine  nobili. 
tatis,  Bcrnardus :  «  Annon  iiiagnus, 
cujus  magnitudinis  non  est  linis?  Kt 
quis  magnuH  sicut  Deus  noster  ?  Plane 
magnus,  ({ui  tam  magnus  (|uain  Altissi- 
iiius.  »  Kt  iiifru :  «<  Altissimus  cniiii 
D(;us  Puter  (|uainvis  umnipolens  sit,  non 
potuit  tamcn  vel  u>(pialeiii  sibi  condere 
creuluram,  vel  ina<quah'in  gignere  li- 
liuin.  Kfcit  ita(|Uc  .\ngiluin  magnuin : 
8e(I  non  (piantus  ipse  :  et  ideo  iicc  altis- 
siinuin.  S(duin  uulcin  rnigenitum  (]ueni 
non  fecit,  scd  geiiuit  omnipolcns  oinni- 
potcntein,  alliHsiinus  ullissimuin,  ipter- 
nus  coipteriiuin,  ipsuin  «ibi  per  oiunia 
coinparuri,  nec  rapinum  u^slimat,  nec 
injnriam.  » 

Dc  magnitudine  dignilalis  sivo  uucio« 
rit.itis,  idem  Bcrnardus  :  «  Krit  cniin 
magnus :  (|uia  magnilicabit  euin  Domi- 
nus,  ut  supra.  » 

D)'  magnitudino  autcm  polc^lalu, 
Birn.irdus  :  «<  .Mugnilicct  uniinu  tuu  Do« 


S.  iiiut.N.\nui>,  liuiiiil.  3  hupcr  Minu»  n/. 


QU.ESTIONES  SUPER  EVANr.KMU^r,  QU/EST.  CCXIX. 


307 


minum :  quia  hic  erit  magnus  ct  magna 
facict  libi,  qui  potens  est,  et  sanctum 
nomcn  ejus.  Ttem,  Potestas  ejiis  pote- 
stas  xterna,  qux  non  auJereturK 

De  magnitudine  autem  virtutis  et  di- 
gnitatis  simul,  Apocal.  xix,  16  :  llabcns 
in  vestimento  et  in  femore  suo  scriptum  : 
Rex  regum,  et  Dominus  dominantium. 
Item,  Apocal.  v,  5  :  Vicit  leo  de  tribu 
Juda. 

De  magnitudine  famae,Psal.  xlvii,  2: 
Magnus  Dominus  et  laudabilis  nimis  *. 
Item,  Psal.  xux,  1  :  A  solis  ortu  usque 
ad  occasum  laudabile  nomen  Domini. 

l)c  magnitudine  utilitatis,  Bernardus  : 


cnelum  sibi  sedcs  esl,  et  terra  scabcilum 
pedum  suorum,  et  sedet  super  Clioru- 
bim,  et  ambulat  super  pennas  vcnto- 
rum,  sedetad  dexteram  Patris,  ct  adstat 
nunc  vultui  ejus  pro  nobis.  iMagnus  sc- 
cundum  habitum :  quia  vcstimenla  ejus 
sunt  candida  supcr  nivem,  qualia  fullo 
non  potest  facere  super  terram  :  quia 
forlitudo  et  decor  indumcntum  ejus  :  in- 
dutus  enim  decore  praecinxit  se  virtute, 
conscidit  saccum  suuni,  et  circumdedit 
se  laetitia. 

Magnus  quoque  est  in  magniludine 
actionis,  ut  in  principio  creavit  Deus 
ccelum   et  tcrram,    ctc,  id  est,    Filium 


«  Magnificetur  et  a  nobis  parvulis  ma-  quem  genuit,  in  quo  omnia  creavit,  re- 

jnus  Dominus,  quos  ut  faceret  magnos,  creavit,    justilicavit,    glorilicavit.    Unde 

faclus  cst  parvulus,  Parvulus,  ait,  natus  generatio   et   generatio    iaudabit    opera 

?st  nobis.  Nobis,  inquam,  non  Angelis  :  ejus.  Item,  opera  fecit,  quse  nullus  alius 

juia  cum  magnum  haberent,  parvulum  fecit :    et  opera  quse  ipse  fecit,  testimo- 

lon  requirebant.  Nobis  ergo  natus,  no-  nium  perhibent  ei,  quia   magnus  Filius 

)iset  datus,  quia  nobis  necessarius.  Jam  magni  Dei. 

le  nobis  nato  et  dato  faciamus  ad  quod  Magnus    quoque     in    passione  :    ipsc 

latus  cst  et  datus  :    utamur  nostro    in  enim  novissimus  virorum,  vir  dolorum, 

lostram  utilitatem,  de  salvatore  salutem  et  non  fuit  dolor  similis  dolori  ejus. 

ipercmur.  »  Sic   igitur  patet  qualiter  parvus   ille 

De    magnitudine     novitatis,     Jerem.  per  omnem   modum   magnificatus    est. 

cxxr,  22  :  Creavit  Dominus  novum  su-  Est    autem    magnus    iste    parvificatus. 

ler  terram  :  Foeminacircumdabit  virum.  Unde  Bernardus  :    «   Ecce    parvulus    in 

:^t  Dionysius  :  «  Quod  est  omnium  no-  medio    statuitur.     0    parvulus  parvulis 

rorum  novissimum.  »  desideratus  !   0  vere  parvulus,   sed  ma- 

3Iagnus,  inquam,  erit  secundum  om-  lilia   non  sapientia  !    Studeamus     effici 

[lem  modum.    Magnus   secundum    sub-  sicut  parvulus    iste,    discamus    ab    ipso 

stantiam  :  quia  Deus.  Magnus  secundum  quia  mitis  est  et  humilis  corde  :  ne  ma- 

juantitatem:  quia  omnipotens.  Magnus  gnus  videlicet  Deus  sine  causa  faclus  sit 

lecundum  qualitatem  :  quia  summe  bo-  homo  parvus,  ne  gratis  homo  mortuus, 

ms  Deus.     Magnus    secundum  relatio-  ne  in  vacuum  crucifixus.  » 

lem :   quia  Filius    Dei.  Magnus  secun-  Patet    igitur    qualiter    parvulus    iste 

lum  quando  :  quia  aeternus.  Magnus  se-  parvus  est  et  magnus,  leo  et  agnus,  Ico 

;undum  ubi :    quia  ubique  est.  Magnus  de  tribu  Juda,  et  agnus  qui  tollit  peccata 

■ecundum  situm  vel  positionem  :    quia  mundi. 


*  Daniel.  vii,  14. 

'  Cf.  etiam,  Psal.  xcv,  4  ;  cxuv,  3  ;  I  Paralip. 


XVI, 


2:-;. 


308 


D.  AIJ{.  MA(j.  ORI).  PILED. 


QUiKSTIO   GGXX. 


Qiiaro  addanliir  luee  verba  :  F.l  filiiis   VHisHiini  vooaliiliiisciiin  snpra 
dlelniii  sil  :  l'A  voeablliii'  nonien  ejiis  tlesiis  ? 


Sulutio. 


PosT  ii.EC  quaeritur  de  eo  quod  se- 
quilur:  /Jt  Filiits  AUissinii  vocaOilur  \ 
ad  quid  addalur,  cum  supra  diolum  sil : 
El  vocabis  uomen  cjus  Jesum  ■,  et  qua- 
liter  difTerat  ha?c  vooatio  ab  illa? 

Itein,  Filius  .Mtissimi  est  commune 
omni  liomini,  juxla  illud  Psalmi  lx.xxi, 
6  :  Filii  Excelsi  omiies.  VA  illud,  Pnter 
noster,  qiii  es  in  cvelis  '.  El  illud,  Eris 
Ulius  Altissimi  obedk-ns.  Item,  .\llis>i- 
mus  est  Deus  trinilas.  Er|,'0  ipse  eril 
Filiiis  Dei  trinitati.s  :  rrj^o  lilius  Sjiirilus 
sancli,  el  lilius  l''ilii. 

Ad  iiih;  (licilur,  (juod  dillert  bapc  vn- 
catio  ab  illa,  et  bac  liliatii>  ub  aliis  :  bu*c 
enim  lilialit)  k^A  jier  a-ternam  liliatii)- 
nem  :  ali;»'  aulein  |>er  adoptionem.  Su- 
perius  pu.situ  vucutio  nutat  pro|>rii  nu- 
minis    impusitiunem  :     bu'C    autein    nuii 


soluni  propriam  nominationem,  sed 
etiam  rei  nominis  et  divina»  naturae  per 
opera  declarationem.  Ipse  itaque  voca- 
bitur  teterna  nominatione ,  Scriplurap 
atlestalione,  Joannis  propbetizatione, 
operum  probalione,  Patris  declaratioue, 
columba'  ostensione,  Petri  confessione, 
daMiionum  suspicalione,  doclrina?  singu- 
laritale,  quia  dicitur,  Joan.  vii,  40 
.\umf/uam  sic  locutus  est  liomo.  Glussa: 
«  Quia  Deus  et  bomo,  cujus  eral  seriuo 
in  potet.late,  et  non  .sicul  Scril)aruin  et 
IMiarisa'orum  ». 

Oiiinibus  ('r<,'o  bis  modis  vocabilur  ub 
bominibus  Filius  .Mli.s^iini,  unij^^enilus  ia 
esse  naturu;,  uni<,'enitus  in  dunis  gratisD, 
summus  in  esse  gloria* :  unde  in  essenliA 
cum  Pulre  esl  a  Palre  a^tcrna  genert* 
tiune ,  uniim  piincipiiim  in  comiuuni 
spiratione. 


QUAISTIO  CGXXI. 


I  Iriiiii  <|iiaiido  di4*ihii- :  IhiWil    illi   lloniiiiiiN   s<>di'iii    lMi\id,  |>ali'is   4'jii««. 
|MM'  scdcin  ila\id  iiih-lll;4iilni-  i'i'^;niiin  i*oi'iM>riile,  \el  siilrlliiule '.' 


PosT  ii.v.c  qujpfitur  de  eo  quod  subdi-  Quu*ritur    or^'o,    (7truin     per    scd^ttl 

tur :    Ihihit    illi    Uominus   Ueus    sedem      David  int«'lli^'utur  regnum  corporale,  ve! 
Daiiil,  pntris  rjus  '.  Mpirituale  ? 


'  Luc.  I,  .12. 

•  li.i.i  ,  ;   :ii. 


'  .Matlli.  VI,  9  ;  l.uc.  XI,  S. 
•  l.uc.  1,  32. 


QU^STIONES  SrPER  EVANGELirM,  QVA^.  CCXXE  309 

1.  Sicorporale,  illud  numquam  habuit,  est  ipse  Deus  dissensionis,  sed  pacis,  qui 
imo  a  turbis  eum  regem  facere  volen-  est  Pater  fuluri  saeculi,  princeps  pacis : 
tibus  fugit  ',  et  ante  Pilatum  protcstatus  ergo  expressius  et  potius  iiguratur  re- 
fuit,  dicens :  Regniim  meum  non  est  de  gnum  ejus  per  regnum  Salomonis,  quam 
hoc  miindo  *.   Si  autem   intelligatur  per  per  regnum  David. 

hoc  spirituale,  illud  sempcr  habuit.  0,  Hem,  Nomine  ct  re  et  regimine  vi- 

2.  Item,  Luc.  i,  32  :  Dahii  illi  Domi-  detur  Salomon  expressius  Dcum  figu- 
mis  Deus  sedem  David,  patris  ejus.  rassc  quam  David.  Nomine :  quia  paci- 
Glossa  :  «  In  praesenti  vita  corda  inba-  ficus  interpretatur.  Christus  autem  pacem 
bitans,  regnabis  in  futuro  de  exsilio  ad  fecit  ei  qui  longe  est,  et  qui  prope  est  '. 
ghDriam  vocans.  »  Sed  Christus  homo  IWRegnm,  x,  23  e[2i  :  Magnificatus  est 
regnum  spirituale  numquam  habuil,  in  rex  Salomon,  super  omnes  reges  terrse, 
quantum  Deus  semper  habuit :  ergo  illi  divitiis  ef  sapientia.  Et  iiniversa  teira  de- 
numquam  datum  fuit.  siderabat  vultum  Salomonis.  Ilaec  autem 

3.  Item,  Quando  natus  fuit,  tunc  rex  propriissime  conveniunt  Christo  :  quia 
fuit :  ergo  nascendo  vel  per  nativitatem  virtus  est  et  sapientia  Patris,  in  quo  sunt 
non  accepit.  omnes  thesauri  sapientiae  et  scicntise  ah- 

4.  Item,  Diffinientes  per  genus  propin-  sconditiK  Psal.  xliv,  3  :  Speciosus  forma 
quius  diffiniunt  :  regnum  Judseorum  prse  filiis  hominum,  in  quem  desiderant 
propinquius  fuit  Domino  nostro  Jesu  eliam  Angeli  prospicere  %  Regimine : 
Christo  :  unde  potius  dixisse  debuit  :  quia  non  fuit  satan,  nec  occursus  malus, 
Sedem    Josiae,    patris    ejus,    praesertim  sicut  dictum  est,  in  regno  suo. 

cum  Josias  in  pluribus  figuraverit  Do-  Item,   In   opere   Pominum  figuravit  : 

minum  nostrum  Jesum  Christum.  ipse  enim    domum    Domino    aedificavit. 

3.  Ilem,  Regnum  David  fuit  in  san-  III  Regum,  vm,  \.Z  :  yEdificans  gedificavi 

guinis  eflusione  :  propter  quod  dicitur  ei,  domum     in     hahitaculum     tuum  .     Et 

W^e^nm,  \\i,  ^  :  Numquid  tuxdificahis  Christus  vera    sapientia    sedificavit    sibi 

mihi  domum  ad  hahitanditm?   Glossa :  domum,   et  excidit   sibi   columnas    sep- 

«  Non  :  quia  vir  sanguinum  es.  »  Et,  III  tem  «, 

Regum,  V,  Z  :  Non  poiuit  [Y)a.\\di)  sedifi-  Item,  Divina  electione  videtur  Domi- 

care   domum  nomini    Domini    Dei   sid  num  figurare :  quia  de  eo  juxta  litteram 

propter  hella  imminentia  per  circuiium.  scriptumest:   Ego  ero   ei  in  patrem,  et 

Regnum    autem   Salomonis    fuit   pacifi-  (pse  erit  mihi  in  filium  \  Quod  vere   et 

cuni,  sicutibidem  subjungitur,  t.-i:  A^wnc  proprie    solummodo    convenit    Domino 

Gutem  requiem  dedit  Dominus  Deus  meus  Jesu  Christo.  Nec  obstat,  quod  Salomon 

rnihi  per  circuitum :   et  non    est  satan.,  alienigenas    uxores  sibi    duxit  et  copu- 

neqiie  occursus  malus,  Si   ergo  regnum  lavit  *,  cum  etiam  Christum  in  lioc  figu- 

David    est  in    sanguinis    effusione ,   re-  ravit,    qui    zelotypia    animarum    quasi 

gnum  vero  Salomonis  in  pace,  tunc  si-  extra  se   raptus,  animas  peccatrices  sibi 

milius    fuit    regnum    Salomonis     regno  in  misericordia  et  miserationibus  despon- 

Christi,    qui  non   regnat    nisi   in  pace  :  savit.  Quod  autem  malum  factum,  potuit 

regnum  enim  suum  intra  nos  est,  et  ju-  bonum  figurare,   patct  per    Glossam  in 

stitia  el  pax  et  gaudiuminSpiritu  sancto:  libro  II   Regum,   xi,    1    et  seq.,     super 

quia  in  pace  factus  est  locus  ejus  :  et  non  historia  adulterii  et  interfectionis  Uriae. 

'  Joan.  VI,  lo.  ^  Proverb.  ix,  1. 

-  Joan.  xvni,  36.  ■  II  Regum,  vn,  14  ;  I  Paralip.   xxu,  10  ;  ad 

'  Isa.  Lvii,  19.  Hebr.  i,  5. 

♦  Ad  Coloss.  II,  .3.  »  III  Regum,  xi,  i  et  seq. 

•  I  Petri,  1,  12. 


310 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  PRiED. 


Item,   Gautic  .    m  ,    H'.     Videtef  fiUse  Item,  Per  regem  Salomonem  inlelli- 

Sion,   regem  Salomonem  in   diademale     gilur  rex   Christus  :   ergo    el  sua  sedes 
quo  coronavil  eum   maler   5?m.  Giossa  :      debuit  dici  scdes  Salomonis '. 


«  Virgo  Maria.  » 


QUiESTIO  CGXXII. 

Llruui  beue  iliealur  :  1.1    rc:;-iialnl    iii   <iouio   tlaeob   iu  tvleruuui,   et 

rej^ui  ejii*»  iiou  eril  liiii»  ? 


% 


PosT  ii.tc  quaerilur  de  eu  quod  se- 
quitur  :  El  reijnabit  in  domo  Jacob  in 
seternum,  et  re//ni  ejus  non  erit  finis  -. 

1.  Si  enim  sedet  super  srdem  David  : 
ergo  et  regnat  in  domo  David  :  niliii 
enim  essel  dictuni  :  Dabo  ei  sedem  regis 
Teuthoniii',  ct  regnabil  in  domo  vv^xs 
Franiice. 

2.  Item,  Si  intelli^'atur,  quod  rc^Mia- 
turus  sil  utri)hi(|ue  :  crgo  rc^^num  .lacoh 
dehuit  prifjxisuissc. 

\\.  Itcm,  Nun  |)otest  de  diversis  re^Miis 
intclligi  :  quia  rc>^num  David  non  fuit 
nisi  in  domo  Jacoh,  id  est,  in  Judu}is. 

4.  Itcm,  Gum  Dominus  regnet  spiri- 
tualiter.  non  solum  supcr  cos  qui  sunt  in 
domo  Jacoh,  scd  super  totam  Kcclcsiam, 
debuissct  dixisse  :  In  domu  Ada>  vcl 
Ahcl,  a  (|uorum  ailero  Kcclesia  inccpit. 


.").  Iltin,  Si  intelligatnr  de  regno  spiri- 
tuali,  quo  spiritualiter  regnavit  super 
populum  pcculiarem,  scilicet  Ecclesiam 
JudtBorum,  tunc  dchuissct  dixisse  :  In 
domo  AhralKC,  undo  disseminatio  islius 
populi  facta  cst  per  Isaac,  juxta  illud 
(icnesis,  xxi,  12  :  In  Isaac  vocabitur 
tibi  semen.  Ergo  dchuit  dicerc  :  Fn  domo 
Isaac. 

r».  Ilcm,  Si  voluit  dominari  a  primo 
n'gc  Israrl,  hic  fuit  Saiil :  crgo  dehuisscl 
di\i>se  :  In  domo  Saul. 

7.  Itcm,  Gum  David  non  hahucril  spi- 
rilualcm  scdem,  (|uoinodo  regnum  spiri- 
tiialc  dicitur  .sr^A-jT  David'i 

N.  Itcm,  Ouithiuid  est  iclcrnum,  illius 
non  cril  Hnis  :  ergo  alterum  coruin  eril 
superlluuiu  '. 


f, 


QU.ESTIO  CCXXIII. 


I  liMiiii  <  hrishis  slt  r<*\    \u;;<'loi*uui    <'t    l<*<'i<'sia'  lriiiiii|>liaulis? 


JrxTA   pra-dicta    qua^rilur,    rtrum   sil  Kl  vidctur,  ([uod  sic  : 

rex   Angclorum  cl  Kcclcsia.*  Iriuiuplian-  I.  Homo  c.**t  dignissima  omnium  croa- 

tis?  turaruin  :  crgo  digiiissimus  iulcr  oinnc» 

'  l'io    Hc.liiii.iiM'    uiijfclurUMi,  vidi-    iiitia  |><iNt  ^  l'iii  ^••|iili..|ii-  ohjrt  lorum,    uilf    mii.i    |'<'»l 

Oqii^sL  (.«.\.\||I.  OuuhI    C.CWIU. 
»  I.uc.  I,  32  cl  ;J3. 


QU.ESTIONES  SUPER  EVANGEUUiM,  QUvEST.  CCXXIII. 


:Ul 


homincs  erit   omnium  creaturatum   di- 
gnissima  :  ergo  rex. 

2.  Item,  Mater  sua  est  regina  Angc- 
lorum  :  ergo  ipse  Angelorum  rex. 

3.  Item,  Mater  sua  exallata  est  super 
choros  Angelorum,  ut  dicit  Ilieronymus: 
quod  sibi  soli  convenit,  et  matri  et  Filio  : 
ergo  ipsa  regina  et  ipse  rex  Angelorum. 

4.  Item,  Charitas  ordinat  statum  pa- 
triae :  sed  Dominus  improportionabilitcr 
habuit  charitatem  super  Seraphim :  ergo 
et  statum :  ergo  et  rex  Angelorum. 

5.  Item,  Matth.  iv,  M  :  Ecce  A^igeli 
accesserunt,  el  ministrabant  ei. 

G.  Item,  Ipse  est  in  quem  desiderant 
A nge li  p rospicere  * . 

7.  Ilem,  Apocal.  XIX,  10:  Conservus 
iuus  sum,  et  fratrum  iuorum,  dicit  An- 
gelus  ad  Joannem. 

8.  Item,  Apocal.  iv,  10,  viginti  qua- 
tuor  seniores  mittunt  coronas  suas  ante 
pedes  sedentis  in  throno :  quia  omnes 
sancti  confitentur,  quod  per  humanita- 
tem  Christi  coronati  sunt. 

9.  Item,  Filii  resurrectionis  aequales 
erunt  Angelis  :  sed  ipse  est  illorum  rex  : 
ergo  et  Angelorum  :  ipse  enim  est  pri- 
mogenitus  mortuorum  et  princeps  re- 
gum  *. 

10.  Item,  LuQ.  xix,  12  :  Homo  quidam 
nohilis  abiit  in  regionem  longinquam 
accipere  sibi  regnum,  et  reverti.  Ergo 
Christus  accepit  regnum  Ecclesiae  trium- 
phantis. 

11.  Item,  Isidorus  :  «  Trinitas  sibi  soli 
nota  est  et  homini  assumpto.  » 

12.  Item,  Anima  Christi  scivit  omnia, 
quse  Deus :  ergo  ipse  superior  Angelo- 
rum  in  cognitione :  ergo  et  in  dilectione. 

13.  Item  Dionysius  dicit  in  libro  de 
Ecclesiastica  hierarchia.  «  Lex  quidem 
ha?c  est  divinitatis  sacratissima  per  prima 
secunda  ad  divinissimam  suam  reducere 
lucem  K  »  Et  sic  per  superiora  reguntur 
inferiora  :  ergo  ipse  rex  est  Angelorum. 


14.  Item,  Apocal.  xix,  16  :  Uabet  in 
vestimento  et  in  Jemore  suo  scriptum : 
Rex  regum,  et  Dominus  dominantium. 
Item,  Dionysius  in  libro  de  Ccelesti  hie" 
rarchia :  «  Quasdam  illarum  (cadestes 
essentias)  introducunt  a  prioribus  sacre 
eruditas,  Dominum  esse  calestium  vir- 
tutum  et  regem  gloriae  in  coelos  huma- 
nilus  receptum.  Quasdam  vero  apud  ip- 
sum  Jesum  quaerentes,  et  pro  nobis  suae 
divinae  actionis  scicntiam  discentes,  et 
eas  ipsum  Jesum  immediate  docentem, 
et  praelargiens  eis  manifestantem  suam 
humanam  benignitatem.  Ego ,  inquit , 
disputo  juslitiam  etjudicium  salutaris*.  » 
Ex  Iiis  patet,  quod  Angeli  illuminantur 
et  perticiuntur  in  quibusdam  immediate 
a  Domino  nostro  Jesu  Christo  in  quan- 
tum  homo  :  ergo  in  quantum  homo  est 
rex  Angelorum. 

CONTRA  : 

1.  Ccelestis  hierarchia  est  supra  hu- 
manam  :  ergo  infimus  de  ccelesti  est 
super  supremum  de  humana :  sed  infe- 
riora  non  regunt  superiora  :  ergo  nullus 
homo  potest  esse  rex  Angelorum. 

2.  Item,  Simile  est  simplum  simplo  et 
optimum  optimo  :  sed  Angelus  est  su- 
perior  et  melior  homine  :  ergo  optimus 
Angelus  optimo  homine. 

3.  Item,  Dionysius :  «  Regnum  est 
omnis  finis  et  ornatus  et  legis  et  ordinis 
distributio  ^  »  Sed  Christus  in  quantum 
homo  non  distribuit  Angelis  fines  et  or- 
natus  et  legem  :  ergo  non  est  rex  eorum 
in  quantum  homo. 

4.  Item,  Psal.  viii,  6:  Minuisti  eum 
paulo  minus  ab  Angelis.  Ergo  non  est 
rex  Angelorum. 

.5.  Item,  Christus  aut  est  superior  An- 
gelis  in  quantum  homo,  aut  non.  Si  non  : 
ergo  non  est  rex  Angelorum.  Si  sic  et  in 
quantum  homo  :  ergo  omnis  homo,  quod 
est  falsum. 

G.  Item,  Rex  debet  esse  ejusdem  na- 


'  I  Petri,  r,  12. 

*  Apocal.  I,  0. 

'  S.  DioNYsius,  Lib.  de  Ecclesiastica  hierar- 


chia,  cap.  o. 

*  Idem,  Lib.  de  Coeletsi  hierarchia,  cap.  7. 

*  Idem,  Lib.  de  Divinis  nominibus,  cap.  12. 


312 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  PR^D. 


turse  cum  eis  quorum  est  rex,  et  e  con- 
verso :  asinus  enim  non  ponetur  rex 
avium,  nec  aquila  rex  animalium  gressi- 
bilium :  sed  Christus  homo  nun  est  ejus- 
(lem  nalurne  cuni  An-ielis  :  ergo  in  quan- 
tum  homo  non  est  rex  Angelorum. 

7.  Item,   In  Angelis  non  est  proprie 
lex  :  ergo  non  cst  rex. 

S.  Itom,  Anima  est  subslanlia  intelle- 
clualis  illuminationum  a  primo  ultima 
delatione  rocipiens  :  ergo  Angelus  prior  : 
ergo  naluraliter  supcrior  anima:  et  ani- 
ma  est  supremum  hominis  :  ergo  supe- 
rior  omni  homine :  ergo  non  est  rex  An- 
gelorum. 

y.  llem,  .*^piritu>  unibilis  corpori,  pro- 
piuquior  est  quam  non  unibilis  ;  et  spi- 
ritus  non  unihilis,  propinquior  est  spiri- 
tui  increato  quam  unibilis:  ergo  spiritus 
Angelicus  propinquior  est  Deo  quatn 
liumanus:  ergo  nobilior  el  melior:  ergo 
homo  non  potesl  esse  re.x  Angelorum. 

10.  Item,  I.uc.  XXII,  i.{  :  A/>paruit  i/li 
AtKjclus  (le  cii-lu  vutt/intuus  euui.  Ilem, 
Dionysius  in  lihro  de  Cu-itsii  hivtunhiu  : 
«  \'ide«»  enim,  quod  et  ipse  Jtsi  s  super- 
c«eh;stium  esseiiliarum  ,>uperessenlialis 
cssentia,  ad  id  quud  ^ecundum  nos  im- 
mutahiliter  vt*niens,  non  resilit  a  se  ortii- 
nalaetassumjita  huinanu  ordinalione,  sed 
ubedieiis  suhdilur  Patri>»  el  Dei  per  Ange- 
los  dispositionihu.s,  et  per  inedios  ipsos 
nuntialiM  .loMph  a  Palre  disposila  l''ilii  ad 
.Kgyptuin  recessio,  el  itein  ad  Jud.eam 
ex  .1'jgypto  tian^ductio,  el  j)er  .\iigelos 
ipsuni  videmus  suh  Patris  legislalionihus 
ordinatum.  Insto  eiiim  dii  ere  ul  scieiili 
nosttis  sacerdotalihus  Iruditionibus  e.\- 
j)ressa,  et  de  .\ngelo  ipsuiii  Jiisi.\i  con- 
forlanle  '.  » 

Ex  liis  uutein  omnihus  vidolur,  quod 
Dominus  noster  Jksls  ('.iiaigTUH  iii  quun- 
tum  homo  sit  sub  .Xiigelis  :  ergo  non  esl 
rex  Angeloruiii. 


4. 

\ 


Responsio  ad  Quxsliones  CCXXI^ 
CCXXII,  CCXXIII. 


Ad  wjec  solvendo  dicimus,  quod  de 
Domino  Jesu  CuRisToest  quadruplex  mo- 
dus  loquendi.  Primo,  de  ipsa  hypostasi 
sive  persona,  et  secundum  hoc  esl  rex 
omnium  Angeloruni.  Seoundo,  de  nalu-  ^ 
ra,  id  est,  de  persona  ratione  divinae  na-  " 
tura^,  et  sic  est  adhuc  superior  omni  .\n- 
gelo.  Tertio,  de  persona  rationo  humanae 
naturic  :  sed  hoc  potest  esse  dupliciter, 
vel  secundum  quod  ipsa  est  in  unione 
cuin  divina,  el  sic  esl  superior  omni  An-  ^ 
gelo  :  vel  secundum  (|uod  in  se  circum- 
scripta  divinitato  consideratur,  et  sic  est 
inferior  omni  Angolo  :  ot  sic  loquilur  Da«  5 
mascenus,  uhi  ait,  (juod  ignoranlem  ot 
servilein  natuiiim  assumpsit.  Ti ihus  ergo 
inodis  est  superior  omni  .\ngelo.  Quarlo 
modo  est  inforior  omni  .\ngolo. 

.\d  ea  quie  ohjectu  sunt  de  sode  et  so- 
lio  et  regno  David,  dicimus,  quod  ihi  ac- 
oipitur  signum  pro  signato.  Per  regnuin 
auteni  Da\id  teinporale  liguralur  regnuin 
Chrisli  spirituale.  DuhH  orgo  «7/i  sedem 
regni,  sacerdotii,  tnugistiM-ii,  judicii,  con- 
vivii  Duvid  :  jtropter  carnis  proi^agutio- 
iii-in,  divinain  electionem,  huinilium  exal- 
tationem,  hostium  dejeelionem,  suiigui- 
nis  cirusioiieiii,  divini  cultus  uuginentu- 
lionem,  spiritualein  pra  ligurationein, 
spreialem  proiiiissionem,  o|)oruiii  incitu- 
tioni-iii,  virtiilum  siiiiilitudinoiii,  charita- 
tis  iiiagnitudiiiem.  A'/  rrt/uubit  iiiiseris 
miserjindo,  mulos  exslirpundo,  hunos 
exultaiido,  omnihuii  iniperaiido,  hustes 
suhjugundu,  curius  celehiundu,  juru  pro- 
inulgaiido,  regnuiii  dilatuiido.  Hegnuhit 
uuteiii  per  gralium  el  gluriuin  iii  duiiio, 
|)er  churitutom  el  unitalein  liospiti»,  idon- 
titatom  cibi,  ot  vr»titu!t  cuiniiiunitatem, 
uperuin  ronruriiiitatoin.    /n  tlotn»  Jacob, 


''  S.  I)i.)>vsit3     l.il).   d.'   i:ujl'»li   lufraicliia,      ••ii|>    \. 


QU.ESTIONi:S  SUPER  EVANGRMrM,  QU/EST.  CCXXIH.  313 

inquam,  qui  imitabilur  Jacob  peregi-inan-  David,  palris  sui,  quando  constitidus  est 

tem,  servicntem,  contrahentem,  fugien-  rex  ab  eo  super  Siou,  rnontem  sanctum 

tem,  repatriantem.  ejus\    Sed  hic    Prophela   de  quo  regno 

Dicimus  enim,  quod  regnuni   Christi  dixerat,   expressius  aperuisse   videtur  in 

figiiratum  fuit  in  regno  David  et  in  regno  eo  quod  non  in   Sion   posuit,  sed  super 

Sah)monis.  Sed  regnum  David  significat  Sion.  Nam  ideo  fortassis  dictum  est  *«<- 

rcgnum  Christi  praesens  super  mililanlem  per  Sion,  (\\x\ai  in  Sion  quidem  regnavit 

Ecclesiam,  quae  est  in  bello  contra  vitia,  David  :  super  Sion  vero  regnum  cstillius, 

et  cum  etrusione   sanguinis,  et   castiga-  de  quo  diclum  est  ad  David :   De  fructu 

tione  corporis,  et  crucilixione  carnis  cum  ventris  tui  po)iam  super  sedem  tuam  ' . 

vitiis  et  concupiscentiis.  Regnum  autem  De  quo  el  dictum  est  per  alium  Prophe- 

Salomonis  figurat  regnum  triumphantis  tam  :  Super  solium  David,  et  super  re- 

Ecclcsiee,  qu»  est  in  visione  pacis,  uhi  gnum  ejus  sedebit  ^.  Vides  quia  ubique 

nou   auditur  malleus   nec  securis,  sicut  ve^Qvis  super :  super  Sion,  super  sedem, 

dicitur  de  templo  quod  ffidificavit  Salo-  supcr  sohum,  super  rcgnum.  Dabit  evgo 

mon  '.  Sed  sedet  ibi  populus  Domini  m  ei  Dominus  Deus  sedem  David,  patris 

pulchritndine   pacis^  et  in  tabernaculis  ejus,  non  typicam,  sed  veram,  non  tem- 

liducias,  et   in    requie  opulenta^.    Unde  poralem,  sed  seternam,   non    terrenam, 

sedes  David   appellatur  hic  regnum  per  sed   coelestem.  Quae   idcirco  (ut  jam  di- 

gratiam  in  prsesenli :  per  domum  Jacob  ctum  esl)  memoratur  fuisse  David :  quia 

intelligitur    regnum    gloriae    in    futuro  :  haec  in  qua  temporaliter  sedit,   aeternae 

unde  potissime   ponitur    ibi    Jacob    qui  illius  gerebat  imaginem. 

charitatem  signat,  juxta  illud  :  Abraham  «  El  regnabit  in  domo  Jacob  in  xter- 

genuit  Isaac:  Isaac  autemgenuitJacob'^,  num,   et  regni   ejus  non  erit  /?>?J5.  Hic 

id  est,  fides  spem,  spes  vero  charitatem.  quoque    si   domum  Jacob    temporalem 

Unde  non  est  domus  Adae  :  quia  non  est  accipimus,  quomodo  in  illa  quae  aeterna 

ibi  terrena,  sed  ccelestis  conversatio.  Non  non    est,    in  aeternum    regnaturus    est? 

Abrahae  vellsaac  :  quia  fides  et  spes  cva-  Quaercnda  est  ergo  domus  eeterna  Jacob, 

cuabuntur  :   sola    autem   charitas   num-  in  qua  regnet  in  «tcrnum,  cujus   regni 

quam   excidet :   unde   regnabit   iii  domo  non  erit  finis.  Annon  denique  domus  illa 

Jacob   in  seternum.    Unde  Bernardus  * :  Jacob  exasperans  impie  abnegavit  eum, 

«  Denique  quid  magnum  promittitur  ei  et  insipienter  respuit  ante  faciem  Pilati, 

qui  sedet  super  Cherubim,  quem    Pro-  quando  illo  perhibcnte  :   Regem  vestrum 

pheta  vidit  sedentem  super  solium  excel-  crucifigam  ?  uno  ore  respondendo  clama- 

sum  cl  elevatum  %  scdere  in  throno  Da-  vit :  Xon  habemus  regem  nisi  Csssarem"  ? 

vid,  patris  sui  ?  Sed  novimus   quamdam  Require  itaque  Apostolum'°,et  discernet 

aliam  Jerusalcm  ab  ca  quae  nunc  est,  in  tibi  eum  qui    in  occulto  Judaeus  est,  ab 

qua  regnavit  David,  significatam,   multo  illo  qui  est  in  manifesto  :   et  qus  in  spi- 

ista  nobiliorem,    mullo    ditiorem,  Hanc  ritu  est  circumcisionem,  ab  ea  quae  sit  in 

igitur   pulo   hic  fuisse   significatam,  illo  carne,  et  spiritualcm  Israel  a  carnali,  et 

videlicet  usu  loquendi,  quo  saepe  reperis  filios  Dei  Abrahae    a    filiis    carnis.   Non 

in  Scripturis  significans  poni  pro  signi-  enim,  inquit,  omnes  qui  ex  Israel  sunt  n 

ficato.  Tunc  sane  dedit  illi  Deus  sedem  sunl  Israelitx,  neque  qui  semen  Abrahas 


'  III  Regum,  VI,  7.  ^  Psal.  ii,  6. 

^  Isa.  XXXII,  18.  ■"  Psal.  cxxxi,  il. 

^  Matth.  I,  2.  *  Isa.  ix,  7. 

*  S.  Bernardus,    Homilia  4  super  Missiis  est.  '  Joan.  xix,  13. 

'"  Isa.  VI,  I.  '"  Ad  Roman.ii,  28  et  seq. 


314 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  PR.ED. 


swit,  omnes  filii  '.  Sequere  ergo  et  dic: 
Similiter  non  omnes  qui  ox  Jacob,  hi  re- 
putandi  sunt  in  domo  Jacob.  Jacob 
quippe  ipse  est  qui  Israel.  Solos  igitur 
qui  in  fidc  Jacob  perfecti  invonti  sunt, 
reputa  in  domo  Jacob,  vel  potius  ipsos 
noveris  tore  spiritualem  el  aeternam  do- 
mum  Jacol),  in  qua  regnabit  Dominus  Je- 
sus  in  aeternum.  Quis  ex  nobis  est  qui  jux- 
ta  interpretationem  nominis  Jacob,  sup- 
plantet  diabolum  de  corde  suo,  luctotur 
cum  viliis  et  concupiscentiis  suis,  ut  non 
regnel  peccatum  in  suo  mortali  corpore, 
sed  regnet  in  eo  Jesls,  et  nunc  quidem 
per  gratiam,  et  in  teternum  per  glo- 
riam  ?  Beati  in  quibus  Jesus  regnabit  in 
aeternum  :  tiuia  et  ipsi  cum  eo  regnubunt 
et  regni  cjus  non  erit  finis.  O  (juam  glo- 
riosum  est  illud  regnum,  in  quo  reges 
congregati  sunt,  convenerunt  in  unum, 
ad  laudanduni  scilicet  ct  {j:lorilicundum 
eum,  qui  supt-r  umnes  est  Rex  reguni,  et 
Dominus  dtjminantium,  de  cujus  splen- 
didissima  contemplationL'  fulgebunt  jusli 
sicut  sol  in  ri*gno  Patris  eorum  !  O  si  et 
mei  peccatoris  meminerit  Jksus  iu  bene- 


placito  populi  sui,  cum  venerit  in  regnum 
suum  !  0  si  me  in  illa  die  quando  tradi- 
turus  est  regnum  Deo  et  Patri,  visilare 
dignabitur  in  salutari  suo,  ad  vitlendum 
scilicet  in  bonitate  electorum  suorum,  ad 
lietandum  in  laetilia  gentis  suae,  ut  lau- 
detur  etiam  a  me  cum  luereditatc  sua! 
Veni  intcrim,  Domine  Jesu,  aufer  scan- 
dala  de  regno  tuo  quod  est  anima  mea, 
ut  regnes  tu  (qui  debes)  in  ea.  Venil 
enim  avaritia  et  vindicat  in  me  sibi  se- 
dem  :  jactantia  cupit  dominari  mihi,  su- 
perbia  vull  mihi  esse  rex  :  luxuria  dicit, 
ego  regnabo  :  ambitio,  detractio,  invi- 
dia,  et  iracundia  cerlant  in  meipso,  do 
meipso  cujus  ego  potissimum  esse  vi- 
dear.  Ego  autem  quantum  valeo  resisto, 
ronitor  quantum  juvor,  Dominum  moum 
Jesum  redamo,  ipsi  me  dofendo,  quiaip- 
sius  me  juris  cognosco.  Ipsum  mihi  Do- 
minum  tonou  et  dico  :  Nun  habeo  rogoiu 
nisi  ipsum  Duminum  Jesum.  Noni  orgo, 
Doniiin',  disperge  illos  in  virtute  tua, 
ot  rognabis  im  me.  (Juia  ///  es  ipse  rex 
ineus,  el  Uetis  meus  '.  u 


.1* 


QU/ESTIO  CCXXIV. 


An  n.   \  ir;;u  (lixcrit  (luhilaiulo  :  Oiioiiiodo  liol  i*<(ii(l  ? 


PosT  n.Ko.  qua'ritur  do  illo  quod  »e(|ui-  et  dubitavit :  ergo  vidftur,  quod  simili- 

tur  :  Qutjinodo  fiet  istud^  ?  tir  debct  ossc  in  liguralo. 

Kt  vidotur,   (|uod  potius  dixerit  dubi-  -.   Ilom,   Abraham  dixit  :   Utinain  h- 

tundo  :  muel  vivat  coram  te  \  Krgo  videlur  si- 

I .  .\iuiunliuliu  enim  Isuar   fuit  figura  mililcr  dubitusse. 

istius   anuuntiutiunis  :  pcd  ibi  Sura  risit  •<.    llcm,    /ucharius    dubilavit':   qu»T 


*  .\J  Hoinau.  IX,  6  cl  7. 

*  l*»ul.  XLIII,   '.'i. 

*  Luc.  I,  3i. 


*  l.»Ml<*».   l»ll,  IH, 
»  l.UC.  I,   IH  .»  -..-., 


QU.ESTIONES  SUPER  EVANGELIUM,  QU.EST.  CCXXIV. 


313 


annuntialio  etiam  fuit  figura  istius  an- 
nunliationis  :  ergo  in  ista  annuntiatione 
dcbuit  esse  dubitatio. 

Sed  contra  : 

In  Glossa  supcr  Lucam,  i,  34  :  «  Cum 
Sara  riserit  de  promissione  Dei,  et  Ma- 
ria  dixit :  Quomodo  fiet  istitd,  quoniam 
virum  non  cognosco,  cur  non  fuerunt 
niulse  sicut  Zacharias?  Sed  Sara  et  Ma- 
ria  non  dubitant  facicndum  quod  pro- 
mittitur,  sed  modum  rcquirunt.  »  Item 
alia  Glossa :  «  Legerat  Maria  virginem 
parituram.  Non  dubitabat :  sciebat  enim 
quia  implori  oportebat  quod  ab  Angelo 
nuntiabatur.  Sed  quia  quo  modo  fieret 
non  legerat,  nec  ab  Angelo  audierat,  quo 
ordine  impleri  debeat,  requirit.  »  Unde 
Bornardus  :  «  Non  dubitabat  de  facto,  sed 
modum  requirit  et  ordinem.  Nec  enim 
quaerit  an  fiet  islud,  sed  quomodo.  Quasi 
dicat :  Cum  sciat  Dominus  meus,  testis 
conscientise  moGe,  votum  esse  ancillae 
suae  non  cognoscere  virum,  qua  lege, 
quo  ordine  placebit  ei  ut  fiat  istud  ?  Si 
oportuerit  me  frangere  votum  ut  pariam 
talcm  filium,  et  gaudeo  de  filio,  et  doleo 
de  proposito.  Fiat  tamen  voluntas  ejus. 
Sin  vero  virgo  concipiam,  virgo  et  pa- 
riam,  quod  utique  si  placuerit  ei,  impos- 
sibile  non  erit,  tunc  scio  vere,  quia  re- 
spexit  humilitatem  ancillse  suae  '.  »  Ex. 
hisvidelur,  quod  non  dubitavit  de  facto, 
sed  de  modo. 

Sed  contra  : 

1.  Videtur,  quod  per  illud  quomodo, 
non  solum  quseritur  quando  dubitatur  de 
modo,  sed  quando  dubitatur  de  facto. 
Joan.  iii_,  4  :  Quomodo  potest  homo  nasci, 
cum  sit  senex  .^ubi  dubitatur  de  facto,  et 
non  tantum  de  modo. 

2.  Item,  Signum  quod  Angelus  dat  ad 
istam  qusestionem,  non  certificat  de  mo- 
do,  sed  de  facto.  Quasi  dicat :  Si  Elisa- 
beth  potest  concipere  :  ergo  et  tu. 

3.  Item,  Modus  videtur  satis  expressus 
cum  dicit :  Concipies  in  utero  :  quia  si 
concipit  in  utero  :   ergo  concipit  virgo  : 


uupta  concipit  in  utcrum,  et  non  iuutero. 

4.  Item,  Luc.  i,  37  :  Non  eril  im- 
possibile  apicd  Deum  omne  verbum. 
Glossa  :  id  est,  factum  (|uod  verbo 
exprimitur.  Ergo  dc  facto  certilicalur  : 
ergo  dubitavitde  facto. 

5.  Item,  IMiiiosophus  :  «  Dubilare  de 
singulis  non  est  inutile.  »  Ergo  potuit  de 
utroque  dubitare. 

G.  Item,  Si  dubitare  de  modo  licuit  : 
ergo  de  facto. 

7.  Itom,  Sancti  exponunt  istam  con- 
ceptionem  mystice.  Unde  Ambrosius  ; 
<i  Maria  desponsata,  sed  virgo,  typus  est 
Eccle&iae,  quae  est  immaculata,  sed  nupta. 
Concipit  nos  de  Spiritu,  parit  nos  Virgo 
sine  gemilu.  Et  ideo  fortasse  alii  iiupta, 
ab  alio  repleta  ^  »  Ergo  cum  ista  conceptio 
possit  spiritualiler  intelligi,  licite  potuit 
dubitare  utrum  sic  vel  sic  hoc  debeat  fieri. 

8.  Item,  Non  est  credendum  omni  spi- 
ritui  :  quia  Angelus  satanae  transfigurat 
se  in  Angelum  lucis  :  ergo  de  hoc  potuit 
dubitare. 

9.  Ilom,  Qui  cito  credit,  levis  est 
corde. 

Item,  Quod  ex  hoc  quod  quaesivit,  se- 
quitur  aliqua  dubitatio  nec  de  facto,  nec 
de  modo,  patet  ex  hoc  quod  non  omnis 
quoestio  estpropter  dubitationom  :  Domi- 
nus  enim  in  Evangelio  saepe  et  plura 
qusesivit :  et  tamen  de  nullo  umquam  du- 
bitavit. 

i.  Item,  Matth,  xi,  2  :  Joannes,  cum 
audisset  in  vinculis  opera  Cliristi,  etc. 
Glossa  Chrysostomi :  «  Quodnon  propter 
se,  sed  propter  discipulos  quaesivit.  »  A 
simili  videtur,  quod  etiam  beatissima 
Viroro  non  sibi,  sed  nobis  dubitavit. 

2.  Item,  Legerat  virginem  parituram  : 
ergo  scivit  hoc  per  fidem  :  et  ei  dicitur 
modo,  quod  sit  illa  :  ergo  ipsa  credidit 
se  virginein  pariluram. 

3.  Ilem,  Ipsa  credidit  articulum  do  in- 
carnatione  :  sed  de  substantia  illius  arti- 
culi  estcredere  virginem  Deum  concipere 


S.  Bernardus,  Homilia  4  super  Mkam  est- 


2  S.  A.MSROsiu?,  Lib.  II  super  I.ucam,  cap.  2. 


316 


D.  ALB.  iMAG.  ORD.  PR.ED. 


et  paiere  :  ergo  non  dubilavit  utrum 
manens  virgo  esset  conceptura  et  pari- 
tura. 

4.  Item,  Angelus  non  respondit  nisi 
quod  scivit  prius. 

5.  Item,  Angelus  non  respondit  nisi 
de  modo  concipiendi. 

Item,  Vidttiir  quod  non  bene  dicitur 
in  boc  quod  subjungitur  :  I7/7/m  }ion  co- 
(jnosco  :  mult»  enim  virgines  virum  non 
cognoscunt,  et  tamrn  in  posterum  pos- 
sunt  concipere. 

Soluiio.  Au  ji.KC  solvendo  dicimus,  quod  bea- 
tissima  Virgo  quia  prudentis>ima,  nec  de 
facto,  nec  de  modo  dubitavit.  Nec  obstat 
si  in  (Iguris  dubitatii)  praecessit  :  quid(juid 


enim  dubitationis  in  tiguris  prapcessit 
vel  imperfectionis,  in  boc  istud  figura- 
tum  tlguras  excellit  :  quia  n.ulla  figura 
liguratum  per  omnia  et  in  omnibus  expri- 
mere  sufliciens  fuit. 

Ouaestionem  autem  quam  beatissima 
Virgo  Angolo  lecit,  propler  istius  dubita- 
tionem  non  fecit,  sed  propter  materiae 
descriptionem  pleniorem,  propter  veri- 
tatis  majorom  (>xpressionem,  j)ropler  er- 
roris  dubilalinnem,  et  opinionum  exdu- 
sionem,  propter  nostram  iedificationem. 

Ad  id  quod  quaeritur  de  causae  cogni- 
tionis  redditione,  patet  solutio  |)er  argu- 
mentum  (Uossip  :  \on  coynosco,  id  est, 
non  cognituram  propono. 

K.\  his  patet  solutio  ad  objecta. 


QU;ii:STIO  GCXXV. 


\ii  Immi  «'  (lixrril  :  \  iniiii  iioii  rounosco  ? 


PosT  ii.tc  Hequitur  dt-  buc  ;  \  iium 
non  cognosco  ': 

1  .Nuvit  enim  patrcm  suuni  :  ergo  vi- 
rum. 

2.  Itcm,  Numquid   non  novil  Jostjjb? 

''\.  Item,  Omnis  cognitio  vel  et«t  sensi- 
liva  vel  intellectiva  :  omnis  intcllectiva 
est  speculativa  vel  ulT«'ctiva  :  bratiKsima 
Virgo  r();:novit  virnm  ( ognilionc  sj)et  ula- 
tiva  el  ailictiva,  (juia  (liicxil  omnes  viros 
et  cummune.s  liumines.  Itcm  scnsitiva  : 
quia  multos  viroit  vidcrat  et  audicrat. 
Krgo  omni  inodo  virum  iiuvit. 

i.  Ilem,  Si  dicutur  quud  inlelli^atur 
de  ( ogniliune  exjicrientia*.  ('.o.NrHA  :  .Mul- 


? 


tuseiiim  viros  fuil  expcrta  :  e.xpcrientia 
enim  est  rugnitio  multorum  singularium 
simul :  ex  inultis  cnim  memuriis  tit  unum 
cxj)eriiiieiituiii  :  et  sic  exjxrta  fuil  inultos 
viros.  ■<; 

Si  uutcm  dicalur,  quod  ibi  cajnatur 
cogiiilio  j)ro  aclu  gcncrutionis,  lioc  siile- 
tur  iiicunveniuiis  :  (juiuaclus  gcncrutionis 
et  uctus  cogiiitioiiis  gciicrc  oppunuiilur. 
Itcm  iiuii  Hcijuilur  .  .Nun  cogno^co  c\po- 
ricntia  :  ergu  oon  cuguu8C0. 

Itcm,  Si  dicalur  quud  !»equitur  secun- 
ilum  u>um,  lioc  adliuc  nuu  videtur  pusM 


•  l.uc.  I,  3i. 


QlT^STlOiNES  SrPEU  EVANGELnM,  QIL^IST.  CCXXVIF. 


317 


stare  :  quia  sic  beatissima  Virgo  proprie  sapere,   vcl  diligeic.  Dicat  igitur  :   Non 

loquendo  dixissct  lilium,  quod  absit.  cognosco  ul  persouae  rneae  dominatoreni, 

operum  rectorem,  corporis  corruptorem, 

Ao  Hoc  dicendum,  quod  vir  sccundum  animoe    obligatorem,    prolis   propa"-ato- 

quod  dicitur  relative  ad  mulierem,  ut  vir  rem,  numquam  volo    cognoscero  aliqua 

rnulieris  vir,  vir  importat,  quod  beatissi-  actione. 

ma  Virgo    noverat  se  virum   numquam  Ex  his  soluta  sunt  objecta. 
vel  videre,  vel  audire,  vel  intelligere,  vel 


QU.ESTIO  GGXXVJ. 


An  congrne  dieafnr  :  Spiritns  sanetns  snpervenint  in  te  ? 


Deinde  qua^ritur  de   illo  quod  subdi- 
tur  :    Spirilus    saiicius    superveiiiei    in 


ie 


quia 


1.  Illo  modo  specialissimo  tantum  Fi- 
lius  fuit  in  ipsa  per  preesentiam  corpora- 
lem. 

2.  Item,  Cum  ista  adventio  sit  per  Filii 
humiliationem,  polius  dixisset :  Descen- 
det  in  te. 

3.  Item,  De  Domino  legitur,  Joan.  i, 
33  :  Super  quem  videris  Spiriium  de- 
scendeniem,  etc. 


4.  Item,  Luc.  in,  22  :  Spiritus  san- 
ctus  corporali  specie  descendit  in  ipsum. 

5.  Item,  Quando  dictum  fuit  :  Domi- 
nus  iecum^  intelligebatur  de  corporali 
prsesentia  :  ergo  videtur  superfluere. 

6.  Item,  De  Joanne,  Luc.  i,  13  :  Spi~ 
riiu  sancio  replebiiur  ex  uiero  matris 
sux.  Ergo  multo  fortius  beata  Yirgo  : 
ergo  ista  superflua. 

7.  Item,  Glossa  dicit,  quod  Spiritus 
sanctus  castigavit  ipsam  a  sorde  vitiorum. 
Sed  nihil  de  vitiis  vel  sordibus  habuit  *. 


QU^STIO  CCXXVII. 


An  eongrne  dicatnr  :  Virtns  Altissimi  obumbrabit  tlbi  ? 


PosT  H^G  qu«ritur  de  hoc  quod  dicit :      stus  enim  Dei  virtus  et  sapienlia  non  ha- 
Virius  Aliissimi  obumbrahii  iibi\  Chri-     bet  obumbrare,  sed  illuminare  :  quia  est 


•Luc.i,3o.  Qu«st.  OCXXVII. 

*  Pro  solutione  objectionura,  vide  infra  post         ^  Luc   ;,  3o. 


318  D.  ALB.  MAG.  ORD.  PR.ED. 

lux  vcra  quge  illuminat  omnem  hominem  Xec  enini  quaerit,  an  fiet  islud,  sed  quo- 

venientem  ui  liunc  mundum\  Ergo  illu-  modo.  Quasi  dicat  :  Cum  sciat  Dominus 

minat  in  summo  beatissimam  Virginem.  meus  testis  conscientise  mea\  volum  esse 

2.  Ilem,  Ezechiel.  xuii,  2  :  Et  ecce  ancillae  suse  non  cognoscere  virum,  qua 
gloria  Dei  Israel  ingrediehatur,  scilicet  lege,  quo  ordine  placebit  ei,  ut  llat  islud? 
jn  templum,...  etterra  splendebat  a  ma-  Si  oporluerit  me  frangere  votum  ut  pa- 
jestate  ejus.  Ergo  beata  Virgo  non  est  riam  talem  filium,  et  gaudeo  de  filio,  et 
obumbrata,  sed  illuminata.  doleo  de  proposito.  Fiat  tamen   volun- 

3.  Item,  Purgatio  ordinatur  ad  illumi-  tas  ejus.  Sin  vero  virgo  concipiam,  pa- 
nationem,  illuminatio  ad  perfectionem  :  riam  et  virgo,  quod  utique  si  placuerit 
sed  in  conceptione  perficiebatur  in  sum-  ei,  impossibile  non  erit,  tunc  scio  vere, 
mo  :  ergo  illuminabalur  in  summo -.  quia  respexit  humiHlulem   ancillx  su.v. 

Quomodo  ergo/i>/  islud,  rjuoniam  virutn 

non  cognosco  ?  Et    respondens   Angelus 

dixit  ei :  Spiritus  sanclus  superveniet  in 

Jiesponsio    ad  Quxstiones    CCXXVI    et  tc,  ct  virtus  Altissimi  obumbrabit  tibi. 

CCXXVII.  Numquid   putuit   repelli  gralia,    et   nec- 

dutn  liabere  Spirilum  sanclum,  cuin  ipsc 
sil  dal(ir  graliarum  ?  Si  autem   Spirilus 

Ai)  w.v.c  solvendo  dicimus,  quod  Spi-  sanclus  in  ea  erat,  ({uomodo  adhuc  tain- 

ritus  timores,  pietatis,   scientiae,  fortilu-  quam  noviter  superventurus  reproinitti- 

dinis,  consiiii,  intellectus,  sapientis,  spi-  tur?  .Vn  furte  ideu  non  dixit  siinpliciter, 

ritus  veritatis  purgans,    illuminans,   in-  veniel  in  te,  sed  addil  a;//>^v,  quia  et  prius 

ilammans,    perliciens,  slabiliens,  conse-  «luidem  in  ea  fuit  per   multain   graliam, 

crans,    fiecundans,    supcrvniiet,    id   est,  sed  nunc  supervenire  nunliatur,  propter 

subilu  veniet,  suprr  illud  quod  modo  est,  abundantioris  graliiP  plenitudinem  (juain 

veniet  de  8upern<j,  veiiiel  plus  omnibus,  elfusurus  est  super  illam  ?  Al  veio  cuin 

veniet  pro^tcr  soliiuin,  veniet  supra  me-  plcna  jam   sit,    illiid   ain|ilius   quomudo 

rila,  et  quod  veniet  plus  quam  quud  ve-  capcre    pulrrit?    Si   aulein    jdus  ali(juid 

nit,  quia  veniet  super  naturam  veiiienlis,  capere   potest,    qiiumodo   ei    ante   pleiia 

quia  num(|(iain  recedet,  in  suminu  veniet,  fuisse  intelligenda  esl?.\n  priur  (juidcin 

ad  suinmiim  actuin  veniet,  super  umnes  grutia  ejus    iantuiii   repbvcrat    meiitciii, 

esl  qui  secuin  veniel  Kilius  Dei :  el  virtus  se(|uens  vero  ctiaui  ventrem   |icrfundere 

Aitissimi  obumbrabit  tibi,   fuiiiitcm  ex-  debcat,  quntenus  srilicet  plcnitudu  divi- 

stingucndo,  cunira  tribulaiiuiiciii  pruie-  nitatis,  (juu'  unie  in  illa,  sicui  ci  in  mullis 

gendu,   de  carne  tua  ubuinbraculum  f.i-  ^ancluruin   s|)itiiualiicr  habiiahui,  eii.iin 

ciendo,  illum  inodutii  libi  soli  iiutilican-  sicut  in  nullu  sanctoruin  corpuraliter  in 

do,    luccm    suam    in    te     abscundendu,  ipsuliuhitarc  iiuipiat?  .\it  iiaque :  .S'/<iVi7m.v 

lucein  tuam  in  inundu  pandendo,  viuto-  sufictus  supervcniet  in  te,  etvirtus  Aitissi' 

lum  rcfrigeriuin  te  fuciendo,  contru  aps-  mi  obumbrabit  tibi?  (Juid  est,  cl  virtus 

tum  concu[)iscentia*  tc  op|)uncndo,  luceni  Aitissimi  obumbrubit  ibi  ?  Qui  putest  ca- 

corporulis  prospcritulis  tibi  subtruhendo,  pere,  capiui.  Quis  eniin  exccpiu  furiussis 

viium  tuam  cum  (^hrislo  in  Deu  abscun-  illu  (|Uie  hoc  sola  in  se  felicissime  iiieruit 

dciidu.  ex|ieriri,  iiitcllectu  cupere,  ruiiuno  (liscer* 

Inde   Heniardus  :   «'  Nun    (lubiiul  de  ncrepossil,  ([ualiter  splendur  ille  inncces* 

fuctu,   scd    moduin    rcquiril  ei  urdinciii.  siliilis  virgii.cis  .scsc  vi»(  enbus  iitfuderit, 

'  Joati.  t,  0.  inria. 
*  I*ro    holuliont'   i»laruin   i>bjoclii.tiani    vidc 


QU.^STTONES  SUPER  EVANC.ELrUM,  QU^ST.  CCXKVlir.  319 


cl  ut  illa  inaccessibilem  accedere  ad  se  fer- 
re  potuisset,  de  portiuncula  ejusdem  cor- 
poris  cui  se  animate  contemperavit,  reli- 
qujE  massse  umbraculum  fecerit  ?  Et  for- 
tasse  propter  hoc  maxime  dictum  est  : 
Obumbrabit  libi,  quia  res  nimirum  in 
sacramento  erat,  et  quod  sola  per  se 
trinitas  in  sola  et  cum  sola  Virgine 
voluit  opcrari,  soli  datum  est  nosse,  cui 
soli  datum  est  experiri.  Dicitur  ergo  : 
Spirilus  sanctus  superveniet  m  te,  qui 
utique  sua  potentia  foecundubit  te.  Et 
virtus  Allissimi  obumbrabii  tibi,  hoc  est, 
illum  modum  quo  de  Spiritu  sancto 
concipies,  Dei  virtus  et  Dei  sapientia 
Christus,  sic  in  suo  secretissimo  consilio 
obumbrando  conteget  et  occultabit,  qua- 
tenus  sibi  tantum  notus  habeatur  et  tibi. 
Ac  si  Angelus  respondeat  ad  Virginem  : 
Quidame  requiris,  quod  in  te  mox  expe- 
rieris?  Sciens  scies,  et  feliciter  scies,  sed 
illo  doctore,  quo  et  auctore.  Ego  autem 
missus  sum  nuntiare  virginalem  conce- 


ptum,  non  creare.  Nec  pottjst  doceri  nisi 
a  donantc  :  nec  potest  addisci  nisi  a 
suscipiente.  Ideoque  et  quod  nascetur  ex 
ie  sanctum,  vocabitur  Filius  Dei.  Quod 
est  dicere  :  Quoniam  non  est  dc  homine, 
sed  de  Spiritu  sancto  quod  concipies, 
concipies  autem  Altissimi  virtutcm,  iJ 
est,  Filium  Dei :  ideoque  et  quod  na- 
scetur  ex  te  sanctum,  vocabitur  Filius 
Dei,  id  est,  non  solum  qui  de  sinu  Patris 
inuterum  tuum  veniens  obumbrabit  tibi, 
sed  etiam  id  quod  de  lua  substanlia  so- 
ciabit  sibi,  ex  hoc  jam  vocabitur  Filius 
Dei,  quemadmodum  et  is  qui  a  Patre  est 
ante  ssecula  gcnitus,  tuus  quoque  amodo 
reputabitur  filius.  Sic  aulem  et  quod  na- 
tum  est  ex  Patre,  et  quod  nascetur  ex  le, 
erit  ejus  :  ut  tamen  non  sint  duo  filii,sed 
unus.  Et  licet  aliud  quidem  ex  te,  aliud 
ex  illo  sit,  jani  non  tamen  cujusque  suus, 
sed  unus  utriusque  erit  filius.  Ideoque  et 
quod  nascetur  ex  te  sanctum^  vocabitur 
Filius  Dei ' .  » 


QU.ESTIO  GGXXVIII. 


An  congriie  clicatur  :  Qiiod  nascetui*  ex  te  sanctuni,  vocabitur  Filius 

Dei? 


PosT  h-t:g  quaeritur  de  hoc  quod  sequi- 
tur  :  Quod  nascetur  ex  te  sanctum,  vo- 
cabitur  Filius  Dei  -. 

1.  Cum  enim  natura  non  nascatur,  sed 
pcrsona,  videlur  quod  dixisse  debuisset  : 
Qui  ex  te  nascetur, 

2.  Item,  Etiam  oratio  videtur  incon- 
grua,  FiHus  est  sanctum. 

^.\iQm,Filius DeiQ&i  commune  multis. 


QuoD  BENE  solvit  Bernardus  :  «  Ut 
quid  enim  ita  simpliciter  sanctum  et  abs- 
que  addilamento?  Credo  quia  non  ha- 
buit  quid  proprie  digneve  nominaret 
illud  eximium,  illud  magnificum,  illud 
reverendum,  quod  de  purissima  videlicet 
Virginis  carne  cum  sua  anima  unico  Pa- 
trierat  uniendum.  Sidiceret,  sancta  caro, 
vel   sanctus  homo,  vel  sanclus    infans, 


Solulio. 


*  S.  Bernardus,  Homilia  4  super  Missus  est. 


2  Luc.  I,  3u. 


320 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  PR.ED. 


quidquidtale  poneret,  paruni  sibi  dixisse  riler  sanctum  fuil,  et  per  Spiritus  sancti- 

videretur.    Posuit   ergo    indelinile    sati-  iicationem,     et    per    Yerbi    assumplio- 

clum  :  quia  quidquid  iliud  sit,  quod  Virgo  nem.  » 
genuit,  sanctum  procul  dubio  ac  singula- 


QUiESTlO  GGXXIX. 


Ciiin  (liciliir  :  Fcce  Elistibclli.  <M><;ii]ilai   liui.  <|iiai'C  \<'l  ii<l  <|iii<l 

IikIiicIIiii'? 


PosT  H-tc  qua-ritur  de  huc  quod 
di».itur :  Ecce  ElisafH-t/i ,co(/nala  f ua  ',  etc. , 
quare  vel  ad  (juid  inducitur? 

Kt  videtur,  quod  ad  certificandum  do 
minarn  de  priedictis. 

rnd»',  ("ilossa  Iledjf  :  ««  Ne  virgo  de- 
speret  de  parlu,  accipit  exemplum  steii- 
lis.  » 

llem,  .\lia  (IIdss.i  :  Ouasi  dical  :  «  .Non 
«Ifltcs  JKTsit.iro  :  qiiia  cognala  lua,  v[r.  » 

(lo.NTRA   : 

1.  Alia(il(>ssa  :  «  .Ntm  quasi  incrediil.im 
exemplis  liorlalurad  lidtiii,  scd  crrdcnti 


qme  audierat,  anipliora  replicat  mysteria, 
ut  quie  Deum  virgo  erat  paritura,  \niv- 
cursorem  quoque  de  anu  sterili  nascilu- 
rum  agnoscerel.  » 

J  llfin,  Si  illu  est  exiMuplum  promis^i, 
hoc  non  videlur  slmile  :  quomodo  cnim 
hoc  pndtaret  projiosilum,  vel  «jUiB  essel 
consequentia,  si  velula  de  velulo  conci- 
|iit  hoiiiincm  :  ergo  virgo  sine  viro  cont  i- 
[1  i't  i'[  parict  Deum  et  hominem. 

;{.  Ilcm,  lllud  jjosset  eam  in  credtndo 
[lolius  im|>i'ilirc.  cum  noii  tliictrct  nisi  in 
siiiiilc  '. 


QUiiLSTlO  GGXXX. 


1  Iriiin  Im'ii<'  «liciiliir  :  \<>ii  <'rll  iin|tossihil4>   ii|»ii<l  h<'iiin  «uniH'  \<'i'lniiii? 


PosT  UAX  quo^rilur  de  Iuh   qutitl  dicit  :  l.t  videlur  cssc  faUum  :    quiu    Deuin 

Non   crit  impDssiltilr  uiud  hiuin  (iintip      non   essc,  cst  vcrhum  :  el  tamcn  c^l  iiii- 
vcihum  '.  po.-sihile  apinl  Deuiii. 


'  I-U'--  1,  30.  Ou«'t.».  CCXXX. 

'  I>iu  bulutioiic  olijicliuiium,  vidc  infra  |>oi>l  >  l.uc.  l,  37. 


OU/ESTI(K\ES  SrPEU  EVANGELir.M,  QIM^.ST.  (XWX. 


321 


Itcm,  l)e  illo  quod  dicit  :  Flal  milii  se- 
cundum  verbum  iitum  '  :  quarc  dicit 
tuum,  cum  nou  sit  suum,  scd  Dci  fucrit 
vcrbum  *. 


Responsio  ad  Quxstio^ies 


CCWIX  KT  ccxxx. 


Ad  h.dg  dicimus  secuudum  Bcrnardum, 
quod  quatuor  de  causis  hic  inducilur 
conceptio  Elisabeth.  Dicit  enim  sic  : 
«  Quid  fuit  nccesse  etiam  hujus  slcrilis 
Virgini  nuntiare  conccptum  ?  Xuniquid 
forte  dubiam  adhuc  ct  incredulam  ora- 
culo,  reccutiori  voluit  confirmare  mi- 
raculo  ?  Absit.  Eegimus  et  Zacharice 
incredulitatem  ab  hoc  ipso  Angelo  fuissc 
castigatam  :  Mariam  aulcm  in  aliqu.o  re- 
prehensam  nonlegimus,quin  potius  fidem 
ipsius  Elisabeth  prophetante  laudatam 
agnovimus.  Z/erif/a,  inquit,  qusecredidisti, 
r/uoniam  perficienlur  in  tc  qum  dicla 
sunl  tibi  a  Domino  '\  Scd  idco  slerilis  co- 
gnala'  conccptus  Yirgini  nuntiatur,  ut 
duni  miraculum  miraculo  additur,  gau- 
diuni  gaudio  accumulctur.  Porro  necesse 
erat  non  modico  laetitiae  et  amoris  praeve- 
niente  inflammari   incendio,  quoe   filium 


patcrnoe  dilectionis  cum  gaudio  Spiritus 
sancti  mox  fuerat  conceptura.  Ncijuo 
euim  nisi  in  dcvotissimo  corde  at(|uc 
hilarissimo,  tanta  sc  capere  poterat  dul- 
ccdinis  et  alacritatis  afllucntia. 

«  Vel  ideo  conccptus  Elisabcth  nun- 
tiatur  ^lariae  :  quia  profccto  dccebat  ul 
verbum  mox  divulgaudum  ubique,  prius 
sciret  Virgo  pcr  Angclum,  quam  audirct 
ab  hominc  :  nc  mater  vidcdicet  Dei  a 
consiliis  vidcrelur  amota,  si  corum  qufe 
in  tcrris  tam  propc  gcrerenlur,  reman- 
sisset  ignara. 

«  Vcl  idco  potius  conccptus  Elisabeth 
iMarise  nuntiatus  est,  utdum  nunc  Salva- 
toris,  nunc  praecursoris  cdocclur  adven- 
tum,  rcrum  tempus  et  ordinem  tcncns, 
ipsa  melius  postmodum  scriptoribus  ac 
proedicatoribus  Evangelii  rcfcrct  vcrita- 
tcm,  qua?  ct  plenc  de  omnibus  a  princi- 
pio  ccelitus  fuerit  instructa  mysteriis. 

i(  Vel  ideo  adhuc  nunlialur  Mariae  con- 
ccptus  Elisabeth,  ut  audicns  cognatam 
vctulam  et  gravidam,  cogitet  juvencula 
de  obsequio,  sicquc  illa  properantc  ad 
visitandum,  parvulo  proplu^t;r  locus  et 
occasio  dctur,  quo  minori  adhuc  Doniino 
sui  officii  valeat  exhibere  primitias  :  et 
dum  ad  se  invicem  occurrit  matrum  infan- 
tiumque  ab  alterutro  excilata  devotio, 
mirabilius  fiat  miraculum  de  miraculo.  » 


'  Luc.  I,  38.  infra. 

-  Pro   solulione  ohjectorum  vide  immediate  '  Luc.  i,  45. 


«.-■'•5~slSX2j>''Trv-' 


XXXV. I 


21 


INDEX 


Qucestiomim  super  Evangelhim,  Missus  est. 


PrO(EMIUM. 

Qu^sT.  I.  An    necesse    fuerit    Angehim    Gabrielem 

mit/i  ad  Mariam  ? 


Qu.^sT.  H.  Per  quem  nuntium  conveniebat  fieri   lianc 

annuntiationem  ?  S 

5^  I.   Utrum  per  homineni  debuerit  fieri?  Ibid. 

2.  Utrum  Angelus  debuerit  esse  nuntius  ?  Ibid. 

3.  Utrum  Archangelus  debuerit  esse  nuntius  ?  '.) 
i.   Utrum  nuntins  ille  debuerit  esse  de  Prin- 

cipatibus?  Ibid. 

5.   Utrum  debuerit  esse  de  Potestatibus  ?  iO 

H.   Utrum  debucrit  esse  de  Virtulibus  ?  Ibid. 

7.  Utrum  debuerit  fieri  missio  per  Domina- 

tiones?  Ibid. 

8.  Utrum  debuerit  fieri  per  Thronos?  Ibid. 

9.  Utrum  debuerit  fieri  per  Cherubim?  11 

10.  Utrum  debueril  fieri per  Seraphim?  Ibid. 

1 1 .  Utrum  omnes  Ires  primi  ordines  debuerint 

mitti?  12 

12.  Utrum  omnes  Angeli  debuei'int  mitti  ?  Ibid. 

13.  Utrum  superior  nuntius  Angelis  esse  debue- 

rit  ?  Ibid. 

14.  Utruni  Filius  mitli  debueril  ?  13 
13.   Utrum  Pater  mitti  debuerit  ?  Ibid. 

16.  Utruni  tota  Trinitas  mitti  debuerit  ?  Ibid. 

17.  Responsio.  Ibid. 

18.  Solutio  objcctorum.  14 

Qu.5:sT.                   III.  In  qua  specie  Angelus  apparuit  ?  13 

§.   1,   Utrum  in  specie  serpentina  apparuerit  ?  Ibid. 

2,    Utrum  in  specie  columbina  ?  Ibid, 


32  i 


IM)KX  QL:.^i:ST10NUAJ. 


3.  Utrum  in  specic  humana  ? 

4.  Solutiones. 


15 

Ibid. 


Qu^ST. 
QU.EST. 


IV.   In  quo  sc.ru  Angelus  apparuerit  ? 


\ .  In  cujus  cvtatis  specie  apparuit  Angelus  ? 

J5   1 .   Utrutn  apparuerit  in  .rtate  puerili  ? 
2.   Utrum  in  aetate  juvenili  ? 


16 


L" 


lli.d. 
Ihid. 


Qf.tST. 


VI.    ///  ifua  res/r  Ant/elus  apptinierit? 

■k   1 .   Utrum  in  resle  candiila  ? 

2.  Utrum  defjuerit  liabcre  vestem  surdidani  ct 

niyram  ? 

3.  Utrum  in  veste  bicolorata  apparuerit  ? 
i.    Utrum  in  veste  abba  apparuerit  ? 

5.   Sulutiones. 


IS 

Ihid. 

Ibid. 

Il)id. 

\\\ 

Ihid. 


Qu.KST. 


\  II  Qua  liura  tctnporis  farta  fuit  Annuntiaiio  ?  20 

?5   1.  Utrum  in  uriu  diei  facta  fuerit  ?  Iliid. 

2.  Utrnm  in  meridie?  Iliid. 

3.  Utrtim  in  rrspere  ?  J  I 
l.  Utrnm  in  nifdia  nucte  ?  Iliid. 

5.  Sututiunes.  Iliid. 


Ql.k.st. 
Ql.est. 


\  1 1 1 .    /  irum  in  civitatc  facta  fuerit  Annuntiatio  ? 


I\.   itriini  in  (ialiliva  facta  fucrit  Annuntia- 
tiu  ? 


')•! 


2i 


Qu.tST. 


\     In  qua  rivitatc  Christus  annuntiari  debuii?  25 

Utrum  debin  rit  annuutiari  in  Sazareth  ?  lliiJ. 


Ql.E8T. 


,\l.    Utrum    debuerii    Evanijelista   dicerc  :   .\d 


Vii'giiu'111  ? 


I^   I.    Utrum  putius  dtbucrit  dicere  \   .\d   luulie- 


rpin 


1.    Utrum  hitc  annunttatiu  dtbuerit  ficrt   ud 
I  irum  ? 
3  ct  i.  Sulutiunes. 


26 


ll>id. 

27 
ll.id. 


IXOEX  QUiESTIOXUM.  32". 

Qu-i:sT.  XII.  In  quo  actu  heatissima  Viif/o  fuerit,  qitati- 

do  Angelus  ei  annuntiavit  ?  29 

Utrum  fuerit  in  actu  contcmplationis?  Ibicl. 


Qiu^ST.  XIII.   Utrum   Evangelisla   debuit  dicere    :    De- 

sponsatam  ?  32 

§  1 .   Utrum  heatissima  Virgo  potucrit  legitime 

desponsari  ?  Ibid. 

2.   Utrum  quamvis  desponsari  potuerit,  tamen 

congrueret  ipsam  desponsari  ?  IbiJ. 


Qu.EST.  XIV.  Liquaxtate  heatissima  Virgo  fuerit,  quan- 

do  contraxit  cum  Joseph,  et  quando  con- 
cepit  Dominum  ?  34 

Utrum  fuerit  duodecim  annorum  ?  Ibid. 


Qu.^ST.  XV.  Utrum    healissima    Virgo  pulchritudinem 

corporalem  hahuerit  ?  30 


Qu.+:sT.  XYI.   Utrum  heatissima  Virgo  hahuerit  dehitam 

quantitatem  ?  39 

Qu.T.sT.  XVII.   Utrum  hahuerit  dehitam  memhrorum  dis- 

positionem  et  proportionem  ?  40 

Qu.^^sT.  XVIII.   Ulrum  B.  Virgo  hahuerit  dehitum  colorem 

cutis  ?  41 

Utrum  dehuerit  esse  nigra  in  cute?  Ibid. 


Qu.^EST.  XIX.  Quem   colorem   hahuerit    in    capillis    B. 

Virgo?  42 

§  1.   Utrum  capilli  ejus  dehuerunt  esse  ruhei  ?  Ibid. 

2.   Utrum  debuerint  esse  nigri  ?  43 


Qu.EST.  XX.  QuemcoloremB.Virgohabuerit  inoculis?  44 

Utrum  habuerit  oculos  nigros  ?  \h'\&. 


Qu.5:sT.  XXI.  Utrum  Evangelista  debuerit  addere  ipsam 

esse  desponsatam  viro  ?  4/ 


320  IiNDEX  QUiESTlONUM. 

QuAST.  XXII.   Utnnn   debueril  addere  :  Cui  nomeu  erat 

.loseph?  48 


Qlmst.  XXllI.    Utriim  Evangelista  debiierit  dicere  :  Jo- 

seph?  49 


Qu.«ST.  XXIV.   Ut rum  debuerit  dicere  :  De  domo  Ba\'\d?  51 


Qu.«4T.  X.W  .    Utrum  matrem  iJei  conyruat  nobiiem  e.sse 

secundum  carnem  ?  ."i3 

///  yMo  consistat  nobilitas  secundum  car- 

nem  ?  54 


Qr.*:8T.  \\\.   Cur  Evanyelistn  diuerit  :  IngresHUs  ;  et  an 

januis  c/ausis,  vel  apertis  sit  inyressus  '.'  63 


Qi  .«»r.  .\\\ll.   fjuarr   Hcclesia    in   yenerali   consuetudine 

apfjonal  Maria    in  satulando,  dicendo : 
Ave,  Muria  ?  OH 


Qu.tJST.  .\\\lll     l  truin  U.   \  nyo  ivinciientcr  dicatur  ^r&- 

\\n  |»l«'nn  ?  "*0 


I 


<Ju.«:8T.  .\\\l.    (Juarc  H.   liryo  cuin  de  yencaioyia  nobili.s-  "^ 

sima  descendisset,  per  se  non  v//.  sed  per  * 

Jose/ih  yencaloyizata  ?  58  ^ 


Qu.««T.  \.\\  II     (Juare   sacra    Scriptura    non   yenealoyizet 

mulieres,  ct  maxime  /ffatam  Viryinem  ?  Ibiil. 


Qr.KST.  \\\lll.   Cur  luanyeiista  di.rerit  :  {'A  noineii  \  ir^'i- 

nis  in  yenilivo  ?  GU 


Qu  K8T.  X.\l.\.   tjuonnnlo    conyruit  tnatmn    Itei  appciia- 

tam  fuisse  Mariam  ?  Ihid. 


t 
! 


V 

Qi  .t.HT.  .\.\\l     Utrui/t  Anyeiica  saiutatiu  cunyruc  incipiat  ^^ 

ah    \y.-'  65 


I 


INDRX  Ql.KSIIO.NUM, 


327 


Qu.EST.  XXXI V.    /Vr  quam  differentiam  ad  Christum  Maria 

flf<c«/«r  gralia  plena?  71 

Qua  pleniludine  pliires  alii  pleni  dicantur 
in  Scripturis  ?  |l,i,|. 


Qu.^iST.  XXXV.   Quid  intelli(]itur  per  plenitudinem   yrati,v 

in  Maria  ? 


7i 


Qu-«:sT.  XXXVJ.   Utrum  in  liac  plenitudine  contineantur  sa- 

cramenta  ? 
Utrum  B.  Virfjo  fuerit  baptizata. 


75 
Ibid. 


Qu^sT.         XXXVTI.   Utrum  fuerit  confirmata  ? 


7<j 


Qu.^ST.        XXXVllI.   LtrumB.    Virgo  sub   sacramento  altaris 

dominicum  corpus  acceperit  ?  77 

Similiter  et  c/ratiam,  c/Uce  per  illud  sacra- 
mentum  confertur  ?  Ibid. 


Qu.^sT.  XXXTX.   Utrum  B.Virgo  receperit  aliquam  graliam 

per  sacramentum  panitentiiB  ? 


78 


Qu^EST. 


XL.   Quis  fuit  confessor  B.    Virginis,  si  fuerit 
confessa  ? 


Ibid. 


Qu;est. 


XLT.  Utrum  B.  Virginis  plenitudo  comprelien^ 
dat  illam  graiiam,  quse  conferlur  sub 
ordinum  sacramento  ? 


79 


Qu.EST. 


XLII.  Quare  mulieres  ad  sacros  ordines  non  pro- 
moveantur  ? 


80 


QUiEST. 


XLIII.   Utrum  in  liac pleniludine  contineatur  gra- 
tia  extremse  unctionis  sacramenti  ? 
Solutio     prxcedentium     quxstionum .     A 
quaest.  XXXVI  adXLIIL 


81 

82 


Qu.4:sT. 

QU-EST. 


XLIV.  Utrum  B.  Virgo  habuerit  fidem  ? 


XLV.   Utrum  B.  Virgo  habuerit  spem  ? 


87 
90 


328  INDEX  QU.ESTIONUM. 

Qi:-i:sT.  XLVI.   Utrum  iii  U.  Viryine /iieyit  charitas  ?  90 


Qu.«ST.  XLVII.   Itrum  charitas  li.  Virginis  Marire  in  via 

fueril  in  stdtu  quod  potuerit  augmcnta- 
ri  ?  92 

Qu.tsT.  .XLVIll     1'truin  li.   Virytt  /ruehalur  in  via  per  mo- 

ilum  patri<e  ?  93 


Qu.tST.  XLIX.    Vtrum    II.    Viryo   habueril  vharilatem   ad 

proximum  in  siimmo  creatur,v  ?  9i 


Qu-KST.  L.    Iii  <iuo   statu   li.   Viryo  hahuerit  justitiam 

respectu  viatorum  ? 


<,Hm-:ht.  IIII     ftniinJi.   \  iryo  hahumt  pwnitcniiam  ? 


Qu.KttT.  I  \      .'^ti  undum  fjuem  \tatiim  /nrtitudu  /uvrit  in 

//.   Siryine  ? 


i 


Qu.KST.  Ll.    Qualiter    latrui,   ilulia,  et   ohn/iriitia  /ue- 

runt  in  ll.  \'iryiiiv?  96 


Qu.«8T.  I.ll.    1'trum  It.  Viryo  hahueril  duliam?  98 


.'< 


!»'.» 


Qu.KST.  1.1  \  .    ftrum  prudenlia  /uerit  in  li.   Virgine  se- 

cutulum  ifuod  in  iiliis  viatnribus?  IIikL 


liilt 


Qu.KKT.  IV  I     1'trum  habut-rit  It.  Viryo perseverantiam?              HM 

Qi  .KST.  I.\  II      I  irinn  hahiirrit  tfmperanliam?                                W\A. 

Ql.«4T.  I.NIII.    liriim  habwrit  rastitatem? 

Ql.k.>t.  II\.    liiuin  habuml  sobrirtatem? 


Il.itl.    ^ 


Or>:^T.  L.\.   itrum  habuent  mi'd,  i/lam?  '''^ 


INDEX  QU.T":STTOMiM.  329 

Qu/EST.  LXI.   Utrum  Juibueiit   tnodestiam   in   cultu   ve- 

stium  ?  103 

Prsemittenda  ad  solutionem  prsecedentium 

quiestionum.  lOi 

liesponsio   ad  prsecedentes  quxstiones    de 

virtutibus.  1 1 1 

§  1.  Respunsio  ad  quxstionem  WAW  de  fide.  ll)id. 

2.  Responsio    ad    quseslioncs    XLV,    XL\'[, 

XLVfL  XLVIir  et  XLIX  dc  spe  et  cha- 
rilate.  112 

3.  Responsio  ad  quxstiones  li,  LI,  clc,  de  vir- 

tutibus  cardinalibus.  i  17 

4.  Responsio  ad  qusesliones  L\  et  LXI  dc  mo- 

destia.  lljid. 


QiTjF.ST.  LXIT.   Qualiter  septiformis  plenitudo  gratise  per 

septiformia  dona  distributa  in  ista  ple- 
nitudiae  sit  contenta?  118 


Qu.t:st.              LXIII.   Utntm  fuerit  sapientia  in  B.  Virgine?  110 

Qu.EST.  LXIV.  Qualiter  donu>n  intel/crtus  fuerit  in  B.  17/'- 

gine  ?  1 20 

Qu.T^ST.               TjXV.  Qualiter  doniim  consilii  fuerit  in  ipsa?  121 

Qu.qi:sT.              LXVI.   Utrum  donum  fortitudinis  fuerit  in  ipsa?  122 

Qu.EST.  LXVII.   Qualiter  donum  scientise  fuerit  in  Ti.  Vir- 

gine?  ^-3 

Qu.T.ST.           LXVITI.   Utrum  donum  pietalis  fuerit  in  ipsa?  124 


Qu-KST.  LXIX.   Utrumtimor  sercilis  fueritin  R.  Virgine?  12o 

Responsio  ad  qwestionesLW\,  1>XIIT,  etc, 

de  donis.  Ibid. 


Qu.^^sT.  LXX.   Qualiter  beatitudines  fuerunt  in  B.    Vir- 

gine?  126 

Qu.i:sT.  hXXl.  Qualiter  paupertas  fuerit  in  B.  Virgine?  127 


330  I.XDEX  QLVESTIONUM. 

Qi.iisT.  LXXII.  Qualile?-  tnititas  et  mansuetudo  fuerint  in 

ipsa?  129 

Qu.«:sT.  LX.Xlll.   llrum  bealiludo  iuctus  fuerit  in  ipsa  ?  130 


Qu.*:sT.  LXXIV.   1'trum  heatitudo  esuriei  et   sitis  justitias 

fuerit  in  ipsa  ? 


131 


Qu.*:sT.  LXXN  .  Ltrum  ntisericordia  fuerit  in  ipsa? 


Ihid. 


Qi.tST.  LXXN  L    rtium  tnunditia  cordis  fuerit  in  ipsa  ? 


133 


Qu.tsT.  LXX\  IL   Ltrum  pa.t  fuerit  in  ipsa? 


IbiJ. 


Ql.KST.         LX.WIII.    Ltrum    in  ll.    \iryiiie  luerit  aureola  inur- 

tt/rum  ?  134 


Qus.+:t.  L.\.\I.\.    I  trum  nurettla  pntdkatorum  fuerit  in  ip- 


sa  ? 


i 


13G 


Qf.KST.  L.\.\X.    llrum  anrrulti  virtjinum  fufiit  m  ipsa? 


137 


Qi.tST.  I.\.\.\L    IJuumodu  fuerint  fructus  in  H.   Vinjine? 

Itespunsio  ad  tfUiestiones  L.\.\,  L\.\l,  elc, 
de  beatutiilinibus. 


138 


Ibiil. 


Qu.tsi.  L.\.\XIL    (Jualilfr  fructus  tjuos  ponit  Apostoius    in 

epist.   ad  (ialatas,  v,  22  el  23,    fuerint 


tn  tijsa  : 


'/ 


139 


Qr.fisT.         L.\\\lll     tlrum  fructus  qm  est  chantas,  speciuiitt  r  ^ 

fuerit  in  ipsa  ? 


HO 


Qu.«.sT.        L.\.\.\IV.    1'trum  frurlus  t/ui  est  yaudium,  fuerit  in 

ipsa  ? 


ill 


Qi.knt.  L.\X.\  V.    /  trum  fructus  ^ui  est  pas,  fueril  in  ijtsa  ?  1 12 


Qu.tsT.        LXX.\N'I.    I  Irum  patttnlia  fueril  in  tpsa? 


143 


INDEX  QU^STIONUM.  331 

QuAiST.     LXXXVIl.   Ulrum  longmiimitas /uerU  in  ipsa  ?  144 

Qu.EST.   LXXXVIII.   Utrum  bonitas  fuerit  iii  ipsa?  Ibid. 

Qu.EST.       LXXXIX.   Utrum  mansuetudo  fuerit  in  ipsa  ?  14.^ 

Qu.icsT.                  XG.   Utrum  benigniias  fuerit  in  ipsa  ?  14G 

Qu.EST.                 XCI.   Utrum  fides  fuerit  in  ij)sa  ?  147 

Qu-^^.ST.              XCII,   Utrum  modestia  fuerit  in  ipsa?  148 

Qu.^JST.             XCIII.   Utrum  continentia  fuerit  in  ipsa?  149 


Qu.iiST.  XCI\'.   Utrum  castitas  fuerit  in  ipsa?  150 

Plenior  solutio  prse.cedentium  queestionum 
de  graliis  (jratum  facientibus.  151 


Qu.4:sT.  XCV.   Qualiter  gratise  gratis  datse  fuerunt  in  B. 

Virgine?  153 

§  1.   Utrum  viderit  Angelos  et  spiritualia  per 

species  proprias  ?  Ibid. 

2.  Solutiones.  156 


Qu.EST.  XCVI.   Utrum  B.   Virgo  sciverit  omnes  artes  me- 

chanicas?  157 


Qu.iiST.  XCN  II.   Utrum  sciverit  rnechanicas  muliebres  sub- 

tiliores  et  nobiliores,  sicut  eas  quse  fiunt 
aurifrigiis,  et  sericis  operationibus,  et 
subtilibus  suturis,  et  texturis,  et  hujus- 
modi?  158 


Qu.«ST.  XCVIII.    Utrum  B.  Virgo  artes  liberales  sciverit  in 

summo  ?  159 


Qr.i^sT.  XCIX.  Utrum  sciveritGrammaticam?  Ibid. 


332  INDEX  QU.ESTIONUM. 

Qu.isT.  C.   Utruni  sciverit  Bhetoricam  ?  16( 

Qu.«ST.  CI.   Vtrum  sciverit  in  summo  jura  civilia,  le~ 

ges,  et  decreta  ?  Ibid 

Qu.€ST.  Cll.    l  trum  scicerit  Logicam?  161 

i 

Qu.*:sT.  Clll.    Ltrum  sciverit  Physicam  et  Medicinam  ?  IbU. 

./, 

Qu.T-ST.  CI\  .    Itrum  scientix  quadriviales  /uerint  in  li. 

Viryine  ?  1 

Qr.+:.sT.  C\'.   l'trum  sciverit  A/usicam  ?  t 

Qu-tsT.  CVl.   l  trutn  scriveril  Astronomiam  ?  Ibidj 

Qim:st.  r.\'ll.    Ilruni  smcrit  Arithmitiniin  ? 


bid. 


4 
Qu.*:8T.  r.\  III.   I  Irum  sciverit  ticomctriom?  Ibid. 

<,K  .KRT.  CI.\.    Itrum  prrfectf  scivfrit  Theotoyiam?  I 


Qi.fji.  C\.    Ilrum  sitn/tl    i/inUriam   libri  Sentcntia- 

ruin  ? 


Qu  K.HT.  (>\l.   Itrum  sciveril  omnia?  Ibid. 

/Ifsponsiii  tul  i/uitstiones  XC\  ,  X(^.\  I,  tl»., 

de  srientia.  Ifl 


Qu.«8T.  ('XII     tlrum  II.   Viryo   habuerit  fidem,  i/u»  cst 

yratiii  yratis  data  ? 

Qu^T.  ( l.\  II I .  /  Iriim  habuerit  yratiam  sanitatum  ? 

Qu.F.«T.  (i\l\  I  liiiin  liabinril  oprrationem  virtutum  ? 

Qu.«*T.  CX\  .  itrum  habuerit  jirnpht-tiam  ? 

Qu.*:ht.  C\\  I.  /  truin  habuent  ditcretionem  spirituum? 


I.XDEX  QU/EST10XIL>[.  m 

Qu.T.ST.             CXVll.   IJtnim  habuent  genera  linguarum?  172 

Qu.*;sT.  CXVlil.  Utrum    habueril  interpretationem    sermo- 

num?  Ibifl. 

Qn.T.ST.  CXIX.   Utrum  conveniat  B.  Virgini  quod  sit  apo- 

stola?  173 

QiJ.EST.                CXX.   Utrum  conveniat  ei,  quod  sit  Prophedssa?  \1  \ 

Qu.EST.              CXXI.    Utrum  conveniat  ei,  quod  sit  Evangelisla?  Ihid. 

Qu.«ST.            CXXII.   Ulruni  habuerit  donum  pasloris?  17.') 

Responsio  ad  qusestioncs  de  gratiis  gratui- 

tis  et  gratis  datis.  Ibid. 

Solutio  objectorum.  lliid, 

Qu.EST.  CXXIIl.   Qualiter  B.  Virgo  fuerit  multifarie  pnefi- 

gurata?  Jbid. 

Ql.est.           CXXIV.   Utrum  fuerit  prophetata?  177 

Qu.EST.            CXXV.   Ulrum  fueril  annuntiata?  178 

Qu.EST.           CXXVI.  Utrum  fuerit  miraculose  coitcepta?  Ibid. 

Qu.EST.          CXXVII.   Ulrum  fuerit  in  utero  sanctificata?  17U 

Qu.EST.        CXXVIII.   Utrum  B.  Virgo  habuerit  speciales  gratias 

quse  circumslant  conversationem  ?  180 

Qu.EST.           CXXIX.   Utnim  mortem  prsesciverit  ?  181 

QujEST.  CXXX.   Utrum  Dominus  matrem  suam  invitatam 

deduxerit  ?  182 


Qu^ST.  CXXXl.   Utrum  B.  Virgo  mortem  sine  dolore  subie- 

rit  ?  Ibid. 


Qu.iST.         CXXXH.   Ulruni  statim  in  corpore  et  anima  assum- 

pta  fuerit  ?  184 

Solulio  objectorum.  186 


334  IXDEX  Ql.^<:STIOX['M. 

Qu.^sT.        CXXXIII.   Utrwn  B .  Vkgo  fuerit  a  peccato  immums  ?  ig"; 

Qu.^sT.       CXXXIV.   Utrum  B.  Virgo  potuerit  peccare?  189] 

Qu.«ST.         CXXXV.   Utrum  B.    Virgo  habuerit  pro  privilegio, 

quod  (/uolibet  tnotu  mereretur  ?  191 

Qu.«ST.        CXXXVI.   Utruin  (jualibft  passiune  merfbatur  ?  fj^ 


Qu.tsT.      CXXWII.   Utrum  puritas  in  summo  t/ebeat  assiguari 

B.  Virgini  pro  privilegio  ? 


Qu.iiST.     CXX.WIII.    t  tiiiiii  nilfitt  seruiutuin  statuiu  illum  ea 

puritiiley  scilicet  ijua  sub  Peo  nequit  ma- 
jor  intelligi  ? 


Qu.tST.        CAWIX.    Utnti/i  siutut  i  ei  succfssire  tidfjierit  istam 

purilatem,  i/uam  in  suinino  habuit  ? 
Itesponsio    ail    i/u.rstiones   CXX.WIJ, 

CXX  Wlll  .  t  CXWIX.  ifrpuritate.  Ilmi. 


Qu-T.«T.  <  \l      t  lium  inajor  gratin  possil  iutelUigi  parti- 

ripari  pur.e  rrratur.r,    i/uam  rssr    mU' 
trem  pri  ?  111 


Qr.«ST.  (  \l,l.    I  Iruin  si  alii/ua  /lura  rreatura  esset  /later 

hri  serundiiiii  humunitatem,  utruin  hor 
/tlus  ri  rssrl  homiiiem  rssr  /talrrm   Itei, 
i/umn  rssr  matrrin  ? 
Hrs/ioiisio  iid  i/u;r^tionr\  ('.\L  i'l  (..\l  I 

Qu.«8T.  (  \l  II     tjnaltter  illud /iririlegium  i/uod  est  inaler 

et  lirgu,  /lonatur  inter  priri/egia  gratin', 
ritin  non  vidratur  esse  gratuititm  ? 

Qu,«»T.  C.XI.III.    Utrum  Maria  sit  virgo  virginum? 

Qt.KST.  C,\l.l\      lliiiiit    /osset    diri    inatrr    inatrum,  sirut 

virgo  virginum  ? 

Qu.«iT.  r.\|.\.    Ilntm  ei  conveniat  esse  matrem  omnium? 


INDEX  QU.^STIONUM.  335 

Qu^sT.  CXLVl.   Utrum  Maria  apdlelur  slella  maris  pro~ 

prie,  vel  Iranslaiive?  2(l7 


Qu.«ST.  CXLVII.   Utrum  bene  dicatur  i^ovIa  ccrWI  210 

Qu.^ST.        CXLVIII.   Utruni  communicaverii  passioni  Filii  ?  211 

Qu.^ST.  CXLIX.  An  sicut  Dominus  in  passione  simul  ha- 

buit  gaudium  summum  et  summum  do- 
lorem,  ita  B.  Virgo  simul  utrumque  ha- 
buerit?  214 

QujEST.  CL.   Utrum  habuerit  summum  gaudium  in  pas- 

sione  Filii  ?  2 1  (i 

Responsio  ad  qusestio)ies  CXLVIII,  CXLIX 
et  CL.  219 

Qu,i;sT.  CLI.  Utrum  B.  Virgo  fueril  exaltata  super  om- 

nem  creaturam  in  quarta  hierarchia  ?  220 

Qu.^iST.  CLIl.   Utrum  cum  dicat  Dionysius  quod  proprie- 

tates  inferiorum  habent  superiores  cum 
excellentia,  et  B.  Virgo  sit  super  omnes 
ordines  Angelorum,  utrum  habeat  om- 
nes  proprietates  omnium  Angelorum  ?  '22'A 

Qu.^ST.  CLIII.  Qualiter  B.   Virgo  habuerit  cum  excellen- 

lia  proprietates  singulorwn  Angelorum, 
et  singulorum  ordinum  primai  hie^ar- 
chise  ?  225 

Qu.5;sT.  CLIV.   Utrum  habuerit  cum  excellentia  proprieta- 

tes  Archangelorum  ?  Ibid. 


Qu.^sT.  CLV.   Utrum    habuerit    proprietates    Principa- 

tuum  ?  226 


Qu.iST.              CLVI.   Utrum  habuerit  proprietates  Potestatum  ?  221 

Qu.i;sT.             CLVII.   Utrum  habuerit  proprietates  Virtutum?  Ibid. 

Qu.i:sT.  CLVIII.   Utrum  habuerit  proprietates  Dominatio- 

num  ?  228 


336  INDKX  QV.flSTIOM.M. 

<Jr.KST.  (ILIX.    i'tntm  hahucrit  piuprietales  T/irunonon  ?. 

Qu.EST.  CLX.   Utrum    hahuerit  iiroprietates  Cherubim? 

Qr.EST.  CLXI.   Utruiii  hnbueril  proprielates  Seraphim? 


231 

232 

Ibid. 


Ul'.*:st. 


CLXII.   t  trum  nomeii  rojiinLi'  niiseiicordiw  y>/'o/)/u' 
conveiiiat  li.  Mrgini? 


231 


Qu.KST.  CLXIII.    ttrum    li .    Viri/u   htiliKt-rit  privilegiorum 

sufficientiam  ? 


Qu. t:sT.  CL.\I\'.   (Jttid  nobis  ex  plenitutline  tjrutiarum  Ma- 

riie  venerit  ? 


2i0 


Qu.tST. 


CL.W  .    Ltritm  btne  ponatur  in  salutalione  Anijeli- 
ca  :  Dominiis  UMiun? 


21H 


Qu.i;sT.  Cl  \\  1.    t  Iniin  btite  punatitr  :  Hcnrdicta  Ui   in  niu- 


iKTlltUS  .' 


2i9 


Qu. K«T.  CLWII.    Quaiiter  ista  benetiictiu  :   Hi-netlirta   lii   in 

innliLTihns,    comprehemlal    in   .se  omnes 
alins  benetlictiunes  ? 


252 


(,)r  vsT.  (  I  \\lll     ijuutl  ista  bntedivlio   cuinpichendat    in  se 

seciindain    benedtclionem    nua   benedijit 
Deus  Ad,r  et  I/evo'  ? 


Il.id. 


Qu. KsT.  CL\I\.    (Juaittir   isla  benetlictio   comprehendat    in 

sr  bfiirt/irtifiiirm  tjua  Isaar  bnietii  ril  Ja- 
cob? 


2r>. 


Qu. F.«T. 


(^  I.\\.  (Juti/ilrr  istti  bniriitrtio  camprehrndat  in 
se  oiias  benrdicliones  ijuibus  Jacob 
/iliis  suis  sinijuii.s  lienediclionibus  pro- 
priis  lienrdij  it  ?  I\l  primo,  de  bme- 
dictii/if  Jiiilcf, 


254 


Qu.EST.  CL.\XI.   (Juaiiter  comprehtndal  in  se  brnedictiemem 

dalam  Zabnli.n  ? 


2.SI. 


1M)KX  QU^ESTIOMM.  337 

Ou.EST.  CLXXll.   Qualiter  compreJicndat  bi  se  bcncdictio/iem 

datam  Issachar  ?  257 


Oij.EST.        (ILXXlir.   Qualiter  comprehendat  in  se  bencdictioncm 

datam  Dan  ?  231) 


Qu-EST.         CLXXIV.   Qualiter  compreheudat  in  sc  boiediclionem 

datamGad?  \\)\i\. 


Qi.EST.  CLXXV.   Qualilcr  comprehcndat  in  sc  benedictionem 

dalam  Nephthali  ?  200 


Qu.EST.        CLXXVI.   Qualiter  comprchendat  in  se  benedictionem 

datam  Aser  ?  201 


Ol.est.       CLXXN^il.   Qualiter  comprehendat  in  sc  benedictioncm 

datam  Joseph  ?  262 

Ol.est.    CLXXVIJI.   Qualitcr  coniprehendat  in  se  bcnedictionem 

datam  Benjamin?  20  i 

Qu.EST.        CLXXIX.   Qualiter  B.  Virgo  comprchendat  inse  bene- 

dictiones  illas  quibus  bencdixit  Balaam 
Israeli,  quoad  primam  benedictionem  ?  Ibid. 


Ql.^sst.         CLXXX.  Qualiter  comprehendat  in  se  benedictionem 

secundam  Balaam  ?  206 


Qu.EST.        CLXXXL  Qualiler  comprehendat  in  se  benedictionem 

tertiam  Balaam  ?  207 


QUiEST.       CLXXXII.  Qualitcr  comprehcndat  in  se  quartam  be- 

nedictionem  Balaam  ?  268 


Qu.^iST.      CLXXXIIL   Qualiter  B.  Virijo  comprehendat  in  sc  bc- 

nedictiones  quibus  Moyses  benedixit  Is- 
rael  prsecepta  servanti?  261J 

Qu.EST.      CLXXXIV.   Qualiter  comprehendat  in  se  benedictiones 

datas  filiis  Israel  a  Moyse  ?  Et  primo, 
de  benedictione  Bubot.  -"- 

22 

XXXVII 


338  INDF.X  QUyESTIONlIiM. 

Qi'.5:sT.       CLWW.   QuaHtcr  comprehendat  in  se  bencdictionem 

Jud(e  ?  272 


Qu-*:sT.     CLXXXVI.   Qualiter  comprehendat  in  se  henedictionem 

Levi?  273 

Qu.iiST.    CLXXXVIl.   Qualiter  comprchendat  in  se  benedictionem 

Denjamin  ?  27 i 

Qu.EST.  CLXX.W  IIL   Qualiter  comprehendat  in  se  hcncdictionem 

Joseph  ?  27.1 

Qu.«ST.     CLXXXIX.    Qualiter  comprehfndat  in  se  henedictionem 

Gad?  27  »> 


Qu.EST.  CXC.   Quuliter  comprehendat  in  se  henediclionem 

Dan  ?  277 


1 


r 

Qu.tsT,  CXCl.   Qualiter  ctnnprehendat  in  se  hencdictionem  ^- 


Sephthali?  Ihitl. 


Qu. KST.  C\<  II.   Qua/itt-r  comprehmdat  in  sv  hencdictionem 

Aser?  27« 


Qu. K.ST.  CXrill     Qualiler  comprehendat  in  se  amnes  benedi- 

ctiones  simui  ?  Iltiil. 


<Ju.K.sT  •  \<  I  \  .   An  ront/ruf  addita  sinl  h.rc  rerha  :  Kl  luMW'- 

(li<lu>  fruclus  vcnlriH  lui  ?  2S0 


Ql.L"»».  «.\!.\  .    Quid impurlat hoc  :  Heuediclus  fjuclus  v«'U- 

Iris  tui,  ft  in  (juo  differat  ah  aliis  in  su" 
lutatione  pra^missis  ?  Iltiil. 

Qu.EST.  CXCVI.   An  hcnedutio  fructus  ronttneal  i/j  se  bnie^ 

dtctiones  omnium,  et  maxime  si  habent 
bcnedictiones  omnium  ifwr  sunt  in  hene- 
dictionihus  niatrtt  »u:r  comprehcnsx  ?  28l 


Qu.EST.  C.\C\  II     Quare  salutatio  Amjelica  tantum  habuerit 

decetn  diciiones,  et  uon  plures,  vel  pau- 
ciores  Y  -^«i 


V 


INDEX  QlI^.STIOX['M.  339 

Notanda    ad   soliitionem    r/u.vst.    CXCIV, 

CXCV,  CXCVI  et  CXC\  J[.  28t 

Solutio  ptgedictavum  quiestionum.  281} 


Qu.i:sT.  CXCVI[|.    Quarc  tuvbata  /uerit  JL  \'ir(/o  ?  287 


Qu.EST.  CXC[X.   rtrum    convenienter   dicatur  :  Kt  cogita- 

bat  ?  28!) 

Qu.KST.  CC.  Cum  hic  dicitur  :  Ne  timeas,  cur  hujusmo' 

di  timor  hic  removeatur?  [bid. 


Qu^sT.  CCl.   Utrum  B.  Virgo  habuerit  verecundiam?  21)0 

Qu.EST.  CC[I.   Utrum  Deus  ipse  habuerit  verecwidiam  ?  201 

Qu.EST.  CCTII.   Cum  dicitur  :  Invonisli  gratiani,  quid  sit 

(jratiam  invenire?  Ibid. 

Qu.isT.  CCIV.   Utrum  bene  addantur  hsec  verba   :  Apud 

Deum  ?  292 

liesponsio  ad  ciusestiones  CG,  CCI,  etc.  293 

Qu.i;sT.  CCV.   Cum  dicitur  :  Ecce  concipies,  de  quo  facta 

sit  conceptio  tamquam  de  causa  efficien- 
te  per  appropriationem  ?  29 1 

Qu.EST.  CCVI.  De  quo  tamquam  de  materia  facta  sit  ista 

conceptio  ?  295 

Qu.iiST.  CCVII.  Quis  modus  concipiendi?  297 

Qu.isT.  CCVIII,   Utrum  hsec  conceptio  fuerit  immcdiate  a 

virtute  creata,  vel  increata  ?  Ibid. 

Qu.dEST.  CCIX.   Quanto  tempore  Dominus  fuerit  in  utero  ?  298 

Qu.^ST.  CCX.   Qualiter  fuit  egressus  ex  utero  ?  299 


Qu-iST.  CCXI.  Utrum  B.  Virgo   in   conceptione   habuerit 

dolorem,  vel  aliquam  delectationem  ?  Ibid. 


310 


Qu.EST. 


LNDEX  QU.ESTIO.M.M. 

CCXIl.  Utruin    aliquam  gravitatem    habuerit    B. 
Virgo  in  portando  ? 


300 


Qu.EST.  CCXIll.   itrum  hahuerit  dolorem,  vel  delectationem 

in  pariendo  ?  Ibid. 

Jiespoiisio  ad  fjuxstiones  CCV,  CCVl,  ctc.  301 


Qu.EST.  CCXIV.    itrum  concenienter  dicutur  :  \i\  ulcio  ? 


302 


Qu.EST. 


CCXV.   ttnim    Verbum  incarnatum  habeat  unum 
solum  nomen  ? 


Qu.EST.  CC.W  I.   (Juis  imposuerit  illud  nomen  .]rsu? 


303 
Il>i(l. 


Qu.EST.  CCXVll.   (Juando  institutum  /uerit  illud  nomen  ? 


m 


Qu.EST.  CCWIII.    (  iii  tonrcniat  ittiid  numen  ?  lltid. 

Hespunsiit  ud  quiesliones  CC.W  ,    CC.W  1, 

rlc.  30 j 


Qi.LST.  CC\I.\.    t  triini   Ihiininus  pcr  incarnatiintem   suatn 

factus  si(  parcus,  vel  magnus  t 


lldd. 


Qt.K»T.  C<.\\     (Juarc  addanlur  hitc  rerbn  :  lA  lilius  .Mlis- 

hiiiii   vocaldlur,  cum  supra  dictiim  si(  : 
\'A  vor.il>ilili-  lutlllfll  rjus  Jr>us? 


3118 


Qu.EST.  CCX.XI.    l/triim  quando  diritur  :  D.iliit  illi  Diiiniiius 

Dfus  scdeiii  Diivid,  palris  i-jus, /;<•/•  sedcm 
/Javid  intfltigiitur  rcgnum  corporale^  vel 
spirituule  ? 


Iliid. 


Qu.EST.  CC.\.\II     1'trum  liene  dicatur  :  Kl  rc^naliit  in  ddiiio 

Jucoli  in  udernuin,  ct  re^'ni  cjus  non  erit 
tinis?  :;|ii 

Qi'.E«T.         CC.WIII.   Itrutn  Christus  sit  rej- Angelorum,  et  Ec- 

clesiif  triumphantis?  11'id. 

/Irsponsio  ad  i/u.rstiones  CCX.XI,  C(i.\.\ll 

.•t(.(\\lll  M-2 


I 


(Ju.F.sr.         CC.WIV.   An  11.  Virgo  dijerit  dubitanJo  :  Quonuido 

liel  i^lud? 


314 


INDEX  QUyESTIONUM.  3tl 

Qu.nsT.        CCXXV.     A7i  bene  dixerit  :  Virum  non  cognosco  ?  31(1 

Qu.EST.         CCXXVI.  An  congnie  dicaliir  :  Spirilus  sanclus  su- 

perveniet  in  le?  317 

Qu^EST.       CGXXVII.  An  coiujrue  dicalur  :  Virtus  Altissimi  obum- 

brabittibi?  Ibid. 

Responsio    ad    qusesliones    CCXXVl    et 
CCXXVII.  us 


Qu.T.ST.     CCXXVIII.  An  congrue  dicatur  :  Quod  nascetur  ex  to 

sanctum,  vocabitur  Filius  Dei?  31*) 

Qu.v.ST.        GGXXIX.  Cum  dicilur  :  Ecce  Elisabeth,  cognata  tua, 

quare,  vel  ad  quid  inducitur  ?  320 

Qu.^ST,         CCXXX.  Utrum  bene  dicatur  :  Non  erit  impossibile 

apud  Deum  omne  verbum  ?  Ibid. 

Responsio     ad    qusestiones    CCXXIX    et 
CGXXX.  321 


«■OO^"» 


i 


INDEX 


r\.EFL"Cr3v^     ISIOT^BILIXJili^/i: 


QUiE  IN  QUiESTIONlBUS 


SUPER  MISSUS  COJ^TJNENTUR. 


N.-B.  —  Numerus  prior  romanus  signat  qusestiones,  posterior  vero  arabicus 
paragraphos.  Quandoque  inveniuntur  expositiones  rerum  post  aliquas  quae- 
stiones  in  sohitioiubus  objectorum  vcl  rcsponfiionibun. 


nobis  noli  per  intelligenliam  sunt  illius 
ordinis  Angeli.  3.  Quod  singuli  singulos 
homines  custodiunt.  GLIII. 

Angelus  ad  Marise  cubiculum  clausis  januis 
est  ingressus.  XXX,  2. 


Ad.e  el  Hevae  benediclio  tria  complectitur, 
naturse  foecunditatem,  terree  subjectionem, 
animalium  dominalionem.  CLXVIII. 


Anima  secundum  sui  operis  officium  variis 
nuncupatur  nominibus.      Post  Q.  LXI,  1. 

Anima  glorificabitur  suo  modo,  sicut  corpus 
glorificabitur  suo  modo.  Ibid.,  resp.  ad 
Q.  XLV. 


Angelorum  omnium  communes  proprielates. 
CLII. 

Ordinis  infimi  Angelorum  tres  proprietates  : 
1.  Quod  ordo  ille  immediate  ordinatur  ad 
humanam  hierarchiam.  2.  Quod  maxime 


Annuntiatio  Christi  congrua  et  necessaria 
fuit,  propter  Dei  honoralionem,  angelicae 
dignitatis  ostensionem,  bealissimge  Virgi- 
nis  coramendationem,  et  ad  nostram  uli- 
litatem.  I,  2* 


344 


L\DEX  RERUM 


Annuntiatio  Chrisli  convenienler  facla  est 
per  Angelum,  qui  non  fuit  illuminalorj 
sed  illuminationis  inlerioris  exlerior  de- 
lator  et  revelator.  H,  17. 

Species  luimana  convenit  ad  annumiationem 
Chrisli.  III,  3, 

Angelus  apparuit  in  forma  sexus  virilis  el  in 
setate  juvenili.  IV  et  V. 

Angelus  venire  debuit  in  veste  clara,  et  pro- 
pter  seipsum  nuntianlem,  et  propter  reci- 
pientem,  et  propter  nunliatum.         Vl,  5. 

H£ec  ANNUNTiATio  fuil  »11  ortu  diei.       VII,  5. 

Annuntiatus  et  conceplus  fuit  Chrislus  in 
civilate,  scilicel  Nazareth.  VIII,  2  et 

X,  2. 

Annuntiatio  el  conceptio  Dominica  fieri 
debuil  in  Galiliea,  el  propler  factura  quod 
fiebat,  et  proptor  finem  ralione  cujus  fie- 
bat.  I\.2. 

AN.NUNriAiio  ha'C  debuit  fieri  ad  virginem. 

XI,  3. 

Bealissima  Virgo  in  aclu  conteinplalionis 
fuit,   quando   ei    ista    annuntiatio  venil. 

XII,  3. 

Arciiangeli  sunt  conscii  divinorum  mvBle- 
riorum,  el  nuniiiai  ob  pra^cipuas  el  maxi- 
mas  causas  miltunlur.  II,  3. 

AhcuANGKLOrtUM  Ires  8unt  proprielales:  1.  KfS 
a  superioribus  coinmunicare.  2.  Super  in- 
feriores  esse.  .{.  Inferiores  ad  superiorfS 
reducere,  CLIV. 


AiREOLAS  martyrum,  prredicatorum  et  vir- 
ginum  B.  Virgo  habuit.  LXXVIII, 

LXXIX  et  LXXX. 


B 


Balaam     generaliler     benedixil     Isiael. 

CLXXIX  el  soqq. 
Baitismum  Maria  suscepil,  el  per  baptismuni 

characleiis  impressionem.  XLIII,  2. 

Bkatitudi.nes  habuit    H.    Virgo   excelleiilius 
omni  viatore.  L.\X. 


Hbatitudinum  sufficienlia. 


CXIV.  5. 


Benfdictiunis  quadruplex  esl  ralio  :  dicitur 
enim  bcnedictio  maledicti  evacualio,  foe- 
cundilalis  am[)liatio,  singuluris  gralise 
cullalio,  et  congratulanlium  collaudutio. 
CLXVI  el  CXCVII.  Ilesp.  ad  Q.  CXCIV. 

H.  Virgo  secundum  omnem  ralionem  henb- 
mctionis,  omiiifariam  esi  superbenedicta. 
Ibidem.  ' 

Uuuliler  benedicta  Virgo  omnes  alias  UENl* 
Dii.iio.>Es  habuil?  CLWII  vl  seq. 


AsER      morum    juslillcationem     »ignifical. 
CLXXVI. 

Assumpta  cbI  B.  l)ei  maler  in  corpore  f  l  ani- 
ma  super  churos  Angelurum.         C.XXXI. 


Auctoritas  idem  tlagital,  et  ralioni  pnipa- 
rat  humincin  ratio  :  ad  inlellecluin  cugui- 
tioneiiique  perducil.  In  prulogo. 

AvK,  vcrbuiii  depreculivum,  ol  sululativum, 
e(  nunliativum.  XX.VI,  3. 


CAiiLt.i  capul  cu»lodiunl,   honestanl  el  d«* 
lendiiiil.  \1\,4. 

Signa  bonu-  lemperalura-  ceiunRi.     \l\,  • 
.signa  fiigidi  cKHtBiii.  licci,  humidi,  cl  cili- 
di  alquo  slccl.  ^^'  ^- 


INDEX  RERUM 


3i5 


Charitas  est  virtus  qua  illud  quod  dilij^en- 
dum  est  diligilur.  XLYII. 

CnARiTAs  vialoris  tria  exigit  in  subieclo  cha- 
ritalis  ad  hoc  ut  Iranseat  in  charitatem 
comprehensorum  :  primum  est  depnlalio, 
secundum  est  in  se  collectio,  terlium  est 
elevatio.  Post  Q.  LXI,  2.  Resp.  ad 

Q.  XLV. 

Eadem  est  substantia  charitas  vioe  et  chari- 
tas  patriee.  Ibid. 

CuARiTAS  B.  Virginis  in  stalu  viae  major  fuit 
omni  charitate  purae  crealurcC  secundum 
subslanliam,  sed  non  quautum  ad  actum. 
Post  Q.  LXI,  5.  Resp.  ad  Q.  XLV. 

CnARiTAs  est,  quse  a  lerra  ad  Deum  evocat. 
LXXXIII. 

CoARiTATis  sedecim  proprietates.         CLXX. 

Cherubim  quatuor  proprietates  :  1.  Est  esse 
in  circuitu.  2.  Esl  reductivum.  3.  Acti- 
vum.  4.  Exemplativum.  CLX, 


CoNCEPTio  Christi  est  opus  Trinitalis,  appro- 

priahile  tamen  Spiritui  sancto.  I'ost 

Q.  CCXIIl.  Resp.  ad  Q.  CCV. 
Facta  est  de  sanguinihus  et  carnibus  B.  Vir- 

ginis.  Ibid. 

Per  modum  generationis  et  non  creationis. 

Ibidem. 
CoNCEPTio    B.    Virginis    fuit    miraculosa. 

CXXVI. 

CoNJUGiA  sunt  sancliora  pari  voto  continen- 
lium.  XLIII,2. 

CoMPAssio  triplex,  accidentalis,  naturalis  et 
essentialis.  CLXV. 

CoNSiLii  donum  Maria  super  omnes  habuit. 
LXV. 

CoNTiNENS  esl  qui  patitur  et  non  deducitur. 
LXXX. 


Christus  rex  Angelorum.  GCXXIII. 

Christi  regnum.  Post  Q.  CCXXIII. 

Kesp.  ad  Q.  CXXI. 

CiKLiBATUS  Joannis  non  praefertur  conjugio 
Abrah».  CXCVI. 

CoNFiaMATiONis  sacramentum  majori  venera- 
tione  tenendum,  sicut  a  majoribus  datur. 
XXXVII. 

CoNFiRMATiONis  sacrameiitum  Maria  susce- 
pit,  et  in  eo  cbaracteris  impressionem, 
ampliorem  meritorum  augmentationem, 
perfectiorem  virtutum  exercitationem  et 
declarationem.  XLIII,  2. 


CoGiTATiONUM  rcslrictio. 
CoGiTATio  quasi  coagitatio. 


CLXXIII. 

CXCIX. 


CoKPORis  eucratici  indicia.  XVII,  1. 

CoRPUs  constitutum  ex  quatuor  elementis  et 
ex  quiuta  essentia,  secundum  duos  ordi- 
natur  status,  statum  scilicet  corruptionis 
et  statum  incorruplionis.  Post  Q.  LXT, 
1.  Hesp.  ad  Q.  XLV. 

Modestia    B.   Virginis  in    cultu   veslium. 

LXI. 

CuTis  colores  sunt  sex,  sciheet  ex  albedine 
et  rubedine  compositus,  niger,  citrinus, 
glaucus,  albus,  et  rubeus.  XVIII,  1. 


D 


CoLORis  diversitas  triplex  est  in  corpore  hu-      Dan,  judicium.  CLXXllI. 

mano,  scilicet  in  cute,  in  capillis,  et  in      Per  officium  dan  illecebrosas  cogilationes 

ocuUs.                                               XVIII.         deprehendimus,    arguimus,  damnamus, 

castigaraus,  Ima. 


346 

Dayid  sedes,  quid  ? 


INDEX  RERUM 
CCXXI, 


Gradus  quibus  ascenditur  ad  videndum 
DEUM.tripliciter  distingui  possunt  :  1.  Se- 
cundum  ordinem  potentiarum  vel  actuum 
naturalem.  2.  Secundum  habituum  gra- 
tuitorum  perfectiouem,  animam  super 
posse  naturn'  elevantium.  3.  Secundum 
diversitatem  subjecli  quod  elevatur,  el 
medii  per  quod  elevatur.  Post  Q.  LXI, 
3,  4  et  n, 

Deos  eloquia  vocant  non  lantum  supercoe- 
lestes  essenlias,  sed  apud  nos  amicissi- 
mos  Dei  et  mirabiles  viros.  LXll. 

Deus  est  quo  nihil  raelius  excogitari  potest. 
CXGVI. 

Magna  est  polentia  Dei  nec  peccare  nec 
menliri  posse.  Ibid. 

Dei  ;i'terna  clarilas  a  quibusdam  in  hac 
carne  corrnplibili  viventibus,  sed  tamen 
insestimabili  virtute  crescentibus,  quodam 
contemplationis  acumine  videri  potest,  si 
tamen  huic  vil;i'  fundilu»  fuerunt  mortui. 
XLIV. 

In  illa  specie  qua  Dbus  est,  nemo  eum  videt 
vivens  vila  ista,  qua  morlaliter  vivitur  in 
islis  sensibus  corporis.        Post  n.  L\I,  2. 

De.sponsatio  B.  Vir;:ini9  fuit  possibilis  et 
utilis.  Xill,3et4. 

DiEi  s<'plim;r'  benediclio  est  operis  consum- 
mutit»,  a  peccatis  vacalio,  :i'tern:i'  requifi 
prftiliguralio.  (M  Wll 

DoMiNATiUMi  M  dcccm  proprieUtet  :  1  Ksl  a 
servitute  libcrtas.  2.  .\b  liustu  invincibili 
tas.  3.  Liberalis  severitas.  i.  Minulivi  ser 
vilii  superiorilas.  5.  Nullius  subjecliunis 
egestas.  li.  Dissimililudinis  immuiiilas.  7. 
Dominandi  ordinata  vuluntaa.  8.  .Sui  et 
suoruiu  ud  Deum  confurmilas.  '■>.  .Nulla 
iu  dominandu  vanitas.  lU.  Divina-  dumi- 
natiunis  parliceps  confurmitas.       CLVlli. 


DoMiNus  est  nomen    omnipotentiae  Dei   de- 
monstrativum.  CLXV. 

DoMi.Nus  specialiter  cum  Maria.  Ibid. 

DoNA  sunt  in  B.  Virgine  secundum   modum 

qui  est  supra  slalum  vialorum.  LXII. 

DoNORUM  suffifientia.  XCIV,  4. 

DuLiA  est  honor  creatura'  debilus  el  e.vhibi- 
tus.  LII. 


.  / 


t 


l.Li-ABBTii  conceptus   quare  nunliatur   Ma- 
ri;.?  Posl  Q.  CCXXX.  U«^sp.  ad 

U.  CCXXIX. 


I'>iscui'i  nomen  sonat  nun  dominium,  sed 
uflicium.  \LIII,i. 

FRUBEscE.vTiA  non  est  sine  spesaluli^.     rCI. 

De  EuciiARisTi.F.  sacramento  Maria  recepU 
Dominicit'  passionis  rememoralionom,  de- 
votionis  actualis  exercilatiunem,  cuntra 
rorporalem  Filii  absenliam  consolationeni. 
\<'III,  2. 


F 


iii,Ti  Miiil,  qui  •acramenlum  ft  non  erTe- 
clum  sBcrameuti  accipiunt         \\\M.  t. 


i^iDEi  habitus  fuit  in  B.  Virgine. 

Q.LXI,  1.  Resp.  adQ.  XLIV. 
n  constantia  fidei  B.  Virgo  superat  omnes 

viatores.  CXIL 

iladem   fides   mediatoris  quse    nos    salvat, 

multos   salvos   justos   faciebat   antiquos. 

CXLVII. 
rirgo  sola  tempore  passionis  permansit  in 

FIDE.  CXLVIII. 


INDEX  RERUM 

Post 


3i7 


•"iDUCiA  est  certa  spes  perducendi  ad  finem 
rem  quse  incepta  est.  LV. 

i^iLius  Dei  ea  assumpsit  quce  in  natura  no- 
stra  plantavit.  CCII. 

^''iLius  Dei  incarnatus  recle  vocatus  est  Je- 
sua.  CCXVIII. 

Hioc  nomen  impositum  est  a  Deo  seternali- 
ter,  ab  Angelo  in  annuntiatione,  a  Domi- 
na  et  Joseph  in  circumcisione.  Ibid. 

FiLius  Dei  in  incarnalione  magnus  et  par- 
vus.  CCXIX. 

FiLius  mittitur,  cum  cognitio  de  spirituali- 
bus  datur.  II,  14. 

FoRTlOR  fuit  B.  Virgo  tribus  fortioribus  om- 
ni  viatore,  scilicet  Deo,  morte,  diabolo. 
LXVI. 

FoRTiTUDiNis  actus  esscntialis  est  insepara- 
biliter  adhKrere  Deo.  LXVI. 

Fructus  B.  Virgo  habuit  excellentius  omni- 
bus  viatoribus.  Post  Q.  LXXXI.  Resp. 
ad  Q.  LXX. 

Fructuum  sufficientia.  XCIV,  6. 

Frui  est  amore  inhserere  alicui  rei  propter 
se.  XLVIII. 

Frui  in  via  non  potuit  B.  Virgini  dari  privi- 
legiiim  :  quia  illud  creatura  deilali  non 
unitanon  compatitur  secum  cum  corpore 
corruptibili  et  cum  poena.  CLXIII,  3. 


Gad,  accinctus.  CLXXIV. 

Gad  procul  dubio  tunc  se  accingit,  quando 
sensuum  dissolutionem  per  disciplinam 
restringit.  jbid. 

Gaudium  summum  B.  Virginis  quodnam  fue- 
rit?  CL. 

Gaudium  est  conscientise  puritas,  et  elevalio 
animi  in  his  quse  digna  sunt  se  exaltan- 
tis.  LXXXIV. 

Gaudii  gpterni  decem  proprletates.     CLXXII. 

Genealogias  texere  mulierum  non  fuit  con- 
suetudo  Hebr;ftis  neque  divin»  Scripturae. 
XXVI  et  XXVII. 

Grati-t:  plenitudo  duplex  :  est  enim  pleuitu- 
do  gratiae  dativa  tantum  et  effluxiva  non 
recepliva;  alia  est  primo  receptiva,  etpost 
illud  effluxiva  :  prima  soli  Deo  convenit, 
secunda  convenit  crealuris.  XXXIV,  3. 
Item,  CLXIV. 

Gratia  et  fortitudine  plenum  leglmus  Ste- 
phanum,  et  Apostolos  fuisse  repletos  Spi- 
ritu  Sancto,  sed  longe  dissimiliter  a  Ma- 
ria.  XXXIV  et  LIV. 

Gratiam  Spiritus  sancti  in  septem  donis  di- 
visam,  B.  Virgo  habuit  excellentius  omni 
viatore,  et  quodam  modo  omni  creatura. 
Post  Q.  LXXIX.  Resp.  ad  Q.  LXI. 

Gratiarum  gratum  facientium  sufficientia. 
XCIV,  1. 

Gratiarum  gratis  datarum  sufficienlia. 
CXXII. 

Major  GBATiA  non  potest  intelligi  participari 


348  INDEX  RERUM 

purae  crealufcT  quam  esse   malrem    Dei.  dana   ratione   omnes   divini   intellectis, 

CXL  et  CXLI.  in  essenliam,  et  virtulem,  et  operationem. 

Qualiter     13,     Virgo     gratia     plena     fuil?         CLII. 

CLXIV.  IssACHAR,  merces.  CLXXII. 

Quid    nobis   e.x    hac     plenitudine    veneril? 

Ibidem. 
GRATIA.M  invenire,  quid?  CCIII. 


m 


H 

Jacob  domus,  quid?  Post  (j.  CCWIII 

Resp.  ad  (.».  CCXXI. 

Haiiitus  triplex,  scilicet  vanilalis,  mediocri- 

lalis,  el  humilitatis.  Post  (J.  LXI,  4.      JoaNvbs    Evangelista    B.    Virginis    propriui 

Kesp.  ad  L.\.  confessor.  XLIII,  2. 

IIabitus  U.  Virginis  fuit  hahitus  humilitatis, 

scd  in  medielate.  id  est,  mediocriler  hu-      Josepu  convenienter  est  a^tpellalus  U.  Vir- 

milis.  Ibid.  ginis  sponsus.  .\X11I,  i  el  S. 

JosEi'U     nobilis     genere,     mente     nobilior. 
Heva  iu   quanlum   virgo   oon   perdidit  nos,  \\|V,  2. 

sed  in  quuntum  conjuncla   fuil  \iro  cutn      Joskiii,  augiiientum.  CLWNllel 

quo   copulata  generaviC  \l,  .'1.  CLWWIII. 

lliEHAiiciiiA  e«l   ordu   divinus  et  scienlia  et      Jlstitii:  duiu  sunt  parteit,  t»cilicet  decliiiare 
operalio.  CLIl-  a  malo,  et  facere  bonum.  L. 

Ubi   inajor    iiimiiitas     ibi   luajur  gapieiiiia. 
L\IIL 


I 

Latkia  t*it  toli  Deo  dt-bilus  t-t  exbibilus  ho* 
iior.  bl-     I 

Infbiiiorum    proprietattit   babeiit   superiores 

cum  excellentia.  CLII.      l.t.\  <leitati«  sancliMima  hirc  est.  p«r  prima 

ALcunda  ad  (iivinis^iinam  rrducere  lucfm 
Intelleitus  donum  fuit  in  U    Virgine  medio         ^nam  I.  L 

modo  inlor    viatirps  et   comprcbensoros. 

LXIV.  Lii  Kiii  arbitrii  quatuor  «unt  slatui  :  1.  Po»*f 

In  tria  dividunlur  tiecundum  se  supcrmuD-         pcccare   ot  posse  non   pecctre.  i,  Voue 


INDEX  RERUM 


3iO 


peccare  el  non  posse  non  peccare  damna- 
biliter.  3.  Posse  peccare  et  posse  non  pec- 
care  damiiabiliter  saltem.  4.  Non  posse 
peccare.  CXXXIV. 


M 


AGNANiMiTAs  cst  ralionalis  aggressio  lerri- 
biliura.  LV. 

AGNiFiCENTiA    est  rerum    bene  gestarum 
felix  consummatio.  LV' 

ANSUETUs  nec  irritat,  nec  irritatur,  nec  no- 
cet,  nec  nocere  cogitat.  LXXII. 

ANsuETUDiNis  beatitudincm  habuitB.  Virgo 
omnibus  aliis  excellenlius.  Ibid. 

ARIA  a  nullo  illustrium  vincilur  in  aliquo. 

In  prologo. 
[aria  Deum  concepit  tali  eetate,  qua  per- 

fecta  fuit    statu    corporis   et   quanlilate. 

XIV,  3. 

ARIA  et  Joseph  de  domo  David.      XXIV,  3. 
Iaria  orta  e  bonis  et  malis.  IbiJ. 

[ARiiE  nomen    malri  Virgini    congruenter 

aptatur.  XXIX,  2. 

Iaria  maris  steila.  Ibid.,  et  CXLVI. 

[ahia    Hevee    per    omnia    fuit    contraria. 

XXIX,  3. 
Iaria  fuit  sine  vse  communi  omnibus  homi- 

nibus,  sine  vae  speciali  militibus,  sine  vae 

proprio  matribus.  XXXI,  4. 

lodum  quo  de  Spirilu  sancto  Maria  conce- 

pit,  soli  datum  est  nosse,  cui  solum  da- 

lura  est  experiri.  XLIV  et  post 

Q.  CCXXVII.  Resp.  ad  Q.  CCXXVI. 
Iaria  tripliciler  excellit  cognitiones  viato- 

rum,  scilicet  in  cognitionis  perfectione,  in 


habilus  possessione,  ct  in  raodo  co- 
gnoscendi  cum  quiete  et  sinc  abslra- 
clione.  Post    (^.    LXI,  1.   Resp. 

adQ.  XLIV. 
Maria  habuit  statum  medium  inter  stalura 
siraplicis  viatoris  etstatum  simplicis  com- 
prehensoris.  Post  Q.  LXI,  2.  Resp.  ad 
Q.  XLV. 
Maria  perfcctam  cognitionera  Trinitatis  Dei 
sine  raedio  habuit  in  via  per  specialissi- 
mam  gratiam,  mysterii  Incarnalionis  per 
gratiam  et  singularera  experientiam,  suae 
praedestinationis  per  revelationem  et  cau- 
sam,  aniraa;  suoe  et  spirituum  per  pro- 
prias  species,  omnium  ad  statum  vioe  per- 
tinentium  per  gratiae  infusionem  et  inspi- 
rationem,  omnium  eirca  se  futurorum  per 
revelationem,  omnium  ad  slatum  palriae 
pertinentium  per  contemplationis  revela- 
lionem,omniumcreaturarum  per  naturara 
el  gratiara  et  conteraplationem.  Post 

Q.  CXI.  Resp.  ad  Q.  XCV. 

Maria  nullius  proprie  habuit  ignoranliam, 
sed  perfeclam  cognilionera  omnium  ad 
suara  bealitudinem  secundum  statum  viop, 
pertinentiura,  el  nullorum  inutilium  et  ad 
gratiam  impertinenlium.  Ibid. 

Maria  multipliciler  fuit  preeligurala. 
CXXIII. 

Maria  debuitannuntiari.  CXXV. 

Maria  in  utero  sanctificata.  CXXVII. 

Maria  mortem  suam  proescivit.  CXXIX. 

Frte  amore  et  sine  dolore  mortua  fuit. 
OXXXI. 

Non  peccavit  nec  peccare  potuit.  CXXXII 
et  CXXXIV. 

Quolibet  motu  merebatur.  CXXXV. 

Ea  puritate  nituit,  qua  sub  Deo  raajor  ne- 
quit  intelligi.  In  prologo.  Et  Q.  CXXXI 
etCXXXVIII. 

Plusquam  Martyr.  CXLIX. 

Exaltata  super  choros  Angelorum.  CLI. 

Sine  gravamine  gravida.  Post  Q.  CCXIII, 
Resp.  ad  Q.  CCV. 

Sine  dolore  puerpera.  Ibid, 


INDEX  RERUM 
LXXV, 


350 

Maler  et  regina  misericordipp. 
et  CCLXII. 

Maler  Dei.  CCXL  et  CXLL 

Mater  oranium.  CXLV. 

In  sacramento  matrimonii  Mapia  liiplex 
habuit  bonum,  scilicet  fidem,  prolera  et 
sacraraentura.  XLIII,  2. 

MiBACLLLM  est  arduura  et  insolitura  super 
facultatera  consistens  adrairantis.     CXIV. 

MisERicoKDiA  esldare  et  dimittere.      LXXV. 
MiSHRicoBitiA  cst  nullum  relinquere  in  mise- 

lia.  et  nullum  miserum  facere.  Ibid. 

MisEKicoRKiA  non  goUim  in  eleemosynis  con- 

sistil,   sed    in  peccalo  orani  corripiendo. 

Ibid. 
Opera  misericordii:  Filio  Dei  mater  exhibuit. 

CLll. 


loDge  a  terra  su.spendilur,  cervus  autem 
ad  dandos  saltus  terra-innititur.    CLXXV. 
Neputoali  conteraplationem  invisibilium  per 

Ibid. 


doclrinam  visibiliura  designat. 


NoBiLiTAS  Marise.  XXV,  3. 

NoBiLiTAS  secundum  carnem  esl  traduclio 
carnalis  originis  a  parentibus  secundum 
Sffculum  in  divitiis,  vel  potenlia,  vel  do- 
minio  constitutis.  XXV,  ♦. 

Nmbilitas  mentis  sine  nobilitale  carnis  tanlo 
amplius  laudatur,  quanto  propriam  vin- 
cens  naturam  laudabiliter  operatur,  unde 
versus  : 

Malo  |'aler  libi  sit  Thersites,  dummodo  tu  scb 
.Kacida*  similis,  Vulcaniaiiue  arnia  capossas, 
ouain  lo  Tlieisita»   siiiiilom   producat  Acliiliee, 
XXV.  ... 


Missio  Kilii  doplex,  una  in  mentem,  el  alte- 
ra  in  carnem.  M,  17. 

MoDESTiA  cnnsislit  in  duobui.  scilicet  in  di- 
clis  et  faclis.  L\,  XCII. 


0 


MoRTis  ne.xu».  quid  .'  CXXXII. 

Ocolordm  quadruplex  color,  scilicel  nigff, 
MoTSR-*  qualiter   benedixit    larael  pracepla         subulbidus.  variu«,  el  glaucus.  XX. 

Domini  servaiili?  CLXXXHI. 

Orantibts  adstare  solenl  Angeli        X\X,  2. 
•Mi  LiERKs  quart*  a«i  -acr«)»  ordines  non  pro 
movenlur  ?  XLII.      SoUim  sacramcntum  ordinis  Maria  non  rt- 

repil  propter   Blalus  «ui   conlrarielalem. 

XX. \,  2. 

In  »acramento  ohDinissunt  polesla»  »pirilat- 

lit.  diKoila»  ministeriali».  el  adminiftlralio 

X  exsecutioni»  :  qua;  Iria  habuit  in  so  Maria 

squipollenler  cl  excellenler. 

Nativitas  U.  Virpinis  e»l  niullipliciler  pro- 
phetala.  CX.\IV. 

NBrntnALi  non  avi  volanti,  »ed  cervo  corren- 
ti  com[)aratiir  :  nam  avi»  quidem  volando 


tt.id. 


TNDEX  RERUM 


351 


Pacifici  sunt,  qui  omnes  motus  animi  ratio- 
ni  subjiciunt.  LXXVII. 

Pax  duplex,  scilicet  aeternitatis  et  pectoris. 
LXXXV. 

Passionis  communicalio,  privilegium  soli  B. 
Virgini  datum.  Post  Q.  GL.  Resp  ad  Q. 
CXLVIIL 

Sicut  Dominus  omnium  simul  habuil  sum- 
murn  gaudium  et  summum  dolorem,  sic 
Domina  nostra  habuit  summam  compas- 
siONEM  et  summam  congratulalionera. 
Ibidem. 

Patientia  est  bonus  habitus  animee,  omnes 
adversitates  sequanimiter  portans.       LY. 

Paupertatem  spiritus  quantum  ad  rerum 
abjeclionem  B.  Virgo  habuit  excellentius 
omni  homine,  prseter  Dominum  Ghristum. 
LXXI. 

Perseverantia  dupliciter  dicitur  :  uno  modo 
propositum  perseverandi  usque  in  finem, 
alio  modo    actus  perseverandi  LVL 

Petrus  summa  et  proveclissima  Theologo- 
rum  summitas.  GXXXII. 

Pietatis  doni  aclus  sunt  tres,  scilicet  mo- 
veri  ad  opera  misericordiae,  Scriptura:*  non 
contradicere,  sive  intellectse,  sive  non  in- 
tellectee,  et  sancta  honorare.  LXVIIL 

Omnes  pietatis  actus  Maria  excellentius  ha- 
buit  omni  viatore.  Ibid. 

Principatus  tres  habent  proprietates  :  1.  Est 
primi  principii  imitativum.  2.  Principa- 
lium  virtutum  ordinativum.  3.  Est  infe- 
riorum  ad  ipsum  princificum  principium 
reductivum.  CLV. 


De  Pf»;NiTENTi  K  sacrameiito  Maria  recepil 
gratiam  in  excellentia  .equipollenli,  pro 
contritione  innocentiae  conversationem,pro 
confessione  gratiarum  actionem,  pro  sa- 
lisfactione  supererogationem.       XLIH,  2. 


PoRTA  et  feneslra  coeli. 


CXLVII. 


POTESTATUM  tres  proprietates  :  1.  Est  sui  or- 
dinis  et  dignilatis  custodilivum.  2.  Est 
aliorum  ordinativum.  3.  Activum  et  re- 
ductivum.  CLVI. 

Pr.edicatores  per  quos  mundus  ad  fidem 
erat  convertendus,  congruebat  plebeios 
esse  el  indoctos,  ne  eorum  potenlia!  vel 
sapienticB  vel  dignitati  adscriberetur  illud 
quod  Deus  per  gratiam  et  eorum  ministe- 
rium  operabatur.  XXVI,  5. 

Privilegiorum  B.  Virginis  sufficientia. 
CLXIII  et  CXCVI. 

Prudentia  est  amor,  ea  quibus  adjuvatur 
ab  aliis  quibus  impeditur,  sagaciter  eli- 
gens.  LIV. 

PuLcnERRiMA  et  speciosissima  fuit  B.  Virgo 
inter  filias  hominum.  XV,  3. 

Pulchritudinis  B.  Virginis  quare  non  memi- 
nit  Evangelium  ?  Ibid. 

Pulchritudo  corporalis  simpliciter  in  suo 
genere  bona  est.  XV,  4. 

PuLCHRiTUDO  in  tribus  consistit,  scilicet  in 
debita  corporis  quantitate,  in  eleganli 
membrorum  disposilione  et  proportione, 
in  colorum  venustate.  XVL 

Puritatem  in  summo  qualuor  gradibus  B. 
Virgo  consecuta  est :  1.  Purificata  fuit  per 
sanclificationem  in  utero.  2.  In  virtutum 
exercilatione.  3.  In  Spiritus  sancti  super- 
ventione.  4.  In  Filii  conceptione.  Post 
Q.  CXXXIX.  Resp.  adQ.CXXXVII. 


352 


INDEX  REKUM 


R 


Sapientia  est  quidam   gustus  spirilualis  pri- 

mee  veritatis  per   moduui  summie  bonila- 

tis.  LXIII. 

Sapientia  est  donuoi  reficiens  spe  et  certi- 

tudine.  LXill. 

Sapientia  homines  et  Angelos  B.  Virgo  Iran- 

scendil.  IL>id. 

Hatio  liumana  habet  in  sua  natura,  quod 

sit  cognosciliva  sensibilium  crealurarum      SciEXiii:  donuni  excellenlissime  fuit  in   B. 


et     iiilelligibilium    et    creatoris    earum. 
LXI,  1. 

RtG.NUM  est  omnis  Hnis  et  ornatus  et  legis  et 
ordinis  distribuliu.         CLXIl  et  CCXXIII. 


Nirgine.  LXVII.^ 

ijuidam  volunt  scire  ut  sciant,  el  est  curio-< 
sitas  :  quidam  ut  sciaiitur,  et  est  vanitas 
quidam  ut  u'dincentur,  et  esl  sapienlia  :] 
quiilam    ul    ii-dificenl,    et    est    charilas.j 
XCVl. 


Secuhitas  esl  habilus  secuudum  quom  sU' 
pervenienles  incommoditales  non  roriui- 
dantur.  LVJ 


SkNSiUM  disciplina. 


CLXXIV* 


Sachami:nta  omnia  Ecclebia:  .Maria  suscepit, 
quce  lemporc  suo  oinnibus  hominibus 
ruerunl  generaliter  instiluta  el  |)romul- 
gata  omiiibus  observanda,  et  lioc  ad  hu- 
miliationem,  erudilionero,  el  exercilalio- 
nem.  WAW,  1. 

Sackamkntorlm  omnium  Kralias  vel  in  seip- 
sis  vel  in  a>quipollenti  excellenter  Maria 
suscopit.  .XLMI,  2. 

Sachame.ntorlm  suflicienlia.  XCjV,  2. 


Sehapiiim  octo  proprietales  :  I.  Ksl  mobile, 
i.   Inofssabilo.    3.    ('alidum.    t.   Aoutum.  ^ 
5.  Superferviduin    G.    Inlonla.   7.  liilima.  i 
s.  lullosibilia.  CLXI. 

Skhvitia  quanlo  minus  debita,  tanto  magii 
grala.  LXXIII. 

Stelu    maris    gubslanlia,    qualitas,   silu», 
•talus  el  eireclu».  CM.VI. 


In  8.\Lt'TATiii<«B  angelica  quure  hoc  numen, 
Maria,  ab  Eccleftia  eil  apposiluiii? 
XXXII,  1. 

Sanctimcatio.ms  oopiosior  bvnediclio  in  It. 
Virginem  desoendil,  quu*  ipsius  nuii  solum 
sanclincaret  ortuiii,  ard  el  vitum  ub  uiniii 
deinceps  peccatu  ruslodirel  iiiiinunom. 
In  prulogo.  Kl  g.  XII. 

Samtatis  graliam  B.  Virgo  habuit  in  »um 
mo.  CXIII. 


Tr.Mi'KRAMU  esl  cuiilra  illicitos  aiiiiui  impe- 
tus  llrma  el  discrola  dominalio.  LVII 

rtMPKiiAmiA  esl  refrifnalio  ab  his  quw  lom 
purulilrr  delcclaiit.  l'''**- 


INDEX  RERUM 


353 


TiMOR  duplex,  servilis  et  castus,  et  ulerque 
est  inilium  sapienlioe.  LXIX. 

TiMOR  castus  habet  duos  actus,  scilicet  lime- 
re  separari,  et  revereri  :  secundus  luit  in 
B.  Virgine,  non  primus.  Post  Q.  LXFX. 
Resp.  ad  Q.  LXll. 

TiMOR  dividilur  in  sox,  in  cunclationcm,  vc- 
recundiam,  erubescenliam,  sluporem,  ler- 
rorem  et  agoniam.  CC. 

Trronorum  sex  proprielates  :  1.  Est  celsitu- 
do.  2.  Rpgis  circumdalio.  3.  Slabilis  collo- 
calio.  4.  Hegni  susceplio.  5.  Regis  delalio. 
6.  FamiMaris  apertio.  GLIX. 

TURB.4.TI0  nulla  cadil  in  sapientem.      X.\XI, 


V.K  lri{ile.x,  scilicet  commune  oranibiis  lio- 
minibus,  speciale  mulieribus,  et  proprium 
malribus.  XXXI,  i. 


Verecundia  oplima  est  passio. 


CCI. 


Veritatem  lucenlem   amant  homines,  odc- 

runt  redarguentem.  LXl,  i. 

Veromca  graliosissimam   et  pulcherrimam 

faciem  repreeseniat.  XV,  1. 


TuRBATio  multiplex.  CXCVIII. 

TuRBATio  non  est  lanlum  de  malo,  sed  etiam 

de  magno.         Post  Q.  CCIV.  Resp.  ad  Q. 

CG. 


U 


Uti  est  id  quod  in  usum  venerit,  referre  ad 
oblinendum  illud  quo  fruendum  est. 
XCIII. 


ViRGiNEs  solent  semper  pavidse  et  numquam 

esse  securse.  CXCIX. 

Vir.GO  virginum.  GXLIII. 

Vjrtutum  Ires  proprietates  :  1.  Est  incom- 
municabilis  virilitas.  2.  Est  nullius  imbe- 
cillitatis  larditas.  3.  Est  ad  inferiores  lar- 
gitas.  CLVil. 

Viututes  cardinales  B.  Virgo  habuit  pcr 
modum  patriae  quanlum  ad  acluum  per- 
foclioncm,  per  modum  vite  quanlum  ad 
merendi  conditionem.  Post  Q.  LXI,  2. 
Resp.  ad  Q.  L. 

ViHTUTUM  sufricienlia.  LXIV,  3. 


In  extrema  Unctioae  Maria  recepit  comple- 

7 

tai  viclona;  praterilee  et  plenae  glorise  fu- 

turte  significalionem,  et  loco  remissionis 

venialium,  lotius  doloris  mortis  remissio-      Zabulgn,  habitaculum.  CLX.XI. 

nem,  pro  infirmitatis  allevialione,  totius 

corporis  glorificationem.  XLIII,  2.      Zeli  animarum  decem  proprielates.        Ibid. 


xxxvii 


23 


-« 


i 


INDEX 

LOCORUM     SACRTE     SCRIPTUR/E 

Qui  in  Qucestionibus 

SUPER  MISSUS  EXPLICANTUR. 


EX  VETERI  TESTAMENTO. 


GENESIS. 


Cap. 


I, 

28. 

Crcscite,  ct  multiplicamini,  etc. 

CLXVTII. 

n, 

21. 

Immisit  Dominus  Dcus  soporem 

in  Adam. 

LXI,  5. 

IIT, 

15. 

Ipsa  contcret  capid  tuum.                    XLIII,  2  cl  LXVT. 

XVJII, 

27. 

Loquar  ad  Dominum  meum,  cum 

sinis  et  pulvis. 

XIT,     2. 

vXVTI, 

28. 

Det  tibi  Deus  de  rore  cosli,  et  de 

pinguedine  terrse,  etc. 

CLXIX. 

XLIX, 

8, 

,  Juda,  te  laudabunt  fratres  tui, 

etc. 

CLXX. 

Ibid.  y. 

13, 

,  Zabulon  in  littore  maris  habita- 

bit,  etc. 

CLXXI. 

Ibid.  >-. 

U. 

,  Issachar  asinus  fortis  accubans 

inter  terminos,  etc. 

CLXXII. 

Ibid.  t. 

16. 

Dan  judicabit   populum    suum 

sicut  et  alia  tribus  in  Israel. 

CLXXIII. 

356  lM)i:X  LOCOIIIM  SCmPTUU.E. 

XLIX,   1'.).  Gad  accinctiis  proeliabifur   ante 

eiim,  elc.  CLXXIN  . 

IbiJ.  y.  2L  \eplilhali  cerviis  eniissus,et  dans 

eloquia  pulchritudinis.  ('LXX.V. 

Ibid.  t-   -"•  Aser,  pinguis  panis  ejus,  et  pr;e- 

hebit  delicias  regibus.  CLXXVI. 

Ibid.   t.   22.   Filius  accrescens  Joseph,  etc.  C-LXW  II. 

lbi(L  y.   27.   lienjamiti    lupus    rapax,    mane 

comedet    prwdani,    et   vespere 

div idet  spolia .  C L X \ \  1 1 1. 


EXUDL 


Xl,      2.    l*iistulet  vir  ab  amico  suo,  mutier 

a  vicina  sua,  vasa  anjenlea  et 

aurea.  XC\  III 

XM,    Ih.   .\ij)i  remanebit  (/uid</uam  ej:    eo 

usi/ue  mane.  IVist  0.  XLIII,  I 


! 


•i: 


M  mlu(m;im 


•WII,     S.    /tivniit,    snWcri    .Mn^scs,    ijermi' 

nasse   virijam    .iuron,  CXMII 

\\lll,       '     ff'- summis  siliribu.s  vidrbo  eum, 

rt  dr  rollibus  mnsidrrabo  eum .  ( . I . \l \ . 

\\lll,    2  L   .\on  rst  idotnm   in  Jarob,  nrc  vi- 

drlur  siinularritm  in  Israrl.  (  l.\\\ 

\\l\,      ."•.    ijiuiin    pulrliia   tabrrnarubi  tiia, 
Jarob,  vt  tenturia  tita,   Israel, 

etc.  !  Cl.\\\ 

Ibid.  t-    IT.    (hirlur  stella  es  Jaeob.  \  \  \  111.   i.  Kt  pDsl  O. 

\LIII.  2.  .tCLXWIL 


1)11  TLMn.NOMll 


N  I,  .').   hiliijrs  hominum  hrum  tuum  ex 

tulo  curde  tuu.  Vo*K  (J.  L.XII,  2    lli'>j».  ad 

O    \l  \' 


INDEX  LOCORrM  SCHlPTim.lO. 

XXVIII,   '■].  Benedictus  lu  in  civilate,  el  bene- 
dictns  in  figro,  elc. 
XXXlll,     G.    Vivat  Ituhen,  el  non  moriatui ,  clc. 

Ibiil 
Ibid 


>\ 


7.  Audi,  Domine,  vocem  Judx,  ctc. 

8.  Levi  quoquc  ait  :  Per/ectio  tua  et 

doclrina    tua   viro  sancto   luo, 

etc. 
Ibid.  y.   12.  Et  Benjamin  ait :  Amantissimus 

Domini,  ctc. 
Ibid.  :n'.    13.  Joseph  ciuoque  ait   :    De  henedi- 

clione  Domini  terra  ejus,  etc. 
Ibid.  ji.  20.  Benedictus  in  latitudine  Gad,  etc. 
Ibid.  y.  22.  Dan  catulus  leonis  :  fluet  largiter 

de  Basan. 
Ibid.  f.  23.  Nephthali    ahundantia    perfrue- 

tur,  ctc. 
Ibid,  y.  24.  Benedictus  in  Jiliis  Aser,  etc. 


:{:-)7 

CLX.WIIJ. 

CLXXXIV. 

CLW.W. 

CLXX.WI. 

CLXXWII. 

CLXXXMII. 
CLXXXIX. 

CXC. 

CXCI. 
CXCII. 


II  REGUM. 


XXIII,   lo.    0  si  quis  mihi  daret  potum  oqu3S 
de  cisterna  quse  est  in  Belhleem  ! 


CLXIV 


ESTHER. 


VI,  7  et  8.  Homo   quem  rex  Jionorare  cupit 
debet  indui  vestihus  regiis. 


CLXIV. 


PSALMORUM. 


XCVII,     3.   Videnmt  omnes,  termini  terras,  etc. 


LXXXIV. 


358  INDEX  LOCORUM  SCRIPTURiE. 


PROVERBIORUM. 


XXIV,    16.  Septies  cadel  Justus,  elc.  LX. 

X.XXI,    10.  Mu/ierem  fortetn  t/uis  iuceniet? 

Procul   et     (le   uUinxis   finihus 

pretiuni  ejus.  LWI. 


CAVllCnlU  M 


I,     3.   Trnlie  me^  posl  te  curremus,  etc.  Posl  <J.  lAII,  2. 

lUsj..  ad  0.  Xl-V. 
I,    II.    Dum    rsset   re.r   in   accubitu  suo,- 

nardus  mea  deilit  odorem  suum,  M 1 .  2. 

IV,      L   Millr  rli/pei  pendenl  ex  ea,  omnis 

urmatura  fortium.  XrVII. 

N.    II.    Comx ejus  sirut elatie [xilmarum, 

nifjr.r  t/uasi  coivus.  \IX,  2. 

\  1 1 ,      I .    fjuam  /tulc/iri  \unt  tjrrssus  tui  in 

caiceamrntis,  fHia  /irinci/iis  .'  XX\  ,  3. 


>\I'IIMI.E. 


I,      ."».    .'^piritu.s  sanrtits   di\rip/in;e  rffii- 

tjirt  firtum.  \  1 1 1 .   2  rt    l  rl  X  X  X  \  1 ,  2. 

\  1 1 ,    II.    \  'eiirrunl  mi/ii  omnia  bona  /ttiriter 

rum  illa,  vU\  Posl  n.  XLIII,  2. 

I\,    l"i.    Vorpus  t/aotl  ronumpitur  aiji/ra» 

vat  tinimam  P..»t  <.».  I  \ll.  2.  Itt's|>.  ad  «,».  Xl.lll. 


ECCLESL\STICL 


XXIV,  ^ft.  In  me  gratia  omnis  vim  et  verita» 

lis.  XXXV. 

XXIV,    il.   /Jgo  ijuasi  fluvii  diorijr,  et  sicui 

aguxductus  ejcivi  de  paradiso,  CXIlf. 


INDEX  LOCORUM  SCRIPTUR^.  'm 

XLIU,  24.  Medicina  omnium  in  feslinatione 

nebulse.  CXIII. 


ISAI^. 


VIII,  3.  Accessi  ad  prophetissam.  LXXIX  el  CXV 

IX,  6.  Parvulus  natus  est  nohis.  CCXIX, 

XI,  1.  Egredietur  virga  de  radice  Jesse.  CXXIV 

LYIII,  7.  Frange  esurienti  panem  tuum.  CLXIN 

LXIII,  1.   Quis  est  iste  qui  venit  de  Edom,  etc.  ?  II*  2. 

LXIII,  3.  Torcular  calcavi  solus.  CXLN  III 


EZEGHIELIS. 


XLIV,  2  et  3.  Po;7a /i«c  c/rm^a  mV,  scilicet  principi.  XLIII,  2. 


ZACHARI^. 


IV,     7.  Exsequabit  gratiam  gratix  ejus.  XLI\ . 


~,S,<;3F=S5fe3S^:«?f*>^ 


EX  NOVO  TESTAMENTO, 


.M  \THi.i:i. 


I.Wl. 
I Wlll  il  l,\.\ll. 
I.WV. 
XLIV. 
lAWII. 
A\.   I  t'l  I.Wl. 
Xi.\,   27.    Jin-f  )inn  reliijniinns  uuinia.  I.WI. 

X.W  ,    I  l  ft  l."».    Tiadiiiit  illis  bona    sna  :  ...uni' 

cuiijue  secunduin  /tnijiriam  cirtutcni.  \\.\  I. 


i. 

Itrati  pauperes  spiritu. 
Ilcati  tnitcs. 

7. 

Itcati  /nisericordes. 

H. 

Itfati  jnundo  corde,  ftc. 

!l. 

llrati  pari/ici. 

Mll. 

;j:!. 

Mulier  iniscuil  liia  sala,  tto 

MAIICI, 


{ 

I 

i 


\l,      ''.    /.'/   (jui    pncihant  rt   tjui   sctjue- 
fiantur    rlauiahant,    diccntcs  : 

llnuinna.  (  \I.V  il  CXI.VII- 

\l\  ,   '.Vl.   .1/  illc  rcjccta  sindone nudus pro- 

/ufjitabeis.  (:.\I.VIII. 


l 


LUCi*:. 


I,     5.  £'t  twmen  ejus  flisabet/t.  CX.\lll 

I,  33.  Spirilus  sanclus  superveniel  iu  te.  CXXXNIII. 

II,   ly.  Maria  consenabal  omnia  verba,  clc.  XLIll,  2. 

et  I.XXIX  ct  XCIX. 


IXDEX  LOCORUM  SCRIPTUR^. 

11,  35.   Tiiam   ipsius  animmii   pertrans- 

ibil  (jladins. 
X,  38.  Intravil  Jesus  in  quoddain  castclhan,  elc. 
XI,  41.   Quod  superest,  date  eleemusynam. 


3G1 

LXXVlll. 
CMI. 
L.WI.    • 


JOANNIS. 


II,     4.   Qtiid  mihi  et  tibi  est,  mulier?  CXXXIL 

VI,  44.  Nemo  potest  venire  ad  me,  nisi 
Pater,  qui  misit  me,  traxerit 
eum.  Post  Q.  LXII,  2.  Resp.  ad  Q.  XLV. 

XIV,  27.  Pacem    relinquo    vobis,    pacem 

meam  do  vobis.  LXXXV. 

XVI,  13.  Spirit7is  veritatis  docebit  vos  om- 

nem  veritatem.  CXI. 


AD  ROxMANOS. 


XIII,     1.   Omnis   anima  potestatibus   sii- 
blimioribus  subdita  sit. 


XLI. 


I  AD  CORINTHIOS. 


X,  31.  Sive  manducatis,  sive  bibitis..., 
omnia  in  gloriam  Dei  facite. 

XIII,  12.  Tunccognoscam,sicutetcognitus 

sum. 

XIV,  34.  Mulieres  in  ecclesiis  taceant. 


CXIV  et  CXXXV. 

LXIV. 
IV  et  XI,  2. 


II  AD  GORINTHIOS. 


XII,     2.  Raptum  usque  ad  tertium  ccelwn. 


XLIV. 


362 


IXDEX  LOCORUM  SCRIPTURvE. 


AD  GALATAS. 


I,  8.  Licet  ttos,  aut  Angelus  de  ccelo 
evangelizet  vobis  prseterquam 
quoil  evangeUzavimus  vobis, 
anathema  sit. 
V,  22.  Fructus  autem  spiritus  est  cha- 
ritas,  yaudiumy  etc. 


XXXU.  2. 
LXXXH. 


» 


J.\COBL 


II.     H.   Linguatn  nullus  huminum   do- 
marf   putest. 


L\. 


I   PFTRI. 


III,     ■i.   (Juarum  non  sit  extrinserus  ni- 

piltatura,  v\c. 
V.      '.\.   i\on  ut  dotniunntes  in  rleris. 


lAL 
XLIIl.  2. 


AIMM:\LM'SIS 


.Wll,  IS.  Si  quis  apposurrit  ad  h/fc,  uj>- 
ponet  livus  super  illum  /dagas 
icriptas  1/4   libro  isto. 


\\\\\     I  .12. 


^ 


t 
< 

t 


D.  ALBERTI  MAGNI 


RATISBONENSIS   EPISCOPI,    OIIDINIS   PIL'EDICATORUM 


BIBLIA  MARIANA. 


INGIPIT  LIB.  GENESIS. 


In  piiiicipio  creavil  Deiis  caiiini,  ct  tcrraiii 


CffiLUM,  scilicct  emp3'reum,  per  quoil  cnim  a  luendo  dicilur,  id  est,  purgando 

iutelligilur  Domina  mundi,  Virgo  Maria.  tenebras  haereticorum,  et  peccalorum, 

Est  enim  similis  coelo  multis  de  causis,  Et  facta  est  lux.  Et  vidit  Deiis  liicem 

quarum  una  ponitur  in  historia.  Empy-  quod  esset  bonaK  Lux  cnim  muUa  bona 

reum  etenim  quam  cito  factum  est,  sta-  lacil.  (Require  in  tilulo  de  luce,  et  ada- 

tim  disposilum  est,  ordinatum  est,  quod  pta.) 

non  ahi  cceH.  Sic  ipsa  in  gratia,  et  san-  Appellavitque    lucem  Diem  '',    id  cst 

ctilicatione.  (Hcquire  in  titulo  de  ccelo).  Mariam,  hoc  nomen  ei  est  in  aeternum. 

Ipsa  enim  optime  dies  dicitur,  et  Heva 

Ipsa  eliam  dicitur  lux.   Genes.  i,  2  :  nox.   Glossa  :  «  Deus  a  luce  opera  sua 

Tenebras    erant    siiper    facicm    abyssi  .  inchoavit.  » 
Glossa  :  «  Tencbrse  ignorantiae  et  ca:cita- 

tis,  5?//?er/ac/emcordishumani.  »  Ipsa  etiam  est  terra  fructihcans  \  id 

Dixitque  Deus  :    Fiat    lux-,    id  est,  est,     Christum    in     nativitate.    Glossa : 

Maria  generetur,    et  nascatur.   Glossa :  «  Pabulum  Verbi  opera  misericordia?.  » 

«  Ab  £Bterna  luce  primo  fiat  temporalis  Et  lignum  pomiferum  faciens  fructum% 

lux,  ul  per  eam  ceetera  videanlur.  «  Lux  etc.  :  ipse  enim  Jesus  fuit  herba  viridis 


*  Genes.  i,  1.  *  Ibid.,  y.  4. 

»  Ibid.,  >-.  3.  /  Mbid.,  y.  il. 

8  Ibid.,  ^i.  3  et  4.  *  Ibid. 


366 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  PRiED. 


in  nativitate,  lignum  vero  faciens  fructum      nos.  Nomen  fliiminis  tertii  Ti/gris.  Glos- 


in  passione. 


sa :  id  est,  velocitas  in  auxilii  subven- 
tione,  in  consolationis  exhibitione,  pro 
peccatoribus  ati  Deuni  interpellatione. 
Fliivius  quartusy  ipse  est  Euphrates. 
Glossa  :  id  est,  frugitera  in  omni  gra- 
liarum   repletione,   et  quantum   ad  nos 


Ipsa  est  etiam  dies  completionis  ope- 
rum  Domini.  Genes.  ii,  2  :  Complevitque 
Deusilieseptimo  opussuum  quod  facerat. 
Glossa  :   «  Quia  ipsam  benedixit  et  san- 

clilkavit.  »  Opus   enim  suum  est  beuo-  largissima  oommunicatione. 
dictio,  et  sanctilicatio.  Et  requievit  die 

seplimo  ah  universo  opere  quod  patrarat.  Ipsa  est  eliam  adjulrix  nostrie  redem- 

Glossa  :  «  Ouia  creaturis  rationalibus  iu  plionis.  Genes.   ii,  20:  Ad<e  vero  )ion  in- 

se  requiem  dedit.  »  veniebatur  adjutor  sijnilis    ejus  :    quia 

omnes  deciinaverunt,  simul  inutiles  facti 

Ipsa  est    fons  irrigationis  peccatorum  sunt\ 

per   peccatum   aridorum.    Genes.    ii,  0:  Di.rit  ergo  Dominus   Deus  :   I\\>n  est 

/o/ijr,  id  est  Maria,  fl.s'm<^/e/'«/,  in  nativi-  Innium    esse   hominem    solum  \    id    est 

tatecjuando  nata  fuit,  vel  in  assumptione,  i. hvisUim.  Faciamus  ei    creando.    et   iu 

e  terra  miseritT  et  tenebrarum,  ///7^^//«  muiidum  produceudo,  ^//^//!//on//m  .s///<//<' 

gratia,  Vi-nia.  gloria,  universam  suprrfi-  si/n,  id  est,  .Mariam. 

ciem  tfrr.r. 

Ipsa  etiam  esl  contus  conlrilionis  dia- 

Ipsa  rsl  «tiam  paradisus  pUiitationis.  bcdi.  Genes.  iii,    l;i:   Inimicitias  ponam 

(ienes.  ii,  8:  /'lantaverat  Dominus  Deus  magnas,  rt   implacabib-s,  inter  tr  et  mu- 

paradisum  voluptatis,   id  «-st,    .Mariam,  lirrem:  ...    ipsa    conteret   caput    tuum. 

a  prinripio  :  in  quo  posuit  hontinem,  id  (jb»ssa:  quixl  esl  mors. 
est,    Gliristum,     quci/t     formaverat,    iu 

quantum    cst     boiiio,    iii    incariiationr.  Ijisa  est  eliam  inatfr  vitic.  fiones.  iii, 

(ilos.sa  :    u  Paradisus   est  liortus  drlicia-  211:    Vocavit   Adam  uomen  u.roris  sua", 

rum,  qui  factus  est  remolis  aquis  a  su-  //na,  eoquod  materesset  cunctarum  gen- 

perlicie  lerra',    el   e»l   altus  locus,    quia  //////i,  id  esl,  cunctorum  beneopcraiitium, 

aqu»    diluvii    illuc    non    pervenerunt.  (juibus  contraria  suiit   pecrata,  (\\\iv  di- 

Nota  df  sanctilicatioin'  fjus.  i-uiitur  niorlalia. 


1 


Ipsa  est  lluviiis  jucunditatis.  (irncs.  ii, 
10  et  seq.  :  Fluvius,  id  esl,  aflluentiH 
aeteriiif  jucunditatis,ry/77/iV/»rt///r,  scilicet 
in  iiativilato, //<* ////•</  ndiiptatis.  (ilo.ssa: 
«  .\  patt-rno  fontL' :  »  ad  irrigandum  para- 
disum.  (ilossa:  id  «'st.  Mccle.Hiam.  A'//m/*/i 
;//i/  /*hison.  (ilossa  :  id  est,  oris  mutatio  : 
quia  mutavit  nobis  os  severilatiti,  in  os 
benigiiilatis.  \onteu  fluvii  secundi  Ge- 
hon.  (ilussa  :  id  est,  biatus  t«*rra>,  quia  iii 
se  ampliavil  et  dilatavit  pcr  dcsid«  riiiiii 
Sanctorum.  lliati«i  «>st  ad  perci|)ii-iidaiii 
pro  nubis  abuiidantiam  gratiarum.  iiisu- 
j)cr  ot  nos  biaro  facit,  el  l''ilium  »iiuiii  a«l 


l|isa  ctiam  esl  arca  salvationis.  (iencs. 
VI,  13  «'t  8e<|.  :    hijit  /tuminus  ad  .\oe: 
/'inis  universit  carnis   venit  coram  me, 
(ilossu:  i«l  est,  oiiiuiiiin  ni«>rtaliiiiii,  pra'- 
loreos,  «|ui  silvaiuli  «Tanl  in  nrcn.  /•Vic 
tihi  arcam,  id  est,  .Mariam,   «|Uod  rcspi- 
cit  «'ju!»  nalivilalem,  de  lignis  levigalis, 
id  est,  i|uadralis,  et  bituminatiA,  et  poli« 
lis,  nr  quid  inliaTeat  (Ikpc  notn  «le  san- 
«•tiliralionc  ejus;,t't  forlibus,  ««t  iiisoliibi- 
libus,  ut  n«'C  vi   vcnt«)ruiii,   ne«-   iiiuiula- 
lioiu'  Holvatur.  lalis  cst   Doniina  iutstrft. 

.]/ansiunculas  in  arca  facirs.  (iltix-»»: 
hivcrsos  ttrtlinc»  vitip :   ipnn  enim  liubel 


«  Pjal.  xui,  3. 


•  One».  II,  l8. 


BIBLIA  MABIANA.  LIB.  GENESIS. 


3fi7 


ordines  Conjugatorum,  Viduarum,  Vir- 
ginum.  Et  bituminef  id  est,  dileclionis 
ardore,  linies  intrinsecus  et  extrinsecus. 
Glossa :  ne  dissolvatur  intus,   vel  foris. 

Fenestram  in  arca  facies.  Glossa :  ad 
emitlendumcorvum,  vel  columbam.Haec 
fenestra  dicitur  diluculum  meridianum, 
dicitur  et  crystallina.  Et  in  cubito  con~ 
summabis  summitatem  ejus.  Glossa :  Gu- 
bitus  unus,  charilas  est. 

Bina  de  omnibus  ingredientur  tecum, 
iit  possint  vivere\  Glossa:  ne  diluvio 
pereant. 

Ipsa  etiam  post  Deum  est  principium 
omnis  gratiae  in  nobis.  Genes.  vn,  11: 
Anno  sexcentesimo  vitse  Noe,  id  est,  Chri- 
sti,  qui  intravit  in  arcam,  id  est,  in  ute- 
rum  Virginis  Marise,  quod  factum  est  in 
incarnatione,  rupti  sunt  omnes  fontes,  id 
est,  gratiarum,  abyssi  magnx,  quando 
gratiarum  diluvium  Marise  inundavit,  et 
diabolus  est  submersus,  et  peccata  de- 
leta. 

Ipsa  etiam  per  adventum  suum  in 
mundum,  quando  nata  est,  ramum  oli- 
vx-,  id  est,  pacis  inter  nos  et  Deum  at- 
tulit.  Genes.  viii,  11  :  Columba,  id  est, 
Maria,  quse  columbge  comparatur,  venit 
ad  eum,  scilicet  ad  Noe,  advesperam,  sci- 
licet  in  fine  mundi,  portans  ramum  olivx, 
id  est,  pacis  inter  nos.  Glossa:  «  Refe- 
ctionis  el  luminis.  »  Virentibus  foliis  in 
oresuo,  quando  dixit :  Ecce  ancilla  ^  In- 
tellexit  ergo  Noe  quod  cessassent  aquae 
indignationis  et  furoris  Dei,  super  ter~ 
ram. 

Ipsa  etiam  altare  propitiationis  est,  et 
placationis  Dei.  Genes.  vni,  20  et  21  : 
yEdificavit  Noe  altare  Domino^  id  est, 
Mariam  :  et  tollens  de  cuyictis  pecoribus  et 
volucribus  mundis,  obtulit  holocausta 
super  altare.  Odoratusque  est  Dominus 
odorem  suavitatis,  et  ait :   Nequaquam 


ultra  maledicam  tcrrse  propter  homines. . . 
Non  igitur  ultra  percutiam.  Glossa  :  tcm- 
porali  judicio,  omnem  animam  viventem, 
sicut  feci'.  scd  Maria  precante  parcam 
omni  veniam  quaerenti. 

Ipsa  est  etiam  signum  securitatis  for-  i^. 
midoloso  peccatori.  Genes.  ix,  12  et  13  : 
Hoc  signum  joederis,  quod  do  inter  me 
etvos:...  arcum  meum.  Glossa :  qui  ha- 
buit  duos  colores,  creruleum  exlrinsecus, 
et  igneum  intrinsecus,  ponam  in  nubi- 
bus.  Hoc  pono  mihi  signum  securitatis 
in  nubibus  cceli,  ne  homines  formido- 
losi  timeant  altero  deleri  diluvio  pluvia- 
rum.  Arcus  non  est,  nisi  ex  radiis  solis, 
et  humida  nube. 

Cumque  obduxero  nubibus  coelum, 
apparebit  arcus  meus,  id  est,  Maria,  in 
nubibus:  et  recordabor  fcederis  mei  vo- 
biscum  :...  et  non  erunt  ultra  aquse  di- 
luvii  ad  delendam  universam  carnem  S 
id  est,  peccatores. 

Ipsa  etiam  est  humilitatis  nostrae  exal-  16. 
tatrix,  quia  soror  et  neptis  nostra  est. 
Genes.  xii,  11  et  seq. :  Cumque  prope  esset 
ut  ingrederetur  Abram  JEgyptum,  dixit 
Sarai  uxori  suse  :  Novi  quod  pulchra  sis 
mulier,  ...et  ^gyptii  interficient  me,  et 
te  reservabunt.  Dic  ergo,  obsecro  te,  quod 
soror  mea  sis,  ut  bene  sit  mihi  propter 
te,  et  vivat  anima  mea  ob  gratiam  tui. 
Et  in  fine  capitis  xx,  13  :  Hanc  miseri- 
cordiam  facias  mecum :  in  omni  loco, 
ad  quem  ingrediemur ,  dices  quod  frater 
tuus  sim. 

Ipsa  etiam  vocatur  mater  gaudii,  et  17^ 
exsultationis.  Genes.  xxi,  1  et  seq. :  Visi- 
tavit  Dominus  Saram,  id  est,  Mariam. 
Glossa  :  quod  interpretatur  princeps.  Et 
implevit  quse  locutus  est.  Glossa  :  per 
Prophetas.  Concepit  et  peperit  filium  in 
senectute  sua.  Glossa  :  id  est,  novissimis 
temporibus,  Christum. 


*  Genes.  vi,  20. 

*  Geues.  vin,  11, 


»  Luc.  I,  38. 

*  Genes.  ix,  14  et  13. 


368                                     D.  ALB.  MAG.  ORD.  PR.ED. 

Vocnvitqiic  Ahraham  nomen  filii  sid,  Occurritque    ei  servus,  et  ait   :  Pau- 

quem  genuit  ei  Sara,  Isaac,  id  est,  gau-  jrilium  aquse  mihi  ad  bibendum.  (ilossa  : 

dium,    quia   in  nativitate  Chrisli  gavisi  de  salute  animae,  prcvbe  de  hijdria  iua: 

sunt  pastores,  et  Angcli'.  ({uia  de  mundi  liydria,  hausi  vanitatcm, 

Dixitque  Sara,  id  est,  Maria  :  liisum  de  Jiydria  diaholi  iniquitatem.    Qu<e  re- 

fecii  mihi    Deus,    sed    Ileva   phmctum  :  spondit  :   liibe,   dumine  mi :  celeriterque 

quicurnque  audierii  i>cccai{0T,i\is[\ii3,  \ii-  dtposuit  hi/driam  super  ulnam  suam,  et 

"clus,  corridebit  mihi,  id  est,  congaude-  dedit  ei  potum.  Cumque  ille  bibisset,  ad- 

hit,  quia  peperi  Angelo  heliliam,  justo  Jccit :    i^itin    et    camelis    tuis    /laurlam 

gratiam,    pecealori  veniam.  aquam    gratire,     veniie,    hetiliae,    do)iec 

liursumque  ait :  Quis  auditurum  crc-  cuncii  bibant.    (iantic.   v,  i  :  liibite,   cl 

deret  Abraham  quod  Sara,  id  est,  pau-  inebriamini,     carissimi,    etc.    Ilaustum 

}^ercu\n  Mavia,  iactaret /ilium,  qucm  fte-  igitur   omnihus   camehs   dedit,    \uule  et 

perit  ci  jam  senif  hulem  eum,  qui  la-  hirgissima  est. 
ctat    omnia  :    porlem   eum,    qui   portat 

omnia.  (iiossa  :  «  II.tc  est  c(»mminilatio  Ip-a    t-^l  cliam  vagantium    animarum 

gratiie.  »  iiuspitatrix.    (icnes.    xxiv,   23    et    simj  .  : 

iJiuit   IJiiezcr  ad   Itebcccam  :  Cujus   cs 

•  o             Ipsa  etiam   cst  princcps  omnium  cre-  piiai    indica  inihi  :  esl  in  domo  patris 

ulurarum,     quantinn    ad     defensionem,  tui  iocus ad mawndum?  (Ju.r  rcspondil : 

cohortalionem,    tt    commissionrm.    (!«■•  fiiid  sum /iathuciis...  Paicarum  quoque 

nes.    xvii,  1.'»  :    Itijit   quoque    Deus    ad  et  /wni piurimum  est  apud  uos,  et  iocus 

Abraham  :  Sarai  uuorem   tuain  non  ro-  spaliosus  ad  manendiim.   (ilossa  ;  «<  Pcr 

cabis   Sarai,    iil    cst,    princcps    u\ra,    ct  latiludinem  charitatis.  » 

quasi    unius   gentis,    sed  Sarant,    id  «'>t  |;i    alt     Lahan    fratcr    Hcheccie    :    //<- 

princcps  ahsidule,   quasi   omnium   prin-  jrrdcrc,   bcncdiclc    Ihonini    :    cur  /uris 

ceps.  Diccl  cnim  hui(  :    \'nde,  ct  radit  :  stas  ?  pr;rparavi  ilomum,  ct  iuciim  <•«- 

<-/ fl/i<  .•  r<7</,  «•/ tr///7'.  Dc  lioc  priiuipalu,  tnciis.     I\t    introdtixit    cum    in     hospi- 

dicit  IMiarao  ad  Joscph,  (iencs.  xi.i,  U) :  tium   .    Ilchccca  ctiam  .Maria,  fralcr  lle- 

liio  laiituiii  rci/iii  soiio  te  /ir/eccdain.  \'A  hcicjc.  ('.hrislus,  qiii  nos  in   rcgiium   in- 

iiilru,  V.  \\  .  Absque  tuo  impcriu  non  mo-  Iroduxit. 

crliit  quisquam  mniiuin  aut  prdfin,  clc.  i 

Ipsii  eliain  est  sponsu,  cl  inalcr  pi(q>i- 

ii|             ||)sa    ctium     csl    fonlis    vilx*    liuus»>-  tiulionis,    quum    pra*puravil   uh  atcrno, 

rium,  aniniurum  silihundurum  rchnillu-  l-ilio  in  mulrcin,  rco  in  rcconciliuli«ini>in, 

Irix  .    (ienes.    xxiv  ,     l"»    cl    seq.   :    Ilr-  juslo  iii   pneiniuiii.    (icnes.    XMV,    \2  et 

becca,  quu'    inlerprctutur   paticntiu,    id  seq.  :  Dixil  Klic/fr  :    Vcni  hudic  ad  foH' 

csl,  Mariu,  eyrediibatur,  scilicet  iii  nuli-  inn  aqu.r,  ct  dixi  :  ....    Viryo   qu^c  ui4- 

vitutc,  ({uundo  nata  cst,  habens  hydriam  i/ierit  a  inc  :  Da  mihi  paujilium  aqu» 

in  scapuia  sua.  (ilossa  :    <i  Vcrhuin   Dci  ,id  biiimdum  c.r  hi/dria  lua,  et  discrit 

humiliter    suscepluru  :   »   purlia   dnora  ,nihi  :  I'.t  tu  bibe,  ct  camciis  luis  /k/m- 

iiimis,    riryoqur  puicherriina,    et    incu-  riitm,  i/isa  rsl  mulirr  quain  /inrpararU 

yiiita  viro  :    drscrndrrat  autrm  ad  /on-  Duininus   /itio  doiniiii   mei.    I  nde    ip»a 

/cm.tilos^a  :  Vila*,  ud  quemse  inclinave-  diccrc  potcst  :  Ab  jtleino  urdiitata  suin'. 

ral  iiaurienduiii,  et  impicvrrat  hydriam,  ' 

scilicet  cordis,  gralia,  vcnia,  gloriu.  Ipsu   «'tium   est    soror    noslra*    profe»- 

.  •  Luc.  II,  8  et  seq.  M^enei.  xii»,  31  el  31. 

»  Mallli.  VIII,  9.  *  Proveib.  vui,  23. 


mnUX  MAHIA.W,  IJI{.  GENESIS. 


369 


sionis,  defensionis,  fidclitatis,  et  exallatio- 
nis.  Genes.  xxiv,  oU  et  seq.  :  Dimisenmt 
ergo  eam,  scilicet  quando  assumpta  est 
a  nobis  in  coelum,  imprecantes  prospera 
sorori  suse,  dicentes  :  Soror  nostra  es  ex 
hunianitate,  fidelitate,  et  dignitate,  cre- 
scas  in  rnille  millia,  ultra  omnes  choros 
Angelorum  ascendendo,  et  possideat 
semen  tuum,  id  est.nos  vermiculi,  portas 
empvrei,  inimicorum  suorum,  da?mo- 
num,  qui  inde  ejecti  sunt. 

Ipsa  est  etiam  seternae  benedictionis 
procuratrix.  Genes.  xxvii,  13  et  seq.^ 
dixit  mater  Rebecca  ad  Jacob  :  In  me  sit, 
ait,  ista  maledictio,  fili  mi  :  tantum 
audi  1'ocem  meam,  monentis,  consu- 
lentis,  vocantis  :  et  pergens  affer  quae 
dixi,  si  quo  modo  hanc  benedictionem 
promearis. 

Ecce  odor  filii  mei,  sicut  odor  agri 
pleni.  Glossa  :  Pleni  virtutibus,  cui  he- 
nedixit  Dominus.  Det  tibi  Deus  de  rore 
coeli.  Glossa  :  id  est,  de  contemplatione, 
et  de  pinguedine  terrse,  bonorum  operum, 
ahundantiam,  frumenti^  scilicet  chari- 
tatis,  et  vini,  fervoris  Spiritus  sancti,  et 
olei,  misericordiae.  Hsec  tria  perfectis- 
sime  in  se  Iiabuit  beata  Virgo,  et  illa 
etiam  nobis  procurat. 

Ipsa  etiam  est  scala  ascensionis  de 
culpa  ad  gratiam,  de  mundo  ad  ccelum. 
Genes.  xxvui,  12  et  13  :  Vidit  Jacob  in 
somnis  scalam,  id  est,  Mariam.  Per  eam 
enim  descendit  Filius  Dei  ad  nos,  et  nos 
per  ad  eam  eum.  Stantem  super  terram  : 
licet  sedeat  in  throno,  ad  proficiendum 
tamen  peccatoribus,  vicina  est  :  et  cacu- 
men  illius  tangens  coelum  :  quia  licet  hu- 
millima  sit,  subtilissima  tamen  est,  in 
ipsam  Trinitatcm  attingens.  Angelos 
quoque  Dei  ascendentes  et  descendentes 
per  eam  :  et  Dominum  innixum  scalae, 
ex  ea  carnem  sumendo,  nos  per  eam  ad 
se  trahendo. 


Ipsa  etiam  est  porta  regni,  et  nostra) 
ingressionis  in  regnum.  (ienes.  xxviii, 
16,  .lacob  ait  :  Vere  Dominus  est  in 
loco  isto.  Et  infra,  ^.  17  :  Quuni  terri- 
bilis  est  locus  iste  daMuonibus,  amubilis 
hominibus,  delectabilis  Deo  I  i\on  est  hic 
aliud  nisi  domus  Dei,  et  porta  cmli  : 
quia  inde  aditus  est  ad  regnumcodorum. 

Ipsa  etiam  cst  aurora  illuminationis. 
Aurora  est  lux  infusa  vapori  tcrrcstri. 
Genes.  xxxii,  20  et  27,  dicit  Angelus 
ad  Jacob  :  Dimitte  me,  jam  enim  ascen- 
dit  aurora.  Jam  ascendit  pernativitatem, 
in  mundo  apparendo,  vel  in  assum- 
ptione,  ad  ccchis  pergcndo,  aurora,  idest, 
Maria.  Uespondit  :  Non  dimitlam  te,  etc. 
Et  ait  Angelus  :  Necjuaquam  Jacob  ap- 
pellabitur  nomen  tuum,  sed  Israel  *. 

Ipsa  est  etiam  pleniludo  perfectissi- 
ma  omnium  gratiarum  post  Dominum. 
Genes.  xli,  .5  :  Septem  spicse.  Glossa  :  id 
est,  spiritualia  dona,  pullulabant  in 
culmo  uno,  id  est,  Maria,  plenss  atque 
formoscC,  quibus  larga  pietate  redundat. 

Ipsa  est  etiam  horreum  sanctitatis, 
contra  famen  mortis.  Genes.  xu,  33  et 
seq  :  Provideat  rex,  id  est,  Deus  Pater, 
virum  sapientem  et  industrium,  scilicet 
Filium  suum  Ghristum,  et  prseficiat  eum 
secundum  humanitatem,  teirse  JEggpti, 
id  est,  niundo,  ([ui...  quintam  partem 
fructum  gratiarum  per  septem  annos 
fertilitatis,  scilicet  tempore  gratioe,  con- 
greget  in  horrea,  totius  aeternitatis,  id 
est,  Mariam.  Et  prseparetur  futurse  sep- 
tem  amiorum  fami,  quse  oppressura  est 
Aiggptum.  Quce  scilicet  erit  in  ge  - 
henna. 

Aperuitque  Joseph,  id  est,  Christus, 
universa  horrea,  scilicet  Mariam  in  an- 
nuntiatione,  quse  plena  est  secundum 
dicta  GabrieUs,  Luc.  i,  28  :  Ave,  gratia 
plena,  in  passione  seipsum,  in  ascen- 
sione   ccelum  empyreum.    Et  vendehat 


9^5 


26. 


27. 


28. 


*  Genes.  xxxu,  28. 
xxxvu 


U 


370 


D.  ALB.  MAG. 

Pretio     salulis 


^gyptiis   '  .     Glossa 
eorum. 

Aiidiens  aulem  Jacoh  qiiod  alimenta 
venderentur  in  .'Egypto^dixit  fiiiis  suis  : 
Quare  negligitis,  etc.  ^  ? 

20.  Tpsa  est  eliam  lerra  sacerdotalis,  sci- 

Jicet  Patris,  et  Filii,  et  Spirilus  sancti, 
qua;  semper  libera  iuit,  et  est  a  condi- 
tione  actualis  peccali,  tam  venialis, 
(|uam  morlalis.  (lenes.  xlviii,  22,  dixit 
Jacob,  id  est,  Deus  Pater,  ad  Joseph,  id 
est,  ad  Cliristum  :  Dn  tihi  partem  tniam, 
id  est,  Mariam,  quce  accopta?  aclionis  in 
omnibus  est,  f/uam  tuli  de  manu  Anior- 
r/ia^i  i)i  gladio  et  arcu  tneu.  ISola  liic  de 
sanctilicatione  ejus. 


ORD.  PR.ED. 

Ipsa  est  etiam  mater  benedictionis. 
Genes.  xuv,  25  et  20  :  0  Maria,  Deus 
patris  tui,  erit  adjutor  tuus,  supra,  et 
infra,  intus,  et  extra,  a  de\tris,  et  a  si- 
nistris,  Et  omnipotens  henedicet  tibi  he- 
nedictionihus  cadi  desuper.  Glossa  : 
Subjiciens  tibi  omnia  ccelestia,  et  terre- 
slria,  ut  Angelis  et  bominibus  domineris. 
Denedictionihus  ahyssijacentis  deorsum, 
ut  et  in  Purgatorio  domineris.  Denedi- 
ctionihus  uherum.  Glossa  :  Potum  lactis 
Domino  minislrantium.  Denedictiones 
/nitris  tui  conforlatx  sunt  henedictio- 
)tihus  /)atru)H  ejus.  Glossa  :  Omnium 
moritis  Patriardiarum  et  INopbetaruin, 
ut  nullus  tibi  cuinparetur. 


> 


LlBEll  EXODI. 


llaM'  siiiif  iioiiiina  lilioriiiii  Isrnol 


i  Hcatissiina  Domind  ngina  radi,  mater 

Dii  diriltir  fiscella  ahsconsiunis  '  :  undo 
cum  jaiii  tiinporu  graliie  celare  no)i 
/)Osscl,  siilicfl  Deus  Patrr,  «piin  liliuin 
suuin  a  s;L-culis  ubscondiluin  innndu  lua- 
niftstan'!,  sum/)sit  fiscellam  scir/ieatn, 
id  »sl,  .Mariaiii,  et  li)tirit  eani  hitumine 
ac  pire  :  positilt/ue  i)itus  in/antulu)n,  iil 
rs|,  (!liristuin,  in  incarnationo,  rt  e.rpo- 
suit  eum  tn  rarectu  ri/):f,  ubi  eniiiius  ac- 
cessuH  fst.  Mxpedil  iiiim  rva  aliijuu 
i|u.iiiib)i|ui'  ail  ostiMulrnduni,  ijuandoque 
ad  vondeiiduiii,  quandoque  ad  danduui. 
Sic  Gbristus. 

2.  1p>ia    est    eliatn    rubus    apparitionis, 


vl 

Kxodi,  III,  2  :  Aj)paruit  ei  (Moysi)  />o- 
mi)ius  i)i  fia)n)na  iy)tis  de  mediu  rttbi,  id 
esl,  .Muriu'  :  et  i  i</ehat  tjuud  arderet,  et 
ttun  cumburerelttr.  j^i 

lp>a  i'sl  etiuiu  virgu  divi»iunis.  Kxud. 
XIV,  15  fl  ir>  :  Qttid  clamas  ud  tne  ? 
Loijuere  filiis  hntel  ttt  /iroficiscanttir  : 
ttt  autem  eleva  viryam  tttam,  id  ost,  .Mii- 
riain,  por  devolionoiu,  et  esteitde  ttia" 
num  tuam  su/ter  mare  oinniuin  tribula» 
liunuin,  et  (onlalionuin.  I\t  dividr  illnd. 
(ilossa  :  KlucluH  cuiitradicontiuin,  ut 
yradiantttr  fiiii  Israel  i/i  mvdiu  mari 
per  siccum. 


•  (leneB.  xu,  iifl. 

•  (iviies.  xi.ii,  1. 


»  Eiod.  1,  1. 
*  Kiud.  II,  3. 


HIUIJA  MARTANA,  IJHER  EXODI.  371 

Ipsa  est  etiam  virga  concussionis,  quee  lorium,  id  est,  iMaiiuni,  de  aiiro  mundis- 

graliam  nobis  apud  Christum  impetrat.  simo,   quia   in   utero     matris  plusquam 

Exodi,  xvir,  3  et  seq  :  Silivit  populus  alii,  fuit  sanclilicata.  InJe  prxcipiam,  et 

prae  aquse  penuria...  Et  ait  Dominus  ad  loquar  ad  te,  ^{q,.    Facies   et   mensam  : 

Moysen  :  Tolle  virgam,  id  est,  Mariam,  ...faciesque  illi  labium  aureum.  Glossa  : 

percutiesque  petram,   id  est,   Christum.  quia    omnia    nociva,    et    otiosa    rcdar- 

ipsum  per  eam  impulsando   :  et  exibit  ^mi.  Ft  pones  super  mensam  panes  prO' 

ex  ea  aqiia,  ut  bibat  populus.  positionis.  Unde  et  mensa  satietatis  di- 

citur. 

Tpsa  est  etiam  dulcificatrix    omnium 

amaritudinum.   Exod.   xv,   23  et  seq.  :  Tpsa  est  etiam  candelabrum  illumina-       q 

Non  poteranlbibere  aquas,eoqiiod essent  tionis.   Exod.   xxv,    31   ct   seq.  :  Facies 

amarse.  Glossa  :  id  est,  tribulationcs,  sed  candelabrum    ductile.    Glossa   :  malleis 

Dominus   ostendit  ei  (Moysi)  lignum^  id  passionis.  Et  lucernas  septem.   Glossa  : 

est,   Mariam,  istam  habens    vim,   quod  Sep^tem  dona  Spiritus  sancti :  e//;o«e5  6'a.y 

cum  misisset  in  aquas,    in    dulcedinem  super  candelabrum,  id  est,  Mariam,  ut 

versse  sunt.  luceant.  Glossa  :  ad  illustrandum  taber- 

naculum. 

Ipsa  est  etiam  vas  refectionis.  Exod. 

XVI,  33  :5«^me  va5  2«mm,  idest,  Mariam,  Tpsa  est  velum  hyacinthinum  ',   quo      ka 

et  milte  ibi  Man,  id  est,  Christum  Deum,  velatus  fuit  Fihus  Dei,  et  nos  velamur  a 

et  hominem,  quod  factum  est  in  incarna-  diabolo,  et  peccato,  et  ira  Dei. 
tione,  et  repone  coram  Domino  ad  ser- 

vandum.   Glossa  :   in  memoriam  eeter-  Ipsaest  etiam  altare  hoIocausti-,quan-       u 

nam.  tum  ad  passionem.   Et   altare    thymia- 

matis  %  quantum  ad  devotionem  et  con- 

Ipsa   est  eliam  mons  habitationis  in  templationem. 
incarnatione.    Exod.    xix,     18   :    Totus 

mons    Sinai,    id  est,    Maria,   fumabat  Ipsa  est  eliam  reconciliatrix,  quod  of-      19 

gratia,  et  devotione,  eo  quod  descendisset  ficium    assumpsit,    maxime    in    coelum 

Dominus  super  eum    in  igne    Spiritus  ascendens.   Unde  designat  eam  Moyses, 

sancti  :  et  ascenderet  fumus  ex  eo  quasi  Exod.  xxxii,  30,  qui  dixit  ad  populum, 

de  fornace   :    eratque  omnis  mons   ter-  qui  adoraverat  vitulum  :  Peccastis  pec~ 

ribilis,     scilicet    diabolo,     et    omnibus  catum  maximum.  Peccaslis,  dicit  Virgo 

Sanctis.  nostra,  facillime,  stultissime,  verecundis- 

Exod.  XXIV,  16  :  Ilabilavit  gloria  Do-  simc,  mulliplicissime^  avarissimc,  inso- 

mini    super     Sinai,    id    est,     Mariam.  \nh\\\s?,\m.e.  Ascendam  ad  Dominum  m\' 

Glossa  :  id  est,  super  mensuram  meam,  sericorditer,  Iideliter,  solemniter,  si  quo 

vel    amphoram    meam   :    ipsa    enim   et  modo  ciuivero  eum  deprecari pro  scelere 

mensura  Dei,  et  nostra  est,  et  amphora  vestro.    Glossa  :    quod  tantum  est.    Sed 

liberationis,  tegens  illum  nube.  Glossa  :  nota,  quodMoyses  orabat,  utpeccator,  et 

divina  protectione,  sex  diebus.  Glossa  :  servus.  Unde  et  dicebat,  Exod.  xxxn,  13: 

quia  sex  diebus  operari  jubemur.  Recordare  Abraham,    Isaac,    et  Israel. 

Ecce  quia   pro   se  patres  diligenter  in- 

Ipsa     est    et    propitiatorium    venise.  ducit.   Sed  Maria  orat  ut  filia,  jubet  ut 

Exod.  XXV,  17  et  seq.  :  Facies  propitia-  soror,  imperat  ut  mater.  TTI  Regum,  ir, 

*  t^xod.  xxvr,  passim.  ^  Ibid.,  v.  16. 

*  Exod.  XXXV,  15  et  alibi. 


372 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  PRjED. 


13. 


20  :  Pete,  maler  mea  :  neque  enim  fas 
esl  ul  avertom  faciem  tuam.  Unde  in  Vi- 
gilia  assum[)lionis  ejus  orat  Ecclesia  in 
secreta,  dicens  :  «  Munera  noslra  apud 
clementiam  tuam  Dei  genilricis  com- 
rnendet  oratio,  quam  idcirco  de  praesenli 
soeculo  transtulisti,  ul  pro  peccalis  no- 
stris  apud  tc  liducialiter  intercedat.  » 

Ipsa  est  etiam  lahernaculum  rei^le- 
tionis.  Exod.  xl,  31  et  32  :  Post<jwnn 
omnin  perfecta    sunt,  ut    scilicet    Deus 


fieret  homo,  et  homo  Deus,  operuit 
nubes,  id  est,  Spiritus  sanctus,  taherna- 
culum  testimonii,  id  est,  Mariam.  Luc. 
I,  33  :  Spiritus  sanctus  superveniet  in  te, 
etc. 

Et  gloria  Domini  implevit  iUud,  id 
est,  Christus  seipso  ad  generis  humani 
redemptionem,  gratia  ad  justorum  cou- 
lirmationem,  venia  ad  reorum  reconcilia- 
tionem,  gaudio  ad  tristium  consohitio- 
nem,  ut  non  sit  qui  se  abscondut  a  calore 
ejus  '. 


LIBEU  LKVITIGI. 


\'o<*a\it  aiitoni  ^lo^seii.  4't  lociiliis  cst  ri  Doinliiiis,  cto 


Rcgina  mundi  dicilur  ostium  prsesen- 
talionis,  ad  (|uod  omni-  prccator jirasrn- 
tari  dfhet.  Li-vit.  i,  2  :  /Jmno  qui  obtule- 
rit.  (ilossa:  volunlarif, //o^//Vim  homino, 
ad  placandunisihi  Dtum,  o//if/«7  primo  «</ 
osliian  tabcrninuli,  id  esl,  ad  .\Liriam. 
LiuIp  Hcruartkis  in  Sernione  de  Nalivi- 
tali-  r>  \  irginis  :  «  (Jnidquid  illud  est, 
(|Uod  oHerrc  paras,  .Maria*  « ommeudare 
memento,  etc.  « 

Itein,  l[isa  est  osliiim  inundatiuiiis. 
Levit.  \iv,  11  el  se(|.,  Icprosus,  id  est, 
pfccalor,  iiiundatur  ad<tstiuiii  tal>iTiiaruIi 
per  agiium  i't  oleuiii,  id  fsl,  pingurdi- 
neiii  Di-i,  misericurdiafii,  t-t  ^'latiaiii.  I\t 
a.spcrtjet  «deo  saccrdus  h-pro.sum  scptifs 
corum  Ihnnino.  (ilossa  :  ll  rjiciaiilur 
stplfiii  iluMutdiia,  et  ul  recipial  Spiri- 
tuiu  Huuctuin. 

Ilfin,  Ipsa  fsl  arhur  cihuiis,  el  ohuin- 


hrans.  Levil.  xxiii.  40  el  seq.  :  Sutnetis 
cobis  fructus,  id  est,  Christi,  arboris 
pulc/ierrimif,  itl  ost,  .Maria*,  spatulasque 
piilmaruni.  tjlossa  :  id  esl,  ruinos  ctuiti- 
nfiitia',  ft  castitatis  conjugii.  I\t  ranius 
iit/ni  (lcnsarum  fromiium.  (ilossu  :  ( ►in» 
iiium  viilutum,  scilicel  fructui»,  8od 
iiiuxime  inisericortliam,  tjuum  opi>rtet 
esse  continuuin,  ft  pfrmunentein.  h't  ha* 
bitabitis  in  umbracuiis  scptem  dicbus. 
(llossa  :  Tt)tu  vilu  pro  iiinhruculo  t»epU'in 
ilifrum  hahftur. 

Itfiii,  l{)su  fst  aiinus,  ft  tfinpus  prt)|)i« 
tiatitiiii>..  Lfvil.  \xv,  !•  et  tiftj.  ;  Vlanijes 
Ituicina  mense  septimo,  decima  die  »/jni- 
.v/.v,  tempin'e  propitiationis,  elc.  (ilossa  : 
i^\\\A  gfiiuit  liiimanuiii  honitatf,  et  cle- 
iiifiitiu  u  corriijitione  liherutur,  tjuihuS 
in  .\duiii  diftuin  ettt  :  Puivis  es,  et  in 
pulrerem  reverteris  \ 

Sanctificabisque    annum    quinquaye' 


'  INal.  XNiii,  7, 
»  l.evil.  I,  l. 


'  (•riirs.  III,  IV. 


HIF5LFA  MAULWA,  LIIU-M  M  MKHI.  373 

simicm,  id  est,  Mariam,  et  vocahis  remis-  id  est,  iMaiiam,  quod cst  meum  sanctilate 

sionem.   Glossa   :  omnium    pcccatorum,  meian  Wvmdiiic,  mewn  lidelitatc,  mcum 

omnium  laborum  :  cunctis  habilatoribus  amplitudine,  meum  lar-itatc,  et  hoc  in 

terrx  tuse,  non  solum  cceli,  sed  et  terraj.  medio   vestri,    quia    communis    est.    /Jt 

Revertetur  enim  homo,  scilicet  peccator.  non   abjiciet  vos  anima   mea.   Glossa  : 

ad possessionem  suam.  Glossa  :  paradi-  Audeo,  et  dico,  quia  anima  Dei  Christus 

sum,  et  unusquisque  rediet  ad  familiam  est.  Ac  si  dicat  :  Non  ahjiciet  vos  Filius 

pristinam.    Glossa   :    Patriarcharum,  et  mcus. 

Prophetarum.  Ambulabo   inter  vos.   Glossa  :   homo 

factus.   Et  ero  Dcus  vester,   protegcns, 

Ttem,  Ipsa  est  tabernaculum  unionis  liberans,  salvans,  coronans.  Vosque  eritis 

inter  nos  et  Deum.   Levit.   xxvi,  11   et  populus   mcus,   me  timendo,  ut  Domi- 

seq.    :    Ponam    firmiter    tabernaculuni  num :  me  amando,   ut  Deum :  me  lau- 

meum  in  medio   vestri.    Tabernaculum,  dando,  ut  crcatorem. 


LIBER  NUMERI. 


Locutiis  esl  Doiuiiiiis  acl  Wojseii 


Regina   mundi,   Domina    ccefi,  IMater  tum  in  conceptione,  et  nativitate  :  com- 

Dei,  dicitur  mater  occultationis,  et  invo-  ptetum  in  Fifii  Dei  incarnatione  :    ere- 

futionis :  invofvit  enim  Fifium  Dei  nostra  ctum  in  ipsius  gforiosa  assumptione.  De 

humanitate,  peccatores  miseratione,  ju-  his  tribus,  Numer.  vn,  1:  Moyses.  Glos- 

stosetservos  Deiprotectione.  Numer.  iv,  sa:  id  est,  Christus,  in  die  qua  complevit 

^  el  seq.:  Extendent pallium  totum  hi/a-  tabcrnaculum,    ipsam    omni    gratia    re- 

cinthinum,  id    est,   Mariam.   Nota   offi-  pfendo.   Luc.  i,  28  :  Ave,  gratia  plena. 

cium  paffii,  et  Virgini  adapta.  Eterexit  illud.  Gfossa  :  gforia  spirituafi. 

Operient    candelabrum,  id   est,  Chri-  Et,  ibidem,  ix,   15:  Die  qua  erectum 

stum  in  incarnatione.   Omnia  vasa,  qui-  est  tabernaculum,  operuit   illud  nubes, 

hiis  ministratur  sanctuario,  id  est,  om-  Gfossa  :    Incarnatio    Chrisli,  cujus   cfe- 

nes  servos  Christi,  qui  serviunt  Deo,  in-  mentia  tabernaculum   Eccfesiae  protegit, 

volvent    haycinthino  pallio ,    quia   ipsa  bonitas  disponit,  prudentia  in  via  hujus 

proteget  omnes  servientes  Fifio  suo.  ssecufi  transitum  dirigit. 

Ipsa  est  etiam  tabernaculum  peccato-  Item,  Ipsa  est  nubes  umbrationis,  et 

rum,  quod  sanctificatum  est  ad  afiorum  ductionis.  Numer.  x,  11  et  seq.:  Elevata 

emundationem :  quod  compfetum  est  ad  €st   nubes,    Maria.    (Require    de   nube.) 

pauperum  ditationem  :  quod  erectum  est  Elevata,   inquam,    in   assumptione,    de 

adabjectorum  exaftationem  :  sanctifica-  tabernaculo  f(£deris,\&  est,  de  mifitante 

'  ."Siimer.  1,  i. 


37  i 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  PRiED. 


Ecclcsia.  Et  recuhuit  nubes  in  solitudine 
Pharan.  Glossa  :  quod  interprolalur  ona- 
ger,  vcl  fertilitas.  Moverunlque  castra 
filii  Juda  per  turmas  suas.  Nihil  enini 
aliud  restat,  nisi  eani  sequi.  Unde,  Eccli. 
XXIV,  2G,  ipsa  claniat :  Transite  ad  me, 
omnes,  etc.  Et  nos  claniare  dcbemus : 
Trahe  me  post  te  '. 

4.  Item,  Ipsa  tamquam  arca  ftederis  proe- 

cessit  nos  in  ccBlum,  ad  praeparandum 
nobis  locum.  Xumer.  x,  33  et  3i:  Arca 
fd-deris  Domini,  id  est,  Maria,  pr^ecede- 
dehat  eos,  quod  factum  est  in  assumptio- 
ne,  per  dies  tres  providens  locum  ca- 
strorum.  Nuhes  quotiue  Domini  super  eos 
erat  per  diem  cum  incederent.  (llossa: 
Proteclio  divina,  id  est,  Spiritus  sancli 
gralia,  eleclos  ab  initio  deiendit,  ct  ud 
fuluram  quietem  custudit. 

»5  Item,  Ipsa  est  tuba  convocationis  ad 

veniundum,  tuba  hortulionis  ad  l^tilun- 
dum,  tul)a  jubilationis  ad  ejiuiandum. 
INumer.  x,  i  elseq.  :  Sisemel clantjueris, 
sriiicct  tuba,  venient  ad  te  principes...:  Si 
aulem  proiixior  utque  conrisus  clanyur 
increpuerit,  movebunt  castru  primi,  elc. 
Sicjierilis  ad  bellum...,clanijetis  ulu- 
lantibus  tubis,  elc.  Si  quando  Itabebi- 
tis  epulum,  rt  dies  /estos  et  calendas,  ca- 
netis  tubis,  etc, 

0.  Itcm,  Ipsa  cst  tuhcrnacuium  protectio- 

tionis  in  umni  tril)uluti(>iie.  .Numer.  wi, 
4iJ :  Moijsrs  et  Aaron  /injerunt  ad  taber- 
naculum  fivderis,  cum  veiiel  cos  omnis 
muilitudo  ocridcre.  (Jinnl,  postquain  in- 
ijressi  suiit,  opcruit  nubes,  et  a/)paruit 
ijloria  Ihnnini.  Gios.sa  :  Discamus  e.\ 
hi)i ,  ({uunlu  sil  uliiilus  riiristiunis,  (|U0- 
modu  pri)t)';.'at  (mih  Deus  ia  triliuiuliont*. 
lunc  enim  muxiuR'  udest  grutiu  Dri,  cum 
homimim  H:i>viliu  concilutur.  VA  i(uumvis 
Suncti  mugni  meriti  sinl,  nou  appuret 
cis  ^'ioria  Domini,  nisi  in  pirtcuhi,  «'t 
pene  iii  ipsu  moilr. 


Item,  Ipsa  est  virga  florens.  Numer. 
XVII,  8,  Moyses  invenit  in  tabernaculo 
Domini  germinasse  virgain  Aaron,  id 
est,  Mariam  :  quod  factum  est,  cum  pe- 
perit  Filium,  virgo  manens  :  et  turgen- 
tihus  geinmis  eruperant  flores,  qui,  foliis 
dilatatis,  in   amggdalas  de/ormati  sunt, 

Tpsa  est  etiam  petra  refocillationis. 
ISumer.  xx,  8  et  seq.:  Dixit  Dominus  ad 
Mogsen  :  Loquiinini  ad  petram,  id  est, 
Mariam,  et  illa  dabit  aquas  gratiarum 
limpidissimarum.  Cumque  elevasset  Muij- 
ses  manuin,  percutiens  virga  his  silicem, 
egressie  sunt  aqua\  (liossa  :  «  s[)iritualis 
grutiaj,  »  largissimx,  ita  ut  populus  hi- 
hiberet,  et  jinnenta.  Giossa  :  «  Quia  nuUi 
denegut  graliam  postuianti.  » 

Itoin,  Ipsa  est  fons  et  j)uteus  totius 
consoiationis.  Numer.  xxi,  13,  1()  elseq.: 
Filii  Isruel  castrametati  sunt  contra  Ar- 
non.  (iiossa:  id  est,  contra  maiedictio- 
nem.  /sV  ex  eo  loco  apparuit,  per  nativi- 
talem,  puteus,  id  est,  .Mariu,  super  quo 
lucutus  est  Doininus  ad  Mugsen  :  Con- 
grega  populum,  et  daho  ei  aquam.  Tune 
cecinil  Israel,  per  grutiurum  aclionem, 
carinen  istud :  Ascendat  puteus,  id  cst, 
.Muriu  per  nutivitutem  in  mundo  uppu- 
rendo,  vid  per  u.>>suinptionem  in  caduiii, 
giuliurum  proliu\iis  nos  perfuiidciido. 
Concinebant  biiuriter,  ununimitcr.  et  , 
forliler :  Puteus,  qiiem  foderunt  Princi'  1* 
pes.  (iiossu  :  «  Propliettc  propler  nuiitiu' 
tioiitMii,  Putriurchiu  per  exliibitionein, 
.\posl(di  per  ostensionem,  »  et  parave- 
riint  ititcfs,  id  est,  re^'es. 

Item,  Ipsa  (>>>t  .sliilu  iiiuminulionis.  \ 
.Numer.  xxiv,  17  :  Orietur,  uciiicrl  per 
nutivitulem,  stella,  id  cst,  .Muriu,  ({u.c 
henc  com{)urutur  stidUc  xwixni,  ex  Jarob^ 
ei  cunsurgrt  virga,  id  c»t,  ChrisluH,  de 
/srarl,  sciiicet  dc  rudice  Jcsse  ':  et  per- 
culiet  dures  Moab,  id  c»l,  dainoiiCH  A 
jtcccutiii  lihcruns  nus,  c(  hulvaii». 


'  Ciiiili'  .  I,  .1. 


*  l»u.  XI,  (. 


131I3L1A  MAUlAiXA,  LIBEU  DEl rrLUUAUMIl. 


37 


o 


LIBER  DEUTERONOMII. 


llaec  siiiil  verba,  qiioe  lociiliis  est  Movscs'. 


Bealissima  Domina,  Virgo  Maria,  di- 
citur  infirmarum  animarum  portatrix, 
Portavit  enim  Filium  Dei  pro  nobis  in 
utero  sanctitalis,  et  nos  portat  in  utero 
miserationis,  Deuter.  i,  31 :  Portavit  te 
Domimis  Deus  tmis,  et  non  solum  ipse, 
sed  et  Dei  genitrix  Virgo  pia,  ut  solet 
homo  gestare  parviilum  filium  suiim. 
Glossa  :  «  quem  tenerrime  diligit,  nec  la- 
borare  permittit.  »  Li  omni  via  per  quam 
amhulastis.  Glossa  :  «Numquam  defuit, » 
donec  veniretis  ad  locum  istum. 

Ilera,  Ipsa  est  terra  optima,  non  ger- 
minans  spinas,  et  tribulos,  ad  colendum 
facillima,  fertilissima,  quia  profert  Deum 
8t  hominem.  Deuter.  vui,  10':  Benedicas 
Domino.  Glossa  :  gratias  agendo,  pro 
terra  opiima,  id  est,  Maria,  quam  dedit 
tibi  Deus,  ut  alaris,  etditeris,  et  lauderis. 

Item,  Ipsa  est  soror  nostrse  pauperta- 
tis.  Unde  tenetur  nobis  ex  constitutione 
legis  subvenire.  Deuter.  xv,  9  et  11:  A^on 
avertas  oculos,  miserationis  tuse,  o  Ma- 
ria,  a  paupere  fratre  tuo,  scilicet  pecca- 
tore,  qui  licet  peccator  et  pauper  sit,  ta- 
men  frater  tuus  est  per  naturam.  Non 
enim  deerunt  pauperes  in  terra  habita- 
tionis  tuas,  id  est,  in  mundo.  Non  enim 
possunt  esse  divites  sicut  tu,  cui  dictum 
est:  Ave, gratia plena^ . Idcirco  ego  prx~ 
cipio  tibi,  ut  aperias  festinanter,  hilariter, 
abundanter,  manum  subventionis,  defen- 


sionis,  fratri  tuo  egeno  et  pauperi.  Hoc 
orat  Psalmista,  Psal.  ciii,  28  :  Aperiente 
te  manum  tuam,  etc. 

Item,  Ipsa  est  altarc  sanctificationis, 
continens  dilectioneni  Dei  et  proximi. 
Deuter.  xxvii,  5  et  8:  ^dificabis  altare 
Domino  in  monte  Hebal.  Glossa :  quod 
vorago  interpretatur,  de  lapidibus  quos 
ferrum  peccati  non  tetigit,  qui  immacu- 
lati,  et  non  corrupti  carne  et  spiritu,  ja- 
cula  diaboli  non  susceperunt.  Et  quis  est 
hic  inter  puros  homines,  et  laudabimus 
eum^?  nisi  ipsa  sola  post  Deum  excel- 
lentissima.  Et  scribcs  super  lapides  om- 
nia  verba  legis  hujus,  maxime  dile- 
ctionis  Dei  et  proximi,  plane  et  lucide. 
Scriptor  hujus  altaris  fuit  Spiritus  san- 
ctus. 

Item,  Ipsa  est  mons  benediclipnis,  sed 
Heva  fuit  mons  malediclionis.  Deutcr. 
xxvii,  12:  Hi  stabunt  ad  benedicendum 
pop ulo,  dsiniQS  benedictio7iem  non  mundi, 
quse  fallax  est,  super  montem  Garizim. 
Glossa  :  Qui  interpretatur  <//uw«o.  Divi- 
sit  enim  ut  prudentissima  bonum  a  malo, 
et  melius  a  bono,  et  optimum  a  meliori, 
illud  eligendo.  Luc,  x,  42  :  Maria  opti- 
mam  partem  elegit.  Divisit  et  nos  a 
mundo,  diabolo,  a  peccato,  et  a  morte. 

Item,  Ipsa  est  ccelum  ditationis,  unde 
omnia  meliora  proveniunt.  Deuter.xxviii, 


6. 


•  Deuler.  i,  1. 
»  Luc.  i,  28. 


3  Eccli.  XXXI,  9. 


376 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  PR^D. 


7. 


12:  Aperiet  Domimis.  Glossa  :  placatus, 
qui  aliquando  clauserat  iratus,  thesaii- 
rum  siunn  optimum,  ajflum  :  coelum,  id 
est,  Mariam,  ut  tribuat  pluviam  tcrrcf. 
Glossa  :  curdibus  terrenorum.  Per  ipsam 
enim  Dominus  pluit  ^-^ratiam  nobis  ad 
dqudlendam  animae  ariditalem,  et  fte- 
cunditalem  virlutum  conferendam. 

llem,  Ipsa  est  thalamus  deliciarum 
Dei.  Deuter,  xxxiii,  12:  /i7  ait  lienja- 
min  :  Amanlissintus  Domini.  Glossa  :  id 
est,  Cliristus  Filius  Dei,  in  thalamo,  id 
est,  in  Maria,  lota  die  morabitur.  Glossa: 
a  Nullo  vilio  alienalus  aliquando.»  Unde 


et  ibi  a  quserentibus  invenietur,  et  inter 
humeros  illius  requiescet.  Glossa  :  «  In- 
ter  bona  opera.  » 

Item,  Ipsa  est  mater  inflammationis, 
mater  custoditionis,  mater  instructionis. 
De  liis  Iribus,  Deuter.  xxxiii,  2  et  3  :  In 
dextera  ejus,  id  est,  Maria,  ignea  lex. 
Glossa  :  id  est,  charitas,  qua  sanctos  fa- 
cilius  amore  sui  succendit.  Secundo, 
Omnes  sancti  ad  cuslodiam  in  manu  i7-  \ 
lius.  Item,  /iV  (/ui  appropinquant  pedi- 
bus  ejus.  (ilossa  :  «  l  t  discant,  et  huini- 
liter  accipiant  de  doctrina  illius.  »  Uo- 
quire,  quid  doceat. 


LIBER  JOSUE. 


W   \'i\i'\\\i\\  4'nI   |>osI    inorlrni   M<»;ksi*. 


1.  Domina  An^adorum,  .Malfr  Dri,  cst 
terminus  h;eredilatis  noslra».  Josue,  i, 
2  el  seq. :  Dixit  Dominus  ad  Josue,  id 
est,  omni  servienli  Deo  :  Omnrm  locum, 
qui  sursum  est  (Dominus  non  vult  dare 
eis  locum  iii  Irrris,  (jui  vilis  est,  sed  sur- 
Kum,  qui  est  optiiiius,  et  lioc  i]iiia  dili^Ml 
nos)  quem  calruverit  vcstiyium  pcdis 
vestri,  cobis  trat/am...,  a  dcsertu  rt  lA- 
banu  usque  ad  /lurium  tnai/num  lAt~ 
phratcn,  id  est,  .Mariaiii.  Nola  utililales 
nia^Mii  lliivii,  et  adapta.  I'!l  usque  ad  ma- 
re  mat/num,  iil  e>t,  usi{ue  nd  r,hri>luiu 
qui  coiuparatur  niuri  magno,  erit  termi- 
nus  vester.  Glussa  :  •  It  nuii  sulum  efli- 
ciaris  hiBres  Dei,  sed  cohaTes  Ghrisli.  > 

2.  Ilriii,  Ipsa  I  -^l  evasionlH  foneslra.  Jo- 
sue,    II,    17  el   IH,  dixeriint'e\ploratores 


ad  R  ihah  :  .////<f>jii  erinms  a  juramen» 
/"..,  v/  siynum  non  fuerit  /unirulus  istt 
cuccineus.  (ilossa:  id  est,  fianguine  suo 
ruhriratus  :  rt  tiyaceris  eum  in  /ntestrn^ 
prr  quam  dimisisti  nos. 

Ipsa  est  eliam  fenestra,  qu.r  per  liiiii- 
eulum,  id  est,  per  liliiim  siaiiii,  pecca* 
tores,  uf  tv.i.l.inl,  diiiiillil,  et  justos  nt- 
trahit. 

Ilem,  Ipsa  est  arcn  oslensionis  directS 
vin'  iii  co'luiii  :  uiide  festiiiuiiter  eain  se- 
qui  dehomus.  Josue,  iii,  (>,  di\it  JottUf), 
id  est,  Ghristus  :  '/'oHite  arcam  f(tderi», 
el  pnrcedite populum:  uroa  enim  anleco» 
det  no4  iii  co'lun)  asrondendo,  locum 
praqinrando,  pro  mdiis  mlvocando,  iiot 
ad  se  tralo-iido  pcr  Jordiiiivm. 


'  JosU»',  I,  1. 


BIBLIA  MAKIANA,  LIBER  .ILDICl  .M.                              377 

Josue,   IV,    10   et    II  :   Festinavitque  quibus  nulluni  debemus  relinqucrc,  sed 

populus  ef  transiit.  Glossa  :  &  Non  otio-  omnes  intcTimere.  » 
se,  non  remisse  nobis  agendum  est :  scd 

omnia  festinanter  transeunda.  »  Cumque  Item,  Ipsaestsol,  adjuvandum  omni-        6. 

/;-rt»Amt'«/ omy/e.s,  licet  quidam  facillime,  bus  lidelibus.   Josue,   x,   13:   Sleterunl 

sed  tamcn  omnes  in  ipsam  spem  auxilii  sol  et  luna,   donec   ulcisceretiir  se  gens 

fi"-enles,  transivit  et  arca  Doniini.  Ipsa  dc  inimicis  suis.  Cilossa  :  visibilibus,  et 

enim   praecedet  nos    propter  aliqua,   et  invisibiiibus.  Stctit  itaque  sol  in  medio 

subsequetur  propter  quaedam.  coeli,  et  non  festinavit  occumbere.  Glossa: 

«  semper  oritur  (idelibus.  » 

Item,    Ipsa   est    clypeus    defensionis, 

quanlum  ad  nos,  et  clypeus  interfeclio-  Item,  Ipsa  est  civitas  refugii.  Josue,       7, 

nis,  quanlum  ad   dsemones.  Josue,  viii,  xx,    I   et  seq.,  ad  quam    fugere   debet, 

18  etseq.:  Dixit  Dominus,  scilicet  Pa-  qui  effugere  cupit  mortem. 
ter,  ad  Josue,  Christum  Filium  suum  : 

Leva  super  omnem  creaturam  puram  in  Item,  Ipsa  est  altare  testimonii  nostri.        8, 

sanctitate,    dignitate,    pietate,    utilitate,  Josue,  xxii,  26  et  seq.,  dixerunt  filii  Ru- 

clypeum,   id  est,    Mariam,    peccatorum  ben  et  Gad  :  Exstruamus  nobis  altare,  id 

defensatricem,    dsemonum    impugnatri-  est,   Mariam,   infinitae   magnitudinis,  in 

cem,  qui  in  manu  tua  est,  contra  urbem  misericordia,  in  bonitate,  in  humilitate, 

llai.  Glossa :  «  Hai  interpretatur  chaos,  in  largitate,  in  Filii  Dei  conceptione,  in 

vel  habitaculum  eorum,  id  est,  daemo-  testimonium    liberationis,    libertatis,   et 

num,   qui  in  abysso    regnant.   Cumque  haereditatis  coelestis,  ut  juris  nostri  sit 

elevasset  clgpeum,    id    est,    Mariam,  in  offerre,  et  holocausta,  et  victimas,  et  pa^ 

annuntiatione    ipsam    in    matrem  assu-  cificas  hostias  :  et  nequaquam  dicant  cras 

mendo,  et  in  assumptione  secum  in  thro-  filii  vestri  filiis  nostris:  Non   est  vobis 

no  collocando,  non  contraxit  manum,  pars  in  Domino.  Et  vocant  altare,  Testi- 

quam  in  sublime  porrexerat,  tenens  cly-  mo^iium  nostrum,  quod   Dominus   ipse 

peum,  id  est,  Mariam,  nobis  in  consola-  sit  Deus.  Hoc  allare  exstructum  est  in 

tionem,  diabolo  in  occisionem,  et  pecca-  conceptione,     sanctificatum     in     utero, 

tis  in  deletionem,    donec  interficerentur  aedificatum  in  incarnatione,  in  assump- 

omnes  habitatores    Hai.    Glossa  :    «  Ue  tione. 


LIBER  JUDIGUM. 


Post  morteiii  Josiic'. 


Domina  mundi,  Mater  Dei,  et  Regina     contra  diabolum,  et  peccatum.  Unde  si- 
coeli,  pugnatrix  pro  suis  contra  mundum,     gnificatur  per  Judam  de  quo  dicitur,  Ju- 


*  Judicum,  1,  i. 


378 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  PR.^D. 


2. 


dicum,  I,  1  et  2  :  Consitlueniiit  fiHi  Israel 
Dominum :  et  merito,  quia  ipse  dicit : 
Sine  mc  nihil  poteslis  facere^,  dicentes  : 
Quis  ascendet,  si  aliquis  Angelorum,  si 
aliquis  Sanctorum,  ante  nos  debiies, 
inscios,  ct  imprudentes,  contra  Chana- 
nceum,  id  est,  mundum,  diabolum,  et 
peccatum,  et  erit  dux  belli  maxinii,  in- 
(^\c[\&s\n\\,i:o\\\.\\\\i'\'f  Dixitque  Dominus: 
Judas,  id  est,  Maria  quee  interpretatur 
confitens,  ascendet.  Ascendit  enim  in  na- 
tivitate  mundo  apparendo,  in  assum- 
ptionc^  coram  Patre  ccelcsti  ad  eum 
interpellandum,  semper  pro  nobis  se 
prinuim  otferendo.  lCvce  tradidi  terram 
in  manus  ejus,  imo  et  co  lum,  et  me- 
ipsum.  Lnde  dicit  ex  ore  Filii  sui,  Matlli. 
xxviii,  18  :  Data  estmihi  omnis  potestas. 
Noli  ergo  sine  ipsa  inirc  bellum.  I|)sa 
enini  dux  est  belii  nostri,  dobet  enim 
prjBcedere  ex  oflicio  sibi  a  tota  Trini- 
tale  injuncto. 

llem,  Ijisu  est  matcr  liberationis,  ot  ju- 
bilalionis,  el  {.Mudii.  Judicum,  v,  (iet  seq. : 
Quifverunt  svmita\  lilossa  :  «  (Juia  ocfu- 
pata  ab  boslibus  eram,  ct  non  audebain 
ascendere  ad  orationeni  ad  doniuni  Do- 
mini.  »  Cessaverunt  forles  in  /srael,  vt 
qttieverunt,  dunev  sunjvret  iJvbbura,  id 
est,  Muria  :  suryvrvt,  per  nalivitutem  in 
mundo  ap|iarend(),  vel  per  assuuiptio- 
nem  in  ( aduin  ascendcndo,  tnatvr  tn 
Isravl.  (llossa:  «  quia  consiliundo,  bor- 
tando,    pra>dicando,  ab  bostil>us  libera- 


vit.  »  Quod  et  ipsa  post  Deum  summe 
fecit :  unde  gralias  agendo  Deo,  dicit,  ibi- 
dem,  y.  2  :  Eijo  sum,  egu  sum,  paupcr- 
cula  Maria,  Immilis  Maria,  lamen  Mater 
Dei,  Regina  coeli,  Domina  mundi,  quae 
Domino  canam.  (jlossa  :  «  Vox  justi, 
ille  quidem  est  canora?  vocis,  et  sincersB 
mentis,  ut  cantilena  ejus  divinum  dele- 
ctet  auditum  :  quae  omnino  non  habet  in 
se  raucum  peccati  sonum,  et  nihii  olfen- 
sionis  in  lingua,  nihil  crassitudinis  in 
spiritu,  M  psallam  Domino  Dvo  Israel^ 
dicens,  Luc.  i,  Ui  :  Mdjnificat  anirna 
mea  Dominum.  Infra,  ibidem,>-.  8:  \ova 
bella  eleyit  Dominus.  Glossa :  «  Quia 
inermes,  fortes  lecit,  et  triumphules.  » 
Et  portas  hostium  ipse  subvertit. 

Ipsa  est  vellus  roris  divini.  Judicum, 
VI,  36  et  seq. :  Dixitque  Gedeon  ad  Dvum: 
Ponam  hoc  vvlius  lanse,  id  est  Virgineni 
sacram,  in  area,  in  Judaica  gento.  Si  ros 
totius  orbis  in  solu  veiiere  /iuerit.  Glossa : 
id  est,  in  sola  .Maria  :  quod  iaetum  luit  in 
annuntiatione,  ({uando  in  eu  Cbri^tus  hu- 
manilalcm  assumpsil :  vt  in  omni  terra, 
et  in  cordibus  inlidelium  sivvitas,  sciam 
quod  per  manum  meam  iHierabis  Jsraei, 
(Juod  enim  i[)sa  impleta  iuit  gratia  super 
omnem  puram  (-reaturam,  signum  fuit  ii- 
berutionis  noslra».  Eavtumquv  est  ita.  Et 
de  nucte  consuryens,  ejrpresso  veiiere,  lA' 
est,  .Mariu,  per  invocationem,  per  devo- 
tam  salutationem,  ro;irAfi//<.  Glossu  :  cor* 
dis,  rure,\d  est.gratiu,  impievit. 


\AWA\  i;l'tii. 


Iii  «liclMi^  iiiiiiis  jiullris' 


1.  Roatissima  Domina  voratur  .Mat<r  pul-      fuit  amaritudinis,  ot  nitiiun».  Rutli,  i,  11) 

chriludinis,  .sed  niilii  in  jiassioue  Kilii  sui      et  Keq.  :    Dnebant  muiivres,  in  advoniu 


*  Joaii.  XV, 


•nmti,  I,  1. 


BIBLIA  MARTAXA,  LIBEB  RIJTII.  370 

Noemi  in  Bethlehem,   quod  polest   re-  conrjrcgnvi.  Colli-it  autem  ancilla  Dci  in 

spicere  duplicem  adventum  B.  Virji^inis,  agro  Ecclesiae  humilitcr,  quia  spicas  re- 

vel  adventum  in  mundum  per  nalivita-  manentes :  fideliler,  quia  scr/uens  messo- 

teni,  vel  adventum,     quando    venit    in  rwm  ye^^m,  ut  quod  alii  ahjiciunt,  ipsa 

Belhlehem  ad  pariendum  -.  Ilxc  esl  illa  sumat.  Unde,  Psal.  xxvi,  10:   Quoniani 

Noemi.  Haec  est  illa,  in  qua  macula  etiam  pater  meus  et  maler  mea  derelir/ucrunt 

venialis  peccati  non  est,  quaj  in  utero  me:  Domiiius  aulem  assumpsit  me.Vv.v- 

portat  candidum    et    rubicundum.    Sed  severanter,  quia  usque  in  fincm  mundi, 

quod  sequitur,  respicit  statum  passionis  fideles  ad  se  conj-regat.    Unde  sequitur, 

Christi.  Quihus  ait :  Ne  vocetis  me  Noemi  ji.l :  De  mane  usque  nunc  stat  in  arjro, 

(id  est  pulchram),  sed  vocate  me,  nunc  et  ne  ad  momcntum  quidem  domum  re- 

in  passione  Filii  mei,  Mara  (id  cst  ama-  versa  est. 

ram),  quia  amaritudine   valde   replevit  Item,  Dixit  Booz,  id  est,  Deus  :  CoUi- 

me  Omw«yDotow,sciIicet  Dominus  qui  re-  gentem,    scilicet   Mariam,    quie    colligit 

plevit  me  in  annuntiatione   gaudio  et  Ise-  quos  vult,  nemo  corripiat. 

titia,  in  passionevero  mcerore  cttristitia.  llem,  Colligit  sapienter  :  undc  sequi- 

Egressa  sum  plena,   in    annuntiationc,  lur,   -^^.  17  et  18  :  Qux  collegerat  virga 

quando  diclum  est  mihi,  Luc.  I,  28:  ^ue,  caedens,    scilicet  tribulationis,    et   excu- 

gratia  plena.    Et  vacuam    reduxit  me  tiens,  invenit  hordei  tres  modios,  scilicct 

i)om/;«/^,  cum  sola  rediens  Filium  meum  Conjugatos,  Viduas,  et  Virgines.   Quos 

reliqui  in  sepulcro.  Cwr  er^o  i;oc«/i6-  me  portans    in    sinu    misericordia?,    et    in 

Noemi,    quam  Dominus  humiliavit,  et  dorso  patientiae,  reversa  est  in  civitatem, 

afflixit  Omnipotens  ?  Dolores  ergo,  quos  scilicet  Jerusalem  ccelestem. 
elTugeram  in  nativitate,  nunc  omnes  per- 

solvi  in  Filii  mei  passione,  ut  Damasce-  Item,  Ipsa  est  qu?e  se  et  nos  vestivit, 

nus  aiebat  '.  et  cooperuit,  ct  involvit  pallio  divinita- 

tis,  sicut  dicitur  de  Christo  in  Praefatione  : 

Item,  Ipsaest  ancillaelectionis,  et  ope-  «  Ut  nos  divinitatis  suae  tribueret  esse 

rationis.  Ruth,  11,  2  el  seq. :  Dixit  Ruth,  parlicipes.  »   Ruth,  lu,  9  et  scq.  :  Dixit 

quae.  interpretatur  vidcns,   feslinans,  in-  Ruth  ad  Rooz,   id  est,  ad  Deum :  Ego 

deficiens  :     Vadam    in    agrum,    scilicet  sum  Ruth,    ancilla  tua:   expande  pal- 

Ecclesiae,  et  colligam  spicas,  id  est,  pau-  lium  tuum  super  famulam  tuam,  quia 

peres,  caecos,  et  claudos,  more  Filii  mei,  propinquus  es.  Et  ille :  Renedicta,inquit, 

qui  hujusmodilihenter  colligit,  quse  fiige-  es  a  Domino,  filia —  Noli  ergo  metuere: 

rint  manus  metentium,  scilicet  mundi,  et  sed  quidquid  dixeris  mihi,  faciam  tibi : 

diaboli.  Diabolus  fere  universam  terram  scit  enim  omnis  populus  qui  habitat  in- 

congregaverat,  mittens  falcem  suam  in  tra  portas  urbis  mese  mulierem  te  esse 

messem  alienam  :  unde  et  gloriando  di-  virtutis.  Ncc  abnuo  me  propinquiim,  etc. 
:it,  Isa.  X,  14:    Universam  ierram  ego 

'  S.  JoAN.  Dajuscenus,  Lib.  IV  de  Fide  ortho-  doxa,  cap.  \'6. 


380 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  PILED. 


LIBER  REGUM  PRIMUS. 


tiiil  \ir   iiiiiis  (lc   Haiinilliaiiii   Sopliiiii'. 


Rogina  ccploruni  est  arca  exsultationis 
in  tubernaculis  justorum,  et  arca  timoris 
in  tabcrnaculisdapmoniorum  et  malorum. 
I  Hegum,  IV,  5  et  scq. :  Cunupte  venisset, 
per  nativitatom  in  mundum,  nrca  /cede- 
ris  iJomini,  id  est,  Maria,  in  ctistra,  tri- 
bulatorum,  tentatorum,  et  totius  mili- 
tantis  Hcclesiae,  timueruut  Philistiiin,  id 
est,  daemones,  direntes :  V;e  nobis  !  Venit 
enim  illa,  cui  dictum  est,  Genes.  iii,  15  : 
Inimicitias  ponam  inter  te,elc.\on  enim 
fuit  tanta  ejsuilalio,sn\\ccl  peccatorum, 
heri  et  nudiustertius,  quaiido  non  liabr- 
bant  talem  adjulricem.  /:V  diuerunl  l'hi- 
listiim  :  (Ju.enam  est  vou-  clamoris  maijni 
in  castris  Ilchrseorum?  I*sal.  cxvii,  l."i: 
Vox  ejsultationis  ct  salutis  in  taberna-' 
culis  justorum.  Ilt  coynovcrunt  tjuod  ar- 
ca  iJomini  venisset  in  castra.  lU  dirt-runt: 
Vsp  uobis!  Illi  nut«'in,  .xcilicet  llibia-i, 
bene  nobis.  ^>///v  nos  salvabit  dc  manu  tlco- 
rum  subliminm  istorum  ?  Ibi  eiiiiu  i|»sji 
est  per  adjutoriuiii,  ibi  et  Irinitas  Di-us. 

Iteiii,  Ipsa  est  sol  ardi-ns,  niater  cule- 
factionis  frigidoruiii  lilioruiii  Adam.  I 
Regum,  XI,  'J  :  iras  erit  vobis  saiu.^,  gru- 
tiae  et  veniae,  cum  incaiucrit  soi,  id  eHl, 
Maria.  Numquid  non  inruluit,  cum  illi 
tota  deilas  substuiitialiter  ill.ipsa  est  ? 
Ilic  est  sol,  tripliciter  iio>  iirfiis.  Inde 
dicilur,  Kccli.  xliii,  i  :  Tripliciter  soi 
esurens  inontcs,  radios  iijneos  exsufflans, 
etc. 


Ipsa  est  etiam  cornu  unctionis,  ex  quo 
ungunlur  ad  dignitatem,  ad  sanctitateiii, 
ad  venustatem.  I  Regum,  xvi,  1  et  seq. : 
Dixitque  Dominus,  l*ater,  ad  Samuelem, 
id  est,  Christum  :  Imple  cornu  tuum,  id 
est,  Mariam,  oleo,  id  est,  teipso,  et  omni 
gratia :  quod  factum  est  in  incarnatione. 
Et  uni/es,  inde  reges,  et  sacerdotes,  et 
f\\\osDe\, (/uemcumc/ue  monstravero  libi, 
Undr  Hernanlus:  «  De  plcnitudine  eju8 
accipiunt  singuli,  et  universi  *,  etc.   » 

f 

Item,  Ipsa  est  civitas,  et  domus  satie- 
tatis.  1  Regum,  xx,  ('»:  Hogavit  mc  Dnvid 
ut  iret  ceieriter :  quod  factum  est  in  in- 
t-arnatione,  quando  tliaiii  pra'venit  An- 
geluiii,  qiiem  iiiiserat  ad  .Muriain  N  irgi- 
ntMii  gloiiosaiii,  /;/  Itethieem,  civilatfra 
suam,  saiK-tissitnam,  et  opiilentissiiiiain. 
l  iidf  si-quitur:  Quia  victiin:e  sidrnmet 
Deo,  .Angelis,  juslis,  peccaloribu»,  ibi 
sunl  universis  contribulibus  suis.  Psal. 
Lxxxvi,  3  :  Giorio.sa  dicta  sunt  de  te,  citi» 
tas  Dei,  id  est,  .Maria  ! 

Item,  Ipsa  est  refraMiatrix  ir;p  Dei, 
quoud  peccntores,  quiP  David,  id  est, 
Cdirislum,  ab  interfectione  tt»terna,  \abal 
stulli,  id  est,  peccatoris  iTfneiiavit,  »i- 
gnata  per  Abigail,  quie,  I  Rtg.  xxv,  24 
et  sv\\.,  cecidit  ad  pedes  David,  se  iuuDl- 
nibus  liumiliando.  h't  diuit:  In  me  sU, 
dontine  mi,  hjec  inii/uitas.  (ilosHtt  :  «  NoU 
uIciHci.  •  Maiitia  crgo  non  inveuiatur  M 


'  I  lleKUiii,  I,  I.  «.iiii.  !»u|.ci  illud  .\|.ocaI.  XII,  1  •   SiQHUw  «•»• 

»  S,  KeH.NAhui-»,  Serm.  3  Jc  .Vuuuutiutiouc  cl      huim,  ••lc 


BiniJA  iMAHIAXA,  LIBER  BKOr.M  U. 


381 


ie,  sed  potius  bonitas  difrusiva,  pietas  ad  me   manu   niea  gravissima  et   intoleia- 

condonandum,    misericordia    altractiva.  bili, 

Et  ait  David  ad  Abigail,  placalus  cjus         Et  nisi  cilo  venisses  in  occursum  mihi, 

inlercessione  :  Benedictus  Dominus  Deus  quod  factum  est,  quando  nata  est,  pecca- 

Israel,  scilicet    Pater    misericordiarum,  torum  libi  reconciliationem  assumendo, 

qui  misil  te  misericordissimam  et  pru-  non  remansisset  Nabal  usque  ad  matu- 

dentissimam,  liodie,  sdWcQi  quandocum-  tinam  lucem  mingens  ad  parietcm,  quia 

que  intercedis  pro  peccatoribus,  vel  prge-  totaliler   delevissem    eum.    /iV«/   autem 

cipue  inassumptione,  in  occursuuimewn,  Abigail  mulier  illa  prudentissima  et  spe- 

ad  placandum,   ad  refraenandum,   ac  ad  ciusissima  '. 

coniponendum   inter  me,  et  peccatores.  Et  6//x<7  David  ud  Abigail ;  Vadepaci- 

Et  benedictumeloquiumtuum,^\\xs(\\iiim  fice  in  domum  tuam  :  ecce  audivi  vocem 

oninium  Angelorum.imo  omnium  San-  tuam.  Sed  quam  vocem?  vocem  misera- 

ctorum.Psal.  civ,  19  et  20  :Eloquium  Do-  tionis  pro  peccatoribus,  vocem  conserva- 

mini  inflammavit  eum.Misitrexet  solvit  tionis  pro    justis,  vocem    fidelitatis  pro 

eum,  id  est,  peccatorem.  Et  benedicta  tu,  servitiis  exbibilis  remunerandis.  Et  hono- 

qu,-e  prohibuisti  me   ssevissimum  contra  ravi  faciem    tuam.,   in   conceplione,    te 

peccatores,  sicutdicitin  Osee.v,  14  :  Ego  sanctiiicando,  in  nativitate  tua,  mundum 

quasi  leeena  Ephraim,  et  quasi   catulus  per  te  illuminando,  in  incarnatione  mea, 

leonis  domui  Juda.  Ego,  ego  capiam,  et  te  inmatrem  prse  omnibus  eligendo,  et  in 

vadam.   Et,  ibidem,  xui,  8  :    Occurram  assumptione  tua,  te  ullra  omnes  choros 

eis  quasi  ursa,  raptis  calulis  :  et  dirum-  Angelorum  in  meadextera  coliocando. 
pan\    interiora  jecoris  eorum,  ulciscens 


LIBER  REGUM  II. 


Factum  est  auteiii,  postquam  morluus  est  Saul 


Sancta  Theotocos,  Virgo  et  mater  Dei, 
honoratur  a  Deo  in  gloriosa  assum- 
plione  suain  hoc,  quod  propterhonorem 
ejus,  Dominus  peccata  reis  dimittit,  gra- 
tiam  aridis  infundit,  et  justis  gloriam 
promittit.  II  Regum,  vi,  12  etseq.  :  Abiit 
David,  id  est,  Christus,  et  adduxit  arcam 
Dei,  id  est,  Mariam,  de  domo  Ohededom, 
scilicet  in  assumptione,  in  civitatem  Da- 
vid,  hoc  est,  in  coelum  empyreura,  cum 
gaudio.    Et    erant   cum   David  septem 


chori.  Quorum  primus  est  chorus  Ange- 
lorum.  Secundus  Patriarcharum.  Tertius 
Prophetarum.  Quartus  Apostolorum. 
Quintus  Martyrum.  Sextus  Confessorum. 
Septimus  omnium  sanctarum  Virginum. 
Ab  his  omnibus  honorata  est  Begina  coeli 
in  assumptione  ejus.  Et  benedixit  David, 
id  est,  Christus,  populo,  reis  peccata  di- 
mittens,  aridis  gratiam  infundens,  et 
justis  gloriam  promittens.  Et  partitus  est 
universse  multitudini  Israel^...   collyri- 


*  I  Regum,  .\xv,  3. 


'  II  Regum,  I,  {. 


382 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  PR^D. 


clam  panis  unam,  et  assatitram  buhidx 
carnis  laiam,  et  similam  frixam  oleo 
laetitise,  in  resurrectionc,  pro()ter  ho- 
norem  suce  malris. 

2.  Ttem,  Ipsa  est  Mater  revocationis  pec- 

catorum  de  rogione  longinqua.  Unde  si- 
gniticatur  per  mulierem  Thecuiten,  quae 
dixit  ad  David,  li  Regum,  xiv,  7  et  seq. : 
Quxrunt  exstinguere  scintillam  meam 
qux  relicta  est.  Kt  ait  rex  David :  Vicit 
Dominus !  quia  non  cadet  de  capiUis  /ilii 
tui  super  terram.  Et  sic  revocatus  est 
Absalon. 


-suspcnsos,  scilicet  peccati,  i^ropter  sep- 
tem  peccuta  morlalia,  a  David,  id  est,  a 
Cliristo,  non  dimisit  aves  lacerare  eos 
per  diem,  neqite  bestias  per  noctem,  id 
est,  diemones,  pn)hibens,  donec  stilla- 
ret  aqua,  gratiiu  scilicet,  contritionis,  et 
confessionis,  super  eos  de  cwlo,  id  est, 
de  misericordia  Dei.  Glossa  :  «  Dia  soUi- 
cituilosanctorumsuccurrilprccuminstau- 
tia  peccatoribus,  doncc  miscricordiani 
Dei  impctrct  super  cos,  pravos  homincs, 
ct  malignus  spiritus  compescens,  ne  vi- 
tam  illorum  ullerius  corrumpant,  prava 
suggerendo.  »  VA  David  Saul  sepelivit. 


Item,   Ipsa  est  mater  conscrvationis,         Item,    Ipsa    est    cisterna     gratiu'.    11 

quic  tam  diu  peccatorcsfovft,  usqucdum  Regum,   xxiii,  l'i    :    Desideravit   David 

ipsis  gratiam   Dci  inipctrct.  l  nde  signi-  aquain,  el  ait  :  O  si  quis  milii  daret  po- 

licatur  pcr  Uesplian,   (jua'  currus  intcr-  tum  aqitie  de  cisterna  quie  est  in  Itrthlc- 

prctatur  ',  qua*  scptem  viros  in  patibulu  hemjuuta  pvrtam  ! 


LIBER   IIEOUM  III. 


It<'\   Ihixiil  sriiiirral,  IiiiIm'ImiI<|Ii<'  ;rlnliH  |>iiiriiii«»4  «lirs 


1.  Scmi>er   exccllentis.siina   Virgo  .Maria 

desiderio  .sanctuium  1'alrum,  ct  arduru 
optata,  i-t  qmcsila  fuit,  ul  Idgrm  rcguin 
foverct  pfi  incarnatiunriii  in  griiiiiu,  ut 
ipsum  rccipiendu  «alflacfret,  in  cunsrr- 
valiunc  lulius  vilie  rhrisli,  iii  liuc  ntundu 
sibi  miiiislrandu,  cl  .slarrt  in  cadu  cmiiv- 
rcu  |»n)  pcccaloribu.s  cxurundo.  111  Itc- 
gum,  1,  I  ctseq.,  sighilicatur  \  irgu  .Ma- 
ria  \^\ir  Ahisatj  Sunamitidrm,  qua*  iiitcr- 
prctatur /)«//•/•  mtus  abundans,  vcl  patris 
mei  rutjitus,  dti  cujus  laude  dicilur  ;  Di- 
uerunt  erijo  ei,  scilicet  David  servi  sui, 
id  cst,  sancli  Pulrc»  :  Quieramus  \ii  uiiiiii 
tcrnicreatiirain  ratiunalciii,qua'  sub  cirlo 


cst,   tlumino  ntislro  retji  ttdolescentulam 
vinjinem,  dignain,  <7  stet  coram  retje,  H 
/oveut  eum,  dormiatque   in  sinit  suo  : 
Rcx  rcguni,  et  ftnctit  eum,   pcr    iiicar- 
natiunem  in  greiiiiu  ventris  bui,  dormi» 
atque  in  sinu  suo,   upud   muiidissiniam 
muiidissimus,  in  crcalura  creutur,  in  lilia 
l'ut<r,   iii    aiicillu    Duiiiiniis.   (Ju.rruinus 
ctium  \  irgiiicinsapiciitissiinam,  cliaritalo 
ardcntis8iiiiaiii,  qiKc  ipsum  Dcuiii  ad  li- 
beratiunciii,  ct  iiiiscratiunciii  iiilluiiiiiic(  : 
liabctur  cniiii  ibi,  et  calefaciat  dominum 
nostrum  rei/em.  (Jua^ranuis  ct  Virginem 
sapienlisniiiiaiii,  qutesciat,  vclit,  ct  p<  •.>il 
stare  ut  interpcllatrix  coram  reye  ad  re- 


'  II  !lo;,'uin,  XXI,  8  el  seq. 


*  III  llcguiii,  1,  {. 


BIBLIA  MARIANA,  LIBER  IIEGUM  III.                           :^83 

frcTnandum,  ad  excusandum,  ad  judican-  ram  charissima  :  neque  enim  fas  esl,  ncc 

dum,  ad  placandum.   Qugesiemnt  icjitur  coram  me,  nec  coram  Angelis,   ac  om- 

adolesaeniulam   speciosam    in    omnibus  nibus  sanctis,  ut  averlam  faciem  tuam, 

fnibus  Israel,  el  hwenerunt,  licet  diffi-  te  pro   quacumque  re  postulantem  non 

cillime,  Abisag  Sunamitidem,  id  est,  Ma-  exaudiendo. 

riani.  Ilanc  omnes  eligamus,  secundum 

illud  Poetffi  :  Item,  Ipsaest  matcretdominasalvatio-       :]. 

nis  :  quod  signatum  est  in  Abiatliar  sa- 

Eligo  cui  dicas  :  Tu  mihi  sola  places.  cerdote,    qui  ollendcrat  regem   Salonio- 

nem.  Cui  diuit  rex  \...Equidem  vir  tnor- 

Quaesita   fuit    in    lege,    et  Proplietis,  tisiues  ised  hodie  te  non  interficiam,f/uia 

tempore  Patriarcliarum,  et  Proplietarum,  portasliarcam,  id  est,  Mariam,  ipsam  iio- 

sed  inventa  in  Nazareth  ab  Archangelo  norando,  te   ci  sui)jiciendo,    et    in    ejus 

Gabrieie  ',  in  tempore  gratioe  in  annun-  fidelitatem    et    misericordiam    commit- 

tiatione.  tendo,  coram  David  palre  meo-. 

Rem,  Ipsa  est  peccalorum  advocata,  Item,    Ipsa    est    tempium    charitatis.        4. 

habens  tria,  sciiicet  sapientiam,    facun-  IIIRegnum,  vi,  22,  incujuslaude  dicitur  : 

diam,   et  fidelitatem,  quae  debet  habere  Nihil  crat  in  templo,  id  est,  Maria,  quod 

advocata  :  unde  significatur  per  Bethsa-  non  auro  tegeretur.  Glossa  :  «  Soia  enim 

bee.    III   Regum,  ii,     18   et   seq.,   dixit  charitas  regnat.  »   Duo  ostia  in  templo 

Belhsabee,  id  est,  Maria,  ad  Adoniam,  id  de  lignis  olivarum  \  Giossa  :  «  Diieclio 

est,  ad  peccatorem  :  Bene,  ego    loquar  Del,  et  proximi.  » 
prudenter,  Immiliter,  instanter,  et  perse- 

veranler,/;ro^e,  misero,  egeno,  et  despe-  f  Item,  Ipsa  est  nebula,  et  habitacu-       3. 

rato.  Sed  cui  ?  certe  Regi  magno,  forti,  lum  absconsionis  Fiiii  Dei  \ 
et  giorioso.  Venit  ergo  Bethsabee  ad  re^ 

gem   Salomonem  :  quod   faclum  est  in  III  Regnum,  x,  I  et  2  :  Sed  et  regina       6. 

assumptione,  ut  loquerelur  ei  pro  Ado-  Saba,  id  est,  Maria,  multo  cum  comitatu 

nia,  id  est,  peccatore.  Et  swrexit  rex,  famuiorum,  et  Sanctorum,  imo  et  ipsius 

id  est,    Christus,  in  occursum  ejus,  liiia-  Fiiii  sui,  ingressa  est  Jerusalem,  et  hoc 

riter,  totaiiter  et  solemniter.  Posiiusque  in  die  assumptionis.  Saba  est  civitas  re- 

esi  ihronus  gioriae   mairi  regis.   In   an-  gaiis  YEtiiiopiae,   unde  haec  regina  fuit, 

nuntiatione  posita  fuit  Domina  mundi  in  quae  praefuit  duobus  regnis  ^thiopiae,  et 

throno  gratiee,  in  passione  Filii  in  throno  -^gypti. 
misericordiae,  in  nostra  causa  injudicio, 

in  throno  misericordiee,   in  assumptione  Item,  Ipsa  est  tlironus  totius  Trinita-        7. 

vero  suaad  coelos  in  thronogioriae.  Unde  tis.  III  Regnum,  x,  18  et  seq.  :  Fecit  rex 

sequitur  :  Qude  sedit  ad  dexieram  ejus,  Salomon  thronum,  id  est,  Virginem  gio- 

ut  imperalrix,  ut  gratiarum  distributrix.  riosam,  ethocin  tempore  gratiae,  quando 

Ei  dixit  ei  rex  :  Pete  fiduciaiiler  pro  om-  mater  misericordioe  in  mundo  est  nata, 

nibus,  maler  mea  mundissima,  mihi  ob-  de  ebore,  castitatis,  puritatis,  innocentiae, 

sequiosissima,  et  super  omnem  creatu-  grandem,  in  natura,  ingratia,  in  gloria, 

'  Cf.  Luc.  I,  26  et  seq.  III  Regum,  in  quo  agitur  de  nebula  et  domo 

■^  III  Regum',  II,  26  et  seq.  Domiiii  per  nebulam  irapleta,  transiit  ad  cap. 

*  III  Re"um   VI,  32.  x  ejusdem,  et  ad  liistoriara  regina)  Saba  (Nota 

*  Nota  aliqua  hoc  in  loco  deesse,  a  scriptore  edit.  Lugd.). 
per  incuriam   dimissa.  Nara  a  cap.  viii  libri 


384  D.  ALB.  MAG.  ORD.  PR.ED. 

in  misericordia,  in  humilitate,  in  boni-  olei  vi  lecytho.Ad  qiiam  EHas  ait:.  .Ilsec 

tate,   in    largitate,   ct    in  pulchritudine.  autern  dicit  Dominus  Deus  Israel  :  Ily- 

Undo  sequitur  :  Et  vesticit  eum  ioVdViiev,  dria  farins',  id  est,  Maria,  nun  deficiet, 

regahter,   plusquam   omnem    creaturam  quia  semper  potest  et  vult  dare,  quia  lar- 

puram,  auro  /uho  nimis,    id  est,  chari-  gissiuia,  quia  dilissinia,  quia  gratiapk^na. 

tate  suprema,  imo  et  seipso.  Qui  hubeat  Nec  lecythus  olei  ininuefur,  quo  nos  pa- 

sex  gradus.  Prinms  est   humiHtas.   Se-  scit  semper,  et  ungit,  et  ketiticabit. 
cundus,   virginitas.    Tertius,    paupertas. 

Quartus,erubescentia.  Ouintus,  palicnlia.  lleni,  Ipsa  est  nebuhi  refrigerans,  plu- 

Sextus,  temperaniia.  £"/ A<///im//rtj> /A/o/it  ens,  et  donans,  in  annuntiatione,  id  est, 

rotundaerat,  spe  cadestium.  Etdu<ema-  tempore  graliae.  111  llegum,  xviii,  14  et 

jius  hinc  atque  inde  tenentes  S€diie,\d  est,  15  :  Mubecula  parva,  id  est,  Maria,  parva 

Mariam.  i>//cr //J«/iJ/i-,  scilicct  limor  et  re-  per  humililatem,  sed  immensa  per  gra- 

verentia  :  liabebat  enim  ad  Filium  timo-  tiam,  ascendebat.   vel   in  nativilate  sua, 

rem  et  revercntiam  :  quia  hcet  esset  «'jus  mundo   apparendo,   vel  in   assumptione 

liHus,  tamen  erat  Dominus,  el  Deus.  Et  ctelos   penelrando  :    vel,  ascendebat   per 

duo  leones  stabant  juxta  manus  singu-  naturam,  quia  nobilissima,  per  graliain, 

las  :  et  duoderini  leuncuH  stantes  super  cjuia  omni  gratia  dilissima,  per  gloriain, 

sex  gradus  hinc  atque  et  inde   :  non  est  (juia    super    omnes    choros    Sanctorum 

factum  tale  opus   mirabilitale,  utililate,  exallata.  iJe  mari,  id  est,  dehoc  mundo. 

preliositate,  dignilal»',   pulchriludiiu',  in  Kt  paulo  supra,  ^.  41  :  Et  ait  Elias,  id  esl, 

universis  regnis,  cceii,  atque  terrae.  ("Jirislus,  ad  Achab  :  Sonus  multcV  pluviaf 

M/,  idest,  gratiarum,  omnes  compluens, 

8.  Item,  Ipsa  est  hydria  et  vas  satietatis.  et  gratiam  qu*rentibus  infuiidens.  Kt  in- 

III    Hegum,    XVII,    12  et    seq  :  lii   »  ujus  fia,  V.  V.\  :  Cumque  se  verleret  huc  at- 

laude  dicit  vidua,  id  esl,  Kcdesia  :    \ivit  que  illuc,  ecce  cadi  contenebrati  sunt^et 

Dominiis  iJeus  luus   !  quia   non  habeo  nubes,  et  venlus,  et  facta  est pluvia  yran- 

panem,  nisi   quantuni    pugillus   vaperc  dis.  Nam,  iit  iiit  |{ernardiis,    tle  plenitu- 

potest    fariiue   in  hgdria,    rt  paululuin  dine  tjus  ai»  ipiunl  singuli  el  universi  '. 


LiBEi;  \m\\m  jv. 


Prit*\nrlriilns    rsl    \lonl»'. 


Iiiiperaliix    (tiKjiuin  esl  \ a.s   invuoa-  ptT  peeeutum  invetrrali  sunl   \    el   cor- 

tionis   et   sanutionis.    IV   Hegum,    ii,  -H  rupti  :  >ed  ipsu   e»t  nuvuiii,  liabeuii  iiiul- 

et21,   dixit  [Wiswis:  Afferle  mihi  vas  nu-  lipliceiii  iion  ilaleiii. 

vum,  id   est,  Muriaui.  Alii    enim  uinnes*  Et  mittite  in  illud  sal.  (llossa  :  «  Ve^ 

'  S.  Hkh.nahuus,  Soriii.  iii   Aiiiiuiiliatioiiv  ilo-  •  IV  il>>^uui,  i,  I. 

ininica.el  seiin.  super  illa  veibu  Apocal.  xii,  1  :  »  ISal.  x?ii,  46. 
SiijiiuiH  miniuinii  mntaruil ,  elc. 


BIIJLIA  MARlAiNA    LIHER   ruBl/E. 


385 


bum  Domiiii  caro  faclum  est.  »  Sal 
enim  Filius  Dei  est.  Quod  cum  misisset 
illud  sal  in  fontem  aquarum,  quod  fa- 
ctum  cst  in  anniintiatione,  ait :  Hsec  clicil 
Domimis  :  Sanavi  has  aquas,  idest,  hu- 
nianam  naturam  lluidam  et  pestiferam  : 
et  non  erit  in  eis  idlra  mors  neque  steri- 
litas,  sed  vita,  et  fcecunditas. 

Item,  Ipsa  est  fenestra  illuminationis, 
tolam  domum  Ecclesiae,  luce  divinitatis 
illustrans.  Unde  et  vehiculum  lucis  vo- 
calur.  IV  Regnum,  xiii,  17  et  seq.,  dixit 
Eliseus  ad  Joas,  regem  Israel  :  Aperi  fe- 
nestram  orientalem,  id  est,  Mariam,  per 


quam  intrat  hix,  et  vita  :  sicut  per  fene- 
stram  occidcntalem,  idcst,  llevam,  intra- 
vit  mors,  ettenehrae.  Cumque  aperuissef, 
quod  factum  est,  quando  virgo  manens 
incorrupta  mundo  peperit  salvatorem, 
dixit  Eliseus  :  Jace  sagittam,  id  cst, 
Christum,  quia  ex  ea  ortus  est,  et  natus. 
El  jecit.  Et  ait  Eliseus  :  Sagitta  salutis 
Domini,  et  sagittasalutis  contra  Syriatn, 
idest,  contra  omnes  damones  :  percuties- 
que  Sgriam  in  Aphec,  do7iec  consumas 
eam,  ad  nihilum  redigcndo.  Unde, 
PsaL  XIV,  4  :  Ad  nihilum  deductus  est 
in  conspectu  ejus  malignus. 


LIBER   TOBI^. 


Tobias  ex  tribii  et  civitate  iVephthaii 


(lommendatur  in  beatissima  Virgine 
Maria  post  Deum  Lirgitas  summa.  Tobice, 
IV,  8  et  9  :  Quomodo  potueris,  ita  esto 
misericors,  omnibus  misericordiam  te 
implorantibus  pra-stando.  Si  multum 
tibi  fuerit,  quia  gralia  es  plena  -,  Do- 
mina  cceli  et  terrae,  abundanter  tribue, 
sicut  decet  dare  Reginam  omnium  crea- 
turarum  :  si  exiguum  tibi  fuerit,  etiam 
exiguum  libenter  impertiri  stude.  GIos- 
sa  :  «  Yoluntasa  Deo  pensatur,  non  dati 
quantitas.  » 

Item,  Commendatur  in  ipsa  post  Deum 
humilitas  summa.  Tobiae,  iv,  14  :  Super- 
biam  numquam  in  tuo  sensu.  Glossa  :  id 
est,  in  mente,  aut  in  tuo  verbo.  Glossa  : 
necdumfacto:  dominari  permittas.  Glos- 


sa  :  Si  quando  sit,  tamen  non  regnet. 
Ipsa  enim  numquam  motum  superbiae 
habuit,  sed  post  Deum  excellentissiine 
humilis  fuit. 

Item,  In  ipsa  commendatur  post 
Deum  facilitas  prtecipue  in  servitiorum 
sibi  impensorum  festinanlissima,  et  su- 
perabundantissima  retributione.  Tobise, 
IV,  15  :  Quicumque  tibi  aliquid  operatus 
fuerit,  o  Maria,  sive  juslus,  sive  pecca- 
tor,  ad  laudem,  et  honorem  tuum,  ac 
Filii  tui,  statim  ei  mercedem  restitue,  re- 
galiter  quia  regina.es  :  abundanter, 
quia  ditissima  es  :  utiliter,  quia  hdelis- 
sima  est  :  et  merces  mercenarii  tui 
apud  te  non  remaneat. 


*  Tob.  I,  {. 


•^  i.uo..  I,  -28. 


XXXVII 


25 


380  13.  ALB.  iMAG.  ORD.  VRJED. 


LIBER  JUDITH. 


.\i'|)lui\a(l  ilaqiu'.  i'OV  \le(loi-uiu '. 


{             In  nostra  JuJilli,  iJ   Cbt,    iu   \  ir;;ine  (k^nHncndatur  oliani  sanclissima  Vir- 

Maria  commenJatur  jiuKlirituJo   aJmi-  j^o   amplissima  charitate,    quae  consiJe- 

ranJa,  et  sapientia  pro.*  cuuctis  mortali-  ralur  in  hoc,   quoJ   non  taui   propriam 

bus  veneranJa.  JuJilh,    xi,    18   et    19   :  exallationem,    quam   nostram   quaMehat 

Z>/f<"irt/2/servi  llolufernis,quianonsolum  liherationem.  JuJith,  xii,  8,  Judilh   ora- 

servi  Uei  ipsam   aJmirautur,  seJ   etiam  bat  DoininKm^    Deum  hiucl,   ferventis- 

servi  mundi  et  Jiaholi,  «//<'/•«</ «//^r*///J  :  sime,  ///  diritjcrcl  viam  cjus  tid  libcra- 

\ttn  est  talis  mu/icr  supcr  lcrrnin,   imo  tiinttin  /itjjinli  sui  cii\)\.\\\i'[  alllicti. 
nec  supra  cii-lum,  in  adspcctu,  quiaetiaui 

macula   peccati  caruit  veuialis.   In  pitl-  (lummenJatur    cliam    iu    ea    maxiiua 

chritudinc  exleriori   crt-Jimus  eam  |iul-  j^ralituJu.    (iralis   enim    a;^'ehat     inJesi- 

clierrimaii  fuisse,  et   iq»lime  disjtositam,  ncnter,  pru  heiieliciis  .>ihi  cullatis,  et  iio- 

quuad   Deum,  (juanJo  dixit,  Luc.  i,  :(8  :  his  per   eam  cuuierendis,  seilicet  ut  dia« 

Ecce  ancilla  Dmnini,  eic.  (juuad  Au{,'e-  hulus   suj)erarelur,    pcccatum   deleretur, 

lum,  quauJu  Jixit,  ihiJum,  y.  iU  :    (Jutj-  munJus   lihfraretur.  JuJilli.    xiii,    1(1  el 

mudo  /iet  istud  ?  {)uodi\  humines  justus,  seq.  :   Abscidit  ca/ntt  llolti/crnis,  iJ  esl, 

quanJu  salutavit  Elisabcth.  (JuoaJ  |>ec-  diahuli,    l.iuJautlu  Dcum,   et  nos  conso- 

calores,  (juanJu  Jixit  miiiisliis   iii   iiuj)-  lando,  et  diuit  a  lontjc  att  custot/es  muro» 

liis,  Juaii.  II,  '»  :  Qn.rcuint/uc  tlixcrit  vu-  ruin  :    A/nrilc  /tortas.    (ilu8>u  :    id    c»l, 

bis,  /ttcilc.  l'!tetiam  ijiiuad  IMium  suum,  corJis    devulionem,    i/uoniam  utdjiscun 

quaiidu  dixit,  Luc.  n,  48  :   l''ili,  t/uti/  />■.  cst  iJcus.  (jlussa  :   «  ll  carnem   iulirmi- 

r/s//  imbis  sic  ?  lalis   nostra*  iii  me  ussumcus,  diviiiilatis 

sutE  nos  j)urli('ij)eH  faceret,  ut  jirupugiia* 

2.            (lommcudatur  etiain  Dumiiia   miiiuli,  tor,  el  victor  u  jiutestati*  di.ihuli  nos  eri- 

iiuminis  jtra*clara  exccllentia.   Ijisa  fniiii  jieret.  >  /:V  cuncurrerunt  ad  eam  umnes, 

csl  jiost    D 'um    iioiiiiaati^sima.    JuJitli,  scilicel   Anf;)'li.  (juihiis    dedit    hetiliaiii  : 

xi,2l,(lixit  llulufcnics  ad  Ju<lith.(ilu<iKa:  jusli,  (juihus  {.'rutium  :  jicccatures,  (jiiihus 

qua*    iiiterj)rctatur    con/itens,    vcl     /</«-  vcniam  imjictrat.    l//a  autem  ascendent 

dans,  et  t)if,'iiilicat  .Mariam  :  .Matjna  /ti.v,  in  eminentiurcm  lucum.  (jIushu  :  ud  luu- 

et  uomcn  tuum,  id  esl,  .Maria,  vcl  murin  daiidum  Dcuiii  jiru  heiieliciiH  Kuis,  nudi- 

slella,    nominabilur,    (juia    nominahitur  hjrcs  attulleiiN,  dixit :  Laudale  Uuminum 

mater  D.i  a  Deu,  ah  Angclis,  u  justis,  u  Dtum    nustrum.    (ilussa  :    .Nuu  iiic.  t/ui 

peccatorihu^,  u  Patriurcliis,  eto.  :   m  uni-  nun  deseruit  s/ierantes  in  se,  quia  lidclis- 

versa  tcrra.  im o  iu  uiiivcrmi  co-lo.  hiinus  e8t  :  et  in  me  anci//a  sua  liuiiiili, 

dcvota,  adim/dcvit  iiiiiahilitcr.  larjjritfr, 

'  Ju.litli.  1,  1. 


lilBLlA  MAIUANA,  LlliKK  .11  DITII.  387 

uliliter,etsapienter,m/5e/7"coyflf/am  suam,  perdilos  filios  perditi  Adain,  fratros  suos 

quia  incarnatus  est  in  mc  propter  pecca-  vocat.  Judith,  xiv,  1   el  seq.  :  Dixit  Jn- 

tores,    qiiam  promisit  per  os  Propheta-  dith    ad   umncm  popiilum  :  Audite  me, 

rum   domui  Is)-ac'l,  id  esi,   Ecclesiae  :  ct  //'a/re.y,  quoruni  soror  ego  sum  ox  natura. 

interfecit  in  manu  mea,  id  est,  per  Filiuni,  Item,  vocal  alibi  nos  filios.  Proverh.  vin, 

qui  manus  mea  est,  hostem  populi  sui.  32:  i\unce7'go,  filii,  audite  me,\sim(]uam 

Glossa  :  id  est,  diabolum,  hac  nocte  gra-  matrem  :  sed  hic,  audite  me,  lamquum 

tise   et   misericordiae.   Ecce  caput  llolo-  fratres   sororem.   Suspendite  coput  hoc 

fernis.  Tpsa,  de  qua  dicilur,  Gencs.  ui,  l.o  :  crudele,  nequam,  omni   fallacia  plenum, 

Ipsa  conteret  coput  tuum.  quod  ego  ahscidi,  super  muros  nostros. 

(jrlossa:  «  Tn  doctrinaT^vangelica,  quoe  est 

Commendatur  etiam    in  ea    maxima  murus  crcdentium,  in  illa  parte,  in  qua 

fortitudo.  Judith,  xiii,  22  et  seq  :  6';i«t'e/'.y?,  ostendatis  apcrte  hostis  superhiam  esse 

scilicetl^atriarchae,et Propheta?,et omnes  contritam.  »   Cum    exierit  sol.   Glossa  : 

lidcles,  dixerunt  ad  cam  (Judith),  id  est,  «  Docet  qualiter  hoslem  nostrum  perse- 

ad  Virginem  gloriosam  Mariam  :  Bene-  quamur.  »    Ctim   exierit   de  utero  meo, 

dixit  te Bominus  in  virtiite  siia,  i'\h'i  gra-  tamquam   sponsus    de    tlialamo    suo  ^  : 

tianiet  forlitudinemtribuens,  </?//« /)(?;•/?,  quod   factum   est    in  nativitatc  Domini, 

non  per  Angelorum^  vel  Sanctorum  ali-  sol,  id  est,  Christus  filius   meus,   illumi- 

quem,  ad  nihilum  redegit    'inimicos  no-  nans  caecos,  inflammans  frigidos,  fcecun- 

5//-o.y,diaholum  superando,peccatadelen-  dans  steriles,  et  se,  ut  sol,  omnibus  lar- 

do,    mundum    vivificando.  Quia   hodie,  giens,   et  difTundens,  Exite  cum  impetu 

scilicet    in    die    annuntiationis,    quando  nihil    lormidantes,    ad    pugnam    contra 

mater  Dei  effecta  est,  vel  in  die  assump-  mundum,  diabolum,  et  peccatum. 
tionis,  quando  super  omneschoros  Ange- 

lorum  exaltata  est,  nomen  tuum,  Kw^eVis         Commendatur  etiam  beatissima  Virgo 

reverendum,  hominibus  amandum,  dee-  a   summa   sapientia,    per    quam  diaholi 

monibus  tremendum,  ita  magnificavit  in  regnum  confudit,  et  caput  suum  contrivit. 

ccelo,  et  in  terra,  ut  nonrecedat  laus  tua  Judith,  xiv,  10  :  Una  mulier  llehrsea,  id 

de  ore  hominum,  et  omnium    Angelo-  est,   Maria,   fecit  confusionem  magnam, 

rum,  qui  memores  fuerint  virtutis  Do-  ei'mo\)'\na^nlem,indo?noregisNabucho- 

mini,  i^erie  m3im[es\i\i<i  in  seiernum,  pro  donosor,   id  est,  diaboli.  Confudit  enim 

quibus  7ion  pepercisti  animx  tuse,  in  die  superbiam  ejus  per  humilitatem  suam, 

amarissimse  mortis  praedilecli    Filii  tui,  astutiam  per  sapientiam,  et  sic  de  aliis. 
propter  angustios  et  tribulationem  gene- 

ris  tui,  miserorum  filiorum  Adam  :  sed         Ipsa  est  illa,  quce  Iraxit  Filium  Dei  de 

*?<6ye«w/imisericorditer,  viriliter,  etfide-  coelo  in  uterum  suum,  ut  ipsa  sibi  mater 

liter,r2a";2*magnae,amarae,ignominios3e,  fieret  incarnationis,  et  domus  habitatio- 

et  aeternae,  ante  conspeclum  Deinoslri.  Et  nis.  Judith,  xv,  Oetseq.  :Joacim.  Glossa: 

dixitomnis  populus  :  Fiat  !  fiat  !  — Et  «  Qui   inlerpretalur  Domini  resurrectio, 

dixit  Judith  ad  Achior :  Caput  omnium  significat    Chrislum,  »  qui  de  Jerusalem 

incredulorum  incidit  hac  nocte  in  monu  lenit    in  Bethuliam.   Glossa  :  id  est,  in 

mea.  uterum     Virginis,     ut    videret    Judith. 

Glossa  :  id  est,  proharet  fidem,  et  dile- 

Commendatur  etiam  Regina  Angelo-  ctionem.  Quse  cum  exiissei  ad  illum,  per 

rum  a  maxima  humilitale  quae  conside-  nativitatem,    benedixerunt    eam    omnes 

ratur    in  hoc,    quod  omnes  vermiculos,  una  voce,  dicentes  :  Tu  glorio  Jerusaicifi, 

'  P-^al.  xviM,  G. 


388 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  PRi^D. 


id  est,   illorum,   qui    sunt   in   coelo  :  /?/      hus.  Et  dixit  omnis  popuius  :  Fiat/  fiat! 
Igp.titin   Israi'l,  id  cst,  dolcnlium,  ct  j^o- 


meulium  pro  pcccatis  in  hoc  muado, 
tu  honorificenlia  poinili  nostri,  abjccti, 
quia  fecisli  viriliter.  Glossa  :  «  Coiilra 
principem  mundi.  »  Et  ideo  eris  benedicta 
in  xternuni  a  Dco,  ab  Angelis,  et  homini- 


Itcui,  Ipsa  esl  comminatrix  omnium 
laedcntium  servos  et  aucillas  fdii  sui. 
Judilli,  xvi,  20  :  Vae  genti.  Glossa  :  in 
pcrpctuum,  in.surgenti  contra  genus 
meum,  id  est,  cuUores  Dei ! 


LIBER  ESTHER. 


Iii  (liebiis    \<»*!iiiei*i '. 


1. 


2. 


llic  cummciidatur  Ijcatissima  Domina 
a  suprcma  potcutia,  quam  posl  Dcum 
habet  supcr  omncs  crcatura.s.  Lstbcr, 
II,  7,  Eitbcr  erat  puUhru  niniis,  et  de- 
cora  /«(.•/e.(j|ussci  :  «  circumdala  variflale 
vii  tutum.  »  l']l  infra,  ,V.v.  I.'j  v[  seq.  :  Erat 
(Ksllicr)  /ormosa  vulde.  ei  incredtbili  pul- 
chritudinc,  uinnium  ocuiu  gratiosa  ct 
amabilis  videbatur.  ( Jinuibiis  t*nim  pliccl, 
Deu,  .\n;.M'lis,  juslis,  pfLiatonbus.  Et  ada- 
inacit  eani  rex  .Vssui-rus,  idcsl,  (Ibri^tus, 
/ilwi  tjuam  onincs  mulieres,...  vt  jtusuit 
diadcma  rvgni  in  r/ipitc  vju.s.  (ilos>iu  : 
«  Gunsortcm  rum  rcj;ui  fccit.  »  l*!cce  po- 
tcutia.  Feciti/ue  eam  regnare  poliiitrr, 
iutcruulitcr  ;  potculir  rt;,Miut,  (}uiu  dilis- 
simu,  L't  tiibiiit  nii  \ult,  ({iiiiiliim,  it 
quundo  \illl,  •■l  quotii'sruillt|Ui'  vull  : 
U'tcriiulilt'r,  quiu  rr;j^ni  «-jus  iioii  i-rit  linis  '. 
Dicittir  ergu  meritu  rc;;ina  polcalis.siiuu, 
lur;;issimu,  el  tulerna.  ila'C  tria  iii  iiiilia 
re^'iiiu,  nisi  in  ca  roiirurniiil. 

Ilcm,  Kst  sponsa  D»i,  dc  cuju.s  ili-.-nis- 
simis  iiuptiis  diritur,  Khtlicr,  ii,  IK,  Hc.v 
Assuerus,  id  cst,  C.briNtiis,    pio  cuiijun- 


ctionc,  ct    uuptiis  l^^tbcr,  id  cst,   .MarisB, 
in  dic  annuutiutioiiis  cclcbratis,  (]uaruiu 
cunciliutor  fuil  (lubriel,  y«yA/7  convicium 
prceparuri.  (jlussa  •  id  est,  {^Miidium  spi- 
rituulc,   permagnificum   iii    tulo  urbe,  in 
c(i>lu,et  iii  pur^^ututiu  :  dies  enim  muximi 
gtiudii  est   dics    iucurautiunis  Filii    Dci : 
cunctis principibus  ct  servis  suis.  Glussa  : 
id  cst,  iiiujoribus,  ct  minuribus.  Et  dcdit 
rcifuicin    unicersis    prucinciis.    Rcquicin 
j.'rutiu.' tcrrcNtiibus,  rcquiciii  |;loria*  cirle- 
.stibus,    rc({uicm    tribiilutiuuis    iii  pur^'a- 
toriu    munciilibus,    uc   duna  largitus  est 
justu  magnificentiam principalcin,  r('j,'a- 
lilcr  daus,  uiiivcrsu  duiiA,  cclcrilcr  (l.iii<i, 
et  liilaril«>r  duuM.  rude  clumul  ad  iios,  di- 
cciiH  id  quud  .seiie.v  dc  iiioiitc   Kpliruiiii  : 
l'aj-  tccitm   sil,  vgo  prwbebo  oinnia  i/UJt 
iievessaria   sunt  :    tantum,    ijiutso,  ne  in 
platva   miineiis  '. 

Itciii,  lp.su  cst  doiiius,  i'l  \eNliaiia,  ex 
•juu  iudutus  fuil  Kiliuii  Dci  cariic,  pci  •  t- 
lor  vciiia,  justuH  ^ratiu,  perfcrtus  ^lm  i<«. 
lislhcr,  IV,  I  cl  scq.  :  .Marduvh.rus  indu- 
tii.s    esl  sacco,    luortulitutis,   ct  luiHi  ii.p, 


'  llFllier,  I,  l. 
*  l.uo.  1,  33. 


'  JudlCUIII,  n\,  SO. 


BIBLIA  ALVHlAiNA,  LIHKK  LSTIIKH. 


389 


sed  nunc,  licu  !  multi  sacco  mortalilalis 
culp».  Usf/uc  ad  fores  palalii  (jradieiiSy 
gratise,  et  gloria? :  non  enim  eral  licilum 
induliim  sacco  aulani  regis  intrare. 
Glossa :  «  Quia  nuUus  cum  corruptione 
pri3esentis  vitae,  celestcin  aulain  intrabit.  » 
Quod  audiens  (Estlicr)  consternata  est :  et 
vestem  misit  nuptialcm,  ut  ahlato  sacco 
induerent  eum,  pallium  scilicet  laudis 
pro   spiritu  moeroris  '. 

Itcm,  Ipsa  est  virga  aurea,  signum 
vitsB  feternee.  Estlier,  iv,  11  :  Sive  vir, 
sive  mulier,  quicumque,  7ion  cocatus, 
interius  atrium  regis  intraverit.  Glossa  : 
non  habens  vestem  nuptialcm  :  statim 
interficiatur,  morte  seterna  :  nisi  forterex 
auream  virgarn,  id  cst,  Mariam,  ad  eiim 
tetenderit  pro  signo  clementise,  ut  sit  in 
propitiatricem,  atque  ita  possit  vivere. 

Item,  Ipsa  est  interventrix,  et  revo- 
catrix  dc^peratorum.  Ideocnim  Dominus 
eani  creavit  in  nativitate,  et  assumpsit 
in  matrem  in  incarnalione,  et  exaltavit 
super  omnes  choros  Angelorum  in  assum- 
ptione,  ut  pro  peccatoribus  intercedal. 
Esther,  iv,  13  ct  14  :  In  domo  regis  es. 
Glossa  :  «  In  intcriori  regis  sinu.  »  Prse 
cunctis  JudcBis,  imo  prae  omnibus  Angc- 
lis,  et  omnibus  Sanclis.  Si  enim  nunc, 
hoc  est,  in  temporc  angustiae  nostree,  si- 
lueris,  id  est,  non  intercesseris  pro  no- 
bis,  quod  absit  a  te,  quia  Dominus  desi- 
derat  audire  te,  dicens  illud  Canticorum, 
n,  14 :  Sonet  vox  tua  in  auribus  meis,  etc. 
Et  quis  novit  utrum  idcirco  ad  regnum 
veneris,  a  Dco  preeordinata,  a  Palriarchis 
praefigurata,  a  Prophetis  praenuntiata,  a 
peccatoribus  postulata,  a  tota  Trinitate 
electa,  et  praeelecta,  ut  in  tali  tempore, 
iracundiae  Dei,  tribulationis,  et  mceroris 
oninium  filiorum  Adam,  parareris  ? 
Glossa  :  « Ideo  rex  te  fecit  reginam,  ut 
nobis  in  persecutione  auxiliareris.  » 

Commendatur  etiam  Res-ina  nostra  a 


maxima    lidelilatc,   bunilale,    et  miscri- 

curdia,    quie   consideralur   in  lioc,  quod 

fere   tota  ejus  supplicatio  cst  pro  nobis 

coram  Deo,  ut   ab  hostibus    libercmur. 

llnde,  Eslher,    v,  1  cl  seq.  :    Indula  est 

Esther  regaliOus  vcstibus.i't\oi>si\:  «  Eide, 

spe,   et  charitate,  et  caetcris  virtutibus, 

quibus    induta,   regi  dignius   sociclur.  * 

Et  stetit,  ut  pcccatrix,  advocatrix,  adju- 

trix,  postquam  assumptaest,  inatrio  do~ 

mus    regiie.    Et   scdebat  rex  super  so- 

lium...  Cumque  vidisset  Esther  reginam, 

natura,  gratia,  gloria,  largitate,  dignitale, 

nobilitatc,     miseratione,    prae    omnibus 

preecipuam,  stantem,  non  ut  superbum 

lucifcrum  sedcre  volentem,  sed  stantem 

mirabiliter  juxta  cruccm  -,  et  misericor- 

diter,  ct  fideliter    in  coelo  pro    pcccato- 

ribus.    Placuit  oculis  ejus,    et  extendit 

contra  eam  virgam  auream,  id  est  pote- 

statem,  quam  vult  matrem  suam  habere 

in  coelo,  et  in  tcrra,  et  sub  tcrra.  Dixit- 

que  ad  eam  rex  :  Quid  vis,  Esther  regina  ? 

Qux  est  petitio  tua  ?  Etiamsi  dimidiam 

partem    regni  mei  petieris,  imo  totum, 

dabitur  tibi...  At  illa  respondit  :  Si  in- 

veni  gratiam  in  oculis  tuis,  o  rex,  dona 

mihi    populum    meum  '.    Glossa:    lide 

mcum.    devotione    meum,   ipsius    afTe- 

ctuosa  vencratione  meum,  tota  donalione 

meum,    ct    tua    commissione,  pro  quo 

obsecro,  stans  quandoque  apud  crucem 

miserabiliter,    sed  nunc  apud  te  in  ccelo 

Isetanter.  Quomodo  enim  potero  sustijiere 

necem  et    interfectionem  populi   mei''? 

Cum  possim,  et  sciam,  et  velim  ipsos  li- 

berare  per  te,  et  per  tuos,  et  per  me. 

Item,  Ipsa  per  suum  ortum,  et  nativi- 
tatcm,  totam  Ecclesiam  luce  gaudii 
immcnsi  perfudit.  Esther,  vui,  Ib  :  Ju- 
da;is,  id  est,  Christianis,  nova  lux,  id  est, 
Maria,  oririvisa  est^  quando  scilicet  nata 
est.  Ipsa  cnim  est  gaudium  maestorum, 
honor  ccelestis  patricT,  et  tripudium  om- 
nium  beatorum. 


'  Isa.  Lxi,  3. 
'  Joan.  XIX,  2o. 


3  Esther,  vii,  3. 
*  Ibid.,  viii,  fi. 


390 


D.  ALB.  MAG.  OllD.  Pll.ED. 


LIBER  JOB. 


>  il  rral  iii  loi*i'ii   iliis.  noiiiine  «lob 


Regina  iiiuudi,  Virj^o  Muria  dicilur 
aurora  sur|.'ens.  Job,  iii,  '.)  :  Kuspeclet 
liicem,  et  non  vitlcat,  qui  prava  agit,  vel 
eliani  bona  non  recto  corde,  iiec  ortuin 
surgoitis  aurone,  iJ  est,  Mariie,  qua;  in 
nativilate  sua  orla  est  tenebrosis  pecca- 
ioribus.  Glossa  :  «  Aurora  surgens  Eccle- 
sia,  quo)  priores  tenebras  deserit,  et  in 
luceni  juslitiie  vonil  ».  Advenlus  eliani 
ejusoperatusest  niulti]di(  iter  inniunduin. 

Job,  XIV,  8  :  lieccde  piiululuni  ub  eo. 
Glossa  :  (juiarecessus  non  dat  quiescere  : 
do)iecoj)t<itn  veniat :  optala  a  Patriarcbis, 
et  Propbelis,  ct  abonini  gfncreiiunwuKt : 
scd  quo  veniat  ?  Veniat,  inquam,  Dfo 
nieo  in  adjutoriuiu.  I  lule  in  Gfiicsi,  ii, 
IS  :  fat  ia)nu.s  ci  tidjutitriuin  siinile  sihi. 
Justis  in  gratiaiii,  pcccatoribus  iii  veniaiii, 
Angelis  in  la^titiaiii,  diabolo  in  iiKestitiain. 

Iteni,  Ipsa  esl  miscricordiiL'  soliuni, 
ad  quod  veniens  peccator,  absolvitur. 
Job,  xxiii,  3  et  \:  (Juis  mihi  trihutit,... 
ut  vfniam  ustjuf  ati  stilium  i-jiis  '.*  id  est, 
usijue  atl  .Mariam,  (lua*  >oIium  est  inisc- 
ricordiu»,  el  tunc  ptmam  toram  eo  jwli- 
cium^  et  os  meuin  repleho  increpatimii- 
bus^  ut  sua  verba  ini.sericordiu'  iiiibi  ru- 
spondeant. 

Itcin,  Ipsa  ost  auror  i  tcrrcns  da-mones. 
Job,  ,\xiv,  17  :  Si  suhito  apparuerit  au- 
rora,  id  e>t,  .Maria,  vd  in  lucem  niundo 
nascendo  proiliens,  vel  iii  ccrlum  asreu- 
deii><,    iif    pccratoribus    ^'raliam   aiKti»ri- 


i 
t 


lale  Dei  infundoret,  arbitraiitur  ipsi  Jae- 
mones  unibrain  mortis.  Glossa  :  qui  de 
liocdolent.  Ipsa  etiam,  quantum  in  se  est, 
nulli  denegat  lumen  gratite  et  misericor- 
(lia?.  Sic  HaldaJ  ad  Job,  xxv,  3  :  Super 
f/uem  non  surtjet  luinen  i/lius  ?  scilicet 
Maria?,  super  quem  -\ngeIorum,  vel  ele- 
ctoruin,  vel  justorum,  vel  peccatorum, 
non  consurgit  lumen  illius  iii  pr;cmium, 
vtd  in  adjutorium. 

Item,  l[)sa  est  locus  unionis  divinitatis 
et  buiiiaiue  naturu',  Job,  xxviii,  I  :  Auro 
/ttcus  est,  id  est,  Kilio  Dei  Virgo  Maria,' 
//(  t/uo  con/ltitnr,  id  esl,  unitur  divinitas 
bumanit.iti,  majestas  inlirinitati,  a>terni-] 
tas  mirabilitati.  Si  ergo  lu  volueris  Deo 
uniri,  acceJe  ad  Mariam  ut  efliciaris 
unus  spiritus  cum  Deo. 

Item,  Ipsa  esl  lucerna  sidcndenh,   cl  i 
petra    fundens    olcuiii.    Job,    xxix,    1    et  3 
seq.  :    (Juis  milii  tribuat   ut  siin  juxla  P 
mnises  pristinos,  etc,   t/uani/o  spiende»  j^ 
bat  /ucrrna  ejus,   iJ    est,    .Mariu,    super  t^ 
ca/)ut  ineum,  et  ati  /iimen  ejus  ambuia-  '- 
bam  in  tenebris  :  t/uando  pelra,    id   e»t, 
.Maiia,  /uniiehat   miiti  rivos  oiei,   largi» 
ter,    et   libentcr?  Glussa  :    iJ   et»i,   Joiia 
Spiritus  suncli. 

Itiiii,  Ipsa  ctiam  bene  comparatur 
Jnb,  ipiia  omnes  virtutcd,  quit^  in  i'0 
«-oiiimenJantur,  ipsu  iii  suinmo  liabtiit. 
nsti-nJit  sibi  .M.iria  iii  persoiia  beati  Joli, 


Jul>,  I,  I. 


IUI3LFA  MAIUAXA,   l.IHEIl  JOH. 


391 


I)ei  in  se  secretam  habitationem.  Job, 
XXIX,  4  :  Deus  secrcto  eral  meciim  in 
tahernaculo  meo,  quod  est  contra  hypo- 
critas,  qui  ostendunt  cum  in  via,  de 
facto  cum  eis  esse,  quod  tamen  non  est. 

Ostendit  etiam  se  liberatricem  vocife- 
rantium  peccatorum.  Job,  xxix,  11  : 
Aiiris  audiens  beatificabat  me,  dicens, 
Luc.  1,  28 :  Benedicta  tu  in  mulieribus. 
etc.  Ibidem,  j^^.  11  et  12  :  Oculus  videns 
fidelitatem  meam,  testimonium  reddehat 
mihi,  eo  quod  liberassem  misericorditer, 
et  potcnter,  pauperem  vociferantem,  id 
est,  peccatorem,  quem  diabolus  sufToca- 
bat,  infernus  absorbere  volebat,  et  con- 
tra  quem  omnis  creatura  insurgere  dis- 
ponebat.  Et  pupillum  cui  non  esset 
adjutor,  nec  inter  Angelos,  nec  inter 
homines. 

Ostendit  etiam  se  esse  revelatricem 
cadentium.  Job,  xxix,  13:  Benedictio 
perituri  in  anima,  et  corpore  :  perituri 
coram  Deo  et  omnni  creatura,  super  me 
veniebat.  Glossa  :  «  Benedictio  perituri 
evenit,  cum  peccatoris  interitum  praeve- 
nit,  et  a  culpae  fovea  reducit.  »  Et  cor 
viduge  consolatus  sum,  id  est,  animae 
Deo  viduatae. 

Ostendit  ctiam  se  et  peccatorum  cseco- 
rum  ductricem,  et  claudorum  sustenta- 
tricem.  Job,  xxix,  13  :  Oculus  fui  cseco, 
id  est,  peccalori,  ipsum  ducens,  ipsi 
viam  monstrans,  ipsum  a  fovea  inferni 
defendens.  Et  pes  claudo,  id  est,  pecca- 
tori. 

Ostendit  etiam  se  esse  diaboli^  et  pec- 
cati,  et  inferni  spoliatricem,  peccatorum 
ereptricem.  Job,  xxix,  17  :  Conterebam 
molas  iniqui,  id  est,  diaboli,  insidias 
ejus  nudando,  et  de  dentibus  illius  au- 
ferebam  prsedam,  eruendo  peccatorem^ 
quem  jara  comedebat,  et  deglutire  vole- 
bat  miserabiliter.  Auferebam.  Glossa  : 
ct  convertendo.  »  Item,  auferebam  etiam 
violenter,    sapienter,    totaliter,    et  fina- 


liter,  pnedam,   id    cst,  miserum  pecca- 
torem. 

Ostendit  etiam  se  esse  aridissimi  \  \ 
mundi  copiosissimam  irrigatricem.  Job, 
XXIX,  23  :  Exspectabayit  me,  id  est, 
meum  adventum  pcr  nalivitatem  in 
mundum,  hi  qui  in  terra,  et  in  purga- 
torio  erant,  sicut  pluviam  salutifcram, 
mundam,  et  generalem.  Et  os  suum 
aperiebant  quasi  ad  imbrem  serotinum. 

Ostendit  etiam  se  more  Filii  esse  lar-  12. 
gissimam  gratiarum  datriccm.  Job, 
xxxr,  l(j  :  Si  negavi  ciuod  volebant, 
pauperihus.  Glossa :  id  est,  humilibus. 
Et  oculos  viduse  exspectare  feci,  id  est, 
distuli  dare  exspectantibus,  Glossa  : 
«  Lumen  dationis  tarditas  non  offu- 
scat.  »  Incunctanler  dandum  est,  quod 
cum  vera  humilitate  quaeritur,  id  est, 
quod  nec  ex  desiderio,  sed  ex  necessi- 
tate  poscitur,  ut  non  solum  ex  munere, 
sed  etiam  celeritate  muneris  bonorum 
operum  merita  augeantur. 

Ostendit  etiam  se  esse  famelicarum  13, 
animarum  cibatricem.  Job,  xxxi,  17  :  Si 
comedi  huccellam  meam  solus,  id  est, 
mihi  data  a  Deo  non  communicavi  aliis  : 
imo,  quod  plus  est,  buccellam,  id  est, 
corpus  Filii  mei  non  communicavi  aliis, 
Et  non  comedit  abundanter,  ct  fiducia- 
liter,  et  regaliter,  juxta  illud  Psalmi, 
Lxxvil,  23:  Panem  Angelorum  mandu- 
cavit  homo  :  pupillus  ex  ea,  cujus  ma- 
ter  ego  sum  per  miserationem,  et  ciba- 
trix  per  largitatem.  Glossa :  «  Solent 
enim  nonnuUi  multa  largiri :  sed  habere 
pauperes  socios  in  domestica  conver- 
satione  refugiunt,  gratiam  communis 
vitee  non  habentes  :  sed  iste  praejudicium 
pietali  se  facere  existimaret,  si  solus 
comederet,  quod  Dominus  omnium 
communiter  creasset,  » 

Ostendit  eliam  se  misericordiam  con-       ij. 
tinere  non  posse,  prisecipue  quando^  in- 
vocatur,  Job,  xxxi,  18  :  Ab  infantia  mea 


392 


D.  ALB.  MAG.  ORH.  PR.ED. 


crevil  mecum  miseratio,  magna,  pia,  et 
dilTusa.  Et  de  uiero  matris  mex  egressa 
est  mecum,  abundanter,  et  coninmniler. 

13.  Ostendit  etiam  se  non  posse  despicere 

quemquam,  licet  peccator  sit,  dum  ta- 
men  quaerat  misericordiam.  Jol),  xxxi, 
19:  Si  despejci  pereuntem.  Glossa  :  «  Hic 
humilitas  :  quia  quidain  maj^MS  dant  pro 
notilia,  quam  pro  natura  :  »  eo  quod  )ion 
hahuerit  induynentum  virtutum.  (ilossa: 
«  Propter  hoc  non  despexi  absque  operi- 
menlo  pauperem,  licet  sim  in  vestitu 
deauraio,  circumdaia  varietate  '. 

Et  infra,  Job,  xxxi,  20  :  Si  )ton  bene- 
dixerwit  )nihi  latera  ejus,  et  de  velleri- 
bus  ovium  meariDH  calefaclus  est.  Glos- 
sa  :  «  Haec  esl  pietas.  » 

16.  Ostendit  etiam  se  esse  judicem  mise- 

ricordiie  ma;^is,  quam  justilia*,  in  causu 
peccatorum.  Juh,  xxxi,  21  :  Si  levavi 
super  pupillum,  id  est,  peccatorem, 
ma)iu))i  nifui/i,  scilirel  ad  opprimen- 
dum  eum :  etiam  cuin  viderem  me  iu 
porta  siiperiorem.  Glossa  :  id  est,  in  ju- 
diciu  superiurem  umnihus  .\n^'elis,  et 
Saiuiis.  (ilossa  :  «  Nccjue  eniiii  tunr 
utilitati»  nieie  ne^'0tiu  virlute  cuiitru  j>u- 
pillum  exi^'cre  vului.  quandu  me  in  ju- 
ditiu,  eliaiu  e\  jusliliu  pcdiureiu  vi 
di  :  hic  enim  port;e  numine,    Judicium, 


quod    in    porta    ayebatur,    significat.    » 

Ostendit  eliam  se  esse  hospitam  et 
receptricem  generalem  Dei  et  hominum 
largissimam.  Job,  xxxi,  32  :  Foris  non 
mansif  peregrinus  :  hospitium  virginalis 
uteri  prajbens  Filio  Dei,  peregrino  etiam 
hospitium  ^raliie,  et  misericordiae,  et 
gloriie.  Ostium  ))ieuni  viatori  patuit, 
celeriter,  totaliter,  ot  frequenter. 

Ostendit  etiam  se  esse  Reginam  ccelo- 
rum.  Job,  xxix,  23  :  Cu)nque  sedoem, 
regaliler,  polenter,  et  sublimiter,  quasi 
rex,  id  est,  regina,  uxor,  et  mater  Re- 
gis  ipterni,  circuiiistanle  exercilu  pecca- 
torum,  era)n  tame)i  mirrentiu^n  consola- 
tor,  id  est,  Maria  consolalrix. 

Itein,  Ipsa  est  aquila  singularis,  de 
cujus  laude  et  privconio  hxjuitur  Doini- 
nuh  ad  Joh,  xxxix,  27  et  31) :  Suniqtiid 
ad  pnereptinn  tuum,  sicut  ad  ineuiii, 
(jui  quidquid  prujcipiu,  inspiro,  eleva- 
bitur,  iu  natura,  gratia,  et  in  gluria 
etiam,  el  in  uiiiui  prieruguliva,  aqiiila, 
id  »'sl,  .Muriu,  su|)er  omnus  ciiorus  \n- 
gelurum  :  tt  in  arduis  ponet  ntdiitn 
suu)n  ?...  /*/////  ejus  lamhent  sani/ui^ 
netn  :  et  ubicumque  cadaver  fuerit,  sta- 
titn  adest.  (ilu^su  :  «  Ghristus  sedens  in 
ctrlo,  juslurum  rst  rtffeclio.  » 


PAUABOL/K  SALOMONIS. 


Pnraltol.T  SMloni<»iil>.  filll   l>ii\i(i    r«';;is  iNrticl  *. 


1.  Reginu  umniuin  creutururum  vocatur      mea  es.  Sicut   onim  summnm  humilita- 

a  Sulomone,  .\apientia.  Pruverh.  vii,  \  :      tem    liuhuil,    itn    »ummum   supientiam, 
Dicil  sapienli.r,    id  .^1.    Mari.T  :    Suntr      elc.  rin  humililus,   ihi  »1  sapu-nlia.    *^'«l 


•  I»>'l    «iiv,  10. 


I  l>i 


l'rov«T|.    1,  l. 


HIIiLIA  MAIilANA,  PAHAIiOL.E  SAU)M(>.MS. 


•.m 


in  Maria  fuit  improportionabilis  liumi- 
litas.  Ergo  improportionabilis  sapientia. 
Sapienlia  enim  est  quidam  gustus  spiri- 
tuaiis,  et  primae  veritatis,  per  modum 
summse  bouitalis,  quam  ipsa  priT  omni- 
bus  habuit.  Hanc  sapientiam  debemus 
ad  consilium  Salomonis  vocare  sororem 
nostram.  Sed  quia  sequilur.  ibidem,  y. 
5  :  Ut  cusiodial  te^  quasi  sapientissima, 
et  lidelissima,  a  mnliere  extranea,  id 
est,  ab  omni  immunda,  et  prava  volun- 
tate,  et  ab  aliena  quse  verba  siia  didcia 
facit,  cum  sint  amarissima. 

Item,  Ipsa  est  saccus  redemptionis. 
Proverb.  vn,  20  :  Sacculum,  id  est, 
Mariam,  pecuniee,  liberationis,  hunc  se- 
cum  tulit  :  in  die  pleme  iun<e  reversurus 
est  in  domum  suam. 

Item,  Ipsa  in  persona  veritatis  in- 
creatse,  et  sapienliae  seternae,  clamat  ad 
nos  per  Salomonem,  Proverb.  viii,  6  et 
22 :  Audite  me,  tamquam  matrem  filii, 
quia  de  magnis  rebus  locutura  sum  : 
Dominus  possedit  me.  Quasi  diceret : 
Magna  sunt,  quae  dico,  quia  fecit  mihi 
inagna,  qui  potens  est  '.  De  hoc  gralias 
ago,  quia  Dominus  Pater,  Dominus 
Fdius,  Dominus  Spiritus  sanclus,  scili- 
cet  possedit  me.  Pater  per  omnia  posse- 
dit  me,  ab  omni  peccato  potentialiter 
eripiendo.  Filius  possedit  per  sapientiam, 
me  assumendo  in  cooperationem,  ad 
generis  humani  redemptionem.  Genes. 
II,  18  :  Non  est  bonum  Jiominem  esse  so- 
lum,  etc.  Spiritus  sanctus  possedif  me, 
tamquam  templum  glorise,  dignanter  in- 
habitandOj  et  omni  gratia  totaliter  im- 
plendo.  Luc.  i,  28  :  Ave,  gralia  plena. 
Et  iterum,  -^.  35  :  Spiritus  sanctus  super- 
veniet,  etc. 

Item,  Gratias  ago  tibi,  quia  'per  eum 
seternum,  sive  ab  seterno  ordinata  sum  ^. 


iXuUus     enim     Angelorum,     Serapjiim, 
vel  (^herubim,  sed  ipse  aelcrnus  ab  tPter- 
no   ordinavit  me.  Item,   summus  Pater 
ordinavil  me    in    Fxorcistam,    quanfum 
ad  da^monum  expulsionem.    Unde,  (je- 
nes.  111,  l"i:    Ipsa   conterct  C(tput  twnn. 
In  Osliariam,  quantum  ad  immundorum 
exclusionem,  et  mundorum  introductio- 
nem.    Ezechiel.  xi.iv,  2et:i:   Porta  hiec 
clausu  erit,  Et  iterum,  y.  3  :  Erit  clausn 
principi.    Princeps    ipse  sedebit   in    ea. 
Quasi  diceret :  Porta  haec  Principem,  et 
imitatores  suos  introduxit,   et  indignio- 
ribus  clausa  erit.  In  Lectorem,  quantum 
ad  omnium  Prophetarum  expositionem 
ad  littcram  in  seipsa.  Unde,  Isa.  vii,  14  : 
Ecce  Virgo  concipict,  etc.  Et  Angelus  ad 
ipsam,    Luc.   i,  31  :   Ecce  concipies.    In 
Acolytum,  quantum  ad  illuminationcm. 
Cantic.  vi,  9  :  QiccB  est  ista  quse  progrc- 
ditur  quasi  aurora  consurgens,  etc.  ?  Et 
illud    Numerorum,    xxiv,    17  :    Orietur 
stella.    In    Subdiaconum,    quantum   ad 
verbi   divini     observationem,    quo    aliis 
scribendum  narravit.  Unde,  Luc.  ii,  19  : 
Maria  conservabat    omnia    verba    hsec, 
conferens^  etc.  Iii  Diaconum  et  Sacerdo- 
tem,    quantum   ad  corporis  Domini  de 
ipsa     tormationem    et    dispensationem. 
Communicavit  enim  nobis  corpus  Filii 
sui  in  cibum,  et  sanguinem  suum  in  po- 
tum.  In  Episcopum,  quantum  ad  sollici- 
tudincm  omnium   Ecclesiarum.  In    Pa- 
pam,  qui   est  pater  patrum,    habens  in 
ccelo,  et  in  terra  potestatem :  sic  et  ipsa 
mater    est    omnium  Christianorum,    et 
habet  potestatem  in  cceIo,  et  in  lerra,  et 
in  purgatorio,  et  in    infcrno.    Sic  ergo 
mater  Dei,     Regina    cceli    est    totaliter 
ordinata. 

Yel  aliter:  Ordinata  sum,  ut  dicit 
Bernardus  ^  :  «  xXngelo  in  latitiam,  ju- 
sto  in  gratiam,  peccatoriin  veniam,  tristi 
inconsolationem,  captivo  in  redemptio- 
nem,  diabolo  in  conculcationem.  » 


^  Luc.  1,  49.  sermone  de  B.  Virgiue  super  illa  verba  Apoca- 

*  Proverb.  vm,  23.  lypsis,  xii,  1  :  Mulier  amicta  sole,...  et  in  capite 

^  S.  Ber.nabdus,  Senn.  II  in  Peutecoste,  et  in      ejus  corona  stellarum  duQdecim. 


394 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  PR^ED. 


5.  Tertio,  Gratias  ago  de  hoc,  quod  cou- 
cepit  me  propler  destinationem,  contra 
mortis  et  peccati  destructionem.  lloc 
notatur,  ibi,  Proverb.  \\u,  2i:  Nomlum 
erant  abyssi,  idest,  dtemones :  vel  abyssi 
miseriae,  et  peccati  :  el  ego  jam  concepta 
tram,  scilicet  in  prsesentia,  et  priedesli- 
natione  Dei,  ut  exhiberem  lucem  contra 
tenel)ras,  gratiam  rontra  culpam,  vitam 
conl.^a  mortem. 

6.  Quarto,  (iratias  ago  de  hoc,  quod 
assumpsit  me  ad  componendum  :  quod 
notatur,  ibi,  Proverb.  viii,  3(J :  Cum  eo 
eram,  runcla  componens,  in  utero  meo 
per  incarnalionem  :  componens  eram 
primum  cuni  ulliino,  parvnm  rum  ma- 
gno,  deilatem  cum  humanitate.  Inde, 
Proverh.  xxxi,  i<>:  Proru/,  cl  t/ru/timis 
finibus  terr.e. 

Item,  l'ram  iu  muiuh>  lomponens  per 
Fihi  mei  |)assi(»nfm,  et  totius  liumaiii 
generis  rcdfinplionem. 

Ilem,  l'>am  componens  cuin  I  iho 
meo  cfplestia  ad  inhahilanduiu,  ler- 
restria  ad  peregrinandum.  iiirernaha 
nd  creiiiaiidum. 

7.  Gommeiuhilur  »'tiam  hratissinia  Virgo 
Maria,  a  sua  lideH  rhuritate,  quia  ina- 
trem  se  nostram  iiominat,  el  nos,  suos 
filios  nppellat.  Proverh.  viii,  32  :  \unr 
ergo,  fi/ii,  auditr  me,  vocantem,  conso- 
lantfin,  pro  vobis  inlcrcedentem,  el  vos 
inslruentem.  lirati  sunt  corpore  t'l  ani- 
ma,  (fui  custodiunt  lias  nteas :  vias  hu- 
militatis  cnntra  superhiiiiii,  )-a>titatis 
conlra  luxuriam,  largitutis  conlra  avari- 
tiam. 

Kt  inlrii,  y.  3."» :  (Jui  me  invenerit, 
huinilitcr,  et  devolf,  et  lidtliter  .servien- 
do,  invniirt  ritnm  graliu",  el  gloriap,^/ 
hauriet  sa/utem  a  Domino,  aiiiin»*,  cor- 
poris  :  a  Dotnino,  qui  est  salus  aler- 
na. 

H.  < 'uiiuiieMidat    etiam    cani    Salonioii    n 


fortitudine.  Proverb.  xxxi,  10:  Mulie- 
rem  fortem  fjuis  inveniet,  sicut  Mariani? 
Tria  sunt  quibus  fortitudo  maxiina 
appropriatur,  sciiicet  Deus,  mors,  et 
diabolus.  Deum  per  humilitatom  quo- 
dammodo  separavit.  Unde,  Gregorius : 
«  Quanta  ergo  humilitatis  virtus  est, 
propler  quam  solam  veraciler  edocen- 
dam,  is  qui  sine  (estimatione  magnus 
est,  factus  est  parvus  usque  ad  passio- 
nem  '?  »  Item,  morlem,  cui  nemo  mor- 
talium  resistere  potest,  superavit :  quia 
per  eain  vita  lediit.  Item,  diabolum  iii 
nihilum  cum  oiiini  ejus  poteslale  rede- 
gil.  l  iidf,  Genes.  iii,  13:  /psa  conteret 
caput  tuum. 

Item,  Gommendalur  a  confidintia, 
quam  quis  hahel  in  ipsani.  Proverb. 
XXXI,  II  :  Confit/it  in  ea  cor  viri  sui, 
(ilossa  :  <i  rt  rex  in  castro  inexpugna- 
bili.  "  Omnes  enim  Sancti  expugnabiles 
fufrunt,  salleiu  (|uaiitum  ad  veiiia- 
lia.  lla'c  uuteiu  omniiio  inexpugnabi- 
lis. 

Vel,  Ctmfitlit  in  ra,  ut  nc^otiator  iD 
uxore  negotiosissima.  (Juia  nullus  Ange- 
lorum,  vel  homiiium,  tot  i>t  taiitas  ani* 
inas  Deu  lucraliir,  sicut  ipsa. 

Vfl,  Confiilit  in  ea,  ut  paler  iii  lilia 
prudentisNima.  Ipsu  eniin  scit  sola  prw 
oinnibus  prudenter  nllegare  coram 
omni  ((elcsli  princi|ie,  de  peccatoruin 
salutf . 

Iti'111,  ('.ommendalur  ab  ejus  oflicio» 
sis^ima  operatiuiie.  Proverh.  xxxi,  13: 
Qu.Tsivit  enim  /anam  et  /inum,  et  ope^ 
rata  esl  cmisi/io  manum  suarum.  Gloft- 
.sa  :  •  (Juia  o|ieruit  Filium  Dei  huinaiii* 
tate,  pcccatorum  miseratione,  Fcclesiam 
sancti  Spiritus  illumiiiatione.  > 

Comparatur  eliain  navi  applicanti  ad 
portum,  prupter  ulilitatiin  l*ruverb, 
XXXI,  I  i  :  facta  est  Virgu  .Muria,  t^uasi 
navis     rcfcrtiti^imu     institori\,     hcilicct 


'  S.    liUi(.OMie    M.,   Lj!..    XX.\IV    .Moialiuin.       .  aj.    IH. 


lUBUA  MAR1A.NA,  LIIJER  KCCIJ-SJASIVE. 


'm 


Christi,  (le  longe  porlans  panem  suum, 
scilicet.  nobis.  Panem  Angelorum  man- 
ducavilhomo  '. 

Commendatur  etiam  a  fortitudine,  ibi, 
Proverb.  xxxi,  19  :  Manum  suam  misit 
ad  fortia.  Fortia  dicit  pcrfecta  opera,  ut 
est  diligere  inimicos,  benefacere  odien- 
tibus,  et  orare  pro  persequentibus  nos  ^ 

Commendatur  etiam  a  largitate,  ibi, 
Proverb.  xxxi,  20  :  Manum  suam  ape- 
ruit  inopi,  et  palmas  suas  extendit  ad 
pauperem.  Tanta  enim  ejus  fuit  largitas, 
ut  se  totam  aperiret  per  largitatem.  Ape- 
ruit  uterum  Filio,  oculos  pro  peccalori- 
bus  ad  flendum,  aures  ad  preces  eorum 
audiendum,  et  os  ad  placandum.  Unde 
subditur,  t-  2G  :  Os  suum  aperuit  sa- 
pientise,  et  lex  clementies  in  lingua  ejus. 
Glossa:  «  Ut  non  statim  puniat,  ut  lex 
Moysi,  sed  semper  misericorditer  par- 
cat.  » 


Commendatur  etiain  a  summa  beati-  li. 
tudine,  ibi,  l'rovorb,  xxxi,  28  :  Surre- 
jcrunt  /ilii  ejus,  cl  heatissimam  pr.nli- 
caverunt.  l*rsedicaverunt  eam  Ijcatam  in 
natura,  bcatioreiu  in  gratia,  beatissiiuaiii 
in  gloria.  Vel,  proBdicavcrunt  eam  bea- 
tam  supcr  omnes  conjugatas,  beatiorem 
super  omnes  viduas,  beatissimam  super 
omnes  virgines.  Vol,  pradicaverunt 
eam  beatain  in  conversionc  peccatorum, 
beatiorein  in  convcrsione  justorum, 
beatissimain  in  coronalionc  clecto- 
rum. 

Gommendatur  ctiam  in  divitiarum  lo. 
immensitatc,  ut  ibi,  Proverb.  xxxi,  29: 
Multse  filiai  congregaverunt  divitias,  id 
est,  omncs  animae  beatoe  particulariter, 
dilficulter,  exiliter.  Tu  vero,  qua;  Dei 
mater  es,  supergressa  es  universas,  in 
multiplicitate,  in  pretiositate,  et  gratia- 
rum  omnium  immensitate. 


LIBER  ECGLESIASTl^:. 


Verba  Ecclesiastae,  filii  David,  regis  Jei'usaIeQi\ 


Imperatrix  Virgo  Maria  commendatur 
a  Saloinone,  a  suse  nativitatis  utilitate, 
et  assumptionis  suse  gloriositate.  Eccle- 
siastse,  i,  o  :  Oritur  sol,  et  occidii,  et 
ad  locum  suum  revertitur.  Sol  iste  est 
Virgo  Maria,  qui  ortus  est  toti  Ecclesiae, 
quando  nata  fuit.  Sciendum  aulem, 
quod  in  genealogia  nata  fuisse  narratur 
a  bonis,  et  a  malis. 

Quod  a  bonis  nata  fuit,  Iriplex  potest 


esse  ratio.  Prima,  ut  nobilitatis  anti- 
quitas  ipsam  nobilitaret :  quia  una- 
quaeque  arbor  de  fructu  suo  agnoscitur. 
Tale  enim  niagis  tale  in  natura  per  vir- 
tutem  perficitur,  quod  ad  ipsam  ex  na- 
turae  origine  inclinatur :  virtutes  enim 
per  se  innatae  sunt  nobis,  perficiuntur 
autem  per  consuetudinem.  Secunda  ratio 
est,  ut  sanctitas  cam  undique  circum- 
daret :  retro  per    nobilitatem,   anle   per 


'  Psal.  Lxxvii,  ii). 
^  Matth.  V,  44. 


»  Eccle.  I,  1. 


396 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  PR.ED. 


ulilitatem,  supra  per  dignitateni,  infra 
per  potestateni,  a  dextris  per  virtulum 
summitatem,  a  sinistris  per  peccati  im- 
munitatem,  inlra  per  charitatem,  foris 
per  conversalionem  perfedam.  lertia 
ralio  est,  ut  ejus  liumilitas  humilior 
appareret  :  quia,  ut  dicit  Rernaidus : 
«  Nempe  in  alto  non  altiim  sapere,  sed 
humilibus  consentire,  nil  Deo  oharius, 
nil  rarius  apud  homines  '.  » 

Triplici  etiam  ratione  orta  fuit  a  malis. 
Prima  est,  ut  comparatione  allerius  ex- 
tremorum  extolleretur,  juxta  illud  IMii- 
losoplii.  «  Dpposita  juxta  se  posita, 
magis  elucescunt '.  »  (".antic.  ii,  2  :  .S/c- 
ut  liliiim  iiiler  spinns,  etc. 

Sicut  spina  ro»an],  itienuil  Judnpa  Mariain, 

canit  Ecclesia.  Secunda  ratio  esl,  ul 
sapientia  misericordior  apparerel.  Kst 
enim  exilus  de  hono  ad  huniim.  Tnde, 
(ienes.  i,  '.\\  :  yit/il  Ih-ns  (nncln  (/u.r  fc- 
cerat :  et  erant  valde  fmnn.  Kst  exitiis  de 
malo  ad  iiialum.  Kccli.  x,  I."»:  Iititiuin 
umnis  peccnti  e.st  sujierbin.  VM  etiaiii 
exilus  de  hono  ad  maluiii,  ul,  Kccli.  x\\ , 
XS :  A  mulieri'  /actum  est  initium  peccati. 
Kst  etiam  e.\ilus  de  malo  ad  honum.  Kt 
hoc  solius  Dfi  •••.t  proprium,  cujus  sa- 
pientiam  vincit  mnlitin,  ipiia  nttimjit, 
etc.  ^.  Tertia  ratio  est,  ut  conlidiii- 
tiam  peccatorihus  «reneraret,  ptr  hor 
qiKid.  iit  m«'diatrix  «'orum,  eaih-m  [iro- 
pinipiilale  utrumijue  fxtrcmitatrm  atliii- 
geret.  IJndo  sicut  suror  D«'i  »'^1,  vi  matcr, 
et  (ilia  :  sic  eliam  KccleHia  mater,  soror, 
et  lilia  D«'i  :  »*l  sic  eliain  u  naturu  incli- 
nan'tur  aiJ  miscrendum  peccatori.  Ilic 
est    arcus  positus    in   nuhihus    cii'li,    in 


signum  fcederis  inter  ctclum  et  terrani  *. 
iVon  enim  potuit  Deus  cum  peccatorihus 
stabilius  et  eflicacius  rumaie  pacem, 
quam  quod  filiam  peccatorum,  Filio  suo 
accepit  in  sponsam  et  in  matrem.  Nec 
aliquis  inter  Deum  et  hominem  pacem 
iecit,  quam  quai  mater  utiiusque  exstitit. 
Sequitur:  Et  occidil :  quia  vitani 
suam  per  mortem  solvit.  tJt  nd  loimn 
suum  rvvertilur.  id  est,  adcirhim,  a  Dt-o 
aeteinaliter  jMieparatum. 

(lommendatur  quoque  heatissima  Do- 
mina  ah  omni  fj^ratiarum  redundantia, 
et  immensitate.  Kccle.  i,  7  :  Omnia  /lu- 
tnina  intrant  in  mare,  et  mare  non  red- 
undnt,  scilicet  per  superhiam.  Maria 
interpretatur  Domina,  vel  illuminatrix, 
vel  illuminata,  vel  stella  maris,  vel  ama- 
ruin  marc,  qua»  intcrpretationes  optime 
illi  (-onvcniunt.  ipsa  esl  Domina  :  quia 
omnium  quorum  ipse  Deus  est  Domi- 
nus.  ct  ipsa  esl  Domina.  Kl  in  hoc  no- 
tatur  singularis  excellentia.  Ipsa  etiain 
est  stellu  veri  solis,  sine  corruptione,  vel 
diminutione  inte>;ritutis  ^eneruliva.  et 
in  hoc  exponitur  suie  conceptioiiis  puri- 
(us.  I|)su  cst  ctium  omiiium  honitatuin 
uiiiversalis  distrihulrix.  Kt  idcu  dicilur 
stelln.  Dicitur  ctium  mnre:  quiu  omni- 
bus  ^ratiis  plcnissimu  est  (Juia  sicul 
iii  muri  est  omiiium  aijuarum  coii^ie- 
^'ulio,  itu  in  ipsu  est  oiiinium  f;rutiaruin 
adunalio.  (icnes.  i,  Itl:  Conyreyatioiies 
nt/unrum  nppellavit  maria.  Ipsu  etitm 
in  suiipsius  conversatione  in  hoc  inundo 
pcr  tutam  umura,  sed  in  Filii  pussione 
amariKsima  :  insuper  omnihus  de  ainari- 
tudine  exeuntihus  cuusu,  ct   exem|duni. 


»  S.  Ueh.n.midi'!.,  Epist.  1'23  aJ  I».  Ilild«-I)ti  luiii, 
Tui  oneusem  arcliit-piscopuni . 

•  AllMTOTELEH,  l.itt    II  dc  Cu'|o  el  MuiiJo,  coiu. 


40,  ct  Lib.  I  Je  .\ainia,  com.  85. 
*  Sapient.  \ii,  39  et  viti,  1. 
^  {,K\\f%.  II,  t*2  et  (3. 


lilBLIA  MAULViNA,  CANriClJM  CA.NTICoarM. 


3'J7 


GANTIGUM  GANTIGORUM 


Osciileliir  me  osculo  orls  siii 


Hic  commendalur  Domina  Angelorum 
a  Salomone,  a  reconciliatione  Dei,  et 
peccatorum.  Unde  merito  templum  pacis 
dicitur,  in  quo  osculata  est  divinitas  hu- 
raanitatem.  In  quo  templo  misericordia 
et  veritas  obviaverunt  sibi,  justitia  et 
pax  osculatae  sunt  -. 

Cantic.  i,  1  :  Osculetur  me  osculo  oris 
sui.  Glossa  :  Incarnatione  Filii,  quae  est 
praelibatio  communicationis  noslrse,  et 
Dei.  Unde  Bernardus  '  :  «  Sit  os  osculans, 
Verbum  assumens  :  osculatum,  caro 
quae  assumitur  :  osculum  vero,  quod  pa- 
riter  ab  osculanle  et  osculato  coniicitur, 
persona  ipsa  ex  utroque  conipacta,  me- 
dialor  Dei  et  hominum,  liomo  Christus 
Jesus  *.  Minime  igitur  mihi  suspectus 
erit.  Frater  enim  et  caro  mea  est  \ 
Puto  enim,  spernere  non  poterit  Chri- 
stus  os  de  ossibus  suis,  et  carnem  de 
carne  sua  ^  » 

Item,  Commendatur  a  pulchritudine, 
([ua  interius  et  exterius  poUebat.  Cantic. 
1,  14 :  Ecce  tu  pulchra  es,  amica  mea^ 
simplicitate  cordis,  et  munditia  operum. 
Oculi  tui  columbarum.  Glossa  :  «  Qui- 
bus  Deum  simpliciter  intueris,  et  nihil 
aliud  nisi  ipsum  quseris.  » 

De  pulchriludine  Virginis  nostrae 
sciendum.,  quod  sicut  Filius  speciosissi- 
?uus  forma  prx  filiis  hominum  ',  ita  ipsa 


pulcherrima  inter  filias,  et  filios  homi- 
num.  Habuit  enim  pulchritudincm  quae 
potuit  esse  in  morlaU  corporc.  Ouod  au- 
tein  Evangclium  nihil  scribit  de  pulchri- 
tudine  ejus,  una  potcst  esse  causa,  quod 
cum  Domina  nostra  nobis  posita  sit  in 
cxemplum,  et  in  speculum  salvos  fa- 
cicndi,  non  vult  eam  a  talibus  laudari, 
quorum  inordinatus  appetitus,  vel  usus 
luit  muitis,  et  est  hodie  causa  pereundi. 
Alia  causa  est:  sicut  Angeli  supremi  a 
donis  nobilioribus  laudautur,  et  deno- 
minantur,  et  non  ab  inferioribus,  quae 
tamen  in  ipsis  esse  non  dubitantur:  ita 
et  beatissima  Virgo  donis  spirilualibus 
plenissima,  donis  graluitis  nobilissima, 
ita  occupat  animos  laudantium,  quod 
bonorum  corpuralium  obliviscuntur.  Ta- 
men  pro  infallibili  regula  debemus  ha- 
bere,  qui  eam  diligimus,  quod  quidquid 
uniquam  bonitalis  in  aliquo  sanctorum 
fuit,  vel  pulchritudinis,  in  ipsa  hoc  pcr 
excellentiam  excreverit,  et  per  ipsam  in 
eos. 

Item,  Ipsa  est  lilium  totius  castitatis, 
et  odoris,  (^antic.  ii,  2  :  Sicut  lilium  in- 
tcr  spinas,  etc.  Glossa:  «  Quod  pungitur 
spinis,  candorem  tamen  relinens,  et 
tunc  majorem  odorem  elluudens.  » 
iNumquid  non  fuit  lilium  nostrum  inter 
spinas  detrahentium   ci   ct    Filio    ejus? 


'  Cantic.  i,  1. 

*  Psal.  Lxxxiv,  11. 

3  S.  Rek.nardus,  Serm.  II  super  Cantica. 

♦  I  ad  Tiraoth.  n,  5, 


">  Geiies.  xxva,  27. 
•5  Genes.  ii,  i-i. 
•  Psal.  xuv,  :3. 


398                                      n    ALH.  MAC.  ORD.  PIl.ED. 

Noniie  hlc  cst  fabev  fiinis  Marue  '  ?  etc.  :  poluit,  scilicet  quantum  recipere  potuit, 

et   maximc  quando    stelit  inler  crucifi-  tantum  reccpit. 

xores  juxta  crucem  apud  1' ilium  *.  Item,  Ex    parte  dantis  est    diversitas 

doni :  quia  cum  dans  det  secundum  ra- 

4.  Item,  Ipsa  est  cellaria  totius  Trinitalis,  tionem,  et  ratio  respiciat  iinem,  majus 
qu:e  de  vino  Spiritus  sancti  dat,  et  pro-  donum  dat  quod  dat  ad  majorem  linem, 
pinat,  cui  vult,  et  quantum  vult.  Unde  ut  Imperalor  majus  donum  dat  ad  essen- 
et  congratulando  dicit,  Cantic.  ii,  i  :  In-  dum  senatorem,  quam  cui  dat  ad  essen- 
t/oduxil  me  rex  in  cellam  rinariam.  dum  simplicem  servitorem.  Sed  dabalur 
Glossa  :  «  id  est,  in  Ecclrsiam,  in  cujus  Mariie  uratia  ad  essendum  matrem  Dei, 
unitate  Spiritus  sanctus  solet  dari,  et  i't  omnibus  aliis  dalur  ad  essonduin  ser- 
accipi.  »  Vel,  cella  vinaria,  est  ceeluin  vus  et  ancillas  Dei.  Sicut  ergo  impro- 
empyreum,  ubi  omnes  inebriabiinlur  ab  porlionaltiliter  majus  esl  esse  malrem 
ubertate  c/omus  iJei  ',  in  quam  inlru-  Dei,  (juam  servum  Dei,  ila  impropor- 
ducta  fuit  a  Hejje  in  die  assumptionis.  tionabiliter  erit    majus  donum  ad  essen» 

dum    matrem    Dei,   quam   ad  i'ssendum 

5.  Caniic.  ii,  4  :  Ordinaril  in  me  charita-  servum  Dei  :  sed  donum  in  quo  omuia 
ieyn  :  quam  mibi  excelh-nlissime  super  donantur,  est  cbaritas  beatissiinap  Vir- 
omnes  (b-dil.  Oudd  >ic  probalur  per  j^'inis :  ergo  iinpro[)orlionabililer  major 
Lucam,  VII,  11  el  seq.,  (lua-rcnti  Domino  erit  cbaritate  omnis  crcalurav  Dabuil 
de  duobus  debiloribus,  i]uoruin  unus  ile-  etiain  beala  Virgo  summam  i  baritalein 
bcbat  c/fnarios  t/uinijrntos,  et  a/ius  (juin-  ati  proximuiu,  (juia  aniinam  l'ilii,  et 
quafjinta.  .\on  habrntibus  i//is  un</e  rei/-  ip^um  l'ilium  pro  proximo  posuit,  quem 
t/nent,  donavit  utrisijue.  (Juis  erijo  ruin  |>lus  quain  pnqiriam  animain  dibxit,  in- 
p/us  di/iijit*  Hespnndens  Simon,  disit :  supcr  obtnlit.  i^^l  sic  (•^t  quod  dicilur; 
.Kslimo  /juia  is  cui  p/us  donavit.  Sed  l\t  tuain  ipsius  unimain  pertransibU 
beatissim.e    \  ir^Mni    supcr   omnes   rreu-  /j/adius  '. 

luras   plus     donatuiu     •'.•»t      V.Ty,o    suj>ei 

omnes  creaturas  plus  dili^it.  Itcin,  lp>a  esl  speculum  lotius  jiubbri- 

ilcm,  Ik-us  dat   uinnibus  a///ur,iter\  ludinis  post  Dciim.  Cantic.ii.  11  :  (hten^ 

etc.  :    i/luminans    omnem  hoininem    re-  de    mihi    /aciein    tuain,    scilicet    faciem 

uientein  in   hunc  mundum  '\  .Non  laiiicn  bumilitalis,   quain  ostendisli  in  incaina- 

omnes  lecipiunt  UMjualiler,  Oujus  diver-  lionc,   diccns  :    /uce    anrii/a   Domini  \ 

sitatis  dujilcx    causa   est.   l'na  ex  j>artc  lacicin  j>alloris.  (juaiii  oslciidisti  iii  inet 

reclpientis,    «juia    allcr    altcro    caj^acior  j»assi(.iic.   i"acieiu  sumini  dccoris,  (juaiu 

est,  juxta  illud  M.illbai.    xxv,  li  d  i:J;  oslundisli  in  tuu  ussuinj)tione. 
Trai/idit  i//is  bona  sua,...  uiiicuii/ue  .se" 

(Uiidum  pro/iriam  nrtutem.  (iloshu:   id  Cuiiiic.  ii.  II  :  Sunet  vux  tua  in   auri- 

cst,  cupacilulein.   Ilunc  uutcin  cupucita-  bus  mris.    Vox   j)iclulis,  (juando   dixisli, 

lciii     oj)cralur      buiiiiiitas     vcra.     juxlu  Joaii     ii.    -i  :     Vinum    non  hubent.    \ox 

illud  Ja( obi,  IV,  tl:   /Jumi/ibus  dat  i/ra-  lidditutis,    (juaiido    c()ii>ului?.ti,    ihidciu, 

tiain.   Krgo  ubi  mujor  buiiiililus  e.«.i,  ihi  t-  3  :  (Jiiudcumi/ue  dixerit  vubis,  /acite, 

major     cujiucituH    r»i.    Sed    ij>su    ^uper  Vox  doloris  ijuando  dixisii,  Luc.  ii.  iH: 

oiiiiio     bumilliina    fuii.    Ki^o    iiiaxiiiic  Ii/i,  t/uid /ecisti  nobis  sic'f   Vux  inviia- 

capax.    i',i>'o  maxiinaiii  giutiaiii  iccipcrc  iionis,  ad  fuiiiclico»   pocrntoreii  invii.iu- 

I  Marc.  VI,  3.  ^  Juaii.  i,  U. 

*  Joaii.  xiz,  2!^.  *  l.uc.  11,35. 
'  •  I'sal.  xxxN,  y.  '  l.ur    i,  :i8. 

*  Jaciilpi,  I,    1. 


BIULIA  MAUIANA,  CAMICIJ.M  CANTIColUIM, 


•.m 


um.  Proverb.  ix,  5  :  Veniie,  comedite 
anem  meum,  etc.  Eccli.  xxiv,  26  : 
"ransite  ad  me,  omnes  qui  concupiscitis 
ne,  etc.  IJae  voces  dulciter  sonant  in  au- 
ibus  meis.  Vox  enim  lua  dulcis,  et  ser- 
no  luus  decorus  '. 

Item,  Ipsa  est  lectulus  Salomonis  % 
n  quo  rcquievit  novem  mensibus  Filius 
Dci.  Unde  ipsa  dicit,  Eccli.  xxiv,  12  :  Qui 
rreavit  tne,  requievit  in  tahernaculo 
meo. 

ilem,  Ipsa  estturris  inunitissima,  in  se, 
ct  in  aliis.  Cantic.  iv,  4  :  Sicut  turris  Da- 
vid  collum  tuum,  {(ux  ledificata  est  cum 
uropugnaculis  :  mille  clypei  pendent  ex 
ca.  Ibi  quisque  inveniet  defensionem 
rontra  malum  suum.  Ibi  pendet  clypeus 
castitatis  contra  luxuriani,  liumilitatis 
contra  superbiam,  cbaritatis  contra  invi- 
(Jiam,  largitatis  contra  avariliam.  Omnis 
armatura  fortium  in  ipsa. 

Item,  Ipsa  est  quam  lota  Trinitas 
mulliplici  nomine  ad  se  venire  invitavit. 
Cantic.  iy,  7  et  8  :  Tota  pulchra  cs, 
amica  mea.  Glossa  :  Immunis  eliam  a 
veniali  peccato  :  et  ideo  macula  non  est 
in  te.  Veni  de  Libano,  sponsa  mea,  etc. 
Ter  dicit  :  Veni,  propter  iidem  Trinitatis. 
Nota,  quod  multum  dilecta  regis  multi- 
plici  nomine  solet  a  diligenle  appellari. 
Sic  beatissima  Yirgo  a  Deo  vocatur 
amica,  columba,  dilecta,  speciosa,  for- 
mosa,  soror,  immaculata,  perfecta,  ele- 
cta,  Sulamilis,  filia.  Diversitatem  horum 
nominum  nota,  et  gloriosae  Yirgini 
adapta. 

Item,  Ipsa  est  quam  Salomon  com- 
parat  auroroe  in  sua  nalivitate,  lunse  ple- 
nae  in  Filii  Dei  inefifabili  conceptione,  soli 
in  sua  assumplione,  terribili    castrorum 


aciei  in  dajmonum  eifugatione.  Cantic. 
VI,  y  :  Quse  esl  istaquse  profjreditur  quasi 
aurora,  etc. 

Itcm,    Ipsa  est  ad  quam  omnis  pere-       12. 
grinatio  clamat.  Canlic.  vi,  12  :  lieverte- 
re,  rcvertere,  Sulamitis  !  revertere,  etc. 
IVlrus  Domianus  '  sic  cxpouit  :  «  Uover- 
lere  primo  per  naluram.  .\um([uid  quia 
ita    deilicata,    idco    nostraj    bumanitatis 
oblila  es?  Nequaquam,  Domina.  Scjs  in 
quo    discrimine    nos    leliqucris,   ubi  ja- 
ceant^    quantum    delinquant   servi    tui. 
Non  enim  convenit   tanta?  misericordiae 
tanlam    miseriam    oblivisci  :    quia    etsi 
subtrabit    gloria,    revocat    natura.    Non 
enim  ita  memoraris  justitiae  Dei  solius, 
ut  misericordiam  non  habcas  :  nequc  ita 
es    impassibilis,   ut    sis    incompassibilis. 
Naturam  nostram   habes,  non  aliam,  et 
justum  est  ut  de  rore  tantae  pietalis  dilVu- 
sius  infundamur. 

«  Revertere  secundo  per  potentiam. 
Fecit  in  te  magna  qui  potens  est '  :  ei  data 
est  tibi  omnis  potestas  in  ccelo,  et  in  ter- 
ra  '\  Quid  tibi  negabitur,  cui  negatum 
non  est  Tbeopbilum  de  ipsis  perdilionis 
ftiucibus  revocare  ?  Infelicem  animulam 
totum  illud,  quod  in  te  factum  est,  pro- 
prio  cbaractere  denegantem  de  luto  f«cis 
et  miserioe  sublevasti.  Nil  tibi  Impossi- 
bile,  cui  possibile  est  desperatos  in  spem 
bcatitudinis  relevare.  Quomodo  enim  illa 
potestas  tuae  potenliae  polerit  obviare, 
qua;  de  carne  tua  carnis  suscepit  origi- 
nem  ?  Accedis  enim  ante  illud  aureuni 
humanae  reconciliationis  altare,  non  so- 
lum  rogans  sed  imperans,  Domina  non 
ancilla,  moveat  te  natura,  potentia  mo- 
veat  :  quia  quanto  potenlior,  tanto  mi- 
sericordior  esse  debebis. 

«  Revertere  tertio  per  amorem.  Scio, 
Domina,  quia  benignissima  es,  et  amas 
nos  amore  invincibili,  quos  in  te,  et  per 


'  Vulgata  habet,  Cantic.  ii,  14.  Vox  eniin  tm  B.  Mariae  Virgiuis. 

dulcis,  ct  facies  lua  decora.  *  I-iic.  i,  40. 

'  Gantic.  iu,  7.  '"  Mattli.  xxvii,  18. 
'  S.  Petrus  D.\mi.\m;3,  Serm.  II  de  Nativitate 


400                                    D.  ALB.  MAG.  ORD.  PILED. 

le,  Filius  tuus  et  Deus  tuus  summa  di-  phetis.  Unde  et  est  regina  misericordiae, 

lectione    dilexit.  Quis  scit  quoties  refri-  sacerdos  justitioe,  qua:"  proprio  Filio  s2(o 

geras  iram  judicis,  cum  juslitia?  virtus  a  no)i  pepercii  ',  sed  stabat  jtixta  cruccm, 

praesentia  deitalis  egreditur?  ut  dicit  Joannes,  xix,  25,  ut  non  solum 

«  Revertere  quarto  per  largitatem.  In  Filii    Dpi   consideraret,   sed    ut    salutem 

manibus  tuis  sunt  thesauri  miseralionum  Jiumani  generis  exspeclaret.  Prophetissa 

Domini,  et  sola  electa  es,  cui  gratia  tanta  sapientice,  juxla  illud  Isai;p,  viii.  -i  :  Ac- 

conceditur.  Absit  ut  cesset  manus    tua,  ccssi  ad  prophetissam,   id   cst,   .Mariam. 

cum  occasionem  qua^ras  salvandi  mise-  Ft  licct  elevata  per  summam  nobilitatem 

ros   et  misericordiam  etlundendi  :  nt-que  iu    sursum,    tamen    pei-    humilitatem  se 

enim   tua  "^loria  minuitur,  sed  augetur,  ipsam  depressit  subtus  omnes  deorsum. 

cum  pcenitentes  ad  veniam,  justilicati  ad  Fnde    dicit  Augustiuus ',    i|uod    nequa- 

gloriam  assumuntur.  quam  fuisset  super  omnes  choros  Ange- 

«  Revertere    ergo,  Suhunitis,  id   est,  h)rum  exaltata,  nisi  iuisset  infra  onmes 

despecta,  cujus  animam  pertransivit  gla-  homines  humiliata.  Etscieiuhim  quodubi 

dius  '  :  qua*  fabri  uxor  appeUata  fuisti*.  nobihtas  carnis  ornatur  nol)ihtale  merilis, 

Ad  quid?  ut  intueamur  te.  Summa  glo-  utraque   pra.'stat  alteri  hindis  incrcmen- 

ria  est,  posl  Deum,  le  videre,  adha-rere  tum  :  si  autem  separantur,  tunc  nobililas 

libi.  et  tUiB   proteetionis  munimine  de-  carnis  non  tantum  non  laudatur,sed  vitu- 

morari.    Subveni    igitur,    Domina,  ad  le  peralur:  quia  (|nahtas  mali  oporis,contra» 

clamantibus  ju^'it«'r  hatribus.  Ilic  triplex  lia  agil  nohililali  carnis  originis.  1^1  tanlo 

luni<nlus  esl,  qui  Irahit  malrfm  miscri-  d»'teslal)ilior  est  deforniilas   oj)i'rationi8, 

cordia*  ad  nos  visitandos,  el  consolandos,  qti.inlo  nuigis  est  conlra  natiirah'm  incli- 

scilicet  funiculus  natura*.  funiculus  amo-  nalionem  originis,  el  nohililatis.  .Wdiili- 

ris,  funiculus  largitatis.   »  tas  autem  incntis,  siiie  iiobililale   carnii, 

tanto    aiii()lius    laudalur,    «juanto    etiam 

...             (loniiiMMidalnr    «liaiii    Rtgina     no>tra  piDpriam    viiiceiis    natnram    laudabilius 

a  summapost  Dominuiii  nobililate.  <ian-  upriatur. 
tic.    VII.    I  :   (Juam  puhhri  sunt  ijressus 

tui    iit    lalceamfntis,  filia  pritwipis  '    •  ('Minmrmlalur  tliaiii  a  deliciaruiii  co- 

qua  ipse.(lliii>tus  eliaiii  vt-ra  gi-nerationf  pio.Hilale.  (laiilic.  mi,  (i   :   (Juam  pulchra 

descendit.  i'orio  isl.i  nobililas  considcra-  es,ct  i^uani  i/ccora,  carissima,  ni  liciiciit, 

tur  iii  subNlantia,  si  iiobileiii  Mibstaiitiani,  scilicet   gratia',    et    gloria'.    Ilas   dcliciai 

et  |)ropri*lal)iii   in  se   possideal.    Ilubuil  ndmiralur     Saloinon    cuin    ait,     (laiitic. 

anltin  in    swb^tanlia,    iiaturu'    perh'ctio-  \iii,.'i  :    (Jua'    fst    ista  ijUtr    asccndii  di 

nem,    ct  in    aiiiina  gratiie  |ih'iiitudinein.  Jescrto,  ileliciis   a//lucns,   elc.  ?   De  iiU 

Itein,  « onsidcratnr  in  cflicaeia,  si  luibiles  glurioMu    nscensione,    Mive    asMtiinptiuue 

de  se   producat    «-iVcclus,  ct  ipsa    i|)snm  \  irginis  inatris  sic  loquilur  Ihrnarduti*: 

D«>iiiinnin,   Dci    l-'iliiiiii  do   he  geiwruvit.  v  leiiipus  hxjucndi  eai  oiniii  carni,  CUBI 

Inih'  beatissiina    Virgo  in    oiiinihus,    in  ushumitur  iinarnati   Vcrbi   inater  iii  C(B« 

«jnibus  nobililas  considcratur,  iii  Miininu  luin  :  in'«-  «  cHsare   d«'l)ct  u  lauthhuK  hu- 

nobilis   inxcnilur.    Ij>sa    fniiii    origiii«iii  manu  iiiurlulilus,ruiii  hoinini  Mula  tialurt 

duxil  a  rc-iihiis,  a  sacerdotibus,  ct  |>ro-  Mij>ra    iiiiinorlales   .Hjiiritiis    exnltalur   ia 

*  l.uc.  II,  3:i.  Ueiii,  '  a|>uJ   I'.  ('.aiiiitiuiii,  lili.  I\  ilo  lli'i|iara, 

*  M.iUli.  XIII,  jo.  lap.  H.  Kl  III  .'^.  heiiiiiitlu,   Sfiiu.  dr  M    Marit, 
'*  .\<l  Ituiiian.  vtii,  3*2.  ■>u|»-i  illa  verbu   Apucalypti»,  lli,    <       ^      "** 

*  l.iiriiin    liuiic    iii  S.   .^uuUstitiu  nun  iiiv«Qi-  iiiinjnuin  «i/i/mrui/,  etc.  (Nola  rJil    l.u^ii.». 
'mus.   s(»il   iii    aiiuityino    auclorc,   •tfruioin'  d«"  '  .*<.  Uehmaiiui»,  Srrm,    t^    ■'      w«uinpli"it" 

Nalivilutf  l(.  Virgiiii!^.  Iiicipit  :  •  <'.r«.-aliiiiK  tiia-  H.  Vii^'iiiis. 


BIIiLhV  MARIAiNA,  CAlVnClJM  CAMICOHIM.  401 

Virginc.  Sed  de  ejus   gloria,  noc  silerc  Mana,    inciuit,    optimam  partan   clc- 

Jevotio  patitur,  nec  dignum  aliquid  ste-  git ',  ctc.  Optimani  piano,  quia  boata  f(C- 

i-iUs    concipcrc    cogitatio,    aut   inerudita  cunditas  virginoa,  ct  f«j^cunda  virginitas. 

potest  locutio  parturire.  Hinc  est,  quod  Marico  privilogium  est,  non  dabitur^allcri, 

ipsi  ciolestis  curiae  principes  in  considera-  quia  non  aitferetur  ah  ea  K  Omnes  virlu- 

tione  tantse  novitalis  clamant,  non  sinc  tes  singulares  j)rorsus  invenies  in  Maria, 

Eidmiratione  :  Qiiee  est   ista  qiiae  ascemlit  qvuc  vidcbanlur  esse  communcs. 

dc  deserto,  deliciis  afflitens,  etc.  ?  Quasi  Qugg  est  ista?  Htec  cst  purissima  su- 

dicerent  :  Quanta  est   hac,    et   undo  ei  per  omnos  Angelos.  Qua?  enim  vel  Angc- 

ascendcnti  utique  de   deserto,  afducntia  lica  puritas  virginitali  illi  audcat  compa- 

tanla  deliciarum  ?  Nec  enim  pares  inve-  rari,  clc? 

niuntur  dclicice,  etc.  Quse  est  ista,   quse  Qw-e  est  ista  ?  Hcec  ost  humillima,  su- 

de  sub  sole  (ubi  nihil  est  nisi  labor,  et  pcr  omnes  pretiosa.  Est  in  ipsa  humilita- 

dok)r,  etafflictiospiritus)ff5ce»fi?i7,c^e/«cm  tis  virtus,    cum    tanta  innocentia,    cum 

spiriluaHbus    afflitens  ?  Quidni   delicias  conscicntia  prorsus  absque  delicto,  imo 

di.\erim,  virginitatis  decus  cum  munere  cum  tanta  grati»  plenitudine,  etc. 

fcecundilatis,  humilitalis   insigne,  distil-  ()/<^  e^/ j5/rt  ?  Hffic  est  misericordissi- 

lantem   charitatis    favum,    misericordiae  ma.    Sileat    misericordiam   tuam,  Virgo 

viscera,    plenitudinem  gratioe,  pra^roga-  boata,   si    quis  est   qui  invocalam  te   in 

Livam  gloriae  singularis  ?  Quid  mirantur  necessitalibus  suis  siiji  mcminit  defuisse. 

Angeli  de  terra  deserta  Mariam  ascendere  Nos  quidom  servuli  tui  cateris  in  virtuti- 

ieliciis  affluentem?  mirentur  potius  pau-  bus  congaudemus  libi^  sod  in  hac  potius 

perem  Christum  de  ccelestis  regni  pleni-  nobis  ipsis.  Laudamus  virginilatom,  hu- 

[udine  descendentem.   Longe  cnim  am-  militutem    miramur,     sed    misericordia 

piiori     miraculo    dignum    videtur    Dci  misoris  sapit  dulcius,  misericordiam  am- 

Kilium  paulo  minus  ab  Angelis  minorari,  ploctimur   charius,    rocordamur   saipius, 

|uam  Dei  matrem  super  Angelos  exalta-  crebrius  invocamus. 

•i.  lilius  siquidem   exinanitio  facta    est  Qux  est  ista  ?  Hsec   est  lotius   niundi 

replotio   nostra  :    illius   miseriae,   mundi  reparatrix :   haec   est    enim,   quse    totius 

delicise  sunl.  Qu3e  est  ista  ?  Fateor  im-  mundi   reparationom    obtinuit,    salutom 

peritiam  meam,   pusillanimitatem    pro-  omnium   impetravit.  Constat  enim  eam 

priam  non  abscondo  :  non  est  equidem  pro  universo  genere  humano  fuisse  soUi- 

quod  me   magis   deloctet,    sed  nec  est  citam,  cui  dictum  est,  Luc.  i,  30  :  Ne  ti- 

quod  me  terreat  magis,  quam  de  gloria  meas,   Maria,   invenisti  gratiam    apitd 

Yirginis  Mariae  habere  sermonem.  Quse  Deum  :  gratiam  utique,  quam  quaerebas. 

cst  ergo    ista  ?   Tanto    eam    devolionis  Qux  est  ista  ?  Haec  est  illa  sublimis, 

afl"ectu    amplectuntur,    honorant,   susci-  cujus  longitudinembonitatis,  latitudinem 

piunt  (ut  dignum  est)  universi,  ut  licet  misericordiae,  allitudinem  charitatis,  pro- 

de  ea  loqui  gestiant  omnes,  tamen  quid-  funditatcm  humiiitatis  mensurare   nomo 

quid  dicilur  de  indicibili,  eo  ipso  quod  potest.    Quis    ergo    misericordiffi  tua?,  o 

dici  potuerit,   minus  gratum  sit,    minus  benedicta,  longitudinom  et  lalitudinem, 

placeat,  minus  acceptetur.  Qux  est  ergo  sublimitatom  et  profunditatem  queat  in- 

isia  ?  Haec  est,  quae  ut  inquiebat  Sedu-  vestigare?  Nam  longitudo  ojus  usque  in 

lius  :  diem  novissimum  invocantibus  eam  sub- 

venit  universis.  Latiludo  ejus  replet  or- 

Nec  primam  similem  visa   est,  nec  habere  sequen-  ^        lerrarum,   ut  tua  quoouo  misericor- 

[tem  :  ;                    i        i 

Gaudia  niatris  babens  cum  virginitatis  honore.  dia  plcna  sit  omnis  terra.   Sic  et  sublimi- 

'  Luc.  X,  42.  *  Ibid. 

26 
xxxvn 


402 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  PR.^D. 


tas  ejus  civitatis  supernoe  invenit  restau- 
rationem,  et  profunditas  ejus  sedentibus 
in  tenebris  et  umbra  mortis  oblinuit  re- 
demptionem. 

Quse  est  ista  ?  Haec  est  inferni  evacua- 
trix,  cceleslis  .Jerusalem  restauratrix, 
vitae  perditse  donatrix.  Per  te  enim  cce- 
lum  repletum  est,  infernus  evacuatus  est, 
instauratae  sunt  ruinae  ccelestis  Jerusalem, 
exspectantibus  miseris  vita  perdita  data 
est.  Sic  potentissima  et  piissima  cbaritas 
et  affectu  compatiendi  et  subveniendi 
abundat  elTectu,  ;pque  locuples  in  utro- 
que.  Ad  hunc  igitur  fontem  sitibunda 
properet  anima  nostra !  Ad  hunc  miseri- 
cordiae  cumulum  tota  sollicitudine  mise- 
ria  nostra  recurrat  !  Ecce  jam  quibus 
potuimus  votis  ascendentem  te  ad  Filium 
deduximus,  et  proseculi  sumus,  sallem 
a  longe  Virgo  benedicla. 

Qux  est  ista?  II.tc  est,  qu»  ideo 
ascendit  in  Cd-lum,  ut  toti  mundo  gra- 
tiam,  quam  invtnit,  notilicet,  reis  ve- 
niam  impetret,  medelam  a*gris.  Sic  de- 
inceps  piotatis  tuae,  quam  apud  Deum 
gratiam  invenisti,  nolam  fac  inundo, 
scilicet  reis  veniam,  medtlam  apgris, 
pusillis  corde  robur,  afllictis  consolutio- 
nem,  peri<  litantibus  adjutorium  et  libo- 
rationem  sanctis  luis  preribus  obtinendo. 
In  ha«-  quoque  die  soleinnitatis  et  hetiljic 


dulcissimum  Mari.e  nomen  cum  laude 
invocantibus  servulis  per  te,  regina  cle- 
mens,  gratiae  suae  muncra  largiatur  Jesus 
Christus,  qui  est  super  omnia  Deus  be- 
nedictus  in  saecula.  » 

Item,  Ipsa  est  quam  supor  omnem 
creaturam  Deus  allocutus  est,  Cantic.  vni, 
8  :  Soror  nostrn,  scilicet  Maria,  parva^ 
scilicet  per  bumilitatem,  sed  maxima  per 
dignitatem  :  ubera  iwn  habet,  scilicet 
concupiscentia?  et  luxuriae,  sed  gratia; 
et  misericordia».  Krgo,  Quid  faciemus 
sorori  nostrae^  lidelissimae,  verecundissi- 
mae,  in  die  annuntiationis,  (juando  ailo- 
(/uenda  est  ?  per  Angelum  exterius,  ac 
per  annuntiationem  a  tota  rrinitate  inte- 
rius,  ad  Filii  Dei  receptionem,  ad  bonii- 
num  reconciliationem,  ad  inferni  clau- 
sionem,  ad  avW  reserationem,  ad  a'ter- 
uam  diaboli  conculcationem. 

Item.  Ipsa  est  murus  defonsionis. 
Cantio.  vni,  iO  :  /'(/o  tnurus  lirmis^imus, 
rt  ubera  mea  sicut  turris  salvans  et  oxal- 
tans,  ex  (juo  facta  sum  coram  eo,  (junsi 
jKicem  reperiens,  quam  nullus  poterat 
loporire.  Kgo  sum  coluinba  Noe,  Kccle- 
siio  ramum  olivae  ot  pacis  doforons  uni- 
vtT.salis '. 


LlliKl;    SAIMKNTi.K. 


Dili^ilc  jnsliliiiiii.  (|ni  jiMliralis   Irmiin '. 


Hentissima  Domina  dicilur  mator  in-  piccator,  ijnintiam  fiorum  omnium.  •.oi- 
structionis  pocratorum  slulturuin,  Sa-  \ut'[{\iU'U{iiu  i.UvisW,  miiter est  sa/ticntm, 
pient.    Mi,  [2:    /(/nurabani,  egn   scilicol      ncilicel  Muriu. 


.♦  Cf.  Genes.  vm,  10  et  II. 


•  Sapieot.  i,  1. 


BiniJA  MARIAW,  UHER  ECCLRSIASTICrS. 


403 


Ilem,  Ipsa  est  speculum  bouitalis  Dci, 
et  speculum  imitationis.  Sapieut.  vii, 
26  :  Candor  esl  lucis  xternx,  et  speculiim 
siiie  macula.  Glossa  :  Etiam  venialis  pec- 
cati,  et  imago  bonitatis  illiits,  scilicet 
Dei. 

Ilem,  Ipsa  est  unclrix  Dei  et  hominis, 
(^Mdd  attingit  a  fine  misericordiarum  Dei, 
usquc  ad  fineni  miseriarum  hominis  pec- 
catoris.  Sapient.  viii,  1  :  Sapientia  attin- 
git  a  fine  usque  ad  finem  fortiter,  etc. 


Item,  Ipsa  est  mater  commnnicationis 
omnium  bonorum :  et  maler  consolatio- 
nis,  ta^dium  aufcrcns  pcr  piam  consola- 
tionein,  ct  allocutioncm  sapicnti;e.  Sa- 
pient.  viii,  9  :  Proposui  ergo  hanc,  scili- 
cet  Mariam,  adducere  tnihi  ad  conviven- 
dum  pav  devoiionem,  ipsam  ad  mc  ve- 
nire  invilans :  sciens  quoniam  mccum 
communicabit  largilcr,  lideliter,  ct  hu- 
militcr,  et  utiliter  de  bonis  gratiae  cl  glo- 
rige,  cl  erit  allocutio  cogitationis  ct  Ixdii 
mei.  Glossa  :  Allocutio,  idesl,  alleviatio. 


4. 


LIBER  EGGLESIASTIGUS. 


Omuis  sapieiitia  a  lioiuiiio  Deo  est' 


e£OToy.o;,  Virgo  Maria,  dicitur  fidelissi- 
ma  susceptrix  servorum  suorum.  Eccli. 
IV,  12  :  Sapieniia,  id  est,  Maria,  filiis 
suis  vitam  inspirat,  gratiae,  et  glorise,  et 
Deus  per  ipsam  suscipit  gloriose  inqui- 
m^/e^  ^e,  humiliter,  et  devote,  el prseibit 
in  via  justitiae,  scilicet  per  gratiam  in 
praesenti,  et  postea  in  morte,  prxibit  ad 
viam  glorise  :  et  quo  introibit?  Glossa, 
ibi,  Benedicet  Deus,  illum  scilicet  ditans, 
et  conservans.  Genes.  xxx,  30,  dixit  Ja- 
cob  ad  Laban :  Benedixitque  tibi  Domi- 
nus  ad  introitum  meum,  multo  fortius 
ad  introitum  Mariae. 

Ilem,  Ipsa  est  mater  honorificala  -, 
quaj  cibal  esurientem  filium,  potat  sitien- 
tem,  exaltat  vivificatum,  implet  vacuum, 
thesaurizat  gratiam  et  gloriam  super 
egentem,  et  nomine  xterno  glorificat  se 
diligentem.  Htec  sex  matris  gloriosae  be- 


neficia  tanguntur,  Eccli.  xv,  2  et  seq.  : 
Obviabit  illi  quasi  mater  honorificata, 
Et,  Cibabit  illum.  Et,  Potabit  illum. 
Et,  Nomine  seterno  hsereditabit  il- 
lum. 

Itein,  Ipsa  est  lumen  justitiae.  Eccli. 
XXIV,  6  :  Ego  feci  in  coelisut  orireiur  lu- 
men  indeficiens,  id  est,  Maria,  et  sicut 
nebula  texi  omnem  terram. 

Item,  Ipsa  est  thalamus  requiei,  in 
quo  numquam  Filius  Dei  per  aliquod 
peccatum  inquietatus  fuit.  Eccli.  xxiv, 
H  :  In  omnibus  requiem  quassivi,  et  non 
inveni  nisi  in  Maria,  propterea  in  hserc' 
ditaie  Domini  morabor,  hoc  est,  in  Ma- 
ria,  quae  anlonomastice  portio  et  haere- 
ditas  Domini  nuncupatur  :  unde  propter 
hanc  requiem  ab  Ecclcsia  ei  dicitur, 
quod   Domino    cceli  priebuit    hospitium 


3. 


•  Eccli.  I,  1. 


«   Eccli.xv.   2. 


404 


n.  Ain.  MA(..  OKl).  IMLEl). 


5. 


sui  sancli  corporis  '.  Quare  cl  ipse  oi 
versa  vic3  in  ejus  assuniptione  pra?buit 
hospitium,  dicendo  :  llospes  eram,ef  col- 
legistis  me :  csurivi,  et  dedistis  mihi  man- 
ducare-MQO  Ao  tibi  potestateni  in  ccbIo, 
in  terra,  in  mari,  et  in  omnibus  ahijs- 


sis  \ 


Item,  Ipsa  est  tabernaculum  dormita- 
tionis,  et  quielis  Filii  Dei.  Kccli.  xxiv,  12  : 
Dixii  mihi  Creator  omnium,  et  qui  crea- 
vit  me  requievit  in  tabernaculo  meo.Onasi 
quis  quffreret :  Quae  causa  adventus  tui  in 
hunc  mundum  fu?liJissimum?  Hespon- 
(leo  :  Creavit  me,  ut  per  me  sapientissi- 
mam,  Heus  Puter  placaretur:  jurabat 
enim  per  Jeremiam,  xm,  II,  ilicens : 
Non  parcam...,  neque  miserebor.  Sed 
quid  sapiens  Maria  dicebat  ?  Kx  quo  ine- 
vitabile  est,  ut  percutias,  fiat  manus  tua 
super  virum  dejLtene  twe,  et  suj>er  filium 
hominis  quem  con/irmasti  tibi  * :  qui  ex 
divinilate  ictum  tantum  sulTerre  pt.ssit, 
et  tamen  secundum  liuinanilatem  de  illo 
dolebalsupra  modum.  Patervero  dicfbal 
illud  Isaia',  i.iii,  10  :  Si  posuerit  pro  />er- 
ralo  animain  suam,  etc.  :  Filius  vero  illud 
.lona-,  I,  12:  Quoniam  propt>-r  mr 
trmpfstas  h.ec  venit  super  vos  elc, 
placabo  Patrem  clamore,  cruore,  morle. 
Ft  tunc  Paler  placutus  ail  :  Solu  mor- 
tem  impii,  (juia  jam  morlrm  Filii  nu-i 
video  :  sed  vulo  ///  convertatur  impius  ad 
via  sua,  et  vivat  •. 

Item,  (Ireata  sum,  ul  pcr  me  i^'n(il»ilis 
pi-ccalor  nobililanlur;  ndiil  rnim  i^no- 
bilr  nisi  ptHcalor  el  pr.ratum.  P>al. 
Lxxxii,  II  :  /''acti  sunt  ut  strrcus  trrr.r, 
seiliri'l  per  pe<»atum.  qui  prius  fuerunt 
iilii  Dei    per  gratiam.  .Nala  erj,'0   .Maria, 


nobililati  sumus  per  eam  nulura,  quia  a 
Clirislo  dicimur  Christiani. 

Item,  iXata  sum,  ut  debilitas  bumani 
generis  per  me  fidelissimam  juvaretur. 
i^ccle.  IV,  I  :  ]  i(/i  lacrymas  iimocen- 
tium,  et  neminem  consolatorcm.  Unde 
ipsa  consolando  nos,  dicit  illud  Osee, 
xiii,  !•  .•  Perditio  tua,  Israel :  tantum- 
modo  in  me  auxilium  tuum. 

Item,  Creata  sum,  ut  per  me  lucidissi- 
mam  mundi  tenebiw  fuuarentur.  Gencs. 
1,  I  :  Fiat  lux,  id  est,  Maria,  quae  illu- 
minat  omnes,  sed  dissimiliter  :  conjuga-^ 
tos  illumiiiat  ut  stella.  viduatos  ut  lunj 
virjjines  et  reliiriosos  ut  sol 

Item,  Creata  sum,  ut  forliludo  dialioli 
per  me  vinceretur.  (ienes.  \\\,  \.\:  Ipsa 
conteret  caput  tuum. 

Item,  Creata  sum,  ut  paupertas  lilio- 
rum  .\dam  per  me  ditaretur.  rnde  llie- 
rniiymus  in  sermone  de  Assumptione 
B.  Virf,'inis,  qiii  incipit :  Coyitis  me*, 
dicebat  Vir^'inem  isse  gratia  plenam, 
(\\\:v  iledit  ctidis  ^'loriam,  terris  Domi- 
niim,  |>acem(|ue  refudit,  lidem  frentibus, 
riiicm  vitiis,  viln?  ordiiifiii,  moiilms  di- 
stiplinam. 

Se(juitur :  Itrquievil  in  tabernarulo 
meo  '  :  (|uia  eum  tota  divinitateet  huina- 
nitate.  Itei^uicvil  utiliter,  ({uia  in  utero 
meo  existens,  operutus  est,  ut  inquit  Da- 
vid,  Psal.  i.xxiii,  12,  salutem  in  medio  ter» 
rct.  Hc(]uicvil  dub-iler,  nulliiiii  (bdorem 
inf(>rens,  et  (um  inte^ritate  vir^inalin 
( lauslri  cubicula  inlraiis.  ct  exiens.  He- 
quicvil  lar^itcr,  milii  omiiia  bona  sua  sc* 
(  um  d(dercns.  Sapicnl.  vii.  II  :  \'rnrrunt 
niihi  omnia  bona paritrr  cum  ilhi,  elc.  He- 
qiiiexil  |iiiiiter,  purissimus  in  purissiina. 
rndc  ip>a  dicil,   Kccli.  .\xiv,   1*J:  In  ci- 


t  Vide   I'ro!tani  »cu  Sci|iK>uliaii)  <iua<  iiicipit, 
Jiibtlemiis  iii  hnr  ilie. 

lluJicniu  liix  tliei 
Uies  Tuil  ri*i|uioi 
IMasiiiatoris  oiniiitiin. 

Sir  qui)-\il  iii  Maiia, 
liiiiu  i|>-iius  III  ha<~  Mii 
\  irt"  fl'  '"  ■  pi'iam. 


*  .Mudli.  »&v,3:i. 
'  l'»al.  cxisii,  0. 
»  I'-*al.  I  »»ix,  IH. 

'  Ki'-' hi.l.  \j\iii.  II  rl  xMii,  23-:i2. 

*  ll.ilx  tui   luni.   II.  iiitei   f|ii<ttoltt«    aJ  l*nU< 
laiii  Pt  Ku^tochiuni   .Nota  cdit.  I.uiid  ) 

'  Ktfli.  \xiv,  ii. 


RrRIJA  MARIAXA,  LTBER  FXCLKSIASTICCS.  405 

vUatcsanctificala,  id  cst,  ALiria,  siniili-  Itom,  Rcala  Virgo  appellat  se  quadru-        8. 

ter  requievi.    Potuit   enini   dicere  Filius  plicom    matrem.    Matrem  puldine   dile- 

ei  illud  quod  dicit  .lacob  ad  Laban,  Ge-  ctionis,  contra  luxuriam  :  matrem  timo- 

nes.  XXX,  30  :  Modiciwi  habuisii,  scilicet  ris,  contra  supcrbam  audaciam  :  matrem 

0  mater,  antequam  venirern  ad  te,  scili-  agnitionis,  contra  ingratitudinem  et  igno- 

cct  pergratiam  in  mente,  et  divinitatem  ranliam  :  matrem  spei,  contra  confusam 

in  vcntrc.  El  tiunc  dives  et  inclyta  e/fecta  diindenliam.  Eccli.  xxiv,  24  :  Ego  malcr 

es,  quia  Domina  es  in  terra.  Tibi   enim  pulchrx  dilectionis,  et  timoris,  et  agni- 

traditse  sunt  claves  mortis  et  inferni,  at-  lionis,  et  sanctie  spei. 
que  cceli  '.   Bcnedixitquc  tihi    Dominus 

ad  introitum  mcum.  Iste   cnim  est  in-  Ipsa   est    etiam    depositorium    totius        9. 

troilus    Noe    in   arcam,    quando     rupti  Trinitalis,  in  quo  peccator  quserere  debet 

sunt  omnes  /ontes  abi/ssi  gvdiiiavnm  -.  quidquid  in  gratia  necesse  habet.  Eccli. 

XXIV,  25  :  /n  me  gratia  omnis  vitse  ',  con- 

Item,  Exaltata  cst  in  gloria  et  gratia  tra  mortem,  et  veritatis,  contra  menda- 

super  omnem  crcaturam.  Eccli.  xxiv,  17  cium  :  in  me  omnis  spes,  contra  dcspera- 

etseq.:  Quasi  cedrus,  scilicet  ad  fugan-  tioncm,  in  me  omnis  spes  vise  ''  et  virtu- 

dum,    exaltata  sum    in    Libano,   cujus  Hs,  contra  omnc  vitium. 
odor  diabolum   serpentem   antiquum  fu- 

gat.    Vel  ad   sustentandum  onera  totius  Item,  Ipsa  scdens  in  dcxtcra  Dci  Filii,       10. 

gencris  humani,  ibi,   Quasi  cgpressus  in  nostra  videns   pericula,    clamat,    Eccli. 

monte  5«o?<,  quae  numquam  cedit  oneri-  xxlv,  20  :  Transite  adme,  onmesqui,  etc. 

bus :  sic  ipsa  numquam  aliquibus  tribu-  Nota,  a  quo,  ad  quem,  et  quos  ad  trans- 

lationibus.  Vel,  ad  defendendum,  ut  ibi,  eundum  invitat.  A  quo,  quia  a  mundo 

Quasi  palma  exaltata  sum    in   Cades,  decipicnte,  a  peccato  inliciente,  a  diabolo 

quae  expansis   ramis  in  modum  manus  devorantc.    Vel    aliter,     quasi    diceret : 

hominis  habet  folia.   Vel,  ad  pacifican-  Transite  de  mundo,  quia  mundus  trans- 

dum,  ut  ibi,  Quasi  oliva  speciosa,  quae  it,  et  concupiscentia  ejiis  '%  ideo  vos  ad 

est  arbor  pacis.  Vel,  ad  adumbrandum  me  transitc.  Vel,  transite  quamdiu  pot- 

contra     calorem    tcntationum,    ut    ibi,  cstis,  dc  culpa  ad  gratiam,  quia  postea 

Quasi  platanus  exaltata  sum,  quse   alta  non  valebitis.  Sed  adquem?  ^o?  we,  quee 

cst,  et  habet  lata  folia,  et  per  ramos  dif-  sum  peccatorum  illuminatrix.  Job,  xxix, 

fusa.  Sic  et  Regina  cccli.  15:  Oculus  /ui  ca^co.  Item,  ad  me,  quae 

sum  peccatorum  reconciliatrix,  ut  patet, 

Item,  Ipsa  est  vitis  jucunditatis,  ct  lae-  H  Regum,  xxv,  1   ct  seq.,   de  Nabal    et 

titiae.  Eccli.   xxiv,   23  :    Ego   quasi  vitis  Abigail.  Vel,  ad  me,  quae  sum  omnium 

fructi/icavi  suavitatem  odoris.  Compara-  peregrinorum     Christi    gencralis     rece- 

lur   autem  Maria  viti,  tribus  de  causis.  ptrix.  Job,  xxxi,  32  :  Ostium  meum  via- 

Primo,  quia  flos  vitis  fugat  serpcntes :  ;ori/>a/M<V.  Sedquos  invitasad  transeun- 

;ic  Maria   deemones.   Secundo,  quia  la-  i{m\\  aiiiQl  Omnes  qui  concupiscitismc, 

:ryma  vitis    sedat  impctigincm   et  sca-  me  honorantes,   et  diligentes  etiam  per 

biem  :  sicMariaquodlibetcrimen.  Tertio,  teneram  devotionem.  Sed  quare  transire 

juia  generat  vinum,    quod  tollit  tristi-  debemus  ?  67  a  generationibus  meis  im- 

iam   :   sic   Maria    dat   perpetuam  Iseti-  yo/e«m/«/,  quia  vacui:  ut  salvemini,  quia 

iani.  perditi :  ut  dulces  efliciamini,  quiaamari. 


*  Apocal.  I,  18.  *  Ibi  est  vitse  in  Vulgala. 

'  Cf.  Genes.  vii,  11. 
'  Vulgata  liabet  vix. 


'  Cf.  Genes.  vii,  11.  ^  I  Joanni?,  n,  17 


406                                    D.  ALB.  MAG.  ORD.  PR.ED. 

Unde,  ibidem,  S.  27  :  Spiriius  enit7i  meus  uans  per  omnia  respexit,  et  ijloria  Do- 

super  mel  tlulcis,  oninium  amaritudineni  miiii  pleiium  est  opus  ejus.  Iterum,  xlim, 

peccati  repellens.  Et  ad  lioc   transile,  ut  1  et  seq.:  Sol  in  adspectu  annu>itians  in 

saturemini,  ut  ibi,  y.  21) :  Qui  edunt  me  exitu,  vas  admirahile  opus  Excelsi.  In 

adhuc  esurient,  ctc.  Glossa:  per  desidc-  mcridiano  exurit  terram,  et  inconspectu 

rium,  el  devotionem.  Vel,  pro|)ter  hoc  ut  ardoris  ejus  quis  poterit  sustinere  ?  For- 

instruamini,  ut  xhx,  y.  '^Q:  Qui  audit  me  naccm    custodiens   in  operihus  ardoris: 

non  confundetur,  et  qui  operantur  in  me,  tripliciter    sol    exurens    montes,   radios 

mibi  serviendo, /<o/j />e6frt^;////.  lit  intra,  igneos    cxsu/flatts,    et    re/ulyens    radiis 

y.  31  :  ^w/ e///ct(/«;</ wie.aliis  prtedicando  suis    ohcaecat  oculos.    Majtuts  Dottiiinis 

iideliler,  veraciler,  et  devote,  vitam  seter-  qui  /ecit  illum,  etc. 
natn  hahehutit,   per  nie,    et  per  meuni 

Filium.  Item,  Ipsa  esl  luna  quje  nobis  indicat 

festa  £etern»  jucunditalis.  Kccli.  xr.ui,  0: 

U^           Item,  Ipsa  est  quae  jiro  nobiscreata  est,  .1  luiia  siynuin  diei  /csli.  .\ota  de  sij^ni» 

et   niissa  in  inundum    liccli.    \xiv,    1 1  :  luna". 
x\h  initio  et  ante  Siecula  creata  sutti,  etc. 

Require  de  boc  in    Proverbiis,  viii,  22:  Item,    .Matia   Vir^'o    signala     est    per 

Dominus posscdit  me.  Abrabam,    in   cujus  laudein,  et  lilii  sui 

Isaac  dicitur,  Kccli.  xi.iv,  2."» :  lienedutio- 

12.           Ilem,  Ipsa  est  ciijus    luibitalio   est  in  nem  omnitim  tjentiutti  dcdit  iUi  Dottii" 

pleniludine     jjraliuium     Angtlorum,    tt  nus:   quod   antonomastice  de    i{)sa   Vir- 

Sanctorum,  et  in  plenitudine  ipsius  Tri-  gine  verilicalum  esl,  cui  Doininus  om- 

nitatis.  Eccli.  xxiv,  41  el  se(|.:  Eyo  qua-  nem  lienedictionem  dedit.  Kt  ut  ab  initio 

si  /luviis  diori/x,  qui  interprelatur  medi-  .iliqiianlulum  repetamus,  ipsa  iiabuil  be- 

iattuntum  ijenrrationis,  scilicel  inlirmu-  nedictiunem   septimi   diei,  in   quo   Deu» 

ruiii  liliorum  Adam  :  i-t  sinit  uqu.rdurins  rrquinit  ah  universo  opere  quod  paira' 

exividr  paradtso.  liixi:  Itiyaho  hurtutti  ral  '.  In  ipsa  eiiiiu  vere  fuit  consumma- 

meum  plantationutn,  rt  inrhriaho  praii  tiu  uperum   diei,  quoniam  omiiia  cieala 

Tuei  /rurtuiti,  id  L'i,i,    rilii:...  et   iiiuini-  in  uiio  opere,  scilicet  liomine,   uniuiitur 

naho  otnnes  sprruntes  in  Uotnino,  non  in  <  uiii  crealure  :  ei  primumlit  ulliinuiii,  et 

muiido,  vel  in  alia  re.  ullimum  primuin.  iNon  esl  eiiim  |)erfectio 

inutus,nisi  quandoeslin  cinulo.  Ilabuit 

{'.],            Ileiii,  Ipsa  est  qua.*  commuiiiler  ora-  eliain  l)enediclionein  .\dami  el  Ilevflp.  Ge- 

tionibus  laudatur.  el  coinmunilerab  oiii-  iies.  i,  2S :   Dominamini  piscihus  maris, 

nibus  est  laudaiida.  Kccli.   xxiv,  47  :   Vi-  rt  voialHihus  ru-li,et  universis  anitnanli- 

lirlr,  scilicel    An;;eli,   jusli,    peccatoros,  hus,  qu.r  moventur  super  terrain.  Doini- 

quoniam  non  soii  mihi  iahoravi,  sriiicet  iiatur  eniin  per  polenliam  pistilius  inari», 

lilium     meuni    la»  tando,     nutriendo,    cl  id  e»l,  duMiionibus  in  amarilmliin' inbrni 

apudciiirrm  AnnAi»,  sni  omnihus  rxqui-  eonslilulis.  Domiiialur  eliam  volucriiiu» 

rrntihus  rrrilairm.  cieli,  iti  esl,  .\ngelis  volaiitibus  per  COll« 

teiii|)lalioiieiii  Dei.  Doiiiinaliir  eliain  per 

II.            Ilein,  Ipsa  est  htd,  tpii   sua  pr;t.»eiilia  iui»ericordiaiii  aniinanlibus  qua»  inoveo- 

ornal  cteluin.  Kccii.  XXVI,  21:   .Sicut  sol  tur  super   lerrain,  id   e»l,    iioininil»u»  in 

orirns  tnutido  in  aitissimis  Dei,  .sic  mu-  boc  iiiuiitlt)  consiituliK. 

liriis    hona-  spnies  in  ornatnrnltim  du-  Iteiii,    llabuit    iienedittiomin     Jacob, 

mus  rjus.VA,\Li:i:\\.  .\lii,  1(1:  Soi  iliumt-  tjua- in  lril)U»  connislil     Pnnu)  in  abiin- 

'  Genes.  ii,  2. 


BIBLIA  MARIANA,  LIBER  FXCLESIASTICLS.  407 

(lantia  necessarioruni,  ibi,  Genes.  xxvn,  Habuil    beuediclioneni   Samuelis,    de 

2S  :Det   tibi   Deus   de   rore  coeli,   et   dc  cujus   laudc  dicitur,    Eccli.   xlvi,    10  et 

pingiiedine    terras,     abundantiam    fru-  seq.  :  lienovavU  imperium,  et  unxil  prin- 

menti  et  vini.  Secundo,  in  dignilate  bo-  cipesy  elc.  Et,  Vidit  Deum  lucis,  elc.  Pe- 

uorum,  ibi,  t.  29  :  Esto  dominus  fratrum  cunias  et  usque  ad  calceamenta  ab  omni 

tuorum,  el  incurventur  unte  te  filii  ma-  carne  non  accepit,  et  non  accusavit  illum 

tris  tux:  serviant  tibi  populi.   In  amo-  homo. 

tione   incommodorum,  ibi,   ^.  21) :    Qui  Ilabuit  etiam  benedictionem  Davidis, 

maledixerit  tibi,  sit  ille  maledictus :  et  de  cujus  laudc  dicitur,  Eccli.  xlvh,  4  et 

qui  benedixerit  tibi,  benediclionibus  re-  seq.  :  In  juventute  sua  occidit  gigantem, 

pleatur.  Laudemus  ergo  omnes  Mariam,  et  abstulil  opprobrium  de  gente....  Con- 

et  dicamus:   Benedicta    tu    in  mulieri-  trivit    inimicos   undique,    et  exstirpavit 

bus  '.  Philistiim  contrarios  usque    in  hodier~ 

Habuit  etiam  benedictionem  Balaam,  numdiem. 

in  qua  notantur  septem.  Primum  est  ejus  Habuit  etiam  benedictionem  Salomo- 

gloriosageneratio,ibi,  Numer.  xxiv,  17  :  nis,  de  cujus  laude  dicitur,  Eccii.  xLvir, 

Orietur  stella  ex  Jacob.  Secundum,  Filii  16  et  17  :  Impletusest,  quasi  flumen,  sa- 

Dei  incarnatio,   ibi,    Et  consurget  virga  pientia...  Ad  insulas  longe  divulgatum 

de  Israel.  Tertium,  vitiorum   destructio,  est  nomen  tuum. 

ibi,  Et   percutiat    duces   Moab.    Quar-  Habuit  etiam  benedictionem  Joseph, 

lum,  hominum  liberatio,  ibi,  t-  18:  Et  de  cujus  laude  dicitur,  Eccli.   xlix,  17, 

erit  Idumxa   possessio    ejus.   Quintum,  qnodinil priiiceps  fratrum,  firmamentum 

beatorum  confirmatio,  ibi,  Israel  fortiler  gentis,  collector  frumenti,  et  stabilimen- 

aget.    Sextum,     caeterorum     dominatio,  tum  populi. 

ibi,  t.  19  :  De  Jacob  erit  qui  dominetur.  Habuit  etiam  benedictionem  Oniae,  de 

Septimum,  damnatio   malorum,  ibi,  Et  cujus  laude   dicitur,  Eccli.  l,  1    et  seq., 

perdat  reliquias  civitatis.  quod  in  diebus  ipsius  emanaverunt  putei 

Ilabuit  etiam  benedictionem  Moysis,  aquarum,  et  quod  suffulsit  domum,  et 

Deuteron.  xxvm,  3  et  seq.  :   Benedictus  quod  fuit  quasi  stella  matutina  in  medio 

tu  in  civitate,  et  benedictus  in  agro.  Be-  nebulse,  et  quasi  luna  plena,  etquasi  sol 

nedictus  fructus  ventris  tui Benedi-  refulgens,  et  quasi  arcus  refulgens  inter 

clus  eris  tu  ingrediens  et  egrediens  :  quae  nebulas  glorise,  et  quasi  flos  rosarum  in 

de  hac  vita  sine  dolore  mortis   migrasti,  diebus  vernis,  et  quasi  lilia  quse  sunt  in 

et  ccelum  corpore  et  anima  introisti.  transitu  aquse,  et  quasi  thus  redolens :  et 

Habuit  etiam   benedictionem    Aaron,  quasi  ignis  effulgens  et  thus  ardens  in 

Eccli.  XLV,  9  et  seq.,  de  cujus  laude  dici-  igne  :  et  quasi  vas  auri  solidum,  orna- 

tur:  Coronavit  eum  in  vasis  virtutis,...  tum  omni  lapide  pretioso  :  et  quasi  oliva 

et  cinxit  eum  tintinnabulis  aureis  pluri-  pullulans,   et   cypressus  in  altitudinem 

mis  ingyro,  dare  sonitum  in  incessusuo,  se  extollens  :  et  quod  porrexit  manum 

auditum  facere  soiiitum  in  templo  in  me-  siiam    in  liberatione,   et  libavit  de  san- 

moriam  filiis  gentis  suse.  guineuvse,  etc,  excelso  principi. 

*  Luc.  I,  28. 


408  D.  ALB.  MAG.  ORD.  PR.EI). 


ISAIAS  PROPHETA. 


\  isio  IsnicV.  filli  Ainos.  (|iiniii  \ulil  siipoi*  *lii(lnni  ot  «lciMisaleiii'. 


I 


1.            Re^'ina  t't  Domina  omnmni  Proplifla-  deiitem  siiper  soUum  ejcelsitm  et  eleva- 

rum,  vocalur  domus  et  civilas  lidilitatis  tum,  id  est,  Virginem  .Mariam  excelsam 

nostroE'.    Isa.  i,   27   :   Vocaberis,  o  Maria  quantum  ad  animam,  et  elevatam  quan- 

scilicct,  a  Patriarchis,  et  Prophetis.  cici-  tum  ad  corpus.  Et  infra,  S'.  3:  1'ieua   est 

tas  justi,    id   est    Christi  :  urbs  fiileUs,  omuis  terra,  id  est,  domus,  gloria  ejus. 

lideliter    recipiens,    et  conservans   ad  se  (ilossa  :  id  est,  omni  -.'ralia,  a  majeslale 

fugientes.   Hanc  civitatem    laudat    l*sal-  ejus.  (jlossa  :  reynantis. 
mista  dicens,  I*sal.   i.xxxvi.  3  :  Gioriosa 

dicta  suut  tie  tc,  cicitas  Dei.    Fuit  cnim  llem,   Ipsa  est,    (|uae  concepil,   et    pe- 

ha?c  civitas    fundata   super  liumililalem,  perit    liheratorem    omnium    j>opuh»ruin. 

murata  per  caslitatem,  turrita  per  chari-  ^^*^'  vii,  1  i  :   Proptrr  hoc  dabit  Ihnniuus 

tatem,  ditata  per  pauperlatem,  custodila  '/'**'   vobis  sitjuum,  salulis,  et   liheratio- 

per  discrelionem,  lihera  peccatorum  iiii-  i»'^»  l«oc  scilicel :  Atr?   \'irt/o  coucipiet,  et 

munitatt',    pacilicala  tenlalionum    victo-  pariet  filiuui.  (llossa:   peccatores  revo- 

ria,  ornata  divino  oflirio  p»T  elf-antiam  canlrm.  /:,V   lucubilur  uouicu  ejus   /•.';/!- 

iinMum,   a^dilicata  in   M-fu^Mum    pcccatu-  uiauuel.  (llnssa  :  id  est,  .Nohisciim  Deus. 

ruiii,  pojiulosa  virtuh',  omnium  dononim  .Nohiscum  humanitale,  divinitale  lI  lideli« 

I^Matuilorum  irrij,'ua,miM'ralionihusahuii-  tate,  rnde  Iteriiardus  :    «  Noii   lu«.'ere,  o 

daiis,   in  allissimo    sita  per  excellentiam  .Ndam,  iiuia  iiohiscum  esl  Deus  ',  etc.  « 
privilejj^iorum. 

lUni,  Ipsa  esl  virga  lloris.  Isa.  \i,  1  : 

2            Ilfiii,     Ipsa    est    tahiTnacuIum,    ijuud  /'^'yrfUietur  virya,  id  es\,Mimii,de  rudiee 

Deus  l*aler  peccatorihus  extriidil  i|uatuor  Jfsse,  ft  flos.  (iloHsa  :  id  est,  (  lirislus,  qui 

de  causis.  Isa.    iv,  I» ;   Tubcruaruiuui,  id  ttimidis  e^t  virga,  sed  hoiiis  esl  llos  vir- 

est,    Virgo  Maria,  t-rit  iu   umbraruiuui.  tutum,  et  corona  An;:elorum,  et  sertuin 

(jlossa  :  suh    protrclioiif  :  diti  ab  ;estu.  eh«clorum,  dc    radice   ejus   usceudrt,   in 

(ilossa    :    perseculioiiis ,     Diu<i     adjulor  salutem  elcrtorum,  in  consolationem  af- 

noster  ' :  tt  ubsi onsioneui  a  turbinr  et  u  llictorum,el  iii  lihcratioiiem  ca|(tivorum. 
piuriu.    (ilussa   :  id   enl,    u    per.-ecutione 

majori,    el    iiiiiiori   :  unde,  Psul.   i.x,    *i :  lltiii.    Ipsa  tst    receptaculum    et   lati- 

l'rott(jur  iu  veiauwuto  aiurum  tuarum.  hulum  fu;.'ii'ntium  ah  ira  Dej.  jsa.  xvi,  i  : 

Mitab,  fsto  iatibuium  eorum  a  facie  e'fl- 

o              Itcm,  Ipsa    enl    solium     iiicarnatiouis  statorig,  id  est,  (ihri^ti  qui  iiiipioti  vnHta- 

l'ilii   Dei.  Isa,  vi,    I  :   \  idi  l^ouiiuum  *<■-  hit. 

'  \*<^-  >.  1-  '  S.  BtK.NARbc»,  Sfrm.  II  de  Adtcolu  Uotuiui. 
*  Psal.  imi,  20. 


BIBLIA  .MARIANA,  [SAIAS  PROPHRTA.  iOO 

Item,  Ipsa  est  solium  misericorduT,  iii  diehiv  .Eyi/phun.  (ilossa  :  id  esl,  mun- 

quo    Filius    Dci    misericorditer    judical  duui.     IJl     commovebunlur     simulacra 

peccatorem.  Isa.  xv,  5  :  Prseparabilur  in  .  f^^gf/pti  a  facie  ejus,  quia  omuia  peccata 

misericordia  solium  ejus.  Glossa  :  id  est,  destruet. 
Filii :  quia  omues  peccatores  egeut  gratia 

Dei :  et  sedebil   supcr    illud  judicans  :  Item,  Ipsa  est  urbs  forliludinis,  coulra        «) 

aliter  enim  judica])it  sedens  in  solio  ju-  omue    maluni.  Lsa.   xxvi,  1  el  2  :    i'rbs 

stitiae,  quod  est  in  futuro.  In  solio  miseri-  fortitudinis  nostrx  Sion,  id  est,   iMaria. 

cordiae  sedeus,  etjudicaus,  quando  Deus  (ilossa:  Vox  est  justorum  et  nunc  et  in 

vult  parcere  peccatori,  considerat  et  at-  futuro.  Salvalor  ponelur  in  eamurus,  id 

tcndit  quinque.  Primo,  infirmitatem  pec-  est,  F.liristus,  et  antemurale,  secundum 

cautis.  Secundo,  malitiam  diaboli  insul-  liumanitatem.    Aperite  portas.  Glossa  : 

lantis,    dicentis    illud    Psalmi  lxx,    11:  Dominus    ad    Angelos,    et    ingrediatur 

Deus  dereliquit  eum,  persequimini,  etc.  yens   jusla,    custodieas   veritatem,    non 

Tertio,  dolorem  ipsius  pcenitentis.quando  mendaces,  non  injusti. 
clamat,  Psal.  vi,  3  :   Miserere  mei,  quo- 

niam  infirmus  sum  :  sana  me,  Domine,         Item,  Ipsa  est  domus,  et  civitas  opu-       K). 

quoniam   conturbata    sunt     ossa    mea.  lenta.    Isa.    xxxiii,    20  et  21   :   Respice 

Quarto,  intercessionem  Ecclesiae  trium-  Sion,  id  est,  Mariam,  civitatem  solemni- 

phanlis,    et    prsecipue    beatae     Virginis,  latis  nostr^e :  oculi  tui  videbunt  ci\'\[d[cm 

cujus  oratio  non  potest  contemni.  Quinto,  Jerusalem,  habitationem  opulentam,sc\Vi- 

super  omnia  bonitatem   suam,    de    qua  cet  gratia.  Tabernaculum.  Glossa  :  et  ipsa 

ipsemet    dicit,  Matth.    xx,    15  :  An  non  domus,  c/uia  solummodo  ibi  magnificus 

licet  milii  quod  volo  facere,  etc.  ?  est  Dominus  noster,  quia  in  Maria  magna 

Solium  igitur  glorise  preparatum  fuit  fecit,  et  per  eam  magna  facit,  et  propter 

in   gloriosee    Yirginis    nativitate.   Super  eam,  et  in  ea  magnificatus  apparuit. 
illud  sedit  in  incarnatione.  In  solio  vero 

justitiae  sedens  judicabit,    quod  justum         Item,   Ipsa  est  causa,    propter  quam       ll. 

est.  Unde  sequitur,  ibidem,  t-  o:   Qux-  peccatores  laudant  Deum.  Isa.  xlui,  20: 

rens  judicium,   in  secundo   adventu,  et  Glorificabil  me  bestia  agri.    (ilossa  :  id 

velociter  reddens.  Glossa :  Unicuique  se-  est,    homo    bestialis,  dracones,    id   est, 

cundum  opera  sua '   :  quod  justum  est-  magni,     et    venenosi,     et    struthiones. 

Glossa  :  dicens  maledictis  :  Ite  in  ignem  Glossa  :  id   est,  hypocritae  :    quia  dedi, 

seternum,   etc,    et  bonis :   Venite,  bene-  maxime    in   deserto,    id    est,    in   Maria, 

dicti-,  Qic.^^QAciVLomoAovelociterreddit,  «^wa.?,  omnium  gratiarum,  et  flumina, 

cum  exspectetpeccatores  non  ulciscendo,  donorum  sancti  Spiritus,  ut  darem  po- 

usque  ad  decrepitam  eetatem?  Super  hoc  tum.   Glossa  :   aquae  \\ysd,  populo  meo, 

verbum,    quod   dicit,    Deuter.   vii,    10:  electo  meo,   clamanti    ad   me,  cui    dedi 

Reddens  odientibus    se  statim.  Glossa :  potum   largiler.  Ipsa  est  enim  petra,  de 

Omne  tempus    aeternitati    comparatum,  qua  dicitur,  Numer.xx,  8  :  Z.o^z«"mmJ  «</ 

est  quasi  punctum :  et  ideo  non  reputat  petram,  id  est,  ad  Mariam,  et  ilia  dabit 

Deus,  etiam  quando  multum  exspectat.  aqiias,  scilicet  gratiarum  et  gaudiorum. 

Item,  Ipsa  est  sine  omni  peccato  nubes         Item,  Ipsa  est  terra  germinans  Salva-       I-. 

purissima.  Isa.    xix,    1  :   Ecce  Dominus  torem.    Isa.   xlv,   8  :    Rorate,  coeli,  de- 

ascendet  super    nubem    levem.   Glossa :  super,  etc.  Glossa :  Yeniat  Gabriel,  mit- 

corpus  beata.'  Yirginis  ^lariae.  Et  ingre-  tat    nobis  rorem,  el  nuntiet  nobis  salu- 

'  Psal.  LX(,  13.  *  >tatth.  xxv,  41  et  34. 


410 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  PWMD. 


tem  :  etmtbes.  Glossa  :  id  est,  Propheta^, 
pliiant.  Glossa :  annuutiando  Christi  na- 
tivitatem,  passionem,  et  resurrectionem, 
Jnstfo/i,  id  est,  Christum  Jesum. 

13,  Item,  Jpsa  est  virtus  misericordise,  in 
qua  peccatores  portantur  ad  conversio- 
nem.  Isa.  xlvi,  3  et  4  :  Audile  me,...  t/ui 
portamini  a  meo  utero.  Glossa  :  id  est, 
in  miserieordia :  qui  yestamini  a  mea 
vulva,  id  esl,  clementia.  Ego  portabo,  et 
salvabo.  Giossa  :  si  conversi  fueritis. 

14.  Ipsa  est  terra  faciens  salutem.  Isa. 
Mii,  2:  Ascendet .  (ilossa:  Filius  Dei, 
sicut  i  injultum.  Glossa :  de  utero  Vir- 
ginis,  coram  eo,  et  sicut  radij-  de  terra 
sitienti.  Glussa  :  sicca  et  nmnda  a  concu- 
bitu. 

lo.  Item,    Ipsa  non   derelinquit   nns.    Isa. 

i.iv,  lll  :  Mnntes  commovebuntur ,  et 
colles  contremiscent  :  misericordia  autem 
mea,  id  esl,  mater  mea,  noti  recedet  n  te, 
non  dimittit,  neque  derelinquet  le,  dum- 
ujodo  volueris  converli. 

D».  Item,    Ipsa    est   fons,    a   «puj    prulluit 

omn»'  hoiium.  I.sa.  i.viii,  11:  AVia,  u 
.Miuia,  (jiiasi  /mrtus  irriyuus.  (ilossa  : 
vututum  lloribus,  el  operum  fructibus 
conspicuus,  et  sicut  /ons  ut/uarum. 
Glos.sa  :  assimilaberis  Christu  capiti  tui), 
cujus  non  de/icient  at/ua' ,  spiriluules, 
quic  irrigant  Kcclesiam. 

17.  Ilem,  Ipsa  esl  qu;»*  Deu  liduiialius  uc- 

currit,  ne  feriat  peccature».  Isa.  i.ix,  DI : 
Vidit.  (iiuH.sa:  Deu»,  t/uia  nun  est  vir. 
(ilos.sa  :  In  Judu'is  sunctus,  et  aporiatus 
est.  (ilussa  :  id  e.st,  cuntristatus,  i/uia  non 
est  (jui  occurrat.  (ilossa:  De(»,  ut  nuii 
peicutiat.  Sed  ipsu  pn»  umnibiis  (»ccurrit, 
sicul  Abiguil,  quuinlo  |»laruil  Duvid. 

IH.  Itcm,  lp.su  esl  civilus  in  Kilii  sui  incur- 

nutionc   illuminatu.    Isu.    i.\,    I   el  Koq.  : 


Surc/e.,    i/luminare,   Jerusalem,    id  est, 

Maria,    quia  venit  hanen  tuum,  id  est, 

Filius  Dei,    ad  illuminandum,    sicut  sol 

illuminat  mundum.    Quia   ecce  tenebne. 

(ilossa :  inlidelitas,  et  peccatum.  operient 

terram,  id  est,  terram  amantem,  et  ca" 

ligo  populos :  super  te  autem  orietur  Do~ 

minus,  dignissime.  (ilossa  :  verus  sol :  e/ 

gloria  ejus  in  te  videbitur,  sicut  lumen 

in   lucerna,    sicut  sol  in   nube,  et  sicut 

ignis  in  rubo.  A7  ambulabunt  gentes,  id  ; 

est,  miseri  peccatores,  in  iumine  tuo,  id 

est,  in  Christo,  qui  est  lu-\ :  et  reges,  id 

est,  justi,  vel  eliam  Angeli,  in  splendore 

ortus    tui :    omnes    enim    indigent    tua 

irratia,   tuu    illuiiiinatione,  lua  prupilia- 

tiune. 

j 

Item,  Ipsa  est,  ad  (juam  omnes  con- 
fluunt  per  devotionem.  Isu.  lx,  1:  Leva, 
o  .Muria,  *//  circuitu  tuo,  oculos  tuos, 
scilicet  misericordiae  et  bunilatis,  et  vide 
bilariter  :  (nnnes  isti  congregati  sunt. 
Glussa  ;  ex  umni  natione,  qucB  sub  cudo 
est,  peccatures  pru  venia,  justi  pro  gralia, 
Iristes  pro  gaudio  :  vmerunt  tibi,  id  est, 
ad  honurem  tuum  et  misericurdium  cla* 
mantis  :  Subveni,  Duminu,  clamantibus 
ad  te  jugiter,  quiu  (|uumvis  simus  pecca- 
turcs,  tamcn  miscricurdiie  lua'  suinus 
tilii  »t  lilia*.  l'nde  sequitur  :  Filii  tui,  o 
.Miiria,  de  longe  vetiient.  Glossa  :  de  loii" 
gin()ua  regione  peccuti,  ct  /iliie  tuje  df 
latere  surgenl .  (ilossa  :  Vus  i/ui  ali" 
(/uando  eratis  longe,  /acti  eslis  prope  '. 
I!t  iiifra,  t-  •*) :  Tunc  videbis,  cum  leva- 
veris  uculos  luos,  et  (i//lues,  et  mirabi- 
tur,  et  dilatabitur  cor  tuum.  (ilusHU  :  pra» 
gaudiu,  (/uando  conversa  /uerit  ad  te 
inultitudo  maris.  (j|u8»a:  uiniies  natiunes 
mundi,  v{  /nrtitudo  gentium  venerit  ttbi. 

llcm,  Ipsa  est  Dumus  majestatis  totius 
Trinitutis,  el  ullun*  plucatiuniK.  Isu.  lx,7: 
n/ferentur,  Hcilicel  umneit  (ideles,  qui  per 
munuin  Chri»ti  sucerdutis  vulunt  recipi, 
el  |*utri  pni>henturi,  super  placabili  altih 


'  Ad  Eplies.  n,  13. 


BlliLIA  MAUFANA,  ISAIAS  PH0IMII:TA. 


411 


;•/  inco,  i(l  esf,  Maria,  inalic  iiica,  et 
domum  majeslalis  mess,  (|uain  tota  Tri- 
nilas  poteQter  possedit,  etimplevit,  glori- 
ficabo  in  ccclis,  coram  Angelis,  el  Sanclis 
Dei.  Unde  sequitur,  5'.  12  :  Gens  enim  el 
regnum,  quod  non  servierit  tibi,  o  Mater 
mea,  peribit.  Glossa  :  in  die  judicii. 
Quasidicat:  Ergo,  qui  servierint  ei  non 
peribunt. 

Item,  Ipsa  est,  in  qua  nobis  benedictio 
coelestis  est  reservala.  Isa.  lxv,  8  :  Hsec 
dicit  Dominus  :  Quomodo  si  inveniatur, 
post  tempestatem,  granum.  Glossa  ;  ill«- 
sum.  Hoc  |:^ranum  est  Virgo  Maria^  illae- 
sa  ab  omni  peccato,  in  botroy  humani 
generis.  Hoc  inventum  est  in  nativitale 
beatae  Marite  Virginis  :  et  dicatur, 
Glossa:  volenti  tangere:  Nedissipes  illud. 
Glossa :  Sine  crescere,  quoniam  benedi- 
ctio  est.  Glossa  :  id  est,  placuit  Deo  ut  pro 
benedictione,  de  tanta  tempeslate  reser- 
varetur  illud.  Sic  jaciam  propter  servos 
meos,  ut  non  disperdam  totum.  Glossa  : 
genus  humanum. 

Ipsa  est  domus  imperatoriaemajestatis. 
Isa.  Lxvi,  1  :  QucB  est  ista  domus  quam 
sedificabitis  mihi  ?  tam  immensam,  ut  in 
ea  includar.  Jerem.  xxni,  24  :  Caelum  et 
terram  ego  impleo.  Quae  est  ergo  illa  tam 
magna,tam  lata,  tam  longa  domus  quam 
aedificabitis  mihi  ?  Hsec  domus  sedificatur 
per  consilium  Patriarcharum  et  Prophe- 
tarum,  et  per  consilium  David  in  sanctitu- 
dine.  Psal.  xcii,.5 :  Domum  tuam,  Domine, 
decet  sanctitudo.  Et  talis  sanctitudo,  quae 
sit  libera  ab  omni  inquinatione. 

Item,  Per  consilium  Jeremise,  xviii,  3, 
dicentis  :  Descendi  in  domum  figuli,  etc. 


ad  Mariam  quae  est  domus  tolius  refor- 
malionis,  ct  renovationis.  In  iiac  lorme- 
tur  Kilius  Dei  ad  imaginem  et  simililu- 
dinem  nostram,  mortalis  de  immortali, 
ullimus  de  primo,  pauper  de  divite.  In 
hac  reformetur  luxuriosus  ad  castitalem, 
superbus  ad  humilitatem,  invidus  ad  cha- 
ritatem,  ctecus  ad  lumen,  ciaudus  ad 
gressus.  Inde  ipsa  dicil,  Job,  xxix,  15: 
Oculus  fui  cxco,  et  pes  claudo.  0  quam 
avide  mutilati  ad  talern  currerenl  domum, 
ubi  eis  membra  restituerentur  ! 

Item,  Per  consilium  Isaiae  '  dicentis  : 
«  Domus  totius  plenitudinis.  »  In  hac 
repletur  peccator  venia,  justus  gratia» 
Trinitas  gloria,  Filii  persona  humana 
subslantia_,  ut  non  sit  qui  manu  vacua 
recedat  a  domo  ista. 

Item,  per  consilium  Osee*  dicentis  : 
Domus  receptionis,  et  protectionis  fu- 
gientium  peccatorum,  ut  fugiens  ad  eam 
recipiatur,  et  protegatur  a  diabolo,  a 
peccato,  et  maxime  ab  irato  Deo.  Ha?c 
sunt  consilia,  secundum  quae  a?dilicata 
est  Virgo  Maria,  in  domum  sanctitatis, 
propter  nostram  mundationem :  in  do- 
mum  plenitudinis,  propter  noslram  sal- 
vationem  :  in  domum  reformalionis, 
propter   totius  creaturae   renovalionem. 

Item,  Ejus  partum  et  parluriendi  mo- 
dum  omnis  natura  stupet,  et  admiratur, 
Isa.  Lxvi,  7  :  Antequam  parturiret,  pe- 
perit.  Glossa:  genuit  sine  tempore  for- 
tem  Filium,  per  quem  omnia  facta  suut 
et  subsistunt.  Et  infra,  y.  8  :  Quis  audi- 
vit  umquam  lale,  ut  antequam  parturi- 
ter,pareret,ut  naturaliter  parturitio  par- 
lum  praecedat?  Peperit  Pater  sine  tem- 
pore,    peperisti  tu,  Virgo,  eumdum   in 


23. 


*  Mendum  irrepsisse  hic  arbitramur  in  cita- 
tione  proplietae  Isaiae,  et  Osee :  ad  propositum 
enim  nihil  habet.  Nobis  autera  pro  Isaia  citau- 
da  videntur  loca  Nehemi^,  II  Esdra',  ix,  25  : 
Possederant  domos  plenns  cunctis  bonis.  Et,  ibi- 
dem,  X,  38  :  Lcvitse  offerent  decimam  partem  de- 
cimsc  suae  in  domo  Dei  nostri,  ad  gazophylaciuni 
in  domum  thesauri,  id  est,  Mariam,  qua3  est 
gazophylacium    et    domus   thesauri   omnium 


gratiarum  et  bonorum,  et  domus  totius  pleni- 
tudinis,  quia  in  hac  repletur,  etc.  —  Pro  Osee 
autem  legcndum  censemus  Josue,  xx,  1  et  seq., 
ubi  uibes  pro  fugitivis  designari  Deus  jubet, 
quaj  sint  refugium,  vel  domus  refuijii  (Psal. 
XXX,  3,)  et  domus  receptionis,  etc.  (Nota  edit. 
Lugd.). 
*  Vide  notam  superiorem. 


412 


0.  ALB.  MAG.  ORD.  PnJE\). 


tempore.  Luc.  ii,  7  :  Peperit  Fiiium 
auum  primoyenihnn,  et  pannis  eu/n  in- 
volvit.  0  virgo,  tu  pcperisti  mirabililer, 
sicut  Isaias  hic  dicit. 

Ilem,  Peperisti  incorruplihiliter,  sicut 
sidus  radium,  virga  florem,  et  vitis  odo- 
rem. 

Item,  Peperisli  ulililer,  quia  Angelo- 
rum  et  hominum  reslaurator  est,  el  ideo 
hiudaris  et  henediceris  abf^ne  Alis  et  ho- 
minibus,  et  a  corporalibus.  Laudant  te 
Anj,adi  propter  Iria,  quia  ille  quem  tu 
genuisti,  restauravil,  reddendo  depordi- 
tum,  multi[)licando  numerum,  auj^nien- 
lando  superaddilum,  (juarlam  stilicet 
hieraciiiam.    Laudant    te    homines,  pro- 


pler  tria,  quia  genuisti  eis  redemptorom, 
justillcatorem,  izlorificalorem.  Laudanlle 
corporalia,  quia  ille  quem  tu  genuisli, 
immiltavit  corporalia,  innovando,  nobi- 
litando,  et  omnia  in  Christi  corpore  divi- 
nitali  uniendo.  Laudat  te  Paler,  proptor 
caslitatem.  Laudat  te  Filius,  proptcr  hu- 
militatem.  Laudat  te  Spirilus  sanctus, 
})ropter  bonitalem.  Laudat  te  omnis  crc- 
atura,  o  Virgo  Maria  :  genuisti  enim  ccelis 
illuminatorem,  immundis  nmndatorem, 
curvis  erectorem,  tristibus  ct)nsolatorem, 
vinclis  consolalorem,  pauperibus  ditalo- 
rem,  desperatis  confortatorem,  erranli- 
hus  reilucturem,  certanlibus  coronato-*' 
rem. 


.lEliblMlAS  PUOIMIETA. 


\  4'rl>ii    •l4'i'4'iiiia>   iilii   Il4'l4*iii''. 


•> 


Prophetarum  hnmina,  Virgo  .Maria, 
est  virga  perculims  daMuones,  corrigens 
pcccalorcs,  el  \  igilans  snpir  eleclos.  J»*- 
rem.  i,  1!  et  12:  Quid  tu  viiies,  Jerr- 
mia?  i\t  di.rit :  \'irtjam  vii/iiantem,  id 
cst  .Mariam,  vigilanlem  lithliliT  super 
elertos,  ut  mater  super  lilium,  vigilan- 
tem  misericordiler,  sicul  magisler  suj)er 
discipulum,  eyo  video.  Sic  ipsa  supcr 
peccatores,  ul  eos  corrigat,  vigilat  tcrri- 
biliter  supcr  diemones.  I!t  dijit  Domi^ 
nus  ud  me :  liene  vidisti,  tjuia  vigilalio 
eyo,  sicul  paler,  ipsu  vero  vigilahit  .situl 
inater,  .<>uper  verlw  meo,  ut  faviam  iliud. 

llfin,  Ipsa  est  solium  misericordiiP,  ail 
ijuotl  [xccatores  misericonliler  congr»*. 
gantur.  Jerem.  iii,  17  :  In  tempore  iiio, 
id  est,  i;ra{'\a;,vocaitunt  Jerusaiem,  id  est 
.Mariam,  soiiuni    iJomini,  in    quo    Deus 


l 


sedit  j)er  inisfricordiam,  se  incarnando, | 
et  voni/reijabuntur  ad  eam  omnes  ijenteSf 
id  e>t,  [)i'ci-atorfs,  tjui  ihi  ahsolvuntur,  ell 
non  secuntlum  mcrita  |>iiniuntur. 

Ilcm,  ijisa  est  ci\itas  ct  domus  sal- 
\atioiiis.  Jereni.  viii,  {i  :  Convenile,  ce^ 
leriter,  et  inqrediamur  civitatem  muni- 
tam,  itl  est,  atl  .Marium,  munilain  in>. 
natura,  in  gratiu,  in  gloria  :  <•/  siieamus 
ibi.  (ilossa  :  ijuia  non  auilcmu>  dcjirccari 
Dominum  ijucm  olTciidimus,  scd  ijisa 
thqirccctur,  el  rogel :  i/uia  Ihnninus  Ihus 
nnster  siiere  nos  fevit.  (ilossu  :  (juia  cuin 
oircndiinuH  :  et  /totum  dedit  nobis  ai/uani 
ffiiis.  (ilossa:  id  csl,  tlulccin  l)«*uiii. 
amarum  nohis  h-cimus. 

I[tsa  esl  etiuiii  olivu  tolius  iuist»ricor« 
diu' el  boaitutis.  Jercm.   xi,    lll :  (>/ii'<im 


'  Jcri.111.  I,  i. 


BIBLIA  MARIANA,  .IKRK.MI  \S  PR0IMII:TA.  113 

uherem,  pidchram,  fructifevam,  specio-  renovalionis     liumani    gcneris.    .lereni. 

sam,vocavit  Dominus  nomen  tuum.Uidi  xvui,  I  et  scq.,    dixit   Dominus  ad   .Ic- 

nomina  diversis  gratiis  beatissim.-B  Vir-  vemvdim:  Surge,  et  descende   in   domum 

gine  adapla.  figuli.  J)omus  figuli  Dci  est  Virgo  >Ia- 

ria,  in  qua  fccil  Deus  opus  suum  super 

Item,   Ipsa  est   soliiim  propiliationis.  rotam,  opus  incarnationis,  seipsum  po- 

Jcrem.   xiv,  21  :    Nc  des  nos  in   oppro-  nens  in    rota  liumanffi    volubilitatis,   ut 

brium,..rieque facias nohis contumeliam,  fons   sitiret,  panis  esuriret,  requies  fati- 

scilicet    quam    meruimus  :  5o/«i   glorix  garetur,  lux  obtenebrarelur,  vita  in  li"-no 

tux  recordare,  id  est,  Mariae,  ne  irritum  morcretur.    Et  boc  cst  quod    sequilur, 

facias  foedus   tuum.   Glossa:   promissse  >'.  4:  Dissipatum  est  vas,  scilicet  in  pas- 

salutis,  nobiscum.  sione,  sed  reformatum  in  resurrectionc. 

Haec  est  domus,  in   qua  reformatus  fuit 

Itcm,  Ipsa  est  advocafa  nostra,  conlra  miser  Theopbilus,   sicut  in  laudem  ejiis 

judicem  sapientem,contra  callidissimum  caniturin  dieannuntiationis  ejusin  prosa, 

hostem,  et  hoc  in  causa  desperata. -Ic-  qua?  incipit :  «  Ave,  Maria,  Tlicophilum 

rem.  xv,  1  et  2:  Et  dixit  Dominus  ad  reformans  gratiae.  » 
me :  Si  steterint  Moyses  et  Samuel  coram 

me.  Glossa  :  orantes  pro  populo  :  non  est  Item,  Ipsa  est  sapientissima  advocata,        ^ 

anima  mea  ad populum  istum.  Sed  quid,  veniam,et  gratiam  obtinens,  et  illud  alle- 

0  bone  Jesus,  si  steterit  coram  te  mater  gans  Jcremiae,  xviu,  20  :  Recordare,   o 

misericordite,   numquid   iratus  dices  ad  V\W,  quod  ^/e^er/m,  tempore  morlis  tua^, 

eani  de  peccatoribus,  ut  ad  Jeremiam :  in  conspectu  tuo,  apud  crucem,  misera- 

Ejice  illos  a  facie  tua,  e/  egrediantur  ad  biliter,  et  nunc  tecam  in  coelo,  potentia- 

gladium,  famem,  captivitatem,  et  mor-  liter,  in  vestitu  deaiirato^.  Ut   loquerer 

lem?  Non  sic  dices  ad  matrem.  Clama  pro  m,  qui  digni  sunt  niortc  aiterna,  ^o- 

ergo,  voce  Mariae  placalus,  rcduc  mise-  num,  et  averterem   indignationem  tuam 

ros  ad  pacem  conlra  gladium,   ad  satu-  ab  eis. 
ritatem  contra  famen,  ad  libertatem  con- 

tra  captivitatem,  ad  vitam  contra  mor-  Item,  Tpsa  exemplo  Filii,  se  pro  nobis        9_ 

tem:  desperatorum  causam  sola  assumct,  offert.  Jerem.  xxvi,  14:  Ecce  ego,  sci- 

quam  nullus  aliorum   Sanctorum  assu-  licet  mater  Dei,  in  manibus  vestris  sum, 

mere  aptc   permittitur,  dicente  Domino  me  totam    in   vestro   ponendo   servilio  : 

ad  peccatorem  desperatum,  Jerem.  xv,  facite  mihi  quod  ho)ium  est,   non  milii 

3  :  Quis  miserebitur  tui,  Jerusalem  ?  id  tantum,  sed  et  vobis,  nunc,  et  in  fuluro. 

est,  anima  desperata,    quae   fuisti  prius  Et  non  solum  de  me^  imo  de  Filio  meo, 

visio  pacis,  nunc  autem  visio  infernalis.  cujus  corpus  et  sanguinem  in  allari  sumi- 

Quis  contristahitur  pro  te?  cum  mortis  tis  quotidie, /rta7«??;2«7<<  quod  vultis,  facite 

sentenlia  feretur  contra  te,  cum  dicetur  tamen  quod  rectum  est  in  oculis  vestris, 

tibi  :   Discedite    a  me,   maledicti  '^   etc.  et  non  tantum   coram   vobi'*,   sed  etiam 

Ibi  omnibus  derelinquentibus  nos,  non  coram  Patre  vestro  ccelesti. 
derelinquet  illa.   Illa  enim  miserebitur, 

Qi  iWdi  com^^diixQiwv.xWdi  ibit  adrogandum  Item,   Ipsa  est  civitas  altitudinis.  Je-       ^Q. 

pro /;ace  nostra,  quam  benevolentius  im-  rem.  xxx,  18  :  yEdificabitur.^  a  Domino, 

pelrabit.  civitas,  id  est,  Maria,  in  excelso,  ut  sit 

omnibus  tirmamentum.    xMatth.  v,    14: 

Itcm,  Ipsa  est  domus  figuli,  vel  domus  Non  potcst  civitas  ahscondi  supra  mon~ 

'  Matth,  XXV,  41.  '  Psal.  xuv,  10. 


414 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  PU.ED. 


11, 


tcrnposita.  Et  templum  fundahitur.  Tem- 
plum  gratice,  misericordia',  et  glorite,  et 
templum  totius  Trinitatis,  totum  csl  Ma- 
ria:  lundata  est  per  liumilitatcm,  erecta 
per  spem,  decorata  per  charitalem. 

Item,  Ipsa  est  opus  totius  novitatis. 
Jerem.  xxxi,  22  :  Creavit  Dominus  no~ 
vum  super  terram,  imo  in  ccelo,  et  sub 
terra.  Fosmina,  id  esl,  Maria  immacu- 
lata,  circumdabit  mirabiliter  virum,  sine 
virili  semine  in  gremio  uteri  sui. 

Item,  Ipsa  est  illud  vas,  de  quo  dicit 
Sj)iritus  sanctus,  Eccli.  \uii,  2  :  Vas 
admirabile  upus  Excelsi,  mirabile,  quia 
majus  se  ipso  continet,  scilicet  Deum, 
quem  totus  orbis  non  bajulat,  gestant 
puellce  viscera,  ut  sancta  canit  Kcclesia  : 


mirabile,  quod  vinum  et  aquam  sine  in- 
terstitio,  et  tamen  sine  mixtione  continet, 
pcilicet  vinum  deitatis,  et  aquam  liuma- 
nitatis,  quia  Deus  in  ipsa  nec  commixtio- 
nem  passus  est,  nec  divisionem,  ut  ea- 
dem  Ecclesia  cantat  iu  festo  Circumci- 
sionis  Domini.  Mirabile,  quia  clausum  in 
se  recepit  Deum,  quem  clausum  elTudit : 
unde  virgo  ante  partum,  virgo  in  partu, 
et  post  partum. 

Item,  Ipsa  est  mons  et  domus  totius 
securitatis.  Jerem.  xxxi,  23.-  Uowdwat 
tibi  Dominus,  id  est,  Mavid,  pulc/iritudo 
justitiie,  mons  sanctus.  Glossa  :  in  quo 
qui  babitaverit,  nullas  insidias  sustine- 
bit,  vel  e\[>avescet. 


m 


J.A.MEXTATIONES  .lEHEMM':  PHOPllET/E. 


Oiioiiiodd  s<mIoI   sola   rixlhis   |il(>iia    |)0|>iilo 


t  o 


S|M)n«<a  Di'i  tleria,  iii  uujrb-  l"ilii  mu 
viduala,  dolorfs  el  aflli»  licmes  suslinrns 
supra  modum.rbn-ii.  i,  I  -.Eartaest  ijuasi 
vidua.  (ll(».s>a  :  absente  i^yntw^u,  dnmina 
yentium  :  princeps  provinciarum  cctli  el 
terru',  facta  est  sub  trtbutu  anguslia'  et 
doloris.  Inde  Damasremu»'  :  «  Sed  «l 
ipsa  beala,  el  supru  nalurain  dtjnorum 
digna  ellecta,  dt)li>r»'s  partus,  quos  itfu- 
j;it  pariens,  illus  Ifmporo  passioniH  sur- 
tinuit,  ex  materna  coiii|»assione  vi.«ice- 
rum,  laeerum  reparturiens,  «-t  qui-m  Di-um 
per  nalivilatem  agnovit,  illum  ut  male- 
licum,  interfectum  viden"*,  lamrjuam  gla- 


dio  ct>gilatiiinil>u^  decerpitur  :  ct  lioc  l>1  ; 
Tuam  ipsius  animinn  pertransibit  glO' 
dius  '     . 

Ilem,  l|>sa  est  mater  amaritudinis  in 
passione  1'ilii,  i|uu'  fuit  mater  dulccdinis 
iii  concuptione.  rnd*'  orans  ad  Patrem 
dicil,  Thren.  i,  20  :  ]'ide,  JJumine.  0 
Pater,  te  l*atrem.  te  piuni  judicera  cril» 
cialus  llectant.  Vide  Filium  luum  pul- 
cherrimum,  «b-ft>rmit(i>iiiiuin,  exctUum, 
dijertissimum,  clamenteiii  ad  te  :  AVi, 
Eli,  ul  i^utd  derelitjuisti  me^  ?  Vide  Fi- 
lium  tuum,    >uper  omniu  mihi  conjun- 


*  riueii.  1,  1. 

•  S.  J.  I)AHA«cE.>cs   Lib.  IV  de   tiJc  orlUo- 
doz&,  cap.  t5. 


I.uc.  11,  3:i. 
M.itt)i    iivii,  kt>. 


,BIBLIA  MARIA.NA,  EZhXHIEL  PBOPIIETA. 


413 


:tum,  per  mortem  disjunctum.  Vide  rae  guine  cruentatum  :  ([iiidiiun  ainaritudine 

pauperem    Mariam,     niatrem     unigenili  plena  sum,  rogo,  ut  peccatores  sint  pleni 

T\\'\\in\,quoniamamaritudineplenasum  misericordia,  justi    gratia,  electi  gloria. 

,n  anima,  quam  giadius  pertransivit,  in  Sequitur,  Thren.  m,  51) :  Vocemmeam, 

uiribus  audiens  clamorem  Filii  claman-  o  Pater  misericordiarum,  audisli,  et  vo- 

iis :  Ut  quid  derelir/uisti  7ne  ?  aud'\onsc\a-  cem  Filii  tui  audisti :  ne  avertas  aurem 

morem  se  a  me  licentiantis,  et  dicentis :  propitiationis,  a  sinf/ullu  ineo,  et  clanio- 

Mulier,  ecce  Filius  tuusK  Amaritudine  r'ibus  cordis  mei,  pro  peccatoribus,  quos 

plena  in  oculis,  quia  vidi  coronatum  spi-  tune  pietati  commendo. 
iiis,   lancea   perforatum,    undique  san- 


EZECHIEL  PROPHETA. 


Et  facliiui  est  iii  f  rigesiuio  auuo '. 


Regina  Prophetarum  domus,  in  qua 
Filius  humanitatem  professus,  factus  est 
frater  noster.  Ezechiel.  m,  24,  dixil  Do- 
minus  ad  Ezechielem.  Glossa  :  qui  inter- 
prelatur  roboratus  a  Deo,  et  significat 
Christum  :  Ingredere,  subtiliter  per  fene- 
stram  vitream,  largiter  sicut  pluvia  in 
vellus,  vincula  omnia  pcenarum  assu- 
mendo  :  mirabiliter,  quem  lotus  orhis 
nequit  includere,  tenellae  Virginis  utero 
includatur.  Unde  sequitur  :  Includere  in 
medio  domus  tux,  id  est,  in  utero  Virgi- 
nis  Marise. 

Item,  Ipsa  est  mater  instructionis. 
Ezechiel.  v,  o :  Isla  est  Jerusalem,  id  est, 
Maria,  in  medio  gentium  posui  eam. 
Glossa :  id  est,  in  umbilico  mundi.  Un- 
de,  Psal.  Lxxiii,  12  :  Operatuses  salutem 
in  medio  terrae. 


ad  portam,  \d  esi,  ^lariam,  domus  Do' 
mini  orientalem,  per  quam  toti  mundo 
lux  effulsit,  quse  respicit  ad  solis  ortum. 
Glossa  :  justitiee. 

Item,  Ipsa  est  mater  justitiae.  Primo, 
quia  peperit  judicium,  etjustitiam,  scili- 
cet  Jesum  Christum,  qui  est  justitia  ct 
sanctificatio  nostra  '.  Secundo,  quia  ipsa 
numquam  oculos  suos  levavit  ad  aliquod 
malum.  Tertio,  quia  nullum  contristavit, 
sed  omnes  Ia?tificavit.  Quarto,  quia  per 
vim  nihil  rapuit :  quod  Ileva  non  fecit, 
quae  divinitatem  rapere  voluit,  et  felici- 
tatem  amisit.  Quinto,  quia  panem  suum, 
id  est,  corpus  Filii  tribuit  in  altari  quo- 
tidie  esurienti.  Sexto,  quia  nudum  pec- 
catorem  operit  vestimento  veni»,  ju- 
stum  grati»,  electum  gloriae,  Filium  Dei 
humanae  substantiae. 


Ipsa  etiam  est  porta,  de  qua  infra  di-         Item,  Ipsa  est  mater  vitae.   Ezechiel. 
celur,  Ezechiel.  XI,  1:  Et  introduxit  me     xvm,   31  :   Ha^c  dicil  Dominus,  scUicet 


0. 


•  Joan.  iix,  26. 

*  Ezechiel.  i,  1. 


3 1  ad  Coriuth.  i,  30. 


U6 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  PR.™. 


ad  peccalores  desperatos  :  Qiiare  morie- 
mini,  domus  Israel  ?  id  est,  peccatores, 
qui  estis  filii  Abraham,  Isaac,  et  Jacob  : 
qui  patrum  merilis  merito  vivere  debe- 
tis.  Ex  lioc  arguitur :  Si  merilis  Abra- 
ham,  etc,  vivere  possimus,  qui  fueruut 
servi  Dei :  ergo  per  eam,  quce  major  est, 
scilicct  matrem  vitae,  vivere  debemus, 
quia  omne  judicium  misericordiai  dedit 
matri  suae,  ut  omnes  honorificent  ma- 
trera,  sicut  honorificant  Filium  '.  Kt  quia 
nos  ejus  misericordiae  filii  sumus,  clamat 
Dominus  illud  quod  slalim  seiiuitur, 
Ezechiel.  xvm,  32:  Xolo  morlem  morim- 
tis,  scilicet  peccaloris :  sed  ut  maj^is  vifa 
vivat  *.  (llossa  :  vita  irratia',  precibus 
Vir^^nis  Mariu'. 

Item,  Ipsa  est  quai  nos  defendit  al)  ira 
Dei.  Ezeciiiel.  xxii,  30:  llwc  dirit  Domi- 
tius :  QufVsivi  det'is  virum,  t/ui  iuterpotu'' 
ret  sepem.  illossa:  id  esl,  interces^io- 
nem,  et  slarrt  opj  ositus  eoutra  nir  pra 
terra,  id  cst,  peccatore,  ue  dissiparem 
rdtn,  scilicet,  celerilor,  rt  uon  inveiii, 
quia  lioc  resrrvatum  tst  Nir^ini  Maria*. 

Item,  Ipsa  e>t  indumentum  stdis  justi- 
tiae.  Ezechiel.  xxxii,  "  :  Solem,  iil  f.st, 
(Uiristum,  nitbr  teyam,  iil  v>i,  humanita- 
tis  in  utero  ineu  misericorditer. 

Ilt'111,  lp>a  porta  illuininulionis  omnis 
treaturcT.  Iv/.ethiel.  xiiii,  1  fl  2  :  Ihi.rit 
me  ad  porlam  tjua'  rrspiciebat  ad  riani 
orirntalrm.  Et  rcee  yloria  iJomini  /v- 
ifirl,  Jesus  (!hri>lus  inijrrdirbatur,  jiari- 
ier  prr  viam  orientalrm,  quia  .Hiiif  pec- 
cato  eonceptus :  ulii  vi-ro  iii<;n>diunliir 
in  muiitiuin  pfi  viani  ociiilenlalfiii,  ori< 
ginalis  tulpa'.  Et  viu  rrat  *•/.  ("ilossa : 
Deo,  ijuasi  vox  ui/uarum  multarum,  rt 
terra  splendrbat  a  majrstate  rjus,  quod 
proprie  fucturu  est  in  adventu  C.hristi. 

Ilem,   Ipsa   est    templum    majfstali*.. 
Iv/echiel.  xi.iii,  4  :    .Majestas   Itontini  in- 


gressa  est  templum,  id  est,  uterum  Ma- 
riae.  Ad  quid  ?  ad  sanctificandum,  Psal. 
XLV,5  :  Sanctiftcavit  tahemacuhim  suum 
Altissimus.  Ad  replendum  :  unde  sequi- 
tur,  ^•.  5  :  A7  ecce  repleta  erat  gloria 
Domini  domus.  Ad  habitandum  nobis- 
cum  :  unde  sequitur,  v.  7  :  Et  dixit  ad 
me  :  Ei/i  hominis,  locus  solii  mei,  et  lo' 
rus  vestigiorum  pedum  meorum,  ubi  ha- 
bito,  id  est,  in  Maiia,  in  medio  fdiorum 
Israel  in  ieternum.  ("ilossa  :  non  ad  tem- 
pus.  Et  infra,  v.  10  :  Tu  autem,  fili  ho- 
minis,  ostende,  privdicando,  et  lauJando, 
domui  Israel  templum^  id  est,  .Mariam, 
secundum  longitudinem ,  latitudinem, 
sublimitatem.  et  profuiiditatf m,  de  qui- 
bus  bene,  suflicienter  loquitur  supra. 

Item,  Ipsa  esl  porla  clausa.  E/.ccliiel. 
xi.iv,  I  ft  seq.  :  Et  cvnvertit  me  ad  viam 
portas  sanctuarii  euterioris,  ijuit  respi- 
ciebat  ad  Orirntrm  :  et  eral  vlausa. 
(ilossa:  Virgo  .Maria,  virgo  aiite  partum, 
in  partu.  et  post  partum.  Et  di.rit  Domi' 
niis  ad  mr  :  Porta  h.rc  ctausa  erit:  nm 
itpriirtur,  ct  vir  non  transibit  prr  cam, 
ijuoniam  Dominus  Ihus  Isracl  ingressiis 
rst  prr  eam.  (llossa  :  tlausis  osliis.  Erit- 
Hue  clausa  principi.  (ih»ssa  :  Vfrbo  Dei, 
fujus  in  ndvfiitu  rfserabitur  ad  usum 
ejus.  Drinceps  ipse.  (ilussu  :  id  esl,  ("diri- 
slus,  srdrbit  in  ea,  ut  comrdat.  Glosiia: 
nobiscum,  panrm  coram  Doinino.  I|»»e 
jtcr  viam  port:e  vestibuli  ingredirlur. 
(ilossa  :  ut  eos  qui  pfr  se  intrare  non  pos- 
>unt,  iiilrodufut  ad  gratiam  :  ipse  fiiiiu 
esl  oiiinibii!t  infusus  :  et  per  viam  ejus 
egredietur.  (ilo^sa  :  his  qui  foris  sunl, 
oiiinibus  fircuiiirubus. 

Ilfiii,  l|)Sf  f>l  patfiis  porta  per  iiiit$eri* 
cordium  pecealori.  E/.echiel.  xlvi,  l  el 
sf(I.:  1'ortu  ifttie  respicit  ad  orienlem, 
(jloAsu  :  unde  oritur  sol  juslilia* :  die  sak» 
bati  aprrietitr.  Olossa  :  Stpliino  kciliret, 
iii  quu  out  requieM  :  et  in  die  kaleiida' 
rum,  id  est,  sulfinniluluiii  l-ilii  sui,  et  in 


'  r.f.  Itthn   V,  22  fi  2» 


»  F.i»<-h»*l.  XMW,  l"»  *t  »«T 


BIBLIA  MARIANA,  DANIKL  PROPIimA, 


417 


fervorc  aperietiir,  pcr  lar^itatcm  :  et  in- 
trabit  princeps...  Porta  aiitem  non  clau- 
detur.  Glossa :  post  egrcssionein  prln- 
cipis,  usciue  ad  vesperam.  El  adorahit 
populus  tcrrse  ad  oslium  portse  illius. 
Glossa :  quando  aperietur  porta :  ideo 
non  claudetur,  ut  populus  post  princi- 
peni  adoret.  Holocaustum  remissionis 
omnium  peccatorum  ofjerct  princeps. 
Glossa  :  id  est,  Christus,  in  die  sabbati, 


ad  lilteram,  (juando  festum  matris  sune 
agitur.  Princeps  aulem  crit  in  niedio  <?o- 
runi.  Glossa  :  in}j;rcdicntium  scilicet  et 
c<ircdientium.  Tnde,  Juan.  i,  20  :  J/f- 
dius  vestrum  stat,  qiietn  vos  nescitis. 
Cuni  ingredientibus  ingrediclur,  et  cum 
eyredientibus  egredietur.  (Uossa  :  utrius- 
que  sexus,  scilicet  virtulis  vel  pcccati, 
testis  assislens. 


DANIEL  PROPHETA. 


Anno  terlio  Jonkini 


Imperatrix  Prophctarum  Maria  dici- 
tur  mons  comminutionis  diaboli  et  pec- 
catorum.  Daniel.  ii,  34  et  35  :  Abscis- 
sus  est  lapis.  Glossa :  id  est,  Christus, 
de  monte,  id  est,  de  Maria,  quae  est  mons 
coagulalus,  mons  pinguis,  mons  in  qiio 
beneplacitum  est  Deo  habitare  in  eo  2. 
Sine  manibus  abscissus,  id  est,  absque 
opere  viri  generatus,  et  percussit  sta- 
iuam,  id  est,  diabolum,  et  omnes  super- 
bos,  et  comminuit  eos.  Psal.  xvii,  43  : 
Comminuam  eos  ut  pulverem,  etc.  Lapis 
uutem,  qui  percusserat  siatuam,  factus 
?st  mons  magnus,  magnus  in  natura, 
rnagnus  in  potentia,  magnus  in  miseri- 
:ordia,  magnus  in  vindicta.  Et  implevit 
universam  terrani,  et  coelum.GIossa  :  per 
^loriam,  ccelum.  Habacuc,  iii,  3  :  Ope- 
'uil  coelos  gloria  ejus.  Per  misericor- 
liam,  terram.  Psal.  xxxii,  o  :  Misericor- 
iia  Domini  plena  est  terra.  Infernum 
lolore,  et  miseria.  dnde,  Job,  x,  22  : 
Cerram  miserids  et  tenebrarum. 


Item,  Ipsa  est  arbor  qucie  multiplicitcr 
commendatur,  Daniel.  iv^  7  et  seq. 

Primo,  commendatur  a  communitatc, 
ibi,  Videbam,  et  ecce  arbor  in  medio  ter- 
rse,  id  est,  Maria  in  medio  Ecclesice, 
omnes  respiciens,  et  quantum  in  se  est, 
communiler  ad  omnes  sc  habcns. 

Secundo,  a  dignitate,  ibi,  Et  altiiudo 
ejus  nimia.  Bernardus  :  «  0  Virgo^  virga 
sublimis,  in  quam  subllme  verticem  san- 
ctum  erigis,  usque  ad  sedcntem  in  thro- 
no,  usque  ad  Dominum  majestatis.  Ne- 
que  enim  id  mirum  :  quoniam  in  altum 
mittis  radices  humilitatis  ^  »  Et  magna. 
Glossa  :  virtutum  magnitudinc. 

Tertio,  a  fortiludine,  ibi,  Et  fortis. 
Glossa :  contra  diabolum,  mortem,  et 
pcccatum.  Require  illud  Proverbiorum, 
XXXI,  10:  Mulierern  fortem  quis  inveniet? 
Et  proceritas  ejus  contingens  coelum,  id 
est,  Christum  Deum. 

Quarto,  a  misericordia  ad  omnes,  ibi, 
Adspectus  illius.  Glossa:  misericordiai. 


*  Daniei.  i,  1. 

'  Psal.  Lxvn,  16  et  17. 

«XYII 


3  S,  Bernardus,  Serm.  II  de  Adventu  Domini. 


27 


418 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  PR.ED. 


evat  usquc  ad  terminos  universce  lervce. 
Glossa :  Xon  solum  ad  Angelos,  et  ju- 
slos,  sed  etiam  peccatores :  inio  ad  illos 
qui  sunt  in  purgatorio. 

Quinto,  a  fo-cunditate,  ibi,  Folia  ejiis 
pulcherrima,  id  est,  verba,  quie  dixit  ad 
Angelum,  ad  cognalam,  ad  Filium,  ad 
ministros.  Et  fructus  ejus  nimius,  id  est, 
Ghristus  Jcsus,  qui  suflicit  et  Angeiis,  et 
homiuibus. 

Sexto,  a  cil)atione,  quia  cibat  oranes, 
ibi,  Et  esca  uniccrsorum  in  ea,  id  est, 
An:;elorum,  et  hominum. 


Septimo,  a  iidelissima  protectione,  ibi, 
Subter  eam,  id  est,  sub  protectione  ejus, 
habitabanl,  confidenter  et  Iwtanter,  ani- 
malia  et  besticc,  id  est,  miseri  peccato- 
res,  proj)ter  refectionem,  protectionem^ 
pausationem,  et  puKhritudinem. 

Octavo,  a  jucuuditate,  quam  habent 
omnes  Sancli  in  ea,  ibi,  Et  in  ramis 
cjus,  sciiicet  virlutum,  videlicet  humili- 
tatis,  misericordiie,  charitatis,  etc,  cnn- 
versabantur  volucres  cwli,  id  est,  omnes 
Sancli,  ct  cx  ca  ccsccbatur  omnis  caro, 
quoniam  alit  omnes.  "^ 


OSEE   PROPHETA. 


\  erlMiiii  l>oiiiiiii.  «iikmI  rairtiiiii  t'N|  ail  O^ee 


l?eala  Virgo  .Maria  est  vitis  fructitica- 
tionis.  Hsfe,  x,  I  :  ]'itis  frunUosa  /sracl, 
id  est,  Maria  onmi  gratia  plena.  habens 
bi)iMS  pr<'pagiiH'S,  fruclus  uii.rquatiis  csl 
ri.  \\\{  frut  tus  e\r«|lil  omurs  alius,  in 
quantitati',  «'l  qualitatf,  sauclital*',  sii.i- 
vitate. 

♦Osee,  XIV,  <i  :  Em  ifuasi  ros.  Glos- 
sa  :  /Kstiim  astuaiitis  iiireiidii  rt  li- 
bidinis      auftraiii,       lii»i'        rnn-      iiifii- 

80. 

Iteiii,  Somper  ad  |iietutis  opt-ra  iMuiu- 
pit.  nsee,  XIV,  C»  :  Erum/tcl  niJix  rjus. 
(ilussa  :  id  esl,  buiiu  voluntas  ud  rlTe- 
ctum  boni  opcris  |irrduc.lui ,  ///  l.ibani. 


V.\  iiitra,  y.  7  :  Ibunt  rami  ejustte  virtutt 
in  rirtutcin  -. 

Ilfin,  lp>a  rsl  iiiatcr  iinMiicurdmr. 
Ibidfiii,  Mv,  7  ;  /•//•//  i/iia.si  itlira  i//oiiu 
cjus.  Glossa  ;  ptr  upeia  iiiiscricurdiw : 
et  itiliir  cjus  itl  l.ibani.  l.l  iiifru,  v.  8: 
Mctnorialc  cjus  sicut  vinuin  Libani, 
((uod  diversis  pigmentis  cuiidilum,  suA- 
Vfiii  odorem  emiltit.  HfriiurduH  :  «  l.au- 
ilaiiius  virgiiiiluteiii,  iHimilituteiii  mira- 
iiiiir,  si*d  mi.xericordiu  miseris  hupil  dul- 
cius,  misericordium  um|>K'cliiiiurrliuriui», 
lecurdumur  sapiuK,  crebius  iiivucamusi 
otc.  *.  ■ 


'    Osco,  I,  1. 

»  <;f.  ISal.  Lxxviii,  H. 


II.  .M<ii 


I  ■<,    Srriiio    l\    tlc   .V»>uiii|>tioiM 


BUiLlA  AJAIJIANA,  MICILEAS  l»UOlMli:i  A. 


41U 


JOEL  PROPHETA. 


\'erl)um  Doniiiii,  qiiod  racliiiii  esl  ad  rloel,  liliiiiii  IMialiiel 


Doinina  nostra,  Virgo  Maria  est  illa 
id  quam  omnis  creatura  respicit  post 
3eum.  Joel,  i,  20  :  Scd  cl  bestue  ayri^ 
(1  est,  peccatores,  quasi  area  sitiens  im- 
irem  venise,  suspexcrwil  ad  te.  Glossa  : 
•oreui  misericordise  flagitantes,  (iiioniam 
\xsiccati  sunt  fontes  aquarum  :  sed  tu 
lon^  quie  plenitudine  gratiarum  super- 
ibundas. 


Itcm,  Ipsa  est  fons  domus  Doniini,  ir- 
rigans  ariditatcni  peccatorum.  Jocl,  iii, 
18:  Indieilla,  scilicct  gratiae  et  miseri- 
cordiae,  /ons  de  domo  Domini,  id  est, 
Maria  nascendo  in  mundo^  ecjredietur,  ct 
irrigabit  torrcntcm  spinarum.  Glossa : 
ut  qui  vitiorum  punctionibus  pugcnban- 
lur,  modo  virtutum  floribus  adornentur. 


0 


JONAS  PROPHETA. 


Factiiiii  esl  verbiiiii  Doiiiliii  ad  Joiiain,  lilinin  Aniallii,  (liceiis 


i  2 


Mater  misericordia3  est  mare,  quod 
luniquam  per  desideria  et  suspirationes 
[uiescere  potuit,  donec  verus  Jonas,  id 
isl,  Dei  Filius,  in  ipsum  per  incarnatio- 
lem  niissus  fuit.  Jonae,  i,  11  et  seq.:  Di- 
erunt  viri  ad  Jonam.  Glossa :  Jona, 
[ui  interpretatur  columba,  Christus  est : 
)uid  faciemus  tibi,  et  cessabit  mare  a 
obis  ?  Et  dixit  ad  eos  :  Tollite  me,  et 


mittite  in  mare,  in  est,  in  Marlam,  ditis- 
simum  in  pauperrimain,  sublimissimum 
in  humiUimam,  Dominum  in  anciUam. 
Et  tulerunt  Jonam,  id  cst,  Christum. 
Glossa  :  non  repugnantem,  sed  volunlati 
Patris  voluntarie  obedientem :  et  mise- 
runt  in  mare,  id  est,  in  uterum  Mariie 
cum  angeUco  honore  et  obf-equio. 


MlCHiEAS  PROPHETA. 


Verbuni  Doniini  qiiod  factum  est  ad  .\licJi£eaiii,  etc. 


Mariaestturris  potentite  Dei.  Michoeoe,      nebulosa,  obumbrans  et  abscondenspec- 
v,8;  rz«'m^re<7w,  id  est,  munimentum;      c&tores,    usque  ad    te    venict.   Glossa  : 


'  Joel.i,  1. 
^  Jon.Tf?,  I,  I, 


'  Michjvaj,  i,  1. 


420 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  ini.ED. 


Deus  :  ct  vcniet  potcstas  prima.  Glossa  :      Data  cst  milii  omnis  potcstas  in  coelo  et 
id  csl,  Christus  dans  tibi   secundani    in      in  tcrra  '. 
omnibus  poteslatem,  ut   dicere  possis : 


ZACHARIAS  PROPHETA. 


In  ociavo  iiifiifse*. 


1. 


3. 


Mater  nostra  est  niurus  conservationis 
contra  diabolum,  niunduni,  et  peccaluni. 
Zacliariie,  ii,  5  :  Eijo  ero  initrus  ignis  in 
circuitit.  Glossa  :  delensio  in  eis.  Kt  in- 
fra,  t.  8 :  Qui  tetiijcrH  ros,  detrahendo, 
perseciucndo,  turbando,  tanjit  pupillani 
oculi  nici,  qua'  statiin  vindii  alur. 

Item,  Ipsa  t'>t  hipis  fundamenti,  ador- 
natus  in  pknilu(hne  {^'ratiarum.  /achar. 
III,  !• :  /uce  lapis  tjueni  ttetii  coramJesu  : 
supcr  lapidnn  itnum,  id  t'>t,  Maiium, 
scptrm  oculi  sunt,  id  e.st,  ph-nitudo  to- 
tius  gratia-  spiriluaUs. 

Itctn,  Ipsa  esl  in  l°A-ch'9iu  candclabrum 
illuminatioiiis.  Zachar.  iv,  2  .•  \  iiii,  et 
ecce  candriabritm  aitreum  totum,  iil  rst, 
Maria,  et  lampas  ejus,  id  e>t,  (!hri>tus, 
supercaput  ipsius,el  septrm  iucerntr  ejus 
super  iiiiiii,  id  est,  septcm  dona  S|iiiilus 
sancli  :  et  septem  in/usoria.  (ihis^a:  iii 
(juibus  (dium  misericordia*  iufundilur  in 


iucernis,  ut  luceant  in  candelabro,  ideel, 
in  Maria. 

Item,  Ipsa  est  lapis  primariiis.  Zachar. 
IV,  7  :  JJiiucet  Doininus  iapidcm  primQ' 
rium,et  ex^pijuabil  «jratiam  ijrati.e  cjus. 
(ilossa  liiratia  lapidis  c.\a>quabit  gratiam 
quam  in  pi'ccat(-»res  excicuit. 

Item,  Ipsa  est  tcmplum  munitionis. 
Zachar.  i\,  12  ;  I/.rc  dicit  /iominut. 
(ilossa  :  peccaloribus,  justis,  ct  omnibus: 
Convertimini.  (ilossa  :  liducialitcr,  Mf 
munitionem,'\i\  (st,  ad  .Mariam,  vincli 
spei,  cl  liberandi  misericordia  Dci. 

Item,  l|>sa  c.st  (ons  communicaliuau. 
Zachar.  mii,  I  :  t'rit  /ons  patens  dntnui 
Daviti.  (ilossa:  id  c>t,  omnibus  silieil- 
tibus,  ft  iialtitantiltus  Jcrusaiem,  in 
abiutionen^  peccatoris  et  nienstrunlm, 
id  e>t,  majorum  (riminalium  pcicato- 
rum. 


'  Mallli.  XXVIII,  18. 


'  /ucliiir.   I,  I. 


''ttim^u^m 


DIBLIA  MARIANA,  EVANGELIUM  SECUXDUM  MATTILEUM.        i21 


EVANGELIUM 

SEGXJisriDtLJi^s/fl:      :m:a.tth"je-cj:m:. 

Liber  cjenerationis  Jesii  Christi^  filii  David^  fdii  Ahraham\ 


Domina  Evangclistaram  in  Evangelio 
B.  Mallhwi,  i,  18  :  Cum  esset  desponsata, 
elc.  Magna  fuit  humilitas,  quod  Domina 
voluit  desponsari  servo,  Imperatrix  fa- 
bro.  Unde  Bernardus  :  «  Quoe  est  haec 
virgo  tam  venerabilis,  ut  salutetur  ab 
Angclo,  tam  humilis  ut  desponsata  sit 
fabro,  etc.  Audis,  o  peccator,  virginem, 
audis  humilem  :si  non  potes  virginitatem 
immilis,  imitare  humilitalem  Virginis. 
Potes  enim  sine  virginitate  salvari,  sine 
humilitate  vero  non  potes,  etc.  Maria 
enim  placuit  ex  virginitate,  tamen  ex 
humilitate  concepit-.  » 

Fuit  autem  desponsatio  Virginis  utilis 
propler  multa.  Primo,  ut  matrimoniura 
bonum  esse  ostenderetur.  Secundo,  ut 
Maria  nullo  bono  privaretur.  Tertio,  ut 
hostis  fallcretur.  Quarto,  ut  testis  casti- 
tatis  liaberetur.  Quinto,  ut  origo  Domi- 
nee  describeretur,  nam  Scriptura  non 
consuevit  fceminas  genealogizarc.  Sexto, 
ut  ab  infamia  servaretur.  Septimo,  ut 
pcena  caveretur.  Octavo,  ut  a  Christo 
persecutio  tolleretur.  Nono,  ut  tilius  pro- 
curaretur.  Decimo,  ut  Domino  servire- 
tur.  Undecimo,  ut  humilitas  virginitati 
conjungeretur.  Duodecimo,  ut  occasio 
incurise  famse  virginibus  tollatur.  Deci- 
motertio,  ut  Filii  charitas  et  humilitas 


ostendatur,  qui  voluit  potius  dici  filius 
fabri,  quam  matrem  infamari.  Decimo 
quarto,  ut  matris  dignitas,  humilitati 
sociaretur,  ut  quanto  major  esset,  tanto 
magis  se  humiUaret,  videlicet  ut  sit  ma- 
ter  Dei  et  uxor  fabri. 

Item,  Ipsa  commendatur  a  sublimi  di- 
gnitate,  co  quod  Ot  mater  Jcsu.  Bernar- 
dus  ^ :  Quod  si  et  cujus  mater  attendas, 
etc. ,  an  non  Deum  et  Dominum  Ange- 
lorum  Alaria  suum  audacter  appellat 
filium,  dicens  :  Fili,  quid  fecisti  nobis 
sic  '*.  » 

Item,  Commendatur  a  fidelitate  :  re- 
posuit  enim  Deus  nostrse  redemptionis 
thesaurum  in  ea,  ut  ibi,  Inventa  est  in 
uiero  habens.  Sed  quid  ?  Bernardus  : 
«  x\ngeli  Iffititiam,  justi  gratiam,  pecca- 
tores  veniam.  Redde  ergo,  mater,  quod 
debes,  obsidem  quo  redimamur,  thesau- 
rum  quo  ditemur,  fratrem  quo  uniamur, 
Deum  per  quem  exaltemur  :  hoc  enim 
in  utero  habes.  » 

Commendatur  item  a  puritate  summa, 
ut  ibi,  De  spiritu  sancto.  Unde,  Anscl- 
mus  :  «  Decens  erat,  ut  ea  puritate  qua 
major   sub  Deo    nequit  intelligi,   virgo 


2. 


4. 


1  Malth.  I,  1. 

'  S.  Bernardus,  Homil.  I  super  yiinm  esi. 


3  Idem, Ibideni. 
*  Luc   H,  48. 


422  D.  ALB.  MAG.  ORD.   PRiED. 

illaniteret,cui  Deus  Paler  unicum  Filium  Iteni,  Ipsa  prsestat  se  sequontibus  du- 

suum,  quem  de  corde  suo  aequalem  sihi  catum,  ut  ibi,  >'.  9  :  Et  ecce  stella  (/iiam 

genitum,    tamquam   seipsum    diligebat,  videranl  in  Oriente,  antecedvbat  eos,  ut 

ita  dare  disponebat,  ut  naturaliter  esset  reconciliatrix  reorum,  et  hospitum  invi- 

unus  idemque  cummunis  Dei   Patris  et  latrix. 
Virginis  Filius,  ot  quam  ipsc  Filius  sub- 

stantialiter  sibi  malrem  oligebat,   et  de  Item,  Ipsa  peregrinos  suos  lietilicat,  ut 

qua  Spiritus  sanctus  volebat,  et   opera-  ibi,  y.   10  :    ]'i(Ientes   aiileni  stellam,  id 

turus  erat,  ut  conciperetur  et  nasceretur  est,  Mariam.  (jacisi  sunt  (jaudio  magito 

ille,  de  quo  procedebat*.  »  valde. 

^^            Item,  (>ommendatur  a  nativitatis  Dei  Item,  Ipsa  Maria  in  duobus  assumi  de- 

utilitate,  ut  ibi,  y.  20  :  Josepli,  /ili  Da-  bet  ad  diabohim  fugandum  ot  iu  patriam 

vid,  etc.  Sequitur,  y.  21  et  seq.  :  Parict  rodouudum.    Dc    primo,  ibidem,   y.   13: 

auteni   /ilium,  elc.  'Sed  queni  ?  Aiigelo-  AiKjeius    iJumini     aj>/iaruil    in    smnnis 

rum  ristauratorom,  hominum  redemplo-  Jusf/di,  id  tst,  poccatori  in  pocoalis  dor- 

rem,   corpor;iHuMi    iimovalorom.   i:t  vu-  mionli,  dirms  :  ^l«/v/<',  scilicet  coloriter, 

cabitur   nomen   ejus,    ut    dicil    Isaias  %  tt  accipe  puerum  et  matrem  ejus,  &a\'\CQ[ 

Emmanuel,  quod  e^t  interprelaluin  nu-  l'atii  in  oblalionein  puoruin,  malrein  in 

6/.vc«m  y>i/A.  Nobiscum  fralernilale,  quia  roconcilialionom,  ut  pro  te  loquatur.  De 

fraler  el    caro  noslra  esl  ' .    Nobiscum  seoundo,  Angi-lus  dixit  Josopb,    Mallh. 

conversatione,  Joan.  xvii,    12:    Pater,..  i\,'2i) :  Surje  {icUnitT,  et  accipe  puerum 

quos  dcdisti  mihi,  custodivi,  etc.  Ntibis-  et  matrrm  ejus,  et  vade  in  terram  Jsrael, 

rmii  provisione.  I   Petri,  v,  7  :  thnnon  \A   vs\,    in   oiplestem    jiatriam  :    de/uncti 

sollicitudinem    vestrant    projicimtes    in  sunt  enim  (/ui  (/u.rrebant  animatn  pueri, 

eum.    Nobiscum  in   aeterna   habilatione,  iino  el  aiiimam  luam,  scilicel  da^moues, 

Mallli.    xxviii.    20:    /'ree  rtju   vobiscum  vos  Itiit.inlos,  cogitaliones  impui;nante«, 

sum  omnibus  dicbus,  us(/ue  ad cunsum-  muiuhim  d»'oipionl«'S,  qui  quarunl  gra- 

mationrin  sccuii.  tiaiii  (.hri-li  in   te  exsliugueri',  <M  '•'  ad 

iiihTiuim  rapero. 

(1.  Item,  Ipsa  esl  stclla  iii  Hiifiite.  Mattli. 

11,2:    \idtmus  stellum  ejus  in  (Jriente.  Itciii,    l|isa    esl     inons    illuminaliuQis 

Ila-e  slella    |Mimo   ajqiarol   pecoatoii    ad  omiiium  braliluilinum.    M.iltli.    v,    1   et 

Dfum    r»'di'unli   :     iiiidu    si-qiiitur  :     A7  sfq     :    Vidcits  Jcsus   turbas,  ascendit   in 
venimus  adorure  eum,  id  fsl,  Kiliuiii  Dei      muntcm,  id  esl,  Mariam  iu  incaiuatione. 

et  Doiiiin.iiii,  malifm  ••jus.  Prima     auttiu    illuminaliu    ln-alitudi- 

nis  eiit    illuminatio    paupertulis   :    uiide, 

7.            Item.   Ipsa    lurhil    lltiodeiii,     id   «'»1,  );.  '6 :  /leali  pauperes  spuitu,   elc.  //<-«/» 

diaholum,  ut  ihi,  v.   ',\ :  Audicns   aulem  pauperes.   (ilossu  :  quo»  non  iiecessilai, 

llerodcs  rex,  turbatus  est,  et<-.  t'l  infiu,  scd     Hdv»    el     dcvolio     pauperes     fueil, 

y.  7  :   llcrudcs  diliijcittcr  didicit   ab   ris  ut    contfiiiptis     omiiihus,    Dru    vivant. 

tempus  stcil.r,  'u\  vi^\,  Maria',  y»/.r  «/>/'«-  Talis    autein     contem|»tuH  oiniiiuin    rc- 

/7/<7  per  nuturam,  iii  munduin  naiiceiiilo,  rum,  in    healu    Virgine  in  summu  fuil. 

et  per  gralium  in  inente  apparendu  :  Ife-  (Juiduiii    eniiii    dunt    ^uprrlluu    iiatura», 

rodi'8  igitur,  id  est,  diaholus  veheiiiL'!»-  ncd   non    persuna'.   Augu>linus :  «  l  Irrc 

lius  i'.xpaveHcit.  liupiTlluis,  da    puuptrihuu    iieceMuria  : 

,    '  S.  ANsri.MU'*,  Lil).  Ue  Concoplu    viiciimli,  *  Ua.  vii,  U. 

cap.  18.  •  r,«>m>i.  iixvii,  27. 


UIHLTA  MAHIANA,  KVANGKLIUM  SKCLJiNDUM  ALMTH/EU.M.        423 

utcre   pretiosis,    da    pauperibus    vilia  :  regno  Dei.  Hic  patet,   quod  bcata  >Li- 

et  iste  est  primus  gradus  paupcrtatis '.  »  ria  paupertatom   spiritus  habeat   oxcol- 

Secundus    gradus    est,   daro    superllua  lontius  omni  homine,  praHer  Christum  : 

naturae,  et  persona?,  Luc.  xi,  41  :  Quod  quia  cum  ipsa  praroUat  omnosdignilalo, 

siiperest,    date   eleemosynam.    Glossa   :  et  a^qualcm  aliis  habucrit  pauporlalom, 

Non  solum  exteriora,  sed  valdo  neccssa-  excellit  omnes    improportionalitor  pau- 

ria    cum     proximis    dividamus.   Tertius  portato. 

gradus  est,  non  tantum  daro  superllua,  Socunda   illuminalio    cst  mililas,  ibi, 

sed  etiam  necessaria.  Unde,  Luc.  ui,  11  :  Matth.  v,  4  :  Uenti  mites,  quoniam  ipsi 

Qui  hahet  duastunicas,  det  non  habe)iti.  possidebunt  terram.  Istam  mititatom  ot 

Quartus  gradus  est,  omnia  necessaria  et  mansuetudincm,  prater  Christum  excel- 

suporllua  simul  dare,   scd  adliuc  scmct-  lonlissime  habuit.  Glossa  :   Milis  est,  qui 

ipsum   relinore  :  sicut  quidam  Pliiloso-  malis    moribus    dominatur,     quod    ipsa 

phorumfccerunt,  licet  non  proplcr  Dcum.  perfectissime  focit.  Ljus  cnim  dominium 

Quintus  gradus  est,  omnia  dare,  ct  se-  demalis  moribusfuit  sinepugna,  omnium 

mctipsum  relinquere  :  propterea  mani-  aliorum  cum  pugna.  Itcm,  Glossa  :  Man- 

bus  laborare,  ut  haboat  unde  necessita-  suelus  non  irritat,  nec  irrilatur.  Cogitat 

tem  tribuat  patienti.   Hunc  gradum  ha-  enim  nulli  nocere,  et  omnibus  in  summo 

buit  Apostolus.  Sextus  gradus  est,  omnia  prodossc.  Hoc  ipsa  perfectissimc  imple- 

dare,  et  semetipsum  superaddere.  rnde  vit.    Unde    eam  collaudans    Ecclcsia  in 

inEvangelioMatthflei,  XIX,  21  :  5i  ?;/.9/?er-  hymno  :   «  Ave,  maris  stolla  »,  dicit  de 

fectus  esse,  vade,  vendc,   ctc.    Scptimus  ea  :  «  Yirgo  singularis,  inter  omncs  mi- 

gradus  est,  omnia  dare,  ot  sometipsum,  tis,  nos,  ctc.  » 

etspirituet  corpore  laborare,   ut  pascat  Tortia  illuminatio  est  luctus.  Ibidem, 

proximum  pane  spirituali.  Et  iste  excel-  -^  .Vy.  Beati  quilugent,quoniamipsiconso- 

lenlior  est  sexto  :  quia  dicit  Grogorius  :  /rtZ/z/^i/i^r.Qui  luctuspost  Christum  excel- 

«  Plus  est  verbi  pabulo  vicluram  in  per-  lentissime  fuit   in  beata  Virgine.  Item, 

petuum  mentem  reficere,  quam  ventrem  servitia  quanto  minus  debita,  tanto  ma- 

moriturae  carnis  terreno  pane  satiare  ^  »  gis  grata  :  sed  luctus  beat^e  Mariai  Vir- 

Octavus  gradus  est,  omnia,  et  seipsum  ginis    nullo    modo    fuit    debitus    dobito 

relinquere,  et  de  substantia  sui  corporis  neccssitatis,  sed  tantummodo  debito  cha- 

accipere  partem  ad  refectionem  anima-  ritatis  :  ergo  sicul  iuctus  ejus  aliis  fuit 

rum  proximorum.  Sicutbeatissima  Virgo  improportionabiIis,ita  et  consolatio  ejus 

de  purissimis  carnibus  et  sanguine,  nobis-  aliis  etiam  fuit  improportionabilis. 

panem  vitae  confecit,   quem  qui  mandu  Quarta  illuminatio  est  esuries  et  sitis 

cabit,  mortem  non  gustabit  in  a^tcrnum  '.  justitiae,  ibi,  %\  (i  :  Beati  qui  esuriunt  et 

Nonus  gradus  est,  omnia  dare,  animam,  sitiunt  justitiam,  etc.  Quae  in  ea  simili- 

et  corpus  proprium,  etiam  deitatcm  his  ter  fuit  exccllentissime. 

unitam,  proximo  dare  in  cibum  animae  Quinta  est  illuminatio    misericordia», 

sub  specie  aliena.  Hic  est  gradus  summae  ibi,  t.  8  :  Beati  misericordes,  quoniam 

pauperlatis  in  via.   Decimus   est,  se  ip-  ipsi  misericordiam   consequentur.    Cum 

sum  dare,    secundum  totum    corpus  et  autem  misericordia   sit   darc,   et  dimit- 

-animam,  et  deitatem  sub  specie  propria  tere,  et  beata  Virgo  plus  omnibus  dedit, 

in  cibum  corporis  et  animse  simul  in  bea-  et  super  omnes  plus  dimisit :  ergo  super 

titudine  aeterna,  de  qua  dicitur,  Luc.  xiv,  omnes  beatitudinom  misoricordiae  acce- 

13 :   Beatus  qui  manducabii  panem  in  pit.  Ambrosius :  «  Misericordia  est,  nul- 

«  S.  AuGusTiNus,  Serm.  o  de  verbis  Domini  in  -^  (S.  (iREGORius  M..)  Homilia  6  in  Evang. 

Evangelium  secundum  MatlliMum.  '  Joan.  vm,  M  et  b2. 


424 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  PR.^D. 


lum  in  miseria  relinquere,  et  nullum 
miscrum  facere  :  »  quoJ  in  summo  ost 
in  bcata  Virgine  :  ergo  in  .summo  liabct 
beatitudincm  misericorJiae. 

Sexta  est  illuminatio  munJiliae,  ibi, 
f.  8  :  Bcali  mimdo  corde,  quonUim  ipsi 
Deinn  videbimt.  SeJ  hi  (ut  Jicit  Glossa) 
munJi  corJe  sunt,  quos  non  arguit  con- 
scienlia  peccatorum  :  scJ  boc  in  beata 
Viigine  fuit  insummo  :  ergo  babuit  mun- 
Jitiam  corJis  in  summo. 

Scplima  est  illuminatio  pacis,  ut  ibi, 
i.  9  :  iJeali  pacifici,  quoniam  filii  Dei 
vocabuntur.  (jlossa  :  Dum  lex  carnis  re- 
pugnat  legi  mentis,  non  moJo  altcro, 
scJ  nec  hoc  moJo  possumus  esse  ])aci- 
lici,  Ergo  super  omncs  pacilicata  e.viste- 
bat,  in  qua  caro  aJveisus  spiritum  non 
rebellavil.  Et  sic  ipsa  beatituJincm  sum- 
mic  pacis  possiJebat  ct  pos.siJi-t. 

(Jctava  iiluininalic»  cst  marlyrii  vel 
persecutionis,  ut  ibi,  y.  10  :  lieati  qui 
persecutioneui  patiuntur  propter  Justi- 
tiam.  II ir  agilur  Je  persfcutione  illa. 
qu.e  est  marlyrium,  cui  (bbctur  lau- 
rcola.  TnJc  lb'rnarJus  :  «  Longc  cam 
plus  quani  marlyrcm  non  immerilu  pra>- 
Jicamus,  in  qua  nimirum  curporc:e  scn- 
sum  passiunis  cxcesserit  cumpussiunis 
alTictus'.  »  l(i-m,  HiTuarJu!»' suprr  illuJ, 
/n  /lirititudine  Sanctorum  detentio  mea  '  : 
u  .Miritu  in  plctiiluJinc  sunclurum  cjus 
erat  Jilentio.  cui  iion  Jcrrat  liJf»  l'a- 
trianliarum,  iicc  l'ri)pb('turum  spiritus, 
ncc  ApD.stulurum  /.clus,  ncc  ruii>taiilia 
Murtyrum,  ncc  subriclus  Cunrcssoruiii, 
nec  caslitas  Virginum,  nec  cunjuguturum 
hccunJilas,  iicf-  Aiigclurum  puritas.  u 

Isti  suiit  uclu  raJii  illumiiiatiunis, 
quibus  miiis  Virginis  Maria-  pra?  umnibiis 
inconiparabiliter  c>t  iiluminulu. 


llem,  Ipsa  est  civitas  in  exce'sum  et 
in  rcfugium  nobis  posita.  Malth.  v,  14: 
Xon  potest  civitas  abscondi,  iJ  est,  Maria 
cclari,  siipra  montem  posita,  scilicet  vir- 
tutum,  et  graliarum. 

Item,  Ipsa  cst  lucerna  omnibus  lucens. 
Malth.  v,  1.') :  Negue  accendunt,  scilicct 
Pater,  et  liiius,  ct  Spiritus  sanctus,  ///- 
cernam,  iJ  cst,  .Mariam,  qua?  accensa  fuit 
in  Jie  inc;irnalionis  :  et  ponunt  eam  sub 
modio  ,  sicut  faciunt ,  ipsam  iuhonoran- 
tes,  sed  super  catulelobrum,  iJ  est,  Ec- 
clesiam,  utluceat,  inJilTcrcntcr,  omnibus 
qui  in  donio  sunt,  iJ  est,  in  Ecclesia,  vel 
in  munJo. 

Ilciii,  Ipsa  esl  allare  noslrarum  obla- 
tionum.  .Mattli.  v,  23  el  24:  N<  o//crs 
munus  tuum  ad  altare,  iJ  cst.  aJ  Muiiain, 
vade  prius  reconciliari  /ratri  tuo,  iJ  csl, 
Jcsu  C.bristo. 

Ilciii,  Ipsa  cst  Jatrix  ct  mutualrix  no- 
stra.  .Matlh.  v,  i2  :  Qui  petita  te,  u  .Maria, 
in^tanter,  da  ei.  (ilussa:  quaj  huncstc  et 
juste  Jari  possuiit  :  et  vitlenti  mutuare  a 
te,  qua»  Jitissima  es,  ne  avertaris. 

Iteiii,  1|>sa  est  sul  umnimicans.  .M.illh. 
v,  \Ti :  Palcr,  ijui  soiein  suum,  iJ  esl, 
Virgincm  Mariaiii,  oriri  facit,  per  iiati- 
vilatcm  in  muiulu,  pcr  graliam  in  iiiciite, 
super  bonos,  ut  coiiliniicntur,  cuiisulcn- 
tur,  ct  illumineiitur  :  ct  malos,  ut  con« 
vcrtaiitur,  ct  sulvcntur.  J:'t  piuit  suprr 
justos  et  injustos,  scJ  uliter  el  ahtcr. 

Itciii,  Ipsa  est  urbur  buna,  qua»  upli- 
muiii  Iructum  lacit.  M.illli.  vii,  18:  .Von 
pulest  arhor  bona,  id  ust,  bunu  in  iiaturu, 


•  S.  nf.nNAiiDL«,   Soim.  dc  U.  VirKine  »u|»cr  (liaiuiii,  iion  »cientia  l'io|j|i(!taium,  non  lelui 

ill.i  vril.a  Apocalypsi»,  XII,  i  :   Sitjnum  niaynum  .\p(c«tu|itrum,    noii   patifnlia    Marlyruiii,    uot 

aiH}ii)Uit,  clc.  M)bri<ta»    Coiif«»sorum,     iioii     iiiiioceiilia    aol 

»  l,i(  cl  li.i<c  auclorila»  ex  S.  liuniardo  citari  liuuiilita»  Viiguium  :   in  summa  iiullo  ttcnert 

soltal,  caiii  luiinn  in  S,  llcrnurdo  iion  rcpcri-  vaca»  >irluluiii.  ••    Kislal  loiii.    X    HiMiotlieca 

iiius,  »((1  iii   Idiola,   in  libio  ('ontcmplulinnum  vi^tcium    Patrum    cdilioni»   Colonicn»i«  (.NoU 

(le  b.  Vmjinc,  cap.  2,  in  lurc  vrrbn  :  <■  .Nun  dc-  cdil.  I.uj^d.;. 

fuil  tilii  purita»  .\ngcloi  iim,  non  lldc«  Patnar-  '  Kccli.  xiiv,  1«. 


BIBLIA  MARIANA,  EVANGELIUM  SECUNDUM  MATTH^UM.        423 

melior  in  gratia,  sed  optima  in  gloria,  obedientcr.     Et   alii   :    Veni,   et    venit. 
rnaloft  fructxis  facere.  Cilossa  :  quia  a  ra- 

dicefructusarboris  pullulat.  Ve^/Me  «ri(yy  Item,   Ipsa  est  per  Joscph  designata,       21. 

mala.,  idest,  llcva  misera,  bonos  fructus  cui  dixit  rcx  TEgypti :  Uno  tantum  solio 

facere,   quia    in    amaritudine    originalis  re(/ni  te prsecedaui....  Absque  tuo  impe^ 

culpae  concipimur  et  nascimur.  rio  non  movebii  quisquam  manum  aut 

pedem  in  omni  terra  yEgypti '. 

Item,  Ipsa  est  domus  tolius  firmitatis. 

Malth.  vii,  24  et  25  :   Assimilabitur  viro  Item,  Ipsa  est  locus  thesaurorum  Dci.       22. 

sapicnti,  id  est,  Christo,  qui  xdificavit  Maltli.    xii,    3o  :    Bo)ms    liomo,   id    csl, 

donium  suam,  id  est  Mariam^  stipra  pe-  Christus,  Deus  ct  liomo,   de   bono  llic- 

trani.  Quamobrem  illc   non  erit  domus  5<!!^/ro,  idesl,  Virgine  Maria,/;ro/e?V  io;/a, 

Dei,  qui  inconstantia  dc  facili  permuta-  scilicct  misericordiffi,  graliae,  el  gloriai. 
tur.    Et   descendit  pluvia,   et   venerunt 

flumina,  in   passione  Filii  perdilecti,   et  Itcm,  Ipsa  est  mons  misericordiarum.      23. 

flaverunt  venti,  scilicet  vituperatores  et  Matth.  xxi,  1  et  seq.  :  Cum  venisset  Jesus 

irrisores,    dicentes,    Matth.  xxvii,    40  :  ad  montem  Oliveti.  Glossa :  ad  sublimi- 

Vah  !  qui  destruis  templum  Dei.  mitatem    misericordiaj    respiciens.    Per 

Et  irruerunt  in  domum  illam,  id  est,  oleum     enim     misericordia  designatur. 

in  Mariam.  Unde  ipsa  dicere  poterat  ad  Venit  ergo    ad  montem   Oliveti,  id  est, 

Palrem  illud  Psalmistae,  PsaL    xli,   8 :  Mariam,  quando    ex  ea  est    incarnalus. 

Fluctus  tui  super  me  transierunt.  Ejus  autem  adventus  triplex  est  utilitas. 

Et  non  cecidit,  per  incrudelitatem   et  Prima,   quia    asina    alligata    solvitur   a 

infidelitatem,  sicut  Apostoli :  sed   stetit  poenis  peccatorum.  Secunda,  quia  in  Je- 

forlissima    apud  crucem ,   quia  fundata  rosolymam ,  id   est,   in  visionem    pacis 

erat  super  firmam  petram,   id  est,  Chri-  ducitur.  Tertia,  quia  vestimentis  discipu- 

stum.  lorum  regitur,  ct  ornatur,  scilicet  in  mo- 

ribus,  et  in  fide. 

Item,  Ipsa  est  navicula,  in  qua  trans- 

fretavit  Filius  Dei  de  littore  immortalila-  Item,  Ipsa    est  ministra  peccatorum,      24. 

tis  ad  littus   mortalitatis,  assumens  no-  secundum  Filii    constitutionem.    Matth. 

stranihumanitatem,  conferensnobissuam  xxiii,    11:  Qui  major  est  vestrum,  erit 

deitatem.  Matlli.  ix,  1 :  Ascendens  Jesus  minister  vester.  Sed  ipsa  praetor  Deum 

in  naviculam,  transfretavit,  et  venit   in  major  oinnibus.  Ergo  et  ministra.  Servit 

civitatem  suam.  autem  libenter.  Luc.  i,  38  :  Ecce  ancilla 

Domini.  Servit  universalitcr,  quia  in  ccelo 

Item,  Ipsa  est  per  Cenlurionem  desi-  et  in  terra,  et  in  purgatorio.  Ecclesiastici, 

gnata,     quia     veraciter    potest     dicere,  xxiv,  14:  In  habitalione  sancta  coram 

Matlh.  viii,  9  :  A^ame^e<70,  scilicetMaria,  ipso  ministravi.  Servit  humiliter,  quia 

homo  sum,  licet  super  Angelos  exaltata,  parvo  sicut  maximo,  pauperi  pcccatori 

habens  sub  me  milites,  id  est,  Angelos  sicut  diviti  justo.  Servit   fideliter,   quia 

omnQS.  Et  dico  huic:  Vade,etvadit  •.wade  corpore   et  sanguine  Filii  sui  nos  quo- 

ad  liberandum,  consolandum,    et    trans-  tidie  pascit  et  potat. 
ferendum    socios    de    terra  :    et   vadit 


'  Genes.  xli,  40  et  44. 


420  D.  ALB.  AIAG.  ORI).  PR.EI). 


EVANGELIUM  SEGUNDUM  MARGUM. 


Iiiiliiini  F\iiii§-olii.  •losii  (  lirisli    liiii  |>oi '. 


I             Domina  Kvangelislaium.  Virgo  Maria  Itcni,   Ipsa  i>st  vidua  pauper,  sed  lar- 

comparalur  grano  sinapis.  Mare.    iv,  31  gissima   tlitatrix  totiiis  Ecclesia' :   nullus 

et  32,  de    quo  dicitur,   quod  iniyius  est  enini  hominum,  vel  Angolorum,  tantura 

^ym;j<7»?/5  .s<»m»///A//.>,  et  iioc  per  humilita-  dcdit,     (juanlum   ipsa.    Marc.   xii,    43: 

tcni  :  et  cum  seminatum  /ueril,  scilicet  in  \'i<lun  /i;ec  pauper,  scilicet  rehus,  id  est, 

mundo  a[»parendo,  ascendit   in  arhorem,  .Maria.  plus  omnibus  tnisit.  Phis  in  (juun- 

qua'   altitudine,   amphliidine,  anmtsitale  titate,    jiretiositate,  utililate  :  quia   inisH 

transcendet  herhanim  naturam.  Alta  est,  (Jirislum  lilium  suum,  in  lietitiam   deso» 

quia  ad  ccBleslia  attollitur :  ampla,   quia  latorum,  in  illuminationem  csecorum,  in 

totum   mundum  occupat  :  annosa,   quia  liherationcm  caplivorum. 
non  potest  tiniri.  ILec   tria  sunt   in   ar- 

hore,  scilicet  Maria,  qufe  esl  major  jj:Io-  Rem.  Ipsa  est  prima,  qucT  post  Deum 

ria,  et  charital»'  umnibus  oleribus,  id  esl,  revrrtcnti  pcccatori  occurrit.  .Marc.  xiv, 

Angelis,  et   liominihus,    et  /acit  ramos.  13:    Ite    in    riiitatemy   scilicel    Rcclesia 

(jlossa :    miscricordiae,   el   compassionis,  communionem,  quam,  o  pcccatores,  pfiT 

maijnos,  ita  ut  possint  sub  umbra  pro-  peccatuin    amisistis,   et    occurret    vubig 

teclionis  ejus,  ares  neli,    id  est,    sancli  Innno,    id    csl,   .Maria,   tamquam    iiuiler 

Dei,  iiiio  rl  pcccatorcs  /labitare.  lidiicia-  fcsliuan».  Kccli.  xv,   2  :  /Ct  obvitibit  itli 

liler  ,    proptcr    securitatem  :    guudentcr,  ijuasi  mater /lonori/icata,  latjenamaiiuif, 

projitcr   umhri>sitatciii  :  utililer,  propter  scilicet     umphorHni     graliarum    el    iiii- 

fructuosilatcm.  soricordiir,    bajulans.  Sed  nuiic  audia- 

mus  consiliuin  Doi :  Seijuimini  eam  :  ve- 

2.            Item,  Ipsa  esl  ccrvicul  omniiim  virlu-  ru»  itcr,  quia  tunc   iion  crrahilis  :  el  se« 

tum,  in  ijuo  Kilius  Dei  dormil.  .Marc.  iv,  curc,  quia    uh    oinni    incursu   defeiidore 

3S  ct  3U  :  l^rat  i/ise  in puppi  super  cervi-  polcst :  el  lalanter,  quia  ducil  ad  Jesum. 

cal  dormiens,  in  .Maria,  quiu  talem  alihi  l'mle  gcquilur:    In   ilomum,  «cilicet  c«- 

reijuiem    non  invcnit.   h't   excitant  eum  Ifutcm,   in  quaiii  iiitial,   Kcilicol  in  glo- 

discipuli,  c/ <//■<•/////  ei :  Maijister,  non  lul  riosu    eju*    assumplione.    Krgo    ineritO 

te  /lertinet  ijuia  pcrimus  \*  Et  exsunjeus  hculus  hoinu,  cui  lu  occurris,  .Maria:O0« 

in  rc^^urrectione,  comminatus  est  vento,  turre,    qua'so,    mihi    pcccalori,   et    duc 

id   est,    diah(do,    et  disit   mari.    id   est,  clcmentcr  in  (hniium  luam. 
omnihus  lenlutionihu>  :  Tace,  ubmutesce. 

'  .M.iii-.  I,  «. 


I^FHLIA  iMAUIANA,  I:VAN(}I:LILM  SECUXDr.M  LLCAM. 


i27 


EVANGELIUM  SECUNDUM  LUCAM. 


Fiiit  iii  cliehiis  llei'o<1is,  fegis  .Jiuia^a»,  sacerdos,  ele.'. 


Impcratrix  Evangelistaruni ,  Virgo 
Maria  comniendatur  a  maxima  dii^nitate. 
Luc.  I,  2G  et  27  :  3Jissus  est  Angeliis  Ga- 
briel,  et  caetera  usquc  id,  nomen  Virginis 
Maria.  Quamvis  Deus  esset  per  essen- 
tiam,  potentiam,  praesentiam,  cum  beata 
Virginc  sicut  cst  in  creaturis  generaliter  : 
et  licct  essct  in  ea  pcr  inhabitanlem  gra- 
tiam,  sicut  est  in  sanctis  specialiter, 
tamem  quia  adhuc  distabat  per  corpora- 
lem  praesentiam,  ut  iu  ea  Deus  homo 
fieret,  similis  uobis  passibilis,  voluit  An- 
gelum  mittcre  ad  Virginem,  ad  Virginis 
partuni  annuntiandum. 

Cujus  missio  necessaria  fuit  propter  qua- 
tuor  :propterDci  honorationem,  proptcr 
AngehciE  dignitatis  ostensionem,  propter 
beatissimse  Yirginis  commendationem,  et 
|)ropter  nostram  ulilitatem.  Deus  honora- 
tur  in  ista  annuntiatione  tripliciter.  Quan- 
tum  ad  potentiam ,  in  eo  quod  Angelos  mi- 
nistros  habet.  Secundo,  quantum  ad  sa- 
pientiam,  in  eo  quod  modo  prredonis  ob- 
viavit:  quia  Virginem  Angelus  Dei  docuit, 
sicut  virginem  angelus  malus  dccepit. 
Terlio,  quantum  adbonitatem,ineo  quod 
nihil  de  contingentibus  omisit,  in  omni 
eo  quod  matris  suae  honori  et  nostrae  uti- 
litati  nccesf.arium  fuit. 

Secundo,  necessaria  fuit  ad  Angclicse 
dignitatis  ost  ensionem,  quse  in  tribus 
ostenditur.  Primo,  quia  Angelus  hic  offi- 
cium  suum,  sciHcet  nuntiandi,  in  summo 
excrcuit.  Secundo,  quia  summi  con- 
sihi    conscius    fuit.    Tertio,    quia    sum- 


mam  beatitudinem  hominum  nunliavit. 

Tertio  etiam  fuit  ncccssariaad  Virginis 
commendationem,  quae  in  tribus  oslen- 
ditur,  Primo,  in  hoc  quod  non  aUus 
nuntius  quam  Angelus  (iabrici  mittitur. 
Secundo,  in  hoc  quod  cuni  ea  lam  multa 
mysteria  loquitur.  Tcrtio,  in  lioc  quod 
Deus  non  nisi  conscnsu  Marite,  noslr» 
salutis  opus  opcratur  :  quem  consensum 
Angchis  praeparavit. 

Quarto  ctiam  fuit  necessaria  ad  no- 
stram  utiUlatem,  scihcet  ad  fidei  confir- 
mationem,  ad  amicitia?  Angelorum 
ostensionem  et  ad  salutis  nostrae  pro- 
curationem, 

Sequitur  :  Angehis  Gabriel.  Iste  Ange- 
lus  non  fuit  de  majoribus,  sed  fuit  Ar- 
changelus,  et  hoc  in  Virginis  honorem, 
quia  si  quis  de  supcrioribus  mitterctur,  ab 
ipso  illuminari  credcrctur.  Dc  minoribus 
ergo  mittitur,  ut  ostendatur  quod  Angelus 
tantum  est  negotii  ministeriique  exterior 
dehitor,  Dcus  autem  per  seipsum  est  ne- 
gotii  operator,  salutaris  dccretator_,  intel- 
hgentiae  inspirator,  et  mentis  ad  con- 
sensum  inclinator ,  modi  cxcusationis 
expositor.  Lnde  Angclus  requisitus  de 
modo,  transmisit  ad  Spiritum  sanctum, 
Luc.  I,  3o  :  Spiritus  sanctus  superveniet 
in  te.  Apparuit  autem  ci  Gabriel  Ar- 
changelus  in  clara  vestc,  ut  dicunt  qui- 
dam,  ad  honorem  illius  qui  processit 
vclut  lux  de  luce.  Et  hoc,  ut  crcditur,  in 
ortu  dici,  ut  cum  solc  oriente  matutinali, 


*  Luc.  1,  "). 


428 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  PR.^D. 


orietur  simul  sol  justitix,  Christus  Deus 
nostevy  ut  dicitur,  Malach.  iv,  2,  et  Ec- 
clesia. 

3^  Sequitur  :  Iii  civitatem,   Si  objiciatur, 

quod  ista  annuntiatio  non  dehuit  fieri  in 
civitate,  sed  in  dignissimo  loco,  scilicet 
in  templo,  propter  dignissimum  opus. 
Respondeo,  quod  Dominus  in  omnibus 
lactis  principalioribus,  quie  in  mundo 
gessit,  semper  in  communi  fuit,  per  hoc 
ostendens,  quare  in  mundum  venisset : 
inter  peccatores  natus,  anle  hoveni  et  asi- 
num  in  praesepiolocatus,  inter  peccatores 
conversalus,  inter  Kitrones  crucifixus,  re- 
surgens  peccalrici  prinius  apparuit.  Sic 
et  in  civitale,  quae  est  locus  conmiunis, 
concipi  voluit,  «  qui  propter  nostram  sa- 
lutem  descendit  de  ludis,  »  ut  Kcclesiu 
in  Symhulo  canlat :  descenilit,  ut  osten- 
deret,  ([uia  pro  omnihus  venit.  In  via 
natus  fuit,  quia  sua  vita  deiiuit  nohis 
esse  via  ad  regnum  cadorum.  IJxlra  por- 
tum  pussus  est  ',  quia  per  ipsius  passio- 
nem  non  iihfralur  quis,  nisi  per  conver- 
sionem  ad  eum. 

4,  Sequitur:    (iulil.eo',    quae    est    reg^io, 

(jucR  a  (jentihus  ct  Juda'is  inhahitahatur. 
Kt  sic  in  regi(jneconnnuni  (oncipi  V(iluit, 
qui  pro  omnihus  nasci  voluit :  non  enim 
Jud^eorum  iJcus  lantum,  imnei  Gcutium*. 
Hegio  illa  nominc  suo,  pmpriclatem  in- 
carnationis  optimc  t>xpres.sil.  (jalil.ca 
enim  interpretatur  revelatio,  sive  trans- 
miijratio :  quia  in  hac  annuntiatione  eral 
summorum  secrelorum  rcvelutio,  quando 
Verbuin,  quod  luccn»  inhaliitahat  inacces- 
sihilen»  \  caro  factum  est  \  Simili  nuido 
transmij^ratiu  maximu,  scilicet  de  ign(j- 
rantia  in  Hcienliam,  de  culpu  in  (^ratium, 
de  uinhra  in  veritutem,  do  divinilate  in 
humanitatcm,  (|ua'  niuxima  fuit. 


reth  interpretatur  flos.  Bene  ergo  Domi- 
nus  in  Nazareth  conceptus  fuit  :  quia 
sicut  odor  de  flore  sine  corruptione,  sic 
ipse  salvo  virginitatis  dccore,  et  malris 
integritate  proccssit. 

Sequilur  :  Ad  virginem.  Sed  quare  non 
admulierem?  Respondeo:  A  niuliere  ini- 
tiuin  factum  est  pcccati '"  :  a  muliere  suh 
ralione  mulieris,  etnonsub  ralione  virgi-    | 
nis.  lleva  enim  in  quantum  virgo  nos  noa    | 


5. 


Se(|uitur  :  Cni  numen  .Wizarelh.Sii/.a- 


perdidit,  sed  in  quantum  conjuncla  viro, 
cum  nos  carnaliter  generavit.  Unde  Au- 
gustinus  in  Knchiridio  %et  aliis  in  locis : 
«  Peccatum  originale  nascitur  ex  vulne- 
re  concupiscentiae,  qua;  annexa  est  com- 
mixtioni  seminum  :  cui  vulneri  subjace- 
re  non  debuit,  (|ui  vulnus  curare  venit.» 
Item,  Ad  virijinem  :  quia  generalio  tem- 
poralis  est  imago  a'lern:e  generationis. 
1'nde  sicut  aeterna  generatio  est  de  uno 
ente  incorrupto  et  indiviso  :  itu  gencra- 
tio  tcm[)orahs  esse  dehuit  de  una  incor- 
ru[ita,  lioc  cst  de  virgine. 

(".rcditur  etiam  quod  beatissima  Virgo 
in  actu  contcm[)lationis  fucrit,  ([uando 
ei  annuntialio  Dominica  venit.  Klevaha- 
tur  autem  in  summam  {>olestatem,  in  eo 
quod  su[)ra  naturam  Deum  genuit.  Kt  ad 
hanc  elevahatur  per  lidcm,  juxla  illud 
Marci,  ix.  2-  :  (hnnia  pussibilia  sunt  cre» 
denti.  Klevahatur  ctiam  in  summam  di- 
gnitatem,  [)cr  lioc  ([uod  totius  creaturaj 
[)cr  recreationcm  malcr  clTecla  cst.  Kt 
ad  hanc  elevuhulur  humililate,  juxla  il- 
lud  .Mattha-i,  xxiii,  \'l:  Qui  sc  humilia-' 
verit,  exaltabitur.  Klevahalur  etiaiii  in 
suinmam  charitatem,  |>er  hoc  quod  Dco 
suinma  et  [)ro[>inquit>siiiiu  luil,  ut[M)te 
quu"  i[)sius  liliu,  inutcr,  soror,  el  s|>uiitui 
fuit.  \'A  ud  hanc  elevahalur  ( haritate, 
juxta  illud  Proverhiorum.  viii.  17:  /"/" 
dHiycntts  me  diliijo.  Klevahulur  cliaiii  lu 
summaiii  familiuritatcin  :  ct  illain  fai  ie- 
hat  (aslilas,  juxta  illud  Sa[»icntia'.  vi.  20: 


.1 


'  Ad  ll.bi.  \iii,  1»!. 

*  Ati  Ituiiiaii.  III,  uy. 

*  I  ad  Timotb.  vi.  10. 


*  Joaii.  I,  14. 

»  Ect  li    - 
•S.  Ai 


\  lii  Kncliiriiliu,  rap.  34. 


BJBLIA  MARIANA,  EVANGELTUM  SECU.NDrM  HCAM.  i20 

Incorruptio   facit  proximian   esse   Deo.  scqucnlos  illuininat  :  ([uia  nisi  piM-  ndcm 

Elevabalur  ergo  tota,  qu.'c  tola  repleba-  Vcrl)i  incarnati,  vcl  incarnandi  de  Virgi- 

tur^  et  tota  glorificabatur.  ne,  numquani  alicui  salus  fuit.  Undo  et 

ipsa  in  lidc  Iioininum,   ct  l)ci  clcctione, 

Sequitur:  Dcsponsatam.  Ista  dospon-  et  confirmatione,  Domina  etncginaom- 

satio  utilis  fuit  ad  multa,  sicut  habclur,  nium  creaturarum  cxstitit  scmpcr.  Unde 

Mallh.  1,  18  :  Cwn  essct  desponsata,  etc.  ipsa  illud  Proverbiorum,  vui,  22,  conve- 

Creditur,  quod  Deum  concepcrit  tali  aeta-  nienter  dicere  potest :  Dominus  posscdit 

te,  quge  pcrfecta  fuit  statura,  et  corporis  mc,  etc.  Unde  illud,  ibidcm,  li.  24  :  Non- 

quantitate.  dum  erant  abi/ssi,  etc. 

Scicndum    est   etiam,    quod    nomcn, 

Sequitur  :  Viro,  cui  nomcn  crat  Jo-  Maria,  Virgini  nostraj  convenicntissimc 

seph.  Joseph  vir  erat  per  constantiam  impositum  ost  proptcr  tria.  Primo,  prop- 

fidelitatis,    quantum   ad  justitiam  :   vir  ter  pcrsonae  dignitatom.  Secundo,  prop- 

per  virtutom  castitatis,  quantum  ad  tem-  ter  actionis  sua?  utilitatcm.  Tertio,  prop- 

perantiam  :   vir  per  excellentiam  discre-  ter   conceptionis    divinae    proprietatem. 

tionis,  quantum  ad  prudentiam  :  vir  per  Dignitas  personae  exprimitur  per  natu- 

strenuitatem    opcrationis,    quantum    ad  ram  lucis^  quaeintelligilur  in5/e//a?nariA-. 

fortitudinem,  Et  sic   notatur  excellentia  Sicut  enim  niliil  pulcbrius,  aut  nobilius 

quatuor  cardinalium  virtutum.  Bernar-  luce  :  ilapost  Deum  nibil  dignius  Maria. 

dus:   «  Non  est  dubium,   quin  bonus  et  Et   nota,    quod  haec  beata  Virgo,    non 

fidelis  homo  fuerit  iste  Joseph,  cui  ma-  solum  a  luce  divina,  sicut  luna  a  sole, 

ter   desponsata   est   Salvatoris.   Fidelis,  illuminata  fuit :  sed  etiam  ipsam  lucem, 

etc.  '.  »  quae  Deus  est  %   de  sc  produxit  :  sicut 

aurora  solem,   qui  omnia   illuminabilia 

Sequitur:Z)e^o;?ioZ)ayjW.Sedquaeritur,  illuminavit.  Et  sic  in  beata  Virginc  per 

cumhic  mundissimaDeiconceptio  scriba-  naturam  lucis  exprimitur  excellentia  di- 

tur,  cur  David,  qui  quandoque  notorius  gnitatis.  Utilitas  actionis  intelligitur  in 

peccatorexstitit,  ibiponatur?  Dicondum,  boc  quod  omnes  naufragos  ducit,  dcdu- 

quod  non  ideo  hic  ponitur,  quod  pecca-  cit,  conducit,    reducit,   perducit  ad  por- 

tor  fuerit,  sed  quod  Josoph  ab  co  carna-  lum  salutis  aetornae,  Proprietas  conccp- 

liter  descondit,  et  per  imitalionem  in  vir-  tionis  divinae  signatur  per  hoc  quod  sicut 

tutibus  similis  fuit.  Noc  propter  peccati  sidus  radium  profert  sinc    diminutionc, 

maculam,  quam  per  poenitentiam  dele-  ita  Virgo  Filium  sine  corruptione. 
vit,  minus  in  genealogia  Domini  nomi- 

nari  debuit,  sod  audacter  praedicari:  cum  El  ingressus  Angelus  ad  eam,  di.rit.       .. 

hoc  et  poccatoribus  confidentiam  gene-  Hic  commendatur  Mariaapudicitia  sum- 

ret,    et  ojus   misericordiam    augmentot,  ma.  L'ndo  Bernardus  :  «  Quo  ingressus 

qui  dicit  :  In  quacumque  hora  poccator  cst  ad  eam?  Puto  in  secretarium  pudici 

ingemuerit,  otc.  cubiculi,  ubi  illa  forlassis  clauso  super 

se  ostio,  orabat  Deum  Patrem  in  abscon- 

Sequitur :   Et  nomen   Virginis  Maria.  dito.  Non  enim  apertum  invenit  Ango- 

Nota  quod  beata  Yirgo  interpretationom  lus  ostiolum  Virginis,    cui  nimirum   in 

sui  nominis  non  de  novo  acquisivit,  sed  proposito  erat  hominum  fugero  frequen- 

et  in  hoc  nata  fuit.  Semper  enim  stella  tiam,  vitarecolloquia,  no  vel  orantis  per- 

maris  fuit,  et  tam  pra^cedentes  se,  quam  turbaretur  silentium  \  »  Ex  his  verbis 

•  S.  Bernardus,  Homil.  II  super  Misnis  est.  '  S.  Bernardus,  Homil.  III  super  .V(5sw  esf. 

*  I  Joannis,  i,  5, 


130                                    D.  ALI3.  M\G.  ORD.  [*1LED. 

(livi  Hcrnurdi,  creduiit  quidani,  beatissi-  Iteni,  Vae  ignorantiae  est  triplex,  seili- 

luani  Viryinem  in  adventu  Angeli,  incli-  cet  ignorantia  credendi,    operandi,  sal- 

natis  genibus,  et  elevatis  piis  manibus,  vandi.  Sine  isto  multiplici  v*  fuit  beatis- 

erectis  in  cajlum  oculis  ad  Patrem  mise-  sima  Virgo  Mnria. 

ricordiarum  pro    incarnatione  1'ilii   sui,  Item,   Triplcx   vsd    est    in   mulieribus 

devotissime  preces  cum.  lacrymis  fudisse,  specialiter,  scilicet  vae  slerililalis  in  vir- 

et  An^i^elo  venienti  reverenter  assurrexis-  ginibus,  vie    subjectiunis  in   conjugatis. 

se,  et  percepta  ejus  annuntiatione,  cre-  v£e  desolalionis  in  viduis.  Ab  isto  etiam 

dentem  in  eani  consensisse,et  quantocius  Iriplici  \x    fuit    beata  Virgo   immunis. 

impleta    salutalione,    llexis    rursum    in  Tuil  enim  Virgo  sineslerilitale,  conjugala 

terra  ^enibus,  et  elevatis  in  cadum  ocu-  sinc     subjeclione,    vidua     sine     desola- 

lis  ac  manibus,  ex  intimo  corde    erum-  tiom'. 

pentibus  lacrymis  prae  gaudio,  devotissi-  il.iu.    hi  mulicribus    est   triplex  va»  : 

me  "ratias  egisse.  Et  iste  modus  est  ea-  omnis  enim  mulier,  pra-ter  eam,  in  cou- 

rum,  qui  de  manu  .\ngeli,  id  est,  sacer-  ceptu  perdit  virgiuilateni :    post  concep- 

dotis,   suscipiunt  corpus  Dominicum  de  lum,  venustatem  corporis  ct  sanitatem  : 

allari.  »'»  partu,  bominum  socielatem.  Ab  lioc 

etiam  innnuni.s  fuil.  In  conceptu  virgini- 

10            Sequitur  :   .li'*'.    Ave,    quasi  siue  vae  talem  non  amisit,  sed  puritatem  acquisi- 

corporis,  et  aninue.  Per  percatum  incur-  vit  :     post    eonceptum,    pulcbriludint  in 

ril  homo  Iriplex  va*  in  corpore.  1'rimum  non  (iirtlidit,   sed   in   lanlum  irradiavil, 

est  corporis  distemj»eratio,  el  naluralium  quud  eam   Joxpb  inspicere  non    puluil. 

appflituum   inordinatio.    Sccundum    »'.sl  lU-m,  post  parlum,  bominum  sociftatem 

ii)Nius  ciuporis,  et  anima»  ud  iuvicem  re-  non  perdidil,  imo  luuc  mediatrix  Dei  et 

pu"natio  :   «luia  raru   ctmcupiscit  adver-  hominum  coustitula  est.   lude  in  puer- 

sus  s/jirituin  '.  Terlium  esl  ijisius  corjxi-  perit»,  u  jiastorilnis  el  regibus  visitalur. 

ris  posl    mortem    iuriuerulio.    Sine  isto  lU-m,  Ipsa  esl  gralia  jihua  per  inlluen- 

trijilici  \iv  fuit    beata  Virgo  in  rorjiorf,  tiam  divinu'1  bonitatis,  ul  ejus  gruliu'  jile- 

quic  corjins   habtl  virginilate  integrum,  nitudo  iu  uobis  sujijileat  detectum. 

cum    sjiiritu    jiucilieulum,   et    numtjuam  l'.ti.im.    Ijisu  esl  sleliu  in   iirmameutu 

post  mortem  imiuerutum.  Ex  j>urle  uui-  gloriiu    li.\u,   ul    nos   nuufru;;os  de  slalu 

ma>  haln't  homo  Irijilex  va»,  errorem  in  miseriu',  reducat  u<l  jiurlum  salutis  a'ter- 

rationabili,    (loion^m     iu    eoucujiisribiii,  nu'.  Ilac  (lo  cuusu  ajijionit  Eccie.>ia  in  sa- 

jiudorem  in  irusciiiili.  -Mi  islo  etium  Iri-  iutaliouc  islu  fciix  nomeu,  Mariti. 
jiiici  vu*  immunis  fuil  Virgo   .Muriu,  qua- 

uec  in  (liscntioue,  ncc  in  elulione,  ncc  in  St-ijuilur  :  Ciratta  jiima.  Oualuor  mo- 

cxsecutioneumquaui  erruvil.  di.s  fuil  gruliu  jileuu.  IMimo,  (juiu  omne» 

llcm,  Esl  uliud  triplex  vie,  scilicel  cul-  ^rutiu»  ^euerule.s  el  speciules  iu  hummo 

jue,    p(eua',    iguoruntiu*.   Va*    cuipu'   est  hubuil,  a  (juihus  omuis  ulia  creutura  va- 

trijile.x,  scilicet  origiuulii»,  uctuuiis  umr-  cuu  fuit.  Secuudo,  quiu  huu  ^rulia  luuln 

tulis,    veuiulis.   Vel  itu  :  Va;   avuritiie  iu  fuit,  «juod  jiuru  creaturu   majoris  ^ruti;e 

ojiere,  VSB  luxuritfi  in  eurue,  va-  sujierhia*  cujiax  uon  fuit.  Tertiu,  quiu  omueni  gra- 

in   ctirde.    Dc   isto  trijilici  vte   dicitur  in  tiam  iucrculam  iu  se  totum  eoutiuuit,  ttt 

Ajioculyjisi,  vm,  l-J:    Wr,  ra»,  v.r  /tahi-  sic   jier  umnem   modum   ^rutia*,   ^rulia 

tantihus  in  trrra.  jilcuu  fuil.  De  huc   jiicuiludine  dicil  Hcr- 

lli-m,  Vu'    jiteua'    Irijdc.v,    .sciiitcl   va-  uurdus  '  ;  o  l.c^'imus  iu  .Vcliliuh  .^jiohIo- 

gehennu',  Vic  jiurgutorii,  v.e  jitcuitcnlia.  b.ruiii  i  t   Slc|ili.imim  pituuni  ijratia  et 

*   .\ll  (.Ulul.  V,  17.  *  S.  Hu(.<«AHUiJ»,  llullill.  III  BU|>«*r  .Ul*JMJ  ctl. 


BIHLTA  MAIUANA,  EN  AX(>i:iJlIM  SKCI  .\|)| M  \A(]\M. 


m 


fuiiiluduie^  et  Aposlolos  fuisse   leplc-      Deus.  Itom,  a  Doo  l)enedicta  :  quia  ipsa 

los  Spiritu  sancto  -,  sed  longc  dissimili-      esl  secunduni  dignitalcm  capul  ct  piinci- 

teraMaria:  alioquin  nec  in  illo  habila-      pium  fceminarum  :  ot   hoc  propler  tria. 

vit  plenitudo   divinitatis   corporaliter  % 

quemadmodum  in  Maria.  Nec  illi  conce- 

perunt  de  sancto  Spiritu,  quomodo  beata 

Virgo  Maria.  Plenitudo  igitur  beatae  Vir- 

ginis  privat  vacuitatem,    sed  plenitudo 

ejus  negat  particularitatem.  i\on  enim  ei 

dedit  Deus  ad  mensuram  Spiritum  san- 

clum  * :  sed,  ut  dicit  Glossa,  non  particu- 

lariter,  sed  generaliter,  et  universaliter. 

Plenitudo  vero    Sanctorum,   quoe   com- 

muais   est,    importat   redundantiam,    et 

eflluxionem.  Replet  enim  animam  gratia 

iuterius,  et  sic  effluxit  pcr  opera  exte- 

rius.  »  De  omnibus  his  plenitudinibus  di- 

citur,  Eccle.  i,  7  :  Ad locum  unde  exeunt 

flumina   revertuntur   ut   iterum  fluant. 

Locus  autem  istarum  plenitudinum,  est 

abyssus  divinitatis,   unde  exeunt  omnia 

fluminaper^gratiarum  effusionem,  et  red- 

ount  per  gratiarum  aclionem,  ut  iterum 

(luant  per   gratiarum  muitiplicationem. 


Primum  est,  (juia  liabuit  quiihjuid  boni 
in  fccminis  fuit.  Secundum,  quia  quod  li- 
bet  illorum  in  summo  habuit,  quodnum- 
quam  aliqua  foeminarum  habuit,  nec  ha- 
bebit,  scilicet  quia  Virgo  virginum  fuit, 
quia  mater  et  virgo  fuit.  Tertium,  quia 
mater  Dei  fuit.  Triplox  enim  bonum  est 
in  foeminis,  scilicet  bonum  conjugata- 
rum,  viduarum,  et  virginum. 

Honum  conjugatarum  est  triplex,  sci- 
licet  fides,  proles,  et  sacramentum.  lio- 
num  viduarum  similiter  triplex,  scilicet 
libertas  contemplationis,  exercitium  in 
operibus  pietatis,  castigatio  carnis.  Bo- 
num  virginum  similiter  Iriplex,  scilicet 
carnis  incorruptio,  nulla  viri  subjectio, 
et  Angelica  conversatio. 

Haec  omnia  bona  beata  Virgo  in  summo 
habuit,  et  insuper  omnes  prajcellit  in 
causalitate,  quia  Virgo  virginum  :  in  pu- 
ritate,  quia  pura  in  summo  :  in  foecundi- 


tate,  quia  mater.  Yiduas  prsecellit :   quia 
Sequitur:  Dominus  tecum,  scilicet  te-      viduarum  bonum  habuil  in  summa  con- 


templatione,  in  praecipua  pietatc,  in 
excellentissima  castitate.  Conjugatas  ex- 
cellit  in  tribus  :  quia  habuit  fcecundita- 
tem  sine  corruptione,  prolom  sine  patre, 
foecunditatem  respeclu  altissimte  naturae, 
quia  est  maler  Dei. 

Sequitur  :  Et  benedictus  fructus  ven- 
tris  tui.  Primo,  quia  puncturam  fomitis 
non  habuit.  Secundo,  quia  omnia  scivit. 
Tertio,  quia  corruptionem  non  vidit.  IVos 
enim  per  peccatum  incidimus  in  hoc  tri- 
plex  maledictum,  scilicet  fomitis  pun- 
Primo,  quia  Angelis  et  hominibus  reve-  ctionem.  Unde,  Genes.  iii,  17  etl8: 
rentissiina:  vel  quia  a  Filio  ditata,  et  Maledicta  terra  in  opere  tuo  :...  spinas 
omnium  fidelium  successionc  glorifica-  et  tribulos  ycrminabit  tibi.  Sccundo, 
ta.  Item,  a  Deo  benedicta  :  quia  ejus  in  de  necessariis  laborem.  Unde,  ibidem, 
conceptione,  imprffignans  est  Spiritus  1i.  19  :  In  sudore  vultus  tui  vesceris 
sanctus,    concipicns    Virgo ,    conceptus      ^rt;<t'.  Tertio,  incincrationisnecessitatcm. 


cuinin  ulcro,  tecum  in  exsilio,  tecum  in 
solio,  tecum  per  essentiam,  tecum  per 
potentiam,  tecum  per  praesentiam,  te- 
cuin  per  inhabitanlem  gratiam,  tccuin 
per  corporalcmprajsentiain.  Itcm,  tecum 
in  propria  humilialione,  quoniam  ip- 
sum  adtemplum  obtuli^^ti.  Tecum  in  sua 
persecutione,  quando  crucem  sustinuit, 
quando  stabas  juxta  crucem  \  Tecum  in 
sua  consolatione,  quando  resurrcxit  a 
mortuis. 

Sequitur :  Benedicta  tu  in  mulieribus. 


16. 


'  Act.  VI,  8. 

'  Ibid.,  II,  4. 

*  Ad  Coloss.  II,  9. 


••  Joau.  III,  34. 
s  Joan.  XIX,  2f). 


432 


D.  ALB.  xMAG.   ORl).  Pll.ED. 


17. 


18. 


Unde,  ibidem,  Pulvis  es,  et  in  pulve- 
rem  reverteris. 

Item,  Benediclus  fructus  ventris  tui, 
quia  est  Pater  omnium  per  creationem 
in  esse  naturae,  Pater  omnium  per  recre- 
ationcm  in  esse  naturce,  Pater  omnium 
per  recreationem  in  esse  gratioe,  Pater 
omnium  pcr  creati  glorioficationem  in 
esse  glorise. 

Item,  lienedictus  /ructus  ventris  tui, 
non  solum  propter  maledicli  evacuatio- 
nem,  sed  eliam  propler  omnis  boni  pos- 
sessionem.  Habuit  enim  bonitatem  natu- 
rae  bumanae  insuinmo,  bonitatem  qua'  est 
ex  conjunctione  utriusque  in  summo. 

\Wn\,Fructus  iste  benedictus  est  bene- 
dictione  naturae,  benediclione  gratire, 
benedictione  gloria-.  llabuit  enim  bcue- 
dictum  corpus  natura,  quia  pururn  in 
forma,  quia  puKlirum  iu  barmonia,  t)uia 
evacualuui.  llabuit  ttiain  bem-diclam 
animam  a  fomile,  ab  ignorantia,  a  pec- 
cato.  Ilabuit  cliam  bencdictam  divinila- 
tem  in  se,  et  in  operibus  suis. 

Sequitur  :  Quie  cum  audisset,  turbata 
est  in  sermune  ejus,  ei  cotjilabat  tjualis 
esset istasalutittio,  atlmirans  sapienliam. 
niisericordiam  ,  cbaritati-m,  vcrilaltin, 
bnmililatnn,  nuntii  dignitatem,  saluta- 
lionis  novitatfm,  rerum  imm.-nsitalcin, 
sui  parvitatem.  lnsu|itT  t-ogilabat,  qiiam 
vencrabili^i,  t|uain  tb'U'ctabili«i,  i|uam  sa- 
lutaris,  quam  familiaris.quain  singularis 
ista  salulatio,  qua;  fsl  a  Deo  l*atrt' 
ditlala,  a  Tiiio  ipso  inspirala,  ab 
Angelo  aunliata. 

Setiuilur:  Kt  ait  Amjfius  fi:  \e  /i- 
mfas,  Maria.  (Juasi  dicerct :  Se  timras 
regis  magnitutlinrin,  tui  parvitatem,  »ei- 
monis  rarilatfin,  rrruin  incomprrluMisi- 
bilitatein,  senlfnliu'  ambiguilatfiii,  pro- 
niissi  coinpletionem,  sulutis  ainissioncin. 
AV  timras,  f/uia  invfnisti  tjratiam  apud 
Dfum,   non   creasli   ut    Dius,   non  scin- 


per  babuisti  ut  Filius  tuus,  non  rapuisti 
ut  primus  Angelus,  non  perdidisli  ut 
primus  parens,  non  emisti  ut  Simon 
Magus  :  sed  invenisti,  quia  tjuaesivisti  ut 
virgo  prudentissima,  docuisli  ut  lldelis- 
sima,  reddidisti  ut  mater  niiscricordis- 
sima  :  invenisti,  quid?  dico,  Doi  mise- 
rantis  cbaritatem,  Dei  promittenlis  veri- 
tatem,  tui  ad  hoc  idoneitatem. 

Sequitur  :  Ecce  concipies.  Conceptio 
haec  est  opus  tolius  Trinitatis,  ajipropri- 
abilis  tamen  est  Spiritui  sancto,  propler 
opus  summae  benignitatis,  cujus  est  do- 
norum  distribulio.  Llnde  autem  lacta  sil 
sanclissima  ista  conceptio,  dicendum  cum 
Damasceno,  (juod  non  tanlum  de  saa- 
guinibus,  sod  el  de  carnibus  beata'  Vir- 
ginis.  In  uno  enim  loco,  scilioet  in  libro 
l\  ile  tideothodoxa  ',  dicit  :  «  lv\  sangui- 
nibus  :  »  in  alio  loco  dioit  exprosse  : 
«  Kx  purissimis  carnibus,  et  sanguini- 
bus.   » 

( 

Sequitur  :  Concipifs  in  utero.  Vidotur 
superlluuin  esso  hoc  quod  dicilur,  in 
utero,  omnis  oniin  concipions  conoipit 
in  utoru.  Ad  hoc  diceniluin  ost,  ipiod  osl 
piivilegiuin  istius  solius  oonoi'|ilionis. 
(  hiinrs  eniiii  alia*  conoi|iiunt  in  uterumi 
illa  sola  oonorpit  in  uteru,  qiiiu  oonoopil 
virgo.  r.uncotlimus  oliam,  (juod  Dominus 
fuit  in  utcro  duoentis  ol  septuaginta  sex 
diobus.  lli  sunt  triginta  novem  soptiina- 
nJB,rtlresdies.  Kxivit  oliain  olauso  utoro, 
tiinc  dutis  assumptioiie,  siipornaturaliter 
nascentlo. 

Sequitur;  Et  vocabis  nomen  ejus  Je- 
sum.  lloo  iiuinoii,  Jesvs,  iinpusuit  Doini- 
nus,  rom  iioininis  pra^standu,  Ange- 
lus  prspdicando,  Duinina  iin|iotrando, 
Josiph  exs(>queiido.  A  Doo  iinpo.situin 
fuit  liuc  noiiion  uternaliler,  ub  Angelo 
in  iiioarnulioiio,  u  Doiiiiiia  ot  Juyeidi  in 
circuinciitiunp. 


'    «  .S.J.  1)AMA»CML«,  Ld).  IV  .1.  Ii.l.-  nrthodoxtt, 
ca|i.  3. 


'  li*EM,  U>ukm,  onp.  15. 


BIBLIA  MAlilANA.   KVANdKIJI  M   ^KCI  NDl  \|  K| CAM. 


433 


Sequitur :  Hic  erit  magnm.  Ma^^nus 
nobililate,  digaitate,  pielate,  viitule,  la- 
raositate,  uovitate.  Item,  magnus  secun- 
duni  omneni  niodum.  Mairnus  secunduni 
substantiam,  quia  Deus.  Magnus  secun- 
duni  quantitalem,  quia  omnipotens.  Se- 
cundum  qualitatem,  quia  sunime  bonus. 
Secundum  relationem,  quia  Kilius  Doi. 
.Magnus  secundum  quando,  (juia  reter- 
nus.  Magnus  secundum  ul)i.  quiaubique. 
Magnussecundum  situm,  vel  putestatem, 
quia  coelum  sibi  sedes  est,  terra  autem 
scabellum  pedum  suorum  '.  Et  sedet  ^u- 
per  Cherubim  -,  et  arabulat  super  penna.s 
veutorum".  Magnus  secuudum  habitum, 
quia  vestimentum  ejus  candidum  t/uasi 
nix  ',  etc.  Fortitudo  et  decor  indiunen- 
ttim  ejus\  Mao^nus  in  masnitudine  actio- 
nis,  id  est,  incarnatione.  Genes.  1.  l  : 
In  principio  creavit  Deus  caelum  et  ter- 
ram,  id  est.  Kilium  geuuit,  in  quo  omnia 
creavit,  recreavit,  justiticavit,  et  gloriti- 
cavit.  Magnus  in  passione,  et  magnus 
erit  in  glorilicatione. 

Sequitur  :  Et  Filius  Attissimi  cucabi- 
tur,  aeterna  nominatione.  Scripturae  at- 
testatione,  Joannis  prophetatione,  ope- 
rum  probatione,  Petri  confirmatione, 
Patris  declaratione,  columbae  ostensione, 
dsemouum  suspicione,  doctrinie  singula- 
ritate,  quia  numquam  sic  locutus  est 
homo,  sicut  hic  homo^.  Omnibus  his  mo- 
dis  vocabitur  ab  hominibus  Altissimi  Fi- 
lius,  unigenitus  in  esse  natur;t',  unigeni- 
tus  in  donis  cralice. 

Sequitur  :  Ft  dabit  iUi  Dominus 
Deus  sedem  David,  patris  ejus.  Per 
regnum  David  temporale  figuratur  re- 
gnum  Chrisli  spirituale,  in  quo  Jesus 
Christus  habet  sedem  regni.  sedem  sa- 
'•erdotii,  sedem  magisterii,  sedom  ju- 
dicii,  sedem  convivii. 

'  Isa.  Lxvi,  1. 

-  Psal.  \cYni,  I.  Cf.  Psal   lxiix.  l. 

*  Psal.  cni,  3.  1 

'  Daniel.  vi»,  9. 

'  Proverb.  XXXI.  i-^. 

XXXVII 


Sequilur  :  Ft  regnabit,  videlicot  mi- 
sfiis  miserendo,  malos  exstirpandd,  bo- 
uos  exaltando,  omnibus  imperando,  Im- 
stes  subjufiando,  curiam  celebiando,  jura 
promulgando.  regnum  dilatando.  Re- 
gnabil  aulem  ptr  gratiam  t-t  glo- 
riam. 

Se(|uitur  :  ///  donu)  .Uuid)  iii  ieternuin. 
l  ndo  Beruardns  :  «  Beati  in  quibiis  nnnr 
Deus  regnat  jier  gratiam,  et  in  aeternum 
per  gloriam,  etc.  Veni  interim,  Domine 
Jesu,  aufer  scandala  de  regno  luo,  quod 
est  anirna  mea,  ut  regnes  tu,  qui  debes, 
in  ea.  Venit  enim  avaritia,  et  vindicat  in 
me  sibi  sedem.  Jaclantia  cnpit  dominari 
mihi.  Superbia  vult  ibi  rex  appellari. 
Luxuria,  et  ambitio,  invidia,  et  detra- 
clio,  quaelibet  dicit  :  Ego  ibi  regnabo. 
Veni  ergo,  mi  Domine  Jesu  Christe,  di- 
sperge  illos  in  virtute  tua  \  et  regna  in 
me  :  quia  tu  es  ipse  Rex  meus,  et  Deus 
meus  \  )) 

Sequitur  :   Quomodo  fiet    istud,  quo- 
niam  virum  non   cognosco  ?  ut  personae 
mese  dominatorcm,  ut  operum  rectorem, 
ut  corporis  corruptorem,  ut  animae  obli- 
gatorem,  ut  prolis  propagatorem,  num- 
quam    volo    cognoscere  aliqua  istarum 
cogitatione.  Unde  Bernardus,  ibidem  * : 
«  iNon  dubitat  de  facto,  sed  modum  re- 
quirit,  et  ordinem.  Xec  enim  queerit,  an 
fiet  islud,  sed  quomodo  fiet  istiid?  Quasi 
dicat  :  Cuni  sciat  Dominus  meus  (testis 
conscientiae    meae)   votum     osse    ancillfP 
suae   non   cognoscere  virum,    qua  lege, 
quo  ordine  placebit  illi,  ut  fiat  istud?  Si 
oportuerit  me  frangere  votum,  ut  pariam 
talem  Kilium,  et  gaudeo  de  tali  Kilio,  et 
doleo  de  proposito  :  fiat  tamen  voluntas 
ejus.  Sin  vero  virgo  concipiam,  virgo  et 
pariam  :  quod  utique  si  placuerit  ei,  im- 
possibile  non  erit  "\  Tunc  scio  vere,  quia 

*  Joan.  vii,  46. 

•  Psal.  Lvni,  12. 

»  S.  Ber-nardus,  Hoiiiil.  111  super  Wjssms  eii(. 
^  Idem,  Ibidem. 

'•  I.UC.  I,  ^'1. 

2s 


2r,. 


2») 


•_>7, 


y-M 


I).   ALH.   M\(..   OUD.   l^R.ED. 


respc.rit  humilitalem  atuillie  stice  '.  Quo- 
)no(l(>  ergo  /iet  islKfJ,  quoniain  tiiuin 
iton  eoynosco.  » 

28.  S«*quitur  :   Et  i-esjjomlens  Anyelus  di- 

.rit  ei  :  Spiiitus  sanctns  su/>erveniet  in  te. 
Sed  quis  opiiilus?  Spiritus  purgaus,  Spi- 
rilus  illuuiiuans,  Sijiiitus  iinplens,  Spi- 
ritus  perficions,  Spiiilus  slal)ilions,  Spi- 
ritus  consociaus,  Spirilus  ftECuiulans. 
Veniet  in  t'\  iu  sumiuo,  ad  sunuuuiu 
actuni.  Kt  super  omnes  ost,  (jui  socuin 
voniet,  scilicel,  l-ilius  Dfi. 

•2\).  Sequilur  :    lU  i  irlus  Altissimi  obutn- 

Inaliit  tibi,[ii\\\\Wn\  exslingu.iulo,  conlra 
Iriliuiationein  prolegeiulo,  carni  tua*  uiii- 
iMaculuin  faciendo,  illum  mmkIo  libi  >oli 
nutilicaudo,  lucein  suain  in  te  abscon- 
dendo.  vialoruin  lefri^^eriuin  le  faciendo. 
coiilra  a'stuni  concupi^cenlia-  W  appo 
neiult». 


el  hiciixi.  L't  repleainini  ab  ubere  consola- 
tionis  ejus  '.  Septinio,  quia  fessis  lectum 
pra-paral.  Inde  illud  Joannis,  \iv,  2, 
ei  congruit  :  \titlo  parare  vobis  locum. 
l'nde  ipsa  propter  ha?c  septem  olTicia, 
com[>arat  se  aiicilla',  diceiis  :  Kcce  an- 
cilta,  etc. 

Ilem,  Ipsa  est  mater  salulationis.  Lu- 
ca?,  I,  iO  :  Intrarit  Alaria  ///  douiuin  /a- 
charicP,  et  salutavit  Eiisabetlt.  Sed  quo- 
modo  saiutavit  ?  lideliter.  VwAi^  abiit  iti 
montana  cum  /estinatione,  non  gauden> 
diu  in  publico  videri.  rtiliter  :  nam  re- 
pleta  est  Spiritu  sancto  Elisabet/t.  \' wdr 
ail,  ibid.'in,  v.  i;{  :  rntle  hoc  mihi  ut 
v>'niat  mater  homini  mci  aJ  me'.*  (llossa  : 
«  Vox  Maria>  noii  solum  matrem,  sed 
r{  subidem  vtdiementius  accendit.  » 

llem,  Ipsa  est  Vir^'o  pariens,  ii\  qno, 
iil  dicebat  Si-duliiis  : 


HU.  Sequilur  :    Ihuit  autcm  Maria .    hkrc 

ancilla  Domini,  /iat  inihi  secuinlum 
verbum  tuum.  Sagax  ancilla  liabet  se- 
pteiii  oflicia.  1'riino,  domum  purgat. 
Inde,  ad  Ilebr.i,:J:  l'uryationem  peccU' 
ttirum  /nrit-ns,  etc.  Secundo,  cibos  pra'- 
parat.  (ienes.  xviii,  (»,  ha'c  esl  Sura  qua* 
coiiiiniscuit  Iria  suta  farinu*.  Ila'c  est 
etiam  qua>  coclum  et  frixum  Avnuiu  in 
Kcclesiii,  exhibuil  famelicis  ud  maiidu- 
cantluiM  Tertio,  foruacem  culefacil,  scili- 
cet  fornacem  unimarum  nostrarum,  quum 
ignis  divini  umoris  succeiidit.  (Juarlo, 
uquum  sitieatibus  porlut,  videlicet  aquum 
grutiu',  ({uam  ^ilibundis  iiideMinenler  ud- 
miiiislral.  (Juinto,  tidam  domum  circuit 
et  visitut.  Inde  ancillu  dii.itur,  ub  an, 
clcico,  cis,  quod  e>t  moverr.  Ipsu  cipuil 
suporiu.>«  heini"*ph  iriuiii,  el  inftriiis,  .Vn- 
gelos  per  ladili  iiu,  ju>tos  per  grutium, 
reos  per  veniam  :  nec  est  tjui  se  abscomlat 
11  culorr  rjus*.  Sexlo.quiu  pueros  porldl 


.\»T  itriiiiaiii  ^iiiilii-iii  vi»a  esl,  iiec   liahfio   s»- 

•|Ut'll|f|u. 

I'eperit  /ilium  snuin  ,  .Sunm  duualiune 
Pntris,  Filii  electione.  Spirilus  sancli 
vidunluti'.  rnde  i(ernardiis  :  «  .Nuiiiquid  * 
111)11  hi)C  esl  qiiod  quaTobus,  quud  j^e- 
inebus,  quod  diebus  ct  iioctibus  oraiidu 
>uspirabas?  ut  lieres  iiiali-r  Dei  .  u  lluiic, 
iiiquam,  snuni  lilium  peperit,  mullis  de 
cuusi.s.  I^riiiiu.  iit  qucd  gerebut  sula  in 
uleru,  iiobis  r\  chnritute  coiiimunicuiet. 
Secundo,ut  Deiim  usa'culis  abscondiliim, 
fucie  ud  facieiii  di^ilo  demoiistraret,  di- 
ceiis  :  llic  jucrl  in  pra'sepiu,  i|ui  el  lii- 
deru  roj^it.  Trrtiu,  ul  uinnium  Sanclo- 
ruin  disideruiitiiiiii  iialivitatem,  desido- 
ritim  cumplerel.  (nde  cuiilut  Kccle^iu  iii 
\  i;.'iliu  nalalis  Dt)iiiiiii  :  •  llcce  cumplfla 
siinl  oiiiniu,  etc.  •  (^uurlu,  ul  deposiluin 
Di  1  l'atris,  iii  eu  depositum,  lideliler  re- 
pra.seiiliirel.  riiih'   An^^eluH    Ji\il  panto 


'  l.u.-.  1,  l» 

*    P!'«l      l\lll 

'  Ihii    I.X\|.  t ». 


*  l.iic.  II,  7. 

*  .'^.  IIkii^\rii(.>,  lloiiiil.  IV  %up«'r  Wi»u«»  «»l. 


BIKLIA  MAHIA.NA,   KVAMiELllM  SL(:U;NDLM  .lUANNLM.  \X\ 


ribus  :  Jnvenielis  infantem,..  posiltini  in 
pr;escpio\ 

Item,  Ipsa  osl,  ((uae  ceslateni  gruliae 
attulit,  et  depulit  hiemem  vitiorum.  Lu(  . 
xxi,  2!)  et   30:   Videte  ficiilneam,  id  esl, 


M ari a in ,  ciim pioduxil jam ejc se /ructuui , 
id  est,  Christuiii,  quod  factum  est  in  na- 
tivitate  :  .scitis  f/uoniatn  prope  est  .estas, 
scilicet  gratioe,  nobis  piir  matrem  mise- 
ricordiip  irucluosa. 


EYANGELIUM  SEGUNDUM  JOANNEM. 


Iii  prfucipio  oral    \  erbiiin.  <*lp. 


Beatissima  Domina  secundum  Evan- 
gelium  .loannis,  dicitur  mater  restitutio- 
nis  omniuin,  .loan.  i,  3,  dicitur  de  ejas 
Fiho  :  Omtiia  per  ipsum  facta  sunt.  Sic 
dicilur,  de  ipsa  :  Omnia  per  ipsam  re- 
fecta  smit,  ut  dicit  Anselmus  '. 

Iteni,  Ipsa  est  lux  nosira,  qux  post 
Deum  illuminat  omnem  Itominem  ve- 
nientem  in  hunc  mundiim  ^. 

Item,  Ipsa  est  claustrum  humanitatis 
Inlii  Dei,  in  qua  ut  dicitur,  .loan.  i,  Li  : 
Verhum  caro  factutn  est,  et  habitavit  in 
nohis,  in  quo  Deus  Augelorum  factus 
est  frater  peccatoris.  Xota,  quod  bonum 
verbum  debet  habere  quinque.  Primo, 
quod  sit  integrum.  Sic  Filius  Dei,  totus 
apud  Patrem,  et  integer  nobiscum.  Se- 
cundo,  debet  esse  rectum.  Sic  Ghristus 
est  Deus  justus.,  cl  rectus  '\  Terlio,  de- 
bet    esse     manifestativum  :     manifestat 


enim  nobis  Patrem  per  potenliam,  Fi- 
lium  per  sapienliam,  Spirilum  sanclum 
per  benignam  bencvolentiam.  Itcm,  ma- 
nifestavit  nobis  vanitatem  mundi,  pec- 
cati  damnosifatem,  p^enaruin  acerljita- 
tem,  gloriae  eeternitatem.  Quarto,  debet 
esse  laetilicativum  desolatorum.  Sic  et 
Christus.  Matth.  i,  3 :  Beati  pauperes 
spiritu,  quoniam  ipsorum,  etc.  Quinto, 
debet  esse  confortativum  debilium.  Sic 
et  Christus  :  unde  dixit,  Alatth.  x,  28  : 
Nolite  timere  eos  qui  occidunt  cor- 
pus. 

Hoc  ipsum  Verbutti  caro  factum  est, 
quare?Primo,  ut  Filius  Dei  compassi- 
bilem  se  nobis  ostenderet.  Secuntlo,  ut 
omnes  noslros  defectus  se  as?umpsisse 
demonstraret,  praiter  ignoiantiam  et  pec- 
catum.  Terlio,  ut  se  palpabilem  et  tra- 
ctabilem  nobis  exhiberet.  Quarto,ut  nos 
per  suam  excellentiam  a  noslra  fragili- 
tatc  sublevaret. 


'  Luc.  II,  12.  mianus  iu  sermone  de  aiinuntiatioiie  B.  Virgi- 

i  Joan.  I,  1.  nis,  (iixit :  «  De  thesauro  divinitalis  Marias  no- 

•  Colligi  id-  potest  ex  S.  Anselmo,  hbro  de  men  evolvitur,  et  per  ipsani,   et  in   ipsa,  et  de 

Excellentia  beatx  Virijinis,  capp.  10  et  11,  et  ex  ipsa,  et  cum    ipsa  tolum  hoc  faciendum  de- 

S.  Uernardo,  serm.  II  in  festo  Pentecostes.  «  Me-  cernitur,  ut  sicut  sine  illo   nihii   factum,  ila 

rito,  inquit,  in  le  respiciunt  oculi  tolius  crea-  sine  illa  nihil  i-efectum  sit.  » 

turae,  quia  in  te,   et  per  te,  et  de  le  benigna  *  Joan.  i,  9. 

manus  Omnipotentis,  quidquid  creaverat,  re-  '"  Deuter.  xxxn,  4. 
creavit.  »  Expressius  tanien  beatus  IVlru>  U.i- 


m                                    t).  ALIi.  MAG.  OHU.  FR/ED. 

4.             Item,    Ipsa    es»     protnpluariuiii    pie-  A6»/«i/?«6M,v,  scilicet  Sanuiritauis :    Venilc. 

nitudinis,     unde    omnes     stipendiantur.  rf  videle  hominnu,  etc. 
Joan.    1,    IH  :    JJe  plenitiidine   ejus    nos 

omnes  aecepimifs,  scilicet  post  Dcum,  et  llein,  Ipsa  esl  piscina  Salvaloris,  (|uin- 

f/ratiam  pro  (jrdtia.  que  porticus  habens  '.  In  (juam  piseinant 

secundum  tempus  misericordia>,   descen- 

I).             Item,  Ipsa  esl  i^cnerale   haptisma  pec-  ^/^/;/// .l//^t7//.v  Z)o//<////,  id  est,  Filius  Dei, 

catorum.  .loan.  I,  2tS  :  yw-fl/yo//////<?v  /(///.;-  movcns  in  ea  aquam   gratiarum  ad    sa- 

tizans,  in  leinissionem  peccatorum.  II  u-  nunduin.  Inde    ibi  sanus  /iebat  a  t/ua- 

jus    liaptismi    formam    spiritualiter  ipsa  cumque  detinebatur  infirmitate. 
in  nobis  baj)li7,ando  conserval.   Hapti/.at 

enim,  id  est,  mundat  peccatores,  «  in  no-  Itein.    Ipsa    est  judicissa    vivorum    tt 

mine  Patris,  »   per  [lotentiam  :    «  iii  no-  nntrtuorum.    Joan.    v.    27  :     Potestatein 

mine  Filii.  »»  per  sapienliam  :    «  in  noini-  dedil  ei,   scilicel    Pater  Kilio    secundum 

ne   8})irilus  sancti.   »    per  bonitateiii.   et  \\iimau'\{a[vii\,  judieium  /acere,  t/uia  Fi- 

clemenliam.    rndi-     si    Joaiinrs    propter  lins  hominis  cst.  Sed  si  polestatem  Iiabi  t 

Haplismi  oflicium   interri.^Mlus  fuil  :    /'//  Idius  facere  jiislili;e  judicium,  ipsa  etiaiii 

t/tiis  es  ?  etc.  Sic  cl  nos,   si   inlerrou:avf-  c\  concessiime  poteslalem  liabet    facere 

riinu^i    cam,    lu    qu;e    cs?    Hcspondebit  judicium   miscriitU'di;e,    (|ui;i   malcr    l)ci 

nobis,    qiiod    nn/i     >ium     Cfiristu^    :    scd  c>l,  I  ndc  ips;i  de  conlidentia   l''ilii  polesl 

f.bristi     inatcr.     i  t     b;iplisin;i      pccrato-  dicerc  illud  .M;ittluei.  x\,  I.*)  :   .1//  non  li- 

ruiii.  cet  tnihi  </uod   colo  /acere?  Kleo  etiaiii 

si^nilicatur    per    hcbboram    propbctan- 

C,             Itcm.  Ipsa  esl  lempluiii  lotius  rrinita-  tt.|u,    uxoiem    Lapidotb,    ////./•  judicahat 

lis,   ad    quod    nullus    intromiltitiir.    iiisi  /uipuium  in  illo  tem/tore,  et  sedelnit  suh 

solus  Deus.   Jo;in.    ii.   1.»  ct    l»", ;    I hnnes  palmn,  a^  i\\\i\\n  ascendebant  /iHi  Israel 

ejecit  d*'  tnnplo,...  rl  dijtt :  .\olite  /ace-  i„  ^„t,„.  judicium  *.    rnde  ( ()nsct|uciiter 

re  domum   l'atris   mei  domum  neyvtia-  iHud  vcrbum  Kilii  sui  dicere  polest.  .loan. 

tinnis,  sicut  fccit  IJcv.i,  ct  11..«,.  ,x^   ;KI  ;    ln  judirium  eyu  in  hunc  mun- 

dum  veni,  scilicet,  ul  sim  juilicissa  niise- 

-              Ilciii,  Ip.a  cst  b.iis  J.icob,  proptcr  plii-  ii,(»rdia'.    Scd  judit  is   ot,    scire  oiniiia. 

rima.  l'riiiio,   (|uo(l  silicnt.s   a(juis  nrn-  Indc  dicitur  in  II  paite  Decreli  :  «  Jiidi- 

tia?  refocillat.   l'nde  dixit  Jksus  niulieri,  caulem  cim.  f.i  iin...(i  ..|.,.it.f   '.   • 
Jo;in.    IV,    10  :    Si  scires  donum  Jiet,  rt 

t/uts  est  t/ui  dtcit  tibi:   Iht  mihi  biber»  li.ni,    lps;i  csl  atlraclrix  pcccatoriiiii. 

tu /orsilan /teti.s.ses  ab  eu,  et  dedis!tet  tibi  Joaii.   vi,    II:   .lisisdixil  turbis  :  \emo 

ai/uam   vicam,   id  est,  ^'ruliam.   ct   j^lo-  potest  cenire  ad  me,  nisi  J'ater  meus,  <iui 

ri;im.  Sccundo,  i|iiia  peceala  vidciula  il-  ,„,vi7    ,ne,    trauerit  eunt.    T^i^A    iiuiiii|uid 

luminal.  Indc  dixil  Jksls,  ibidcin.  >.   \H  ,„,„  vcniunl    nd  le,  i|uo8  iu;iler  tua  tra- 

et  sc(|.  :  ijuiin/ue  viros  habuitti.  Kl  iiiii-  xerit  nA  le?  rii(|uc  oiiinis,  (|ucm  traliil 

lier   statim    subinliilil  :     l)omiw,    vidru  maler  ud  cuiii,   iiiipoosibilc  est    ul    iiitc* 

//«/// ;//(/////f//i /'A ///.  Oua«*i  diccrcl  :  l*riuH  n.at,  ut  dicit  .Vnsidmus  '. 
cueca  fui,  sed  modo  video.   Tertio,  (}ui;(  ;i 

peccato   libcrat.    Iiide  reiii/utt  hydrinm  llcm,  l'M  o)»u»  adiiiiralioniH.  taiii  An- 

suam  muitfr,   bydriiim  st  ilicet  cu]iidila-  gclorum.  quum  lioiiiiiium.  Joan.  vii,  21: 

tis,  voIuplatiH,  ct  vunitutis.  A,V  dicit  iiiis  Inum   opii.s  /eri,  iil  es|,    .Mariuiii.    qu* 

.'  Ji''iii    s  .J.  *  l»riHKi.  II  l*Hrl.,  vuusd  W,  quii»*l.  • 

*  Jii<ii<-iiiii,  o,  '1  ••t  .'1,  \^«vi.«i*,  l.ih.    ilr    |jini<il'ii»  H.  Viiiiiiii* 


HlliLIA  MAKIA.NA,   L\  AM.KLM  M   SKCI  \hl  M  .loWNKM 


i:r 


una  et  singularis  esl,  et  oinncs  (ultnini- 
mini  ejus  naturam,  ojus  gratiarn,  ojus 
gloriam,  ejus  humilitateni,  ojus  luiscri- 
cordiam. 

Iteni,  Ipsa  e.st  sc^des  misericordiio. 
Lnde  Kilius  I)oi  filiis  Ada^  protulit  son- 
tenliam  absolutionis.  Joan.  viii,  8  et 'J : 
Jesus  aiitem  inclinmia  se  deorsum.  (ilos- 
sa  :  de  sede  Patris  in  mundum,  digito 
scribebat  in  terro...  Qui  sine peccato  est 
cestriim,  primus  in  iUam  lapidem  mit- 
lat,(iic.  Et  statim  subintulit,  i,t.  10  et  11  : 
Nemo  te  condemnavil ,  mulier  ?  Qu.t 
dixit  :  Xenio,  otc. 

llem,  Jpsa  est  ostium  cffili.  IJnde  illud 
Joannis,  x,  9,  dicere  potest :  Per  me  si 
(pds  introierit,  salvabitur. 

Itom,  Ipsa  est  vitis,  Joan.  xv,  1  :  Ego 
sum  vitis  vera,  et  Pater  meus,  etc.  Nota 
proprietates  vitis  bonae,  et  adapta  Virgi- 
ni  Mariae. 

Item,  Ipsa  est  mater  tidelis  stationis. 
.loan.  XIX,  2.5  :  Stabant  juxta  crucem 
.Iesu  mater  ejus,  etc.  Libet  exclamare  de 
ista  statione.  Clamo  igitur  et  dico,  quia 
ista  statio  est  tidelissima.  Fidebs  enim 
advocatus  libenter  stat  ad  tribunal  judi- 
cis,  ubi  pro  suo  clientulo  datur  sententia 
absolutionis,  et  pro  adversatio  sententia 
damnationis.  Sic  Maria  advocata  nostra 
apud  erucem  stetit,  in  qua  Filius  Dei 
pendens  judex  omnium,  dedit  senten- 
tiam  de  diaboli  damnatione,  et  de  pecca- 
torum  absolutione.  Utibi,  Luc.  .xxui,  34: 
Pater,  dimitle  illis,  etc.  Yel  senlentiam 
de  regni  aperlione,  ul  ibidem  y.  43  : 
Hodie  mecum  eris,  etc. 

Glamo  secundo,  et  dico,  quia  ista  sta- 
tio  est  sapientissima.  Docet  enim  beata 
Virgo  sub  arbore  crucis  semper  stare 
propter  tuitionem  a  milvo  inferni,  prop- 
ter  refrigerationem  ab  aestu  mundi  et 
peccati,  et  propter  pausationem  a  labore 


ddicli,  (ienos.  wiii.  i  ct  .i.  dixil  .\bra- 
bain:  Ite^juirscilc  sab  arbore,  ..  et  poslca 
Iransibilis. 

(ilamo  tertio,  quia  >laliu  isla  ost  iitilis- 
sima.  Docet  onim  iios  Magistcr  CJiristus 
in  catliodra  orucis  scdous.  in  onini  tril)u- 
latione  ad  Dominum  clamare,  ul  ibi, 
-Marc.  XV,  3i:  1'Jloi,  FJoi,  elc,  (ilossa  : 
ut  liomo  loquitur,  ut  bomo  Mot,  ul  lio- 
mo  cruciliuitur,  ul  bomo  turbatur.  Se- 
oundo,  dooetpro  persecutorilius  (ixorarc., 
ut  ibi,  Luc.  xxiii,  3i  :  Pater,  dimitte 
illis,  etc,  Torlio,  docol  aflliotis  misereri, 
ut  ibi,  Ame)(  dico  tibi  :  hodie  mecum  eris 
in  paradiso.  (ilo.^^sa  :  Sempor  Dominus 
plus  tribuil  quam  rogetur,  sicut  patet 
iri  latrone,  qui  dicebat :  Memento  mei.  Et 
ille  :  Ilodie  niecum  eris  in  paradiso.  (ato 
ignoscit  Dominus,  quia  cito  convertitur 
ilie,  ()uarto,  docet  parentum  diligentiam 
habere  et  curam,  ibi,  Joan,  xix,  21) :  Mu- 
lier,  ecce  filius  tuus.  Quinto,salutem  de- 
siderare,  ibi,  ^.  28  :  Sitio.  Se.xto,  in  ar- 
ticulo  mortis  Deum  invocare,  ibi,  Luc, 
xxiii,  46  :  Pater,  in  manus  iuas,  etc, 

Item,  Ipsa  est  potentissima  in  sua  as- 
sumptione.  Unde  convenit  ei  illud  Joan- 
nis,  XX,  17:  Vade  ad  fratres  meos,  et  dic 
(HS  :Ascendo  ad  Patrem  nieum  et  Patrem 
vestrum,  etc.  His  verbis  nullus  conve- 
nienter  ita  uti  potuit,  sicut  beatissima 
Virgo  in  sua  assumptione  ad  regnum 
coelorum.  Unde  nota  circa  ejus  assump- 
tionem  tria,  scilicet  qualiter  ascendit. 
Primo,  ascendit  feliciter  :  quia  ad  Deum 
Patrem,  et  Filium,  et  Spiritum  sanctum. 
[Tnde  dixit :  Ascendo  ad  Patrem  meum, 
etc,  Itom,  ascendil  hilariter :  quia  con- 
culcavit  mundum,  diabolum,  et  pecca- 
tum.  Item,  ascendit  regaliter,  cum  cho- 
ris  Angelorum,  et  Sanctorum,  et  cura 
ductore  suo  Jesu  Christo.  Lnde  ipsi 
admirando  poterant  dicere  :  Qu<e  est  ista 
qu^  ascendit  per  descrtum,  etc.  '. 

Secundo,  Videndum  est  quare  ascen- 
dit,  scilicet   ut  inlorniiin  obslruerot,   ut 


IG. 


*  Cantic.  lu,  h. 


438 


I).  Al.l'..   MA<'..   OMI).   PR.EI). 


coelum  aperiret,  ul  Deum  Palrem  placa- 
ret,  ut  cce!i  militiam  lietificarel,  ut  nos 
ad  se  traheret.  (jantic.  i,  ii  :  Tiohe  ine, 
post  te,  etc. 

Tertio,  Videnilum  osl  quo  ascendit.  Et 
sciendum.  quod  post  (^diristum  ad  locum 
nobdis^imum  et    altissimum  :  lioc    enim 


ritum  habuit.  Ergo  post  Christum.  sum- 
nium  locum  habere  dehuit.  Tertia  est 
Dei  piomittentis  veritas.  Constitutio 
etiim  Dei  est.  ut  omnis  (jui  se  humiliat, 
exaltelur,  ft  t|ui  se  maxime  humiliat, 
maxime  exaltetur.  Iloc  autem  ipsa  posl 
Cliiislum    maxime    lecit.    Er''0   maxiine 


tri[)]ex  ratio  exijj^ebat.  Piima  fuit  summa  exaltari  dehiiil.  Inclytaorgo  Dei  •^enitiix, 

*'jus  post  Deum   uobilitas.  l'nde  Aristo-  trahenos  ad  te,  si   non  vis  ut  recedamus 

teles  :  «  .Xobilis  res  debet  es-;e   in  nohili  a  tf,  aiioquin  fuj^iemus  a   te,  quif  es  />t- 

loco  '.  »  Sic  et  ipsa    Secumla  luil  meri-  iwdicta  inler  et  super  omnes  miilieres  ' 

torum  qualitas,  quia  ipsa  summum  me-  in  saecula  siEculorum.  Amen. 


LlliER   AP0(:.\LV[>S1S. 


\p<M*til>  psis  •losii  (  lii-isM   .  d<' 


1.  Ileatissiiita     Vii^M)     .Marin     MTiiiiiliim 

Joannom  in  Api»calvpsi  dit  itur  sedts 
Filii  iJei.  .\pocal.  iv,  2  el  soq.  :  \'idi,  t-t 
eccesedes,  scilicet  .Maria,  fjositn  eriit  iii 
rwlo,  id  est,  in  Kcclcsia.  lla?c  st-dcs  vo- 
catur  li)lius  nohilitatis  :  quia  solus  |)<>us 
sedil  in  ea.  I  ndr  sufira  sniem  sedens, 
id  cst,  hcus,  v\  lntino.  SimIciis  dico,  pa- 
ratus  ad  jiidit.uidum,  simitis  i'rnt  ndsjte- 
I  tui  jiisjiidis  et  xurdiiiis. 

Ittni,  liu'c  sfdes  totius  prttpiliationis. 
I  nd»',  ihidtiii,  V.  '.\  :  Iris  enit  in  virruitit 
sedis.  4ilii>sa  :  id  fsl,  pux,  cl  propitiatio, 
quie  csl  in  circuitu  protc^^ciiH  Ipsa  «Ht 
tiedes  commiiialioniH.  l  iid<*  dicitur,  ihi- 
di*iii,  t.  .'*)  :  Fl  de  throiio procedehiiut  /u/' 
ijurn  coiiiminationis,  et  rores  ailnu^iiitio- 
nis,  /'/  tttuttruit  sumiii.r  placationis.  Ipsa 
ftst  sedcK  lotiuH  piihlirilutlinis.  I  iidi', 
/tV  sf/itnn  lainfiades  nrdentes  nnte  t/iro- 
uiiiii,   id  esl,  Mcplem  doua  Spirilii»  san- 


<°li.    ipiibiis   ip>.i    pr.e   tuiiclis  morliilibiis 
illuminata  fuit. 

Ilii  f^l  thronus,  de  quo,  .\(»ucul.  vii, 
*)  et  10,  di<  itur  :  \'idi  titriuiiit  inag^ 
iiam,  »'tc.  Sc<|uitur  :  Stnntes  nnte  t/iro" 
niiin,  scili<'»'t  l)<'i.  (ilossa  :  ut  adspiriaU" 
lur.  /'.7  clninnbnnl  roce  inmjnn  in  prie- 
8«'nli,  ct  in  futuro  maxiiiic,  diccnles  : 
Salus  I)eo  uoslro,  ifui  sedet  super  t/iro» 

IIUUI. 

Itciii,  Ipsa  c>t  tillaru  uhl.itioiii^.  .\po- 
cnl.  i\,  l-l  :  Audivi  vocein  uiiain,  itl  esl, 
Mariaiii,  ex  ifuntnor  cornihus  allnris  au- 
rvi.  (ilosHa  :  supcr  quo<l  i|uidi|uiil  olTer- 
tiir,  aici|.ilur,  ifiiod  est  ante  oculo\  hei, 
(Juutiior  < oriiua  sunt  liifc,  niiscricordin 
hiimilita»    ln  iii.Miit.i'..  tt  laru'ilas. 

Itciii,  Ipit.i  ctl  rc^ina  duodccini  pni— 
rogalivin  ctir»»nata.  .\pocul.  \ii,  I  ;  Sig' 


'    AHIortiTRLK^,   l.il>.   «1»?   \l»lli<lr».  rnp,    7. 
•  l.iir.  I,  4«. 


*  A|>ui-«l     I.    I, 


\U\i\A.\   MAMIA.W.   Lli;i:|{   AIM  M,  \|.V|»S|S. 


i:{n 


mnii  magnum  appandt  in  cmlo.  Cilossa  : 
id  est,  in  Ecclesia  :  mulicr  amicla  sole, 
id  est,  Maria  Christo,  quia  induit  Cliri- 
slum,qui  eam  illuminat. /i7  luna  suh  pe- 
dihus  ejus.  Clossa  :  id  cst,  omnia  (erro- 
na.  rnde  IJernardus  :  «  Quid  ad  Mariain 
trcpidet  humana  fragilitas?  INihil  ausle- 
runi  in  ea,  niliil  terrihile  :  tota  suavis 
est,  omnihus  offerens  lac,  et  lanam.  Re- 
volve  diligentius  Evangelicae  historiae 
scriem  universam  :  et  si  quid  forte  incre- 
patoriam,  si  quid  durum,  si  quod  de- 
nique  signum  vel  tenuis  indignationis 
occurrerit  in  Maria, .  de  ctetero  suspe- 
ctani  haheas,  et  accedere  verearis,  etc. 
Ipsa  namque  mulier  amicia  sole  dicitur  : 
qui  quemadmodum  super  honos  et  ma- 
los  inditTerenter  oritur,  sic  ipsa  quoquc 
pra?terita  non  discutit  merita,  sed  omni- 
bus  sese  exorahilem,  omnihus  clemen- 
tissimam  preebet,  omnium  denique  ne- 
cessitates  amplissimo  quodam  miseratur 
aflectu'.  » 

Merito  ergo  ipsa  stellis  duodecim,  id 
est,  duodecim  praerogalivis  coronatur. 
Quarum  prima  est  sua  sanctificatio.  Se- 
cunda,  Angelica  salutatio.  Tertia,  Spiri- 
tus  sancli  superventio.  Quarta,  Filii  Dei 
conceptio.  Quinta,  virginitas  primiceria. 
Sexta,  quia  sine  corruptione  foecunda. 
Seplima,  quia  sine  gravamine  gravida. 
Octava,  quia  sine  dolore  puerpera.  i\o- 
na,  mansuetudo  pudoris.  Decima,  devo- 
tio  humilitatis.  Undecima,  magnanimi- 
tas  credulitatis.  Duodecima,  martyrium 
cordis. 

Vel  aliter  :  In  capite  ejus  corona  stel- 
Inrum  duodechn.  Prima  stella,  et  privi- 
legium  heatissimae  Virginis  est  peccali 
immunitas,  quod  de  aliis  hominihus  dici 
non  potest.  I  .loan.  i,  8  :  Si  dixcrimus 
quoniam  peccatum  non    habemus,    ipsi 


nos  seduci)nus,    cl    cerifas  in  )tobis  ixni 
est. 

Secunda  est  peccati  impossihililas  : 
quia  cum  sit  plenitudo  graliic  in  IJ.  \'ir- 
gine,  idoo  dicilur  non  jiossc  peccarc  : 
quod  ilerum  in  nullo  alio  liominc. 

Tertia  est,  quod  quodlihel  molu  cl 
opere  meruit.  Tnde  Apostolus,  ad  Co- 
loss.  lu,  2'-\  :  Quodcinn(/uc  facifis,  cx  ani- 
mo,  etc.  I  ad  Corintli.  \,  'M  :  Sive  man- 
ducatis,sive  hibitis,  etc.  IIoc  inler  omnes 
Sanctos  hujus  vitae  ipsa  plenissime  fecit. 

Quarta  est  puritas  in  summo.  Unde 
Anselmus  :  «  Decens  erat,  ul  oa  puritale 
heata  Virgo  nilorct,  qua  major  suh  Deo 
nequit  intolligi,  cui  Deus  Pater  unicum 
Filium  suum,  quem  de  cordo  suo  aequa- 
lem  sihi  genitum,  tamquam  seij)sum  dili- 
gehat,  ita  dare  disponehat  :  ut  nalurali- 
ter  unus  idemque  esset  Patrib  Virgi- 
nisque  Filius.  Et  quam  ipse  Filius  suh- 
stanlialiter  sihi  matrem  eligehat  :  ot  de 
qua  Spiritus  sanctus  volebat,  et  operatu- 
rus  erat,  ut  conciporetur,  et  nascerotur, 
de  quo  ipsc  procedohat-.  » 

Quinta,  quod  ipsa  dicitur  mafer  Dei, 
propter  quod  dicitur  gratia  ploia.  Unde 
patot,  quod  major  gratia  non  potest  in- 
telligi,  nec  pura>  creaturjo  participari, 
quam  esse  matrem  Dei  per  naturam. 
Plus  est  enim  Dei  matrem  esse  per  nalu- 
ram,  quam  Dei  tilium  esse  per  adoptio- 
nem. 

Sexta  est,  quia  ost  mater  et  virgo  si- 
mul,  quod  iterum  ei  soli  convenit.  Unde 
cantat  Ecclesia  et  Sedulius  : 


Nec  primam  similem  visa  est.    iier   hahore   se- 

[quentoij). 

Unde  Dionysius   :  «  lloc  novum  esl, 
et  omnium  novorum  novissimum  \  » 


'  S.  Hern.xrdus,  Serm.  super  Ikto  verba  Apo- 
calypsis,  XII,  1. 

*  S.  Anselmus,  I,ib.  de  ConcepLu  virginali, 
cap.  18. 

'  S.  DioNYSius,  Lib.  de  Divinis  nominibus, 
cap.  2.  Expressius   id   habent  S.  Hieronymus, 


Epist.  seu  serm.  ad  Paulam  et  Kuslochium  ; 
S.  Damascouus,  Lib.  III  de  Fide  orlhodoxa,  lap. 
1  ;  S.  Cyprianus,  serm.  de  Nativilate  Christi,  et 
S.  Bernardus  serm.  :$  in  Vipilia  Nalalis  Doniini 
et  Homil.  I  super  iV/s.sHS  ?s^  (Nola  edil.  Lnad.). 


i40                                      I)    ALB.  MAa.  OHD.   PR.EI). 

Septinia  est,  quia  est  Virgo  virginum,  quid    umquam    gratia*    ireatum,  vel  in- 

et  hoc  tribus  de  causis.  l^rimo,  quia  ipsa  creatum,   in   mundum   venit.    Vel   ideo, 

est  maler  omnium    in  virginitate.   Xam  quia    per    ipsain   intravit   quidcjuid  um- 

ipsa  sine  prfficepto,  consilio,  et  exemplo  quam  praliae  creatum,  vid  increatum,  ia 

hoc   frloriosum   munus    virginitatis    Deo  mundum  venit.  Vel  ideo,  quia  per  i[)sara 

obtulit.    Secundo,  quia   ipsa  omnes  vir-  intravil  quidquid  boni  ad  c(T>1os  ascendit. 

gines  excellit  in  fomilis  exstinclione,  e^  Unde  Filius  d icit  de   ipsa  illuil   Sa[)ieii- 

in   summa  [)urilale  cilra   Deum.  Terlio,  ti;e,  vii,   II  :   Veneninf  milii  onvita  hona 

quia  in  virj^iuilale  excellit  Ang;i'los.   An-  pariler  mtn  illo. 

gelorum  enim  [)uiitas  est  nece^saria,  scd  l  ndccima    csl    conmiunicittio  passio- 

haec  volunlaria.  rndc  hnec  {.Malior  quam  nis,    di^   qua    Damascenus  dicit  :   «   SeJ 

illa.  i[»^a  (mater  scilicel   l)ei)  hcata,   et  super 

Octava  esl,  «juia   est    ttmnium  maler,  ualuram  donorum  digna  ellecla,  dolores 

uiiiim  enim  homincm  jjenuil.  in  (|uu  nos  pailus,  quus   elTujj^it    [tariens,  illos  teia- 

omne>  rcijenuravit.  Item,  in  unu  humine  pure   [^assionis     suslinuit,     ex     malcriia 

nohis  genuit  quidquid  ad  hanc  vilain  el  compassione  viscerum,  lacerum  reparlu- 

fulurani  neccssiirium  fiiit  Item,est  matcr  ricns.   Kt  sic  ijisa  summe  duluil,  et    sitf 

omnium  dignitutc,  (|iiia  i[isa  est    piimu-  sumine  gluriticari  debuit'.  » 

gcnila    ante     uinueiii    crcaturam.     Ouae  Duodecima    c->t   cjus   exallatiu     su|)er 

enim  maler  creatoris  est,  inaler  onniium  umncm  crcaluram,    in  quarlam    hierar- 

creaturarum  esl,  etsic  umnium  bunorum  chiam,  cl   pru[)tcr  huc  re</ina  niisericor» 

mater.  <//,7'  ap[)cllatur.  l  nde  Kcclesiu  in  laudem 

Nona  est,  qui.i  ip>a  dicitiir  stellu  nia-  ipsius  cuucinit     in   festo  .\ssum[itit»iiis  : 

ris,  prupler  ([uinquc.  In  ill.t   ciiim    slclla  «  Kxallala  cst  saiicla  hci  geniliix,  clc.  » 

esl  considcrarc  subslaiiliam,  <[ualil;ilcm,  Kt  scicndum  cst,  (juud  inter  h;cc  duo- 

situm,  statum,  ct  elfectum.    Primu,  sub-  dccim    privile^'i;i    beut;L>    Vir^inis,    ulli- 

stantia  esl  cudestis,  et  incurruptibilis  lu-  mum,    ^ciluct    (|uud    nominalur    reyinti 

cis  origo.  Sic  et  i[)sa  cudeslis  in  convci-  inisericurdi^e,    [)ru[)ric    convenit    ei    !• 

satione,    incorru[ita    in    corpure,     urigo  [)r.edictam   di^Miilatcm  exallat;c.   Priino, 

lucis  in  regencratione.    Secundo,   (|u;tii-  ([iiia    mi.scri)  ordi;i    |>iuH     coiiqirchcndit, 

tate  esl  superior.    Sic   ct    ijisa    respcctu  quam  jjiloriu.  .Nam  justiliii,  ^ralia,  glorit, 

omnium  Sanctoriim,  cst  clariur  virgini-  [icr  sc  tantum  dicunt  collaliuut  in  boiii. 

t.itc,  utiliur  fdNunditatc.    Tcrtiu,   situ  cst  .Miscriconli;!      autciii     dicil    collatiunem 

su[ircma  ct   uirim.i.    Sic  cl  ipsu    suminu  boiii,    el    ablatiuucin  mali.    Per  sc  ergo 

tli-^nitittc,  cl  iiiliiii.i    linmilitiitc.  QimiIu,  |)lus  cunq^rtdicndit,  ct  iii  am|)lius  .sc  ex« 

status  st(dl;e  esl  sinc  inolu,    sinc  utcusu,  lcndit    rc^Mium  miscricordi;e,   (|uuiii   re- 

sinc  errorc.  Sic  ct  i|)sit  sinc  iiiulu  incuii-  }.'niim  juslitij',   gratiii',  cl  gloriu*.   Iteiu, 

sliintiu>,   hine   occasu  cul|)a',  sinc  errure  i[).sa  gluriu  t.iutuni  c>l  iii  ctflis,  sed  lui- 

i^'noranli;e.  Quiiilu,clTcctusslclla' trij)lcx,  sericordiu  e»l  in  cm-Io,  et  iii  tcrra,  el  ill 

ferrum  atlrahit,  lucciii  Iraliit,  nuutas  di-  [lurgaloriu     Krgu  maxiiuum  e»!  ref^iiuin 

rigit.    Sic  et    pcccaloicH   allrahit,  puMii-  mi»ericor(li;c      llcm,    cuin    propriiim  »il 

teiites  illiiminat,  cl  diri^'il  iniiuccntcH.  Kt  Kilii  sui   iiiiHcrcri   scnipcr  cl  purccre,  0( 

»ic  putct,  (juarc  i|)sa  di(  ilur  .vA'////  maris.  ipsu  HUpcr  palriiiiunium  el   pruprictateiu 

Decima    chI,    ({uiu    ij)su   (li(  ilur  /torta  I  ilii  sui  esl  re^inu.  Krgu  ipKu  mjnni  mi- 

cteli.  Kt    |)rimu    proptcr   lioc,   quiu   ipsu  .v» /<V<ii</i>  conv(  nieiitihHiiiic  a[i[)cllatur. 
porta  (!Xpurlut,  el  iinpurtul.    Sic  el   ipsa 

dicitur /j/^r//?,  quin  [»cr  i[)sam  cxivit  i|ui<l-  llciii,  llcaUt   Vir^u  li^'Ui»l.t  c(»l  [ler  »•• 

'  *^    '   i<<>M-.  fv.     I  ili.  IV  .1^  Ki.i,.  .,(itt...i.j\,i  .«ii  «:» 


HIHI.IA   M\i;i\NA,   MI5KR   AIMK:aI.VI»S|S. 


\\\ 


pltMU  Angelos,  Apocal.  xvi,  I  et  seq., 
quoruin  piirnus  elludit  phialiun  suam  in 
terrani  :  secundus  Angelus  in  marc  : 
tertius,  suj)er  llumina  :  (|uartus,  in  so- 
leni  :  quintus,  super  scdem  besliie  :  se.v- 
tus,  in  llumen  magnum  Eupliratcn  : 
septimus,  in  aerem.  Sic  et  ipsa  phialas 
gratiae  et  misericordiee  efludit  in  omnes. 

Ipsa  etiani  in  summo  habet  propricta- 
tes  AngchTrum  omnium.  Tnde  vidcn- 
dum  est  de  singulis.  Rt  primo,  de  pro- 
prietatibus  prim.iB  hierarchiiie  ascendcn- 
do,  quorum  primus  cst  ordo  Angelorum. 
Hujus  tres  proprietates  sunt.  Una  cst, 
quia  ordo  ille  immediatc  ordinalur  ad 
humanam  hierarchiam  :  sed  ipsa  vici- 
nius  ordinata  est  nobis.  Angcli  enim 
sunt  nobis  pra^lati  tantum.  Jpsa  vero 
comprcelata,  mater,  et  filia,  atque  soror 
exislit.  Secunda  est,  quia  magis  noti  su- 
mus  illis  per  intelligentiam  :  sed  ipsa  scit 
inlirmitates  nostras  per  experienliam. 
Tertia  est,  quia  singulos  homincs  ipsi 
singulicustodiunt  :  sed  ipsa  singulos,  et 
universos. 

Secundus  ordo  est  Archangelorum, 
secundum  Dionysium  ',  qui  similiter  tres 
quoque  habere  videntur  proprietates. 
Quarum  prima  est,  quod  ipsi  a  superio- 
ribus  communicant  :  sic  ipsa  a  summis 
communicavit  nobis  scilicet  a  Trinitate. 
Spiritus  sanclus  superveniet  in  te  -.  Se- 
cunda  est  supra  inferiores  essc  :  sed  ipsa 
supra  omncs  est.  Tertia  est,  interiores 
reducere.  Hoc  ipsa  in  summo  fecit  :  quia 
lapsum  hominem  in  Angelorum  re- 
slaurationem  revocavit. 

Tcrtius  ordo  est  Principatuum,  qui 
similiter  tres  proprielates  habent.  Prima 
est  primi  principii  imitatio.  Sic  beata 
Virgo,  priinum  principum,  scilicet  suum 
Filiuni  imitatur  in  omni  misericordia,  et 
humililate.  Secunda  est  ornatus  virtu- 
tum,  quem  ipsa  in  summo  habet.  Inde 


in  Canlicis,  i,  i-  :  i\'it/rn  suni,  srd  for- 
mosa,  clc.  Terlia  est  esse  inferiorum,  ad 
ipsum  [)rimilicum  priucipium  rcducli- 
\  um  :  quod  ipsa  etiam  habuil  in  summo, 
quia  dc  ullimo  fcrit  primum.  cl  dc  pri- 
mo  ultimum. 

Modo  de  secunda  hierarchia  videa- 
mus,  cujus  ct  tres  sunt  ordincs.  Primus 
est  Potcstatum,  qui  trcs  habcnl  pro[)rie  - 
tales.  Prima  est  sui  ordinis,  ct  dignilatis 
gratia  custodita.  Hanc  habuit  ipsa  in 
summo,  i[uia  fiiit  Virgo  post  partum,  et 
anlc  partum,  et  in  [)artu,  stanlc  digni- 
tatc  matcrnilatis.  Secunda  est  aliorum 
ordinalivum,  Sic  ct  ipsa  fuit  ordinis  vir- 
giualis  iuvcntrix,  et  ordinatrix.  Tertia 
est  aclivum,  et  rcductivum.  Sic  et  ipsa 
iuit  rcducta  per  pxemplum.  l'nde  dicilur 
stella  maris. 

Sccundus  ordo  est  Virtulum,  quarum 
tres  sunt  proprietates.  Prima  est  incom- 
mulabilis  virilitas,  quffi  consistit  in  beala 
Virginc  in  tribus,  in  rcsistentia  contia- 
rii,  quia  omne  peccatum  vicit  ;  in  ag- 
gressione  ardui,  scilicet  in  altissima 
paupertate  :  in  tolerantia  adversitatis, 
scilicet  passione  Filii.  Secunda  est  nul- 
lius  imbccillilalis  tarditas.  Hanc  ipsa  cum 
excelleutia  habuit,  quia  eamdcm  Angeli- 
cam  vitam,  quam  Angeli  habent,  ipsa 
sine  onerc  carnis,  in  carne  duxit,  et  ideo 
illos  ad  majus  bravium  priecucurrit. 
Tertia  est  ad  inferiores  largitas,  quam 
ipsa  habet  cuni  excellentia.  lili  enim 
dant  dona  Dei  :  ipsa  vero  dat  ipsum 
Deum.  Vel,  ipsi  dant  tantum  inferiori- 
bus  :  ipsa  inferioribus,  et  supcrioribus. 
Dedit  cnim  mundo  Dcuni,  et  Deo  mun- 
dum. 

Tertius  est  ordo  Dominationum,  qui 
habent,  sccundum  Dionysium  ',  has 
proprielates,  Piima  est  a  servitute  liber- 
tas.  Secunda  est,  ab  hostibus  invincibi- 
litas.  Tcrtia,  liberalis  severitas.  Quarta, 
minutivi    servitii    superioritas.    Quinta, 


'  S.  J)ioNY<i,sus,  Lib.  de  Ca;lesLi    liierarciiia, 
cap.  6  nl  9. 
M.ur.i,  3.i. 


»  S.  DiONvsius,    i.ib.    de  Cfflesti  hierarchia, 
cap.  8. 


U2  \).   AI.U.   .MA(..  Olll).   IMl.KI). 

nu'lius  subjeoliunis  ogeslas.  Sr.\la,  tli^si-  SocuMiJa  <'>t  iiirossaliiJi',  d   csl    cliaiilas, 

militudinis   immunitas.    Septima,   domi-  quia  est  perpetuum.  Sic  et  ipsa  incessa- 

nandi  ordinata    voluntas.  Octava,  sui  et  bilitatem    rharitatis    habet    supra    Scra- 

suorum    ad    Dcum    cnntormitas.     Xona.  phim.  Tertia  est  calidum,  ct   cst   dileclio 

nulla     iu    domiuaudi»    vanitas.     Decima,  calida  et  sopita.  Ilanc  habuil  beata  Virgo 

Dominic;e    douiinationis   particeps  con-  super  Seraphim.  .Major  est  cnim  virlns, 

formilas.  Has  omnes  proprietatcs  habuit  qure  facit  sopitum   in  tuuiuUu,  et  strepi- 

beala  Virgo  in  summo.  tu,   quam  illa  qu*  sopilum   facit   iu  si- 

Uestat   nunc   vidcre  de    ^uprema    hie-  lentio  el  quiele.  Sic  ct  beala   Virgo  om- 

rarchia,   iu   qua   primus    iu    ascenJendo,  nino  trauquillata  fuit  iu  tumultu  tiibula- 

est  ordn    riirouorum,   quoruui  sex  sunt  tit)num,    et    perseculionum.    Qiiarta  esl 

proprietates.    Prima    est    celsituilo.    Se-  aculum.    I',t    dicit    Commenlalor,     quud 

cunda  est  regis  circumdalio.  Teitia.   sta-  acutum   est   sapientia.   Sed  ipsa  maxinie 

bilis  collocatio.  Ouarta,    rejiis  susceptio.  ^apicns    fuit.   (Juinla    esl    superiluiduui, 

Quiula,   le^is  delaii<i.    Scxta,    familiaiis  quod   fsl,  cuui   [>er  innem  charilatis  ex- 

apcrliii.    Sic    cl    bcala    \  irg(»    ccUis^iuia  lollilur  super    sc.    Kt    illa    sujtcr    uinucs 

c>>t  quantuui  ad  primuiu.  Hejjrem  Lrremio  choros  .\nf<cb)runi  elevala  csl.  S<'xla  csl 

uleri  sui  circumdcdit,   qiiuad  secuudum,  inlentum,  tjuud  est,  secundum  Commen» 

Ip-um  iu  sulium  glurite  et   {jraliie  elegil,  lurem,  ul  in  ipsum  perjjfat.  Quud  el  ipsa 

qiiuad    tertium.    Ipsum    j)er   priPsentiam  fccit    Septima  esl  intimum,   quud  est,  ut 

corporalem    suscepit,     qiioad    ({uartum.  dicit  rummcutatur,  ut    id  exleriora  non 

ne<iem   gloriu"    iii    iiiuudum    dctutil    de  tftlual.  luiuipsasupra  naluraui  ct  con- 

c<elu,    ([iiuad    ([iiiulum.     Ip^i   d.duiu    csl  Ir.i  uaturam  >ursum  11(1x11.  ct  umuc<<  ipii 

incaruatiunis  sacrauieutum,  s(di  prie  um-  dctluxeruut,  secum  sursum  reduxil.  (k*ta> 

nibus  scire,  d  cxperiri,  ({uaiitum  ad  -cx-  va    |»ruprieta>    esl    inllexibilc.   ({uod  esl, 

tum.  ut  ad  iic^utia  extiii  i{)sum  non  divei  tanl. 

Serundus    urdu  est    Clicrubim,    cuju.s  Kl  banc  beata  Virgu  liabuil  super  Sora- 

secundiim    Diuuysium',    ({uatuur     suiit  {diim.  Isli  euim  ab  illo  lautum  tein{)ure, 

pro()rielates.    I'iima  esl   in  circuilu  ejus  ,|iiu   illud   a'-c('|)cruut.    iiuu  diNcrlcruiit  : 

essc.  Sic  et  i(isa  tutum  i()sum    circumde-  i||a     .lutciu     uuii    >ulum    iiiiiiii{u  iiii    di- 

dit,   scilicet  in  conce()tioue.  Serunda  est  \crlil   ab  i|)su,   scd   umiiia    \crlil    ad   i()- 

reductivuni    (>er    ({iiud    secundum    r.um-  suui. 

mentaturcm     iiit(dli;:itur  ((uo    ad    hcum  )>(  «*ig()  bealissima  Virgo  .Maria,    \u 

triidaiit.  Sjc  et  hcala  Vir^o  oinnia  rcdu-  ;;tlus  iii  gratiie  inveiilione,   .Vk  haiigeluti 

ctubilia  ad  Deuiii  rcdiixil.  Terli.i  «'Kt  ucli-  in    hci   gciicr.ttioue,   Piiiic^q)-   iuPiiiui- 

vuiii,   ({Uod    c^l.  iit  dii  it     (luiiimeiitator,  ()uiii  Hubjeclioiic,  Poteslas  iii  hti()criiatu- 

ut  sectiuduiii  hciiiii  iiKcduiit.  (Jiiod  i()sa  raliuiii  u(ieratiunc,  Virtiis  iii  l>ci  forlissi- 

])r.i'  oiniiibuN  fecil.    (Jiiarta  est    exeiiqd.i-  iiiorum  aclutiiii    (lerreclioiie,    Duiniiiatio 

tivum.  ({iiud  esl,   scciiiidum  Comiiiciita-  iii  ciculuru'   su^^cr^^u^^iliune,    riiruiius   iii 

torciii,     ul    sccundiim    siiuin  exciiqduin  Dci    cor()urali    rcc(qitiuiic,    r.liciubiiii    iu 

liuc    faciant.   Sic  cl  i(»«..i  umniiim    virlii-  oniniuni  >ccrel«)iuin  >ecrelis>iiuu  ( ogiii- 

tuiii  cxslilit  ('Xciiqdai .  tiuiie,   Sera(»liini    in  !<ii(>r(>nia  NU(»cr  (»iii- 

Su[)reinUH  uinniuiii  cst  ordo  Sera()liim,  uc^  dilet  tioiie. 
cujus.   scctiiidiiiii    Dioiivsiuin   iibi  ()roxi- 
mc,    octo     stiiil    (>ro(iri('tule.>«.    1'riiuu  fsi 
iiiobile,  s(  ilicel  ddecliuniH,  quu-  est  vitu. 
Sic  el  i()Hu  e»t  nobi»»  cnu»a  vita*  rt*lt»riiiH. 

'  S.   l)io.>Y4ii«,    l.ili.   tl»'  ('.(ilixiti    liicnuohia,  cnp.  '. 


lUliLIA  MAIUAXA,  \A\m\  APoCALVPSfS.  lt;{ 

0  Ke"ina  misericordiae,  gratite,el  glo-  atl     {^lofiiiiu     SLMUpitfriiimi,     nn'     indi- 

riiejmperalrix  rerum  nniYersariim,liuiic  gnissimnni    tnuin     riinuilinn     |tci(ln(Ms. 

libcllnm  iid  honorem  tuum  qniilitercum-  Atnen. 

iiue   compilatum  benigne    suscipias,    et  Tn   quoque,    Leclor,    quidijuid    iii    fo 

oinnia     peccala     mea    diluas,     gratiiun  emendandum,  cliaritate  Iralerna  stmlcas 

<»ratum    lacienteni    linaliler    tribuas,    et  emcndare. 


<t^'=^SGr€^'^ 


INDEX 


I  N     B  I  B  L  ]  A  M     M  A  R  1  A  N  A  M. 


Incipit  liber  Genesis.  365 

Liber  Exodi.  370 

Liber  Levitici.  372 

Liber  Numeri.  373 

Liber  Deuteronomii.  375 

Liber  Josue.  376 

Liber  Judicum.  377 

Liber  Ruth.  378 

Liber  I  Regum.  380 

Liber  II  Regum.  381 

Liber  III  Regum.  382 

Liber  IV  Regum.  384 

Liber  Tobiae.  385 

Liber  Judith.  386 

Liber  Esther.  388 

Liber  Job.  390 

Parabolae  Salomonis.  392 

Liber  Ecclesiastae.  395 

Cantica  Ganticorum.  397 

Liber  Sapientiae.  ^"^ 

Liber  Ecclesiastici.  ^^3 

Isaias  propheta.  ^^ 

Jeremias  propheta. 

Lamentationes  Jeremiae  pi'ophetae.  ^^^ 

415 
Ezechiel  propheta. 

Daniel  propheta. 

Osee  propheta. 

Joel  propheta. 

Jonas  propheta.                                   .  '"  ' 

Michaeas  propheta.  ''  ■ 

Zacharias  propheta. 

Evangelium  secundum  Matthaeum. 

Evangelium  secundum  Marcum.  ^fj" 

Evangelium  secundum  Lucam. 

Evangelium  secundum  Joannem. 

Liber  Apocalypsis. 


I 


D.  ALBERTI  MAGNI, 

UTISBONENSIS    EPISCOPI,    ORDINIS    PRiEDICATORUM, 

PARADISUS  mMM, 

SIVE  LIBELLUS  DE  VIRTUTIBUS. 


PROLOGUS. 


A.  Sunt  qusedam  vitia,  qutt;  frequenter  virtutum  speciem  praetendunt,  utcum  viiia  tjuie 
vere  sint  vitia,  credantur  esse  virtutes.  Sicut  severitas  putatur  esse  justitia  :  fu™  ^spe- 
amaritudo  mentis  dicitur  maturitas  :  jucundaloquacitas  dicitur  afTabilitas  :  dis-  ^se^erunt. 
solutio  creditui'  spiritualis  mentis  la^titia  :  pigrilia  sive  inordinata  tristitia  judi- 

catur  morum  gravitas  :  tepor  seu  torpor  creditur  discretio  :  ornatus  superfluus 
creditur  munditia  :  superabundantia  in  victu  et  famiiia  vocatur  lionestas  :  pro- 
digalitas  diciturliberalitas  :  avaritia  creditur  providentia  :  pertinacia  judicatur 
constantia:  dolositas  vocatur  prudentia  :  tiypocrisis  dicitur  sanctitas  :  incuratus 
in  agendis  dicitur  mansuetus  :  curiosus  dicitur  circumspectus  :  vanigloriosus 
dicitur  honestus  ;  pra^sumptio  dicitur  spes  :  carnalis  amor  judicalui-  charitas  : 
protervus  accusalor  vel  corrector,  dicitur  zelator  justitice  :  dissiraulans  dicitur 
patiens  :  pusillanimus  ad  corrrigendum  dicitur  benignus,  mansuetus,  vel  paci- 
ficus  :  et  sic  de  similibus.  Sicut  autem'falsis  denariisnihil  emiturbonissic.  nec 
falsis  virtutibus  regnum  co^lorum  comparaliir. 

...         .     ,         Falsis   vir- 

B.  Sunt  etiam  qua^dam  virtutes  naturales,  quasi  naturaliter  hominibus  mhee-  tutibus  ni- 

^  .        .  hil     mere- 

rentes  :  sicut  naturalis  humilitas,  benignitas,  modestia.  largitas,  misencordia,  mur.   vir- 

tutibus  na- 

patientia   Hi-  similiter,  atque  similibus,  nemo  meretur  pra.'miuni  a^ternum  sive  turaiibus 

nihil  me- 

regnum  Uei,  sed  solis.virtutibus  gratuitis.  remur. 


ii8 


D.  Al.R.  MAG.  OKl).  VKMl). 


Virlutes    a 

9luUi8SiC'pe 

vilia  repu- 

tanUir. 


G.  Sunt  etiam  qLia*tlam  virtutes  oratuitci',  quasinsipientesjudicant  esse  vitia. 
Sicut  justitia  judicatur  esse  severitas  :  maturilas  vocatar  apud  eos  mentis 
amaritudo  :  providentiadicitur  avaritia  :  constantiadicitur  perlinacia  :  et  sic 
de  omnibus  supradiclis.  Sic  etiam,  quod  tit  per  humilitatem,  dicitur  Iieri  per 
vanam  gloriam.  Quod  lit  per  sanclitatem,  fieri  dicuntpt-r  hypocrisim  vel  appa- 
rentism.  Quod  fit  zelo  justitite,  fieri  dicunt  zelo  vindiclic.  tjuod  fil  e\  charitHt»'. 
fieri  dicunt  e.\  rancore  vel  odio.  Quod  fit  per  spiritualem  dilectionem,  fieri  di- 
cunt  propter  carnalem  amorem.  Quod  fil  pura  intentione,  tieri  dicunt  pro  tem- 
porali  consolatione.  Kt  sic  de  aliis. 


uiiiius  ii!)-       '^-  ''^'"^  aulem  difficile  sil  discernen'  inter  vitium  et  virtutem,  cumque  gra- 

^"*  ''  "^'     dus  sint  in  virtulibus  singulis.  qu^e  primo  e\  mera  Dei  liberalitale  anima>  in- 

fundunlur,  intusa»  radicanturetaugentur,  aucta' pcrliciuntur  :  perfectissime  in- 

tuendum  est  qua'  sint  anim.f  virtiitos  v<'ra'  atque  perfecl;»'.  (piibus  solis  grHlu> 

effi(!itur  homo  npud  Deum. 

Kf   primo  de  rharitHlH,  qua'  esl  malor  t- 1  ornamentum  omnium  virtntum. 


i 


11 


l^AUAIHSrS  AMALK,  CAI».   I.  44« 


CAPUT  1. 


.^  I.    ho  <*liai'iliil<' ad  I><miiii. 


Charilas  ad  Deuiii  vera  et  perfecta  est,  gaiit  lequaliler  cuni  prceceplis.  Teslinio- 

quando    aniina,    cuni    omnibus   viribus  niuni  perhibct  Doniino  B.  Gregorius  di- 

suis,  ardenter    se   infundit    Deo,  nullum  ccns  :  «  Ad  vosmetipsos,  fralrcs  chnris- 

conimoduni   transiliorium    vel   a^lernum  simi,    inlrorsus    redile.    Si    Deum    vcre 

qucErens  in  eo  :  sed  soluinmodo  propter  amalis,  exquirite.  Nec  lanun  bibi  aliquis 

bonitalem,  sanctitatem,  perfectionem,  et  credat,  quidquid  sibi  animus,  sine  ope- 

bealitudinem  sibi  inuatam,  afficilur  circa  ris    atteslalione,  responderit.    De    dile- 

Dcum.  Delicata  enini  anima,  quasi  abo-  ctione  condiloris,  linuua,   mens,  ct  vita 

minatur  per  modum  commodi  vcl  pree-  requirantur.    Numquam    cst   Dei  amor 

mii     aniare    Deum.    Sicut  Deus,    cum  otiosus.  Operatur  etenim  magna,si  est. 

omni  sua  virtute,  animae  hominis  se  in-  Si  vero   operari  renuit,  amor  non  est.  » 

fundit,  nihil  umquam  utilitatis  ab  ea  spe-  Ilaec  autem    operum  cxsecutio,  et  man- 

rans:  sed  naturalem  suam  bealitudinem,  datorum  observalio,  purilicari  debenl  ex 

ci  communicare   desiderans.  Qui  autem  intentione  :  nc  vel  limore  alicujus  pcenoe 

diligit   Deum,    quia  sibi    bonus  est :   et  liant,    vel   amore    pr*mii   compleantur, 

propter  hoc  priucipaliter,  ut  sibi  beatitu-  tesle    D.    Augustino  :  «    Deum    diligit, 

dinem  suam  communicet,  naluralem  et  qui    non    ideo    imperata   custodit,  quia 

imperreclam  churitatem   habere  convin-  vel     magnitudine      pcense,     vei     avidi- 

citur.  tate    pr.Tmii     compellitur    :    sed     quia, 

quod   jubetur,    optimum    est    et    hone- 

B.  Induclivum    verce    charitatis    est  stum.  » 
agnitio   Dei  vera.  Nam  in  ipso  materia 

totiiis  dilectionis  consistit  :  sciiicet,  nobi-  D.  Sunt  et  alia   duo  signa  verissima 

Htas,  sanctitas,  potentia,  sapientia,  beni-  charitatis  ad  Deum  :  scili:et,  cum  homo 

gnitas,    pulchritudo,     providenlia,     etc.  congratulatur  Deo  in  omnibus,  quae  sibi 

Item,  dilectio  Deiadnos;eterna,immensa,  placent,   a    quocumque    liomine,     quo- 

non  interpolata,  et  fideiissima,  inductiva  cumque  temporc  et  hora,  et  quocumque 

est  verse  charitatis.  loco    liant.   Naturalis  enim     amor    nihil 

laudis  a  Deo  meretur  :  quia  semper  se 

C.  Argumentum  veree  charitatis  ponit  super  seipsum  rellectit,  et  proprium  com- 
Dominus  in  .loanne,  xiv,  21,  dicens  :  modum  suum  quaerit  :  sed  solum  gra- 
Qul  habet  mandata  mea,  et  servat  ea,  tuilus,  qui  semper  tendit  in  alterum.  Se- 
ille  est  qid  diligit  me.  Cujus  testis  est  cundum  signum  est,  cum  homo  contri- 
D.  Augustinus  :  «  Nam,  inquit,  in  tan-  statur  Deo  in  omnibus  quifi  ipsi  displi- 
tum  Deum  diligimus,  in  quantum  ejus  cent  :  aquocumque  homine,  quocumquc 
prsecepta  servamus  ».  Idem  intclligcn-  tempore  et  hor.i,  ct  quocumquc  loco 
dum  est  de  votis  spontaneis,  qu.Te  obli-  liant. 

•>q 


t.il)  1).   ALIi.   MAr,.   Olll).    IMLEI). 


:;  *2.   Ilr  <  linrHalr  \<'i'n   <hI   |m -oxiiiiiini. 


.\.  \  »'ra  cliaiilas  ad  pioximum,  cst  ili-  bus   esse  pUicabilem.  w   Prti  certo    eniin 

ligere  proximum  sicul  seipsum  :  amicum  majorem    yraliam  el  gloriam  conseque- 

elinimicuin,  i|ueaiailmo  luindicit  I).  Au-  reiur  ex  persecutione,  cjuam  ex  favorc  : 

gustinus  :  «  Proximum  tliligere  sicut  seip-  si  modo  debito  sciret  ea  uli.  Sicut  sanclis 

sum,  lioc  est,  iii  Deo,  ad  Deum,  et  jjrop-  nurlyribus   multo  ma|;is  profueiunt  ini- 

ter  Deum  :  sic   tnim  debcl    unusquisque  mici,  ad  ielernam  «rloriam,  quam  ainici . 
diligere  proximumsicutsL-ipsum.nuiasie,- 

ut  sibi    desidiMat  omne  bonum,  «'t   fu^il  |{.  Ad  amorem  proximi,  inducere  nos 

omuc    malnm.  sic   faciat   proximo  su<».  «  dfb»*f  naliira  :  (juia  oiniie  animaf  (lilu/it 

\ Cl    alilt-r  :    Siiiil    iiniisi[uisi|ui'    Imnuin  simil*'  sibi,  sir  et  umnis  Itoino  proxintuin 

pri)pi'iuiii  III  t-i»rpiir<<    i-t  aiiima,   iii   rcbus  sihi  '.     VA    ijuia    ima>;u    Dei  est    iii   ipso. 

rt  lioiiun'  ilili^'il   :  »«l  xiciit    unu^tjui.sijiie  Kl  jniecejitum  iu  Scriptura  est.  , 

in  his  (|natuor  fu^it  tt  udit  oiiiiif  iiiulum 

projtriuin  ettl  imnum  :  >ii"  (juilibel  in  eis,  ('..  Argumeuta  veru' i  liaritatis  ad  jiroxi- 

uinne  buiiuin    t  iiii    amici   (juam    iiiiinici  nium  sunt  :  Vere  cundulere  tam  iniinico 

debet  dili>.^'t're,  ft  omne    damnuiii   udiic.  ijnam    amicu,    iii    ijualibft    adversitate: 

liiccl  ex  pra'ce|»lu,  iiun  tanluiii,  nee  tain  verc  cl    cx  cordf    cunj^audere    dc    (uniii 

ardeiiter,  ad  jiruviiniim  iituveri  tciicatur,  jirusjici itatc  :  (jua>  diio  r.irissima  sunl  in 

(jiiuntum  ad  sfinclijisum.  inundu.  i 

\\\  umure  umici  nuii   jiutcsl  vcra  clia-  • 

rilas  jMMjtendi.  INuiii   •■(   ijisi   Klliuici  eus  D.  .\rguiiienta  veri  u(lii  ad  jiroxiuiuiii 

dili^Mint,  ijui   >('    amuiil  '.  Seil    iii   aniurc  siint.  (juandu  aliijuis  cuin  ^ruvitate  iiien» 

iniiiiici,  Vfiu  riiarilus  jierjiciiditiir.  .\iuaii-  lis   Ar    jtroximu   cu^^ilal  :    «juundu    <'uin 

leiii  fiiini  diligfre  natiira»  est,  (jiiud  iiun  liistilia    cordis  fum   vidft  :   (juuii>lo  cun 

eHl  nieriloriiiiii.  .\un  uiiiaiit«iu  vero  dili-  aiiiuritudiiif  unimi  cum  ij>su  lt»(juilur,  dt 

gure,  ^raliu'  «^sl.  Sed  udliiic  f.xcell(>nlius  jjmu    bxjuilur,  vcl   audit   luijui  :   quaniio 

|>erjti'n(lttur    vcritus   cliaritatis  ud   jiruxi-  itiuin  omnf  bunum  illiu^,  ct  (jinxl  i>i  utile 

luuiit,   iii    lilossa   Mijicr  .Mattb.eiiin,  (juu'  fsl   iiiijifdil,    (juanlum    j)ut(>.st  :    (jiiaiiilo 

«licil  :  «   Aiuuiitfin  dili^frf,  nuliira'  f.sl  :       bunum  (juud  in  ijisu  est.  diiiiiiiuit  ct  jier* 

iioii  aiiiunl»in  Ncro  bfiifliciis  ud  aiiiurfiii       \irtit.  Sic  iiun  fccit  Domiuu»  .Ifsus  Ira- 

altralifif .  perffctidiii:!  esl.  »  Kl  licel  iie-  dilori    suo    Judii»,    qui    ipsuin.   temjtore 

iiiu  t(>nful(ir  ex  jir/ecejito,  l.inlum  ft  tuiii  Iraililioiiis,  cuin   ulii"*  dilcoli»  .^jtu^loli*, 

ferventfr    iiiiniiciiiu     dili;.'fre,    (juunluiii  curjiur(>    ft    sauguinf   siiu  refeoil.    Kl   Itt 

uiiiiciini  :    ffliv    tnineii    essel.  el  suninie  luco  Iru  litiuiiis,  non  iiegun:»  ei  uHuluin, 

jifriitcluH,  qiii  tanluiii  ct  jtliis  jiuHSfl  dili-  bf iii^'iiiH^iiiif  ijisuin  Hulutivil  :   jdun  do* 

gere,  «lopcracliurilalis  evliibere  inimico,  Iciih  (Ii>  inaloillius.  quam  de  jiruprio  in- 

quuiilniii  .imieu  :  corrijtifiili  et  corrigfiili,  ( ((luinudu,    iit  dicil  D.  llifronyinuH.  Sed 

(jiiaiiliiiii  blaiidifiili   :    viluj)fi .iiili,   (jiian-       iiiiiubilf  e>«t,  quud   uiiKju.im    uliijuiH  sibi 

tuiii  l.iiid.tiiti.  IJiiia   Ifslf    D.  (!hr)'HOH|o<       Ai\  frulfriiu  cliarilule  .ijijd.iudil.  (jui    liWt' 

ino  :  M  .Niliil   .intfiii  fMl,  (jiiod  sic  Dri  ni-       signu  udii  gfril    in  cordc.  .Mullis  iiiilfin 

milfs  fa.  i.il    iit    inali^iiis    iilque  liBdfiiti-       vidctur    nuflicen',    ni     ru[»iftnl    jiruxiini» 

'  M  iiili    \ ,   »«  »1  \'i.  »  Krrli.  kiii,  ttf. 


PAHADISUS  A.MM/E.  CAP.   II. 


4.1 1 


vitani  ceternani  ;  quani  uec  daie,  nec 
auferre  po?suul  :  quani  etiani  bene  opla- 
rent  JudaMS  et  Paganis.  Nec  uieuiures 
est^e  volunt,  quod  cum  Doniinus  animain 
suani  posueril  pro  inimicis  suis,  nos 
quoque  teneainur  iion  tanlum  diliy^ere, 
sed  etiam  res  ct  animas  nostras  pro  fra- 
tribus  cbristianis  ponere,  temfjore  neces- 
sitatis.  Maxime  autem  Praslati  ad  boc 
lenentur. 

E.    Kx    duobus    fovetur   cbaritas.    Ad 


l)eum,  ex  mandatoium  ex^-cculioue,  se- 
cundum  illud  :  Si  /))wi'ce/'(a  mea  scrvave- 
rilis,  nunicbilis  in  dilcclioiic  mea,  sicutct 
eyo  Patris  mei  pneccyta  servavi,  ct  ma- 
nco  in  cjiis  diicclione  \  Ad  pioximum, 
ex  compassione  :  secundum  illud  Kcde- 
siastici,  vii,  .38  et  39  :  Xon  desis  ploran- 
libus  in  consolalione,  et  cum  lufjentibus 
aiiihula.  i\on  te  pif/eat  visilare  infir^ 
mum  :  cx  his  cnim  dilectionc  firmabe- 
ris. 


CAPUT  il 


Dc  Iliimililate. 


A.  Humiiitas  vera  et  perfecta  est,  cum 
gioria  contemnitur  exbibita,  nec  appeli- 
tur  exhibenda.  Yere  bumilis  semper  ti- 
met,  ne  sihi  aliqua  iiloria  exhibeatur  :  et 
cuni  sibi  exbibita  fuerit,  expavescens  me- 
dullitus  contristatur  :  sciens  quod  soli 
Deo  gloria  et  honor  debentur. 

Vere  humilis  numquam  de  aliqua  glo- 
ria  vel  "ratia  jfloriatur  :  nisi  ex  hoc  au- 
dientibus  conlidentiam  ad  Deum  prae- 
stare  intendat.  Sed  si  de  ipso  gloriosum 
aliquid,  vel  aliqua  gratia  recitatur,  hoc 
cum  dolore  cordis,  et  dejectione  sui  au- 
dit:  sciens  solius  Dei  esse,  quod  sibi  ad~ 
scribilur,  cui  soli  danda  est  gloria  ^. 

Vere  humihs,  nec  majori,  nec  minori, 
ncc  sequali,  se  comparat :  imo,  nullum 
inferiorem  se  credit :  nullum  omnino 
spernit :  et  nisi  se  solum  ex  corde  despi- 
cit,  atque  ab  omnibus  despici  ferventer 
appetit,  gaudetque  vehementer  cum  de- 
spectus  fuerit.  Talis  nullam  timet  contu- 


meliam,  quia  nullain  amat  gloriam.  Est 
qui  nequiter  humiliat  se,  et  interiora 
ejus  pleiia  sunt  dolo  '.  Sed  verus  humi- 
lis,  teste  D.  Hernardo  ',  vilis  vult  reputa- 
ri,  non  humilis  pra?dicari.  Amans  humi- 
litatem,  debet  radicem  humilitaiis  in 
corde  suo  plantare,  hoc  est,  piopriam 
fragilitatem  agnoscere  :  ut  se  reputet  non 
solum  quam  vilis  sit,  sed  etiam  quam  vi- 
lis  esse  possit.  Imo  etiam,  quam  vilis 
hodie  fieret.  nisi  Deus  violenter  eum  a 
peccatis  retraxisset,  ct  nisi  illi  tentatio- 
nes  subtraheret.  Ibi  quilibet  se  cognosce- 
re  potest :  atque  etiam  cx  sua  fragilitate 
se  esse  dispositum  ad  abyssum  el  vora- 
ginem  oninium  vitiorum,  juxta  illud  ^fi- 
cheece,  VI,  14:  Humiliatio  tua  in  incdio 
tui. 

B.  Ad  veram  humilitatem  inducit  fre- 
qucns  in  despeclis  operibus  exercilatio, 
dicente  sacra   Scriplura,  quod  numquam 


*  Joan.  XV,  10. 

*  I  ad  Timoth.  i,  1" 


»  Ecdi.  XIX,  23. 

*  S.  Bkrnardl?,  Serm.  16  in  Cantica. 


432                                       I>.  AI^I5.  MAC.  nlU).   PU.EI). 

ad   liumililatis    \iilutein    i>eivcniet,    (jui  ct  iuyrcssun  hoininls,  euunfidnf  t/e  ///«': 

opera  huniilitatis  rofuj^it.  sicut  arhor  hona  vel  inahi  ex  fiuilu  hono  ' 

\elmalo  |)er[ieiulilur :   quia   omnia  taola 

C  Fovelur  vcra  humilitas  ex  co  quod  ex  cor»h'  (ahas,  couitatioue),   procedunt, 

honio  vere  cognoscit  nulhim  |M'r  se  cai-  ut  (licit  I).  llieronymus  ■.  Sicut  odor  ho- 

nalcm,  vel  spiritualem  tentalionem  possi-  luis  vcl    malus   ex  stoniaclio   incorrtii>to 

vincere,  nec  minus  opus  honuin    ac  Deo  \  rl  conupto  |>rou^reditur,  ut  ex  speciehus 

yraluin,  sine  speciali  auxilio  Jesu  (Jni.-li  honi>  \ d  malis  in  stomacho  repositis:  et 

posse  periicere.  sicul   impudicus  oculus.  tesle  I).    .\ui;u- 

stiiio.   impiidici   cordis    cst    nuntius  :    ita 

I).  Ar{;umculum  vcrie   humililatis  cst,  signa  cxteriora  produnt  hominum  inleii- 

cum    hoino    in    lanluin    se  dcjicit.    (|Uoi|  tionem. 

oinni  ^'^iatia  sc  indiL,'num  esse  sentit  :  nec  Arjiumciilo    inlrinscco   aiiuosci   potest 

aiidet  etiain  ali  juam    ^rratiam    appcteic  superhia.   (aim  ali(|uis  in  corde  sihi   ipsi 

Kt  si  u  l)eo  super  ipsum  ahs(|ue  suo  th-  plucct,  aliis  se  pijflert.   ct   pru^ferri  desi* 

sidv-rio  aliqua  (Tllu.\crit,  cum  liinorc  pcr-  derat.  (aimqiic  iii  hiclis  suis,   hominihut 

cipil.  Imo  luud.ihiliiis  judi  at  cse  carcrc  placcrc  dc-idcral    et   alVccliil      lalis  cuin 

Dci  j^rulia,  iiuain  eam  liah<  re,    qiiam  lo-  liumili  ma;.;i>ti'o  .lesii  C.hri-^to  noii  coiicor- 

lios  divcr.sis  iiiodis  dcnicriiil  ac    ihlurpa-  dat :  i|ui  ncc  sihi  compl.uuit,  tcste  Apo» 

vit,  (jii.i  iiiini  |uaiu    sccuiiduui   l)ei   onli-  slolo  Paulo,  s.mI   improperiuin  hominuiu 

nationcin  frmdiatur.   Ilciii,   arj;uincnlum  exspcclavil    cl     ini>eriain    '.    Nec     \  eiiil 

verie  liiimilitalis  esl,  seinper  inliiiium  lo-  pra'csse,  sed  siihessc,    ipso  tesle  :  Filiits 

cuni,    inlimos  .socios,  inlinium    of.icium,  Imininis  non  venil  miiiisliari,  seil  inini* 

ct  iiilimu  vc^liiiicnla  qua^rere.  a7/v//<' *.  Iilco  lulis   magistcr  discipuloruin 

ijui  non  Deo  scd  iiominihus   plaoere   vo«' 

L.  Sup«'rhia  iiicntis  diiplicitcr  u^Miosci  lunt,   dissiput    ossa    virlutuin  :   i|iii    tcslo 

potesl.  Ar^'iiincnlo  c.xlriiiscco,  secundiim  P.salinisla  ',  taiidein  conhindcntiir,    ////o- 

illud  :  Amic/us  voi/jaiis,et  lisits  (ienlium,  nium  i)ei(S  \previt  eos. 


CAPUT  III 


I 


«;    I      Dr  OlHMliriiiiii    iiil    Dciiin. 


\  Ohcdiculia  veru  cl  pcrlcclu  t'>t  ud  et  loc«>,  pluceat  Deo,  ct  ud  (|ui(l  HupieDS 
Dcuiii,  «  uni  lioin«)  iliii;.'(nl«'r  ct  s;i>p«'  r«--  Dciis  cuiii  pra>cipiie  ordiiiuvit  :  cl  hiH) 
co^ilat,  «|uiii  iiiuxiine,  cl  (pi«»lihi't  lciiip«>rc      (ol«j    \n»u     ^einper     iniph'rc     iiintcndit. 


«  Kiih.  XIX.  27.  '  H-.ul.  LXHii.  21. 

,  '  >.    Hiini>\YiiL«,    Kpiti.   /iil   l*iiiui|>iaiii    \ii-  '  Mallli.  xs,  2M.  Cr.  mi  Hliilip.  ii,  '. 

gin<'iii  '  l'«iil.  Lii,  6. 


PAHADISIS   A.M.M.i:,  CAI».  ill 


i:\:\ 


§    2.   I)<'    olHMlMMlliil    a<l    Sli|MM'i<>i-('S. 


B,  Sed  vcra  obedicntia  ad  vicarios  .lc- 
su  Chisli,  .scilicet  Pradalos,  cst,  cum  sul)- 
ditus  quod  sibi  maxime  conlrarium  csC 
(idelitcrctiibcnlcr  exscquitur:  nuiucjuam 
manifestanssigno,  vcrbo,  vcl  facto,  quod 
sibi  contrarium  sit  pricceptum.  Sed  ibi 
vera  obcdienlia  noa  potest  perpendi,  ubi 
snbditus  prseceptum  e.\oogitat  :  el  opus 
quod  sibi  placucrit,  ipse  dictat :  diccntc 
D.  Augustino  :  «  Optimus  ministcr  tuus 
csl,  Dominc,  qui  nou  magis  intuctur  lioc 
a  tc  audire  quod  ipsc  voluerit,  sed  potius 
hoc  velle  quod  a  te  audierit  '.  » 

Verus  obediens  numquam  prseccptum 
exspectal :  scd  solum  vobintatem  Praelati 
sciens  vel  credens  fervcnter  exsequitur 
pro  prsecepto  :  exemplo  Domini  nostri 
Jesu  Cbristi,  cui  voluntas  et  complacentia 
Patris  summum  mandatum  fuit. 

Verus  obediens  numquam  de  faclis  suis 
ordinat:  nec  secundum  sensum  suum  ju- 
dicat :  nec  cuiquam  de  factis  suis  sensum 
suum  indicat :  cum  nec  velle  habeat,  nec 
nolle.  Sed  omnem  ordinationem  circase, 
^inipliciter  ct  secure,  Deo  committit  et 
Praelato. 

^  erus  obedicns  non  discernit,  utrum 
)onum  vel  malum.  Sicut  Abraham  non 
liscrevit,  ulrum  bonum  ve  malum  esset 
Dccidere  lilium  suum,  Domino  jubentc 
'^ec  discernit  inter  bonum  et  melius : 
lam  semper  optimum  esse  judicat,  ctiam 
n  (lubio,  quod  jubetur  :  nisi  manifeste 
ippareret  iniquum  esse  mandatum.  Tunc 
lainque  secundum  D.  Ciregorii  consi- 
iuin,  «  sciendum  est,  quod  numquam 
)er  obedientiam  nuiluni  neii,  aliquando 
lutem  debet  per  obcdientiam  bonum 
[uod  agitur,    intcrmitti   -.  »  Iterum,    I). 


Ciregorius:  «  Scil  (|iiia  nonnum(|uam  no- 
bis  luijus  iiiuiKJi  piospcra,  iionnunKpiiim 
vero  jubcnlur    ;ulvcrsa,   siiiMidum  sum- 
mopcrc  csl,  quod  obcilicnlia    aliipiando, 
si  de  suo  aliquiil  habcal,    niilla   cst.    .\li- 
quando  aulcm,  si  dc  suo  aliquid  mui  lia- 
beat,    miniina.  Xam   cum   liujus    mundi 
successus  prgeci|)itur,  cum  locus  superior 
impcratur,    is    qui   ad    percipienda    hfec 
obedit,  obedienti;e  sibi  viilulcm  cvacuat, 
si  ad  lurc  ctiam  cx  proprio  desidcrio  aii- 
hclat.  i\e([ue  enim  se  sub  obedienlia  di- 
rigit,  qui  ad  accipienda  hujus  vitte   pro- 
spcra,  libidini  propriae  ambilionis  servit. 
Pursum,  cum  mundi  despectus  prsecipi- 
tur:  cum  probra  adipisci  et  contumeliae 
jubentur,  nisi  ex  scipso  animus  baec  ap- 
petat,   obedicntiae  sibi  meritum  minuit : 
quiaad  ea  quae  in  bac  vita  despecta  sunt, 
invitus  nolensque  descendit  '\  »  Et  paulo 
post :  «  Debet  ergo  obedientia  et  in  ad- 
versis  ex  suo  aliquid  babere,  et  rursum 
in  prosperis    ex  suo  aliquid  omnimodo 
non   babere.    Quatenus  et    in  adversis, 
tanto  sit  gloriosior,  quauto  divino   ordini 
etiam  ex  desiderio  jungitur.  Et  in  pro- 
spcris,  tanto   sit  verior,   quanlo  a   prae- 
scnti   ipsa,  quam  divinitus  percipit,  glo- 
ria,  funditus  ex  mente  separatur.  » 

C.  Inductivum  vcrae  obedientia^,  est 
summa  obedicntia  Jesu  Cbristi :  qui  non 
solum  Deo  Patri  obcdivit  per  omnia,  di- 
cens  :  Verumlamen  uon  mea  voluntas, 
sed  tua  fiat  '  :  sed  eliam  hominibus  bo- 
nis  et  malis  subditus  fuit,  imo  et  daemo- 
nibus. 

llem,  quia  omnia  sensibilia  ct  insensi- 
bilia  obcdiunt   Dco  :    ct  illa  subjccit  bo- 


^  S.  AuGusTiNus,  Lib.  X  Confessionum,  .ap.  -ifi. 
*  S.   «iREGORiLs     M.,    I.ib.    X\X\    Moialium. 
ap.  14. 


luKM,  Ibidem. 
Lui-    \xii,  'r2. 


454                                     D.  ALB.  MAG.  OHO.  PR.ED. 

juiui,    iit    so    ci)jiao-ctM-ct    subjicieutJuiu  sc  coUigit,  ul  iuiperantis  colligHt  volun- 

esse  Deo.  Sol  et  luua   obedierunt  Josue.  tateiu    '.    »      Ideuique     D.     Hernaidus: 

Tcrra  Movsi,cuui  absorbuit  Core,  Dathau,  «  Uuinis  bonus  obediens,  dat  suuui  vclle, 

el  Aliiron,  Mare  Petro,  ad  calcanduiu  :  ct  cl  suuui    nolle  (scilicet  iu    uianibus   sui 

Moysi,    cum    subnier^cl    Pharaoneni    et  pr^elali)    ut  possit   dicere :   Paratum  cor 

e.\erciluui     ejus.    Scrpentes,     nia};is     iu  incatn,  I)c/is,  parafiini  cur  aieani  -.    l*a- 

.'Egvpto.  Hesli*  eren»itis,  ct  sanclis  l*a-  raluui  (luodcuuique   praicei>eris,    facere : 

tribus  in  .'^'jrypl'» :  nl  hj^itur  in  Vilis  pa-  paratuui  adnuluiu,   nulu  citius  obcdire: 

Irani.    Aer,    ui\,    cl    j^rando,     Saiuucli.  paialuuj  libi  vacarc,  proxiiuis  niiuistra- 

Pluvia  Elice  :  ct  ignis  eideni,  qui  devoia-  rc,  nu-nleni    custodire,   et  in   co^U-stiuui 

vil  duos  quinquaj.'cnariu».  Aves,  sauclis-  cunleinphiliono  requicscere  '.  •• 
simo    l*atri   Trancisco  :  daimoncs,    Apo- 

slolis  :  cl  sanclis  horninibus  a'f;riludines,  l-^.  Aij^uinenlum  inobedientiie  esl,  ciun 

a   quibus     ceis    libcraverunt.     I'.t    uiuUa'  subditu>    mandatuiii      Pialati     injusluin 

creatuia'  .Miiy^i  in  .-fii^yptu.    El  quia  uiu-  repulal  .  tt  cx   lioc,  iii  ciMdr   inurmurat. 

nia   obc.Iiunt  Dcu,  in  cirlo,   sub  rtehj  iii  Dfiuilc,  m.iuilaluiu    sc  implere   luui  pos- 

purgatorio,  el  inreruo  :  ideu    luunt>    mc-  sc,  ncc  thberc.  excusal.  Pustea,  diversas 

rilo   debcrcl    l)eo    iii   timnibu»   obcdiic,  vias    cxadcnili    ^ubtililer    excoyilal.     Ad 

cju.s  pra'teplu  cl  vo!untali'iu  cxscqucndt).  ultimum,     aliquos    inilucit,  qui    consiliis 

\cl    prccibus,    luandatiiin    iuipcdi.int   vcl 

D.  .\i  j:uuitntuiu  \fr.c    obcdiiiilia' ha-  rctraclcul.  Si  •    utui   fct  il   .Vbiahain.   t(ui 

bct    1).    Hf ruanlus    :  «   l'i(lflis    t»bcdifus  not  lc  abiil,  ut  mandaluin  Mibito  cx[)lcrct : 

nescil    luora-.,    fu^il    t  laslinuiu,    ii:nuial  rflinqucu>  scrvi»  iii  pcdc  uit^nti.s,  nc  ip« 

tarditalciu,    pi-jeripit   pra'ci|)icutcin  ;    pa-  ^uiii  iu  uccisionc  chaiissimi  lllii    iinpcdi- 

ral  oculus  visui,  uures  audilul,    lin^u.iiu  rcut:  idco  luij;aiu  bf nctiictioucm  proiueT 

voci,  maiius  opvri,  pcdo  iliueri :   lulum  i  uit  !>ibi,  el  suu  seiniui '.                              l 


CAlM  T   IV 


11«'  i'iin<'iiii]i 


i 


\.  1'alifiili.i  \cru  fi  pfrfcclu  fhl,    luiii  mI  lUjuiia  iuuoceiiti,  quum  culp.ibih  :  !•• 

uliquis    8U!4liiicl   putienlcr    iiijurius,    nun  mcii  mullt»  huuviuM  fuiircni  putcst  et  dt* 

Hulum  cuiii  reu!t  cmI,  mcJ  etiuia   tuiii  iu-  bel  injuriu.  (|uuiii  niliit  cuiiHcieiiliaiu  re- 

iiuceiiH  e8t :  excmplo    li.    Jub    dicenliN:  iiiurdet  dc  i  ulp.i  ali(|Uu   (|uam  h\  pni'c«> 

Non  peccavi,  el  in  ainuntudtnihus  tnorn-  deutuculpa  uliquu,  iiiule»liaiii  iii(*ruiMVI. 

tar  ocahts  ineus  *.  Lt  licel    iiitulerabiliur  ifstc  H.  1'elru,   qui   uil :   Semo  vratrum 


I  S.  l)KiiN.\Ri>i'B,',Serm.  dc  \irlut(r  ub«dienlir  •  S.  Bmi^itiiDCs,  Lib    MediUI    ra|>.  4 

et  «Jui  ^iiiilibu»,  \H>\<X\X  quailo.  *  Q.  I.oiir*.  Ilil,  I  «I  •••<|. 

•  P-»»!!.  « VII,  i  rl  i,v|,  H.  •  Joh.  «VII,  f. 


l»Ai;AI)|Srs  AXIM.K,  (;ai>.   IV. 


m 


palidlnr  ul  homicida,  aitl  jar^  aiil  ina- 
ledicus,  aul  alienorum  appetilor.  Si  aii- 
tem  ut  c/iristianus,  non  eru/jescat,  ijlori- 
ficct  auieni  Deuni  in  islo  nomine  '.  Et 
su|)ra  .-  Mclius  est  enim  Oene/acientes  (si 
voluntas  Dei  velit)  pati,  quam  male/a- 
lientes  '-.  Ittirum,  supra  .•  Qu<e  eniin  esl 
(/loria,  si  peccantes  et  coiaphizati  su//er' 
lis  ?  Sed  si  benefacientes  patienler  susli- 
netis,  Juec  est  ijratia  apud  ])eum'\ 

B.  Laudabilis  est  illa  palieulia,  quiu 
uou  tautuin  a  malis,  sed  oliam  ab  eis 
qui  videulur  esse  boni  ct  amici  :  ncc  lau- 
Uun  pro  malis  operibus,  verum  eliaju 
pro  benefactis,  sibi  illatas  patienler  suf- 
fert  injurius.  'I  unc  anima  amica  Dei  est 
iuler  filias,  sicut  lilium  iuter  spinas  '.  Li- 
lium  enim  quamvis  pungatur  a  spinis, 
candorem  tamen  retinet  :  fortiorem  emit- 
tcns  odorem,  quam  si  uou  puugerelur, 
Sic  anima  sponsa  Dei,  si  ab  eis  qui  vi- 
(lenlur  csse  de  numero  filiorum  Dei  et 
consorlio,  pungatur  :  non  tiimen  ad  im- 
palieutiam  provocatur_,  sed  candorem  bo- 
u.-B  conscientia?,  et  bonae  famos  odorem 
diligentissime  servare  conatur. 

C.  Ille  vere  patiens  est,  qui  non  so- 
lum  molestias  illatas  patienter  tolerat, 
sed  etiam  inferendas  desiderat  :  exemplo 
Jesu  Chrisli  dicentis  :  Improperium  ex- 
spectavit  cor  meum,  et  miseriam  ^, 

Vere  patiens  inter  flagella  non  mur- 
murat  :  exemplo  Job,  qui  iuter  pressu- 
ras,  nec  stultum  quid  conlra  Deum  locu- 
lus  est,  sed  menle  gaudet  bilari  dc  illatis 
molestiis,  et  ex  corde  gratias  ayit  ^ 

Vere  paliens  pro  illala  injuria  num- 
quam  se  excusat,  etiam  requisilus,  lide- 
lissimo  Deo  in  omnibus  ^e  committons  : 
qui  utique  tempore  suo,  ouiuium  inuo- 
centiam    manifestabit    :    sicut    Dominus 


Josus,  intcrroiratu-^  a  IMal<»,  umu  res[)OM- 
dit. 

Vere  palicus  iujuriaui  suam  nulli  cuu- 
queiitur  :  (|uia  ox  (|ljerola  ot  o\(  usatioue 
mens  ([uando([uo  allevialur,  quam  alln- 
viatiouem  niinime  curat.  Sod  poIus  curn 
Doo  molesliam  suaui  [lorlat  :  dom  c 
pius  et  lidolis  Domiuus  illaui  |h'c  lulcr- 
uam  ('(Uisolaliouem  lopollal. 

D.  Tria  sunt  qua^  merito  iuducant  ad 
veram  palionliam.  Lnum  esl  cognoscere, 
quod  peccatis  nostris  exigenlibus,  ader- 
nam  et  amarissimam  goliouna;  |jcenam 
meruimus  :  [)ro  cujus  recompensatiune, 
molostia  corporali  aflligimur.  Aliud  est, 
quod  Dominus  Jesus  Gbrislus,  longo 
lempore,  multis  variis  el  maguis  iujuriis. 
promeruit  :  ul  viccm  sibi  repeudenlos, 
brevi  tempore  molestemur.  Tertium  est, 
quod  ipse  Deus  justus,  secundum  lonyi- 
tudinem,  maguitudinem,  et  asperitatem 
molostiarum,  ro{)ouderabit  omuem  lon- 
gitudinem,  diuturnitatem,  et  delectatio- 
nem  dulcediuomquo  gaudiorum.  Tesle 
apostolo  Faulo,  dicenle  :  Id  enim  quod 
in  prsesenti  est  mometitaneum  et  leve  Iri- 
bulationis  nostrai,  supra  modum  in  su- 
blimitate  xternum  glorise  pondus  ope- 
ralur  iii  nobis  '. 

E.  Argumentum  vera?  patlentiae  est, 
non  se  vindicare,  cum  possil  :  et  eliam 
probibere  viudictam  ab  aliis.  l^lxemplo 
David,  qui  probibuit  occidi  Semei,  qui 
lapides  et  lulum  contra  eum  pi'ojicious, 
virum  sanguinum  eum  appellavit  ".  Sed 
potius  vere  patiens  devote  supplicat  pro 
injuriautibus  :  (juod  et  fecit  Dominus 
Jesus  Cbrislus  eflicacitor  pro  suis  cru- 
cifixoribus  oraus  '-•  :  ot  H.  Stepbanus,  [)ro 
lapidantibus  "\  hiio  eliam  cogit  Domiuum 
injuriautibus  misoreri  :  sicul  fecit   .M(.y- 


*  I  Pelri,  IV,  Id  et  16. 
Mbid.,  Hi,  17. 

»  Ibid.,  II,  20. 

*  Cantic.  n,  2. 

*  Psal.  Lxvm.  20. 


"  Job.  I,  22. 

~  II  ad  Corinlh.  iv,  17. 

*  II  Ilcgurn,  XVI,  7. 

*  Luc.  xxui,  3i. 
'0  Act.  VII,  r.(i. 


456 


D.  AI.H.   M.Vr..   ()]{]).   PR.^D. 


ses,  dicens  :  Aut  dunitfe  eis  hanc  no- 
xam^  aiit  si  non  facis,  dele  me  de  lihro 
tuo  qnem  scripsisli  \  Tales  orationes  li- 
bentor  audil  Deus,  et  exaudit.  Unde  isti, 
scilicet  David,  Christus,  et  Steplianus, 
fuerunt  pro  advorsariis  exauditi. 

F.  Argumentum  impatientiae  est,  cum 
aliquis    propter   illatam     moic^tiam,   ex 


motu  interiori,  sponte  dimittit  bona  ope- 
ra,  qute  commode  facere  posset,  et  de- 
borot  :  tunc  enim  luit  Dous  molosliam  ab 
iiomine  irrogatam.  Idomque  motus  inte- 
rior  vix  se  abscondero  potost,  nisi  erum- 
pal  vol  in  vultu,  vol  in  i;ostil)u<,  vol  in 
vorbis.  Ihec  ost  poriculosissima  impa- 
lioulia,  cujus  vindicta  vergit  in  Doum 
innocontom. 


CAPUT  V. 


I>t'  I*aiii>ei'liil4' 


A.  Pauportas  vera  et  porfL-cta  est,  omnia 
pioptcr  DoiiMi,  sponlo  el  libcntor  ndin- 
quere  :  niliil  pr.ilor  >nlam  nocessilatoin 
po^sidero,  eadoinqu»'  necessitalo  se  indi^- 
num  sfiitiro  :  iiiu»  •■tiaiii  ipsu  nooossila- 
to,  i|uaiiduqui-  propltT  |)»Mim,  rl  propler 
paupoilalis  aiiioreiii,  Iihi-nlfr  oaffro. 
Lbienim  non  «'st  iico^ssilas,  ibi  iion  pot- 
ost  [x-rpindi  vcra  pauperlas.  Si«-  hoiiii- 
nus  iioslfr  .l»'sus  (.brislus,  nrfe.ssitalo 
oibi  caruil  :  cuiii  noo  sibi.  ncr  disripulis 
suis  s|)icas  cuiifricaiitibus,  paneiii  babcic 
potuit.  (.^Kii  siiiiilitcr  vcKtiuiu  noressilalc 
oaruit,  quando  (tcste  D.  Kcrnaido  '«  ante 
cruccin  pcnilus  nudatus  fuit.  Qui  eliani 
siliciis  in  crurc,  baustuiii  aqiia*  liabcrc 
iioii  potuit  :  iiM-  lapidcm,  nec  asscreiii, 
in  t|uo  iiioriens,  cruoilixuiii  riijiut  rccli- 
iiarct.  Ilou  I  qiiain  saq>c  e»t  ibi  siipt  r- 
tluitas,  iibi  creditiir  vcrii  essc  iiftc«si- 
tas. 

|{.      \  crus     paii|icr     iiulla     traiisitoriH 
conciipisril,  imo   oblala    rcspuit  :  exeiii- 


plo  Klisci,  (jui  muiiora  Xaaman  non  ac- 
copil  '  :  oxciiiplo  Daniclis,  <iui  dona 
Haltassai  rcgis  conteni|)sit  '.  IIIo  paiiper- 
tatein  Ncrc  amal,  (|ui  polius  morori  veUj 
Icl  pcr  pauportatom,  parvam  gloriam  in 
cddcsti  ro^no,  <|iiam  magnaiii  pcr  divi- 
ti.is.  Kt  boc.  pnqitcr  confttrmitalciii  .lcsu 
Christi. 

{..  Atl  aiiiorcm  vcra*  paiqx-rlatis  iii- 
duc<'ro  iios  <bdicnt  tria,  hcruiitliim  h. 
KiMiiardum  :  «  .Nibil,  iiit|uil,  hco  clia- 
rius,  iiiliil  .Nngclis  amabilius,  iiiliil  hoiiii- 
iiihiis  fructuosiiis,  <|uaiii  in  paupcrlate 
obc<Ii<ntIu  \itaiii  liiiire.  »  (Jiiod  aulem 
paupcrtashco  pluceut,  lostatur  i<lcm  Mer- 
nardus  :  u  hi  siiiistru,  iiupiit,  hei  divi> 
tia*  <'t  gluria  :  iii  doxtcra  longiturnittiK 
\it.c.  Horuiii  uiiiniuni  o^terna  iii  oddis 
ariluciilia  siippctcbat  :  s<'d  |iaupcrtaH  iioii 
inveiiit  balur  in  cis.  horru  iii  terris 
abiindabat  ct  sup«>rabun<lal)at  birr  Hpo- 
cicM,  cl  iicot  icbat  hoiiiu  prcliuiii  ejus. 
Haiit-  ilatpic  hci  KilitiH  cuiicupiHceiis,  ib*- 


# 


'  F.iod.  xxiii,  31  ..l  32. 

•  >■    Ur.HSAiU)C»«,    Trnrlaiit    dr    l>.i.%iiiiii.    |i,i. 
iinni,  r,i|>     .. 


'  W  ((•■KUiii,  ♦,  l'i  ft  »i»i|. 
»  hiim.'l.  V,  17. 


PARADIsrS  AXIMif:,  CAP.  VI. 


i^ 


M 


scendit,  ut  eam  eligat  sibi,  el  nobis  quo- 
que  sua  iestiinationo  faciat  pfetiosam  '.  » 
Kst  et  aliul  induclivuni  veree  pauper- 
tatis,  scilicet  gloria  assessionis  Doniini  : 
veniens  ex  eo,  quod  pauperes  ignobiles 
ad  latus  (>hristi  sedebunt  in  judicio,  no- 
biles  et  divites  judicantcs.  Kia,  quam 
landabile  est  Deo,  pure  omnia  propter 
ipsum  relinquere  :  paupereni  propter 
aniorem  Dei,  sponte  lieri  :  in  Dco  ronli- 
dere  super  omnia.  Quod  tam  potens  sit, 
semel  vel  bis  in  die,  ministrarc  corpori 
necessaria,  quae  minima  reputantur  co- 
ram  Deo.  iVam  ea  tribuit  inimicis  abun- 
dantius  quam  amicis.  Sicut  polens  est, 
die  ac  nocte,  et  momentis  singulis,  mini- 
strare  spirilui,  abundantiam  spiritualium 
donorum  :  quse  maxima  sunt  coram 
Deo.  Nec  ea  communicanlur  inimicis, 
sed  solum  bonis,  qui  sunt  ejus  amici, 

D.  Argumentum  verae  paupertatis  est, 
nullam  soUicitudinem  liabere  de  transi- 
toriis  :  sed  simpliciter  et  secure  se  Deo 
committere,  qui  avibus  et  vermibus, 
semper  necessaria  large  subministrat.  Et 


prrecipue  pullis  corvorum,  in  nido  prie 
lame  vagientibus  :  quos  antif|uus  corvus 
niger,  proptcr  albcdinem,  quasi  lilii  siii 
non  sinl.  ramelicos  dereliiKjuit.  (h\'i,  \  id 
ex  largitale  Dei,  vel  ex  ron'  aeri-i  pa- 
sciintur  :  donec  ipsis  nigrescentibus,  coi- 
vus  succurrat  :  vcl  sciniplies  cl  miiscas 
deglutiunt,  qua^  spunifp  roslrorum  inluTR- 
rcnt  :  cum  famelici  adbuc  fortiler  cla- 
mare  non  ccssant. 

K.  Argumenliim  lalsiE  paupcrtalis  vel 
avaritiae  est,  libonter  muncra  praeter  ne- 
cessitatem  petere  :  vel  ca  libcntcr  ct  fre- 
quenter  accipere.  Talis  libertatem  suam 
vendit,  juxla  illud  Dhilosopbi  :  a  .Munc- 
ra  accipere,  est  libertatem  venderc  '.  » 
Ktiam  dicit  Scriptura  :   A^on  accipies... 
niimera,  r/uia   exceecant    oculos    sapien- 
tum,  et  mutant  verba  justorum.  '.  Quo- 
modo   enim  paupertalis  est  amator,  qui 
nullum  defeclum  vult  sustinere,  et  mune- 
ra  non  necessaria  libcnter  et  frequenter 
accipit?  Imo  pelit,  et  cum  quadam  subti- 
litate  exlorquet,  et    pr;pler  necessitatem 
conservat. 


GAPUT  VI 


He  CaslHaUv 


A.  Castitas  vera  atquc  perfecta  est, 
cuni  non  solum  corpus  a  pollutione 
carnali  custoditur  :  imo  etiam  anima 
a  concupiscentia  carnali  munda  serva- 
tur'.  Exemplo  Sarae  dicentis  :  Tu  scis, 
Domine,  quia  numquani  concupivi  vi- 
rum,    et  mundam   servavi   animam  me- 


am  ab  omni  concupiscentia''.  Imo  ct  ab 
iis  quae  praestant  occasionem  concu- 
piscentise.  Et  hoc  est,  quod  sequitur, 
ibidem,  5\  17  :  Numquani  cum  luden- 
tibus  miscui  me,  neque  cum  Iiis  qui  in 
levitate  ambulant  participem  me  prse- 
bui. 


'  S.   BERNARnT.-s,   Serni.   in  Vigilia    nalivitatis 
Christi. 

*  Pi;iii.iu>  Mi.Mi:.-^. 


»  Deuter.  .\vi,  tO. 
♦  Tob.  III,  lt>. 


458                                        n.    Ai.li.   .MA(..  OIU).   PH.EI). 

li.  Ille  voic    caslilah-in  aiiiul,  (|iii  po-  miiiislravli  '.    Simililei'   uuicuiquo     viro 

tius  |)or  caslilatom  viij^iiialem  (si  possibi-  suspocla  csse  ileliet  qu;evis  inulier,  etiaiu 

le    ossel)    modicam    eliyeret   gratiam    iii  sanrla   :  secundum  consilium   I).  Hiero- 

prjesonli,   el   gloriam    in   futuro   propter  iiymi   dicenlis    :  «  Si  caslitatom  servare 

coniormitalem  Cliii^ti  Jesu  :  quam  si  me-  vulueris,   ftemiiuun    quainvis    lione  con- 

reri  posset  graliam  cl  yloriam   majorom  versanlem   si  videris,  menle  dili«ie,  non 

per  dt'i)ilum  conjujiaio.  picTseutia  citi  [loiali.  » 

Prifciimum  autom  consorvativum  ca- 

C.  \d  amoiem  caslilatis  inducere   nos  stitatis,    esl   dolectari   in    homino    :  tuii* 

debet    exemplum     Dtuniui     nostri     .lesu  onimomuia  alia  vilescuiil. «  (lustato  eniiu 

Christi,  malris  ejus,  el   sauctaruiu    \iriii-  spiritu,  do>ipit  omnis  caro  ".  »    Lnde  I). 

uuni  :    (juo?  oliin    pro   couservaliono  ca-  (ire^urius  :  «  (^)ui   oniiii    loirenaiuiu  ro- 

stilatis,  rej<iui  mundi  coutempserunt,  t-t  rum   auiore  vincitur,   in  U.eo    nullaleuus 

vitain     spoiih'     juididtrunl.     Siciii      M.  doloctatur.  Ksse  ijuidem  sine  delectalio- 

.V^ues,  (lalliariua,  A^atlia,  »t  aliie  iniiti-  ne  aiiima  niiinquam  jiott  st  :  uam  aut  iii- 

iiiorabilos    jiis  similes.    Kt    i»riecij»uo  c.i-  iiiiii^  dolcolaiiir,  aiit  sumniis.   lA  quaiiiu 

>lita<    mulierum    a»     vii>,'ihum    pa»jana-  .illiori  sludii»  exercotur  ad  summa,  lanlo 

rum,  «le  (juibus  siribit  I).    llioion\  mus,  ntiijori     fastidio     torjtescit     ud      iuiiiuu. 

quod    mortein    ele^M>runt,    ut  jiudicitiam  (Juautoque  acriore  cuiii  imirdescit  ad  iii- 

servarenl  '.    Ilem,    muudilia   »'t   libortas,  liiuii,  lautt)  lcmjMtre  damuaitili  friyescil  a 

caslitatem   setjuoules,    indiu  tif    uus  do-  sumini>.    Ltiinjiii'   oniin   simui   el  jeqiia- 

bent  ot  inviturf  ad  caslitiiteiii.  Item,  ^io-  iilfr  aiuHri  iutu  jtttssunt.  » 

riu  cuhtitiiti   ii  huiiiiuo  noslru  Je>u  ('.liii-  »t<i 

.  .  nl 

st(t  jtrumisHa.  Qm  rtcfiil,  imjuil,  ^scilicfl  I  .     Armimcutuiii    vor.o    castitulis    esl    ' 

rjirnis   cuiicu|»i8centiaiii)   tiabu    /•<    seJrre  refrieuutio   (juimjue    seusuum    uii    iiiece- 

i/tfcttin  iii  tltruiiu  iittu  :  sicut  ct  tiju  vici^  liris  curuis  :  et  8ublruc(io  cordis  ii  vaiii- 

ct  sedi  rum  1'atrc  inru   in   thruiiu  cjtts  \  tutibus,    cof^italiunibus,    «-t    deiectutidui- 

-Nam    iitruriuptio  fucit    fsst   pruj iinnin  itus.  .Niiin  c.v  dcloclatiituo  visus  in  vidon- 

l>''<>  ^.  dti,    ;;uNtiis    iu     uu^taiidu,     udtiratus    in 

itlfuciondo,  tiiclus  in  tuu|;entlo,  jieilum  iu 

1).    Coii!»ervaut    iiutciu    ca>>titutcm,    ct  umbulundo,  oris  iii  ridciido  et  loijuciido, 

inductivu  sunt  ejusdcin,   viclus  jturcitiis,  iiasci  sulciit  curu.iliii  dosideriu,  tju;e  iini  - 

cullus  vilitus,  corjxirulis  iiicoiiiimjditii.s  :  muiii    ud     iiiijiudicitiiim,    iiut    cmidliuiit, 

ol  fu;,'ere  locum    et    tcmjiu^    iiii|tu»iiciti;e  uul   inciinuiit. 
ojijiortunum.  (jiiod   si    Dinu,   liiiu  Jucob 

feci>sel,caji(iuiun  fui^>cl,ijuaiido  veiiit  ud  I'.  .\r^'umoiiluiii  sivc  iiiductivum  iiii- 

fcstum,  ut  vidcret  iiiulieies  regionisiiliiis'.  jiudiciliie.    e>t    iiilcmjicraiitiii     jioluii    t;l 

Itoin.  Vitiirc  umiic-  susjicclus.    Oidiot  cibi.  V.\  liuc  oniiii  .Nuo   iiiijiudice   iiudu- 

autciii   1  uilibct    ftemiii;!'  ijuiiibct  iiiumii-  tiis  fiiit     :  ol  l.ut   cuiii    jirujiriiH    libuiius 

ius  es^^c  siisjieclu>.  I'!x  liuc  oiiiiii  riiaiiiar,  iiice-tiilli    <  (iiniiii««il  '.     Idcuqiic    |ini'(  ijdt 

liliu     havid,    u    jirujiriu     fiutie      .\mun  .VjKistuIii"*,  dicclis :  .>'(//i/e  i/</'^/ir//7  ri*i», 

corrujtt  i  fiiit  :  ijiiiu  otiiii  su<«jiccluiii  iiuii  in  iinu  r»/  lii.t tiria  *,  Hcilicel   JUt    ooca- 

Iiui)iiil,  i|uuii(lu  ci  <>uii   taiiiijiiim  iuliiiiiu  siuuciii. 

'  (.(.  S.    niEiiu.s^ML']!,  hi   c>|ii»l.    nil  Diiiifliiu-  '••  II  l|ir(.'Uiii,  &iii,  I  rt  «rq. 

il»'m  ilc    M-iviiii.J.i    vir^iiiilal»»,   cl    iii    »q.i»l.    ail  •  S.  b».ii\.%Ki.i  •. 

•  •fniiili.iiii  \iilu.iiii  ili-  iituiiu($uiiiia  ^  (•«'lir».   ti,  :il. 

»  .V|M'.  .il.  III,  ai.  •  (.«net.  11«,  30  «t  •fi|. 

♦Supienl    VI.  -.'1  •  Ail  Eplt»*».  ».  IH. 

'•.••llri.    XXXW  ,    I    ,.l    „.,|. 


PAI{AI)|SrS  AMM.E,  CAIV   VII. 


i  :•.'.) 


Ilpin,  Iin|»U(licus  oculus,  inipudioi 
cordis  esl  nuiilius,  teslo  I).  Augu^^lino. 
Similiter  impudica  verha,  impudicus  in- 
cessus,  cl  colloquium  mulicruni,  tesle 
Ecclesiastico  :  Propter  speciem  mulieri.s 
rmilti  pdiienml :  ct  ex  lioc  concupisccn- 
tia  (/uasi  i<jnis  exardescil  '.  Siinililer 
colloquiuni  viii  mulierem  inllammat. 
Ilem,  dilig;ens  oonsideratio  incessus  el 
forince  alterius  ad  impudicitiam  provo- 
eat.   Ouod   dissuadet  Kcdesiasticus,    di- 


cens :  Vinjinom  ne  roiispirias,  nr  fnrle 
scaiif/a/izcris  iii  decore  i/liits  '.  Idein 
<>av(Midum  Hemina^  ad  viium  :  ne  de 
viro  cogitet,  et  ad  eum  ne  oculos 
liaheal  :  et  viri,  ad  fcEminam  simililer. 
Hoc  salubre  consilium  sequebatur  .lob  : 
Pepigi,  inquit,  ftpdus  cum  ocu/is  ineis, 
ul  ne  rojitarein  f/uideni  de  virjine  '. 
Quod  plus  esl  quam  solum  caveie  a 
conveulu  viiginum. 


GAPUT  Vll. 


De  AbMliiienlia. 


Abstinentia  vera  et  perfecta  est  lan- 
tum  usus  necessariorum,  victus  et  ve- 
slitus  :  et  omnimoda  subtraclio  delecta- 
bilium  et  superfluorum  :  eorum  quae 
multa  diligentia  liunt,  et  magnis  sumpti- 
bus  comparantur.  Exemplo  S.  Jaannis 
Baptistae,  qui  locustas  comedit,  et  folia 
arborum  lactearum,  saporem  mellis 
habentia  :  ct  aquam  bibit,  et  veslem  dc 
pilis  cameloram  habuit  '.  l  nde  Aposto- 
lus  :  Habenles  alimenlu  et  r/uibus  leya- 
mur,  his  contenti  simus  '.  Quia  scrvus 
Dei,  uon  debet  habere  vestimentum  ad 
decorem,  vel  ad  delectationem,  sed  ad 
tegendum  suam  nuditatem  :  sicut  dicit 
Glossa  ordinaria  in  Mattheeum,  de  veste 
Joannis. 

B.  Ille  veram  abstinentiam  servat  et 
amal,  qui  non  solum  libenter  abstinet  a 
delectabilibus,   qua?  non  habet,   et  qua? 


ipsi  sunt  illicila  :  sed  etiam  vilat  sponte 
et  pure  propter  Deum  delectabilia  qua^ 
liabet,  et  quae  habere  potest :  quibus  li- 
cite  et  meritorie  uti  posset  :  sive  cara 
sint,  sive  vilia,  sive  delectabilia.  Nam  si 
(juis  plus  delectaretur  in  pultibus  quam 
in  perdicibus,  in  aqua  quam  in  vino, 
acceptior  esset  Deo  a  pultibus  quam  a 
perdicibus,  ab  aqua  quam  a  vino  absti- 
nere.  Dicit  enim  D.  Auguslinus  :  «  l)e- 
licioe  qutelibel,  si  absque  desiderio  su- 
inantur,  non  ofliciunt  :  et  cibi  viles 
delectabiliter  vel  appetenter  accepti, 
pertectfe  abstinentiffi  impediunt  virlu- 
tem.  David  eniin  aquani  niale  concupi- 
tani,  effudit  :  quam  non  fuit  ausus  po- 
tare,  quia  eam  maxiine  concupierat  *. 
Elias  carnem  non  concupitam,  sed  a 
Deo  per  corvum  missam,  comedit '.  Hoc 
testatur  Esau,  qui  non  propter  galliaam, 
sed  propler  lenticulain,  irrecuperabilem 


'  Eccli.  IX.  9. 
»  ll)id.,  y.  :i. 
'  Job,  XX.M,  1. 
*  Cf.  Matlh.  111,  4. 


'-  1  ad  Tiniolh.  vi,  8. 

"  Cr.  II  Ilegum,  :xxiii,  Ij  et  seq.,  el  1  Paralip. 
II,  17  et  seq. 
'  Cf.  111  Regum,  xvii,  G. 


460                                      n.  ALH.  MAG.  OHD.   PJLEl). 

beiiedictionem    amisit    '.     »    Noc   solum  gendion    uf    te    af/ligeres   in    ennspec/u 

abstinomluin  ost  a  dolpolabilibus  corpo-  iJei  lui,  euaudita  sunt  rerba  tua  \  Toi- 

ris    sed  eliani   ab  ois  (jua'  deh'clant  ani-  lium  polosl   addi,  (juod  ipsa  alistiiiontia 

mam  :    scilicol     a     vanitatibus,    a    vanis  sit  misoricordia'  Doi  iinpotralio.  It  palot 

colloquiis.  a  >:audio  tomporali,  a  peccato  in  Ninivilis,  qui  por  abstiiuMiliain,  misc- 

inortali,    ot     ab    amicitia    carnali.    Iliec  ricordiam   l)i'i  impetraverunt  Jona  pr.-?- 

abstinentia  melior  ost,  atque  etiam  lau-  dicante  *. 

dabilior  quam  prima. 

I).  iMirari  possnmus.  sod  non  imituri, 

C.    Inducliva    vernFf    abstinontijo    sunt  abstinontiam    sacerdotum    anliquorum  : 

duo  :  unuiii,  quod  nnniquam  oum  debita  de  quibus  scribit  D.   Hieronymus,  quod 

jiratitudinc   duna    Dti    porcepimus    :    et  a  carnibus  et  vino  abslinuerunt  semper, 

numquam  ad  dobitum   linem,  neque  se-  proplor    tonuitatem    sonsus,    et    verti^i- 

cundum  ordiiialionom  divinain,  eis  frui-  ncm  capitis  quam   o\  parvo  cibo  patio- 

mur  :  tt  ('\  lioc   i;rav«'in  l)(-'i  iram  incur-  baulur  :    t'l    maxinic    |iioplor    appotilum 

iimii>.    Altcrnm    o^l,    (|uod  do   innnilius  liliidinis  qu;o  cx  liis  ciliis,  ct  o\   liac  p«»- 

donis    porco[)tis  slrictam    ralionom    rod-  tionc  nasoi  solot.   l*ane  vero  raro  vosce- 

doro    dolicmus,     quo    scilicet    liue   ipsa  bantur,  no  onerarent   stomacbum.   Kt  si 

8umpsorin)us  :  vol  pro  nostra  necessitato,  quando      oomodobanl,      tusum      paritcr 

vol  pro  (-(jmmuni  utililatc.  .\  «juibus  au-  bvssopum   sumobaiit   in  oibo,    ut  escam 

tcm  (juis(juo    abstinot,    «lc    illis  redderc  illam  ^raviorem    liujus   calore  docoquo- 

rationom  iion  opdrtot.  rent.   nleuin   tantum   in    «ilcrilius    nove- 

Diiplcx     aulcm     uldilas    se«juitur    ab  rant :  \erum  ol  lioc  parun),  pro|iter  nau- 

abslinontia,   soilicel    ilivi!i«)rum    secrolo-  seum   ot   asperitatom  f,'ustus   tollendam. 

runi  co|.'nilio,  el  desidoriorum  exaudilio.  Quid   loquar  de    volulilibus  ?   Cum    ova 

Oiue  dud  [lalent  in  Daiiiele  :  qui  oum  uti  propler  carnes,  et   lac    vitaverint  :   quo- 

n«ill«'t  oibd  <'l   polii   re^'io,  sed  aqua  oum  i-um  unum  carnes  liquidas,  altorum  san- 

|c;,'uminibus,  «•un«l«)s  maj,'os    «-t    ariobis  ;.'uinem   «'sse  dicebant,  st)lo   c«)loro  mu- 

tran^eeiidit  iii  c<i^'nili«)ne  visionum  atquo  t.«td 
soinni«)ruin.     S«'«uinlo,    qnia     ad    pn'ces 

ojus,    scpl«'m  .mni,    qiiilni»    NuIiucImmIo-  11.     .Vrf;umenliim     v<'im'      abstinonlia^ 

no.soi     vivere    «l«>l)uil    iil    be^tiu,     mutati  «'.st,  cuiii  non  >«iliiin  pr«'tio!iis  ct  deli«-utis 

sunl    in    s«'|)l«'m   inensoH.    |il«'mi|ii«'    «iim  in    sunitatc   (|ui>  iiti    rcspuit  :    sod  otium 

im|)otrusset  u   Deo    rexibuti   spiritiim  li-  cuin  inlirmitus  v«'l  uliu   neccssitus  co>;it. 

conliundi  populum,  iil   rcdiret  iii  Jitii^u-  i-uiii  «l(d<irc  ineiitiN    penipit.   Dem,   cum 

l«'m,     imp<-lr.i\it    <t    populo    voluntutem  iion  soliim   a    «t«'li«-atis,     pr«'liosiN  et    su- 

redcundi,    «-um    rediro    turdurot.   (,)ui    iii  perlbiis  absliii<'l:    iiiio   eliam    neo«'ssariu 

multi.4  «l«'si«l«>riis    suis  el   mvsteriis  «'v.iii-  sibi   i|iiun<l«)«|u<'  subtruliit.  ul    uliis  imli- 

ditiis    ritit     pr«)pter   abslineiiliam.    (Juiul  ^'«'ntibiiH     impartiri    p«issit.    Jiixla    illiid 

ipsc  testatur,  direns  :  /n  difbus  illts,  eijo  \),    ||i«'roiivmi  :    »    (Juod   maixluoalurus 

Duiiiei  litijehnin    triuiii    hi-hdinniiditritin  «'rus  si  n«in  jcjiinureK,  du  paiipcribus  :  ut 

dirhits^  pttnnn  desiderahilnn  non   ctnn-  jcjunium    corpori»     sit    sunitus    aniiiin*, 

edi,    el   earu   rt   vinuin  nmt  introierunt  non  uutom  marsupii  lucruiii,  elc.  » 
*//  o.v  meuin  :  sed  nn/ite  itnijuntto  unetus 

suin\  Kt  id«'0  Aii^ilus  «lixit  ei  :  lls  dir  I  •    \r^'umenlum   voro  fulsa»  ubstinon- 

iniino  ijun  jiosuisli  ror   tiium  ud  inlrltt-  tiif,  «'Ht    vitur»-  pr«tio*u  el    «b-lioutu  tan- 

'  Cf.  i;«Mi«'H.  xsv,  20  et  «i»q.  '  ll'i«l.  s.  M. 

*  li.iiii»"!.  \,  2  »•!  ':.  •  loiiii'.  iii,  .•  fl  <*t>\. 


FAKADISl  S  AMMJ:,  CAP.   VIII. 


i(ii 


tuiii    eo    tempore,    quo   non    liahenlur.  et  (letraclioneni :  vel  atl  conso^iuenciani 

Vel  propler   vanani   gloriani,   ut  laude-  ali.|iiani    di-nilaleni,  aut     Iransitorian» 

lur:  vel  propter  parcitatem,    nc,  depau-  ulilitalem  :     el    non  ad     promerendam 

peretur  :     vel     proplcr    avaritiam,     ul  gratiam  in  pra^senli,  et  -loriam   iu   lu- 

ditetur  :     vel     ad     cavendam     corporis  turo. 
inlirmilatem  :  vel  ad  vitandam  infamiam 


GAPUT  VUl 


l)e  Priulonlia. 


A.  I*rLidentia  vera  atque  perfecta,  esl 
semper  nili  ad  cognilionem  divinte  na- 
lurae,  et  protunditatem  humanae  mise- 
ricB.  Ouam  quidem  prudentiam  optavit 
D.  Augustinus  dicens  :  «  Deus  sempcr 
idem,  noverim  mo,  noverim  lc  '.  » 

B.  llle  verani  prudentiam  habct,  qui 
sollicite  agnoscere  laborat,  ([uid  sit  opti- 
mum,  et  hoc  toto  nisu  ampleclitur:  et 
quid  sit  pessimum,  et  hoc  toto  corde 
detestatur. 

Ille  vere  prudens  est,  qui  frequcnter 
pensat,  quid  bonis,  et  quid  malis  futu- 
rum  sit.  Quanta  delectatio  sit  bonis, 
uniri  aeternaliter  summo  bono  :  et 
quanta  amaritudo  malis,  separari  aeter- 
naliter  a  summo  bono. 

Ille  vera  prudenlia  fruilur,  (jui  sum- 
mopere  fugit  omne  id  quod  elongat  ad 
lempus  a  famiiiarilate  Dei,  scilicet  pec- 
catum  veniale  :  et  quod  semper  separat 
a  fruilione  Dei,  scilicet  peccatum  mor- 
tale. 

Similiter  ilie  vera  prudcntia  utitur, 
qui  diligit  omniaquoe  approximant  Deo  : 
scilicet  opera  bona  :  et  qua?  ieternaliter 
uniunt  Deo,  scilicet  virtutes,  et  Spiritus 
sancti  dona. 


C.  Induclivum  vera;  prudenlia',  est 
exemplum  Philosopborum,  (jui  tantum 
pro  scientia  laborabant,  ul  .  scribit 
D.  Micronymus,  quod  fugcrent  urbium 
at([ue  liominuni  frequentias,  hortulos 
suburbanos  (ubi  ager  aquis  irriguus,  et 
arborum  coma?  et  susurrus  avium,  ocu- 
lorumve  illecebrae),  ne  luxu  ct  abnn- 
dantia  co|)iarum  animi  fortitudo  mollc- 
sceret,  et  ejus  prudenlia  constupraretur. 
Inutile  quippe  est  crebro  videre,  per 
quse  aliquando  caplns  sis  :  et  eorum  te 
experimento  committere,  quibus  difti- 
culter  careas.  Similiter  et  P\'lhagoraei 
in  desertis  locis  habitare  consueverunt. 
Et  ({uosdam  legimus  sibi  ellodisse  ocu- 
los,  ne  per  eorum  visum  a  contempla- 
tione  IMiilosophiiJB  avocarentur.  Quod  si 
(juis  (cslimat  abundantia  ciborum  po- 
tionumque  se  frui,  et  possc  vacare  sa- 
j)ienlia\  hoc  est,  iu  deliciis  vcrsari,  et 
d(!liciarum  vitiis  non  implicari,  nec  le- 
neri,  seipsum  decipit.  Sensus  enim 
nosler  illud  cogitat  quod  videt,  audit, 
odorat,  gustat,  et  attrectat :  et  ad  id 
trahitur  appetitus,  cujus  capilur  volup- 
tate.  Quanto  magis  nos.  qui  divinae  sa- 
pientia?  studere  debemus. 

Ad  idem   nos  inducere  debet   muito- 


'  S.  .\[  (ii;sTiNL>,  Mii.  II  Soliloqiiioi  iiin,  i.;tp.  1, 


i62  I>    ALH.  M\(i.  OHD.   PK/ED. 

ram    damnalio    ex   imprudenlia.    Juxta  Deo.  Studo  diligentissime  teipsum  cog- 

illud  Isaiae  :  Proplerea   capticiis  ductiis  noscere  :  quia  niullo  melior  es,    si  teip- 

est  populus  mct/Sj  f/iiia  non  liabuit  scieu-  sum  cognoveris  :  quam  si  te    neglecto, 

tiam  '.    VA    liarucli   :  Quoniam  non  lia-  cursus  sideruni    et    vires  lierbarum  cog- 

buerunt  sapi^-ntifnn,  interierunt  proplcr  noveris.  » 
sxiam  insipicntiiun  -. 

E.  Argumenlum  lalsie  prudenliie  est, 

D.    Oflicium    prudenlia'    esl    ordinare  niti   cognoscore    cursus    siderum,    vires 

cogitaliones   eordis,   ne  extra   Deum  va-  litrbarum,    virtutes   gemmarum  tanlum 

gentur  :     airecli«tnes    menlis,    ne    (irca  propler  lucrum.    lalis  enim  scientia  non 

creaturas   occupentur  :   volunlates,   ne  a  ledilicat,  sed  inllat.  ■ 

Deo     averlanlur   :    intentiones,    ne     mi-  Iteni,  Aslutum  es>e  in  negotiis  sa?cu-    ^ 

sceantur,     sed     |>urilicentur    :  jndieia  et  laribus,  falsam  indieat  prudentiam  :  imo 

suspiciunes,  ut  ad   melius  tonvertanlur.  >tuita  est,   teste    AposloK),   qui  ail  :  Sa- 

Similiter  onmia  verita,   faila,  et  incessiis  picnlia  liujus  mundi  stultitia  est  apud 

ordinare   debet  :    ut    ail  tlebitum    liiuMn  Ih  nm  '.    Pales,  beu  !    mulli  sunt  :    ideo 

omnia  liant.    pro  rommuni    ulililale,  »1  ronqueritur     Dominu>     .lesus.    dicens  : 

oinnium  i-mendatione.  .Nam,  teste  Salo-  Filii    Itnjus    s.rcu/i    prudcntiores    /iliis 

monc,  sapicnlia  hoininis  lucel  in  »  ulin  lucis  in  i/eneratione  sua  sunt  "•• 

ejus',  lioc    ebl,  iu    conversalione  exle-  llem.   .Vlii  ^ubtiles  sunt  ad  oxcogilan- 

riori.  <Jui  sie  ordinatus  e>l.   Iiabet  argu-  duiu  nequitias  el  novasadiiivenlione8:sod 

nuMilum    vi-rie   sapienliu'.   itfni,  de    iioe  cieci    sunt    ad    ((in^ideranduni    volunta- 

dicil    D.    |{(  rnurduH  :    «  tjuolidiaiia  dii»-  lom  Dei.    De   talibus  dicit  Jeremias  :  vSV/- 

cu8siune  ••xaininu  vitam   tuani.    .Vltende  pientes  sunl  ut  /uciant  tnalay  bcne  au- 

diligenlei  quantum   profceeris,  quantiim  tcm   /acere  nescierunt  '.    Tales,   ul  dicit 

defHceriti :  i|uulis   his   in   morilius,  qualis  A|)ostulus,  d icentes  (el  crvdeniciy)  sc  esse 

in  alTecliiiut»     (|uum  »iniilis  ct  disbimili^  sapientes,  stulti  /acli  \unt    . 


CAPUT  IX. 


1)«>   I  orliliKiiiu* 


.V.  l-'orlitiido  vera  at(|ue  pcrfectu  ut>l,  (juaiiuam  <  (•nsentit,  ^ed  Atutini  lepriiuil. 

doniinuri  uniiiio  suo,  cum  tenlutur  aiiimu^  I  nde  illud  :  Melior  tsl  paliens  viru  furti, 

H  Kuperbia,  invidio,  ira,  luxuria,  uvari-  ''/  f/ui  dominatur  animo  suo.  cjrpuijna- 

liu,    vanu   gioriu,  complaceiitiu,  el  deie-  lore  urbium  \   llanc  lortiludinoiu  S«in- 

rtationc  carnuli :  et  rutio  intclligent»  ne-  son  forlissimut»  non  iiaiiuit,  licvt  leoneni 


'  Ka.  \ ,  {■'>.  ■■  l.ur.  »vi,  8 

•  Barucb,  iii,  ^H  •  Jereru.  i\,  ii. 

'  Krrlc.  v:ii,  I  '  .\(l  noninn    i,  1?. 

'  I  aii  Cormlli.  iii,  \9.  •  l*ro»erb.  ivi,  it. 


PAHADISI  S  A.M.M/K,  (;M>.   |\. 


VH8 


(lilaniaveril  ol  rum  iiuindibula  usini, 
niillo  viros  sli'avcrit.  Quia  [)ost,  piopter 
coiicupiseenliam  niuiiei  is,  omni  lortitn- 
(line  privatus  est  '. 

K.  Ille  veriun  fortiluJinem  habel,  (|ui 
ab  illicilis  membra  sua,  sensusque  suos 
reprimit.  Illam  David  non  babuit,  qui 
uisum  el  leonem  occidit,  et  (loliath  in- 
terfecit :  tamen  oculos  suos  ab  illicito  vi- 
su  non  cobibuit-.  Eia,  quanlfp  sunt  for- 
titudinis  quidani  ad  jejunandum.  viiii- 
laiulum,  castigandum  corporasua  ciliciis 
et  llagellis  :  nec  tamen  refrwnare  possunt 
pedes  suos  a  vitiis  noxiis  :  manus  suas 
ab  opere  et  tactu  illicito  :  aures  ab  auditu 
nocivo  :  et  praicipue  linguam  a  verbis 
damnosis,  bealo  .lacobo  dicente  :  OiiDii.s- 
natura  bestiarum,  el  volucruin,  cl  ser- 
penlium,  el  aelerorum,  domuiilur  el  do- 
mila  suiil  a  nalura  humana  :  liiujuam 
aulem  itullus  liominum  domare  potesl : 
inquietum  malum,  pleiia  veneno  morli- 
fero  ■',  scilicet  esl  lingua.  Tamen  sine  bac 
refrcTiialione  non  est  vera  religio,  sicut 
idem  dicit :  N/  r/uis  aulem  putal  se  reli- 
fjiosum  esse,  non  refrxnans  linguam 
suam,  sed  seducens  cor  suum,  Inijus  va- 
nu  eslreligio  *. 

(i.  Inductivuin  verie  fortiludinis,  est 
degustatio  spiritualis  suavitatis.  Iljfc 
eiiini  roborat  mentem  ad  faciendum  bo- 
na,  ad  lolerandum  adversa,  et  ad  vincen- 
dum  vitia,  omniaque  nociva.  Hanc  |)rce- 
liguravit    .lonalhas,  qui   gustans  parum 


mellis,  illuminalus  ol  conforlalus  est  ad 
persequendum  inimicos  ■.  Sic  Moyses 
percipiens  suavitatem  mentis  ex  visione 
el  collocutione  divina,  tantum  confor- 
tatus  est,  ut  per  quadraginta  dies  corpo- 
rali  alimento  non  indigerel  '•. 

I).  Ofllciumfortitudinis,  est  lirmare  in- 
tellectum  in  cognitione  Dei,  el  alfectum 
in  dilectione  Dei  et  proximi  :  roborare 
ineiitem  inter  adversa,  ne  terreatur  :  et 
inler  prospera,  ne  mulcealur.  Item,  men- 
tein  animare,  iit  semper  oxerceatur  in 
bonis ;  confortare  ipsam,  ne  umquam 
vincaturin  malis.  Prlmam  fortitudinem 
Paulus  babuit,  et  Stephanus.  Secnndam 
Mathalhias  et  Elea/arus,  .lob  et  Daniel. 
Terliam,  Tobias.  Oui  hoc  in  se  sentil,  de 
argumenlo  ver»  forliludinis  securus  est. 

K.  Argumentum  fortitudinis  falste,  imo 
pessimee,  est  niultaet  magna  peccata  con- 
tra  Deum  commitlere.  De  hac  I).  An.sel- 
mus  :  '.  Peccare  non  est  libertas,  nec  pars 
libcrlatis.  Peccare  est  potius  non  posse, 
quam  posse.  Quicumque  enim  hoc  pot- 
est  quod  sibi  non  expcdit,  qiianto  ma- 
gis  hoc  potest,  tanto  magis  adversitas  el 
perversitas  possunt  in  illum ".  »  Unde 
Isaias  :  Vx  t/ui  potentes  estis  ad  biben- 
duin  vinum,  el  viri  fortes  ad  miscendam 
ebrietatem  *.  llanc  fortitudinem  liabue- 
runt  olim  persecutores  Ecclesiae,  reges  el 
principes  :  et  hodie  habent.  et  habebunt 
in  [tosterum  Antichristus  et  socii  ejus. 


'  Cf.  Judicum,  xi\ ,  w  el  .wi. 

^  Cf.  I  Regum,  xvu,  <  l  II  Refxuni  xi,  2  el  sei}. 

^  Jacobi,  iH,  7  et  8. 

*  Ibid.,  I,  26. 

'^  I  Regum,  XIV,  27. 


^  Exod.  XXIV,  IS. 

^  S.  .\.NSELMUs,  Ju  dialogo  de  libero  arbilrio, 
cap.  1. 
»  Isci.  V,  9. 


46i  D.   ALB.   MAG.  UHl).   IMl.ED. 


GAPUT  X. 


I>c'  •liiNfili». 


( 


A.  Ju.slitia  vera  rl  jKTrocla  ad  Deuin,  uoiare  :  bunuiu  de  ipsu   senlire  :   oinnia 

est  retlditio  debita?  laudis.  in  omnibus  di-  fai  la  illius,  eliiiiii   nuil.i,  in  l)onuni  cun- 

vina?  nalurae  :  debita*  j,'ratiaruiii  acliuiiis  vtrleic  :  seinpei  in  bono  ejus  conyaude- 

|»ro  oinnibus  bonis   el   donis  collalis,  ot  re,   et   in  iiialo   condolere  :    innocenliaiu 

iiialis  |>eipessis  :  debila»  siilisfactionis  pio  ipsius  sem|ier  oxcusaie,  et  ipsuin  ab.xen- 

oiniiibus    coiiiniis.sis  el   omis^i.s  :   debili  teiii    |»ro|)Uj;naie.    Ihec  ciiiin   secuntluni 

fervidi    doloris   pro  oiiiiiibiis  ^ratiis  ne-  jusliliain  ijuis(|ue  sibi  vull  lieri.   \'A  dici« 

;;ler'tis.  \.ur,  .secunduiii  juslidatn,  quia  judex   pro 

fure  nolet  susjiendi,  et  taiiien  furein    de- 

|{.  Ille  veruin  liabet  ju>litiaiii  ad  Deuiii,  bet  susjiendere  :   «|uiu  illud   nolle  est  so- 

(jui  Deo  lidelis  est,  seiiijier  et  ubi(jue,  in  cunduin  justitiain.Kt  |iia'do  libenlor  vellel 

(jinnibus    |)r;oce[>tis   el   votis    .servundis.  sjioliari,  nt  sibi  licoret  sjuiliare,  (jiiod  ta- 

Hui  tantaiii  dili;:ontijiii  sin^ulis  ojioribus  inen   fucore   noii  debet  :  (juia    illiid   vellc 

suis   i-i    tt-iiijioribus   aj>j»oi:it,   (jiiasi   tolu  non  e>t  si>cunduin  ju>tiliaiii.  ^ 

sulus  siiu  in  unoijiiiKjiie  .lejieiideut.  I.t  ijui  llriii,.liistitiuiii  veruiii  ad  inortiio.<>  sor- 

jiure    jiroj>ler    Deuiii    Diiinia    ojieru   .suu  \ut  (jui  tostainonta  soiunduin  ordinatin* 

biinufaiit,   non  j»ri>jilrr  uliijueiii  lavureni  iiein   ijisoruin   exjiodiro  non   lardal.  Oui 

vcl  utililutoni  i»ru'Miitis  \il;e  vel  fiilura'.  ji-juniis,  orationibus,  el  eleeinosynis,  so- 

l'!t  ijiii  1  iiiiidebita  ^rutitudiiir  >in^ul.(  di»-  cunduiii  i-oruin  conlidentiuni,  jxonas  iji> 

iia  jM-rrij)it,  ot  eis  Hecunduin  i>iiliii<ilii)iii'iii  noiuiii   jin»   j»osse    siio  alloviat  et  abbre- 

Dri  ii uilui  seinjier ct  ijbi«jiii'.  \iat.    D.    Hrrnardus  :  •<    lNonu>    illoruin 

(jiii     >iint     III     jiur^atorio,    jnr    jejuniu, 

r,.    \iiu   jiislitia   ad    jiioxiiiiuiii  osl  iii  urationes,    ol     oloeinosvnas     abbroviuu- 

diiMbu>.  NuiiKjuani  lucoii'   jnoxiino  (jiiod  iui    '.  » 

sibi  justo   iion  viilt  li(>ri :  hoc  osl,   niiin-  li  in.  .lustitiuiii  ad  un^idus  »>orvut,  ijui 

(juuiti    laderu   vol    oirendere    j>ro.\iiiiuin  >ulutaiibiis  coruin  coiisiliis  ucijuioscontt, 

vorbu,  V(d  fuctu,  vel  iti^uu,  vol  coiihiIio  :  •;loriain  ijisis  ox  lioc  dobitain  non   rolur' 

in   lobus,  in  corjiuro,  ot  lii>nuro  :   iiiiin*  dut,   (jnain   |»ru   iiiijtoiisu   iiobis  obhofjiiio 

•  jiiain  dc    ijiMi    inuluni  sus[>icari  :    nuiii-  prnincrcntnr. 
ijii.iin  ijisi  dclruberc  :    niiinijiiuin   boniiin 

ijisiiis    [lervci tcrc     vel   iliniiniicro  :    iiuin-  I)    Inductivuin  \oiu*  juhliliii?  esl,  ijuuu 

(jii.iin  ciini  in  boiio  iinjicdirc.  Ila'c  cniiii  dicit  Duviil  :   Jiistiis  /)omiiiii%,  tt  jii.tli^ 

neinu  M'(  undiiin  ju^litiaiii  ^ibi  vult  liori  tias  ihlrjit  '.  Idcni,  juslu    jiroinittilur  in 

Itcin,  rru.xiino   miu    lucoro   (juud    sibi  j>r.o>(eiiti  hjiom  ol  la-liliu,  hocunduiii  illud : 

juhte  vellet  lieri  :  lioc  o»l,  jiiuxiinuin  hu-  L.rlnbilur  jualus  iu  /Jumiiio,  W  aprrubit 

•  'i.  HeiiNdiiii  -»,  Srrni.  '  f»  iii  <!an(irn.  •  iSal.  %,  8. 


IVVHADISI  S  ANIM/E,  CAP.  \l. 


u\:\ 


in  eo  ',  Item,  justis  iiulicilur  ('xsullalio 
el  liiudatlo,  sccundnm  illud  :  /'J./snllalc, 
jusd,  hi  Domiuo,  rectos  decrt  collnudn- 
tio  -.  Ilein,  quia  justis  pr.Tdicitur  sccuri- 
tas  in  judicio,  sccundum  illud  :  Stnbmi/ 
justi  in  maijna  constantin  '■.  Ilcm,  juslis 
Hl  ffilcrnae  vit;e  promissio,  secundum 
illud :  Justi  in  perpetinnn  cicenl  '.  VA 
quidcjuid  boni  Deus  in  Scri()lura  pollicL-- 
tur,hoc  maximc  per  justitiam  act|uiritur. 

E.  Offlcium  verae  justitiae  est  rectiticare 
cugnitiones  el  atrectiones,  ut  semper  in 
Deo  sint  :   voluntatom,  iit   conformis  sit 


divina-  volunliiti  :  iiilcnlioncs,  iil  scmpcr 
in  Dco  sint,  ct  ad  laudcm  ejus  cuncla  re- 
fcramus.  Siniililcr  omni;i  vcrlta  ct  facta 
dirigcre,  utscmperad  aliqucm  spccialcm 
cl  rectiim  lincni  liant.  El  iii  lii<  cst  arj^u- 
mciitum  vcia'  jiislili.e. 

I'.  Ai-iiiiu'iiluiii  vcio  inju.-lili.e,  c.st 
iisiirparc  silii  (|uie  propric  Dci  sunt :  sci- 
licct  amoreni,  laudem,  lionorem,  vindi- 
ctam.  Vel  quai  proximi  sunt,  et  proximo 
debcntur.  0  Deus  meus,  gressus  meos 
(lirigr  secundum  rloi/uium  luum,  ut  lum 
dominelur  mei  onini.s  injustitia  '  ! 


GAPUT  XI. 


l)o   loiiiiXM-aiilia. 


A.  Temperantia  vera  ct  perfecta  est 
justa  moderatio  motuum  exteriorum,  el 
extcriorum  opcrum. 

H.  lile  veram  tempcrantiam  habet.qui 
non  soluin  moderatur  cor  suum  a  pravis 
cogitationibus  ct  inutilibus  :  scd  ctiam 
servat  modum  in  bonis,  ne  stepius  vel 
diutius  cogitationes  bonfe  inhai^reant, 
quam  justum  tcmpus  requirat.  Quia  offi- 
ciales  cogitationes  licet  utiles  sint,  ta- 
nicn  non  sunt  Iractanda-  infra  divinum 
ofticium.  Secundum  quod  dicit  D.  Hcr- 
nardus  :  «  Spiritus  sanctus  illa  hora  non 
recipit,  quidquid  aliud  quam  debes,  nc- 
glecto  60  quod  debes,  obtuleris,  Cujus 
scmpcr  facere  voluntatem,  ad  ejus  vo- 
luntatem,  ipso  inspirante  possumus  "^. 

Similitcr  verc   temperatus  moderatur 


suas  atrectiones  cl  passioncs,  quando 
aliquid  vel  nihil  spcrare  debct  vel  timcre, 
et  quantum,  el  quamdiu,  De  quo  aliquid 
vel  nihil  gaudere  dcbat  vel  dolere,  et 
quantum  et  quamdiu.  Dc  quo  amorem 
vel  odium  vel  pudorem  habere  vel  non 
habero  debeat,  et  quantum,  et  quam- 
diu.* 

Similiter  moderatur  intellectum,  ne 
ampliori  tompore  quam  oporlet,  se  occu- 
pet  circa  aliquid  intelligondum. 

Similitcr  modeiatur  volunlalem,  qua- 
lis  et  quanta  osscdebeat.  Et  intenlionem, 
qualis  et  qiianta  esse  debeat,  et  ad  quem 
iinem,  Similiter  liborum  arbitrium  pon- 
derat,  quantum  eligere  bonum  debeat,  et 
quantum  reprobaro  maluiu. 

Similiter  vera  temperantia  moderatur 
linguam :    quando    scilicet    loquendum. 


'  Psal.  Lxiu.  I  j. 
Psal.  \xxii,  I . 
■^apient.  v,  I. 

XXX  Vll 


>  Ibid.,  V.  lil. 

■■=  INal.  cxviii,  [:a. 

^  S.  Ber.nardi?,  Serm.  47  in  Cantica. 

30 


tfic. 


I).  ALH.   MA(1.  OHI).   IMLEI). 


()iian(lo  lacLMiduin,  t-i  (]uamiiiu,  h(»c  csl, 
lcniporc' (»ppurluni).  (lui  l()|U(jndiiin,  soi- 
licct  honiinibus  non  suspeclis.  (Juanilo 
lo(juen(luni,  et  ubi  :  scilicct  tcnipote  ct 
loco  non  suspecto.  (Jiialilcr  loqucniluni. 
ct  (juanluui  :  scilicet  nialurc,  cuni  pondc- 
rc,  numcro,  ct  mcnsura.  Proptcr  quid 
hxjuenduin.  scilicel  [)roj)tcr  ncccssitalcm 
vcl  utilitatcm.  l'ro  (|uihiis  nejjroliis,  scili- 
cel  animae  ct  corporis.  Similiter  modcra- 
tur  facta  el  mores,  et  niotum  omniuni 
memhrorum  :  ut  secundum  Ajiostoluiii, 
nmnift  honrsti'  vt  secimtltiin  nnlincni 
fimit  ',  sciliriM  in  vobis. 

(i.  Ail  Ncraiii  lciiijier.tiitiam  nos  iiidii- 
cere  debel  sajiifiilissima  ordinatio  tlivi- 
na,  (|u.e  oiiinia  disjiosuil  iii  mensura. 
iiuincro,  cl  j)ondere  '.  Secundiim  haiic 
ordinationeiii,  omnis  aclio  nostra.  mores 
rl  vita  iiostra,  debcnt  esse  mensurata, 
nitmciala,  ct  jionderata  :  hoc  esl,  iu  vii- 
tutc  l*atris,  cui  tneiisiira  :  iti  virlute  Filii, 
cuiniimerus:  in  virtiite  S|»iritus  sancli, 
(  ui  j)i»ndus  adscribilur. 

Ad  idciii  nos  inducerc  debet  e\cm- 
jiliim  tcmperantia»  .\postoli  dicentis  :  St- 
iir  o/fen.sione  cslolr  Jud.eis,  el  fientihns. 
et  E\rlesi;p  Dei  :  sivnt  et  eiju  per  omnin 
oinnitnis  ^ilnieo,  non  i/ii,en'n\  t/noil  inihi 
nliif  rst,  sril  t^noil  ninltis,  nl  snlri  /innt  '. 


Illc  vcrc  temperalus  fuit,  qui   nullum  of- 
londit,  cl  (»mnibus  placcrc  studuit. 

I).  Ai^umenlum  verse  temjierantiie  ha- 
l»cl,  qui  sc  modcratur  in  victu,  vestitu, 
somno,  in  omni  commodo  carnali,  et  in 
IsBtitia  temporali  :  nullam  superlluilatcin 
lUMjue  inordinatam  dilcctionem,  Sied  j)u- 
ram  necessitatcm  in  omnibus  his  adniit- 
tens. 

Vcre  tcmpcratus  iii  oinnibus  moduin 
servare  nitilur,  pr.Tterquam  in  amore  el 
laude  Dei,  et  j^^ratiaruiii  actione.  Nam 
magnus  Dominus,  et  lauilubHis  nimis  '. 
Idcoquc  sinc  modo,  sine  mensura.  sine 
liiie  amandus  et  laudandus  est. 

r..  .\r;;uincntum  intctiipcrantia?  e8i,J 
cutn  aliijuis  distortos  liahens  mores,  oiii4|M 
nes  secum  commoranles  disturbat  ct  in- 
(juietat.  In  nullo  cui(|uain  se  conft)rinat: 
sed  ijuodsibi  jilacet,  hoc  ajij)robat,  ct  hoc 
perllcere  contendit.  (hnnibus  iiiij»oitabi« 
lis,  sibiijisi  intolcrabilis.  rndc  I).  Auj^u 
>tinus  :  ((  .lu^sisti,  honiinc,  ct  ita  fa<  tuin 
cst,  ut  jKcna  sua  sibi  sit  omnis  inordinu- 
tus  aiiimus  -.  »  At  ijuanto  ma-^is  nliis. 
Talis  fuit  Istnacl,  de  quo  scrijitum  est: 
llir  rrit  frrtis  hoino,  innnus  rjns  roiitt 
innnrs,  et  ninnus  oinniuin  nnitrii    rnni  *. 


CAPUT  XII 


lli*   <  oiii|ins«>ioiH' 


.\.(i(>fnpasMo  vcrarl  |ii>rfrrla«ti|  hciiiu,       pi unibus  iniurtiti  Deo  illatiK,  et  Milhuc 

est  tn?«titia  iiiccssantcr  iii  corih-  vuliicritn      mhi.  ii<ii>  iii  >>«-.  ci  ui    .iniici^  bui* :  quon 


■  I  ail  (^tniilti.  XIV,  40. 
*  Sapifiil,  XI,    21  :    Umiiin  in  innttum. 
iitcru,  tl  inmileir  ili  i 
'  I    ..I  (■ 1.     . 


*  iNul.   XLVII,   :  fl  CXIIV,  J. 

uu-  '  S.  .\t-(it;«ri.^o»,  Lil».  I   ('<>iif( 

•  liflltt».    XVI,   I .'. 


,<«p.  4. 


PAKAUISUS  ANLM^,  CAl».  \|| 


4(57 


qui  tangil,  quasi  qui  langit  pupillam 
oculi  sui  ',  Omnia  enini  elemenla  coni- 
passu  luerunt  Ciirislo  in  cruce  morienli  -. 

K.  Ad  proximuni  vera  conipassio,  cst 
condolere  medullilus  alllictionibus  pro- 
ximorum,  tam  spirilualibus  quam  corpo- 
ralibus.  1^'xemplo  Apostoli  dicimtis  :  (Juls 
infirmaiur,  el  ego  non  infirinor  '  ? 

IJbi  dicit  Glossa  :  Quis  infirmalur  vel 
in  fide,  vel  in  aliqua  virtute  :  ct  ego  non 
infirmorl  id  est, non  coudoleo  de  eo,sic- 
ut  de  me  ipso  ?  Quis  scandalizatur  de 
aliqua  molestia  :  cl  ego  non  uror  igne 
compassionis  ? 

Ad  proximos  autem  qui  sunt  in  purga- 
lorio,  vera  compassio  est  veliomenter 
aftligi  pro  acerbitate  pcenarum  quas  sus- 
tinent.  Et  proecipue  quod  a  visionc  et 
fruilione  Dei  interini  separantur  :  ct 
Deus  interim  plenarie  ab  ipsis  non  lau- 
datur.  Et  in  illa  afllictione  et  compas- 
sione,  incessanter  et  ardenter  Deo  sup- 
plicare,  ut  eos  a  tanta  acerbitate  et  aspc- 
ritatc  dignelur  eripere. 

C.  Ad  veram  compassionem  inducere 
nos  debet  abundantissima  Christi  com- 
passio  ad  nos.  Qui,  teste  D.  Augustino, 
sic  festinat  absolvere  peccatorem  a  lor- 
mcnto  conscientiae  suae,  quasi  plus  eum 
cruciaret  compassio  miseri,  quam  ip- 
sum  compassio  sui.  Nec  soium  com- 
passus  est,  imo  vere  languorcs  noslros 
ipse  tulit,  et  dolores  noslros  ipse  porta- 
vit  '.  Hoc  idem  membrorum  natura 
suadet,  leste  Apostolo  :  Si  quid  palitur 
unum  membrum,  compatiuntur  omnia 
membra  *. 

Item,  Duplex  est  utilitas  compassionis, 
qua?  etiam    nos   aliicere  debet  ad  corn- 


passionem  ;  scilicrl  .liurilatis  roulir- 
matio,  cl  Chrisli  conrcgnalio.  Do  prima 
dicilur  in  Ecclesiaslico  :  Non  desis  plo- 
ranlibus  in  consolalio)ie,  el  rum  /u//en- 
tibus  ambula.  \oh  Ir  pigeat  visilare  in- 
firmum  :  e.r  hi.s  enim  iii  dileclione 
firmaberis  \  De  sccunda  aulcm  dicit 
Apostolus  :  Si  suslinebimus,etconregna- 
bimus  \  Hara  csl  virlus  compassionis, 
conqucrcnlc  Domino  :  Suslinui  f/ui 
simul  conlrislarelur,  el  non  fuil  :  cl  (/ui 
consolarelur,  el  iwn  inveni  ". 

D.  .Vrgumenlum  vera;  compassionis 
cst,  non  soluni  coudolere  amicis,  verum 
eliam  inimicis.  Sic  .loscpli  su[»cr  singulos 
fratres  suos  llevit,  qui  eum  pro  Iringinla 
denariis  vendideranl  ".  Et  David  planxit 
l)lanctu  magno  supcr  mortcm  Saui,  qui 
cum  sa?pc  occiderc  proposuerat  :  imo 
doccri  fccil  filios  Israel  carmen  planclus 
super  morlem  ejusdem  '",  Sic  morluo 
Absalon,  qui  eum  exstirpare  voluit  de 
regno,  cooperlo  capitc  lugebat  cum, 
dicens  ;  Fili  mi  Absalom!  Absalom  fili 
mi !  Quis  milii  Iribual  ul  cgo  moriar 
pro  le,  Absalom  fili  mi !  fili  mi  Absa- 
lom  ".'Et  similiter  ,lob  :  Flebam,  inquit, 
quondam  super  eo  qui  afflictus  cral,  et 
compatiebatur  anima  mea  pauperi  '-. 

E.  Argumcntum  falsa?  compassionis 
est,  cum  aliquis  verba  compassionis  pro- 
ferl,  et  vullum  compassionis  cxhibet  ;  et 
tamen  de  aftlictione  proximi  gaudct  in 
corde  suo.  Vel,  afniclionem  proximi, 
cum  posset,  non  alleviat.  Vel.  affligentes, 
quando  potesl,  non  compcsiil  :  sed 
polius  alios  ad  affligendum,  signo, 
verbo,  vel  facto  provocal  et  confortat. 


^  Gf.  Zacliar.  ii,  8. 

-  Cf.  Matth.  xxvii,  51  el  seq. 

^  II  ad  Corinth.  xi,  29. 

*  Isa.  Liu,  4. 

^  I  ad  Coriuth.  xii,  26. 

^  Eccli.  VII,  38  et  39. 


■>  II  ad  TinioLii.  ii,  12. 
"  Psal.  Lxiii,  21. 
*  Cf.  Genes.  xlv  et  xxxvii. 
'"  11  Hegum,  I,  17  el  ;?e(|. 
"  11  Regum,  xviii,  ?,'i. 
»2  Joh,  x.\x,  2:i. 


4(38 


I).   \U\.  MA(..  ORl).   PR.Ei). 


CAPUT  XIII 


Ih'  l'a«M* 


A.  I\i\  veia  ad  Deuni  est,  cutn 
quinque  sensus,  el  meinbroruin  umniuin 
usus,  et  oinnia  interior.i  et  exteriora 
opera,  ad  nutuin  ralionis  (lis|)i)nuntur  : 
cimique  omnes  eo;;itationes,  iilTectiones, 
vuluntates,  intentiones.  el  oinnia  exte- 
riora,  seiunduni  Mnlinationein  rationis 
liunt  :  )-t  illa  ratio  Sfiuniluin  volunlateiii 
l)ei  pfnitus  onlinatur.  (Juotiesiunujue 
vero  sine  consensu  rationis  Iji-ne  dispo- 
sita;  quidi|uaui  a;j:>tnr,  statim  \m\  pe- 
rtoris  pcrlurhatur. 

It.  Ille  ver.iiu  partMii  iiiin  Deo  liabi-t, 
nl  dieit  (ilossa  snper  illnd  :  Jiistifiiali  rj- 
/itit',  pacftn  liabeatniis  ati  Itfiint  '  :  «  (Jui 
adversiis  mandala  Dei  contraria  voluii- 
tatf  nt)n  litigat  :  qui  stM|nitiir  jussa  Do- 
inini,  it  ad  praM-t'ptum  divinum  suuiii 
llictit  arbilriiim,  l*ax  (Miiiii  vtMa  e»t,  (on- 
ctirdarc  cuin  prohis  iiiKiduis  il  liiijan* 
cum  vitiis.  » 

llli>  vcram  pacein  cum  pro.vimo  lialitl, 
(|ui  toto  nisu  1  avcl  iic  i|iicin(|uaiii  e\ 
proposito,  i|iiacum({ue  occaHioiit*  p(*rlur- 
1)1-1.  (Jui  tMiim  t-\  didil)<M-utit>ne  uiit|ii(Mn 
piMlurliat,  siiie  pcrlurliationc  nullali-nus 
uiiqufi  iiora  essu  poleitt.  Aut  «Miim  lur- 
batus,  si  polest,  bt>  viiidicat  :  aut  si  viii- 
dii-urt'  noii  potcnt,  diHsiiiiuiut.  K\  per- 
turhationc  laiucn  racla,  stiiiiiilum  tt 
riMiiorsiim  consi-itMilia'  stMiipcr  sci  iiiii 
porlat 


\ 


illc  vtMam  |)acein  qua?rit,  qui  conlinue 
seipsum  lanluin  considerat  :  et  unum- 
(|uemque  proprio  relinquens  judicio, 
omnibus  poslpositis  curis  transiloriis  et 
lempoialibiis,  in  sola  D(M  cont(Mnplatione 
quiescit.  Il)i  eniin  solummodo  pa\  vera 
inviMiitur,  lcstc  Aiii^ustino  dicente  :  «  Ke- 
cisli  nos  ad  tc,  liomine,  et  in(|uietuiii 
cst  cor  noslruiii,  (ionc(-  i-c(piicscat  in 
te  ». 

(1.  \(l  aniorciii  vor;e  jiacis  induccre 
nos  deliet  duplex  utilitas  :  scilicet  sua- 
vilas,  ct  (jiiics  iiMMitis  (pia>  pariMii  se- 
quilur.  (Jiue  suavilas  rsl  (jiiasi  jiurs  ct 
iiiitium  (juictis  el  su.ivitutis  a-terna'.  \'cl, 
(juia  adcrnam  ct  t ontinuain  lialiilalioiu  m 
Deo  jir.ijiarat  iii  uiiiniu  :  (jiii  jirojitor 
nimiam  mansiictudinem  suaiii,  lantuiii 
in  (ordc  (jiiiclo  lo(-iim  iialiet  ct  leijuic- 
scit,  ijiso  testc  :  In  pacf  in  iilipsuin  ilor- 
iniain,  rt  lei/uiescain  '.  Kt  iltrum  i'sul- 
inistu  :  l''artus  rst  in  /larc  loriis  ejus  '. 
(Juod  ctiaiii  tcstatiii  .-Vjiostolus,  dicciis  : 
l'iirrtn  hahrtr,  rt  hrits  paris  rt  ililr- 
rtionis  erit  vohisruin 

\  i-i.iiii  jiacciii  (-onsfrvat,  (juod  dicil 
l)  llicroiiymiiH  super  ejiistoiam  ad 
r.j)lit'sios  :  •  Si  l)oiiu  iiostiu  iiiviceiii  di- 
li^umuH  :  si  pecculu,  «jua*  siiie  liilici 
diimiio,  uiit  ciim  sjic  s.iliilis  (orri^eiido- 
riim  (M-iidicuri  iioii  jiossunt,  iistjue  iid 
mesHeiii    ullimiiin    loliMamii^        -■    •liaiii 


I 


•  Ail  IIm, 
«^.  \y.. 
'  P-al.  I*.  '• 


l.il>    I  l'.iiiifi's%i<>iiuin,  r.i|i.    t , 


•  P»nl.  .  ^.. 

*  II  ail  r.nniilli.  xiii,  M 


PAMAniSUS  A.M.M/i:,  CAI».  XIV. 


iiiO 


perfectionis  opora,  qiuo  licii  ct  iioii  liiii 
licet,  ne  inlirnu  scandalizcnliir,  iion  fa- 
c*ere  disponanius, 

D.  Argumentum  verse  pacis  habet,  qui 
omnem  locum,  et  omnes  liomines,  ol 
omnes  actiones  vitai,  ex  quihus  [)rol)a- 
hiUter  turbatio  sequi  potest. 

[tem,  Argumentum  ccrtissimum  ver« 
pacis  habet,  qui  pran-epta  l)ei  el  vota 
semper  et  ubique  tenet,  teste  Psalmista  : 
Pax  mullfi  dili(jentibi(S  lcgon  luain  '. 
Argumentum  verissima'  pacis  est, 
quanJo  ratio  in  omnibus  spiritui  suhju- 
u-alur. 

E.  Argumentum  ialsae  pacis  habet,  qui 
non  evellit  omnes  radices  turhationis, 
qua^  semper  pullulare  solent.  llae  sunt 
propria  voluntas,  animi  libertas,  morum 


^iiiguliirilas,     a|.pflilus     placciilia-    :     i|(> 
qiiihus  alihi  sciiplum  (st. 

Item,  .\ou  esl  pax  ver;i,  qua-  cx  pid- 
[)ria  virtule  non  liabelur,  sed  ex  gralia 
aliorum.  Verhi  gralia  :  Sunt  quidam  qui 
liriiiain  pacem  haheiil,  iiilcrim  quod 
uiliii  conlrarielatis  seiiliuiil  :  scd  (|uid- 
([uid  plarct,  hi)c  in  oniniiius  inveiiiuiit. 
(lum  vcnt  aliquid  sit  ([uod  ipsi  non  cxco- 
gitant,  vel  quod  eis  miiius  |)lacet, 
evenit,  statim  pacem  cordis  aiiiillunt. 
Tunc  non  est  virtus  pacis  in  eis,  sed 
potius  in  exlraneis.  Ideoque  illam  pacem 
auferunt  extranei  quando  volunt.  Sed 
qui  veram  ])accm  desiderant,  non  de- 
henl  advertere  qui  alii  faciant  vol  lo- 
quantur,  sive  adulentur,  sive  detrahant : 
sed  semper  qute  pacis  sunt  cogilenl  :  et 
sic  virtus  pacis  in  ipsis  veraciter  el  lina- 
Hter  permanehit. 


CAPOT  XIV. 


I>e  ^lisericoiMlia. 


A.  Misericordia  vera  consistit  in 
trihus  :  in  dando,  in  condonando,  et  in 
supererogando. 

B.  Yere  misericors,  quamdiu  aliquid 
hahet,  indigentibus  necessaria  suhmini- 
strat  :  quod  si  nou  faceret,  veram  miseri- 
cordiam  non  compleret,  teste  Chrvso- 
stomo  :  «  At,  inquii,  semel  dedisli,  non 
est  hpec  eleeinosvna,  Nisi  enim  quo- 
usque  hahes,  indigenti  subveneris,  um- 
quam  debitum  impleveris.  IVam  et  vir- 
gines  (scilicet  fatuie)  hahentos  himpades 


liahehant  oleum,  sed  non  ad  sufllcien- 
tiam  -.  »  llanc  misericordiam  habuit  Job, 
cum  dixit  :  Si  negavi  ([uod  volehant  pau- 
peribus,  et  oculos  viduse  exspeclare  feci : 
si  comedi  bucellam  meam  solus,  et  non 
comedil  pupillus  ex  ea  :  (puia  ab  infan- 
tia  mea  crevit  mecum  miseratio,  et  de 
utero  matris  me/e  egressn  est  mecum  '. 
Et  [laulo  post  :  Foris  non  mansit  pere- 
grinus  :  ostium  meum  viatori  paluit  *. 
Sed  qui  suhstantiam  dat,  et  ijijurias 
uon  condonat,  nuUam  misericordiam 
facit,  ut  dicit  D.    tire^orius.    Ideo  vere 


'  i^sal.  cxviii,  l6o. 

-,  S.  JoANNEs  Chrysostomcs,  llomil.  70  in  Joan 


^  Job.  xxxi,  10  et  seq. 
'  Ibid.,  Y.  32. 


470                                      D.  ALl?.   MAG.  OHI).   PUMD. 

miscricors,    spoiilc    aulequam    rogatur,  Aliud    iinluclivum     misericordi»    osl, 

omnem    injuriam    ex    corde    remiltit    :  cjuod    misericors    Deus    immisericordes 

numquam  vindicaturus,  nec  per  se,  nec  homines  in  judicio  suo  sine  misericordia 

per  alium.  Tmo  vere  misericors  paratior  judicabil  :  teste  Jacobo  :  Judiihtm  enim 

est  ad  remittendum,  quam   sit   injurians  siue  inisericorilia  illi  qui  noti  favil  mise- 

ad  petendum.  Nam  vere  misericors  plus  ricurdiain  *.  Kt  misericordes  a  Deo  mise- 

dolet  de   peccato    injuriantis,    quam    de  ricordiam   copiose    consequentur    :    /ue- 

arflictione    propria,    quam  al»    injuriante  neratur    Doinino    t/ui     miseretur     pau- 

sufl^erl.  Sic  Semei  maledicrnli,  et  lapides  peris  ",  id  est,  cum   magna  usura  et    lu- 

contra  se  mitlenti,  David  ex  corde  dimi  •  cro  recipiet  qnidquid  pauperibus  elarj.ri- 

sit,  etiam  non   pelenti.    I'.t  ne  pcr    iniini-  tur. 
cos   suos  occidcrelur,    proliibuit  diccns  : 

Diinittifr  cum  ut  maledirat  juxta  pr.e-  D.    (Mlioinm    misericordiii'   est,  collo- 

ceptum  Domini.  Si  forte  respiciat  Domi-  care     singulos     pro    mciitis    suis    apud 

uus  afflictionrin  meam,  rt  reddat  inihi  f>i'iiiii,  jii\la    illiid   1'cclesiastici  :  Omnis 

Dominus   bonum    pro    maledictione  hac  misericonlia  faciet  locuin   unicuir/ue,  se- 

/todiernu   '.    Sic   etiain  Josejdi    pcpcrcil  ciindum  meritum  operum  suorum^". 
fratribus  suis,  anl«'quam  petcrrnl,  llendo 

snper  singulos  ■'.  I'..     \r;.'unu'nlum     vcne    misericordia'     ^ 

.Nec  boc  suflicit  vere    niisericoidi,  iiisi  fst,  (-iini  qiiis  sibi  sublraliit.   quod  salva 

eliani  injnriantibiis,  siiis  precibus  a   Dco  ^  ''•».  >''•>  subtralicre    potest.    Iiisiiper  et 

veiiiaiii     ubtincat.     Sic    .Mnvses     .lud;eis  continue    laboial,  ••tiam  siipra   vircs,   ut 

ijisiim   lajiiilarc  volcntibiis,   •;ratiain  iin-  p<»>^"'il  indiL^tiitilm^  ampliiis  subvenire. 
pctra\it,    dicens    :    ,1///   diinitte    ris  haiir 

iio.ram,   aut  si    inni   facis,     delr  nie  de  I  .     Ar^^uiiicntiim    falsa'     misericoidiiP 

lihro  tuo  t/urm  scripstAti*.  i>'u'  SU^i\iai\u>  «'st,    rum    qiiis     nccessitatem     cujuslibel 

lajiidantibus  •  :  sic  Dominus  Jcsus  cruci-  j»ro  possc  noii   subbvat  :  sed  dicit  indi- 


•x* 


y 


iixoribus   suis    vcniani  ct  ^ratiani   obli-  {^entibus  illud  Jacobi  :  /te  in    pace,  cale- 

iiuil      .   tluni    iit«'rque    tlixcril   :    /iimitte  facimini    el  saturamini  :  inm   dederitis     7 

illis,    noii    enim   sciunt  i/uid    faciunt  *.  autem  eis  tfuse   necessaria  suiit    curpori^      ''^ 

Ibi  valdc   iiijiiriantcs  oxcusanlur  :   ipii.>i  i/uiii  proderit"'f  I  ndc  h.C.br^  sostoinus  : 

dicircnt  :  .\on  babint  scnsuin,  non  eniin  <>  Hpus  c.st   ctiain  dc    tuo  non    tain   par- 

sciiint  qiiid  fariiint  :  idroqnc  ipsis  nn-rilo  ciiin   r>si>,  Srd  cum  Doinini   libi    crcdiLe 

n()ii  •■st  iiiipuluiidiim.  s<>d  cleiiitnlcr  par-  >iiil  facultates,  cur  laiii  ti'na\  es  ?  » 

cendiim.  Ilcm,  ('.uiii  iiijurianlibus  i-emittit,  cuin 

se  viiidicarc   iioii   jioIcnI.    \  cI  cuin    iiiju« 

r..  .\d  aiiiornii  \  i-i  .i*  mikci  icordui'   in-  riaiitibu>  n-inittit,  iion  i>\  jiuro   amore  : 

ilucere  iios  dcbel,  ijiiod  Doiis  iii  hua  na-  s<'d  ob  lioc  qund  scit  Dfiim  sibi   iioii  re- 

luru  siiiiiiiie  fst  iiii.scricnrs  :    ct  in  aliin  niitlfn',    nisi    |irimo  rfiiiitlal   ipsc    Aiil 

iiiiscricurdiam    dili^'il    HUjira     iiiodum  •  uiii   sinv  liiius   oral    pr^i   iiijui  iHiitibus, 

Hicul   i|)sc  di\il  :    /u4iites    autem    disciir  t.iiiicn    ib*     eoruiii     confusionv    inlciiiiM 

(fuid  esl :   A/i\ericurdtam  vnto  ft  non  sa-  f.'aiiib'l. 
crificium  ' . 

'  II  ll.i;uiu.  XM.  H  .1  l'  M.illli.  11.  I.l. 

*  ».on«H.  ji.v,  i;.  '  Jui..|.i,  II,  13. 

»  EximI.  xsxii,  31  et  J2.  •  |>rovrib.  \tx,  17. 

•  A.i.  VII. «0.  ..  |.:,.,i,.  ,>,,  ir,. 

*  i.uc.  xxiii,  :u.  o  j.,.-..i.i,  II,  irt. 
"  u-i.l. 


PAMADISl  S  A.MM.E,  CAI».   \V. 


471 


CAPUT  XV. 


I><'  <  oii<M»i'<lia 


A.  Vera  concordia  ad  Deum  ost,  uniii 
volunlati  divina"  in  prosperis  etadversis  : 
el  pro  posso,  divinis  moribus  et  exemplis 
Jesu  Christi  conlormari.  Dicit  enim  D. 
Joannes  episcopus,  id  est,  Clirysostomus  : 
«  Nihil  est  dignius,  quam  ut  honio  sit 
auctoris  sui  imitator,  et  secundum  mo- 
dum  propri»  facultatis  divini  operis  sit 
exsecutor  '.  »  Hanc  unionem  petit  uobis 
Dominus  in  ponultimo  vitse  suse  inslanti, 
dicens  :  Sicul  lu,  Pater,  in  me,  et  eyo 
in  te,  ut  et  ipsi  in  nobis  unum  sint  -. 

Item,  Veraconcordia  ad  proximos  est, 
cum  omnibus.  in  omnibus,  idem  sapere, 
idem  sentire  in  iis  quce  sunt  ad  Doum. 
Sicut  in  primitiva  Ecclesia  :  Multiludinis 
credentium  erat  cor  unum  et  anima  una^ : 
nempe  quoad  omnia  quae  spectant  ad 
Deum. 

Item,  Aliis  conformari,  in  cibo,  pofu, 
somno,  in  moribus  et  operibus  quse 
non  sunt  contra  Deum,  nec  contra  pro- 
fessionem  suam,neccontraperfectionem, 
ut  plures  lucrifaciamus.  Sicut  Apostolus 
de  se  dicit  :  Factus  sum  infirmis  infir- 
mus,  ut  infirmos  lucrifacerem  :  omnibus 
omnia  factus  sum,  ut  omnes  facerem 
salvos ''. 

B.  Ad  amorem  verae  concordi.ie  nos 
inducere  debct,  quod  valde  laudabilis  cst 
Doo,  et  valde  placila  concordia  fratium, 
sicut  ipse  dixit  per  Salomonem  :  In  tri- 

*  S.  .Io.\NNES  CiiHYsosTOMUs,  Homil.  .38  ia 
Matthaeum,  in  opere  imperfecLo. 

-  .loan.  XVII,  21. 
3  Act.  IV,  .32. 

*  I  ad  Corinlh.  ix,  22. 


bus  iilanluin  rs/  spiri/ui  nwu,  ([n^o  siiiit 
probata  corum  Deo  el  honiiniltus  :  Con' 
cordia  fratruni,  ct  a)nor  pro.iimorum,  ct 
vir  el  mulier  bcne  sibi  consentientes  ". 
Nam  miseri  et  h'agiles  hominos  hoc  sor- 
vant  in  terris,  quod  .Vn^oli  noliicnmt 
sorvarcin  ccelis. 

Ad  idem  nos  invilare  (hd)et  Josu  Chrisli 
diligontia,  ad  faciendum  concoifham  in- 
torhomines  ot  Doum:  et  inter  Apostolos, 
cum  esset  intcr  eos  contentio,  quis  eorum 
viderolur  esse  major"  :  et  cum  indigna- 
rentur  Apostoli,  scihcot  de  Jacobo  ot 
Joanne  fratribus,  eo  quod  ipsi  voIel)ant 
scdere  ad  dexteram  et  sinistram  ojus  '. 
In  his  omnibus  Christus  eos  concor- 
davit. 

C.  Arsumontum  verae  concordijie  ad 
Deum,  est  toslimonium  conscienlia^  non 
esse  pcccalis  gravibus  involulum  homi- 
nem  :  sicut  Apostolus  habuit  dicens  : 
A-ihil  mihi  conscius  sum  ".  Kt  Job  :-Ne- 
que  enini  reprehendit  me  cor  mcum  in 
omnivitamea\  Item,  fervens  desidcrium 
proficiendi  in  onmi  vita,  in  omnibus  bo- 
nis,  secundum  Dci  ordinationom. 

Argumentum  veree  concordiio  nd  proxi- 
mum  habet,  qui  ad  omnes  tam  sancto  se 
habet,  utnullusde  ipsoquerehnmmoveat : 
nec  eiiam  vcrbum  maluin  do  ipso  hi<nii 
valcat.  Utrumque  argumontiim  habuoi  uiit 
parentes   Joannis    Haptistae  :  Erant  au- 

^  F.ccli.  xw,  1. 

'■■  Marc.  IX,  .33. 

">  Mallli.  XX,  20  ef  soq. 

8  I  ad  Corinth.  iv,  4. 

^  .lob,  xxvii,  6. 


472                                       r).  ALH.  MAG.  ORD.  PH.ED. 

teni  jusli  ambo  antr  Dcum,    incedenles  Aliuil     argumentum    (Uscordiw     inter 

in  omnibus  mandatis  et  jnstificationibus  Deum  el  liominem  est,  cum  homini  tlis- 

Domini,  quantum  ad  primum  :  si/te  que-  plicel  divina  ordinatio  circa  crealuras,et 

reln  \  quantum  ad  seoundum.  Simililer  divini  mores  el  exempla,  ac  sanctissima 

arj^^umentum  de  utroque  habuil   Judilli,  opera  Jesu  Cihrisli.  Tnde   scriptum  est : 

de  qua  scriptum  est  :  Erat  luvc  in  omni-  «  l)isj)licet  Deo,  cum  displicet  Deus  » . 

bus  famosissima,  quoniam  timebat  Do-  Aruuuunlum  falsie  concordiiBad  proxi- 

minum  valde,  nec  erat  qui  loqucretur  de  mum   hahtt,   cui  hona   opera,    et   sancti 

illa  verbum  malum-.  mores  aliorum  in  corde,  disjdicenf.   (juiT» 

tamen  verhis  quandoque  commendat. 

D.   \r..'umenlum    faisie  concurdice   in-  Argumentum  autem  discordii^  hahet, 

ter  Deumrt  liomincs  est,  quando  aliquis  tjui  scusum  suum  aliis  praq^onit  :  et  sen- 

non     sollicite     investigat     conscientiam  sum  aliorum  semper  post  se  trahere  ni- 

suam.  I^t  sic  |»er  erroneam  consci«'nliam  tilur  seu  disjionit  :  el  numquam  alioiiim 

suauj  «redit  se  placere  Deo,  cuiii  in  omni-  xMisui  sensum  suum  coadui^are  j)roj)onil. 
hus  verc  disjdiceat. 


I 


CAHUT  XVI. 

1)4'   (  oiishiiilhi. 


.\.  Conslantiu  veru  et  perfrcta  est,  cum  1»    lllf  vcram  constantian»    huhet,  qui 

homo  nec  in  |)ros|)i>ris,  nec  in  advert>i»t,  numquam  iii  lamh'  divinu  cessat,   ju\(a 

a  |)crh-clionr  rclrahi  potcsl.  Siciit  Job,  di-  illiid   INulmislu*  :  Itcnedicani    Uuminum 

ccns  :  /tuncr  dcfiiiain,  non    rcrrdam    ab  in   umni  tcmporc,    scinpcr    laus   rjus    in 

innocriitia    inra.   Jiistifiratiinirin  mrain,  urc  inrn'',  clc.  .Nei-  c»'S>at  a  fervciiti  d(<»i- 

quain  rif/ii   triirrc,   nnii    drserain  '.   .\ti-  ilcrio  |irolicieiidi.  Nuin  l«'.>lc  l.cone  l*uj)a  : 

iiiinis.    iiec    hhnidiliis,   induci   [lolc^t  ad  «  .Neiiio    no.strum    lam    pcrfcctus   est  et 

trun.s<;rcssiioiicm    vutoruiii  ct   divinorum  saiictus,  ut  jicrfcctior  et  suiictior  essc  non 

j)ra!t-c|)toriiiii.  Sicut  scptein  fratrcs  iii  li-  jiussit».  Idcm  :  ><  Ihi  iiicitliint  dcliciciuli 

hrii  MachuhuMiruiii,  t|iii  j)rieci.HiH  Jiii^uis,  |icriculniii.    uhi    jiroliciciidi   ilc|)osucruiit 

ct  ahstructa  cutciapitis,  ct  cu!si8  sumiiii-  ajij)ctitum.  n 
lutihus  iiiuiiuiiiii  cl  |)ctiuiii,  iii  ollis  aiiciK 

vivi  lorijuchunlur '.  Kt  lilcu/uius  suh  si  (        \d    xcrum    coiisluiitium     iiidiiccM' 

mulutionc    noluit   illicitaM  curiicM    coiik^*  ii«c  «lehi-t  ci)n»tiii)liu  iiiartvruiii,  «t  |>ra-- 

dcrc,  scd  dixit  sc    j)titius  vcllc    joifiiiilli  cijiui)  vir^Miiuiii  <|U.i«  iii  scxu  fra^Mli,  a-tcr- 

atl   iiifcrniim  •  naiii  ^loriaiii  j>cr  i  itiistjinliain  mcrucriiiil. 


'  lii<  .  I.  '>  ^  a   11  M.iiliali.  «II,  I  ct  »P(|. 

•  Jn.lilli,  Mii,   H.  ••r.r    iImiI.,  »1,  |H  rl  *«»*|. 

-'    l"l',    \XVM,    .'.(•l    1'.  »    |',.il       VVVlll.    *J 


f 

ij 


PAHAniSlJS  A\1M/K,  C\\\  XVH. 


i73 


Sed  aniplius  movere  nos  deheludcon- 
.slanticini  perlinacia  Judaeorum  et  hcere- 
licorum,  et  perverfOrum  hominum  in 
maliliis  suis  lemeritas  :  qui  pro  perlldia 
et  pertinacia  iniquilatum  suarum,  grave 
tormentum  liahont  in  conscienlia  sua  in 
pripsenti^  et  gravissimam  poenani  animaj 
et  corporis  exspectant  in  futuro. 

1).  Ar^uumenlum  veroe  constantia?  est, 
(Mim  aliquis,  nec  pro  amissione  corporis, 
iiuque  rerum^  cessat  ah  omnihus  qua^ 
Deo  phicent.  Sicul  'l'ohias  a  sepullura 
niortuorum  non  cessavit  :  pro  quo  rex 
Sennacherih  omnia  ei  hona  ahstulit,  et 
insuper  occidi  proecipit  '.  Sic  Daniel  ah 
oratione  non  cessavit  ^  Sic  Apostoli 
post  resurrectionem  Chrisli,  nec  propter 
IhigeUationem,  uec  propter  limorem  mor- 
tis,  a  manifestatione  nominis  Christi 
cessaverunt,  dicenlcs  adversariis  Petrus 
et  Joannes,  an  Deo  ma^is  oJ)edire  oportet, 
vos  ipsi  judicate.  Sl  justtim  est  in  con- 
spectu  Dei  vos  potius  audire  quam  Deum, 
judicate  \  Item,  Petrus  etApostoli  dixe- 
runt  ad  illos  :  Obedire  opovtet  Deo  ma- 
f/is  quam  homi^iibus  \ 


I"-.  .Vrj^umentum  incunstantiiP  est.cum 
aliquis   propter  tavorem    hominnm,   v.-l 
lucrum    ahquod    ohtinendum,    ivfL-dil   a 
via  jnstitia^.    Sicut   Ualaam,   (|ui    propter 
munera  et  ainiciliam   Halac,  conlra  pnr- 
ceplum    Domini    voluit    malediccn^    po- 
pido  Israid  '.  N'c|,  [iroptcr  liinDrem  renmi 
lemporalium,    sicut    ille     dives    recessit 
tristis   a  Domini   Jesu,    cum  suaderct  ei 
pcrfectionem  :   /uat  enim  habens   mul- 
fas  pos.sessiones'-  et  divitias,  quas  dilexit. 
Vel,    propter    limorem    corporis,    sicut 
Apostoli    a    Domino    suo     dilecto    Jcsu 
Christo    omnes    fugerunt   '.    Mathathias 
vero,    contemnens  honorem    exihitum  a 
nuntiis    reyis    Antiochi,  et    munera   pro- 
missa,  relictis  omnihus  fugit  in  montes, 
ut  legem  Domini  conservaret*.  Item,  nec 
appetitus     amicitiye,    nec    timor    rerum 
temporahum,  retraxit  eum  a  via  justiti.T. 
Similiter    nec     mors     corporis     rctraxit 
B.  Stephanum  a  via  justa  :  sed  intendens 
in  ccelum,  inter  pressuras  lapidum,  lixus 
permansit  in  Christo  '.  Simihter  et  Pau- 
lus,    qui  dixit  :    Ego  autem  non   solum 
alligari,  sed  et  mori  in  Jerusalem  para- 
tus  sum,  propter  nomoi  Domini  Jesu  '". 


GAPUT  XVII. 


I)e  l.ai's:ilale. 


A.  Largitas  vera  et  perfecta  est,  cum  slrat.  Imo  etiam  omnihus  indigentihus 
ahquis  omnihus  indigentihus  res  tem-  hona  spiritualia  lequisilus  lihenter  com- 
l^orales  pro    posse  suo  hilariter  admini-     municat,    vidclicel     in     confessionihus, 


'  Cf.  Tob.  I  et  II. 

-  Cf.  naniel.  vi,  tO  et  seq. 

»  Acl.  IV,  19. 

*  Ibid.,  V,  2<.t. 

^  Cf.  .Numer.  .xxii.  1 7  et  18. 


«  Mattli.  XIX,  22. 
'  Maltli.  XXVI,  .i6. 
«  I  Macbab.  ii,  28. 

9  Act.  VII,  :;:;. 

»0  Act.  XXI,  13. 


474 


D.  ALB.  MAG.  ORI).  PR^D. 


praedicationibus,  cunsiliis  cl  doclnnis. 
iNec  solum  desiderantibus  hujusmodi  pa- 
ratus  est  :  imo  cliam  non  desiderantibus, 
et  non  curantibus  doctrinam  et  praedica- 
tionom,  secundum  consilium  Apostoli, 
opporlune  et  impurtune  participat'  :  imo 
et  invitis  et  ijrnorantibus,  urationes,  ge- 
milus,  ac  lletus  coram  Deo  communicat. 
Nec  hoc  sufticit  vere  largu,  nisi  etiam 
se  totum  evisceret  in  sludio,  in  medila- 
tionibus,  et  in  sanclis  «iperibus  ^onlinue 
pro  salute  proximorum. 

|{.  .\d  banc  hirgitatem  indurrre  nos 
debet  appelitus  conformitalis  Dei,  qui 
tam  continue  dat  sua  dona  t»'m[)oraiia 
vi  spiriluaha  umnibus,  etiam  non  |>i'ten- 
tibus,  el  super  omnia  hiBC  carnem  el 
(•anj^uinem  dih^clissicni  lilii  sui  Jesu  (Ihri- 
sti.  iNec  suflicil  ei  dona  sua  dare  simjdi- 
tiler,  nisi  etiaiii  seipsum  sint-  mcn>ura 
tiel  in  sin^'ulis  donis. 

Cumnifndat  lar},'ilalem  suam.  «luod 
nulli  ni'>;el  sua  dona,  (luuntumt  umqu»' 
sibi  atlvirsetur.  Imo  pluries  iu  die  el  iu 
nucle  dona  sua  cuilibel  elar^'itur,  t|uan- 
tumcuni(|ue  a  quuquam  olTendutur. 

Approbal  in  hoc  lar-^itatem  suam, 
(|uod  i|uandocun>(jUc  invcnit  opporluni- 
talcm  ali({uam  in  r«'(  ipicnle,  statin»  ab 
ellliixionc  ^piiilualiuin  douoruiii  nc(|iia- 
quaiii  se  polesl  conliuere.  Ijcol  ex  su- 
pienlia  divina  pra-noscat,  (|uo(l  lecipiens 
illa  donain  |tro\imo  debeal  aiiiiltcrc.  vcl 
ea  continuo  detiirparc,  vd  ipMim  |Mr 
cadcm  iiiipii^Miarc. 

Ad  idi-m  indin  crc  iios  dcbcl,  (jiind 
uliena  sunt  qme  damus.  Kt  provcrbiiiiu 
esl,  quod  lalii*  corii^ia?  Hrind.mliir  c\ 
pellibus  uliciiis.  Iiidc  D.  ( .hry^(»l«»iiiUH  : 
«  npiis  esl  eiiim  ctiaiii  t\*'  liio  noii  laiii 
pnrciim  cJKf  :  sed  cuiii  Doiiiini  libi  cr.»*- 
ditae  siiit  facultalcs.  ciir  lam  lcuav  oh*  ? 


(-.  Argumentum  verae  Uu-i;itatis  esl, 
cum  aliquis  dat  sua  indigentibus  iiilariter, 
sine  mcritis  alicujus,  gratis  et  sine  spe 
recompensationis.  Sic  dedit  Duminus 
.lesus  et  se  et  sua  orania  :  ct  hoc  maximi-e 
perfectioni>  esl.  i\ec  suflicit  vere  largo 
sua  dare,  imo  etiam  pro  salute  proximo- 
rum.  tempore  necessitatis  usque  ad  mor- 
tem  exliibet  semetipsum.  siciit  docet  M. 
.luannes,  dicens  :  Jn  Jior  lOf/iiovimns 
cliaritatfni  bei.  (juoniam  illf  aiiiniiiiu 
suam  pio  iiiibis  pasuit  :  cl  nos  litbi-mus 
/iio  /ratribiis  animas  ponere  '. 

-Vd  huc  tamen  magis  obliganlur  l*i;v- 
lati.  Ilanc  largitatem  habuit  Apostcdus, 
dicens  :  Eijo  auteni  libentissime  impen- 
tlam,et  superimpendur  ipsepro  unimabus 
I  rstris  '.  Idem  quoque  ail  alibi  :  Quolidie 
morior  per  lestram  (jtoriam,  fratres  ',  id 
cst,  pericula  murtis  suslineu.  Vere  lar- 
gus  sine  spc  recumpensaliunis  dat  Do- 
inino  totum  quod  est,  quod  habct,  el 
iiuud  potol,  ad  u^tcrnam  divin;e  laudit» 
augmentatioiium  :  singulis  .\ngclis  el 
sanctis  ud  perpetuaiu  exsultaliouein,  siii- 
gulis  peccaloribus  ad  couversionem,  liiu- 
^ulis  justis  (  l  pcrlcctis  ad  pcrlectiouis 
conservationcm  ct  c(»nlirmationem,  siu- 
giilis  pur;;an(lis  ad  pd-narum  niiligatio- 
iiciii  ct  abbrcviationeiii. 

h    Arguiucntiim    falsa-    lar^ilalis   e»t, 
cum  ali'|iiis  dat  stia.  iit  laiidctur  ab  uliis  : 
nc  aliis  datilibiis  vilior  rcputctur.  vcl  iit  i\ 
clamorc    paiipcruiii    liberelin        'i    iiin< 
rcm  ct  iiicritiiiii  |icrtlit. 

Il  111,  l''al>c  largiinesl  (|iii  dal  siia  prop- 
ti-r  coai  tioueiu,  \*'\  ali(|iiciii  favorciii  : 
vcl  pnqilcr  spciii  gratiii*  iii  pta-seiili.  ct 
^loria*  111  fiitiiro  :  vcl  pi^qilcr  timorciii 
.ludicis  (|iii  durc  |>r.e(i'pit,  rujiis  prii— 
cepli  traus^MTHHioiieiii  iioii  Irausifct  iiii- 
piiiii'. 


>  II  ,\A  Timiilli.  IV,  2. 

*    S.    Jii«.'«>B<*    Chhy<m»*toiii^,    llitiiiil.    Ii>    III 
Joruin«*iii. 


I  Jttaiiiii*,  III.  <3. 
•  II  ,iil  rtiiiiitli.  \ii,  !."•. 
»  I  .ul  lU»i»ii"'    «^    ''I 


PAi{Al)ISi;s  AM.M/E,  CAI».  XV|||. 


475 


GAPUT  XVlff, 


De  Aeiilalf^ 


A.  Veritas  justa  est,  qaando  vere  con- 
conlanl  mens,  lingua,  et  opera  :  ut  quod 
sentit  quis  in  corde,  hoc  profert  ore,  et 
perlicit  opere.  Exemplo  xApostoli  invitan- 
tis  :  Imitatores  mel  estute,  fratres,  et  ob- 
servate  eos  \  id  est,  imitamini  eos)  qui  ita 
ambulant,  sicut  /labetis  formam  no- 
stram  \  Glossa  :  Id  est,  sicut  ego  credo, 
doceo  et  vivo. 

B.  Tlle  verax  est,  qui  Deo  et  omnibiis 
honiinibus  immutabiliter  omnia  vota  ser- 
vat :  et  omnia  verba  sua  semel  dicta 
opere  complet,  nisi  ea  quandoque  salu- 
bri  consilio  mutet.  Juxta  illud  Isidori : 
«  Tn  malis  promissis  rescinde  ndcm  :  et 
in  turpi  voto  muta  decretum  -.  »  Sic 
Dominus  quandoque  sententiampropriam 
perumtavit,  ut  palet  in  Ezechia,  et  .Nini- 
vitis.  Xani  Ezechiam  moriturum  per 
Isaiam  pra^^dixit,  et  tamen  quindecim 
annos  el  post  fletum  adjecit  ^  Et  Xini- 
vem  infra  quadraginta  dies  subverten- 
dam  per.Ionampraedicavit,  quam  propter 
humiiiationem  re^ns  et  populi  stare  per- 
niisit  '. 

C.  Ad  amorem  veritatis  inducere  nos 
debet,  quod  Christus  est  veritas  ^ :  et 
quia  veritas  semper  in  se  amabilis  est. 
VA  licet   aliquibus   quandoque   gravis  sit 


veritas,  et  intoleral)ilis,  non  est  lioc  ex 
parte  veritatis,  sed  ex  parte  prava'  volun- 
talis  eorum,  quam  libenter  implerent,  si 
veritatem  contrariam  non  haherent.  Ca- 
stis  et  humilibus  amabilis  est  verilas, 
quce  commendat  castitatem  et  bumilita- 
tcm,  et  deteslatur  impudiciliam  et  super- 
biam  :  quia  nimis  contrariaest  impudicis 
et  superbis  qui  se  in  oppositis  iirmave- 
runt. 

Item,  Quia  veritas  omnia  vincit,  sicut 
probatum  est  in  Esdra  \  VA  quia  verilas 
immutabilis  est,  sicut  Dominus  Jesus  di- 
cit :  Facilius  est  coelum  et  terram  prxter- 
ire,  qiiam  de  lege  unum  apicem  cadere' . 
Et  apud  Matthaeum  :  Amen  quippe  dico 
vobis,  donec  transeat  ctplum  etterra,  iola 
uinnn  aut  unus  ape.r  7ion  pr/eteribit  a 
lec/c,  donec  oninia  fiant  \ 

D.  Argumentum  verilatis  est,  cum 
quis  nec  pro  favore  alicujus,  nec  pro  uti- 
litate  propria,  nec  pro  amissione  rerum 
vel  corporis,  veritatem  relinquit :  nec 
dissimuUit,  nec  palliat  in  aliis  :  nec  um- 
quam  ex  proposito  aliquod  falsum  dicit, 
nec  dicere  proponit  :  nec  verba  sua  se- 
mel  dicta,  nisi  propter  causam  necessa- 
riam,  permutat.  Exemplo  Balaam  dicen- 
tis  :  Si  dcderit  mihi  Dalac  plcnam  do- 
mum  suam  argenli  et  auri,  non  potero 
immutare  verbum   Domini  mei,    ul   vel 


'  A(l  Philip.  ui,  17. 

*  S.  IsiDOHLS,  Lib.  H  de  Synonvmis,  cap.  dp 
nenducio.  Habetiir  et  in  Deorelis,  Causa  22, 
3ufBst.  4,  cap.  In  malis. 

'  Cf.  Isa   x.xxviii,  1  et  seq. 


/•  Cf.  Jonaj,  ui,  1  el  seq. 

•"'  Joaii.  XIV.  0  :  /v/o  mm  lin.  ct  rerilns,  cl  riin. 
6  Cf.  111  Esdra',  ui,  II. 
"  I.uc.  XVI,  17. 
«  .Mattli.  V,  18. 


476 


D.  ALB.  MAG.  ORD.   PR.ED. 


plus,  vel  mimts  loqiiar  '.  VA  simililer 
excmplo  Jeiemise,  MicliiEa',  Danielis,  el 
aliorum  Fro[)helariini,  qui  nulla  causa 
vinci  poterant,  ut  a  veritale,  veri)is  vel 
faclis,  aliqualenus  deviarent. 

1"^  .Vrgumentum  falsitalis  est,  unum 
habere  in  ore,  et  aliud  in  corde  :  et  verha 
sua  cx  faciii,  sine  causa  ulili  et  necessa- 
ria,  permutare.  «  .Non  soluni  ille  proditor 
est  veritatis,  ut  diiil  D.  Chrysustomus, 
qui  transgrediens  vcrilalem  |)alam  men- 


dacium  |)ro  veritale  loquilur:  sed  etiani 
ille  qui  non  lihere  pronuntiat  veritateni, 
quam  lihere  pronunliare  oportet,  aut  non 
iihere  veritatem  defendit,  quam  liherede- 
fendere  oportet,  prodilor  est  veritalis. 
.Nam  sicut  sacerdos  dehitoresl,  ut  verita- 
tcm  quam  audivita  Deo,  lihere  praulicet, 
sic  laicus  dehilor  est,  ut  veritatem  quani 
audivit  quidem  a  sacerdotihus  prohutam 
in  Scri()turis,  defendat  lideliler.  Quod  si 
non  fecerit,  proditor  esl  veritatis  -.  )j 


CAPUT  XIX. 


Dr   \laiisii<'lii<liii<* 


\.  Maiisui-ludu  \rra  sivc  i)inij;nituH 
*->{,  cum  [troptrr  iilalas  injurias  nirns  m- 
quaquam  e\acerl)atur.  nec  amaritudo 
cordis  exlerius  indiratur:  i»«'d  ««st  siiut 
hnmi)  iiuii  uitilinis,  /7  ////;/  /uibfus  tn  fnf 
siio  redari/uliniirs  .  hixeniplo  .Ifsu  C.liri- 
sli,  dc  (|Ui»  Isaias  :  A7  iinii  itjn-ntit  os 
suitm  :  sicitt  nvis  ait  ncrisiniifm  i/ucrtitr, 
cl  qititsi  in/nits  curam  tniu/ciitc  .sc  n/nutt- 
tc.sccl^  ct  rinii  apcriet  ns  suwii  '. 

\  iu\r  dicit  (il4).s«>a  supi-r  .MaltliaMim  : 
«  .Milis  cht,  quciii  asjnTitas  mcrilis  m-ii 
amaritudi)  iidii  afliiil,  M'd  >implicilas 
lidci  ad  oiiiiicin  injustiliaiii  patieii- 
dam  inslruit.  .Milih  est,  quciii  iiec  rai>- 
ror,  iict-  ir.i  allicit,  scd  oiiiiiia  teqiia- 
nimiter  sustiiD'!.  Ilujus  virtulis  iiiu^mwi* 
quasi  iiiu^'i>truiii  sc  lccit  Dominiis  :  qiiod 


nou  fccissct,  nisi  una  suiiima'  pcrfeclio- 
nis  h.ec  virlus  essit.  liiscitc,  inquit.  a 
mc,  i/ttia  mitis  sum  ct  /iitmi/is  cnrtlc  '. 
Mansuetus  nun  irritatur  :  non  nocet,  nec 
noccrc  co^'itat.  .Mitis  cst,  qui  iiiHiis  mo- 
iil)U>    dominatiii  lla'r    omnia     dicit    \ 

iilossa  ihidcm. 

W  \d  umoreiii  iiiansui'tiidiiiis  indiicere 
iios  dctiet  hcutitudo  proiiiissu  c\  persn- 
iia  Cliristi  diccnti^t:  Hcali  mitcs,  i/uouiain 
ifisi  pnssiilchuut  tcrram  '•.  D.  .\iij.'U>li- 
iiiis:  »  lllam  crcdo  tcrruiii,  de  quu  in 
INaliiio  dicitur  :  Tii  cs  s/jcs  mca,  /lorlio 
mca  lu  tcrra  vivcutium  \  Kt  paulo  ponl 
/tcati  autciii  uiitcs,  i/unuiau%  i/isi  /mssiilc- 
hitiit  tcrram ,  ih'  «jua  pclli  iioii  pofttiuiil  V  ■ 
Dc  hac  l«'rru  l*saliiiislu  :  Maiisucti  autcm 


'  NuiiiMr.  x%i\,  IH. 

'    S.     JuA.^MNBIt      CIIHVB^inTUIIUs,     IIoiiiiI. 
.MaUliiituiii.  iii  (iprrc  iiii|ifiTi'i'lii. 
■*  INal.  wwii,  1."» 

^    In.I        I    |>> 


Mallh.  XI,  -••• 
•II  Ibiil.,  \ ,    > 

1  PmI.  ciu,  • 
•  S.  Act.r^Ti.M  <>,  l.il». 

IIIUlll'-. 


>!•'    .><itii     li<'tliiiii    ■>■ 


PAHAUISUS  Ai\IM/E,  CAl».  XX. 

/i:i'redi/abffn/  (ermm,  rl  delectahioilur 
iit  inultiti(dinc  pacis  '.  Iteni,  l*rovorl). 
111,  34  ;  Ma)isuelis  dabit  (jratiam^  ct  lilo- 
riam  :  ncmpc  Dcus.  Proindo.  Audiant 
mansueli,  et  Iscteiitur  -'. 


i77 


noo  in  iacic   aliqnam   ainaiitudinoni  do- 
inonslral,  soil  (|uietnin  animuin  ad  inlia 
hilanduin  Deiiin  sompor  resorvat. 


(].  .\rguinenlnin  vor;o  inansuoludinis 
ost,  cuni  incns  in  afllioliouo  iii»n  inunuir 
rat,  ncc  inordcnles  vcrbis  rcmordet  :  sio 


l).  .\rf;uincntuin  fal.sa.'  inansucludinis 
ost,  ouin  lunnd  verlja  inollia  ot  mansurta 
[)roroil,  faoi(!in  niansuclam  oxliilict,  cl 
lainon  i;ravoin  ainaritudinoin  in  animo 
portat. 


CAPUT  XX. 


l>o  I  i(l(v 


A.  Fides  vera  est  credere  Patrcm  cl 
Filium  et  Spiritum  sanctum  nnum  esse 
verum  Deum  :  et  quod  in  liis  tribus  per- 
sonis  est  una  indivisibilis  Deitas,  ffiqna- 
lis  gloria,  cotetcrna  majestas.  Quilibet 
eorum  cst  increatus,  immensus,  getcrnus, 
summc  bonus,  sapiens,  omnipotens, 
Deus  et  Dominus.  Nec  tres  sunt  increati, 
immensi,  seterni,  boni,  sapientes,  omni- 
potcntes,  aut  tres  Dii,  aut  trcs  Domini  : 
sed  unus  est  increatus,  immensus,  seter- 
nus,  bonus,  sapiens,  omnipotcns,  unus 
Deus  et  Dominus.  Et  in  his  tribus  perso- 
nis  nuUus  est  prior  aut  posterior,  quia 
coseterni  sunt :  nec  aliquis  minor  est  aut 
major,  qaia  sunt  per  omnia  et  in  omni- 
bus  iequales.  Dillerunt  tamen  in  proprie- 
tatibus,  quia  Patcr  est  ingenitus,  a  nuUo 
babens  oric^inem  :  Filius  vero  a  Patre  est 
genitus,  lumen  de  luminc,  Deus  verus 
de  Deo  vero  :  Spiritus  sanctus  nec  crea- 
tus  est,  nec  genitus,  scd  aequalitcr  ab 
utroque  procedens. 

Ttem,  Vera  fides  jubet  credere,  quod 
Dominus  noster  Jesus  Christus  est  vcrus 


Deus,  et  verus  homo  :  aeternaliter  de  Pa- 
tre  natus  secundum  deitatcm,  tcmporali- 
tor  autcm  dc  matre  natus  secundum  hu- 
manitatcm,  et  per  omnia  nequalis  Patri 
secundum  divinitatem.  Qui  assumpsit 
animam  de  nihilo,  et  carnem  dc  purissi- 
mo  sanguinc  beatae  Virginis  Mariae.  Im- 
passibilis  ct  immortalis  secundum  divini- 
tatem,  passibilis  et  morlalis  secundum 
humanitalcm. 

Item,  Vcram  lidcm  habens  credit  om- 
nes  arliculos  lidei  lirmiter  ctindubitanler, 
scptcm  pcrtincntes  ad  divinitalcm,  se- 
ptem  vcro  ad  liumanitatcm  Jesu  Christi. 

]{.  Ad  lidom  vcram  inducore  nosdcbct 
hdes  antiquorum  rideUum,  scilicet  Abra- 
ham,  Isaac,  ct  Jacob,  Moysiset  similium. 
Ilcm,  inlidelium  et  gentilium,  scilicet 
Job,  llahab  meretricis,  et  similium.  Pcr 
hanc  placuerunt  omncs  antiqui  Dco.  Ft, 
Sine  fide  impossibile  est  placere  Deo,  sic- 
ut  dicit  Apostolus  ■. 

Ad  idem  inducerc  nos  debet  duplex  uti- 
litas  fidci.  iVam  vcra  fidcs  omnia    ])otost, 


'  Psal.  x.wvi,  II. 
-'  P^ai.  .x.wiii,  o. 


3  Ad  Hebr.  xi,  G. 


178                                    D.  ALB.  MAO.  OllD.   PH.^ID. 

omnia    impetrat.    Toste    Doiniuo   nostro  tare  quotl  omnia  liant  ex  fato,   vel  cursu 

Jesu   Christo,  qui  ait :   (hwiia  possibilia  naturae,  (.-1  non  ex  Dei  providentia. 

sunl  crerleuti  \   Kt :   Omnia  f/UH-cianque  Item,  Dicit  Chrysostomus  :  «  lllc  Deum 

orantes  pefilis,  credife  r/uia  accipietis,  et  esse  non    credit,    qui  ea  (Deo  proesente) 

evenient   vobis  *.    \][,  Amen   (lico   vobis,  facit  occulte,   qua;  publice  (prtesentibus 

yuia    quicumque    dixerit    huic    monti :  hominihus)  facere  pertimescit.  » 

Tollere  et  mittere  in  mare,et  )ion  htvsita-  Item,    llicronvmus  :    «    Non  est  vere 

verit   i)i   cordesuo,   sed  crediderit   r/uia  christianus   qui   non    audct    in  eo   stalu 

(juodcu)n(/ue  diueril  fiat   fiet  vi   .    Sicut  mori,  in  quo  audet  vivere.  »  lleu  !  mullapi 

montes  Cuspii,  pt'l«'ntt'   .Mcxandro,  udu-  fuerunt   olim  hsercses,  <le  quihus   scribit 

nati  sunt  •.  Ilicronvnms  :  «  Liherum  sic  conlitemur 

arhitrium,  ut  dicamus  nos  semper  indi- 

C.  Arj^umentum  vera?  lidei  e>l  fre-  y:ere  auxilio  Dei.  Kt  lant  illos  errare,  (jui 
quens  exercitutio  in  honis  operihus.  cum  .ManichaH)  dicunl  hominem  pecca- 
Num  sicut  corpus  mortuum  e.st  .sine  s|)i-  lum  viture  non  posse,  (juam  illos.  qui 
rilu,  ila  fides  sine  operihus  morlua  est,  cufu  .luviniuno  asserunt  hominem  pec- 
ut  dicit  Jucohus  ".  care  non  posse  :  quia  ulertjue  tollit  aniiin 

lihertatem.  Nos  uutem  dicimushoiniiieni, 

D.  Ar<.'umenluiii  fulsa'  lidri  esl.  mm  tl  >eiii|ier  p(»s>e  [leccure,  et  posse  iion 
credere    Srriplurvi'  per  omiiiu  ;    sed  pu-  peccure.  » 


CAPUT  XXI 


l>«-     S|M' 


.\.  Spen  vera  el  perfecta  ejil  exspecla-  fretjuenter  iii  hnniH  operihus  tic  exorceal, 

tio  rerta   futuru'  heatiludiiiis,  proveiiieii>  nuiii(|uani  taiiieii  in  itui;*  ineritis,  Kcd  ko« 

u.\  (;ratiu  Dei,  et  merilis  prii'(  (■(leiitihii>.  Iiim  iii  supcrahundaiiti  hoiiitate  el   lar^- 

llipc  duo  necessaria  sunt  ad  spem.  Ctra-  tate  Dci  conlidit  ;   iieHciens   ulruiii    hona 

tia  cnim  Dei  iion  iiisi  pt-r  iiDTita  coiisit-  sua  Deo   phiceaiit,    ciiiii    opiiic<«  justitia; 

vutur  :   iiieritis  auteni  sine    ^Tulia  iieiiio  noslrfp  siiit  Hicut  puniiiis  nieii^truatiT  *. 
jialvatiir.  Spen  cr^o   »iiic  incritiH  iion  est  llle  veram  spem   hahct,  qui  Deo  sacri- 

»pcs,  sed  ()ra'suiiipti().  liciuni  justuiii  olTcrl,  juxta  illud  :  .sVirri- 

firale  savrifinum  justitin',  rt  sperate  in 

II.  Ille    vcraiu    spem    hahel,   (pii    Im  1 1  lintnitin    .  Siicrilicium  justiini  esl  Dnnii- 

'   M.oc.  u,  22.  •  H(  •«,    l.flicial.    .i7,    ali.     »><*♦,     nlcin     '••r.ii'i'i 

•  Mair.  \\,  21.  (Nola  «•dit.  I.ORd.). 

•  Ibid  .  ♦.  'ti  '  Jiicobi,  II,  17. 

•  Pi.rius    rrmrsTOh,   lii    biHlurin   DclinlaHtica,  •  Uo.  tii»,  6. 
L*a|t.  .i.  S  Amm.mi  »,  aiclii)'|i.  Flomilia',  I  part.  '  INal.  n,  •'». 
biBluriH',  lil.    \,    ii\y    -J,  I   lU.    Ju.\.n.s(a   .\aICI.K- 


PARADISl  S  A.MM/E,  CAI».  \\l. 


47') 


iius  nosler  Jesus  (ilirislus,  unigenilus 
l)i'i  Kilius,  qui  se  \)yo  poccalis  toLius 
niundi  obtulit  Deo  l*atri  in  ara  crucis, 
iiin[)liorein  eniendani  olTerens,  quani  to- 
tus  nuindus  debebal.  Sutlecisset  enim, 
ut  dicit  I).  Anibiosius,  una  gutta  lain 
pretiosi  sanguinis,  ad  redimenduni  toluni 
genus  bumunum.  Sed  abundanter  elTudit, 
ut  abundantiam  sua?  dilectionis  ostende- 
ret.  In  hoc  sacrillcio  est  tota  spes  et  sa- 
lus  noslra,  juxla  iilufl  I).  Hcrnardi  '  : 
«  Peccavi  peccatum  grande :  turbalur 
conscientia,  sed  non  perturbatur :  (|uo- 
niani  vulnerum  Domini  recordabor. 
Xcmpe  vulneratus  est  pro[)ter  iniquitales 
nostras.  (Juid  tam  ad  morlem,  quod  non 
Cliristi  morte  salvetur?  Si  ergo  in  men- 
tem  venerit  tam  potens,  tamque  eflicax 
medicamentum,  nulla  jani  possum  mor- 
bi  inalignitate  terreri.  Et  ideo  liquet  er- 
rasse  illum,  qui  ait :  AJajor  est  iniquilas 
mca,  quam  ut  vcniam  mcrear  '-.  »  Et 
paulo  post :  «  Ego  vero  fidenter,  quod  ex 
me  milii  deest,  usurpo  mihi  ex  visceri- 
bus  Domini,  ([uoniam  misericordia  ef- 
lluunt,  nec  desunt  foramina  per  quai  ef- 
lluant.  Foderunt  manus  ejus  et  pedes, 
latusque  lancea  foraverunt  " :  ut  per  ri- 
mas  liceret  mihi  sugere  mel  de  petra, 
oleumque  de  saxo  durissimo  *  :  id  est  gu- 
stare  et  videre,  quoniam  suavis  est  Do- 
minus  '.  » J^^t  paulo  post  :  ^  At  clavis  i'e- 
serans  et  clavus  penetrans  factus  est  mi- 
lii,  ut  videam  voluntatem  Homini.  (^)uid- 
ni  videam  perforamen?  CUimat  clavus, 
ilanuit  vulnus  quod  Deus  sit  in  (^lbristo, 
mundum  reconcilians  sibi.  »  Iterum 
paulo  post :  «  Patet  arcanum  cordis  per 
foramina  corporis.  Patet  magnum  illud 
pietatis  sacramentum.  Patent  viscera  mi- 
sericordise  Dei  nostri,  in  quibus  visitavit 
nos  oriens  ex  alto  ".  Quidni  viscera  per 
vulnera  pateant?  In  quo  enim  clarius 
quam  in  vulneribus  tuis   eluxisset,  quod 


t",  Domine,  suavis  d  mitis.  et  niulla; 
misericordia'?  .Majorem  eniiii  iniscratio- 
nem  nemo  habet,  quam  utanimamsuam 
[)onal  quis  [^ro  addictis  nujrti  ct  dainna- 
tis.  Meuin  |)r()inde  meritum,  miseralio 
Domini.  ..  Ilactenus  1).  IJernardus.  Mise- 
licordia  Domini  in  nuillis  patuit :  jcju- 
navit  eniin,  vigilavil,  oravit,  sudavil,  las- 
satus,  laciymatus,  llagellatus.  (ja-^sus, 
crucilixus  fuit,  ul  in  ipso  supplementuiu 
omnium  detectuum  iiabeamus. 

C.  Ad  verain  spem  bealitudinis  indu- 
cere  nos  debet  excellentissimus  amor  .lc- 
su  ('hrisli,  quo  eum  cogente.  cum  lanta 
amaritudine  salutem  nostram  nobis  pro- 
meruit.  Et  ne  oblenta  nol)is  salus  depe- 
riret,  diligentiam  lantam  adbibuit,  ut 
conferret  nobis  Angelos  ad  protectionem, 
Scripturam  ad  erudilionem,  exem[)la  sua 
et  sanctorum  suorum  ad  viae  demonstra- 
tionem,  corpus  suum  et  sangninem  ad 
confortationem. 

D.  Argumcntum  vera»  spei  habet,  ([ui 
viriliter  resistit  malis,  et  confortatur  in 
bonis  :  qui  virilis  est  in  aggressu  arduo- 
rum  et  fortis  in  perseverantia  ipsorum, 
juxta  illud  :  Viriliter  agite,  et  conforte- 
tur  cor  vcstrum,  umncs  qui  sjieratis  in 
Domino  ' . 

E.  Argumentum  falsae  spei  habet,  qui 
pnecepta  divina  et.vota  transgreditur, 
non  curans  vitam  suam  corrigere  secun- 
dum  Scripluram,  praesumens  nimis  sine 
meritis  de  bonitate  Dei.  Talis  spes  vana 
est,  sicut  dicitur  in  libro  Sapientiae  :  Spes 
impii  tamquam  lanugo  est  qu,T  a  vento 
ioUitur,  et  tamquam  spuma  gracilis 
qux  a  procellis  dispergitur,  et  tam- 
quam  fiimus  qiii  a  vento  diffusus  est,  et 
tamquam  memoria  hospitis  unius  diei 
pnetereuntis  ^. 


'  S.  Bernahdus,  Senn.  <>l  in  Cantica. 
-  Genes.  iv,  13. 
'  Cf.  J'sal.  X\\,  17. 
^  Cf.  Deuter.  xx.vii,  13. 


^  Cf.  Psal.  xxxm,  'J. 
6  Cf.  Luc.  T,  78. 
'  Psat.  x,\x,  2:i. 
'^  Sapient.  iv,  i.>. 


480 


1).  ALB.  MA(i.  OHI).  PILEI). 


CAPUT  xxn. 


Ilo  i  iiiioir. 


A.  Tiinor  juslus  e.st  lidc  cl  iiiorihus  di- 
vinoruni  (iiiif^ens  cuslodia  prarcptoiuni. 
Item,  juslus  tiinor  est  anxietas  eordis. 
retrahens  hoininem  ah  illicito  usu  ineii- 
hrorum.  sensiiiiimiuc  exterioiiim,  tl 
alTectionuin  interiorum  :  lu-  anima  vel  i 
Deo  [lenitus  separetur,  vel  a  lamiliaritalf 
ipsius  ali<|uaii(ulum  elon^^rtur.  (laveiis 
eliani  ne  meiis  \tl  in  <  ihn,  v«'l  in  potu, 
vel  in  soinno,  vel  in  aliijua  crealura  mi- 
nimain  delrctationem  ([uarat,  <t  sir  a 
fervore  tepesrat.  Ifanc  anxietalein  hahet 
sponsa  ail  sponsum  charissimum  :  ne  iii 
alitjuo  mtjtu,  incessu,  vmho  vel  fact«t 
ipsum  otffnJat,  i|iiii  ingratitudinem  ejus 
incurrat.  Itein,  nt>  minut  ^rata  sit  |Hr 
cnlpam  ali()iiam,  <>liam  minimam.  Ju>tus 
timor  cogit  non  soluin  a  |M'ccatis  ^'ra\  i- 
hus,  iino  1'tiam  a  veiiialihus  ahsliiierc. 
\am  ex  i'onsu<'tu<line  vi-nialium  sectiri- 
^tas  iiK-iitis  i-t  familiarilas  h<'i  •imilliliir,  •  t 
gralia  mullirormis  negligilui . 

li.  .Vd  Jiistum  limoi'1'm  iios  iiidurere 
d(-h<'t  multi{>l<'X  <-jus  iililitas.  Kst  <'iiiiii 
initiuin  .sap<>iitia',  tosto  Piialmista  :  //</- 
ttion  sapifntir  timor  Ihnniiii  '.  I.l  iiii- 
tium  jiistiti.e,  jiixla  illud  :  (Jui  sinr  tiino- 
re  est,  iion  fiott-rit  /usli/irtiri  *.  Itelil,  e»l 
si>;na<-uliiiii  et  i-onclusio  oiiniium  virlu- 
tuin  et  ^raliarum,  juxt.i  illml :  Tnnor 
l)fi  sufitr  oinnia  \e  sufn-rfionit  .  I  hi  iioli 
esl    timor    hoinini,  omiiis  ''ralia  suhito 


dispergitur,    el    conscientia    iterveititur, 
jiixla    illud  :  Si   uon   in    tiinorc   Domini 
tcnneris  te  instanter,  cito  subvertelur  do-    / 
//;//v  tun  '.  Wk 

Aliam  utililalem  limoris  Dumiiii  alVerl  ' 
h  Hernardus  :  «  In  veritale  didici,  nil 
.et|ur  i-llicax  esse  ad  ^raliam  promeren- 
dam,  rrtiiiendam,  rciuperandam,  (|uam 
si  omiii  l*-mpore  coraiii  heo  invi>niaris 
n<»n  allum  saper.-,  sed  timere.  lirnlus  fw 
nto  i]ui  seiufter  est  fnividus  '.  'rime  ergo, 
I  um  arriserit  ^'ratia  :  liine,  <  um  ahi(>rit: 
time,  cum  denuo  reNeitetur:  el  hoc  ost 
srmper  pavidum  c^se  ' .  »  Kt  paulo  post : 
i<  r.uni  adesl,  tiiiie,  iie  non  di;,'neopereri8 
ex  ea.  »  llt  patilo  |iost  :  «  'rime,  cumsub- 
Iracta  fuerit  ;.;ratia,  tam(|uam  iiiox  casu- 
rtis.  »  \'A  p.iiicis  inlerjectis  :  «  Jain  si 
^ratia  n-propiliata  redieiil,  mullo  ani- 
plius  tuiic  tim<>nduiii,  ne  forte  contiii^^al 
r<>C(>(livum  pali,  juxla  illud  |-!vaiii:elii  : 
herv  snniis  /iirlns  rs  :  jiiin  noli  firr,  iirr, 
ne  drtrriiis  tifii  atiifuid  eontinijnt 

.\d  idi-m  indurere  llos  drhel  iiiiseru 
hilis  (-.'isus  An^^eloruiii .  di-  ijiio  .lidi  uit : 
/-,/•/•/■  ifui  serviunt  ei,  non  sunt  stnftHes,  rt 
iii  .\ii>/eiis suis  n-firrit  fwavilut  'm  :  ijuan- 
to  maijis  /li  ffui  liafiitant  domos  fuleas, 
ijui  terrrnum  liafirnt  /'undainentum ,  euu- 
sumrntur  vrtut  a  linea  *  .  Iliiii,  cuhuh 
sanctorum  virorum  ah  initio  mundi :  sic* 
ul  fiiit  .\ilam,  Samsoii,  Saloiiioii,  et 
omiirs    \po.,|oli.  |-!l,heu!  hodi'-  ^i"   s.oi 


'  ISal.  cx,  lu  1 1  K..  Ji.  1.  n». 

-  K.-cli.  I,  ix, 

^  K'-''li.  \\\,  1  i. 

*  Errli.  ixvii,  4, 


-  1'rovriit.  skHil,  W. 
"  S.  HRii.'N.«iiut  4,  Srrm 
'  Juaii.  V,  li. 
•  Joh.  IV,  IS  et  19. 


■  1  III  *  1  liii.  II. 


PAKADISUS  AMM.*:,  CAl».  XXIII. 


181 


ctissimi    prosieruuulur,  juxla  illud  :  Ca-  i-ilur  uos  uiiseri,  acluri  suuius,  ubi  lau- 

dml  a  latere  luo  mille,  id  est,  (jui  scde-  ti  viri  Irepidaut? 
re  debereut  ad  lalus  judicis  in  judicio,  et 

(lecem  miUia  a  de.Tlris  tnis  \  id  est,  qui  (^.    Aryuuientuui  jusli   liiuoris  liabel, 

debereut    locari    ad     dexleraui    Cbrisli.  (lui  laui  sollicitus   «'st  ouiniuiu   (|u;je  hei 

Unde  dicilGlossa:  «  SuntuiuUi  qui  pu-  sunt,  ut  nullo  temporc  vel  loco  (luidquaui 

tant  se  judicaturos,  et  suut  muUo  plures  eoruiu  negligat,  (juae  sibi  possibilia  sunt: 

qui  putant  se  collocandos  a  dexlris  inter  imo  [uo  poss(!  oiuuia  lerveuter  operatur. 

salvandos,  sed  decipiunlur  :  (juia   ([ui  de  Unde    dicilur  in   Kcclesiaste :   Qui  limet 

se    priesumuut,    nou    babentes    iu   ailo  Deum  niliil  nef/lit/il  '.  Kt  in  Ecclesiasti- 

radicem  defixam,  deciduut  acogitationi-  co  :  Qui  timet  Deum  faciet  buna  ". 
bus  suis  ». 


Ad  idem  inducere  uos  debeut  excmpla 
sanctorum  Deum  timeutium,  sicut  Job 
de  se  dicit :  Quasi  tumentes  super  mc 
fluctus   timiii    Deum   ^.  Et  super    illud 


I).  Arjiumentum  iujusti  timoiis  babet, 
qui  pro  amissione  vel  corporis  vel  rerum, 
non  proptcr  Deum  bona  facit,  vel  ma- 
lum    dimittit,   vel   malum   lacit,   et  bo- 


Soh:  In  pro/undissum  infernum  descen-  num  dimitlit.    Hunc   timorem    probibet 

dent   omnia  />«e«  \  dicit  Glossa  :  «  Peu-  Dominus,  dicens:  Nolile  timere  eos  qui 

sale,  quis  nostrum  securus  sit  de  requie,  occidunt  corpus  '.  Et  Isaias  :  Quis  tu,  ut 

cum  de  illa    trepidat  ille,    quem  judex  timeres  ab  homine  mortali^  ?TsA\b\is  di- 

laudat.  »  D.  Hieronymus  de   seispso  lo-  cit  Dominus  :  Ubi  sunt  diieorum,  in  qui- 

quens  ait  :  «  Quoties  diem  judicii  cogi-  bus  habebant  fiduciam  ^? 
to,    toto  corpore  coutremisco  \  »    Quid 


GAPUT  XXIII. 


De  LaefUia. 


A.  Leetitia  vera  sive  gaudium  est  con- 
solari  in  liis  quaj  Dei  sunt.  Materia  enim 
omnis  gaudii  in  I)eo  est  :  scilicet  poten- 
tia,  sapientia,  bonitas,  largitas,  pulchri- 
tudo,  beatiludo,  misericordia,  justitia, 
veritas,  uobilitas,  sanctitas,  mansuetudo, 
lidelitas,   charitas,   humilitas,  et  si  quse 


suut  similia.  Et  haec  omuia  immensa  et 
ieterna  sunt  in  Deo. 

B.  Ille  veram  laetitiam  babet  qui  sin- 
ceram  habet  conscientiam  in  omnibus 
factis  suis:  nec  umquam  scienter  trans- 
greditur   divina  prcecepta  et   vola :  sed 


'  Psal.  xc,  T, 
^  Job,  XXXI,  23. 

*  Job,  xvn,  16. 

*  S.  HlERO.WMUS, 

'  Eccle.  VII,  19. 
\xivn 


E|)ibl.  ud  Cluonudium. 


«  Eccli.  XV,  1. 
7  Matth.  X,  28. 
'  Isa.  Li,  J2. 
"  Deuter.  xxxn,  T, 


i\ 


\H2 


1).   ALB.   MAIJ.   (HU).   IMLtl). 


(•('iii|tci    iiilemlit    |iioli(  tiL',    cl    ex^iinplis  netn   ceiiilicalus  est   de   remissione  oui- 

.lcsu  Cliiisli.  el  divinis   inorilius.se  con-  uiuni  peocutorum,  quibus   tum   uraviter 

forniaie.  Dc  Jiac  con.^cienlia  yaudehat  et  Deum    omnemque     creaturam    oiVendil, 

gloriuitalur   Apostolus,    dicens  :     Gloiia  omneinque   iiratiam   collatum  amisit,  et 

nostra  lifec  est,  tesliinoiiititn  conscicntiie  conlerendam    demeruit.     Haut     certitu- 

iiostvie,    tjtioil  iii    siiiijiHctlate  coidis    et  dinem  liubuil  Maria  Ma^dalena,   cui  di- 

sinceiitate  JJei,el  iton  iusapientiacarna-  xit    Domiuus  :   Itemitlttntur    ei    peccata 

li,  sed  iii    ijratia  Dei,  conversati  sunins  inulta,  (/uoniain  dilexit  inultuin  '.  Ht  B. 

iit  hvc  muiidn,    abunilantius    autein   nd  Kranciscus,  de   quo  dicitur  :  «   Quadruns 


eos 


sibi 


pu'ui- 


(juoque  uovissunus  cul|>iirum 
tus  dimilti  revelalur  '.   » 

C,  Ad  veram  lu,tiUam  inducere  uos  de-  Aliud  aruumcnlum  el  malcriu  laeliliai, 

Lel.  (|Uod  su[)er  omnia  bonus  Deus  inter  est  securitas  in  mente,  quod  bomo  sif  ii- 

omnes  crealurus  solam  crealuram  bumu-  lius  Dei,   et  luvres  re^ni   codestis.    Ilanc 

nam  in  lantum  sibi  nnivit,ut  vere  dicalur  securitalem  dal  Spiritus  sanclus,   ut  dicil 

Deus  csse  boino,  el  liomo  esse  Deus.  Et  Aposlolus  :   Ipse  enini  spiritus  testiinu- 

(|nidquid  Dcns  babcl   (ter  naturam,  babel  niitin  reddtt spiritui  nostro,  (/ttot/  suinus 

boino  |M'r  j:raliain  :  .\usi/uain  rtiiin   An-  fiiii  /)ei.  Si  atitein  /i/ii,  et  fiH-retles :  lue' 

ijidits  apprelinti/it,  sed seinni  .{brali;e  ap-  rede.s     f/uii/etn     Uei,    rolneredes    atilem 

prehendit,  iil  dicil    \po>l(dus  *.  ribryHo-  thristi    ".     Ilanc     cerliludiuem     liabuil 

slomus  :  «  Nonnc  ma^Mium  est  et  mirabile  Aposlulus.  cuin  dixit :  Certtts  suin,  i/uia 

curncin    nostram   sursum   sedere.    cl   ab  nei/ur  inors,  nei/uc  vita,...  nei/uc  alii/utt 

angelis  et  ariliun^'clis  adorari  ?  »  vreatura  /loterit  uos  srparare  a  cliaritale 

Alind  indiictivum  est,  quod    Deus  nos  Ihi    ,  clc. 
cerlillcuvil    de    ielernu   bealiludinc,  pro- 

missi^  lc;^'is  ct  pr(»pbctulum  inunita  et  ju-  K.    .\rj.'Uinentum  falsu'  belilia-  csl,  ile> 

ramenlo,  juxla  illnd  :  7//>y///7//i7////< //«o//  lcctari   in  transitotiis,  sive  sint  res  teni- 

juracit  ad    Alirahain  patrein   nvstrwn^  porulc'*,  sive  sint  amicitije  curnules,  sive 


datitruin  se  nobis  .  I*cr  privile^'iu  qua- 
tuor  i'!van;^'elistarum :  pcr  tcslimoniiim 
.Xpostoloriiiii  :  |)cr  pi;,;uuii  Spirilus  sancli 
in  ba|)liMnt),  ijiii    cst  iiignus   lia*i(>diiatih 


sit  C(>mmtidita>  coipt)iulis,  sivu  l;i-tilia 
tcmpt)r.ili>.  Ila-c  bclitia  lai{ucus  est  tri- 
htiti.i'.  C.uin  eiiim  Iranscunt  illu,  transit  €A 
lujlitia,    ct    Nctpiilur  trislilia.    Kl   nisi   de 


iioslra':   |ier  arrbam,  id  csl,  j>rii'j;uslulio-      cordc    recedat    lalis    liistitia,    nuin(|U.iii) 


iicin  in  dcvotione  ct  dulcedinc  Dci  :  |(cr 
obsidein,  tpii  ot  (Ibristus,  uni;;enitus  Dci 
Kiliuti.  .\tl  boi-  duplex  ^audinm  bortaliir 
nos  .\posti)lus,  dicciis  :  (iain/rlr  m  /to- 
inino  seinper,  vi'|cliccl  jiroptcr  divinam 
uniouein  :  itrruin  dico,  ijaui/ele,  nciupc 
proptcr  iblcrna'  bcaliluilinis  oertitmli- 
ncm. 

h     \r;.;uincntiini  ct  inateriam  vcru'  la»- 
titiu' liabct.   (|iii  |)cr  intcriitim  inspiralio- 


intiabil  vcia  lalilia  :  (|uia  siiiiul  csMe  nua 
possunt,  sicut  i^Miis  cl  aiiua,  i|u.i'  inuluu 
sc  cxpcllnnl. 

Il.ibclur  ctiain  (|Uan(loipic  n.ituruliit 
bftilia,  quaiido  boiiio  co^'ilut,  vel  lojni 
lur,  vcl  aiidil  lo(|ni,  vci  lc;.'il  de  p  > 
clioiic  Dci  :  vei  etiam  lialtclur  de  appctitU 
regiii  oiidcsliH.  Omii(><<  cnim  naluralitor 
appctiiiit  bcatiludinem.  11. et-  betitiu  siini- 
lilcr  e8t  vana  :  et  dillii  uiter  co^iioiicitur. 
(piando  sit  ^'ratuila  d    a  Deo,  i't  i|il<tnd(> 


'  II  ad  Ct.iiniti.  I,  ii. 

\>\  \\<'hv.  II,  Irt. 
'  l.uc.  I,  '.i. 


'  Uliri>iiica   ordiiiia  S.   Ki.iitci»ci.  Cf.  S.   II» 
iinv(<iituritiii  iit  vitii  l(.  KiiiiioiiM^t. 
•■   \ri  Homnii    Hii.  16  «•!  i:. 

Il-iil..  vx      '"      '    IW. 


PARADISLS  AiMMTli,  CAP.  XXIV.  483 

nalumlis.  Felix  esset,  qui  dicere  posset      in  Deo  meo,  scilicet  nMlemptore,  qma  lu- 
cutn  U.n-^:Gaudens  yaudebo  in  Domino,      duilme  veslimentis  salutis\  etc. 

scili(>pf.  <MP;itnrp    f>/  itrvi, //,,h:t  ^,,; 


scilicet  cveAlore,  et  exsuilabit  anima  mea 


GAPUT  XXIV. 


I>e  Tfi^lflia. 


A.  Tristitici  vera  est  dolor  cordis  pro  Deus,  quia  caro  sunt,  spiriius  vadens  et 

omnibus  injuriis,  quas  patieus  Deus  in-  non  rediens  -. 

nocenter  suslinuit  a  suis  creaturis  a  prin-  Alia  pars  vertE  tristitiae  est,  quod  mul- 

cipio  mundi,  et  usque  in  finem  sustinebit  tipiex  gratia  eflluens  a  fonto  divinae  pie- 

tam    a    spiritualibus    quam  a   saeculari-  tatis  ad  nihil  redi-ilur,  eo  quod  non  re- 

bub   bominibus.  Iste    dolor  innumerabi-  vertitur  ad  suum  principium,  unde  fluxit, 

les    lacrymas   sanguineas    elicere    debet  cum  multipiici  fcenore,  secunduni  ordi- 

ab    oculis     singulorum     Deum     aman-  nationem  Dei.  Hoc  omnes  creaturse  di- 

tium.  gne  deflere  non  possent. 

Afia  pars  verte  tristitite  est,  quod  fre- 

quenter  fiomo  in  tentationibus  sine  re-  B.   Ad  veram  tristitiam  inducere  nos 

pugnantia  superatur.  Quando   enim  ali-  debet   sanctissimum    vit«   Jesu    Cluisti 

quid  videt,  vel  audit,  tam  in  voiatilibus  exemplum,    cujus    anima     Iristis  fuit   a 

quam  in  reptilibus,  quod  spectat  ad  im-  principio  vitae   suoe    usque  ad  mortem. 

pudiciliam  :  statim  mens  impudicis  co-  Qui  etiam  Irisles  beatos  esse  conlitetur, 

gitationibus,   vel  voluptatibus,  vel   atle-  dicens  :  Beati  qui  lugent,  quomam  ipsi 

ctionibus  sordidatur.  Quando  vero  perci-  consolabuntur  '.  Quia  non  nisi  per  tri- 

pit    anima    ex   quinque   sensibus,    quod  stitiam  gaudia  inveniri  valenl,  dicit  quae- 

movere  potest  ad  vanam  gloriam,  invi-  <iam  Glossa  super  canonicam  Jacobi. 

diam,    iram,     rancorem,     detractionem,  Ad  idem  inducere  nos  debet  utilitas  ex 

avaritiam,  levitatem,  vel  carnalem  ami-  ea  proveniens.  Utilior  est  enim  vera  tri- 

citiam,    vel  aliquod    peccatum  :  statim  stitia,    quam    vera  Iwtitia,  juxta   illud  : 

sine  pugna  dejicitur  in   aliquod  praedi-  Melius  est  ire  ad  domum  luctus,  quam 

ctorum^  dubius  si  umquam  a  tali  pecca-  ad  domum  convivii  '.   Frequenler  enini 

to  resurgat.  Et  si  auxilio  Dei  resurgit,  in-  ex  tristitia  quisquam  deprimitur.  ex  laeli- 

certus  est,   si  umquam    recuperet    gra-  tia  vero  elevalur.  Et  quod    miserabilius 

tiam  quam  habebat,  et  tantam  quantam  est,  quandoque  fit  homo  spiritualis,  post 

ante  habuit.  Homo  enim  per  se  cadere  lEetitiam  et  devotionem  mentis,  liberior 

polest,  per  se  autem  numquam  resurge-  illa  die  et  incautioriu  factis  suis,  quam  si 

re    potest   :    Et   recurdatus   est,   scilicet  nuilam  hetitiam  habuisset. 

'  Isa.  Lxi,  10.  ^Matth.  v.  o. 

-  J'sal.  t.xxvii,  W.  '  '•■'•'•'••.  ^ii'  •'• 


^84  U.  ALB.  MAG.  OUU.  PR.ED. 

Alia  est  ulililas  tristitice  :  «  Cum  ora-  quod    moistitia    mili^ari    potest.    Kugit 

tio,  et  caetera  bona  opera   Deuin  un|::ant  etiam  omnen  locum,  et  omnes  homines, 

et  mulceant,  lacryma    (quae  est  etlectus  ex  quorum  consortio  minui  |)olest  dolor 

trislilia)    Deum    co^at,  sive  pungit,  se-  cordis.   Certus   est    enim    securissimani 

cundum  Hernardum  '.  »  viam  esse,  in  vera  Iristitia  vitam   linire, 

juxta  illud  :  Cor  sn^jienfiuui  uhi  trislilia 

C.  Aryuinenlum  verje  trislitiae  liiibetr  est,  et  cor  slnUonttn  ubi  la^titia  -. 
cujus  mens  ex  dolore  non  afllij^itur,  sed 

elevatur  :  nec  vult  a  tristitia  liberari,  sed  D.  Aruumentum  lalsdB  tristilia»   liabet, 

semper    desiderat    ampliorem.    Tristitia  qui  non  considerans  sapientissimam  im- 

vero,  a  qua  mens  alilij:itur,  et  a  qua  quis  dinationem  Dei,  torquetur  pro  amissiune 

subilo  libcrari  cunatur,  injusta  e>l.  lalis  rerum  lemi>oralium  :  vel  pro  afllictiune, 

est  trislitia,  <!'•  qua  scriptum  est  :  Spiri-  \A  luurte  amicorum  :  vel  pro  sui  corpu- 

tiis  tristis   ejLsiccut  ossa  ',  scilicel  virtu-  lis  infirmitate  :  vel  pro  sua  correctione. 

lum.    Kt   .lacobus  :  Ira   riri  (veniens  ex  Tristitia  tulis  nullam  j^ratiam  conlerl,  sed 

tristitia)  trislitiain  '■  Dei  )ion  operatur  '.  mentem  dilaniat,  juxla  illud  :  Sicut  tiuea 

Arfjrumentum  vera*   tristitisp  babet,  qui  veslinteuto,  el  cerniis  li(/uo,  ita  tristitia 

a    d»dicatis     quibuslibel    rnbibel     sensus  viri  uocet  cordi  *.   Kl   alibi  :    ///    luirrore 

suos  :  nun  videt,  non  audil,  nun  gustat,  uuiuti  dejicitur  sfiiritus    . 
nou   odoratur    aliquid,    uec    tangit,    per 


^ 


CAIM  T  XXV. 


It«*  <«i-tililii4liiM* 


(iralitudu  vi-ra  »1  perf»?cla  esl.  excel-  W.     Ilb'     viiam    ^'ralitudinem     babel, 

bntiain  donnrum  Dri  in  auiiiia,  cuiii  an-  <pii  uinnium  dunuruiii  Dei  se   indi^nuin 

nibilaliuiie  >ui,  el  debilu  eordis  icvereii-  8enlit.    VA  quantu  >e    indi^Miiurem   bene- 

tia,  ma;.'nilirare.  Sic  iiia<;iiilicavil   Duvid  licioruiii  Dei  rt  putat  t-l  seiitit,  in   tuntuin 

duna    maniialuruiii   Dei,   diceiis  :   Itileui  aniplius      •.'ratitudu      mentis      e\cr«'>cil. 

niuiiilntu  tuii  suftcr  nurum  et  to/inziun  ".  (  bi  vm»^Iuiiiu«»  :  •*  l*ru  uniiiibut  i|ua'  tri* 

l'A   Saluiiiun  duiiiuiii   sapienliu-   exlolle-  ImiNli  nubis,  u  Cbrisle,  niliil  a  iiubis  |ie- 

bat,  «lic«ns  :    .Mclior    est   sapientin   cun-  lis,  quain   sulvari,    boc  ipsum    tribueiis, 

f/i.v,    hcilicft    opibus,   pn-tiosis.unns^    el  el  uccipieiilibu»  f{ruliaH  a^is.  > 
oiniie    destdcrutti/i'    n    iimi     imlc^t    loiu- 

pnrari    .  *  .    \d  veraiii  ^raliliidiin-ni    iio-   iiidu- 

'  lluiic  ^eiitentiani  alii   ili-iiiaidu,  alii  llicio  Kccle.  «iii,  .>. 

iiiyiiiu,    alii    Au^'U»liiiu    tiiiiuunl     (\ula    ciiil.  i'iu\t<i|i.  iiv,  2U. 

i.U(/J.)  1'iowib.  IV,  lU. 

'  l'rovMrl>.  XVII,  ii.  •  •'-.il    i  ivui,  487. 

'  Vul^ata  liuhfi  iuntnnun.  '  l'ft><i|i.  titi,  II. 

•  Jac.i.i,  1,  •Jit. 


PAHADlSrS  AMM/K,  CAP.    \\\. 


is:; 


pere  clebel  consideralit)  danlis,  qui  est 
oninij)otens,  nobilissimus,  amantissimus, 
lidelissimus,  optimus.  beatissimus.  r\ 
perfectissimus. 

Item,  Donorum  magnitudo.  Non  est 
enim  tam  parvum  donum  corporalo  vel 
spiritualo,  quod  a  Doo  lluit,  in  quo  nun 
sit  inclusus  immonsus  Dons  cum  omni 
divina  virtuto. 

Item,  Pensandus  est  alToclus  dantis. 
Non  enim  se  ex  dimidio  dat,  vol  cum 
indignatione,  ut  absolvalnr  a  nobis  :  sed 
ex  omni  desiderio  divino,  ex  tota  dile- 
ctione  ot  bonitato  sua. 

Item,  Fonderanda  est  utilitas  dono- 
rum.  Singula  onim  dat  ad  ipsum  cogno- 
.scendum,  amandum,  fruendum,  et  ad 
nos  beatificandum. 

Item.  Ponsandum  est  quid  co<?at  eum 
ad  dandum  :  non  timor  alicujus  mali, 
vel  spes  alicujus  boni  :  non  aliqua  virtus 
nostra,   sed  ^eterna  et  immensa  bonitas 

sua. 

Item,  Consideranda  est  indignitas  no- 
stra,  qui  nec  ipsa  vita  digni  sumus,  nec 
meruimus  esse  vermes  inter  alias  crea- 
turas. 

Item,  Ad  id  nos  inducere  debet  utilitas 
gralitudinis.  «  x\am  ipsa  aperit  fontem 
pietatis,  et  movet  Deum  ad  effluendum  : 
sicut  ingratitudo  exsiccat  fontom  divinoe 
pietatis,  misoricordise  rorem,  et  fluenta 
gratise  '.  »  Quanto  enim  major  est  grati- 
tudo  in  anima,  tanto  fit  habilior  ad  gra- 
tiam  recipiendam,  et  tanlo  amplius  co- 
gitur   largissimus  Deus   ad   largiondum. 

D.  Argumentum  verae  gratitudinis  ha- 
bet,  qui  pensatis  singulis  supradictis, 
qufe  valent  ad  gratitudinem,  pro  singulis 


donis  maj.'nis,  ex  Inld  {-^wAr  gralias  auil. 
cum  oas  roveronliT  ^usccpiTil  :  d  <'\  lo- 
lo  iiisu   }:ratias  ab  aniauli>siiiiu  DdiiiiiM) 
suscoptas,  impollulas  sorvaic  ('onlmdit. 
(Jnoniodo    oniiii    amiii     donuiii    iiralum 
fuit  quod  non  gralantcr  suscopil,  ol  lam 
subito    spoutt'   d(>luipat  ot  amitlit  ?  Svc 
solum  gratitudino  indigemus  in  his  quiv 
sunt    ad    nostrain    consolalionem    :    sed 
etiam  in  his  qua?  sunt  a<l  nosliani  aflli- 
ctionem.  Kx  eadoui   quipp»'   iKMiilate   cl 
charitato  dat  Doiis  utrum([u<'.  Iliiic   osl, 
quod  Tobias  ait  :  lioirf/iro  h\   Dominr, 
Deiis  hrnel,  quia  tu  cusliyasfi  me,  el  lu 
salvasti  nie  -.  Adaequalom  onim  graliam 
in  prspscnti,    et   gloriam  iii  futuro   Deus 
dat  honiinibus  dovolioneiii.  cl   pormitlit 
tribulationem  evenire.  Vol.  ad   majorom 
utilitatem,  sicut  permisit  .lob,  qui  dixit  : 
^S^"  bo7ia  suscepimus  de  manu  Dei,  mala 
quare  non  suscipiamus  '  ?  Quasi  dicat  : 
L^trumque  gratanter  suscipere  debemus. 

E.  Argumentum  ingraliludinis  habot, 
quando  aliquis  obstruit  cor  suum  aliqua 
mala  voluntate,  vel  rancore,  vel  levitale, 
vel  dolectatione  temporali,  vel  amicitia 
carnali,  prae  quibus  non  potest  dona  spi- 
ritualia  perciporo.  Aut  cum  gratias  per- 
coptas  conservare  non  curat,  aut  collatas 
multiplicare  :  aul  eis  frui  socundum  ordi- 
nationom  Doi  pro  utilitato  communi  non 
laborat  :  aut  quando  cum  muneribus  a 
Deo  perceptis  in  corpore  et  in  anima,  et 
iii  viribus  anim»,  ipsum  Deum  impu- 
gnare  noncessat,  sicut,  heu  !  frequonter 
contin-^it.  Tunc  enim  omnia  meretur 
amiltero,  cum  eis  utitur  contra  largilo- 
rom. 


'  BERNARnus,  Sfrm.  .Sl  in  r.antica. 
'  T0I1.  XI.  tT. 


»  .Inb.  u,  10. 


m  I).  Ai.u.  MAd.  (Hin.  PRii^.n. 


CAPIIT  XXVI 


lio  /rlo  aiiiiinni'11111 


I 


A.    /.1'liis    iiuiinurmu    vtTiis    cl    peiT»'-  >um    saiiL,'uintMn     suuin     Intuni     olilulil 

clus  fsl,  (juando  aliquis  sunclis  nuilita-  h.  i    Kilius   hft»  l'ulii   :  euin  lanion  suf- 

lionihus,    teivenlibus    dfsideiiis,    laci y-  letissel  una  >;;uHu  tani  preliosi    sanguinis 

mis,  orationilius,  viyiliis,  jejuniis,   piie-  ud    rediintndum    lotuin     ^cnus     lininu- 

dicationibus,     lonfessiiniibus,     consiliis,  nuin,  >ii;ul  diiil  h.  .\inl>iosius  :  el  mu.vi- 

doctiinis,  atijUf  aliis  Itonis   operibus  |jn)  me  ciiin  sil)i  niliil   healiludinis  accresce- 

sulute  animaruin  laboiul.  (Juunla  uulem  lel,    vel    decroscorel.    Hanc    nohilitatein 

haec  gralia  sit.  sie  I5filadescril)it  :  <<  Quw-  animaium    noverul    supieutia    Dei,    t|Uie 

nam    ^ratia    suldimior,    et    heo    ^'ratinr  nobi^    inco^Miitu   esl.    «Juod    con(|ueritiir 

conversutio  esse  iiotest,[quum  euruin  t|ui  h    {{finardus,  «licens  :  «  heu  !  (jnod  tam 

quotidiano    fXereilin    alii)S    ad    auititris  |iurum    attcndiinns  anima'    noliilitateiii  ! 

sui   {j;ratiam   stmJent  convertere,   et  ( re-  (|uu  |ira>8enlti  corpus  vivit,  cujus  altsen- 

bra  animuruin  lidelium  ucquisitione  gaii-  lia  jtntltat  ijuid  ejus  pritjuenlia  contulil  : 

dium  ciilestis  |tutriiii  MMiiper  augere?   »  i|uam  Deus  tanti    iestimavit,  ut  uiii;xeni'' 

Item,    h.    <",regorius    dicit    ;    «    .Nullum  tiiin  suum  jiro  eu  daret  :  (|uam   dialtitlui 

qui|t|)f   omnipotenti    Doo  tale    est  sacri-  l.inli   reputavit,    ul    pro    ea    tolnm   nmn- 

ticiuin,  (|uult*  est  zelus  uniniiiriim  '.  »    l'!l  dum  ollenct.  » 
hoc  propter  imu^infin   rrinilutis  aniina- 

t.ns  imprfss  ini.  ^"   Ar-umentum   veri    leivoris   liaM, 

iliii  nee  vilum   piitpriam  nec  corpus  ciH 

H.  Ad  /flum  aniinarum   iinliK fif   lots  riit,  nt  plures  uniinus  (iliristo  lucrifaci&t. 

deltit    exeinpliim    .lesu     tdirisli,    i|ui    iii  IIuik    /eluin    David   lialiuit,  cuin    dixit : 

oinni  vila  sua   lanto    ff  rvore   coiiversio-  fjnis  tni/ii  ti  ifnttil  ut  fyo  moriur  pru  t\ 

iifin  |)occatorum,  ••I    perfectionein  hono-  Afimioni  fili  ini  !  fili    mi  Absalom  '.  Bi 

riiui  sitivit,  ut  pro  recuperatione  aiiiina-  Apostolus,    cuin    dieit  :    /•/</'*   uiitnn   ti» 

rum  venditiiliim,  sin;;iila  iiifmhra  suaad  hcntissimi'  iinfnmfaiii,  rt  supfrnn/irniinr 

sin;inlareiii   inenam,  et    laiidfin    animain  ip.M'  /no  tinnnnhits  vrstris  '.  I*".t   iteruiil  .' 

suaiii  iid   turpis.simam    mortem    olFerret.  Qiiotii/ii-  niorior  /nr  yloriiim    veslram, 

Teste  h.  lifrnardo  :    «  'riintniii   reconci-  /m/rrv  •,  id  esl,  inoilis  pericuhi  sii<*tineo. 

liutionis  hnmana*  sludiiim  sihi  fuit,  iit  ud  |''.t   |{.    hoininiciirt,   cuiii  se    vendere  vo* 

sua  stipendia  iion  iitlenderet,  duni  erro-  juit  pnt  quodain  cuptivo  qiiem  SnrrnreDi 

neuin    liicrarelur.    »    H   i|u.inta   dignitas  detinehant  :  et  ileruiii  pru  ulio  i{ui  iniin»it 

animaruiii,  et  quantiis /elus  hei  ad  uiii-  apud   InereticoH   propter    \it-tum  :  qurni 

inaH,    |ir()   i|iiarum    rfdemplione   pretio-  tiimeii     ^iipiens     hfiis    pro    ^aliilf    plu- 

«  s.  (;He..u„,i  ^  .M.,  i.ii-  I  III  i:/,»-.  iii.'i.iii,  Ho-  11    ' '      tiiii.  III,  ir». 

iiiil.  \2  si>ti  ulliinn.  *  I                 ntli.  I\.  ^t. 
-'  II   l<i'L'UIII,  XVIII,  .1.1. 


IVMVMHSI  S  AMM.E,  CAP.   WVII.  ^sT 

rium  animaruni  invcndiluni  cunservuvil.  siepius   d    iliutius   drlrclalur    esse    runi 

istis,  quani  cuni  illis,  el  forte  cuni  niinu- 

D.   Argumentuni  fulsi   fervoris   habet  ri  rructu  :   cuni   lanuMi  illi    tam   sanctas 

qui  de  spiritualibus  opcribus  map^is  sol-  cnnsciontias  haboant,  quam  isli,  vel  san- 

licitus  est  pio  niuneribus,  quam  pro  uni-r  cliores  :  ot  tantum,  vtd  iim|dius  obediant 

iiiabus.  Talis  non  est  diabolus,  qni   ligu-  consiliis,  qnani  isli  :  el  tantum,  v(d  plus 

ralur  in  rege  Sodoniorum  :  «[ui  dixit  ad  sludcanl  perlcctioni,    (puim  isli  ;   rl  tan- 

Aliraham  :  Da  mihi  anirnas,  csetera  loUe  tum,  vol  plus  idacoanl  Deo,  quam  isli  : 

tHn  '.  Et  (|ui  amplius  laborat  pro  amici-  leste  .lacobo  :  Noiine  Deus  rlefjit  pau- 

tia  hominum,  vel  favore,  quani  pro  eo-  peres   in  hoe  mwido,  divites  in  fide,  et 

rum  sanctitate,  ot  perfcctiono,  Palis  non  liseredes  reijni  (juod  reprotnisif  Deus  di- 

potest  dicere  cuni  Apostolo  :  Non  (juiero  ligenlihus  se  ?   Vos   auleni   e.rhonoraslis 

(fuse  vestra  sunt,  sed  vos  '-.  paupereni  ■,  scilicet  ipsum  non  curantos 

Notandum    autcm,    quod     ubicumqne  in  quibus  tauum  Christus  maxime  hono- 

duo   movent   ad    aliquod    opus,    scilicol  ratur.  Sicut  dicitur  in  homilia  supor  il- 

Dous  et  aliquid  aliud,  diHicullor  cogno-  lud  :  Onines  iKnntrate. 

scitur,   quid  plus  movoal.  Voibi  gralia  :  Itom,  Satis   osl  evidons  argumoutuni, 

Aliquem  movet  ad  aiuliendas  confossio-  quamlo  in  operibus  nostris  plus  ([Uioii- 

nes,  vel  ad  aliquod  spirituale,  .->alus  ani-  mus  partem  Dei,  quam  partem  nostram, 

marum  et  spes  lucri,  vel  favor,  vel  pla-  Nam  ad  iUa  opera  quse  laborem  habent, 

centia,  vel  libertas,   vel  aliqua  alia  do-  et  aliquam  consolalionem,  ut  sunl  prae- 

lectatio  :  hic  difficulter  discernitur  quid  dicatio,  confessio,  preelatura,  et  similia  : 

istorum  magis  afficiat  animum  hiboran-  Ucet     magnum    in     eis    sit    periculum, 

tis.    Altamen    evidons  argumenlum  est,  tamen  ad  ea  quilibot  est  paratus.  Ab  eis 

quod  aliquid  praedictorum  plus  moveat  vero  operibus  quae  continent  tanlum  la- 

quam   Deus  vol   animarum   salus,    cum  borem,  et  non  consolationem,  ut  jejunia, 

audit  quis  hbentius  divites,  nobiles,  ju-  vigiliee,    disciplina',    et    similia    :    licot 

venes,   et    formosos,    quam    pauperes,  nullum   in  eis    sit    periculuin,    quilibet 

ignobiles,    senes,  et  deforraes,  Et  cum  tamen  ab  eis  abstinet,  quantum  potest. 


CAPUT  XXVII. 


De  Libertafe. 


A.  Libertas  vera  est,  non  esse  ligatum  juxla  illud  :   Oninis  (jui  jacit  peccatum, 

vinculis    peccatorum   qucE    vcre  ligant,  servus  est  peccati  ».  Peccare   enim    non 

juxta  illud  :  Iniquitates  suse  capiunt  ini^  libertas,  nec  pars  bbertatis,  ut  dicit  An- 

pium,    et   junihus   peccalorum  suorum  selnuis  :  sed  est  pessima   spec.es  servi- 

c(msl.rin(jitur^.  Et  vere  faciunt  servum,  tutis.  Ab  hac  specie  serv.tutis  nemo  I.- 

'Genes.  xn,21.  ^  Proverh.  v   22. 

•^  II  ad  Corinth.  xii,  1'k  "  Joan.  viii,  3*. 
^  Jacobi,  II,  o  t^t  ti. 


488                                    D.  ALB.  MAG.  ORD.  PR^.B. 

beratur,    nisi    solius    Filii    Dei    auxilio,  qui  nihil  fHnum  desiderat  qua:'  a  familia- 

ipso  teslc  :  Si  voft  filius  liheraverit.   vero  ritate  hei  mentem  alienant  vel  elongant  : 

liheri  eritis  \  sicut   est    pri-vlatio,   cirea    exteriora    fre- 

(juens    occupatio,    de  commodo    carnis 

B.  Veram  libertatem  habet,  qui  non  nimia  sollicitudo,  mentis  dissolutio,  ad 
est  captus  appetitu  rerum  temporalium,  tliversa  negotia  distractio,  alien;e  vitae  et 
nec  laude,  vel  favore  hominum,  nec  conscientiap  temeraria  discussio,  proprio- 
propria  placentia,  vel  displicenlia  aliena,  rum  defectuum  excusatio  sive  minoratio, 
nec  amicitia  carnali,  vel  timore  servili.  dtfectuum  ])roximorum  inauifostatio  vel 
ner  drlectalinrt'  fraudii  transitorii.  aiiirravatio. 

-Vliud  ar-rumenluui  libcrtalis  est  secu- 

C.  Ad  amorfm  vcrte  libertatis  indu-  ritas  mentis  de  remissione  tolius  culpa» 
cere  nos  dobel  divin*  ordinationis  consi-  et  poMia^  qua»  ex  fervore  cordis  prove- 
deralio,  qu;e  vult  lionnnem  e^st*  liberum.  nit  :  qui  quandoque  cremat  in  corde, 
In  cujus  si^num  dcdit  hnuiiui  libfruni  .sicul  ijrnis  in  fornace,  ct  hoininem  ante 
arbitrium  :  in  hoc  iiiaxinit'  ijisum  sibi  fri^iilum  fl  pallidum,  in  t»raliitnt'  lacit 
assimilans,  quotl  a  nemine  co^i  polest,  talidum  et  riifum  :  (jui  fcrvor  omuem 
sicut  nec  Deus  ab  ali(|uo  cogi  polest.  maculum  et  pfrnain  consumit,  sicut  ignis 
Illud    libtTum   arbitrium     Deus    homini  rubiginfin  fcrri  txuiit. 

contulit,  dieens  in  Kcflfsiaslico  :  Itetts  tth 

ittitio    rotistiltiit    liiiminetn,    et    reii(/>tit  K.  Argumentum  servilulis  el  captivi- 

illiitn    iii  inmiu  eonsilii  sui  *.    Kt   jiaulo  tatis    liabft,  qui  juirum   (d>f(lif iitia*  dflc- 

post  :  A/i/iosuit  tihi  ui/tntin  rt  ii/iieiu,  itil  slatur:  qui  c(»rr('(li(»iif  iii  (haritiiliviim  ct 

(juod   vtilut-ris    •porrit/f    niunum   tunin.  frateriiam    abominatur  :    (|ui    viiidicliiiu 

Ante  lioininem  vita   et  inors,   hnnuin   vt  iiijuriarum  Miarum  i|U(>li(lif   mfdilaliir  : 

ninltim  :  t/uoil /ilaciterit  ti  ilahitur  illi   .  (|ui    hiudf.   ft  favore   humano  allicilur  : 

Ad   veram  libfrlatcm   indubitauler  iii-  (|ui    scifntcr   ct    pcrlinacilfr    iii    iirKiuo, 

ducitiir,  qiii  praMoptorum  divinorum,  cl  ijuod  t>st  ( (»iilra    hcum  el   conscienliiim, 

consiliorum.  cl  votorum  suorum  invio-  vd  c(»ntra  vtiluntalcm  pra'hit(>ium,  t)ccu- 

labili  tibscrvantia  sc    ligat  :  i|ui  mcutciii  palur  :    i|ui  in   rcccplione    vcl  ctdlalioue 

suam  ct   scnsus  huos  a  vtjjuptatibus   n—  muiiusculoruiii,  vcl   litterurum  amicabi- 

fra'nat    :    <|iji    mcmbra    sua     niillis    illi-  liiim,    dt  lccl  iliir    riidc   sapiciis    i|iiidaiii 

citis  occupiit  :  (|iii  obcdiciiliie  ju;ruiii    c\  dicil  :  *'  .Miinuscula  acciperc  ol    iibfrlii- 

cordf  aiuiil  :  (|iii  lolo  iiisii,  (|Uiihlfr  Deo  Ifin  Vfiidfrf  •.  »  Kt  Job  :  Itjnis  i/fvnra- 

suo   pliicfiit,    flabonil.    niiaiilo   amplius  hit    tnhfrnarula  eoruin   t/ui   munera  /i- 

quis    praMJidis     iiinililur,     tiinto     citius  henter  acci/itunt    ,  \A  vsl,\^iuis  UiW\  tiiim- 

veram  libtTtatfm   c()ns('i|uitur,  cl  iii  t»a  ris  :  ct    ptr  consfquens,   illiim    aiiiorfiii 

fortius  radiciitiir.  Oiii  vcrt»  in  lioc  iiiiiiiilo  sci|uitiir    vim  uliim    >ervitulis.  hc   d.iiilf 

iibiTf  voluntatcm    suum  in  oiiinibus,  ft  vero  muiifrii  tiit  il  Saloiiion  :  Victoriitm 

iii    (|iiiiiiliiiii     j)(>li'st    (>xse(|uitur,    variis  rt  honorem  un/uiret  i/ui    tlat    munera  : 

diaboli  hi(|iifis   irrftilur  :  cl  t  um  lihcrior  animnm  uutein      itti/rrl     itcri/iienlium  *, 

fssf  vidfliir,  tuiic  in  st  rvitutt*  »'t  caplivi-  Sin;:uhi  lioruiii    auffruiil  hoiiiiiii  libtTta- 

lalf  diiibiili  forliiis  cl  ccrlius  dctiiiclur  tciii,  et  rftliguiit  iii  iiiiHc riibilfiu  MTvilii- 

Ifiii.  .Ntiii  fiiim  potfst  inlilKTlalf  Hpirilu* 

D.  Arguiiifntum  vcr.T  libcrlutis  hubel,  D,.,.  vacarr.  (|iii  iii  liujiisniodi  occupalur. 

•  Jonii.  VIII,  .16.  4  |»|.r,|.n  »  Mivi  • 

'  K..|i.  XV,  U.  '  J..I.,  ^»,  li. 

'  Ij.i.l.,  it.  n  fl  IH.  •  pruverb.  x»ii.  v. 


P\R AIMSUS  ANIM/E,  CAP.  XXVIir. 


m 


CAPUT  XXVI II. 


I)e  Holi&;ion<' 


A.  Religio  vera,  sivo  spiiitualis  vita, 
sicul  dicilB.  Jacobus  :  Visilare  piipillos 
et  viduas  in  Iribulatione  eorum,  et  im- 
maculatmn  se  custodire  ah  hoc  sieculo  ' . 
Ille  immaculatum  se  custodit  ab  hoc 
saeculo,  qui  moribus  saecularibus  omnino 
renuntiat,  et  tani  carnalia  quam  spiri- 
lualia  peccata,  in  quanlum  potest,  de- 
vitat. 

B.  Ad  veram  vilam  spiritualem  indu- 
cere  nos  debet  utilitas,  de  qua  Scrip- 
tura  ait  :  Spiritus  est  qui  vivificat  :  caro 
non  prodest  quidquam  -.  Et  illud  Apo- 
stoli  :  Qui  in  carnesunt  Deo  placere  non 
possunt  ^ 

llem,  Qui  vult  vere  iieri  spiritualis, 
debet  fugere  et  odire  carnale  conimo- 
dum  :  boc  est,  detestari  carnalia  desi- 
deria.  qu/e  militant  adversus  animam, 
ut  dicit  Petrus  •  :  et  appetere  asperita- 
lem,  et  carnale  incommodum.  Hoc  enim 
conservat  gratiom,  sicut  spinse  cuslodiunt 
herbas  in  horto.  Xam  gratiaefnuil  per  os. 
oculos,  et  aures.  Et  sicut  ignis  et  aqua 
simul  esse  non  possunt,  ita  nec  carnalis 
nec  spiritualis  voluptas,  secundnm 
1).  Bernardum  ". 

Item,  Debet  cognoscere  quod  liomo 
nihil  boni  potest  ex  se,  sicut  dicit  Apo- 
stolus:  Non  quod  sufficientessimus  rogi- 
tare  aliquid    n    nobis  quasi    e.r    nobis. 


sed  su/ficientia  nuslra  e.r  Dco  c.st  '  :  boc 
aufert  prfesumplionem.  Kt  quod  omnia 
potest  per  Christum,  per  amplius  et  per- 
fectius  quam  per  seipsum  :  teste  Apo- 
stolo  :  (fmnia  possum  /?/  eo  qui  rne  con- 
fortat '  :  hoc  aufert  desperationem.  Qute 
duo,  scilicet  prsesum|)tio  et  desperatio, 
valde  sunt  spirituaUbus  nociva,  et  saepe 
eos  impugnant. 

Item,  Se  iiabere  coram  Deu  semper, 
non  solum  quam  vilis  est,  sed  etiam 
quam  vilis  esse  polest,  et  poluisset,  nisi 
Deus  cavisset  :  et  hoc  aufert  tumorem. 

Item,  Quod  Deus  exiget  rationem  de 
omnibus  malis  commissis,  et  bonis 
omissis,  et  gratiis  sibi  et  universitati  n(^- 
glectis  :  hoc  infert  justum  timorem. 

Item,  Omne  bonum  accipere,  tam- 
quam  a  Deo  dante  :  et  hoc  exdudit  lal- 
sum  amorem,  et  infert  grafitudinem  :  et 
omne  malum,  tamquam  a  Deo  j)ro 
nostra  utilitate  benigne  permittente  :  et 
hoc  infert  patientiam.  Quanto  magis  quis 
in  his  prollcit,  tanto  magis  in  spiritualem 
vitam  inducitur,  et  in  ea  crescit,  et  con- 
firmatur. 

C.  Argumentum  ver.ie  vitse  spirilualis 
hahet,  cujus  spiritus  penitus  carni  domi- 
nalur  :  qui  tam  cito  sentit  incommodum 
spirituale,  sicut  el  corporale  :  el  tantum 
vitat  locum.  tempus,  et  bomines.  ubi.  et 


'  Jacol>i,  r,  27. 
'  Joan.  VI,  <i4. 
^  Ad  Homan-  vm,  s. 
*  I  Pplri,  II.  II. 


"  S.   HRRNAnni'«,  Fpisf.  2   ad  Fnloonpm   pno- 

nim. 
**  11  ad  CoiiuHi.  III.  ."i 
■  A<1  iMiilip.  IV,  i:t. 


m                                     n.  ALB.  MA(.,  ORI).   PHyEl) 

per  quos  la-di  pulesl  in  spirilu,  sicul  ubi  pore.  De  his    oinnibus  Jicit  Apostolus  : 

Isedi  potest  et  otleQdi  in  corpore  :  et  qui  Qui  secnndum  carnem  sunt,  quae  carnis 

t.im   rito   sludot    uiederi     spiritui,    sicut  sunl    sapiunt  :  (lui  vero  secundum  spi- 

et  carni  :  et  tanto  ina^is  spirilui,    (juain  rl(ut/>  sunt.  f/u,T  spiritus  sunt  sapiunt  ', 
carni,  quanld  di^mior  est  spiritus  qiuiu» 

rorpus.  !>•  Aruunieutuni  carualis  vitoe  esl,  sc- 

Item,    Aryunientuin  vera?  vita'  spiii-  cunduin  regulain  earnis  vivere.    I).    Au- 

tualis    habet.  qui  .taiituin   delectatiir    iii  j;ustinus  :  «  llle  seciunbiiii  carneni  vivit, 

cibis  sjtirilualibus,  sicut  in  cor[»oralibus  :  qui    sccunduiii    seipsuni    vivil   :    id    est. 

et    tani    iuvile    neyligeret    abqua    liora  pergit  quo  vult  :  dorinil  quaudo  vult,  ct 

ribura  spiritualem,  sicut  corporaleiu  :  et  quanuliu  vult  :  loquitur  qu*  vult,  et  cui 

tam  ordinate  >«umit  cibiim   spirilualcm,  vult,    ct   iibi    viilt    :   manducat    ct    bibif 

sicut   carnalem  :  et  tantum   se  riy/A  m\  quaudo  vult,  el  quaiituiu  vull  :  ridet  el 

cibos  spiriluales,  cum  nun  appelit,  sicul  jucuudatur  turpiter    intcr   quos   vull.  el 

inlirmus   cui^itur    ad    cibus     curpnralcs,  <|uai)du    vull  :   puslicmo,   (piidquid    na« 

ciirn  eus  iastidit.  ribns  suave  ost  qua'rit,    (juidquid    taclu 

Aliud    artfumeulum     vilu^    spiriliiali>  blandum.  (|uid(|uid  ( (trp(M-i  suu  jucuudum 

est,  si  homu    lam  dili-^ens  esl  circu  car-  cxercel    et    s(M]uitur,    qiialilcr    vull,     et 

iieiii  :    si   tam    puratus   e!>l    in    umnibus  ipiat\du  vult  :  ipiiu  umnia  ruilu  el  illicilt 

(dtedire  s|iiriluuli  medico  pru  sulute  spi-  cHrnuliter  vull.  heleclatur  iu  veslimeiilii 

ritus   el  anima',    sicut  corpurali    medico  pub  bcrriiuis.  ct  cquis  et  armis,  sicut  \  iill, 

pro  sulute  curpurih.   VA  si   lam    sullicilus  cl  (|uandu    vult.     I'!t  sic    mtii   secunduin 

est  uc(|uireie  ^'ralium  qua  indij;el  in  ad-  hcum.  scd  carnaliler  vivil  et  deleclalur  : 

versitate  el  prusperilutc,  (piu  ad  amicfts,  cl   umnia  desideriu  curnis    pcrlicil    sicut 

qun  ad  inimicoK,  (|uu  cum   laudutur,  quu  vult,  et  (piundu  vult  *, 

cum    vitiipcratur,  (piu  indi^^et   suIuh  vii-  .Miud   uiyuiucutiim  vilu'  cariialis  ent, 

ram    l)e(t,  et   (|ua   ('^'cl  iulcr  bumin(*s  :  hbcrlus  liu^Miu»,  (piaiii  hcquiliir  (li>trnclio 

sicul  sullicilus  cst  de  cihis  ruriiabhus  vid  i  i)rdt><,  jiixla  illud  :  .s<  ijuis  aulrm  putat 

quudraf;esiinalihus,  vd  de  vunlibus  wsli-  «/'   relii/insum  rsse,  non    rr/rifiKins    liu' 

valihus  vel  liiciiialihus.  Si  tanlum  Kludct  i/uam    snam,    sed   sedurrns    ror  suutitt 

acipiircrc,  miilliplicure,  coiisorvare,   iiti-  hujwi  vana   rst  rrlii/iu    .   Idcu   srrijitum 

liler    cxpciidere    (htiiu    spiriliialiu,    sicul  enl  :  tjui  rustodit   o$  suum    rt  tini/uam 

sipcularis     hitiiu    tcmpur.iliu.     Kl    luiilu  luaut,   rustndit    alt     anijustiis    auimaM 

ma<;is   iIiliv'1'iiH   est    iii    spirilu     ({uain   iii  suatn  '.  lA  iU>r{Xiii  :  .Mors  et  vita  in  tnattu 

curpore,  (|iianlu  diu^nior  •»»!  spiritus  c(tr-  liin/u.r    , 


'    \i  Itotnaii.  VIII,  5,  ■  Jucobi,  i,  if*. 

'  S.   Ai-(;i;sTi!«i;t(,   I.di.   «|p   HnliilaribuH  doni-  *  l»roverb.  \xi.  i-l. 

iiKiiti^i,  cop.  7.  '  Prov<»rb    «viii,  i\ . 


E 


>f 


I»AI{\I)ISI  S  A.MM.i:,  CAI».   WIX. 


t«l 


GAPUT  XXIX. 


l>o  \latiirilale. 


A.  Alaturilas  vera  est,  cuin  oniues 
alTectionos  ot  vires  animae  unanimiter 
coUigunlur  in  Deum.  Ex  hoc  vero  mens 
restringitur  a  vanitate,  ct  quinque  sen- 
sus  al)  illecebris  compescuntur.  Sed 
quando  aniraa  abeata  illa  unione  recedit, 
mox  diversis  vanitalibus  irretitur.  Nam 
omnia  quae  sub  coelo  sunt,  vana  sunt,  ut 
dicit  Ecclesiastes  '. 

B.  Ad  veram  maturitatem  inducerenos 
debet  exemplum  sanctissimum  Jesu 
Christi,  de  cujus  seriositate,  sic  scribit 
D.  Augustinus  :  «  Legimus  Dominum 
Jesum  doluisse,  tlevisse,  ex  ilinere  fali- 
gatum  fuisse,  opprobria  et  injurias  susli- 
nuisse,  sputa,  flagella,  crucem  susco- 
pisse  :  numquam  tamen  legimus  eum 
risisse,  nec  in  terra  prosperatum  fuisse. 
Hinc  plane,  hinc  in  se  gaudent  omnes 
electi,  cum  cceperint  adversitatibus 
muntii  fatigari,  et  nullis  ejus  prosperita- 
tibus  faUaciter  decipi,  scientes  aUam  viam 
superesse  -. 

Item,  Quia  Scriptura  multum  vilu- 
perat  dissolutionem  et  risum,  juxta 
iUud  :  Risian  repiitavi  crrorem,  ct  (jau- 
dio  dixi :  Quid  frusira  deciperis  '-^  ?  Et 
aUbi :  /iisus  dolore  miscebitur,  el  extre- 
ma  gaudii  luctus  occiipat  ".  Et  Psal- 
mista  sic  loquitur  ad  Dominum  :  Odisli 
observantes   vanitates   superoacue  '.     Et 


pnpcipuo  comminatio  .losu  Clirisli,  di- 
ccntis  :  V.t  vobis  (/ui  ridrtis  /lu/ir,  i/uia 
lugcbitis  et  (lebitis  \ 

Itein,  Quia  muUuni  abslrahit  unum- 
quemquo  a  (amiUarilato  Doi,  et  obstruil 
montem  a  perceptione  gratiarum. 

C.  Argumentuni  vora^  maturilalis  ha- 
bet,  qui  nec  verbis  otiosis,  nec  factis, 
nec  signis,  nec  incessu  dissoluto,  noc 
aUqua  occasione  quemquarn  ad  levita- 
tcm  provocat,  sed  semper  in  se  et  in 
aUis  dissolutionem  ox  corde  deleslatur: 
omnia  loca  vitat,  in  quibus  dissolvi 
potest :  fugitque  omnes  homiuos  disso- 
Uitos,  ut  maluritatom  conservel,  sciens 
quod  c/ui  tetigerit  picem  incjuinabitur  ab 
ea  ' :  et  ([ui  communicat  se  dissolutis, 
dissolutionom  non  olTugiet.  Talis  fuit 
B.  Job,  qui  tam  maturus  luit,  quod 
etiam  dissoluti  prsesentiam  ejus  fu- 
gerent,  sicut  ipse  dicit :  Vidrbant  me 
juvenes,  et  abscondebantur  \  Et  tantam 
habuit  consuetudinom  maturitatis,  quod 
si  oppositum  in  eo  visum  fuisset,  nomo 
credidissct.  Lnde  ipse  dicit :  Si  quando 
ridebam  ad  eos,  non  credebant,  et  lux 
vultusmei  non  cadebat  in  terram  ". 

D.  Argumentum  levitatis  habet,  qui 
pronus  est  ad  ridendum,  jocosus  in  ver- 
bis,    dissolutus    in     moribus.    dissoluta 


'  Ecele.  I,  2  et  seq. 

*  S.  AuGUSTiNLS,  Serm.  ib  de  Sanctis,  qni  est 
secuiidus  de  Assumptione  B.  V.  Mariae. 

'  Eccle.  u,  2. 

*  Proverh.  xiv,  13. 


^  Psal.  XXX,  7. 
"  Luc.  VI,  25. 
■  Eccli.  xui,  l. 

8  Job,  XXIX,  8. 

9  Ibid.,  V.  24. 


492                                      I).  ALB.  MAO.  ORD.  mJED. 

loca  freqnentans,  et  freqnenter  cuni  dis-  nis.   i)i  adolescentin  tna  :  et  in  hono  sit 

solutis  ainhulans   et  habitans  :  qui  fugit  cor  tuian   in  dicbiis  juventutis  tux\  et 

niaturos  homines,  gravisque  est  ei  matu-  anihuln  in  viis  cordis   tui,  et  in   intuitu 

ritas  ad  videndum,  credens  ex  maturitate  oculoruni    tuorum,    et    scito    t/uod   pro 

inrirmitatem  corporis   sui  evenire.  Talis  oninibus  liis  ndducet   te   Deus    in  judi- 

describitur  in  Kcclesiaste  :  Lretnrr,  juvf-  cium  '. 


GAPUT  XXX. 


Ih'   Siiiiplirilahv 


A,  Sinipriritas  vera  A  prrfecta  esl  ne-  nptiniam  parteni  eleijit,  tfux  non  au/e~ 

minem  hrdrrf,    s«-d  omnihiis  jimficere  :  retur  ah  ea".  Iloc  est  unum  honuin,   iii 

»icut  dicit  (ilossa   super  Parulxdas.  llipc  quo   sunt    oninia    hona,    aliMim   i'l    im- 

est  prima  virtus,  de   qua   commendatur  mensa. 
.loh  :    Vir  i-rat  in   trrra  llus,  notnine  Juh, 

et  erat  vir  ille  simplej-  et  rectus  ',  quasi  (!.    .\d   siiii|di<ilatis  aiiiorem   iiulucere 

|»raT«dh'iis  in  ••a   pnp  ca-liTis  virliitihus.  nos    dfhrt     ulililas    i-x     ea    piovfniens. 

Ilanr     {ira>c(>|iit    hominus.    riiin    mito  Srriplum  csl  i*iiim  :  /:'/  vum  sitnplicibus 

lerel  Aposlolos  in  uuiversum  mundum,  srrmitrinatin  rjus  ',  id  rsl,   hoinini.  Vn- 

ad    unitali-n;    (!allioli(-a>    lidei    coiivocan*  miliaris  ol    cnim  Dominus   simplit-ihiis, 

increduloK,  di<«'n>  :  Hstute prudentes  .sir-  quihus  iion  dcdi^Mialur  arciina  sua  rcvf- 

///   srrpeiitrs,    rt    siniplicrs  sicut    roluin-  lar«'.    I  iidc     hoiiiinus     .Aposttdis    prolii- 

hof  ',  iihi   |iriid)'iitia   .Himjdicitali    ronjun  hi'itlihu>   vniiir    pu('ro>«    ad   priesciitiam 

^'iliir.    .Naiii   prudciilia  ^iiiL'  siiiiplicitulc.  cj«is,  rcspoiidit  :    .'^initr  parvulos,   et  no- 

calliditas  t'ni  :  el  siiiiplicila>>  siiic  pnidcii-  lite  eos  pruhihrrr  ad  me  venirr  :   tnlium 

tia,    sliillitia    csl.    (loluinha    iiec     ro.slro,  '">'   rnim    rrifnum    nrlurnm    '.     Ilrt'c    cst 

licr    iiii;.'uc    lifdil  :    ila    \crc    >«implc\    iicr  virliiH,  siiic  i|ii.i  iioii  c^l  s.ilu^.  hicil  ciiilii 

\  crho,  iiiM- opcrc  iioccl .  homiiiii>  .jcsus  :    .\isi   e//iriamiin    siiat 

parvuli,  non  intrahitis  in   rripium  nelu' 

K.  \cic   illc  .Him|dii  itat-m  dili-ril,  ijui  rum\  .Non  dicil.  cfliciamini  |»«r\uli.>cd 

iioii    ociiipalur  circa    miilla.   •♦iciil   .Mar-  sivut  parvuli :   id  esl,  •.impliccs  cl  iiiik»- 

Iha  '.    \am   ihi    jdii  a*     suiit,    uhi    plura  ccnles. 

Scd  laiituiii    uniiiii   i{iiii'ril.    dc  qiiM   ho-  M*<>   >'^^   iitilitas   sim^ilicitalix,    df   qiia 

iiiiiiii»  :  l'nrru    iinuui  rst   nrrrssariunt     .  dicilur  :  tjui  amhulat   sinipliriter  amhu- 

hc  .|iiii  jaiidalur   \laria   Ma;:dalciia      »{ua'  lat  run/identrr  '\  .Nhiii    :id  rcf.Miillli  c«ch»- 

'  KipI*».   tl.  •>.  '    lliKl. 

•  J<i|..  I,  I  ■  Piovfii»    III.  ;is. 
'  M.illli.  \.  {(,  •  M.iiih.  %t\,  14. 

'  I  "••.  \,  iii.  •  lliiil.,  xsnt,  :\. 

*  ll»'!  .  «     '••.'  '•  |»n.*.'il».  1,  •. 


I 


PAKADISLS  A.MM/E,  CAI».  XXXI, 


m 


rum  via  secuiissima,  est  via  simplici- 
iiilis.  Nam  scriplum  est  in  Pioverbiis : 
Protefid  (jradientes  sirnpliciter  '. 

I).  Ar^umeiitum  veroe  simplicilatis 
iiabet,  qui  nuHius  facta  [)ervertit,  sed 
bonum  de  omnibus  praesumit  :  qui 
nuliius  bonum  depravat,  nuUius  [)onum 
diminuit  :  omnium  saiutem  desideral, 
nuUi  malum  optat  :  et  qui  bona  facit  el 
bene  :  et  <|ui  bona  sentit  de  Domino,  et 
in  simplicitalc  cordis  quaeril  illum  -  : 
qui  voluntati  ejus  se  subjicll,  cl  nuiii- 
data  ejus  custodit. 

E.  Argumenlum  dupiicitalis  habet, 
qui  unum  gerit  in  ore,  et  aliud  in  corde, 
ot  aliud  in  opere.  Sicut  .loab,  tenens 
nieutum  Amasae,  dixit :  Saive^  mi  fra- 
ter  ^  :  et  interim  occulle  educens  gla- 
dium,  occidit  eum.  Contra  hoc  dicit 
Dominus  Jesus  :  Sit  sermo  vesler  :  Esl, 
est  :  Non,  non  ',  id  est,  quie  habetis  in 
corde,   profertc  (»re^    et   exhibete    opere. 


Et  li.  .lacobus  :  Vir  duplex  aninw  in- 
constans  est  in  onini/jns  viis  suis  '.  Et 
duplicibus  Dominus  mab-dicit,  qui  sci- 
licet  servire  volunt  sinmi  Deo  (^t  diabolo, 
id  est,  in  peccalis  et  bonis  oj)(;ril)us  se- 
se  exercere.  Conlra  hos  nam(|ue  dicit 
Dominus  :  Xenio  putest  duobus  dominis 
servire  '',  scili('(;t  conlrariis  :  nam  virtus 
et  vitium,  bonum  et  malum,  penilus 
adversantur.  (^ontra  eos  vero  (jui  inlen- 
dunt  Deo  placere  et  mundo,  dicit  Jaco- 
bus  :  QuicunKjiie  voliieril  aniicus  esse 
s;vculi  hujus,  inirnuus  D)'i  ronsti- 
tuitur  ". 

F.  Argumentum  falsae  simplicilatis 
iiabet,  qui  simplicem  se  exbibet  in  exle- 
riori  conversatione,  et  tamen  dolum 
gestat  in  corde.  De  hoc  dicit  Jeremias  : 
Unusquisque  se  a  proximo  suo  custo- 
diat,  el  in  omni  fratre  suo  mm  Jiaheat 
fiduciani  :  quia  omnis  frater  supplan- 
lans  supplantabit,  el  omnis  aniicus  fran- 
dulenfer  inredet  '. 


GAPUT  XXXI. 


De  TacHiiriiHale. 


A.  Taciturnitas  vera   et  perfecta  est,  Obniutui,  et  humiliatus  sum,  et  silui  a 

non  solum  moderari    linguam  a  verbis  bonis  \  scilicet  annuntiandis.  Dicit  GIos- 

iUicitis  (ut  sunt  detractiones,  mendacia,  sa:  «  Ille  non  cadit  ad  iUicita,    qui    se 

perjuria,  impudica,  levia,  iracunda,  no-  caute  restringit  a  licitis  '".  ^>  Non  solura 

civa,   maledica,   otiosa,    et  similia),   sed  autem  per  verba  inutilia  et  uociva,  sed 

etiam  ab  utilibus   et  licitis,  juxta  iUud  :  etiam  per  verba  utilia  gratia  spirituaUs 


'  l^roverb.  u,  7. 
2  Cf.  Sapient.  i,  I. 
'  II  Kegum,  XX,  9. 
♦  Matth.  V,  37. 
■^  Jaoobi,  1,  S. 


'  Jacobi,  IV,  4. 

*  Jerera.  ix,  4. 

*  Psal.  XXXVIII,  3. 

1"  Glossa  in  Joh,  m.  '2»),  uii  illa  verba :  Sonnc 
(lia^imiilari  ? 


MalH 


I.  \  I,  -'+. 


V.i  i 


D.   ALH.   MAG.  OUIJ.   l^K^tiD. 


elfunclltur,  cum  in  loquendo  modus  non 
observatur.  Karu  cst  haec  virtus,  mode- 
ratio  linguie,  tesle  .lacobo  :  Omnis  na- 
tura  benfianwi,  el  volucrum,  et  serpen- 
tiutn,  et  exterurum,  dumantur  et  dumila 
snnl  a  nalura  humana  :  linyuam  autem 
nullus  liominum  dumare  pulest :  in(/uie- 
tum  malum,  plena  venniu  morliferu  '. 
(jlossa  :  «  Lin-iua  |iravoruni,  besliis  fe- 
rocilute,  volucribus  levitate,  ser|>enlibus 
virub*nlia  pra^cellit.  »  Sunl  enini  be- 
sliales,  qui  euacuerunt  ut  nladivm  lin- 
ijuas  suas  -.  Sunt  voiucres,  qui  pusue- 
runt  inaelum  os  suum  ,  et  </uorum  os 
lucutum  est  vanitatem  '.  Sunt  serpentes, 
df  quibus  dicitur :  Venenunt  aspidum 
suf/  labiis  rurum 

15.  Ad  uuioreui  lucilnrnitulis  inducer»- 
noK  dt  bft  >anctissiniuni  e\eni|duin  ho- 
ntini  noslri  .lesu  (jliristi,  qui  laciturni- 
lateiu  coniniendans,  t\r  ini|n»siliMne  cri- 
niinuni  interrogulus,  su  ntduil  excusare, 
nec  per  responsiontin  inorttin  suani 
volnit  dilTiTrr. 

Ad  idein  inducere  nos  debel  extin- 
{iliini  riijusdain  ertMnita*,  tlc  t|uo  lf;;itui, 
t|uoi|  tiibus  annls  la|Milein  in  ore  ^'esta- 
rit,  iit  ilisffifl  >ibntiuiii  st-rxare'.  ('.iliii» 
(-niiii  uddisceret  ali(|uis  loi|iii,  i{UMiti  (a- 
ceri',  juxta  illutl  sa|dentis :  «  (Jui  scit 
lot|ni,  tliscat  et  tucere.  » 

.\d  idein  itiduren*  nos  dcbet  utililus  e\ 
eu  |irovt'niens.  .Nain  sib-iitiuiii  tor  dis- 
tractuiii  «-oiiiponit.  cunseieiiti»  sfi-fiii- 
tatiiii  intlucit,  et  ud  reci|>ieiidani  ^'ratiaiii 
diviiMHi  babilfin  iiientfin  facil.  I  bi 
autein  noii  fst  lutiturnitas,  ibi  lioiiio 
di-  f.irili    iib  iitlvf rsiirio   >u|ifr.itur,  juxt.i 


iilud  :  Sicut  urbs  patens  et  absque  muro- 
rum  ambitu,  ita  vir  qui  non  potest  in 
loquendo  cu/iibere  spiritum  suum  '.  Ibi 
eniin  non  est  inoderalio  lin-^ua',  ibi 
nuniquam  erit  |(erieclio,  jiixla  illud  :  ^'/ 
quis  iii  verbo  /lun  u//endit,  liic  per/eclus 
estvir'',  el  non  alius,  dicit  (Uossa.  Ibi 
est  custodia  linguie,  ibi  est  beatiludo,  se- 
cunduin  illud  :  Iteatus  rir  qui  non  est 
lapsus  verbii  e.r  ore  suu  \  \\[  :  (Jui  cu- 
studit  ussuum  it linyitain  suam,  custudit 
iili  aiHjustiis  animam  suam  '". 

'  ('..  Argumentum  verije  lacilurnilali> 
liabfl,  (jui  (Uin  liberf,  ct  lieite,  et  sine 
(db'nsii,  loqni  potest.  el  cujus  verba  reci- 
jtif  iitur  cuin  niaj^no  desiderio  :  et  taiiien 
nullo  inodo,  aut  raro  inducitur  ud  lo- 
quendum,  recogitans  illuil  1).  (iiegorii  : 
«  Si  sanctus  Proplieta  Kzecliiel  inis>us 
iid  loqueiiduin  fuerat,  et  septem  diebus 
sfdf iis  mterfusque  tuf ebat :  pensaiiduin 
nobis  est,  ({Uiinta  culpii  sit  ei  non  taceru, 
i|Ufm  nulla  necessitas  cogil  bM|ui  ".»  I'it 
illud  verbun»  Kvanj^flicum  :  Dico  autem 
cubis,  quuniam  umhc  verbum  utiusuni 
quud  tnculi  /uerint  Innnines.  rrddenl 
ratiuncm  de  ro  in  dfe  judieii". 

I).  Ar^umi-nlum  bilsie  tacituriiit.itis 
si\e  loi|u;icitatis  est,  pndfrve  fl  claino- 
rosi*  loqiii,  nt  aliquis  intfr  iilios  xideii- 
lur  :  \fl  (fiiiporf  iinportiino,  cum  liimeii 
sfriiio  opportunus  «.it  optimus.  (.onlra 
lioc  esl  iliiid  :  lloinu  sapiens  tacebit\ 
usqnc  nd  tcmpus :  lascivus  autem  et  im- 
prudcns  non  senabunt  trmpus  ".  Vfl 
lii(|iii,  ubi  iifiiiu  uu^i  ultat,  Vfl  audir«* 
•  uimI.  (loiitiM  illuil  f>l  :    l  bi  audilus  non 


\ 


\ 


i 


'  J.ii  <>|>i,  tu,    •  <eX  K. 
'   I'-  .1.    lAIII,    l. 

!      I.  I.XSII.  9. 
'  ISiil.  rxLiii,  (t  f I  II. 

is.il.  XIII,  :i. 
-   \i..  ,i;  ..,,.  I..     ,t.|,  .i..|||    Inpillu     ii^^iHur     '>ii 
Iniiiio.  ifriinni   MarruAMaiu- 

lUP,  l.ll'     IV  tle  lii»tituti(>lic   ticiir    lif-fttrqoft    »|. 
MMidi  i'H|'    >     .1  1'rliii»  ilc  \atal.  I.il>.  I  iii  •'Ut  > 


lo^o  Kaiu  i<j|  uiii,  i«t)>.    **< 
l'u>»i-i  l>.  .w» ,  ?s 

•  Jacobi,  111,  -' 

•  Kii-li.  xi\,  I 

'  •  l'i.>\.  rli.  XII.  J  I. 

•>  s    i.ii» >ii  .>  \l  ,  I  il'    I  iii  KitfrliirlK  liiiiiiil. 


II. 


■'  Mallh.  \ii,  :iu. 

'   l'l  i'\<'l  I'      X  \ ,    '. 


PAKADISIS  AM.M/1':.  (,A1'.   \.\\|| 


49:; 


tfst,  non  e/fiindas   sermonem  '.  Vd  cum  l- .    Ai-umeulum    lalsa'    taciturnilatis 

quis     respondet    autequam    audial,    vel  est,    tacei-G   nou    pro[)t(T  virlutem,    sr,| 

iuterrogetur.  Coutra  lioc   est  illud  :  Qni  ue  al.  audientibus  eonfundantur  :   vel,  ut 

prius  respondet.   quam   audial,    slullum  propter    lacituruitalem     luudetur  :    vel, 

se    esse    demonstrai    et    confusio)ie  di-  cum   nescicus    loqui   intelli-ibililer,    vel 

fjnum'.    Vel  cum  respondet  pro  altero,  utiliter,    fari   verecuudatur  :  vel,  ut  per 

uon  interrogatus.  Contra  illud  esl :  Jc^o-  silentium    sua    >tullilia   pallielur,    juxla 

lescens,  loquere  in  tua  causa  vix  ',  scili-  illud  :  Stu/tuj  si  tacuerit,  sapiens  repu- 

cet  cum  nccesse  fuerit.  tabitur    '■ . 


CAPUT  XXXll 


Ue  SolMiMlintv 


A.  Solitudo  vera  est  abstraliere  men- 
tem  a  sollicitudine  et  occupatione  actio- 
num  exteriorum,  ab  omni  delectalioue 
creaturarum:  omnes  alfectiones,  volun- 
tatcs,  et  iutentioues  unanimiter,  in  quan- 
tum  potest,  dirigere  in  Deum,  ut  fiat 
unus  spiritus  cum  eo.  Ad  boc  adhorta- 
tur  Isaias,  dicens  :  Ingredere  in  petram, 
et  ahscondere  in  fossa  humo  ".  lugrederc 
in  petram,  id  est,  in  divinitatem  (ibristi : 
ahsconderc  in  fossa  humo,  id  est,in  vul- 
neribus  Christi.  Qui  in  bac  pctra  est, 
solus  est :  qui  extra  hanc  petram  est,  in 
muitiludine  est.  lu  hac  solitudine  menlis 
tanta  gratia  et  illuminatio  mentis  perei- 
pitur,  ut  percipiens  sit  gravis  aliis  ad  vi- 
dendum.  Sicut  Moyses  solus  manens  iu 
monle  cum  Deo  quudraginta  diebiis  et 
noctibus,  tantum  illuminatus  fuit,  ut  lux 
in  vultu  erumperet,  et  de  claritate  vul- 
tus,  quasi  radii  solis  procedereut,  quos 
lilii  Israel  non  potuerunt  intueri,  donec 
faciem  suam  velarel ". 

'  Eccli.  xxxii,  1. 

*  Proverb.  xviii,  13 

*  Ecrli.  xxxiT,  10. 

*  IMuvPili.  XVII,  28. 
■'  Isa.  II,  10. 


B.  Ad  amorem  solitudinis  nos  indu- 
cere  debet  exemplum  sanctissimum  Do- 
mini  nostri  Jesu  Cjiristi,  qui  licet  ex 
nuliius  cousorlio  umquam  impediri  po- 
tuit  a  spirituali  negotio,  sa^pe  taiueu  de- 
cliuavit  a  turba,  propter  ainorem  solitu- 
dinis.  Et  quandoque  cum  amplius  iiou 
potuit,  a  cbarissimis  Apostolis  suis  ad 
oranduiu  secessif,  quantum  jaclus  cst 
lapidis,  ut  scribit  Lucas  ' :  per  hoc  in- 
nuens,  quod  etiam  viri  sancli  in  multi- 
tudinc  familiariter  Dco  vacarc  non  pos- 
sunt  :  aut  modicam,  aut  nullam  gratiam 
cflicacem  intor  homiucs  conscquunlur. 
Hinc  est,  quod  Zachaius  Dominum  Je- 
sum  in  turba  viderc  non  poterat  "*  :  sed 
postmodum  vidit  ipsum,  et  vocem  Sal- 
vatoris  audivit,  quando  solus  arborem 
ascendit. 

Ad  idcm  uos  inducere  debet  utilitas  so- 
litudinis,  de  qua  Domiiius  de  sponsa  di- 
cit  :  Ducam  eam  in  solitudinem,  et  lo- 
([uar  ad  cor  ejus  '.  0  quam  felix  est  qui 

"  Cl'.  Exod.  XXXIV,  28  et  seq. 
"•  Luc.  XXII,  41. 
*  F-uc.  XIX.  -2. 
'■'  Osee.  II,  I  i. 


iUO 


D.  ALB.  MAG.  UKD.  PK.ED. 


vel  seniel  audit  Domiiium   iiitus  lotiuen-  pcjcnale  illi  fuit.    Tnde    Augelis   volenti- 

teni  !  Loculio  Domini  in  corde  est  de  ar-  hus  eam  consolari  de  recessu  Doinini  de 

duis  '^ratiis,  securilalen»  inenti  pra^stare.  sfpulcro,  ait  :  Quaero  crealorem,  et  idco 

Ad    idem    nos    inducere    debi-t,  quod  inilii  yravc  est  videre  creaturain  :  iileonuc 

sancti  Eremita;  olim  cucurrerunt  et  erra-  lu^it   in   ercmuin   proi»ter  amorem  Jesu 

verunt   in    solitudine,    in    moutil>us.    in  ('.liiisti,  triyinlu   annis  carens  omni  ciljo 

speluncis,  et  in   cavernis  terr«e,   ut    Deo  et  potu  corporali  :  quam  An^eli  ievabant 

conlinuu   vucarc    pos^ciil,  quundoi|Uc   iii  iii  acra  sinjiulis  lioris  ad  oraudum  ilepu- 

quadra^'iuta   annis    liomiiifm   non  vide-  tatis,  iii  qua   oralione  sumpsil  aniniae  et 

lunt.  corporis  nulrimentum. 


{'..  Art:umeutuin  vera;  suliludinis  lia- 
bel,  cui  ;:ravis  pu-nu  esl  essc  cum  lu»mi- 
nibus  :  et  ab  aliis  se  abstrahit,  qua- 
cumquc  occasionc  potest.  fJcce  elouijari 
fuijicns,  i't  inaiisi  in  soHtudinr\  Sicut 
Mariaj  .NLiiidalciKe  pu-na  luit  videre  lio- 
min(-s,  pustquam  Joum  ainplius  viderc 
nun  potuit  ;  iniu    ctiam  vidcr.-  Aii;;clus, 


D.  Ar^iumentum  fulsa'  suliludinis  ha- 
bcl,  qui  licel  sit  s»)lus  curpuialiler  curam 
De«j,  aiiima  tamen  ejus  e^t  in  diversis 
iiiundi  jtartibus  variis  ncuiitiis  uccupata. 
ila.-  thu>,  srilicct,  lacilurnila^  cl  suliludu, 
ctlicacitcr  clevant  ud  cuntemplatiuncm. 
liuh'  illud  riireiiuruin  :  Scdcbil  solitn- 
rins,  rt  tarchit,  i/itia  Irrarit  supcr  sr  •'. 


CAiaiT  XXXI II 


!!<'    (  oiilniipliiHoiH* 


.\.  runlemplatiu  vcia  cl  pcrfeclu  «•.•«t 
cullecliu  uirc<-liunuiii  ct  uiiiniiiin  \iiiuiii 
anima*,  -ul  co^'iioscenduiii  cum  dclci  la- 
tioiu-  c|  admirationc  iiicnlis  aliquiil  de 
iiuluru  diviiiu  :  scilirct  i\r  poteiitia,  su- 
picnliu,  bonitute,  churitutc,  nobilitutc, 
lar>;itate,  etc,  sive  occulla  Deijudicia, 
hive  sanctis.simniii  cJih  Mduiilutcm,  sivc 
aliqiiam  pcrh'i-liuiiciii,  qua'  Irinlil  in 
Dciiiii.  Iii  luic  I  uiitciiiplalioiic  fucrunt 
l^utriurciiu*  »'t  1'roplicl.i',  d  .\po>ttuli 
saiuii.  Naiii  1'alriurcliiH  ct  Prophctis 
occultu  .sua  pcr  Spirilum  suiutuiii  revclu- 


vit  :  ul  .\oe  de  diluvio  ',  .\brulia-  dc  bub- 
\  ersioiic  Sodoiiioruiii ',  Jereiiii;t<  dc  trans- 
iiii;j;rulioiii>  Juda'oruiu  et  cu|ilivitutc,  Ju- 
M-ph  dc  faiiic  /K^vpti  ',  Duiiicli  «lc  stuluu 
Nubuihodoiiosor  ",  el  »ic  de  uliis  |'utriai'< 
iliis  ct  Prophelis,  quihiis  aliu  sccrclu  rc- 
vclavil,  ut  K/.i  rliicli  visioiics  divcrsas  '. 
l  lulc  .\iiios  :  .Vo/<  /avirt  Ihuninus  Iteiis 
rrilniin,  nisi  rtvelavnit  .srriTluin  siinin 
ad  serros  suos  l'rofihrtas  ' .  .\postoliH 
vcro  pcr  iiiii^'ciiiluin  liliuiii  suuiii  oiiiiiciii 
Mduiilulciii  siiuiii,  cl  oiiiiiciii  pcrh*cti«»- 
luiii  iiidicuvit,sicut  ipse  dirit :  Oinnunjua'- 


'  l'«al.  i.n,  H. 

«  Tliit'1».  III,  -2«. 

'  Cf.  lifii»*    »11,  i'A  hI  Ka(|. 

*  •"!(.  •"•••n»'*.  tvi»»,  I"  el  «.•'<|. 


*  C.f.  Ii»*ii«i«    \i.i,  I  cl  wq. 

*  r.f.  llauirl.  u,  I  el  tvq. 

'  r.r.  Kici-binl.  I.  i  «l  i»ri|. 

*  ^IIH»»,   »1».   '. 


FARADISrs  AXIALE,  CAP.  \.\XIII. 


497 


cumque  audiviaPatremeo,nolafecivo-     sub  Deo   supra   corpus    creata  est  :  ut  u 


bis  \  ut  el  ipsi  postoris  suis  eadem  reve- 
larent,  quod  el  lideliter  (eceruut.  Xiuu 
in  omnem  lerram  exivit  sonus  eorum,  el 
in  fines  orbis  terra'  verba  eoriim  -.  Sed 
inter  alios  Apostolos  \\.  Joanni  Kvange- 
listae  ct  B.  Paulo  occullissima  revelavit 
et  indicavit.  luter  alia  patefecit  eis  octo 
bealiludines,  dicens  :  Heali  paupere.s 
spirifu,  quoniam  ',etc.  Beatimites,  quo- 


superiore    vivincata,      viviricet    inferius 
(|uod  adminislrat  '.» 

Ad  idem  inducere  nos  debet  ineirabilis 
suavitas,  quai  ibi  percipilur  :  admira- 
bilis  perleclio  qu*  ibi  addiscitur  ;  prin- 
cipiumomnis  beatiludinis  quod  ibi  repe- 
ritur.  .\am  fons  omnis  bealitudinis 
summus  Deus,  ibi  cognoscitur  :  et  quod 
coiJnoscitur,  boc   amalur  :  el   quod  vere 


niam,  etc.  Quae   bealitudines    in  se  ma-  amatur,  hoc  desideratur  :  et  pro  quo  stu- 

gnam     continent    perfectionem,    perfe-  diose  laboratur,  hoc  tandem  acquirilur  : 

ctamque  Dei  voluntalem  indicant.  cumque   tandem  acquisitum  fueril,  cum 

deleclatione  iuterniinabili  possidetur,  De 

B.  Diflerunt  autem  contemplatio,  me-  hac  D.  Bernardus  :  «  Qua?  enim  anima 
•ditatio,  et  cogitatio.  i\am  in  cogitatione,  semel  a  Domino  didicit  et  accepit  intrare 
nientis  est  evagatio  :  in  meditalione,  ad  scipsam,  et  in  intimis  suis  Dei  prae- 
investigatio  :  in  contemplatione,  mentis  sentiam  suspirare  et  quierere  faciem  ejus 
admiratio.  Cogitatio  est  sine  labore  et  scmper  :  (Spritus  est  enim  Deus  :  et  qui 
sine  fructu  :  meditatio  est  cum  laborc  quicrunt  eum,  oportet  eos  in  spiritu  am- 
el  fructu  :  contemplatio  estsine  Ial)ore  et  bularc,  et  non  in  carne,  ut  secundum 
cum  fructu.  carnem  vivantj.  Talis,   inquam,  anima, 

nescio  an  vel  ipsam  gehennam  ad  tem- 

C.  Ad  contemplationem  Dei  inducere  pus  e.xperiri  horribilius  popnaliusve  du- 
nos  debent  tres  gradus,  dc  quibus  D.  cat,  quam  post  spiritu;ilis  sludii  hujus 
Gregorius  :  «  Primus  est,  ut  se  (scilicet  gustatam  semel  suavitatem,  exire  denuo 
anima)  ad  se  colligat.  Secundus,  ut  vi-  ad  illecebras,  vel  potius  ad  molestias  car- 
deat,  qualis  sit  collecla.  Tertius,  ut  super  nis,  scnsuumquc  ine.xplebilem  repelere 
scmetipsam,  ac  se  contemplationi  au-  curiosilatem  :  dicente  Ecclesiaste  :  Ocu~ 
ctoris  invisibilis  intendendo  subjiciat.  Sed  lus  non  impleturvisu,  nec  auris  auditu  '. 


se  ad  se  nullalenus  colligit,  nisi  |)rius  di- 
dicerit  terrenarum  atque  ccelestium  ima- 
ginum  phantasmata  ab  oculo  mentis  com- 
pescere  :  quidquid  de  visu,  quidquid  de 
audilu,  quidquid  dc  odoratu,  quid(juid 
de  lactu  ct  gustu  corporeo  cogitationi 
ejus  occurrerit,  rcspuere  alque  calcare  : 
quatenus  talem  se  quserat  intus,  qualis 
sine  istis  est.  Nam  h.^EC  quando  cogitat, 
quasi  quasdam  umbras  corporum  intror- 
sus  versat.  Abigenda  ergo  sunt  omnia 
manu  discretionis  ab  oculis  mentis,  qua- 
tenus  talem  se  anima  considerct,  qualis 


Audi  enim  hominem  cxpcrtum,  quae  lo- 
quitur  :  Bonus  es  (inquit)  Dominc,  spe- 
ranlibus  in  te,  unimae  qua^renti  te".  Ab 
lioc  bono  si  quis  avertere  sanctam  illam 
animam  conaretur,  putohaudsecus  acce- 
pisset,  quam  sise  de  paradiso,  et  ab  ipso 
introitu  glorice,  conspiccret  deturbari. 
Audi  adhuc  et  alium  similcm  huic  :  Tibi 
dixit  cor  meum,  ait,  exquisivit  te  facies 
mea  :  facion  tuam,  Domine,  requiram  '. 
Unde  dicebat  .•  Mi/ii  autem  adlixrere  Deo 
bonurn  est  *.  Et  item  loquens  ad  animam 
suam,  dicit  :  Convertere,  anima  mea,  in 


'  Joan.  XV,  lo. 

^  Psal.  xviii,  0. 

3  Cf.  Mattli.  V,  3  et  seq. 

*  S.  Gregorius  iM.,  Lib.  II  in  Ezechiel.,  lio- 


niil 


XKXV.I 


•'  Eccle.  I,  8. 
»  Cf.  Ttiren.  iii,  i.j. 
'  Psal.  XXVI,  8. 
^  Psal.  Lxxii,  28. 


;{2 


498  U.  AI,H.  iMAG.  ORH.  PB.ED. 

reijuiem  tuam,  quia   Dominus  beuefecit  vita  est,  charitateni  quidem  Dei  et  proxi- 

tibi  '.  Dico  erjro  vobis,  nihil  est  quod  in  mi  tota  mente  relinere:  sed  ab  exleriore 

tanlum  forinidet  quisquis  hoc  l)eneticium  actione  quiescere,    soli  desiderio  condi- 

serael  accepit,  quam  ne  a  gratia  dereli-  toris  inhterere,  ut  nil  jam  agere  debeat  : 

ctus,  necessehabeat  denuoegredi  ad  car-  sed  calcalis  curis  omnibus,  ad  videndam 

nis  consolationes,  imu  d 'sohilif»nes,  rur-  facieiu  sui   creatoris  aninius  inarth^scat  : 

suin(|uo    <'.irnahum    .scusuun»    ^uslin«'re  ita    nt  j.un    uo\erit    carnis   corruptibihs 

tuinullus   -.  ')     lu     hac     <i)nlt'nipkilioiu'  pondus    cuni    nioerore    portare,  totis((ue 

fuil    D.   AiigustiiuH,    cuin  dixit  :    «  iMiiii  desiibM'iis  appetere  ilhs  hymnidicis  Ange- 

autemdisplicebalquodagebaminSiTCulo  :  lorum  dioris  inleresse,  admisceri    ciek'- 

el  oneri  mihi  erat  valde,  non  jain  innam-  slibus    civibus,  de  SBterna   iii    conspectu 

inantibus  cu[)idilatibus,  ut  solebant,  spe  Dfi  incorruplione  gaudere  ".    » 
honoris    el   j)ecuniie.    Jam  enim  me  illa 

non  delectabant,  prae  dnhedine   lua,   it  K.  Argumentum  falsu'    contemphitio- 

decore  domus  tuae,  quam  dik'xi  '.  »  nis    liabet,  qui  akquid  de    Deo,    vel  aU- 

qua  perlfctione  ejus  ct)gnoscit,  cui  veri-- 

D.  Argami-alum    \t'i\e   .  julempkitio-  tas  sacrie  Scriptura"  contiadicit  :   et  hoc 

nis  habet,  (lUfiii  in  mi>t'ria  hujus  mundi  laiiifn  per  raliones  temere  defendit.  Kx 

^ivere    ta*tiil,    t  iim    li.    '1'obia     dicens  :  hof    t)lim    luereses  [)rocesserunf,  scilioet 

Ejpedit  viihi  uwii  maijis  tjuam  vivere  '.  \\\\,  qiii  Kiliuin  ct)a'lernum  el    consub- 

Kl  cum  Job  ;  T.Hih-t  aniiuam  mi-aut   vilie  slanlialem  l'atri  negavil  :  el  Sahellii,  i|ui 

mex  ■.    Kt  cum    D.  Paulo  :    /ii/>-lix  ryo  personas    in    Tiinitale    confudit,  [lonens 

/tnuio  .'  ijuis  mi' libiiabit  i/e  iinpore  moi-  nomiiialfiii     taiiliim     dilh'renliam,    cuni 

tis/iujus*  :'  Kl  qui   a»l  fontcm  viUi'    >i-  vtii' tlilTerant  |»ro(»riflalibus.  Paler  eiiini  .' 

til,  dicfus   tiim  Psalmista  :  (Jui-muilmo-  [iroprif     habft    innascibilitalem,     Kilius 

dum  i/vsidrrat  rervus  ad  /oulesaijuarum,  (»ro|»rif  nascibililatem,    S[»irilus  samlus 

ita  desidrrat  auimu  mea   ad  te,  JJeus    .  [»rocfssionfm. 
litdf     D.    (irf^oi-ius  :    «    r.outfm()lnti\  a 


CWIT  XWIV 


hc   llU«*r«-lloiM- 


A.    Ilistitlo    «aI    prutlfiilir    juik.  aif  .(unl    [..     •  imiiii       .|iiaiiliim     bi.uum    >il 

inter  rrfaloriiii  ol  cr.-aluram  :    quid   sit  a|»pf Ifii.lum.  ft  qu  iiilum  makiiu  mI  df 

crealttr,  fl    quid    cieutura.    Ilfiii,  dijutli-  If^laiidiim.   Ilfiii,    ijuanlam  if Vf leiiliaiii 

cai-f ,  ijiiid  sil  boauiii.  qiiid  m  "liuH,  fl  ijuid  tifb.-ul  houn»  >u|)iri»»ri,  •juaulaiii  fif  iufii- 

i»pliiiium.:  «jiiid    n.  ilmii    .|ui.l    pfjiivt.t  tiam   iiirfriori   ct  compa-*sioiifiii.  el  tju.i- 

'  l^.il.  .:»iv,  7.  '  ^'1'.  V  1- 

>  •».  llr.nN\tii.r-,  SrTiii.  :•;>  iii  <'.«iili»n  *  A-l  ll.>mim.  »ii,  i». 

^  S.    Aiia -.riM  t,     l.il>.     Mll    <'...iir<»..*ioiiUMi,  Pnal.  \i.i, '-'. 

tap.  I,  ri  i.iii.  i\  i:..iife«Mi..ii».m, .  fip  10.  •  .s.    i;h -  M     11'    II    'II   r».'.iu«'i. 

*  jui>,  III,  i>.  iiuiiiii.  n 


PARADISl  S  AMAL+:,  CAP.  XXXIV, 


49*J 


lemsocielatemgequali.  Qualitorso  dobeat     turitas  lovis  eflicitur,  ronstantia  prrmu- 
habcre    ad  morluos,    qualitcr  ad    vivos :      tatur.  » 


qualiter  ad  prsedeccssores,  el  qualilcr  ad 
successorcs.  Qualiler  ad  amicos,  ut  dili- 
gantur  in  Doo  :  et  qualitor  ad  iuimicos, 
iit  diligantur  proptor  Deum,  Quiiliter  cn- 


IKtc  virtus  ex  dofoctu  aliarum  virlu- 
tuui  crescit.  Cum  enim  homo  snepe  cadit 
do  Inimililalo  in  suporbiam  vol  vanam 
gloriani,  dr  cliaiilaU"  iii  iiividijnn,  dt-  [la- 


ram  Deo  uccullo,  ol  ciualilrr  .uin  li..-  tionli;i  in  iiain,  dc  inaiiMi..ludino  in  lan- 
minibus  manifesto.  Qu;e  roleclio  .arni,  r..r,Mn.  .1..  I..,v..iv  in  l."purom,  .1.-  ca- 
et   quae  spiritiii   impondonda  sit.  Quibus      .t.talo    iu  carnalom  c.ncupisconUain,  d.' 


vestibus  induondum  Quando  comedon- 
dum,  quando  bibondum,  quando  absti- 
nendum,  et  quantum,  ot  a  quibus  cibis. 
Quaudo  vigilandum,  quando  dormien- 
dum  :  et  quantum,  ot  (juamdiu.  Quando 
orandum,  quand.)  Ilondum,  ot  quando 
aliquod    opus   faciendum.    Quomodo  se 


ainoro  pauportatis  in  avaritiam,  do  pace 
in  turbatiunom,  de  iinione  in  discordiam, 
de  obedicnlia  in  robollionem,  de  maluri- 
tato  in  lovitatem,  de  roligione  in  diss.)lu- 
tioueui,  de  taciturnitalo  in  loquacilatem 
vcl  dotraclionom,  do  spirituali  amore  in 
cariialem,  do  spe  in  [)roesumptionem,  de 


habendum  ad  laudom,  ot  quomodo  justu  timore  in  bumanum  ol  sorvilem,  de 
ad  reprchensioncm.  Quando  loqueu-  justitia  in  severitalcm,  dc  misericordia 
dum,  et  quando  tacendum  :  quanlum,  in  mollitiom,  do  constanlia  in  mobilila- 
.[uibus  de  causis,  cum  quibus,  quo  loco,  lein,  do  vcrilate  in  falsitatom,  tunc  pri- 
el  quo  tompore.  Quando  accipiondum,  mum  lit  oautior  ad  oavondum,  ot  sollici- 
quando  rolinendum,  ot  quantum  largion-  ijor.  .«t  in  omnibiis  discrolior. 
duin  :    ot   quantum,  et   quibus,    et    quo 

tempore.    Do    omnibus  his  ordinate,  ot  B.  Ad  vcram  discrolionem  nos  indu  - 

prudontor   dijudicaro.    cst    vora    discre-     cero  debot  el  potest  assidua  lectio  ot  me- 

ditatio  in  Scripturis:  oontinua  investiga- 
lio  de  sanctorum  exom|)lis:  frecjuens 
cunsilium  a  viris  discrotis,  juxta  illud  : 
ConsiHwn  seinpcr  a  sapicnte  perciuire  *. 
Undo  Duminus  ad    Paulum :    Siirgc,    et 


tio. 

Ilopc  virtus  est  magistra  omnium  vir- 
tutum,  statuons  oninibus  modum  ct  or- 
dinem.  Ubi  aulom  discretio  non  cst,  ibi 
charitas   non   servat  ordinom  :  quid  pri- 


mo,  quid  postremo  diligoudum  ost  :  nec      in</rec/erc  cicitalem,  e/  dicilur   tihi  cjuid 
modum,   quid  minus,  quid  amplius  dili-      te  oporfeat  faccrc  -.  Similitor  misit  le- 


geiulum  sit,  novit.  Noquo  ibi  ordo  serva- 
tur,  testo  D.  .Vuguslimo  :  «  Lbi,  inquit, 
niinium  servatur  bumiiitas,  rogontis 
frangitur  auclorilas.  Fbi  obodiontia  caeca 
et  stulta  est,  cum  otiam  in  malis  credit 
obediendum  esse.  Ibi  oliam  Jargilas  ni- 
mium  so  oHundit,  cum  histrionibus  sino 
nocessilate  datur.  Ibi  limor  in  dospera- 
tionem  dojicilur,  spes  iii  prcesumplionem 
convortitur.  Jbi  justitia  nimiam  severita- 
tem  demonslrat.  Ibi  patientia,  misericor- 
dia,  mansuetudo,  benignitas,  bonitas, 
injusta  dissimulat.  Ibi  religio  dissolvitur. 


piosos  dicens  :  Itc,  osteiuHte  vos  sticerdo- 
libus  '■'• :  non  tanlum  uni,  scd  jiluribus  ; 
ut  si  unus  ininus  sit  discretus,  alter  dis- 
cretior  porquiratur. 

Ci.  Argumeutum  veriE  discrotionis  ha- 
bet,  qui  omnia  facla  sua  cum  consilio 
discretorum  porlractal.  Quos  si  semper 
habero  non  potest,  singula  opera  sua  et 
negotia,  in  conscientia  sua  coram  Deo, 
cum  vera  discretione  et  matura  delibora- 
tione  disculit:  juxta  illud :  Fili,  sine 
consilio  nihil  facias,  el  post  facluni  non 


veritas  falsiricatur,  castitas  violatur,  ma-     poenitcbis  \  Xec  tamen  iu  hoc  conscieu- 


'  Job,  IV,  19. 
^  Act.  IX,  G. 


■•  Lui\  wii,  1+. 
•^Ecli.  x.\xii,  24. 


3U0 


D.  ALH.  MAii.  (tHD    PK.ED. 


llaB  suie  seiuper  credal,  uisi  Scri|)lura:' 
manifestum  leslimouium  habeat :  nec 
Scripturaui  ad  sensum  suuui  aliquatenus 
retorqueat,  sed  sensum  suuni  Scriptur* 
conformet. 

D.  Argumenlun»  indiscretionis  liitliet, 
quijejuniis,  vi^'iliis,  orationibus,  discipli- 
nis,  et  la<  rvmis,  supra  vireslal>t»rat :  brevi 
tempore  se  destruens,  ut  pluribus  annis 
in  servitio  Dei  inutilis  tiat.  Seil,  lieu  I 
pauci  sunt  homines  hujus  teniporis,  qui 
in  hujusmodi  e.xcedunt. 

I,.  Ar_'umentum  falsae  discr»'Uonis  l»a- 
bel,  qui  voleus  cavere  destructionem  bui 
corporis,  nihil  eorum  ne^'ligit  qu;e  com- 
moda  sunt  corpori,  dicen*  l)omino  :  For- 
liluiliiif^m  infain  ii'/  !•    •  nstoiiiain   '  :   'l 


spirilus  interim  sine  spirituali  cibo  dt  - 
ficil  et  labescit:  qui  sine  labore  nullate- 
nus  haberi  potest.  Unde  D.  Auj^ustiuus  : 
«  Dum  infirmitatem  nostrae  carnis  time- 
nms,  salutem  aniuKe  nejrlij^irnus.  »  Quia 
caro,  si  delicale  nulrilur,  occidit  spiri- 
lum  :  leste  D.  Aujyrustino  :  w  Sicut  tinea 
l.inam  devtjrat  et  lijj^na,  fienum  et  stipu- 
lam  ignis  coinburit  :  ita  delicata  raii 
animam  concremat,  et  consumit.  lali^ 
non  cogitat,  quod  tandem  caro  destrue- 
tur,  etiam  si  omni  commodo  frueretur. 
Sicut  sa-culares  onmem  corpori  volupla- 
tem  impend«'ntes.  non  maj^is  Deo  ^er- 
viunt,  si'd  Irequentius  inlirmantur.  M<'- 
lius  est  aiitem  viventem  spirilum.  }.'ra- 
tia  repb-tum  es&e  in  eorpore  lanj.'uido, 
quani  ^piritum  languidum  vei  mortuuin 
esse  in  corporf  sano  '.  » 


! 


ClAiaT   XXX V 


llf    (  oii^:rMliiliili«>ii(' 


\  rou^ratiitutio  vcra  ad  D«'uiii  «'«it 
con;,'audere  Dco  iii  omni  beatitudiiit'  <'t 
perfeclione  sibi  iiiiiata  a^tfriialit^T  N  idt— 
licet  d«*  oiiiiiipot«>iitia,  hapiciilia,  JMMii- 
tttte,  elc.  Kl  quod  nulliu-  in<lif:i  t.  *«•<! 
quod  ««ibi  ip>i  >uflicit,  cl  omiiib)i>  «rfalu- 
ri». 

Item,  Con^audfrr  Itet)  dc  ««riliiialione 
cteli  et  ti'rr;e.  ct  omnium  <|u^e  iii  cis 
suiit :  el  de  oiiinibus  operibus  >ui!t,  a  prin- 
(jipio  inundi  uftijue  ad  linem  ^ifculi  :  pr»- 
cipue  de  operibu»  inrarnatioiiis  eju<,  cir- 
cum<'ii>ioiiiti,  pas!iioni«,  re»urrectioniii, 
asceusioni<i,  Spiritu»  sjncti  mi!t»ioiii!i.  Kt 
de  omnibus  ju<li<'iiM,  inanifeHtiK  et  occul- 


tiii,  circa  d  eini)aes,  cina  aiiimaK  in  iii> 
fcriio,  in  liiiil)«»,  in  pur^atorio,  et  cina 
malos  liumiui*»  in  inun<lo. 

Iti'iii,  (A)n;:.iuil«'re  De«)  <|ui«l({uid  laudif 
el  revereiitiii'  liabet  ab  AnffeliM  et  hanctil. 
iii  «ifbi,  et  ab  liomiiiibus  in  terra. 

liem,  N  cra  con^'raluluti«i  ad  proMiiio» 
e.st  con>;audcrc  Hiii>;uli>  .\n^<'li!)  et  i»an- 
ctis  de  ^'loiiii  iu  c«i'lo.  Iteiii.  pcccalordiui 
de  «'onvcrMone  :  ju>li!«  de  confortalione 
et  gratiurum  conHcrvatione  :  Kcclcsi»  di 
tiacramenlis  et  donii  Spirilus  Aancli.  Et 
c«)ii;.'aiider«'  oiiiiiibus  »anclii»  ht»miiiibai 
in  Kcclesia  el  iit  ti^rra  :  Hcilici't  B.  N  Ma- 
riu*.  1'atriarchiK  et  Proplicti»,    Apo»tolil 


'  H«al.  Lviii,  lu. 

*  S.   Ai«<L'«Ti%i»,   l.il».  iic   >aluUritu«  ducu- 


liiriitit,  cap.  6:». 


FARADISUS  A\1M/E,  CAP.  WXVI. 


r.oi 


et  singulis  eleclis,  de  donis  perceptis  el 
percipiendis  singulis  a  l)co. 

B.  Ad  veram  eongratulationcin  indu- 
cere  nos  debet  maxinui  uliiitas  e\  ca 
proveniens.  i\am  quidquid  Deus  omni- 
potens  perfectionis,  bonitatis,  ct  l)eatitu- 
dinis  in  se  naturalitcr  liabel:  quidquid 
gloriae  Angcli  ct  sancti  in  ccelo  :  quidquid 
ffratiae  et  virtutis  in  hxclesia,  el  fidcles 
habent  in  ea,  hoc  totumproprium  fit  uni- 
cuique  per  congratulationcm. 

Ad  idem  nos  inducere  debcl,  quod 
congratulatio  Patris,  Filii,  et  Spiritus 
sancti,  origo  est  omnium  creaturarum. 
Et  semper  fuit,  et  nunc  est  principium 
omnium  operum  divinorum. 

(i.  Argumentum  verse  congratulatio- 
nis  habet,  qui  per  omnia  delectatur  in 
omnibus  quse  in  Deo  sunt :  cui  ordinatio 
Ecclesias,  et  omnia  opera  Dei,  et  judicia, 
et  mores  divini,  et  sanctissima  exempla 


Doinini  nostri  .lesu  Christi,  et  omnium 
amicorum  ejus,  cx  cordc  placent :  el 
oninia  ca  vcrbis  commendat,  ct  aliis 
luanifestat. 

Itein,  Cui  dc  singulis  donis  naturali- 
bus,  spiritualibus,  graluitis,  angelorum 
ct  sanctoruni  in  cado,  ct  singulorum  ho- 
minum  in  terra,  generatur  gaudiuin  sj)i- 
rituale :  et  hwc  omnia,  sempcr  ct  ubiquc 
cooperatiir  pro  posse. 

D.  Argumentum  falsa'  congratulatio- 
nis  habct,  qui  omnem  ordinalioncm  di- 
vinam,  in  coclo  et  in  terra  :  etoperajusto- 
rum  et  virtutes  etsanctam  eorum  vitam, 
commendat  in  ore,  sed  omnia  in  corde 
vituperat.  Talibusimpropcrat  Dominusin 
Isaia  :  Appropinqua/  populus  ille  ore  suo, 
et  lahiis  suis  cjlorificat  iiie,  corautemejus 
longe  est  a  me  ^.  Tales  de  corpore  Eccle- 
sise  prsecisi  sunt,  qui  bona  corporis  non 
participant. 


GAPUT  XXXVI. 


l)c  Conncloiitia. 


A.  Conlidentia  vera  et  perfecta  est 
mentis  securitas,  quod  omnipotens  et  fi- 
delis  Deus  numquam  amicos  derelinquit: 
juxta  illud :  Nullus  speravit  in  Dotnino  el 
confusus  est.  Quis  enim  permansit  in 
mandatis  ejus,  et  derelictus  est^  ? 

B.  Ille  veram  confidenliam  habet,  qui 
cerlus  est  quod  bonus  Deus  suis  semper 
prsesens  est  in  tribulalionibus  :  et  semper 
paratus  est  ut  eos  a  tentationibus  liberet, 


et  liberatos  glorificet.  Juxta  illud  :  Cum 
ipso  sum  in  trihulatione  :  eripiam  eum, 
et  glorificaho  eum  \  Sic  fuit  cum  Da- 
niele  in  lacu  leonum :  cum  Noe  in  arca : 
cum  Joscph  in  cisterna  :  cum  liibus  pue- 
ris  in  camino  ignis,  et  hos  omnes  beni- 
trnissime  liberavit.  L'ude  B.  Petrus  :  No- 
vil  Doniinus  pios  de  tentatione  eripere  *. 
Et  in  Tobia,  dicit  Sara :  IIoc  pro  certo 
hahet  omnis  qui  te  colit,  quod  vita  ejus, 
si  in  prnhatione  fuerit,  coronahitur :  si 


*  Isa.  XXIX,  13. 

«  Eccli.  11,  12  et  13. 


^  Psal.  xo,  lo. 
'liretn,  u,  9. 


502                                      I).   ALH.   MAd.  OIU).   IM{/i:i).' 

antem  in   tribulatione   ftieiit,    liberabi-  D.  .Viguinentuni  vevve  contidenliie  ha- 

tur :  et  si  in  correptione  fiterit,  ad  mise-  bet,  qui  de  peccatis  niortalibus,   in  con- 

ricordiam  tuam  venire  licebit.  Xon  eniin  scieutia  non  niorcletur.  Teste  Joamie  :  ^'i 

delectnris  in  perdittonibus  nostris :  t/ttia  ror  nostrum  non  reprehenderit  nos,  fidu' 

post  tempestatrm,  trnnqttillum  facis  :  et  ciam  habeamus  ad  Deum :  et  quidtjuiJ 

post  lacri/mationem  et   fletum,  exstilta-  petierimus,  accipiemus  ab  eo  '.  [^nde  \o- 

tionem  infundis '.  gilur  de  Susanna  :    Erat  cor  ejtts   fidu- 

lile   veraui     contidentiain    habet,    qui  ciam  habens  in  buinino  ',  quia    innocen- 

ouines  preces  suus,   et   omnia   di-sideria  teni  se  cugnovit  de  crimine  objecto. 

suajusta,  non  dubitat  exaudiii.  Nam  D.  .Miud  arguinentuin    ver*    conlidentifB 

(ihrystjstomus  diiil :  «  Si  cum  hoc  studio  habet,  qui  in  bonis  operibus    continue  se 

nientis  accesseris,    el  dixeris:  .\on  rece-  t-xercrt :  ct  priecipue  in  spirituali  eb'emo- 

dam  (scilicet,  nisi  accepero),  prorsus  ac-  syna,  qua*  est  remittere  injurias,  et  su- 

cipies  :  si  talia  postulaveris  qua*  et  illum  pererogare  orationes.  I)e  qua  dicitur  in 

qui  petitur  dare  deccat,  et  acciperr   tibi  Tobia :  hJleemosi/na  ab  omni  peccato  et  u 

qui  peccaris,expediat '.  >i  llirc  virtus  valde  morte  liberat :   et  non  ptitivtttr  animam 

laudabilis    est,   et    magni    meriti   coram  tuain  ire  in  tenebras :  fiducia  maijna  erit 

Deo.  De  quo  Iiortatur  Apostolus,  diiens  :  coram  sttmmo  Deo  eleemosijna,  omnibits 

Nolite  amittere   confidetttiam     vestram,  facientibus  fum  *. 

f/Utr  mat/nam  habit  remunerationem  \  Aliud   nrgumentum    verae   conndentia? 

habet  de  rcmissione  poccatoriim,  qui  in 

(\.   Ad    vi-ram    iimlldcntiam    iinlucere  juvt.-ntult'  rl  siuiilat»' sua,  ad  veram   pte- 

nos  dfl)i'l,  qii')tl  lar;.'issimiis    ht-us,   abs-  nilfntiam  pn»  peccatis   sc  exhibct.    Tcstc 

qiii-  ilcsidfrii)  nostro,   siepc  m.ijora  iiobis  Augii^^lino  :   •<  Si   ipiis    pt)silii>.  in    iillima 

ilat,    f X  siia   iiifra   f i    incomprf hi- n^ibili  necf^silat»'  a-griluilinis  sua'.  voluf lil  ac- 

bt)nitute,    t{iiam    audfrcmus    dc^itlcrarc.  eipere    pienitciiliam,    et   accipit,  tl    mo\ 

(lreu\  il    enim    iios    Piiler    ail    imagincm  recoijtiliabitui ,  ct  hiiic  vailil  :    lutcor  vo- 

1  rinitatis   :  fl    .sunctissimus    Kilius    ejns  bis,  non  ilii  iifgamus  i|uod  petit :  sed  non 

deiiil  Mobis    carnfm  suam    iii    libuin,    cl  piasumimus    t|uia  liinc    beiie   exit.  Non 

san;.Miincm  in  potiim,  ct  aiiimam  iii  pn--  pi-a'sumo  :  iidii  \os  I.iIIo,  non  pra-sumo. 

tium    rctiemptionis.  i)u'm    uiiiquam,    vt  I  1'idtdis    bciie   viveiis,  securus  liinc   exit. 

semel     autlcrfl      ili-      hujuMiiodi     cogi-  ii  ipti/aliis  ad  liorain,  securus  liiin    fxit. 

tarc?  Agfiis  ponitfiiliam,  i'l  reconcilialus  cuni 

.\d  idcm  iiiiluccrc  nos  dcbi-l  tlispoMlio  sanus  esl,  el   poslea   benc    vi\ens,   setii- 

C.hrihli  in  i  rin  c .  \)r  liuc  fiiim  tliiil  1).  Ilfi-  riis  hiiic  e\it.  .Xgcns  ptrnilcntiam  ud  iilli- 

narilus  :    u  Ouis  eniin    iion   ra()crftur  atl  mum,  ct  rccoiiciliutus,    si    .Hecurus   hinc 

spem  el   ad    impilrandi    lidiiciam,  si  at-  txit,  c^o  iion  siiin  sfcunis  '.  ..    Kt   paulo 

tcndcret  iii  cruce  (Jirioti   i  orporis  dispo-  jjo>»t  :  «  Numquid  tlico,  tlamnabitur  ?  Non 

sitioiifm.  \  iile  capiil  iiiclinutum  ud  oscu-  dict).  Scd  dico  eliaiii.   liberubitur?  .Noii. 

landum,  bia-liiu    f\tcn>u   ail   umpkxan-  Kl  qiiid  dicis  milii  ?  .\»'Hcio.   ^oii   |»iu'su- 

dum,  maiiii^    pirfurutus  ad   hii*^'icndiim,  iiio,  iiuii  prumilto.  luscio.  Vis  te  tle  dii- 

latus  upcrtum  ad  ilili;.'fniium,   lolius  cor-  biu  libeidir?  \  is  quod  iiicertum  c>t  eVH- 

poris   extfnsioiiem  ud   se    tolum  impin-  dfn- ?  .\ge  piinilciitiuni,  duiii   sanu*  es. 

dentium.  »  Si  eiiiiii  agis   veruiii  puMiilciitium.    duin 


'   lub.  III,  .M  el  i'i.  '  I  Jouu.  III,  21  i*!  'ii. 

»  S.  J.  i;iiM»...nr.)Ki4,  Honiil.  3i  iii  Mutlliipnm,  •  Haiiiil.  mii,  .1 ». 

III  ill.   >fit..i  ;  V"              '"»  />'»/'  •  Tol».  IV,  11  el  II. 

"   V.!  U.  I  .     >  -      \          f       I    »•    I  lt"iiiil      IK'lU. 


PAHADISUS  A.MALE,  (Al».  WXVH. 


.03 


sanus  es,  et  invenerit  te  novissimus  dies, 
curre  ut  reconcilieris  :  si  sic  agis,  secu- 
rus  es.  Quare  securus  es?  Quia  egisti  pav 
nitentiam  co  tempore  quo  et  pcccare 
potuisti.  Si  autem  visagero  ptpnilcntiam 
ipsam  tunc  quando  peccare  non  polcs, 
peccata  te  dimiserunt,  non  tu  illa.  Scd 
unde  scis,  inquis,  ne  forte  Deus  tlimit- 
tat  mihi?  Verurti  dicis.  IJndo?  Xescio. 
Illud  scio,  hoc  nescio.  Nam  ideo  tihi  do 
pccnitentiam,  quia  nescio.  Nam  si  sci- 
rem  tibi  nihii  prodesse,  non  libi  darem. 
Item,  si  scirem  tibi  prodcsse,  ndn  (e  ad- 
monercm,  non  te  lerrerem.  Dua3  rcs  sunt, 
aut  ignoscilur  tibi,  aut  non  ignoscitur. 
Quidhorumtibi  futurumsit,  nescio.  Ergo 
lene  certum,  dimitte  incertum.  »  Qui  ve- 
ram  volunt  obtinere  pcenitenliam,  opor- 
tet  quod  convertant  vires  suas  ad  opera 
spiritualia,  juxta  illud  Isaiae :  Qni  spe- 
ranl  iii  Domino  mulabunl  forliliidinem, 
assunient  pennas  sicut  aquilai,  current  et 
non  amhulabunl,  ambulabunt  et  non  de- 
ficient ' ;  ut  qui  ante  fuerunt  fortes  ad 
labores  corporales,  postea  sint  fortes  ad 
hibores  spirituales. 

E.  Argumentum  diflidentiae  habet,  qui 
vilipendens  gratiam  redemptionis,  inpec- 
calis  scionter  jacet.  Unde  in  Evangelio  : 


Scimus  (juia  pcccatores  Deus  non  audit : 
scd  si  quis  Dei  cultor  est,  et  voluntateni 
ejus  facit,  hunc  vxaudit  *.  I'^l  in  l'saimo: 
Ini^iuitatcm  si  adspeui  in  corde  meo,  non 
cjdudiet  Dominus  '.  El  Isaias  :  /nif/ui- 
tates  vcstrx  diviserunt  inter  vos  et  Deum 
vestrum  :  et  percatn  vestra  absconderunt 
faciem  ejus  a  vobis  ', 

V.  Argumenlum  faisoB  conlidenlite  ha- 
hel,  qui  putat  justissinjum  Deum,  in  tan- 
tnm  vinci  misoricordia  et  pielalc,  ut  tani 
bonos  quam  malos  salvet  in  die  judicii, 
00  quod  [)ro  omnibus  mortuus  ost.  Con- 
Ira  hoc  dicit  Dominus  :  Ibunt  lii  in  sup- 
plicium  seternum,  fusti  aulem,  in  vitam 
<vternam  '. 

Araumenlum  falsae  conlidenlia?  liabot, 
qui  putat  pcccatorem,  primam  graliam 
promerori  posse,  quando  sil)i  placet. 

Item,  si  quis  credit,  quod  qui  hic  abun- 
dat  in  temporalibus  bonis  :  quod  post 
etiam  in  futuro,  abundot  in  gaudio  sem- 
piterno.  Conlra  hoc  dicitur  in  Psalmo  : 
Vidrbuntjusti  (scilicet  divitem  in  inferno) 
et  timebunt  :  et  super  eum  ridebunt,  et 
diccnt  :  Ecce  homo  qui  non  posuit  Deum 
adjutorem  suum  :  sed  speravit  in  mulli' 
tudine  divitiarum  suarum,  et  prsevaluit 
in  vanitale  sua  ". 


CAPUT  XXXVII. 


De  Coiileniplu  iiiuiMli 


A.  Verus  conlemptus  mundi  est  abre- 
nuntiare  mundi  rebus  temporalibus,  pom- 
pis  sseculi,  dignitatibus,  et  preelaturis  spi- 


ritualibus  :  ot  abstrahere  so  a  cunctis 
amicis  carnalibus,  et  moribus  sfecuiari- 
bus,  proptor  s])om  beatitudinis  ajtorniB. 


*  Isa.  XL,  31. 
2  .loan.  )x,  31. 
'  Psal.  Lxv,  18. 


^  Isa.  Lix,  2. 
'"  Matth.  XXV,  46. 
s  Psal  Li,  8  et  9. 


J504 


I).  ALU.  MAG.  ORD.  PR.^D. 


Ad  hoc  monet  nos  B.  Joannes,  in  cano- 
nica  sua  dicens  :  Xolite  diligere  miin- 
dum,  neque  ea  qnx  in  mundo  sunt  '. 
Hunc  contomi^tum  habuit  D.  Augustinus, 
cum  displicebat  t-i  (|uid(juid  agebalur  in 
ScBCulo  :  cumt|ue  collofjuchatur  cum  ma- 
tre  sua  valdo  dulcitcr,  (hsplicebat  et  vi- 
lescebat  ei  niundus  inter  verl)a,  cum  th'- 
h^ctabiiihus  suis  *.  SimilittT  H.  Agnes, 
Calharina,  Caeciha,  et  aUae  virgines,  rc- 
gnum  mundi,  et  omnem  ornatum  s;etuU 
contempsorunt  propler  amorem  Domini 
nostri  Jesu  Cliristi. 

H.  Ad  cuntemptum  et  odium  muudi 
inducere  nos  dtdjct,  (juod  tanlam  iuhde- 
htatcm  (•xliibfl  iii  line  (lilect(jribus  suis. 
Nam  et  hoc  factum  est  creatori  a  munda- 
nis,  quem  in  die  l*almarum  gloriose  su.s- 
ceperunl,  (Xeuntes  obviam  ei,  et  can- 
tantes  :  Hosannit  filio  Durid!  brnedictus 
qui  venit  in  notnine  /totnini :  hosaiina 
in  altissiinis  ^  !  Sed  pttst  niodum  in  sexla 
feria,  prucesserunt  clamanles  ctirum  l*i- 
lalo  :  Crucilicatur  I  Crucilicutur  I  .Si  non 
esset  hir  niair/artor,  uou  tibi  tradidissr- 
mus  ritm  ■.  I!t  cum  pentlerel  in  cruce, 
deridtdiunt  eum  di(  entes  :  Sa/ta  trmrl- 
ipsum  :  si  Filius  Ori  es,  drscent/r  dr  cru- 
ce  *.  Kl  (|uem  palmi>,  Ihuibus,  el  frondi- 
bus  suscepcrunl,  vireiitibus  spinis  curo- 
nuverunt,  vir^'i>  el  lln^'ellis  cecideriint. 
Kl  cui  veslinicnta  iii  viu  >truveruiit,  aiile 
crucem  omiiihu>  \islihu>  niida\crunl  ei 
spoliaveriinl  :  (I  ^'lorium  exhihilaiii  iii 
r(uitumeiiam  iiiutaveriiiit. 

Atl  (>jusdeiii  contcmptiiiii  «t  odiiiin 
iios  iii(luc«*re  debi-t  pirii  uliiiii  e\  aiiiore 
inundi  |iro\  «'iiieiis.  Nam  lc^le  Jucubu  ; 
A'''v,  ;//v  qnm  ainii  tttti  httjus  inuadi  iiii' 


mica  est  Dei  ?  Quicumque  ergo  vo/uerit 
amicus  esse  sa^cu/i  Inijus,  inimicus  Dei 
constituitur  "  VA  t]uia  mundus  odivit 
Dominum  Jesum,  et  omnos  amicos  ejus: 
sicut  ipse  dixit  Apostolus  ad  consolatio- 
nem  :  Si  muiu/us  vos  odit,  scitofc  quia 
me  /iriorem  vohi.s  odio  liabuit  '. 

C.  Argumentuni  veri  conlemptus  ha- 
bet,  qui  non  curat  generis  nohilitatcm, 
nec  (juoerit  carois  voluplatem,  nec  divi- 
tias  appetit,  nec  culmen  honoris.  Talis 
fnit  .Moyses,  de  quo  Apostolus  :  fide 
^/oi/ses  grandis  factus  negavit  se  esse  fi- 
/iuin  fiii;e  Pharaonis,  (contra  nobilila- 
lem) :  magis  e/igens  aff/igi  cuin  popu/o 
/)ei,  quain  teinpora/is  peccati  haberr  ju' 
cunditatem,  (contra  voluplalem) :  majo- 
res  divitias  festimans  thesauio  .Kggp- 
tiorum  improperium  Christi,  (conlra 
divitias) :  adspiciebat  rnim  in  remunera- 
turrin  '. 

Aliutl  ar^umentuiu  veri  conleinptus 
miindi  hahct  (jui  nec  seecidi  blanditiis 
muh clur,  nec  miiiis  terretur,  nec  vitupe- 
riu  et  luude  hiimaiia  movelur.  In  hoc 
contemptu  fuit  Apostolus,  quandu  dixit  : 
t hnnia  ilrtrimentum  frri,  rt  arbitror  ut 
stirrniii^  at  Christum  iucrifaciam  *. 

h.  Aigumeiituiii  falsi  cunlemptu>  niun- 
di  habel.  (|ui  ah  amure  sa'culi  et  illece- 
bri>  tiiuiidi  luiK  piiiiiu  su  ah>tiiit'l,  quaii- 
du  pr.e  seiieclute  et  paiipcrlate,  se  in 
ipsis  exercere  iion  \alcl.  Tuiic  eniin  iioii 
ri'liiii|uit  iiiuiiduin,  sed  u  inundu  relini|ui- 
lur.  Sicut,  heu  !  (]uani  pluiimi  sunt,  ((ui 
priiiium  pi>ccare  deHisluiil,   (|iiando  aiii- 

pllU>    pccc.irc  linli    po.«HUnt. 


*  I  Jnaiiiio    II,  Ci. 

*  S.      Ac«.l  Tl^tJ*,       l.ll>.        \||l        Conf»-»-»!-!!!!»!!!, 

rap.  I,  oi  l.ih.  I.\  Conf.  c«p,  |u. 
'  Matlli.  XII,  9. 
*  Joiiii.  wiii,  :m». 


'   .\l.»Ull.   \1MI,    l". 

*  Jacubl.  i\,  l. 
'  Joan.  sv,  n. 

*  .\il  lifhr.  II,  ii  «I  »pq. 

*  \.l  l'l(ili|i.  III,  M 


PARADISUS  AXIMJi:.  CAP.  XXXVIII. 


«0.5 


GAPUT  XXXVIII. 


Dc  llaeeraflone. 


A.  Maceratio  carnis  vera  est,  cum  quis 
sponte  casligat  corpus  suum  jejuniis,  vi- 
giliis,  orationibus,  ciliciis,  disciplinis, 
abstinentia  cibi  et  polus  delcctabilis,  ut 
in  omnibus  caro  spiritui  subjaceat.  lloc 
facit  Apostolus,  cum  dicit  :  Castigo  cor- 
pus  meiim,  et  in  servitutem  redigo,  ne 
forte,  curn  aliis  prsedicaverim,  ipse  re~ 
probus  efficiar  '.  Et  Judith,  quae  pulchra 
et  juvenis  erat,  vidua  et  dives,  postquam 
manserat  cum  viro  suo  tribus  annis  a 
virginitate  sua,  et  sex  mensibus,  habuit 
cilicium  super  lumbos  suos  :  et  jejunabat 
omnibus  diebus,  preeter  dies  solemnes  -. 

13.  Ad  amorem  macerationis  carnis  in- 
ducere  nos  debet  magna  utilitas  ex  ea 
proveniens.  Nam  ex  maceratione  carnis, 
spiritus  in  negotiis  spiritualibus  robora- 
tur.  Juxta  ilhid  Apostoh:  Cum  enim  in- 
firmor  (in  carne),  tunc  potens  sum  '  (in 
spiritu).  Et  contra  :  Ex  molhtie  carnis  vi- 
gor  spiritus  in  spirituahbus  hebetur.  Jux- 
ta  illud  D.  Augustini  :  «  Dehcata  caro 
animam  concremat  et  consumit,  sicut 
ignis  stipulam  '' .  » 

C.  Argumentum  vera?  maceralionis 
est,  cum  carni  nulla  voluptas,  sed  sola 
necessitas  impenditur,  juxta  iUud  Apo- 
stoli :  Debitores  sumus  non  carni,  ut  se- 


cundum  carnem  vivamus  '\  Nam  volup- 
tas  muUo  plura  dehcatiora  exigit,  quam 
necessitas  rcquirit  :  sed  nccessitas  paucis 
estcontenta.  Et  subjungit  Aposlolus  ma- 
lum  consequens  vohiptatem,  dicens:6't 
secundum  carnem  vixerilis,  moriemini : 
si  autem  spiritu  facta  carnis  mortifica- 
veritis,  vivetis  *'.  Et  idem  ;  Manifesta 
sunt  autem  opera  carnis,  qua' sunt  forni- 
catio,  immunditia,  impudicitia,  luxu- 
ria,  idolorum  servitus,  veneficia,  inimi- 
citise,  contentiones ,  semulationes ,  irse, 
rixse,  dissensiones,  seclse,  invidise,  homi- 
cidia,  ebrietates,  comessationes,  et  his  si- 
milia:  quse  pr^dico  vobis,  sicut  prsedi- 
xi,  quoniam  qui  talia  agunt,  regnum 
Dei  non  consequentur  \ 

Aliud  argumentum  est,  quando  aliquis 
secundum  consihum  Jesu  Chrisli,  odit 
animam  suam  in  hoc  mundo  ^  Nam  ipse 
Dominus  ait :  Si  quis  venit  ad  me,  et  non 
odit  patrem  suum,  et  matrcni,  et  uxo- 
rem,  et  filios,  et  fratres,et  sorores,  adhuc 
autem  el  animam  suam,  non  potest  meus 
esse  discipulus  \  Quod  exponens  D.  Gre- 
gorius  dicit :  «  Tunc  etenim  bene  no- 
stram  animam  odimus,  cum  ejuscarnah- 
bus  desideriis  non  acquicscimus  :  cum 
ejus  appetitum  h-angimus,  ejus  volupta- 
tibus  rehictamur.  Quic  ergo  contempta, 
ad  mehus  ducitur,  quasi  per  odium  ama- 


^  i  ad  Coriuth.  i.\,  27. 
^  Cf.  Juditli,  VIII,  4  et  seq. 
»  II  ad  Coriutli.  xw,  1<>. 
*  S.  AuGUsri.NL?,  Lib.  de  salutaribus  documen- 
tis,  cap.  6o. 


*  Ad  Roman.  viii,  12. 
«  Ibid.,  y  13. 

^  Ad  Galat.  v,  19  et  seq. 

*  Joan.  sii,  2o. 

'  Luc.  .uv,.26.     - 


oOfi 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  PR.«D. 


tur  '.  »  Qui  autem  anitnam  suam  a  con- 
cupiscentiis  non  refranat,  in  laqueos 
diaboli  se  prsecipilat,  sccundum  illud  Ec- 
clesiastici :  Si  prsestes  animx  tiise  con- 
cupisccntias  ejus,  faciet  te  in  gaudium 
inimicis  tuis  '.  Sicut  Dalila  liadidit 
Samsoncm  fortissimum  Piiili^tliais,  ad 
illudtndum    . 

1).  AriTunientum  verse  macerationis 
non  habet,  qui  tantum  ventrem  et  os 
suum  coercet  a  cibi  et  potus  voluptale  : 


et  linguam  suam  non  compescit  a  verbis 
illicitis  :  nec  visum,  auditum,  iiustuni. 
odoratum,  et  tactum  refraenat  a  delecta- 
tionibus,  neque  cor  a  cogitalionibus  et  af- 
fectionibus,  voluptuosis.  Parum  est  enim 
os  et  ventrem  restringere  a  cibis,  ubi 
cor  et  quinque  sensus  deliciis  pascuntur. 
Lnde  D.  Cln ysostomus  :  «  (Jui  a  cibis 
abstinent,  et  male  aguut,  diemones  imi- 
tantur :  (|uibus  non  esca,  sed  nequitia 
semper  adesl  '.  » 


CAPLIT  XXXIX 


I 

I 


llr   (  onlrilioiio. 


A.  (jontrilio  vera  esl  dolor  pro  pena-  Nec  semper  credendum   est    verum  esso 

tis  voluntarie  assuinptus,   pro  «|uantitati'  (-onipurutionem,    ubi    gemitus  apparent 

et  (|ualitalr    criminuni,    lum    prdpo.sita  el  lacrvmiP  :  iiam  ex   timore  inferni,  vel 

conlitendi  et  salisfa<i«'ndi.  proveniens  e\  ex  eonsid«'ralione  alicujus  damni,  vel  e\ 


gratia  gratuita.  Dtdor  enitii  iiatiiralis,  vil 
dolor  Niiie  gralia,  niliil  prodesl  aut  \ab'l. 
(Juantilal«'iii  doloris  e\primit  .leiemias, 
cum  difil  :  l.uctutn  uniijfuiti  fm  tihk  . 
Ilaiu-  pr.co-pit  Doiiiiiiiis  in  .luf|«>,  dieciis: 
Siiniittf  iinilit  ri-sl/ii  ".  .\il  liatie  sris>io- 
ueiii  valeiit  spina*,  cluvi,  virga',  llugella, 
cru\  «'t  lanc«'a,  (|ua*  Hcindebant  «-orpus 
Duniini  iiostri  Je8U  Chrisli. 

Vera  contrilio  rara  ent,  te»le  D.  (iie- 
gurio.  Scieiidum,  «(uod  hunt  (|uiiluiii  ({iii 
eliuiii  t><eculum  relin«|ueiites,  totuiii  qiii- 


naluiali  d«doi'e,  vel  e\  natuiali  coiiipas- 
sioiic,  sa*pe  soleiit  tulia  provenire:  cuin 
re«'ordatur  alii|uis  enoriiiitut^-m  scelerum 
suoriim,  vel  a(-i'rrimaiii  passioneiii  Je.su 
(Uiristi.  .\«l  v«'raiii  c«>nlrilion«'iii  «*\igitur 
ilolur  de  oiiinibus  peccutis  coiiiniissis,  et 
de  «Miiiiibus  bonis  oiiiitisis,  et  do  omnibuK 
;:ratiiH  neglectis  «tibi  el  universituti  :  e( 
etiatn  i|u;i>  occusione  sui,  cuiniiiitti  vel 
n«'u'li^i  potuerunt. 

It.     \d    viiaiii   iiinlrilioiieiii    iiiducere 
no>    «b'bet,    iti    lideliler   cogiluiiius    quid 


dem  quod  liubenl,   olb-riuit  :   «t  laiiirn  iii      per   p«'cralum  amihiiiiu.H,    Hcilicet    Spiri- 
bonis   qua*   agunt,    noti    «'ompunguntur.      tum  NaiKluin  cum   sui»  dunis:  omnesque 


'  S.  liReijUHii!!  M.,  Ilotuil.  3*  iii  Kvaiicfliuiii 

*  Eccli.  x\iii.  31. 

-*  Judiruiu,  XVI,  4  «'l  s«q. 

*  flaiic     -•■iitciiliaiii     riiofiui-    "■'• "-    Ui 

hbro  ijueui  iustrip»il  f'i>r<.*  /'  -i 


lK>iiiiiiicu«  .Naiiuii  ia  1'ol^itnthfn,  ut<<r«]ue  \«r)>u 
iihtlntentni,  tiibuit  IkoJoio  ili  |ii(>|iliriani  .VlQ0». 
"  Jti.-in.  VI,  '^6. 

1  ...1     .,     M 


PAH ADISUS  AMM/E,  CAI».   X.WIX. 


:;oT 


gralias  gratuitas,  amiciliam  Trinilatis, 
societatem(|ue  Cfplestis  curitT.  Ilem,  quid 
acquisivimus  per  |)eccatum,  «ternam  sci- 
licet  morlem,  maledictionem  Dei  Palris: 
testc  Psalmista  :  Alnledicti  qui  declinanl 
a  mandatis  ttiis  '  :  odium  Domini  nostri 
Jesu  Chrisli,  qui  ndit  omnes  operantes 
iniquitatem  :  elongationem  Spiritus  san- 
cti,  qui  eliam  aufert  se  a  cofjitntionibus 
qux  sunt  sine  intellectu,  sicut  dicitur 
in  libro  SapientifE  '.  Multo  magis  autem 
ab  his  operibus  malis.  Haec  enim  pejora 
sunt  et  horribiliora,  quam  ipsa  pcena  ge- 
hennae,  ut  dicit  D.  Chrysostomus  '. 

Ad  idem  nos  inducere  debet  utilitas 
maxima,  ex  ea  proveniens.  Nam  minima 
contritio  omnes  animae  maculas  delet, 
mortem  celernam  occidit,  benedictionem 
Dei  Patris  confert,  amicitiam  Filii  Dei 
reddit,  familiaritatem  Spiritus  sancti  so- 
cietatemque  civium  supernorum  restituit. 
Et  quantumque  sit  parva  contritio,  ma- 
gis  satisfacit  quani  maxima  eleemosvna- 
rum  largitio.  Ifiec  omnia  ssepe  ponderata 
in  statera  cordis,  inductiva  sunt  verae 
compunctionis. 

C.  Argumentum  verae  contritionis  lia- 
bet,  qui  in  tantum  detestatur  peccati  im. 
munditiam,  quod  omnem  poenam  purga- 
torii  libentius  eligeret,  quamquod  contra 
benignissimum  Deum  umquam  pecca- 
tum  aliquod  efticeret.  Et  qui  ad  pcenam 
infernalem  se  potius  exhiberet  (sicut 
Eleazarus),  quam  umquam  de  caetero,  ex 


proposito  aiiquod  peccatum  commillerct. 
Quod  etiam  eligendum  esse  dicit  D.  .\u- 
gustinus  '.  El  qui  pcenam  omnium  mar- 
tyrum  libentissime  suslinerrt,  ut  per  hoc 
mereri  posset,  quod  dc  caetero  ali(juod 
peccatum  numquam  perpetraret.  Kl  qui 
ad  omnem  afllictioncm  inlirm<jrum  et 
pauperum  so  ollerret,  ut  pro  ollensa 
Deo  digne  satisfacere  posset. 

D.  Argumenlum  lalsae  contritionis 
habet.  qui  quamvis  peccata  oommissa 
vehementer  delleat,  tamen  continuo  post 
dolorem,  eadcm  vel  alia  committere  non 
formidat.  Contra  hoc  dicitur  in  Eccle- 
siastico  :  Qui  haptizatur  a  mortuo  et 
iterum  tangit  eum,  quid  profirit  lavatio 
iUius  '  ? 

Similiter,  Qui  de  peccatis  pra?teritis 
dolet,  et  de  caetero  peccata  dimittere 
non  proponit  :  scilicct  superbiam,  invi- 
diam,  carnalem  amicitiam,  carnis  dele- 
ctationem,  injustam  possessionem.  De 
qua  dicit  D.  Augustinus  :  «  Xon  re- 
mittitur  peccatum,  nisi  restituatur  abla- 
tum  ".  »  Contra  hoc  dicitur  in  Ecclesia- 
stico  :  Unus  sedificans,  et  unus  destruens  : 
quid  prodest  illis,  nisilahor''^  Destruit 
qui  de  peccatis  dolet  :  aedificat  qui  in 
volunlate  peccandi  manet.  De  tali  aedili- 
calione  dicit  D.  Augustinus  :  «  Ex  vo- 
luntate  perversa,  facta  est  libido  :  et  dum 
servitur  libidini,  facta  cst  consuetudo  :  et 
dum  consuetudini  non  resistitur,  facta 
est  necessitas  ^  » 


'  Psal.  cxvni,  21. 

'  Sapient.  i,  .S. 

»  S.  J.  Chrysostoml-s,  Homil.  48  ad  populum 
Anthioclienum. 

^  S.  .\uGUSTiNUs,  Tract.  XI  in  Evangel.  Joau- 
nis. 


*  Eccii.  xTXiv,  30. 

•  S.  AuGCSTiNUs,  Epist.  54  ad  Macedonium. 
^  Eccli.  xxxiv,  28. 

»  S.    AuGUSTiNUs,    Lib.     VIII   Confessionura, 

cap.  0. 


508 


D.  ALB.  MAli.  ORD.  PF{,ED. 


GAPUT  XL. 


De  Confes>»iontv 


A.  Coniessio  veia  est  sincera  peccalo- 
runi  absque  velaniin»'  corani  sacerdote 
legilimo  manilestatio.  Hanc  pru*cej)it 
Dominus,  ijuaiuli)  leprosis  dicit  :  lle, 
ostendite  tos  sacerdotibtis  '.  VA  \\.  .la- 
cobus  :  Cotifitetnini  alterittrtim  peccata 
vestra  -. 

li.  Ad  vuraui  cuufessutucm  rxi^^ilur, 
quod  sit  inle^Ta.  pura,  ilisrrela,  lidtlis, 
et  perfecla.  Juxta  illud  llircUDrum  :  /:'/- 
fttnde  sicttl  at/ttani  cor  tttniti  antr  <  on- 
spertttm  Domini  .  \\\  «'irusiont'  iiDtalur 
intej^ritas.  Non  eiiim  e\  proposilo  di- 
cenda  sunt  ;;^uttatim  percata,  d)-  i|uibus 
numquam  facta  cbl  lunfessio  :  sed  quid- 
quid  potest  simul  cogitari.  totum  (oram 
uiio  sacerdotc  simul  dcbet  iirundi. 

Siriit  ai/ttitin.  ri)i  iiotaliir  i|Uim|  miii- 
pl»'X  debft  i'8st'  L'l  |)ura  ;  iiun  e\  timore 
nervili  vid  ctiactioiii'  facicnda  est  coiifcs- 
sio,  scd  puic  cl  -iiiiplicilcr  pniplcr 
Dcuin, 

Cor  tnnin.  I  bi  iiotatur  discrdio.  Nou 
enim  coiililcnda  suiil  «loium  vcrba  ct 
facta,  comniissiuiies  ct  omissioiies,  scd 
etiam  co<:itatiunes  immundie  d  iiiorosif 
HlTecliunes,  inordiiiata'  iiiteiitioiics,  iio- 
.\iu'  voliintates.  pcrvcrsa  judicia,  et  su- 
spiciones  lciiifniri»".  .Nam  dicit  Ori^'cncs, 
quod  in  illa  dic,  accusabuiit  cogitationes 
animas,  cl  defcndeiit.  ,Non  cogitutioiies 
quu'    luiK    cruiit,  scd  quu'    iiunc  Mint  iii 


nobis    :    quarum    ijuwdam    nolae    relin- 
quentur  in  corde  velut  in  cera. 

Ante  coitspectum  Domini.  Ubi  notatur 
tidelitas  et  perfectio.  Secundum  aguitio- 
ucin  (juij>j)e  l)ei  omnia  considerauda 
sunt.  l  bi  enim  nos  unum  j)eccatum 
agnoscimus,  ipse  in  sapientia  cognoscit 
milic. 


t 


(..  .\d  coiifcssionem  veram  inducen' 
nos  dclict  ccrla  rcinissio  jieccatorum,  ct 
muiidatio  aniiUie  :  ju\ta  illud  :  .Si  cimfi- 
tcainttr  peccata  nostra,  /itlelis  rst  et 
jttstas,  ttt  reviitlat  itoiiis  peccata  nostra, 
cl  nnundet  nos  ab  oinni  iniijttitate  '.  Kt 
quia  ud  rciiiissionem  et  propitiationem  f 
atlslriiigitur  1'ater,  i't  Kilius,  et  Sjiiritus 
saiictus,  secuudum  illud  :  Kt  si  omnia 
uovit  lk>us,  \orem  tamcii  confesHionis 
C\sjiectat.  Ilabet  eniiii  causaiii,  ut  jiro 
te  iiitcrveniat  ('.bristus.  Ilabet  et  causam 
ignosccndi  Pater.  Ktquidquid  vult  l''iliii«>, 
viill  ct  l*atcr  ct  SjiiriliiN  saiictus. 

h.  Vrgumeiituin  vcr;»'  coufessiuiiis 
liabct,  (jui  oinnia  jieccutu  sicut  uquaiii 
ciruiidit.  .Nun  ut  rcinaneut  color,  sicut  in 
cirusioiic  lactis  :  nec  pinguedo  vel  sapur, 
ut  iii  elfusionc  olei  vel  sanguinis  :  nec 
odor,  ul  iii  clTusione  vini  vel  aceli.  ('.olur 
rcmaiict,  quaiido  dicitur  |u>ccutuni,  et 
retiietur  occasio,  vel  pruvucalio  ad  pec- 
(  anduiii  :   ut  lit  iii  gula,    v»d   in  fornica* 


'  l.iu-.  i\ii,  14. 

'  JrC  ulii,   \  ,    Ifl. 

*  Mitda    II,  19. 


'  HHii.rsB»,  lii  cap.  II  epul.  ad  Noinaiioi,  la 
litfi   \9\\m  '■  ('>iin  enim  ijentf*. 

•     I      JlKllllll^,      1,     9 


PAKADISdS  ANINLt:,  CAP.  M.l 


309 


tioue.  Pinguedo  vel  sapor  rcmanet,  cuui 
dicitur  peccatum,  et  relicetur  quantitas 
vel  diuturnitas  delectationis,  in  qua  ratio 
penitus  absorbetur  :  juxta  illud  Psal- 
mistoe  :  Et  intravit  sicut  aqua  in  inte- 
riora  ejus,  et  sicut  oleum  in  ossibus 
ejus  '.  Odor  manet,  cum  dicilur  |)ccca- 
tum,  et  tacetur  infamia,  vel  malum 
exemplum  et  scandalum  aliorum.  Sed 
vere  coniitens  manifestat  ipsum  pecca- 
tum,  et  antecedentia  peccatum,  ct  sub- 
sequentia. 

Argumentum  verit'  confessionis  est, 
cum  conlitetur  quis  peccata  sua  in  nu- 
mero,  pondere,  et  mensura.  In  numero 
confitendum  est,  id  est,  vices  peccalo- 
rum    :    quia  vulnus  saepius  renovatum. 


l.irdius  sanatur.  Ilem,  in  mensura, 
quando  quis  conlilelur  diulurnitalom 
peccati.  Qui  enim  diutius  inlirmatur, 
citius  morilur.  lu  pondere,  id  est,  gravi- 
tate.  Agj^ravalur  enim  poccatuui  ex 
sacro  loco,  ut-esl  crcmeterium  vel  Ecclc- 
sia.  l-^x  sacro  lem|)ore,  vel  cx  persona  : 
ut  si  ciericus  qui  laeditur  :  si  inonialis  vel 
conjugatu,  cum  qua  peccatur. 

I^.  ArguuuMitum  lalsa;  confessionis  ost, 
cum  propter  hoc  aliquis  conlitetur,  ne 
inlidelis  dicatur  :  vel,  ut  sanclior  repu- 
tetur  :  vel,  ne  sibi  sacra  communio  cum 
confusione  denegetur.  Sic  conQlcbatur 
Saul,  ne  a  Propiieta  Samuelc  coram 
populo  eonfunderetur  '-. 


GAPUT  XLI. 


De  Poeiiileiilia. 


A.  Poenitenlia  vera  exterior  est  absti- 
nentia  a  licitis,  cum  de  illicitis  venia  po- 
stulatur,  ut  dicit  Scriptura.  Sic  poeniten- 
tes  et  claustrales  a  carnibus  abstinent, 
delicatas  vestesabjiciunt,  jejunia  servant, 
vigiliis  insistunt,  disciplinis  se  aflligunt, 
silentium  tenent,  propriam  voluntatem 
frangunt,  et  a  multis  delectationibus 
absliuent,  quae  licita  eis  essent,  si  num- 
quam  illicita  commisissent.  Hanc  prae- 
cepit  Dominus,  et  B.  Joannes  Baptista, 
dicentes  :  Pcenitentiam  agite,  appropin- 
quavit  enim  regnmn  caelorum  '. 

B.  Ad  veram  pcenitentiam  nos  indu- 
cere  debet  necessitas.  Nam  siiie  ipsa  non 
est  salus,  dicente  Domino  :  Si  non  pceni- 


tentiam  egeritis  nmnes  similiter  peribi- 
tis  '\  VA  D.  Augustinus  :  «  Peccata,  in- 
quit,  sivc  parva  sive  magna  sint,  impu- 
nita  esse  non  possunt.  l  nde  Dominus 
indixit  Davidi  pcenitentiam  pro  peccato 
suo,  eo  quod  numeravit  populum  suum  : 
ut  veP  sustineret  septem  annis  faniem 
super  terram  :  vel  tribus  mensibus,  vin- 
dictam  inimicorum  :  vel  tribus  diebus 
pcstilentiam.  Et  elegit  David  sibi  et  po- 
pulo  communem  plagam  mortis.  Per 
hoc  signilicatur,  quod  nccessario  quilibet 
pro  peccatis  suis  punietur  in  inferno, 
quod  significat  scptem  anni  famis  :  vel  in 
purgatorio,  quod  signilicat  violentia  ini- 
micorum  tribus  mensibus  :  vel  temporali 
ptena,   quod  signilicat  pestilentia  trium 


^  Psai.  cviii,  18. 

*  Cf.  Reguni,  xiii,  11  et  12. 


"'  Matth.  ni,  2  et  iv,  {' 
*  Luc.  xiii, :;. 


510  D.  ALB.  MAG.  ORD.  PRyED. 

dierum.  Sic  utile  est  nobis  eligere  pceni-  ciplina,  de  gula  per  jejuniuni,  de   loqua- 

tenliam  levissimam,  et  subito  transeun-  citate  per  orationem,  de  invidia  per  cha- 

tem  '.  »  ritatem  et   rcmissionem   injuriie,  de  ra- 

pina      et     injustis     possessionibus     per 

C.  Argumcntum  verse  pcenitenlise  est,  restitulionem,  etc.  Quod  si  quis,   u1  dicit 

debila  commensuratio  pcenai  contra  cui-  1).    Chrysostomus,    non    potest    expkMC 

pam  :    ut  secundum   quantitatem  culpw,  omnem   satisfaciendi  ordincm,    luuc  he- 

sit    quantitas  et  gravitas  pcenae  :  secun-  nignus  Dominus  quakincumquc  suscipit 

dum  deh^clationcni  culpae,  sit  amaritudo  emendam.  Tunc  pro  injustis  rebus  valet 

poense  :  secundum  diulurnilalem  culp*,  jejunium,  si  non  polest  rcstituere  :  si  non 

sil  diulurnilas  pcena'  :  ct  secundum  mul-  [totest  jejunare.   valet    oratio    :    si   non 

tiplicitatem      culpa-  ,      sil      niuUipHcitas  potcst  orarc  pra-  inlirmitatc,  suflicit  Dco 

poeniB  :  juxta  illud  .loannis  :  Favite  /rit-  bona  voluntas.  ^ 

cturyi  diginou  poeniteuti,e  -.    Sicut  cnim 

singulae  iulirmitatcs  corporis  hahent  ne-  D.    Argunu-ntum      faisit*      preuitenlioe 

cessario  singulas  mcdicinas,  ct  nulla  tam  ponit  Innoccntius  :  «  Kalsa   cst  pieiiitcn- 

cfficax  esl  ut  sanel  omnes  tegritudincs  :  lia,  cum  ptcnilcns  ah   ollicio,  vcl  curiali 

ita  et  singula  jtccratorum  gcncra  spccia-  ncgotio  non  rec«'dit,  quod  sine    peccatls 

lem  habcnt  pcenitentiam.  .Non  cnim    di-  agi  nullalcnus  pra*valct  :  aut  si  odium  in 

recte  emcndalur  superbia  pcr  elcemosy-  conle   gesscril    :   aut  si    oiTenso   cuilihet 

nam,    rancor  ct  invidia    |»cr  orationcni,  non  satisfacial  :  aut  si  olVcndculi  oiTcnsus 

avaritia    [)er   jcjunium,    impudicilia   pcr  non  iuduJLicat  :   aut  ^i  arma   i{uis  contra 

vii:ilias,  etc.  Sed  de  supcrliia  ilireclc  salis  justitiam  f^erat.  >» 

iit  per  humilitatcm,  de  avaritia  per  cle-  llcin.  Falsa     est     pccnilcntia.    (juando 

cmosynarum  lar-^ilicuicm,  dc  impudicitia  uuum    pcccalum   cmeudatur.    d    d<'  aliu 

pcr  carnis  ca>^lii:atioueni  iu  ciliciu  el  dis-  iioii  curatur. 


c.\in'T  xiJi. 


lle   l*<'r»c\ei'uiiliu 


\.     l'«*rscvcranlia    \er.i     i'>l    iii     hoiiiii  /idflis  ustfUf  iul  nnnlfiu,  tl  diiho  tihi  ru- 

operihus  frequeiis  exercitalio,  conliuuiiiu  iDnum    ril.f  '.     Il.iiic    hahuit   •h>h,    <  uiii 

sludium   ad     pcricctioiieiii,    .spiritualium  dixil  :   Dimrr  ilr/iriuiu,  uuu  rrreilaiu   uh 

graliarum     el     virlutum    dilij;culissima  iuuomtliu  uiea  '.  I'!l   rohius,  qui  corpoia 

us({uc   ad   mortciii   observalio.   .\d  liaiic  iiiortuoium  uccullahul  iii  doiiio  suo,    cl 

iiivitat  iiosDumiuus  iii  Apoc.iK  p^i  :  A's7'^  iiifiiiis  noclihus  s.  pflivit  :  licet  cum  rc\ 


'  lii     liliiiiiii     *<i-iiit>iili;iriiiii     i\    Auuii^liiio  '   Vpot-fil.  ii,  tu. 

S'iii.  Jlt».  •  Jub,  Jtvii,  H. 

'  Mallli.  III,  H  i'l  l.u.     111,  N. 


:5 


FAMADi.SUS  AMM/E,  CAP.  XLIT.  .^11 

propter  hoc  spoliari  jusserit  et    occidi '.  C.   Argumentum   verre   perseverantiaB 

habet,    qui  nec  amore  vitae,  nec  timore 

B.  Ad  amorem  perseverantiie  inducere  morlis,  nec  minis,  nec  promissis,   a  re- 

nos  debet  maxima  utilitas  ex  ea  prove-  ctitudine  recedit.  Sicut  Susanna  mortem 

niens.  \am  ex  ea  omne  opus  bonum,  et  non  limens,  dixit  :  Si  hoc  (id  est,  pecca- 

oninis  virtus  coronabitur,  et  tota   salus  tum)  egrro,  mora  mi/ii  esl  '•.   Kt    .Matha- 

uostra  in  ea  consislil  :    secundum   illud  Ibias  :  Elsi  omnes  gentes  rrgi  Antiocho 

Domini  nostri  .lesu  Christi  :  Qui perseve-  obediunl,  ul  discedat  unusquisque  a  ser- 

raverit  usque  ad  finem,  hic  salvus  erit  -.  vitute  legis  patrum  suorum,   et  consen- 

Sine  qua  nulh»  virtus  vel  opus  remunera-  tiat  mandatis  ejus  :  ego,  et  filii  mci,  et 

bile   cst.    Sine    qua   omnis    perfectio    in  fratres    mei,    obediernus     tegi    patrum 

nihilum    redigilar.    Quid    enim    profuit  nostrorum.  Propitius sit  nobis  Deus  • ! 
Apostolo  et  traditori  Judae,  quod  ipsum 

Dominus  de  mundo  elegerat  ?  Quid  pro-  .D.    Argumentum  falsae   peiseverantise 

fuit      diuturnitas       familiaritatis      Jesu  habel,  qui  de  sua  sanctitate  falso  prasu- 

Christi?    Quid  sancta    praedicatio   quam  mit,   quod  oadere    non   possit.    Ex  hoc 

saepe   ab  ipso  audierat?  Quid  exempla,  nascitur    animi    libertas    :    exinde     non 

virlutcs,  et  miracula,  quae  ab  ipso  vide-  habet  custodiam  sui  :  et  sic  est  impossi- 

rat?  Quid  societas  Apostolorum?  Quid  bile  hominem  in  sanctitate  possc  perse- 

gratia  ei  collata  ad  pnedicandum,  et  ad  verare.  Et  si  Apostoli  essent   in  mundo, 

miracula  laciendum?  Xam  ei   cum  aliis  et  non  haberent  custodiam   sui,  cadere 

Apostolis  dixit  :  Euntes  praidicate,dicen-  possent.  Exemplum  de  David  quihomici- 

tes  :  Quia  appropinquavit  regnum  coelo-  dium    et    adulterium    perpetravit,    quia 

rum.  Infirmos  curate,  mortuos  suscitate,  negligens    fuit    in    custodia     oculorum 

leprosos  mundale,  dsemones  ejicite  '.  suorum  '. 

'  Cf.  Tob.  I,  20  et  seq.  4  Daniel.  xiir,  22. 

2  Matlli.  X,  22.  M  Machab.  u,  19  et  seq. 

3  Ibid.,  v^.  T  et  8.  e  Cf.  II  Rej^nm,  xi,  2  et  seq. 


-B* 


EPILOGUS, 


Confilebor  tibi,  Deus  sanctissime,  oum  omnibus  lacrymis  et  gultis  sungui- 
neis  dilectissimi  Filii  tui,  quod  adhuc  non  perveni  ad  principium  alicujus  vir- 
tutis,  in  ea  perfectione  sicut  hic  scriplum  est.  Ciaudeo  tamen,  quod  omnes  vir- 
lutes  perfeclius  haljebimus  quam  humanus  valeat  apprehendere  intellectus. 
Confiteor  tibi,  Domine,  quod  beatus  est  in  pra-senti,  et  beatior  erit  in  (uturo, 
qui  has  virtutes  habel  in  ea  perfectione,  sicut  hic  scripla?  sunl,  licet  fortt^  mi- 
nus  sufficiant  ad  salutem. 

B.  Peto  eliam,  Uomine,  cum  omni  desiderio  Filii  tui,  et  Spiritus  sancti,  el 
omnium  creaturarum,  ut  dcs  mihi  discretionem  inler  virtutes  gratuitas,  et  na- 
turales,  et  similitudiiies  virlutum.  Ft  quicumque  lcgerit  hanc  materiara,  vel  de 
ipsa  audieril,  vel  cogitaverit.  tu,  omnipolens  Ueus,  confer  ei  saltem  unicam, 
veram,  fl  perfectam  virtutem.  (leilus  sum,  quod  qiii  habuerit  unam  a  te,  ho- 
mine,  omnes  simul  hubot'.  Ft  (jui  crescit  in  una  >»imul  crescit  in  omnibus  :  el 
qui  in  una  decrescit,  in  umnibussimul  decrescit  :  et  «jui  una  (•arueril,  nullam 
habet  :  quia  omnes  unita'sunt  in  gratia'.  .-\men. 


'  IMiii.o  Jiniis,  ilt    Mla  Mo\s|s,  |||i.  1|.  S.  .\Miti«iisiL.i,  l.ili.  II    oriirioitiiii,  iMp.  '.•.  *».  IIif.ih«nnvi    , 
Kjiisl.   ad   Faliiojaiii.  .•<.   .\i  i.i-iTi.Ms,    l.ih.  VI  dr  Tiiiiilnlf,  ra|<.  4. 
*  S.  (.hKi.oniis  M.,  I.ib.  \.\l  Moialmiii  r.ip   :«.  1 


INDEX 


Capitum  Libelli  dc  Virtutibiis  jiixta  ordinem  quo  simjula 

expVuxintur. 


» 


Prologus. 
Cap.  [. 

II. 
111. 

IV. 

V. 

VI. 

VII. 

VIII. 

IX. 

X. 

XT. 

XII. 

XIII. 

XIV. 

XV. 

XVI. 

XVII. 

XVIII. 

XIX. 

XX. 

XXT. 

XXTI. 

XXIIT. 

XXIV. 

XXV. 

XXVI. 

XXVIT. 

XXXVU 


^  \ .  De  Charilalc  ad  Deum. 

§  2.  De  Charilale  ad  proxhniim. 

Dc  Hiimilitate. 

§  1.  Dc  Obcdientia  ad  Deiim. 

%  2.  De  Obedientia  ad  superiores. 

De  Paticniia. 

De  Paupertate. 

De  Caslitaie. 

De  Abstinentia. 

De  Prudentia. 

De  Fortitudine. 

Dc  Justitia. 

De  Tempcraniia. 

De  Compassione. 

De  Pace. 

De  Misericordia. 

De  Concordia. 

De  Constantia. 

De  Largitate. 

De  Veritate. 

De  M ansuetudine . 

De  Fide. 

De  Spe. 

De  Timore. 

De  l.xtiiia. 

De  Tristitia. 

Dc  Gratiiudine. 

De  Zclo  animarum. 

De  Libertate. 


447 

44!) 

450 

451 

452 

453 

454 

450 

457 

451» 

401 

402 

404 

405 

i()0 

408 

400 

471 

472 

473 

475 

470 

477 

478 

480 

481 

483 

484 

480 

487 


33 


dU 


INDEX  CAPITUM. 


XXVJir. 

XXIX. 

XXX. 

XXXI. 

XXXII. 

XXXIII. 

XXXIV. 

XXXV. 

XXXVl 

XXXVII. 

XXWJII. 

XXXIX. 

XL. 

XLI. 

XLII. 


De  liclitjione. 

De  Maturitate. 

De  Simpliiilate. 

De  Taciturnilate. 

De  Solitudine. 

De  Contemplatione. 

De  Discretione. 

De  Conyratulatione. 

De  Co)ifidentia. 

De  Contemptu  mundi. 

De  Maceratione. 

De  Contrilione. 

De  Confessione. 

Dc  Pitnitentia. 

I)c  /'crscvertmtia. 

Krii.oGis. 


189 
191 
492 
493 

49:; 

4t)(i 
498 
o(>0 

:iOj 

503 
oOo 

:m 

:m 

0(19 
510 

512 


i 

i 


I 


I 


INDEX 


Rcrum  nolahiUwn  quce  in  Lihello  de  VirUUihas  conUneniur. 


N.-B.  —  Numerus  prior  romanus  indicat  caput,  et  littera  partem  capitis  V.  g. 
AhslinenHa  vera  et  perfecta^  qux?  VII,  A.  Expositio  hujus  sententiae  invenitur 
in  capite  septimo,  ad  litteram  A. 


ejus  carnalibus  desidcriis  noa  acquicsci- 
mus.  XXXVIII,  C. 

Pa>na  sua  sibi  est  omnis  iaordinatus  ammus. 
XI,  E. 


Abstinentia  vera  et  perfecla.quce?    Yll,  A. 

Mirari  possumus,  non  imitari  abstinentiam 

sacerdolum  antiquorum.  VII,  D. 


C 


Agatuonem   abbalem  lapillo  assiduc  ori  in-      lHe  non  cadit  ad  illicita,  qui  se  caute    re- 
dilo  didicisse  tacere  fertur.  XXXI,  B.  slringit  a  licilis.  XXXI.  A. 


AmanteiM  diligere  naturee  est :  non  amantem 
vero  beneficiis  ad  amorem  altrahere,  per- 
fectionis  est.  Ii  A, 

Anima  sine  dilectione  numquam  potest  esse. 

VI,  D. 
Tunc   bene   animam  nostram   odimus,  cum 


Magnum  est  et    mirabile    cahnem  noslram 
sursum  sedere,  et  ab  Angelis  et  Archan- 


gelis  adorari. 


XXIII,  C. 


Sicut  tinea  laneam  devoral  et  ligna,  foenum 
et  stipulam  ignis  comburit  :  ita  delicata 
CARO  animam  concremat  et  consumit. 
XXXiV,  E. 


516 


IMJEX  REIUM  XOTABILIIM 


Montes  Caspii,  pelenle  Alexandro,   adunali.      Ex  voluntale  perversa  facta  esl  libido  :  et 
>^y   g_  dum   servitur   libidini,  facla   esl   consue- 

TUDO  :  et  dum  consueludini  non  resistitur, 
Castitas  vera  et  perfecla,  quce?  VI,  A.  facla  est  necessilas.  XXXIX,  D. 


CnARiTAS  ad  Deum  et  ad  proximum  vera  et 
perfecla,  quae?  '-  -^- 

Inductiva  et  argumenla  verae  cnARiTATis. 
I,  B. 

Ex  duobus  fovetur  cdaritas,  ex  mandatorum 
observalione,  et  ex  compassioiie.        1,  E. 

Cdristus  legilur  doluisse,  flevisse,  etc.  num- 
quam  tamen  risisse.  XXIX,  D. 

CuRisTi  dispositio  in  cruce  nos  ad  confiden- 
tiam  inducit.  XXXVl,  C. 

Non  est  vere  christianus,  qui  non  audet  in 
eoBlatu  mori.inquoaudelvivere.      XX, D. 

Qui  a  ciBis  abslinenl  et  male  agunl,  daemo- 
nes  imitantur,  quibus  non  esca  sed  nequi 
tia  semper  adest.  XWVIII.  D. 

Clamal  clavus,  clamat  vulnus,  quod  Deus 
^it  in  Cliristo  mundum  reconcilians. 
XXI,  H. 


CoNTEMPLATio  vera  et  perfecta  est  collectio 
omniuni  virium  anima»  ad  cognoscendum 
cum  deleclalione  et  admiratione  aliquid 
de  natura  divina.  XXXIII,  A. 

Co>TEMPLATi\A  vita  est  charilalem  Dei  ct 
proximi  tota  mente  relinere,  soli  deside- 
lio  con.liloris  inhaerere,  etc.      XXXIII,  D. 

CosTRiTio  vera,  quid?  XXXIX,  A. 

Vera  co.ntritio  rara  est.  Ibid. 

Ad  veram  contritionem  requiritur  dolor  de 
omnibus  peccalis  commissis,  el  de  omni- 
bus  boois  omissis.  Ibid. 

Minima  contritio  omnes  animrp  maculas 
delet.  Ibid. 

Inquietum  esl  COR  nostriim,  donec  in  Deo 
requiescal.  XIII,  H. 


CoMPASMij  vera  et  perfecta.  quif?       XII.  A. 
Rara  est  viilus  conrAssio.M».  XII,  <". 


h 


Vera  concobiha  ad  Deum,  i|uii'''  .W  ,  A. 

CONFESsio  vera  esl  sincera  peccatorum  abb- 
que  velamine  curam  sacerdole  manifesla- 
lio  XL,  A. 

CoNFiDENTiA  vera  e»t  menli»  «cpurita».  quod 
omnipolen»  et  fidelis  Deu»  numquam  nmi- 
COB  derelinquit.  .XXXVI,  A. 

Congratulatio  vcra  ad  Dcum  el  ad  proxi- 
nium,quid?  XXXV,  .\. 

CofisTANTiA  vera  ct  pcrfeda,  quic?  XVI, 
A. 


In  damnatis  plura  sunt  horribilia  quam  ipsa 
pu^na  tichennif.  .\X.\I\.  li. 

Daniel    dona    HaltUMr   regil    contempsil. 

V.  B. 
D\Nif lis  mlra  abstinentia.  VM,  C. 

Damkl  cunclo»  mago»  el  ariolo»  inlerprela- 

tione  vi»ionum  el  »omniorum  Iranscendil. 

VII,  C. 

DiscRBTlo  vera  e»l  prudenler  judicare  inter 
creatorem  el  crealuram  :  item,  quid  bo- 
num,  quid  m«*liu»,  quld  oplimum,  elc. 
XXXIV,  A. 


QUiE  IX  LIBELLO  DE  VIRTUTIBUS  CONTINENTIH. 


>i  i 


Haec  virtus   ex  defectu    aliarum    virlutum      Hum-litas  vera  et  perfecla,  qua;  ?  II,  A. 

crescit.                                         XXXIV,  A.      Verus  nuMiLis,  vilis  vull  reputari,  non  hu- 

milis  proedicari.  Ibid. 
B.  DoMiKici  zelus,                            XXIV,  C. 


E 


Eliseus  munera  Naaman  non  accepit. 
B. 


Ingratitudo  exsiccat  fontem  divinfe  pietalis, 
V,         misericordiiTe    rorera,  et    fluenla  gratire. 
XXV,  G. 


F 


FiDES  vera,  quse  ? 


XX,  A. 


JuDiciuM  Dei  timendum. 


XXII,  B. 

FoRTiTUDo  vera  et  perfecta,  quse?       IX,  A. 

JusTiTiA  vera  et  perfectaadDeum  et  ad  pro- 

B,  Francisco  quadrans  quoque  novissimus  ximum,  quse?  X,  A. 

culparum      penitus     dimitti    revelatur . 
XXIII,  C. 


\ 


a 


Gratiiudo  vera  et  perfecta,  quae?    XXV,  A. 

Suffecisset  una  gutta  sanguinis  Chrisli  ad 
redimendum  totum  genus  humanuro.. 
xxr,  B. 


H 


Cum  oratio  et  caelera  bona  opera  Deuni  un- 
gant  et  mulceant,  lacbyma  Deum  cogit. 
XXIV,  B. 

LiETiTiA  vera  est  consolari  in  his  quce  Dei 
sunt.  XXIII,  A. 

Largitas  vera  et  perfecta,  quse  ?      XVII,  A. 
De  alieno  facile  largimur,  non  item  de  no- 
stro.  XVII,  B.. 


Libertas  vera  est  non  esse  ligatum  vinculis 
peccatorum.  XXVII,  A. 

Nihil  dignius  quam  ut  homo  sit  auctoris  sui     Munuscula  accipere  est  libertatem  vendere. 


imitator. 


XV,  A.         XXVII,  E. 


il8 


LNDKX  RF.IU  M  XnTABIULM 


M 


quando  autem  debet  per  obedientiam  bo- 
num  quod  agitur,  intermitti.  III,  B. 

Fidelis  obrdiens  nescit  moras,  fugit  crasli- 
num,  ignorat  tarditatem,  praeripit  prseci- 
pientem,  etc.  III,  D. 


Ex  MACEnATioNE  camis  spiritus  in  negotiis 
spiritualibus  roboratur.  XX.WIII,  15. 


Vera  ma.nsuetudo,  quie? 


XI.X,  A. 


Mabi.e  Magdalen.k  pcena  fuit  videre  homi- 
nes,  postquam  Jesum  amplius  videre  non 
potuit.  .\.\.\II,  C. 

Maturitas  vera  esl  cum  omnes  vires  ani- 
roa'  unanimiter  culligunlur  in  Deum. 
XXVIII.  A. 

MisERicoHhiA  vera  consistit  in  tribus  :  in 
dando,  in  condonando,  et  supererogando. 
XIV,  A. 


Patienti.\  vera  et  perfecta,  quae?         IV,  A. 

Paupeiitas  vera  et  perfecta,  qua  ?         V,  A. 

Niliil  Deo  cbarius,  niliil  .\ngelis  amabilius, 
niliil  liominibus  fructuosius  quam  in  pau- 
pehtate  obediendo  vitam  finire.  V. 

Pax  vera  ad  Deum  cl  ad  pro.ximum,  quiB? 
XIII.  A. 


Kligendum  potius  mori  quam   Deum  olTon-      i'gccAiiP.  non  e»t  liberlas,  nec  para  libertalis. 
dere.  XXXIX,  C.  ix,  E. 

Per  1'ECCatum  tjuid  amitlimu.*,  el  i|uid  aciiui- 

Verus  conlemplus   mindi  eal  abrenonliure         rimus?  XXXIX,  B. 

mundirebuslempoialibus.pompisBieculi,      p^on    dimillitur   peccatum,    nisi    restiluatur 

dignil:itibu»etpr;.laluri9.        XWVII,   \.  ablatum.  XXXIX.  D. 

Ubi  no«  unuin  peccatlm   agnoscimus,   I>»'U8 

in  8a|<ienlia  cognoscil  milU'.  .\L>.  A. 

pECCAfA  elTundendu  sicul  aquu.  XL,  C. 

PtiXATA  ^ive  parva  •ive  magna  linl,  impu- 

nila  c««e  nun  pnBsunt.  \ll.  !<■ 


.MuNKHA   accipere    c»t    liberlalem    vendere. 
V,  K. 


Pei»>eveiiantia  vera  enl  in  bonU  operibus 
frequon»  exercilatio,  il  »j»irilualium  ^ra- 
tiarum  ul  \irlutum  diligentiMiroa  u»que 
ad  morlem  obiervatiu.  XLM.  A. 


OiiF.DiKNTiA  vciaei  perfecta  ad  Dium  cl  ad      PiiiLosorm  lantum  pro  »cienlia  laborabanl, 

siiperiore»,  qua'?  111,  b.  quod    fujicrcnt   urbium  alque    hominum 

Xumquam  peroBROiENTiAnmalum  fieri.  ali-         frequenliai.  Vlll.C, 


QU^  liN  LIBI:LL0  I)E  ViRTl  TIIU  S  CUXTLNENTl  R. 


:;io 


PCEN.E  iliorum  qui  sunt  in  purgatorio,  per 
jejunia,  orationes  et  eleeoaosynas  aljbre- 
viantur.  X. 

PoENiTENTiA  vera  exterior  est  abstinentia  a 
licitis,  cum  de  illicitis  venia  postulatur. 
XLI,  A. 

Agere  debemus  pcknitentiam  cum  sani  su- 
mus.  XXXVl,  D. 

Prudentia  vera  et  perfecta,  quse?  VIII,  A. 
sueverant.  VIII,  C. 


Taciiurnitas  vera  est  non  solum  moderari 
linguam  a  verbis  illicilis,  sed  eliam  a  vili- 
bus  et  licitis.  XXXI,  A. 

Pen?andum  nobis  est,  quanta  culpa  sit  ei 
non  TACERE,  quem  nulla  necessitas  cogit 
loqui.  XXXI,  D. 

Temperantia  vera  et  perfecla,  quue?  XII, 
A. 


R 


Terra  quam  mites  possessuri  sunt,  est  terra 
viventium.  XIX,  B. 


Vera  religio,  quae? 


TiMOR  justus  est  fide  et  moribus  divinorum 
XXVIII,  A.  diligens  custodiaprceceptorum.     XXII,  A. 

Nihil  seque  efficax  ad  gratiam  promeren- 
dam,  retinendam,  recuperandam,  quam 
non  altum  sapere,  sed  timere.      XXII,  B. 


Simplicitas  vera  et   perfecla  est   neminem 
laedere,  sed  omnibus  proficere.     XXX,  A. 


Tristitia  vera  est  dolor  cordis  pro  omnibus 
injuriis  quas  Deus  sustinet  a  suis  creatu- 
ris.  XXIV,  A. 


Solitudo  vera  est  abslrahere  mentem  a  sol- 
licitudine  actionum  exteriorum,  et  omnes 
afTectiones  dirigere  in  Deum.      XXXII,  A. 

Spes  vera  et  perfecta  est  exspectatio  certa 


VERiTASJusta  est,  quando  vere  concordant 
mens,  lingua  et  opera.  XVIII,  A. 

futurse  beatitudinis,  proveniens  ex  gratia      Qui  veritatem  non  Jibere  pronuntiat  aut  de- 

fendit  quando  oportet,  proditor  est  veri- 
tatis.  XVIII,  E. 


Dei,  et  meritis  prKcedentibus.        XXI,  A. 

Suffecisset  una  gutla  sanguinis  Christi  ad 
redimenlum  totum  genus  humanum. 
XXI,  B. 


Falsis  VIRTUTIDU3  nihil  meremur.        In  pro- 
logo. 


d20  IXDKX  RERL'M 

ViRTUTiBUs  naluralibus  uihil  meremur.       In      Sicut  ignis  et  aqiia  simul  esse  non  possunt, 

prologo.  ita  nec   carnalis   et   spiritualis  voluptas. 

YiRTUTKs  a   slultis    saepe   vitia   repulantur.  XXVIII,  B. 

In  prologo. 
Qui  habet  unam  yirtutem,  habet  omnes  :  et 

qui   crescil   iii  una,   crescit  in    omuibus. 

In  epilogo. 

Z 

ViTiA  quiedam  virlulum  speciem  pra  se  fe- 
runt.  In  prologo. 

IUe  secundum  carnem  yivit,  qui  secundum      Zelus  animarum  verus  et  perfectus,  quis? 
seipsum  vivit.  XXVIII,  D.  X.VVl,  A. 


i 

i 


j 


D.  ALBERTI  MAGNI, 

RATISBONENSIS  EPISGOPI, 

DE  ADH^RENDO  DEO 

LIBER. 


GAPUT  I. 


he   iillimn    et    siimma    perfecfione    hominis.    qiiantum     in    liac    vlta 

possibile  est. 


Cogitavi    mihi    aliquid    ultimale    (in  giosi   vero    adstrinxerunt    sc   ctiam     ad 

quantum  possibile  cst  in  liujus  cxsilii  et  Evangelicam  perfectionem,  atque  ad  ea 

peregrinationis  immoratione)  depingere,  quae  supererogationis  et  consilii  sunt,  per 

scriptitando  de  et  super  ab  omnibus  ple-  quae  expeditius  ad  ultimum  finem,  qui 

na  et  possibili  abstractione,  et  cum  solo  Deus  est,  pervenitur  :  per  quorum  ob- 

Domino  Deo  expedita,   secura,  et  nuda  servantiam   excluduntur    ea  etiam    quae 

firmaque  adhaesione    :    praesertira    cum  impediunt  actum  seu  fervorem  charita- 

ipsius   Christianae  perfectionis    iinis    sit  tis,  quo  minus  possit  quis  in  Dominum 

charitas,  qua  Domino  Deo  adhaeretur.  Dcuni    ferri,    cujusmodi  sunt   abrenun- 

Ad  quam  quidem  adhaesioncm  chari-  tiatio  omnium  rerum,   corporis  insupcr 

tativam  omnis  homo  de  necessitate  salu-  ct    anima?,   professionis  dumtaxat  voto 

lis  tenctur,  quod  fit  praeceplorum  obser-  exccpto,  Quoniam  quidcm  Spirihts  cum 

vantia,  etdivinae  voluntalisconformitate  :  sit  Dominus  Deiis,  et  eos,   qiii  adorant 

quorum  obscrvantia  excludit  omne  quod  eum,  in  spiritii  et  veritate  oportet  ado- 

repugnat  charitatis   essentiae  et  liabitui,  rare\  id  cst,  cognitione  et  amore,  intel- 

cujusmodi  sunt  peccata   mortalia.  Reli-  lectu  et  afiectu,  ab  omnibus  pliantasma- 

*  Joan.  IV,  24, 


524 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  PRMD. 


tibus  nudis.  Ilinc  est  et  illud  Matthaei, 
VI,  6  :  Cum  oraveris,  intra  in  cubicu- 
lum  iui(m,  id  est,  cordis  tui  intinia  :  et 
clauso  ostio,  scilicet  sensuuni  tuorum,  et 
inibi  corde  puro,  et  conscientia  bona,  et 
lide  non  licta,  ora  Patrem  tman,  in  spi- 
ritu  etveritate,  in  abscondito.  Quod  tunc 
congrue  lit,  cuni  honio  ab  omnibus  aliis 
iuerit  exoccupalus  et  exutus,  et  tt)tus  in- 


tra  se  receptus  :  ubi  universis  et  slngu- 
lis  exclusis  et  oblilis,  coram  Jesu  Chri- 
sto,  tacito  ore,  sohi  mens  desideria  sua 
secure  Domino  Deo  suo  liduciaUter  pan- 
dit,  ac  per  hoc  loto  cordis  et  amoris  af- 
fectu  se  in  eum  intimissimis  medullis 
omnium  virium  suarum  sincerissime  ac 
pk'nissime  dilTundil,  et  immergit^  dilatat 
et  innammat,  et  resolvit  in  se. 


GAPUT  II. 


Qiinllfoi*  (|iiis.  oninilnis  nliis  sppolis.soli  Mirisfo  iiili:iMM>}il   cl   InltMiilal  ? 


Verumtamen  quicum(|ut'  laltin  statuiu 
agf^Tcdi  el  iny:redi  tie.sidt-rat  i-l  satagit, 
opus  est  omninu,  ut  vciut  clausis  oculis 
et  sensibus,  «le  nulla  re  se  penitus  im- 
plicet  aut  pt-rturbet,  sullicitus  sil  aut  cu- 
ret  :  sed  cuncta  tamt|uam  im{)ertinenlia 
ct  noxia  ac  perniciosa  funtlitus  excutiat  : 
deindc  se  lotum  iiilra  sc  recipiut,  nec 
aliutl  umt|uam  id)jt'itum  inibi  incnte  at- 
teiidat,  tptaiii  soliim  .Ifsuni  (>liri>tum 
viilneratum  :  sic()ii('  \n'v  eum  iii  ciim,  id 
est,  pi>r  lit)mineiii  in  Dfiiiii,  |)('r  vuliifru 
liiimanitatis  ad  intiina  divinitalis  Mia*, 
scilulo  cl  obnixe  inlentlat  :  il)i(|U('  sc 
sua(|uc  singulu  ac  runcla,  indisfussc, 
KUic  infati;,Mbili  prt^vitlcnlia'  committat 
cx|»editc  ct  secure,  jiixta  illud  Pclri  : 
( hnnetn  si)lliiilniliiii'in  ifstruin  fnoji- 
cientes  in  ruin',  i|iii  i^ulc^t  omnia.  Kt 
itcruin  :  \iliil  siiUiriti  sitis'.  Kt  rursus  : 
Jacta  su/n-r  Dmninuin  rurani  tuam,  rt 
ipsr  tr  riiutrirt '.  \X  itcruiii  :  A/itn  lui/i.r- 
rrrr   /h'i)   /funum    rst'.   VX  \  /'rovidrham 


iJominum  in  runspectu  mru  semper''.  I!t 
sponsu  in  Cunticis  :  Inveni  i/uem  liiliijit 
anima  mea*  :  quippe  venerunt  mi/ii  om- 
nia  hona  pariter  cum  iila  ' . 

.Nempe  liic  est  thcsaurus  ille  ctrleslis 
absconditus,  nec  non  murgurita  pretio- 
su,  (lua*  pra*  omnibus  com{)uratu  tiducia 
humili,  conatu  instantissimu,  taciturni- 
tatc  traiit|iiilla,  ctiam  iim|uc  ud  ct)r{iora' 
lis  commodi,  laudis  vel  honoris  juclu- 
ram,  in  fortituilinc  spiritus  (juaMitur. 
.MiiKjuiii  tjuitl  |)ii)licil  reli^'iusus,  si  Iti- 
luiii  munduiii  lucrctur,  ct  aiiima'  suu; 
•  lctrimeiitum  {latialur?  .\u(  tpiid  relcval 
stalus,  {irofes.sionis  sunctitas,  |)(>rfectio« 
nis  habitus,  loiisura.  ct  e\tcrioris  (lis|)o- 
sitio  coiiversuliunis,  sinc  vilu  in  8|>iritu 
Iiiiiiiilitutis  et  verilulis,  ubi  ('.hristus  ha- 
bitat  |)cr  li(lcin  (haiitutc  fonnutam? 
Iliiic  est  illutl  Lucii',  xvii,  2\  :  Itnjnum 
l)ri  intra  vos  est,  ({uud  cst  Chri^tus  Je- 
sUs. 


•  I  Pftii,  V,  7. 

»  A(l  l'hilip.  IV,  6. 

*  Psal.  i.iN,  ■SA. 

♦  PsUl.  LXXII,  28. 


•  Psal.  XV,  8  ei  Acl.  ii,  2.t. 

*  Cantic.  iii,  4. 

^  Sa|)ii*ii(.  (II,  11. 


DE  AniliERrvNDO  DKO  LIHKR.  o2o 


GAPUT  III. 


Qiise  sit  coiiroriiiilas  perrcclioiiis  liomiiils  In  liac  vila  ? 


Porro  quanto  plus  mens  sollicita  est  Iniago  enini  Dei  in  his  trihus  potentiis 

ad  ista  inferiora  et  humana  cogitanda  et  in  anima  expressa    consislit,   vidcHcet, 

tractanda,  tanto  plus   a  superiorihus  et  ratione,  memoria,  et  voluntate.  Et  quam- 

ccelestibus  per  devotionis  intima  elonga-  diu  illae  ex  toto,  Deo  imprcssoe  non  sunt, 

tur  :  et  quanlo  ferventius  ah  inferiorum  non  est  anima  deiformis  juxtaprimariam 

memoria,   affectu  et  intellectu  ad  supe-  animae  creationem.  Forma  nempe  animae 

riora  sensus  colligitur,  lanto  perfectior  Deus  est,  cui  debet  imprimi,  sicut  cera 

erit  oratio,  et  purior  contemplatio  ;  quia  sigillo,  et  signalum  signo  signatur.  IIoc 

simul  perfecle  non  potest  esse  utrisque  autem  numquam  plcne  (it,  nisi  cum  ratio 

intenta,  quae  sicut  lux  et    tenehrae  sunt  perfecte  juxta  capacitatem  suam  illumi- 

divisa.  Quippe  qui  Deo  adhseret,  versa-  natur  ad  cognitionem  Dei,  qui  est  suni- 

tur  in  lumine  :  qui  vero  mundo  adhoe-  ma  veritas,  et  voluntas  pcrfecte  afficitur 

ret,  in  tenebris  est.  Qua  ex  re,  est  homi-  ad    amandam    summam    honitatem,    et 

nis  in  hac  vita  sublimior  perlectio,  ita  memoria  plene  ahsorbetur  ad  intuendum 

Deo   uniri  ut  tota  anima  cum  omnibus  et  iruendum  aetcrna  felicitate,  et  ad  sua- 

potentiis  suis    et   virihus    in   Dominum  viter  et  delectabililer  in  ea  quiescendum. 

Deum  suum  sit  collecta,  ut  unus  fiat  spi-  Et  quia    in   horum   consummata    adep- 

ritus    cum  eo,   et  nihil   meminerit  nisi  tione  consistit  gloria  heatitudinis,   quae 

Deum,   nihil    sentiat   vel  intelligat  nisi  perficietur  in  patria,  liquet  quod  istoruni 

Deum,   et  omnes  affectiones  in  amoris  perfecta  inchoatio  est  perfectio    in  hac 

gaudio   unitae,    in  sola   Conditoris  frui-  vita. 
lione  suaviter  quiescant. 


GAPUT  IV. 


Qiialiter  operatio  liiiniana  debeat  esse  in  solo  intellectu,  et  non  in 

sensibus? 


Felix  ergo  qui  per  abstersionera  conti-  ductionem  ment's  in  Deum,  tandem  ali- 
nuam  phantasmatum  et  imaginum,  ac  quando  ohhviscitur  phantasmatum  quo- 
per  introversionem  et  inibi  per  sursum      dammodo,  ac  per  hoc  consequentes  ope- 


526  D.  ALB.  AIAG.  Olll).  PR.ED. 

ratur  interius  nudo  ac  simplici  ac  puro  luagna  sunt  impedimenla    hujus   sanrti 

intellectu  et  atfectu  circa  objeclum  sim-  exercitii  el  operis.  Et  ideo,  etiamsi  utilia 

plicissimum  Deum.  Omnia  igitur  plian-  el  necessaria  visa   fuerint,  sive    magna 

tasmata,    species,   imagines,    ac   iormas  sive  parva,  ut  noxia  et  perniciosa  illico 

rerum  omnium  citra  Deum  a  mente  reji-  sunt  rejicienda    penitus,    et   a  sensibus 

cias,  ut  in  solo  nudo  inteileclu  et  atlectu  propellenda. 

ac   voluntate  tuum    j)endeat  exercitium  Summopere   igitur    necessarium    est, 

circa  Deum  intra  le.  ut  audita,  visa,  facta,  et  dicta,  et  ca?tera 

IVempe  finis  omnium  exercitioruni  liic  similia  sine  phantasmatibus,  imaginilius 

est,  scilicet  intendere  ct  quiescere  in  Do-  et  occupationibus  recipiantur,  nec  etiam 

mino  Deo  intra  te  per  purissimum  intel-  ex  consequenli  vei  antea  vel  tunc  super     i 

leclum,  et  devotissimum  alfectum   sine  iioc    phantasmata   et    imj)licationes  for- 

phantasmatibus  et  impiicationibus.   II u-  nieiitur    et     nutriantur.    Kt    ita    quaudo 

jusmodi  autem  exerciliura  non  lit  in  or-  pbantasma  non   venil  ad  memoriani  et 

ganis    carneis,  et  sensibus  exterioribus,  mentem,    tunc   non   impedit    iiominera, 

sed  per  quod  quis  iionio  est  :  iiomo  vero  sive  in  oiatioue,  meditatione,  et  [)sairao- 

quis  esl  inteilectu  et  alfectu.  Kl  idcirco  dia,  sive  in  alia  quacumque  operatione 

quamdiu  homo  cum   piiantasmatibus   ct  et  exercitatione    spiriluali.    nec    rursum 

sensil)us    ludit,    et    eis    insistit,    vidi-lur  ittratu  occurrel  ei. 

nondum  exisse  motus  et  iimites  besliali-  Kt   sic  expeditt»    secureque   te    lulum, 

tatis  sua',  lioc  est,   illius   quod  cum    be-  eliam  |)lene  umnia    et  sinyuia  commitle 

sliis  liabet  coinmune.Ouia  illiP  per  pbaii-  inf.illibili  et  cerlissinuv  divime  providen- 

tasmala  et  per  lales  sensitivas  seu  sensi-  tiie  cuin  silenlio  et  quiet»',  el  ipse  pugna-     4 

biles  species  cognoscunt  et  afliciuntur,  et  liit  pn»  le  :  et  melius,  lionestius  «c   dul- 

non  aiiter,  eu  quod  altiurem   vim  auiuKe  cius  liberabit  le  el  consolabitur,  quam  si 

nun    lial)eant.   Secus  est  de  Iiumine,  se-  tu  semper  die  noctuiiue  de  huc  conlinuu 

cundum  intellectuin  et  a!fe*  tuin  el  libe-  pbantasiareris,  el  vana  vagaijue  uc  cap- 

rum    arbitrium,  ail   D*  i   imagiiicm  et  hi-  tiva  iiirnte  falue  sic  el  sic,  hinc  et  iiide 

militudinem   rreato,    quibiis  debet    Deu  discurrerei»   errabtindus,    necnun    iiieiile 

immediate,    [»ure    el    nudi"    iiiipiimi,    r\  rl  curpure  dellciens  teuipus   peidi-ro,  rl 

uiiiri,  lirmiterqiie  inhaMeri'.  virrs  .slullr  ac  irratiuiiabilitiT  coiisuiiie- 

Oiiiim(d)ri'm  diabulus  dili;;riili»>ime  il  res. 
maxime  cunatur    impedire  illud  exerci-  (luinta  rrgu   et    ^iugula,  uudecumquu 

tium,  (]uantuin  putest,  r\   quu  est   qiiu-  il  qualiti-n  iimqui'  occurrentia  orlum  liu- 

dammodo  pra'ambiilum   rl  iiiitiuiii  vit»>  bi*aiit,   sic   uccipr   ruiii    taciluriiilule    rt 

(eterna-,  invideiis  super  hur  huiniiii.  Id-  tiiiiiipiillilate  a-quanimiter,    ({Ui-madiiiu- 

circo    nititur    M-mprr    iiirntiin    hnmiiii^  diim  di-  maiiu  paternu'  (iiviiui'(|ue  pruvi- 

alienare  a  Duiiiinu  hiu,  iiuiic  pcr  istus,  dciitia*    tibi    vciiirent.   .Nuda  igitur    ti*   a 

nunc  per  illas  tcntationes  scu  pussiuiieM,  phaiitaMiiatibus   uiiiiiibus  reruni   corpo- 

nunr  sullicitiidine  Mipcrlltia    et  curu   iii-  rcariim,  juxla  tui  htutus   el  prufe^^iuniii 

discreta.  nunc   turbatiune,   et  cunvcr»u-  exigeiiliaiii,    ut   nudu    iiiente   et  siiucre 

tione  dissuluta,  ciiriositatc(|ue  irratiuiia-  iiilia'rcas  ei  cui  tc  inulliplicitur  et  (ulali- 

|)ili  :  iiunc  per  sludia  libruruiii  siibliliuiii,  tcr  dcvuviHti,  til  iiiliil  ((tiuduiiimudu  pus- 

culluijuia  alii'na,  ruiiiurcs  ct  iiuvitalcm  :  .sibilc   sit    iiicilii    iiilcr   uiiimaiii    liiuiii  e( 

nunc  per  aspera,  iiunc  pcr  cuntrariu,  etc.  i|i^iiiii,  ul    purc    lixequc    llucie    pu>HiH  n 

Qtiie  lamen  clsi  noiinum(|tiam  levin  et  vuliieribu»  huiiiuiiiluli»  in  luineu  suu*  di- 

tumquam  nulla  videantur  peccata,  lamen  vinitutis. 


DE  ADlLERIi.NDU  DEO  LIBER. 


527 


CAPUT  V. 


De  cordis  piiritalc.  qutc  cst  pra»  oiiinibus  scclandn. 


¥ 


Si  ij^itur  reclo  et  securo  tramite  ac 
brevitcr  ad  finem  beatitudinis  viae  et 
palriae,  gratiae  et  gloriae,  pervenire  desi- 
deras  et  satagis,  tunc  intenta  mente  sedulo 
adspira  ad  perpetuam  cordis  mundiliam, 
et  puritatem  mentis,  ac  sensuum  tran- 
quillitatem  :  atque  cordis  atlectum  recol- 
lige,  et  jugiter  defige  sursum  in  Domi- 
num  Deum,  et  inter  haec  abstrahe  te  a 
familiaribus  tuis,  et  ab  omnibus  homini- 
bus,  in  quantum  in  te  est,  et  negoliis 
hujusmodi  propositum  tuum  impedien- 
tibus,  semper  captans  opportunitatem, 
ubi  ct  quando  possis  locum,  tempus,  et 
modum  reperire  quietis  ac  contempla- 
tionis,  carpens  silentii  secreta,  praisen- 
tisque  sseculi  vitare  naufragia,  necnon 
perstrepentis  mundi  fugere  perlurbatio- 
nes. 

Qua  de  re  omni  tempore  puritati, 
munditiee,  ac  quieti  cordis  principaliter 
stude  :  ut  videlicet  continue,  velut  clau- 
sis  carnalibus  sensibus,  in  temetipsum 
convertaris,  et  cordis  ostia  a  formis  et 
phantasmatibus  sensibilium,  et  imagina- 
tionibus  tcrrenorum,  quantum  possibile 
est,  habeas  diligc-nter  serata. 

Nempe  cordis  puritas,  inter  omnia 
exercitia  spiritualia  quodammodo  (tam- 
quam  finalis  intentio,  ac  laborum  om- 
nium  retributio,  quam  in  hac  vita  spiri- 
tualis  quisque  et  vere  religiosus  recipere 
consuevit)  sibi  vindicat  p*-incipatum. 

Idcirco  cortuum,  sensus,  et  atfectum, 
cum  omni  diligentia,  solertia  et  conatu, 
absolvas  ab  his  omnibus  qus  libertatem 
ipsius  possent  impedire,  insuper  ab  om- 


iii  re  mundi  possibihtatom  habente  alli- 
gandi  et  vincendi  te.  Sicque  cunctas  dis- 
persiones  cordis,  et  alfecliones  mcntis, 
in  unum  verum,  simplex,  et  principalis- 
simum  ])onum  recolligcre,  et  inlra  te 
tamquam  in  uno  loco  recolieclas  habere 
agoniza,  ac  per  hoc  rebus  divinis  Deo- 
que  mente  semper  inhaerere,  atque  dere- 
licta  fragilitate  terrena,  cor  ad  superna  in 
intimis  tuis  in  Jesu  Ghristo  jugiler  trans- 
formare  conare. 

Quapropler  si  incipis  te  nudare  et  pu- 
rificare  a  phantasmatibus  et  imaginibus, 
et  simplificare  et  tranquillare  fiduciahler 
in  Domino  Deo  cor  tuum  et  mentcm 
tuam,  ut  haurias  et  sentias  fontem  divi- 
ni  beneplaciti  in  omnibus  interioribus 
tuis,  et  pcr  bonam  voluntatem  sis  Deo 
unilus  in  intellectu,  sufficit  tibi  hoc  pro 
omni  sludio  el  lectione  sacrap  Scripturce, 
et  ad  dileclionem  Dei  et  proximi,  ut 
unctio  docet. 

Onmi  igitur  studio,  conatu,  et  labore 
simplifica  cor  tuum,  ut  a  phantasmati- 
bus  immobilis  et  tranquillusconvertaris, 
et  stes  in  Domino  semper  inlra  te,  tani- 
quam  si  anima  tua  sit  in  illo  nunc  ieter- 
nitatis,  id  est,  divinitatis,  taliler  scilicet, 
ut  amore  Jesu  Christi,  de  corde  puro, 
conscientia  bona,  et  fide  non  ficta  te- 
ipsum  deseras,  et  totum  te  Deo  in  omni 
tribulatione  et  eventu  totaliter  plene 
committas,  ejusque  voluntati  et  benepla- 
cilo  parere  semper  et  patienter  affectes. 

Quod  ut  fiat,  necesse  est  ut  frequenter 
ad  cor  redeas^  et  in  eo  persistas,  ct  ab 
omnibus,    quantum  possibile  est,  teip- 


i28 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  l^R.ED. 


suni  absulvas  :  nipntis  oculum  semper  in  liu   potest    vincore    volunlatem,   id    est, 

puritate  et  tranquillitate  custodias  :  intel-  inurdinatum  amorem  ant  /.t-lum  a  seipso 

lectura   a  pliantasmalibus  et  tormis  re-  abjicere,  sic  scilioel,  ut  Domino  Deo  de 

rum   inlirmarum  prreserves  :  voluntatis  omni  sua  necessitate  audeat  plane  totali- 

affectum  a  curis  terrenorum  penitus  ab-  ter  ronlidere,  lioc  ipso  faclo   in  lanluni 

solvas,  et  summo  vero  bono  amore  fer-  Deo  complacel,  ut  suam  ei  i^ratiam  lar- 

vido    radicitus     inhaereas    :     memoriam  gialur,  et  per  ipsam  yraliam  veram  sen- 

quoque  jugiter  habeas  sursum  elevatam,  tiat   charitatem  ot   diU»ctionem,   omnem 

et  in  ipso  eodem  vero  summo   bono  ac  ambiguitalfm   et  timorem   expeilentem, 

solo  essentiali  et  incrcato  tirmiter  stabi-  in  Deoque  conlidenter  sperantem.  Ilaque 

litam  :  ita  dumtaxat,  ut   tola  anima  cum  nihil  bealius  esse  potest,  quam  umnia  in 

omnibus  potontiis  et  viribus  suis  in  iUo  ponere,  in  quo  nullus  est  dofectus. 
Deum  recollecta,  unus  tiat  spirilus   cum  Proindo  quamdiu  stas  in  te,et  non  stas, 

60,  in  quo  summa  porfectio  viae  consiste-  projire  te  tutuin  in  Doum  socure,  et  sus- 

re  cognoscitur.  cipiel  te,  sanabit  ot  salvabit  to.  Hiec  si 

Hipc  vero  unitas  spiritus  et  amoris  est,  conlinue    inlra   to    voraciler    rovolveris, 

quo    hoino  omnibus    votis    supern»    et  plus  tibi    ad    boatam    vitam    conferent, 

seternaB  voluntati  oonformis  oflicitur,  ut  (juam  omnos  divitiae,   doliciae,   honoros, 

sit  per  },'ratiam,  quod  Deus  ost  per  natu-  insuper    ot    omnis  sapiontia   ot    soiontia 

ram.  hiijus     sa'culi    fallacis,    et    corruptibilis 

Interea  aniinadvort«'ndum,  (juod  in  oo  uiuiidi  t^t   vit;p,  etiamsi  in  his  oxoolloros 

ipso  momonto,  qno  (|ui>  suam  Doi  auxi-  uiniics  (jni  iiiii(|iiain  fucrunt. 


« 

i 


CAPIIT  VI. 


QihmI  fMlliaM'(M'4'  iI«'Im'I  Immuo  «IrxoluN  Itro.  Muihilo  iMlrllcchi  rl  iilTcclii. 


Kt  quia  (]uanlo  ma<.MS  to  niidavoris  u 
phantasmatibiis  it  iiuplicalioiiibiis  cxto- 
riorilms  mundanis  d  si>i)sihilil)us,  taiilo 
ma^'is  aniiiia  tua  reoupcrabit  viros  ot  iii- 
tnrioros  scnsus  suos,  ut  sapiaiit  ci  qua* 
sursum  suiil.  Discf  orgu  abstiiwro  a 
phantasmatihus  et  ima<;inibes  roruni  coi- 
poralium,  (juia  super  oiiinia  placct  Doo 
mons  niida  ab  hujusinodi  formis  ot  spo- 
ciobus,  oujus  otiaii)  dfliiia'  siint  css»' 
oum  liliis  hominiim,  vidclioct  ({iii  a  tali- 
bus  occupalionihus  ct  distractiunibu»  ot 
passionibus  Irunquilla,  pura   et  tiimplici 


iiicnto  sibi  iutciiduiil,  vaoitnt  ot  adha*- 
rcnt.  .\lioi|uin  si  iii  talibtis  iiiemoria, 
iiiia^'inatiu  ol  co^itatio  tua  ssBpo  vacut, 
iifcpsse  ohI,  voI  rebuK  novi»,  vel  reli- 
i|uiis  uiili(|Uoniiii  (hdiniri,  vel  soouiiduin 
alia  ohjoola  vurio  ({iialilicari.  Indc  Spi- 
riliis  sanctus  aufrrt  sf  n  rinjitdtionihus 
quie  sunt  siuf  inteUevtu  '. 

Vcrus  itaquo  .losu  rhrisli  umutor  kic 
(lcbcl  c«sc  iinitiis  inlcllci  tu  por  bonuin 
voliiiitulom  (li\  iirti'  V(dunlati  ot  bonilali, 
ct  nudus  ub  oiiinibuH  pliuntusmulibuK  ot 
puHiiionibus,  ut  nun  udvrrtat  ni  doridpa* 


•  Sapient.  i,  3. 


DE  ADILEREXDO  DEO  LlliER. 


o29 


tiir,  diligatur,  vcl  quidquid  sibi  i-nfera-  rc,  nec  inlclligcrc,  iiec  amarc,  ncc  me- 

tur.  Voluntas  namquc  bona  omnia  com-  morarc  potest,  nisi  Deum  parilcr  ct  dc 

plet,  supcr  omnia  cst.  Undc   si  voluntas  Dco  :  crealuras  aulcm  alias  et  seipsum 

adsit  bona,  ct  Dco  in  iulclleclu  purc  con-  non  videt,  nisi  lantum  in  Deo,  ncc  dili- 

formis  et  unita  fucrit,  non  nocet  si  caro  git  nisi  solum  Deum,  nec  mcmoratur  dc 

et  sensualitas  et   exterior  homo  movea-  eis  vcl  de  se,  nisi  in  Dco. 
tur  ad  malum,  et  torpeat  ad  bonum,  aut  lla?c  vero  cognitio  vcritatis  senipcr  fa- 

etiam  si  interior   bomo   torpct  devolio-  cit  animam  bumilem,  sei[»sam,non  alium 

nem  all'ectarc_,  scd  tanlum  lide  et  bona  judicantem  :  sed  cconlra  mundana  sa- 

voluntate  adbaerere  dcbet  Deo   in  iutel-  pientia  facil  animam  supcrbam,  vanam, 

lectu  nude.  Et  boc  facit,  si   omnem  im-  turgidam,  et  vento  inllalam.  Sit  itaque 

perfectionem  et   nibileitalem  suam  ani-  haec  spiritualis  ct  fundamcntalis  doctri- 

madvcrtat,  ct  cognoscat  bonum  suum  in  na,  quod  acccdcns  ad  Dci  notitiam,  scr- 

solo  Creatore  consistere,  et  cum  suis  po-  vitium  et  familiaritatem,  ct  si  vis  Dcum 

tcntiis  et  viribus  se  ac  cunctas  ereaturas  veraciter    possidcrc,   nccesse    est    quod 

rclinquit,  atque   ex  toto  et  tolum  se  in  cor  tuum  denudcs  onmi  amore  sensibili, 

Crcatorem    suum     immergit,    ita    quod  non   tantum  cujuscumque  personce,    sed 

omnes  operationes  suas  dirigit  pure  ex  etiam  cujuscumquc  creaturiT,  ut  simpli- 

toto  in  Dominum  Deum  suum,  nec  extra  ci  ac  toto  corde,  secundum  omnc  tuum 

cum  quidquam  queeril,  in   quo   percipit  posse,  tcndas  in  Dominum  Dcum  tuum 

invenissc  omne  bonum,  et  omnem  felici-  crcatorem,  liberc,  absquc   omni  duplici- 

taiem  perfectionis.  Et  sic  transformatur  tatc,  cura  ct  sollicitudine,  plcna  liducia 

quodammodo  in  Deum,  quod  ncc  cogita-  in  sola  cjus  providentia  dc  omnibus. 


GAPUT  VII 


Qiialilci*  foi*  sit  recoliigcncliiiii  iiilra  sc? 


PriBterea,    sicut    dicitur    in    bbro    de 

^pirilu  et  anima  ',  ascendere  ad  Deum, 

loc  est  intrare  in  seipsum.  Qui  enim  in- 

fterius  intrans,  et   intrinsecus  penetrans 

Iseipsum  transcendit,    ille    veraciter     ad 

iDeum    ascendit.  Ab    liujus  ergo   mundi 

[distractionibus  cor  nostrum  colbgamus, 

ret  ad  intcriora  gaudia  revocemus,  ut  ali- 

quando    in    divinffi   conlemplationis   lu- 

mine    hoc    figere   valeamus.  Nam  beec 

est  vita  et  requies    cordis  nostri,    cum 

[in    Dei    amorc    per   desiderium    figitur, 


et   ejus    consolatione    suavitcr  rcficitur. 
Sed  quod  in  bujus  rci  experimcntali 
degustatione  multipliciter  impedimur,  et 
nequaquam   ad  ipsum    pertingere  suffi- 
ciamus,  ratio  in  promj)tu  est,  quia  mens 
humana   sollicitudinibus    distracta,    non 
intrat  se  per   memoriam,  pbantasmati- 
bus  obumbrata,  non  redit  ad  se  per  in- 
tellcctum,     concupiscentiis     illecta,     ad 
scipsam  nequaquam  revertitur  per  desi- 
dcrium  suavitatis  internaj  et  Isetitiae  spi- 
ritualis  :  ita  totaliter  in   bis  sensibilibus 


'  I.ib.  de  Spiritu  et  anima,  cap.  21. 
xxxvn 


3i 


530  D.  ALB.  iMAG.  ORD.  PR.^ED. 

et  picesenlibus  jacens,  non  potest  ad  se  donec  videas  Deum  deorum  in  Sion.  In 

tamquam  ad  imaginem  Dei  intrare.  spirituali  enim  profectu,  et  cum  Dei  in- 

Oportet  ergo  et  necesse  est,  ut  cum  tra  te  unione    et   adliffsionae,  non  quie- 

humilitatis    reverentia  ac  tiducia    nimia  scas,  nec  retrocedas^donec  assecutus  fue- 

mens  elevet  sc  supra  se  et  omne  crealum  ris  quod  intendis. 

per  abne"-ationeni  omnium,  et  ut  dicat  in-         Exemplum  hujus  accipe    in   t.imili  ab 

tra  se  :  Qucm  ex  omnibus,  ct  prae  omni-  ascendenlibus    monteni    naturakmi.     Si 

bus,  et  super  omnia  qua?io,  diliuo.  ap-  enim  spiritus  noster,  in  his  quae  deorsum 

peto,  et  desidero,  non  est  sensibilis  ne-  Iranseunt,  se  per  cupidinem  immerserit, 

que  ima'^inabilis,  sed  super  omne  sensi-  statim   per  inlinitas   distracliones  et    iti- 

bile  ct  intellii,nbile  :  nullo  umquam  sensu  nera  obliqua  rapitur,  ot  a  se  quotlammo- 

esl  perceptibilis,  sed  pleno  desiderio  to-  do   divisus    dissipatur,    et    quasi    in   tot 

tus  desiderabilis  :   non  insuper  est  ligu-  sparyitur,  quol  ea  sunt  quie  per  desideria 

rabilis,  sed  intimo  alleclu   perfeclissime  eoncupiscit.   liinc    motus  sine  stabilila- 

appetibilis    :    non    est    iestimabilis,    sed  le,  cursus    sine  perventione,  labor  sine 

mundo  corde  totus  alleclibilis,  quia  ^u-  rcquie.    Si     vero    cor   rl     spiritus     no-     « 

])er  omnia  amubilis  et  deleclabilis,  inli-  sler  ab  hac  inlimorum  inlinita  distractio- 

nitffque    bonitatis     et     perfeclionis.    Kt  ne,  qua*  deorsum  est,  per  desiderium  et 

tunc  ferlur   in   menlis   caliginem,  et   al-  amorem  se    traxeril,  et   luec    inlima  de- 

tius    intra    se    elevalur,    ct    profundms  ferens    paulatim    se    inlra    se    in    unum 

ingredilur.  immutabile   sufliciens   bonum    coliij^ens,       * 

Et    hic    modns   ascendrndi    us(jue    ad  secum    esse    didiceril,  ct   v'i  inseparabi- 

aenigmaticum  ct)ntuitum  sanctissimae  1  li-  jiter    qutjtlam    alfectu     inlueseril,     tanlo 

nitatis  in  unitate,   unitatis  in   Trinitale,  amplius  in  unum  colli^itur  el  fortilicatur, 

in   Jesu    Ciiristo,    tanto     est     ardentior,  (|uanlo  niagis  agnitione  et  desiderio  sur- 

quanlo  vis  ascendens  illi  est  inlimior:  it  sum  eh-vatur,  tt  in  ipso  vero  summo  bo- 

tanto  iruftuosior,  <iuanlo   alfectu  proxi-  no    intra    >e   habiluatur,    donec   tandem 

mior.  Ouippe   in   spiritualibus    illa   sunt  oninino   iinniulabilis  liat,  et  ad  illam  ve- 

superiora  quu'  inlimiora,quoade.\perien-  ram  vilani,  (|Uie  ijise  Doniinas  Dcus  est, 

tias  spiritualcs.  imiiiutubililer    perveniat  :    ul    perpetuo, 

Quapropter  nunKiuain   desistas,  num-  sine  oinni    mutabililulis  el   lciiiporis  vi- 

quam  quiescas,   doncc  fulura'    illius  plc-  cissitudiae,  rcquiescat  jam  in  illo  inlrin- 

niludinis   aliquas   (ut   ita  dicum)    arrlias  secu,    cl   <|uicto,    ac    secrutu    divinilutis 

seu   experienlias  degusles,  el  doncc  di-  niancrio,  pcrfeclc  colloculus    inlru  se  iii 

vina;  suavitalis   dulccdinem  per  (luantu-  r.hri>lo  Jesu,  «jui  cst  viu  ad  so  venicnli- 

lascum(|ue  |iiimitias  obtinc;is,  il  jii  odo-  bus,  vcrilus,  ct  vilu  '. 
rcin  ipsius  post  eam  currerc  tinit  dcsinas, 


'  J(iaii.  xtv,  6. 


I 


DE  ADir.ERENnO  DEO  LIHER. 


531 


CAPUT  vin. 


Qiioniodo  iii  qiiolibet  evenlii  lioino  devoliis  seiiebeal  i)eo  eoininillere? 


Credo  jam   et   arbilror,  quod  ex  huc- 
usque   deductis  cognoscas,  quod  quanto 
magis  magisque  te  nudaveris  a  phantas- 
matibus,  et  omnibus  rebus  mundialibus 
etcreatis,  ac  per  bonam  voluntatem  in- 
telleclu  Deo   unilus   fueris,  tanlo  magis 
ad  statum  innocentiae  et  pcrfeclionis  ap- 
propinquas.    Quo   quid    melius?  quidve 
felicius    ac    jucundius  ?    Super     omnia 
ergo   valet,   ut    teneas   mentem    nudam 
sine     phantasmatibus      et      imaginibus, 
et  a  quibuscumque  implicationibus,  ut 
ncc    de    mundo,  nec  de  amicis,   nec  de 
prosperis,  nec  de  adversis,  praesentibus, 
prwteritis,  vel  futuris,  in  te  nec  in  aliis, 
ncc  etiam  nimis  de  propriis  peccatis  sol- 
liciteris  :  sed  cum  quadam  puritatis  sim- 
plicitate  te  esse  cum  Deo  extra  ^^mundum 
nude  cogita,  ac  si  anima  tua  jam  esset  in 
eeternitate  extra  corpus  separata,  utique 
non  tractaret  seecularia,  nec  curaret  de 
statu  mundi,  nec  de  pace,  nec  de  guerra 
nec  de  sereno,  nec  de  pluvia,  et  planenec 
de  aliquo  hujus  saeculi  ;  sed  soli  Deo  con- 
formiter  totaliter  inlenderet,  vacaret,   et 
inhaereret.  Sic  suo  modo  vel  nunc  relin- 
que  corpus  tuum,  et  omnia  praesentia  et 
futura  creata,  et  delige  aciem  mentis  ac 
spiritus  tui  fixe,  secundum  omne   tuuni 
posse,  nude  et  expedite,  in  illud  increa- 
tum  lumen.  Et  sic  ab  omnibus  phantas- 
malibus  et  involutionibus  ac   obnubila- 
tionibus    depuratus    sit    spiritus     tuus, 
tamquam  Angelus  corpori  alligatus,  qui 
per  operalionem   carnis   non  impeditur, 
nec  cogitationibus  vanis  ac  vagis  impli- 
catur. 

Fortificet  ergo  se  spiritus  contra  quas- 
cumque    tentationes,     vexationes,    inju- 


rias,  ut  aequanimiter  inconcussc  in  utra- 
que  forluna  perseveret  in  Deo.  Et  cum 
adest  turbatio,  aut  acedia,  vel  mentis 
confusio,  non  propterea  insolescas,  aut 
pusillanimis  sis,  nec  propter  hoc  curras 
ad  orationes  vocales,  aut  alias  consola- 
tiones :  sed  hoc  soluni  ut  resuscites  te 
per  voluntatem  bonam  in  intelleclu,  ut 
adhaereas  Deo  raente,  velit  nolit  sensua- 
litas  corporis. 

Devota  namque  anima  sic  debet  esse 
cum  Deo  unita,  et  suam  voluntatem  di- 
vinae  voluntati  tam  conformem  habere  et 
facere,  quod  se  cum  nulla  creatura  occu- 
pet,  seu  adhaereat,  sicut  dum  non  erat 
creata :  ac  si  nihil  sit  pra^ter  soluni 
Deum,  et  ipsam  animam.  Et  sic  universa 
et  singula  aiquanimiter  de  manu  divinae 
providentiae  secure  et  infaillibiliter  acci- 
piat,  sustinens  uniformiter  in  omnibus 
Dominum  in  patientia,  tranquillitate,  et 
silentio. 

Qua  de  re  nudare  mentem  ab  omnibus 
phantasmalibus  super  omnia  valet  ad  vi- 
tam  spiritualem,  ut  sis  per  bonam  vo- 
luntatem  unitus  Deo  in  intellectu  et  con- 
formis. 

Praeterea,  nihil  erit  medium  iuter  et 
Deum  :  quod  sic  patet,  quia  nec  res  ali- 
qua  ab  extra  erit  medium,  cum  per  vo- 
tum  voluntariae  paupertatis  ablata  sit 
omnis  rei  possessio  usque  ad  ultimum, 
et  per  castitatis  votum  corpus,  et  per 
obedientiam  voluntas  et  ipsa  anima :  et 
sic  quodammodo  nihil  relinquitur,  quod 
mediat  inter  te  et  Deum.  Quodaulem  re- 
ligiosus  sis,  probat  professio  ipsa,  status 
tuus,  et  nunc  habitus  tuus,  et  ton- 
sura,et  similia   hujusmodi   :  sed  an  fi- 


332 


D.  ALH.  MAG.   Oni).  rW/F.D. 


ctus,  an  verus    religiosus  sis,  tu  videris.  cus    egeris,    et    crcatur.T    poiius    quam 

Animadverte  ergo,  quam  graviter  de-  Creatori  ipsi  volunlale  et  amore  inhwse- 

gcneres  et  pecces    in    Dominum   Doum  ris,  creaturam  prieponens  Creatori. 
tuum,  et  in  omnem  ejus  justiliam,  si  se- 


GAPUT  IX. 


Con(oiii|>lali<)  iii  IH*o,  <nia(«'inis  oiiiniljiis  iilii^  o\<MM*lliis  os( 

l>i'a'ponoiula. 


Et  quia  omnia  «itra  Dcum  suul  i-ilV- 
ctus  et  opus  i[)sius  Crealoris,  lialjcntia 
posse  et  esse,et  ()uidqui(l  sunt  ct  pussunt, 
limitatum,  et  ut  ex  niliilu  producta  nilii- 
lilatibus  circumdata,  et  ex  se  ad  niliilum 
tendentia,  necessario  momentis  singulis 
suum  exisiore,  conservari,  operari,  et  si 
quid  in  eis  cst,  et  sic  per  uinnia  al)  ipsu 
suiiiinu  u[)i(ice  Deu  reci[»imur,  laiiu[iiam 
vere  ex  seipsis  sibi  et  aliis  insufiicicntia, 
;id  cujus  o[)erationcm  sunt,  sicut  niliil  ad 
ali([uid,  nnitnin  ad  infinilum.  Oinqiru- 
pter  in  sulu  cu,  ct  circa  cuiii,  ct  [>ru[)tcr 
enm,  ot  in  cuni  sit  umnis  rcda  nu^lia  ( *)[\' 
lciiiplatiu,  vila  ct  u[)cratiu  :  qiii  cliain  nnu 
vuluntiitis  nuiii  [losscl  et  scirol  in  inlini- 
tuin  omnibus  modu  croatis  [)orrc)-liuru 
pruduccrc. 

iNulla  crgo,  sive  secunduin  inlclli'- 
«•tuiii,  sivc  sccunduiii  alTcrlnm,  ruiilcni- 
[ilatiu  ct  aiiiuris  fniitiu  utiliur,  [iciTcrtior, 
ot  fcliciur,  qiiam  iii  ipsu  Dco  crcutoro 
suinino  ct  vcru  liuiiu,  a  qiiu,  in  qiiu,  [tcr 
([iioin,  ct  ad  (|ncin  uiiinia  '  :  sil>i  cl  uiii- 
nilius  snilicicns  cst  in  iniinituin,  qiii  uiii- 
niuiii  in  sc  cuntinct  |)crftMiiuncs  siiii|)li- 
cissinic  al)  a-tciiiu,  in  ijiiu  iiiliil  qiiud 
non  sit  i[)so  :  u[)iid  ([ucin,  ct  |>or  ([ucm, 
omniiim     inslahiliiiin     slanl     causic  :   iii 


quo  omniuni  iiuilahilium  immutabilos 
inanont  originos,  nccinin  omniuiu  rutio- 
naliilinm,  irrational)iruim([uo,  atqno  tom- 
poralium  in  eo  sompitcrnic  vivunt  ratio- 
ncs  :  ([ui  omuia  counilol,  nniversa 
sinjj;ulai[ue  se  toto  essentialilor  im[>lot : 
cuique  rei  iniimior  ost  ot  |)rn'sentialior 
[)or  essontiam,  ([uam  ros  sil>ii[»si  :  in  (|uo 
umniu  siiiiul  suiit  nuila,  ot  in  eo  sem[>i- 
lorno  vivunt. 

Pnotorcu.si  ox  inlirmilate,  out  inusita- 
tionc  int(dloctus,  quis  maj,'is  teiietur  in 
croaturis  C()ntoin|>lari,  tiinc  ha^c  r>pliiua, 
vora,  et  fructuusa  cuntciii[>lalio  vidctur 
liuinini  iiiurlali  |>u<-sihilis,  ut  sallcin  in 
cunclis  suis  contoiiqil  itiunihus  ot  iiiodi- 
tationihus,  sivo  ciiracrouturas,  »ivo  ciira 
Croatorcin  iiunl,  conKur^at  doloclutio  in 
i|)so  Croutoro  Doo  uno  ot  Irino  iiitru  «o, 
iil  inarih-Hcat  i^Miisdivini  aiiioris,  ol  vora» 
vil.T  in  so,  cl  iii  uliis,  ad  iiioritum  foHci- 
tuiis  atornai  vitio. 

.\iiiiiiadvortiMulu  oHt  otiaiii  iii  hoc  dif- 
hTciiliu  iiilor  conlciii|>ialionoin  Cutholi- 
coruiii  iiihdiuiii,  ot  IMiilosu[)huruiu  gciili- 
liiiiu  :  (|uiac(Uilciii|ilalio  IMiilusiqihonini 
csl  |)ro|>tcr  pcrht  liunciii  coiiloiii|)laiilis, 
ol  idco  sislil  in  iiit(  llcctu,  ol  itu  liiiiH  c- 
nim  in   liu.-  cst  co^iiilio    intidloclut.  Soti 


'  A.l  Hi>m.'m.  XI,  36. 


DE  ADH/ERENDO  DEO  LIRER. 


.133 


contemplatio  Saiictorum,  quce  est  Catlio- 
licorum,  est  propter  amorem  i[tsius,  sci- 
licet  contemplati  Dei :  idcirco  non  sistit  in 
fine  ultimo  in  intellectu  per  cognitionem, 
sed  Iransit  ad  afrectum  per  amorem.  Un- 
de  Sancli  iii  conlemplatione  sua  liabent 
amorem  Dei  tamquam  principaliter  in- 
tentum,  quia  felicius  est  etiam  Dominum 
Jesum  Ciiristuni  cognoscere,  et  iiaberc 
spiritualiter  per  gratiam,  quam  sine  gra- 
tia  corporaliter,  vel  etiam  esscntiali- 
ter. 

Porro  dum  anima  ab  omnibus  abstra- 
hitur,  et  in  seipsam  reflectitur,  contem- 
plationis  oculus  dilatatur,  et  se  scalam 
erigit,  per  quam  transeat  ad  contem- 
plandum  Deum.  Ex  qua  contemplalione 
anima  inardescit  ab  bona  ccelestia  et  di- 
vina,  et  ad  aeterna,  et  omnia  temporalia 
a  longe  prospicit  tamquam  nihil  sint. 
Unde  quando  in  Deum  procedimus  per 
viam  remotionis,  prinio  negamus  ab  eo 
omnia  corporaha  et  sensibilia  et  imagi- 
nabih'a,    secundo  etiam  intellisibilia,  ad 


uhimum,  hoc  ipsum  esse  secundum  quod 
in  crealuris  remanet.  Sic  quanlum  ad 
slatum  viae  perlinet,  oplime  Deo  conjun- 
gimur,  secundum  Dionysium  '.  Et  haec 
caUgo  est,  quam  Deus  inhai)itare  dicitur, 
quam  Moyses  intravit,  ac  pcr  hanc  ad 
lucem  inaccessibilem.  Verum  non  priiis 
quod  spirilale  est^  sed  qiiod  animalc  * : 
ideo  consucto  ordine  procedendum  est  a 
hibore  aclionis  ad  quietem  contomphi- 
tionis,  a  virtulibus  morahbus  ad  theori- 
cas  et  speculalivas. 

Denique,  o  anima  mea,  quid  occupa- 
ris  circa  plurima  supervacue,  et  semper 
in  his  eges?Intende  et  ama  hoc  unum 
optimum  bonum,  in  quo  omne  bonum, 
et  suihcit.  InfeHx  ergo  qui  omnia  scit 
prseter  ipsum  et  habet,  ipsum  autem  ne- 
scit.Et  si  hsec  omnia  et  ipsum  sciat,  non 
propter  hoc,  sed  propter  ipsum  beatior. 
Unde,  Joannis,  xvn,  3  :  Hxc  esl  vita 
seterna  :  iit  cognoscant  te,  etc.  Et  Pro- 
pheta  :  Saiiahor  ciim  apparuerit  gloria 
tua  \ 


GAPUT  X. 


Acliialis  devotio  et  sensibilis  noii  tniitiim  eiiranda  est,  sicnt  volnntato 

Deo  adhoerere. 


Praeterea,  non  multum  cures  actualem 
devotionem,  aut  sensibilem  dulcedinem, 
vel  lacrymas,  sed  tantum  per  bonam  vo- 
luntatem  in  inteliectu  sis  mente  cum  Deo 
intra  te  unitus.  Quippe  super  omniapha- 
cet  Deo  mens  nuda  a  phantasmafibus,  id 
est,  imaginibus,  speciebus,  ac  similitu- 
dinibus  rerum  creafarum.  Decet  namque 
monachum  esse  ahenum  ab  omni  crea- 


tura,  ut  soH  Deo  intra  se  nude  et  expe- 
dite  intendat,  vacet,  et  adhsereat. 

Quamobrem  abneges  temefipsum,  ut 
nude  sequaris  Christum  Dominum  Deum 
fuum,  qui  vere  pauper,  obediens,  castus, 
humihatus  est,  et  passus  :  in  cujus  etiam 
vita  et  morte  multi  scaridahzati  fuerunt, 
ut  liquet  ex  decursu  Evangehi. 

Pra3terea,    anima  separata  a  corpore 


*  S.  DiONVsius,  Lib.  de  Mystica  theologia. 
^  I  ad  Corinth.  xv,  46. 


'  Psat.  XVI,  lo. 


534 


D.  ALH.  AJAG.  ORO.   VRJED. 


non  adveilit  quomodo  aut  quid  agalur 
de  suo  coi"pore  derelicto,  sive  combura- 
tur,  sive  suspendatur,  sive  maledicatur, 
et  niliil  propter  has  injurias  corpori  iila- 
tas  contristatur,  sed  solum  cogitat  illud 
nunc  aMernitatis,  et  illud  unum  quod  di- 
cit  Dominus  in  Evangolio  necessarium. 
Sic  et  tu  te  habeas  ad  corpus  tuum,  qua- 
si  jam  non  sis  in  corpore,  et  cogita  sem- 
per  de  aeternitate  aninice  tuc^e  in  Deo,  et 
dirige  sedulo  cogitatum  tuum  iii  illud 
unum  de  quo  (ihrislus  dixit :  Porru 
iinum  est  necessariuni '  :  et  seniies  ex 
hoc  magnam  gratiam,  ad  mentis  rm- 
ditatem  et  cordis  simplilicationem  ac([ui- 
rendam. 

Verumtamen  istud  uiium  est  libi 
priTsentissimum,  si  te  nudaveris  a  phan 
tasmatibus,  et  quibusrumque  ailiis  impli- 
cationibus,  nioxque  senties  sic  esse,  vi- 
dehcct  te  nuda  et  expedita  mente  vacare 
et  adhoerere  Deo :  el  sic  eris  inviclus 
etiam  in  omnibus  quahtercumque  inh'rri 
possunt,  sicut  et  sancti  Marlyres,  Patres, 
et  electi,  bealique  omnes  :  (jui,  despectis 
omnibus,  solum  cogitabanl  aninue  si-cu- 
r.tat(jm  et  aelernitatem  in  Ded  ;  el  ita  ar- 


mati  intus,  et  perbonam  voluntatem  Deo 
uniti,  omnia  niundi  spreverunt,  ac  si 
omnino  animajam  divisa  esset  a  corpo- 
re. 

Ex  his  ergo  perpende,  quantum  polest 
l)ona  voluntas  cum  Deo  unita,  imo  per 
ilUim  aninne  impressioneni  in  Deo,  ut  per 
ejus  a  carne  virtualem  et  spiritualem  di- 
visionem,  anima  quodammodo  respiciat 
a  longe  hominem  exleriorem  suum  tam- 
quam  non  suum  ;  et  sic  vilipendit  omnia 
quie  inleruntur  sibi  vel  carni  sua?,  ac  si 
herent  alteri,  vel  non  homini.  Qui  enim 
adli.rret  Duniino,  uniis  spiritus  est  *, 
scilicet  cum  eo.  Nunniuam  ergo  audeas 
omnino  coram  Domino  Deo  tuo  intra  te 
ali(|uid  cogitare,  vel  imaginari,  quod  co- 
ram  hominibus  erubesceres  vel  audiri, 
vcl  \  idcri,  propler  Dei  rev(Mentiam  priu- 
(ipalem. 

Kst  etiam  hoc  juslum.  omnrm  tuum 
cogilatum  it  logitatiunem  ad  soluni 
Dcum  crigere  :  cumque,  tauu|uam  uiliil 
aliud  pr;]etcr  ipsum  sit,  sola  m(>nlis  acie 
inlucri,  sicquc  inluerendu  frui,  (|U()d  esl 
pcrfectu  iiK  huatiu  vila?  futurie. 


c.vprT  XI 


OiiiilihT    lciilalioiiilHis    sil    iTsislriiihini.  «1     liilMiliilioiirs  «|iialilor 

siis|iii«>ii«la>? 


Pruindc  ncmo  ncc«'dcns  ad  Dcum  vo-  cum  hiimilitate  ct    longnnimitute  purlo- 

ru  c(    iiilegro  curde  est,  i|uin  vcxatiuni-  tur.  Si  ven»  hla^phemiiP  »int  el  lurpiH»i- 

bus  et  tcnlatiunibus  pndictur.  m  i  ,    liuc  niDiiiiiu  lirmiler  teiieaii,  quud 

Idcircu    in   umiiibiis    tcntutiuiiihuM  vel  luhd    iiiclius   uut    veriuit  ooiilru  easdcin 

hoc  uhscrvclur,  ut  si  senlialur,  iiun  cun-  facere   putes,   i|uum    umiiino   hujusiiiudi 

scntialur,   et    patienler   ac    iTquanimiter  phunluHias  pro  niliilu   n-pulnrc     quuiu- 


*  Luc.  X,  42. 


'  I  ad  Coiinlh.  vi,  17. 


DE  Anir.ERRxno  nKo  libkh. 


J)33 


(juam  blasphcmiae  noquissimcT  et  hrdissi- 
mx   et  horribiles  sint,    solum  non  cura 

'  eas,  sed  pro  nihilo  reputa  et  contemno, 
et  tibi  non  imputa,  noc  volis  tibi  super 
hujusmodi  conscienliam  formare.  Fugiet 
procul  dubio  inimicus,  si  eum  sic  et  suas 
factionos  contempseris.  Superbus  enim 
est  valde,  non  patitur  se  contemni  et 
sperni.  Omnino  orj;o  talia  penitus  non 
curare,  summum  est  remodium,  sicut  do 
muscis  volantibus  coram  oculis  contra 
voluntatem. 

Provideat  orno  sorvus  Josu  Christi, 
tam  facile  non  importune  fugoro  a  facio 
Domini,  et  hiuc  indo  indignari,  murmu- 
rare,    et  quorulari  super    unius  muscae 

y  vexatione,  videlicot  levis  tentationis,  su- 
spicionis,  tristitiae,  et  detractionis,  insuf- 
ficientia?,  et  cujuscumque  adversitatis, 
cum  sola  manu  bonae  voluntatis  in  Deum 
erectcE  possunt  omnia  hfec  fugari.  Nem- 
pe  per  bonam  voluntatem  habet  homo 
Deum  in  defensorem,sanctosAngeIoscu- 
stodes  et  protectores.  Insuper  et  pcr  bo- 


nam  voluntatom  omnis  tcntatio  supera- 
tur,  sicut  musca  manu  de  calvitie  capitis 
fugatur. 

Pax  ergo  hombiibus  hunx  voluntatia^ 
Proinde  ergo  noc  aliquid  ditius  ofrcrlur 
Deo  bona  voluntate.  Quippo  bona  volun- 
las  in  anima,  est  origo  omnium  bono- 
rum,  et  omnium  mator  virtutum  :  quam 
qui  hahoro  incipit,  secure  habot  quidquid 
ei  ad  bene  vivondum  opus  est.  Si  ergo 
volueris  bonum,  ot  non  potes,  faclum 
Deus  componsat. 

Igitur  secundum  hoc  cieterna  lox  in- 
commutabili  stabilitato  lirmavit,  ut  in 
voluntate  meritum  sit  :  in  boatiludine, 
aut  in  misoria,  prsemium  atque  suppli- 
cium.  Dilectio  enim  est  magna  voluntas 
Dco  serviendi,  dulcis  affectus  Deo  pla- 
cendi,  ferventissimum  desiderium  Deo 
fruendi.  Demum,  tentari  non  est  pecca- 
tum,  sed  materia  excrcendse  virtutis,  ut 
homo  ad  multa  bona  proficiat  tontatio- 
no,  cum  tota  vita  hominis  super  terram 
tentatio  conseatur. 


GAPUT  Xll. 


I)e  amore  Dei,  qiinni  erfieax  sit. 


Enimvoro  omnia  supradicta,  et  qua^- 
cumque  saluti  necessaria,  non  melius,  nec 
propinquius,  nec  salubrius  perfici  pos- 
sunt,  nisi  per  amorem  :  per  quem  sup- 
pleri  potest  omnis  necessarii  ad  salutom 
indigontia,  et  in  oo  habotur  omnis  boni 
abundantia,  noc  deest  summi  desiderii 
prsesentia.  Quippe  solus  amor  est,  quo 
convertimur  ad  Deum,  transformamur 
in  Deum,  adhaeremus  Deo,  unimur  Deo, 


ut  simus  unus  spiritus  cum  eo,  etbeatifi- 
cemur  hic  in  gratia,  etibi  ingloria,aboo, 
et  pereum.  Amor  enimipse  non  quiescit, 
nisi  in  amato,  quod  fit  cum  obtinet  ip- 
sum  possessione  plenaria  atque  pacilica. 
Nempe  amor  ipse,  qui  et  charitas,  est  via 
Dei  ad  homines,  et  via  hominis  ad  Deum : 
et  mansionem  Deus  hahere  non  potost, 
ubi  charitas  non  est.  Si  igitur  charitatom 
habemus,    Deum    habemus,    quia  Deus 


'  Lnc.  II,  14. 


o36 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  PR^D. 


charilas  esl\  Proinde  nihil  amore  acu- 
tius,  niliil  sublilius  aut  penclrabilius  : 
nec  quiescit,  donec  naturaliter  totani 
amabilis  penetraverit  virlulem  et  profun- 
ditalem  ac  totalitatem,  et  unum  se  vult 
facere  cum  amato,  et  si  fieri  potest,  ut 
lioc  idem  ipse  sit  quod  amatuui.  Et  ita 
nullum  patitur  medium  inler  se  et  obje- 
clum  dilectum  quod  amat.quodest  Deus, 
sed  vebementer  tendit  in  eum  :  el  ideo 
numquam  quiescit,  donec  omnia  trans- 
eat,  et  ad  ipsum  in  ipsum  veniat. 

Est  cnim  amor  ipse  virtulis  unilivie  et 
iransiorraativa? ,  tran>formans  amantem 
in  amatum,  et  econtra,  ut  sit  unum  ama- 
torum  in  allero,  et  e  converso,  in  quan- 
tum  inlimius  polest.  Quod  li(iuel  primo 
quantum  ad  vires  apprebcnsivas,  quali- 
ter    amalum   sit    in    amante  :    videlicet 
in  quantum  dulciter  et   delecliiltiblcr  rc- 
vocalur  in  appreliensione  amanlis :  et  r 
regione,  proul  [scilicet  amans  nililur  sin 
\^\x\i\  qiu^e  ad  amatuni  perlinent,  nnn  su- 
perlicialiler,   sed  inlrinsecus  discernere, 
et   quasi   ad    interiora  eju»;  in^Tcdi.   Seil 
quanlum   ad   vires    appelitivas    el    alTe- 
ctivas,  amatum  dieilur  iri  amante,  prout 
vidflicet  est    in  allVrtuosa  ejus  «•onipia- 
ccntia,    et   in  jucunda  ejus   delectalione 
interius  radicala  :  c  cunverso,  ainans  est 


in  amato,  tolo  desiderio  et  conformitate 
secundum  idem  velle  cl  nolle,  cl  iu  eo- 
dem    «iaudcre  et  tristari.  tamquam  idem 
ipse.  Traliit  enim  amor  ((juia  forlis  cst  ut 
mors  dilcctio  ')  amantem  exlra  se,  et  col- 
iocat  eum  in  amato,  faciens  ei   intimis- 
sime  iniiierere.  Plus  enim  est  anima  ubi 
amat,  quam  ubi  animat :   quia  sic  est  in 
amato  secundum  propriam  naturam,  ra-I 
tionem,   ct  voluntalcm  :  sed   in  eo  quodl 
animat,   tantum   ot  secundum  quod  esl| 
firma  :  quod  etiam  brulis  convenit. 

Non  esl  ergo  aliud  quod  nos  ab  exle-* 
lioriiius  sensibilibus  intra  nos,  el  cxindoi 
in  Jesu  (liiristi  intima   el   divina   traliit, 
quam    anior   (lliristi,    quam    desidcrium  -^ 
duiceilinis  Cliristi,  ad  senlicndum,  perci- 
piendum,    et    degustandum    pra'scnliain 
divinitatis  Cbristi.   Non  itatjue  aliud  esl 
(juam  amoris  vis,  (juob  eliani  animam  dc 
tcrris  ad  fastigia  ctBli  celsa  jierducit.  Nec 
ad  summain  beatiludincm  quis  |)ervenirc 
l^olesl,  nisi  amore  et  desiderio  jirovocan- 
tc.  Ijise  etiain  amor  est  vila  aniina',  ve«j 
slis   nujilialis,  ct  jicrrectio  ijisius,   in  (juoj 
oiiiuis  lcx  el  l'roj)beltP,  el  Doinini    edi-i 
ctum  jiendel   Inde  Apostolus  ad  Huma« 
nos  :    /'Irnitntiu    Irijis  cst  ililcctio  \    El] 
jiriitia  ail  rimollicum  :  Finis  pnfccpli  e*t 
chiiritns  *. 


CAPUT   XI II 


OfiiliiMiiN  4|ii:ili(jis   (>l    nliniiis  :  <>|   <|iioiihmIo   ror  sil    r4'folliu:«>ii<iniii 

inlrii    sr? 


Pra^erea,  cinn  ad  ban*  el  ad  qua'L-uin-  homiiio  Deu  (u  quo  .hoIo  oiniic  Imuiuii)) 
quu  alia  bona  omiiiiio  siinus  c\  noliJH  cxbibeic  |ios>uiiius,  iju>id  iioii  ^il  jirius 
insuflicienles,   iicc   ali(jiiid  de  iiobis  ipsi      ^uuiii,  sulo  uiio  e,\cej)lo,   (juod  sujm 


'  I  Joannis,  IV,  10. 
*  Canlic.  viii,  6. 


'  .Vtl  lloiiiuii.  xn,  10. 
*  1  aJ  riiDulb.  I,  9. 


DE  ADH.ERENDO  DEO  LIBER.  537 

quemadinodum  ipsc  per  sc  bcncdicto  suo  telligimus,  quidquid  loquimur  etoramus, 

ore  ctiam  ct  excmplo    nos  inslrucrc  di-  Dcus  sit. 

gnalus  cst,  ut  vidclicet  in  omni  casu  et  Ihec  crgo  inlcntio,  liic  conalus,  ct  (inis 

cventu  ad  ipsam  oralioncm  recurramus,  spirilualis  hominis  cssc  debct,  ut  imagi- 

sicut  rei,  miscri,  paupcres,  mendici,  in-  ncm  futurae  bealiludinis  in  hoc  corrupli- 

llrmi,    inopes,   subditi,  servi,   ct  rilii,  ac  bili  corporc  possidcre  mcreatur,  et  quo- 

totalitcr  in  nobis  ipsis  dcsolati,  huniilli-  dammodo  arrham  illius  cnelcstis  beatitu- 

ma    mcntis    prostrationc,    in    timorc   ct  dinis  et  convcrsationis  cl  gloria^  incipiat 

amore,  recollccle  cl  compositc,  maluro,  in  hoc  saiculo  prtCgustarc.  Hic,  inquam, 

vcro ,     nudoquc     airectu    erubcsccntiu^  linis  totius  pcrfcctionis  cst,  ut  co  usquc 

cum   magnitudine    desidcrii    ct    ardorc,  cxtenuata  niens  ab  omni  situ  carnali,  ad 

necnon  in  gemitu  cordis,  ct  simplicilate  spiritualia    quotidie    sublimctur,    doncc 

et  sinceritate  mentis,  supplicemus  ct  ex-  onmis   convcrsatio,   omnisquc   voluntas 

j)onamus  ipsi  plcna  cum  fiducia  undique  cordis,    una   ct    jugis   efliciatur   oratio. 

nobis   immincntia  pericula  ;  ita   dumta-  Cumquc  ita  mcns,  deposita  faece  terrena, 

xat,  ut  expedite,  secure,  et  nude  nos  ei  ad  Deum,  in  quo  solo  semper  defixa  de- 

totaliler  usquc  ad  ullimum  fidclicet  com-  bet  esse  inlentio  spiritualis  hominis,  re- 

mittamus,  ct    oireranms,  taraquam    vcrc  spiraverit  (cui  ab  illo   summo  bono  vel 

et  pcr  omnia  sui,  nihil  nobisipsis  rcscr-  parva  separatio,  mors  prsescns  ac  perni- 

vantcs,  ut  impleatur  in  nobis  illud  bcati  ciosissimus  intcritus  cst  credcndus)  prse- 

patris  Isaac,  qui  loquiturde  hac  ipsa  ora-  missaquc    fuerit    tranquillitale    fundata, 

tione,    diccns  :  «  Tunc  erimus  unum  in  vel  ab  omnium  carnalium  passionum  ne- 

Deo,  cl  Dominus  Dcus  erit  in  nobis  om-  xibus    absoluta,  cl    illi    uni   summoquc 

nia  in  omnibus  ct  solus,  quando  illa  sua  bono    tenacissima    adhaesit    intentione, 

perfecta  dilectio,  qua  prior  ille  nos  dile-  Apostolicum  illud  implebit :  Sine  inter- 

xit,  in    nostri   quoque    cordis    transierit  missione  orate^.  VA:  Orale  in  omni  loco^ 

affectum.  »  Quod  ita  fict,  cum  nobis  om-  levantes  piiras  manus,  sine  ira  et  discep- 

nis  amor,  omne  desiderium,  omnc  stu-  tatione '\liaiC  enim  puritate  (si  dici  pot- 

diuni,  omnis  conatus,  dcnique  omnis  co-  est)  sensu  mentis  absorpto,  ac  de  terre- 

gitatio  nostra,  omneque  quod  videmus,  no   situ    ad  spiritualem  sive  angelicam 

loquimur,  quodque  speramus,  Dcus  erit,  similitudinem  transformato,  quidquid  in 

illaque  unifas  quge  nunc  est  Patris  cum  se  receperit,  quidquid  tractaverit,  quid- 

Filio,  et  Filii  cum  Patre,  in  nostrum  fue-  quid  egerit,  purissima  atque  sincerissima 

rit    sensum    mentcmque    transfusa  :    ut  oratio  erit. 

quemadmodum  ille   nos  sincera  et  pura  Htec  proinde    si   continuaveris    indis- 

atquc  indissolubili  charitate  diligit,  nos  rupte,   quemadmodum    usquc  ab  initio 

quoque  ei  perpetua  et  inseparabili  dilc-  disseruimus,  erit  tibi  in  tua  introversione 

ctione  jungamur :  ita  scilicet  eidem  copu-  et  rccollectione  jam  facilc  ac  promptum 

lati,  ut  quidquid  speramus^  quidquid  in-  contcmplari  ac  frui,sicutvivereinnatura. 

'  I  ad  Tfiessal.  i,  2.  M  ad  Timotli.  ii,  8. 


338 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  PR/ED. 


GAPUT  XIV. 


Conseionlia^  ntlostnlio  in  oinni  jndioio  reqnireiuln  esf. 


Demum  ad  spiritualcm  mcntis  perfe- 
ctionem,  puritatem,  et  tranquillitatem  in 
Deo  consequendam,  non  mcdiocriter  ad 
hoc  proficere  videtur,  ut  in  omni  quod 
de  nobis  dicitur,  sentitur.  et  agitur,  sem- 
per  tacite  ad  interiora  menlis  arcana  re- 
curramus,  et  inibi  ab  omnibus  alio  abs- 
tracti,  et  inlra  nos  totaliler  recollecli, 
statuamus  nos  in  coj^nilionem  veritatis 
ante  nos,  et  ulique  inveniemus  atquc  vi- 
debimus  penilus  nibil  prolicere  nobis, 
sed  plurimum  obessL',  si  laudati  vel  ho- 
norati  ab  extra  fuerimus,  et  ab  intra  in 
veritatis  coj^itatiouf!  de  nobis  rulpabib-s 
et  rei  existinius.  Ilt  sicut  tunc  niliil  pr«»d- 
est,  si  quempiain  ab  cxlra  homines  lau- 
dant,  et  cunscirnlia  ab  intra  uccusal :  ita 
e  re;.'ione  niliil  ob -st.  si  ab  extra  quis 
contemjttus,  vilupcralus,  et  pcrsccutus 
fuerit,  ab  intra  laiilum  iiinocens,  irn'prc- 
hensibilis,  ct  innoxiiis  exislat :  imo  i|iiaiu 
plurimiiiii  siipcr  luec  cum  palicntia,  et 
silcntio,  ct  quictc,  iioii  iiiiiiicrito  in  Do- 
mino  ^'ratulari  liabcl  :  si(|iii(lciii  iiull.i 
nocebil  adversitas,  ubi  non  domiiiatiir 
initjuilas.  Mt  sicut  nulliiiii  maliim  iiiipii- 
niliiiii,  ila  iiiilliiin  bonuiii  irrciiiiiiicra- 
tiun.  .Neqiic  cuin  liypocritris  vclimus 
nuMcedein  ct  |Miciniuin  exspccliirc,  vcl  re- 
cipcre  ab  bominibus  :  scd  solum  a  Do- 
iiiiiio  Deo,  non  in  pra'senti,  scd  iii  fiitu- 
ro,  non  tr.iii^ilorio  iii  tciiipor»',  scd  in 
ielernitatc. 

Ki([uct  crgo,  quod  ncc  majus  aliquid, 
nec  inclius,  quam  semper  in  oiiini  tribu- 
lutione  el  evcntu  irc  ad  interi(jra  menlis 
seciela,  cl  ibi  invocare  ipsum  Doininum 


Jesum  C.hristum,  adjutorem  in  tentatio- 
nibus  et  tribulationibus,  ac  inibi  humi- 
liari  in  conlessione  peccati,  laudare 
ipsum  Dcum  el  Patrem,  corripientem  et 
consulantem  :  insuper  et  omnia  et  sin- 
•j;ula,  in  se  vel  in  alis,  prospera  sive  ad- 
versa,  iequanimiter  accipere,  expedite  et 
secure,  iiv  iiianu  suie  infallibilis  provi- 
denliie  aul  dispusitionis  ordinatiP. 

Kx  <]uibus  sequitur  eliam  peccatorum 
remissio,  amiiriludinis  cxpressio,  collalio 
dulccdinis  et  securilatis,  infusio  gratiie  ct 
misericordia*,  attriictio  et  corndjoratio 
familiaritatis,  atque  iibundans  in  ipso 
cons(diilio,  liriiiiique  adluesio  et  uiii(». 
St'd  nec  velimus  imilari  cos,  qui  per  hy- 
pocrisim,  ct  morc  IMiiirisaict),  seipsos 
carius  el  uliter  vidcri,  haberi  el  apparere 
ab  extracorain  liomiiiibussataguiit,quum 
ub  inlni  in  vcrilale  de  se  didicerunt  : 
qiiod  «luidem  c\tremii'  dcnu-ntifp  est,  sic 
vidclicel  quiiTcrc,  uppelero  uut  cxpctere 
luudcm  hiummiim  vcl  glorium  a  sc  vel 
iib  iiliis,  cum  iiiliilominus  inleriu»  re- 
plctiis  sit  illecebris  el  pcccatis  gruvissi- 
mis.  VA  ccrle  qui  p(»st  hujusiiiodi  vunis- 
simii  (  urril.  lugicnl  ul»  c(»  pr.cdiclu  bona, 
cl  dcdecu>  incurrcl. 

Sciiipcr  crv'o  prii"  oculis  tuis  hubcas 
iiiulu  luu,  cl  iiii(|(»ncitulem  tuum,  cl  cop- 
iiosce  te,  ut  liumilicriM,  i>t  tamquam  pe- 
ripscmu  indignissiiiiuiii,  vilisAimum,  ub- 
joctissimumque  <ib  oiiinibu^  hubcri  lum 
rcfugias  pr»tptcr  gravissiinu  peccata  ol 
muxima  mulu  tuu.  (Juu  de  ro  repulu  te 
inlcr  alios,  ut  scuriain  inter  auruin. 
^izuiiiam   intcr    trilicuin,    pal«'am    iiiter 


i 

^x 


DE  ADH.ERIvNDU  DEO  LrnEH.  o39 

grana,    lupuni   inter    oves,    satan    inter  plietam,  laudetur  peccntor    iii  ileslderiis 

lilios  Dei.  Sed  ncc  velis  revereri  ab  aliis,  anirme  sux  '.    Et,  Isaiae,    iii,   12    :    Qui 

aliisquc  prspferri  :  inio  potius  toto  corde  beatum  te  dicunt,  ipsi  te  decipiunt,   et 

et  spiritu  fuge    virus  hujus  pestilentia?,  viam  gressuum    tuorum    dissipant.    Et 

venenum  laudis,  reputationem  jactantiae  Dominus,  Lucae,  vi,  2G  :  ViE  cum   benc- 

et  ostentationis,  ne  videlicet,  juxta  Pro-  dixerint  vobis  homines. 


CAPUT  XV. 


Confcmpliis  siii,  qualUci' eausedir  in  Iioniine,  et  quani  utili^  «*it? 


Proindc,  quanto  quis  vilitatis  suse  co-  secus,  nec  corporis  valetudo,  sed  potius 

gnitor  est,  tanto  plus  et  limpidius  divinae  solitudo  corporis,  labor  cordis,   et  quies 

majesfatis  est  inspector  :  et  quanio  aliquis  mcntis,  ut  scilicet  labore    cordis,  et  affe- 

propter  Deum,   veritatem    et  justitiam,  ctione  mentis  intimae  surgat,  et  corpora- 

sibiipsi  in  oculis  suis  est  vilior,  tanto  in  liter  se  ab  illis  infimis  evellat,  et  sic  ad 

oculis  Dei  est  pretiosior.  ccelestia  et  divina  surgat  et  ascendat. 

Quapropter  studeamus  toto   desiderii  Nempe  hoc  facientes,  mutamus  nos  in 

conatu  nos  vilissimos  reputare,   et  cre-  Deum  :  et  praecipue  tunc  fit,  quando  ex 

dere  indignos  omni  beneficio,  nobis  dis-  corde  eligimus,  sinejudicio,  damnatione 

plicere,   soli  Deo  placere,  ab  aliis  indi-  et  contemptu  proximi,  nos  ut  peripsema 

gnissimi  et  vilissimi   reputari    :   insuper  et  opprobrium    ab    omnibus    aestimari, 

super  tribulationibus,     afflictionibus,  et  imo  ab  omnibus  tamquam  lutum  fcedum 

injuriis  nonmoveri,  nec  super  hujusmodi  abhorreri,  quam  quibuscumque  deliciis 

inferentes  conlurbari,  nec  cogitationibus  abundare,    vel  ab    hominibus    honorari 

contra  eos    involvi,   vel   indignari,    sed  aut  elevari,   seu  qualicumque   corporali 

aequo  animo  credere  velis,  te  cunctis  in-  et    transitoria  sospitate    vel    commodo 

juriis,  vilipensionibus,  flagellis,  et  dere-  perfrui,  nec  aliam  praesentis  hujus  mor- 

lictionibus  esse  dignum.  talitatis  et  corporalis  vitae  consolationem 

Nam    re    vera,    qui    vere    secundum  desiderare,    quam    nostras    offensiones, 

Dcum  poenitct  et  luget,  ille  ab  omnibus  culpas,  et  peccata  sine  intermissione  lu- 

honorari  ac  diligi  abhorret,  nec  subter-  gere,  dcplangere,  et  plorare,  perfectcnos 

fugit  nec  renuit  se  quodammodo  odiri,  vilipendere    et  annihilare,  et  dc  die    in 

conculcari,  despici,  usquc   in   hnem,  ut  diem   ab    aliis  magis  magisquc  viiiores 

vere  humilietur,  et  puro  corde  soli  Do-  haberi,  et  in  omni  vilitate  indigni  in  no- 

mino  Deo  sincere  adh^reat.  stris  oculis  quotidie  iieri,   ut   soli    Deo 

Verumtamen     ad     Dominum     Deum  phiceamus,    eumque    solum    diligamus, 

solum    diligendum,    et    seipsum    super  sicque  ei  adhaereamus  :  nec  circa  aliquid 

omnia  abhorrendum,  et  ab  aliis  appetere  velimus  affici,   nisi   solum    circa  ipsum 

vilipendi,   non  requiritur   labor  extrin-  Dominum  Jesum    Christum,    qui  solus 

*  Psal.  X  sec.  Hebr.,  3. 


340  D.  ALB,  MAG.  ORD.  PR/ED. 

iaceat  in  nostro  alTectu  :  nec  de  uUo  sol-  jaeiatur  funilamentum.  Igilur  in  veritate 

licilari  et  curare,  nisi  de  i[»so  incujusdi-  Jesum    Christum  diligens,  et  post    eum 

tione  et  providentia  universa  el  singula  lugens,  et  eum  in  corde   et  in    corpore 

currunt  et  subsislunt.  portans,  in  veritate  dolorem  de  suis  pec- 

Non  ero-o  tuum  erit  amodo   deliciari,  catis  et  olTensininibus  habens,  in  veritate 

sed  vere  toto  corde  lugere.  Quamobrem,  iuturum    regnum    percipere    inquirens, 

si  non  luo-cs,  propter  hoc  luge  :  si  vero  necnon  in  vera  fide  memoriam   tormen- 

luizes,  propter  hoc  magis  lamentare,  quia  torum  et  judicii  teterni  possidens,  et  sui 

doloris  causam  tibi  supcrinduxisti,    pro-  exitus  timorem   et    memoriam    lirmiter 

pter  tuas  olTensiones    maximas  et    pec-  perfecteque  reassumens,  non  ulterius  co- 

cata  infinita.  Sicut  ergo  non  sollicitudi-  nabilur,  nec  curabit,  nec   sollicitus   erit 

nem   gerit  super   spiculatorum   disposi-  de   aliquo    alio.   Propler    quod    qui   ad 

lionem,  qui  sententiam  susci[)it  condeni-  beatam  im[Kissibililatem  et  ad  Deum  cur- 

natus,   sic  qui  himentatur,    et   cflicaciter  lere  festinat,  uuini  die  in  ([ua  non  male- 

luget,  neque     deliciis,    neque    irte,    aut  dicilur,     et     contemnilur,    se     mullum 

gloriie,  vcl    indignationi,  vel  liujusmodi  damnum  arbilrelur  suslinuisse.  Im[>assi- 

aliquando  attendat.  Kt  sicut  alia  civium,  bilitas  autem  est,  a  vitiis  et  passionibus 

aha  sunl  damnatorum  habitacula,   ita  lu-  Ubertas,    cordis   munditia,    ct    virlutum 

genlium,  ct  habentium  ad  [)a'nam  obli-  ornalus.  .Estima  igitur  te  jam  morluum, 
gantia  dclicta,  stalio  el  institutio  ab  in-  ([uem  non  ambigis  de  necessilate  mori- 
noxiis  et  non  obligatis  aliena  [)enilus  turum.  Et  [xistrenmm  argumentum  om- 
debet  esse  et  rcmota.  Alio([uin  non  essel  nium  logitatiunum,  loculionum,  operum 
dilferentia  rei  obnoxii  et  innocentis,  in  tuorum,  an  secuiulum  Dcum  sinl,  sit 
compensatione  et  satisfacli(inis  [)(cna,  tibi  indicium  hoc,  \  iddicel  si  iiis  magis 
qua'  tamen  magna  erat  in  pra*varica-  humilis,  et  intra  tc,  ct  in  Deo  plus  recol- 
tionis  cul[)a,  et  iiberior  essct  injustitia,  lcctus  et  conforlatus  fueris.  Si  autem 
([uam  innocentia.  alitcr  in  le  rc[»crcris,  sus|)eclum  tibi  sit. 

Omnia    ergo  abncganda,    omnia   con-     nc  non  sit  secundum  Dcum,  nec  sil)i  ac- 
temnenda,  omnia  excuticnda  el   vitanda,     (  c|)tum,  nec  til)i  [trolicuum. 
ut  pkMia   lide  bonum  luctui    pienitenlia' 


CAPUT  XVI 


l*i'0\  iiiriili]!    Ih-i     i|inili(n'   ihI   oiiiiiiii    >«*   «'Nloniliil  *.' 


•> 


Vcrumtamcn,    ut    juxla  [^ra-fat.i,  sinc  sivc  in  morlc,  o|>us  cst  ul  cuncla  ct  sin- 

im[ie(linjcnlo,    cx[)c(litc,   sccurc  ct  nudc  gula  indiscus.sa'  >ua'  infallibili  [)rovitlcii- 

in    Doniinum    Dcum    n(»trnm  libere  ul  lia>  indubic  cuinmiltamus  el  ceriiHsimc. 
tran([uille  feramur,  conjungamur  et  unia-  .Ncc   miruin,    rum    ijise    solus   sit  qui 

mur,  eique  lirmiti-r  adharcamus,  tequa-  omnibu»  dal  vtae,  |>ut>BO,  el  o|)eruri,  id 

nimiter  in  prospcris  cl  adversi»,  in  vilu  est,  sui)Mlantium,  \irlulein,  el  uperulio 


DE  ADfLERENDO  DEO  [JBER. 


oil 


nem,  spcciem,  niodum,  et  ordincm  in 
numero,  pondere,  et  mensura.  Praeser- 
tim  cum  sicut  opus  artis  praesupponit 
opus  naturae,  ita  opus  naturoe  praesup- 
ponit  opus  Dei  creantis,  conservantis, 
ordinantis,  et  administranlis  :  eo  quod 
ipsius  solius  sit  infmila  potentia,  sapien- 
tia,  bonitas,  et  essentialis  misericordia, 
justitia,  et  veritas,  charitasque,  immuta- 
bilis  oeternitas  et  immensitas. 

Nulla  ergo  res  potest  propria  virtute 
subsistere,  nec  agere,  nisi  agat  in  virtutc 
ipsius  Dei,  scilicet  primi  moventis,  primi 
principii,  qui  est  causa  omnis  aclionis,  et 
opcratur  in  omni  agente.  Quippe  quan- 
tum  ad  rationem  ordinis  pertinet,  Deus 
immediatc  omnibus  providet,  et  usquc 
ad  ultima  singularia.  Nihil  igitur  a 
maximo  usque  ad    minimum   scmpiter- 


rit,  tantum  cst  acccplurus  :  ct  qualcnus 
liducifc  pcdem  porrexerit,  eatcnus  possi- 
debit.  Unde  IJernardus  :  «  Auctor 
omnium  Deus  tantcE  abundat  visceribus 
pielatis,  ut  ad  quantumcumque  gratiam 
liduciae  sinum  cxtendero  poterimus,  tan- 
tum  erimussinedubioaccepturi.  »  rnde, 
Marci,  xr,  2t  :  Omnia  quieaimque 
orantes  pelilis,  credite  quia  accipietis,  et 
evenicnt  vohis. 

Porro,  quanto  hoec  fiducia  in  Deum 
fortior  est  et  instantior,  ct  quanto  in  Dco 
cum  humilitatc  et  revercntia  sc  violcn- 
tius  erigit,  tanto  securius,  et  abundantius, 
ct  citius,  quod  sperabat,  impetral)it  ac 
obtinebit. 

At  vero,  si  inter  hsec  propter  multitu- 
dinem  et  magnitudiuem  peccatorum  ti- 
ducia  in  Deum  se    erigere  tepcndo  re- 


nam  Dci  providentiam   etfugit,   nec  de-      tardat,  animadvertat  qui  hujusmodi  est. 


clinat  ctiam,  sive  in  voluntariis,  sivc  in 
casualibus,  sive  in  fortuitis  nec  de  se 
intentis.  Sed  ncc  aliquid  Deus  facerc 
potcst,  quin  sub  ordinem  sufie  providen- 
tiae  cadat,  sicut  non  potest  facere  aliquid, 
quod  ejus  operationi  non  subdatur. 


quod  omnia  possibilia  suntapud  Deum  : 
et  quod  vult,  necesse  est  quod  fiat,  ct 
quod  non  vult,  impossibile  cst  ut 
fiat  :  et  quod  tam  facile  est  ci  tam  in- 
numerabilia  peccata,  quanlumcumque 
cnormia,  rcmittere  et  delcre,  sicut  unum 


Extendit  igitur  se  providentia  divina  peccatum.  Et  sicut  peccator  non  potest, 

ad  omnia  ct  singula,    ctiam    usque    ad  quantum  in  se  est,    ab  innumcrabilibus 

hominum  cogitata.  Qua  de  re  Scriptura,  peccatis  surgere,  et  se  ab  eis  excutere  et 

juxta  illud  primee  Petri,v,7  :  0??i»em  5o/-  absolvere,  sic  nec  ab  uno   peccato,    Non 

licitudinem  vestram  projicientes  in  eum,  enim  possumus  non  solum    facerc,    sed 

quoniam  ipsi  cura  est  de  vohis.   Et  rur-  nec  cogitare  bonum   a  nobis,  quasi*ex 

sum  Propheta  :  Jacta   super  Dominum  nobis,  sed  hoc  ex  Deo  est  ^ 

curam  tuam,   et  ipse   te  enutriet  \  Et,  Attamcn    utique    multo    periculosius 

Ecclesiaslici,  II,  11  et  12  : /^ei/JiViVe,  y?///,  est,    pluribus    irretitum    esse    peccatis, 

nationes  homiiium,  et  scitote  quia  nuUus  caeteris  paribus,    quam  uno    solo  :  quia 

speravit  in  Domino  et  confusus  est.  Qui  nuUum    malum    impunitum,    et    cuique 

enim  permansii  in  mandatis  ejus,   et  de-  peccato  mortali    dcbetur   infinita  pcena, 

relictus  est?  Et  Dominus  ait  :Nolite  sol-  et  hoc  de  rigorc  justitiae,  co  quod  quod- 

liciti  esse,  dicentes  :   Quid  manducahi-  libet   tale    peccatum    sit   contra    Deum, 

mi<5^  .^  Quidquid  ergo,  et  quantumcum-  qui  est  actu   infinitae  reverentiae,  digni- 

quemagnumaDeosperarepossumus,  eri-  tatis,  et  honorificentiae. 

mus  sine  dubio  accepturi,  secundum  illud  Praeterea,  secundum  Apostolum,co^;20- 

Deuteronomii,  xi,  24  :  Omnis  locus  qiiem  vit  Dominus  qui sunt  ejus * :  et  impossibile 

calcaverit  pes  vester,   vester   erit.   Quia  est  aliquem  illorum  perire,   inter  quos- 

quantumcumque  desiderare  quis  potue-  cumque   anfractus    et    fluctus   errorum, 


'  Psal.  Liv,  2.3. 
2  Mattti.  VI,  31. 


3  Cf.  II  ad  Corinth.  iii,  o. 
*  n  ad  Timotli.  ii,  19, 


542  1).  ALB.  MAd.  ORD.  PR.ED, 

scandalorum,    schisinatum,    perseculio-  lere  el  disponere.  Sicut  enim  ejus  ope- 

num,   discordiarum,  hieresum,    tribuhi-  ratione  omnia  bona  fiunt,  sic  ejus  per- 

tionum,   adversitatura,    alque    tentatio-  missione    omnia    mahi   bona    fiunt  :  ut 

num  quaUumcumque,  eo  quod  numerus  certe    ex    hoc    appareat    ejus    potentia. 

electoruni  suorum,  et  terminus  merito-  sapientia,    clementia     per    reparatorem 

rum  sit  seternaliter  et  imniutabiUter  ah  Christum,   misericordia  et  justitia,    vir- 

eo  praBvisus,  in  tantum,  ut  etiam  omnia  tus  gratise,  et  defectus  naturae,  puhhri- 

bona  et  mahi,    propria  et    ahena,    pro-  tudo   universi    comparatione    opposilo- 

spcra  et  adversa  eis  cooperentur  in  bo-  rum,  hiusbonorum,  reproborum  mahtia 

num,  nisi  forte  in  hoc  quod  gloriosiores  atque  pivna.  SimiUter  in  peccatore  con- 

et  probatiores  appareant  in  adversis.  verso  contritio,  confessio,  et  pamitentia, 

Secure   ergo     et    e.xpedite    cuncta     ct  numsuetudo    Dci,     pietas,    ft    charilas, 

singuhi  committamus  plena   cum  liducia  hiusque  ejus,  et  bonilas.  Non  tamen  eis 

divime  providenliae,    cjUie     idcirco    per-  semper  cedit  in  bonum,  qui  mah^  agunt : 

mittit      mala     quahaeumijue    ijualiter-  sed    ut    conununiter    in  periculum  ma- 

cumque  fieri  :  et  bonum  est,  et  bene  lit,  gnum,  et   maximum  malum,  privatiiuiis 

ut  sinat  ea  fieri  :  nec  lierent  nisi  permit-  scilicct  gralut   et  gh»ria',   et  incursionis 

terel   ea  lieri  :   nec    aliter  nic  jdus   lieri  culpie    et    ptenu*,     nonnumquam    etiam 

possunt,  nisi  in  quantum  permittil,  quia  a-terna',  a  qua  nos  custodial  .lesus  (diri- 

.scit,  potest,  et  vult  ea  in  melius  conver-  stus.  Auicn.  4( 

V. 


INDEX 


Capiium   lihri    de  adhaerendo  Deo. 


Cap.         I.  De  ultima  et  summa  perfectione  hominis  quantum   in 

hac  vita  possibile  est.  523 

II.   Qualiter  quis  ornnibus  aliis  spretis  soli  Christo  in/ise- 

reat  et  intendat  ?  524 

III.  Quge  sit  conformitas  perfectionis  hominis  in  hac  vita  ?  525 

IV.  Qualiter  operatio  humana  debeat  esse  in  so2o  intellectu, 

et  non  i^i  sensibus  ?  Ibid. 

V.  De  cordis  puritate^  qux  est  pr%  omnibus  sectanda.  527 
VI.   Quod  adheerere  debet  homo  devotus  Deo,  nudato  intclle- 

ctu  et  affectu.  528 

VII.   Qualiter  cor  sit  recolligendum  intra  se  ?  529 

VIII.   Quomodp   iii    quolibet  eventu  homo  devotus   se  dcbeat 

Deo  committere  ?  531 

IX.   Contemplatio  in  Deo,  quatenus  omnibus  aliis  exercitiis 

est  prseponenda  ?  532 

X.  Actualis  devotio  et  sensibilis  non  tantum  curanda  est, 

sicut  voluntate  Deo  adhxrere.  333 

XI.   Qualiter  tentationibus  sit  resistendum,  et  tribulationes 

qualiter  sustinendx  ?  534 

XII.  De  amore  Dei,  quam  efficax  sit.  535 

XIII.  Orationis  qualitas  et  utilitas  :  et  quomodo  cor  sit  recol- 

ligendum  intra  se  ?  536 

XIV.  Conscientiae  attestatio  in  omni  judicio  requirenda  est.  538 
XV.  Contemptus  sui,  qualiter  causetur  in  homine,  ei  quam 

utilis  sit  ?  539 

XVI.  Providentia  Dei,  qualiter  ad  omnia  se  extendat  ?  540 


-  ^ef<0"r^ 


•  jI 


;; 


D.  ALr.ERTI  MAGNI, 

liATISBONENSlS    EPISCOPI,    (IHIHNIS    PH/EI)l('.\TnhtIM, 

LIBELLUS  DE  ALGHIMIA. 


PR,EFA  TIO. 


Oinnis  sapienlia  a  Domino  Deo  est:  et  cwn  illo  fuit  semper,  et  est  ante  lemim  '. 
Quicumque  ergo  diligit  sapientiam,  apud  ipsum  qufBrat,  et  ab  ipso  petat,  quia 
ipse  dat  omnibus  affluenter,  et  non  improperat  *.  Ipse  enim  estaltitudo,  et  pro 
funditas  omnis  scientise,  et  thesaurus  totius  sapienti»  :  quoniam  ex  ipso,  et  vi 
ipso,  et  per  ipsum  siint  omnia  ':  et  sine  ejus  voluntate  nihil  potest  fieri  :  ipsi 
honor  et  gloria  in  saecula  seeculorum.  Amen, 

Unde  in  principio  mei  sermonis  invoco  ejus  auxilium,  qui  est  fons  et  origo 
omnium  bonorum,  ut  ipse  per  suam  bonitatem  et  pietatem  dignetur  parvita- 
tem  scienti^emecC  supplere  per  gratiam  sui  Spiritus  sancti,  ut  per  meam  doc- 
trinam  lumen  quod  in  tenebris  latet,  manifestare  valeam,  et  errantes  ad  se- 
mitam  veritatis  perducere  :  quod  ipse  praestare  dignetur  qui  sedet  in  excelsis. 
Amen. 

Gum  in  multas  regiones  et  plurimas  provincias,  nec  non  civitates  et  castella 
causa  scientiee,  qua^  vocatur  Alchimia,  maximo  labore  perlustraverim,  et  a  lit- 
teratis  viris  et  sapientibus,  de  ipsa  arte  ab  ipsis  diligenter  inquisierim,  ut 
ipsam  plenius  investigarem  :  et  cum  scripta  omaia  perscriberem,  et  in  operi- 
bus  ipsorum  sa?pissime  persudarem,  non  inveni  tamen  verum  in  his  quai'  libri 
eorum  affirmabant.  Adspexi  ergo  libros  contradicentium  et  affirmantium,  et 
inveni  eos  vacuos  esse  ab  omni  profectu,  et  ab  omni  bono  alienos.  Tnveni  enim 
multos  preedivites  litteratos,  Abbates,  Praepositos,  Canonicos,  Physicos,  et  illit- 

^  Eccli.  I,  1. 
*  Jacobi,  I,  b. 


'  Ad  Roman.  xi,  ^JG. 
xxxvu 


3S 


I 


546  n.  ALB    MAG.  ORD.   PR.ED. 

teratos,  qui  pro  eadem  arte  magnas  fecerunt  expensas,  atque  labores,  et  tan- 
dem  deficiebant,  quoniam  artem  investigare  non  valebant. 

E"o  vero  non  desperavi,  quin  facerem  labores  et  expensas  infinitas,  vigilans, 
et  de  loco  ad  locum  migrans  omni  tempore,  ac  meditans,  sicut  dicit  Avicenna  : 
«  Si  ha!C  res  est,  quomodo  est?  et  si  non  est,  quomodo  non  est?  »  Tandem  per- 
severavi  sludendo,  meditando,  laborando  in  operibus  ejusdem,  quousque  quod 
qua?rebam  inveni,  non  ex  mea  scientia,  sed  ex  Spiritus  sancti  gratia.  Unde 
cum  saperem  et  intelligerem  quod  naturam  superaret,  diligcntius  vigilare 
ociipi  in  decoclionibus  ct  sublimationibus,  solutionibus  et  distillationibus,  ce- 
ralionibus,  et  calcinationibus,  alque  coagulationibus  Alchimiii",  et  in  raullis 
aliis  laboribus,  donec  inveni,  esse  possibilem  transrautalionem  in  Solem  et 
Lunam.  Quod  multo  melius  est  omni  naturali.  in  omni  examinatione  et  raal- 
lealione. 

Ego  vero  minimus  Piiilosophorum  intendo  soribere  sociis  et  amicis  meis 
veram  arlem,  levem  et  inrallibilem  :  ita  lamen,  ul  videntes  non  videanl,  et 
audientes  non  intrlligant.  Inde  rogp,  et  adjuro  vos  per  Crealorem  mundi,  ut 
occultetis  librura  istum  ai)  oranibus  insipientiijus.  Vobis  enim  secretura  reve-  ^< 
bibo,  aliis  vero  se(;rela  secretorura  recrludo,  propter  invidiam  liujus  nobilis 
scientiu'.  Stulti  enini  eara  despiciunt,  quod  ad  eam  pertingt-rc  non  possunl  . 
undeexosam  eara  iiabent,  nec  possibilom  esse  credunt  :  ideo  invident  illis  qui 
in  ea  operantur,  l-I  dicunl  eos  esse  falsarios.  Caveatis  ergo  ue  in  ista  opera- 
tione  alicui  secrela  nostra  revelelis.  llerum  raoneo,  ut  silis  cauli  :  et  perseve- 
rate  in  operationibus,  e*  nolile  faslidiura  h.ibere,  scienles  (juod  post  operalio- 
nem  vestrani  niiigna  sequelur  ulilitas. 


Vidi    i-l    .iliits  liuiiuni    pi  iii(-i|iiiiiii    lia- 

JMMilrs,  sfij   |)ru|itcr  iiiiiiiain  polutioiicin. 

*;  I.  tl  alias  \aiiilati's,  opu>  faciTi'  iioii  vule- 

liaiil    Vitli  alius  qui  de«octioiitMii.  dislil- 
Ih-  i/lifrsis  i'iiutifiir\.  l<tlioiiciii  t-l  sulijiiiiatioiicin  honuni  frce- 

iiinl  :  si'd  proptcr  niiniain   pndoii^aliu- 
niMii    operis     upus    nliqu(M'ui*l      iinper* 
i\un<-   autcin    ipialiler  ud    t.inti  o|MM-iH      feetutn. 
laborciii  uccedcrc  dcliLMiliH,   iii  lio  -  nieo  Vidi   et  ulios  qui  veraiii  uilciii  iialiuc- 

opusculo  brcviliM-  ct  sini|ilicitcr  vos  in-  raiit,  il  dili^iMilur  opcriluis  pra*fueruiit, 
forniulio.  nstfiiilain  taiiicn  voliis  priiiiu  hcd  iii  suliliinalioiiiltUM  pcrdidcruiit  Kpi- 
(nniic-i  dcvialiontrt  rl  crror»-'»,  ct  oiri-iidi-  rilu«i  proplcr  ^a^u  porusu,  uiide  el 
«  iila  liujus  arlis,  in  ipiilnis  innlli  il  fcif  dnltiluvcrunl,  ct  ulli-rius  arli'iii  noii  cu- 
oiniics  crranl.  i.iM-rnnt. 

Viili  ciiiin   ipiiodain,    ipii   i  uiii  inayiiu  Vnli    ct    alios    i|ui    arlciii     iiivcsligdre 

dilij^cnliii  ipiasdain  suliliinatioiics  fucie-  cupicatci,  lciiipuii  ht.iliiluiii  iiun  vn- 
baijl,  cl  ulliriiis  prorcdcrc  non  vuleb.ml,  li-ntcs  cxspeclure,  iiiiuiH  velo.  c.h  fcce« 
quiu  funilaim  nluin  iioii  lialicbunl.  ruiil    subliiiialioaeit,      dislill  ihoacs.     e| 


l.Iin.LT.r<  1)1.  AI.CMIMl.X, 


o47 


solutiones  :  cl  ideo  spirilus  infcclos,  ru- 
biginatos  inveniehant,  cl  aquas  soluta.s 
et  distillatas,  turhulenlas  :  un<le  ct  cliam 
dubitavcrunt. 

Vidi  quainplures  qui  cum  dilii>cntia 
opcri  insistebant,  et  tandem  dcHcicbant, 
quia  res  pro  sublcvamcnto  non  lialie- 
bant.  Tnde  vcrsus  : 

Cuni    laliMi-    iii    daiiino    osf,    ciescil    luortalis 

[egeslas : 
Multa  licot  sapias,  ro  sino,  iiullus  oris. 

Llnde  paupcribus  nofi  valct  ars  ista,  quia 
ad  minus  vult  haberc  expensas  duobus 
annis.  l^^t  si  contingat  in  opere  errare, 
vel  prolongare,  quod  non  perveniat  ad 
egestatem,  ut  in  pluribus  suni  expertus. 

Vidi  alios  qui  sublimationcs  faciebant 
puras  et  bonas  ad  quinquc  sublima- 
tiones  :  et  quum  plurcs  facere  non  valc- 
bant,  sophisticabant,  et  Yenerem  dcal- 
babaut,  addcntes  quiutam  vel  sextam 
partem  Lunse,  et  scipsos  et  alios  deci- 
piebant. 

Vidi  alios  qui  spiritus  sublimabant  ct 
fiuehant,  volentcs  cum  eis  tin^ere  Venc- 
reni  vel  Martcm,  et  ([uum  impressioncm 
non  feccrunt,  neque  ingressionem  lia- 
bebant,  dubitavcrunt. 

Vidi  quoque  quosdam  qui  spiritus 
fixos  habebant,  ct  ipsos  cum  oleo  ingre- 
diente  ccrabant,  donec  ingressioncm  in 
corpora  hahcbant,  addentes  tamen  ali- 
quam  partcm  Lun»,  et  ita  figebant  Ve- 
nerem  in  album,  quod  simile  erat  Lunae 
in  malleatione  et  cvaminalionc,  et  alhe- 
dine,  et  quod  pertransivit  bis  aut  tcr 
examinationem,  et  tamcn  non  fuit  per- 
fecta  :  quia  Venus  non  fuit  calcinata  liec 
purgata  a  sua  corruplionc.  Unde  dicit 
Aristotcles  :  «  Non  credo  mctalla  trans- 
formari  posse,  nisi  reducantur  in  pri- 
mam  maleriam,  id  est  in  calccm  per 
ignis  adustioucm  :  ct  tunc  possihile  est 
illud.  » 

Vidi  tamcn  et  alios  sapientes,  qui  ad 


plcnum  spiritus  ct  pulvcrcs  snblimahanl 
ct  figebant,  solutioncs  ct  distillaliones 
e\  pulvcrihus  parahant,  poslea  coagula- 
hant,  ct  postea  melalla  calcinahant,  cor- 
pora  dcalbabant  ad  alhum,  rubificabaut 
ad  rubcum,  postea  calccm  rcduccbant  in 
solidam  massani,  et  ipsa  tingehant  in 
Solcni  ct  Lunam,  quce  mclius  erant 
omni  naturali  in  omni  examinalione  et 
mallcationc. 

Vidcns  ci'go  tot  crrare,  jam  dccrcvi 
scribcrc  vera  ct  probata  opcra,  ct  mc- 
liora  omnium  Philosophorum,  in  quibus 
lahoravi.  ct  sum  cxpertus  :  iiihil  aliud 
scribam,  nisi  quod  oculis  meis  vidi. 


§2. 


rnile  (jruintur  melalla  ? 


Alchimia  est  ars  ah  Alchiino  invtnla, 
ct  dicitur  al)  archymo  Graijce,  quod  cst 
)nassa  Laline  '.  Pcr  hanc  cnim  arlem 
rcducuntur  mctalla  quae  in  mincris  sunt 
corrupta,  ct  imperfccta  ad  perfcctionem. 

Et  notandum,  quod  mctalla  dilTcrunt 
intcr  se  accidentali  forma  tantum,  non 
esscntiali  :  crgo  possihilis    est  spolialio 
accidentium  in  metallis.  Unde  possihile 
est  per  artcm  novum  corpus  constitui  : 
quia  omnia  mctallorum  genera  generan- 
lur  in  lerra  ex  sulphure  et  argcnto  vivo 
commistis,    vcl    eliam     proptcr    terram 
fcelidam.     Sicut    enim    puer   in    vcntre 
matris  suoe  ex  corrupta  matrice  contra- 
hit  infirmitatcm  ex  causa  loci  pcr  acci- 
dcns,    cl  corruplione,    quamvis   sperma 
fueritmundum,  tamcn  fit  puer  lcprosus 
ct   immundus  causa   malricis    corrupt£e. 
Sic  cst  in   mctallis,  quae  corrumpuntur, 
vel  sulphure  corrupto,  vel  terra  fa'tida  : 
unde  ha'C  est    ditTerentia   omnium   me- 
tallorum,  qua  dilfcrunt  inler  se. 
Quando    enim    sulphur   mundum  ru- 


»  Vel  nielius  ex  ailiculo  arabioo  ul  et  verbo       groeco  y.j,uo^ 


o48 


D.  ALB.  MAG.  uRD    PR.ED. 


beum  occurrit  argento  vivo  iu  terra, 
inde  auruin  generatur  tempore  brevi 
vel  longo  per  assiduitatem  vel  decoctio- 
nem  naturse  sibi  subservientis.  Ouando 
vero  mundum  et  albuni  occurrit  argento 
vivo  in  lerra  luunda,  inde  generatur 
argenlum,  quod  differt  ab  auro  in  boc, 
quod  sulpbur  in  auro  rubcum,  in  argeu- 
lo  album  fuerit.  Ouando  autem  snlpbur 
ruboum,  corruptum  el  urcns  occurril 
argenlo  vivn  in  terra,  iiide  gem-ratur 
cuprum,  el  uon  diHerl  alj  auro  nisi  in 
boc,  quod  in  auio  non  fuit  corruptum, 
bic  vero  coriupluui.  Quando  vero  sul- 
pbur  album,  corruplum  et  urcns  occurrit 
argento  vivo  in  leira,  inde  generatur 
slannum  :  ct  quia  stridet  inter  dentes,  »1 
velocem  bal>et  li.|uefa«li()nem,  ideo  esl, 
quia  argenlum  vivum  non  fiiit  bene 
commislum  cum  sulpbure.  Ouando  vcro 
sulpbur  album,  coiruptum  et  urens 
occuriit  argento  vivu  in  tena  betida, 
inde  generatur  ferrum.  Onando  swljibur 
nigrum  et  corrui^tiim  oecuirit  argtMilo 
vivo,  inde  generalur  |duiiibuni.  de  «juo 
dicit  Arisloleb's,  quod  |)hjmbuin  csl  au- 
rum  leprosum. 

.lam  satis  dittiim  est,  uiidc  imlalla 
babeant  origiiifm,  rt  quoinodo  iiilfi'  >e 
dilferant  iorma  accideiilali,  et  iioii  rsseii- 
liali.  Hestal  nuiic  vidrre  de  probationi- 
bus  Pbilosopbonim,  «'t  uuctorilalibus, 
quomodo  probent  esse  verain  baiif  ar- 
tem,  ul  obviare  possiinus  aliis  ipii  rnn- 
Iradicunl  eaiii  non  essr  virain. 


§.'l. 


l'robat  iiilcm  Aiifiimitt^  esse  veriiin 


Nolunl  er;;o  qiiid.iiii  c  iiilr.idicfre,  et 
qtMiiiplures,  et  maxiiiu'  illi  i|ui  noii  iii- 
teiii^iiiil  ali(]uid  di-  arle,  iicr  iiiclallij- 
rum  natuias  cogiius'unl,  il  nesciiiul 
quid  sil  eorum  intrinsecum  vd  evlriii- 
secuiu,   et  dimeiisiones  el   profuinlilnle» 


metallorum  minime  cognoscentes.  Istis 
igitur,  quuni  objiciunt  Aristotelis  verba 
dicentis  :  «  Sciant  artifices  Alchimia^ 
rerum  species  permutari  non  posse  :  » 
respondendum,  boc  dixisse  de  ipsis  qui 
credunt  et  volunt  metalla  adhuc  cor- 
rupta  transubstantiare  :  quod  sine  dubio 
vix  fieri  potest.  .\udiant  ergo  verha 
Arislotelis  qure  seqiuintiir  :  «  Quod  e\- 
perienlia  destruil  formam  specierum,  et 
maxime  in  metallis  :  el  boc  est  verum, 
quaiido  idiquod  metallum  est  calcina- 
tum,  ct  indi-  lit  cinis  et  calx,  quap  teritur 
el  lavalur,  et  ceratur  cum  aquis  acutis, 
donec  liat  alba  et  viva  :  et  sic  per  calci- 
nationes  el  medicinas  dlversas  amittunl 
liiimidilatem  corrnptam  et  adustivam, 
et  acquiiunl  bumiditateni  aeream  vivili- 
eanteni  ipsa  corporu,  et  calx  mundata 
reducitur  ad  solidam  inassam  :  (]ua> 
massa  jiutesl  reiij)ere  tinctiiram  alham 
el  rubeain.  »  rnde  ail  llerines,  qiiod 
spiritus  ingredi  corj)ora  non  j)ossuut, 
iiisi  jmrgata,  ot  iion  ingniliuntur,  nisi 
aijua  diice.  Arisloteles  dicil  :  «  Noncredo 
ijuod  iiietalla  jtossint  transubstantiari, 
iiisi  reducanlur  ad  jirimam  inaleriam,  id 
esl  miindiliccntur  a  corruptiuiie  sua  pi*r 
igiiis  udustioiicm.  » 

Adhuc  contradiceiilibus,  et  uon  cre- 
deiitibus  melius  obviure  volo,  quiu  <juod 
sciiiius  loijuitiiur,  el  qiiod  vidiniiis  te* 
slamiir:  vidciuiis  species  di\  iTsas  recijiort» 
formas  diversas  diversis  ti-mjtorihus  :  sic- 
ut  jtulil  in  arseiiico,  quod  est  rubciiiii, 
et  j>cr  dccoctioiiem  el  ussiduilatem  erit 
iiigrum,  j)cr  sulilimatiuneiit  eril  ulliuiii, 
«oniper  tule. 

VA  forle  aliquis  diceret,  «juod  lales 
sjtccies  dc  facili  jiMssunt  IrHiisiiiutnri  iW 
colore  in  cobirciii,  seii  in  nictallis  im- 
jioshiliiie.  Quibus  r«>s|»uiideo  v\  eviden- 
ti  causa  jicr  divcrsus  {iroiialioiieH  el  evi- 
liciitius,  eoruiii  crrorem  jieiiitiiti  di>- 
>«lrm>ns. 

N  ideliius  ciiiiii  ix  .ii^iiiiii  -iiii-iiiii 
a/iiium,  quod  dicilur  transmnriniiin  : 
qiiod  tuiiicii  cuiii  iialuru  »it  jiirfcrliiiii, 
carens  uiiini  corrujitioiie,  fnriliiis  xuicliir. 


«^ 


\ 


LIBELLUS  DE  ALCHTML\. 


349 


et  est  destruere  accidentale  quam  essen- 
tiale  :  videmus  enini  cupruni  recipere 
colorem  cilrinum  ex  la[)ide  calaminari, 
quum  tamen  neulrum  sit  perfectum, 
neque  cuprum,  neque  lapis  calaminaris, 
quia  in  amhobus  agil  iguis. 

Videmus  quod  ex  stanno  iil  lithargy- 


ea  de  prohationibus  ejusdem,  ideo  dicta 
esse,  ut  artem  veram  esse  slahiliamus,  elc. 
Nunc  videndum  qualiter  agendum  sit,  et 
quo  tcmpore,  et  quo  loco. 

Et  primo  incipiendum  est  firmare  eliam 
praicepta. 

Primum  ergo  praeceptum  est,  ut  arti- 


rium,  et   stannum  pcr  nimiam  decoctio-      fcx  hujus  artis  sit  tacitus  et  secrelus,  et 


nulli  reveict  suum  secretum,  quod  nulla 
ratione  ulterius  manifestct  :  sciens  pro 
certo,  quod  si  plures  scircnt,  nullo  modo 
pertransihil,  quin  divulgetur  :  et  quuni 
divulgatum  fuerit,  pro  falsario  reputabi- 
tur  :  et  ita  erit  in  pcrdilione,  et  opus 
imperfectum  remanebit. 

Secundum  praeceptum  est,  ut  artifex 
haheat  locum,  etdomum  specialem  extra 
nium  metallorum,  etiam  possibile  est  ut  hominum  conspectuni,  in  qua  sint  duae 
ferrum  redigatur  in  argentum  vivum.  camerai  vel  tres,  in  quihus  fiant  opera- 
Nonne,  verhi  gratia,  aqua  liquida  tem-  tiones  ad  sublimandum,  ad  solutiones  et 
pore  hiemis  per  nimiam  frigiditatem  in-  distillationes  faciendum,  sicut  in  poste- 
duratur,    et  fit  glacies,    nonne  glacies  a      rum  docebo. 

calore   Solis    solvitur    et    erit  aqua,   ut  Tertium  est,  ut    observet   tempus    in 

prius?Ita  estde  argento  vivo  uhicumque  quo  sit  operandum,  et  horas  ad  subli- 
est  in  terra,  et  si  ibi  est  sulphur,  tunc  ista  mationes,  et  solutiones,  et  distiliationes  : 
duo   coadunantur    simul,  et    per  deco-     quia    non    valerent   in  hieme    sublima- 


nem  vertitur  iu  colorem  auri,  quod  ta- 
men  possihile  esset  converli  in  speciem 
argenti,  cum  de  natura  ejus  sit. 

Videmusetferrumconvertiinargentum 
vivum,  quod  videtur  quidusdam  impos- 
sibile  ;  et  quare  sit  possibile,  jam  ra- 
lionem  dixi  superius,  quod  omniametalla 
generanturex  argento  vivo  et  sulphure  : 
unde  cum  argentum  vivum  sit  origo  om- 


ctionem  temperatissimam  longo  tempore 
induranlur,  eterit  lapis  miueralis,  de  quo 
trahitur  metallum. 

Videmus  etiani,  quod  ex  plumho  fit 
cerussa,  ex  cerussa  minium,  ex  minio 
plumbum. 


liones  :  solutiones  vero  et  calcinationes 
omnitempore  fieri  possunt  :  haec  autem 
omnia  in  operibus  lucide  doceho. 

Quartum  est,  ut  artifcx  hujus  artis  sit 
sedulus  et  frequens  circa  operationes,  et 
non  sit  teediosus,   sed  perseveret  usque 


Ecce  jam  satis  manifeste  prol)atura  est      in  lincm.  Quod  si  inceperit,  et  non  per- 
quomodo  species  permutantur  dc  colore      severaverit,  res  et  tempus  amittet. 


in  colorem  usque  ad  tertiam  vel  quar- 
tam  formam.  Unde  nullo  modo  duhi- 
tandum  est,  quin  metallacorruptapossint 
reduci  ad  sanitatem  per  niedicinas  suas. 

Jam  positum  est  fundamentum  ad  ar- 
tem  istam  :  videamus  quod  super?ediii- 
cemus.  Si  enim  supercedificaverimus  f»- 
num,  vel  lignum.  vel  stipulam,  ignis 
consumet  omnia.  inveniamus  ergo  la- 
pides,  quos  ignis  non  destruat,  neque 
corrumpat  :  tunc  securi  erimus  ah  onini 
perturbatione. 


Quintum,  ut  secunduni  artis  institu- 
lioneni  operetur  :  primo  in  contribulio- 
nibus,  secundoin  sublimationihus,  tertio 
in  fixionibus,  quarto  in  calcinationibus, 
quinlo  in  solutionibus,  sexto  in  distilla- 
tionihus,  septimo  in  coagulationibus  :  et 
sic  pcr  ordiuom.  Si  autemtingcre  prater 
sublimationem,  et  coagulare,  et  solvere 
per  distillationem  voluerit,  perdet  pul- 
veres  suos  :  quia  quum  projecti  fuerint, 
non  retinebit  ex  eis  quidquam,  sed  revo- 
lahit  citissime.  Vel,  si  cum  lixis  pulve- 
ribus,  qui  nou  sunt  soluti  nec  distillati, 
Et  sciendum,  quod  ea  qute  diximus  de  tingere  voluerit,  non  ingredientur  nec 
impedimento  artis,  et  principio,  et  post-     permiscentur  corporibus. 


530  i>  M^i»-  -^i^^'-  '^i^i^-  i*i<  i^n. 

Sexluiu  Lsl,   ul  ouinia  vasa,  in  (|uibus  quantitatem  pulverum    et    meilicinaruui 

debent    poni    moilicinae,   vel    aquae,   vcl  construes. 

olea,  sive    super   igne    vel  non.   debent  Vulo  tamen  ponere  doctrinam  iurnelli)- 

esse  vitrea,  vel  vilreata,  Si  enim  iu  vase  rum,   et    quantitalem    secundum    quod 

cupreo  ponanlur  aqua>  acutoe,  iicnt  inde  expedit  tam  divitibus,  quam  pauperibus. 
virides  :  si  autcm  in  fcrreo,  vel  plumbeo,  Primo  ergo  dicendum  est  dc  furnellu 

deni"rantur   el   inticiuutur  :  si    iu  lictili,  pbilosopbico.  Statuatur  fumus  propc  pa- 

penetrabunt,  ct  destruentur  omnia.  rietem,  ubi  ventus  accederc  possit  :  fur- 

Septimum  esl,  quod  cavcre  debes  antc  nus  vcro  dislel  a  jtarictc  pcr  b>nj^itudinem 

omnia,  ne   apud    priucipes  vcl  poleutes  bracbii   in  bunc  motium.    Kial   fovca  in 

intromittas  te  dcaiiquil)us  opcrationil)us,  teria  ad  uiuu*  profunditatcm,  in   ialitu- 

propler  duo  maia  :  si  cnim  inlrouiiseris  dincm  duurumspaniuirum  vci  paulo  plus. 

te,  tunc  de  tempore  ad  tempus  requirent  quic  circumliniatur  argilla  magislerii,  su- 

a  te,   ct    dicent  :  «  .Mauislcr,    (luonujdn  [nr  ([uam    conslitualur   murus  per   cir- 

succedit  tibi  ?  quando  videbimus  aiiquid  cuilum  de  eadcm  arj^illa. 
boni  ?  »     Kt     nou     valcnlcs    cxspectarc 
finem   operis,  dicenl,  niliil  esse,  trulTam 
csse,  etc.,et  tunc  babebis  ta-dium  ma\i-  ti 

mum.  Et  si  ad    fiucm   bonum  nou  per-  $  5. 

duxeris,  indignationem  pcrjieluam  ex  boc 

acquires.  Si  aulcm  ad  lincm  bouum  pcr-  />''   ijuitltlntr   rci  f/nanlildlf  fnnti. 

veneris,   cogilabunl   perjteluo  tc  babirc, 
nec  permitlent  te  abire  ;  ct   ila  illuquca- 

lus   eris   verbis   oris  tui,  el  siMiuouilius  Uccipe  de  ur-illa  siuiiilici,  clappdne  ud 

propriis  irreliti's.  (|Uutuor   partcs  (|uiulam   purlem  urgilhe 

Octavum  pripci  pluiii  est,  uc  uli(|uis  in-  li^ruldrum,  cl    coutcrc    oplimc,   el  addc 

troiuillut  sc   iU'    opcruliouibus,   (|ui   iiou  purum  dc  urenu,  cl  itcrum  ronlcre  (ali- 

balieul  cxpcnsus  plcnus  iu\  luiiuis,  cl  iit  qui  upjiouuul  consulto  liiuuiu  c(|uinuui, 

omniu  [lossit   conq)ururc,  (|Uii'  ud  urlem  aut  sullem  u([uum.  iu  ([uu  illc  limus  fuc- 

suut  necessaria,  uec  iion  cl   utiiiu  :  cl  si  rit  dis^olutu^)  :    quo    fuclo,  fuc    muruiu. 

intromiserit  se,  et    ex|icn>a'    dcfcccriul,  <>t  di\i,  su[icr  fovcam  in  altitudinc  duo- 

tiinc  rcs  ct  oiuni.i  amittct.  riim    |icdum.    \ci    [luium    iiiinus.    ct  ud 

s|tis.>i(u(liucm  s[iuuuu>  unius,  c(  |teriui(tc 

sicrari,  ct  (unc   liultcu>  ro(uiu  fuc(uiu  de 

uigillu  li;.'iil(trum,i[Uie  i^:ncm  forlcm  mu»- 

!:;    i.  (iiu'rc    [lossit,    qiKf    uiidii[uc    sit    |terf(i- 

rH(u,  liubeiis  ([uiu(|uuf;inti(  vel  MV\agin(u 

QiinH  finni  sint  niuessurii,  vt  i/im/fi,  rl  foramiiiii,   sccuudiiiu    rolii*   quuu(i(alem, 

ijiiimti.  .1(1  nutduiu  di^i(i  .sU[icriu!«  arclu,  infcriuti 

vero    .im[il.i,    ut    liberius  [iosHi(  descen- 

dcrc   ciiiiH  :    iiifcriuH   vero    in    (crru  lial 

Nunc    \ilcnduiu    cs(,   quuinodo  liuiit  iiuatus   [icr  (crittiii    cl    |iuric(ciii,  anlo-J 

fiiruclli,  cl    (|ui,   ct  ([iiol  siiiit  ncccssurii.  i(iiiiiii  rolu  ^u[tcrpuiiuliir,  c(  illc  sil  uir(u« 

.\(l   (jiiod  siiriidiim  csl.  ([uod   furiiclli  cir»  Ji  fovcuin,  cxlru  vcid  [laiiclciii  iimpIuN 

dcbcnt    licri   ;id    ([uun(i(ulciu    tqieris.   *^i  ([ujim  ud    uiiain   s|taiiiiuiii,  iit   xcnlus  m- 

enim  rcs  tibi.    sint   suflicientes,  tt  opus  trare  [»o»>i(     qui  iiicntu»  liebel  liniri    o- 

magnuiii     volueris     inchoarc,    (unc    eo  gilli .  (|uo  faclo  supcrponalur  rola,  U«  ul 

majores  conslrucndi  sunl.  Si  iiutein  exi-  uiiqilidido    foraiiiinum   sil   subdiluii  :  el 

;j:uum    tibi     fuvrit,    furnillos   sc(  unduiii  lunc  ilcruiii  liul  iiiuruH  iiu|icr  iiiuruin.  ol 


1 


L1BI:LLUS  Dli  ALCIILMLV 


o51 


rotam  ad  spigsiludinem  spannee  :  murus 
vero  sit  in  altitudine  sujier  rotam  unius 
brachii :  furnus  vero  habeat  foramen  in 
medio  super  rolam,  ubi  carboues  impo- 
nantar.  Supcrius  vero  habeat  foramen, 
ubi  vasa  calcinatoria  imponantur  :  quod 
foramen  cooperiatur  })Oslea  cum  cooper- 
torio  sibi  apto.  Furnus  quo([ue  habeat 
subtus  (alibi,  supra)foramina  parva  qua- 
tuor  vel  quinque  in  amplitudine  trium 
digitorum. 

Et  haec  est  forma  furni. 

Praeterea,  sciendum  est  quod  superro- 
tam  debes  ponere  tripodem  de  argilla 
faclum,  super  quo  ponantur  vasa  calcina- 
loria,  ut  dc  subtor  ponantur  carbones. 


De  istis  furnis  liant  tantummodo  rluo, 
qui  sufficiunt  ad  dislillandum.  Vasa  vcro 
sinl  furnellis  apfa,  alia  ad  distillandum, 
alia  a(lcalcinandum,aliaadcoaguIandum, 
quurum  formam  ponemus  in  line  libri. 

Reperies  in  C(i'lo  Philosophornm  Ul- 
studii,  etc. 


8. 


De  furno   vitreariorum. 


Kurnus  vitreariorum  fiat  cum  ca^teris 
iu  fine,  qui  satis  est  necessarius  ad  vi- 
treandum. 


9. 


Quot  el  quales  siii/  furni  sublimativi, 
et  unde  ? 


Nunc  videndum  est  de  furnellis  su- 
blimativis,  qui  ad  minus  debent  esse 
duo  vel  qualuor,  et  fiant  per  omnia  cum 
rota,  et  meatu,  et  foraminibus,  sicut  fur- 
nus  philosophicus,  excepto  quod  non  de- 
bent  esse  tantse  capacitatis  :  et  isti  debent 
simul  stare,  ut  omnibus  possint  miui- 
strare. 


§7. 
Quales  sint  furni  distillatorii  ? 


Furnelli  distillatorii  sic  faciendi  sunt  : 
fiant  ut  supra  de  argilla  :  fiat  murus  ro- 
tundus  super  tcrram  ad  spissitudinem 
quatuor  digitorum,  in  latiludinem  vero 
trium  palmorum  :  et  habeat  fornax  per 
circuitum  foramen  in  amplitudine  trium 
digitorum  ;  furnus  vero  sit  amplior  su- 
perius  quam  subtus  id  hunc  modum,  ut 
ejus  figura  demonstrat. 


Quomodn   vasa  fictilia  devitrenntur 


Recipe  quodcumque  vas  volueris  devi- 
treare,  scilicet  vas  de  argilla  bene  com- 
bustum,  et  linito  bene  cum  minio  sictem- 
perato  :  recipe  aquam  et  impone  de  fer- 
mento  cervisioe  vel  vini  quantum  ad  de- 
cimam  parlem  aquse,  et  misceas  simul,  et 
postea  impone  minium  quantum  volue- 
ris,  ct  misce  bene  simul,  et  inde  linias 
vas  cum  pinicello,  vel  cum  manu,  et  per- 
mitte  siccari  :  quo  dcsiccato  pone  in  fur- 
num,  concavitatem  subtus  vertendo,  ita 
quodjaceat  super  duo  ferramenta  fortia, 
quae  in  medio  fornacis  sint  posita.  Et  si 
vis  plura  vasa  imponere,  melius  est  ut 
clau(las  os  fornacis  cum  lapide  et  argilla, 
et  fac  ignem  lentum  primo  ad  spatium 
unius  horse,  postea  vigora  ignem,  quous- 
que  videas  minium  defiuere  sicut  ceram  : 
tunc  cessa  etpermitte  infrigidari,  et  tunc 
aperi  ct  invcnies  vasa  tuaoptime  vilreata. 

Hoc  tamennota,  quod  minium  factum 
de  cerussa  decuplo  plusvalet  ipsa  cerussa, 
quam  minium  factum  de  cinere  plumbi. 

Data  doctrina  de  furnellis,  jam  dicen- 
dumcst  de  spiritibus  ct  medicinis. 


oo2 


1).  Al.H.  M\G.  OIU).   PH.ED. 


mercurium,  quia  ipse  est   fons  et  origo 
oiiiniuni  metallorum. 


§    10. 

Quo<l  quatuor  sunt   spirilus  metdllorum 
(/ui  tinr/uut. 

ScienJum  erj^o  quod  quatuor  sunl 
metallorum  spiritus,  scilicct  mercurius, 
sulpliur,  auri  pigmentum,  vel  arseuicum, 
et  sal  armoniacum.  Isti  quatuor  spiritus 
tingunl  metalla  in  alhuni  et  rubeum,  iJ 
est  in  Solem  et  Lunam  :  non  tamen  per 
se,  nisi  prius  prae|»arentur  aJ  hoc  cum 
meJicinis  Jiversis,  et  non  firugiaiit 
igneni  ;  et  cum  sleterint  in  igne  faciunt 
niiiahilia  opcra.  1'aciunt  enim  Je  .Maitf 
vel  Jove  l.unam,  Jc  VeiuMf  v»J  Saturno 
Solem. 

lA  ul  l)rt'vili'r  Jicain,  uiunia  inctail.i 
transuhstanliantui  in  Sulein  it  l.unam, 
qu^  paria  sunl  omni  naturali  iii  umnihus 
operihus,  e.vcejjto  quoil  ffrriim  Alrhi- 
mice  non  trahitur  ah  aJamante  :  it  au- 
lum  .Meliimia?  non  hetiliiat  cor  hominis, 
nec  curat  Irpram,  it  vulnu>  e\  ti»  fa- 
ctum  lumescit,  ijudJ  nun  facil  e\  aun» 
naturali.  In  oinnihu>  enimaliis  (q)frihus, 
scilicel  malleatione,  rxamiiialionr,  i-l  co- 
lore  Jurat  in  aternum.  \)v  his  quatuor 
spiritihus  lit  tiiutura,  ijua'  Jiiilur  /■,'lijir 
arahice,  /eruiciittim  latine. 


De  generibus  mpdicinarum  et  nominibus 
earuin. 


I)e  sjJritihus  vero  aliis  et  meJicinis, 
qua»  sinl,  et  (juonioJo  noniinentur,  sic 
cst  intelligenJum,  scilicet  sal  commune, 
sal  alkali,  sal  nitri,  sal  horax,  alumen 
'/.ucharinum,  alumen  jameni,  tartarum, 
atramentum  :  viriJe  a-ris,  laj>is  calami- 
naris,  cuperosa,  tutia,  cinal)rium,  mi- 
nium.  cerussa,  ova  gallinarum,  lestsB 
ovorum,  acetum,  urina,  caJmia,  mar- 
chasita.  magiicsia,  et  alia'  res  multu',  Je 
quihus  in  hoc  lihro  non  hahenuis  necessc. 

Ista  vero  non  tingunt,  sej  sunt  aJju- 
vantia  sjiiritus  ul  cilius  jira'j>arentur,  el 
citius  solvantur,  it  ciim  aqiiis  ijisoruin 
lcrantur  calces  inctallorum,  et  acquirant 
huiniJitalcm   rcctilicaiitcm   ijisa  curporu. 

Ilac  autciii  ijuomojo  jn-iejiarentur,  cl 
iihi  inveniantur,  et  calcinentur,  i>t  sol- 
vunlur.  cl  Jistillcntur.  jicr  oi(linciii  iii 
scijuciitihus  ostcnJcmus. 


^  Ki. 


?i  II. 

Qui//  sit  Htirir.  rt  i/unl  iiiitnHnrum 
trnnsuhstuiitinittio  /tfi  hus  i/uiitum 
s/iiritus  ? 


Est  autem  Elixir  nomen  arahicum. 
latine  vero  signilicat  ferniLntum  ;  quiu 
suul  jiaiiis  fenncntalur  ct  levuiur  j»er  ho- 
auui  rermentuiii,  itu  inussie  nietulloruiu 
Iransuhstaiili.intur  j»cr  lios  qualuor  spiri- 
tiis  in  alhuiu  v\  nihriiiu,  ct  maxiinc   pcr 


thiul  sil  mfnurius,  el  undc  nusvahtr? 


V.A  aulcm  mrrrurius  ftijua  visco.»»»  in 
visccrihii*  lcrra*,  suhslantia'  suhtilis  tcr- 
ra*  ulhif  per  calorcin  tcinjicrutissimum 
unitu  tuli  unionc  a-qualiler  :  idcoquc  fu- 
gil  in  sujicijicic  jilana  Je  fucili,  ct  projilcr 
aquositatcm  iioii  .iJhaTcl,  licel  viscosaiu 
halM'al  siih«lanliaiii,  jnopler  suum  ^icci- 
lalcMi,  ({ua*  illi  ohlcnipcrut,  ct  illam 
aJhaTcro  noii  jierniittit. 

Ksl   etiam    mulcriu    iiiclulloruiu    cuiii 


LIBELLIIS  l)K  ALCHLMFA. 


:i?i3 


sulphure,  scilicel  lapis  rubeus  de  quo  ex- 
trahilur  argetilum  vivum,  et  invenitur  iii 
montibus,  maxime  in  cloacis  veleribus 
in  multa  quantitate. 

Natura  ejus  est  frigida  ct  humida,  et 
est  fons  omnium  mctaUorum,  et  ab  eo 
procreantur  omnia,  ut  supra  dictum  est. 
Creatur  vero  cum  omnibus  metallis,  ot 
miscetur  ferro,  et  sine  ipso  nullum  me- 
tallum  deaurari  potest. 

Additio.  Argentum  vivum  cum  sul- 
phure  et  sale  armoniaco  sublimatum 
converlitur  in  pulverem  rubeum  splen- 
dentem  :  et  iterum  uslum  in  igne,  redit 
ad  substantiam  humidam  et  fluentem. 


§14. 

Quid  sit  sulphur,  el  quid  operetur, 
et  ubi  inveniaiur  ? 


Suiphur  vero  pinguedo  terrie  est  iu 
minera  terrse  per  temperatam  decoctio- 
nem  inspissata,  quousque  induretur,  et 
fiat  spissa  :  et  cum  indurata  fuerit,  voca- 
tur  sulphur. 

Fortissimam  sulphur  operationem  ha- 
bet,  et  est  uniformis  substantise  in  parti- 
bus  suis  :  et  idco  non  aufertur  ab  eo 
oleum  ejus  per  distilUitionem  sicut  ab 
aliis  rebus  oleum  habentibus,  sed  per 
aquas  acutas  sulphur  in  ipsis  deco- 
quendo.  Invenitur  in  terra,  aliquando  in 
montibus,  aliquando  in  paludibus.  Est 
etiam  niultiplex,  scilicet  album,  rubeum, 
viride,  citrinum,  nigrum  :  et  eliam  quod- 
dam  mortuum.  Vivum  est  illud  quod  dc 
terra  extrahitur  mundum  fusum,  et  valet 
contra  scabiem.  Mortuum  vero  est  quod 
fusum  est  in  cannis,  ut  invenitur  in 
apothecis. 

Additio.  Sulphur  igneam  habet  natu- 
ram,  ipsum  liquelit  ut  gumma,  et  totum 
fumus  est. 


§  Li. 

Quid  sit  auripiginentum,  pA  unde 
nascatur  ? 


Auripigrnentum  est  lapis  mineraiis, 
et  sic  lit.  Sterquilinium  terrestre  in  ca- 
vernis  terrae  per  longam  decoctionem 
transit  in  substantiam  auripigmcnti.  I)u- 
plex  est  in  eo  viscositas  :  alia  subtilis, 
aiia  grossa  :  una  tollitur  per  abiutionem 
et  decoclionem  ejus  in  urina,  alia  per  su- 
blimationem,  ut  inferius  dicetur. 

Additio.  Auripigmentum  est  calidum, 
comburens,  nisi  candidetur.  Auripig- 
mentum  sublimatum,  cuprum  in  argenti 
spcciem  dealbat  :  idque  super  salis  gcm- 
nwe  partes  quatuor,  duabus  salis  armo- 
niaci  appositis,  superius  inferiori  super- 
pone  :  habens  itaque  tertio  commutatio- 
nem,  videbis  optatum. 


§  16. 
Quid  sit  arsenicum  ? 


Arsenicum  est  de  materia  subtili,  co- 
lorem  habens  sulphureum,  et  est  lapis 
rubeus  :  natura  ejus  est  sicut  auripig- 
menti  :  llos  ejus  erit  albus  et  rubeus  :  de 
facili  sublimatur.  Duobus  enim  niodis 
albilicatur,  scilicet  per  decoctionem  et 
sublimationem. 


ij   17. 


Quod  sal  armoniacum  sit  duplex. 


Sal  armoniacum  duplex    est,   scilicet 
naturale  et  arlificiale.  Naturale  est  quod 


O) 


o4 


D.  ALH.  MAG.  ORD.  PK.ED. 


invenitur  in  ierra  duplex.  scilicet  album 
et  rubeum  :  quorum  tamen  ulrumque 
extrahilur  de  minera  dura  et  clara,  sa- 
porem  habens  vehementer  salsum,  natura 
ejus  calida  et  sicca.  Est  etiam  lavativum, 
mundificativum  et  subtiliativum.  Artili- 
cialc  est  melius  nafurali  in  opere  nostro  • 
et  ipsum  est  nobilius  omnibus  salibus, 
et  convertit  Mercurium  in  aquam,  quan- 
do  cum  eo  assatur  et  leritur,  et  mittifur 
in  ahquo  loco  humido  ad  solvendum  :  et 
cum  ipso  ferrum  et  plumbum  solvitur. 
Ipsum  quoque  est  oleum,  quod  conj^ela- 
vit  siccitas  iguis.  Xatura  ejus  est  calida  et 
humida,  et  est  spiritus  subtilis  ad  elixir  : 
nam  sine  ipso  nec  solvenfur,  nec  in^re- 
dientur. 

E\  sciendum  e.st,  (|uod  per  ipsum  non 
doalbantui  corpora,  nec  rul»ilicanfur,  nec 
transulistiinfiantur  sicut  per  alios  spiri- 
tus  :  sed  ipse  dat  aliis  intruifum.  et  pur- 
gat,  et  mundificat  corpora  a  ni^^redine  : 
tuiu'  rcrmquit  ibi  .>>j»irilus  cuni  corpori- 
bus  j)crmistos,  rl  coadjuviit  eos,  et  posl- 
ea  reredit. 

Annirio  .\(jua  salis  armoniari  subli- 
mati,  vfl  non,  scd  jur  lillium,  \tl  jdu- 
ries  j)cr  pannum  sublilr.m  ct  spissuiii  co- 
lali  cuilibet  corj)ori  calcinato  in  aiiutl 
corpus  fusile  jira-bet  iuj:rcssuMi,  >i  illiid 
calcinatiini  Stej)i>  in  eo  iiiibibatur,  rt 
postmodum  congelelur,  i-l  iiltiiiiu  pulve- 
ri/.etur  tt  dissolvatur.  Inde  crocus  fer- 
ri  hoc  inodo  j)r;iparaliis,  ar;;eiilo  auri 
opliiiii  tincturaiii  j^ra-bct. 


§  1«. 

Qiitii  v(th'iit   so/  inininniir,   ft  ijuomoiln 
pr.fparetitr? 


Sai  coiiiintiiif  esl  clavif.'fr  hujus  Jtrtis, 
quia  claudil  et  aperit  omnia,  el  siiu'  illo 
nullnm  opus  .Xlchimia'  perlici  potcftt. 
1'rapaialur  uufiiii  sic  :  Artij)e  de  i-o 
quaiituiii  vis,  ct  sulve  ijisum  in  inorta- 


riolo  cum  aqua  calida  movendo,  donec 
solutum  sif,  tunc  cola  per  pannum  spis- 
sum  in  vas  lineum,  el  quod  remanet  su- 
pra  lundum,  iferum  cum  aijua  calida, 
sicuf  |)rius,  solve,  donec  totum  sit  solu- 
luin.  Tunc  aquam  illam  coque  in  vase 
vitreo^  aut  plumbeo,  aut  cupreo,  donrc 
aqua  evanescat,  et  sal  revertatur  in  prio- 
rein  statum.  Tunc  accipe  illud  sal,  ef 
pone  in  ollam  novam  ad  furnum  calci- 
nationis  (olla  debet  rlaudi)  el  sicca  opti- 
lue,  et  serva  usque  dum  doceam  te  qua- 
liter  debes  solvere  et  distillare. 

ADnnio.  Xon  debet  lieri  in  melallo, 
quia  non  est  bonum,  uf  expertus  sum, 
sed  in  vase  terreo  plumbalo^  ul  dicil  (ie- 
ber  in  libro  de  I^erfevtionis  investiijn- 
lione  \\\  particula  prima  :  «  Dissolve  sal  iii 
aqua  calida,  dissolufum  distilla  per  fil- 
trum.  distillatuin  congela  iii  vase  apto 
cum  lento  ifiiie. »  Alii  postea  j)onunt  in 
furno  calcinationis  aut  jiaiiis,  el  siccant 
ojitiine,  et  servant. 


J5    II». 
Aiiua  siilis  cujusiibet. 


I'it  auteiii  sal  fiindens  sic  :  itccijie  sal 
de  pictuviu,  et  tere  luinute  iii  mortarin 
rii|)rru  :  posleu  imj)le  qiiatuor  vebicus 
iiiuloninus,  rt  li-^a  illus  cum  cordu  |)er 
colliim  ut  noii  re>j)ireul  :  |)ostea  habea.<« 
rutabuiii  jilenum  aijiiu  j)luviuh,  et  j)one 
iiuiiiii  baruluin  iii  traasversu  cacubi,  ad 
quiMii  su»j)t'iuh's  luuK  vesicaK,  et  sub- 
iiicr^e  in  aquu  usque  atl  culluiii,  ct  ibi 
diiiiitlc  j)i'r  diciii  iiuturalciii,  ileinde  e\- 
fialie  ct  colii  aqiiaiii,  c.\lra  (|UUlii  ilitUH 
rcjicrieh  :  el  (|uod  iion  cHt  disMoluluni  re- 
poiie  in  cacaho  jier  aliuiii  dicin  ul  |)riu.s. 
et  tot  vicihuM  fuciuM,  (juouitque  tuluN  »al 
rcKolvutur  in  %quum,  po!«tea  distilla  et 
cungcla  .  po»ti>a  con^elatuiu  pone  iii 
piitto  lerreo  HU|icr  i^^nciii  carhonuiii  uii- 
dique  a'-(cn^um,  hene  taiiicii  prius   lu 


\ 


IJIiKLLLS  DE  AL(:iM.MIA. 


O^) 


tiito,  et  tunc  diniitte  in  iyne  aut  furnu 
quousque  ignis  exstinctus  sil  :  et  post- 
quani  infriyidatuni  est,  aperi  tuuni  sal, 
quod  erit  ut  metallum,  et  hoc  Gat  sep- 
tem  vicibus,  et  non  minus. 


§  20. 

Qiiid  valeat  sal  alkali,  et  quomodo 
pneparetu)'  ? 


Sal  alkali  est  qui  spectat  ad  arfem 
istam,  et  quando  bene  praeparatus  ost, 
tunc  solvit  omnes  calces  corporum  in  so- 
lidani  massam.  IVatura  ejus  est  calida  et 
humida.  Fiat  autem  sic  ;  Recipe  cineres 
quercus  putridse  in  magna  quantitate, 
vel  cineres  clavellatos  proprie,  quae  lia- 
bentur  ad  pannos  abluendos,  et  contere 
minulissime,  et  accipe  sextam  partem  de 
calce  viva,  et  misce  simuL  et  pone  pan- 
num  spissum  super  tinam,  et  desuper 
pone  cinerem  cum  calce  mistum  quari- 
tum  pannus  capere  potest,  et  funde  de- 
supcr  aquam  ferventem,  et  cola  in  lixi- 
vium,  donec  totam  amaritudinem  ex- 
traxeris  :  et  luuc  dejice  istum  stratum,  et 
pone  alium,  et  huic  fac  sicut  priori.  Ha- 
bita  autem  tota  aqua,  mitte  residere  in 
eodem  vase  usque  mane,  et  distilla  per 
tiltrum  :  tunc  decoque  eam  in  caklario, 
donec  aqua  evanescat,  et  non  det  fu- 
mum  :  tunc  permilte  inirigidari,  et  erit 
lapis  durus,  quod  dicitur  J/Aa//,  id  est, 
f«x  amaritudinis  :  et  tunc  accipe  hunc 
salem,  et  pone  in  ollam  usque  ad  me- 
dium,  et  pone  non  clausum  iu  iornacem, 
et  dato  ei  in  primo  lentum  ignem,  quo- 
usque  bulliendo  non  insaniat  sive  sa- 
hat)  :  postea  da  illi  fortiorem,  quousque 
totum  rubescat  et  liquescat,  sicut  cera  : 
tunc  defunde  cum  forcipe  in  aliam  ollam 
incontinenter,  quia  ?!  aliquid  tardaveris, 
non  poteris  effundere,  quia  cito  indura- 
bitur  :  et  tunc  habebis  salem  allvali 
album^  quem  pone  in  vase  vitreo  in  loco 


calido  et  sicco,  quia  si  in  loco  liumido 
poneres,  solveretur. 

Additio.  Fiat  autem  aliler  sic  sal 
alkali :  Ilecipedecinere  cujusdam  herba-, 
quae  dicilur  Soda,  et  bene  mole,  et 
bulli  in  oilam  cum  aqua,  et  fac  transire 
per  caligam,  sicut  claretum,  semel  aut 
bis  :  deindc  distilla  per  liltrum,  postea 
pone  in  potto  terreo  novo,  et  ad  lentum 
igncm  congela  primo,  deinde  augmenta 
ignem,  quousque  beae  congeletur  :  tunc 
ponatur  in  loco  mundo  et  sicco. 

Alumen  faseolum  ilicitur  alumen 
alkali,  alofor,  et  cinis  claveilatus,  aut  ex 
eo  factum. 

Alumen  jameni  lere  et  solve  in  tribus 
libris  aqute  urinae  distillatae,  deinde  di- 
stilla  per  filtrum  novum,  deinde  congela 
album,  postea  teresuper  marmor,  deinde 
rora  aliud  marmor  cum  aceto  distillato, 
et  pone  alumen  illud  tritum  desuper  in- 
clinando  marmor  ab  una  parte,  ut  cadat 
in  vase  vitreo  aqua  clara,  et  terrestreitas 
maneat  super  marmor  ut  terra  alba,  et 
hoc  fiat  in  loco  frigido  et  rorido,  et  po- 
natur  in  vase  vitreo  bene  obturato  :  Iianc 
aquam  potes  congelare  in  levissimo  igne 
humido  :  et  cum  hoc  alumine  fixatur 
spirilus,  et  cum  hac  aqua  lavantur  cor- 
pora  calcinata. 


?i21, 


Quomodo  alumeii  albificalur,  et  solvitui 


in  aquam 


Accipe  de  alumine  quantum  vis,  et  pone 
usque  ad  medium  vel  miuus  in  ollam, 
et  claude  vas,  et  pone  in  furnum,  et  pri- 
mo  da  ignem  lentum,  et  postea  iorlem, 
et  permitte  siccari  per  diem  integruni- 
in  tali  igne  :  postea  extrahe  quum  fuerit 
mfriddatum,  et  invenies  alumen  albius 
nive.  quod  serva.  quia  ex  ipso  fit  aqua 
ad  album,  super  lapidem  marmoreum  in 
loco  frisrido  et  humido. 


336 


D.  ALB.  MAG.  ORO.  PR^D. 


Additio.  Hoc  modo  dicto  potest  resol- 
vi  aliimen  quodlil)et  in  aquam  :  vel  te- 
rendo  cum  pauco  salis  armoniuoi  subli- 
mati,  vel  positum  ad  dissolvendum  su- 
per  marmor,  aut  in  fimo,  aut  in  vapore 
aqucC  calidte,  aut  aliter. 


vas  cum  materia  pone  in  furno  siccari, 
dum  panis  fuerit  extractus,  vel  factus  sit 
modicum  calidior,  et  ibi  dimitte  per  tu- 
tam  noctem,  etin  mane  reperies  siccum  : 
et  baec  pi-a^paratio  dicitur  exsiccatio. 
Qua,*re  in  Aristotele  de  Pcr/fcto  niatji- 
steriu. 


■)0 


Qiwmodo  atramentum  rubificntur,  et 
solvitnr  iii  af/uam  ? 


(Jluomodo pneparatui  tartarum,  utolcum 
fiat  eu-  illo,  quo  calces  solvuntur  ? 


Atrnmenluiii  esl  terra  ni},'ra,  odorem 
habens  sulpbureum,  cum  crematur  in 
igne  :  mulalur  ejuscolor  niger  in  rul)cuin 
per  calcinationem,  quem  numquam  amil- 
tit  dec.netcro.  Recipe  alramenti  trili  quan- 
tum  vis,  el  pone  in  ollam  usque  ad  me- 
dium,  vel  ad  summum,  et  rlaude  cuni 
coopertorio,  et  ar^illa  iinias,  r\  desicca- 
tum  jiime  In  birno  caleinationis,  el  d.i 
ij^nem  [»iimo  kMitum  per  tri'S  borus,  pD.st- 
ea  iorliorcm  liibus  boris,  doncc  t(tta  olla 
rubescat,  ct  in  tali  calure  slare  pcrmillc 
per  diem  ct  noctem,  el  rave  nc  Ii(|uclial, 
postea  pcrmille  infri-^idari  ct  exliabe, 
tunc  babebis  atraincnluin  riibrum,  quod 
vocaliir  //o.v  atrainniti.  Mcscrva  erp» 
nain  qiiundo  soliitiim  csl  in  a(|iiaiii.  luin 
nibili(anlur  spiriliis  cl  corpora  ciim  eo 
coloic  lubeo.    (|iiriii  iiiitiii|iiam   aiiiillcnt. 

AnniTio    ad    |taiii;.'rapliiiiii    supcrioreiii 
de  Alumiiw. 

Aliiincn  pluiiuc  mt   prapar.ilui  .     I.n 

miimlc,  cl  coqiic  in  vrina  |iur^ala,  cl  im- 

ponas  lantuin  .i(|Uic  vrin.c,  i|iiod  Mipeid 

alumcii  dc  duubus  di-ilis,  cl  i'o(|nc  (|U(t- 

usqiic    alnincn    sit   dissolulum    in   aijiia, 

postea  disUIIa  ixi  lillniin,  deindc  con-c- 
...  ~ ' 

lu  et  sicca  intcr  duas  pulcllu.s  tcrrea»  .hu- 
per  Icntuni  x^ncm.  Kt  sic  debes  .siccare 
res,  quas  non  polcs  ud  solcin  siccarc  ni>i 
sint  spiritus:  (|uiu  coruin  e.xhircalio  esl 
aliu,  ct  sic  jil  :  l»oue  eum  in  vusc  undi- 
que  claiiso,  pr.clcrqiiam  su|»crius,  \\\)\m\ 
parvuin  foraiii'n  ad   (|nuiilitalcm  piji.  ct 


Tartarum  est  rcs  qua*  multnm  valel  ad 
istam  arlem,  quod  sic  praeparutur  :  Re- 
cij)e  turturum  crassum  rubei  vel  ulbi  vi- 
ni,  el  imple  e\  eoollam.el  cluude  :  [>osl- 
cu  jionc  in  turnuin,  et  du  ij^nem  j)riino 
lcntum.  posteu  fortiorem  :  boc  fuc  Iribus 
diebus  cl  nodibus,  ilu  (juod  olla  rubescal, 
|)ostea  extrulie  el  reserva,  et  docebo  le 
oleuin  fucere  ex  eo,  cum  (juo  S(dvere  jiot- 
eris  omnes  culces  cor[»orum  ct  spiiilnum 
in  u(juum,  d  ijisu  esl  unnin  dc  relinucu- 
lis. 

.\ui>tTi(».  .Non  est  boiuiin  iinjtlcre  ollum 
in  forli  igne,  el  buc  sum  e.\j»crtus  j>lu- 
rits 


S  24. 

fjuomodo  vnide  stris  fit,  et  ijuomodo  ru- 
liificatur,  et  super  omnia  vatet  ad  nr- 
IfUi  i.stain  '.' 


Viride  .rris  f.ic  sic  :  Lumime  htis  jiri- 
ino  cum  sule  urinoniuro  et  iiiclb-  restulutiM 
junctii'  ^UHpenduntnr  sujier  vaporeM  aceli 
forlis  in  ullu  furli,  el  cluude  vuble  bene 
ne  uliijuu  mudu  rcsjiiret.  ct  jioiiutur  in 
loco  culidu,  ut  ucetuiii  evajiurel,  et  per- 
iniltatur  sturc  tribtih  bebdomudibus,  vel 
(juiilnur,  puiilea  ujieri,  el  iiiveiiieH  viride 
ii-ris  udliiercre  UmiiiiH:  quod  nbradt*  et 
scrvu,  cl  iteruin  susjiciide  luiniiiuh  super 


LIBELLLS  DL  ALCHL>nA 


337 


acetum  sicut  prius,  donec  totaliter  con- 
vertantur  in  viride  seris  :  postea  ad  ignem 
positum  calcina  per  orania,  sicut  de  atra- 
mento  docui,  et  erit  color  rubeus,  qui 
numquam  destruetur :  qui  quando  solu- 
tus  est  in  aquam,  cum  ipso  corpora  et 
spiritus  rubiilcantur  colore  perpetuo  :  et 
ipsum  est  unum  de  retinaculisspirituum  : 
et  in  ipsa  aqua  sunt  secreta  multa. 

Additio.  Vel  lic  lit  jbs  viride  :  Hccipe 
limaturae  Veneris  libram  unam,  vitrioli, 
salis  armoniaci,  ana  libram  semis,  de 
omnibus  cum  forti  acelo  fac  pastam,  po- 
ne  in  vase  vitreo  iu  llmo  equino  :  ibi 
putrcfiet,  et  efficietur  viride  teris  no- 
bile. 

Flos.  Tolle  palellam  mundissimam  de 
teramine,  et  suspendas  super  acetum 
acerrimum,  et  pone  ad  solem  immobili- 
ter :  post  quatuordecim  dies  aperies,  et 
tolle  ipsam  patellam,  colligesque  Qorem, 
et  facies  jatim  mundissimum.  Nota  quod 
Geber  dicit  iii  libro  Fornacmn,  in  cap. 
Lunae,  quod  Venus  dcbet  esse  purgata 
et  dissoluta,  et  ex  ea  extrabitur  sulphur 
mundissimum,  tingens  et  fixum. 


brium  finum,  bonum  :  exercitare  ergo,  et 
invenies  veritatem. 

Et  nota,  quod  cum  in  cinabrio  tibi  vi- 
sum  fuerit,  quod  vas  incipit  superius  su- 
dare,  a])eri  valde  caute,  et  videbis  fumum 
croceum  e.vhalare,  «|ui  post  niodicam  iio- 
ram  transformabitur  in  colorcm  rubeum 
sive  cinabrii  :  postea  accipe  lignum  et  in 
ampullam  mitte,  et  extraho,  et  videbis  ; 
si  satis  sit,  tunc  permitte  iiifrigidare. 

Additio.  Sed  primo  lavelur  mercurius 
cum  cineribus  et  sale,  et  per  transilum 
rari  panni.  Similiter  etiam  sulphur  bul- 
liatur  in  vrina,  et  aceto,  auferendo  nebu- 
lam  supernatantem,  et  post  exsiccelur, 
scilicet  per  unum  dieni  in  aceto,  et  se- 
cundo  in  urina  decoquatur.  Sed  vidi  in 
scriptis  istam  :  Recipe  duas  partes  mer- 
curii,  tres  partes  sulphuris,  quatuor  par- 
tes  salis  armoniaci.  Haec  llermes. 


?5   26. 


Quomofh  et  unde  fil  azurium 


§   2o. 


Quomodo  fiat  cinahrium.  ct  de  quo  ? 


Cinabrium  est  res  nobilis,  quse  ad  ar- 
tem  spectat,  et  vocatur  usifur  :  fitque  ex 
argento  vivo,  et  sulphure,  sic  :  Recipe 
mercurii  partes  duas,  et  sulphuris  tertiam 
partem,  et  contere  ad  modum  vermilio- 
nis,  et  pone  in  vas  vitreum,  auguslum 
habens  collum,  et  beue  linias  ubique 
cum  argilla  ad  spissitudinem  uniusdigiti, 
et  desiccatum  pone  super  tripodem^  et 
obstrue  os  vasis  bene,  et  da  ignem  len- 
tum  fere  per  dimidium  diem  :  post  vigora 
igne  melius,  ct  sic  assa  per  integrum 
diom,  donec  videas  super  fumum  ru- 
beum  exire,  tunc  permitte  infrigidare,  ex- 
trahe  et    frange  vas,   et   invenies   cina- 


Rtsi  azurium  non  sit  necessarium  in 
arte  nostra,  tamen  de  eo  ponam  doctri- 
nam.  Recipe  duas  partes  mercurii,  etter- 
tiam  partcm  sulpburis,  et  quartam  par- 
tem  salis  armouiaci:  ha;c  contere  sicut 
docui  de  cinabrio,  in  vase  vitreo  positum  : 
assa  per  omnia  ut  cinabrium  :  et  cum  vi- 
deris  per  fumum  vitrum  blaveum,  tunc 
satis  est  :  et  cum  iufrigidatum  fuerit, 
fran^e  vas,  et  invenies  azurium  uobile : 
tunc  contere  super  lapidem  sine  aqua, 
et  habebis  ex  eo  expensas  tuas. 

Additio.  Aliqui  dicunt,  quod  vas  vi- 
treum  debet  manere  aperlum,  donec  ma- 
teriffi  humiditas  exhalata  fuerit  super 
iynem.  Vidi  in  quodam  tractatu  circa 
poiidus  a/urii,  viginti  duo  pandera  mer- 
curii,  octo  sulphuris,  et  quatuor  salis  ar- 

moniaci. 

Item,  vidi  in  alio  tractatu  poni  ununi 
pondus  salis  armoniaci,  duplum  sulphu- 


r.o8  TX  ALB.  MA(1.  oRH.   PR.+.D. 

ris  vivi,    tiipluni   inercurii  :  lutato   vase  formalum  ad  modum  baciui  non  habou- 

ponatur  in  timo  triduo,  postea  decoque,  tem  rotunditateni  vcd   lonyitudinem,  sed 

ut  supra  Hermes.  prius  pone  ollam  mai;nam  super  lapidem, 

Adhuc   alius    modus:    Recipe    libram  vel  super  duos  parielcs  e\  ari;iUa,  ex  al- 

unam    mercurii,    sulphuris    uncias   qua-  titudine   unius     spaniue,    el    suj^or   illos 

tuor,  salis  armoniaci  uncias  duas:  con-  pone  ollam,  ita  quod  os  ollae  super  unum 

tere  et  sublima,  et  liet  azurium  ultrama-  parietem  jaceat,  el    iundus  super  aliuin, 

rinum  lento  i-jrne.  tt  tunc  depone  vasculum  cum  cerussa  in 

Alius    niodus  :  Recipe  mercurii  dracii-  medium  olla'.  el   illud  cooperi   cuni  aiio 

mas    duodecim,     sulpliuris    vivi    dracii-  vfise  sii)i  aplo.  et  da  piimo  ientuin  ignem, 

mas   (juatuor,   saiis  armoniaci  draciimas  cl  postea  fortiorem  per  dimidium  ilicni  ; 

tres.  tunc  permille   infrigidaii.  el   invenies  (  e- 

Aliler  :  Hecipe  duas  parles  inercurii :  russam  aiiciuanlulum  rubeain.  Ilerum  fac 

terliam   partem   sulpiiuris,     ct    octavam  sicut  prius,  terendo  per  diinidium  diem, 

partem  salis  armoniaci :  puiverizentur  et  lunc    extialie.    et   invenies    minium   bo- 

ponantur  in  vitro  lutato,  et  slrictum  col-  nuiii. 
ium  liabente,   delur  mediocris    ignis   [tev 
diinidium  diem :  el  tuiic  fortis,  et  iutttur 

foramen,    et    si    biavius  fumus    cxiveril,  Ji    20. 
satis  est,  elc.  .Milii,  viginii  duo  poiuiera 

mercurii,  sulpburis  octo,  salis  armoniaci  (Juoinodi)  fil  iniitiuin  tlc  cineie  phnnfii '/ 
(|uatuor  ;  et  lial  per  omnia  sicut  nsifur. 

Accipc  (dlaiii   il   j)oiit'  sujier  duos   pa 
rietes,  sicut  ducui  sujiia,  «t  |diimbum  im- 
j^  27.  jituie,  el    da    ignein  btrlem  :   cum  lique- 

factuin  fucrit,  balicas   citclilear    fcrrcum 
Quoinodii  fit  rrrus.su,  i't  uitih-?  longum,    (um    (jutt   inoveas  contiiiue,  cl 

cilo  iiuinerctur:  el  boc  f.ic  taiinliu  diuicr 
inciiicrelur  totiiin  :  quod  iiifrigitlaUim  jici 
Oru.ssa  sic  lil ;  !{<  rijic  lamiuas  jduiiibi,  jtaniiuiii  iineuin,  vel  jicr  slricluin  cribruin 
et  susjiciidc  las  siipcr  vajiorcs  accli  for-  rxlrabe  (ju(»d  rcinauseril  :  ilerum  jirojicc 
lis  in  nlia  forti,  et  <  laude  vas,  cl  jiiinc  in  in  idlain  iiiovcndo  ul  jirius,  ibmec  toluiii 
bico  calido,  ct  pcr  oinnia  fac  sicut  fecisti  rciligutur  iii  |tulvcrcm  Miblilciii,  quciii 
de  viride  ieris,  ct  invcuics  cerus.saiii  bi-  iteruiii  iribiatuni  sujicr  lajtidciii  ileruin 
iiiinis  adli:erere:  i|iiaiii  colligo  el  »erva  tere  cuin  aqua,  cl  tlc  ipso  j)er  oiniiia  fac 
duncc  babcas  niagnaiii  quaiitilatein,  cl  ut  docui  de  cerussa,  lcrcndo,  ussando. 
iudc  fac  miiiiiiiii  ,|,„„.,.  |,a|R'as  iiiiniuiii. 

AiMUiitt.  .Miiiiuiii  ctiHiii   sn  lit .    Aci.ijic 

quiiiijue  aul  si-x  iibr.is  Salurni,  iii  quitli- 

bct  ptittii,  ct  fa(  ias  funili    licne  caliduin. 

>i    -^>  cl    iiiole    ferruin  iiitiis,   cuiiiiuiii,   u^qiii  - 

qiiu  veniul  tdtillii  iii  jiiilverciii,  el  (liiiiil 
(Juoinodn  fif  ininiuin  ilr  rt^russa?  |,-  quiesceroduaH  liorns,  tuin-  ilibtcnijicra 

iii  vrina,  et  pone  Ircs  boruK  »u|ier  i^iiciu 

iii  jiollo  bciie  caliduiii  jier  oclM>aiii  jiar- 

Miniuiii  ilrrrrus.su   sic   lil;   rcnjssnin      lciii  uiiiuH  b(»riF,  cl  diiiiilte  i^Miciii  diini- 

lcrc  bciii'  jjij|„.,.  lajiideni  (  uiii  u^jua,  («t  fuc      iiui  jicr  sc  ij)!<uin,  luiic  liubct  rubcuiii  co- 

inde  qiiasi  pasliJla.  i»  jiiinc  in  \as  lictilc      lorciii  :   el   jioHleu  oj)ortcl    ilciuiii   tererc 


•1 


i 


MBKLLUS  DK  ALCHLMIA, 


5S9 


super  unam  mensani,  ct  iterum   mittere  bet,  loralur  et  commisccatur  cum  illis, 

in    cannas,    et  ibi   dimiltere    per   unum  donec  de  eo  aliiiuid  non  appareal,  ct  su- 

diem  ad  lentum  ignem  compctenler :  et  per  iynem  lcnlum   af|ueitas  rcmovetur  : 

factum  est.  qua  recedcnte,  et  sccum  aqucitas  mercu  - 

Aliter:    Recipe    tcrtiam    partem    salis  rii  recedil,  sicut  in  sequcntibus  sublima- 

gemma?,    duas  partes  arsenici  rubei,    ct  tionibus  spirituum  doccbo. 
tantumdcm  argcnti  vivi,  et  miscebis  si- 
mul,  et  facies  minium  inde. 

§   31. 


§   3(1. 

Quid  sif  sublimnlio,  et  quot  modis 
potest  fieri  ? 


Sublimatio  aulcm  rei  siccse  pcr  ignem 
est  elevatio  cum  adba?rentia  sui  vasis. 
Sublimatio  vero  diversilicatur  secundum 
diversitatem  spirituum  sublimandorum. 
Qusedam  vero  fit  cum  ignitione,  ut  mar- 
chasitae^  magnesia?  ettuti»  :  qusedam  ve- 
ro  cum  ignitione  mediocri,  ut  mercuriiet 
arsenici :  quaedam  cum  igne  remisso,  ut 
sulpburis.  Qutedam  vero  sublimatio  mer- 
curii  est,  ut  fiat  dcspoliatio  terrestreita- 
lis  illius,  et  aqueitatis  mutatio.  Est  au- 
tem  ingenium  separataterrasuperlluasae- 
pius  commista  cum  rebus,  cum  quibus 
affinitatem  non  habet :  et  sublimationem 
ipsius  ita  reiterare  saepius  :  et  horum  ge- 
nus  est  calx  corticum  ovorum,  ct  mar- 
moris  albi,  el  vitrum  tenuissime  tritum, 
et  omne  gcnus  salis  pra^parali :  ab  istis 
vero  mundalur,  ab  aliis  vero  non,  nisi 
fuerint  in  pcrfectione  corpora,  sed  cor- 
rumpunt  potius,  quia  sulpbureitatem  ha- 
bent  omnia  talia  qua'  cum  ipso  in  subli- 
matione  ascendentia  opus  corrumpunt. 
Et  propter  hoc  si  sublimas  a  stanno  vel 
plumbo,  post  sublimationem  ipsum  con- 
spicies  nigredine  infectum  :  crgo  melior 
est  sublimatio  per  ea  cum  quibus  non 
convenit:  melius  aulem  esset  cum  eis 
cum  quibus  convenit,  si  sulphureitatem 
non  convenit.  Modus  autem  remotionis 
aqueitalis  est,  ut  quando  commiscctur 
.cum  calcibus  cum  quibus  sublimari  de- 


Quid  si(  calcuKiHo,  i-l  quol  modis  jial 


Calcinalio  autem  est  cujuslibet  rei  pcr 
ignem  pulverizatio  ex  privatione  humi- 
dilalis  partes  consohdantis.  Calcinanlur 
autcm  corpora  a  sua  perfectione  dimi- 
nuta. 

(^alcinationes  etiam  sunt  divers*.  Cal- 
cinantur  corpora,  ut  sulplmreitas  illa  de- 
fcedans  et  corrumpcns  delealur  :  combu- 
ritur  enim  omnis  sulphureitas  ex 
quacumque  re  adusliva,  quse  sine  calci- 
natione  deleri  non  posset.  Specialis  enim 
mollium  scilicet  corporum  per  cam  ea 
indurare,  sed  manifestius  imprimitur,  et 
citius  induratur.  Causa  vero  calcinationis 
spirituum  cst,  ul  melius  ligantur  et 
citius  solvantur  in  aquam  :  (juia.  omne 
aenus  calcinati  lixius  est,  et  facilioris 
sublimationis,  quam  non  calcinali.  Cor- 
pora  crgo  mollia  per  ignem  de  facili 
possunt  calcinari  :  corpora  vero  dura  pcr 
ignem  vchemcntcm,  sicut  in  line 
docebo. 

Additio.  Luna  calcinatur  sic  :  Rccipe 
unciam  unam  Lunae  purissimae,  aut  plus 
quantum  vis,  de  qua  fac  laminas  tenues 
sicut  ungues  manus,  et  tertiam  parlem 
salis  communis  communi  praeparatione 
praeparati,  et  calcinati,  et  quartam  par- 
tem  de  mercurio  sublimato,  ct  fac  pulve- 
rem  de  dicto  mcrcurio  ct  sale  simul 
trilis  :  postea  caementa  dictas  laminas  in 
sublimatorio,  poncndo  primum  lectum 
de  diclo  pulvere,  ct  secundum  lccturn  de 
laminis  dictis,  et  conscquenter  Icctuatim : 
dcinde    fac    sublimationem    cum     igne 


360 


D.  ALB.  MAG    uHD,   PR.ED. 


lento,   donec   tola    humidilas    dictarum 
rerum     mislarum    evanescat    :    deinde 
claudc    bene    oriticium,     et    augmenta 
ignem  per  diem  naturalem  :  et  cave  ne 
removeas    vas   ah   igne   immediate,  sed 
diniitte  infrigidari   per  tres  horas  :   noli 
aperiro  vas  donoc  sil  frigidum,  <|uia  cx- 
halarent  spiritus  :  ct  dum   vas  rsl    friyi- 
dum,    rcmovo,    et     fxlrahc    mercurium 
suhlimalnm    ohirum    ut    crvstalhim.    (>t 
pone  ad  partem,  postea  extrahc   lAiiiam 
tuam  cum  sale  communi  rehctam  semi- 
calcinatam,    et  tere  simul  saleni  et   l,u- 
nam   semicahinatam  super  porfirium,  si 
lieri   possit  :  si  teri  nun  possit,  pone   in 
cassola  vitrea,  «t   <  um  aquis  ferventilms 
separa  totum  sal,  donee  nihil   salsedinis 
ad  linguam  sentia«i  :  tunc  desicca  cahem 
relictani   in   fundt»  parupsidis,  et  calcina 
iterum  cum  novo  sale  et  mercurio  suhli* 
mato  quinquies  vel  sexies,  Et  in  qualihet 
vice    post    caleinationem     lava     calcem 
Lume,    dunee  nihil    salsedinis    in  lin^'ua 
sentias,  et  Luna  tua  calcinata.sit  alhissima 
el  mundissima,  ut  radii  stellarum,  taliter 
rjuod  si  fundas  parlem  dictiu  eahis  cum 
borace,  vel    nitro  cum  hono  sale  alkali, 
invenies  Lunam  tuam  eonversam  in  au- 
rum  alhnm. 


33. 


ii  \V1. 


Qiiid  si/  rtnii/ulalio,  tl  uil  iiunl  fint  \' 


Cinufulatii,  autem  est  liquorosa»  rei  ad 
sohdam  mass.im  pn-  Iiiimiditalis  priva- 
tionem  ivduclio.  tiausu  vero  inventionis 
•'jus  esl  iiieivuiii  induratio,  et  inedjeinH- 
ruin  solutaium  ah  aqiieilale  illis  admislu 
ahlutio  :  coa-ulatur  aulem  ineivuriuH  e\ 
Irequenli  illius  j.iieeipitatione  cuiii  violen- 
lia  ud  i-nis  usperitatem.  Asperila.s  uulein 
iKuis  illius  aqueilalem  removel,  et  hoc 
lit  ii.  lon;:o  vuse  el  urctu. 


Quid  sit  fij-io,  et  quot  modis  fiffciutiir 
corpora  ? 

I'.st  autem  fi.iio  ici  fu-ientis  ali  i-r.e 
ronveniens  aptatio.  Cuusa  vero  inventio- 
nis  ejus  est,  ut  omnis  tinetura.  ..mnisquo 
alteratio  perpetuetur  in  altero,  el  nou 
imiletur  :  li^^untur  enim  eorpora  a  per- 
h'ctione  diminuta  per  ealcinationem, 
quando  solvuntur  a  sulphureitale  volante 
el  corrumpente.  Ki-untur  enim  sulphur 
et  arsenioum  duohus  inodis  :  uno  luodo 
per  iterationem  suhlimationis  super  illa 
in  aliis,  vel  quousque  stenl.  Ki^untur 
1'tiam  >pirilus  alio  inodo,  scilieet  euiii 
aquis  metallorum,  vel  cum  oleo  tartari, 
sicut  dicam  inierius. 

.\uiuTio.  Uecipe  mercurii  snhlimali. 
salis  armoniaei  una,  suhlima  seplies.  vel 
(piousqiie  hindalur,  tunc  iii  hiiido  mane- 
hil  lapi>  :  ilhiin  tere  et  stilve  in  hico  hu- 
mido,  etliat  aqua  :  cum  islu  uqua  imhihe 
ar>eiiicuin  nielallinum,  lunc  solve  lum 
aeeto  distillatu,  et  distdla  septeni  vieihiis, 
aiit  con^'tda,  et  solve,  liet  lapis. 

.Vr.senicuiu  uutem  lit  iiictallinum   hin 
dendo  euiii  diiuhiis  partihus  suponis  ulhi, 
et  una  arseniei.  .Miter  lit  iii  lihro  Fonui- 
nim  apud  (i(  heruiii  :  ibi  vide,  si  vi.s. 

Sublinia  iiiereuriiiin,  aut  sul|diur,  aul 
ursenieum  pra^paiala.  uul  pliiiu  illonim 
simiil  eum  salf  lartari,  uul  sule  petrif, 
aut  armoniaco,  et  hoe  liat  lolies,  quous- 
qiic  si.iil  jjxa,  (hiiide  e.xlrulie  sal  eum 
aqiia  i-alida 


tjuid  sit  sululio,  it  i/uut  mudi^  f\m  . 

Sotutiu  uutem  e»l  cujuhjibet   lei  ciilci- 
uula*  in  aquuiii  ies(»lutio.  Ouutu  vtro  iii. 


LIHELIJS  DE  AIXIILMIA.  oP.l 

venlionis  cjus  ut  suum  intrinsecum  llat  calcinali  antc  iinciam  unam  :  pulverizen- 
extrinsccum,  et  e  conlra  :  ct  ul  convc-  tur  ct  misceanlur,  addatur  vice  post 
nicns  sit  ad  distillandum  :  sic  enim  puri-  vicem  uncia  una  n^.crcurii,  conterantur 
iicatur  omnis  cjus  corruptio.  Fit  aulcm  ad  invicem  supcr  aspergendo  acetum 
solutio  aut  caliditatc  et  humidilate,  vel  distillalum  parum,  ut  melius  forlificctur, 
frigiditate  et  humiditate,  sicut  in  sequen-  vel  quod  melius  cst  paruui  aquse  forlis  : 
tibus  doccbo.  quia  melius  forlilicahitur,  postca  pone  in 

Additio.  Aliqui  solvunt  postquam  fuit  sublimatorio.  Et  si  suhlimatorium  fuerit 
calcinatum,  cum  tanlo  sui  ponderis  de  de  vitro,  liat  mcdianlibus  cineribus,  et 
sulphurc  iii  crucibulo  clauso  cum  aqua  lutum  sit  de  creta  pulverizata  cum  farina 
aut  succo  limonum.  dislcmperala  cum  alhumine  ovorum.  Et 

si    sublimatorium     fuerit    tcrreum,    fiat 

super  carbones,  et  sit  lutum  de  argilla, 

calce  viva  cum  stercore  cquorum,  cum 

§  35.  aqua  salis  et  papyro  optime  madefacto. 


Quid  sit    disiillatio,    et    quomodo,    et 
quare  ? 


%  36. 


Distillatio  Siuiem   est  vaporum   aquo-  Quid  sit  ceratio,  et  quomodo  fiat? 
sorum  in  suo  vase  elevatio  :  diversifica- 
tur  autem,  quia   quaedam  est  sine  igne, 

qusedam  vero  cum  igne  :  quae  cum  igne  Ceratio  autem  est  rei  non  fusibih"s  et 

est,  duorum  generum  inveni{ur:qu8edam  siccae  moUificatio.   Ex  hoc  patet,    quod 

vero  per  elevationem,  ut  illa  qu»  sit  per  causa  inventionis   ejus  est,  ut  quod  in- 

alembicum  :    qusedam   vero  est  per  de-  gressionem    non  hahebat   ex  privatione 

scensum,  ut  ea  quse  lit  per  cannam,   et  liquefactionis  in  corpus  ad  alterationem 

per  ignem  vasibus  superpositum,  etc.  (seu  incerationem)  moUificetur,  ut  fluat, 

Causa  vero   generalis  cujuslibet  distil-  et     ingressionem     habeat.     Putaverunt 

lationis   est  purificatio  liquorum  a  fsece  quidam    cerationem   ex  oleis  liquidis  et 

sua.  Yidemus  enim  rem  distillatam  pu-  aquis  debere  fieri,  sed  erroneum  est  :  in 

riorem  effici.  Causa  specialis  aquse  purse  nullis    enim     tota   humiditas    invenitur 

fuit  imbibitio  spirituum  et  medicinarum  melius   quam   in   sulphure    et  arsenico. 

mundarum  :  ut  si  quando  egemus  imbi-  Modus  autem  cerationis  per  illos  est,  ut 

bitione,   aquam   puram  habeamus,   quse  totiens  per  rem   cerandam  multiplicctur 

fsecem  post  illius   resolutionem  non  ha-  eorum  sublimatio,  quousquc  in  illud  hu- 

beat  vel  dimittat,  qua  medicinae  nostroe,  miditatem  invenientcs,  fusionem  bonam 

et  spiritus  mundali  infici  possunt  :  causa  pra^stent :  hoc  autem  non  liet  ante  illo- 

vero  inventionis  distillationis  cst  quse  per  pum  perfectam  mundationem  ab  omni  re 

descensum  cannse   fit  olei  puri  in  natura  coirumpente.  Sed  mclius  mihi  videtur, 

sua  extractio,  quando  per  sensum  oleum  ut  eorum  olea  prius  ligantur  per  oleum 

in  natura  sua  combustihile  haberi   non  tartari,  ct  cum  illis  oleis  fiat  omnis  cera- 

poterat,  ut  patet  in  petroleo.  Dislillatio-  tio  compelens  :  el  haec  dc  his   suficiant. 

nis  autem  quse  per  filtrum  perticitur  in-  Additio.  Geratio  quidem  est  nccessaria 

ventionis  causa,  est  solius  aquse   sereni-  in   omnibus     Elixiribus    tam    spirituum 

tas.  quam  lapidum,  quam  corporum  :  in  hoc 

Additio.    Sublimatur  mercurius    sic   :  concordant    omnes    Philosophi.    iModus 

Recipe  vitrioli  exsiccati,  salis  communis  ccrationis  est  talis  :  Ceretur  corpus  donec 

XXXVII  3*^ 


5G2 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  PR.f^D. 


appareat  ut  ccra  mollis,  et  natet  desuper 
aqua  :  solve  in  phiala  sub  fnno,  post 
dislilla  semel,  et  remove  faecem,  quia  est 
aliquanlulum  nigra  :  deinde  gela  in  for- 
nace  parva.  Signa  transinutationis  sunt, 
si  suniatur  parum  de  illo  Elixir  post  con- 
gelationem,  pone  in  cruciljulo  super 
ignem,  si  fundatur,  csl  honum  :  si  non. 
redeas  ad  rcgimen. 


§  37. 

Quomoflo     mercurium    jir^epdrabis,     /7 
supcr  nivcm  dealhdbis  ? 


Itecipe  de  mercurio  libratn  unam,  el 
conlere  super  lapidem  sic  :  Hecipe  cal- 
cem  corlicis  ovorum,  sive  calcern  mar- 
moris  alhi,  sivc  viride  a'ris,  ct  jKtne  ex 
eo  super  lapidem,  et  superrundr  acelum 
forte,  et  conlere  in  |)astam  :  postea  ap- 
pone  de  mcrcurio  parum,  rt  contere 
donec  niliil  appareat,  et  iterum  parum 
a|qione  de  mercurio  et  ronlere  simul 
sicul  prius,  «•!  a|)pi»nn  |»nrum  di>  salc 
armoniuco  \A  tiTc  omnia  simul, 
donec  non  appan-at  mcrcurius  :  tunc 
facies  ex  lioc  frustula  ad  modiim  paslilla- 
lum.et  pone  in  vas  doncc  niliil  apparcat. 
Tunc  lac  cx  co  paslill.is,  el  ponc  in  vas 
fa<-tum  ad  modum  sculidla*,  ct  |>onc  ad 
siccandiiin  in  fornaccni  iiicdiocrilcr  culc- 
factam,  nc  per  iiimium  calorcm  iiiciru- 
rius  cvanescal.  I)c  mcrciirio  sil  lihra 
una,  dc  calcc  sit  lihia  una,  dc  salc  armo- 
niaco  esl  miMisiir.i  iil  Miiij)ir  sumas 
t.inliim  quanliim  de  calcc,  ct  quantiiin 
ih'  iiicrciirii) :  d  ihdicl  contcri  doncc  nihil 
a[)pari'atdc  mcrcurio.  (Juiim  autcm  hcnc 
desiccalurn  fuciil,  ilcriim  coiilcrc  si<Mit 
priiis  cum  accto,  doncc  non  npparcal,  el 
pone  ad  siccanduni.  Iloc  uulciii  cst  si- 
gnuin  |)erfccla'  conlrilionis,  qiiuin  ipsiiis 
purum  maihfacluiii  ciim  salivu  siipcr 
argentcuiii  dciiariiim  indc  linitiim  non 
ndhascrit    mcrcurius   :    si   autem  adlia;- 


serit,  non  est  bene  tritum.  Quum  autem 
satis  fuerit,  contere  minutissime  sine 
aliqua  defectione,  et  positum  in  sublima- 
tionem,  coopertorium  suporpone. 

IIoc  tamen  non  est  praetermittendum, 
quum  iinposueris  medicinam,  quia  su- 
perliciem  ejus  aeque  cum  penna  pecti- 
nando  :  et  sic  vas  clausum  cum  argilla  in 
conjunctione  vasorum  oplime  linias  ne 
respiret,  et  positum  super  furnum  subli- 
malionis  da  ignem  j)cr  dimidium  diom 
lentum,  donec  ista  huinidilas  evaporet  : 
quod  prubahis  superponendo  laminanv, 
doncc  exsiccelur :  eum  exsiccatum  fuerit, 
daude  cum  argilla  hene,  et  da  ignem  for- 
tiorem,  ct  iii  ullimo  da  iorlissimum  :  et 
cuin  nox  est,  permilte  infrigidari  :  mane 
apcri,  ct  quidquid  de  eo  vivum  facrit, 
a|)j)arcbit  in  supcriori  parto  aludel  :  al- 
lcra  vero  |)ars  jacchit  supra  fa»ces  sicut 
nix,  pulvcri/.ahilc  circa  paiietcs  infcrioris 
vasis,  aliquando  in  supcriori  vase,  illud 
collige  cl  rescrva  :  vivum  sicut  prius 
contcre  cum  fa'cihus,  el  suhlima  donec 
haheas  ipsuin  totum  mortuum  et  |)ulve- 
ri/ahilc,  ct  ita  contcre  loticns  el  suhlima, 
doncc  haheas  ipsiim  toliiiii  morluum  d 
pulverizabile.  Tunc  ullerius  no  ajtponas 
ei  aliqucm  liquorem,  quia  slatiin  recipe- 
rct  siiam  vivacitatem,  ct  lahor  tuus  ossct 
inanis.  Hecipe  tunc  dc  salc  pra'parato  ut 
docui,  ct  heiic  piira  cl  siccata  parle  uiui, 
ap[)one  partcm  dimidiam  mcrciirii  su- 
hliniati,  ct  ciiiii  manii  mixce  simtil,  ct 
ponc  illud  in  vas  suhliiiiaiidum.  ct  plaiiu 
superiiis  ct  claudc,  et  sublinia  sicut 
prius  :  iiiane  exlralie,  et  quo«l  suhlima* 
luin  est  collige  et  proha  :  hi  iii  fivcihuH 
aliqiiid  rcmaiiserit,  lupr  nolu  :  uccipe 
dc  fa'cc,  id  chI  dc  salc  parumpcr,  «'t  pone 
>upcr  carhones,  si  fumigal,  luiic  Heciindu 
dic  idcm  siihliniu  sicut  prius  per  (li«'iii, 
et  postca  cullige  dili.:ciili«r  vahle  oiiiiiia 
istu  sublimuta  :  ct  tcrtio  cum  novo  sulo 
pone  ud  «iihliiiiaiidum  :  et  sir  fac  i«i*'ut 
priii»,  ot  invcnics  supor  nivein  »h'albu- 
ttiin.  luno  proba  si  adliuc  in  i.cribu* 
aliquid  rciiiniinorit  :  ot  *\  aliquid  roinan- 
^erit,  subliiiia  doiiec  totuiii  hubea«  :  tunc 


!« 


LIBELLUS  DE  ALCIILMLA. 


o63 


accipe  iterum  novum  salcm,  et  fac  sicut 
prius  quatcr  vel  pluries  usque  ad  fixio- 
nem,  et  serva. 

Additio.  A  Talco  etiam  optime  calci- 
natur.  Magisler  Joide  IMoun  in  suo  mag- 
no  opereapponit  etiam  viride  a?ris,  quod 
tamen  est  contra  Geberum  in  capitulo  de 
sublimatione  merciirii  :  quia  dicit,  quod 
sublimari  debet  cum  liis  qute  sulpiiurei- 
tatem  non  habent,  etc. 

Modus  sublimandi  mercuriuni  melior 
omnibus  :  l{asis  in  libro  Divinalionis  qui 
est  vigesimus  tcrtius  de  septuaginta.  Su- 
me  sal  gemmse  parlem  unam,  atramenti 
iEgyptii  partem  aliam_,  quas  bene  teras  : 
deinde  super  eas  jace  argenti  vivi  quan- 
tum  ipscB  sunt,  et  totum  simul  bene  te- 
ratur :  deinde  ponatur  in  fundo  alludel 
pergamenum,  et  super  ipsum  ponatur 
sal  gemma  assatus,  cui  superponatur 
medicina,  postquam  illa  desiccata  fuerit, 
quod  nibilhumoris  sit  in  ea  relictum  :  et 
accendatur  sub  eo  prius  ignis  paucus  : 
deinde  augmentetur,  donec  argentum 
sublimetur  vivum  :  postea  ipsum  sume^ 
et  optime  tere,  et  sublima  ipsum  :  sitque 
caput  alludel  in  primis  amplum,  postea 
arctum  successive  et  magis  angustum, 
donec  redeat  sicut  palma  manus  :  subli- 
mabitur  enim  sicut  crystallus  in  partibus 
alludel  sub  scuto.  De  eo  vero  quod  est 
super  scutum,  non  (it  lapis,  sed  erit  pul- 
vis  albus  :  et  hoc  erit  septem  vicibus. 
Si  ergo  firmatum  sit  super  ignem,  et  ta- 
bulam  ignitam,  erit  bene,  et  si  non,  re- 
itera  sublimationem  cum  atramento  et 
sale,  ita  quod  super  caput  angustetur : 
ipsum  enim  curret  (vel  liseret)  et  facit  ta- 
bulam   albam,  et  argentum  merum. 

Si  ssepius  sublimaveris  mercurium,  in 
qualibetvice  debes  minuere  quintampar- 
tem  f«cum  :  si  cum  vitriolo  et  salc  subli- 
mes  ut  supra,  debent  assata  esse. 

Lutum  quo  juncturae  claudantur,  lit 
ex  cinere,  argilla,  sale  communi  dissolu- 
tis  in  urina.  xAliqui  cum  albumine  ovi  et 
calce  viva. 


§38. 

Quomodo  solvitur,  alhificatur,  ct  figatur 
sulphur  ? 


Primo  decoquatur  sulphur  in  aceto 
forti  per  diem  integrum,  sitque  bene 
prius  tritum  super  aufercndo  nebulam 
quoe  supernatat :  postea  permitte  siccari, 
et  tere  ipsum  et  pone  tantumdem  alumi- 
nis  pra?parati  ut  docui,  et  projice  in  vas 
ad  sublimandum  sicut  mercurium,  sciens 
quod  lantus  ignis  non  est  faciendus  sicut 
mercurii,  sed  remisso  et  lento  igne  subli- 
ma  per  diem  integrum  :  mane  cxtrahe  et 
invenies  sublimatum  et  nigrum  :  sublima 
secundo,  et  erit  album  :  sublima  tertio  et 
appone  saL  et  erit  albissinmm  :  itera  ejus 
sublimationem  tertio  et  quarto,  et  usque 
ad  fixionem,  et  serva. 

Additio.  Sublimatur  sicut  arsenicum, 
sed  majore  indiget  decoctione  et  longio- 
ri. 


39. 


Quomodo  alhificatur  auripigmcntum  ? 


Auripigmentum  debes  terere  et  deco- 
quere  uno  die  in  aceto,  et  alio  die  in  uri- 
na :  postea  appone  ei  tantumdem  de  fu- 
ligineferri,  et  misce  bene  simul,  postea 
sublima  ipsum,  per  omnia  faciendo,  ut 
de  sulphure  docui,  et  erit  album. 

Additio.  Auripigmentum  dicitur  arse- 
nicum  citrinum.  Auripigmcntum  aceto 
et  sale  prceparatum  quoad  serenum  sit 
exaltatum  :  quanlum  enim  ad  mundi- 
tiem  nullum  melius.  Rasis  idem  alibi : 
Sal  super  omnia  prieparat  ipsum. 


oOi 


1).  ALB.  M.\(..  Onn.  PR.ED. 


40. 


Quomodo  alhificalur  arsenicum 


Arsenicum  vero  est  ojusdem  naturii? 
cum  auripij^Mnenlo,  sed  non  est  necesse 
decoqui :  tere  igitur  l)ene  et  imbibe,  cum 
acetoforti  (Kogeriusdicit  «ce/o  dis/ilia/o, 
videas  ubi  loquitur  de  corporum  calcina- 
tione)  bis  vel  ter,  vel  quator,  et  tolies  de- 
sicca,  et  tunc  polest  servari  in  pulvere 
quod  erit  aptuin  ad  caUinandum  corpo- 
ra  :  si  vero  vis  sublimare,  terc  bene  per 
se,  et  appone  sibi  lantum  de  fuligiue  fer- 
ri,  et  sublima  septies  vel  pluries  per  om- 
nia,  ul  dc  mercurio  «locui,  <'t  erit  alltius 
nive. 


Quomodo  i)r,vparn/ur  snl  armuniacum  ? 


Sal  armnniacum  sic  sublima  :  tcre  ip- 
sum  bene  cum  tanto  salis  communis  bc- 
nc  pripparati  sine  nmni  li()uon',  «'t  pnni' 
ad  subliniandum  cuiii  Ifiitn  i|j;n(>  |icr  tros 
lioras,  postea  cum  f(»rli  i^^^nc  jtcr  dicm  : 
maiie  e.xtralic,  ct  ipiod  sublimatum  csl 
reserva,  ct  pcr  (iiiinia  fai  ul  tU'  mtTcurio 
docui  :  iiim  eisdcm  (alibi  iiovIh)  fifribus 
subliina  bis  vcl  ttr,  ct  serva  a«l  partcin. 

Addiiio.  I)c  salc  (-oiniiiuiii  pr.eparato 
dissoluto  iiii-cra  salcin  armonincuiii,  ct 
posl  incerationcin  «iesiccu  :  el  hnc  lolios 
fac  inccrando  el  dcsiccando,  quousi|ui' 
sal  arinoniaius  rccipiat  (li*  aquu  sulis 
quaiituin  ipsum  csl  :  tunc  co  utcrc.  Salj 
armoiiiai-o  solulo  in  uccto  ct  ilislillalo 
pcr  lillium,  ct  siccalo  ad  solcm  upponc 
tantumdcm  salis  combusti  in  (iutcu  ct 
cincribus  calidis  ct  siinul  tcraiilur,  abs- 
que  alia  imhiltitione  subliinelur,  ct  crit 
sufficienlcr  pra-parulum  ad  omnem  dis- 
p')sitioneiii  :   qiiod  prolialnr  hi    liqiicx  l 


absque  fumo  super  laminam  ignitam. 
Iliec  Rogerius  Bacon. 

Alii  subliinant  cum  sale  gemma  :  sed 
iilud  sal  debet  esse  optime  siccatum  ante 
ignem,  et  cum  sale  armoniaco  subtilissi- 
me  trilum. 

Alii  sublimant  cum  sale  communi,  el 
Taico  [tiicparalo  insimui  trilis  strato  de 
saie  communi  pra^paralo,  el  in  circuitu 
subiimatoiii,  el  sul)iiinatur  bene  qualcr 
aut  ([uiuquies. 

Pnepara/Kf  salis  armoniaci  secundum 
Hasim  :  Recipe  de  saie  armoniaco  cry- 
staliino,  tcre  cum  tanlo  spuinaj  maris  et 
saic  nitro,  el  ipsum  subiima,  (in  fundo 
alliidci  pergameiiuin  pone,  cl  super  slra- 
tum  saiis  assali)  ct  sumc  suMiinalum, 
coque  i[isum  positum  in  cannis  io  aqua, 
soivetur  enim  :  distilla  ipsum,  aut  solve 
i[tsiim  in  vesica,  vel  in  ixisli  feilis  super 
aquam,  et  distilla  ipsuin,  el  e.x  eo  o[U'ra- 
rc. 

Saicm  arinoniacum  livum  solvere  est 
dilli(  ilc  :  iinbibc  ergo  ipsum  ex  aceto  et 
inliuma  in  limo,  solvetur  enim,  et  dislil- 
la  i[)8um.  Kt  cuve  ti))i  nc  totam  assumas 
a(|uam.  scd  tantuni  (|uantum  |)osuisti 
de  s|)irilu  quem  soivcre  voluisli,  elc. 


^  12. 


/:"/  tjua  suhs/an/ia  fiat  iynis  ? 


Ilabila  doclrina  dc  subiimalionc  spiri- 
tiium,  rcstat  jam  viderc  de  ignis  subslan- 
tiu  :  dico  ergo,  (juod  igni»  dcbet  essc  dc 
carlionibus  duplici  de  cuUHtt  :  |)rima  c»t. 
(iiiia  minor  csl  labor  «ul)jicero  curboncs 
(|uam  ligna  :  seciindo,  quia  Ii;:na  dant 
fiiiiiiim  inultum,  ct  pro^tlcr  fumum  non 
bciic  [losHct  considerari  :  lindcrciilur  u  ca- 
lore  igniH,  ut  Kuqiius  coittin^Mt,  (|uundit 
nrgilla  noit  est  Itonu,  et  quundo  vasa  non 
sunl  bene  combusta,  el  cum  Hcindunlur, 
stntim  eril  lumus  albus  :  quod  fucilr  vi- 
detur  HuptT  ignem  qiii  lit  de  carbonibus, 


LIBELLUS  DE  ALCIILML\. 


3G5 


et  quum  vasa  fumiganl,  stalim  deponan-  Tameii  cum    islis  salibus  fit  multa  di- 

tur  ab  ignc,  alias  amilterclur  sublimalio.  stillalio,  et  salium  sublimatio,  et  cum  fae- 

Unde  cavendum  est  ne  liat.  cibus  reduclio,  el  inaquam  ab  eis  distil- 

Nota  quod  supcrius  vus,  scilicet  allu-  lalam  resolutio,  et  hoc  cum  spirilu,  et 

del,  debet  esse  devitrealum,  inferius  vero  absque  illis  vasis  duplicatis  :  el  aliquotics 

non  est  necesse.  Solet  cliam  quandoque  in  septima  sublimalione  spirituserit  llxus 


medicina  in  scutella  indurari,  qua3  uon 
potest  sublimari :  unde  non  est  dubitan- 
dum,  scd  sccundo  tcri  dcbet  et  apponi 
parum  plus  de  faecibus,  ct  subtiliter  su- 
blimari,  el   erit  bcne  sublimatum. 


cum  aqua  virtute  salium  in  fundo  cucur- 
bitae,  ut  lamina  ignitioncni  sustinens  :  et 
aliquoties  in  quarta  sublimatione  aqua 
eral  fixata  pro  quarta  parte  sui,  et  opor- 
lebat  addere  aliam  pro  fixatione  spiritus 
complenda. 

Aliqui  dicunt,  quod  ponendo   mercu- 

rium  sublimatum   super  laminam   stan- 

neam  vel  ferream  in  cellario,  statim  ver- 

tetur  in  aquam,  quam  per  dissolutiones 

et    congelationes    res    facilius     fixatur. 

Aqua  abstracta  ab  albuminibus  ovorum, 

et    deinde   rectificata   a  calce  corticum, 

Fixatio  sulphuris :  Pulveriza  illud,  et      alumine  jameni,   et  sale  armoniaco  ana 

liga  in  panno  lineo,  et  bulli  in  aqua  cum      unciam  unam,  est  summe  fixativa  spiri- 

calce  viva,  primo  ponendo  calcem  usque      tuum  super  omnes  aquas,  ut  infra  sequi- 

ad  medium  vasis,  et  residuum  implendo      tur. 


i3. 


De  fixatione  spiriiitwn,  caput  additum. 


cum  aqua  communi,  et  fac  quod  sacculus 
non  tangat  fundum  vasis,  sed  stet  in  me- 
dio,  scilicet  bene  ligando  supcrius  et  in- 
ferius,  apponendo  parvuni  lapidem  ut 
descendat  et  bulliat  sic  viginti  quatuur 
horis,  vel  circa,  super  novam  aquani  ca- 
lidam  superponendo,  dum  aqua  dctcceril: 
deinde  extrahe  tuum  sulpbur,  et  fac  bul- 


Mercurius  iteni  fixabitur  hoc  modo  : 
Tere  in  mortario  mercurium  sublimatum 
cum  tartaro  et  sale  communi  crudi,  et 
tunc  sublima,  ct  ilerum  tere  et  sublima, 
et  continua  usquc  decies,  vel  pluries,  re- 
novando  in  singulis  contritionibus  sal  et 
tartarum  :  et  exinde  fixabitur  mercurius, 

Fixaturquoquemcrcurius  in  cucurbitis 


lire  in  aqua  dulci,  ut  purgetur  a  calce,  et  duplicatis  in  uno  die  cum  oleo  tartari  su- 

factum  est.  perfuso,  faciendo  lentum  ignem  duabus 

Aqua  fortissima  ad  fixandum  omnem  horis  primis,  postea  fortificando  continue 

spiritum  :  Primo  rectifica  aquam  lapidis  per  diem,  quousque  nihil  liquoris  ascen- 

occulti  albi,  scilicet  libras  qualuor  cum  dat,  quod  probatur  discooperiendo   cu- 

libra  una  calcis  corticum  ovorum  inhu-  curbitam  autapericndo  foramen,  aut  de- 

mando  et  distillando,  et  hoc  fac  sa^pius  :  super    imponendo    virgulam    corili    ad 

dcinde  in  illa  aqua,   scilicet  in  una  libra  tentandum  si  in  fundo  sit  adhuc  liquor  : 

cum   dimidia  appone  uncias   duas   salis  quia  si  sit  durum,  tuncest  fixatum  :  quod 

communis  preeparati  in  secundo  gradu,  si  non  sit,  forlifica  ignem  tribus  horis, 

et  uncias  duas  salis  alkali   optime  prae-  postea  dimitte  infrigidari,  extrahe,  tere, 

parati,  et  unciam  unani  salis  armoniaci  imbibe,  et  coque  seplies. 
quater  sublimati,  et  unciam  unam  albu-         Aqua  mercurii'.   Sume  de  salc  armo- 

minis  plumse  coagulati  post  suam  pra?pa-  niaco,  et  dc  maris  spuma  parlcs  sequa- 

ralionem  :  et  omnes  isti  sales  dissolvan-  les,  quas  bene  teras,  et  asperge  de  eis  in 

tur  in  ista  aqua,  et  cum  ista  fixa  omnes  cucurbita  una,  et  pone  argentum  vivum 

spiritus  in  cucurbitis  duplicatis  vasa  bene  desuper,  et  quod  ex  eo  remanserit  involve 

lutando.  Hopc  Arnoldus.  ipsum  et  distilla  cum  igue  debili :   et  di- 


506 


D.  ALB.  MAG.  ORD.  PR.ED. 


slillabilur  inpriinis  aqua  alba,  in  qua  non 
est  utililas  :  poslea  igncin  paruniper  vi- 
gora,  et  distillabilur  aqua  argenti  vivi, 
sive  fuerit  in  principio  vivuin,  aut  subli- 
malum.  Oinnes  sales  fixati  tixant  mercu- 
rium,  siniiliter  et  sal  armoniacus  fixat  si- 
mul  sublimando,  quousque  mercurius 
fundatur. 

Fixatur  aulem  mercurius  cum  sale  al- 
kall,  et  cum  calce  corporum,  aut  cuin 
utroque,  et  hoc  in  igne  temj)erato,  et  va- 
sc  ad  hoc  apto  :  quia  ignis  temperalus 
est  humiditatis  conservativus  ad  fusio- 
nem  :  excessivus  vero,  fusionis  turbati- 
vus,  seu  impeditivus. 

Fixari  potest  mercurius  subliinando 
inter  duas  sculellas  bene  sigillalas, 
alternatim  vertendo  et  ponendo  scutel- 
lam  inferiorem  superius,  cl  superit)rem 
infcrius  quatuordecim  aut  quindecini  vi- 
cibus,  el  tunc  fixabilur.  Aliqui  dicunt, 
quod  lioc  d«'bet  licri  in  va«ip  ffrreo,  v{ 
isle  modus  est  per  ordinem  ignis. 

Si  vis  spiritus  sublimatos  fixos  facere, 
solve  calces  corporum  cuiii  acjua  s.ilis 
armoniaci,  A  ex  hac  aqua  imbibc  vos, 
quia  erunt  lixi :  quia  rationc  culcis  fi-^un- 
lur  sjjiritu.^J,  ut  imjuit  Hart-n. 

FUatio  sulis  an/iuniari :  Lulceni  vi- 
vam  imjiasta  cum  albo  ovorum,  el  fuc 
quuijuc  duo  crucibula,  el  conclude  in 
eis  salem  armoniaciim  in  j)ecii8  defra- 
clum,  et  ciicumda  cum  dicta  j»asta,  cl 
desi<  ca ;  jnjstra  fac  sibi  aliam  lunicam 
de  luto  saj)i»'nli;e,  rl  dc.sicca,  et  sej^ili 
in  cincrilius  calidi-i  j>cr  tluos  dies  et 
noclcs,  cl  cril  lixum  :  lunc  dissolve  in 
uquam  calidain,  ct  si  vis,  colu  et  con- 
gelu,  et  erit  jiuruin. 


Ilic     incipit    a/ierirc    t-t    docere    secreta 
hujus  artis. 

J.ini  ilucui  le  culligere  diver.sos  llores 
plenos    odoramentorum     bonorum,     iu 


quibus  redolet  sanilas  et  pulchritudo 
cum  gloiia  hujus  mundi :  hic  est  flos 
tlorum,  rosa  rosarum,  et  lilium  conval- 
lium.  Lietare  ergo,  juvenis,  in  ado- 
lescentia  tua,  et  collige  flores,  quia  in- 
troduxi  te  in  hortumParadisi :  facias  ergo 
ex  ipsis  coronam  capiti  tuo,  ut  gaudeas 
et  fruaris  deliciis  Iiujus  mundi. 

Aperui  ergo  tibi  nunc  sensum  :  nuuc 
faciam  le  intelligere  secreta  liujus  artis, 
et  quod  diu  celatum  est,  uuiic  mani- 
festabo  in  lucem. 

Superius  ergo  sublimare  el  culligero 
llores  ij)Sorum  docui  :  niinc  vero  docebo 
ipsos  planlare,  ut  fructum  multum  alVe  - 
lant,  ct  Iruclus  ijisorum  in  a?lernum 
pcrinaneat.  Ducebo  tc  tlgcrc  jiulveres 
sublimatos,  ut  in  ignc  possint  perma- 
iicre  et  corjioribus  adunari  el  permisceri, 
et  lioc  duobus  modis. 


?5  4j. 

///(   tlocet  /itjere  puiteres,  ut  cum  corftO' 
ribus  peruiisceantur. 


Accijie   ergo    de  quoijue    horuni    vo- 

lucris  librum  unam  vcl  duas  sinc  omni 

alia  rc,  cl   |)oiic  in  \  as  lixionis,  quod  sit 

lormaliim  siijicr   foraininibus  c\   ar^illa 

bonu  \itrcuriorum  ad  sjiissitudincm  di- 

giti,  el  noii    sit  vitreutuin,  et  cluude  ri- 

mus    cum     ur^illu     bonu,    scilicet   lutu 

.sujiiuntiit*  :  quo  fuclo  j>une  sujier  furnuiii 

sublimutiunis,  et  du  iguem  jier  dieni  iu- 

tcgrum  :  ct    si  tiit  U'sta.H,  qiianlitas  ignis 

t»it    HJcut  mcrcurii   sublimuti  jiost  meri- 

dicm  :  manc  uutcm  fucto,  verle  quod  est 

sii|)crius  (leorhuiu  :    hoc    fuc    ud    niiniKi 

du.ibus   vicibus  :    tuiic  uj>tM'i,   el  vidc  si 

jiulvis    cst    tixus    huc  luodo  :    INiiie   dc 

i|isu    jiarum  siijicr    curboiieH,   hi  dul  lu- 

iiiiim,  noiidum  cst   iixuH  :  ni  autein  iion 

fiimigat,    luiic  uht   fi\uh  :    et  lioc  eht  hi- 

gnuiu  dc  uiuni  »jiiritu.  Si  auteiu  iiuu  e^t 

fixuH,    repoiio  Mupcr  furuum,  cluudendu 


LIBEIJXS  DE  ALCm.MFA.  ?ifi7 

ipsum  vas  sicut  prius,  et  da  ignem  per  sod  post  scptiinam  oongelationem  dcbet 

quinque  dies  :  vel  tamdiu  quousque  au-  poni  super  iapidem    marmoreum  lu  oel- 

dias  sonum   in  vase,    quasi  lapiilos    ca-  larium  valde  liuniidum,  ita  ut  inclinatus 

dentes,  quod    ssepius   contingit,  quando  sit   lapis,    ut  quidquid  resolverit,  slalim 

est  nimis  exustum:  (alibi  dicitur,  ut  pro-  dcscendat  in  vas  vilreum  superpositum. 

betur  super  iaminam  ignitam  si  fundatur  Solvantur     alio      modo     spiritus  .  in 

et  currat,  vel  non  det  fumum.)  aquam,  scilicet  per  aquam    salis  armo- 

Secundus  modus  est  cum  imbibitione  niaci,   quae   sic    lit  :    Pone    ipsum,    vel 

olei  tartari.  Fit  autem  sic  :  Recipe  arse-  quemcumque  alium   salem  praeparatum 

nicum    sublimatum,    vel     sulphur,    vel  super  lapidem    in  foveam   resolutionis, 

auripigmentum,  et  contere  super  lapi-  vel  in  ccllarium  vitreum,   et  statim  re- 

dem  cum  oleo   tartari,  quousque  totum  solvitur  in  aquam  :  cum  hac  aqua  pul- 

liquidum  fiat:   postea  pone   in  phialam  veres    sublimatos    solvendos  tere.    Hoc 

vitroam,    et    pone    ipsam   in    cineribus  nota,   quod  postquam  sublimatus    iucrit 

cribratis  per  cribrum  bene,  et  pone  vas  mercurius,  numquam  misceri  debet  cum 

cum  cineribus  super  furnum  distillatio-  aliquo  liquore,  uisi  cum  aqua  salis  com- 

nis,    et  da  ignem   primo  lentum  valde,  munis,   vel  armoniaci,  vei  oleo  tartari. 

quasi  vorando,  ne  vas  frangatur.  Postea  Tere  ergo  pulverem  cum  hac  aqua  sep- 

cum  calefactum  sit  vitrum,  fac  majorem  ties,  et  toties  desicca  :  postea  pone  pul- 

ignem,  et  sic  desicca  medicinam  in  vase  verem  tritum  super  lapidem,  et  sine  du- 

aperto,   si    vis,     sed   melius   concluso  :  bio  cito  solvetur  inaquam,  quam  reserva 

quod     superponas     alembico     recipiens  ad  distillandum :  corpora  vero  calcinata 

aquam  ab   eo  distillatam,  quia  ad  mulla  eodem  modo  solvuntur  ut  spiritus,  sci- 

valet.    Desiccata    medicina   frange   vas,  licet  flos  seris,  et  flos  atramenti,  de  qui- 

quia  alio  modo  non  poteris  excipere,  et  bus    per    omnia   ut    de     spiritibus    est 

invenies  pulveres  induratos  ut  lapidem,  faciendum,  et  quemlibet  per    se   ad  di- 

quem  tere  bene  ut  prius  cum  oleo  super  stillandum. 

distillando,  iterum  frange  vitrum,  et  ex-  Additiones.  Rursum  (ad  capitis  prin- 

cipe,  et  tere  bene,  et  pone  iu  aliam  am-  cipium  refer  hoc)  ad  omnem  solutionem 

pullam,   et    pone  in  fimo  equino  calido  sal  erit  necessarium. 

per   septem    dies,  et    tunc  solvetur    in  Rasis.    Oleum   aquilae  sic  fit :   Recipe 

aquam  :  tunc  pone  vas  in  cineribus  cali-  libram  unam  salis  armoniaci,    et    mole 

dis,   et  coagula  lento  igne  donec  indu-  superlapidem  cum  urina  quantum  suf- 

ret,    et    habebis    spiritus   fixos,    et  erit  ficit  ad  modum  pastce  :  tunc  fac  stratum 

tinclura    firma     et    permanens.    Projice  primo   de    calce  communi,  secundo   de 

ergo  de  hoc  pulvere  unam  partem  super  sale  armoniaco,   terlio  de  calce :  et  su- 

quinquaginta  partes  Martis  calcinati,  vel  per  salem  pone  calcem  ovorum  in  parva 

Yeneris,  et  erit  bonum  in  omni  mallea-  quantitate,   et    ad  ignera  pone  funden- 

tione  et  examinatione.  dum,  et  cum  lusum  fuerit,  depone  ab 

igne,  et  super  lapidem  pone,  et  <lissoIve 

oleum   infra   quatuor  dies,    et   pone  in 

vase  vitreo  et    serva.  Aliqui    impaslant 

sal    armoniacum,   albumen   ovi  et  cal- 

com,   faciunt  pomum,    et  lutant,  desic- 
Quahter  uno  modo    solvimtur  spintus     ^^^^^   ^^  ^^^^^^  j^  .^^^^^^  Argontum  vero 

in  aquam  .  vivum   numquam  solvitur,  donec  super 

ipsum  ingrediatur  sal  bonus,  desiccatus, 

Solvuntur  etiam   spiritus  duobus  mo-     aut  tritus,  aut  alkali,  et  exstingue  ipsum 

dis:  uno  modo  docui  cum   oleo  tartari,     septies,    et   postea  vivifica  ipsum    cum 


§46. 


5G8 


D.  ALB.  xMAG.  OJID.  PH.ED. 


aqua  calida,  ol  lunc  solvo  ipsum:  ot  nisi 
ita  feceris,  non  solvetur: 

Uasis.  Sumatur  aqua  salis  armoniaci 
subliniati  ter  vel  quater,  et  imbihatur 
mercurius  sublimalus  ex  hac  aqua  pau- 
latiin  et  paulatim,  et  post  quamiibet  im- 
bibitionem  desicca  ad  solem,  vel  ad 
ignem  debilem :  post  claude  os  vasis 
firmiler,  et  pone  in  fimo,  et  slet  ibi 
seplcm  diehus  :  quod  si  non  sit  solu- 
tum,  renova  limum  per  septem  dics, 
donec  sit  aqua  clara. 

Oleum  ad  'mcerandmn :  liecipe  salis 
armoniaci,  salis  communis  ana  parlem 
unam,  et  duas  parles  calcis  vivae  non 
exstincta;  cum  pauco  sugminis  j)orci,  et 
in  vase  vitreo  poue  el  distilla  ad  leulum 
ignem  :  el  quando  cuinplela  est  distilla- 
tio,  iterum  repone  ad  distillandum,  et 
hoc  ter :  el  hoc  est  uleum  album  ad  in- 
cerandum  elixir,  et  ad  dulcilicandum  seu 
mullilicandum  calces  metallurum,  et 
omnia  quie  serviunl  ad  upus  alhum :  >cd 
lioc  non  dehel  hic  esse. 

Af/ua  ineicurii  lil  ad  uuam  uucium 
mercurii  cum  duaiius  unciis  a(|Uie  furtis, 
facta  de  duubu^  partibus  aluminis  pulu 
jameni,  et  alter.i  [larte  salis  petru'.  Ali- 
ter  sic  iit :  (luaj^^ula  mercurium  .>ul)limu- 
lum  fundeudo  seplies  uul  oclies  sluunum 
hulliens  super  ij)>um,  qualihet  vice  co- 
uperiendu  crucibuluu»,  ne  fumus  e.\tut, 
et  eflicitur  ni^-rum,  aul  culoiis  ulei  : 
deinde  tere  oj)time  .supt-r  marmur  cuui 
paucu  aquii'  salis  armuiiiaei,  et  pune  in 
limu  :  el  cum  ^uiuluin  fuerit  di>lilla,  aut 
per  lillrum,  aut  distill.ituriu  :  et  cum  huc 
U(jua  lit  eli.\ir  cum  culce  Luu;e,  el  arse- 
nio  suhlimatu,  et  uluo  alho  IMiilosupho- 
rum. 

Suip/iuri.s  dissnluliu  :  Accipe  munduli 
libram  uiiam  albi  .imi/.adir  sublimuli), 
t.intumdem  uceli  cuudidi  sublimuti, 
qiiud  quinipie  partihus  sulphuris  sil 
a'tiu.ile,  iu  cuiiu  piiiiatur,  tr.insmiitaiidu 
semper  die  tertio. 

Uams.  Ilahes  ud  lungum  in  .\ristulelo 
de  l'ir/i'ctione,  in  capilulo  sc/uirationis 
sul/)/iuris  :     .\mizadir     purteni     uuum, 


spumae   marinie  partes  tres,    duas  salis, 
urinae  partem  unam,  tere,  cribra,  in  cu- 
curbita    repone,    adjecto     vivo    argenlo 
quod  satis  est :   deinde    quoque  levc  et 
spaciosum    adbibito    incendium :    quum 
candida    manaverit    aqua,    ipsam  operi, 
necessariam    serva  :    inhumalio   sem[)er 
necessaria  :    cienum  quoque  ail  quatuor 
dies  transmutandum,  donec  quod  quieris 
ad  oculum  deprehendas.  Sed  [luto  istud 
Hasim   dixisse     corporis     dissolutiouem 
faciendam  [)ro  nujjori  opere :  ergo  nota. 
Mercurius   secundo  vel  (ertio  distilki- 
tus  ah  alumine  jameni  vel  roch«  solvi- 
tur  per  se  ipsum  super  marmor  in  loco 
rorido    vel  humidu  :    et   nielius  credo    si 
cum  crudo  [loneretur. 


(Ju(Jini)tio  rubi/icantur  spiritus  in  ai/uani 
ru/jeain  \' 


.Nuiu  \idendum  esl  quuliter  rubili- 
cuntur  s[iiritus  :  Hecipe  ergo  a(|uam  ru- 
heam  iitrumeuti  dislilliitam,  et  cum  i[isa 
iiiibihe  s|iiiitus  (lixos)  quus  vidueris  ru- 
hilicure,  se[ilies  tereudu,  imbihendo, 
ussuudu,  et  tiinc  [lune  ud  sulveiidum  su- 
per  laiiidem,  et  sulvelur  in  rubicundit- 
simum  aquam. 

.ViiiuMu.  .\i|ua  rubeu  iion  dehet  di-«tiU 
l.iri  [)er  distillalorium,  iiisi  si(  illu  cuJuk 
culur  esl  iixus  su|)er  i;;nem,  ulias  di»til- 
laretur  alba. 


{juoinodo  ai/uti  tiistillatur  du/tlicimoJu'/ 


hi^lilluliu  sic  lit  :  lV<ne  aquam  quum 
vulueris  (JiKlillure  la  va.s  distilluliuiii»,  vi 
{louu  vuii  iu  ciuerch,  ut  AUpru,  et  dibtillu, 


% 


\ 


LIHi:LLrS  \)K  ALnill.MIA 


;09 


et  hoc  (it  caliditate  et  sinceritalt!.  Si  au- 
teni    vis  caliditate   el  huniidilate  distil- 
lare,  pone  aquam  in  vas,  in  quo  cincres 
prius   fueiint,    sive    in  caldarium   super 
furnuni  dislillationis,  et  in  ipsam  aquam 
pone  fcenum,  et  dcsuper  vitrum,  et  lirma 
ne  declinct  ad  aliquam  parlcm,  sed  stet 
directe.  Et  summoperc  praecave,  ne  um- 
quam  frigidum  vitrum  ponas  in  aquam 
calidam,  vel  c  contra  :  aiioquin  frangc- 
retur,    el  amitteres    hiborem  tuum.    Et 
nota,    quod    quando    vas    vis    excipere, 
debes  permittcrc   infrigidari   cum  aqua, 
facta  distillatione.  Hoc  autem  caveas  in 
distillatione,  ne  aqua   bulliat  in  distilla- 
tione.  Etpcrhanc  doctrinam  distillalionis 
omnes   aquas   reserva  :    hoc  tolum   re- 
serva  quod  sequens    doctrina  et  forma 
ostendit. 

Additio.  Aqua  corpoTum  :  Recipe  cal- 
cem  Solis  aut  Lunae,  ct  salis  armoniaci 
sublimati  ana,  et  insimul  contere  super 
hapidem  :  deinde  subhmetur  a  calce 
corporum  sal  armoniacus,  et  reitera 
septies,  conterendo  et  subhmando  :  tunc 
pone  super  hipidem  ad  solvendum.  Ali- 
quitamenantequam  subhment,  imbibunt 
maleriam,  et  conterunt  cum  aqua  bora- 
cis  dissoluti  :  et  hoc  faciunt  septies. 

Ad  corpora  solvemhim  In  aqiiam  ; 
Corpora  calcinata  tere  cum  ana  salis 
armoniaci  et  calcis  corticum  ovorum  : 
tunc  pone  in  phiala  vitri  ad  lentum 
ignem,  donec  totum  sit  una  massa  :  in- 
frigida,  et  frange  phialam,  deinde  pul- 
veriza,  et  pone  pulverera  in  loco  disso- 
lutionis.  Sic  etiam  possunt  spiritus  su- 
bhmati  in  aquam  resolvi  super  marmor, 
vel  in  limo  eum  soepe  renovando.  Si 
vero  vis  reducere  in  sua  corpora,  con- 
gela  ad  lentum  ignem,  et  funde  cum 
attincar.  Aurum  calcinatum  cum  sale, 
per  acetum  acidissimum  solvitur  in 
aquam  rubeam. 


§  41). 


Ad  oleum  disii/laiidion. 


Distillalio  qua;  (it  per  descensuin  can- 
na;  talis  est  :  Sume  (ictile  vas  formaluni 
tali  forma,  ct  impone  cinercs,  vci  ra- 
diccs  :  vel  ligna,  vel  lapides,  c.\  quibus 
oicum  vis  distillare,  et  fac  fossam  in 
terra,  ct  in  ipsa  vas  pone  subtus  scut- 
ptum,  et  desuper  vas  cannce,  et  daude 
bene  ne  respirent,  et  permitte  desiccari  : 
tunc  obstruc  vas  desubtus  cum  lerra  : 
postea  fac  superius  igncm  ientum  per 
unam  liorani,  postea  fortiorem  augendo 
ignem  de  liora  in  lioram,  donec  dimi- 
diam  diem  compleveris,  et  permitte  in- 
frigidari,  et  aquam,  et  oleum  distillatum 
reserva. 


§  30. 
Coagiitalio  omnium  acjuarum  sic  fit. 


Coagulatio  vero  omnium  aquaruni  sic 
fit  ex  caliditate  et  siccitate  :  Pone  ergo 
aquam,  qiiani  desiccare  voiueris  in  vas 
vitreum,  liabens  angustum  colium,  et 
pone  in  cineribus  super  ignem  icntuni, 
et  coagulabitur  infra  sex  horas  in  lami- 
nam  albam  vel  rubeam. 


Quomodo  calcinanlur  Sol  et  Luna  7 


De  calcinalionibus  omnium  metallo- 
rum  videndum  est.  Et  primo  de  calcina- 
lione  Solis  et  Lume  :  Recipe  ergo  lima- 
turas,  cujus  eoruni  volueris,  et  positas 
in  aceto  per  novem  dies  exlrahe,  el  ex- 


370 


1).  ALB.   MACr.  ORD.  PR.^D. 


siccatum  tere  in  pulverem  :  postea  atTuii- 
(le  aquam,  sal  armoniacum  terendo  et 
siccando  sexies  :  et  tunc  pone  super 
lapidem,  ut  docui  ad  solvendum,  et 
dislilla,  et  serva  :  et  de  hac  aqua  pone 
ad  aquas  pulverum. 

Hoc  autem  nota,  quod  aquas  Solis  de- 
bes  ponere  ad  rubeam  aquam,  et  aquas 
Lunae  ad  albam. 


§  o2. 
De  Cncurhila. 


Cucurbita  est  vas  quod  debel  stare  in 
aqua,  usque  ad  juncluram  lirmalum  in 
caldario,  ut  non  moveatur  :  nec  cucur- 
bita  debet  tanj^ere  lundum,  «juia  fraii^a'- 
retur,  et  cum  aqua  minuitur,  infundas 
aliam  scilicet  ralidam  et  non  frigidam, 
quia  vas  frangerelur. 


i^  5;l 


Qiiomndo  raUinuntur  alia  uu-talla  '.' 


Accipc  laminas  ct  calffuc  eus,  postea 
linias  cum  a(jua  salis,  «juia  sal  corrodil 
«>mnem  liumidit:itein  corruplam,  tjuu;  esl 
in  t  orporibus,  t-t  pon»'  ibi  vas  liitib'  l«)r- 
matum  in  liunt-  modum  :  «'t  implc  lami- 
nis,  et  pon«'  in  furno  taUinationis  huper 
tripodem,  «t  suppoin-  tarbones,  et  fac 
ignem  fort«'m,  «l  sit  furnus  clausu»  ;  el 
cum  rub«'siunt,  tum-  cxstin^^uatur,  ita 
tanuii  ue  lluanl  :  «t  in  tali  calore  per- 
mittt^  ^tari',  «juousijue  per  igiiem  dcstru- 
antur  :  manL-  exliabe,  et  quod  cabina- 
lum  est  abraile  i't  serva,  et  qui»d  reman- 
serit,  ilcrum  linias  cum  aqua  salis,  fa- 
ciendo  «lonec  calcinatum  sit. 

Ai)i>iTi«»NK».  Cabinuti^)   Solis  et   Luna' 
lil  ]»er  amalgamulit»m'm  cujusvijj,    cuiu 


partibus  mercurii  el  salis  communis 
ana,  ponendo  super  ignem  lentum  conli- 
nue  movendo,  quousque  mercurius  cvo- 
larit  :  deinde  lava  cum  aqua  tepida,  et 
per  liltrum  distilla,  et  invenies  corpus 
tuum  in  calcem  redactum.  Calcinatio 
alia  Solis  et  Lunae,  et  aliorum  corporum 
babelur  in  Aristotele  de  Perfecto  rna- 
(jislcrio. 

Item,  Calcinatio  Solis  et  Luna^  duplex 
babetur  in  libro  fratris  Hogerii  Hacon, 
tjui  inlitulatur  de  Modo  coviponendi 
medicinani  per  cB(/uationeni  elemento- 
rum,  in  capilulo  de  calcinatione  corpo- 
rum,  ubi  etiam  ponit  calcinationes  alio- 
rum  corporum. 

Calcinatio  anri  :  Lunde  ipsum,  et  fac 
iiuie  laminas  tenues,  et  imple  crucibu- 
luin  ferreum,  cl  cooperi,  et  dimitte  fun- 
dtre  cum  sale  communi,  vol  armoniaco 
aliquuntulum  praqtarato,  ct  aceto  mali 
granati,  quia  pir  acuilatfia  salium  el 
aceli  leritur  in  pulvtrem  :  deinde  pone 
in  furno  panis  pcr  dieni  ct  noctem,  et 
extrabe  culcem  rubeam  citrinam,  cui 
non  est  [lar. 

Caleinatio  artjenti  '.  Kumle  ipsum,  el 
fucius  iiidu  laminus,  el  imple  crucibuluiu 
ferrcum  :  tunc  pone  in  crucibulo  suleiii 
coinmuiuin  trituiii  uliquanlulum,  pru>- 
paiatum,  donec  sit  iilemim  :  coopori  et 
ftinde,  (juia  cit«i  fundilur  beiielit  i«i  salis  : 
postfu  teiv,  quiu  eliuni  b«'iu'  teritur  per 
salem,  et  polie  in  furiio  puilis  per 
diem  et  iioctein  unuiii,  e(  uxtrubu  culcein 
Luiiu',  cui  uon  ost  pur. 

Culeinatio  pluntbi  :  IMumbum  fuiide, 
ut  exKtinguu  in  u«|uu  sulis  coiniiiuuis,  et 
aietu  ucerrimo  ulb«),  ilu  «|u«k1  huI  sil  uli- 
i|uanlulum  prapuralus  ct  soIutuH  :  pust- 
ea  extklingut;  iii  buiic  uquam  quu«Iru- 
gintu  vicibuH  plumbum  fusum,  «leiiule 
poni>  (tritum)  in  «illum  o|ipilulaiii,  «ru* 
dam,  argillatam  :  tticcu  in  furiu»  puiiiti 
p«r  (Ii«'iu  et  iu)ctelii  :  liiuiie  extralie  cul- 
ceiii  uivei  «-(»Ioris  poiulerosaiu  ut  sul. 

Caleinatiif  xtanni  :  Kuiule  el  uXHtiii^ue 
decuiu  viribuK  in  a«|ua  saliH  coiuiiiunift 
sululi  in  ucetu  ucerriiuo  ulbu,  iui»tu  cuiu 


LIIiELLUS  DE  ALCHrML\.                                        57I 

(luabus   unciis  mcUis  apuni,  dcinde  teie  cave  laniea  ne  Venus  per  niniium  calo- 

ct    ponc    in    ollam   in   lurno   panis  per  rem  fundatur  et  liquescat,  quod  sa-pius 

diem  et  noctem  :  extralic  calcem  Jovis.  conlinjjMl.  l*ostea  permitle  infrif^idaii,  et 

Calcinalio  ferri  :  Tere  et  imbibc  dc  excipe,   et   invenies  lotam   destruclam  : 

aqua  salis  communis  ct  aceto  sorbarum,  ila  quod  bene  terctur  in  mortario,  vel  la- 

et  mali  granali,  in    quo   solvatur  sal,   et  pide.   Terc  crgo   pulvercm,   et  reserva, 

sicca  decem  vicibus  in  cincre  :  post  natet  residuum  vero  quod  non  esl  calcinatum, 

cum  trituralione  forti   aqua  desuper  ad  iterum  illinias,  et  melius  calcina. 

mensuram  quinque    digitorum,  et  pone  ADnrrio.    Ablutio    aris    rubci   csl,    ul 

sub  limo  decem  diebus,  et  solvetur:  post-  asselur   cum    medictate  sui  de  auripig- 

ea  congela  aquam   per   diem    unam,  et  mento,   dcinde  abluatur  doncc  liat    pu- 

erit  tincta  :  deinde  tcre  et  pone  in  furno  rum,  et  fac  ipsum  descendere  donec  de- 

panis  pcr  diem  et  noctem  unam,  et  ba-  scendat  ita  album  ut  argentum  :  ct  mole, 

bebis  calcem  rubeam  sicut  sanguis  :  et  ct  uterc  co  :  si  non  ita  fuerit,  terc  ipsum 

est  calx  Solix,  quge  dicitur  Crociis  fcrri.  ct  lava,  et  fac  ipsum  descendere   donec 

Calcinatio   seris  :    Fac  seris   lamiuas,  sic  perveniat. 
suspende  in  aceto  forli  cum  tinaculis  in 
olla  posita  in  fimo  deceni   dicbus,  ex- 
trabe  et  rade  quod  iuvenies,  et  boc  iac, 

donec  finiantur  laminoe  :   deinde   abluc  §  55. 
cum  aceto,  et  frica  suaviter,  et  quando 

videris  aquam  aceti  optime  viridem,  cola  Quomodo   calx   corporum   reducilur   in 

per  pannum,  et  ftecem  projicc,  qua3  est  massam?  Require  etiam  in  libro  For- 

ejus  crassitudo  :  deinde  dimitte  residere  nacum  Geberi. 
et   cola,    et   accipe    subtilitalem   viridis 
seris. 

Calcinatio  argenti  vivi  ponitur  in  ca-  Reductio  vero  calcis  corporum  in  soli- 

pitulo  subUmationis  '.  tlam  massam  sic  fit :  Recipe  calccm  cujus- 

cumque  metalli  volueris,et  tere  optime  su- 

perlapidem,postcaIava  cum  aqua  calida 

bis  velter,  etturbulentum  ejice  :  cum  aqua 

§  5i.  pura   descenderit,  tunc  satis    est  :  tunc 

desiccatum  oplime  lere,  et  appone  aquam 

Quomodo   laminas    Veneris   calcinabis  ?  aluminis  jameni  mistam  cum  aqua  salis 

communis,   et   tere    fortiter,   et  imbibe 
cum  aqua  ilia  toties  imbibendo  et  desic- 

Laminas  Veneris  incide  ad  latitudinem  cando,  donec  fiat  calx  viva  et  alba  (et 

denariorum,  et  linias  cum  aqua  salis,  et  hoc    ad    album)   :    et    ita    removeantur 

pone  unum  ordinem  ad  fundum  crucibu-  omnia  sulpburea  accidentia  ab  ipsa,  quse 

li^    sed   prius    involvas    et   revolvas   ex  conlraxit   in   terra   :   poslea  lere  semel 

utraque  parte  cum    arsenico    prseparato  cum  aqua  alkali,  et  cum  desiccatum  sit, 

cuni  aceto,    et  ita  pone   stratum   super  pone  in  vasculum,  scilicet  crucibulum, 

stratum,  donec  vas  impleatur,  et  claude  et  claude  bene  cum  argilla,  et  fac  fora- 

cum  argilla  ne  respiret,  et  permitte  de-  men  parvum  in  una  parte,  ut  exeat  mas- 

siccari,    et  tunc    in    furno    calcinationis  sa  quando  fusa  est  :  et  pone  in  furnum, 

pone,  et  ibi  bene  per  quatuor  horas  stet,  et  sufflando  da  ignem  vehementem,  ut 

ita  ut  totum  vasculum   bene  rubescat  :  cito  fundalur  :  et  cum  fusa  fuerit,  aperi 

*  Vide  supra,  §  30. 


572 


D.  ALB.  :MAG.  ORD.  PR.ED. 


foramen,  et  eflundo  materiam  in  canale 
ffrreum,  ubi  sit  sepum  infusum,  et  vi- 
debis  massam  albam,  et  gaudebis.  Kt 
hsec  massa  polest  recipere  tincluram  al- 
bam  vol  rubeam,  quia  mundata  est  ab 
omni  corruplione.  Si  autem  ad  rubeum 
laborare  volueris,  imbibe  calces  metal- 
loruni  cum  aqua  rubea  ex  llore  aeris,  sive 
ex  atramento,  sive  minio  facta,  et  fac 
per  omnia  ut  supra  dictum  est  :  ultimo 
cum  aqua  alkali,  et  elTunde  sicut  dooui  : 
et  erit  massa  rubea,  et  gaudebis. 

Additio.  Aliqui  dissolvunt  nilrum  el 
alumeu  in  aceto,  et  cum  illo  lavant  ni- 
l^nedinem  calcis. 

Alii  reducunt  Venerem  sic  :  Recipe 
salem  alkali,  et  salem  nilri.  et  dissolve 
in  urina  puerorum.  et  cum  hoc  impaslu 
calcem  Veneris,  et  pone  ad  ignem  h'n- 
lum,  donec  sit  aliquantulum  siccum  : 
poslea  fortilica  ignem,  donec  sit  redii- 
ctum  :  deinde  i-j^nias,  et  in  oleo  communi 
exstingue  (juatuor  vicibus.et  habebis  \  »•- 
nerem  similem  Luna-,  aut  saltcm  lixauj. 
(lalx  aulcm  \  eneris  lil  caMuelandu  cum 
sale  cominuni,  dunec  teri  possil  el  la- 
vuri. 


5^  rifi. 


Ilif  tnripif  primn  iipmiri. 


Recipe  er>^<)  iu  nnmiiic  Dci  pii  unam 
parlem  mercurii  albi,  et  secundain  par- 
tem  sulphuris.  ct  lciliani  pailcm  arseni- 
ci  :  ha^c  omnia  miscc  .siniul,  ct  upponc 
dimidiam  partem  aqiiie  argenti,  el  punc 
in  vas  \ilrcimi.  ct  calefac  ipsum  supe- 
rius  cuin  fcrro  caiidcnti,  dtiin«c  vitrum 
liquescut  et  tongeletur  :  tunc  ponu  in  ci- 
ncribiis  supcr  ignem,  el  coiigclu  :  quum 
autcm  cungelatum  fucrit,  eril  tincturu 
lixu  injj;rcdicns  pcr  mistum  coagululio- 
nem  conjunctivu,  udunuliva,  perscvcra- 
livu.  l*one  ergo  de  hac  linrturu  unuin 
purtcm  siipcr  cenliim  j»artes  lcrri  vcl  cu- 
pri   piir^'i^li,  d   eril  semper  honuin    sinc 


dubio,  in  omni  malleatione  et  examina- 
tione,  et  durabit  in  a?ternum. 

Additio.  Nota  hoc,  quod  tinctura  debet 
dissolvi  et  adinisceri  corpori  calcinato, 
et  in  aquam  converso  :  et  dum  aqua 
miscetur  aquie,  numquam  ab  invicem 
separantur,  quemadmodum  modicum 
vinum  rubeum  multam  tingit  aquam. 

Vidi  alios  tractatus,  ubi  hoc  caput 
non  erat,  sed  sequens  solummodo. 


?5  ii 


(Jttalitfr  ex  supradictis  omitibus  perfici- 
tur  Sol  et  Luiia  ? 


Recipc  unain  (larlem  mercurii  subli- 
mati  el  lixi,  aliam  arsenici  lixi,  et  ter- 
liain  partem  calcis  Luiue  :  (iu;e  super  la- 
pidciu  bcnc  tritura,  el  iinbibe  cum  aipia 
salis  armoniaci,  ct  hoc  lcr  vcl  qualer  tc- 
rendo,  imhibcndo,  ussando,  ul  supra  :  ct 
ponc  simililcr  ud  solvcndum  :  el  quod 
sulvitur  reserva  :  et  quaiido  non  est  so- 
lutum,  tcre  melius,  ct  appone  modicum 
sulis  urmuniuci,  ct  ilu  stdvilur  tutum. 
Ouum  autcm  totuin  tjulutnin  luerit,  puno 
ud  di.stillundum,  et  dislill  ibitur  totuiii, 
sicut  d«H-ui,  in  uqiiain  calidum.  (iave  tu- 
mcn  lu;  in  cincrcs  poiius  ud  distillun- 
dum,  (piin  indurarclur  pro  majori  parte, 
cl  itcriiin  oportercl  le  solvcrc  ul  prius. 
r.uiii  aulcm  tulu  .tit  dialilluta,  pune  iii 
cucurhituni  vilreum,  et  coagulu,  et  erit 
Mihstunliu  ulbu,  duru  el  perspicuu  iii  ino- 
dum  cryslalli  Ii({ue!»cen8  super  i^Mieiii  ul 
ccru,  ingrediens  el  periiianeiis.  Puiu*  er 
^'u  d>'  ipsu  unum  purteiii  super  centuni 
partcs  cujusliliet  inctaili  purguti  et  cahi- 
nuti,  ct  crit  hunum  in  uinni  tcmpore. 
(luiisulu  auleiii  ne  tiii^UH  cuiii  illu  ali 
(|iioi|  mctullum  iion  pur^^utum,  ({tiiu 
tincluru  cvunehcercl  |»ohI  iluuit  vel  Iro!» 
examinutiuncs. 

.NiuiiTiu.Nts.     Iii    libru     Ariitlulelis    dc 
1'crfeclo   mnijislerio  dicitur  :    Suhliiiiati 


I 


i 


LIBEf.LUS  DE  ALCIIIMLV.  .")73 

mercurii  et   calcinati,   quod   puto    idcni  liabebis  propositum  Domino  conc(Mlonle. 

esse  quod  fixi  :  quia  calcinari  non  pot-  rslc  modus  ost  univorsalis  :  sed  ej^o  di- 

est,  quin   primo  sit  lixum  :  et  nisi  esset  vidam  tibi  illud  in  operationes  speciales  : 

calcinatum,     non     posset    solvi.     Circa  dividitur  itaque  in  qualuor  :  et  duobus 

finem  aliqui  dicunt  dcbere  apponi   ali-  modis  (it  bene  et  sine  corruptione.  Quan- 

quod    oleum   album   Pliilosophorum   ad  do  ergo  habucris  a([uam  ex  aere,  et  ae- 

incerandam  illam  mcdicinam.  Si  spiritus  rem  cx  igne,  et  ignem  ex  terra  tunc  ha- 

fixus  non  possit  ingredi,  adde  de  suo  si-  bebis.  Dispone  ergo  substantiam  aeream 

mili  non  fixo,  et  dissolve,  et  congcla,  et  per  discretionem,  et  dispone  substantiam 

intrabit,  etc.  Sic  etiamsi  corpus  calcina-  terroam  per  humidilatem  et  caliditatem, 

tumnon  possit  reduci  in  corpus,  adde  dc  donec  conveniant  olconjungantur,  et  non 

suo  simili  fundendo  cum  illo,  et  sic  re-  discrepent,  nec  dividantur  :   et  tunc  ad- 

ducetur.  Ovum  Philosophorum  divide  in  jungas  ei  duas  virlutes  operativas,  scili- 

quatuor  parles,  quarum  quceUbet  habet  cet  aquam  et  ignem,  et  tunc  complebitur 

unam  naturam,  deinde  compone   ipsum  opus  :  quod  si  permiscueris  aquam  so- 

aequaliter  proportionahterquc,  ita  quod  him,  fiet  Luna  :   si  conjunxeris  ignem, 

non  sit  in  eo  divisio  nec  repugnantia,  et  rubefaciet,  Domino  concedente. 


■"•t^^ASP^^^ai^^fi^-- 


SCRIPTUM  SUPER 


AUBOREM    ARISTOTELIS. 


Hcec  csl  fif^ura  oceli,  quie  s/j/i.vra  cwli 
nuncupatur  :  quDe  (juidom  sphi-vra  conti- 
net  in  se  octo  nohilissinias  (i-^urus,  scili- 
cet  figurain  priniam,  qu.T  primus  rircu- 
lus  appellatur,  et  esl  circulus  «lcitatis, 
quia  continct  in  se  verha  divinitatis.  Se- 
cunda  lijiura  citnlinet  in  se  septenarium 
numcruin  planctarum.  Tcrlia  li-^ura  cor- 
ruplihilia  et  }.,'eneral)ilia  in  sc  contin«'t 
quatuor  elcmenla.  Quarta  li^ura  Draco- 
nem  sKvissimum  continrt  cmanantcm  a 
priedicto  scptenarii»  numcro  plancta- 
rum.  Ouinta  li-^ura  capul  d  morlem  ii)- 
sius  Ihaconis  continet  cvidcnlcr.  Scxta 
Hjj;ura  qu;c  tani^it  arhorcm,  sex  facies 
continet,  ct  dun  unimalia,  viddicet  cico- 
nias.  Scptima  li^'ura  (juic  langit  arborem 
cum  plaiu'tis,  ubi  suul  liltcra;  iilha*,  tej- 
twi  rirculus  nominalur.  Octava  li;:ura  ud 
instar  l"ul;ioris  solis  arhorcm  aurcam  (  um 
suis  radiciluis  in  sc  contincl   radiantciii. 

Ilarum  li^airarum  priiiia;  liguru>,  vidc 
licet  circuli  diviiiitalis,  cxpositio  lurc  esl, 
quod  ideo  tali  iiominc  appidlamu'^,  <|uia 
divinitatis  nomiiia,  id  cst  sucrre  pa^MiKi> 
institutu,  et  jiiru  le;;aliu  ct  nuturulia  qua> 
u  Doo  infallahililer  crcdiinlur  cmaiiasso, 
sunt  ihidcm  cinumscripla. 

Sccundui  lij.Mira',  vidclicct  Saturiu  ct 
aliorum  plaiictarum,  explanatio  lia>c  (*st  : 
.Nain  Saturnus  sua  fri^'iditatc  ct  Kiccilalc 
foriiial  Druconcm.  Jupilcr  vcro  |>ra'><lat 
Draconi  suam  culidilutcm  di^orendo  ip- 
sum  iii  i|iinindam  suhstantium  lulosam 
appurenlcm,  (|ua*  csl  plonu  cHliditutc  ct 
ignciluto  :  et  idco  noii  adlncrcl  laii;:onti. 


.Mars  vero  sua  caliditato  ct  siecitato  di- 
A  idit  ipsum  Draconom,  ct  facit  ipsum 
transcurrere  per  ccolum.  Sid  voro  colli- 
git  ipsum,  ot  facit  ipsum  ali(iuantulum 
vivore,  quia  ipse  ost  pator  croalurarum, 
ol  Draco  priedictus  dilii;it  ipsiiin  proplor 
suam  caliditatom.  ac  linclurain,  cl  sua- 
vi>siiiium  odorem,  (|ui  rcdolcl  iii  oo.  Vo- 
nus  voro  sua  calidilato  et  siccitato  cou- 
1,'ro^'ata,  disjunj^it  hinc  indo  memhra 
Draconistransmitlcndopunctionihus  mul- 
tis  |icr  oiiiiio  juncluras  oum  iiun^ondo, 
ct  ip>um  Draconcm  (luasi  iiiortuum  di- 
mittciido.  Mcrcurius  voro  ot  Kuna  ooruin 
humiditatos  supor  ipsuiii  infundontos,  vi- 
\ilicaiit  ipsuni,  (|uia  faciiiiit  ipsiiiu  vivore, 
(  urrerc,  amhularo,  ot  sihi  colorom  mu- 
tarc  iii  spocicm  san-^uinis.  I'!l  iii  principio 
ni^MUin  apparct,ot  in  inodio  dcclinaiis  \xA 
alhodinom,  ct  in  (ino  ruhicunditas  cst 
diclinans  in  C(ilorciu  capilis  sui. 

i'ortia>  li;;ura>  quatuor  clcinontoruiu 
corrtiplihiliiim  ot  ^onorahilium  doclaratio 
Iwoc  ost  :  quod  idco  ipsa  curruplihilia  ot 
•ronoruhilia  iKuiiinuntur,  (luiu  sompur 
rorrumpuiitiir  ot  f^oneruntiir,  ct  (|uiu  al- 
toruntur  ad  iiivicciu  proptor  culi(lituti*in 
cl  siccitutom,  iri^iditutoii)  ct  liumidita- 
tom.  I'.t  idoo  urs  ot  arlift>x  mutcriam  isto- 
riiin  clcmcntorum  di^pdiiit,  cudividondo, 
ct  ad  invicom  lonjun^^cndo,  roinovot  oa 
ah  o(iruin  iiiortifora  iiutura,  ol  lunc  inu 
tula  ost  qualiluH  ooruin  :  qiiin  calidiim  et 
humidum  o>.t  nutritivum,  proplcr  calidi- 
tutcm  ct  liumiditalom,  (|u.'p  in  po  e*l. 
I''ri^'iduiii  ot  Hiccum  i|iia'  in  po  orant,  et 


UBELLUS  DE  ALCHIMLV. 


^l^ 


frigidum,  et  humidum,  sitibundorum  est 
refrigerativum,  et  infirmorum  curati- 
vum  :  quia  aperit  oculos  csecorum,  et 
aures  surdorum,  et  mundat  leprosos,  et 
extendit  norvos,  et  venas  aperit,  et  mor- 
tuos  resurgerc  facit. 

Quarta  figura  est  Draconis  emanantis 
a  pnedictis  septem  planetis,  quia  ipse 
procedit  per  subtilissimas  influentias  de- 
currentes  in  elementa  :  et  deinde  in  coelis 
sua  materia  sparsa,  in  nubibus  babct 
suum  ergastulum  :  deinde  cum  aqua 
pluviali,  et  grandinibus  iterum  descendit 
in  terram,  conglutinat  se  cum  ea,  facit- 
que  sibi  novam  pelliculam.  Et  sic  incipit 
serpere  in  cavernis  terrse,  et  semper  ten- 
dit  ad  ima  si  aliquid  eum  non  impedierit, 
vaditque  usque  ad  aquas  marinas  :  exinde 
egreditur,  si  nullum  sibi  impedimentum 
fuerit  occursum,  quousque  ipse  videat 
polum  secundum  :  et  exinde  removetur 
et  revertitur  ad  primum.  Sic  numquam 
desislit  ambulare,  quia  odit  lucem,  et 
semper  qurerit  se  abscondere  a  radiis 
solis,  et  propterea  venenosum  est,  et  non 
potest  homo  ipsum  interficere  sine  ma- 
jori  veneno. 

Quintam  figuram  nominamus  dc  capite 
ejus,  et  dc  morle  ipsius  Draconis.  Caput 
ejus  vivit  in  aelernum  :  et  ideo  caput  de- 
nominatur  vita  gloriosa,  et  angeli  ser- 
viunt  ei.  Et  hanc  imaginem  posuit  Deus 
in  paradiso  deliciarum,  et  in  ea  posuit 
suam  imaginem  et  similitudinem,  et  ibi 
Draco  pugnavit  cum  imagine  Dei.  quous- 
que  fecit  eam  incidere  in  mortem  :  et 
ideo  Deus  dedit  tantam  potestatem  isti 
imagini,  ut  ipsa  possit  interficere  istum 
supradictum  Draconem  :  et  ideo  talis 
imago  fuit  inserta  serpenti,  et  est  caput 
ejus,  quia  totum  corpus  sequilur  caput, 
et  ipsum  caput  odit  corpus,  et  interficit 
ipsum  incipiendo  a  cauda  cum  denlibus 
ipsum  corrodere,  quousque  tolum  cor- 
pus  intret  in  caput,  et  in  eo  permanet 
sempiterne. 

Sexta  flgura  continet  sex  facies  et  duas 
ciconias  cum  proprietatibus  suis  ibi  ap- 
parentibus   :   quarum  prima  facies  quae 


permanet  in  sublimibus,  colorem  opli- 
mum  oslenditur  habere  :  secunda  quse 
in  aquis  natat,  diminutionem  naturop  a 
prima  declinat  :  tertia  qua?  in  antro,  car- 
bonis  similitudinem  habens,  malam  di- 
gestionem  significat  cum  superllua  hu- 
miditate,  et  pessima  fcetulentia  quae  in  ea 
est.  Et  idco  manu  artificis  oportet  eam 
lavare  cum  elemento  aquae  in  ventre  ci- 
coniarum  igne  supposito,  donec  aer  in 
ore  et  in  capite  ciconiarum  ascendat,  et 
per  rostrum  faciat  eum  evomere,  quous- 
que  caput  nigrum  /Ethiopis  porlans  si- 
militudinem,  fuerit  beno  lavalum,  et  in- 
ccperit  albescere  :  et  tamdiu  hoc  faciat, 
quousque  rubicunditas  suprema  appa- 
reat. 

Septima  figura,  quae  sextiis  circulus 
nuncupatur,  quique  circulus  langit  ar- 
borem  cum  figuris  septem  planctarum, 
ubi  sunt  litterBe  albse,  melius  est  tacere 
quam  loqui  insipientibus  de  ea  :  quia  in 
ea  manet  illud  arcanum  pretiosissimum, 
thesaurus  omnium  Philosophorum  sa- 
picntium.  In  ea  est  transmutatio  omnium 
corruptibilium  et  generabilium  omnium 
lapidum  pretiosorum.  Ibi  sunt  thesauri 
absconditi  innumerabilcs,  et  nemo  scit 
nisi  cui  Deus  voluerit  revelare.  Ibi  inve- 
nitur  lapis  duello,  onychinus,  carbuncu- 
lus,  topazius,  ameth^^stus,  et  beryllus,  et 
panthera  :  etestquoddam  cffilum  vitreum 
simile  crvstallo,  ductile  sicut  aurum.  Et 
ideo  reges  terrse  portant  ipsum  in  capiti- 
bus  suis  :  sapientes  mulieres  abscondunt 
illud  :  virgines  fatuae  publice  portant  il- 
lud,  quia  deprsedari  dcsiderant  :  ponti- 
tices  et  sacerdotes,  religiosi  et  moniales 
lacerant  ipsum,  quia  sic  fuit  cis  impera- 
tum  a  lege  divina  :  mercatores  terrae  et 
agricolcTe  cum  eo  divites  facti  sunt  :  et 
nautae  portant  illum  ab  Oriente  usque  in 
Occidentem  :  et  in  insulis  qua:'  sunt  in 
Meridie  magis  viget. 

Octava  figura  quam  supra  nominavi- 
mus,  arborem  auream  est  continens  cura 
septem  ramis  et  radicibus  apparentibus  : 
quam  quidem  arborem  figuram  Solis 
nuncapamus,  quia  reges  gloriosi  tenent 


o76 


D.  AUi.  MVr..  ORD.  PR.ED. 


illam,  ft  pugnanl  propter  eam,  et  multi 
afficiuntur  morte.  Et  ideo  ille  magnus 
Alexander  Imperator,  Philippi  iVlacedo- 
num  imperatoris  lilius,  in  ilineribus  suis 
invenit  eam  in  ullimis  regionibus,  et  ibi 
invenit  sepulcrum  Hermetis,  patris  om- 
nium  IMiilosophorum,  plenum  omnibus 
thesauris  non  metalHcis,  sed  litteris  au- 
reis  scriptis  in  tabula  Zaradi,  quai  qui- 
dera  scriptura  contineturinultimis  iibris, 


quos  Galenus  composuit,  et  invenit 
quamdam  arborem  sitam  ab  extra,  intus 
tenentem  viriditatem  gloriosam  :  super 
eam  ciconia  pulcherrima  ibi  setlebat, 
quasi  ?e  appellans  ctrculuni  lunarcm  ;  el 
ibi  ipse  .Tdilicavit  sedes  aureas,  et  posuit 
tirminum  ilineribus  suis  idoneum. 

Faciamus  finem  in  nostra  ligura  cieli. 
Sciat  lector,  quod  talis  ligura  magis  est 
in  existentia,  quam  in  apparenlia. 


INDEX 


Paragraphonim  in  libello  de  Alchimia. 


PR.KFATIO.  ■'*•"* 

§     1.  De  diversis  erroiibus.  "^**' 

2.  Inde  oriaiitur  melalla  ?  ■'*' 

3.  Probat  artem  Alchimiae  esse  veram.  ■**° 

4.  Quod  furui  sunt  necessarii,  et  quales,  et  quanti?  ^^^ 

5.  De  qualitate  vel  quantitate  furni.  '"'"• 
G.  Quot  et  quales  sint  furni  sublimationis,  et  unde  ?  ^•'' 

7.  Quales  sint  furni  distillatorii?  ""'"• 

8.  Do  furno  vitreariorum. 


Ibid. 


9.  Quoraodo  vasa  fictilia  devitreantur  ?  lbi(.. 


i;;o 


10.  Quod  quatuor  sunt  spiritus  metallorum  qui  liiigunt. 

11.  Quid  sit  Elixir,  et  quol  metallorum  transubstantiantur  per  hos  qua- 

tuor  spiritus  ? 

12.  De  generibus  niedicinarum  et  nominibus  earura.  \h\a. 

13.  Quid  sit  mercurius,  et  unde  nascatur  ?  '^ 
li.  Quid  sit  sulphur,  et  quid  operetur,  et  ubi  invenialur? 
l.i.  Quid  sit  auripigmentum,  el  unde  nascatur  ? 

16.  Quid  sit  arsenicum  ? 

17.  Quod  sal  armoniacum  sil  duplex. 

18.  Quid  valeat  sal  commune,  et  quomodo  piiBparetur? 

19.  Aqua  salis  cujuslibet. 

20.  Quid  valeat  sal  alkali,  et  quomodo  praeparetur  ?  ''^"' 

21.  Quomodo  alumen  albificalur,  et  solvilur  in  aquam  ? 

22.  Quomodo  atramentum  rubificatur,  et  solvitur  in  aquam? 

23.  Quomodo  praeparatur  tartarum,  ut  oleum  fiat  ex  illo,  quo  calces  sol- 

vuntur? 

24.  Quomcdo  viride  aeris  Rt,  et  quomodo  rubificalur,  et  super  omniava- 

let  ad  artem  islam  ? 

25.  Quomodo  fiat  cinabriura,  et  de  quo  ? 

26.  Quomodo  et  unde  fit  azurium? 

27.  Quomodo  lit  cerussa,  et  unde  ? 

28.  Quomodo  fit  minium  de  cerussa? 

3 

XXXVII 


Ibid 


;;:;3 

Ibid. 
Ibid. 
Ibid. 
b54 
Ibid. 


Ibid. 
oo6 

Ibid. 

Ibid. 

557 
Ibid. 

558 
Ibid. 


578 


1).   ALIJ.   .MA(i.   (HU).    PH.KI). 


29. 

30. 

31. 

32. 

33. 

3i. 

35. 

:{G. 

37. 

38. 

39. 

40. 

41. 

42. 

43. 


Kl. 

47. 
48. 
49. 

r,o. 

ii-2. 

:;4. 


:.o.  II 


Quoinoilo  lil  niinium  de  ciuere  pliimbi  ? 

Quicl  sit  sublimatio,  et  quot  modis  potesl  lieii  ? 

Quid  sit  calcinalio,  et  quot  modis  liat  ? 

Quid  sit  coaj^ulatio,  et  ad  quid  fiat? 

Quid  sic  fixio,  et  quot  niodis  ligaulur  corpcra  ? 

Quid  sit  solutio,  et  quot  niodis  fiat  ? 

Quid  sit  distillatio,  et  iiuoniodo,  el  quaie? 

Quid  sit  ceralio,  et  quomodo  fial '! 

Quomodo  mercurium  pra-parabis,  ot  super  nivem  deaihabis  .' 

Quomodo  solvilur,  albilicalur,  et  fif;alur  sulphur? 

Quoniodo  .ilbilicalur  auripiyminlum  ? 

Quoniodo  aibilicatur  aiseuicuni  ? 

Quomodo  pra^paratur  sal  armouia.iim  ? 

Ex  qua  substautia  lial  i^Miis  ? 

Pe  li.xalione  spiriluum,  capul  addilum. 

Ilic  iuiipit  aperire  ol  docere  secrela  liuju>  arlis. 

Ilic  docet  li^ere  pulveres,  si  cum  corpuribus  permisceaulur. 

Qaaiili-r  uno  modo  solvuutur  spiritus  iu  aquam  ? 

(Juomudo  rubilicaulur  spiritus  in  a(|uam  rubeam  ? 

(Juomodo  aqua  dislillalur  dupliri  niudo? 

.\d  ulfuni  iii»tillauduui. 

Cua^'ulaliii  omnium  aquaruui  m<   lil. 

Qiioiiiiulii  cab  iiiatur  Snl  )l  l.uiia  .' 

I>r  I  ucuibila. 

(Juuiiioibi  ralciiiaulur  aliu  nieUilla? 

(Juunioilo  lumiiia^  Voneris  culciiiabio  ? 

(Juomudt»    calx  corporum   reducilur   iii   iiia^sain  ?  Hi-quiro  oliaiii  iii 

libio  Vornaiuin  liebvri. 

ic  iiicipil  priiuu  upeiuri. 
Qiiahloi  iv\  supradiclis  (iiiiuibu»  pfilicitur  Sol  ot  Luiia  ? 


538 
5:i9 

Ibid. 
u60 

Ibid. 

Ibid. 

Ibid. 
;.G2 

;;g:i 

ibid. 

;so4 

ibid. 

Ibid. 

:iG3 

:;66 

IIm.I. 

:i67 

;i68 
ibid. 

:;69 

Ibid. 
Ibid. 

:;7o 
ibid. 

r.7i 

ibid. 

;i7« 

ibid. 


I 


•-j 


ScniPrLM    SL'I'P.H   AHHOKEM    .\HI8TOriLI4. 


574 


INDEX 


OPERUM  QU^  IN  HOC  VOLUMINE  XXXVII  CONTINENTUR. 


I  Mariale.  sive  CCXXX  Quaestiones  super  Evangelium  Mis- 

sus  est.  1 

II  Biblia  Mariana.  365 

III  Paradisus  animae  sive  libellus  de  Virtulibus.  447 

IV  De  adhaerendo  Deo  liber.  522 
V  Libellus  de  Alchimia.  545 

VI  Scriptum  stiper  arborem  Aristotelis.  574 


SanotI-.\maniU  (Cher).  —  F.\-  Typis  DESTEX.W,  Bus.^iJnE  fiatnim. 


^ 


03  -4^ 

1^7. 

X